ဝီကီရင်းမြစ် mywikisource https://my.wikisource.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC MediaWiki 1.45.0-wmf.4 first-letter မီဒီယာ အထူး ဆွေးနွေးချက် အသုံးပြုသူ အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် ဝီကီရင်းမြစ် ဝီကီရင်းမြစ် ဆွေးနွေးချက် ဖိုင် ဖိုင် ဆွေးနွေးချက် မီဒီယာဝီကီ မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက် တမ်းပလိတ် တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက် အကူအညီ အကူအညီ ဆွေးနွေးချက် ကဏ္ဍ ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက် မုခ်ဝ မုခ်ဝ ဆွေးနွေးချက် စာရေးသူ စာရေးသူ ဆွေးနွေးချက် ဘာသာပြန် ဘာသာပြန် ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ စာမျက်နှာ ဆွေးနွေးချက် အညွှန်း အညွှန်း ဆွေးနွေးချက် TimedText TimedText talk မော်ဂျူး မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက် 0 2043 18762 6547 2025-06-08T14:35:01Z Tejinda 173 18762 wikitext text/x-wiki {{header | title = ပထမဆင့် အခြေခံ မြန်မာဖတ်စာ | author = ကျောင်းပြင်ပမူလတန်းပညာရေး ဗဟိုအဆင့်လုပ်ငန်းကော်မတီ | override_author = | editor = | translator = | contribuor = | override_contributor = | section = <b>မာတိကာ</b> | previous = [[သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ်]] | previous2 = | next = [[ဗျည်းအမည်ပြလင်္ကာ ရွတ်ဆိုရန်|၁။ ဗျည်းအမည်ပြလင်္ကာ ရွတ်ဆိုရန်]] | next2 = | year = ၂၀၁၅ ခုနှစ် | notes = | edition = | categories = အခြေခံ မြန်မာဖတ်စာ | shortcut = | portal = }} ==အမှာစာ == အခြေခံမြန်မာဖတ်စာကို ဗျည်း၊ သရ၊ ဗျည်းတွဲ နှင့် အသတ်စဉ်တို့ကို အခြေပြု၍သင်ရိုးကုန်ပြုစုထားပါသည်။ သင်ပြရာတွင်ရှေးရိုးမြန်မာသင်ပုန်းကြီးနည်းကို အသုံးပြု၍ သင်ပြရန်ဖြစ်ပါသည်။ သင်စာကိုရှေးဦးစွာသင်ပြ၍ ဖတ်စာကိုသင်ရန် ဖြစ်ပါသည်။ သင်စာကိုကျေညက်မှဖတ်စာသင်ခန်းစာကိုကူးပြောင်းသင်ပြရန်ဖြစ်ပါသည်။ သင်စာ၊ ဖတ်စာကို သင်ပြရာတွင်သင်တန်းသားကိုယ်တိုင် ဖတ်ခြင်း၊ ကူးရေးခြင်း၊ စာရေးစာဖတ်လေ့ကျင့်ခြင်းတို့ကို လက်တွေ့လုပ်ဆောင်စေရန် အထူးအရေးကြီးပါသည်။ ဖတ်စာကိုကိုယ်တိုင်ဖတ်နိုင်အောင်လေ့ကျင့်ပေးရပါမည်။ ဖတ်စာပါအကြောင်းကို သိ၊ မသိ လေ့ကျင့်ခန်းများ၊ လုပ်ငန်းများကို လက်တွေ့ လုပ်စေရပါမည်။ နားနှင့်ကြား၊ မျက်စိနှင့်မြင်၊ လက်တွေ့ရေးသားစေသော နည်းကို သင်စာ၊ ဖတ်စာတိုင်းတွင် အသုံးချ တတ်အောင်လေ့ကျင့်သင်ယူစေရပါမည်။ ဖတ်စာတိုင်းတွင် သင်ထောက်ကူရုပ်ပုံကားများကို အသုံးချ၍သင်ပြရန်ဖြစ်ပါသည်။ သင်ထောက်ကူရုပ်ပုံများအပြင် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ သက်ရှိ၊ သက်မဲ့ ဝတ္ထုပစ္စည်းများကို အသုံးချသင်ပြရန်လည်းလိုအပ်ပါသည်။ မြန်မာစာသင်ရိုးသည်ဖတ်စာများနှင့်တွဲ၍ သင်ပြရန်ဖြစ်ရာ - ရွာသာယာ၊ ချွေတာငွေစုကောင်းကျိုးပြု၊ ထမနဲပွဲ၊ တို့လယ်သမား၊ တို့ပြည်ထောင်စု၊ ဦးကျည်ပွေ့၊ နှစ်သစ်ကူး၊ မုန်တိုင်းဒဏ်ခံ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း၊ မိုးဦးကျနှင့် သူငယ်ချင်းထံပေးစာ စသောအကြောင်းအရာတို့သည် စာသင်သားတို့ဘဝဝန်းကျင်နှင့် ဗဟုသုတရဖွယ် အကြောင်း အရာများဖြစ်ရာ အထူးဂရုပြု သင်ပြရန်ဖြစ်ပါသည်။ စာဖတ်စာရေးတတ်အောင်သင်ပြရာတွင် စာပါအကြောင်းအရာကို အခြေခံလျက် စာသင်သားတို့အသိပညာ၊ အတတ်ပညာနှင့်အတွေးအခေါ်ကောင်းစေရန်ရည်သန်လျက် အခြေခံမြန်မာဖတ်စာကိုပြုစုထားပါသည်။ ==မာတိကာ== * [[ဗျည်းအမည်ပြလင်္ကာ ရွတ်ဆိုရန်|၁။ ဗျည်းအမည်ပြလင်္ကာ ရွတ်ဆိုရန်]] * [[ဗျည်းအသံထွက်ပုံလင်္ကာ ရွတ်ဆိုရန်|၂။ ဗျည်းအသံထွက်ပုံလင်္ကာ ရွတ်ဆိုရန်]] * [[ဗျည်းများနှင့်သရများ|၃။ ဗျည်းများနှင့်သရများ]] * [[ဗျည်းအမည်များ, ဗျည်းအက္ခရာရေးဆွဲနည်း|၄။ ဗျည်းအမည်များ, ဗျည်းအက္ခရာရေးဆွဲနည်း]] * [[ဗျည်းဖတ်စာများ|၅။ ဗျည်းဖတ်စာများ]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁, ရေးချ ခန်း|၆။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁, ရေးချ ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၂, လုံးကြီးတင် ခန်း|၇။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၂, လုံးကြီးတင် ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၃, ချောင်းငင် ခန်း|၈။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၃, ချောင်းငင် ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၄, သဝေထိုး ခန်း|၉။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၄, သဝေထိုး ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၅, ယသတ် နောက်ပစ် ခန်း|၁၀။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၅, ယသတ် နောက်ပစ် ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၆, သဝေထိုး ရေးချ ခန်း|၁၁။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၆, သဝေထိုး ရေးချ ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၇, လုံးကြီးတင် ချောင်းငင် ခန်း|၁၂။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၇, လုံးကြီးတင် ချောင်းငင် ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၈, ဏသတ်၊ နသတ်၊ မသတ်၊ သေးသေးတင် ခန်း|၁၃။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၈, ဏသတ်၊ နသတ်၊ မသတ်၊ သေးသေးတင် ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၉, ယပင့်၊ ရရစ် ခန်း|၁၄။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၉, ယပင့်၊ ရရစ် ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၀, ဝဆွဲ ခန်း|၁၅။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၀, ဝဆွဲ ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၁, ဟထိုး ခန်း|၁၆။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၁, ဟထိုး ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၂, ယပင့် ဝဆွဲ၊ ရရစ် ဝဆွဲ ခန်း|၁၇။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၂, ယပင့် ဝဆွဲ၊ ရရစ် ဝဆွဲ ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၃, ယပင့် ဟထိုး၊ ရရစ် ဟထိုး ခန်း|၁၈။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၃, ယပင့် ဟထိုး၊ ရရစ် ဟထိုး ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၄, ဝဆွဲ ဟထိုး ခန်း|၁၉။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၄, ဝဆွဲ ဟထိုး ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၅, ကသတ် ခန်း|၂၀။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၅, ကသတ် ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၆, က သတ် ခန်း အဆက်|၂၁။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၆, က သတ် ခန်း အဆက်]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၇, က သတ် ခန်း အဆက်|၂၂။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၇, က သတ် ခန်း အဆက်]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၈, င သတ်၊ ဉလေး သတ် ခန်း|၂၃။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၈, င သတ်၊ ဉလေး သတ် ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၉, င သတ် ခန်း အဆက်|၂၄။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၁၉, င သတ် ခန်း အဆက်]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၂၀, င သတ် ခန်းအဆက်|၂၅။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၂၀, င သတ် ခန်းအဆက်]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၂၁, စ သတ် ခန်း|၂၆။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၂၁, စ သတ် ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၂၂, တ သတ်၊ ပ သတ် ခန်း|၂၇။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၂၂, တ သတ်၊ ပ သတ် ခန်း]] * [[သင်စာ ဖတ်စာ - ၂၃, လုံးကြီးတင် နသတ် မသတ် ခန်း|၂၈။ သင်စာ ဖတ်စာ - ၂၃, လုံးကြီးတင် နသတ် မသတ် ခန်း]] [[Category:မြန်မာ သင်ပုန်းကြီး]] [[Category:အခြေခံ မြန်မာဖတ်စာ]] [[Category:မြန်မာဘာသာ]] egmyfpk90z0ps3n042omzcw5r3bbmnp 0 5656 18760 18473 2025-06-08T14:30:07Z Tejinda 173 18760 wikitext text/x-wiki {{header | title = သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ် | author = | override_author = [[ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ကျောင်းသုံးစာအုပ် ကော်မီတီ]] | editor = | override_editor = [[]] | contributor = | year =1972 | next = | previous = | section = | portal = | wikipedia = | notes = [[သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ်#အချက်အလက်များ|အသေးစိတ်အချက်အလက်များ]]ကြည့်ရန် | categories = မြန်မာစာ }} <h2>သူငယ်တန်း</h2> <h2>မြန်မာသင်ပုန်းကြီး</h2> <h2>ဖတ်စာသစ်</h2> <p>ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ကျောင်းသုံးစာအုပ် ကော်မီတီ</p> <p>သူငယ်တန်း</p> <p>မြန်မာသင်ပုန်းကြီး</p> <p>ဖတ်စာသစ်</p> <p>၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ အုပ်ရေ (၁,၆၀၀,၀၀၀)</p> <p>ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း (စာအုပ် နှင့် စာရေးကိရိယာ) (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၁၂၆၂) ၅၅၀/၅၅၂ ကုန်သည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့ မှ ထုတ်ဝေသည်။</p> <p>အလုပ်အမှတ် ၇၄၀၃</p> --- <h2>ကဗျာ</h2> <p class="poem"> က{{gap}}ကညစ်၊ ပေမှာဖြစ်<br> ခ{{gap}}ခရာ၊ အသံသာ<br> ဂ{{gap}}ဂဏန်း၊ ရေမှာဖမ်း<br> င{{gap}}ငရုတ်စိမ်း၊ စပ်ရှိန်းရှိန်း<br> စ{{gap}}စပါး၊ တို့အားထား<br> ဆ{{gap}}ဆရာ၊ ရိုသေပါ<br> ဇ{{gap}}ဇရပ်မှာ၊ တည်းခိုပါ<br> ည{{gap}}ညအခါ၊ လသာသာ<br> တ{{gap}}တလင်းဝယ်၊ စပါးနယ်<br> ထ{{gap}}ထမနဲ၊ တပို့တွဲ<br> ဒ{{gap}}ဒရယ်လေး၊ ဘေးမဲ့ပေး<br> ဓ{{gap}}ဓနိပင်၊ အသုံးဝင်<br> န{{gap}}နယုန်၊ လေရူးသုန်<br> ပ{{gap}}ပလောင်၊ တို့ညီနောင်<br> ဖ{{gap}}ဖရုံပေါ၊ တို့ယာတော<br> ဗ{{gap}}ဗလ၊ အင်အားပြ<br> ဘ{{gap}}ဘယက်၊ ရွှေဒေါင်းခွက်<br> မ{{gap}}မမ၊ အဖေါ်ရ<br> ယ{{gap}}ယမင်း၊ ပပဝင်း<br> ရ{{gap}}ရထား၊ စီးလို့သွား<br> လ{{gap}}လမင်း၊ ထိန်ထိန်လင်း<br> ဝ{{gap}}ဝကလေး၊ ဝိုင်းဝိုင်းရေး<br> သ{{gap}}သမင်၊ အပြေးလျင်<br> အ{{gap}}အလံ၊ အောင်ပွဲခံ </p> --- <h2>သင်ရိုးဗျည်း အစီအစဉ်</h2> <table> <tr> <td>က{{gap}}ခ{{gap}}ဂ{{gap}}ဃ{{gap}}င</td> </tr> <tr> <td>စ{{gap}}ဆ{{gap}}ဇ{{gap}}ဈ{{gap}}ည</td> </tr> <tr> <td>ဋ{{gap}}ဌ{{gap}}ဍ{{gap}}ဎ{{gap}}ဏ</td> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}ထ{{gap}}ဒ{{gap}}ဓ{{gap}}န</td> </tr> <tr> <td>ပ{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}ဘ{{gap}}မ</td> </tr> <tr> <td>ယ{{gap}}ရ{{gap}}လ{{gap}}ဝ{{gap}}သ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဟ{{gap}}ဠ{{gap}}အ</td> </tr> </table> <table> <tr> <td>အ{{gap}}အာ{{gap}}ဣ{{gap}}ဤ{{gap}}ဥ{{gap}}ဦ</td> </tr> <tr> <td>ဧ{{gap}}အဲ{{gap}}ဩ{{gap}}ဪ{{gap}}အံ{{gap}}အား</td> </tr> </table> <p>ဩ — ဟုလည်းရေးသည် ။</p> --- <h2>လွယ်ရာမှ ခက်ရာသို့ စီစဉ်ထားသောဗျည်းများကို ရေးဆွဲပုံ </h2> <table> <tr> <td>{{gap}}{{gap}}ဝ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဂ{{gap}}င{{gap}}ပ</td> </tr> <tr> <td>ထ{{gap}}က{{gap}}ဘ{{gap}}ဟ{{gap}}လ</td> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}သ{{gap}}ယ{{gap}}ည{{gap}}ဆ</td> </tr> <tr> <td>မ{{gap}}ခ{{gap}}စ{{gap}}ဇ{{gap}}ဒ</td> </tr> <tr> <td>ဓ{{gap}}ဎ{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}အ</td> </tr> <tr> <td>ရ{{gap}}န{{gap}}ဈ{{gap}}ဃ{{gap}}ဏ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဌ{{gap}}ဋ{{gap}}ဠ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}{{gap}}ဍ</td> </tr> </table> --- <h2>ပီပီသသ ရွတ်ဆိုကြ (Recite Clearly)</h2> <table> <tr> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}ယ{{gap}}{{gap}}တ{{gap}}ထ{{gap}}{{gap}}ထ{{gap}}ဒ{{gap}}တ</td> </tr> <tr> <td>ခ{{gap}}ဖ{{gap}}{{gap}}စ{{gap}}ဆ{{gap}}{{gap}}ဆ{{gap}}ဇ{{gap}}စ</td> </tr> <tr> <td>ဂ{{gap}}င{{gap}}{{gap}}ပ{{gap}}ဖ{{gap}}{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}ပ</td> </tr> <tr> <td>ဇ{{gap}}စ{{gap}}{{gap}}င{{gap}}ဂ{{gap}}{{gap}}{{gap}}င{{gap}}ည{{gap}}န</td> </tr> <tr> <td>ဘ{{gap}}ဟ{{gap}}{{gap}}တ{{gap}}သ{{gap}}{{gap}}လ{{gap}}ယ{{gap}}ရ</td> </tr> <tr> <td>မ{{gap}}ပ{{gap}}{{gap}}ယ{{gap}}ရ{{gap}}{{gap}}ဈ{{gap}}စ{{gap}}ဆ</td> </tr> </table> --- <p class="poem"> အိမ်လမ်း ရွာကျောင်း၊ သန့်ရှင်းကြောင်း၊ စုပေါင်း အမှိုက်သိမ်း။ </p> <p class="poem"> ခြေလက်မျက်နှာ၊ ဆေးကြောပါ၊ ကျန်းမာ သန့်ရှင်း ရောဂါကင်း။ </p> <p> စောစောထ{{gap}} သွားတိုက်<br> မျက်နှာသစ်{{gap}} အိပ်ရာသိမ်း<br> အစာစား{{gap}} အဝတ်လဲ<br> ကျောင်းသွား </p> <p> ဘိနပ်ချွတ်{{gap}} ထီးချိတ်<br> အဝတ်လဲ{{gap}} မိဘကူ<br> ကစား{{gap}} ရေချိုး<br> ညစာစား {{gap}}စာကြည့် </p> <p> ထ<br> က<br> ဘဘ<br> မမ<br> အဘထ<br> မမက </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၁</h3> <p>အ{{gap}}အာ{{gap}}အား</p> <p>ဝါး{{gap}}အစာ{{gap}}ဆရာ</p> <p>စပါး{{gap}}ကစားစရာ</p> <h4>ဖတ်စာ- ၁</h4> <p> ည အခါ<br> လ သာသာ။ <br> ကစားမလား<br> နားမလား။ </p> <p> အစား အစာ၊ <br> ဝါး စား ပါ၊ <br> အသား ပါသလား <br> ငါး ပါသလား။ </p> <p> သားသား အပါ<br> အားကစားအရာ <br> ဝါသနာပါက <br> အားထားရ။ </p> <p> မရ မက <br> ခဏ ခဏ <br> လာသာ လာပါ။ <br> ဆရာသမား <br> ပထမထား ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၂</h3> <p>အိ{{gap}}အီ{{gap}}အီး</p> <p>အည့်{{gap}}အည်{{gap}}အည်</p> <p>ဣ{{gap}}ဤ</p> <p>ထီး{{gap}}မီး{{gap}}မာလကာသီး</p> <p>နာရီ{{gap}}သာလိကာ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၂</h4> <p> ညတည လသာသာ<br> ကား စီးလာပါ။ <br> မီးနီ အဆီးအတား <br> သတိ ထား။ </p> <p> တညီ တညာ <br> အနီး လာ၊<br> ဆရာ မိဘ<br> အားထားရ။ </p> <p> ညစာ စားသည်။ <br> ငပိ ပါသလား။ <br> အသီး စားပါ။ <br> မဆာက မစားရ။ </p> <p> ဤခရီး နီးသလား။ <br> ငါးနာရီ လာရ၏။ <br> မီးရထား စီးလာပါ။ <br> အလကား မစီးရ။ <br> ဤအရာ သတိထားပါ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> အ အာ အိ အီ <br> အ အာ အိ အီ <br> သားက သီ <br> က ကာ ကိ ကီ<br> သား မ ပီ<br> မ မာ မိ မီ<br> တ ခါ သီ <br> ပ ပါ ပိ ပီ <br> မ ကြာ မီ <br> တ တာ တိ တီ <br> သား က သည်။ <br> ဟ ဟာ ဟိ ဟီ <br> အ မိ ရီ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၃</h3> <p>အု{{gap}}အူ{{gap}}အူး</p> <p>ဥ{{gap}}ဦ{{gap}}ဦး</p> <p>အာလူး{{gap}}ဗူးသီး{{gap}}မီးပူ</p> <p>ငါးခု{{gap}}လူစု</p> <h4>ဖတ်စာ - ၃</h4> <p> မိသား တစု ဘုရား ဖူး၏။ <br> ပုတီးပါသည်။ <br> သီလ ယူပါ။ <br> သာဓု သာဓု သာဓု </p> <p> အလီ ရသလား။<br> စာ ကူးထားပါ။ <br> အတူတူ ကူးပါ။ <br> ကူးသူ စာရ၏။ <br> ဆုပါ ရသည်။ </p> <p> ရာသီ ဥတု ပူသည်။ <br> ဆားကူ စားပါ။ <br> ထီး ယူလာပါ။ <br> သီးသီး စားပါ။ <br> မီးနား မလာရ။ </p> <p> စားစရာ လာယူပါ။<br> လူ စီလာပါ။ <br> တဦးစီ လာပါ။ <br> လု မယူရ။ <br> အတူ စားပါ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> တူတူရေ၀ါး <br> တူတူ ရေ ဝါး <br> သားအမိ ကစား။ <br> တကု ကူ ကူး <br> သားအမိမြူး။ </p> <p class="poem"> ပါပီကလေး <br> ပါ ပီ က လေး <br> ပုတုတု၊ <br> သူ့စကားက<br> ဝု ဝု ဝု၊<br> သူ့စကား လူမသိ။ <br> လူစကား သူမသိ။ <br> သနားပါဘိ။ </p> <p>စည်းလုံးခြင်းသည် ခွန်အား</p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၄</h3> <p>အေ့{{gap}}အေ{{gap}}အေး</p> <p>၍</p> <p>ဖေဖေ{{gap}}မေမေ{{gap}}ကလေး</p> <p>ရေဗူး{{gap}}လေး</p> <h4>ဖတ်စာ - ၄</h4> <p> သားကလေး တီတာတာ <br> မေမေ့ အနားလာ၊ <br> မပီကလာ သူ့စကား <br> တူ တူ ရေ ဝါး။ </p> <p> လူထုပညာ<br> အားပေးပါ။ <br> အရေး အသား <br> လေ့လာထား။ </p> <p> ဖေဖေ မေမေ <br> မာပါစေ။ <br> မေမေ့ စကား <br> အရေးထား၊ <br> ဖေဖေ စကား<br> သား လေးစား။ </p> <p> လူနာ မေ့နေ၏။ <br> ဆေးဆရာ ဆေးပေးသည်။ <br> သတိ ရလာ၏။ <br> လူနာ ရေပေးပါ။ <br> အစား အစာ ပေးပါ။ <br> နားနား နေနေ စားပါစေ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ပျိုလေးကို ငန်းဦး<br> ပျိုလေးတို့ ငန်းဦး <br> ယုန် ကူးလို့ ပြေး။ <br> ကြည့်လိုက်ကြဟေ <br> တောခြေမှာ ရွှေယုန်နက်ကယ် <br> ထိပ်ကွက်နှင့် လေး။ </p> <p class="poem"> ဆပ်သွားဖူး <br> ပျိုလေးတို့ အိမ်ဦး <br> ဆပ်သွားဖူးတဲ့ တရုံ နှစ်ရုံ <br> ကျေးတွေက အုံ။ <br> မအုံပါနဲ့ ကိုရွှေကျေး။ <br> ပျိုတိုမောင် ရှင်လိင်ပြန်တော့<br> နားပန်ဘို့ လေး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၅</h3> <p>အဲ့{{gap}}အယ်{{gap}}အဲ</p> <p>ဖရဲသီး{{gap}}လယ်တဲ{{gap}}ဘဲကလေး</p> <p>လယ်သမား{{gap}}ပဲစေ့</p> <h4>ဖတ်စာ- ၅</h4> <p> ဘယ်က လာသလဲ။ <br> ဘယ်နယ် ကလဲ။ <br> အလယ်က လူ <br> စကား ဝဲ၏။ </p> <p> လဲနေသူ ထူပေးပါ။ <br> အားငယ်သူ အားပေးပါ။ <br> ရေထဲကလူ ဆယ်ယူပါ။ <br> အကူအညီပေးပါ။ </p> <p> ဈေးနီး ပါသည်။ <br> ဘာ စားခဲ့သလဲ။ <br> အမဲသားငါး စားရဲ့လား။ <br> ဘဲဥ ခဝဲသီး စားပါသည်။ </p> <p> လယ်သမား စပါးနယ်၏။ <br> စပါး ဘယ်ဈေးလဲ။ <br> သယ်ယူခ ပါသလား။ <br> ဝယ် မဝယ် သိပါရစေ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၆ </h3> <p>အော့{{gap}}အော်{{gap}}အော</p> <p>ဪ{{gap}}ဩ</p> <p>ရဲဘော်{{gap}}ကော်ဇော{{gap}}သော့</p> <p>ဥဩ{{gap}}မော်တော်ကား</p> <h4>ဖတ်စာ - ၆</h4> <p> ဇော်က ကနေသည်။ <br> ခါး ကော့ထားသည်။ <br> ရယ်ရယ် မောမော <br> ပေါ့ပေါ့ ပါးပါး <br> တော်တော် မောသလား။ </p> <p> ဆီမီးပူဇော်သည်။ <br> တရားဟောနေသည်။ <br> ဒေါသ မထားရ။ <br> သာဓုခေါ်ပါ။ </p> <p> ကလေး ဆော့ပါစေ။ <br> ကစားစရာ ဖောဖောသီသီ ပေးပါ။ <br> ကော်ဇော မပေစေရ။ <br> ဒေါ်ဒေါ် အော်သည်။ </p> <p> ဇာနည်ရဲဘော် <br> လူတော် လူမော် <br> အဖေါ် ရ၏။ <br> တော်ပါပေသည်။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ရွှေဥဩ<br> ရွှေဥသြ၊ ရွှေဥဩ<br> တွန်သံဃာတဲ့၊ ရွှေဥသြ <br> ရွှေဥဩ တွန်သံဃာ <br> နွေဦးသစ်စ ခါ <br> နွေဦးသစ်စပြိုင်တာ <br> တွန်သံသာတဲ့ ရွှေဥဩ။ </p> <p class="poem"> သပြေသီးကောက်<br> ဝါဆို ဝါခေါင် ရေတွေကြီးလို့၊ <br> သပြေသီးမှည့် ကောက်စို့ကွယ်။ <br> ခရာဆူးချုံ ဟိုအထဲက၊ <br> မျှော့နက်မည်းကြီး တွယ်တတ်တယ်။ <br> မျှော့နက်ဆိုတာ ချိုနဲ့လားကွဲ့၊ <br> မြွေနဂါးတောင် ကြောက်ဘူးကွယ်။ <br> တို့လည်းကြောက်ပေါင် အတူ သွားစို့၊ <br> အုန်းလက်နွားလေး ထားခဲ့မယ်။ <br> သွားကွယ် သွားကွယ်။ <br> မင်းသုဝဏ် </p> <p class="poem"> ရွှေခဲကြက်တူရွေး <br> ကြက်တူရွေး ကြက်တူရွေး <br> ရွှေခဲကြက်တူရွေး။ <br> ညီပုလေးကို စာအံသင် <br> ရွှေခဲ စာအံသင်။ <br> ညီလေးခင်က စာပြန်တုန်း<br> ရွှေခဲ စာပြန်တုန်း။ <br> ဝလုံးရေးဘို ညီလေးထိုင် <br> ရွှေခဲ မရေးနိုင်။ <br> ငေးမှိုင်ရှာပေါ့ ကြက်တူရွေး <br> ရွှေခဲကြက်တူရွေး။<br> မင်းသုဝဏ် </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၇</h3> <p>အံ့{{gap}}အံ</p> <p>အန့်{{gap}}အန်{{gap}}အန်း</p> <p>အမ့်{{gap}}အမ်{{gap}}အမ်း</p> <p>အလံထူသည်{{gap}}စာအံသည်{{gap}}ရေခံသည်</p> <p>အံ့ဩသည်{{gap}}ပန်းပန်သည်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၇</h4> <p> ဘုရား တရား သံဃာ <br> မိဘ ဆရာ ကန်တော့ပါ။ </p> <p> ဦးလေး ဘာထမ်းလာသလဲ။ <br> ခရမ်းသီး ပါသလား။ <br> သံပုရာသီး ပါသလား။ <br> မရန်းသီး ပါသလား။ <br> တခုခု ပေးခဲ့ပါ။ </p> <p> ဆု ရလာသည်။ <br> ဘယ်အတန်းကလဲ။ <br> တာဝန် ထမ်းပါ။ <br> လူတော်တော် အခေါ်ခံပါ။ </p> <p> ပန်းပန်ထားပါ။ <br> ဘယ်က ပန်းလဲ။ <br> ရေကန်နားက ပန်း <br> လန်းဆန်း၍လား။ <br> လန်းလန်းဆန်းဆန်း ကံ့ကော်ပန်း </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ဗုံကြီးသံ<br> တီးလိုက်ပါတဲ့ ဗုံကြီးသံ <br> ထက်ကောင်းကင် ဝေယန်စွန်းမှာ <br> လွမ်းစေဘိုဖန်...လေ့။ <br> သိကြားမင်းရယ်တဲ့ ဘုံဗိမာန် <br> အယူခံ ဗုံသံတက်တယ် <br> မိုးကျက်ကျက်ညံ...လေ။ </p> <p class="poem"> ငါတိုကြက်ဖ <br> ငါတို့ကြက်ဖ နိုင်နိုင်<br> ရွှေဖလားနှင့် ကြက်သားကိုင် <br> ငါတို့ကြက်ဖ ရှုံးရှုံး <br> ကြေးဖလားနှင့် ကြက်သားတုံး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ-၈</h3> <p>ကျား{{gap}}မြေပဲ{{gap}}ကျူထရံ</p> <p>ကြာဖူး{{gap}}ကြယ်</p> <h4>ဖတ်စာ -၈</h4> <p> မိသားစု လာပြီ။ <br> အများအပြား လာကြသည်။ <br> အားရ ဝမ်းသာ ခေါ်ပါ။ <br> အစပြုစုပါ။ ။ <br> ချမ်းချမ်းသာသာ နေပါစေ။ </p> <p> နေကျဲကျဲ ပူနေသည်။ <br> နေပူထဲ မပြေးရ။ <br> အဖျားရောဂါ ရ၏။ <br> နေအေးသောအခါ ပြေးပါ။ <br> လမ်းပေါ် မကစားရ။ </p> <p> သန့်သန့်ပြန့်ပြန့် နေပါ။ <br> သားငါး စားပါ။ <br> ငါးကြီးဆီ စားပါ။ <br> အသီး စားပါ။ <br> ကျန်းမာလာပြီ။ </p> <p> ကျားကြီး ခြေရာကြီး။ <br> မေးပါများ စကားရ။ <br> ပျော်ပျော်နေ သေခဲ။<br> ကျီစားသန်က ရန်များ၏။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ-၉</h3> <p>ကွ</p> <p>နွား{{gap}}ငွေ{{gap}}ကျွဲ</p> <p>ပွဲ{{gap}}ပလွေ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၉</h4> <p> လူကြီးများ ဆွေးနွေးပြီးပြီ။ <br> အကျွေးအမွေးလည်း ပါမည်။ <br> အတူတကွ တရားနာကြမည်။ <br> ရွာတံခါးဝက <br> ဆရာတော်ဘုရား ကြွလာပြီ။ </p> <p> မြွေသံလား လေသံလား။ <br> မြွေ သတိထားပါ။ <br> မြွေထိက ဆေးသိရမည်။ <br> ဆေး မြန်မြန်ကုပါ။ <br> ဆေးပေးဌာန သွားပါ။ </p> <p> မယ်ငွေ သားကလေး <br> ဖြူဖြူဖွေးဖွေး <br> နွေးနွေး ထွေးထားပါ။ <br> ကလေး ထွားသည်။ <br> မိဘများ ကြွားစရာ။ </p> <p> ကျေးရွာကလေး သာယာသည်။ <br> ရွာသားများ နွားမွေးမြူ၏။ <br> လယ်ယာမြေ အအားမထားပါ။ <br> ကြွားကြွားဝါဝါ မနေကြပါ။ <br> နေရာတကာ ချွေတာ၏။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၀</h3> <p>ငှ{{gap}}မှ</p> <p>မှန်{{gap}}နှဲ{{gap}}လှံ</p> <p>လှေ{{gap}}လွှ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၀ </h4> <p> လွှသမားများ လွှဆွဲနေကြသည်။ <br> ဗလ ကြီးလှ၏။ <br> ခွဲစရာ များလှချည့်လား။ <br> မျှမျှတတ ခွဲကြသည်။ <br> ကြာရှည် မခွဲရပါ။ </p> <p> သူ ရေရွှဲနေသည်။ <br> အအေးမိ၍ နှာစေးပြီ။ <br> နှာ ရှူပါစေ။ ။ <br> နွေးနွေးထား၍ အနားပေးပါ။ <br> လူစည်သောနေရာ မသွားစေရ။ </p> <p> လူငယ်လူရွယ် တစု <br> စပါး လှေ့နေကြသည်။ <br> အဆာပြေ ပဲလှော်ဝါးပါ။ <br> ရေနွေးကြမ်းလည်း ရှိပါသည်။ <br> အကြော်အလှော် တပန်းကန် ပေးပါ။ </p> <p> အသီးတရာ အညှာတခု။ <br> မြန်မာပြည် ညီညာသည်။ <br> မြေကြီးက ရွှေသီးရမည်။ <br> ရေနံ အမြန်တူးဖေါ်မည်။ <br> အပွဲပွဲမှာ နွှဲကြမည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ -၁၁</h3> <p>အို့{{gap}}အို{{gap}}အိုး</p> <p>ကိုယ့်{{gap}}ကိုယ်</p> <p>ရေအိုး{{gap}}အမိုး{{gap}}ကိုကို</p> <p>စာပို့သမား{{gap}}သိုးကလေး</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၁</h4> <p> ကလေး နိုးပြီ။ <br> လူကလေးကို မလှန့်ရ။ <br> ငိုဘို့ မလိုပါ။ <br> ရဲဘို့ လိုသည်။ </p> <p> ဆရာမ အတန်းထဲသို့လာပြီ။ <br> တိုများ စာအံရတော့မည်။ <br> ကိုယ့်အလှည့်ကျ ထပါ။ <br> သတိထားဆိုပါ။ </p> <p> ကိုယ့်ကိုယ်ကို အားကိုးပါ။ <br> ရိုးရိုးသားသား နေပါ။ <br> ရိုသေရမည့် သူကို ရိုသေပါ။ <br> အများ ကြည်ညိုမည်။ ။ <br> မည်သူကိုမျှ မစော်ကားရ။ </p> <p> မိုး သည်းနေသည်။ <br> မီးဖိုထဲမှာ မိုးယို၏။ <br> အမိုးကို ဖါထေးပါ။ <br> ရေ ခံထားပါ။ မိုးရေ သန့်၏။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ဖိုးသာထူး၊<br> ဖိုးသာထူး ဖိုးသာထူး <br> အလွန်ဝတဲ့ ဖိုးသာထူး <br> ဖိုးသာထူး ဝမ်းပူပူ <br> ဖိုးဝကြီးနဲ့ တူ။ <br> တူပါသကွဲ့ မယုံငြား <br> သည်မှာ ကြည့်ပါလား။ </p> <p class="poem"> မိုး<br> ဟိုတောင်ဆီက ညိုတိုတိုရယ် <br> မိုးဆိုထင့်လေး၊ <br> မိုးလေးရွာလျင် ဘာနဲ့မိုးရ <br> ပဒုမ္မာရွှေရိုးကို ထီးလုပ်လို မိုး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁ ၂</h3> <p>အင့်{{gap}}အင်{{gap}}အင်း</p> <p>အဉ့်{{gap}}အဉ်{{gap}}အဉ်း</p> <p>ယင်{{gap}}ပင့်ကူ{{gap}}တံစဉ်</p> <p>မင်အိုး{{gap}}ဗူးစင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၂</h4> <p> မိုးစင်စင် လင်းပြီ။ <br> ပျင်း မနေရ။ <br> သတင်းစာ နေ့စဉ်ကြည့်ပါ။ <br> သတင်းထူး ပါလျှင် ပြောပါ။ </p> <p> စဉ့်အိုးထဲ ရေထည့်ရမည်။ <br> ရေ ငင်နေသလား။ <br> ရေအိုးကို ပင့်ပေးမည်။ ။ <br> ခင်ခင် မင်မင် နေချင်သည်။ </p> <p> သားငါး အသည်း စားတော်ပဲ <br> စားချင်စဘွယ် ပြင်ဆင်ကွယ်။ <br> ယင်လည်းမနား ပူပူစား။ <br> ရောဂါမရ၊ ကျန်းမာစွ။ </p> <p> မိုး ဆင်လာသည်။ <br> ပျိုမေတသင်း လယ်ထဲဆင်းမည်။ <br> ထင်း စုထားပါ။ <br> လယ်ထဲ ရေမတင်ပါ။ <br> ရေ သွင်းသင့်ပါသည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၃</h3> <p>အောင့်{{gap}}အောင်{{gap}}အောင်း</p> <p>ဖောင်{{gap}}တောင်း{{gap}}စောင်း</p> <p>ခေါင်းလောင်း{{gap}}နေရောင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၃</h4> <p> ပြည်ထောင်စုသား<br> ကောင်းစားစေကြောင်း <br> အားဖြည့်လောင်း၍ <br> သောင်းသောင်းဖြဖြ ကြိုးပမ်းကြ။ </p> <p> နေ့စဉ်ခေါင်းဖီးပါ။ <br> သန့်ရှင်းအောင် ထားရမည်။ <br> ဆီလူးလျှင် ဆံပင်ကောင်းသည်။ <br> အပေါင်းအဖေါ်၏ ဘီးကို မယူရ။ <br> မိမိဘီးကို မကြာမကြာ ဆေးကြောပါ။ </p> <p> အများအကျိုး ဆောင်မှ <br> ကိုယ့်အကျိုး အောင်မည်။ <br> ရိုးဖြောင့်စွာ ကျင့်ပါ။ <br> လူတော်လူကောင်း ပီသမည်။ </p> <p> တဦးဆောင်သော် မရ။ <br> တသောင်းဆောင်သော် ရ၏။ <br> စုပေါင်းခေါင်းဆောင် အကြံအောင်။ <br> အပေါင်းညီညာ အောင်ကြောင်းဖြာ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ -၁၄</h3> <p>အိုင့်{{gap}}အိုင်{{gap}}အိုင်း</p> <p>အကိုင်း{{gap}}အဝိုင်း{{gap}}ရေအိုင်</p> <p>မိုင်တိုင်{{gap}}ဖယောင်းတိုင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၄</h4> <p> ရေအိုင် တအိုင်။ <br> သည်အိုင်က ခြင်လာသည်။ <br> ခြင်ကို နိုင်ပါစေ။ ။ <br> လူတိုင်းမှာ တာဝန်ရှိသည်။ </p> <p> မော်တော်ယာဉ် စီးပါ။ <br> မျှမျှတတ ထိုင်ပါ။ <br> တန်းကိုကိုင်လျှင် သတိထား။ <br> ခိုင်မခိုင် စမ်းပါဦး။ </p> <p> ကြံ့ကြံ့ခိုင်ခိုင် နေပါ။ <br> ထိုင်းထိုင်းမှိုင်းမှိုင်း မနေရ။ <br> ကာယဗလ အားပေးပါ။ <br> ဆိုင်ရာတာဝန် ထမ်းဆောင်ပါ။ <br> သိုင်းသိုင်းဝိုင်းဝိုင်း ကူညီပါ။ </p> <p> ကိုင်းပင်ကို ရှင်းပါ။ <br> မြေဩဇာ နိုင်နိုင်ထည့်ပါ။ <br> ပဲဝါ နှမ်း အလှည့်ကျ ချပါ။ <br> စုပေါင်း ကြိုးစားပါ။ <br> အသီးအခိုင် ပေါမည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၅</h3> <p>အိန့်{{gap}}အိန်{{gap}}အိန်း</p> <p>အိမ့်{{gap}}အိမ်{{gap}}အိမ်း</p> <p>အိမ်{{gap}}မိုးတိမ်{{gap}}ချိန်ခွင်</p> <p>ပုဆိန်{{gap}}ကြိမ်ခြင်း</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၅</h4> <p> မိုးတိမ် ထူသည်။ <br> လေငြိမ်မလား။ မိုးရွာမလား။ <br> ရေဒီယို နားထောင်ပါ။ <br> မိုးလေဝသသတင်း အကြိမ်ကြိမ် ကြားရမည်။ </p> <p> ဟိုကမ်းပါးက မီးထိန်ထိန် <br> သည်ကမ်းပါးက မီးထိန်ထိန် <br> ဆီမီးထိန်ထိန် လင်းပါတဲ့ <br> မနှင်းတို့ အိမ်။ </p> <p> မီးစိမ်း မီးနီ သတိပြု။ <br> မီးဝါလျင် အရှိန်ကို လျော့ရသည်။ <br> ဘယ်ကို အရမ်း မတိမ်းရ။ <br> ထိန်း၍ မောင်းရသည်။ </p> <p> ကထိန်ပွဲကြီး နီးလာပြီ။ <br> ရက်ချိန်း သေချာပြီလား။ <br> ပုသိန်းထီး ရပါစေမည်။ <br> မစိုးရိမ်ပါနှင့်။ <br> အဆင်သင့်ရှိသည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၆ </h3> <p>အုံ့{{gap}}အုံ{{gap}}အုံး</p> <p>အုန့်{{gap}}အုန်{{gap}}အုန်း</p> <p>ခုံ{{gap}}ယုန်{{gap}}ပျားအုံ</p> <p>ရေပုံး{{gap}}အုန်း</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၆</h4> <p> စပယ်ပန်း တကုံး<br> ဘယ်လို သုံးမလဲ။ <br> ပြုံး၍ မေးသည်။ <br> မယ်အုံးက ဆံထုံးမှာ ပန်မည်။ </p> <p> ဟင်းမျိုးစုံပြီ။ <br> ပုန်းရည်ကြီးလည်း ပါသည်။ <br> ခုံပေါ်မှာ အကုန် ချထားပါ။ <br> အားလုံး လုံအောင် ဖုံးထားပါ။ </p> <p> မိုးအုန့်လျှင် အေးသည်။ <br> တံခါး လုံအောင် စေ့ထားပါ။ <br> ဖေဖေ ခေါင်းအုံနေသည်။ <br> တအုန်းအုန်း မဆူညံရ။ </p> <p> ယုန်ကလေးတကောင်<br> တောင်ကုန်းနားမှာ <br> ခုန်၍ ပြေးနေသည်။ <br> မယုံလျှင် သွားကြည့်ပါ။ <br> မကြုံစဘူး လှသည်။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> အဖိုးကြီးအို <br> အဖိုးကြီးအို <br> ခါးကုန်းကုန်း <br> မသေပါနှင့်အုံး။<br> နောင်နှစ်ခါ <br> တန်ဆောင်မုန်း <br> ပွဲကြည့်ပါအုံး။ </p> --- <h2>ဂဏန်းများ (Numbers)</h2> <p> *{{gap}}၁ - တစ်<br> **{{gap}}၂ - နှစ်<br> ***{{gap}}၃ - သုံး<br> ****{{gap}}၄ - လေး<br> *****{{gap}}၅ -ငါး<br> ******{{gap}}၆ - ခြောက်<br> *******{{gap}}၇ - ခုနှစ်<br> ********{{gap}}၈ - ရှစ်<br> ********* {{gap}}၉- ကိုး<br> **********{{gap}}၁၀- တဆယ် </p> <p> တစ် နှစ် ၊ စာကိုချစ်<br> သုံး လေး ၊ မသိတာမေး<br> ငါး ခြောက် ၊ နှစ်ချင်းပေါက်<br> ခုနစ် ရှစ် ၊ တပည့်သစ်<br> ကိုး တဆယ် ၊ ကြိုးစားမယ် </p> --- <h2>မရွှေဖဲ (ဒေါက်တာမောင်ဖြူး)</h2> <p> ဘယ်သွားနေလဲ မရွှေဖဲ <br> ဘုရားပွဲကို လှည်းနဲ့ဆို<br> ဘာဝယ်ခဲ့လဲ မရွှေဖဲ <br> ပင်နီအင်္ကျီ ယောထမီ<br> ဘာစားခဲ့လဲ မရွှေဖဲ<br> ကြာဇံလက်သုပ် မုံ့ဖက်ထုပ်<br> ဘယ်လောက်ကုန်လဲ မရွှေဖဲ<br> စက္ကူတကျပ် ငွေတမတ်<br> ဘာမြင်ခဲ့လဲ မရွှေဖဲ<br> စျေးသည် စျေးဝယ် စုံလို့ကွယ်<br> ဘာလုပ်သေးလဲ မရွှေဖဲ<br> ဘုရားရှင်တော် ဖူးပါသော်<br> အမည်ဘာလဲ မရွှေဖဲ<br> မကွေးမြို့စွန် မြသလွန်<br> ဘာဆုပန်လဲ မရွှေဖဲ<br> နိဗ္ဗာန်ရွှေပြည် ဆုပန်သည်။ </p> --- <h2>မောင်ရေခဲ</h2> <p> ဘယ်သွားနေလဲ မောင်ရေခဲ <br> ကန်တော်ကြီးကို ကားနဲ့ဆို<br> သွားလုပ်လဲ မောင်ရေခဲ <br> လေညှင်းခံဘို ဆိုပါစို့ <br> ဘာမြင်ခဲ့လဲ မောင်ရေခဲ <br> အများသူငါ စုံလိုဗျာ။<br> မြင်သေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> အပျိုအအို၊ မြင်သဗျို<br> ဘာလုပ်သေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> ကန်တော်တပတ် ခရီးထပ် <br> ဘယ်သွားသေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> ညဈေးတန်းကို သွားသေးဆို <br> ဘာစားခဲ့လဲ မောင်ရေခဲ <br> ခေါက်ဆွဲဆန်ပြုတ် ကြက်သားသုပ် <br> ဘယ်ချိန်ပြန်လဲ မောင်ရေခဲ <br> ညဉ့်နက်သန်းခေါင် မနေပေါင်။ </p> <p>ပြီး၏။</p> <p>စာပေဗိမာန်ပုံနှိပ်တိုက် (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၀၀၂) ၃၆၁ -ပြည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် ဦးကျော်အုံးက ရိုက်နှိပ်သည်။</p> <p>အဖိုး - ၁ ကျပ်</p> <p>ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း (စာအုပ်နှင့် စာရေးကိရိယာ) (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၁၂၆၂) ၅၅၀/၅၅၂ ကုန်သည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့ မှ ထုတ်ဝေသည်။</p> 6fp9qmy0y8zs2ipmo6lzjpdum83eofe 18761 18760 2025-06-08T14:32:00Z Tejinda 173 18761 wikitext text/x-wiki {{header | title = သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ် | author = | override_author = [[ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ကျောင်းသုံးစာအုပ် ကော်မီတီ]] | editor = | override_editor = [[]] | contributor = | year =1972 | next = | previous = | section = | portal = | wikipedia = | notes = [[သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ်#အချက်အလက်များ|အသေးစိတ်အချက်အလက်များ]]ကြည့်ရန် | categories = မြန်မာစာ }} <h3>သူငယ်တန်း</h3> <h3>မြန်မာသင်ပုန်းကြီး</h3> <h3>ဖတ်စာသစ်</h3> <p>ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ကျောင်းသုံးစာအုပ် ကော်မီတီ</p> <p>သူငယ်တန်း</p> <p>မြန်မာသင်ပုန်းကြီး</p> <p>ဖတ်စာသစ်</p> <p>၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ အုပ်ရေ (၁,၆၀၀,၀၀၀)</p> <p>ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း (စာအုပ် နှင့် စာရေးကိရိယာ) (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၁၂၆၂) ၅၅၀/၅၅၂ ကုန်သည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့ မှ ထုတ်ဝေသည်။</p> <p>အလုပ်အမှတ် ၇၄၀၃</p> --- <h3>ကဗျာ</h3> <p class="poem"> က{{gap}}ကညစ်၊ ပေမှာဖြစ်<br> ခ{{gap}}ခရာ၊ အသံသာ<br> ဂ{{gap}}ဂဏန်း၊ ရေမှာဖမ်း<br> င{{gap}}ငရုတ်စိမ်း၊ စပ်ရှိန်းရှိန်း<br> စ{{gap}}စပါး၊ တို့အားထား<br> ဆ{{gap}}ဆရာ၊ ရိုသေပါ<br> ဇ{{gap}}ဇရပ်မှာ၊ တည်းခိုပါ<br> ည{{gap}}ညအခါ၊ လသာသာ<br> တ{{gap}}တလင်းဝယ်၊ စပါးနယ်<br> ထ{{gap}}ထမနဲ၊ တပို့တွဲ<br> ဒ{{gap}}ဒရယ်လေး၊ ဘေးမဲ့ပေး<br> ဓ{{gap}}ဓနိပင်၊ အသုံးဝင်<br> န{{gap}}နယုန်၊ လေရူးသုန်<br> ပ{{gap}}ပလောင်၊ တို့ညီနောင်<br> ဖ{{gap}}ဖရုံပေါ၊ တို့ယာတော<br> ဗ{{gap}}ဗလ၊ အင်အားပြ<br> ဘ{{gap}}ဘယက်၊ ရွှေဒေါင်းခွက်<br> မ{{gap}}မမ၊ အဖေါ်ရ<br> ယ{{gap}}ယမင်း၊ ပပဝင်း<br> ရ{{gap}}ရထား၊ စီးလို့သွား<br> လ{{gap}}လမင်း၊ ထိန်ထိန်လင်း<br> ဝ{{gap}}ဝကလေး၊ ဝိုင်းဝိုင်းရေး<br> သ{{gap}}သမင်၊ အပြေးလျင်<br> အ{{gap}}အလံ၊ အောင်ပွဲခံ </p> --- <h3>သင်ရိုးဗျည်း အစီအစဉ်</h3> <table> <tr> <td>က{{gap}}ခ{{gap}}ဂ{{gap}}ဃ{{gap}}င</td> </tr> <tr> <td>စ{{gap}}ဆ{{gap}}ဇ{{gap}}ဈ{{gap}}ည</td> </tr> <tr> <td>ဋ{{gap}}ဌ{{gap}}ဍ{{gap}}ဎ{{gap}}ဏ</td> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}ထ{{gap}}ဒ{{gap}}ဓ{{gap}}န</td> </tr> <tr> <td>ပ{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}ဘ{{gap}}မ</td> </tr> <tr> <td>ယ{{gap}}ရ{{gap}}လ{{gap}}ဝ{{gap}}သ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဟ{{gap}}ဠ{{gap}}အ</td> </tr> </table> <table> <tr> <td>အ{{gap}}အာ{{gap}}ဣ{{gap}}ဤ{{gap}}ဥ{{gap}}ဦ</td> </tr> <tr> <td>ဧ{{gap}}အဲ{{gap}}ဩ{{gap}}ဪ{{gap}}အံ{{gap}}အား</td> </tr> </table> <p>ဩ — ဟုလည်းရေးသည် ။</p> --- <h3>လွယ်ရာမှ ခက်ရာသို့ စီစဉ်ထားသောဗျည်းများကို ရေးဆွဲပုံ </h3> <table> <tr> <td>{{gap}}{{gap}}ဝ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဂ{{gap}}င{{gap}}ပ</td> </tr> <tr> <td>ထ{{gap}}က{{gap}}ဘ{{gap}}ဟ{{gap}}လ</td> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}သ{{gap}}ယ{{gap}}ည{{gap}}ဆ</td> </tr> <tr> <td>မ{{gap}}ခ{{gap}}စ{{gap}}ဇ{{gap}}ဒ</td> </tr> <tr> <td>ဓ{{gap}}ဎ{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}အ</td> </tr> <tr> <td>ရ{{gap}}န{{gap}}ဈ{{gap}}ဃ{{gap}}ဏ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဌ{{gap}}ဋ{{gap}}ဠ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}{{gap}}ဍ</td> </tr> </table> --- <h3>ပီပီသသ ရွတ်ဆိုကြ (Recite Clearly)</h3> <table> <tr> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}ယ{{gap}}{{gap}}တ{{gap}}ထ{{gap}}{{gap}}ထ{{gap}}ဒ{{gap}}တ</td> </tr> <tr> <td>ခ{{gap}}ဖ{{gap}}{{gap}}စ{{gap}}ဆ{{gap}}{{gap}}ဆ{{gap}}ဇ{{gap}}စ</td> </tr> <tr> <td>ဂ{{gap}}င{{gap}}{{gap}}ပ{{gap}}ဖ{{gap}}{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}ပ</td> </tr> <tr> <td>ဇ{{gap}}စ{{gap}}{{gap}}င{{gap}}ဂ{{gap}}{{gap}}{{gap}}င{{gap}}ည{{gap}}န</td> </tr> <tr> <td>ဘ{{gap}}ဟ{{gap}}{{gap}}တ{{gap}}သ{{gap}}{{gap}}လ{{gap}}ယ{{gap}}ရ</td> </tr> <tr> <td>မ{{gap}}ပ{{gap}}{{gap}}ယ{{gap}}ရ{{gap}}{{gap}}ဈ{{gap}}စ{{gap}}ဆ</td> </tr> </table> --- <p class="poem"> အိမ်လမ်း ရွာကျောင်း၊ သန့်ရှင်းကြောင်း၊ စုပေါင်း အမှိုက်သိမ်း။ </p> <p class="poem"> ခြေလက်မျက်နှာ၊ ဆေးကြောပါ၊ ကျန်းမာ သန့်ရှင်း ရောဂါကင်း။ </p> <p> စောစောထ{{gap}} သွားတိုက်<br> မျက်နှာသစ်{{gap}} အိပ်ရာသိမ်း<br> အစာစား{{gap}} အဝတ်လဲ<br> ကျောင်းသွား </p> <p> ဘိနပ်ချွတ်{{gap}} ထီးချိတ်<br> အဝတ်လဲ{{gap}} မိဘကူ<br> ကစား{{gap}} ရေချိုး<br> ညစာစား {{gap}}စာကြည့် </p> <p> ထ<br> က<br> ဘဘ<br> မမ<br> အဘထ<br> မမက </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၁</h3> <p>အ{{gap}}အာ{{gap}}အား</p> <p>ဝါး{{gap}}အစာ{{gap}}ဆရာ</p> <p>စပါး{{gap}}ကစားစရာ</p> <h4>ဖတ်စာ- ၁</h4> <p> ည အခါ<br> လ သာသာ။ <br> ကစားမလား<br> နားမလား။ </p> <p> အစား အစာ၊ <br> ဝါး စား ပါ၊ <br> အသား ပါသလား <br> ငါး ပါသလား။ </p> <p> သားသား အပါ<br> အားကစားအရာ <br> ဝါသနာပါက <br> အားထားရ။ </p> <p> မရ မက <br> ခဏ ခဏ <br> လာသာ လာပါ။ <br> ဆရာသမား <br> ပထမထား ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၂</h3> <p>အိ{{gap}}အီ{{gap}}အီး</p> <p>အည့်{{gap}}အည်{{gap}}အည်</p> <p>ဣ{{gap}}ဤ</p> <p>ထီး{{gap}}မီး{{gap}}မာလကာသီး</p> <p>နာရီ{{gap}}သာလိကာ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၂</h4> <p> ညတည လသာသာ<br> ကား စီးလာပါ။ <br> မီးနီ အဆီးအတား <br> သတိ ထား။ </p> <p> တညီ တညာ <br> အနီး လာ၊<br> ဆရာ မိဘ<br> အားထားရ။ </p> <p> ညစာ စားသည်။ <br> ငပိ ပါသလား။ <br> အသီး စားပါ။ <br> မဆာက မစားရ။ </p> <p> ဤခရီး နီးသလား။ <br> ငါးနာရီ လာရ၏။ <br> မီးရထား စီးလာပါ။ <br> အလကား မစီးရ။ <br> ဤအရာ သတိထားပါ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> အ အာ အိ အီ <br> အ အာ အိ အီ <br> သားက သီ <br> က ကာ ကိ ကီ<br> သား မ ပီ<br> မ မာ မိ မီ<br> တ ခါ သီ <br> ပ ပါ ပိ ပီ <br> မ ကြာ မီ <br> တ တာ တိ တီ <br> သား က သည်။ <br> ဟ ဟာ ဟိ ဟီ <br> အ မိ ရီ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၃</h3> <p>အု{{gap}}အူ{{gap}}အူး</p> <p>ဥ{{gap}}ဦ{{gap}}ဦး</p> <p>အာလူး{{gap}}ဗူးသီး{{gap}}မီးပူ</p> <p>ငါးခု{{gap}}လူစု</p> <h4>ဖတ်စာ - ၃</h4> <p> မိသား တစု ဘုရား ဖူး၏။ <br> ပုတီးပါသည်။ <br> သီလ ယူပါ။ <br> သာဓု သာဓု သာဓု </p> <p> အလီ ရသလား။<br> စာ ကူးထားပါ။ <br> အတူတူ ကူးပါ။ <br> ကူးသူ စာရ၏။ <br> ဆုပါ ရသည်။ </p> <p> ရာသီ ဥတု ပူသည်။ <br> ဆားကူ စားပါ။ <br> ထီး ယူလာပါ။ <br> သီးသီး စားပါ။ <br> မီးနား မလာရ။ </p> <p> စားစရာ လာယူပါ။<br> လူ စီလာပါ။ <br> တဦးစီ လာပါ။ <br> လု မယူရ။ <br> အတူ စားပါ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> တူတူရေ၀ါး <br> တူတူ ရေ ဝါး <br> သားအမိ ကစား။ <br> တကု ကူ ကူး <br> သားအမိမြူး။ </p> <p class="poem"> ပါပီကလေး <br> ပါ ပီ က လေး <br> ပုတုတု၊ <br> သူ့စကားက<br> ဝု ဝု ဝု၊<br> သူ့စကား လူမသိ။ <br> လူစကား သူမသိ။ <br> သနားပါဘိ။ </p> <p>စည်းလုံးခြင်းသည် ခွန်အား</p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၄</h3> <p>အေ့{{gap}}အေ{{gap}}အေး</p> <p>၍</p> <p>ဖေဖေ{{gap}}မေမေ{{gap}}ကလေး</p> <p>ရေဗူး{{gap}}လေး</p> <h4>ဖတ်စာ - ၄</h4> <p> သားကလေး တီတာတာ <br> မေမေ့ အနားလာ၊ <br> မပီကလာ သူ့စကား <br> တူ တူ ရေ ဝါး။ </p> <p> လူထုပညာ<br> အားပေးပါ။ <br> အရေး အသား <br> လေ့လာထား။ </p> <p> ဖေဖေ မေမေ <br> မာပါစေ။ <br> မေမေ့ စကား <br> အရေးထား၊ <br> ဖေဖေ စကား<br> သား လေးစား။ </p> <p> လူနာ မေ့နေ၏။ <br> ဆေးဆရာ ဆေးပေးသည်။ <br> သတိ ရလာ၏။ <br> လူနာ ရေပေးပါ။ <br> အစား အစာ ပေးပါ။ <br> နားနား နေနေ စားပါစေ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ပျိုလေးကို ငန်းဦး<br> ပျိုလေးတို့ ငန်းဦး <br> ယုန် ကူးလို့ ပြေး။ <br> ကြည့်လိုက်ကြဟေ <br> တောခြေမှာ ရွှေယုန်နက်ကယ် <br> ထိပ်ကွက်နှင့် လေး။ </p> <p class="poem"> ဆပ်သွားဖူး <br> ပျိုလေးတို့ အိမ်ဦး <br> ဆပ်သွားဖူးတဲ့ တရုံ နှစ်ရုံ <br> ကျေးတွေက အုံ။ <br> မအုံပါနဲ့ ကိုရွှေကျေး။ <br> ပျိုတိုမောင် ရှင်လိင်ပြန်တော့<br> နားပန်ဘို့ လေး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၅</h3> <p>အဲ့{{gap}}အယ်{{gap}}အဲ</p> <p>ဖရဲသီး{{gap}}လယ်တဲ{{gap}}ဘဲကလေး</p> <p>လယ်သမား{{gap}}ပဲစေ့</p> <h4>ဖတ်စာ- ၅</h4> <p> ဘယ်က လာသလဲ။ <br> ဘယ်နယ် ကလဲ။ <br> အလယ်က လူ <br> စကား ဝဲ၏။ </p> <p> လဲနေသူ ထူပေးပါ။ <br> အားငယ်သူ အားပေးပါ။ <br> ရေထဲကလူ ဆယ်ယူပါ။ <br> အကူအညီပေးပါ။ </p> <p> ဈေးနီး ပါသည်။ <br> ဘာ စားခဲ့သလဲ။ <br> အမဲသားငါး စားရဲ့လား။ <br> ဘဲဥ ခဝဲသီး စားပါသည်။ </p> <p> လယ်သမား စပါးနယ်၏။ <br> စပါး ဘယ်ဈေးလဲ။ <br> သယ်ယူခ ပါသလား။ <br> ဝယ် မဝယ် သိပါရစေ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၆ </h3> <p>အော့{{gap}}အော်{{gap}}အော</p> <p>ဪ{{gap}}ဩ</p> <p>ရဲဘော်{{gap}}ကော်ဇော{{gap}}သော့</p> <p>ဥဩ{{gap}}မော်တော်ကား</p> <h4>ဖတ်စာ - ၆</h4> <p> ဇော်က ကနေသည်။ <br> ခါး ကော့ထားသည်။ <br> ရယ်ရယ် မောမော <br> ပေါ့ပေါ့ ပါးပါး <br> တော်တော် မောသလား။ </p> <p> ဆီမီးပူဇော်သည်။ <br> တရားဟောနေသည်။ <br> ဒေါသ မထားရ။ <br> သာဓုခေါ်ပါ။ </p> <p> ကလေး ဆော့ပါစေ။ <br> ကစားစရာ ဖောဖောသီသီ ပေးပါ။ <br> ကော်ဇော မပေစေရ။ <br> ဒေါ်ဒေါ် အော်သည်။ </p> <p> ဇာနည်ရဲဘော် <br> လူတော် လူမော် <br> အဖေါ် ရ၏။ <br> တော်ပါပေသည်။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ရွှေဥဩ<br> ရွှေဥသြ၊ ရွှေဥဩ<br> တွန်သံဃာတဲ့၊ ရွှေဥသြ <br> ရွှေဥဩ တွန်သံဃာ <br> နွေဦးသစ်စ ခါ <br> နွေဦးသစ်စပြိုင်တာ <br> တွန်သံသာတဲ့ ရွှေဥဩ။ </p> <p class="poem"> သပြေသီးကောက်<br> ဝါဆို ဝါခေါင် ရေတွေကြီးလို့၊ <br> သပြေသီးမှည့် ကောက်စို့ကွယ်။ <br> ခရာဆူးချုံ ဟိုအထဲက၊ <br> မျှော့နက်မည်းကြီး တွယ်တတ်တယ်။ <br> မျှော့နက်ဆိုတာ ချိုနဲ့လားကွဲ့၊ <br> မြွေနဂါးတောင် ကြောက်ဘူးကွယ်။ <br> တို့လည်းကြောက်ပေါင် အတူ သွားစို့၊ <br> အုန်းလက်နွားလေး ထားခဲ့မယ်။ <br> သွားကွယ် သွားကွယ်။ <br> မင်းသုဝဏ် </p> <p class="poem"> ရွှေခဲကြက်တူရွေး <br> ကြက်တူရွေး ကြက်တူရွေး <br> ရွှေခဲကြက်တူရွေး။ <br> ညီပုလေးကို စာအံသင် <br> ရွှေခဲ စာအံသင်။ <br> ညီလေးခင်က စာပြန်တုန်း<br> ရွှေခဲ စာပြန်တုန်း။ <br> ဝလုံးရေးဘို ညီလေးထိုင် <br> ရွှေခဲ မရေးနိုင်။ <br> ငေးမှိုင်ရှာပေါ့ ကြက်တူရွေး <br> ရွှေခဲကြက်တူရွေး။<br> မင်းသုဝဏ် </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၇</h3> <p>အံ့{{gap}}အံ</p> <p>အန့်{{gap}}အန်{{gap}}အန်း</p> <p>အမ့်{{gap}}အမ်{{gap}}အမ်း</p> <p>အလံထူသည်{{gap}}စာအံသည်{{gap}}ရေခံသည်</p> <p>အံ့ဩသည်{{gap}}ပန်းပန်သည်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၇</h4> <p> ဘုရား တရား သံဃာ <br> မိဘ ဆရာ ကန်တော့ပါ။ </p> <p> ဦးလေး ဘာထမ်းလာသလဲ။ <br> ခရမ်းသီး ပါသလား။ <br> သံပုရာသီး ပါသလား။ <br> မရန်းသီး ပါသလား။ <br> တခုခု ပေးခဲ့ပါ။ </p> <p> ဆု ရလာသည်။ <br> ဘယ်အတန်းကလဲ။ <br> တာဝန် ထမ်းပါ။ <br> လူတော်တော် အခေါ်ခံပါ။ </p> <p> ပန်းပန်ထားပါ။ <br> ဘယ်က ပန်းလဲ။ <br> ရေကန်နားက ပန်း <br> လန်းဆန်း၍လား။ <br> လန်းလန်းဆန်းဆန်း ကံ့ကော်ပန်း </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ဗုံကြီးသံ<br> တီးလိုက်ပါတဲ့ ဗုံကြီးသံ <br> ထက်ကောင်းကင် ဝေယန်စွန်းမှာ <br> လွမ်းစေဘိုဖန်...လေ့။ <br> သိကြားမင်းရယ်တဲ့ ဘုံဗိမာန် <br> အယူခံ ဗုံသံတက်တယ် <br> မိုးကျက်ကျက်ညံ...လေ။ </p> <p class="poem"> ငါတိုကြက်ဖ <br> ငါတို့ကြက်ဖ နိုင်နိုင်<br> ရွှေဖလားနှင့် ကြက်သားကိုင် <br> ငါတို့ကြက်ဖ ရှုံးရှုံး <br> ကြေးဖလားနှင့် ကြက်သားတုံး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ-၈</h3> <p>ကျား{{gap}}မြေပဲ{{gap}}ကျူထရံ</p> <p>ကြာဖူး{{gap}}ကြယ်</p> <h4>ဖတ်စာ -၈</h4> <p> မိသားစု လာပြီ။ <br> အများအပြား လာကြသည်။ <br> အားရ ဝမ်းသာ ခေါ်ပါ။ <br> အစပြုစုပါ။ ။ <br> ချမ်းချမ်းသာသာ နေပါစေ။ </p> <p> နေကျဲကျဲ ပူနေသည်။ <br> နေပူထဲ မပြေးရ။ <br> အဖျားရောဂါ ရ၏။ <br> နေအေးသောအခါ ပြေးပါ။ <br> လမ်းပေါ် မကစားရ။ </p> <p> သန့်သန့်ပြန့်ပြန့် နေပါ။ <br> သားငါး စားပါ။ <br> ငါးကြီးဆီ စားပါ။ <br> အသီး စားပါ။ <br> ကျန်းမာလာပြီ။ </p> <p> ကျားကြီး ခြေရာကြီး။ <br> မေးပါများ စကားရ။ <br> ပျော်ပျော်နေ သေခဲ။<br> ကျီစားသန်က ရန်များ၏။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ-၉</h3> <p>ကွ</p> <p>နွား{{gap}}ငွေ{{gap}}ကျွဲ</p> <p>ပွဲ{{gap}}ပလွေ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၉</h4> <p> လူကြီးများ ဆွေးနွေးပြီးပြီ။ <br> အကျွေးအမွေးလည်း ပါမည်။ <br> အတူတကွ တရားနာကြမည်။ <br> ရွာတံခါးဝက <br> ဆရာတော်ဘုရား ကြွလာပြီ။ </p> <p> မြွေသံလား လေသံလား။ <br> မြွေ သတိထားပါ။ <br> မြွေထိက ဆေးသိရမည်။ <br> ဆေး မြန်မြန်ကုပါ။ <br> ဆေးပေးဌာန သွားပါ။ </p> <p> မယ်ငွေ သားကလေး <br> ဖြူဖြူဖွေးဖွေး <br> နွေးနွေး ထွေးထားပါ။ <br> ကလေး ထွားသည်။ <br> မိဘများ ကြွားစရာ။ </p> <p> ကျေးရွာကလေး သာယာသည်။ <br> ရွာသားများ နွားမွေးမြူ၏။ <br> လယ်ယာမြေ အအားမထားပါ။ <br> ကြွားကြွားဝါဝါ မနေကြပါ။ <br> နေရာတကာ ချွေတာ၏။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၀</h3> <p>ငှ{{gap}}မှ</p> <p>မှန်{{gap}}နှဲ{{gap}}လှံ</p> <p>လှေ{{gap}}လွှ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၀ </h4> <p> လွှသမားများ လွှဆွဲနေကြသည်။ <br> ဗလ ကြီးလှ၏။ <br> ခွဲစရာ များလှချည့်လား။ <br> မျှမျှတတ ခွဲကြသည်။ <br> ကြာရှည် မခွဲရပါ။ </p> <p> သူ ရေရွှဲနေသည်။ <br> အအေးမိ၍ နှာစေးပြီ။ <br> နှာ ရှူပါစေ။ ။ <br> နွေးနွေးထား၍ အနားပေးပါ။ <br> လူစည်သောနေရာ မသွားစေရ။ </p> <p> လူငယ်လူရွယ် တစု <br> စပါး လှေ့နေကြသည်။ <br> အဆာပြေ ပဲလှော်ဝါးပါ။ <br> ရေနွေးကြမ်းလည်း ရှိပါသည်။ <br> အကြော်အလှော် တပန်းကန် ပေးပါ။ </p> <p> အသီးတရာ အညှာတခု။ <br> မြန်မာပြည် ညီညာသည်။ <br> မြေကြီးက ရွှေသီးရမည်။ <br> ရေနံ အမြန်တူးဖေါ်မည်။ <br> အပွဲပွဲမှာ နွှဲကြမည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ -၁၁</h3> <p>အို့{{gap}}အို{{gap}}အိုး</p> <p>ကိုယ့်{{gap}}ကိုယ်</p> <p>ရေအိုး{{gap}}အမိုး{{gap}}ကိုကို</p> <p>စာပို့သမား{{gap}}သိုးကလေး</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၁</h4> <p> ကလေး နိုးပြီ။ <br> လူကလေးကို မလှန့်ရ။ <br> ငိုဘို့ မလိုပါ။ <br> ရဲဘို့ လိုသည်။ </p> <p> ဆရာမ အတန်းထဲသို့လာပြီ။ <br> တိုများ စာအံရတော့မည်။ <br> ကိုယ့်အလှည့်ကျ ထပါ။ <br> သတိထားဆိုပါ။ </p> <p> ကိုယ့်ကိုယ်ကို အားကိုးပါ။ <br> ရိုးရိုးသားသား နေပါ။ <br> ရိုသေရမည့် သူကို ရိုသေပါ။ <br> အများ ကြည်ညိုမည်။ ။ <br> မည်သူကိုမျှ မစော်ကားရ။ </p> <p> မိုး သည်းနေသည်။ <br> မီးဖိုထဲမှာ မိုးယို၏။ <br> အမိုးကို ဖါထေးပါ။ <br> ရေ ခံထားပါ။ မိုးရေ သန့်၏။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ဖိုးသာထူး၊<br> ဖိုးသာထူး ဖိုးသာထူး <br> အလွန်ဝတဲ့ ဖိုးသာထူး <br> ဖိုးသာထူး ဝမ်းပူပူ <br> ဖိုးဝကြီးနဲ့ တူ။ <br> တူပါသကွဲ့ မယုံငြား <br> သည်မှာ ကြည့်ပါလား။ </p> <p class="poem"> မိုး<br> ဟိုတောင်ဆီက ညိုတိုတိုရယ် <br> မိုးဆိုထင့်လေး၊ <br> မိုးလေးရွာလျင် ဘာနဲ့မိုးရ <br> ပဒုမ္မာရွှေရိုးကို ထီးလုပ်လို မိုး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁ ၂</h3> <p>အင့်{{gap}}အင်{{gap}}အင်း</p> <p>အဉ့်{{gap}}အဉ်{{gap}}အဉ်း</p> <p>ယင်{{gap}}ပင့်ကူ{{gap}}တံစဉ်</p> <p>မင်အိုး{{gap}}ဗူးစင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၂</h4> <p> မိုးစင်စင် လင်းပြီ။ <br> ပျင်း မနေရ။ <br> သတင်းစာ နေ့စဉ်ကြည့်ပါ။ <br> သတင်းထူး ပါလျှင် ပြောပါ။ </p> <p> စဉ့်အိုးထဲ ရေထည့်ရမည်။ <br> ရေ ငင်နေသလား။ <br> ရေအိုးကို ပင့်ပေးမည်။ ။ <br> ခင်ခင် မင်မင် နေချင်သည်။ </p> <p> သားငါး အသည်း စားတော်ပဲ <br> စားချင်စဘွယ် ပြင်ဆင်ကွယ်။ <br> ယင်လည်းမနား ပူပူစား။ <br> ရောဂါမရ၊ ကျန်းမာစွ။ </p> <p> မိုး ဆင်လာသည်။ <br> ပျိုမေတသင်း လယ်ထဲဆင်းမည်။ <br> ထင်း စုထားပါ။ <br> လယ်ထဲ ရေမတင်ပါ။ <br> ရေ သွင်းသင့်ပါသည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၃</h3> <p>အောင့်{{gap}}အောင်{{gap}}အောင်း</p> <p>ဖောင်{{gap}}တောင်း{{gap}}စောင်း</p> <p>ခေါင်းလောင်း{{gap}}နေရောင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၃</h4> <p> ပြည်ထောင်စုသား<br> ကောင်းစားစေကြောင်း <br> အားဖြည့်လောင်း၍ <br> သောင်းသောင်းဖြဖြ ကြိုးပမ်းကြ။ </p> <p> နေ့စဉ်ခေါင်းဖီးပါ။ <br> သန့်ရှင်းအောင် ထားရမည်။ <br> ဆီလူးလျှင် ဆံပင်ကောင်းသည်။ <br> အပေါင်းအဖေါ်၏ ဘီးကို မယူရ။ <br> မိမိဘီးကို မကြာမကြာ ဆေးကြောပါ။ </p> <p> အများအကျိုး ဆောင်မှ <br> ကိုယ့်အကျိုး အောင်မည်။ <br> ရိုးဖြောင့်စွာ ကျင့်ပါ။ <br> လူတော်လူကောင်း ပီသမည်။ </p> <p> တဦးဆောင်သော် မရ။ <br> တသောင်းဆောင်သော် ရ၏။ <br> စုပေါင်းခေါင်းဆောင် အကြံအောင်။ <br> အပေါင်းညီညာ အောင်ကြောင်းဖြာ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ -၁၄</h3> <p>အိုင့်{{gap}}အိုင်{{gap}}အိုင်း</p> <p>အကိုင်း{{gap}}အဝိုင်း{{gap}}ရေအိုင်</p> <p>မိုင်တိုင်{{gap}}ဖယောင်းတိုင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၄</h4> <p> ရေအိုင် တအိုင်။ <br> သည်အိုင်က ခြင်လာသည်။ <br> ခြင်ကို နိုင်ပါစေ။ ။ <br> လူတိုင်းမှာ တာဝန်ရှိသည်။ </p> <p> မော်တော်ယာဉ် စီးပါ။ <br> မျှမျှတတ ထိုင်ပါ။ <br> တန်းကိုကိုင်လျှင် သတိထား။ <br> ခိုင်မခိုင် စမ်းပါဦး။ </p> <p> ကြံ့ကြံ့ခိုင်ခိုင် နေပါ။ <br> ထိုင်းထိုင်းမှိုင်းမှိုင်း မနေရ။ <br> ကာယဗလ အားပေးပါ။ <br> ဆိုင်ရာတာဝန် ထမ်းဆောင်ပါ။ <br> သိုင်းသိုင်းဝိုင်းဝိုင်း ကူညီပါ။ </p> <p> ကိုင်းပင်ကို ရှင်းပါ။ <br> မြေဩဇာ နိုင်နိုင်ထည့်ပါ။ <br> ပဲဝါ နှမ်း အလှည့်ကျ ချပါ။ <br> စုပေါင်း ကြိုးစားပါ။ <br> အသီးအခိုင် ပေါမည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၅</h3> <p>အိန့်{{gap}}အိန်{{gap}}အိန်း</p> <p>အိမ့်{{gap}}အိမ်{{gap}}အိမ်း</p> <p>အိမ်{{gap}}မိုးတိမ်{{gap}}ချိန်ခွင်</p> <p>ပုဆိန်{{gap}}ကြိမ်ခြင်း</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၅</h4> <p> မိုးတိမ် ထူသည်။ <br> လေငြိမ်မလား။ မိုးရွာမလား။ <br> ရေဒီယို နားထောင်ပါ။ <br> မိုးလေဝသသတင်း အကြိမ်ကြိမ် ကြားရမည်။ </p> <p> ဟိုကမ်းပါးက မီးထိန်ထိန် <br> သည်ကမ်းပါးက မီးထိန်ထိန် <br> ဆီမီးထိန်ထိန် လင်းပါတဲ့ <br> မနှင်းတို့ အိမ်။ </p> <p> မီးစိမ်း မီးနီ သတိပြု။ <br> မီးဝါလျင် အရှိန်ကို လျော့ရသည်။ <br> ဘယ်ကို အရမ်း မတိမ်းရ။ <br> ထိန်း၍ မောင်းရသည်။ </p> <p> ကထိန်ပွဲကြီး နီးလာပြီ။ <br> ရက်ချိန်း သေချာပြီလား။ <br> ပုသိန်းထီး ရပါစေမည်။ <br> မစိုးရိမ်ပါနှင့်။ <br> အဆင်သင့်ရှိသည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၆ </h3> <p>အုံ့{{gap}}အုံ{{gap}}အုံး</p> <p>အုန့်{{gap}}အုန်{{gap}}အုန်း</p> <p>ခုံ{{gap}}ယုန်{{gap}}ပျားအုံ</p> <p>ရေပုံး{{gap}}အုန်း</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၆</h4> <p> စပယ်ပန်း တကုံး<br> ဘယ်လို သုံးမလဲ။ <br> ပြုံး၍ မေးသည်။ <br> မယ်အုံးက ဆံထုံးမှာ ပန်မည်။ </p> <p> ဟင်းမျိုးစုံပြီ။ <br> ပုန်းရည်ကြီးလည်း ပါသည်။ <br> ခုံပေါ်မှာ အကုန် ချထားပါ။ <br> အားလုံး လုံအောင် ဖုံးထားပါ။ </p> <p> မိုးအုန့်လျှင် အေးသည်။ <br> တံခါး လုံအောင် စေ့ထားပါ။ <br> ဖေဖေ ခေါင်းအုံနေသည်။ <br> တအုန်းအုန်း မဆူညံရ။ </p> <p> ယုန်ကလေးတကောင်<br> တောင်ကုန်းနားမှာ <br> ခုန်၍ ပြေးနေသည်။ <br> မယုံလျှင် သွားကြည့်ပါ။ <br> မကြုံစဘူး လှသည်။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> အဖိုးကြီးအို <br> အဖိုးကြီးအို <br> ခါးကုန်းကုန်း <br> မသေပါနှင့်အုံး။<br> နောင်နှစ်ခါ <br> တန်ဆောင်မုန်း <br> ပွဲကြည့်ပါအုံး။ </p> --- <h3>ဂဏန်းများ (Numbers)</h3> <p> *{{gap}}၁ - တစ်<br> **{{gap}}၂ - နှစ်<br> ***{{gap}}၃ - သုံး<br> ****{{gap}}၄ - လေး<br> *****{{gap}}၅ -ငါး<br> ******{{gap}}၆ - ခြောက်<br> *******{{gap}}၇ - ခုနှစ်<br> ********{{gap}}၈ - ရှစ်<br> ********* {{gap}}၉- ကိုး<br> **********{{gap}}၁၀- တဆယ် </p> <p> တစ် နှစ် ၊ စာကိုချစ်<br> သုံး လေး ၊ မသိတာမေး<br> ငါး ခြောက် ၊ နှစ်ချင်းပေါက်<br> ခုနစ် ရှစ် ၊ တပည့်သစ်<br> ကိုး တဆယ် ၊ ကြိုးစားမယ် </p> --- <h3>မရွှေဖဲ (ဒေါက်တာမောင်ဖြူး)</h3> <p> ဘယ်သွားနေလဲ မရွှေဖဲ <br> ဘုရားပွဲကို လှည်းနဲ့ဆို<br> ဘာဝယ်ခဲ့လဲ မရွှေဖဲ <br> ပင်နီအင်္ကျီ ယောထမီ<br> ဘာစားခဲ့လဲ မရွှေဖဲ<br> ကြာဇံလက်သုပ် မုံ့ဖက်ထုပ်<br> ဘယ်လောက်ကုန်လဲ မရွှေဖဲ<br> စက္ကူတကျပ် ငွေတမတ်<br> ဘာမြင်ခဲ့လဲ မရွှေဖဲ<br> စျေးသည် စျေးဝယ် စုံလို့ကွယ်<br> ဘာလုပ်သေးလဲ မရွှေဖဲ<br> ဘုရားရှင်တော် ဖူးပါသော်<br> အမည်ဘာလဲ မရွှေဖဲ<br> မကွေးမြို့စွန် မြသလွန်<br> ဘာဆုပန်လဲ မရွှေဖဲ<br> နိဗ္ဗာန်ရွှေပြည် ဆုပန်သည်။ </p> --- <h3>မောင်ရေခဲ</h3> <p> ဘယ်သွားနေလဲ မောင်ရေခဲ <br> ကန်တော်ကြီးကို ကားနဲ့ဆို<br> သွားလုပ်လဲ မောင်ရေခဲ <br> လေညှင်းခံဘို ဆိုပါစို့ <br> ဘာမြင်ခဲ့လဲ မောင်ရေခဲ <br> အများသူငါ စုံလိုဗျာ။<br> မြင်သေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> အပျိုအအို၊ မြင်သဗျို<br> ဘာလုပ်သေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> ကန်တော်တပတ် ခရီးထပ် <br> ဘယ်သွားသေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> ညဈေးတန်းကို သွားသေးဆို <br> ဘာစားခဲ့လဲ မောင်ရေခဲ <br> ခေါက်ဆွဲဆန်ပြုတ် ကြက်သားသုပ် <br> ဘယ်ချိန်ပြန်လဲ မောင်ရေခဲ <br> ညဉ့်နက်သန်းခေါင် မနေပေါင်။ </p> <p>ပြီး၏။</p> <p>စာပေဗိမာန်ပုံနှိပ်တိုက် (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၀၀၂) ၃၆၁ -ပြည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် ဦးကျော်အုံးက ရိုက်နှိပ်သည်။</p> <p>အဖိုး - ၁ ကျပ်</p> <p>ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း (စာအုပ်နှင့် စာရေးကိရိယာ) (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၁၂၆၂) ၅၅၀/၅၅၂ ကုန်သည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့ မှ ထုတ်ဝေသည်။</p> 56ogejutwhhmz5itha1oja376gow18a 18763 18761 2025-06-08T14:35:24Z Tejinda 173 18763 wikitext text/x-wiki {{header | title = သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ် | author = | override_author = [[ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ကျောင်းသုံးစာအုပ် ကော်မီတီ]] | editor = | override_editor = [[]] | contributor = | year =1972 | next = | previous = | section = | portal = | wikipedia = | notes = [[သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ်#အချက်အလက်များ|အသေးစိတ်အချက်အလက်များ]]ကြည့်ရန် | categories = အခြေခံ မြန်မာဖတ်စာ }} <h3>သူငယ်တန်း</h3> <h3>မြန်မာသင်ပုန်းကြီး</h3> <h3>ဖတ်စာသစ်</h3> <p>ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ကျောင်းသုံးစာအုပ် ကော်မီတီ</p> <p>သူငယ်တန်း</p> <p>မြန်မာသင်ပုန်းကြီး</p> <p>ဖတ်စာသစ်</p> <p>၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ အုပ်ရေ (၁,၆၀၀,၀၀၀)</p> <p>ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း (စာအုပ် နှင့် စာရေးကိရိယာ) (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၁၂၆၂) ၅၅၀/၅၅၂ ကုန်သည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့ မှ ထုတ်ဝေသည်။</p> <p>အလုပ်အမှတ် ၇၄၀၃</p> --- <h3>ကဗျာ</h3> <p class="poem"> က{{gap}}ကညစ်၊ ပေမှာဖြစ်<br> ခ{{gap}}ခရာ၊ အသံသာ<br> ဂ{{gap}}ဂဏန်း၊ ရေမှာဖမ်း<br> င{{gap}}ငရုတ်စိမ်း၊ စပ်ရှိန်းရှိန်း<br> စ{{gap}}စပါး၊ တို့အားထား<br> ဆ{{gap}}ဆရာ၊ ရိုသေပါ<br> ဇ{{gap}}ဇရပ်မှာ၊ တည်းခိုပါ<br> ည{{gap}}ညအခါ၊ လသာသာ<br> တ{{gap}}တလင်းဝယ်၊ စပါးနယ်<br> ထ{{gap}}ထမနဲ၊ တပို့တွဲ<br> ဒ{{gap}}ဒရယ်လေး၊ ဘေးမဲ့ပေး<br> ဓ{{gap}}ဓနိပင်၊ အသုံးဝင်<br> န{{gap}}နယုန်၊ လေရူးသုန်<br> ပ{{gap}}ပလောင်၊ တို့ညီနောင်<br> ဖ{{gap}}ဖရုံပေါ၊ တို့ယာတော<br> ဗ{{gap}}ဗလ၊ အင်အားပြ<br> ဘ{{gap}}ဘယက်၊ ရွှေဒေါင်းခွက်<br> မ{{gap}}မမ၊ အဖေါ်ရ<br> ယ{{gap}}ယမင်း၊ ပပဝင်း<br> ရ{{gap}}ရထား၊ စီးလို့သွား<br> လ{{gap}}လမင်း၊ ထိန်ထိန်လင်း<br> ဝ{{gap}}ဝကလေး၊ ဝိုင်းဝိုင်းရေး<br> သ{{gap}}သမင်၊ အပြေးလျင်<br> အ{{gap}}အလံ၊ အောင်ပွဲခံ </p> --- <h3>သင်ရိုးဗျည်း အစီအစဉ်</h3> <table> <tr> <td>က{{gap}}ခ{{gap}}ဂ{{gap}}ဃ{{gap}}င</td> </tr> <tr> <td>စ{{gap}}ဆ{{gap}}ဇ{{gap}}ဈ{{gap}}ည</td> </tr> <tr> <td>ဋ{{gap}}ဌ{{gap}}ဍ{{gap}}ဎ{{gap}}ဏ</td> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}ထ{{gap}}ဒ{{gap}}ဓ{{gap}}န</td> </tr> <tr> <td>ပ{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}ဘ{{gap}}မ</td> </tr> <tr> <td>ယ{{gap}}ရ{{gap}}လ{{gap}}ဝ{{gap}}သ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဟ{{gap}}ဠ{{gap}}အ</td> </tr> </table> <table> <tr> <td>အ{{gap}}အာ{{gap}}ဣ{{gap}}ဤ{{gap}}ဥ{{gap}}ဦ</td> </tr> <tr> <td>ဧ{{gap}}အဲ{{gap}}ဩ{{gap}}ဪ{{gap}}အံ{{gap}}အား</td> </tr> </table> <p>ဩ — ဟုလည်းရေးသည် ။</p> --- <h3>လွယ်ရာမှ ခက်ရာသို့ စီစဉ်ထားသောဗျည်းများကို ရေးဆွဲပုံ </h3> <table> <tr> <td>{{gap}}{{gap}}ဝ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဂ{{gap}}င{{gap}}ပ</td> </tr> <tr> <td>ထ{{gap}}က{{gap}}ဘ{{gap}}ဟ{{gap}}လ</td> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}သ{{gap}}ယ{{gap}}ည{{gap}}ဆ</td> </tr> <tr> <td>မ{{gap}}ခ{{gap}}စ{{gap}}ဇ{{gap}}ဒ</td> </tr> <tr> <td>ဓ{{gap}}ဎ{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}အ</td> </tr> <tr> <td>ရ{{gap}}န{{gap}}ဈ{{gap}}ဃ{{gap}}ဏ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဌ{{gap}}ဋ{{gap}}ဠ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}{{gap}}ဍ</td> </tr> </table> --- <h3>ပီပီသသ ရွတ်ဆိုကြ (Recite Clearly)</h3> <table> <tr> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}ယ{{gap}}{{gap}}တ{{gap}}ထ{{gap}}{{gap}}ထ{{gap}}ဒ{{gap}}တ</td> </tr> <tr> <td>ခ{{gap}}ဖ{{gap}}{{gap}}စ{{gap}}ဆ{{gap}}{{gap}}ဆ{{gap}}ဇ{{gap}}စ</td> </tr> <tr> <td>ဂ{{gap}}င{{gap}}{{gap}}ပ{{gap}}ဖ{{gap}}{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}ပ</td> </tr> <tr> <td>ဇ{{gap}}စ{{gap}}{{gap}}င{{gap}}ဂ{{gap}}{{gap}}{{gap}}င{{gap}}ည{{gap}}န</td> </tr> <tr> <td>ဘ{{gap}}ဟ{{gap}}{{gap}}တ{{gap}}သ{{gap}}{{gap}}လ{{gap}}ယ{{gap}}ရ</td> </tr> <tr> <td>မ{{gap}}ပ{{gap}}{{gap}}ယ{{gap}}ရ{{gap}}{{gap}}ဈ{{gap}}စ{{gap}}ဆ</td> </tr> </table> --- <p class="poem"> အိမ်လမ်း ရွာကျောင်း၊ သန့်ရှင်းကြောင်း၊ စုပေါင်း အမှိုက်သိမ်း။ </p> <p class="poem"> ခြေလက်မျက်နှာ၊ ဆေးကြောပါ၊ ကျန်းမာ သန့်ရှင်း ရောဂါကင်း။ </p> <p> စောစောထ{{gap}} သွားတိုက်<br> မျက်နှာသစ်{{gap}} အိပ်ရာသိမ်း<br> အစာစား{{gap}} အဝတ်လဲ<br> ကျောင်းသွား </p> <p> ဘိနပ်ချွတ်{{gap}} ထီးချိတ်<br> အဝတ်လဲ{{gap}} မိဘကူ<br> ကစား{{gap}} ရေချိုး<br> ညစာစား {{gap}}စာကြည့် </p> <p> ထ<br> က<br> ဘဘ<br> မမ<br> အဘထ<br> မမက </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၁</h3> <p>အ{{gap}}အာ{{gap}}အား</p> <p>ဝါး{{gap}}အစာ{{gap}}ဆရာ</p> <p>စပါး{{gap}}ကစားစရာ</p> <h4>ဖတ်စာ- ၁</h4> <p> ည အခါ<br> လ သာသာ။ <br> ကစားမလား<br> နားမလား။ </p> <p> အစား အစာ၊ <br> ဝါး စား ပါ၊ <br> အသား ပါသလား <br> ငါး ပါသလား။ </p> <p> သားသား အပါ<br> အားကစားအရာ <br> ဝါသနာပါက <br> အားထားရ။ </p> <p> မရ မက <br> ခဏ ခဏ <br> လာသာ လာပါ။ <br> ဆရာသမား <br> ပထမထား ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၂</h3> <p>အိ{{gap}}အီ{{gap}}အီး</p> <p>အည့်{{gap}}အည်{{gap}}အည်</p> <p>ဣ{{gap}}ဤ</p> <p>ထီး{{gap}}မီး{{gap}}မာလကာသီး</p> <p>နာရီ{{gap}}သာလိကာ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၂</h4> <p> ညတည လသာသာ<br> ကား စီးလာပါ။ <br> မီးနီ အဆီးအတား <br> သတိ ထား။ </p> <p> တညီ တညာ <br> အနီး လာ၊<br> ဆရာ မိဘ<br> အားထားရ။ </p> <p> ညစာ စားသည်။ <br> ငပိ ပါသလား။ <br> အသီး စားပါ။ <br> မဆာက မစားရ။ </p> <p> ဤခရီး နီးသလား။ <br> ငါးနာရီ လာရ၏။ <br> မီးရထား စီးလာပါ။ <br> အလကား မစီးရ။ <br> ဤအရာ သတိထားပါ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> အ အာ အိ အီ <br> အ အာ အိ အီ <br> သားက သီ <br> က ကာ ကိ ကီ<br> သား မ ပီ<br> မ မာ မိ မီ<br> တ ခါ သီ <br> ပ ပါ ပိ ပီ <br> မ ကြာ မီ <br> တ တာ တိ တီ <br> သား က သည်။ <br> ဟ ဟာ ဟိ ဟီ <br> အ မိ ရီ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၃</h3> <p>အု{{gap}}အူ{{gap}}အူး</p> <p>ဥ{{gap}}ဦ{{gap}}ဦး</p> <p>အာလူး{{gap}}ဗူးသီး{{gap}}မီးပူ</p> <p>ငါးခု{{gap}}လူစု</p> <h4>ဖတ်စာ - ၃</h4> <p> မိသား တစု ဘုရား ဖူး၏။ <br> ပုတီးပါသည်။ <br> သီလ ယူပါ။ <br> သာဓု သာဓု သာဓု </p> <p> အလီ ရသလား။<br> စာ ကူးထားပါ။ <br> အတူတူ ကူးပါ။ <br> ကူးသူ စာရ၏။ <br> ဆုပါ ရသည်။ </p> <p> ရာသီ ဥတု ပူသည်။ <br> ဆားကူ စားပါ။ <br> ထီး ယူလာပါ။ <br> သီးသီး စားပါ။ <br> မီးနား မလာရ။ </p> <p> စားစရာ လာယူပါ။<br> လူ စီလာပါ။ <br> တဦးစီ လာပါ။ <br> လု မယူရ။ <br> အတူ စားပါ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> တူတူရေ၀ါး <br> တူတူ ရေ ဝါး <br> သားအမိ ကစား။ <br> တကု ကူ ကူး <br> သားအမိမြူး။ </p> <p class="poem"> ပါပီကလေး <br> ပါ ပီ က လေး <br> ပုတုတု၊ <br> သူ့စကားက<br> ဝု ဝု ဝု၊<br> သူ့စကား လူမသိ။ <br> လူစကား သူမသိ။ <br> သနားပါဘိ။ </p> <p>စည်းလုံးခြင်းသည် ခွန်အား</p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၄</h3> <p>အေ့{{gap}}အေ{{gap}}အေး</p> <p>၍</p> <p>ဖေဖေ{{gap}}မေမေ{{gap}}ကလေး</p> <p>ရေဗူး{{gap}}လေး</p> <h4>ဖတ်စာ - ၄</h4> <p> သားကလေး တီတာတာ <br> မေမေ့ အနားလာ၊ <br> မပီကလာ သူ့စကား <br> တူ တူ ရေ ဝါး။ </p> <p> လူထုပညာ<br> အားပေးပါ။ <br> အရေး အသား <br> လေ့လာထား။ </p> <p> ဖေဖေ မေမေ <br> မာပါစေ။ <br> မေမေ့ စကား <br> အရေးထား၊ <br> ဖေဖေ စကား<br> သား လေးစား။ </p> <p> လူနာ မေ့နေ၏။ <br> ဆေးဆရာ ဆေးပေးသည်။ <br> သတိ ရလာ၏။ <br> လူနာ ရေပေးပါ။ <br> အစား အစာ ပေးပါ။ <br> နားနား နေနေ စားပါစေ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ပျိုလေးကို ငန်းဦး<br> ပျိုလေးတို့ ငန်းဦး <br> ယုန် ကူးလို့ ပြေး။ <br> ကြည့်လိုက်ကြဟေ <br> တောခြေမှာ ရွှေယုန်နက်ကယ် <br> ထိပ်ကွက်နှင့် လေး။ </p> <p class="poem"> ဆပ်သွားဖူး <br> ပျိုလေးတို့ အိမ်ဦး <br> ဆပ်သွားဖူးတဲ့ တရုံ နှစ်ရုံ <br> ကျေးတွေက အုံ။ <br> မအုံပါနဲ့ ကိုရွှေကျေး။ <br> ပျိုတိုမောင် ရှင်လိင်ပြန်တော့<br> နားပန်ဘို့ လေး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၅</h3> <p>အဲ့{{gap}}အယ်{{gap}}အဲ</p> <p>ဖရဲသီး{{gap}}လယ်တဲ{{gap}}ဘဲကလေး</p> <p>လယ်သမား{{gap}}ပဲစေ့</p> <h4>ဖတ်စာ- ၅</h4> <p> ဘယ်က လာသလဲ။ <br> ဘယ်နယ် ကလဲ။ <br> အလယ်က လူ <br> စကား ဝဲ၏။ </p> <p> လဲနေသူ ထူပေးပါ။ <br> အားငယ်သူ အားပေးပါ။ <br> ရေထဲကလူ ဆယ်ယူပါ။ <br> အကူအညီပေးပါ။ </p> <p> ဈေးနီး ပါသည်။ <br> ဘာ စားခဲ့သလဲ။ <br> အမဲသားငါး စားရဲ့လား။ <br> ဘဲဥ ခဝဲသီး စားပါသည်။ </p> <p> လယ်သမား စပါးနယ်၏။ <br> စပါး ဘယ်ဈေးလဲ။ <br> သယ်ယူခ ပါသလား။ <br> ဝယ် မဝယ် သိပါရစေ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၆ </h3> <p>အော့{{gap}}အော်{{gap}}အော</p> <p>ဪ{{gap}}ဩ</p> <p>ရဲဘော်{{gap}}ကော်ဇော{{gap}}သော့</p> <p>ဥဩ{{gap}}မော်တော်ကား</p> <h4>ဖတ်စာ - ၆</h4> <p> ဇော်က ကနေသည်။ <br> ခါး ကော့ထားသည်။ <br> ရယ်ရယ် မောမော <br> ပေါ့ပေါ့ ပါးပါး <br> တော်တော် မောသလား။ </p> <p> ဆီမီးပူဇော်သည်။ <br> တရားဟောနေသည်။ <br> ဒေါသ မထားရ။ <br> သာဓုခေါ်ပါ။ </p> <p> ကလေး ဆော့ပါစေ။ <br> ကစားစရာ ဖောဖောသီသီ ပေးပါ။ <br> ကော်ဇော မပေစေရ။ <br> ဒေါ်ဒေါ် အော်သည်။ </p> <p> ဇာနည်ရဲဘော် <br> လူတော် လူမော် <br> အဖေါ် ရ၏။ <br> တော်ပါပေသည်။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ရွှေဥဩ<br> ရွှေဥသြ၊ ရွှေဥဩ<br> တွန်သံဃာတဲ့၊ ရွှေဥသြ <br> ရွှေဥဩ တွန်သံဃာ <br> နွေဦးသစ်စ ခါ <br> နွေဦးသစ်စပြိုင်တာ <br> တွန်သံသာတဲ့ ရွှေဥဩ။ </p> <p class="poem"> သပြေသီးကောက်<br> ဝါဆို ဝါခေါင် ရေတွေကြီးလို့၊ <br> သပြေသီးမှည့် ကောက်စို့ကွယ်။ <br> ခရာဆူးချုံ ဟိုအထဲက၊ <br> မျှော့နက်မည်းကြီး တွယ်တတ်တယ်။ <br> မျှော့နက်ဆိုတာ ချိုနဲ့လားကွဲ့၊ <br> မြွေနဂါးတောင် ကြောက်ဘူးကွယ်။ <br> တို့လည်းကြောက်ပေါင် အတူ သွားစို့၊ <br> အုန်းလက်နွားလေး ထားခဲ့မယ်။ <br> သွားကွယ် သွားကွယ်။ <br> မင်းသုဝဏ် </p> <p class="poem"> ရွှေခဲကြက်တူရွေး <br> ကြက်တူရွေး ကြက်တူရွေး <br> ရွှေခဲကြက်တူရွေး။ <br> ညီပုလေးကို စာအံသင် <br> ရွှေခဲ စာအံသင်။ <br> ညီလေးခင်က စာပြန်တုန်း<br> ရွှေခဲ စာပြန်တုန်း။ <br> ဝလုံးရေးဘို ညီလေးထိုင် <br> ရွှေခဲ မရေးနိုင်။ <br> ငေးမှိုင်ရှာပေါ့ ကြက်တူရွေး <br> ရွှေခဲကြက်တူရွေး။<br> မင်းသုဝဏ် </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၇</h3> <p>အံ့{{gap}}အံ</p> <p>အန့်{{gap}}အန်{{gap}}အန်း</p> <p>အမ့်{{gap}}အမ်{{gap}}အမ်း</p> <p>အလံထူသည်{{gap}}စာအံသည်{{gap}}ရေခံသည်</p> <p>အံ့ဩသည်{{gap}}ပန်းပန်သည်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၇</h4> <p> ဘုရား တရား သံဃာ <br> မိဘ ဆရာ ကန်တော့ပါ။ </p> <p> ဦးလေး ဘာထမ်းလာသလဲ။ <br> ခရမ်းသီး ပါသလား။ <br> သံပုရာသီး ပါသလား။ <br> မရန်းသီး ပါသလား။ <br> တခုခု ပေးခဲ့ပါ။ </p> <p> ဆု ရလာသည်။ <br> ဘယ်အတန်းကလဲ။ <br> တာဝန် ထမ်းပါ။ <br> လူတော်တော် အခေါ်ခံပါ။ </p> <p> ပန်းပန်ထားပါ။ <br> ဘယ်က ပန်းလဲ။ <br> ရေကန်နားက ပန်း <br> လန်းဆန်း၍လား။ <br> လန်းလန်းဆန်းဆန်း ကံ့ကော်ပန်း </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ဗုံကြီးသံ<br> တီးလိုက်ပါတဲ့ ဗုံကြီးသံ <br> ထက်ကောင်းကင် ဝေယန်စွန်းမှာ <br> လွမ်းစေဘိုဖန်...လေ့။ <br> သိကြားမင်းရယ်တဲ့ ဘုံဗိမာန် <br> အယူခံ ဗုံသံတက်တယ် <br> မိုးကျက်ကျက်ညံ...လေ။ </p> <p class="poem"> ငါတိုကြက်ဖ <br> ငါတို့ကြက်ဖ နိုင်နိုင်<br> ရွှေဖလားနှင့် ကြက်သားကိုင် <br> ငါတို့ကြက်ဖ ရှုံးရှုံး <br> ကြေးဖလားနှင့် ကြက်သားတုံး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ-၈</h3> <p>ကျား{{gap}}မြေပဲ{{gap}}ကျူထရံ</p> <p>ကြာဖူး{{gap}}ကြယ်</p> <h4>ဖတ်စာ -၈</h4> <p> မိသားစု လာပြီ။ <br> အများအပြား လာကြသည်။ <br> အားရ ဝမ်းသာ ခေါ်ပါ။ <br> အစပြုစုပါ။ ။ <br> ချမ်းချမ်းသာသာ နေပါစေ။ </p> <p> နေကျဲကျဲ ပူနေသည်။ <br> နေပူထဲ မပြေးရ။ <br> အဖျားရောဂါ ရ၏။ <br> နေအေးသောအခါ ပြေးပါ။ <br> လမ်းပေါ် မကစားရ။ </p> <p> သန့်သန့်ပြန့်ပြန့် နေပါ။ <br> သားငါး စားပါ။ <br> ငါးကြီးဆီ စားပါ။ <br> အသီး စားပါ။ <br> ကျန်းမာလာပြီ။ </p> <p> ကျားကြီး ခြေရာကြီး။ <br> မေးပါများ စကားရ။ <br> ပျော်ပျော်နေ သေခဲ။<br> ကျီစားသန်က ရန်များ၏။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ-၉</h3> <p>ကွ</p> <p>နွား{{gap}}ငွေ{{gap}}ကျွဲ</p> <p>ပွဲ{{gap}}ပလွေ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၉</h4> <p> လူကြီးများ ဆွေးနွေးပြီးပြီ။ <br> အကျွေးအမွေးလည်း ပါမည်။ <br> အတူတကွ တရားနာကြမည်။ <br> ရွာတံခါးဝက <br> ဆရာတော်ဘုရား ကြွလာပြီ။ </p> <p> မြွေသံလား လေသံလား။ <br> မြွေ သတိထားပါ။ <br> မြွေထိက ဆေးသိရမည်။ <br> ဆေး မြန်မြန်ကုပါ။ <br> ဆေးပေးဌာန သွားပါ။ </p> <p> မယ်ငွေ သားကလေး <br> ဖြူဖြူဖွေးဖွေး <br> နွေးနွေး ထွေးထားပါ။ <br> ကလေး ထွားသည်။ <br> မိဘများ ကြွားစရာ။ </p> <p> ကျေးရွာကလေး သာယာသည်။ <br> ရွာသားများ နွားမွေးမြူ၏။ <br> လယ်ယာမြေ အအားမထားပါ။ <br> ကြွားကြွားဝါဝါ မနေကြပါ။ <br> နေရာတကာ ချွေတာ၏။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၀</h3> <p>ငှ{{gap}}မှ</p> <p>မှန်{{gap}}နှဲ{{gap}}လှံ</p> <p>လှေ{{gap}}လွှ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၀ </h4> <p> လွှသမားများ လွှဆွဲနေကြသည်။ <br> ဗလ ကြီးလှ၏။ <br> ခွဲစရာ များလှချည့်လား။ <br> မျှမျှတတ ခွဲကြသည်။ <br> ကြာရှည် မခွဲရပါ။ </p> <p> သူ ရေရွှဲနေသည်။ <br> အအေးမိ၍ နှာစေးပြီ။ <br> နှာ ရှူပါစေ။ ။ <br> နွေးနွေးထား၍ အနားပေးပါ။ <br> လူစည်သောနေရာ မသွားစေရ။ </p> <p> လူငယ်လူရွယ် တစု <br> စပါး လှေ့နေကြသည်။ <br> အဆာပြေ ပဲလှော်ဝါးပါ။ <br> ရေနွေးကြမ်းလည်း ရှိပါသည်။ <br> အကြော်အလှော် တပန်းကန် ပေးပါ။ </p> <p> အသီးတရာ အညှာတခု။ <br> မြန်မာပြည် ညီညာသည်။ <br> မြေကြီးက ရွှေသီးရမည်။ <br> ရေနံ အမြန်တူးဖေါ်မည်။ <br> အပွဲပွဲမှာ နွှဲကြမည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ -၁၁</h3> <p>အို့{{gap}}အို{{gap}}အိုး</p> <p>ကိုယ့်{{gap}}ကိုယ်</p> <p>ရေအိုး{{gap}}အမိုး{{gap}}ကိုကို</p> <p>စာပို့သမား{{gap}}သိုးကလေး</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၁</h4> <p> ကလေး နိုးပြီ။ <br> လူကလေးကို မလှန့်ရ။ <br> ငိုဘို့ မလိုပါ။ <br> ရဲဘို့ လိုသည်။ </p> <p> ဆရာမ အတန်းထဲသို့လာပြီ။ <br> တိုများ စာအံရတော့မည်။ <br> ကိုယ့်အလှည့်ကျ ထပါ။ <br> သတိထားဆိုပါ။ </p> <p> ကိုယ့်ကိုယ်ကို အားကိုးပါ။ <br> ရိုးရိုးသားသား နေပါ။ <br> ရိုသေရမည့် သူကို ရိုသေပါ။ <br> အများ ကြည်ညိုမည်။ ။ <br> မည်သူကိုမျှ မစော်ကားရ။ </p> <p> မိုး သည်းနေသည်။ <br> မီးဖိုထဲမှာ မိုးယို၏။ <br> အမိုးကို ဖါထေးပါ။ <br> ရေ ခံထားပါ။ မိုးရေ သန့်၏။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ဖိုးသာထူး၊<br> ဖိုးသာထူး ဖိုးသာထူး <br> အလွန်ဝတဲ့ ဖိုးသာထူး <br> ဖိုးသာထူး ဝမ်းပူပူ <br> ဖိုးဝကြီးနဲ့ တူ။ <br> တူပါသကွဲ့ မယုံငြား <br> သည်မှာ ကြည့်ပါလား။ </p> <p class="poem"> မိုး<br> ဟိုတောင်ဆီက ညိုတိုတိုရယ် <br> မိုးဆိုထင့်လေး၊ <br> မိုးလေးရွာလျင် ဘာနဲ့မိုးရ <br> ပဒုမ္မာရွှေရိုးကို ထီးလုပ်လို မိုး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁ ၂</h3> <p>အင့်{{gap}}အင်{{gap}}အင်း</p> <p>အဉ့်{{gap}}အဉ်{{gap}}အဉ်း</p> <p>ယင်{{gap}}ပင့်ကူ{{gap}}တံစဉ်</p> <p>မင်အိုး{{gap}}ဗူးစင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၂</h4> <p> မိုးစင်စင် လင်းပြီ။ <br> ပျင်း မနေရ။ <br> သတင်းစာ နေ့စဉ်ကြည့်ပါ။ <br> သတင်းထူး ပါလျှင် ပြောပါ။ </p> <p> စဉ့်အိုးထဲ ရေထည့်ရမည်။ <br> ရေ ငင်နေသလား။ <br> ရေအိုးကို ပင့်ပေးမည်။ ။ <br> ခင်ခင် မင်မင် နေချင်သည်။ </p> <p> သားငါး အသည်း စားတော်ပဲ <br> စားချင်စဘွယ် ပြင်ဆင်ကွယ်။ <br> ယင်လည်းမနား ပူပူစား။ <br> ရောဂါမရ၊ ကျန်းမာစွ။ </p> <p> မိုး ဆင်လာသည်။ <br> ပျိုမေတသင်း လယ်ထဲဆင်းမည်။ <br> ထင်း စုထားပါ။ <br> လယ်ထဲ ရေမတင်ပါ။ <br> ရေ သွင်းသင့်ပါသည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၃</h3> <p>အောင့်{{gap}}အောင်{{gap}}အောင်း</p> <p>ဖောင်{{gap}}တောင်း{{gap}}စောင်း</p> <p>ခေါင်းလောင်း{{gap}}နေရောင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၃</h4> <p> ပြည်ထောင်စုသား<br> ကောင်းစားစေကြောင်း <br> အားဖြည့်လောင်း၍ <br> သောင်းသောင်းဖြဖြ ကြိုးပမ်းကြ။ </p> <p> နေ့စဉ်ခေါင်းဖီးပါ။ <br> သန့်ရှင်းအောင် ထားရမည်။ <br> ဆီလူးလျှင် ဆံပင်ကောင်းသည်။ <br> အပေါင်းအဖေါ်၏ ဘီးကို မယူရ။ <br> မိမိဘီးကို မကြာမကြာ ဆေးကြောပါ။ </p> <p> အများအကျိုး ဆောင်မှ <br> ကိုယ့်အကျိုး အောင်မည်။ <br> ရိုးဖြောင့်စွာ ကျင့်ပါ။ <br> လူတော်လူကောင်း ပီသမည်။ </p> <p> တဦးဆောင်သော် မရ။ <br> တသောင်းဆောင်သော် ရ၏။ <br> စုပေါင်းခေါင်းဆောင် အကြံအောင်။ <br> အပေါင်းညီညာ အောင်ကြောင်းဖြာ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ -၁၄</h3> <p>အိုင့်{{gap}}အိုင်{{gap}}အိုင်း</p> <p>အကိုင်း{{gap}}အဝိုင်း{{gap}}ရေအိုင်</p> <p>မိုင်တိုင်{{gap}}ဖယောင်းတိုင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၄</h4> <p> ရေအိုင် တအိုင်။ <br> သည်အိုင်က ခြင်လာသည်။ <br> ခြင်ကို နိုင်ပါစေ။ ။ <br> လူတိုင်းမှာ တာဝန်ရှိသည်။ </p> <p> မော်တော်ယာဉ် စီးပါ။ <br> မျှမျှတတ ထိုင်ပါ။ <br> တန်းကိုကိုင်လျှင် သတိထား။ <br> ခိုင်မခိုင် စမ်းပါဦး။ </p> <p> ကြံ့ကြံ့ခိုင်ခိုင် နေပါ။ <br> ထိုင်းထိုင်းမှိုင်းမှိုင်း မနေရ။ <br> ကာယဗလ အားပေးပါ။ <br> ဆိုင်ရာတာဝန် ထမ်းဆောင်ပါ။ <br> သိုင်းသိုင်းဝိုင်းဝိုင်း ကူညီပါ။ </p> <p> ကိုင်းပင်ကို ရှင်းပါ။ <br> မြေဩဇာ နိုင်နိုင်ထည့်ပါ။ <br> ပဲဝါ နှမ်း အလှည့်ကျ ချပါ။ <br> စုပေါင်း ကြိုးစားပါ။ <br> အသီးအခိုင် ပေါမည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၅</h3> <p>အိန့်{{gap}}အိန်{{gap}}အိန်း</p> <p>အိမ့်{{gap}}အိမ်{{gap}}အိမ်း</p> <p>အိမ်{{gap}}မိုးတိမ်{{gap}}ချိန်ခွင်</p> <p>ပုဆိန်{{gap}}ကြိမ်ခြင်း</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၅</h4> <p> မိုးတိမ် ထူသည်။ <br> လေငြိမ်မလား။ မိုးရွာမလား။ <br> ရေဒီယို နားထောင်ပါ။ <br> မိုးလေဝသသတင်း အကြိမ်ကြိမ် ကြားရမည်။ </p> <p> ဟိုကမ်းပါးက မီးထိန်ထိန် <br> သည်ကမ်းပါးက မီးထိန်ထိန် <br> ဆီမီးထိန်ထိန် လင်းပါတဲ့ <br> မနှင်းတို့ အိမ်။ </p> <p> မီးစိမ်း မီးနီ သတိပြု။ <br> မီးဝါလျင် အရှိန်ကို လျော့ရသည်။ <br> ဘယ်ကို အရမ်း မတိမ်းရ။ <br> ထိန်း၍ မောင်းရသည်။ </p> <p> ကထိန်ပွဲကြီး နီးလာပြီ။ <br> ရက်ချိန်း သေချာပြီလား။ <br> ပုသိန်းထီး ရပါစေမည်။ <br> မစိုးရိမ်ပါနှင့်။ <br> အဆင်သင့်ရှိသည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၆ </h3> <p>အုံ့{{gap}}အုံ{{gap}}အုံး</p> <p>အုန့်{{gap}}အုန်{{gap}}အုန်း</p> <p>ခုံ{{gap}}ယုန်{{gap}}ပျားအုံ</p> <p>ရေပုံး{{gap}}အုန်း</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၆</h4> <p> စပယ်ပန်း တကုံး<br> ဘယ်လို သုံးမလဲ။ <br> ပြုံး၍ မေးသည်။ <br> မယ်အုံးက ဆံထုံးမှာ ပန်မည်။ </p> <p> ဟင်းမျိုးစုံပြီ။ <br> ပုန်းရည်ကြီးလည်း ပါသည်။ <br> ခုံပေါ်မှာ အကုန် ချထားပါ။ <br> အားလုံး လုံအောင် ဖုံးထားပါ။ </p> <p> မိုးအုန့်လျှင် အေးသည်။ <br> တံခါး လုံအောင် စေ့ထားပါ။ <br> ဖေဖေ ခေါင်းအုံနေသည်။ <br> တအုန်းအုန်း မဆူညံရ။ </p> <p> ယုန်ကလေးတကောင်<br> တောင်ကုန်းနားမှာ <br> ခုန်၍ ပြေးနေသည်။ <br> မယုံလျှင် သွားကြည့်ပါ။ <br> မကြုံစဘူး လှသည်။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> အဖိုးကြီးအို <br> အဖိုးကြီးအို <br> ခါးကုန်းကုန်း <br> မသေပါနှင့်အုံး။<br> နောင်နှစ်ခါ <br> တန်ဆောင်မုန်း <br> ပွဲကြည့်ပါအုံး။ </p> --- <h3>ဂဏန်းများ (Numbers)</h3> <p> *{{gap}}၁ - တစ်<br> **{{gap}}၂ - နှစ်<br> ***{{gap}}၃ - သုံး<br> ****{{gap}}၄ - လေး<br> *****{{gap}}၅ -ငါး<br> ******{{gap}}၆ - ခြောက်<br> *******{{gap}}၇ - ခုနှစ်<br> ********{{gap}}၈ - ရှစ်<br> ********* {{gap}}၉- ကိုး<br> **********{{gap}}၁၀- တဆယ် </p> <p> တစ် နှစ် ၊ စာကိုချစ်<br> သုံး လေး ၊ မသိတာမေး<br> ငါး ခြောက် ၊ နှစ်ချင်းပေါက်<br> ခုနစ် ရှစ် ၊ တပည့်သစ်<br> ကိုး တဆယ် ၊ ကြိုးစားမယ် </p> --- <h3>မရွှေဖဲ (ဒေါက်တာမောင်ဖြူး)</h3> <p> ဘယ်သွားနေလဲ မရွှေဖဲ <br> ဘုရားပွဲကို လှည်းနဲ့ဆို<br> ဘာဝယ်ခဲ့လဲ မရွှေဖဲ <br> ပင်နီအင်္ကျီ ယောထမီ<br> ဘာစားခဲ့လဲ မရွှေဖဲ<br> ကြာဇံလက်သုပ် မုံ့ဖက်ထုပ်<br> ဘယ်လောက်ကုန်လဲ မရွှေဖဲ<br> စက္ကူတကျပ် ငွေတမတ်<br> ဘာမြင်ခဲ့လဲ မရွှေဖဲ<br> စျေးသည် စျေးဝယ် စုံလို့ကွယ်<br> ဘာလုပ်သေးလဲ မရွှေဖဲ<br> ဘုရားရှင်တော် ဖူးပါသော်<br> အမည်ဘာလဲ မရွှေဖဲ<br> မကွေးမြို့စွန် မြသလွန်<br> ဘာဆုပန်လဲ မရွှေဖဲ<br> နိဗ္ဗာန်ရွှေပြည် ဆုပန်သည်။ </p> --- <h3>မောင်ရေခဲ</h3> <p> ဘယ်သွားနေလဲ မောင်ရေခဲ <br> ကန်တော်ကြီးကို ကားနဲ့ဆို<br> သွားလုပ်လဲ မောင်ရေခဲ <br> လေညှင်းခံဘို ဆိုပါစို့ <br> ဘာမြင်ခဲ့လဲ မောင်ရေခဲ <br> အများသူငါ စုံလိုဗျာ။<br> မြင်သေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> အပျိုအအို၊ မြင်သဗျို<br> ဘာလုပ်သေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> ကန်တော်တပတ် ခရီးထပ် <br> ဘယ်သွားသေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> ညဈေးတန်းကို သွားသေးဆို <br> ဘာစားခဲ့လဲ မောင်ရေခဲ <br> ခေါက်ဆွဲဆန်ပြုတ် ကြက်သားသုပ် <br> ဘယ်ချိန်ပြန်လဲ မောင်ရေခဲ <br> ညဉ့်နက်သန်းခေါင် မနေပေါင်။ </p> <p>ပြီး၏။</p> <p>စာပေဗိမာန်ပုံနှိပ်တိုက် (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၀၀၂) ၃၆၁ -ပြည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် ဦးကျော်အုံးက ရိုက်နှိပ်သည်။</p> <p>အဖိုး - ၁ ကျပ်</p> <p>ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း (စာအုပ်နှင့် စာရေးကိရိယာ) (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၁၂၆၂) ၅၅၀/၅၅၂ ကုန်သည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့ မှ ထုတ်ဝေသည်။</p> gbxjqb5q5by3ayay5x55q5h0uonq2jo 18764 18763 2025-06-08T14:36:41Z Tejinda 173 18764 wikitext text/x-wiki {{header | title = သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ် | author = | override_author = [[ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ကျောင်းသုံးစာအုပ် ကော်မီတီ]] | editor = | override_editor = [[]] | contributor = | year =1972 | next = | previous = [[မြန်မာဖတ်စာ သူငယ်တန်း]] | section = | portal = | wikipedia = | notes = [[သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ်#အချက်အလက်များ|အသေးစိတ်အချက်အလက်များ]]ကြည့်ရန် | categories = အခြေခံ မြန်မာဖတ်စာ }} <h3>သူငယ်တန်း</h3> <h3>မြန်မာသင်ပုန်းကြီး</h3> <h3>ဖတ်စာသစ်</h3> <p>ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ကျောင်းသုံးစာအုပ် ကော်မီတီ</p> <p>သူငယ်တန်း</p> <p>မြန်မာသင်ပုန်းကြီး</p> <p>ဖတ်စာသစ်</p> <p>၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ အုပ်ရေ (၁,၆၀၀,၀၀၀)</p> <p>ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း (စာအုပ် နှင့် စာရေးကိရိယာ) (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၁၂၆၂) ၅၅၀/၅၅၂ ကုန်သည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့ မှ ထုတ်ဝေသည်။</p> <p>အလုပ်အမှတ် ၇၄၀၃</p> --- <h3>ကဗျာ</h3> <p class="poem"> က{{gap}}ကညစ်၊ ပေမှာဖြစ်<br> ခ{{gap}}ခရာ၊ အသံသာ<br> ဂ{{gap}}ဂဏန်း၊ ရေမှာဖမ်း<br> င{{gap}}ငရုတ်စိမ်း၊ စပ်ရှိန်းရှိန်း<br> စ{{gap}}စပါး၊ တို့အားထား<br> ဆ{{gap}}ဆရာ၊ ရိုသေပါ<br> ဇ{{gap}}ဇရပ်မှာ၊ တည်းခိုပါ<br> ည{{gap}}ညအခါ၊ လသာသာ<br> တ{{gap}}တလင်းဝယ်၊ စပါးနယ်<br> ထ{{gap}}ထမနဲ၊ တပို့တွဲ<br> ဒ{{gap}}ဒရယ်လေး၊ ဘေးမဲ့ပေး<br> ဓ{{gap}}ဓနိပင်၊ အသုံးဝင်<br> န{{gap}}နယုန်၊ လေရူးသုန်<br> ပ{{gap}}ပလောင်၊ တို့ညီနောင်<br> ဖ{{gap}}ဖရုံပေါ၊ တို့ယာတော<br> ဗ{{gap}}ဗလ၊ အင်အားပြ<br> ဘ{{gap}}ဘယက်၊ ရွှေဒေါင်းခွက်<br> မ{{gap}}မမ၊ အဖေါ်ရ<br> ယ{{gap}}ယမင်း၊ ပပဝင်း<br> ရ{{gap}}ရထား၊ စီးလို့သွား<br> လ{{gap}}လမင်း၊ ထိန်ထိန်လင်း<br> ဝ{{gap}}ဝကလေး၊ ဝိုင်းဝိုင်းရေး<br> သ{{gap}}သမင်၊ အပြေးလျင်<br> အ{{gap}}အလံ၊ အောင်ပွဲခံ </p> --- <h3>သင်ရိုးဗျည်း အစီအစဉ်</h3> <table> <tr> <td>က{{gap}}ခ{{gap}}ဂ{{gap}}ဃ{{gap}}င</td> </tr> <tr> <td>စ{{gap}}ဆ{{gap}}ဇ{{gap}}ဈ{{gap}}ည</td> </tr> <tr> <td>ဋ{{gap}}ဌ{{gap}}ဍ{{gap}}ဎ{{gap}}ဏ</td> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}ထ{{gap}}ဒ{{gap}}ဓ{{gap}}န</td> </tr> <tr> <td>ပ{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}ဘ{{gap}}မ</td> </tr> <tr> <td>ယ{{gap}}ရ{{gap}}လ{{gap}}ဝ{{gap}}သ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဟ{{gap}}ဠ{{gap}}အ</td> </tr> </table> <table> <tr> <td>အ{{gap}}အာ{{gap}}ဣ{{gap}}ဤ{{gap}}ဥ{{gap}}ဦ</td> </tr> <tr> <td>ဧ{{gap}}အဲ{{gap}}ဩ{{gap}}ဪ{{gap}}အံ{{gap}}အား</td> </tr> </table> <p>ဩ — ဟုလည်းရေးသည် ။</p> --- <h3>လွယ်ရာမှ ခက်ရာသို့ စီစဉ်ထားသောဗျည်းများကို ရေးဆွဲပုံ </h3> <table> <tr> <td>{{gap}}{{gap}}ဝ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဂ{{gap}}င{{gap}}ပ</td> </tr> <tr> <td>ထ{{gap}}က{{gap}}ဘ{{gap}}ဟ{{gap}}လ</td> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}သ{{gap}}ယ{{gap}}ည{{gap}}ဆ</td> </tr> <tr> <td>မ{{gap}}ခ{{gap}}စ{{gap}}ဇ{{gap}}ဒ</td> </tr> <tr> <td>ဓ{{gap}}ဎ{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}အ</td> </tr> <tr> <td>ရ{{gap}}န{{gap}}ဈ{{gap}}ဃ{{gap}}ဏ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}ဌ{{gap}}ဋ{{gap}}ဠ</td> </tr> <tr> <td>{{gap}}{{gap}}ဍ</td> </tr> </table> --- <h3>ပီပီသသ ရွတ်ဆိုကြ (Recite Clearly)</h3> <table> <tr> </tr> <tr> <td>တ{{gap}}ယ{{gap}}{{gap}}တ{{gap}}ထ{{gap}}{{gap}}ထ{{gap}}ဒ{{gap}}တ</td> </tr> <tr> <td>ခ{{gap}}ဖ{{gap}}{{gap}}စ{{gap}}ဆ{{gap}}{{gap}}ဆ{{gap}}ဇ{{gap}}စ</td> </tr> <tr> <td>ဂ{{gap}}င{{gap}}{{gap}}ပ{{gap}}ဖ{{gap}}{{gap}}ဖ{{gap}}ဗ{{gap}}ပ</td> </tr> <tr> <td>ဇ{{gap}}စ{{gap}}{{gap}}င{{gap}}ဂ{{gap}}{{gap}}{{gap}}င{{gap}}ည{{gap}}န</td> </tr> <tr> <td>ဘ{{gap}}ဟ{{gap}}{{gap}}တ{{gap}}သ{{gap}}{{gap}}လ{{gap}}ယ{{gap}}ရ</td> </tr> <tr> <td>မ{{gap}}ပ{{gap}}{{gap}}ယ{{gap}}ရ{{gap}}{{gap}}ဈ{{gap}}စ{{gap}}ဆ</td> </tr> </table> --- <p class="poem"> အိမ်လမ်း ရွာကျောင်း၊ သန့်ရှင်းကြောင်း၊ စုပေါင်း အမှိုက်သိမ်း။ </p> <p class="poem"> ခြေလက်မျက်နှာ၊ ဆေးကြောပါ၊ ကျန်းမာ သန့်ရှင်း ရောဂါကင်း။ </p> <p> စောစောထ{{gap}} သွားတိုက်<br> မျက်နှာသစ်{{gap}} အိပ်ရာသိမ်း<br> အစာစား{{gap}} အဝတ်လဲ<br> ကျောင်းသွား </p> <p> ဘိနပ်ချွတ်{{gap}} ထီးချိတ်<br> အဝတ်လဲ{{gap}} မိဘကူ<br> ကစား{{gap}} ရေချိုး<br> ညစာစား {{gap}}စာကြည့် </p> <p> ထ<br> က<br> ဘဘ<br> မမ<br> အဘထ<br> မမက </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၁</h3> <p>အ{{gap}}အာ{{gap}}အား</p> <p>ဝါး{{gap}}အစာ{{gap}}ဆရာ</p> <p>စပါး{{gap}}ကစားစရာ</p> <h4>ဖတ်စာ- ၁</h4> <p> ည အခါ<br> လ သာသာ။ <br> ကစားမလား<br> နားမလား။ </p> <p> အစား အစာ၊ <br> ဝါး စား ပါ၊ <br> အသား ပါသလား <br> ငါး ပါသလား။ </p> <p> သားသား အပါ<br> အားကစားအရာ <br> ဝါသနာပါက <br> အားထားရ။ </p> <p> မရ မက <br> ခဏ ခဏ <br> လာသာ လာပါ။ <br> ဆရာသမား <br> ပထမထား ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၂</h3> <p>အိ{{gap}}အီ{{gap}}အီး</p> <p>အည့်{{gap}}အည်{{gap}}အည်</p> <p>ဣ{{gap}}ဤ</p> <p>ထီး{{gap}}မီး{{gap}}မာလကာသီး</p> <p>နာရီ{{gap}}သာလိကာ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၂</h4> <p> ညတည လသာသာ<br> ကား စီးလာပါ။ <br> မီးနီ အဆီးအတား <br> သတိ ထား။ </p> <p> တညီ တညာ <br> အနီး လာ၊<br> ဆရာ မိဘ<br> အားထားရ။ </p> <p> ညစာ စားသည်။ <br> ငပိ ပါသလား။ <br> အသီး စားပါ။ <br> မဆာက မစားရ။ </p> <p> ဤခရီး နီးသလား။ <br> ငါးနာရီ လာရ၏။ <br> မီးရထား စီးလာပါ။ <br> အလကား မစီးရ။ <br> ဤအရာ သတိထားပါ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> အ အာ အိ အီ <br> အ အာ အိ အီ <br> သားက သီ <br> က ကာ ကိ ကီ<br> သား မ ပီ<br> မ မာ မိ မီ<br> တ ခါ သီ <br> ပ ပါ ပိ ပီ <br> မ ကြာ မီ <br> တ တာ တိ တီ <br> သား က သည်။ <br> ဟ ဟာ ဟိ ဟီ <br> အ မိ ရီ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၃</h3> <p>အု{{gap}}အူ{{gap}}အူး</p> <p>ဥ{{gap}}ဦ{{gap}}ဦး</p> <p>အာလူး{{gap}}ဗူးသီး{{gap}}မီးပူ</p> <p>ငါးခု{{gap}}လူစု</p> <h4>ဖတ်စာ - ၃</h4> <p> မိသား တစု ဘုရား ဖူး၏။ <br> ပုတီးပါသည်။ <br> သီလ ယူပါ။ <br> သာဓု သာဓု သာဓု </p> <p> အလီ ရသလား။<br> စာ ကူးထားပါ။ <br> အတူတူ ကူးပါ။ <br> ကူးသူ စာရ၏။ <br> ဆုပါ ရသည်။ </p> <p> ရာသီ ဥတု ပူသည်။ <br> ဆားကူ စားပါ။ <br> ထီး ယူလာပါ။ <br> သီးသီး စားပါ။ <br> မီးနား မလာရ။ </p> <p> စားစရာ လာယူပါ။<br> လူ စီလာပါ။ <br> တဦးစီ လာပါ။ <br> လု မယူရ။ <br> အတူ စားပါ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> တူတူရေ၀ါး <br> တူတူ ရေ ဝါး <br> သားအမိ ကစား။ <br> တကု ကူ ကူး <br> သားအမိမြူး။ </p> <p class="poem"> ပါပီကလေး <br> ပါ ပီ က လေး <br> ပုတုတု၊ <br> သူ့စကားက<br> ဝု ဝု ဝု၊<br> သူ့စကား လူမသိ။ <br> လူစကား သူမသိ။ <br> သနားပါဘိ။ </p> <p>စည်းလုံးခြင်းသည် ခွန်အား</p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၄</h3> <p>အေ့{{gap}}အေ{{gap}}အေး</p> <p>၍</p> <p>ဖေဖေ{{gap}}မေမေ{{gap}}ကလေး</p> <p>ရေဗူး{{gap}}လေး</p> <h4>ဖတ်စာ - ၄</h4> <p> သားကလေး တီတာတာ <br> မေမေ့ အနားလာ၊ <br> မပီကလာ သူ့စကား <br> တူ တူ ရေ ဝါး။ </p> <p> လူထုပညာ<br> အားပေးပါ။ <br> အရေး အသား <br> လေ့လာထား။ </p> <p> ဖေဖေ မေမေ <br> မာပါစေ။ <br> မေမေ့ စကား <br> အရေးထား၊ <br> ဖေဖေ စကား<br> သား လေးစား။ </p> <p> လူနာ မေ့နေ၏။ <br> ဆေးဆရာ ဆေးပေးသည်။ <br> သတိ ရလာ၏။ <br> လူနာ ရေပေးပါ။ <br> အစား အစာ ပေးပါ။ <br> နားနား နေနေ စားပါစေ။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ပျိုလေးကို ငန်းဦး<br> ပျိုလေးတို့ ငန်းဦး <br> ယုန် ကူးလို့ ပြေး။ <br> ကြည့်လိုက်ကြဟေ <br> တောခြေမှာ ရွှေယုန်နက်ကယ် <br> ထိပ်ကွက်နှင့် လေး။ </p> <p class="poem"> ဆပ်သွားဖူး <br> ပျိုလေးတို့ အိမ်ဦး <br> ဆပ်သွားဖူးတဲ့ တရုံ နှစ်ရုံ <br> ကျေးတွေက အုံ။ <br> မအုံပါနဲ့ ကိုရွှေကျေး။ <br> ပျိုတိုမောင် ရှင်လိင်ပြန်တော့<br> နားပန်ဘို့ လေး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၅</h3> <p>အဲ့{{gap}}အယ်{{gap}}အဲ</p> <p>ဖရဲသီး{{gap}}လယ်တဲ{{gap}}ဘဲကလေး</p> <p>လယ်သမား{{gap}}ပဲစေ့</p> <h4>ဖတ်စာ- ၅</h4> <p> ဘယ်က လာသလဲ။ <br> ဘယ်နယ် ကလဲ။ <br> အလယ်က လူ <br> စကား ဝဲ၏။ </p> <p> လဲနေသူ ထူပေးပါ။ <br> အားငယ်သူ အားပေးပါ။ <br> ရေထဲကလူ ဆယ်ယူပါ။ <br> အကူအညီပေးပါ။ </p> <p> ဈေးနီး ပါသည်။ <br> ဘာ စားခဲ့သလဲ။ <br> အမဲသားငါး စားရဲ့လား။ <br> ဘဲဥ ခဝဲသီး စားပါသည်။ </p> <p> လယ်သမား စပါးနယ်၏။ <br> စပါး ဘယ်ဈေးလဲ။ <br> သယ်ယူခ ပါသလား။ <br> ဝယ် မဝယ် သိပါရစေ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ- ၆ </h3> <p>အော့{{gap}}အော်{{gap}}အော</p> <p>ဪ{{gap}}ဩ</p> <p>ရဲဘော်{{gap}}ကော်ဇော{{gap}}သော့</p> <p>ဥဩ{{gap}}မော်တော်ကား</p> <h4>ဖတ်စာ - ၆</h4> <p> ဇော်က ကနေသည်။ <br> ခါး ကော့ထားသည်။ <br> ရယ်ရယ် မောမော <br> ပေါ့ပေါ့ ပါးပါး <br> တော်တော် မောသလား။ </p> <p> ဆီမီးပူဇော်သည်။ <br> တရားဟောနေသည်။ <br> ဒေါသ မထားရ။ <br> သာဓုခေါ်ပါ။ </p> <p> ကလေး ဆော့ပါစေ။ <br> ကစားစရာ ဖောဖောသီသီ ပေးပါ။ <br> ကော်ဇော မပေစေရ။ <br> ဒေါ်ဒေါ် အော်သည်။ </p> <p> ဇာနည်ရဲဘော် <br> လူတော် လူမော် <br> အဖေါ် ရ၏။ <br> တော်ပါပေသည်။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ရွှေဥဩ<br> ရွှေဥသြ၊ ရွှေဥဩ<br> တွန်သံဃာတဲ့၊ ရွှေဥသြ <br> ရွှေဥဩ တွန်သံဃာ <br> နွေဦးသစ်စ ခါ <br> နွေဦးသစ်စပြိုင်တာ <br> တွန်သံသာတဲ့ ရွှေဥဩ။ </p> <p class="poem"> သပြေသီးကောက်<br> ဝါဆို ဝါခေါင် ရေတွေကြီးလို့၊ <br> သပြေသီးမှည့် ကောက်စို့ကွယ်။ <br> ခရာဆူးချုံ ဟိုအထဲက၊ <br> မျှော့နက်မည်းကြီး တွယ်တတ်တယ်။ <br> မျှော့နက်ဆိုတာ ချိုနဲ့လားကွဲ့၊ <br> မြွေနဂါးတောင် ကြောက်ဘူးကွယ်။ <br> တို့လည်းကြောက်ပေါင် အတူ သွားစို့၊ <br> အုန်းလက်နွားလေး ထားခဲ့မယ်။ <br> သွားကွယ် သွားကွယ်။ <br> မင်းသုဝဏ် </p> <p class="poem"> ရွှေခဲကြက်တူရွေး <br> ကြက်တူရွေး ကြက်တူရွေး <br> ရွှေခဲကြက်တူရွေး။ <br> ညီပုလေးကို စာအံသင် <br> ရွှေခဲ စာအံသင်။ <br> ညီလေးခင်က စာပြန်တုန်း<br> ရွှေခဲ စာပြန်တုန်း။ <br> ဝလုံးရေးဘို ညီလေးထိုင် <br> ရွှေခဲ မရေးနိုင်။ <br> ငေးမှိုင်ရှာပေါ့ ကြက်တူရွေး <br> ရွှေခဲကြက်တူရွေး။<br> မင်းသုဝဏ် </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၇</h3> <p>အံ့{{gap}}အံ</p> <p>အန့်{{gap}}အန်{{gap}}အန်း</p> <p>အမ့်{{gap}}အမ်{{gap}}အမ်း</p> <p>အလံထူသည်{{gap}}စာအံသည်{{gap}}ရေခံသည်</p> <p>အံ့ဩသည်{{gap}}ပန်းပန်သည်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၇</h4> <p> ဘုရား တရား သံဃာ <br> မိဘ ဆရာ ကန်တော့ပါ။ </p> <p> ဦးလေး ဘာထမ်းလာသလဲ။ <br> ခရမ်းသီး ပါသလား။ <br> သံပုရာသီး ပါသလား။ <br> မရန်းသီး ပါသလား။ <br> တခုခု ပေးခဲ့ပါ။ </p> <p> ဆု ရလာသည်။ <br> ဘယ်အတန်းကလဲ။ <br> တာဝန် ထမ်းပါ။ <br> လူတော်တော် အခေါ်ခံပါ။ </p> <p> ပန်းပန်ထားပါ။ <br> ဘယ်က ပန်းလဲ။ <br> ရေကန်နားက ပန်း <br> လန်းဆန်း၍လား။ <br> လန်းလန်းဆန်းဆန်း ကံ့ကော်ပန်း </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ဗုံကြီးသံ<br> တီးလိုက်ပါတဲ့ ဗုံကြီးသံ <br> ထက်ကောင်းကင် ဝေယန်စွန်းမှာ <br> လွမ်းစေဘိုဖန်...လေ့။ <br> သိကြားမင်းရယ်တဲ့ ဘုံဗိမာန် <br> အယူခံ ဗုံသံတက်တယ် <br> မိုးကျက်ကျက်ညံ...လေ။ </p> <p class="poem"> ငါတိုကြက်ဖ <br> ငါတို့ကြက်ဖ နိုင်နိုင်<br> ရွှေဖလားနှင့် ကြက်သားကိုင် <br> ငါတို့ကြက်ဖ ရှုံးရှုံး <br> ကြေးဖလားနှင့် ကြက်သားတုံး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ-၈</h3> <p>ကျား{{gap}}မြေပဲ{{gap}}ကျူထရံ</p> <p>ကြာဖူး{{gap}}ကြယ်</p> <h4>ဖတ်စာ -၈</h4> <p> မိသားစု လာပြီ။ <br> အများအပြား လာကြသည်။ <br> အားရ ဝမ်းသာ ခေါ်ပါ။ <br> အစပြုစုပါ။ ။ <br> ချမ်းချမ်းသာသာ နေပါစေ။ </p> <p> နေကျဲကျဲ ပူနေသည်။ <br> နေပူထဲ မပြေးရ။ <br> အဖျားရောဂါ ရ၏။ <br> နေအေးသောအခါ ပြေးပါ။ <br> လမ်းပေါ် မကစားရ။ </p> <p> သန့်သန့်ပြန့်ပြန့် နေပါ။ <br> သားငါး စားပါ။ <br> ငါးကြီးဆီ စားပါ။ <br> အသီး စားပါ။ <br> ကျန်းမာလာပြီ။ </p> <p> ကျားကြီး ခြေရာကြီး။ <br> မေးပါများ စကားရ။ <br> ပျော်ပျော်နေ သေခဲ။<br> ကျီစားသန်က ရန်များ၏။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ-၉</h3> <p>ကွ</p> <p>နွား{{gap}}ငွေ{{gap}}ကျွဲ</p> <p>ပွဲ{{gap}}ပလွေ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၉</h4> <p> လူကြီးများ ဆွေးနွေးပြီးပြီ။ <br> အကျွေးအမွေးလည်း ပါမည်။ <br> အတူတကွ တရားနာကြမည်။ <br> ရွာတံခါးဝက <br> ဆရာတော်ဘုရား ကြွလာပြီ။ </p> <p> မြွေသံလား လေသံလား။ <br> မြွေ သတိထားပါ။ <br> မြွေထိက ဆေးသိရမည်။ <br> ဆေး မြန်မြန်ကုပါ။ <br> ဆေးပေးဌာန သွားပါ။ </p> <p> မယ်ငွေ သားကလေး <br> ဖြူဖြူဖွေးဖွေး <br> နွေးနွေး ထွေးထားပါ။ <br> ကလေး ထွားသည်။ <br> မိဘများ ကြွားစရာ။ </p> <p> ကျေးရွာကလေး သာယာသည်။ <br> ရွာသားများ နွားမွေးမြူ၏။ <br> လယ်ယာမြေ အအားမထားပါ။ <br> ကြွားကြွားဝါဝါ မနေကြပါ။ <br> နေရာတကာ ချွေတာ၏။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၀</h3> <p>ငှ{{gap}}မှ</p> <p>မှန်{{gap}}နှဲ{{gap}}လှံ</p> <p>လှေ{{gap}}လွှ</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၀ </h4> <p> လွှသမားများ လွှဆွဲနေကြသည်။ <br> ဗလ ကြီးလှ၏။ <br> ခွဲစရာ များလှချည့်လား။ <br> မျှမျှတတ ခွဲကြသည်။ <br> ကြာရှည် မခွဲရပါ။ </p> <p> သူ ရေရွှဲနေသည်။ <br> အအေးမိ၍ နှာစေးပြီ။ <br> နှာ ရှူပါစေ။ ။ <br> နွေးနွေးထား၍ အနားပေးပါ။ <br> လူစည်သောနေရာ မသွားစေရ။ </p> <p> လူငယ်လူရွယ် တစု <br> စပါး လှေ့နေကြသည်။ <br> အဆာပြေ ပဲလှော်ဝါးပါ။ <br> ရေနွေးကြမ်းလည်း ရှိပါသည်။ <br> အကြော်အလှော် တပန်းကန် ပေးပါ။ </p> <p> အသီးတရာ အညှာတခု။ <br> မြန်မာပြည် ညီညာသည်။ <br> မြေကြီးက ရွှေသီးရမည်။ <br> ရေနံ အမြန်တူးဖေါ်မည်။ <br> အပွဲပွဲမှာ နွှဲကြမည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ -၁၁</h3> <p>အို့{{gap}}အို{{gap}}အိုး</p> <p>ကိုယ့်{{gap}}ကိုယ်</p> <p>ရေအိုး{{gap}}အမိုး{{gap}}ကိုကို</p> <p>စာပို့သမား{{gap}}သိုးကလေး</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၁</h4> <p> ကလေး နိုးပြီ။ <br> လူကလေးကို မလှန့်ရ။ <br> ငိုဘို့ မလိုပါ။ <br> ရဲဘို့ လိုသည်။ </p> <p> ဆရာမ အတန်းထဲသို့လာပြီ။ <br> တိုများ စာအံရတော့မည်။ <br> ကိုယ့်အလှည့်ကျ ထပါ။ <br> သတိထားဆိုပါ။ </p> <p> ကိုယ့်ကိုယ်ကို အားကိုးပါ။ <br> ရိုးရိုးသားသား နေပါ။ <br> ရိုသေရမည့် သူကို ရိုသေပါ။ <br> အများ ကြည်ညိုမည်။ ။ <br> မည်သူကိုမျှ မစော်ကားရ။ </p> <p> မိုး သည်းနေသည်။ <br> မီးဖိုထဲမှာ မိုးယို၏။ <br> အမိုးကို ဖါထေးပါ။ <br> ရေ ခံထားပါ။ မိုးရေ သန့်၏။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> ဖိုးသာထူး၊<br> ဖိုးသာထူး ဖိုးသာထူး <br> အလွန်ဝတဲ့ ဖိုးသာထူး <br> ဖိုးသာထူး ဝမ်းပူပူ <br> ဖိုးဝကြီးနဲ့ တူ။ <br> တူပါသကွဲ့ မယုံငြား <br> သည်မှာ ကြည့်ပါလား။ </p> <p class="poem"> မိုး<br> ဟိုတောင်ဆီက ညိုတိုတိုရယ် <br> မိုးဆိုထင့်လေး၊ <br> မိုးလေးရွာလျင် ဘာနဲ့မိုးရ <br> ပဒုမ္မာရွှေရိုးကို ထီးလုပ်လို မိုး။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁ ၂</h3> <p>အင့်{{gap}}အင်{{gap}}အင်း</p> <p>အဉ့်{{gap}}အဉ်{{gap}}အဉ်း</p> <p>ယင်{{gap}}ပင့်ကူ{{gap}}တံစဉ်</p> <p>မင်အိုး{{gap}}ဗူးစင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၂</h4> <p> မိုးစင်စင် လင်းပြီ။ <br> ပျင်း မနေရ။ <br> သတင်းစာ နေ့စဉ်ကြည့်ပါ။ <br> သတင်းထူး ပါလျှင် ပြောပါ။ </p> <p> စဉ့်အိုးထဲ ရေထည့်ရမည်။ <br> ရေ ငင်နေသလား။ <br> ရေအိုးကို ပင့်ပေးမည်။ ။ <br> ခင်ခင် မင်မင် နေချင်သည်။ </p> <p> သားငါး အသည်း စားတော်ပဲ <br> စားချင်စဘွယ် ပြင်ဆင်ကွယ်။ <br> ယင်လည်းမနား ပူပူစား။ <br> ရောဂါမရ၊ ကျန်းမာစွ။ </p> <p> မိုး ဆင်လာသည်။ <br> ပျိုမေတသင်း လယ်ထဲဆင်းမည်။ <br> ထင်း စုထားပါ။ <br> လယ်ထဲ ရေမတင်ပါ။ <br> ရေ သွင်းသင့်ပါသည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၃</h3> <p>အောင့်{{gap}}အောင်{{gap}}အောင်း</p> <p>ဖောင်{{gap}}တောင်း{{gap}}စောင်း</p> <p>ခေါင်းလောင်း{{gap}}နေရောင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၃</h4> <p> ပြည်ထောင်စုသား<br> ကောင်းစားစေကြောင်း <br> အားဖြည့်လောင်း၍ <br> သောင်းသောင်းဖြဖြ ကြိုးပမ်းကြ။ </p> <p> နေ့စဉ်ခေါင်းဖီးပါ။ <br> သန့်ရှင်းအောင် ထားရမည်။ <br> ဆီလူးလျှင် ဆံပင်ကောင်းသည်။ <br> အပေါင်းအဖေါ်၏ ဘီးကို မယူရ။ <br> မိမိဘီးကို မကြာမကြာ ဆေးကြောပါ။ </p> <p> အများအကျိုး ဆောင်မှ <br> ကိုယ့်အကျိုး အောင်မည်။ <br> ရိုးဖြောင့်စွာ ကျင့်ပါ။ <br> လူတော်လူကောင်း ပီသမည်။ </p> <p> တဦးဆောင်သော် မရ။ <br> တသောင်းဆောင်သော် ရ၏။ <br> စုပေါင်းခေါင်းဆောင် အကြံအောင်။ <br> အပေါင်းညီညာ အောင်ကြောင်းဖြာ။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ -၁၄</h3> <p>အိုင့်{{gap}}အိုင်{{gap}}အိုင်း</p> <p>အကိုင်း{{gap}}အဝိုင်း{{gap}}ရေအိုင်</p> <p>မိုင်တိုင်{{gap}}ဖယောင်းတိုင်</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁၄</h4> <p> ရေအိုင် တအိုင်။ <br> သည်အိုင်က ခြင်လာသည်။ <br> ခြင်ကို နိုင်ပါစေ။ ။ <br> လူတိုင်းမှာ တာဝန်ရှိသည်။ </p> <p> မော်တော်ယာဉ် စီးပါ။ <br> မျှမျှတတ ထိုင်ပါ။ <br> တန်းကိုကိုင်လျှင် သတိထား။ <br> ခိုင်မခိုင် စမ်းပါဦး။ </p> <p> ကြံ့ကြံ့ခိုင်ခိုင် နေပါ။ <br> ထိုင်းထိုင်းမှိုင်းမှိုင်း မနေရ။ <br> ကာယဗလ အားပေးပါ။ <br> ဆိုင်ရာတာဝန် ထမ်းဆောင်ပါ။ <br> သိုင်းသိုင်းဝိုင်းဝိုင်း ကူညီပါ။ </p> <p> ကိုင်းပင်ကို ရှင်းပါ။ <br> မြေဩဇာ နိုင်နိုင်ထည့်ပါ။ <br> ပဲဝါ နှမ်း အလှည့်ကျ ချပါ။ <br> စုပေါင်း ကြိုးစားပါ။ <br> အသီးအခိုင် ပေါမည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၅</h3> <p>အိန့်{{gap}}အိန်{{gap}}အိန်း</p> <p>အိမ့်{{gap}}အိမ်{{gap}}အိမ်း</p> <p>အိမ်{{gap}}မိုးတိမ်{{gap}}ချိန်ခွင်</p> <p>ပုဆိန်{{gap}}ကြိမ်ခြင်း</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၅</h4> <p> မိုးတိမ် ထူသည်။ <br> လေငြိမ်မလား။ မိုးရွာမလား။ <br> ရေဒီယို နားထောင်ပါ။ <br> မိုးလေဝသသတင်း အကြိမ်ကြိမ် ကြားရမည်။ </p> <p> ဟိုကမ်းပါးက မီးထိန်ထိန် <br> သည်ကမ်းပါးက မီးထိန်ထိန် <br> ဆီမီးထိန်ထိန် လင်းပါတဲ့ <br> မနှင်းတို့ အိမ်။ </p> <p> မီးစိမ်း မီးနီ သတိပြု။ <br> မီးဝါလျင် အရှိန်ကို လျော့ရသည်။ <br> ဘယ်ကို အရမ်း မတိမ်းရ။ <br> ထိန်း၍ မောင်းရသည်။ </p> <p> ကထိန်ပွဲကြီး နီးလာပြီ။ <br> ရက်ချိန်း သေချာပြီလား။ <br> ပုသိန်းထီး ရပါစေမည်။ <br> မစိုးရိမ်ပါနှင့်။ <br> အဆင်သင့်ရှိသည်။ </p> --- <h3>သင်ခန်းစာ - ၁၆ </h3> <p>အုံ့{{gap}}အုံ{{gap}}အုံး</p> <p>အုန့်{{gap}}အုန်{{gap}}အုန်း</p> <p>ခုံ{{gap}}ယုန်{{gap}}ပျားအုံ</p> <p>ရေပုံး{{gap}}အုန်း</p> <h4>ဖတ်စာ - ၁ ၆</h4> <p> စပယ်ပန်း တကုံး<br> ဘယ်လို သုံးမလဲ။ <br> ပြုံး၍ မေးသည်။ <br> မယ်အုံးက ဆံထုံးမှာ ပန်မည်။ </p> <p> ဟင်းမျိုးစုံပြီ။ <br> ပုန်းရည်ကြီးလည်း ပါသည်။ <br> ခုံပေါ်မှာ အကုန် ချထားပါ။ <br> အားလုံး လုံအောင် ဖုံးထားပါ။ </p> <p> မိုးအုန့်လျှင် အေးသည်။ <br> တံခါး လုံအောင် စေ့ထားပါ။ <br> ဖေဖေ ခေါင်းအုံနေသည်။ <br> တအုန်းအုန်း မဆူညံရ။ </p> <p> ယုန်ကလေးတကောင်<br> တောင်ကုန်းနားမှာ <br> ခုန်၍ ပြေးနေသည်။ <br> မယုံလျှင် သွားကြည့်ပါ။ <br> မကြုံစဘူး လှသည်။ </p> <h4>ရွတ်ဆိုရန်</h4> <p class="poem"> အဖိုးကြီးအို <br> အဖိုးကြီးအို <br> ခါးကုန်းကုန်း <br> မသေပါနှင့်အုံး။<br> နောင်နှစ်ခါ <br> တန်ဆောင်မုန်း <br> ပွဲကြည့်ပါအုံး။ </p> --- <h3>ဂဏန်းများ (Numbers)</h3> <p> *{{gap}}၁ - တစ်<br> **{{gap}}၂ - နှစ်<br> ***{{gap}}၃ - သုံး<br> ****{{gap}}၄ - လေး<br> *****{{gap}}၅ -ငါး<br> ******{{gap}}၆ - ခြောက်<br> *******{{gap}}၇ - ခုနှစ်<br> ********{{gap}}၈ - ရှစ်<br> ********* {{gap}}၉- ကိုး<br> **********{{gap}}၁၀- တဆယ် </p> <p> တစ် နှစ် ၊ စာကိုချစ်<br> သုံး လေး ၊ မသိတာမေး<br> ငါး ခြောက် ၊ နှစ်ချင်းပေါက်<br> ခုနစ် ရှစ် ၊ တပည့်သစ်<br> ကိုး တဆယ် ၊ ကြိုးစားမယ် </p> --- <h3>မရွှေဖဲ (ဒေါက်တာမောင်ဖြူး)</h3> <p> ဘယ်သွားနေလဲ မရွှေဖဲ <br> ဘုရားပွဲကို လှည်းနဲ့ဆို<br> ဘာဝယ်ခဲ့လဲ မရွှေဖဲ <br> ပင်နီအင်္ကျီ ယောထမီ<br> ဘာစားခဲ့လဲ မရွှေဖဲ<br> ကြာဇံလက်သုပ် မုံ့ဖက်ထုပ်<br> ဘယ်လောက်ကုန်လဲ မရွှေဖဲ<br> စက္ကူတကျပ် ငွေတမတ်<br> ဘာမြင်ခဲ့လဲ မရွှေဖဲ<br> စျေးသည် စျေးဝယ် စုံလို့ကွယ်<br> ဘာလုပ်သေးလဲ မရွှေဖဲ<br> ဘုရားရှင်တော် ဖူးပါသော်<br> အမည်ဘာလဲ မရွှေဖဲ<br> မကွေးမြို့စွန် မြသလွန်<br> ဘာဆုပန်လဲ မရွှေဖဲ<br> နိဗ္ဗာန်ရွှေပြည် ဆုပန်သည်။ </p> --- <h3>မောင်ရေခဲ</h3> <p> ဘယ်သွားနေလဲ မောင်ရေခဲ <br> ကန်တော်ကြီးကို ကားနဲ့ဆို<br> သွားလုပ်လဲ မောင်ရေခဲ <br> လေညှင်းခံဘို ဆိုပါစို့ <br> ဘာမြင်ခဲ့လဲ မောင်ရေခဲ <br> အများသူငါ စုံလိုဗျာ။<br> မြင်သေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> အပျိုအအို၊ မြင်သဗျို<br> ဘာလုပ်သေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> ကန်တော်တပတ် ခရီးထပ် <br> ဘယ်သွားသေးလဲ မောင်ရေခဲ <br> ညဈေးတန်းကို သွားသေးဆို <br> ဘာစားခဲ့လဲ မောင်ရေခဲ <br> ခေါက်ဆွဲဆန်ပြုတ် ကြက်သားသုပ် <br> ဘယ်ချိန်ပြန်လဲ မောင်ရေခဲ <br> ညဉ့်နက်သန်းခေါင် မနေပေါင်။ </p> <p>ပြီး၏။</p> <p>စာပေဗိမာန်ပုံနှိပ်တိုက် (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၀၀၂) ၃၆၁ -ပြည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် ဦးကျော်အုံးက ရိုက်နှိပ်သည်။</p> <p>အဖိုး - ၁ ကျပ်</p> <p>ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း (စာအုပ်နှင့် စာရေးကိရိယာ) (မှတ်ပုံတင်အမှတ် ၁၂၆၂) ၅၅၀/၅၅၂ ကုန်သည်လမ်း၊ ရန်ကုန်မြို့ မှ ထုတ်ဝေသည်။</p> g8hkokp5p3sy80vmg1xgqtmnm17lq5b 0 5665 18765 18506 2025-06-08T14:37:23Z Tejinda 173 18765 wikitext text/x-wiki {{header | title = မြန်မာဖတ်စာ သူငယ်တန်း | author = | override_author = [[ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန]] | editor = | override_editor = [[]] | contributor = | year =1998 | next = [[သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ်]] | previous = | section = | portal = | wikipedia = | notes = [[မြန်မာဖတ်စာ သူငယ်တန်း#အချက်အလက်များ|အသေးစိတ်အချက်အလက်များ]]ကြည့်ရန် | categories = မြန်မာစာ }} <h1>မြန်မာဖတ်စာ သူငယ်တန်း</h1> <p style="text-align: center;">ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန အခြေခံပညာသင်ရိုးညွှန်းတမ်း သင်ရိုးမာတိထာနှင့် ကျောင်းသုံးစာအုပ်ကော်မတီ</p> <p style="text-align: center;">၁၉၉၈ ခု၊ ဇွန်လ၊ အုပ်ရေ ၁၇,၃ဝ,ဝဝဝ</p> <p style="text-align: center;">၁၉၉၈-၉၉ ပညာသင်နှစ်</p> <p style="text-align: center;">အခြေခံပညာ သင်ရိုးညွှန်းတမ်း၊ သင်ရိုးမာတိကာနှင့် ကျောင်းသုံးစာအုပ်ကော်မတီ၏ မူပိုင်ဖြစ်သည်။</p> <p style="text-align: center;">၄၅/၉၈</p> <p style="text-align: center;">ဖိုတိုလစ်သိုပုံနှိပ်စက်ရုံတွင် ပုံနှိပ်သည်။</p> <hr class="section-break"> <h2>မာတိကာ</h2> <table> <tr><td>၁။ ဗျည်းကဗျာ</td></tr> <tr><td>၂။ ဗျည်းအက္ခရာနှင့်သရအက္ခရာများ</td></tr> <tr><td>၃။ ဗျည်းအမည်များ</td></tr> <tr><td>၄။ ဗျည်းအက္ခရာများရေးဆွဲနည်း</td></tr> <tr><td>၅။ အရေးအဖတ်လေ့ကျင့်ရန်</td></tr> <tr><td>၆။ ပတ်ဝန်းကျင်သန့်ရှင်းရေး(ဆောင်ပုဒ်)</td></tr> <tr><td>၇။ တစ်နေ့တာလုပ်ဆောင်ရန်(ဆောင်ပုဒ်)</td></tr> <tr><td>၈။ မင်္ဂလာပါ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၉။ ဗျည်းအက္ခရာများ အရေးအဖတ်လေ့ကျင့်ရန်</td></tr> <tr><td>၁၀။ မမ ဝဝ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၁၁။ စောစောအိပ်ထ(ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၁၂။ အ အာ အား သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၁၃။ ဖိုးစလုံး (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၁၄။ တို့ကျောင်း (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၁၅။ အိ အီ အီးသရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၁၆။ အု အူ အူး သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၁၇။ ချိုးကလေး (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၁၈။ စည်းလုံးညီညာ (ဆောင်ပုဒ်)</td></tr> <tr><td>၁၉။ အေ အေ့ အေး သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၂၀။ ဥယျာဉ်မှူး(ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၂၁။ ပျားသကာလို စကားချို (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၂၂။ အဲ အဲ့ အယ် သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၂၃။ မင်္ဂလာ ကဗျာ (၁)</td></tr> <tr><td>၂၄။ အော အော့ အော် သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၂၅။ အန် အန့် အန်း သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၂၆။ စံပယ်ပွင့်ကလေးများ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၂၇။ ဆန်းသစ်စ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၂၈။ ပြေးပွဲ ပြိုင်ပွဲ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၂၉။ အို အို အိုးသရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၃၀။ ယပင့် ရရစ် ဗျည်းတွဲများ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၃၁။ သစ်ပင်စိုက်ကြစို့ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၃၂။ ဖိုးတောင်သူတဲ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၃၃။ ဝဆွဲ ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၃၄။ ဖိုးသာထူး (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၃၅။ တောင်တောရယ်သာ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၃၆။ ဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၃၇။ မင်္ဂလာ ကဗျာ (၂)</td></tr> <tr><td>၃၈။ ယပင့်ဝဆွဲ နှင့် ရရစ်ဝဆွဲ ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၃၉။ ယပင့်ဟထိုး နှင့် ရရစ်ဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၄၀။ ဝဆွဲဟထိုး နှင့် ရရစ်ဝဆွဲဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၄၁။ ဆုတောင်း (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၄၂။ တစ် နှစ် စာကိုချစ် (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၄၃။ ကျန်းမာသန့်ရွှင်း ရောဂါကင်း (ဆောင်ပုဒ်)</td></tr> <tr><td>၄၄။ ပြန်လှန်လေ့ကျင့်ခန်း</td></tr> <tr><td>၄၅။ တပည်ဝတ် (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၄၆။ နိုင်ငံတော်သီချင်း</td></tr> <tr><td>၄၇။ ဆရာများသတိပြုရန်အမှာစာ</td></tr> </table> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ဗျည်း ကဗျာ</h3> <div class="poem"> <p>က &nbsp; ကလေးငယ် ချစ်စဖွယ်</p> <p>ခ &nbsp; ခရေကုံး မလေးပြုံး</p> <p>ဂ &nbsp; ဂဏန်းသင် ပြုံးရွှင်ရွှင်</p> <p>င &nbsp; ငချိတ်ပေါင်း စားလို့ကောင်း</p> <p>စ &nbsp; စခန်းသာ တောင်တန်းပြာ</p> <p>ဆ &nbsp; ဆရာမ ရိုသေကြ</p> <p>ဇ &nbsp; ဇလပ်ဖြူ သင်းကြူကြူ</p> <p>ည &nbsp; ညနေခင်း ရေခပ်ဆင်း</p> <p>တ &nbsp; တမာပင် ရွာအဝင်</p> <p>ထ &nbsp; ထမင်းပွဲ လက်ဆုံနွှဲ</p> <p>ဒ &nbsp; ဒရယ်ယုန် သားမျိုးစုံ</p> <p>ဓ &nbsp; ဓနိတန်း ပင်လယ်ကမ်း</p> <p>န &nbsp; နဖူးပြင် နံ့သာတင်</p> <p>ပ &nbsp; ပလွေမှုတ် ကိုဖိုးတုတ်</p> <p>ဖ &nbsp; ဖရုံယို အလွန်ချို</p> <p>ဗ &nbsp; ဗလကြီး ဆင်ပြောင်စီး</p> <p>ဘ &nbsp; ဘဖိုးအို ဆီးလို့ကြို</p> <p>မ &nbsp; မမလေး ၀လုံးရေး</p> <p>ယ &nbsp; ယမင်းခင် ကကြိုးဆင်</p> <p>ရ &nbsp; ရထားကြီး ပျော်ပျော်စီး</p> <p>လ &nbsp; လဝါဝါ ထိန်ထိန်သာ</p> <p>ဝ &nbsp; ဝတုတ်တုတ် ဖိုးဝရုပ်</p> <p>သ &nbsp; သပြေညို အောင်ပွဲကြို</p> <p>ဟ &nbsp; ဟ ဟာ ဟ ရယ်လိုက်ရ</p> <p>အ &nbsp; အမိမြေ တို့တိုင်းပြည် ငါတို့ ချစ်တဲ့ မြေ</p> </div> <p class="notes">‘ပြည်’ကို ပြေဟု အသံထွက်ပါ။</p> <hr class="section-break"> <h2>ဗျည်းအက္ခရာနှင့် သရအက္ခရာများ</h2> <p>က &nbsp; ခ &nbsp; ဂ &nbsp; ဃ &nbsp; င</p> <p>စ &nbsp; ဆ &nbsp; ဇ &nbsp; ဈ &nbsp; ည</p> <p>ဋ &nbsp; ဌ &nbsp; ဍ &nbsp; ဎ &nbsp; ဏ</p> <p>တ &nbsp; ထ &nbsp; ဒ &nbsp; ဓ &nbsp; န</p> <p>ပ &nbsp; ဖ &nbsp; ဗ &nbsp; ဘ &nbsp; မ</p> <p>ယ &nbsp; ရ &nbsp; လ &nbsp; ဝ &nbsp; သ</p> <p class="indent">ဟ &nbsp; ဠ &nbsp; အ</p> <p class="indent">အ &nbsp; အာ &nbsp; ဣ &nbsp; ဤ &nbsp; ဥ &nbsp; ဦ</p> <p class="indent">ဧ &nbsp; အဲ &nbsp; ဩ &nbsp; ဪ &nbsp; အံ &nbsp; အား</p> <hr class="section-break"> <h2>ဗျည်းအမည်များ</h2> <p>က &nbsp; ခ &nbsp; ဂ &nbsp; ဃ &nbsp; င</p> <p>(ကကြီး) &nbsp; (ခခွေး) &nbsp; (ဂငယ်) &nbsp; (ဃကြီး) &nbsp; (င)</p> <p>စ &nbsp; ဆ &nbsp; ဇ &nbsp; ဈ &nbsp; ည</p> <p>(စလုံး) &nbsp; (ဆလိမ်) &nbsp; (ဇကွဲ) &nbsp; (ဈမျဉ်းဆွဲ) &nbsp; (ည)</p> <p>ဋ &nbsp; ဌ &nbsp; ဍ &nbsp; ဎ &nbsp; ဏ</p> <p>(ဋတာတလင်းဂျိတ်) &nbsp; (ဌဝမ်းဘဲ) &nbsp; (ဍရင်ကောက်) &nbsp; (ဎရေမှုတ်) &nbsp; (ဏကြီး)</p> <p>တ &nbsp; ထ &nbsp; ဒ &nbsp; ဓ &nbsp; န</p> <p>(တဝမ်းပူ) &nbsp; (ထဆင်ထူး) &nbsp; (ဒထွေး) &nbsp; (ဓအောက်ခြိုက်) &nbsp; (နငယ်)</p> <p>ပ &nbsp; ဖ &nbsp; ဗ &nbsp; ဘ &nbsp; မ</p> <p>(ပစောက်) &nbsp; (ဖဦးထုပ်) &nbsp; (ဗထက်ခြိုက်) &nbsp; (ဘကုန်း) &nbsp; (မ)</p> <p>ယ &nbsp; ရ &nbsp; လ &nbsp; ဝ &nbsp; သ</p> <p>(ယပက်လက်) &nbsp; (ရကောက်) &nbsp; (လ) &nbsp; (ဝ) &nbsp; (သ)</p> <p>ဟ &nbsp; ဠ &nbsp; အ</p> <p>(ဟ) &nbsp; (ဠကြီး) &nbsp; (အ)</p> <hr class="section-break"> <h2>ဗျည်းအက္ခရာ ရေးဆွဲနည်း</h2> <p>က &nbsp; ခ &nbsp; ဂ &nbsp; ဃ &nbsp; င</p> <p>စ &nbsp; ဆ &nbsp; ဇ &nbsp; ဈ &nbsp; ည</p> <p>ဋ &nbsp; ဌ &nbsp; ဍ &nbsp; ဎ &nbsp; ဏ</p> <p>တ &nbsp; ထ &nbsp; ဒ &nbsp; ဓ &nbsp; န</p> <p>ပ &nbsp; ဖ &nbsp; ဗ &nbsp; ဘ &nbsp; မ</p> <p>ယ &nbsp; ရ &nbsp; လ &nbsp; ဝ &nbsp; သ</p> <p class="indent">ဟ &nbsp; ဠ &nbsp; အ</p> <p>က &nbsp; ယ &nbsp; က &nbsp; ခ &nbsp; ခ &nbsp; ဂ &nbsp; က</p> <p>တ &nbsp; ယ &nbsp; တ &nbsp; ထ &nbsp; ထ &nbsp; ဒ &nbsp; တ</p> <p>ခ &nbsp; ဖ &nbsp; စ &nbsp; ဆ &nbsp; ဆ &nbsp; ဇ &nbsp; စ</p> <p>ဂ &nbsp; င &nbsp; ပ &nbsp; ဖ &nbsp; ဖ &nbsp; ဗ &nbsp; ပ</p> <p>ဇ &nbsp; စ &nbsp; င &nbsp; ဂ &nbsp; င &nbsp; ည &nbsp; န</p> <p>ဘ &nbsp; ဟ &nbsp; တ &nbsp; သ &nbsp; လ &nbsp; ယ &nbsp; ရ</p> <p>မ &nbsp; ပ &nbsp; ယ &nbsp; ရ &nbsp; ဈ &nbsp; စ &nbsp; ဆ</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ပတ်ဝန်းကျင် သန့်ရွှင်းရေး (ဆောင်ပုဒ်)</h3> <div class="poem"> <p>အိမ် လမ်း ရွာ ကျောင်း၊ သန့်ရှင်းကြောင်း စုပေါင်းအမှိုက်သိမ်း။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>လူကလေး၏ တစ်နေ့တာ (ဆောင်ပုဒ်)</h3> <div class="poem"> <p>စောစောထ သွားတိုက်</p> <p>မျက်နှာသစ် အိပ်ရာသိမ်း</p> <p>အစာစား ပလုတ်ကျင်း</p> <p>အဝတ်လဲ ကျောင်းသွား</p> <p>ကျောင်းပြန် မိဘကူ</p> <p>ကစား ရေချိုး</p> <p>ညစာစား စာကြည့်</p> <p>သွားတိုက် အိပ်ရာဝင်</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>မင်္ဂလာပါ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>မောင်တို့ မယ်တို့ ကျောင်းခန်းဝင် အပြုံးပန်းကိုဆင်။</p> <p>မင်္ဂလာပါ ဆရာမ</p> <p>ညီညီ ညာညာ နှုတ်ဆက်ကြ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>အရေး အဖတ် လေ့ကျင့်ရန်</h2> <p>မ</p> <p>မမ</p> <p>မမ ဝ</p> <p>ည</p> <p>ညည</p> <p>ညည က</p> <p>ဘ</p> <p>ဘဘ</p> <p>ဘဘ ထ</p> <hr class="section-break"> <h2>အရေး အဖတ် လေ့ကျင့် ရန်</h2> <p>က &nbsp; ဗလ</p> <p>အက &nbsp; ခဏ</p> <p>ဘ &nbsp; တသသ</p> <p>အဘ &nbsp; ပထမ</p> <p>စ &nbsp; မထရ</p> <p>အစ &nbsp; ခဏခဏ</p> <p>ဝ &nbsp; အစအန</p> <p>အဝ &nbsp; မရမက</p> <hr class="section-break"> <h2>အရေး အဖတ် အရွတ် အဆို လေ့ကျင့်ရန်</h2> <h3>မမ ဝဝ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>မမ ဝဝ</p> <p>ထထ က</p> <p>အက ပထမ။</p> <p>ကပါ ကပါ</p> <p>မမရာ</p> <p>ညည လသာသာ။</p> <p>ညအခါ</p> <p>ငါ စာရ</p> <p>မမ ဝဝ</p> <p>ထထ က။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>စောစော အိပ်ထ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>စောစော အိပ်ထ ပြုကျင့်က</p> <p>တွင်းပ ကိုယ်ခန္ဓာ။</p> <p>ရောဂါ ခပ်သိမ်း ရှောင်ခွာတိမ်း</p> <p>ကင်းငြိမ်း လွန်ချမ်းသာ။</p> <p>ဥစ္စာ ဓန ပေါကြွယ်ဝ</p> <p>ထွန်းပ ဉာဏ်ပညာ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၁)</h2> <h3>အ &nbsp; အာ &nbsp; အား သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>က &nbsp; ကာ &nbsp; ကား &nbsp; &nbsp; ခ &nbsp; ခါ &nbsp; ခါး</p> <p>စ &nbsp; စာ &nbsp; စား &nbsp; &nbsp; ဂ &nbsp; ဂါ &nbsp; ဂါး</p> <p>ဆ &nbsp; ဆာ &nbsp; ဆား &nbsp; &nbsp; င &nbsp; ငါ &nbsp; ငါး</p> <p>ထ &nbsp; ထာ &nbsp; ထား &nbsp; &nbsp; ဒ &nbsp; ဒါ &nbsp; ဒါး</p> <p>န &nbsp; နာ &nbsp; နား &nbsp; &nbsp; ပ &nbsp; ပါ &nbsp; ပါး</p> <p>ရ &nbsp; ရာ &nbsp; ရား &nbsp; &nbsp; ဝ &nbsp; ဝါ &nbsp; ဝါး</p> <p>ခ၊ ဂ၊ င နှင့် ဒ၊ ပ၊ ဝ ခြောက်လုံး မောက်မောက်ချ</p> <h3>‌လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ဆရာမ &nbsp; စပါး &nbsp; ဝါး &nbsp; ငါး &nbsp; ကစားစရာ</p> <p>အစာ &nbsp; တမာ &nbsp; အနာ &nbsp; ရထာ &nbsp; ဖလား</p> <p>အညာ &nbsp; သာယာ &nbsp; ပဝါ &nbsp; ကစား &nbsp; နဂါး</p> <h3>ဖတ်စာ (၁)</h3> <p>ညအခါ</p> <p>လ သာသာ။</p> <p>ကစား မလား</p> <p>နား မလား။</p> <p>အစား အစာ</p> <p>ဝါးစားပါ။</p> <p>အသား ပါသလား</p> <p>ငါး ပါသလား။</p> <p>ကစားစရာ</p> <p>ကစားပါ။</p> <p>အားထားစရာ</p> <p>သားသား လာ။</p> <p>စာရ သလား။</p> <p>ခဏလာပါ။</p> <p>ဆရာမ အနား</p> <p>လာသာ လာပါ။</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ဖိုး စ လုံး (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>စလုံး စလုံး ဖိုးစလုံး</p> <p>စောစောစီးစီး စာဆိုတုန်း၊</p> <p>စာဆိုတုန်းမှာ ဗိုက်က ဆာ</p> <p>ဆီဆမ်း စားဖို့ ထမင်းရှာ၊</p> <p>အုပ်ဆောင်းအောက်လား စင်ပေါ်လား</p> <p>ဆ ဆာ ဆာ့ ဆား။</p> <p>စ စာ စာ့ စား။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>တို့ကျောင်း (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ပန်းကလေးများ ပွင့်တော့မည်</p> <p>ဖူးတံ ဝင်လို့ ချီ။</p> <p>နေခြည်မှာ ရွှေရည်လောင်း</p> <p>ငါတို့ စာသင်ကျောင်း ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၂)</h2> <h3>အိ &nbsp; အီ &nbsp; အီး သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>အိ &nbsp; အီ &nbsp; အီး</p> <p>-ည့် &nbsp; -ည် &nbsp; -ည်း</p> <p>၏ &nbsp; ဤ</p> <p>စိ &nbsp; စီ &nbsp; စီး &nbsp; &nbsp; စည့် &nbsp; စည် &nbsp; စည်း</p> <p>ဆိ &nbsp; ဆီ &nbsp; ဆီး &nbsp; &nbsp; မည့် &nbsp; မည် &nbsp; မည်း</p> <p>ညိ &nbsp; ညီ &nbsp; ညီး &nbsp; &nbsp; သည့် &nbsp; သည် &nbsp; သည်း</p> <p>တိ &nbsp; တီ &nbsp; တီး &nbsp; &nbsp; လည့် &nbsp; လည် &nbsp; လည်း</p> <p>နိ &nbsp; နီ &nbsp; နီ &nbsp; &nbsp; သည့် &nbsp; သည် &nbsp; သည်း</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>သာလိကာ &nbsp; နာရီ &nbsp; ထီး &nbsp; ဆီမီး &nbsp; ဖားစည်</p> <p>မိဘ &nbsp; သတိ &nbsp; ညီညီစီ &nbsp; သမီးသား &nbsp; ပီပီသသ</p> <p>ညီမ &nbsp; မထိရ &nbsp; ခရီး &nbsp; ဆီးသီးစား &nbsp; အနီအဝါ</p> <h3>ဖတ်စာ (၂)</h3> <p>ညီညီ ညာညာ</p> <p>အနီး လာ။</p> <p>ဆရာမိဘ</p> <p>သတိရ။</p> <p>ဆီမီး ဝါဝါ</p> <p>ညီညီ စီထားသည်။</p> <p>အနီးအနား</p> <p>သမီး သား လာပါ။</p> <p>အရီး လာသည်။</p> <p>ဆီးသီး ပါသလား။</p> <p>အဆီ မစား</p> <p>အသီး စားပါ။</p> <p>ဤခရီး နီးသလား</p> <p>ငါးနာရီ လာရ၏။</p> <p>မီးရထား စီးလာပါ။</p> <p>အလကား မစီးရ။</p> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ -၃</h2> <h3>အု &nbsp; အူ &nbsp; အူး သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>အု &nbsp; အူ &nbsp; အူး</p> <p>ကု &nbsp; ကူ &nbsp; ကူး &nbsp; &nbsp; ထု &nbsp; ထူ &nbsp; ထူး</p> <p>ခု &nbsp; ခူ &nbsp; ခူး &nbsp; &nbsp; ပု &nbsp; ပူ &nbsp; ပူး</p> <p>စု &nbsp; စူ &nbsp; စူး &nbsp; &nbsp; မု &nbsp; မူ &nbsp; မူး</p> <p>ဆု &nbsp; ဆု &nbsp; ဆူး &nbsp; &nbsp; လု &nbsp; လူ &nbsp; လူး</p> <p>တု &nbsp; တူ &nbsp; တူး &nbsp; &nbsp; ဟု &nbsp; ဟူ &nbsp; ဟူး</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ငုဝါ &nbsp; တူ &nbsp; ဗူးသီး &nbsp; အာလူး &nbsp; စာဥ</p> <p>မီးပူ &nbsp; တူထု &nbsp; ဆုယူ &nbsp; စာကူး &nbsp; အနားယူ &nbsp; အတူတူ &nbsp; တူရိယာ</p> <p>မိသားစု &nbsp; အမူအယာ &nbsp; ဘုရားဖူး &nbsp; အကူအညီ &nbsp; စုဗူး &nbsp; ပထမဆု &nbsp; ဒုတိယဆု &nbsp; တတိယဆု</p> <h3>ဖတ်စာ (၃)</h3> <p>သူ ပညာ ထူး၏။</p> <p>ပထမဆု ရသည်။</p> <p>ဆု လာယူပါ။</p> <p>အတု ယူစရာ။</p> <p>ရာသီဥတု ပူသည်။</p> <p>ထီး ယူလာ သလား။</p> <p>ဦးဦး လာ၏။</p> <p>အနား ယူပါ။</p> <p>ဤမိသားစု</p> <p>ဘုရား ဖူးလာ၏။</p> <p>လူစု လာသည်။</p> <p>ဦးသာထူး ပါသလား။</p> <p>စားစရာ လာယူပါ။</p> <p>ညီညီ ညာညာ လာပါ။</p> <p>လုမယူရ။</p> <p>အတူတူ စားပါ။</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ချိုးကလေး (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>တနင်္ဂနွေ တနင်္လာ</p> <p>ချိုးကလေး ကူသံသာ။</p> <p>အင်္ဂါ ဗုဒ္ဓဟူး</p> <p>ချိုးကလေး တကူ ကူး။</p> <p>ကြာသပတေး သောကြာ</p> <p>ချိုးကလေး မှန်မှန်လာ။</p> <p>စနေမှာ မလာအား</p> <p>ချိုးကလေးပျံလို့သွား။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>စည်းလုံး ညီညာ (ဆောင်ပုဒ်)</h3> <div class="poem"> <p>စည်းလုံး ညီညာ၊ အောင်ကြောင်း ဖြာ ဝမ်းသာ ဆင်နွှဲ၊ တို့အောင်ပွဲ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၄)</h2> <h3>‌အေ &nbsp; အေ့ &nbsp; အေး သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>‌အေ &nbsp; အေ့ &nbsp; အေး</p> <p>ဧ &nbsp; ၍</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ရေဗူး &nbsp; ဖေဖေ &nbsp; မေမေ &nbsp; နေ့အခါ &nbsp; ညီလေး &nbsp; ဈေး</p> <p>ညနေ &nbsp; လူကလေး &nbsp; ခရီးဝေး &nbsp; စနေနေ့ &nbsp; ဒူးလေး &nbsp; ဆေးဆရာ &nbsp; ဧရာဝတီ</p> <p>ဖားကလေး &nbsp; ဝေဝေဆာဆာ &nbsp; အေးအေးဆေးဆေး &nbsp; စေတနာ &nbsp; ဝေဒနာ &nbsp; တခါတလေ &nbsp; ဝါစေ့ &nbsp; ဆီးစေ့ &nbsp; စာပေးစာယူ</p> <h3>ဖတ်စာ (၄)</h3> <p>သားကလေး တီတာတာ</p> <p>မေမေ့ အနားလာ။</p> <p>ဖေဖေ မေမေ သူ့စကား</p> <p>တူတူရေ ဝါး။</p> <p>စာ အရေးအသား</p> <p>အလေးထားပါ</p> <p>ငေးမနေရ။</p> <p>အားပေး ကူညီပါ။</p> <p>ယနေ့ နေသော၏။</p> <p>လေမလာ၍ ပူသည်။</p> <p>ခရီးဝေးက လာရသည်။</p> <p>ရေအေးအေး ပေးပါ။</p> <p>ဖေဖေ မေမေ</p> <p>မာပါစေ။</p> <p>မေမေ့ စကား</p> <p>အရေးထား။</p> <p>ဖေဖေ့ စကား</p> <p>သား လေးစား။</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ဥယျာဉ်မှူး (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>မယ်ထွေး မယ်ထွေး ဘာကို ပျိုး</p> <p>ဥယျာဉ်လေးကို ပျိုး။</p> <p>မယ်ထွေး မယ်ထွေး ဘယ်ခါ ပျိုး</p> <p>မိုးသောက်နေဝင် ပျိုး။</p> <p>မယ်ထွေး မယ်ထွေး ဘယ်လို ပျိုး</p> <p>ရေကြည်လောင်းလို့ ပျိုး။</p> <p>မယ်ထွေး မယ်ထွေး ဘာလို့ ပျိုး</p> <p>အားလုံးပန်ဖို့ ဥယျာဉ်ပျိုး။</p> <p>အများကောင်းကျိုး ကိုယ့်ကောင်းကျိုး။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ပျားသကာလို စကားချို (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>တစ်ယောက် စကား</p> <p>တစ်ယောက်နား မှာ</p> <p>မခါးရအောင် သတိဆောင်၍</p> <p>မောင်တို့ဆိုလေ</p> <p>ပျားသကာသို့ ချိုလှစေ။</p> </div> <p class="notes">[ဂမ္ဘီသာရပျို့မှ]</p> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၅)</h2> <h3>အဲ &nbsp; အဲ့ &nbsp; အယ် &nbsp; အယ့် သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>အဲ &nbsp; အဲ့ &nbsp; အယ် &nbsp; အယ့်</p> <p>ကဲ &nbsp; ကဲ့ &nbsp; ကယ် &nbsp; &nbsp; ဘဲ &nbsp; ဘဲ့ &nbsp; ဘယ်</p> <p>ခဲ &nbsp; ခဲ့ &nbsp; ခယ် &nbsp; &nbsp; မဲ &nbsp; မဲ့ &nbsp; မယ်</p> <p>ငဲ &nbsp; ငဲ့ &nbsp; ငယ် &nbsp; &nbsp; ရဲ &nbsp; ရဲ့ &nbsp; ရယ်</p> <p>ဆဲ &nbsp; ဆဲ့ &nbsp; ဆယ် &nbsp; &nbsp; လဲ &nbsp; လဲ့ &nbsp; လယ်</p> <p>နဲ &nbsp; နဲ့ &nbsp; နယ် &nbsp; &nbsp; ဝဲ &nbsp; ဝဲ့ &nbsp; ဝယ်</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ဖရဲသီး &nbsp; လယ်တဲ &nbsp; ဘဲကလေး &nbsp; လူငယ် &nbsp; ဒရယ် &nbsp; ရေခဲ &nbsp; ဘဲဥ &nbsp; ရဲသား &nbsp; ကယ်ဆယ်</p> <p>စကားဝဲ &nbsp; ခဝဲသီး &nbsp; လယ်သမား &nbsp; ပုလဲပုတီး &nbsp; ကဲ့ရဲ့ &nbsp; နီနီရဲရဲ &nbsp; သဲသဲမဲမဲ &nbsp; ကုလားပဲ</p> <p>လေသူရဲ &nbsp; ဈေးသည် &nbsp; ဈေးဝယ်သူ &nbsp; ဘယ်ဈေးလဲ &nbsp; ငါးဖယ် &nbsp; ငါးခူ &nbsp; လူငယ် &nbsp; ကယ်ဆယ်ရေး</p> <h3>ဖတ်စာ (၅)</h3> <p>ဘယ်က လာသလဲ။</p> <p>ဘယ်နယ်ကလဲ။</p> <p>အလယ်က လူ</p> <p>စကားနည်း၏။</p> <p>ကလေးငယ်ငယ်</p> <p>ဘာစားခဲ့သလဲ။</p> <p>အမဲသားငါး စားရဲ့လား။</p> <p>ကုလားပဲ စားပါ။</p> <p>သူသည် နုနယ်၏။</p> <p>လဲနေသူ ထူပေးပါ။</p> <p>အားငယ်သူ အားပေးပါ။</p> <p>အတူတူ သယ်ယူပါ။</p> <p>လယ်သမား လူငယ်</p> <p>စပါးနယ်နေသည်။</p> <p>မမ စပါးသယ်၏။</p> <p>မေမေ စားစရာဝယ်လာသည်။</p> <p>ဖရဲသီး ပါသလား။</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>မင်္ဂလာ ကဗျာ (၁)</h3> <div class="poem"> <p>လူမိုက်ဆိုလျှင် ရှောင်သွေလွှဲလို့</p> <p>မမှီဝဲနဲ့ ကင်းအောင်နေ။</p> <p>ပညာရှိကို အရှည်တွဲလို့</p> <p>မှီဝဲဆည်းကပ် နည်းယူစေ။</p> <p>သုံးပါးရတနာ မိဘများနဲ့</p> <p>ဆရာသမားကို ပူဇော်လေ ။</p> <p>ချမ်းသာကိုပေး ဆက်ဆံရေး</p> <p>မျှော်တွေးသုံးချက်ပေ။</p> <p>အဲဒါမှ ဗုဒ္ဓဝါဒ ကမ္ဘာ့ မင်္ဂလာတွေ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၆)</h2> <h3>အော &nbsp; အော့ &nbsp; အော် သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>အော &nbsp; အော့ &nbsp; အော်</p> <p>ဩ &nbsp; ‌ဪ‌</p> <p>ကော &nbsp; ကော့ &nbsp; ကော် &nbsp; &nbsp; ပေါ &nbsp; ပေါ့ &nbsp; ပေါ်</p> <p>ခေါ &nbsp; ခေါ့ &nbsp; ‌ခေါ် &nbsp; &nbsp; ဖော &nbsp; ဖော့ &nbsp; ဖော်</p> <p>ဇော &nbsp; ဇော့ &nbsp; ဇော် &nbsp; &nbsp; ဘော &nbsp; ဘော့ &nbsp; ဘော်</p> <p>တော် &nbsp; တော့ &nbsp; တော် &nbsp; &nbsp; မော &nbsp; မော့ &nbsp; မော်</p> <p>ဒေါ &nbsp; ဒေါ့ &nbsp; ဒေါ် &nbsp; &nbsp; ရော &nbsp; ရော့ &nbsp; ရော်</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ရဲဘော် &nbsp; မော်တော်ကား &nbsp; သော့ &nbsp; ဩဇာသီး &nbsp; တယော &nbsp; ကော်ဇော &nbsp; ဆော်ဩ &nbsp; လူတော်</p> <p>တရားဟော &nbsp; ဥဩ &nbsp; ပေါ့ပါး &nbsp; ဆော့ကစား &nbsp; မော့ထား &nbsp; စားတော်ပဲ &nbsp; လယ်တာ &nbsp; ယာတော</p> <p>ဩကာသ &nbsp; စောစောစီးစီး &nbsp; ကော်မတီ &nbsp; ပေါ့ပေါ့ဆဆ မနေရ၊</p> <h3>ဖတ်စာ (၆)</h3> <p>ဆီမီး ပူဇော်ပါ။</p> <p>ဆရာတော် တရားဟော၏။</p> <p>ဒေါသ မထားရ။</p> <p>သာဓု ခေါ်ပါ။</p> <p>ဇာနည် ရဲဘော်</p> <p>လူတော် လူမော်</p> <p>အဖော်ရ၏။</p> <p>တော်ပါပေသည်။</p> <p>ဇော်က ကနေသည်။</p> <p>ခါးကော့ ထားပါ။</p> <p>ရယ်ရယ် မောမော</p> <p>ပေါ့ပေါ့ ပါးပါး</p> <p>တော်တော် မောသလား။</p> <p>ဒေါ်ဒေါ် ဘယ်ကလာသလဲ။</p> <p>စောစော လာသလား။</p> <p>အဖော် ခေါ်လာသည်။</p> <p>ဩဇာသီး ပါ၏။</p> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၇)</h2> <h3>အန် &nbsp; အန့် &nbsp; အန်း သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>အန် &nbsp; အန့် &nbsp; အန်း &nbsp; &nbsp; အမ် &nbsp; အမ့် &nbsp; အမ်း &nbsp; အံ &nbsp; အံ့</p> <p>ငံ &nbsp; ငံ့ &nbsp; &nbsp; နန် &nbsp; နန့် &nbsp; နန်း</p> <p>ညံ &nbsp; ညံ့ &nbsp; &nbsp; ပန် &nbsp; ပန့် &nbsp; ပန်း</p> <p>ကန် &nbsp; ကန့် &nbsp; ကန်း &nbsp; &nbsp; ကမ် &nbsp; ကမ့် &nbsp; ကမ်း</p> <p>ခန် &nbsp; ခန့် &nbsp; ခန်း &nbsp; &nbsp; ခမ် &nbsp; ခမ့် &nbsp; ခမ်း</p> <p>ငန် &nbsp; ငန့် &nbsp; ငန်း &nbsp; &nbsp; လမ် &nbsp; လမ့် &nbsp; လမ်း</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ရေကန် &nbsp; ခဲတံ &nbsp; အလံ &nbsp; ကံ့ကော်ပန်း &nbsp; လမ်း &nbsp; တူသံ &nbsp; ဆူညံ &nbsp; ပန်းကန် &nbsp; ဝါးထရံ</p> <p>ရေနံ &nbsp; ဆေးတံ &nbsp; ထန်းသီး &nbsp; ခရမ်းသီး &nbsp; သန်သန်မာမာ &nbsp; အံ့သြ &nbsp; သံပုရာသီး &nbsp; သံသရာ</p> <p>မရမ်းသီး &nbsp; ဆန်စပါး &nbsp; စခန်းသာ &nbsp; ငါးကန် &nbsp; ရေကူးကန် &nbsp; တောတန်း &nbsp; တန်းစီ၍ လာပါ</p> <p>ခမ်းခမ်းနားနား &nbsp; လမ်းစည်းကမ်း</p> <h3>ဖတ်စာ (၇)</h3> <p>ဘယ် အတန်းကလဲ။</p> <p>သူငယ်တန်းကပါ။</p> <p>ခဲတံ ပါသလား။</p> <p>အခန်းထဲက ယူခဲ့ပါ။</p> <p>ဦးလေး ဘာထမ်း လာသလဲ။</p> <p>ဘူးသီး ခရမ်းသီး ပါ၏။</p> <p>တောလမ်းက လာခဲ့သည်။</p> <p>မမောပန်းပါ။</p> <p>ငါး မဖမ်းရ။</p> <p>ပန်း မခူးရ။</p> <p>ရေကန်အနီး မဆော့ရ။</p> <p>စည်းကမ်း လေးစားပါ။</p> <p>အလံတော် တလူလူ။</p> <p>တေးသံ သာယာ၏။</p> <p>စီတန်း၍ လာနေသည်။</p> <p>အခမ်းအနား စတော့မည်။</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>စံပယ်ပွင့်ကလေးများ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>စံပယ်ပွင့်ကလေး ခေါင်းပေါ်တင်</p> <p>အဲဒါ သေးသေးတင်။</p> <p>စံပယ်နှစ်ပွင့် ရှေ့မှာရောက်</p> <p>ဝစ္စနှစ်လုံးပေါက် ။</p> <p>အောက်နားဆီက တစ်ပွင့်ဟာ</p> <p>အောက်ကမြစ် ကလေးပါ ။</p> <p>သေသေချာချာ မှတ်လို့ထား မောင်ညီမလေးများ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ဆန်းသစ်စ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ဆန်းသစ်စ လ ကလေးဟာ</p> <p>အဲဒါ ရေးချ ပါ။</p> <p>ပြောင်းပြန်လှည့်ကာ ဝတ်ဆံထိုး</p> <p>အဲဒါ သဝေထိုး။</p> <p>ရေအိုးကလေး ရွက်လာရင်</p> <p>အဲဒါ လုံးကြီးတင်။</p> <p>လုံးကြီးတင်မှာ မျက်ဆန်ခတ်</p> <p>လုံးကြီးတင်ဆန်ခတ်။</p> </div> <h3>ပြေးပွဲ ပြိုင်ပွဲ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ခြေထောက်တစ်ဖက် ထောက်လို့ ရပ်</p> <p>တစ်ချောင်းငင်လို့ မှတ် ။</p> <p>နှစ်ဖက်ရပ်တော့ နှစ်ချောင်းငင်</p> <p>ပြေးပွဲပြိုင်ပွဲ ဝင်။</p> <p>ပြေးရင်းပင် နောက်ပြန်လဲ</p> <p>နောက်ပစ် ကလေးပဲ ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၈)</h2> <h3>အို &nbsp; အို &nbsp; အိုး သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>ကို &nbsp; ကို့ &nbsp; ကိုး &nbsp; &nbsp; တို &nbsp; တို့ &nbsp; တိုး</p> <p>ခို &nbsp; ခို့ &nbsp; ခိုး &nbsp; &nbsp; ထို &nbsp; ထို့ &nbsp; ထိုး</p> <p>စို &nbsp; စို့ &nbsp; စိုး &nbsp; &nbsp; သို &nbsp; သို့ &nbsp; သိုး</p> <p>ဖို &nbsp; ဖို့ &nbsp; ဖိုး &nbsp; &nbsp; ကိုယ် &nbsp; ကိုယ့်</p> <p>မို &nbsp; မို့ &nbsp; မိုး &nbsp; &nbsp; ဗိုလ်</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>အိုးစည် &nbsp; အဘိုးအို &nbsp; စာပို့သမား &nbsp; သိုးကလေး &nbsp; မိုးခို &nbsp; ပုဆိုး &nbsp; အားကိုး &nbsp; မီးဖို &nbsp; ရိုသေ &nbsp; မိုးရေ &nbsp; ဆီးယို &nbsp; ရိုးသား</p> <p>နို့ဆီဗူး &nbsp; ကိုယ်ကာယ &nbsp; ထမနဲထိုး &nbsp; နို့စို့ကလေး &nbsp; ငါးပိ &nbsp; တို့စရာ &nbsp; ရိုသေလေးစား &nbsp; အစိုးရ</p> <p>အားကိုးစရာ &nbsp; ခိုကိုးစရာ &nbsp; ရိုးရိုးသားသား &nbsp; စကားဆိုသည် &nbsp; ရေစိုစို &nbsp; နေညိုညို &nbsp; ကိုး နာရီထိုး</p> <h3>ဖတ်စာ (၈)</h3> <p>လူကလေး နိုးလာသည်။</p> <p>ကလေးကို မလန့်စေရ။</p> <p>ငို မနေစေရ။</p> <p>ရဲဖို့ လိုပါသည်။</p> <p>ဆရာမ အတန်းထဲသို့ လာသည်။</p> <p>ရိုရိုသေသေ နေပါ။</p> <p>စာကို တိုးတိုး အံပါ။</p> <p>ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အားကိုးပါ။</p> <p>မိဘဆရာ ရိုသေပါ။</p> <p>ရိုးရိုးသားသား နေပါ။</p> <p>သာသာယာယာ စကားဆိုပါ။</p> <p>အဘိုးအိုကို ကန်တော့ပါ။</p> <p>မိုးလရာသီ</p> <p>အဘိုးအိုတို့ လယ်တဲ</p> <p>တဲကလေး မိုးယိုနေသလား။</p> <p>ကူညီ၍ မိုးပေးပါ။</p> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၉)</h2> <h3>ယပင့် ရရစ် ဗျည်းတွဲများ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>ကျ &nbsp; ကျာ &nbsp; ကျား &nbsp; &nbsp; ပြ &nbsp; ပြာ &nbsp; ပြား</p> <p>ကျိ &nbsp; ကျီ &nbsp; ကျီ &nbsp; &nbsp; ပြိ &nbsp; ပြီ &nbsp; ပြီး</p> <p>ကျု &nbsp; ကျူ &nbsp; ကျူး &nbsp; &nbsp; ပြု &nbsp; ပြူ &nbsp; ပြူး</p> <p>ကျေ &nbsp; ကျေ့ &nbsp; ကျေး &nbsp; &nbsp; ပြေ &nbsp; ပြေ့ &nbsp; ပြေး</p> <p>ကျဲ &nbsp; ကျဲ့ &nbsp; ကျယ် &nbsp; &nbsp; ပြဲ &nbsp; ပြဲ့ &nbsp; ပြယ်</p> <p>ကျော &nbsp; ကျော့ &nbsp; ကျော် &nbsp; &nbsp; ပြော &nbsp; ပြော့ &nbsp; ပြော်</p> <p>ကျို &nbsp; ကျို့ &nbsp; ကျိုး</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ကျား &nbsp; ကြာဖူး &nbsp; မြေပဲ &nbsp; ကြယ် &nbsp; ကြိုးကြာ &nbsp; ကျေးဇူး &nbsp; ချီးကျူး &nbsp; ချော်လဲ &nbsp; ပျံသန်း &nbsp; စပါးကျီ &nbsp; များပြား &nbsp; ပြီးစီး</p> <p>ကြော်ငြာ &nbsp; ကြံစည် &nbsp; ဖြေကြား &nbsp; မြို့တော် &nbsp; ကြိုးစား &nbsp; ခြေကျိုး &nbsp; ကျူဖျာ &nbsp; ဝါး</p> <p>မြူးတူး &nbsp; ပျော်ပါး &nbsp; လူပျိုချော &nbsp; အပျိုချော &nbsp; အကျိုး &nbsp; ကျေးဇူး &nbsp; သူနာပြု ဆရာမ &nbsp; ဖြူနီ ညိုပြာ &nbsp; မိုးဦးကျ</p> <h3>ဖတ်စာ (၉)</h3> <p>ဆရာမ စာပြမည်။</p> <p>မြေဖြူ ယူလာသည်။</p> <p>မိမိနေရာ နေကြပါ။</p> <p>စကား ကျယ်ကျယ် မပြောရ။</p> <p>နေကျဲကျဲ ပူသည်။</p> <p>နေပူထဲ မပြေးရ။</p> <p>အဖျားရောဂါ ရမည်။</p> <p>နေအေးသောအခါ ပြေးကစားပါ။</p> <p>ပျားရည် ချိုသည်။</p> <p>အစာကြေပါသည်။</p> <p>ငါးကြီးဆီ စားပါ။</p> <p>ကျန်းမာဝဖြိုးလာမည်။</p> <p>ကျားကြီး ခြေရာကြီး။</p> <p>မေးဖန်များ စကားရ။</p> <p>ပျော်ပျော်နေ သေခဲ။</p> <p>ကျီစားသန်က ရန်များ၏။</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>သစ်ပင်စိုက်ကြစို့ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>သစ်ပင်လေးတွေ စိုက်ကြမယ်</p> <p>တို့ကမ္ဘာလေး လှဖို့ကွယ် ။</p> <p>သစ်ပင်စိုက်ပါ တို့ကမ္ဘာ</p> <p>သာယာလှပ စိမ်းမြမြ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ဖိုးတောင်သူတဲ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ချိုးနှစ်ကောင်</p> <p>ထနောင်းပင်ညီနောင်က</p> <p>လွမ်းအောင် ကူချွဲ။</p> <p>ပန်တော်ဖြူ</p> <p>ပင်မြက် နေစာထူလှ</p> <p>ဖိုးတောင်သူ တဲ။</p> </div> <p class="notes">ပန်တော်ဖြူကို “ဗဒေါ်ဗျူ ”ဟု အသံထွက်ပါ။</p> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၁၀)</h2> <h3>ဝဆွဲ ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>ကွ &nbsp; ကွာ &nbsp; ကွား &nbsp; &nbsp; ခွ &nbsp; ခွါ &nbsp; ခွါး</p> <p>ကွေ &nbsp; ကွေ့ &nbsp; ကွေး &nbsp; &nbsp; ခွေ &nbsp; ခွေ့ &nbsp; ခွေး</p> <p>ကွဲ &nbsp; ကွဲ့ &nbsp; ကွယ် &nbsp; &nbsp; တွဲ &nbsp; တွဲ့ &nbsp; တွယ်</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>နွား &nbsp; သခွားသီး &nbsp; ကျေးရွာ &nbsp; ပွဲ &nbsp; ပလွေ</p> <p>စားပွဲ &nbsp; ခွဲခွါ &nbsp; တဖွဲဖွဲ &nbsp; ပွဲတော် &nbsp; ရေနွေး &nbsp; အဘွားအို &nbsp; ပုလဲသွယ် &nbsp; လူငယ်လူရွယ် &nbsp; လွယ်လွယ်ကူကူ &nbsp; ခွေးကလေး &nbsp; မွေးဖွား</p> <p>ဖြူဖြူဖွေးဖွေး &nbsp; နွေရာသီ &nbsp; စီးပွားရေး &nbsp; မွေးမြူရေး &nbsp; ပူပူ နွေနွေး &nbsp; ခွဲခွဲ ခြားခြား &nbsp; ကွဲကွဲပြားပြား &nbsp; ဖော်ဖော်ရွေရွေ</p> <p>စွယ်တော် ဘုရား &nbsp; ဆွေးနွေးပွဲ &nbsp; နေရာမရွေး &nbsp; တလွဲတချော် &nbsp; ရွာလူကြီး &nbsp; သားဖွား ဆရာမ စွာကျယ် စွာကျယ် &nbsp; အကွာအဝေး</p> <p>တွေးမနေရ &nbsp; အတွေးအခေါ် &nbsp; တဖွဖွ ပြော၏ &nbsp; သွားကျိုး</p> <h3>ဖတ်စာ (၁၀)</h3> <p>ဆရာကန်တော့ပွဲ</p> <p>အတူတကွ သွားကြမည်။</p> <p>လူစု မကွဲစေရ။</p> <p>ခွဲခွဲခြားခြား မပြုရ။</p> <p>ဖော်ဖော်ရွေရွေ နေကြပါ။</p> <p>နွေဦးရာသီ</p> <p>ပလွေသံ သာယာ၏။</p> <p>နွားများကို ဆွဲလာသည်။</p> <p>အဝေးသို့ မသွားရ။</p> <p>နေရာရွေး၍ နားမည်။</p> <p>မယ်ငွေ၏ သားကလေး</p> <p>အသား ဖြူဖွေး၏။</p> <p>ကလေး ထွားသည်။</p> <p>ယုယုယယ ပွေ့ချီထား၏။</p> <p>နွေးနွေးထွေးထွေး ထားပါ။</p> <p>ဤရွာကလေး သာယာသည်။</p> <p>ဘူးသီး သခွားသီး ပေါ၏။</p> <p>ရာသီမရွေး မအားကြပါ။</p> <p>နွားများ မွေးမြူထားသည်။</p> <p>ပျော်မွေ့စွာ နေကြသည်။</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ဖိုးသာထူး (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ဖိုးသာထူး ဖိုးသာထူး</p> <p>အလွန်ဝတဲ့ ဖိုးသာထူး။</p> <p>ဖိုးသာထူး ဝမ်းပူပူ</p> <p>ဖိုးဝကြီးနဲ့တူ။</p> <p>တူပါသကွဲ့ မယုံငြား</p> <p>သည်မှာ ကြည့်ပါလား။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>တောင်တောရယ် သာ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>တောင်တောရယ် သာ</p> <p>တောင်တောရယ် သာ</p> <p>မာလာက ငုံဖူး။</p> <p>တစ်ပင်ကို နှစ်ပင် ယှက်တယ်</p> <p>ကျေးငှက်က မြူး။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၁၁)</h2> <h3>ဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>ငှ &nbsp; ငှါ &nbsp; ငှါး &nbsp; &nbsp; ရှိ</p> <p>မှ &nbsp; မှာ &nbsp; မှား &nbsp; &nbsp; မှီ &nbsp; မှီး</p> <p>ရှ &nbsp; ရှာ &nbsp; ရှား &nbsp; &nbsp; လှီ &nbsp; လှီး</p> <p>မှို &nbsp; မှို့ &nbsp; မှိုး &nbsp; &nbsp; ရှု &nbsp; ရှူ &nbsp; ရှူ</p> <p>ရှို &nbsp; ရှို့ &nbsp; ရှိုး &nbsp; &nbsp; လှေ &nbsp; လှေ့ &nbsp; လှေး</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>လှေ &nbsp; လှည်း &nbsp; မှာကြား &nbsp; စပါးနှံ &nbsp; နှေးကွေး &nbsp; ရောနှော &nbsp; လှေကား &nbsp; ဝေငှ</p> <p>ဓားရှ &nbsp; လှေလှော် &nbsp; အညှာ &nbsp; လှံတံ &nbsp; အလှူပွဲ &nbsp; လှလှပပ &nbsp; မဲ့ငယ် &nbsp; ရှူဆေး</p> <p>အကြီးအမှူး &nbsp; အလှူဒါန &nbsp; နှယ်နှယ်ရရ &nbsp; လှည့်လည် &nbsp; အမှားအမှန် &nbsp; မှော်ဆရာ &nbsp; နှိုးဆော် &nbsp; စပါးလှေ့</p> <h3>ဖတ်စာ (၁၁)</h3> <p>အရှေ့ရွာမှာ ဘာရှိလဲ။</p> <p>လူစည်ကားလှပါသည်။</p> <p>ဘုရားပွဲတော် ရှိပါသလား။</p> <p>လှည်းစီး၍ လာကြသည်။</p> <p>လှေစီး၍လည်း လာကြသည်။</p> <p>လူကလေး မှေးနေသည်။</p> <p>အအေးမိ၍ နှာစေးသည်။</p> <p>ရှူဆေး ရှိသလား။</p> <p>နွေးနွေးထွေးထွေး ရှိပါစေ။</p> <p>စပါး လှေ့ နေကြသည်။</p> <p>အဆာပြေ ပဲလှော်ဝါးပါ။</p> <p>ရေနွေးကြမ်း ငှဲ့ပေးပါ။</p> <p>စပါးပေါ်မှ အလှူပေးမည်။</p> <p>ပညာကို ရှာမှီးပါ။</p> <p>အမှားအမှန် ခွဲခြားပါ။</p> <p>သတိ ရှိရမည်။</p> <p>သနားညှာတာမှု ရှိကြပါ။</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>မင်္ဂလာ ကဗျာ (၂)</h3> <div class="poem"> <p>ကုသိုလ်ပညာ ဥစ္စာရဖို့</p> <p>သင့်ရာဒေသ အမြဲနေ။</p> <p>ရှေးကတင်ကြို ပြုခဲ့ဖူးသည်</p> <p>ကောင်းမှူအထူး ရှိပါစေ။</p> <p>မိမိကိုယ်ကို ကောင်းအောင်ထိန်းလို့</p> <p>မတိမ်းစေနဲ့ ဆောက်တည်လေ ။</p> <p>ဥစ္စာကိုပေး နေထိုင်ရေး</p> <p>မျှော်တွေး သုံးချက်ပေ။</p> <p>အဲဒါမှ ဗုဒ္ဓဝါဒ ကမ္ဘာ့ မင်္ဂလာတွေ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၁၂)</h2> <h3>ယပင့်ဝဆွဲ နှင့် ရရစ်ဝဆွဲ ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>ကျွေး &nbsp; ကျွဲ &nbsp; ကြွ &nbsp; ကြွာ &nbsp; ကြွား</p> <p>ချွေ &nbsp; ချွေး &nbsp; ကြွေ &nbsp; ကြွေး</p> <p>ချွဲ &nbsp; ခြွေ &nbsp; ခြွေး</p> <p>မြွေ</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ကျွဲ &nbsp; ကြွေအိုး &nbsp; မြွေ &nbsp; ကျွဲကောသီး &nbsp; အကျွေးအမွေး &nbsp; အကျွေးအမွေး &nbsp; ကြွားဝါ &nbsp; ကြွယ်ဝ &nbsp; ကြွေးကြော်</p> <p>ငိုကြွေး &nbsp; ကြွေကရား &nbsp; ချွေးမ &nbsp; ချွေးကျ &nbsp; ချွေတာရေး &nbsp; ကျွမ်းကျင် &nbsp; စပါးကြီးမြွေ &nbsp; မြွေပွေး</p> <p>ကြွေကျ &nbsp; ထထကြွကြွ &nbsp; အခြွေအရံ &nbsp; ကြွကြွရွရွ</p> <h3>ဖတ်စာ (၁၂)</h3> <p>ရွာလူကြီးများ ကြွလာပြီ။</p> <p>ကြွေပန်းကန် ယူခဲ့ပါ။</p> <p>ကျွဲကောသီး ထည့်ထားပါ။</p> <p>ကျွေးမွေး ပြုစု ပါရစေ။</p> <p>မြွေသံလား လေသံလား။</p> <p>မြွေ သတိထားပါ။</p> <p>မြွေထိက ဆေးခန်းသွားရမည်။</p> <p>ဆရာဝန် ကြွလာပြီ။</p> <p>လူကလေး အသီး ခြွေချ၏။</p> <p>အသီးများ ကြွေကျလာပြီ။</p> <p>ကျွဲနွားများ မစားစေရ။</p> <p>ချွေး ဒီးဒီး ကျသည်။</p> <p>ကြွေပန်းအိုး ဝယ်လာသည်။</p> <p>အကြွေး မဝယ်ပါ။</p> <p>ကြွားကြွားဝါဝါ မနေရ။</p> <p>ငွေကို ချွေတာပါ။</p> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၁၃)</h2> <h3>ယပင့်ဟထိုး နှင့် ရရစ်ဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>မျှ &nbsp; မျှား &nbsp; လျှာ</p> <p>မျှော &nbsp; မျှော့ &nbsp; မျှော် &nbsp; လျှော &nbsp; လျှော့ &nbsp; လျှော်</p> <p>မြှူ &nbsp; မြှေး &nbsp; လျှို &nbsp; လျှို့ &nbsp; လျှိုး</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ဗျော &nbsp; လျှော်စီး &nbsp; မီးလျှံ &nbsp; လျှော &nbsp; ငါးမျှားတံ &nbsp; လျှာ &nbsp; လျှော်စည်း &nbsp; မီးလျှံ</p> <p>ညီမျှ &nbsp; ချော့မြူ &nbsp; မျှော်မှန်း &nbsp; လျှောကျ &nbsp; လျှော့ဈေး &nbsp; ရေလျှံ &nbsp; ညီညီမျှမျှ &nbsp; သာတူညီမျှ</p> <p>မျှမျှ တတ &nbsp; အမျှဝေပါ &nbsp; လှေမျှော &nbsp; မျှောချသည် &nbsp; မျှော်စင် &nbsp; မျှော်ကိုး</p> <h3>ဖတ်စာ (၁၃)</h3> <p>ရေကန်ထဲမှာ မျှော့ရှိ၏။</p> <p>ငါးမျှားကြမည်။</p> <p>ငါးမျှားတံ ယူခဲ့ပါ။</p> <p>ငါးရက ညီညီမျှမျှ ယူကြမည်။</p> <p>အရသာကို လျှာက သိသည်။</p> <p>ဈေးသည် မျှော်နေသည်။</p> <p>ဈေးလျှော့၍ ပေးမည်လား။</p> <p>မျှမျှတတ သဘောထားပါ။</p> <p>လယ်ထဲမှာ ရေလျှံနေပြီ။</p> <p>လျှော်စည်းများ မျောပါနေကြသည်။</p> <p>လှေမျှော၍ ဆယ်ယူပါ။</p> <p>လျှောကျမည် သတိထား။</p> <p>ကလေးကို မြှူနေသည်။</p> <p>ချော့မြှူသော်လည်း မရပါ။</p> <p>လျှာမှာ အနာရှိသလား။</p> <p>အာဟာရ မျှပါစေ။</p> <hr class="section-break"> <h2>သင်ခန်းစာ (၁၄)</h2> <h3>ဝဆွဲဟထိုး နှင့် ရရစ်ဝဆွဲဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>လွှ &nbsp; လွှာ &nbsp; လွှား &nbsp; နွှဲ</p> <p>မွှေ &nbsp; မွှေ့ &nbsp; မွှေး &nbsp; ရွှဲ</p> <p>ရွှေ &nbsp; ရွှေ့ &nbsp; ရွှေး &nbsp; မြွှာ</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>လွှ &nbsp; ပျံလွှား &nbsp; ရေမွှေး &nbsp; ရွှေဖလား &nbsp; အမြွှာပူး</p> <p>ကျော်လွှား &nbsp; နွှဲပျော် &nbsp; လမ်းလွှဲ &nbsp; မွှေးကြူ &nbsp; အသီးမွှာ &nbsp; အစာနွေး &nbsp; အသေးအမွှား</p> <p>ပါးပါးလွှာလွှာ &nbsp; ရွှေဝါ &nbsp; လွှဆွဲ &nbsp; ပြေးလွှား &nbsp; ဆီရွဲရွဲ &nbsp; လွှဲဖယ် &nbsp; ပိုးမွှား</p> <h3>ဖတ်စာ (၁၄)</h3> <p>လွသမားများ လွှဆွဲနေကြသည်။</p> <p>ချွေးများ စိုရွှဲနေသည်။</p> <p>စားစရာကို နွေးထားပါ။</p> <p>စားစရာ အသီးများ နွှာထားပါ။</p> <p>နွှဲပျော်စရာ တို့တောရွာ။</p> <p>စပါးရွှေဝါ အားထားစရာ။</p> <p>စံပယ်ပန်းများ မွှေးကြူ၏။</p> <p>ပျံလွှားများ ပျံနေကြသည်။</p> <p>သူ့ကိုယ်မှာ ရေတွေရွှဲနေသည်။</p> <p>ပဝါ လွှားထားပါ။</p> <p>မီးမြန်မြန် မွှေးပါ။</p> <p>မီးနားမှာ ရွှေ့ နေပါ။</p> <p>ချွေးတရွဲရွဲ အားကစားပွဲ။</p> <p>လွှဲဖယ်၍ မနေပါ။</p> <p>ပြေးလွှားကစားကြသည်။</p> <p>အားရပါးရ နွှဲပါဦး။</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ဆုတောင်း (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>စပါး ဝါရွှေဝင်းပါ စေ</p> <p>ပန်းတွေ သင်းပါစေ။</p> <p>ငှက်ကလေးတွေ မိုးတိမ်ကြား</p> <p>ပျံနိုင်ကြစေသား။</p> <p>နေရောင်ခြည်လည်း ဖွေးပါစေ</p> <p>လေပြည် အေးပါစေ။</p> <p>ချစ်မိတ်ဆွေ ပေါင်းဖော်များ</p> <p>ကျန်းမာကြစေသား။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>၁ &nbsp; ၂ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>တစ် နှစ်၊ စာကိုချစ်။</p> <p>၃ &nbsp; ၄</p> <p>သုံး လေး၊ မသိတာမေး။</p> <p>၅ &nbsp; ၆</p> <p>ငါး ခြောက်၊ နှစ်ချင်းပေါက်။</p> <p>၇ &nbsp; ၈</p> <p>ခုနှစ် ရှစ်၊ တပည့်ချစ်။</p> <p>၉ &nbsp; ၁၀</p> <p>ကိုး တစ်ဆယ်၊ ကြိုးစားမယ် ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>ကျန်းမာသန့်ရှင်း ရောဂါကင်း (ဆောင်ပုဒ်)</h3> <div class="poem"> <p>မျက်နှာသစ်ကာ၊ သွားတိုက်ပါ</p> <p>ခြေရောလက်ပါ၊ ဆေးကြောပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း။</p> <p>စားပြီးတိုင်းမှာ၊ ပလုတ်ကျင်းပါ</p> <p>အိပ်ရာဝင်မှာ၊ သွားတိုက်ပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရွှင်း၊ ရောဂါကင်း။</p> <p>မစားခင်မှာ၊ လက်ဆေးပါ</p> <p>အိမ်သာထွက်လာ၊ လက်ဆေးပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း ။</p> <p>နေ့စဉ်မှန်စွာ၊ ရေချိုးပါ</p> <p>ခေါင်းကိုမှန်စွာ၊ ဖြီးကြပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း။</p> <p>လက်သည်းရှည်လာ၊ ညှပ်လိုက်ပါ</p> <p>ခြေသည်းရှည်လာ၊ ညှပ်လိုက်ပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း။</p> <p>ချောင်းဆိုးသောခါ၊ ပဝါကာ</p> <p>နှာချေသောခါ၊ ပဝါကာ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း။</p> <p>ဖိနပ်စီးပါ၊ သွားလေရာ</p> <p>ဝတ်ဆင်ရာမှာ၊ သန့်ပြန့်ပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း၊</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>ပြန်လှန် လေ့ကျင့်ခန်း</h2> <p>အ &nbsp; အိ &nbsp; အူ &nbsp; အေ့</p> <p>၏ &nbsp; ဤ &nbsp; ၍</p> <p>အဲ့ &nbsp; အော &nbsp; အန် &nbsp; အို့</p> <p>ကန်ထဲမှာ ရေပြည့်နေပြီ ။</p> <p>သာသာယာယာ ရှိပါသည် ။</p> <p>ပျော်ပျော်ပါးပါး လှေလှော်သွားကြမည်။</p> <p>ကြာပန်းများလည်း ခူးကြမည်။</p> <p>ရွာသားများ ကျန်းမာကြ၏။</p> <p>အဖျားအနာ မရှိပါ။</p> <p>အားကစားကို အားပေး၏ ။</p> <p>ကျန်းမာရေးကို ဂရုပြုကြပါသည်။</p> <p>နွေဦးအခါ ပျော်စရာ</p> <p>ဘုရားပွဲတော် လာကြသည်။</p> <p>ဆွေမျိုးများ ပါသလား။</p> <p>ကြိုဆိုဧည်ခံမည် ။</p> <p>မြန်မာပြည်သည် ငါတို့ပြည်၊</p> <p>မြန်မာစာသည် ငါတို့စာ၊</p> <p>မြန်မာပြည် ကြီးပွားစေရမည် ။</p> <p>ငါတို့ကြိုးစားကြပါစို့။</p> <hr class="section-break"> <h2>ရွတ်ဆိုရန်</h2> <h3>တပည်ဝတ် (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ညီညာ ထကြွ၊ ဆုံးမ နာယူ</p> <p>လာမူ ကြိုဆီး၊ ထံနီး လုပ်ကျွေး</p> <p>သင် တွေး အံ ရွတ်၊ တပည်ဝတ်</p> <p>မချွတ် ငါး ခုသာ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h2>နိုင်ငံတော် သီချင်း</h2> <div class="poem"> <p>ခြေဆင်း- တရားမျှတ လွတ်လပ်ခြင်းနဲ့ မသွေ</p> <p>တို့ပြည် တို့မြေ။</p> <p>များလူခပ်သိမ်း ငြိမ်းချမ်းစေဖို့</p> <p>ခွင့်တူညီမျှ ဝါဒဖြူစင်တဲ့ ပြည်</p> <p>တို့ပြည် တို့မြေ။</p> <p>ပြည်ထောင်စုအမွေ အမြဲတည်တံ့စေ</p> <p>အဓိဋ္ဌာန်ပြုပေ ထိန်းသိမ်းစို့လေ။</p> <p>(ကမ္ဘာမကျေ၊ မြန်မာပြည်</p> <p>တို့ဘိုးဘွား အမွေ စစ်မို့ ချစ်မြတ်နိုးပေ။)၂</p> <p>ပြည်ထောင်စုကို အသက်ပေးလို့</p> <p>တို့ ကာကွယ်မလေ ။</p> <p>ဒါတို့ပြည်၊ ဒါတို့မြေ တို့ပိုင်နက်မြေ။</p> <p>တို့ပြည်၊ တို့မြေ အကျိုးကို</p> <p>ညီညာစွာ တို့တစ်တွေ</p> <p>ထမ်းဆောင်ပါစို့လေ</p> <p>တို့တာဝန်ပေ</p> <p>အဖိုးတန် မြေ။</p> </div> <p class="notes">“ပြေ”ဟု အသံထွက်ပါ။ တို့ ကို “ဒို့”ဟု အသံထွက်ပါ။</p> <hr class="section-break"> <h2>ဆရာများ သတိပြုရန် အမှာစာ</h2> <p>သူငယ်တန်း မြန်မာဖတ်စာပြုစုရာတွင် ကလေးများ မြန်မာဘာသာစကား တတ်မြောက် စေရန်နှင့် ဘက်စုံဖွံ.ဖြိုးစေရန်ဟူသော အဓိကရည်ရွယ်ချက် နှစ်ရပ် ထားရှိသည်။</p> <h3>၁။ ဘာသာစကားတတ်မြောက်ရေး</h3> <p>အခြေခံကျွမ်းကျင်မှူလုပ်ငန်းလေးရပ်ဖြစ်သော အနာအကြား၊ အပြောအဆို၊ အဖတ် အရွတ်၊ အရေးအသား ကျွမ်းကျင်မှူရှိအောင် အဆင့်ဆင့်သင်ကြားရာတွင် အောက်ပါတို့ကို သတိပြုကြရန် ဖြစ်သည် –</p> <p>(က) <b>ဗျည်းများ။</b> က မှ အ အထိ ဗျည်း(၃၃)လုံး၏ အသံထွက်ကိုသာမက အက္ခရာတို့၏ အမည်များကိုလည်း မှန်ကန်စွာ မှတ်မိရွတ်ဆိုနိုင်အောင် သင်ကြားပေးရန်–</p> <p>(ခ) <b>သရအက္ခရာများ။</b> သရအက္ခရာများ၏ အမည်မှန်ကိုရွတ်ဆိုတတ်အောင် သင်ကြားပေးရန် –</p> <ul class="indent"> <li>- အက္ခရာ ဣ</li> <li>- အက္ခရာ ဤ</li> <li>- အက္ခရာ ဥ</li> <li>- အက္ခရာ ဦ</li> <li>- အက္ခရာ ဧ</li> <li>- အက္ခရာ ဩ</li> <li>- အက္ခရာ ဩော်</li> </ul> <p class="notes indent">မှတ်ချက်။ အက္ခရာ သြ(အက္ခရာအော)သည် အက္ခရာ တစ်ခုမျှဖြစ်၍ “သ,ရရစ်” ဟု မခေါ်မိအောင် သတိပြုပါ။</p> <p>(ဂ) <b>အက္ခရာအမည်ရ အတိုရေးသင်္ကေတများ။</b> ယင်းတို့ကိုလည်း ဤသို့ အမည်ဖြင့် ခေါ်ဆိုသင်ကြားရန် –</p> <ul class="indent"> <li>- အက္ခရာ ၏ (အိ)</li> <li>- အက္ခရာ ၍ (ရွေ့)</li> </ul> <p>(ဃ) <b>ဗျည်းနှင့် သရများ။</b> ဗျည်းသရ အစဉ်ကို အ၊ အာ၊ အိ၊ အီ၊ အု၊ အူ၊ အေ၊ အဲ၊ အော၊ အော်၊ အံ၊ အို ဟူသည် အခြေခံ သရ တစ်ဆယ်နှစ်လုံး အစဉ် အတိုင်း သင်ကြားရန် –</p> <p class="notes indent">မှတ်ချက်။ အီ၊ အဲ့၊ အံ သရကဏ္ဍများတွင် အသံထွက်တူခြင်းကြောင့် ည်၊ယ့်၊ န် အသတ်စဉ်(၃)ခုကိုပါ ထည်သွင်းသင်ကြားရန် စီစဉ်ထားသည်။ ယင်းသို့ ထည်လိုက်ခြင်းဖြင့် သည်၊ မည်၊ တယ်၊ မယ် စသည်ဝါကျ အဆုံးသတ် ဝိဘတ်များပါရှိသည် ဝါကျများကို ဖတ်ရှူ ရေးသားနိုင် ကြမည်ဖြစ်သည်။</p> <p>(င) <b>သရသင်္ကေတနှင့် သံပြောင်းပြသင်္ကေတများ။</b> ယင်းသင်္ကေတများ၏ အမည်များကို မှန်ကန်စွာ ခေါ်ဝေါ် ရွတ်ဆိုတတ်အောင် သင်ကြားပေးရန် –</p> <p class="indent"><b>သရသင်္ကေတအမည်များ။</b> -ာ၊ -ါ ရေးချ၊ -ိ လုံးကြီးတင်၊ -ီ လုံးကြီးတင်ဆန်ခတ်၊ -ု တစ်ချောင်းငင်၊ -ူ နှစ်ချောင်းငင်၊ ေ- သဝေထိုး၊ -ဲ နောက်ပစ်၊ -ာ် ရေးချရှေ့ထိုး</p> <p class="indent"><b>သံပြောင်းပြသင်္ကေတများ။</b> -ံ သေးသေးတင်၊ -့ အောက်ကမြစ်၊ -း ဝစ္စနှစ်လုံးပေါက်။</p> <p>(စ) <b>ဗျည်းတွဲများ။</b> ဗျည်းတွဲ (၁ဝ) တွဲကို ရွတ်ဆိုရာ၌လည်း အခြေခံဗျည်းတွဲ (၄)ခုကို -ျ ယပင့်၊ ြ- ရရစ်၊ -ွ ဝဆွဲ၊ -ှ ဟထိုး ဟူ၍လည်းကောင်း၊ နှစ်ခုပေါင်းဗျည်းတွဲ (၅)တွဲကို ျွ ယပင့်ဝဆွဲ၊ -ျှ ယပင့်ဟထိုး၊ -ြွ ရရစ် ဝဆွဲ၊ -ြှ ရရစ်ဟထိုး၊ -ွှ ဝဆွဲဟထိုးဟူ၍လည်းကောင်း၊ သုံးခုပေါင်းဗျည်းတွဲကို ရရစ်ဝဆွဲဟထိုး ဟူ၍လည်းကောင်း အသီးသီးရွတ်ဆိုခေါ်ဝေါ်စေရန် –</p> <p>(ဆ) <b>အဖတ်အရွတ်။</b> စကားသံများကို ပီပီသသ ရွတ်ဆိုတတ်ဖို့ သင်ကြား လေ့ကျင့်ရန် –</p> <p class="notes indent">(အထူးသဖြင့် “စ နှင့် ဆ၊ တ နှင့် သ၊ ရှ နှင့် ချ”တို့ ကွဲပြားပီသ စေရန် လေ့ကျင့်ပေးသင့်သည်။ ဤစာအုပ်ပါ ဖိုးစလုံးကဗျာသည် စ နှင့် ဆ ကွဲပြားအောင် လေ့ကျင့်ရွတ်ဆိုနိုင်ရန် ထည့်သွင်းထားသော ကဗျာဖြစ်သည်။)</p> <p class="indent">ကဗျာရွတ်ဆိုခြင်းလည်း အရေးကြီးသည်ဖြစ်၍ ကဗျာကို ပီသရုံမက အသံနေအသံထား မှန်မှန်၊ အသံအဖြတ်အတောက် မှန်မှန် ရွတ်ဆို နိုင်အောင်လည်း လေ့ကျင့်ပေးရန် –</p> <p>(ဇ) <b>အနာအကြား၊ အပြောအဆို၊ အဖတ်အရွတ်။</b> ကလေးများ အနာအကြား၊ အပြောအဆို၊ အဖတ်အရွတ် အလေ့အကျင့်ရစေရန် ဆရာက ပုံပြောခြင်း၊ ကလေးများကို ပုံပြောစေခြင်း၊ အသံထွက်၍ စာဖတ်ခြင်း၊ ကဗျာရွတ် ပြိုင်ခြင်း စသည်များပြုလုပ်ရန် –</p> <p>(ဈ) <b>အရေးအသား။</b> အက္ခရာများရေးဆွဲပုံ ထည့်သွင်းထားရာ ယင်းအတိုင်း စနစ်တကျ လေ့ကျင့်ပေးရန် –</p> <p class="indent">လက်ရေး လှစေရန် နှင့် စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံ မှန်ကန်စေရန်ကိုလည်း ယခုအဆင့်မှစ၍ အခြေခံချပေးရန် ။</p> <h3>၂။ ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး မြင့်မားစေရေး</h3> <p>ကလေးငယ်များ၏ စိတ်ပိုင်း၊ ရုပ်ပိုင်း ဖွံ့ဖြိုးအောင်(တစ်နည်း) ကာယ၊ ဉာဏ၊ စာရိတ္တ၊ ရသ၊ သက်မွေး ဘက်စုံပညာရေးဖွံ့ဖြိုးအောင် ပျိုးထောင်ရာတွင် အောက်ပါတို့ကို သင်ခန်းစာ အလိုက် နှီးနွယ်၍ သင်ကြားပေးကြရန်ဖြစ်သည် –</p> <p>(က) <b>စိတ်ဓာတ်၊ စည်းကမ်း၊ ပညာ။</b> စာရိတ္တမြင့်မားရေး၊ စိတ်ထားမွန်မြတ်ရေး၊ မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ် ထက်သန်ရေး၊ ရိုးရာယဉ်ကျေးမျှ၊ မြတ်နိုးထိန်းသိမ်းရေး၊ မိဘဆရာ ရိုသေလေးစားရေး၊ စည်းကမ်း ရိုသေလိုက်နာရေး၊ အချင်းချင်း သင့်မြတ်ချစ်ကြည်စွာ ရိုင်းပင်းကူညီ ဆက်ဆံရေး၊ ချွေတာရေး၊</p> <p>(ခ) <b>ကျန်းမာရေး။</b> တစ်ကိုယ်ရေ သန့်ရှင်းရေး၊ အစာအာဟာရ တန်ဖိုး သိနားလည်ရေး၊ ကျန်းမာရေး အလေ့အကျင့်ကောင်းများ ရရှိရေး၊ အနာ ရောဂါ ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး၊ ကိုယ်လက်ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် အားကစား၊</p> <p>(ဂ) <b>ပတ်ဝန်းကျင်။</b> ပတ်ဝန်းကျင်သန့်ရှင်းရေး၊ စိမ်းလန်းစိုပြည်ရေး၊ သဘာဝ အရင်းအမြစ်များ မပြုန်းတီးစေရေး၊</p> <p>(ဃ) <b>အနုပညာ။</b> ရသခံစားတတ်ရေး။</p> <p>၃။ အထက် အပိုဒ် (၁) နှင့် (၂) ပါ အကြောင်းအရာများကို ကလေးတို့၏ ဉာဏ်ရည်၊ အသက်အရွယ်နှင့် လိုက်လျော ညီညွတ်စွာ သင်ကြားနိုင်ရန်လည်းကောင်း၊ ငြီးငွေ့မျှ မဖြစ်စေဘဲ ပျော်ရွှင်စွာ သင်ကြားနိုင်ကြစေရန်လည်းကောင်း၊ ဖတ်စာများ၊ ဆောင်ပုဒ်များ၊ ကဗျာများတွင် ထည်သွင်းပြုစု ပေးထားပါသည်။ ယင်းအချက်များကို ဂရုပြု၍ ကြိုတင် လေ့လာပြီးမှ သင်ကြား ပေးကြရန်ဖြစ်သည်။</p> <p style="text-align: right;">မြန်မာစာသင်ရိုးအဖွဲ့</p> <p style="text-align: right;">၁၃၅၉ ခု၊ တပေါင်းလပြည့်ကျော် (၇) ရက်။ ၁၉၉၈ ခု၊ မတ်လ (၁၉) ရက်။</p> <p style="text-align: center;">၄၅/၉၈</p> <p style="text-align: center;">ဖိုတိုလစ်သိုပုံနှိပ်စက်ရုံတွင် ပုံနှိပ်သည်။</p> 3kqujzx1o0nrwiwvl774a2syh90u1lq 18766 18765 2025-06-08T14:38:22Z Tejinda 173 18766 wikitext text/x-wiki {{header | title = မြန်မာဖတ်စာ သူငယ်တန်း | author = | override_author = [[ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန]] | editor = | override_editor = [[]] | contributor = | year =1998 | next = [[သူငယ်တန်း မြန်မာသင်ပုန်းကြီး ဖတ်စာသစ်]] | previous = | section = | portal = | wikipedia = | notes = [[မြန်မာဖတ်စာ သူငယ်တန်း#အချက်အလက်များ|အသေးစိတ်အချက်အလက်များ]]ကြည့်ရန် | categories = မြန်မာစာ }} <h3>မြန်မာဖတ်စာ သူငယ်တန်း</h3> <p style="text-align: center;">ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ၊ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန အခြေခံပညာသင်ရိုးညွှန်းတမ်း သင်ရိုးမာတိထာနှင့် ကျောင်းသုံးစာအုပ်ကော်မတီ</p> <p style="text-align: center;">၁၉၉၈ ခု၊ ဇွန်လ၊ အုပ်ရေ ၁၇,၃ဝ,ဝဝဝ</p> <p style="text-align: center;">၁၉၉၈-၉၉ ပညာသင်နှစ်</p> <p style="text-align: center;">အခြေခံပညာ သင်ရိုးညွှန်းတမ်း၊ သင်ရိုးမာတိကာနှင့် ကျောင်းသုံးစာအုပ်ကော်မတီ၏ မူပိုင်ဖြစ်သည်။</p> <p style="text-align: center;">၄၅/၉၈</p> <p style="text-align: center;">ဖိုတိုလစ်သိုပုံနှိပ်စက်ရုံတွင် ပုံနှိပ်သည်။</p> <hr class="section-break"> <h3>မာတိကာ</h3> <table> <tr><td>၁။ ဗျည်းကဗျာ</td></tr> <tr><td>၂။ ဗျည်းအက္ခရာနှင့်သရအက္ခရာများ</td></tr> <tr><td>၃။ ဗျည်းအမည်များ</td></tr> <tr><td>၄။ ဗျည်းအက္ခရာများရေးဆွဲနည်း</td></tr> <tr><td>၅။ အရေးအဖတ်လေ့ကျင့်ရန်</td></tr> <tr><td>၆။ ပတ်ဝန်းကျင်သန့်ရှင်းရေး(ဆောင်ပုဒ်)</td></tr> <tr><td>၇။ တစ်နေ့တာလုပ်ဆောင်ရန်(ဆောင်ပုဒ်)</td></tr> <tr><td>၈။ မင်္ဂလာပါ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၉။ ဗျည်းအက္ခရာများ အရေးအဖတ်လေ့ကျင့်ရန်</td></tr> <tr><td>၁၀။ မမ ဝဝ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၁၁။ စောစောအိပ်ထ(ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၁၂။ အ အာ အား သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၁၃။ ဖိုးစလုံး (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၁၄။ တို့ကျောင်း (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၁၅။ အိ အီ အီးသရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၁၆။ အု အူ အူး သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၁၇။ ချိုးကလေး (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၁၈။ စည်းလုံးညီညာ (ဆောင်ပုဒ်)</td></tr> <tr><td>၁၉။ အေ အေ့ အေး သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၂၀။ ဥယျာဉ်မှူး(ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၂၁။ ပျားသကာလို စကားချို (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၂၂။ အဲ အဲ့ အယ် သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၂၃။ မင်္ဂလာ ကဗျာ (၁)</td></tr> <tr><td>၂၄။ အော အော့ အော် သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၂၅။ အန် အန့် အန်း သရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၂၆။ စံပယ်ပွင့်ကလေးများ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၂၇။ ဆန်းသစ်စ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၂၈။ ပြေးပွဲ ပြိုင်ပွဲ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၂၉။ အို အို အိုးသရ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၃၀။ ယပင့် ရရစ် ဗျည်းတွဲများ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၃၁။ သစ်ပင်စိုက်ကြစို့ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၃၂။ ဖိုးတောင်သူတဲ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၃၃။ ဝဆွဲ ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၃၄။ ဖိုးသာထူး (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၃၅။ တောင်တောရယ်သာ (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၃၆။ ဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၃၇။ မင်္ဂလာ ကဗျာ (၂)</td></tr> <tr><td>၃၈။ ယပင့်ဝဆွဲ နှင့် ရရစ်ဝဆွဲ ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၃၉။ ယပင့်ဟထိုး နှင့် ရရစ်ဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၄၀။ ဝဆွဲဟထိုး နှင့် ရရစ်ဝဆွဲဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</td></tr> <tr><td>၄၁။ ဆုတောင်း (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၄၂။ တစ် နှစ် စာကိုချစ် (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၄၃။ ကျန်းမာသန့်ရွှင်း ရောဂါကင်း (ဆောင်ပုဒ်)</td></tr> <tr><td>၄၄။ ပြန်လှန်လေ့ကျင့်ခန်း</td></tr> <tr><td>၄၅။ တပည်ဝတ် (ကဗျာ)</td></tr> <tr><td>၄၆။ နိုင်ငံတော်သီချင်း</td></tr> <tr><td>၄၇။ ဆရာများသတိပြုရန်အမှာစာ</td></tr> </table> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ဗျည်း ကဗျာ</h3> <div class="poem"> <p>က &nbsp; ကလေးငယ် ချစ်စဖွယ်</p> <p>ခ &nbsp; ခရေကုံး မလေးပြုံး</p> <p>ဂ &nbsp; ဂဏန်းသင် ပြုံးရွှင်ရွှင်</p> <p>င &nbsp; ငချိတ်ပေါင်း စားလို့ကောင်း</p> <p>စ &nbsp; စခန်းသာ တောင်တန်းပြာ</p> <p>ဆ &nbsp; ဆရာမ ရိုသေကြ</p> <p>ဇ &nbsp; ဇလပ်ဖြူ သင်းကြူကြူ</p> <p>ည &nbsp; ညနေခင်း ရေခပ်ဆင်း</p> <p>တ &nbsp; တမာပင် ရွာအဝင်</p> <p>ထ &nbsp; ထမင်းပွဲ လက်ဆုံနွှဲ</p> <p>ဒ &nbsp; ဒရယ်ယုန် သားမျိုးစုံ</p> <p>ဓ &nbsp; ဓနိတန်း ပင်လယ်ကမ်း</p> <p>န &nbsp; နဖူးပြင် နံ့သာတင်</p> <p>ပ &nbsp; ပလွေမှုတ် ကိုဖိုးတုတ်</p> <p>ဖ &nbsp; ဖရုံယို အလွန်ချို</p> <p>ဗ &nbsp; ဗလကြီး ဆင်ပြောင်စီး</p> <p>ဘ &nbsp; ဘဖိုးအို ဆီးလို့ကြို</p> <p>မ &nbsp; မမလေး ၀လုံးရေး</p> <p>ယ &nbsp; ယမင်းခင် ကကြိုးဆင်</p> <p>ရ &nbsp; ရထားကြီး ပျော်ပျော်စီး</p> <p>လ &nbsp; လဝါဝါ ထိန်ထိန်သာ</p> <p>ဝ &nbsp; ဝတုတ်တုတ် ဖိုးဝရုပ်</p> <p>သ &nbsp; သပြေညို အောင်ပွဲကြို</p> <p>ဟ &nbsp; ဟ ဟာ ဟ ရယ်လိုက်ရ</p> <p>အ &nbsp; အမိမြေ တို့တိုင်းပြည် ငါတို့ ချစ်တဲ့ မြေ</p> </div> <p class="notes">‘ပြည်’ကို ပြေဟု အသံထွက်ပါ။</p> <hr class="section-break"> <h3>ဗျည်းအက္ခရာနှင့် သရအက္ခရာများ</h3> <p>က &nbsp; ခ &nbsp; ဂ &nbsp; ဃ &nbsp; င</p> <p>စ &nbsp; ဆ &nbsp; ဇ &nbsp; ဈ &nbsp; ည</p> <p>ဋ &nbsp; ဌ &nbsp; ဍ &nbsp; ဎ &nbsp; ဏ</p> <p>တ &nbsp; ထ &nbsp; ဒ &nbsp; ဓ &nbsp; န</p> <p>ပ &nbsp; ဖ &nbsp; ဗ &nbsp; ဘ &nbsp; မ</p> <p>ယ &nbsp; ရ &nbsp; လ &nbsp; ဝ &nbsp; သ</p> <p class="indent">ဟ &nbsp; ဠ &nbsp; အ</p> <p class="indent">အ &nbsp; အာ &nbsp; ဣ &nbsp; ဤ &nbsp; ဥ &nbsp; ဦ</p> <p class="indent">ဧ &nbsp; အဲ &nbsp; ဩ &nbsp; ဪ &nbsp; အံ &nbsp; အား</p> <hr class="section-break"> <h3>ဗျည်းအမည်များ</h3> <p>က &nbsp; ခ &nbsp; ဂ &nbsp; ဃ &nbsp; င</p> <p>(ကကြီး) &nbsp; (ခခွေး) &nbsp; (ဂငယ်) &nbsp; (ဃကြီး) &nbsp; (င)</p> <p>စ &nbsp; ဆ &nbsp; ဇ &nbsp; ဈ &nbsp; ည</p> <p>(စလုံး) &nbsp; (ဆလိမ်) &nbsp; (ဇကွဲ) &nbsp; (ဈမျဉ်းဆွဲ) &nbsp; (ည)</p> <p>ဋ &nbsp; ဌ &nbsp; ဍ &nbsp; ဎ &nbsp; ဏ</p> <p>(ဋတာတလင်းဂျိတ်) &nbsp; (ဌဝမ်းဘဲ) &nbsp; (ဍရင်ကောက်) &nbsp; (ဎရေမှုတ်) &nbsp; (ဏကြီး)</p> <p>တ &nbsp; ထ &nbsp; ဒ &nbsp; ဓ &nbsp; န</p> <p>(တဝမ်းပူ) &nbsp; (ထဆင်ထူး) &nbsp; (ဒထွေး) &nbsp; (ဓအောက်ခြိုက်) &nbsp; (နငယ်)</p> <p>ပ &nbsp; ဖ &nbsp; ဗ &nbsp; ဘ &nbsp; မ</p> <p>(ပစောက်) &nbsp; (ဖဦးထုပ်) &nbsp; (ဗထက်ခြိုက်) &nbsp; (ဘကုန်း) &nbsp; (မ)</p> <p>ယ &nbsp; ရ &nbsp; လ &nbsp; ဝ &nbsp; သ</p> <p>(ယပက်လက်) &nbsp; (ရကောက်) &nbsp; (လ) &nbsp; (ဝ) &nbsp; (သ)</p> <p>ဟ &nbsp; ဠ &nbsp; အ</p> <p>(ဟ) &nbsp; (ဠကြီး) &nbsp; (အ)</p> <hr class="section-break"> <h3>ဗျည်းအက္ခရာ ရေးဆွဲနည်း</h3> <p>က &nbsp; ခ &nbsp; ဂ &nbsp; ဃ &nbsp; င</p> <p>စ &nbsp; ဆ &nbsp; ဇ &nbsp; ဈ &nbsp; ည</p> <p>ဋ &nbsp; ဌ &nbsp; ဍ &nbsp; ဎ &nbsp; ဏ</p> <p>တ &nbsp; ထ &nbsp; ဒ &nbsp; ဓ &nbsp; န</p> <p>ပ &nbsp; ဖ &nbsp; ဗ &nbsp; ဘ &nbsp; မ</p> <p>ယ &nbsp; ရ &nbsp; လ &nbsp; ဝ &nbsp; သ</p> <p class="indent">ဟ &nbsp; ဠ &nbsp; အ</p> <p>က &nbsp; ယ &nbsp; က &nbsp; ခ &nbsp; ခ &nbsp; ဂ &nbsp; က</p> <p>တ &nbsp; ယ &nbsp; တ &nbsp; ထ &nbsp; ထ &nbsp; ဒ &nbsp; တ</p> <p>ခ &nbsp; ဖ &nbsp; စ &nbsp; ဆ &nbsp; ဆ &nbsp; ဇ &nbsp; စ</p> <p>ဂ &nbsp; င &nbsp; ပ &nbsp; ဖ &nbsp; ဖ &nbsp; ဗ &nbsp; ပ</p> <p>ဇ &nbsp; စ &nbsp; င &nbsp; ဂ &nbsp; င &nbsp; ည &nbsp; န</p> <p>ဘ &nbsp; ဟ &nbsp; တ &nbsp; သ &nbsp; လ &nbsp; ယ &nbsp; ရ</p> <p>မ &nbsp; ပ &nbsp; ယ &nbsp; ရ &nbsp; ဈ &nbsp; စ &nbsp; ဆ</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ပတ်ဝန်းကျင် သန့်ရွှင်းရေး (ဆောင်ပုဒ်)</h3> <div class="poem"> <p>အိမ် လမ်း ရွာ ကျောင်း၊ သန့်ရှင်းကြောင်း စုပေါင်းအမှိုက်သိမ်း။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>လူကလေး၏ တစ်နေ့တာ (ဆောင်ပုဒ်)</h3> <div class="poem"> <p>စောစောထ သွားတိုက်</p> <p>မျက်နှာသစ် အိပ်ရာသိမ်း</p> <p>အစာစား ပလုတ်ကျင်း</p> <p>အဝတ်လဲ ကျောင်းသွား</p> <p>ကျောင်းပြန် မိဘကူ</p> <p>ကစား ရေချိုး</p> <p>ညစာစား စာကြည့်</p> <p>သွားတိုက် အိပ်ရာဝင်</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>မင်္ဂလာပါ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>မောင်တို့ မယ်တို့ ကျောင်းခန်းဝင် အပြုံးပန်းကိုဆင်။</p> <p>မင်္ဂလာပါ ဆရာမ</p> <p>ညီညီ ညာညာ နှုတ်ဆက်ကြ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>အရေး အဖတ် လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>မ</p> <p>မမ</p> <p>မမ ဝ</p> <p>ည</p> <p>ညည</p> <p>ညည က</p> <p>ဘ</p> <p>ဘဘ</p> <p>ဘဘ ထ</p> <hr class="section-break"> <h3>အရေး အဖတ် လေ့ကျင့် ရန်</h3> <p>က &nbsp; ဗလ</p> <p>အက &nbsp; ခဏ</p> <p>ဘ &nbsp; တသသ</p> <p>အဘ &nbsp; ပထမ</p> <p>စ &nbsp; မထရ</p> <p>အစ &nbsp; ခဏခဏ</p> <p>ဝ &nbsp; အစအန</p> <p>အဝ &nbsp; မရမက</p> <hr class="section-break"> <h3>အရေး အဖတ် အရွတ် အဆို လေ့ကျင့်ရန်</h3> <h3>မမ ဝဝ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>မမ ဝဝ</p> <p>ထထ က</p> <p>အက ပထမ။</p> <p>ကပါ ကပါ</p> <p>မမရာ</p> <p>ညည လသာသာ။</p> <p>ညအခါ</p> <p>ငါ စာရ</p> <p>မမ ဝဝ</p> <p>ထထ က။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>စောစော အိပ်ထ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>စောစော အိပ်ထ ပြုကျင့်က</p> <p>တွင်းပ ကိုယ်ခန္ဓာ။</p> <p>ရောဂါ ခပ်သိမ်း ရှောင်ခွာတိမ်း</p> <p>ကင်းငြိမ်း လွန်ချမ်းသာ။</p> <p>ဥစ္စာ ဓန ပေါကြွယ်ဝ</p> <p>ထွန်းပ ဉာဏ်ပညာ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၁)</h3> <h3>အ &nbsp; အာ &nbsp; အား သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>က &nbsp; ကာ &nbsp; ကား &nbsp; &nbsp; ခ &nbsp; ခါ &nbsp; ခါး</p> <p>စ &nbsp; စာ &nbsp; စား &nbsp; &nbsp; ဂ &nbsp; ဂါ &nbsp; ဂါး</p> <p>ဆ &nbsp; ဆာ &nbsp; ဆား &nbsp; &nbsp; င &nbsp; ငါ &nbsp; ငါး</p> <p>ထ &nbsp; ထာ &nbsp; ထား &nbsp; &nbsp; ဒ &nbsp; ဒါ &nbsp; ဒါး</p> <p>န &nbsp; နာ &nbsp; နား &nbsp; &nbsp; ပ &nbsp; ပါ &nbsp; ပါး</p> <p>ရ &nbsp; ရာ &nbsp; ရား &nbsp; &nbsp; ဝ &nbsp; ဝါ &nbsp; ဝါး</p> <p>ခ၊ ဂ၊ င နှင့် ဒ၊ ပ၊ ဝ ခြောက်လုံး မောက်မောက်ချ</p> <h3>‌လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ဆရာမ &nbsp; စပါး &nbsp; ဝါး &nbsp; ငါး &nbsp; ကစားစရာ</p> <p>အစာ &nbsp; တမာ &nbsp; အနာ &nbsp; ရထာ &nbsp; ဖလား</p> <p>အညာ &nbsp; သာယာ &nbsp; ပဝါ &nbsp; ကစား &nbsp; နဂါး</p> <h3>ဖတ်စာ (၁)</h3> <p>ညအခါ</p> <p>လ သာသာ။</p> <p>ကစား မလား</p> <p>နား မလား။</p> <p>အစား အစာ</p> <p>ဝါးစားပါ။</p> <p>အသား ပါသလား</p> <p>ငါး ပါသလား။</p> <p>ကစားစရာ</p> <p>ကစားပါ။</p> <p>အားထားစရာ</p> <p>သားသား လာ။</p> <p>စာရ သလား။</p> <p>ခဏလာပါ။</p> <p>ဆရာမ အနား</p> <p>လာသာ လာပါ။</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ဖိုး စ လုံး (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>စလုံး စလုံး ဖိုးစလုံး</p> <p>စောစောစီးစီး စာဆိုတုန်း၊</p> <p>စာဆိုတုန်းမှာ ဗိုက်က ဆာ</p> <p>ဆီဆမ်း စားဖို့ ထမင်းရှာ၊</p> <p>အုပ်ဆောင်းအောက်လား စင်ပေါ်လား</p> <p>ဆ ဆာ ဆာ့ ဆား။</p> <p>စ စာ စာ့ စား။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>တို့ကျောင်း (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ပန်းကလေးများ ပွင့်တော့မည်</p> <p>ဖူးတံ ဝင်လို့ ချီ။</p> <p>နေခြည်မှာ ရွှေရည်လောင်း</p> <p>ငါတို့ စာသင်ကျောင်း ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၂)</h3> <h3>အိ &nbsp; အီ &nbsp; အီး သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>အိ &nbsp; အီ &nbsp; အီး</p> <p>-ည့် &nbsp; -ည် &nbsp; -ည်း</p> <p>၏ &nbsp; ဤ</p> <p>စိ &nbsp; စီ &nbsp; စီး &nbsp; &nbsp; စည့် &nbsp; စည် &nbsp; စည်း</p> <p>ဆိ &nbsp; ဆီ &nbsp; ဆီး &nbsp; &nbsp; မည့် &nbsp; မည် &nbsp; မည်း</p> <p>ညိ &nbsp; ညီ &nbsp; ညီး &nbsp; &nbsp; သည့် &nbsp; သည် &nbsp; သည်း</p> <p>တိ &nbsp; တီ &nbsp; တီး &nbsp; &nbsp; လည့် &nbsp; လည် &nbsp; လည်း</p> <p>နိ &nbsp; နီ &nbsp; နီ &nbsp; &nbsp; သည့် &nbsp; သည် &nbsp; သည်း</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>သာလိကာ &nbsp; နာရီ &nbsp; ထီး &nbsp; ဆီမီး &nbsp; ဖားစည်</p> <p>မိဘ &nbsp; သတိ &nbsp; ညီညီစီ &nbsp; သမီးသား &nbsp; ပီပီသသ</p> <p>ညီမ &nbsp; မထိရ &nbsp; ခရီး &nbsp; ဆီးသီးစား &nbsp; အနီအဝါ</p> <h3>ဖတ်စာ (၂)</h3> <p>ညီညီ ညာညာ</p> <p>အနီး လာ။</p> <p>ဆရာမိဘ</p> <p>သတိရ။</p> <p>ဆီမီး ဝါဝါ</p> <p>ညီညီ စီထားသည်။</p> <p>အနီးအနား</p> <p>သမီး သား လာပါ။</p> <p>အရီး လာသည်။</p> <p>ဆီးသီး ပါသလား။</p> <p>အဆီ မစား</p> <p>အသီး စားပါ။</p> <p>ဤခရီး နီးသလား</p> <p>ငါးနာရီ လာရ၏။</p> <p>မီးရထား စီးလာပါ။</p> <p>အလကား မစီးရ။</p> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ -၃</h3> <h3>အု &nbsp; အူ &nbsp; အူး သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>အု &nbsp; အူ &nbsp; အူး</p> <p>ကု &nbsp; ကူ &nbsp; ကူး &nbsp; &nbsp; ထု &nbsp; ထူ &nbsp; ထူး</p> <p>ခု &nbsp; ခူ &nbsp; ခူး &nbsp; &nbsp; ပု &nbsp; ပူ &nbsp; ပူး</p> <p>စု &nbsp; စူ &nbsp; စူး &nbsp; &nbsp; မု &nbsp; မူ &nbsp; မူး</p> <p>ဆု &nbsp; ဆု &nbsp; ဆူး &nbsp; &nbsp; လု &nbsp; လူ &nbsp; လူး</p> <p>တု &nbsp; တူ &nbsp; တူး &nbsp; &nbsp; ဟု &nbsp; ဟူ &nbsp; ဟူး</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ငုဝါ &nbsp; တူ &nbsp; ဗူးသီး &nbsp; အာလူး &nbsp; စာဥ</p> <p>မီးပူ &nbsp; တူထု &nbsp; ဆုယူ &nbsp; စာကူး &nbsp; အနားယူ &nbsp; အတူတူ &nbsp; တူရိယာ</p> <p>မိသားစု &nbsp; အမူအယာ &nbsp; ဘုရားဖူး &nbsp; အကူအညီ &nbsp; စုဗူး &nbsp; ပထမဆု &nbsp; ဒုတိယဆု &nbsp; တတိယဆု</p> <h3>ဖတ်စာ (၃)</h3> <p>သူ ပညာ ထူး၏။</p> <p>ပထမဆု ရသည်။</p> <p>ဆု လာယူပါ။</p> <p>အတု ယူစရာ။</p> <p>ရာသီဥတု ပူသည်။</p> <p>ထီး ယူလာ သလား။</p> <p>ဦးဦး လာ၏။</p> <p>အနား ယူပါ။</p> <p>ဤမိသားစု</p> <p>ဘုရား ဖူးလာ၏။</p> <p>လူစု လာသည်။</p> <p>ဦးသာထူး ပါသလား။</p> <p>စားစရာ လာယူပါ။</p> <p>ညီညီ ညာညာ လာပါ။</p> <p>လုမယူရ။</p> <p>အတူတူ စားပါ။</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ချိုးကလေး (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>တနင်္ဂနွေ တနင်္လာ</p> <p>ချိုးကလေး ကူသံသာ။</p> <p>အင်္ဂါ ဗုဒ္ဓဟူး</p> <p>ချိုးကလေး တကူ ကူး။</p> <p>ကြာသပတေး သောကြာ</p> <p>ချိုးကလေး မှန်မှန်လာ။</p> <p>စနေမှာ မလာအား</p> <p>ချိုးကလေးပျံလို့သွား။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>စည်းလုံး ညီညာ (ဆောင်ပုဒ်)</h3> <div class="poem"> <p>စည်းလုံး ညီညာ၊ အောင်ကြောင်း ဖြာ ဝမ်းသာ ဆင်နွှဲ၊ တို့အောင်ပွဲ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၄)</h3> <h3>‌အေ &nbsp; အေ့ &nbsp; အေး သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>‌အေ &nbsp; အေ့ &nbsp; အေး</p> <p>ဧ &nbsp; ၍</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ရေဗူး &nbsp; ဖေဖေ &nbsp; မေမေ &nbsp; နေ့အခါ &nbsp; ညီလေး &nbsp; ဈေး</p> <p>ညနေ &nbsp; လူကလေး &nbsp; ခရီးဝေး &nbsp; စနေနေ့ &nbsp; ဒူးလေး &nbsp; ဆေးဆရာ &nbsp; ဧရာဝတီ</p> <p>ဖားကလေး &nbsp; ဝေဝေဆာဆာ &nbsp; အေးအေးဆေးဆေး &nbsp; စေတနာ &nbsp; ဝေဒနာ &nbsp; တခါတလေ &nbsp; ဝါစေ့ &nbsp; ဆီးစေ့ &nbsp; စာပေးစာယူ</p> <h3>ဖတ်စာ (၄)</h3> <p>သားကလေး တီတာတာ</p> <p>မေမေ့ အနားလာ။</p> <p>ဖေဖေ မေမေ သူ့စကား</p> <p>တူတူရေ ဝါး။</p> <p>စာ အရေးအသား</p> <p>အလေးထားပါ</p> <p>ငေးမနေရ။</p> <p>အားပေး ကူညီပါ။</p> <p>ယနေ့ နေသော၏။</p> <p>လေမလာ၍ ပူသည်။</p> <p>ခရီးဝေးက လာရသည်။</p> <p>ရေအေးအေး ပေးပါ။</p> <p>ဖေဖေ မေမေ</p> <p>မာပါစေ။</p> <p>မေမေ့ စကား</p> <p>အရေးထား။</p> <p>ဖေဖေ့ စကား</p> <p>သား လေးစား။</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ဥယျာဉ်မှူး (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>မယ်ထွေး မယ်ထွေး ဘာကို ပျိုး</p> <p>ဥယျာဉ်လေးကို ပျိုး။</p> <p>မယ်ထွေး မယ်ထွေး ဘယ်ခါ ပျိုး</p> <p>မိုးသောက်နေဝင် ပျိုး။</p> <p>မယ်ထွေး မယ်ထွေး ဘယ်လို ပျိုး</p> <p>ရေကြည်လောင်းလို့ ပျိုး။</p> <p>မယ်ထွေး မယ်ထွေး ဘာလို့ ပျိုး</p> <p>အားလုံးပန်ဖို့ ဥယျာဉ်ပျိုး။</p> <p>အများကောင်းကျိုး ကိုယ့်ကောင်းကျိုး။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ပျားသကာလို စကားချို (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>တစ်ယောက် စကား</p> <p>တစ်ယောက်နား မှာ</p> <p>မခါးရအောင် သတိဆောင်၍</p> <p>မောင်တို့ဆိုလေ</p> <p>ပျားသကာသို့ ချိုလှစေ။</p> </div> <p class="notes">[ဂမ္ဘီသာရပျို့မှ]</p> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၅)</h3> <h3>အဲ &nbsp; အဲ့ &nbsp; အယ် &nbsp; အယ့် သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>အဲ &nbsp; အဲ့ &nbsp; အယ် &nbsp; အယ့်</p> <p>ကဲ &nbsp; ကဲ့ &nbsp; ကယ် &nbsp; &nbsp; ဘဲ &nbsp; ဘဲ့ &nbsp; ဘယ်</p> <p>ခဲ &nbsp; ခဲ့ &nbsp; ခယ် &nbsp; &nbsp; မဲ &nbsp; မဲ့ &nbsp; မယ်</p> <p>ငဲ &nbsp; ငဲ့ &nbsp; ငယ် &nbsp; &nbsp; ရဲ &nbsp; ရဲ့ &nbsp; ရယ်</p> <p>ဆဲ &nbsp; ဆဲ့ &nbsp; ဆယ် &nbsp; &nbsp; လဲ &nbsp; လဲ့ &nbsp; လယ်</p> <p>နဲ &nbsp; နဲ့ &nbsp; နယ် &nbsp; &nbsp; ဝဲ &nbsp; ဝဲ့ &nbsp; ဝယ်</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ဖရဲသီး &nbsp; လယ်တဲ &nbsp; ဘဲကလေး &nbsp; လူငယ် &nbsp; ဒရယ် &nbsp; ရေခဲ &nbsp; ဘဲဥ &nbsp; ရဲသား &nbsp; ကယ်ဆယ်</p> <p>စကားဝဲ &nbsp; ခဝဲသီး &nbsp; လယ်သမား &nbsp; ပုလဲပုတီး &nbsp; ကဲ့ရဲ့ &nbsp; နီနီရဲရဲ &nbsp; သဲသဲမဲမဲ &nbsp; ကုလားပဲ</p> <p>လေသူရဲ &nbsp; ဈေးသည် &nbsp; ဈေးဝယ်သူ &nbsp; ဘယ်ဈေးလဲ &nbsp; ငါးဖယ် &nbsp; ငါးခူ &nbsp; လူငယ် &nbsp; ကယ်ဆယ်ရေး</p> <h3>ဖတ်စာ (၅)</h3> <p>ဘယ်က လာသလဲ။</p> <p>ဘယ်နယ်ကလဲ။</p> <p>အလယ်က လူ</p> <p>စကားနည်း၏။</p> <p>ကလေးငယ်ငယ်</p> <p>ဘာစားခဲ့သလဲ။</p> <p>အမဲသားငါး စားရဲ့လား။</p> <p>ကုလားပဲ စားပါ။</p> <p>သူသည် နုနယ်၏။</p> <p>လဲနေသူ ထူပေးပါ။</p> <p>အားငယ်သူ အားပေးပါ။</p> <p>အတူတူ သယ်ယူပါ။</p> <p>လယ်သမား လူငယ်</p> <p>စပါးနယ်နေသည်။</p> <p>မမ စပါးသယ်၏။</p> <p>မေမေ စားစရာဝယ်လာသည်။</p> <p>ဖရဲသီး ပါသလား။</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>မင်္ဂလာ ကဗျာ (၁)</h3> <div class="poem"> <p>လူမိုက်ဆိုလျှင် ရှောင်သွေလွှဲလို့</p> <p>မမှီဝဲနဲ့ ကင်းအောင်နေ။</p> <p>ပညာရှိကို အရှည်တွဲလို့</p> <p>မှီဝဲဆည်းကပ် နည်းယူစေ။</p> <p>သုံးပါးရတနာ မိဘများနဲ့</p> <p>ဆရာသမားကို ပူဇော်လေ ။</p> <p>ချမ်းသာကိုပေး ဆက်ဆံရေး</p> <p>မျှော်တွေးသုံးချက်ပေ။</p> <p>အဲဒါမှ ဗုဒ္ဓဝါဒ ကမ္ဘာ့ မင်္ဂလာတွေ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၆)</h3> <h3>အော &nbsp; အော့ &nbsp; အော် သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>အော &nbsp; အော့ &nbsp; အော်</p> <p>ဩ &nbsp; ‌ဪ‌</p> <p>ကော &nbsp; ကော့ &nbsp; ကော် &nbsp; &nbsp; ပေါ &nbsp; ပေါ့ &nbsp; ပေါ်</p> <p>ခေါ &nbsp; ခေါ့ &nbsp; ‌ခေါ် &nbsp; &nbsp; ဖော &nbsp; ဖော့ &nbsp; ဖော်</p> <p>ဇော &nbsp; ဇော့ &nbsp; ဇော် &nbsp; &nbsp; ဘော &nbsp; ဘော့ &nbsp; ဘော်</p> <p>တော် &nbsp; တော့ &nbsp; တော် &nbsp; &nbsp; မော &nbsp; မော့ &nbsp; မော်</p> <p>ဒေါ &nbsp; ဒေါ့ &nbsp; ဒေါ် &nbsp; &nbsp; ရော &nbsp; ရော့ &nbsp; ရော်</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ရဲဘော် &nbsp; မော်တော်ကား &nbsp; သော့ &nbsp; ဩဇာသီး &nbsp; တယော &nbsp; ကော်ဇော &nbsp; ဆော်ဩ &nbsp; လူတော်</p> <p>တရားဟော &nbsp; ဥဩ &nbsp; ပေါ့ပါး &nbsp; ဆော့ကစား &nbsp; မော့ထား &nbsp; စားတော်ပဲ &nbsp; လယ်တာ &nbsp; ယာတော</p> <p>ဩကာသ &nbsp; စောစောစီးစီး &nbsp; ကော်မတီ &nbsp; ပေါ့ပေါ့ဆဆ မနေရ၊</p> <h3>ဖတ်စာ (၆)</h3> <p>ဆီမီး ပူဇော်ပါ။</p> <p>ဆရာတော် တရားဟော၏။</p> <p>ဒေါသ မထားရ။</p> <p>သာဓု ခေါ်ပါ။</p> <p>ဇာနည် ရဲဘော်</p> <p>လူတော် လူမော်</p> <p>အဖော်ရ၏။</p> <p>တော်ပါပေသည်။</p> <p>ဇော်က ကနေသည်။</p> <p>ခါးကော့ ထားပါ။</p> <p>ရယ်ရယ် မောမော</p> <p>ပေါ့ပေါ့ ပါးပါး</p> <p>တော်တော် မောသလား။</p> <p>ဒေါ်ဒေါ် ဘယ်ကလာသလဲ။</p> <p>စောစော လာသလား။</p> <p>အဖော် ခေါ်လာသည်။</p> <p>ဩဇာသီး ပါ၏။</p> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၇)</h3> <h3>အန် &nbsp; အန့် &nbsp; အန်း သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>အန် &nbsp; အန့် &nbsp; အန်း &nbsp; &nbsp; အမ် &nbsp; အမ့် &nbsp; အမ်း &nbsp; အံ &nbsp; အံ့</p> <p>ငံ &nbsp; ငံ့ &nbsp; &nbsp; နန် &nbsp; နန့် &nbsp; နန်း</p> <p>ညံ &nbsp; ညံ့ &nbsp; &nbsp; ပန် &nbsp; ပန့် &nbsp; ပန်း</p> <p>ကန် &nbsp; ကန့် &nbsp; ကန်း &nbsp; &nbsp; ကမ် &nbsp; ကမ့် &nbsp; ကမ်း</p> <p>ခန် &nbsp; ခန့် &nbsp; ခန်း &nbsp; &nbsp; ခမ် &nbsp; ခမ့် &nbsp; ခမ်း</p> <p>ငန် &nbsp; ငန့် &nbsp; ငန်း &nbsp; &nbsp; လမ် &nbsp; လမ့် &nbsp; လမ်း</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ရေကန် &nbsp; ခဲတံ &nbsp; အလံ &nbsp; ကံ့ကော်ပန်း &nbsp; လမ်း &nbsp; တူသံ &nbsp; ဆူညံ &nbsp; ပန်းကန် &nbsp; ဝါးထရံ</p> <p>ရေနံ &nbsp; ဆေးတံ &nbsp; ထန်းသီး &nbsp; ခရမ်းသီး &nbsp; သန်သန်မာမာ &nbsp; အံ့သြ &nbsp; သံပုရာသီး &nbsp; သံသရာ</p> <p>မရမ်းသီး &nbsp; ဆန်စပါး &nbsp; စခန်းသာ &nbsp; ငါးကန် &nbsp; ရေကူးကန် &nbsp; တောတန်း &nbsp; တန်းစီ၍ လာပါ</p> <p>ခမ်းခမ်းနားနား &nbsp; လမ်းစည်းကမ်း</p> <h3>ဖတ်စာ (၇)</h3> <p>ဘယ် အတန်းကလဲ။</p> <p>သူငယ်တန်းကပါ။</p> <p>ခဲတံ ပါသလား။</p> <p>အခန်းထဲက ယူခဲ့ပါ။</p> <p>ဦးလေး ဘာထမ်း လာသလဲ။</p> <p>ဘူးသီး ခရမ်းသီး ပါ၏။</p> <p>တောလမ်းက လာခဲ့သည်။</p> <p>မမောပန်းပါ။</p> <p>ငါး မဖမ်းရ။</p> <p>ပန်း မခူးရ။</p> <p>ရေကန်အနီး မဆော့ရ။</p> <p>စည်းကမ်း လေးစားပါ။</p> <p>အလံတော် တလူလူ။</p> <p>တေးသံ သာယာ၏။</p> <p>စီတန်း၍ လာနေသည်။</p> <p>အခမ်းအနား စတော့မည်။</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>စံပယ်ပွင့်ကလေးများ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>စံပယ်ပွင့်ကလေး ခေါင်းပေါ်တင်</p> <p>အဲဒါ သေးသေးတင်။</p> <p>စံပယ်နှစ်ပွင့် ရှေ့မှာရောက်</p> <p>ဝစ္စနှစ်လုံးပေါက် ။</p> <p>အောက်နားဆီက တစ်ပွင့်ဟာ</p> <p>အောက်ကမြစ် ကလေးပါ ။</p> <p>သေသေချာချာ မှတ်လို့ထား မောင်ညီမလေးများ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ဆန်းသစ်စ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ဆန်းသစ်စ လ ကလေးဟာ</p> <p>အဲဒါ ရေးချ ပါ။</p> <p>ပြောင်းပြန်လှည့်ကာ ဝတ်ဆံထိုး</p> <p>အဲဒါ သဝေထိုး။</p> <p>ရေအိုးကလေး ရွက်လာရင်</p> <p>အဲဒါ လုံးကြီးတင်။</p> <p>လုံးကြီးတင်မှာ မျက်ဆန်ခတ်</p> <p>လုံးကြီးတင်ဆန်ခတ်။</p> </div> <h3>ပြေးပွဲ ပြိုင်ပွဲ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ခြေထောက်တစ်ဖက် ထောက်လို့ ရပ်</p> <p>တစ်ချောင်းငင်လို့ မှတ် ။</p> <p>နှစ်ဖက်ရပ်တော့ နှစ်ချောင်းငင်</p> <p>ပြေးပွဲပြိုင်ပွဲ ဝင်။</p> <p>ပြေးရင်းပင် နောက်ပြန်လဲ</p> <p>နောက်ပစ် ကလေးပဲ ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၈)</h3> <h3>အို &nbsp; အို &nbsp; အိုး သရ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>ကို &nbsp; ကို့ &nbsp; ကိုး &nbsp; &nbsp; တို &nbsp; တို့ &nbsp; တိုး</p> <p>ခို &nbsp; ခို့ &nbsp; ခိုး &nbsp; &nbsp; ထို &nbsp; ထို့ &nbsp; ထိုး</p> <p>စို &nbsp; စို့ &nbsp; စိုး &nbsp; &nbsp; သို &nbsp; သို့ &nbsp; သိုး</p> <p>ဖို &nbsp; ဖို့ &nbsp; ဖိုး &nbsp; &nbsp; ကိုယ် &nbsp; ကိုယ့်</p> <p>မို &nbsp; မို့ &nbsp; မိုး &nbsp; &nbsp; ဗိုလ်</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>အိုးစည် &nbsp; အဘိုးအို &nbsp; စာပို့သမား &nbsp; သိုးကလေး &nbsp; မိုးခို &nbsp; ပုဆိုး &nbsp; အားကိုး &nbsp; မီးဖို &nbsp; ရိုသေ &nbsp; မိုးရေ &nbsp; ဆီးယို &nbsp; ရိုးသား</p> <p>နို့ဆီဗူး &nbsp; ကိုယ်ကာယ &nbsp; ထမနဲထိုး &nbsp; နို့စို့ကလေး &nbsp; ငါးပိ &nbsp; တို့စရာ &nbsp; ရိုသေလေးစား &nbsp; အစိုးရ</p> <p>အားကိုးစရာ &nbsp; ခိုကိုးစရာ &nbsp; ရိုးရိုးသားသား &nbsp; စကားဆိုသည် &nbsp; ရေစိုစို &nbsp; နေညိုညို &nbsp; ကိုး နာရီထိုး</p> <h3>ဖတ်စာ (၈)</h3> <p>လူကလေး နိုးလာသည်။</p> <p>ကလေးကို မလန့်စေရ။</p> <p>ငို မနေစေရ။</p> <p>ရဲဖို့ လိုပါသည်။</p> <p>ဆရာမ အတန်းထဲသို့ လာသည်။</p> <p>ရိုရိုသေသေ နေပါ။</p> <p>စာကို တိုးတိုး အံပါ။</p> <p>ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အားကိုးပါ။</p> <p>မိဘဆရာ ရိုသေပါ။</p> <p>ရိုးရိုးသားသား နေပါ။</p> <p>သာသာယာယာ စကားဆိုပါ။</p> <p>အဘိုးအိုကို ကန်တော့ပါ။</p> <p>မိုးလရာသီ</p> <p>အဘိုးအိုတို့ လယ်တဲ</p> <p>တဲကလေး မိုးယိုနေသလား။</p> <p>ကူညီ၍ မိုးပေးပါ။</p> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၉)</h3> <h3>ယပင့် ရရစ် ဗျည်းတွဲများ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>ကျ &nbsp; ကျာ &nbsp; ကျား &nbsp; &nbsp; ပြ &nbsp; ပြာ &nbsp; ပြား</p> <p>ကျိ &nbsp; ကျီ &nbsp; ကျီ &nbsp; &nbsp; ပြိ &nbsp; ပြီ &nbsp; ပြီး</p> <p>ကျု &nbsp; ကျူ &nbsp; ကျူး &nbsp; &nbsp; ပြု &nbsp; ပြူ &nbsp; ပြူး</p> <p>ကျေ &nbsp; ကျေ့ &nbsp; ကျေး &nbsp; &nbsp; ပြေ &nbsp; ပြေ့ &nbsp; ပြေး</p> <p>ကျဲ &nbsp; ကျဲ့ &nbsp; ကျယ် &nbsp; &nbsp; ပြဲ &nbsp; ပြဲ့ &nbsp; ပြယ်</p> <p>ကျော &nbsp; ကျော့ &nbsp; ကျော် &nbsp; &nbsp; ပြော &nbsp; ပြော့ &nbsp; ပြော်</p> <p>ကျို &nbsp; ကျို့ &nbsp; ကျိုး</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ကျား &nbsp; ကြာဖူး &nbsp; မြေပဲ &nbsp; ကြယ် &nbsp; ကြိုးကြာ &nbsp; ကျေးဇူး &nbsp; ချီးကျူး &nbsp; ချော်လဲ &nbsp; ပျံသန်း &nbsp; စပါးကျီ &nbsp; များပြား &nbsp; ပြီးစီး</p> <p>ကြော်ငြာ &nbsp; ကြံစည် &nbsp; ဖြေကြား &nbsp; မြို့တော် &nbsp; ကြိုးစား &nbsp; ခြေကျိုး &nbsp; ကျူဖျာ &nbsp; ဝါး</p> <p>မြူးတူး &nbsp; ပျော်ပါး &nbsp; လူပျိုချော &nbsp; အပျိုချော &nbsp; အကျိုး &nbsp; ကျေးဇူး &nbsp; သူနာပြု ဆရာမ &nbsp; ဖြူနီ ညိုပြာ &nbsp; မိုးဦးကျ</p> <h3>ဖတ်စာ (၉)</h3> <p>ဆရာမ စာပြမည်။</p> <p>မြေဖြူ ယူလာသည်။</p> <p>မိမိနေရာ နေကြပါ။</p> <p>စကား ကျယ်ကျယ် မပြောရ။</p> <p>နေကျဲကျဲ ပူသည်။</p> <p>နေပူထဲ မပြေးရ။</p> <p>အဖျားရောဂါ ရမည်။</p> <p>နေအေးသောအခါ ပြေးကစားပါ။</p> <p>ပျားရည် ချိုသည်။</p> <p>အစာကြေပါသည်။</p> <p>ငါးကြီးဆီ စားပါ။</p> <p>ကျန်းမာဝဖြိုးလာမည်။</p> <p>ကျားကြီး ခြေရာကြီး။</p> <p>မေးဖန်များ စကားရ။</p> <p>ပျော်ပျော်နေ သေခဲ။</p> <p>ကျီစားသန်က ရန်များ၏။</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>သစ်ပင်စိုက်ကြစို့ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>သစ်ပင်လေးတွေ စိုက်ကြမယ်</p> <p>တို့ကမ္ဘာလေး လှဖို့ကွယ် ။</p> <p>သစ်ပင်စိုက်ပါ တို့ကမ္ဘာ</p> <p>သာယာလှပ စိမ်းမြမြ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ဖိုးတောင်သူတဲ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ချိုးနှစ်ကောင်</p> <p>ထနောင်းပင်ညီနောင်က</p> <p>လွမ်းအောင် ကူချွဲ။</p> <p>ပန်တော်ဖြူ</p> <p>ပင်မြက် နေစာထူလှ</p> <p>ဖိုးတောင်သူ တဲ။</p> </div> <p class="notes">ပန်တော်ဖြူကို “ဗဒေါ်ဗျူ ”ဟု အသံထွက်ပါ။</p> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၁၀)</h3> <h3>ဝဆွဲ ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>ကွ &nbsp; ကွာ &nbsp; ကွား &nbsp; &nbsp; ခွ &nbsp; ခွါ &nbsp; ခွါး</p> <p>ကွေ &nbsp; ကွေ့ &nbsp; ကွေး &nbsp; &nbsp; ခွေ &nbsp; ခွေ့ &nbsp; ခွေး</p> <p>ကွဲ &nbsp; ကွဲ့ &nbsp; ကွယ် &nbsp; &nbsp; တွဲ &nbsp; တွဲ့ &nbsp; တွယ်</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>နွား &nbsp; သခွားသီး &nbsp; ကျေးရွာ &nbsp; ပွဲ &nbsp; ပလွေ</p> <p>စားပွဲ &nbsp; ခွဲခွါ &nbsp; တဖွဲဖွဲ &nbsp; ပွဲတော် &nbsp; ရေနွေး &nbsp; အဘွားအို &nbsp; ပုလဲသွယ် &nbsp; လူငယ်လူရွယ် &nbsp; လွယ်လွယ်ကူကူ &nbsp; ခွေးကလေး &nbsp; မွေးဖွား</p> <p>ဖြူဖြူဖွေးဖွေး &nbsp; နွေရာသီ &nbsp; စီးပွားရေး &nbsp; မွေးမြူရေး &nbsp; ပူပူ နွေနွေး &nbsp; ခွဲခွဲ ခြားခြား &nbsp; ကွဲကွဲပြားပြား &nbsp; ဖော်ဖော်ရွေရွေ</p> <p>စွယ်တော် ဘုရား &nbsp; ဆွေးနွေးပွဲ &nbsp; နေရာမရွေး &nbsp; တလွဲတချော် &nbsp; ရွာလူကြီး &nbsp; သားဖွား ဆရာမ စွာကျယ် စွာကျယ် &nbsp; အကွာအဝေး</p> <p>တွေးမနေရ &nbsp; အတွေးအခေါ် &nbsp; တဖွဖွ ပြော၏ &nbsp; သွားကျိုး</p> <h3>ဖတ်စာ (၁၀)</h3> <p>ဆရာကန်တော့ပွဲ</p> <p>အတူတကွ သွားကြမည်။</p> <p>လူစု မကွဲစေရ။</p> <p>ခွဲခွဲခြားခြား မပြုရ။</p> <p>ဖော်ဖော်ရွေရွေ နေကြပါ။</p> <p>နွေဦးရာသီ</p> <p>ပလွေသံ သာယာ၏။</p> <p>နွားများကို ဆွဲလာသည်။</p> <p>အဝေးသို့ မသွားရ။</p> <p>နေရာရွေး၍ နားမည်။</p> <p>မယ်ငွေ၏ သားကလေး</p> <p>အသား ဖြူဖွေး၏။</p> <p>ကလေး ထွားသည်။</p> <p>ယုယုယယ ပွေ့ချီထား၏။</p> <p>နွေးနွေးထွေးထွေး ထားပါ။</p> <p>ဤရွာကလေး သာယာသည်။</p> <p>ဘူးသီး သခွားသီး ပေါ၏။</p> <p>ရာသီမရွေး မအားကြပါ။</p> <p>နွားများ မွေးမြူထားသည်။</p> <p>ပျော်မွေ့စွာ နေကြသည်။</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ဖိုးသာထူး (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ဖိုးသာထူး ဖိုးသာထူး</p> <p>အလွန်ဝတဲ့ ဖိုးသာထူး။</p> <p>ဖိုးသာထူး ဝမ်းပူပူ</p> <p>ဖိုးဝကြီးနဲ့တူ။</p> <p>တူပါသကွဲ့ မယုံငြား</p> <p>သည်မှာ ကြည့်ပါလား။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>တောင်တောရယ် သာ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>တောင်တောရယ် သာ</p> <p>တောင်တောရယ် သာ</p> <p>မာလာက ငုံဖူး။</p> <p>တစ်ပင်ကို နှစ်ပင် ယှက်တယ်</p> <p>ကျေးငှက်က မြူး။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၁၁)</h3> <h3>ဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>ငှ &nbsp; ငှါ &nbsp; ငှါး &nbsp; &nbsp; ရှိ</p> <p>မှ &nbsp; မှာ &nbsp; မှား &nbsp; &nbsp; မှီ &nbsp; မှီး</p> <p>ရှ &nbsp; ရှာ &nbsp; ရှား &nbsp; &nbsp; လှီ &nbsp; လှီး</p> <p>မှို &nbsp; မှို့ &nbsp; မှိုး &nbsp; &nbsp; ရှု &nbsp; ရှူ &nbsp; ရှူ</p> <p>ရှို &nbsp; ရှို့ &nbsp; ရှိုး &nbsp; &nbsp; လှေ &nbsp; လှေ့ &nbsp; လှေး</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>လှေ &nbsp; လှည်း &nbsp; မှာကြား &nbsp; စပါးနှံ &nbsp; နှေးကွေး &nbsp; ရောနှော &nbsp; လှေကား &nbsp; ဝေငှ</p> <p>ဓားရှ &nbsp; လှေလှော် &nbsp; အညှာ &nbsp; လှံတံ &nbsp; အလှူပွဲ &nbsp; လှလှပပ &nbsp; မဲ့ငယ် &nbsp; ရှူဆေး</p> <p>အကြီးအမှူး &nbsp; အလှူဒါန &nbsp; နှယ်နှယ်ရရ &nbsp; လှည့်လည် &nbsp; အမှားအမှန် &nbsp; မှော်ဆရာ &nbsp; နှိုးဆော် &nbsp; စပါးလှေ့</p> <h3>ဖတ်စာ (၁၁)</h3> <p>အရှေ့ရွာမှာ ဘာရှိလဲ။</p> <p>လူစည်ကားလှပါသည်။</p> <p>ဘုရားပွဲတော် ရှိပါသလား။</p> <p>လှည်းစီး၍ လာကြသည်။</p> <p>လှေစီး၍လည်း လာကြသည်။</p> <p>လူကလေး မှေးနေသည်။</p> <p>အအေးမိ၍ နှာစေးသည်။</p> <p>ရှူဆေး ရှိသလား။</p> <p>နွေးနွေးထွေးထွေး ရှိပါစေ။</p> <p>စပါး လှေ့ နေကြသည်။</p> <p>အဆာပြေ ပဲလှော်ဝါးပါ။</p> <p>ရေနွေးကြမ်း ငှဲ့ပေးပါ။</p> <p>စပါးပေါ်မှ အလှူပေးမည်။</p> <p>ပညာကို ရှာမှီးပါ။</p> <p>အမှားအမှန် ခွဲခြားပါ။</p> <p>သတိ ရှိရမည်။</p> <p>သနားညှာတာမှု ရှိကြပါ။</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>မင်္ဂလာ ကဗျာ (၂)</h3> <div class="poem"> <p>ကုသိုလ်ပညာ ဥစ္စာရဖို့</p> <p>သင့်ရာဒေသ အမြဲနေ။</p> <p>ရှေးကတင်ကြို ပြုခဲ့ဖူးသည်</p> <p>ကောင်းမှူအထူး ရှိပါစေ။</p> <p>မိမိကိုယ်ကို ကောင်းအောင်ထိန်းလို့</p> <p>မတိမ်းစေနဲ့ ဆောက်တည်လေ ။</p> <p>ဥစ္စာကိုပေး နေထိုင်ရေး</p> <p>မျှော်တွေး သုံးချက်ပေ။</p> <p>အဲဒါမှ ဗုဒ္ဓဝါဒ ကမ္ဘာ့ မင်္ဂလာတွေ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၁၂)</h3> <h3>ယပင့်ဝဆွဲ နှင့် ရရစ်ဝဆွဲ ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>ကျွေး &nbsp; ကျွဲ &nbsp; ကြွ &nbsp; ကြွာ &nbsp; ကြွား</p> <p>ချွေ &nbsp; ချွေး &nbsp; ကြွေ &nbsp; ကြွေး</p> <p>ချွဲ &nbsp; ခြွေ &nbsp; ခြွေး</p> <p>မြွေ</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ကျွဲ &nbsp; ကြွေအိုး &nbsp; မြွေ &nbsp; ကျွဲကောသီး &nbsp; အကျွေးအမွေး &nbsp; အကျွေးအမွေး &nbsp; ကြွားဝါ &nbsp; ကြွယ်ဝ &nbsp; ကြွေးကြော်</p> <p>ငိုကြွေး &nbsp; ကြွေကရား &nbsp; ချွေးမ &nbsp; ချွေးကျ &nbsp; ချွေတာရေး &nbsp; ကျွမ်းကျင် &nbsp; စပါးကြီးမြွေ &nbsp; မြွေပွေး</p> <p>ကြွေကျ &nbsp; ထထကြွကြွ &nbsp; အခြွေအရံ &nbsp; ကြွကြွရွရွ</p> <h3>ဖတ်စာ (၁၂)</h3> <p>ရွာလူကြီးများ ကြွလာပြီ။</p> <p>ကြွေပန်းကန် ယူခဲ့ပါ။</p> <p>ကျွဲကောသီး ထည့်ထားပါ။</p> <p>ကျွေးမွေး ပြုစု ပါရစေ။</p> <p>မြွေသံလား လေသံလား။</p> <p>မြွေ သတိထားပါ။</p> <p>မြွေထိက ဆေးခန်းသွားရမည်။</p> <p>ဆရာဝန် ကြွလာပြီ။</p> <p>လူကလေး အသီး ခြွေချ၏။</p> <p>အသီးများ ကြွေကျလာပြီ။</p> <p>ကျွဲနွားများ မစားစေရ။</p> <p>ချွေး ဒီးဒီး ကျသည်။</p> <p>ကြွေပန်းအိုး ဝယ်လာသည်။</p> <p>အကြွေး မဝယ်ပါ။</p> <p>ကြွားကြွားဝါဝါ မနေရ။</p> <p>ငွေကို ချွေတာပါ။</p> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၁၃)</h3> <h3>ယပင့်ဟထိုး နှင့် ရရစ်ဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>မျှ &nbsp; မျှား &nbsp; လျှာ</p> <p>မျှော &nbsp; မျှော့ &nbsp; မျှော် &nbsp; လျှော &nbsp; လျှော့ &nbsp; လျှော်</p> <p>မြှူ &nbsp; မြှေး &nbsp; လျှို &nbsp; လျှို့ &nbsp; လျှိုး</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>ဗျော &nbsp; လျှော်စီး &nbsp; မီးလျှံ &nbsp; လျှော &nbsp; ငါးမျှားတံ &nbsp; လျှာ &nbsp; လျှော်စည်း &nbsp; မီးလျှံ</p> <p>ညီမျှ &nbsp; ချော့မြူ &nbsp; မျှော်မှန်း &nbsp; လျှောကျ &nbsp; လျှော့ဈေး &nbsp; ရေလျှံ &nbsp; ညီညီမျှမျှ &nbsp; သာတူညီမျှ</p> <p>မျှမျှ တတ &nbsp; အမျှဝေပါ &nbsp; လှေမျှော &nbsp; မျှောချသည် &nbsp; မျှော်စင် &nbsp; မျှော်ကိုး</p> <h3>ဖတ်စာ (၁၃)</h3> <p>ရေကန်ထဲမှာ မျှော့ရှိ၏။</p> <p>ငါးမျှားကြမည်။</p> <p>ငါးမျှားတံ ယူခဲ့ပါ။</p> <p>ငါးရက ညီညီမျှမျှ ယူကြမည်။</p> <p>အရသာကို လျှာက သိသည်။</p> <p>ဈေးသည် မျှော်နေသည်။</p> <p>ဈေးလျှော့၍ ပေးမည်လား။</p> <p>မျှမျှတတ သဘောထားပါ။</p> <p>လယ်ထဲမှာ ရေလျှံနေပြီ။</p> <p>လျှော်စည်းများ မျောပါနေကြသည်။</p> <p>လှေမျှော၍ ဆယ်ယူပါ။</p> <p>လျှောကျမည် သတိထား။</p> <p>ကလေးကို မြှူနေသည်။</p> <p>ချော့မြှူသော်လည်း မရပါ။</p> <p>လျှာမှာ အနာရှိသလား။</p> <p>အာဟာရ မျှပါစေ။</p> <hr class="section-break"> <h3>သင်ခန်းစာ (၁၄)</h3> <h3>ဝဆွဲဟထိုး နှင့် ရရစ်ဝဆွဲဟထိုး ဗျည်းတွဲ သင်ကြားခြင်း</h3> <p>လွှ &nbsp; လွှာ &nbsp; လွှား &nbsp; နွှဲ</p> <p>မွှေ &nbsp; မွှေ့ &nbsp; မွှေး &nbsp; ရွှဲ</p> <p>ရွှေ &nbsp; ရွှေ့ &nbsp; ရွှေး &nbsp; မြွှာ</p> <h3>လေ့ကျင့်ရန်</h3> <p>လွှ &nbsp; ပျံလွှား &nbsp; ရေမွှေး &nbsp; ရွှေဖလား &nbsp; အမြွှာပူး</p> <p>ကျော်လွှား &nbsp; နွှဲပျော် &nbsp; လမ်းလွှဲ &nbsp; မွှေးကြူ &nbsp; အသီးမွှာ &nbsp; အစာနွေး &nbsp; အသေးအမွှား</p> <p>ပါးပါးလွှာလွှာ &nbsp; ရွှေဝါ &nbsp; လွှဆွဲ &nbsp; ပြေးလွှား &nbsp; ဆီရွဲရွဲ &nbsp; လွှဲဖယ် &nbsp; ပိုးမွှား</p> <h3>ဖတ်စာ (၁၄)</h3> <p>လွသမားများ လွှဆွဲနေကြသည်။</p> <p>ချွေးများ စိုရွှဲနေသည်။</p> <p>စားစရာကို နွေးထားပါ။</p> <p>စားစရာ အသီးများ နွှာထားပါ။</p> <p>နွှဲပျော်စရာ တို့တောရွာ။</p> <p>စပါးရွှေဝါ အားထားစရာ။</p> <p>စံပယ်ပန်းများ မွှေးကြူ၏။</p> <p>ပျံလွှားများ ပျံနေကြသည်။</p> <p>သူ့ကိုယ်မှာ ရေတွေရွှဲနေသည်။</p> <p>ပဝါ လွှားထားပါ။</p> <p>မီးမြန်မြန် မွှေးပါ။</p> <p>မီးနားမှာ ရွှေ့ နေပါ။</p> <p>ချွေးတရွဲရွဲ အားကစားပွဲ။</p> <p>လွှဲဖယ်၍ မနေပါ။</p> <p>ပြေးလွှားကစားကြသည်။</p> <p>အားရပါးရ နွှဲပါဦး။</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ဆုတောင်း (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>စပါး ဝါရွှေဝင်းပါ စေ</p> <p>ပန်းတွေ သင်းပါစေ။</p> <p>ငှက်ကလေးတွေ မိုးတိမ်ကြား</p> <p>ပျံနိုင်ကြစေသား။</p> <p>နေရောင်ခြည်လည်း ဖွေးပါစေ</p> <p>လေပြည် အေးပါစေ။</p> <p>ချစ်မိတ်ဆွေ ပေါင်းဖော်များ</p> <p>ကျန်းမာကြစေသား။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>၁ &nbsp; ၂ (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>တစ် နှစ်၊ စာကိုချစ်။</p> <p>၃ &nbsp; ၄</p> <p>သုံး လေး၊ မသိတာမေး။</p> <p>၅ &nbsp; ၆</p> <p>ငါး ခြောက်၊ နှစ်ချင်းပေါက်။</p> <p>၇ &nbsp; ၈</p> <p>ခုနှစ် ရှစ်၊ တပည့်ချစ်။</p> <p>၉ &nbsp; ၁၀</p> <p>ကိုး တစ်ဆယ်၊ ကြိုးစားမယ် ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>ကျန်းမာသန့်ရှင်း ရောဂါကင်း (ဆောင်ပုဒ်)</h3> <div class="poem"> <p>မျက်နှာသစ်ကာ၊ သွားတိုက်ပါ</p> <p>ခြေရောလက်ပါ၊ ဆေးကြောပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း။</p> <p>စားပြီးတိုင်းမှာ၊ ပလုတ်ကျင်းပါ</p> <p>အိပ်ရာဝင်မှာ၊ သွားတိုက်ပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရွှင်း၊ ရောဂါကင်း။</p> <p>မစားခင်မှာ၊ လက်ဆေးပါ</p> <p>အိမ်သာထွက်လာ၊ လက်ဆေးပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း ။</p> <p>နေ့စဉ်မှန်စွာ၊ ရေချိုးပါ</p> <p>ခေါင်းကိုမှန်စွာ၊ ဖြီးကြပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း။</p> <p>လက်သည်းရှည်လာ၊ ညှပ်လိုက်ပါ</p> <p>ခြေသည်းရှည်လာ၊ ညှပ်လိုက်ပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း။</p> <p>ချောင်းဆိုးသောခါ၊ ပဝါကာ</p> <p>နှာချေသောခါ၊ ပဝါကာ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း။</p> <p>ဖိနပ်စီးပါ၊ သွားလေရာ</p> <p>ဝတ်ဆင်ရာမှာ၊ သန့်ပြန့်ပါ</p> <p>ကျန်းမာသန့်ရှင်း၊ ရောဂါကင်း၊</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>ပြန်လှန် လေ့ကျင့်ခန်း</h3> <p>အ &nbsp; အိ &nbsp; အူ &nbsp; အေ့</p> <p>၏ &nbsp; ဤ &nbsp; ၍</p> <p>အဲ့ &nbsp; အော &nbsp; အန် &nbsp; အို့</p> <p>ကန်ထဲမှာ ရေပြည့်နေပြီ ။</p> <p>သာသာယာယာ ရှိပါသည် ။</p> <p>ပျော်ပျော်ပါးပါး လှေလှော်သွားကြမည်။</p> <p>ကြာပန်းများလည်း ခူးကြမည်။</p> <p>ရွာသားများ ကျန်းမာကြ၏။</p> <p>အဖျားအနာ မရှိပါ။</p> <p>အားကစားကို အားပေး၏ ။</p> <p>ကျန်းမာရေးကို ဂရုပြုကြပါသည်။</p> <p>နွေဦးအခါ ပျော်စရာ</p> <p>ဘုရားပွဲတော် လာကြသည်။</p> <p>ဆွေမျိုးများ ပါသလား။</p> <p>ကြိုဆိုဧည်ခံမည် ။</p> <p>မြန်မာပြည်သည် ငါတို့ပြည်၊</p> <p>မြန်မာစာသည် ငါတို့စာ၊</p> <p>မြန်မာပြည် ကြီးပွားစေရမည် ။</p> <p>ငါတို့ကြိုးစားကြပါစို့။</p> <hr class="section-break"> <h3>ရွတ်ဆိုရန်</h3> <h3>တပည်ဝတ် (ကဗျာ)</h3> <div class="poem"> <p>ညီညာ ထကြွ၊ ဆုံးမ နာယူ</p> <p>လာမူ ကြိုဆီး၊ ထံနီး လုပ်ကျွေး</p> <p>သင် တွေး အံ ရွတ်၊ တပည်ဝတ်</p> <p>မချွတ် ငါး ခုသာ။</p> </div> <hr class="section-break"> <h3>နိုင်ငံတော် သီချင်း</h3> <div class="poem"> <p>ခြေဆင်း- တရားမျှတ လွတ်လပ်ခြင်းနဲ့ မသွေ</p> <p>တို့ပြည် တို့မြေ။</p> <p>များလူခပ်သိမ်း ငြိမ်းချမ်းစေဖို့</p> <p>ခွင့်တူညီမျှ ဝါဒဖြူစင်တဲ့ ပြည်</p> <p>တို့ပြည် တို့မြေ။</p> <p>ပြည်ထောင်စုအမွေ အမြဲတည်တံ့စေ</p> <p>အဓိဋ္ဌာန်ပြုပေ ထိန်းသိမ်းစို့လေ။</p> <p>(ကမ္ဘာမကျေ၊ မြန်မာပြည်</p> <p>တို့ဘိုးဘွား အမွေ စစ်မို့ ချစ်မြတ်နိုးပေ။)၂</p> <p>ပြည်ထောင်စုကို အသက်ပေးလို့</p> <p>တို့ ကာကွယ်မလေ ။</p> <p>ဒါတို့ပြည်၊ ဒါတို့မြေ တို့ပိုင်နက်မြေ။</p> <p>တို့ပြည်၊ တို့မြေ အကျိုးကို</p> <p>ညီညာစွာ တို့တစ်တွေ</p> <p>ထမ်းဆောင်ပါစို့လေ</p> <p>တို့တာဝန်ပေ</p> <p>အဖိုးတန် မြေ။</p> </div> <p class="notes">“ပြေ”ဟု အသံထွက်ပါ။ တို့ ကို “ဒို့”ဟု အသံထွက်ပါ။</p> <hr class="section-break"> <h3>ဆရာများ သတိပြုရန် အမှာစာ</h3> <p>သူငယ်တန်း မြန်မာဖတ်စာပြုစုရာတွင် ကလေးများ မြန်မာဘာသာစကား တတ်မြောက် စေရန်နှင့် ဘက်စုံဖွံ.ဖြိုးစေရန်ဟူသော အဓိကရည်ရွယ်ချက် နှစ်ရပ် ထားရှိသည်။</p> <h3>၁။ ဘာသာစကားတတ်မြောက်ရေး</h3> <p>အခြေခံကျွမ်းကျင်မှူလုပ်ငန်းလေးရပ်ဖြစ်သော အနာအကြား၊ အပြောအဆို၊ အဖတ် အရွတ်၊ အရေးအသား ကျွမ်းကျင်မှူရှိအောင် အဆင့်ဆင့်သင်ကြားရာတွင် အောက်ပါတို့ကို သတိပြုကြရန် ဖြစ်သည် –</p> <p>(က) <b>ဗျည်းများ။</b> က မှ အ အထိ ဗျည်း(၃၃)လုံး၏ အသံထွက်ကိုသာမက အက္ခရာတို့၏ အမည်များကိုလည်း မှန်ကန်စွာ မှတ်မိရွတ်ဆိုနိုင်အောင် သင်ကြားပေးရန်–</p> <p>(ခ) <b>သရအက္ခရာများ။</b> သရအက္ခရာများ၏ အမည်မှန်ကိုရွတ်ဆိုတတ်အောင် သင်ကြားပေးရန် –</p> <ul class="indent"> <li>- အက္ခရာ ဣ</li> <li>- အက္ခရာ ဤ</li> <li>- အက္ခရာ ဥ</li> <li>- အက္ခရာ ဦ</li> <li>- အက္ခရာ ဧ</li> <li>- အက္ခရာ ဩ</li> <li>- အက္ခရာ ဩော်</li> </ul> <p class="notes indent">မှတ်ချက်။ အက္ခရာ သြ(အက္ခရာအော)သည် အက္ခရာ တစ်ခုမျှဖြစ်၍ “သ,ရရစ်” ဟု မခေါ်မိအောင် သတိပြုပါ။</p> <p>(ဂ) <b>အက္ခရာအမည်ရ အတိုရေးသင်္ကေတများ။</b> ယင်းတို့ကိုလည်း ဤသို့ အမည်ဖြင့် ခေါ်ဆိုသင်ကြားရန် –</p> <ul class="indent"> <li>- အက္ခရာ ၏ (အိ)</li> <li>- အက္ခရာ ၍ (ရွေ့)</li> </ul> <p>(ဃ) <b>ဗျည်းနှင့် သရများ။</b> ဗျည်းသရ အစဉ်ကို အ၊ အာ၊ အိ၊ အီ၊ အု၊ အူ၊ အေ၊ အဲ၊ အော၊ အော်၊ အံ၊ အို ဟူသည် အခြေခံ သရ တစ်ဆယ်နှစ်လုံး အစဉ် အတိုင်း သင်ကြားရန် –</p> <p class="notes indent">မှတ်ချက်။ အီ၊ အဲ့၊ အံ သရကဏ္ဍများတွင် အသံထွက်တူခြင်းကြောင့် ည်၊ယ့်၊ န် အသတ်စဉ်(၃)ခုကိုပါ ထည်သွင်းသင်ကြားရန် စီစဉ်ထားသည်။ ယင်းသို့ ထည်လိုက်ခြင်းဖြင့် သည်၊ မည်၊ တယ်၊ မယ် စသည်ဝါကျ အဆုံးသတ် ဝိဘတ်များပါရှိသည် ဝါကျများကို ဖတ်ရှူ ရေးသားနိုင် ကြမည်ဖြစ်သည်။</p> <p>(င) <b>သရသင်္ကေတနှင့် သံပြောင်းပြသင်္ကေတများ။</b> ယင်းသင်္ကေတများ၏ အမည်များကို မှန်ကန်စွာ ခေါ်ဝေါ် ရွတ်ဆိုတတ်အောင် သင်ကြားပေးရန် –</p> <p class="indent"><b>သရသင်္ကေတအမည်များ။</b> -ာ၊ -ါ ရေးချ၊ -ိ လုံးကြီးတင်၊ -ီ လုံးကြီးတင်ဆန်ခတ်၊ -ု တစ်ချောင်းငင်၊ -ူ နှစ်ချောင်းငင်၊ ေ- သဝေထိုး၊ -ဲ နောက်ပစ်၊ -ာ် ရေးချရှေ့ထိုး</p> <p class="indent"><b>သံပြောင်းပြသင်္ကေတများ။</b> -ံ သေးသေးတင်၊ -့ အောက်ကမြစ်၊ -း ဝစ္စနှစ်လုံးပေါက်။</p> <p>(စ) <b>ဗျည်းတွဲများ။</b> ဗျည်းတွဲ (၁ဝ) တွဲကို ရွတ်ဆိုရာ၌လည်း အခြေခံဗျည်းတွဲ (၄)ခုကို -ျ ယပင့်၊ ြ- ရရစ်၊ -ွ ဝဆွဲ၊ -ှ ဟထိုး ဟူ၍လည်းကောင်း၊ နှစ်ခုပေါင်းဗျည်းတွဲ (၅)တွဲကို ျွ ယပင့်ဝဆွဲ၊ -ျှ ယပင့်ဟထိုး၊ -ြွ ရရစ် ဝဆွဲ၊ -ြှ ရရစ်ဟထိုး၊ -ွှ ဝဆွဲဟထိုးဟူ၍လည်းကောင်း၊ သုံးခုပေါင်းဗျည်းတွဲကို ရရစ်ဝဆွဲဟထိုး ဟူ၍လည်းကောင်း အသီးသီးရွတ်ဆိုခေါ်ဝေါ်စေရန် –</p> <p>(ဆ) <b>အဖတ်အရွတ်။</b> စကားသံများကို ပီပီသသ ရွတ်ဆိုတတ်ဖို့ သင်ကြား လေ့ကျင့်ရန် –</p> <p class="notes indent">(အထူးသဖြင့် “စ နှင့် ဆ၊ တ နှင့် သ၊ ရှ နှင့် ချ”တို့ ကွဲပြားပီသ စေရန် လေ့ကျင့်ပေးသင့်သည်။ ဤစာအုပ်ပါ ဖိုးစလုံးကဗျာသည် စ နှင့် ဆ ကွဲပြားအောင် လေ့ကျင့်ရွတ်ဆိုနိုင်ရန် ထည့်သွင်းထားသော ကဗျာဖြစ်သည်။)</p> <p class="indent">ကဗျာရွတ်ဆိုခြင်းလည်း အရေးကြီးသည်ဖြစ်၍ ကဗျာကို ပီသရုံမက အသံနေအသံထား မှန်မှန်၊ အသံအဖြတ်အတောက် မှန်မှန် ရွတ်ဆို နိုင်အောင်လည်း လေ့ကျင့်ပေးရန် –</p> <p>(ဇ) <b>အနာအကြား၊ အပြောအဆို၊ အဖတ်အရွတ်။</b> ကလေးများ အနာအကြား၊ အပြောအဆို၊ အဖတ်အရွတ် အလေ့အကျင့်ရစေရန် ဆရာက ပုံပြောခြင်း၊ ကလေးများကို ပုံပြောစေခြင်း၊ အသံထွက်၍ စာဖတ်ခြင်း၊ ကဗျာရွတ် ပြိုင်ခြင်း စသည်များပြုလုပ်ရန် –</p> <p>(ဈ) <b>အရေးအသား။</b> အက္ခရာများရေးဆွဲပုံ ထည့်သွင်းထားရာ ယင်းအတိုင်း စနစ်တကျ လေ့ကျင့်ပေးရန် –</p> <p class="indent">လက်ရေး လှစေရန် နှင့် စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံ မှန်ကန်စေရန်ကိုလည်း ယခုအဆင့်မှစ၍ အခြေခံချပေးရန် ။</p> <h3>၂။ ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး မြင့်မားစေရေး</h3> <p>ကလေးငယ်များ၏ စိတ်ပိုင်း၊ ရုပ်ပိုင်း ဖွံ့ဖြိုးအောင်(တစ်နည်း) ကာယ၊ ဉာဏ၊ စာရိတ္တ၊ ရသ၊ သက်မွေး ဘက်စုံပညာရေးဖွံ့ဖြိုးအောင် ပျိုးထောင်ရာတွင် အောက်ပါတို့ကို သင်ခန်းစာ အလိုက် နှီးနွယ်၍ သင်ကြားပေးကြရန်ဖြစ်သည် –</p> <p>(က) <b>စိတ်ဓာတ်၊ စည်းကမ်း၊ ပညာ။</b> စာရိတ္တမြင့်မားရေး၊ စိတ်ထားမွန်မြတ်ရေး၊ မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ် ထက်သန်ရေး၊ ရိုးရာယဉ်ကျေးမျှ၊ မြတ်နိုးထိန်းသိမ်းရေး၊ မိဘဆရာ ရိုသေလေးစားရေး၊ စည်းကမ်း ရိုသေလိုက်နာရေး၊ အချင်းချင်း သင့်မြတ်ချစ်ကြည်စွာ ရိုင်းပင်းကူညီ ဆက်ဆံရေး၊ ချွေတာရေး၊</p> <p>(ခ) <b>ကျန်းမာရေး။</b> တစ်ကိုယ်ရေ သန့်ရှင်းရေး၊ အစာအာဟာရ တန်ဖိုး သိနားလည်ရေး၊ ကျန်းမာရေး အလေ့အကျင့်ကောင်းများ ရရှိရေး၊ အနာ ရောဂါ ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး၊ ကိုယ်လက်ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် အားကစား၊</p> <p>(ဂ) <b>ပတ်ဝန်းကျင်။</b> ပတ်ဝန်းကျင်သန့်ရှင်းရေး၊ စိမ်းလန်းစိုပြည်ရေး၊ သဘာဝ အရင်းအမြစ်များ မပြုန်းတီးစေရေး၊</p> <p>(ဃ) <b>အနုပညာ။</b> ရသခံစားတတ်ရေး။</p> <p>၃။ အထက် အပိုဒ် (၁) နှင့် (၂) ပါ အကြောင်းအရာများကို ကလေးတို့၏ ဉာဏ်ရည်၊ အသက်အရွယ်နှင့် လိုက်လျော ညီညွတ်စွာ သင်ကြားနိုင်ရန်လည်းကောင်း၊ ငြီးငွေ့မျှ မဖြစ်စေဘဲ ပျော်ရွှင်စွာ သင်ကြားနိုင်ကြစေရန်လည်းကောင်း၊ ဖတ်စာများ၊ ဆောင်ပုဒ်များ၊ ကဗျာများတွင် ထည်သွင်းပြုစု ပေးထားပါသည်။ ယင်းအချက်များကို ဂရုပြု၍ ကြိုတင် လေ့လာပြီးမှ သင်ကြား ပေးကြရန်ဖြစ်သည်။</p> <p style="text-align: right;">မြန်မာစာသင်ရိုးအဖွဲ့</p> <p style="text-align: right;">၁၃၅၉ ခု၊ တပေါင်းလပြည့်ကျော် (၇) ရက်။ ၁၉၉၈ ခု၊ မတ်လ (၁၉) ရက်။</p> <p style="text-align: center;">၄၅/၉၈</p> <p style="text-align: center;">ဖိုတိုလစ်သိုပုံနှိပ်စက်ရုံတွင် ပုံနှိပ်သည်။</p> l09pzk736lge60zblav6rvgqxyw3zc8 0 5734 18767 2025-06-09T02:36:13Z Tejinda 173 "{{header | title = နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း | author = ဖားအောက်တောရဆရာတော် | override_author = | editor = | translator = | contribuor = | override_contributor = | section = | previous = [[ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း]] | previo..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 18767 wikitext text/x-wiki {{header | title = နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း | author = ဖားအောက်တောရဆရာတော် | override_author = | editor = | translator = | contribuor = | override_contributor = | section = | previous = [[ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း]] | previous2 = | next = [[ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း(က)]] | next2 = | year = | notes = | edition = | categories = ဖားအောက်တောရ | shortcut = | portal = }} <h3>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း</h3> <p>နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။</p> <h3>အပိုင်း (၁)</h3> <h3>စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သိမှတ်စရာ</h3> <h3>ကုဋေတစ်သိန်း</h3> <p>ဧကစ္ဆရက္ခဏေ ကောဋိသတသဟဿသင်္ခါ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈတိ။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၅။)</p> <p>နာမ်တရားတို့သည်ကား မျက်စိတစ်မှိတ် လျှပ်တစ်ပြက် လက်ဖျစ်တစ်တွက်ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော အချိန်ကာလအတွင်း၌ပင် ကုဋေတစ်သိန်းမက ဖြစ်ပြီးလျှင် ချုပ်ပျက်သွားကြ၏။ ဤ ကျမ်းဂန်အဆိုအမိန့်များကို ကိုးကားလျက် ---- မျက်စိတစ်မှိတ် လျှပ်တစ်ပြက် လက်ဖျစ်တစ်တွက်အတွင်းမှာ ကုဋေတစ်သိန်းမက ဖြစ်ပြီးပျက်နေသော ဒီနာမ်တရားတွေကို ဘယ်လိုလုပ် ရှုမလဲဟု ကုဋေတစ်သိန်းနှင့် ခဏခဏ ကိုင်အပေါက်ခံနေရသဖြင့် အလွန့် အလွန် မျက်နှာငယ်နေရှာသော၊ ယနေ့ခေတ် ဝိပဿနာလောကက မျက်နှာသာမပေးသဖြင့် မျက်မှောက်ခေတ် သာသနာဝယ် ချောင်ကြိုချောင်ကြား၌ အသာအယာ ပုကပ်နေရသော၊ သို့သော် တစ်ချိန်က မျက်နှာပန်းပွင့်လန်းခဲ့ ဖူးသော နာမ်တရားများကို သိမ်းဆည်းရှုပွားရန် အပိုင်းသို့ကား ဆိုက်ရောက် လာခဲ့ပေပြီ။ နှလုံးဖြူစင် အသင်သူတော်စင်အပေါင်းတို့သည် ကျင့်ကြံကြိုးကုတ် ပွားများအားထုတ်နိုင်ကြပါစေသောဝ်။</p> <h3>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း၌ သိမ်းဆည်းနည်း (၃) နည်း</h3> <p>တိဝိဓော ဟိ အရူပကမ္မဋ္ဌာနေ အဘိနိဝေသော ဖဿဝသေန ဝေဒနာဝသေန စိတ္တဝသေနာတိ။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂။)</p> <p>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို စတင်အားသစ်ရာ၌ = နာမ်တရားတို့ကို စတင် သိမ်းဆည်းရာ ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူရာ၌ ----</p> <p>၁။ ဖဿကစ၍ သိမ်းဆည်းသောနည်း (ဖဿ ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်အဖို့)<br> ၂။ ဝေဒနာကစ၍ သိမ်းဆည်းသောနည်း (ဝေဒနာ ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ် အဖို့)<br> ၃။ အသိစိတ် = ဝိညာဏ်ကစ၍ သိမ်းဆည်းသောနည်း (အသိစိတ် ဝိညာဏ် ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်အဖို့။) ဟု ----</p> <p>ဤသို့လျှင် (၃)နည်း ရှိပေသည်။ အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိက ပုဂ္ဂိုလ်မျိုးဖြစ်လျှင် နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို စတင် အားသစ်ရာ၌ အောက်ပါ စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်ကို ရိုသေစွာ ဦးထိပ်ရွက် ပန်ဆင်၍ လိုက်နာပြုကျင့်သင့်လှပေသည်။</p> <p>ယသ္မာ စ ဧဝံ သုဝိသုဒ္ဓရူပပရိဂ္ဂဟေဿဝ တဿ အရူပဓမ္မာ တီဟာကာရေဟိ ပါကဋာ ဟောန္တိ။ တသ္မာ သုဝိသုဒ္ဓရူပပရိဂ္ဂဟေနေဝ အရူပပရိဂ္ဂဟာယ ယောဂေါ ကာတဗ္ဗော၊ န ဣတရေန။ သစေ ဟိ ဧကသ္မိံ ဝါ ရူပဓမ္မေ ဥပဋ္ဌိတေ ဒွီသု ဝါ ရူပံ ပဟာယ အရူပပရိဂ္ဂဟံ အာရဘတိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနတော ပရိဟာယတိ၊ ပထဝီကသိဏဘာဝနာယ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ပဗ္ဗတေယျာ ဂါဝီ ဝိယ။ သုဝိသုဒ္ဓရူပပရိဂ္ဂဟဿ ပန အရူပပရိဂ္ဂဟာယ ယောဂံ ကရောတော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏာတိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၇။)</p> <p>ယထာ နာမ ဟေဋ္ဌိမစျာနံ သုဘာဝိတံ ဝသီဘာဝံ ပါပိတမေဝ ဥပရိစျာနဿ ပါဒကံ ပဒဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ န ပဋိလဒ္ဓမတ္တံ၊ ဧဝံ ရူပပရိဂ္ဂဟော သုဝိသုဒ္ဓေါ နိဇ္ဇဋော နိဂ္ဂုမ္ဗော ဧဝ အရူပပရိဂ္ဂဟဿ ပါဒကံ ပဒဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ န အဝိသုဒ္ဓေါ၊ တသ္မာ ရူပါရူပဿ ဧကဒေသေပိ အနုပဋ္ဌိတေ သော အဝိသုဒ္ဓေါ ဧဝ နာမ ဟောတိ၊ ပဂေဝ ဗဟူသု အနုပဋ္ဌိတေသူတိ ဒေဿန္တော အာဟ သစေ ဟီတိအာဒိ။ (မဟာဋီ၊၂၊၃၅၇။)</p> <p>အကယ်၍ အသင် သူတော်ကောင်းသည် သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိက ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်လျှင် သုဝိသုဒ္ဓရူပပရိဂ္ဂဟ = ကောင်းမွန်စင်ကြယ်စွာ ရုပ်တရားကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူပြီးသူ = သိမ်းဆည်းပြီးသူ ဖြစ်ရပေမည်။ အကြောင်းမူ ခန္ဓာငါးပါးရှိသော သတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်ဝယ် စက္ခုအကြည်၊ သောတအကြည်၊ ဃာနအကြည်၊ ဇိဝှါအကြည်၊ ကာယအကြည် ဟူသော အကြည်ရုပ်တို့ကား စက္ခုဝိညာဏ်၊ သောတဝိညာဏ်၊ ဃာနဝိညာဏ်၊ ဇိဝှါဝိညာဏ်၊ ကာယ ဝိညာဏ် ဟူသော နာမ်တရားစုတို့၏ အစဉ်အတိုင်း မှီ၍ဖြစ်ရာ ရုပ်တရားတို့ ဖြစ်ကြ၏။ မနောဓာတ် မနောဝိညာဏဓာတ် အမည်ရသော နာမ်တရားစုတို့ သည်လည်း ဘဝင် = မနောအကြည်ဓာတ်ကို အစွဲပြု၍ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ ဖြစ်ကြရ၏။</p> <p>သို့အတွက် ယင်းနာမ်တရားတို့၏ မှီ၍ဖြစ်ရာ ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ ဝတ္ထု ရုပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝင် = မနောအကြည်ဓာတ်ကိုလည်းကောင်း မသိမ်းဆည်းတတ်သေး = မရှုတတ်သေးပါက နာမ်တရားတို့ကို နာမ်တုံး နာမ်ခဲဟူသော နာမ်ဃန အသီးအသီးပြိုအောင် ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းတတ်ရေး ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူတတ်ရေး ရှုမြင် တတ်ရေးမှာ အလွန် အလှမ်းဝေးလျက်ပင် ရှိနေပေဦးမည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ---- ကောင်းမွန်စင်ကြယ်စွာ ရုပ်တရားကို သိမ်းဆည်းပြီးသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ အသိဉာဏ်၌သာလျှင် အထက်တွင် တင်ပြထားသော နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း သိမ်းဆည်းနည်း = နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားနည်း (၃)နည်းတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အခြင်းအရာအား ဖြင့် သို့မဟုတ် သုံးမျိုးသော အခြင်းအရာတို့ဖြင့် နာမ်တရားတို့သည် ထင်ရှား လာသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် ကောင်းမွန်စင်ကြယ်စွာ ရုပ်တရားကို သိမ်းဆည်းပြီးသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည်သာလျှင် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်း ဆည်းဖို့ရန် ကြိုးစားအားထုတ်ပါ။ ရုပ်တရားကို ကောင်းမွန်စင်ကြယ်စွာ မ သိမ်းဆည်းရသေးသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းဖို့ရန် ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းကို မပြုလုပ်ပါနှင့်။ အကယ်၍ ရုပ်တရား တစ်လုံးလောက် အသိဉာဏ်၌ ထင်ရှားလာရုံမျှဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ ရုပ် တရားနှစ်လုံးလောက် အသိဉာဏ်၌ ထင်ရှားလာရုံမျှဖြင့်သော်လည်းကောင်း ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဆက်လက်အားမထုတ်တော့ဘဲ ရုပ်တရားကို သိမ်းဆည်းခြင်း လုပ်ငန်းရပ်ကို ပယ်စွန့်ထားခဲ့၍ နာမ်တရားကို သိမ်းဆည်းဖို့ရန် ကြိုးစား အားထုတ်မိငြားအံ့၊ ကမ္မဋ္ဌာန်းမှ ဆုတ်ယုတ် ပျက်စီးတတ်၏။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၇။ စာပိုဒ်-၆၇၁။)</p> <p>နှိုင်းခိုင်းဖွယ်ရာ ဥပမာမည်သည်ကား ဝသီဘော်ငါးတန်သို့ ဆိုက်အောင်သာလျှင် ကောင်းစွာ ပွားများထားအပ်သော အောက်အောက်သော စျာန်သည်သာလျှင် အထက်အထက်သော စျာန်၏ အခြေခံအကြောင်းရင်း အနီးကပ်ဆုံးသော အကြောင်းတရား ဖြစ်နိုင်၏။ ရအပ်ကာမျှဖြစ်သော အောက်အောက်သော စျာန်သည် အထက်အထက်သော စျာန်၏ အခြေခံ အကြောင်းရင်း အနီးကပ်ဆုံးသော အကြောင်းပဒဋ္ဌာန် မဖြစ်နိုင်။ ဤ ဥပမာ အတူပင်လျှင် ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းတတ်သော ရူပပရိဂ္ဂဟဉာဏ်သည် ကောင်းမွန် စင်ကြယ်မှသာလျှင် အရှုပ်အထွေး ကင်းစင်မှသာလျှင် အဖု အထစ် ကင်းစင်မှသာလျှင် နာမ်တရားကို သိမ်းဆည်းတတ်သော အရူပပရိဂ္ဂဟဉာဏ်၏ အခြေခံအကြောင်းရင်း အနီးကပ်ဆုံးသော အကြောင်းတရား ဖြစ်နိုင်၏။ ရူပပရိဂ္ဂဟဉာဏ်သည် မစင်ကြယ်သည် ဖြစ်လတ်ဘိမူကား အရူပပရိဂ္ဂဟဉာဏ်၏ အခြေခံ အကြောင်းရင်း အနီးကပ်ဆုံးသော အကြောင်း တရား မဖြစ်နိုင်။ ထိုကြောင့် ရုပ်တရား နာမ်တရား၏ တစ်စိတ် တစ်ဒေသ သည်သော်လည်း ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ အသိဉာဏ်၌ မထင်ရှားလတ်သော် ထိုရူပပရိဂ္ဂဟဉာဏ်သည် မစင်ကြယ်သည်သာလျှင် မည်ပေသည်။ များစွာကုန်သော ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့သည် အသိဉာဏ်၌ မထင်လာ မမြင် လာလတ်ကုန်ပါမူကား အဘယ်မှာလျှင် ဆိုဖွယ်ရာ ရှိနိုင်ပါတော့အံ့နည်း။ ဤသို့သော အနက်အဓိပ္ပါယ်ကို ထင်ရှားပြတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍ အဋ္ဌကထာ ဆရာတော်က အထက်ပါစကားရပ်ကို မိန့်ဆိုသွားတော်မူခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ (မဟာဋီ၊၂၊၃၅၇။)</p> <p>ဘုရားရှင်သည် အင်္ဂုတ္တိုရ်ပါဠိတော် (အံ၊၃၊၂၁၆။)၌ ဂါဝီဥပမာသုတ္တန် အမည်ရှိသော သုတ္တန်တစ်ခုကို ဟောကြားထားတော်မူခဲ့၏။ ထိုသုတ္တန်၌ မညီညွတ်သော တောင်၌ ကျက်စားလေ့ရှိသော မိုက်မဲသော မလိမ္မာသော ကျက်စားရာ စားကျက်၌ လိမ္မာကျွမ်းကျင်မှု မရှိသော နွားမတစ်ကောင် အကြောင်းကို ဟောကြားထားတော်မူ၏။ ထိုနွားမိုက်မကား တောင်ထိပ်တစ်နေရာမှ လှမ်းမြော်ကြည့်လိုက်သောအခါ ကြည်လင်အေးမြသော ရေကန် ကြီးတစ်ခုနှင့် ယင်းရေကန်ကြီး၏ ပတ်ဝန်းကျင်၌ စိမ်းလန်း စိုပြည်လျက် တည်ရှိကြသော မြက် သစ်ရွက်အပေါင်းကို တွေ့မြင်ရသဖြင့် ယင်းစိမ်းလန်း စိုပြည်သော မြက် သစ်ရွက်နုတို့ကို စားသုံး၍ ယင်းရေကန်ကြီး၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော ကြည်လင်အေးမြသော ရေတို့ကို သောက်သုံးရန်ဟူသော ဦး တည်ချက်ဖြင့် တောင်ပေါ်မှ ဆင်းသက်လိုက်သောအခါ ရှေ့ခြေကို နင်းကွင်းကောင်းကောင်း၌ ခိုင်ခိုင်ခံ့ခံ့ မနင်းဘဲ နောက်ခြေကို မြှောက်လိုက်၏။ တောင် ပေါ်မှ ကာပြန်ကျသဖြင့် မိမိမျှော်လင့်ထားသော မြက်သစ်ရွက်နုတို့ကိုလည်း မစားရဘဲ၊ ရေကိုလည်း မသောက်ရဘဲ မူလကြံစည်ခဲ့ရာ တောင်ထိပ်သို့လည်း ပြန်မတက်နိုင် ဖြစ်သွား၏။</p> <p>ဤဥပမာအတူပင် ယောဂါဝစရ ရဟန်းတော်သည် အောက်အောက် စျာန်၌ ဝသီဘော်ငါးတန် နိုင်နင်းအောင် မလေ့ကျင့်ဘဲ အထက်အထက်စျာန် သို့တက်ခဲ့သော် အထက်အထက်စျာန်သို့လည်း မတက်နိုင်ရှိတတ်၏၊ ရပြီး အောက်အောက်စျာန်မှလည်း လျှောကျတတ်၏။ ဤသို့ဘုရားရှင်သည် ဟော ကြားထားတော်မူ၏။ (အကျယ်ကို ယင်းဂါဝီဥပမာသုတ္တန်တွင် ကြည့်ပါ။)</p> <p>အလားတူပင် အဋ္ဌကထာဆရာတော်ကလည်း ယင်း ဥပမာကိုပင် ဆောင်၍ ဤ၌ သတိပေးထား၏။ ကောင်းမွန်စင်ကြယ်စွာ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို မသိမ်းဆည်းရသေးဘဲ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို သိမ်းဆည်းဖို့ရန် ကြိုးစားအားထုတ် ပါက ကမ္မဋ္ဌာန်းမှ ဆုတ်ယုတ် ပျက်စီးတတ်၏ဟု သတိပေးထား၏။ မျှော်လင့် ထားသော နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့လည်း မတက်နိုင်၊ ရရှိပြီး ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းမှလည်း လျှောကျသွားတတ်၏ဟု ဆိုလို၏။</p> <p>သို့သော် အသင်သူတော်ကောင်းသည် သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်လျှင် ကား ယင်းစျာန်သမာဓိ၏ စွမ်းအင်ကြောင့် ဝိတက် ဝိစာရ ပီတိ သုခ ဧကဂ္ဂတာဟူသော စျာန်အင်္ဂါတို့ ဦးဆောင်သည့် စျာနဓမ္မ အမည်ရသည့် စျာန် နာမ်တရားတို့က စတင်၍ သိမ်းဆည်းလိုက သိမ်းဆည်းနိုင်ပေ၏။ သို့သော် စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးသောအခါ၌ ယင်းစျာန်နာမ်တရားတို့၏ မှီ၍ဖြစ်ရာ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်နှင့် တကွသော ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်တို့ကိုပါ ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်ကြောင်းကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊ ၂၂၂၊၊) ၌ ညွှန်ကြားထားပေသည်။ တစ်ဖန် ပကိဏ္ဏကသင်္ခါရ = ပြိုးပြွမ်းသော သင်္ခါရ အမည်ရသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းသည့် အပိုင်း၌ ကာမာဝစရနာမ်တရားတို့ကိုလည်း ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်၏။ ထိုအခါတွင် ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ မှီရာဝတ္ထုရုပ်တို့ကိုလည်း သိမ်းဆည်းထားပြီး ဖြစ်ဖို့ကား အထူးလိုအပ်ပေသည်။ ထိုကြောင့် အထက်ပါ စည်းကမ်း သတ်မှတ်ချက်မှာသုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိကပုဂ္ဂိုလ်သာမက သမထယာနိက ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ကာမာဝစရနာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ ရိုသေမြတ်နိုး စွာ ဦးထိပ်ရွက် ပန်ဆင်လျက် လိုက်နာပြုကျင့်ရမည့် ဥပဒေသတစ်ခုပင် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>ဥပစာရသမာဓိ အပ္ပနာသမာဓိဟူသော နှစ်မျိုးသော သမာဓိတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော သမာဓိကိုမျှလည်း လုံးဝမထူထောင်ဘဲ၊ အထက်ပါ စည်းကမ်း သတ်မှတ်ချက်ကိုလည်း လုံးဝမလိုက်နာဘဲ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အားသစ် ခြင်း နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားခြင်းတည်းဟူသော ဘာဝနာလုပ်ငန်းခွင်ကို ကြိုးပမ်းမိသည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုသို့ ကြိုးပမ်းမိသော အသင်သူတော် ကောင်းသည်လည်း ဘုရားဟောတော်မူသည့် နာမ်တရားများကို ကုဋေတစ်သိန်းနှင့် ကိုင်ပေါက်နေသည့် အုပ်စုတွင် တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်ကောင်း ဖြစ် နိုင်ပေသည်။</p> <h3>ကြိုတင်သိမှတ်ထားရန် အချက်နှစ်ရပ်</h3> <p>တေဿဝံ ပရိဂ္ဂဟိတရူပဿ ဒွါရဝသေန အရူပဓမ္မာ ပါကဋာ ဟောန္တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၃။)</p> <p>ကာမံ ဝတ္ထုဝသေနာပိ အရူပဓမ္မာ ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ ဒွါရဝသေန ပန ပရိဂ္ဂဟော အနာကုလောတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ဒွါရဝသေန အရူပဓမ္မာ ပါကဋာ ဟောန္တီတိ။ (မဟာဋီ၊၂၊၃၅၂-၃၅၃။)</p> <p>နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ မှီရာဝတ္ထုရုပ်၏လည်း အစွမ်းဖြင့် သိမ်းဆည်းနိုင်၏။ စက္ခုဒွါရဝီထိ သောတဒွါရဝီထိ စသော အာယတနဒွါရ၏ အစွမ်းဖြင့်လည်း သိမ်းဆည်းနိုင်၏။ ထိုနှစ်နည်းတို့တွင် အဋ္ဌကထာဆရာတော် က --</p> <p>ဤသို့လျှင် ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို = ရုပ်တရားကို ကောင်းမွန်စင်ကြယ်စွာ သိမ်းဆည်းပြီးသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ ဒွါရ၏ အစွမ်းဖြင့် = အာယတနဒွါရ၏ အစွမ်းဖြင့် နာမ်တရားတို့သည် ထင်ရှားလာကုန်၏ဟု-</p> <p>ဤသို့ ဖွင့်ဆိုထားတော်မူ၏။ ယင်းသို့ ညွှန်ကြားရခြင်းမှာ အကြောင်း ရှိသည်သာ ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ စက္ခုဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ဖြစ်သော နာမ်တရား၊<br> ၂။ သောတဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ဖြစ်သော နာမ်တရား၊<br> ၃။ ဃာနဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ဖြစ်သော နာမ်တရား၊<br> ၄။ ဇိဝှါဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ဖြစ်သော နာမ်တရား၊<br> ၅။ ကာယဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ဖြစ်သော နာမ်တရား၊<br> ၆။ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ဖြစ်သော နာမ်တရား၊</p> <p>ဤသို့လျှင် မှီရာဝတ္ထုရုပ်၏ အစွမ်းဖြင့် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ခြင်းကား ရောယှက်ရှုပ်ထွေးခြင်း ရှိနေ၏။ သို့သော် ----</p> <p>၁။ စက္ခုဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု၊<br> ၂။ သောတဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု၊<br> ၃။ ဃာနဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု၊<br> ၄။ ဇိဝှါဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု၊<br> ၅။ ကာယဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု၊<br> ၆။ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု၊</p> <p>ဤသို့ အာယတနဒွါရအလိုက် နာမ်တရားစုတို့ကို သိမ်းဆည်းခြင်းကား အနာကုလ = ရောယှက်ရှုပ်ထွေးခြင်း ကင်းနေ၏။ ထိုကြောင့် အဋ္ဌကထာ ဆရာတော်က စက္ခုဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစုစသည့် အာယတနဒွါရ၏ အစွမ်းဖြင့်သာ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရန် ညွှန်ကြားထားပေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၃။ မဟာဋီ၊၂၊၃၅၂-၃၅၃။)</p> <h3>ထပ်မံရှင်းလင်းချက်</h3> <p>၁။ စက္ခုဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ စက္ခုဝိညာဏ် နာမ်တရားစုသည် ဖြစ်ပေါ်လာ ရ၏။<br> ၂။ သောတဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ သောတဝိညာဏ် နာမ်တရားစုသည် ဖြစ်ပေါ် လာရ၏။<br> ၃။ ဃာနဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ ဃာနဝိညာဏ် နာမ်တရားစုသည် ဖြစ်ပေါ် လာရ၏။<br> ၄။ ဇိဝှါဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ ဇိဝှါဝိညာဏ် နာမ်တရားစုသည် ဖြစ်ပေါ်လာ ရ၏။<br> ၅။ ကာယဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ ကာယဝိညာဏ် နာမ်တရားစုသည် ဖြစ်ပေါ် လာရ၏။<br> ၆။ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ မနောဓာတ် မနောဝိညာဏဓာတ် အမည်ရ သော နာမ်တရားစုသည် ဖြစ်ပေါ်လာရ၏။</p> <p>ထိုတွင် စက္ခုဝတ္ထု သောတဝတ္ထု ဃာနဝတ္ထု ဇိဝှါဝတ္ထု ကာယဝတ္ထု ဟူသော ဝတ္ထုရုပ်ငါးမျိုးကို မှီ၍ဖြစ်သော အသီးအသီးသော နာမ်တရားစုတို့ ၌ ရောယှက်ရှုပ်ထွေးမှုကား မရှိပေ။ သို့သော် ဟဒယဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ဖြစ်ပေါ် ကြသော နာမ်တရားစုတို့မှာ အာရုံ (၆)ပါးကို ထိုက်သလို အာရုံယူနေကြသော နာမ်တရားစုတို့ ဖြစ်ကြသဖြင့် ရောယှက်ရှုပ်ထွေးမှုကား ရှိနေ၏။ ပိုမို၍ သဘောပေါက်ရန် နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယားများကိုကြည့်ပါ။ တစ်ဖန် ----</p> <p>၁။ ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရား၊<br> ၂။ သဒ္ဒါရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော သောတဒွါရဝီထိ မနောဒွါရ ဝီထိ နာမ်တရား၊<br> ၃။ ဂန္ဓာရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဃာနဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရား၊<br> ၄။ ရသာရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဇိဝှါဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရား၊<br> ၅။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကာယဒွါရဝီထိ မနော ဒွါရဝီထိ နာမ်တရား၊<br> ၆။ ဓမ္မာရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရား၊</p> <p>ဤသို့ အာယတနဒွါရ၏ အစွမ်းဖြင့် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းခြင်းသည်ကား ရောယှက်ရှုပ်ထွေးခြင်း ကင်းနေ၏။ ထိုကြောင့် အဋ္ဌကထာ ဆရာတော်က အာယတနဒွါရ၏ အစွမ်းဖြင့် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရန် ညွှန်ကြားရခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကြောင့် အသင် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် သူမြတ်သည်လည်း နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုပါက၊ အထူးသဖြင့်အသင် သူတော်ကောင်းသည်လည်း သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိကပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်နေပါမူ --</p> <p>၁။ ရုပ်တရားကို သိမ်းဆည်းထားပြီး ဖြစ်ရမည်။<br> ၂။ အာယတနဒွါရအလိုက် သိမ်းဆည်းရမည် -- ဟု</p> <p>ဤ ဥပဒေသနှစ်ရပ်ကို ရိုသေစွာ နာယူမှတ်သားပါ။ ဘုရားရှင်ဟောကြားထားတော်မူသည့် နာမ်တရားတို့ကို ကုဋေတစ်သိန်းနှင့် ကိုင်လျက် မပေါက်မိအောင် ကြိုးစားပါ။</p> <p>အာယတနဒွါရဝသေနာတိ အာယတနသင်္ခါတဒွါရဝသေန။ ကမ္မဒွါရနိဝတ္တနတ္ထံ အာယတနဂ္ဂဟဏံ။ (မဟာဋီ၊၂၊၄၁၀။)</p> <p>သာသနာတော်၌ ဒွါရ အသုံးအနှုန်း နှစ်မျိုးရှိနေ၏။ ကာယဒွါရ ဝစီ ဒွါရ မနောဒွါရဟူသော ဒွါရသုံးပါးတို့ကို ကမ္မဒွါရဟု ခေါ်ဆို၍ စက္ခုဒွါရ သောတဒွါရ ဃာနဒွါရ ဇိဝှါဒွါရ ကာယဒွါရ မနောဒွါရဟူသော ဒွါရ (၆)ပါးကို အာယတနဒွါရဟု ခေါ်ဆိုသည်။ ယင်း အာယတနဒွါရအလိုက် ဝီထိစိတ် အစဉ်အတိုင်း နာမ်တရားတို့ကို နာမ်တုံးနာမ်ခဲဟူသော နာမ်ဃန အတုံးအခဲ ကို ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးလျက် ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းရမည်ဟု ဆိုလိုပေသည်။ (နာမ်တုံးနာမ်ခဲ နာမ်ဃန (၄)ပါး အကြောင်း အရာကို နောက်ပိုင်းတွင် ရေးသားတင်ပြပါမည်။)</p> <p>လောကီနာမ်တရားများသာ</p> <p>လောကုတ္တရစိတ္တာနိ ပန နေဝ သုဒ္ဓဝိပဿကဿ, န သမထယာနိကဿ ပရိဂ္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ အနဓိဂတတ္တာ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၃။)</p> <p>ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာတွင် ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံဖြစ်သော နာမ်တရားတို့ကို ထုတ်ဆောင်ပြရာ၌ ----</p> <p>ဧကာသီတိ လောကိယစိတ္တာနိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၃။)</p> <p>ဤသို့ စသည်ဖြင့် လောကီစိတ်စေတသိက် နာမ်တရားစုတို့သာ ဖြစ်ကြောင်းကို ရှင်းလင်းတင်ပြထား၏။ လောကုတ္တရာစိတ်တို့ကား မရရှိသေး သည့်အတွက်ကြောင့် သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိကပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း မသိမ်းဆည်း နိုင်၊ သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း မသိမ်းဆည်းနိုင်ပေ။ ဤမိန့်ဆိုချက်နှင့် ပတ်သက်၍ မဟာဋီကာဆရာတော်က အောက်ပါအတိုင်း ရှင်းလင်းတင်ပြ ထားတော်မူ၏။</p> <p>သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝသေန ဧကာသီတိ လောကိယစိတ္တာနီတိ ဝုတ္တံ။</p> <p>လာဘိနော ဧဝ ပန မဟဂ္ဂတစိတ္တာနိ သုပါကဋာနိ ဟောန္တိ။ (မဟာဋီ၊၂၊၃၅၃။)</p> <p>လောကီစိတ် (၈၁)မျိုးလုံးနှင့် ယှဉ်ဖက် သမ္ပယုတ်တရားစုတို့သည် ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ ဖြစ်ကြောင်းကို ဖွင့်ဆိုသော ဤစကားရပ်မှာ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ ဖြစ်နိုင်သော စိတ်အားလုံးကို သိမ်းကျုံး ရေတွက်ပြသည်၏ အစွမ်းဖြင့် ဖွင့်ဆိုသွားတော်မူသော စကားရပ်သာဖြစ်၏။သို့သော် မဟဂ္ဂုတ်စိတ်တို့သည်ကား စျာန်ရသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အသိဉာဏ်၌သာလျှင် ထင်ရှားနိုင်ကုန်၏။ (မဟာဋီ၊၂၊၃၅၃။)</p> <p>ဤသို့ ဖွင့်ဆိုထားသောကြောင့် စျာန်ကိုရရှိသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် သည်သာလျှင် မဟဂ္ဂုတ်စိတ်တို့ကို ရှုပွားနိုင်ရကား ယင်းစျာန်ကို ရရှိသော စျာနလာဘီပုဂ္ဂိုလ်သည် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ မိမိရရှိထားသော စျာန်နာမ်တရားတို့ကိုပါ ထည့်သွင်း၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ စျာန်ကို မရရှိသော သုက္ခဝိပဿကပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားမှုကို ချန်လှပ်ထားနိုင်ပေသည်။ အလားတူပင် ကြိယာဇောတို့သည်လည်း ရဟန္တာ အရှင်မြတ်ကြီးတို့၏ သန္တာန်၌သာလျှင် ဖြစ်နိုင်ခွင့်ရှိသော နာမ်တရားတို့ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပုထုဇန် သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ယခုကဲ့သို့ ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်း ရာ၌လည်းကောင်း၊ ဝိပဿနာပိုင်း၌လည်းကောင်း ယင်း ကြိယာဇောတို့ကို လည်း မသိမ်းဆည်း မရှုပွားဘဲ ချန်လှပ်ထားနိုင်ပေသည်။</p> <p>တစ်ဖန် စိတ်တို့မည်သည် စေတသိက်တို့ မပါဘဲ မိမိချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိ၊ အလားတူပင် စေတသိက်တို့သည်လည်း စိတ်မပါဘဲ မိမိတို့ချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိကြကုန်။ စိတ်နှင့် စေတသိက်တို့သည် စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ အုပ်စုအလိုက် ယှဉ်တွဲ၍သာ ဖြစ်ကြရပေသည်။ ထိုကြောင့် အသင် သူတော်ကောင်းသည် ဝိပဿနာပိုင်း၌ မိမိ သိမ်းဆည်းရှုပွားရမည့် စိတ်စေတသိက်တို့ကို ကြိုတင်၍ သိထားသင့် ပေသည်။</p> <h3>ကြိုတင်သိမှတ်ဖွယ်ရာများ</h3> <p>စိတ်တို့သည် အကြမ်းအားဖြင့် ခွဲခြားဝေဖန်လိုက်သော် ဝီထိစိတ်နှင့် ဝီထိမှ အလွတ်ဖြစ်သော ဝီထိမုတ်စိတ်ဟု နှစ်မျိုးရှိပေသည်။ ထိုတွင် ဝီထိမုတ်စိတ်မှာလည်း ပဋိသန္ဓေစိတ် ဘဝင်စိတ် စုတိစိတ်ဟု သုံးမျိုးရှိ၏။ ထိုတွင် ဘဝတစ်ခုဝယ် ရှေ့ဦးစွာဖြစ်သော စိတ်သည် ဘဝဟောင်းနှင့် ဘဝသစ်ကို ဘဝဟောင်းခန္ဓာနှင့် ဘဝသစ်ခန္ဓာကို ဆက်စပ်ပေးသကဲ့သို့ ဖြစ်သောကြောင့် ပဋိသန္ဓေစိတ်မည်၏။ ဘဝတစ်ခုဝယ် နောက်ဆုံးပိတ် ဖြစ်ပေါ်သွားသော စိတ်သည် = ဘဝင်စိတ်သည် ဖြစ်ဆဲဘဝမှ ရွေ့လျော ကျသွားခြင်းကြောင့် စုတိစိတ် မည်၏။ ယင်း ပဋိသန္ဓေနှင့် စုတိတို့၏ စပ်ကြားကာလ၌ ဘဝတစ်လျှောက်ဝယ် ဝီထိစိတ်များ မဖြစ်သည့် အချိန်ကာလ၌ ဝိပါက်ခန္ဓာ မပြတ် စဲရေး စိတ်အစဉ် မပြတ်စဲရေးအတွက် ကံအရှိန်ရှိသမျှ တစ်ဘဝလုံး ခန္ဓာ အစဉ် မပြတ်စဲရအောင် ဘဝ၏ အကြောင်းတရားအဖြစ် ဖြစ်ပေါ်နေသော ပဋိသန္ဓေနှင့် အလားတူသော ဝိပါက်စိတ်သည် ဘဝင်စိတ်မည်၏။ ယင်း ဘဝင်စိတ်သည် ဝီထိစိတ်များ ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ ရပ်စဲ၍ ဝီထိစိတ်များ မဖြစ်သောအခါ တစ်ဖန် ပြန်လည်၍ အကြိမ်များစွာ ဖြစ်နေတတ်ပြန်၏။ ဘဝတစ်လျှောက်လုံး ဤနည်းနှင်နှင်ချည်းတည်း။ ယင်း ဘဝင်စိတ်နှင့် တကွ သော ဘဝင်နာမ်တရားစုကို ဝီထိစိတ်တို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးသောအခါသို့ ရောက်ရှိပါမှ အထူးသဖြင့် ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်ပိုင်းသို့ ရောက်ရှိပါမှ ယောဂီ အများစုသည် သိမ်းဆည်း၍ ရရှိနိုင်ပေသည်။ ထိုကြောင့် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်သည် ဝီထိစိတ်အစဉ်အတွင်း ၌ တည်ရှိကြသော နာမ်တရားစုတို့က စတင်၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ ဝီထိစဉ် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ရှေ့ဦးစွာ အောက်ပါ ခြောက်-ခြောက်လီ တရားများကို သိထားသင့်ပေသည်။</p> <p><b>ဝတ္ထု (၆) ပါး</b> = နာမ်တရားတို့၏ မှီ၍ ဖြစ်ရာရုပ်များ<br> ၁။ <b>စက္ခုဝတ္ထု</b> = စက္ခုပသာဒ = မျက်စိအကြည်၊<br> ၂။ <b>သောတဝတ္ထု</b> = သောတပသာဒ = နားအကြည်၊<br> ၃။ <b>ဃာနဝတ္ထု</b> = ဃာနပသာဒ = နှာအကြည်၊<br> ၄။ <b>ဇိဝှါဝတ္ထု</b> = ဇိဝှါပသာဒ = လျှာအကြည်၊<br> ၅။ <b>ကာယဝတ္ထု</b> = ကာယပသာဒ = ကိုယ်အကြည်၊<br> ၆။ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> = ဟဒယရုပ် = မနောဓာတ် မနောဝိညာဏဓာတ်တို့၏ မှီရာရုပ်၊</p> <p><b>ဒွါရ (၆) ပါး</b><br> ၁။ <b>စက္ခုဒွါရ</b> = စက္ခုပသာဒ = မျက်စိအကြည်၊<br> ၂။ <b>သောတဒွါရ</b> = သောတပသာဒ = နားအကြည်၊<br> ၃။ <b>ဃာနဒွါရ</b> = ဃာနပသာဒ = နှာအကြည်၊<br> ၄။ <b>ဇိဝှါဒွါရ</b> = ဇိဝှါပသာဒ = လျှာအကြည်၊<br> ၅။ <b>ကာယဒွါရ</b> = ကာယပသာဒ = ကိုယ်အကြည်၊<br> ၆။ <b>မနောဒွါရ</b> = ဘဝင် = မနောအကြည်၊</p> <p>အိမ်၌ တပ်ဆင်ထားအပ်သော တံခါးပေါက်သည် လူတို့ ဝင်ရန် ထွက် ရန် ပိတ်ဆို့အပ် ဖွင့်အပ်သောကြောင့် မုချအားဖြင့် ဒွါရမည်၏။ အိမ်၌ တံ ခါးပေါက် မရှိလျှင် လူတို့ မဝင်နိုင်၊ အိမ်တံခါးပေါက်သည် လူတို့ဝင်ရောက် လာရာ ဖြစ်သကဲ့သို့ အလားတူပင် - စက္ခုပသာဒ စသည်မရှိလျှင် စက္ခုဒွါရိကစသော ဝီထိစိတ်များသည် မဖြစ်နိုင်၊ ခန္ဓာအိမ်ဝယ် တည်ရှိနေကြသော စက္ခုပသာဒ စသည်တို့သည် စက္ခုဒွါရိကစသော ဝီထိစိတ်များ၏ ဝင်ရောက် လာသည့်ပမာ ဖြစ်ပေါ်လာကြောင်း ဖြစ်သောကြောင့် အိမ်တစ်အိမ်၌ တပ်ဆင်ထားသော ပကတိသော တံခါးပေါက်တို့နှင့် တူညီရကား သဒိသူပစာရ အားဖြင့် ယင်းစက္ခုပသာဒ စသည်တို့ကိုလည်း စက္ခုဒွါရစသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲထားပေသည်။</p> <p><b>အာရုံ (၆) ပါး</b><br> ၁။ <b>ရူပါရုံ</b> = အဆင်း = အရောင် = ဝဏ္ဏ<br> ၂။ <b>သဒ္ဒါရုံ</b> = အသံ<br> ၃။ <b>ဂန္ဓာရုံ</b> = အနံ့<br> ၄။ <b>ရသာရုံ</b> = အရသာ<br> ၅။ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b> = အတွေ့အထိ = (ပထဝီ-တေဇော-ဝါယော။)<br> ၆။ <b>ဓမ္မာရုံ</b> = ဓမ္မသဘော</p> <p><b>ဓမ္မာရုံ (၆) မျိုး</b><br> ၁။ <b>ပသာဒရုပ်</b> = အကြည်ရုပ် (၅)ပါး၊<br> ၂။ <b>သုခုမရုပ်</b> = သိမ်မွေ့သောရုပ် (၁၆)ပါး၊<br> ၃။ <b>စိတ်</b> = ဝိညာဏဓာတ် (၆)ပါး၊<br> ၄။ <b>စေတသိက်</b> = စိတ်နှင့်ယှဉ်သော စေတသိက် (၅၂)လုံး၊<br> ၅။ <b>နိဗ္ဗာန်</b> = အသင်္ခတဓာတ် အငြိမ်းဓာတ် နိဗ္ဗာန်တရားတော်ကြီး၊<br> ၆။ <b>ပညတ်</b> = ကသိုဏ်းပညတ်, အမည်နာမ ပညတ်, ပုံသဏ္ဌာန် ပညတ်စသည့် ပညတ်အမျိုးမျိုး။</p> <p>[မှတ်ချက် --- အကြည်ရုပ် (၅)ပါးနှင့် အာရုံရုပ် (၇)ပါးဟူသော (၁၂) မျိုးသော ရုပ်တရားအစုသည် ရှုနေသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ အသိ ဉာဏ်၌ ရှုသည့်အခါ ထင်လွယ်မြင်လွယ်သောကြောင့် ကြမ်းတမ်းရကား ဩဠာရိကရုပ်ဟူသော အမည်ကို ရရှိပေသည်။ ရုပ် (၂၈)ပါးတွင် ဩဠာရိကရုပ် (၁၂)ပါးမှ ကြွင်းကျန်သော ရုပ် (၁၆)ပါးသည် ရှုနေသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ အသိဉာဏ်၌ မထင်လွယ်သဖြင့် သိမ်မွေ့ရကား သုခုမရုပ် ဟူသော အမည်ကို ရရှိပေသည်။]</p> <p>အာရမ္မဏနှင့် အာလမ္ဗဏသဒ္ဒါများသည် အာရုံဟူသော အနက်ကို ဟောသော ဝေဝုစ် ပရိယာယ် စကားလှယ် သဒ္ဒါတို့တည်း။ အာရမ္မဏ-သဒ္ဒါသည် မွေ့လျော်ရာဟူသော အနက်ကို ဟော၏။ ပကတိသော ဥယျာဉ် ပန်းမာလ်စသည်သည် လူသားတို့၏ မွေ့လျော်ရာဌာန ဖြစ်သကဲ့သို့ အလား တူပင် ရူပါရုံစသော အာရုံ (၆)ပါးတို့သည်လည်း စိတ်စေတသိက်တို့၏ မွေ့လျော်ရာ ဖြစ်သောကြောင့် အာရမ္မဏဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။ တစ်ဖန် အာလမ္ဗဏသဒ္ဒါသည်လည်း ဆွဲကိုင်အပ်ဟူသော အနက်ကို ဟော ၏။ မစွမ်းမသန်သောသူများသည် တောင်ဝှေး ကြိုးတန်းစသည့် အရာဝတ္ထု တစ်ခုခုကို ဆွဲကိုင်၍ ထရ ထိုင်ရသကဲ့သို့ အလားတူပင် စိတ်စေတသိက် များသည်လည်း အာရုံတစ်ခုခုကို အစွဲပြု၍သာလျှင် စွဲမှီရမှသာလျှင် စွဲကိုင် ရမှသာလျှင် ဖြစ်နိုင်စွမ်းရှိသောကြောင့် ယင်းအာရုံ (၆)ပါးတို့သည် စိတ် စေတသိက်တို့၏ စွဲမှီရာ ဆွဲကိုင်ရာ အာလမ္ဗဏဟူသော အမည်ကိုလည်း ရရှိကြပေသည်။</p> <h3>ဝိညာဏဓာတ် (၆) ပါး</h3> <p>၁။ <b>စက္ခုဝိညာဏ်</b> = စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို မှီဖြစ်၍ ရူပါရုံမျှကိုသာ သိသောစိတ်၊<br> ၂။ <b>သောတဝိညာဏ်</b> = သောတအကြည်ဓာတ်ကို မှီဖြစ်၍ သဒ္ဒါရုံမျှ ကိုသာ သိသောစိတ်၊<br> ၃။ <b>ဃာနဝိညာဏ်</b> = ဃာနအကြည်ဓာတ်ကို မှီဖြစ်၍ ဂန္ဓာရုံမျှကိုသာ သိသောစိတ်၊<br> ၄။ <b>ဇိဝှါဝိညာဏ်</b> = ဇိဝှါအကြည်ဓာတ်ကို မှီဖြစ်၍ ရသာရုံမျှကိုသာ သိသောစိတ်၊<br> ၅။ <b>ကာယဝိညာဏ်</b> = ကာယအကြည်ဓာတ်ကို မှီဖြစ်၍ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံမျှကိုသာ သိသောစိတ်၊<br> ၆။ <b>မနောဝိညာဏ်</b> = ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်ကို အစွဲပြု၍ ဟဒယ ဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ဖြစ်သော၊ အာရုံ (၆)ပါးကို ထိုက်သလို သိသောစိတ်။</p> <p>(၁)မှသည် (၅)သို့တိုင်အောင်သော ဒွေပဉ္စဝိညာဏ်မှတစ်ပါး ဟဒယ ဝတ္ထုကို မှီတွယ်၍ ဖြစ်သော စိတ်အားလုံးသည် မနောဝိညာဏ် မည်ပေသည်။ အာရုံကို ထူးထူးထွေထွေ ကွဲကွဲပြားပြား သိသောစိတ်များတည်း။ ယင်းမနော ဝိညာဏ်စိတ်တို့တွင် ဝီထိမုတ်စိတ် (၃)မျိုးမှ ကြွင်းကျန်သော မနောဝိညာဏ် စိတ်တို့သည်လည်းကောင်း၊ အထက်ပါ ပဉ္စဝိညာဏ်စိတ်တို့သည်လည်းကောင်း ဝီထိဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော စိတ္တနိယာမလမ်းကြောင်းအတိုင်း ဖြစ်တတ်ကြ၏။ ယင်းဝီထိတို့မှာ အောက်ပါအတိုင်း အကျဉ်းအားဖြင့် (၆)မျိုး ရှိ၏။</p> <h3>ဝီထိ (၆) ပါး</h3> <p>၁။ <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> = စက္ခုဒွါရ၌ ဖြစ်သော စိတ်ဖြစ်ပုံအစဉ်၊<br> ၂။ <b>သောတဒွါရဝီထိ</b> = သောတဒွါရ၌ ဖြစ်သော စိတ်ဖြစ်ပုံအစဉ်၊<br> ၃။ <b>ဃာနဒွါရဝီထိ</b> = ဃာနဒွါရ၌ ဖြစ်သော စိတ်ဖြစ်ပုံအစဉ်၊<br> ၄။ <b>ဇိဝှါဒွါရဝီထိ</b> = ဇိဝှါဒွါရ၌ ဖြစ်သော စိတ်ဖြစ်ပုံအစဉ်၊<br> ၅။ <b>ကာယဒွါရဝီထိ</b> = ကာယဒွါရ၌ ဖြစ်သော စိတ်ဖြစ်ပုံအစဉ်၊<br> ၆။ <b>မနောဒွါရဝီထိ</b> = မနောဒွါရ၌ ဖြစ်သော စိတ်ဖြစ်ပုံအစဉ်၊</p> <p>ဤသို့လျှင် ဒွါရ၏ အစွမ်းဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊</p> <p>၁။ <b>စက္ခုဝိညာဏဝီထိ</b> = စက္ခုဝိညာဏ်ဖြင့် မှတ်သားအပ်သော ဝီထိ၊<br> ၂။ <b>သောတဝိညာဏဝီထိ</b> = သောတဝိညာဏ်ဖြင့် မှတ်သားအပ်သော ဝီထိ၊<br> ၃။ <b>ဃာနဝိညာဏဝီထိ</b> = ဃာနဝိညာဏ်ဖြင့် မှတ်သားအပ်သော ဝီထိ၊<br> ၄။ <b>ဇိဝှါဝိညာဏဝီထိ</b> = ဇိဝှါဝိညာဏ်ဖြင့် မှတ်သားအပ်သော ဝီထိ၊<br> ၅။ <b>ကာယဝိညာဏဝီထိ</b> = ကာယဝိညာဏ်ဖြင့် မှတ်သားအပ်သော ဝီထိ၊<br> ၆။ <b>မနောဝိညာဏဝီထိ</b> = မနောဝိညာဏ်ဖြင့် မှတ်သားအပ်သော ဝီထိ၊</p> <p>ဤသို့လျှင် ဝိညာဏ်၏ အစွမ်းဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊</p> <p>ဝီထိ (၆)မျိုး ရှိ၏။ ဝီထိများကို ဒွါရနှင့် စပ်၍လည်း နာမည်တပ်ထား ၏။ စက္ခုဒွါရ၌ ရူပါရုံ ထင်လာလျှင် ထိုရူပါရုံကို အာရုံပြုသော စိတ်အစဉ် သည် စက္ခုဒွါရဝီထိ မည်၏။ သောတဒွါရ၌ သဒ္ဒါရုံ ထင်လာလျှင် ထိုသဒ္ဒါရုံကို အာရုံပြုသော စိတ်အစဉ်သည် သောတဒွါရဝီထိ မည်၏။ပ။ မနောဒွါရ၌ ဓမ္မာရုံထင်လာလျှင် သို့မဟုတ် အာရုံ (၆)ပါး ထိုက်သလို ထင်လာလျှင် ယင်း ဓမ္မာရုံကို သို့မဟုတ် အာရုံ (၆)ပါးကို ထိုက်သလို အာရုံပြုသော စိတ်အစဉ် သည် မနောဒွါရဝီထိ မည်၏။ တစ်ဖန် ဝိညာဏ်နှင့် စပ်၍လည်း နာမည် တပ်ထား၏။</p> <p>၁။ <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>ကား ---- ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ စက္ခုဝိညာဏ်၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ သန္တီရဏ၊ ဝုဋ္ဌော၊ ဇော (၇) ကြိမ်၊ တဒါရုံ (၂) ကြိမ်တည်း။<br> ၂။ <b>သောတဒွါရဝီထိ</b>ကား ---- ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ သောတဝိညာဏ်၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ သန္တီရဏ၊ ဝုဋ္ဌော၊ ဇော (၇) ကြိမ်၊ တဒါရုံ (၂) ကြိမ်တည်း။<br> ၃။ <b>ဃာနဒွါရဝီထိ</b>ကား ---- ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဃာနဝိညာဏ်၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ သန္တီရဏ၊ ဝုဋ္ဌော၊ ဇော (၇) ကြိမ်၊ တဒါရုံ (၂) ကြိမ်တည်း။<br> ၄။ <b>ဇိဝှါဒွါရဝီထိ</b>ကား ---- ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဇိဝှါဝိညာဏ်၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ သန္တီရဏ၊ ဝုဋ္ဌော၊ ဇော (၇) ကြိမ်၊ တဒါရုံ (၂) ကြိမ်တည်း။<br> ၅။ <b>ကာယဒွါရဝီထိ</b>ကား ---- ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ကာယဝိညာဏ်၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ သန္တီရဏ၊ ဝုဋ္ဌော၊ ဇော (၇) ကြိမ်၊ တဒါရုံ (၂) ကြိမ်တည်း။<br> ၆။ <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>ကား ---- မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဇော (၇) ကြိမ်၊ တဒါရုံ (၂) ကြိမ်တည်း။</p> <p>ဤဝီထိများ၌ ထူးခြားသော စိတ်ကား စက္ခုဝိညာဏ် သောတဝိညာဏ် စသော ဝိညာဏ်များတည်း။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း - စသည်တို့ကား မထူးခြားချေ။ ထိုကြောင့် ထူးခြားသော ဝိညာဏ်ဖြင့် မှတ်သား၍ စက္ခုဝိညာဏဝီထိ စသည်ဖြင့် နာမည်တပ်ထားသည်။ မနောဒွါရဝီထိ၌ကား ဝိညာဏ် အထူးမပါ၊ အားလုံး မနောဝိညာဏ်ချည်းသာတည်း။ ထိုကြောင့် မနောဝိညာဏ်ချည်းသာဖြစ်သော ဝီထိသည် မနောဝိညာဏဝီထိမည်၏။ ဤ၌ ဝီထိ ဟူသည် ထိုထိုဒွါရ၌ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ စက္ခုဝိညာဏ် စသော အစဉ်အားဖြင့် စိတ်တို့၏ ဖြစ်ခြင်းပင်တည်း။</p> <h3>ဝိသယပ္ပဝတ္တိ (၆) ပါး</h3> <p>၁။ <b>အတိမဟန္တာရုံ</b> = ဆိုင်ရာဒွါရ၌ ဆိုင်ရာအာရုံ ထင်လာသည့်ခဏမှ စ၍ ယင်းအာရုံ၏ ချုပ်သည့်ခဏသို့တိုင်အောင် ရေတွက်လျှင် အလွန် များသော စိတ္တက္ခဏ သက်တမ်းရှိသော အာရုံ။ (တဒါရမ္မဏဝါရ။)<br> ၂။ <b>မဟန္တာရုံ</b> = ဆိုင်ရာဒွါရ၌ ဆိုင်ရာအာရုံ ထင်လာသည့်ခဏမှ စ၍ ယင်းအာရုံ၏ ချုပ်သည့် ခဏသို့တိုင်အောင် ရေတွက်လျှင် များသော စိတ္တက္ခဏ သက်တမ်းရှိသော အာရုံ။ (ဇဝနဝါရ။)<br> ၃။ <b>ပရိတ္တာရုံ</b> = ဆိုင်ရာဒွါရ၌ ဆိုင်ရာအာရုံ ထင်လာသည့်ခဏမှ စ၍ ယင်းအာရုံ၏ ချုပ်သည့် ခဏသို့တိုင်အောင် ရေတွက်လျှင် နည်းပါးသော စိတ္တက္ခဏ သက်တမ်းရှိသော အာရုံ။ (ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရ။)<br> ၄။ <b>အတိပရိတ္တာရုံ</b> = ဆိုင်ရာဒွါရ၌ ဆိုင်ရာအာရုံ ထင်လာသည့် ခဏမှ စ၍ ယင်းအာရုံ၏ ချုပ်သည့်ခဏသို့တိုင်အောင် ရေတွက်လျှင် အလွန် နည်းပါးသော စိတ္တက္ခဏ သက်တမ်းရှိသော အာရုံ။ (မောဃဝါရ = ဝီထိစိတ်မှ ယုတ်လျော့၍ ဘဝင်လှုပ်ရုံမျှ ဖြစ်သော စိတ်အကြိမ်ကို မောဃဝါရဟု ဆိုသည်။ ဤဝါရ၌ ဝီထိစိတ် လုံးဝ မဖြစ်တော့ဘဲ ဘဝင်လှုပ်ရုံသာ လှုပ်တော့သည်။)</p> <p>ဤ (၄)မျိုးကား ပဉ္စဒွါရတည်း။</p> <p>၅။ <b>ဝိဘူတာရုံ</b> = ထင်ရှားသော အာရုံ (တဒါရမ္မဏဝါရ။)<br> ၆။ <b>အဝိဘူတာရုံ</b> = မထင်ရှားသော အာရုံ (ဇဝနဝါရ။)</p> <p>(ဤ နှစ်မျိုးကား မနောဒွါရတည်း။)</p> <p>ဤသို့လျှင် ဝိသယပ္ပဝတ္တိ (၆)မျိုး ရှိပေသည်။ ဤကား ကြိုတင်သိထား သင့်သော ခြောက်-ခြောက်လီတရားတို့တည်း။ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အားသစ်လို သော အသင်သူတော်ကောင်းသည် ဝိညာဏဓာတ် (၆)ပါးတွင် အကျုံးဝင် သော စိတ်နှင့် ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့၏ အကြောင်းကို ရှေးဦးစွာ သိထား သင့်ပေသည်။ ရှေ့ဦးစွာ အသင်သူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်နိုင်ခွင့် ရှိသော အသင်သူတော်ကောင်း၏ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ ဖြစ်ကြ ကုန်သော ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ရမည့် စိတ်တို့ကို ရေးသားတင်ပြပေအံ့။</p> <h3>ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံစိတ် အမျိုးအစား</h3> <p>စိတ် စေတသိက် ရုပ် နိဗ္ဗာန်ဟု ပရမတ္ထတရားလေးပါးတို့ကို ဘုရားရှင် ဟောကြားထားတော်မူခဲ့၏။ အသင်သူတော်ကောင်းသည် အကယ်၍ စတုတ္ထ ပရမတ်ဖြစ်သည့် နိဗ္ဗာန်တရားတော်မြတ်ကြီးကို အလိုရှိခဲ့ပါမူ ပထမပရမတ် ဒုတိယပရမတ် တတိယပရမတ် ဖြစ်ကြသည့် စိတ်စေတသိက် ရုပ်တရားတို့ကို လည်းကောင်း၊ ယင်း စိတ်စေတသိက် ရုပ်တရားတို့၏ အကြောင်းနှင့် အကျိုး ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်နေသည့် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားကိုလည်းကောင်း ရှေ့ဦးစွာ သိအောင် ကြိုးပမ်းရမည် ဖြစ်ပေသည်။ အကြောင်းမူ အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်း စိတ်စေတသိက် ရုပ်တရားတို့ကို လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့တင်ကာ တွင်တွင်ကြီး ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်နိုင်ပါမှ ရင့်ကျက်လာသော ယင်း ဝိပဿနာဉာဏ်တို့၏ အဆုံးတွင် ဖြစ်ပေါ်လာသော အရိယမဂ်ဉာဏ် ဖိုလ်ဉာဏ်တို့ကသာလျှင် ယင်း စတုတ္ထပရမတ်ဖြစ်သည့် နိဗ္ဗာန်တရားတော်မြတ်ကြီးကို ထိုးထွင်းသိမြင်နိုင် သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ယင်း ပရမတ်တရားတို့တွင် စိတ်နှင့် စေတသိက် တို့ကို နာမ်တရားဟူ၍ ခေါ်ဆို၏။ ယခုအခါ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ ဖြစ်သော စိတ်တို့ကို ရေးသားတင်ပြပေအံ့။</p> <p><b>စိတ္တ</b> --- အာရုံကိုသိတတ်သော သဘောတရားသည် စိတ် မည်၏။ သိတတ်၏ ဟူသည် --- ဝိဇာနနံ အာရမ္မဏဿ ဥပလဒ္ဓိ။ (မူလဋီ၊၁၊၈၇။) နှင့် အညီ အာရုံကို ရယူခြင်း သဘောမျှသည်သာတည်း။ အသင်သူတော်ကောင်းသည် အကယ်၍ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို ပရမတ်သို့ ဆိုက်အောင် အာရုံယူတတ်ပါက စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို သိသည်ဟု ဆိုရ၏။ အကယ်၍ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ မရရှိပါက စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို သိသည် ဟုကား မဆိုနိုင်။ ဤသို့ စသည်ဖြင့် သဘောပေါက်ပါ။</p> <h3>အကုသိုလ်စိတ် (၁၂) မျိုး</h3> <p>စိတ်သည် ကာမာဝစရစိတ် ရူပါဝစရစိတ် အရူပါဝစရစိတ် လောကုတ္တရာစိတ် ဟု လေးမျိုးရှိရာ ကာမာဝစရစိတ်မှာ (၅၄)မျိုး ရှိ၏။ ထိုတွင် အကုသိုလ်စိတ် (၁၂)မျိုးမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်၏။</p> <h3>လောဘမူစိတ် (၈) မျိုး</h3> <p>၁။ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၂။ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၃။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၄။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၅။ <b>သောမနဿ သဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၆။ <b>သောမနဿ သဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၇။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၈။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊</p> <p>ဤသို့လျှင် လောဘမူစိတ် (၈)မျိုးရှိ၏။</p> <p><b>သောမနဿသဟဂုတ်</b> = သောမနဿဝေဒနာနှင့် အတူတကွဖြစ်သော။<br> <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ်</b> = ဥပေက္ခာဝေဒနာနှင့် အတူတကွဖြစ်သော။<br> <b>ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်</b> = မှားသော ခံယူချက် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနှင့် ယှဉ်သော။<br> <b>ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ်</b> = မှားသော ခံယူချက် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိနှင့် မယှဉ်သော။<br> <b>သသင်္ခါရိက</b> = တိုက်တွန်းခြင်း ရှိသော = တိုက်တွန်းခြင်းနှင့် အတူတကွ ဖြစ်သော။<br> <b>အသင်္ခါရိက</b> = တိုက်တွန်းခြင်း မရှိသော = တိုက်တွန်းခြင်းနှင့် အတူတကွ မဖြစ်သော။</p> <h3>ဒေါသမူစိတ် (၂) မျိုး</h3> <p>၁။ <b>ဒေါမနဿသဟဂုတ် ပဋိဃသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၂။ <b>ဒေါမနဿသဟဂုတ် ပဋိဃသမ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု။</p> <p><b>ဒေါမနဿသဟဂုတ်</b> = စိတ်မချမ်းသာခြင်း ဒေါမနဿဝေဒနာနှင့် အတူတကွ ဖြစ်သော။<br> <b>ပဋိဃသမ္ပယုတ်</b> = စိတ်ဓာတ် ခက်ထန် ကြမ်းတမ်းမှု ဒေါသနှင့် ယှဉ်သော။</p> <h3>မောဟမူစိတ် (၂) မျိုး</h3> <p>၁။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဝိစိကိစ္ဆာသမ္ပယုတ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၂။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ်စိတ်</b> တစ်ခု။</p> <p><b>ဝိစိကိစ္ဆာသမ္ပယုတ်</b> = ယုံမှားခြင်း ဝိစိကိစ္ဆာနှင့် ယှဉ်သော၊<br> <b>ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ်</b> = စိတ်ပျံ့လွင့်ခြင်း ဥဒ္ဓစ္စနှင့် ယှဉ်သော။</p> <p>၁။ လောဘလျှင် အကြောင်းရင်းခံရှိသော လောဘမူစိတ် (၈)မျိုး၊<br> ၂။ ဒေါသလျှင် အကြောင်းရင်းခံရှိသော ဒေါသမူစိတ် (၂)မျိုး၊<br> ၃။ မောဟလျှင် အကြောင်းရင်းခံရှိသော မောဟမူစိတ် (၂)မျိုး၊</p> <p>ဤသို့လျှင် အကုသိုလ်စိတ် (၁၂)မျိုး ရှိပေသည်။</p> <h3>အဟိတ်စိတ် (၁၈) မျိုး</h3> <h3>အကုသလဝိပါက်စိတ် (၇) မျိုး</h3> <p>၁။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် စက္ခုဝိညာဏ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၂။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် သောတဝိညာဏ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၃။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဃာနဝိညာဏ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၄။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဇိဝှါဝိညာဏ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၅။ <b>ဒုက္ခသဟဂုတ် ကာယဝိညာဏ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၆။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းစိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၇။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် သန္တီရဏစိတ်</b> တစ်ခု။</p> <p><b>ဒုက္ခသဟဂုတ်</b> = ကာယိကဒုက္ခဝေဒနာနှင့် အတူတကွဖြစ်သော။<br> <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းစိတ်</b> = အာရုံကို လက်ခံသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ် သောစိတ်။<br> <b>သန္တီရဏစိတ်</b> = အာရုံကို စုံစမ်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်သော စိတ်။</p> <p>ဤစိတ် (၇)မျိုးတို့သည် (အသင်သူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်၌)အလို မရှိအပ်သော အနိဋ္ဌာရုံနှင့် တွေ့ကြုံသည့်အခါ အတိတ်က အကုသိုလ်ကံ ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာကြရသော အကုသိုလ်ကံ၏ အကျိုးဝိပါက်စိတ်တို့တည်း။ အသင် သူတော်ကောင်းသည် ဤဘဝ၌ အနိဋ္ဌာရုံ အမျိုးမျိုးနှင့် တွေ့ကြုံရ ခြင်းသည် အတိတ်က အကုသိုလ်ကံကြောင့်သာ ဖြစ်သည်ဟူသော အချက်ကို မမေ့သင့်ပေ။ ဖြေဆေးတစ်ခွက်ပင် ဖြစ်သည်။</p> <h3>အဟိတ်ကုသလဝိပါက်စိတ် (၈) မျိုး</h3> <p>၁။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ကုသလဝိပါက် စက္ခုဝိညာဏ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၂။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ကုသလဝိပါက် သောတဝိညာဏ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၃။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ကုသလဝိပါက် ဃာနဝိညာဏ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၄။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ကုသလဝိပါက် ဇိဝှါဝိညာဏ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၅။ <b>သုခသဟဂုတ် ကုသလဝိပါက် ကာယဝိညာဏ်စိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၆။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ကုသလဝိပါက် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းစိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၇။ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ကုသလဝိပါက် သန္တီရဏစိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၈။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ကုသလဝိပါက် သန္တီရဏစိတ်</b> တစ်ခု။</p> <p>ဤစိတ် (၈)မျိုးတို့သည်ကား(အသင်သူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်၌)အတိတ်က ကုသိုလ်ကံ၏ အကျိုးဖြစ်သော အတိတ် ကုသိုလ်ကံကြောင့် ဣဋ္ဌာရုံနှင့် တွေ့ကြုံသည့်အခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကျိုးဝိပါက်စိတ်တို့တည်း။</p> <p><b>သုခသဟဂုတ်</b> = ကာယိကသုခဝေဒနာနှင့် အတူတကွဖြစ်သော။</p> <h3>အဟိတ်ကိရိယာစိတ် (၃) မျိုး</h3> <p>၁။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်</b> တစ်ခု၊<br> ၂။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်</b> တစ်ခု။<br> ၃။ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဟသိတုပ္ပါဒ်စိတ်</b> တစ်ခု။</p> <p><b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> = ငါးဒွါရ၌ ထင်လာသော အာရုံကို ဆင်ခြင်သော စိတ်။<br> <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> = မနောဒွါရ၌ ထင်လာသော အာရုံကို ဆင်ခြင်သော စိတ်။<br> <b>ဟသိတုပ္ပါဒ်စိတ်</b> = ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့၏ သန္တာန်၌ ပြုံးရွှင်မှုကို ဖြစ်စေသော စိတ်။</p> <p>ဤစိတ်သုံးမျိုးတို့ကား ဒွါရနှင့် အာရုံ တိုက်ဆိုင်သည့်အခါ ယင်းအာရုံ ကို ဆင်ခြင်ရုံမျှ = ပြုကာမတ္တသာ ဖြစ်သောကြောင့်၊ ပြုံးရွှင်ရုံမျှသာ ဖြစ်သောကြောင့် အကျိုးတစ်စုံတစ်ရာကို ဖြစ်စေနိုင်သည့် စွမ်းအား မရှိရကား ကိရိယာစိတ်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။</p> <p>၁။ အကုသလဝိပါက်စိတ် (၇)မျိုး၊<br> ၂။ အဟိတ်ကုသလဝိပါက်စိတ် (၈)မျိုး၊<br> ၃။ အဟိတ်ကိရိယာစိတ် (၃)မျိုး၊</p> <p>ဤ (၁၈)မျိုးသော စိတ်တို့ကား လောဘ ဒေါသ မောဟ, အလောဘ အဒေါသ အမောဟ ဟူသော ဟိတ်တို့နှင့် လုံးဝမယှဉ်သောကြောင့် အဟိတ် စိတ်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။ ယင်းအကုသိုလ်စိတ် အဟိတ်စိတ်တို့မှ ကြွင်းကျန်သော စိတ်တို့သည်ကား တင့်တယ် ကောင်းမြတ်သော စိတ်အမျိုး အစားများ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် သောဘဏစိတ်တို့ မည်ကုန်၏။ ယင်း သောဘဏစိတ်တို့မှာ အကျဉ်းအားဖြင့် (၅၉) အကျယ်အားဖြင့် (၉၁)မျိုး ရှိပေသည်။</p> <h3>ကာမာဝစရသောဘဏစိတ် (၂၄) မျိုး</h3> <h3>မဟာကုသိုလ်စိတ် (၈) မျိုး</h3> <p>၁။ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၂။ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၃။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၄။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၅။ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၆။ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၇။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု၊<br> ၈။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု။</p> <p>ဤစိတ် (၈)မျိုးတို့ကား ကာမာဝစရကုသိုလ်စိတ်တို့တည်း။ ယေဘုယျအားဖြင့် ကာမ (၁၁)ဘုံ၌ ကောင်းသော အကျိုးတရားတို့ကို ဖြစ်စေနိုင် သော စွမ်းအားရှိသော စိတ်တို့တည်း။ ပုထုဇန် အဆင့်တွင်သာ တည်ရှိနေ သေးသော အသင် သူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်သင့် ဖြစ်ထိုက်သော ဥပစာရသမာဓိသို့ တိုင်အောင်သော သမထဘာဝနာစိတ်နှင့် အရိယမဂ်ဉာဏ် တို့၏ ရှေးအဖို့၌ တည်ရှိကြသော ဝိပဿနာဘာဝနာစိတ်တို့ကား ဤ ကာမာ ဝစရကုသိုလ်စိတ်တို့ပင် ဖြစ်ကြသည်။ အရာကျယ်၏။ ထိုကြောင့် ယင်းစိတ် တို့ကို မဟာကုသိုလ်စိတ်ဟူ၍လည်း ခေါ်ဆိုပေသည်။</p> <h3>မဟာဝိပါက်စိတ် (၈) မျိုး</h3> <p>၁။ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု။<br> ...<br> ၈။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက</b> စိတ်တစ်ခု။</p> <p>မဟာကုသိုလ်စိတ် (၈)မျိုးနှင့် အလားတူ၏။ ကုသိုလ်နှင့် ဝိပါက်သာ ကွာခြားသည်။ ဤမဟာဝိပါက်စိတ် (၈)မျိုးတို့ကား ယင်း မဟာကုသိုလ်ကံ၏ အကျိုးဝိပါက်စိတ်တို့တည်း။ ယင်းစိတ် (၈)မျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော စိတ် သည် တိဟိတ်ပုထုဇန် (ဒွိဟိတ်ပုထုဇန်)ဖြစ်သော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တစ် ဦး၏ သန္တာန်၌ ပဋိသန္ဓေကိစ္စ ဘဝင်ကိစ္စ စုတိကိစ္စတို့ကို ရွက်ဆောင်ပေး၏။ ပဝတ္တိအခါဝယ် ကာမဣဋ္ဌာရုံ အမျိုးမျိုးနှင့် တွေ့ကြုံခိုက်ဝယ် ယင်းစိတ် (၈) မျိုးလုံးသည် ကာမဇောတို့၏ နောင်၌ ဇောယူသည့် အာရုံကိုပင် ဆက်လက် အာရုံယူတတ်သော တဒါရုံကိစ္စကို ရွက်ဆောင်လျက် ကာမသတ္တဝါတို့ သန္တာန် ၌ ထိုက်သလို ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်၏။ ကာမဣဋ္ဌာရုံဟူသည် အလိုရှိအပ် ကောင်းမြတ်သော ကာမစိတ်စေတသိက်နှင့် ရုပ် (၂၈)ပါးတို့ပင်တည်း။</p> <h3>မဟာကြိယာစိတ် (၈) မျိုး</h3> <p>၁။ သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက စိတ်တစ်ခု။ပ။</p> <p>၈။ ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက စိတ်တစ်ခု။</p> <p>ဤ မဟာကိရိယာစိတ်သည်လည်း မဟာကုသိုလ်စိတ်ကဲ့သို့ (၈)မျိုး ပင်ရှိသည်။ ရဟန္တာအရှင်မြတ်ကြီးတို့၏ ဒါန သီလ သမထ ဝိပဿနာဘာဝနာစိတ်တို့ပင်တည်း။ (ဥပစာရသမာဓိ တိုင်အောင်သော သမထကို ဆိုလို သည်။) ရဟန္တာအရှင်မြတ်ကြီးတို့၏ ဒါန သီလ သမထ ဝိပဿနာ စသော မွန်မြတ်သော ကျင့်ဝတ်ပဋိပတ်တို့သည် မည်သည့်အကျိုး တစ်စုံတစ်ရာကိုမျှ ဖြစ်စေနိုင်သည့်စွမ်းအား မရှိခြင်းကြောင့် ယင်း ကျင့်ဝတ်ပဋိပတ်တို့ကို ဖြည့် ကျင့်နေသော စိတ်တို့သည် ပြုလုပ်ကာမတ္တ ကိရိယာဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။</p> <p>ဤသို့လျှင် မဟာကုသိုလ်စိတ် (၈)မျိုး, မဟာဝိပါက်စိတ် (၈)မျိုး, မဟာ ကြိယာစိတ် (၈)မျိုး အားလုံးပေါင်းသော် ဤ (၂၄)မျိုးသော စိတ်တို့သည် များသောအားဖြင့် ကာမဘုံ၌ ကျင်လည်တတ် ဖြစ်တတ်သော ကာမဘုံ၌ အဖြစ်များသော တင့်တယ်ကောင်းမြတ်သော သောဘဏစိတ်တို့တည်း။</p> <p>၁။ အကုသိုလ်စိတ် --- ၁၂ - မျိုး</p> <p>၂။ အဟိတ်စိတ် --- ၁၈ - မျိုး</p> <p>၃။ ကာမသောဘဏစိတ် --- ၂၄ - မျိုး</p> <p>ပေါင်းသော် --- ၅၄ - မျိုး</p> <p>ဤ (၅၄)မျိုးသော စိတ်တို့သည် ကာမ (၁၁)ဘုံ၌ အဖြစ်များသောကြောင့် ကာမစိတ်တို့မည်၏။ ကာမနာမ်တရားဟူသည် ယင်းကာမစိတ် (၅၄) မျိုးနှင့် ယှဉ်ဖက်စေတသိက် (၅၂)မျိုးကို ဆိုလိုသည်။ အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် တိဟိတ်ပုထုဇန် ဖြစ်ပါက အသင်သူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်နိုင်ခွင့်ရှိသော ကာမစိတ် = အသင်သူတော်ကောင်း၏ ဝိပဿနာ ဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံဖြစ်သော ကာမစိတ်တို့မှာ ---</p> <p>၁။ အကုသိုလ်စိတ် --- ၁၂ - မျိုး</p> <p>၂။ ဟသိတုပ္ပါဒ် ကြဉ်သော အဟိတ်စိတ် --- ၁၇ - မျိုး</p> <p>၃။ မဟာကုသိုလ်စိတ် --- ၈ - မျိုး</p> <p>၄။ မဟာဝိပါက်စိတ် --- ၈ - မျိုး</p> <p>ပေါင်းသော် --- ၄၅ - မျိုးတည်း။</p> <h3>ရူပါဝစရစိတ် (၁၅) မျိုး</h3> <p>ကုသိုလ်စိတ် (၅) မျိုး</p> <p>၁။ ဝိတက် ဝိစာရ ပီတိ သုခ ဧကဂ္ဂတာ ဟူသော စျာန်အင်္ဂါငါးပါးနှင့် အတူတကွဖြစ်သော ပထမစျာန် ကုသိုလ်စိတ်၊</p> <p>၂။ ဝိစာရ ပီတိ သုခ ဧကဂ္ဂတာ ဟူသော စျာန်အင်္ဂါလေးပါးနှင့် အတူ တကွဖြစ်သော ဒုတိယစျာန် ကုသိုလ်စိတ်၊</p> <p>၃။ ပီတိ သုခ ဧကဂ္ဂတာ ဟူသော စျာန်အင်္ဂါသုံးပါးနှင့် အတူတကွ ဖြစ် သော တတိယစျာန် ကုသိုလ်စိတ်၊</p> <p>၄။ သုခ ဧကဂ္ဂတာ ဟူသော စျာန်အင်္ဂါ နှစ်ပါးနှင့် အတူတကွ ဖြစ်သော စတုတ္ထစျာန် ကုသိုလ်စိတ်၊</p> <p>၅။ ဥပေက္ခာ ဧကဂ္ဂတာ ဟူသော စျာန်အင်္ဂါနှစ်ပါးနှင့် အတူတကွဖြစ်သော ပဉ္စမစျာန် ကုသိုလ်စိတ်၊</p> <p>ဤသို့လျှင် ရူပါဝစရကုသိုလ်စိတ်မှာ (၅)မျိုး ရှိ၏။ ပဉ္စကနည်းတည်း။ အလားတူပင် ယင်း ရူပါဝစရကုသိုလ်၏ အကျိုးဖြစ်သော ရူပါဝစရဝိပါက် စိတ်မှာလည်း (၅)မျိုးပင်ရှိ၏။ သို့သော် ယင်းရူပါဝစရဝိပါက်စိတ်တို့မှာ ဆိုင်ရာ ဆိုင်ရာ ရူပါဝစရဘုံ၌ ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ ရူပါဝစရဗြဟ္မာတို့၏ သန္တာန်၌သာလျှင် ပဋိသန္ဓေကိစ္စ ဘဝင်ကိစ္စ စုတိကိစ္စကို ရွက်ဆောင်လျက် ဖြစ်ပေါ်နိုင်သော စိတ်တို့သာ ဖြစ်ကြသည်။ အလားတူပင် ရဟန္တာအရှင်မြတ်ကြီးတို့သည် ရူပါဝစရစျာန်တို့ကို ရရှိသော စျာနလာဘီပုဂ္ဂိုလ်တို့ ဖြစ်ကုန်မူ ယင်းစျာန်တို့သည် မည်သည့်အကျိုးတစ်စုံတစ်ရာကိုမျှ ဖြစ်စေနိုင်သော စွမ်းအားမရှိခြင်းကြောင့် ကြိယာဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။ ယင်း ရူပါဝစရကြိယာစိတ်မှာလည်း (၅)မျိုးပင်တည်း။ အားလုံးပေါင်းသော် ရူပါဝစရစိတ် (၁၅)မျိုးတည်း။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် ရူပါဝစရကုသိုလ်စျာန် တစ်မျိုးမျိုးကို ရရှိပါက ယင်း မိမိရရှိသော စျာန်သည် အသင်သူတော်ကောင်း၏ ဝိပဿနာ ဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ စာရင်းတွင် ပါဝင်ပေသည်။ အကယ်၍ စတုက္ကနည်း အရ ရူပါဝစရစျာန်လေးပါး, ပဉ္စကနည်းအရ ရူပါဝစရစျာန်ငါးပါးလုံးကိုပင် ရရှိသူဖြစ်ပါက ယင်း ရူပါဝစရစျာန် အားလုံးသည်လည်း အသင်သူတော်ကောင်း၏ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ စာရင်းတွင် ပါဝင်ပေသည်။</p> <h3>အရူပါဝစရစိတ် (၁၂) မျိုး</h3> <p>ကုသိုလ်စိတ် (၄) မျိုး</p> <p>၁။ အာကာသာနဉ္စာယတန ကုသိုလ်စိတ် = အဆုံးအပိုင်းအခြား မရှိသော ကောင်းကင်ပညတ်လျှင် တည်ရာအာရုံရှိသော ကုသိုလ်စိတ်၊</p> <p>၂။ ဝိညာဏဉ္စာယတန ကုသိုလ်စိတ် = အာကာသာနဉ္စာယတနဝိညာဏ် လျှင် တည်ရာအာရုံရှိသော ကုသိုလ်စိတ်၊</p> <p>၃။ အာကိဉ္စညာယတန ကုသိုလ်စိတ် = အာကာသာနဉ္စာယတနဝိညာဏ် ၏ မရှိခြင်း နတ္ထိဘောပညတ်လျှင် တည်ရာအာရုံရှိသော ကုသိုလ်စိတ်၊</p> <p>၄။ နေဝသညာနာသညာယတန ကုသိုလ်စိတ် = သညာ ရှိသည်လည်း မဟုတ် သညာ မရှိသည်လည်း မဟုတ်သော (= ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်း သော သညာကား မရှိ အလွန့်အလွန် သိမ်မွေ့နူးညံ့သော သညာသာ လျှင်ရှိသော) ကုသိုလ်စိတ်၊</p> <p>ဤသို့လျှင် အရူပါဝစရကုသိုလ်စိတ် (၄)မျိုးရှိသည်။ ယင်း ကုသိုလ်တို့၏ အကျိုးဝိပါက်စိတ်တို့လည်း လေးမျိုးပင် ရှိကြ၏။ ဆိုင်ရာ အရူပဘုံ၌ ဆိုင်ရာ အရူပဗြဟ္မာတို့၏ သန္တာန်၌သာလျှင် ဖြစ်ခွင့်ရှိကြသော ဝိပါက်စိတ် တို့တည်း။ အကယ်၍ ရဟန္တာ အရှင်မြတ်ကြီးတို့သည်လည်း အရူပစျာန်တို့ ကိုပါ ရရှိကြပါမူ ယင်း အရူပစျာန်တို့သည် မည်သည့်အကျိုး တစ်စုံတစ်ရာ ကိုမျှ ဖြစ်စေနိုင်သည့် စွမ်းအား မရှိခြင်းကြောင့် ကိရိယာဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။ ဤသို့လျှင် အရူပါဝစရကုသိုလ်စိတ် (၄)မျိုး, အရူပါဝစရ ဝိပါက်စိတ် (၄)မျိုး, အရူပါဝစရ ကြိယာစိတ် (၄)မျိုး, အားလုံးပေါင်းသော် အရူပါဝစရစိတ် (၁၂)မျိုးတည်း။ အသင် သူတော်ကောင်းသည် အကယ်၍ အရူပစျာန်တို့ကိုပါ ရရှိပါမူ ယင်းအရူပစျာန် (၄)မျိုးတို့သည်လည်း အသင် သူတော်ကောင်း၏ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံစိတ်တို့တွင် ပါဝင်နေမည် သာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကြောင့် စျာနလာဘီဖြစ်သော အသင်သူတော်ကောင်း ၏ သန္တာန်၌ အများဆုံးဖြစ်နိုင်သော ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ စိတ်တို့မှာ အောက်ပါအတိုင်း (၅၄)မျိုးသော စိတ်တို့သာ ဖြစ်ကြသည်။</p> <p>၁။ ကာမာဝစရစိတ်မှ --- ၄၅ - မျိုး</p> <p>၂။ ရူပါဝစရ ကုသိုလ်စျာန်စိတ် --- ၅ - မျိုး (ပဉ္စကနည်း)</p> <p>၃။ အရူပါဝစရ ကုသိုလ်စျာန်စိတ် --- ၄ - မျိုး</p> <p>အားလုံးပေါင်းသော် စိတ် --- ၅၄ - မျိုးတည်း။</p> <p>ဤ (၅၄)မျိုးသော စိတ်တို့ကား ကာမဘုံသား စျာန်ရ ပုထုဇန်နှင့် စျာန်ရ သေက္ခ အရိယာသူတော်ကောင်းတို့၏ ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် ရှုပွားရမည့် ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံတရားတို့ ဖြစ်ကြသည်။</p> <p>ကာမ-ရူပ-အရူပ-ဘုံသုံးပါးအတွင်း၌ တည်ရှိကြသော ပုထုဇန်, သေက္ခ, အသေက္ခပုဂ္ဂိုလ်အားလုံးတို့အတွက် ခြုံငုံ၍ ဆိုရသော် လောကီစိတ် (၈၁)ပါးတို့သည် ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ယင်း လောကီစိတ် (၈၁)မျိုးတို့ကား ---</p> <p>ဤကာမစိတ် (၅၄)မျိုး, ရူပါဝစရစိတ် (၁၅)မျိုး, အရူပါဝစရစိတ် (၁၂)မျိုး, အားလုံးပေါင်းသော် (၈၁)မျိုးသော စိတ်တို့ကို (၃၁)ဘုံဟူသော လောကီနယ်၌သာ ကျင်လည်တတ် ဖြစ်တတ်သောကြောင့် လောကီစိတ်တို့ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုသည်။</p> <h3>လောကုတ္တရာစိတ် (၈) မျိုး (အကျဉ်းနည်း)</h3> <p>အရိယမဂ်စိတ် (၄) မျိုး</p> <p>၁။ သောတာပတ္တိမဂ်စိတ်၊</p> <p>၂။ သကဒါဂါမိမဂ်စိတ်၊</p> <p>၃။ အနာဂါမိမဂ်စိတ်၊</p> <p>၄။ အရဟတ္တမဂ်စိတ်၊</p> <p>ဤသို့လျှင် မဂ်စိတ် (၄)မျိုး ရှိ၏။</p> <h3>အရိယဖိုလ်စိတ် (၄) မျိုး</h3> <p>၁။ သောတာပတ္တိဖိုလ်စိတ်၊</p> <p>၂။ သကဒါဂါမိဖိုလ်စိတ်၊</p> <p>၃။ အနာဂါမိဖိုလ်စိတ်၊</p> <p>၄။ အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်၊</p> <p>ဤသို့လျှင် ဖိုလ်စိတ် (၄)မျိုးရှိသည်။ ဆိုင်ရာ အရိယမဂ်၏ အကျိုး ဝိပါက်စိတ်တို့ပင်တည်း။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် မိမိ၏သန္တာန်၌ ဖြစ်နိုင်ခွင့်ရှိသော လောကီ စိတ်စေတသိက် = နာမ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း, ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်းတွင် ရေးသားတင်ပြခဲ့သော ရုပ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း သိမ်းဆည်းပြီးနောက် ယင်းရုပ်နာမ်တို့၏ အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေလျက် အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်းရုပ်နာမ်တို့ကို လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့တင်ကာ တွင်တွင်ကြီး ဝိပဿနာရှုခဲ့သော် ဝိပဿနာဉာဏ်တို့၏ အဆုံး၌ ယင်းအရိယမဂ်ဉာဏ် ဖိုလ် ဉာဏ်တို့သည် ဖြစ်ပေါ်လာကြမည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>အကယ်၍ ကာမာဝစရ နာမ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း သို့မဟုတ် ရုပ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း ဝိပဿနာရှုခိုက် အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ခဲ့သော် ယင်း အရိယမဂ် အရိယဖိုလ်တရားတို့သည် ပထမဇ္ဈာနိက အရိယမဂ် = ပထမစျာန်နှင့် ယှဉ်သော အရိယမဂ်, ပထမဇ္ဈာနိက အရိယဖိုလ် = ပထမ စျာန်နှင့် ယှဉ်သော အရိယဖိုလ်တို့သာ ဖြစ်ကြသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၂-၂၇၃။)</p> <p><b>လောကုတ္တရမဂ္ဂေါ ဟိ အပ္ပနံ အပ္ပတ္တော နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ရူပံ သမ္မသိတွာ ဝုဋ္ဌိတဿ အဋ္ဌင်္ဂိကော သောမနဿသဟဂတမဂ္ဂေါ ဟောတိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၄။)</p> <p>ထိုကြောင့် ကာမာဝစရ နာမ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း သို့မဟုတ် ရုပ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း ဝိပဿနာရှုခိုက် အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ရောက် ခဲ့လျှင် မဂ္ဂင် (၈)ပါး, ဗောဇ္ဈင် (၇)ပါး, စျာနင် (၅)ပါးတို့ပင် ရှိကြ၏။ သို့သော် ယင်းစျာနင်တို့ကား လောကီစျာနင် မဟုတ်၊ လောကုတ္တရာစျာနင်သာ ဖြစ်သည်။ လောကုတ္တရာ ပထမဇ္စျာနိကမဂ် ဟူလိုသည်။</p> <p>အကျယ်နည်းအားဖြင့် လောကုတ္တရာစိတ် (၄၀)</p> <p>၁။ ပထမစျာန် နာမ်တရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခိုက် အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ခဲ့ လျှင် ပထမဇ္ဈာနိကအရိယမဂ် ပထမဇ္ဈာနိကအရိယဖိုလ် ဖြစ်သည်။</p> <p>၂။ ဒုတိယစျာန်နာမ်တရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခိုက် အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ခဲ့ လျှင် ဒုတိယဇ္ဈာနိကအရိယမဂ် ဒုတိယဇ္ဈာနိကအရိယဖိုလ် ဖြစ်သည်။</p> <p>၃။ တတိယစျာန် နာမ်တရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခိုက် အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ခဲ့ လျှင် တတိယဇ္ဈာနိကအရိယမဂ် တတိယဇ္ဈာနိကအရိယဖိုလ် ဖြစ် သည်။</p> <p>၄။ စတုတ္ထစျာန် နာမ်တရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခိုက် အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ခဲ့ လျှင် စတုတ္ထဇ္ဈာနိကအရိယမဂ် စတုတ္ထဇ္ဈာနိကအရိယဖိုလ် ဖြစ်သည်။</p> <p>၅။ ပဉ္စမစျာန် နာမ်တရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခိုက် အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ခဲ့ လျှင် ပဉ္စမဇ္ဈာနိကအရိယမဂ် ပဉ္စမဇ္ဈာနိကအရိယဖိုလ် ဖြစ်သည်။</p> <p>တစ်ဖန် ကာမာဝစရနာမ်တရား သို့မဟုတ် ရုပ်တရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခိုက် အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ခဲ့လျှင်လည်း ပထမဇ္ဈာနိကအရိယမဂ် ပထမဇ္ဈာနိကအရိယဖိုလ်ပင်ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် ---</p> <p>၁။ သောတာပတ္တိ အရိယမဂ် (၅)မျိုး, သောတာပတ္တိ အရိယဖိုလ် (၅)မျိုး၊</p> <p>၂။ သကဒါဂါမိ အရိယမဂ် (၅)မျိုး, သကဒါဂါမိ အရိယဖိုလ် (၅)မျိုး၊</p> <p>၃။ အနာဂါမိ အရိယမဂ် (၅)မျိုး, အနာဂါမိ အရိယဖိုလ် (၅)မျိုး၊</p> <p>၄။ အရဟတ္တ အရိယမဂ် (၅)မျိုး, အရဟတ္တ အရိယဖိုလ် (၅)မျိုး၊</p> <p>အားလုံးပေါင်းသော် အကျယ်အားဖြင့် လောကုတ္တရာစိတ် (၄၀)တည်း။</p> <p>ထိုကြောင့် အကျဉ်းအားဖြင့် လောကီစိတ် (၈၁), လောကုတ္တရာစိတ် (၈)မျိုး နှစ်ရပ်ပေါင်းသော် စိတ် (၈၉)မျိုး = တစ်ခုယုတ် (၉၀)ဖြစ်သည်။အကျယ်အားဖြင့်ကား လောကီစိတ် (၈၁), လောကုတ္တရာစိတ် (၄၀) နှစ်ရပ် ပေါင်းသော် စိတ် (၁၂၁)မျိုး ဖြစ်သည်။ (ပဉ္စကနည်းတည်း။)</p> <p>__________</p> <h3>အပိုင်း (၂)</h3> <h3>စေတသိက်ပိုင်းဆိုင်ရာ သိမှတ်စရာ</h3> <p>စိတ်သည် အာရုံကို သိတတ်သော အာရုံကို ရယူတတ်သော သဘော လက္ခဏာအားဖြင့် တစ်မျိုးသာ ဖြစ်သော်လည်း ယင်းစိတ်နှင့် စိတ္တက္ခဏ တစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသော စေတသိက်တို့၏ ထူးထွေ ကွဲပြားမှုကို အကြောင်းခံ၍ စိတ်လည်း အမျိုးမျိုးပြားရပေသည်။ စိတ်မည်သည် စေတသိက်တို့မပါဘဲ မိမိချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ စေတသိက်တို့သည်လည်း စိတ်မပါဘဲ မိမိတို့ချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိကြပေ။ စိတ်နှင့် စေတသိက်တို့သည် စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ အုပ်စုအလိုက် အတူယှဉ်တွဲ၍သာ အမြဲတမ်း ဖြစ်ကြရလေသည်။ ယင်းစိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကုန်သော စိတ် စေတသိက် နာမ်တရားစုတို့ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂမဟာဋီကာဆရာတော်က (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)၌ <b>အရူပကလာပ</b> = နာမ်ကလာပ်ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။</p> <p>စိတ်နှင့်ယှဉ်သော စေတသိက်တို့၏ လက္ခဏာ (၄) ပါး</p> <p>၁။ <b>ဧကုပ္ပါဒ</b> = စိတ်နှင့်တူသော ဖြစ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူဖြစ်ခြင်း၊</p> <p>၂။ <b>ဧကနိရောဓ</b> = စိတ်နှင့်တူသော ချုပ်ခြင်း = စိတ်နှင့် အတူချုပ်ခြင်း၊</p> <p>၃။ <b>ဧကာလမ္ဗဏ</b> = စိတ်နှင့်တူသော အာရုံရှိခြင်း = စိတ်နှင့် အာရုံတူခြင်း၊</p> <p>၄။ <b>ဧကဝတ္ထုက</b> = စိတ်နှင့်တူသော မှီရာဝတ္ထုရှိခြင်း = စိတ်နှင့် မှီရာဝတ္ထု တူခြင်း၊</p> <p>ဤသို့အားဖြင့် စေတသိက်တို့၌ စေတောယုတ္တလက္ခဏာ (၄)ပါး ရှိကြ ပေသည်။ မည်သည့် စေတသိက်မဆို စိတ်၌ယှဉ်သောအခါ ကာမဘုံ ရူပဘုံ၌ ဤအင်္ဂါ (၄)ပါးနှင့် ညီညွတ်ရမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်သည်။ အရူပဘုံ၌ကား ဧကဝတ္ထုက အင်္ဂါတစ်ပါး ယုတ်လျော့ပေသည်။ မှီရာဝတ္ထုရုပ် မရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ယင်း စေတသိက်တို့ကား (၅၂)မျိုး ရှိပေသည်။</p> <p>စေတသိက် (၅၂) မျိုး</p> <p>၁။ သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် = စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် (၇)လုံး၊</p> <p>၂။ ပကိဏ်းစေတသိက် = ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး၊</p> <p>၃။ အကုသိုလ်စေတသိက် = အကုသိုလ်စိတ်နှင့်ယှဉ်သော စေတသိက် (၁၄)လုံး၊</p> <p>၄။ သောဘဏစေတသိက် = တင့်တယ်ကောင်းမြတ်သော သောဘဏ စိတ်နှင့် ယှဉ်သော စေတသိက် (၂၅)လုံး၊</p> <p>အားလုံးပေါင်းသော် စေတသိက် (၅၂)လုံး ဖြစ်သည်။</p> <h3>သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇) လုံး</h3> <p>စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော = စိတ်တိုင်းစိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော စေတသိက်</p> <p>၁။ <b>ဖဿ</b> = အာရုံကို တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်း သဘော (လက္ခဏ)၊</p> <p><br> = အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ဆက်စပ်ပေးခြင်း သဘော (ရသ)၊</p> <p>၂။ <b>ဝေဒနာ</b> = အာရုံ၏ အရသာကို ခံစားခြင်းသဘော၊</p> <p>၃။ <b>သညာ</b> = အာရုံကို မှတ်သားခြင်းသဘော၊</p> <p>၄။ <b>စေတနာ</b> = အာရုံပေါ်သို့ ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ် တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော်ပေးခြင်း = နှိုးဆော်ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p>၅။ <b>ဧကဂ္ဂတာ</b> = အာရုံ တစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ် ကျရောက်နေခြင်း သဘော၊</p> <p><br> = တည်ငြိမ်နေခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဖရိုဖရဲ မကြဲစေခြင်းသဘော၊</p> <p>၆။ <b>ဇီဝိတ</b> = ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်း သဘော = နာမ် သက်စောင့် ဓာတ်။</p> <p>၇။ <b>မနသိကာရ</b> = အာရုံဘက်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဦးလှည့် တွန်းပို့ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသဘော။</p> <p>[မှတ်ချက် --- စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကြသော စိတ်စေတသိက် တရားစုတို့ကို သမ္ပယုတ်တရားဟု ခေါ်ဆိုသည်။ အထက်ပါ စေတသိက်တို့တွင် ဧကဂ္ဂတာစေတသိက်ကို အချို့အရာ၌ စိတ်တည်ကြည်မှု စွမ်းအင်ကို အမှီပြု၍ သမာဓိန္ဒြေ သမာဓိဗိုလ် သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင် သမ္မာသမာဓိမဂ္ဂင် ဥပစာရသမာဓိ အပ္ပနာသမာဓိ စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။ တစ်ဖန် ဝေဒနာစေတသိက်ကိုလည်း သတိပြုပါ။ ဝေဒနာစေတသိက်သည် စိတ်တိုင်း စိတ်တိုင်း၌ ယှဉ်သော သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက်တစ်မျိုး ဖြစ်၏။ အသိစိတ်ရှိနေသမျှ ကာလ ပတ်လုံး ဝေဒနာကား အမြဲတမ်း ပါဝင်တည်ရှိနေမည်သာ ဖြစ်၏။ ထို ဝေဒနာမှာ သုခ ဒုက္ခ သောမနဿ ဒေါမနဿ ဥပေက္ခာဟူသော ဝေဒနာ ငါးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်၏။ ဝေဒနာမပါသော ဝေဒနာမယှဉ်သော စိတ်ဟူသည် ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၌ မရှိစကောင်းပေ။ ဝေဒနာကား ချုပ်၏။ အသိ စိတ်ကား မချုပ်ဟူသော ဝါဒမှာ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာ၏ အယူအဆမဟုတ်ပေ၊၊]</p> <h3>ပကိဏ်းစေတသိက် (၆) လုံး</h3> <p>= ပြိုးပြွမ်းယှဉ်သော စေတသိက် (၆)လုံး</p> <p>၁။ <b>ဝိတက်</b> = အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရှေးရှု တင်ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = ကြံစည်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၂။ <b>ဝိစာရ</b> = အာရုံကို ထပ်ကာထပ်ကာ သုံးသပ် ဆင်ခြင်ခြင်း = ဆုပ်နယ်ခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = အာရုံကို ထပ်၍ထပ်၍ ယူခြင်းသဘော၊</p> <p>၃။ <b>အဓိမောက္ခ</b> = အာရုံကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းသဘော၊</p> <p>၄။ <b>ဝီရိယ</b> = ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော</p> <p><br> = အားတက်သရော ရှိခြင်းသဘော၊</p> <p>(အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် = သမ္ပယုတ်တရားတို့ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော ဖြစ်သည်။ မကောင်းဘက်၌လည်း လောဘဖြစ်အောင်, ဒေါသဖြစ်အောင်, မောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုး၊ အကောင်းဘက်၌လည်း အလောဘဖြစ်အောင်, အဒေါသဖြစ် အောင်, အမောဟဖြစ်အောင် စသည်ဖြင့် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။ သမာဓိပိုင်း၌ သမာဓိဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှု, ဝိပဿနာပိုင်း၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, ရုပ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, နာမ်တရားကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားတို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှု, အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်းရုပ်နာမ်တို့၏ အနိစ္စအချက် ဒုက္ခအချက် အနတ္တအချက်တို့ကို သိအောင် ကြိုးစားမှုမျိုးတည်း။)</p> <p>၅။ <b>ပီတိ</b> = အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၆။ <b>ဆန္ဒ</b> = အာရုံကို လိုလားတောင့်တခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = အာရုံကို ပြုလုပ်လိုခြင်းသဘော၊</p> <p>(အာရုံတစ်ခုပေါ်၌ လောဘဖြစ်လိုသည့် သဘော, ဒေါသဖြစ်လိုသည့် သဘော, မောဟ ဖြစ်လိုသည့် သဘော, အလောဘဖြစ်လိုသည့် သဘော, အဒေါသဖြစ်လိုသည့် သဘော, အမောဟဖြစ်လိုသည့် သဘော, သမာဓိ ဖြစ်လိုသည့် သဘော, ပညာဖြစ်လိုသည့် သဘော ဤသို့ စသည်ဖြင့် အရာဌာန အားလျော်စွာ သဘောပေါက်ပါလေ။ မြင်လိုမှု ကြားလိုမှု နံလိုမှု အရသာသိလိုမှု ထိလိုမှု သိလိုမှု သဘောများကို အာရုံကို ပြုလုပ်လိုသည့်သဘောဟု ဆိုလိုသည်။)</p> <p>ဤ စေတသိက် (၆)လုံးတို့သည် စိတ်အားလုံး၌ မယှဉ်ဘဲ အချို့အချို့သော စိတ်၌သာ ယှဉ်သဖြင့် ဟိုတချို့ သည်တချို့ ရောရောပြွမ်းပြွမ်း ယှဉ်တတ်သော စေတသိက်များဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပကိဏ်းစေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။</p> <p>သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏစေတသိက် (၇)လုံးနှင့် ပကိဏ်းစေတသိက် (၆) လုံး = ဤနှစ်ရပ်ပေါင်း စေတသိက် (၁၃) လုံးတို့ကို အညသမာန်း စေတသိက်ဟု ခေါ်ဆို၏။ အသောဘဏ အမည်ရသော အကုသိုလ်စိတ် အဟိတ် စိတ်တို့၌လည်းကောင်း, သောဘဏ အမည်ရသော အကျဉ်းအားဖြင့် စိတ် (၅၉) အကျယ်အားဖြင့် (၉၁)ပါးသော စိတ်တို့၌လည်းကောင်း ထိုက်သလို ယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကြသဖြင့် ယင်းစေတသိက်တို့သည် အကောင်းအဆိုး နှစ်ဘက်ရ စေတသိက်တို့ ဖြစ်ကြသည်။</p> <p>ဝိတက်-စေတနာ-မနသိကာရ</p> <p>ဝိတက်သည် သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ရောက်အောင် ရှေးရှုတင်ပေးတတ်၏။ စေတနာကား ဝိတက်သည် တင်ပေးအပ်သော သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံ၌ ယှဉ်စပ်ပေး၏။ မနသိကာရသည်ကား သမ္ပယုတ် တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ဖြောင့်ဖြောင့်မတ်မတ် ရောက်အောင် ပြုလုပ် ပေး၏။ မောင်းနှင်ပေး၏။</p> <h3>အကုသိုလ် စေတသိက် (၁၄) လုံး</h3> <p>အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက် (၄) လုံး</p> <p>= အကုသိုလ်စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက်</p> <p>၁။ <b>မောဟ</b> = အာရုံ၏ သဘောမှန်ကို မသိခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = အာရုံကို အသိမှားခြင်းသဘော၊</p> <p>၂။ <b>အဟိရိက</b> = (က) ဒုစရိုက်တရား ( ခ ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မရှက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၃။ <b>အနောတ္တပ္ပ</b> = (က) ဒုစရိုက်တရား ( ခ ) လောဘ ဒေါသ မောဟ စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့မှ မကြောက်ခြင်း သဘော၊</p> <p>၄။ <b>ဥဒ္ဓစ္စ</b> = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မငြိမ်မသက် ပျံ့လွင့်နေခြင်း သဘော။</p> <p>ဤ စေတသိက် (၄)မျိုးတို့သည် အကုသိုလ်စိတ်တိုင်း စိတ်တိုင်း၌ အမြဲယှဉ်သောကြောင့် အကုသလသာဓာရဏစေတသိက်ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။</p> <p>လောဘအုပ်စု စေတသိက် (၃) လုံး</p> <p>၅။ <b>လောဘ</b> = အာရုံကို ငါ့ဟာဟု စွဲယူခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = အာရုံကို လိုလားတပ်မက်ခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = အာရုံ၌ ကပ်ငြိခြင်းသဘော၊</p> <p>၆။ <b>ဒိဋ္ဌိ</b> = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘ ဟု စွဲလမ်းယုံကြည်ခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = အယူမှားခြင်းသဘော = ခံယူချက်မှားခြင်းသဘော၊</p> <p>၇။ <b>မာန</b> = ငါ ငါဟု စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်ခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = ထောင်လွှားခြင်းသဘော၊</p> <p><br> = အသာယူလိုခြင်းသဘော၊</p> <p>ထပ်မံရှင်းလင်းချက်</p> <p><b>ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနေသု ဣတ္ထိပုရိသာဒီသု ဇဝတိ၊ ဝိဇ္ဇမာနေသုပိ ခန္ဓာဒီသု န ဇဝတီတိ အဝိဇ္ဇာ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၇။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၇။)</p> <p>မောဟကိုပင် အဝိဇ္ဇာဟုလည်း ခေါ်ဆို၏။ (၃၁)ဘုံ အတွင်း၌ တည်ရှိသော သက်ရှိလောက သက်မဲ့လောက = သက်ရှိအရာဝတ္ထု သက်မဲ့အရာ ဝတ္ထုတို့ကို ပရမတ္ထသစ္စာသို့ ဆိုက်အောင် ဝိပဿနာသမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ ဓာတ်ခွဲကြည့်နိုင်သဖြင့် ---</p> <p>၁။ ရုပ်တရား အစုအပုံမျှသာရှိသည်ဟု</p> <p>၂။ နာမ်တရား အစုအပုံမျှသာ ရှိသည်ဟု</p> <p>၃။ ရုပ်+နာမ် အစုအပုံမျှသာ ရှိသည်ဟု = ခန္ဓာငါးပါးအစုအပုံ, အာယတနတစ်ဆယ့်နှစ်ပါးအစုအပုံ, ဓာတ်တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးအစုအပုံမျှသာ ရှိသည်ဟု သိသည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုအသိမှာ မှန်၏။ နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ် တည်း။</p> <p>၄။ အကြောင်းတရားအစုအပုံ အကျိုးတရားအစုအပုံမျှသာ ရှိသည်ဟု သိအံ့၊ ထိုအသိမှာလည်း မှန်၏၊ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်တည်း။</p> <p>ထို ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး တရားစုတို့ကို သင်္ခါရတရားစုတို့ဟူ၍ ခေါ်ဆို၏။ ထိုသင်္ခါရတရားတို့ကား ဖြစ်ပြီးလျှင် ပျက်တတ်သည့် အနိစ္စတရား တို့သာ ဖြစ်ကြ၏။ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်း ဒဏ်ချက်ဖြင့် အမြဲမပြတ် အညှဉ်းပန်း အနှိပ်စက်ခံရသည့် ဒုက္ခတရားတို့သာ ဖြစ်ကြ၏။ မပျက်စီးဘဲ အကျိတ်အခဲ အခိုင်အမာ အနှစ်သာရအားဖြင့် တည်နေသည့် အတ္တမဟုတ်သည့် အနတ္တ တရားတို့သာ ဖြစ်ကြ၏။ ရွံရှာစက်ဆုပ်ဖွယ် အသုဘတရားစုတို့သာ ဖြစ်ကြ၏။ ထိုကြောင့် ယင်းသင်္ခါရတရားတို့ကို ---</p> <p>၁။ အနိစ္စတရားတို့သာ ဖြစ်ကြသည်ဟု</p> <p>၂။ ဒုက္ခတရားတို့သာ ဖြစ်ကြသည်ဟု</p> <p>၃။ အနတ္တတရားတို့သာ ဖြစ်ကြသည်ဟု</p> <p>၄။ အသုဘတရားတို့သာ ဖြစ်ကြသည်ဟု သိအံ့၊ ထို အသိမှာလည်း မှန် နေ၏။ ဝိပဿနာဉာဏ်များပင်တည်း။</p> <p>ထိုကြောင့် (၃၁)ဘုံ အတွင်း၌ တည်ရှိသော သက်ရှိသက်မဲ့ အရာဝတ္ထုတို့ကို ရုပ်တရားအစုအပုံ, နာမ်တရားအစုအပုံ, ရုပ်+နာမ်အစုအပုံ = ခန္ဓာငါးပါးအစုအပုံ = အာယတနတစ်ဆယ့်နှစ်ပါးအစုအပုံ = ဓာတ်တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါးအစုအပုံတို့ဟုလည်းကောင်း, အကြောင်းတရားအစုအပုံ အကျိုး တရားအစုအပုံတို့ဟုလည်းကောင်း, အနိစ္စတရားအစုအပုံ, ဒုက္ခတရားအစု အပုံ, အနတ္တတရားအစုအပုံ, အသုဘတရားအစုအပုံတို့ဟုလည်းကောင်း သိရှိနေပါက ထိုအသိကို အသိမှန် = သမ္မာဒိဋ္ဌိ = ဝိဇ္ဇာဉာဏ်ဟု ဆိုရပေသည်။</p> <p>ထိုသို့ အမှန်အတိုင်း မသိဘဲ ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာ စသည်ဟုလည်းကောင်း, အသက်ကောင် လိပ်ပြာကောင် ဝိညာဏ်ကောင် အတ္တကောင်ဟုလည်းကောင်း, ရွှေငွေ သစ်ပင် ရေမြေ တော တောင် စသည်ဟုလည်းကောင်း, နိစ္စတရားအစုအပုံ သုခတရားအစုအပုံ အတ္တတရားအစုအပုံ သုဘတရားအစုအပုံဟုလည်းကောင်း ယင်းသက်ရှိ သက်မဲ့ ဝတ္ထုတို့ကို ပြောင်းပြန် သိမြင်နေပါက ယင်းအသိကို အသိမှား = အဝိဇ္ဇာ = မောဟဟု ခေါ်ဆိုရပေသည်။</p> <p>ဤတွင် အဝိဇ္ဇာ = မောဟနှင့် ဒိဋ္ဌိ = မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတို့၏ သဘောကို ပိုမို၍ သဘောပေါက်စေရန် ဝိပဿနာနယ်၌ အရေးတကြီး သိထားသင့်သော အတ္တစွဲနှစ်မျိုးကို ဆက်လက်၍ ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။</p> --- <h3>အတ္တစွဲ (၂) မျိုး</h3> <p>လောကဝေါဟာရ အတ္တစွဲ = လောကသမညာ အတ္တစွဲနှင့် သာသနာပ အယူအဆရှိကြသည့် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ အယူဝါဒရှိသူတို့ ကြံဆထားအပ်သော အတ္တဒိဋ္ဌိစွဲဟု အကြမ်းစားအားဖြင့် အတ္တစွဲ နှစ်မျိုး ရှိပေသည်။ (မ၊ဋီ၊၁၊၃၆၅-၃၆၆။)</p> <p>၁။ လောကဝေါဟာရ အတ္တစွဲ = လောကသမညာ အတ္တစွဲ --- သက်ရှိ အရာဝတ္ထုတို့ကို ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာ ကျွဲ နွား တိရစ္ဆာန် စသည်ဖြင့် စွဲယူမှု, သက်မဲ့ အရာဝတ္ထုတို့ကိုလည်း ရွှေ ငွေ လယ် ယာ အိုးအိမ် သစ်ပင် ရေမြေ တောတောင် စသည်ဖြင့် စွဲယူမှုတည်း။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် ဗဟိဒ္ဓ ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ ဗဟိဒ္ဓ သက်ရှိလောကသို့ ဝိပဿနာဉာဏ်ကို စေလွှတ်ကြည့်ပါ။ ဗဟိဒ္ဓသက်ရှိသတ္တဝါတို့ ဟူသည်မှာလည်း ရုပ်တရားအစုအပုံ နာမ်တရား အစုအပုံ ရုပ်နာမ်အစုအပုံ အကြောင်းတရားအစုအပုံ အကျိုးတရားအစုအပုံ အနိစ္စတရားအစုအပုံ ဒုက္ခတရားအစုအပုံ အနတ္တတရားအစုအပုံ အသုဘ တရားအစုအပုံသာ ဖြစ်သည်ဟု သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်ကာ သိမြင်နိုင်ပေလိမ့်မည်။</p> <p>တစ်ဖန် ဗဟိဒ္ဓသက်မဲ့လောကသို့လည်း ဝိပဿနာဉာဏ်ကို စေလွှတ် ကြည့်ပါ။ ယင်း ဗဟိဒ္ဓ သက်မဲ့အရာဝတ္ထုတို့၌ (ရွှေ၌ ငွေ၌ ...) တည်ရှိသော ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို ဉာဏ်ဖြင့် စိုက်ရှုပါ။ ရုပ်ကလာပ်အမှုန်များကိုသာ တွေ့ရှိမည် ဖြစ်သည်။ ယင်း ရုပ်ကလာပ်တို့မှာ ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု အတွင်း၌ တည်ရှိသော တေဇောဓာတ် = ဥတုကြောင့် ဆင့်ကဲ ဆင့်ကဲ ေ့ရှနှင့်နောက် ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်နေသော ဥတုဇဩဇဋ္ဌမကရုပ်တို့နှင့် ရံခါ အသံပါသော် ဥတုဇသဒ္ဒနဝကကလာပ်ရုပ်တို့သာတည်း။ ထိုကြောင့် သက်မဲ့ အရာဝတ္ထုတို့ကို ဥတုဇဩဇဋ္ဌမကရုပ်တရားအစုအပုံဟုလည်းကောင်း, အသံ ပါခဲ့သော် ဥတုဇသဒ္ဒနဝကရုပ်တရားအစုအပုံဟုလည်းကောင်း သိမြင်ခဲ့သော် ထိုအသိသည် မှန်နေ၏။ ရွှေငွေ စသည်ဖြင့် သိခဲ့သော် ထိုအသိကား မှားနေ ၏ = အဝိဇ္ဇာတည်း၊ မောဟတည်း။</p> <p>သက်ရှိသတ္တဝါတို့ကို ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = သင်္ခါရတရား အစု အပုံဟု မသိဘဲ အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ အသုဘတရားအစုအပုံဟု မသိဘဲ ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာ စသည်ဖြင့် သိခဲ့သော် ထိုအသိကား မှားနေ၏။ အဝိဇ္ဇာ = မောဟတည်း။ ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာ စသည်သည် တကယ် ထင်ရှားရှိ၏ဟု စွဲလမ်းယုံကြည်ခဲ့သော် စွဲယူခဲ့သော် ခံယူချက်မှားခဲ့သော် ထို စွဲလမ်းယုံကြည်မှု စွဲယူမှု ခံယူချက်မှားမှုသည်ကား လောကဝေါဟာရ အတ္တစွဲ = လောကသမညာ အတ္တ စွဲတည်း = လူတို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲသည့်အတိုင်း တကယ် ထင်ရှားရှိ၏ဟု ခံယူချက်မှားမှုတည်း။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတည်း။</p> <p>သက်မဲ့အရာဝတ္ထုတို့ကိုလည်း ရုပ်တရားအစုအပုံဟု မသိဘဲ ရွှေငွေ စိန်ကျောက် စသည်ဖြင့်သိခဲ့သော် ထိုအသိကား မှားနေ၏၊ အဝိဇ္ဇာပင်တည်း။ ရွှေငွေ စိန်ကျောက် စသည်သည် တကယ်ထင်ရှား ရှိပါ၏ တကယ်ဟုတ်ပါ၏ ဟု စွဲလမ်း ယုံကြည်ခဲ့သော် စွဲယူခဲ့သော် ခံယူချက်မှားခဲ့သော် ထိုစွဲလမ်းယုံကြည်မှု စွဲယူမှု ခံယူချက်မှားမှုသည်ကား လောကဝေါဟာရ = လောကသမညာ အတ္တစွဲတည်း။ လောကဝေါဟာရအတိုင်း စွဲလမ်းယုံကြည်မှု ခံယူချက် မှားမှုတည်း။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတည်း။</p> <p>၂။ အတ္တဒိဋ္ဌိစွဲ --- ဤ အတ္တဒိဋ္ဌိစွဲ၌</p> <p>(က) ပရမတ္တ ဒိဋ္ဌိစွဲ = ပရမအတ္တ ဒိဋ္ဌိစွဲ</p> <p>( ခ ) ဇီဝအတ္တ ဒိဋ္ဌိစွဲဟု အကြမ်းစားအားဖြင့် နှစ်မျိုး ခွဲနိုင်၏။</p> <p>(က) <b>ပရမတ္တ</b> = <b>ပရမအတ္တဒိဋ္ဌိစွဲ</b> --- လောကကြီးနှင့်တကွ သတ္တဝါ အသီး အသီးကို ဖန်ဆင်းနေသော ဖန်ဆင်းရှင်အတ္တ = <b>ပရမတ္တ</b> = <b>ပရမအတ္တ</b>ရှိသည်ဟု စွဲယူမှု ခံယူချက်မှားမှုသည် <b>ပရမတ္တဒိဋ္ဌိ</b> = <b>ပရမအတ္တဒိဋ္ဌိစွဲ</b>တည်း။</p> <p>( ခ ) <b>ဇီဝအတ္တဒိဋ္ဌိစွဲ</b> --- သတ္တဝါ အသီးအသီး၏သန္တာန်၌ အဖန်ဆင်းခံ ရသော ဇီဝကောင် = အသက်ကောင် = လိပ်ပြာကောင် = ဝိညာဏ် ကောင် = အတ္တကောင် ရှိသည်ဟု စွဲယူမှု ယုံကြည်မှု ခံယူချက် မှားမှုသည် <b>ဇီဝအတ္တဒိဋ္ဌိစွဲ</b>တည်း။</p> <p><b>ပရမတ္တ</b>, <b>ဇီဝအတ္တ</b>ဟု အသိမှားမှုကား အဝိဇ္ဇာတည်း = မောဟတည်း။ <b>ပရမတ္တ</b>, <b>ဇီဝအတ္တ</b> တကယ် ထင်ရှားရှိသည်ဟု စွဲလမ်းယုံကြည်မှု စွဲယူမှု ခံယူ ချက်မှားမှုကား အတ္တဒိဋ္ဌိတည်း။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတည်း။</p> <p>မောဟနှင့် ဒိဋ္ဌိကို အတိုချုပ် ခွဲခြားမှတ်ရန်</p> <p>မောဟသည် (၃၁)ဘုံအတွင်း၌ တည်ရှိသော သက်ရှိသက်မဲ့ အရာ ဝတ္ထုတို့ကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု အသိမှား၏။ ဒိဋ္ဌိသည် (၃၁)ဘုံ အတွင်း၌ တည်ရှိသော သက်ရှိ သက်မဲ့ အရာဝတ္ထုတို့ကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု ယုံကြည်ချက် ခံယူချက်မှား၏။ နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု အသိမှားမှုကား မောဟ၊ နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု အယူမှားမှုကား ဒိဋ္ဌိတည်း။</p> <p>ဒေါသအုပ်စု စေတသိက် (၄) လုံး</p> <p>၈။ <b>ဒေါသ</b> = စိတ်ခက်ထန် ကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊</p> <p>= ဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊</p> <p>၉။ <b>ဣဿာ</b> = သူတစ်ပါး၏ စည်းစိမ်ဂုဏ်သိရ် ချမ်းသာကို ငြူစူ စောင်းမြောင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>= ကိုယ့်ထက်သာ မနာလိုခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၀။ <b>မစ္ဆရိယ</b> = မိမိ စည်းစိမ်ကို လျှို့ဝှက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= မိမိ စည်းစိမ်ကို အထိမခံနိုင်ခြင်းသဘော၊ ဝန်တိုခြင်း သဘော၊</p> <p>၁၁။ <b>ကုက္ကုစ္စ</b> = (က) ပြုခဲ့ပြီး ကျင့်ခဲ့ပြီးသော မကောင်းမှုအကုသိုလ်နှင့် ဒုစရိုက်တရားတို့ကို ပြုခဲ့မိ ကျင့်ခဲ့မိ၍ နောင်တ တစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊</p> <p>( ခ ) မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသော ကောင်းမှုကုသိုလ်နှင့် သုစရိုက်တရားတို့ကို မပြုလိုက်ရ မကျင့် လိုက်ရ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ခြင်းသဘော၊</p> <h3>သသင်္ခါရိကအုပ်စုဝင် စေတသိက် (၂) လုံး</h3> <p>၁၂။ <b>ထိန</b> = စိတ်ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>= စိတ်မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်းသဘော။</p> <p>၁၃။ <b>မိဒ္ဓ</b> = ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ ထိုင်းမှိုင်းခြင်းသဘော။</p> <p>= ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့ မရွှင်လန်း မထက်သန်ခြင်း သဘော။</p> <h3>မောဟအုပ်စု စေတသိက် (၁) လုံး</h3> <p>၁၄။ <b>ဝိစိကိစ္ဆာ</b> =</p> <p>၁။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားစစ် ဘုရားမှန်,</p> <p>၂။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ တရားစစ် တရားမှန်,</p> <p>၃။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင်၏ အရိယသာဝက သံဃာစစ် သံဃာမှန်,</p> <p>၄။ သီလကျင့်စဉ် သမာဓိကျင့်စဉ် ပညာကျင့်စဉ်ဟူသော သိက္ခာသုံး ပါး,</p> <p>၅။ သံသရာ၏ ေ့ရှအစွန်းဟူသော အတိတ်ဘဝ = အတိတ်ခန္ဓာ,</p> <p>၆။ သံသရာ၏ နောက်အစွန်းဟူသော အနာဂတ်ဘဝ = အနာဂတ် ခန္ဓာ,</p> <p>၇။ သံသရာ၏ ေ့ရှအစွန်း နောက်အစွန်းဟူသော အတိတ်+အနာဂတ် ဘဝ = အတိတ် အနာဂတ် ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး,</p> <p>၈။ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရား,</p> <p>ဤ (၈)ဌာနတို့၌ ယုံမှားသံသယရှိခြင်း သဘော။ (အဘိ၊၁၊၂၀၈။)</p> <p>[မှတ်ချက် --- ကံ-ကံ၏အကျိုးတရားအပေါ်၌ သံသယရှိခြင်းများ သည်လည်း ဤကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရား၌ သံသယရှိမှုတွင် အကျုံးဝင်လျက်ရှိပေသည်။]</p> <p>သောဘဏစေတသိက် = အကောင်းစေတသိက် (၂၅)</p> <p>သောဘဏ စေတသိက် (၂၅) လုံးမှာ ---</p> <p>(က) သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက်= သောဘဏ အမည်ရသော အကောင်းစိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက် (၁၉) လုံး,</p> <p>( ခ ) ဝိရတိ စေတသိက် (၃)လုံး,</p> <p>( ဂ ) အပ္ပမညာ စေတသိက် (၂)လုံး,</p> <p>(ဃ) ပညိန္ဒြေ စေတသိက် (၁)လုံး,</p> <p>အားလုံးပေါင်းသော် (၂၅)လုံး ဖြစ်သည်။</p> <p>သောဘဏသာဓာရဏစေတသိက် (၁၉) လုံး</p> <p>၁။ <b>သဒ္ဓါ</b> = (ဝိစိကိစ္ဆာ၌ ဖော်ပြထားသော ရှစ်ဌာနတို့၌ ) ယုံမှု + ကြည်မှု သဘော၊</p> <p>= ယုံကြည်ခြင်းသဘော = သက်ဝင်တည်နေခြင်းသဘော။</p> <p>[မှတ်ချက် --- ဤကား ခြုံငုံ၍ ရေးသားထားခြင်းဖြစ်သည်။ နေရာ ဌာနသို့လိုက်၍ ခွဲခြားယူတတ်ဖို့ လိုပေသည်။</p> <p>၁။ ဘုရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ ဘုရားဂုဏ်၌ ယုံကြည်မှု,</p> <p>၂။ တရားဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ တရားဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,</p> <p>၃။ သံဃာ့ဂုဏ်ကို အာရုံယူရာ၌ သံဃာ့ဂုဏ်ကို ယုံကြည်မှု,</p> <p>၄။ သီလပိုင်း၌ သီလသိက္ခာ သီလကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု, သမာဓိပိုင်း၌ စျာန်သမာဓိသိက္ခာ = သမာဓိကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှု, ပညာပိုင်း၌ ရုပ် နာမ် ပရမတ်တို့၏ သဘာဝမှန်ကို ထွင်းဖောက်သိသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု သစ္စာလေးပါးကို ထိုးထွင်းသိအောင် ကျင့်ရသည့် ပညာသိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှု,</p> <p>၅။ အတိတ်ကို ရှုရာ၌ အတိတ်ခန္ဓာတို့၌ ယုံကြည်မှု,</p> <p>၆။ အနာဂတ်ကို ရှုရာ၌ အနာဂတ်ခန္ဓာတို့၌ ယုံကြည်မှု,</p> <p>၇။ အတိတ်+အနာဂတ် နှစ်မျိုးလုံးကို ရှုရာ၌ အတိတ်+အနာဂတ် ခန္ဓာ နှစ်မျိုးလုံး၌ ယုံကြည်မှု,</p> <p>၈။ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တို့ကို ရှုရာ၌ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားတို့၌ ယုံကြည်မှု,</p> <p>ဤသို့ စသည်ဖြင့် အရှုခံအာရုံသို့လိုက်၍ ယုံကြည်မှုများ ကွဲပြားပုံကို သဘောပေါက်ပါလေ။]</p> <p>၂။ <b>သတိ</b> = (သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး စသော) သတိ၏တည်ရာ အာရုံ ၌ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဗူးတောင်းကဲ့သို့ မပေါ်စေဘဲ ကျောက်ဖျာကဲ့သို့ နစ်မြုပ်စေခြင်းသဘော၊</p> <p>= အာရုံ၌ စိတ်ခိုင်မြဲခြင်းသဘော၊</p> <p>= အာရုံကို မမေ့ပျောက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၃။ <b>ဟိရိ</b> = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက် တရားမှ ရှက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၄။ <b>ဩတ္တပ္ပ</b> = (က) မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား, (ခ) ဒုစရိုက် တရားမှ ကြောက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၅။ <b>အလောဘ</b> = လောကီအာရုံ၌ စိတ်မကပ်ငြိခြင်း မတပ်မက်ခြင်း သဘော၊</p> <p>= ငါ့ဟာဟု မစွဲယူခြင်းသဘော၊</p> <p>၆။ <b>အဒေါသ</b> = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မခက်ထန် မကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊</p> <p>= မဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊</p> <p>၇။ <b>တတြမဇ္စျတ္တတာ</b> = (စိတ်တက်ကြွ မြင့်မောက်မှု မာန, စိတ်တွန့် ဆုတ်မှု ထိန + မိဒ္ဓ ဤ တရားနှစ်မျိုးဘက်သို့ စိတ်ကို မရောက်စေဘဲ စိတ်+စေတသိက်တို့ကို မိမိတို့ ကိစ္စ၌ အပိုအလွန် မရှိစေရအောင်) အာရုံ၌ စိတ်ကို အလယ်အလတ်ထားခြင်းသဘော၊</p> <p>= အာရုံကို အညီအမျှ လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော၊</p> <p>၈။ <b>ကာယပဿဒ္ဓိ</b> = စေတသိက်တို့ ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊</p> <p>၉။ <b>စိတ္တပဿဒ္ဓိ</b> = စိတ်ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၀။ <b>ကာယလဟုတာ</b> = စေတသိက်တို့ လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၁။ <b>စိတ္တလဟုတာ</b> = စိတ်လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၂။ <b>ကာယမုဒုတာ</b> = စေတသိက်တို့ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၃။ <b>စိတ္တမုဒုတာ</b> = စိတ်နူးညံ့ပျော့ပျောင်းခြင်း သဘော၊</p> <p>၁၄။ <b>ကာယကမ္မညတာ</b> = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ခံ့ညားခြင်းသဘော၊</p> <p>= အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊</p> <p>(ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော။)</p> <p>၁၅။ <b>စိတ္တကမ္မညတာ</b> = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စိတ်ခံ့ညားခြင်းသဘော၊</p> <p>= အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊</p> <p>(ဘာဝနာမှုဖြစ်လျှင် ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊)</p> <p>၁၆။ <b>ကာယပါဂုညတာ</b> = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စေတသိက်တို့ ပြွမ်းတီး လေ့လာနိုင်နင်းခြင်း သဘော၊ (= ပွန်းတီး ...)</p> <p>= ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊</p> <p>= ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၇။ <b>စိတ္တပါဂုညတာ</b> = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် ထိုထို ကောင်းမှု၌ စိတ် ပြွမ်းတီး (= ပွန်းတီး) လေ့လာ နိုင်နင်းခြင်း သဘော၊</p> <p>= ကျွမ်းကျင်လိမ္မာခြင်းသဘော၊</p> <p>= ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၈။ <b>ကာယုဇုကတာ</b> = စေတသိက်တို့ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၉။ <b>စိတ္တုဇုကတာ</b> = စိတ်ဖြောင့်မတ်ခြင်း သဘော၊</p> <p>= မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော။</p> <p>မာယာနှင့် သာဌေယျ</p> <p><b>သန္တဒေါသပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ မာယာ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။</b> (မဟာဋီ၊၁၊၈၄။)</p> <p><b>အသန္တဂုဏပကာသနလက္ခဏံ သာဌေယျံ။</b> (မဟာဋီ၊၁၊၁၂၈။)</p> <p>= ထင်ရှားရှိသော အပြစ်ကို ဖုံးကွယ်ထားခြင်း သဘောကား မာယာ တည်း။</p> <p>ထင်ရှားမရှိသော ဂုဏ်ကို ထုတ်ဖော် ချီးမွမ်းခြင်း = ထင်ရှားပြခြင်း သဘောကား သာဌေယျတည်း။</p> <p>ဝိရတိ စေတသိက် (၃) လုံး</p> <p>၁။ <b>သမ္မာဝါစာ</b> = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊</p> <p>၂။ <b>သမ္မာကမ္မန္တ</b> = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ကာယ ဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= ကာယဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော၊</p> <p>၃။ <b>သမ္မာအာဇီဝ</b> = အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါး, ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ် ခြင်းသဘော၊</p> <p>= အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် စပ်ဆိုင်သော ကာယ ဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်ကို မလွန်ကျူးခြင်းသဘော။</p> <h3>အပ္ပမညာ စေတသိက် (၂) လုံး</h3> <p>၁။ <b>ကရုဏာ</b> = ဒုက္ခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ သနား ကြင်နာခြင်း သဘော၊</p> <p>= ဆင်းရဲဒုက္ခမှ ကယ်တင်လိုခြင်းသဘော၊</p> <p>၂။ <b>မုဒိတာ</b> = သုခိတ သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍ ကြည်သာ ဝမ်းမြောက် ခြင်းသဘော၊</p> <p>= သူ့စည်းစိမ်ကို မငြူစူခြင်းသဘော၊</p> <h3>ပညိန္ဒြေ စေတသိက် (၁) လုံး</h3> <p>၁။ <b>ပညိန္ဒြေ</b> = ပညာ = ပရမတ္ထဓမ္မတို့၏ သဘောမှန်ကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= သစ္စာ (၄)ပါး အမှန်တရားကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်း သဘော။</p> <p>ဉာဏ်ဟုလည်းကောင်း, အမောဟဟုလည်းကောင်း, သမ္မာဒိဋ္ဌိဟု လည်းကောင်း, ဓမ္မဝိစယဟုလည်းကောင်း ခေါ်သော ပညာကိုပင် သစ္စာ (၄)ပါးကို သိမှုကိစ္စ၌ အစိုးတရဖြစ်သောကြောင့် <b>ပညိန္ဒြေ</b>ဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။</p> <p>ဤတွင် အကောင်း သောဘဏစေတသိက် (၂၅)လုံး ပြီး၏။ ပရမတ္ထ ဓမ္မများကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူရာ သိမ်းဆည်းရာ၌ အားထုတ်စ အာဒိကမ္မိကပုဂ္ဂိုလ်သည် သဘာဝလက္ခဏာကသော်လည်းကောင်း, ရသ = လုပ်ငန်းကိစ္စကသော်လည်းကောင်း စတင်၍ နှလုံးသွင်းနိုင်သဖြင့် အချို့ စေတသိက်များ၌ လက္ခဏနှင့် ရသ နှစ်မျိုးလုံးကိုပင် ရေးသားတင်ပြထားပါသည်။</p> <p>အရေးကြီးလှသော စည်းကမ်းဥပဒေသ တစ်ရပ်</p> <p><b>ဣဓေကစ္စော အာဒိတောဝ အဇ္ဈတ္တံ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု အဘိနိဝိသတိ၊ အဘိနိဝိသိတွာ တေ အနိစ္စာဒိတော ပဿတိ။ ယသ္မာ ပန န သုဒ္ဓအဇ္ဈတ္တဒဿနမတ္တေနေဝ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗမေဝ။ တသ္မာ ပရဿ ခန္ဓေပိ အနုပါဒိန္နသင်္ခါရေပိ အနိစ္စံ ဒုက္ခမနတ္တာတိ ပဿတိ။ သော ကာလေန အဇ္ဈတ္တံ သမ္မသတိ၊ ကာလေန ဗဟိဒ္ဓါတိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၀။)</p> <p><b>အပရော အာဒိတောဝ ရူပေ အဘိနိဝိသတိ၊ အဘိနိဝိသိတွာ ဘူတရူပဉ္စ ဥပါဒါရူပဉ္စ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အနိစ္စာဒိတော ပဿတိ။ ယသ္မာ ပန န သုဒ္ဓရူပဒဿနမတ္တေနေဝ ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ အရူပမ္ပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗမေဝ။ တသ္မာ တံ ရူပံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပန္နံ ဝေဒနံ သညံ သင်္ခါရေ ဝိညာဏဉ္စ ဣဒံ အရူပန္တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အနိစ္စာဒိတော ပဿတိ၊ သော ကာလေန ရူပံ သမ္မသတိ ကာလေန အရူပံ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၁။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာ၏ ဆိုလိုရင်းမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးသည် နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်နှင့် ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်ကို ရရှိပြီးသောအခါ ဝိပဿနာသို့ ကူးတက်ရာ၌ အဇ္ဈတ္တခန္ဓာငါးပါးကိုသော် လည်း စတင်၍ ဝိပဿနာရှုလိုက ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်နိုင်၏၊ သက်မဲ့ အနုပါဒိန္နသင်္ခါရတရားများ အဝင်အပါ ဗဟိဒ္ဓခန္ဓာငါးပါးကိုသော်လည်း စတင် ၍ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်လိုက ဝိပဿနာ ရှုပွား သုံးသပ်နိုင်၏။ သို့သော် အဇ္ဈတ္တခန္ဓာငါးပါးသက်သက်ကို ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ရုံမျှဖြင့်လည်း ဝုဋ္ဌာန အမည်ရသော အရိယမဂ်ဉာဏ်သည် = သင်္ခါရအာရုံမှ ထ၍ နိဗ္ဗာန်သို့ တစ်ဟုန်တည်း ပြေးသွားတတ်သော ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာသည် မည်သည့်နည်း နှင့်မျှ ဖြစ်ပေါ်မလာနိုင်၊ ဗဟိဒ္ဓခန္ဓာငါးပါးသက်သက်ကို ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ရုံမျှဖြင့်လည်း ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာသည် မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ ဖြစ်ပေါ် မလာနိုင်။ ထိုကြောင့် ရံခါ အဇ္ဈတ္တခန္ဓာငါးပါးကို, ရံခါ ဗဟိဒ္ဓခန္ဓာငါးပါးကို လက္ခဏာရေးသုံးတန် တစ်လှည့်စီတင်ကာ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ပေးရ၏။</p> <p>အလားတူပင် ရုပ်တရားသက်သက်ကို ဝိပဿနာရှုရုံမျှဖြင့်လည်း ဝုဋ္ဌာန ဂါမိနိဝိပဿနာသည် မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ ဖြစ်ပေါ်မလာနိုင်၊ နာမ်တရား သက်သက်ကို ဝိပဿနာ ရှုရုံမျှဖြင့်လည်း ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာသည် မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ ဖြစ်ပေါ်မလာနိုင်။ ထိုကြောင့် ရံခါ ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်တို့ကို ပရမတ်သို့ဆိုက်အောင် ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူ၍ ယင်း ရုပ်တရားတို့ကို လက္ခဏာရေးသုံးတန် တစ်လှည့်စီတင်ကာ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ပေးရ၏။ ရံခါ ယင်း ရုပ်တရားကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရ ဝိညာဏ်ဟူသော နာမ်ခန္ဓာလေးပါးကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူ၍ ယင်းနာမ် တရားတို့ကို လက္ခဏာရေးသုံးတန် တစ်လှည့်စီ တင်ကာ ဝိပဿနာ ရှုပွား သုံးသပ်ပေးရ၏။ --- ဤကား အထက်ပါ အဋ္ဌကထာ၏ ဆိုလိုရင်းတည်း။ သံယုတ်ပါဠိတော် (သံ၊၂၊၂၄၉-၂၅၀။) ၌ လာရှိသော အပရိဇာနနသုတ္တန် စသည်တို့နှင့် အညီပင်တည်း။</p> <h3>အနုပဿနာ (၄) ပါး</h3> <p>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ သန္တာန်နှစ်မျိုးလုံး၌ ရုပ်တရားသက်သက်ကို ဝိပဿနာ ရှုရုံမျှဖြင့်လည်း အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်နိုင်, နာမ်တရားသက်သက်ကို ဝိပဿနာ ရှုရုံမျှဖြင့်လည်း အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်နိုင်ရကား ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ရုပ်တရား နာမ်တရား နှစ်မျိုးလုံးကိုကား ဝိပဿနာရှုပွားရတော့မည် ဖြစ်၏၊ ယင်းရုပ်တရား နာမ်တရားတို့၌ ရုပ်ကလာပ်ပေါင်းများစွာ နာမ်ကလာပ်ပေါင်း များစွာ ဘဝတစ်လျှောက်၌ ဖြစ်ပျက်နေကြသဖြင့် တစ်မျိုး တစ်မျိုး၌ တည်ရှိသော အရေအတွက်ကိုကား ကုန်စင်အောင် မရှုနိုင်၊ သို့သော် အမျိုးအစား ကိုကား ကုန်စင်အောင် ရှုရမည် ဖြစ်သည်။</p> <p>ဆိုလိုသည်မှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။ ခန္ဓာကိုယ်၌ တစ်ချိန်အတွင်း၌ ပြိုင်တူ ဖြစ်နေသော ရုပ်တရားတို့သည် = ရုပ်ကလာပ်တို့သည် ဉာဏ်ဖြင့် ခြင်တွယ် ကြည့်လိုက်သော် တစ်စိတ်သားခန့် ရှိနေ၏။ ပရမာဏုမြူထက် အဆပေါင်း များစွာ သေးငယ်နေသော ယင်းရုပ်ကလာပ်တို့၌ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကား ပါဝင်လျက် ရှိ၏။ ရုပ်ကလာပ်တိုင်း၌ တည်ရှိသော ယင်းဓာတ်ကြီးလေးပါး တိုင်းကိုကား သာဝကတို့သည် ကုန်စင်အောင် မရှုနိုင်။ ဧကဒေသ = အချို့ အဝက် = တစ်စိတ်တစ်ဒေသမျှလောက်ကိုသာ ဝိပဿနာ ရှုနိုင်ကြ၏။ ဥပါဒါ ရုပ်တို့၌လည်း နည်းတူပင် မှတ်ပါ။</p> <p>မျက်စိတစ်မှိတ် လျှပ်တစ်ပြက် လက်ဖျစ်တစ်တွက်ဟူသော အလွန် တိုတောင်းသော အချိန်ကာလ အတွင်း၌ နာမ်တရားတို့သည် စိတ္တက္ခဏ ပေါင်း ကုဋေသိန်းနှင့်ချီ၍ ဖြစ်နိုင်ကြ၏။ ဘဝတစ်လျှောက်၌ကား မရေ မတွက်နိုင်အောင် များပြားလှသည်သာ ဖြစ်၏။ ယင်း နာမ်တရားတို့ကိုကား သာဝကတို့သည် ကုန်စင်အောင် မရှုနိုင်၊ ဧကဒေသ = အချို့အဝက် = တစ် စိတ်တစ်ဒေသမျှကိုသာ ရှုနိုင်ကြ၏။</p> <p>သို့သော် အရေအတွက်ကို ကုန်စင်အောင် မရှုနိုင်သော်လည်း ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယားများတွင် ရေးသားတင်ပြထားသည့်အတိုင်း ရုပ်ကလာပ် အမျိုးအစား = ရုပ်အမျိုးအစားကိုကား ကုန်စင်အောင် ရှုရမည်သာ ဖြစ်သည်။ အလားတူပင် စက္ခုဒွါရဝီထိစသည့် ဝီထိအမျိုးအစား (၆)မျိုးကိုကား ကုန်စင်အောင် ရှုရမည် ဖြစ်သည်။ ဘဝတစ်လျှောက်ဝယ် ရူပါရုံကို မြင်သိတတ်သော စက္ခုဒွါရဝီထိပေါင်းကား များစွာဖြစ်နိုင်၏၊ ကုန်စင်အောင်ကား မရှုနိုင်၊ အချို့ အဝက်မျှကိုသာ ရှုနိုင်၏။ သောတဒွါရဝီထိ စသည်တို့၌လည်း နည်းတူပင် မှတ်ပါ။ ထိုကြောင့် အဋ္ဌကထာကြီးများက ---</p> <p>၁။ <b>ကာယာနုပဿနာမုခေန</b> = ကာယာနုပဿနာကို အဦးမူသဖြင့်၊</p> <p>၂။ <b>ဝေဒနာနုပဿနာမုခေန</b> = ဝေဒနာနုပဿနာကို အဦးမူသဖြင့်၊</p> <p>၃။ <b>စိတ္တာနုပဿနာမုခေန</b> = စိတ္တာနုပဿနာကို အဦးမူသဖြင့်၊</p> <p>၄။ <b>ဓမ္မာနုပဿနာမုခေန</b> = ဓမ္မာနုပဿနာကို အဦးမူသဖြင့်၊</p> <p>ဤသို့ စသည်ဖြင့် ဖွင့်ဆိုထားတော်မူပေသည်။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၄၅-ကြည့်ပါ၊၊) ထိုကြောင့် အောက်ပါအတိုင်း အနုပဿနာ (၄)ပါးကို မှတ်သားပါ။</p> <p>၁။ ရုပ်တရားကို အဦးမူသဖြင့် ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး သင်္ခါရတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလျက် ယင်း သင်္ခါရတရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခဲ့သော် ယင်း ဝိပဿနာသည် ကာယာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်သို့ သက်ဝင်၏။ အထူး သဖြင့် သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိက ပုဂ္ဂိုလ်များသည် ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို = ရုပ်တရားကို အဦးမူသဖြင့် သင်္ခါရတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလျက် ဝိပဿနာသို့ ကူးကြသဖြင့် ယေဘုယျအားဖြင့် ထိုပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အနုပဿနာသည် ကာယာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်သို့ သက်ဝင်၏။</p> <p>တစ်ဖန် နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း သိမ်းဆည်းနည်း သုံးနည်းတို့တွင် ---</p> <p>၂။ ဝေဒနာကို အဦးမူသဖြင့် ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = သင်္ခါရတရား တို့ကို သိမ်းဆည်းလျက် ယင်း သင်္ခါရတရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခဲ့သော် ယင်းဝိပဿနာသည် ဝေဒနာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်သို့ သက်ဝင်၏။</p> <p>၃။ အသိစိတ် = ဝိညာဏ်ကို အဦးမူသဖြင့် ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = သင်္ခါရတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလျက် ယင်းသင်္ခါရတရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခဲ့သော် ယင်း ဝိပဿနာသည် စိတ္တာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်သို့ သက်ဝင်၏။</p> <p>၄။ ဖဿကို အဦးမူသဖြင့် ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = သင်္ခါရတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလျက် ယင်းသင်္ခါရတရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခဲ့သော် ယင်း ဝိပဿနာသည် ဓမ္မာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်သို့ သက်ဝင်၏။ ခန္ဓာငါး ပါး ရှုနည်း, အာယတန (၁၂)ပါး ရှုနည်း, ဓာတ် (၁၈)ပါး ရှုနည်း စသည်တို့သည်လည်း ဓမ္မာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်တို့ပင် ဖြစ်ကြသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၃ - ကြည့်။)</p> <p>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း သိမ်းဆည်းနည်း (၃)နည်းတို့တွင် ဝေဒနာကစ၍ သင်္ခါရတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားသောနည်းသည် ဝေဒနာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန် ဖြစ်သည်။ အသိစိတ် = ဝိညာဏ်က စ၍ သင်္ခါရတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားသောနည်းသည် စိတ္တာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန် ဖြစ်သည်၊ ဖဿက စ၍ သင်္ခါရတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားသော နည်းသည် ဓမ္မာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန် ဖြစ်သည်။</p> <p>သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်သည် ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိစခန်းသို့ ကူးသောအခါ နာမ် ကမ္မဋ္ဌာန်းက စ၍လည်း အားသစ်လိုက အားသစ်နိုင်၏။ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းက စ၍လည်း အားသစ်လိုက အားသစ်နိုင်၏။ အကယ်၍ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းက စ၍ အားသစ်ခဲ့သော် စျာန်အင်္ဂါတို့ကိုလည်းကောင်း, စျာနသမ္ပယုတ်တရား တို့ကိုလည်းကောင်း ေ့ရှဦးစွာ သိမ်းဆည်းရ၏။ ထိုနောင် မှီရာ ဟဒယဝတ္ထုနှင့် တကွသော ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်တို့ကို သိမ်းဆည်းရ၏။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၂ - ကြည့်ပါ။)</p> <p>ထိုနောင် ပကိဏ္ဏက သင်္ခါရအမည်ရသော ကာမာဝစရ နာမ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း ကြွင်းကျန်သော ရုပ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း ဆက်လက် သိမ်းဆည်းရ၏။ တစ်ဖန် သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိက ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အားသစ်ပြီးသော အခါ ကာမာဝစရ နာမ်တရားတို့ကို ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။</p> <p>သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ် သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိကပုဂ္ဂိုလ် နှစ်ဦးလုံးတို့ သည်ပင် ကာမာဝစရ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုလတ်သော် ---</p> <p><b>ပရိဂ္ဂဟိတေ ရူပကမ္မဋ္ဌာနေ</b> (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀။) ဟူသော အဋ္ဌကထာ, ဤကျမ်း စာမျက်နှာ (၂၊၃၊၄)တို့၌ တင်ပြခဲ့သော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ ... တို့၏ သတ်မှတ်ချက်နှင့် အညီ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အားသစ်ပြီး သိမ်းဆည်းပြီး ဖြစ်ရပေမည်။ တစ်ဖန် ---</p> <p><b>တသ္မိံ အာရမ္မဏေ။</b> (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀။)</p> <p><b>တသ္မာ တံ ရူပံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပန္နံ ဝေဒနံ သညံ သင်္ခါရေ ဝိညာဏဉ္စ ဣဒံ အရူပန္တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အနိစ္စာဒိတော ပဿတိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၁။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာများက သတ်မှတ်ပေးထားသော စည်းကမ်း ဥပဒေသနှင့် အညီ ယင်း ရုပ်တရားတို့ကိုပင် အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့က စတင်၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်ပေသည်။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ အောက်ပါ စည်းကမ်း သတ်မှတ်ချက်များကိုလည်း အထူးလိုက်နာဖို့ လိုအပ်ပေသည်။</p> <h3>ဝေဒနာက စ၍ သိမ်းဆည်းရာ၌ လိုက်နာရမည့် စည်းကမ်း</h3> <p><b>ယဿ ဝေဒနာ ပါကဋာ ဟောတိ၊ သော န ကေဝလံ ဝေဒနာဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာယ သဒ္ဓိံ တဒေဝါရမ္မဏံ ဖုသမာနော ဖေဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သဉ္ဇာနနမာနာ သညာပိ, စေတယမာနာ စေတနာပိ, ဝိဇာနနမာနံ ဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဖဿပဉ္စမကေယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။</b> (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂။)</p> <p>= ဝေဒနာ ထင်ရှားသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း --- ဝေဒနာ တစ်ခုတည်းသာလျှင် ဖြစ်ပေါ်၍နေသည်ကား မဟုတ်၊ ထိုဝေဒနာနှင့် အတူ တကွ ထိုအာရုံကိုပင်လျှင် တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်သော ဖဿသည်လည်း ဖြစ်ပေါ်နေ၏၊ ထိုအာရုံကို မှတ်သားတတ်သော သညာ သည်လည်း ဖြစ်ပေါ်နေ၏။ ထိုအာရုံပေါ်သို့ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော်ပေးတတ် လှုံ့ဆော်ပေးတတ်သော စေတနာသည်လည်း ဖြစ်ပေါ်နေ၏။ ထိုအာရုံကို ပိုင်းခြားယူတတ် = သိတတ်သော ဝိညာဏ်သည်လည်း ဖြစ်ပေါ်နေ၏ဟု နှလုံးပိုက်၍ ဖဿလျှင် ငါးခုမြောက်ရှိသော ဖဿ ပဉ္စမက တရားတို့ကိုပင် သိမ်းဆည်းရ၏။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂။)</p> <h3>ဝိညာဏ်က စ၍ သိမ်းဆည်းရာ၌ လိုက်နာရမည့် စည်းကမ်း</h3> <p><b>ယဿ ဝိညာဏံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ သော န ကေဝလံ ဝိညာဏမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေန သဒ္ဓိံ တဒေဝါရမ္မဏံ ဖုသမာနော ဖေဿာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အနုဘဝမာနာ ဝေဒနာပိ, သဉ္ဇာနနမာနာ သညာပိ, စေတယမာနာ စေတနာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဖဿပဉ္စမကေယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။</b> (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀-၂၈၁။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂။)</p> <p>= အသိစိတ် ဝိညာဏ် ထင်ရှားသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ဝိညာဏ် တစ်ခုတည်းသာ ဖြစ်ပေါ်၍ နေသည်ကား မဟုတ်၊ ထိုဝိညာဏ်နှင့် အတူ ထိုအာရုံုကိုပင် တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်သော ဖဿ သည်လည်း ဖြစ်ပေါ်နေ၏။ ထိုအာရုံ၏ အရသာကို ခံစားတတ်သော ဝေဒနာ သည်လည်း ဖြစ်ပေါ်နေ၏။ ထိုအာရုံကို မှတ်သားတတ်သော သညာသည် လည်း ဖြစ်ပေါ်နေ၏။ ထိုအာရုံပေါ်သို့ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော်ပေးတတ် လှုံ့ဆော်ပေးတတ်သော စေတနာသည်လည်း ဖြစ်ပေါ် နေ၏ဟု နှလုံးပိုက်၍ ဖဿလျှင် ငါးခုမြောက်ရှိသော ဖဿပဉ္စမကတရား တို့ကိုပင် သိမ်းဆည်းရ၏။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀-၂၈၁။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂)</p> <h3>ဖဿက စ၍ သိမ်းဆည်းရာ၌ လိုက်နာရမည့် စည်းကမ်း</h3> <p><b>ယဿ ဖေဿာ ပါကဋော ဟောတိ၊ သော န ကေဝလံ ဖေဿာဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေန သဒ္ဓိံ တဒေဝါရမ္မဏံ အနုဘဝမာနာ ဝေဒနာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သဉ္ဇာနနမာနာ သညာပိ, စေတယမာနာ စေတနာပိ, ဝိဇာနနမာနံ ဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဖဿပဉ္စမကေယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။</b> (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂။)</p> <p>= ဖဿ ထင်ရှားသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ဖဿတစ်ခု တည်းသာ ဖြစ်ပေါ်၍ နေသည်ကား မဟုတ်၊ ထိုဖဿနှင့်အတူ ထိုအာရုံကို ပင်လျှင် = ထိုအာရုံ၏ အရသာကိုပင်လျှင် ခံစားတတ်သော ဝေဒနာသည် လည်း ဖြစ်ပေါ်နေ၏။ ထိုအာရုံကို မှတ်သားတတ်သော သညာသည်လည်း ဖြစ်ပေါ်နေ၏။ ထိုအာရုံပေါ်သို့ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော်ပေးတတ် လှုံ့ဆော်ပေးတတ်သော စေတနာသည်လည်း ဖြစ်ပေါ်နေ၏။ ထိုအာရုံကို ပိုင်းခြားယူတတ် = သိတတ်သော ဝိညာဏ်သည်လည်း ဖြစ်ပေါ် နေ၏ဟု နှလုံးပိုက်၍ ဖဿလျှင် ငါးခုမြောက်ရှိသော ဖဿပဉ္စမကတရားတို့ကိုပင် သိမ်းဆည်းပါ။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂။)</p> <h3>နာမ်တရား အားလုံးကိုပင် သိမ်းဆည်းပါ</h3> <p><b>ဧဝံ တဿ တေဿဝ ပါကဋဘာဝေပိ သဗ္ဗံ ဘိက္ခဝေ အဘိညေယျန္တိ, သဗ္ဗဉ္စ ခေါ ဘိက္ခဝေ အဘိဇာနန္တိ စ ဧဝမာဒိဝစနတော သဗ္ဗေ သမ္မသနုပဂါ ဓမ္မာ ပရိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာတိ ဒေဿန္တော တတ္ထ ယဿာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဖဿပဉ္စမကေယေဝါတိ အဝဓာရဏံ တဒန္တောဂဓတ္တာ တဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတတ္တာ စတုန္နံ အရူပက္ခန္ဓာနံ။ ဖဿပဉ္စမကဂ္ဂဟဏံ ဟိ တဿ သဗ္ဗစိတ္တုပ္ပါဒသာဓာရဏဘာဝတော၊ တတ္ထ စ ဖဿစေတနာဂ္ဂဟဏေန သဗ္ဗသင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မသင်္ဂဟော စေတနာပဓာနတ္တာ တေသံ။ တထာ ဟိ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ သင်္ခါရက္ခန္ဓဝိဘင်္ဂေ စက္ခုသမ္ဖဿဇာ စေတနာတိအာဒိနာ စေတနာဝ ဝိဘတ္တာ၊ ဣတရေ ပန ခန္ဓာ သရူပေနေဝ ဂဟိတာ။</b> (မ၊ဋီ၊၁၊၃၇၀။)</p> <p>= ဤသို့လျှင် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို စတင်အားသစ် ရာ၌ ဖဿထင်ရှားသောပုဂ္ဂိုလ် ဝေဒနာထင်ရှားသောပုဂ္ဂိုလ် အသိစိတ် = ဝိညာဏ်ထင်ရှားသောပုဂ္ဂိုလ်ဟု ထိုထိုတရား၏ ထင်ရှားမှုရှိသည် မှန်သော်လည်း ဘုရားရှင်ကိုယ်တော်တိုင်က ---</p> <p><b>သဗ္ဗံ ဘိက္ခဝေ အဘိညေယျံ။</b> (သံ၊၂၊၂၅၈။ ခု၊၉၊၆။)</p> <p><b>သဗ္ဗဉ္စ ခေါ ဘိက္ခဝေ အဘိဇာနံ။</b> (သံ၊၂၊၂၅၀။)</p> <p>ဤသို့ စသည်ဖြင့် ဒုက္ခသစ္စာ သမုဒယသစ္စာ အမည်ရသော သင်္ခါရ တရားအားလုံးကို ပရိညာပညာသုံးမျိုးဖြင့် ပိုင်းပိုင်း ခြားခြားသိအောင် ကြိုးပမ်းရမည်ဟု ဟောကြားထားတော်မူသောကြောင့် အလုံးစုံသော လက္ခဏာ ရေးသုံးတန်သို့တင်ကာ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ထိုက်သော တရားမှန်သမျှကို ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူရမည်သာ ဖြစ်ပေသည်ဟု ညွှန်ကြား ပြသတော်မူလိုသည့်အတွက် အထက်ပါ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို သိမ်းဆည်းပုံ နည်းစနစ်များကို အဋ္ဌကထာဆရာတော်က ဖွင့်ဆိုသွားတော်မူခြင်း ပင်ဖြစ်၏။</p> <p>ဤအဋ္ဌကထာအဖွင့်၌ ဖဿပဉ္စမက တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရန် အဋ္ဌကထာက ဖွင့်ဆိုသွားခြင်းမှာ ပဓာနနည်းအားဖြင့် ဖွင့်ဆိုသွားတော်မူခြင်းပင် ဖြစ်၏။ စိတ္တက္ခဏတစ်ခု တစ်ခု၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော နာမ်တရားစုတို့တွင် ဖဿပဉ္စမကတရားတို့၌ ကြွင်းကျန်သော နာမ်တရားတို့သည် အကျုံးဝင် လျက် ရှိကြ၏။ ယင်းသို့လျှင် နာမ်ခန္ဓာလေးပါးတို့၏ ဖဿပဉ္စမကတရားတို့၌ အကျုံးဝင်လျက် ရှိသောကြောင့် ဖဿပဉ္စမကတရားကို ယူခြင်းဖြင့်ပင် နာမ် ခန္ဓာလေးပါးတို့ကိုလည်း သိမ်းကျုံးယူရသောကြောင့် ဖဿပဉ္စမကတရား တို့ကိုသာ သိမ်းဆည်းရန် အဋ္ဌကထာက ဖွင့်ဆိုသွားတော်မူခြင်း ဖြစ်၏။ အကြောင်းမှာ ဖဿပဉ္စမကတရားကို ယူ၍ ဖွင့်ဆိုခြင်းမှာ ထိုဖဿပဉ္စမက တရားစု၏ စိတ်အားလုံးနှင့် ဆက်ဆံသော သဗ္ဗစိတ္တုပ္ပါဒသာဓာရဏတရား ဖြစ်သောကြောင့် ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်၏။ ထို ဖဿပဉ္စမကတရားတို့တွင်လည်း ဖဿ စေတနာတို့ကား သင်္ခါရက္ခန္ဓာစာရင်းဝင် တရားစုတို့ ဖြစ်ကြ၏။ သင်္ခါရက္ခန္ဓာတရားစုတို့တွင်လည်း စေတနာကား ပြဓာန်းလျက် ရှိ၏။ ဖဿ စေတနာ တို့ကို သိမ်းဆည်းပါဟု ဆိုသဖြင့် ပဓာနဖြစ်သော ဖဿစေတနာတို့ကို သိမ်း ဆည်းရလျှင် အပ္ပဓာနဖြစ်သော သင်္ခါရက္ခန္ဓာ စာရင်းဝင် ကြွင်းကျန်သော ယှဉ်ဖက် သမ္ပယုတ်တရားတို့ကိုလည်း သိမ်းဆည်းရမည်သာ ဖြစ်သည်။ ဖဿ စေတနာတို့ကို ယူသဖြင့် သင်္ခါရက္ခန္ဓာ စာရင်းဝင် ပရမတ္ထဓာတ်သားအားလုံး ကို သိမ်းကျုံးယူရ၏။ အကြောင်းမူ ထိုသင်္ခါရက္ခန္ဓာတရားစုတို့တွင် စေတနာ ပြဓာန်းသောကြောင့် ဖြစ်၏။ ဘုရားရှင်ကိုယ်တော်တိုင်ကလည်း ဝိဘင်း ပါဠိတော်ဝယ် (အဘိ၊၂၊၃၇။) သုတ္တန္တဘာဇနီယနည်း၌ သင်္ခါရက္ခန္ဓာကို ဝေဖန် ဟောကြားတော်မူရာဝယ် စေတနာကိုသာ ပဓာနထား၍ ဝေဖန် ဟောကြား ထားတော်မူသော ရှေးထုံးဟောင်း ဥပဒေသတစ်ရပ်လည်း ထင်ရှား တည်ရှိ နေပေသည်။ သင်္ခါရက္ခန္ဓာမှ ကြွင်းသော ခန္ဓာတို့၌ကား သရုပ်ထုတ်၍ တိုက်ရိုက် ဟောကြားထားတော်မူပေသည်။ (မ၊ဋီ၊၁၊၃၇၀။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့၏ သတ်မှတ်ပေးထားသော စည်းကမ်းဥပဒေသအရ အထူးသဖြင့် ကာမာဝစရနာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို သိမ်းဆည်း ပြီးသောအခါ, ဖဿက စ၍ ဖြစ်စေ, ဝေဒနာက စ၍ ဖြစ်စေ, အသိစိတ် = ဝိညာဏ်က စ၍ ဖြစ်စေ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ စိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခုအတွင်း၌ ဖဿ တစ်လုံးတည်း, ဝေဒနာ တစ်လုံးတည်း, အသိစိတ် = ဝိညာဏ်တစ်လုံးတည်းကိုသာ မိနစ်ပေါင်းများစွာ နာရီပေါင်းများစွာ ရက် ပေါင်းများစွာ လပေါင်းများစွာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ဖားမြွေခဲသို့ သဲသဲမဲမဲ ဇွဲနပဲကြီးစွာဖြင့် ဇွတ်အတင်းခဲလျက် ရိုးမြေကျ သိမ်းဆည်း ရှုပွားနေရသည် ကား မဟုတ်ပေ။ ယင်း ဖဿ ဝေဒနာ ဝိညာဏ်တို့နှင့် ယှဉ်ဖက် သမ္ပယုတ် တရားအားလုံးကိုလည်း သိမ်းဆည်း ရှုပွားရသည်သာဟု ဖြူစင် ဖြောင့်စင်း သော ယောနိသောမနသိကာရတရားကို ရှေးသွားပြုကာ နာယူမှတ်သား လေရာသည် သူတော်ကောင်းအပေါင်းတို့ ...။</p> <h3>အလွန် ခဲယဉ်းသော လုပ်ငန်းရပ်</h3> <p>စိတ္တနိယာမလမ်းကြောင်းအတိုင်း ဖြစ်ပေါ်သွားကြကုန်သော စိတ်+ စေတသိက် = နာမ်တရားတို့ကို နာမ်ဃနခေါ်သည့် နာမ်တုံးနာမ်ခဲကို ပြိုကွဲသွားအောင် ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးလျက် ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားရေးမှာ လွယ်ကူသော လုပ်ငန်းကိစ္စရပ်ကား မဟုတ်ပါပေ။ သို့သော် သာဝကတို့သည် သိမ်းဆည်းရှုပွား၍ကား ရရှိနိုင်ကြသည် သာ ဖြစ်ပေသည်။ မိလိန္ဒပဥှာပါဠိတော်၌ လာရှိသော စကားရပ်ကို အယူအဆလွဲမှားတော်မူကြသဖြင့် ယင်း နာမ်တရားတို့ကို သာဝကတို့သည် ရှု၍ မရနိုင်ဟု ပြောဆိုကြခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ သံသယကင်းရှင်းသွားစေရန်အတွက် သံယုတ်အဋ္ဌကထာ, အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာတို့၏ ဖွင့်ဆိုချက်နှင့် မိလိန္ဒပဥှာပါဠိတော်၏ အဆိုအမိန့်ကို တင်ပြအပ်ပါသည်။ ----</p> <p><b>ယထာ ဟိ တိလတေလံ သာသပတေလံ မဓုကတေလံ ဧရဏ္ဍကတေလံ ဝသာတေလန္တိ ဣမာနိ ပဉ္စ တေလာနိ ဧကစာဋိယံ ပက္ခိပိတွာ ဒိဝသံ ယမကမန္ထေဟိ မန္ထေတွာ တတော ဣဒံ တိလတေလံ၊ ဣဒံ သာသပတေလန္တိ ဧကေကဿ ပါဋိယေက္ကံ ဥဒ္ဓရဏံ နာမ ဒုက္ကရံ၊ ဣဒံ တတော ဒုက္ကရတရံ။ ဘဂဝါ ပန သဗ္ဗညုတဉာဏဿ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဓမ္မိဿရော ဓမ္မရာဇာ ဣမေသံ အရူပီနံ ဓမ္မာနံ ဧကာရမ္မဏေ ဝတ္တမာနာနံ ဝဝတ္ထာနံ အကာသိ။ ပဉ္စန္နံ မဟာနဒီနံ သမုဒ္ဒံ ပဝိဋ္ဌဋ္ဌာနေ ဣဒံ ဂင်္ဂါယ ဥဒကံ၊ ဣဒံ ယမုနာယာတိ ဧဝံ ပါဋိယေက္ကံ ဥဒကုဒ္ဓရဏေနာပိ အယမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။</b> (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၁၊၊)</p> <p><b>ဣမေသဉ္စ ပန ဖဿပဉ္စမကာနံ ဓမ္မာနံ ပါဋိယေက္ကံ ပါဋိယေက္ကံ ဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတွာ ပညတ္တိံ ဥဒ္ဓရမာနေန ဘဂဝတာ ဒုက္ကရံ ကတံ။ နာနာဥဒကာနဥှိ နာနာတေလာနံ ဝါ ဧကဘာဇနေ ပက္ခိပိတွာ ဒိဝသံ နိမ္မထိတာနံ ဝဏ္ဏ-ဂန္ဓ-ရသာနံ နာနတာယ ဒိသွာ ဝါ ဃာယိတွာ ဝါ သာယိတွာ ဝါ နာနာကရဏံ သက္ကာ ဘဝေယျ ဉာတုံ၊ ဧဝံ သန္တေပိ တံ ဒုက္ကရန္တိ ဝုတ္တံ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ပန ဣမေသံ အရူပီနံ စိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ ဧကာရမ္မဏေ ပဝတ္တမာနာနံ ပါဋိယေက္ကံ ပါဋိယေက္ကံ ဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတွာ ပညတ္တိံ ဥဒ္ဓရမာနေန အတိဒုက္ကရံ ကတံ။ တေနာဟ အာယသ္မာ နာဂသေနတ္ထေရော ---</b></p> <p><b>ဒုက္ကရံ မဟာရာဇ ဘဂဝတာ ကတန္တိ။ ကိံ ဘန္တေ နာဂသေန ဘဂဝတာ ဒုက္ကရံ ကတန္တိ?</b></p> <p><b>ဒုက္ကရံ မဟာရာဇ ဘဂဝတာ ကတံ၊ ယံ ဣမေသံ အရူပီနံ စိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ ဧကာရမ္မဏေ ပဝတ္တမာနာနံ ဝဝတ္ထာနံ အက္ခာတံ အယံ ဖေဿာ၊ အယံ ဝေဒနာ၊ အယံ သညာ၊ အယံ စေတနာ၊ ဣဒံ စိတ္တန္တိ။</b></p> <p><b>ဩပမ္မံ ဘန္တေ ကရောဟီတိ။</b></p> <p><b>ယထာ မဟာရာဇ ကောစိဒေဝ ပုရိသော နာဝါယ သမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဟတ္ထပုဋေန ဥဒကံ ဂဟေတွာ ဇိဝှါယ သာယိတွာ ဇာနေယျ နု ခေါ မဟာရာဇ သော ပုရိသော ဣဒံ ဂင်္ဂါယ ဥဒကံ၊ ဣဒံ ယမုနာယ ဥဒကံ၊ ဣဒံ အစိရဝတိယာ ဥဒကံ၊ ဣဒံ သရဘုယာ ဥဒကံ၊ ဣဒံ မဟိယာ ဥဒကန္တိ။</b></p> <p><b>ဒုက္ကရံ ဘန္တေ ဇာနိတုန္တိ။</b></p> <p><b>တတော ဒုက္ကရတရံ ခေါ မဟာရာဇ ဘဂဝတာ ကတံ၊ ယံ ဣမေသံ အရူပီနံ စိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ ။ ပ ။ ဣဒံ စိတ္တန္တိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၈၆-၁၈၇။ မိလိန္ဒပဥှာ၊၉၄။)</p> <p>အထက်ပါ ပါဠိတော်အဋ္ဌကထာတို့၏ ဆိုလိုရင်းသဘောတရားမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။ ---</p> <p>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် နာမ်တရားတို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူရာ သိမ်းဆည်းရာ၌လည်းကောင်း ဝိပဿနာရှုပွားသုံးသပ်ရာ၌လည်းကောင်း ဝီထိမှ အလွတ်ဖြစ်သော ဝီထိမုတ်စိတ်အမည်ရသည့် ပဋိသန္ဓေ-ဘဝင်-စုတိ စိတ္တက္ခဏတို့၌လည်းကောင်း, စိတ္တနိယာမလမ်းကြောင်းအတိုင်း ဖြစ်ပေါ် သွားကြကုန်သော ဝီထိစိတ်တို့၏ စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌လည်းကောင်း ဖဿလျှင် ငါးခုမြောက်ရှိသော ဖဿပဉ္စမကတရားတို့ကို တစ်နည်းဆိုရသော် ဖဿပဉ္စမကတရားငါးပါးတို့ ဦးဆောင်သည့် နာမ်တရားစုတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည်ဖြစ်ကြောင်းကို အထက်တွင် ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့ပြီး ဖြစ်၏။</p> <p>စိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခုအတွင်း၌ တည်ရှိကြကုန်သော ဤ ဖဿပဉ္စမကတရားစုတို့ကို အသီးအသီး တစ်လုံးစီတစ်လုံးစီ ခွဲခြားစိတ်ဖြာခြင်းကို ပြုတော်မူလျက် ဖဿ ဝေဒနာ သညာ စေတနာ ဝိညာဏ်စသော အမည်နာမပညတ်များကို ထုတ်ဆောင်ပြတော်မူသော ပိုင်းခြားခြင်းကို ပြုတော် မူသော ဘုရားရှင်သည် ခဲယဉ်းစွာ ပြုလုပ်အပ်သော လုပ်ငန်းရပ်ကို ပြုလုပ်တော်မူအပ်ပါပေပြီ။ ဥပမာဆောင်၍ ထင်ရှားအောင် ပြဆိုပေဦးအံ့။ ----</p> <p>တစ်ခုတည်းသော အိုးခွက်အတွင်း၌ အဆင်း အနံ့ အရသာ အမျိုးမျိုးရှိသော ရေအမျိုးမျိုးတို့ကို ထည့်၍ တစ်နေ့ပတ်လုံး မပျင်းမရိ လုံ့လဝီရိယရှိရှိဖြင့် မွှေနှောက်ထားသည် ဆိုကြပါစို့၊ နှမ်းဆီ မုန်ညင်းဆီ သစ်မည်ဆီ ကြက်ဆူဆီ ဝက်ဆီ ဟူသည့် အရသာအမျိုးမျိုးရှိကြသည့် ဆီငါးမျိုးတို့ကို အိုးစရည်းကြီးတစ်လုံးအတွင်း၌ ထည့်ကာ တစ်နေကုန် တစ်နေခန်း မပင်မပန်း မပျင်းမရိ ဇွဲလုံ့လဝီရိယရှိရှိဖြင့် မွှေနှောက်ထားသည် ဆိုကြပါစို့။ တစ်ခုတည်းသော အိုးခွက်အတွင်း၌ ထည့်ကာ တစ်နေ့တာပတ်လုံး မွှေနှောက်ထားအပ်ပြီးကုန်သော အထူးထူးသော ရေတို့၏သော်လည်းကောင်း, အထူးထူးသော ဆီတို့၏သော်လည်းကောင်း အဆင်း အနံ့ အရသာတို့၏ တစ်ခုနှင့် တစ်ခု မတူ ထူးထွေကွဲပြားမှု ရှိကြသည်၏အဖြစ်ကြောင့် မျက်စိဖြင့် ကြည့်၍သော်လည်းကောင်း, နှာခေါင်းဖြင့် နမ်း၍သော်လည်းကောင်း, လျှာဖြင့် လျက်၍သော်လည်းကောင်း တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မတူကွဲပြားမှုကို ပြုလုပ်ကြောင်းဖြစ်သည့် ထူးခြားချက်ကို သိခြင်းငှာ တတ်ကောင်းသည် ဖြစ်တန်ရာသေး၏။</p> <p>[မှတ်ချက် --- ရုပ်တို့၏ဓမ္မတာသည် ရုပ်ကလာပ်ခေါ်သည့် အမှုန်များ အနေဖြင့်သာ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာရှိသဖြင့် ရေဟူသည်မှာ, ဆီဟူသည်မှာ အာပေါဓာတ်၏ သဘာဝသတ္တိစွမ်းအင် လွန်ကဲနေသော ရုပ်ကလာပ်တို့၏ အပေါင်းအစုမျှသာ ဖြစ်၏။ ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏အတွင်း၌ တည်ရှိကြသော ရုပ်တရား တို့နှင့် အခြားရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏အတွင်း၌ တည်ရှိကြကုန်သော ရုပ်တရားတို့သည် အာကာသဓာတ်က ခြားကွယ်ထားသောကြောင့် ပေါင်းစပ်မှု ယှဉ်တွဲမှု မရှိကြပေ။ သို့အတွက် ပရမတ္ထဉာဏ်ပညာမျက်စိ ရှိသူတို့အဖို့မှာမူ ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုတစ်ခုအတွင်း၌ တည်ရှိကြကုန်သော အဆင်း အနံ့ အရသာ တို့ကို ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ သိနိုင်ကြ၏၊ သိမ်းဆည်းနိုင်ကြ၏။ ထိုသို့ ဉာဏ်ဖြင့် သိမ်းဆည်းနိုင်သောကြောင့် ပရမတ္ထဉာဏ်ပညာရှိသူတို့အဖို့မှာမူ --- တစ်ခု တည်းသော အိုးခွက်၌ ထည့်၍ တစ်နေ့တာကာလပတ်လုံး မွှေနှောက် ထားအပ်ပြီးကုန်သော အထူးထူးသော ရေတို့၏သော်လည်းကောင်း, အထူး ထူးသော ဆီတို့၏သော်လည်းကောင်း အဆင်း-အနံ့-အရသာတို့၏ တစ်ခုနှင့် တစ်ခု မတူဘဲ ထူးထွေကွဲပြားမှု ရှိသည်၏အဖြစ်ကို ပကတိသော ပသာဒမျက်စိဖြင့် ကြည့်၍, ပသာဒနှာခေါင်းဖြင့် နမ်း၍, ပသာဒလျှာဖြင့် လျက်၍ မသိနိုင်စေကာမူ ပညာမျက်စိ ပညာနှာခေါင်း ပညာလျှာဖြင့်ကား ယင်း ရေ-ဆီတို့၌ တည်ရှိကြသော အဆင်း-အနံ့-အရသာတို့၏ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မတူ ကွဲပြားမှုကို ပြုလုပ်ကြောင်းဖြစ်သည့် ထူးခြားချက်ကို သိခြင်းငှာ တတ်ကောင်းသည် ဖြစ်တန်ရာသေး၏ဟု ဆိုလိုရင်း ဖြစ်ပေသည်။]</p> <p>ဤသို့ သိခြင်းငှာ တတ်ကောင်းပါသော်လည်း ထိုသိခြင်းကို <b>ဒုက္ကရ</b> = ခဲယဉ်းစွာ ပြုအပ်၏ဟူ၍ = ပြုနိုင်ခဲ၏ဟူ၍ မိလိန္ဒပဥှာ၌ အရှင်နာဂသေန မထေရ်မြတ်က မိန့်ဆိုတော်မူခဲ့လေသည်။ ဘုန်းတော်ခြောက်ပါးသခင် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်သည်ကား သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်မြတ်ကို ထိုးထွင်း သိမြင်တော်မူပြီးသည်၏အဖြစ်ကြောင့် တရားတော်ကို အစိုးရတော်မူသည့် တရားမင်းကြီး စင်စစ် ဖြစ်တော်မူ၏။ ထိုကြောင့် ဘုရားရှင်သည် တစ်ခုတည်းသော အာရုံ၌ အာရုံပြုလျက် ဖြစ်ပေါ်၍ နေကြကုန်သော ဤစိတ်စေတသိက် နာမ်တရားစုတို့၏ အသီးအသီး တစ်လုံးစီတစ်လုံးစီကို ဉာဏ်တော်မြတ်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာခြင်းကို ပြု၍ --- ဤကား ဖဿ, ဤကား ဝေဒနာ, ဤကား သညာ, ဤကား စေတနာ, ဤကား ဝိညာဏ် --- ဤသို့ စသည်ဖြင့် အမည်နာမပညတ်ကို ထုတ်ဆောင်ပြတော်မူလျက် တရားတော်ကို ဟောကြားတော်မူ၏။ ထိုသို့ အမည်နာမပညတ်ကို ထုတ်ဆောင်ပြတော်မူလျက် တရားတော်ကို ဟောကြားတော်မူသော ဘုရားရှင်သည် အလွန် ခဲယဉ်းစွာ ပြုအပ်သော အမှုကို ပြုတော်မူအပ်ပါပေပြီ။</p> <p>[ဆိုလိုရင်းသဘော -- ပုံစံတစ်ခုကို ထုတ်၍ဆိုရသော် ယင်း ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလျက် ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူလျက်ရှိသော နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ် သို့မဟုတ် ဝိပဿနာဉာဏ်ကဲ့သို့သော မဟာကုသိုလ် မနောဒွါရိကဇော စိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခုအတွင်း၌ ဉာဏ်ပီတိ နှစ်မျိုးလုံး ယှဉ်သဖြင့် စိတ်+စေတသိက်ဟူသော နာမ်တရား (၃၄)လုံး ရှိ၏။ ထိုစိတ်စေတသိက် တို့သည် <b>ဧကုပ္ပါဒ</b> = အတူဖြစ်ခြင်းစသော စေတောယုတ္တလက္ခဏာလေးပါးနှင့် ညီစွာ အတူဖြစ် အတူချုပ်၍ တူသော မှီရာဝတ္ထုရုပ်လည်း ရှိလျက် (= ဟဒယဝတ္ထုရုပ် တစ်ခုတည်းကိုသာ မှီကြလျက်) မိမိ ရှုနေသည့် ရုပ်တရားကဲ့သို့သော အာရုံတစ်ခုကိုသာ ဝိုင်းလျက် အာရုံပြုကြလေရာ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ရှင် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်သာ မဟုတ်ခဲ့ပါလျှင် --- ဤသဘောကား ဖဿ, ဤသဘောကား ဝေဒနာ --- စသည်ဖြင့် သာဝကတို့၏ ဉာဏ်ဝယ် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ သိရှိနိုင်ဖို့ရန် ဖဿ, ဝေဒနာစသော အမည်နာမပညတ်ကို တင်လျက် ဟောကြားပြသတော်မူခြင်းငှာ မည်သည့် တစ်စုံတစ်ခုသော လောကဓာတ်နည်းနှင့်မျှ ရှေးကလည်း မဖြစ်ခဲ့၊ ယခုလည်း မဖြစ်နိုင်၊ နောက်နောင်အခါ ကမ္ဘာအဆက်ဆက်၌လည်း ဖြစ်နိုင်လိမ့်မည် မဟုတ်ပေ။ ထိုကြောင့် နာမည်ကျော် အရှင်နာဂသေနမထေရ်မြတ်က ဒါယကာ မိလိန္ဒ မဟာရာဇာအား ဤကဲ့သို့သော သဘောအဓိပ္ပါယ်ကို ထင်ရှားလာအောင် သမုဒ္ဒရာအတွင်းဝယ် မြစ်ကြီးငါးသွယ်မှ စီးဝင်လာသော ရေကို ဥပမာပြလျက် အောက်ပါအတိုင်း မိန့်ကြားထားတော်မူပေသည်။]</p> <p>ဒါယကာတော် မိလိန္ဒမဟာရာဇာ ... မြတ်စွာဘုရားသည် အလွန် ခဲယဉ်းစွာ ပြုအပ်သော အမှုကို ပြုတော်မူအပ်ပါပေပြီ။</p> <p>အရှင်ဘုရား နာဂသေန ... မြတ်စွာဘုရားသည် အဘယ်ကဲ့သို့သော အလွန် ခဲယဉ်းစွာ ပြုအပ်သော အမှုကို ပြုတော်မူအပ်ပါသနည်း?</p> <p>ဒါယကာတော် မိလိန္ဒမဟာရာဇာ ... မြတ်စွာဘုရားသည် တစ်ခုတည်းသော အာရုံ၌ အာရုံပြုလျက် ပြိုင်တူဖြစ်ပေါ်၍ နေကြသော နာမ် တရားဖြစ်ကုန်သော ဤစိတ်စေတသိက်တရားတို့ကို ---</p> <p>၁။ ဤအာရုံကို တွေ့ထိခြင်းသဘောတရားသည် <b>ဖဿ</b>တည်း။</p> <p>၂။ ဤအာရုံ၏အရသာကို ခံစားခြင်းသဘောတရားသည် <b>ဝေဒနာ</b>တည်း။</p> <p>၃။ ဤအာရုံကို မှတ်သားခြင်းသဘောတရားသည် <b>သညာ</b>တည်း။</p> <p>၄။ ဤအာရုံပေါ်သို့ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော်ခြင်း သဘောတရားသည် <b>စေတနာ</b>တည်း။</p> <p>၅။ ဤအာရုံကို ရယူတတ် = သိတတ်သော သဘောတရားသည် <b>စိတ်</b>တည်း။</p> <p>ဤသို့ အမည်နာမပညတ်ကို ထုတ်ဆောင်လျက် အကြင်ပရမတ္ထဓာတ်သား နာမ်တရား တစ်လုံးစီတစ်လုံးစီကို အသီးအသီး ပိုင်းခြားခြင်းကို ပြုလျက် ဟောကြားထားတော်မူအပ်၏။ ထိုသို့ ပိုင်းခြားလျက် ဟောကြားတော်မူခြင်းဟူသော အလွန် ခဲယဉ်းစွာ ပြုအပ်သော အမှုကို ပြုတော်မူအပ်ပါပေပြီ။</p> <p>အရှင်ဘုရား ... ဥပမာကို ပြုတော်မူပါဦးလော့ ။</p> <p>ဒါယကာတော် မိလိန္ဒမဟာရာဇာ ... တစ်စုံတစ်ယောက်သော ယောက်ျားသည် လှေသင်္ဘောဖြင့် သမုဒ္ဒရာတွင်းသို့ ချင်းနင်းသက်ဝင်၍ လက်ခုပ်ဖြင့် ရေကို ခပ်ယူ၍ လျှာဖြင့် လျက်ကြည့်ခဲ့သော် ---</p> <p>၁။ ဤရေသည် ဂင်္ဂါမြစ်ရေတည်း။</p> <p>၂။ ဤရေသည် ယမုနာမြစ်ရေတည်း။</p> <p>၃။ ဤရေသည် အစိရဝတီမြစ်ရေတည်း။</p> <p>၄။ ဤရေသည် သရဘူမြစ်ရေတည်း။</p> <p>၅။ ဤရေသည် မဟီမြစ်ရေတည်း။</p> <p>ဤသို့လျှင် ထိုယောက်ျားသည် သိနိုင်ရာပါသလော?</p> <p>အရှင်ဘုရား နာဂသေန ... သိဖို့ရန် ခဲယဉ်းစွာ ပြုအပ်ပါပေ၏။</p> <p>ဒါယကာတော် မိလိန္ဒမဟာရာဇာ ... တစ်ခုတည်းသော အာရုံ၌ ပြိုင်တူဖြစ်ပေါ်၍ နေကြကုန်သော နာမ်တရားဖြစ်ကြကုန်သော ဤစိတ်+ စေတသိက်တို့ကို ----</p> <p>၁။ ဤအာရုံကို တွေ့ထိခြင်းသဘောတရားသည် <b>ဖဿ</b>တည်း။ ပ ။</p> <p>၅။ ဤအာရုံကို ရယူတတ် = သိတတ်သော သဘောတရားသည် <b>စိတ်</b>တည်း။</p> <p>ဤသို့လျှင် အမည်နာမပညတ်ကို ထုတ်ဆောင်လျက် အကြင်ပရမတ္ထဓာတ်သား နာမ်တရား တစ်လုံးစီတစ်လုံးစီကို အသီးအသီး ပိုင်းခြားခြင်းကို ပြုလျက် ဟောကြားတော်မူအပ်၏။ ထိုသို့ ပိုင်းခြားလျက် ဟောကြားတော်မူခြင်းဟူသော အလွန် ခဲယဉ်းစွာ ပြုအပ်သော အမှုကို ဘုရားရှင်သည် ပြုတော်မူအပ်ပါပေပြီ။ (မိလိန္ဒပဥှာ၊၉၄။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာတို့၏ အဆိုအမိန့်ကား --- တစ်ခုတည်းသော အာရုံကို အာရုံပြု၍ ပြိုင်တူဖြစ်ပေါ်သွားကြကုန်သော စိတ္တက္ခဏ တစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ တည်ရှိကြကုန်သော ပရမတ္ထဓာတ်သား စိတ်+ စေတသိက် = နာမ်တရားစုတို့ကို --- ဤကား ဖဿ, ဤကား ဝေဒနာ -- စသည်ဖြင့် တစ်လုံးစီတစ်လုံးစီကို ဉာဏ်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာလျက် အမည် နာမပညတ်ကို ထုတ်ဆောင်လျက် ပညတ်တင်ကာ ဘုရားရှင်၏ ဟောကြား ထားတော်မူချက်မှာ အလွန် ခဲယဉ်းသော လုပ်ငန်းရပ် ဖြစ်ကြောင်းကိုသာ မိန့်ဆိုခြင်း ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ သာဝကတို့သည် စိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခု၏အတွင်း၌ တည်ရှိကြကုန်သော နာမ်တရားတို့ကို ရှု၍ မရနိုင်ဟု ဟောကြား ထားတော်မူသည်ကား မဟုတ်ပေ။ ဤအချက်ကို အလေးအနက် သဘော ပေါက်နိုင်ရမည် ဖြစ်သည်။ အယူအဆလွဲမှားသွားပါက ကျင့်စဉ်လည်း လွဲမှား သွားနိုင်ပေသည်။ သို့အတွက် လုပ်ငန်းခွင်နှင့် ပတ်သက်လာလျှင် အယူအဆ မလွဲမှားမိရန် အထူးသတိပြုရမည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>အထက်တွင် တင်ပြထားသော အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာ စကားရပ်ကို ပြန်လည်ကာ သတိပြုကြည့်ပါ။</p> <p><b>သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ပန ဣမေသံ အရူပီနံ စိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ ဧကာရမ္မဏေ ပဝတ္တမာနာနံ ပါဋိယေက္ကံ ပါဋိယေက္ကံ ဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတွာ ပညတ္တိံ ဥဒ္ဓရမာနေန အတိဒုက္ကရံ ကတံ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၈၆။)</p> <p>သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်သည် အာရုံတစ်ခုတည်း၌ အာရုံပြုလျက် ဖြစ် ပေါ်နေကြကုန်သော စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ တည်ရှိနေကြကုန် သော စိတ်+စေတသိက် = နာမ်တရားစုတို့၏ အသီးအသီး တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်မြတ်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာခြင်းကို ပြု၍ --- ဤကား ဖဿ, ဤကား ဝေဒနာ, ဤကား သညာ, ဤကား စေတနာ, ဤကား ဝိညာဏ် --- ဤသို့စသည်ဖြင့် ယင်းနာမ်တရားစုတို့၏ အမည်နာမပညတ်ကို ထုတ်ဆောင်လျက် ပညတ်တင်ကာ ဘုရားရှင်၏ ဟောကြား ထားတော်မူချက်မှာ အလွန် ခဲယဉ်းသော လုပ်ငန်းရပ်ကို ပြုတော်မူအပ်သည်မည်ကြောင်း ---- ဖွင့်ဆိုချက်မှာ အထူး အလေးဂရုပြု၍ မှတ်သားထားရမည့် အချက်ပင် ဖြစ်ပေသည်။</p> <h3>ဝတ္ထုနှင့် အာရုံကို ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းပါ</h3> <p>နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ ရိုသေစွာ ဦးထိပ်ရွက် ပန်ဆင်လျက် လိုက်နာ ပြုကျင့်ရမည့် ရှေးထုံးဟောင်း ဥပဒေသတစ်ရပ်ကား --- ဝတ္ထုနှင့် အာရုံကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ယင်းစည်းကမ်း ဥပဒေသကား အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီး ရိုရိုသေသေ လိုက်နာပြုကျင့်သွားတော်မူသော ရှေးထုံးဟောင်း ဥပဒေသတစ်ရပ် ဖြစ်၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီး၏ ဝိပဿနာ ရှုကွက်တို့တွင် တစ်ခုသော ပထမစျာန်နာမ်တရား ရှုကွက်ကို ပုံစံအဖြစ် ထုတ် ပြအပ်ပါသည်။ ဘုရားရှင်သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီး၏ ပထမစျာန်နာမ်တရား ရှုကွက်ကို ဤသို့ ဟောကြားထားတော်မူ၏။</p> <p><b>တျာဿ ဓမ္မာ အနုပဒဝဝတ္ထိတာ ဟောန္တိ၊ တျာဿ ဓမ္မာ ဝိဒိတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ ဧဝံ ကိရမေ ဓမ္မာ အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ၊ ဟုတွာ ပဋိဝေန္တီတိ။</b> (မ၊၃၊၇၅။)</p> <p>ထိုသာရိပုတ္တရာသည် ထို ပထမစျာန်နာမ်တရားတို့ကို အစဉ်အတိုင်း တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ပိုင်းခြား၍ သိ၏၊ ထိုစျာန်နာမ်တရားတို့သည် ထိုသာရိပုတ္တရာ၏ အသိဉာဏ်၌ ထင်ထင်ရှားရှား သိအပ်သည် ဖြစ်၍ ဖြစ်နေကုန်၏၊ ထင်ထင်ရှားရှား သိအပ်သည်ဖြစ်၍ တည်နေကုန်၏၊ ထင်ထင်ရှားရှား သိအပ် သည်ဖြစ်၍ ချုပ်နေကုန်၏ (= ထိုသာရိပုတ္တရာသည် ထိုစျာန်နာမ်တရားတို့၏ ဖြစ်မှုဥပါဒ်ကို ထင်ထင်ရှားရှား သိ၏၊ တည်မှုဌီကို ထင်ထင်ရှားရှား သိ၏၊ ပျက်မှုဘင်ကို ထင်ထင်ရှားရှားသိ၏။) ဤ စျာန်နာမ်တရားတို့သည် ရှေးက ထင်ရှားမရှိဘဲ ယခုမှ ရုတ်ခြည်း အသစ် ဖြစ်ပေါ်လာကုန်၏၊ ဖြစ်ပြီးလျှင် ခဏတိုင်း ရုတ်ခြည်း ချုပ်ပျက်ကုန်၏ဟု ထိုသာရိပုတ္တရာသည် ဤသို့ သိ၏။ (မ၊၃၊၇၅။)</p> <p>အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီးသည် ပထမစျာန်မှသည် အာကိဉ္စညာယတနစျာန်သို့တိုင်အောင် ယင်း စျာန်နာမ်တရား အသီးအသီးကို အနုပဒဓမ္မ ဝိပဿနာနည်းအားဖြင့် အစဉ်အတိုင်း တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်တော်မူ၏။ နေဝသညာနာသညာယတနစျာန် အတွင်း၌ တည်ရှိကုန်သော စျာန်နာမ်တရားတို့ကိုကား <b>ကလာပသမ္မသနနည်း</b> အားဖြင့် ပေါင်းစုခြုံငုံ၍ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်တော်မူ၏။ (မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၆၁။) ထိုသို့ ရှုပွားသုံးသပ်တော်မူရာ၌ ထိုစျာန်နာမ်တရား တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ၏ ဖြစ်မှု တည်မှု ပျက်မှုကို ထင်ထင်ရှားရှား သိတော်မူ၏။ ထိုသို့ သိတော်မူနိုင်ခြင်း၏ အကြောင်းရင်းကို အဋ္ဌကထာက အောက်ပါအတိုင်း ရှင်းလင်း တင်ပြထား တော်မူ၏။</p> <p><b>ဝတ္ထာရမ္မဏာနံ ပရိဂ္ဂဟိတတာယ။ ထေရေန ဟိ ဝတ္ထု စေဝ အာရမ္မဏဉ္စ ပရိဂ္ဂဟိတံ၊ တေနဿ တေသံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပါဒံ အာဝဇ္ဇန္တဿ ဥပ္ပါဒေါ ပါကဋော ဟောတိ၊ ဌာနံ အာဝဇ္ဇန္တဿ ဌာနံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ ဘေဒံ အာဝဇ္ဇန္တဿ ဘေဒေါ ပါကဋော ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ဝိဒိတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တီတိ။</b> (မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၆၀။)</p> <p><b>ဝတ္ထာရမ္မဏာနံ ပရိဂ္ဂဟိတတာယာတိ ယသ္မိံ စ အာရမ္မဏေ ယေ စျာနဓမ္မာ ပဝတ္တန္တိ၊ တေသံ ဝတ္ထာရမ္မဏာနံ ပဂေဝ ဉာဏေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဂဟိတတ္တာ။ ပ ။ တေသံ ဓမ္မာနန္တိ စျာနစိတ္တုပ္ပါဒပရိယာပန္နာနံ ဓမ္မာနံ။</b> (မ၊ဋီ၊၃၊၂၇၈။)</p> <p>အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီး၏ ထိုကဲ့သို့ ဝိပဿနာ ရှုပွား သုံးသပ်တော်မူနိုင်ခြင်း၏ အကြောင်းရင်းမှာ ဝတ္ထုနှင့် အာရုံကို ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းထားနိုင်သောကြောင့် ဖြစ်၏။ မှန်ပေသည် --- အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီးသည် စျာန်စိတ္တုပ္ပါဒ်တစ်ခု တစ်ခု၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော စျာန်နာမ်တရား တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို မသိမ်းဆည်းမီ ေ့ရှအဖို့က ကြိုတင်၍ ယင်းစျာန်နာမ်တရားတို့၏ မှီရာဝတ္ထုကိုလည်းကောင်း (= စွဲမှီ၍ ဖြစ်ရာ ဘဝင်မနောဒွါရကိုလည်းကောင်း) ယင်း စျာန်နာမ်တရားတို့၏ အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ် သို့မဟုတ် ကသိုဏ်း ပဋိဘာဂနိမိတ်စသော ဆိုင်ရာ သမထနိမိတ် အာရုံကိုလည်းကောင်း ပူးတွဲ၍ သိမ်းဆည်းထားတော်မူ၏။ ယင်းသို့ ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းထားနိုင်သောကြောင့် ထိုစျာန်စိတ္တုပ္ပါဒ်၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော ထို စျာန်နာမ်တရားတို့၏ ဖြစ်မှုဥပါဒ်ကို ဆင်ခြင်လိုက်သောအခါ ယင်း ဖြစ်မှုဥပါဒ်သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာကိုယ်တော်မြတ်ကြီး၏ အသိဉာဏ် ၌ ထင်ရှားနေ၏။ တည်မှုဌီကို ဆင်ခြင်လိုက်သောအခါ ယင်းတည်မှုဌီသည် အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီး၏ အသိဉာဏ်၌ ထင်ရှားနေ၏၊ ပျက်ခြင်းဘင်ကို ဆင်ခြင်လိုက်သောအခါ ယင်း ပျက်ခြင်းဘင်သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီး၏ အသိဉာဏ်၌ ထင်ရှားနေ၏။ ထိုကြောင့် ထိုစျာန်နာမ်တရားတို့သည် ထိုသာရိပုတ္တရာ၏ အသိဉာဏ်၌ ထင်ထင်ရှားရှား သိအပ်သည် ဖြစ်၍ ဖြစ်နေကုန်၏။ ထင်ထင်ရှားရှား သိအပ်သည် ဖြစ်၍ တည်နေကုန်၏။ ထင်ထင်ရှားရှား သိအပ်သည် ဖြစ်၍ ချုပ်နေကုန်၏။ဟု ဘုရားရှင်က ဟောကြားထားတော်မူခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ (မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၆၀။)</p> <p>[ဤအရာ၌ ဝတ္ထုနှင့် အာရုံကို ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းရမည်ဟူသော စကား ရပ်ဝယ် ဝတ္ထုအရ စက္ခုဒွါရ သောတဒွါရ ဃာနဒွါရ ဇိဝှါဒွါရ ကာယဒွါရ မနောဒွါရ ဟူသော ဒွါရ (၆)ပါးကို ဆိုလိုသည်ဟု မှတ်ပါ။]</p> <p>ဤဥပဒေသကား နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အားသစ်လိုသော အသင်သူတော်ကောင်းအတွက် မဏိဇောတ ပြည်တန်မြကဲ့သို့ တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သော စည်းမျဉ်း ဥပဒေသတစ်ရပ်ပင် ဖြစ်သည်။ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုကား အားထုတ် ပါ၏။ သို့သော် ဝတ္ထုနှင့် အာရုံကိုကား ပူးတွဲသိမ်းဆည်းမှု မရှိ။ ထိုကဲ့သို့သော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်မျိုးသည်ကား ဘုရားဟော ဒေသနာတော်ကို ကျောခိုင်းလျက် ထိုင်နေသူသာ ဖြစ်ပေသည်။ ဘုရားရှင်၏ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းရှုကွက်ကို ကုဋေတစ်သိန်းနှင့် ကိုင်ပေါက်နေသူသာ များသောအားဖြင့် ဖြစ်တတ်ပေ သည်။</p> <h3>ရုပ်တရားကို တစ်ဖန် ပြန်၍ သိမ်းဆည်းပါ</h3> <p>အထက်တွင် ရေးသား တင်ပြထားသည့်အတိုင်း ဖဿပဉ္စမကတရား ဦးဆောင်နေသည့် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် သည် ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို သိမ်းဆည်းထားပြီး ဖြစ်ရပေမည်။ အထူးသဖြင့် မှီရာ ဝတ္ထုရုပ်နှင့် အာရုံရုပ်တို့ကို သိမ်းဆည်းထားပြီး ဖြစ်ရပေမည်။ တစ်ဖန် ဖဿ ပဉ္စမကတရား ဦးဆောင်သည့် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးသော အခါ ၌လည်း ရုပ်တရားတို့ကို တစ်ဖန်ပြန်၍ ထပ်မံသိမ်းဆည်းရန် ဤသို့ ညွှန်ကြား ထားပြန်၏။</p> <p><b>သော ဣမေ ဖဿပဉ္စမကာ ကိံ နိဿိတာတိ ဥပဓာရေန္တော ဝတ္ထုံ နိဿိတာတိ ပဇာနာတိ။ ဝတ္ထု နာမ ကရဇကာယော၊ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ဣဒဉ္စ မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓန္တိ။ သော အတ္ထတော ဘူတာနိစေဝ ဥပါဒါရူပါနိ စ။</b> (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၁။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂-၂၅၃။)</p> <p><b>နာမရူပဝဝတ္ထာနဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ နိရဝသေသရူပပရိဂ္ဂဟဿ ဒဿနတ္ထံ ဝတ္ထု နာမ ကရဇကာယောတိ အာဟ န စက္ခာဒီနိ ဆ ဝတ္ထူနီတိ။ ကရဇကာယဿ ပန ဝတ္ထုဘာဝသာဓနတ္ထံ ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ၊ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓန္တိ သုတ္တံ အာဘတံ။</b> (မူလဋီ၊၂၊၁၅၇။)</p> <p>= ဖဿပဉ္စမကတရား ဦးဆောင်သည့် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ပြီးသော ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် --- ဤဖဿပဉ္စမကတရား ဦးဆောင်သည့် နာမ်တရားတို့သည် အဘယ်ကို မှီ၍ ဖြစ်ကုန်သနည်းဟု ဉာဏ်ဖြင့် စူးစမ်း ဆင်ခြင်လတ်သော် ဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ ဖြစ်ကုန်၏ဟု ကွဲကွဲပြားပြား သိ၏။ ဝတ္ထုမည်သည်ကား <b>ကရဇကာယ</b>တည်း။ ယင်း <b>ကရဇကာယ</b>ကိုပင် ရည်ရွယ်တော်မူ၍ --- ငါ၏ ဤဝိညာဏ်သည် ဤ <b>ကရဇကာယ</b>၌ မှီဖြစ်၏၊ ဤ<b>ကရဇကာယ</b>၌ ဆက်စပ်ဖြစ်၏။ (ဒီ၊၁၊၇၂။ မ၊၂၊၂၀၉။)ဟု ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားထားတော်မူ၏။ ထို<b>ကရဇကာယ</b>ဟူသည် တရားကိုယ်အားဖြင့် ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်ပင်တည်း။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၁၄-၃၁၅။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၁။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၂-၂၅၃။)</p> <p>ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ ဇီဝ အတ္တ လူ နတ် ဗြဟ္မာ မရှိ၊ ရုပ်နာမ်မျှသာ ရှိ၏ ဟု - ဤသို့ ပိုင်းခြား မှတ်သားတတ်သော နာမရူပဝဝတ္ထာနဉာဏ်ကို အလိုရှိ အပ်သော အရာဌာန ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အကြွင်းအကျန်မရှိ ကုန်စင်အောင် ရုပ်တရားကို သိမ်းဆည်းခြင်းကို ညွှန်ပြတော်မူခြင်းငှာ --- ဝတ္ထုမည်သည် ကရဇကာယတည်းဟု အဋ္ဌကထာဆရာတော်က ဖွင့်ဆို သွားတော်မူခြင်း ဖြစ်၏။ ယင်း စကားရပ်ဖြင့် --- စက္ခုဝတ္ထု သောတဝတ္ထု ဃာနဝတ္ထု ဇိဝှါဝတ္ထု ကာယဝတ္ထု ဟဒယဝတ္ထုဟူသော ဝတ္ထုရုပ် သက်သက်မျှကိုသာ ဤ၌ ဝတ္ထု အရ တရားကိုယ်ကောက်ယူရသည် မဟုတ်။ ယင်းဝတ္ထုရုပ်တို့နှင့် ဌာနတစ်ခု အတွင်း၌ = ဒွါရတစ်ခုအတွင်း၌ တည်ရှိကြသော (၅၄)မျိုး (၄၄)မျိုးသော ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်အားလုံးတို့ကိုပင် ဝတ္ထုအရ တရားကိုယ်ကောက်ယူရမည် ဟု ဆိုလို၏။ <b>ကရဇကာယ</b>အမည်ရသော ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်အားလုံးကိုပင် ဝတ္ထုအဖြစ် ပြီးစေခြင်းငှာ ငါ၏ ဤဝိညာဏ်သည် ဤ<b>ကရဇကာယ</b>၌ မှီဖြစ်၏ ဤ <b>ကရဇကာယ</b>၌ ဆက်စပ်ဖြစ်၏ဟု သာမညဖလသုတ္တန် (ဒီ၊၁၊၇၂။), မဟာသကုလုဒါယီသုတ္တန် (မ၊၂၊၂၀၉။) အဆိုအမိန့်ကို ထုတ်ဆောင်၍ ညွှန်ပြ တော်မူသည်။ (မူလဋီ၊၂၊၁၅၇။)</p> <p>ဤတိုင်အောင် တင်ပြခဲ့သော စည်းမျဉ်း ဥပဒေသတို့ကား နာမ်တရား ကို သိမ်းဆည်းလိုသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တို့ လိုက်နာသင့်သော စည်းကမ်း ဥပဒေသအချို့ ဖြစ်သည်။ ကြွင်းကျန်သော စည်းကမ်းဥပဒေသအချို့ကိုလည်း အလျဉ်းသင့်ရာ၌ ထပ်မံ၍ ရေးသားတင်ပြပါဦးမည်။ တစ်ဖန် နာမ်တရား တို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ စက္ခုဒွါရဝီထိ စသည်ဖြင့် ဝီထိ (၆)မျိုး ရှိရာ မနော ဒွါရဝီထိမှာ ဝီထိစိတ် အရေအတွက် ပို၍ နည်းပါးသဖြင့် ယင်းမနောဒွါရဝီထိ ကစ၍ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံကို ဆက်လက် တင်ပြအပ်ပါသည်။ ယင်း မနောဒွါရဝီထိတို့တွင်လည်း သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်သည် အပ္ပနာဇော မနောဒွါရဝီထိက စ၍ သိမ်းဆည်းရန် (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၂။)တွင် ညွှန်ကြားထား သဖြင့် စျာနသမာပတ္တိဝီထိများ၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော စျာနဓမ္မ အမည် ရသော စျာန်နာမ်တရားတို့က စ၍ သိမ်းဆည်းပုံကို ဆက်လက်၍ ရေးသား တင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <p>[မှတ်ချက် --- ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို ရူပါရုံလိုင်း နာမ်တရားဟုလည်းကောင်း, သဒ္ဒါရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော သောတဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို သဒ္ဒါရုံလိုင်း နာမ်တရားဟုလည်းကောင်း, ဂန္ဓာရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဃာနဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို ဂန္ဓာရုံလိုင်း နာမ်တရားဟုလည်းကောင်း, ရသာရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ် လာသော ဇိဝှါဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို ရသာရုံလိုင်း နာမ်တရားဟုလည်းကောင်း, ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကာယဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း နာမ် တရားဟုလည်းကောင်း, ဓမ္မာရုံ အမည်ရသော တရားစုကို သို့မဟုတ် တရားစုတွင် တစ်ခုခုကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို ဓမ္မာရုံလိုင်း နာမ်တရားဟုလည်းကောင်း, ဤသို့ အသီး အသီး ခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲထားပါသည်။]</p> <p>__________</p> <h3>အပိုင်း (၃)</h3> <p>သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံ အပိုင်း</p> <p>အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံ</p> <p>ဓမ္မာရုံလိုင်း - မနောဒွါရ-စျာနသမာပတ္တိဝီထိဇယား</p> <p>အကယ်၍ အသင်ယောဂီသူတော်ကောင်းသည် ကသိုဏ်း (၁၀)ပါး သမာပတ် (၈)ပါးတို့ကို ပွားများ ထားပြီးသူ ဖြစ်ပါက ယင်း နာမ်တရားတို့ကို လည်း အောက်ပါဇယားအတိုင်း ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းပါ။</p> <h3>ဝိတက် - ဝိစာရ - ပီတိ</h3> <p>တတ္ထ <b>ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ</b>တိ <b>ဝိတက္ကဿ</b> စ <b>ဝိစာရဿ</b> စာတိ ဣမေသံ ဒွိန္နံ <b>ဝူပသမာ သမတိက္ကမာ</b>၊ ဒုတိယဇ္ဈာနက္ခဏေ <b>အပါတုဘာဝါ</b>တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၁၅၁။)</p> <p>ပုဗ္ဗဘာဂေ <b>ပရိကမ္မဥပစာရစိတ္တာနိ သဝိတက္ကသဝိစာရာနိ သပ္ပီတိကာနိ</b> ... (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၇။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာကြီးတို့၏ ဖွင့်ဆိုထားတော်မူချက်များအရ ပရိကံ ဥပစာရ အနုလုံ ဂေါတြဘု ဟူသော ကာမာဝစရ ဥပစာရသမာဓိဇော တို့၌ <b>ဝိတက် ဝိစာရ ပီတိ</b>တို့ကား ယှဉ်လျက်ပင် ရှိပေသည်။ ဒုတိယစျာန် စသည့် အပ္ပနာစျာန်သမာဓိတို့၏ အခိုက်၌သာလျှင် <b>ဝိတက် ဝိစာရ</b>တို့ မယှဉ်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ (စတုက္ကနည်းကို ရည်ညွှန်းထားပါသည်။) သို့သော် စတုတ္ထစျာန်၏ ကာမာဝစရ ဥပစာရသမာဓိဇောတို့၏ အခိုက်၌လည်း <b>ပီတိ</b> မယှဉ်နိုင်ကြောင်းကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာတွင် ဤသို့ ဖွင့်ဆိုထား၏။</p> <p><b>အယံ ပန ဝိသေသော၊ ယသ္မာ သုခဝေဒနာ အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ အာသေဝနပစ္စယေန ပစ္စယော န ဟောတိ၊ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ စ အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ ဥပ္ပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ တသ္မာ တာနိ ဥပေက္ခာဝေဒနာသမ္ပယုတ္တာနိ ဟောန္တိ။ ဥပေက္ခာသမ္ပယုတ္တတ္တာယေဝ စေတ္ထ ပီတိပိ ပရိဟာယတီ</b>တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၁၆၀။)</p> <p><b>တာနီ</b>တိ <b>အပ္ပနာဝီထိယံ ဇဝနာနိ သန္ဓာယာဟ</b>။ (မဟာဋီ၊၁၊၁၈၉။)</p> <p>ဤဆိုလတ္တံ့ကား ထူးခြားချက်တည်း။ <b>သုခဝေဒနာ</b>သည် <b>အဒုက္ခမသုခ</b> အမည်ရသော ဆင်းရဲမဟုတ် ချမ်းသာမဟုတ်သည့် အလယ်အလတ်ခံစားမှု <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>အား <b>အာသေဝနပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးမပြုနိုင် ဖြစ်ခဲ့၏၊ စတုတ္ထစျာန်၌လည်း <b>အဒုက္ခမသုခ</b> အမည်ရသော <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>သာ ဖြစ်သင့်၏။ ထိုကြောင့် စတုတ္ထစျာနဝီထိ၏ အတွင်း၌ တည်ရှိကြကုန်သော လေးကြိမ် သို့မဟုတ် ငါးကြိမ်ကုန်သော ကာမာဝစရ ဥပစာရ သမာဓိဇော အပ္ပနာစျာန်ဇောတို့သည်လည်း <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့်သာ ယှဉ်ကြရကုန်၏။ ဤ စတုတ္ထစျာနဝီထိ၌ ဇောစိတ်တို့သည် <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်နေသည့် အတွက်ကြောင့်ပင်လျှင် <b>ပီတိ</b>သည်လည်း ယုတ်လျော့သွားရပေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၁၆၀။ မဟာဋီ၊၁၊၁၈၉။)</p> <h3>ဗြဟ္မစိုရ်တရား လေးပါး - စျာနသမာပတ္တိဝီထိ ဇယား</h3> <p>---</p> <p>အကယ်၍ အသင်ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်သည် အရိုးစုကမ္မဋ္ဌာန်း အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်းတို့ကိုလည်း အပ္ပနာစျာန်သမာဓိဆိုက်အောင် ရှုထားပြီးသူ ရှုထားနိုင်သူ ဖြစ်ပါက ရွံရှာစက်ဆုပ်ဖွယ် ပဋိကူလအနေဖြင့် နှလုံးသွင်းအပ် သော အရိုးစုကမ္မဋ္ဌာန်း၌ ပထမစျာန်, အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်း၌လည်း ပထမ စျာန်နာမ်တရားတို့ကို အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ် ကသိုဏ်းပဋိဘာဂနိမိတ် တို့ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော စျာနသမာပတ္တိဝီထိဇယားများတွင် ပါဝင်သည့် ပထမစျာန်ဇယားအတိုင်း သိမ်းဆည်းပါ။ သို့အတွက် <b>စျာနဓမ္မ</b> အမည်ရကြသည့် စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ အထက်ပါ ဇယား များဖြင့်ပင် လုံလောက်နေပြီ ဖြစ်သည်။</p> <h3>စျာန်ရသူတို့ အတွက်သာ</h3> <p><b>လာဘိနော ဧဝ ပန မဟဂ္ဂတစိတ္တာနိ သုပါကဋာနိ ဟောန္တိ</b>။ (မဟာဋီ၊၂၊၃၅၃။)</p> <p>စျာန်ရသူတို့၏ အသိဉာဏ်၌သာလျှင် <b>မဟဂ္ဂုတ်စိတ်</b>အမည်ရကုန် သော စျာန်နာမ်တရားတို့သည် ကောင်းစွာ ထင်ရှားကုန်၏ဟု ဖွင့်ဆိုထား သောကြောင့် စျာန်ရသော <b>စျာနလာဘီပုဂ္ဂိုလ်</b>တို့သည်သာလျှင် စျာန်နာမ် တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည် ဖြစ်ပေသည်။ စျာန်မရသော <b>သုက္ခဝိပဿက</b> (= စျာန်စေးခန်းခြောက်သော ဝိပဿနာရှိသော) ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ကား စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းမှုကို ချန်လှပ်ထားရမည် ဖြစ်သည်။</p> <p>စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးသော <b>စျာနလာဘီ</b> ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်းကောင်း, စျာန်မရသော <b>သုက္ခဝိပဿက</b>ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်းကောင်း ကာမာဝစရနာမ်တရားတို့ကို ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ <b>ဧဝံ ဆသု ဒွါရေသု အရူပဿ နိဗ္ဗတ္တိ ပဿိတဗ္ဗာ</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၅၃၊၊) ဟူသော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ၏ ညွှန်ကြားထားတော်မူချက်အတိုင်းပင် <b>ဒွါရ (၆)ပါး</b>တို့၌ နာမ်တရား၏ ဖြစ်မှုကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် သိမ်းဆည်း ရှုပွား ရမည်သာ ဖြစ်သည်။</p> <h3>ဝီထိစိတ်တို့၏ အမည်များ</h3> <p>အထက်ပါ ဇယားများတွင် ပါဝင်သော ဝီထိစိတ်တို့၏ အမည်များမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p><b>မ</b> = မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း = (အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ် စသည့် စျာန်၏) အာရုံကို ဆင်ခြင် (ဆုံးဖြတ်သော) စိတ်။</p> <p><b>ပ</b> = ပရိကံ = (ဝင်လေ-ထွက်လေ စသည်ဖြင့်) စျာန်ဇောများ ဖြစ်ပေါ် လာအောင် ပရိကံပြုနေသော ကာမာဝစရ မဟာကုသိုလ်ဇောစိတ်။</p> <p><b>ဥ</b> = ဥပစာ = စျာန်ဇော၏ ဥပစာရ (= အနီးအပါး) နယ်မြေ၌ ဖြစ်သော မဟာကုသိုလ်ဇောစိတ်။</p> <p><b>နု</b> = အနုလုံ = စျာန်ဇောများ ဖြစ်ပေါ်လာအောင် လျော်စွာပြုပြင်ပေးသော မဟာကုသိုလ်ဇောစိတ်။</p> <p><b>ဂေါ</b> = ဂေါတြဘု = ကာမအနွယ်ကို ဖြတ်တောက်လိုက်သော မဟာကုသိုလ် ဇောစိတ်။</p> <p><b>ဇ</b> = စျာန်ဇော = ရူပါဝစရ ကုသိုလ်ဇောစိတ်, သို့မဟုတ် အရူပါဝစရ ကုသိုလ်ဇောစိတ်များ။</p> <h3>စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံစနစ်</h3> <p>ဤ အထက်ပါဇယားတွင် ရေးသားတင်ပြထားသော ပထမစျာနသမာပတ္တိဝီထိစသော ဝီထိစိတ်များ၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော စျာန်နာမ်တရား တို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ <b>ပရိကံ, ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘု</b>ဟူသော အမည် နာမပညတ်များကိုကား ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် သိရှိနိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ <b>ပရိကံ, ဥပစာ</b> စသော ထိုကဲ့သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်သွား ကြသော ဇောစိတ်များ အနေဖြင့်သာ သိရှိနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ယင်း <b>ပရိကံ ဥပစာ အနုလုံ ဂေါတြဘုဇော</b>များမှာ ပုထုဇန်နှင့် <b>သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်</b>တို့အဖို့ မဟာ ကုသိုလ်ဇောများသာ ဖြစ်ကြ၏။ ရဟန္တာအရှင်မြတ်ကြီးများအဖို့ကား မဟာ ကြိယာဇောများသာ ဖြစ်ကြ၏။ ဉာဏ်ထက်မြက်သူ၌ ဥပစာ အနုလုံ ဂေါတြဘုဟု ဥပစာရစျာန်ဇော သုံးကြိမ်သာ ကျသည်။</p> <p>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အားသစ်စ <b>အာဒိကမ္မိက ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>သည် ယင်း စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုလတ်သော် မိမိ သိမ်းဆည်းလိုသော စျာန်ကို ဝင်စားပါ။ ထိုနောင် စျာန်မှထ၍ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်နှင့် အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်ကဲ့သို့သော စျာန်၏အာရုံကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် စျာန်အင်္ဂါတို့ကို စတင်၍ သိမ်းဆည်းပါ။ အကြိမ်များစွာ ထပ်ကာ ထပ်ကာ လေ့ကျင့်ဖို့ကား လိုအပ်မည်သာ ဖြစ်သည်။ အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်ကဲ့သို့သော စျာန်၏အာရုံ သမထနိမိတ်က ယင်းဘဝင်မနောအကြည် ဓာတ်၌ ထင်လာသောအခါ ရှေးရှူ ကျရောက်လာသောအခါ ယင်းစျာန် အင်္ဂါတို့၏ အကြိမ်များစွာ ဆက်တိုက် စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ပြိုင်တူဖြစ်နေသည် ကို ဉာဏ်ဖြင့်မြင်အောင် ရှုပါ၊ သိမ်းဆည်းပါ၊ ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူပါ။ ကြိမ်ဖန် များစွာ ထပ်ကာ ထပ်ကာ ရှုသဖြင့် အောင်မြင်မှုကို ရရှိသောအခါ ---</p> <p>၁။ အသိစိတ် = <b>ဝိညာဏ်</b>က စ၍ ဖြစ်စေ,<br> ၂။ <b>ဝေဒနာ</b>က စ၍ ဖြစ်စေ,<br> ၃။ <b>ဖဿ</b>က စ၍ ဖြစ်စေ,</p> <p>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း သိမ်းဆည်း ရှုပွားနည်း သုံးနည်းတို့တွင် တစ်နည်းနည်း ဖြင့် နာမ်တရားတို့ကို တစ်စတစ်စ တိုး၍တိုး၍ (တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ တိုး၍ တိုး၍) စျာန်အင်္ဂါနှင့် စျာနသမ္ပယုတ်တရားများကို ဉာဏ်မှီသမျှ စိတ္တက္ခဏ တိုင်း၌ ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ ရှေးဦးစွာ စျာန်ကို ဝင်စားပြီးနောက် စျာန်မှ ထလျှင်ထချင်း စျာန်နာမ်တရားတစ်လုံးကို အကြိမ် များစွာ ဖြစ်နေမှုကို မြင်အောင် ရှုပါ။ တစ်ဖန် စျာန်ပြန်ဝင်စားပါ၊ စျာန်မှ ထလျှင်ထချင်း စျာန်နာမ်တရား နှစ်လုံးကို အကြိမ်များစွာ ဖြစ်နေမှုကို မြင်အောင် ရှုပါ။ ဤနည်းဖြင့် စျာန်ဝင်စားလိုက် စျာန်မှ ထကာ စျာန် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုက်ဖြင့် စျာန်နာမ်တရားတို့ကို တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ တိုး၍ သိမ်းဆည်းပါ။ အဘိဓမ္မာအခြေခံပညာ အားကောင်းသူများ ဉာဏ်ထက်မြက်သူများကား ဤမျှဆိုလျှင် သိမ်းဆည်းတတ်မည် ဖြစ်၏။ သို့သော် အဘိဓမ္မာအခြေခံပညာ အားနည်းသူ ဉာဏ်နုံ့သူ သူတော်ကောင်း တို့သည်ကား ရံခါ သဘောပေါက်ရန် အလွန် ခဲယဉ်းလှသည်ကို တွေ့ရ၏။ ထိုကြောင့် ဉာဏ်နုံ့သူ သူတော်ကောင်းများအတွက် အာနာပါနပဋိဘာဂ နိမိတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော ပထမစျာန်နာမ်တရား (၃၄) လုံးတို့ကို ထပ်မံ၍ ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <p><b>ဝိတက်</b>စသော စျာန်အင်္ဂါတို့၏ အပေါင်းအစုကို <b>စျာန်</b>ဟု ခေါ်ဆို၍ ယင်းစျာန်နှင့် ယှဉ်သော စိတ်စေတသိက် တရားစုကို <b>စျာနသမ္ပယုတ္တဓမ္မ</b>ဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ယင်းစျာန်နှင့် <b>စျာနသမ္ပယုတ္တဓမ္မ</b>တို့ကို <b>လက္ခဏ ရသ ပစ္စုပဋ္ဌာန် ပဒဋ္ဌာန်</b>အားဖြင့် သိမ်းဆည်းရမည်ဟု (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၂။)၌ ညွှန်ကြား ထားပေသည်။</p> <h3>အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်ကို အာရုံပြုသော ပထမစျာန်နာမ်တရား (၃၄)</h3> <p>၁။ အသိစိတ် =အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ် အာရုံကို ရယူခြင်းသဘော၊</p> <p>[<b>ဝိဇာနနံ အာရမ္မဏဿ ဥပလဒ္ဓိ</b> (မူလဋီ၊၁၊၈၇။) --- ဟူသော မူလဋီကာနှင့် အညီတည်း။]</p> <p>၂။ <b>ဖဿ</b> =အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ် အာရုံကို တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသဘော (<b>လက္ခဏ</b>)၊</p> <p>=အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ် အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ဆက်စပ်ပေးခြင်းသဘော (<b>ရသ</b>)၊</p> <p>(မှတ်ချက် --- ဆက်လက်ဖော်ပြမည့် စေတသိက်တို့၌ အာရုံဟု ဆိုလျှင် အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံကိုပင် ဆိုလိုသည်ဟု မှတ်ပါ။)</p> <p>၃။ <b>ဝေဒနာ</b> = အာရုံ၏ အရသာကို ချမ်းချမ်းသာသာ (= ဝမ်းမြောက် ဝမ်းသာ) ခံစားခြင်းသဘော၊ (ပထမစျာန်၌ <b>သောမနဿဝေဒနာ</b>တည်း။)</p> <p>၄။ <b>သညာ</b> = အာရုံကို မှတ်သားခြင်းသဘော၊</p> <p>၅။ <b>စေတနာ</b> = အာရုံပေါ်သို့ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော်ပေးခြင်း နှိုးဆော်ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p>၆။ <b>ဧကဂ္ဂတာ</b> = အာရုံတစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ် ကျရောက်နေခြင်း သဘော၊</p> <p>= တည်ငြိမ်နေခြင်းသဘော၊</p> <p>= သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဖရိုဖရဲ မကျဲစေခြင်းသဘော၊</p> <p>၇။ <b>ဇီဝိတ</b> = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p>၈။ <b>မနသိကာရ</b> = အာရုံဘက်သို့ စိတ်ကို (= သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို) ဦးလှည့် တွန်းပို့ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p>= အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>၉။ <b>ဝိတက်</b> = အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို (= သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို) ရှေးရှု တင်ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p>= ကြံစည်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၀။ <b>ဝိစာရ</b> = အာရုံကို ထပ်ကာထပ်ကာ သုံးသပ် ဆင်ခြင်ခြင်း (= ဆုပ်နယ်ခြင်း) သဘော၊</p> <p>= ထပ်၍ ထပ်၍ ယူခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၁။ <b>အဓိမောက္ခ</b> = အာရုံကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၂။ <b>ဝီရိယ</b> = အာရုံကိုသိအောင် (=သမ္ပယုတ်တရားတို့ ဖြစ်အောင်) ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို အာရုံပေါ်သို့ ရောက်အောင် ချီးပင့်ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၃။ <b>ပီတိ</b> = အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၄။ <b>ဆန္ဒ</b> =အာရုံကို သိလိုခြင်း (= သမ္ပယုတ်တရားတို့ ဖြစ်လိုခြင်း) သဘော၊</p> <p>၁၅။ <b>သဒ္ဓါ</b> =စျာန်သမာဓိသိက္ခာ = စျာန်သမာဓိကျင့်စဉ်ကို ယုံကြည်မှုသဘော၊</p> <p>၁၆။ <b>သတိ</b> =အာရုံ၌ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဗူးတောင်းကဲ့သို့ မပေါ် စေဘဲ ကျောက်ဖျာကဲ့သို့ နစ်မြုပ်စေခြင်းသဘော၊</p> <p>= အာရုံကို မမေ့ပျောက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= အာရုံ၌ စိတ်ခိုင်မြဲခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၇။ <b>ဟိရိ</b> =မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား ဒုစရိုက်တရားမှ ရှက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၈။ <b>ဩတ္တပ္ပ</b> =မကောင်းမှု အကုသိုလ်တရား ဒုစရိုက်တရားမှ ကြောက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၁၉။ <b>အလောဘ</b> =အာရုံ၌ စိတ်မကပ်ငြိခြင်း, မတပ်မက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= ငါ့ဟာဟု မစွဲယူခြင်းသဘော၊</p> <p>၂၀။ <b>အဒေါသ</b> =အာရုံ၌ စိတ်မခက်ထန် မကြမ်းတမ်းခြင်းသဘော၊</p> <p>= အာရုံကို မဖျက်ဆီးလိုခြင်းသဘော၊</p> <p>၂၁။ <b>တတြမဇ္စျတ္တတာ</b> =အာရုံ၌ စိတ်ကို အလယ်အလတ် ထားခြင်း သဘော၊ (စိတ်ဓာတ်တက်ကြွမြင့်မောက်မှု = မာန, စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းမှု = ထိန+မိဒ္ဓတို့ဘက် သို့ ဘာဝနာစိတ်ကို မရောက်အောင် ဘာဝနာ အာရုံ၌ စိတ်ကို အလယ်အလတ် ထားခြင်း သဘော။)</p> <p>= အာရုံကို လျစ်လျူရှုခြင်းသဘော၊</p> <p>၂၂။ <b>ကာယပဿဒ္ဓိ</b> =အာရုံ၌ စေတသိက်တို့ ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊</p> <p>၂၃။ <b>စိတ္တပဿဒ္ဓိ</b> =အာရုံ၌ စိတ် ငြိမ်းအေးခြင်းသဘော၊</p> <p>၂၄။ <b>ကာယလဟုတာ</b> =အာရုံ၌ စေတသိက်တို့ လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်း သဘော၊</p> <p>၂၅။ <b>စိတ္တလဟုတာ</b> =အာရုံ၌ စိတ် လျင်မြန် ပေါ့ပါးခြင်းသဘော၊</p> <p>၂၆။ <b>ကာယမုဒုတာ</b> =အာရုံ၌ စေတသိက်တို့ နူးညံ့ခြင်းသဘော၊</p> <p>၂၇။ <b>စိတ္တမုဒုတာ</b> = အာရုံ၌ စိတ်နူးညံ့ခြင်းသဘော၊</p> <p>၂၈။ <b>ကာယကမ္မညတာ</b> = အာရုံ၌ စေတသိက်တို့ ခံ့ညားခြင်းသဘော၊</p> <p>= ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊</p> <p>၂၉။ <b>စိတ္တကမ္မညတာ</b> =အာရုံ၌ စိတ်၏ ခံ့ညားခြင်းသဘော၊</p> <p>= ရှုလို့ အချိုးကျ အဆင်ပြေခြင်းသဘော၊</p> <p>၃၀။ <b>ကာယပါဂုညတာ</b> =အာရုံ၌ စေတသိက်တို့ ပြွမ်းတီး လေ့လာနိုင်နင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>= ကျွမ်းကျင် လိမ္မာခြင်းသဘော၊</p> <p>= ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>၃၁။ <b>စိတ္တပါဂုညတာ</b> =အာရုံ၌ စိတ်၏ ပြွမ်းတီး လေ့လာနိုင်နင်းခြင်း သဘော၊</p> <p>= ကျွမ်းကျင် လိမ္မာခြင်းသဘော၊</p> <p>= ကိလေသာ အနာကင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>၃၂။ <b>ကာယုဇုကတာ</b> =အာရုံ၌ စေတသိက်တို့ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်း ခြင်းသဘော၊</p> <p>၃၃။ <b>စိတ္တုဇုကတာ</b> =အာရုံ၌ စိတ်ဖြောင့်မတ်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= မာယာ သာဌေယျ အကွေ့အကောက် ကင်းခြင်းသဘော၊</p> <p>၃၄။ <b>ပညာ</b> =အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံကို ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသဘော၊</p> <p>[မှတ်ချက် ---မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၌ စေတသိက် (၁၂)လုံး ဟူသည်မှာ ဤအထက်ပါ နာမ်တရား (၃၄)မျိုးတို့တွင် အသိစိတ်မှသည် <b>ဝီရိယ</b>သို့ တိုင်အောင်သော စိတ်+စေတသိက် (၁၂)လုံး ဖြစ်သည်။]</p> <h3>နာမပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</h3> <p>စျာန်နာမ်တရားတို့သည် ယေဘုယျ = များသောအားဖြင့် <b>ပဋိဘာဂ နိမိတ်</b>ကိုသာ အာရုံပြုရိုး ဓမ္မတာ ရှိကြ၏။ အာနာပါနကမ္မဋ္ဌာန်း၌ စျာန်နှင့် စျာနသမ္ပယုတ် နာမ်တရားတို့သည် <b>အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံ</b>ကို အာရုံ ပြုကြ၏။ အရိုးစု <b>ပဋိကူလမနသိကာရကမ္မဋ္ဌာန်း</b>၌ စျာန်နှင့် စျာနသမ္ပယုတ် တရားတို့သည် <b>အရိုးစု ပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံ</b>ကို အာရုံပြုကြ၏။ <b>ဩဒါတ</b> = အဖြူကသိုဏ်း၌ စျာန်နှင့် စျာနသမ္ပယုတ်နာမ်တရားတို့သည် <b>အဖြူရောင် ကသိုဏ်း ပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံ</b>ကို အာရုံပြုကြ၏။ <b>မေတ္တာကမ္မဋ္ဌာန်း</b>၌ <b>သတ္တဝါ ပညတ်အာရုံ</b>, <b>အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်း</b>၌ <b>အသုဘအလောင်းကောင်၏ ပဋိဘာဂ နိမိတ်အာရုံ</b>ကို အာရုံပြုကြ၏။ ထိုကြောင့် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးသည် အာနာပါနကမ္မဋ္ဌာန်း, အရိုးစုပဋိကူလမနသိကာရကမ္မဋ္ဌာန်း, အဖြူကသိုဏ်း, စတုရာရက္ခကမ္မဋ္ဌာန်းတို့ကိုသာ စျာန်ပိုင်းတွင် ရှုထားသူ ဖြစ်ပါက သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည့် စျာန်နာမ်တရားများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ အာနာပါနကမ္မဋ္ဌာန်း၌ - ပထမစျာန် ဒုတိယစျာန် တတိယစျာန် စတုတ္ထစျာန်၊<br> ၂။ အရိုးစုပဋိကူလမနသိကာရ၌ - ပထမစျာန်၊<br> ၃။ အဖြူကသိုဏ်း၌ - ပထမစျာန် ဒုတိယစျာန် တတိယစျာန် စတုတ္ထစျာန်၊<br> ၄။ မေတ္တာကမ္မဋ္ဌာန်း၌ - ပထမစျာန်ဒုတိယစျာန် တတိယစျာန်၊<br> ၅။ အသုဘကမ္မဋ္ဌာန်း၌ - ပထမစျာန်၊</p> <p>အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ကသိုဏ်း (၁၀)ပါးလုံးကို လည်းကောင်း, ကသိုဏ်း တစ်ပါး တစ်ပါး၌ သမာပတ် (၈)ပါးစီကိုလည်းကောင်း ပွားများထားပြီးသူဖြစ်ပါက ယင်းသမာပတ် (၈)ပါးလုံးတို့မှာ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ စာရင်းတွင် ပါဝင်နေပေသည်။ <b>အရူပစျာန်</b>တို့၌ နာမ်တရား အရေအတွက်မှာ (၃၁)လုံးပင် ဖြစ်၏။ စတုတ္ထစျာန်နှင့် အရေ အတွက်ချင်းကား တူညီသည်။ စတုတ္ထစျာန်ဇယားအတိုင်း သိမ်းဆည်းရှုပွား ပါ။ ကြွင်းကျန်သော ကမ္မဋ္ဌာန်းတို့တွင် <b>ကရုဏာကမ္မဋ္ဌာန်း မုဒိတာကမ္မဋ္ဌာန်း</b> နှစ်မျိုးကလွဲလျှင် ကျန်ကမ္မဋ္ဌာန်းတို့၌ နည်းတူ သဘောပေါက်ပါ။ <b>ကရုဏာ ကမ္မဋ္ဌာန်း မုဒိတာကမ္မဋ္ဌာန်း</b>တို့ကား တတိယစျာန်အထိ ပေါက်နိုင်၏။ ထို ကြောင့် ကရုဏာကမ္မဋ္ဌာန်း၌ ယခင် အာနာပါနစျာန် နာမ်တရားတို့တွင် <b>ကရုဏာ</b>တစ်လုံးတိုး၍, မုဒိတာကမ္မဋ္ဌာန်း၌ <b>မုဒိတာ</b>တစ်လုံးတိုး၍ (၃၅-၃၃-၃၂)လုံးသော နာမ်တရားတို့ ဖြစ်ကြသည်။</p> <p>ယင်း စျာန်နာမ်တရားတို့ကို ဇယားတွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း သိမ်းဆည်းရှုပွားရမည်ဖြစ်သည်။ ဒုတိယစျာန်စသည့် အထက်ပိုင်းစျာန်တို့၏ <b>ပရိကံ ဥပစာ အနုလုံ ဂေါတြဘု</b> ဟူသော ဥပစာရဇောများအခိုက်၌ <b>ဝိတက် ဝိစာရ</b>များသည် ယှဉ်လျက် ရှိကြောင်းကို (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၇။)၌ ဖွင့်ဆိုထား၏။ စတုတ္ထစျာန်၏ ဥပစာရအခိုက်၌လည်း <b>ပီတိ</b>မယှဉ်ပေ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၁၆၀။)</p> <p>အာနာပါန ပထမစျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားလိုပါက ရှေး ဦးစွာ ယင်း အာနာပါနပထမစျာန်ကို ဝင်စားပါ။ ထိုပထမစျာန်မှ ထ၍ ယင်း ပထမစျာန်၏ စျာန်အင်္ဂါငါးပါးတို့ကို စတင်သိမ်းဆည်းပါ။ စျာန်အင်္ဂါငါးပါး တို့၏ အကြိမ်များစွာ အဆက်မပြတ် ဆက်တိုက် ဖြစ်နေမှုကို မြင်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ အားမရ ဖြစ်နေပါက တစ်ဖန် အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ် ကိုပင် အာရုံယူ၍ အာနာပါနပထမစျာန်ကို တစ်ဖန်ပြန်၍ ဝင်စားပါ။ ထို စျာန်မှ ထလျက် ---</p> <p>၁။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းပါ။<br> ၂။ အာနာပါန ပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံကို လှမ်းအာရုံယူပါ၊ သိမ်းဆည်းပါ။<br> ၃။ ထို ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနောဒွါရတွင် ယင်း အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံက ရှေးရှူ ကျရောက်လာသောအခါ ထင်လာသော အခါ စျာန်အင်္ဂါတို့ကို တစ်ဖန်ပြန်၍ သိမ်းဆည်းပါ၊ ရှုကြည့်ပါ။</p> <p>ထိုအချိန်တွင် စျာန်မှ ထစဖြစ်၍ ယင်း အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ် အာရုံမှာ လွယ်လွယ်နှင့် ပျောက်မသွားဘဲ ရှိနေဦးမည်သာ ဖြစ်သည်။ ဤ စနစ်အတိုင်း ထပ်ကာထပ်ကာ လေ့ကျင့်သော် ဝတ္ထုနှင့် အာရုံကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားနေခြင်း ဖြစ်သဖြင့် စျာန်အင်္ဂါများ၏ အကြိမ်များစွာ ဖြစ်နေမှုကို သိမ်းဆည်းရှုပွား၍ ရရှိလာမည် ဖြစ်ပေသည်။ တရားစစ်မှူး အဦးအခိုင် ဖြစ်တော်မူပေသော အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီး ရိုသေလေးမြတ်စွာ လိုက်နာကျင့်သုံးသွားသော ရှေးထုံးဟောင်း ဥပဒေသကြီးတစ်ခုပင် ဖြစ်ပေသည်။ ရှေ့ဦးစွာ အာနာပါန ပဋိဘာဂနိမိတ်ကိုပင် အာရုံယူ၍ အာနာပါနပထမစျာန်ကို ပြန်ဝင်စားပါ။ ထိုနောင် အသိစိတ် = <b>ဝိညာဏ်</b>က စ၍ ဖြစ်စေ, <b>ဝေဒနာ</b>က စ၍ ဖြစ်စေ, <b>ဖဿ</b>က စ၍ ဖြစ်စေ စျာန်နာမ်တရားတို့ကို စတင် သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ် သည်။ ရှေ့ဦးစွာ အသိစိတ် = <b>ဝိညာဏ်</b>က စ၍ သိမ်းဆည်းပါက အသိစိတ် တစ်လုံးတည်း အကြိမ်များစွာ ဆက်တိုက်ဖြစ်နေမှုကို မြင်အောင်လေ့ကျင့်ပါ။ (<b>ဝေဒနာ</b> သို့မဟုတ် <b>ဖဿ</b>က စ၍ သိမ်းဆည်းရာ၌လည်း နည်းတူ မှတ်ပါ၊၊) အောင်မြင်မှုကို ရရှိခဲ့သော် တစ်ဖန် စျာန်ကို ပြန်ဝင်စားပါ။ စျာန်မှ ထကာ ထလျှင်ထချင်း အသိစိတ် <b>ဖဿ</b> နှစ်လုံး နှစ်လုံး အကြိမ်များစွာ ဖြစ်နေမှုကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် လေ့ကျင့်ပါ။ အောင်မြင်မှုကို ရရှိခဲ့သော် တစ်ဖန် စျာန်ကို ပြန်ဝင်စားပါ။ စျာန်မှ ထကာ ထလျှင်ထချင်း အသိစိတ် <b>ဖဿ ဝေဒနာ</b> သုံးလုံး သုံးလုံး, အသိစိတ် <b>ဖဿ ဝေဒနာ သညာ</b> လေးလုံး လေးလုံး, အသိ စိတ် <b>ဖဿ ဝေဒနာ သညာ စေတနာ</b> ငါးလုံး ငါးလုံး - ဤသို့ စသည်ဖြင့် တစ်စတစ်စ တိုး၍တိုး၍ သိမ်းဆည်းပါ။ နောက်ဆုံး မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၌ (၁၂) လုံး, ဇောအသီးအသီး၌ (၃၄)လုံးစီ အကြိမ်များစွာ ဆက်တိုက်ဖြစ်မှုကို ဉာဏ် ဖြင့်မြင်အောင် လေ့ကျင့်ပါ။ စျာန်ကို အကြိမ်ကြိမ် ဝင်စား၍ စျာန်မှ ထတိုင်းထတိုင်း နာမ်တရား တစ်လုံးစီတစ်လုံးစီ တိုးကာ သိမ်းဆည်းပါ။ အောင်မြင်မှုကို ရရှိခဲ့သော် ---</p> <p><b>ပရိဂ္ဂဟေတွာ သဗ္ဗမ္ပေတံ အာရမ္မဏာဘိမုခံ နမနတော နမနဋ္ဌေန နာမန္တိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၂။)</p> <p>= မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၌ စိတ်စေတသိက် (၁၂)လုံး, <b>ပရိကံ ဥပစာ အနုလုံ ဂေါ တြဘု</b>ဟူသော ဥပစာရဇောနှင့်တကွ စျာန်ဇောများ၌ စိတ္တက္ခဏတိုင်းဝယ် (၃၄)လုံးသော နာမ်တရားတို့၏ ပြိုင်တူယှဉ်တွဲ၍ (၃၄)လုံးပေါင်း အကြိမ် များစွာ ဆက်တိုက်ဖြစ်မှုကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူနိုင် သိမ်းဆည်းနိုင်သော အခါ --- ဤ နာမ်တရားအားလုံးသည် အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်တည်းဟူသော အာရုံဘက်သို့ ရှေးရှူ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းနေသောကြောင့် အာရုံသို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းတတ်သော အနက်သဘောအားဖြင့် <b>နာမ်</b> --- ဟူ၍ = နာမ် တရား နာမ်တရား --- ဟူ၍ ပိုင်းခြားမှတ်သားပါ၊ သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>[မှတ်ချက် ---ဤ၌ကား စျာန်ကို ဝင်စားလိုက် စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုက်, တစ်ဖန် စျာန်ကို ဝင်စားလိုက် စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုက် ဤသို့ ကြိမ်ဖန်များစွာ ပြုလုပ်ဖို့ လိုအပ်ပါသည်။ စျာန်မှ ထပြီးစ၌သာလျှင် စျာန်နာမ်တရားတို့မှာ အသိဉာဏ်၌ ထင်ရှားသော ကြောင့် ဖြစ်၏။ မထင်ရှားတိုင်း စျာန်ကို ပြန်ဝင်စားရန် မမေ့ပါနှင့်။]</p> <h3>သတိပြုရန် ဝါဒကွဲများ</h3> <p>အနုပဒသုတ္တန်တွင် အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီးသည် ပထမစျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလျက် ဝိပဿနာရှုရာ၌ ပါဠိတော်ဝယ် <b>ဝိတက် ဝိစာရ ပီတိ သုခ ဧကဂ္ဂတာ ဖဿ ဝေဒနာ သညာ စေတနာ စိတ္တ ဆန္ဒ အဓိမောက္ခ ဝီရိယ သတိ ဥပေက္ခာ</b> (= <b>တတြမဇ္ဈတ္တတာ</b> ) <b>မနသိကာရ</b> ဟု နာမ်တရား (၁၆)လုံးတို့ကိုသာ သရုပ်ထုတ်၍ တိုက်ရိုက်ဟောကြားထား တော်မူ၏။ အဋ္ဌကထာ၌လည်း --- <b>သောဠသ ဓမ္မာ</b> (မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၆၀။) ဟုပင် သာမညအားဖြင့် နာမ်တရား (၁၆)မျိုးကို သိမ်းဆည်းရှုပွားကြောင်းကို ဖွင့်ဆို ထားတော်မူ၏။ သို့သော် အာစရိယဓမ္မပါလ အမည်ရတော်မူသော ဆရာတော် အရှင်ဓမ္မပါလ မထေရ်မြတ်က ဝဒန္တိဝါဒ, အပရေဝါဒ နှစ်မျိုး ခွဲ၍ အောက်ပါအတိုင်း ဖွင့်ဆိုသွားတော်မူ၏။</p> <p><b>သောဠသန္နံ ဧဝ စေတ္ထ ဓမ္မာနံ ဂဟဏံ တေသံယေဝ ထေရေန ဝဝတ္ထာပိတဘာဝတော၊ တေ ဧဝဿ တဒါ ဥပဋ္ဌဟိံသု, န ဣတရေတိ ဝဒန္တိ။ ဝီရိယ-သတိဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ ဣန္ဒြိယဘာဝသာမညတော သဒ္ဓါ-ပညာ, သတိဂ္ဂဟဏေနေဝ ဧကန္တာနဝဇ္ဇဘာဝသာမညတော ပဿဒ္ဓိအာဒယော ဆ ယုဂဠာ, အလောဘာဒေါသာ စ သင်္ဂဟိတာ စျာနစိတ္တုပ္ပါဒပရိယာပန္နတ္တာ တေသံ ဓမ္မာနံ၊ ထေရေန စ ဓမ္မာ ဝဝတ္ထာနသာမညတော အာရဒ္ဓါ၊ (တသ္မာ) တေ န ဥပဋ္ဌဟိံသူတိ န သက္ကာ ဝတ္တုန္တိ အပရေ</b>။ (မ၊ဋီ၊၃၊၂၇၇။)</p> <p><b>ဝဒန္တိဝါဒ</b> ---ဤအရာ၌ (၁၆)မျိုးသော <b>စျာနဓမ္မ</b>တို့ကိုသာလျှင် တိုက်ရိုက်ယူ၍ ဟောကြားတော်မူခြင်း ဖွင့်ဆိုတော်မူခြင်းမှာ ထို (၁၆)မျိုးသော တရားတို့ကိုသာလျှင် အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်မြတ်ကြီးသည် တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား မှတ်သားအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်တည်း။ ထိုအခါဝယ် ထို အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်မြတ်ကြီး၏ အသိဉာဏ်၌ ထို (၁၆)မျိုးသော တရားတို့သည်သာလျှင် ထင်ရှား တည်ရှိနေကုန်၏။ အခြား သော <b>စျာနဓမ္မ</b>တရားတို့သည် ထင်ရှား မတည်ရှိကြကုန်ဟု ဆရာမြတ်ကြီး တို့က မိန့်ဆိုတော်မူကြကုန်၏။</p> <p><b>အပရေဝါဒ</b> ---ဤပထမစျာန်နာမ်တရားတို့၌ <b>ဝီရိယ</b>နှင့် <b>သတိ</b>ကား <b>ဝီရိယိန္ဒြေ သတိန္ဒြေ</b> အမည်ရှိသည့် ဣန္ဒြေထိုက်သော တရားတို့ ဖြစ်ကြ၏။ ဣန္ဒြေထိုက်သော <b>ဝီရိယ</b>နှင့် <b>သတိ</b>ကို တိုက်ရိုက် သရုပ်ထုတ်ဆောင်၍ ယူ ဆောင်လျက် ဟောကြားတော်မူခြင်းဖြင့် ဣန္ဒြေဖြစ်ပုံခြင်း တူညီမှုရှိသော ကြောင့် <b>သဒ္ဓါ</b>နှင့် <b>ပညာ</b>တို့ကိုလည်း ယူပြီးသာလျှင် ဖြစ်၏၊ ဟောပြီးသာလျှင် ဖြစ်၏။ (<b>လက္ခဏာဟာရနေတ္တိ</b>နည်းတည်း)။ <b>သတိ</b>သည် <b>သောဘဏစိတ်</b> တို့၌သာ အမြဲယှဉ်သဖြင့် ဧကန် အပြစ်ကင်းစင်သော တရားဓမ္မတစ်ခု ဖြစ်၏။ အပြစ်ကင်းသော <b>သတိ</b>ကို တိုက်ရိုက် သရုပ်ထုတ်ဆောင်၍ ယူဆောင်လျက် ဟောကြားတော်မူခြင်းဖြင့်ပင်လျှင် ဧကန် အပြစ်ကင်းစင်သည့် သဘောအားဖြင့် တူညီသောကြောင့် <b>ကာယပဿဒ္ဓိ စိတ္တပဿ ဒ္ဓိ ကာယလဟုတာ စိတ္တလဟုတာ ကာယမုဒုတာ စိတ္တမုဒုတာ ကာယကမ္မညတာ စိတ္တကမ္မညတာ ကာယ ပါဂုညတာ စိတ္တပါဂုညတာ ကာယုဇုကတာ စိတ္တုဇုကတာ</b> ဟူသော အစုံအစုံ အားဖြင့် ဟောကြားထားအပ်ကုန်သော <b>ယုဂဠစေတသိက် (၆)စုံ</b>တို့ကိုလည်း ကောင်း, <b>အလောဘ အဒေါသ</b>တို့ကိုလည်းကောင်း ယူပြီးသာလျှင် ဖြစ်၏၊ ဟောပြီးသာလျှင်ဖြစ်၏။ ထိုတရားတို့၏လည်း စျာန်စိတ္တုပ္ပါဒ်၌ အကျုံးဝင် သောတရားတို့ ဖြစ်ခြင်းကြောင့်တည်း။ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ် မြတ်ကြီး သည်လည်း <b>စျာနဓမ္မ</b>တို့ကို သာမညအားဖြင့် တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ပိုင်းခြား မှတ်သားလျက် ဝိပဿနာကို အားထုတ်တော်မူသည်သာ ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ထို (၁၆)မျိုးသော တရားတို့မှ ကြွင်းကျန်ကုန်သော <b>စျာနဓမ္မ</b>တရားတို့သည် လည်း အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်မြတ်ကြီး၏ အသိဉာဏ်၌ မထင်လာကြ ပါကုန်ဟု ပြောဆိုခြင်းငှာ မတတ်ကောင်းသည်သာတည်းဟု အပရေဆရာမြတ်တို့က မိန့်ဆိုတော်မူကြသည်။ (မ၊ဋီ၊၃၊၂၇၇။)</p> <p><b>ယော ယော အဋ္ဌကထာဝါဒေါ ဝါ ထေရဝါဒေါ ဝါ ပစ္ဆာ ဝုစ္စတိ၊သော ပမာဏတော ဒဋ္ဌဗ္ဗော</b>။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၆၀။)</p> <p>အကြင် အကြင် အဋ္ဌကထာဝါဒကိုလည်းကောင်း, ထေရဝါဒကိုလည်း ကောင်း နောက်ဆုံးထား၍ ဖွင့်ဆိုထား၏။ ထိုနောက်ဆုံးထား၍ ဖွင့်ဆိုထား သော ဝါဒကိုသာလျှင် အနှစ်သာရအားဖြင့် ပမာဏအားဖြင့် မှတ်သားပါ။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၆၀) ဟူသော စာပေယူဆပုံ စည်းကမ်း သတ်မှတ်ချက်အရ ဋီကာ ဆရာတော်သည် <b>အပရေဝါဒ</b>ကို နောက်ထား၍ ဖွင့်ဆိုထားသဖြင့် ထို<b>အပရေ ဝါဒ</b>ကိုသာလျှင် အနှစ်သာရအားြ ဖင့် မှတ်သားရမည် ဖြစ်သည်။ <b>အပရိဇာနန သုတ္တန်</b>များနှင့် အညီပင်တည်း။</p> <p>ဤသို့လျှင် စျာနသမာပတ္တိဝီထိ အတွင်း၌ တည်ရှိကုန်သော နာမ် တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးနောက် ဆက်လက် ပြုကျင့်ရမည့် လုပ်ငန်းခွင်ကို ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ၌ အောက်ပါအတိုင်း ဆက်လက် ညွှန်ကြားထားပြန်၏။</p> <h3>နာမ်နှင့် ရုပ်ကို ပိုင်းခြားယူပါ</h3> <p><b>တတောယထာ နာမ ပုရိသော အန္တောဂေဟေ သပ္ပံ ဒိသွာ တံ အနုဗန္ဓမာနော တဿ အာသယံ ပဿတိ၊ ဧဝမေဝ အယမ္ပိ ယောဂါဝစရော တံ နာမံ ဥပပရိက္ခန္တော ဣဒံ နာမံ ကိံ နိဿာယ ပဝတ္တတီတိ ပရိယေသမာနော တဿ နိဿယံ ဟဒယရူပံ ပဿတိ။ တတော ဟဒယရူပဿ နိဿယဘူတာနိ, ဘူတနိဿိတာနိ စ သေသုပါဒါယ ရူပါနီတိ ရူပံ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။ သော သဗ္ဗမ္ပေတံ ရုပ္ပနတော ရူပန္တိ ဝဝတ္ထပေတိ။ တတော နမနလက္ခဏံ နာမံ၊ ရုပ္ပနလက္ခဏံ ရူပန္တိ သင်္ခေပတော နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတိ</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၂။)</p> <p>စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးသောအခါ လောကဥပမာအား ဖြင့် ယောက်ျားတစ်ဦးသည် အိမ်အတွင်း၌ မြွေကို တွေ့မြင်ခဲ့သော် ထိုမြွေ၏ နောက်သို့ အစဉ်လိုက်လျက် ကြည့်သည်ရှိသော် ထိုမြွေ၏ ကိန်းဝပ်တည် နေရာ နေရာကို တွေ့မြင်ရသကဲ့သို့ ဤဥပမာအတူပင်လျှင် ဤ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ထိုနာမ်တရားကို --- ဤ နာမ်တရားသည် အဘယ်ကို မှီ၍ ဖြစ်နေသနည်းဟု ဉာဏ်ပညာဖြင့် စူးစမ်းဆင်ခြင်လတ်သော် ရှာဖွေ ကြည့်လတ်သော် ထိုနာမ်တရား၏ မှီရာ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို တွေ့မြင်လေ၏၊ ထိုနောင် ယင်း <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>၏ မှီရာ <b>ဘူတရုပ်</b> ဓာတ်ကြီီးလေးပါးတို့ကို လည်းကောင်း, ယင်း <b>ဘူတရုပ်</b> ဓာတ်ကြီးလေးပါးတို့ကို မှီ၍ ဖြစ်ပေါ်နေကြ ကုန်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>မှ ကြွင်းကျန်သော <b>ဥပါဒါရုပ်</b>တို့ကိုလည်းကောင်း ဤ ရုပ်တရားအားလုံးကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူ၏ = သိမ်းဆည်း၏ (= ဉာဏ် ဖြင့် ပိုင်းခြားယူပါ = သိမ်းဆည်းပါ။) ထို ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ဤအလုံး စုံသော ရုပ်တရားကို ဖောက်ပြန်တတ်သော အနက်သဘောအားဖြင့် ရုပ်ဟု ပိုင်းခြားမှတ်သား၏။ ထိုနောင် ---</p> <p>၁။ အာရုံသို့ ညွတ်တတ်သော သဘောလက္ခဏာ ရှိသော တရားကား <b>နာမ်</b>,<br> ၂။ ဖောက်ပြန်တတ်သော သဘောလက္ခဏာရှိသော တရားကား <b>ရုပ်</b>ဟု အကျဉ်းအားဖြင့် <b>နာမ်ရုပ်</b>ကို ပိုင်းခြားမှတ်သား၏။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၂။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာ၏ သတ်မှတ်ချက်အရ စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် စျာန်နာမ်တရားတို့၏ မှီရာ <b>ဟဒယ</b>၌ တည်ရှိသော (၅၄)မျိုးသော <b>ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်</b>တို့ကိုပါ ဆက်လက် သိမ်းဆည်း၍ <b>ရုပ်နာမ်</b>ကို ပိုင်းခြား မှတ်သားရမည် ဖြစ်သည်။ <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> စသည့် <b>ပဉ္စဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ</b>များ၏ အတွင်း၌တည်ရှိသော ကာမာဝစရ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးရာ အခါ၌လည်း ယင်းနာမ်တရားတို့၏ မှီရာ ဆိုင်ရာ ဆိုင်ရာ ဒွါရ၌ တည်ရှိသော ရုပ်တရားတို့ကိုလည်း သိမ်းဆည်း၍ နာမ်နှင့် ရုပ်ကို ပိုင်းခြား မှတ်သားရမည်သာဟု မှတ်ပါ။ (<b>ဒွါရ ၆-ပါး</b>၌ တည် ရှိသော ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်များကို ရုပ်ပိုင်းဇယားများတွင် ကြည့်ပါ။)</p> <p><b>ဓမ္မာရုံလိုင်း</b>တွင် အကျုံးဝင်သည့် စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ပြီးသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ရုပ်တရားတို့ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာ ကြသော နာမ်တရားတို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ ရုပ် တရားတို့ကို အာရုံအလိုက် ခွဲတမ်းချလိုက်ပါက <b>ရူပါရုံ သဒ္ဒါရုံ ဂန္ဓာရုံ ရသာရုံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ ဓမ္မာရုံ</b> ဟု အာရုံ (၆) မျိုး ပြားပေသည်။ ထို အာရုံ (၆)ပါးတို့တွင် <b>ဓမ္မာရုံ</b> အမည်ရသည့် <b>ပသာဒရုပ် (၅)ပါး, သုခုမရုပ် (၁၆)ပါး</b>တို့ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော <b>မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b>က စ၍ သိမ်းဆည်း လျှင် ပို၍ လွယ်ကူပေသည်။ ဝီထိစိတ် အမျိုးအစား အရေအတွက် နည်းပါး သောကြောင့် ဖြစ်၏။ ယင်း<b>ဓမ္မာရုံ</b> အမည်ရသည့် ရုပ်တရားတို့တွင် ရုပ်အစစ် (၁၁)လုံး, ရုပ်အတု (၁၀)လုံး ရှိ၏။ သို့သော် အမျိုးသားယောဂီသည် အဇ္ဈတ္တ၌ <b>ဣတ္ထိဘာဝရုပ်</b>ကို အမျိုးသမီးယောဂီသည် <b>ပုရိသဘာဝရုပ်</b>ကို ရှု၍ မရနိုင်သဖြင့် အဇ္ဈတ္တ၌ ရုပ်အစစ် (၁၀)လုံးကိုသာ အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရန် ဖြစ်သည်။ ဗဟိဒ္ဓ၌ကား ဗဟိဒ္ဓချင်း တူညီ၍ သာမန် ပေါင်းစုခြုံငုံကာ ရုပ်တရားအားလုံးကို ရှုရမည် ဖြစ်ပေသည်။ [<b>ပရသန္တာနာဂတေ စ တေသံ သန္တာနဝိဘာဂံ အကတွာ ဗဟိဒ္ဓါဘာဝသာမညတော သမ္မသနံ၊ အယံ သာဝကာနံ သမ္မသနစာရော</b> ---- (မ၊ဋီ၊၃၊၂၇၄-၂၇၅။)ဟူသော ဋီကာအဖွင့်နှင့် အညီတည်း။] ထိုသို့ရှုရာ၌ ရုပ်တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည် ဖြစ်သည်။ ယင်း <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>များတွင် ပါဝင်သော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၏ ဆုံးဖြတ်ချက်က <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ဖြစ်လျှင် ကုသိုလ်ဇောများပါဝင်သည့် <b>မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b>များ ဖြစ်ပေါ်လာကြမည် ဖြစ်၍ <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b>ဖြစ်က အကုသိုလ်ဇောများပါဝင်သည့် <b>မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b>များ ဖြစ်ပေါ်လာကြမည် ဖြစ်သည်။ ဤတွင် <b>ယောနိသောမနသိကာရ အယောနိသောမနသိကာရ</b>အကြောင်းကို အကျဉ်း ချုပ်၍ ရှင်းလင်းတင်ပြပေအံ့။</p> <h3>ယောနိသော မနသိကာရ - အယောနိသော မနသိကာရ</h3> <p><b>သော ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ၊ အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ၊ အယံ ဒုက္ခနိရောဓောတိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ၊ အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ</b>။ (မ၊၁၊၁၁-၁၂။)</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော အယောနိသော မနသိကာရော၊ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ အယောနိသော မနသိကာရော၊ ဒုက္ခေ သုခန္တိ အယောနိသော မနသိကာရော၊ အနတ္တနိ အတ္တာတိ အယောနိသော မနသိကာရော၊ အသုဘေ သုဘန္တိ အယောနိသော မနသိကာရော၊ သစ္စဝိပ္ပဋိကုလေန ဝါ စိတ္တဿ အာဝဋ္ဋနာ အနာဝဋ္ဋနာ အာဘောဂေါ သမန္နာဟာရော မနသိကာရော၊ အယံ ဝုစ္စတိ အယောနိသော မနသိကာရော</b>။ (အဘိ၊၂၊၃၈၇-၃၈၈။)</p> <p><b>တတ္ထ ယောနိသော မနသိကာရော နာမ ဥပါယမနသိကာရော ပထမနသိကာရော၊ အနိစ္စာဒီသု အနိစ္စန္တိအာဒိနာ ဧဝ နယေန သစ္စာနုလောမိကေန ဝါ စိတ္တဿ အာဝဋ္ဋနာ အနွာဝဋ္ဋနာ အာဘောဂေါ သမန္နာဟာရော မနသိကာရော၊ အယံ ဝုစ္စတိ ယောနိသော မနသိကာရောတိ</b>။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၆၆။)</p> <p><b>အယောနိသော မနသိကာရောတိ အနုပါယမနသိကာရော ဥပ္ပထမနသိကာရော၊ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ ဒုက္ခေ သုခန္တိ အနတ္တနိ အတ္တာတိ အသုဘေ သုဘန္တိ အယောနိသော မနသိကာရော ဥပ္ပထမနသိကာရော။ သစ္စပ္ပဋိကုလေန ဝါ စိတ္တဿ အာဝဋ္ဋနာ အနွာဝဋ္ဋနာ အာဘောဂေါ သမန္နာဟာရော မနသိကာရော၊ အယံ ဝုစ္စတိ အယောနိသော မနသိကာရောတိ</b>။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၆၆-၆၇။)</p> <p><b>စိတ္တဿ အာဝဋ္ဋနာတိအာဒီနိ သဗ္ဗာနိပိ အာဝဇ္ဇနေဿဝ ဝေဝစနာနေဝ</b>။</p> <p><b>အာဝဇ္ဇနဥှိ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ အာဝဋ္ဋေတီတိ စိတ္တဿ အာဝဋ္ဋနာ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၈၂။)</p> <p><b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> ဟူသည် ---</p> <p>၁။ ဤကား <b>ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရား</b>တည်းဟု နည်းမှန်လမ်းမှန် နှလုံးသွင်း၏။<br> ၂။ ဤကား <b>ဒုက္ခသမုဒယအရိယသစ္စာတရား</b>တည်းဟု နည်းမှန်လမ်းမှန် နှလုံးသွင်း၏။<br> ၃။ ဤကား <b>ဒုက္ခနိရောဓအရိယသစ္စာတရား</b>တည်း ဟု နည်းမှန်လမ်းမှန် နှလုံးသွင်း၏။<br> ၄။ ဤကား ဒုက္ခချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်းကျင့်စဉ် = <b>မဂ္ဂအရိယသစ္စာတရား</b>တည်းဟု နည်းမှန်လမ်းမှန် နှလုံးသွင်း၏။ ဤကဲ့သို့သော နှလုံးသွင်းမှုမျိုးကို <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> = နည်းမှန်လမ်းမှန် နှလုံး သွင်းမှုဟု ခေါ်ဆို၏။ (မ၊၁၊၁၁-၁၂။)</p> <p>ထိုတွင် <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>မည်သည်ကား မဂ် ဖိုလ် နိဗ္ဗာန် စသော စီးပွားချမ်းသာကို ရခြင်း၏ အကြောင်းဟုတ်သောအားဖြင့် အာရုံကို စိတ်၌ ထားခြင်း, အာရုံကို နည်းမှန်လမ်းမှန် နှလုံးသွင်းခြင်းတည်း။</p> <p>၁။ <b>အနိစ္စ</b>ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါး၌ <b>အနိစ္စ</b>ဟုလည်းကောင်း,<br> ၂။ <b>ဒုက္ခ</b>ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါး၌ <b>ဒုက္ခ</b>ဟုလည်းကောင်း,<br> ၃။ <b>အနတ္တ</b>ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါး၌ <b>အနတ္တ</b>ဟုလည်းကောင်း,<br> ၄။ <b>အသုဘ</b>ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါး၌ <b>အသုဘ</b>ဟုလည်းကောင်း,</p> <p>ဤသို့ စသော နည်းဖြင့်လည်းကောင်း, သစ္စာလေးပါးနှင့် လျော်သော အားဖြင့်လည်းကောင်း ဘဝင်စိတ်ကို အကြင် ပြန်လည်စေတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>သည်, အကြင် အဖန်ဖန် ပြန်လည်စေတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>သည်, အကြင်နှလုံးသွင်းတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>သည်, အကြင် ဘဝင်၏အာရုံမှ တစ်ပါးသော အာရုံကို ကောင်းစွာ ဆောင်တတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>သည်, အကြင် ဘဝင်၏အာရုံမှ တစ်ပါးသော အာရုံကို စိတ်၌ ထားတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b> သည် ရှိ၏။ ဤကဲ့သို့ နှလုံးသွင်းတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>သည် <b>ယောနိသော မနသိကာရ</b> မည်၏။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၆၆။)</p> <p>ထိုတွင် <b>အယောနိသော မနသိကာရ</b>ဟူသည် အဘယ်နည်း ---</p> <p>၁။ <b>အနိစ္စ</b>ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါး၌ <b>နိစ္စ</b>ဟုလည်းကောင်း,<br> ၂။ <b>ဒုက္ခ</b>ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါး၌ <b>သုခ</b>ဟုလည်းကောင်း,<br> ၃။ <b>အနတ္တ</b>ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါး၌ <b>အတ္တ</b>ဟုလည်းကောင်း,<br> ၄။ <b>အသုဘ</b>ဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါး၌ <b>သုဘ</b>ဟုလည်းကောင်း,</p> <p>ဤသို့လျှင် မဂ် ဖိုလ် နိဗ္ဗာန် စသော စီးပွားချမ်းသာကို ရခြင်း၏ အကြောင်း မဟုတ်သောအားဖြင့် စိတ်၌ထားခြင်း နည်းမှားလမ်းမှား နှလုံးသွင်း ခြင်းတည်း။ တစ်ဖန် သစ္စာလေးပါးကို ထိုးထွင်းသိမြင်ဖို့ရန် မလျော်သော အားဖြင့် ဘဝင်စိတ်ကို အကြင် ပြန်လည်စေတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>သည်, အကြင် အဖန်ဖန် ပြန်လည်စေတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>သည်, အကြင် အာရုံကို နှလုံးသွင်းတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>သည်, အကြင် ဘဝင်၏အာရုံမှ တစ်ပါးသော အာရုံကို ကောင်းစွာ ဆောင်ထားတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>သည်, အကြင် ဘဝင် ၏ အာရုံမှ တစ်ပါးသော အာရုံကို စိတ်၌ ထားတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>သည် ရှိ၏၊ ဤကဲ့သို့ နည်းမှားလမ်းမှား နှလုံးသွင်းတတ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>ကို <b>အယောနိသော မနသိကာရ</b>ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ (အဘိ၊၂၊၃၈၇-၃၈၈။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၆၆-၆၇၊၊)</p> <p>ဤ အထက်ပါ ရှင်းလင်းချက်များနှင့် အညီ --- ရုပ်တရားဟုလည်းကောင်း, နာမ်တရားဟုလည်းကောင်း, အကြောင်းတရားဟုလည်းကောင်း, အကျိုးတရားဟုလည်းကောင်း, <b>အနိစ္စ</b>တရားဟုလည်းကောင်း, <b>ဒုက္ခ</b>တရား ဟုလည်းကောင်း, <b>အနတ္တ</b>တရားဟုလည်းကောင်း, <b>အသုဘ</b>တရားဟုလည်း ကောင်း ရုပ်နာမ် ပရမတ်အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသည် <b>ယောနိသော မနသိ ကာရ</b>ပင်တည်း။ ရူပါရုံကို ရူပါရုံဟုလည်းကောင်း, ရုပ်တရားဟုလည်းကောင်း, <b>အနိစ္စ</b>တရားဟုလည်းကောင်း, <b>ဒုက္ခ</b>တရားဟုလည်းကောင်း, <b>အနတ္တ</b>တရားဟု လည်းကောင်း, <b>အသုဘ</b>တရားဟုလည်းကောင်း နှလုံးသွင်းမှုများသည်လည်း <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ပင်တည်း။ ရုပ်နာမ်အားလုံးတို့၌ နည်းတူ သဘော ပေါက်ပါ။</p> <h3>စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော မဟာကုသိုလ်ဇော နာမ်တရား (၃၄)</h3> <p>၁။ အသိစိတ် = စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံကို ရယူခြင်းသဘော၊</p> <p>၂။ <b>ဖဿ</b> = စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံကို တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသဘော၊</p> <p>= စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ဆက်စပ်ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p>၃။ <b>ဝေဒနာ</b> = စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံ၏ အရသာကို ချမ်းချမ်းသာသာ ခံစားခြင်းသဘော၊ (<b>သောမနဿ</b>။)</p> <p>၄။ <b>သညာ</b> = စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံကို မှတ်သားခြင်းသဘော၊</p> <p>၅။ <b>စေတနာ</b> = စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံပေါ်သို့ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော်ပေးခြင်း နှိုးဆော်ပေးခြင်း သဘော၊</p> <p>၆။ <b>ဧကဂ္ဂတာ</b> = စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံ တစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ် ကျရောက်နေခြင်းသဘော၊</p> <p>= တည်ငြိမ်နေခြင်းသဘော၊</p> <p>= သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဖရိုဖရဲ မကျဲစေခြင်းသဘော၊</p> <p>၇။ <b>ဇီဝိတ</b> = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p>၈။ <b>မနသိကာရ</b> = စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံဘက်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဦးလှည့်တွန်းပို့ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p>= စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသဘော။</p> <p>[ဤမျှဆိုလျှင် သဘောပေါက်လောက်ပြီဟု ယူဆသဖြင့် ထူးရာ စေတသိက် အချို့ကိုသာ ဖော်ပြအပ်ပါသည်။ စျာန်နာမ်တရား (၃၄)လုံးနှင့် အာရုံသာ ကွာဟချက် ရှိသည်၊ အမျိုးအစားချင်းကား တူညီလျက်ပင် ရှိသည်။]</p> <p>၁၅။ <b>သဒ္ဓါ</b> = စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံကို ထိုးထွင်းသိသည့် ပညာ သိက္ခာ = ပညာကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၃၄။ <b>ပညာ</b> = စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံကို ထွင်းဖောက်သိခြင်း သဘော၊</p> <p>ဤမျှဆိုလျှင် စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို သဘောပေါက်လောက်ပေပြီ။ စေတသိက် (၅၂)လုံးကို သဘောအဓိပ္ပါယ်နှင့် တကွ ကျေကျေပွန်ပွန် အလွတ်ရအောင် ကျက်ထား ပြီးသူ သူတော်ကောင်းအတွက်ကား အလွန်ကြီး မခက်ခဲတော့ပြီ။ နားအကြည် ဓာတ်စသည့် ရုပ်အစစ် ရုပ်အတုတို့၌လည်း နည်းမှီ၍ သိပါလေ။ ဤ၌ စက္ခု အကြည်ဓာတ်ကို စံထား၍ <b>ဓမ္မာရုံလိုင်း သုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ အကောင်းအုပ်စု ဇယား</b> တစ်ခုကို ရေးသား တင်ပြထားပါသည်။ အကောင်းအုပ်စု ဟူသည် ကုသိုလ်ဇောများ စောသော ဝီထိကို ဆိုလိုပေသည်။</p> <p>ဤ၌ ---</p><p>၁။ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ဟု သိသော စိတ်စေတသိက်,<br> ၂။ ရုပ်တရားဟု သိသော စိတ်စေတသိက်,<br> ၃။ <b>အနိစ္စ</b>ဟု သိသော စိတ်စေတသိက်,<br> ၄။ <b>ဒုက္ခ</b>ဟု သိသော စိတ်စေတသိက်,<br> ၅။ <b>အနတ္တ</b>ဟု သိသော စိတ်စေတသိက်,<br> ၆။ <b>အသုဘ</b>ဟု သိသော စိတ်စေတသိက် ---</p> <p>ဤ စိတ်+စေတသိက် = နာမ်တရားတို့ကိုသာ သိမ်းဆည်းရှုပွားနေခြင်း ဖြစ်သည်ကို သဘောပေါက်ပါလေ။</p> <p>ဤ အထက်ပါဇယား၌ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ် လာသော နာမ်တရားတို့ကို (၂၄)မျိုးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် သိမ်းဆည်းပုံကို တင်ပြထား၏။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ဖြစ်အောင် နှလုံးသွင်း တတ်ပါက ကုသိုလ်ဇောများ စောပုံကို သဘောပေါက်ရန်အတွက် ရည်ရွယ် ၍ ရေးသားတင်ပြထားပါသည်။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်း ရှုပွားရာ၌ ရှေးဦးစွာ ရုပ်ကလာပ်များကို ဓာတ်ခွဲလျက် စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို ပရမတ်သို့ ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားရန် မမေ့ပါနှင့်။ ရုပ်အစစ် ရုပ်အတု အားလုံး၌ နည်းတူပင် သဘောပေါက်ပါ။ ဤ၌ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ကုသိုလ်ဇောများ ပါဝင်သည့် <b>မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b>များကို ရှုပုံစနစ် တစ်ခုကို ပုံစံအဖြစ် ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <h3>မနောဒွါရိက ကုသိုလ်ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံ</h3> <p>၁။ မိမိ ရရှိထားပြီးသည့် စတုတ္ထစျာန်သမာဓိ တစ်ခုခုကို သို့မဟုတ် မိမိ နှစ်ခြိုက်ရာ အမြင့်ဆုံး သမာဓိကို ပြန်လည် ထူထောင်ပါ။</p> <p>၂။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = <b>မနောဒွါရ</b>ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၃။ (ပရမတ်) စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>ထို စက္ခုအကြည်ဓာတ်အာရုံသည် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = <b>မနော ဒွါရ</b>၌ ထင်လာသောအခါ ရှေးရှုကျရောက်လာသောအခါ <b>မနောဒွါရိက ဇောဝီထိစိတ်အစဉ်</b>များ ဖြစ်ပေါ်လာမည် ဖြစ်သည်။ ထို ဝီထိစိတ်အစဉ်တွင် ပါဝင်သော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းက ---</p> <p>၁။ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ဟု ဆုံးဖြတ်သောအခါ,<br> ၂။ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို ရုပ်တရားဟု ဆုံးဖြတ်သောအခါ,<br> ၃။ ထို စက္ခုအကြည်ဓာတ်၏ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်း သဘောကို (အပျက် သဘောကို ) အာရုံယူ၍ <b>အနိစ္စ</b>ဟု ဆုံးဖြတ်သောအခါ = ရှုသောအခါ,<br> ၄။ ထို စက္ခုအကြည်ဓာတ်၏ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်း ဒဏ်ချက်ဖြင့် (အပျက် ဒဏ်ချက်ဖြင့် ) အညှဉ်းပန်း အနှိပ်စက်ခံရသည့် သဘောကို အာရုံ ယူ၍ <b>ဒုက္ခ</b>ဟု ဆုံးဖြတ်သောအခါ = ရှုသောအခါ,<br> ၅။ ထိုစက္ခုအကြည်ဓာတ်၏ မပျက်စီးဘဲ အကျိတ်အခဲ အခိုင်အမာ အနှစ် သာရအားဖြင့် တည်နေသည့် အတ္တမဟုတ်သည့် သဘောကို အာရုံ ယူ၍ <b>အနတ္တ</b>ဟု ဆုံးဖြတ်သောအခါ = ရှုသောအခါ,<br> ၆။ ထို စက္ခုအကြည်ဓာတ်၏ မကောင်းသော အဆင်းအနံ့ စသည်တို့နှင့် ရောနှောနေသည့် ရွံရှာစက်ဆုပ်ဖွယ်သဘောကို အာရုံယူ၍ <b>အသုဘ</b> ဟု ဆုံးဖြတ်သောအခါ = ရှုသောအခါ,</p> <p><b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> ဖြစ်၍ နှလုံးသွင်းမှန်၍ ကုသိုလ်ဇောများ စောမည် ဖြစ်ပါသည်။ ထို (၆)မျိုးသော <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>တို့တွင် အသင် သူတော်ကောင်းသည် နံပါတ်တစ် ဖြစ်သည့် စက္ခုအကြည်ဓာတ်ဟု သိနေသော <b>မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b>များကို ေ့ရှဦးစွာ စတင်၍ သိမ်းဆည်းကြည့်ပါ။ အသိစိတ် <b>ဝိညာဏ်</b>က စ၍ ဖြစ်စေ, <b>ဖဿ</b>က စ၍ ဖြစ်စေ, <b>ဝေဒနာ</b>က စ၍ ဖြစ်စေ သိမ်းဆည်းနိုင်ပါသည်။</p> <p>အကယ်၍ အသိစိတ် = <b>ဝိညာဏ်</b>က စ၍ သိမ်းဆည်းခဲ့သော် ယင်း အသိစိတ်တို့မှာ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း (၁)ကြိမ်၊ ဇော (၇)ကြိမ်၊ တဒါရုံ (၂)ကြိမ် အနေဖြင့် ဖြစ်ပေါ်နေပုံကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် လေ့ကျင့်ပါ။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်ဟူသော <b>မနောဒွါရ</b>၌ စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံ သည် ရှေးရှု ကျရောက်နေသောအခါ = ထင်နေသောအခါ ယင်း <b>မနောဒွါရ</b>ကို အစွဲပြု၍ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို မှီ၍ ယင်း <b>မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b> များသည် တစ်ဝီထိနှင့် တစ်ဝီထိအကြားတွင် ဘဝင်များခြားလျက် ကြိမ်ဖန် များစွာ ထပ်ကာထပ်ကာ ဖြစ်နေပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြိမ်ဖန်များစွာ လေ့ကျင့်ပါ။ အောင်မြင်မှုကို ရရှိခဲ့သော် စေတသိက်များကို တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ တစ်စတစ်စ တိုး၍ တိုး၍ --- [အသိစိတ်-<b>ဖဿ</b> (၂)လုံး (၂)လုံး, အသိစိတ်-<b>ဖဿ</b>-<b>ဝေဒနာ</b> (၃)လုံး (၃)လုံး, အသိစိတ်-<b>ဖဿ</b>-<b>ဝေဒနာ</b>-<b>သညာ</b> (၄)လုံး (၄)လုံး --- ဤသို့ စသည်ဖြင့် တစ်စတစ်စ တိုး၍ တိုး၍] မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၌ (၁၂)လုံး, ဇော အသီးအသီး၌ (၃၄)လုံးစီ, တဒါရုံ အသီးအသီး၌ (၃၄)လုံးစီ ပြည့်သည်တိုင်အောင် စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ပြိုင်တူဖြစ်မှုကို မြင်အောင် လေ့ကျင့်ပါ။ ထိုသို့ လေ့ကျင့်ရာ၌ နာမ်တရားများမှာ မထင်မရှား ဖြစ်လာ ပါက စတုတ္ထစျာန်သမာဓိ တစ်ခုခုကို ပြန်လည် ထူထောင်ပါ။ ဉာဏ်လင်းရောင်ခြည်များ အားကောင်းလာသောအခါ မိမိ ရှုပွားနေသည့် စက္ခုအကြည် ဓာတ်ကဲ့သို့သော အာရုံနှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်ကို ပူးတွဲ သိမ်းဆည်း ကာ နာမ်တရားတို့ကို တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ တိုး၍ တိုး၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ဘဝင်မနောအကြည် = <b>မနောဒွါရ</b>နှင့် အာရုံကို ပူးတွဲကာ သိမ်းဆည်းလျက် ကြိမ်ဖန်များစွာ လေ့ကျင့်ပါ။ နာမ်တရားများ မထင်ရှားတိုင်း ဤစနစ်ကို အသုံးပြုပါ။ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ရှုနိုင်သောအခါ ယင်းနာမ်တရားတို့၏ စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံဘက်သို့ ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းနေသော သဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ နာမ်တရား နာမ်တရားဟု သိမ်းဆည်းပါ။ ကြွင်းကျန်သော <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> အသီးအသီး၌လည်း နည်းတူ ရှုပါ။ ထိုသို့ ရှုရာ၌ ဇောနှင့် တဒါရုံတို့တွင် ---</p> <p>၁။ ရံခါ ဉာဏ်+<b>ပီတိ</b> နှစ်မျိုးလုံး ယှဉ်၏၊ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် မဟာကုသိုလ်စိတ်</b>တည်း။<br> ၂။ ရံခါ ဉာဏ်သာယှဉ်၍ <b>ပီတိ</b> မယှဉ်သည်လည်း ရှိ၏။ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် မဟာကုသိုလ်စိတ်</b>တည်း။<br> ၃။ ရံခါ ဉာဏ် မယှဉ် <b>ပီတိ</b> ယှဉ်သည်လည်း ရှိ၏၊ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် မဟာကုသိုလ်စိတ်</b>တည်း။<br> ၄။ ရံခါ ဉာဏ် မယှဉ် <b>ပီတိ</b> မယှဉ်သည်လည်း ရှိ၏၊ <b>ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် မဟာကုသိုလ်စိတ်</b>တည်း။</p> <p>အားလုံးပေါင်းသော် (၄)ချက် ဖြစ်သည်။</p> <p>စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို စက္ခုအကြည်ဓာတ်ဟု ရှုရာ၌ ဉာဏ်-<b>ပီတိ</b> ယှဉ်- မယှဉ်သို့ လိုက်၍ (၄)ချက် လှည့်ရှုရမည် ဖြစ်သည်။ အလားတူပင် စက္ခု အကြည်ဓာတ်ကို ရုပ်တရားဟု ရှုရာ, <b>အနိစ္စ</b>ဟု ရှုရာ, <b>ဒုက္ခ</b>ဟု ရှုရာ, <b>အနတ္တ</b> ဟု ရှုရာ, <b>အသုဘ</b>ဟု ရှုရာတို့၌လည်း (၄)ချက်စီပင် ရှုပါ။ အားလုံးပေါင်း သော် (၂၄)ကြိမ် ဖြစ်သည်။</p> <p>ဤ မဟာကုသိုလ်စိတ်၌ <b>သသင်္ခါရိက</b> (၄)မျိုး , <b>အသင်္ခါရိက</b> (၄)မျိုး နှစ်ရပ်ပေါင်းသော် မဟာကုသိုလ်စိတ် (၈)မျိုးရှိ၏။ <b>သသင်္ခါရိက</b> = တိုက်တွန်း မှုရှိသော စိတ်, <b>အသင်္ခါရိက</b> = တိုက်တွန်းမှု မရှိသောစိတ်တို့၌ <b>သသင်္ခါရိက အသင်္ခါရိက</b>ကို အကြောင်းပြု၍ စိတ်စေတသိက် အရေအတွက် မကွဲပြား သဖြင့် ဤစာမူ၌ အထက်ပါအတိုင်း (၄)ချက်သာ ရှုကွက်ကို ဖော်ပြထားပေ သည်။ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ရှုနေရင်းပင် တဖြည်းဖြည်း <b>အသင်္ခါရိက သသင်္ခါရိက</b> သဘောတရားများကို သဘောပေါက်လာလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားပါသည်။ <b>သသင်္ခါရိက</b>၌ ရှုကွက် (၄)ချက်, <b>အသင်္ခါရိက</b>၌ ရှုကွက် (၄)ချက်, နှစ်ရပ်ပေါင်းသော် မဟာကုသိုလ်စိတ် (၈)မျိုး ရှုကွက် ဖြစ်သည်။ ရဟန္တာအရှင်မြတ်ကြီးတို့၏ သန္တာန်၌သာဖြစ်ကြသော မဟာကြိယာစိတ်တို့ ၌လည်း နည်းတူပင်တည်း။</p> <h3>တဒါရုံအကြောင်း သိကောင်းစရာ</h3> <p>ယေဘုယျအားဖြင့် ကာမဇော, ကာမသတ္တဝါ, ပဉ္စဒွါရ၌ <b>အတိမဟန္တာရုံ မနောဒွါရ</b>၌ <b>ဝိဘူတာရုံ</b> ဟူသော ကာမအာရုံ ဖြစ်ပါမှသာလျှင် တဒါရုံ ကျခွင့်ရှိ၏ တဒါရုံကျနိုင်၏။ ကာမအာရုံဟူသည် ကာမတရား အမည်ရသော ကာမစိတ်စေတသိက်နှင့် ရုပ် (၂၈)ပါးတို့ဖြစ်ကြသည်။ <b>ကာမာဝစရသတ္တဝါ</b> တို့၏ သန္တာန်ဝယ် ကာမာဝစရ စိတ်စေတသိက်ဟူသော ကာမတရားကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော <b>ကာမာဝစရ မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ</b>တို့ဝယ် ကာမဇောများ၏ နောင်၌ တဒါရုံကျနိုင်၏။ ရုပ် (၂၈)ပါးသည်လည်း ကာမ တရားအမည်ရသဖြင့် ရုပ် (၂၈)ပါးကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဝီထိ စိတ်အစဉ်များဝယ် ကာမဇောများ၏ နောင်၌လည်း တဒါရုံကျနိုင်၏။ သို့သော် <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>စသော <b>ပဉ္စဒွါရဝီထိ</b>များ၌ အာရုံသည် <b>အတိမဟန္တာရုံ</b> ဖြစ်ပါမှ <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>များ၌ <b>ဝိဘူတာရုံ</b> ဖြစ်ပါမှသာလျှင် တဒါရုံ ကျနိုင်၏၊ ထိုကြောင့် ယေဘုယျဟု ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤ သတ်မှတ်ချက်အရ ပညတ်များကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဝီထိစိတ်အစဉ်များ၌ ဇောနောင်၌ တဒါရုံ မကျနိုင်ဟု မှတ်ပါ။</p> <p>တစ်ဖန် ဝိဘင်းပါဠိတော်၏ အဖွင့်ဖြစ်သော သမ္မောဟဝိနောဒနီအဋ္ဌကထာကြီး၌ ဤသို့ ဖွင့်ဆိုထား၏။</p> <p><b>တိလက္ခဏာရမ္မဏိကဝိပဿနာယ တဒါရမ္မဏံ န လဗ္ဘတိ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၇။)</p> <p>လက္ခဏာရေးသုံးတန်လျှင် အာရုံရှိသော <b>တိလက္ခဏာရမ္မဏိက ဝိပဿနာဇော</b>များ၏ နောင်၌ တဒါရုံကို မရအပ် မရနိုင်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၇။)</p> <p><b>ဝိပဿနာဇော</b>များ၏ နောင်၌ တဒါရုံမကျနိုင်ဟူသော ဤအဆိုအမိန့် မှာ အားကောင်းနေသော <b>ဗလဝဝိပဿနာဇော</b>များ၏ နောင်၌သာ တဒါရုံ မကျနိုင်ဟု ဆိုလိုကြောင်းကို ဆရာမြတ်တို့က မိန့်ဆိုတော်မူကြ၏။ အောက်ပါ ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာ ကျမ်းဂန် အဆိုအမိန့်များကို ကိုးကားတော်မူကြ၏။</p> <p><b>သေက္ခာ ဝါ ပုထုဇ္ဇနာ ဝါ ကုသလံ အနိစ္စတော ဒုက္ခတော အနတ္တတော ဝိပဿန္တိ၊ ကုသလေ နိရုဒ္ဓေ ဝိပါကော တဒါရမ္မဏတာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ</b>။ (ပဋ္ဌာန၊၁၊၁၃၃။)</p> <p><b>ကုသလေ နိရုဒ္ဓေ</b>တိ <b>ဝိပဿနာဇဝနဝီထိယာ ပစ္ဆိန္နာယ။ ဝိပါကော</b>တိ <b>ကာမာဝစရဝိပါကော။ တဒါရမ္မဏတာ</b>တိ <b>တဒါရမ္မဏတာယ။ တံ ကုသလဿ ဇဝနဿ အာရမ္မဏဘူတံ ဝိပဿိတကုသလံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ</b>တိ အတ္ထော။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၃၆။)</p> <p><b>သေက္ခ အရိယာ</b>သူတော်ကောင်းတို့သည်လည်းကောင်း, <b>ပုထုဇန်</b>သူတော်ကောင်းတို့သည်လည်းကောင်း ကုသိုလ်တရားကို = ကုသိုလ်နာမ်တရား စုကို <b>အနိစ္စ</b>ဟုလည်းကောင်း <b>ဒုက္ခ</b>ဟုလည်းကောင်း <b>အနတ္တ</b>ဟုလည်းကောင်း လက္ခဏာရေးသုံးတန်တင်ကာ ဝိပဿနာရှုပွားသုံးသပ်တော်မူကြ၏။ ယင်း <b>ဝိပဿနာကုသိုလ်ဇော</b>၏ နောင်၌ ယင်း <b>ဝိပဿနာကုသိုလ်ဇော</b>၏ အရှုခံ အာရုံဖြစ်သော ကုသိုလ်တရားကိုပင် (= ဇော ယူထားသည့် အာရုံကိုပင်) အာရုံပြု၍ ကာမာဝစရ ဝိပါက်နာမ်တရားသည် ဝိပဿနာဇောက ယူထား သည့် <b>ဝိပဿနာဉာဏ်</b>၏ အရှုခံ ကုသိုလ်အာရုံကိုပင် အာရုံပြုခြင်းတည်း ဟူသော တဒါရုံကိစ္စကို ရွက်ဆောင်လျက် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ (ပဋ္ဌာန၊၁၊၁၃၃။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၃၆။)</p> <p>ဤ၌ <b>ဝိပဿနာဉာဏ်</b>၏ အရှုခံအာရုံမှာ ကုသိုလ်တရား ဖြစ်၏။ ရှု တတ်သော <b>ဝိပဿနာဇော</b> စိတ်အစဉ်မှာလည်း ကုသိုလ်တရားပင် ဖြစ်၏။အရှုခံအာရုံမှာလည်း ကာမာဝစရကုသိုလ်တရား ဖြစ်၍ ရှုတတ်သော <b>ဝိပဿနာဇော</b>မှာလည်း <b>ကာမာဝစရ မဟာကုသိုလ်ဇော</b>ပင် ဖြစ်၏။ ကာမဇော, ကာမသတ္တဝါ, ကာမအာရုံဟူသော အင်္ဂါသုံးရပ် ညီနေ၏။ ယင်း<b>ဝိပဿနာ ဇော</b>၏ နောင်၌ တဒါရုံကျနိုင်ကြောင်း ဒေသနာတော်လည်း ထင်ရှားရှိနေ၏။ ယင်းဒေသနာတော်မှာ နုနယ်နေသေးသော <b>တရုဏ ဝိပဿနာဇော</b>ကို ရည်ညွှန်းထားသည်ဟု ဆရာမြတ်တို့က မိန့်ဆိုတော်မူကြ၏။ (မူလဋီ၊၁၊၁၃၁ - ကြည့်ပါ။)</p> <p>ယခု ဤအပိုင်းကား ကာမတရား အမည်ရသည့် ရုပ်တရားတို့ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းနေသည့် <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b>ပိုင်းမျှသာ ရှိနေသေး၏။ တကယ့်<b>ဝိပဿနာ</b>ပိုင်းသို့ပင် မရောက် ရှိသေးပေ။ ဤရုပ်တရားတို့ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းနေသည့် ဤအပိုင်းဝယ် <b>ရူပပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b>ဟူသော ယင်းမဟာ ကုသိုလ်ဇောနာမ်တရားများ၏ နောင်၌လည်း တဒါရုံများသည် ယင်း ရုပ် တရားအာရုံက ထင်ရှားသည့် <b>ဝိဘူတာရုံ</b> ဖြစ်ပါက ကျနိုင်သည်ဟုပင် မှတ်ပါ။</p> <p>တစ်ဖန် <b>မဟာကုသိုလ်ဇော</b>များ၏ နောင်၌ <b>မဟာဝိပါက်တဒါရုံ</b>များ သည်လည်း <b>သောမနဿ</b>နှင့် <b>ဥပေက္ခာ</b> ထိုက်သလို ကျနိုင်၏။ အလားတူပင် အဟိတ် သန္တီရဏ တဒါရုံများလည်း ထိုက်သလို ကျနိုင်၏။ အကုသိုလ်ဇော များ၏ နောင်၌လည်း <b>မဟာဝိပါက် တဒါရုံ</b>များနှင့် <b>အဟိတ် သန္တီရဏတဒါရုံ</b> များသည် ထိုက်သလိုကျနိုင်၏။ ဤစာမူ အထက်ပါဇယားတွင်ကား <b>မဟာ ဝိပါက် တဒါရုံ</b>တို့ကိုသာ ယေဘုယျစည်းကမ်းသို့ လိုက်၍ တင်ပြထားပါသည်။ ပုံစံတစ်ခုကို ထုတ်ပြခြင်းမျှသာ ဖြစ်သည်။ ကျန်သည့်အပိုင်းများကို ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ရှုရင်းဖြင့် တဖြည်းဖြည်း သဘောပေါက်လာလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားပါသည်။ ယေဘုယျစည်းကမ်းသို့ လိုက်၍ <b>သောမနဿဇော</b> နောင်၌ <b>သောမနဿတဒါရုံ</b>ကိုလည်းကောင်း, <b>ဥပေက္ခာဇော</b>နောင်နှင့် <b>ဒေါမနဿဇော</b>နောင်၌ <b>ဥပေက္ခာတဒါရုံ</b>ကိုလည်းကောင်း ချပြထားပါသည်။</p> <p><b>မဟာဝိပါက်စိတ် (၈)မျိုး</b>နှင့် <b>သန္တီရဏစိတ် (၃)မျိုး</b> = ပေါင်း (၁၁) မျိုးသော စိတ်တို့သည် ဇောယူသည့် အာရုံကို ဆက်လက်ခံယူခြင်း ဟူသော <b>တဒါရုံကိစ္စ</b>ကို ရွက်ဆောင်နိုင်ကြသည့်အတွက် <b>တဒါရုံ</b>ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြသည်။ ဤတွင် <b>တိဟိတ် ပုထုဇန်ပုဂ္ဂိုလ်</b>ဖြစ်ကြသည့် ယောဂီသူတော်ကောင်းများအတွက် အထူးရည်ရွယ်၍ ဇောနောင်၌ကျနိုင်သည့် တဒါရုံဇယား တစ်ခုကို ဖော်ပြအပ်ပါသည်။ <b>သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ်</b> သူတော် ကောင်းတို့သည်လည်း မိမိတို့ ပယ်ပြီး ကိလေသာများကို နှုတ်ပယ်၍ နည်းတူ ပင် မှတ်ယူနိုင်ပါသည်။</p> <h3>တိဟိတ် ပုထုဇန်များအတွက် တဒါရုံဇယား</h3> <hr> <h3>ဝိပါက်အမှန် ဇောအပြန်</h3> <p>၁။ သဘာဝဣဋ္ဌာရုံ သဘာဝအတိဣဋ္ဌာရုံများကို ရှေးကုသိုလ်ကံကြောင့်သာ တွေ့ရသောကြောင့် ဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တခေါ်သော အလယ်အလတ်ဖြစ်သော သဘာဝဣဋ္ဌာရုံနှင့် တွေ့ကြုံသောအခါ အာဝဇ္ဇန်းနှင့် ဇောမှ တစ်ပါးသော ဝီထိစိတ်များသည် မဟာဝိပါက်စိတ်နှင့် အဟိတ် ကုသလဝိပါက်စိတ်တို့သာ ဖြစ်ကြရသည်။ (ပဉ္စဒွါရ၌ --- ပဉ္စဝိညာဏ်, သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း, သန္တီရဏ, တဒါရုံ, မနောဒွါရ၌ တဒါရုံတို့ကို ရည်ညွှန်းထားသည်။) ဇောမှာ ယောနိသော မနသိကာရ ဖြစ်လျှင် ကုသိုလ်ဇော စော၍ အယောနိသောမနသိကာရ ဖြစ်လျှင် အကုသိုလ်ဇော စောနိုင်သည်။</p> <p>၂။ ဘုရား အစရှိသော သဘာဝအတိဣဋ္ဌာရုံ = သဘာဝအတိုင်း အလွန် အလိုရှိအပ် နှစ်သက်မြတ်နိုးအပ်သော အာရုံနှင့် တွေ့ကြုံသောအခါ ကုသလ ဝိပါက် သောမနဿ တဒါရုံ (၅)မျိုးသာ ကျနိုင်သည်။ ဇောမှာ ယောနိသော မနသိကာရ ဖြစ်လျှင် ကုသိုလ်ဇော စောနိုင်၍ အယောနိသောမနသိကာရ ဖြစ်လျှင် အကုသိုလ်ဇော စောနိုင်သည်။</p> <p>၃။ သဘာဝအနိဋ္ဌာရုံများကို ရှေးအကုသိုလ်ကံကြောင့်သာ တွေ့ကြုံရ သည် ဖြစ်၍ ထိုအနိဋ္ဌာရုံနှင့် တွေ့ကြုံသောအခါ ဇောမှာ ယောနိသော မနသိကာရ ဖြစ်လျှင် ကုသိုလ်ဇော, အယောနိသော မနသိကာရ ဖြစ်လျှင် အကုသိုလ်ဇော စော၍ ပဉ္စဒွါရဝီထိ၌ စက္ခုဝိညာဏ် စသည့် ပဉ္စဝိညာဏ်, သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း, သန္တီရဏ, တဒါရုံ, မနောဒွါရဝီထိ၌ တဒါရုံများသည် အဟိတ် အကုသလဝိပါက်စိတ်ချည်း ဖြစ်ရမည်။ ဤသတ်မှတ်ချက်အရ အနိဋ္ဌာရုံ၌ အကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏ တဒါရုံ တစ်မျိုးသာ ကျသည်ဟု မှတ်ပါ။</p> <p>ဇယားဟူသည် ယေဘုယျ စည်းကမ်းသို့ လိုက်၍ ခြုံငုံ၍သာ ရေးသား တင်ပြထားခြင်း ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် သောမနဿဇောနောင်၌ သောမနဿ တဒါရုံ, ဥပေက္ခာဇောနောင်၌ ဥပေက္ခာတဒါရုံ, ဒေါမနဿဇောနောင်၌ ဥပေက္ခာတဒါရုံဟူသည်မှာလည်း ယေဘုယျပင် ဖြစ်သည်။ သောမနဿ ဝေဒနာနှင့် ယှဉ်၍ ပဋိသန္ဓေတည်နေခဲ့သော သတ္တဝါတစ်ဦး၏ ဘဝင်မှာ လည်း ယင်းပဋိသန္ဓေနှင့် မျိုးတူ သောမနဿဘဝင်သာ ဖြစ်၏။ ထို သောမနဿပဋိသန္ဓေ တည်နေခဲ့ရသော သတ္တဝါတစ်ဦး၏ သန္တာန်ဝယ် ပဝတ္တိအခါ ဝယ် ဒေါသဇော စောလေရာ ယင်းဒေါသဇော၏ နောင်၌ တစ်စုံတစ်ခုသော အကြောင်းကြောင့် အကယ်၍ တဒါရုံ ကျခွင့်ကို မရခဲ့သော် ထုံးစံအတိုင်း ဆိုလျှင် ဒေါသဇော၏ နောင်၌ ဘဝင် ကျရတော့မည်။ ဘဝင်ကျပြန်လျှင် လည်း တစ်ဘဝ၌ ပဋိသန္ဓေ ဘဝင် စုတိတို့သည် တစ်ထပ်တည်း တူကြရလေ သောကြောင့် သောမနဿဝေဒနာနှင့် ယှဉ်၍ ပဋိသန္ဓေတည်နေခဲ့သူ ဖြစ်၍ သောမနဿဘဝင် ကျရပေလိမ့်မည်။ ထို သောမနဿဘဝင်ကား ဒေါသ ဇောနှင့် မလိုက်လျောနိုင်ချေ။ ဤကဲ့သို့ အခက်အခဲ တွေ့ကြုံနေသည့်အခါ ဒေါသဇောနှင့် သောမနဿဘဝင်တို့၏ အကြားဝယ် ဆက်သွယ်ပေးဖို့ရန် ဥပေက္ခာသဟဂုတ် သန္တီရဏ စိတ်နှစ်မျိုးတို့တွင် အနိဋ္ဌာရုံဖြစ်က အကုသလ ဝိပါက်, ဣဋ္ဌာရုံ အတိဣဋ္ဌာရုံဖြစ်က ကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏ တစ်မျိုးမျိုးသည် အာဂန္တုကဘဝင်ကိစ္စကို တပ်လျက် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။</p> <p>အာဂန္တုကဘဝင် --- ပဋိသန္ဓေစိတ်၏ နောက်မှ စ၍ ဖြစ်ခဲ့ကြသော ဘဝင်တို့သည် ပဋိသန္ဓေစိတ်နှင့် တစ်ထပ်တည်း တူညီကြ၏။ ထိုကြောင့် ယင်းဘဝင်တို့မှာ ခန္ဓာအိမ် ပေါ်စကပင် ခန္ဓာအိမ်၌ တည်ရှိသော ဘဝင် များတည်း။ ထိုကြောင့် ထိုဘဝင်များကို အာဝါသိကဘဝင် = အိမ်ရှင်ဘဝင် ဟု ခေါ်ဆိုသည်။ ဤ ဥပေက္ခာသန္တီရဏကိုကား ယခုကဲ့သို့ အခက်အခဲ ကြုံတွေ့ရာ တစ်ရံတစ်ခါမှ ဖြစ်ပေါ်လာသောကြောင့် အာဂန္တုကဘဝင် = ဧည့်သည်ဘဝင်ဟု ခေါ်ဆိုသည်။ ယင်း အာဂန္တုကဘဝင်သည် ဇောယူသည့် အာရုံကို မယူသည့်အတွက် တဒါရုံဟူသော အမည်ကို မရ။ မူလ အာဝါသိက ဘဝင်က ယူထားသော အာရုံကိုလည်း မယူနိုင်သဖြင့် ရှေးက လေ့ကျက်ခဲ့ဖူးသော ကာမအာရုံတစ်ခုခုကိုသာလျှင် အာရုံပြုပေသည်။ ထိုအလေ့အကျက် များသော = များစွာ စိတ်ဝင်စားထားသော အာရုံသည် ဣဋ္ဌာရုံဖြစ်အံ့၊ ကုသလ ဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏစိတ် ဖြစ်၏၊ အနိဋ္ဌာရုံ ဖြစ်အံ့၊ အကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏစိတ် ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ သောမနဿပဋိသန္ဓေ တည်နေခဲ့၍ မိစ္ဆာအယူရှိသူသည် ဘုရား အစ ရှိသော အတိဣဋ္ဌ ဖြစ်သော အတိမဟန္တာရုံ သို့မဟုတ် ဝိဘူတာရုံကို အာရုံ ပြုလျက် ဒေါသဇော စောခဲ့သော်လည်းကောင်း, သို့မဟုတ် သောမနဿ ပဋိသန္ဓေ တည်နေသူ၏ အတိဣဋ္ဌ ဖြစ်သော နတ်သမီးစသော အတိမဟန္တာရုံ ဝိဘူတာရုံများကို အာရုံပြုလျက် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်သောအားဖြင့် ဒေါသ ဇော စောခဲ့သော်လည်းကောင်း ယင်း ဒေါသဇော၏ နောင်၌ တဒါရုံကျခွင့် မရ။ တဒါရုံကျလျှင်လည်း အတိဣဋ္ဌာရုံ၌ သောမနဿတဒါရုံသာ ကျရိုး ဓမ္မတာ ရှိ၏။ ထိုသောမနဿတဒါရုံသည် ဒေါသဇောနောင်၌ မဖြစ်ထိုက်။</p> <p>၂။ သောမနဿပဋိသန္ဓေ တည်နေသူ၏ သန္တာန်၌ မဟန္တာရုံ အဝိဘူတာရုံ ဖြစ်သည့် ကာမအာရုံကို အာရုံပြု၍ ဒေါသဇော စောလျှင် ထို ဒေါသဇော နောင်၌ တဒါရုံ မကျထိုက်။ ပဉ္စဒွါရ၌ အတိမဟန္တာရုံ, မနောဒွါရ၌ ဝိဘူတာရုံ ဖြစ်ပါမှ တဒါရုံကျခွင့် ရှိ၏။</p> <p>၃။ သောမနဿပဋိသန္ဓေ နေခဲ့သော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် စျာန်ကို ရရှိပြီးမှ ယင်းစျာန်က လျှောကျသဖြင့် ထိုလျှောကျလေပြီးသော မဟဂ္ဂုတ် စျာန်ကို အာရုံပြုလျက် ငါ၏ မွန်မြတ်သော တရားသည် ပျက်ပြားခဲ့ချေပေါ့ ဟု ဒေါသဇော ဖြစ်သည့်အခါ မဟဂ္ဂုတ်အာရုံ ဖြစ်၍ တဒါရုံ မကျထိုက်။</p> <p>၄။ သောမနဿပဋိသန္ဓေ နေခဲ့သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ပညတ်အာရုံတစ်ခုခုကို အာရုံပြုလျက် ဒေါသဇော စောပြန်လျှင် ထိုပညတ်ကို အာရုံပြု၍ တဒါရုံ မကျထိုက်။ ကာမအာရုံ မဟုတ်သောကြောင့်တည်း။</p> <p>ဤသို့ တဒါရုံ ကျခွင့်မရသော ဇောဝါရတို့၌ ဒေါသဇောနောင်ဖြစ်၍ ပဋိသန္ဓေနှင့် အလားတူသော သောမနဿ မူလဘဝင်လည်း မကျနိုင် ဖြစ် နေ၏။ ထိုသို့ တဒါရုံလည်းမကျ ဘဝင်လည်း မကျနိုင်သဖြင့် အခက်အခဲ ကြုံသည့်အခါ ဒေါသဇောနှင့် သောမနဿမူလဘဝင်တို့၏ အကြားဝယ် ဆက်သွယ်ပေးဖို့ရာ အာဂန္တုကဘဝင် ကိစ္စ တပ်လျက် ဥပေက္ခာသဟဂုတ် သန္တီီရဏစိတ်သည် ဖြစ်ရလေသည်။</p> <p>ဤအထက်ပါ အရပ်ရပ်သော အဆိုအမိန့်တို့နှင့် အညီ တဒါရုံ တစ်ခုကို သဘောပေါက်စေရန် ဓမ္မာရုံလိုင်း သုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ အကောင်းအုပ်စု ဇယား တစ်ခုကို ထပ်မံ၍ ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။ ဤဇယားကို နည်းမှီ၍ ကြွင်းကျန်သော ဇယားတို့၌လည်း နည်းတူ သဘောပေါက်ပါ။ သောမနဿ ဇောနောင်၌ သောမနဿတဒါရုံ, ဥပေက္ခာဇောနောင်၌ ဥပေက္ခာတဒါရုံ များကို အလိုရှိအပ်သည့် ယေဘုယျစည်းကမ်းကိုလည်း မမေ့ပါနှင့်။ သို့သော် အာရုံသည် အနိဋ္ဌာရုံဖြစ်က ပဉ္စဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံဟူသော ဝိပါက်စိတ်တို့သည် အကုသလဝိပါက်စိတ်ချည်း ဖြစ်ရမည် ဟူသော စည်းကမ်းအရမူ အနိဋ္ဌာရုံ၌ သောမနဿဇော စောစေကာမူ တဒါရုံ၌ အကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏ တစ်မျိုးသာ ကျနိုင်သဖြင့် နာမ်တရား (၁၁) ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။ သို့သော် ကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏ၌လည်း နာမ်တရား (၁၁)လုံးပင် ရှိပေသည်။ (ရူပါရုံလိုင်းဇယားတွင် ကြည့်ပါ။) ထိုကြောင့် ဇယား၌ (၁၁)ဟု တွေ့လျှင် အနိဋ္ဌာရုံ၌ အကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာ သန္တီရဏ, ဣဋ္ဌာရုံ၌ ကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏဟု မှတ်ပါ။</p> <p>ဤ အထက်ပါဇယား၌ သောမနဿဇောနောင်၌ သောမနဿတဒါရုံ, ဥပေက္ခာဇောနောင်၌ ဥပေက္ခာတဒါရုံကို ချပြထားပါသည်။ ယောနိသောမနသိကာရ ရှိနေသူအဖို့ အနိဋ္ဌာရုံနှင့် တွေ့ကြုံရစေကာမူ ယောနိသောမနသိကာရ ဖြစ်နေသဖြင့် ဇော၌ သောမနဿ ဥပေက္ခာ ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်၏။ သို့သော် တဒါရုံ၌ကား အာရုံက အနိဋ္ဌာရုံ ဖြစ်နေသဖြင့် အဟိတ် အကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏ တဒါရုံသာ ကျခွင့် ရှိတော့၏။</p> <p>အကယ်၍ အာရုံသည် ဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တဟူသော ဣဋ္ဌာရုံ ဖြစ်နေပါက ယော နိသောမနသိကာရ ရှိနေသဖြင့် ဇောမှာ သောမနဿ ဥပေက္ခာ ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်၏။ သဟိတ် မဟာဝိပါက်တဒါရုံ အဟိတ် ကုသလဝိပါက်တဒါရုံ ထိုက် သလို ကျနိုင်၏။ သဟိတ် အဟိတ် တဒါရုံနှစ်မျိုးလုံး ဝီထိစဉ်တစ်ခု အတွင်း၌ ကျနိုင်သည်ဟုကား အယူအဆ မမှားစေလိုပါ။ ဝီထိစဉ်တစ်ခု၏ အတွင်း၌ သဟိတ် မဟာဝိပါက်တဒါရုံသော်လည်းကောင်း, အဟိတ် ကုသလဝိပါက် တဒါရုံသော်လည်းကောင်း တစ်မျိုးမျိုးသာ ကျနိုင်သည်ဟု မှတ်ပါ။ အကယ်၍ ဇောသည် မဟာကုသိုလ်ဉာဏသမ္ပယုတ် သောမနဿဇော ဖြစ်အံ့၊ တဒါရုံ သည်လည်း မဟာဝိပါက် ဉာဏသမ္ပယုတ် သောမနဿတဒါရုံသော်လည်း ကောင်း, အဟိတ် ကုသလဝိပါက် သောမနဿသန္တီရဏတဒါရုံသော်လည်း ကောင်း တစ်ခုခု ကျနိုင်၏။ အကယ်၍ ဇောသည် မဟာကုသိုလ် ဉာဏသမ္ပယုတ် ဥပေက္ခာဇော ဖြစ်အံ့၊ တဒါရုံသည်လည်း မဟာဝိပါက် ဉာဏသမ္ပယုတ် ဥပေက္ခာတဒါရုံသော်လည်းကောင်း, အဟိတ် ကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏ တဒါရုံသော်လည်းကောင်း တစ်မျိုးမျိုးသည် ဖြစ်နိုင်၏။ ဉာဏဝိပ္ပယုတ် သောမနဿ, ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ဥပေက္ခာတို့၌လည်း နည်းမှီး၍ သဘောပေါက်ပါ။ ဉာဏ်မပါသည်သာ ထူး၏။</p> <p>အကယ်၍ အာရုံသည် အလွန်အလိုရှိအပ်သော အတိဣဋ္ဌာရုံ ဖြစ်ခဲ့ လျှင် ယောနိသောမနသိကာရ ဖြစ်နေသဖြင့် ဇော၌ သောမနဿ ဥပေက္ခာ ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်၏၊ သို့သော် သောမနဿ အဖြစ်များတတ်ပေသည်။ တဒါရုံ၌ကား မဟာဝိပါက် သောမနဿတဒါရုံ (၄) မျိုးနှင့် အဟိတ်ကုသလဝိပါက် သောမနဿသန္တီရဏ တဒါရုံ (၁)မျိုး --- ပေါင်း (၅)မျိုးသော တဒါရုံတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသည် ထိုက်သလို ကျနိုင်၏။</p> <p>ဤ ရှင်းလင်းချက်များနှင့် အညီ ဇယားတွင် အဟိတ်တဒါရုံ၌ --- ၁၂^၁၁ --- ဟုလည်းကောင်း --- ၁၁^၁၁ --- ဟုလည်းကောင်း ဖော်ပြထား၏။ေ့ရှဂဏန်း (၁၂)မှာ အဟိတ်ကုသလဝိပါက် သောမနဿတဒါရုံ နာမ်တရား စုကို ဆိုလို၏။ တစ်ဖန် ေ့ရှဂဏန်း (၁၁)မှာ အဟိတ်ကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာ သန္တီရဏတဒါရုံ နာမ်တရားစုကို ဆိုလို၏။ နောက်ဂဏန်း (၁၁)မှာ အနိဋ္ဌာ ရုံနှင့် တွေ့ကြုံခိုက် ဖြစ်ပေါ်လာသော အဟိတ် အကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာ သန္တီရဏတဒါရုံ နာမ်တရားစုကို ဆိုလို၏။</p> <hr> <h3>ပုံစံတူ ရှုရန် ရုပ်အစစ်များ</h3> <p>၁။ သောတအကြည်&nbsp;၆။ ဣတ္ထိဘာဝရုပ်</p> <p>၂။ ဃာနအကြည်&nbsp;၇။ ပုရိသဘာဝရုပ်</p> <p>၃။ ဇိဝှါအကြည်&nbsp;၈။ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</p> <p>၄။ ကာယအကြည်&nbsp;၉။ ဇီဝိတရုပ်</p> <p>၅။ အာပေါဓာတ်&nbsp;၁၀။ ဩဇာရုပ်</p> <p>ဓမ္မာရုံလိုင်း စာရင်းဝင် ရုပ်အစစ်များမှာ စက္ခုအကြည်ဓာတ်နှင့် တကွ အားလုံး (၁၁)မျိုး ရှိ၏။ မိမိ ရှုလိုသည့် အာရုံပြုလိုသည့် ရုပ်တရား ပါဝင် နေသည့် ဆိုင်ရာ ဆိုင်ရာ ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုခုကို ဓာတ်ခွဲ၍ မိမိ အာရုံပြုလို သော ရုပ်အစစ်ကို ရွေးထုတ်၍ အာရုံယူကာ ယင်းရုပ်တရားကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားရမည် ဖြစ်သည်။ ထိုတွင် အဇ္ဈတ္တ၌ အမျိုးသားယောဂီသည် ပုရိသဘာဝရုပ် = ပုမ္ဘာဝရုပ်ကို, အမျိုးသမီး ယောဂီသည် ဣတ္ထိဘာဝရုပ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရား ကိုသာ သိမ်းဆည်းရှုပွားရန် ဖြစ်သည်။ ဗဟိဒ္ဓ၌ကား ဗဟိဒ္ဓချင်း တူညီ၍ သာမန် ပေါင်းစုခြုံငုံ၍ကား ဘာဝရုပ် (၂)မျိုးလုံးကိုပင် အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ် လာသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားနိုင်ပေသည်။</p> <p>တစ်ဖန် ဓမ္မာရုံလိုင်းစာရင်းဝင် အနိပ္ဖန္နရုပ် = ရုပ်အတု (၁၀)မျိုးတို့ကား လက္ခဏာယာဉ်သုံးချက်တင်၍ ဝိပဿနာရှုကောင်းသော ရုပ်တရားများ မဟုတ်ကြပေ။ သို့အတွက် ရုပ်အတုတစ်မျိုးကို ဖြစ်စေ, အားလုံးကို ဖြစ်စေ အနိစ္စဟု ရှုသော်လည်း အနိစ္စဟု သိသော ဝိပဿနာဇောဝီထိ စိတ်အစဉ် များသည် မဖြစ်နိုင်ပေ။ ဒုက္ခ အနတ္တတို့၌လည်း နည်းတူ မှတ်ပါ။ ထိုကြောင့် ရုပ်အတု တစ်မျိုး တစ်မျိုး၌ နှစ်ကြိမ်သာ ရှုပါ။ ပုံစံအားဖြင့် ---</p> <p>၁။ <b>အာကာသဓာတ်</b>ဟု ရှုပါ။ <b>အာကာသဓာတ်</b>ဟု ရှုနေသော စိတ် စေတသိက်တို့ကို ဉာဏ် ပီတိ လဲလှယ်၍ (၄)ချက် ရှုပါ။</p> <p>၂။ ယင်း <b>အာကာသဓာတ်</b>ကို ရုပ်တရားဟု ရှုပါ။ ရုပ်တရားဟု ရှုနေသော စိတ်စေတသိက်တို့ကို ဉာဏ် ပီတိ လဲလှယ်၍ (၄)ချက်ပင် ရှုပါ။</p> <p>ဤ၌လည်း ေ့ရှဦးစွာ ရုပ်ကလာပ်တို့၏ အကြားအပေါက် <b>အာကာသဓာတ်</b>ကို မြင်အောင် ရှုပါ။ ထိုနောင်မှ ယင်း <b>အာကာသဓာတ်</b>ကို အာရုံ ယူနေသော နာမ်တရားတို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ အောက်ပါ ရုပ် အတု အားလုံးတို့၌ ပုံစံတူပင် မှတ်သားပါ။</p> <hr> <h3>ဓမ္မာရုံလိုင်း - မနောဒွါရဝီထိ အကောင်းအုပ်စုဇယား ရုပ်အတုကို အာရုံယူ၍ ရှုပုံ</h3> <hr> <h3>ပုံစံတူရှုရန် ရုပ်အတု (၉) မျိုး</h3> <p>၁။ ကာယဝိညတ်&nbsp;၄။ ရူပဿ မုဒုတာ&nbsp;၇။ သန္တတိ</p> <p>၂။ ဝစီဝိညတ်&nbsp;၅။ ရူပဿ ကမ္မညတာ&nbsp;၈။ ဇရတာ</p> <p>၃။ ရူပဿ လဟုတာ&nbsp;၆။ ဥပစယ&nbsp;၉။ အနိစ္စတာ</p> <p>[မှတ်ချက် ---<b>ဥပစယရုပ်</b>ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ် တရားတို့ကို ပဋိသန္ဓေ ကလလရေကြည် တည်စအခိုက်၌ ရှိသော ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါမှ ထပ်မံရှုရန် ဖြစ်သည်။]</p> <p>ဤအထက်ပါ ရုပ်အတုများကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ် တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရာ၌လည်း မိမိရှုပွားလိုသည့် ရုပ်တရားနှင့် ရုပ်ကလာပ် တစ်ခုအတွင်း၌ အတူဖြစ်သော စိတ္တဇရုပ် သို့မဟုတ် ဥတုဇရုပ် သို့မဟုတ် အာဟာရဇရုပ်တို့ကို ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက်အောင် ယင်း ရုပ်ကလာပ်ကို ဓာတ်ခွဲလျက် မိမိ ရှုလိုသည့် ရုပ်ကို ရွေးထုတ်၍ ရှုရန် ဖြစ် သည်။ အကြောင်းမူ ရုပ်တရားတို့မည်သည် ရုပ်ကလာပ်အလိုက်သာ အုပ်စု အလိုက်သာ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာ ရှိသောကြောင့် ဖြစ်၏။</p> <p>သို့အတွက် ရှေးဦးစွာ ရုပ်ကလာပ်ကိုမြင်အောင် ပထမရှုပါ။ ထိုနောင် ယင်း ရုပ်ကလာပ်ကို ရုပ်အမျိုးအစား (၈)မျိုးရှိက (၈)မျိုး, (၉)မျိုးရှိက (၉)မျိုး, (၁၀)မျိုးရှိက (၁၀)မျိုး --- ဤသို့ စသည့် ရုပ်ပရမတ်တရားတို့ကို မြင်အောင် ဓာတ်ခွဲလျက် ဉာဏ်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာလျက် ပရမတ် ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် မိမိ အာရုံယူကာ သိမ်းဆည်းရှုပွားလိုသည့် စက္ခုအကြည် ဓာတ်စသော ရုပ်အစစ်, ကာယဝိညတ်စသော ရုပ်အတု တစ်ခုခုကို ရွေးထုတ်၍ ထိုရုပ်တရားက ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနောဒွါရ၌ ထင်လာ သောအခါ ရှေးရှုကျရောက်လာသောအခါ ထိုရုပ်တရားကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။</p> <p>ဤတွင် ဓမ္မာရုံလိုင်းစာရင်းဝင် ရုပ်အစစ် ရုပ်အတုတို့ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကုသိုလ်ဇော စောသည့် မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ် နာမ်တရားစုတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံကို ရေးသားတင်ပြပြီးလေပြီ။ ယင်းဇော နာမ်တရား, တဒါရုံ မဟာဝိပါက် နာမ်တရားတို့ကို ခေါ်ဝေါ်လွယ်ကူစေရန် သဒ္ဓါပညာအုပ်စု နာမ်တရားဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပါသည်။ ယခု တစ်ဖန် ကုသိုလ်ဇော စောသည့် မနောဒွါရိကဇောဝီထိတို့တွင် အကျုံးဝင်သော ဝိရတိ စေတသိက် အပ္ပမညာစေတသိက်တို့နှင့် ယှဉ်သော နာမ်တရားစုတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံကို ဆက်လက်တင်ပြပေအံ့။</p> <hr> <h3>သမ္မာဝါစာ - ဝိရတိ</h3> <p>ဝိရတိ စေတသိက် (၃)လုံးတို့တွင် <b>သမ္မာဝါစာ</b>ဟူသည် အသက်မွေး ဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင်သော ဝစီဒုစရိုက် (၄)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်မှုသဘော ဖြစ်သည်။ ဝစီဒုစရိုက်မှာ (၄)မျိုး ရှိသဖြင့် ရှုကွက်ကိုလည်း (၄)မျိုးပင် ခွဲရှုပါ။</p> <p>၁။ <b>မုသာဝါဒ</b> = <b>မုသားစကား</b> ပြောကြားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သည့်သဘော ကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်,</p> <p>၂။ <b>ကုန်းစကား</b> ပြောကြားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သည့် သဘောကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်,</p> <p>၃။ <b>ကြမ်းတမ်းသည့်စကား</b> ပြောကြားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သည့် သဘောကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်,</p> <p>၄။ <b>ပြိန်ဖျင်းသောစကား</b> ပြောကြားခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သည့် သဘောကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်,</p> <p>ဤသို့ (၄)ကြိမ် ခွဲရှုပါ။ အာရုံမတူသောကြောင့် (၄)ကြိမ် ခွဲရှုခြင်း ဖြစ်သည်။ တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ်၌လည်း ဉာဏ် ပီတိ လဲလှယ်၍ (၄)ချက်စီ ရှုပါ။ သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံမှာ ဤသို့တည်း။</p> <p>၁။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် (= <b>မုသားစကား</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ခဲ့စဉ်က ဘဝင် မနောအကြည်ဓာတ်) = မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၂။ <b>မုသားစကား</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ဖူးသည့်အာရုံကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>၃။ ယင်း မနောဒွါရ၌ ထိုအာရုံသည် ထင်ရှားလာသောအခါ ထိုရှောင်ကြဉ် သည့်အချိန်က ဖြစ်ပေါ်သွားသော မနောဒွါရိကဇော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>ဇော အသီးအသီး၌ သဒ္ဓါပညာအုပ်စု နာမ်တရား (၃၄)နှင့် <b>သမ္မာဝါစာ</b> ပေါင်းသော် နာမ်တရား (၃၅) ဖြစ်၏။ ဉာဏ် ပီတိ လဲလှယ်၍ (၄)ချက် ပင် ရှုပါ။ ဝိဘူတာရုံဖြစ်က တဒါရုံကျနိုင်၏။ သဟိတ် မဟာဝိပါက်တဒါရုံ အဟိတ်တဒါရုံ ထိုက်သလို ကျနိုင်၏။ မဟာဝိပါက်တဒါရုံဖြစ်မူ <b>သမ္မာဝါစာ</b> မယှဉ်နိုင်။ သဒ္ဓါပညာအုပ်စု နာမ်တရား (၃၄)ပင် ထိုက်သလို ဖြစ်သည်၊ ဉာဏ် ပီတိ လဲလှယ်၍ (၄)ချက်ပင် ရှုပါ။ <b>ပိသုဏဝါစာ ဖရုသဝါစာ သမ္ဖပလာပဝါစာ</b>တို့မှ ရှောင်ကြဉ်ရာ၌လည်း နည်းတူပင် ရှုပါ။</p> <hr> <h3>သမ္မာကမ္မန္တ - ဝိရတိ</h3> <p><b>သမ္မာကမ္မန္တဝိရတိ</b>ဟူသည် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် မစပ်ဆိုင် သော ကာယဒုစရိုက် (၃)ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်မှုသဘော ဖြစ်သည်။ ကာယဒုစရိုက်မှာ (၃)မျိုး ရှိသဖြင့် ရှုကွက်ကိုလည်း (၃)မျိုးပင် ခွဲရှုပါ။</p> <p>၁။ <b>ပါဏာတိပါတ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်မှုသဘောကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်,</p> <p>၂။ <b>အဒိန္နာဒါန</b>မှ ရှောင်ကြဉ်မှုသဘောကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်,</p> <p>၃။ <b>ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်မှုသဘောကို အာရုံယူ၍ တစ်ကြိမ်,</p> <p>ဤသို့ သုံးကြိမ် ခွဲရှုပါ။ အာရုံမတူသောကြောင့် (၃)ကြိမ် ခွဲရှုခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ်၌လည်း ဉာဏ် ပီတိ လဲလှယ်၍ (၄)ချက်စီပင် ရှုပါ။ သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံမှာ ဤသို့ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် (= <b>ပါဏာတိပါတ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ခဲ့စဉ်က ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်) = မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၂။ <b>ပါဏာတိပါတ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ဖူးသည့် အာရုံကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>ဥပမာ -- ခြင်ကို မသတ်ဘဲ ရှောင်ကြဉ်ဖူးသည့် အာရုံကို လှမ်းအာရုံ ယူပါ။</p> <p>၃။ ယင်း မနောဒွါရ၌ ထိုအာရုံသည် ထင်ရှားလာသောအခါ ထိုရှောင်ကြဉ်သည့် အချိန်က ဖြစ်ပေါ်သွားသော မဟာကုသိုလ် မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>ဇောအသီးအသီး၌ သဒ္ဓါပညာအုပ်စု နာမ်တရား (၃၄)နှင့် <b>သမ္မာကမ္မန္တ</b>ကို ပေါင်းသော် နာမ်တရား (၃၅) ဖြစ်၏။ ဉာဏ် ပီတိ လဲလှယ်၍ (၄) ချက်ပင်ရှုပါ။ ဝိဘူတာရုံဖြစ်က တဒါရုံကျနိုင်၏။ သဟိတ်မဟာဝိပါက် တဒါရုံ အဟိတ်တဒါရုံ ထိုက်သလို ကျနိုင်၏။ မဟာဝိပါက်တဒါရုံ ဖြစ်မူ <b>သမ္မာကမ္မန္တ</b> မယှဉ်နိုင်။ ယင်း မဟာဝိပါက်တဒါရုံ၌ သဒ္ဓါပညာအုပ်စု နာမ်တရား (၃၄) ထိုက်သလို ယှဉ်၏။ ဉာဏ် ပီတိ လဲလှယ်၍ (၄)ချက်ပင် ရှုပါ။ <b>အဒိန္နာဒါန ဝိရတိ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရဝိရတိ</b>တို့၌လည်း နည်းတူပင် ရှုပါ။</p> <hr> <h3>သမ္မာအာဇီဝ - ဝိရတိ</h3> <p><b>သမ္မာအာဇီဝဝိရတိ</b>ဟူသည် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် သက်ဆိုင်သော ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက်မှ ရှောင်ကြဉ်မှုသဘော ဖြစ်သည်။ ကာယ ဒုစရိုက် (၃)မျိုး, ဝစီဒုစရိုက် (၄)မျိုး ရှိနေသဖြင့် ရှုကွက်မှာလည်း အမျိုးမျိုး ပင် ရှိနိုင်သည်။ မိမိ၌ ဖြစ်နေကျ ရှောင်ကြဉ်နေကျအာရုံ သို့မဟုတ် ရှောင် ကြဉ်ဖူးသည့်အာရုံ တစ်ခုခုကို အာရုံယူ၍ ရှုနိုင်သည်။ ဥပမာ -- မိမိအတွက် ရည်ညွှန်း၍ သတ်ဖြတ်စီမံထားသည်ဟု သိရသော အာဟာရ တစ်ခုခုကို မသုံးစွဲဘဲ ရှောင်ကြဉ်မှုမျိုး ဖြစ်သည်။ သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံမှာ ဤသို့တည်း။</p> <p>၁။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် (= <b>မိစ္ဆာဇီဝ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ခဲ့စဉ်က ဘဝင် မနောအကြည်ဓာတ်) = မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၂။ <b>မိစ္ဆာဇီဝ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ဖူးသည့် အာရုံတစ်ခုကို လှမ်း၍ အာရုံယူပါ။ဥပမာ -- မအပ်သော သားငါးကို မသုံးစွဲဘဲ ရှောင်ကြဉ်ဖူးသည် ဖြစ်အံ့၊ ယင်း ရှောင်ကြဉ်ဖူးသည့် အာရုံကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>၃။ ယင်း မနောဒွါရ၌ ထိုအာရုံသည် ထင်ရှားလာသောအခါ ထိုရှောင်ကြဉ်သည့် အချိန်က ဖြစ်ပေါ်သွားသော မဟာကုသိုလ် မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ တဒါရုံကျခွင့် ရှိ၏။</p> <p><b>သမ္မာဝါစာ</b> ---- <b>သမ္မာဝါစာ</b>သည် <b>ကထာသမ္မာဝါစာ</b>, <b>စေတနာသမ္မာဝါစာ</b>, <b>ဝိရတိသမ္မာဝါစာ</b>ဟု သုံးမျိုးရှိ၏။ ထိုတွင် အကြောင်းအကျိုးနှင့် စပ်ယှဉ် ၍ အပြစ်ကင်းလတ် ကောင်းမြတ်သော စကားသံသည် <b>ကထာသမ္မာဝါစာ</b> မည်၏။ ထို အပြစ်ကင်းလတ် ကောင်းမြတ်သော စကားကို ပြောဆိုကြောင်း ဖြစ်သော ဝုဋ္ဌော အဘိညာဏ်ဇော မဟာကုသိုလ်ဇော မဟာ ကြိယာဇောနှင့် ယှဉ်သော စေတနာသည် <b>စေတနာသမ္မာဝါစာ</b> မည်၏။ တစ်စုံတစ်ခု အမှု အတွက် <b>မုသား</b> ပြောဖို့အချက်, <b>ကုန်းစကား</b> ပြောဖို့အချက်, <b>ကြမ်းတမ်းသော စကား</b> ပြောဖို့အချက်, <b>ပြိန်ဖျင်းသောစကား</b> ပြောဖို့အချက် တစ်ချက်ချက် ပေါ်ပေါက်နေရာ၌ ထိုဝစီဒုစရိုက်မှ ရှောင်ကြဉ်၍ မှန်ကန်သောစကား, မကွဲပြားစေသောစကား, သိမ်မွေ့သောစကား, အကျိုးရှိသောစကား တစ်ခုခုကို ပြောဆိုလိုက်လျှင် ထိုပြောဆိုကြောင်း စိတ္တုပ္ပါဒ်၌လည်းကောင်း, သို့မဟုတ် ဆိတ်ဆိတ်နေခဲ့လျှင် ထိုဆိတ်ဆိတ်နေကြောင်း စိတ္တုပ္ပါဒ်၌လည်းကောင်း ယင်း ဝစီဒုစရိုက်မှ ရှောင်ကြဉ်မှု ဝိရတိသဘော ပါဝင်၏။ ထိုရှောင်ကြဉ်မှုသဘော ကိုသာ <b>ဝိရတိသမ္မာဝါစာ</b>ဟု ဆိုရလေသည်။ ဤ<b>သမ္မာဝါစာဝိရတိ</b>ဖြင့် ရှောင်ကြဉ်ထိုက်သော ဒုစရိုက်အားလုံးသည် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် ဆက် သွယ်မှု မရှိပေ။</p> <p><b>သမ္မာကမ္မန္တ</b> --- <b>ကမ္မန္တ</b>သည်လည်း <b>ကိရိယာသမ္မာကမ္မန္တ</b>, <b>စေတနာ သမ္မာကမ္မန္တ</b>, <b>ဝိရတိသမ္မာကမ္မန္တ</b>ဟု သုံးမျိုးပင် ရှိ၏။ ထိုတွင် အပြစ်မရှိသော လုပ်ငန်းကိစ္စရပ် တစ်ခုခုကို = ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသည့် လုပ်ငန်းကိစ္စရပ် တစ်ခုခုကို ပြုလုပ်နေသူ၏ ကိုယ်အမူအရာသည် <b>ကိရိယာသမ္မာကမ္မန္တ</b> မည် ၏။ ထို အပြစ်မရှိသော ကိစ္စလုပ်ငန်းကို ပြုလုပ်ကြောင်း စေတနာသည် <b>စေတနာသမ္မာကမ္မန္တ</b> မည်၏။ တစ်စုံတစ်ခုသော ကာယဒုစရိုက်မှုကို ပြုလုပ် ဖို့ရန်အချက် ပေါ်ပေါက်လာသည့်အခါ မပြုလုပ်ဘဲ ရှောင်ကြဉ်လိုက်လျှင် အခြားသော တစ်စုံတစ်ခု ကိုယ်အမှုကို ပြုသည် ဖြစ်စေ မပြုသည် ဖြစ်စေ-<b>ဝိရတိသမ္မာကမ္မန္တ</b> ဖြစ်၏။ ဤ <b>သမ္မာကမ္မန္တဝိရတိ</b>ဖြင့် ရှောင်ကြဉ်ထိုက်သော ဒုစရိုက်အားလုံးသည် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် ဆက်သွယ်မှု မရှိပေ။</p> <p><b>သမ္မာအာဇီဝ</b> --- <b>ဝီရိယသမ္မာအာဇီဝ</b>, <b>ဝိရတိသမ္မာအာဇီဝ</b>ဟု <b>သမ္မာအာဇီဝ</b>သည်လည်း နှစ်မျိုးပင် ရှိ၏။ မိရိုးဖလာအတိုင်း လယ်ထွန်မှု ကုန်သွယ်မှု စသည်ကို ပြု၍လည်းကောင်း, ရဟန်းသံဃာဖြစ်လျှင် <b>ကုလဒူသန အနေသန မိစ္ဆာဇီဝ</b>တို့နှင့် မရောယှက်ဘဲ တရားသဖြင့်သာ ပစ္စည်းလေးပါးကို ရှာဖွေ၍လည်းကောင်း အသက်မွေးသူတို့၏ လယ်ထွန်ခိုက် ကုန်သွယ်ခိုက် ဆွမ်းခံခိုက် စသည့်အခိုက်အတန့်တို့၌ ဖြစ်သော သမ္မာဝါယာမသည် <b>ဝီရိယ သမ္မာအာဇီဝ</b> မည်၏။ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနှင့် ဆက်သွယ်နေသော ဝစီ ဒုစရိုက် ကာယဒုစရိုက်တို့မှ ရှောင်ကြဉ်မှုသဘော, <b>ကုလဒူသန အနေသန မိစ္ဆာဇီဝ</b>မှုတို့ဖြင့် ရရှိသော ပစ္စည်းလေးပါးကို မသုံးစွဲဘဲ ရှောင်ကြဉ်မှုသဘော သည် <b>ဝိရတိသမ္မာအာဇီဝ</b> မည်၏။</p> <hr> <h3>သမ္ပတ္တဝိရတိ - သမာဒါနဝိရတိ - သမုစ္ဆေဒဝိရတိ</h3> <p><b>သမ္ပတ္တဝိရတိ</b> ---<b>သမ္ပတ္တဝိရတိ သမာဒါနဝိရတိ သမုစ္ဆေဒဝိရတိ</b>ဟု ဝိရတိသုံးမျိုး ပြားပြန်၏။ သိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည် မထားကုန်သော သူတို့ ၏ မိမိ၏ အမျိုးဇာတ် အရွယ် ဗဟုသုတ မင်္ဂလာ စသည်တို့ကို ဆင်ခြင်၍ ငါတို့အား ဤသို့ သဘောရှိသော မကောင်းမှုကို ပြုလုပ်ဖို့ရန် မသင့်တော်ပါတကားဟု ဆိုက်ရောက်လာသော လွန်ကျူးဖွယ် ဝတ္ထုကို မလွန်ကျူးဘဲ ရှောင်ကြဉ်ကုန်သော သူတို့၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဝိရတိကို <b>သမ္ပတ္တဝိရတိ</b>ဟူ၍ သိရှိပါလေ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၄၆။)</p> <p><b>သမာဒါနဝိရတိ</b> --- သိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည်ထားကြကုန်သော သူတို့၏ သိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည်ခိုက်မှာ ဖြစ်စေ, ဆောက်တည်ပြီး နောက် ပိုင်းကာလမှာ ဖြစ်စေ သိက္ခာပုဒ် ဆောက်တည်ထားသည့်အတွက် မိမိ၏ အသက်ကိုပင်သော်လည်း စွန့်လွှတ်၍ လွန်ကျူးဖွယ်ဝတ္ထုကို မလွန်ကျူးကြ ကုန်သော သူတို့၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဝိရတိကို <b>သမာဒါနဝိရတိ</b>ဟု သိရှိပါလေ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၄၆။)</p> <p><b>သမုစ္ဆေဒဝိရတိ</b> --- ဒုစရိုက် ဒုရာဇီဝ ဟူသမျှကို လွန်ကျူးကြောင်း ဖြစ်သော အကုသိုလ်တရားစု၏ အနုသယဓာတ်ကို အကြွင်းမဲ့ ဖြတ်သော အားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အရိယမဂ်နှင့်ယှဉ်သော ဝိရတိကို <b>သမုစ္ဆေဒဝိရတိ</b> ဟူ၍ သိရှိပါလေ။ ယင်း <b>သမုစ္ဆေဒဝိရတိ</b> ဖြစ်သည့် အချိန်မှ စ၍ အရိယာ သူတော်ကောင်းတို့၏ သန္တာန်၌ သတ္တဝါကို သတ်အံ့ဟူသော စိတ်မျှသော် လည်း မဖြစ်တော့ပေ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၄၇။)</p> <p>ဤ <b>သမုစ္ဆေဒဝိရတိ</b>ကား အရိယမဂ်နှင့် ယှဉ်သောကြောင့် နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြုသည်မှာ ထင်ရှားပေပြီ။ သို့သော် <b>သမ္ပတ္တဝိရတိ သမာဒါနဝိရတိ</b>တို့၏ အာရုံနှင့် ပတ်သက်၍ အနည်းငယ် ဆန်းစစ်ရန် ရှိနေပေသည်။</p> <hr> <h3>သမ္ပတ္တဝိရတိ - သမာဒါနဝိရတိတို့၏ အာရုံ</h3> <p><b>အာရမ္မဏတော ပါဏာတိပါတော ဇီဝိတိန္ဒြိယာရမ္မဏော။ အဒိန္နာဒါနံ သတ္တာရမ္မဏံ ဝါ သင်္ခါရာရမ္မဏံ ဝါ။ မိစ္ဆာစာရော ဣတ္ထိပုရိသာရမ္မဏော။ မုသာဝါဒေါ သတ္တာရမ္မဏော ဝါ သင်္ခါရာရမ္မဏော ဝါ။ သုရာပါနံ သင်္ခါရာရမ္မဏံ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၆၆။)</p> <p><b>သတ္တ-ဣတ္ထိ-ပုရိသာရမ္မဏတာ တထာဂဟိတသင်္ခါရာရမ္မဏတာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။</b> (မူလဋီ၊၂၊၁၈၉။)</p> <p><b>အာရမ္မဏတောတိ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ ပရဿ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ အာရမ္မဏံ ကတွာ အတ္တနော ဝေရစေတနာယ ဝိရမတိ။ ဣတရာသုပိ ဧသေဝ နယော။ သဗ္ဗာပိ ဟိ ဧတာ ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထုံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဝေရစေတနာဟိယေဝ ဝိရမန္တိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၆၈။)</p> <p><b>ပဉ္စသိက္ခာပဒါ။ ပ ။ ပရိတ္တာရမ္မဏာ။ ပ ။ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ။ ပ ။ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ။</b> (အဘိ၊၂၊၃၀၅။)</p> <p><b>အာရမ္မဏတ္တိကေသု ပန ယာနိ သိက္ခာပဒါနိ ဧတ္ထ သတ္တာရမ္မဏာနီတိ ဝုတ္တာနိ၊ တာနိ ယသ္မာ သတ္တောတိ သင်္ခံ ဂတေ သင်္ခါရေယေဝ အာရမ္မဏံ ကရောန္တိ၊ ယသ္မာ စ သဗ္ဗာနိပိ ဧတာနိ သမ္ပတ္တဝိရတိဝသေနေဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ၊ တသ္မာ ပရိတ္တာရမ္မဏာတိ စ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာတိ စ ဝုတ္တံ။ ယတော ပန ဝိရမတိ၊ တဿ ဝတ္ထုနော အစ္စန္တဗဟိဒ္ဓတ္တာ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏတာ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၆၉။)</p> <p><b>သမ္ပတ္တဝိရတိဝသေနာတိ သမ္ပတ္တေ ပစ္စုပ္ပန္နေ အာရမ္မဏေ ယထာဝိရမိတဗ္ဗတော ဝိရတိဝသေနာတိ အတ္ထော။</b> (မူလဋီ၊၂၊၁၉၀။)</p> <p>ဤ ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့၏ ဆိုလိုရင်းမှာ ဤသို့ဖြစ်၏။ ဤ <b>သမ္ပတ္တဝိရတိ သမာဒါနဝိရတိ</b>တို့သည် <b>ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထု</b> = <b>ဝိရမိတဗ္ဗဝတ္ထု</b> ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော <b>ပရိတ္တတရား</b> = ကာမတရားကိုသာလျှင် အာရုံပြု၏။ ကာမ ရုပ်နာမ် သင်္ခါရကိုသာ အာရုံပြု၏။ ယင်း ကာမ ရုပ်နာမ် အာရုံသည် ပစ္စုပ္ပန်အာရုံသာ ဖြစ်၏။ (အတိတ် အနာဂတ် မဟုတ်။) ဗဟိဒ္ဓ ကာမရုပ်နာမ် အာရုံသာ ဖြစ်၏။ (အဇ္ဈတ္တ ကာမရုပ်နာမ် မဟုတ်။)</p> <p>ယင်း ကာမရုပ်နာမ်အာရုံကား လွန်ကျူးထိုက်သော <b>ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗ ဝတ္ထု</b>တည်း။ ယင်း <b>ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထု</b>ကို လွန်ကျူးကြောင်းဖြစ်သော အကုသိုလ်စေတနာကား <b>ဝေရစေတနာ</b>တည်း။ တကယ့်ရန်သူ အစစ်တည်း။ ယင်း <b>ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထု</b> အမည်ရသော လွန်ကျူးဖွယ် ကာမရုပ်နာမ်အာရုံကို အာရုံပြု၍ မိမိ၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်လာသော လွန်ကျူးကြောင်း အကုသိုလ် စေတနာ = <b>ဝေရစေတနာ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်မှု သဘောသည်ကား <b>ဝိရတိ</b>တည်း။</p> <p><b>ပါဏာတိပါတ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိရတိသည် သူတစ်ပါး ၏ ဇီဝိတိန္ဒြေကို အာရုံပြု၍ မိမိ၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်သွားသော လွန်ကျူးကြောင်း အကုသိုလ်စေတနာ <b>ဝေရစေတနာ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်၏။ <b>အဒိန္နာဒါန</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိရတိသည် <b>ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထု</b>ဟု ဆိုအပ်သော လွန်ကျူးအပ်သော သတ္တဝါကို အာရုံပြု၍သော်လည်းကောင်း သင်္ခါရကို အာရုံပြု၍သော်လည်းကောင်း မိမိ၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်သွားသော လွန်ကျူးကြောင်း <b>ဝေရစေတနာ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်၏။ <b>ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိရတိသည် <b>ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထု</b>ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော အမျိုးသမီး အာရုံကိုသော်လည်းကောင်း, အမျိုးသား အာရုံကိုသော်လည်းကောင်း အာရုံပြု၍ မိမိ၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်သွားသော <b>ကာမေသုမိစ္ဆာစာရ</b>ကို လွန်ကျူးကြောင်း <b>ဝေရစေတနာ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်၏။ <b>မုသာဝါဒ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိရတိသည် <b>ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထု</b>ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော သတ္တဝါ အာရုံကိုသော်လည်းကောင်း, သင်္ခါရ အာရုံကိုသော်လည်းကောင်း အာရုံ ပြု၍ မိမိ၏သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်သွားသော <b>မုသာဝါဒ</b>ကို လွန်ကျူးကြောင်း <b>ဝေရ စေတနာ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်၏။ <b>သုရာပါန</b>မှ ရှောင်ကြဉ်ကြောင်းဖြစ်သော ဝိရတိ သည် <b>ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထု</b>ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော လွန်ကျူးအပ်သော သုရာဟူ သော သင်္ခါရအာရုံကို အာရုံပြု၍ မိမိ၏သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်သွားသော <b>သုရာပါန</b>ကို လွန်ကျူးကြောင်းဖြစ်သော အကုသိုလ်စေတနာ = <b>ဝေရစေတနာ</b>မှ ရှောင်ကြဉ်၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၆၆-၃၆၈။)</p> <p>ဤ၌ ဝိရတိတို့၏ သတ္တဝါ အမျိုးသမီး အမျိုးသားလျှင် အာရုံ ရှိကြောင်း ဖွင့်ဆိုချက်မှာ သတ္တဝါဟု အမျိုးသမီးဟု အမျိုးသားဟု စွဲယူအပ် သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်သော သင်္ခါရတရား = ကာမရုပ်နာမ်တို့ကို သာ အာရုံပြုကုန်သည်၏ အဖြစ်ကို မှတ်သားပါလေ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၆၉။ မူလဋီ၊၂၊၁၈၉။)</p> <p>လွန်ကျူးထိုက်သော <b>ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထု</b>ဟူသော ပစ္စုပ္ပန်အာရုံနှင့် တွေ့ ကြုံပါမှ ယင်း လွန်ကျူးဖွယ်အာရုံကို အာရုံပြု၍ မိမိ၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ် လာသော အကုသိုလ်စေတနာ <b>ဝေရစေတနာ</b>မှ ဝိရတိသည် ရှောင်ကြဉ်နိုင်၏။ ထိုကြောင့် <b>သမ္ပတ္တဝိရတိ သမာဒါနဝိရတိ</b>တို့သည် ပစ္စုပ္ပန် လွန်ကျူးထိုက်သော ကာမရုပ်နာမ်ကို အာရုံပြုကြသည်။ သို့သော် ယင်း ကာမရုပ်နာမ်တို့မှာ ဗဟိဒ္ဓသာဖြစ်သည်။</p> <p>သို့သော် ဤအရာ၌ ဝိရတိတို့သည် သတ္တဝါ အမျိုးသမီး အမျိုးသား ဟူသော အာရုံကို အာရုံပြု-မပြုကား ဆန်းစစ်သင့်ပေသည်။ အကယ်၍ အာရုံပြုခဲ့သော် တဒါရုံမှာ ကျခွင့်မရှိပေ။</p> <hr> <h3>အပ္ပမညာ စေတသိက် (၂) လုံး</h3> <p><b>ကရုဏာ</b> --- <b>ကရုဏာ</b>ဟူသည် ဒုက္ခိတ သတ္တဝါတစ်ဦးကို ကယ်တင် လိုသည့်သဘော ဖြစ်သည်။</p> <p>၁။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၂။ မိမိကယ်တင်လိုသည့် ဒုက္ခိတ သတ္တဝါတစ်ဦးကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>၃။ မနောဒွါရ၌ ထိုသတ္တဝါပညတ်အာရုံ ထင်လာသောအခါ ဖြစ်ပေါ် သွားသော ကရုဏာပြဓာန်းသော မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>ဇောနာမ်တရားတို့မှာ သဒ္ဓါပညာအုပ်စု နာမ်တရား (၃၄)လုံးနှင့် <b>ကရုဏာစေတသိက်</b>တစ်လုံး --- ပေါင်း (၃၅)လုံးသော နာမ်တရားတို့ ထိုက်သလို ဖြစ်ကြသည်။ ဉာဏ် ပီတိ လဲလှယ်၍ (၄)ချက် ရှုပါ။</p> <p><b>မုဒိတာ</b> ---<b>မုဒိတာ</b>ဟူသည် သုခိတသတ္တဝါတစ်ဦးအပေါ်၌ ကြည်သာ ဝမ်းမြောက်မှုသဘော ဖြစ်သည်။</p> <p>၁။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၂။ သုခိတသတ္တဝါတစ်ဦးကို လှမ်း၍အာရုံယူပါ။</p> <p>၃။ မနောဒွါရ၌ ထို သုခိတသတ္တဝါပညတ်အာရုံက ထင်လာသောအခါ ဖြစ်ပေါ်သွားသော မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်ကို သိမ်းဆည်း ပါ။</p> <p>ဤ၌လည်း <b>မုဒိတာစျာန်</b>ကို ရသည့်တိုင်အောင် ပွားများထားသည့် ဘာဝနာမြောက် <b>မုဒိတာ</b> မဟုတ်သေးက ဇော၌ သောမနဿဝေဒနာသာ ဖြစ်သင့်ရကား ဉာဏ်ပါ, မပါ = ဉာဏသမ္ပယုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် (၂)ချက် သာ ရှုပါ။ (၃၄ + မုဒိတာ = ၃၅။ ဉာဏ်မပါသော် --- ၃၃ + မုဒိတာ = ၃၄) ဖြစ်သည်။ <b>မုဒိတာစျာန်</b>ကို ရသည်တိုင်အောင် <b>မုဒိတာဘာဝနာ</b>ကို ပွားများ ထားပြီးသူအဖို့ ဘာဝနာအရှိန်ကြောင့် ဥပစာရသမာဓိဇောတွင် ဥပေက္ခာ ဝေဒနာနှင့်လည်း ယှဉ်နိုင်၏ဟု အရှင်အနုရုဒ္ဓါ မထေရ်မြတ်က အယူရှိတော် မူ၏။ သို့အတွက် <b>မုဒိတာဘာဝနာ</b>ကို စျာန်ကိုရသည်တိုင်အောင် ဘာဝနာ မြောက် ပွားပြီးသူသည် ဉာဏ် ပီတိ လဲလှယ်၍ (၄) ချက် ရှုနိုင်သည်။ ဤ <b>ကရုဏာ မုဒိတာ</b>တို့သည် သတ္တဝါပညတ်ကို အာရုံပြုကြသဖြင့် ယင်း ဇောတို့၏ နောင်၌ တဒါရုံ ကျခွင့်မရှိ။ (<b>ကရုဏာစျာန်နာမ်တရား မုဒိတာစျာန် နာမ်တရား</b>တို့ကို သိမ်းဆည်းပုံကို <b>ဗြဟ္မဝိဟာရစျာန်</b>ပိုင်း ဇယားများတွင် ကြည့်ပါ။)</p> <p><b>သဒ္ဓါ-ပညာ</b> ---ဝိရတိ အပ္ပမညာစေတသိက်တို့ ပါဝင်သည့် ဇော နာမ်တရားစုတို့တွင် တည်ရှိသော <b>သဒ္ဓါ</b>မှာ ကံ-ကံ၏အကျိုးကို ယုံကြည်မှု ဖြစ်၏။ <b>ပညာ</b>မှာ ကံ-ကံ၏အကျိုးကို တတ်သိနားလည်မှု <b>ကမ္မဿကတာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b> ဖြစ်သည်။ တစ်နည်း <b>ဝိရတိစေတသိက်</b>တို့၌ သဒ္ဓါမှာ <b>သီလသိက္ခာ</b> = သီလကျင့်စဉ်၌ ယုံကြည်မှုပင် ဖြစ်သည်။ ဤ၌ <b>ကရုဏာစျာန် မုဒိတာစျာန်</b> တို့၏ ရှေး၌ရှိသော ပရိကမ္မ ဥပစာရ အမည်ရသော ကာမာဝစရဇောတို့ကို သာ အထူးရည်ညွှန်းထားသည်ဟု မှတ်ပါ။</p> <p>ဓမ္မာရုံလိုင်း အပ္ပမညာ စေတသိက်ဇယား</p> <p>ကာမဇော မနောဒွါရဝီထိ</p> <hr> <h3>ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း</h3> <p>အကယ်၍ အသင်ယောဂီသူတော်ကောင်းသည် <b>စတုရာရက္ခ</b> ဟူသော အစောင့် (၄)ပါး ကမ္မဋ္ဌာန်းများကို ပွားများထားပြီးသူ ဖြစ်ပါက ဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်တော်လျှင် အာရုံရှိသည့် မဟာကုသိုလ် မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ် အစဉ်များကိုလည်း သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ ဇော နာမ်တရားတို့မှာ သဒ္ဓါ ပညာအုပ်စု နာမ်တရားတို့ပင် ဖြစ်ကြသည်။ ဤ <b>ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း</b>သည် ဥပစာရသမာဓိကိုသာ ရွက်ဆောင်ပေးတတ်သည့် ဥပစာရကမ္မဋ္ဌာန်းသာ ဖြစ်သည့်အတွက် ဇော (၇)ကြိမ်သာ ကျသည်။ ဇော၏နောင်၌ တဒါရုံမှာ ကျသော်လည်း ရှိရာ၏၊ မကျသော်လည်း ရှိရာ၏။ ဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်တော် ကျေးဇူးတော်တို့ကား လောကီ လောကုတ္တရာ ရောနှောလျက် ရှိကြ၏။ ပုံစံ အားဖြင့်ဆိုရသော် - --- ဘုရားရှင်၏ ဒါနဂုဏ်ကျေးဇူးတော်, သီလဂုဏ်ကျေးဇူးတော်, ဥပစာရသမာဓိသို့ တိုင်အောင်သော သမာဓိဂုဏ်ကျေးဇူးတော်, ဝိပဿနာဉာဏ်တည်းဟူသော ပညာဂုဏ်ကျေးဇူးတော်, ဒေသနာဉာဏ်တော် သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော် စသည်တို့ကား တရားကိုယ်အားဖြင့် မဟာကြိယာ ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိကဇော စိတ်အစဉ်တို့ ဖြစ်ကြ၏။ ကာမာဝစရ တရားတည်း။ ယင်း ဂုဏ်တော်တို့ကို အာရုံယူ၍ <b>ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း</b>ကို စီးဖြန်းခဲ့သော် အာရုံမှာ ကာမအာရုံ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် စီးဖြန်းနေသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ မဟာကုသိုလ်ဇောနောင်၌ တဒါရုံကျနိုင်ခွင့် ရှိ၏။ ယင်းအာရုံ မှာ ဝိဘူတာရုံဖြစ်က တဒါရုံ ကျနိုင်၏၊ အဝိဘူတာရုံဖြစ်က တဒါရုံ မကျနိုင်။ သို့သော် ဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်တော်ကို ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်အောင် ထိုးဖောက်နိုင်ဖို့ကား ခဲယဉ်းလှပေ၏။</p> <p>တစ်ဖန် ဘုရားရှင်၏ <b>အပ္ပနာစျာန် သမာဓိဂုဏ်ကျေးဇူးတော်</b>, <b>အဘိညာဏ် ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်</b>တို့ကား မဟဂ္ဂုတ် ကြိယာတရားတို့တည်း။ ဘုရား ရှင်၏ <b>မဂ်ဉာဏ် ဖိုလ်ဉာဏ်</b>တို့ကား လောကုတ္တရာ ပညာဂုဏ်ကျေးဇူးတော် တို့တည်း။ ယင်းမဟဂ္ဂုတ် လောကုတ္တရာတည်းဟူသော သမာဓိဂုဏ်ကျေးဇူးတော် ပညာဂုဏ်ကျေးဇူးတော်တို့ကို အာရုံယူ၍ <b>ဗုဒ္ဓါနုဿတိ ဂုဏ်တော်ကမ္မဋ္ဌာန်း</b>ကို စီးဖြန်းခဲ့သော် စီးဖြန်းနေသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ မဟာကုသိုလ် ဇောနောင်၌ အာရုံမှာ ကာမအာရုံ မဟုတ်ခြင်းကြောင့် တဒါရုံ ကျခွင့်မရှိပေ။</p> <p>တဒါရုံ ကျခဲ့သော် သဟိတ်တဒါရုံ အဟိတ်တဒါရုံ ထိုက်သလို ကျနိုင်၏။ သို့သော် - <b>အတိဣဋ္ဌေ ပန သောမနဿသဟဂတာနေဝ သန္တီရဏတဒါရမ္မဏာနိ</b> - - ဟူသည်နှင့်အညီ ဘုရားရှင်ဂုဏ်တော်များမှာ အတိဣဋ္ဌာရုံ ဖြစ်၍ သောမနဿတဒါရုံ (၅)မျိုးသာ ထိုက်သလို ကျနိုင်သည်။</p> <hr> <h3>မရဏာနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း</h3> <p><b>မရဏာနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း</b>မှာလည်း ဥပစာရသမာဓိကိုသာ ရွက်ဆောင် ပေးနိုင်သည့် ဥပစာရကမ္မဋ္ဌာန်း ဖြစ်သဖြင့် <b>မရဏာနုဿတိ ကမ္မဋ္ဌာန်း</b>ကို စီးဖြန်းနေသော ဘာဝနာဇောမှာ ကာမာဝစရ ဥပစာရသမာဓိဇောသာ ဖြစ် သဖြင့် (၇)ကြိမ်သာ စောနိုင်၏။ ဇောနောင်၌ တဒါရုံ ကျသော်လည်း ရှိရာ၏၊ မကျသော်လည်း ရှိရာ၏။ မိမိ၏ ဇီဝိတိန္ဒြေ၏ ပြတ်စဲမှုသဘောကို အာရုံ ယူနိုင်ပါက ယင်းဇီဝိတိန္ဒြေမှာ ရုပ်ဇီဝိတနှင့် စုတိနှင့်ယှဉ်တွဲနေသော နာမ် ဇီဝိတ ဖြစ်သဖြင့် ကာမအာရုံ ဖြစ်ရကား ယင်းအာရုံမှာ ဝိဘူတာရုံ ဖြစ်ပါက တဒါရုံ ကျခွင့်ရှိ၏၊ အဝိဘူတာရုံ ဖြစ်က တဒါရုံ မကျနိုင်။ တစ်ဖန် ဇီဝိတိန္ဒြေ၏ ပြတ်စဲမှုကို အာရုံမယူနိုင်ဘဲ မိမိ၏ သေနေသည့်ပုံဟူသော ပညတ်အာရုံ ပေါ်မှာသာ သောင်တင်နေပါက ယင်း<b>မရဏာနုဿတိဇော</b>၏ နောင်၌ တဒါရုံ မကျနိုင်။ သို့သော် ရုပ်နာမ်ကို ပရမတ်သို့ ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းထားနိုင် သော သူတော်ကောင်းတို့သည်သာလျှင် ရုပ်ဇီဝိတ နာမ်ဇီဝိတ၏ ပြတ်စဲမှုကို ပရမတ်သို့ ဆိုက်အောင် အာရုံယူနိုင်ဖွယ် ရှိ၏။ ပရမတ်သို့ ဆိုက်အောင် <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b>ကို မရရှိသေးသော သူတော်ကောင်းတို့၏ <b>မရဏာနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း</b>မှာ မိမိ၏ သေနေသည့်ပုံဟူသော ပညတ်အာရုံပေါ်၌သာ ဘာဝနာစိတ် အရောက်များဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။</p> <p>ဓမ္မာရုံလိုင်း <b>ဗုဒ္ဓါနုဿတိ မရဏာနုဿတိ</b> ဇယား</p> <p>မှတ်ချက် - ---- <b>ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း</b>ဝယ် ဥပေက္ခာဇောနောင်၌ သောမနဿတဒါရုံ ကျဖို့ရာမှာ အလွန်ခက်ခဲဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။ အတိဣဋ္ဌာရုံ ဖြစ်နေသဖြင့် ဥပေက္ခာဇောနောင်၌ ဥပေက္ခာတဒါရုံလည်း ကျခွင့်မရှိ ဖြစ် သည်။ လက်တွေ့သေချာအောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။</p> <p><b>ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း</b>ကို ပွားများပြီးသူသည် ဘုရားဂုဏ်လျှင် အာရုံ ရှိသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုပါက - ----</p> <p>၁။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၂။ မိမိ နှစ်ခြိုက်ရာ ဘုရားရှင်၏ဂုဏ်တော် တစ်ခုခုကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>၃။ မနောဒွါရ၌ ထိုဂုဏ်တော်အာရုံ ထင်လာသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p><b>မရဏာနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်း</b>ကို စီးဖြန်းပြီးသူ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် မိမိ၏ ဇီဝိတိန္ဒြေ၏ ပြတ်စဲခြင်းလျှင် အာရုံရှိသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုလတ်သော် - ----</p> <p>၁။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၂။ မိမိ၏ ဇီဝိတိန္ဒြေ၏ ပြတ်စဲမှုကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>၃။ မနောဒွါရ၌ ထိုအာရုံ ထင်လာသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော မနော ဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>ဤဘုရားဂုဏ်လျှင် အာရုံရှိသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ လည်းကောင်း, သေခြင်း<b>မရဏ</b>လျှင် အာရုံရှိသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌လည်းကောင်း ဉာဏ်ရှိသလို ချဲ့ထွင်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားနိုင်ပေ သည်။</p> <p>ဤတွင် ဓမ္မာရုံလိုင်းတွင် အကျုံးဝင်သော မဟာကုသိုလ်ဇောစောသည့် မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်များကို သိမ်းဆည်းပုံ စနစ်ကို ရေးသား တင်ပြ ပြီးလေပြီ။ ယခုတစ်ဖန် မဟာကုသိုလ်ဇော စောသည့် ပဉ္စဒွါရဝီထိ များ၌ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံကို ဆက်လက်၍ တင်ပြပေအံ့။</p> <hr> <h3>ကြိုတင် သိထားသင့်သော အချက်များ</h3> <p><b>တတ္ထ ဧကေကံ အာရမ္မဏံ ဒွီသု ဒွီသု ဒွါရေသု အာပါထမာဂစ္ဆတိ။ ရူပါရမ္မဏဥှိ စက္ခုပသာဒံ ဃဋ္ဋေတွာ တင်္ခဏညေဝ မနောဒွါရေ အာပါထမာဂစ္ဆတိ၊ ဘဝင်္ဂစလနဿ ပစ္စယော ဟောတီတိ အတ္ထော။ သဒ္ဒ ဂန္ဓ ရသ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ယထာ ဟိ သကုဏော အာကာသေနာဂန္တွာ ရုက္ခဂ္ဂေ နီလိယမာနောဝ ရုက္ခသာခဉ္စ ဃဋ္ဋေတိ၊ ဆာယာ စဿ ပထဝိယံ ပဋိဟညတိ၊ သာခါဃဋ္ဋန-ဆာယာဖရဏာနိ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဧကက္ခဏေယေဝ ဘဝန္တိ။ ဧဝံ ပစ္စုပ္ပန္နရူပါဒီနံ စက္ခုပသာဒါဒိဃဋ္ဋနဉ္စ ဘဝင်္ဂစလနသမတ္ထတာယ မနောဒွါရေ အာပါထဂမနဉ္စ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဧကက္ခဏေယေဝ ဟောတိ။ တတော ဘဝင်္ဂံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ စက္ခုဒွါရာဒီသု ဥပ္ပန္နာနံ အာဝဇ္ဇနာဒီနံ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနပရိယောသာနာနံ အနန္တရာ တေသံ အာရမ္မဏာနံ အညတရသ္မိံ ဣဒံ မဟာစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၄။)</p> <p><b>အာပါထမာဂစ္ဆတိ မနသာ ပဉ္စဝိညာဏေဟိ စ ဂဟေတဗ္ဗဘာဝူပဂမနေန။ ဃဋ္ဋေတွာ ပဋိမုခဘာဝါပါထံ ဂန္တွာ။</b> (မူလဋီ၊၁၊ရဝ။)</p> <p>ဤအရာဝယ် - ----</p> <p>၁။ ရူပါရုံသည် စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရ၌,</p> <p>၂။ သဒ္ဒါရုံသည် သောတဒွါရ မနောဒွါရ၌,</p> <p>၃။ ဂန္ဓာရုံသည် ဃာနဒွါရ မနောဒွါရ၌,</p> <p>၄။ ရသာရုံသည် ဇိဝှါဒွါရ မနောဒွါရ၌,</p> <p>၅။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံသည် ကာယဒွါရ မနောဒွါရ၌ - ----</p> <p>ဤသို့လျှင် တစ်မျိုး တစ်မျိုးသော အာရုံသည် ဒွါရနှစ်ခု နှစ်ခု၌ ပြိုင်တူ ထင်၏။ အာရုံထင်လာသောအခါ <b>စက္ခုဝိညာဏ်</b> စသော <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>သည် လည်းကောင်း, <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> စသော <b>မနောဝိညာဏ်</b>သည်လည်းကောင်း ဝီထိအစဉ်ဟူသော စိတ္တနိယာမ လမ်းကြောင်းအတိုင်း ဖြစ်ရ၏။ ထိုကြောင့် <b>စက္ခုဝိညာဏ်</b>စသော <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>က ရူပါရုံစသည့် ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ ထိုအာရုံကို ယူနိုင်လောက်အောင် စက္ခုစသော ပဉ္စဒွါရတွင် တစ်ပါးပါး၌လည်းကောင်း, မနောဝိညာဏ်က ထိုအာရုံကို ယူနိုင်လောက်အောင် ဘဝင်ဟူသော မနောဒွါရ၌လည်းကောင်း ဤသို့ ဒွါရ နှစ်ခု နှစ်ခု၌ ထင်ရသည်။</p> <p>ရူပါရုံသည် စက္ခုပသာဒကို ထိခိုက်၍ = ထိခိုက်သကဲ့သို့ဖြစ်၍ ထိုခဏ မှာပင်လျှင် ဘဝင်ဟူသော မနောဒွါရ၌လည်း ထင်လာ၏။ ဘဝင် လှုပ်ခြင်း၏ အကြောင်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုလို၏။ (မနောဒွါရတည်းဟူသော ဘဝင်၌လည်း ရူပါရုံထင်လာသောကြောင့် ဘဝင်လှုပ်ရသည် ဟူလို။) သဒ္ဒါရုံ ဂန္ဓာရုံ ရသာရုံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံတို့၌လည်း ဤနည်းပင်တည်း။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၄။)</p> <p>ဤ၌ အဋ္ဌကထာက - ---- <b>ဃဋ္ဋေတွာ</b> = ထိခိုက်၍ = ထိခတ်၍ဟူသော စကားလုံးကို အသုံးပြုထား၏။ ထိုကြောင့် <b>ဃဋ္ဋေတွာ</b> အရ ရူပါရုံသည် စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရဝယ် တကယ်ပင် ထိမိ ခတ်မိ၏ ဟု ထင်စရာ ရှိ၏။ အမှန်ကား အရာဝတ္ထုချင်း ထိခတ်မိခြင်းမျိုးကား မဟုတ်ပေ။ ထိခတ်မိသကဲ့ သို့ ဖြစ်လောက်အောင် အာရုံနှင့် ဒွါရတို့ ရှေးရှုဓာတ်ခိုက်မိကြခြင်းသာ ဖြစ် သည်ဟု မှတ်ပါ။ (မူလဋီ၊၁၊၇ဝ။)</p> <p>ဥပမာဆောင်၍ ထင်ရှားအောင် ပြဆိုပေဦးအံ့ - ---- ငှက်တစ်ကောင် သည် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် ပျံသန်းလာ၍ သစ်ပင်ဖျား၌ = သစ်ခက်ဖျား၌ နားလျှင် နားချင်းပင် သစ်ခက်ကိုလည်း ထိခိုက်မိ၏၊ ထိုငှက်၏ အရိပ်သည် လည်း မြေပြင်ပေါ်၌ ထိခိုက်မိ၏။ ငှက်၏ သစ်ခက်ကို ထိခိုက်ခြင်း, ငှက်အရိပ် ၏ မြေ၌ ပျံ့နှံ့ခြင်းတို့သည် မရှေးမနှောင်း ရှေးလည်းမကျ နောက်လည်းမကျ တစ်ပြိုင်နက်သော ခဏ၌ပင် ဖြစ်ကုန်သကဲ့သို့ - ---- ဤ ဥပမာအတူပင် ပစ္စုပ္ပန် ရူပါရုံ စသည်တို့၏ စက္ခုပသာဒ အစရှိသည်တို့ကို ထိခိုက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း ဘဝင်ကို လှုပ်စေခြင်း၌ စွမ်းနိုင်သည်၏အဖြစ်ဖြင့် မနောဒွါရ၌ ရှေးရှု ကျခြင်းသို့ ရောက်ခြင်း ထင်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မရှေးမနှောင်း ရှေးလည်း မကျ နောက်လည်း မကျ တစ်ပြိုင်နက်သော ခဏ၌ပင် ဖြစ်၏။ ထိုဘဝင် လှုပ်ရာအခါမှ နောက်၌ ဘဝင်အယဉ်ကို ဖြတ်၍ စက္ခုဒွါရစသည်တို့၌ ဖြစ် ကုန်သော အာဝဇ္ဇန်းအစ ဝုဋ္ဌောအဆုံး ရှိကုန်သော ဝီထိစိတ်တို့၏ အခြားမဲ့၌ ရူပါရုံအစရှိသော အာရုံတို့တွင် အမှတ်မထား တစ်ပါးပါးသော အာရုံ၌ ဤ ပထမ မဟာကုသိုလ်စိတ်သည် ဇောကိစ္စကို ရွက်ဆောင်လျက် ဖြစ်ပေါ်လာ ပေသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၄။)</p> <h3>စက္ခုဒွါရဝီထိ၌ အသုံးပြုထားသော သင်္ကေတများ</h3> <p><b>တီ</b> =အတီတဘဝင် = လွန်သွားသောဘဝင်၊</p> <p><b>န</b> =ဘဝင်္ဂစလန = မနောဒွါရ၌ အာရုံထင်လာ၍ လှုပ်သောဘဝင်၊</p> <p><b>ဒ</b> = ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ = မနောဒွါရ၌ အာရုံထင်လာ၍ ရပ်သွားသောဘဝင်၊</p> <p><b>ပ</b> = ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း = အာဝဇ္ဇန်း = ဆိုင်ရာဒွါရနှစ်မျိုး၌ ထင်လာသော အာရုံကို ဆင်ခြင်သောစိတ်၊ (ဆင်ခြင်)</p> <p><b>စ</b> = စက္ခုဝိညာဏ် = စက္ခုဝတ္ထုကို မှီဖြစ်၍ ရူပါရုံကို သိသောစိတ်၊ (မြင်သိ)</p> <p><b>သံ</b> = သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း = (စက္ခုဝိညာဏ်၏) အာရုံကို လက်ခံသောစိတ်၊ (လက်ခံ)</p> <p><b>ဏ</b> = သန္တီရဏ = (စက္ခုဝိညာဏ်၏) အာရုံကို စူးစမ်းသောစိတ်၊ (စုံစမ်း)</p> <p><b>ဝု</b> = ဝုဋ္ဌော = ယင်းအာရုံကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချသောစိတ်၊ (ဆုံးဖြတ်)</p> <p><b>ဇ</b> = ဇော = ယင်းအာရုံ၏ အရသာကို အဟုန်ပြင်းစွာ ဆက်တိုက် ခံစား သောစိတ်၊ (ဇော)</p> <p><b>တ</b> = တဒါရုံ = ဇောယူသည့် အာရုံကိုပင် ဆက်လက်အာရုံယူသော စိတ်၊ (တဒါရုံ)</p> <p><b>အတီတဘဝင်</b> ----- ရူပါရုံသည် ဥပါဒ်လျှင် ဥပါဒ်ချင်း စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရ၌ မထင်နိုင်၊ စိတ္တက္ခဏ တစ်ချက်သော်လည်းကောင်း, များစွာသော်လည်းကောင်း လွန်ပြီးမှ ထင်လာနိုင်၏။ ရူပါရုံ ဥပါဒ်ပြီးနောက် ဒွါရ နှစ်ခု၌ မထင်နိုင်သေးဘဲ လွန်သွားသော ဘဝင်စိတ္တက္ခဏများကို <b>အတီတဘဝင်</b>ဟု နာမည်တပ်ထားသည်။ ရူပါရုံ မဥပါဒ်မီ ဖြစ်နေသော ဘဝင်များကို (ဘ)ဟု နာမည်တပ်ထားသည်။ သို့သော် ရူပါရုံမဖြစ်သော စိတ္တက္ခဏဟူသည် မရှိ စကောင်းပေ။ ယေဘုယျအားဖြင့် စိတ္တက္ခဏတိုင်း၏ ဥပါဒ်ကာလတိုင်း, ဌီကာလတိုင်း, ဘင်ကာလတိုင်း၌ ရူပါရုံအဝင်အပါဖြစ်သည့် ကမ္မဇ, စိတ္တဇ, ဥတုဇ, အာဟာရဇရုပ်တို့ ဖြစ်နေကြသောကြောင့် ဖြစ်၏။ ဤ၌ စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရ၌ ထင်နိုင်သော ရူပါရုံကိုသာ ဆိုလိုသည်ဟု မှတ်ပါ။</p> <p>__________</p> <p><b>မဇ္ဈိမာယုက</b> ----- <b>အတိမဟန္တာရုံဝီထိ</b>၌ <b>အတီတဘဝင်</b> (၁)ချက်လွန်၏။ ယင်း<b>အတီတဘဝင်</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်း ပြိုင်၍ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် <b>မဇ္ဈိမာယုက စက္ခုပသာဒ</b> မည်၏။ <b>ပထမ မဟန္တာရုံဝီထိ</b>၌ <b>အတီတဘဝင်</b> (၂)ချက် လွန်၏။ ပထမရှေးဦး <b>အတီတဘဝင်</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော စက္ခု ပသာဒသည် <b>မဇ္ဈိမာယုက စက္ခုပသာဒ</b> မည်၏။ ဒုတိယ <b>မဟန္တာရုံဝီထိ</b>၌ <b>အတီတဘဝင်</b> (၃)ချက်လွန်၏။ <b>ပထမပရိတ္တာရုံဝီထိ</b>၌ (၄)ချက်, <b>ဒုတိယ ပရိတ္တာရုံဝီထိ</b>၌ (၅)ချက်, <b>တတိယပရိတ္တာရုံဝီထိ</b>၌ (၆)ချက်, <b>စတုတ္ထပရိတ္တာရုံ ဝီထိ</b>၌ (၇)ချက်, <b>ပဉ္စမပရိတ္တာရုံဝီထိ</b>၌ (၈)ချက်, <b>ဆဋ္ဌပရိတ္တာရုံဝီထိ</b>၌ (၉)ချက် လွန်၏။ ဘဝင်မှ စ၍ ရေတွက်သော် ပထမဦးဆုံး = ရှေးဦး <b>အတီတဘဝင်</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်း ပြိုင်၍ ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် <b>မဇ္ဈိမာယုက စက္ခုပသာဒ</b> မည်၏။</p> <p>စက္ခုပသာဒ အဝင်အပါဖြစ်သော ကမ္မဇရုပ်တို့သည် ပဋိသန္ဓေမှ စ၍ စုတိစိတ်မှ ပြန်၍ ရေတွက်သော် (၁၇)ချက်မြောက်သော စိတ်သို့တိုင်အောင် ဘဝတစ်လျှောက်ဝယ် ဖြစ်ပေါ်နေသော စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၏ ဥပါဒ်တိုင်း ဌီတိုင်း ဘင်တိုင်း၌ အမြဲမပြတ် ဖြစ်ပေါ်နေကြ၏။ ကံ၏အရှိန်အဝါ အပေါ် မူတည်၍ ယင်းခဏငယ်တိုင်း၌ တစ်မျိုး တစ်မျိုးလျှင် ရုပ်ကလာပ် ပေါင်း များစွာ ဖြစ်နိုင်၏။ စက္ခုဒသကကလာပ်ပေါင်းလည်း ခဏငယ်တိုင်း၌ များစွာ ဖြစ်နေကြ၏။ စက္ခုဝိညာဏ်၏ ဥပါဒ်-ဌီ-ဘင်အားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာ သော အချိန်၌ စက္ခုဒသကကလာပ်ပေါင်းများစွာ စက္ခုပသာဒပေါင်းများစွာ ဥပါဒ်ဆဲလည်း ရှိ၏၊ ဌီသို့ ရောက်ဆဲလည်း ရှိ၏၊ ဘင်သို့ ရောက်ဆဲလည်းရှိ၏။ ယင်းစက္ခုပသာဒပေါင်းများစွာတို့တွင် အားအကောင်းဆုံးသော <b>မဇ္ဈိမာယုက စက္ခုပသာဒ</b>ကို မှီ၍ စက္ခုဝိညာဏ် နာမ်တရားစုသည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။</p> <p><b>မန္ဒာယုက</b>, <b>အမန္ဒာယုက</b>, <b>မဇ္ဈိမာယုက</b> ပသာဒတို့သည် စိတ္တက္ခဏ (၁၇)ချက် သက်တမ်းရှည်သော <b>သတ္တရသာယုက</b>ချည်း ဖြစ်၍ အသက် ရှည် တို, အပို, အယုတ် မရှိသော်လည်း ပဉ္စဒွါရဝီထိ၏အာရုံဖြစ်သော ပဉ္စာရုံနှင့် ပြိုင်၍ ချုပ်သည်၊ ရှေးဦး ချုပ်သည်၊ နောက်မှ ချုပ်သည်ကို စွဲ၍ စက္ခုဒွါရ <b>အတိမဟန္တာရုံဝီထိ</b>၌ <b>အတီတဘဝင်</b>၏ ဥပါဒ်ကစ၍ ဖြစ်သော စက္ခုပသာဒသည် မိမိနှင့် ထိခိုက်သောရူပါရုံနှင့် ပြိုင်၍ချုပ်ခြင်းကြောင့် မရှည်မတို အလယ်အလတ် အသက်ရှိ၏ဟု ဆိုအပ်ရကား <b>မဇ္ဈိမာယုက</b> မည်၏။ ယင်း <b>အတီတဘဝင်</b>မှ ရှေးစိတ္တက္ခဏတို့၌ ဥပါဒ်သော (၃၇)မျိုးသော စက္ခုပသာဒတို့သည် ထိခိုက်သော ရူပါရုံ မချုပ်မီ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ထိုရူပါရုံအောက် နည်းသော တိုသော အသက်ရှိ၏ဟု ဆိုအပ်ရကား <b>မန္ဒာယုက</b> မည်၏။ ယင်း <b>အတီတဘဝင်</b>၏ ဌီ-ဘင်မှ စ၍ နောက်စိတ္တက္ခဏတို့၌ ဖြစ်သော (၁၁)မျိုးသော စက္ခုပသာဒသည် ထိခိုက်သောရူပါရုံ ချုပ်သည်တိုင်အောင် မချုပ်သေးသောကြောင့် ထိုရူပါရုံထက် ရှည်သော အသက်ရှိ၏ဟုဆိုအပ်ရကား <b>အမန္ဒာယုက</b> မည်၏။ ကြွင်းသော စက္ခုဒွါရဝီထိတို့၌လည်းကောင်း, သောတဒွါရဝီထိ စသည်တို့၌လည်းကောင်း ဤနည်းကို မှီ၍ သိအပ်၏။ ပဉ္စဝိညာဏ် ဖြစ်သည်မှ ေ့ရှ၌ ဖြစ်ခဲ့၍ ပဉ္စဝိညာဏ်ဖြစ်သည်တိုင်အောင် မချုပ်မပျက် အသက်ရှည်သေးခြင်းကြောင့် <b>နိဿယ ပုရေဇာတ</b> ပြု၍ ပဉ္စဝိညာဏ်မှီခြင်းငှာ ထိုက်သော ထို<b>မန္ဒာယုက အမန္ဒာယုက မဇ္ဈိမာယုက ပဉ္စပသာဒ</b>တို့တွင် <b>မဇ္ဈိမာယုက ပဉ္စပသာဒ</b>ကိုသာ ပဉ္စဝိညာဏ်မှီသည်ဟု အဘိဓမ္မာဝတာရဋီကာ ဆုံးဖြတ်၏။ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>နှင့်သော်လည်းကောင်း, <b>ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ</b>နှင့်သော် လည်းကောင်း ဥပါဒ် ပြိုင်သော ပဉ္စပသာဒကို ပဉ္စဝိညာဏ် မှီသည်ဟူသော ဝါဒကိုကား ပယ်၏။ (ဝီထိပုံ-ဘုံစဉ်-ဆန်းပုံ-သိမ်ပုံကျမ်း၊၂-၃။)</p> <p>ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ ဖြစ်သော မနောဝိညာဏ်စိတ်တို့တွင် ပဋိသန္ဓေစိတ် သည် မိမိနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို မှီ၍ ဖြစ်၏။ ဘဝင် စသော မနောဝိညာဏ်စိတ် အားလုံးတို့သည်ကား (= <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>၊ <b>သန္တီရဏ</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ <b>ဇော</b>၊ <b>တဒါရုံ</b>၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဇော</b>၊ <b>တဒါရုံ</b> ဟူသော မနောဝိညာဏ်စိတ် အားလုံးတို့သည်ကား) မိမိ၏ ရှေးအနန္တရစိတ်နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို မှီ၍ ဖြစ်ကုန်၏။ <b>နိရောဓသမာပတ်</b>မှ ထသော အခါ <b>အနာဂါမိဖိုလ်</b> <b>အရဟတ္တဖိုလ်</b>စိတ်တို့သည် ရှေးစိတ္တက္ခဏ တစ်ချက်ခန့် ကာလ၌ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကိုမှီ၍ ဖြစ်ကုန်၏။ မရဏာသန္နအခါ ဘဝင် <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>စသော မနောဝိညာဏ်စိတ်တို့သည် စုတိစိတ်မှ ပြန်၍ရေတွက်သည် ရှိသော် (၁၇)ချက်မြောက်သော စိတ်နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို မှီ၍ ဖြစ်ကုန်၏။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၄၉။) ထိုကြောင့် ဤသို့ မှတ်သားထားပါ။</p> <p>၁။ ပဋိသန္ဓေစိတ်သည် မိမိနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို မှီ၍ ဖြစ်၏။</p> <p>၂။ ပဋိသန္ဓေနောင် ပထမဘဝင်သည် ပဋိသန္ဓေနှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို မှီ၍ ဖြစ်၏။</p> <p>၃။ ဒုတိယဘဝင်သည် ပထမဘဝင်နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို ။ ပ ။</p> <p>၄။ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>သည် <b>ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ</b>နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို၊</p> <p>၅။ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>သည် ပဉ္စဝိညာဏ်နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို၊</p> <p>၆။ <b>သန္တီရဏ</b>သည် <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို၊</p> <p>၇။ <b>ဝုဋ္ဌော</b>သည် <b>သန္တီရဏ</b>နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို၊</p> <p>၈။ ပထမ<b>ဇော</b>သည် <b>ဝုဋ္ဌော</b>နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို။ ပ ။</p> <p>၉။ သတ္တမ<b>ဇော</b>သည် ဆဋ္ဌ<b>ဇော</b>နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို၊</p> <p>၁၀။ ပထမ<b>တဒါရုံ</b>သည် သတ္တမ<b>ဇော</b>နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို၊</p> <p>၁၁။ ဒုတိယ<b>တဒါရုံ</b>သည် ပထမ<b>တဒါရုံ</b>နှင့်အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုကို၊</p> <p>ဤသို့ အသီးအသီး မှီဖြစ်သည်ဟု မှတ်ပါ။ ဤသို့စသည်ဖြင့် မနောဒွါရဝီထိတို့၌လည်း သဘောပေါက်သင့်ပေပြီ။</p> <br> <h3>ပဉ္စဒွါရဝီထိနှင့် မနောဒွါရဝီထိတို့၏ စွမ်းအင်</h3> <p>ယေဘုယျအားဖြင့် ဤ<b>ပဉ္စဒွါရဝီထိ</b>နှင့် <b>ကာမဇော မနောဒွါရဝီထိ</b>တို့တွင် ဇောသည် (၇)ကြိမ် စောတတ်၍ <b>တဒါရုံ</b>မှာ (၂)ကြိမ် ကျတတ်၏။ ကျန် ဝီထိစိတ်တို့ကား တစ်ကြိမ်စီသာ ဖြစ်တတ်၏။ စက္ခုဒွါရဝီထိ စသော ပဉ္စဒွါရ ဝီထိများ၏ နောင်၌ ဘဝင်များခြားလျက် မနောဒွါရဝီထိများသည် ဝီထိပေါင်း များစွာ ဖြစ်တတ်၏။ ထိုတွင် ရှေးဦးစွာသော မနောဒွါရဝီထိကို <b>တဒနုဝတ္တက မနောဒွါရဝီထိ</b> = နောက်လိုက် မနောဒွါရဝီထိဟု ခေါ်ဆို၍ ဒုတိယ မနောဒွါရ ဝီထိမှ စ၍ နောက်ပိုင်း ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ကြကုန်သော မနောဒွါရဝီထိများ ကို <b>သုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ</b>ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲကြပေသည်။ အချို့ဆရာမြတ်တို့ကား အားလုံးကိုပင် <b>တဒနုဝတ္တကမနောဒွါရဝီထိ</b>ဟုပင် ခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲလိုကြ၏။ ဤစာမူ၌ကား မနောဒွါရဝီထိဟုသာ ဇယားများတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။</p> <p><b>ပဌမဇဝနေပိ</b>။ ပ ။ <b>န ဟောတီတိ ဣဒံ ပဉ္စဝိညာဏဝီထိယံ ဣတ္ထိပုရိသောတိ ရဇ္ဇနာဒီနံ အဘာဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ</b>။ <b>တတ္ထ ဟိ အာဝဇ္ဇန ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနာနံ အယောနိသော အာဝဇ္ဇနဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝသေန ဣဋ္ဌေ ဣတ္ထိရူပါဒိမှိ လောဘော, အနိဋ္ဌေ စ ပဋိဃော ဥပ္ပဇ္ဇတိ</b>။ <b>မနောဒွါရေ ပန ဣတ္ထိပုရိသောတိ ရဇ္ဇနာဒိ ဟောတိ</b>။ (မူလဋီ၊၂၊၁၈၁။)</p> <p><b>တတ္ထာယံ ပဝတ္တိက္ကမော၊ ပဉ္စဒွါရေ ရူပါဒိအာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ နိယမိတာဒိဝသေန ကုသလာကုသလဇဝနေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဘဝင်္င်္ဂံ ဩတိဏ္ဏေ မနောဒွါရိကဇဝနံ တံယေဝါရမ္မဏံ ကတွာ ဘဝင်္ဂံ ဩတရတိ</b>။ <b>ပုန တသ္မိံယေဝ ဒွါရေ ဣတ္ထိပုရိသောတိအာဒိနာ ဝဝတ္ထပေတွာ ဇဝနံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဘဝင်္ဂံ ဩတရတိ</b>။ <b>ပုန ဝါရေ ပသာဒရဇ္ဇနာဒိဝသေန ဇဝနံ ဇဝတိ</b>။ (အနုဋီ၊၁၊၂၀၀။)</p> <p><b>သဒ္ဒံ ပထမစိတ္တေန၊ တီတံ ဒုတိယစေတသာ</b>။</p> <p><b>နာမံ တတိယစိတ္တေန၊ အတ္ထံ စတုတ္ထစေတသာ</b>။</p> <p>၁။ စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရ၌ ရူပါရုံ ရှေးရှုကျရောက်လာသောအခါ ထင်လာ သောအခါ ငါသည် ကုသိုလ်ကိုသာ ဖြစ်စေရမည်၊ သို့မဟုတ် ငါသည် အကုသိုလ်ကိုသာ ဖြစ်စေရမည် - --- ဤသို့ စသော သတ်မှတ်ချက်များနှင့် အညီ ကုသိုလ်ဇော စောသည့် <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> သို့မဟုတ် အကုသိုလ်ဇော စောသည့် <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>များ ဖြစ်ပေါ်လာကြ၏။ ယင်း <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားစုတို့ကား ရူပါရုံအရောင်မျှကိုသာ သိ၏။ ယောက်ျား မိန်းမ အိုး ပုဆိုး စသည်ဖြင့် ထို ရူပါရုံကို မသိပေ။ <b>အဘိနိပါတမတ္တ</b> = အာရုံနှင့် ဒွါရ ရှေးရှူ ရင်ဆိုင်မိရုံသာ ဖြစ်သည်။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ဖြစ်က ကုသိုလ်ဇော <b>အယောနိသော မနသိကာရ</b>ဖြစ်က အကုသိုလ်ဇောများကား စောနိုင်၏။သို့သော် ထိုရူပါရုံကို ယောက်ျား မိန်းမ အိုး ပုဆိုး စသည်ဖြင့် သိ၍ စောသည်ကား မဟုတ်ပေ။ ရူပါရုံ အရောင်မျှကိုသာ အာရုံပြု၍ (ရှေးယခင်က ကြိုတင် သတ်မှတ်ထား ခြင်း စသော အကြောင်းတို့အပေါ် အခြေစိုက်၍) ကုသိုလ်ဇော သို့မဟုတ် အကုသိုလ်ဇော စောခြင်း ဖြစ်၏။</p> <p>၂။ ယင်း <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>နောင်၌ မနောဒွါရဝီထိ တစ်ဝီထိကျ၏။ <b>တဒနုဝတ္တက မနောဒွါရဝီထိ</b>ဟု ခေါ်ဆိုအသုံးပြုထား၏။ ယင်း မနောဒွါရဝီထိကား <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>က အာရုံပြုခဲ့သော အတိတ်ရူပါရုံမျှကိုသာ အာရုံပြုနိုင်၏ သိ နိုင်၏။ <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>နှင့် အလားတူပင် ကုသိုလ်ဇော အကုသိုလ်ဇော ထိုက် သလို စောနိုင်၏။ ဤဝီထိကို <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>မှထောက်လျှင် ဒုတိယ (<b>တဒနုဝတ္တက</b>) <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>ဟု ခေါ်ဆို၏။ <b>တဒါရုံ</b> ကျသည်လည်း ရှိ၏၊ မကျ သည်လည်း ရှိ၏။</p> <p>၃။ ယင်း ဒုတိယ<b>မနောဒွါရဝီထိ</b>၏ နောင်၌ တတိယမနောဒွါရ တစ်ဝီထိ ကျပြန်၏။ <b>တတိယသုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ</b>ဟု ခေါ်ဆို၏။ ယင်း မနောဒွါရဝီထိ ကား ယင်း အတိတ်ရူပါရုံကိုပင် ညို၏ ဝါ၏ ပြာ၏ စသည်ဖြင့် သိ၏။ ရှေး နှစ်ဝီထိတို့ကား အရောင်မျှကိုသာ သိ၏၊ ဤ<b>တတိယမနောဒွါရဝီထိ</b>သို့ ရောက် မှသာလျှင် ယင်းရူပါရုံ၏ အညို အဝါ အပြာ စသည့် ကွဲပြားသည့်အရောင်ကို သိ၏။ ရှေးနှစ်ဝီထိတို့ဖြင့် မြင်အပ်ပြီးသော အတိတ်ရူပါရုံကိုပင် ညို၏ ဝါ၏ ပြာ၏ စသည်ဖြင့် ပိုင်းခြားနိုင်သော ဝီထိ ဖြစ်သည်။ <b>တဒါရုံ</b> ကျသည်လည်း ရှိ၏၊ မကျသည်လည်း ရှိ၏။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ အယောနိသောမနသိကာရ</b> အားလျော်စွာ ကုသိုလ်ဇော အကုသိုလ်ဇော ထိုက်သလို စောနိုင်၏။</p> <p>၄။ <b>စတုတ္ထသုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ</b> - ---- ယခင် သုံးဝီထိတို့ဖြင့် မြင်အပ် သိအပ် ပိုင်းခြားအပ်ပြီးသော ရူပါရုံကို စွဲ၍ ယောက်ျား မိန်းမ အိုး ပုဆိုး သင်္ကန်းရွှေ ငွေ စသည်တည်းဟု သင်္ကေတ ရှိဖူးသည်နှင့် လျော်စွာ အတ္ထပညတ်ကို သိသော <b>သုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ</b>တည်း။ ဤအဆင့်၌ ပညတ်ကို အာရုံပြုနေပါက <b>တဒါရုံ</b> ကျခွင့် မရှိ။ အကယ်၍ ပရမတ်ကိုသာ အာရုံယူနိုင်ပါမူကား ရူပါရုံ အရောင်မျှကိုသာ ဆက်လက် အာရုံယူနိုင်ပါမူကား <b>တဒါရုံ</b> ကျနိုင်ခွင့် ရှိ၏။ ဤဝီထိ၌လည်း <b>ယောနိသောမနသိကာရ အယောနိသောမနသိကာရ</b> အား လျော်စွာ ကုသိုလ်ဇော အကုသိုလ်ဇော ထိုက်သလို စောနိုင်၏။</p> <p>၅။ <b>ပဉ္စမသုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ</b> - ---- ဤပဉ္စမဝီထိသို့ ရောက်ပါမှ ယောက်ျားပဲ မိန်းမပဲ အိုးပဲ ပုဆိုးပဲ ရွှေပဲ ငွေပဲ စသည်ဖြင့် အတ္ထပညတ် တစ်ခုခုကို ကွဲကွဲပြားပြား သိ၏။ ဤပဉ္စမဝီထိသို့ ရောက်ရှိပါမှ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> ရှိပါက ကြည်ညိုခြင်း, <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> ဖြစ်ပါက တပ်မက်ခြင်း ချစ်ခင်ခြင်း စသည် ဖြစ်၏။ ဤဝီထိ၌လည်း ပရမတ် အရောင်သက်သက်ကို စွမ်းနိုင်သော <b>ဝိပဿနာကမ္မိကပုဂ္ဂိုလ်</b>တို့သည် အာရုံ ပြုနိုင်ကြ၏။ <b>တဒါရုံ</b> ကျခွင့် ရှိ၏။ ပညတ်ကိုသာ အာရုံပြုနေပါက <b>တဒါရုံ</b>ကျခွင့် မရှိ။</p> <br> <h3>ကုသိုလ်ဇော စောရခြင်း</h3> <p>၁။ <b>နိယမိတ</b> - ---- ငါသည် ကုသိုလ်ကိုသာ ပြုထိုက်၏ဟု ကုသိုလ်ကို ပြုလုပ်ခြင်း၌ စိတ်ကို အမြဲသတ်မှတ်ထား၏။ ဒါန သီလ ဘာဝနာ စသော ကောင်းမှုကုသိုလ်ကို ပြုခြင်း၌ အမြဲသတ်မှတ်ထားအပ်သော စိတ်၏ စွမ်းအင် ကြောင့်လည်းကောင်း,</p> <p>၂။ <b>ပရိဏာမိတ</b> - ---- အကုသိုလ်ဖြစ်ခြင်းမှ စိတ်ကို ဆုတ်နစ်စေ၍ ကောင်းမှု ကုသိုလ် ပြုခြင်း၌သာလျှင် စိတ်ဓာတ်ကို ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းထား၏။ ယင်းသို့ ကောင်းမှုကုသိုလ်ကိုပြုခြင်း၌ ညွတ်စေအပ်သော ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းထားသော စိတ်၏ စွမ်းအင်ကြောင့်လည်းကောင်း,</p> <p>၃။ <b>သမုဒါစာရ</b> - ---- ဒါန သီလ သမထ ဝိပဿနာ အစရှိသော ကုသိုလ် တရားတို့ကို အမြဲမပြတ် လိုက်နာပြုကျင့်လျက် စိတ်ဓာတ်ကို ကုသိုလ်တရား တို့၌သာ အဆက်မပြတ် ဆက်တိုက်ဖြစ်နေအောင် လေ့ကျင့်ထား၏။ ကုသိုလ် တရားတို့၌ အလေ့အကျက်များနေသော စိတ်၏ စွမ်းအင်ကြောင့်လည်းကောင်း,</p> <p>၄။ <b>အာဘုဇိတ</b> - ---- <b>ပတိရူပဒေသဝါသ</b> = ရတနာသုံးပါး ထွန်းကားရာ သူတော်သူမြတ်တို့ရှိရာ သင့်တင့်လျောက်ပတ် ကောင်းမြတ်သော အရပ် ဒေသ၌ နေထိုင်ခြင်း, <b>သပ္ပုရိသူပနိဿယ</b> = ဘုရားအစရှိသော သူတော် သူမြတ်တို့ကို မှီဝဲဆည်းကပ်ခြင်း, <b>သဒ္ဓမ္မဿဝန</b> = သစ္စာလေးပါးနှင့် စပ်သော သူတော်ကောင်းတရားကို နာကြားခြင်း, <b>ပုဗ္ဗေ ကတပုညတာ</b> = ရှေးက ပြုခဲ့ ဖူးသော ကောင်းမှုကုသိုလ်ထူးရှိခြင်း - ---- ဤသို့စသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် အာရုံကို နည်းမှန် လမ်းမှန် နှလုံးသွင်းခြင်း နှလုံးသွင်းတတ်ခြင်း <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>၏ စွမ်းအင်ကြောင့်လည်းကောင်း,</p> <p>ဤ အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် ကုသိုလ်ဇော စောရခြင်း ဖြစ်ပေ သည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၇။)</p> <p>ငါ့မှာ မည်သည့် အာရုံနှင့်ပင် တွေ့တွေ့ ကုသိုလ်စိတ်သာ ဖြစ်စေ ရမည်ဟု အမြဲသတ်မှတ် ဆုံးဖြတ်ထားသူ၌ ကုသိုလ်စိတ်သာ ဖြစ်၏။ အကုသိုလ် မဖြစ်အောင် စိတ်ကိုစောင့်စည်း၍ ကုသိုလ် ဖြစ်ဖို့ရန် စိတ်ညွတ် ထားသူ၌ ကုသိုလ်စိတ်သာ ဖြစ်၏။ ရှေးရှေးကပင် ကုသိုလ်စိတ်၌ အလေ့ အကျက်ရနေသူမှာလည်း ကုသိုလ်စိတ်သာ ဖြစ်တတ်၏။ ဘယ်လုပ်ငန်းကိစ္စ၌ မဆို သင့်တော်အောင် နည်းမှန် လမ်းမှန် နှလုံးသွင်းတတ်မှု <b>အာဘုဇိတ</b> = <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> ရှိသူမှာလည်း ကုသိုလ်စိတ်သာ ဖြစ်တတ်၏။ဤ အကြောင်း (၄)ပါးကြောင့် <b>သုဘနိမိတ် ဣဋ္ဌာရုံ</b>နှင့် တွေ့ကြုံရသော်လည်း <b>လောဘ</b>စိတ် မဖြစ်ဘဲ ကုသိုလ်စိတ်သာ ဖြစ်ရပေသည် ဟူလို။</p> <br> <h3>ရူပါရုံလိုင်း ရှုပုံစနစ် (အကောင်းအုပ်စု)</h3> <p>ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော နာမ်တရားစုတို့မှာ <b>စက္ခု ဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားနှင့် မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစုတို့ ဖြစ်ကြ၏။ <b>စက္ခု ဒွါရဝီထိ</b> တစ်ဝီထိဖြစ်ပါက ဝီထိတစ်ခုနှင့် တစ်ခု အကြားတွင် ဘဝင်များစွာ ခြားလျက် မနောဒွါရဝီထိပေါင်းများစွာ ဖြစ်နိုင်၏။ စိတ်တို့မည်သည် မျက်စိ တစ်မှိတ် လျှပ်တစ်ပြက် လက်ဖျစ်တစ်တွက်ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော အလွန် တိုတောင်းသော အချိန်ကာလအတွင်း၌ ကုဋေတစ်သိန်းမက ဖြစ်ပြီး ပျက် သွားနိုင်ကြောင်းကို <b>ဖေဏပိဏ္ဍူပမသုတ္တန်အဋ္ဌကထာ</b> (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၅။) စသည်တို့၌ ဖွင့်ဆိုထားသဖြင့် ထိုမျှတိုတောင်းသော ကာလအတွင်း၌ <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> ပေါင်း <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>ပေါင်းလည်း များစွာ ဖြစ်နိုင်သည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ ယင်း ဝီထိတို့တွင် ရှုလိုက်နိုင်သော ဝီထိလည်း အချို့အဝက်ရှိ၍ မရှုလိုက်နိုင်သော ဝီထိလည်း အချို့အဝက်ရှိမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ သို့သော် မိမိ ရှုလိုက်နိုင်သော ဝီထိ ရှုလိုက်မိသော ဝီထိတို့၌ကား နာမ်တုံး နာမ်ခဲများကို ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးလျက် <b>ဃနပြို</b>အောင် ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက် အောင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ (နာမ်ဃနလေးပါး အကြောင်းကို ဤကျမ်းစာ စာမျက်နှာ - ၂၀၉-၂၁၇-၌ ရေးသား တင်ပြထားပါသည်။)</p> <p>မိမိ ရှုပွားသိမ်းဆည်းလိုက်နိုင်သော ရှုပွားသိမ်းဆည်းမိသော အာရုံ၏ ရှုပွားသိမ်းဆည်းလိုက်မိသော အချိန်မှစ၍ ရနိုင်သော သက်တမ်းသို့ လိုက်၍-</p> <p>၁။ ဘဝင်လှုပ်ရုံသာ လှုပ်သော ဝါရလည်း ရှိ၏။ (<b>မောဃဝါရ</b>)</p> <p>၂။ <b>ဝုဋ္ဌော</b>တိုင်ရုံသာ ဖြစ်သော ဝါရလည်း ရှိ၏။ (<b>ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရ</b>)</p> <p>၃။ ဇောတိုင်အောင် ဖြစ်သော ဝါရလည်း ရှိ၏။ (<b>ဇဝနဝါရ</b>)</p> <p>၄။ <b>တဒါရုံ</b>တိုင်အောင် ဖြစ်သော ဝါရလည်း ရှိ၏။ (<b>တဒါရမ္မဏဝါရ</b>)</p> <p>ဤဝါရလေးမျိုးတို့တွင် ဤစာမူဇယားများ၌ <b>တဒါရမ္မဏဝါရ</b>ကိုသာ ပဓာနထား၍ ရေးသားတင်ပြထားပါသည်။ ကျန်ဝါရများကို <b>ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်</b>သည် ရှုရင်း သဘောပေါက်နိုင်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားပါသည်။ <b>အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာ</b>၌ကား အမှတ် (၁) <b>မောဃဝါရ</b>ကို <b>ပထမမောဃဝါရ</b>, အမှတ် (၂) <b>ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရ</b>ကို <b>ဒုတိယမောဃဝါရ</b>, အမှတ် (၃) <b>ဇဝနဝါရ</b>ကို <b>တတိယမောဃဝါရ</b>ဟု အသီးအသီး ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။ ယင်း <b>ပထမမောဃဝါရ</b>ကား ဝီထိစိတ်မှ အချည်းနှီးဖြစ်သောကြောင့်, <b>ဒုတိယ မောဃဝါရ</b>ကား ဇောမှ အချည်းနှီးဖြစ်သောကြောင့်, <b>တတိယမောဃဝါရ</b>ကား <b>တဒါရုံ</b>မှ အချည်းနှီးဖြစ်သောကြောင့် <b>မောဃဝါရ</b>ဟူသော အမည်ကို အသီးအသီး ရရှိကြပေသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၀။)</p> <p>__________</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြ ကုန်သော <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ</b>တို့ကို သိမ်းဆည်းလိုပါက အောက်ပါအတိုင်း သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၁။ မိမိရရှိထားပြီးသည့် <b>စတုတ္ထစျာန်သမာဓိ</b> တစ်ခုခုကို အဆင့်ဆင့် ပြန်လည်ထူထောင်ပါ။</p> <p>၂။ စက္ခုအကြည်ဓာတ် = <b>စက္ခုဒွါရ</b>နှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = <b>မနော ဒွါရ</b>ဟူသော ဒွါရနှစ်ခုကို အသိဉာဏ်၌ ပြိုင်တူ ထင်အောင် ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၃။ ရုပ်ကလာပ် အများစု၏ သို့မဟုတ် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏ ရူပါရုံ အရောင်ကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>၄။ ထို ရူပါရုံ အရောင်သည် <b>စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရ</b>ဟူသော ဒွါရနှစ်ခု၌ ပြိုင်တူ ရှေးရှု ရိုက်ခတ်သောအခါ = ပြိုင်တူ ထင်လာသောအခါ <b>စက္ခု ဒွါရဝီထိ</b> စိတ်အစဉ်နှင့် ရူပါရုံကိုပင် ဆက်လက် အာရုံယူသည့် မနော ဒွါရဝီထိ စိတ်အစဉ်များသည် ဖြစ်ပေါ်လာကြမည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>၅။ ထိုဝီထိစိတ်အစဉ်တွင် ပါဝင်သော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>, <b>ဝုဋ္ဌော</b>, <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> တို့က ယင်း ရူပါရုံအရောင်ကို ရူပါရုံဟုသာ = အရောင်ဟုသာ ဆင်ခြင် ဆုံးဖြတ်ပါ။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> ဖြစ်သဖြင့် ကုသိုလ်ဇောများ စောမည်ဖြစ်သည်။ ယင်း ကုသိုလ်ဇောနာမ်တရား <b>တဒါရုံ</b>နာမ်တရား (၃၄)စသည်တို့မှာ သဒ္ဓါပညာအုပ်စု နာမ်တရားများပင် ဖြစ်ကြသည်။</p> <p><b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားစုသည် ရုပ်ကလာပ် အများစု၏ ရူပါရုံ အရောင်ကိုသာ အာရုံယူနိုင်၏ သိနိုင်၏ဟူသော အယူဝါဒလည်း ရှိနေ၏။ မနောဒွါရဝီထိကား ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏ ရူပါရုံအရောင်ကိုပင် ဖြစ်စေ, ရုပ် ကလာပ်အများစု၏ ရူပါရုံအရောင်ကိုပင်ဖြစ်စေ သိရှိနိုင်သော သဘော ရှိ၏။ ထိုကြောင့် ရုပ်ကလာပ်အများစု၏ ရူပါရုံ သို့မဟုတ် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏ ရူပါရုံဟု နှစ်မျိုးခွဲလျက် ရေးသားထားပေသည်။</p> <p><b>ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတိ အညတြ အဘိနိပါတမတ္တာ၊ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတိ</b>။ (အဘိ၊၂၊၃၂၃။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ပါဠိတော်နှင့် ယင်းပါဠိတော်၏ အဖွင့်ဖြစ်သော <b>ဉာဏ ဝိဘင်း အဋ္ဌကထာ ဋီကာ</b>တို့နှင့် အညီ <b>ပဉ္စဒွါရိကဇောဝီထိ</b> စိတ်အစဉ်တို့ကား ဒွါရနှင့် အာရုံ ရှေးရှု ဆုံစည်းမှု သဘောမျှလောက်သာ = ဆိုင်ရာ ဆိုင်ရာ ဒွါရ၌ ရှေးရှုကျရောက်လာသော အာရုံကို သိကာမတ္တသဘောမျှသာ ရှိကြ၏။ ယင်း အာရုံကို အရောင်မျှ အသံမျှ အနံ့မျှ အရသာမျှ အတွေ့အထိမျှသာ သိနိုင်၏။ အဖြူ အနီ အဝါ အပြာ စသည်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ သိနိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ ထိုကြောင့် ယင်းပဉ္စဒွါရဝီထိတို့၌ တည်ရှိသော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>နှင့် <b>ဝုဋ္ဌော</b>, <b>တဒနုဝတ္တက မနောဒွါရဝီထိ</b>၌ တည်ရှိသော <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> တို့၏ ဆင်ခြင်ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ တကယ်တမ်း ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် အာရုံကို ဆုံးဖြတ် နိုင်သည်ကား မဟုတ်ပေ။ အဖြူ အနီ အဝါ အပြာ စသည်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ ၍ သိနိုင်သော အဆင့်သို့ပင် မရောက်ရှိသေးပေ။ ပဉ္စမမြောက် မနောဒွါရ ဝီထိသို့ ရောက်ရှိပါမှ အထိုက်အလျောက် ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် ဆုံးဖြတ်ချက် ချနိုင် သည့် သဘော ရှိပေသည်။ ထိုကြောင့် <b>ပဉ္စဒွါရဝီထိ တဒနုဝတ္တက မနောဒွါရ ဝီထိ</b>တို့၌ တည်ရှိသော <b>အာဝဇ္ဇန်း ဝုဋ္ဌော</b>တို့သည် အာရုံကို <b>ဣဋ္ဌအနိဋ္ဌ</b> စသည် ဖြင့် တကယ်တမ်း ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချနိုင်သည့် တရားတို့မဟုတ်ဘဲ ဆုံးဖြတ်ချက်ချသကဲ့သို့သာ ဖြစ်သောတရားတို့ဟု မှတ်သားပါ။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် - ---- <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ စက္ခုဝိညာဏ်၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>၊ <b>သန္တီရဏ</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ <b>ဇော</b> (၇)၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂) = ဆင်ခြင်၊ မြင်သိ၊ လက်ခံ၊ စုံစမ်း၊ ဆုံးဖြတ်၊ ဇော (၇)၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂) - ---- ထိုနောင် ဘဝင် အကြိမ်များစွာ ခြားလျက် - ---- <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဇော</b> (၇)၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂) = ဆင်ခြင်ဆုံးဖြတ်၊ <b>ဇော</b> (၇)၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂) - --- ဤသို့ စသည်ဖြင့် ဖြစ်ပေါ်နေသော ဝီထိစိတ်အစဉ် အတွင်း၌ တည်ရှိသော အသိစိတ် = ဝိညာဏ်တိုင်းကို သိအောင် မြင်အောင် စက္ခုအကြည် ဘဝင်မနောအကြည်ဟူသော ဒွါရ နှစ်ခုနှင့် ရူပါရုံဟူသော အာရုံကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် ကြိမ်ဖန်များစွာ လေ့ကျင့်ပါ။ ထိုတွင် <b>စက္ခုဒွါရ ဝီထိ</b> တစ်ကြိမ်ဖြစ်က ရူပါရုံကို ဆက်လက်အာရုံယူသည့် မနောဒွါရဝီထိ များသည် ဝီထိတစ်ခုနှင့် တစ်ခု၏ အကြားဝယ် ဘဝင်အကြိမ်များစွာ ခြား လျက် မနောဒွါရဝီထိပေါင်းများစွာ ဖြစ်မှုကို သဘောပေါက်အောင် ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူနိုင်သည့် တိုင်အောင် လေ့ကျင့်ပါ။ ဝီထိ စိတ်တိုင်း စိတ်တိုင်းကို အောင်မြင်စွာ သိမ်းဆည်းရှုပွားနိုင်ပါက ဖဿ ဝေဒနာ စသော စေတသိက် တို့ကို တဖြည်းဖြည်း တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ တိုး၍တိုး၍ - ---- (၂) လုံး, (၃)လုံး, (၄)လုံး, (၅)လုံး, (၆)လုံး, (၇)လုံး, (၈)လုံး, - ---- ဤသို့ စသည်ဖြင့် စိတ္တက္ခဏ တိုင်း၌ ပြိုင်တူဖြစ်မှုကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မြင်အောင် ရှု၍ ရသောအခါ ဇယားတွင် ဖော်ပြထားသည့် အတိုင်း စိတ်စေတသိက်များကို ရှုကြည့်ပါ။ တဖြည်းဖြည်း အောင်မြင်မှုကို ရရှိလာမည် ဖြစ်ပေသည်။ ဖဿက စ၍ဖြစ်စေ, ဝေဒနာက စ၍ဖြစ်စေ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌လည်း နည်းတူ မှတ်ပါ။ အကယ်၍ အောင်မြင်မှုကို မရရှိခဲ့သော် ရုပ်တရားကိုပင် ထပ်ကာ ထပ်ကာ သိမ်းဆည်းပါ။ ရုပ်တရား၌ သိမ်းဆည်းနေသော ဉာဏ်သည် အရှုပ် အထွေးမရှိ သန့်ရှင်း စင်ကြယ်လာသောအခါ နာမ်တရားများသည် အလိုလို ပင် <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>၏ အသိဉာဏ်၌ ထင်ရှားလာမည် ဖြစ်ကြောင်းကို (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၅။)၌ ညွှန်ကြားထားပေသည်။</p> <p>ရုပ်အစစ် ရုပ်အတု - ----ထိုဝီထိစိတ်တို့တွင် စက္ခုဝိညာဏ်သည် <b>မဇ္ဈိမာယုက</b>ဖြစ်သော စက္ခုအကြည်ဓာတ်ဟူသော စက္ခုဝတ္ထုရုပ်ကိုသာ မှီဖြစ်၍ <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>နှင့် မနောဒွါရဝီထိ အတွင်း၌ တည်ရှိသော ကျန်စိတ္တက္ခဏတိုင်း ဟူသော နာမ်တရားတို့သည် မိမိ မိမိ၏ အနန္တရစိတ်နှင့် အတူ ဥပါဒ်သော ဟဒယဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍ ဖြစ်ကြရ၏။ သို့ဖြစ်၍ မှီရာဝတ္ထုရုပ်များကိုပါ ဇယား တွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ <b>သုတ္တန်နည်း</b>အရ <b>ဃနပြို</b>အောင် ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲ၍ ပရမတ် ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည် ဖြစ်သဖြင့် ဝတ္ထု အရ စက္ခုဝတ္ထုစသော ဝတ္ထုရုပ်မျှကိုသာ မကောက်ယူဘဲ မသိမ်းဆည်း မရှုပွားဘဲ ဝတ္ထုရုပ် အဝင်အပါ ရနိုင်သမျှသော <b>ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်</b>တို့ကိုပါ သိမ်းကျုံး၍ ဖော်ပြထားပါသည်။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရှုပွားရန်ကိုလည်း <b>မူလပဏ္ဏာသအဋ္ဌကထာ</b> (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၁။) စသည်တို့၌ ညွှန်ကြားထားပေသည်။ သို့သော် ဇယား များ၌ ရုပ်အစစ်များကိုသာ ပဓာနထား၍ ဖော်ပြထားပါသည်။ ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းသည့် <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်ပိုင်း</b>၌ကား ရနိုင်သမျှ ရုပ်အတုများ ကိုလည်း ရောနှော၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ဝိပဿနာပိုင်း၌သာ ရုပ်အတုများကို ချန်လှပ်ထား၍ ရုပ်အစစ်များကိုသာ ဝိပဿနာရှုရန် ဖြစ်သည်။</p> <p>တစ်ဖန် ဘဝင်တွင် <b>သောမနဿဝေဒနာ</b>ဖြင့် ပဋိသန္ဓေ တည်နေခဲ့သော <b>တိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်</b>အတွက် ရည်ရွယ်၍ နာမ်တရား (၃၄)ဟု ဖော်ပြထား ပါသည်။ <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>ဖြင့် ပဋိသန္ဓေတည်နေခဲ့သော <b>တိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်</b>ဖြစ်မူ ယင်းဘဝင် နာမ်တရားစုမှာ (၃၃)ဖြစ်သည်။ ဘဝင်စိတ်သည် အတိတ်ဘဝ သေခါနီး <b>မရဏာသန္န</b>အခါက ထင်ခဲ့သော <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံဖြစ် သည့် ကံ-ကမ္မနိမိတ်-ဂတိနိမိတ် ဟူသော အာရုံ (၃)မျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုး ကိုသာ အာရုံပြု၏။ ယင်းဘဝင်စိတ်၏ အတိတ်အာရုံကို ပုံစံမှန် ရှုနိုင်သော အခါမှ ဝီထိစိတ်အစဉ်တို့၏ အကြား အကြား၌ တည်ရှိသော ဘဝင်စိတ်တို့ကို ပါ ရောနှော၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွားရန် ဖြစ်သည်။ ယခု နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းစ အခါတွင်ကား ယင်းဘဝင်စိတ်၏ အာရုံမှန်ကို မရှုတတ်သေး မရှုနိုင်သေးလျှင် ဘဝင်နာမ်တရားတို့ကို မရှုသေးဘဲ ခေတ္တ ချန်လှပ်ထား နိုင်သည်။</p> <br> <h3>ယောနိသောမနသိကာရ</h3> <p>၁။ ရူပါရုံ = အရောင်ကို ရူပါရုံ = အရောင်ဟု ရှုခဲ့သော် ရူပါရုံ = အရောင် ဟုသိသော <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>နှင့် နောက်လိုက် မနောဒွါရဝီထိ <b>သုဒ္ဓမနောဒွါရဝီထိ</b> ဟူသော မနောဒွါရဝီထိစိတ်အစဉ်များ ဖြစ်ပေါ်လာမည် ဖြစ်၏။ (သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံကို ဖော်ပြခဲ့ပြီးပြီ။) တစ်ဖန် ... (မနော ဒွါရဝီထိ၌ တည်ရှိသော <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>က) ---</p> <p>၂။ ထို ရူပါရုံကို ရုပ်တရားဟု ရှုခဲ့သော် ရုပ်တရားဟု သိနေသော မနော ဒွါရဝီထိစိတ်များကိုလည်းကောင်း,</p> <p>၃။ ထိုရူပါရုံ၏ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်းသဘောကို အာရုံပြု၍ = ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြည့်၍ အနိစ္စဟု ရှုခဲ့သော် အနိစ္စဟု သိနေသော မနော ဒွါရဝီထိစိတ်များကိုလည်းကောင်း,</p> <p>၄။ ထိုရူပါရုံ၏ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်း ဒဏ်ချက်ဖြင့် အမြဲမပြတ် အညှဉ်းပန်း အနှိပ်စက်ခံရသည့်သဘောကို အာရုံယူ၍ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့် ၍ ယင်း ရူပါရုံကို ဒုက္ခဟု ရှုခဲ့သော် ဒုက္ခဟု သိနေသော မနောဒွါရဝီထိ စိတ်များကိုလည်းကောင်း,</p> <p>၅။ ထိုရူပါရုံ၏ မပျက်စီးဘဲ အကျိတ်အခဲ အခိုင်အမာ အနှစ်သာရ အားဖြင့် အမြဲတည်နေသည့် အတ္တ မဟုတ်သည့် သဘောကို အာရုံ ယူ၍ = ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ ယင်း ရူပါရုံကို အနတ္တဟု ရှုခဲ့သော် အနတ္တဟု သိနေသော မနောဒွါရဝီထိစိတ်အစဉ်များကိုလည်းကောင်း,</p> <p>၆။ ထိုရူပါရုံ၏ မကောင်းသော အဆင်း အနံ့ စသည်တို့ဖြင့် ရောပြွမ်း နေသည့်အတွက် ရွံရှာ စက်ဆုပ်ဖွယ် အသုဘသဘောကို အာရုံယူ၍ = ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အသုဘဟု ရှုခဲ့သော် အသုဘဟု သိနေသော မနောဒွါရဝီထိစိတ်များကိုလည်းကောင်း,</p> <p>ဤနာမ်တရားတို့ကိုလည်း ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p><b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>စိတ်များဖြင့် ရူပါရုံ = အရောင်ကို ရူပါရုံ = အရောင်ဟုသာ သိနိုင်၏။ ယင်းရူပါရုံ = အရောင်ကို ရုပ်တရားဟု, အနိစ္စတရားဟု, ဒုက္ခ တရားဟု, အနတ္တတရားဟု, အသုဘတရားဟု မသိနိုင်။ မနောဒွါရဝီထိ စိတ်များဖြင့်ကား ယင်းရူပါရုံ = အရောင်ကို ရူပါရုံ = အရောင်ဟုလည်းကောင်း, ရုပ်တရားဟုလည်းကောင်း, အနိစ္စတရားဟုလည်းကောင်း, ဒုက္ခတရားဟု လည်းကောင်း, အနတ္တတရားဟုလည်းကောင်း, အသုဘတရားဟုလည်းကောင်း သိနိုင်၏။</p> <p>ထိုသို့ ရူပါရုံကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို (၆) ကြိမ်မျှ ရှုခိုင်းခြင်းမှာ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> ဖြစ်က = နှလုံးသွင်းမှန်ပါက ကုသိုလ်ဇောများ စောပုံကို သဘောပေါက်စေလိုသည်လည်း အကြောင်း တစ်ရပ်, နောက်ပိုင်း ဝိပဿနာပိုင်းသို့ ရောက်ရှိသောအခါ <b>အရူပသတ္တကသမ္မသနပိုင်း</b> (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၆၁-၂၆၄။)နှင့် <b>ဘင်္ဂဉာဏ်ပိုင်း</b>တို့တွင် - ----</p> <p><b>ဉာတဉ္စ ဉာဏဉ္စ ဥဘောပိ ဝိပဿတိ</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၇၈။)</p> <p>= <b>ဉာတ</b> အမည်ရသည့် ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် ထိုးထွင်းသိရမည့် ဒုက္ခသစ္စာ တရား သမုဒယသစ္စာတရားကိုလည်းကောင်း, <b>ဉာဏ</b> အမည်ရသည့် ရှုနေ သော ဝိပဿနာဉာဏ်ပါသည့် မနောဒွါရိက ဝိပဿနာဇောဝီထိ စိတ်စေတသိက်များကိုလည်းကောင်း ---- ဤ <b>ဉာတ-ဉာဏ</b> နှစ်မျိုးလုံးကိုပင် ဝိပဿနာ ရှုပါဟူသော ရှေးရှေး အဋ္ဌကထာဆရာတော်တို့၏ သတ်မှတ်ချက်အရ <b>ဉာဏ</b> အမည်ရသည့် ဝိပဿနာဉာဏ်ပါဝင်သည့် မနောဒွါရိက ဝိပဿနာဇောဝီထိ စိတ် စေတသိက်တို့ကိုလည်း တစ်ဖန်ပြန်၍ ဝိပဿနာရှုရမည် ဖြစ်သဖြင့် ရှုနေသည့် ဝိပဿနာဉာဏ်ကို = ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် တကွသော နာမ်တရား စုကို ဝိပဿနာရှုတတ်ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်သည်လည်း အကြောင်းတစ်ရပ် ဤ အကြောင်းနှစ်ရပ်ကြောင့် ထိုသို့ (၆)ကြိမ်မျှ သိမ်းဆည်းခြင်း ဖြစ်သည် ဟု မှတ်ပါ။ တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ်၌ (၄)ချက်စီ ရှုရသဖြင့် အားလုံးပေါင်းသော်-(၂၄)ကြိမ်တည်း။</p> <p>ဤ၌လည်း သင်္ခါရတရားတို့၏ အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ အခြင်းအရာ လက္ခဏာကို အာရုံယူနေသော <b>လက္ခဏာရမ္မဏိက ဝိပဿနာဇော</b>များ၏ နောင်၌ <b>တဒါရုံ</b>မကျနိုင်ဟူသော <b>သမ္မောဟဝိနောဒနီအဋ္ဌကထာ</b>၏ အဆိုအရ အချို့ကျမ်းများ၌ အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တဟု သိနေသော ဝိပဿနာဇောများ၏ နောင်၌ <b>တဒါရုံ</b>ကို ချမထားခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် နုနယ်နေသေးသော <b>တရုဏ ဝိပဿနာဇော</b>များ၏ နောင်၌ <b>တဒါရုံ</b>ကျနိုင်သည်ဟူသော ပဋ္ဌာန်း ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာ အဆိုအမိန့်များ အရမူ <b>တဒါရုံ</b> ကျခွင့်လည်း ရှိနေပေ သည်။ သို့ဖြစ်၍ အသင် <b>ယောဂီသူတော်ကောင်း</b>သည် ဝိပဿနာဇောများ၏ နောင်၌ <b>တဒါရုံ</b>ကျလျှင်လည်း ကျသည့်အလျောက် <b>တဒါရုံ</b>မကျလျှင်လည်း မကျသည့်အလျောက် ယင်းနာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>စိတ်စေတသိက် အရေအတွက် ဇယား</p> <br> <h3>ထပ်မံ ရှင်းလင်းချက်များ</h3> <p><b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> ---- <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> = ဆင်ခြင်၌ စိတ်စေတသိက် (၁၁)လုံး ပုံသေ ဖြစ်၏။ <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် အမြဲယှဉ်၏။</p> <p>စက္ခုဝိညာဏ် ---- စက္ခုဝိညာဏ် = မြင်သိ၌ စိတ်စေတသိက် (၈)လုံး ပုံသေ ဖြစ်၏။ <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် အမြဲယှဉ်၏။</p> <p><b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ---- <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> = လက်ခံ၌ စိတ်စေတသိက် (၁၁)လုံး ပုံသေ ဖြစ်၏။ <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် အမြဲယှဉ်၏။</p> <p><b>သန္တီရဏ</b> ---- <b>သန္တီရဏ</b> = စုံစမ်း၌ <b>သောမနဿဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်သော် ပီတိပါ၍ စိတ်စေတသိက် (၁၂)လုံးဖြစ်၏။ ဒုတိယတန်း၌ <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်သဖြင့် ပီတိ မပါရကား စိတ် စေတသိက် (၁၁)လုံး ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဝုဋ္ဌော</b> ---- <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ဆုံးဖြတ်၌ စိတ်စေတသိက် (၁၂)လုံး ပုံသေ ဖြစ်၏။ <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် အမြဲယှဉ်၏။</p> <p><b>ဇော</b> ----<b>ဇော</b>၌ (၃၄)ဟူသည် သဒ္ဓါပညာအုပ်စု (၃၄)ပင် ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ ဉာဏ်ယှဉ် ပီတိယှဉ်သော် (၃၄)ဖြစ်၏၊ <b>သောမနဿဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်၏။</p> <p>၂။ ဉာဏ်ယှဉ် ပီတိမယှဉ်သော် (၃၃)ဖြစ်၏၊ <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်၏။</p> <p>၃။ ဉာဏ်မယှဉ် ပီတိယှဉ်သော် (၃၃)ဖြစ်၏၊<b>သောမနဿဝေဒနာ</b>နှင့်ယှဉ်၏။</p> <p>၄။ ဉာဏ်မယှဉ် ပီတိမယှဉ်သော် (၃၂)ဖြစ်၏၊ <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်၏။</p> <p><b>တဒါရုံ</b> ---- <b>တဒါရုံ</b>၌ ဇောနည်းတူ (၄)ချက်ပင် မှတ်ပါ။ သို့သော် ရံခါ <b>အဟိတ် သောမနဿသန္တီရဏ တဒါရုံ</b>ဖြစ်သော် စိတ်စေတသိက် (၁၂), ရံခါ <b>ဥပေက္ခာသန္တီရဏတဒါရုံ</b>ဖြစ်သော် စိတ် စေတသိက် (၁၁)ဖြစ်သည်။ <b>အနိဋ္ဌာရုံ</b>၌ <b>အကုသလဝိပါက်</b>, <b>ဣဋ္ဌာရုံ</b>၌ <b>ကုသလဝိပါက်</b> ထိုက်သလို ဖြစ်၏။ <b>မဟာဝိပါက် တဒါရုံ</b>ကျသော် ဇောနည်းတူ (၄)ချက်ပင် ရှုပါ။</p> <p><b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> --- <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>ကား <b>ဝုဋ္ဌော</b>နှင့် တူ၏၊ <b>ဥပေက္ခာ ဝေဒနာ</b> မြဲ၏။</p> <p>မှတ်ချက် ---- ယေဘုယျအားဖြင့် <b>သန္တီရဏ-ဇော-တဒါရုံ</b>တို့သည် ဝေဒနာချင်း တူညီကြ၏။ ဇော၌ <b>သောမနဿဝေဒနာ</b>ဖြစ်လျှင် <b>သန္တီရဏ</b> နှင့် <b>တဒါရုံ</b>တို့၌လည်း <b>သောမနဿဝေဒနာ</b>ပင် အဖြစ်များ၏။ ဇော၌ <b>ဥပေက္ခာ</b>ဖြစ်က <b>သန္တီရဏ</b>နှင့် <b>တဒါရုံ</b>၌လည်း <b>ဥပေက္ခာ</b> အဖြစ်များ၏။ ဇောသည် <b>မဟာကုသိုလ်ဇော</b>ဖြစ်က <b>တဒါရုံ</b>သည်လည်း <b>မဟာဝိပါက်တဒါရုံ</b>ပင် အဖြစ် များပေသည်။ ယေဘုယျစည်းကမ်းသို့ လိုက်၍ ဖော်ပြထားပါသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၀-၃၁၁ - ကြည့်ပါ။)</p> <p>ယခုတစ်ဖန် ဆက်လက်၍ <b>သဒ္ဒါရုံလိုင်း</b> = အသံလိုင်း စသည်တို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံ အကျဉ်းချုပ်ကို ဆက်လက် တင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <br> <h3>သဒ္ဒါရုံလိုင်း (အကောင်းအုပ်စု) နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံ</h3> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>သဒ္ဒါရုံ</b>ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြ ကုန်သော ကုသိုလ်ဇောများ ပါဝင်သည့် အကောင်းအုပ်စု နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားလိုသော် ----</p> <p>၁။ လိုအပ်ပါက ရရှိပြီး သမာဓိကို အဆင့်ဆင့် ပြန်လည်ထူထောင်ပါ။</p> <p>၂။ သောတအကြည်ဓာတ် = <b>သောတဒွါရ</b>နှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = <b>မနောဒွါရ</b>ဟူသော ဒွါရနှစ်ခုကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၃။ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ နှစ်ခြိုက်ရာ အသံ<b>သဒ္ဒါရုံ</b> တစ်ခုကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>၄။ ထိုအသံ = <b>သဒ္ဒါရုံ</b>က <b>သောတဒွါရ မနောဒွါရ</b>ဟူသော ဒွါရနှစ်ခု၌ ပြိုင်တူ ရိုက်ခတ်သောအခါ = ယင်း ဒွါရနှစ်ခုသို့ ရှေးရှုကျရောက် လာသောအခါ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ သောတဝိညာဏ်၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>၊ <b>သန္တီရဏ</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ <b>ဇော</b> (၇)ကြိမ်၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂)ကြိမ် ---- ဟူသော <b>သောတ ဒွါရဝီထိ</b>, <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဇော</b> (၇)ကြိမ်၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂)ကြိမ် ဟူသော <b>မနောဒွါရဝီထိ</b> ---- ဤသို့ စသော ဝီထိတို့သည် ဖြစ်ပေါ်လာကြပေ မည်။ ယင်း ဝီထိတို့တွင် ပါဝင်သော <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ (<b>မနော ဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>)တို့က ယင်း<b>သဒ္ဒါရုံ</b>ကို ----</p> <p>၁။ <b>သဒ္ဒါရုံ</b>ဟု = အသံဟု</p> <p>(မနောဒွါရဝီထိ၌ ရှိသော <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>က)</p> <p>၂။ ရုပ်တရားဟု</p> <p>၃။ အနိစ္စဟု</p> <p>၄။ ဒုက္ခဟု</p> <p>၅။ အနတ္တဟု</p> <p>၆။ အသုဘဟု</p> <p>ဤသို့ အသီးအသီး ရှုကြည့်ပါ။ <b>ယောနိသော မနသိကာရ</b> ဖြစ်၍ ကုသိုလ်ဇော စောမည် ဖြစ်ပေသည်။ တစ်ချက် တစ်ချက်၌ ဉာဏ်-ပီတိ ယှဉ် မယှဉ်သို့ လိုက်၍ (၄)ကြိမ်စီပင် ရှုပါ။ အားလုံးပေါင်း (၂၄)ကြိမ်တည်း။</p> <p>သတိပြုပါ။။ လိုအပ်ပါမှ သမာဓိကို ထူထောင်ရန် တင်ပြထား၏။ထိုင်တိုင်းထိုင်တိုင်း သမာဓိကို စတင်ထူထောင်ရမည်။ စတုတ္ထစျာန်သို့ပေါက် အောင် သမာဓိကို တစ်ကြိမ် ထူထောင်လိုက်ရုံမျှဖြင့် တစ်ထိုင်လုံး ရုပ်နာမ် တို့ကို အဆက်မပြတ် သိမ်းဆည်းနိုင်နေပါက ထပ်မံ၍ သမာဓိကို ထူထောင်ဖို့ မလိုပါ။ ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ အခက်အခဲရှိနေလျှင်သာ သမာဓိကို တစ်ဖန် ပြန်၍ ထူထောင်ဖို့ လိုပါသည်။ တစ်ထိုင် အတွင်းမှာပင် ရူပါရုံလိုင်း စသည့် (၆)လိုင်းလုံး အတွင်း၌ တည်ရှိသော နာမ်တရားတို့ကို အဆက်မပြတ် သိမ်းဆည်းနိုင်ပါက ဆက်လက်၍သာ သိမ်းဆည်းပါ။ စပ်ကြားကာလတွင် ထပ်မံ၍ သမာဓိကို ထူထောင်ဖို့ မလိုပါ။ အားထုတ်စ <b>အာဒိကမ္မိကပုဂ္ဂိုလ်</b> အဖို့ကား ထိုင်စတွင် တစ်ကြိမ် သမာဓိကို ထူထောင်ရုံဖြင့် လုံလောက်လျှင် ထပ်မံ၍ ထူထောင်ဖို့မလိုပါ။ လိုအပ်သောအခါမှသာ သမာဓိကိုထူထောင်ပါ။ ဂန္ဓာရုံလိုင်း နာမ်တရား စသည်တို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌လည်း နည်းတူပင် သဘောပေါက်ပါ။</p> <br> <h3>ဂန္ဓာရုံလိုင်း (အကောင်းအုပ်စု) နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံ</h3> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် အနံ့ = <b>ဂန္ဓာရုံလိုင်း</b> အကောင်းအုပ်စု နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားလိုသော် ----</p> <p>၁။ လိုအပ်ပါက သမာဓိကို အဆင့်ဆင့် ပြန်လည်ထူထောင်ပါ။</p> <p>၂။ ဃာနအကြည်ဓာတ် = <b>ဃာနဒွါရ</b>နှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = <b>မနောဒွါရ</b>ဟူသော ဒွါရနှစ်ခုကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၃။ ရုပ်ကလာပ်အများစု၏ သို့မဟုတ် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏ အနံ့ = <b>ဂန္ဓာရုံ</b> ကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>၄။ ထို<b>ဂန္ဓာရုံ</b>က <b>ဃာနဒွါရ မနောဒွါရ</b>ဟူသော ဒွါရနှစ်ခု၌ ပြိုင်တူရိုက်ခတ်သောအခါ = ယင်းဒွါရနှစ်ခုသို့ ရှေးရှုကျရောက်လာသောအခါ = ယင်းဒွါရနှစ်ခု၌ ပြိုင်တူ ထင်လာသောအခါ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ ဃာန ဝိညာဏ်၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>၊ <b>သန္တီရဏ</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊<b>ဇော</b>(၇) ကြိမ်၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂)ကြိမ်၊ (ဘဝင်အကြိမ်များစွာ)၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဇော</b> (၇)ကြိမ်၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂) ကြိမ်၊ (ဘဝင်အကြိမ်များစွာ)ဟူသော <b>ဃာနဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ</b> တို့သည် ဝီထိတစ်ခုနှင့် တစ်ခု အကြားဝယ် ဘဝင်များစွာ ခြားလျက် ဖြစ်ပေါ်လာကြပေမည်။ ယင်းဝီထိတို့တွင် ပါဝင်သော <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ (<b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>)တို့က ယင်း<b>ဂန္ဓာရုံ</b>ကို --</p> <p>၁။ <b>ဂန္ဓာရုံ</b>ဟု = အနံ့ဟု</p> <p>(မနောဒွါရဝီထိတို့၌ ရှိသော <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>က)</p> <p>၂။ ရုပ်တရားဟု</p> <p>၃။ အနိစ္စဟု</p> <p>၄။ ဒုက္ခဟု</p> <p>၅။ အနတ္တဟု</p> <p>၆။ အသုဘဟု</p> <p>ဤသို့ အသီးအသီး ရှုကြည့်ပါ။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ဖြစ်၍ ကုသိုလ်ဇော စောမည် ဖြစ်ပေသည်။ (၆)မျိုး ခွဲရှုပါ။ တစ်မျိုး တစ်မျိုး၌ဉာဏ် ပီတိ ယှဉ် မယှဉ်သို့လိုက်၍ (၄)ချက်စီပင် ရှုပါ။ အားလုံးပေါင်းသော် (၂၄) ကြိမ်ပင်တည်း။</p> <br> <h3>ရသာရုံလိုင်း (အကောင်းအုပ်စု) နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံ</h3> <p><b>ရသာရုံ</b>ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော ကုသိုလ်ဇော စောသည့် <b>ဇိဝှါဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားလိုသော်</p> <p>၁။ လိုအပ်ပါက ရရှိပြီး သမာဓိကို အဆင့်ဆင့် ပြန်လည်ထူထောင်ပါ။</p> <p>၂။ ဇိဝှါအကြည်ဓာတ် = <b>ဇိဝှါဒွါရ</b>နှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = <b>မနော ဒွါရ</b>ဟူသော ဒွါရနှစ်ခုကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၃။ ရုပ်ကလာပ်အများစု၏ သို့မဟုတ် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏ <b>ရသာရုံ</b>ကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>၄။ ထို<b>ရသာရုံ</b>က <b>ဇိဝှါဒွါရ မနောဒွါရ</b>ဟူသော ဒွါရနှစ်ခု၌ ပြိုင်တူရိုက်ခတ် သောအခါ = ယင်း ဒွါရနှစ်ခုသို့ ရှေးရှု ကျရောက်လာသောအခါ = ယင်းဒွါရနှစ်ခု၌ ပြိုင်တူ ထင်လာသောအခါ ထို<b>ရသာရုံ</b>ကို အာရုံပြု၍ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ ဇိဝှါဝိညာဏ်၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>၊ <b>သန္တီရဏ</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ <b>ဇော</b> (၇)ကြိမ်၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂)ကြိမ်-ဟူသော <b>ဇိဝှါဒွါရဝီထိ</b>, <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဇော</b> (၇) ကြိမ်၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂)ကြိမ် ---- ဟူသော <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>တို့သည် ဝီထိ တစ်ခုနှင့် တစ်ခု အကြားတွင် ဘဝင်များ ခြားလျက် <b>ဇိဝှါဒွါရဝီထိ</b> တစ်ကြိမ်ဖြစ်က မနောဒွါရဝီထိပေါင်းများစွာ ဖြစ်ပေါ်လာကြပေမည်။ ယင်းဝီထိတို့တွင် ပါဝင်သော <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ (<b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>)တို့က --</p> <p>၁။ <b>ရသာရုံ</b>ဟု = အရသာဟု</p> <p>(မနောဒွါရဝီထိ၌ တည်ရှိသော <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>က)</p> <p>၂။ ရုပ်တရားဟု</p> <p>၃။ အနိစ္စဟု</p> <p>၄။ ဒုက္ခဟု</p> <p>၅။ အနတ္တဟု</p> <p>၆။ အသုဘဟု</p> <p>ဤသို့ အသီးအသီး ရှုကြည့်ပါ။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ဖြစ်၍ ကုသိုလ်ဇော စောမည် ဖြစ်ပေသည်။ (၆)ခါ ခွဲရှုပါ။ တစ်ခါ တစ်ခါ၌ ဉာဏ်ပီတိ ယှဉ်မယှဉ်သို့လိုက်၍ (၄)ချက်စီပင် ရှုပါ။ အားလုံးပေါင်းသော် (၂၄)ကြိမ် ပင်တည်း။</p> <br> <h3>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း (အကောင်းအုပ်စု) နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံ</h3> <p><b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော ကုသိုလ်ဇော စောသည့် <b>ကာယဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွား လိုသော် ----</p> <p>၁။ လိုအပ်ပါက ရရှိပြီး သမာဓိကို အဆင့်ဆင့် ပြန်လည်ထူထောင်ပါ။</p> <p>၂။ ကာယအကြည်ဓာတ် = <b>ကာယဒွါရ</b>နှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = <b>မနောဒွါရ</b>ဟူသော ဒွါရနှစ်ခုကို ပြိုင်တူ ဉာဏ်၌ထင်အောင် ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၃။ ရုပ်ကလာပ်အများစု၏ သို့မဟုတ် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်</b> ကို လှမ်းအာရုံယူပါ။ ယင်း <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်</b>သည် မိမိသိမ်းဆည်းထား သော ကာယအကြည်ဓာတ် = <b>ကာယဒွါရ</b>နှင့် အနီးကပ်ဆုံး ပွတ်ချုပ် ထိခိုက်လျက်တည်နေသော ရုပ်ကလာပ်တို့၏ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်</b> ဖြစ်ပါစေ၊ ယင်း <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်</b>မှာလည်း (၃)မျိုး ရှိသဖြင့် <b>ပထဝီဓာတ်</b>ကိုဖြစ်စေ, <b>တေဇောဓာတ်</b>ကိုဖြစ်စေ, <b>ဝါယောဓာတ်</b>ကိုဖြစ်စေ တစ်ခုခုကို အာရုံ ယူ၍ ရှုပါ။</p> <p>၄။ ယင်း<b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်</b>က <b>ကာယဒွါရ မနောဒွါရ</b>ဟူသော ဒွါရနှစ်ခု၌ ပြိုင် တူရိုက်ခတ်သောအခါ = ယင်း<b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>သည် ယင်းဒွါရနှစ်ခုသို့ ရှေးရှုကျရောက်လာသောအခါ = ယင်းဒွါရနှစ်ခု၌ ပြိုင်တူထင်လာသော အခါ ---- ထို<b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>ကို အာရုံပြု၍ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ ကာယဝိညာဏ်၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>၊ <b>သန္တီရဏ</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ <b>ဇော</b> (၇)ကြိမ်၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂)ကြိမ်၊ (ဘဝင်) <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဇော</b> (၇)ကြိမ်၊ <b>တဒါရုံ</b>(၂)ကြိမ် ---- ဟူသော <b>ကာယ ဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားတို့သည် ဝီထိတစ်ခုနှင့် တစ်ခု အကြားတွင် ဘဝင်များ ခြားလျက် <b>ကာယဒွါရဝီထိ</b> တစ်ကြိမ် ဖြစ်က မနောဒွါရဝီထိပေါင်းများစွာ ဖြစ်ပေါ်လာကြပေမည်။ ယင်းဝီထိတို့တွင် ပါဝင်သော <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ (<b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>)တို့က --</p> <p>၁။ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>ဟု=<b>ပထဝီဓာတ်</b>ဟု (<b>တေဇောဓာတ်</b>ဟု,<b>ဝါယောဓာတ်</b>ဟု)</p> <p>(မနောဒွါရဝီထိ၌ တည်ရှိသော <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>က)</p> <p>၂။ ရုပ်တရားဟု</p> <p>၃။ အနိစ္စဟု</p> <p>၄။ ဒုက္ခဟု</p> <p>၅။ အနတ္တဟု</p> <p>၆။ အသုဘဟု</p> <p>ဤသို့ အသီးအသီး (၆)ကြိမ်တိုင်တိုင် ခွဲရှုပါ။ <b>ပထဝီဓာတ်</b>ကို အာရုံ ယူ၍ (၆)ကြိမ်, <b>တေဇောဓာတ်</b>ကို အာရုံယူ၍ (၆)ကြိမ်၊ <b>ဝါယောဓာတ်</b>ကို အာရုံယူ၍ (၆)ကြိမ် ---- ဤသို့ အသီးအသီး (၆)ကြိမ်စီ ခွဲရှုပါ။ တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ်၌ ဉာဏ် ပီတိ ယှဉ်-မယှဉ်သို့လိုက်၍ (၄)ချက်စီပင် ရှုပါ။ (၃_၆_၄ = ၇၂)ကြိမ် ဖြစ်သည်။</p> <h3>ဦးနှောက်နှင့် အသိဉာဏ်</h3> <p>ဦးနှောက်၌ ပညိန္ဒြေအမည်ရသော ဉာဏ်သည် ရှိ-မရှိ ဖြစ်-မဖြစ်ကို ဤအပိုင်းတွင် အသင် ယောဂီ သူတော်ကောင်းသည် လက်တွေ့ စမ်းသပ် ရှုကြည့်နိုင်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓ၏အဘိဓမ္မာနည်းအရ ဦးနှောက်ဟူသည် ရုပ်ကလာပ် တို့၏ အပေါင်းအစုမျှသာ ဖြစ်သည်။ ဤအပိုင်းတွင် အသင်သူတော်ကောင်း သည် ဦးနှောက်၌တည်ရှိသော ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို စိုက်ရှုလိုက်ပါက မကြာမီ အချိန်ကာလအတွင်းမှာပင် ရုပ်ကလာပ်အမှုန်များကို လွယ်ကူစွာ တွေ့ရှိမည် ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမူ -- ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်းကတည်းက ဦးနှောက်၌ တည် ရှိသော ရုပ်ကလာပ်အမျိုးအစား (၅)မျိုး, ရုပ်အမျိုးအစား (၄၄)မျိုးတို့ကို ကျေပွန်စွာ သိမ်းဆည်းထားပြီး ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ သို့အတွက် အသင် သူတော်ကောင်းသည် ဦးနှောက်၌ တည်ရှိသော ထို ရုပ် (၄၄)မျိုးတို့ကို တစ်ဖန် ပြန်၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ထို (၄၄)မျိုးထဲမှ ကာယအကြည်ဓာတ်ကို ရွေးထုတ်၍ ထပ်မံ သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ----</p> <p>၁။ ယင်းကာယအကြည်ဓာတ် = ကာယဒွါရနှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနောဒွါရကိုလည်းကောင်း,</p> <p>၂။ ယင်း ကာယအကြည်ဓာတ်နှင့် အနီးကပ်ဆုံးဖြစ်သည့် ရုပ်ကလာပ် အများစု၌ သို့မဟုတ် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၌ တည်ရှိသော ပထဝီဓာတ်, သို့မဟုတ် တေဇောဓာတ်, သို့မဟုတ် ဝါယောဓာတ်ဟူသော ဓာတ်တစ် ခုခုကိုလည်းကောင်း ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>ထို ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်တစ်ခုခုက ဦးနှောက်၌ တည်ရှိသော ယင်းကာယ အကြည်ဓာတ်နှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်ဟူသော ဒွါရနှစ်ခုကို ပြိုင်တူ ရှေးရှု ရိုက်ခတ်သောအခါ သို့မဟုတ် ယင်းဒွါရနှစ်ခု၌ ထင်လာသောအခါ ယင်း ဖောဋ္ဌဗ္ဗဓာတ်တစ်ခုခုကို အာရုံယူ၍ ကာယဒွါရိက ဝီထိစိတ်နှင့် မနော ဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်များသည် ဖြစ်ပေါ်လာကြမည် ဖြစ်သည်။ ယင်း ဝီထိစိတ်တို့တွင် ပါဝင်သော ဝုဋ္ဌောနှင့် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းတို့က ယောနိသော မနသိကာရ ဖြစ်သော် (= ပထဝီဟု , တေဇောဟု , ဝါယောဟု , ရုပ်တရားဟု, အနိစ္စဟု ---- စသည်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သော်) မဟာကုသိုလ်ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ် များသည် ဖြစ်ပေါ်လာကြမည် ဖြစ်ပေသည်။ ဇော စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ဉာဏ်-ပီတိ နှစ်မျိုးလုံး ယှဉ်သော် (၃၄), ဉာဏ်သာယှဉ်၍ ပီတိမယှဉ်သော် (၃၃)နာမ် တရားတို့ ပါဝင်ကြ၏။ ယင်း (၃၄) သို့မဟုတ် (၃၃)မျိုးသော နာမ်တရားတို့ ကား ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်ကို အစွဲပြု၍ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်ကိုသာ မှီတွယ် ၍ ဖြစ်ကြ၏။ ယင်း နာမ်တရားစုတို့တွင် ပညိန္ဒြေအမည်ရသော ဉာဏ်သည် ပါဝင်လျက် ရှိ၏။ ဦးနှောက်၌ တည်ရှိသော ကာယအကြည်ဓာတ်ကို မှီ၍ ကာယဝိညာဏ်စိတ်နှင့် တကွ သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက် (၇)လုံး = နှစ်ရပ်ပေါင်းသော် နာမ်တရား (၈)လုံးတို့သာ ဖြစ်နိုင်စွမ်း ရှိကြ၏။ ယင်း နာမ်တရား (၈)လုံးတို့တွင်ကား ဉာဏ်မပါပေ။ ဤအဆိုကို မှန်မမှန် သိရှိရ အောင် အသင်သူတော်ကောင်းကိုယ်တိုင် ကြိမ်ဖန်များစွာ စမ်းသပ်သိမ်းဆည်း ရှုပွား ကြည့်ပါ။</p> <p>မှတ်ချက် ---- ဤ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း၌ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံသည် ဣဋ္ဌာရုံ ဖြစ်က ကာယဝိညာဏ်၌ သုခဝေဒနာ ယှဉ်၏၊ အနိဋ္ဌာရုံဖြစ်က ကာယဝိညာဏ်၌ ဒုက္ခဝေဒနာ ယှဉ်၏။ သဘောပေါက်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ ဤ ကာယဝိညာဏ်၌သာမက (၆)လိုင်းလုံး အတွင်း၌ တည်ရှိသော ဝီထိ စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌လည်း သောမနဿ ဥပေက္ခာ စသည့် ဝေဒနာများကို ကွဲကွဲ ပြားပြား သိအောင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။</p> <p>ဤတွင် ---- ရူပါရုံလိုင်း သဒ္ဒါရုံလိုင်း ဂန္ဓာရုံလိုင်း ရသာရုံလိုင်း ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း ဓမ္မာရုံလိုင်း ----ဟူသော (၆)လိုင်းလုံး အတွင်း၌ တည်ရှိသော ကုသိုလ်ဇော စောသည့် အကောင်းအုပ်စု နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံကို ရေးသားတင်ပြ ပြီးလေပြီ။ အသင်သူတော်ကောင်းသည် (၆)လိုင်းလုံး အတွင်း၌ တည်ရှိသော ကုသိုလ်ဇောနှင့် တကွသော ယင်း နာမ်တရားတို့ကို ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင် ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ ရူပါရုံလိုင်းမှ စ၍ ဓမ္မာရုံလိုင်းသို့တိုင်အောင် အစဉ်အတိုင်း သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ ဓမ္မာရုံ လိုင်း၌ ကုသိုလ်ဇော စောသည့် အကောင်းအုပ်စုများကို (၄)စု ခွဲခြားထား ပါသည်။ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်အနေဖြင့် မှတ်သား၍ လွယ်ကူစေရန် ဖြစ်သည်။ ယင်း (၄)အုပ်စုတို့မှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p>က။ ရုပ်အစစ် (၁၀^၁၁)ကို အာရုံယူ၍ ရှုရသော နာမ်တရားအုပ်စု၊</p> <p>ခ။ ရုပ်အတု (၁၀)မျိုးကို အာရုံယူ၍ ရှုရသော နာမ်တရားအုပ်စု၊</p> <p>ဂ။ ဝိရတိ အပ္ပမညာ ဗုဒ္ဓါနုဿတိ မရဏာနုဿတိ နာမ်တရားအုပ်စု၊</p> <p>ဃ။ စျာန်နာမ်တရားအုပ်စု ----</p> <p>ဤသို့ (၄)အုပ်စု ခွဲခြားထားပေသည်။ ဤမျှဖြင့် ကုသိုလ်ဇောများ စောကြသည့် အကောင်းအုပ်စု နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံကို အဆုံး သတ်လိုက်ပါသည်။ အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ကသိုဏ်း (၁၀) ပါး, သမာပတ် (၈)ပါး စသည့် ထိုထိုကမ္မဋ္ဌာန်းတို့ကို ရှုထားပြီးသူ ဖြစ်ပါက ထိုစျာန်သမာပတ် အတွင်း၌ တည်ရှိသော နာမ်တရားတို့ကိုလည်း ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ အထက် အရူပစျာန်တို့ကား ဥပေက္ခာ ဧကဂ္ဂတာ ဟူသော စျာန်အင်္ဂါ နှစ်ပါးစီချည်းသာရှိသော စျာန်များဖြစ်ကြ၏။ စျာန်နာမ် တရားတို့မှာလည်း ဝိတက် ဝိစာရ ပီတိတို့ မယှဉ်ကြသဖြင့် (၃၁)လုံးစီသာ အသီးအသီး ရှိကြပေသည်။</p> <p>၁။ အာကာသာနဉ္စာယတန စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားလိုသော် မနောဒွါရကိုလည်းကောင်း အနန္တအာကာသပညတ် အာရုံကို လည်းကောင်း ပူးတွဲသိမ်းဆည်း၍ ယင်းစျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။</p> <p>၂။ ဝိညာဏဉ္စာယတန စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားလိုသော် မနောဒွါရကိုလည်းကောင်း, အာကာသာနဉ္စာယတနဝိညာဏ် အာရုံ ကိုလည်းကောင်း ပူးတွဲသိမ်းဆည်း၍ ယင်းစျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်း ဆည်းရှုပွားပါ။</p> <p>၃။ အာကိဉ္စညာယတန စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားလိုသော် မနောဒွါရကိုလည်းကောင်း, အာကာသာနဉ္စာယတနဝိညာဏ်၏ မရှိ ခြင်း သဘောတည်းဟူသော နတ္ထိဘောပညတ် အာရုံကိုလည်းကောင်း ပူးတွဲသိမ်းဆည်း၍ ယင်း စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။</p> <p>၄။ နေဝသညာနာသညာယတန စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွား လိုသော် မနောဒွါရကိုလည်းကောင်း, အာကိဉ္စညာယတနစျာန်အာရုံ ကိုလည်းကောင်း ပူးတွဲသိမ်းဆည်း၍ ယင်းစျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။</p> <p>ယခုတစ်ဖန် အကုသိုလ်ဇောများ စောကြသည့် မကောင်းအုပ်စု နာမ် တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံကို ဆက်လက်၍ ရေးသားတင်ပြပေအံ့။</p> --- <h3>အပိုင်း (၄)</h3> <h3>သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံအပိုင်း (မကောင်းအုပ်စု)</h3> <p>အကုသိုလ်တရားတွေကို ရှုနေလျှင် အကုသိုလ် ထပ်မဖြစ်ဘူးလား?</p> <p>အကုသိုလ်တရားတွေကို ရှုနေလျှင် အကုသိုလ်တွေ ထပ်မဖြစ်ဘူးလား ဟူသော ဤမေးခွန်းကို ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် တော်တော်ခပ်များများက မကြာ ခဏ မေးမြန်းတတ်ကြ၏။ ထိုမေးခွန်းရှင်အား --- <br><b>သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ သရာဂစိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ၊ ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ဝီတရာဂစိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ။</b> = ရာဂနှင့် ယှဉ်တွဲနေသော စိတ်ကိုလည်း ရာဂနှင့် ယှဉ်တွဲနေသော စိတ်ဟု ကွဲကွဲပြားပြားသိ၏၊ ရာဂကင်းသော စိတ်ကိုလည်း ရာဂကင်းသော စိတ်ဟု ကွဲကွဲပြားပြား သိ၏။ (မ၊၁၊၇၆၊၊) ---- ဤသို့ စသည်ဖြင့် ရာဂနှင့် အတူတကွ ဖြစ်သောစိတ်, ရာဂကင်းသောစိတ် ---- စသည်တို့ကို ရှုပွားသုံးသပ်ရန် ဘုရားရှင်ကိုယ်တော်တိုင်က မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန်တွင် ဟောကြားထားတော်မူပါကြောင်းကို ရှင်းလင်းတင်ပြသောအခါ ---- ဒီ ညွှန်ကြားချက်က သူဟာသူ အလိုလို ရာဂ ဒေါသ မောဟ စသည်တို့ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့အခါ ရှုရန်သာ ညွှန်ကြားထားတာပါ ---- ဟု ဆင်ခြေပေးတတ်ကြ၏။ သင်္ခတနယ်၌ အလိုအလျောက်ဖြစ်သော တရားဟူသည် မရှိစကောင်းပေ။ ဆိုင်ရာ ဆိုင်ရာ အကြောင်းတရားတို့က ပေါင်းစု၍ ပြုပြင်ပေးပါမှ အနိုင်နိုင် ဖြစ်ပေါ်လာကြရသော သင်္ခတတရားတို့ချည်းသာ ဖြစ်ကြ၏။ ထိုသင်္ခတတရားတို့၏ အကြောင်းတရားတို့တွင် ဤအကုသိုလ်ဇော စောရာ၌ အယောနိသောမနသိကာရကား အနီးကပ်ဆုံး အကြောင်းတရားပင် ဖြစ်ပေသည်။ အာရုံတစ်ခုနှင့် တွေကြုံရာဝယ် ယင်းအာရုံကို နည်းမှန် လမ်းမှန် နှလုံးမသွင်းတတ်ပါက နည်းမှား လမ်းမှား နှလုံးသွင်းနေပါက = အယောနိသောမနသိကာရ ဖြစ်နေပါက အကုသိုလ်ဇောများသည် ထိုက်သလို စောနေကြမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ သတ္တဝါတို့ကား အကုသိုလ်တရားများကိုလည်း မက်မောနေတတ်ကြပြန်၏။သားကို ချစ်မြတ်နိုးနေရသည်ကို ဂုဏ်ယူတတ်ကြ၏၊ သမီးကို ချစ်မြတ်နိုးရ သည်ကို နှစ်သက် ကျေနပ်နေတတ်ကြ၏။ မြေးကို ချစ်မြတ်နိုးရမှ အမောပြေ တတ်ကြ၏။ ငါ့လောဘက သူများလောဘနှင့် တူတာမဟုတ်ဘူး၊ ငါ့ဒေါသ က သူများဒေါသနှင့် တူတာမဟုတ်ဘူး စသည်ဖြင့် မိမိ၏ အကုသိုလ်တရား များကို ပြန်လည်၍ မက်မောနေတတ်ကြ၏။ ရှေးရှေးရာဂကို အကြောင်းပြု၍ နောက်နောက် ရာဂများ ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်နေတတ်ကြ၏။ ရှေးရှေးဒေါသကို အကြောင်းပြု၍ နောက်နောက်ဒေါသများ ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်နေတတ်ကြ ၏။ ထိုကြောင့် ယင်း ရာဂ ဒေါသစသည့် အကုသိုလ်တရားတို့ကိုလည်း ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ဖို့ရန် လိုအပ်သည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ အသင်သူတော် ကောင်းသည် ဤမျှဖြင့် ဘဝင်မကျသေးလျှင် အောက်ပါ အဋ္ဌကထာအဖွင့်ကို ဖတ်ရှုကြည့်ပါ။</p> <p><b>တတ္ထ ယောဂါဝစရော ကာမဝိတက္ကဿ ပဒဃာတနတ္ထံ ကာမဝိတက္ကံ ဝါ သမ္မသတိ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ သင်္ခါရံ။ အထဿ ဝိပဿနာက္ခဏေ ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တော သင်္ကပ္ပေါ တဒင်္ဂဝသေန ကာမဝိတက္ကဿ ပဒဃာတံ ပဒစ္ဆေဒံ ကရောန္တော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ မဂ္ဂံ ပါပေတိ။ အထဿ မဂ္ဂက္ခဏေ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တော သင်္ကပ္ပေါ သမုစ္ဆေဒဝသေန ကာမဝိတက္ကဿ ပဒဃာတံ ပဒစ္ဆေဒံ ကရောန္တော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဗျာပါဒဝိတက္ကဿာပိ ပဒဃာတနတ္ထံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ ဝါ အညံ ဝါ သင်္ခါရံ သမ္မသတိ။ ဝိဟိံသာဝိတက္ကဿ ပဒဃာတနတ္ထံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ဝါ အညံ ဝါ သင်္ခါရံ သမ္မသတိ။ အထဿ ဝိပဿနာက္ခဏေတိ သဗ္ဗံ ပုရိမနယေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၀။)</p> <p>= ကာမဝိတက် ဗျာပါဒဝိတက် ဝိဟိံသာဝိတက်ဟု အကုသလဝိတက် သုံးမျိုးရှိ၏။ ထို အကုသလဝိတက်သုံးမျိုးတို့တွင် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ကာမဂုဏ်နှင့် ပတ်သက်သော ကြံစည်စိတ်ကူးမှု ကာမဝိတက်၏ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းတရားကို ပယ်သတ်ရန်အလို့ငှာ ယင်း ကာမဝိတက်ကိုသော်လည်း ကောင်း, ကာမဝိတက်မှ အခြားတစ်ပါးသော တစ်စုံတစ်ခုသော သင်္ခါရတရား ကိုသော်လည်းကောင်း အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့တင်ကာ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်၏။ ထိုသို့ သုံးသပ်နေသောအခါ ထိုယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်၏သန္တာန်ဝယ် ဝိပဿနာဉာဏ် ဖြစ်ပေါ်နေဆဲခဏ၌ ဝိပဿနာဉာဏ် နှင့် ယှဉ်သော သမ္မာသင်္ကပ္ပ အမည်ရသော ဝိတက်သည် ထိုထိုအကုသိုလ် အစိတ်အပိုင်းကို ပယ်တတ်သော ထိုထိုကုသိုလ် အစိတ်အပိုင်း၏ အစွမ်း ဖြင့် = တဒင်္ဂ၏အစွမ်းဖြင့် ကာမဝိတက်၏ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းတရားကို ပယ်သတ်ခြင်းကို ဖြတ်တောက်ခြင်းကိုပြုလျက် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ဝိပဿနာကို ဉာဏ်စဉ်အတိုင်း လုံ့လကြိုးကုတ်အားထုတ်၍ အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ရောက် စေ၏။ ထိုသို့ အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ရောက်သွားသောအခါ ထိုယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်၏ အရိယမဂ်ခဏ၌ အရိယမဂ်နှင့် ယှဉ်သော သမ္မာသင်္ကပ္ပမဂ္ဂင်သည် အကြွင်းမဲ့ ပယ်သတ်ခြင်း = သမုစ္ဆေဒပဟာန်၏ အစွမ်းဖြင့် ကာမဝိတက်၏ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းတရားကို ပယ်သတ်ခြင်းကို ဖြတ်တောက်ခြင်းကို ပြု လျက် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ သတ္တဝါသင်္ခါရတို့ကို ဖျက်ဆီးလိုသော ကြံစည်စိတ်ကူး မှု = ဗျာပါဒဝိတက်၏လည်း ဖြစ်ခြင်း၏အကြောင်းတရားကို ပယ်သတ်ခြင်းငှာ ဗျာပါဒဝိတက်ကိုသော်လည်းကောင်း, ဗျာပါဒဝိတက်မှ အခြားတစ်ပါးသော သင်္ခါရတရားကိုသော်လည်းကောင်း လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့တင်ကာ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်၏။ သတ္တဝါတို့ကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်လိုသော ကြံစည် စိတ်ကူးမှု = ဝိဟိံသာဝိတက်၏လည်း ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းတရားကို ပယ် သတ်ခြင်းငှာ ဝိဟိံသာဝိတက်ကို သော်လည်းကောင်း ဝိဟိံသာဝိတက်မှ အခြားတစ်ပါးသော သင်္ခါရတရားကိုသော်လည်းကောင်း, လက္ခဏာရေးသုံး တန်သို့တင်ကာ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်၏။ ထိုသို့ သုံးသပ်နေသောအခါ ထို ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်ဝယ် ဝိပဿနာဉာဏ် ဖြစ်ပေါ်နေဆဲခဏ၌ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သမ္မာသင်္ကပ္ပအမည်ရသော ဝိတက်သည် တဒင်္ဂ၏အစွမ်းဖြင့် ဗျာပါဒဝိတက် ဝိဟိံသာဝိတက်၏ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်း တရားကို ပယ်သတ်ခြင်းကို ဖြတ်တောက်ခြင်းကို ပြုလျက် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ဝိပဿနာကို ဉာဏ်စဉ်အတိုင်း လုံ့လကြိုးကုတ် အားထုတ်၍ အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ရောက်စေ၏။ ထိုသို့ အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ရောက်သွားသောအခါ ထို ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ အရိယမဂ်ခဏ၌ အရိယမဂ်နှင့်ယှဉ်သော သမ္မာသင်္ကပ္ပ မဂ္ဂင်သည် အကြွင်းမဲ့ပယ်သတ်ခြင်း = သမုစ္ဆေဒပဟာန်၏ အစွမ်းဖြင့် ဗျာပါဒဝိတက် ဝိဟိံသာဝိတက်၏ ဖြစ်ခြင်း၏ အကြောင်းတရားကို ပယ်သတ်ခြင်း ကို ဖြတ်တောက်ခြင်းကို ပြုလျက် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၀။)</p> <p><b>ကာမဝိတက်</b>ဟူသည် လောဘမူစိတ်နှင့် သို့မဟုတ် လောဘမူစိတ် စေတသိက်တရားစုနှင့် ယှဉ်တွဲနေသော ဝိတက်တည်း။ <b>ဗျာပါဒဝိတက် ဝိဟိံသာဝိတက်</b>ဟူသည် ဒေါသမူစိတ်နှင့် သို့မဟုတ် ဒေါသမူစိတ်စေတသိက်တရားစုနှင့် ယှဉ်တွဲနေသော ဝိတက်တည်း။ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ကာမ ဝိတက်</b>နှင့် တကွသော လောဘမူစိတ်စေတသိက် နာမ်တရားစု, <b>ဗျာပါဒ ဝိတက် ဝိဟိံသာဝိတက်</b>နှင့် တကွသော ဒေါသမူစိတ်စေတသိက် နာမ်တရား စုတို့ကို လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့တင်ကာ ဝိပဿနာရှုပွားသုံးသပ်၏။ ကြွင်း သော သင်္ခါရတရားတို့ကိုလည်း ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်၏။ ဝိပဿနာအခိုက် ၌ ယင်းဝိပဿနာဉာဏ်က တစ်နည်း ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်တွဲနေသော သမ္မာသင်္ကပ္ပမဂ္ဂင်က ယင်း အကုသလဝိတက်တို့ကို တဒင်္ဂအားဖြင့် ပယ်သတ် ၏။ ရင့်ကျက်လာသော ဝိပဿနာဉာဏ်တို့၏ အဆုံး၌ ဖြစ်ပေါ်လာသော အရိယမဂ်တရားက သမုစ္ဆေဒအားဖြင့် ပယ်သတ်၏။ ဤကား အထက်ပါ အဋ္ဌကထာ၏ ဆိုလိုရင်းတည်း။</p> <p>ထိုကြောင့် အကုသိုလ်တရားတို့ကို ဝိပဿနာရှုခြင်းသည် ယင်း အကုသိုလ်တရားတို့ကို တဒင်္ဂ သမုစ္ဆေဒအားဖြင့် ပယ်သတ်ရန် အလို့ငှာသာ ဝိပဿနာရှုခြင်း ဖြစ်သည်၊ အကုသိုလ်တရားများ တိုးပွားအောင် ကြိုးစားနေခြင်း မဟုတ်ဟု သဘောပေါက်ပါ။ ဤတွင် အုပ်စုအလိုက် ဖြစ်ပေါ်တတ်ကြသော အကုသိုလ် နာမ်တရားအုပ်စုတို့ကို ေ့ရှဦးစွာ တင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <h3>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု နာမ်တရား (၄) ချက်</h3> <p>အသိစိတ် ၁<br> အညသမာန်း = နှစ်ဘက်ရစေတသိက် ၁၃<br> အကုသလသာဓာရဏစေတသိက် ၄<br> လောဘဒိဋ္ဌိ ၂<br> အားလုံးပေါင်းသော် ၂၀</p> <p>၁။ သောမနဿသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်<br> အသင်္ခါရိကဖြစ်လျှင် - ၂၀</p> <p>၂။ ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်<br> အသင်္ခါရိကဖြစ်လျှင် ပီတိမပါ - ၁၉</p> <p>၃။ သောမနဿသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်<br> သသင်္ခါရိကဖြစ်လျှင် - ၂၀ + ထိန +မိဒ္ဓ = ၂၂</p> <p>၄။ ဥပေက္ခာသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်<br> သသင်္ခါရိကဖြစ်လျှင် - ၁၉ + ထိန + မိဒ္ဓ = ၂၁</p> <p>အားလုံးပေါင်းသော် လောဘဒိဋ္ဌိအုပ်စု - ၄ - ချက်</p> <p>ဤအုပ်စုများ၌ သောမနဿ ဝေဒနာ ဖြစ်လျှင် ပီတိ ယှဉ်၍ ဥပေက္ခာ ဝေဒနာဖြစ်လျှင် ပီတိ မယှဉ်ပေ။ ဤ၌ ဝီရိယမှာ အထူးသဖြင့် လောဘဒိဋ္ဌိ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှု ဖြစ်သည်။ ဆန္ဒမှာ လောဘဒိဋ္ဌိဖြစ်လိုသည့် သဘော ဖြစ်သည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဆိုရမူ ဝီရိယမှာ ရာဂဖြစ်အောင်ကြိုးစားမှု, ဆန္ဒမှာ ရာဂဖြစ်လိုသည့်သဘော ဖြစ်သည်။ ကျန်စေတသိက်တို့၏ သဘော သွားမှာ နားလည်လောက်ပေပြီ။</p> <h3>လောဘ-မာနအုပ်စု နာမ်တရား (၄) ချက်</h3> <p>လောဘ-ဒိဋ္ဌိ အုပ်စုတွင် ဒိဋ္ဌိအရာဝယ် မာန ပြောင်းထည့်ရုံသာ ဖြစ် သည်။ (၂၀-၁၉-၂၂-၂၁) လုံးသော နာမ်တရားများပင်တည်း။ သို့သော် - <b>မာန</b>သည် ကဒါစိစေတသိက် ဖြစ်သဖြင့် ရံခါ မာနမပါသည်လည်း ရှိတတ်၏။ မာန မယှဉ်သော် (ဒိဋ္ဌိလည်း မယှဉ်သော်) (၁၉-၁၈-၂၁-၂၀) သော နာမ် တရားများတည်း။ (၄)ချက်ပင် ရှုပါ။ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် (၄)ချက်, ဒိဋ္ဌိဂတ ဝိပ္ပယုတ် (၄)ချက် = ပေါင်းသော် လောဘမူစိတ် (၈)ပါးတည်း။</p> <h3>ဒေါသအုပ်စု နာမ်တရား (၂) ချက်</h3> <p>၁။ အသိစိတ် ၁<br> ပီတိမပါ အညသမာန်း = နှစ်ဘက်ရ စေတသိက် ၁၂<br> အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက် ၄<br> ဒေါသ စေတသိက် ၁<br> အားလုံးပေါင်းသော် - (အသင်္ခါရိကအုပ်စု) ၁၈</p> <p>၂။ သသင်္ခါရိကဖြစ်သော် ----<br> ထိန-မိဒ္ဓ ထည့်ပါက ၁၈ + ထိန + မိဒ္ဓ = ၂၀</p> <h3>ဒေါသ-ဣဿာအုပ်စု နာမ်တရား (၂) ချက်</h3> <p>၁။ အထက်ပါ ဒေါသအုပ်စု စိတ်စေတသိက် ၁၈<br> ဣဿာ စေတသိက် ၁<br> အားလုံးပေါင်းသော် (အသင်္ခါရိကအုပ်စု) ၁၉</p> <p>၂။ သသင်္ခါရိကဖြစ်သော် ---- ၁၉ + ထိန + မိဒ္ဓ = ၂၁</p> <h3>ဒေါသ-မစ္ဆရိယအုပ်စု နာမ်တရား (၂) ချက်</h3> <p>၁။ အထက်ပါ ဒေါသအုပ်စု စိတ်စေတသိက် ၁၈<br> မစ္ဆရိယ စေတသိက် ၁<br> အားလုံးပေါင်းသော် (အသင်္ခါရိကအုပ်စု) ၁၉</p> <p>၂။ သသင်္ခါရိကဖြစ်သော် ---- ၁၉ + ထိန + မိဒ္ဓ = ၂၁</p> <h3>ဒေါသ-ကုက္ကုစ္စအုပ်စု နာမ်တရား (၄) ချက်</h3> <p>၁။ အထက်ပါ ဒေါသအုပ်စု စိတ်စေတသိက် ၁၈<br> ကုက္ကုစ္စ စေတသိက် ၁<br> အားလုံးပေါင်းသော် (အသင်္ခါရိကအုပ်စု) ၁၉</p> <p>၂။ သသင်္ခါရိကဖြစ်သော် ---- ၁၉ + ထိန + မိဒ္ဓ = ၂၁</p> <p>ပြုပြီး ဒုစရိုက်တစ်ခုခုကို အာရုံယူ၍ အသင်္ခါရိက သသင်္ခါရိက နှစ်ချက် ရှုပါ။ မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသော သုစရိုက်ကို အာရုံယူ၍ အသင်္ခါရိက သသင်္ခါရိက နှစ်ချက်ရှုပါ။ ဤတွင် ဒေါသမူစိတ်နှစ်မျိုး ရှုကွက်ပြီး၏။ မောဟမူစိတ်နှစ်မျိုး ရှုကွက်မှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်၏။</p> <h3>မောဟ-ဥဒ္ဓစ္စ္စ္စအုပ်စု နာမ်တရား (၁) ချက်</h3> <p>၁။ အသိစိတ် ၁<br> သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက် ၇<br> ဝိတက် ဝိစာရ အဓိမောက္ခ ဝီရိယ (ပီတိ ဆန္ဒ မပါ။) ၄<br> အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက် ၄<br> အားလုံးပေါင်းသော် ၁၆</p> <h3>မောဟ-ဝိစိကိစ္ဆာအုပ်စု နာမ်တရား (၁) ချက်</h3> <p>၁။ အသိစိတ် ၁<br> သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက် ၇<br> ဝိတက် ဝိစာရ ဝီရိယ (အဓိမောက္ခ ပီတိ ဆန္ဒ မပါ။ ) ၃<br> အကုသလသာဓာရဏ စေတသိက် ၄<br> ဝိစိကိစ္ဆာ ၁<br> အားလုံးပေါင်းသော် ၁၆</p> <p>ဤတွင် မောဟမူစိတ် (၂)မျိုး ရှုကွက်ပြီး၏။ လောဘမူစိတ် (၈)မျိုး, ဒေါသမူစိတ် (၂)မျိုး, မောဟမူစိတ် (၂)မျိုး အားလုံးပေါင်းသော် အကုသိုလ် စိတ် (၁၂)မျိုး ရှုကွက်ဖြစ်သည်။</p> <p>အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟကျမ်း ဒွါရသင်္ဂဟဝယ် ဓမ္မသင်္ဂဏီပါဠိတော် စသော အဘိဓမ္မာ ဒေသနာတော်များ၌ လာရှိသည့် အတိုင်း စက္ခုဒွါရဝီထိ စသော ပဉ္စဒွါရဝီထိများ၌လည်းကောင်း, မနောဒွါရဝီထိများ၌လည်းကောင်း, ကာမ ဇော (၂၉)မျိုးလုံး စောနိုင်ကြောင်း အဆိုအမိန့်များ ရှိနေ၏။ ထိုဇော (၂၉)မျိုး တို့တွင် အကုသိုလ်ဇော (၁၂)မျိုးတို့လည်း ပါဝင်လျက် ရှိကြ၏။ ဘုရားရှင် ကိုယ်တော်တိုင်ကလည်း ရာဂနှင့်တကွ ဖြစ်သော <b>သရာဂစိတ်</b>, ဒေါသနှင့် တကွ ဖြစ်သော <b>သဒေါသစိတ်</b>, မောဟနှင့်တကွ ဖြစ်သော <b>သမောဟစိတ်</b>များ ကိုလည်း ဝိပဿနာရှုပွားသုံးသပ်ရန် မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန် စိတ္တာနုပဿနာပိုင်းတွင် ဟောကြားထားတော်မူခဲ့၏။</p> <p>သို့အတွက် နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အားသစ်စဖြစ်သော အသင်သူတော်ကောင်းသည် - <br><b>တသ္မာ တံ ရူပံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပန္နံ ဝေဒနံ သညံ သင်္ခါရေ ဝိညာဏဉ္စ ဣဒံ အရူပန္တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အနိစ္စာဒိတော ပဿတိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၁။)ဟူသော အဋ္ဌကထာ၏ ညွှန်ကြားချက်နှင့် အညီ ေ့ရှဦးစွာ ရုပ် (၂၈)ပါးတို့တွင် ရုပ် တစ်မျိုး တစ်မျိုးကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို စတင်၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ ရုပ် (၂၈)ပါးလုံးကို ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားရမည် ဖြစ်သည်။ ရုပ် (၂၈)ပါးကို အာရုံအလိုက် ခွဲတမ်းချလိုက်သော် အာရုံ (၆)ပါးပင် ဖြစ်သည်။ ဤတွင် ဓမ္မာရုံအမည် ရသော ဓမ္မာရုံစာရင်းဝင် ရုပ်အစစ် (၁၀^၁၁)လုံး ရုပ်အတု (၁၀)လုံး ဟူသော ရုပ် တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံကို ရှေးဦးစွာ ဖော်ပြမည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>သို့သော် ရုပ်ပရမတ်တရား တစ်ခုတစ်ခုကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာ သော အကုသိုလ်တရားတို့ကို အုပ်စုအလိုက် ရှုရာ၌ အချို့သော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တို့အဖို့ အချို့သော အကုသိုလ်အုပ်စုများမှာ အရှုရခက်နေတတ် ပါသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ပါက ရွှေငွေ အဝတ် သင်္ကန်းစသော ပညတ် အတုံးအခဲ များကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကုသိုလ်တရားစုတို့က စ၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါကလည်း အလွန်ကြီး မခက်ခဲတော့ဘဲ လွယ်ကူမှုရှိသည်ကို တွေ့ရပေသည်။ အကြောင်းမူ ပရမတ်ဉာဏ်ပညာမျက်စိ မရှိကြသော သတ္တဝါတို့၏ စိတ်ဓာတ်သည် ပညတ်နယ်မှာသာ ကျက်စားမှုများသောကြောင့် ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် သရက်ပင်ကို ရေလောင်းပေးခြင်း ကိစ္စလည်းပြီးစေ၊ ဆရာ ရေချိုးခြင်းကိစ္စလည်း ပြီးစေဟူသော -- <b>အမ္ဗသေစနဂရုသိနှာနနည်း</b>အားဖြင့် ပညတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကိုလည်း ရှုတတ်စေ၊ အကုသိုလ်တရားတို့ကိုလည်း သဘောပေါက်မြန်စေဟူသော ဦးတည်ချက် နှစ်မျိုးဖြင့် အခက်အခဲရှိနေသူ ယောဂီသူတော်ကောင်းတို့သည် ပညတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို စတင်၍ သိမ်းဆည်းလိုက သိမ်းဆည်းနိုင်ပေသည်။ ပရမတ္ထရုပ်တရားတို့ကို တိုက်ရိုက်အာရုံယူ၍ ရှုလိုက လည်း ရှုနိုင်ပေသည်။ ပရမတ္ထရုပ်တရားတို့ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကုသိုလ် နာမ်တရားစုတို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်သော အခါ၌ကား ပညတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော အကုသိုလ် နာမ်တရားစုတို့ကို ထပ်မံ၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွားရန် မလိုအပ်ဟု မှတ်သားပါလေ။ ဉာဏ်နုသူတို့အတွက် ပညတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော မနောဒွါရိက အကုသိုလ်ဇော ဝီထိ နာမ်တရားစုတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံ အမြွက်မျှကို တင်ပြပေအံ့။</p> <h3>ပညတ်ကို အာရုံယူ၍ အကုသိုလ်နာမ်တရားစုတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံ အမြွက်</h3> <h3>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု</h3> <p>၁။ လိုအပ်ပါက သမာဓိကို တစ်ဖန်ပြန်၍ ထူထောင်ပါ။</p> <p>၂။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၃။ ရွှေ အာရုံကို လှမ်းအာရုံယူပါ။ (မိမိနှစ်သက်နေသော မိမိပိုင်ရွှေ ဖြစ် ပါစေ။)</p> <p>၄။ ထိုရွှေ အာရုံက မနောဒွါရ၌ ထင်လာသောအခါ ရွှေဟူသော ပညတ် အတုံးအခဲကို အာရုံယူ၍ မနောဒွါရိကဇောဝီထိစိတ်အစဉ်များ ဖြစ် ပေါ်လာမည် ဖြစ်သည်။ ထို ဝီထိစိတ်အစဉ်များတွင် ပါဝင်သော မနော ဒွါရာဝဇ္ဇန်းက ရွှေဟု ဆင်ခြင်ဆုံးဖြတ်ကြည့်ပါ။ နှလုံးသွင်းပါ။ အယောနိသောမနသိကာရ ဖြစ်သဖြင့် လောဘဒိဋ္ဌိ အကုသိုလ်ဇောအုပ်စု နာမ်တရားများ ဖြစ်ပေါ်လာကြပေလိမ့်မည်။</p> <p>ဤဝီထိ၌ ပညတ်ကို အာရုံပြုလျှင် တဒါရုံကျခွင့်မရှိ။ သို့သော် ရွှေဟူသော ပညတ်အတုံးအခဲကို အာရုံမယူဘဲ ရွှေအတုံးအခဲ၌ တည်ရှိသော ရုပ် ကလာပ် အများစု၏ ရူပါရုံ အရောင်အဆင်းကို အာရုံယူနိုင်လျှင်ကား တဒါရုံ ကျခွင့်ရှိသည်။</p> <p>ထိုလောဘဒိဋ္ဌိ အကုသိုလ်ဇောအုပ်စုတို့တွင် ရွှေဟု အသိမှားမှုကား <b>မောဟ</b>, ရွှေဟု ယုံကြည်ချက်မှားမှု ခံယူချက်မှားမှုကား <b>ဒိဋ္ဌိ</b>တည်း၊ <b>လောက သမညာအတ္တစွဲ</b> = <b>လောကဝေါဟာရအတ္တစွဲ</b> တစ်မျိုးတည်း။ ကျန်စေတသိက် တို့ကား သဘောပေါက်လောက်ပေပြီ။ အလားတူပင် ရွှေအတုံးအခဲကို <b>နိစ္စ</b>ဟု ဆုံးဖြတ်ကြည့်ပါ = နှလုံးသွင်းကြည့်ပါ။ <b>သုခ</b>ဟု ဆုံးဖြတ်ကြည့်ပါ = နှလုံးသွင်း ကြည့်ပါ။ <b>အတ္တ</b>ဟု ဆုံးဖြတ်ကြည့်ပါ = နှလုံးသွင်းကြည့်ပါ။ <b>သုဘ</b>ဟု = တင့်တယ်သည်ဟု ဆုံးဖြတ်ကြည့်ပါ = နှလုံးသွင်းကြည့်ပါ။ အလားတူပင် လောဘ ဒိဋ္ဌိအုပ်စု အကုသိုလ်ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်များ ဖြစ်ပေါ်လာကြပေလိမ့်မည်။ထို နာမ်တရားစုတို့တွင် <b>နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘ</b>ဟု အသိမှားမှုကား <b>မောဟ</b> တည်း။ <b>နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘ</b>ဟု ယုံကြည်ချက်မှားမှု = ခံယူချက်မှားမှုကား <b>ဒိဋ္ဌိ</b>တည်း။ အဝတ် သင်္ကန်း စသည်တို့၌လည်း နည်းတူပင် သဘောပေါက်ပါ။ နည်းတူပင် ရှုပါ။ အဝတ် သင်္ကန်း အသစ်၌ ပီတိ ဖြစ်တတ်၍ အဝတ် သင်္ကန်း အဟောင်း၌ ပီတိ မဖြစ်ပုံများကို သဘောပေါက်အောင် ရှုပါ။</p> <p>ဤ၌ <b>နိစ္စ</b>ဟု အသိမှားမှု ခံယူချက်မှားမှု ဟူသည်မှာ ယမန်နေ့ကလည်း ငါ့ရွှေပဲ ယနေ့လည်း ငါ့ရွှေပဲ၊ ယမန်နေ့ကလည်း ငါ့အဝတ်ပဲ ငါ့သင်္ကန်းပဲ၊ ယနေ့လည်း ငါ့အဝတ်ပဲ ငါ့သင်္ကန်းပဲ၊ ယမန်နေ့ကလည်း ငါ့သားပဲ ယနေ့လည်း ငါ့သားပဲ ဤသို့ စသည်ဖြင့် အသိမှားမှု ခံယူချက်မှားမှုတည်း။ ဒါ နင့်ရွှေ မဟုတ်၊ နင့်အဝတ် မဟုတ်၊ နင့်သင်္ကန်း မဟုတ်၊ နင့်သား မဟုတ် ဤသို့ စသည်ဖြင့် တစ်စုံတစ်ယောက်က လာရောက်ပြောဆိုလာပါလျှင် ပရမတ်ဉာဏ်ပညာ မရှိသူ အစွဲမပြုတ်သူတို့ကား လက်ခံနိုင်ဖွယ်ရာ မရှိပေ။ဤ သဘောတရားတို့ကား အသိမှားမှု ခံယူချက်မှားမှုတို့ အပေါ်၌ အခြေစိုက်လျက် ရှိကြ၏။</p> <p>လောဘ-မာနအုပ်စု ---- လောဘမာနအုပ်စု၌ <b>မာန</b>မှာ အသာယူ လိုသည့်သဘော အပေါ်စီးက နေလိုသည့်သဘော ဖြစ်သည်။ မိမိပိုင် သက်ရှိ သက်မဲ့ ကာမဝတ္ထု အစုစုက သူတစ်ပါးပိုင် သက်ရှိသက်မဲ့ ကာမဝတ္ထု အစုစု ထက် သာလွန်၍ အဆင့်မြင့်သည်ဟု မိမိကိုယ်ကို မိမိ အထင်ကြီးမှု စိတ်ကြီး ဝင်မှု ဘဝင်မြင့်မှု တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ အဝတ်ချင်းပြိုင်မှု စိန်နားကပ်ချင်းပြိုင်မှု ကားချင်းပြိုင်မှု သားချင်းပြိုင်မှု မယားချင်းပြိုင်မှု စသည့် ပြိုင်ဆိုင်ဖူးသည့် အသာယူဖူးသည့် သို့မဟုတ် ပြိုင်ဆိုင်နေကျ အသာယူနေကျ အာရုံ တစ်ခုခု ကို အာရုံယူ၍ မနောဒွါရကိုပါ ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် ရှုကြည့်ပါ။ ပညတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော လောဘဒိဋ္ဌိ လောဘမာနအုပ်စု နာမ် တရားတို့ကို သဘောပေါက်ပါက ရုပ်ပရမတ်တရားတို့ကို အာရုံယူ၍ ရှုရန် ဖြစ်သည်။</p> <h3>ဒေါသမူ ဒွေ ----</h3> <p>၁။ ဒေါသအုပ်စု၌ ဒေါသဖြစ်နေကျ မုန်းသူ တစ်ဦးကိုလည်းကောင်း, ပစ္စည်းတစ်ခုကိုလည်းကောင်း,</p> <p>၂။ ဒေါသ-ဣဿာအုပ်စု၌ မိမိပစ္စည်းထက် သာလွန်သည့် သူတစ်ပါး ပစ္စည်းကိုလည်းကောင်း,</p> <p>၃။ ဒေါသ-မစ္ဆရိယအုပ်စု၌ အထိမခံနိုင်သည့် မိမိ၏ သက်ရှိသက်မဲ့ ကာမ ဝတ္ထုတစ်ခုခုကိုလည်းကောင်း, (ပစ္စည်းတစ်ခုခုကိုလည်းကောင်း )</p> <p>၄။ ဒေါသ-ကုက္ကုစ္စအုပ်စု၌ ----</p> <p>(က) ပြုပြီး ဒုစရိုက်တစ်ခုခုကိုလည်းကောင်း = ဥပမာ လွန်ကျူးဖူး သည့် ပါဏာတိပါတလုပ်ငန်း တစ်ခုခုကိုလည်းကောင်း။</p> <p>( ခ ) မပြုမိသည့် သုစရိုက်တစ်ခုခုကိုလည်းကောင်း, ဥပမာ ဒါနတစ် ခုခုကို ပြုဖို့ရန် မအောင်မြင်မှု, သီလကျင့်သုံးရန် မအောင်မြင်မှု ကိုလည်းကောင်း အာရုံယူ၍ ရှုပါ။</p> <p><b>ကုက္ကုစ္စ</b>မှာ ဒုစရိုက်တစ်ခုခုကို ပြုလိုက်မိ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု သဘော ဖြစ်ရကား ပြုဖူးသည့် ဒုစရိုက်တစ်ခုခုကို အာရုံယူ၍လည်း ရှုနိုင် သည်။ သုစရိုက်တစ်ခုခုကိုလည်း မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသဖြင့် နောင်တ တစ်ဖန် ပူပန်သည့်သဘော ဖြစ်ရကား မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသည့် သုစရိုက်တစ်ခုခုကိုလည်း အာရုံယူ၍ ရှုနိုင်သည်။ ဉာဏ်ရှိသလို ချဲ့ထွင်ရှုနိုင်သည်။ ရုပ်ပရမတ်အစစ်ကို အာရုံယူ၍ ရှုရာ၌ ယောဂီအများစုဝယ် ဤအုပ်စု မှာ ခက်ခဲသည်ကို တွေ့ရ၏။</p> <h3>မောဟမူ ဒွေ ----</h3> <p><b>မောဟ-ဥဒ္ဓစ္စ</b>အုပ်စု၌ လောဘ ဒေါသ မပါဘဲ ရိုးရိုး စိတ်ပျံ့လွင့်နေကျ ပညတ်အာရုံကို အာရုံယူ၍ ဦးစွာ ရှုကြည့်ပါ။ <b>မောဟ-ဝိစိကိစ္ဆာ</b>အုပ်စု၌ အတိတ်ဘဝရှိ၏ဟူသည်မှာ ဟုတ်မှဟုတ်ပါလေစ ဤသို့ စသည့် သံသယ ဖြစ်လောက်သည့် အာရုံတစ်ခုခုကို အာရုံယူ၍ ရှုကြည့်ပါ။</p> <p>ဤသို့ ပညတ်ကို အာရုံယူ၍ ရှုရာ၌ ယင်း မနောဒွါရိကအကုသိုလ်ဇော များ၏နောင်၌ တဒါရုံမကျနိုင်။ သို့သော် ပရမတ်အတုံးအခဲတို့၏ အဆင်း အသံ အနံ့ စသည်ကို အာရုံယူနိုင်ပါက တဒါရုံကျခွင့်ရှိပေသည်။ ပညတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကုသိုလ်နာမ်တရားတို့ကို ရှုတတ်ပါက ရုပ် ပရမတ် တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကုသိုလ် နာမ်တရားတို့ကို ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါလေ။ ကုသိုလ်ဇော စော သည့် ဇောဝီထိစိတ်အစဉ်တို့ကို ရှုရာ၌ ဓမ္မာရုံလိုင်း နာမ်တရားတို့က စ၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားသကဲ့သို့ အကုသိုလ် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားရာ ၌လည်း ဓမ္မာရုံလိုင်းကပင် စတင်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံကို ဆက်လက်၍ ရေးသားတင်ပြပေအံ့။</p> <p>ဤတွင် ဉာဏ်နုသူများ အတွက် စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော လောဘဒိဋ္ဌိအုပ်စု နာမ်တရား အလုံး (၂၀)ကို ထပ်မံ၍ ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။ ကျန်နေသော အကုသိုလ် နာမ်တရားအုပ်စုတို့ ၌လည်း နည်းမှီး၍ သဘောပေါက်ပါလေ။</p> <h3><b>လောဘ</b>-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု နာမ်တရား အလုံး (၂၀)</h3> <p>၁။ အသိစိတ် = စက္ခုအကြည်ဓာတ်အာရုံကို ရယူခြင်းသဘော။</p> <p>၂။ <b>ဖဿ</b> = စက္ခုအကြည်ဓာတ်အာရုံကို တွေ့ထိသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသဘော။</p> <p>= စက္ခုအကြည်ဓာတ်အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ဆက်စပ် ပေးခြင်းသဘော။</p> <p>[မှတ်ချက် ---- နောက်စေတသိက်တို့၌ အာရုံဟုဆိုလျှင် စက္ခုအကြည် ဓာတ်အာရုံကိုပင် ဆိုလိုသည်ဟု သဘောပေါက်ပါ။]</p> <p>၃။ <b>ဝေဒနာ</b> = အာရုံ၏ အရသာကို ခံစားခြင်းသဘော။ (သောမနဿ ဝေဒနာ)</p> <p>၄။ <b>သညာ</b> = အာရုံကို (သုဘဟု) မှတ်သားခြင်းသဘော၊</p> <p>[နိစ္စဟု သုခဟု အတ္တဟု မှတ်သားရာ၌လည်း နည်းတူပင်တည်း။]</p> <p>၅။ <b>စေတနာ</b> = အာရုံပေါ်သို့ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရောက်အောင် စေ့ဆော်ပေးခြင်း နှိုးဆော်ပေးခြင်းသဘော။</p> <p>၆။ <b>ဧကဂ္ဂတာ</b> = အာရုံတစ်ခုတည်းပေါ်သို့ စိတ်ကျရောက်နေခြင်း သဘော။</p> <p>= အာရုံ၌ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဖရိုဖရဲ မကျဲစေခြင်း သဘော။</p> <p>၇။ <b>ဇီဝိတ</b> = အာရုံ၌ သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်း သဘော။</p> <p>၈။ <b>မနသိကာရ</b> = အာရုံဘက်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ဦးလှည့် တွန်းပို့ပေးခြင်းသဘော။</p> <p>= အာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်းသဘော။</p> <p>၉။ <b>ဝိတက်</b> = အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို = သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို ရှေးရှူ တင်ပေးခြင်းသဘော၊</p> <p>= အာရုံကို ကြံစည်ခြင်းသဘော။</p> <p>၁၀။ <b>ဝိစာရ</b> = အာရုံကို ထပ်ကာထပ်ကာ သုံးသပ်ဆင်ခြင်ခြင်းသဘော။</p> <p>= အာရုံကို ဆုပ်နယ်ခြင်းသဘော။</p> <p>= အာရုံကို အာရုံ ထပ်၍ ထပ်၍ ယူခြင်းသဘော။</p> <p>၁၁။ <b>အဓိမောက္ခ</b> = အာရုံကို (သုဘဟု) ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းသဘော။</p> <p>[နိစ္စဟု သုခဟု အတ္တဟု ဆုံးဖြတ်ရာ၌လည်း နည်းတူ မှတ်ပါ။]</p> <p>၁၂။ <b>ဝီရိယ</b> = အာရုံပေါ်၌ <b>လောဘ</b> <b>ဒိဋ္ဌိ</b> စသော အကုသိုလ်တရား များ ဖြစ်အောင် (ရာဂဖြစ်အောင်) ကြိုးစားအားထုတ် ခြင်းသဘော။</p> <p>၁၃။ <b>ပီတိ</b> = အာရုံကို နှစ်သက်ခြင်းသဘော။</p> <p>၁၄။ <b>ဆန္ဒ</b> = အာရုံကို လိုလားတောင့်တခြင်းသဘော (= ရာဂဖြစ်လိုသည့်သဘော။)</p> <p>၁၅။ <b>မောဟ</b> = အာရုံ၏ (အသုဘ) သဘောမှန်ကို မသိခြင်းသဘော။</p> <p>[အနိစ္စသဘောမှန် ဒုက္ခသဘောမှန် အနတ္တသဘောမှန်ကို မသိမှု သဘော]</p> <p>= အာရုံကို (သုဘဟု) အသိမှားခြင်းသဘော။</p> <p>[နိစ္စဟု သုခဟု အတ္တဟု အသိမှားခြင်းသဘော ပုံစံတူ မှတ်ပါ။]</p> <p>၁၆။ <b>အဟိရိက</b> = အာရုံပေါ်၌ <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b> စသော အကုသိုလ် ဖြစ်မှုကို မရှက်ခြင်းသဘော။</p> <p>၁၇။ <b>အနောတ္တပ္ပ</b> = အာရုံပေါ်၌ <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b> စသော အကုသိုလ် ဖြစ်မှုကို မကြောက်ခြင်းသဘော။</p> <p>၁၈။ <b>ဥဒ္ဓစ္စ</b> = အာရုံပေါ်၌ စိတ်မငြိမ်မသက် ပျံ့လွင့်နေခြင်းသဘော။</p> <p>၁၉။ <b>လောဘ</b> = အာရုံကို ငါ့ဟာဟု စွဲယူခြင်းသဘော။</p> <p>= အာရုံကို လိုလားတပ်မက်ခြင်းသဘော။</p> <p>= အာရုံ၌ ကပ်ငြိနေခြင်းသဘော။</p> <p>၂၀။ <b>ဒိဋ္ဌိ</b> = အာရုံကို သုဘဟု စွဲလမ်းယုံကြည်ခြင်းသဘော။</p> <p>= အာရုံကို သုဘဟု အယူမှားခြင်း = ခံယူချက်မှားခြင်း သဘော။</p> <p>(နိစ္စ သုခ အတ္တဟု စွဲယူရာ၌လည်း နည်းတူသဘောပေါက်ပါလေ။)</p> <p><b>ဝေဒနာ</b>နှင့် <b>ပီတိ</b>, <b>ထိန</b>နှင့် <b>မိဒ္ဓ</b> ---- <b>လောဘမူ</b> သောမနဿသဟဂုတ် စိတ်များ၌ သောမနဿဝေဒနာယှဉ်၏၊ <b>ပီတိ</b>လည်းယှဉ်၏။ <b>လောဘမူ</b> ဥပေက္ခာသဟဂုတ် စိတ်များ၌ ဥပေက္ခာဝေဒနာယှဉ်၏၊ <b>ပီတိ</b> မယှဉ်။ အသင်္ခါရိက စိတ်များ၌ <b>ထိန</b>-<b>မိဒ္ဓ</b> မယှဉ်၊ သသင်္ခါရိကစိတ်များ၌ <b>ထိန</b>-<b>မိဒ္ဓ</b> ယှဉ်၏။ <b>ပီတိ</b> ယှဉ်မယှဉ်, <b>ထိန</b>-<b>မိဒ္ဓ</b> ယှဉ်မယှဉ်သို့ လိုက်၍ (၄)ချက်စီပင် ရှုပါ။</p> <p><b>ဝီရိယ</b>နှင့် <b>ဆန္ဒ</b> ----<b>ဒေါသ</b>အုပ်စု၌ <b>ဝီရိယ</b>မှာ အထူးသဖြင့် <b>ဒေါသ</b>ဖြစ် အောင် ကြိုးစားမှု, <b>ဆန္ဒ</b>မှာ <b>ဒေါသ</b> ဖြစ်လိုမှုသဘော ဖြစ်သည်။ <b>ဒေါသဣဿာ</b> အုပ်စု၌ <b>ဝီရိယ</b>မှာ <b>ဒေါသဣဿာ</b>ဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှု, <b>ဆန္ဒ</b>မှာ <b>ဒေါသဣဿာ</b> ဖြစ်လိုမှုသဘော ဖြစ်သည်။ <b>ဒေါသမစ္ဆရိယ</b>အုပ်စု၌ <b>ဝီရိယ</b>မှာ <b>ဒေါသမစ္ဆရိယ</b>ဖြစ်အောင် ကြိုးစားမှု, <b>ဆန္ဒ</b>မှာ <b>ဒေါသမစ္ဆရိယ</b> ဖြစ်လိုမှုသဘော ဖြစ်သည်။ <b>ဒေါသကုက္ကုစ္စ</b>အုပ်စု၌ <b>ဝီရိယ</b>မှာ <b>ဒေါသကုက္ကုစ္စ</b>ဖြစ်အောင် ကြိုး စားမှု, <b>ဆန္ဒ</b>မှာ <b>ဒေါသကုက္ကုစ္စ</b> ဖြစ်လိုမှုသဘော ဖြစ်သည်။</p> <p><b>မောဟ</b> ---- <b>မောဟ</b>မှာ စက္ခုအကြည်ဓာတ် စသည့် အာရုံကို နိစ္စ-သုခ-အတ္တ-သုဘ စသည်ဖြင့် အသိမှားမှု၊ သူတစ်ပါး၏ စက္ခုအကြည်ဓာတ်, မိမိ၏ စက္ခုအကြည်ဓာတ် စသည်ဖြင့် အသိမှားမှုတည်း။</p> <p><b>အဟိရိက</b> <b>အနောတ္တပ္ပ</b> ---- <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b>၊ <b>လောဘမာန</b>၊ <b>ဒေါသ</b>၊ <b>ဒေါသ</b> <b>ဣဿာ</b>၊ <b>ဒေါသမစ္ဆရိယ</b>၊ <b>ဒေါသကုက္ကုစ္စ</b>၊ <b>မောဟဥဒ္ဓစ္စ</b>၊ <b>မောဟဝိစိကိစ္ဆာ</b> စသည့် အကုသိုလ်တရားတို့ ဖြစ်မှုကို မရှက်မှုသဘော မကြောက်မှုသဘောတည်း။ ဒုစရိုက်လွန်ကျူးဆဲအချိန်က တည်ရှိသော နာမ်တရားတို့ကို အာရုံယူ၍ သိမ်းဆည်းရာ၌ကား ယင်း လွန်ကျူးဆဲခဏ၌ ဖြစ်ပေါ်သွားကြသော <b>အဟိရိက</b> <b>အနောတ္တပ္ပ</b>တို့သည် လွန်ကျူးဆဲဒုစရိုက်မှ မရှက်မှုသဘော မကြောက်မှု သဘောတည်း။</p> <p>ကြွင်းကျန်သည့် ဓမ္မာရုံလိုင်း စာရင်းဝင် ရုပ်အစစ် (၉)လုံး သို့မဟုတ် (၁၀)လုံး, ရုပ်အတု (၁၀)လုံးတို့ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကုသိုလ် အုပ်စုနာမ်တရားတို့ကိုလည်း စက္ခုအကြည်ဓာတ်၌ ရှုပုံနည်းစနစ်ကိုပင် နည်းမှီး၍ ရှုပါလေ။ ေ့ရှဦးစွာ အကုသိုလ်ဇော စောသည့် မနောဒွါရဝီထိဇယားကို တင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <hr> <h3>စက္ခုအကြည်ဓာတ်အာရုံ - <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b>အုပ်စု ရှုပုံစနစ်</h3> <p>၁။ လိုအပ်ပါက သမာဓိကို အဆင့်ဆင့် ပြန်လည်ထူထောင်ပါ။</p> <p>၂။ ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်ကို = မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၃။ စက္ခုဒသကကလာပ်ကို ဓာတ်ခွဲလျက် စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို လှမ်း အာရုံယူပါ။</p> <p>၄။ ထို စက္ခုအကြည်ဓာတ်အာရုံသည် မနောဒွါရ၌ ရှေးရှုထင်လာသော အခါ ယင်း စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို အာရုံယူလျက် မနောဒွါရိကဇော ဝီထိစိတ်အစဉ်များ ဖြစ်ပေါ်လာကြမည် ဖြစ်သည်။ ထို ဝီထိစိတ်အစဉ် တွင်ပါဝင်သော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းက ထိုစက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို သုဘဟု ဆင်ခြင်ဆုံးဖြတ်ပါ။ ထိုစက္ခုအကြည်ဓာတ်မှာ အလိုရှိအပ်သော ဣဋ္ဌာရုံလည်းဖြစ်မူ အယောနိသောမနသိကာရဖြစ်သဖြင့် ဇော၌ သုဘဟု သာယာတပ်မက်သော <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b>အုပ်စု နာမ်တရားများ ဖြစ်ပေါ်လာ ကြပေလိမ့်မည်။ နှလုံးသွင်းမှားမှု = သုဘဟုနှလုံးသွင်းမှု = အယောနိသောမနသိကာရမှာ ယင်း<b>လောဘ</b>ဇော စောရန်အတွက် အနီးကပ် ဆုံးသော အကြောင်းတစ်ရပ် ဖြစ်၏။</p> <p>ထိုစက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို နိစ္စဟုလည်းကောင်း, သုခဟုလည်းကောင်း, အတ္တဟုလည်းကောင်း ဆင်ခြင်ဆုံးဖြတ် နှလုံးသွင်းရာ၌လည်း နည်းတူပင် မှတ်ပါ။ <b>လောဘမူစိတ်</b> (၈)မျိုးတွင် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် စိတ် (၄)မျိုးတည်း။ သောမနဿ<b>ဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်လျှင် <b>ပီတိ</b>ပါ၏၊ ဥပေက္ခာ<b>ဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်လျှင် <b>ပီတိ</b>မပါ။ သသင်္ခါရိက = တိုက်တွန်းမှုရှိလျှင် <b>ထိန</b>-<b>မိဒ္ဓ</b> ပါဝင်၏၊ အသင်္ခါရိက = တိုက်တွန်းမှု မရှိလျှင် <b>ထိန</b>-<b>မိဒ္ဓ</b>မပါ။ တိုက်တွန်းမှုဟူသည် <b>လောဘ</b>, (<b>ဒေါသ</b>) စသည့် အကုသိုလ်တရားများ ဖြစ်ပေါ်လာအောင် မိမိကိုယ်ကိုမိမိ တိုက်တွန်း ရမှု, သို့မဟုတ် သူတစ်ပါးတို့က တိုက်တွန်းရမှုကို ဆိုလိုပေသည်။ ဝီထိစိတ် အစဉ်အတွင်း၌ တည်ရှိသော စိတ္တက္ခဏတိုင်း၏ စိတ်စေတသိက် အရေ အတွက်ကို ဇယားဖြင့် ရေးသားတင်ပြထားပါသည်။</p> <p><b>မာန</b> ---- <b>လောဘမာန</b>အုပ်စုတွင် <b>မာန</b>မှာ ရံခါသာ ယှဉ်တတ်သော ကဒါစိစေတသိက် ဖြစ်သဖြင့် <b>မာန</b>လည်း မယှဉ် (<b>ဒိဋ္ဌိ</b>လည်း မယှဉ်)သော် ဇောအသီးအသီး၌ စိတ်စေတသိက် အရေအတွက်မှာ (၁၉-၁၈-၂၁-၂၀) အသီးအသီး ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ပါ။ သောမနဿ, ဥပေက္ခာ, သသင်္ခါရိက, အသင်္ခါရိကသို့လိုက်၍ (၄)ထွေ ကွဲပြားသွားသည်။</p> <p>စက္ခုအကြည်ဓာတ်အာရုံ-<b>လောဘမာန</b>အုပ်စုစသည်ကို ရှုပုံစနစ်</p> <p>မနောဒွါရကို သိမ်းဆည်းလျက် စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ဤ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို ငါမို့ ရှုရတာဟု နှလုံးသွင်းကြည့်ပါ။ <b>လောဘမာန</b> ဦးဆောင်သည့် အကုသိုလ်မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်များ ဖြစ်ပေါ်လာပေမည်။ နာမ်တုံးနာမ်ခဲ နာမ်ဃနကို ဖြိုခွဲလျက် ပရမတ်နာမ် တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p><b>ဒေါသ</b>အုပ်စု ---- မကျေမနပ်ဖြစ်ဖူးသော အနိဋ္ဌဖြစ်သော စက္ခုအကြည် ဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ မနောဒွါရကိုပါ ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် ဤ <b>ဒေါသ</b>အုပ်စု နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p><b>ဒေါသဣဿာ</b> ---- မိမိ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ထက် သာလွန်တင့်တယ် သော သူတစ်ပါး၏ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို (= မိမိမျက်လုံးထက် ပို၍လှသော သူတစ်ပါး၏ မျက်လုံးကို) အာရုံယူ၍ ဒီစက္ခုအကြည်ဓာတ်မျိုး ဒင်းမရလျှင် ကောင်းမှာပဲဟု နှလုံးသွင်းကြည့်ပါ။ (= ဒီမျက်လုံးမျိုး ဒင်းမရလျှင် ကောင်း မှာပဲဟု နှလုံးသွင်းကြည့်ပါ။) <b>ဒေါသဣဿာ</b> ဦးဆောင်သည့် နာမ်တရား အုပ်စုတို့ ဖြစ်ပေါ်လာပေမည်။ ပရမတ်သို့ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p><b>ဒေါသမစ္ဆရိယ</b> ---- အထိမခံနိုင်သော မိမိ၏ စက္ခုအကြည်ဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ရှုပါ။ နင့်မျက်စိက ဘာပဲ ညာပဲ စသည်ဖြင့် တစ်ဘက်သူက ပြောဆိုလာလျှင် မခံချင်သည့် သဘောကိုလည်း အာရုံယူ၍ ရှုနိုင်ပါသည်။</p> <p><b>ဒေါသကုက္ကုစ္စ</b> ---- စက္ခုအကြည်နှင့် ပတ်သက်၍ ပြောမှားဆိုမှား ပြု မှားမိသည့် မကောင်းမှုတစ်ခုကို အာရုံယူ၍လည်း ရှုနိုင်သည်။ စက္ခုအကြည် နှင့် ပတ်သက်၍ ပြုသင့်ပြုထိုက်သည်ကို မပြုလိုက်ရ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်မှု ဖြစ်ဖူးလျှင် ထိုအာရုံကို အာရုံယူ၍လည်း ရှုနိုင်သည်။</p> <p><b>မောဟဥဒ္ဓစ္စ</b> ---- စက္ခုအကြည်ဓာတ်နှင့် ပတ်သက်၍ စိတ်မငြိမ်မသက် ဖြစ်ဖူးလျှင် ယင်းအာရုံကိုပင် အာရုံယူ၍ ရှုပါ။ (<b>လောဘ</b> <b>ဒေါသ</b> မပါစေရ။)</p> <p><b>မောဟဝိစိကိစ္ဆာ</b> ---- ဤ စက္ခုအကြည်ဓာတ်သည် အတ္တ၏အကြည် ဓာတ်လေလောဟု အာရုံယူ၍ ရှုကြည့်ပါ။ အဋ္ဌကထာများ၌ ဖော်ပြထား သော ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ သံယောဇဉ် (၁၀)ပါးဖြစ်ပုံကို နည်းမှီး၍ ရှုခြင်း ဖြစ်သည်။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၉၂- ကြည့်ပါ။) (နောက်တွင် ထင်ရှားလတ္တံ့။)</p> <p><b>တဒါရုံ</b> ---- ဇယားများတွင် အဟိတ်<b>တဒါရုံ</b> သဟိတ်<b>တဒါရုံ</b> နှစ်မျိုးလုံးကို ချပြထားပါသည်။ ဝီထိစဉ်တစ်ခု၏အတွင်း၌ သဟိတ်<b>တဒါရုံ</b> အဟိတ်<b>တဒါရုံ</b> နှစ်မျိုးလုံး ဖြစ်နိုင်သည်ဟုကား အယူအဆ မမှားစေလိုပါ။ အဟိတ်<b>တဒါရုံ</b> တစ်မျိုးမျိုးသော်လည်းကောင်း သဟိတ်<b>တဒါရုံ</b> တစ်မျိုးမျိုးသော်လည်းကောင်း ကျနိုင်သည်ဟုသာ ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်။ ယင်း<b>တဒါရုံ</b> (၁၁)မျိုးတို့တွင် တစ်မျိုး သာ ဝီထိတစ်ခုအတွင်း၌ ကျနိုင်၏။ ထိုသို့<b>တဒါရုံ</b>ကျရာ၌ ယေဘုယျအားဖြင့် ဇောနှင့် <b>တဒါရုံ</b>တို့သည် ဝေဒနာချင်း တူတတ်၏။ ဇောက သောမနဿ <b>ဝေဒနာ</b>ဖြစ်လျှင် <b>တဒါရုံ</b>လည်း သောမနဿ<b>ဝေဒနာ</b>ပင် ဖြစ်၏။ ဇော၌ <b>ပီတိ</b> ယှဉ်လျှင် <b>တဒါရုံ</b>၌လည်း <b>ပီတိ</b> ယှဉ်၏။ ဇောက ဥပေက္ခာ<b>ဝေဒနာ</b>ဖြစ်လျှင် <b>တဒါရုံ</b>လည်း ဥပေက္ခာ<b>ဝေဒနာ</b>ပင် ဖြစ်၏။ ဇော၌ <b>ပီတိ</b>မယှဉ်လျှင် <b>တဒါရုံ</b>၌ လည်း <b>ပီတိ</b>မယှဉ်ပေ။ သို့သော် <b>တဒါရုံ</b>မှာ ယေဘုယျအားဖြင့် ဇောနှင့် <b>ဝေဒနာ</b> ချင်း တူညီသော်လည်း ဇော၌ ဒေါမနဿ<b>ဝေဒနာ</b>ဖြစ်လျှင် <b>တဒါရုံ</b>၌လည်း ဒေါမနဿ<b>ဝေဒနာ</b> မဖြစ်နိုင်သဖြင့် ဥပေက္ခာ<b>ဝေဒနာ</b>သာ ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ပါ။ <b>ဒေါသ</b>ဇောနောင်၌ ဥပေက္ခာ<b>တဒါရုံ</b>သာ ကျခွင့်ရှိသည် ဟူလို။ အထက် <b>တဒါရုံ</b> ဇယားတွင် ဖော်ပြထားခဲ့သည့်အတိုင်း အကုသိုလ်ဇောများ၏ နောင်၌ မဟာ ဝိပါက် <b>တဒါရုံ</b>များသည်လည်း ထိုက်သလိုကျနိုင်၏။ ဘုရားအစရှိသော အလွန်နှစ်သက်မြတ်နိုးအပ်သည့် အတိဣဋ္ဌာရုံတို့၌ နှလုံးသွင်းမှားမှု အယောနိ သောမနသိကာရကြောင့် အကုသိုလ်ဇော စောရာ၌ ယင်းအကုသိုလ်ဇောများ ၏နောင်၌ မဟာဝိပါက်<b>တဒါရုံ</b>များသည်လည်း ထိုက်သလို ကျနိုင်သည်သာ ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် ဤစာမူဇယားတွင် အဟိတ်<b>တဒါရုံ</b> သဟိတ်<b>တဒါရုံ</b> နှစ်မျိုးလုံးကိုပင် ချပြထားပါသည်။ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ရှုနေရင်းဖြင့် သဘောပေါက်နိုင်လိမ့်မည်ဟု ဤကျမ်းက မျှော်လင့်ထားပါသည်။</p> <p>ကြွင်းကျန်သည့် ဓမ္မာရုံလိုင်းစာရင်းဝင် ရုပ်အစစ် ရုပ်အတုတို့ကို အာရုံ ယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကုသိုလ်အုပ်စု နာမ်တရားတို့ကိုလည်း စက္ခုအကြည်ဓာတ်၌ ရှုပုံနည်းစနစ်ကို နည်းမှီး၍ ရှုပါလေ။</p> <hr> <h3>ကောင်းသော စနစ်တစ်ခုကို အကြံပြုပါရစေ</h3> <p>ယောဂီအများစုကို သုတေသနပြုကြည့်ရာ၌ အကုသိုလ်ဇော စော သည့် ဝီထိများကိုသာ တစ်ထိုင်လုံး တစ်ဖက်သတ် သိမ်းဆည်း ရှုပွားနေပါက တစ်စတစ်စ စိတ်ဓာတ်များလည်း မကြည်မလင် ဖြစ်လာတတ်ကြကြောင်းကို လည်း တွေ့ရှိရ၏။ အရောင်အလင်းများသည်လည်း တဖြည်းဖြည်း မှေးမှိန် လာကြောင်းကိုလည်း တွေ့ရှိရ၏။ ထိုကြောင့် အသင်သူတော်ကောင်းသည် ကုသိုလ်ဇောစောသည့် ဝီထိများကိုလည်း သိမ်းဆည်း ရှုပွားတတ်ပြီး ဖြစ်သဖြင့် ကုသိုလ်ဇောစောသည့် ဝီထိနှင့် အကုသိုလ်ဇောစောသည့် ဝီထိများကို တစ်လှည့်စီ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါက ပို၍ ကောင်းပေသည်။ ဥပမာ ---- စက္ခု အကြည်ဓာတ်ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကုသိုလ်ဇောစောသည့် မနော ဒွါရဝီထိကို သိမ်းဆည်းပြီးသောအခါ ယင်းစက္ခုအကြည်ဓာတ်ကိုပင် ( ဧကတ္တနည်းအရ ဆိုခြင်းတည်း။) အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကုသိုလ်ဇော စောသည့် မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစုတို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ ဤ သို့လျှင် ရုပ်တစ်လုံး တစ်လုံးကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကောင်းအုပ်စု မကောင်းအုပ်စုတို့ကို တစ်လှည့်စီ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါက စိတ်ညစ်နွမ်းမှု လည်း မဖြစ်ဘဲ အရောင်အလင်းလည်း မှေးမှိန်မသွားဘဲ ရှိတတ်ကြ၏။</p> <p>ယခုတစ်ဖန် ရူပါရုံစသည့် ပဉ္စာရုံတို့ကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော အကုသိုလ်ဇော စောသည့် ပဉ္စဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားပုံကို ဆက်လက်၍ တင်ပြအပ်ပါသည်။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်း ရှုပွားရာ၌ အဋ္ဌကထာကြီးများတွင် ဖွင့်ဆိုထားသော သံယောဇဉ် (၁၀)ပါး ဖြစ်ပုံကို ကြိုတင်၍ သိထားသင့်ပေသည်။</p> <hr> <h3>သံယောဇဉ် (၁၀) ပါး ဖြစ်ပုံ</h3> <p><b>စက္ခုဒွါရေ တာဝ အာပါထဂတံ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ ကာမဿာဒဝသေန အဿာဒယတော အဘိနန္ဒတော ကာမရာဂသညောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အနိဋ္ဌာရမ္မဏေ ကုဇ္ဈတော ပဋိဃသညောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဌပေတွာ မံ န ကောစိ အညော ဧတံ အာရမ္မဏံ ဝိဘာဝေတုံ သမတ္ထော အတ္ထီတိ မညတော မာနသညောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧတံ ရူပါရမ္မဏံ နိစ္စံ ဓုဝန္တိ ဂဏှတော ဒိဋ္ဌိသညောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧတံ ရူပါရမ္မဏံ သတ္တော နု ခေါ, သတ္တဿ နု ခေါတိ ဝိစိကိစ္ဆတော ဝိစိကိစ္ဆာသညောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သမ္ပတ္တိဘဝေ ဝတ နော ဣဒံ သုလဘံ ဇာတန္တိ ဘဝံ ပတ္ထေန္တဿ ဘဝရာဂသညောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အာယတိမ္ပိ ဧဝရူပံ သီလဗ္ဗတံ သမာဒိယိတွာ သက္ကာ လဒ္ဓုန္တိ သီလဗ္ဗတံ သမာဒိယန္တဿ သီလဗ္ဗတပရာမာသသညောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အဟော ဝတ ဧတံ ရူပါရမ္မဏံ အညေ န လဘေယျုန္တိ ဥသူယတော ဣဿာသညောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အတ္တနာ လဒ္ဓံ ရူပါရမ္မဏံ အညဿ မစ္ဆရာယတော မစ္ဆရိယသညောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သဗ္ဗေဟေဝ သဟဇာတအညာဏဝသေန အဝိဇ္ဇာသညောဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။</b> (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၉၂။)</p> <p><b>နိစ္စံ ဓုဝန္တိ ဧတံ နိဒဿနမတ္တံ။ ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿတိ ဝိနဿိဿတီတိ ဂဏှတောတိ ဧဝမာဒီနမ္ပိ သင်္ဂဟော ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ ဘဝံ ပတ္ထေန္တဿာတိ ဤဒိသေ သမ္ပတ္တိဘဝေ ယသ္မာ အမှာကံ ဣဒံ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ သုလဘံ ဇာတံ၊ တသ္မာ အာယတိမ္ပိ သမ္ပတ္တိဘဝေါ ဘဝေယျာတိ ဘဝံ နိကာမေန္တဿ။ ဧဝရူပံ သက္ကာ လဒ္ဓုန္တိ ယောဇနာ။</b> (မ၊ဋီ၊၁၊၃၇၉။)</p> <p>ရုပ် (၂၈)ပါးတို့တွင် ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ သံယောဇဉ် (၁၀)ပါး ဖြစ်ပေါ်ပုံကို မဟာဝဂ္ဂအဋ္ဌကထာ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၄။)နှင့် မူလပဏ္ဏာသအဋ္ဌကထာ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၉၂)တို့၌ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန် အာယတနပဗ္ဗပိုင်း အဖွင့်တွင် ဖွင့်ဆိုထားပေသည်။ ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ သံယောဇဉ် (၁၀)ပါး ဖြစ်ပုံကို သဘောပေါက်ပါက ကျန်ရုပ်တရား (၂၇)ပါးတို့ကို အာရုံပြု၍ သံယောဇဉ် (၁၀)ပါး ဖြစ်ပေါ်ပုံကိုလည်း နည်းမှီး၍ သိနိုင်ပေသည် = သိမ်းဆည်းရှုပွား နိုင်ပေသည်။ အဋ္ဌကထာများကလည်း အဘိဓမ္မာနည်းအရ သံယောဇဉ် (၁၀) ပါး ဖြစ်ပုံကို ဖွင့်ဆိုထားတော်မူ၏။ ဤ၌ <b>လောဘမူ</b> <b>ဒေါသမူ</b> <b>မောဟမူ</b>စိတ် အစဉ်အတိုင်း ရှုကွက် မှတ်သားလွယ်ကူစေရန် ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <p>၁။ <b>ကာမရာဂသံယောဇဉ်</b> ---- စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရ၌ ရှေးရှု ထင်လာသော အလိုရှိအပ် နှစ်သက်မြတ်နိုးအပ်သော ဣဋ္ဌဖြစ်သော ရူပါရုံကို <b>ကာမဿာဒ</b> = ကာမတဏှာ၏ အစွမ်းဖြင့် သုဘဟုရှု၍ လွန်စွာ သာယာတပ်မက်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ <b>ကာမရာဂသံယောဇဉ်</b> ဖြစ်၏။ <b>ကာမရာဂသံယောဇဉ်</b> ဟူသည် သက်ရှိသက်မဲ့ ကာမဝတ္ထု အစုစုတို့အပေါ်၌ လွန်စွာသာယာတပ်မက်တတ်သော <b>လောဘမူစိတ်</b> (၈)ခု၌ ယှဉ်သော တဏှာ<b>လောဘ</b>တည်း။ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ် နှစ်မျိုးလုံး၌ ယှဉ်၏။</p> <p>၂။ <b>ဘဝရာဂသံယောဇဉ်</b> ----ပြည့်စုံသည့် သမ္ပတ္တိဘဝ၌ ဤကဲ့သို့သော ရူပါရုံမျိုးသည် ရလွယ်သောသဘော ရှိပေစွတကားဟု ပြည့်စုံသည့် သမ္ပတ္တိ ဘဝကို လိုလားတောင့်တသူ၏ သန္တာန်၌ <b>ဘဝရာဂသံယောဇဉ်</b>သည် ဖြစ်၏။ တရားကိုယ်မှာ သမ္ပတ္တိဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်သော <b>လောဘ</b>ပင်တည်း။ [သုတ္တန်နည်း၌ ဤ <b>ဘဝရာဂသံယောဇဉ်</b> အရာ၌ ရူပရာဂသံယောဇဉ် အရူပ ရာဂသံယောဇဉ်ဟု လာရှိ၏။ ရူပစျာန်နှင့် ထိုစျာန်၏ အကျိုးဝိပါက်၌ သာယာ တပ်မက်သော တဏှာ = <b>လောဘ</b>သည် ရူပရာဂသံယောဇဉ် မည်၏။ အရူပ စျာန်နှင့် ထိုအရူပစျာန်၏ အကျိုးဝိပါက်၌ သာယာတပ်မက်သောတဏှာ = <b>လောဘ</b>သည် အရူပရာဂသံယောဇဉ် မည်၏။ ဤ<b>ဘဝရာဂသံယောဇဉ်</b>ပိုင်း၌ ကား ရူပါရုံစသည့် အာရုံ (၆)မျိုးလုံးတို့နှင့် ပြည့်စုံသည့် ဘဝကို တောင့်တ မှုကို အဋ္ဌကထာများက ပုံစံထုတ်ပြထား၏။ သို့ဖြစ်၍ <b>ဘဝရာဂသံယောဇဉ်</b>နှင့် ရူပရာဂသံယောဇဉ် အရူပရာဂသံယောဇဉ်တို့မှာ အဓိပ္ပါယ် အကျဉ်းအကျယ် ကွာဟချက် ရှိနိုင်ပေသည်။] ထိုကြောင့် <b>ဘဝရာဂသံယောဇဉ်</b> ဟူသည် <b>လောဘမူစိတ်</b> (၈)မျိုးလုံး၌ပင် ထိုက်သလိုယှဉ်သော <b>လောဘ</b>တည်းဟုသာ မှတ်သားပါလေ။</p> <p>၃။ <b>ဒိဋ္ဌိသံယောဇဉ်</b> ----ထို ရူပါရုံကိုပင် --</p> <p>(က) နိစ္စဟု = မြဲ၏ဟု, ဓုဝဟု = ခိုင်ခံ့၏ဟု</p> <p>( ခ ) သုခဟု = ချမ်းသာ၏ဟု</p> <p>( ဂ ) အတ္တဟု = အသက်ကောင် လိပ်ပြာကောင် ဝိညာဏ်ကောင် အတ္တ ကောင်ဟု</p> <p>စွဲယူခဲ့သော် <b>ဒိဋ္ဌိသံယောဇဉ်</b>ဖြစ်၏။ ဤ၌ နိစ္စဟု သုခဟု အတ္တဟု အသိမှားမှုကား <b>မောဟ</b>တည်း။ နိစ္စဟု သုခဟု အတ္တဟု ခံယူချက် မှားမှု = ယုံကြည်ချက်မှားမှုကား <b>ဒိဋ္ဌိ</b>တည်း။ ဇောအသီးအသီး၌ <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b>အုပ်စု နာမ်တရား (၂၀-၁၉-၂၂-၂၁)တို့ပင်တည်း။ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်<b>လောဘ</b>တည်း။</p> <p>၄။ <b>သီလဗ္ဗတပရာမာသသံယောဇဉ်</b> ---- နွားအကျင့် ခွေးအကျင့် စသော မှားယွင်းသော ကျင့်စဉ်ဟူသော သီလဗ္ဗတအကျင့်ကို ကျင့်ပါက နောင်အနာဂတ်၌လည်း ဤ ရူပါရုံမျိုးကို ရနိုင်၏ဟု နှလုံးပိုက်၍ သီလဗ္ဗတအကျင့်ကို ဆောက်တည်သော = ဆောက်တည်ကျင့်သောသူ၏ သန္တာန်၌ <b>သီလဗ္ဗတပရာမာသ သံယောဇဉ်</b>ဖြစ်၏။ ဤ သံယောဇဉ်မှာလည်း <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b>အုပ်စု နာမ်တရား (၂၀-၁၉-၂၂-၂၁) တို့ပင်တည်း။ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် <b>လောဘ</b> ပင်တည်း။ ယခုကဲ့သို့ ရတနာသုံးတန် ကံ ကံ၏အကျိုးတရား အပေါ်၌ ယုံကြည် သက်ဝင်သော သဒ္ဓါတရားနှင့် ကမ္မဿကတာသမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ် ပြဓာန်း လျက်ရှိသော စိတ်ဖြင့် နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်သို့ တိုင်အောင် အားသစ်လျက် ရှိသော ဗုဒ္ဓ၏တပည့်သာဝကတစ်ဦး၏ သန္တာန်၌ ဤ <b>သီလဗ္ဗတပရာမာသ သံယောဇဉ်</b>မှာ အလွန်ဖြစ်ခဲဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။ ဤသံယောဇဉ်ကို ဖြစ်နိုင်ခွင့် ရှိသော သတ္တဝါတို့ကို ရည်ညွှန်း၍သာ ဖော်ပြထားသည်ဟု သဘောပေါက် ပါလေ။</p> <p>၅။ <b>မာနသံယောဇဉ်</b> ---- ငါမှတစ်ပါး အခြားသူတစ်ဦးသည် ဤရုပ်ကလာပ်တို့၏ ရူပါရုံအရောင်ကို အသိဉာဏ်၌ ထင်ရှားလာအောင် ရှုနိုင်စွမ်း ရှိသောသူမည်သည် မရှိ ဖြစ်ခဲ့၏၊ ဤ ရုပ်ကလာပ်တို့၏ ရူပါရုံအရောင်ကို ငါမို့ ရှုရတာဟု မိမိကိုယ်ကို မိမိ အထင်ကြီးလျှင် <b>မာနသံယောဇဉ်</b>ဖြစ်၏။ <b>လောဘမာန</b>အုပ်စု အကုသိုလ်ဇောများတည်း။ ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ်စိတ်တည်း။ ဇောအသီးအသီး၌ (၂၀-၁၉-၂၂-၂၁) ဟူသော <b>လောဘမာန</b>အုပ်စု နာမ် တရားများတည်း။</p> <p>၆။ <b>ပဋိဃသံယောဇဉ်</b> ----အလိုမရှိအပ် မနှစ်သက်အပ်သော အနိဋ္ဌဖြစ် သော ရူပါရုံကို တွေ့ကြုံရာ၌ မနှစ်သက်သော် <b>ဒေါသ</b>ထွက်သော် <b>ပဋိဃသံယောဇဉ်</b>ဖြစ်၏။ <b>ဒေါသ</b>အုပ်စု နာမ်တရားများတည်း။ အလိုမရှိအပ်သော အနိဋ္ဌဖြစ်သော ရူပါရုံကို အာရုံယူ၍ ရှုပါ။ ဇောအသီးအသီး၌ (၁၈-၂၀) သော <b>ဒေါသ</b>အုပ်စု နာမ်တရားများတည်း။</p> <p>၇။ <b>ဣဿာသံယောဇဉ်</b> ---- ဤရူပါရုံမျိုးကို ငါမှတစ်ပါးသော သူတို့မရ ကုန်မူကား ကောင်းလေစွဟု ငြူစူသောပုဂ္ဂိုလ်၏သန္တာန်၌ <b>ဣဿာသံယောဇဉ်</b> ဖြစ်၏။ <b>ဒေါသဣဿာ</b>အုပ်စု နာမ်တရားများ ဖြစ်၏။ ဇောအသီးအသီး၌ (၁၉-၂၁)လုံးသော <b>ဒေါသဣဿာ</b>အုပ်စု နာမ်တရားများတည်း။ <b>ဣဿာ</b>ဖြစ် နေကျ သူတစ်ပါး၏ ရူပါရုံကို အာရုံယူ၍ ရှုပါ။ ဥပမာ ---- အဆင့်မြင့်နေသော အရောင်ပြိုးပြိုးပြက်ပြက် တလက်လက်တောက်ပနေသော သူတစ်ပါး၏ စိန် နားကပ်အရောင်ကို အာရုံယူ၍ ရှုပါ။</p> <p>၈။ <b>မစ္ဆရိယသံယောဇဉ်</b> ----မိမိ ရရှိထားသော ရူပါရုံကို သူတစ်ပါးတို့နှင့် မဆက်ဆံဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် အခြားသူအတွက် ဝန်တိုသောပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ <b>မစ္ဆရိယသံယောဇဉ်</b>ဖြစ်၏။ <b>ဒေါသမစ္ဆရိယ</b>အုပ်စု နာမ်တရားများ ဖြစ်၏။ ဇောအသီးအသီး၌ (၁၉-၂၁)လုံးသော <b>ဒေါသမစ္ဆရိယ</b>အုပ်စု နာမ် တရားများတည်း။ အထိမခံနိုင်ဖြစ်နေကျ မိမိပိုင် သက်ရှိသက်မဲ့ ကာမဝတ္ထု၏ အရောင်ကို အာရုံယူ၍ ရှုပါ။ ဥပမာ ---- စင်ကြယ် သန့်ရှင်းနေသော မိမိ၏ အဝတ်ကို အခြားသူတစ်ဦးက မင်ဖြင့် လာရောက်တို့လိုက်သောအခါ နှမြော ၍ကားမဟုတ်၊ ယခုကဲ့သို့ လာရောက်စော်ကားမှုမျိုးကို မခံချင်သည့်သဘော တည်း။ ဖြစ်ဖူးသည့်အာရုံ ဖြစ်နေကျအာရုံကို အာရုံယူ၍ ရှုပါ။</p> <p><b>ကုက္ကုစ္စ</b> ----သံယောဇဉ် (၁၀)ပါးတွင် ဤ<b>ကုက္ကုစ္စ</b>ကား မပါဝင်ပေ။</p> <p>(က) ပြုလိုက်မိ ကျင့်လိုက်မိသော ဒုစရိုက်,</p> <p>( ခ ) မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသော သုစရိုက်,</p> <p>ဤသို့ နှစ်မျိုးခွဲ၍ ရှုပါ။</p> <p>(က) ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ = ရူပါရုံနှင့် ပတ်သက်၍ ပြုလိုက်မိ ကျင့်လိုက်မိ သော ဒုစရိုက်ကို အာရုံပြု၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်သော် <b>ကုက္ကုစ္စ</b>ဖြစ်၏။ <b>ဒေါသကုက္ကုစ္စ</b> နာမ်တရားစုတည်း။ ဖြစ်ဖူးသည့် အာရုံကို ယူ၍ရှုပါ။ ဥပမာ- သူတစ်ပါး၏ အကျႌအရောင်ပျက်အောင် မင်ဖြင့် တို့မိ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်ဖူးသည် ဖြစ်အံ့ = စိတ်မကောင်းဖြစ်ဖူးအံ့၊ ထိုအာရုံကိုပင် အာရုံယူ၍ ရှုပါ။</p> <p>(ခ) မပြုလိုက်မိ မကျင့်လိုက်မိသော သုစရိုက်တစ်ခုခုကို အာရုံယူ၍ နောင်တတစ်ဖန် ပူပန်သော် <b>ကုက္ကုစ္စ</b>ဖြစ်၏။ <b>ဒေါသကုက္ကုစ္စ</b>အုပ်စု နာမ်တရားများ ဖြစ်ပေါ်လာကြ၏ ဟူလို။ ဇောအသီးအသီး၌ (၁၉-၂၁)လုံးသော <b>ဒေါသကုက္ကုစ္စ</b>အုပ်စု နာမ်တရားများတည်း။ ပန်းအရောင်လှနေတုန်း ဘုရားလှူရန် ရည်စူးထားရာ မအောင်မြင်သဖြင့် စိတ်မကောင်းဖြစ်ဖူးသော် ထိုအာရုံမျိုးကို အာရုံယူ၍ ရှုပါ။ ဤ <b>ဒေါသကုက္ကုစ္စ</b>အုပ်စုမှာ ပရမတ်ကို အာရုံယူ၍ ရှုရာ၌ အချို့ယောဂီများ၌ အခက်အခဲ ရှိတတ်ပေသည်။ ထိုအခါ ပညတ်ကို အာရုံယူ ၍ ယင်း<b>ဒေါသကုက္ကုစ္စ</b> နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပြီးမှ ပရမတ်ကို အာရုံယူ၍ ယင်းနာမ်တရားတို့ကို တစ်ဖန်ပြန်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။</p> <p><b>ဥဒ္ဓစ္စ</b> ----ဤ<b>ဥဒ္ဓစ္စသံယောဇဉ်</b>မှာ အဘိဓမ္မာနည်း သံယောဇဉ် (၁၀)ပါး၌ မပါဝင်ပေ။ သုတ္တန်နည်း သံယောဇဉ် (၁၀)ပါး၌သာ ပါဝင်ပေသည်။ ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ စိတ်ပျံ့လွင့်သော် <b>ဥဒ္ဓစ္စ</b>ဖြစ်၏။ <b>မောဟဥဒ္ဓစ္စ</b>အုပ်စု နာမ်တရားများ ဖြစ်ပေါ်လာကြ၏။ ဇောအသီးအသီး၌ (၁၆)လုံးသော နာမ်တရားများတည်း။<b>လောဘ</b> <b>ဒေါသ</b>ကား မဖြစ်၊ သို့သော် စိတ် မငြိမ်မသက် ဖြစ်ဖူးသည့် ရူပါရုံ အရောင်ကို အာရုံယူ၍ ရှုကြည့်ပါ။</p> <p>၉။ <b>ဝိစိကိစ္ဆာသံယောဇဉ်</b> ---- ဤရူပါရုံသည် သတ္တလေလော, အတ္တလေလော, သတ္တ၏ဥစ္စာလော, အတ္တ၏ဥစ္စာလော = အတ္တ၏ အရောင်လေလော ဟု ယုံမှားသော ပုဂ္ဂိုလ်၏သန္တာန်၌ <b>ဝိစိကိစ္ဆာသံယောဇဉ်</b>ဖြစ်၏ = ဝိစိကိစ္ဆာ အုပ်စု နာမ်တရားများဖြစ်၏။ ဇောအသီးအသီး၌ (၁၆)လုံးသော နာမ်တရား များတည်း။ ရူပါရုံကို အတ္တ၏ အရောင်လေလောဟု အာရုံယူ၍ ရှုကြည့်ပါ။</p> <p>၁၀။ <b>အဝိဇ္ဇာသံယောဇဉ်</b> ----အထက်ပါ သံယောဇဉ်အမျိုးမျိုးတို့ ဖြစ်တိုင်း ဖြစ်တိုင်း <b>အဝိဇ္ဇာသံယောဇဉ်</b>ကား = အသိမှားမှု သဘောကား ယှဉ်တွဲပါဝင် လျက် ရှိပေသည်။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၉၂ - ကြည့်ပါ။)</p> <p>ဤအထက်ပါ သံယောဇဉ်တို့ကား သံယောဇဉ်တစ်ခုချင်း သီးသန့်ဖြစ် ကြသည်ကား မဟုတ်၊ ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက် သမ္ပယုတ်တရားတို့နှင့်အတူ ယှဉ်တွဲ၍သာ အုပ်စုအလိုက် ဖြစ်ကြရပေသည်။ ယင်း နာမ်တရားအုပ်စုတို့ သည်လည်း ဝီထိခေါ်သည့် စိတ္တနိယာမ လမ်းကြောင်းအတိုင်းသာ ဖြစ်ကြရသည်။ သို့ဖြစ်ရကား ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ယင်း နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ နာမ်တုံးနာမ်ခဲဟူသော နာမ်ဃနများကို ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးလျက် ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။</p> <hr> <h3>သတိပြုရန်</h3> <p>ဤအထက်ပါ ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ သံယောဇဉ် (၁၀)ပါးဖြစ်ပုံကို ဖွင့်ဆို ရာ၌ အဋ္ဌကထာများက ---- <b>စက္ခုဒွါရေ</b> (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၄။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၉၂။) စက္ခုဒွါရ၌လည်း ဖြစ်နိုင်ကြောင်းကို ဖွင့်ဆိုထားတော်မူကြ၏။ ထိုတွင် ယင်းရူပါရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု နှလုံးသွင်းနိုင်မှုတို့မှာ စက္ခုဒွါရဝီထိနောင်၌ မနော ဒွါရဝီထိပေါင်းများစွာ ဖြစ်ပြီးနောက် ယင်းမနောဒွါရဝီထိတို့က နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု ကြိမ်ဖန်များစွာ ထပ်ကာထပ်ကာ ရှုပြီးမှ နောက်ထပ် ကြိမ်ဖန်များစွာ ထပ်ကာထပ်ကာ ဖြစ်ပေါ်လာသော စက္ခုဒွါရဝီထိ အချို့တို့၌သာ နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟူသော အခြင်းအရာအားဖြင့် အာရုံပြုမှု အထိုက်အလျောက် ရှိကောင်းရှိနိုင်ပေသည်။ သို့သော် နိစ္စဟု သုခဟု အတ္တဟု သုဘဟု ပိုင်ပိုင် နိုင်နိုင်သိ၍ ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချ၍ သိနိုင်သည်ကား မဟုတ်ပေ။ ထိုသို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် သာမန်သိရုံ သဘောမျှလောက်သာ ရှိ ကောင်း ရှိနိုင်ပေသည်။ အောက်ပါ အဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့ကို ရှုကြည့်ပါ။</p> <p><b>စက္ခုဝိညာဏံ ဟိ ရူပေ ရူပမတ္တမေဝ ပဿတိ၊ န နိစ္စာဒိသဘာဝံ။</b> (သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၈။)</p> <p><b>ရူပမတ္တမေဝါတိ နီလာဒိဘေဒံ ရူပါယတနမတ္တံ၊ န နီလာဒိ။ ဝိသေသနိဝတ္တနတ္ထော ဟိ အယံ မတ္တ-သဒ္ဒေါ။ ယဒိ ဧဝံ ဧဝ-ကာရော ကိမတ္ထိယော? စက္ခုဝိညာဏံ ဟိ ရူပါယတနေ လဗ္ဘမာနမ္ပိ နီလာဒိဝိသေသံ ဣဒံ နီလံ နာမ ဣဒံ ပီတံ နာမာတိ န ဂဏှာတိ။ ကုတော နိစ္စာနိစ္စာဒိ သဘာဝတ္ထန္တိ သံဟိတဿပိ နိဝတ္တနတ္ထံ ဧဝကာရဂ္ဂဟဏံ။ တေနာဟ န နိစ္စာဒိသဘာဝ န္တိ။</b> (သံ၊ဋီ၊၂၊၃၀၃။)</p> <p>ဤ အဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့၏ ဖွင့်ဆိုချက်အရ စက္ခုဝိညာဏ်သည် တစ်နည်း စက္ခုဝိညာဏ်နှင့် တကွသော စက္ခုဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစုသည် အညို အရွှေ စသည် ပြားသော အရောင်မျှကိုသာ သိ၏၊ ယင်းအရောင်ကို အညို အရွှေပဲ စသည်ဖြင့်ကား မသိပေ။ ရူပါရုံကို အာရုံယူနိုင်သော်လည်း ဤကား အညို, ဤကား အရွှေ ဤသို့ စသည်ဖြင့်ကား အာရုံမယူနိုင်။ အဘယ်မှာလျှင် နိစ္စ အနိစ္စ စသော သဘောမှန်ကို အာရုံယူခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်ပါအံ့နည်း။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၈။ သံ၊ဋီ၊၂၊၃၀၃။)</p> <p>သို့သော် <b>ဒိဋ္ဌိစေတသိက်</b>သည် စက္ခုဒွါရဝီထိဇောတို့၌လည်း ဖြစ်နိုင် သည့် သဘောကား ရှိနေ၏။ အကုသိုလ်ဇောအားလုံးသည် စက္ခုဒွါရဝီထိ၌ ဖြစ်နိုင်ခွင့် ရှိနေ၏။ ထိုကြောင့် မနောဒွါရဝီထိတို့၌ အကျုံးဝင်သော <b>ဒိဋ္ဌိဂတ သမ္ပယုတ်စိတ်</b>က စွဲယူထားသော <b>ဒိဋ္ဌိ</b>အယူစွဲကို = အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု စွဲယူထားသော အယူစွဲကို စက္ခုဒွါရဝီထိ၌ အကျုံးဝင်သော <b>ဒိဋ္ဌိဂတ သမ္ပယုတ်စိတ်</b>ကလည်း ဆက်ခံသကဲ့သို့ဖြစ်သော အခြင်းအရာကား ရှိကောင်း ရှိနိုင်ပေသည်။ အသင်သူတော်ကောင်းကိုယ်တိုင် လက်တွေ့စမ်းသပ်၍ ရှု ကြည့်ပါ။ သို့သော် ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ကျေပွန်စွာ လေ့လာပြီးမှ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းသို့ ကူးလာသော ယောဂီသူတော်ကောင်း တစ်ဦးအဖို့ --- ယင်း ရုပ်တရားကို နိစ္စ သုခ အတ္တဟု စွဲယူရန်မှာလည်း အခက်အခဲ ရှိကောင်း ရှိနိုင်ပါသည်။သုဘဟု စွဲယူမှုမှာသာ ဖြစ်ကောင်း ဖြစ်နိုင်ပေသည်။ ပရမတ် ဉာဏ်ပညာ မျက်စိ မရှိသူတို့၌ကား နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟူသော အစွဲများသည် ရာနှုန်း ပြည့် ရှိနေမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။</p> <hr> <h3>ရူပါရုံလိုင်း အကုသိုလ်ဇော စောသည့် မကောင်းအုပ်စုကို ရှုပုံစနစ်</h3> <p>အထက်တွင် ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကုသိုလ်ဇော များ ပါဝင်သည့် မကောင်းအုပ်စု စက္ခုဒွါရဝီထိ စိတ်စေတသိက်တို့၌ အကျုံး ဝင်သော သံယောဇဉ် (၁၀)ပါး ဖြစ်ပုံကို ရေးသားတင်ပြခဲ့ပြီး ဖြစ်၏။ ယင်း သံယောဇဉ် (၁၀)ပါး ဖြစ်ပုံမှာ ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသည့် အကုသိုလ်ဇော စောသည့် စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံ စနစ်ပင် ဖြစ်သည်။ အလားတူပင် ကျန်ရုပ် (၂၇)ပါးကို လည်း နည်းမှီး၍ ရှုရမည်ဖြစ်ပေသည်။ ဤတွင် ထိုစနစ်ကို နည်းမှီး၍ ရူပါရုံ လိုင်း မကောင်းအုပ်စု နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံစနစ်ကို <b>လောဘ</b> <b>ဒိဋ္ဌိ</b>အုပ်စု နာမ်တရားတို့ကို စံထား၍ ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <p>၁။ လိုအပ်ပါက သမာဓိကို အဆင့်ဆင့် ပြန်လည်ထူထောင်ပါ။</p> <p>၂။ စက္ခုအကြည်ဓာတ် = စက္ခုဒွါရနှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနော ဒွါရဟူသော ဒွါရနှစ်ခုကို ပြိုင်တူ ဉာဏ်၌ ထင်နေအောင် ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၃။ စက္ခုအကြည်ဓာတ်နှင့် ခပ်လှမ်းလှမ်းတွင် တည်ရှိနေသော ရုပ်ကလာပ် အများစု၏ ရူပါရုံအရောင်ကို လှမ်းအာရုံယူပါ။</p> <p>၄။ ထိုရူပါရုံ = အရောင်က ဒွါရနှစ်ခုကို ပြိုင်တူ ရှေးရှုရိုက်ခတ်သောအခါ ဒွါရနှစ်ခု၌ ပြိုင်တူ ထင်လာသောအခါ ယင်းရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ စက္ခု ဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိများ ဖြစ်ပေါ်လာကြပေမည်။ ထို ဝီထိစိတ်တို့ တွင်ပါဝင်သော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝုဋ္ဌောနှင့် မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းတို့က ထို ရူပါရုံအရောင်ကို ----</p> <p>(က) နိစ္စ = မြဲ၏ဟုလည်းကောင်း,</p> <p>( ခ ) သုခ = ချမ်းသာ၏ဟုလည်းကောင်း,</p> <p>( ဂ ) အတ္တဟုလည်းကောင်း = အတ္တကောင်ဟုလည်းကောင်း,</p> <p>(ဃ) သုဘ = လှသည် တင့်တယ်သည်ဟုလည်းကောင်း ----</p> <p>ဤသို့ အသီးအသီး ဆင်ခြင် ဆုံးဖြတ်ကြည့်ပါ။ အယောနိသောမနသိ ကာရဖြစ်၍ <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b> ဦးဆောင်သည့် အကုသိုလ်ဇောများ ပါဝင်သည့် စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိစိတ်အစဉ်များ ဖြစ်ပေါ်လာကြပေမည်။ သို့သော် အထက်တွင် ရှင်းပြခဲ့သည့်အတိုင်း ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့် ဝုဋ္ဌောကား အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် ဆုံးဖြတ်ချက် ချနိုင်သည်ကား မဟုတ်။မနောဒွါရဝီထိတွင် ပါဝင်သော အကြိမ်များစွာ ထပ်ကာထပ်ကာ ဖြစ်နေသော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းကသာလျှင် တစ်နည်း မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့် ယှဉ်သော အဓိမောက္ခ စေတသိက်ကသာလျှင် အာရုံကို ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် ဆုံးဖြတ်ချက် ချနိုင်၍ ယင်းသို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချနိုင်သော မနောဒွါရဝီထိ၌ အကျုံးဝင်သော <b>လောဘ</b> <b>ဒိဋ္ဌိ</b>တို့ကသာလျှင် အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု စွဲစွဲမြဲမြဲ ဆုပ်ကိုင်တတ် ပေသည်။ ထိုကြောင့် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့် ဝုဋ္ဌောသည် အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘ စသည်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချသကဲ့သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်သည်ဟုသာ မှတ်သားပါလေ။ သို့သော် ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက် နေသော သူတော်ကောင်းတစ်ဦးအဖို့ ယင်းရူပါရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တဟု ရှုရန် မှာ ခက်ခဲဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။ သုဘဟူသော အခြင်းအရာအားဖြင့် စွဲယူ၍ လွန်စွာ သာယာတပ်မက်သော <b>ကာမရာဂသံယောဇဉ်</b>ကား ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။ နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘဟု စွဲယူရာ၌ကား <b>လောဘမူစိတ်</b> (၈)မျိုးတွင် <b>ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်စိတ်</b> (၄)မျိုးတည်း။ သုဘဟူသော အခြင်းအရာအားဖြင့် သာယာတပ်မက်၍ <b>ကာမရာဂသံယောဇဉ်</b> ဖြစ်ရာ၌ကား <b>လောဘမူစိတ်</b> (၈) မျိုးလုံးပင် ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်၏။ အလားတူပင် ထိုကဲ့သို့သော ရူပါရုံမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသည့် ဘဝသမ္ပတ္တိတစ်ခုခုကို တွယ်တာတပ်မက်ရာ၌လည်း <b>လောဘမူ</b> စိတ် (၈)မျိုးလုံး ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်၏။ ဉာဏ်ရှိသလို ချဲ့ထွင်ရှုပါလေ။ သောမနဿ<b>ဝေဒနာ</b>ဖြစ်လျှင် <b>ပီတိ</b>ယှဉ်၏၊ ဥပေက္ခာ<b>ဝေဒနာ</b>ဖြစ်လျှင် <b>ပီတိ</b>မယှဉ်။ သသင်္ခါရိက = တိုက်တွန်းမှုရှိလျှင် <b>ထိန</b>+<b>မိဒ္ဓ</b> ယှဉ်၏။ အသင်္ခါရိက = တိုက်တွန်းမှု မရှိလျှင် <b>ထိန</b>+<b>မိဒ္ဓ</b> မယှဉ်။</p> <p>ဝီထိစိတ်အစဉ်အတွင်း၌ တည်ရှိသော စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း ၏ စိတ်+စေတသိက် အရေအတွက်ကို ဇယားဖြင့် ဖော်ပြထားပါသည်။ ဇော တွင် သောမနဿ<b>ဝေဒနာ</b>ဖြစ်၍ <b>ပီတိ</b>ယှဉ်လျှင် သန္တီရဏနှင့် <b>တဒါရုံ</b>တို့၌လည်း သောမနဿ<b>ဝေဒနာ</b>ပင် ဖြစ်သည်၊ <b>ပီတိ</b>လည်း ယှဉ်သည်။ ဇောတွင် ဥပေက္ခာ <b>ဝေဒနာ</b>ဖြစ်၍ <b>ပီတိ</b> မယှဉ်လျှင် သန္တီရဏနှင့် <b>တဒါရုံ</b>တို့၌လည်း ဥပေက္ခာ <b>ဝေဒနာ</b>ပင် ဖြစ်သည်၊ <b>ပီတိ</b>လည်း မယှဉ်ပေ။ သို့သော် သန္တီရဏနှင့် <b>တဒါရုံ</b>တို့ မှာ ယေဘုယျအားဖြင့် ဇောနှင့် <b>ဝေဒနာ</b>ချင်း တူညီသော်လည်း ဇောသည် ဒေါမနဿ<b>ဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်လျှင် သန္တီရဏနှင့် <b>တဒါရုံ</b>တို့၌ ဒေါမနဿ<b>ဝေဒနာ</b> နှင့် မယှဉ်နိုင်သဖြင့် ယင်းသန္တီရဏနှင့် <b>တဒါရုံ</b>တို့၌ ဥပေက္ခာ<b>ဝေဒနာ</b>သာ ယှဉ်သည်။ ဥပေက္ခာသန္တီရဏ, ဥပေက္ခာ<b>တဒါရုံ</b>သာကျသည်။</p> <p>အာရုံသည် အတိဣဋ္ဌာရုံဖြစ်က သောမနဿ<b>တဒါရုံ</b> (၅)မျိုးသာ ကျနိုင် ၏။ သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် မဟာဝိပါက်<b>တဒါရုံ</b> (နာမ်တရား = ၃၄), သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် မဟာဝိပါက်<b>တဒါရုံ</b> (နာမ်တရား = ၃၃), အဟိတ်ကုသလဝိပါက် သောမနဿသန္တီရဏ <b>တဒါရုံ</b> (နာမ်တရား = ၁၂) ကျနိုင်၏။</p> <p>ဣဋ္ဌာရုံ၌ကား မဟာဝိပါက်<b>တဒါရုံ</b> (၈)မျိုး (နာမ်တရား = ၃၄^၃၃^ ၃၃^၃၂) အဟိတ် ကုသလဝိပါက် <b>တဒါရုံ</b> (၂)မျိုး (နာမ်တရား = ၁၂^၁၁) ကျနိုင်၏။</p> <p>အနိဋ္ဌာရုံ၌ကား အကုသလဝိပါက် <b>တဒါရုံ</b> တစ်မျိုးသာကျ၏ (နာမ်တရား = ၁၁) တည်း။ ထိုကြောင့် ဇယားများတွင် စုပေါင်း၍ ပြထားပါသည်။ (နာမ်တရား = ၁၁)မှာ ကုသလဝိပါက် အကုသလဝိပါက် နှစ်မျိုး ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်သည်။ (နာမ်တရား = ၁၁) တစ်ခုမှာ အဟိတ် ကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏ <b>တဒါရုံ</b>, (နာမ်တရား = ၁၁)တစ်ခုမှာ အဟိတ် အကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏ <b>တဒါရုံ</b> ဖြစ်သည်။ ဣဋ္ဌာရုံ၌ ကုသလဝိပါက်, အနိဋ္ဌာရုံ၌ အကုသလဝိပါက် ထိုက်သလို ကျသည်။ သို့သော် ဝီထိစဉ်တစ်ခု အတွင်း၌ကား <b>တဒါရုံ</b>တစ်မျိုးသာ ကျနိုင်သည်။ ကျသည့်<b>တဒါရုံ</b>ကိုသာ သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ စက္ခုဝိညာဏ်၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ သန္တီရဏ၊ ဝုဋ္ဌောတို့တွင် တည်ရှိသော နာမ်တရားတို့၏ အရေအတွက်မှာ အကောင်းအုပ်စု နာမ်တရား အရေအတွက်နှင့် ပုံစံတူပင်ဖြစ်သည်။ ဇော၌ တည်ရှိသော နာမ်တရား အရေ အတွက်သာလျှင် အကောင်းအုပ်စုနှင့် မကောင်းအုပ်စုတို့ မတူညီကြပေ။</p> <p>ကြွင်းကျန်နေသော <b>လောဘမာန</b>, <b>ဒေါသ</b> စသော အကုသိုလ်အုပ်စု နာမ်တရားများကို သံယောဇဉ် (၁၀)ပါး ဖြစ်ပုံအပိုင်းကို ကြည့်၍ <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b> ၌ ရှုသည့်ပုံစံကို နည်းမှီး၍ ရှုပါလေ။</p> <hr> <h3><b>သဒ္ဒါရုံ</b>လိုင်း-<b>ဂန္ဓာရုံ</b>လိုင်း-<b>ရသာရုံ</b>လိုင်း-<b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>လိုင်း</h3> <p>ရူပါရုံလိုင်း ---- ၌ စက္ခုအကြည်ဓာတ်နှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် ဣဋ္ဌ-အနိဋ္ဌ စသည်ပြားသော ရုပ်ကလာပ်တို့၏ ရူပါရုံ အရောင်ကို အာရုံယူ၍ ကုသိုလ်ဇော စောသည့် အကောင်းအုပ်စု နာမ်တရား, အကုသိုလ်ဇော စောသည့် မကောင်းအုပ်စု နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားသည့် နည်းစနစ်ကို နည်းမှီး၍ ----</p> <p><b>သဒ္ဒါရုံ</b>လိုင်း ---- ၌ သောတအကြည်ဓာတ်နှင့် ဘဝင်မနောအကြည် ဓာတ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် ဣဋ္ဌ-အနိဋ္ဌ စသည်ပြားသော အသံ = <b>သဒ္ဒါရုံ</b>ကို အာရုံယူ၍ ရှုလျှင် ယောနိသောမနသိကာရ အယောနိသောမနသိကာရအားလျော်စွာ ကုသိုလ်ဇောအုပ်စုများ ပါဝင်သည့် သောတဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိနှင့် အကုသိုလ်ဇောအုပ်စုများ ပါဝင်သည့် သောတဒွါရဝီထိ မနောဒွါရ ဝီထိများ ဖြစ်ပေါ်လာကြမည် ဖြစ်ပေသည်။ အလားတူပင် ----</p> <p><b>ဂန္ဓာရုံ</b>လိုင်း ---- ၌ ဃာနအကြည်ဓာတ်နှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် ဣဋ္ဌ-အနိဋ္ဌ စသည်ပြားသော ရုပ်ကလာပ်တို့၏ အနံ့ = <b>ဂန္ဓာရုံ</b>ကို အာရုံယူ၍ ရှုပါ။</p> <p><b>ရသာရုံ</b>လိုင်း ---- ၌ ဇိဝှါအကြည်ဓာတ်နှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် ဣဋ္ဌ-အနိဋ္ဌ စသည်ပြားသော ရုပ်ကလာပ်တို့၏ <b>ရသာရုံ</b>ကို အာရုံယူ၍ ရှုပါ။</p> <p><b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>လိုင်း ---- ၌ ကာယအကြည်ဓာတ်နှင့် ဘဝင်မနောအကြည် ဓာတ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် ဣဋ္ဌ-အနိဋ္ဌ စသည်ပြားသော ရုပ်ကလာပ် တို့၏ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>ကို အာရုံပြု၍ ရှုပါ။ ထိုသို့ ရှုရာ၌ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b> အမည်ရသော ရုပ်တရားတို့မှာ <b>ပထဝီဓာတ်</b> <b>တေဇောဓာတ်</b> <b>ဝါယောဓာတ်</b> ဟု သုံးမျိုးရှိနေ သဖြင့် <b>ပထဝီဓာတ်</b>ကို အာရုံယူ၍ အကောင်းအုပ်စု+မကောင်းအုပ်စု, <b>တေဇောဓာတ်</b>ကို အာရုံယူ၍ အကောင်းအုပ်စု+မကောင်းအုပ်စု, <b>ဝါယော ဓာတ်</b>ကို အာရုံယူ၍ အကောင်းအုပ်စု+မကောင်းအုပ်စုများကို ကုန်စင်အောင် အသီးအသီး သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>၌ (၃)မျိုးခွဲ၍ (၃)ခါရှုရန် ဖြစ် သည်။ ဓမ္မာရုံလိုင်းဝင် ရုပ်တရားတို့ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံကို အထက်၌ တင်ပြခဲ့ပြီးလေပြီ။ အသင် သူတော်ကောင်းသည် (၆)လိုင်းလုံး အတွင်း၌တည်ရှိသော ကုသိုလ်ဇော စောသည့် နာမ်တရားအုပ်စု, အကုသိုလ်ဇော စောသည့် နာမ်တရားအုပ်စုတို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ ရူပါရုံလိုင်း <b>သဒ္ဒါရုံ</b>လိုင်း <b>ဂန္ဓာရုံ</b>လိုင်း <b>ရသာရုံ</b>လိုင်း <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>လိုင်း ဓမ္မာရုံလိုင်း ဟူသော လိုင်းအစဉ်အတိုင်းသာ သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ သို့မှသာလျှင် မည်သည့်လိုင်း နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွား ပြီးပြီ, မည်သည့်လိုင်း နာမ်တရားတို့ကို မသိမ်းဆည်း မရှုပွားရသေးဟု လွယ် လွယ်ကူကူ ခွဲခြားတတ်မည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>ဤတိုင်အောင် ရေးသားတင်ပြခဲ့သော နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း သိမ်းဆည်းရှုပွား နည်းကား စျာန်နာမ်တရားတို့နှင့် တကွ ရုပ်တရားတို့ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ် လာသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပုံ အကျဉ်းနည်းတည်း။</p> <p>__________</p> <h3>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း အကျယ်သိမ်းဆည်းနည်း</h3> <p>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း အကျယ်သိမ်းဆည်းရှုပွားနည်းကား (၆)ဒွါရ, (၄၂) ကောဋ္ဌာသတို့၌ တည်ရှိသော ရုပ်ဓာတ်တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားရမည်။ ဥပမာ စက္ခုဒွါရ၌ ရုပ် (၅၄)မျိုးရှိရာ ရုပ်တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို စတင် သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ အမြွက်မျှကို ဆိုရသော် စက္ခုဒွါရဝယ် စက္ခုဒသကကလာပ်၌ ရုပ် (၁၀)မျိုးရှိရာ ----</p> <p>၁။ ပထဝီဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း နာမ်တရား,<br> ၂။ အာပေါဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော မနောဒွါရဝီထိ ဓမ္မာရုံလိုင်း နာမ်တရား,<br> ၃။ တေဇောဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း နာမ် တရား,<br> ၄။ ဝါယောဓာတ်ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း နာမ်တရား,<br> ၅။ ဝဏ္ဏ = ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ရူပါရုံလိုင်း နာမ်တရား,<br> ၆။ ဂန္ဓကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဂန္ဓာရုံလိုင်း နာမ်တရား,<br> ၇။ ရသကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ရသာရုံလိုင်း နာမ်တရား,<br> ၈။ ဩဇာကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဓမ္မာရုံလိုင်း နာမ်တရား,<br> ၉။ ဇီဝိတကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဓမ္မာရုံလိုင်း နာမ်တရား,<br> ၁၀။ စက္ခုပဿဒကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဓမ္မာရုံလိုင်း နာမ်တရား,</p> <p>ဤသို့လျှင် နာမ်တရားတို့ကို အသီးအသီး သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ ရုပ်တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကုသိုလ် ဇောဝီထိ, အကုသိုလ်ဇောဝီထိများကို ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းပါ။ အကောင်းအုပ်စု+မကောင်းအုပ်စု နှစ်မျိုးလုံးကို သိမ်းဆည်းရမည် ဟူလို။ စက္ခု ဒွါရ၌ ရှိသော စက္ခုဒသကကလာပ် အတွင်းဝယ် (၁၀)မျိုးသော ရုပ်တို့တွင် ရုပ်တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကောင်းအုပ်စု မကောင်းအုပ်စု နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးနောက် စက္ခုဒွါရ၌ပင် ကာယ ဒသကကလာပ်၌ တည်ရှိသော (၁၀)မျိုးသော ရုပ်တရား, ဘာဝဒသကကလာပ်၌ တည်ရှိသော (၁၀)မျိုးသော ရုပ်တရား, စိတ္တဇဩဇဋ္ဌမကကလာပ်၌ တည်ရှိသော (၈)မျိုးသော ရုပ်တရား, ဥတုဇဩဇဋ္ဌမကကလာပ်၌ တည်ရှိသော (၈)မျိုးသော ရုပ်တရား, အာဟာရဇဩဇဋ္ဌမကကလာပ်၌ တည်ရှိသော (၈)မျိုးသော ရုပ်တရား ဤ ရုပ်တရားတို့တွင်လည်း ရုပ်တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို အာရုံပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကောင်းအုပ်စု+မကောင်းအုပ်စု နာမ်တရား တို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ စက္ခုဒွါရ၌ (၅၄)ကြိမ်တိုင်တိုင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည် ဖြစ်သည်။ သောတဒွါရ၌လည်း (၅၄)ကြိမ်, ဃာနဒွါရ၌လည်း (၅၄)ကြိမ်, ဇိဝှါဒွါရ၌လည်း (၅၄) ကြိမ်, ကာယဒွါရ၌လည်း (၄၄)ကြိမ်, မနောဒွါရ = နှလုံး၌လည်း (၅၄)ကြိမ် ---- ဤသို့ အသီးအသီး ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ (၄၂)ကောဋ္ဌာသတို့၌လည်း အလားတူပင် ရုပ်ဓာတ်တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ ဤအကျယ်သိမ်းဆည်းနည်းကား ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ ဒုတိယတွဲ (၂၂၆)၌ အရိပ်အမြွက်မျှ လာရှိ၏။ ဤနာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း အကျယ်သိမ်းဆည်းနည်းကိုကား လိုအပ်ပါမှသာလျှင် ကျင့်သုံးပါ။ အကျဉ်းသိမ်းဆည်းနည်းဖြင့် အောင်မြင်မှုကို မရရှိပါမှသာလျှင် ဤ အကျယ်သိမ်းဆည်းနည်းကို ကျင့်သုံးရန် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>ဤတွင် နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း (၆)လိုင်း အကျဉ်းချုပ်ကို ထပ်မံ၍ ဖော်ပြ အပ်ပါသည်။ ဓမ္မာရုံလိုင်းဟူသည် ဓမ္မာရုံအမည်ရသော ရုပ်တရားတို့နှင့် အခြား ပညတ် ပရမတ်တရားတို့ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော မနော ဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းသည့်အပိုင်း ဖြစ်သည်။ ထို ဓမ္မာရုံလိုင်း ကို (က-ခ-ဂ-ဃ)ဟု (၄)အုပ်စုခွဲ၍ တင်ပြထားပါသည်။ (၆)လိုင်းလုံး၌ ကျွမ်းကျင်လာသောအခါ အောက်ပါဇယားတွင် ဖော်ပြထားသော အစီအစဉ် အတိုင်း နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>__________</p> <p>အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် အရူပစျာန်တို့ကိုပါ ရရှိထား ပြီးသူ ဖြစ်ပါက ---- မနောဒွါရနှင့် ဆိုင်ရာ ယင်းအရူပစျာန်၏ အာရုံကို ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းလျက် ယင်းစျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>၁။ အာကာသာနဉ္စာယတနစျာန်၏ အာရုံမှာ အဆုံးအပိုင်းအခြား မရှိ သော ကောင်းကင်ပညတ်အာရုံ ဖြစ်သည်။<br> ၂။ ဝိညာဏဉ္စာယတနစျာန်၏ အာရုံမှာ အာကာသာနဉ္စာယတနဝိညာဏ် ဖြစ်သည်။<br> ၃။ အာကိဉ္စညာယတနစျာန်၏ အာရုံမှာ အာကာသာနဉ္စာယတနဝိညာဏ် ၏ မရှိခြင်းဟူသော နတ္ထိဘောပညတ်အာရုံ ဖြစ်သည်။<br> ၄။ နေဝသညာနာသညာယတနစျာန်၏ အာရုံမှာ အာကိဉ္စညာယတန ဝိညာဏ် ဖြစ်သည်။</p> <p>ဘဝင်မနောဒွါရနှင့် ယင်း ဆိုင်ရာအာရုံကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် ဆိုင်ရာ စျာန်နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ရှုကွက်ဇယားမှာ စတုတ္ထစျာန် ရှုကွက်ဇယားနှင့် တူ၏။</p> <p>၁။ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၌ နာမ်တရား (၁၂)လုံး<br> ၂။ ပရိကံ, ဥပစာ, အနုလုံ, ဂေါတြဘုဇောတို့၌ နာမ်တရား (၃၃)လုံးစီ<br> ၃။ အပ္ပနာစျာန်ဇော အသီးအသီး၌ နာမ်တရား (၃၁)လုံးစီ</p> <p>အသီးအသီး ဖြစ်ကြသည်။</p> <h3>နာမ်တရား နာမ်တရားဟု သိမ်းဆည်းပါ</h3> <p>သော သဗ္ဗေပိ တေ အရူပဓမ္မေ နမနလက္ခဏေန ဧကတော ကတွာ ဧတံ နာမန္တိ ပဿတိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၃။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာ၏ သတ်မှတ်ညွှန်ကြားချက်နှင့် အညီ နာမ် တရားတို့ကိုလည်း ပေါင်းစုခြုံငုံ၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ အထက်တွင် ဇယားများဖြင့် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း အာယတနဒွါရအလိုက် နာမ်တရား တို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ ေ့ရှဦးစွာ အသိစိတ် ဖဿ ဝေဒနာ သညာ စေတနာ ဤသို့ စသည်ဖြင့် တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ တဖြည်းဖြည်း တိုး၍ တိုး၍ သိမ်းဆည်းရ၏။ ယင်း နာမ်တရားတို့ကို ဝီထိစိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ဇယားများတွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းနိုင် သောအခါ သိမ်းဆည်းနေသော ဉာဏ်၌ ပြိုင်တူလိုလို ထင်လာသောအခါ ယင်းနာမ်တရားတို့၏ ရူပါရုံစသည့် မိမိရှုပွားသည့် ထိုထိုအာရုံသို့ ညွတ်ကိုင်း ရှိုင်းနေသည့် သဘောကို အာရုံယူ၍ ----</p> <p>၁။ ဤကား နာမ်တရားဟုလည်းကောင်း,<br> ၂။ နာမ်တရား နာမ်တရားဟုလည်းကောင်း,</p> <p>တစ်ပေါင်းတစ်စုတည်း ပြု၍ သိမ်းဆည်းပါ ရှုပါ။ ဝီထိစိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌တည်ရှိသော နာမ်တရားအားလုံးကို စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ပြိုင်တူဖြစ်နေမှုကို မမြင်သေးလျှင် ထိုသို့ မရှုပါနှင့်ဦး။ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်သောအခါမှ ထိုနာမ်တရားအားလုံးကို ပေါင်းစုခြုံငုံ၍ ထိုသို့ ရှုရန်ဖြစ် သည်။</p> <h3>ရုပ်နာမ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ = ရူပါရူပပရိဂ္ဂဟလုပ်ငန်း</h3> <p><b>ရူပါရူပါနံ</b> လက္ခဏာဒီဟိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဟဏံ ရူပါရူပပရိဂ္ဂဟော။ (မူလဋီ၊၁၊၁၁၂။)<br> <b>ရူပါရူပံ</b> ပန ပရိဂ္ဂဏှန္တော ... (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၆၀။)<br> <b>ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ</b> ဂဟဏံ ပရိဇာနနံ။ (အနုဋီ၊၁၊၁၁၉။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာ၏ ညွှန်ကြားချက်နှင့် အညီ ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်သည် ရုပ်နာမ်ကို လက္ခဏ ရသ ပစ္စုပဋ္ဌာန် ပဒဋ္ဌာန်အားဖြင့် သိမ်းဆည်း ခြင်း ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူခြင်းကို ပြုလုပ်ရဦးမည်သာ ဖြစ်သည်။ သို့သော် လက္ခဏ ရသ ပစ္စုပဋ္ဌာန် ပဒဋ္ဌာန်နည်းအားဖြင့် ရုပ်နာမ် သိမ်းဆည်းပုံအပိုင်း ကို လက္ခဏာဒိစတုက္ကပိုင်းဟူသော အမည်ဖြင့် သီးသန့်ဖော်ပြမည် ဖြစ်ပေ သည်။ ယခု ဤအပိုင်းတွင်ကား ရုပ်နာမ် ပရမတ်တို့၏ သဘာဝလက္ခဏာကို ပင် ဦးစားပေး၍ သိမ်းဆည်းထားနှင့်ပါဦး။ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ အာယတနဒွါရအလိုက် သိမ်းဆည်းထားသဖြင့် ရုပ်နာမ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်း ရာ = ရုပ်နာမ်ခွဲရာ၌လည်း အာယတနဒွါရအလိုက် သိမ်းဆည်းခြင်းက ပို၍ ဆီလျော်ပေသည်။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ ဇယားများတွင် မှီရာဝတ္ထုရုပ်များကို ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ရုပ်အစစ်တို့ကို ပဓာနထား၍ ရုပ်အတုတို့ကိုပါ ရော နှောသိမ်းဆည်းလျက် ရုပ်နာမ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။ ဇယားများ၌ကား ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံဖြစ်သော ဝိပဿနာရှုကောင်းသော ရုပ်အစစ် တို့ကိုသာ ပဓာနထား၍ ဖော်ပြထားပါသည်။ ပုံစံထုတ်၍ ဆိုရသော် စက္ခု ဒွါရဝီထိဝယ် ----</p> <p>၁။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၌ ----ဟဒယ၌ရှိသော မှီရာဝတ္ထုရုပ် (၅၄)မျိုးနှင့် ရူပါရုံ က ရုပ်တရား, စိတ်စေတသိက် (၁၁)လုံးက နာမ်တရား ----<br> ၂။ စက္ခုဝိညာဏ်၌ ----စက္ခု၌ရှိသော မှီရာဝတ္ထုရုပ် (၅၄)မျိုးနှင့် ရူပါရုံက ရုပ်တရား, စိတ်စေတသိက် (၈)လုံးက နာမ်တရား ----</p> <p>ဤသို့ စသည်ဖြင့် ဝီထိစိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းပါ။ (၆)လိုင်းလုံး၌ နည်းတူပင် ရုပ်နာမ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။ အတန်းတိုင်း၌ သိမ်းဆည်းပါ။ (ဇယားတွင် ကြည့်ပါ။)</p> <h3>နာမရူပဝဝတ္ထာန = နာမ်ရုပ်ကို ပိုင်းခြားမှတ်သားခြင်း</h3> <p><b>ယောပိ</b> ရူပါရူပံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေန္တော ... (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၆၀။)<br> <b>တတော</b> နမနလက္ခဏံ နာမံ၊ ရုပ္ပနလက္ခဏံ ရူပန္တိ သင်္ခေပတော နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၂။)<br> <b>ဣတိ</b> ဣဒဉ္စ နာမံ၊ ဣဒဉ္စ ရူပံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ နာမရူပန္တိ သင်္ခေပတော နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၅။)<br> <b>န</b> အညော သတ္တာဒိကောတိ ဝဝတ္ထာပနံ နာမရူပဝဝတ္ထာပနံ။ (မူလဋီ၊၁၊၁၁၂။)</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် (၆)လိုင်းလုံး၌ ဝီထိစိတ္တက္ခဏတိုင်းဝယ် ရုပ်နာမ်ကို ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ ယင်းရုပ်နာမ်တို့ကိုပင် အာရုံယူ၍ ယင်း ရုပ်နာမ်တို့၌ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ ဇီဝ အတ္တ လူ နတ် ဗြဟ္မာမှ ဆိတ်သုဉ်းမှု ရုပ်နာမ်အစုအပုံမျှသာ ရှိမှုကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ ----</p> <p>ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ ဇီဝ အတ္တ လူ နတ် ဗြဟ္မာ မရှိ၊ ရုပ်နာမ်မျှသာ ရှိ၏။</p> <p>ဤသို့ ရုပ်နာမ်ကို ပိုင်းခြား မှတ်သားပါ။</p> <p>__________</p> <h3>အပိုင်း (၅)</h3> <p>နာမ်ဃနပိုင်း</p> <p>နာမ်ဃန (၄) ပါး အကြောင်း</p> <p>ဃနဟူသည် အတုံးအခဲကို ဆိုလိုသည်။ ရုပ်တုံးရုပ်ခဲကို ရုပ်ဃန, နာမ် တုံးနာမ်ခဲကို နာမ်ဃနဟု ခေါ်ဆို၏။ ရုပ်ဃနသုံးမျိုး ရှိကြောင်းကို ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်းတွင် ရှင်းပြခဲ့ပြီး ဖြစ်၏။ ဤတွင် နာမ်ဃန (၄)ပါး အကြောင်းကို တင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <p><b>သန္တတိဃနာဒီနံ</b> အယံ ဝိသေသော - ---- ပုရိမပစ္ဆိမာနံ နိရန္တရတာယ ဧကီဘူတာနမိဝ ပဝတ္တိ သန္တတိဃနတာ၊ တထာ ဖဿာဒီနံ ဧကသမူဟဝသေန ဒုဗ္ဗိညေယျကိစ္စဘေဒဝသေန ဧကာရမ္မဏတာဝသေန စ ဧကီဘူတာနမိဝ ပဝတ္တိ သမူဟာဒိဃနတာတိ။ (မူလဋီ၊၁၊၆၀။)<br> <b>နာနာဓာတုယော</b> ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂေ ကတေ အနတ္တလက္ခဏံ ယာထာဝသရသတော ဥပဋ္ဌာတိ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၇။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၇၆။)<br> <b>နာနာဓာတုယောတိ</b> နာနာဝိဓာ ပထဝီအာဒိဓာတုယော နာနာဝိဓေ သဘာဝဓမ္မေ။ <b>ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာတိ</b> အညာ ပထဝီဓာတု၊ အညာ အာပေါဓာတူတိအာဒိနာ, အညော ဖေဿာ၊ အညာ ဝေဒနာတိအာဒိနာ စ ဝိသုံ ဝိသုံ ကတွာ။ <b>ဃနဝိနိဗ္ဘောဂေ</b> ကတေတိ သမူဟဃနေ, ကိစ္စာရမ္မဏဃနေ စ ပဘေဒိတေ။ ယာ ဟေသာ အညမညူပတ္ထဒ္ဓေသု သမုဒိတေသု ရူပါရူပဓမ္မေသု ဧကတ္တာဘိနိဝေသဝသေန အပရိမဒ္ဒိတသင်္ခါရေဟိ ဂယှမာနာ သမူဟဃနတာ, တထာ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ ကိစ္စဘေဒဿ သတိပိ ပဋိနိယတဘာဝေ ဧကတော ဂယှမာနာ ကိစ္စဃနတာ, တထာ သာရမ္မဏဓမ္မာနံ သတိပိ အာရမ္မဏကရဏဘေဒေ ဧကတော ဂယှမာနာ အာရမ္မဏဃနတာ စ၊ တာ ဓာတူသု ဉာဏေန ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဒိဿမာနာ ဟတ္ထေန ပရိမဇ္ဇိယမာနော ဖေဏပိဏ္ဍော ဝိယ ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တိ။ ယထာပစ္စယံ ပဝတ္တမာနာ သုညာ ဧတေ ဓမ္မာ ဓမ္မမတ္တာတိ အနတ္တလက္ခဏံ ပါကဋတရံ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ နာနာ ဓာတုယော ။ပ။ ဥပဋ္ဌာတီတိ။ (မဟာဋီ၊၂၊၄၃၇။)</p> <p>နာမ်တရားတို့၌ (၁) သန္တတိဃန (၂) သမူဟဃန (၃) ကိစ္စဃန (၄) အာရမ္မဏဃနဟု ဃန (၄)မျိုး ရှိ၏။</p> <h3>၁။ သန္တတိဃန = နာမ်အစဉ်အတန်း အတုံးအခဲ</h3> <p>စက္ခုဒွါရဝီထိ အစဉ်တစ်ခုကို ပုံစံထုတ်၍ ရှင်းပြလျှင် ကျန်ဝီထိတို့၌ လည်း သဘောပေါက်နိုင်ပြီ ဖြစ်ရကား စက္ခုဒွါရဝီထိတစ်ခုကို ပုံစံထုတ်၍ ရှင်းပြပေအံ့။</p> <p>နာမ်တရားတို့၌ ဝီထိစိတ် ဝီထိမုတ်စိတ်ဟု နှစ်မျိုးရှိ၏။ ယင်းနှစ်မျိုးလုံး သော နာမ်တရားတို့သည် နာမ်ကလာပ်ခေါ်သည့် အုပ်စုအလိုက်သာ ဖြစ်ရိုး ဓမ္မတာ ရှိကြ၏။ ဝီထိစိတ်တို့သည်လည်း ဝီထိခေါ်သည့် စိတ္တနိယာမ လမ်းကြောင်း = နိယာမ = မြဲသော ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ် ဓမ္မတာလမ်းကြောင်း အတိုင်းသာ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာ ရှိကြ၏။</p> <p>ထိုသို့ဖြစ်ရာ၌ စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရဟူသော ဒွါရနှစ်ခု၌ အတိမဟန္တာရုံ ဟူသောအမည်ကို ရထိုက်သော ရူပါရုံသည် ရှေးရှူရိုက်ခတ်လာသည် ဖြစ်အံ့၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ၊ စက္ခုဝိညာဏ် ၊ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ သန္တီရဏ၊ ဝုဋ္ဌော၊ ဇော (၇)ကြိမ်၊ တဒါရုံ (၂)ကြိမ်ဟူသော စက္ခုဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစုတို့သည် အစီအစဉ်တကျ အဆက်မပြတ် ဖြစ်ပေါ်လာကြ၏။ စိတ္တနိယာမတည်း။(အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၄။)</p> <p>ထိုသို့ ဖြစ်ပေါ်လာရာဝယ် - ---- ယင်း ဝီထိစိတ္တက္ခဏတို့၌ ဤကား ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဤကား စက္ခုဝိညာဏ်၊ ဤကား သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ ဤကား သန္တီရဏ၊ ဤကား ဝုဋ္ဌော၊ ဤကား ပထမဇော။ ပ ။ ဤကား သတ္တမဇော၊ ဤကား ပထမတဒါရုံ၊ ဤကား ဒုတိယတဒါရုံဟု တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ဉာဏ်ဖြင့် ခွဲခြား စိတ်ဖြာ၍ မသိလျှင် တစ်ခုတည်းအဖြစ် စွဲယူမိလျှင် သန္တတိဃန = နာမ် အစဉ်အတန်း အတုံးအခဲ ဖုံးနေ၏။ ဤကား ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဤကား စက္ခု ဝိညာဏ်။ ပ ။ ဤကား ဒုတိယတဒါရုံ - -- ဤသို့ စသည်ဖြင့် ထိုထိုဝီထိအတွင်း၌ တည်ရှိသော စိတ္တက္ခဏတိုင်းကို တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ဉာဏ်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ ရှုနိုင်လျှင် သိမြင်လျှင် သန္တတိဃန = နာမ်အစဉ်အတန်း အတုံးအခဲ ပြိုသွား၏။ ဝီထိမုတ်စိတ်တို့၌လည်း ဤကား ပဋိသန္ဓေ၊ ဤကား ပထမဘဝင်၊ ဤကား ဒုတိယဘဝင် - ---- ဤသို့ စသည်ဖြင့် ဝီထိ၏ ပြင်ဘက်၌ ရှိသော စိတ္တက္ခဏတို့၌ စိတ္တက္ခဏတစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီကို ဉာဏ်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ ရှုနိုင်လျှင် သိမြင်လျှင် သန္တတိဃန = နာမ်အစဉ်အတန်း အတုံးအခဲ ပြိုသွား ၏။ ထိုသို့ သန္တတိဃန ပြိုအောင် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည် ဖြစ်သည်။</p> <h3>၂။ သမူဟဃန = နာမ်အပေါင်းအစု အတုံးအခဲ</h3> <p>စိတ္တနိယာမ လမ်းကြောင်းအတိုင်း ဖြစ်ပေါ်သွားကြသော နာမ်တရား တို့သည် စိတ္တက္ခဏတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ နာမ်ကလာပ်ဟူသော အုပ်စု အလိုက်သာ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာ ရှိကြ၏။ တစ်လုံးချင်း ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ ယင်း စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော နာမ်တရားတို့၏ အုပ်စုကို သမ္ပယုတ်တရားဟုလည်းကောင်း နာမ်ကလာပ်ဟုလည်းကောင်း ခေါ်ဆို၏။ စိတ်စေတသိက်ဟူသော နာမ်တရားတို့သည် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၌ အနည်းဆုံး (၈)မျိုးသော နာမ်တရားတို့ ပေါင်းစုမှ ဖြစ်နိုင်၏။ ပုံစံဆိုရသော် စက္ခုဝိညာဏ်နှင့် သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ စေတသိက် (၇)လုံး, ပေါင်း (၈)လုံး တည်း။ ဤ (၈)လုံးအောက် သာလွန် ယုတ်လျော့သော နာမ်တရားအုပ်စုကား မရှိနိုင်တော့ပြီ။ ယင်း စိတ္တက္ခဏတစ်ခု တစ်ခုအတွင်း၌ တည်ရှိသော နာမ် တရားတို့ကို ဤကား ဖဿ, ဤကား ဝေဒနာ, ဤကား သညာ, ဤကား စေတနာ, ဤကား ဝိညာဏ် ဤသို့ စသည်ဖြင့် တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ခွဲခြား စိတ်ဖြာ၍ သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် မသိခဲ့သော် တစ်ခုတည်းအဖြစ် စွဲယူခဲ့သော် သမူဟဃန = နာမ်အပေါင်းအစု အတုံးအခဲ ဖုံးနေသည် မည်၏။ စိတ္တက္ခဏတစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော နာမ်တရားတို့ကို ဤကား ဖဿ, ဤကား ဝေဒနာ, ဤကား သညာ, ဤကား စေတနာ, ဤကား ဝိညာဏ် - ---- ဤသို့ စသည်ဖြင့် သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိခဲ့သော် မြင်ခဲ့သော် ရှုနိုင်ခဲ့သော် သမူဟဃန = နာမ်အပေါင်း အစု အတုံးအခဲ ပြိုသည် မည်၏။ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ဤသို့လျှင် သမူဟဃနဟူသော နာမ်အပေါင်းအစု အတုံးအခဲကို ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးလျက် ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်အောင် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <h3>၃။ ကိစ္စဃန = နာမ်လုပ်ငန်းကိစ္စ အတုံးအခဲ</h3> <p>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် သန္တတိဃန သမူဟဃန ပြိုရုံမျှဖြင့် မပြီးသေး၊ ကိစ္စဃနပြိုအောင်လည်း ဆက်လက်၍ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွား ရမည် ဖြစ်ပေသည်။ ကိစ္စဃနဟူသည် စိတ္တက္ခဏ တစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အုပ်စုအလိုက် အတူယှဉ်တွဲ၍ ဖြစ်ပေါ်သွားကြသော နာမ်တရားတို့တွင် -</p> <p>၁။ ဖဿသည် အာရုံနှင့် အသိစိတ်ကို ပွတ်ချုပ်ထိခိုက်ခြင်း ဆက်စပ်ပေး ခြင်းလုပ်ငန်းကိစ္စ ရှိ၏။ (<b>သင်္ဃဋ္ဋနရသော</b>)<br> ၂။ (သုခ) ဝေဒနာသည် သမ္ပယုတ်တရားတို့ကို လွန်စွာ တိုးပွားစေခြင်း ကိစ္စ ရှိ၏။ (<b>သမ္ပယုတ္တာနံ ဥပဗြူဟနရသံ</b>။)<br> ၃။ သညာသည် အာရုံကို နောက်ထပ်တစ်ဖန်သိအောင် အမှတ်အသားကို ပြုခြင်းကိစ္စ ရှိ၏။ (<b>ပစ္စာဘိညာဏရသာ</b>။)<br> ၄။ စေတနာသည် ကြောင့်ကြဗျာပါရ ပြုခြင်းကိစ္စ ရှိ၏။ (<b>အာယူဟနရသာ</b>။)<br> ၅။ ဝိညာဏ်သည် အာရုံကိုရယူမှု = အာရုံကိုသိမှု၌ ပြဓာန်းသော ပဓာန ေ့ရှသွားခေါင်းဆောင်ဖြစ်ခြင်း ကိစ္စ ရှိ၏။ (<b>ပုဗ္ဗင်္ဂမရသံ</b>။)</p> <p>ဤသို့ စသည်ဖြင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု တစ်ခုအတွင်း၌ တည်ရှိကြသော နာမ်တရားတိုင်း၌ ကိုယ်ပိုင်လုပ်ငန်းကိစ္စ အသီးအသီး ရှိကြ၏။ ထိုလုပ်ငန်း ကိစ္စများကို သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် တစ်ခုစီ တစ်ခုစီ ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ မမြင် ဘဲ ကိစ္စတစ်ခုတည်းအဖြစ် စွဲယူခဲ့သော် ကိစ္စဃန = နာမ်လုပ်ငန်းကိစ္စ အတုံး အခဲ မပြိုပေ။ ကိစ္စတစ်ခုတည်းအဖြစ် မမြင်ဘဲ ဤကား ဖဿ၏ လုပ်ငန်း ကိစ္စ, ဤကား ဝေဒနာ၏ လုပ်ငန်းကိစ္စ, ဤကား သညာ၏ လုပ်ငန်းကိစ္စ, ဤကား စေတနာ၏ လုပ်ငန်းကိစ္စ, ဤကား ဝိညာဏ်၏ လုပ်ငန်းကိစ္စ ဤသို့ စသည်ဖြင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု တစ်ခု၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော နာမ်တရားတိုင်း နာမ်တရားတိုင်း၏ လုပ်ငန်းကိစ္စရပ် အသီးအသီးကို ဉာဏ်ဖြင့် ခွဲခြား စိတ်ဖြာ၍ မြင်ခဲ့သော် ကိစ္စဃနဟူသော နာမ်လုပ်ငန်းကိစ္စ အတုံးအခဲ ပြိုသွားပြီ ဖြစ်၏။ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွား ရာ၌ ထိုကဲ့သို့ ကိစ္စဃန = နာမ်လုပ်ငန်းကိစ္စ အတုံးအခဲ ပြိုအောင်လည်း သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားရမည်သာ ဖြစ်ပေ သည်။</p> <p>ဤ စက္ခုဒွါရဝီထိအတွင်း၌ တည်ရှိသော နာမ်တရားတို့ကား ရူပါရုံကို သာ အာရုံပြုကြ၏။ ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍သာ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော နာမ်တရား စုတို့သာ ဖြစ်ကြ၏။ ထိုကြောင့် ယင်း စက္ခုဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစုတို့မှာ အာရုံ ယူတတ်သော သာရမ္မဏတရားတို့သာ ဧကန်ဖြစ်ကြ၏။ ထို သာရမ္မဏဓမ္မဖြစ် ကြသည့် စက္ခုဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့၌ သန္တတိဃန, သမူဟဃန, ကိစ္စဃနဟု ဃနသုံးပါး ရှိကြောင်းကို ရှင်းပြပြီးဖြစ်၏။</p> <p>နောက်ထပ် နာမ်ပိုင်းတွင် အာရမ္မဏဃနဟု ဃနတစ်မျိုး ရှိနေပြန်၏။ ယင်းအာရမ္မဏဃနနှင့် ပတ်သက်၍ ဤကျမ်း၏ ရှင်းလင်းချက်မှာ အောက်ပါ အတိုင်းဖြစ်၏။</p> <h3>၄။ အာရမ္မဏဃန = အာရုံယူတတ်သည့် နာမ်တရား အတုံးအခဲ</h3> <p>ဝိပဿနာနယ်၌ အရှုခံနာမ်တရားနှင့် ရှုတတ်သည့် ဝိပဿနာဉာဏ် ဦးဆောင်သည့် နာမ်တရားဟု နှစ်မျိုးရှိ၏။ ဝိပဿနာအရာဝယ် အထူးသဖြင့် ရှုတတ်သည့် ဝိပဿနာဉာဏ် ဦးဆောင်သည့် နာမ်တရားတို့မှာ အာရုံယူတတ်သည့် သာရမ္မဏတရားများပင် ဖြစ်ကြ၏။ အရှုခံ နာမ်တရားဘက်၌လည်း သန္တတိဃန, သမူဟဃန, ကိစ္စဃန ဟူသော ဃနသုံးမျိုးလုံး ပြိုရမည် ဖြစ်၏။ ရှုတတ်သည့်ဉာဏ် ဦးဆောင်ပြဓာန်းသည့် ဝိပဿနာ နာမ်တရားဘက်၌လည်း သန္တတိဃန, သမူဟဃန, ကိစ္စဃနဟူသော ဃနသုံးမျိုးလုံး ပြိုရမည် ဖြစ်၏။ အကြောင်းမူ အရူပသတ္တကရှုနည်းများ၌လည်းကောင်း (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၆၁-၂၆၂။), ဘင်္ဂဉာဏ် စသည့် အထက်ဝိပဿနာပိုင်းတို့၌လည်းကောင်း - ----</p> <p><b>ဉာတဉ္စ</b> ဉာဏဉ္စ ဥဘောပိ ဝိပဿတိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၇၈။)</p> <p>၁။ <b>ဉာတ</b> - ---- အမည်ရသည့် ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် ထိုးထွင်းသိရမည့် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါး ဒုက္ခသစ္စာတရားတို့ကိုလည်းကောင်း, အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ စသည့် သမုဒယသစ္စာတရားတို့ကိုလည်း ကောင်း,<br> ၂။ <b>ဉာဏ</b> - ---- အမည်ရသည့် ရှုနေသည့် ဝိပဿနာဉာဏ် ဦးဆောင်သည့် နာမ်တရားစုတို့ကိုလည်းကောင်း,</p> <p>ဤဉာတ-ဉာဏနှစ်မျိုးလုံးကိုပင် လက္ခဏာရေးသုံးတန်တင်၍ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ရန် ညွှန်ကြားထားတော်မူသောကြောင့် ဖြစ်၏။ ယင်းဉာဏ အမည်ရသော ရှုတတ်သော ဝိပဿနာဉာဏ် ဦးဆောင်သည့် နာမ်တရား တို့မှာ ပုထုဇန်နှင့် သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်များအဖို့ မဟာကုသိုလ် မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်များပင် ဖြစ်ကြ၏။ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၌ နာမ်တရား (၁၂)လုံး၊ ဇော (၇)ကြိမ်ဝယ် တစ်ကြိမ် တစ်ကြိမ်၌ နာမ်တရား (၃၄-၃၃-၃၃-၃၂) ထိုက်သလို အသီးအသီးရှိမည် ဖြစ်၏။ နုနယ်သော တရုဏဝိပဿနာပိုင်းတွင် တဒါရုံကျ ခွင့်ရှိ၍ ဘင်္ဂဉာဏ်စသည့် အားကောင်းသည့် ဗလဝဝိပဿနာပိုင်းတွင် တဒါရုံ ကျခွင့် မရှိပေ။ ဤ၌ ရံခါ ဉာဏဝိပ္ပယုတ် ဝိပဿနာဇောများလည်း ရှိတတ်၍ (၃၃)ဟု ဖော်ပြထား၏။ ရံခါ ပီတိ မပါသည်လည်း ရှိတတ်၍ (၃၃-၃၂)ဟု ဖော်ပြထား၏။</p> <p>ယင်းရှုတတ်သည့် ဝိပဿနာဉာဏ် ဦးဆောင်သည့် မနောဒွါရိကဇော ဝီထိစိတ်အစဉ် နာမ်တရားဘက်၌လည်း - ----</p> <p>၁။ ဤကား မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဤကား ပထမဇော၊ ဤကား ဒုတိယဇော စသည်ဖြင့် နာမ်သန္တတိ အစဉ်အတန်းကို ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ သိသော် သန္တတိဃန ပြိုသည် မည်၏။<br> ၂။ ယင်း နာမ်သန္တတိအစဉ်အတွင်း၌ တည်ရှိသော စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ပါဝင်သော နာမ်တရားတို့ကို ဤကား ဖဿ ဤကား ဝေဒနာ ဤကား သညာ ဤကား စေတနာ ဤကား ဝိညာဏ် စသည်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ ၍ ဉာဏ်ဖြင့်မြင်ခဲ့သော် သမူဟဃန ပြိုသည် မည်၏။<br> ၃။ ယင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ တည်ရှိသော နာမ်တရား အသီးအသီးတို့၏ ကိစ္စအထူးကို ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်ခဲ့သော် ကိစ္စဃန ပြိုပြီ ဖြစ်၏။</p> <p>ဤသို့လျှင် အရှုခံ နာမ်တရားဘက်၌လည်း ဃနသုံးပါး, ရှုတတ်သည့် ဉာဏ်ဘက်၌လည်း ဃနသုံးပါး အသီးအသီးရှိ၏။ အရှုခံ နာမ်တရားဘက်၌ ဃနသုံးပါးကို သန္တတိဃန သမူဟဃန ကိစ္စဃနဟု အသီးအသီး ခေါ်ဆို၍ ရှုတတ်သည့် ဉာဏ်ဘက်၌ တည်ရှိသော ဃနသုံးပါးကို အာရမ္မဏဃနဟု အမည်တစ်မျိုးတည်းဖြင့် ခေါ်ဆိုသည်ဟု မှတ်ပါ။</p> <p>အာရုံကို ယူမှု၌ ကွဲပြားမှုရှိပါလျက် တစ်ခုတည်းအဖြစ် စွဲယူခဲ့သော် အာရမ္မဏဃန ဖုံးနေသည်မည်၏။ အာရုံယူတတ်သော တရားတို့၏ အာရုံကို ယူရာ၌ ဤကား မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဤကား ပထမဇော ။ပ။ ဤကား သတ္တမ ဇော - ---- ဤသို့ စသည်ဖြင့်လည်းကောင်း, ဤကား ဖဿ ဤကား ဝေဒနာ ဤကား သညာ ဤကား စေတနာ ဤကား ဝိညာဏ် စသည်ဖြင့် လည်းကောင်း, ဤကား ဖဿ၏ လုပ်ငန်းကိစ္စ, ဤကား ဝေဒနာ၏ လုပ်ငန်းကိစ္စ, ဤကား သညာ၏ လုပ်ငန်းကိစ္စ, ဤကား စေတနာ၏ လုပ်ငန်းကိစ္စ, ဤကား ဝိညာဏ်၏ လုပ်ငန်းကိစ္စ စသည်ဖြင့်လည်းကောင်း ဤသို့ ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ သိခဲ့သော် ကွဲပြားမှုရှိသည်ကို သိခဲ့သော် အာရမ္မ္မဏဃန အတုံးအခဲ ပြိုပြီ ဖြစ်၏။</p> <p>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ဤရုပ်တုံးရုပ်ခဲ နာမ်တုံးနာမ်ခဲတည်းဟူသော ရုပ်ဃန နာမ်ဃနတို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးလျက် ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်း နိုင်ပါမှ ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူနိုင်ပါမှ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်နိုင်ပါမှ ပရမတ် သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက်မည်၊ ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်ပါမှ အနတ္တသို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်မည်။ အနတ္တသို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်ပါမှလည်း မဂ်ဉာဏ် ဖိုလ်ဉာဏ် နိဗ္ဗာန်သို့ ဆိုက်ရောက်နိုင်မည် ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကြောင့် အဋ္ဌကထာကြီးများက အောက်ပါအတိုင်း ဖွင့်ဆိုထားတော်မူကြခြင်း ဖြစ်၏။</p> <p><b>နာနာဓာတုယော</b> ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂေ ကတေ အနတ္တလက္ခဏံ ယာထာဝသရသတော ဥပဋ္ဌာတိ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၇။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၇၆။)</p> <p>= အသီးအသီးသော ရုပ်ဓာတ် နာမ်ဓာတ်တို့ကို တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ဉာဏ်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ ရုပ်တုံးရုပ်ခဲ နာမ်တုံးနာမ်ခဲတည်းဟူသော ရုပ်ဃန နာမ်ဃနကို တစ်ခုစီ တစ်ခုစီ တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးခြင်း ကို ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်ရှိသော် အနတ္တလက္ခဏာ = အနတ္တ ရောင်ခြည်တော် နေဝန်းသည် ဟုတ်မှန်တိုင်းသော မိမိ၏ သဘောလက္ခဏာအားဖြင့် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ အသိဉာဏ်၌ ထင်ရှားစွာ တည်ရှိလာပေ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၇။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၇၆။)</p> <p>ဉာတ ဉာဏ အမည်ရသည့် သင်္ခါရတရားတို့ကို လက္ခဏာရေးသုံးတန် တင်၍ ရှုပွားသုံးသပ်နိုင်ပါမှ အနိစ္စာနုပဿနာဉာဏ် ဒုက္ခာနုပဿနာဉာဏ် အနတ္တာနုပဿနာဉာဏ် သုံးပါးလုံး ရင့်ကျက်ပါမှ အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ရောက် နိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၃၀၁။)တွင် ဖွင့်ဆိုလျက် ရှိပေသည်။ ဃနပြိုပါမှ အနတ္တသို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်ရောက်နိုင်မည် ဖြစ်သဖြင့် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ဃနပြိုရေးအတွက် ရုပ်နာမ်ဓမ္မ သင်္ခါရတရားတို့ကို လက္ခဏ ရသ ပစ္စုပဋ္ဌာန် ပဒဋ္ဌာန် နည်းအားဖြင့် ထပ်မံ၍ သိမ်းဆည်းရဦးမည်ဟု မှတ်သားထားပါလေ။ (လက္ခဏာဒိစတုက္ကပိုင်းတွင် ရှုပုံ ထင်ရှားလတ္တံ့။)</p> <p>__________</p> <h3>အပိုင်း (၆)</h3> <p>ဣရိယာပထပိုင်းနှင့် သမ္ပဇဉ်ပိုင်း စသည်</p> <p>ဣရိယာပထ သမ္ပဇည ရှုကွက်</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် - ----</p> <p>၁။ ဓာတ်ကြီး (၄)ပါးကို ရှုနိုင်သောအခါ သွားခိုက် ရပ်ခိုက် ထိုင်ခိုက် အိပ်ခိုက်ဟူသော ဣရိယာပထပိုင်းနှင့် ေ့ရှသို့တက်ခြင်း, နောက်သို့ ဆုတ်ခြင်း, တည့်တည့်ကြည့်ခြင်း, စောင်းငဲ့ကြည့်ခြင်း, ကွေးခြင်း, ဆန့် ခြင်းစသော ထို သမ္ပဇညရှုကွက်တို့၌လည်း ဓာတ်ကြီး (၄)ပါးကိုပင် ရှုပါ။<br> ၂။ ရုပ်တရားများကို ရှုနိုင်သောအခါ ဣရိယာပထရှုကွက် သမ္ပဇညရှုကွက် တို့၌လည်း ရုပ်တရားအားလုံးကိုပင် ရှုပါ။ (ရူပပရိဂ္ဂဟ)<br> ၃။ နာမ်တရားများကို သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ ဣရိယာပထရှုကွက် သမ္ပဇညရှုကွက်တို့၌လည်း နာမ်တရားများကိုပင် ရှုပါ။ (အရူပပရိဂ္ဂဟ)<br> ၄။ ရုပ်နာမ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ = ရုပ်နာမ်ကို ခွဲနိုင်သော အခါ ဣရိယာပထရှုကွက် သမ္ပဇညရှုကွက်တို့၌လည်း ရုပ်နာမ်ကို သိမ်း ဆည်းပါ = ရုပ်နာမ်ခွဲပါ။ (ရူပါရူပပရိဂ္ဂဟ။)<br> ၅။ ရုပ်နာမ်ကို ပိုင်းခြား မှတ်သားနိုင်သောအခါ ဣရိယာပထရှုကွက် သမ္ပဇညရှုကွက်တို့၌လည်း ရုပ်နာမ်ကိုပင် ပိုင်းခြားမှတ်သားပါ။ (နာမရူပဝဝတ္ထာန။)</p> <p>ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရှုပွားနိုင်ပါက ခန္ဓာငါးပါးရှုကွက် ဝင်သွားပြီဖြစ်သည်။ ရုပ်တရားကား ရူပက္ခန္ဓာတည်း။ နာမ်တရားတို့ကား = စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ တည် ရှိသော နာမ်တရားတို့ကား ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရ ဝိညာဏ်ဟု (၄)စု ခွဲသော် နာမ်ခန္ဓာ (၄)ပါးတည်း။ (ဝေဒနာ သညာမှ ကြွင်းသော စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ရှိ သော စေတသိက်အားလုံးသည် သင်္ခါရက္ခန္ဓာ မည်၏။) ရုပ်ခန္ဓာတစ်ပါး, နာမ် ခန္ဓာလေးပါး, ပေါင်းသော် ခန္ဓာငါးပါးတည်း။ ခန္ဓာဟူသည် အစုအပုံကို ဆိုလို သည်။</p> <p>ထိုကြောင့်အသင်သူတော်ကောင်းသည် - ----</p> <p>၁။ သွားလျှင် ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၂။ ရပ်လျှင် ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၃။ ထိုင်လျှင် ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၄။ အိပ်လျှင် ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၅။ ေ့ရှသို့တက်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၆။ နောက်သို့ဆုတ်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၇။ တည့်တည့်ကြည့်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး, (စက္ခုဒွါရဝီထိ+မနောဒွါရဝီထိ)<br> ၈။ စောင်းငဲ့ ကြည့်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး, (စက္ခုဒွါရဝီထိ+မနောဒွါရဝီထိ)<br> ၉။ ကွေးရာ၌ (= လက်ခြေတို့ကို ကွေးရာ၌) ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၁၀။ ဆန့်ရာ၌ (= လက်ခြေတို့ကို ဆန့်ရာ၌) ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၁၁။ ဒုကုဋ်ကို ကိုင်ဆောင်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၁၂။ သပိတ်ကို ကိုင်ဆောင်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၁၃။ သင်္ကန်းကို ကိုင်ဆောင်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၁၄။ စားရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၁၅။ သောက်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၁၆။ လျက်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၁၇။ ခဲရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၁၈။ ကျင်ကြီးစွန့်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၁၉။ ကျင်ငယ်စွန့်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၂၀။ သွားရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၂၁။ ရပ်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၂၂။ ထိုင်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၂၃။ အိပ်ရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၂၄။ အိပ်ရာမှနိုးလာရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၂၅။ စကားပြောဆိုရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး,<br> ၂၆။ စကားမပြော ဆိတ်ဆိတ်နေရာ၌ ခန္ဓာငါးပါး - ----</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် ခန္ဓာငါးပါး ရှုကွက်ကို သဘောပေါက်ပါလေ။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၅၅-၂၇၅ - ကြည့်ပါ။)</p> <h3>ခန္ဓာငါးပါးရှုကွက်အမြွက်</h3> <p><b>ဧတ္ထ</b> ဟိ စက္ခု စေဝ ရူပဉ္စ ရူပက္ခန္ဓော၊ ဒဿနံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော၊ တံသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ သညာ သညာက္ခန္ဓော၊ ဖဿဒိကာ သင်္ခါရက္ခန္ဓော။ ဧဝမေတေသံ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ သမဝါယေ အာလောကနဝိလောကနံ ပညာယတိ။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၆၇-၂၆၈။)</p> <p>တည့်တည့်ကြည့်ရာ စောင်းငဲ့ကြည့်ရာ၌ စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစုတို့ ဖြစ်ပေါ်သွားကြ၏။ ထိုတွင် စက္ခုဝိညာဏ်အခိုက်၌ ခန္ဓာ ငါးပါးတို့မှာ ဤသို့ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ စက္ခုပသာဒနှင့် ရူပါရုံကား (= စက္ခုရှိ ၅၄-မျိုးသောရုပ်နှင့် ရူပါရုံကား) ရူပက္ခန္ဓာတည်း။<br> ၂။ ရူပါရုံကို မြင်တတ်သော စက္ခုဝိညာဏ်စိတ်ကား ဝိညာဏက္ခန္ဓာတည်း။<br> ၃။ ထိုစက္ခုဝိညာဏ်နှင့် ယှဉ်သော ဝေဒနာကား ဝေဒနာက္ခန္ဓာတည်း။<br> ၄။ သညာကား သညာက္ခန္ဓာတည်း။<br> ၅။ ဖဿ စေတနာ ဧကဂ္ဂတာ ဇီဝိတ မနသိကာရတို့ကား သင်္ခါရက္ခန္ဓာ တည်း။</p> <p>ဤသို့လျှင် ဤခန္ဓာငါးပါးတို့၏ ပေါင်းဆုံခြင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်လတ်သော် တည့်တည့်ကြည့်ခြင်း စောင်းငဲ့ကြည့်ခြင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၆၇-၂၆၈။)</p> <p>စက္ခုဝိညာဏ်သည် ေ့ရှက ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမပါဘဲ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာ မရှိ၊ စက္ခုဝိညာဏ်ဖြစ်လျှင်လည်း ပရိတ္တာရုံဝီထိဖြစ်က ဝုဋ္ဌောသို့တိုင်အောင်, မဟန္တာရုံဝီထိဖြစ်က ဇောသို့တိုင်အောင်, အတိမဟန္တာရုံဝီထိဖြစ်က တဒါရုံသို့ တိုင်အောင် ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာ ရှိ၏။ ထိုကြောင့် စက္ခုဝိညာဏ်၌ ခန္ဓာငါးပါးရှုကွက် ကို ရှုရလျှင် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း အစရှိသော ကြွင်းကျန်သော ဝီထိစိတ္တက္ခဏတိုင်း ၌လည်း ခန္ဓာငါးပါးကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည်သာဟု မှတ်သားပါလေ။ လက္ခဏာဟာရနေတ္တိနည်း ဥပလက္ခဏနည်း နိဒဿနနည်းတို့ဖြင့် အဋ္ဌကထာက ဖွင့်ဆိုသွားခြင်း ဖြစ်ပေသည်ဟုလည်း မှတ်သားပါလေ။</p> <h3>ရှုပုံစနစ်အမြွက်</h3> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် စင်္ကြံဦး တစ်နေရာ၌ မတ်တတ်ရပ်လျက် သမာဓိကို အဆင့်ဆင့် ထူထောင်ပြီးလျှင် (၆)ဒွါရ (၄၂)ကောဋ္ဌာသတို့၌ တည်ရှိသော ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ေ့ရှသို့ အနည်းငယ် သွားကြည့်ပါ။ ထိုသို့သွားစဉ် သယ်ဆောင်တတ်သော ရုပ်တရားနှင့် အသယ် ဆောင်ခံရသော ရုပ်တရားတို့တွင် - ----</p> <p>၁။ သယ်ဆောင်တတ်သော ရုပ်တရားတို့ကို ပဓာနထား၍လည်းကောင်း,<br> ၂။ အသယ်ဆောင်ခံရသော ရုပ်တရားတို့ကို ပဓာနထား၍လည်းကောင်း,<br> တစ်လှည့်စီ ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုသို့ရှုရာ၌ ပဓာန-အပ္ပဓာန ရုပ်တရားတို့ကို ခွဲခြားသိဖို့ ခွဲခြားရှုတတ်ဖို့ လိုပေသည်။</p> <p>၁။ <b>ပဓာန</b> = ပြဓာန်းသော ရုပ်တရား<br> စိတ္တဇရုပ်ကလာပ်တို့တွင် ရုပ်အတုများနှင့် ရောနှောလျက်ရှိသော - --</p> <p>( က) ကာယဝိညတ္တိနဝက ကလာပ် = ကာယဝိညတ်ရုပ်လျှင် (၉)ခုမြောက် ရှိသော ရုပ်ကလာပ် - ----<br> ( ခ ) ကာယဝိညတ္တိလဟုတာဒိဒွါဒသက ကလာပ် = ကာယဝိညတ် လဟုတာ စသည်လျှင် (၁၂)ခုမြောက်ရှိသော ရုပ်ကလာပ် - ----</p> <p>ဤနှစ်မျိုးသော ရုပ်ကလာပ်တို့ကား = တစ်နည်း ဤနှစ်မျိုးသော ရုပ် ကလာပ်တို့၏ အတွင်း၌ ပါဝင်တည်ရှိသော ( ၉)မျိုးသော ရုပ်သဘောတရား, (၁၂)မျိုးသော ရုပ်သဘောတရားတို့ကား ဣရိယာပထရှုကွက် သမ္ပဇညရှုကွက်တို့၌ <b>ပဓာန</b> = ပြဓာန်းသော ရုပ်သဘောတရားတို့တည်း။ ထိုရုပ်တရားတို့ တွင် ဝါယောဓာတ်၏ သဘာဝသတ္တိစွမ်းအင်ကား လွန်ကဲလျက် ထက်မြက် စူးရှလျက် ရှိပေသည်။ ယင်း သဘာဝသတ္တိစွမ်းအင် လွန်ကဲလျက် ထက်မြက် စူးရှလျက်ရှိသော ဝါယောဓာတ်က ကာယဝိညတ်ရုပ် = ကိုယ်အမူအရာကို ဖြစ်စေ၏။</p> <p>၂။ <b>အပ္ပဓာန</b> = မပြဓာန်းသော ရုပ်တရား</p> <p>အထက်ပါ ပြဓာန်းသော ရုပ်တရားတို့မှ ကြွင်းကျန်သော ခန္ဓာအိမ် တစ်ခုလုံး၌ တည်ရှိကြသော (၆)ဒွါရ (၄၂)ကောဋ္ဌာသတို့၌ အကျုံးဝင်ကုန်သော ရုပ်တရားတို့ကား <b>အပ္ပဓာန</b> = မပြဓာန်းသော ရုပ်တရားတို့တည်း။ ဣရိယာပထ သမ္ပဇည ရှုကွက်ပိုင်း၌ မပြဓာန်းသော ရုပ်တရားများဟုသာ ဆိုလိုပေသည်။</p> --- <h3>သယ်ဆောင်တတ်သောရုပ် အသယ်ဆောင်ခံရသောရုပ်</h3> <p>ထိုတွင် <b>ပဓာန</b> = ပြဓာန်းသော ရုပ်တရားတို့ကား ခန္ဓာအိမ်ဟု ခေါ်ဆို သမုတ်အပ်သော ကြွင်းကျန်သော ကမ္မဇ စိတ္တဇ ဥတုဇ အာဟာရဇ ဟူသော စတုသမုဋ္ဌာနိက ရုပ်တရားအစုတို့ကို သွားသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာအောင် သယ်ဆောင်တတ်သော ရုပ်တရားတို့တည်း။ ဤ၌လည်း သယ်ဆောင်တတ်သော ဣရိယာပထရုပ်တို့သည် (= ကာယဝိညတ္တိနဝက ကလာပ်, ကာယဝိညတ္တိလဟုတာဒိဒွါဒသကကလာပ် ရုပ်တို့သည်) အသယ် ဆောင်ခံရသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်နေကြသော စတုသမုဋ္ဌာနိက ရုပ် တရားတို့ကို တကယ်တမ်း သယ်ဆောင်နေသည်ကား မဟုတ်ကြလေကုန်။ သယ်ဆောင်သော အခြင်းအရာအားဖြင့် နေရာ အသစ်အသစ်၌ အဆက် မပြတ် ဆက်ကာဆက်ကာ ပြောင်းရွှေ့ ဖြစ်စေမှုကို ဆိုလိုပေသည်။ အကြောင်း မူ ပရမတ်အစစ်တို့ကား တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ဖြစ်ရိုး ဓမ္မတာ မရှိဘဲ ဖြစ်သည့်နေရာ၌သာ ပျက်သွားကြသောကြောင့်တည်း။ သို့သော် နောက်ထပ် အကြောင်းမကုန်၍ အကြောင်းတရားတို့၏ ကျေးဇူးပြုပေးမှု ကြောင့် အသစ်အသစ် ဆက်ကာဆက်ကာ ရှေ့နှင့်နောက် ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ်ဖြစ်နေသော ရုပ်တရားတို့ကား နေရာ အဟောင်းအဟောင်း၌ ထပ်၍ မဖြစ်တော့ဘဲ နေရာ အသစ်အသစ်၌သာ ပြောင်းရွှေ့ ဥပါဒ်ကြသည်။ ထိုသို့ နေရာ အသစ်အသစ်၌ ဆက်ကာဆက်ကာ ရှေ့နှင့်နောက် ဆက်စပ် လျက် အထပ်ထပ် အဆက်မပြတ် ပြောင်းရွှေ့ဥပါဒ်မှုကား သယ်ဆောင်တတ် သော ရုပ်တရားတို့တွင် ပါဝင်သော ဝါယောဓာတ်၏ သဘာဝသတ္တိစွမ်းအင် လွန်ကဲလျက်ရှိသော ကာယဝိညတ္တိနဝကကလာပ်ရုပ်တို့၏ စွမ်းအင်တည်း။</p> <p><b>အပ္ပဓာန</b> = မပြဓာန်းသော ကျန် (၆)ဒွါရ (၄၂)ကောဋ္ဌာသတို့၌ တည်ရှိ ကြကုန်သော စတုသမုဋ္ဌာနိက ရုပ်တရားတို့ကား အသယ်ဆောင်ခံရသော ရုပ်တရားတို့တည်း။ ဤတွင်လည်း ယင်း စတုသမုဋ္ဌာနိက ရုပ်တရားတို့သည် တကယ်တမ်း အသယ်ဆောင်ခံရသည်ကား မဟုတ်၊ အသယ်ဆောင် ခံရသော အခြင်းအရာအားဖြင့် နေရာ အသစ်အသစ်၌ အဆက်မပြတ် ဆက် ကာ ဆက်ကာ ေ့ရှနှင့်နောက် ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ် ပြောင်းရွှေ့ဖြစ်မှု ကိုပင် ဆိုလိုသည်။</p> <p>ထိုတွင် သယ်ဆောင်တတ်သော ရုပ်တရားများကို ပဓာနထား၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားခဲ့သော် အသယ်ဆောင်ခံရသော <b>အပ္ပဓာန</b>ဖြစ်သော ရုပ်တရား တို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားခြင်း ကိစ္စသည်လည်း အစဉ်လိုက်၍ ပြီးစီးသွားနိုင်၏။ သယ်ဆောင်တတ်သော ရုပ်တရားတို့ကို ပဓာနထား၍ ရှုလျှင် အသယ်ဆောင်ခံရသော ရုပ်တရားတို့ကိုလည်း လွယ်လွယ်ကူကူပင် တွေ့မြင်နိုင်သည် ရှုနိုင်သည် ရှုပြီး ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။</p> <p>တစ်ဖန် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် အသယ်ဆောင်ခံရသော အခြင်း အရာအားဖြင့် ဖြစ်နေကြသော စတုသမုဋ္ဌာနိက ရုပ်တရားတို့ကိုလည်း <b>ပဓာန</b> ထား၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွားနိုင်ပြန်သည်။ အသယ်ဆောင်ခံရသော အခြင်း အရာအားဖြင့် ဖြစ်နေသော <b>အပ္ပဓာန</b> = မပြဓာန်းသော ရုပ်တရားတို့ကို ဦး စားပေး၍ = ပဓာနထား၍ ရှုခဲ့သော် သယ်ဆောင်တတ်သော အခြင်းအရာ အားဖြင့် ဖြစ်နေသော <b>ပဓာန</b> = ပြဓာန်းသော ရုပ်တရားများကိုလည်း တွေ့မြင် နိုင်ပေသည်။ အသယ်ဆောင်ခံရသော ရုပ်ကို ဦးစားပေး၍ ရှုလျှင် သယ်ဆောင်တတ်သော ရုပ်ကို ရှုပွားခြင်း ကိစ္စသည်လည်း အစဉ်လိုက်၍ ပြီးစီး သွားပေသည်။ (မ၊ဋီ၊၁၊၃၅၃ - ကြည့်။)</p> <p><b>လောကူပမာ</b> - ----လူတစ်ယောက်သည် ဆန်အိတ် တစ်အိတ်ကို ထမ်းဆောင်လာရာ၌ သယ်ဆောင်တတ်သော လူကို စူးစူးစိုက်စိုက် ကြည့်ရှု လိုက်ပါက အသယ်ဆောင်ခံရသော ဆန်အိတ်ကိုလည်း လွယ်ကူစွာပင် တွေ့ မြင်နိုင်သည်။ တစ်ဖန် အသယ်ဆောင်ခံရသော ဆန်အိတ်ကို စူးစူးစိုက်စိုက် ကြည့်ရှုလိုက်ပါကလည်း သယ်ဆောင်တတ်သော လူကို လွယ်လွယ်ကူကူပင် တွေ့မြင်နိုင်ပြန်၏။ ဤ ဥပမာအတူ မှတ်သားပါ။ (ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း၌ ပြန် ကြည့်ပါ။)</p> --- <h3>ခန္ဓာငါးပါးရှုကွက် ရှုပုံနည်းစနစ်</h3> <p>အသင် သူတော်ကောင်းသည် အထက်တွင် ရေးသားတင်ပြထားသည့် အတိုင်း စင်္ကြံတစ်နေရာတွင် ရပ်လျက် မိမိ ရရှိထားပြီးသည့် အမြင့်ဆုံးသမာဓိ ကို တစ်ဖန်ပြန်၍ ထူထောင်ပါ။ (၆)ဒွါရ (၄၂)ကောဋ္ဌာသတို့၌ တည်ရှိကြ သော စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်တရားတို့ကို ခြုံငုံ၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ေ့ရှသို့ အနည်းငယ် သွားကြည့်ပါ။ သယ်ဆောင်တတ်သော ရုပ်တရားနှင့် အသယ် ဆောင်ခံရသော ရုပ်တရားတို့ကို တစ်လှည့်စီ ပဓာနထား၍ သိမ်းဆည်းရှုပွား ပါ။ ယင်း သယ်ဆောင်တတ်သော ရုပ်တရားနှင့် အသယ်ဆောင်ခံရသော ရုပ်တရားတို့ကား ရူပက္ခန္ဓာတည်း။</p> <p>ထိုသယ်ဆောင်တတ်သော ရုပ်တရားတို့ကို (= ဣရိယာပထ ရုပ်တရား တို့ကို) တိုက်ရိုက် ဖြစ်ပေါ်စေတတ်သော သွားလိုသော မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်များကား နာမ်ခန္ဓာလေးပါးတည်း။ ယင်းနာမ်ခန္ဓာလေးပါး = နာမ် တရားတို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ ယင်း မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ် အစဉ်အတွင်း၌ တည်ရှိသော ဇောစိတ်များမှာ ကုသိုလ်ဇောလည်း ဖြစ်နိုင်၏၊ ကြိယာဇောလည်း ဖြစ်နိုင်၏။ အကုသိုလ်ဇောလည်း ဖြစ်နိုင်၏။ (ပဉ္စဒွါရိက ဇောဝီထိစိတ်အစဉ်တို့ကား ဣရိယာပထရုပ်ကို မဖြစ်စေနိုင်ကြသောကြောင့် မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်ဟု ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။) ယင်း မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ၏ စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ နာမ်ခန္ဓာ (၄)ပါးစီ ရှိ၏။ ယင်း စိတ္တက္ခဏ အသီးအသီး၌ တည်ရှိသော ဝေဒနာကား <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>, သညာကား <b>သညာက္ခန္ဓာ</b>, ကျန်စေတသိက်တို့ကား <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>, အသိစိတ်ကား <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>, မှီရာဝတ္ထုရုပ်နှင့် ဣရိယာပထရုပ် (တစ်နည်း - သယ်ဆောင်တတ်သောရုပ်) အသယ်ဆောင်ခံရသော ရုပ်တို့ကား <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b> - ---- ပေါင်းသော် ခန္ဓာငါးပါး တည်း။ ယင်း ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ ယင်း ခန္ဓာငါးပါးကို သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ ရုပ်နာမ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ရုပ်နာမ်ကို ပိုင်းခြား မှတ်သားပါ။ ဤသို့လျှင် ထိုထို ဣရိယာပထအခိုက် သမ္ပဇညအခိုက် တို့၌ - ----</p> <p>၁။ <b>ရူပ ပရိဂ္ဂဟ</b> = ရုပ်တရားကို သိမ်းဆည်းခြင်း,<br> ၂။ <b>အရူပ ပရိဂ္ဂဟ</b> = နာမ်တရားကို သိမ်းဆည်းခြင်း,<br> ၃။ <b>ရူပါရူပ ပရိဂ္ဂဟ</b> = ရုပ်နာမ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းခြင်း,<br> ၄။ <b>နာမရူပ ဝဝတ္ထာန</b> = နာမ်ရုပ်ကို ပိုင်းခြားမှတ်သားခြင်း,<br> ဤ လုပ်ငန်းခွင်ကြီး (၄)ရပ်ကို ဆက်လက်၍ ပြုကျင့်ပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်း ရှုပွားနိုင်သောအခါ လိုက်နာပြုကျင့်နိုင်သောအခါ ေ့ရှသို့တစ်ဆင့် တက်၍ လိုက်နာပြုကျင့်ရမည့် လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဘုရားရှင်ကိုယ်တော်တိုင်ပင် လျှင် မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန်၌ ဤသို့ မိန့်ကြားထားတော်မူ၏။</p> --- <h3>ေ့ရှသို့ တစ်ဆင့်တက်ရန် ရှုကွက်</h3> <p><b>ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ</b>။ (မ၊၁၊၇၃။)</p> <p><b>ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပဿီ ဝိဟရတိ</b>။ (မ၊၁၊၇၅ ...)</p> <p><b>ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ စိတ္တေ စိတ္တာနုပဿီ ဝိဟရတိ</b>။ (မ၊၁၊၇၆။)</p> <p><b>ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတိ</b>။ (မ၊၁၊၇၇။)</p> <p>ဤ အထက်ပါ ပါဠိတော်များ၌ ကာယ ဝေဒနာ စိတ္တ ဓမ္မဟူသော ခန္ဓာငါးပါး = ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကို - ----</p> <p>၁။ အဇ္ဈတ္တ၌လည်းကောင်း,<br> ၂။ ဗဟိဒ္ဓ၌လည်းကောင်း,<br> ၃။ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ၌လည်းကောင်း,<br> ကြိမ်ဖန်များစွာ ထပ်ကာထပ်ကာ သိမ်းဆည်းရှုပွားရန် ဘုရားရှင်သည် ညွှန်ကြားထားတော်မူပေသည်။ တစ်ဖန် အဋ္ဌကထာတို့ကလည်း မြဲရာ၌ သံပတ်, တင်းရာ၌ သပ်ပင်းဟူ၏သို့ ဘုရားဟော ဒေသနာတော်ကြီးများကို ခိုင်ခံ့သည်ထက် ပို၍ ခိုင်ခံ့အောင် ဤသို့ ညွှန်ကြားထားတော်မူပြန်၏။</p> <p><b>ယသ္မာ ပန န သုဒ္ဓအဇ္ဈတ္တဒဿနမတ္တေနေဝ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ ဗဟိဒ္ဓါပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗမေဝ။ တသ္မာ ပရဿ ခန္ဓေပိ အနုပါဒိဏ္ဏသင်္ခါရေပိ အနိစ္စံ ဒုက္ခမနတ္တာတိ ပဿတိ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၀။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၃၀၀။)</p> <p>အဇ္ဈတ္တခန္ဓာငါးပါး သက်သက်ကို ဝိပဿနာရှုနေရုံ သက်သက်မျှဖြင့် ကား <b>ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိ</b> အမည်ရသော ဝိပဿနာဉာဏ် အရိယမဂ်ဉာဏ်၏ ထ မြောက် ဖြစ်ပေါ်ခြင်းသည် မဖြစ်နိုင်။ ထိုကြောင့် ဗဟိဒ္ဓကိုလည်း ဝိပဿနာ ရှုရမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကြောင့် သူတစ်ပါးဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော ဗဟိဒ္ဓ သက်ရှိသတ္တဝါတို့၏ ခန္ဓာငါးပါးတို့ကိုလည်းကောင်း, သက်မဲ့ အနုပါဒိဏ္ဏသင်္ခါရတရားတို့ကိုလည်းကောင်း အနိစ္စဟုလည်းကောင်း, ဒုက္ခဟုလည်းကောင်း, အနတ္တဟုလည်းကောင်း ရှုပါ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၀။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၃၀၀။)</p> <p>[<b>ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာ</b> - ---- သင်္ခါရအာရုံမှ ထမြောက်၍ သင်္ခါရတရား တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာ အသင်္ခတဓာတ် အငြိမ်းဓာတ် နိဗ္ဗာန်ဘက်သို့ တစ်ဟုန်ထိုး ထမြောက်ပြေးသွားသော မဂ္ဂဝီထိစိတ်အစဉ်နှင့် ထိုမဂ္ဂဝီထိ၏ ရှေး၌ ကပ်လျက်ရှိသော နှစ်ခုသုံးခုသော မနောဒွါရိက ဝိပဿနာဇောဝီထိ စိတ်အစဉ် တို့ကို <b>ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာ</b>ဟု ခေါ်ဆိုသည်။]</p> <p><b>တသ္မာ သသန္တာနဂတေ သဗ္ဗဓမ္မေ, ပရသန္တာနဂတေ စ တေသံ သန္တာနဝိဘာဂံ အကတွာ ဗဟိဒ္ဓါဘာဝသာမညတော သမ္မသနံ အယံ သာဝကာနံ သမ္မသနစာရော</b>။ (ဥပရိပဏ္ဏာသ - အနုပဒသုတ္တန်ဋီကာ။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ဋီကာဆရာတော်၏ သတ်မှတ် ညွှန်ကြားတော်မူချက်နှင့် အညီ သာဝကပါရမီဉာဏ် အရာဝယ် ဗဟိဒ္ဓကို ရှုရာ၌ ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာ ဦးဖြူ ဦးနီ စသည်ဖြင့် ခွဲခြားဝေဖန်မှုကို မ ပြုဘဲ ဗဟိဒ္ဓချင်း တူညီ၍ သာမန်ပေါင်းစုခြုံငုံ၍သာ သက်ရှိခန္ဓာငါးပါးတို့ကို လည်းကောင်း, အနုပါဒိဏ္ဏသင်္ခါရ အမည်ရသည့် သက်မဲ့ ဥတုဇရုပ်တို့ကို လည်းကောင်း ဝိပဿနာရှုပွားသုံးသပ်ရ၏။ တစ်ယောက်ချင်း ခွဲ၍ ရှုဖို့ မလို ဟု သိရှိပါလေ။</p> --- <h3>ဗဟိဒ္ဓ၌ ရှုပုံစနစ် အမြွက်</h3> <p>အသင် သူတော်ကောင်းသည် အဇ္ဈတ္တ၌ ခန္ဓာငါးပါး = ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားပြီးသောအခါ ဗဟိဒ္ဓ၌လည်း ခန္ဓာငါးပါး = ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို စတင်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွား နိုင်ပေပြီ။ အဇ္ဈတ္တ၌ ခန္ဓာငါးပါးကိုရှုပြီးမှ ဗဟိဒ္ဓခန္ဓာငါးပါးကို ရှုရမည်ဟု ဤ သို့ကား အယူအဆ မမှားစေလိုပါ။ ဤစာမူ၌ အဇ္ဈတ္တဝယ် ခန္ဓာငါးပါးကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားပုံကို ဖော်ပြပြီးမှ ဗဟိဒ္ဓ၌ ခန္ဓာငါးပါးကို သိမ်းဆည်းပုံကို ဖော်ပြနေသောကြောင့်သာ ဤသို့ ပြောဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။</p> <p>ခန္ဓာငါးပါးကို သိမ်းဆည်းရာ၌ အဇ္ဈတ္တကစ၍ သိမ်းဆည်းသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်လည်းရှိ၏၊ ဗဟိဒ္ဓက စ၍ သိမ်းဆည်းသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် လည်းရှိ၏။ အဇ္ဈတ္တက စ၍ ခန္ဓာငါးပါးကို သိမ်းဆည်းသော ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း အဇ္စျတ္တ ခန္ဓာငါးပါး သက်သက်ကို ဝိပဿနာ ရှုရုံမျှဖြင့် အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်ရောက်နိုင်သောကြောင့် ဗဟိဒ္ဓခန္ဓာငါးပါးနှင့် အနုပါဒိဏ္ဏသင်္ခါရတရားတို့ကိုလည်း ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားရမည်သာ ဖြစ် သည်။ အလားတူပင် ဗဟိဒ္ဓက စ၍ ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို (ခန္ဓာငါးပါးနှင့် အနုပါဒိဏ္ဏသင်္ခါရတရားတို့ကို) စတင်၍ သိမ်းဆည်းသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် လည်း ဗဟိဒ္ဓခန္ဓာငါးပါး သက်သက်ကို ဝိပဿနာရှုနေရုံမျှဖြင့် အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်ရောက်နိုင်ခြင်းကြောင့် အဇ္ဈတ္တ ခန္ဓာငါးပါးကိုလည်း ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွားရမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၀-၂၇၁။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၃၀၀ - ကြည့်ပါ။)</p> <p>၁။ လိုအပ်ပါက ေ့ရှဦးစွာ သမာဓိကို ပြန်လည်၍ ထူထောင်ပါ။<br> ၂။ လင်းရောင်ခြည်စွမ်းအင် အားကောင်းလာသောအခါ အဇ္ဈတ္တ၌ ရုပ် တရားတို့ကို တစ်ဖန် ပြန်၍ သိမ်းဆည်းပါ။<br> ၃။ ထိုနောင် ယင်းလင်းရောင်ခြည်၏ အကူအညီဖြင့် ဝတ်ထားသော အဝတ်သင်္ကန်း၌ တည်ရှိသော ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။</p> <p>ဤ အချိန်အခါမျိုး၌ အဝတ်သင်္ကန်း၌ တည်ရှိသော ဓာတ်ကြီး (၄)ပါး ကို ဉာဏ်ဖြင့်မြင်အောင် ရှုနိုင်လျှင်ပင် လွယ်လွယ်ကူကူနှင့် ရုပ်ကလာပ်အမှုန် များကို တွေ့ရှိမည် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ အောင်မြင်မှု မရရှိပါက အဇ္ဈတ္တ၌ ရုပ်တရားတို့ကို တစ်ဖန် ပြန်သိမ်းဆည်း၍ အဝတ်သင်္ကန်း၌ တည်ရှိသော ဓာတ်ကြီး (၄)ပါးကို ပြန်လည်သိမ်းဆည်းပါ။ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို သိမ်းဆည်း နိုင်၍ ဓာတ်အစုအပုံ အတုံးအခဲကို တွေ့ရှိသောအခါ အာကာသဓာတ်ကို မြင်အောင် လင်းရောင်ခြည် အကူအညီဖြင့် စိုက်ရှုလိုက်ပါက ရုပ်ကလာပ် အမှုန်များကို လွယ်လွယ်ကူကူပင် တွေ့ရှိမည် ဖြစ်သည်။ အဝတ်သင်္ကန်းကို မမြင်တော့ဘဲ ရုပ်ကလာပ်တို့၏ အပေါင်းအစု အနေဖြင့်သာ တွေ့ရှိနေပေ လိမ့်မည်။ ယင်း ရုပ်ကလာပ်တို့ကို ဓာတ်ခွဲပါ။ ယင်း ရုပ်ကလာပ်တို့မှာ ရုပ် ကလာပ်တစ်ခု တစ်ခု၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော ဥတုခေါ်သည့် တေဇော ဓာတ်ကြောင့် ဘုတ်အဆက်ဆက် ရိုက်ခတ်လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်နေသည့် ဥတုဇ ဩဇဋ္ဌမက ရုပ်တရားတို့သာတည်း။ ဤနည်းဖြင့် သက်မဲ့လောက တစ်ခုလုံးသို့ ဉာဏ်ကို တဖြည်းဖြည်း ဖြန့်ကြက်၍ သစ်ပင် ရေ မြေ တော တောင် ရွှေ ငွေ စိန် ကျောက် စသည့် သက်မဲ့လောက၌ တည်ရှိသော ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို စိုက်၍ရှုပါ။ ရုပ်ကလာပ်အမှုန်များကိုသာ တွေ့မြင်သောအခါ ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက်အောင် ယင်း ရုပ်ကလာပ်တို့ကို ဓာတ်ခွဲလျက် ပရမတ္ထရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ယင်း သက်မဲ့လောက၌ တည်ရှိသော ရုပ်တရားတို့မှာ ဥတုဇ သုဒ္ဓဋ္ဌကကလာပ်နှင့် အသံပါသော် ဥတုဇ သဒ္ဒနဝက ကလာပ် (၂)မျိုးသာတည်း။</p> <p>တစ်ဖန် အသင်သူတော်ကောင်းသည် အဇ္ဈတ္တ၌ ရှုသည့် ပုံစံအတိုင်း ပင် ဗဟိဒ္ဓ သက်ရှိလောကဝယ် (၆)ဒွါရ (၄၂)ကောဋ္ဌာသတို့၌ တည်ရှိသော ရုပ်အစစ်နှင့် ရုပ်အတုများကို ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ ထိုသို့ရှုရာ၌ ေ့ရှဦးစွာ အနီး၌ တည်ရှိသော သက်ရှိလောကက စ၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ ဥပမာ - ---- အဇ္ဈတ္တ မျက်စိ၌ (၅၄) မျိုးသော ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ဗဟိဒ္ဓ အနီးဝန်းကျင်၌ တည်ရှိသော သက်ရှိလောက၏ (ယောက်ျား မိန်းမ ဦးဖြူ ဦးနီ စသည်ဖြင့် မခွဲခြားဘဲ သာမန် ပေါင်းစုခြုံငုံ၍) မျက်စိဝယ် တည်ရှိ သော (၅၄)မျိုးသော ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ဘာဝနာစွမ်းအင် ကြီးမားအောင် အရှိန်အဝါ အားကောင်းအောင် အဇ္ဈတ္တတစ်လှည့် ဗဟိဒ္ဓ တစ်လှည့် သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ ကြွင်းကျန်သော (၅)ဒွါရနှင့် (၄၂)ကောဋ္ဌာသ တို့၌ ပုံစံတူပင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ ထိုနောင် (၆)ဒွါရ (၄၂)ကောဋ္ဌာသတို့၌ တည်ရှိသော ရုပ်အစစ် ရုပ်အတုအားလုံးကို ခြုံငုံ၍ ရုပ်တရား ရုပ်တရားဟု အဇ္ဈတ္တတစ်လှည့် ဗဟိဒ္ဓတစ်လှည့် သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ ထိုနောင် တစ်စတစ်စ တိုးချဲ့၍ ပုံစံတူပင် ရှုပါ။ (၃၁)ဘုံကို ခြုံငုံ၍ စွမ်းနိုင်ပါက အနန္တစကြဝဠာ သို့တိုင်အောင် ဖြန့််ကြက်၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ တစ်လှည့်စီ သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါမှ ဘာဝနာစွမ်းအား ကြီးမားနိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။</p> <p>ထိုနောင် နာမ်တရားများကိုလည်း အဇ္ဈတ္တ၌ သိမ်းဆည်း ရှုပွားသည့် ပုံစံနည်းစနစ်အတိုင်း (၆)လိုင်းလုံး ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ ပုံစံ ဆိုရသော် အဇ္ဈတ္တဝယ် ရူပါရုံလိုင်း နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ - ---- စက္ခုဒွါရနှင့် မနောဒွါရကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းလျက် ရုပ်ကလာပ်အများစု၏ သို့မဟုတ် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏ ရူပါရုံအရောင်ကို အာရုံယူ၍ <b>ယောနိသော မနသိကာရ အယောနိသောမနသိကာရ</b> အားလျော်စွာ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော ကုသိုလ်ဇော စောသည့် စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ အကောင်းအုပ်စု နာမ် တရား, အကုသိုလ်ဇော စောသည့် စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ မကောင်း အုပ်စု နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားသည့် နည်းစနစ်အတိုင်း - ----</p> <p>ဗဟိဒ္ဓ၌လည်း - ---- မည်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်သတ္တဝါ၏ စက္ခုအကြည် ဘဝင်မနောအကြည် ရူပါရုံ ဤသို့ စသည်ဖြင့် ခွဲခြမ်းဝေဖန်မှု မပြုဘဲ ဗဟိဒ္ဓချင်း တူညီ၍ သာမန်ပေါင်းစု ခြုံငုံလျက် - ----</p> <p>၁။ စက္ခုအကြည်ဓာတ် = စက္ခုဒွါရနှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် = မနော ဒွါရကို ပြိုင်တူထင်အောင် သိမ်းဆည်းလျက် - ----<br> ၂။ ရုပ်ကလာပ်အများစု၏ သို့မဟုတ် ရုပ်ကလာပ်တစ်ခု၏ ရူပါရုံအရောင် ကို အာရုံယူ၍ - ----</p> <p><b>ယောနိသောမနသိကာရ အယောနိသောမနသိကာရ</b> အားလျော်စွာ ဖြစ်ပေါ်သွားကြသော အကောင်းအုပ်စု မကောင်းအုပ်စု စက္ခုဒွါရဝီထိ မနော ဒွါရဝီထိ နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ သဒ္ဒါရုံလိုင်း စသည်တို့၌လည်း နည်းတူ မှတ်ပါ။ ဤနာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းသည့် အပိုင်း၌လည်း အနီးမှ သည် အဝေးသို့ (၃၁)ဘုံကို ခြုံငုံ၍ စွမ်းနိုင်ပါက အနန္တစကြဝဠာသို့ တိုင်အောင် ဉာဏ်ကို ဖြန့်ကြက်၍ သိမ်းဆည်းနိုင်သည်တိုင်အောင် တစ်စတစ်စ တိုးချဲ့၍ တိုးချဲ့၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ ဤနာမ်ပိုင်း၌လည်း အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ တစ်လှည့်စီ အပြန်ပြန် အလှန်လှန် သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါမှ ဘာဝနာစွမ်းအင် အရှိန်အဝါသည် အားကောင်းလာမည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>ထိုသို့ ဗဟိဒ္ဓ၌ တည်ရှိသော ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရာ၌ ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာ ဦးဖြူ ဦးနီ စသည်ဖြင့် သန္တာန် ခွဲခြား ဝေဖန်မှု မပြုဘဲ ဗဟိဒ္ဓချင်း တူညီသောအားဖြင့်သာ သာမန် ပေါင်းစုခြုံငုံ၍ ရှုရ၏။ ဗဟိဒ္ဓ၌ (၃၂)ကောဋ္ဌာသတို့ကို ရှုသည့်အပိုင်း၌ သတ္တဝါ တစ်ဦး၏ သန္တာန်၌ တည်ရှိသော (၃၂)ကောဋ္ဌာသတို့ကို ရှု၍ ရနိုင်သဖြင့် ဗဟိဒ္ဓ ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရာ၌ သတ္တဝါတစ်ဦးချင်း၏ သန္တာန် ဝယ် (၃၂)ကောဋ္ဌာသ၌ တည်ရှိသော ရုပ်တရားအဝင်အပါ ရုပ်အားလုံးကို ခြုံ၍ရှုသော် ရှု၍ ရရှိနိုင်သေး၏။ နာမ်တရားပိုင်း၌ကား ဝိပဿနာအရာဝယ် တစ်ဦး၏ စိတ်ကို တစ်ဦးက ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် မသိနိုင်။ တစ်ဦး၏ စိတ်ကို တစ်ဦးက အတိအကျ သိရှိနိုင်မှုမှာ သူတစ်ပါး၏ စိတ်ကို သိသော ပရစိတ္တဝိဇာနနအဘိညာဏ်၏ အရာသာဖြစ်သည်။ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရာကား မဟုတ်ပေ။ ဝိပဿနာအရာ၌ကား ပုဂ္ဂိုလ်သတ္တဝါ မခွဲဝေဘဲ ခြုံငုံ၍သာ ရှုရ သည်။ ဤကား သာဝကတို့၏ <b>သမ္မသနစာရခေတ်</b> = လက္ခဏာရေးသုံးတန် တင်၍ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ထိုက်သော ဝိပဿနာဉာဏ်၏ ကျက်စားရာ နယ်မြေ ဖြစ်သည်။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ နှစ်မျိုးလုံး၌ ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းခြင်း လုပ်ငန်းရပ်ကြီး အောင်မြင်ပါက အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ နှစ်မျိုးလုံး၌</p> <p>၁။ ရုပ်သက်သက်ကို သိမ်းဆည်းခြင်း (၆-ဒွါရ ၄၂-ကောဋ္ဌာသ)<br> ၂။ နာမ်သက်သက်ကို သိမ်းဆည်းခြင်း (၆-လိုင်းလုံး)<br> ၃။ ရုပ်နာမ်ကို ပူးတွဲသိမ်းဆည်းခြင်း = ရုပ်နာမ် ခွဲခြင်း (၆-လိုင်းလုံး)<br> ၄။ ရုပ်နာမ်ကို ပိုင်းခြားမှတ်သားခြင်း (၆-လိုင်းလုံး)</p> <p>ဤလုပ်ငန်းခွင်ကြီး (၄)ရပ်ကို အဆင့်ဆင့် ပြုကျင့်ပါ။</p> <h3>ေ့ရှသို့ တစ်ဆင့်တက်ရန်</h3> <p>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ သန္တာန် နှစ်မျိုးလုံးတို့၌ ရုပ်တရားကို သိမ်းဆည်းခြင်း, နာမ်တရားကို သိမ်းဆည်းခြင်း, ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းခြင်း, ရုပ်နာမ်ကို ပိုင်းခြား မှတ်သားခြင်းဟူသော ဤလုပ်ငန်းခွင်ကြီး (၄)ရပ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ထပ်ကာထပ်ကာ ပြုကျင့်ပြီးသောအခါ ေ့ရှသို့ တစ်ဆင့်တက်၍ လိုက်နာ ပြုကျင့်ရမည့် ကျင့်စဉ်ကို အောက်ပါအတိုင်း ဘုရားရှင်က ညွှန်ကြားထားတော် မူပြန်၏။</p> <p><b>သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ</b>။ (မ၊၁၊၇၃။)</p> <p>(ဝေဒနာ-စိတ္တ-ဓမ္မတို့၌လည်း ပုံစံတူပင် ဟောကြားထားတော်မူပေ သည်။)</p> <p>ဤအပိုင်းတွင် ဘုရားရှင်သည် - ----</p> <p>၁။ <b>ပစ္စယတော ဥဒယဗ္ဗယဒဿန</b><br> ၂။ <b>ခဏတော ဥဒယဗ္ဗယဒဿန</b><br> ဤ ဒဿနနှစ်မျိုးသို့ ဆိုက်သည်တိုင်အောင် ဝိပဿနာရှုပွားသုံးသပ် ရန် ညွှန်ကြားထားတော်မူသည်။</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>, <b>တဏှာ</b>, <b>ဥပါဒါန်</b>, <b>သင်္ခါရ</b>, <b>ကံ</b> - ---- အစရှိသော အကြောင်း တရားများ ထင်ရှား ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အကျိုးခန္ဓာငါးပါးတို့ ထင်ရှားဖြစ်ပုံ ကိုလည်းကောင်း (= <b>ပစ္စယတော ဥဒယဒဿန</b>တည်း။)</p> <p>၂။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>, <b>တဏှာ</b>, <b>ဥပါဒါန်</b>, <b>သင်္ခါရ</b>, <b>ကံ</b> - ---- အစရှိသော အကြောင်း တရားတို့၏ အရဟတ္တမဂ်ကြောင့် နောင်တစ်ဖန် မဖြစ်သော ချုပ်ခြင်း ဖြင့် ချုပ်ငြိမ်းသွားခြင်းကြောင့် (= အနုပ္ပါဒနိရောဓ သဘောအားဖြင့် ချုပ်ငြိမ်းသွားခြင်းကြောင့်) ခန္ဓာငါးပါး အကျိုး ဝိပါကဝဋ်တရားတို့၏ ပရိနိဗ္ဗာနစုတိ၏ နောက်ဆွယ်တွင် နောင်တစ်ဖန် မဖြစ်သောအားဖြင့် ချုပ်ငြိမ်းခြင်း = အနုပ္ပါဒနိရောဓ သဘောအားဖြင့် ချုပ်ငြိမ်းပုံကိုလည်းကောင်း (= <b>ပစ္စယတော ဝယဒဿန</b>တည်း။)</p> <p>၃။ အကြောင်း-အကျိုး နှစ်ရပ်လုံးတို့၏ ဖြစ်မှု ဥပါဒ်ကိုလည်းကောင်း (= <b>ခဏတော ဥဒယဒဿန</b>တည်း။)</p> <p>၄။ အကြောင်း-အကျိုး နှစ်ရပ်လုံးတို့၏ ခဏမစဲ တသဲသဲ ပျက်မှုဘင်ကို လည်းကောင်း (= <b>ခဏတော ဝယဒဿန</b>တည်း။)</p> <p>ဤ (၄)မျိုးသော အခြင်းအရာတို့ကို ဉာဏ်ဖြင့်မြင်အောင် သိမ်းဆည်း လျက် ယင်း ကြောင်း-ကျိုး = သင်္ခါရတရားတို့ကို လက္ခဏာရေးသုံးတန်တင် ကာ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ရန် ဘုရားရှင်သည် ညွှန်ကြားထားတော်မူပေ သည်။ ဤအပိုင်းတွင် - ----</p> <p>၁။ <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b><br> ၂။ <b>သမ္မသနဉာဏ်</b><br> ၃။ <b>ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်</b> - ----</p> <p>ဤဉာဏ် (၃)မျိုးတို့ကို တစ်ပေါင်းတစ်စုတည်းပြု၍ ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားထားတော်မူပေသည်။ တစ်ဖန် ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်ပိုင်း၌လည်း ပစ္စယပရိဂ္ဂဟ, အဒ္ဓါနပရိဂ္ဂဟဟု ပရိဂ္ဂဟနှစ်မျိုး ပါဝင်လျက်ရှိ၏။</p> <p><b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟ</b> - ----ဆိုင်ရာ ဆိုင်ရာ အတိတ်က ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b> စသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် ဤ ပစ္စုပ္ပန်တွင် <b>ဝိညာဏ် နာမ်ရုပ် သဠာယတန ဖဿ ဝေဒနာ</b> ဟူသော အကျိုးငါးပါး ထင်ရှားဖြစ်ပုံကို ပဓာနထား၍ သိမ်းဆည်းသည့် အပိုင်းသည် ပစ္စယပရိဂ္ဂဟပိုင်းတည်း။</p> <p><b>အဒ္ဓါနပရိဂ္ဂဟ</b> - ----အတိတ် အနာဂတ် အဆက်ဆက်၌လည်း ဆိုင်ရာ ဆိုင်ရာ အကြောင်းတရားနှင့် ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း သည့် အပိုင်းသည်ကား အဒ္ဓါနပရိဂ္ဂဟပိုင်းတည်း။ ယင်းပရိဂ္ဂဟ နှစ်မျိုးလုံးကို ပင် တစ်ပေါင်းတည်းပြု၍ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်ပိုင်းဟူ၍လည်းကောင်း, ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိပိုင်းဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုပေသည်။ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ် ကို ရရှိအောင် အားထုတ်ပုံ စနစ်များကို ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်းရှုကွက်ဖြင့် လည်းကောင်း, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပထမနည်းရှုကွက်ဖြင့် လည်းကောင်း ဆက်လက်၍ ရေးသားတင်ပြမည် ဖြစ်ပါသည်။</p> --- <h3>သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးကို ပွားများနေသည်မည်ပုံ</h3> <p><b>ယသ္မာ ပန န သုဒ္ဓရူပဒဿနမတ္တေနေဝ ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ အရူပမ္ပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗမေဝ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၁။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၃၀၀။)</p> <p>ရုပ်တရားသက်သက်ကို လက္ခဏာယာဉ်သုံးချက်သို့ တင်၍ ဝိပဿနာ ရှုရုံ သက်သက်မျှဖြင့်ကား အရိယမဂ်ဉာဏ်သို့ မဆိုက်ရောက်နိုင် = <b>ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာ</b> မဖြစ်နိုင်။ နာမ်တရားကိုလည်း လက္ခဏာယာဉ်သုံးချက်သို့ တင်ကာ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်ရမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၁။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၃၀၀။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာတို့၏ ဆိုလိုရင်းမှာ ဤသို့ဖြစ်၏။ ဝိပဿနာ ဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံဖြစ်သော ရုပ်နာမ်တို့ကို စတင်၍ နှလုံးသွင်းရာ သိမ်းဆည်းရာ၌ - ----</p> <p>၁။ ရုပ်တရားက စ၍ နှလုံးသွင်း သိမ်းဆည်းလည်း ရနိုင်၏။<br> ၂။ နာမ်တရားက စ၍ နှလုံးသွင်း သိမ်းဆည်းလည်း ရနိုင်၏။</p> <p>ထိုတွင် ရုပ်တရားကစ၍ နှလုံးသွင်းမှု သိမ်းဆည်းမှုမှာ သမထယာနိက ပုဂ္ဂိုလ် ဝိပဿနာယာနိကပုဂ္ဂိုလ် နှစ်မျိုးလုံးတို့အတွက် ဖြစ်နိုင်၏။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၂။ မဟာဋီ၊၂၊၃၅၃ - ကြည့်ပါ။)</p> <p><b>ပရိဂ္ဂဟိတေ ရူပကမ္မဋ္ဌာနေတိ ဣဒံ ရူပမုခေန ဝိပဿနာဘိနိဝေသံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ အရူပမုခေန ပန ဝိပဿနာဘိနိဝေသော ယေဘုယျေန သမထယာနိကဿ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော၊ သော စ ပဌမံ စျာနင်္ဂါနိ ပရိဂ္ဂဟေတွာ တတော ပရံ သေသဓမ္မေ ပရိဂ္ဂဏှာတိ</b>။ (မ၊ဋီ၊၁၊၃၆၉။)</p> <p>ရုပ်တရားကို အဦးမူ၍ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံဖြစ်သော ရုပ်နာမ်တို့ကို နှလုံးသွင်းခြင်း သိမ်းဆည်းခြင်းသည် ယေဘုယျအားဖြင့် သုဒ္ဓ ဝိပဿနာယာနိက ပုဂ္ဂိုလ်အား အလိုရှိအပ်၏။ ဤသဘောတရားကို ရည်ရွယ်တော်မူ၍ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို အားသစ်လိုသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို သိမ်းဆည်းပြီး ဖြစ်ရမည်ဟု အဋ္ဌကထာက ဖွင့်ဆိုတော်မူခြင်း ဖြစ်၏။ သို့သော် နာမ်တရားကို အဦးမူသဖြင့် ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ ဖြစ်ကုန်သော ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကို နှလုံးသွင်းခြင်းသည်ကား ယေဘုယျအားဖြင့် သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်အားသာလျှင် အလိုရှိအပ်ပေ၏။ ထို သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်သည်လည်း ေ့ရှဦးစွာ ဈာန်အင်္ဂါတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီး၍ ထိုမှနောက်၌ ကြွင်းကျန်ကုန်သော ဈာနသမ္ပယုတ်တရားတို့နှင့် တကွ ပကိဏ္ဏကသင်္ခါရ အမည်ရသော ရုပ်နာမ်တို့ကို ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွား ရ၏။ (မ၊ဋီ၊၁၊၃၆၉။)</p> <p>ဤ သတ်မှတ်ချက်အရ နာမ်တရားက စ၍ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံ အာရုံ ဖြစ်ကြသည့် ရုပ်နာမ်တို့ကို နှလုံးသွင်းခြင်း သိမ်းဆည်းခြင်းသည် ယေဘုယျအားဖြင့် သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်အတွက်သာ ဖြစ်ပေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၂။ မဟာဋီ၊၂၊၃၅၃-လည်း ကြည့်ပါ။)</p> <p>ထိုသို့ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံဖြစ်သည့် ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ ရုပ်တရားကစ၍ သိမ်းဆည်းလျှင်လည်း ရုပ်တရားသက်သက်ကို ဝိပဿနာရှုရုံမျှဖြင့် အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်ရောက်နိုင်ခြင်းကြောင့် ရုပ်တရား ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားကိုလည်း ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဝိပဿနာရှုရမည်သာ ဖြစ်သည်။ တစ်ဖန် နာမ်တရားက စ၍ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ ဖြစ်သည့် သင်္ခါရတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရာ၌လည်း နာမ်တရားသက်သက်ကို ဝိပဿနာ ရှုနေရုံမျှဖြင့်လည်း အရိယ မဂ်ဉာဏ်သို့ မဆိုက်ရောက်နိုင်ခြင်းကြောင့် ရုပ်တရားကိုလည်း ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဝိပဿနာရှုရမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>ဤ ကျမ်းစာ၏ အစပိုင်းတွင် - ---- အလုံးစုံသော ခန္ဓာငါးပါး ရုပ်နာမ် တရားတို့ကို ပရိညာပညာသုံးမျိုးဖြင့် ပိုင်းပိုင်းခြားခြား မသိက ဒုက္ခမကုန်နိုင် ဟု <b>အပရိဇာနနသုတ္တန်</b>တွင် ဘုရားရှင်၏ ဟောကြားတော်မူချက်ကို ဖော်ပြ ခဲ့ပြီး ဖြစ်၏။</p> <p>ဘုရားရှင်ကလည်း အလုံးစုံသော ခန္ဓာငါးပါး ရုပ်နာမ်တရားကို ပရိညာပညာသုံးမျိုးဖြင့် ပိုင်းပိုင်းခြားခြား မသိက ဒုက္ခမကုန်နိုင်ဟု ဟောတော် မူ၏။ အဋ္ဌကထာကလည်း -- ---- ရုပ်သက်သက်ကို ဝိပဿနာရှုရုံမျှဖြင့် အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်ရောက်နိုင်၊ နာမ်သက်သက်ကို ဝိပဿနာရှုရုံမျှဖြင့်လည်း အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်ရောက်နိုင်၊ ရုပ်တရားကို ရှုရာ၌ ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်တို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူ၍ ဝိပဿနာရှုပါ၊ နာမ်တရားကို ရှုရာ၌ ရုပ်တရားကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရ ဝိညာဏ် ဟူသော နာမ်ခန္ဓာလေးပါးတို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူ၍ ဝိပဿနာရှုပါဟု ဖွင့်ဆို ထား၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၇၀-၂၇၁။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၃၀၀-၃၀၁။) ထိုဘုရားဟောနှင့် အဋ္ဌကထာတို့ကား ဂင်္ဂါရေနှင့် ယမုနာရေ ရောသကဲ့သို့ တစ်သားတည်း ညီညွတ်လျက်ပင် ရှိပေသည်။ ထိုကြောင့် အဋ္ဌကထာကြီးများက သတိပဋ္ဌာန်ကို အောက်ပါအတိုင်း အနက်အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်ဆိုထားတော်မူကြသည်။</p> <p>၁။ <b>ဣတိ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာစိတ္တေသု လဗ္ဘန္တိ။ အညေနေဝ ဟိ စိတ္တေန ကာယံ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ အညေန ဝေဒနံ၊ အညေန စိတ္တံ၊ အညေန ဓမ္မေ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။ လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဧကစိတ္တေယေဝ လဗ္ဘန္တိ။ အာဒိတော ဟိ ကာယံ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ အာဂတဿ ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တာ သတိ ကာယာနုပဿနာ နာမ၊ တာယ သတိယာ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ကာယာနုပဿီ နာမ။ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရိယမဂ္ဂံ ပတ္တဿ မဂ္ဂက္ခဏေ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သတိ ကာယာနုပဿနာ နာမ၊ တာယ သတိယာ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ကာယာနုပဿီ နာမ</b>။</p> <p>၂။ <b>ဝေဒနံ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ</b>။</p> <p>၃။ <b>စိတ္တံ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ</b>။</p> <p>၄။ <b>ဓမ္မေ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ အာဂတဿ ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တာ သတိ ဓမ္မာနုပဿနာ နာမ၊ တာယ သတိယာ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဓမ္မာနုပဿီ နာမ။ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရိယမဂ္ဂံ ပတ္တဿ မဂ္ဂက္ခဏေ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သတိ ဓမ္မာနုပဿနာ နာမ၊ တာယ သတိယာ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဓမ္မာနုပဿီ နာမ။ ဧဝံ တာဝ ဒေသနာ ပုဂ္ဂလေ တိဋ္ဌတိ</b>။</p> <p>၁။ <b>ကာယေ ပန သုဘန္တိ ဝိပလ္လာသပ္ပဟာနာ ကာယပရိဂ္ဂါဟိကာ သတိ မဂ္ဂေန သမိဇ္ဈတီတိ ကာယာနုပဿနာ နာမ</b>။</p> <p>၂။ <b>ဝေဒနာယ သုခန္တိ ဝိပလ္လာသပ္ပဟာနာ ဝေဒနာပရိဂ္ဂါဟိကာ သတိ မဂ္ဂေန သမိဇ္ဈတီတိ ဝေဒနာနုပဿနာ နာမ</b>။</p> <p>၃။ <b>စိတ္တေ နိစ္စန္တိ ဝိပလ္လာသပ္ပဟာနာ စိတ္တပရိဂ္ဂါဟိကာ သတိ မဂ္ဂေန သမိဇ္ဈတီတိ စိတ္တာနုပဿနာ နာမ</b>။</p> <p>၄။ <b>ဓမ္မေသု အတ္တာတိ ဝိပလ္လာသပ္ပဟာနာ ဓမ္မပရိဂ္ဂါဟိကာ သတိ မဂ္ဂေန သမိဇ္ဈတီတိ ဓမ္မာနုပဿနာ နာမ</b>။</p> <p><b>ဣတိ ဧကာဝ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သတိ စတုကိစ္စသာဓနဋ္ဌေန စတ္တာရိ နာမာနိ လဘတိ။ တေန ဝုတ္တံ လောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဧကစိတ္တေယေဝ လဗ္ဘန္တီတိ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၃-၂၇၄။)</p> <p>ဘုရားရှင်သည် ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန် ဒေသနာတော်ကို သမထနှင့် ဝိပဿနာနှစ်မျိုးကို ပေါင်းစပ်လျက် သမထဝိပဿနာ၏ အစွမ်းဖြင့် ဟောကြားထားတော်မူ၏။ ဝေဒနာနုပဿနာ စိတ္တာနုပဿန ဓမ္မာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန် ဒေသနာတော်တို့ကို သမထနှင့် မရောယှက်ဘဲ ဝိပဿနာ သက်သက်၏ အစွမ်းဖြင့် ဟောကြားထားတော်မူ၏။ ဤသို့လျှင် ဤလေးပါးကုန် သော သတိပဋ္ဌာန်တို့ကို အရိယမဂ်၏ ရှေးအဖို့၌ အမျိုးမျိုးသော စိတ်တို့၌ ရအပ်ကုန်၏။ မှန်ပေသည် --</p> <p>၁။ ကာယကို သိမ်းဆည်းတတ်သော စိတ်ကား တစ်မျိုး တခြား တစ်ပါး သာတည်း။<br> ၂။ ဝေဒနာကို သိမ်းဆည်းတတ်သော စိတ်ကား တစ်မျိုး တခြား တစ်ပါး သာတည်း။<br> ၃။ စိတ်ကို သိမ်းဆည်းတတ်သော စိတ်ကား တစ်မျိုး တခြား တစ်ပါး သာတည်း။<br> ၄။ ဓမ္မသဘောတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းတတ်သော စိတ်ကား တစ်မျိုး တခြား တစ်ပါးသာတည်း။</p> <p>သို့သော် ဤ သတိပဋ္ဌာန်တရားလေးပါးတို့ကို လောကုတ္တရာ အရိယ မဂ်ခဏ၌ တစ်ခုတည်းသောစိတ်၌သာလျှင် ရအပ်ကုန်၏။ မှန်ပေသည် --</p> <p>၁။ ရှေးဦးအစ၌ ကာယကို သိမ်းဆည်း၍ = ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူ၍ ဝိပဿနာသို့ ကူးတက်လာသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိသည် <b>ကာယာနုပဿနာ</b> မည်၏။ ထို သတိနှင့် ပြည့်စုံသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ကာယာနုပဿီ</b> မည်၏။ ဝိပဿနာကို လုံ့လကြိုးကုတ် အားထုတ်၍ အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ရောက်လာသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် ၏ အရိယမဂ်ခဏ၌ အရိယမဂ်နှင့် ယှဉ်သော သတိသည် <b>ကာယာနုပဿနာ</b> မည်၏။ ထိုသတိနှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ကာယာနုပဿီ</b> မည်၏။ [(ကာယ = <b>ရူပကာယ</b> + <b>နာမကာယ</b>) <b>ကာယောတိ ဒွေ ကာယာ -- နာမကာယော စ ရူပကာယော စ</b>။ (ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂ-၁၈၁။)]</p> <p>၂။ ရှေးဦးအားထုတ်စ၌ ဝေဒနာကို သိမ်းဆည်း၍ = ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူ ၍ ဝိပဿနာသို့ ကူးတက်လာသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ ဝိပဿနာဉာဏ် နှင့်ယှဉ်သော သတိသည် <b>ဝေဒနာနုပဿနာ</b>မည်၏၊ ထိုသတိနှင့် ပြည့်စုံသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ဝေဒနာနုပဿီ</b> မည်၏။ ဝိပဿနာကို လုံ့လကြိုးကုတ် အားထုတ်၍ အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ရောက်လာသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် ၏ အရိယမဂ်ခဏ၌ အရိယမဂ်နှင့် ယှဉ်သော သတိသည် <b>ဝေဒနာနုပဿနာ</b> မည်၏။ ထိုသတိနှင့် ပြည့်စုံသောပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ဝေဒနာနုပဿီ</b> မည်၏။</p> <p>၃။ ရှေးဦးအားထုတ်စ၌ စိတ်ကို သိမ်းဆည်း၍ = ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူ၍ ဝိပဿနာသို့ ကူးတက်လာသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိသည် <b>စိတ္တာနုပဿနာ</b> မည်၏။ ထိုသတိနှင့် ပြည့်စုံသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>စိတ္တာနုပဿီ</b> မည်၏။ ဝိပဿနာကို လုံ့လကြိုးကုတ် အားထုတ်၍ အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ရောက်လာသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် ၏ အရိယမဂ်ခဏ၌ အရိယမဂ်နှင့် ယှဉ်သော သတိသည် <b>စိတ္တာနုပဿနာ</b> မည်၏။ ထိုသတိနှင့် ပြည့်စုံသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>စိတ္တာနုပဿီ</b> မည်၏။</p> <p>၄။ ရှေးဦးအားထုတ်စ၌ ဓမ္မသဘောတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း၍ = ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူ၍ ဝိပဿနာသို့ ကူးတက်လာသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော သတိသည် <b>ဓမ္မာနုပဿနာ</b> မည်၏။ ထိုသတိ နှင့် ပြည့်စုံသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ဓမ္မာနုပဿီ</b> မည်၏။ ဝိပဿနာကို လုံ့လကြိုးကုတ် အားထုတ်၍ အရိယမဂ်သို့ ဆိုက်ရောက်လာသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ အရိယမဂ်ခဏ၌ အရိယမဂ်နှင့် ယှဉ်သော သတိသည် <b>ဓမ္မာနုပဿနာ</b> မည်၏။ ထိုသတိနှင့် ပြည့်စုံသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ဓမ္မာနုပဿီ</b> မည်၏။</p> <p>ဤသို့လျှင် ရှေးဦးစွာ အရိယမဂ်သို့လာရာ ဝိပဿနာလမ်းကြောင်း၏ အစွမ်းဖြင့် အထူးပြု၍ သတိပဋ္ဌာန ဒေသနာသည် ကာယာနုပဿီပုဂ္ဂိုလ် ဝေဒနာနုပဿီပုဂ္ဂိုလ် စိတ္တာနုပဿီပုဂ္ဂိုလ် ဓမ္မာနုပဿီပုဂ္ဂိုလ်ဟု ပုဂ္ဂိုလ်၌ တည်နေပေသည်။ <b>ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာန နည်း</b>တည်း။ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနနည်းအားဖြင့်ကား အောက်ပါအတိုင်း မှတ်သားပါလေ။</p> <p>၁။ ကာယ၌ <b>သုဘ</b> = တင့်တယ်၏ဟု ဖောက်ဖောက်ပြန်ပြန် စွဲယူမှုဖြစ် ခြင်းကို ပယ်တတ်သော ကာယကို သိမ်းဆည်းတတ် ပိုင်းခြားယူတတ်သော သတိသည် အရိယမဂ်ကြောင့် ပြီးစီးပြည့်စုံရ၏။ ထိုကြောင့် ထိုသတိသည် <b>ကာယာနုပဿနာ</b> မည်၏။</p> <p>၂။ ဝေဒနာ၌ <b>သုခ</b>ဟူ၍ ဖောက်ဖောက်ပြန်ပြန် စွဲယူမှုဖြစ်ခြင်းကို ပယ်တတ် သော ဝေဒနာကို သိမ်းဆည်းတတ် ပိုင်းခြားယူတတ်သော သတိသည် အရိယ မဂ်ကြောင့် ပြီးစီးပြည့်စုံရ၏။ ထိုကြောင့် ထိုသတိသည် <b>ဝေဒနာနုပဿနာ</b> မည်၏။</p> <p>၃။ စိတ်၌ <b>နိစ္စ</b>ဟူ၍ ဖောက်ဖောက်ပြန်ပြန် စွဲယူမှု ဖြစ်ခြင်းကို ပယ်တတ်သော စိတ်ကို သိမ်းဆည်းတတ် ပိုင်းခြားယူတတ်သော သတိသည် အရိယမဂ် ကြောင့် ပြီးစီးပြည့်စုံရ၏။ ထိုကြောင့် ထိုသတိသည် <b>စိတ္တာနုပဿနာ</b> မည်၏။</p> <p>၄။ ဓမ္မသဘောတရားတို့၌ <b>အတ္တ</b>ဟု ဖောက်ဖောက်ပြန်ပြန် စွဲယူမှုဖြစ်ခြင်း ကို ပယ်တတ်သော ဓမ္မသဘောတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းတတ် ပိုင်းခြားယူ တတ်သော သတိသည် အရိယမဂ်ကြောင့် ပြီးစီးပြည့်စုံရ၏။ ထိုကြောင့် ထို သတိသည် <b>ဓမ္မာနုပဿနာ</b> မည်၏။</p> <p>ဤသို့လျှင် တစ်ခုတည်းသာလျှင်ဖြစ်သော အရိယမဂ်နှင့် ယှဉ်သော သတိသည် <b>သုဘ</b>, <b>သုခ</b>, <b>နိစ္စ</b>, <b>အတ္တ</b>ဟု စွဲယူတတ်သော ဝိပလ္လာသတရားတို့ကို ပယ်ခြင်းတည်းဟူသော လေးမျိုးသော ကိစ္စကို ပြီးစေတတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် <b>ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန်</b> <b>ဝေဒနာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန်</b> <b>စိတ္တာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန်</b> <b>ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန်</b> ဟူသော အမည်လေးမျိုး တို့ကို ရရှိပေ၏။ ထိုကြောင့် ထိုသတိကို လောကုတ္တရာ အရိယမဂ်ခဏ၌ တစ်ခုတည်းသော စိတ်၌သာလျှင် ရအပ်ကုန်၏ဟု ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇၃-၂၇၄။)</p> <p>အလုံးစုံသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါး ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကို ပရိညာ ပညာသုံးမျိုးဖြင့် ပိုင်းပိုင်းခြားခြား မသိပါက အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်နိုင် = သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲဒုက္ခ မကုန်နိုင် ဟူသော ဒေသနာတော်များနှင့် လည်းကောင်း, အဇ္ဈတ္တခန္ဓာငါးပါး သက်သက်ကို ဝိပဿနာရှုရုံမျှဖြင့်လည်း အရိယ မဂ်သို့ မဆိုက်နိုင်၊ ဗဟိဒ္ဓခန္ဓာငါးပါး သက်သက်ကို ဝိပဿနာရှုရုံမျှဖြင့်လည်း အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်နိုင်၊ ရုပ်တရား သက်သက်ကို ဝိပဿနာ ရှုရုံမျှဖြင့်လည်း အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်နိုင်၊ နာမ်တရား သက်သက်ကို ဝိပဿနာရှုရုံမျှဖြင့်လည်း အရိယမဂ်သို့ မဆိုက်နိုင်ဟူသော အဋ္ဌကထာအဖွင့်များနှင့် လည်းကောင်း ညှိနှိုင်း၍ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးကို အောက်ပါအတိုင်း မှတ်သားပါ။</p> <p>၁။ ရုပ်တရားကို အဦးမူ၍ ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးလျှင် အကြောင်း တရားတို့ကို ရှာဖွေလျက် အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ထိုရုပ်နာမ်တို့ကို လက္ခဏာယာဉ် သုံးချက်သို့တင်၍ ဝိပဿနာ ရှုခဲ့သော် <b>ကာယာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်</b>ကို ပွားများ အားထုတ်နေသည် မည်ပေသည်။</p> <p>၂။ တစ်ဖန် အထက်တွင် ရှင်းပြခဲ့သည့်အတိုင်း နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံ နည်းသုံးနည်းတို့တွင် ဝေဒနာကို အဦးမူ၍ နာမ်ရုပ်တို့ကို သိမ်းဆည်း ပြီးလျှင် အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေလျက် အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ထိုရုပ်နာမ်တို့ကို လက္ခဏာယာဉ် သုံးချက်သို့တင်၍ ဝိပဿနာရှုခဲ့သော် <b>ဝေဒနာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်</b>ကို ပွားများ အားထုတ်နေသည် မည်ပေသည်။</p> <p>၃။ အသိစိတ် ဝိညာဏ်ကို အဦးမူ၍ နာမ်ရုပ်တို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးလျှင် အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေလျက် အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ထိုရုပ် နာမ်တို့ကို လက္ခဏာယာဉ် သုံးချက်သို့တင်၍ ဝိပဿနာ ရှုခဲ့သော် <b>စိတ္တာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်</b>ကို ပွားများအားထုတ်နေသည် မည်ပေသည်။</p> <p>၄။ ဖဿကို အဦးမူ၍ နာမ်ရုပ်တို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးလျှင် အကြောင်းတရား တို့ကို ရှာဖွေလျက် အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ထိုရုပ်နာမ်တို့ကို လက္ခဏာယာဉ် သုံးချက်သို့တင်၍ ဝိပဿနာ ရှုခဲ့သော် <b>ဓမ္မာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်</b> ကို ပွားများ အားထုတ်နေသည် မည်ပေသည်။ နီဝရဏငါးပါးတို့ကို အဦးမူ၍, ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါးတို့ကို အဦးမူ၍ ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး သင်္ခါရတရားတို့ကို ဝိပဿနာ ရှုလျှင်သော်လည်းကောင်း, ခန္ဓာငါးပါးနည်း, အာယတန တစ်ဆယ့် နှစ်ပါးနည်း, သစ္စာနည်း စသည်တို့ဖြင့် ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး သင်္ခါရတရား တို့ကို ဝိပဿနာရှုလျှင်သော်လည်းကောင်း <b>ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာန်</b>ကိုပင် ပွားများနေသည် မည်ပေသည်။</p> <p>ဝေဒနာ, အသိစိတ်, ဖဿ သုံးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုး ဦးဆောင်သည့် နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် - ----</p> <p>၁။ ယင်း နာမ်တရားတို့၏ မှီရာ ဝတ္ထုရုပ်နှင့် အာရုံ ရုပ်တရားတို့ကို ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းထားပြီး ဖြစ်ရမည် ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်းကောင်း,<br> ၂။ ယင်း နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ယင်း နာမ်တရားတို့၏ မှီရာ ဝတ္ထုရုပ်တို့ကို တစ်ဖန် ပြန်သိမ်းဆည်း၍ ရုပ် နာမ်ကို ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်းကောင်း - ---- အထက်တွင် အကြိမ်ကြိမ် ရှင်းပြပြီး ဖြစ်ပေသည်။ သို့ဖြစ်ရကား - ----</p> <p>၁။ သတိပဋ္ဌာန်တစ်ပါးကို ပွားများ အားထုတ်ပါက သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးလုံး ကိုပင် အားထုတ်သည် မည်ပေသည် - ---- ဟူသော အချက်တစ်ရပ်,<br> ၂။ ခန္ဓာငါးပါးကို ပရိညာပညာသုံးမျိုးတို့ဖြင့် ထိုးထွင်းသိမြင်အောင် ရှုပွား နေခြင်းသည် သတိပဋ္ဌာန်တရားကို ပွားများအားထုတ်သည်ပင် မည်ပေသည် ဟူသော အချက်တစ်ရပ်,<br> ၃။ ခန္ဓာငါးပါး = ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို ပရမတ်သို့ ဆိုက်အောင် မသိမ်းဆည်း မရှုပွားနိုင်လျှင် အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်း ပရမတ်ခန္ဓာ ငါးပါး ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့တင်ကာ ဝိပဿနာ မရှု နိုင်လျှင် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးကို ပွားများအားထုတ်နေသည် မမည်ဟူသော အချက်တစ်ရပ်,<br> ဤ အချက်သုံးရပ်တို့ကား ဘုရားရှင်၏ တရားစစ် တရားမှန်ကို လိုလားတောင့်တလျက်ရှိသော နိဗ္ဗာန်တရားတော်မြတ်ကြီးကို မျှော်လင့်တောင့်တလျက်ရှိသော အသင်သူတော်ကောင်းသည် ရိုသေလေးမြတ်စွာ ဦးထိပ်ရွက် ပန်ဆင်လျက် မှတ်သားနာယူလေရာသည်။</p> <p>ဤတွင် အလျဉ်းသင့်၍ နားမရှုပ်ထွေးရန် ရည်ရွယ်၍ ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တံ ကျင့်စဉ် အကြောင်းကို အကျဉ်းချုပ်၍ ရေးသား တင်ပြအပ်ပါသည်။</p> --- <h3>ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တံ ကျင့်စဉ်</h3> <p><b>တသ္မာ တိဟ တေ ဗာဟိယ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ - --- ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ သုတေ သုတမတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ မုတေ မုတမတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ ဝိညာတေ ဝိညာတမတ္တံ ဘဝိဿတီတိ</b>။ (ဥဒါန၊၈၅။)</p> <p>ဘုရားရှင်သည် ဤ <b>ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တံ</b> ကျင့်စဉ်ကို မာလုကျပုတ္တသုတ္တန် (သံ၊၂၊၂၉၄။), ဗာဟိယသုတ္တန် (ဥဒါန၊၈၅။)တို့၌ ဟောကြားထားတော်မူခဲ့၏။ ယင်းကျင့်စဉ်၏ ဆိုလိုရင်းမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဧတ္ထ ဟိ ရူပါယတနံ ပဿိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဒိဋ္ဌံ နာမ၊ စက္ခုဝိညာဏံ ပန သဒ္ဓိံတံဒွါရိကဝိညာဏေဟိ ဒဿနဋ္ဌေန၊ တဒုဘယမ္ပိ ယထာပစ္စယံ ပဝတ္တမာနံ ဓမ္မမတ္တမေဝ၊ န ဧတ္ထ ကောစိ ကတ္တာ ဝါ ကာရေတာ ဝါ၊ ယတော တံ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စံ, ဥဒယဗ္ဗယပဋိပီဠနဋ္ဌေန ဒုက္ခံ, အဝသဝတ္တနဋ္ဌေန အနတ္တာတိ ကုတော တတ္ထ ပဏ္ဍိတဿ ရဇ္ဇနာဒီနံ ဩကာသောတိ။ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပါယော သုတာဒီသုပိ</b>။ (ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၈၂။)</p> <p>၁။ ရူပါရုံသည် မြင်အပ်သောကြောင့် <b>ဒိဋ္ဌ</b> မည်၏။<br> ၂။ စက္ခုဝိညာဏ်နှင့် တကွ ထိုစက္ခုဒွါရိကဝီထိ အတွင်း၌ တည်ရှိသော ဝိညာဏ်ဟူသမျှ (ထိုရူပါရုံကို ဆက်လက်အာရုံယူသည့် မနောဒွါရိက ဝိညာဏ်ဟူသမျှ)သည် ရူပါရုံကို မြင်တတ်သော အနက်သဘောကြောင့် <b>ဒိဋ္ဌ</b> မည်၏။</p> <p>အသင် ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်သည် - ----</p> <p>၁။ မြင်အပ်သော ရူပါရုံ, မြင်တတ်သော စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွွါရဝီထိ နာမ်တရားစု,<br> ၂။ ကြားအပ်သော သဒ္ဒါရုံ, ကြားတတ်သော သောတဒွါရဝီထိ မနော ဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု,<br> ၃။ တွေ့အပ်သော ဂန္ဓာရုံ, ရသာရုံ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ, တွေ့တတ်သော ဃာန ဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ, ဇိဝှါဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ, ကာယဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု,<br> ၄။ သိအပ်သော ဓမ္မာရုံ, သိတတ်သော မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု,<br> ဤ ရုပ်+နာမ်တရားတို့ကို ေ့ရှဦးစွာ သိမ်းဆည်းပါ။ သိမ်းဆည်းပြီးနောက် ယင်း<b>ဒိဋ္ဌ သုတ မုတ ဝိညာတ</b> တရားတို့ကို ဖြစ်စေတတ်သော <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b> စသော အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေလျက် အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်း <b>ဒိဋ္ဌ သုတ မုတ ဝိညာတ</b> တရားတို့ကို လက္ခဏာရေး သုံးတန်သို့တင်ကာ တွင်တွင်ကြီး ဝိပဿနာရှုပါ။ ဤသို့ ကျင့်သုံးနိုင်ခဲ့သော် အသင်သူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်၌ <b>ဒိဋ္ဌ သုတ မုတ ဝိညာတ</b> တရားတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ရာဂ ဒေါသ မောဟတို့ ဖြစ်ခွင့် မရှိနိုင်တော့ပေ။<b>ဒိဋ္ဌ သုတ မုတ ဝိညာတ</b> တရားတို့ကို အကြောင်းပြု၍ မဟာကုသိုလ် မနော ဒွါရိက ဝိပဿနာဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်တို့သာ အဆက်မပြတ် ဖြစ်ပေါ်နေပေ လိမ့်မည်။ ထို ဝိပဿနာဉာဏ်များသည် အရိယမဂ်သို့တိုင်အောင် အထွတ် အထိပ်သို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သော် အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တံ</b> ကျင့်စဉ်ကို ပြည့်ပြည့်စုံစုံ ကျင့်သုံးပြီးပင် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>သို့သော် အချို့အချို့သော ဆရာမြတ်တို့ကား မြင်လျှင် မြင်သည့် နေရာမှာသာ စိတ်ကို ထားပါ၊ နောက်ထပ် ဒီအာရုံပေါ်မှာ စိတ်တွေ မဖြစ်ပါ စေနဲ့ဟု ဆိုဆုံးမကြ၏။ ဤအချက်နှင့် ပတ်သက်၍ အနည်းငယ် ရှင်းလင်း တင်ပြလိုပေသည်။</p> <p><b>ဧကန္တေန ပန စက္ခုဝိညာဏမေဝ ဒဿနကိစ္စံ သာဓေတိ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၂၀။)</p> <p>ဧကန်အားဖြင့် စက္ခုဝိညာဏ်စိတ်သည်သာလျှင် ရူပါရုံကို မြင်ခြင်း <b>ဒဿနကိစ္စ</b>ကို ပြီးစီးစေနိုင်၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၂၀။)</p> <p>မြင်လျှင် မြင်သည့်နေရာမှာသာ စိတ်ကို ထားပါ၊ နောက်ထပ် ဒီအာရုံ ပေါ်မှာ စိတ်တွေ ထပ်မဖြစ်စေရဟု ဆိုသဖြင့် ထိုစကားကို အဓိပ္ပါယ်ပြန် လိုက်လျှင် ယင်း ရူပါရုံပေါ်၌ စက္ခုဝိညာဏ်သာ ဖြစ်ပါစေ၊ ကျန် ဝီထိစိတ်များ မဖြစ်ပါစေနဲ့ဟု ဆိုရာရောက်၏။ သာဝကတစ်ဦးသည် ထိုကဲ့သို့ ဖြစ်အောင် ကျင့်နိုင်ပါသလားဟု မေးရန် ရှိ၏။ အဖြေမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်၏။</p> <p><b>သစေ ပန ဘဝင်္ဂံ အာဝဋ္ဋေတိ၊ ကိရိယာမနောဓာတုယာ ဘဝင်္ဂေ အာဝဋ္ဋိတေ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနံ အပါပေတွာဝ အန္တရာ စက္ခုဝိညာဏေ ဝါ သမ္ပဋိစ္ဆနေ ဝါ သန္တီရဏေ ဝါ ဌတွာ နိဝတ္တိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝသေန ပန ဌတွာ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ စိတ္တာနိ ပဝတ္တန္တိ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀၉-၃၁၀၊၊)</p> <p>= ကိရိယာမနောဓာတ် အမည်ရသော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်သည် အကယ် ၍ ဘဝင်ကို လည်စေနိုင်သည် ရပ်တန့်စေနိုင်သည် ဖြစ်အံ့၊ ယင်းသို့ ဘဝင်ကို လည်စေနိုင် ရပ်တန့်စေနိုင်ခဲ့သော် <b>ဝုဋ္ဌော</b>သို့ မရောက်မူ၍သာလျှင် စပ်ကြား ကာလ၌ စက္ခုဝိညာဏ်၌သော်လည်းကောင်း သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၌သော်လည်းကောင်း သန္တီရဏ၌သော်လည်းကောင်း ရပ်တန့်၍ ဘဝင် ပြန်ကျလတ္တံ့ဟူသော ဤ အကြောင်းအရာ ဌာနသည် မရှိသည်သာတည်း။ အာရုံကို ဆုံးဖြတ်ခြင်း <b>ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနကိစ္စ</b>၏ အစွမ်းဖြင့် တစ်ကြိမ်နှစ်ကြိမ်သော <b>ဝုဋ္ဌော</b>စိတ်တို့သည် ဖြစ်ကြကုန်၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀၉-၃၁၀။)</p> <p>ဤ၌ အဋ္ဌကထာက ပရိတ္တာရုံ ဝီထိကို စံထား၍ ရေးသားတင်ပြထား ပေသည်။ ထိုကြောင့် စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရဟူသော ဒွါရနှစ်ခုတို့၌ ရူပါရုံသည် ရှေးရှူရိုက်ခတ်လာသည် ရှေးရှူထင်လာသည် ဖြစ်အံ့ - ---- ယင်း ရူပါရုံသည် ပရိတ္တာရုံ ဖြစ်အံ့ ဝုဋ္ဌောသို့ မရောက်ဘဲ, မဟန္တာရုံ ဖြစ်အံ့ ဇောသို့မရောက်ဘဲ, အတိမဟန္တာရုံ ဖြစ်အံ့ တဒါရုံသို့ မရောက်ဘဲ စပ်ကြားကာလ၌ ဝီထိစိတ်တို့၏ ရပ်တန့်သွားခြင်းမည်သည် မဖြစ်စကောင်းသည်သာ ဖြစ်၏။ သုတ မုတ အာရုံတို့၌လည်း နည်းတူမှတ်ပါ။ မနောဒွါရ၌ ထင်လာသော အာရုံသည် အဝိဘူတာရုံဖြစ်အံ့ ဇောသို့ မရောက်ဘဲ, ဝိဘူတာရုံ ဖြစ်အံ့ တဒါရုံသို့ မရောက်ဘဲ စပ်ကြားကာလ၌ ဝီထိစိတ်တို့၏ ရပ်တန့်သွားခြင်းမည်သည် မရှိ စကောင်းသည်သာ ဖြစ်၏။</p> <p>ဆိုင်ရာ ဒွါရ နှစ်ခု နှစ်ခု၌ ထင်လာသော အာရုံသည် - ----</p> <p>၁။ <b>ပရိတ္တာရုံ</b> ဖြစ်အံ့ ဝုဋ္ဌောတိုင်အောာင်,<br> ၂။ <b>မဟန္တာရုံ</b> ဖြစ်အံ့ ဇောတိုင်အောင်,<br> ၃။ <b>အတိမဟန္တာရုံ</b> ဖြစ်အံ့ တဒါရုံတိုင်အောင်,<br> မနောဒွါရ၌ ထင်လာသော အာရုံသည် - ----</p> <p>၁။ <b>ဝိဘူတာရုံ</b> ဖြစ်အံ့ တဒါရုံတိုင်အောင်,<br> ၂။ <b>အဝိဘူတာရုံ</b> ဖြစ်အံ့ ဇောသို့တိုင်အောင်</p> <p>ဖြစ်ပြီးမှသာလျှင် ဘဝင်သို့ သက်နိုင်၏။ ထိုကြောင့် - ----</p> <p>၁။ <b>ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တံ ဘဝိဿတိ</b> = မြင်လျှင် မြင်ကာမတ္တဖြစ်အောင် ကျင့်ပါ,<br> ၂။ <b>သုတေ သုတမတ္တံ ဘဝိဿတိ</b> = ကြားလျှင် ကြားကာမတ္တဖြစ်အောင် ကျင့်ပါ,<br> ၃။ <b>မုတေ မုတမတ္တံ ဘဝိဿတိ</b> = ထိလျှင် ထိကာမတ္တဖြစ်အောင် ကျင့်ပါ,<br> ၄။ <b>ဝိညာတေ ဝိညာတမတ္တံ ဘဝိဿတိ</b> = သိလျှင် သိကာမတ္တဖြစ်အောင် ကျင့်ပါ,<br> ဟူသည် - ---- မြင်လျှင် မြင်ကာမတ္တ၌သာ စိတ်ထားရမည်၊ ကြားလျှင် ကြားကာမတ္တ၌သာ စိတ်ထားရမည်၊ ထိလျှင် ထိကာမတ္တ၌သာ စိတ်ထားရ မည်၊ သိလျှင် သိကာမတ္တ၌သာ စိတ်ထားရမည် = စက္ခုဝိညာဏ်မျှသာ ဖြစ် စေရမည်၊ သောတဝိညာဏ်မျှသာ ဖြစ်စေရမည်၊ ဃာနဝိညာဏ်, ဇိဝှါဝိညာဏ်, ကာယဝိညာဏ်မျှသာ ဖြစ်စေရမည်၊ ရှေးသို့ ဆက်လက်၍ ဝီထိစိတ် များ မဖြစ်အောင်ကျင့်ရမည်ဟု ဆိုလိုသည်ကား မဟုတ်၊ အဟုတ်မှာမူ - ----</p> <p>၁။ မြင်အပ်သောတရား မြင်တတ်သောတရား,<br> ၂။ ကြားအပ်သောတရား ကြားတတ်သောတရား,<br> ၃။ ထိအပ်သောတရား ထိတတ်သောတရား,<br> ၄။ သိအပ်သောတရား သိတတ်သောတရား,<br> ဤတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးလျှင် ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူပြီးလျှင် ယင်းတို့၏ အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေလျက် အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော ယင်း <b>ဒိဋ္ဌ</b>, <b>သုတ</b>, <b>မုတ</b>, <b>ဝိညာတ</b>တရားတို့ကို လက္ခဏာယာဉ် သုံးချက်သို့ တင်၍ တွင်တွင်ကြီး ဝိပဿနာရှုပါဟုသာ ဆိုလိုရင်း ဖြစ်သည်ဟု မှတ်သားလေရာသည်။ <b>ဒိဋ္ဌ သုတ မုတ ဝိညာတ</b> တရားတို့၌ ရာဂ ဒေါသ မောဟတို့ မဖြစ်အောင် ကျင့်သည့် ကျင့်ထုံးဥပဒေသကြီး တစ်ခုပင် ဖြစ်သည်။</p> <p>ဘုရားရှင်၏ သာသနာတော်မြတ်ကြီးနှင့် အလွဲကြီး မလွဲရအောင်, အရှင်ဗာဟိယဒါရုစိရိယမထေရ်မြတ် အရှင်မာလုကျပုတ္တမထေရ်မြတ် အစ ရှိသော ရဟန္တာအရှင်မြတ်ကြီးတို့ ခိုလှုံစံဝင်တော်မူရာ ဖြစ်သော အရဟတ္တ ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်သော ကိုယ်၏အဖြစ်၌ပင်လျှင် ကိုယ်တိုင်မျက် မှောက်ပြု၍ နေနိုင်အောင် ကျင့်ကြံကြိုးကုတ် ပွားများအားထုတ်နိုင်ကြပါ စေသောဝ် ...။</p> <p>ဖားအောက်တောရဆရာတော်<br> စိတ္တလတောင်ကျောင်း<br> ဖားအောက်တောရ<br> ကောဇာသက္ကရာဇ် - ၁၃၆၇-ခုနှစ်</p> <p>__________</p> r1bxnfe1d2z02vail3xcoseszw2moip 0 5735 18768 2025-06-09T03:24:26Z Tejinda 173 "{{header | title = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း(က) | author = ဖားအောက်တောရဆရာတော် | override_author = | editor = | translator = | contribuor = | override_contributor = | section = | previous = [[နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း]] | p..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 18768 wikitext text/x-wiki {{header | title = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း(က) | author = ဖားအောက်တောရဆရာတော် | override_author = | editor = | translator = | contribuor = | override_contributor = | section = | previous = [[နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း]] | previous2 = | next = [[ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း(ခ)]] | next2 = | year = | notes = | edition = | categories = ဖားအောက်တောရ | shortcut = | portal = }} <p>နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါ</p> <p>နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်းကျင့်စဉ် (အကျဉ်းချုပ်) - အတွဲ (၅)</p> --- <h3>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း (က)</h3> <p><b>နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ</b>။</p> --- <h3>အပိုင်း (၁)</h3> <p>မဟာနိဒါနသုတ္တန်မှ ဗျာဒိတ်တော် အသံ</p> <p>အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ကုရုတိုင်း ကမ္မာသဓမ္မမည်သော နိဂုံးရွာကြီးကို ဆွမ်းခံရွာအဖြစ် အမှီပြု၍ သီတင်းသုံးစံနေတော်မူ၏။ မဟာနိဒါနသုတ္တန်ကို ဟောကြားတော်မူမည့် ထိုနေ့တွင် အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော် မြတ်သည် နေ့သန့်စင်တော်မူရာ အရပ်၌ ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေ ထိုင်နေတော်မူလျက် သောတာပတ္တိဖလသမာပတ်ကို ဝင်စားတော်မူ၏။ ထိုအခါဝယ် ပိုင်းခြားထားသော အချိန်ကာလစေ့သဖြင့် သောတာပတ္တိဖလသမာပတ်မှ ထတော်မူသောအခါ ပစ္စယာကာရ အမည်ရသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်၌ ဉာဏ်ကို စေလွှတ်တော်မူ၏။ ထိုအရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်သည် ---</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>မှသည် <b>ဇရာမရဏ</b>သို့ (အနုလောမ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်နည်း)</p> <p>၂။ <b>ဇရာမရဏ</b>မှသည် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>သို့ (ပဋိလောမ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်နည်း)</p> <p>၃။ အစွန်းနှစ်ဖက်မှသည် အလယ်သို့ (အနုလောမ ပဋိလောမ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်နည်း)</p> <p>၄။ အလယ်မှသည် အစွန်းနှစ်ဖက်သို့ (အနုလောမ ပဋိလောမ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်နည်း)</p> <p>ရောက်စေလျက် သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါ (၁၂)ရပ်ကို လက္ခဏာရေးသုံးတန် တစ်လှည့်စီ တင်ကာ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်တော် မူ၏။ ထိုသို့ ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်တော်မူသော အရှင်အာနန္ဒာကိုယ်တော်မြတ်၏ ဉာဏ်၌ ပစ္စယာကာရအမည်ရသော ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှုပဋိစ္စ သမုပ္ပါဒ် သဘောတရားသည် ပေါ်လွင်ထင်ရှားသကဲ့သို့ ထင်လာတော်မူ၏။ ဤအခြင်းအရာကို အကြောင်းအတ္ထုပ္ပတ်ပြု၍ မြတ်စွာဘုရားကို တင်ပြ လျှောက်ထားခဲ့သော် တရားကောင်း တစ်ပုဒ်ကို နာကြားခွင့် ရရှိလိမ့်မည် ဟူသော မျှော်မှန်းချက်ဖြင့် ညနေချမ်းအခါ ဘုရားရှင်ထံတော်သို့ ချဉ်းကပ်၍ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်လျက် မြတ်စွာဘုရား ရှင်အား ဤစကားကို လျှောက်ထား၏။</p> <p>ဘုန်းတော်နေဝန်း ထွန်းလင်း တောက်ပတော်မူပါပေသော မြတ်စွာဘုရား ...အံ့ဩဖွယ်ရှိပါပေစွ၊ မြတ်စွာဘုရား ...မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်ပါပေစွ၊ မြတ်စွာဘုရား ...ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် တရားတော်သည် အလွန်နက်လည်း နက်နဲပါ၏။ အလွန်နက်နဲသော အသွင်လည်း ရှိပါ၏။ သို့ဖြစ်ပါလျက် တပည့် တော်၏ ဉာဏ်ထဲ၌ တိမ်တိမ်ကလေးကဲ့သို့ပင် ထင်နေပါသည် မြတ်စွာဘုရားဟု လျှောက်ထား၏။</p> <p>ထိုအခါ ဘုရားရှင်သည် အရှင်အာနန္ဒာကိုယ်တော်မြတ်အား မဟာနိဒါနသုတ္တန် ဒေသနာတော်ကို ဟောကြားပြသပေးတော်မူ၏။ ထိုသုတ္တန်မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြလိုသော အချက်မှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်၏။</p> <p><b>မာ ဟေဝံ အာနန္ဒ အဝစ၊ မာ ဟေဝံ အာနန္ဒ အဝစ။ ဂမ္ဘီရော စာယံ အာနန္ဒ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော စ၊ ဧတဿ အာနန္ဒ ဓမ္မဿ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမယံ ပဇာ တန္တာကုလကဇာတာ ကုလဂဏ္ဌိကဇာတာ မုဉ္စပဗ္ဗဇဘူတာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ</b>။ (ဒီ၊၂၊၄၇။)</p> <p><b>အနနုဗောဓာတိ ဉာတပရိညာဝသေန အနနုဗုဇ္ဈနာ။ အပ္ပဋိဝေဓာတိ တီရဏပ္ပဟာနပရိညာဝသေန အပ္ပဋိဝိဇ္ဈနာ</b>။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၅။)</p> <p>အာနန္ဒာ ... ဤသို့မဆိုလင့်၊ အာနန္ဒာ ... ဤသို့ မဆိုလင့်။ ဤ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် တရားတော်သည် နက်လည်း နက်နဲ၏။ နက်နဲသည့် အတွက်ကြောင့် နက်နဲသော အသွင်လည်း ရှိ၏။ အာနန္ဒာ ...ထိုကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ကို -</p> <p>၁။ <b>ဉာတပရိညာ</b>,</p> <p>၂။ <b>တီရဏပရိညာ</b>,</p> <p>၃။ <b>ပဟာနပရိညာ</b></p> <p>ဟူသော ပရိညာဉာဏ်ပညာ သုံးမျိုးတို့ဖြင့် လျော်စွာ ထိုးထွင်း မသိခြင်းကြောင့် မဂ်ဆိုက် ဖိုလ်ဆိုက် ထွင်းဖောက် မသိခြင်းကြောင့် ဤသတ္တဝါ အပေါင်းသည် ဤသို့ကလောက် ရှည်လျားလှစွာသော သံသရာခရီးထဲ၌ ချည်ခင်ထွေးကဲ့သို့ ဖြစ်၍ စာပေါင်းသိုက်ကဲ့သို့ ဖြစ်၍ ဖြူဆံမြက် ပြိတ်မြက် ကဲ့သို့ဖြစ်၍ မကောင်းမှုပြုသူ ဒုစရိုက်သမားတို့၏ လားရောက်ရာဖြစ်သော, အလိုအာသာဆန္ဒကင်းလျက် ဖရိုဖရဲ ပြိုကွဲပျက်စီးလျက် ကျရောက်ရာ ဖြစ်သော အပါယ်ဒုဂ္ဂတိသံသရာကိုလည်းကောင်း, အပါယ်မှကြွင်းသော သုဂတိ သံသရာကိုလည်းကောင်း မကျော်လွှား မလွန်မြောက်နိုင်ဘဲ ရှိချေ၏။ (ဒီ၊၂၊၄၇။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ဒေသနာတော်ကိုပင် ကိုးကား၍ အဋ္ဌကထာကြီးများ ကလည်း အောက်ပါအတိုင်း ဆုံးဖြတ်ချက် ချထားတော်မူကြပြန်၏။</p> <p><b>ဉာဏာသိနာ သမာဓိပဝရသိလာယံ သုနိသိတေန ---</b></p> <p><b>ဘဝစက္ကမပဒါလေတွာ၊ အသနိဝိစက္ကမိဝ နိစ္စနိမ္မထနံ။</b></p> <p><b>သံသာရဘယမတီတော၊ န ကောစိ သုပိနန္တရေပျတ္ထိ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၉။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၁။)</p> <p>= သမာဓိတည်းဟူသော မြတ်သော ကျောက်ဖျာထက်၌ မြမြထက် အောင် ကောင်းစွာသွေး၍ ထားအပ်သော ဉာဏ်တည်းဟူသော သန်လျက် ဖြင့် မိုးကြိုးစက်ဝန်းကဲ့သို့ သတ္တဝါတို့ကို အမြဲမပြတ် ညှဉ်းပန်း နှိပ်စက်တတ် သော ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သံသရာစက်ရဟတ်ကို မဖောက်ခွဲနိုင်ဘဲ သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲ ဘေးဆိုးကြီးကို ကျော်လွှားလွန်မြောက် သွားနိုင်သော တစ်စုံတစ်ယောက်သောသူမည်သည် အိပ်မက်၏ အတွင်း၌သော်မျှလည်း မရှိခဲ့စဖူးပေ။(အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၉။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၁။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာတို့နှင့်အညီ တရားစစ် တရားမှန်ကို လိုလားတောင့်တလျက်ရှိသော နိဗ္ဗာန်ချမ်းသာ တရားတော်မြတ်ကြီးကို အရယူလိုသည့် အာသာဆန္ဒ ပြင်းပြလျက်ရှိသော အသင်သူတော်ကောင်း သည် ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားတို့ကို အနုဗောဓဉာဏ် အမည်ရသော <b>ဉာတပရိညာ</b>၊ ပဋိဝေဓဉာဏ် အမည်ရသော <b>တီရဏပရိညာ ပဟာနပရိညာ</b> ဤပရိညာဉာဏ်ပညာ သုံးမျိုးတို့ဖြင့် ပိုင်းပိုင်း ခြားခြား သိအောင် ကြိုးပမ်းရတော့မည်သာ ဖြစ်၏။ အနုဗောဓဉာဏ်ဖြင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ထပ်ကာထပ်ကာ မသိခြင်းကြောင့် ပဋိဝေဓဉာဏ်ဖြင့် မဂ်ဆိုက် ဖိုလ်ဆိုက်သည့်တိုင်အောင် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် မသိခြင်းကြောင့် သံသရာမှ မကျော်လွှား မလွန်မြောက်နိုင်ဟု ဘုရားရှင် ကိုယ်တော် တိုင်က ဟောကြားထားတော်မူခြင်းကြောင့် သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရေး အတွက် အနုဗောဓသိ ပဋိဝေဓသိတို့ဖြင့် အသိကြီး သိအောင် ကြိုးပမ်းရ တော့မည်သာ ဖြစ်၏။ အနုမာန မှန်းဆ၍သာ သိအောင် ကြိုးစားအားထုတ် ရမည်လည်းမဟုတ်၊ ဆရာအပြောနှင့်သာ ပါးစပ်ဟ၍ လွမ်းနေရမည့် လုပ်ငန်းခွင်လည်း မဟုတ်ဟု သဘောပေါက်ပါလေ။</p> --- <h3>သောတာပန်ဟူသည်</h3> <p>နက်ယောင်နှင့် နက်, ခက်ယောင်နှင့် ခက်လျက်ရှိသော ဤ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောတရားသည် အဘယ်အကြောင်း ကြောင့် အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်၏ အသိဉာဏ်၌ တိမ်သကဲ့သို့ လွယ် သကဲ့သို့ ပေါ်လွင်ထင်ရှား၍ နေရပါသနည်းဟု မေးရန်ရှိ၏။ အဖြေမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်၏။</p> <p><b>ထေရဿ ဟိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဂမ္ဘီရောပိ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ ဥတ္တာနောတိ ဥပဋ္ဌာတိ။ ကတမေဟိ စတူဟိ၊ ပုဗ္ဗူပနိဿယသမ္ပတ္တိယာ၊ တိတ္ထဝါသေန၊ သောတာပန္နတာယ၊ ဗဟုဿုတဘာဝေနာတိ</b>။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၈)</p> <p>နက်ယောင်နှင့် နက်, ခက်ယောင်နှင့် ခက်လျက်ရှိသောဤကြောင်းကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားသည် အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်၏ အသိဉာဏ်၌ လေးမျိုးသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် ပေါ်လွင် ထင်ရှားသကဲ့သို့ ဖြစ်၍ တည်ရှိနေပေသည်။ အဘယ်အကြောင်းတရား လေးမျိုးတို့နည်းဟူမူ ---</p> <p>၁။ <b>ပုဗ္ဗူပနိဿယသမ္ပတ္တိ</b> = ရှေးရှေးဘဝက ဖြည့်ကျင့်ဆည်းပူးအပ်ခဲ့သော ပါရမီတရားအပေါင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်း,</p> <p>၂။ <b>တိတ္ထဝါသ</b> = သာသနာတော်၏ ဆိပ်ကမ်းကောင်းကြီးများကို အမြဲ မပြတ် မှီဝဲဆည်းကပ်ခြင်း,</p> <p>၃။ <b>သောတာပန္နတာ</b> = သောတာပန်ဖြစ်တော်မူခြင်း,</p> <p>၄။ <b>ဗဟုဿုတဘာဝ</b> = ဗဟုဿုတများပြားတော်မူခြင်း,</p> <p>ဤအကြောင်းတရား (၄)မျိုးတို့ကြောင့် နက်ယောင်နှင့် နက်, ခက်ယောင်နှင့် ခက်လျက်ရှိသော ဤကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားသည် အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်၏ အသိဉာဏ်၌ ပေါ်လွင် ထင်ရှားသကဲ့သို့ တည်ရှိနေပေသည်။</p> <p>၁။ <b>ပုဗ္ဗူပနိဿယသမ္ပတ္တိ</b> = အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်သည်ကား ပဒုမုတ္တရ ဘုရားရှင်၏ သာသနာတော်တွင်းမှ စတင်၍ ကမ္ဘာတစ်သိန်းနှင့် ချီလျက် ဧတဒဂ်ငါးတန် ဘွဲ့ထူးခံနိုင်ရန်အတွက် ပါရမီအလီလီတို့ကို ဖြည့် ကျင့် ဆည်းပူးတော်မူခဲ့၏။ ထို့ကြောင့် အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်၏ သန္တာန်၌ ဧတဒဂ်ငါးတန် ဘွဲ့ထူးခံနိုင်သည့် မဟာသာဝကဗောဓိဉာဏ် အတွက် ရည်ရွယ်တောင့်တ၍ ရှေးရှေးဘဝပေါင်းများစွာက ဖြည့်ကျင့်ဆည်းပူး အပ်ခဲ့သော ပါရမီတရားအပေါင်းသည်လည်း ပြည့်ဝစုံညီလျက် ရှိနေ၏။ဤသည်မှာလည်း အကြောင်းတစ်ရပ်ဖြစ်၏။</p> <p>၂။ <b>တိတ္ထဝါသ</b> = နိဗ္ဗာန်သို့သွားရာ ဆိပ်ကမ်းကောင်းကြီးများကို တိတ္ထ ဟုဆို၏။ သာသနာတော်တွင် နိဗ္ဗာန်သို့သွားရာလမ်းကို စနစ်တကျ ညွှန်ကြား ပြသပေးတော်မူတတ်သော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်နှင့် အဂ္ဂသာဝက မဟာ သာဝကကြီးတို့သည်လည်း နိဗ္ဗာန်ဟူသည့် ထိုမှာဘက်ကမ်းသို့ ကူးသွားဖို့ရန် ဆိပ်ကမ်းကြီးများနှင့် တူသောကြောင့် တိတ္ထဟူသော အမည်ထူးကို ရရှိတော် မူကြ၏။ ယင်းတိတ္ထအမည် ရရှိတော်မူကြသော ဆရာသမားတို့ထံသို့ချဉ်းကပ် မှီခိုလျက် နေထိုင်ခြင်းကို <b>တိတ္ထဝါသ</b>ဟု ဆို၏။ အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော် မြတ်ကား ယင်းတိတ္ထဝါသဟူသော ဂုဏ်ထူးနှင့်လည်း ပြည့်စုံတော်မူ၏။ အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်သည် ဘုရားရှင်ထံသို့ ဖြစ်စေ, အရှင်သာရိပုတ္တရာ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန အရှင်မဟာကောဋ္ဌိက အရှင်မဟာပုဏ္ဏ အစ ရှိသော အဂ္ဂသာဝက မဟာသာဝကကြီးများထံသို့ ဖြစ်စေ ဤဆရာမြတ် ကြီးတို့၏ အထံ၌ ---</p> <p>(က) <b>ဥဂ္ဂဟဏ</b> = ပါဠိတော်ကို သင်ယူခြင်း,<br> ( ခ ) <b>သဝန</b> = ပါဠိတော်၏အနက် (= အတ္ထကထာ = အဋ္ဌကထာ)ကို ကြားနာခြင်း,<br> ( ဂ ) <b>ပရိပုစ္ဆန</b> = အထုံးအဖွဲ့သဖွယ် ခက်ခဲသော အရာဌာနတို့၌ အနက် အဓိပ္ပါယ် အတ္ထကထာကို (= အဋ္ဌကထာ)ကို ထပ်မံမေးမြန်းခြင်း,<br> (ဃ) <b>ဓာရဏ</b> = ပါဠိတော်ကိုလည်းကောင်း ပါဠိတော်၏အနက် အဋ္ဌကထာကိုလည်းကောင်း စိတ်၌ ထားခြင်း = နှုတ်ငုံဆောင်ထားခြင်း,</p> <p>ဤသို့လျှင် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဤပါဠိတော် အဋ္ဌကထာတို့ကို စနစ်တကျ သင်ယူထားတော်မူပေသည်။ နှုတ်တက်ရအောင် ဆောင်ထား တော်မူသည်။ ဤအကြောင်းကြောင့်လည်း အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ် ကြီး၏ အသိဉာဏ်၌ နက်ယောင်နှင့် နက်သော, ခက်ယောင်နှင့် ခက်သော ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားသည် ပေါ်လွင်ထင်ရှားသကဲ့သို့ တိမ်သကဲ့သို့ တည်ရှိနေပေသည်။(ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၃။)</p> <p>၃။ <b>သောတာပန္နတာ</b> = သောတာပန်ဖြစ်တော်မူခြင်း၊</p> <p><b>သောတာပန္နာနဉ္စ နာမ ပစ္စယာကာရော ဥတ္တာနကောဝ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အယဉ္စ အာယသ္မာ သောတာပန္နော</b>။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၃။)</p> <p><b>သောတာပန္နာနဉ္စ။ ပ ။ ဥပဋ္ဌာတိ တတ္ထ သမ္မောဟဝိဒ္ဓံသနေန၊ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ၊ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ အတ္တပစ္စက္ခဝသေန ဥပဋ္ဌာနတော</b>။ (ဒီ၊ဋီ၊၂၊၈၄။)</p> <p>သောတာပန်သာ မှန်ပါစေ၊ သောတာပန်ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ သန္တာန်၌လည်း ပစ္စယာကာရ အမည်ရသော ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားမည်သည် ပေါ်လွင်ထင်ရှားသည်ဖြစ်၍သာလျှင် တည်နေ ပေ၏။ အကြောင်းမူ ထိုသမုဒယသစ္စာ အမည်ရသော ကြောင်း-ကျိုး ဆက် နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရား၌ မသိအောင် ဖုံးလွှမ်းထားတတ်သည့် မောဟတရားကို သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်က အပြီးတိုင် ဖျက်ဆီး ပယ်သတ် ထားပြီး ဖြစ်ရကား သမုဒယဓမ္မ မှန်သမျှသည် နိရောဓဓမ္မသာတည်းဟု ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်သည်၏ အစွမ်းဖြင့် အသိဉာဏ်၌ ထင်ရှားနေသောကြောင့်တည်း။ အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်သည်လည်း သောတာပန်ဖြစ်တော်မူ၏။ ထို့ကြောင့် အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်၏ အသိဉာဏ်၌ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရား တို့သည် ပေါ်လွင်ထင်ရှား၍ နေပေသည်။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် မိမိကိုယ်ကို မိမိ သောတာပန်ဟု ယူဆလျှင် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့ကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b> ဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်လျက် သိ-မသိကို မိမိ ကိုယ်ကို မိမိ မေးကြည့်ပါ။ ထိုသို့ မေးကြည့်ရာ၌ ---</p> <p>အတိတ်က ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော <b>အဝိဇ္ဇာ-တဏှာ-ဥပါဒါန်-သင်္ခါရ- ကံ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားကြောင့် <b>ဝိညာဏ်-နာမ်ရုပ်-သဠာယတန- ဖဿ-ဝေဒနာ</b>ဟူသော ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား ထင်ရှားဖြစ်ပုံကိုလည်းကောင်း, ပစ္စုပ္ပန်တွင် ပြုစုပျိုးထောင်လိုက်သော <b>အဝိဇ္ဇာ-တဏှာ-ဥပါဒါန်-သင်္ခါရ-ကံ</b>ကြောင့် နောင်အနာဂတ်တွင် <b>ဝိညာဏ်-နာမ်ရုပ်-သဠာယတန-ဖဿ-ဝေဒနာ</b>ဟူသော အကျိုးတရား ထင်ရှားဖြစ်ပုံကိုလည်းကောင်း --</p> <p><b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် မသိပါ၊ ဆရာ အပြောနှင့်သာ လွမ်းနေရသည့် အဆင့်တွင်သာ ရှိပါသေးသည်ဟု အဖြေ ထွက်ခဲ့လျှင် ဗေဒင်မေးစရာ မလိုပါ၊ မိမိကိုယ်ကို မိမိ ဘုရားရှင် ဆိုလိုသော သောတာပန်အစစ်ကား မဟုတ်သေးဟုသာ ဆုံးဖြတ်ပါ။ အကြောင်းမူ - ဘုရားရှင်၏ တပည့်သား သာဝကအစစ် ဖြစ်တော်မူကြကုန်သော အရိယာ သူတော်ကောင်းတို့သည် ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘော တရားတို့ကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်တော်မူပြီး ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။</p> <p>၄။ <b>ဗဟုဿုတဘာဝ</b> = ဗဟုဿုတများပြားတော်မူခြင်း၊</p> <p><b>ဗဟုဿုတာနဉ္စ စတုဟတ္ထေ ဩဝရကေ ပဒီပေ ဇလမာနေ မဉ္စပီဌံ ဝိယ နာမရူပပရိစ္ဆေဒေါ ပါကဋော ဟောတိ၊ အယဉ္စ အာယသ္မာ ဗဟုဿုတာနံ အဂ္ဂေါ ဟောတိ၊ ဗာဟုဿစ္စာနုဘာဝေနပိဿ ဂမ္ဘီရောပိ ပစ္စယာကာရော ဥတ္တာနကော ဝိယ ဥပဋ္ဌာသိ</b>။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၃။)</p> <p><b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒေါတိ သဟ ပစ္စယေန နာမရူပဿ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ အဝဗောဓော</b>။ (ဒီ၊ဋီ၊၂၊၈၄။)</p> <p>လေးတောင်ခန့်ရှိသော တိုက်ခန်း၏အတွင်း၌ ဆီမီးကို ညှိထွန်းလိုက် သည်ရှိသော် ယင်းတိုက်ခန်း၏အတွင်း၌ တည်ရှိသော ခုတင်ညောင်စောင်း, ကုလားထိုင်အင်းပျဉ်ကို ထင်ထင်ရှားရှား တွေ့မြင်ရသကဲ့သို့ --- ဤဥပမာ အတူပင် ဗဟုဿုတရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏အသိဉာဏ်၌ အကြောင်းတရားနှင့် တကွသော နာမ်ရုပ်ကို ပိုင်းပိုင်းခြားခြားသိမှုသည် = <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b> နှင့် <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b>သည် ထင်ရှားနေသည်သာဖြစ်၏။ ဤအရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်သည်လည်း ဗဟုဿုတရှိကြကုန်သော ရဟန်းတော်အပေါင်း တို့တွင် အသာဆုံး အမြတ်ဆုံး ဧတဒဂ်ဘွဲ့ရပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်တော်မူ၏။ ယင်းဗာဟုဿစ္စမင်္ဂလာ၏ စွမ်းအားရှိန်စော် အာနုဘော်ကြောင့်လည်း အရှင်အာနန္ဒာ ကိုယ်တော်မြတ်၏ အသိဉာဏ်၌ နက်ယောင်နှင့် နက်, ခက်ယောင်နှင့် ခက် သော ပစ္စယာကာရအမည်ရသော ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားသည်လည်း ပေါ်လွင်ထင်ရှားသကဲ့သို့ တိမ်သကဲ့သို့ တည်ရှိ နေပေသည်။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၃။ ဒီ၊ဋီ၊၂၊၈၄။)</p> --- <h3>ဗဟုဿုတဟူသည်</h3> <p><b>ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ သုတဓနံ၊ ဣဓ ဘိက္ခဝေ အရိယသာဝကော ဗဟုဿုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော၊ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ မဇ္ဈေကလျာဏာ ပရိယောသာနကလျာဏာ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ၊ တထာရူပါဿ ဓမ္မာ ဗဟုဿုတာ ဟောန္တိ ဓာတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ သုတဓနံ</b>။ (အံ၊၂၊၃၉၉။)</p> <p><b>ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါတိ အတ္ထတော စ ကာရဏတော စ ပညာယ သုဋ္ဌု ပဋိဝိဒ္ဓါ ပစ္စက္ခံ ကတာ</b>။ (အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၆၄။)</p> <p><b>သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါတိ နိဇ္ဇဋံ နိဂ္ဂုမ္ဗံ ကတွာ သုဋ္ဌု ယာထာဝတော ပဋိဝိဒ္ဓါ</b>။ (အံ၊ဋီ၊၂၊၃၆၂။)</p> <p>ရဟန်းတို့ ...အကြားအမြင် သုတဥစ္စာဟူသည် အဘယ်နည်း။</p> <p>ရဟန်းတို့ ...ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် = တစ်နည်း အရိယာဖြစ်တော်မူသော ငါဘုရားရှင်၏ တပည့်သာဝကသည် အကြား+ အမြင် = ဗဟုဿုတကို ဆောင်ထား၏။ အကြား+အမြင် = ဗဟုဿုတကို ဆည်းပူး၏။ (သီလကျင့်စဉ်ဟူသော) အစ၏ကောင်းခြင်း, (သမာဓိကျင့်စဉ် ဟူသော) အလယ်၏ကောင်းခြင်း, (ပညာကျင့်စဉ်ဟူသော) အဆုံး၏ကောင်း ခြင်းရှိသော အနက်နှင့်လည်း ပြည့်စုံ သဒ္ဒါနှင့်လည်း ပြည့်စုံသော အပိုအလို မရှိ ထက်ဝန်းကျင်ပြည့်စုံသော, ထက်ဝန်းကျင်စင်ကြယ်သော သီလ သမာဓိ ပညာ သိက္ခာသုံးရပ် အကျင့်မြတ်ဟူသော သာသနဗြဟ္မစရိယ, အရိယမဂ် တည်းဟူသော မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယ ဤနှစ်မျိုးသော ဗြဟ္မစရိယဟူသော မြတ်သော အကျင့်ကို ဖော်ပြတတ်သော တရားဒေသနာတော်တို့ကို များစွာ ကြားနာ ဖူး၏။ အာဂုံဆောင်ထား၏။ နှုတ်ဖြင့် လေ့ကျက်ထား၏။ စိတ်ဖြင့် အဖန်ဖန် အထပ်ထပ် ရှုပွားထား၏။ ပရမတ္ထတရားကိုယ် အနက်သဘောအားဖြင့်လည်း ကောင်း အကြောင်းတရားအားဖြင့်လည်းကောင်း <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်ထား၏။ ရဟန်းတို့ ...ဤသည်ကို အကြားအမြင် သုတဥစ္စာဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ (အံ၊၂၊၃၉၉။)</p> <p>ဤဒေသနာတော်များနှင့်အညီ အကြား+အမြင် = ဗဟုဿုတရှိသော = အာဂမသုတဟူသော သင်သိ = အကြား, အဓိဂမသုတဟူသော ကျင့်သိ = အမြင်ရှိသော သူတော်ကောင်းသည်လည်း <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b>နှင့် <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b>ကို ရရှိထားပြီးသာဖြစ်သည်။ ဗဟုဿုတရှိသူကား ဒုက္ခသစ္စာ အမည်ရသည့် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါး ရုပ်တရားနာမ်တရားတို့ကိုလည်း ပရမတ် သို့ဆိုက်အောင် ပရမတ္ထတရားကိုယ် အနက်သဘောအားဖြင့် <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်ထားပြီး ဖြစ်၏။ သမုဒယသစ္စာ အမည်ရသည့် အကြောင်းတရားတို့ကိုလည်း <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်ထားပြီး ဖြစ်၏။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏သန္တာန်၌လည်း ဤ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားသည် ပေါ်လွင်ထင်ရှားစွာ တည်ရှိနေပေသည်။</p> <p>ထို့ကြောင့် သောတာပန် အစရှိသော အရိယာသူတော်ကောင်း ဖြစ်ရေးအတွက်လည်းကောင်း၊ သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲဒုက္ခမှ ကျော်လွှားလွန်မြောက် နိုင်ရေး အတွက်လည်းကောင်း အသင်သူတော်ကောင်းသည် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့ကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်အောင် ကြိုးပမ်းရတော့မည်ဖြစ်၏။ ပရိညာပညာ သုံးမျိုးတို့ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းခြားခြား သိအောင် ကြိုးပမ်းရတော့မည် ဖြစ်၏။ ပရိညာတို့သည်ကား လောကီပရိညာ လောကုတ္တရာပရိညာဟု နှစ်မျိုး ပြား၏။ တစ်ဖန် လောကီပရိညာ သုံးမျိုး လောကုတ္တရာပရိညာ သုံးမျိုးဟု သုံးမျိုးစီ ရှိပြန်၏။</p> --- <h3>လောကီပရိညာ သုံးပါး</h3> <p>၁။ <b>ဉာတပရိညာ</b> --- <b>အဝိဇ္ဇာ, သင်္ခါရ, ဝိညာဏ်, နာမ်ရုပ်, သဠာယတန, ဖဿ, ဝေဒနာ, တဏှာ, ဥပါဒါန်, ဘဝ, ဇာတိ, ဇရာမရဏ</b>စသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါရပ်တို့၏ လက္ခဏ-ရသ-ပစ္စုပဋ္ဌာန်-ပဒဋ္ဌာန်တို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် ကြိတ်ခြေနိုင် သိမ်းဆည်းရှုပွားနိုင်လျှင် ထိုဉာဏ်မှာ <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b> ပင်တည်း။</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b>ဖြစ်ပုံ၊ <b>သင်္ခါရ</b>ကြောင့် <b>ဝိညာဏ်</b>ဖြစ်ပုံ၊ <b>ဝိညာဏ်</b> ကြောင့် <b>နာမ်ရုပ်</b>ဖြစ်ပုံ စသည့် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောကို ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်လျှင် ထိုအသိဉာဏ်မှာ <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟ ဉာဏ်</b>ပင်တည်း။ ယင်းနာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်နှင့် ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ် နှစ်မျိုး တို့သည်ကား ဉာတပရိညာ မည်၏။ ဝိပဿနာဉာဏ်၏ အရှုခံအာရုံ ဖြစ်သော သိသင့်သိထိုက်သော သင်္ခါရတရားတို့ကို ပိုင်းပိုင်းခြားခြား ထိုးထိုး ထွင်းထွင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ထိုးထွင်းသိမြင်တတ်သော ဉာဏ်များ ဖြစ်သော ကြောင့် <b>ဉာတပရိညာ</b> မည်ပေသည်။</p> <p>၂။ <b>တီရဏပရိညာ</b> ---<b>အဝိဇ္ဇာ</b>၊ <b>သင်္ခါရ</b> အစရှိသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါ (၁၂)ရပ်တို့၏ <b>အနိစ္စ</b>အခြင်းအရာ <b>ဒုက္ခ</b>အခြင်းအရာ <b>အနတ္တ</b>အခြင်းအရာ တို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အနိစ္စဟုလည်းကောင်း, ဒုက္ခဟုလည်းကောင်း, အနတ္တဟုလည်းကောင်း စူးစမ်းဆင်ခြင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချနိုင်သော <b>သမ္မသနဉာဏ်</b>နှင့် <b>ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်</b> နှစ်ပါးသည် <b>တီရဏပရိညာ</b> မည်၏။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါရပ်တို့၏ <b>အနိစ္စ</b>အခြင်းအရာ <b>ဒုက္ခ</b>အခြင်းအရာ <b>အနတ္တ</b> အခြင်းအရာတို့ကို စူးစမ်းဆင်ခြင် ဆုံးဖြတ်လျက် ပိုင်းပိုင်းခြားခြား ထိုးထိုး ထွင်းထွင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိတတ်သော ဉာဏ်ပညာပင် ဖြစ်သည်။</p> <p>၃။ <b>ပဟာနပရိညာ</b> ---ယင်းပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်အင်္ဂါရပ်တို့၏ အပျက်သက်သက်ကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ လက္ခဏာရေးသုံးတန် တစ်လှည့်စီ တင်ကာ ကြိတ်ခြေနေသော <b>ဘင်္ဂဉာဏ်</b>မှစ၍ အထက်ပိုင်း ဝိပဿနာဉာဏ် တို့သည်ကား ပယ်သင့်ပယ်ထိုက်သော ကိလေသာတို့ကို တဒင်္ဂအားဖြင့် ပယ်စွန့်လျက် သိသင့်သိထိုက်သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါရပ်တို့၏ <b>အနိစ္စ</b> အခြင်းအရာ <b>ဒုက္ခ</b>အခြင်းအရာ <b>အနတ္တ</b>အခြင်းအရာတို့ကို ပိုင်းပိုင်းခြားခြား ထိုးထိုးထွင်းထွင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိမြင်တတ်သောကြောင့် <b>ပဟာန ပရိညာ</b> မည်၏။ ဤကား လောကီပရိညာ သုံးပါးတည်း။</p> --- <h3>လောကုတ္တရာ ပရိညာ သုံးပါး</h3> <p>၁။ ဤလောကီပရိညာပညာဟူသော ဝိပဿနာဉာဏ်တို့၏အဆုံး၌ နိဗ္ဗာန် ကို အာရုံယူ၍ အရိယမဂ်တရားသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာသော် ယင်းအရိယ မဂ်တရားသည် ပယ်သင့် ပယ်ထိုက်သော ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ ကိလေသာတို့ကို သမုစ္ဆေဒအားဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ပယ်သတ်လျက် သိသင့်သိထိုက်သော အသင်္ခတဓာတ် အငြိမ်းဓာတ် နိဗ္ဗာန်ကို ပိုင်းပိုင်းခြားခြား ထိုးထိုးထွင်းထွင်း ရှင်းရှင်း လင်းလင်း ထွင်းဖောက်သိမြင်၏။ သို့အတွက် အရိယမဂ်တရားသည် မုချ အားဖြင့် <b>ပဟာနပရိညာ</b> ဟူသောအမည်ကို ရရှိပေသည်။</p> <p>၂။ အရိယမဂ်တရားသည် အာရုံမျက်မှောက် တိုက်ရိုက် ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းဟူသော <b>အာရမ္မဏပဋိဝေဓ</b>သဘောအားဖြင့် အသင်္ခတဓာတ် အငြိမ်းဓာတ်နိဗ္ဗာန်တရားတော်မြတ်ကြီးကို မျက်မှောက်ပြုလျက် သိ၏။ ထိုသို့ သိရာ၌ ယင်းအရိယမဂ်တရားက သစ္စာလေးပါးကို မသိအောင် ဖုံးလွှမ်းထားသည့် မောဟတရားကိုလည်း အကြွင်းမဲ့ ပယ်သတ်လိုက်၏။ ထိုသို့ သစ္စာ လေးပါးကို မသိအောင် ဖုံးလွှမ်းထားသည့် မောဟတရားကို အကြွင်းမဲ့ ပယ်သတ်လိုက်သည့်အတွက် သစ္စာလေးပါးလုံးကို သိခြင်းကိစ္စလည်း တစ်ပါတည်း ပြီးစီးသွား၏။ ယင်းသို့ ကိစ္စသိဒ္ဓိအားဖြင့် အရိယသစ္စာကို သိမှုကို <b>အသမ္မောဟပဋိဝေဓ</b>ဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ထိုတွင် အရိယမဂ်တရားသည် <b>အာရမ္မဏပဋိဝေဓ</b>သဘော (အသမ္မောဟပဋိဝေဓသဘော)အားဖြင့် နိရောဓ သစ္စာကို သိ၏။ ဒုက္ခသစ္စာ သမုဒယသစ္စာ မဂ္ဂသစ္စာတို့ကို အသမ္မောဟ ပဋိဝေဓအားဖြင့် သိ၏။ ထို့ကြောင့် အရိယမဂ်တရားသည် ဒုက္ခသစ္စာအမည် ရသည့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါရပ်တို့နှင့် သမုဒယသစ္စာ အမည်ရသည့် ယင်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါရပ်တို့၏ အချင်းချင်း ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘော တရားတို့ကို သိခြင်းကိစ္စ ပြီးစီးသွားသည့် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့် <b>ဉာတပရိညာ</b>ဟူသော အမည်ကိုလည်း ရရှိပေသည်။</p> <p>၃။ တစ်ဖန် အရိယမဂ်တရားသည် ဒုက္ခသစ္စာတရား သမုဒယသစ္စာ တရားတို့၏ အနိစ္စအချက် ဒုက္ခအချက် အနတ္တအချက်တို့ကို မသိအောင် ဖုံးလွှမ်းထားသည့် မောဟတရားကိုလည်း အကြွင်းမဲ့ ပယ်သတ်လိုက်၏။ ထို့ကြောင့် ဒုက္ခသစ္စာ သမုဒယသစ္စာ အမည်ရသည့်ရုပ်နာမ် ကြောင်း-ကျိုး = သင်္ခါရတရားတို့၏ တစ်နည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတို့၏ အနိစ္စအခြင်းအရာ ဒုက္ခအခြင်းအရာ အနတ္တအခြင်းအရာတို့ကို စူးစမ်းဆင်ခြင် ဆုံးဖြတ်ခြင်း လုပ်ငန်းကိစ္စလည်း ပြီးစီးပြီး ဖြစ်သွား၏။ ထို့ကြောင့် အရိယမဂ်တရားသည် ဤအကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့် <b>တီရဏပရိညာ</b>ဟူသော အမည်ကိုလည်း ရရှိပေသည်။ ဤကား လောကုတ္တရာ ပရိညာ သုံးပါးတည်း။</p> <p>ဤသို့ လောကီပရိညာ လောကုတ္တရာပရိညာတို့ဖြင့် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့ကို ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိရှိပါမှသာလျှင် <b>အနုဗောဓသိ ပဋိဝေဓသိ</b>ဟု ခေါ်ဆိုနိုင်ပေ သည်။ ထိုသို့ အနုဗောဓသိ ပဋိဝေဓသိတို့ဖြင့် ယင်းကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့ကို အသိကြီး သိရှိပါမှသာလျှင် သံသရာ ဝဋ်ဆင်းရဲ ဒုက္ခကြီးမှ လှလှကြီး ဝဝကြီး ကျော်လွှားလွန်မြောက်နိုင်မည် ဖြစ်ပေသည်။ ဤကား အထက်ပါ မဟာနိဒါနသုတ္တန် ကောက်နုတ်ချက်၏ ဆိုလိုရင်း အဓိပ္ပါယ်တည်း။</p> --- <h3>အနုဗောဓသိ - ပဋိဝေဓသိ</h3> <p><b>အနနုဗောဓာတိ ဉာတပရိညာဝသေန အနနုဗုဇ္ဈနာ။ အပ္ပဋိဝေဓာတိ တီရဏပ္ပဟာနပရိညာဝသေန အပ္ပဋိဝိဇ္ဈနာ</b>။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၈၅။)</p> <p><b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒေါ, တဿ စ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟော န ပဌမာဘိနိဝေသမတ္တေန ဟောတိ၊ အထ ခေါ တတ္ထ အပရာပရံ ဉာဏုပ္ပတ္တိသညိတေန အနု အနု ဗုဇ္ဈနေန၊ တဒုဘယာဘာဝံ ပန ဒေဿန္တော ဉာတပရိညာဝသေန အနနုဗုဇ္ဈနာတိ အာဟ။ နိစ္စသညာဒီနံ ပဇဟနဝသေန ဝတ္တမာနာ ဝိပဿနာ ဓမ္မေ စ ပဋိဝိဇ္ဈန္တီ ဧဝ နာမ ဟောတိ ပဋိပက္ခဝိက္ခမ္ဘနေန တိက္ခဝိသဒဘာဝါပတ္တိတော၊ တဒဓိဋ္ဌာနဘူတာ စ တီရဏပရိညာ၊ အရိယမဂ္ဂေါ စ ပရိညာပဟာနာဘိသမယဝသေန ပဝတ္တိယာ တီရဏပဟာနပရိညာသင်္ဂဟော စာတိ တဒုဘယပဋိဝေဓာဘာဝံ ဒေဿန္တော တီရဏ ။ ပ ။ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈနာတိ အာဟ</b>။ (ဒီ၊ဋီ၊၂၊၈၉-၉၀။)</p> <p>အထက်တွင် ရှင်းလင်းတင်ပြထားသော လောကီပရိညာ သုံးပါး၊ လော ကုတ္တရာပရိညာ သုံးပါးတို့ကို ပြန်လည်၍ အာရုံယူထားပါ။ အထက်ပါ အဋ္ဌကထာ ဋီကာအဖွင့်တို့မှာ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့ကို လောကီပရိညာ သုံးပါး၊ လောကုတ္တရာပရိညာ သုံးပါးတို့ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းခြားခြား ထိုးထိုးထွင်းထွင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိမမြင်က အနုဗောဓဉာဏ် ပဋိဝေဓဉာဏ်တို့ကို မရရှိ နိုင်ကြောင်းကို ရှင်းလင်းဖွင့်ဆိုထားသော စကားရပ်တို့ပင် ဖြစ်ကြသည်။</p> <p><b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b>ဖြင့် ပိုင်းခြားသိရမည့် ရုပ်တရား နာမ်တရား၊ <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b>ဖြင့် ပိုင်းခြားသိရမည့် အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုး တရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်ပုံ သဘောတရား - ဤသဘောတရား နှစ်မျိုးတို့ကား <b>အနု အနု ဗုဇ္ဈနေန</b> (= <b>ဗုဇ္ဈနဋ္ဌေန</b>) <b>အနုဗောဓော</b> - ဟူသော ဋီကာဆရာတော်၏ ရှင်းလင်းဖွင့်ဆိုသည့်အတိုင်း တစ်ကြိမ်တစ်ခါ သိရုံမျှဖြင့် လိုရင်းကိစ္စ မပြီးနိုင်ဘဲ ကြိမ်ဖန်များစွာ ထပ်ခါထပ်ခါ သိပါမှ လိုရင်းကိစ္စ ပြီးစီးနိုင်သောကြောင့် ယင်းနာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်နှင့် ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ် နှစ်ပါးကို <b>အနုဗောဓဉာဏ်</b>ဟု ခေါ်ဆို၏။ ယင်းအနုဗောဓဉာဏ်ဖြင့် သိမှုကို <b>အနုဗောဓသိ</b>ဟု ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ <b>ဉာတပရိညာ</b>သိတည်း။</p> <p>တစ်ဖန် <b>တီရဏပရိညာ ပဟာနပရိညာ</b> ပညာတို့ဖြင့် သိမှုကို <b>ပဋိဝေဓ သိ</b>ဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ဝိပဿနာဉာဏ်တို့ကား နိစ္စသညာစသည့် ကိလေသာတို့ကို တဒင်္ဂအားဖြင့်သာ ပယ်စွန့်နိုင်၍ အပြီးတိုင် အမြစ်ပြတ် သမုစ္ဆေဒ အားဖြင့် မပယ်စွန့်နိုင်သောကြောင့် ဤသို့ တဒင်္ဂပယ်စွန့်နိုင်ခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်သာလျှင် <b>ပဟာနပရိညာ</b>ဟူသော အမည် ကို ရရှိကြသည်။ အလားတူပင် အရိယမဂ်တရားသည်လည်း <b>အသမ္မောဟပဋိဝေဓ</b> သဘောအားဖြင့်သာလျှင် ယင်းရုပ်-နာမ် ကြောင်း-ကျိုး = သင်္ခါရ တရား = (ဒုက္ခသစ္စာတရား သမုဒယသစ္စာတရား) တို့ကိုလည်းကောင်း, ယင်း သင်္ခါရတရားတို့၏ <b>အနိစ္စ</b>အချက် <b>ဒုက္ခ</b>အချက် <b>အနတ္တ</b>အချက်တို့ကိုလည်းကောင်း ထိုးထွင်းသိသောကြောင့် ဤသို့ အသမ္မောဟပဋိဝေဓ သဘောအားဖြင့် ထိုးထွင်းသိမြင်ခြင်းဟူသော အကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့်သာလျှင် <b>ဉာတပရိညာ တီရဏပရိညာ</b>ဟူသော အမည်ကို ရရှိပေသည်။ မုချအားဖြင့် ကား အရိယမဂ်တရားသည်သာလျှင် ကိလေသာတို့ကို အကြွင်းမဲ့ အမြစ်ပြတ် သမုစ္ဆေဒအားဖြင့် ပယ်စွန့်နိုင်သောကြောင့် <b>ပဟာနပရိညာ</b>ဟူသော အမည်ကို ရရှိပေသည်။ ထို့ကြောင့် ဒုက္ခသစ္စာ အမည်ရသည့် ရုပ်တရား နာမ်တရား၊ သမုဒယသစ္စာ အမည်ရသည့် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားတို့ကို <b>တီရဏပရိညာ ပဟာနပရိညာ</b> ပညာတို့ဖြင့် မဂ်ဆိုက် ဖိုလ်ဆိုက်သည့် တိုင်အောင် ကမ်းကုန်အောင် ထွင်း-ဖောက်သိမြင်မှုကို <b>ပဋိဝေဓသိ</b>ဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။</p> <p>အတိတ်-အနာဂတ်-ပစ္စုပ္ပန် ကာလသုံးပါး အတွင်း၌ တည်ရှိကြသော <b>အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရ</b> စသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါရပ်တို့ကို ရုပ်တုံးရုပ်ခဲ နာမ်တုံး နာမ်ခဲဟူသော <b>ရုပ်ဃန နာမ်ဃန</b>တို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးလျက် ပရမတ် သို့ဆိုက်အောင် <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းသည်လည်းကောင်း, ယင်း <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားတို့၏ <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရားတို့နှင့် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောတရား ကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်း သည်လည်းကောင်း ရှိ၏။ ဤအသိဉာဏ် နှစ်မျိုးသည်ကား <b>အနုဗောဓသိ</b> တည်း။ ယင်းပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်အင်္ဂါရပ်တို့၏ <b>အနိစ္စ</b>အခြင်းအရာ၊ <b>ဒုက္ခ</b>အခြင်း အရာ၊ <b>အနတ္တ</b>အခြင်းအရာတို့ကို မဂ်ဆိုက်ဖိုလ်ဆိုက်သည်တိုင်အောင် <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်ခြင်းကား <b>ပဋိဝေဓသိ</b>တည်း။ ယင်းအနုဗောဓသိ ပဋိဝေဓသိဟူသော အသိနှစ်မျိုးဖြင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားတို့ကို ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် မသိမမြင်ပါက အသင်သူတော်ကောင်းသည် မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ သံသရာခရီးခဲမှ ကျော်လွှားလွန်မြောက်နိုင်မည် မဟုတ်ပေ။ သိပါမှ သာလျှင် သံသရာခရီးခဲမှ ကျော်လွှားလွန်မြောက်နိုင်မည် ဖြစ်ပေသည်။ ထို့ကြောင့် သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲ ဒုက္ခကြီးမှ လှလှကြီး ဝဝကြီး ကျော်လွှား လွန်မြောက်လိုသော အသင်သူတော်ကောင်းသည် ယင်းပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားတို့ကို <b>အနုဗောဓသိ ပဋိဝေဓသိ</b>တို့ဖြင့် သိအောင် ကြိုးစား အားထုတ်လေရာသည်။ ယင်းသို့ ကြိုးစားအားထုတ်ရာ၌ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်းဟု အမည်တပ်ထားသော အားထုတ်စဉ် လုပ်ငန်းခွင်က စ၍ ရေးသားတင်ပြပေအံ့။</p> --- <h3>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်း၌ အချုပ်မှတ်သားရန်</h3> <p>၁။ <b>ပုရိမကမ္မဘဝသ္မိံ မောဟော အဝိဇ္ဇာ၊ အာယူဟနာ သင်္ခါရာ၊ နိကန္တိ တဏှာ၊ ဥပဂမနံ ဥပါဒါနံ၊ စေတနာ ဘဝေါ၊ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ပုရိမကမ္မဘဝသ္မံ ဣဓ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယာ</b>။</p> <p>၂။ <b>ဣဓ ပဋိသန္ဓိ ဝိညာဏံ၊ ဩက္ကန္တိ နာမရူပံ၊ ပသာဒေါ အာယတနံ၊ ဖုဋ္ဌော ဖေဿာ၊ ဝေဒယိတံ ဝေဒနာ၊ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဣဓူပပတ္တိဘဝသ္မိံ ပုရေကတဿ ကမ္မဿ ပစ္စယာ</b>။</p> <p>၃။ <b>ဣဓ ပရိပက္ကတ္တာ အာယတနာနံ မောဟော အဝိဇ္ဇာ၊ အာယူဟနာ သင်္ခါရာ၊ နိကန္တိ တဏှာ၊ ဥပဂမနံ ဥပါဒါနံ၊ စေတနာ ဘဝေါ၊ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဣဓ ကမ္မဘဝသ္မံ အာယတိံ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယာ</b>။</p> <p>၄။ <b>အာယတိံ ပဋိသန္ဓိ ဝိညာဏံ၊ ဩက္ကန္တိ နာမရူပံ၊ ပသာဒေါ အာယတနံ၊ ဖုဋ္ဌော ဖေဿာ၊ ဝေဒယိတံ ဝေဒနာ၊ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ အာယတိံ ဥပပတ္တိဘဝသ္မံ ဣဓ ကတဿ ကမ္မဿ ပစ္စယာ</b>။ (ပဋိသံ၊၅၀-၅၁။)</p> <p>၁။ လွန်လေပြီးသော အတိတ်ဘဝဝယ် ကမ္မဘဝကို ထူထောင်စဉ်၌ ---</p> <p>(က) တွေဝေမှု = အသိမှားမှု <b>မောဟ</b>သည် <b>အဝိဇ္ဇာ</b> မည်၏။</p> <p>( ခ ) အားထုတ်မှု = ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်မှုတို့သည်<b>သင်္ခါရ</b> မည်ကုန်၏။</p> <p>( ဂ ) (ဘဝကို) လိုချင်တပ်မက်မှုသည် <b>တဏှာ</b> မည်၏။</p> <p>(ဃ) မြဲမြံစွာ စွဲယူခြင်းသည် <b>ဥပါဒါန်</b> မည်၏။</p> <p>( င ) စေ့ဆော်ကြောင့်ကြမှု <b>စေတနာ</b>သည် <b>ဘဝ</b> မည်၏။</p> <p>လွန်လေပြီးသော အတိတ်ဘဝဝယ် ကမ္မဘဝကို ထူထောင်စဉ်၌ ဖြစ်ခဲ့သော ဤတရားငါးပါးတို့သည် ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ ပဋိသန္ဓေ၏ အကြောင်း တရားတို့ ဖြစ်ကြကုန်၏။</p> <p>၂။ ဤပစ္စုပ္ပန် ဘဝ၌ ---</p> <p>(က) ဘဝတစ်ခုနှင့် ဘဝတစ်ခုကို = ခန္ဓာတစ်ခုနှင့် ခန္ဓာတစ်ခုကို ဆက်စပ်တတ်သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်သော ပဋိသန္ဓေသည် <b>ဝိညာဏ်</b> မည်၏။</p> <p>( ခ ) အမိဝမ်းသို့ သက်ဝင်ဘိသကဲ့သို့ ဖြစ်သော တရားသည် <b>နာမ်ရုပ်</b> မည်၏။</p> <p>( ဂ ) မဟာဘုတ်တို့၏ ကြည်သည်၏ အဖြစ်သည်<b>အာယတန</b> မည်၏။</p> <p>(ဃ) တွေ့ထိခြင်းသဘောသည် <b>ဖဿ</b> မည်၏။</p> <p>( င ) ခံစားခြင်းသဘောသည် <b>ဝေဒနာ</b> မည်၏။</p> <p>ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝ ဝိပါကဝဋ်၌ အကျုံးဝင်ကုန်သော ဤတရားငါးပါး တို့သည် ရှေးအတိတ်ဘဝ၌ ကမ္မဘဝကို ထူထောင်စဉ်ဝယ် ပြုစုပျိုးထောင် ခဲ့သော ကံကြောင့် ဖြစ်ကုန်သော အကျိုးတရားတို့တည်း။</p> <p>၃။ ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ <b>အာယတန</b>တို့၏ ရင့်ကျက်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော ---</p> <p>(က) တွေဝေမှု = အသိမှားမှု <b>မောဟ</b>သည် <b>အဝိဇ္ဇာ</b> မည်၏။</p> <p>( ခ ) အားထုတ်မှု = ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်မှုတို့သည်<b>သင်္ခါရ</b> မည်ကုန်၏။</p> <p>( ဂ ) (ဘဝကို) လိုချင်တပ်မက်မှုသည် <b>တဏှာ</b> မည်၏။</p> <p>(ဃ) မြဲမြံစွာ စွဲယူခြင်းသည် <b>ဥပါဒါန်</b> မည်၏။</p> <p>( င ) စေ့ဆော်ကြောင့်ကြမှု <b>စေတနာ</b>သည် <b>ဘဝ</b> မည်၏။</p> <p>ဤပစ္စုပ္ပန် ကမ္မဘဝ၌ ဖြစ်သော ဤအကြောင်းတရား ငါးပါးတို့သည် နောင်အနာဂတ် ပဋိသန္ဓေ၏ အကြောင်း ဖြစ်ကုန်၏။</p> <p>၄။ နောင်အနာဂတ်၌ ---</p> <p>(က) ဘဝတစ်ခုနှင့် ဘဝတစ်ခုကို = ခန္ဓာတစ်ခုနှင့် ခန္ဓာတစ်ခုကို ဆက်စပ်တတ်သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်သော ပဋိသန္ဓေသည် <b>ဝိညာဏ်</b> မည်၏။</p> <p>( ခ ) အမိဝမ်းသို့ သက်ဝင်ဘိသကဲ့သို့ ဖြစ်သော တရားသည် <b>နာမ်ရုပ်</b> မည်၏။</p> <p>( ဂ ) မဟာဘုတ်တို့၏ ကြည်သည်၏ အဖြစ်သည် <b>အာယတန</b> မည်၏။</p> <p>(ဃ) တွေ့ထိခြင်းသဘောသည် <b>ဖဿ</b> မည်၏။</p> <p>( င ) ခံစားခြင်းသဘောသည် <b>ဝေဒနာ</b> မည်၏။</p> <p>နောင်အနာဂတ် ဥပပတ္တိဘဝ၌ဖြစ်သော ဤတရားငါးပါးတို့သည် ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ ပြုစုပျိုးထောင်အပ်သော ကံ၏အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်ကုန်၏။ (ပဋိသံ၊၅၀-၅၁။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ပဋိသမိ႓ဒါမဂ်ပါဠိတော်ကြီးကို ကိုးကား၍ အဋ္ဌကထာ ကြီးများက အကျဉ်းချုပ် မှတ်သားရန် ဤသို့ ဖွင့်ဆိုထားတော်မူ၏။</p> <p><b>အတီတေ ဟေတဝေါ ပဉ္စ၊ ဣဒါနိ ဖလပဉ္စကံ။</b></p> <p><b>ဣဒါနိ ဟေတဝေါ ပဉ္စ၊ အာယတိံ ဖလပဉ္စကံ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၂။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၁၄။)</p> <p>၁။ အတိတ်က ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော <b>အဝိဇ္ဇာ, တဏှာ, ဥပါဒါန်, သင်္ခါရ, ကံ</b> ဟူသော အတိတ်အကြောင်းတရား ငါးပါးကြောင့် <b>ဝိညာဏ်, နာမ်ရုပ်, သဠာယတန, ဖဿ, ဝေဒနာ</b> ဟူသော ဤဘဝ၌ ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား ငါးပါး ထင်ရှားဖြစ်၏။</p> <p>၂။ ဤဘဝတွင် ပြုစုပျိုးထောင်လိုက်သော <b>အဝိဇ္ဇာ, တဏှာ, ဥပါဒါန်, သင်္ခါရ, ကံ</b> ဟူသော ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား ငါးပါးကြောင့် နောင်အနာဂတ်ဝယ် <b>ဝိညာဏ်, နာမ်ရုပ်, သဠာယတန, ဖဿ, ဝေဒနာ</b> ဟူသော အနာဂတ်အကျိုးတရား ငါးပါး ထင်ရှားဖြစ်၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၂။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၁၄။)</p> <p>အသင်ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်သည် အတိတ်အကြောင်းတရား ငါးပါးကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား ငါးပါး ထင်ရှားဖြစ်ပုံ, ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်း တရား ငါးပါးကြောင့် အနာဂတ်အကျိုးတရား ငါးပါး ထင်ရှားဖြစ်ပုံကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်အောင် ကြိုးပမ်းရတော့မည်ဖြစ်၏။ သို့မှသာလျှင် သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲဒုက္ခကြီးကို လှလှကြီး ကျော်လွှားလွန်မြောက်နိုင်မည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>ဤတွင် အကြောင်းတရားတို့ကား သမုဒယသစ္စာတရားတို့တည်း။ အကျိုးတရားတို့ကား ဒုက္ခသစ္စာတရားစုတို့တည်း။ ထို့ကြောင့် အသင်ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်သည် အတိတ်က ပြုစုပျိုးထောင်လိုက်သော သမုဒယ သစ္စာကြောင့် ဤပစ္စုပ္ပန်၌ ဒုက္ခသစ္စာဖြစ်ပုံ, ဤပစ္စုပ္ပန်တွင် ပြုစုပျိုးထောင် ခဲ့သော သမုဒယသစ္စာကြောင့် နောင်အနာဂတ်၌ ဒုက္ခသစ္စာဖြစ်ပုံတို့ကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်အောင် ကြိုးပမ်းရတော့မည်ဖြစ်၏။</p> <h3>သမုဒယသစ္စာဟူသည်</h3> <p>ဘုရားရှင်သည် အဘိဓမ္မာဝိဘင်းပါဠိတော် (အဘိ၊၂၊၁၁၂-၁၁၈)၌</p> <p>၁။ တဏှာကို သမုဒယသစ္စာဟုလည်းကောင်း၊</p> <p>၂။ တဏှာနှင့် တကွသော ကိလေသာ အားလုံးကို သမုဒယသစ္စာဟု လည်းကောင်း၊</p> <p>၃။ အကုသိုလ်တရားအားလုံးကို သမုဒယသစ္စာဟုလည်းကောင်း၊</p> <p>၄။ အကုသိုလ်တရားအားလုံးနှင့် အာသဝေါတရားတို့၏ အာရုံယူရာ ဖြစ်သော သံသရာဝဋ်ကို လည်ပတ်စေတတ်သော အလောဘ အဒေါသ အမောဟဟူသော ကုသလမူလတရား သုံးပါးကို သမုဒယသစ္စာဟု လည်းကောင်း၊</p> <p>၅။ အကုသိုလ်ကံမှန်သမျှနှင့် သံသရာဝဋ်ကို လည်ပတ်စေတတ်သော အာသဝေါတရားတို့၏ အာရုံဖြစ်သော ကုသိုလ်ကံမှန်သမျှကို သမုဒယသစ္စာဟုလည်းကောင်း၊</p> <p>ဤသို့လျှင် သမုဒယသစ္စာကို ငါးနည်းခွဲခြား၍ ဟောကြားထားတော် မူ၏။ ထို့ကြောင့် သမ္မောဟဝိနောဒနီအဋ္ဌကထာကြီးက အောက်ပါအတိုင်း ဖွင့်ဆိုထားတော်မူ၏။</p> <p><b>တတ္ထ ယသ္မာ ကုသလာကုသလကမ္မံ အဝိသေသေန သမုဒယသစ္စန္တိ သစ္စဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တံ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၅။)</p> <p>ကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံ မှန်သမျှကို စေတနာ, စေတနာနှင့် ယှဉ်ဖက် သမ္ပယုတ္တဓမ္မဟု အထူး မပြောတော့ဘဲ သမုဒယသစ္စာဟု အထူးမမ သာမညအားဖြင့် သစ္စဝိဘင်းပါဠိတော်၌ ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားထားတော်မူ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၅။)</p> <p>တစ်ဖန် အင်္ဂုတ္တိုရ်ပါဠိတော် တိကနိပါတ် တိတ္ထာယတနသုတ္တန်၌ သမုဒယသစ္စာကို ဘုရားရှင်က ဤသို့ ဟောကြားထားတော်မူ၏။</p> <p><b>ကတမဉ္စ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖေဿာ၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာ-မရဏံ သောက-ပရိဒေဝ-ဒုက္ခ-ဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ။</b> (အံ၊၁၊၁၇၈။)</p> <p>ရဟန်းတို့ ...ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်း သမုဒယ အရိယသစ္စာတရားဟူသည် အဘယ်နည်း? ---</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရ ဖြစ်၏။</p> <p>၂။ <b>သင်္ခါရ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏။</p> <p>၃။ <b>ဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏။</p> <p>၄။ <b>နာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် သဠာယတန ဖြစ်၏။</p> <p>၅။ <b>သဠာယတန</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဖဿ ဖြစ်၏။</p> <p>၆။ <b>ဖဿ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏။</p> <p>၇။ <b>ဝေဒနာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏။</p> <p>၈။ <b>တဏှာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏။</p> <p>၉။ <b>ဥပါဒါန်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဘဝ ဖြစ်၏။</p> <p>၁၀။ <b>ဘဝ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏။</p> <p>၁၁။ <b>ဇာတိ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏။ သောက ပရိဒေဝ ဒုက္ခ ဒေါမနဿ ဥပါယာသတို့သည် ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်၏။</p> <p>ဤသို့လျှင် ချမ်းသာမဖက် သက်သက်သော ဤဒုက္ခတုံး ဒုက္ခအစု အပုံ၏ ဖြစ်ကြောင်းတရားသည် တစ်နည်း ဒုက္ခတုံး ဒုက္ခအစုအပုံ၏ ဖြစ်ခြင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေ၏။ ရဟန်းတို့ ...ဤ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားကို ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်း သမုဒယအရိယသစ္စာတရား ဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်၏။ (အံ၊၁၊၁၇၈။)</p> <p>ဤတိတ္ထာယတနသုတ္တန်၌ အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောတရား အားလုံးကို သမုဒယသစ္စာဟု ဟောကြားထားတော်မူပေသည်။</p> <h3>ဘယ်တုန်းက တဏှာလဲ?</h3> <p>တဏှာကို သမုဒယသစ္စာဟု ဘုရားရှင် ဟောကြားထားတော်မူသည်ကား မှန်၏။ သို့သော် လက်ရှိ ဒုက္ခသစ္စာတရားစု၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သော သမုဒယသစ္စာ အမည်ရသည့် တဏှာကား ဘယ်တုန်းက ဖြစ်ခဲ့သည့် တဏှာနည်းဟု စူးစမ်းဆင်ခြင်သင့်၏။</p> <p><b>ရူပါရူပံ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ တံ ဟောတိ ဒုက္ခသစ္စံ၊ တံသမုဋ္ဌာပိကာ ပုရိမတဏှာ သမုဒယသစ္စံ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၈-၆၉။)</p> <p>ရုပ်နာမ်နှစ်ပါးသည် ခန္ဓာငါးပါးတည်း။ ထိုခန္ဓာငါးပါးသည် ဒုက္ခသစ္စာ တည်း။ ထိုဒုက္ခသစ္စာကို ဖြစ်စေတတ်သော ရှေးရှေးဘဝက ပြုစုပျိုးထောင် ခဲ့သော တဏှာသည် သမုဒယသစ္စာတည်း။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၈-၆၉။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာ၏ ဖွင့်ဆိုချက်နှင့် အညီ ယခုလက်ရှိဘဝ အသင်သူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်၌ တည်ရှိသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါး = ဒုက္ခသစ္စာတရား၏ အကြောင်းရင်းစစ်ဖြစ်သော သမုဒယသစ္စာ အမည် ရသော တဏှာမှာ ယခုဘဝတွင် ဖြစ်ပေါ်နေသော တဏှာမဟုတ်၊ ရှေးရှေး ဘဝက ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော တဏှာသာ ဖြစ်သည်ဟူသော အချက်ကို သဘောပေါက်လေရာသည်။</p> <p>ဤအဋ္ဌကထာ အဖွင့်မှာ ဘုရားဟောဒေသနာတော်တို့နှင့် အညီသာ ဖြစ်သည်။ အထက်တွင် တင်ပြထားသော ပဋိသမိ႓ဒါမဂ်ပါဠိတော်ကြီး၏ အဆိုနှင့်လည်း တစ်သားတည်း ညီညွတ်လျက်ရှိ၏။ ကမ္မဘဝအမည်ရသည့် ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့စဉ် ရှေးလွန်လေပြီးသော အတိတ်ဘဝက ဖြစ်ခဲ့သော အသိမှားမှု မောဟသည် အဝိဇ္ဇာတည်း။ ကံဖြစ်ပေါ်လာအောင် အားထုတ်ကြောင်း တရားတို့သည်ကား သင်္ခါရတို့တည်း။ ထိုထိုဘဝ ထိုထိုအာရုံကို တပ်မက်ခြင်း နိကန္တိကား တဏှာတည်း။ ထိုထိုဘဝ ထိုထိုအာရုံသို့ စိတ် ကပ်ရောက် စွဲနေခြင်းသည်ကား ဥပါဒါန်တည်း။ ကုသိုလ်စေတနာ သို့မဟုတ် အကုသိုလ်စေတနာကား ဘဝတည်း။ ကမ္မဘဝအမည်ရသည့် ကံကို ပြုစု ပျိုးထောင်ခဲ့စဉ် ရှေးလွန်လေပြီးသော အတိတ်ဘဝက ဖြစ်ခဲ့သော ဤတရား ငါးပါးတို့သည် ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ ပဋိသန္ဓေ၏ (လူသားများအတွက်မူ ပဋိသန္ဓေ ခန္ဓာငါးပါး၏) အကြောင်းတရားတို့ ဖြစ်ကြကုန်၏။ (ပဋိသံ၊၅၀။)</p> <p>ဤပါဠိတော်ကြီး၏ ဆိုလိုရင်းမှာလည်း ဤသို့ဖြစ်၏။ ရှေးကမ္မဘဝကို ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့စဉ် အတိတ်ဘဝက ဖြစ်ခဲ့သော အဝိဇ္ဇာ-တဏှာ-ဥပါဒါန်တို့ ခြံရံထားသည့် သင်္ခါရ-ကံသည် လက်ရှိပစ္စုပ္ပန်ဘဝ ပဋိသန္ဓေ ခန္ဓာငါးပါး စသော ဝိပါက်ခန္ဓာတို့၏ အကြောင်းရင်းစစ် ဖြစ်သောဟူ၏။ ဤတွင် သင်္ခါရ နှင့် ကမ္မဘဝ = ကံကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ပုံကို ဒါနကုသိုလ်ကံတစ်ခုကို စံထား၍ ရှင်းလင်းတင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <h3>သင်္ခါရနှင့် ကမ္မဘဝ</h3> <p>၁။ ဒါနကုသိုလ်ကံ တစ်ခုကို ပြုစုပျိုးထောင်ရာ၌ မလှူမီ ရှေးအဖို့၌ ဖြစ်သော ပုဗ္ဗစေတနာတို့သည်ကား သင်္ခါရတို့တည်း။ အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တို့၏လက်၌ လှူဖွယ်ဝတ္ထုကို တည်စေသော ပတိဋ္ဌာပက စေတနာ = မုဉ္စစေတနာကား ကမ္မဘဝတည်း။</p> <p>၂။ တစ်နည်း --- ကံတစ်ခုကို ပြုစုပျိုးထောင်စဉ် ဖြစ်ပေါ်နေကြသော မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်တို့တွင် ဇော (၇)ကြိမ်တို့အနက် ေ့ရှဇော (၆)တန်တို့၌ တည်ရှိသော စေတနာကား အာယူဟနသင်္ခါရ မည်၏ = ကံ ဖြစ်ပေါ်လာအောင် အားထုတ်ကြောင်းတရား မည်၏။ (၇)ခုမြောက်သော သတ္တမဇော စေတနာသည်ကား ကမ္မဘဝ မည်၏။</p> <p>၃။ တစ်နည်း --- ကံတစ်ခုကို ပြုစုပျိုးထောင်စဉ် ဇောစိတ္တုပ္ပါဒ် အတွင်း၌ တည်ရှိသော စေတနာကား ကမ္မဘဝ မည်၏။ ထိုစေတနာနှင့် ယှဉ်ဖက် စိတ် + စေတသိက် = သမ္ပယုတ် တရားစုကား အာယူဟနသင်္ခါရ မည်၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၂-၁၈၃။)</p> <h3>ကမ္မပစ္စည်း၏ စွမ်းအင်</h3> <p><b>ကုသလာကုသလံ ကမ္မံ ဝိပါကာနံ ခန္ဓာနံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ ကမ္မပစ္စယေန ပစ္စယော။</b> (ပဋ္ဌာန၊၁၊၇။)</p> <p><b>ကမ္မပစ္စယေနာတိ အနေကာနမ္ပိ ကပ္ပကောဋီနံ မတ္ထကေ အတ္တနော ဖလံ ဥပ္ပါဒေတုံ သမတ္ထေန နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယေနာတိ အတ္ထော။ ကုသလာကုသလဥှိ ကမ္မံ အတ္တနော ပဝတ္တိက္ခဏေ ဖလံ န ဒေတိ။ ယဒိ ဒဒေယျ၊ ယံ မနုေဿာ ဒေဝလောကူပဂံ ကုသလံ ကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿာနုဘာဝေန တသ္မိံယေဝ ခဏေ ဒေဝေါ ဘဝေယျ။ ယသ္မိံပန ခဏေ တံ ကတံ၊ တတော အညသ္မိံ ခဏေ အဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ကေဝလံ ကဋတ္တာယေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဥပပဇ္ဇေ ဝါ အပရေ ဝါ ပရိယာယေ အဝသေသပစ္စယသမာယောဂေ သတိ ဖလံ ဥပ္ပါဒေတိ နိရုဒ္ဓါပိ ပုရိမသိပ္ပါဒိကိရိယာ ဝိယ ကာလန္တရေ ပစ္ဆိမသိပ္ပါဒိကိရိယာယ။ တသ္မာ နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယောတိ ဝုစ္စတိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၇၄။)</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် ပစ္စုပ္ပန် ဝိပါက်ခန္ဓာတို့၏ အကြောင်း တရား ငါးပါးတို့တွင် ကံကို ပဓာနထား၍ စဉ်းစားကြည့်ပါ။ ယင်းကံကို အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်တို့က ခြံရံထားအပ်သည်ကိုလည်း သတိပြုပါ။ ဘုရားရှင်သည် ကမ္မပစ္စည်းပိုင်း၌ ကံနှင့်ပတ်သက်၍ ဤသို့ ဟောကြားထားတော်မူ၏။</p> <p>ကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံသည် ဝိပါက်ခန္ဓာတို့အားလည်းကောင်း ကံကို ပြုအပ်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော ကမ္မဇရုပ် တို့အားလည်းကောင်း ကမ္မပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။ (ပဋ္ဌာန၊၁၊၇။)</p> <p>ကမ္မပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏ဟူသည် ဤသို့တည်း။ တစ်ကမ္ဘာ မက များပြားလှစွာကုန်သော ကမ္ဘာကုဋေတို့၏သော်လည်း အထက်၌ ပြုစု ပျိုးထောင်ခဲ့သော ကံသည် မိမိ၏ အကျိုးကို ဖြစ်စေခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သော နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုတတ်၏ဟု ဆိုလို၏။ (နာနာက္ခဏိကကမ္မ - ဟူသည် အကြောင်းကံနှင့် အကျိုးဝိပါက်တို့၏ ဖြစ်သည့် ခဏချင်း မတူကွဲပြားမှု ရှိသည့် အကြောင်းပစ္စည်းတရားဟု ဆိုလိုသည်။) အကျယ်မှာ ဤသို့ဖြစ်၏။ ကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံသည် မိမိ၏ ဖြစ်ဆဲ ခဏ၌ အကျိုးကို မပေးနိုင် = မဖြစ်စေနိုင်။ ကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံသည် မိမိ၏ ဖြစ်ဆဲခဏ၌ပင် အကယ်၍ အကျိုးကို ပေးနိုင်သည် ဖြစ်ငြားအံ့ = အကျိုးဖြစ်စေနိုင်သည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ ဤသို့ အကျိုးကို ပေးနိုင်ခဲ့သော် ဖြစ်စေနိုင်ခဲ့သော် လူသားတစ်ဦးသည် နတ်ပြည်သို့ ကပ်ရောက်ကြောင်းဖြစ်သော အကြင်ကုသိုလ်ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်၏၊ ထိုကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ဆဲခဏ၌ပင် နတ်သားဖြစ်လေရာ၏။ (သို့သော် ဖြစ်ကား မဖြစ်ခဲ့ပေ။) အလျော်အားဖြင့် ဆိုရမူ အကြင်ခဏ၌ ထိုကံကို ပြုစုပျိုးထောင်၏။ ထိုကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ရာ ခဏမှ အခြားတစ်ပါးသော ခဏ၌ ယင်းကံသည် ဥပါဒ်-ဌီ-ဘင် အနေအားဖြင့် ထင်ရှားမရှိပါသော်လည်း ပြုအပ်သောကံနှင့်မဖက် သက်သက် ကံကို ပြုအပ်ပြီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်သာလျှင် ယင်းကံသည် ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယကံ ဖြစ်လျှင် မျက်မှောက်ထင်ထင် ရှုမြင်အပ်သော ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌သော်လည်းကောင်း၊ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယကံ ဖြစ်လျှင် ကပ်၍ဖြစ်ရာ ဒုတိယဘဝ၌သော် လည်းကောင်း၊ အပရာပရိယဝေဒနီယကံ ဖြစ်လျှင် တတိယဘဝမှစ၍ အဆက်ဆက် ရောက်ထိုက်သော ဘဝ၌သော်လည်းကောင်း (ကုသိုလ်ကံဖြစ်မူ ဂတိသမ္ပတ္တိ ဥပဓိသမ္ပတ္တိ ကာလသမ္ပတ္တိ ပယောဂသမ္ပတ္တိ, အကုသိုလ်ကံဖြစ်မူ ဂတိဝိပတ္တိ ဥပဓိဝိပတ္တိ ကာလဝိပတ္တိ ပယောဂဝိပတ္တိဟူသော) ကြွင်းသော အကြောင်းတို့နှင့် ပေါင်းဆုံခြင်းသည် ထင်ရှားရှိလတ်သော် အကျိုးတရားကို ဖြစ်စေနိုင်၏။</p> <p>ရှေးရှေးသင်ယူအပ်သော အတတ်သင်ယူမှုသည် နောက်နောက် အတတ်သင်ယူမှုအား အခြေခံအဖြစ်ဖြင့် ကျေးဇူးပြုရာ၌ ကာလအချိန် မတူဘဲ ကာလတစ်ပါးသို့ ရောက်ရှိပါမှ ကျေးဇူးပြုသကဲ့သို့ (= လေ့ကျက် ပါများက ကျွမ်းကျင်လာသကဲ့သို့) ကံဟူသော စေတနာသည်လည်း ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်စဉ်ခဏ၌ ကျေးဇူးမပြု အကျိုးကို မဖြစ်စေနိုင်။ နောက်နောက် ခဏရောက်မှ ကျေးဇူးပြု၏။ အကျိုးကို ဖြစ်စေ၏။ ထို့ကြောင့် နာနာက္ခဏိက ကမ္မ = အကျိုးပေးရာခဏမှ အသီးအသီး ဖြစ်သော မတူထူးခြား ကွဲပြားသော ခဏ၌ ဖြစ်ခဲ့သော စေတနာဟု ဆိုရ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၇၄။)</p> <p>လွန်ခဲ့သော အတိတ်ဘဝကသော်လည်းကောင်း, ကမ္ဘာကုဋေပေါင်း များစွာကသော်လည်းကောင်း ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော ယခုအကျိုးပေးဆဲ ခဏတွင် ဥပါဒ်-ဌီ-ဘင် အနေအားဖြင့် ထင်ရှား မရှိတော့သော သက်သက် ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့ပြီးမျှသာ ဖြစ်သော ယင်းစေတနာ၏ အကျိုးကို ဖြစ်စေနိုင်သော စွမ်းအင်သတ္တိကို ကမ္မသတ္တိဟု ခေါ်ဆို၏။ ယင်းကမ္မသတ္တိ = ကံကိုပင် ပဓာနထား၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ဤအရာ၌ ဝေဖန် ဆန်းစစ်ပါ။ ပစ္စုပ္ပန်ကံကပင် ကံကို ထူထောင်ဆဲ ခဏ၌ ချက်ချင်း အကျိုးပေးနိုင်သည် ဖြစ်အံ့၊ အထက်တွင် အဋ္ဌကထာက ဖွင့်ဆိုထားသည့်အတိုင်း လူသားတစ်ဦး သည် နတ်သားဖြစ်ထိုက်သော ကုသိုလ်ကံကို ထူထောင်လျှင် ကံကို ထူထောင်ဆဲ ခဏမှာပင် နတ်သားဖြစ်လေရာ၏။ သို့သော် ဖြစ်ကား မဖြစ်ခဲ့ပေ။ အလားတူပင် လူသားတစ်ဦးသည် အိုမင်းမစွမ်းအရွယ်သို့ (သို့မဟုတ်) ကြီး ရင့်သော အရွယ်သို့ ရောက်ရှိသောအခါ (၁၆)နှစ်သားနှင့် (၁၆)နှစ်သမီး ဖြစ်ထိုက်သော ကံကို ထူထောင်လိုက်လျှင် ချက်ချင်း (၁၆)နှစ်အရွယ် ဖြစ်လေ ရာ၏။ သို့သော် ဖြစ်ကား မဖြစ်ပေ။ အကယ်၍ ဖြစ်ခဲ့လျှင် လောက၌ လူအို လူနာ လူသေဟူသည် မရှိနိုင်တော့ပြီ။ အဘယ်ကြောင့်နည်း၊ ကောင်းမှု ကုသိုလ်ပြု၍ မအိုရအောင် မနာရအောင် မသေရအောင် ဆုတောင်းပန်ထွာ ကြတော့မည်သာ ဖြစ်၏။ အကျည်းတန် အရုပ်ဆိုးသူလည်း လောက၌ ရှိနိုင် တော့မည် မဟုတ်ပေ။ ကောင်းမှုကုသိုလ်ပြုကာ ပဘာဝတီ ဥမ္မာဒန္တီတို့ကဲ့သို့ အလှတွင် အယဉ်ဆင့်သူတွေ ဖြစ်အောင် ဆုတောင်းပန်ထွာကြတော့မည်သာ ဖြစ်၏။ မျက်မှောက်ဘဝ၌ အကျိုးပေးနိုင်သော စွမ်းအားရှိသော ဒိဋ္ဌဓမ္မ ဝေဒနီယကံသည်ပင် ကံကို ထူထောင်စဉ်ခဏနှင့် အကျိုးပေးရာ ခဏတို့သည် အချိန်အနည်းငယ်သော်လည်း ကွာဟချက် ရှိနေပေသေးသည်။ အခြားသော ကံတို့၌ကား ဆိုဖွယ်ရာပင် မရှိဖြစ်တော့၏။</p> <p>ထို့ကြောင့် အတိတ်အကြောင်းတရား ငါးပါးတို့တွင် ကံကို ပဓာန ထား၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် စဉ်းစားတတ်ပါက အတိတ်က ပြုစု ပျိုးထောင်ခဲ့သော သမုဒယသစ္စာကြောင့်သာ ဤဘဝတွင် ဒုက္ခသစ္စာတရား များ ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ပွားလာရသည်ကို သဘောကျ လက်ခံနိုင်ဖွယ်ရာ ရှိပေ လိမ့်မည်။ အကယ်၍ အတိတ်က ဖြည့်ကျင့် ဆည်းပူးခဲ့သော ပြုစုပျိုးထောင် ခဲ့သော သမုဒယသစ္စာ အမည်ရသည့် ကံကြောင့် ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ ပဋိသန္ဓေ ခန္ဓာငါးပါး အစရှိသော ဒုက္ခသစ္စာတရား ထင်ရှားဖြစ်မှုကို အသင်သူတော်ကောင်းသည် လက်မခံနိုင်သည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ သမ္မာသမ္ဗောဓိ အလောင်းလျာ ကြီးများအဖို့ သမ္မာသမ္ဗောဓိ ဉာဏ်တော်မြတ်ကြီးကို ရရှိရန်အတွက် လေး သင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတစ်သိန်းတို့ ကာလပတ်လုံးသော်လည်းကောင်း၊ ပစ္စေက ဗောဓိ အလောင်းလျာကြီးများအဖို့ ပစ္စေကဗောဓိ ဉာဏ်တော်မြတ်ကြီးကို ရရှိရန်အတွက် နှစ်သင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတစ်သိန်းတို့ ကာလပတ်လုံးသော်လည်းကောင်း၊ အဂ္ဂသာဝကဗောဓိ အလောင်းလျာကြီးများအဖို့ အဂ္ဂသာဝကဗောဓိ ဉာဏ်တော်မြတ်ကြီးကို ရရှိရန်အတွက် တစ်သင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတစ်သိန်းတို့ ကာလပတ်လုံးသော်လည်းကောင်း၊ မဟာသာဝကဗောဓိ အလောင်းလျာ ကြီးများအဖို့ မဟာသာဝက ဗောဓိဉာဏ်တော်မြတ်ကြီးကို ရရှိရန်အတွက် ကမ္ဘာတစ်သိန်းတို့ ကာလပတ်လုံးသော်လည်းကောင်း ပါရမီ အလီလီတော် တို့ကို ဖြည့်ကျင့်ဆည်းပူးဖွယ် လို-မလိုကိုပါ ထပ်မံ၍ စဉ်းစားရတော့မည် ဖြစ်ပေသည်။ အကြောင်းမူ အတိတ်ဘဝက ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော သမုဒယ သစ္စာကြောင့် ဤဘဝတွင် ဝိပါကဝဋ် ဒုက္ခသစ္စာတရားများ ထင်ရှားဖြစ်ပုံကို လက်မခံနိုင်သောကြောင့်ပင် ဖြစ်ပေသည်။</p> <h3>အနုမာနနှင့် ပစ္စက္ခ</h3> <p>အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် အတိတ်ကား ချုပ်ပျက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်၍ မရှိတော့ပြီ ဖြစ်၏။ အနာဂတ်လည်း မရောက်ရှိလာသေးသဖြင့် မဖြစ် ပေါ်လာသေး။ ထို့ကြောင့် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အတိတ်နှင့် အနာဂတ်ကို မှန်းဆ၍ = အနုမာနအားဖြင့်သာ ရှုနိုင်သည် ရှုလို့ရနိုင်သည်ဟု လက်ခံငြားအံ့၊ ---</p> <p>အလားတူပင် အတိတ်အကြောင်းတရား ငါးပါးကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်အကျိုး တရား ငါးပါး ဖြစ်ပုံကိုလည်းကောင်း၊ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား ငါးပါးကြောင့် အနာဂတ်အကျိုးတရား ငါးပါး ဖြစ်ပုံကိုလည်းကောင်း ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် သည် မှန်းဆ၍ = အနုမာနအားဖြင့်သာ ရှုနိုင်သည် ရှုလို့ ရနိုင်သည်ဟု လက်ခံငြားအံ့၊ ---</p> <p>ထိုသို့ လက်ခံခဲ့သော် အရိယာသူတော်ကောင်းတို့သည် အထူးသဖြင့် အရှင်အာနန္ဒာ မထေရ်မြတ် အဝင်အပါ ဖြစ်တော်မူသော အရိယာသူတော်ကောင်းကြီးတို့သည် ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရား တို့ကိုလည်းကောင်း သမုဒယသစ္စာကြောင့် ဒုက္ခသစ္စာဖြစ်ပုံကိုလည်းကောင်း မှန်းဆ၍ = အနုမာနအားဖြင့်သာ သိနိုင်သည်ဟု အဓိပ္ပါယ် ထွက်လျက်ပင် ရှိနေ၏။ စကားကျလျက် ရှိနေ၏။ သို့သော် ဘုရားဟော ဒေသနာတော်များ နှင့် အဋ္ဌကထာများ၌ကား ဤသို့ လာရှိ၏။</p> <p><b>ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခု ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ အယံ ဒုက္ခနိရောဓောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။</b> (မ၊၁၊၈၂။)</p> <p>ရဟန်းတို့ ...ဤသာသနာတော်၌ ယောဂါဝစရ ရဟန်းတော်သည် ဤကား ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရားတည်းဟု မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကွဲကွဲပြားပြား သိ၏။ ဤကား ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်း သမုဒယအရိယသစ္စာတရား တည်းဟု မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကွဲကွဲပြားပြား သိ၏။ ဤကား ဒုက္ခချုပ်ရာ နိရောဓအရိယသစ္စာတရားတည်းဟု မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်း မှန်စွာ ကွဲကွဲပြားပြား သိ၏။ ဤကား ဒုက္ခချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ကြောင်း ကျင့်စဉ် = မဂ္ဂအရိယသစ္စာတရားတည်းဟု မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ ကွဲကွဲပြားပြား သိ၏။ (မ၊၁၊၈၂။)</p> <p>ဤသို့စသော ဒေသနာတော်တို့၌ အရိယာသူတော်ကောင်းတို့သည် အရိယသစ္စာ လေးပါးတို့ကို ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိ၏ဟုသာ လာရှိ၏။ အနုမာနအားဖြင့် မှန်းဆ၍သာ သိသည်ဟု မလာရှိပေ။</p> <p><b>အယံ လောကိယော အယံ လောကုတ္တရောတိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ ယထာဘူတံ န ပဇာနာတိ၊ အဇာနန္တော လောကိယမဂ္ဂေ အဘိနိဝိသိတွာ လောကုတ္တရံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ န သက္ကောတိ။</b> (မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၅။)</p> <p>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ဤကား လောကီ မဂ္ဂသစ္စာတရားတည်း၊ ဤကား လောကုတ္တရာ မဂ္ဂအရိယသစ္စာတရားတည်းဟု ဖြူစင်မြင့်မြတ်သော အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော မဂ္ဂအရိယသစ္စာတရားကို မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကွဲကွဲပြားပြား မသိ။ယင်းသို့ မသိသော် လောကီ မဂ္ဂသစ္စာတရား၌ ဝိပဿနာနှလုံးသွင်း၍ တစ်နည်း လောကီ မဂ္ဂသစ္စာတရားကို ပွားများ၍ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂအရိယသစ္စာတရားကို ဖြစ်စေအံ့သောငှာ မစွမ်းနိုင်။ (မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၅။)</p> <p>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ဒုက္ခသစ္စာတရား သမုဒယသစ္စာတရားတို့ကို လည်းကောင်း, သမုဒယသစ္စာကြောင့် ဒုက္ခသစ္စာဖြစ်ပုံကိုလည်းကောင်း ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာမျက်စိဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်ပါမှ ထိုဒုက္ခသစ္စာတရား သမုဒယသစ္စာတရားတို့ကို လက္ခဏာရေး သုံးတန်သို့ တင်ကာ ဝိပဿနာဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်းကို စီးဖြန်း ပွားများ အားထုတ်ခြင်းဟူသော မဂ္ဂသစ္စာကို ပွားများ အားထုတ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ လောကီ မဂ္ဂသစ္စာကို ပွားများပါမှ လောကုတ္တရာ မဂ္ဂသစ္စာနှင့် လောကုတ္တရာ နိရောဓသစ္စာသို့ ဆိုက်ရောက်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ အောက်ပါ အဋ္ဌကထာအဖွင့်ကိုလည်း ဖတ်ရှုကြည့်ပါ။</p> <p><b>တတ္ထ ပုရိမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ ဝဋ္ဋံ၊ ပစ္ဆိမာနိ ဝိဝဋ္ဋံ။ တေသု ဘိက္ခုနော ဝဋ္ဋေ ကမ္မဋ္ဌာနာဘိနိဝေသော ဟောတိ၊ ဝိဝဋ္ဋေ နတ္ထိ အဘိနိဝေသော။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၉။)</p> <p>= ထိုသစ္စာလေးပါးတို့တွင် ဒုက္ခသစ္စာ သမုဒယသစ္စာဟူသော ေ့ရှသစ္စာ နှစ်ပါးတို့ကား ဝဋ္ဋသစ္စာတည်း။ နိရောဓသစ္စာ မဂ္ဂသစ္စာဟူသော နောက်သစ္စာ နှစ်ပါးတို့ကား ဝိဝဋ္ဋသစ္စာတည်း။ ထိုဝဋ္ဋသစ္စာ ဝိဝဋ္ဋသစ္စာ နှစ်မျိုးတို့တွင် ယောဂါဝစရ ရဟန်းတော်သည် ဝဋ္ဋသစ္စာ၌ ဝိပဿနာ ဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်းကို နှလုံးသွင်းခြင်းသည် ဖြစ်၏။ ဝိဝဋ္ဋသစ္စာ၌ ဝိပဿနာ ဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်းကို နှလုံးသွင်းခြင်းသည် မဖြစ်ပေ။ (လောကုတ္တရာမဂ္ဂသစ္စာကို ဆိုလိုသည်။) (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၉။)</p> <p>ဤ အဋ္ဌကထာအဖွင့်များနှင့် အညီ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ဒုက္ခ သစ္စာတရား သမုဒယသစ္စာတရားဟူသော လောကီသစ္စာတရား နှစ်ပါး၌သာ ဝိပဿနာ ဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်းကို စီးဖြန်းပွားများရမည် ဖြစ်၏။ လောကီသစ္စာ တရား နှစ်ပါးကို တွင်တွင်ကြီး ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်နိုင်ပါမှ လောကုတ္တရာ သစ္စာတရား နှစ်ပါးတို့ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြမည် ဖြစ်ပေသည်။ သစ္စာ (၄)ပါးကို မသိခဲ့သော် မည်သို့ ဖြစ်နိုင်မည်နည်း။</p> <h3>ကူဋာဂါရသုတ္တန် ကောက်နုတ်ချက်</h3> <p><b>ယော စ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဧဝံ ဝဒေယျ အဟံ ဒုက္ခအရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အနဘိသမေစ္စ သမ္မာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။</b> (သံ၊၃၊၃၉၄။)</p> <p><b>ယော စ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဧဝံ ဝဒေယျ အဟံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အရိယသစ္စံ ယထာဘူတံ အဘိသမေစ္စ သမ္မာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿာမီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။</b> (သံ၊၃၊၃၉၄။)</p> <p>ရဟန်းတို့ ...တစ်စုံတစ်ယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဤသို့ ပြောဆို လာငြားအံ့ - ငါသည် ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရားကို မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်း မှန်စွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် မသိ မမြင်မူ၍ ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်း သမုဒယအရိယသစ္စာတရားကို မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် မသိမမြင်မူ၍ ဒုက္ခချုပ်ရာ နိရောဓအရိယသစ္စာတရားကို မဖောက်မပြန် ဟုတ် တိုင်းမှန်စွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက်ထွင်းဖောက် မသိ မမြင်မူ၍ ဒုက္ခချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ကြောင်းကျင့်စဉ်ဖြစ်သည့် မဂ္ဂအရိယ သစ္စာတရားကို သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် မသိမမြင်မူ၍ ကောင်းစွာသာလျှင် သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲဒုက္ခ၏ အဆုံးအပိုင်း အခြားကို ပြုလုပ်ပေအံ့ဟု ပြောဆိုလာငြားအံ့၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏ ပြောဆိုသည့် အတိုင်း ဖြစ်နိုင်ရာသော အကြောင်းအရာသည် မရှိသည်သာတည်း။ (သံ၊၃၊၃၉၄။)</p> <p>ရဟန်းတို့ ...တစ်စုံတစ်ယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဤသို့ ပြောဆို လာငြားအံ့ ငါသည် ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရားကို မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်း မှန်စွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင် ပြီး၍ ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်း သမုဒယအရိယသစ္စာတရားကို မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်ပြီး၍ ဒုက္ခချုပ်ရာ နိရောဓအရိယသစ္စာတရားကို မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်ပြီး၍ ဒုက္ခချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ကြောင်း ကျင့်စဉ်ဖြစ်သည့် မဂ္ဂ အရိယသစ္စာတရားကို မဖောက်မပြန် ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ် ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်ပြီး၍ ကောင်းမွန်စွာ သာလျှင် သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲဒုက္ခ၏ အဆုံးအပိုင်းအခြားကို ပြုလုပ်ပေအံ့ ဟု ပြောဆိုလာငြားအံံ့၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏ပြောဆိုချက်သည် ပြောဆိုသည့်အတိုင်း ဖြစ်နိုင်ရာသော အကြောင်းအရာသည် ရှိသည်သာလျှင်တည်း။ (သံ၊၃၊၃၉၄-၃၉၅။)</p> <p>ဤဒေသနာတော်များနှင့် အညီ အသင်သူတော်ကောင်းသည် သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲဒုက္ခကြီး အပြီးတိုင် ကုန်ဆုံးရေးအတွက် သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲ ဒုက္ခကြီးမှ အပြီးတိုင် ကျွတ်လွတ်ထွက်မြောက်ရေးအတွက် သစ္စာလေးပါးကို သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်အောင် ကြိုးပမ်းရတော့မည်ဖြစ်၏။ ထိုသို့ကြိုးပမ်းရာ၌ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ေ့ရှဦးစွာ ဒုက္ခသစ္စာတရားကိုလည်းကောင်း, သမုဒယသစ္စာတရားကိုလည်းကောင်း, သမုဒယသစ္စာကြောင့် ဒုက္ခသစ္စာဖြစ်ပုံကို လည်းကောင်း ယင်းဒုက္ခ သစ္စာတရား သမုဒယသစ္စာတရားတို့၏ အနိစ္စအချက် ဒုက္ခအချက် အနတ္တ အချက်တို့ကိုလည်းကောင်း သိအောင် ကြိုးပမ်းရတော့မည် ဖြစ်သည်။ သို့မှ သာလျှင် လောကုတ္တရာ နိရောဓသစ္စာတရား မဂ္ဂသစ္စာတရားတို့သည် ရင့်ကျက်သော ဝိပဿနာဉာဏ်တို့၏ အဆုံး၌ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်မည် ဖြစ်ပေသည်။ ထို့ကြောင့် သစ္စာလေးပါးကို သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်ရေးအတွက် အသင်သူတော်ကောင်းသည် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့ကို ပရိညာပညာသုံးမျိုးတို့ဖြင့် ပိုင်းပိုင်းခြားခြား သိအောင် မလွှဲမရှောင်သာ ကြိုးပမ်းရတော့မည်သာဟု မှတ်သားပါလေ။</p> <h3>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်ကို ရရှိရေး</h3> <p><b>ဝိပဿကေန ပန ကမ္မန္တရဉ္စ ဝိပါကန္တရဉ္စ ဧကဒေသတော ဇာနိတဗ္ဗံ။</b> (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၃၇။)</p> <p><b>ဧကဒေသတော ဇာနိတဗ္ဗံ အနဝသေသတော ဇာနိတုံ န သက္ကာ အဝိသယတ္တာ။ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဇာနနေ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟော န ပရိပူရတိ။</b> (မဟာဋီ၊၂၊၃၈၀။)</p> <p>ဝိပဿနာ ဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွားများအားထုတ်နေသော ဝိပဿက ပုဂ္ဂိုလ်သည် ကံတို့၏ အားရှိသည်၏အဖြစ် အားမရှိသည်၏အဖြစ်ဟု ဆိုအပ်သော ထူးထွေကွဲပြားခြားနားမှုကိုလည်းကောင်း၊ အကျိုးဝိပါက်တို့၏ ယုတ်ညံ့သည်၏အဖြစ် မွန်မြတ်သည်၏အဖြစ် စသော ထူးထွေကွဲပြား ခြားနားမှုကိုလည်းကောင်း တစ်စိတ်တစ်ဒေသအားဖြင့် သိသင့်သိထိုက်လှပေ၏။ ကံ - ကံ၏အကျိုးတရားကို အကြွင်းအကျန်မရှိ ကုန်စင်အောင် သိဖို့ရန်ကား သာဝကတို့၏ အရာမဟုတ်သောကြောင့် = သဗ္ဗညုသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရှင် တို့၏အရာသာ ဖြစ်သောကြောင့် မစွမ်းနိုင်ပေ။ သို့သော် အချင်းခပ်သိမ်း = လုံးလုံး ကံ-ကံ၏အကျိုးတရားကို မသိခဲ့သည်ရှိသော် ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ် သည် မပြီးစီး မပြည့်စုံနိုင်။(ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၃၇။ မဟာဋီ၊၂၊၃၈၀။)</p> <p>ကံ-ကံ၏အကျိုးတရားကို လုံးလုံးမသိက ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်ကို မရ ရှိနိုင်သဖြင့် ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်ကို ရရှိရေးအတွက်လည်း ကံ-ကံ၏အကျိုး တရားကို တစ်စိတ်တစ်ဒေသအားဖြင့် သိအောင် အသင်သူတော်ကောင်း သည် ကြိုးစားအားထုတ်ရမည်သာလျှင် ဖြစ်ပေသည်။ ဤ၌ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟ ဉာဏ်ဟူသည်မှာလည်း သမုဒယသစ္စာကြောင့် ဒုက္ခသစ္စာဖြစ်ပုံကို သိသော ဉာဏ်ပင်တည်း။</p> <p>ဘုရားရှင်၌ ဝိပါက်တော် (၁၂)ပါးရှိကြောင်းကို အသင်သူတော်ကောင်း သည်လည်း သိရှိပြီး ဖြစ်ကောင်းဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုတွင် ဝိပါက်တော်တစ်ခု တစ်ခု၌ အကျိုးပေးနေသော ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ ကံမှာ တစ်ခုစီ တစ်ခုစီ သီးသန့် ရှိပေသည်။ ဦးခေါင်းတော်ခဲရသည်မှာ ကံတစ်ခုကြောင့်၊ ခါးတော်နာရသည်မှာ ကံတစ်ခုကြောင့်၊ ဝမ်းတော်လားရသည်မှာ ကံတစ်ခုကြောင့် --- ဤသို့ စသည်ဖြင့် အကြောင်းကံနှင့် အကျိုးဝိပါက်တော်တို့မှာ သီးသန့်စီ ရှိနေကြ၏။ အလားတူပင် လူသားတစ်ဦးအဖို့ ဘဝတစ်လျှောက်၌ ကောင်းကျိုး ဆိုးကျိုး ဟူသော ဣဋ္ဌာရုံ အနိဋ္ဌာရုံ အမျိုးမျိုးနှင့် တွေ့ကြုံရသည်မှာ ဓမ္မတာတစ်ခုပင် ဖြစ်၏။ ဣဋ္ဌာရုံနှင့် တွေ့ကြုံရသည်ကား ကုသိုလ်ကံကြောင့် ဖြစ်၏။ အနိဋ္ဌာရုံနှင့် တွေ့ကြုံရသည်ကား အကုသိုလ်ကံကြောင့် ဖြစ်၏။ ဣဋ္ဌာရုံ အမျိုးမျိုးနှင့် တွေ့ကြုံရာ၌ ယင်းဣဋ္ဌအကျိုးဝိပါက် အမျိုးမျိုးကို ဖြစ်စေတတ်သော ဆိုင်ရာ ကုသိုလ်ကံ အမျိုးမျိုးရှိနိုင်သလို အနိဋ္ဌာရုံ အမျိုး မျိုးနှင့် တွေ့ကြုံရာ၌လည်း ယင်းအနိဋ္ဌအကျိုးဝိပါက် အမျိုးမျိုးကို ဖြစ်စေတတ်သော ဆိုင်ရာ အကုသိုလ်ကံ အမျိုးမျိုးလည်း ရှိနိုင်သည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကံ-ကံ၏ အကျိုးတရား အမျိုးမျိုးတို့ကို သာဝကတို့သည် ကုန်စင် အောင် မသိရှိနိုင်ပေ။ အချို့အဝက် တစ်စိတ်တစ်ဒေသလောက်ကိုသာ သိရှိနိုင်ပေသည်။</p> <h3>အဘိညာဏ်နှင့် ဝိပဿနာ</h3> <p>ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအဘိညာဏ်ဖြင့် အတိတ်ကို ရှု၍ရသည်ဟူသော အဆိုသည်လည်း ကျမ်းဂန်များ၌ လာရှိ၏။ ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဏ်၏ အစိတ် အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်သော အနာဂတံသဉာဏ်ဖြင့်လည်း အနာဂတ်ကို ရှုရသည် ဟူသော အဆိုလည်း ကျမ်းဂန်များ၌ လာရှိ၏။ ဤအဆိုများနှင့် ပတ်သက်၍ အလွယ်တကူ လက်ခံနိုင်သော်လည်း ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့်လည်း အတိတ် အနာဂတ် ခန္ဓာတို့ကို ရှု၍ရနိုင်သည်ဟူသော အဆိုအမိန့်နှင့် ပတ်သက်၍ကား လက်မခံလိုကြပေ။ ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့်လည်း အတိတ်အနာဂတ် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတို့ကို ရှု၍ရနိုင်သည်ဟူသော အဆိုအမိန့်နှင့် ပတ်သက်သော ဘုရား ဟော ပါဠိတော်နှင့် အဋ္ဌကထာအဖွင့်တို့မှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ကြ၏။</p> <p><b>ယေ ဟိ ကေစိ ဘိက္ခဝေ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရမာနာ အနုဿရန္တိ ၊ သဗ္ဗေ တေ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ အနုဿရန္တိ ဧတေသံ ဝါ အညတရံ။</b> (သံ၊၂၊၇၁။ ခဇ္ဇနီယသုတ္တန်။)</p> <p><b>ပုဗ္ဗေနိဝါသန္တိ န ဣဒံ အဘိညာဝသေန အနုဿရဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဝိပဿနာဝသေန ပန ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရန္တေ သမဏဗြာဟ္မဏေ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ တေနေဝါဟ သဗ္ဗေ တေ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ အနုဿရန္တိ ဧတေသံ ဝါ အညတရန္တိ။ အဘိညာဝသေန ဟိ သမနုဿရန္တဿ ခန္ဓာပိ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာပိ ခန္ဓပဋိဗဒ္ဓါပိ ပဏ္ဏတ္တိပိ အာရမ္မဏံ ဟောတိယေဝ။ ရူပံယေဝ အနုဿရတီတိ ဧဝံ ဟိ အနုဿရန္တော န အညံ ကိဉ္စိ သတ္တံ ဝါ ပုဂ္ဂလံ ဝါ အနုဿရတိ၊ အတီတေ ပန နိရုဒ္ဓံ ရူပက္ခန္ဓမေဝ အနုဿရတိ။ ဝေဒနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။</b> (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၆။)</p> <p>ရဟန်းတို့ ...အချို့သော သမဏတို့သည်လည်းကောင်း၊ အချို့သော ဗြာဟ္မဏတို့သည်လည်းကောင်း တစ်ပါးမက များပြားလှစွာသော ရှေး၌နေခဲ့ ဖူးသော ခန္ဓာအစဉ်ကို ဉာဏ်ဖြင့် အစဉ်လျှောက်၍ အောက်မေ့ကြကုန်သည် ရှိသော် ဉာဏ်ဖြင့် အစဉ်လျှောက်၍ အောက်မေ့နိုင်ကြကုန်၏။ ထိုအလုံးစုံ ကုန်သော ဉာဏ်ဖြင့် အစဉ်လျှောက်၍ အောက်မေ့နိုင်ကြကုန်သော သမဏ ဗြာဟ္မဏတို့သည် ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ငါးပါးတို့ကိုသော်လည်းကောင်း, ထိုဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ငါးပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးကိုသော်လည်းကောင်း ဉာဏ်ဖြင့် အစဉ် လျှောက်၍ အောက်မေ့နိုင်ကြကုန်၏။(သံ၊၂၊၇၁။)</p> <p>= ဤပါဠိတော်ဝယ် ပုဗ္ဗေနိဝါသဟူသော ဤစကားရပ်ကို ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအဘိညာဏ်၏ အစွမ်းဖြင့် ရှေး၌နေခဲ့ဖူးသော ခန္ဓာအစဉ်ကို ဉာဏ် ဖြင့် အစဉ်လျှောက်၍ အောက်မေ့ခြင်းကို ရည်ရွယ်တော်မူ၍ ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားထားတော်မူသည်ကား မဟုတ်။ အဟုတ်သော်ကား ဝိပဿနာ ဉာဏ်၏ အစွမ်းဖြင့် အတိတ်၌ နေခဲ့ဖူးသော ခန္ဓာအစဉ်ကို ဉာဏ်ဖြင့် အစဉ် လျှောက်၍ အောက်မေ့ကြကုန်သော သမဏဗြာဟ္မဏတို့ကို ရည်ရွယ်တော် မမူဘဲ ရှေး၌နေခဲ့ဖူးသော ခန္ဓာအစဉ်ကို ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် အစဉ်လျှောက် ၍ အောက်မေ့မှုကိုသာ ရည်ရွယ်တော်မူကြောင်းကို သိရှိနိုင်ပေသည်။ ထိုသို့ ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် ရှေး၌ နေခဲ့ဖူးသော ခန္ဓာအစဉ်ကို အစဉ်လျှောက်၍ အောက်မေ့ရာ၌ တစ်စုံတစ်ယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်သတ္တဝါကို အစဉ်လျှောက် ၍ အောက်မေ့သည်ကား မဟုတ်။ အတိတ်၌ ချုပ်ခဲ့လေပြီးသော ရုပ် ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရ ဝိညာဏ်ကိုသာ ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် အစဉ်လျှောက်၍ အောက်မေ့နိုင်သည် ဟူလိုသည်။(သံ၊၂၊၇၁။ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၆၆။)</p> <p>ဤကား ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအဘိညာဏ်နှင့် ဝိပဿနာဉာဏ်တို့၏ စွမ်းအင်ကွဲပြားပုံနှင့် ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့်လည်း အတိတ်အနာဂတ်ကို ရှုနိုင်ပုံ ရှုရပုံ ရှု၍လည်း ရရှိနိုင်ပုံ ကျမ်းဂန် အထောက်အထားများတည်း။ ဘုရား ရှင်၏ မုခပါဌ်တော်မှ တိုက်ရိုက် ထွက်ပေါ်လာသော ဗျာဒိတ်တော် အသံ တစ်မျိုးတည်း။</p> <p>ဤအရာဝယ် အသင်သူတော်ကောင်းသည် စျာန်အစေး ခန်းခြောက် တော်မူသည့် သုက္ခဝိပဿက (= သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိက) ရဟန္တာအရှင်မြတ် ကြီးတို့သည်လည်း အရိယသစ္စာလေးရပ် တရားမြတ်ကို သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ် ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်သွားတော်မူကြသည် ဟူသော ဤအချက်ကိုပါ ထည့်သွင်း စဉ်းစားသင့်လှပေသည်။ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ဘုရားရှင်၏ တရားစစ် တရားမှန်တည်းဟူသော အဆုံး အမ သာသနာတော်ကြီးနှင့် မလွဲချော်မိအောင် ကြိုးပမ်းသင့်လှပေသည်။</p> <p>__________</p> <h3>အပိုင်း (၂)</h3> <h3>အကြောင်းတရားကို ရှာဖွေပုံ စနစ်တစ်ခု</h3> <p><b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ ပညာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ။</b> (ပဋိသံ၊၁။)</p> <p><b>နာမရူပဝဝတ္ထာနေ ဉာဏန္တိ အဝတွာ ဧဝ ကသ္မာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏန္တိ ဝုတ္တန္တိ စေ? ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေနေဝ ပစ္စယသမုပ္ပန္နပရိဂ္ဂဟိတဿ သိဒ္ဓတ္တာ။ ပစ္စယသမုပ္ပန္နေ ဟိ အပရိဂ္ဂဟိတေ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟော န သက္ကာ ဟောတိ ကာတုံ။ တသ္မာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏဂဟဏေနေဝ တဿ ဟေတုဘူတံ ပုဗ္ဗေ သိဒ္ဓံ နာမရူပဝဝတ္ထာနဉာဏံ ဝုတ္တမေဝ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။</b> (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၈။)</p> <p>အကြောင်းတရားတို့၌ အကျိုးတရားတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သော စွမ်းအင်များ ရှိကြ၏။ ယင်းစွမ်းအင်များ ထင်ရှားရှိနေခြင်းကြောင့် အကြောင်း တရားတို့သည် အကျိုးတရားတို့ကို ဆောင်ထားနိုင်ကြ၏ဟု ဆိုရ၏။ ထို့ ကြောင့် အကျိုးတရားတို့သည် အကြောင်းတရားတို့ကြောင့်သာ တည်လည်း တည်နေကြရ, ဖြစ်လည်း ဖြစ်နေကြရသောကြောင့် ယင်းအကြောင်းတရား တို့သည် အကျိုးတရားတို့၏ တည်ရာ <b>ဓမ္မဋ္ဌိတိ</b> မည်၏။ ယင်းအကျိုးတရား တို့၏ တည်ရာ အကြောင်းတရားတို့ကို ထိုးထွင်းသိတတ်သော ဉာဏ်သည် <b>ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ်</b> မည်၏။</p> <p>ဤအရာ၌ နာမ်ရုပ်ကို ပိုင်းခြားမှတ်သားတတ်သော <b>နာမရူပဝဝတ္ထာန ဉာဏ်</b>ဟု မဟောဘဲ အဘယ်ကြောင့် <b>ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ်</b>ဟု ဟောတော်မူအပ်ပါ သနည်းဟူမူ အဖြေမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p>အကြောင်းတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းခြင်းဖြင့်ပင်လျှင် အကျိုးတရားကို သိမ်းဆည်းခြင်း၏ ပြီးစီးသွားသောကြောင့် ဖြစ်၏။ မှန်ပေသည်။ အကျိုး တရားကို မသိမ်းဆည်းရသေးသည်ရှိသော် အကြောင်းတရားကို သိမ်းဆည်း ခြင်း လုပ်ငန်းရပ်ကို ပြုလုပ်ဖို့ရန် မစွမ်းနိုင်ပေ။ (အကြောင်းတရား၌ အကျိုး တရားကို ဖြစ်စေနိုင်သော စွမ်းအင်ရှိသည် မှန်သော်လည်း ယင်းအကြောင်း တရားကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အကျိုးတရားကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူနိုင် ပါမှ သိမ်းဆည်းနိုင်ပါမှသာလျှင် ယင်းအကြောင်းတရား၌ အကျိုးတရားကို ဖြစ်စေနိုင်သော စွမ်းအင်ရှိသည်ဟု သိရှိနိုင်ပေသည် ဟူလို။) ထို့ကြောင့် <b>ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ်</b>ကို တိုက်ရိုက် ယူငင်ထုတ်ဆောင်၍ ဟောတော်မူခြင်းဖြင့် ပင်လျှင် ထို<b>ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ်</b>၏ စွဲမှီရာ အကြောင်းရင်းဖြစ်သော <b>ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ်</b>၏ ရှေးက ပြီးစီးထားပြီးဖြစ်သော <b>နာမရူပဝဝတ္ထာနဉာဏ်</b>ကို ဟောပြီးသာလျှင် ဖြစ်သည်ဟု သိရှိပါလေ။ (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၈။)</p> <p>ဤအဋ္ဌကထာ၏ ဖွင့်ဆိုချက်နှင့်အညီ <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟ</b> = အကြောင်း တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုသော ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူလိုသော ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ပစ္စယသမုပ္ပန္န</b>ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော အကျိုးရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းခြင်း ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူခြင်း နာမ်ရုပ်ကို ပိုင်းခြား မှတ်သားခြင်းဟူသော <b>နာမရူပဝဝတ္ထာနဉာဏ်</b>ကို ရရှိအောင် ရှေးဦးစွာ ကြိုးစားအားထုတ်ရမည် ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုရင်းမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။ အတိတ် အကြောင်းတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူလိုသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် အတိတ်အကြောင်းတရားကြောင့် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်နေ သည့် <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မ</b> အမည်ရသည့် ပစ္စုပ္ပန် ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း, ထိုအကြောင်းတရားတို့၏ စွဲမှီရာ (ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ ရှေးရှေး အတိတ် အကြောင်းတရားကြောင့် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်နေသည့်) <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မ</b> အမည် ရသည့် အတိတ် ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း သိမ်းဆည်းထား ပြီး ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူထားပြီး ဖြစ်ရမည်။ တစ်ဖန် ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား ငါးပါးကြောင့် အနာဂတ်အကျိုးတရား ငါးပါးဟူသော <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မ</b> အမည် ရသည့် ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ ဖြစ်ပုံကို သိမ်းဆည်းလိုသော ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူလိုသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်သည် <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b>ဟူသော ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားတို့၏ စွဲမှီ၍ဖြစ်ရာ <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မ</b> အမည်ရသည့် ပစ္စုပ္ပန် ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း, ထိုပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားများကြောင့် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာမည့် အနာဂတ်အကျိုး တရား ငါးပါးဟူသော <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မ</b> အမည်ရသည့် ရုပ်တရား နာမ်တရား တို့ကိုလည်းကောင်း သိမ်းဆည်းထားပြီး ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူထားပြီး ဖြစ်ရ မည်။ ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား ငါးပါးဟူသည် ပစ္စုပ္ပန်ခန္ဓာ ငါးပါးတို့၏ အစိတ် အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်သကဲ့သို့, ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား ငါးပါးဟူသည် ပစ္စုပ္ပန် ခန္ဓာငါးပါးတို့၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုသာ ဖြစ်သကဲ့သို့, အလားတူပင် အတိတ် အကြောင်းတရား ငါးပါးဟူသည် အတိတ်ခန္ဓာ ငါးပါးတို့၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုသာ ဖြစ်၏။ အနာဂတ်အကျိုးတရား ငါးပါး ဟူသည်လည်း အနာဂတ် ခန္ဓာငါးပါးတို့၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုသာ ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် အတိတ်ခန္ဓာ ငါးပါး, ပစ္စုပ္ပန်ခန္ဓာငါးပါး, အနာဂတ်ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို ပရမတ်သို့ဆိုက်အောင် နေရာတကျ သိမ်းဆည်းတတ်ပါက ယင်းတို့၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သော အတိတ်အကြောင်းတရား ငါးပါး, ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား ငါးပါး, ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား ငါးပါး, အနာဂတ်အကျိုးတရား ငါးပါးတို့ကိုလည်း အလွယ် တကူ သိမ်းဆည်းနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ တစ်နည်းဆိုရသော် အတိတ်အကြောင်း တရား ငါးပါးကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား ငါးပါး ထင်ရှားဖြစ်ပုံ, ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား ငါးပါးကြောင့် အနာဂတ်အကျိုးတရား ငါးပါး ထင်ရှား ဖြစ်ပုံကိုလည်း အလွယ်တကူ သိမ်းဆည်းနိုင်မည်, ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူနိုင် မည် ဖြစ်ပေသည်။ အတိတ်အဆက်ဆက် အနာဂတ်အဆက်ဆက်၌လည်း နည်းတူ သဘောပေါက်ပါ။ သို့ဖြစ်ရကား အသင်သူတော်ကောင်းသည် အကြောင်းတရားကြောင့် အကျိုးတရားဖြစ်ပုံကို မသိမ်းဆည်းမီ ေ့ရှအဖို့၌ အတိတ်ခန္ဓာငါးပါး, ပစ္စုပ္ပန်ခန္ဓာငါးပါး, အနာဂတ်ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို ကြိုတင်၍ သိမ်းဆည်းထားပြီး ဖြစ်ရမည်ဟူသော ဤစနစ်ဟောင်းကို ေ့ရှဦးစွာ မှတ်သား ထားလေရာသည်။ အကြောင်းမူ <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရားဟူသည် အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန်ဟူသော ကာလသုံးပါးအတွင်း၌ တည်ရှိကြသော ပရမတ္ထဓာတ်သား ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့၏ အချင်းချင်း အကြောင်းနှင့် အကျိုး ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ်ဖြစ်မှု ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှုသဘော တရားမျှသာ ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။</p> --- <h3>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ကို ဟောကြားတော်မူပုံ</h3> <p>ဒေသနာနည်း (၄) နည်း</p> <p><b>ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ</b> (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၄-၁၅၅) နှင့် <b>သမ္မောဟဝိနောဒနီအဋ္ဌကထာ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဝိဘင်းအဖွင့်</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၄-၁၂၅)တို့၌ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော်မူရာ၌ ဟောကြားတော်မူပုံ ဒေသနာနည်း (၄)နည်းရှိကြောင်း <b>ဝလ္လိဟာရကနယ</b> = နွယ်ခွေယောက်ျား၏ နွယ်ခွေပုံ နည်းလမ်းဥပမာဖြင့် ရှင်းလင်း ဖွင့်ဆိုထားတော်မူ၏။</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b>တို့ ဖြစ်ကုန်၏။ ဤသို့ စသည်ဖြင့် <b>ဇာတိ</b>ကြောင့် <b>ဇရာမရဏ</b>ဖြစ်ပုံသို့ တိုင်အောင်လည်း ဟောကြားထားတော်မူ၏။ အစမှ စ၍ အဆုံးသို့ တိုင်အောင် ဟောကြားထားတော်မူအပ်သော <b>အနုလောမ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> ဒေသနာတော်နည်း ဖြစ်၏။</p> <p>၂။ အလယ် <b>ဝေဒနာ</b>မှ စ၍ <b>ဘဝ</b>ကြောင့် <b>ဇာတိ</b>ဖြစ်ပုံသို့ တိုင်အောင် အကြောင်းနှင့် အကျိုးတို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု သဘောတရား ကိုလည်း ဟောကြားထားတော်မူ၏။ အလယ်မှ အဆုံးတိုင်အောင် ဟောကြားထားတော်မူအပ်သော <b>အနုလောမ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> ဒေသနာတော် နည်းတစ်နည်းပင် ဖြစ်၏။</p> <p>၃။ <b>ဇရာမရဏ</b>သည် <b>ဇာတိ</b>အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်ပုံမှစ၍ <b>သင်္ခါရ</b>သည် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>အကြောင်းခံကြောင့် ဖြစ်ပုံသို့ တိုင်အောင် ပြောင်းပြန်လှန်၍လည်း ဟောကြားထားတော်မူ၏။ အဆုံးမှ အစအရင်းသို့ တိုင်အောင် ဟောကြားထားတော်မူအပ်သော <b>ပဋိလောမ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> ဒေသနာတော်နည်း ဖြစ်၏။</p> <p>၄။ အာဟာရလေးပါးသည် <b>တဏှာ</b>ကြောင့်ဖြစ်ပုံ၊ <b>တဏှာ</b>သည် <b>ဝေဒနာ</b> ကြောင့်ဖြစ်ပုံ ဤသို့စသည်ဖြင့် <b>သင်္ခါရ</b>သည် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကြောင့် ဖြစ်ပုံသို့ တိုင်အောင်လည်း ဟောကြားထားတော်မူ၏။ အလယ်မှ စ၍ အစ အရင်းသို့ တိုင်အောင် ဟောကြားထားတော်မူအပ်သော <b>ပဋိလောမ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> ဒေသနာတော်နည်း တစ်နည်းပင် ဖြစ်၏။</p> <p>ဤကား <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> ဒေသနာတော်နည်း (၄)နည်းတည်း။ တစ်ဖန် <b>ပဋိသမိ႓ဒါမဂ်</b>ပါဠိတော်ကြီး၌လည်း နည်းတစ်နည်း လာရှိပြန်၏။</p> <p>၅။ အတိတ်အကြောင်းတရား ငါးပါးကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား ငါးပါး ထင်ရှားဖြစ်ပုံ, ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား ငါးပါးကြောင့် အနာဂတ် အကျိုးတရား ငါးပါး ထင်ရှားဖြစ်ပုံဟူသော <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> ဒေသနာ တော် ရှုကွက်တစ်မျိုးလည်း လာရှိ၏။</p> <p>ဤ <b>ပဋိသမိ႓ဒါမဂ်</b>ပါဠိတော်၌ လာရှိသော အကြောင်းတရား တစ်စု အကျိုးတရား တစ်စု ထား၍ သိမ်းဆည်းသော ဤနည်းကို <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်း</b>ဟု ဤကျမ်းတွင် အမည်တပ်ထားပါသည်။ ဤ ပဉ္စမနည်းမှာ အဘိဓမ္မာအခြေခံဉာဏ်ပညာ အားနည်းသူ အချို့အချို့သော ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား သင်ပြရသည်မှာ လွယ်ကူသယောင် ရှိပေသည်။</p> <p>ဤ<b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> ဒေသနာနည်း (၅)နည်းတို့တွင် အသင်သူတော်ကောင်းသည် မိမိကြိုက်နှစ်သက်ရာ ဒေသနာနည်းဖြင့် အကြောင်းတရား များကို သို့မဟုတ် အကြောင်းတရား အကျိုးတရားများကို ရှာဖွေနိုင်ပါသည်။ ထိုငါးနည်းတို့တွင် ဤစာမူ၌ ပဉ္စမနည်းကို ပဓာနထား၍ အကြောင်း အကျိုး စပ်ပုံ သိမ်းဆည်းပုံကို ဖော်ပြထားပါသည်။ အကြောင်းတရားများကို စတင်၍ ရှာဖွေသည့်အပိုင်း၌ အလယ်မှ အစသို့သွားသော နည်းစနစ်ကို အသုံးပြု ထားပါသည်။</p> <p>ထိုသို့ အလယ်မှ အရင်းဘက်သို့ လိုက်၍ အကြောင်းတရားများကို ရှာဖွေရာတွင် အထက်တွင် ရှင်းပြခဲ့သည့် <b>ပဋိသမိ႓ဒါမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ</b>၏ ဖွင့်ဆို ချက်နှင့် အညီ ပစ္စုပ္ပန်ခန္ဓာငါးပါးမှသည် အတိတ်ခန္ဓာငါးပါးသို့တိုင်အောင် ခန္ဓာငါးပါး အဆက်ဆက်ကို ေ့ရှဦးစွာ သိမ်းဆည်းထားတတ်လျှင်ကား ပို၍ လွယ်ကူသည်ကို ယောဂီအများစု၌ တွေ့ရှိရပေသည်။ ထို့ကြောင့် ပစ္စုပ္ပန် ခန္ဓာငါးပါးမှသည် အတိတ်ခန္ဓာငါးပါးသို့ တိုင်အောင် ခန္ဓာငါးပါး = ရုပ်နာမ် နှစ်ပါးတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ <b>ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိပိုင်း</b>၌ လာရှိသော အတိတ်ခန္ဓာ အဆက်ဆက်ကို သိမ်းဆည်းပုံ နည်းစနစ်ကို အမှီပြု၍ ရေးသားတင်ပြထားပါသည်။ ထိုသို့ ပစ္စုပ္ပန် ခန္ဓာငါးပါးမှသည် အတိတ်ခန္ဓာငါးပါးသို့ တိုင်အောင် ခန္ဓာငါးပါး အဆက်ဆက်ကို သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ အတိတ်ခန္ဓာငါးပါးကို စွဲမှီ၍ ဖြစ်ပေါ် လာသော အတိတ်အကြောင်းတရား ငါးပါးကြောင့် ပစ္စုပ္ပန် ခန္ဓာငါးပါး = အကျိုးဝိပါက်တရား ထင်ရှားဖြစ်ပုံကို ထပ်ဆင့်၍ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြည့်ကာ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ ဤ<b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်း</b>ကို အောင်မြင်စွာ သိမ်းဆည်းရှုပွားတတ်ပါက အကြောင်းအကျိုး စပ်တတ်ပါက ကြွင်းကျန်သော <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပထမနည်း</b> စသည်တို့သည်လည်း အသင် သူတော်ကောင်း၏ အသိဉာဏ်၌ နားရှင်းပြီး လွယ်ကူပြီးသာ ဖြစ်နေပေ လိမ့်မည်။</p> --- <h3>ကြိုတင်သတိပြုရန် အချက်တစ်ရပ်</h3> <p>၁။ <b>ဧကတော ဟိ ကာရဏတော န ဣဓ ကိဉ္စိ ဧကံ ဖလမတ္ထိ။</b></p> <p>၂။ <b>န အနေကံ။</b></p> <p>၃။ <b>နာပိ အနေကေဟိ ကာရဏေဟိ ဧကံ။</b></p> <p>၄။ <b>အနေကေဟိ ပန ကာရဏေဟိ အနေကမေဝ ဟောတိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၀။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၇၄။)</p> <p>၁။ ဤလောက၌ တစ်ခုတည်းသော အကြောင်းတရားကြောင့် ဖြစ်ပေါ် လာသော တစ်စုံတစ်ခုသော တစ်ခုတည်းသော အကျိုးတရားသည် မရှိပေ။</p> <p>၂။ တစ်ခုတည်းသော အကြောင်းတရားကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော တစ်ပါးမက များပြားသော အကျိုးတရားသည်လည်း မရှိပေ။</p> <p>၃။ များစွာကုန်သော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့်လည်း ဖြစ်ပေါ်လာသော တစ်ခုတည်းသော အကျိုးတရားသည် မရှိသည်သာတည်း။</p> <p>၄။ အလျော်အားဖြင့်ဆိုရမူ --- များစွာကုန်သော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော များစွာသော အကျိုးတရားသည်သာလျှင် ရှိပေသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၀။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၇၄။)</p> <p>ဘုရားရှင်သည် ---</p> <p>၁။ အချို့သော အရာ၌ <b>ပဓာန</b> = ပြဓာန်းသောကြောင့်,</p> <p>၂။ အချို့သော အရာ၌ <b>ပါကဋ</b> = ထင်ရှားသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်,</p> <p>၃။ အချို့သော အရာ၌ <b>အသာဓာရဏ</b> = မဆက်ဆံသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်</p> <p>ဒေသနာတော်၏ တင့်တယ်စမ္ပယ်ကြောင်းဖြစ်သော <b>သဗ္ဗညုတဉာဏ်</b> တော်အားလည်းကောင်း, ဆုံးမထိုက်သူ ကျွတ်ထိုက်သသူ လူနတ်ဗြဟ္မာ ဝေနေယျကြာ သတ္တဝါတို့အားလည်းကောင်း လျော်သောအားဖြင့် တစ်ခု တည်းသာလျှင်ဖြစ်သော အကြောင်းတရားကိုသော်လည်းကောင်း အကျိုး တရားကိုသော်လည်းကောင်း ထင်ရှားပြတော်မူ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၀။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၇၄။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာ၏အဖွင့်နှင့် အညီ <b>ပဓာန ပါကဋ အသာဓာရဏ</b>ဟူသော အကြောင်း သုံးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အကြောင်း တရားကြောင့် ဒေသနာတော်ကို တင့်တယ်စမ္ပယ်အောင် တန်ဆာဆင် တတ်သော <b>သဗ္ဗညုတဉာဏ်</b>တော်အားလည်းကောင်း, ဝေနေယျတို့၏ အလို အကြိုက် စရိုက်ဝါသနာအားလည်းကောင်း လျော်ညီအောင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကဲ့သို့သော အကြောင်းတစ်ခု <b>ဝေဒနာ</b>ကဲ့သို့သော အကျိုးတစ်ခုကိုသာ ထုတ်ဆောင်၍ ဟောကြားထားတော်မူသော်လည်း တစ်ခုတည်းသော အကြောင်း တရားကြောင့် တစ်ခုတည်းသော အကျိုးတရား၏ဖြစ်ခြင်း, တစ်ခုတည်းသော အကြောင်းတရားကြောင့် များစွာသော အကျိုးတရား၏ ဖြစ်ခြင်း, များစွာသော အကြောင်းတရားကြောင့် တစ်ခုတည်းသော အကျိုးတရား၏ ဖြစ်ခြင်းသည် မရှိနိုင်သောကြောင့် အကြောင်းတရား များစွာကြောင့်သာလျှင် အကျိုးတရားများစွာ၏ ဖြစ်ခြင်းသည်သာလျှင် ထင်ရှားရှိသောကြောင့်<b>အဝိဇ္ဇာ</b> တစ်ခုတည်းကသာလျှင် <b>သင်္ခါရ</b>ကို ဖြစ်စေသည်ဟုလည်း မယူဆပါနှင့်။ <b>သဠာယတန</b>ကြောင့် <b>ဖဿ</b>တစ်ခုတည်း ဖြစ်သည်ဟုလည်း မယူဆပါနှင့်။ <b>ဖဿ</b>တစ်ခုတည်းကြောင့် <b>ဝေဒနာ</b>တစ်ခုတည်းသာ ဖြစ်သည်ဟုလည်း မယူဆပါနှင့်။ အကြောင်းတရား များစွာကြောင့်သာ အကျိုးတရား များစွာ ဖြစ်သည်ဟု သဘောပေါက်ပါ။ ယင်းသို့ဖြစ်လျှင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>တစ်ခုတည်း, <b>ဖဿ</b> တစ်ခုတည်း, <b>ဝေဒနာ</b>တစ်ခုတည်း သိမ်းဆည်းရုံမျှဖြင့် မလုံလောက်ဟု သဘောပေါက်ပါ။ ယင်း <b>အဝိဇ္ဇာ ဖဿ ဝေဒနာ</b>တို့နှင့် ယှဉ်ဖက်သမ္ပယုတ် တရား စသည်တို့ကိုပါ ရောနှော သိမ်းဆည်းရမည်ဟု မှတ်သားထားပါ။ အရာရာ၌ နည်းတူ သဘောပေါက်ပါ။</p> --- <h3>အတိတ်သို့ ဉာဏ်ကို စေလွှတ်ကြည့်ပါ</h3> <p>ေ့ရှဦးစွာ သမာဓိကို အဆင့်ဆင့် ထူထောင်ပါ။ <b>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ သန္တာန်</b> နှစ်မျိုး၌ တည်ရှိသော ရုပ်နာမ်တို့ကို <b>အဇ္ဈတ္တ</b> တစ်လှည့် <b>ဗဟိဒ္ဓ</b> တစ်လှည့် ကြိမ်ဖန်များစွာ သိမ်းဆည်းပါ။ အထူးသဖြင့် နံပါတ် (၆)လိုင်းဟု အမည်တပ် ထားသော <b>ဓမ္မာရုံလိုင်း</b>၌ အကောင်းအုပ်စုများကို ဦးစားပေး၍ ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုသို့ အကောင်းအုပ်စုများကိုသာ အချိန်များစွာ အကြိမ် များစွာ ဦးစားပေး၍ သိမ်းဆည်းနေသော် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် အများစု၌ လင်းရောင်ခြည်စွမ်းအင်များသည် ပို၍ ပို၍ အားကောင်းလာတတ်ပါသည်။ <b>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ</b> နှစ်မျိုးတို့၌ ထိုကဲ့သို့ ကြိမ်ဖန်များစွာ ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်း နေရခြင်းမှာ ဘုရားရှင်ကိုယ်တော်တိုင်က အကြောင်းတရားတို့ကို မရှာဖွေမီ <b>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ သန္တာန်</b> နှစ်မျိုးတို့၌ ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းရန် <b>မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန်</b>၌ ညွှန်ကြားထားတော်မူသောကြောင့် ဖြစ်၏။ (ရှေး နာမ် ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်းတွင် ရှင်းပြခဲ့ပြီ။) အထူးသဖြင့် <b>ဗဟိဒ္ဓ</b> ရုပ်နာမ်ကို မသိမ်းဆည်း နိုင်သေးသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် အတိတ်ရုပ်နာမ်ကိုလည်း သိမ်းဆည်းနိုင်ဖို့ရန် အလွန်ခဲယဉ်းလှပေသည်။ အကြောင်းမူ အတိတ်ရုပ်နာမ်ကို ရှုခြင်းသည် <b>ဗဟိဒ္ဓ</b>ရုပ်နာမ်ကို ရှုခြင်းနှင့် သဘောသွားချင်း တူနေသောကြောင့် ဖြစ်၏။</p> <p><b>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ</b> ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းလိုက်သဖြင့် မိမိ၏ အသိဉာဏ်၌ <b>မျက်စိအကြည် နားအကြည် နှာခေါင်းအကြည် လျှာအကြည် ကိုယ် အကြည် ဘဝင်မနောအကြည်</b>ဟူသော အကြည်ဓာတ် (၆)ပါးလုံးကို ပို၍ပို၍ ထင်ထင်ရှားရှား မြင်လာသောအခါ <b>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ</b> ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်း နေသော <b>ဉာဏ်</b>ကြောင့် အရောင်အလင်းများသည်လည်း ပို၍ပို၍ အားကောင်းလာသောအခါ ဤ ရုပ်တရား နာမ်တရားများသည် မည်သည့် အကြောင်းတရားများကြောင့် ဖြစ်နေရပါသနည်းဟု အကြောင်းတရားတို့ကို သိလိုသော စိတ်ဓာတ်ဖြင့် အတိတ်ဘက်သို့ အာရုံစိုက်၍ စိတ်ကို စေလွှတ် ကြည့်ပါ = ဉာဏ်ကို စေလွှတ်ကြည့်ပါ။ ယင်းဉာဏ်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေသော အလင်းရောင်များသည် မိမိ၏ ဝန်းကျင်ပတ်ချာ အရပ်ဆယ်မျက်နှာ၌ လင်းနေသည် မှန်သော်လည်း မိမိအာရုံ စိုက်ရှုနေသည့်ဘက်၌ ပို၍ပို၍ စူးစူးရှရှ တောက်ပနေသည်ကို ယောဂီအများစုသည် သတိပြုမိတတ်၏။ ထိုဉာဏ်အရောင်အလင်းဖြင့် အတိတ်အကြောင်းတရားတို့ကို ထိုးစိုက်၍ ရှာဖွေကြည့်ပါ။ အတိတ်က ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့ဖူးသော ယခုလက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန် ဝိပါက်ရုပ်နာမ်၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သော ကောင်းမှုကုသိုလ် <b>သင်္ခါရ-ကံ</b> တစ်ခုခုသည် ပေါ်လာတတ်ပါသည်။ ဤစနစ်မှာ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၁။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၁၊၊) အဋ္ဌကထာကြီးများ၌ ဖော်ပြထားသော နည်းစနစ်ပင် ဖြစ်သည်။</p> <p>အကယ်၍ ဤနည်းစနစ်ဖြင့် အတိတ်အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေ၍ ကြည့်သော်လည်း အောင်မြင်မှုကို မရရှိခဲ့သော် <b>ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအဘိညာဏ်</b>ပိုင်း၌ လာရှိသော နည်းစနစ်ကို မှီး၍ အနီး ကပ်ဆုံး <b>ဣရိယာပုထ်</b>၌ ဖြစ်ခဲ့သော ရုပ်နာမ်ကစ၍ အတိတ်ဘက်သို့ တစ်စ တစ်စ တိုး၍ ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းကြည့်ပါ။ ဤနည်းစနစ်မှာ ယောဂီ အများစု၌ အောင်မြင်မှုရရှိသော နည်းစနစ်ပင် ဖြစ်သည်။</p> <p>အကယ်၍ ဤနည်းစနစ်ဖြင့်လည်း မအောင်မြင် ဖြစ်နေခဲ့သော် အတိတ်အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေ၍ မတွေ့ဖြစ်နေသော် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> ဒေသနာတော်၌ အလယ်ဖြစ်သော <b>ကမ္မဝဋ်</b>အမည်ရသည့် အာဟာရ လေးပါးမှ စ၍ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>သို့တိုင်အောင် ကြောင်း-ကျိုးဆက်၍ သိမ်းဆည်းသော နည်းစနစ်ကို အသုံးပြုကြည့်ပါ။ သို့သော် ဤနည်းစနစ်ဖြင့် အကြောင်း တရားတို့ကို ရှာဖွေသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ဒေသနာတော်၌ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာသူသာ ဖြစ်သင့်ပေသည်။</p> <p>ဤ၌ကား <b>ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအဘိညာဏ်</b>ပိုင်း၌ လာရှိသော နည်း စနစ်ကို မှီး၍ အနီးကပ်ဆုံး <b>ဣရိယာပုထ်</b>၌ ဖြစ်ခဲ့သော ရုပ်နာမ်ကစ၍ အတိတ်ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းပုံနှင့် အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှုသဘောကို ရှုပွားပုံ သိမ်းဆည်းပုံများကို ဆက်လက်၍ ရေးသားတင်ပြပေအံ့။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် တရားမထိုင်မီ ထိုင်မည့်ဆဲဆဲ၌ ဘုရား၌ ဆီမီးဖြစ်စေ ရေဖြစ်စေ ပန်းဖြစ်စေ လှူဒါန်း၍ နိဗ္ဗာန်ကို ဆုတောင်းပါ။ ထို့နောက် နိဗ္ဗာန်ကိုမရမီ စပ်ကြား၌ သံသရာဝယ် ကျင်လည်ရသော် ရဟန်း ဘဝကို ဖြစ်စေ သို့မဟုတ် အမျိုးသမီးဘဝကို ဖြစ်စေ အသင်သူတော်ကောင်း နှစ်ခြိုက်သည့် ဘဝတစ်ခုကို ဆုတောင်းကြည့်ပါ။ <b>ဝဋ္ဋနိဿိတကုသိုလ်ကံ</b> သည်သာလျှင် <b>သမုဒယသစ္စာ</b> ထိုက်သောကြောင့် ယင်း<b>သမုဒယသစ္စာ</b> ကြောင့် <b>ဒုက္ခသစ္စာ</b>ဖြစ်ပုံကို အသင်သူတော်ကောင်းသည် လွယ်လွယ်ကူကူ ရှု၍ ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် <b>ဝဋ္ဋနိဿိတကုသိုလ်</b> တစ်ခုကို ထူထောင်ခိုင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုကုသိုလ်ကို ထူထောင်စဉ် ဆုတောင်းနေစဉ် ဖြစ်ပေါ်သွားသည့် စိတ်အစဉ်များကိုလည်း သတိပြု၍ မှတ်သားထားပါ။</p> <p>ထိုနောင် တရားထိုင်သည့်နေရာတွင် သမာဓိကို အဆင့်ဆင့် ထူထောင်၍ <b>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ</b> နှစ်ဌာနတို့၌ ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းပါ။ အထူး သဖြင့် <b>ဓမ္မာရုံလိုင်း ကုသိုလ်ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b>တို့ကို ဦးစားပေး၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုတွင်လည်း အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်</b> ဖြစ်ပါမူ ဤနေရာတွင် <b>စျာန်နာမ်တရား</b>တို့ကို ဦးစားပေး၍ သိမ်းဆည်းပါ။ အလင်းရောင်များ အလွန်အားကောင်းလာသောအခါ တရားမထိုင်မီ အနီး ကပ်ဆုံး <b>ဣရိယာပုထ်</b>၌ ဖြစ်ခဲ့သော ယခင်ဘုရား၌ ပန်း-ဆီမီး-ရေချမ်း လှူဒါန်း၍ ရဟန်းဘဝကို သို့မဟုတ် အမျိုးသမီးဘဝကို ဆုတောင်းနေသည့် စိတ်အစဉ် နိဗ္ဗာန်ကို ဆုတောင်းနေသည့် စိတ်အစဉ်, လှူဒါန်းနေသည့် စိတ်အစဉ် အစရှိသော နာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းကြည့်ပါ။</p> <p>ထိုနာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းလိုလတ်သော် ယင်းနာမ်တရားတို့၏ မှီရာ <b>ဟဒယ</b>၌ တည်ရှိသော <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>နှင့်တကွ (၅၄)မျိုးသော ရုပ်တရား များကို ရှေးဦးစွာ သိမ်းဆည်းပါ။ ယင်းရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌လည်း ယင်းဆုတောင်းစဉ် ကောင်းမှုကုသိုလ်ပြုစဉ် ခန္ဓာအိမ်၌ တည်ရှိသော <b>ဓာတ် ကြီးလေးပါး</b>ကို စတင်သိမ်းဆည်းပါ။ အထူးသဖြင့် ထိုစဉ်က နှလုံးအိမ်၌ တည်ရှိခဲ့သော <b>ဓာတ်ကြီးလေးပါး</b>ကို သိမ်းဆည်းပါ။ <b>ရုပ်ကလာပ်အမှုန်</b>များကို တွေ့သောအခါ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>နှင့်တကွ (၅၄)မျိုးသော ရုပ်တရားများကို သိမ်းဆည်းပါ။ တစ်ဖန် ထို<b>ဟဒယဝတ္ထု</b>၌ မှီတွယ်၍ ဖြစ်ပေါ်နေသော အိမ်ရှင် <b>ဘဝင်စိတ်</b>ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ ထို<b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b> = <b>မနောဒွါရ</b>ကို သိမ်းဆည်းပြီးသောအခါ ထို<b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b>ကို ေ့ရှတိုးနောက်ဆုတ် ပြုလုပ်၍ <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b>တို့၏ အကြား အကြား၌ ဖြစ်ပေါ်သွားသော <b>ဝီထိစိတ်အစဉ်</b>ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သောနာမ်တရား တို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနာမ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း၍ ရသော အခါ ယခင် မိမိ တရားမထိုင်မီက တကယ်ဆုတောင်းခဲ့သော စိတ်အစဉ် များနှင့် တူမတူကို သတိပြု၍ အကြိမ်ကြိမ် ဆန်းစစ်ကြည့်ပါ။ တူညီသည်ကို တွေ့ရှိပါက အနီးကပ်ဆုံး <b>ဣရိယာပုထ်</b>၌ တည်ရှိခဲ့သော အတိတ်ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းရနိုင်ပြီ ဖြစ်ပေသည်။</p> --- <h3>သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်ပါမူ</h3> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်</b>ဖြစ်၍ <b>ဗြဟ္မာ့ ချမ်းသာ ဗြဟ္မာဘဝ</b>ကို လိုလားတောင့်တခဲ့ပါမူ မိမိနှစ်ခြိုက်ရာ <b>ဗြဟ္မာဘဝ</b> ကို ပို့ဆောင်ပေးမည့် <b>စျာန်</b>ကိုကား <b>ပရိတ္တစျာန်</b> သို့မဟုတ် <b>မဇ္ဈိမစျာန်</b> သို့မဟုတ် <b>ပဏီတစျာန်</b> ဖြစ်အောင် မိမိ၏ အလိုဆန္ဒနှင့် လျော်ညီစွာ ပွားများ အားထုတ်ထားရမည် ဖြစ်သည်။ ထိုစျာန်သည်လည်း အကယ်၍ စတုတ္ထစျာန် ဖြစ်မူ ထိုစတုတ္ထစျာန်ကို တစ်ဖန်ပြန်၍ ဝင်စားပါ။ ထိုစျာန်ကို မဝင်စားမီ သို့မဟုတ် ဝင်စားပြီးရာ အခါတို့၌ <b>ဗြဟ္မာဘဝ</b>ကိုလည်း ဆုတောင်းကြည့်ပါ။ သို့မဟုတ် စိတ်ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းကြည့်ပါ။ ဆုတောင်းခြင်း စိတ်ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းခြင်းတို့ကား <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b> ဦးဆောင်သည့် <b>ကိလေသဝဋ်</b>ကို ပြုစု ပျိုးထောင်နေခြင်း ဖြစ်၏။ စျာန်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ဝင်စားခြင်းကား <b>သင်္ခါရ</b> နှင့် <b>ကံ</b>ဟူသော <b>ကမ္မဝဋ်</b>တရားတို့ကို ပြုစုပျိုးထောင်နေခြင်း ဖြစ်၏။</p> <p>တစ်ဖန် အသင်သူတော်ကောင်းသည် ယင်း<b>ကိလေသဝဋ်</b> နာမ်တရားစု <b>ကမ္မဝဋ်</b> နာမ်တရားစုတို့ကိုလည်းကောင်း, ယင်းနာမ်တရားစုတို့၏ မှီရာ ဝတ္ထုရုပ်တို့ကိုလည်းကောင်း တစ်ဖန်ပြန်၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်း၍ ရရှိပါက အနီးကပ်ဆုံး အတိတ်ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းမှုသည် အောင်မြင်သွားပြီ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုသို့ အတိတ်ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ ရုပ်ပိုင်းတွင် <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကိုလည်းကောင်း, နာမ်ပိုင်းတွင် <b>ဘဝင်မနော အကြည်ဓာတ်</b>ကိုလည်းကောင်း ေ့ရှဦးစွာ ဦးစားပေး၍ သိမ်းဆည်းရန် မမေ့ပါနှင့်။</p> --- <h3>ကိလေသဝဋ်နှင့် ကမ္မဝဋ်</h3> <p>အထက်ပါ သံသရာဝဋ်ကို လည်ပတ်စေတတ်သော <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b>တို့ကို ထပ်မံ၍ အနည်းငယ် ရှင်းလင်းတင်ပြအပ်ပါသည်။ <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b>တို့ကား <b>ကိလေသဝဋ်</b> တရားစုတို့တည်း။ <b>သင်္ခါရ ကံ</b>တို့ကား <b>ကမ္မဝဋ်</b> တရားစုတို့တည်း။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>သည်လည်း တစ်လုံးချင်း ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားမရှိ။ <b>တဏှာ</b>သည်လည်း တစ်လုံးချင်း ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားမရှိ။ <b>ဥပါဒါန်</b>သည်လည်း တစ်လုံးချင်း ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားမရှိ။ အုပ်စုအလိုက်သာ ဖြစ်ရိုး ဓမ္မတာ ရှိ၏။ ဤအထက်ပါ ဆုတောင်းနေသည့် အရာဌာနမျိုး၌ မြဲမြံခိုင်ခံ့သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိနေသော <b>တဏှာ</b>ကိုပင် <b>ဥပါဒါန်</b>ဟု ဆိုသည်။ <b>အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အာသဝသမုဒယော။</b> (မ၊၁၊၆၈။) <b>အာသဝသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယော။</b> (မ၊၁၊၆၇။) ဤသို့စသော ဒေသနာ တော်များနှင့် အညီ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>အကြောင်းခံကြောင့် <b>အာသဝေါ</b>တရားတို့ ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာရသကဲ့သို့ <b>အာသဝေါ</b>တရားတို့ကြောင့်လည်း <b>အဝိဇ္ဇာ</b>သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာရပေသည်။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>နှင့် <b>အာသဝေါ</b>တရားတို့သည် အပြန် အလှန် ကျေးဇူးပြုပေးနေသော တရားတို့ ဖြစ်ကြ၏။ <b>အာသဝေါ</b>တရား တို့တွင် <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b>တို့လည်း ပါဝင်ကြ၏။ ထို့ကြောင့် <b>ကိလေသ ဝဋ်</b>သုံးပါးတို့တွင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>နှင့် <b>တဏှာ ဥပါဒါန်</b>တို့သည် <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တစ်ခု၏ အတွင်း၌လည်း အတူယှဉ်တွဲ၍ ဖြစ်နိုင်ကြ၏။ <b>စိတ္တက္ခဏ</b>ချင်း ကွာခြား လျက်လည်း ဖြစ်နိုင်ကြ၏။ ဤ<b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ပိုင်း၌ ယေဘုယျအားဖြင့် <b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိ</b> အုပ်စုအနေဖြင့် အဖြစ်များကြ၏။ ရံခါ <b>လောဘ-မာန</b>အုပ်စု အနေဖြင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပေသည်။ <b>သသင်္ခါရိက အသင်္ခါရိက</b> ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်ပေသည်။ ဤ၌ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက လောဘမူစိတ်</b>ကို စံထား၍ (၂၀)ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။ အလားတူပင် <b>သင်္ခါရ-ကံ</b>ဟူသော <b>ကမ္မဝဋ်</b>တရားတို့သည်လည်း အုပ်စုအလိုက်သာ ဖြစ်တတ်ပေသည်။ တစ်လုံးချင်းဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ဤ၌ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် မဟာကုသိုလ် အသင်္ခါရိကစိတ်</b>ကို စံထား ၍ (၃၄)ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။ သို့သော် ယင်း<b>ကိလေသဝဋ် ကမ္မဝဋ်</b>တို့သည် သတ္တဝါတစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး မတူညီဘဲ ထိုက်သလို ကွဲပြားမှု ရှိနိုင်သည် ကိုကား သဘောပေါက်ပါလေ။</p> --- <h3>ကိလေသဝဋ် (၃) ပါး</h3> <p>ဘုရားရှင်အား ပန်း ဆီမီး ရေချမ်း လှူဒါန်း၍ ရဟန်းဘဝကို ဆုတောင်းပန်ထွာရာ၌ <b>ကိလေသဝဋ်</b> သုံးပါးမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀) ရဟန်းဟု အသိမှားခြင်းသဘော၊</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀) ရဟန်းဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀) ရဟန်းဘဝသို့ စိတ်ကပ်ရောက်စွဲနေခြင်းသဘော။</p> <p>အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် အမျိုးသမီးယောဂီ ဖြစ်၍ အမျိုးသမီးဘဝကိုပင် ဆုတောင်းပန်ထွာသည် ဖြစ်အံ့၊ <b>ကိလေသဝဋ်</b> (၃)ပါး မှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀) အမျိုးသမီးဟု အသိမှားခြင်းသဘော၊</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀) အမျိုးသမီးဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀) အမျိုးသမီးဘဝသို့ စိတ်ကပ်ရောက်စွဲနေခြင်းသဘော။</p> <p>ဤ၌ (၂၀)ဟူသည် <b>ဇော</b> အသီးအသီး၌ တည်ရှိသော <b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိ</b> အုပ်စု အလုံး (၂၀)ကို ရည်ညွှန်းထားပါသည်။ (၁၉-၂၂-၂၁) လုံးသော နာမ်တရားစုတို့သည်လည်း ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ မိမိ၌ ဖြစ်ခဲ့သည့် အတိုင်း ဖြစ်နေဆဲအတိုင်း ဖြစ်လတ္တံ့အတိုင်း သေသေချာချာ ဆန်းစစ်၍ ရှုရန် ဖြစ်သည်။</p> --- <h3>ကမ္မဝဋ် (၂) ပါး</h3> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) ဘုရား၌ ပန်း ဆီမီး ရေချမ်း လှူဒါန်းသည့် ကုသိုလ် စေတနာအုပ်စု (= <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက မဟာကုသိုလ်</b>)၊</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = ယင်း<b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>။</p> <p><b>ကိလေသဝဋ်</b> အမည်ရသည့် <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b>တို့ကား ယေဘုယျအားဖြင့် <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဇော</b> (၇)ကြိမ် အနေဖြင့် အဖြစ်များ၏။ မိမိဆုတောင်းပန်ထွာထားသည့် ရဟန်းဘဝ သို့မဟုတ် အမျိုးသမီးဘဝတို့၌ တည်နေသော <b>ရူပါရုံ</b>စသည့် <b>ကာမအာရုံ</b>ကို = <b>ကာမရုပ်နာမ်</b>ကို အာရုံပြုနိုင်မူ <b>တဒါရုံ</b>လည်း ကျခွင့်ရှိ၏။ <b>ဇော</b> အသီးအသီး၌ <b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိ</b>အုပ်စု အလုံး (၂၀)ကို စံထား၍ ဖော်ပြထားသည်။</p> <p>တစ်ဖန် <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် <b>ကံ</b>ဟူသော <b>ကမ္မဝဋ်</b>တရားတို့သည်လည်း <b>မဟာ ကုသိုလ် မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b>ပင် ဖြစ်၏။ <b>ဇော</b> အသီးအသီး၌ ဉာဏ်-ပီတိ နှစ်မျိုးလုံး ယှဉ်ခဲ့သော် (၃၄)လုံးစီ ရှိ၏။ <b>သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက မဟာကုသိုလ် ဇောစိတ်</b>ကို စံထား၍ ဖော်ပြ ထားပါသည်။ ဤတွင်လည်း <b>ကံ</b>ကို ထူထောင်စဉ်က မိမိ၏ ရုပ်နာမ် သန္တာန် အစဉ်၌ ဖြစ်ခဲ့သည့်အတိုင်း သိမ်းဆည်းရန် ဖြစ်သည်။ ယင်း<b>ကုသိုလ်ဇော</b> များမှာ <b>သောမနဿ ဥပေက္ခာ ဉာဏသမ္ပယုတ် ဉာဏဝိပ္ပယုတ် သသင်္ခါရိက အသင်္ခါရိက</b> ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်ပေသည်။</p> <p>ယင်း<b>ကုသိုလ်ဇော စေတနာ</b> = <b>သင်္ခါရ</b>အုပ်စုတရားတို့ကား <b>အနိစ္စ တရား</b>များသာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဥပါဒ်-ဌီ-ဘင်</b> = ဖြစ်-တည်-ပျက် သက်တမ်း စေ့သော် ချုပ်ပျက်သွားကြသည်သာ ဖြစ်၏။ သို့သော် နောင်တစ်ချိန် အနာဂတ်ဘဝ တစ်ခုခု၌ မိမိရည်သန်တောင့်တထားသည့် ရဟန်းဘဝ သို့မဟုတ် အမျိုးသမီးဘဝကို ဖြစ်စေနိုင်သည့် စွမ်းအင်<b>ကမ္မသတ္တိ</b>ကို ရုပ်နာမ်အစဉ်တွင် မြှုပ်နှံပြီးမှသာလျှင် ချုပ်ပျက်၍ သွားပေသည်။ <b>ဝိပါက်နာမ်တရား ကြိယာ နာမ်တရား</b>များကဲ့သို့ စွမ်းအင်သတ္တိ တစ်စုံတစ်ရာ မထားခဲ့ဘဲ ချုပ်ပျက် သွားသည်ကား မဟုတ်ပေ။ ထိုစွမ်းအင်<b>ကမ္မသတ္တိ</b>ကိုပင် <b>ကံ</b>ဟု ခေါ်ဆိုပေ သည်။ <b>နာနာက္ခဏိကကမ္မသတ္တိ</b>ပေတည်း။ ယခုတစ်ဖန် ဗြဟ္မာဘဝကို ဆုတောင်းသည့် ဒုတိယဆုတောင်းပိုင်းကို ဆက်လက်တင်ပြအပ်ပါသည်။</p> --- <h3>ဒုတိယဆုတောင်းခန်း (ဗြဟ္မာဘဝ)</h3> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀) ဗြဟ္မာဟု အသိမှားခြင်းသဘော။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀) ယင်းဗြဟ္မာဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်ခြင်းသဘော။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀) ယင်းဗြဟ္မာဘဝသို့ စိတ်ကပ်ရောက် စွဲနေခြင်းသဘော။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၁) ဗြဟ္မာဘဝကို ရည်သန်တောင့်တ၍ ပြုစုပျိုးထောင် ထားသော <b>စတုတ္ထစျာန် ကုသိုလ်စေတနာအုပ်စု</b>။</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = ယင်း<b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၁)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>။</p> <p>ဤ၌ <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b>ဟူသော <b>ကိလေသဝဋ်</b>၌ <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b> အုပ်စု အလုံး (၂၀) ဖြစ်သည်။ <b>သင်္ခါရ</b>၌ <b>စတုတ္ထစျာန် နာမ်တရား</b> (၃၁) ဖြစ်သည်။ <b>မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b>များသာ ဖြစ်ကြသည်။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် ဤ<b>ကိလေသဝဋ် ကမ္မဝဋ်</b>ဟူသော အနီး ကပ်ဆုံး <b>ဣရိယာပုထ်</b>၌ ဖြစ်ခဲ့သည့် နာမ်တရားတို့ကို <b>နာမ်တုံးနာမ်ခဲ</b>ဟူသော <b>နာမ်ဃန</b>ကို ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးလျက် နာမ်ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားနိုင်လျှင်ကား အနီးကပ်ဆုံးဖြစ်သည့် အတိတ် ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းခြင်းလုပ်ငန်းမှာ အောင်မြင်မှုကို ရရှိသွားပြီ ဖြစ်၏။</p> --- <h3>ရုပ်ပုံပေါ်လာခဲ့သော် ပြုကျင့်ရမည့် လုပ်ငန်းခွင်</h3> <p>အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>အဇ္ဈတ္တ</b> တစ်လှည့် <b>ဗဟိဒ္ဓ</b> တစ်လှည့် ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းနေရာ ယင်းရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်း နေသော <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b>ကြောင့် အရောင်အလင်းများသည်လည်း အားကောင်းမောင်းသန်စွာ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပါမူ ယင်းအရောင်အလင်း၏ အကူ အညီဖြင့် အနီးကပ်ဆုံးသော <b>ဣရိယာပုထ်</b>၌ဖြစ်ခဲ့သော ရုပ်နာမ်တို့ကို လှမ်း၍ သိမ်းဆည်းလိုက်သောအခါ ယခင် တရားမထိုင်မီ ဆုတောင်းနေသည့်ပုံသည် ပေါ်လာသည်ဖြစ်အံ့၊ ထိုပုံကို အလင်းရောင်အောက်တွင် တွေ့မြင်နေသည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုပုံ၌ တည်ရှိသော <b>ဓာတ်ကြီးလေးပါး</b>ကို စတင် သိမ်းဆည်းပါ။ ဉာဏ်ဖြင့်မြင်အောင် စိုက်ရှုပါ။ <b>ဗဟိဒ္ဓ</b>၌ ရုပ်တရားတို့ကို ရှုသည့်ပုံစံ၏အတိုင်းသာ ယင်းပုံကိုလည်း <b>ဗဟိဒ္ဓ</b>ကဲ့သို့ပင် သဘောထား၍ <b>ဓာတ်ကြီးလေးပါး</b>ကို စိုက်ရှုပါ။ <b>ဗဟိဒ္ဓ</b>ရုပ်တရားတို့ကို ပရမတ်သို့ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းထားပြီးသော အသင်သူတော်ကောင်းအဖို့ အခက်အခဲကား များစွာ မရှိနိုင်တော့ပြီ။ မကြာမီ အချိန်ကာလအတွင်းမှာပင် <b>ရုပ်ကလာပ်အမှုန်</b>များကို တွေ့ရှိနိုင်ပေ သည်။ ထို<b>ရုပ်ကလာပ်</b>တို့ကို ပရမတ်သို့ဆိုက်အောင် ဓာတ်ခွဲလျက် (၆) <b>ဒွါရ</b>နှင့် (၄၂) <b>ကောဋ္ဌာသ</b>တို့၌ တည်ရှိသော <b>ရုပ်ပရမတ်တရား</b>တို့ကို ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းပါ။ အထူးသဖြင့် နှလုံးအိမ်၌ တည်ရှိသော (၅၄)မျိုးသော ရုပ် တရားတို့ကို ဦးစားပေး၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုတွင်လည်း <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို အထူးဦးစားပေး၍ သိမ်းဆည်းပါ။ တစ်ဖန် ထို<b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကိုမှီ၍ ဖြစ်နေသော အိမ်ရှင် <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b> = <b>မနောဒွါရ</b>ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ယင်း<b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b>တို့၏ အကြား အကြား၌ ထို<b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို မှီတွယ်၍ ဖြစ်ပေါ်သွားကြကုန်သော နာမ် တရားအစဉ်တို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်း၍ ရရှိသော နာမ်တရားအစဉ်သည် ယခင် တကယ် ဆုတောင်းနေခိုက်၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော နာမ်တရားအစဉ် ဟုတ်-မဟုတ်ကို = တစ်ထပ်တည်း တူညီမှု ရှိ-မရှိကို ပြန်လည်၍ ဆန်းစစ်ကြည့်ပါ။ အကယ်၍ တစ်ထပ်တည်း တူညီနေပါက အနီးကပ်ဆုံး ဖြစ်သည့် အတိတ်ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းမှုသည် အောင်မြင်ပြီ ဖြစ်သည်။</p> <p>ထိုသို့ အောင်မြင်မှုကို ရရှိပါက တဖြည်းဖြည်း အတိတ်ဘက်သို့ ဉာဏ် ကို စေလွှတ်၍ ယမန်နေ့က ရုပ်နာမ်, တစ်နေ့က ရုပ်နာမ်, လွန်ခဲ့သောလက ရုပ်နာမ်, လွန်ခဲ့သောနှစ်က ရုပ်နာမ် - ဤသို့ စသည်ဖြင့် အတိတ်ရုပ်နာမ် များကို တစ်စတစ်စ တိုး၍ တိုး၍ ခပ်စိပ်စိပ် သိမ်းဆည်းသွားပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရှုပွားရာ၌ ကြိုးကြား ကြိုးကြား ကုသိုလ်ပြုနေသည့် ရုပ်ပုံများ အကုသိုလ်ပြုနေသည့် ရုပ်ပုံများ ကျေနပ်မှုရရှိနေသော ရုပ်ပုံများ မကျေမနပ် ဖြစ်နေသော ရုပ်ပုံများ ဝမ်းသာနေသော ရုပ်ပုံများ ဝမ်းနည်းနေသော ရုပ်ပုံ များ ဤသို့ စသည့် ရုပ်ပုံများပေါ်လာခဲ့သော် အထက်ပါအတိုင်း ယင်းရုပ်ပုံ၌ တည်ရှိသော <b>ဓာတ်ကြီးလေးပါး</b>ကစ၍ ရုပ်နာမ်တို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်း ပါ။ အမိဝမ်းတွင်း <b>ကလလရေကြည်</b> အခိုက်သို့ တိုင်အောင် တည်ရှိနေခဲ့သော ရုပ်နာမ်တို့ကို ဆက်လက်၍ တဖြည်းဖြည်း သိမ်းဆည်းပါ။ ခပ်စိပ်စိပ် သိမ်းဆည်းနိုင်ပါက ပို၍ ကောင်းပေသည်။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ မိမိ၏ ရုပ်အသွင်များသည် တဖြည်းဖြည်း ငယ်ငယ်သွားသည်ကို ယောဂီအများစု သည် တွေ့ရှိနေတတ်ပေသည်။ သို့သော် ဤအရာ၌ ပုံသဏ္ဌာန်မှာ လိုရင်း မဟုတ်ပါ။ ရုပ်နာမ်သည်သာ လိုရင်းဖြစ်ပေသည်။ ပုံသဏ္ဌာန်များကို မတွေ့ တော့ဘဲ <b>ပရမတ္ထရုပ်နာမ်</b>သက်သက်ကိုသာ <b>ကလလရေကြည်</b>သို့တိုင်အောင် တွေ့ရှိနေပါက ပို၍ ပို၍ ကောင်းသထက် ကောင်းသည်သာ ဖြစ်ပေသည်။</p> --- <h3>အတိတ် မရဏာသန္နဘက်သို့</h3> <p>လူသားတို့၏ ပဋိသန္ဓေ <b>ကလလရေကြည်အခိုက်</b>၌ <b>ဟဒယဒသက ကလာပ် ကာယဒသကကလာပ် ဘာဝဒသကကလာပ်</b>ဟု ရုပ်ကလာပ် အမျိုး အစား (၃)မျိုး ရုပ်အမျိုးအစားကား (၃၀) ရှိပေသည်။ (<b>ရုပ်ကလာပ်</b> အမျိုး အစားသာ (၃)မျိုး ရုပ်အမျိုးအစားသာ (၃၀) ဖြစ်သည်။ တစ်မျိုးတစ်မျိုး၌ အရေအတွက်ကား များစွာ ရှိကောင်းရှိနိုင်သည်။ အကျိုးပေးနေသော <b>ကံ</b> အပေါ်၌ အခြေစိုက်လျက် ရှိ၏။) တစ်ဖန် နာမ်ပိုင်းတွင် <b>သောမနဿ ဝေဒနာ</b>ဖြင့် ပဋိသန္ဓေတည်နေခဲ့သူ <b>တိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်</b> ဖြစ်အံ့၊ <b>သောမနဿ သဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် မဟာဝိပါက် နာမ်တရားစု</b> (၃၄)လုံး ဖြစ်သည်။ ယင်းရုပ်နာမ်တို့ကို ဉာဏ်အမြင် သန့်ရှင်းအောင် သိမ်းဆည်းပါ။ ပရမတ်သို့ ဆိုက်အောင် ဉာဏ်အမြင် သန့်သန့်ရှင်းရှင်းဖြင့် သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ ဤသို့ စူးစမ်းဆင်ခြင်ပါ = ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူပါ။</p> <p><b>သော ဣဒံ နာမရူပံ န အဟေတု န အပ္ပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တံ၊ သဟေတု သပ္ပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တံ။ ကော ပနဿ ဟေတု၊ ကော ပန ပစ္စယောတိ ဥပပရိက္ခန္တော အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ တဏှာပစ္စယာ ကမ္မပစ္စယာ အာဟာရပစ္စယာ စာတိ တဿ ပစ္စယံ ဝဝတ္ထပေတွာ အတီတေပိ ပစ္စယာ စေဝ ပစ္စယသမုပ္ပန္နဓမ္မာ စ၊ အနာဂတေပိ ဧတရဟိပိ ပစ္စယာ စေဝ ပစ္စယသမုပ္ပန္နဓမ္မာ စ၊ တတော ဥဒ္ဓံ သတ္တော ဝါ ပုဂ္ဂလော ဝါ နတ္ထိ၊ သုဒ္ဓသင်္ခါရပုေဉ္ဇာ ဧဝါတိ တီသု အဒ္ဓါသု ကင်္ခံ ဝိတရတိ။ အယံ ပန ဝိပဿနာသင်္ခါရသလ္လက္ခဏာ ဉာတပရိညာ နာမ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၁-၂၄၂။)</p> <p>= ထို ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ဤသို့ ဉာဏ်ဖြင့် စူးစမ်းဆင်ခြင်၏။ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူ၏။ ဤရုပ်နာမ်သည်ကား တိုက်ရိုက်ဖြစ်ပေါ်စေတတ်သော <b>ဟေတုအကြောင်း</b> = <b>ဇနကအကြောင်း</b> ထင်ရှားမရှိဘဲ အားပေး ထောက်ပံ့တတ်သော <b>ပစ္စယအကြောင်း</b> = <b>ဥပတ္ထမ္ဘကအကြောင်း</b> မရှိဘဲ ဖြစ်ပေါ်၍နေသည်ကား မဟုတ်၊ တိုက်ရိုက်ဖြစ်ပေါ်စေတတ်သော <b>ဟေတု အကြောင်းတရား</b> = <b>ဇနကအကြောင်းတရား</b> ထင်ရှားရှိသည်ဖြစ်၍သာလျှင် အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော <b>ပစ္စယအကြောင်းတရား</b> = <b>ဥပတ္ထမ္ဘက အကြောင်းတရား</b> ထင်ရှားရှိသည် ဖြစ်၍သာလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာရ၏။ ထို တိုက်ရိုက် ဖြစ်ပေါ်စေတတ်သော <b>ဟေတုအကြောင်းတရား</b> = <b>ဇနက အကြောင်းတရား</b>ကား အဘယ်ပါနည်း။ အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော <b>ပစ္စယအကြောင်းတရား</b> = <b>ဥပတ္ထမ္ဘကအကြောင်းတရား</b>ကား အဘယ်ပါနည်း ဟု အတိတ်ဘက်သို့ ဉာဏ်ကို စေလွှတ်၍ စူးစမ်းဆင်ခြင်လတ်သော် လွန်ခဲ့ သော အတိတ်ဘဝ သေခါနီးကာလ = <b>မရဏာသန္နအခါ</b>၌ ဖြစ်ပေါ်နေသော ရုပ်နာမ်တို့ကိုလည်းကောင်း, ယင်း<b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံဖြစ်သော <b>ကံ-ကမ္မနိမိတ်-ဂတိနိမိတ်</b>ဟူသော နိမိတ် သုံးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အာရုံ ကိုလည်းကောင်း စတင်၍ တွေ့ရှိတတ်ပါသည်။</p> <p>အကယ်၍ <b>မရဏာသန္န</b>အခါ ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်လျှင်ကား ယင်း<b>မရဏာသန္နဇော</b>ဟူသော နာမ်တရားစု၏ အာရုံဖြစ်သော <b>ကံ-ကမ္မ နိမိတ်-ဂတိနိမိတ်</b>ဟူသော နိမိတ် သုံးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော နိမိတ်ကို တွေ့ရှိဖို့ရန် အလွန်သေချာသွားပြီ ဖြစ်၏။ မခဲယဉ်းလှတော့ပေ။ ထို<b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ နိမိတ်ကား အကျိုးပေးမည့် <b>ကံ</b>၏ စွမ်းအင်သတ္တိကြောင့် ထင်လာရသော နိမိတ်ပင် ဖြစ်သည်။ သို့အတွက် ထိုနိမိတ်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိလျှင် ယခုလက်ရှိဘဝ၏ ပဋိသန္ဓေခန္ဓာငါးပါး အစရှိသော အချို့အချို့သော <b>ဝိပါက်</b> ခန္ဓာတို့၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သော <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် <b>ကံ</b>ကို တွေ့ရှိဖို့ရန် သေချာ သွားပြီ ဖြစ်၏။ အကယ်၍ <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် <b>ကံ</b>ကို တွေ့ရှိခဲ့သော် ထို<b>သင်္ခါရ</b>နှင့် <b>ကံ</b>ကို ခြံရံထားသည့် <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b>တို့ကို ဆက်လက်၍ ရှာဖွေ ကြည့်ပါ။</p> <p>အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် အတိတ်အကြောင်းတရား တို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် စူးစမ်းဆင်ခြင်လတ်သော် သေခါနီး <b>မရဏာသန္န</b>ရုပ်နာမ်ကို မတွေ့ဘဲ သေနေသည့်ပုံသဏ္ဌာန် သို့မဟုတ် သေခါနီးပုံသဏ္ဌာန်ကို တွေ့မြင်သော် ထိုသေနေသည့် အလောင်းကောင်၌ တည်ရှိသော <b>ဓာတ်ကြီး လေး ပါး</b>ကို စတင်သိမ်းဆည်းပါ။ <b>ရုပ်ကလာပ်အမှုန်</b>များကို တွေ့ရှိသောအခါ ယင်း <b>ရုပ်ကလာပ်</b>တို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ <b>ဥတုဇဩဇဋ္ဌမက ပရမတ် ရုပ်တရား</b>တို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>သေနေသည့် အလောင်းကောင်၌ <b>ဥတုဇဩဇဋ္ဌမကရုပ်</b>တို့ ရှိကြသည် ဟူသော ဤအဆိုမှာ ယေဘုယျဟု မှတ်သားပါ။ အကြောင်းမူ ထိုအချိန် အခါဝယ် ထိုအလောင်းကောင်၌ မှီတင်းနေထိုင်ကြသော အချို့အချို့သော အသက်ရှင်ဆဲ ပိုးလောက်များ၏ <b>ရုပ်ကလာပ်အမှုန်</b>များကိုပါ ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်က တစ်ခါတစ်ရံ ရောနှော၍ တွေ့မြင်နေတတ်သောကြောင့် ဖြစ်၏။ ဤအကြောင်းကြောင့်ပင် အချို့သော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ထို အလောင်းကောင်၌ ကြည်သည့် <b>ရုပ်ကလာပ်</b> မကြည်သည့် <b>ရုပ်ကလာပ်</b>တို့ကို ရောနှော၍ တွေ့မြင်နေကြခြင်း ဖြစ်၏။ ယင်းပိုးလောက်တို့၌ အနည်းဆုံး ပမာဏအားဖြင့် <b>ကာယဒသကကလာပ်</b>ဟူသော ကြည်သည့်<b>ရုပ်ကလာပ်</b>များ ရှိနေကြ၏။ သေနေသည့် အလောင်းကောင်သက်သက်၌ကား မကြည်သည့် <b>ဥတုဇဩဇဋ္ဌမက ရုပ်ကလာပ်</b>တို့သာ တည်ရှိကြသည်။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် ထိုအလောင်းကောင်၌ တည်ရှိကြသော ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးသောအခါ အတိတ်ဘက်သို့ အာရုံစိုက်လျက် မသေမီ သေခါနီးဆဲဆဲ ရုပ်နာမ်တို့ကို တစ်စတစ်စ တိုး၍ တိုး၍ သိမ်းဆည်း ကြည့်ပါ။ သေခါနီးရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်ပါက ယင်းသေခါနီး<b>မရဏာသန္နအခါ</b>၌ ထင်နေသော <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံကို လှမ်း၍ သိမ်းဆည်း ပါ။ အကယ်၍ မအောင်မြင်ဖြစ်နေပါက သေခါနီး <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ကို မိအောင် သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ထို<b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို မှီတွယ်၍ စွဲမှီ၍ဖြစ်နေသော အိမ်ရှင် <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b>ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ ထို<b>ဘဝင် မနောအကြည်ဓာတ်</b>ကို သိမ်းဆည်းနိုင်ပါက မသေမီ ေ့ရှပိုင်း သေခါနီးဆဲဆဲ ဤအချိန်အတွင်း၌ ကြိမ်ဖန်များစွာ ထပ်ကာထပ်ကာ အဆက်မပြတ် ဖြစ်လေ့ ရှိသော <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b>တို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ မသေမီ ေ့ရှပိုင်းသို့လည်းကောင်း သေခါနီးဆဲဆဲ နောက်ပိုင်းသို့လည်းကောင်း ေ့ရှတိုး ကြည့်လိုက် နောက်ဆုတ်ကြည့်လိုက်ဖြင့် ယင်း<b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b> တို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်ပါက ယင်း<b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b> = <b>မနောဒွါရ</b>၌ ထင်နေသော <b>ကံ-ကမ္မနိမိတ်-ဂတိနိမိတ်</b>ဟူသော နိမိတ် သုံးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံနိမိတ်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်မည် သိမ်းဆည်းနိုင်မည် ဖြစ်ပေသည်။ ယောဂီ တော်တော်ခပ်များများကို သုတေသန ပြုကြည့်ရာတွင် <b>ကံအာရုံ</b>နှင့် <b>ကမ္မနိမိတ်အာရုံ</b> ထင်သူ အရေအတွက် များ၏။ <b>ဂတိနိမိတ်</b>ထင်သူ အရေအတွက် အလွန်နည်းပါးသည်ကို တွေ့ရ၏။</p> <p>ထို<b>မရဏာသန္န သေခါနီးကာလ</b>၌ ထင်လာသော နိမိတ်သည် --- <b>အဘိနဝကရဏဝသေန</b>ဟူသော <b>အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ</b> (ဝီထိမုတ်ပိုင်း-၉၀)၌ ဖွင့်ဆိုထားသည်နှင့် အညီ ကောင်းမှုကုသိုလ်တစ်ခုကို အသစ်တစ်ဖန် ပြုနေ သည်၏ အစွမ်းဖြင့် ဖြစ်ပေါ်နေသော <b>ကံအာရုံနိမိတ်</b> ဖြစ်အံ့၊ ထိုကောင်းမှု ကုသိုလ် ပြုနေသော အချိန်အခါက ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော ရုပ်နာမ်ကို တစ်ဖန် ပြန်၍ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။</p> --- <h3>ကံအာရုံကို ရှာဖွေပုံ</h3> <p>ထိုကောင်းမှုကုသိုလ်ပြုနေသောပုံတွင် တည်ရှိသော <b>ဓာတ်ကြီးလေးပါး</b>ကို စတင် သိမ်းဆည်းပါ။ <b>ရုပ်ကလာပ်</b>များကို တွေ့မြင်သော် <b>ရုပ်ပရမတ်</b>သို့ ဆိုက်အောင် <b>ရုပ်ကလာပ်</b>တို့ကို ဓာတ်ခွဲလျက် <b>ပရမတ္ထရုပ်တရား</b>တို့ကို သိမ်း ဆည်းပါ။ အထူးသဖြင့် ကောင်းမှုကုသိုလ်ပြုစဉ်က ဖြစ်ခဲ့သော <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> နှင့် တကွသော နှလုံးအိမ်အတွင်း၌ တည်ရှိသော ရုပ် (၅၄)မျိုးတို့ကို ဦးစား ပေး၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို သိမ်းဆည်းပါ။ တစ်ဖန် ထို<b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို မှီ၍ ဖြစ်နေသော အိမ်ရှင် <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b> ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ယင်း<b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b>တို့ ၏ အကြားအကြား၌ ဖြစ်ပေါ်သွားသော ကောင်းမှုကုသိုလ် ပြုစဉ် ဖြစ်နေသော နာမ်တရားစုတို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ ယင်းကောင်းမှုကုသိုလ်ကို မပြုမီ ပြုဆဲ ပြုပြီး အချိန်ကာလတို့၌ ဖြစ်ပေါ် သွားကြသော နာမ်တရားတို့ကို စေ့စေ့ငုငု ကြည့်ရှုလျက် မည်ကဲ့သို့သော ကောင်းမှုကုသိုလ်ကို ပြုနေသည် မည်ကဲ့သို့သော <b>မဟာကုသိုလ် မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b>များ ဖြစ်ပေါ်နေသည်ကို သေချာစွာ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် စိုက်ရှုပါ။ ကြိမ်ဖန်များစွာ ခေါက်တုံ့ခေါက်ပြန် ရှုခဲ့သော် မည်ကဲ့သို့သော ရည်ရွယ်ချက် ဦးတည်ချက်ဖြင့် ကောင်းမှုကုသိုလ်ကို ပြုနေသည် ဟူသော <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b> အုပ်စုကိုလည်းကောင်း မည်ကဲ့သို့သော <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်</b>ဟူသော <b>သင်္ခါရ-ကံ</b>များဖြစ်ပေါ်နေသည်ကို လည်းကောင်း ရှာဖွေတွေ့ ရှိမည် ဖြစ်ပေသည်။ တစ်နည်းဆိုရသော် <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b>တို့ ခြံရံထားအပ်သော <b>ကုသိုလ်သင်္ခါရ-ကံ</b>ဟူသော <b>ကိလေသဝဋ် ကမ္မဝဋ်</b>တို့ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိမည် ဖြစ်ပေသည်။ (လူ့ဘဝ လူ့ခန္ဓာကို ဖြစ်စေသော <b>သင်္ခါရ-ကံ</b>တို့မှာ <b>ကုသိုလ်သင်္ခါရ-ကံ</b>တို့သာ ဖြစ်ကြသဖြင့် <b>ကုသိုလ်သင်္ခါရ-ကံ</b>တို့ကိုသာ ယခုကဲ့သို့ ကွက်၍ပြောဆိုနေခြင်း ဖြစ်သည်ကိုကား သတိပြုပါ) <h3>သုမနာမင်းသမီး၏ ရှေးဆုတောင်း</h3> <p>ဤအရာ၌ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံတို့ကို ပိုမို၍ နက်ရှိုင်းစွာ သဘောပေါက်နိုင်ရန်အတွက် ကောသလမင်းကြီး၏ သမီးတော် နာမည်ကျော် သုမနာမင်းသမီး၏ ရှေးဆုတောင်းခန်း တစ်ခုကို ဖော်ပြအပ်ပါသည်။ ဝိပဿိဘုရားရှင် ပွင့်ထွန်းပေါ်ပေါက်တော်မူရာအခါ၌ ဝိပဿိဘုရားရှင် အမှူးရှိသော သံဃာတော်အား သုမနအမည်ရသော မြတ်လေးပန်းနှင့် ရေ မပါသည့် နို့ဃနာဆွမ်းကို လှူဒါန်းပြီးသောအခါ ထိုအမျိုးကောင်းသမီး၏ ဆုတောင်းကား အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်၏။</p> <p>ဘဝါဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိယံ မေ သတိ ပရိတဿနဇီဝိတံ နာမ မာ ဟောတု။ အယံ သုမနမာလာ ဝိယ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ ပိယာဝ ဟောမိ နာမေန စ သုမနာယေဝ။ (အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃-၁၄။)</p> <p>= ဘုရားတပည့်တော်မအား ဘဝကြီးငယ် အသွယ်သွယ်၌ ဖြစ်ရခြင်း သည် ထင်ရှားရှိခဲ့ပါမူ ကြောင့်ကြောင့်ကြကြ တောင့်တောင့်တတဖြင့် အသက် မွေးရခြင်းမည်သည် မဖြစ်ပါစေသတည်း။ ဖြစ်လေရာ ဖြစ်လေရာ ဘဝတိုင်း၌ ဤမြတ်လေးပန်းကဲ့သို့ လူများအပေါင်း၏ ချစ်ခင်မြတ်နိုးအပ်သူ (အမျိုး သမီးသာ) ဖြစ်ရပါလို၏။ အမည်နာမအားဖြင့်လည်း သုမနာအမည်ရှိသည် သာ ဖြစ်ရပါလို၏။(အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃-၁၄။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ကောင်းမှုနှင့် ဆုတောင်းခန်းတို့ကို ကြည့်ပါက ကိလေသဝဋ်နှင့် ကမ္မဝဋ်တို့ စုံစုံညီညီ ပါဝင်နေသည်ကို တွေ့ရှိနိုင်မည် ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> = မကြောင့်မကြ မတောင့်မတရဘဲ အသက်မွေးရသည့် လူများအပေါင်း၏ ချစ်ခင်မြတ်နိုးအပ်သည့် သုမနာ အမည် ရှိသော အမျိုးသမီးဟု အသိမှားခြင်းသဘော၊</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> = ယင်းအမျိုးသမီးဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်ခြင်းသဘော၊</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> = ယင်းအမျိုးသမီးဘဝသို့ စိတ်ကပ်ရောက်စွဲနေခြင်းသဘော၊</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> = ဝိပဿိဘုရားအမှူးရှိသော သံဃာတော်တို့အား မြတ်လေး ပန်းနှင့် နို့ဃနာဆွမ်း လှူဒါန်းသည့် ကုသိုလ်စေတနာ အုပ်စု၊</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = ယင်းကုသိုလ်စေတနာအုပ်စု၏ ကမ္မသတ္တိ။</p> <p>ဤအကြောင်းတရားငါးပါးတို့ကား ကောသလမင်းကြီး၏ သမီးတော် သုမနာမင်းသမီး၏ ပဋိသန္ဓေ ခန္ဓာငါးပါး အစရှိသော အချို့သော ဝိပါက်ခန္ဓာ တို့၏ အကြောင်းတရားတို့ပင် ဖြစ်ကြသည်။ (အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃-၁၄ - ကြည့်။)</p> <br> <h3>အနောဇာဒေဝီ၏ ဆုတောင်းခန်း</h3> <p>မဟာကပ္ပိနမထေရ်အလောင်းနှင့် အနောဇာထေရီအလောင်းလျာတို့ ဦးဆောင်သည့် ယက္ကန်းသည်မိသားစု တစ်ထောင်တို့သည် ကဿပဘုရား ရှင်၏ လက်ထက်တော်က ကြီးကျယ် ခမ်းနားလှသော ကျောင်းတော်ကြီး ဆောက်လုပ်ပြီးနောက် ဘုရားအမှူးရှိသော သံဃာတော်အား လှူဒါန်းပူဇော် ကြ၏။ ထိုပူဇော်ပွဲတွင် အနောဇာဒေဝီ = အနောဇာထေရီအလောင်း အမျိုး ကောင်းသမီးသည် အနောဇာပန်းများ ထည့်ထားသော လင်ပန်းပေါ်၌ အနောဇာပန်းအဆင်း ရှိသော အဖိုးတစ်ထောင် ထိုက်တန်သည့် သင်္ကန်း တစ်စုံကို တင်လျက် ကဿပဘုရားရှင်၏ ခြေတော်ရင်း၌ ချထား၍ လှူဒါန်း ပူဇော်ရာတွင် ထိုအမျိုးသမီး၏ ဆုတောင်းခန်းမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်၏။</p> <p>ဘန္တေ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ အနောဇပုပ္ဖဝဏ္ဏံယေဝ မေ သရီရံ ဟောတု၊ အနောဇာ ဧဝ စ မေ နာမံ ဟောတု။ (ဓမ္မပဒ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၅၃။)</p> <p>= အရှင်ဘုရား ...ဖြစ်လေရာ ဖြစ်လေရာ ဘဝတိုင်း၌ တပည့်တော်မ ၏ ခန္ဓာကိုယ်သည် အနောဇာပန်းအဆင်းနှင့် တူသည်သာလျှင် ဖြစ်ပါစေ သတည်း။ တပည့်တော်မ၏ အမည်သည်လည်း အနောဇာ အမည်ရှိသည် သာလျှင် ဖြစ်ပါစေသတည်း။ (ဓမ္မပဒ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၅၃။)</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> = အနောဇာပန်းအဆင်းနှင့် တူသည့် အနောဇာ အမည်ရှိသည့် အမျိုးသမီးဟု အသိမှားခြင်းသဘော၊</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> = ယင်းအမျိုးသမီးဘဝကို တွယ်တာမက်မောခြင်းသဘော၊</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> = ယင်းအမျိုးသမီးဘဝသို့ စိတ်ကပ်စွဲနေခြင်းသဘော၊</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> = ကျောင်း-ပန်း-သင်္ကန်းတို့ကို လှူဒါန်းပူဇော်သည့် ကုသိုလ် စေတနာအုပ်စု၊</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = ယင်း သင်္ခါရ ကုသိုလ်စေတနာအုပ်စု၏ ကမ္မသတ္တိ။</p> <p>ဤကောင်းမှုကြောင့် အနောဇာဒေဝီ = အနောဇာထေရီ အမည်ရှိသည့် အနောဇာပန်း = လိပ်ဆူးရွှေပန်းအဆင်းနှင့်တူသူ အမျိုးကောင်းသမီး တစ်ဦး လာဖြစ်ရ၏။ အထက်ပါ အကြောင်းတရားငါးပါးတို့ကား အနောဇာဒေဝီ = အနောဇာထေရီ အမျိုးကောင်းသမီး၏ ပဋိသန္ဓေခန္ဓာငါးပါး အစ ရှိသော အချို့သော ဝိပါကဝဋ်တရားတို့၏ အကြောင်းတရားတို့ပင် ဖြစ်ကြသည်။ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်တို့ ခြယ်လှယ်သည့်အတိုင်း ပုံသွင်းပေးလိုက် သည့်အတိုင်း သင်္ခါရ ကံတို့က ထိုက်သင့်ရာ အကျိုးတရားများကို ဖြစ်စေပုံ သာဓကများတည်း။ ကဿပဘုရားရှင်၏ လက်ထက်တော်၌ ရေးဆွဲလိုက် သော ပန်းချီကား တစ်ချပ်ပင် ဖြစ်သည်။</p> <br> <h3>မယ်မင်းကြီးမ သုဘဒ္ဒါ</h3> <p>တစ်ချိန် ဘုရားရှင်သည် သာဝတ္ထိပြည်မွန် ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက် တော်၌ ဓမ္မာသနပလ္လင်ထက်ဝယ် တရားတော်ကို ဟောကြားတော် မူစဉ် ဘိက္ခုနီမကလေး တစ်ဦးသည် အတိုင်းအတာ ပမာဏ မရှိသော ပါရမီ ကောင်းမှု ကုသိုလ်တို့၏ စွမ်းအားရှိန်စော် အာနုဘော်ကြောင့် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာသော အသာဆုံး အမြတ်ဆုံးသော ရူပကာယတော်နှင့် ပြည့်စုံတော် မူသော ကိုယ်တော်အား (၁၀)ပါး ဉာဏ်တော်အား (၁၀)ပါးနှင့် ပြည့်စုံတော် မူသော, ဘုရားရှင်၏ ခန္ဓာကိုယ်အတ္တဘောကို ကြည့်၍ သံသရာတစ်ခွင်ဝယ် ကျင်လည်ခဲ့ရစဉ်က ဤယောက်ျားမြတ်၏ ခြေရင်း အလုပ်အကျွေးများ ဖြစ်ခဲ့ဖူးလေသလားဟု စဉ်းစားမိ၏။ ထိုအချိန်အခါတွင် ထိုဘိက္ခုနီမကလေး ၏ သန္တာန်၌ ရှေးဖြစ်ဟောင်း အောက်မေ့ဖွယ် ဇာတ်လမ်းကို ပြန်ပြောင်း၍ အမှတ်ရနိုင်သော ဇာတိဿရဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ခဲ့၏။ ထိုဇာတိဿရဉာဏ်ဖြင့် လှမ်းမျှော်ကြည့်လိုက်ရာ ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်း၏ စူဠသုဘဒ္ဒါမိဖုရား ဖြစ်စဉ်က ကြေကွဲဖွယ်ရာ ဇာတ်လမ်းကို ပြန်ပြောင်း၍အမှတ်ရသဖြင့် ငိုပွဲကြီး ဆင်ခဲ့ရလေသည်။ဘုရားရှင်ကလည်း တရားနာပရိသတ်တို့အား ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်း ဇာတ်တော်ကို ဟောကြားပြသပေးတော်မူလေသည်။ ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်း၌ စူဠသုဘဒ္ဒါ မဟာသုဘဒ္ဒါဟု မိဖုရားနှစ်ဦး ရှိခဲ့၏။ ဘိက္ခုနီမ ကလေးကား ထိုစဉ်က စူဠသုဘဒ္ဒါပင်တည်း။</p> <p>တစ်နေ့ ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းနှင့်တကွ ဆင်အပေါင်းတို့ အင်ကြင်းပန်းများ ဖူးပွင့်ဝေဆာနေသည့် အင်ကြင်းတောဝယ် တောကစားစဉ် လေအထက်က တည်နေသော စူဠသုဘဒ္ဒါ၏ ကိုယ်ပေါ်သို့ သစ်ကိုင်းခြောက်များ သစ်ရွက် ခြောက်များ ကျ၍ လေအောက်က တည်နေသော မဟာသုဘဒ္ဒါ၏ ကိုယ် ပေါ်သို့ အင်ကြင်းပန်း ဝတ်မှုန်များ ပွင့်ချပ်များ ကျသွား၏။ ဤအပြုအမူ ကိုလည်း စူဠသုဘဒ္ဒါက မကျေနပ်ပေ။ တစ်ဖန် တစ်နေ့တွင် ဆဒ္ဒန်အိုင် အတွင်း၌ ဆင်အပေါင်းတို့ ရေကစားကြ၏။ ဆင်တစ်ကောင်က သတ္တုဒ္ဒယ အမည်ရှိသော ပဒုမ္မာကြာပန်းကြီး တစ်ပွင့်ကို ရရှိ၍ ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းအား ဆက်သလာ၏။ ထိုပဒုမ္မာကြာပွင့်ကြီးကို နှာမောင်းဖြင့် ယူဆောင်၍ ဝတ်မှုန် များကို မဟာသုဘဒ္ဒါ၏ကိုယ်ပေါ်သို့ ဖြန့်ကြဲလျက် ထိုကြာပန်းကြီးကို မဟာ သုဘဒ္ဒါအားပင် ပေးလိုက်၏။ ဤအပြုအမူကိုလည်း စူဠသုဘဒ္ဒါက မကျေ နပ်ပေ။ ဤအချက် နှစ်ရပ်ကို အခြေခံ၍ ဘုရားလောင်း ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်း အပေါ်၌ မယ်မင်းကြီးမ စူဠသုဘဒ္ဒါက ရန်ငြိုးဖွဲ့ခဲ့၏။</p> <p>ထိုအချိန်အခါတွင် ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်း အမှူးရှိသော ဆင်ပေါင်း (၈၀၀၀) ကျော်တို့ကား ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဘုရားရှင် (၅၀၀)တို့အား သစ်သီးဆွမ်း စသည် တို့ဖြင့် ပြုစုလုပ်ကျွေးခွင့်ကို ရရှိနေကြ၏။ ကြုံခဲလှသော အခွင့်ထူးကြီးတစ်ရပ် ဖြစ်၏။ တစ်ဖန် ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းအမှူးရှိသော ဆင်အပေါင်းတို့ကား ဖြူစင်သော သီလနှင့်လည်း ပြည့်စုံကြပြန်၏။ ထို့ကြောင့် ယင်းတို့၏ ဒါနမှာ အောက်ပါ အင်္ဂါ (၅)ချက်နှင့် ပြည့်စုံနေ၏။</p> <p>၁။ အလှူပေးသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် သီလရှိသူဖြစ်ခြင်း,</p> <p>၂။ တရားသော နည်းလမ်းဖြင့် ရှာဖွေရရှိသော လှူဖွယ်ဝတ္ထု ဖြစ်ခြင်း,</p> <p>၃။ ကြည်လင်သော စိတ်ထားရှိခြင်း,</p> <p>၄။ ပြန့်ပြောကြီးကျယ် မြင့်မြတ်သော ကံ-ကံ၏အကျိုးကို ယုံကြည်သော သဒ္ဓါတရား ထင်ရှားရှိခြင်း,</p> <p>၅။ အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တို့၌လည်း အဖြူစင်ဆုံးသော သီလရှိနေခြင်း။</p> <p>ဤအင်္ဂါငါးရပ်နှင့် ပြည့်စုံနေ၏။ (ဒက္ခိဏဝိဘင်္ဂသုတ္တန်ကို ကြည့်ပါ။) ဝိပုလဖလ = ပြန့်ပြောကြီးကျယ် မြင့်မြတ်သော အဆင့်အတန်းမြင့်မားသော အကျိုးအမျိုးမျိုးကို ဖြစ်စေနိုင်သော စွမ်းအားရှိသော ဒါနမျိုးတည်း။ ဣဇ္ဈတိ ဘိက္ခဝေ သီလဝတော စေတောပဏိဓိ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ။ (အံ၊၃၊၇၁။) ဟူသော ဒေသနာတော်များနှင့်အညီ သီလစင်ကြယ်နေသည့် အတွက်ကြောင့် စိတ်၏ တောင့်တချက်ဟူသမျှ ပြီးပြည့်စုံနိုင်သော ဒါနမျိုး ဖြစ်၏။ မယ်မင်းကြီးမ စူဠသုဘဒ္ဒါကလည်း ဤအခွင့်အကောင်းကြီးကို နားလည်ထားသူ ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် မိမိရရှိလာသော သစ်သီးကြီးငယ်များကို ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဘုရားရှင် တို့အား ပေးလှူ၍ အောက်ပါအတိုင်း ဆုတောင်းပန်ထွာလေသည်။</p> <p>ဘန္တေ ဣတော စဝိတွာ မဒ္ဒရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သုဘဒ္ဒါ နာမ ရာဇကညာ ဟုတွာ ဝယပ္ပတ္တာ ဗာရာဏသိရညော အဂ္ဂမဟေသိဘာဝံ ပတွာ တဿ ပိယာ မနာပါ တံ အတ္တနော ရုစိံကာရေတုံ သမတ္ထာ ဟုတွာ တဿ အာစိက္ခိတွာ ဧကံ လုဒ္ဒကံ ပေသေတွာ ဣမံ ဟတ္ထိံ ဝိသပီတေန သလ္လေန ဝိဇ္ဈာပေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိံ ဝိဿဇ္ဇန္တေ ယမကဒန္တေ အာဟရာပေတုံ သမတ္ထာ ဟောမိ။ (ဇာတက၊ဋ္ဌ၊၅၊၄၀။)</p> <p>၁။ အရှင်မြတ်တို့ဘုရား ...ဤဆင်ဘဝမှ စုတေခဲ့သော် မဒ္ဒရာဇ်မင်းမျိုး၌ ဖြစ်ရပါလို၏။</p> <p>၂။ ထိုမင်းမျိုး၌ သုဘဒ္ဒါ အမည်ရှိသော မင်းသမီး ဖြစ်ရပါလို၏။</p> <p>၃။ အရွယ်ရောက်လတ်သော် ဗာရာဏသိဘုရင်မင်းကြီး၏ အဂ္ဂမဟေသီ မိဖုရားအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိရပါလို၏။</p> <p>၄။ ထိုဗာရာဏသိဘုရင်မင်း၏ ချစ်မြတ်နိုးအပ်သည့် မိဖုရားဖြစ်ရပါလို၏။</p> <p>၅။ ထိုဗာရာဏသိဘုရင်ကို မိမိ၏ အလိုအကြိုက်သို့ လိုက်ပါနိုင်အောင် ဆွဲဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသူ ဖြစ်ရပါလို၏။</p> <p>၆။ ထိုဗာရာဏသိဘုရင်အား ပြောကြား၍ မုဆိုးတစ်ယောက်ကိုစေခိုင်း၍ ဤဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းကို ဆိပ်လူးမြားဖြင့် ပစ်ခွင်းစေ၍အသက်ကုန်အောင် သတ်နိုင်ရပါလို၏။</p> <p>၇။ ရောင်ခြည်တော်ခြောက်သွယ် ကွန့်မြူးစမ္ပယ်လျက်ရှိသော ဆင်စွယ် အစုံတို့ကို ဆောင်ယူစေခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်သူ ဖြစ်ရပါလို၏။</p> <p>ဤသည်တို့ကား မယ်မင်းကြီးမ စူဠသုဘဒ္ဒါ၏ ဆုတောင်းခန်းများပင် ဖြစ်ကြ၏။</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> = အထက်ပါ စွမ်းအားအမျိုးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော သုဘဒ္ဒါ အမည်ရှိသော မိဖုရားကြီးဟု အသိမှားခြင်းသဘော။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> = ယင်းမိဖုရားဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်ခြင်းသဘော။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> = ယင်းမိဖုရားဘဝသို့ စိတ်ကပ်ရောက်စွဲနေခြင်းသဘော။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> = ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဘုရားရှင်တို့အား သစ်သီးဆွမ်း လှူဒါန်းခြင်း ဟူသော ကုသိုလ်သင်္ခါရအုပ်စု။</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = ယင်း ကုသိုလ်သင်္ခါရအုပ်စု၏ ကမ္မသတ္တိ။</p> <p>အကြောင်းတရားငါးပါးကား စုံညီသွားခဲ့၏။ အရိယမဂ်တည်းဟူသော မွေးညှပ်နှင့်ကင်း၍ ပြန်လည်ဖျက်သိမ်း၍မရနိုင်သော ကံမျိုးတည်း။ မယ်မင်း ကြီးမ ဆုတောင်းပန်ထွာထားသည့်အတိုင်း ဆင်ဘဝမှ ရွေ့လျားသောအခါ သုဘဒ္ဒါ အမည်ရှိသော မဒ္ဒရာဇမင်းသမီး ဖြစ်လာရ၏။ ဗာရာဏသိဘုရင် မင်းကြီး၏ အဂ္ဂမဟေသီ မိဖုရားခေါင်ကြီးဘဝသို့လည်း ရောက်ရှိခဲ့၏။ မောင်း မပေါင်း တစ်သောင်းခြောက်ထောင်တို့၏ အထွတ်အထိပ်ဘဝသို့ ရောက်ရှိ ခဲ့၏။</p> <p>ဤမျှဆိုလျှင် ကျေနပ်သင့်လှပေပြီ။ သို့သော် မယ်မင်းကြီးမကား မကျေနပ်နိုင်သေးပေ။ မိဖုရားခေါင်ဘဝသို့ ရောက်ရှိနေပြီးဖြစ်လျှင်လည်း တောထဲမှာ ရှိနေသည့် တိရစ္ဆာန် တစ်ကောင်မျှသာ ဖြစ်သော ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းကို မသတ်ဘဲနေဖို့ ကောင်းလှ၏။ သို့သော် အတိတ်က ထူထောင်ထား ခဲ့သော ကံက လှုံ့ဆော်ပေးနေသဖြင့် မသတ်ဘဲ မနေနိုင်ဖြစ်နေ၏။ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်တို့၏ စွမ်းအင်က သင်္ခါရ-ကံကို ခြယ်လှယ်ပေးနေခြင်း ဖြစ်၏။ လှုံ့ဆော်ပေးနေခြင်းဖြစ်၏။ မသတ်ရ မနေနိုင် ဖြစ်နေ၏။ နောက်ဆုံးတွင် သောနုတ္တိုရ်မုဆိုးကို စေခိုင်း၍ ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်း၏ အစွယ်တို့ကို အရယူခဲ့လေသည်။ သို့သော် ကြေကွဲဖွယ်ရာ မြင်ကွင်းမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p>ဧဝရူပံ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ ဝါရဏံ ဝိသပီတေန သလ္လေန ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဣမေ ဒန္တေ ဆိန္ဒိတွာ သောနုတ္တရော အာဂတောတိ မဟာသတ္တံ အနုဿရန္တီ သောကံ ဥပ္ပါဒေတွာ အဓိဝါသေတုံ နာသက္ခိ။ အထဿာ တတ္ထေဝ ဟဒယံ ဖလိ၊ တံ ဒိဝသမေဝ ကာလမကာသိ။ (ဇာတက၊ဋ္ဌ၊၅၊၅၆။)</p> <p>သောနုတ္တိုရ်မုဆိုးက ရောင်ခြည်တော် ခြောက်သွယ်တို့ဖြင့် ဆန်းကြယ်လျက်ရှိသော ဆင်စွယ်တို့ကို ဆက်သလာသောအခါ မယ်မင်းကြီးမ သုဘဒ္ဒါက ယင်းဆင်စွယ်တို့ကို ပေါင်ပေါ်၌ တင်လျက် ဘဝဟောင်းက ချစ်ခင်မြတ်နိုးအပ်သော အိမ်ရှင်ယောက်ျား၏ အစွယ်တို့ကို ကြည့်လျက် -ဤကဲ့သို့သော တင့်တယ်ခြင်း အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိနေသော ဆင်မင်းကို ဆိပ်လူးမြားဖြင့် ခွင်း၍ အသက်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်စေလျက် ဤ ဆင်စွယ်တို့ကို ဖြတ်တောက်၍ သောနုတ္တိုရ်မုဆိုးက ယူဆောင်လာခဲ့ပေ ပကောဟု ဘုရားအလောင်းတော်၏ ဂုဏ်တော် ကျေးဇူးတော်တို့ကို အစဉ် လျှောက်၍ ဆင်ခြင်အောက်မေ့စဉ် မယ်မင်းကြီးမ၏ သန္တာန်၌ သောက တရားသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာခဲ့၏။ သည်းခံခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင် ဖြစ်ခဲ့၏။ ထိုအခါ ထိုနေရာ၌ပင်လျှင် ထိုမယ်မင်းကြီးမ၏နှလုံးသည်ကွဲရှာလေပြီ။ ထို သုဘဒ္ဒါသည် ထိုနေ့မှာပင် သေပွဲဝင်ခဲ့ရလေသည်။ (ဇာတက၊ဋ္ဌ၊၅၊၅၆။)</p> <p>သုဘဒ္ဒါမိဖုရားဘဝ၌ တစ်ကြိမ် ငိုပွဲဆင်ခဲ့ရ၏။ သေပွဲလည်း ဝင်ခဲ့ရ၏။ ယခုတစ်ဖန် ဘိက္ခုနီမဘဝ၌လည်း ဒုတိယအကြိမ် ငိုပွဲဆင်ရပြန်လေပြီ။ ထို့ကြောင့် အသင်သူတော်ကောင်းသည် ကံကို ထူထောင်ရာ၌ သတိကြီး စွာပင် ထူထောင်သင့်လှပေသည်။ ဤမျှဆိုလျှင် အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံတို့၏အကြောင်းကို အတော်အသင့် သဘောပေါက်လောက်ပေပြီ။</p> <br> <h3>ယောဂီတစ်ဦး၏ပုံစံတစ်ခု</h3> <p>ပိုမို၍ သဘောပေါက်စေရန် ယောဂီတစ်ဦး၏ပုံစံကို ထပ်မံ၍ ထုတ်ပြ အပ်ပါသည်။ အတိတ်ဘဝ သေခါနီး မရဏာသန္နအခါကို စိုက်၍ ရှုလိုက် သောအခါ ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်းလိုက်သောအခါ အတိတ်ဘဝ သေခါနီး ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်တွင် သံဃာတော်တစ်ပါးအား သစ်သီးဆွမ်း လှူဒါန်းနေသည့် ကံအာရုံနိမိတ် ထင်နေသည်ကို တွေ့ရ၏။ တစ်ဖန် သစ်သီး ဆွမ်း လောင်းလှူနေသော ခန္ဓာအစဉ်၌ တည်ရှိသော ဓာတ်ကြီးလေးပါးမှစ၍ ရုပ်နာမ်တို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းလိုက်သောအခါ ခေတ်ပညာ မတတ်သည့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးလှသည့် ကျေးလက်တောသူဘဝကို နာကြည်းလျက် ခေတ်ပညာတတ် မြို့ကြီးသူဖြစ်ရန် ဆုတောင်းနေသည့် စိတ်အစဉ်များကို လည်းကောင်း, သစ်သီးဆွမ်း လှူဒါန်းနေသည့် ကုသိုလ်စေတနာအုပ်စု စိတ် အစဉ်တို့ကိုလည်းကောင်း တွေ့ရှိပြန်၏။ ထိုတွင် ---</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀) = ခေတ်ပညာတတ် မြို့ကြီးသူဟု အသိမှားနေခြင်း သဘော၊</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀) = ယင်းအမျိုးသမီးဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်ခြင်း သဘော၊</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀) = ယင်းအမျိုးသမီးဘဝသို့ စိတ်ကပ်ရောက်စွဲနေခြင်း သဘော၊</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) = သံဃာတော်အား သစ်သီးဆွမ်း လောင်းလှူသည့် ကုသိုလ်စေတနာအုပ်စု၊</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = ယင်း သင်္ခါရ (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိ။</p> <p>ဤ၌ (၂၀)ဟူသည်မှာ ကိလေသဝဋ် မနောဒွါရိကဇောဝီထိ အတွင်းဝယ် ဇောအသီးအသီး၌ တည်ရှိသော လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု နာမ်တရား (၂၀) ဖြစ်သည်။ (၃၄)မှာ သစ်သီးဆွမ်း လှူဒါန်းနေသည့် မနောဒွါရိက ကုသိုလ် ဇောဝီထိ အတွင်းဝယ် ဇောအသီးအသီး၌ တည်ရှိသော စိတ်စေတသိက် နာမ်တရားစု = သဒ္ဓါ-ပညာအုပ်စု နာမ်တရားများပင် ဖြစ်ကြသည်။</p> <p>ဤဘဝတွင် ဤယောဂီမှာ ခေတ်ပညာတတ် မြို့ကြီးသူ တစ်ဦးပင် ဖြစ်လာပေသည်။ ယင်းသစ်သီးဆွမ်း လှူဒါန်းခဲ့သည့် ကုသိုလ်ကံ၏ စွမ်းအင် သတ္တိက ယခုဘဝဝယ် ထိုယောဂီ၏ ပဋိသန္ဓေ ဝိပါက်ခန္ဓာငါးပါး အစရှိသော ဝိပါက်ခန္ဓာအချို့ကို အကျိုးပေးနေသည်ကို ထိုယောဂီကိုယ်တိုင် ကြောင်း- ကျိုးဆက်စပ်၍ ရှုသောအခါ သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်နေပေသည်။ ဤကဲ့သို့ အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှုသဘောကို ထိုးထွင်းသိမြင်နေသော ဉာဏ်ကား ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ် = အကြောင်းတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း တတ်သော ဉာဏ်ပင်တည်း။ ပို၍ သဘောပေါက်ရန် နားရှင်းရန် အောက်ပါ ပုံစံတစ်ခုကိုလည်း ကြည့်ပါဦး။</p> <br> <h3>အခြားပုံစံတစ်ခု</h3> <p>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် တစ်ဦးသည် အတိတ်ဘဝ သေခါနီးကာလ မရဏာသန္နဇော၏ အာရုံကို စူးစမ်းရှာဖွေ ကြည့်လိုက်သောအခါ မရဏာသန္န ဇော၏ အခိုက်နှင့် မရဏာသန္နဇော မတိုင်မီ အခိုက်အတန့်တို့ကို ရှေ့တိုး နောက်ဆုတ်ပြု၍ အကြိမ်ကြိမ် စူးစမ်းရှာဖွေလိုက်သောအခါ မရဏာသန္န ဇော မတိုင်မီ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ကံလေးမျိုး အလုအယက် ထင်နေ၏။</p> <p>၁။ စာချပေးသည့် ကံတစ်ခု,</p> <p>၂။ တရားပြပေးသည့် ကံတစ်ခု,</p> <p>၃။ တရားနှလုံးသွင်းနေသည့် ကံတစ်ခု,</p> <p>၄။ တရားဟောသည့် ကံတစ်ခု,</p> <p>ဤကံ လေးမျိုးတို့ကား အလုအယက် ဖြစ်နေကြ၏။ ထိုကံတို့တွင် မည်သည့်ကံက ပဋိသန္ဓေ ခန္ဓာငါးပါး အစရှိသည့် ပစ္စုပ္ပန် ဝိပါကဝဋ်တရား အချို့တို့ကို ဖြစ်စေပါသနည်းဟု အကြိမ်ကြိမ် ဆန်းစစ်ကြည့်လိုက်သောအခါ တရားနှလုံးသွင်းနေသည့် ကံက အကျိုးပေးနေသည်ကို တွေ့ရ၏။ မရဏာသန္နဇော၏ အာရုံမှာ ယင်းတရားနှလုံးသွင်းနေသည့် ကံအာရုံပင် ဖြစ်သည်။ တစ်ဖန် မည်သည့်တရားများကို နှလုံးသွင်းနေပါသနည်းဟု ထပ်မံ၍ ဆန်းစစ် လိုက်သောအခါ ရုပ်နာမ် ပရမတ်တရားတို့ကို လက္ခဏာရေး သုံးတန်သို့ တင်ကာ ရှုပွားသုံးသပ်နေသော ဝိပဿနာကံ ဖြစ်နေ၏။ ယင်းဝိပဿနာ ကံနှင့် ပစ္စုပ္ပန် ပဋိသန္ဓေခန္ဓာငါးပါးတို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှုသဘော ကိုလည်း အောင်မြင်စွာ ရှု၍ သိမ်းဆည်း၍ ရနေ၏။ ဤတွင် ဝိပဿနာကံက အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေကျိုးကို ဖြစ်စေရပါသနည်းဟု ထပ်မံ၍ ဆန်းစစ်ကြည့်သောအခါ ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာန်းကို မစီးဖြန်းမီနှင့် ဝိပဿနာ ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွားများပြီးတိုင်း သူ၏ ဆုတောင်းခန်းမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ လူဖြစ်ပါရစေ,</p> <p>၂။ ရဟန်းဖြစ်ပါရစေ,</p> <p>၃။ သာသနာပြုနိုင်ပါရစေ,</p> <p>ဤသုံးမျိုးကား ထိုယောဂီပုဂ္ဂိုလ်၏ တရားထိုင်တိုင်း တောင်းနေကျ ဆုဖြစ်၏။</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀) = လူဟု ရဟန်းဟု သာသနာပြုနိုင်သူဟု အသိမှားမှု သဘော၊</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀) = ယင်းဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်မှုသဘော၊</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀) = ယင်းဘဝကို စိတ်ကပ်ရောက်စွဲနေခြင်းသဘော၊</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) = ဝိပဿနာ ကုသိုလ်သင်္ခါရအုပ်စု၊</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = ယင်း သင်္ခါရ (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိ။</p> <p>အကြောင်းတရားငါးပါးကား စုံညီသွား၏။ ဤ၌ ဝိပဿနာကံများက ယခုကဲ့သို့ ပဋိသန္ဓေကျိုး စသည့်အကျိုးကို ပေးနိုင်ပါသလားဟု မေးရန်ရှိ၏။ အဖြေမှာ --- အကျိုးကို ပေးနိုင်သော ဟူ၏။</p> <p>နော စေ ဘိက္ခဝေ စေတေတိ၊ နော စေ ပကပ္ပေတိ၊ အထ စေ အနုသေတိ။ အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏဿ ဌိတိယာ။ (သံ၊၁၊၂၉၅။ <b>စေတနာသုတ္တန်</b>။)</p> <p>နော စေ ဘိက္ခဝေ စေတေတီတိ ဣမိနာ တေဘူမက စေတနာယ အပ္ပဝတ္တနက္ခဏော ဝုတ္တော။ နော စေ ပကပ္ပေတီတိ ဣမိနာ တဏှာဒိဋ္ဌိကပ္ပါနံ အပ္ပဝတ္တနက္ခဏော။ အထ စေ အနုသေတီတိ ဣမိနာ တေဘူမကဝိပါကေသု ပရိတ္တကိရိယာသု ရူပေတိ ဧတ္ထ အပ္ပဟီနကောဋိယာ အနုသယော ဂဟိတော။ အာရမ္မဏမေတံ ဟောတီတိ အနုသယေ သတိ ကမ္မဝိညာဏဿ ဥပ္ပတ္တိယာ အဝါရိတတ္တာ ဧတံ အနုသယဇာတံ ပစ္စယောဝ ဟောတိ။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၆။)</p> <p>ဧတ္ထ စ နော စေ ဘိက္ခဝေ စေတေတိ နော စေ ပကပ္ပေတိ၊ အထ စေ အနုသေတီတိ ဧဝံ ဘဂဝတာ ဒုတိယနယေ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဘဝနိဗ္ဗတ္တကကုသလာကုသလာယူဟနံ, ပကပ္ပနဉ္စ ဝိနာပိ ဘဝေသု ဒိဋ္ဌာဒီနဝဿ ယောဂိနော အနုသယပစ္စယာ ဝိပဿနာစေတနာပိ ပဋိသန္ဓေဇနကာ ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ ကုသလာကုသလဿ အပ္ပဝတ္တိ စေပိ တဒါ ဝိဇ္ဇမာနတေဘူမကဝိပါကာဒိဓမ္မေသု အပ္ပဟီနကောဋိယာ အနုသယိတကိလေသပ္ပစ္စယာ ဘဝဝဇ္ဇဿ ကမ္မဝိညာဏဿ ပတိဋ္ဌိတတာ ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထဉ္စ ဝုတ္တော။ (သံ၊ဋီ၊၂၊၈၃။)</p> <p>= ရဟန်းတို့ ...သံသရာဝဋ်ကို လည်ပတ်စေတတ်သော ကုသိုလ် စေတနာ အကုသိုလ်စေတနာကိုလည်း စေ့ဆော်ကြိုးကုတ်အားထုတ်မှု မရှိသည်ဖြစ်အံ့၊ လူဖြစ်ရလို၏ နတ်ဖြစ်ရလို၏ စသည်ဖြင့် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် ယှဉ်တွဲလျက်ရှိသော ကြံစည်စိတ်ကူးမှုကိုလည်း မပြုလုပ်သည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ ထိုသို့ပင် ဖြစ်သော်လည်း <b>အနုသယဓာတ်</b>သည် အရိယမဂ်တရားဖြင့် မပယ်ရှားရသေးသည့်အတွက် ထင်ရှားရှိနေသေးသည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ ဤ<b>အနုသယဓာတ်</b> ထင်ရှားရှိနေသေးခြင်းသည်ပင်လျှင် နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ပဋိသန္ဓေ အကျိုးကို ပေးနိုင်သော စွမ်းအားရှိသော ကမ္မဝိညာဏ်၏ တည်တံ့ ခြင်းငှာ အကြောင်းတရားပင် ဖြစ်ပေသည်။ (သံ၊၁၊၂၉၅။)</p> <p><b>အနုသယဓာတ်</b>သည် အရိယမဂ်တရားဖြင့် မပယ်ရှားရသေးသည့် အတွက် ထင်ရှားရှိနေသေးသည်ရှိသော် နောင်တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ပဋိသန္ဓေ အကျိုးကို ပေးနိုင်သော စွမ်းအားရှိသော ကမ္မဝိညာဏ်၏ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းငှာ မတားမြစ်နိုင်သည့်အတွက်ကြောင့် ဤ<b>အနုသယဓာတ်</b>၏ ထင်ရှားရှိနေခြင်း သည်ပင် ကမ္မဝိညာဏ် တည်ရှိဖို့ရန် အကြောင်းတရား ဖြစ်ရပေသည်။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၆။)</p> <p>ဘုရားရှင်သည် <b>စေတနာသုတ္တန်</b>၌ ---</p> <p>၁။ တဏှာဒိဋ္ဌိတို့နှင့် ယှဉ်တွဲနေသော သို့မဟုတ် ခြံရံနေသော <b>ဝဋ္ဋနိဿိတ ကုသိုလ် အကုသိုလ်</b>,</p> <p>၂။ တဏှာဒိဋ္ဌိတို့နှင့် ယှဉ်တွဲမှု မရှိသော ခြံရံမှု မရှိသော <b>ဝိဝဋ္ဋနိဿိတ</b> ဖြစ်သော ကုသိုလ် အကုသိုလ် သို့မဟုတ် တေဘူမကစေတနာ,</p> <p>၃။ <b>အနုသယဓာတ်</b>ကို ပယ်နှုတ်ပြီးသော ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်သော <b>ကြိယာစိတ်များ</b> (= ဒါန သီလ သမထ ဝိပဿနာ စသော စိတ်များ),</p> <p>ဤသို့ သုံးမျိုးခွဲ၍ ဟောကြားထားတော်မူသည်။ အမှတ် (၂) ဖြစ်သော ဒုတိယနည်း၌ (အထက်တွင် ဘာသာပြန်ဆိုထားသည့်နည်း၌) ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဝိပဿနာ၏ ရှေ့အဖို့၌ ဘဝကိုဖြစ်စေနိုင်သော စွမ်းအားရှိသော ကုသိုလ် အကုသိုလ်ကို အားထုတ်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ယောက်ျားဖြစ်ရ ပါလို၏, မိန်းမဖြစ်ရပါလို၏, လူဖြစ်ရပါလို၏, နတ်ဖြစ်ရပါလို၏ - ဤသို့ စသည်ဖြင့် တဏှာဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် ကြံစည်စိတ်ကူးမှုသည်လည်းကောင်း ကင်းနေ၏။ ဘဝတို့၌ အပြစ်အာဒီနဝကို ရှုမြင်လေ့ရှိ၏။ ထိုကဲ့သို့သော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ <b>အနုသယဓာတ်</b> ထင်ရှားရှိနေခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဝိပဿနာဉာဏ်နှင့် ယှဉ်သော ဝိပဿနာစေတနာသည် လည်း ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေနိုင်သော စွမ်းအားရှိ၏။ ဤသို့သော အနက် အဓိပ္ပါယ်ကို ထင်ရှားပြတော်မူခြင်းငှာ ဤဒုတိယနည်းကို ဟောကြားတော် မူခြင်း ဖြစ်၏။ ဝိပဿနာကံသည် သံသရာဝဋ်ကို လည်ပတ်စေတတ်သော ကံတို့ကို ကုန်စေတတ်သော ကမ္မက္ခယကံမျိုး ဖြစ်၏။ ဝိပဿနာဉာဏ်များ အဆက်မပြတ် ဖြစ်ပေါ်နေချိန်ဝယ် သံသရာဝဋ်ကို လည်ပတ်စေတတ်သော ကုသိုလ် အကုသိုလ်၏ဖြစ်ခွင့် မရှိငြားသော်လည်း ထိုဝိပဿနာဉာဏ် ဖြစ်ခိုက်၌ ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်တွင် ထင်ရှားရှိနေသော တေဘူမကဝိပါက်တရား ကာမာဝစရကြိယာတရား ရုပ်တရားတို့၌ အရိယမဂ် တရားဖြင့် မပယ်ရှားရသေးသည့်အတွက် ကိန်းဝပ်တည်နေသော <b>အနုသယကိလေသာ</b>၏ ထင်ရှားရှိနေခြင်းတည်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် နောင် တစ်ဖန် ဘဝသစ်၌ ပဋိသန္ဓေကို ဖြစ်စေနိုင်သော စွမ်းအားရှိသော ကမ္မဝိညာဏ်၏ တည်ရှိလာသည်၏ အဖြစ်သည် ထင်ရှား ရှိနေ၏။ ဤသို့သော အဓိပ္ပါယ်ကို ထင်ရှားပြခြင်းငှာ ဤဒုတိယနည်းကို ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားတော်မူခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ (သံ၊ဋီ၊၂၊၈၃။)</p> <p>ဤအထက်တွင် ပုံစံထုတ်ပြထားသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်မှာ များသောအားဖြင့် ဝိပဿနာ၏ ရှေ့အဖို့ နောက်အဖို့တို့၌ <b>အနုသယဓာတ်</b> သာမက တဏှာဒိဋ္ဌိပါ ခြံရံထားသည်ကို တွေ့ရ၏။ <b>အနုသယဓာတ်</b> မကင်းသော သူတော်ကောင်းတို့၏ ဝိပဿနာကံသည် ပဋိသန္ဓေကျိုးကို ဖြစ်စေ နိုင်သေးလျှင် <b>အနုသယဓာတ်</b>လည်း မကင်းသေးသော တဏှာဒိဋ္ဌိတို့လည်း ခြံရံလျက်ရှိသော ဝိပဿနာကံသည် သာ၍ပင် ပဋိသန္ဓေကျိုးကို ဖြစ်စေ နိုင်သည်သာ ဖြစ်သည်။ အင်္ဂုတ္တိုရ် စတုက္ကနိပါတ်(အံ၊၁၊၅၀၄-၅၀၇။)တို့၌ လာရှိသော <b>သောတာနုဂတသုတ္တန်</b>နှင့်လည်း အညီပင်တည်း။ ထိုယောဂီနှင့် ဆက်စပ်၍ မှတ်သားစရာ အချက်တစ်ရပ်ကား အတိတ်ဘဝဝယ် ဝိပဿနာ ဉာဏ်များ ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ကို လုံးဝ မရှုခဲ့သဖြင့် ယင်းအတိတ် ဘဝ၌ ဖြစ်ခဲ့သော ဝိပဿနာဉာဏ်တို့က အရိယမဂ်တရား ထင်ရှားဖြစ်ပေါ် လာသည့်တိုင်အောင် အားကြီးသောမှီရာ <b>ဥပနိဿယပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေး ဇူးပြု မပေးနိုင်ခြင်းဟူသော အချက်ပင် ဖြစ်သည်။ မြင်းမြီးဆွဲ မောင်ဆန်ဟု အသိများသော အရှင်<b>ဆန္နမထေရ်</b>ကဲ့သို့ပင်တည်း။ (သံ၊၂၊၁၀၈ --- <b>ဆန္နသုတ္တန်</b>ကို ကြည့်ပါ။)</p> <br> <h3>ကိလေသဝဋ်နှင့် ကမ္မဝဋ်</h3> <p><b>ကိလေသဝဋ်</b>နှင့် <b>ကမ္မဝဋ်</b>အကြောင်းကို ထပ်မံ၍ အနည်းငယ် ရှင်းလင်း တင်ပြလိုပေသည်။ <b>ကိလေသဝဋ် ကမ္မဝဋ်</b> အမည်ရသော စိတ် စေတသိက်တို့သည် ယင်းတို့ချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိပေ။ ယှဉ်ဖက် သမ္ပယုတ်တရားတို့နှင့် အတူယှဉ်တွဲ၍ ဖြစ်နိုင်ကြပေသည်။ယင်းသို့ သမ္ပယုတ်တရားတို့နှင့် အတူယှဉ်တွဲ၍ ဖြစ်ကြရာ၌လည်း <b>ဝီထိ</b>ဟု ခေါ်ဆိုသည့် <b>စိတ္တနိယာမ</b> လမ်းကြောင်းအတိုင်းသာ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာ ရှိကြ၏။ ယင်း ဓမ္မတာလမ်းကြောင်းမှ တိမ်းစောင်း၍ ကပြောင်းကပြန် ဇောက်ထိုး မိုးမျှော် ဖြစ်ချင်သလို ဖြစ်ရိုး ဓမ္မတာ မရှိကြချေ။ တစ်ဖန် ပဋိသန္ဓေကျိုးကို ဖြစ်စေနိုင်သော စွမ်းအားရှိသော <b>ကိလေသဝဋ် ကမ္မဝဋ်</b>တို့မှာ <b>မနောဒွါရိက ဇော</b>တို့သာ ဖြစ်ကြသည်။ <b>ပဉ္စဒွါရိကဇော</b>တို့ကား <b>ပဝတ္တိကျိုး</b>မျှလောက်ကိုသာ ဖြစ်စေနိုင်ကြ၏။ ပဋိသန္ဓေကျိုးကို မဖြစ်စေနိုင်ကြကုန်။ <b>မနောဒွါရိက ဇော</b>တို့ကား ပဋိသန္ဓေကျိုး ပဝတ္တိကျိုး နှစ်မျိုးလုံးကို ဖြစ်စေနိုင်သည့်စွမ်းအား ရှိကြ၏။ ဤတွင် အသိဉာဏ် သန့်ရှင်းရန်အတွက် ထပ်မံ၍ ပုံစံတစ်ခုဖြင့် ရှင်းလင်းတင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <p>ထိုသို့ အတိတ်ဘဝ သေခါနီး မရဏာသန္နဇော၏ အာရုံကို လှမ်း၍ အာရုံယူ ရှာဖွေကြည့်သောအခါ စေတီတော်အား ဆွမ်းလှူသည့် ကံအာရုံ သည် အကယ်၍ ပေါ်လာသည် ဆိုကြပါစို့။ ထိုဆွမ်းလှူနေသည့် ကုသိုလ် ဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်တို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ ယင်းကုသိုလ်ကို ခြံရံ ထားသည့် အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် ဦးဆောင်သည့် မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်တို့ကိုလည်း ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ အကယ်၍ အောင်မြင်မှု မရခဲ့သော်လည်းကောင်း, ဆွမ်းလှူနေသည့်ပုံကိုသာ တွေ့မြင်နေသော်လည်း ကောင်း - ထိုအခါ၌ ယင်းဆွမ်းလှူနေသည့်ပုံ၌ တည်ရှိနေသော ဓာတ်ကြီး လေးပါးကို စတင်သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ဆွမ်းလှူစဉ်၌ ဖြစ်ခဲ့သော ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ အထူးသဖြင့် ဟဒယ ဝတ္ထုနှင့် ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် မနောဒွါရကို ဦးစားပေး၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ယင်းဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်တို့တွင်လည်း အထူးသဖြင့် စေတီတော်အား ဆွမ်းမလှူမီ ဆွမ်းလှူနေဆဲ အချိန်တို့၌ တည်ရှိသော ဘဝင်မနောအကြည် ဓာတ် မနောဒွါရတို့ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ထပ်ကာထပ်ကာ သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ယင်းဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ် မနောဒွါရတို့၏ အကြားအကြား၌ ဖြစ်ပေါ်သွားကြသော ဆွမ်းလှူဒါန်းနေသည့် မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ် အစဉ် ဆုတောင်းနေသည့် မနောဒွါရိကဇောဝီထိ စိတ်အစဉ်တို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ ယင်းစိတ်အစဉ်တို့တွင် အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် ဟူသော <b>ကိလေသဝဋ်</b>နှင့် သင်္ခါရ-ကံ ဟူသော <b>ကမ္မဝဋ်</b>တို့ကို တွေ့အောင် ရှာဖွေရမည် ဖြစ်သည်။</p> <p>အသိဉာဏ်သန့်ရှင်းအောင် ပုံစံတစ်ခုကို ထုတ်ဆောင်ပြပေအံ့။ ---နိဗ္ဗာန်ကို ရနိုင်သည့် ရဟန်းတော်တစ်ပါး ဖြစ်ပါစေ သို့မဟုတ် နိဗ္ဗာန်ကို ရနိုင်သည့် အမျိုးသမီးတစ်ဦး ဖြစ်ပါစေဟု ဆုတောင်းသည် ဆိုကြပါစို့။</p> <h3>ကိလေသဝဋ် (၃) ပါး</h3> <p>၁။ နိဗ္ဗာန်ကိုရနိုင်သည့် ရဟန်းတော် သို့မဟုတ် နိဗ္ဗာန်ကိုရနိုင်သည့် အမျိုးသမီးဟု အသိမှားမှုသဘောကား <b>အဝိဇ္ဇာ</b>တည်း။</p> <p>၂။ နိဗ္ဗာန်ကိုရနိုင်သည့် ရဟန်းတော်ဘဝ သို့မဟုတ် နိဗ္ဗာန်ကိုရနိုင်သည့် အမျိုးသမီးဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်မှုသဘောကား <b>တဏှာ</b>တည်း။</p> <p>၃။ နိဗ္ဗာန်ကိုရနိုင်သည့် ရဟန်းတော်ဘဝ သို့မဟုတ် နိဗ္ဗာန်ကိုရနိုင်သည့် အမျိုးသမီးဘဝကို စိတ်ကပ်ရောက် စွဲနေမှုသဘောကား <b>ဥပါဒါန်</b> တည်း။</p> <p>ဤ<b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>တဏှာ</b> <b>ဥပါဒါန်</b>တို့ကား <b>ကိလေသဝဋ်</b>တည်း။ ယင်း<b>ကိလေသဝဋ်</b> အမည်ရသော <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>တဏှာ</b> <b>ဥပါဒါန်</b>တို့ကား ယင်းတို့ချည်း သက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းရည်သတ္တိ မရှိကြပေ။ <b>ဖဿ</b>, <b>ဝေဒနာ</b>, <b>သညာ</b>, <b>စေတနာ</b>, <b>ဝိညာဏ်</b>စသော ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက်တရားတို့နှင့် စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ၍သာ ဖြစ်နိုင်ကြ၏။ ယေဘုယျအားဖြင့် <b>လောဘ</b> <b>ဒိဋ္ဌိ</b>အုပ်စု အလုံး (၂၀) ဖြစ်တတ်သည်။ <b>ပီတိ</b> မပါသော် ရံခါ (၁၉) ဖြစ်တတ်သည်။ <b>သသင်္ခါရိက</b> <b>အသင်္ခါရိက</b> ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်၏။ <b>သောမနဿ</b> <b>ဥပေက္ခာ</b> ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်၏။ ရံခါ <b>လောဘ</b>-<b>မာန</b>အုပ်စုလည်း ဖြစ်နိုင်၏။ရံခါ <b>ဒိဋ္ဌိ</b>-<b>မာန</b> နှစ်မျိုးလုံးမပါသည့် <b>လောဘမူအုပ်စု</b>လည်း ဖြစ်နိုင်၏။ <b>ဝီထိ</b> စိတ် အစဉ်အားဖြင့်မူ ယေဘုယျအားဖြင့် <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> တစ်ကြိမ်၊ <b>ဇော</b> (၇)ကြိမ် ဖြစ်တတ်၏။ <b>တဒါရုံ</b>သည် ကျသော်လည်း ရှိရာ၏။ မကျသော်လည်း ရှိရာ၏။ မိမိဆုတောင်းနေသည့် ရဟန်းဘဝ၌ တည်ရှိသော ရုပ်နာမ် သို့မဟုတ် မိမိဆုတောင်းနေသည့် အမျိုးသမီးဘဝ၌ တည်ရှိသော ရုပ်နာမ်တို့ကို တွယ်တာမှုဖြစ်မူ <b>တဒါရုံ</b>ကျခွင့် ရှိ၏။ ကျနိုင်၏။</p> <p>၁။ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၌ နာမ်တရား --- ၁၂</p> <p>၂။ <b>ဇော</b>အသီးအသီး၌ နာမ်တရား (<b>လောဘ</b>-<b>ဒိဋ္ဌိ</b>ဖြစ်သော်) --- ၂၀ - စီ</p> <p>၃။ <b>တဒါရုံ</b>ကျခဲ့သော် <b>တဒါရုံ</b>၌</p> <p>နာမ်တရား ထိုက်သလို --- ၃၄ ^၃၃ ^ ၃၃ ^၃၂ ^၁၂ ^၁၁ - စီ</p> <p>ဤသို့ အသီးအသီး ဖြစ်နိုင်၏။</p> <p>ယင်းနာမ်တရားစုတို့တွင် ပါဝင်သော ---</p> <p>၁။ <b>ဝေဒနာ</b>ကား <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> = ဝေဒနာတရားအစု,</p> <p>၂။ <b>သညာ</b>ကား <b>သညာက္ခန္ဓာ</b> = သညာတရားအစု,</p> <p>၃။ ကျန်စေတသိက်တို့ကား <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b> = သင်္ခါရတရားအစု,</p> <p>၄။ အသိစိတ်<b>ဝိညာဏ်</b>ကား <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b> = သိမှု<b>ဝိညာဏ်</b>တရားအစု</p> <p>အသီးအသီး ဖြစ်၏။ သို့အတွက် ယင်းနာမ်တရားတို့ကား <b>နာမ်ခန္ဓာလေးပါး</b>တို့တည်း။ ယင်းနာမ်တရားတို့၏ မှီရာ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>နှင့် တကွ <b>ဟဒယ</b>၌ရှိသော (၅၄)မျိုးသော ရုပ်တရားတို့ကား <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>တည်း။ (ရုပ်အတု များလည်း ထိုက်သလို ပါဝင်နိုင်သည်။) အားလုံးပေါင်းသော် --- <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b> တစ်ပါး + <b>နာမ်ခန္ဓာလေးပါး</b> = <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>တည်း။</p> <p>၁။ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၌ <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>,</p> <p>၂။ <b>ဇော</b> အသီးအသီး၌ <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>စီ,</p> <p>၃။ <b>တဒါရုံ</b> အသီးအသီး၌ <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>စီ</p> <p>ဤသို့ အသီးအသီး ဖြစ်၏။ <b>တဒါရုံ</b>၌ <b>မဟာဝိပါက်တဒါရုံ</b>နှင့် <b>အဟိတ်ကုသလဝိပါက်တဒါရုံ</b>, <b>အဟိတ်အကုသလဝိပါက်တဒါရုံ</b>တို့တွင် <b>တဒါရုံ</b> တစ်မျိုးမျိုးသည် ထိုက်သလို ကျနိုင်၏။ ထို့ကြောင့် ၃၄ ^ ၃၃ ^ ၃၃^၃၂ ^၁၂ ^၁၁ - ဟု အသီးအသီး ဖော်ပြထားသည်။ အသင်သူတော်ကောင်း ကိုယ်တိုင် ဆန်းစစ်ကြည့်ပါ။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် အတိတ်အကြောင်းတရားများတွင် ပါဝင်သည့် အတိတ်ကပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သည့် <b>သင်္ခါရ</b> <b>ကံ</b>တို့ကို ခြံရံထားသည့် <b>ကိလေသဝဋ်</b>ဖြစ်သော <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>တဏှာ</b> <b>ဥပါဒါန်</b>တို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ <b>ဃန</b>ဟူသော ရုပ်တုံးရုပ်ခဲ နာမ်တုံးနာမ်ခဲတို့ကို တစ်လုံးစီတစ်လုံးစီ ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးလျက် <b>ပရမတ်</b>သို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်သည့်တိုင်အောင် ဤ<b>ခန္ဓာငါးပါး</b>တို့ကို ပုံစံမှန် သိမ်းဆည်းတတ်ဖို့ လိုပေသည်။ ဉာဏ်စဉ်နည်းအရ <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b> = <b>နာမရူပဝဝတ္ထာနဉာဏ်</b>ပင် ဖြစ်သည်။</p> --- <h3>ကမ္မဝဋ် (၂) ပါး</h3> <p>စေတီတော်မြတ်အား (ဘုရားရှင်အား) ဆွမ်းလှူရာ၌ ---</p> <p>၁။ အလှူခံ ဘုရားရှင်အား အာရုံပြု၍လည်း <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>များ ဖြစ်နိုင်၏။</p> <p>၂။ လှူဖွယ်ဝတ္ထု = ဆွမ်းကို အာရုံပြု၍လည်း <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>များ ဖြစ်နိုင်၏။</p> <p>၃။ လှူနေသည့် ရှေးရှေး ကုသိုလ်စေတနာများကို အာရုံပြု၍လည်း နောက်နောက်သော ကုသိုလ်စေတနာ = <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>များ ဖြစ်နိုင်၏။</p> <p>ဆွမ်းလှူနေစဉ် မည်သို့သော <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b> စိတ်အစဉ်များ ဖြစ်ပေါ်နေသည်ကို သေချာစွာ စိုက်ရှုပါ။ အကယ်၍ ထိုကုသိုလ်ဇောများသည် <b>သောမနဿဝေဒနာ</b>နှင့် အတူတကွဖြစ်၍ ဉာဏ်နှင့်ယှဉ်သည့် <b>ဉာဏသမ္ပယုတ်ဇော</b> ဖြစ်အံ့၊ စိတ် + စေတသိက် = နာမ်တရားစုမှာ (၃၄) အသီးအသီး ဖြစ်သည်။ <b>သဒ္ဓါ</b>-<b>ပညာ</b>အုပ်စုပင်တည်း။ <b>ဝီထိစိတ်</b>အစဉ်အားဖြင့် <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> (၁) ကြိမ်၊ <b>ဇော</b> (၇) ကြိမ်၊ <b>တဒါရုံ</b> (၂) ကြိမ် အသီးအသီး ဖြစ်သည်။ <b>တဒါရုံ</b>မှာ ကျသော်လည်း ရှိရာ၏။ မကျသော်လည်း ရှိရာ၏။</p> <p>၁။ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၌ နာမ်တရား --- ၁၂</p> <p>၂။ <b>ဇော</b> အသီးအသီး၌ နာမ်တရား --- ၃၄ - စီ၊</p> <p>၃။ <b>တဒါရုံ</b> အသီးအသီး၌</p> <p>နာမ်တရား --- ၃၄ ^ ၃၃ ^ ၃၃ ^၃၂ ^၁၂ ^၁၁ ^၁၁ - စီ၊</p> <p>ယင်းနာမ်တရားစုတို့ကား <b>နာမ်ခန္ဓာ</b> (၄)ပါးတို့ အသီးအသီး ဖြစ်ကြ၏။ ယင်းနာမ်တရားတို့၏မှီရာ <b>ဟဒယ</b>၌တည်ရှိသော ရုပ်တရားတို့ကား <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b> တည်း။ သို့အတွက် ---</p> <p>၁။ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၌ <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>,</p> <p>၂။ <b>ဇော</b> အသီးအသီး၌ <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>စီ,</p> <p>၃။ <b>တဒါရုံ</b> အသီးအသီး၌ <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>စီ</p> <p>ဤသို့ အသီးအသီး ဖြစ်ကြသည်။ ယင်း<b>ခန္ဓာငါးပါး</b>တို့ကို ရှုနေသော သိနေသော သိမ်းဆည်းနေသော ပိုင်းခြားယူနေသော ဉာဏ်မှာ ဉာဏ်စဉ် နည်းအရ <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b> = <b>နာမရူပဝဝတ္ထာနဉာဏ်</b>ပင် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဤ<b>ကိလေသဝဋ် ခန္ဓာငါးပါး</b>နှင့် <b>ကမ္မဝဋ် ခန္ဓာငါးပါး</b>တို့ကား ယခု လက်ရှိဘဝ (ရဟန်းဘဝ သို့မဟုတ် အမျိုးသမီးဘဝ) ၏ <b>ပဋိသန္ဓေ ဘဝင် စုတိ</b> အစရှိသော အချို့အချို့သော <b>ဝိပါက်ခန္ဓာငါးပါး</b>တို့၏ အကြောင်း <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>တို့သာ ဖြစ်ကြသည်။</p> <p>ဤအထက်ပါ <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>တို့တွင် <b>ကုသိုလ်ဇော</b>အသီးအသီး၌ ရှိသော နာမ်တရား (၃၄)တို့ကား မိမိတို့ မျှော်လင့်တောင့်တထားသည့် ရဟန်းဘဝ သို့မဟုတ် အမျိုးသမီးဘဝဟူသော <b>ခန္ဓာငါးပါး</b> = ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို ဖြစ်ပေါ် လာအောင် ပြုပြင်ပေးတတ်သော တရားများဖြစ်ရကား <b>သင်္ခါရ</b>ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။ ဘဝတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာအောင် အားထုတ်ကြောင်း တရားတို့ ဖြစ်ကြသည်။</p> <p>ယင်း<b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့ကား <b>အနိစ္စ</b>တရားတို့သာ ဖြစ်ကြသဖြင့် ဖြစ်ပြီးက ပျက်သွားကြ၏။ သို့သော် <b>ဝိပါက် ကိရိယာ အဗျာကတခန္ဓာ</b>တို့ကဲ့သို့ ရုပ်နာမ် သန္တာန်အစဉ်၌ တစ်စုံတစ်ခုသော စွမ်းအင်သတ္တိကို ချန်မထားဘဲ ချုပ်ပျောက် သွားကြသည်ကား မဟုတ်။ နောင်တစ်ချိန်ဝယ် မိမိတို့ မျှော်လင့်တောင့်တ နေသည့် နိဗ္ဗာန်ကို ရရှိနိုင်သည့် ရဟန်းဘဝ သို့မဟုတ် အမျိုးသမီးဘဝဟူသော <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>ကို ဖြစ်စေနိုင်သည့် စွမ်းအင်<b>ကမ္မသတ္တိ</b>ကို ရုပ်နာမ်သန္တာန် အစဉ်၌ မြှုပ်နှံပြီးမှသာလျှင် ချုပ်ပျောက်သွားကြ၏။ ယင်း<b>ကမ္မသတ္တိ</b>ကား <b>ကံ</b>ပင်တည်း။</p> --- <h3>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်ပိုင်း</h3> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် ထိုသို့ အတိတ်ဘဝက ပြုစုပျိုးထောင် ခဲ့သော <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b> ဟူသော အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေ၍ တွေ့ရှိပါက ယင်း<b>ကမ္မသတ္တိ</b>ဟူသော <b>ကံ</b>နှင့် မိမိ၏<b>ပဋိသန္ဓေ ကလလ ရေကြည်</b>တည်စခိုက်၌ ရှိသော <b>ကမ္မဇရုပ်</b> အမျိုးအစား (၃၀)နှင့် တိုက်ဆိုင် ကြည့်ပါ။ ယင်း<b>ကံ</b>ကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်</b>တို့ ဖြစ်-မဖြစ်ကို ကြိမ်ဖန်များစွာ ဆန်းစစ်ကြည့်ပါ။ <b>ကံ</b>နှင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့၏ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကြောင်း-ကျိုး ဆက် နွယ်မှုသဘော အနေအားဖြင့် ဆက်စပ်မှု ရှိ-မရှိကို သဘောပေါက်အောင် ကြည့်ပါ။ စိတ်နှင့်<b>စိတ္တဇရုပ်</b>တို့သည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ရှိသကဲ့သို့ <b>ကံ</b>နှင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့သည်လည်း တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ရှိ-မရှိကို သေချာစွာ စိုက်ရှုပါ။</p> <p>အကယ်၍ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ရှိနေပါက ထို<b>ကံ</b>ကြောင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့သည် တဖွားဖွားဖြစ်နေသည်ကို <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>သည် <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်နေမည် တွေ့မြင် နေမည် ဖြစ်ပေသည်။ စိတ်ကြောင့် <b>စိတ္တဇရုပ်</b>များ တဖွားဖွား ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့မြင်နေရသကဲ့သို့ <b>ကံ</b>ကြောင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b>များလည်း တဖွားဖွား ဖြစ်နေ သည်ကို တွေ့မြင်နေမည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>အကယ်၍ မိမိရှာဖွေတွေ့ရှိထားသော <b>ကံ</b>နှင့် <b>ပဋိသန္ဓေ ကမ္မဇရုပ်</b> အစရှိသော <b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့သည် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု မရှိက = ထို<b>ကံ</b> ကြောင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့ ဖြစ်နေသည်ကို ဉာဏ်ဖြင့် မတွေ့မမြင်ပါက နောက်ထပ် အကျိုးပေးနေသည့် <b>ကံ</b>သစ်တစ်ခုကို ထပ်မံ၍ ရှာဖွေရမည် ဖြစ်သည်။ သေခါနီး <b>မရဏာသန္န</b>အခါ၌ ဖြစ်ခဲ့သော <b>ဘဝင်မနောအကြည်</b>၌ ထင်နေသော အာရုံများကိုပင် ေ့ရှဘက်သို့ တိုးကြည့်လိုက် နောက်ဘက် = <b>မရဏာသန္န</b>ဘက်သို့ ဆုတ်ကြည့်လိုက် - ဤသို့ စသည်ဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် ပြုလုပ်၍ ရှာဖွေကြည့်ပါ။ အကျိုးပေးနေသော <b>ကံ</b>တစ်ခုကို တွေ့ရှိမည်သာ ဖြစ်ပါသည်။</p> <p>အချို့သော <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>များ၌ သေခါနီး <b>ဘဝင်မနောအကြည်</b> ဓာတ်ဝယ် <b>ကံ</b>နှစ်မျိုး သုံးမျိုး စသည်ဖြင့် မရှေးမနှောင်း ထင်နေတတ်၏။အကျိုးပေးမည့် <b>ကံ</b>များမှာ အလုအယက် ဖြစ်နေတတ်၏။ နွားပေါင်းများစွာ ကို စုပြုံ၍ လှောင်ထားသော နွားခြံတစ်ခုကို နံနက်မိုးသောက်ထအခါ ဖွင့်ထုတ်လိုက်ပါက နွားခြံဝ၌ အစုလိုက် အပြုံလိုက် နွားတွေ တိုးဝှေ့နေကြ သကဲ့သို့ <b>ကံ</b>များမှာ သေခါနီးကာလတွင် အချို့သောပုဂ္ဂိုလ်တို့၌အလုအယက် ဖြစ်နေတတ်၏။ နွားခြံဝအနီး၌ တည်ရှိသော အားကောင်းမောင်းသန်သည့် နွားက အခြားနွားများကို တိုးဝှေ့၍ ေ့ရှဦးစွာ နွားခြံမှ ထွက်လာသကဲ့သို့ သေခါနီးကာလ၌ အစုလိုက် အပြုံလိုက် ထင်နေသော ထို<b>ကံ</b>များစွာတို့တွင် အားအကောင်းဆုံးသော <b>ကံ</b>က နောက်ဆုံး အကျိုးပေးခွင့် သာသွားသဖြင့် ေ့ရှဦးစွာ အကျိုးပေးတတ်ပေသည်။ ထိုအကျိုးပေးတော့မည့်<b>ကံ</b>မှာ နောက်ဆုံး <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံပင် ဖြစ်သည်။ တစ်နည်းဆိုသော် ထို အကျိုးပေးမည့် <b>ကံ</b>၏စွမ်းအင်ကြောင့် ထင်လာသော <b>ကံ</b>-<b>ကမ္မနိမိတ်</b>-<b>ဂတိနိမိတ်</b>ဟူသော <b>နိမိတ်သုံးမျိုး</b>တို့တွင် တစ်မျိုးသည် <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံပင် ဖြစ်ပေသည်။ ထိုသို့ <b>ကံ</b>များစွာ သေခါနီးကာလဝယ် ထင်လာရာ၌ <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံကို မိအောင် ရှာဖွေ၍ ထိုအာရုံ၌ ရှေးနည်းတူ <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b>တို့ကို ရှာဖွေရမည် ဖြစ်သည်။</p> <p>ထိုသို့ <b>မရဏာသန္န</b>အခါဝယ် <b>ကံ</b>များစွာတို့ အလုအယက် မရှေးမနှောင်း ထင်လာရာ၌ ထို<b>ကံ</b>တို့တွင် <b>ကံ</b>တစ်မျိုးမှာ အကျိုးကို တိုက်ရိုက် ဖြစ်စေတတ်သော <b>ဇနကကံ</b>ဖြစ်လျှင် ကျန်<b>ကံ</b>တို့မှာ ထို<b>ဇနကကံ</b>ကို အားပေးထောက်ပံ့ တတ်သော <b>ဥပတ္ထမ္ဘကကံ</b>များ ဖြစ်တတ်ပေသည်။ အတိတ်ဘဝ သေခါနီး ကာလဝယ် <b>ဘဝင်မနောအကြည်</b>၌ ထင်နေသော အာရုံကို လှမ်း၍ ရှုရာ၌ <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံကို ကျော်၍ <b>မရဏာသန္နဇော</b> မတိုင်မီ ခပ်လှမ်းလှမ်း သို့မဟုတ် မလှမ်းမကမ်း၌ တည်ရှိသော <b>ဘဝင်မနောအကြည်</b>၌ ထင်နေသော အာရုံများကို ေ့ရှဦးစွာ ကျော်၍ စိုက်မိသည်လည်း ရှုမိတတ်သည်လည်း ရှိတတ်၏။ ထိုသို့ ကျော်၍ ရှုမိလျှင် <b>ဥပတ္ထမ္ဘက</b> = အားပေးထောက်ပံ့ တတ်သည့် <b>ကံ</b>ကို အလျင်သွား၍ တွေ့နေတတ်ပေသည်။ ထို<b>ကံ</b>သည် <b>ဥပတ္ထမ္ဘကကံ</b> မှန်လျှင်လည်း ထို<b>ကံ</b>နှင့် <b>ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်</b>တို့သည် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ရှိ-မရှိကို အကြိမ်ကြိမ် ဆန်းစစ်ကြည့်ပါက ဆက်စပ်မှု မရှိသည်ကို ထို<b>ကံ</b>ကြောင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b> မဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိနိုင်ပေသည်။ အကယ်၍ <b>ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်</b> အစရှိသော <b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့ကို တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေတတ်သော <b>ဇနကကံ</b>ကို ေ့ရှဦးစွာ တွေ့ရှိပါက ထို<b>ကံ</b>နှင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့သည် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ရှိ-မရှိကို = ထို<b>ကံ</b>ကြောင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့ ဖြစ်-မဖြစ်ကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်ပါက ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ရှိသည်ကို တွေ့ရှိမည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>သို့အတွက် <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>တစ်ဦး အနေဖြင့် အတိတ်<b>ကံ</b>ကို ရှာဖွေရာ၌ အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော <b>ဥပတ္ထမ္ဘကကံ</b>ကို အလျင်တွေ့သည်လည်း ရှိတတ်၏။ <b>ဇနကကံ</b>ကို အလျင်တွေ့သည်လည်း ရှိတတ်၏။ ကျော်၍ ကြည့်မိသောကြောင့် ဖြစ်၏။ သို့အတွက် အကြိမ်ကြိမ် ဆန်းစစ်၍ တိုက်ဆိုင်၍ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ရှိ-မရှိကို တိတိကျကျ သိအောင် ရှုနေရခြင်း ဖြစ်သည်။ သေချာပုံ ပေါ်ပါက အတိတ်ဘဝ၏ <b>စုတိ</b>နှင့် အနီး ကပ်ဆုံး နောက်ဆုံးဖြစ်သွားသော <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံကို မိအောင် စိုက်ရှုပါ။ ထိုအာရုံ<b>နိမိတ်</b>မှာ အကျိုးပေးတော့မည့်<b>ကံ</b>၏ စွမ်းအင်သတ္တိကြောင့် ထင်လာရသော အာရုံ ဖြစ်သဖြင့် ထို<b>ကံ</b>ကို ရှာဖွေရာ၌ တိတိကျကျ သိရှိအောင် စူးစမ်း၍ တိုက်ဆိုင်၍ရနိုင်သော (၁) <b>ကံ</b> သို့မဟုတ် (၂) <b>ကမ္မနိမိတ်</b> သို့မဟုတ် (၃) <b>ဂတိနိမိတ်</b> ဖြစ်သည်။</p> --- <h3>နိမိတ် အပြောင်းအလဲ</h3> <p><b>မရဏာသန္နဇော</b>သို့ မရောက်မီ သေခါနီးပတ်ဝန်းကျင်၌ ထင်လာသော <b>ကံ</b>တို့ကား သို့မဟုတ် <b>ကံ</b>-<b>ကမ္မနိမိတ်</b>-<b>ဂတိနိမိတ်</b>တို့ကား ရံခါ <b>ယောနိသော မနသိကာရ</b> <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> စသည့် အကြောင်းအားလျော်စွာ ပြောင်းလဲတတ်သည်လည်း ရှိ၏။ <b>သောဏတောင်ခြေ အစေလ တောကျောင်း</b> ၌ သီတင်းသုံးတော်မူသော <b>အရှင်သောဏ ရဟန္တာမထေရ်မြတ်ကြီး</b> ၏ ဖခင်ဖြစ်သော ဦးပဉ္စင်းကြီး၏ သန္တာန်၌ ေ့ရှဦးစွာ <b>ငရဲနိမိတ်</b> ထင်ပြီးမှ သားဖြစ်သူ <b>အရှင်သောဏ မထေရ်မြတ်ကြီး</b>၏ စီစဉ်ပေးချက်အရ စေတီတော် အား ပန်းလှူသည့် အာရုံ<b>နိမိတ်</b>ကို ပြောင်း၍ အာရုံယူနိုင်သဖြင့် <b>နတ်ပြည် နိမိတ်</b> <b>နတ်ဘုံဗိမာန်နိမိတ်</b> <b>နတ်သမီးနိမိတ်</b> ထင်လာသကဲ့သို့ မှတ်ပါ။ (<b>အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၂၀-၄၂၁</b> - ကြည့်ပါ။) ဤဦးပဉ္စင်းကြီး၏ ထုံးကို ကြည့်ပါက <b>မရဏာသန္န</b> သေခါနီးဝန်းကျင်၌ ဖြစ်ပေါ်လာသော <b>နိမိတ်</b>များမှာ နှလုံးသွင်း မှားမှု = <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b>, နှလုံးသွင်းမှန်မှု = <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> အပေါ်၌ မူတည်၍လည်း အပြောင်းအလဲ ရှိနိုင်သည်ကို သတိပြု လေရာသည်။</p> <p>ဤကဲ့သို့သော <b>နိမိတ်</b> အပြောင်းအလဲများကြောင့်လည်း အတိတ် အကြောင်းတရားတို့ကို စူးစမ်းရှာဖွေသော <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>၏ ဉာဏ်ဝ၌ အကျိုးကို တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေတတ်သော <b>ဇနကကံ</b> အလျင်မထင်လာဘဲ ရံခါ အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော <b>ဥပတ္ထမ္ဘကကံ</b>က အလျင်ထင်လာသည်လည်း ရှိတတ်၏။ ရံခါ အတိတ်ကို လှမ်း၍ အကြောင်းတရားတို့ကို စူးစမ်းရှာဖွေရာ၌ <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံကို ကျော်လွန်၍ <b>မရဏာသန္နဇော</b> မစောမီ အချိန် ကာလများက ထိုအတိတ် နာမ်သန္တတိအစဉ်၏ အာရုံများကို ကျော်၍ ရှုမိ သည်လည်း ရှိတတ်၏။ ထိုကဲ့သို့သော အခါမျိုး၌လည်း <b>ဥပတ္ထမ္ဘကကံ</b>ကို အလျင်တွေ့၍ နောက်မှ ပြန်လည်ဆန်းစစ်ကြည့်လိုက်သောအခါ <b>ဇနကကံ</b> ကို တွေ့တတ်ပေသည်။ တစ်ဖန် <b>မရဏာသန္နဇော</b> မစောမီကာလ၌ သေခါနီး ဝန်းကျင်ဝယ် အာရုံများမှာ အမျိုးမျိုး ဖြစ်ချင်လည်း ဖြစ်နိုင်၏။ <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံသည်ပင် <b>မရဏာသန္နဇော</b>မတိုင်မီ အချိန် ခပ်စောစောကပင် ကြိုတင်၍ထင်နေသည်လည်း ရှိတတ်၏။ <b>ဓမ္မိကဥပါသကာကြီး</b> ကွယ်လွန် ခါနီးတွင် နတ်ပြည်ခြောက်ထပ်မှ နတ်ရထားခြောက်စင်းတို့ ထင်လာသည့် <b>နိမိတ်</b>မျိုးပင်တည်း။ ထိုရထားခြောက်စင်းတို့တွင် <b>ဓမ္မိကဥပါသကာကြီး</b>က <b>တုသိတာနတ်ပြည်</b>ကို ရွေးချယ်လိုက်သောအခါ <b>တုသိတာနတ်ရထား</b> တစ်စင်းသာ နောက်ဆုံး <b>မရဏာသန္န</b>အခါ၌ ထင်နေပေတော့သည်။ (<b>ဓမ္မပဒ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈၃-၈၅</b>။)</p> --- <h3>အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပုံ</h3> <p>ထိုကဲ့သို့ <b>မရဏာသန္န</b>အခါ ထင်လာသော <b>နိမိတ်</b>ကို အခြေခံ၍ အတိတ်အကြောင်းတရားတို့ကို စူးစမ်းရှာဖွေရာ လှမ်း၍ရှုရာအခါ၌ အထက် တွင် ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း <b>မရဏာသန္နဇော</b> အခိုက်၌ စေတီတော်အား ဆွမ်းလှူနေသည့် အာရုံ<b>နိမိတ်</b>သည် ထင်နေသည် ဆိုကြပါစို့။ ထိုသို့ ဆွမ်းလှူ နေသည့် ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်၌ အထက်တွင် ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b>တို့ကို ရှာဖွေ၍ ထို<b>ကမ္မသတ္တိ</b>နှင့် <b>ကလလ ရေကြည်</b>အခိုက် ရုပ်အမျိုးအစား (၃၀)နှင့် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု = ကြောင်း-ကျိုး ဆက်စပ်မှု ရှိ-မရှိကို စူးစမ်းရှာဖွေကြည့်ပါ။ အကြောင်း ကြည့်လိုက် အကျိုးကြည့်လိုက်ဖြင့် အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှုသဘောကို ကြိမ်ဖန်များစွာ တိုက်ဆိုင်ကြည့်ပါ။ စိတ်နှင့် <b>စိတ္တဇရုပ်</b>တို့သည် တစ်ခုနှင့် တစ်ခု ကြောင်းကျိုးဆက်နွယ်မှု ရှိသကဲ့သို့ အလားတူပင် <b>ကံ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားနှင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b>ဟူသော အကျိုး တရားကို နှစ်ခုယှဉ်ကြည့်လိုက်သောအခါ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကြောင်းကျိုးဆက် သဘောအားဖြင့် ဆက်စပ်မှု ရှိနေသည်ကို တွေ့မြင်နေပါက ထိုအခါတွင် အောက်ပါအတိုင်း အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေ ကမ္မဇရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေ ရူပက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုး တရား။</p> <p>ဤသို့ စသည်ဖြင့် အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားကို ဆက်စပ်၍ အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့၏ ကြောင်းကျိုးဆက်နွယ်မှုသဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အထက်ပါအတိုင်း အကြောင်းတရား အကျိုး တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ = ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းမှု ရှုမှုကို <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b> = အကြောင်းတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းတတ်သော ဉာဏ်ဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။</p> --- <h3>ကြိုတင်မှတ်သားရန် လိုရင်းအချက်</h3> <p><b>ဝိပါကဝဋ်</b>တွင် အကျုံးဝင်သော <b>ဝိပါက် ခန္ဓာငါးပါး</b>တို့၏ အတိတ် အကြောင်းတရားများမှာ <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b>တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုတွင် <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>၌ အတိတ်အကြောင်းတရားတို့မှာ <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b>တို့ပင် ဖြစ်ကြသည်။ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားတို့မှာ စိတ် ဥတု အာဟာရတို့ဖြစ်ကြသည်။ <b>ဝိပါက်နာမ်ခန္ဓာလေးပါး</b>တို့၌ အတိတ်အကြောင်း တရားတို့မှာ <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b>တို့ပင် ဖြစ်ကြသည်။ ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားတို့မှာ <b>ဝတ္ထု</b> <b>အာရုံ</b> <b>ဖဿ</b> စသော အကြောင်းတရားတို့ ဖြစ်ကြသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် အောက်ပါအတိုင်း မှတ်သားပါ။</p> --- <h3>ရူပက္ခန္ဓာ</h3> <p>၁။ <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>တွင် အကျုံးဝင်သော <b>ကမ္မဇရုပ်</b>၏ အကြောင်းတရားများမှာ <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b>တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အတိတ်အကြောင်း တရားများတည်း။</p> <p>၂။ <b>စိတ္တဇရုပ်</b>၏ အကြောင်းတရားမှာ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို မှီ၍ ဖြစ်သော စိတ်ဖြစ်သည်။</p> <p>၃။ <b>ဥတုဇရုပ်</b>၏ အကြောင်းတရားမှာ ရုပ်ကလာပ်တိုင်းလိုလို၌ တည်ရှိသော ရုပ်၏ ဌီကာလသို့ ရောက်ရှိနေသော <b>တေဇောဓာတ်</b> = <b>ဥတု</b>ဖြစ်သည်။ [မှတ်ချက် --- <b>ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်း</b>ပိုင်းတွင် ရှင်းပြခဲ့သည့်အတိုင်း <b>စက္ခုဒသက ကလာပ်</b>စသည့် ထိုထို <b>ကမ္မဇကလာပ်</b> <b>စိတ္တဇကလာပ်</b> <b>ဥတုဇကလာပ်</b> <b>အာဟာရဇကလာပ်</b> အတွင်း၌ ပါဝင်တည်ရှိသော <b>တေဇောဓာတ်</b> = <b>ဥတု</b>ကြောင့် ရုပ်ကလာပ်များ အဆင့်ဆင့်ဖြစ်ပွားရာ၌ နောက်ဆုံးအဆင့်တွင် တည်ရှိသော ရုပ်ကလာပ်တွင်ပါဝင်သော <b>တေဇောဓာတ်</b> = <b>ဥတု</b>မှာ <b>ဥတုဇရုပ်</b>ကို မဖြစ်စေနိုင်။ သို့အတွက် ရုပ်ကလာပ်တိုင်းလိုလို၌ တည်ရှိသောဟု သုံးစွဲထားခြင်း ဖြစ်သည်။]</p> <p>၄။ <b>အာဟာရဇရုပ်</b>၏ အကြောင်းတရားမှာ <b>ကမ္မဇဩဇာ</b> <b>စိတ္တဇဩဇာ</b> <b>ဥတုဇဩဇာ</b> <b>အာဟာရဇဩဇာ</b>ဟူသော <b>အာဟာရ</b>ပင်ဖြစ်သည်။ [မှတ်ချက်-စားမျိုအပ်သော <b>ကဗဠီကာရ</b>-<b>ဥတုဇဩဇာ</b>က <b>ကမ္မဇဝမ်းမီး</b>၏ အားပေး ထောက်ပံ့မှုကို ရရှိသောအခါ <b>အာဟာရဇဩဇဋ္ဌမက ရုပ်ကလာပ်</b> အသစ် အသစ်ကို ဖြစ်စေပုံကိုလည်းကောင်း, ယင်း <b>အာဟာရဇဩဇဋ္ဌမက ရုပ်ကလာပ်</b>တို့တွင် ပါဝင်သော <b>အာဟာရဇဩဇာ</b>၏ အားပေးထောက်ပံ့မှုကို ရရှိ သောအခါ <b>ကမ္မဇဩဇာ</b> <b>စိတ္တဇဩဇာ</b> <b>ဥတုဇဩဇာ ကလာပ်ပြားအာဟာရဇ ဩဇာ</b>တို့က <b>အာဟာရဇဩဇဋ္ဌမကရုပ်ကလာပ်</b> အသီးအသီးကို ဖြစ်စေပုံကို လည်းကောင်း - ဤအလုံးစုံကို <b>ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်း</b>ပိုင်း၌ ပြန်ကြည့်ပါ။ ယင်း <b>အာဟာရဇဩဇဋ္ဌမက ရုပ်ကလာပ်</b>တို့တွင် ပါဝင်သော <b>အာဟာရဇဩဇာ</b>၏ အားပေးထောက်ပံ့မှုကို ရရှိပါက <b>ကလာပ်ပြားအာဟာရဇဩဇဋ္ဌမကရုပ်</b>များတွင် ပါဝင်သော <b>အာဟာရဇဩဇာ</b>ကလည်း <b>အာဟာရဇဩဇဋ္ဌမက ရုပ်ကလာပ်</b> အသစ်အသစ်ကို ဖြစ်စေပြန်သည်။ သို့ဖြစ်ရကား <b>အာဟာရဇရုပ်</b>၏ အကြောင်းတရားပိုင်းတွင် <b>ကမ္မဇဩဇာ</b> <b>စိတ္တဇဩဇာ</b> <b>ဥတုဇဩဇာ</b>တွင် သာမက <b>အာဟာရဇဩဇာ</b>ကိုပါ ထည့်သွင်းဖော်ပြထားပေသည်။]</p> --- <h3>နာမ်ခန္ဓာ (၄) ပါး</h3> <p><b>ပဋိသန္ဓေ ဘဝင် စုတိ</b>ဟူသော ဝီထိမှအလွတ်ဖြစ်သော <b>ဝီထိမုတ်စိတ်</b> အမည်ရသည့် <b>ဝိပါက်နာမ်ခန္ဓာ (၄)ပါး</b>, <b>စက္ခုဝိညာဏ်</b>စသော <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>, <b>သန္တီရဏ</b>, <b>တဒါရုံ</b> ဟူသော ထိုဝီထိစိတ်အစဉ်အတွင်း၌ ပါဝင် တည်ရှိသော <b>ဝိပါက်နာမ်ခန္ဓာ (၄) ပါး</b> - ဤ<b>ဝီထိမုတ်စိတ်</b>-<b>ဝီထိစိတ်</b>ဟူသော နှစ်မျိုးသော <b>ဝိပါက်နာမ်တရား</b>တို့၏ အတိတ်အကြောင်းတရားတို့မှာ --- <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b>တို့ပင် ဖြစ်ကြသည်။ ယင်းနာမ်တရားတို့၏ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားများမှာ <b>ဝတ္ထု</b> <b>အာရုံ</b> <b>ဖဿ</b>စသော အကြောင်းတရား တို့ပင် ဖြစ်ကြသည်။</p> <p>၁။<b>ဝတ္ထု</b> = မှီရာ<b>ဝတ္ထုရုပ်</b> --- မှီရာ<b>ဝတ္ထုရုပ်</b> မရှိက (<b>ပဉ္စဝေါကာရဘုံ</b>ဝယ်) ယင်းနာမ်တရားတို့သည် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအား မရှိကြကုန်။</p> <p>၂။<b>အာရုံ</b> --- ဆိုင်ရာ အာရုံတစ်ခုခုက ဆိုင်ရာ <b>ဒွါရ</b>တို့၌ ထင်လာပါမှ ရှေးရှုကျရောက်လာပါမှ ယင်းနာမ်တရားတို့သည် ဖြစ်နိုင်ကြသည်။ သိစရာ အာရုံရှိပါမှ သိမှုသဘော ဖြစ်နိုင်သည်။ ဤသို့ စသည်ဖြင့် သဘောပေါက်ပါ။</p> <p>၃။<b>ဖဿ</b> = <b>ဖဿ</b> စသော ယှဉ်ဖက် <b>သမ္ပယုတ်တရား</b>တို့သည် တစ်နည်း <b>နာမ်ခန္ဓာ (၄)ပါး</b>တို့သည် အချင်းချင်းအား <b>သဟဇာတ</b> <b>အညမည</b> <b>နိဿယ</b> <b>အတ္ထိ</b> <b>အဝိဂတ</b>စသော <b>ပစ္စယသတ္တိ</b>တို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးပါမှ ယင်းနာမ်တရားတို့သည် ဖြစ်နိုင်ကြသည်။ ခန္ဓာတစ်ပါး ဖြစ်ရေး အတွက် ကျန်<b>နာမ်ခန္ဓာ</b> သုံးပါးတို့က ကျေးဇူးပြုပေးရသည်။ ထိုခန္ဓာ တို့တွင် အာရုံကို ရယူရာ၌ <b>ဖဿ</b>မှာ ပြဓာန်းသော <b>ပဓာန</b> အကြောင်း တရားတစ်ခု ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>သတိပြုရန် --- <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>, <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>, <b>သန္တီရဏ</b>, <b>တဒါရုံ</b>ဟူသော <b>ပဝတ္တိ ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>တို့မှာ <b>ပဋိသန္ဓေ ဘဝင် စုတိ</b>ဟူသော <b>ဝီထိမုတ်စိတ်</b> တို့ကို တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေတတ်သော <b>ဇနကကံ</b>ကြောင့်ပင် ဖြစ်ပေါ်ကြရသည် လည်း ရှိနိုင်၏။ <b>ပဝတ္တိအကျိုးဝိပါက်</b>ကို ဖြစ်ပေါ်စေတတ်သော အခြားသော အသစ်အသစ်သော <b>ဇနကကံ</b>ကြောင့် ဖြစ်သည်လည်း ရှိနိုင်၏။ ထို<b>ကံ</b>မှာ <b>ကုသိုလ်ကံ</b>လည်း ဖြစ်နိုင်၏။ <b>အကုသိုလ်ကံ</b>လည်း ဖြစ်နိုင်၏။ <b>ကုသိုလ်ကံ</b> ကြောင့် <b>ကုသလဝိပါက် ပဉ္စဝိညာဏ်</b>, <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>, <b>သန္တီရဏ</b>, <b>တဒါရုံ</b>တို့ ဖြစ်ကြ၏။ <b>အကုသိုလ်ကံ</b>ကြောင့် <b>အကုသလဝိပါက် ပဉ္စဝိညာဏ်</b>, <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>, <b>သန္တီရဏ</b>, <b>တဒါရုံ</b>တို့ ဖြစ်ကြ၏။ <b>ဣဋ္ဌာရုံ</b>နှင့် တွေ့ကြုံရာ၌ <b>ကုသလဝိပါက်</b>များ ဖြစ်ကြ၍ <b>အနိဋ္ဌာရုံ</b>နှင့် တွေ့ကြရာ၌ <b>အကုသလဝိပါက်</b>များ ဖြစ်ကြသည်။သာဝကတို့သည် <b>ကံ</b>-<b>ကံ</b>၏အကျိုးတရားကို ကုန်စင်အောင် မသိနိုင်သော် လည်း အချို့အဝက်ကိုကား သိရှိရမည် ဖြစ်သည်။ အတိတ်<b>ခန္ဓာငါးပါး</b>တို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌လည်းကောင်း အတိတ်အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေရာ၌ လည်းကောင်း သတိပြု၍ ယင်းအကြောင်းတရားတို့ကို စူးစမ်းရှာဖွေကြည့်ပါ။</p> <p>တစ်ဖန် <b>ပဉ္စဒွါရဝီထိ</b>တို့၌ တည်ရှိသော <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>နှင့် <b>ဝုဋ္ဌော</b>, <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>တို့၌ တည်ရှိသော <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> - ဤသုံးမျိုးကုန်သော စိတ်တို့ကား <b>ကိရိယာစိတ်</b>တို့တည်း။ ထင်လာသော အာရုံကို ဆင်ခြင်ရုံမျှ ဆုံးဖြတ်ရုံမျှ ဆင်ခြင်ဆုံးဖြတ်ရုံမျှသာ ဖြစ်ကြသည်။ <b>ဒွါရ</b>နှင့် <b>အာရုံ</b> တိုက်ဆိုင် လာသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော <b>ကိရိယာစိတ်</b>တို့သာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အတိတ်အကြောင်းတရားများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့ မဟုတ်ကြပေ။ <b>ဝတ္ထု</b> <b>အာရုံ</b> <b>ဖဿ</b> စသော ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားတို့ကြောင့်သာ ဖြစ်ပေါ်ကြရသော နာမ်တရားစုတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ယင်းနာမ်တရားတို့၌ အတိတ်အကြောင်းတရားများ မရှိကြပေ။ <b>ဝတ္ထု</b> <b>အာရုံ</b> <b>ဖဿ</b> စသော ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားတို့သာ ရှိကြသည်။</p> <p>အလားတူပင် <b>ကုသိုလ်ဇော</b>တို့သည်လည်း <b>ဝတ္ထု</b> <b>အာရုံ</b> <b>ဖဿ</b> <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> စသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့်သာ ဖြစ်ပေါ် လာကြ၏။ <b>အကုသိုလ်ဇော</b>တို့သည်လည်း <b>ဝတ္ထု</b> <b>အာရုံ</b> <b>ဖဿ</b> <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> စသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့်သာ ဖြစ်ပေါ်လာကြရ၏။ ယင်းနာမ်တရားစုတို့သည် အတိတ်အကြောင်းတရားများကြောင့် ဖြစ်ပေါ် လာကြရသော နာမ်တရားစုတို့ မဟုတ်ကြပေ။ သို့ဖြစ်ရကား <b>ကုသိုလ်ဇော</b> <b>အကုသိုလ်ဇော နာမ်တရားစု</b>တို့၌လည်း အတိတ်အကြောင်းတရား မရှိ၊ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားသာ ရှိသည်ဟု မှတ်ပါ။</p> --- <h3>နည်းလေးထွွေ - ၁။ ဧကတ္တနည်း</h3> <p><b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>သည် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> ရှုကွက်၌ အလွန်အရေးကြီး လှသော <b>ဧကတ္တနည်း</b> <b>နာနတ္တနည်း</b> <b>အဗျာပါရနည်း</b> <b>ဧဝံဓမ္မတာနည်း</b>ဟူသော နည်းလေးပါးကို ကြောင်းကျိုး ဆက်နွယ်မှု <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရားကို သိမ်းဆည်းရှုပွားသည့်အခါ၌ သဘောပေါက်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားရမည် ဖြစ်သည်။ ထိုတွင် <b>ဧကတ္တနည်း</b>ဟူသည်မှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ အတိတ်အကြောင်းတရားများကို ထူထောင်ခဲ့သည့် <b>အတိတ်ရုပ်နာမ်</b>၊</p> <p>၂။ ပစ္စုပ္ပန် <b>ပဋိသန္ဓေ</b>မှစ၍ ယခုလက်ရှိ အကြောင်းတရားတို့ကို သိမ်း ဆည်းခိုက် သို့မဟုတ် <b>ဝိပဿနာ</b>ပိုင်းသို့ ရောက်ပြီးလျှင်လည်း <b>ဝိပဿနာ</b>ရှုခိုက် အခြေအနေအထိ အချိန်အခါထိ ဖြစ်ပေါ်နေသော ရုပ်နာမ်၊</p> <p>၃။ <b>အရဟတ္တဖိုလ်</b>သို့ ဆိုက်အောင် အားမထုတ်နိုင်သေးသဖြင့် နောင် အနာဂတ်သည် ထင်ရှားရှိနေသေးခဲ့သော် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားနေသည့် ယခု အချိန်မှ စ၍ နောင်အနာဂတ် ဆုံးသည့်တိုင်အောင် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် <b>အနာဂတ် ရုပ်နာမ်</b>။ တစ်နည်းဆိုရသော် အတိတ်ဘဝ ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ အနာဂတ်ဘဝဟူသော <b>ဘဝသုံးမျိုး</b>အတွင်း၌ တည်ရှိနေခဲ့သော တည်ရှိနေဆဲဖြစ်သော တည်ရှိလတ္တံ့ဖြစ်သော <b>အတိတ်ရုပ်နာမ်</b>, <b>ပစ္စုပ္ပန် ရုပ်နာမ်</b>, <b>အနာဂတ်ရုပ်နာမ်</b> ---</p> <p>ဤအတိတ် ပစ္စုပ္ပန် အနာဂတ်ဟူသော ကာလသုံးပါးအတွင်း၌ တည်ရှိပြီး တည်ရှိဆဲ တည်ရှိလတ္တံ့ဖြစ်သော ရုပ်နာမ်များကို <b>ရုပ်နာမ်သန္တတိ</b>အစဉ် အတန်းအားဖြင့် အစဉ်အတန်းတစ်ခုတည်းအဖြစ် ဉာဏ်ဖြင့် မြင်ရမည် ဖြစ်သည်။ ထို<b>ရုပ်နာမ်အစဉ်အတန်း</b>ဟူသည်မှာလည်း <b>နိစ္စ</b>အစဉ်အတန်း မဟုတ်၊ <b>အနိစ္စ</b>အစဉ်အတန်းသာ ဖြစ်သည်။ ဖြစ်-ပျက် အစဉ်အတန်းသာ ဖြစ်သည်။</p> <p>ဤထက် အနည်းငယ်ရှင်းအောင် ထပ်၍ဆိုရသော် အတိတ်ဘဝတွင် ဤယခု လူ့ဘဝသို့ ရောက်ကြောင်းဖြစ်သည့် ကောင်းမှုကုသိုလ်ကို ပြုစု ပျိုးထောင်ခဲ့စဉ်က <b>ဘဝင် မနောအကြည်</b>နှင့် ယခုဘဝလက်ရှိ <b>ဘဝင်မနော အကြည်</b>တို့ကို စိုက်ကြည့်လိုက်လျှင် ရှုကြည့်လိုက်လျှင် အပ်ချည်ကြိုး တစ် ချောင်းကို သွယ်တန်းထားဘိသည့်အလား <b>သန္တတိ</b>အစဉ်အတန်းအားဖြင့် တစ်စဉ်တည်း တစ်ဆက်တည်း တစ်စပ်တည်း လာနေသည်ကို တစ်စဉ်တည်း တစ်ဆက်တည်း တစ်စပ်တည်း ဖြစ်-ပျက်အစဉ်အတန်း တစ်ခုတည်း ဖြစ်နေသည်ကို သဘောပေါက်အောင် ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ရှုပါ။ <b>ဘဝင်</b>ဟူသည် ဘဝတစ်လျှောက်၌ အများဆုံးဖြစ်တတ်သော စိတ်ဖြစ်သဖြင့် <b>ဘဝင်</b>ကို ပဓာန ထား၍ နားလည်လွယ်အောင် ပြောနေခြင်း ဖြစ်သည်။ <b>သဘာဝေါဝါယံ စိတ္တဿ ပဏ္ဍရတာ (မူလဋီ၊၁၊၁၂၅။)</b> ဟူသော <b>မူလဋီကာ</b>အဖွင့်နှင့် အညီ (အကုသိုလ်စေတသိက်များသည် ညစ်နွမ်းသော်လည်း) စိတ်အားလုံးကား ဖြူစင်လျက် ကြည်လျက် ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် <b>ဘဝင်</b>၏ ကြည်လင်မှု <b>ဘဝင်</b>၏ အကြားအကြား၌ ဖြစ်လေ့ရှိသော <b>ဝီထိစိတ်</b>တို့၏ ကြည်လင်မှုဟူသော စိတ် အားလုံး၏ ကြည်လင်မှုကား <b>သဘာဝပဏ္ဍရ</b> ဖြစ်သည်။ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ယင်းသို့ ကြည်လင်နေသော <b>နာမ်သန္တတိ</b> အစဉ်အတန်းကို တစ်စဉ်တည်း တစ်ဆက်တည်း တစ်စပ်တည်း တစ်ခုတည်း ဖြစ်နေသည်ကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ရှုပါ။ ထိုနည်းတူပင် တစ်စဉ်တည်း တစ်စပ်တည်း တစ် ဆက်တည်း တစ်ခုတည်း ဖြစ်ပေါ်နေသော <b>ရုပ်သန္တတိ</b>အစဉ်အတန်းကိုလည်း ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ဆက်ရှုပါ။</p> --- <h3>အတိတ်၏ အရှိန်အဝါဟပ်မှု</h3> <p>အတိတ်ဘဝက ကောင်းမှုကုသိုလ်ပြုနေသော <b>ရုပ်နာမ်သန္တာန်</b>အစဉ်၌ အကျုံးဝင်သော <b>ဘဝင်မနောအကြည်</b>သည် သို့မဟုတ် <b>နာမ်သန္တတိ</b> အစဉ်သည် မိမိ၏ <b>ဘဝင်မနောအကြည်</b> သို့မဟုတ် <b>နာမ်သန္တတိ</b>အစဉ် ဟုတ်သည် မဟုတ်သည်ကို သေချာစွာရှုကြည့်ပါ။ အကယ်၍ မိမိ၏<b>ဘဝင်မနောအကြည်</b> မှန်ပါလျှင် သို့မဟုတ် <b>နာမ်သန္တတိ</b>အစဉ် မှန်ပါလျှင် မိမိ၏<b>ဘဝင်မနောအကြည်</b> ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်းကောင်း, မိမိ၏ <b>နာမ်သန္တတိ</b>အစဉ် ဖြစ်ကြောင်းကို လည်းကောင်း လွယ်လွယ်ကူကူပင် သဘောပေါက်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ အလား တူပင် မိမိ၏ <b>ရုပ်သန္တတိ</b> အစဉ်ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်းကောင်း လွယ်လွယ် ကူကူပင် သဘောပေါက်နိုင်မည် ဖြစ်ပေသည်။ အကြောင်းမူ <b>နာမ်သန္တတိ</b> အစဉ်အတန်း <b>ရုပ်သန္တတိ</b>အစဉ်အတန်းမှာ တစ်စဉ်တည်း တစ်စပ်တည်း တစ် ဆက်တည်း တစ်ခုတည်း တစ်တန်းတည်း ဖြစ်နေသောကြောင့်တည်း။</p> <p>ဤသို့ <b>အတိတ်ရုပ်နာမ်သန္တာန်</b>အစဉ်ကို ယခုကဲ့သို့ လှမ်း၍ရှုနေသော အခါ အချို့အချို့သော <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>များကားအတိတ်ဘဝက စိတ်နေ စိတ်ထားများသည် ယခုပစ္စုပ္ပန် စိတ်နေစိတ်ထားများနှင့် များစွာတူညီကြ၏ ဟု ဝန်ခံကြ၏။ <b>ဝါသနာဓာတ်ငွေ့</b>များ ကပ်ပါနေခြင်း အရှိန်ဟပ်နေခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ <b>သမထဘာဝနာ</b> <b>ဝိပဿနာဘာဝနာ</b>တို့ကို ပွားများအားထုတ် နေခြင်းသည်ကား မကောင်းသော ဓာတ်ငွေ့များ၏ နေရာ၌ ကောင်းသော ဓာတ်ငွေ့များကို နေရာယူစေခြင်း အစားထိုးပေးနေခြင်း, ကောင်းသော ဓာတ်ငွေ့များကို အဆက်မပြတ် ဆက်တိုက်ဖြစ်အောင် ကြိုးစားခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ မကောင်းသော ဓာတ်ငွေ့များကို အမြစ်ပြတ် ချေဖျက်နိုင်သော အခါ ကောင်းသော ဓာတ်ငွေ့ချည်း ရာနှုန်းပြည့် ကြွင်းကျန်နေသောအခါ မိမိ၏ ဘာဝနာလုပ်ငန်းရပ်သည်လည်း အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိသွားပြီ ဖြစ်ပေသည်။</p> --- <h3>ခက်ယောင်နှင့်လည်း ခက်ပြန်၏၊<br>နက်ယောင်နှင့်လည်း နက်ပြန်၏၊</h3> <p>ထိုသို့ အတိတ်မှသည် ပစ္စုပ္ပန်သို့တိုင်အောင် ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်း ရာ၌လည်းကောင်း အတိတ်အကြောင်းတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌လည်းကောင်း ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၏ <b>ပဋိသန္ဓေ</b>သို့တိုင်အောင် ရုပ်နာမ်တို့ကို သိမ်းဆည်း ပြီးသောအခါ အတိတ်ဘက်သို့ ဉာဏ်ကို စေလွှတ်၍ အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေလိုက်သောအခါ မည်သည့်ရုပ်နာမ်ကိုမျှ မမြင်ဘဲ လင်းထိန် နေသည့် အလင်းရောင် အတုံးအခဲ ကြီးကြီးမားမား ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ကြီး ကိုသာ တွေ့မြင်နေတတ်၏။ ထိုအခါတွင် <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>အနေဖြင့် <b>ဗဟုဿုတ</b> မရှိထားပါလျှင် ေ့ရှသို့ဆက်၍ မလုပ်တတ် မကိုင်တတ် ရှိနေတတ်၏။ ထိုကဲ့သို့ <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>တို့သည် များသောအားဖြင့် နတ်ပြည် သို့မဟုတ် ဗြဟ္မာ့ပြည်မှ ဆင်းသက်လာသူတို့ ဖြစ်တတ်ကြ၏။ ဟုတ်မဟုတ်ကို ဆန်းစစ် ကြည့်ဖို့ရန် အထူးလိုအပ်လာပေပြီ။ ထိုကဲ့သို့သော အခက်အခဲနှင့် ကြုံတွေ့ နေရသော <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>တို့သည် များသောအားဖြင့် <b>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ</b> သန္တာန်နှစ်မျိုးလုံး၌ ရုပ်နာမ်ကို သိမ်းဆည်းစဉ်ဝယ် အထူးသဖြင့် နတ်တို့၏ သန္တာန်၌ တည်ရှိသော ရုပ်နာမ်၊ ဗြဟ္မာတို့၏သန္တာန်၌ တည်ရှိသော ရုပ်နာမ် တို့ကို သီးသန့် အလေးပေးကာ မသိမ်းဆည်းမိဘဲ သာမန်ခြုံငုံ၍သာ သိမ်း ဆည်းမိသောကြောင့် ယခုကဲ့သို့ ကြီးမားကျယ်ပြန့်သော အလင်းရောင် အစု အပုံကြီးနှင့် ရင်ဆိုင်တွေ့နေရသောအခါ ယင်းအလင်းရောင် အစုအပုံကြီး၌ တည်ရှိသော ရုပ်နာမ်တို့ကို မသိမ်းဆည်းတတ်ခြင်း ဖြစ်၏။ ဘုန်းကံကြီးမားလျှင် ကြီးမားသလို နတ်တို့၏ကိုယ်ရောင်ကိုယ်ဝါကား ထွန်းလင်းတောက် ပလျက် ရှိ၏။ ဗြဟ္မာတို့၏ ကိုယ်ရောင်ကိုယ်ဝါကား နတ်တို့၏ ကိုယ်ရောင် ကိုယ်ဝါထက်ပင် သာလွန်၍ ထွန်းလင်းတောက်ပလေသည်။ နတ်တို့၏ ခန္ဓာကိုယ်သည်လည်း ကြီးမား၏။ ဗြဟ္မာတို့၏ ခန္ဓာကိုယ်ကား သာလွန်၍ပင် ကြီးမားပေသည်။ နတ်တို့၏ ရုပ်တရားတို့ကား အလွန့်အလွန် သိမ်မွေ့၏။ ဗြဟ္မာတို့၏ ရုပ်တရားတို့ကား နတ်တို့၏ ရုပ်တရားထက်ပင် သာလွန်၍ သိမ်မွေ့လှပေသည်။ <b>ဗဟိဒ္ဓရုပ်နာမ်</b>ကို သိမ်းဆည်းစဉ်က နတ် ဗြဟ္မာတို့၏ ရုပ်နာမ်ကို စူးစူးစိုက်စိုက် မသိမ်းဆည်းခဲ့မိသူ သာမန်ခြုံငုံ၍သာ သိမ်းဆည်း ခဲ့မိသူတို့သည် ဤကဲ့သို့ အလွန်သိမ်မွေ့သော ရုပ်တရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင် ရှိတတ်၏။</p> <p>ထိုကဲ့သို့သော အခက်အခဲနှင့် ကြုံတွေ့လာပါက <b>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ရုပ် နာမ်</b>တို့ကို တစ်ဖန်ပြန်၍ သိမ်းဆည်းပါ။ အထူးသဖြင့် နတ်တို့၏ ရုပ်တရား တို့ကို ဦးစားပေး၍ သိမ်းဆည်းပါ။ အောင်မြင်မှု ရရှိပါက <b>နတ်ပြည် နတ်လောက</b>ဘက်သို့ ဉာဏ်ကို စေလွှတ်၍ အဆင့်ဆင့်သော နတ်တို့၏ သန္တာန်၌ ရှိသော သိမ်မွေ့သော ရုပ်တရားတို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ <b>အဇ္ဈတ္တ</b> တစ်လှည့် <b>ဗဟိဒ္ဓ</b> တစ်လှည့် သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် ဗြဟ္မာတို့၏ သန္တာန်၌ ရှိသော ရုပ်တရားတို့ကို ခြုံငုံ၍ ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ ဗြဟ္မာတို့၏ ရုပ် တရားတို့ကား အလွန့်အလွန် သိမ်မွေ့သောသဘော ရှိ၏။ ထိုကြောင့် သမာဓိကို အကြိမ်ကြိမ် ပြန်လည်ထူထောင်၍ အကြိမ်ကြိမ် ထပ်ကာထပ်ကာ သိမ်းဆည်းကြည့်ပါ။ အောင်မြင်မှုကို ရရှိနိုင်ပေလိမ့်မည်။ ထိုကဲ့သို့ <b>အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ရုပ်တရား</b>တို့ကို ဗြဟ္မာ့ပြည်သို့တိုင်အောင် အကြိမ်ကြိမ် သိမ်းဆည်း နိုင်သောအခါ အထူးသဖြင့် ဗြဟ္မာတို့၌ <b>ဃာနဒသကကလာပ် ဇိဝှါဒသက ကလာပ် ကာယဒသကကလာပ် ဘာဝဒသကကလာပ် ရုပ်တရား</b>တို့ မရှိမှုကို သဘောပေါက်အောင် ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ အောင်မြင်မှုကို ရရှိပါက နာမ်တရားတို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>နတ်တို့၏ သန္တာန်၌ကား လူသားတို့၏ သန္တာန်၌ကဲ့သို့ပင် <b>ကမ္မဇကလာပ် စိတ္တဇကလာပ် အာဟာရဇကလာပ်</b>တို့ အစုံအလင် ရှိတတ်၏။ ဗြဟ္မာ တို့၏ သန္တာန်၌ကား အားလုံးသော ရုပ်ကလာပ်တို့ အစုံအလင် မတည်ရှိနိုင် ကြပေ။ ဤသည်မှာ နတ်နှင့် ဗြဟ္မာတို့၏ ရုပ်ကလာပ်၌ ထူးခြားမှုပင် ဖြစ်သည်။ <b>ဗဟိဒ္ဓ နတ်ဗြဟ္မာ</b>တို့၏ <b>ရုပ်နာမ်</b>တို့ကို ခြုံငုံ၍ သိမ်းဆည်းနိုင်သော အခါ ယခင် အတိတ်အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေစဉ်က တွေ့ရှိခဲ့သော အလွန် ကြီးမားကျယ်ပြန့်သော အလင်းရောင် အစိုင်အခဲကြီး၌ တည်ရှိသော <b>ဓာတ်ကြီးလေးပါး</b>ကို စတင်၍ သိမ်းဆည်းကြည့်ပါ။ <b>ရုပ်ကလာပ်</b>အမှုန်များကို တွေ့မြင်သောအခါ ယင်း<b>ရုပ်ကလာပ်</b>တို့ကို <b>ပရမတ်</b>သို့ဆိုက်သည်တိုင်အောင် <b>ဓာတ်ခွဲ</b>ပါ။ ထိုသို့ <b>ပရမတ္ထရုပ်တရား</b>တို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ ယင်းအတုံးအခဲ ကြီးမှာ နတ်သားဘဝ ဖြစ်ပါက အထက်တွင် ရှင်းပြခဲ့သည့်အတိုင်း <b>ရုပ်ကလာပ်</b> အစုံအလင်ကို တွေ့ရှိနိုင်ပေသည်။ အကယ်၍ ယင်းအတုံးအခဲကြီး သည် ဗြဟ္မာဘဝ ဖြစ်ပါက <b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့တွင် အထက်တွင် တင်ပြထားသည့် အတိုင်း အချို့သော <b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိမည်ကား မဟုတ်ပေ။ ရုပ် တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်သောအခါ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကိုလည်းကောင်း၊ <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b> = <b>မနောဒွါရ</b>ကိုလည်းကောင်း၊ ယင်း<b>မနောဒွါရ</b>ကို အစွဲပြု၍ ယင်း<b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို မှီတွယ်ဖြစ်ပေါ်သွားကြကုန်သော နာမ် တရားတို့ကိုလည်းကောင်း ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ တစ်ဖန် ယင်းနာမ် တရားစုတို့တွင် အကျုံးဝင်သော <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b> ဦးဆောင်သည့် <b>ကိလေသဝဋ် မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု</b>တို့ကိုလည်းကောင်း, <b>သင်္ခါရ ကံ</b> ဟူသော <b>ကမ္မဝဋ် မနောဒွါရဝီထိ နာမ်တရားစု</b>တို့ကိုလည်းကောင်း ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းသောအခါ <b>အတိတ်ရုပ်နာမ်သန္တာန်</b>အစဉ်နှင့် <b>ပစ္စုပ္ပန်ရုပ်နာမ်သန္တာန်</b>အစဉ်တို့၏ တစ်စဉ်တည်း တစ်စပ်တည်း တစ်ဆက် တည်း တစ်တန်းတည်း တစ်ခုတည်း ဖြစ်နေသည်ကို သိအောင် ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူပါ။ သိမ်းဆည်းပါ။ ယင်းသို့ သိခဲ့သော် <b>ဧကတ္တနည်း</b>ကို သိသည် မည်ပေသည်။</p> --- <h3>သုံးလေးယောက် တွေ့မြင်နေသော်</h3> <p>တစ်ခါတစ်ရံ အချို့အချို့သော <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>တို့သည် အတိတ် အကြောင်းတရားတို့ကို ရှာဖွေရာဝယ် အတိတ်ဘဝ၌ ကောင်းမှုကုသိုလ်ကို ပြုလုပ်နေသည့် အာရုံဝယ် ကောင်းမှုကုသိုလ် ပြုလုပ်နေသူ သုံးလေးယောက် ကို တွေ့မြင်နေတတ်၏။ ထိုသို့ တွေ့မြင်ခဲ့သော် ပုဂ္ဂိုလ် အသီးအသီး၏ သန္တာန်၌ တည်ရှိသော <b>ဓာတ်ကြီးလေးပါး</b>ကို တစ်ယောက်ပြီး တစ်ယောက် စတင်၍ သိမ်းဆည်းရမည်ဖြစ်သည်။ ေ့ရှဦးစွာ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်၏ သန္တာန်၌ တည်ရှိသော <b>ဓာတ်ကြီးလေးပါး</b>ကို စတင်သိမ်းဆည်းပါ။ <b>ရုပ်ကလာပ်</b>အမှုန် များကို တွေ့မြင်သောအခါ <b>ပရမတ္ထရုပ်တရား</b>တို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် နာမ်တရားတို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် နောက်တစ်ယောက်၌ အလားတူပင် ရုပ်နာမ်တို့ကို ဆက်လက်သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုနောင် နောက်တစ်ယောက်၌လည်း အလားတူပင် ရုပ်နာမ်တို့ကို ဆက်လက်သိမ်း ဆည်းပါ။ ထိုရုပ်နာမ်တို့တွင် မိမိ၏လက်ရှိ <b>ပစ္စုပ္ပန်ရုပ်နာမ်</b>နှင့် တစ်စဉ်တည်း တစ်စပ်တည်း တစ်ဆက်တည်း တစ်တန်းတည်း တစ်ခုတည်း တွေ့မြင်နေ ရသော ရုပ်နာမ်မှာ မိမိ၏ <b>ရုပ်နာမ်သန္တတိ</b>အစဉ်ပင် ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ အကယ်၍ မသဲမကွဲ ဖြစ်နေသော် ထိုပုဂ္ဂိုလ် အသီးအသီး၏ <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b>ကို တစ်ဖန် ဦးစားပေး၍ စိုက်ရှု ကြည့်ပါ။ မိမိ၏ <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b> ဟုတ်သည် မဟုတ်သည်ကို <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>သည် လွယ်လွယ်ကူကူပင် သဘောပေါက်သည်ကို တွေ့ရ တတ်သည်။ အကြောင်းကား - လက်ရှိ မိမိ၏ <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b>နှင့် အတိတ်က <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b>တို့မှာ <b>နာမ်သန္တတိ</b> အစဉ်အတန်း အားဖြင့် တစ်စဉ်တည်း တစ်စပ်တည်း တစ်ဆက်တည်း တစ်တန်းတည်း တစ်ခုတည်း ဖြစ်နေသည်ကို <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>က <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ</b> မျက်စိဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်သောအခါ ထိုအတိတ် က <b>ဘဝင်မနောအကြည်</b>မှာ မိမိ၏ <b>ဘဝင်မနောအကြည်</b>ပင် ဖြစ်ကြောင်းကို လွယ်လွယ်ပင် သိမြင်နိုင်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ အတိတ်က <b>ဘဝင်မနောအကြည်</b>ကို စိုက်ရှုလိုက်သောအခါ ထိုထို မိမိ သိမ်းဆည်းရှုပွား နေသော <b>ဘဝင်မနောအကြည်</b> မဟုတ်လျှင်လည်း မိမိ၏ <b>ဘဝင်မနော အကြည်</b> မဟုတ်ဟုပင် <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>အနေဖြင့် လွယ်လွယ်ကူကူပင် သိမြင်နိုင်ပေသည်။ အကြောင်းမူ <b>နာမ်သန္တတိ</b>အစဉ်အတန်းချင်း မဆက်စပ် သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ အတိတ်က ရုပ်နာမ်သည် မိမိ၏ <b>ရုပ်နာမ်သန္တတိ</b> အစဉ်အတန်း မဟုတ်လျှင် ထိုအတိတ်က သူတစ်ပါး၏ <b>ရုပ်နာမ်သန္တတိ</b> အစဉ်နှင့် ယခုလက်ရှိ မိမိ၏ <b>ရုပ်နာမ်သန္တတိ</b>အစဉ်တို့သည် <b>သန္တတိ</b>အစဉ် အတန်းအားဖြင့် တစ်စဉ်တည်း တစ်စပ်တည်း တစ်ဆက်တည်း တစ်တန်း တည်း တစ်ခုတည်း မလာဘဲ <b>သန္တတိ</b>အစဉ်အတန်းချင်း ဆက်စပ်မှု မရှိ သည်ကို <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>သည် ကိုယ်တိုင်ပင် တွေ့မြင်နိုင်ပေသည်။</p> <p>အတိတ်က မိမိ၏ <b>ရုပ်နာမ်သန္တတိ</b>အစဉ်နှင့် ယခုပစ္စုပ္ပန် မိမိ၏ <b>ရုပ်နာမ် သန္တတိ</b>အစဉ်တို့ကား တစ်စဉ်တည်း တစ်စပ်တည်း တစ်ဆက်တည်း တစ်တန်းတည်း တစ်ခုတည်းအားဖြင့် ေ့ရှနှင့်နောက် ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်နေပေသည်။ ယင်းသို့ ဖြစ်နေမှုကို <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>က <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ် ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်ပါလျှင်ကား <b>ရုပ်နာမ် သန္တတိ</b>အစဉ်အတန်း အနေအားဖြင့် တစ်စဉ်တည်း တစ်စပ်တည်း တစ်ဆက် တည်း တစ်တန်းတည်း တစ်ခုတည်း အနေအားဖြင့် ေ့ရှနှင့်နောက် ဆက်စပ် လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်နေမှုကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်နေသောကြောင့် <b>ဧကတ္တနည်း</b>ကို သိသည် မည် ပေသည်။ တစ်ဖန် ယခုပစ္စုပ္ပန် <b>ရုပ်နာမ်သန္တတိ</b>အစဉ်နှင့် အနာဂတ် <b>ရုပ်နာမ် သန္တတိ</b>အစဉ်တို့၏ <b>သန္တတိ</b>အစဉ်အတန်းချင်း တစ်စဉ်တည်း တစ်စပ်တည်း တစ်ဆက်တည်း တစ်တန်းတည်း တစ်ခုတည်း အနေအားဖြင့် ေ့ရှနှင့်နောက် ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်နေမှုကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင် မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်အောင် ရှုရာ၌လည်း နည်းတူပင် သဘော ပေါက်ပါ။</p> --- <h3>ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ နှင့် သဿတဒိဋ္ဌိ</h3> <p><b>တတ္ထ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ ဧဝံ ဗီဇဿ အင်္ကုရာဒိဘာဝေန ရုက္ခဘာဝပ္ပတ္တိ ဝိယ သန္တာနာနုပစ္ဆေဒေါ ဧကတ္တနယော နာမ၊ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓေန ပဝတ္တမာနဿ သန္တာနဿ အနုပစ္ဆေဒါဝဗောဓတော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ၊ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓေန ပဝတ္တမာနဿ သန္တာနာနုပစ္ဆေဒဿ ဧကတ္တဂ္ဂဟဏတော သဿတဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယတိ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၀။)</b></p> <p>မျိုးစေ့မှ အညှောက် အညွန့် ဖြစ်လာ၏။ ထိုအညှောက် အညွန့်မှ အရွက် ဖြစ်လာ၏။ ထိုမျိုးစေ့မှပင် ရိုးတံ ပင်လုံး အခက် ရွက်နု ရွက်ကြမ်း စသည်၏အဖြစ်ဖြင့် အဆက်မပြတ် ဖြစ်နေရကား မျိုးစေ့သည် သစ်ပင် အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာ၏။ သစ်ပင်အဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ထို့ကြောင့် မျိုးစေ့နှင့် သစ်ပင်သည် တစ်စဉ်တစ်တန်းတည်း ဖြစ်ရကား <b>သန္တာန</b> = အစဉ် အတန်းသည် မပြတ်ချေ။ အစဉ်အတန်း မပြတ်လျှင် တစ်ခုတည်းပင်ဖြစ်၏ ဟု ယူရသကဲ့သို့ ထို့အတူ ---</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b>ဖြစ်၏။ <b>သင်္ခါရ</b>ကြောင့် <b>ဝိညာဏ်</b>ဖြစ်၏။ ဤသို့ စသည်ဖြင့် ဖြစ်ရာ၌ အကြောင်း အကျိုးအားဖြင့် တစ်စဉ်တည်း တစ်<b>သန္တာန်</b> တည်းဖြစ်၍ အဆက်မပြတ်ရကား တစ်ခုတည်းဖြစ်သည်ဟု သိအပ်သော နည်းသည် <b>ဧကတ္တနည်း</b> မည်၏။</p> <p>ဤ<b>ဧကတ္တနည်း</b>ကို ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ သိမြင်သော ဉာဏ်အမြင် သည် အတိတ်အကြောင်းတရားနှင့် ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား, ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်း တရားနှင့် အနာဂတ်အကျိုးတရား စသည့် အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုး တရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်ခြင်းတည်းဟူသော <b>ရုပ်နာမ်သန္တတိ</b>အစဉ်အတန်း၏ မပြတ်စဲမှုကို ထိုးထွင်းသိမြင်နေသော အသိဖြစ်ရကား ဘဝဟူသည် ပုခက်နှင့် ခေါင်း အကြားမှာပဲ ရှိ၏။ သေလျှင် ပြတ်၏။ ခေါင်းဟိုဘက် ဘာမျှ မရှိဟု စွဲယူသော <b>ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ</b> အယူဝါဒဆိုး ချဉ်ဖတ်အိုးကြီးကို ပယ်စွန့်နိုင်ပေသည်။ ထိုသို့ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောကို မမြင်ဘဲ အမှားမှား အယွင်းယွင်း မြင်ခဲ့သော် <b>သဿတဒိဋ္ဌိ</b>လည်း ဖြစ်နိုင်ပြန်၏။</p> <p>အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့ကား အကြောင်းပရမတ်တရား အကျိုးပရမတ်တရားဟု ပရမတ္ထဓမ္မသဘာဝအားဖြင့်ကား ကွဲပြားမှုရှိနေ၏။ အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့၏ ပရမတ္ထဓမ္မသဘာဝအားဖြင့် ကွဲပြားမှု ရှိငြားသော်လည်း အကြောင်းတရား၏အဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း, အကျိုး တရား၏အဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း ထိုအကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရား တို့၏ အချင်းချင်း အကြောင်း အကျိုးသဘောအားဖြင့် ဆက်စပ်မှု ရှိသည်၏ အဖြစ်သည်သာလျှင် ဤအရာ၌ သန္တာနာနုပစ္ဆေဒ = သန္တာန်အစဉ်၏ မပြတ်စဲမှုဟု ဆိုသည်။ ယင်းသို့ ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်၏ မပြတ်စဲသော ကြောင့်ပင်လျှင် အကြင်ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်၌ ကံကို ဖြစ်စေအပ်၏။ ထို ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်၌သာလျှင် အကျိုးတရားသည် ဖြစ်ပေါ်လာရကား ပြုအပ်ပြီးသော ကံ၏ ပျက်စီးပျောက်ပျက်သွားခြင်းသည်လည်းကောင်း, မပြု အပ်သေးသော ကံ၏ အကျိုးပေးဖို့ရန် ရှေးရှု ဆိုက်ရောက်လာခြင်းသည် လည်းကောင်း မရှိနိုင်ဟု မှတ်ပါ။</p> <p>ဤ၌ အမှားမှား အယွင်းယွင်း မြင်မှုဟူသည် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်လျက် = ေ့ရှနှင့်နောက် ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်နေသော အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့၏ ကွဲပြားမှုကို မစူးစမ်း မဆင်ခြင်မူ၍ အကြောင်းတရားကိုလည်းကောင်း အကျိုးတရားကိုလည်းကောင်း မကွဲမပြား တစ်သားတည်းပြု၍ အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့၏ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်လျက် မပြတ်ဖြစ်နေသော ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်၏ မပြတ်စဲမှုကို တစ်ခုတည်းအဖြစ် မကွဲပြားသည်၏အဖြစ်ဖြင့် စွဲယူခြင်းတည်း။ အကြောင်း ရုပ်နာမ် အကျိုးရုပ်နာမ်တို့၏ အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တအခြင်းအရာကို မမြင်သဖြင့် နိစ္စ အနေအားဖြင့်, အတ္တ အနေအားဖြင့် --- တဒေဝ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ = ထိုဝိညာဏ်သည်ပင် ထိုဘဝမှ ဤဘဝ, ဤဘဝမှ ထိုဘဝသို့ ပြေးသွား၏။ တစ်ခုသောဘဝ၌လည်း ထပ်ကာထပ်ကာ ကျင်လည် ကျက်စား၏။ ဤသို့ စသည်ဖြင့် ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်ကို တစ်ခုတည်းဟု စွဲယူမှု တည်း။ ယင်းသို့ စွဲယူမှုကား သဿတဒိဋ္ဌိပင် ဖြစ်သည်။ ဧကတ္တနည်းကို အမှားမှား အယွင်းယွင်း သိမြင်က သဿတဒိဋ္ဌိကို ဆုပ်ကိုင်မိလျက်သား ရှိတတ်သည်ဟူ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၀။ မူလဋီ၊၂၊၁၃၁။ မဟာဋီ၊၂၊၃၄၇။)</p> <h3>၂။ နာနတ္တနည်း</h3> <p>အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပန ယထာသကလက္ခဏဝဝတ္ထာနံ နာနတ္တနယော နာမ၊ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော နဝနဝါနံ ဥပ္ပါဒဒဿနတော သဿတဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ၊ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ဧကသန္တာနပတိတဿ ဘိန္နသန္တာနေဿဝ နာနတ္တဂ္ဂဟဏတော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယတိ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၀။)</p> <p>ဧကတ္တနည်းအရ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်လျက် သန္တတိအစဉ်အတန်း တစ်ခု အနေဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာနေသော <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>သင်္ခါရ</b> <b>ဝိညာဏ်</b> <b>နာမ်ရုပ်</b> <b>သဠာယတန</b> <b>ဖဿ</b> <b>ဝေဒနာ</b> <b>တဏှာ</b> <b>ဥပါဒါန်</b> <b>ဘဝ</b> <b>ဇာတိ</b> <b>ဇရာမရဏ</b> စသော အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့၏ ကိုယ်ပိုင်သဘာဝလက္ခဏာ အသီး အသီးကို ပိုင်းခြားမှတ်သားခြင်းသည် <b>နာနတ္တနည်း</b> မည်၏။ ယင်း<b>နာနတ္တ</b> နည်းကို <b>သန္တတိဃန</b> <b>သမူဟဃန</b> <b>ကိစ္စဃန</b> <b>အာရမ္မဏဃန</b>ဟူသော ရုပ်တုံး ရုပ်ခဲ နာမ်တုံးနာမ်ခဲတို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲ ဖျက်ဆီးလျက် ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက်အောင် ယင်းပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါရပ်တို့ကို <b>လက္ခဏ</b> <b>ရသ</b> <b>ပစ္စုပဋ္ဌာန်</b> <b>ပဒဋ္ဌာန်</b>နည်းအားဖြင့် နေရာတကျ သိမ်းဆည်းရပေမည်။</p> <p>အတိတ် ပစ္စုပ္ပန် အနာဂတ် ဟူသော ရုပ်နာမ်တို့သည် ရုပ်နာမ်သန္တတိ အစဉ်အတန်းအားဖြင့် တစ်စဉ်တစ်တန်းတည်း မှန်သော်လည်း ရုပ်ကလာပ် တစ်ခုချင်း မြင်အောင် စိတ္တက္ခဏ တစ်ခုချင်း မြင်အောင် <b>သန္တတိဃန</b> ပြိုအောင် သိမ်းဆည်းရ၏။ တစ်ဖန် ယင်း<b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော တရားတို့သည် ရုပ် ကလာပ် နာမ်ကလာပ် ဟူသည့် အုပ်စုအလိုက်သာ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာ ရှိကြ၏။ ယင်းရုပ်ကလာပ် နာမ်ကလာပ် တစ်ခု၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော ပရမတ္ထ ဓာတ်သားတို့ကို တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ဉာဏ်ဖြင့် ခွဲခြားစိတ်ဖြာ၍ - ဤကား ပထဝီဓာတ်, ဤကား အာပေါဓာတ်, ဤကား တေဇောဓာတ်, ဤကား ဝါယောဓာတ် - ဤသို့ စသည်ဖြင့်လည်းကောင်း, ဤကား <b>ဖဿ</b>, ဤကား <b>ဝေဒနာ</b>, ဤကား <b>သညာ</b>, ဤကား <b>စေတနာ</b>, ဤကား <b>ဝိညာဏ်</b> စသည်ဖြင့် လည်းကောင်း, <b>သမူဟဃန</b>ဟူသည့် ရုပ်အပေါင်းအစု အတုံးအခဲ နာမ် အပေါင်းအစု အတုံးအခဲကို ပြိုအောင် သိမ်းဆည်းရ၏။ တစ်ဖန် <b>ကိစ္စဃန</b> တည်းဟူသော ရုပ်လုပ်ငန်းကိစ္စ နာမ်လုပ်ငန်းကိစ္စ ပြိုအောင်လည်း သိမ်း ဆည်းရ၏။ ထို့ကြောင့် အသင်သူတော်ကောင်းသည် ယင်းပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါရပ်တို့ကို <b>လက္ခဏ</b> <b>ရသ</b> <b>ပစ္စုပဋ္ဌာန်</b> <b>ပဒဋ္ဌာန်</b>နည်းအားဖြင့် နေရာတကျ သိမ်းဆည်းတတ်လျှင် အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>နာနတ္တနည်း</b>ကို သိသည် မည်၏။</p> <p>ယင်း<b>နာနတ္တနည်း</b>ကို ကောင်းမွန် မှန်ကန်စွာ သိမြင်ခဲ့သော် အသစ် အသစ်သော ပရမတ္ထဓာတ်သားတို့၏ ကြောင်းကျိုးဆက်နွယ်လျက် အဆက် မပြတ် အထပ်ထပ် ဖြစ်ပေါ်နေမှုကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက် မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်နေခြင်းကြောင့် အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုး တရားတို့၏ ကွဲပြားသော သဘာဝလက္ခဏာ ရှိမှုကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်နေခြင်းကြောင့် အတ္တသည် သေလျှင် မပြတ် မြဲ၏ဟု စွဲယူတတ်သော <b>သဿတဒိဋ္ဌိ</b>ကို ပယ်စွန့်နိုင်၏။</p> <p>ယင်း<b>နာနတ္တနည်း</b>ကို ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ မမြင်ခဲ့သော် အမှားမှား အယွင်းယွင်း မြင်လာတတ်၏။ ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ် တစ်ခုအတွင်း၌ ကျရောက်လျက်ရှိသော ရုပ်နာမ်တရားစုကို သန္တာန်ကွဲပြားသကဲ့သို့ အသီးအသီး တခြားစီဟု စွဲယူမိတတ်၏။ ရုပ်နာမ်ခန္ဓာအစဉ်သည် ဘဝခြားသော်လည်း တစ်စဉ်တစ်တန်းတည်းသာ ဖြစ်၏။ သုမေဓာ ရှင်ရသေ့ဘဝမှစ၍ ဂေါတမ ဘုရားရှင်၏ဘဝသို့ တိုင်အောင် ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်မှာ တစ်စဉ်တစ်တန်း တည်းသာ ဖြစ်၏။ သို့ဖြစ်ပါလျက် တစ်သန္တာန်တည်းဟု မယူဆနိုင်ဘဲ ယခုဘဝ၌ သေသော သတ္တဝါက တစ်ယောက်, နောက်ဘဝ၌ ဖြစ်သော သတ္တဝါက တစ်ယောက်ဟု ကွဲပြားသော သန္တာန်ရှိသကဲ့သို့ယူဆလာတတ်၏။ ယင်းသို့ ယူဆခဲ့သော် သတ္တဝါသည် သေလျှင် ပြတ်၏ဟူသော <b>ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ</b>ကို စွဲမြဲစွာ ယူမိလျက်သား ရှိတတ်၏။ ကောင်းမှု မကောင်းမှုကို ပြုသူက တခြား, ကောင်းကျိုး မကောင်းကျိုးကို ခံစားရသူက တခြား = ဒီဘဝ ဒီကိုယ်စံ၊ ဟိုဘဝ ဟိုကိုယ် ခံလိမ့်မည်ဟု သန္တာန်အစဉ်ကွဲပြားသကဲ့သို့ ယူဆလျှင် <b>ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ</b>ကို စွဲမြဲစွာ ယူမိလေတော့သည် ဟူလို။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၀။ မူလဋီ၊၂၊၁၃၂။ မဟာဋီ၊၂၊၃၄၇၊၃၄၈)</p> <br> <h3>၃။ အဗျာပါရနည်း</h3> <p>အဝိဇ္ဇာယ သင်္ခါရာ မယာ ဥပ္ပါဒေတဗ္ဗာ၊ သင်္ခါရာနံ ဝါ ဝိညာဏံ အမှေဟီတိ ဧဝမာဒိဗျာပါရာဘာဝေါ အဗျာပါရနယော နာမ။ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော ကာရကဿ အဘာဝါဝဗောဓတော အတ္တဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ၊ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ယော အသတိပိ ဗျာပါရေ အဝိဇ္ဇာဒီနံ သဘာဝနိယမသိဒ္ဓေါ ဟေတုဘာဝေါ၊ တဿ အဂ္ဂဟဏတော အကိရိယဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယတိ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၀။)</p> <p>အကြောင်းတရားများဘက်၌လည်း အကျိုးတရားများကို ဖြစ်ပေါ် လာအောင် ပြုလုပ်မည်ဟူသော ကြောင့်ကြဗျာပါရ မရှိ၊ ကင်းနေ၏။ အကျိုး တရားများဘက်၌လည်း အကြောင်းတရားများသည် ထင်ရှား ဖြစ်ခဲ့သော် ငါတို့ အကျိုးတရားများသည်လည်း ထင်ရှားဖြစ်ကြမည် ဟူသော ကြောင့်ကြဗျာပါရ မရှိ၊ ကင်းနေ၏။</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>၌ --- ငါသည် <b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့ကို ဖြစ်စေရမည်ဟူသော ကြောင့်ကြဗျာပါရ မရှိ၊ ကင်းနေ၏။ <b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့တွင်လည်း ငါတို့သည် <b>ဝိညာဏ်</b>ကို ဖြစ်စေရမည်ဟူသော ကြောင့်ကြဗျာပါရမရှိ၊ ကင်းနေ၏။ ဤသို့ စသည်ဖြင့် <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>သင်္ခါရ</b>စသော တရားတို့၌ ကြောင့်ကြဗျာပါရ မရှိမှု ကြောင့်ကြဗျာပါရ ကင်းမှုသဘောသည်ကား <b>အဗျာပါရနည်း</b> မည်၏။</p> <p>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ရှုကွက်ကို ရှုရာ၌ ယင်း<b>အဗျာပါရနည်း</b>ကို ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ သိမြင်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားရမည် ဖြစ်သည်။ ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ သိမြင်ခြင်းဟူသည် <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>သင်္ခါရ</b>စသော ဤတရားတို့သည် <b>နိရီဟာ</b> = အကျိုးတရား ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ကြိုးစား အားထုတ်ခြင်း လုံ့လဥဿာဟ မရှိကြ။ <b>နိဇ္ဇီဝါ</b> = ထိုသို့ ကြိုးစားအားထုတ် နိုင်လောက်အောင် အသက်ကောင်လည်း မဟုတ်ကြ။ <b>ဓမ္မမတ္တာ</b> = ဆိုင်ရာ အကျိုးပစ္စယုပ္ပန်ကို ဖြစ်စေနိုင်သော သဘာဝဓမ္မမျှတို့သာတည်း --- ဤသို့ သိမြင်သူကို <b>သမ္မာ ပဿန္တော</b> = ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ သိမြင်သူ = အမြင် မှန် ရှိသူဟု ဆိုရ၏။ ဤသို့ သိမြင်ခြင်းကို ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ သိမြင်ခြင်း ဟု ဆိုရ၏။</p> <p>ယင်း<b>အဗျာပါရနည်း</b>ကို ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်က ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ထွင်းဖောက်သိမြင်ခဲ့သော် ပြုလုပ်နေသော ဖန်ဆင်းနေသော ပရမအတ္တ, အပြုလုပ်ခံရသော အဖန်ဆင်းခံရသော ဇီဝအတ္တရှိ၏ဟု စွဲယူသော <b>အတ္တဒိဋ္ဌိ</b>စွဲကို ပယ်စွန့်နိုင်၏။ အကြောင်းတရားတို့၌ အကျိုးတရားများကို ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ပြုလုပ် နေသော ကြောင့်ကြဗျာပါရကင်းမှု မရှိမှုကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b> ဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ် တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်နေသောကြောင့် ဖြစ်၏။</p> <p>ယင်း <b>အဗျာပါရနည်း</b>ကို ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ မမြင်ဘဲ အမှားမှား အယွင်းယွင်း မြင်ခဲ့သော် အကြောင်းတရားတို့၌ အကျိုးတရားတို့ကို ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ကြောင့်ကြဗျာပါရ ပြုမှု မရှိသော်လည်း <b>အဝိဇ္ဇာ</b> စသော အကြောင်းတရားတို့၌ <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရားတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်သော သဘာဝနိယာမအားဖြင့် ပြီးသော အကြောင်းတရားဖြစ်မှု သဘောတရား သည် ထင်ရှားရှိသည်သာဖြစ်၏။ ယင်းသဘောတရားကို လက်မခံနိုင်သည့် အတွက်ကြောင့် ပြုလုပ်သော်လည်း ပြုလုပ်သည် မမည်ဟူသော အယူ မှားမှု <b>အကိရိယဒိဋ္ဌိ</b>ကို စွဲယူမိတတ်၏။</p> <p><b>သဘာဝနိယမ</b> --- မြဲသောနိယမသဘော --- တွဲဖက်ကလာပ်တူ ရုပ်အပေါင်းဟူသော အဆောက်အဦနှင့် တကွဖြစ်သော တေဇောဟူသော မီးဓာတ်၏ အထက်သို့ မျက်နှာရှိသည်၏ အဖြစ်ဟူသော မီးညွန့်၏ အထက်သို့ တက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း, တွဲဖက်ကလာပ်တူ ရုပ်အပေါင်းဟူသော အဆောက်အဦနှင့် အတူတကွဖြစ်သော လေ၏ ဖီလာကန့်လန့် သွားခြင်း သည်လည်းကောင်း --- ဤသို့ စသော ဖြစ်ပုံသည် <b>သဘာဝနိယမ</b> = မြဲသော သဘော = ထုံးစံဓမ္မတာ ဖြစ်သကဲ့သို့ အလားတူပင် ---</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားသည် ထင်ရှားရှိလတ်သော် <b>သင်္ခါရ</b> စသော အကျိုးတရားသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားသည် ထင်ရှားမရှိလတ်သော် <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရား သည်လည်း ထင်ရှားမဖြစ်တော့ပေ။ တစ်နည်းဆိုရသော် <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>တဏှာ</b> <b>ဥပါဒါန်</b> <b>သင်္ခါရ</b> <b>ကံ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားသည် ထင်ရှားရှိခဲ့သော် <b>ဝိညာဏ်</b> <b>နာမ်ရုပ်</b> <b>သဠာယတန</b> <b>ဖဿ</b> <b>ဝေဒနာ</b>ဟူသော အကျိုးတရားသည်လည်း ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>တဏှာ</b> <b>ဥပါဒါန်</b> <b>သင်္ခါရ</b> <b>ကံ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားသည် ထင်ရှားမရှိလတ်သော် <b>ဝိညာဏ်</b> <b>နာမ်ရုပ်</b> <b>သဠာယတန</b> <b>ဖဿ</b> <b>ဝေဒနာ</b>ဟူသော အကျိုးတရားသည်လည်း ထင်ရှား မဖြစ်တော့ပေ။ ဤသည်ကိုပင် <b>သဘာဝနိယမသိဒ္ဓဟေတုဘာဝ</b> = မြဲသော သဘာဝအားဖြင့် ပြီးစီးနေသော အကြောင်းတရား ဖြစ်မှုသဘောဟု ဆိုလို ပေသည်။ ယင်းသို့ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> စသော အကြောင်းတရားတို့၌ <b>သင်္ခါရ</b> စသော အကျိုးတရားတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်သည့် <b>သဘာဝနိယမ</b> = မြဲသော သဘော အားဖြင့် ပြီးစီးနေသော စွမ်းအင်သတ္တိ ရှိမှုသဘောကို လက်မခံနိုင်ပါက---</p> <p><b>ကဿစိ ကတ္တုနော အဘာဝါ န ကာစိ ကိရိယာ ဖလပဗန္ဓိနီ</b>။ (မဟာဋီ၊၂၊၃၄၈။)</p> <p>ပြုလုပ်တတ်သော တစ်စုံတစ်ယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ = တစ်စုံတစ်ခု သော တရားဓမ္မ၏ မရှိခြင်းကြောင့် တစ်စုံတစ်ခုသော ကိုယ်နှုတ်စိတ် အမူ အရာသည် အကျိုးနှင့် ဆက်စပ်ခြင်း မရှိ = အကျိုးမပေးဟု အကျိုးနှင့် စပ်သော ကိုယ်နှုတ်စိတ် အမူ အရာ မရှိဟူသော ကံ-ကံ၏အကျိုးကို ပစ်ပယ် နေသော <b>အကိရိယဒိဋ္ဌိ</b> တစ်မျိုးသည် ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၀။ မဟာဋီ၊၂၊၃၄၈။)</p> <br> <h3>၄။ ဧဝံဓမ္မတာနည်း</h3> <p>အဝိဇ္ဇာဒီဟိ ပန ကာရဏေဟိ သင်္ခါရာဒီနံယေဝ သမ္ဘဝေါ ခီရာဒီဟိ ဒဓိအာဒီနံ ဝိယ၊ န အညေသန္တိ အယံ ဧဝံဓမ္မတာနယော နာမ။ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော ပစ္စယာနုရူပတော ဖလာဝဗောဓာ အဟေတုကဒိဋ္ဌိံ အကိရိယဒိဋ္ဌိဉ္စ ပဇဟတိ။ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ပစ္စယာနုရူပံ ဖလပ္ပဝတ္တိံ အဂ္ဂဟေတွာ ယတော ကုတောစိ ယဿ ကဿစိ အသမ္ဘဝဂ္ဂဟဏတော အဟေတုကဒိဋ္ဌိဉ္စေဝ နိယတဝါဒဉ္စ ဥပါဒိယတိ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၈-၁၈၉။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၀-၂၂၁။)</p> <p>နွားနို့ရည် စသည်တို့မှ နို့ဓမ်းစသည်သာ ဖြစ်ပေါ်လာသကဲ့သို့ အလား တူပင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် အကျိုးတရားများ ဖြစ်ခဲ့သော် အကြောင်းတရားနှင့် လျော်ညီသော <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရား များသာ ဖြစ်ပေါ်လာကြ၏။ အကြောင်းတရားနှင့် မလျော်ညီသော အခြား အကျိုးတစ်စုံတစ်ရာသည် မဖြစ်ပေ။ တစ်နည်းဆိုရသော် --- <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>တဏှာ</b> <b>ဥပါဒါန်</b> <b>သင်္ခါရ</b> <b>ကံ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် အကျိုးတစ်စုံတစ်ရာ ဖြစ်ခဲ့သော် အကြောင်းတရားနှင့်လျော်ညီသော <b>ဝိညာဏ်</b> <b>နာမ်ရုပ်</b> <b>သဠာယတန</b> <b>ဖဿ</b> <b>ဝေဒနာ</b>ဟူသော အကျိုးတရားတို့သာ ဖြစ်ပေါ်လာကြ၏။အကြောင်းတရားနှင့် မလျော်ညီသော အခြား မည်သည့်အကျိုး တစ်စုံတစ်ရာမျှ မဖြစ်နိုင်ပေ။ ဤသည်မှာ <b>ဧဝံဓမ္မတာနည်း</b> မည်၏။ ယင်း<b>ဧဝံဓမ္မတာ</b> နည်းကို ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ သိမြင်ခဲ့သော် အကြောင်းတရားနှင့် လျော် ညီသော အကျိုးတရား၏ဖြစ်မှုကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b> ဉာဏ်ပညာမျက်စိဖြင့် ကိုယ်တိုင် မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်ခြင်းကြောင့် အကြောင်းမရှိဟု စွဲယူသော <b>အဟေတုကဒိဋ္ဌိ</b>ကို လည်းကောင်း, ကောင်းမှု မကောင်းမှုကို ပြုလုပ်သော်လည်း ပြုလုပ်သည် မမည်ဟု စွဲယူသောအ<b>ကိရိယဒိဋ္ဌိ</b>ကိုလည်းကောင်း --အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော အကျိုးကို ပစ်ပယ်နေသော တစ်နည်း --- အကြောင်းအကျိုး နှစ်ရပ်လုံးကို ပစ်ပယ်နေသော ဤဒိဋ္ဌိကြီး နှစ်မျိုးကို ပယ်စွန့်နိုင်၏။</p> <p>ယင်း <b>ဧဝံဓမ္မတာနည်း</b>ကို ကောင်းမွန်မှန်ကန်စွာ မသိမမြင်သော သူကား အမှားမှား အယွင်းယွင်း မြင်တတ်၏။ အမှားမှား အယွင်းယွင်း မြင်ပုံမှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။ အမှတ်မရှိ တစ်စုံတစ်ခုသော အကြောင်းကြောင့် အမှတ်မရှိ တစ်စုံတစ်ခုသော အကျိုးသည် ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ဆိုလျှင် သဲမှ ဆီ, ကြံမှ နို့ရည် မဖြစ်နိုင်စရာ မရှိ၊ ဖြစ်နိုင်စရာ ရှိ၏။ ထို့ကြောင့် မည်သည့် အကြောင်းကြောင့်မျှ မည်သည့်အကျိုးသည် မဖြစ်နိုင်ပါဟု <b>အဟေတု</b> အယူ စွဲကို စွဲစွဲလမ်းလမ်း အရဖမ်းယူလေသည်။</p> <p>ထိုသို့ အမှားမှား အယွင်းယွင်း စွဲယူခဲ့သော် သိမြင်ခဲ့သော် အကြောင်းတရားနှင့် လျော်ညီသော အကျိုးတရား၏ဖြစ်မှုကို မယူမူ၍ တစ်စုံ တစ်ခုသော အကြောင်းတရားကြောင့် တစ်စုံတစ်ခုသော အကျိုးတရား၏ ဖြစ်မှုကို မယူနိုင် လက်မခံနိုင်သည့် အတွက်ကြောင့် <b>အဟေတုကဒိဋ္ဌိ</b>ကို လည်းကောင်း <b>နိယတဝါဒ</b>ကိုလည်းကောင်း စွဲယူမိလျက်သား ဖြစ်တတ်၏။</p> <p><b>နိယတဝါဒ</b> --- <b>နိယတဝါဒ</b>ဟူသည် သတ္တဝါတို့၏ ကောင်းကျိုး ဆိုး ကျိုးများသည် ပုံသေသတ်မှတ်ချက် ရှိသည်ဟု ယူသော ကံ-ကံ၏အကျိုး တရား ထင်ရှားရှိမှုကို ပစ်ပယ်သော ဝါဒတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ထိုသို့ အကြောင်း မရှိလျှင် ယခုမျက်မြင်ဖြစ်သော သတ္တဝါ-အရာဝတ္ထုများသည် မည်သည့် အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေရပါသနည်းဟု ထို<b>အဟေတုက</b> အယူရှိသူကို ပြန်၍ မေးလျှင် --- <b>နိယတ</b> = မည်သည့်အချိန်အခါ၌ လူ, သို့မဟုတ် နတ်, သို့မဟုတ် တိရစ္ဆာန်အမျိုးမျိုး ဖြစ်ရမည်ဟု သတ်မှတ်ပြီး ဖြစ်သည်ဟု ပြောဆို၏။ ထိုအယူကို <b>နိယတဝါဒ</b>ဟု ခေါ်ဆို၏။ (အကျယ်ကို သာမညဖလသုတ် မက္ခလိဂေါသာလဝါဒ၌ ကြည့်ပါ။) (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၈-၁၈၉။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၀-၂၂၁။ မူလဋီ၊၂၊၁၃၂။ မဟာဋီ၊၂၊၃၄၈။)</p> <p>သို့အတွက် အသင်သူတော်ကောင်းသည် ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားတို့ကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b> ဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင် မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်ခြင်းသည် <b>မိစ္ဆာဝါဒ</b> <b>မိစ္ဆာဒဿန</b> <b>မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ</b> အမျိုးမျိုးတို့ကို ပယ်သတ်ရေး တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် အကောင်းဆုံးသော လက်နက်ကြီးတစ်ခုပင် ဖြစ်သည်ဟု ရိုသေစွာ ဦးထိပ်ရွက် ပန်ဆင်၍ နာယူ မှတ်သားလေရာသည်။</p> <br> --- <h3>အပိုင်း (၃)</h3> <p>ခန္ဓာငါးပါးနည်းဖြင့် လက်တွေ့သိမ်းဆည်းပုံ အပိုင်း</p> <p>အထူးသတိပြုရန်</p> <p>၁။ အတိတ်ဘဝ သေခါနီးကာလ <b>မရဏာသန္နဇော</b>၏ အာရုံ၊</p> <p>၂။ လက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ ပဋိသန္ဓေ နာမ်တရားစု၏ အာရုံ၊</p> <p>၃။ လက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b> = ဘဝင် နာမ်တရားစု၏ အာရုံ၊</p> <p>၄။ လက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ လာလတ္တံ့သော <b>စုတိနာမ်တရားစု</b>၏ အာရုံ၊</p> <p>ဤ (၄) မျိုးတို့၌ အာရုံချင်းတူညီရမည် ဖြစ်သည်။ ဤ လေးမျိုးတို့တွင် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ် အဖို့ အနာဂတ်ကို မရှုရသေးသဖြင့် (၁၊၂၊၃)တို့ကို အာရုံချင်း တူညီမှု ရှိမရှိကို ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်ကိုယ်တိုင် ဉာဏ်ဖြင့် စူးစိုက်၍ သေချာစွာ တိုက်ဆိုင် ရှုကြည့်ပါ။ တစ်ဖန် ပဋိသန္ဓေ-ဘဝင်-စုတိ ဤသုံးမျိုးတို့သည် စိတ်စေတသိက် အရေအတွက်ချင်း တူညီရမည် ဖြစ်သည်။သေချာစွာ စူးစိုက်၍ ဆန်းစစ်ကြည့်ပါ။ အကြိမ်ကြိမ် ရှုကြည့်ပါ။ ဤအချိန်တွင် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ဘဝင်မနောအကြည်ဓာတ်</b>ကို ပုံစံမှန် ရှုနိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ မရှုနိုင်သေးပါက ပဋိသန္ဓေ နာမ်တရားများကို သေချာစွာ ပြန်ရှုပါ။ ထိုနောင် ပဋိသန္ဓေ နာမ်တရားစုတို့ ချုပ်ပျက်သွားပြီးနောက် ဝီထိစိတ် မဖြစ်မီ အတွင်းဝယ် ဆက်တိုက်ဖြစ်နေသော စိတ်+စေတသိက်= နာမ်တရားစုတို့ကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းပါ။ ဘဝ၌ စိတ်အစဉ် မပြတ်စဲရေး အတွက် ဝီထိစိတ်များ မဖြစ်သည့် အချိန်တွင် ဘဝ၏ အကြောင်းတရား အဖြစ် ဆက်လက်ဖြစ်နေသည့် စိတ်များပင်ဖြစ်သည်။ ဘဝင်စိတ်များပင် တည်း။ သဘောပေါက်ပါက လက်ရှိ အခြေအနေ၌လည်း ဝီထိစိတ်အစဉ် တို့၏ အကြားအကြား၌ ဖြစ်ပေါ်နေကြသော ဘဝင်နာမ်တရားများကို ဆက်လက် သိမ်းဆည်းကြည့်ပါ။ အောင်မြင်မှုကို ရရှိနိုင်ပေလိမ့်မည်။</p> <br> <h3>ခန္ဓာငါးပါးဖွဲ့စည်းပုံ</h3> <p>ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်းအရ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်၍ အကြောင်း တရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ စိတ္တက္ခဏတိုင်းတွင် ခန္ဓာငါးပါး ဖွဲ့၍ ခန္ဓာငါးပါးနည်းဖြင့် အကြောင်းနှင့် အကျိုးတို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်ပေသည်။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ <b>ဝီထိမုတ်စိတ်</b>နှင့် <b>ဝီထိစိတ်</b>တို့ကို ခွဲခြား သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ ပဋိသန္ဓေ-ဘဝင်-စုတိ စိတ်တို့မှာ ဝီထိစိတ်အစဉ်၏ အပြင်ဘက်၌ တည်ရှိကြသော <b>ဝီထိမုတ်စိတ်</b>တို့ ဖြစ်ကြ၏။ ယင်း <b>ဝီထိမုတ်စိတ်</b>တို့၌လည်း ခန္ဓာငါးပါးဖွဲ့၍ ခန္ဓာတစ်ပါးတစ်ပါး၌ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှုသဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ အလားတူပင် <b>ဝီထိစိတ်</b>တို့၌လည်း စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ခန္ဓာငါးပါး ဖွဲ့၍ ခန္ဓာတစ်ပါးစီ တစ်ပါးစီ၌ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ ဤ၌ <b>ခန္ဓာ</b>ဟူသည် အစုအပုံကို ဆိုလိုသည်။</p> <p>၁။ အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန် အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဩဠာရိက သုခုမ ဟီန ပဏီတ ဒူရ သန္တိက ဟူသော (၁၁)မျိုးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် တည်နေသော, အာသဝေါတရားတို့၏ အာရုံဖြစ်သော, တဏှာ-ဒိဋ္ဌိ တို့ဖြင့် ငါ-ငါ့ဟာဟု စွဲယူရာဖြစ်သော ရုပ်တရားအစုအပုံသည် <b>ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၂။ အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန် အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဩဠာရိက သုခုမ ဟီန ပဏီတ ဒူရ သန္တိက ဟူသော (၁၁)မျိုးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် တည်နေသော အာသဝေါတရားတို့၏ အာရုံဖြစ်သော တဏှာ-ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် ငါ-ငါ့ဟာဟု စွဲယူရာဖြစ်သော ခံစားမှုဝေဒနာတရား အစုအပုံသည် <b>ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၃။ အတိတ် ။ ပ ။ သညာတရားအစုအပုံသည် <b>သညုပါဒါနက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၄။ အတိတ် ။ ပ ။ စေတသိက် သင်္ခါရတရားအစုအပုံသည် <b>သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၅။ အတိတ် ။ ပ ။ အသိစိတ် ဝိညာဏ်တရားအစုအပုံသည် <b>ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။ (သံ၊၂၊၃၉၊ ခန္ဓသုတ္တန်။)</p> <p>ယင်း (၁၁)မျိုးသော အခြင်းအရာတို့တွင် --- အချို့ဝေါဟာရတို့၏ စကားလုံးအဓိပ္ပါယ်မှာ ဤသို့တည်း။ ---</p> <p>၁။ <b>ဩဠာရိက</b> = ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော တရား၊</p> <p>၂။ <b>သုခုမ</b> = သိမ်မွေ့နူးညံ့သောတရား၊</p> <p>၃။ <b>ဟီန</b> = ယုတ်ညံ့သောတရား၊</p> <p>၄။ <b>ပဏီတ</b> = မွန်မြတ်သောတရား၊</p> <p>၅။ <b>ဒူရ</b> = ဝေးသောတရား၊</p> <p>၆။ <b>သန္တိက</b> = နီးသောတရား -</p> <p>ဤသို့လျှင် အဓိပ္ပါယ် ဆိုလိုရင်းကို မှတ်သားပါ။ ဤ (၁၁)မျိုးသော အခြင်းအရာတို့၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်သော စိတ္တက္ခဏ တစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌လည်း မှီရာဝတ္ထုရုပ် အာရုံရုပ်တို့နှင့် ပေါင်းစု၍ ခန္ဓာငါးပါး ရေတွက် နိုင်ပါသည်။ စိတ္တက္ခဏ တစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ ---</p> <p>၁။ မှီရာဝတ္ထုရုပ်နှင့် အာရုံရုပ်သည် <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၂။ ယင်း စိတ္တက္ခဏ၏ အတွင်း၌ ပါဝင်သော ဝေဒနာသည် <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၃။ သညာသည် <b>သညာက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၄။ ဝေဒနာ သညာ ဝိညာဏ်မှ ကြွင်းကျန်သော စေတသိက်အားလုံးသည် <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>မည်၏။</p> <p>၅။ အသိစိတ် ဝိညာဏ်သည် <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>မည်၏။</p> <p><b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>ဝယ် ဝေဒနာ သညာ ဝိညာဏ်မှ ကြွင်းကျန်သော စေတသိက်များမှာ (၅)လုံးမှ စ၍ (၃၂)လုံးအထိ ရှိတတ်၏။ မည်မျှပင် ရှိပါစေ၊ ကျန်စေတသိက်တရားစု အားလုံးသည် <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>မည်၏ဟု မှတ်ပါ။ ဤအထက်ပါ ခန္ဓာငါးပါး ခွဲတမ်း သတ်မှတ်ချက်ကို သဘောပေါက်ပါက ရှေးတွင် ဆက်လက်ဖော်ပြမည့် စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ခန္ဓာငါးပါးဖွဲ့ပုံကိုလည်း သဘောပေါက်သွားမည် ဖြစ်ပါသည်။ တစ်ဖန် ယင်းခန္ဓာငါးပါးတို့တွင်လည်း တစ်ပါးတစ်ပါးစီ၌ ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ အကြောင်းတရားများ ကိုယ်စီကိုယ်စီ ရှိကြသဖြင့် ဆိုင်ရာ အကြောင်းတရားနှင့် ဆိုင်ရာ အကျိုးတရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှုသဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြည့်၍ အကြောင်း-အကျိုး စပ်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရမည် ဖြစ်ပေသည်။</p> <br> <h3>ကလလရေကြည်တည်စခိုက် - ပဋိသန္ဓေခန္ဓာငါးပါး</h3> <p>ကလလရေကြည်တည်စ ပဋိသန္ဓေအခိုက်၌ ---</p> <p>၁။ <b>ဟဒယဒသကကလာပ်</b>၊ <b>ကာယဒသကကလာပ်</b>၊ <b>ဘာဝဒသကကလာပ်</b> ဟူသော ရုပ်ကလာပ် အမျိုးအစား သုံးမျိုး - ရုပ်အမျိုးအစား (၃၀) သည် <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၂။ ပဋိသန္ဓေနာမ်တရား (၃၄)မှ ဝေဒနာသည် <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၃။ ပဋိသန္ဓေနာမ်တရား (၃၄)မှ သညာသည် <b>သညာက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၄။ ပဋိသန္ဓေနာမ်တရား (၃၄)မှ စေတနာသည် <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။ (ပထမနည်း။)</p> <p>ပဋိသန္ဓေနာမ်တရား (၃၄)မှ ဝေဒနာ သညာ ဝိညာဏ်မှ ကြွင်းကျန် သော စေတသိက် (၃၁)လုံးသည် <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။ (ဒုတိယနည်း၊)</p> <p>၅။ ပဋိသန္ဓေနာမ်တရား (၃၄) မှ အသိစိတ် = ဝိညာဏ်သည် <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>ဤအထက်ပါ ပဋိသန္ဓေခန္ဓာငါးပါးကား <b>သောမနဿဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်လျက် ပဋိသန္ဓေတည်နေခဲ့သော <b>တိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်</b>အတွက်သာ ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်လျက် ပဋိသန္ဓေတည်နေခဲ့သော<b>တိဟိတ် ပုဂ္ဂိုလ်</b>မျိုးဖြစ်မူပီတိ မပါသဖြင့် နာမ်တရား (၃၃)ဖြစ်သည်။ <b>ဒွိဟိတ်</b> ဖြစ်မူကား နာမ်တရား (၃၃^၃၂) အသီးအသီး ဖြစ်ပေမည်။ ဤ၌ <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>ကို နှစ်မျိုးခွဲ၍ ဖော်ပြထားခြင်းမှာ ဘုရားရှင်သည် ခန္ဓဝိဘင်း ပါဠိတော်ဝယ် <b>သုတ္တန္တဘာဇနီယနည်း</b>အားဖြင့် <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>ကို ဝေဖန်၍ ဟောကြားတော် မူရာ၌ စေတနာကိုသာ ပဓာနထား၍ ဟောကြားထားတော်မူသောထုံးရှိခဲ့၏။ ထိုကြောင့် စေတနာကိုပင် <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>ဟု ပဓာနနည်းအားဖြင့် ပထမနည်းကို ဖော်ပြထားခြင်း ဖြစ်သည်။ တစ်ဖန် စေတနာကိုသာ <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>ဟု ယူခဲ့သော် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ ----</p> <p>ဝေဒနာ သညာ စေတနာမှ ကြွင်းကျန်သော စေတသိက်တို့မှာ ခန္ဓာ ငါးပါးမှအလွတ် ဖြစ်ကြလေရာ၏။ တစ်ဖန် ယင်းကြွင်းကျန်သော စေတသိက် တို့၌လည်း ဆိုင်ရာ အကြောင်းတရားများ ထင်ရှား မရှိတော့ပြီလောဟုလည်း မေးရန်ရှိလာပြန်၏။ အထူးသဖြင့် ဖဿမှာ ---</p> <p>၁။ <b>ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာသမုဒယော</b>။</p> <p>၂။ <b>ဖဿသမုဒယာ သညာသမုဒယော</b>။</p> <p>၃။ <b>ဖဿသမုဒယာ သင်္ခါရသမုဒယော</b>။ (သံ၊၂၊၅၁-၅၂။)</p> <p>ဤဒေသနာတော်များနှင့်အညီ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> <b>သညာက္ခန္ဓာ</b> <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>တို့၏ အကြောင်းတရား ဖြစ်နေ၏။ ယင်းဖဿ၌ကော အကြောင်း တရား မရှိတော့ပြီလောဟု မေးရန်ရှိလာပြန်၏။ သို့အတွက် ယင်းဖဿနှင့် တကွသော ကျန်စေတသိက်တို့၌လည်း ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ အကြောင်းတရားများသည် ထင်ရှားရှိကြသည်သာဟု သိစေလိုသည်လည်း အကြောင်းတစ်ရပ်, ပရမတ္ထဓာတ်သားများကို မကြွင်းမကျန်စေလိုသည်လည်း အကြောင်းတစ်ရပ် ဤအကြောင်းနှစ်ရပ်ကြောင့် <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>ဖွဲ့ပုံ ဒုတိယနည်းကိုလည်း ထပ်မံ၍ ဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပေသည်။ နေရာတိုင်း၌ နည်းတူ မှတ်ပါ။</p> <br> <h3>အကြောင်းနှင့် အကျိုးကို ဆက်စပ်လျက် သိမ်းဆည်းနည်း ရှုပွားနည်း</h3> <p>ေ့ရှဦးစွာ အသင် ယောဂီသူတော်ကောင်းကိုယ်တိုင် ရှာဖွေတွေ့ရှိ ထားသော အတိတ်အကြောင်းတရားငါးပါးတို့တွင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>တဏှာ</b> <b>ဥပါဒါန်</b> ဟူသော <b>ကိလေသဝဋ်</b>ကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b> <b>ကံ</b>ဟူသော <b>ကမ္မဝဋ်</b>နှစ်ပါး ဖြစ်ပုံကိုလည်း သဘောပေါက်အောင် ရှုပါ။ ထိုနောင် <b>သင်္ခါရ</b> <b>ကံ</b>ဟူသော <b>ကမ္မဝဋ်</b>တွင် ပါဝင်သော <b>ကမ္မသတ္တိ</b>ကြောင့် <b>ဝိပါကဝဋ်</b>တွင် အကျုံးဝင်သော ပဋိသန္ဓေ <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်လျက် ဖြစ်မှုသဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ရှုပါ။ အကြောင်းကံနှင့် အကျိုးပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့၏ တစ်နည်း ဆိုရသော် <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>တဏှာ</b> <b>ဥပါဒါန်</b>တို့ ခြံရံထားအပ်သော အကြောင်း<b>သင်္ခါရ</b> <b>ကံ</b>နှင့် အကျိုးပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့၏ အကြောင်းတရားကို စွဲမှီ၍ အကျိုး တရား၏ ဖြစ်နေပုံသဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်သောအခါ အောက်ပါအတိုင်း အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို စတင်၍ သိမ်းဆည်းပါ။</p> <br> <h3>ပဋိသန္ဓေရူပက္ခန္ဓာ</h3> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇရုပ်</b>က အကျိုး တရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇရုပ်</b>က အကျိုး တရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇရုပ်</b>က အကျိုး တရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇရုပ်</b>က အကျိုး တရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ<b>ကမ္မဇ ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကံ</b> = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ကမ္မဇရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ဤသို့လျှင် အကြောင်းနှင့် အကျိုးကို ဆက်စပ်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ရှုပွားပါ။</p> <p>မှတ်ချက်--- <b>အဝိဇ္ဇာ</b> <b>တဏှာ</b> <b>ဥပါဒါန်</b>တို့၌ (၂၀)ဟူသည် <b>ကိလေသဝဋ်</b> <b>မနောဒွါရိက</b> ဇောဝီထိအတွင်း <b>လောဘဇော</b> အသီးအသီး၌ တည်ရှိသော <b>လောဘဒိဋ္ဌိ</b>အုပ်စု နာမ်တရားများကို ဆိုလိုပေသည်။ <b>သင်္ခါရ</b>-<b>ကံ</b>တို့၌ (၃၄) ဟူသည် <b>ကမ္မဝဋ်</b> <b>မနောဒွါရိက</b> ဇောဝီထိအတွင်း <b>မဟာကုသိုလ်ဇော</b> အသီး အသီး၌ တည်ရှိသော <b>သဒ္ဓါပညာ</b>အုပ်စု နာမ်တရား (၃၄)ကို ဆိုလိုသည်။ အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့စဉ်က <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်တွဲနေသည့် ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သည် ဖြစ်ငြားအံ့၊ ထို <b>သင်္ခါရ</b>-<b>ကံ</b>တို့၌ <b>ဥပေက္ခာဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်နေ၍ ပီတိ မပါနိုင်ရကား နာမ်တရား (၃၃) ဖြစ်သည်။ ယခုကဲ့သို့ ရုပ်-နာမ် ကြောင်း-ကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်သူ ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြားယူနိုင်သူ ရှုပွားနိုင်သူတို့သည် ယေဘုယျအားဖြင့် <b>တိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်</b>များသာ ဖြစ်ကြသဖြင့် ဤ၌ <b>တိဟိတ် ပုဂ္ဂိုလ်</b>ကိုသာ စံနမူနာထား၍ ဖော်ပြထားပါသည်။ <b>ဒွိဟိတ်ပုဂ္ဂိုလ်</b>ဖြစ်မူကား နာမ်တရား (၃၃-၃၂)စသည်ဖြင့် သဘောပေါက်ပါလေ။ <b>စိတ္တဇရုပ်</b> <b>ဥတုဇရုပ်</b> <b>အာဟာရဇရုပ်</b>တို့သည် ပဋိသန္ဓေ၏ <b>ဥပါဒ်ကာလ</b> = ဖြစ်ဆဲ အခိုက်၌ မဖြစ်ကြသေးသဖြင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b> တစ်မျိုးသာ ဥပါဒ်ဆဲ ဖြစ်သဖြင့် <b>ကမ္မဇရုပ်</b>များနှင့်သာ အကြောင်း-အကျိုး ဆက်စပ်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရား သိမ်းဆည်းပုံကို ရေးသားတင်ပြထားပါသည်။ သို့သော် ပဋိသန္ဓေ၏ <b>ဌီကာလ</b>မှစ၍ ယင်း<b>ကမ္မဇရုပ်</b>တို့တွင် ပါဝင်သော <b>တေဇောဓာတ်</b> = <b>ဥတု</b> အသီးအသီးသည် ရုပ်၏ <b>ဌီကာလ</b>သို့ ရောက်ရှိလာပြီ ဖြစ်၍ <b>ဥတုဇဩဇဋ္ဌမကရုပ်ကလာပ်</b> အသစ်အသစ်ကို ဖြစ်စေနိုင်ပေပြီ။ ပဋိသန္ဓေနောင် <b>ပထမဘဝင်</b>မှ စ၍ <b>စိတ္တဇရုပ်</b>တို့ကား စတင်ဖြစ်ကြပြီဖြစ်၏။ မိခင် စားမျိုလိုက်သော အစာအာဟာရ၏ ကိုယ်ဝန်သားငယ်၏ ခန္ဓာအိမ် အတွင်းသို့ ပျံ့နှံ့သည့် အချိန်ကာလမှ စ၍ <b>အာဟာရဇရုပ်</b>တို့ကား စတင် ဥပါဒ်ကြလေပြီ။ ထိုကြောင့် ထိုထို အခိုက်အတန့်တို့၌လည်း ဉာဏ်ကို စေလွှတ်၍ ရှုလိုက ရှုပါလေ။</p> <p>အလားတူပင် <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>စသည့် နာမ်ခန္ဓာတို့၌လည်း အကြောင်း တရား ထင်ရှားဖြစ်ခြင်းကြောင့် = ထင်ရှားရှိခြင်းကြောင့် အကျိုးတရားထင်ရှား ဖြစ်ပုံကို ေ့ရှဦးစွာ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်ပါ။ <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ</b> မျက်စိဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်သောအခါမှ အောက်ပါ အတိုင်း အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <br> <h3>ပဋိသန္ဓေ - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကံ</b> = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု</b> = <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၃၀)ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဝတ္ထု</b> = <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၃၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= ကံ-အာရုံ) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>အာရုံ</b> (= ကံ-အာရုံ) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃)ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ဤသို့ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ သို့သော် စာနေကျဉ်းစေရန်အတွက် --- <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (= ၂၀)ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> ဖြစ်၏။ --- ဤသို့ စသော စကားရပ်များကို ချန်လှပ် ထားခဲ့၍ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (= ၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား ဤသို့ စသည်ဖြင့်သာ ဖော်ပြသွားတော့မည် ဖြစ်သည်။ သို့သော် အကြောင်း တရား အကျိုးတရားတို့ကို လက်တွေ့သိမ်းဆည်းရှုပွားရာ၌ကား အထက်ပါ အတိုင်းသာ သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ နည်းမှီးနိုင်ရန်အတွက် အထက်ပါ <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b> <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> ရှုကွက်ကို အတိုရေးနည်းဖြင့် ထပ်မံ တင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <br> <h3>ပဋိသန္ဓေ - ရူပက္ခန္ဓာ (= ကမ္မဇရုပ် = ၃၀)</h3> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုး တရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုး တရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုး တရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုး တရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) ၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3>ပဋိသန္ဓေ - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ</b> = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု</b> = <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၃၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b>က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ<b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <h3>ရှင်းလင်းချက်များ</h3> <p>၁။ ဝတ္ထု --- နာမ်တရားတို့သည် ခန္ဓာငါးပါးရှိသော ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ မှီရာဝတ္ထုရုပ် ရှိပါမှသာလျှင် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားရှိကြ၏။ မှီရာဝတ္ထုရုပ် မရှိပါက ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိကြပေ။ ပဋိသန္ဓေဝေဒနာက္ခန္ဓာ အဝင်အပါ ပဋိသန္ဓေနာမ်တရားစုသည် ပဋိသန္ဓေအခိုက် မိမိနှင့်အတူ ဖြစ်သည့် ဟဒယဝတ္ထုရုပ်ကို မှီ၍သာ ဖြစ်ရ၏။ မမှီရမူ၍ကား မဖြစ်နိုင်။ တစ်ဖန် ယင်း ဟဒယဝတ္ထုရုပ်သည်လည်း မိမိချည်းသက်သက် တစ်ခုချင်း တစ်ခုတည်း မဖြစ်နိုင်၊ ရုပ်ကလာပ်ခေါ်သည့် အုပ်စုအလိုက်သာ ဖြစ်နိုင်၏။ အထူးသဖြင့် မိမိနှင့် ကလာပ်တစ်ခုအတွင်း၌ အတူဖြစ်သော သဟဇာတ စသော ပစ္စယသတ္တိတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးနိုင်သည့် စွမ်းအားရှိသော မိမိနှင့် ကလာပ်တူ ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို မှီတွယ်ခွင့် ရရှိပါမှသာလျှင် ဖြစ်နိုင်၏။ မှီတွယ်ခွင့်ကို မရရှိပါက မဖြစ်နိုင်။ တစ်ဖန် ယင်းဟဒယဒသကကလာပ်သည်လည်း ပဋိသန္ဓေအခိုက်ဝယ် ကာယဒသကကလာပ် ဘာဝဒသက ကလာပ်တို့နှင့် အတူတကွသာ ဖြစ်နိုင်ပေသည်။ သို့ဖြစ်ရကား သုတ္တန်နည်း အရ ---</p> <p><b>ဝတ္ထု နာမ ကရဇကာယော</b> ။ ပ။ <b>သော အတ္ထတော ဘူတာနိ စေဝ ဥပါဒါရူပါနိ စ</b>။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၁။)</p> <p><b>နာမရူပဝဝတ္ထာနဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ နိရဝသေသရူပပရိဂ္ဂဟဿ ဒဿနတ္ထံ ဝတ္ထု နာမ ကရဇကာယောတိ အာဟ၊ န စက္ခာဒီနိ ဆဝတ္ထူနီတိ</b>။ <b>ကရဇကာယဿ ပန ဝတ္ထုဘာဝသာဓနတ္ထံ ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ၊ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓန္တိ သုတ္တံ အာဘတံ</b>။ (မူလဋီ၊၂၊၁၅၇။)</p> <p>ဝတ္ထုမည်သည်ကား ကရဇကာယတည်း။ ပ။ ထိုကရဇကာယဟူသည် ပရမတ္ထတရားကိုယ် အနက်သဘောအားဖြင့် ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်တို့တည်း။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၁။)</p> <p>ဤသို့ ဖွင့်ဆိုထားတော်မူသော အဋ္ဌကထာ ဋီကာ အဖွင့်များနှင့် အညီ ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်အားလုံးကိုပင် ရုပ်တုံး ရုပ်ခဲဟူသော ရုပ်ဃန အတုံးအခဲ ပြိုရေး ရုပ်ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက်ရေးအတွက် ဝတ္ထုရုပ်အရ တရားကိုယ်ကောက်ယူရသည်။ သိမ်းဆည်း ရှုပွားရသည်။ သို့အတွက် ပဋိသန္ဓေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ၏ မှီရာဝတ္ထုရုပ်မှာ အဘိဓမ္မာနည်းအရ ဟဒယဝတ္ထုရုပ် တစ်မျိုးကိုသာ ဧကန်မှီ၍ ဖြစ်သောကြောင့် ဟဒယဝတ္ထုရုပ်တစ်မျိုးကိုသာ အရ ကောက်ယူရသည်။ သုတ္တန်နည်းအရ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်နှင့်တကွရုပ်အမျိုးအစား (၃၀)လုံးကိုပင် ဝတ္ထုရုပ်အရ တရားကိုယ် ကောက်ယူရသည်။ သုတ္တန်နည်းကား အလုပ်လုပ်သော နည်းဖြစ်၏။ ဃနပြိုရေး ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်ရေးကို ရှေးရှူ၍ ရုပ် (၃၀)လုံးကိုပင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားရသည်။ ထိုကြောင့် သုတ္တန်နည်းအရ ဟဒယဝတ္ထုနှင့် တကွ ရုပ်အမျိုးအစား (၃၀) လုံးသည်ပင် ဝတ္ထုရုပ်မည်သည်ဟု မှတ်ပါ။ ယင်း ဝတ္ထုရုပ်ကို မှီတွယ်ခွင့် ရရှိပါမှသာလျှင် ပဋိသန္ဓေဝေဒနာက္ခန္ဓာ ဖြစ်နိုင်ပုံကို သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ မျက်စိဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်အောင် ရှု၍ အကြောင်း တရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ အရာရာတိုင်း၌ နည်းတူပင် မှတ်သားပါ။ ဤရှင်းလင်းချက်နှင့် အညီ --- ဤသို့ သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p><b>ဝတ္ထု</b> = ဟဒယဝတ္ထု (= ၃၀) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေဝေဒနာက္ခန္ဓာ ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဝတ္ထု</b> = ဟဒယဝတ္ထု (= ၃၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <br> <p>၂။ အာရုံ --- ပဋိသန္ဓေနာမ်တရားစုတို့၏ အာရုံမှာ အတိတ်ဘဝ မရဏာသန္နဇော၏ အာရုံ ဖြစ်ကြောင်းကို ရှင်းပြခဲ့ပြီး ဖြစ်၏။ ဝေဒနာသည် ယင်း အာရုံ၏ အရသာကိုပင် ခံစားသည်။ ခံစားစရာ အာရုံ မရှိပါက ခံစားမှု ဝေဒနာ မဖြစ်နိုင်ပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြည့်၍ သဘောပေါက်အောင် ရှုပါ။ အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သော ပုံစံ၌ ဘုရားအား ဆွမ်းလှူသည့် အာရုံကို နမူနာ အဖြစ်ဖြင့် သဘောပေါက်မြန်နိုင်ရန် အတွက်သာ ဖော်ပြထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ကံတရားများမှာ များသောအားဖြင့် တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး တူညီမှု မရှိကြပေ။ အချို့ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ ဒါနကံက အကျိုး ပေးနေ၏။ အချို့ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ သီလကံက အကျိုးပေးနေ၏။ အချို့ပုဂ္ဂိုလ် တို့၌ ဘာဝနာကံက အကျိုးပေးနေ၏။ တစ်ဖန် ဒါနကံ၌လည်း ဆွမ်းလှူသည့် ဒါနကံ သင်္ကန်းလှူသည့် ဒါနကံ စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုး ရှိနိုင်၏။ သီလ ကံ၌လည်း ငါးပါးသီလကံ၊ ရှစ်ပါးသီလကံ၊ ဆယ်ပါးသီလကံ စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုး ရှိနိုင်ပြန်၏။ ဘာဝနာကံ၌လည်း ကသိုဏ်း ဘာဝနာကံ၊ အသုဘ ဘာဝနာကံ၊ အာနာပါန ဘာဝနာကံ၊ မေတ္တာ ဘာဝနာကံ၊ ဝိပဿနာဘာဝနာ ကံ စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုး ရှိနိုင်ပြန်၏။ ထိုသို့ ကံအမျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်ရကား အတိတ်ဘဝ မရဏာသန္နဇော၏ အာရုံ၊ ပစ္စုပ္ပန် ပဋိသန္ဓေ ဘဝင် စုတိတို့၏ အာရုံသည်လည်း အမျိုးမျိုးပင် ဖြစ်နိုင်သည်။ အတိတ်ဘဝ မရဏာသန္နဇော၏ အာရုံ၊ လက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန် ပဋိသန္ဓေ၏ အာရုံကို ပုံစံမှန် သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာဖြင့် သိမြင်အောင် သိမ်းဆည်းပြီးပါမှ ထိုခံစားစရာ အာရုံရှိပါမှ ပဋိသန္ဓေအခိုက် ခံစားမှု ဝေဒနာ ဖြစ်ပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို ဤသို့ သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p><b>အာရုံ</b> (= ကံ-အာရုံ) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေဝေဒနာက္ခန္ဓာ ဖြစ်၏။</p> <p><b>အာရုံ</b> (= ကံ-အာရုံ) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <br> <p>၃။ ဖဿ --- <b>ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာ သမုဒယော</b> = ဖဿဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဝေဒနာဖြစ်၏။ --- ဤသို့ ဟောတော်မူခြင်းမှာ ဖဿကို ဦးတည်၍ ပဓာနနည်းအားဖြင့် ဟောတော်မူခြင်း ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ပါ။ ပဋ္ဌာန်း ဒေသနာတော်မြတ်၌ကား ဤသို့လာရှိ၏။</p> <p><b>စတ္တာရော ခန္ဓာ အရူပိနော အညမညံ သဟဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော</b>။</p> <p><b>စတ္တာရော ခန္ဓာ အရူပိနော အညမညံ နိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော</b>။ (ပဋ္ဌာန၊၁၊၅။)</p> <p>နာမ်ခန္ဓာလေးပါးသည် အချင်းချင်း သဟဇာတပစ္စယသတ္တိ နိဿယပစ္စယသတ္တိတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။(ပဋ္ဌာန၊၁၊၅။) ဤသို့ စသည်ဖြင့် အပြည့် အစုံ ဟောကြားထားတော်မူ၏။ နာမ်တရားတို့သည် အချင်းချင်း ကျွန်း ကိုင်းမှီ ကိုင်းကျွန်းမှီ ---ဟူ၏သို့ အချင်းချင်း မှီလျက် ကျေးဇူးပြုနေကြသည်သာ ဖြစ်သည်။ သို့သော် အာဟာရတစ်ခုကို စားသုံးသောအခါ များများ ဝါးနိုင်လျှင် ရသဓာတ်ရည် ပို၍ ထွက်လာသဖြင့် ခံစားမှု အရသာ ပိုလာနိုင် သကဲ့သို့ စိတ္တက္ခဏတစ်ခု အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ၍ ဖြစ်ပေါ်နေကြသော နာမ်တရားတို့တွင်လည်းကောင်း, စိတ္တက္ခဏခြားနေသည့် နာမ်တရားတို့တွင် လည်းကောင်း ဖဿက အာရုံကို ကြိတ်ခြေပေးပါက ဖဿက အသိစိတ်နှင့် အာရုံကို ဆက်သွယ်ပေးပါက ပွတ်ချုပ်ထိခိုက်ပေးပါက အာရုံ၏ ရသဓာတ်ရည်များကို ဝေဒနာ၏ ခံစားမှုမှာ ပို၍ ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် ရှိလာ၏။ သို့အတွက် ဖဿကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်သည်ဟု ပဓာနနည်းအားဖြင့် ဟောတော်မူခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဖဿကား မိမိဖဿတစ်ခုတည်း ဖြစ်နိုင်သည့် အစွမ်း သတ္တိ မရှိ၊ ကျန်ယှဉ်ဖက် သမ္ပယုတ်တရားတို့က ဝိုင်းဝန်း၍ သဟဇာတ နိဿယစသော ပစ္စယသတ္တိတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးပါမှသာလျှင် ကျန်သမ္ပယုတ်တရားတို့နှင့် အတူယှဉ်တွဲ၍သာ ဖြစ်နိုင်သည်။ ထိုကြောင့် တစ်နွယ်ငင် တစ်စင်ပါဟူ၏သို့ ဖဿဟု ဆိုလိုက်လျှင် ယှဉ်ဖက် သမ္ပယုတ်တရားတို့လည်း ပါဝင်သည်ဟု မှတ်ပါ။</p> <p>လိုရင်းမှတ်သားရန် --- စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော ယှဉ်ဖက် သမ္ပယုတ်တရားစုတို့တွင် နာမ်တရား တစ်လုံးသည် အကျိုးတရား ဖြစ်ပါက = နာမ်တရား တစ်လုံးကို အကျိုးတရား၏ အဖြစ်ယူ၍ ရှုပါက ကြွင်းကျန်သော နာမ်တရားတို့မှာ အကြောင်းတရားတို့ ဖြစ်ကြသည်။ဤကား လိုရင်း မှတ်သားထားရန်တည်း။ ဤ ဝေဒနာက္ခန္ဓာကို နည်းမှီး၍ ကျန်နာမ်ခန္ဓာတို့၌လည်း သဘောပေါက်ပါလေ။ နာမ်တရားတို့၏ စိတ္တက္ခဏခြား၍ ကျေးဇူးပြုပုံကား နောက်တွင် ထင်ရှားလတ္တံ့။ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် နာမ်တရားတို့၏ အချင်းချင်း တစ်ခုသည် တစ်ခုအား, တစ်နည်း --- ဖဿ စသော နာမ်တရား အများစုက ဝေဒနာအား, တစ်နည်း --- သညာက္ခန္ဓာ သင်္ခါရက္ခန္ဓာ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ သုံးပါးတို့က ဝေဒနာက္ခန္ဓာအား သဟဇာတ အညမည နိဿယစသော ပစ္စယသတ္တိတို့ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပုံ, တစ်ခုသည် တစ်ခုကို မှီ၍ဖြစ်ပုံ, တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်နေပုံ သဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်ပါ ရှုပါ။ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်သောအခါမှ အကြောင်း တရား အကျိုးတရားတို့ကို ဤသို့ သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p><b>ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ ဖြစ်သည်။</p> <p><b>ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>ပဋိသန္ဓေ - သညာက္ခန္ဓာ</h3> <h4>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</h4> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (= ၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေသညာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (= ၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေသညာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (= ၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေသညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေသညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု</b> (= ၃ = ၃၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေသညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= ကံ-အာရုံ) က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေသညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>ဖဿ</b> (= ၃၄ - သညာ = ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေသညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>ပဋိသန္ဓေ - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</h3> <h4>(ပထမနည်း - စေတနာကို ကောက်ပါ။)</h4> <h4>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</h4> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (= ၂၀)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (= ၂၀)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (= ၂၀)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု</b> (= ၃ = ၃၀)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= ကံ-အာရုံ) က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၈။ <b>ဖဿ</b> (= ၃၄ - စေတနာ = ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>ဤနည်း၌ သင်္ခါရက္ခန္ဓာ- အရ စေတနာကိုသာ အရကောက်ယူထားသည့် ပဓာနနည်းတည်း။ ပရမတ္ထဓာတ်သား မကြွင်းမကျန်ရအောင် နောက် တစ်နည်း ထပ်မံ ဖော်ပြအပ်ပါသည်။</p> --- <h3>ပဋိသန္ဓေ - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</h3> <h4>(ဒုတိယနည်း စေတသိက် - ၃၁ - ကောက်ယူပါ။)</h4> <h4>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</h4> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု</b> (= ၃ = ၃၀)က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= ကံ-အာရုံ) က အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၈။ ကျန်နာမ်ခန္ဓာသုံးပါးက အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>မှတ်ချက် --- ပဋိသန္ဓေ နာမ်တရား (၃၄)တို့တွင် ဝေဒနာ, သညာ, ဝိညာဏ် နှုတ်လိုက်သော် ဖဿ စေတနာ ဦးဆောင်သည့် စေတသိက် (၃၁)လုံး ကျန်၏။ ဤ ဒုတိယနည်း၌ ယင်း (၃၁)လုံးသော စေတသိက်တို့သည် သင်္ခါရက္ခန္ဓာဟူသော အမည်ကို ရရှိကြ၏။ အကျိုးတရားဘက်၌ တည်နေကြ၏။ ယင်း ဖဿ စေတနာ ဦးဆောင်သည့် သင်္ခါရက္ခန္ဓာ၏ ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားကို ရှာဖွေသော် - <b>သေသခန္ဓတ္တယပဒဋ္ဌာနာ</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၉၂။)ဟူသော သင်္ခါရက္ခန္ဓာ၏ ပဒဋ္ဌာန်နှင့် အညီ ဝေဒနာ သညာ ဝိညာဏ်ဟူသော ကျန်နာမ်ခန္ဓာသုံးပါးသည် အကြောင်းတရား ဖြစ်သည်။ အနီးစပ်ဆုံး ပဒဋ္ဌာန် အကြောင်းတရားတည်း။ ဤဒုတိယနည်း ရှုကွက်ကို ရှုခြင်းသည် ဖဿသည် နာမ်ခန္ဓာတို့၏ အကြောင်းတရား ဖြစ်ခဲ့သော် ယင်းဖဿ၌လည်းကောင်း, သင်္ခါရက္ခန္ဓာ အမည်ရသော ကျန်စေတသိက် တရားစု၌လည်းကောင်း အကြောင်းတရား မရှိတော့ပြီလောဟု မေးဖွယ်ရာ ရှိ၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းလိုသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ နောက်၌လည်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာကို နှစ်မျိုးခွဲ၍ ရှုကွက်ကို ဖော်ပြရာ၌ နည်းတူ မှတ်ပါ။</p> --- <h3>ပဋိသန္ဓေ - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</h3> <h4>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</h4> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၁) ပါး</h4> <p>၆။ <b>နာမ် + ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p><b>နာမ်</b> = ယှဉ်ဖက်စေတသိက် = ၃၃။</p> <p><b>ရုပ်</b> = မှီရာဝတ္ထုရုပ် (= ၃ = ၃၀) + (အာရုံရုပ်တည်း)</p> <p>မှတ်ချက် --- နာမ်ဟူသည် ဝိညာဏက္ခန္ဓာနှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲဖြစ်သည့် စေတသိက် တရားစုတည်း။ ဤ ပဋိသန္ဓေ အခိုက်၌ကား ယင်း ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်နှင့် အတူယှဉ်တွဲဖြစ်သည့် စေတသိက် (၃၃)ကို ဆိုလိုသည်။ အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ဥပေက္ခာဝေဒနာနှင့် ယှဉ်လျက် ပဋိသန္ဓေတည်နေခဲ့သူ ဖြစ်ပါမူ ပီတိ မယှဉ်နိုင်သဖြင့် နာမ်တရားအရ စေတသိက် (၃၂)ဖြစ်သည်။ ရုပ်ဟူသည် မှီရာဝတ္ထုရုပ်နှင့် အာရုံရုပ်တည်း။ ဤ၌ကား ပဋိသန္ဓေ နာမ်တရားစု၏ အာရုံဖြစ်သည့် ကံ-ကမ္မနိမိတ်-ဂတိနိမိတ် ဟူသော အာရုံသုံးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အာရုံသည် ရူပါရုံဖြစ်မူ ယင်းရူပါရုံသည် အာရုံရုပ်တည်း။ သဒ္ဒါရုံဖြစ်မူ ယင်းသဒ္ဒါရုံသည် အာရုံရုပ်တည်း။ ဤသို့စသည်ဖြင့် သိရှိ ပါလေ။ တစ်ဖန် -- <b>နာမရူပသမုဒယာ ဝိညာဏသမုဒယော</b> (သံ၊၂၊၅၃။) = နာမ်ရုပ် ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏ --- ဟူသော ဒေသနာတော်များ ရှိသကဲ့သို့ <b>ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ</b>။ (အဘိ၊၂၊၁၄၂။) = ဝိညာဏ် ဖြစ်ခြင်းကြောင့် နာမ်ရုပ် ဖြစ်၏ --- ဟူသော ဒေသနာတော်များသည်လည်း ရှိသည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကြောင့် ဝိညာဏ်နှင့် နာမ်ရုပ်တို့သည် အချင်းချင်း အပြန်အလှန် ကျေးဇူးပြုနေကြသော တရားတို့သာ ဖြစ်ကြသည်ဟု မှတ်သားပါလေ။ ဤ၌ကား ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် နာမ်ရုပ်ကြောင့် ဝိညာဏ် = ဝိညာဏက္ခန္ဓာဖြစ်ပုံ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုး တရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်ပေသည်။ ဤ ရှင်းလင်းချက်များအရ ဝတ္ထု + အာရုံ + ဖဿဟူသော အကြောင်းတရားနှင့် နာမ်ရုပ်ဟူသော အကြောင်းတရားတို့မှာ စကားလုံးသာ ကွဲပြားသော်လည်း ပရမတ္ထတရားကိုယ်ဓာတ်သား အနက်သဘောသွားအားဖြင့်မူကား အတူတူပင် ဖြစ်သည်ဟု သဘောပေါက်ပါလေ။ ရှုကွက်မှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p><b>နာမ်ရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပဋိသန္ဓေ ဝိညာဏက္ခန္ဓာဖြစ်၏။</p> <p><b>နာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ ပဋိသန္ဓေ ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>တစ်ဖန် ပဋိသန္ဓေနောင် ဘဝင် (၁၅)ကြိမ် သို့မဟုတ် (၁၆)ကြိမ် ဖြစ်၍ ယင်း ဘဝင်၏ နောင်၌ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း တစ်ကြိမ်၊ ဘဝနိကန္တိက လောဘ ဇော (= ဘဝသစ်ကို တွယ်တာ မက်မောသော လောဘဇော) ခုနစ်ကြိမ် ဟူသော ဝီထိစိတ်အစဉ်များသည် စတင်၍ ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ထိုတွင် ပထမ ဘဝင်စသော ဘဝင်စိတ်များ အခိုက်၌ စိတ္တဇရုပ်များ ဥတုဇရုပ်များ ဖြစ်လာ ကြပြီဖြစ်၏။ ပဋိသန္ဓေ၏ ဌီကာလမှ စ၍ ဥတုဇရုပ်များ စတင်ဖြစ်ကြောင်း အဆိုအမိန့်များလည်း ကျမ်းဂန်များ၌ လာရှိသည်သာ ဖြစ်သည်။ အာဟာရဇရုပ်များကား အမိစားမျိုလိုက်သော အစာအာဟာရများသည် ကိုယ်ဝန် သားငယ်၏ ခန္ဓာအိမ်အတွင်းသို့ ပျံ့နှံ့သည့် အချိန်ကာလကစ၍ ဖြစ်ပေါ် ကြ၏။ သို့အတွက် ပဋိသန္ဓေနောင် ဘဝင်ခန္ဓာငါးပါးကို အကြောင်း-အကျိုး စပ်၍ ရှုလို သိမ်းဆည်းလိုပါက အောက်တွင် ဆက်လက်ဖော်ပြမည့် ဘဝင် ခန္ဓာငါးပါး ရှုကွက်တွင် အာဟာရဇရုပ်ကို ချန်လှပ်၍ ရှုပါ။ ဘဝနိကန္တိက လောဘဇောဝီထိ၌ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းကို နောက်တွင် တင်ပြမည့် မနောဒွါရ ဝီထိများ၏ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း ခန္ဓာငါးပါး ရှုကွက်ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝနိကန္တိက လောဘဇော ခန္ဓာငါးပါး ရှုကွက်ကို နောက်တွင် ရေးသားတင်ပြမည့် မနောဒွါရဝီထိ လောဘဇော ရှုကွက်ကိုလည်းကောင်း နည်းမှီ၍ ရှုပါလေ။ ယခုအခါ၌ အသင်သူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်နေဆဲ ဘဝင်ခန္ဓာငါးပါး ရှုကွက်ကို ရေးသားတင်ပြပေအံ့။</p> --- <h3>ဘဝင် ခန္ဓာငါးပါး</h3> <p>၁။ လက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန်ဘဝင်၏ မှီရာ ဟဒယ၌ တည်ရှိသော ရုပ်ကလာပ် (၆)မျိုး ရုပ်အမျိုးအစား (၅၄)သည် <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>တည်း။ (ဘဝင်၏ အာရုံသည် ရုပ်တရားဖြစ်ပါက ယင်းရုပ်တရားကိုပါ ထပ်ထည့်ပါ။)</p> <p>၂။ ဘဝင်နာမ်တရား (၃၄)လုံးမှ ဝေဒနာသည် <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၃။ ဘဝင်နာမ်တရား (၃၄)လုံးမှ သညာသည် <b>သညာက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> <p>၄။ ဘဝင်နာမ်တရား (၃၄)လုံးမှ စေတနာသည် <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။(ပထမနည်း။)</p> <p>ဘဝင်နာမ်တရား (၃၄)လုံးမှ ကျန်စေတသိက် (၃၁)သည် <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။ (ဒုတိယနည်း။)</p> <p>၅။ ဘဝင်နာမ်တရား (၃၄)လုံးမှ အသိစိတ်ဝိညာဏ်သည် <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b> မည်၏။</p> --- <h3>ဘဝင် - ရူပက္ခန္ဓာ</h3> <h4>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</h4> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် (ကမ္မဇရုပ်) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် (ကမ္မဇရုပ်) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် (ကမ္မဇရုပ်) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် (ကမ္မဇရုပ်) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် (ကမ္မဇ ရုပ်) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၆။ <b>စိတ်</b>က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် (စိတ္တဇရုပ်) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၇။ <b>ဥတု</b>က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် (ဥတုဇရုပ်) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၈။ <b>အာဟာရ</b>က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် (အာဟာရဇရုပ်) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>ဘဝင် - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <h4>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</h4> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု</b> (= ၆ = ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= ကံ-အာရုံ) က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>ဖဿ</b> ---</p> <p>(က) ရှေးရှေး <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) နောက်နောက် <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃) က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>မှတ်ချက် --- ရှေးရှေး ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ (၃၄)ဟူသည် မိမိ သိမ်းဆည်း ရှုပွားနေသော ဘဝင်၏ ရှေး၌ ကပ်လျက်ရှိသော အနန္တရဘဝင် တည်း။ အနန္တရ အကြောင်းတရားတည်း။ နောက်နောက်သော ဘဝင် မနောသမ္ဖဿဟူသည် မိမိသိမ်းဆည်း ရှုပွားနေသော ဘဝင်တည်း။ ဝေဒနာက္ခန္ဓာသည် အကျိုးတရားဘက်၌ တည်ရှိလျှင် ယင်းဝေဒနာကို နှုတ်လိုက်ပါက --- (၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃) ဖြစ်သည်။ ဘဝင်သညာက္ခန္ဓာ စသည်တို့၌လည်း နည်းတူ မှတ်သားပါလေ။</p> --- <h3>ဘဝင် - သညာက္ခန္ဓာ</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ --- ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံးတူသည်။</p> <p>၈။ <b>ဖဿ</b> ---</p> <p>(က) ရှေးရှေး <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) နောက်နောက် <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄ - သညာ = ၃၃) က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>ဘဝင် - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (စေတနာ - ပ -)</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ - ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံးတူသည်။</p> <p>၈။ <b>ဖဿ</b> ---</p> <p>(က) ရှေးရှေး <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) နောက်နောက် <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄ - စေတနာ = ၃၃) က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>ဘဝင် - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (၃၁ - ကောက်ပါ- ဒု -)</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ --- ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံးတူသည်။</p> <p>၈။ <b>ဖဿ</b> ---</p> <p>(က) ရှေးရှေး <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) ကျန်နာမ်ခန္ဓာသုံးပါးက အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>ဘဝင် - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ အတိတ်အကြောင်းတရားငါးပါး ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် တူသည်။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၂) ပါး</h4> <p>၆။ ရှေးရှေး <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင် ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>နာမ်+ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ ဘဝင်ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p><b>နာမ်</b> = ယှဉ်ဖက် စေတသိက် = ၃၃ တည်း။</p> <p><b>ရုပ်</b> = မှီရာဝတ္ထုရုပ်နှင့် (အာရုံရုပ်တည်း။)</p> --- <h3>ရူပါရုံ (= အရောင်) လိုင်း - ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ခန္ဓာငါးပါး</h3> <p>၁။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၏ မှီရာ ဟဒယ၌ရှိသော ရုပ် (၅၄)မျိုးနှင့် ရူပါရုံက <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>။</p> <p>၂။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း - နာမ်တရား (၁၁)လုံးမှ ဝေဒနာက <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>။</p> <p>၃။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း - နာမ်တရား (၁၁)လုံးမှ သညာက <b>သညာက္ခန္ဓာ</b>။</p> <p>၄။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း - နာမ်တရား (၁၁)လုံးမှ စေတနာက <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>။(ပထမနည်း။)</p> <p>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း - နာမ်တရား (၁၁)လုံးမှ ကျန်စေတသိက် (၈)လုံးက <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b> (ဒု)။</p> <p>၅။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း - နာမ်တရား (၁၁)လုံးမှ အသိစိတ်ဝိညာဏ်က <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>။</p> --- <h3>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း (= ဆင်ခြင်) - ရူပက္ခန္ဓာ</h3> <h4>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</h4> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၆။ <b>စိတ်</b>က အကြောင်းတရား၊ စိတ္တဇရုပ် ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>ဥတု</b>က အကြောင်းတရား၊ ဥတုဇရုပ် ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>အာဟာရ</b>က အကြောင်းတရား၊ အာဟာရဇရုပ် ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> --- <h3>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း = ဆင်ခြင် - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၁။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၆ = ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>အာရုံ</b> (= ရူပါရုံ )က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဖဿ</b> ---</p> <p>(က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁ - ဝေဒနာ = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> --- <h3>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း (= ဆင်ခြင်) - သညာက္ခန္ဓာ</h3> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၁။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>အာရုံ</b> (= ရူပါရုံ)က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဖဿ</b> --</p> <p>(က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁ - သညာ = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း (= ဆင်ခြင်) - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (စေတနာ - ပ -)</h3> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၁။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>အာရုံ</b> (= ရူပါရုံ)က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဖဿ</b> --</p> <p>(က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁ - စေတနာ = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း (= ဆင်ခြင်) - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (၈-လုံး - ဒု)</h3> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၁။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ ဆင်ခြင် သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>အာရုံ</b> (= ရူပါရုံ)က အကြောင်းတရား၊ ဆင်ခြင် သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဖဿ</b> ---</p> <p>(က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ဆင်ခြင် သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) ကျန်နာမ်ခန္ဓာသုံးပါးက အကြောင်းတရား၊ ဆင်ခြင် သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း (= ဆင်ခြင်) - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</h3> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၂) ပါး</h4> <p>၁။ <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ဆင်ခြင် ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>နာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ ဆင်ခြင် ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p><b>နာမ်</b> = ယှဉ်ဖက် စေတသိက် = ၁၀။</p> <p><b>ရုပ်</b> = ဟဒယဝတ္ထု (= ၅၄)နှင့် ရူပါရုံ။</p> --- <h3>ရူပါရုံ (= အရောင်)လိုင်း - စက္ခုဝိညာဏ် = မြင်သိ -ခန္ဓာငါးပါး</h3> <p>၁။ <b>စက္ခုဝတ္ထု</b> (= ၆ = ၅၄-မျိုးသော မှီရာရုပ်တရား)နှင့် <b>ရူပါရုံ</b>က <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>။</p> <p>၂။ စက္ခုဝိညာဏ် - နာမ်တရား (၈)လုံးမှ ဝေဒနာက <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>။</p> <p>၃။ စက္ခုဝိညာဏ် - နာမ်တရား (၈)လုံးမှ သညာက <b>သညာက္ခန္ဓာ</b>။</p> <p>၄။ စက္ခုဝိညာဏ် - နာမ်တရား (၈)လုံးမှ စေတနာက <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>။ (ပ)</p> <p>စက္ခုဝိညာဏ် - နာမ်တရား (၈)လုံးမှ ကျန်စေတသိက် (၅)လုံးက <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>။ (ဒု)</p> <p>၅။ စက္ခုဝိညာဏ် - နာမ်တရား (၈)လုံးမှ အသိစိတ်ဝိညာဏ်က <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>။</p> --- <h3>စက္ခုဝိညာဏ် (= မြင်သိ) - ရူပက္ခန္ဓာ</h3> <h4>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</h4> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၆။ <b>စိတ်</b>က အကြောင်းတရား၊ စိတ္တဇရုပ် ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>ဥတု</b>က အကြောင်းတရား၊ ဥတုဇရုပ် ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>အာဟာရ</b>က အကြောင်းတရား၊ အာဟာရဇရုပ် ရူပက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> --- <h3>စက္ခုဝိညာဏ် (= မြင်သိ) - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <h4>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</h4> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (= ၂၀)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) ၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၅) ပါး</h4> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = စက္ခုဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= ရူပါရုံ)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၈။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈ - ဝေဒနာ = ၇)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၉။ <b>အာလောက</b> (= အရောင်အလင်း)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၁၀။ <b>မနသိကာရ</b> (= ဆင်ခြင် = ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p><b>မနသိကာရ</b> --- မနသိကာရဟူသည်မှာ ဤ၌ အာရုံ (= ရူပါရုံ)ကို နှလုံးသွင်းမှု = ဆင်ခြင်မှု = ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းတည်း။ ယင်းကို <b>ဝီထိပဋိပါဒကမနသိကာရ</b>ဟု အဋ္ဌကထာဆရာမြတ်တို့က ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲတော်မူကြသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇၇။) ဝီထိစိတ်တို့ ဖြစ်ပေါ်လာအောင် အာရုံကို နှလုံးသွင်းတတ် ရယူတတ်သော ဝီထိစိတ်တို့၏ အခြေခံအကြောင်းရင်း တရားစုတည်း။</p> <p><b>အာလောက</b> --- အာလောက = အရောင်အလင်းဟူသည် (၁) လ ရောင်, (၂) နေရောင်, (၃) မီးရောင်, (၄) ပညာရောင်ဟူသော အင်္ဂုတ္တိုရ် ပါဠိတော် စတုက္ကနိပါတ် <b>အာဘာသုတ္တန်</b> စသည်တို့၌ လာရှိသော အရောင် လေးမျိုးလုံးသည်ပင် ဤ၌ အာလောက မည်ပေသည်။ ယခုကဲ့သို့ မျက်စိကို မှိတ်၍ ထိုင်လျက် တရားနှလုံးသွင်းခိုက်၌ အထူးသဖြင့် ဉာဏ်အရောင် အလင်းမှာ ပို၍ အရေးကြီးလှ၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်း မရှိပါက ရုပ်ကလာပ်တို့ကိုလည်းကောင်း, ရုပ်ကလာပ်တို့၏ အရောင်အဆင်းကိုလည်းကောင်း, ပရမတ် ရုပ်တရားတို့ကိုလည်းကောင်း, ပရမတ် နာမ်တရားတို့ကို လည်းကောင်း မမြင်နိုင်ပေ။ ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြစ်ခိုက် မဟုတ်လျှင် သို့မဟုတ် စွမ်းအင်ပြည့်ဝသော သမထဘာဝနာ ဝိပဿနာဘာဝနာကို နှလုံးသွင်းခိုက် မဟုတ်လျှင် ပကတိ မံသမျက်စိဖြင့် ရူပါရုံကို မြင်ခိုက်၌ လရောင် နေရောင် မီးရောင်ဟူသော အရောင်အလင်းသုံးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသည် စက္ခု ဝိညာဏ် နာမ်တရားစု၏ အကြောင်းတရား ဖြစ်ပေသည်။ စက္ခုဝိညာဏ်၏ အကြောင်းတရားများကို အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာ၌ (၄)မျိုး ဖော်ပြထား၏။</p> <p>(အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၂၁။) စက္ခုသမ္ဖဿဟူသော အကြောင်းတရားကို ထည့်သွင်း၍ မဖွင့်ဆိုထားပေ။ သို့သော် -- <b>ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာသမုဒယော</b>။ (သံ၊၂၊၄၉၊၊) = ဖဿဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏။ --- ဤသို့ စသော ဒေသနာတော်များနှင့် အညီ ဤ၌ စက္ခုသမ္ဖဿကိုပါ ထည့်သွင်း၍ ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်း တရားများကို (၅)မျိုး ဖော်ပြထားပါသည်။</p> --- <h3>စက္ခုဝိညာဏ် (= မြင်သိ) - သညာက္ခန္ဓာ</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ ၉။ ၁၀။ အကြောင်းတရားတို့သည် ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံး တူညီကြသည်။</p> <p>၈။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈ - သညာ = ၇)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>စက္ခုဝိညာဏ် (= မြင်သိ) - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (စေတနာ - ပ -)</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ ၉။ ၁၀။ အကြောင်းတရားတို့သည် ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံး တူညီကြသည်။</p> <p>၈။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈ - စေတနာ = ၇)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>စက္ခုဝိညာဏ် (= မြင်သိ) - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (၅-လုံးယူပါ။ - ဒု -)</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ ၉။ ၁၀။ အကြောင်းတရားတို့သည် ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံး တူညီကြသည်။</p> <p>၈။ ကျန်နာမ်ခန္ဓာ (၃)ပါးက အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> --- <h3>စက္ခုဝိညာဏ် (= မြင်သိ) - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</h3> <p>၁။၂။ ၃။ ၄။ ၅။ အတိတ်အကြောင်းတရားတို့သည် ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံး တူညီကြသည်။</p> <h4>ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၃) ပါး</h4> <p>၆။ <b>နာမ်+ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၇။ <b>အာလောက</b>က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၈။ <b>မနသိကာရ</b> (= ဆင်ခြင် = ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ မြင်သိ ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p><b>နာမ်</b> = ယှဉ်ဖက် စေတသိက် (၇)လုံး။</p> <p><b>ရုပ်</b> = မှီရာဝတ္ထုရုပ် (= ၅၄) နှင့် ရူပါရုံ။</p> <p>(ယှဉ်ဖက် စေတသိက် ခုနစ်လုံး၌ ဖဿလည်း ပါဝင်၏။)</p> --- <h3>ရူပါရုံ (= အရောင်) လိုင်း - သမ္ပဋိ စ္ဆိုင်း = လက်ခံ ခန္ဓာငါးပါး</h3> <p>၁။ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၏ မှီရာ ဟဒယဝတ္ထုနှင့် တကွသော ရုပ် (၅၄)မျိုးနှင့် ရူပါရုံက <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>။</p> <p>၂။ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမ်တရား (၁၁)လုံးမှ ဝေဒနာက <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>။</p> <p>၃။ သမ္ပဋိ စ္ဆိုင်းနာမ်တရား (၁၁)လုံးမှ သညာက <b>သညာက္ခန္ဓာ</b>။</p> <p>၄။ သမ္ပဋိ စ္ဆိုင်းနာမ်တရား (၁၁)လုံးမှ စေတနာက <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>။ (ပထမ နည်း။)</p> <p>သမ္ပဋိ စ္ဆိုင်းနာမ်တရား (၁၁)လုံးမှ ကျန်စေတသိက် (၈)လုံးက <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>။ (ဒုတိယနည်း။)</p> <p>၅။ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမ်တရား (၁၁)လုံးမှ အသိစိတ်ဝိညာဏ်က <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>။</p> <p>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ရူပက္ခန္ဓာကို ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း - ရူပက္ခန္ဓာနှင့် နည်းတူရှုပါ။</p> <h3><b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> (= လက်ခံ) - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ ကံ = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၀) (= ၁၁ - ဝေဒနာ = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> (= လက်ခံ) - သညာက္ခန္ဓာ</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ -- ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် နည်းတူရှုပါ။</p> <p>၈။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၀) (= ၁၁ - သညာ = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> (= လက်ခံ) - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (စေတနာ - ပ -)</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ -- ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် နည်းတူရှုပါ။</p> <p>၈။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၀) (= ၁၁ - စေတနာ = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> (= လက်ခံ) - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (၈-လုံး - ဒု -)</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ - ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် နည်းတူရှုပါ။</p> <p>၈။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) ကျန်နာမ်ခန္ဓာသုံးပါးက အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> (= လက်ခံ) - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</h3> <p>၁။၂။ ၃။ ၄။ ၅။ အတိတ်အကြောင်းတရားများကို ဝေဒနာက္ခန္ဓာအတိုင်း ရှုပါ။</p> <p>၆။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> နာမ်+ရုပ်က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>နာမ် = <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>စိတ်နှင့် ယှဉ်ဖက် စေတသိက် (၁၀)တည်း။</p> <p>ရုပ် = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ်နှင့် တကွသော ရုပ် (၅၄)နှင့် <b>ရူပါရုံ</b>တည်း။</p> <h3><b>ရူပါရုံ</b> (= အရောင်) လိုင်း - <b>သန္တီရဏ</b> (= စုံစမ်း) ခန္ဓာငါးပါး</h3> <p>၁။ <b>သန္တီရဏ</b>၏ မှီရာ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>နှင့် တကွသော ရုပ် (၅၄)မျိုးနှင့် <b>ရူပါရုံ</b>က ရူပက္ခန္ဓာ။</p> <p>၂။ <b>သန္တီရဏ</b> နာမ်တရား (၁၂)လုံးမှ ဝေဒနာက ဝေဒနာက္ခန္ဓာ။</p> <p>၃။ <b>သန္တီရဏ</b> နာမ်တရား (၁၂)လုံးမှ သညာက သညာက္ခန္ဓာ။</p> <p>၄။ <b>သန္တီရဏ</b> နာမ်တရား (၁၂)လုံးမှ စေတနာက သင်္ခါရက္ခန္ဓာ။ (ပ)</p> <p><b>သန္တီရဏ</b> နာမ်တရား (၁၂)လုံးမှ ကျန်စေတသိက် (၉)လုံးက သင်္ခါရက္ခန္ဓာ။ (ဒု)</p> <p>၅။ <b>သန္တီရဏ</b> နာမ်တရား (၁၂)လုံးမှ အသိစိတ် ဝိညာဏ်က ဝိညာဏက္ခန္ဓာ။</p> <p>မှတ်ချက် --- <b>သန္တီရဏ</b>သည် <b>သောမနဿဝေဒနာ</b>နှင့် ယှဉ်သော် နာမ်တရား (၁၂)လုံး ဖြစ်၏။ <b>ပီတိ</b>ယှဉ်၏။ ဥပေက္ခာ ဝေဒနာနှင့် ယှဉ်သော် နာမ်တရား (၁၁) ဖြစ်၏။ <b>ပီတိ</b>မယှဉ်။ <b>ဇော</b>၌ <b>ပီတိ</b>ယှဉ်သော် <b>သန္တီရဏ</b>၌ လည်း <b>ပီတိ</b>ယှဉ်တတ်၏။ <b>သန္တီရဏရူပက္ခန္ဓာ</b>ကို <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းရူပက္ခန္ဓာ</b> အတိုင်း ရှုပါ။</p> <h3><b>သန္တီရဏ</b> (= စုံစမ်း) - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ ကံ = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ ကမ္မသတ္တိက အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>သန္တီရဏမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁) (= ၁၂ - ဝေဒနာ = ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>သန္တီရဏ</b> (= စုံစမ်း) - သညာက္ခန္ဓာ</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ --- ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံးတူသည်။</p> <p>၈။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> သညာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>သန္တီရဏမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁^၁၀) (= ၁၂ - သညာ = ၁၁^ ၁၁ - သညာ = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>သန္တီရဏ</b> (= စုံစမ်း) - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (စေတနာ - ပ -)</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ -- ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံးတူသည်။</p> <p>၈။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာကအကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>သန္တီရဏမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁^၁၀) (= ၁၂ - စေတနာ =၁၁^ ၁၁ - စေတနာ = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>သန္တီရဏ</b> (= စုံစမ်း) - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (၉ ^၈ - ဒု -)</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ ၆။ ၇။ -- ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံးတူသည်။</p> <p>၈။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာကအကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) ကျန်နာမ်ခန္ဓာသုံးပါးက အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>သန္တီရဏ</b> (= စုံစမ်း) - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ -- ဝေဒနာက္ခန္ဓာနှင့် အားလုံးတူသည်။</p> <p>၆။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာကအကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>သန္တီရဏ</b> နာမ်+ရုပ်က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>နာမ် = ယှဉ်ဖက် စေတသိက် (<b>သောမနဿ</b> ဖြစ်လျှင် - ၁၁။ ဥပေက္ခာ ဖြစ်လျှင် - ၁၀)။</p> <p>ရုပ် = မှီရာ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ်နှင့်တကွသော (၅၄)မျိုးသောရုပ်နှင့် <b>ရူပါရုံ</b>။</p> <h3><b>ရူပါရုံ</b> (အရောင်) လိုင်း - <b>ဝုဋ္ဌော</b> (= ဆုံးဖြတ်) ခန္ဓာငါးပါး</h3> <p>၁။ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၏မှီရာ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ်နှင့် တကွသော (၅၄)မျိုးသောရုပ်နှင့် <b>ရူပါရုံ</b>က ရူပက္ခန္ဓာ။</p> <p>၂။ <b>ဝုဋ္ဌောနာမ်တရား</b> (၁၂)လုံးမှ ဝေဒနာက ဝေဒနာက္ခန္ဓာ။</p> <p>၃။ <b>ဝုဋ္ဌောနာမ်တရား</b> (၁၂)လုံးမှ သညာက သညာက္ခန္ဓာ။</p> <p>၄။ <b>ဝုဋ္ဌောနာမ်တရား</b> (၁၂)လုံးမှ စေတနာက သင်္ခါရက္ခန္ဓာ။ (ပ)</p> <p><b>ဝုဋ္ဌောနာမ်တရား</b> (၁၂)လုံးမှ ကျန်စေတသိက် (၉)လုံးက သင်္ခါရက္ခန္ဓာ။ (ဒု)</p> <p>၅။ <b>ဝုဋ္ဌောနာမ်တရား</b> (၁၂)လုံးမှ အသိစိတ် ဝိညာဏ်က ဝိညာဏက္ခန္ဓာ။</p> <p>မှတ်ချက် ---- <b>ဝုဋ္ဌော</b> - <b>ရူပက္ခန္ဓာ</b>ကို <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ရူပက္ခန္ဓာ</b>နှင့် နည်းတူရှုပါ။ ဤ<b>ဝုဋ္ဌော</b> = ဆုံးဖြတ်စိတ်သည် ပြုကာမတ္တ = <b>ကိရိယာ</b> စိတ်မျှသာ ဖြစ်၍ အတိတ်အကြောင်းတရားများကြောင့် မဖြစ်ရကား <b>ဝုဋ္ဌောနာမ်ခန္ဓာ</b> (၄)ပါးလုံး၌ အတိတ်အကြောင်းတရားမရှိ။ ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားများကြောင့်သာ ဖြစ်ရကား ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားသာ ရှိသည်။</p> <h3><b>ဝုဋ္ဌော</b> (= ဆုံးဖြတ်) - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သန္တီရဏမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၂^၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>ဝုဋ္ဌောမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၂ - ဝေဒနာ = ၁၁)က အကြောင်း တရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>ဝုဋ္ဌော</b> (= ဆုံးဖြတ်) - သညာက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သန္တီရဏ မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၂^၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>ဝုဋ္ဌော မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၂ - သညာ = ၁၁)က အကြောင်း တရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>ဝုဋ္ဌော</b> (= ဆုံးဖြတ်) - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (စေတနာ - ပ -)</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သန္တီရဏ မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၂ ^၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>ဝုဋ္ဌော မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၂ - စေတနာ = ၁၁)က အကြောင်း တရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>ဝုဋ္ဌော</b> (= ဆုံးဖြတ်) - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (၉ - လုံး - ဒု -)</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သန္တီရဏ မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၂^၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) ကျန်နာမ်ခန္ဓာသုံးပါးက အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <h3><b>ဝုဋ္ဌော</b> (= ဆုံးဖြတ်) - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၂) ပါး</p> <p>၁။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သန္တီရဏ မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၂ ^၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>ဝုဋ္ဌော</b> နာမ်+ရုပ်က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>နာမ် = <b>ဝုဋ္ဌော</b>နှင့် ယှဉ်ဖက် စေတသိက် = ၁၁။</p> <p>ရုပ် = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ်နှင့် တကွသော ရုပ် (၅၄)မျိုးနှင့် <b>ရူပါရုံ</b>။</p> <h3><b>ဇဝနပဋိပါဒက-မနသိကာရ</b></h3> <p>ဤ<b>ဝုဋ္ဌော</b>၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ အာရုံကို <b>ဣဋ္ဌ-အနိဋ္ဌ</b> စသည်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်သော ဆုံးဖြတ်ချက်မျိုးဖြစ်လျှင် နှလုံးသွင်းမှားမှု = <b>အယောနိသော မနသိကာရ</b>ဖြစ်၍ ယင်း<b>ဝုဋ္ဌော</b>၏ နောင်၌ <b>အကုသိုလ်ဇော</b>များ ထိုက်သလို စောကြမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် <b>ပဉ္စဒွါရဝီထိ</b>များ၌ ပါဝင်သော <b>ဝုဋ္ဌော</b>မှာ အာရုံကို <b>ဣဋ္ဌ-အနိဋ္ဌ-နိစ္စ-သုခ-အတ္တ-သုဘ</b> စသည်ဖြင့် တကယ်တမ်း ဆုံးဖြတ်ချက် ချနိုင်သည်ကား မဟုတ်ပေ။ ရှေးရှေးသော <b>မနောဒွါရ ဝီထိ</b>များက အာရုံကို <b>ဣဋ္ဌ-အနိဋ္ဌ-နိစ္စ-သုခ-အတ္တ-သုဘ</b> စသည်ဖြင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချပြီးနောက် <b>ပဉ္စဒွါရဝီထိ</b>များ ဖြစ်ပေါ်လာရာဝယ် ရှေးရှေးသော ယင်း <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>များက အားကြီးသော မှီရာ <b>ဥပနိဿယ ပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးလိုက်သဖြင့် နောက်နောက်သော ယင်း<b>ပဉ္စဒွါရဝီထိ</b>များတွင် ပါဝင်သော <b>ဝုဋ္ဌော</b>က အာရုံကို <b>ဣဋ္ဌ-အနိဋ္ဌ-နိစ္စ-သုခ-အတ္တ-သုဘ</b> စသည်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်သကဲ့သို့သော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ <b>အယောနိသော မနသိကာရ</b>ပင်တည်း။ ယင်း <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b>ကို အကြောင်းခံ၍ ယင်း<b>ဝုဋ္ဌော</b>၏ နောင်၌ <b>အကုသိုလ်ဇော</b>များ စောကြရလေသည်။ တစ်ဖန် ယင်း<b>ဝုဋ္ဌော</b>၏ ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ <b>ရူပါရုံ</b>အရောင် စသည်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်မှုမျိုး ဖြစ်မူ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ဖြစ်၍ ယင်း<b>ဝုဋ္ဌော</b>၏ နောင်၌ <b>ကုသိုလ်ဇော</b> များ စောမည်ဖြစ်သည်။ ဤ၌လည်း <b>ဝုဋ္ဌော</b>က ပိုင်ပိုင် နိုင်နိုင် ဆုံးဖြတ်နိုင် သည်ကား မဟုတ်။ ဆုံးဖြတ်သကဲ့သို့သာ ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ပါ။ သို့အတွက် ယင်း <b>ဝုဋ္ဌော</b>ကိုပင် <b>ဇဝနပဋိပါဒက မနသိကာရ</b> = <b>ဇော</b>၏ အခြေခံ အကြောင်းရင်း ဖြစ်သည့် အာရုံကို နှလုံးသွင်းမှုဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇၇။) ဤ၌ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ကို အကြောင်းခံ၍ ဖြစ်ပေါ် လာကြသော <b>ကုသိုလ်ဇော</b>များ၌ အကြောင်းအကျိုးစပ်၍ သိမ်းဆည်းပုံကို ေ့ရှဦးစွာ ရေးသားတင်ပြပေအံ့။</p> <h3><b>ရူပါရုံ</b> (= အရောင်) လိုင်း <b>ကုသိုလ် ပထမဇော</b> ခန္ဓာငါးပါး</h3> <p>၁။ <b>ကုသိုလ်ပထမဇော</b>၏ မှီရာ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>နှင့် တကွသော ရုပ် (၅၄) မျိုးနှင့် <b>ရူပါရုံ</b>က ရူပက္ခန္ဓာ။</p> <p>၂။ <b>ပထမဇော</b> နာမ်တရား (၃၄)မှ ဝေဒနာက ဝေဒနာက္ခန္ဓာ။</p> <p>၃။ <b>ပထမဇော</b> နာမ်တရား (၃၄)မှ သညာက သညာက္ခန္ဓာ။</p> <p>၄။ <b>ပထမဇော</b> နာမ်တရား (၃၄)မှ စေတနာက သင်္ခါရက္ခန္ဓာ။ (ပ)</p> <p><b>ပထမဇော</b> နာမ်တရား (၃၄)မှ ကျန်စေတသိက် (၃၁)လုံးက သင်္ခါရက္ခန္ဓာ။ (ဒု)</p> <p>၅။ <b>ပထမဇော</b> နာမ်တရား (၃၄)မှ အသိစိတ် = ဝိညာဏ်က ဝိညာဏက္ခန္ဓာ။</p> <p>မှတ်ချက် --- အထက်ပါ <b>ကုသိုလ်ပထမဇော ရူပက္ခန္ဓာ</b>ကို <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ရူပက္ခန္ဓာ</b>အတိုင်း နည်းတူရှုပါ။ <b>ဇော</b> နာမ်တရားတို့သည် အတိတ် အကြောင်းတရားများကြောင့် မဖြစ်မူ၍ ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားများကြောင့်သာ ဖြစ်ကြရကား <b>ဇောနာမ်တရား</b>တို့၌ အတိတ်အကြောင်းတရား မရှိ၊ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားသာ ရှိသည်။</p> <h3><b>မဟာကုသိုလ်ပထမဇော</b> - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပထမဇောမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃)က အကြောင်း တရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>မဟာကုသိုလ်ပထမဇော</b> - သညာက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သညာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပထမဇောမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄ - သညာ = ၃၃)က အကြောင်း တရား၊ <b>ပထမဇော</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သညာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>မဟာကုသိုလ်ပထမဇော</b> - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (စေတနာ - ပ -)</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပထမဇောမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄ - စေတနာ = ၃၃)က အ ကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>မဟာကုသိုလ်ပထမဇော</b> - သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (၃၁-လုံး - ဒု )</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) ကျန်နာမ်ခန္ဓာ (၃)ပါးက အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> သင်္ခါရက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>မဟာကုသိုလ်ပထမဇော</b> - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ နာမ်-ရုပ်က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၃။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>နာမ် = ယှဉ်ဖက် စေတသိက် = ၃၃။</p> <p>ရုပ် = မှီရာ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ်နှင့် တကွသော ရုပ် (၅၄)နှင့် <b>ရူပါရုံ</b>။</p> <p>မှတ်ချက် ---- အကယ်၍ <b>ဇော</b>၌ ဥပေက္ခာ ဝေဒနာ ဖြစ်ခဲ့သော် <b>ပီတိ</b>မယှဉ်။ အထက်ပါ (၃၄) စသည်၌ <b>ပီတိ</b> တစ်လုံးလျော့မည် ဖြစ်သည်။ ဉာဏ်မယှဉ်သော် ဉာဏ်လျော့မည်။ ဉာဏ်-<b>ပီတိ</b> နှစ်မျိုးလုံး မယှဉ်သော် နှစ်မျိုးလုံး လျော့မည်။ ဝေဒနာ-သညာ-ဝိညာဏ် နှုတ်သော် ကျန် စေတသိက်ဟူသမျှသည် နည်းနည်း များများ သင်္ခါရက္ခန္ဓာ အမည်ရသည် သာဟု မှတ်ပါ။ တစ်ဖန် ဒုတိယ<b>ဇော</b> စသည်၌ကား - <b>ပုရိမာ ပုရိမာ ကုသလာ ဓမ္မာ ပစ္ဆိမာနံ ပစ္ဆိမာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယော</b>။ (ပဋ္ဌာန၊၁၊၃။) ဤသို့ စသည်ဖြင့် ဘုရားရှင်သည် <b>ပဋ္ဌာန်း ဒေသနာတော်</b>၌ ဟောကြားထားတော်မူခြင်းကြောင့် ရှေးရှေး<b>ဇော</b>သည် နောက်နောက်<b>ဇော</b>၏ <b>အနန္တရအကြောင်းတရား</b> ဖြစ်သည်။ တစ်နည်း ဆိုရသော် --</p> <p><b>ယေသံ ယေသံ ဓမ္မာနံ အနန္တရာ ယေ ယေ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ၊ တေ တေ ဓမ္မာ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ အနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယော</b>။ (ပဋ္ဌာန၊၁၊၃။)</p> <p>ဤဒေသနာတော်များနှင့် အညီ ရှေးရှေးစိတ်သည် နောက်နောက် စိတ်၏ = ရှေးရှေး နာမ်တရားစုသည် နောက်နောက် နာမ်တရားစု၏ <b>အနန္တရ အကြောင်းတရား</b> ဖြစ်သည်။ ထို<b>အနန္တရ အကြောင်းတရား</b>တစ်ခုကို ထပ်တိုး ၍ ဒုတိယ<b>ဇော</b>စသည်တို့၌လည်းကောင်း တဒါရုံတို့၌လည်းကောင်း ရှုရမည် ဖြစ်သည်။ ယင်းသို့ဖြစ်သော် ပထမ<b>ဇော</b>၌ <b>အနန္တရ အကြောင်းတရား</b>မရှိတော့ ပြီလောဟု မေးရန်ရှိ၏။ ရှိသည်သာ ဖြစ်သည်။ <b>ဝုဋ္ဌော</b>ကား ပထမ<b>ဇော</b>၏ <b>အနန္တရ အကြောင်းတရား</b> ဖြစ်၏။ သို့သော် ဤ၌ ယင်း<b>ဝုဋ္ဌော</b>ကို<b>ယောနိသော မနသိကာရ</b>ဟူသော အမည်ဖြင့် ဖော်ပြပြီး ဖြစ်၍ ထပ်မဆိုသည်ဟု မှတ်ပါ။ ဤ၌ <b>မဟာကုသိုလ် ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာ တစ်ခုကို ပုံစံထုတ်၍ ဖော်ပြ အပ်ပါသည်။ ကျန်နာမ်ခန္ဓာတို့၌လည်းကောင်း ကျန်<b>ဇော</b>-တဒါရုံတို့၌ လည်းကောင်း နည်းမှီး၍ ရှုပါလေ။ <b>ဇောစိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်း၌လည်းကောင်း <b>တဒါရုံ စိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်း၌လည်းကောင်း ခန္ဓာငါးပါးဖွဲ့၍ ရှုရန် မမေ့ပါနှင့်။</p> <h3><b>မဟာကုသိုလ်ဒုတိယဇော</b> - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပထမဇောမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>ဒုတိယဇောမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃) က အကြောင်းတရား၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၁။ တတိယ<b>ဇော</b>၏ <b>အနန္တရ အကြောင်း</b>မှာ ဒုတိယ<b>ဇော</b>၊</p> <p>၂။ စတုတ္ထ<b>ဇော</b>၏ <b>အနန္တရ အကြောင်း</b>မှာ တတိယ<b>ဇော</b>၊</p> <p>၃။ ပဉ္စမ<b>ဇော</b>၏ <b>အနန္တရ အကြောင်း</b>မှာ စတုတ္ထ<b>ဇော</b>၊</p> <p>၄။ ဆဋ္ဌ<b>ဇော</b>၏ <b>အနန္တရ အကြောင်း</b>မှာ ပဉ္စမ<b>ဇော</b>၊</p> <p>၅။ သတ္တမ<b>ဇော</b>၏ <b>အနန္တရ အကြောင်း</b>မှာ ဆဋ္ဌ<b>ဇော</b>၊</p> <p>၆။ ပထမ<b>တဒါရုံ</b>၏ <b>အနန္တရ အကြောင်း</b>မှာ သတ္တမ<b>ဇော</b>၊</p> <p>၇။ ဒုတိယ<b>တဒါရုံ</b>၏ <b>အနန္တရ အကြောင်း</b>မှာ ပထမ<b>တဒါရုံ</b>။</p> <p>ဤသို့ စသည်ဖြင့် - အထက်ပါ (၃) (ခ)၌ သဘောပေါက်ပါ။</p> <h3><b>ရူပါရုံ</b> (= အရောင်) လိုင်း - <b>တဒါရုံ</b> ခန္ဓာငါးပါး</h3> <p>၁။ <b>တဒါရုံ</b>၏ မှီရာ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ်နှင့် တကွသော ရုပ် (၅၄)မျိုးနှင့် <b>ရူပါရုံ</b>က ရူပက္ခန္ဓာ။</p> <p>၂။ <b>မဟာဝိပါက်တဒါရုံနာမ်တရား</b> (၃၄)မှ ဝေဒနာက ဝေဒနာက္ခန္ဓာ။</p> <p>၃။ <b>မဟာဝိပါက်တဒါရုံနာမ်တရား</b> (၃၄)မှ သညာက သညာက္ခန္ဓာ။</p> <p>၄။ <b>မဟာဝိပါက်တဒါရုံနာမ်တရား</b> (၃၄)မှ စေတနာက သင်္ခါရက္ခန္ဓာ။ (ပ)</p> <p><b>မဟာဝိပါက်တဒါရုံနာမ်တရား</b> (၃၄)မှ ကျန်စေတသိက် (၃၁)က သင်္ခါရက္ခန္ဓာ။ (ဒု)</p> <p>၅။ <b>မဟာဝိပါက်တဒါရုံနာမ်တရား</b> (၃၄)မှ အသိစိတ် (= ဝိညာဏ်) က ဝိညာဏက္ခန္ဓာ။ <b>တဒါရုံ ရူပက္ခန္ဓာ</b>ကို <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ရူပက္ခန္ဓာ</b>နှင့် နည်းတူ ရှုပါ။</p> <h3><b>မဟာဝိပါက် ပထမတဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ ကံ = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာကအကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သတ္တမဇောမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမ တဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>ပထမတဒါရုံ မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃) က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p><b>ပထမတဒါရုံသညာက္ခန္ဓာ</b> --- ၈။ (ဂ) <b>ပထမတဒါရုံ မနောသမ္ဖဿ</b> =၃၄- သညာ = ၃၃။</p> <p><b>ပထမတဒါရုံသင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b> --- ၈။ (ဂ) <b>ပထမတဒါရုံမနောသမ္ဖဿ</b> = ၃၄-စေတနာ = ၃၃ - (ပ)။</p> <p><b>ပထမတဒါရုံသင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b> --- ၈။ (ဂ) ကျန်နာမ်ခန္ဓာသုံးပါး = (ဝေဒနာ-သညာ-ဝိညာဏ်) (ဒု)။</p> <p>ဤမျှသာထူးသည်၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓာကို နည်းမှီး၍ ရှုပါ။</p> <h3><b>မဟာဝိပါက် ပထမတဒါရုံ</b> - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</h3> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)ကအကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ ကံ = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၂) ပါး</p> <p>၆။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သတ္တမဇော မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမ တဒါရုံ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>ပထမတဒါရုံ</b> နာမ်ရုပ်က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>နာမ် = ယှဉ်ဖက်စေတသိက် = ၃၃။</p> <p>ရုပ် = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ်နှင့် တကွသော ရုပ် (၅၄) မျိုးနှင့် <b>ရူပါရုံ</b>။</p> <p>အကယ်၍ <b>မဟာဝိပါက်တဒါရုံ</b>သည် ဥပေက္ခာဝေဒနာဖြစ်လျှင် <b>ပီတိ</b> မယှဉ်။ နာမ်တရား (၃၃) ဖြစ်သည်။ ဉာဏ်မယှဉ်လျှင် ဉာဏ်မပါသဖြင့် နာမ်တရား (၃၃) ဖြစ်သည်။ ဉာဏ်-<b>ပီတိ</b> နှစ်မျိုးလုံး မယှဉ်သော် နာမ်တရား (၃၂) ဖြစ်သည်။ <b>သောမနဿ-ဥပေက္ခာ-ဉာဏသမ္ပယုတ်-ဉာဏဝိပ္ပယုတ်</b>သို့ လိုက်၍ နာမ်တရား အရေအတွက် ကွဲပြားခြင်း ဖြစ်သည်။ စေတသိက် အရေအတွက်သို့ လိုက်၍ သင်္ခါရက္ခန္ဓာ ဒုတိယနည်း၌ စေတသိက် အရေ အတွက် အတိုးအဆုတ် ရှိသည်။ အကယ်၍ <b>တဒါရုံ</b>သည် <b>အဟိတ် ကုသလ ဝိပါက် သောမနဿသန္တီရဏ တဒါရုံ</b> ဖြစ်အံ့၊ နာမ်တရား (၁၂) ဖြစ်သည်။ <b>အဟိတ် ကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏ တဒါရုံ</b> ဖြစ်အံ့၊ နာမ်တရား (၁၁) ဖြစ်သည်။ <b>အဟိတ် အကုသလဝိပါက် ဥပေက္ခာသန္တီရဏ တဒါရုံ</b> ဖြစ်အံ့၊ နာမ်တရား (၁၁)ပင် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ <b>အဟိတ် တဒါရုံ</b>ဖြစ်လျှင် သင်္ခါရက္ခန္ဓာ ဒုတိယနည်း၌သာ စေတသိက် အရေအတွက် ကွဲပြားနိုင်သည်။ နည်းမှီး၍ ရှုပါ။ ဒုတိယ<b>တဒါရုံ</b>၏ <b>အနန္တရ အကြောင်းတရား</b>မှာ <b>ပထမတဒါရုံ</b> ဖြစ်သဖြင့် - ၈။ (ခ) <b>မနောသမ္ဖဿ</b>၌ နာမ်တရား အရေအတွက်မှာ (၃၄ ^ ၃၃ ^ ၃၃ ^ ၃၂ ^ ၁၂ ^ ၁၁ ^ ၁၁ ) ဤသို့ ထိုက်သလို အပြောင်းအလဲ ရှိနိုင်သည်။ သတိပြု၍ နည်းမှီး၍သာ သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါလေ။</p> --- <h3><b>ရူပါရုံ</b>ကို အာရုံယူသည့် <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>များ</h3> <p>ဤတွင် <b>ကုသိုလ်ဇော</b>များစောသည့် <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> အတွင်းဝယ် <b>ဝီထိ စိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်း၌ တည်ရှိသော ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို အကြောင်း-အကျိုး ဆက်စပ်၍ ရှုနည်း သိမ်းဆည်းနည်းကို အရိပ်အမြွက် ရေးသားတင်ပြပြီးလေပြီ။ ဤနည်းစနစ်ကိုပင် နည်းမှီး၍ ကြွင်းကျန်သော <b>ကုသိုလ်ဇော</b>စောသည့် <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားစုတို့၌ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားနိုင်လောက်ပေပြီ။ တစ်ဖန် <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>၏ နောင်၌ <b>ဘဝင်</b>များ ခြားလျက် <b>ရူပါရုံ</b>ကိုပင် ဆက်လက်၍ အာရုံယူသည့် <b>မနောဒွါရဝီထိ</b> စိတ် အစဉ်များသည်လည်း ဆက်လက် ဖြစ်ပေါ်လာကြ၏။ ထိုတွင် <b>ဘဝင်</b>ခန္ဓာ ငါးပါးတို့ကို ေ့ရှတွင် ရေးသားတင်ပြခဲ့သော <b>ဘဝင်</b> ခန္ဓာငါးပါးအတိုင်းပင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>နှင့် <b>ဇော</b>တို့တွင် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ တစ်ခု စီကို ပုံစံအဖြစ် ဆက်လက်၍ ရေးသား တင်ပြအပ်ပါသည်။ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၌ ခန္ဓာငါးပါး ဖွဲ့ပုံသည် <b>ဝုဋ္ဌော</b>၌ ခန္ဓာငါးပါး ဖွဲ့ပုံနှင့် တူပြီ။ <b>ဇောတဒါရုံ</b> တို့၌ ခန္ဓာငါးပါး ဖွဲ့ပုံသည်လည်း <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ ဇော တဒါရုံ</b>တို့၌ ခန္ဓာငါးပါး ဖွဲ့ပုံနှင့် ပုံစံတူလေပြီ။</p> <h3><b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> ဝေဒနာ က္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၂ - ဝေဒနာ = ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <h3><b>မဟာကုသိုလ် ပထမဇော</b> - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>ပထမဇော မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>မဟာကုသိုလ် ဒုတိယဇော</b> - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈) က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄) က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>ပထမဇော မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄) က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>(ဃ) <b>ဒုတိယဇော မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄ - ဝေဒနာ = ၃၃) က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>ကြွင်းကျန်သော ခန္ဓာတို့၌လည်းကောင်း ကြွင်းကျန်သော <b>ဇော</b>နှင့် <b>တဒါရုံ</b>တို့၌လည်းကောင်း ဤအထက်တွင် ရေးသားတင်ပြခဲ့သော နည်းစနစ် များကိုပင် နည်းမှီး၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါလေ။ သဘောပေါက်သင့်ပေပြီ။</p> --- <h3>ရှင်းလင်းချက်များ - <b>စက္ခုသမ္ဖဿ + မနောသမ္ဖဿ</b></h3> <p><b>ယမ္ပိဒံ စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ</b>။ (သံ၊၂၊၂၄၈။)</p> <p><b>စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတန္တိ စက္ခုသမ္ဖဿံ မူလပစ္စယံ ကတွာ ဥပ္ပန္နာ သမ္ပဋိစ္ဆန-သန္တီရဏ-ဝေါဋ္ဌဗ္ဗန-ဇဝနဝေဒနာ</b>။ <b>စက္ခုဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာယ ပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ</b>။ <b>သောတဒွါရာဒိဝေဒနာပစ္စယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော</b>။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅။)</p> <p><b>ယမ္ပိဒံ မနောသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ</b>။ (သံ၊၂၊၂၄၈။)</p> <p><b>မနောသမ္ဖေဿာတိ ဘဝင်္ဂသဟဇာတော သမ္ဖေဿာ</b>။ <b>ဝေဒယိတန္တိ ဇဝနသဟဇာတာ ဝေဒနာ</b>။ <b>သဟာဝဇ္ဇနေန ဘဝင်္ဂသဟဇာတာပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ</b>။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅။)</p> <p><b>ယမိဒံ</b> = (<b>ယမ္ပိဒံ</b>) <b>စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ</b>။ (မ၊၃၊၃၂၅။)</p> <p><b>ယမိဒံ မနောသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ</b>။ (မ၊၃၊၃၂၆။)</p> <p><b>သဟာဝဇ္ဇနဝေဒနာယ ဇဝနဝေဒနာ ဝေဒယိတန္တိ အဓိပ္ပေတာ</b>။<b>ဘဝင်္ဂသမ္ပယုတ္တာယ ပန ဝေဒနာယ ဂဟဏေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ</b>။ (သံ၊ဋီ၊၂၊၂၈၆။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာ ဋီကာ ကျမ်းဂန်များနှင့်အညီ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>ကို အကြောင်းခံ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော <b>စက္ခုဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ ဝုဋ္ဌော ဇော တဒါရုံ ဝေဒနာ</b>တို့သည် - <b>စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ</b>တို့ ဖြစ်ကြ၏။ အထက်ပါ <b>စူဠရာဟုလောဝါဒသုတ္တန်</b>နှင့် အညီ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>ကြောင့် ဝေဒနာတစ်ခုတည်းသာ ဖြစ်သည်မဟုတ် -- <b>ယမိဒံ စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒနာဂတံ သညာဂတံ သင်္ခါရဂတံ ဝိညာဏဂတံ</b> -- (မ၊၃၊၃၂၆။) ဝေဒနာ-သညာ-သင်္ခါရ-ဝိညာဏ် နာမ်ခန္ဓာ (၄)ပါးလုံးပင် ဖြစ်ကြသည်။ ထိုကြောင့် <b>စက္ခုဝိညာဏ်</b>နှင့် ယှဉ်သော <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>က <b>စက္ခုဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ ဝုဋ္ဌော ဇော တဒါရုံ</b> နာမ်ခန္ဓာ (၄)ပါး အသီးအသီးအား ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ကျေးဇူးပြုပေးသည်ဟု မှတ်ပါ။ သို့သော် <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>က <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>ကြောင့် ဖြစ်ကြသော နာမ်တရားစုတို့အား ကျေးဇူးပြုရာ၌ <b>သမာနဝီထိ = တူညီသောဝီထိ = စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> အတွင်း၌သာ ကျေးဇူးပြုမှုကို အဋ္ဌကထာက ဖွင့်ဆိုထားသော်လည်း --</p> <p><b>စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော အတ္ထိ အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယော အသံကိလိဋ္ဌအသံကိလေသိကော အဝိတက္ကအဝိစာရော</b> ---</p> <p>ဤသို့စသော ပါဠိတော်များကို ကိုးကား၍ <b>နာနာဝီထိ = ဝီထိ</b>ချင်းမတူ ကွဲပြားသော နာမ်တရားစုတို့အားလည်း = <b>ရူပါရုံ</b>ကို ဆက်လက်အာရုံယူသည့် <b>မနောဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားစုတို့အားလည်း <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>၏ ကျေးဇူးပြုမှုကို အဋ္ဌကထာက မပယ်မြစ်ကြောင်းကို ဖွင့်ဆိုထားတော်မူ၏။ <b>သမာနဝီထိ = တူသောဝီထိ = စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> အတွင်း၌ တည်ရှိကြသော နာမ်တရားစုတို့အား <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>က ကျေးဇူးပြုမှုမှာ ဧကန် ဖြစ်သောကြောင့် <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>က <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားစုတို့အား ကျေးဇူးပြုပုံကို အဋ္ဌကထာက ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်ဟုလည်း ရှင်းလင်း တင်ပြထားတော်မူ၏။ (မူလဋီ၊၂၊၃၀။) ယောဂီ အများစုကို သုတေသနပြုကြည့်ရာ၌ <b>မူလဋီကာ</b>ဆရာတော်၏ ရှင်းလင်းချက်ကို ထောက်ခံလျက်ပင် ရှိနေပေသည်။ <b>သောတသမ္ဖဿ</b> စသည်တို့က <b>သောတဒွါရဝီထိ သဒ္ဒါရုံ</b>ကို အာရုံယူသည့် <b>မနောဒွါရဝီထိ</b> စသည်တို့အား ကျေးဇူးပြုရာ၌လည်း နည်းတူပင် မှတ်သားပါလေ။</p> <p><b>မနောသမ္ဖဿ</b> -- <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>နှင့် ကပ်လျက်ရှိသော - <b>မနော ဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>အား <b>အနန္တရပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးလျက်ရှိသော <b>ဘဝင်</b>နှင့် ယှဉ်သော ဖဿသည် <b>မနောသမ္ဖဿ</b> မည်၏။ ယင်း <b>မနောသမ္ဖဿ</b>ကလည်း <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဇော (တဒါရုံ)</b>ဟူသော <b>မနောဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားစုတို့ အားလည်း ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ကျေးဇူးပြုပေးလျက်ရှိ၏။ <b>အပ္ပနာဝီထိ</b>ဖြစ်မူ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>နှင့် <b>ဥပစာရသမာဓိဇော အပ္ပနာဇော</b>တို့အား ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ယင်း<b>မနောသမ္ဖဿ</b>က ကျေးဇူးပြုပေးလျက်ပင်ရှိ၏။ ထိုကြောင့် <b>ရူပါရုံ</b>ကို ဆက်လက် အာရုံယူသည့် <b>မနောဒွါရဝီထိ</b> နာမ်တရားစုတို့အား <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>ကလည်းကောင်း, <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b>ကလည်းကောင်း, ယှဉ် ဖက် <b>သမ္ပယုတ်မနောသမ္ဖဿ</b>ကလည်းကောင်း ကျေးဇူးပြုမှုကို ဖော်ပြ ထားပါသည်။ ဒုတိယ<b>ဇော</b> စသည်တို့၌ <b>ပထမဇော</b>စသည့် <b>အနန္တရ မနောသမ္ဖဿ အကြောင်းတရား</b>များကိုပါ ထည့်သွင်း ဖော်ပြထားပါသည်။</p> <p>သို့ဖြစ်ရကား အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>စက္ခုဒွါရိက</b> နာမ်တရား စုတို့၌ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>, <b>အနန္တရမနောသမ္ဖဿ</b>, <b>သဟဇာတသမ္ပယုတ် မနော သမ္ဖဿ</b>တို့၏ ဆိုင်ရာ နာမ်ခန္ဓာတို့အား ကျေးဇူးပြုပေးမှုကိုလည်းကောင်း, <b>ရူပါရုံ</b>ကိုပင် ဆက်လက် အာရုံယူသည့် <b>မနောဒွါရိက</b> နာမ်တရားစုတို့၌ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>, <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b>, <b>အနန္တရမနောသမ္ဖဿ</b>, <b>သဟဇာတ-သမ္ပယုတ် မနောသမ္ဖဿ</b>တို့၏ ကျေးဇူးပြုပေးမှုကိုလည်းကောင်း အကြောင်း တရားနှင့် အကျိုးတရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ဤတွင် <b>ရူပါရုံ</b>ကို အာရုံယူသည့် <b>စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရ ကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>တို့၌ <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်းဝယ် ခန္ဓာငါးပါးနည်းဖြင့် အကြောင်းတရား အကျိုးတရား သိမ်းဆည်းပုံကို ရပ်နား၍ <b>ရူပါရုံ</b>ကိုပင် အာရုံပြုသည့် <b>စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရ အကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b> စိတ်အစဉ်တို့၌ <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်းဝယ် ခန္ဓာငါးပါးနည်းဖြင့် အကြောင်းတရား အကျိုးတရား သိမ်းဆည်းပုံကို ဆက်လက်၍ ရေးသား တင်ပြပေအံ့။</p> <p><b>ရူပါရုံ</b>ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော <b>စက္ခုဒွါရ မနောဒွါရ အကုသိုလ်ဇော ဝီထိ</b>တို့ဝယ် - <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>စက္ခုဝိညာဏ်</b>၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>၊ <b>သန္တီရဏ</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ <b>တဒါရုံ</b>၊ (<b>ဘဝင်</b>)၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>တဒါရုံ</b>တို့ကား <b>ကုသိုလ်ဇော</b> ဝီထိရှုကွက်နှင့် ပုံစံတူသည်။ <b>ဇော</b>၌သာ ကွဲလွဲချက် အနည်းငယ် ရှိသဖြင့် ဤတွင် <b>လောဘဒိဋ္ဌိအုပ်စု</b> အလုံး (၂၀)ကို ပုံစံထုတ်၍ ဖော်ပြအပ် ပါသည်။ <b>အကုသိုလ်ဇော</b> နာမ်တရားစုတို့၌လည်း <b>ကုသိုလ်ဇော</b> နာမ်တရားစု တို့ကဲ့သို့ပင် အတိတ်အကြောင်းတရား မရှိ၊ ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားသာ ရှိပေသည်။</p> <h3><b>ရူပါရုံ</b> (= အရောင်) လိုင်း <b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု ဇော</b>-ခန္ဓာငါးပါး</h3> <p>၁။ <b>ဇော</b>၏မှီရာ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>နှင့် တကွသော ရုပ် (၅၄)မျိုးနှင့် <b>ရူပါရုံ</b>က ရူပက္ခန္ဓာ။</p> <p>၂။ <b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု ဇော</b> နာမ်တရား (၂၀)တွင် ဝေဒနာက ဝေဒနာက္ခန္ဓာ။</p> <p>၃။ <b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု ဇော</b> နာမ်တရား (၂၀)တွင် သညာက သညာက္ခန္ဓာ။</p> <p>၄။ <b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု ဇော</b> နာမ်တရား (၂၀)တွင် စေတနာက သင်္ခါရက္ခန္ဓာ။ (ပ)</p> <p><b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စုဇောနာမ်တရား</b> (၂၀)တွင် ကျန်စေတသိက် (၁၇)က သင်္ခါရက္ခန္ဓာ (ဒု)။</p> <p>၅။ <b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု ဇော</b> နာမ်တရား (၂၀)တွင် အသိစိတ်ဝိညာဏ် က ဝိညာဏက္ခန္ဓာ။ <b>ဇော ရူပက္ခန္ဓာ</b>ကို <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ရူပက္ခန္ဓာ</b>ကို နည်းမှီး၍ ရှုပါ။</p> <h3><b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု ပထမဇော</b> - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ (<b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>)</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပထမဇောမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၂၀ - ဝေဒနာ = ၁၉)က အကြောင်း တရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇောဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <h3><b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု ပထမဇော</b> - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ (<b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>)</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈) က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ နာမ်+ရုပ်က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၃။ <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>နာမ် = ယှဉ်ဖက် စေတသိက် = ၁၉။</p> <p>ရုပ် = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ်နှင့် တကွသော ရုပ် (၅၄)နှင့် <b>ရူပါရုံ</b>။</p> <h3><b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု ဒုတိယဇော</b> - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ (<b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>)</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>ရူပါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပထမဇောမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယ ဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>ဒုတိယဇောမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၂၀ - ဝေဒနာ = ၁၉)က အ ကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <h3><b>လောဘ-ဒိဋ္ဌိအုပ်စု ဒုတိယဇော</b> - ဝိညာဏက္ခန္ဓာ(<b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>)</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ (က) <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပထမဇော မနောသမ္ဖဿ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယ ဇော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ နာမ်+ရုပ်က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုး တရား။</p> <p>၃။ <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>ဝုဋ္ဌော</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော</b> ဝိညာဏက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>နာမ် = ယှဉ်ဖက် စေတသိက် = ၁၉။</p> <p>ရုပ် = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ်နှင့်တကွသော ရုပ် (၅၄)နှင့် <b>ရူပါရုံ</b>။</p> --- <h3>သတိပြုရန်အချက်</h3> <p>ဤမျှ နည်းမှီရလျှင် <b>ရူပါရုံ</b>လိုင်း၌ <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ</b> ဟူသော <b>အကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>တို့ဝယ် <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်း၌ ခန္ဓာငါးပါးနည်းဖြင့် အကြောင်း အကျိုး ဆက်စပ်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရား သိမ်းဆည်းပုံကို သဘော ပေါက်နိုင်လောက်ပေပြီ။ <b>ရူပါရုံ</b>လိုင်း၌ <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ အကုသိုလ်ဇော ဝီထိ</b>များကို <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်းဝယ် ခန္ဓာငါးပါးနည်းဖြင့် အကြောင်း-အကျိုး ဆက်စပ်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရား သိမ်းဆည်းပုံကို သဘောပေါက် ခဲ့သော် <b>သဒ္ဒါရုံ</b>လိုင်း စသည်သို့ ပြောင်းရှုနိုင်ပြီ။ <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်းဝယ် ယှဉ်ဖက် စေတသိက် အနည်းအများသို့ လိုက်၍ စေတသိက် အရေအတွက် အတိုး အဆုတ်များကို သဘောပေါက်လောက်ပြီဟု ယူဆပါသည်။ <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တစ်ခု အတွင်းဝယ် ယှဉ်ဖက် စေတသိက် အရေအတွက်သို့ လိုက်၍ သင်္ခါရက္ခန္ဓာ၌ လည်းကောင်း, <b>သဟဇာတ မနောသမ္ဖဿ</b>တွင်လည်းကောင်းအပြောင်းအလဲ ရှိသည်ကိုကား သတိပြုပါလေ။ အကယ်၍ အသင် သူတော်ကောင်းသည် <b>အဘိဓမ္မာ</b> အခြေခံပညာ အားနည်းသူ သို့မဟုတ် <b>အဘိဓမ္မာ</b> အခြေခံပညာကို မသင်ကြားဖူးသူ ဖြစ်မူ ဆရာသမား၏ အကူအညီကိုကား လိုအပ်နေမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ သို့အတွက် ဤတွင် ထူးခြားချက် အနည်းငယ်မျှကိုသာ ဖော်ပြ အပ်ပါသည်။</p> <h3>အပြောင်းအလဲအချို့</h3> <p>၂။ <b>သဒ္ဒါရုံ</b>လိုင်း၌-- အာရုံ အရ <b>ရူပါရုံ</b>နေရာ၌ <b>သဒ္ဒါရုံ</b>ဟုလည်းကောင်း,</p> <p><b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>နေရာ၌ <b>သောတသမ္ဖဿ</b>ဟုလည်းကောင်း ပြောင်းလဲသွားသည်။</p> <p>၃။ <b>ဂန္ဓာရုံ</b>လိုင်း၌-- အာရုံ၌ <b>ဂန္ဓာရုံ</b>ဟုလည်းကောင်း, ဖဿ၌ <b>ဃာနသမ္ဖဿ</b>ဟုလည်းကောင်း ပြောင်းလဲ သွားသည်။</p> <p>၄။ <b>ရသာရုံ</b>လိုင်း၌-- အာရုံ၌ <b>ရသာရုံ</b>ဟုလည်းကောင်း, ဖဿ၌ <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿ</b>ဟုလည်းကောင်း ပြောင်းလဲ သွားသည်။</p> <p>၅။ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>လိုင်း၌-- အာရုံ၌ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>ဟုလည်းကောင်း, ဖဿ၌ <b>ကာယသမ္ဖဿ</b>ဟုလည်းကောင်း ပြောင်းလဲသွားသည်။</p> <h3><b>သဒ္ဒါရုံ</b> (= အသံလိုင်း) - <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ ဝတ္ထု = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အာရုံ (= <b>သဒ္ဒါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ဆင်ခြင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁ - ဝေဒနာ = ၁၀)က အကြောင်း တရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>ဤမျှဆိုလျှင် ကျန်နာမ်ခန္ဓာတို့၌ သဘောပေါက်လောက်ပေပြီ။ နည်း ရရုံလောက် အချို့<b>စိတ္တက္ခဏ</b>၌ ခန္ဓာတစ်ပါး နှစ်ပါး စသည်ကိုသာ ဖော်ပြသွား ပါမည်။ ရှုသည့်အခါ၌ကား <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်း၌ ခန္ဓာငါးပါးလုံးကို ပြည့်စုံအောင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။</p> <h3><b>သဒ္ဒါရုံ</b> (= အသံ) လိုင်း - <b>သောတဝိညာဏ်</b> = ကြားသိ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတဝိညာဏ်</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတဝိညာဏ်</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတဝိညာဏ်</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတဝိညာဏ်</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာ က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ ကံ = <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတ ဝိညာဏ်</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၆။ ဝတ္ထု = <b>သောတဝတ္ထု</b>ရုပ် (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတ ဝိညာဏ်</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ အာရုံ (= <b>သဒ္ဒါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတဝိညာဏ်</b> ဝေဒနာ က္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>သောတသမ္ဖဿ</b> (= ၈ - ဝေဒနာ = ၇)က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတ ဝိညာဏ်</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၉။ <b>အာကာသ</b> (= အကြားအပေါက်)က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတ ဝိညာဏ်</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p>၁၀။ <b>မနသိကာရ</b> = <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတ ဝိညာဏ်</b> ဝေဒနာက္ခန္ဓာက အကျိုးတရား။</p> <p><b>အာကာသ</b> ---- <b>သောတပသာဒ</b>နှင့် <b>သဒ္ဒါရုံ</b>တို့၏ အကြားတွင် <b>အာကာသ</b> = အကြားအပေါက် ရှိရ၏။ ယင်း<b>အာကာသဓာတ်</b>ကို အမှီ ရရှိပါမှသာလျှင် <b>သောတဝိညာဏ်</b>သည် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်၏။ ထို<b>အာကာသ ဓာတ်</b>နှင့်ကင်း၍ <b>သောတဝိညာဏ်</b>သည် ဖြစ်ပေါ်မလာနိုင်။ မှန်ပေသည် နားပေါက်ကို ပိတ်ထားသူ ပိတ်ထားခံရသူ၏ သန္တာန်၌ <b>သောတဝိညာဏ်</b>သည် ဖြစ်ပေါ်မလာနိုင်။ ထိုကြောင့် <b>အာကာသဓာတ်</b>သည်လည်း <b>သောတဝိညာဏ်</b> နာမ်တရားစု ဖြစ်ပေါ်လာရေးအတွက် အကြောင်းတရားတစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်ရပေသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၂၂။)</p> <h3>သဒ္ဒါရုံ (= အသံလိုင်း) - သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း (= လက်ခံ)</h3> <p><b>သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b> (ဒု)</p> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>သဒ္ဒါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>သောတသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) ကျန်<b>နာမ်ခန္ဓာ</b> (၃)ပါးက အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သင်္ခါရက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3>သဒ္ဒါရုံ (= အသံလိုင်း) - သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း (= လက်ခံ)</h3> <p><b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b></p> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၂) ပါး</p> <p>၆။ <b>သောတသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>နာမ် + ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>နာမ်</b> = ယှဉ်ဖက် <b>စေတသိက်</b> = ၁၀။</p> <p><b>ရုပ်</b> = <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>နှင့် တကွသော <b>ရုပ်</b> (၅၄)နှင့် <b>သဒ္ဒါရုံ</b>။</p> <br> <h3>သဒ္ဒါရုံ (= အသံလိုင်း) - သန္တီရဏ (= စုံစမ်း) - ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</h3> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထု</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>သဒ္ဒါရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>သောတသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>သန္တီရဏမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၂ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>သဘောပေါက်နိုင်ရုံ အမြွက်မျှကိုသာ ရေးသားတင်ပြထားပါသည်။ ဤမျှ အမှီရလျှင် <b>သဒ္ဒါရုံ</b>လိုင်း၌ သဘောပေါက်လောက်ပေပြီဟု ယူဆ ပါသည်။ ယခုတစ်ဖန် <b>ဂန္ဓာရုံ</b>လိုင်း - <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တို့၌ <b>ခန္ဓာငါးပါးနည်း</b>ဖြင့် အကြောင်းတရား အကျိုးတရား သိမ်းဆည်းပုံကို ဆက်လက်၍ အမြွက်မျှ တင်ပြပေအံ့။</p> <br> <h3>ဂန္ဓာရုံ (= အနံ့) လိုင်း <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> (= ဆင်ခြင်) <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ဂန္ဓာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၀) (= ၁၁ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၁၀) က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3>ဂန္ဓာရုံ (= အနံ့) လိုင်း - <b>ဃာနဝိညာဏ်</b> - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>အတိတ်အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>တဏှာ</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဥပါဒါန်</b> (=၂၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကံ = သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)၏ <b>ကမ္မသတ္တိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ဃာနဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ဂန္ဓာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနဝိညာဏ်ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>ဃာနသမ္ဖဿ</b> (= ၈ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၇)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၉။ <b>ဝါယောဓာတ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၁၀။ <b>မနသိကာရ</b> (= ဆင်ခြင် = ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>ဝါယောဓာတ်</b> - <b>ဃာနအကြည်ဓာတ်</b> တည်ရှိရာ နှာခေါင်းဖုအတွင်းသို့ <b>အနံ့ဂန္ဓာရုံ</b>ကို သယ်ဆောင်တတ်သော လေသည် = <b>ဝါယောဓာတ်</b>သည် ဝင်သွားပါမှသာလျှင် <b>အနံ့ဂန္ဓာရုံ</b>ကို သိတတ်သော အာရုံယူတတ်သော <b>ဃာနဝိညာဏ်</b>နှင့် တကွသော <b>နာမ်တရားစု</b>သည် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်၏။ <b>အနံ့ဂန္ဓာရုံ</b>ကို သယ်ဆောင်တတ်သော ထိုလေသည် = <b>ဝါယောဓာတ်</b>သည် ထင်ရှားမရှိ လတ်သော် ယှဉ်ဖက် <b>သမ္ပယုတ်တရား</b>တို့နှင့် တကွသော <b>ဃာနဝိညာဏ် နာမ်တရားစု</b>သည် မဖြစ်ပေါ်နိုင်။ ထိုကြောင့် <b>ဝါယောဓာတ်</b>သည် အကြောင်းတစ်ခု ဖြစ်ရပေသည်။</p> <br> <h3>ဂန္ဓာရုံ (= အနံ့) လိုင်း - <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> (= လက်ခံ) <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ --- အတိတ်အကြောင်းတရား (၅)ပါး ရှုကွက်တူပြီ။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ဂန္ဓာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>ဃာနသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၀) (= ၁၁ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၁၀)က အကြောင်းတရား။</p> <br> <h3>ဂန္ဓာရုံ (= အနံ့) လိုင်း - <b>သန္တီရဏ</b> (= စုံစမ်း) <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ --- အတိတ်အကြောင်းတရား (၅)ပါး ရှုကွက်တူပြီ။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ဂန္ဓာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>ဃာနသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>သန္တီရဏ မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁) (= ၁၂ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>အထူးမှာထားချက် --- <b>ဃာနဝိညာဏ်</b>, <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>, <b>သန္တီရဏ</b> စသော <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>တို့၏ ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားတို့တွင် <b>နာမ်ရုပ်</b>ဟူသော အကြောင်းတရား၌ <b>နာမ်</b>အရ ထိုထို အသိစိတ် <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>နှင့် <b>စိတ္တက္ခဏ</b> တစ်ခုအတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်သည့် ယှဉ်ဖက် <b>သမ္ပယုတ် စေတသိက်</b> တရားစုကို အရကောက်ယူပါ။ <b>ရုပ်</b>အရ <b>မှီရာဝတ္ထုရုပ်</b>နှင့် <b>ဂန္ဓာရုံ</b>ကို အရ ကောက်ယူပါ။ ကျန်လိုင်းတို့၌လည်း ဆိုင်ရာ ယှဉ်ဖက် <b>စေတသိက်</b>၊ ဆိုင်ရာ <b>မှီရာဝတ္ထုရုပ်</b>၊ ဆိုင်ရာ <b>အာရုံရုပ်</b>တို့ကို ထိုက်သလို အရကောက်ယူပါ။</p> <br> <h3>ရသာရုံလိုင်း - <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> (= ဆင်ခြင်) <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ရသာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) ဆင်ခြင် <b>မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၀) (= ၁၁ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3>ရသာရုံလိုင်း - <b>ဇိဝှါဝိညာဏ်</b> - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ --- အတိတ်အကြောင်းတရား (၅)ပါး ရှုကွက်တူပြီ။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ဇိဝှါဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇိဝှါဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ရသာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇိဝှါဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿ</b> (= ၈ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၇)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇိဝှါဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၉။ <b>အာပေါဓာတ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇိဝှါဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၁၀။ <b>မနသိကာရ</b> (= ဆင်ခြင် = ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇိဝှါဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>အာပေါဓာတ်</b> --- လျှာကို စွတ်စိုစေတတ်သော <b>အာပေါဓာတ်ရည်</b>ကို ရရှိပါမှသာလျှင် <b>ဇိဝှါဝိညာဏ်</b>နှင့် <b>သမ္ပယုတ်တရားစု</b>သည် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်၏။ ထို <b>အာပေါဓာတ်ရည်</b>နှင့် ကင်း၍ကား မဖြစ်ပေါ်လာနိုင်။ ခြောက်သွေ့သော လျှာရှိကြကုန်သော သူတို့၏ လျှာပေါ်သို့ ခြောက်သွေ့သော ခဲဖွယ်တို့ကို တင်ထားလိုက်သော်လည်း <b>ဇိဝှါဝိညာဏ်</b>သည် ဖြစ်ပေါ် မလာသည်သာတည်း။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၂၂။)</p> <p><b>ဇိဝှါဝိညာဏ်</b>စသည့် <b>ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>တို့၏ ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားတို့တွင် <b>နာမ်တရား</b>အရ ဆိုင်ရာ ယှဉ်ဖက် <b>စေတသိက်</b>တို့ကို ကောက်ယူပါ။ <b>ရုပ်တရား</b>အရ ဆိုင်ရာမှီရာ <b>ဝတ္ထုရုပ်</b>နှင့် <b>ရသာရုံ</b>ကို ကောက်ယူပါ။</p> <br> <h3>ရသာရုံလိုင်း - <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> (= လက်ခံ) - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ အတိတ်အကြောင်းတရား (၅)ပါး ရှုကွက်တူပြီ။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ရသာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၀) (= ၁၁ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3>ရသာရုံလိုင်း - <b>သန္တီရဏ</b> (= စုံစမ်း) - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ အတိတ်အကြောင်းတရား (၅)ပါး ရှုကွက်တူပြီ။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ရသာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>သန္တီရဏမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁) (= ၁၂ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း - <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၁။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) ဆင်ခြင် <b>မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၀) (= ၁၁ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း - <b>ကာယဝိညာဏ်</b> - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> -</h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ - အတိတ်အကြောင်းတရား (၅)ပါး ရှုကွက်တူပြီ။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၅) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ကာယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၄၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ကာယဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ကာယဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>ကာယသမ္ဖဿ</b> (= ၈ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၇)က အကြောင်းတရား၊ <b>ကာယဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၉။ <b>ပထဝီဓာတ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ကာယဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၁၀။ <b>မနသိကာရ</b> (= ဆင်ခြင် = ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>ကာယဝိညာဏ် ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>ပထဝီဓာတ်</b> --- <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>သည် <b>ကာယပသာဒ</b> = <b>ကာယအကြည်ဓာတ်</b>ကို ရှေးရှုရိုက်ခတ်သောအခါ ထိခိုက်သောအခါ <b>ကာယပသာဒ</b>တွင် သာမက <b>ကာယပသာဒ</b>၏ မှီရာ <b>နိဿယ အကြောင်းတရား</b>ဖြစ်သည့် <b>ကလာပ်တူ မဟာဘုတ်</b>အထိ ရှေးရှု ရိုက်ခတ်မိ ထိခိုက်မိ၏။ ထို <b>မဟာဘုတ်</b>တို့တွင် <b>ပထဝီဓာတ်</b>ကား <b>ကာယပသာဒ</b>၏ ပဓာန အကြောင်းတရားဖြစ်၏။ <b>ကာယဝိညာဏ် နာမ်တရားစု</b>သည် <b>ကာယပသာဒ</b>၏ အကြောင်းရင်း စစ်ဖြစ်သော <b>ပထဝီဓာတ်</b>ကို မှီတွယ်ခွင့် ရရှိပါမှသာလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်၏။ ထို<b>ပထဝီဓာတ်</b>နှင့် ကင်း၍ကား ဖြစ်ပေါ်မလာနိုင်။ မှန်ပေသည်။ -- <b>ကာယဒွါရ</b>၌ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b> အမည်ရသော <b>ဗဟိဒ္ဓ မဟာဘုတ် အာရုံ</b>သည် = (<b>ဗဟိဒ္ဓ-ပထဝီ-တေဇော-ဝါယော</b>သည်) <b>အဇ္ဈတ္တိက ကာယပသာဒ</b>ကို ရှေးရှူရိုက် ခတ်ပြီး ထိခိုက်ပြီး၍ <b>ကာယပသာဒ</b>၏ အကြောင်းဖြစ်ကုန်သော မှီရာ <b>ကလာပ်တူ မဟာဘုတ်</b>တို့၌လည်း ထိခိုက်မိလေသည်။ ထိုကြောင့် <b>ပထဝီဓာတ်</b>သည် <b>ကာယဝိညာဏ် နာမ်တရားစု</b> ဖြစ်ပေါ်လာဖို့ရန် အကြောင်းရင်းတစ်ခု ဖြစ်ရပေသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၂၂။)</p> <p><b>ကာယဝိညာဏ်-ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>၏ ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားတို့တွင် <b>နာမ်-ရုပ်</b>ဟူသော အကြောင်းတရား၌ <b>နာမ်</b>အရ <b>ကာယဝိညာဏ်</b>၏ ယှဉ်ဖက် <b>စေတသိက်</b> (၇)လုံးကို ကောက်ယူပါ။ <b>ရုပ်တရား</b>အရ <b>ကာယဝတ္ထုရုပ်</b>နှင့် တကွသော (၄၄)မျိုးသော <b>ရုပ်တရား</b>နှင့် <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b> အမည်ရသည့် <b>ပထဝီ တေဇော ဝါယော</b>ဟူသော <b>အာရုံရုပ်</b>တို့ကို ကောက်ယူပါ။</p> <br> <h3>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း - <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b> (= လက်ခံ) - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ -- အတိတ်အကြောင်းတရား (၅)ပါး ရှုကွက်တူပြီ။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>ကာယသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၀) (= ၁၁ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း - <b>သန္တီရဏ</b> (= စုံစမ်း) - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>၁။ ၂။ ၃။ ၄။ ၅။ -- အတိတ်အကြောင်းတရား (၅)ပါး ရှုကွက်တူပြီ။</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၃) ပါး</p> <p>၆။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>အာရုံ</b> (= <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ (က) <b>ကာယသမ္ဖဿ</b> (= ၈)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>သန္တီရဏ မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၁၁^၁၀) (= ၁၂ - <b>ဝေဒနာ</b> =၁၁^ ၁၁ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3><b>ဓမ္မာရုံ</b>လိုင်း - <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b> (<b>စက္ခုအကြည်ဓာတ်</b> အာရုံ)</h3> <p><b>ပထမဇော</b> - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b> (<b>မနောဒွါရဝီထိ</b>)</p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>အာရုံ</b> (= <b>စက္ခုအကြည်ဓာတ်အာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပထမဇော မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၃) (= ၃၄ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3><b>ဒုတိယဇော</b> - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></h3> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>အာရုံ</b> (= <b>စက္ခုအကြည်ဓာတ် အာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပထမဇော မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>ဒုတိယဇော မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၃) (= ၃၄ - <b>ဝေဒနာ</b> = ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <br> <h3><b>ဓမ္မာရုံ</b>လိုင်း - <b>ပထမစျာနသမာပတ္တိဝီထိ</b> (<b>အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံ</b>)</h3> <p><b>ပထမဇော</b> - <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b></p> <p>ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး</p> <p>၁။ <b>ဝတ္ထု = ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> (= ၅၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>အာရုံ</b> (= <b>အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ် အာရုံ</b>)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ (က) <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ပထမဇော မနောသမ္ဖဿ</b> (= ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> (= <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> = ၁၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇော ဝေဒနာက္ခန္ဓာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>ပထမဇော နာမ်တရား</b> (၃၄)မှ <b>ဝေဒနာ</b>ကို နှုတ်သော် <b>ပထမဇော မနောသမ္ဖဿ</b> (၃၃) ဖြစ်သည်။ <b>ဒုတိယဇော</b> စသည်၌ <b>ပထမဇော</b> စသော ရှေးရှေးသော <b>နာမ်တရား</b>ဟူသော <b>အနန္တရ အကြောင်း</b>တစ်ခု ပိုသည်သာ ထူးသည်။</p> <p>ဤ<b>စျာနသမာပတ္တိဝီထိ ဇော ဝိညာဏက္ခန္ဓာ</b>၏ <b>နာမ်-ရုပ် အကြောင်းတရား</b>၌ <b>ရုပ်တရား</b>အရ <b>မှီရာဝတ္ထုရုပ်</b>ဟူသော <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>နှင့် တကွသော (၅၄)မျိုးသော <b>ရုပ်</b>ကိုသာ အရကောက်ယူပါ။ <b>အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ်</b> ဟူသော <b>အာရုံ</b>မှာကား <b>ပညတ်အာရုံ</b> ဖြစ်နေသည်။ <b>အရိုးစု ပဋိဘာဂနိမိတ်</b>၊ သို့မဟုတ် <b>အဖြူရောင် ဩဒါတကသိုဏ်း ပဋိဘာဂနိမိတ်</b>စသည့် <b>သမထ နိမိတ်</b> တစ်ခုခုကို <b>အာရုံ</b>ယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော <b>စျာန်နာမ်တရား</b>တို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောကို <b>ဉာဏ်</b>ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ၌ <b>အာရုံ</b>ဟူသော အကြောင်းတရား၌ မိမိရှုပွားနေသည့် <b>စျာန်နာမ်တရားစု</b>၏ <b>အာရုံ</b>ဖြစ်သည့် <b>သမထပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံ</b>ကို ပြောင်းလဲထည့်ပါ။ ဥပမာ - <b>အဖြူရောင် ဩဒါတကသိုဏ်း ပဋိဘာဂနိမိတ်အာရုံ</b> --- ဤသို့စသည်ဖြင့် ပြောင်းလဲထည့်ပါ။ <b>ပထမစျာန်</b>၌ <b>နာမ်တရား</b> (၃၄), <b>ဒုတိယစျာန်</b>၌ (၃၂), <b>တတိယစျာန်</b>၌ (၃၁), <b>စတုတ္ထစျာန်</b>၌ (၃၁), <b>အရူပစျာန်</b> (၄)ပါးလုံး၌လည်း (၃၁)စီပင် အသီးအသီး ဖြစ်သဖြင့် <b>ဇော မနောသမ္ဖဿ</b> အရာတွင် <b>စေတသိက်</b> အရေအတွက်ကို ထိုက်သလို လျှော့ပါ။ <b>အပ္ပနာစျာန်ဇော</b>များ၏ နောင်၌ <b>တဒါရုံ</b> မကျပေ။</p> <br> <h3><b>ဓမ္မာရုံ</b>လိုင်း <b>ရုပ်တရားအာရုံ</b></h3> <p><b>ဓမ္မာရုံ</b>လိုင်းတွင် အကျုံးဝင်သော <b>ပသာဒရုပ်</b> = <b>အကြည်ရုပ်</b> (၅)ပါး၊ <b>သုခုမရုပ်</b> = သိမ်မွေ့သော <b>ရုပ်</b> (၁၆)ပါးဟူသော <b>ရုပ်တရား</b>တို့တွင် <b>ရုပ်တရား</b> တစ်ခုခုကို <b>အာရုံ</b>ယူ၍ ရှုခဲ့သော် <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ဖြစ်က <b>ကုသိုလ်ဇော</b>များ၊ <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> ဖြစ်က <b>အကုသိုလ်ဇော</b>များ ထိုက်သလို စောကြမည် ဖြစ်ပေသည်။ <b>ရုပ်တရား</b>ဟု <b>အနိစ္စ</b>ဟု <b>ဒုက္ခ</b>ဟု <b>အနတ္တ</b>ဟု <b>အသုဘ</b> ဟု နှလုံးသွင်းပါက <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> ဖြစ်၏။ <b>စက္ခုအကြည်ဓာတ်</b> စသည်ဖြင့် နှလုံးသွင်းပါကလည်း <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ပင် ဖြစ်သည်။ <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> ဖြစ်ပုံကို <b>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း</b>ပိုင်းတွင် ကြည့်ပါ။ <b>သံယောဇဉ်</b> (၁၀)ပါး ဖြစ်ပုံ အပိုင်းတွင် ရေးသားတင်ပြပြီးခဲ့လေပြီ။ ကျန် အကြောင်းတရားများကား တူပြီဖြစ်သည်။ <b>အကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>များ၌လည်း အကြောင်း-အကျိုးစပ်ပုံကို သဘောပေါက်လောက်ပေပြီ။ <b>တဒါရုံ</b>ကျခဲ့သော် ရှေးတွင် ဖော်ပြခဲ့သော <b>တဒါရုံ</b> ရှုကွက်ကို နည်းမှီ၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။</p> <p><b>တစ်စိတ်</b> - တစ်ဒေသ</p> <p><b>ရူပါရုံလိုင်း သဒ္ဒါရုံလိုင်း ဂန္ဓာရုံလိုင်း ရသာရုံလိုင်း ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း ဓမ္မာရုံလိုင်း</b> ဟူသော (၆)လိုင်းလုံး၌ <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ အကုသိုလ်ဇော ဝီထိ</b>တို့ဝယ် <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်း၌ <b>ခန္ဓာငါးပါး</b>ဖွဲ့၍ <b>ခန္ဓာငါးပါးနည်း</b>ဖြင့် အကြောင်း အကျိုးစပ်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်း ရှုပွားရာ၌ --</p> <p><b>ဝိပဿကေန ပန ကမ္မန္တရဉ္စ ဝိပါကန္တရဉ္စ ဧကဒေသတော ဇာနိတဗ္ဗံ</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၃၇။)</p> <p>ဤသို့ ဖွင့်ဆိုထားတော်မူသော <b>ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ</b>နှင့် အညီ အသင် သူတော်ကောင်းသည် <b>ကံ-ကံ၏အကျိုးတရား</b>ကို <b>တစ်စိတ်တစ်ဒေသ</b>အားဖြင့် သိရှိအောင် ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရဦးမည် ဖြစ်ပေသည်။ <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> စသော <b>ဝီထိ</b> (၆)မျိုးတို့၏ အတွင်း၌ တည်ရှိကြသော <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>, <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>, <b>သန္တီရဏ</b>, <b>တဒါရုံ</b>ဟူသော <b>ပဝတ္တိ ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>တိုင်းသည်ကား <b>ပဋိသန္ဓေ</b>, <b>ဘဝင်</b>၊ <b>စုတိ</b>ဟူသော <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>တို့ကို ဖြစ်စေတတ်သော <b>ကံ</b>ကြောင့် ချည်းသက်သက် ဖြစ်ကြသည်ကား မဟုတ်။ အချို့သော <b>ပဝတ္တိဝိပါက် ဝိညာဏ်</b>တို့ကား ယင်း <b>ကံ</b>ကြောင့်ပင် မဖြစ်သည်လည်း ရှိကြ၏။ ဘုရားရှင်၏ <b>ဝိပါက်တော်</b> (၁၂)ပါးကို ကြည့်ပါ။ <b>ဝိပါက်တော်</b> တစ်မျိုး တစ်မျိုး၌ သီးသန့် <b>ကံ</b> တစ်မျိုးစီ တစ်မျိုးစီ ရှိနေသည်ကို သတိပြုပါ။ ထို့ကြောင့် အသင် သူတော်ကောင်းသည် <b>အတိတ်ခန္ဓာငါးပါး</b>တို့ကို တစ်ဖန် ပိုက်စိပ်တိုက်၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ယင်းသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ အချို့ အချို့သော <b>ကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံ</b>တို့ကို သိမ်းဆည်းမိပါက ယင်း<b>ကံ</b>တို့ကြောင့် ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝ ယခုကဲ့သို့သော <b>ပဝတ္တိ</b>အခါမျိုး၌ မည်သို့သော <b>ကောင်းကျိုး-ဆိုးပြစ်</b>များကို ရရှိနေသည်ကိုပါ <b>ဉာဏ်</b>ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်း-အကျိုး စပ်၍ သိမ်းဆည်းပါ။</p> <br> <h3><b>ဗဟိဒ္ဓ</b>နှင့် <b>အတိတ်အဆက်ဆက် - အနာဂတ်အဆက်ဆက်</b>သို့</h3> <p>အတိတ် အကြောင်းတရား ငါးပါးနှင့် ပစ္စုပ္ပန် အကျိုးတရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောတရားတို့ကို အထက်ပါအတိုင်း (၆) လိုင်းလုံး ကုန်စင်အောင် အကြောင်း-အကျိုး ဆက်စပ်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရှုပွားပြီးသော် <b>ဗဟိဒ္ဓ</b>၌လည်း ထိုနည်းကို မှီ၍ နည်းတူပင် အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ သို့သော် <b>ဗဟိဒ္ဓ</b>၌ကား <b>ဗဟိဒ္ဓ</b>ချင်း တူညီ၍ သာမန်အားဖြင့် ပေါင်းစုခြုံငုံ၍သာ သိမ်းဆည်းရ၏။</p> <p>အောင်မြင်မှုကို ရရှိခဲ့သော် ဒုတိယ အတိတ်အကြောင်းတရားနှင့် ပထမအတိတ် အကျိုးတရား၊ တတိယအတိတ် အကြောင်းတရားနှင့် ဒုတိယ အတိတ် အကျိုးတရား စသည်ဖြင့် အတိတ်အဆက်ဆက်သို့ <b>ဉာဏ်</b>ကို စေလွှတ်၍လည်း အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရာ၌ အချို့သော အတိတ်ဘဝတို့၌ <b>ပရမတ် ရုပ်နာမ်</b>တို့ကို မသိမ်းဆည်းခဲ့ဖူးလျှင် ထို<b>ပရမတ် ရုပ်တရား</b>တို့ကို အာရုံယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြသော <b>နာမ်တရား</b>တို့ကို သိမ်းဆည်းမှုကိုလည်းကောင်း, ယင်း<b>နာမ်တရား</b>တို့နှင့် ဆက်စပ်သည့် <b>အကြောင်တရား</b>တို့ကိုလည်းကောင်း သိမ်းဆည်းရန်မလိုပါ။ အလားတူပင် <b>စျာန်</b>မရခဲ့ဖူးသော အတိတ်ဘဝ၌လည်း <b>စျာန်နာမ်တရား</b>တို့ကိုလည်းကောင်း, <b>စျာန်နာမ်တရား</b>တို့နှင့် ဆက်စပ်သည့် အကြောင်းတရားတို့ကိုလည်းကောင်း သိမ်းဆည်းရန် မလိုပါ။</p> <p>အလားတူပင် ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားနှင့် အနာဂတ် အကျိုးတရားတို့ကိုလည်း အကြောင်း-အကျိုး ဆက်စပ်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ အနာဂတ် ဆုံးသည့်တိုင်အောင် အနာဂတ် အဆက်ဆက်သို့ <b>ဉာဏ်</b>ကို စေလွှတ်၍ ရနိုင်သမျှ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ အတိတ် ပစ္စုပ္ပန် အနာဂတ် ကာလသုံးပါးလုံး၌ပင် <b>အဇ္ဈတ္တ</b>၌ အကြောင်း-အကျိုး သိမ်းဆည်းသည့် ပုံစံအတိုင်း <b>ဗဟိဒ္ဓ</b>၌လည်း အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <br> <h3><b>စရဏမျိုးစေ့ကောင်း</b>နှင့် <b>ဝိဇ္ဇာမျိုးစေ့ကောင်း</b></h3> <p>ထိုသို့ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားရာ၌ အတိတ်ဘဝ ထိုထိုက <b>နိဗ္ဗာန်</b>ကို ရည်ရွယ်တောင့်တ၍ ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော ဖြည့်ကျင့်ဆည်းပူးခဲ့သော ---</p> <p>၁။ <b>ဒါန သီလ သမထ ကျင့်စဉ်</b>ဟူသော <b>စရဏမျိုးစေ့</b>၊</p> <p>၂။ (က) <b>ဓာတ်ကြီးလေးပါး</b>ကို သိမ်းဆည်းခဲ့ဖူးခြင်း၊</p> <p>( ခ ) <b>ရုပ်တရား</b>တို့ကို <b>ပရမတ်</b>သို့ ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းခဲ့ဖူးခြင်း၊</p> <p>( ဂ ) <b>နာမ်တရား</b>တို့ကို <b>ပရမတ်</b>သို့ ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းခဲ့ဖူးခြင်း၊</p> <p>(ဃ) <b>ရုပ်-နာမ်</b>ကို <b>ပရမတ်</b>သို့ ဆိုက်အောင် သိမ်းဆည်းခဲ့ဖူးခြင်း၊</p> <p>( င ) အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းခဲ့ဖူးခြင်း၊</p> <p>( စ ) <b>ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = သင်္ခါရတရား</b>တို့ကို <b>လက္ခဏာရေး သုံးတန်</b>သို့တင်ကာ <b>ဝိပဿနာ ရှုပွား သုံးသပ်</b>ခဲ့ဖူးခြင်း -- တည်းဟူသော အချို့အချို့သော <b>ဝိဇ္ဇာမျိုးစေ့</b> (အချို့အချို့သော <b>စရဏမျိုးစေ့</b>) ----</p> <p>ဤ <b>စရဏမျိုးစေ့ ဝိဇ္ဇာမျိုးစေ့</b>များကို <b>ဉာဏ်</b>ဖြင့် မြင်အောင် အလေးဂရုပြု၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ ယင်း <b>စရဏမျိုးစေ့ ဝိဇ္ဇာမျိုးစေ့</b>တို့က အားပေးထောက်ပံ့တတ်သည့် <b>ဥပတ္ထမ္ဘကသတ္တိ</b>, တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေတတ်သည့် <b>ဇနကသတ္တိ</b>တို့ဖြင့် အဆက်ဆက် ကျေးဇူးပြုနေပုံကိုလည်း <b>ဉာဏ်</b>ဖြင့်မြင်အောင် ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။</p> <br> <h3><b>ဘဝင်</b>၏ <b>အနန္တရ အကြောင်းတရား</b></h3> <p>ဘဝတစ်ခုဝယ် <b>စိတ်အစဉ် စိတ်အယဉ်</b> မပြတ်စဲရေးအတွက် ဘဝ၏ အကြောင်းတရားအဖြစ်နှင့် ဖြစ်ပေါ်နေသော စိတ်သည် <b>ဘဝင်</b>မည်ပေသည်။ ထို<b>ဘဝင်</b>သည် <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ - ဝတ္ထု အာရုံ ဖဿ</b> စသော ဆိုင်ရာ အကြောင်းတရားများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာကြောင်းကို ရှေးတွင် ရှင်းပြခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ <b>ဘဝင်</b>သည် ဘဝတစ်လျှောက်၌ အများဆုံး ဖြစ်လေ့ရှိသော စိတ်တစ်မျိုး ဖြစ်သဖြင့် ထို<b>ဘဝင်</b>၌ <b>အနန္တရ အကြောင်းတရား</b>များလည်း များစွာရှိနေမည်သာ ဖြစ်သည်။ လိုရင်းမှတ်သားရန်မှာ မိမိ ရှုပွားသော <b>ဘဝင်စိတ်</b>နှင့် အနီးကပ်ဆုံး <b>စိတ္တက္ခဏ</b>သည် တစ်နည်း အခြားမရှိ ကပ်လျက်ဖြစ်သွားသော ရှေ့<b>စိတ္တက္ခဏ</b>သည် ထို<b>ဘဝင်</b>၏ <b>အနန္တရအကြောင်းတရား</b>ပင် ဖြစ်သည်။ သို့အတွက် ---</p> <p>၁။ <b>ပဋိသန္ဓေ</b>သည် <b>ပထမဘဝင်</b>အားလည်းကောင်း၊</p> <p>၂။ <b>ပထမဘဝင်</b>သည် <b>ဒုတိယဘဝင်</b>အားလည်းကောင်း၊</p> <p>၃။ ရှေးရှေး<b>ဘဝင်</b>သည် နောက်နောက်<b>ဘဝင်</b>အားလည်းကောင်း၊</p> <p>၄။ <b>ဝုဋ္ဌော</b>နောင် <b>ဘဝင်</b>ကျသည် ဖြစ်အံ့၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>သည် ထို<b>ဘဝင်</b>အားလည်းကောင်း၊</p> <p>၅။ <b>ဇော</b>နောင် <b>ဘဝင်</b>ကျသည် ဖြစ်အံ့၊ <b>အဆုံးဇော</b>သည် ထို<b>ဘဝင်</b>အားလည်းကောင်း၊</p> <p>၆။ <b>တဒါရုံ</b>နောင်<b>ဘဝင်</b>ကျသည်ဖြစ်အံ့၊ <b>ဒုတိယတဒါရုံ</b>သည် ထို<b>ဘဝင်</b>အားလည်းကောင်း ---</p> <p><b>အနန္တရပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးနေသည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ <b>ဘဝင်</b>နောင် <b>ဘဝင်</b> ထပ်၍ ဖြစ်ရာ၌ ရှေးရှေး<b>ဘဝင်</b>က နောက်နောက် <b>ဘဝင်</b>အား <b>အနန္တရပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးနေသည်သာ ဖြစ်ပေသည်။</p> <br> <h3><b>ဉာတပရိညာစခန်း</b>သို့ ဆိုက်ပြီ</h3> <p><b>သော ဣဒံ နာမရူပံ န အဟေတု အပ္ပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တံ၊ သဟေတု သပ္ပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တံ၊ ကော ပနဿ ဟေတု၊ ကော ပန ပစ္စယောတိ ဥပပရိက္ခန္တော အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ တဏှာပစ္စယာ ကမ္မပစ္စယာ အာဟာရပစ္စယာ စာတိ တဿ ပစ္စယံ ဝဝတ္ထပေတွာ အတီတေပိ ပစ္စယာ စေဝ ပစ္စယသမုပ္ပန္နဓမ္မာ စ၊ အနာဂတေပိ ဧတရဟိပိ ပစ္စယာ စေဝ ပစ္စယသမုပ္ပန္နဓမ္မာ စ၊ တတော ဥဒ္ဓံ သတ္တော ဝါ ပုဂ္ဂလော ဝါ နတ္ထိ၊ သုဒ္ဓသင်္ခါရပုဉ္ဇော ဧဝါတိ တီသု အဒ္ဓါသု ကင်္ခံ ဝိတရတိ။ အယံ ပန ဝိပဿနာသင်္ခါရသလ္လက္ခဏာ ဉာတပရိညာ နာမ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၁-၂၄၂။)</p> <p><b>အာယတနဒွါရ</b>အလိုက် <b>ခန္ဓာငါးပါး ရုပ်တရား နာမ်တရား</b>တို့ကို (၆) လိုင်းလုံး ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းပြီးသော <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>သည် ဤ<b>နာမ်ရုပ်</b>သည်ကား တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေတတ်သော <b>ဟေတုအကြောင်းတရား = ဇနကအကြောင်းတရား</b> ထင်ရှားမရှိဘဲ အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော <b>ဥပတ္ထမ္ဘက အကြောင်းတရား = ပစ္စယအကြောင်းတရား</b> ထင်ရှားမရှိဘဲ ဖြစ်ပေါ်နေသည်ကား မဟုတ်။ တိုက်ရိုက် ဖြစ်ပေါ်စေတတ်သော <b>ဟေတု အကြောင်းတရား = ဇနကအကြောင်းတရား</b> ထင်ရှားရှိသည် ဖြစ်၍သာလျှင်, အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော <b>ဥပတ္ထမ္ဘက အကြောင်းတရား = ပစ္စယအကြောင်းတရား</b> ထင်ရှားရှိသည် ဖြစ်၍သာလျှင် ဖြစ်ပေါ်နေ၏။ ထို <b>နာမ်-ရုပ်</b>၏ <b>ဟေတုအကြောင်းတရား</b>ကား အဘယ်နည်း။ <b>ပစ္စယအကြောင်းတရား</b>ကား အဘယ်ပါနည်းဟု <b>ဉာဏ်</b>ဖြင့် စူးစမ်းဆင်ခြင်လတ်သော် --- <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားကြောင့်လည်းကောင်း, <b>တဏှာ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားကြောင့်လည်းကောင်း, <b>ကံ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားကြောင့်လည်းကောင်း, <b>အာဟာရ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားကြောင့် လည်းကောင်း ဖြစ်ပေါ်လာ၏ -- ဟု ထို<b>နာမ်-ရုပ်</b>၏ အကြောင်းတရားကို ပိုင်းခြား မှတ်သား၍ --- (<b>အဝိဇ္ဇာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ရူပက္ခန္ဓာ</b>ဖြစ်၏။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>က အကြောင်းတရား <b>ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ရူပက္ခန္ဓာ</b> က အကျိုးတရား -- ဤသို့ စသည်ဖြင့် ပိုင်းခြားမှတ်သား၍ ) ---</p> <p>၁။ အတိတ်၌လည်း အကြောင်းတရားတို့နှင့် အကျိုးတရားတို့သာ ရှိကြကုန်၏။</p> <p>၂။ အနာဂတ်၌လည်း အကြောင်းတရားတို့နှင့် အကျိုးတရားတို့သာ ရှိကြကုန်၏။</p> <p>၃။ ပစ္စုပ္ပန်၌လည်း အကြောင်းတရားတို့နှင့်အကျိုးတရားတို့သာ ရှိကြကုန်၏။</p> <p>ထိုအကြောင်းတရား အကျိုးတရားထက် ပိုလွန်၍ ပြုလုပ်တတ် = ဖန်ဆင်းတတ်သော <b>ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ</b>သည်လည်းကောင်း, အပြုလုပ်ခံရ အဖန်ဆင်းခံရသော <b>ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ</b>သည်လည်းကောင်း, <b>ယောက်ျား မိန်းမ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ လူ နတ် ဗြဟ္မာ အသက်ကောင် လိပ်ပြာကောင် ဝိညာဏ်ကောင် အတ္တကောင်</b>သည်လည်းကောင်း မရှိ။ <b>ရုပ်တရား + နာမ်တရား + အကြောင်းတရား + အကျိုးတရား</b>တည်းဟူသော <b>သင်္ခါရတရား</b> အစုအပုံ သက်သက်မျှသာလျှင် ရှိ၏။ -- ဟု <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်ပညာ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင် မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်သော် ထို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာ</b>သည် အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန် ကာလသုံးပါးတို့၌ သို့လော သို့လော တွေးတောယုံမှားခြင်း <b>ဝိစိကိစ္ဆာတရား</b>ကို ပယ်ဖျောက်နိုင်ပေ၏။ ပယ်ရှားနိုင်ပေ၏။ ဤ <b>ဉာဏ်</b>သည်ကား <b>ဝိပဿနာဉာဏ်</b>၏ အရှုခံ အာရုံဖြစ်သည့် ---</p> <p>၁။ <b>ရုပ်တရား</b>၊</p> <p>၂။ <b>နာမ်တရား</b>၊</p> <p>၃။ အကြောင်းတရား၊</p> <p>၄။ အကျိုးတရား၊</p> <p>ဤ<b>သင်္ခါရ တရား</b>တို့ကို ကောင်းစွာ ပိုင်းပိုင်းခြားခြား သိတတ်သော <b>ဉာတပရိညာ</b> - မည်ပေသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၁-၂၄၂။) သို့သော် ဤမျှဖြင့်ကား မပြီးဆုံးသေးပါ။ ယင်း <b>ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး-သင်္ခါရ တရား</b>တို့ကို <b>လက္ခဏ-ရသ-ပစ္စုပဋ္ဌာန်-ပဒဋ္ဌာန် နည်း</b>အားဖြင့် တစ်ဖန် ထပ်မံ၍ ကြိတ်ခြေရဦးမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုသို့ ကြိတ်ခြေပြီးနောက် ဆက်လက် ပြုကျင့် ရမည့် လုပ်ငန်းခွင်မှာ ဤသို့ဖြစ်၏။</p> <br> <h3><b>သာသနာတော်</b>မှ မခွဲနိုင်အောင် အမြစ်တွယ်လေပြီ</h3> <p><b>ဧဝံ သင်္ခါရေ သလ္လက္ခေတွာ ဌိတဿ ပန ဘိက္ခုနော ဒသဗလဿ သာသနေ မူလံ ဩတိဏ္ဏံ နာမ ဟောတိ၊ ပတိဋ္ဌာ လဒ္ဓါ နာမ၊ စူဠသောတာပန္နော နာမ ဟောတိ နိယတဂတိကော။ တထာရူပံ ပန ဥတုသပ္ပါယံ ပုဂ္ဂလသပ္ပါယံ ဘောဇနသပ္ပါယံ ဓမ္မဿဝနသပ္ပါယံ လဘိတွာ ဧကာသနေ ဧကပလ္လင်္ကဝရဂတော တီဏိ လက္ခဏာနိ အာရောပေတွာ ဝိပဿနာပဋိပါဋိယာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တော အရဟတ္တံ ဂဏှာတိ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၂။)</p> <p>ဤဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော နည်းဖြင့် <b>ရုပ်တရား နာမ်တရား အကြောင်းတရား အကျိုးတရား</b>တို့ကို ကောင်းစွာ ပိုင်းခြားမှတ်သားပြီး၍ တည်နေသော <b>ယောဂါဝစရ ရဟန်းတော်</b>သည် ယင်း<b>သင်္ခါရတရား</b>တို့ကို <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b>ဖြင့် သိမ်းဆည်းမိသောအခါ ယုံမှားခြင်း <b>ကင်္ခါတရား</b>ကို ကျော်လွှားလွန်မြောက်၍ သန့်ရှင်းသော <b>ဉာဏ်အမြင်</b>ရှိခြင်းတည်းဟူသော <b>ကင်္ခါဝိတရဏ ဝိသုဒ္ဓိစခန်း</b>သို့ ဆိုက်ရောက်သည်ဖြစ်၍ <b>ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသာသနာတော်</b>မှ မခွာနိုင်အောင် <b>သာသနာတော်</b>ဝယ် အမြစ်တွယ်ပြီး ဖြစ်တော့သည်။ <b>သာသနာတော်</b>၌ ထောက်ရာတည်ရာကို ရရှိသည် မည်၏။ မြဲသော <b>သုဂတိ</b>လျှင် လဲလျောင်းရာရှိသော <b>စူဠသောတာပန်</b> မည်၏။ <b>အရဟတ္တဖိုလ်</b>ကို ရယူနိုင်လောက်သော သဘောရှိသော ---</p> <p>၁။ <b>ဥတုသပ္ပါယ</b> = လျောက်ပတ်သော <b>ဥတု</b>ကိုလည်းကောင်း၊</p> <p>၂။ <b>ပုဂ္ဂလသပ္ပါယ</b> = လျောက်ပတ်သော <b>ကလျာဏမိတ္တပုဂ္ဂိုလ်မိတ်ကောင်း ဆွေကောင်း ဆရာကောင်းသမားကောင်း</b>ကိုလည်းကောင်း၊</p> <p>၃။ <b>ဘောဇနသပ္ပါယ</b> = လျောက်ပတ်သော <b>ဘောဇဉ်</b>ကိုလည်းကောင်း၊</p> <p>၄။ <b>ဓမ္မဿဝနသပ္ပါယ</b> = လျောက်ပတ်သော <b>တရားတော်</b>ကို နာရခြင်းကိုလည်းကောင်း ---</p> <p>ဤ <b>သပ္ပါယလေးပါး</b>ကို ရရှိလတ်သော် တစ်နေရာတည်း၌ တစ်ထိုင်တည်း အတွင်းဝယ် --- ယင်း <b>သင်္ခါရတရား</b>တို့ကို <b>လက္ခဏာရေးသုံးတန်</b>သို့ တင်၍ <b>ဝိပဿနာဉာဏ်စဉ်</b>အားဖြင့် အစဉ်အတိုင်း <b>ဝိပဿနာရှုပွား သုံးသပ်</b>လတ်သော် <b>အရဟတ္တဖိုလ်</b>ကို ရယူနိုင်ပေသည်။(အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၂။)</p> <br> <h3><b>ဣရိယာပထ - သမ္ပဇညရှုကွက်</b></h3> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>သမထကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း</b>, <b>ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း</b>, <b>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း</b>တို့ကို အစဉ်အတိုင်း ကျင့်လာပြီးမှ <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း</b>သို့ ကူးတက်လာသဖြင့် ထိုထို <b>ဣရိယာပထပိုင်းဆိုင်ရာ ရှုကွက်</b>, <b>သမ္ပဇဉ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရှုကွက်</b>တို့၌လည်း <b>ခန္ဓာငါးပါး = ရုပ်-နာမ်နှစ်ပါး</b>တို့ကို သိမ်းဆည်းတတ်ပြီးပင် ဖြစ်ပေသည်။ ဤသို့ <b>ခန္ဓာငါးပါး = ရုပ်-နာမ်နှစ်ပါး</b>တို့ကို သိမ်းဆည်းပြီးသော <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>တို့အဖို့ ရှေ့သို့ဆက်၍ ကျင့်ရမည့် ကျင့်စဉ်ကို ဘုရားရှင်သည် ဤသို့ ဟောကြားထားတော်မူ၏။</p> <p>၁။ <b>သမုဒယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မံ ဝိဟရတိ</b>။</p> <p>၂။ <b>ဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မံ ဝိဟရတိ</b>။</p> <p>၃။ <b>သမုဒယဝယဓမ္မာနုပဿီ ဝါ ကာယသ္မိံ ဝိဟရတိ</b>။ (မ၊၁၊၇၁-၇၂။)</p> <p>ဤ<b>ဒေသနာတော်</b>များနှင့်အညီ အသင်သူတော်ကောင်းသည် သွား-ရပ်-ထိုင်-လျောင်း စသည့် ထိုထို <b>ဣရိယာပထအခိုက် သမ္ပဇဉ်အခိုက်</b>တို့၌လည်း ယင်း<b>ခန္ဓာငါးပါး = ရုပ်နာမ်တရား</b>တို့၏ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု သဘောကို <b>ဉာဏ်</b>ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို စွမ်းအားရှိသမျှ သိမ်းဆည်းပါလေ။</p> <p>လူတွင် လူမြတ်၊ နတ်ထက်နတ် ဖြစ်အောင် ကျင့်ကြံ ကြိုးကုတ် ပွားများ အားထုတ်နိုင်ပါစေသောဝ်။</p> <p>ဖားအောက်တောရဆရာတော်</p> <p>စိတ္တလတောင်ကျောင်း</p> <p>ဖားအောက်တောရ</p> <p>ကောဇာသက္ကရာဇ် - ၁၃၆၇-ခုနှစ်</p> <p>__________</p> pf9bhre2k9wgifk6ejau4rvcmyitvx7 0 5736 18769 2025-06-09T04:03:57Z Tejinda 173 "{{header | title = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း(ခ) | author = ဖားအောက်တောရဆရာတော် | override_author = | editor = | translator = | contribuor = | override_contributor = | section = | previous = [[ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း(က)]..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် 18769 wikitext text/x-wiki {{header | title = ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း(ခ) | author = ဖားအောက်တောရဆရာတော် | override_author = | editor = | translator = | contribuor = | override_contributor = | section = | previous = [[ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း(က)]] | previous2 = | next = [[ပဋ္ဌာန်းပစ္စည်းဆက်သွယ်ပုံအပိုင်း]] | next2 = | year = | notes = | edition = | categories = ဖားအောက်တောရ | shortcut = | portal = }} <h3><b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း (ခ)</b></h3> <p><b>နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ</b>။</p> <h3>အပိုင်း (၁)</h3> <p><b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဝိဘင်းပါဠိတော် - သုတ္တန္တဘာဇနီယနည်း</b></p> <p><b>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖေဿာ၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ၊ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမာ အဝိဇ္ဇာ၊ ဒုက္ခေ အညာဏံ ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ အဝိဇ္ဇာ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမေ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ ပုညာဘိသင်္ခါရော အပုညာဘိသင်္ခါရော အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော ကာယသင်္ခါရော ဝစီသင်္ခါရော စိတ္တသင်္ခါရော</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော ပုညာဘိသင်္ခါရော၊ ကုသလာ စေတနာ ကာမာဝစရာ ရူပါဝစရာ ဒါနမယာ သီလမယာ ဘာဝနာမယာ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ပုညာဘိ-သင်္ခါရော</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော အပုညာဘိသင်္ခါရော၊ အကုသလာ စေတနာ ကာမာဝစရာ၊ အယံ ဝုစ္စတိ အပုညာဘိသင်္ခါရော</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော၊ ကုသလာ စေတနာ အရူပါဝစရာ၊ အယံ ဝုစ္စတိ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော ကာယသင်္ခါရော၊ ကာယသေဉ္စတနာ ကာယသင်္ခါရော၊ ဝစီသေဉ္စတနာ ဝစီသင်္ခါရော၊ မနောသေဉ္စတနာ စိတ္တသင်္ခါရော၊ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမံ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ စက္ခုဝိညာဏံ သောတဝိညာဏံ ဃာနဝိညာဏံ ဇိဝှါဝိညာဏံ ကာယဝိညာဏံ မနောဝိညာဏံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမံ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ အတ္ထိ နာမံ၊ အတ္ထိ ရူပံ။ တတ္ထ ကတမံ နာမံ၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓော သညာက္ခန္ဓော သင်္ခါရက္ခန္ဓော၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ နာမံ၊ တတ္ထ ကတမံ ရူပံ၊ စတ္တာရော မဟာဘူတာ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ရူပံ၊ ဣတိ ဣဒဉ္စ နာမံ ဣဒဉ္စ ရူပံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမံ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ စက္ခာယတနံ သောတာယတနံ ဃာနာယတနံ ဇိဝှါယတနံ ကာယာယတနံ မနာယတနံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော သဠာယတနပစ္စယာ ဖေဿာ၊ စက္ခုသမ္ဖေဿာ သောတသမ္ဖေဿာ ဃာနသမ္ဖေဿာ ဇိဝှါသမ္ဖေဿာ ကာယသမ္ဖေဿာ မနောသမ္ဖေဿာ၊ အယံ ဝုစ္စတိ သဠာယတနပစ္စယာ ဖေဿာ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမာ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမာ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ ရူပတဏှာ သဒ္ဒတဏှာ ဂန္ဓတဏှာ ရသတဏှာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ ဓမ္မတဏှာ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမံ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ကာမုပါဒါနံ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝေါ ဒုဝိဓေန အတ္ထိ ကမ္မဘဝေါ၊ အတ္ထိ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ တတ္ထ ကတမော ကမ္မဘဝေါ၊ ပုညာဘိသင်္ခါရော အပုညာဘိသင်္ခါရော အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော၊ အယံ ဝုစ္စတိ ကမ္မဘဝေါ။ သဗ္ဗမ္ပိ ဘဝဂါမိကမ္မံ ကမ္မဘဝေါ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော ဥပပတ္တိဘဝေါ၊ ကာမဘဝေါ ရူပဘဝေါ အရူပဘဝေါ သညာဘဝေါ အသညာဘဝေါ နေဝသညာနာသညာဘဝေါ ဧကဝေါကာရဘဝေါ စတုဝေါကာရဘဝေါ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေါ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ အယံ ဝုစ္စတိ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမာ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇာတိ သဉ္ဇာတိ ဩက္ကန္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ အာယတနာနံ ပဋိလာဘော၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမံ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ၊ အတ္ထိ ဇရာ၊ အတ္ထိ မရဏံ။ တတ္ထ ကတမာ ဇရာ၊ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပါလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကော၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဇရာ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမံ မရဏံ၊ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ဘေဒေါ အန္တရဓာနံ မစ္စု မရဏံ ကာလကိရိယာ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿုပစ္ဆေဒေါ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ မရဏံ။ ဣတိ အယဉ္စ ဇရာ ဣဒဉ္စ မရဏံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော သောကော၊ ဉာတိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ဘောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ရောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ သီလဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ဒိဋ္ဌိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ သောကော သောစနာ သောစိတတ္တံ အန္တောသောကော အန္တောပရိသောကော စေတသော ပရိဇ္ဈာယနာ ဒေါမနဿံ သောကသလ္လံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ သောကော</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော ပရိဒေဝေါ၊ ဉာတိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ဘောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ရောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ သီလဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ဒိဋ္ဌိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ အာဒေဝေါ ပရိဒေဝေါ အာဒေဝနာ ပရိဒေဝနာ အာဒေဝိတတ္တံ ပရိဒေဝိတတ္တံ ဝါစာ ပလာပေါ ဝိပ္ပလာပေါ လာလပ္ပေါ လာလပ္ပနာ လာလပ္ပိတတ္တံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ပရိဒေဝေါ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခံ၊ ယံ ကာယိကံ အသာတံ ကာယိကံ ဒုက္ခံ ကာယသမ္ဖဿဇံ အသာတံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိတံ ကာယသမ္ဖဿဇာ အသာတာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဒုက္ခံ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမံ ဒေါမနဿံ၊ ယံ စေတသိကံ အသာတံ စေတသိကံ ဒုက္ခံ စေတောသမ္ဖဿဇံ အသာတံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိတံ စေတောသမ္ဖဿဇာ အသာတာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဒေါမနဿံ</b>။</p> <p><b>တတ္ထ ကတမော ဥပါယာသော၊ ဉာတိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ဘောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ရောဂဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ သီလဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ ဒိဋ္ဌိဗျသနေန ဝါ ဖုဋ္ဌဿ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နာဂတဿ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ အာယာသော ဥပါယာသော အာယာသိတတ္တံ ဥပါယာသိတတ္တံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဥပါယာသော</b>။</p> <p><b>ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတီတိ၊ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သင်္ဂတိ ဟောတိ၊ သမာဂမော ဟောတိ၊ သမောဓာနံ ဟောတိ၊ ပါတုဘာဝေါ ဟောတိ၊ တေန ဝုစ္စတိ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတီတိ</b>။ (အဘိ၊၂၊၁၄၂-၁၄၅။)</p> <p><b>သုတ္တန္တဘာဇနီယံ နိဋ္ဌိတံ</b>။</p> <p>__________</p> <br> <h3>ကျက်မှတ်ရန် ပါဠိတော်၏ အနက်</h3> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ</b> = သစ္စာလေးပါး၌ မသိမှု အသိမှားမှု အဝိဇ္ဇာအကြောင်း တရား ထင်ရှားရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>သင်္ခါရာ</b> = ပစ္စုပ္ပန်မှု သံသရာမှုတို့ကို ပြုစုပျိုးထောင်ခြင်း = သင်္ခါရတို့သည်။ <b>သမ္ဘဝန္တိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွား လာကြကုန်၏။</p> <p>၂။ <b>သင်္ခါရပစ္စယာ</b> = ယင်း ပစ္စုပ္ပန်မှု သံသရာမှုတို့ကို ပြုစုပျိုးထောင်ခြင်း = သင်္ခါရ အကြောင်းတရား ထင်ရှား ရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>ဝိညာဏံ</b> = ကမ္မဝိညာဏ်သည်၊ တစ်နည်း - ဝိပါက်ဝိညာဏ်သည်။ <b>သမ္ဘဝတိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာ၏။</p> <p>၃။ (က) <b>ဝိညာဏပစ္စယာ</b> = ယင်း ကမ္မဝိညာဏ်အကြောင်းတရား ထင်ရှား ရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>နာမရူပံ</b> = ဝိပါက်နာမ်တရား ကမ္မဇရုပ်တရားသည်။ <b>သမ္ဘဝတိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာ၏။</p> <p>( ခ ) တစ်နည်း ----- <b>ဝိညာဏပစ္စယာ</b> = ဝိပါက်ဝိညာဏ် အကြောင်း တရား ထင်ရှားရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>နာမရူပံ</b> = ဝိပါက် စေတသိက် နာမ်, ဝိပါက် စိတ္တဇရုပ်သည်။ <b>သမ္ဘဝတိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာ၏။</p> <p>၄။ <b>နာမရူပပစ္စယာ</b> = ယင်း နာမ်ရုပ် အကြောင်းတရား ထင်ရှားရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>သဠာယတနံ</b> = အတွင်းအာယတန (၆)ပါးသည်။ <b>သမ္ဘဝတိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာ၏။</p> <p>၅။ <b>သဠာယတနပစ္စယာ</b> = ယင်း အတွင်းအာယတန (၆)ပါး အကြောင်း တရား ထင်ရှားရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>ဖေဿာ</b> = ဖဿ (၆)ပါးသည်။ <b>သမ္ဘဝတိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာ၏။</p> <p>၆။ <b>ဖဿပစ္စယာ</b> = ယင်း ဖဿ (၆)ပါး အကြောင်းတရား ထင်ရှား ရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>ဝေဒနာ</b> = ဝေဒနာ (၆)ပါးသည်။ <b>သမ္ဘဝတိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာ၏။</p> <p>၇။ <b>ဝေဒနာပစ္စယာ</b> = ယင်း ဝေဒနာ (၆)ပါး အကြောင်းတရား ထင်ရှား ရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>တဏှာ</b> = တဏှာ (၆)ပါးသည်။ <b>သမ္ဘဝတိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာ၏။</p> <p>၈။ <b>တဏှာပစ္စယာ</b> = ယင်း တဏှာ (၆)ပါး အကြောင်းတရား ထင်ရှား ရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>ဥပါဒါနံ</b> = စွဲလမ်းမှု ဥပါဒါန် (၄) မျိုးသည်။ <b>သမ္ဘဝတိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာ၏။</p> <p>၉။ <b>ဥပါဒါနပစ္စယာ</b> = ယင်း စွဲလမ်းမှု ဥပါဒါန် (၄)ပါး အကြောင်းတရား ထင်ရှားရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>ဘဝေါ</b> = ကမ္မဘဝ ဥပပတ္တိဘဝသည်။ <b>သမ္ဘဝတိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာ၏။</p> <p>၁၀။ <b>ဘဝပစ္စယာ</b> = ယင်း ကမ္မဘဝ အကြောင်းတရား ထင်ရှားရှိနေခြင်း ကြောင့်။ <b>ဇာတိ</b> = ပဋိသန္ဓေ တည်နေရခြင်း ဇာတိတရားသည်။ <b>သမ္ဘဝတိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာ၏။</p> <p>၁၁။ <b>ဇာတိပစ္စယာ</b> = ယင်း ပဋိ်သန္ဓေ တည်နေရခြင်း ဇာတိအကြောင်းတရား ထင်ရှားရှိနေခြင်းကြောင့်။ <b>ဇရာမရဏံ</b> = အိုခြင်း (<b>ဇရာ</b>), သေခြင်း (<b>မရဏ</b>)သည်လည်းကောင်း။ <b>သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ</b> = စိုးရိမ်ရခြင်း (<b>သောက</b>), ငိုကြွေးမြည်တမ်းရခြင်း (<b>ပရိဒေဝ</b>), ကိုယ်ဆင်းရဲရခြင်း (<b>ဒုက္ခ</b>), စိတ်ဆင်းရဲရခြင်း (<b>ဒေါမနဿ</b>), ပြင်းစွာပူပန်ရခြင်း (<b>ဥပါယာသ</b>)တရားတို့သည်လည်းကောင်း။ <b>သမ္ဘဝန္တိ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာကြကုန်၏။</p> <p><b>ဧဝံ</b> = ဤသို့လျှင်။ <b>ကေဝလဿ</b> = ချမ်းသာမဖက် သက်သက်သော။ <b>ဧတဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ</b> = ဤ ဒုက္ခတုံး ဒုက္ခအစုအပုံ၏။ <b>သမုဒယော</b> = ဖြစ်ကြောင်းသည်။ တစ်နည်း ---- <b>သမုဒယော</b> = ဖြစ်ခြင်းသည်။ <b>ဟောတိ</b> = ဖြစ်ပေါ်၍လာပေ၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို <b>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ</b>စသော ပါဠိတော်၌။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> = အဝိဇ္ဇာဟူသည်။ <b>ကတမာ</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p>၁။ <b>ဒုက္ခေ</b> = ဒုက္ခသစ္စာတရား၌။ <b>အညာဏံ</b> = မသိခြင်းလည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>ဒုက္ခသမုဒယေ</b> = ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်း သမုဒယသစ္စာတရား၌။ <b>အညာဏံ</b> = မသိခြင်းလည်းကောင်း။</p> <p>၃။ <b>ဒုက္ခနိရောဓေ</b> = ဒုက္ခ၏ ချုပ်ရာ နိရောဓ သစ္စာတရား၌။ <b>အညာဏံ</b> = မသိခြင်းလည်းကောင်း။</p> <p>၄။ <b>ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ</b> = ဒုက္ခ၏ချုပ်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက် ကြောင်းဖြစ်သော ဖြူစင်မြင့်မြတ်သော ကျင့်စဉ်ဟူသော မဂ္ဂသစ္စာ တရား၌။ <b>အညာဏံ</b> = မသိခြင်းလည်းကောင်း။</p> <p><b>အယံ</b> = ဤမသိမှုကို။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b> = အဝိဇ္ဇာဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ပါဠိတော်၌။ <b>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ</b> = အဝိဇ္ဇာဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်ကုန်သော သင်္ခါရတို့သည်။ <b>ကတမေ</b> = အဘယ်သည် တို့နည်းဟူမူကား ---</p> <p>၁။ <b>ပုညာဘိသင်္ခါရော</b> = ပုညာဘိသင်္ခါရလည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>အပုညာဘိသင်္ခါရော</b> = အပုညာဘိသင်္ခါရလည်းကောင်း။</p> <p>၃။ <b>အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော</b> = အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရလည်းကောင်း။</p> <p>၄။ <b>ကာယသင်္ခါရော</b> = ကာယသင်္ခါရလည်းကောင်း။</p> <p>၅။ <b>ဝစီသင်္ခါရော</b> = ဝစီသင်္ခါရလည်းကောင်း။</p> <p>၆။ <b>စိတ္တသင်္ခါရော</b> = စိတ္တသင်္ခါရလည်းကောင်းတည်း။</p> <p>၁။ <b>တတ္ထ</b> = ထိုသင်္ခါရတို့တွင်။ <b>ပုညာဘိသင်္ခါရော</b> = ပုညာဘိသင်္ခါရ ဟူသည်။ <b>ကတမော</b> = အဘယ်နည်း။ <b>ဒါနမယာ</b> = ဒါနဖြင့်ပြီးသော။ <b>သီလမယာ</b> = သီလဖြင့်ပြီးသော။ <b>ဘာဝနာမယာ</b> = (ပရိကမ္မဘာဝနာ, ဥပစာရဘာဝနာ, ဝိပဿနာဘာဝနာဟူသော ) ဘာဝနာဖြင့်ပြီးသော။ <b>ကာမာဝစရာ</b> = ကာမာဝစရဘုံ၌ အကျုံးဝင်သော။ <b>ယာ ကုသလာ စေတနာ</b> = အကြင် မဟာကုသိုလ်စေတနာသည်လည်းကောင်း။ (ဤ၌ ဝိပဿနာကံ အားလုံးကို မဆိုလိုပါ။ ဘဝကိုဖြစ်စေနိုင်သော ဝိပဿနာဘာဝနာကိုသာ ဆိုလိုသည်။) <b>ဘာဝနာမယာ</b> = သမထဘာဝနာဖြင့် ပြီးသော။ တစ်နည်း - အပ္ပနာဘာဝနာ ဖြင့်ပြီးသော။ <b>ရူပါဝစရာ</b> = ရူပါဝစရဘုံ၌ အကျုံးဝင်သော။ <b>ယာ ကုသလာ စေတနာ</b> = အကြင် ရူပါဝစရကုသိုလ် စေတနာသည်လည်းကောင်း။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>အယံ</b> = ဤ ကာမာဝစရကုသိုလ်စေတနာ ရူပါဝစရကုသိုလ်စေတနာ ကို။ <b>ပုညာဘိသင်္ခါရော</b> = ပုညာဘိသင်္ခါရဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။ [မဟာကုသိုလ် (၈)ပါး, ရူပါဝစရကုသိုလ် (၅)ပါး။ ပေါင်း (၁၃)ပါးတည်း။]</p> <p>၂။ <b>တတ္ထ</b> = ထိုသင်္ခါရတို့တွင်။ <b>အပုညာဘိသင်္ခါရော</b> = အပုညာဘိသင်္ခါရ ဟူသည်။ <b>ကတမော</b> = အဘယ်နည်း။ <b>ကာမာဝစရာ</b> = ကာမာဝစရဘုံ၌ အကျုံးဝင်သော။ <b>ယာ အကုသလာ စေတနာ</b> = အကြင် အကုသိုလ် စေတနာ သည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>အယံ</b> = ဤ အကုသိုလ်စေတနာကို။ <b>အပုညာဘိသင်္ခါရော</b> = အပုညာဘိသင်္ခါရဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p>၃။ <b>တတ္ထ</b> = ထိုသင်္ခါရတို့တွင်။ <b>အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော</b> = အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရဟူသည်။ <b>ကတမော</b> = အဘယ်နည်း။ <b>အရူပါဝစရာ</b> = အရူပါဝစရဘုံ၌ အကျုံးဝင်သော။ <b>ယာ ကုသလာ စေတနာ</b> = အကြင် အရူပါဝစရကုသိုလ် စေတနာသည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>အယံ</b> = ဤ အရူပါဝစရကုသိုလ်စေတနာကို။ <b>အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော</b> = အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p>၄။ <b>တတ္ထ</b> = ထိုသင်္ခါရတို့တွင်။ <b>ကာယသင်္ခါရော</b> = ကာယသင်္ခါရဟူသည်။ <b>ကတမော</b> = အဘယ်နည်း။ <b>ကာယသေဉ္စတနာ</b> = ကာယဒွါရ၌ ဖြစ်သော (၈)ပါးသော ကာမကုသိုလ်စေတနာ, (၁၂)ပါးသော အကုသိုလ် စေတနာ သည်။ <b>ကာယသင်္ခါရော</b> = ကာယသင်္ခါရ မည်၏။ (၈+၁၂ =၂၀)။</p> <p>၅။ <b>ဝစီသေဉ္စတနာ</b> = ဝစီဒွါရ၌ ဖြစ်သော (၈)ပါးသော ကာမကုသိုလ် စေတနာ, (၁၂)ပါးသော အကုသိုလ်စေတနာသည်။ <b>ဝစီသင်္ခါရော</b> = ဝစီ သင်္ခါရ မည်၏။ (၂၀)။</p> <p>၆။ <b>မနောသေဉ္စတနာ</b> = ဝိညတ်ရုပ် နှစ်မျိုးကို မဖြစ်စေမူ၍ (= ကာယ ဝိညတ်ရုပ် ဝစီဝိညတ်ရုပ် နှစ်မျိုးကို မဖြစ်စေမူ၍) အလုံးစုံလည်းဖြစ်သော [(၁၂)ပါးသောအကုသိုလ်စေတနာ, (၈)ပါးသော ကာမကုသိုလ်စေတနာ, (၅)ပါးသော ရူပကုသိုလ်စေတနာ, (၄)ပါးသော အရူပကုသိုလ်စေတနာ ဟူသော] တစ်ခုယုတ် (၃၀)သော စေတနာသည်။ <b>စိတ္တသင်္ခါရော</b> = စိတ္တသင်္ခါရ မည်၏။ (၂၉)။</p> <p><b>ဣမေ</b> = ဤ သင်္ခါရတို့ကို။ <b>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ</b> = အဝိဇ္ဇာဟူသော အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်သော သင်္ခါရတို့ဟူ၍။ <b>ဝုစ္စန္တိ</b> = ဆိုအပ်ကုန်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ပါဠိတော်၌။ <b>သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ</b> = သင်္ခါရ ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဝိညာဏ်ဟူသည်။ <b>ကတမံ</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p>၁။ <b>စက္ခုဝိညာဏံ</b> = စက္ခုဝိညာဏ်လည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>သောတဝိညာဏံ</b> = သောတဝိညာဏ်လည်းကောင်း။</p> <p>၃။ <b>ဃာနဝိညာဏံ</b> = ဃာနဝိညာဏ်လည်းကောင်း။</p> <p>၄။ <b>ဇိဝှါဝိညာဏံ</b> = ဇိဝှါဝိညာဏ်လည်းကောင်း။</p> <p>၅။ <b>ကာယဝိညာဏံ</b> = ကာယဝိညာဏ်လည်းကောင်း။</p> <p>၆။ <b>မနောဝိညာဏံ</b> = မနောဝိညာဏ်လည်းကောင်း။</p> <p><b>ဣဒံ</b> = ဤ ဝိညာဏ် (၆)မျိုးကို။ <b>သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ</b> = သင်္ခါရ ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဝိညာဏ် ဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ပါဠိတော်၌။ <b>ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ</b> = ဝိညာဏ်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော နာမ်ရုပ်ဟူသည်။ <b>ကတမံ</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p>၁။ <b>နာမံ</b> = နာမ်သည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။</p> <p>၂။ <b>ရူပံ</b> = ရုပ်သည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထိုနာမ်ရုပ်တို့တွင်။ <b>နာမံ</b> = နာမ်သည်။ <b>ကတမံ</b> = အဘယ် နည်း။</p> <p>၁။ <b>ဝေဒနာက္ခန္ဓော</b> = ဝေဒနာက္ခန္ဓာလည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>သညာက္ခန္ဓော</b> = သညာက္ခန္ဓာလည်းကောင်း။</p> <p>၃။ <b>သင်္ခါရက္ခန္ဓော</b> = သင်္ခါရက္ခန္ဓာလည်းကောင်း။</p> <p><b>ဣဒံ</b> = ဤ ခန္ဓာသုံးပါးကို။ <b>နာမံ</b> = နာမ်ဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။ <b>တတ္ထ</b> = ထိုနာမ်ရုပ်တို့တွင်။ <b>ရူပံ</b> = ရုပ်သည်။ <b>ကတမံ</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p>၁။ <b>စတ္တာရော မဟာဘူတာ</b> = လေးပါးကုန်သော မဟာဘုတ်တို့လည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ</b> = မဟာဘုတ်လေးပါးတို့ကို။ <b>ဥပါဒါယရူပဉ္စ</b> = စွဲ၍ဖြစ်သော (၂၄)မျိုးသော ဥပါဒါရုပ်လည်းကောင်းတည်း။</p> <p><b>ဣဒံ</b> = ဤဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်ကို။ <b>ရူပံ</b> = ရုပ်ဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။ <b>ဣတိ</b> = ဤသို့လျှင်။ <b>ဣဒဉ္စ နာမံ</b> = ဤ နာမ်ကိုလည်းကောင်း။ <b>ဣဒဉ္စ ရူပံ</b> = ဤ ရုပ်ကိုလည်းကောင်း။ <b>ဣဒံ</b> = ဤနာမ်ရုပ်ကို။ [တစ်နည်း - <b>ဣဒဉ္စ နာမံ</b> = ဤနာမ်သည်လည်းကောင်း။ <b>ဣဒဉ္စ ရူပံ</b> = ဤရုပ်သည်လည်းကောင်း။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>ဣဒံ</b> = ဤနာမ်ရုပ်ကို။] <b>ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ</b> = ဝိညာဏ် ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော နာမ်ရုပ်ဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ပါဠိတော်၌။ <b>နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ</b> = နာမ်ရုပ် ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော သဠာယတနဟူသည်။ <b>ကတမံ</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p>၁။ <b>စက္ခာယတနံ</b> = စက္ခာယတနလည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>သောတာယတနံ</b> = သောတာယတနလည်းကောင်း။</p> <p>၃။ <b>ဃာနာယတနံ</b> = ဃာနာယတနလည်းကောင်း။</p> <p>၄။ <b>ဇိဝှါယတနံ</b> = ဇိဝှါယတနလည်းကောင်း။</p> <p>၅။ <b>ကာယာယတနံ</b> = ကာယာယတနလည်းကောင်း။</p> <p>၆။ <b>မနာယတနံ</b> = မနာယတနလည်းကောင်း။</p> <p><b>ဣဒံ</b> = ဤ အာယတန (၆)ပါးကို။ <b>နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ</b> = နာမ်ရုပ်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော သဠာယတနဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ပါဠိတော်၌။ <b>သဠာယတနပစ္စယာ ဖေဿာ</b> = သဠာယတန ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဖဿဟူသည်။ <b>ကတမော</b> = အဘယ် နည်း။</p> <p>၁။ <b>စက္ခုသမ္ဖေဿာ</b> = စက္ခုသမ္ဖဿလည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>သောတသမ္ဖေဿာ</b> = သောတသမ္ဖဿလည်းကောင်း။</p> <p>၃။ <b>ဃာနသမ္ဖေဿာ</b> = ဃာနသမ္ဖဿလည်းကောင်း။</p> <p>၄။ <b>ဇိဝှါသမ္ဖေဿာ</b> = ဇိဝှါသမ္ဖဿလည်းကောင်း။</p> <p>၅။ <b>ကာယသမ္ဖေဿာ</b> = ကာယသမ္ဖဿလည်းကောင်း။</p> <p>၆။ <b>မနောသမ္ဖေဿာ</b> = မနောသမ္ဖဿလည်းကောင်း။</p> <p><b>အယံ</b> = ဤ ဖဿ (၆)ပါးကို။ <b>သဠာယတနပစ္စယာ ဖေဿာ</b> = သဠာယတနဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဖဿဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ပါဠိတော်၌။ <b>ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ</b> = ဖဿဟူသော အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာဟူသည်။ <b>ကတမာ</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p>၁။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = စက္ခုသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာ လည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = သောတသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာလည်းကောင်း။</p> <p>၃။ <b>ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = ဃာနသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာ လည်းကောင်း။</p> <p>၄။ <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = ဇိဝှါသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာ လည်းကောင်း။</p> <p>၅။ <b>ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = ကာယသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာလည်းကောင်း။</p> <p>၆။ <b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = မနောသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာ လည်းကောင်း။</p> <p><b>အယံ</b> = ဤ ဝေဒနာ (၆)ပါးကို။ <b>ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ</b> = ဖဿဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဝေဒနာဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ပါဠိတော်၌။ <b>ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ</b> = ဝေဒနာဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော တဏှာဟူသည်။ <b>ကတမာ</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p>၁။ <b>ရူပတဏှာ</b> = ရူပါရုံ၌ တွယ်တာတပ်မက်သော ရူပတဏှာလည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>သဒ္ဒတဏှာ</b> = သဒ္ဒါရုံ၌ တွယ်တာတပ်မက်သော သဒ္ဒတဏှာလည်းကောင်း။</p> <p>၃။ <b>ဂန္ဓတဏှာ</b> = ဂန္ဓာရုံ၌ တွယ်တာတပ်မက်သော ဂန္ဓတဏှာလည်းကောင်း။</p> <p>၄။ <b>ရသတဏှာ</b> = ရသာရုံ၌ တွယ်တာတပ်မက်သော ရသတဏှာလည်းကောင်း။</p> <p>၅။ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ</b> = ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ၌ တွယ်တာတပ်မက်သော ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာလည်းကောင်း။</p> <p>၆။ <b>ဓမ္မတဏှာ</b> = ဓမ္မာရုံ၌ တွယ်တာတပ်မက်သော ဓမ္မတဏှာလည်းကောင်း။</p> <p><b>အယံ</b> = ဤ တဏှာ (၆) ပါးကို။ <b>ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ</b> = ဝေဒနာ ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော တဏှာဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ပါဠိတော်၌။ <b>တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ</b> = တဏှာဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဥပါဒါန်ဟူသည်။ <b>ကတမံ</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p>၁။ <b>ကာမုပါဒါနံ</b> = ကာမဂုဏ်၌ စွဲလမ်းသော ကာမုပါဒါန်လည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ</b> = မှားယွင်းသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ အယူဝါဒ၌ စွဲလမ်းသော ဒိဋ္ဌုပါဒါန်လည်းကောင်း။</p> <p>၃။ <b>သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ</b> = နွားအကျင့် ခွေးအကျင့်စသော မှားယွင်းသော ကျင့်စဉ်၌ စွဲလမ်းသော သီလဗ္ဗတုပါဒါန်လည်းကောင်း။</p> <p>၄။ <b>အတ္တဝါဒုပါဒါနံ</b> = အတ္တဝါဒ၌ စွဲလမ်းသော အတ္တဝါဒုပါဒါန်လည်းကောင်း။</p> <p><b>ဣဒံ</b> = ဤ ဥပါဒါန် လေးမျိုးကို။ <b>တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ</b> = တဏှာ ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဥပါဒါန်ဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ပါဠိတော်၌။ <b>ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ</b> = ဥပါဒါန်ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဘဝဟူသည်။ <b>ကတမော</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p><b>ဘဝေါ</b> = ဘဝသည်။ <b>ဒုဝိဓေန</b> = နှစ်မျိုးအပြားအားဖြင့်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။</p> <p>၁။ <b>ကမ္မဘဝေါ</b> = ကမ္မဘဝသည် (= ဖြစ်ကြောင်းဘဝသည်)။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။</p> <p>၂။ <b>ဥပပတ္တိဘဝေါ</b> = ဥပပတ္တိဘဝသည် (= ဖြစ်ခြင်းဘဝသည်)။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို နှစ်မျိုးတို့တွင်။ <b>ကမ္မဘဝေါ</b> = ဖြစ်ကြောင်း ကမ္မဘဝသည်။ <b>ကတမော</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p>၁။ <b>ပုညာဘိသင်္ခါရော</b> = ပုညာဘိသင်္ခါရလည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>အပုညာဘိသင်္ခါရော</b> = အပုညာဘိသင်္ခါရလည်းကောင်း</p> <p>၃။ <b>အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော</b> = အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရလည်းကောင်း။</p> <p><b>အယံ</b> = ဤ သင်္ခါရသုံးမျိုးကို။ <b>ကမ္မဘဝေါ</b> = ကမ္မဘဝဟူ၍ (= ဖြစ်ကြောင်းဘဝဟူ၍)။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။ <b>သဗ္ဗမ္ပိ</b> = အလုံးစုံလည်းဖြစ်သော။ <b>ဘဝဂါမိကမ္မံ</b> = ဘဝသို့ လားစေတတ် ရောက်စေတတ်သော ကံဟူသမျှသည်။ <b>ကမ္မဘဝေါ</b> = ကမ္မဘဝ မည်၏ (= ဖြစ်ကြောင်းဘဝ မည်၏)။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ဘဝ နှစ်မျိုးတို့တွင်။ <b>ဥပပတ္တိဘဝေါ</b> = ဥပပတ္တိဘဝသည် (= ဖြစ်ခြင်းဘဝသည်)။ <b>ကတမော</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p>၁။ <b>ကာမဘဝေါ</b> = ကာမ (၁၁) ဘုံဟူသော ကာမဘဝလည်းကောင်း။</p> <p>၂။ <b>ရူပဘဝေါ</b> = ရူပ (၁၆) ဘုံဟူသော ရူပဘဝလည်းကောင်း။</p> <p>၃။ <b>အရူပဘဝေါ</b> = အရူပ (၄) ဘုံဟူသော အရူပဘဝလည်းကောင်း။</p> <p>၄။ <b>သညာဘဝေါ</b> = သညာဘဝလည်းကောင်း။ [ကာမ (၁၁) ဘုံ, အသညသတ်မှ တစ်ပါးသော ရူပ (၁၅) ဘုံ, နေဝသညာနာသညာယတန ဘုံမှ တစ်ပါးသော အရူပ (၃) ဘုံ ---- ပေါင်း (၂၉)ဘုံတည်း။ သညာ ရှိသော ဘဝ ဟူလိုသည်။]</p> <p>၅။ <b>အသညာဘဝေါ</b> = သညာမရှိသော အသညာဘဝ (= အသညသတ် ဘဝ)လည်းကောင်း။</p> <p>၆။ <b>နေဝသညာနာသညာဘဝေါ</b> = ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော သညာကား မရှိ၊ သိမ်မွေ့နူးညံ့သော သညာသာ ရှိသောကြောင့် သညာ ရှိသည်လည်း မဟုတ်, သညာ မရှိသည်လည်း မဟုတ်သော နေဝသညာနာသညာဘဝ လည်းကောင်း။</p> <p>၇။ <b>ဧကဝေါကာရဘဝေါ</b> = ရူပက္ခန္ဓာတစ်ပါးသာ ရှိသော ဧကဝေါကာရ ဘဝလည်းကောင်း (အသညသတ်ဘုံ)။</p> <p>၈။ <b>စတုဝေါကာရဘဝေါ</b> = နာမ်ခန္ဓာလေးပါးသာ ရှိသော စတုဝေါကာရ ဘဝလည်းကောင်း (အရူပ ၄-ဘုံ)။</p> <p>၉။ <b>ပဉ္စဝေါကာရဘဝေါ</b> = ခန္ဓာ ငါးပါးရှိသော ပဉ္စဝေါကာရဘဝလည်းကောင်း။ [ကာမ (၁၁)ဘုံ, အသညသတ်မှတစ်ပါး ရူပ (၁၅)ဘုံ, ပေါင်း (၂၆)ဘုံ။]</p> <p><b>အယံ</b> = ဤ (၉)မျိုးသော ဘဝကို။ <b>ဥပပတ္တိဘဝေါ</b> = ဥပပတ္တိဘဝ ဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။ <b>အယံ</b> = ဤ ကမ္မဘဝ, ဥပပတ္တိဘဝကို။ <b>ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ</b> = ဥပါဒါန်ဟူသောအကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဘဝဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထိုပါဠိတော်၌။ <b>ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ</b> = (ကမ္မဘဝ) ဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဇာတိဟူသည်။ <b>ကတမာ</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p><b>တေသံ တေသံ သတ္တာနံ</b> = ထိုထိုသို့သော သတ္တဝါတို့၏။ <b>တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ</b> = ထိုထိုသို့သော သတ္တဝါ အပေါင်း၌။ <b>ယာ ဇာတိ</b> = အကြင် ဖြစ်ခြင်းသည်။ <b>ယာ သဉ္ဇာတိ</b> = အကြင်ကောင်းသော ဖြစ်ခြင်းသည်။ <b>ယာ ဩက္ကန္တိ</b> = အကြင် အမိဝမ်းတိုက်သို့ သက်ဝင်ခြင်းသည်။ <b>ယာ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ</b> = အကြင် သတ္တဝါဟူသော အသစ်ဖြစ်ခြင်းသည်။ <b>ယော ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ</b> = အကြင် ခန္ဓာတို့၏ ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ခြင်းသည်။ <b>ယော အာယတနာနံ ပဋိလာဘော</b> = အကြင် အာယတနတို့ကို ရခြင်းသည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>အယံ</b> = ဤသည်ကို။ <b>ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ</b> = ဘဝဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဇာတိဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထိုပါဠိတော်၌။ <b>ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ</b> = ဇာတိဟူသော အကြောင်းကြောင့် ဖြစ်သော ဇရာ မရဏဟူသည်။ <b>ကတမံ</b> = အဘယ်နည်း။ <b>ဇရာ</b> = အိုခြင်း ဇရာတရားသည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>မရဏံ</b> = သေခြင်း မရဏတရားသည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>တတ္ထ</b> = ထို ဇရာမရဏ နှစ်မျိုးတို့တွင်။ <b>ဇရာ</b> = အိုခြင်း ဇရာဟူသည်။ <b>ကတမာ</b> = အဘယ်နည်း။</p> <p><b>တေသံ တေသံ သတ္တာနံ</b> = ထိုထိုသို့သော သတ္တဝါတို့၏။ <b>တမှိ တမှိ သတ္တနိကာယေ</b> = ထိုထိုသို့သော သတ္တဝါ အပေါင်း၌။ <b>ယာ ဇရာ</b> = အကြင် အိုခြင်းသည်လည်းကောင်း။ <b>ယာ ဇီရဏတာ</b> = အကြင် ဆွေးမြည့်သော အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ <b>ယံ ခဏ္ဍိစ္စံ</b> = အကြင် သွားကျိုးသော အဖြစ်သည် လည်းကောင်း။ <b>ယံ ပါလိစ္စံ</b> = အကြင် ဆံဖြူသော အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ <b>ယာ ဝလိတ္တစတာ</b> = အကြင် အရေတွန့်သော အဖြစ်သည်လည်းကောင်း။ <b>အာယုနော</b> = အသက်၏။ <b>ယာ သံဟာနိ</b> = အကြင် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းသည် လည်းကောင်း။ <b>ဣန္ဒြိယာနံ</b> = ဣန္ဒြေတို့၏။ <b>ယော ပရိပါကော</b> = အကြင် ရင့်ကျက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>အယံ</b> = ဤ သဘော တရားကို။ <b>ဇရာ</b> = ဇရာဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထို ဇရာမရဏတို့တွင်။ <b>မရဏံ</b> = မရဏဟူသည်။ <b>ကတမံ</b> = အဘယ်နည်း။ <b>တေသံ တေသံ သတ္တာနံ</b> = ထိုထို သတ္တဝါတို့၏။ <b>တမှာ တမှာ သတ္တနိကာယာ</b> = ထိုထိုသော သတ္တဝါတို့၏အပေါင်းမှ။ <b>ယာ စုတိ</b> = အကြင် စုတေခြင်းသည် (အကြင် ရွေ့လျောခြင်းသည်)။ <b>ယာ စဝနတာ</b> = အကြင် စုတေသော အဖြစ်သည်။ <b>ယော ဘေဒေါ</b> = အကြင် ပျက်စီးခြင်း သည်။ <b>ယံ အန္တရဓာနံ</b> = အကြင်ကွယ်လွန်ခြင်းသည်။ <b>ယာ မစ္စု</b> = အကြင် သေခြင်းသည်။ <b>ယံ မရဏံ</b> = အကြင် သေခြင်းသည်။ <b>ယာ ကာလကိရိယာ</b> = အကြင် သေခြင်းကို ပြုခြင်းသည်။ <b>ယော ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ</b> = အကြင် ခန္ဓာတို့၏ ပျက်စီးခြင်းသည်။ <b>ယော ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေါ</b> = အကြင် ကိုယ်ကောင်ကို ပစ်ချခြင်းသည်။ <b>ယော ဇီဝိတိန္ဒြိယဿုပစ္ဆေဒေါ</b> = အကြင် ဇီဝိတိန္ဒြေ၏ ပြတ်စဲခြင်းသည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>ဣဒံ</b> = ဤ သဘောတရားကို။ <b>မရဏံ</b> = မရဏဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>အယဉ္စ ဇရာ</b> = ဤ ဇရာသည်လည်း။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>ဣဒဉ္စ မရဏံ</b> = ဤ မရဏသည်လည်း။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>ဣဒံ</b> = ဤ ဇရာမရဏ သဘောတရား နှစ်မျိုးကို။ <b>ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ</b> = ဇာတိကြောင့် ဖြစ်သော ဇရာမရဏ ဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထိုပါဠိတော်၌။ <b>သောကော</b> = စိုးရိမ်ခြင်း သောကဟူသည်။ <b>ကတမော</b> = အဘယ်နည်း။ <b>ဉာတိဗျသနေန ဝါ</b> = ဆွေမျိုးတို့၏ ပျက်စီးခြင်း ဖြင့်မူလည်း။ <b>ဖုဋ္ဌဿ</b> = တွေ့ကြုံသောသူအားလည်းကောင်း။ <b>ဘောဂဗျသနေန ဝါ</b> = စည်းစိမ်ဥစ္စာတို့၏ ပျက်စီးခြင်းဖြင့်မူလည်း။ <b>ဖုဋ္ဌဿ</b> = တွေ့ကြုံ သောသူအားလည်းကောင်း။ <b>ရောဂဗျသနေန ဝါ</b> = အနာရောဂါဟူသော ပျက်စီးခြင်းဖြင့်မူလည်း။ <b>ဖုဋ္ဌဿ</b> = တွေ့ကြုံသောသူအားလည်းကောင်း။ <b>သီလဗျသနေန ဝါ</b> = သီလပျက်စီးခြင်းဖြင့်မူလည်း။ <b>ဖုဋ္ဌဿ</b> = တွေ့ကြုံသော သူအားလည်းကောင်း။ <b>ဒိဋ္ဌိဗျသနေန ဝါ</b> = အယူဝါဒပျက်စီးခြင်းဖြင့်မူလည်း။ <b>ဖုဋ္ဌဿ</b> = တွေ့ကြုံသောသူအားလည်းကောင်း။ <b>အညတရညတရေန</b> = အမှတ်မထား တစ်ပါးပါးသော။ <b>ဗျသနေန</b> = ပျက်စီးခြင်း ဗျသနတရားနှင့်။ <b>သမန္နာဂတဿ</b> = ပြည့်စုံသောသူအား။ <b>အညတရညတရေန</b> = အမှတ်မထား တစ်ပါးပါးသော။ <b>ဒုက္ခဓမ္မေန</b> = ဒုက္ခတရားဖြင့်။ <b>ဖုဋ္ဌဿ</b> = တွေ့ကြုံသော သူအား။ <b>ယော သောကော</b> = အကြင် စိုးရိမ်ခြင်းသည်။ <b>ယာ သောစနာ</b> = အကြင် စိုးရိမ်သော အခြင်းအရာသည်။ <b>ယံ သောစိတတ္တံ</b> = အကြင် စိုးရိမ် သောအဖြစ်သည်။ <b>ယော အန္တောသောကော</b> = အကြင် အတွင်း၌ စိုးရိမ်ခြင်း သည်။ <b>ယော အန္တောပရိသောကော</b> = အကြင် အတွင်း၌ ထက်ဝန်းကျင် စိုးရိမ်ခြင်းသည်။ <b>ယာ စေတသော ပရိဇ္ဈာယနာ</b> = အကြင် စိတ်၏ ထက်ဝန်း ကျင် ပူလောင်သော အခြင်းအရာသည်။ <b>ယံ ဒေါမနဿံ</b> = အကြင် စိတ်နှလုံး မသာယာခြင်းသည်။ <b>ယံ သောကသလ္လံ</b> = အကြင် စူးဝင်နေသော သောက တည်းဟူသော ငြောင့်တံသင်းသည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>အယံ</b> = ဤ သဘော တရားကို။ <b>သောကော</b> = သောကဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထိုပါဠိတော်၌။ <b>ပရိဒေဝေါ</b> = ပရိဒေဝဟူသည်။ <b>ကတမော</b> = အဘယ်နည်း။ <b>ဉာတိဗျသနေန ဝါ</b> = ဆွေမျိုးတို့၏ ပျက်စီးခြင်းဖြင့်မူလည်း။ <b>ဖုဋ္ဌဿ</b> = တွေ့ကြုံသောသူအားလည်းကောင်း။ ပ ။ <b>အညတရညတရေန</b> = အမှတ်မထား တစ်ပါးပါးသော။ <b>ဒုက္ခဓမ္မေန</b> = ဒုက္ခတရားဖြင့်။ <b>ဖုဋ္ဌဿ</b> = တွေ့ကြုံသောသူအား။ <b>ယော အာဒေဝေါ</b> = အကြင် ငိုကြွေးခြင်းသည်။ <b>ယော ပရိဒေဝေါ</b> = အကြင် အဖန်တလဲလဲ ငိုကြွေးခြင်းသည်။ <b>ယာ အာဒေဝနာ</b> = အကြင် ငိုကြွေးသော အခြင်းအရာသည်။ <b>ယာ ပရိဒေဝနာ</b> = အကြင် အဖန် တလဲလဲ ငိုကြွေးသော အခြင်းအရာသည်။ <b>ယံ အာဒေဝိတတ္တံ</b> = အကြင် ငိုကြွေးသည်၏ အဖြစ်သည်။ <b>ယံ ပရိဒေဝိတတ္တံ</b> = အကြင် အဖန်တလဲလဲ ငိုကြွေးသည်၏ အဖြစ်သည်။ <b>ယာ ဝါစာ</b> = အကြင် (ငါ၏သား ငါ၏သမီး စသည်ဖြင့်) ပြောဆို ငိုကြွေးခြင်းသည်။ <b>ယော ပလာပေါ</b> = အကြင် အဖန် တလဲလဲ ပြောဆိုငိုကြွေးခြင်းသည်။ <b>ယော ဝိပ္ပလာပေါ</b> = အကြင် အထူးထူး အပြားပြား အဖန်တလဲလဲ ပြောဆိုငိုကြွေးခြင်းသည်။ <b>ယော လာလပ္ပေါ</b> = အကြင် အဖန်တလဲလဲ ပြောဆိုငိုကြွေးခြင်းသည်။ <b>ယာ လာလပ္ပနာ</b> = အကြင် အဖန်တလဲလဲ ပြောဆို ငိုကြွေးသော အခြင်းအရာသည်။ <b>ယံ လာလပ္ပိတတ္တံ</b> = အကြင် အဖန်တလဲလဲ ပြောဆိုငိုကြွေးသည်၏ အဖြစ်သည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>အယံ</b> = ဤ သဘောတရားကို။ <b>ပရိဒေဝေါ</b> = ပရိဒေဝဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> =ထိုပါဠိတော်၌။<b>ဒုက္ခံ</b> = ဒုက္ခဟူသည်။ <b>ကတမံ</b> = အဘယ်နည်း။ <b>ကာယိကံ</b> = ကိုယ်၌ဖြစ်သော။ <b>အသာတံ</b> = သာယာဖွယ်မှကင်းသော။ <b>ယံ ကာယိကံ ဒုက္ခံ</b> = အကြင် ကာယိကဒုက္ခသည်။ <b>ကာယသမ္ဖဿဇံ</b> = ကာယသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော။ <b>အသာတံ</b> = သာယာဖွယ်မှကင်းသော။ <b>ယံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိတံ</b> = အကြင် ဒုက္ခဖြစ်သော ခံစားအပ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ <b>ကာယသမ္ဖဿဇာ</b> = ကာယသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်သော။ <b>အသာတာ</b> = သာယာဖွယ်မှ ကင်းသော။ <b>ယာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ</b> = အကြင် ဒုက္ခဝေဒနာသည်။ <b>အတ္ထိ</b> =ရှိ၏။ <b>ဣဒံ</b> = ဤ ကာယိကဒုက္ခဝေဒနာကို။ <b>ဒုက္ခံ</b> = ဒုက္ခဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထိုပါဠိတော်၌။ <b>ဒေါမနဿံ</b> = ဒေါမနဿဟူသည်။ <b>ကတမံ</b> = အဘယ်နည်း။ <b>စေတသိကံ</b> = စိတ်၌ဖြစ်သော။ <b>အသာတံ</b> = သာယာ ဖွယ်မှ ကင်းသော။ <b>ယံ စေတသိကံ ဒုက္ခံ</b> = အကြင် စေတသိကဒုက္ခသည်။ <b>စေတောသမ္ဖဿဇံ</b> = စေတောသမ္ဖဿ (= မနောသမ္ဖဿ)ကြောင့် ဖြစ်သော။ <b>အသာတံ</b> = သာယာဖွယ်မှ ကင်းသော။ <b>ယံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိတံ</b> = အကြင် ဒုက္ခ ဖြစ်သော ခံစားအပ်သည်၏ အဖြစ်သည်။ <b>စေတောသမ္ဖဿဇာ</b> = စေတောသမ္ဖဿ (= မနောသမ္ဖဿ) ကြောင့် ဖြစ်သော။ <b>အသာတာ</b> = သာယာဖွယ်မှ ကင်းသော။ <b>ယာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ</b> = အကြင်ဒုက္ခဝေဒနာသည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>ဣဒံ</b> = ဤ စေတသိကဒုက္ခဝေဒနာ (= ဒေါမနဿဝေဒနာ)ကို။ <b>ဒေါမနဿံ</b> = ဒေါမနဿဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>တတ္ထ</b> = ထိုပါဠိတော်၌။ <b>ဥပါယာသော</b> = ပြင်းစွာပူပန်ရခြင်း ဥပါယာသ ဟူသည်။ <b>ကတမော</b> = အဘယ်နည်း။ <b>ဉာတိဗျသနေန ဝါ</b> = ဆွေမျိုးတို့၏ ပျက်စီးခြင်းဖြင့်မူလည်း။ <b>ဖုဋ္ဌဿ</b> = တွေ့ကြုံသောသူအားလည်းကောင်း။ ပ။ <b>အညတရညတရေန</b> = အမှတ်မထား တစ်ပါးပါးသော။ <b>ဒုက္ခဓမ္မေန</b> = ဒုက္ခ ဓမ္မဖြင့်။ <b>ဖုဋ္ဌဿ</b> = တွေ့ကြုံသောသူအား။ <b>ယော အာယာသော</b> = အကြင် စိတ်၏ပင်ပန်းခြင်းသည်။ <b>ယော ဥပါယာသော</b> = အကြင် ကြီးစွာသော စိတ်၏ ပင်ပန်းခြင်းသည်။ <b>ယံ အာယာသိတတ္တံ</b> = အကြင် စိတ်၏ ပင်ပန်းသော အဖြစ်သည်။ <b>ယံ ဥပါယာသိတတ္တံ</b> = အကြင် ကြီးစွာသော စိတ်၏ ပင်ပန်း သည်၏ အဖြစ်သည်။ <b>အတ္ထိ</b> = ရှိ၏။ <b>အယံ</b> = ဤ သဘောတရားကို။ <b>ဥပါယာသော</b> = ဥပါယာသဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတီတိ ပဒဿ</b> = ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ-ဟူသော ပုဒ်၏။ <b>အတ္ထော</b> = ဆိုလိုရင်း အနက်သဘောကို။ <b>ဧဝံ</b> = ဤသို့။ <b>ဝေဒိတဗ္ဗော</b> = သိအပ်၏။</p> <p><b>ဣတိ</b> = ဤသို့လျှင်။ <b>ကေဝလဿ</b> = သုခမဖက် သက်သက်သော။ <b>ဧတဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ</b> = ဤ ဒုက္ခတုံး ဒုက္ခအစုအပုံ၏။ <b>သမုဒယော</b> = ဖြစ်ခြင်း သည်။ <b>ဟောတိ</b> = ဖြစ်၏။ <b>ဣတိ</b> = ဤသို့လျှင်။ <b>ကေဝလဿ</b> = သုခမဖက် သက်သက်သော။ <b>ဧတဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ</b> = ဤ ဒုက္ခတုံး ဒုက္ခအစုအပုံ၏။ <b>သင်္ဂတိ</b> = ပေါင်းဆုံခြင်းသည်။ <b>သမာဂမော</b> = အညီအညွတ် ဆိုက်ရောက် လာခြင်းသည်။ <b>သမောဓာနံ</b> = ပေါင်းဆုံမိခြင်းသည်။ <b>ပါတုဘာဝေါ</b> = ထင်ရှား ဖြစ်ခြင်းသည်။ <b>ဟောတိ</b> = ဖြစ်၏။ <b>တေန</b> = ထိုကြောင့်။ <b>ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတီတိ</b> = ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ ဟူ၍။ <b>ဝုစ္စတိ</b> = ဆိုအပ်၏။</p> <p><b>သုတ္တန္တဘာဇနီယံ</b> = သုတ္တန္တဘာဇနီယနည်းသည်။ <b>နိဋ္ဌိတံ</b> = ပြီးပြီ။ (အဘိ၊၂၊၁၄၂-၁၄၅။)</p> <p>ဤကား <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ကျင့်စဉ်</b>ကို စနစ်တကျ ကျင့်ကြံ ကြိုးကုတ် ပွားများအားထုတ်လိုသော, <b>အနုဗောဓသိ ပဋိဝေဓသိ</b> = <b>အနုဗောဓ ဉာဏ် ပဋိဝေဓဉာဏ်</b>တို့ဖြင့် အသိကြီး သိလိုသော အသင်သူတော်ကောင်းသည် အားမထုတ်မီ ရှေ့ဦးစွာ ကြိုတင်၍ ကျက်ထားသင့်သော <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဝိဘင်းပါဠိတော်ကြီး</b>နှင့် ယင်းပါဠိတော်၏ မြန်မာပြန်အနက်ပင် ဖြစ်ပါသည်။ ဤပါဠိတော်ကြီးကို အနက်နှင့်တကွ အလွတ်ရထားပြီးသော အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပထမနည်းရှုကွက်</b>ကို လက်တွေ့ လေ့ကျင့်ကြည့်ပါ။</p> <p>__________</p> <h3>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ဟူသည်</h3> <p>ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ကို မြတ်စွာဘုရားရှင် ကိုယ်တော်မြတ်ကြီးက တည်ထောင်ဖန်ဆင်းထားသည်လည်းမဟုတ်။ ဘုရားပွင့်တော်မူသည် ဖြစ်စေ၊ ပွင့်တော်မမူသည်ဖြစ်စေ၊ ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားသဘောသည် ထင်ရှား ရှိနေသည်သာ ဖြစ်သည်။ (သံ၊၁၊၂၆၄။ ပစ္စယသုတ္တန်။) သို့သော် ဘုရားရှင်တို့ ပွင့်ထွန်း ပေါ်ပေါက်တော်မူသော အခါမှသာလျှင် ထိုဘုရားရှင် တို့၏ ထုတ်ဖော်ဟောကြားမှုကြောင့် ဤတရားတော်ကို သတ္တဝါတို့သည် သိရှိခွင့်ကို ရရှိကြသည်။ အကယ်၍ လောက၌ ဘုရားပွင့်တော်မမူသော် လည်းကောင်း၊ ဘုရားပွင့်တော်မူသော်လည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ကို မနာယူရသော်လည်းကောင်း၊ တရားတော်ကို နာယူခွင့် ရရှိသော်လည်း <b>သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ</b>စသည့် မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝါဒဆိုးကြီးများကို စွဲလမ်း ဆုပ်ကိုင်ထားသော်လည်းကောင်း ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားသဘောကို သိရှိ နားလည်နိုင် ကြမည် မဟုတ်ပေ။</p> <p>ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်သည်ကား နက်ယောင်နှင့်လည်း နက်၏၊ ခက်ယောင်နှင့်လည်း ခက်၏။ ဤတရားတော်ကို လွယ်သည် တိမ်သည်ဟု ပြောဆိုလျှောက်ထားလာသော အရှင်အာနန္ဒာကိုယ်တော်မြတ်အား ------ <b>မာ ဟေဝံ အာနန္ဒ အဝစ</b> = အာနန္ဒ ဒီလိုမပြောနဲ့ဟု တားမြစ်တော်မူခဲ့ဖူးလေသည်။ မည်မျှပင် အသိခက်၍ နက်နဲငြားသော်လည်း ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ကို <b>အနုဗောဓဉာဏ် ပဋိဝေဓဉာဏ်</b>တို့ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ မသိဘဲ သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲမှ ကျော်လွှား လွန်မြောက်နိုင်မည်မဟုတ်ချေ။ (ဒီ၊၂၊၄၇။ သံ၊၁၊၃၁၈။)</p> <p>ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားသဘောကို မသိဘဲ <b>သမဏ ဗြာဟ္မဏ</b>ဟု အခေါ်မခံထိုက်ချေ။ (သံ၊၁၊၂၇၉။)</p> <p>ပွင့်တော်မူပြီး ပွင့်တော်မူဆဲ ပွင့်တော်မူလတ္တံ့သော ဘုရားရှင်တို့သည် ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ကို ပိုင်းခြား၍ သိတော်မူခြင်းကြောင့် ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူပြီး ရောက်တော်မူဆဲ ရောက်တော်မူလတ္တံ့ ဖြစ်ကြသည်။ (သံ၊၁၊၂၄၆-၂၅၂။)</p> <p>သတ္တဝါအပေါင်းသည် ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ကို ပိုင်းခြား၍ မသိသေးသမျှကာလပတ်လုံး <b>သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ</b>တည်းဟူသော ချောက်ကြီး တစ်ခုခုအတွင်းသို့ ကျရောက်ကာ ဆင်းရဲဒုက္ခအပေါင်းကို ခံစားနေကြရဦးမည်သာ ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် သံသရာဝဋ်ဒုက္ခမှ လွတ်မြောက်လိုသူတို့သည် ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ကို ထိုးထွင်း၍ သိနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းကြရမည် ဖြစ်ကြောင်းကို နိဒါနသံယုတ်၌ အကြိမ်များစွာ ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားတော်မူခဲ့ပေသည်။</p> <hr> <h3>မဇ္ဈိမပဋိပဒါလမ်းခရီး</h3> <p>၁။ <b>ဇရာမရဏာဒီနံ ဓမ္မာနံ ပစ္စယလက္ခဏော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ</b>၊</p> <p>၂။ <b>ဒုက္ခာနုဗန္ဓနရသော</b>၊</p> <p>၃။ <b>ကုမ္မဂ္ဂပစ္စုပဋ္ဌာနော</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၄၉။)</p> <p>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သည် -----</p> <p>၁။ <b>ဇရာမရဏ</b> အစရှိကုန်သော ပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့အား ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ကျေးဇူးပြုတတ်သည်၏ အဖြစ်ဟူသော မှတ်ကြောင်းသဘော လက္ခဏာရှိ၏။</p> <p>၂။ အကြောင်းနှင့် အကျိုး ဆက်စပ်လျက် မပြတ်မစဲ ဖြစ်ခြင်းဟူသော ပဝတ္တိဒုက္ခသို့ အစဉ်လိုက်စေခြင်း ကိစ္စရသရှိ၏။</p> <p>၃။ စက်ဆုပ်အပ်သော သံသရာခရီး၏ အဖြစ်ဖြင့် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ ဉာဏ်အား ရှေးရှူထင်တတ်၏။ တစ်နည်း ----- နိဗ္ဗာန်သို့ သွားရာ မဇ္ဈိမပဋိပဒါလမ်းခရီး၏ အလွဲခရီးဖြစ်၍ ခရီးလွဲ ခရီးကောက်၏ အဖြစ်ဖြင့် ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ ဉာဏ်အား ရှေးရှူထင်တတ်၏။</p> <p><b>တေသံ တေသံ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မာနံ သမ္ဘဝတော ဥပ္ပဇ္ဇနတော သဿတုစ္ဆေဒသင်္ခါတံ အန္တဒွယံ အနုပဂ္ဂမ္မ ယထာသကံ ပစ္စယေဟိ အနုရူပဖလုပ္ပတ္တိ ဣဓ မဇ္ဈိမပဋိပဒါတိ အဓိပ္ပေတာ</b>။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၆။)</p> <p>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b>နှင့် <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b>ဟူသော ဉာဏ်နှစ်ပါးတို့ကို ရရှိသောအခါ ထိုထို <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်မှုကို အစွဲပြု၍ ထိုထို<b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုး တရားတို့၏ အကြောင်းနှင့် အကျိုး ဆက်နွယ်လျက် မပြတ်မစဲ ဖြစ်နေမှုကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်လာ၏။ ယင်းသို့ သိမြင်သောအခါ ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ အသိဉာဏ်သည် <b>သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ</b>ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော အစွန်းနှစ်ဘက်သို့ မကပ်ရောက် တော့ဘဲ မိမိ မိမိတို့၏ ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ အကြောင်းတရားအပေါင်းတို့ကြောင့် ယင်းအကြောင်းတရားတို့နှင့် လျော်ညီသော အကျိုးတရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကို ဖော်ပြနေသော ဘုရားရှင် ညွှန်ကြားထားတော်မူသည့် မဇ္ဈိမပဋိပဒါလမ်း ပေါ်သို့ ရောက်ရှိသွားပေ၏။</p> <hr> <h3>နိဗ္ဗာန်သို့သွားရာ မဇ္ဈိမပဋိပဒါလမ်းဟူသည်ကား</h3> <p>၁။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားတို့ကိုလည်းကောင်း၊</p> <p>၂။ <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရားတို့ကိုလည်းကောင်း၊</p> <p>၃။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားနှင့် <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု သဘောတရားကိုလည်းကောင်း</p> <p>သိရှိလာသောအခါ ယင်းအကြောင်းတရားအပေါင်း အကျိုးတရား အပေါင်းတို့ကို <b>လက္ခဏာယာဉ်</b> သုံးချက်သို့တင်၍ တွင်တွင်ကြီး <b>ဝိပဿနာ</b> ရှုရသော လမ်းတည်း။</p> <p>ယင်းသို့ ဝိပဿနာမရှုခဲ့သော် မရှုနိုင်ခဲ့သော် ယင်းအကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့သည် မပြတ် ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်မြဲ ဖြစ်နေမည်သာ ဖြစ်ကြ၏။ ယင်းသို့ ဖြစ်နေမှုကို <b>ပဝတ္တိဒုက္ခ</b>ဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ယင်း<b>ပဝတ္တိဒုက္ခ</b> အမည်ရသော အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့၏ မပြတ် ဖြစ်နေမှုသည် သို့မဟုတ် မပြတ်ဖြစ်အောင် ကြိုးစား အားထုတ်မှုသည် <b>ကုမ္မဂ္ဂ</b>အမည်ရသော နိဗ္ဗာန်သို့သွားရာ မဇ္ဈိမပဋိပဒါလမ်းမှ တိမ်းစောင်း လွဲချော်နေသော၊ မဇ္ဈိမပဋိပဒါလမ်းနှင့် ထိပ်တိုက် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ခရီးကောက် ခရီးလွဲပင်တည်း။ သံသရာ၏ အစီးအပွား အပါယ်၏ အစီးအပွားသာတည်း။</p> <p>အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် အတိတ်အဆက်ဆက် မှသည် အနာဂတ်ဆုံးသည်တိုင်အောင် အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန် ကာလ သုံးပါးတို့၏ အတွင်း၌ <b>အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရ</b>စသော အကြောင်းတရား အဆက်ဆက် အကျိုးတရား အဆက်ဆက်တို့ကို <b>လက္ခဏာရေး</b> သုံးတန်တင်ကာ တွင်တွင်ကြီး ဝိပဿနာရှုနိုင်ပါမူကား ယင်းအကြောင်းတရား အကျိုးတရား တို့အပေါ်၌ ငါ့ဟာ၊ ငါ၊ ငါ၏ အတ္တဟု အစွဲကြီး စွဲနေသည့် <b>တဏှာစွဲ မာနစွဲ ဒိဋ္ဌိစွဲ</b>တို့သည် ပြိုကွဲ ပျက်စီးသွားကြမည် ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ဤကဲ့သို့ ဝိပဿနာရှုနေခြင်းသည် မဇ္ဈိမပဋိပဒါလမ်းပေါ်သို့ ဣန္ဒြေရရ ဂုဏ်သိက္ခာ ရှိရှိဖြင့် တည်ငြိမ်စွာ လျှောက်သွားနေခြင်းပင် ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကဲ့သို့ မဇ္ဈိမပဋိပဒါလမ်းပေါ်သို့ ကောင်းကောင်းကြီး တွင်တွင်ကြီး မနေမနား လျှောက်သွားနိုင်ပါမူကား အသင်သူတော်ကောင်း လိုလားတောင့်တနေသော နိဗ္ဗာန်သို့ကား ဣန္ဒြေရင့်ကျက်စုံညီသော တစ်နေ့တွင် ဆိုက်ရောက်ရမည်သာ ဧကန် ဖြစ်ပေသတည်း။</p> <hr> <h3>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟူသည်</h3> <p><b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါတိ ပစ္စယဓမ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗာ</b>။ <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာတိ တေဟိ တေဟိ ပစ္စယေဟိ နိဗ္ဗတ္တဓမ္မာ</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၄၈။)</p> <p><b>တထာ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ ဣစ္စေဝ ဖလဝေါဟာရေန ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၂။)</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားတို့ကို ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟူ၍ သိရှိပါကုန်။ ထို<b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရားတို့ကို ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နတရားတို့ဟူ၍ သိရှိကြပါကုန်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၄၈။)</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ</b> --- ၌ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကား အကြောင်းပစ္စည်းတရား တည်း။ <b>သင်္ခါရ</b>ကား အကျိုးပစ္စယုပ္ပန်တရားတည်း။ အကြောင်းတရားကို ပစ္စည်းတရားဟူ၍လည်းကောင်း၊ အကျိုးတရားကို ပစ္စယုပ္ပန်တရားဟူ၍ လည်းကောင်း အသီးအသီး ခေါ်ဆို၏။ တစ်ဖန် <b>သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ</b> - ၌ <b>သင်္ခါရ</b>ကား အကြောင်းပစ္စည်းတရားတည်း။ <b>ဝိညာဏံ</b> - ကား အကျိုး ပစ္စယုပ္ပန်တရားတည်း။ ဤသို့စသည်ဖြင့် အကြောင်းပစ္စည်းတရား အကျိုး ပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့ကို <b>ဇာတိ ဇရာမရဏ</b>သို့တိုင်အောင် သဘောပေါက်ပါလေ။</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>နှင့် <b>သင်္ခါရ</b>တို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှုသဘော၌ <b>သင်္ခါရ</b> သည် အကျိုးတရား ဖြစ်၏။ တစ်ဖန် <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် <b>ဝိညာဏ်</b>တို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှုသဘောတရား၌ <b>သင်္ခါရ</b>သည် အကြောင်းတရား ဖြစ်ပြန်၏။အလားတူပင် <b>ဝိညာဏ် နာမ်ရုပ်</b>စသည်တို့၌လည်း အကြောင်းတရားဖြစ်မှု အကျိုးတရား ဖြစ်မှုကို သဘောပေါက်ပါလေ။</p> <p>ထိုတွင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b>ဖြစ်၏ စသည်ဖြင့် ဟောကြားတော် မူရာဝယ် ပြဓာန်းသော အကြောင်းတရားနှင့် ပြဓာန်းသော အကျိုးတရား တို့ကိုသာ ပဓာနနည်းအားဖြင့် ထုတ်ဖော် ဟောကြားတော်မူခြင်း ဖြစ်၏။<b>အဝိဇ္ဇာ</b>သည်လည်း မိမိချည်း တစ်ခုတည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအား မရှိ။ <b>သင်္ခါရစေတနာ</b>သည်လည်း မိမိချည်း တစ်ခုတည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအား မရှိ။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>တစ်ခုတည်း သက်သက်ကြောင့် <b>သင်္ခါရစေတနာ</b> တစ်ခုတည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့်စွမ်းအားလည်း မရှိ၊ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာလည်း မရှိ။ ဤလောက၌ ---</p> <p>၁။ အကြောင်းတရားတစ်ခုတည်းကြောင့် အကျိုးတရားတစ်ခုတည်း၏ ဖြစ်ခြင်းသည်လည်း မရှိ။</p> <p>၂။ အကြောင်းတရားတစ်ခုတည်းကြောင့် အကျိုးတရားများစွာ၏ ဖြစ်ခြင်း သည်လည်း မရှိ။</p> <p>၃။ အကြောင်းတရားများစွာကြောင့် အကျိုးတရားတစ်ခုတည်း၏ ဖြစ်ခြင်း သည်လည်း မရှိ။</p> <p>၄။ များစွာသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့်သာလျှင် များစွာသော အကျိုးတရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်းသည်သာလျှင် ရှိ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၀။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၇၃-၁၇၄။)</p> <p>အကြောင်းတရားများစွာတို့၏ အပေါင်းအစုကို <b>ပစ္စယဓမ္မသမူဟ</b>ဟု ခေါ်ဆို၏။ အကျိုးတရားများစွာတို့၏ အပေါင်းအစုကို <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b> ဟု ခေါ်ဆို၏။ <b>ပစ္စယဓမ္မသမူဟ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားများစွာတို့၏ အပေါင်းအစုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာကြရသော <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>တည်းဟူသော အကျိုးတရားများစွာတို့၏ အပေါင်းအစုကိုလည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဟူ၍ပင် ခေါ်ဆိုပေသည်။ မှန်ပေသည် ---</p> <p>၁။ <b>ဥတု</b> = ပူမှု အေးမှု ဟူသော ရာသီဥတု၊</p> <p>၂။ <b>ပထဝီ</b> = မြေကြီး = စိုက်ခင်း၊</p> <p>၃။ <b>ဗီဇ</b> = မျိုးစေ့၊</p> <p>၄။ <b>သလိလ</b> = ရေ၊</p> <p>ဤသို့စသည့် များစွာကုန်သော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့်သာလျှင် အဆင်း အနံ့ အရသာ အစရှိသော များစွာကုန်သော <b>ဩဇဋ္ဌမကရုပ်ကလာပ်</b> တို့၏ အပေါင်းအစုဖြစ်သော အညွန့်ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော အကျိုးတရား၏ ဖြစ်ပေါ်လာရသည်ကို တွေ့မြင်အပ်ပေသည်။ ထိုသို့ပင် များစွာကုန်သော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် များစွာ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကျိုးတရား အစုအပုံကို တွေ့မြင်အပ်ပါသော်လည်း ---- <b>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ</b> = <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b> ဖြစ်၏၊ <b>သင်္ခါရ</b>ကြောင့် <b>ဝိညာဏ်</b>ဖြစ်၏-ဤသို့စသည်ဖြင့် တစ်ခု တစ်ခုသော အကြောင်းတရား၊ တစ်ခု တစ်ခုသော အကျိုးတရားကို ထင်ရှားပြတော်မူလျက် တရားဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော်မူခြင်းကို ဘုရားရှင်သည် ပြုတော်မူအပ်ခဲ့လေပြီ။ ထိုသို့ ဟောပြတော်မူရာ၌ အကျိုးပယောဇဉ်ကား ရှိသည်သာ ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>ဘုရားရှင်သည် သာဝကတို့အား တရားဒေသနာတော်ကို ဟောကြား ပြသ ဆိုဆုံးမတော်မူရာဝယ် ---</p> <p>၁။ အချို့သော ပါဠိရပ်၌ ပဓာနအကြောင်းတရား ဖြစ်သောကြောင့်၊</p> <p>၂။ အချို့သော ပါဠိရပ်၌ ထင်ရှားသော အကြောင်းတရား ဖြစ်သောကြောင့်၊</p> <p>၃။ အချို့သော ပါဠိရပ်၌ မဆက်ဆံသော အကြောင်းတရား ဖြစ်သောကြောင့်</p> <p>ဒေသနာတော်၏ တင့်တယ်စမ္ပယ်ကြောင်းဖြစ်သော <b>သဗ္ဗညုတဉာဏ်</b>တော်မြတ်အားလည်းကောင်း၊ ကျွတ်ထိုက်သသူ ဆုံးမထိုက်သူ နတ်လူဗြဟ္မာ ဝေနေယျကြာ သတ္တဝါတို့၏ အလိုအကြိုက် စရိုက်ဝါသနာ အဇ္ဈာသယ ဓာတ်ခံအားလည်းကောင်း လျော်သောအားဖြင့် တစ်ခုတည်းသာလျှင် ဖြစ်သော အကြောင်းတရားကိုသော်လည်းကောင်း၊ တစ်ခုတည်းသာလျှင် ဖြစ်သော အကျိုးတရားကိုသော်လည်းကောင်း ထင်ရှားပြသတော်မူလျက် ဟောကြားတော်မူပေသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၀။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၇၄။)</p> <p>ဤသုံးမျိုးသော အကြောင်းတရားကြောင့် တစ်ခုတည်းသော အကြောင်းတရား၊ တစ်ခုတည်းသော အကျိုးတရားကို ထင်ရှားပြတော်မူလျက် ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားဒေသနာတော်ကို ဟောကြားပြသထားတော်မူခြင်းကြောင့် ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပါဠိတော်မြတ်ကြီး၌ --- <b>အဝိဇ္ဇာ</b>မှ အခြား တစ်ပါးကုန်သော၊ <b>စေတနာ</b>ဟူသော <b>သင်္ခါရ</b>တရားကို ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ပြုပြင်ပေးတတ်ကုန်သော <b>ဝတ္ထု၊ အာရုံ၊ သဟဇာတဓမ္မ</b> (= တကွဖြစ်ဖက် တရား) --- အစရှိကုန်သော <b>စေတနာ</b>ဟူသော <b>သင်္ခါရ</b>၏ အကြောင်းတရား တို့သည် ထင်ရှားရှိပါကုန်သော်လည်း --- <b>အဿာဒါနုပဿိနော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ</b> (သံ၊၁၊၃၁၁။) = ရဟန်းတို့ ...သံယောဇဉ်ဖြစ်ထိုက်ကုန်သော အာရုံဓမ္မတို့၌ သာယာဖွယ်ဟု အဖန်ဖန် ရှုလေ့ရှိ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ <b>တဏှာ</b>တရားသည် တိုးပွားလာ၏ ---- ဤသို့လည်းကောင်း၊ <b>အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အာသဝသမုဒယော</b> (မ၊၁၊၆၈။) = <b>အဝိဇ္ဇာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>အာသဝေါ</b>တရား ဖြစ်၏ ---- ဤသို့လည်းကောင်း ဟောကြားပြသထားတော်မူခြင်းကြောင့် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>မှ အခြားတစ်ပါးလည်း ဖြစ်ကုန်သော <b>သင်္ခါရ</b>၏ အကြောင်းတရား ဖြစ်ကုန်သော <b>တဏှာ</b>စသော တရားတို့သည် ရှိကြကုန်သည်သာ ဖြစ်၏။ ယင်း<b>တဏှာ</b>စသော တရားတို့သည်လည်း <b>သင်္ခါရ</b>၏ အကြောင်းတရားတို့ ပင်တည်း။ သို့သော် ယင်းအကြောင်းတရားတို့တွင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကား <b>ပဓာန</b> = ပြဓာန်းသော အကြောင်းတရားတည်း။ ယင်းသို့ ပဓာနအကြောင်းတရား ဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း၊</p> <p><b>အဝိဒွါ ဘိက္ခဝေ အဝိဇ္ဇာဂတော ပုညာဘိသင်္ခါရမ္ပိ အဘိသင်္ခါရောတိ</b> = ရဟန်းတို့ ...ပရမတ္ထဓမ္မသဘာဝအမှန်ကို မသိသဖြင့် ပညာမရှိသော <b>အဝိဇ္ဇာ</b>နှင့် ပြည့်စုံသောသူသည် <b>ပုညာဘိသင်္ခါရ</b>ကိုလည်း ပြုလုပ်၏ ----- ဤသို့စသည်ဖြင့် ဟောကြားထားတော်မူခြင်းကြောင့် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>သည် <b>သင်္ခါရ</b>၏ ထင်ရှားသော အကြောင်းတရားလည်းဖြစ်၏။ ဤသို့လျှင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>သည် <b>သင်္ခါရ</b>၏ ထင်ရှားသော အကြောင်းတရားဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း၊</p> <p><b>ဝတ္ထု၊ အာရုံ၊ သဟဇာတဓမ္မ</b>စသော အကြောင်းတရားတို့ကား (ပဉ္စဝေါကာရ ဘုံဝယ်) နာမ်တရားအားလုံးတို့နှင့် ဆက်ဆံသော အကြောင်းတရားတို့ ဖြစ်ကြ၏။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>သည်ကား <b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့၏ မဆက်ဆံသော = <b>အသာဓာရဏ</b> အကြောင်းတရား ဖြစ်၏။ ယင်းသို့လျှင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>သည် <b>သင်္ခါရ</b>တို့၏ မဆက်ဆံသော = <b>အသာဓာရဏ</b> အကြောင်းတရား ဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း၊</p> <p>ဤအကြောင်းသုံးမျိုးကြောင့် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကို <b>သင်္ခါရ</b>တို့၏ အကြောင်းတရား အဖြစ်ဖြင့် ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားပြသတော်မူအပ်ပေပြီဟု သိရှိပါလေ။</p> <p>ဤတစ်ခု တစ်ခုသော အကြောင်းတရား၊ တစ်ခု တစ်ခုသော အကျိုး တရားကို ဟောကြားပြသတော်မူခြင်း၌ ဖြေရှင်းကြောင်းဖြစ်သော စကား အစဉ်ဖြင့်ပင် <b>သင်္ခါရ</b>ကြောင့် <b>ဝိညာဏ်</b>ဖြစ်ခြင်း စသည်တို့၌ တစ်ခု တစ်ခုသော အကြောင်းတရား၊ တစ်ခု တစ်ခုသော အကျိုးတရားကို ဟောကြားပြသတော်မူခြင်း၌လည်း အကျိုးပယောဇဉ်ရှိမှုကို သိရှိပါလေ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊ ၁၄၀။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၇၄။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာတို့၏ ဖွင့်ဆိုရှင်းလင်းချက်များကား ပရမတ္ထ ဓမ္မသဘာဝတို့၏ စွမ်းအားများကို ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက်အောင် တကယ်တမ်း ဝိပဿနာ ရှုပွားသုံးသပ်နေသော <b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>မွန်တို့ အတွက် အထူးဂရုပြု၍ ရိုသေစွာ နာယူမှတ်သားရမည့် သဘာဝဓမ္မမှတ်တမ်း ကြီးများပင် ဖြစ်ကြသည်။</p> <p><b>ပစ္စယဓမ္မသမူဟ</b> အမည်ရသော များစွာသော အကြောင်းတရားတို့၏ အပေါင်းအစုကြောင့်သာလျှင် <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>ခေါ်သော များစွာသော အကျိုးတရားအပေါင်း၏ ဖြစ်ပေါ်လာရာဝယ် အကြောင်းတရားတို့၏ အပေါင်းအစုကိုလည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟု ခေါ်ဆိုကြောင်းကို အထက်တွင် ရှင်းပြခဲ့ပြီးလေပြီ။ တစ်ဖန် ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၁-၁၅၂။) ၌လည်း အကြောင်းတရားတို့၏ အပေါင်းအစုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာရသော <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b> အမည်ရသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုကိုလည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟု ခေါ်ဆိုကြောင်းကိုလည်း ရှင်းလင်းတင်ပြထား၏ ----- ဤရှင်းလင်းချက်များကို ဆက်လက်၍ တင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <p><b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>ဟူသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုတို့၏ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟူသော အမည်ကို ရရှိခြင်း၌ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟူသော စကားလုံးကို နှစ်မျိုး နှစ်စားအားဖြင့် ပညာရှိတို့သည် အလိုရှိကြကုန်၏။ အဓိပ္ပါယ် နှစ်မျိုးအားဖြင့် ဖွင့်ဆိုကြကုန်၏။</p> <hr> <h3>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်စကားလုံး၏ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်</h3> <p><b>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်</b>တစ်ဦးသည် အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုတို့၏ စွမ်းအားကြောင့် ဖြစ်ပေါ်၍လာရသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစု တည်းဟူ သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားကို မိမိ၏ <b>ဉာဏဂတိ</b>ဖြင့် ရှေးရှုကပ်၍ သိအောင် ဉာဏ်ဖြင့် ထိုးထွင်းသိအောင် ကြိုးစားအားထုတ်၏၊ သိလည်းသိ ၏။ <b>ဉာဏဂတိ</b>ဖြင့် ရှေးရှုကပ်၍ သိအပ် ထိုးထွင်းသိအပ်သော ထိုပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားသည် <b>လောကုတ္တရာ</b>အကျိုးစီးပွားအလို့ငှာ <b>လောကုတ္တရာ</b> ချမ်းသာအလို့ငှာ <b>မဂ်ဉာဏ် ဖိုလ်ဉာဏ်</b>ကို ရရှိခြင်းငှာ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက် ပြုခြင်းငှာ ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ထိုပဋိစ္စဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော အကျိုး ပစ္စယုပ္ပန်တရားအပေါင်းကို ပညာရှိသူတော်ကောင်းတို့သည် ယုံကြည်ခြင်းငှာ ထိုက်ကုန်သောကြောင့် ဉာဏ်ဖြင့် ရှေးရှုသိခြင်းငှာ ထိုက်ကုန်သောကြောင့် ယင်း အကျိုးပစ္စယုပ္ပန်တရားအပေါင်းသည် <b>ပဋိစ္စ</b>မည်၏။</p> <p>တစ်ဖန် <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b> = အကျိုးတရားအပေါင်းဟူသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားသည် ဖြစ်ပေါ်လာသည်ရှိသော် တစ်ခုချင်း တစ်ခုချင်း တစ်လုံးချင်း တစ်လုံးချင်းသော တရား၏ တစ်ရံတစ်ဆစ်မျှသော်လည်း ဖြစ်ခြင်း၏ မရှိသောကြောင့် အုပ်စုအလိုက် အပေါင်းအစုအလိုက် အတူတကွသာ ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ထို<b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b> = အကျိုးတရားအပေါင်းသည် <b>သမုပ္ပါဒ</b>လည်း မည်၏။ [<b>သမုပ္ပါဒ</b>ကို- <b>သံ+ဥပ္ပါဒ</b> ဟု ပုဒ်ဖြတ်ပါ။ <b>သံ</b>- သဒ္ဒါသည် <b>သဟ</b> = အတူတစ်ကွ တစ်ပေါင်းတစ်စုတည်းဟူသော အနက်ကို ဟော၏။ ထိုကြောင့် -- <b>သဟ+ဥပ္ပါဒ = သမုပ္ပါဒ = သဟ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သမုပ္ပါဒေါ</b> ----- ဟု ပြုပါ။]</p> <p>တစ်ဖန် ယင်း<b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>ဟူသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုသည် ဖြစ်ပေါ်လာသည်ရှိသော် အကြောင်းကင်းသောအားဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဖန်ဆင်းရှင်စသော မညီညွတ်သော အကြောင်းကြောင့်လည်းကောင်း မဖြစ်ခြင်းကြောင့် သင့်သောအကြောင်းအားဖြင့်သာလျှင် မှန်ကန်သောအကြောင်းအားဖြင့်သာလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ [ဤနည်း၌ ----- <b>သမ္မာ+ဥပ္ပါဒ = သမုပ္ပါဒ = သမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သမုပ္ပါဒေါ</b>- ဟု ပြုပါ။] တစ်ခုချင်း တစ်ခုချင်း တစ်လုံးချင်း တစ်လုံးချင်းအားဖြင့်လည်း မဖြစ်၊ အကြောင်း မရှိသောအားဖြင့် အကြောင်းကင်းသောအားဖြင့်လည်း မဖြစ်။ ထိုကြောင့် <b>သဟ သမ္မာ စ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သမုပ္ပါဒေါ</b> ဟူသည်နှင့်အညီ <b>သမုပ္ပါဒ</b> မည်၏။ ဤသို့လျှင် -----</p> <p><b>ပဋိစ္စော စ သော သမုပ္ပါဒေါ စာတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၁-၁၅၂။)</p> <p>ဟူသော အဋ္ဌကထာအဖွင့်နှင့်အညီ ဉာဏ်ဖြင့် ရှေးရှုမိမိ ကပ်၍ သိအပ်သော တရားအပေါင်းလည်း ဟုတ်၏၊ ထိုဉာဏ်ဖြင့် ရှေးရှုမိမိ ကပ်၍ သိအပ်သော တရားအပေါင်းဟူသည် အတူတကွဖြစ်သော တရားအပေါင်းလည်း ဟုတ်၏။ သင့်သောအကြောင်းအားဖြင့် ဖြစ်သော တရားအပေါင်းလည်း ဟုတ်၏။ ထိုကြောင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် မည်၏။</p> <p>တစ်နည်း အဖွင့်မှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။</p> <p><b>အပိစ သဟ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သမုပ္ပါဒေါ၊ ပစ္စယသာမဂ္ဂိံ ပန ပဋိစ္စ အပ္ပစ္စက္ခာယာတိ ဧဝမ္ပိ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၂။)</p> <p><b>သဟ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဧကဇ္ဈံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အန္တမသော အဋ္ဌန္နံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပဇ္ဇနတော</b>။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၄။)</p> <p>အကြင် <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>ဟူသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုသည် တပေါင်းတည်း အတူတစ်ကွသာလျှင် ဖြစ်၏။ ရုပ်ဓာတ်ဘက်၌လည်း ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုတစ်ခုတွင် အနည်းဆုံးပမာဏအားဖြင့် <b>ပထဝီ အာပေါ တေဇော ဝါယော ဝဏ္ဏ ဂန္ဓ ရသ ဩဇာ</b> -----ဟု ရုပ်ပရမတ်သဘောတရား (၈)မျိုး ပေါင်းစပ်မိမှသာလျှင် တပေါင်းတည်း အတူတကွ ဖြစ်နိုင်၏။ နာမ်ဓာတ်ဘက်၌လည်း အနည်းဆုံးပမာဏအားဖြင့် ----- <b>ဖဿ ဝေဒနာ သညာ စေတနာ ဧကဂ္ဂတာ ဇီဝိတ မနသိကာရ ဝိညာဏ်</b> ----- ဟု နာမ်ပရမတ် သဘောတရား (၈)မျိုး ပေါင်းစပ်မိမှသာလျှင် တပေါင်းတည်း အတူတကွ ဖြစ်နိုင်၏။ ဤသို့လျှင် <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>ဟူသော အကျိုးတရား အပေါင်းအစုသည် တပေါင်းတည်းအတူတကွ ဖြစ်သောကြောင့် <b>သမုပ္ပါဒ</b> = <b>သမုပ္ပါဒ်</b> မည်၏။ ထိုသို့ တပေါင်းတည်း အတူတကွ ဖြစ်ပါသော်လည်း အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်ခြင်းကို အစွဲပြု၍ စွဲမှီ၍သာလျှင် အကြောင်းတရားတို့ကို မစွန့် မဖယ်မူ၍သာလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာရ၏။ ဤသို့လည်း ထို<b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>ဟူသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုသည် အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်ခြင်းကို အစွဲပြု၍ ဖြစ်ပေါ်တတ်သောကြောင့် <b>ပဋိစ္စ</b>လည်း မည်၏၊ တပေါင်းတည်း အတူတကွ ဖြစ်တတ်သောကြောင့် <b>သမုပ္ပါဒ</b>လည်း မည်၏။ ထိုနှစ်ပါးသော သတ္တိကြောင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ မည်၏။</p> <p>တစ်ဖန် ထိုပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b> = (<b>သင်္ခါရ</b>စသော) အကျိုးတရားအပေါင်းအစု၏ ဤ<b>ပစ္စယဓမ္မသမူဟ</b> = <b>ဟေတုသမူဟ</b>ဟူသော <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုသည် <b>ပစ္စယ</b> = ပစ္စည်း မည်၏။ အကြောင်း မည်၏။ ထိုကြောင့် (<b>သင်္ခါရ</b>စသော) <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b> = အကျိုးတရားအပေါင်းအစုသည် ထို<b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားရှိသော <b>တပ္ပစ္စယဓမ္မ</b> မည်၏။ ဤသို့ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b> = အကျိုးတရားအပေါင်းအစု၏ အကြောင်း တရား ဖြစ်သောကြောင့် <b>ဟေတုသမူဟ</b> = <b>ပစ္စယဓမ္မသမူဟ</b>ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုကိုလည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဟူ၍ပင် ခေါ်ဆိုအပ်ပေသည်။</p> <p>လောက၌ သလိပ်ထူပြောခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော တင်လဲခဲကို သလိပ်ခဲဟူ၍ ခေါ်ဆိုသကဲ့သို့လည်းကောင်း၊ သာသနာတော်၌ ချမ်းသာသုခ၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဘုရားရှင်တို့၏ ပွင့်တော်မူခြင်းကို ---- <b>သုခေါ ဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပါဒေါ</b> ---- ဘုရားရှင်တို့၏ ပွင့်တော်မူခြင်းသည် ချမ်းသာ၏ဟူ၍ ခေါ်ဆို သကဲ့သို့လည်းကောင်း အလားတူပင် ဤ<b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုကိုလည်း = <b>ဟေတုသမူဟ</b> = <b>ပစ္စယဓမ္မသမူဟ</b>ကိုလည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟူ၍သာလျှင် <b>ဖလူပစာရ</b>အားဖြင့် ဟောကြားတော်မူအပ်၏ဟု သိရှိပါလေ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၁-၁၅၂။)</p> <p>ဤနည်း၌ <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>ဟူသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစု၏ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟူသော အမည်ကို <b>ပစ္စယဓမ္မသမူဟ</b> = <b>ဟေတုသမူဟ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစု၌ တင်စား၍ အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုကိုလည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟူ၍ ဟောကြားတော်မူအပ်ပေသည်။ အကျိုးတရားတို့မည်သည် အကြောင်းတရားနှင့် မကင်းစကောင်းသောကြောင့် အကြောင်းတရား ထင်ရှားရှိပါမှသာလျှင် အကျိုးတရားများ ဖြစ်နိုင်ခွင့်ရှိသောကြောင့် မကင်းစကောင်းသော <b>အဝိနာဘာဝ</b>နည်းအားဖြင့် အကြောင်းတရားစုကိုလည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားဟုပင် ဟောကြားတော်မူလိုသည် ဟူလိုသည်။</p> <hr> <h3>နောက်နည်းတစ်မျိုး ရှင်းလင်းချက်</h3> <p>ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ ဒုတိယတွဲ (၁၅၂)၌ ဒုတိယတစ်နည်း ထပ်မံ ဖွင့်ဆိုထားတော်မူ၏။ ဤနည်း၌ <b>ပစ္စယဓမ္မသမူဟ</b> = <b>ဟေတုသမူဟ</b>ဟူသော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုကို ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟူ၍ ဖွင့်ဆို ထားအပ်ပေသည်။</p> <p>ဤနည်း၌ <b>ပဋိစ္စ</b>ပုဒ်ဝယ် ----- <b>ပဋိ+ဣစ္စ</b> ----- ဟု ပုဒ်ခွဲပါ။ <b>ပဋိ</b>သဒ္ဒါသည် <b>အဘိမုခတ္ထ</b> = ရှေးရှုမျက်နှာမူခြင်း အနက်ရှိ၏။ <b>ဣစ္စ</b>- သဒ္ဒါသည် <b>ဂမ္မတ္ထ</b> = ရောက်ခြင်းအနက်ရှိ၏။ အဘယ်တရားသည် ရှေးရှုမျက်နှာမူလျက် အဘယ် တရားဘက်သို့ သွားရောက်ပါသနည်းဟူမူ ----- <b>ဟေတုသမူဟ</b> = <b>ပစ္စယဓမ္မသမူဟ</b> ဟူသော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုတည်းဟု ဖြေဆိုလေရာ၏။</p> <p><b>ဟေတုသမူဟော နာမ ပစ္စယသာမဂ္ဂိ</b>။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၄။) = အကြောင်း တရားအပေါင်းအစုဟူသည် အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်မှုပင်တည်း။ တစ်နည်းဆိုသော် အညီအညွတ်ပေါင်းစု ဖြစ်ပေါ်လာသော အကြောင်းတရား အပေါင်းအစုသည် <b>ဟေတုသမူဟ</b> မည်၏။ထိုအညီအညွတ် ဖြစ်ပေါ်လာသော အကြောင်းတရားအပေါင်း၌ အကြောင်းတရားတစ်ခုသည် အကြောင်း တရား တစ်ခုဘက်သို့ ရှေးရှု မျက်နှာမူလျက် အကြောင်းတရား အချင်းချင်းသည်ပင်လျှင် အကြောင်းတရားအချင်းချင်းဘက်သို့ သွား၏၊ ရောက်၏။ ထိုကြောင့် ဤ<b>ဟေတုသမူဟ</b> = အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုကို <b>ပဋိစ္စ</b>ဟူ၍ ဟောတော်မူအပ်၏။ ထို<b>ပဋိစ္စ</b> အမည်ရသော အညီအညွတ် ဖြစ်နေသော အကြောင်းတရား အပေါင်းအစုသည် အသီးအသီး တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ ခွဲခြား၍ မဖြစ်ဘဲ တကွဲတပြားစီ မဖြစ်ဘဲ အတူတကွသော၊ တပေါင်းတစည်းတည်း တလုံးတခဲတည်းသာ အုပ်စုအလိုက် ပြိုင်တူ ဖြစ်တတ်ကုန်သော <b>အကျိုးပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>တို့ကို ဖြစ်စေတတ်သောကြောင့် ထိုအကြောင်းတရားအပေါင်းကို <b>သမုပ္ပါဒ</b>ဟူ၍လည်း ခေါ်ဆိုအပ်၏။ (<b>သမုပ္ပါဒ</b>၌ <b>သံ+ဥပ္ပါဒ</b> - ဟု ပုဒ်ခွဲပါ။ <b>သံ</b>- သဒ္ဒါသည် <b>သဟ</b> = အတူတကွ - အနက်ဟောဟု ဆိုလို သည်။)</p> <p>ထိုနှစ်မျိုးစုံသော သတ္တိကြောင့် ----- အသီးအသီး ခွဲခြား၍ မဖြစ်ဘဲ အတူတကွ တပေါင်းတစည်းတည်း တလုံးတခဲတည်းသာ အုပ်စုအလိုက် ပြိုင်တူဖြစ်တတ်ကုန်သော <b>အကျိုးပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>တို့ကို ဖြစ်စေတတ်သော၊ အချင်းချင်း ရှေးရှု မျက်နှာမူလျက် အချင်းချင်းဘက်သို့ သွားနေကြသော အညီအညွတ် ဖြစ်နေသော <b>ဟေတုသမူဟ</b> = အကြောင်းတရား အပေါင်းအစုသည် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် မည်ပေသည်။ (ဤနည်း၌လည်း <b>ပဋိစ္စော စ သော သမုပ္ပါဒေါ စာတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ</b> ----- ဟုပင် ပြုပါ။)</p> <hr> <h3>ထပ်မံရှင်းလင်းချက်</h3> <p>ပါဠိတော်၌ ----- <b>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ</b> ----- ဤသို့စသည်ဖြင့် <b>သင်္ခါရ</b>စသည့် အကျိုးတရားတို့၏ ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းငှာ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော တစ်ခုတစ်ခုသော အကြောင်းတရားကို ခေါင်းတပ်သဖြင့် ဦးတည်လျက် ညွှန်ပြထားတော်မူအပ်သည်ကား မှန်၏။ ထိုသို့ပင် ဟောကြားပြသထားတော်မူအပ်ပါသော်လည်း <b>အဝိဇ္ဇာ</b>တစ်ခုတည်းကသာလျှင် <b>သင်္ခါရ</b>၏ အကြောင်းတရားဖြစ်သည်ကား မဟုတ်ပေ။ အမှန်စင်စစ်အားဖြင့်သော်ကား -----</p> <p>၁။ <b>သင်္ခါရ</b> = <b>စေတနာ</b>နှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခုအတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကြကုန်သော <b>ဖဿ ဝေဒနာ သညာ ဝိညာဏ်</b>စသော <b>သဟဇာတဓမ္မ</b> တို့သည်လည်းကောင်း၊</p> <p>၂။ ယင်း<b>သင်္ခါရ</b>နှင့်တကွသော <b>သဟဇာတဓမ္မ</b>တို့၏ မှီ၍ ဖြစ်ရာ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>နှင့်တကွသော <b>ဘူတရုပ် ဥပါဒါရုပ်</b>တို့သည်လည်းကောင်း၊</p> <p>၃။ ယင်း<b>သင်္ခါရ</b>နှင့်တကွသော <b>သဟဇာတဓမ္မ</b>တို့၏ စွဲမှီစရာ အာရုံအကြောင်းတရားစသည်တို့သည်လည်းကောင်း၊</p> <p>၄။ <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b> သို့မဟုတ် <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> အကြောင်းတရားတို့သည်လည်းကောင်း၊</p> <p>၅။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>၏ အပေါင်းအပါ <b>တဏှာ ဥပါဒါန်</b>စသော အကြောင်းတရားတို့ သည်လည်းကောင်း</p> <p>ဤအရပ်ရပ်သော အကြောင်းတရားတို့သည် ထိုက်သည့်အားလျော်စွာ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>က <b>သင်္ခါရ</b>ကို ဖြစ်စေရာ၌ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>နှင့် အတူတကွ <b>သင်္ခါရ</b>တည်းဟူသော အကျိုးတရား ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ပြုလုပ်လေ့ရှိသော = <b>သဟကာရီကာရဏ</b> အကြောင်းတရားတို့ ဖြစ်ကြကုန်သည်သာတည်း။ <b>သင်္ခါရ</b>စသည့် အကြောင်းတရားတို့က <b>ဝိညာဏ်</b>စသည့် အကျိုးတရားတို့အား ဖြစ်ပေါ်စေရာ၌လည်း နည်းတူပင်တည်း။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၄။)</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားတို့က <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရား တို့ကို ဖြစ်စေရာ၌ ထိုထို အကျိုးတရားအားလုံးတို့သည် ထိုထို ဆိုင်ရာ အကြောင်းတို့တွင် အကျုံးဝင်ကြကုန်သော အကြောင်းတရားအားလုံးတို့နှင့် ဆက်ဆံသည်သာလျှင် ဖြစ်ကြ၏။ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု သဘောတရားအရ အချင်းချင်း ဆက်စပ်မှု ရှိနေသည်သာ ဖြစ်ကြ၏။ ယင်း အကျိုးတရားတို့သည် ထိုအကြောင်းတရားအပေါင်းတို့တွင် အချို့အချို့သော အကြောင်းတရားတို့နှင့်သာ ဆက်ဆံ၍ ဆက်စပ်မှုရှိ၍ အချို့အချို့သော အကြောင်းတရားတို့နှင့် မဆက်ဆံ မဆက်စပ်ဟူသော သဘောတရားမျိုးကား လုံးဝ မရှိပေ။ ထိုကြောင့် ထို<b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသည့် တစ်ခုတစ်ခုသော တရားကို ဦးတည်လျက် ဘုရားရှင်က ညွှန်ပြထားတော်မူအပ်သော ထိုအကြောင်းတရား အပေါင်းအစုသည် ယင်းအကြောင်းတရားတို့တွင် အကျုံးဝင်ကြကုန်သော အကြောင်းတရားအားလုံးတို့နှင့် ဆက်ဆံသော၊ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု သဘောအရ ဆက်စပ်မှုရှိသော အကျိုးတရားကို ပြီးစေတတ် ဖြစ်စေတတ်သော သဘာဝသတ္တိစွမ်းအားလည်း ရှိ၏။</p> <p>တစ်ဖန် ထိုအကြောင်းတရား အပေါင်းအစု၌ ----- ဤအကျိုးတရားသည် အချို့အချို့သော အကြောင်းတရားတို့အား မဆက်ဆံသည် ဖြစ်အံ့ = ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု သဘောတရားအရ ဤအကျိုးတရားသည် အချို့အချို့သော အကြောင်းတရားတို့နှင့် ဆက်စပ်မှုမရှိသည်ဖြစ်အံ့ = ဤအကျိုးတရားကို အချို့အချို့ သော အကြောင်းတရားတို့ကသာ ဖြစ်စေသည် ဖြစ်ငြားအံ့ ----- ယင်းသို့ ဖြစ်ခဲ့သော် ခပ်သိမ်းကုန်သော အကြောင်းတရားတို့၏ အချင်းချင်း ငဲ့ကွက်ခြင်း သဘောတရားသည်လည်း မရှိလေရာ၊ ယင်းသို့ အကြောင်းတရား အချင်းချင်း ငဲ့ကွက်ခြင်းသဘောတရား မရှိသောကြောင့် အချင်းချင်း အကြောင်းတရားတစ်ခုသည် အကြောင်းတရားတစ်ခုဘက်သို့ မျက်နှာမူလျက် ရှေးရှု ရောက်ခြင်း သွားခြင်းဟူသော <b>ပဋိစ္စတ္ထ</b> = <b>ပဋိစ္စ</b>အနက်သဘောတရားသည်လည်း မရှိလေရာ မပြည့်စုံလေရာ။ ---- ယခု ဘုရားရှင်က <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော တစ်ခုတစ်ခုသော တရားကို ဦးတည်လျက် ဟောကြားထား တော်မူအပ်သော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုအားလုံးသည်<b>သင်္ခါရ</b>စသော တစ်ခုတစ်ခုသော တရားကို ဦးတည်လျက် ဟောကြားထားတော်မူအပ်သော ဆိုင်ရာ ဆိုင်ရာ အကျိုးတရားအားလုံးနှင့် ဆက်ဆံမှု = ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု ရှိသဖြင့် <b>ပဋိစ္စ</b>အနက်သဘောတရားလည်း ချို့တဲ့ခြင်း ယုတ်လျော့ခြင်း မရှိပေ။ ဤသို့လျှင် <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရားတို့၏ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာခြင်းငှာ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော တစ်ခုတစ်ခုသော အကြောင်းတရားကို ဦးတည်လျက် ညွှန်ပြတော်မူအပ်သော ထိုအကြောင်းတရားအပေါင်းအစုကို မိမိတို့နှင့် ဆက်ဆံသော အကျိုးတရားကို ပြီးစေတတ်သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ မချို့တဲ့ မယုတ်လျော့သည်၏ အဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း <b>ပစ္စယသာမဂ္ဂီ</b> အမည်ရကုန်သော အညီအညွတ် ပေါင်းစုဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော အကြောင်းတရားတို့၏ အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်း ဖြစ်ကြကုန်သော <b>ဖဿ ဝေဒနာ သညာ စေတနာ ဝိညာဏ်</b>စသော တရားတို့တွင် အချင်းချင်းသည် တစ်ဦးသည် တစ်ဦးဘက်သို့ မျက်နှာမူလျက် ရှေးရှုရောက်အပ် သွားအပ်သောကြောင့် <b>ပဋိစ္စ</b>ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ယင်း<b>ပဋိစ္စ</b>အမည်ရသော <b>ဟေတုသမူဟ</b> = အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုသည် <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>အမည်ရသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုကို ဖြစ်စေတတ်၏။ ယင်းအကျိုးတရားတို့ကား အတူတကွ တပေါင်းတစည်းတည်း ပြိုင်တူဖြစ်ကြသော တရားတို့သာတည်း။ ယင်းအကျိုး တရားတို့၏ အတူတကွ တပေါင်းတစည်းတည်း ပြိုင်တူဖြစ်ခြင်း မည်သည် အသီးအသီး တစ်လုံးစီ တစ်လုံးစီ မဖြစ်ခြင်းပင်တည်း။ အကျိုးတရားတို့သည်ကား အကြောင်းတရားတို့ကဲ့သို့ အချင်းချင်း တစ်ခုသည် တစ်ခုကို ငဲ့ကွက်ခြင်း ငဲ့ညှာခြင်း မရှိကြကုန်။ ထိုကြောင့် ယင်းအကျိုးတရားတို့သည် <b>အညမညအဝိနိဗ္ဘောဂဝုတ္တိဓမ္မ</b> = အချင်းချင်း အသီးအသီး တကွဲတပြားစီ မဖြစ်ကြကုန်သော တရားတို့ မည်ကုန်၏။ ဤသို့လျှင် <b>ပဋိစ္စ</b>အမည်ရသော <b>ဟေတုသမူဟ</b> = အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုသည် အချင်းချင်း အသီးအသီး တကွဲတပြားစီ မဖြစ်ကြကုန်သော <b>ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟ</b>ဟူသော အကျိုး တရားအပေါင်းအစုတို့ကို ဖြစ်စေတတ်သောကြောင့် <b>သမုပ္ပါဒ</b>ဟူ၍လည်း ဆိုအပ်၏။ <b>ပဋိစ္စ</b>လည်းမည်၍ <b>သမုပ္ပါဒ်</b>လည်းမည်သော ဤနှစ်မျိုးသော သတ္တိကြောင့် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော <b>ဟေတုသမူဟ</b> = အကြောင်းတရား အပေါင်းအစုသည် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် မည်၏။ (<b>အဝိနိဗ္ဘောဂဝုတ္တိဓမ္မ</b>၌ ရုပ်တရားတို့ကိုပါ ပေါင်းယူပါ)။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၂။ မဟာဋီ၊၂၊၂၃၄-၂၃၅။)</p> <p>ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာက တတိယတစ်နည်း ထပ်မံ၍ ဖွင့်ဆိုထားတော်မူပြန်သည်။ ----</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာဒိသီသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌပစ္စယေသု ဟိ ယေ ပစ္စယာ ယံ သင်္ခါရာဒိကံ ဓမ္မံ ဥပ္ပါဒေန္တိ၊ န တေ အညမညံ အပဋိစ္စ အညမညဝေကလ္လေ သတိ ဥပ္ပါဒေတုံ သမတ္ထာတိ</b>။ <b>တသ္မာ ပဋိစ္စ သမံ သဟ စ န ဧကေကဒေသံ၊ နာပိ ပုဗ္ဗာပရဘာဝေန အယံ ပစ္စယတာ ဓမ္မေ ဥပ္ပါဒေတီတိ အတ္ထာနုသာရဝေါဟာရကုသလေန မုနိနာ ဧဝမိဓ ဘာသိတာ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါတွေဝ ဘာသိတာတိ အတ္ထော</b>။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၂။)</p> <p><b>ပဋိစ္စာတိ နိဿာယ သဟကာရီကာရဏံ လဒ္ဓါ</b>။ <b>သမန္တိ အဝိသမံ အဝေကလ္လေန</b>။ <b>သဟာတိ ဧကဇ္ဈံ</b>။ <b>ဓမ္မေတိ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မေ</b>။ ပ။ <b>ဧကေကဒေသန္တိ ဖလသမုဒါယဿ ဧကဒေသေကဒေသံ၊ ဘာဂသောတိ အတ္ထော</b>။ <b>ပုဗ္ဗာပရဘာဝေနာတိ ပဋိပါဋိယာ</b>။ <b>သဗ္ဗမေတံ ရူပါရူပကလာပုပ္ပါဒနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ</b>။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b> အစရှိသော တစ်ခုတစ်ခုသော အကြောင်းတရားကို ဦးတည် လျက် ညွှန်ကြားပြသထားတော်မူအပ်ကုန်သော အကြောင်းတရား အပေါင်း အစုတို့တွင် အကြင်<b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရား အပေါင်းအစုတို့သည် <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုကို ဖြစ်စေတတ်ကြကုန်၏။ ယင်းသို့ ဖြစ်စေကြရာ၌ ထို<b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရား အပေါင်းအစုတို့သည် အချင်းချင်း တစ်ပါးသည် တစ်ပါးကို မစွဲ မမှီမူ၍လည်း <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုး တရားအပေါင်းအစုကို ဖြစ်ပေါ်စေခြင်းငှာလည်း မစွမ်းနိုင်ကြကုန်။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>နှင့် အတူဖြစ်ဖက်ဖြစ်ကုန်သော (က) မှီရာ<b>ဝတ္ထုရုပ်</b>၊ (ခ) <b>အာရုံ</b>၊ (ဂ) <b>ဖဿ ဝေဒနာ သညာ စေတနာ ဝိညာဏ်</b> စသော <b>သဟဇာတဓမ္မ</b>၊ (ဃ) <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b> ----- ဤသို့စသော အကြောင်းတရားတို့တွင် တစ်ခုတစ်ခုသော အကြောင်းတရားသည် ချို့တဲ့ခဲ့သော် မဖြစ်ဘဲရှိခဲ့သော် <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုကို ဖြစ်ပေါ်စေခြင်းငှာလည်း မစွမ်းနိုင်ကြကုန်။ အကြောင်းတရားအချင်းချင်း စွဲမှီရမှသာလျှင် အကြောင်းတရားများလည်း မချို့တဲ့မှသာလျှင် <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရား အပေါင်းအစုကို ဖြစ်ပေါ်စေခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်ကြကုန်၏။ ထိုကြောင့် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရား အပေါင်းအစုသည် -----</p> <p>၁။ အချင်းချင်း စွဲမှီ၍သာလျှင်၊</p> <p>၂။ အညီအညွတ် အယုတ်အလျော့မရှိဘဲ၊</p> <p>၃။ အတူတကွ တစ်ပြိုင်နက်တည်းသာလျှင်</p> <p><b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုတို့ကို ဖြစ်စေတတ်၏။ ထိုသို့ ဖြစ်စေရာ၌ အကျိုးတရားအပေါင်းအစု၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသ တချို့တစ်ဝက်မျှကိုသာ ဖြစ်စေသည်လည်း မဟုတ်၊ ရှေ့နောက်၏ အဖြစ်ဖြင့် အစဉ် အတိုင်း တစ်လုံးပြီးမှ တစ်လုံး ဖြစ်စေသည်လည်း မဟုတ်။ထိုကြောင့် ပရမတ္ထ သို့ အစဉ်လိုက်သော ဝေါဟာရ၌ လိမ္မာကျွမ်းကျင်တော်မူသော <b>မုနိ</b>တကာ တို့၏ ထွတ်ထား <b>သဗ္ဗညုသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ</b>ဘုရားရှင်သည် ဤအရာ၌ ယင်း ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု သဘောတရားကို ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဟူသာလျှင် ဟောကြားတော်မူအပ်ပေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၂။ မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</p> <p><b>သဗ္ဗမေတံ ရူပါရူပကလာပုပ္ပါဒနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ</b>။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅)</p> <p>ဤအထက်ပါ စကားရပ်အားလုံးသည် အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတည်းဟူသော <b>ပရမတ္ထဓာတ်သား ရုပ်တရား နာမ်တရား</b>တို့၏ <b>ရုပ်ကလာပ် နာမ်ကလာပ်</b>အလိုက် အုပ်စုအလိုက် အပေါင်းအစုအလိုက် ဖြစ်ခြင်းကို ရည်ရွယ်၍ ဖွင့်ဆိုထားတော်မူခြင်းဖြစ်၏။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</p> <h3>ရုပ်ကလာပ် နာမ်ကလာပ်</h3> <p>ဤအထက်ပါ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂမဟာဋီကာ၏ သုံးနှုန်းထားသော ဝေါဟာရသို့ အစဉ်လိုက်၍ ဤကျမ်း၌လည်း -----</p> <p>၁။ ပရမာဏုမြူခန့် သေးငယ်သော, တစ်နည်းဆိုရသော် ပရမာဏုမြူ အောက် အဆပေါင်းများစွာ သေးငယ်သော ရုပ်အမှုန်တစ်ခု၏အတွင်း ၌ ပါဝင်တည်ရှိကြသော ရုပ်သဘောတရား (၈)မျိုး, (၉)မျိုး, (၁၀)မျိုး စသော ရုပ်ပရမတ်တရားတို့၏ အပေါင်းအစုကို ရုပ်ကလာပ်ဟုလည်းကောင်း,<br> ၂။ စိတ္တက္ခဏ တစ်ခုတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ ဖြစ်ကြသည့် စိတ် စေတသိက်နာမ်တရားစုတို့၏ အပေါင်းအစုကို နမ်ကလာပ်ဟုလည်းကောင်း</p> <p>ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပေသည်။ ဤအထက်ပါ တတိယမြောက် ဖွင့်ဆို ထားသော နည်း၌ - <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ</b> - ပုဒ်ကို ---</p> <p><b>အညမညံ ပဋိစ္စ သမံ သဟ စ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မေ ဥပ္ပါဒေတီတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ</b>။</p> <p>ဤသို့ ဝိဂြိုဟ်ပြုပါ။ အဓိပ္ပါယ်မှာ ---- အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုသည် အချင်းချင်း စွဲမှီ၍ အညီအညွတ် အတူတကွ အကျိုးတရား အပေါင်းတို့ကို တစ်ပြိုင်နက်တည်း ဖြစ်စေတတ်သောကြောင့် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> မည်ပေသည် ----- ဟူလိုသည်။ ဤနည်း၌ အကြောင်းတရား အပေါင်းအစုသည်သာလျှင် မုချအားဖြင့် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ဟူသော အမည်ကို ရရှိ၍ အကျိုးပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မသမူဟတို့ကား မကင်းစကောင်းသော အဝိနာဘာဝနည်းအား ဖြင့် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။ အကျိုးကို ဖြစ်စေတတ်သောကြောင့်သာ အကြောင်းဟုခေါ်ဆိုရသဖြင့် အကြောင်းမှန်သမျှ သည် အကျိုးနှင့် မကင်းနိုင်ပေ။ အလားတူပင် အကျိုးမှန်သမျှလည်း အကြောင်းနှင့် မကင်းနိုင်ပေ။ ယင်းသို့ မကင်းနိုင်မှုကိုပင် <b>အဝိနာဘာဝ</b>ဟု ခေါ်ဆို၏။ ယင်းသို့ မကင်းနိုင်သည့် သဘောတရားမျိုးကို ပညာရှိ သူတော်ကောင်းတို့သည် သိသင့်သိထိုက်သောကြောင့် ----- <b>နယ</b> = နည်း ----- ဟုခေါ်ဆို၏။ ထို <b>အဝိနာဘာဝ</b>နှင့် <b>နယ</b>ကို ပေါင်းစပ်၍ <b>အဝိနာဘာဝနယ</b> = <b>အဝိနာဘာဝနည်း</b> ဟု ခေါ်ဆိုသည်။</p> <p><b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ</b> - ပုဒ်ဝယ် <b>သမုပ္ပါဒ</b> -၌ - <b>သံ + ဥပ္ပါဒ</b> - ဟု ပုဒ်ဖြတ်ပါ။ <b>သံ</b>-သဒ္ဒါသည် <b>သမံ</b> - အနက်, <b>သဟ</b> - အနက် (၂)ချက် အဓိပ္ပါယ်ထွက်၏။</p> <p>၁။ <b>သမံ</b> ---- <b>သမံ</b>၏အဓိပ္ပါယ်ကား --- အဝိဇ္ဇာစသော အကြောင်းတရား အပေါင်းက သင်္ခါရကို ဖြစ်စေရာ၌ သင်္ခါရ = စေတနာ တစ်ခုတည်း ကိုသာ ဖြစ်စေသည်မဟုတ်၊ သင်္ခါရ = စေတနာနှင့် အတူတကွဖြစ်လေ့ ရှိသော ဖဿ ဝေဒနာ သညာ ဝိညာဏ် စသော စိတ် စေတသိက်များ ကိုလည်း အညီအမျှ အယုတ်အလျော့ မရှိရအောင် ဖြစ်စေသည် ဟူလိုသည်။</p> <p>၂။ <b>သဟ</b> ---- <b>သဟ</b>၏ အဓိပ္ပါယ်ကား --- ထိုကဲ့သို့ သင်္ခါရစေတနာနှင့် တွဲဖက် ယှဉ်ဖက်ဖြစ်သော စိတ် စေတသိက်တို့ကို ဖြစ်စေရာ၌ တစ်ဖို့စီ တစ်ဖို့စီ တစ်လုံးချင်း တစ်လုံးချင်း တစ်ခုပြီးမှတစ်ခု ဖြစ်စေသည်ကား မဟုတ်။ တလုံးတစည်း တစ်ပြိုင်နက်တည်း အတူတကွ ဖြစ်စေသည် ဟူလိုသည်။</p> <p>သို့သော် အဝိဇ္ဇာကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာကြရသော ထိုသင်္ခါရတရားစုတို့တွင် သင်္ခါရဟူသော စေတနာသည် အပြဓာန်းဆုံး ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ပဓာနနည်းအားဖြင့် သင်္ခါရစေတနာကို ခေါင်းတပ်၍ ----- <b>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ</b> --- ဟု ဟောကြားတော်မူလေသည်။</p> <p>အဝိဇ္ဇာသည် သင်္ခါရကို ဖြစ်စေ၏ ဟူရာ၌ အဝိဇ္ဇာတစ်မျိုးတည်းက သင်္ခါရကို ဖြစ်စေနိုင်သည် မဟုတ်၊ အဝိဇ္ဇာနှင့် အတူတကွ သင်္ခါရကို ဖြစ်ပေါ် လာအောင် ပြုလုပ်လေ့ရှိသော အကူအညီ အကြောင်းတရားများ ရှိရသေး၏။ သင်္ခါရ ဖြစ်ပေါ်လာဖို့ရန် ----</p> <p>၁။ မှီရာ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်က ရှေးက ကြိုတင်ဖြစ်၍ မှီရာအဖြစ် ကျေးဇူး ပြုပေးရ၏။ <b>ဝတ္ထုပုရေဇာတနိဿယပစ္စယသတ္တိ</b>တည်း။</p> <p>၂။ သင်္ခါရ၏ စွဲမှီရာ အာရုံအကြောင်းတရားကလည်း <b>အာရမ္မဏပစ္စယ သတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးရ၏။</p> <p>၃။ ဖဿ ဝေဒနာ သညာ ဝိညာဏ်စသော, သင်္ခါရနှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသော စိတ်စေတသိက်တရားစုတို့ကလည်း <b>သဟဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးရ၏။</p> <p>၄။ အာရုံကို နိစ္စ သုခ အတ္တ သုဘ - စသည်ဖြင့် အလွဲလွဲ အချော်ချော် နှလုံးသွင်းတတ်သော <b>အယောနိသောမနသိကာရ</b>ကလည်း, သို့မဟုတ် အာရုံကို အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ အသုဘ စသည်ဖြင့် နည်းမှန် လမ်းမှန် နှလုံးသွင်းတတ်သော <b>ယောနိသောမနသိကာရ</b>ကလည်း အားကြီးသော မှီရာ <b>ဥပနိဿယပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးရ၏။</p> <p>၅။ အဝိဇ္ဇာနှင့် အပေါင်းပါ တဏှာ ဥပါဒါန်တို့ကလည်း အလားတူပင် အားကြီးသောမှီရာ <b>ဥပနိဿယပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးရ၏။</p> <p>ဤဝတ္ထု, အာရုံ, သဟဇာတဓမ္မ, အယောနိသောမနသိကာရ သို့မဟုတ် ယောနိသောမနသိကာရ, တဏှာဥပါဒါန်စသော အကြောင်းတရားတို့သည် အဝိဇ္ဇာနှင့် အတူတကွ သင်္ခါရကို ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ပြုလုပ်လေ့ရှိသော အဝိဇ္ဇာ၏ အကူအညီ အကြောင်းတရားများတည်း။ ထိုအကြောင်းတရား အားလုံးတို့၏ ပေါင်းဆုံညီညွတ်မှုကို စွဲမှီရမှသာလျှင် အဝိဇ္ဇာက သင်္ခါရကို ဖြစ်စေနိုင်လေသည်။ တစ်ခုတစ်ခုသော အကြောင်းတရားသည် ချို့တဲ့ခဲ့သော် အဝိဇ္ဇာသည် သင်္ခါရကို ဖြစ်ပေါ်စေခြင်းငှာ မစွမ်းနိုင်ပေ။ အကြောင်းတရား အချင်းချင်း စွဲမှီရမှသာလျှင် အကြောင်းတရားများလည်း မချို့တဲ့ပါမှသာလျှင် သင်္ခါရစသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုကို ဖြစ်ပေါ်စေခြင်းငှာ စွမ်းနိုင်လေသည်။</p> <p>တစ်ဖန် သင်္ခါရစေတနာသည်လည်း နာမ်ပရမတ်တရားတို့၏ ဓမ္မတာအတိုင်း စေတနာတစ်ခုတည်း ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအား မရှိ၊ ဖဿ ဝေဒနာ သညာ ဝိညာဏ် စသော အတူယှဉ်တွဲဖြစ်ဖက် စိတ်စေတသိက်တရားတို့နှင့်သာလျှင် အတူဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအား ရှိ၏။ ကုသိုလ်သင်္ခါရအုပ်စု အကုသိုလ် သင်္ခါရအုပ်စုဟူသော အုပ်စုအလိုက်သာ ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအား ရှိ၏။</p> <p>ထိုကြောင့် အဝိဇ္ဇာ စသော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုသည် အချင်းချင်း စွဲမှီ၍သာလျှင် အညီအညွတ် အယုတ်အလျော့ မရှိဘဲ အတူတကွ တစ်ပြိုင်နက်တည်းသာလျှင် သင်္ခါရစသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုကို ဖြစ်စေရာ၌ အကျိုးတရား အပေါင်းအစု၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသ တချို့တစ်ဝက်မျှကိုသာ ဖြစ်စေသည်လည်း မဟုတ်၊ ရှေ့နောက်အဖြစ်ဖြင့် တန်းစီလျက် အစဉ်အတိုင်း တစ်လုံးပြီးမှ တစ်လုံး ဖြစ်စေသည်လည်း မဟုတ်၊ ဤ အဝိဇ္ဇာစသော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုသည် သင်္ခါရစသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုကို အပြည့်အစုံ အညီအမျှ အယုတ်အလျော့ မရှိရအောင် တလုံးတစည်းတည်း တစ်ပြိုင်နက်တည်း အတူတကွ ဖြစ်စေသည်။</p> <p>ဤဖော်ပြပါ ပဋိစ္စ၏သတ္တိ, သမုပ္ပါဒ်၏သတ္တိ နှစ်မျိုးကြောင့် အချင်းချင်း စွဲမှီ၍ အကျိုးပစ္စယုပ္ပန်တရားအပေါင်းကို အညီအညွတ် ပြည့်ပြည့်စုံစုံ အတူတကွ တလုံးတစည်းတည်း တစ်ပြိုင်နက်တည်း ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်းတရားအပေါင်းသည် မုချအားဖြင့် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> မည်ပေသည်။ အကျိုးတရားအပေါင်းသည်ကား မကင်းစကောင်းသော အဝိနာဘာဝနည်းအားဖြင့် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> မည်ပေသည်။ အကြောင်းတရားတို့၏ <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ဟူသော အမည်ကို အကျိုးတရားတို့အပေါ်၌ တင်စား၍ အကျိုးတရားတို့ကိုလည်း <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ဟု <b>ကာရဏူပစာရ</b>အားဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သည် ဟူလိုသည်။ ဤကား ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ၌ ဖော်ပြထားသော <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>စကားလုံး၏ တတိယအဖွင့် အဓိပ္ပါယ်တည်း။ (ဝိသုဒ္ဓိ၂၊၁၅၂။ မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</p> <h3>သဘောကျလက်ခံနိုင်ရန်</h3> <p><b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> စကားတစ်လုံး၏ အဓိပ္ပါယ်ကို ဤမျှ ကျယ်ဝန်းစွာ ရှင်းပြ နေရခြင်းမှာ ဤကျမ်းတွင် ဆက်လက်ဖော်ပြမည့် ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ရှုကွက်ကို လက်ခံနိုင်ရေးအတွက်ပင် ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့် အဝိဇ္ဇာတစ်လုံးတည်းကိုသာ မရှုဘဲ ယှဉ်ဖက် စိတ်+စေတသိက်တို့ကိုပါ လိုက်ရှုနေပါသနည်း? အဘယ်ကြောင့် သင်္ခါရ (= စေတနာ) တစ်ခုတည်း သက်သက်ကိုသာ မရှုဘဲ ယှဉ်ဖက် စိတ်+စေတသိက်တို့ကိုပါ လိုက်ရှုနေရပါသနည်း? ဤသို့ စသော ရန်ထောင်နေမှုများကို ကြိုတင်၍ ကာကွယ်နေခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ အယူအဆ လွဲချော်သွားပါက လုပ်ငန်းခွင်လည်း လွဲချော်သွားနိုင်ပေသည်။ သတိရှိစေ။</p> <h3>အကျိုးဂုဏ်အင် အာနိသင်</h3> <p>ဤသို့ ဆိုအပ်ခဲ့ပြီးသော နည်းဖြင့် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော်မူသော သဗ္ဗညုသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်သည် -----</p> <p>၁။ <b>ပဋိစ္စ</b>ဟူသော ရှေးပုဒ်ဖြင့် <b>သဿတဝါဒ</b>စသည်တို့၏ မရှိခြင်း မဖြစ်ခြင်းကို ထင်ရှား ပြတော်မူ၏။</p> <p>၂။ နောက်ဖြစ်သော <b>သမုပ္ပါဒ်</b>ပုဒ်ဖြင့် <b>ဥစ္ဆေဒဝါဒ</b>စသည်ကို ဖျက်ဆီး ပယ်ဖျောက်ခြင်းကို ထင်ရှား ပြတော်မူ၏။</p> <p>၃။ <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ဟူသော ပုဒ်နှစ်ခုအပေါင်းဖြင့် <b>သဿတဝါဒ, ဥစ္ဆေဒဝါဒ</b>ဟူသော အယုတ်တရားနှစ်ပါး အစွန်းနှစ်ဘက်မှ လွတ်ကင်းသော အလယ်အလတ်ကျင့်စဉ် = <b>မဇ္ဈိမပဋိပတ်</b> အမည်ရသော မဂ္ဂင် (၈)ပါး အကျင့်မြတ်တရားကို ထင်ရှားပြတော်မူ၏။</p> <h3>၁။ ပဋိစ္စပုဒ်</h3> <p><b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒေါ</b>ဝယ် <b>ပဋိစ္စ</b>ပုဒ်, <b>သမုပ္ပါဒ်</b>ပုဒ်ဟု ပုဒ်နှစ်ပုဒ် ရှိ၏။ အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်သည်၏အဖြစ်ကို <b>ပဋိစ္စ</b>ပုဒ်က ဖော်ပြလျက် ရှိ၏။</p> <p>ဤ<b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> သဘောတရားဝယ် <b>ကိလေသဝဋ် ကမ္မဝဋ် ဝိပါကဝဋ်</b>ဟု ဝဋ်သုံးပါး ရှိ၏။ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်တို့ကား <b>ကိလေသဝဋ်</b>တည်း။ သင်္ခါရနှင့် ကမ္မဘဝ (= ကံ)တို့ကား <b>ကမ္မဝဋ်</b>တည်း။ ဝိညာဏ် နာမ်ရုပ် သဠာယတန ဖဿ ဝေဒနာတို့ကား <b>ဝိပါကဝဋ်</b>တည်း။</p> <p><b>ကိလေသဝဋ်</b>ကို အစွဲပြု၍ <b>ကမ္မဝဋ်</b>သည် ဖြစ်ပေါ်လာရ၏။ <b>ကမ္မဝဋ်</b>ကို အစွဲပြု၍ အကျိုး<b>ဝိပါကဝဋ်</b>သည် ဖြစ်ပေါ်လာရ၏။ တစ်ဖန် ယင်း<b>ဝိပါကဝဋ်</b> အမည်ရသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို အချိန်မီ ဝိပဿနာ မရှုပွား မသုံးသပ် နိုင်ပါက ယင်း<b>ဝိပါကဝဋ်</b>ကို အစွဲပြု၍ <b>ကိလေသဝဋ်</b> အမည်ရသည့် အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်တို့သည် ထပ်ဖြစ်ပြန်ကုန်၏။ တစ်ဖန် ယင်း<b>ကိလေသဝဋ်</b>ကို အစွဲပြု၍ ကုသိုလ်သင်္ခါရ အကုသိုလ်သင်္ခါရတို့ကို ပြုစုပျိုးထောင်သဖြင့် <b>ကမ္မဝဋ်</b> အမည်ရသည့် သင်္ခါရ ကံတို့သည် ထပ်ဖြစ်ကြပြန်ကုန်၏။</p> <p>ယင်း<b>ကမ္မဝဋ်</b>ကြောင့် အနာဂတ်ဘဝစသည်၌ <b>ဝိပါကဝဋ်</b>အမည်ရသည့် ဝိညာဏ် နာမ်ရုပ် သဠာယတန ဖဿ ဝေဒနာဟူသော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတို့သည် ထပ်ဖြစ်ကြပြန်ကုန်၏။ ယင်းအနာဂတ်ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို ဇာတိ ဇရာ မရဏဟူသော အမည်ဖြင့် ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားထားတော်မူပေသည်။ ဤနည်းဖြင့် ဝဋ်သုံးပါးသည် လည်ပတ်နေသော ရထားဘီးကဲ့သို့ အဆက်မပြတ် ဖြစ်နေပေသည်။</p> <p>အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်သည်၏ အဖြစ်ကို = အကြောင်းတရားတို့၏ အညီအညွတ် ဖြစ်နေမှုကို ဖော်ပြတတ်သော <b>ပဋိစ္စ</b>ဟူသော ရှေးပုဒ်ဖြင့် သွားနေသော ရထားဘီးကဲ့သို့ အဆက်မပြတ် လည်ပတ်လျက် ဖြစ်ပေါ်နေကြကုန်သော <b>ကိလေသဝဋ်, ကမ္မဝဋ်, ဝိပါကဝဋ်</b>တရားတို့၏ အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်သည်၏ အဖြစ်၌ ဆက်စပ်သော ဖြစ်ခြင်း ရှိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် -----</p> <p>၁။ <b>သဿတဝါဒ</b>,<br> ၂။ <b>အဟေတုဝါဒ</b>,<br> ၃။ <b>ဝိသမဟေတုဝါဒ</b>,<br> ၄။ <b>ဝသဝတ္တိဝါဒ</b>,</p> <p>ဤသို့စသည့် ဝါဒအမျိုးမျိုးတို့၏ မရှိမှုကို ဖော်ပြအပ်ပေသည်။ မှန်ပေသည် ----- <b>သဿတဝါဒ</b>စသော ထိုထို အကြောင်းမှန်ကို ပယ်လှန်နေသော ဝါဒအမျိုးမျိုးတို့အဖို့ <b>ပစ္စယသာမဂ္ဂိ</b> အမည်ရသော အကြောင်းတရားအပေါင်းတို့၏ ညီညွတ်မှုဖြင့် အဘယ်အကျိုးရှိနိုင်တော့အံ့နည်း။ မည်သို့ အဓိပ္ပါယ် ရှိနိုင်တော့အံ့နည်း။ အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်မှုကြောင့် အကျိုးတရားတို့၏ အညီအညွတ် တပေါင်းတည်းဖြစ်မှုသည် အကြောင်းမှန်ကို ပယ်လှန်နေသော ယင်းဝါဒအမျိုးမျိုးတို့အဖို့ အဓိပ္ပါယ် ကင်းမဲ့နေမည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၃။ မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</p> <p><b>သဿတဝါဒ</b> - <b>သဿတော အတ္တာ စ လောကော စ</b> = အတ္တသည်လည်းကောင်း, လောကသည်လည်းကောင်း မြဲ၏ ----- ဤသို့စသည်ဖြင့် ပြောဆိုလေ့ ယူဆလေ့ ယုံကြည်လေ့ရှိသော ဝါဒသည် <b>သဿတဝါဒ</b> မည်၏။ အတ္တသည် အကျိတ်အခဲ အမြဲတည်၏၊ အတ္တသည် တစ်ဘဝပြီး တစ်ဘဝ ပြောင်းရွှေ့နေ၏၊ ခန္ဓာအိမ်အသစ်လဲသော်လည်း အတ္တကား တစ်ဘဝပြီး တစ်ဘဝ မသေမပျောက်ဘဲ ခန္ဓာအိမ် အသစ်အသစ်၌ အမြဲ လိုက်ပါ တည်နေ၏။ ----- ဤသို့စသည်ဖြင့် စွဲယူသော ဝါဒတည်း။ (ဒီ၊၁၊၁၂။)</p> <p><b>အဟေတုဝါဒ</b> - <b>နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယ၊ အဟေတူ အပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ။ နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ၊ အဟေတူ အပစ္စယာ သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ</b>။ (ဒီ၊၁၊၅၀။) = သတ္တဝါတို့ ညစ်နွမ်းဖို့ရန် သတ္တဝါတို့ ဖြူစင်ဖို့ရန် တိုက်ရိုက် ဖြစ်ပေါ်စေတတ်သော <b>ဟေတု</b>အကြောင်းတရား = <b>ဇနက</b>အကြောင်းတရားသည် မရှိ၊ အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော <b>ပစ္စယ</b>အကြောင်းတရား = <b>ဥပတ္ထမ္ဘက</b> အကြောင်းတရားသည် မရှိ။ အကြောင်းမရှိဘဲသာလျှင် သတ္တဝါတို့သည် ညစ်နွမ်းကြရ၏၊ စင်ကြယ်ကြရ၏ ----- ဤသို့စသည်ဖြင့် အကြောင်းတရားကို တိုက်ရိုက်ပယ်သော, အကြောင်းမရှိဟု ပြောဆိုလေ့ ယူဆလေ့ ယုံကြည်လေ့ ရှိသော ဝါဒသည် <b>အဟေတုဝါဒ</b> မည်၏။ အကြောင်းတရားကို တိုက်ရိုက် ပယ်လိုက်သဖြင့် သွယ်ဝိုက်သော နည်းအားဖြင့် အကြောင်းတရားကြောင့်ဖြစ်သော အကျိုးတရားကိုလည်း ပယ်ရာရောက်၏။ အကြောင်းတရားတို့၌ အကျိုးတရားကို ဖြစ်စေနိုင်သည့် စွမ်းအားရှိမှုကို လက်မခံသည့် ကံ-ကံ၏ အကျိုးတရားကို ပစ်ပယ်သော ဝါဒတစ်မျိုးတည်း။</p> <p><b>ဝိသမဟေတုဝါဒ</b> - ပကတိ, အဏု, ကာလ စသည်တို့၏ အစွမ်းဖြင့် လောကသည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ----- ဤသို့ ပြောဆိုလေ့, ယူဆလေ့, ယုံကြည်လေ့ရှိသော ဝါဒသည် <b>ဝိသမဟေတုဝါဒ</b> မည်၏။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</p> <p><b>ဝသဝတ္တိဝါဒ</b> - <b>ဣဿရဝါဒ, ပုရိသဝါဒ, ပဇာပတိဝါဒ</b>တို့သည် <b>ဝသဝတ္တိဝါဒ</b> မည်၏။ ပုရိသဝါဒနှင့် ပဇာပတိဝါဒတို့သည် <b>ဣဿရဝါဒ</b>နှင့် ထပ်တူပင် ဖြစ်သည်၊ အမည်မျှသာ ထူးသည်။ (အနုဋီ၊၃၊၆၅။) ။ ။ လောကကြီးနှင့်တကွ သတ္တဝါတို့ကို ဖန်ဆင်းပေးသော ဖန်ဆင်းရှင် အစိုးရသူ = <b>ဣဿရ</b>သည် ရှိ၏။ ယင်းဖန်ဆင်းရှင် = <b>ဣဿရ</b>၏ အလိုဆန္ဒအတိုင်း လောကကြီးနှင့်တကွ သတ္တဝါတို့သည် ဖြစ်ပေါ်နေကြကုန်၏ဟု ပြောဆိုလေ့ ယူဆလေ့ ယုံကြည်လေ့ရှိသော ဝါဒသည် <b>ဝသဝတ္တိဝါဒ</b> မည်၏။ အဖန်ဆင်း ခံရသော အတ္တကို <b>ဇီဝအတ္တ</b>ဟုလည်းကောင်း, ဖန်ဆင်းရှင် = <b>ဣဿရ</b>ကို <b>ပရမအတ္တ</b>ဟုလည်းကောင်း အသီးအသီး ခေါ်ဆိုပေသည်။ ကံ-ကံ၏အကျိုးတရား ထင်ရှားရှိမှုကို လက်မခံဘဲ ပယ်လှန်နေသော ဝါဒတစ်မျိုးပင် ဖြစ်သည်။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။)</p> <p>ကြောင်း-ကျိုးဆယ်နွယ်မှု = <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရားကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်အောင် ကြိုးစား အားထုတ်သော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် အကြင်အခါ၌ အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်မှုကို အစွဲပြု၍ တစ်နည်းဆိုရသော် အညီအညွတ် အချင်းချင်း စွဲမှီ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုတို့၏ ထင်ရှား ဖြစ်မှုကို အစွဲပြု၍ အကျိုးတရားအပေါင်းအစုတို့၏ အပြည့်အစုံ အတူတကွ တလုံးတစည်း ပြိုင်တူဖြစ်မှုကို <b>ပစ္စက္ခဉာဏ်</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်၏၊ ထိုအခါဝယ် အညီအညွတ် အချင်းချင်း စွဲမှီ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုတို့၏ ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်မှုကို အစွဲပြု၍သာလျှင် အကျိုးတရားအပေါင်းအစုတို့၏ အပြည့်အစုံ အတူတကွ တလုံးတစည်းတည်း တစ်ပြိုင်နက်တည်း ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်၏ဟု သိမြင်လိုက်သဖြင့် ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်ဝယ် <b>သဿတဝါဒ အဟေတုဝါဒ ဝိသမဟေတုဝါဒ ဝသဝတ္တိဝါဒ</b> ဤသို့စသည့် အကြောင်းစစ် အကြောင်းမှန်၏ ထင်ရှားရှိမှုကို လက်မခံသော မှားယွင်း ဖောက်ပြန် မမှန်ကန်သော အယူအဆအမျိုးမျိုးတို့သည် လွင့်စင်ပျောက်ပျယ်၍ သွားလေသည်။ အကျိုးတရားအပေါင်းအစုသည် အကြောင်းတရားအပေါင်းအစုတို့၏ အညီအညွတ်ဖြစ်မှုကို စွဲမှီ၍သာလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာရသည်ဟု သိရှိလာသော ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ အသိဉာဏ်က ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်ဝယ် အကြောင်းမှန်ကို ပယ်လှန်သည့် မှားယွင်းသည့် ဝါဒအရပ်ရပ်၏ မရှိမှုကို ဖော်ပြပြီး ဖြစ်တော့သည် ဟူလိုသည်။ <b>ပဋိစ္စဓာတ်</b>သဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် ထွင်းဖောက်သိမြင်သော ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်ဝယ် အကြောင်းမှန်ကို ပယ်လှန်သော ဝါဒအမျိုးမျိုးတို့၏ ထင်ရှားမရှိမှုသည် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော် ထို <b>ပဋိစ္စဓာတ်</b>သဘောကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်အောင် ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ကျင့်စဉ်နှင့်တကွ ညွှန်ကြားပြသနေသော <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ဒေသနာတော်၌လည်း အကြောင်းမှန်ကို ပယ်လှန်သော ဝါဒအမျိုးမျိုးတို့၏ မရှိမှုမှာ ဆိုဖွယ်ရာပင် မရှိနိုင်တော့ပြီ ဖြစ်ပေသည်။</p> <h3>၂။ သမုပ္ပါဒပုဒ်</h3> <p>သင်္ခါရစသော အကျိုးပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့၏ အညီအညွတ် တပေါင်းတစည်းတည်း အတူတကွ တစ်ပြိုင်နက်တည်း ဖြစ်ခြင်းကို ဖော်ပြတတ်သော <b>သမုပ္ပါဒ်</b>ပုဒ်ဖြင့် အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်မှု အညီအညွတ် ဖြစ်နေမှု = <b>ပစ္စယသာမဂ္ဂိ</b>သည် ရှိလတ်သော် သင်္ခါရစသော အကျိုးပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့၏ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာခြင်းကြောင့် -----</p> <p>၁။ <b>ဥစ္ဆေဒဝါဒ</b>,<br> ၂။ <b>နတ္ထိကဝါဒ</b>,<br> ၃။ <b>အကိရိယဝါဒ</b>,</p> <p>ဤဝါဒတို့ကို ပယ်ဖျောက်အပ်ကုန်၏။ ထိုကြောင့် <b>သမုပ္ပါဒ်</b>ဟူသော နောက်ပုဒ်ဖြင့် <b>ဥစ္ဆေဒဝါဒ</b>စသည့် ဝါဒအသီးအသီးကို ပယ်သတ်ခြင်းကို ထင်ရှားပြအပ်ပေသည်။ မှန်ပေသည် ရှေးရှေး၌ အကြောင်းတရား၏ စွမ်းအားကြောင့် သင်္ခါရစသော အကျိုးတရားအပေါင်းအစုတို့သည် အဖန်ဖန် အထပ်ထပ် ဖြစ်ကုန်သည်ရှိသော် <b>ဥစ္ဆေဒဝါဒ နတ္ထိကဝါဒ အကိရိယဝါဒ</b> တို့သည် အဘယ်မှာလျှင် ဖြစ်နိုင်ကုန်လတ္တံ့နည်း။ ထိုကြောင့် <b>သမုပ္ပါဒ်</b>ဟူသော နောက်ပုဒ်ဖြင့် ယင်းဝါဒအသီးအသီး၏ မရှိမှုကို ထင်ရှားဖော်ပြအပ်ပေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၃။)</p> <p><b>ဥစ္ဆေဒဝါဒ</b> --- အတ္တသည် သတ္တဝါသည် သေလျှင် ပြတ်၏။ ဘဝ ဟူသည် ပုခက်နှင့် ခေါင်း အကြားမှာသာ ရှိ၏၊ ခေါင်းဟိုဘက် ဘာမျှမရှိဟု ပြောဆိုလေ့ စွဲယူလေ့ ယုံကြည်လေ့ရှိသော ဝါဒသည် <b>ဥစ္ဆေဒဝါဒ</b> မည်၏။မျက်မှောက်ခေတ် လက်ဝဲသမားတို့၏ ဝါဒမျိုး, သိပ္ပံပညာကိုသာ အလေးဂရုပြုသူ အချို့သော ရုပ်ဝါဒီတို့၏ ဝါဒမျိုးပင် ဖြစ်သည်။</p> <p><b>နတ္ထိကဝါဒ</b> --- <b>နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကတာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော</b> ...ဒါန၏ အကျိုးတရားမည်သည်မရှိ၊ သုစရိုက်တရား ဒုစရိုက်တရားတို့၏ အကျိုးတရားမည်သည် မရှိ၊ ကောင်းမှု မကောင်းမှုတို့၏ အကျိုးတရားမည်သည် မရှိ၊ ဤသို့စသည်ဖြင့် အကျိုးတရား ရှိမှုကို တိုက်ရိုက်ပစ်ပယ်သော ဝါဒသည် <b>နတ္ထိကဝါဒ</b> မည်၏။ အကျိုးတရားကို တိုက်ရိုက်ပယ်လိုက်သဖြင့် အကျိုးတရားကို ဖြစ်စေတတ်သည့် စွမ်းအား ရှိသည့် အကြောင်းတရားကိုလည်း ပယ်ပြီးပင် ဖြစ်တော့သည်။ ထိုကြောင့် ဤ<b>နတ္ထိကဝါဒ</b>သည်လည်း ကံ-ကံ၏အကျိုးတရားကို လက်မခံဘဲ ပယ်လှန်သည့် ဝါဒတစ်မျိုးပင် ဖြစ်သည်။</p> <p><b>အကိရိယဝါဒ</b> ----- <b>ကရောတော ကာရယတော ဆိန္ဒတော ဆေဒါပယတော။ ပ ။ န ကရီယတိ ပါပံ</b> --- ကိုယ်တိုင်ပြုသူသည်လည်းကောင်း, သူတစ်ပါးကို အပြုခိုင်းသူသည်လည်းကောင်း, ကိုယ်တိုင်ဖြတ်သူသည်လည်းကောင်း, သူတစ်ပါးကို အဖြတ်ခိုင်းသူသည်လည်းကောင်း မကောင်းမှုကို ပြုအပ်သည် မမည် ပြုရာမရောက် ----- ဤသို့ စသည်ဖြင့် ကောင်းမှု မကောင်းမှုကို ပြုအပ်သော်လည်း ပြုအပ်သည် မမည်၊ ပြုရာမရောက်၊ ကောင်းမှုကံလည်း မဖြစ်၊ မကောင်းမှုကံလည်း မဖြစ်- ဟု အကြောင်းကံကို တားမြစ်သော အယူဝါဒသည် <b>အကိရိယဝါဒ</b> မည်၏။</p> <p><b>တတ္ထ ကမ္မံ ပဋိဗာဟန္တေနာပိ ဝိပါကော ပဋိဗာဟိတော ဟောတိ၊ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟန္တေနာပိ ကမ္မံ ပဋိဗာဟိတံ ဟောတိ။ ဣတိ သဗ္ဗေပေတေ အတ္ထတော ဥဘယပ္ပဋိဗာဟကာ အဟေတုကဝါဒါ စေဝ အကိရိယဝါဒါ စ နတ္ထိကဝါဒါ စ ဟောန္တိ</b>။ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၅၀။)</p> <p>အကြောင်းကံကို ပယ်သဖြင့် အကျိုးဝိပါက်ကိုလည်း ပယ်ပြီးသာ ဖြစ်၏၊ အကျိုးဝိပါက်ကို ပယ်သဖြင့် အကြောင်းကံကိုလည်း ပယ်ပြီးသာ ဖြစ်တော့ ၏။ ထိုကြောင့် ဤအလုံးစုံသော <b>အဟေတုကဝါဒ အကိရိယဝါဒ နတ္ထိကဝါဒ</b>တို့သည် အနက်သဘောအားဖြင့် ကံ-ကံ၏အကျိုး နှစ်မျိုးလုံးကို ပယ်သော ဝါဒတို့သာ ဖြစ်ကြသည်။ အကြောင်းကံကို မရှိဟု ဆိုသဖြင့် ထိုအကြောင်းနှင့် ဆက်သွယ်၍ ဖြစ်ရသော အကျိုးတရားသည်လည်း မရှိဟုပင် ဆိုရာရောက်၏။ အကျိုးတရား မရှိဟု ဆိုသဖြင့် အကျိုးကို ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်းတရားသည်လည်း မရှိဟုပင် ဆိုရာရောက်၏။</p> <p>ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးသည် အဝိဇ္ဇာစသော အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်မှု = အညီအညွတ် ထင်ရှားဖြစ်နေမှုကို အစွဲပြု၍ သင်္ခါရစသော အကျိုးတရားတို့၏ အညီအညွတ် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်မှုကို <b>ပစ္စက္ခဉာဏ်</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက် သိမြင်ငြားအံ့ --- တစ်နည်းဆိုရသော် -</p> <p>၁။ အတိတ်က ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံဟူသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝတွင် ဝိညာဏ် နာမ်ရုပ် သဠာယတန ဖဿ ဝေဒနာဟူသော အကျိုးတရားတို့၏ ထင်ရှားဖြစ်မှုကိုလည်းကောင်း,<br> ၂။ ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝတွင် ပြုစုပျိုးထောင်လိုက်သော အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံဟူသော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် နောင်အနာဂတ်တွင် ဝိညာဏ် နာမ်ရုပ် သဠာယတန ဖဿ ဝေဒနာ ဟူသော အကျိုးတရား တို့၏ ထင်ရှားဖြစ်မှုကိုလည်းကောင်း,<br> ၃။ အလားတူပင် ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ အတိတ်ဘဝက ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော အကြောင်းတရားငါးပါးကြောင့် ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ အတိတ်ဘဝ၌ အကျိုးတရားငါးပါးတို့၏ ထင်ရှားဖြစ်မှုကိုလည်းကောင်း,<br> ၄။ အကယ်၍ ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်အဖို့ အနာဂတ်ဘဝများသည် ထင်ရှားရှိနေသေးလျှင် ဆိုင်ရာ အနာဂတ်၏ သို့မဟုတ် ပစ္စုပ္ပန်၏ သို့မဟုတ် အတိတ်၏ အကြောင်းတရားငါးပါးကြောင့် ဆိုင်ရာ အနာဂတ် အကျိုးတရားငါးပါးတို့၏ ထင်ရှားဖြစ်မှုကိုလည်းကောင်း</p> <p><b>ပစ္စက္ခဉာဏ်</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်အံ့ --- ထိုအခါ ရှေးရှေးသော အကြောင်းတရားတို့ကို စွဲမှီသည်၏အစွမ်းဖြင့် နောက်နောက်သော အကျိုးတရားစုတို့၏ အကြောင်းနှင့်အကျိုး ဆက်စပ်လျက် အဖန်ဖန် အထပ်ထပ် ဖြစ်ပေါ်မှုကို <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b>စသော ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်နေသော ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်ဝယ် <b>ဥစ္ဆေဒဝါဒ, နတ္ထိကဝါဒ, အကိရိယဝါဒ</b>ဟူသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဝါဒဘေးဆိုးကြီးတို့သည် အဘယ်မှာလျှင် ဖြစ်နိုင်တော့အံ့နည်း။ ဖြစ်ခွင့် မရှိနိုင်တော့သည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ အလားတူပင် ယင်း <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ဒေသနာတော်မြတ်၌လည်း ယင်းမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဘေးဆိုးကြီးတို့သည် ကပ်ခိုခွင့် မရနိုင်တော့သည်သာ ဖြစ်ပေသည်။</p> <h3>၃။ ပဋိစ္စ + သမုပ္ပါဒပုဒ်</h3> <p><b>ပဋိစ္စ</b>ပုဒ်နှင့် <b>သမုပ္ပါဒ်</b>ပုဒ် နှစ်ပုဒ်ပေါင်းစပ်ထားသော <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> ဟူသော တစ်ပုဒ်လုံးဖြင့် ထိုထိုအဝိဇ္ဇာစသော အကြောင်းတရားတို့၏ ညီညွတ်သည်၏ အဖြစ်၌ အဝိဇ္ဇာစသော အကြောင်းတရားနှင့် သင်္ခါရစသော အကျိုးတရားစုတို့၏ အကြောင်းနှင့်အကျိုး ဆက်နွယ်လျက် အဆက်မပြတ် အထပ်ထပ် ဖြစ်နေခြင်းဟု ဆိုအပ်သော ကြောင်း-ကျိုး <b>သန္တတိ</b>အစဉ်ကို မပြတ်မူ၍ မပြတ်စေမူ၍ ထိုထိုပစ္စယုပ္ပန်တရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် -----</p> <p>၁။ <b>မဇ္ဈိမပဋိပဒါ</b> အမည်ရသော မဂ္ဂင် (၈)ပါး အကျင့်မြတ်တရားကိုလည်းကောင်း,<br> ၂။ ထိုသူသည်ပင် ပြု၏၊ ထိုသူသည်ပင် ခံစား၏၊ အခြားတစ်ယောက်သော သူသည် ပြု၏၊ အခြားတစ်ယောက်သော သူသည် ခံစား၏ဟူသော ဝါဒဆိုးကြီးကို ပယ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း,<br> ၃။ ရုပ်+နာမ်ပရမတ်တို့ကိုလည်းကောင်း, ရုပ်+နာမ်ပရမတ်တို့၏ ကြောင်းကျိုးဆက်နွယ်မှုသဘောကိုလည်းကောင်း မသိမမြင်သည့် ဇနပုဒ်နေသူ လူသာမန်တို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲအပ်သော ယောက်ျား မိန်းမစသော ဝေါဟာရပညတ်၌ ယောက်ျား မိန်းမစသည်လည်း တကယ် ထင်ရှား ရှိ၏ စသည်ဖြင့် တဏှာ ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် မှားမှားယွင်းယွင်း နှလုံးမသွင်းခြင်းကိုလည်းကောင်း,<br> ၄။ လူတို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲနေသည့် <b>လောကသမ္မုတိသစ္စာ</b>ကို မကျော်လွန်ခြင်းကိုလည်းကောင်း,</p> <p>ဤသို့သော် နိဗ္ဗာန်သို့ သွားကြောင်းဖြစ်သော <b>ဉာယ</b>အမည်ရသော အရိယမဂ်ခရီးကို ဖော်ပြအပ်ပေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၃။)</p> <h3>ထပ်မံရှင်းလင်းချက်</h3> <p>၁။ <b>မဇ္ဈိမပဋိပဒါ</b> --- ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးသည် <b>နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်</b>နှင့် <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b> နှစ်ပါးကို ရရှိအောင် ဦးစွာ ကြိုးစားအားထုတ် လေရာ စွမ်းနိုင်သမျှ အတိတ်အဆက်ဆက်မှသည် အနာဂတ်အဆက်ဆက် သို့တိုင်အောင် အတိတ် ပစ္စုပ္ပန် အနာဂတ် တစ်လျှောက်လုံး၌ ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = <b>သင်္ခါရ</b>တရားစုတို့၏ ရှေ့နှင့်နောက် ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ် မပြတ်ဖြစ်နေမှု <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရားကို <b>ပစ္စက္ခဉာဏ်</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်ခဲ့သော် ထိုအသိဉာဏ်ကား <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b> တည်း။</p> <p>ရုပ်-နာမ်နှစ်ပါး = ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို ထိုးထွင်းသိသော ဉာဏ်သည် <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b>တည်း။ <b>သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ</b>။ (မ၊၁၊၈၂။) ဟူသော ဒေသနာတော်များနှင့် အညီ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတို့ကား ဒုက္ခသစ္စာတရားစုတို့တည်း။ ယင်းဒုက္ခသစ္စာတရားစုကို ထိုးထွင်းသိသော ဉာဏ်သည် <b>ဒုက္ခေ ဉာဏံ</b>။ (မ၊၁၊၈၈။) ဟူသော ဒေသနာတော်များနှင့်အညီ ဒုက္ခသစ္စာကို သိသောဉာဏ် = <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b>ပင်တည်း။ အင်္ဂုတ္တိုရ် တိကနိပါတ် တိတ္ထာယတနသုတ္တန် (အံ၊၁၊၁၇၈။)၌ ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားထားတော်မူသည့်အတိုင်း ဒုက္ခသစ္စာတရား သမုဒယသစ္စာတရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု = <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရားကို ထိုးထွင်းသိသော ဉာဏ်သည် ----- <b>ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ</b>။ (မ၊၁၊၈၈။)ဟူသော ဒေသနာတော်နှင့် အညီ သမုဒယသစ္စာကို သိသော <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b>တည်း။ (၁)</p> <p>ယင်းဒုက္ခသစ္စာတရား သမုဒယသစ္စာတရားတို့ကို <b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့ ဟူ၍ ခေါ်ဆို၏။ ယင်းဒုက္ခသစ္စာ သမုဒယသစ္စာဟူသော <b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့ကို ထိုးထွင်းသိသော <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>နှင့် ယှဉ်တွဲလျက်ရှိသော ဒုက္ခသစ္စာ သမုဒယသစ္စာအမည်ရသည့် ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = <b>သင်္ခါရ</b>အာရုံပေါ်သို့ စိတ်ကို ရှေးရှူတင်ပေးခြင်းသဘောကား <b>သမ္မာသင်္ကပ္ပ</b>တည်း။ (၂)</p> <p>ယင်း<b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>နှင့် ယှဉ်တွဲလျက်ရှိသော ရုပ်နာမ်တို့၏ ကြောင်း-ကျိုး-ဆက်နွယ်မှု သဘောတရားတို့ကို သိအောင် ကြိုးစားအားထုတ်ခြင်း သဘောကား <b>သမ္မာဝါယာမ</b>တည်း။ (၃)</p> <p>ယင်းရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = <b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့ကို အဖန်ဖန် အထပ်ထပ် သိမ်းဆည်းတတ်သော ရှုပွားသုံးသပ်တတ်သော, ယင်း<b>သင်္ခါရ</b>အာရုံ၌ စိတ်ခိုင်မြဲနေသော, ဘူးတောင်းကဲ့သို့ မပေါ်ဘဲ ကျောက်ဖျာကဲ့သို့ နစ်မြုပ်နေခြင်း သဘောကား <b>သမ္မာသတိ</b>တည်း။ (၄)</p> <p>ယင်း<b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>နှင့် ယှဉ်တွဲလျက်ရှိသော ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = <b>သင်္ခါရ</b>အာရုံပေါ်၌ စိတ်တည်ငြိမ်နေမှု သဘောကား <b>သမ္မာသမာဓိ</b>တည်း။ (<b>ဝိပဿနာသမာဓိ</b>တည်း။) အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>သမထယာနိက</b>ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၍ စျာန်သမာဓိကို ဝိပဿနာ၏ အခြေပါဒကပြု၍ ဝိပဿနာသို့ ကူးခဲ့ပါမူ ထိုပါဒကစျာန်သမာဓိသည်လည်း မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန် (မ၊၁၊၈၉။)၌ ဘုရားရှင် ဟောကြားထားတော်မူသည်နှင့်အညီ <b>သမ္မာသမာဓိ</b>ပင်တည်း။ (၅)</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းကိုယ်တိုင် ဘာဝနာကို မပွားများမီက စ၍ ကြိုတင် စောင့်ထိန်းထားအပ်ပြီးသော သီလတို့ကား <b>သမ္မာဝါစာ, သမ္မာကမ္မန္တ, သမ္မာအာဇီဝ</b>တို့တည်း။ (၆၊၇၊၈။)</p> <p>လောကီအခိုက်၌ ဤသီလမဂ္ဂင်သုံးပါးတို့သည် အထက်တွင် ရှင်းပြထားသည့်အတိုင်း ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = <b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့ကို အာရုံပြုနေကြသော --- <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပ သမ္မာဝါယာမ သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ</b>တို့နှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ၍ကား မဖြစ်ကြပေ။ အာရုံကွဲပြားသောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။</p> <p>အားလုံးပေါင်းသော် မဂ္ဂင် (၈)ပါး ဖြစ်သည်။ နိဗ္ဗာန်သို့ သွားကြောင်းဖြစ်သော <b>ဉာယ</b>အမည်ရသော အရိယမဂ်လမ်းပင်တည်း။ သို့အတွက် ရုပ်နာမ်ဓမ္မ<b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့၏ အချင်းချင်း ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်လျက် ဖြစ်ပေါ်နေခြင်း <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရားတို့ကို <b>ဉာဏ်ပညာမျက်စိ</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်ခြင်းသည် နိဗ္ဗာန်သို့သွားကြောင်း ဖြစ်သော <b>ဉာယ</b>အမည်ရသော အရိယမဂ်လမ်းမကြီးပေါ်သို့ ဣန္ဒြေရရ သိက္ခာ ရှိရှိဖြင့် လျှောက်သွားနေခြင်းပင် ဖြစ်၏။ အရိယမဂ်လမ်းခရီးကို ထင်ရှား ပြနေခြင်းလည်း ဖြစ်၏။ <b>မဇ္ဈိမပဋိပဒါ</b>လမ်းကို ထင်ရှားပြနေခြင်းလည်း ဖြစ်၏။ အကြောင်းမူ <b>သဿတဒိဋ္ဌိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ</b>ဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော အစွန်းနှစ်ဘက်သို့ မကပ်ရောက်မူ၍ မိမိဆိုင်ရာ အကြောင်းတရားအပေါင်းတို့ကြောင့် ယင်း အကြောင်းတရားတို့နှင့် လျော်ညီသော အကျိုးတရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကို ဤ <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>အရာ၌ <b>မဇ္ဈိမပဋိပဒါ</b> = အလယ်အလတ် ကျင့်စဉ်ဟု အလိုရှိအပ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၆။)</p> <p><b>တေသံ တေသံ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မာနံ သမ္ဘဝတော ဥပ္ပဇ္ဇနတော သဿတုစ္ဆေဒသင်္ခါတံ အန္တဒွယံ အနုပဂ္ဂမ္မ ယထာသကံ ပစ္စယေဟိ အနုရူပဖလုပ္ပတ္တိ ဣဓ မဇ္ဈိမပဋိပဒါတိ အဓိပ္ပေတာ</b>။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၆။)</p> <p>၂။ ပြုလုပ်သူနှင့် ခံစားသူ --- <b>ကမ္မဝဋ်</b>နှင့် <b>ဝိပါကဝဋ်</b>တို့တွင် <b>ကမ္မဝဋ်</b>ကား ကုသိုလ်တရား, သို့မဟုတ် အကုသိုလ်တရား ဖြစ်၏။ <b>ဝိပါကဝဋ်</b>ကား အကျိုးဝိပါက် ရုပ်တရား နာမ်တရားစု ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် ကုသိုလ် အကုသိုလ် ဟူသော <b>ကမ္မဝဋ်</b>နှင့် <b>ဝိပါကဝဋ်</b>တို့သည် ကွဲပြားသော သဘာဝလက္ခဏာလည်း ရှိကြ၏။ (လက္ခဏာဒိစတုက္ကပိုင်းတွင် ကြည့်ပါ။) <b>ကမ္မဝဋ်</b>ကအကြောင်း တရား, <b>ဝိပါကဝဋ်</b>က အကျိုးတရားဖြစ်၍လည်း ကွဲပြားသော သဘာဝ ရှိနေ၏။</p> <p>တစ်ဖန် <b>ကမ္မဝဋ်</b>နှင့် <b>ဝိပါကဝဋ်</b>တို့သည် ဖြစ်သည့် အချိန်အခါအားဖြင့်လည်း ကွဲပြားသော အချိန်ကာလ ရှိကြ၏။ အသင်သူတော်ကောင်း၏ ဝီထိမုတ်စိတ် အမည်ရသော ပဋိသန္ဓေ, ဘဝင်, စုတိ - နာမ်တရားစုတို့သည်လည်းကောင်း, ဝီထိစိတ်အမည်ရသော ပဉ္စဝိညာဏ်, သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း, သန္တီရဏ, တဒါရုံဝိပါက် နာမ်တရားစုတို့သည်လည်းကောင်း, ပဋိသန္ဓေမှစ၍ ဘဝတစ်လျှောက်တွင် ဖြစ်ပေါ်နေကြသော ကမ္မဇရုပ်တို့သည်လည်းကောင်း <b>ဝိပါကဝဋ်</b>ချည်းသာတည်း။ ယင်း<b>ဝိပါကဝဋ်</b>ကို ဖြစ်စေသော အကြောင်းရင်း ကံမှာ ယေဘုယျအားဖြင့် အတိတ်ဘဝတစ်ခုက ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော ကံသာ ဖြစ်၏။ ဤ၌ ယေဘုယျဟုဆိုခြင်းမှာ <b>ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယ</b> အမည်ရသော လက်ငင်းဘဝ၌ အကျိုးပေးတတ်သော ကံများလည်း ရှိနေသောကြောင့် ဖြစ်၏။ ယင်း<b>ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယ</b>ကံတို့မှာလည်း လက်ရှိဘဝ ပဋိသန္ဓေ၏ အကြောင်းရင်း ကံတို့ကား မဟုတ်ကြပေ။ လက်ရှိဘဝ၌ အခါအားလျော်စွာ ပဝတ္တိအကျိုးကိုသာ ပေးတတ်သော ကံတို့သာ ဖြစ်ကြ၏။</p> <p><b>ကမ္မပစ္စယေနာတိ အနေကာနမ္ပိ ကပ္ပကောဋီနံ မတ္ထကေ အတ္တနော ဖလံ ဥပ္ပါဒေတုံ သမတ္ထေန နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယေနာတိ အတ္ထော</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၇၄။)</p> <p>လက်ရှိဘဝ ပဋိသန္ဓေ နာမ်ရုပ်စသော <b>ဝိပါကဝဋ်</b>ကို ဖြစ်စေတတ်သော အတိတ်က ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော ကံဟူသည်မှာလည်း လွန်ခဲ့သော ပထမ အတိတ်ဘဝက ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော ကံလည်း ဖြစ်နိုင်၏။ ဒုတိယအတိတ်စသော အတိတ်ဘဝထိုထိုက ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော ကံလည်း ဖြစ်နိုင်၏။ ကမ္ဘာကုဋေပေါင်းများစွာက ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော ကံလည်း ဖြစ်နိုင်၏။ ဤဘဝပဋိသန္ဓေမတိုင်မီ အတိတ်ဘဝတစ်ခုခုက ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော ကံသည် အခွင့်ရလျှင် ဤဘဝ၌ ပဋိသန္ဓေစသည့် အကျိုး<b>ဝိပါကဝဋ်</b>တရားများကို ဖြစ်စေနိုင်သည်သာ ဖြစ်၏။ သို့အတွက် <b>ကမ္မဝဋ်</b>အမည်ရသည့် အကြောင်းကံနှင့် <b>ဝိပါကဝဋ်</b>အမည်ရသည့် အကျိုးရုပ်နာမ်တို့သည် ဖြစ်ရာ အချိန်ကာလအားဖြင့်လည်း မတူညီကြပေ။ အချိန်ကာလ ကွဲပြားကြ၏။ အတိတ်အဆက်ဆက် အနာဂတ်အဆက်ဆက်တို့၌လည်း နည်းတူပင် သဘောပေါက်ပါ။ တစ်ဖန် <b>ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယ</b>ကံ = မျက်မှောက်ဘဝ၌ အကျိုးပေးသောကံပင် ဖြစ်စေဦးတော့၊ ယင်းအကြောင်းကံနှင့် ယင်းကံကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာကြရသည့် အကျိုးဝိပါက်တရားတို့သည် ဖြစ်ရာ အချိန်ကာလအားဖြင့် အနည်းဆုံး စိတ္တက္ခဏပေါင်း များစွာကား ကွာခြားလျက်ပင် ရှိကြပေသည်။</p> <p><b>ကမ္မဝဋ်</b>နှင့် <b>ဝိပါကဝဋ်</b>တို့၏ ယင်းသို့လျှင် ကွဲပြားသော သဘာဝရှိခြင်း ကွဲပြားသော ဖြစ်ရာအချိန်ကာလရှိခြင်းကြောင့် ---<b>သော ကရောတိ၊ သော ပဋိသံဝေဒေတိ</b> = ထိုသူသည်ပင် ပြုလုပ်၏၊ ထိုသူသည်ပင် ခံစား၏----- ဤသို့ ပြောဆိုလေ့ ယူဆလေ့ ယုံကြည်လေ့ရှိသော ဝါဒကို <b>ကမ္မဝဋ်</b>နှင့် <b>ဝိပါကဝဋ်</b>တို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု = <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရားကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်လျက် ပုံစံမှန် သိမြင်နေသော ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b>ဦးဆောင်သည့် လောကီမဂ္ဂင်တရားတို့က <b>တဒင်္ဂ</b>အားဖြင့် ပယ်သတ်နိုင်ပေသည်။</p> <p>ယင်း <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>ကို ရရှိနေသော ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် အကြောင်းတရားဖြစ်သည့် <b>ကမ္မဝဋ်</b>ဘက်၌လည်း အကြောင်းရုပ်နာမ်<b>သင်္ခါရ</b> တရားအစုအပုံသာ ရှိသည်ဟု သိနေ၏။ ယင်းအကြောင်းရုပ်နာမ် အစုအပုံသည်လည်း ဖြစ်ပြီးလျှင် ပျက်နေသည့် <b>အနိစ္စ</b>တရားအစုအပုံ <b>ဒုက္ခ</b>တရား အစုအပုံ <b>အနတ္တ</b>တရားအစုအပုံမျှသာ ဖြစ်သည်ဟုလည်း သိနေ၏။ အကျိုးတရားဖြစ်သည့် <b>ဝိပါကဝဋ်</b>ဘက်၌လည်း အကျိုးရုပ်နာမ်<b>သင်္ခါရ</b>တရား အစုအပုံသာ ရှိသည်ဟု သိနေ၏။ ယင်းအကျိုး<b>ဝိပါကဝဋ်</b> ရုပ်နာမ်အစုအပုံသည်လည်း ဖြစ်ပြီးလျှင် ပျက်နေသည့် <b>အနိစ္စ</b>တရားအစုအပုံ <b>ဒုက္ခ</b>တရားအစုအပုံ <b>အနတ္တ</b>တရားအစုအပုံမျှသာ ဖြစ်သည်ဟုလည်း သိနေ၏။ ယင်းသို့ သိနေသော <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>အမြင်နှင့် ပြည့်စုံနေသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် ယင်းအကြောင်းတရားအစုအပုံ အကျိုးတရားအစုအပုံဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော <b>သင်္ခါရ</b>တရားအစုအပုံ၌ ဉာဏ်ပညာမျက်စိဖြင့် ရှာဖွေကြည့်လိုက်သောအခါ ပြုလုပ်သူ ခံစားသူ ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါ အတ္တကိုကား ရှာမတွေ့တော့ဘဲ အကြောင်း<b>သင်္ခါရ</b>တရား အစုအပုံ အကျိုး<b>သင်္ခါရ</b>တရား အစုအပုံတို့သည်သာလျှင် အကြောင်းနှင့်အကျိုး ဆက်နွယ်လျက် <b>အနိစ္စ</b>အနေအထား <b>ဒုက္ခ</b> အနေအထား <b>အနတ္တ</b>အနေအထားအားဖြင့် အဆက်မပြတ် အထပ်ထပ် ဖြစ်နေကြသည်ဟု ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချနိုင်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိ သွားသည်။ ယင်းသို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချနိုင်သည့် <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>အမြင်နှင့် ပြည့်စုံနေသူ၏ သန္တာန်ဝယ် ထိုသူသည်ပင် ပြုလုပ်၏၊ ထိုသူသည်ပင် ခံစား၏ ဟူသော <b>သဿတဝါဒ</b>မျိုးသည် အဘယ်မှာလျှင် ထောက်ရာတည်ရာကို ရရှိနိုင်တော့အံ့နည်း။</p> <p>ကုသိုလ်ခန္ဓာ အကုသိုလ်ခန္ဓာဟူသော အကြောင်းရုပ်နာမ်အစုအပုံတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကို <b>ကာရက</b> = ပြုလုပ်သူဟု ခေါ်ဆို၍ ဝိပါက်ခန္ဓာတည်းဟူသော အကျိုးရုပ်နာမ်အစုအပုံတို့၏ ဖြစ်ခြင်းကို <b>ဝေဒက</b> = ခံစားသူဟု <b>သမုတိ သစ္စာနယ်</b>သုံး ဝေါဟာရဖြင့် ခေါ်ဝေါ်နေခြင်းမျှသာ ဖြစ်သည်ဟု အမှန် သဘောကို ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် သိလျက်သာ ရှိနေပေသည်။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၆။)</p> <p>တစ်ဖန် အကြင် ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး-သန္တာန်အစဉ်၌ ယင်း <b>ကမ္မဝဋ်</b>အမည်ရသော ထို<b>သင်္ခါရ</b>ကံသည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ထိုရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး-သန္တာန်အစဉ်၌ပင်လျှင် ယင်း<b>ကမ္မဝဋ် သင်္ခါရ</b>ကံ၏ အကျိုး <b>ဝိပါကဝဋ်</b>တရား၏ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာခြင်းကို ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်က ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်နေခြင်းကြောင့် ယင်းသို့ သိမြင်နေသော ထိုယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>သည် --- <b>အညော ကရောတိ၊ အညော ပဋိသံဝေဒေတိ</b> = အခြားတစ်ယောက်သည် ပြုလုပ်၏၊ အခြားတစ်ယောက်သည် ခံစား၏ --- ပြုလုပ်သူကား တစ်ယောက်၊ ခံစားသူကား တစ်ယောက်၊ ဒီဘဝ ဒီကိုယ်စံ၊ ဟိုဘဝ ဟိုကိုယ်ခံလိမ့်မည်ဟု ပြောဆိုလေ့ ယုံကြည်လေ့ ယူဆလေ့ရှိသော ဝါဒကို ပယ်နိုင်၏။</p> <p><b>ခန္ဓာနဉ္စ ပဋိပါဋိ၊ ဓာတုအာယတနာန စ။</b></p> <p><b>အဗ္ဘောစ္ဆိန္နံ ဝတ္တမာနာ၊ သံသာရောတိ ပဝုစ္စတိ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၂။)</p> <p>ခန္ဓာ အာယတန ဓာတ်ဟူသော ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့၏အကြောင်း အကျိုး ဆက်နွယ်လျက် အဆက်မပြတ် အထပ်ထပ် ဖြစ်ပေါ်နေရာ ရုပ်နာမ် သန္တာန်အစဉ်ကို <b>သံသရာ</b>ဟု ခေါ်ဆိုသည် ဖြစ်ရာ ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် <b>ကမ္မဝဋ်</b>ထင်ရှားဖြစ်ခဲ့ရာ ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး-သန္တာန်အစဉ်၌ပင်လျှင် ယင်း<b>ကမ္မဝဋ်</b> အမည်ရသော ကံ၏ အကျိုးဖြစ်သော <b>ဝိပါကဝဋ်</b> အမည်ရသော ရုပ်နာမ်အစုအပုံ၏ ဖြစ်မှုကို <b>ပစ္စက္ခဉာဏ်</b>ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်နေ၏။ ထိုသို့ သိမြင်နေသော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်၏ <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>သည် ပြုသူတစ်ယောက် ခံစားသူတစ်ယောက်ဟူသော ဝါဒဆိုးကြီးကို ပယ်ချိုး နှိမ်နင်းနိုင်ပေသည်။</p> <p><b>န ဟိ ကတဿ ဝိနာသော၊ အကတဿ ဝါ အဗ္ဘာဂမော အတ္ထိ</b>။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၆။)</p> <p>မှန်ပေသည် --- ပြုပြီးသော ကံ၏ ပျက်စီးသွားခြင်းသည်လည်းကောင်း, မပြုအပ်သေးသောကံ၏ အသစ်ဖြစ်ပေါ်လာရောက်ခြင်းသည်လည်းကောင်း မရှိနိုင်ပေ။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၆။) (အကျိုးမပေးရသေးဘဲ ပျက်စီးမသွားနိုင်သည့် <b>ဒိဋ္ဌိဓမ္မဝေဒနီယ</b>ကံနှင့် <b>ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယ</b>ကံကိုလည်းကောင်း, ပရိနိဗ္ဗာန်စံသည့် တိုင်အောင် မပျက်စီးဘဲ အကျိုးပေးနိုင်ခွင့် သဘောရှိသော <b>အပရာပရိယဝေဒနီယ</b>ကံကိုလည်းကောင်း ရည်ညွှန်းထားသည်ဟု မှတ်ပါ။)</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် အတိတ်ဘဝက သာသနာပြုနိုင်သည့် ရဟန်းဘဝကို ဆုတောင်းပန်ထွာလျက် ကုသိုလ်<b>သင်္ခါရ</b>ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သည် ဖြစ်အံ့၊ ယခုဘဝ၌လည်း သာသနာပြုနိုင်သည့် ရဟန်းဘဝဟူသော ဝိပါက်ခန္ဓာငါးပါးကို ထိုအတိတ်ဘဝကပင် ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော ကုသိုလ် <b>သင်္ခါရ</b>ကံကြောင့်ပင် ရရှိနေသည်ဖြစ်အံ့ ---</p> <p>၁။ အတိတ်ဘဝက သာသနာပြုနိုင်သည့် ရဟန်းဘဝကို ဆုတောင်းပန်ထွာလျက် ကုသိုလ်<b>သင်္ခါရ</b>ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော ရုပ်နာမ်သန္တာန် အစဉ်နှင့်,<br> ၂။ ယခုဘဝတွင် ရရှိနေသော သာသနာပြုနိုင်သည့် ရဟန်းဘဝတည်းဟူသော <b>ဝိပါကဝဋ်</b> ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်တို့သည် -----</p> <p>အကြောင်းနှင့် အကျိုးအဖြစ် ဆက်သွယ်လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်ပေါ်နေသော ရုပ်နာမ်<b>သန္တတိ</b>အစဉ် သဘောအားဖြင့် တစ်ခုတည်းသာ ဖြစ်၏။ သို့သော် ယင်းရုပ်နာမ်<b>သန္တတိ</b>အစဉ်သည်ကား <b>နိစ္စ သုခ အတ္တ</b> အနေအထားအားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် <b>သန္တတိ</b>အစဉ်ကား မဟုတ်၊ <b>အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ</b> အနေအထားအားဖြင့်သာ ဖြစ်ပေါ်နေသော <b>သန္တတိ</b>အစဉ် ဖြစ်ပေသည်။ <b>ကမ္မဝဋ်</b>ကို ထူထောင်ခဲ့စဉ်က ရုပ်နာမ်တို့သည် ဖြစ်ပြီးလျှင် ပျက်ခဲ့ပြီးကြသည်ကား မှန်၏၊ ဖြစ်ပြီးလျှင် ပျက်ခဲ့ပြီးကြသည့်အတွက် ယင်း<b>ကမ္မဝဋ်</b>ကို ထူထောင်ခဲ့စဉ်က ရုပ်နာမ်တို့ကား တစ်မျိုးတခြားသာ ဖြစ်သည်လည်း မှန်၏၊ ယင်း<b>ကမ္မဝဋ်</b>ကြောင့် ယခုဘဝတွင် ရရှိလာသော <b>ဝိပါကဝဋ်</b>အမည်ရသည့် ရုပ်နာမ်တို့သည်လည်း အသစ်အသစ် ဆင့်ကာဆင့်ကာ ဖြစ်ပေါ်လာကြသည့် ရုပ်နာမ်တို့သာ ဖြစ်ကြသည်လည်း မှန်၏။ သို့သော် ရှေးအတိတ်ဘဝက <b>ကမ္မဝဋ်</b>ကို ထူထောင်ခဲ့စဉ်က ရုပ်နာမ်နှင့် ယခုဘဝတွင် ရရှိလာသော <b>ဝိပါကဝဋ်</b> အမည်ရသည့် ရုပ်နာမ်တို့သည် ရှေးနှင့် နောက် = အကြောင်းနှင့် အကျိုးအဖြစ် ဆက်သွယ်လျက် အဆက်မပြတ် ဖြစ်ပေါ်နေသော ရုပ်နာမ်<b>သန္တတိ</b> အစဉ်အတန်းအားဖြင့်ကား တစ်ခုတည်းသာ ဖြစ်ပေသည်။ ယင်းကဲ့သို့သော သဘောတရားကို ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်နေသော <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>သည် ----- ပြုသူကား တစ်ယောက်၊ ခံစားသူကား တစ်ယောက်ဟူသော ဝါဒဆိုးကြီးကို ပယ်ချိုး နှိမ်နင်းနိုင်ပေသည်။</p> <p>၃။ <b>ဇနပဒနိရုတ္တိ</b> ----- လောက၌ ရုပ်နာမ်ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင် မဆိုက်ကြသေးသော, ရုပ်နာမ်တို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု = <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရားကိုလည်း မသိမမြင်ကြသေးသော <b>ပရမတ်ဉာဏ်</b>ပညာမျက်စိကာဏ်းနေသော လူသားအပေါင်းတို့သည် အချင်းချင်း တစ်ဦးကို တစ်ဦးက ယောက်ျား မိန်းမ စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲကြ၏။ ယင်းသို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲမှုကို <b>ဇနပဒနိရုတ္တိ</b>ဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ <b>အပရိညာတဝတ္ထုက</b> = ပရမတ်သို့ဆိုက်အောင် ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ မသိအပ်သေးသော ရုပ်ဝတ္ထု နာမ်ဝတ္ထုရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အား တဏှာစွဲ မာနစွဲ ဒိဋ္ဌိစွဲတို့ဖြင့် ----- ငါ့ဟာ, ငါ, ငါ၏အတ္တ---- ဟု ငါ, သူတစ်ပါး, ယောက်ျား, မိန်းမ, ပုဂ္ဂိုလ်, သတ္တဝါ, လူ, နတ်, ဗြဟ္မာဟု မှားမှားယွင်းယွင်း နှလုံးသွင်းခြင်းသဘောသည် ထင်ရှား ရှိနေသည်သာ ဖြစ်၏။</p> <p>ရုပ်တရားနာမ်တရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု = <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> သဘောတရားကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်လျက်ရှိသော စင်ကြယ်သန့်ရှင်းသော <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b> အသိဉာဏ်ရှိသော ပညာရှိသူတော်ကောင်းအဖို့မူကား -----</p> <p>ထိုထိုသော အခြင်းအရာအားဖြင့် အချင်းချင်း စွဲမှီ၍ ဖြစ်ပေါ်နေကြကုန်သော ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = <b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့ကို အစွဲပြု၍ ----- ငါ, သူတစ်ပါး, ယောက်ျား, မိန်းမ, ပုဂ္ဂိုလ်, သတ္တဝါ, လူ, နတ်, ဗြဟ္မာ --- စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ပညတ်ခြင်းမျှသာ ဖြစ်၏၊ ပရမတ္ထသဘောအားဖြင့်ကား ငါ, သူတစ်ပါး, ယောက်ျား, မိန်းမ, ပုဂ္ဂိုလ်, သတ္တဝါ, လူ, နတ်, ဗြဟ္မာ ---- စသည်ကား ထင်ရှားမရှိ --- ဟု</p> <p>ဤသို့သော မှန်ကန်သော <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ</b>အသိဉာဏ် ရှိနေသည် ဖြစ်ရကား တဏှာ မာန ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် ---- ငါ့ဟာ, ငါ, ငါ၏အတ္တ ----- ငါ, သူတစ်ပါး, ယောက်ျား, မိန်းမ, ပုဂ္ဂိုလ်, သတ္တဝါ, လူ, နတ်, ဗြဟ္မာ ----- စသည်ဖြင့် မှားမှားယွင်းယွင်း စွဲမြဲစွာ နှလုံးသွင်းမှုကား ထိုသူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်၌ မရှိပေ။</p> <p>ယင်းသို့ မှားမှားယွင်းယွင်း စွဲမြဲစွာ နှလုံးသွင်းမှု မရှိသော်လည်း ပရမတ်ဉာဏ်အမြင် မရှိသူ လူသားတို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲသည့် ဝေါဟာရပညတ်သို့ အစဉ်လိုက်၍ ----- ငါ, သူတစ်ပါး, ယောက်ျား, မိန်းမ, ပုဂ္ဂိုလ်, သတ္တဝါ, လူ, နတ်, ဗြဟ္မာ ----- စသည်ဖြင့်သာ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲလေသည်။ မိမိတို့ သန္တာန်ဝယ် ပရမတ်ဉာဏ်အမြင် ရှိသည့်အတိုင်း -----</p> <p><b>ပဉ္စက္ခန္ဓေ အာနေတု</b> = ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို ခေါ်ဆောင်ခဲ့ကြကုန်လော၊</p> <p><b>နာမရူပံ အာဂစ္ဆတု</b> = နာမ်ရုပ်သည် လာစေသတည်း။</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် မခေါ်ဝေါ် မသုံးစွဲပေ။ ယောက်ျား မိန်းမ စသည်ဖြင့်သာ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲပေသည်။ ယင်းသို့လျှင် ----- ခန္ဓာငါးပါးတို့ကို ခေါ်ဆောင်ခဲ့ကြကုန်လော၊ နာမ်ရုပ်သည် လာရောက်စေသတည်း ----- ဤသို့ စသည့် မိမိတို့သန္တာန်ဝယ် ပရမတ်ဉာဏ်အမြင် ရှိသည့်အတိုင်း မခေါ်ဝေါ် မသုံးစွဲဘဲ, ပရမတ်ဉာဏ်အမြင် မရှိသူ လူသားတို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲသည့် ဝေါဟာရပညတ်သို့ အစဉ်လိုက်၍ ---- ငါ, သူတစ်ပါး, ယောက်ျား, မိန်းမ, ပုဂ္ဂိုလ်, သတ္တဝါ, လူ, နတ်, ဗြဟ္မာ ---- စသည်ဖြင့်သာ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲသော်လည်း ပရမတ်ဉာဏ်အမြင်မရှိသူ လူသားတို့ကဲ့သို့ တဏှာ မာန ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် ယောက်ျား မိန်းမ စသည်သည် တကယ်ထင်ရှားရှိ၏ဟု မှားမှားယွင်းယွင်း နှလုံးသွင်းမှုကား မရှိပေ။ ယင်းသို့ နှလုံးမသွင်းခြင်းကို <b>ဇနပဒနိရုတ္တိ</b>၌ မှားမှားယွင်းယွင်း နှလုံးမသွင်းခြင်းဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။ ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု = <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရား၌ <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဉာဏ်</b>အမြင်ရှိသူ ပညာရှိသူတော်ကောင်းတို့ကိုယ်တိုင် ရရှိအပ်သော အကျိုးကျေးဇူးတစ်ရပ်ပင် ဖြစ်ပေသည်။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၆။ ကြည့်ပါ။)</p> <p>၄။ <b>သမညာယ အနတိဓာဝနံ</b> --- ယင်းသို့ <b>ဇနပဒနိရုတ္တိ</b>၌ မှားမှား ယွင်းယွင်း နှလုံးသွင်းခြင်း မရှိသော်လည်း လူသားတို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲနေသည့် လောကသုံး အမည်ပညတ်ကိုလည်း ကျော်လွန်၍ မပြေးသွားပေ။</p> <p><b>သတ္တောတိ ဟိ ဝုတ္တေ ကော ဧတ္ထ သတ္တော၊ ကိံ ရူပံ၊ ဥဒါဟု ဝေဒနာဒယောတိ ဝိဘာဂံ အကတွာ လောကသမညာဝသေနေဝ လောကိယေဟိ ဝိယ လောကိယော အတ္ထော သမညံ အဝိလင်္ဃန္တေန ဝေါဟရိတဗ္ဗော</b>။ (မဟာဋီ၊၂၊၂၃၆။)</p> <p>သတ္တဝါဟု လောကလူအများက ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲရာ၌ ----- ဤအရာ၌ သတ္တဝါဟူသည် အဘယ်သူနည်း၊ ရုပ်တရားလော, သို့မဟုတ် ဝေဒနာစသည် တို့လော----- ဟု <b>ပရမတ်ဉာဏ်မျက်စိ</b>အမြင်ဖြင့် ခွဲခြားဝေဖန်ခြင်းကို မပြုမူ၍ -- ယောက်ျား, မိန်းမ, ပုဂ္ဂိုလ်, သတ္တဝါ-- စသည့် လောကသုံး အမည်နာမပညတ်၏ အစွမ်းဖြင့်သာလျှင် <b>ပရမတ်ဉာဏ်</b>အမြင် မရှိသူ လူသားတို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲသကဲ့သို့ပင်လျှင် လောကလူအများက လက်ခံထားသော အနက်ဒြပ်ကို လောကလူများစု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲသည့်အတိုင်း (ကျောင်းအမကြီး ဝိသာခါ, ကျောင်းဒါယကာကြီး အနာထပိဏ် စသည်ဖြင့်) လောကသုံး အမည်နာမပညတ်ကို မကျော်လွန်သည်ဖြစ်၍ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲပေသည်။</p> <p><b>ပရမတ်ဉာဏ်မျက်စိ</b> မရှိသူ လူများစုက ခန္ဓာငါးပါးကို ယောက်ျားဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲလျှင် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရား၌ <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>အမြင်ရှိသူ ပညာရှိသူတော်ကောင်းတို့ကလည်း ယောက်ျားဟုပင် ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲကြပေသည်။ လောကလူအများစုက ခန္ဓာငါးပါးကို မိန်းမဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲလျှင် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရား၌ <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>အမြင်ရှိသူ ပညာရှိသူတော်ကောင်းတို့ကလည်း မိန်းမဟုပင် ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲကြပေသည်။ ဤသို့စသည်ဖြင့် သဘောပေါက်ပါလေ။ ဤသို့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲခြင်းသည် <b>လောကသမ္မုတိသစ္စာ</b> = <b>လောကသမ္မုတိပညတ်</b>ကို မကျော်လွန် မပြေးသွားခြင်းပင် ဖြစ်သည်။</p> <p>ဤသည်ကား ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>သဘောတရားကို <b>သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်</b>ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်သိမြင်သော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် -----</p> <p>၁။ <b>မဇ္ဈိမပဋိပဒါ</b>လမ်းပေါ်သို့ ရောက်ရှိနေခြင်း,<br> ၂။ ထိုသူသည်ပင် ပြု၏၊ ထိုသူသည်ပင် ခံစား၏၊ ပြုသူ တခြား, ခံစားသူ တခြားဟူသော ဝါဒဆိုးကို ပယ်နိုင်ခြင်း,<br> ၃။ <b>ဇနပဒနိရုတ္တိ</b>ဟူသော လောကသုံး ဝေါဟာရကို မှားမှားယွင်းယွင်း နှလုံးမသွင်းခြင်း,<br> ၄။ <b>လောကသမ္မုတိသစ္စာ</b>ကို မကျော်လွန်ခြင်း,</p> <p>ဤအကျိုးတရား (၄)မျိုးကို ရရှိနိုင်ပုံတည်း။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၃။ မဟာဋီ၊၂၊၂၃၅။ ကြည့်ပါ။)</p> <hr> <h3>အပိုင်း (၂)</h3> <h4>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်အင်္ဂါ (၁၂) ရပ်</h4> <p><b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပထမနည်း</b>ဟု အမည်တပ်ထားသော <b>အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်မြတ်</b>၌ ကြိုတင်သိထားသင့်သော အကြောင်းအရာ အချို့မှာ --- အင်္ဂါ (၁၂)ရပ်, အဓွန့်ကာလ (၃)ပါး, အစပ် (၃)ပါး, အလွှာ (၄)ပါး, ခြင်းရာ (၂၀)တို့ ဖြစ်ကြ၏။ အင်္ဂါ (၁၂)ရပ်မှာ ဤသို့ဖြစ်၏ ----</p> <p>(၁) အဝိဇ္ဇာ <br> (၂ ) သင်္ခါရ <br>(၃) ဝိညာဏ် <br>(၄) နာမ်ရုပ် <br> (၅) သဠာယတန <br> ( ၆) ဖဿ <br>(၇) ဝေဒနာ <br>(၈) တဏှာ <br> (၉) ဥပါဒါန် <br>(၁၀) ဘဝ <br>(၁၁) ဇာတိ <br>(၁၂) ဇရာမရဏ</p> <h3>အဓွန့်ကာလ (၃) ပါး</h3> <p>အကယ်၍ ယခုလက်ရှိ ပစ္စုပ္ပန်ဘဝကို ဗဟိုထား၍ ယူခဲ့သော် -----</p> <p>၁။ အဝိဇ္ဇာနှင့် သင်္ခါရတို့သည် <b>အတိတ်အဓွန့်ကာလ</b>တရားစုတို့တည်း။</p> <p>၂။ ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ ဘဝ (= ကမ္မဘဝ)တို့သည် <b>ပစ္စုပ္ပန်အဓွန့်ကာလ</b>တရားစုတို့တည်း။</p> <p>၃။ ဇာတိ၊ ဇရာမရဏတို့သည် <b>အနာဂတ်အဓွန့်ကာလ</b>တရားစုတို့တည်း။</p> <p>အကယ်၍ လွန်ခဲ့သည့် ပထမအတိတ်ဘဝကို ဗဟိုထား၍ ယူခဲ့သော်-</p> <p>၁။ အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရတို့သည် <b>ဒုတိယအတိတ်အဓွန့်ကာလ</b>တရားစုတို့တည်း။</p> <p>၂။ ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ ဘဝ (= ကမ္မဘဝ)တို့သည် <b>ပထမအတိတ်အဓွန့်ကာလ</b>တရားစုတို့တည်း။</p> <p>၃။ ဇာတိ၊ ဇရာမရဏတို့သည် ယခုလက်ရှိ <b>ပစ္စုပ္ပန်အဓွန့်ကာလ</b>တရားစုတို့တည်း။</p> <p>ဤနည်းကိုမှီ၍ အတိတ်အဆက်ဆက်သို့လည်း သဘောပေါက်ပါလေ။</p> <p>အကယ်၍ ပထမအနာဂတ်ဘဝကို ဗဟိုထား၍ ယူခဲ့သော် -----</p> <p>၁။ အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရတို့ကား ယခုလက်ရှိ <b>ပစ္စုပ္ပန်အဓွန့်ကာလ</b>တရားစုတို့တည်း။</p> <p>၂။ ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ ဘဝ (= ကမ္မဘဝ)တို့ကား <b>ပထမအနာဂတ် အဓွန့်ကာလ</b>တရားစုတို့ တည်း။</p> <p>၃။ ဇာတိ၊ ဇရာမရဏတို့ကား <b>ဒုတိယအနာဂတ် အဓွန့်ကာလ</b>တရားစုတို့တည်း။</p> <p>ဤနည်းကိုမှီ၍ အနာဂတ်အဆက်ဆက်သို့လည်း သဘောပေါက်ပါလေ။</p> <h3>အစပ် (၃) ပါး</h3> <p>အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့ ဆက်စပ်နေသည့် နေရာကို <b>အစပ်</b>ဟု ခေါ်ဆိုသည်။</p> <p>၁။ သင်္ခါရဟူသော အတိတ်အကြောင်းတရားနှင့် ဝိညာဏ်ဟူသော ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရားတို့၏ အကြားတွင် အတိတ်အကြောင်းနှင့် ပစ္စုပ္ပန် အကျိုး ဆက်စပ်မှု အစပ်တစ်ခု၊</p> <p>၂။ ဝေဒနာဟူသော ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရားနှင့် တဏှာဟူသော ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားတို့၏ အကြားတွင် အကျိုးနှင့် အကြောင်း ဆက်စပ်မှု အစပ်တစ်ခု၊</p> <p>၃။ ကမ္မဘဝဟူသော ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားနှင့် ဇာတိဟူသော အနာဂတ်အကျိုးတရားတို့၏ အကြားတွင် အကြောင်းနှင့် အကျိုး ဆက်စပ်မှု အစပ်တစ်ခု၊</p> <p>အားလုံးပေါင်းသော် <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>အင်္ဂါ (၁၂)ရပ်တွင် အစပ် (၃)ခု ရှိပေသည်။ အတိတ်အဆက်ဆက် အနာဂတ်အဆက်ဆက်တို့၌လည်း ဤ နည်းကိုပင် ဆောင်၍ သဘောပေါက်ပါလေ၊ သိရှိပါလေ။</p> <h3>အလွှာ (၄) ပါး</h3> <p>အတိတ်အဓွန့်ကာလတရားစုတွင် အဝိဇ္ဇာကို ယူသဖြင့် အဝိဇ္ဇာနှင့် <b>ကိလေသဝဋ်</b>ချင်း တူကြသော တဏှာနှင့် ဥပါဒါန်တို့ကိုလည်း ယူအပ်ကုန်၏။ သင်္ခါရကို ယူသဖြင့် သင်္ခါရနှင့် <b>ကမ္မဝဋ်</b>ချင်းတူသော ကံကိုလည်း ယူအပ်၏။ သို့အတွက် အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ သင်္ခါရ၊ ကံ (= ကမ္မဘဝ)ဟု <b>အတိတ် အကြောင်းတရား (၅)ပါး</b>ဖြစ်သည်။ <b>အတိတ်အကြောင်း တစ်လွှာ</b>တည်း။ (၁)</p> <p>ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ - တို့ကား အတိတ် အကြောင်းတရား (၅)ပါးကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် <b>ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား (၅)ပါး</b> ဖြစ်သည်။ <b>ပစ္စုပ္ပန်အကျိုး တစ်လွှာ</b>တည်း။ (၂)</p> <p>ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားတို့တွင် တဏှာနှင့် ဥပါဒါန်တို့ကို ယူခြင်းဖြင့် အဝိဇ္ဇာကိုလည်း <b>ကိလေသဝဋ်</b>ချင်း တူ၍ ယူအပ်၏။ ကမ္မဘဝ = ကံကို ယူသဖြင့် <b>ကမ္မဝဋ်</b>ချင်းတူသော သင်္ခါရကိုလည်း ယူအပ်၏။ သို့အတွက် အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာ၊ ဥပါဒါန်၊ သင်္ခါရ၊ ကံ - ဟု <b>ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၅)ပါး</b> ဖြစ်သည်။ <b>ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်း တစ်လွှာ</b>တည်း။ (၃)</p> <p>ဇာတိဟူသည် ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၅)ပါးကြောင့် နောင်အနာဂတ်တွင် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် ပဋိသန္ဓေ ရုပ်တရား နာမ်တရားစုတည်း။ တစ်နည်း <b>ဝိပါကဝဋ်</b> ရုပ်တရား နာမ်တရားစုတည်း။ ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာတို့ပင်တည်း။ <b>အနာဂတ်အကျိုး တစ်လွှာ</b>တည်း။ (၄)</p> <h3>ခြင်းရာ (၂၀)</h3> <p>၁။ အတိတ်အကြောင်းတရား (၅)ပါး၊</p> <p>၂။ ပစ္စုပ္ပန်အကျိုးတရား (၅)ပါး၊</p> <p>၃။ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရား (၅)ပါး၊</p> <p>၄။ အနာဂတ်အကျိုးတရား (၅)ပါး၊</p> <p>အားလုံးပေါင်းသော် ခြင်းရာ (၂၀) ဖြစ်သည်။</p> <p>အတိတ်အဆက်ဆက် အနာဂတ်အဆက်ဆက်တို့၌လည်း နည်းတူ သဘောပေါက်ပါလေ။</p> <h3>ကြိုတင် သိမှတ်ထားရန် ရှုကွက်</h3> <p><b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b>ပိုင်း ----- အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရာ <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b>ပိုင်း၌ကား -----</p> <p>အဝိဇ္ဇာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရ ဖြစ်၏၊</p> <p>အဝိဇ္ဇာက အကြောင်းတရား၊ သင်္ခါရက အကျိုးတရား။</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရ၏။</p> <p><b>သမ္မသနဉာဏ်</b>ပိုင်း <b>ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်အနု</b>ပိုင်း --- <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>အင်္ဂါရပ် (၁၂)ပါးတို့ကို လက္ခဏာယာဉ်သုံးချက်သို့ တင်၍ ယင်းအင်္ဂါရပ်တို့၏ ဖြစ်ပျက်ကို အာရုံယူကာ ရှုရသည့် <b>သမ္မသနဉာဏ်</b>ပိုင်း <b>ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်အနု</b>ပိုင်းတို့၌ကား ----</p> <p>အဝိဇ္ဇာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရ ဖြစ်၏။</p> <p>အဝိဇ္ဇာ - (ဖြစ်ပျက်) <b>အနိစ္စ (ဒုက္ခ - အနတ္တ)</b>။</p> <p>သင်္ခါရ - (ဖြစ်ပျက်) <b>အနိစ္စ (ဒုက္ခ - အနတ္တ)</b>။</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် ရှုရ၏။</p> <p><b>ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်အရင့်ပိုင်း</b> ----- <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>အင်္ဂါရပ်တို့ကို လက္ခဏာယာဉ်တင်ကာ ဝိပဿနာရှုသည့် <b>ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်အရင့်ပိုင်း</b> အကျယ်ရှုပွားနည်း၌ကား ----</p> <p>၁။ <b>ပစ္စယတော ဥဒယဒဿန</b> = အကြောင်းတရား ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အကျိုး တရား ဖြစ်ပုံကို ရှုသည့်အပိုင်း၌ --- အဝိဇ္ဇာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရ ဖြစ်၏။ သင်္ခါရ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်၏ ----- ဤသို့စသည်ဖြင့် ရှုရ၏။</p> <p>၂။ <b>ပစ္စယတော ဝယဒဿန</b> = အကြောင်းတရား ချုပ်ခြင်းကြောင့် အကျိုးတရား ချုပ်ပုံကို ရှုသည့်အပိုင်း၌ --- အဝိဇ္ဇာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရ ချုပ်၏၊ သင်္ခါရ ချုပ်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဏ် ချုပ်၏ ---- ဤသို့စသည်ဖြင့် ရှုရ၏။</p> <p>၃။ <b>ခဏတော ဥဒယဒဿန</b> --- ခဏအားဖြင့် ဖြစ်မှုကို ရှုသည့်အပိုင်း၌ <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> အင်္ဂါရပ်တို့၏ ဖြစ်မှုသက်သက်ကိုသာ အာရုံယူ၍ ရှုရ၏။ အဝိဇ္ဇာ၏ ဖြစ်ခြင်းသဘော, သင်္ခါရ၏ ဖြစ်ခြင်းသဘော ----- ဤသို့ စသည်ဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသက်သက်ကိုသာ အာရုံယူ၍ ရှုရ၏။</p> <p>၄။ <b>ခဏတော ဝယဒဿန</b> --- ခဏအားဖြင့် အပျက်ကို ရှုသည့်အပိုင်း၌ <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b> အင်္ဂါရပ်တို့၏ အပျက်သက်သက်ကိုသာ အာရုံယူ၍ အဝိဇ္ဇာ၏ ပျက်ခြင်းသဘော = ချုပ်ခြင်းသဘော၊ သင်္ခါရ၏ ပျက်ခြင်းသဘော = ချုပ်ခြင်းသဘော --- ဤသို့စသည်ဖြင့် ရှုရ၏။</p> <p>၅။ <b>ပစ္စယတော ဥဒယဗ္ဗယဒဿန + ခဏတော ဥဒယဗ္ဗယဒဿန</b>ပိုင်း၌ကား ----- အဝိဇ္ဇာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရ ဖြစ်၏၊ အဝိဇ္ဇာ ချုပ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရ ချုပ်၏၊ အဝိဇ္ဇာ --- ဖြစ်ပျက် --- <b>အနိစ္စ</b>၊ သင်္ခါရ --- ဖြစ်ပျက် --- <b>အနိစ္စ</b> ---- ဤသို့စသည်ဖြင့် ရှုရ၏။</p> <p><b>ဘင်္ဂဉာဏ်</b>ပိုင်း ---- ယင်း<b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>အင်္ဂါရပ်တို့၏ အပျက်သက်သက်ကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ လက္ခဏာရေးသုံးတန်ကို တင်လျက် ရှုသည့် <b>ဘင်္ဂဉာဏ်</b>စသော အထက်ပိုင်း ဝိပဿနာဉာဏ်ခန်းတို့၌ကား <b>ဥပါဒိန္နကပဝတ္တ</b>ဟု ခေါ်ဆိုသော အကြောင်းတရား ထင်ရှားဖြစ်ခြင်းကြောင့် အကျိုးတရား ထင်ရှားဖြစ်မှုကို နှလုံးမသွင်းတော့ဘဲ ---</p> <p>အဝိဇ္ဇာ - (ပျက် - ပျက်) <b>အနိစ္စ (ဒုက္ခ - အနတ္တ)</b>။</p> <p>သင်္ခါရ - (ပျက် - ပျက်) <b>အနိစ္စ (ဒုက္ခ - အနတ္တ)</b>။</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် ယင်း<b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>အင်္ဂါရပ်တို့၏ အပျက်သက်သက်ကို အာရုံယူ၍ လက္ခဏာရေးသုံးတန် တစ်လှည့်စီတင်၍ ရှုရ၏။</p> <p>တစ်ဖန် ယင်း<b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>အင်္ဂါရပ်တို့၏ အပျက်သက်သက်ကို အာရုံယူ၍ လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့ တစ်လှည့်စီတင်ကာ ဝိပဿနာရှုလာရာ ယင်း အင်္ဂါရပ်တို့၏ အပျက်သဘောတရားကို လျင်လျင်မြန်မြန် ဉာဏ်ဖြင့် တွေ့မြင်လာသောအခါ, ယင်းအင်္ဂါရပ်တို့၏ အပျက်သဘောတရားသည် ယောဂါဝစရ ပုဂ္ဂိုလ်၏ ဉာဏ်ဝ၌ လျင်လျင်မြန်မြန် ထင်လာသောအခါ -----</p> <p>အဝိဇ္ဇာ - (ပျက် - ပျက်) <b>အနိစ္စ (ဒုက္ခ - အနတ္တ)</b>။</p> <p>ရှုသည့်ဉာဏ် (ပျက် - ပျက်) <b>အနိစ္စ (ဒုက္ခ - အနတ္တ)</b>။</p> <p>သင်္ခါရ - (ပျက် - ပျက်) <b>အနိစ္စ (ဒုက္ခ - အနတ္တ)</b>။</p> <p>ရှုသည့်ဉာဏ် (ပျက် - ပျက်) <b>အနိစ္စ (ဒုက္ခ - အနတ္တ)</b>။</p> <p>ဤသို့ စသည်ဖြင့် ရှုရ၏။ ထိုသို့ ရှုရာ၌ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရစသည့် ထိုထို အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့၌ ဖြစ်ခဲ့သည့် ဝီထိစိတ်အစဉ်အတိုင်း, ဖြစ်နေဆဲ ဝီထိစိတ်အစဉ်အတိုင်း, ဖြစ်လတ္တံ့ ဝီထိစိတ်အစဉ်အတိုင်း သမ္ပယုတ်တရားတို့နှင့် အတူတကွသော ထိုထို အကြောင်းတရား အကျိုးတရား တို့ကိုလည်းကောင်း, ရှုသည့်ဉာဏ်ကိုလည်းကောင်း ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြည့်၍ <b>ရုပ်ဃန နာမ်ဃန</b>ဟူသော ရုပ်တုံး ရုပ်ခဲ နာမ်တုံး နာမ်ခဲကို အသီး အသီး ပြိုကွဲအောင် ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲ ဖျက်ဆီးလျက် ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်အောင် ရှုရမည် ဖြစ်သည်။</p> <h3>ကိုယ်စီကိုယ်စီ</h3> <p>သတ္တဝါအသီးအသီး၌ မိမိတို့ ဆိုင်ရာ အဝိဇ္ဇာအသီးအသီး သင်္ခါရအသီးအသီးစသည် ကိုယ်စီကိုယ်စီ ရှိ၏။ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး အဝိဇ္ဇာချင်းလည်း မတူညီကြပေ။ သင်္ခါရချင်းလည်း မတူညီကြပေ။ တစ်ဦးကား အမျိုးသား ဖြစ်လိုသည့် အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်တို့ ခြံရံလျက် သင်္ခါရကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့၏။ တစ်ဦးကား အမျိုးသမီး ဖြစ်လိုသည့် အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်တို့ ခြံရံလျက် သင်္ခါရကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့၏။ ထိုကြောင့် အဝိဇ္ဇာချင်းလည်း မတူညီပေ။ တစ်ဦး၌ ဒါနကံက အကျိုးပေးနေတတ်၏။ တစ်ဦး၌ သီလကံက အကျိုးပေးနေတတ်၏။ တစ်ဦး၌ ဘာဝနာကံက အကျိုးပေးနေတတ်၏။ တစ်ဖန် ဒါနကံ၌လည်း တစ်ဦး၌ ဆွမ်းလှူသည့်ကံက အကျိုးပေးနေတတ်၏။ တစ်ဦး၌ ပန်းလှူသည့်ကံက အကျိုးပေးနေတတ်၏။ ထိုကြောင့် တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး အဝိဇ္ဇာချင်းလည်း မတူညီပေ၊ သင်္ခါရချင်းလည်း မတူညီပေ။ အဝိဇ္ဇာ ကိုယ်စီ သင်္ခါရကိုယ်စီပါလျက် ရှိ၏။ မိမိတို့၏ ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်တွင်ပင် တစ်ဘဝနှင့် တစ်ဘဝ အဝိဇ္ဇာချင်း သင်္ခါရချင်းကား များသောအားဖြင့် မတူညီ တတ်ပေ။ ကွဲပြားမှုကား ရှိတန်သလောက် ရှိနေသည်သာ ဖြစ်သည်။</p> <p>ထိုကြောင့် မိမိတို့၏ ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် ဖြစ်နေဆဲဖြစ်သည့် ဖြစ်လတ္တံ့ဖြစ်သည့် အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရ စသည်တို့ကိုသာ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ ရှုရမည် ဖြစ်သည်။ ဤစာမူတွင်ကား အဝိဇ္ဇာဖြစ်ခြင်းကြောင့် သင်္ခါရ ဖြစ်၏ --- ဤသို့စသည်ဖြင့်သာ ဖော်ပြထားပါသည်။ <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်း</b>၌ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံတို့ကို ရှာဖွေပုံကို ပြည့်ပြည့်စုံစုံ တင်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်၍ ဤ၌ ရှာဖွေပုံစနစ်ကို ထပ်မံ၍ မဖော်ပြတော့ဘဲ ရှုကွက်မျှကိုသာ ဖော်ပြထားပါသည်။ ထိုဖော်ပြချက်ကို အခြေတည်၍ <b>ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်</b>ပိုင်း <b>ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်</b>ပိုင်း စသည်တို့၌ အထက်တွင် မှာကြားထားသည့်အတိုင်း ရှုပါလေ။</p> <h3>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊</h3> <p>= <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b> ဖြစ်၏။</p> <p>အတိတ်ဘဝတွင် ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော <b>အဝိဇ္ဇာ</b> (<b>တဏှာ ဥပါဒါန်</b>) ဟူသော ကိလေသဝဋ်ကြောင့် ယင်းအတိတ်ဘဝတွင်ပင် ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော <b>သင်္ခါရ</b> (ကံ)ဟူသော ကမ္မဝဋ် ဖြစ်ပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍-</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သင်္ခါရ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။ ထိုတွင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>နှင့် <b>သင်္ခါရ</b>တို့သည် အတိတ်တွင် အောက်ပါ ဝီထိစဉ်အတိုင်း ယေဘုယျအားဖြင့် ဖြစ်ခဲ့ကြ၏။</p> <h3>မနောဒွါရဝီထိ</h3> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>သည် ယေဘုယျအားဖြင့် <b>လောဘဒိဋ္ဌိအုပ်စု</b> အလုံး (၂၀) အနေ ဖြင့် ဖြစ်တတ်ပါသည်။ ရံခါ ပီတိမယှဉ်ဘဲ ဥပေက္ခာဝေဒနာနှင့် အတူတွဲ၍ (၁၉)လုံးလည်း ဖြစ်တတ်၏။ ရံခါ ထိနမိဒ္ဓနှင့် အတူတကွ (၂၂) သို့မဟုတ် (၂၁)လည်း ဖြစ်တတ်၏။ <b>လောဘမူ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်စိတ်</b> (၄)မျိုးတည်း။ ရံခါ <b>လောဘမာနအုပ်စု</b>လည်း ဖြစ်တတ်၏။ <b>ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ်စိတ်</b> (၄)မျိုးတည်း။ တဒါရုံကျသည်လည်း ရှိရာ၏၊ မကျသည်လည်း ရှိရာ၏။ တဒါရုံ ကျခဲ့သော် ဇောတွင် ပီတိယှဉ်က တဒါရုံတွင်လည်း ပီတိယှဉ်တတ်၏။ ဇော တွင် ပီတိမယှဉ်သော် တဒါရုံတွင်လည်း ပီတိမယှဉ် ရှိတတ်၏။ <b>သဟိတ်တဒါရုံ အဟိတ်တဒါရုံ</b> ထိုက်သလို ကျနိုင်သည်။ <b>သင်္ခါရ</b>၌လည်း နည်းတူ မှတ်ပါ။ လူသားတို့၏ <b>သင်္ခါရ</b>ကိုသာ ပုံစံထား၍ အထူးသဖြင့် ဖော်ပြထားပါသည်။ ထို<b>သင်္ခါရ</b>တို့တွင် ဉာဏ်နှင့်ပီတိတို့မှာ ထိုက်သလို ယှဉ်နိုင်ကြသည်။ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယားများတွင် ဇောစိတ္တက္ခဏ အသီးအသီး၌ ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း (၃၄^၃၃^၃၃^၃၂) ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်သည်။ တဒါရုံကျသည်လည်း ရှိရာ၏၊ မကျသည်လည်း ရှိရာ၏။ ဝိပဿနာရှုရာ၌ကား အကြောင်း အကျိုး နှစ်ဘက်လုံး၌ ယင်းဖော်ပြပါ ဝီထိစဉ်အလိုက် ဖြစ်ပျက်ကို မြင်အောင် ကြည့်၍ လက္ခဏာယာဉ်တင်လျက် ဝိပဿနာရှုပါ။ ဃနအသီးအသီး ပြိုပါစေ၊ ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင် ဆိုက်နေပါစေ။ ပဉ္စဒွါရဝီထိများမှာ ပဋိသန္ဓေ ကျိုးကို မပေးနိုင်ကြသောကြောင့် (ပဝတ္တိကျိုးမျှလောက်ကိုသာ ပေးတတ်သောကြောင့်) ဤ၌ မနောဒွါရဝီထိ တစ်မျိုးကိုသာ တင်ပြထားပါသည်။</p> <p>__________</p> <h3>သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ</h3> <p>= <b>သင်္ခါရ</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b> ဖြစ်၏။ (အဘိ၊၁၊၁၁၆။)</p> <p><b>အဝိဇ္ဇာ</b>ကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b>ဖြစ်ရာ <b>သင်္ခါရ</b>ကြောင့် <b>ဝိညာဏ်</b>ဖြစ်ရာတို့၌ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>နှင့် <b>သင်္ခါရ</b>တို့၏ သဘာဝသတ္တိစွမ်းအင်များ ထင်ရှားတည်ရှိနေမှု = <b>အတ္ထိသဘော</b>ကို ဆိုလိုသည်။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>နှင့် <b>သင်္ခါရ</b>တို့မှာ ယေဘုယျအားဖြင့် <b>စိတ္တက္ခဏ</b>ပေါင်းများစွာ <b>ဝီထိစဉ်</b>ပေါင်းများစွာ ကွာဝေးလျက် ခြားလျက် ရှိကြ၏။ ရံခါ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>နှင့် <b>အကုသိုလ်သင်္ခါရ</b>တို့မှာ စိတ္တက္ခဏတစ်ခုအတွင်း ဝီထိစိတ်အစဉ်တစ်ခုအတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ၍ ဖြစ်ကြသည်လည်း ရှိ၏။ သို့သော် လက်ရှိလူသားတို့၏ <b>ပဋိသန္ဓေဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>စသော <b>ကုသလဝိပါက်ဝိညာဏ်</b> များကို ဖြစ်စေနိုင်သော စွမ်းအင်သတ္တိရှိသော <b>ကုသိုလ်သင်္ခါရ</b>နှင့်ကား ဝီထိပေါင်းများစွာသော်လည်း ဝေးကွာလျက် ရှိနိုင်ပေသည်။ အလားတူပင် <b>သင်္ခါရ</b> ကြောင့် <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>များ ဖြစ်ပွားလာရာ၌လည်း <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>တို့မှာ ဘဝခြားလျက်ပင် ရှိနေကြ၏။ သို့အတွက် အကျိုးတရားများ ဥပါဒ်-ဌီ-ဘင် အနေအားဖြင့် ထင်ရှားဖြစ်ပွားလာချိန်တွင် အကြောင်းတရားများမှာ ဥပါဒ်-ဌီ-ဘင် အနေအားဖြင့် ထင်ရှား မရှိကြတော့သော အချိန် ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် <b>အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရ</b>တို့က မိမိတို့ ဥပါဒ်-ဌီ-ဘင် အနေအားဖြင့် ထင်ရှား မရှိကြတော့သော အချိန်အခါကျမှ အကျိုးတရားများကို ဖြစ်စေနိုင်ကြသဖြင့် <b>အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရ</b>တို့ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဆိုင်ရာ အကျိုးတရားတို့ ဖြစ်ကြ ၏ ဟူရာဝယ် <b>အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရ</b>တို့၏ ဆိုင်ရာ အကျိုးတရားများကို ဖြစ်စေနိုင်သော <b>သဘာဝသတ္တိစွမ်းအင်များ</b> ထင်ရှားရှိနေမှု = <b>အတ္ထိဘာဝသဘော</b>ကိုသာ ဆိုလိုပေသည်။</p> <p>ယင်း<b>သဘာဝသတ္တိစွမ်းအင်</b>မှာ <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b>တို့ ခြံရံထားသည့် <b>ကုသိုလ်သင်္ခါရ</b>တရားစုတို့၏ <b>ကမ္မသတ္တိစွမ်းအင်</b>ပင် ဖြစ်သည်။ (လူသား များအတွက်သာ ကွက်၍ ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။) ယင်း<b>သဘာဝသတ္တိ စွမ်းအင်</b> ဟူသည်မှာ ကံကို ပြုစုပျိုးထောင်ပြီးခြင်းသည်သာလျှင် လိုရင်း ဖြစ်သည်။ <b>သင်္ခါရ</b>တရားတို့သည် (= <b>ကုသိုလ်သင်္ခါရ အကုသိုလ်သင်္ခါရ</b>တရားတို့သည်) ပြုစုပျိုးထောင်အပ်ပြီးသည်၏ အတွက်ကြောင့်သာလျှင် မိမိ၏အကျိုးတရား၏ အကြောင်းတရားတို့ ဖြစ်နိုင်ကြ၏။ ဥပါဒ်-ဌီ-ဘင် အနေအားဖြင့် ထင်ရှား ရှိခြင်း မရှိခြင်းမှာ လိုရင်းမဟုတ်ပေ။</p> <p><b>ကာမာဝစရဿ ကုသလဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။</b> (အဘိ၊၁၊၁၀၄။)</p> <p>= <b>ကာမာဝစရကုသိုလ်ကံ</b>ကို ပြုစုပျိုးထောင်အပ်ပြီးသည့်အတွက်ကြောင့် ဆည်းပူးအပ်ပြီးသည့်အတွက်ကြောင့် <b>ကုသလဝိပါက် စက္ခုဝိညာဏ်</b>သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ (အဘိ၊၁၊၁၀၄။)</p> <p><b>ဝိညာဏ်</b> --- ယင်းပစ္စုပ္ပန်မှု သံသရာမှုတို့ကို ပြုစုပျိုးထောင်ခြင်းဟူသော <b>သင်္ခါရ</b>တရား ထင်ရှားရှိနေခြင်းကြောင့် <b>စက္ခုဝိညာဏ် သောတဝိညာဏ် ဃာနဝိညာဏ် ဇိဝှါဝိညာဏ် ကာယဝိညာဏ် မနောဝိညာဏ်</b>ဟူသော <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b> (၆)ပါးတို့သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပွားလာကြကုန်၏။</p> <p><b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b> = <b>ဝိပါက်မနောဝိညာဏ်</b> ----- <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>အရ <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>နှင့် <b>ဝိပါက်မနောဝိညာဏ်</b> နှစ်မျိုးလုံးကိုပင် ကောက်ယူထားပေသည်။ <b>ဝိပါက်မနောဝိညာဏ်</b>တွင် <b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ် ဘဝင်ဝိညာဏ် စုတိဝိညာဏ်</b>ဟူသော <b>ဝီထိမှ အလွတ်ဖြစ်သော ဝီထိမုတ်စိတ်</b>တို့လည်း ပါဝင်ကြ၏။ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>ဟူသော <b>ဝီထိစိတ်</b>တို့လည်း ပါဝင်ကြ၏။ <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>နှင့် <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ အဟိတ်တဒါရုံ</b>တို့မှာ <b>ကုသလဝိပါက် အကုသလဝိပါက်</b> နှစ်မျိုးစီ ရှိကြ၏။ <b>မဟာဝိပါက် တဒါရုံ</b>ကား <b>ကုသလဝိပါက်</b>သာ ဖြစ်သည်။ ယင်း<b>ကုသလဝိပါက် အကုသလဝိပါက်</b> ဖြစ်ကြသော <b>ပဉ္စဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံ</b>တို့မှာ <b>စိတ္တနိယာမသဘောတရား</b>အတိုင်း <b>ဝီထိ</b>ခေါ်သည့် စိတ်အစဉ်အတိုင်းသာ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာ ရှိကြသဖြင့် ယင်းတို့ဖြစ်သည့် ဝီထိစိတ်အစဉ်အတိုင်းသာ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှုသဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်း အကျိုး သိမ်းဆည်းရ၏၊ ဝိပဿနာရှုရ၏။ ယင်းသို့ ဝီထိအစဉ်အတိုင်း ရှုခဲ့သော် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း ဝုဋ္ဌော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>ဟူသော <b>ကြိယာစိတ်</b>များနှင့် <b>ဇော</b>ဟူသော <b>ကုသိုလ်စိတ် အကုသိုလ်စိတ်</b>များသည်လည်း ယင်း<b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>များနှင့် <b>ဝီထိစိတ်အစဉ်</b> တစ်ခုအတွင်း၌ ကျရောက် ဖြစ်ပွားနေကြမည်သာ ဖြစ်သည်။ သို့အတွက် ယင်း<b>ကုသိုလ် အကုသိုလ် ကြိယာစိတ်</b>တို့ကိုပါ ရောနှော ၍ ဝိပဿနာရှုသော်လည်း ဝီထိစိတ်အစဉ်အတွင်း ကျရောက် ဖြစ်ပွားနေကြသော ပရမတ္ထဓာတ်သားများကို မကြွင်းမကျန်စေလိုသော ရည်ရွယ်ချက် ဖြင့် ရှုသည်ဖြစ်ပါက အပြစ်မဖြစ်ပါ။ <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်နေသည့် <b>ဝိညာဏ်</b>များကို သိမ်းဆည်းရာ၌ကား ဖော်ပြပါ <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>များကိုသာ <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှုကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ရှေး နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်းဇယားများတွင် ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း ရူပါရုံလိုင်းမှ ဓမ္မာရုံလိုင်းအထိ (၆)လိုင်းလုံးအတွင်း၌ တည်ရှိကြသော <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>တို့နှင့် <b>သင်္ခါရ</b>၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှုသဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းပါ။ သို့သော် -- ယင်း<b>ပဉ္စဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံ</b> ဟူသော <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>တို့မှာ <b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်</b>ကို ဖြစ်စေတတ်သော ကံကြောင့် ဖြစ်ကြသည်လည်း ရှိရာ၏၊ မဖြစ်ကြသည်လည်း ရှိရာ၏။ သတိ ပြု၍ သိမ်းဆည်းလေ။ တစ်လိုင်း တစ်လိုင်း၌ ကုသိုလ်ဇောဝီထိ အကုသိုလ် ဇောဝီထိတို့၏ အတွင်း၌ တည်ရှိကြသော <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>များကို ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းပါ။ ဤတွင် အကြောင်းတရား အကျိုးတရား သိမ်းဆည်းပုံ အရိပ်အမြွက်မျှကို ပုံစံအနည်းငယ်ထုတ်၍ ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <h3>ရှုကွက်ပုံစံများ - ဝီထိမုတ်စိတ်</h3> <p>၁။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဘဝင်ဝိညာဏ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဘဝင်ဝိညာဏ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စုတိဝိညာဏ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>စုတိဝိညာဏ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <h3>စက္ခုဒွါရဝီထိ ဝိပါက်ဝိညာဏ်များ</h3> <p>၁။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခုဝိညာဏ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခုဝိညာဏ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဝိညာဏ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဝိညာဏ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သန္တီရဏဝိညာဏ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏဝိညာဏ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>တဒါရုံဝိညာဏ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b> (= ၃၄)က အကြောင်းတရား၊ <b>တဒါရုံဝိညာဏ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>[မှတ်ချက် --- <b>တဒါရုံ</b>ကို ရှုရာ၌ <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>၌ နှစ်ကြိမ်, ရူပါရုံကိုပင် အာရုံယူသည့် <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>၌ နှစ်ကြိမ်စီ ရှုပါ။ <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b>၌ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယားများတွင် ရေးသားတင်ပြထားသည့်အတိုင်း အတန်းတိုင်း၌ <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>များကို ကုန်စင်အောင် ရှုပါ။ ကုသိုလ်ဇောဝီထိ အကုသိုလ်ဇောဝီထိများကို ကုန်စင်အောင် ရှုပါ။ သဒ္ဒါရုံလိုင်း၌ <b>သောတဝိညာဏ်, သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း, သန္တီရဏ, တဒါရုံဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>၊ ဂန္ဓာရုံလိုင်း၌ <b>ဃာနဝိညာဏ်, သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း, သန္တီရဏ, တဒါရုံဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>၊ ရသာရုံလိုင်း၌ <b>ဇိဝှါဝိညာဏ်, သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း, သန္တီရဏ, တဒါရုံဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံလိုင်း၌ <b>ကာယဝိညာဏ်, သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း, သန္တီရဏ, တဒါရုံဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>၊ ဓမ္မာရုံလိုင်း၌ <b>တဒါရုံ ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>တို့ကို နည်းမှီး၍ ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ ဝိပဿနာရှုရာ၌ကား ----- ယင်း<b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>များပါဝင်သော ဝီထိစိတ်အစဉ်၏ အစတွင် တည်ရှိသော ပဉ္စဒွါရဝီထိ၌ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း, မနောဒွါရဝီထိ၌ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, အလယ်တွင် တည်ရှိသော ဝုဋ္ဌော, ဇော</b>တို့ကို ပရမတ္ထဓာတ်သားများကို မကြွင်းမကျန်ရအောင် ရောနှောရှုပါက အပြစ်မဖြစ်ပါ။]</p> <p>__________</p> <h3>ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ</h3> <p><b>ယဥှိ နာမရူပဿ ဟေတု ဝိညာဏံ၊ တံ ဝိပါကာဝိပါကဘေဒတော ဒွိဓာ မတံ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၉၄။)</p> <p>= <b>ဝိညာဏ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>နာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p>ဤ၌ <b>နာမ်ရုပ်</b>၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သော <b>ဝိညာဏ်</b>သည် ---</p> <p>၁။ <b>ဝိပါကဝိညာဏ်</b>,</p> <p>၂။ <b>အဝိပါကဝိညာဏ်</b> - ဟု နှစ်မျိုး ရှိ၏။</p> <p>ထိုတွင် - <b>ပဋိသန္ဓေ ဘဝင် စုတိ ပဉ္စဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံဝိညာဏ်</b>တို့ကား <b>ဝိပါကဝိညာဏ်</b>တို့တည်း။ <b>ကုသိုလ်ဝိညာဏ်, အကုသိုလ်ဝိညာဏ်, ကြိယာဝိညာဏ်</b>တို့ကား <b>အဝိပါကဝိညာဏ်</b>တို့တည်း။ <b>ကုသိုလ် ဝိညာဏ်, အကုသိုလ်ဝိညာဏ်</b>တို့ကို ဘဝသစ်ကို အထူးထူး အထွေထွေ ပြုစီမံ တတ်သောကြောင့် <b>အဘိသင်္ခါရဝိညာဏ်</b>ဟု ခေါ်ဆို၏၊ <b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>ဟုလည်း ခေါ်ဆို၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၉၅။ မဟာဋီ၊၂၊၃၁၉။)</p> <p>တစ်နည်း ----- ယင်း<b>ဝိပါကဝိညာဏ်, အဝိပါကဝိညာဏ်</b>တို့ကို <b>ကမ္မဝိညာဏ်, သဟဇာတဝိညာဏ်, ပစ္ဆာဇာတဝိညာဏ်</b>ဟုလည်း ခေါ်ဆို၏။ (မူလဋီ၊၂၊၁၁၅။)</p> <p>အတိတ်ဘဝသံသရာက ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သော <b>ပုညာဘိသင်္ခါရ, အပုညာဘိသင်္ခါရ, အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရ</b> အမည်ရသော <b>ကုသိုလ်ဝိညာဏ်, အကုသိုလ်ဝိညာဏ်</b>တို့သည် <b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> မည်၏။ ပဋိသန္ဓေမှစ၍ ဘဝတစ်လျှောက်တွင် ဖြစ်ပေါ်နေသော, စေတသိက်နာမ်နှင့် စိတ္တဇရုပ်ကို ဖြစ်စေနိုင်သော, အကျိုးနာမ်ရုပ်နှင့် အတူဥပါဒ်သော = ပြိုင်တူဖြစ်သော <b>ကုသိုလ်ဝိညာဏ်, အကုသိုလ်ဝိညာဏ်, ဝိပါက်ဝိညာဏ်, ကြိယာဝိညာဏ်</b>တို့သည် အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့ နှစ်မျိုးလုံး ပြိုင်တူ ဖြစ်သောကြောင့် <b>သဟဇာတဝိညာဏ်</b> မည်၏။ ထိုတွင် <b>ဒွေပဉ္စဝိညာဏ်</b>တို့ကား စေတသိက် နာမ်ကိုသာ ဖြစ်စေနိုင်၍ စိတ္တဇရုပ်ကို မဖြစ်စေနိုင်သော <b>သဟဇာတဝိညာဏ်</b> များတည်း။ ရှေးရှေးသော စိတ်နှင့် အတူဥပါဒ်သော = ပြိုင်တူဖြစ်သော ရုပ်တရားတို့ကို သက်တမ်းကုန်ဆုံးသည့်တိုင်အောင် အရှည်ခိုင်ခံ့ တည်တံ့အောင် အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော = <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူး ပြုတတ်သော (ကုသိုလ်, အကုသိုလ်, ဝိပါက်, ကြိယာ) စိတ်<b>ဝိညာဏ်</b> ဟူသမျှသည် <b>ပစ္ဆာဇာတဝိညာဏ်</b> မည်၏။ <b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>နှင့် <b>ပစ္ဆာဇာတဝိညာဏ်</b>ကို အကြောင်းနှင့် အကျိုးတို့ ပြိုင်တူ မဖြစ်ကြသောကြောင့် <b>အသဟဇာတဝိညာဏ်</b>ဟုလည်း ခေါ်ဆို၏။ ထိုတွင် <b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> ရှုကွက်ကား <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် ကွင်းဆက်ဖြစ်နေသဖြင့် ယင်း<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>ရှုကွက်ကို ရှေ့ဦးစွာ တင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <p><b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> = <b>အဘိသင်္ခါရဝိညာဏ်</b> ----- အတိတ်ဘဝက ပြုစု ပျိုးထောင်ခဲ့သော <b>သင်္ခါရကံ</b>တို့နှင့် ယှဉ်တွဲနေသော (ကုသိုလ်-အကုသိုလ်) <b>ဝိညာဏ်</b>သည် <b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> မည်၏။ အထူးသဖြင့် အထက်တွင် ဖော်ပြထားသော --- <b>သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ</b> --- ၌ ပါဝင်သော အကြောင်း<b>သင်္ခါရ</b> တရားစု (၃၄)တို့၌ အကျုံးဝင်သော အသိစိတ်<b>ဝိညာဏ်</b>သည်လည်း <b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> = <b>အဘိသင်္ခါရဝိညာဏ်</b>ပင် မည်ပေသည်။ ဤအပိုင်း၌ ယင်း <b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> = <b>အဘိသင်္ခါရဝိညာဏ်</b>ကို အထူးဦးစားပေး၍ ရှုရန် ဖြစ်သည်။</p> <p>အနာဂတ်ဘဝတစ်ခုခုအတွက် ရည်ရွယ်၍ ပြုစုပျိုးထောင်နေသော <b>ပစ္စုပ္ပန်သင်္ခါရကံ</b>တို့နှင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခုအတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲ၍ ဖြစ်နေသော (ကုသိုလ်-အကုသိုလ်) <b>ဝိညာဏ်</b>သည်လည်း <b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> = <b>အဘိသင်္ခါရဝိညာဏ်</b>ပင်ဖြစ်သည်။</p> <p>အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>ကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်တွင် <b>ပဋိသန္ဓေ နာမ်+ရုပ်</b>စသော <b>ဝိပါက်နာမ်ရုပ်</b> = <b>ဝိပါက် စိတ်+စေတသိက်+ကမ္မဇရုပ်</b>များ ဖြစ်ပုံကိုလည်းကောင်း, ပစ္စုပ္ပန်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>ကြောင့် နောင်အနာဂတ်တွင် <b>ဇာတိ</b>အမည်ရသော <b>ပဋိသန္ဓေနာမ်ရုပ်</b>စသော <b>ဝိပါက်နာမ်ရုပ်</b> = <b>ဝိပါက် စိတ်+စေတသိက်+ ကမ္မဇရုပ်</b>များ ဖြစ်ပုံကိုလည်းကောင်း <b>ပစ္စက္ခဉာဏ်</b>ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းအကျိုး သိမ်းဆည်းနိုင်သည်၊ ဝိပဿနာ ရှုနိုင်သည်။ သို့သော်လည်း ဤအပိုင်းကား အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>ကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်<b>ဝိပါက်နာမ်ရုပ်</b>များ ဖြစ်ပုံကို <b>ပစ္စက္ခဉာဏ်</b>ဖြင့် မြင်အောင်ရှုရမည့်အပိုင်း ဖြစ်ပေသည်။</p> <p><b>နာမ် - ရုပ်</b> --- အထက်ပါအတိုင်း အကြောင်းတရားဘက်၌ <b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>ကိုသာ <b>ဝိညာဏ်</b>အရ ကောက်ယူခဲ့သော် အကျိုး<b>နာမ်ရုပ်</b>ဘက်တွင် နာမ်တရားအရ <b>စေတသိက်နာမ်</b>တရားစုကိုသာမက ဆိုင်ရာ <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>ကိုပါ ထည့်သွင်း၍ ကောက်ယူပါ။ အကြောင်း<b>ဝိညာဏ်</b>အရ အတိတ် <b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>ကိုသာ ကောက်ယူထားသောကြောင့်လည်းကောင်း, ယင်း<b>ဝိပါက် ဝိညာဏ်</b>မှာလည်း ယင်းအတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>ကြောင့်ပင် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာရသောကြောင့်လည်းကောင်း ဖြစ်သည်။ တစ်ဖန် ရုပ်တရားအရတွင်မူ <b>ကမ္မဇရုပ်</b>ကိုသာ တိုက်ရိုက် ကောက်ယူရ၏။ သို့သော် မကင်းစကောင်းသော <b>အဝိနာဘာဝနည်း</b>အရ <b>ကမ္မဇရုပ်</b>ကို ရှုပါက ရောနှော၍ မြင်နိုင်သော ကျန် <b>စိတ္တဇ, ဥတုဇ, အာဟာရဇရုပ်</b>များကိုပါ ရောနှော၍ ဝိပဿနာရှုပါက အပြစ် မဖြစ်ပါ။ အကြောင်းအကျိုး သိမ်းဆည်းရာ၌သာ <b>ကမ္မဇရုပ်</b>နှင့် အကြောင်း အကျိုးစပ်၍ သိမ်းဆည်းပါ။ ဤရှင်းလင်းချက်များအရ ရှုကွက်မှာ ဤသို့ ဖြစ်၏။ -----</p> <h3>ရှုကွက်ပုံစံအချို့</h3> <p>၁။ အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p>အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေနာမ်ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဘဝင်နာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p>အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဘဝင်နာမ်ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စုတိနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p>အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စုတိနာမ်ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <h3>စက္ခုဒွါရဝီထိ - ဝိပါက်နာမ်ရုပ်</h3> <p>၁။ အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p>အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p>အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမ်ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သန္တီရဏနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p>အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏနာမ်ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>တဒါရုံနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p>အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>တဒါရုံနာမ်ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>[မှတ်ချက် --- <b>သောတဝိညာဏ်, သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း, သန္တီရဏ, တဒါရုံဝိပါက် နာမ်ရုပ်</b>စသည်တို့ ဖြစ်ပုံကို နည်းမှီး၍ ရှုပါ။ ဝိပဿနာရှုရာ၌ <b>အာဝဇ္ဇန်း၊ ဝုဋ္ဌော၊ ဇော</b> - တို့ကို ရောနှော၍ ရှုသော်လည်း အပြစ်မဖြစ်ပါ။ အကြောင်း အကျိုး သိမ်းဆည်းရာ၌သာလျှင် အတိတ်<b>ကမ္မဝိညာဏ်</b>နှင့် <b>ဝိပါက်နာမ်ရုပ်</b>တို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှုသဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ သိမ်းဆည်းပါ။ (၆)လိုင်းလုံး ကုန်စင်အောင် ရှုပါ။ တစ်လိုင်း တစ်လိုင်း၌လည်း အတန်းတိုင်း၌ရှိသော <b>ဝိပါက်နာမ်ရုပ်</b>တို့ကို ကုန်စင်အောင် ရှုပါ။]</p> <h3>သင်္ခါရနှင့် ကမ္မဘဝ = ကံ</h3> <p><b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>ပိုင်း ပဉ္စမနည်းတွင် ရှင်းပြခဲ့သည့်အတိုင်း အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းသည့် အပိုင်း၌ကား <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b>တို့ ခြံရံ၍ ပြုစုပျိုးထောင်ထားသော <b>သင်္ခါရ</b>၏ <b>စွမ်းအင်ကမ္မသတ္တိ</b> တည်းဟူသော <b>နာနာက္ခဏိကကမ္မသတ္တိ</b>ကြောင့် <b>ဝိပါက်နာမ်တရား</b>နှင့် <b>ကမ္မဇ ရုပ်တရား</b>တို့ ဖြစ်ပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းရ၏။ သို့သော် ဝိပဿနာရှုရာ၌ကား ယင်း <b>ကမ္မသတ္တိ</b>ကို <b>လက္ခဏာယာဉ်သုံးချက်</b>တင်၍ ဝိပဿနာမရှုကောင်းသဖြင့် ဝိပဿနာရှု၍ ရကောင်းသော <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် <b>ကမ္မဘဝ = ကံ</b> ----- အထူးကိုလည်း မှတ်သားထားသင့်၏။</p> <p><b>အာယူဟနာ သင်္ခါရာတိ တံ ကမ္မံ ကရောတော ပုရိမစေတနာယော၊ ယထာ ဒါနံ ဒဿာမီတိ စိတ္တံ ဥပ္ပါဒေတွာ မာသမ္ပိ သံဝစ္ဆရမ္ပိ ဒါနူပကရဏာနိ သဇ္ဇေန္တဿ ဥပ္ပန္နာ ပုရိမစေတနာယော။ ပဋိဂ္ဂါဟကာနံ ပန ဟတ္ထေ ဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌာပယတော စေတနာ ဘဝေါတိ ဝုစ္စတိ။ ဧကာဝဇ္ဇနေသု ဝါ ဆသု ဇဝနေသု စေတနာ အာယူဟနသင်္ခါရာ နာမ။ သတ္တမာ စေတနာ ဘဝေါ။ ယာ ကာစိ ဝါ ပန စေတနာ ဘဝေါ၊ တံသမ္ပယုတ္တာ အာယူဟနသင်္ခါရာ နာမ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၂-၁၈၃။)</p> <p>၁။ <b>အာယူဟနာ သင်္ခါရာ</b> ----- တို့ဟူသည် ထိုကံကို ပြုစုပျိုးထောင်စဉ် ကံအထမမြောက်မီ ဖြစ်ပေါ်သွားကြကုန်သော <b>ပုရိမစေတနာ = ပုဗ္ဗစေတနာ = ရှေ့အဖို့၌ ဖြစ်ကုန်သော စေတနာ</b>တို့တည်း။ ဥပမာ ----- အလှူဒါနကို ပေးလှူအံ့ဟု စိတ်ကို ဖြစ်စေ၍ တစ်လပတ်လုံးသော်လည်းကောင်း, တစ်နှစ်ပတ်လုံးသော်လည်းကောင်း ဒါန၏အဆောက်အဦ ဖြစ်ကုန်သော လှူဖွယ်ဝတ္ထု စသည်တို့ကို ပြုစီမံနေသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်သွားကြကုန်သော <b>ပုရိမစေတနာ = ပုဗ္ဗစေတနာ</b>တို့တည်း။ အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ လက်၌ မြတ်သော လှူဖွယ်ဝတ္ထုကို တည်စေသော <b>ပတိဋ္ဌာပက စေတနာ</b>ကို <b>ကမ္မဘဝ</b>ဟူ၍ ခေါ်ဆို၏။</p> <p>၂။ တစ်နည်း ထိုထိုကောင်းမှု သို့မဟုတ် မကောင်းမှုကို ပြုစုပျိုးထောင်ရာ၌ <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b> သို့မဟုတ် <b>အကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>တို့ကား များစွာ စောလျက် ရှိကြ၏။ <b>ဇောဝီထိ</b>တိုင်း၌ <b>အာဝဇ္ဇန်း</b> တစ်မျိုးစီ ပါဝင်လျက် ရှိ၏။ <b>အာဝဇ္ဇန်း</b> တစ်မျိုးစီ ပါဝင်သော ယင်း<b>ဇောဝီထိ</b>တို့၌ <b>ဇော</b> (၇)ကြိမ်တို့အနက် ရှေ့<b>ဇော</b> (၆)ကြိမ်နှင့် ယှဉ်သော စေတနာသည် <b>သင်္ခါရ</b> မည်၏၊ <b>သတ္တမဇော</b> နှင့် ယှဉ်သော စေတနာသည် <b>ကမ္မဘဝ</b> မည်၏။</p> <p>၃။ တစ်နည်း --- ထိုဇောအသီးအသီးဟူသော <b>ဇောစိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်း <b>ဇောစိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်း၌ ယှဉ်လျက်ရှိသော <b>ကုသိုလ်စေတနာ</b> သို့မဟုတ် <b>အကုသိုလ်စေတနာ</b>နှင့် ယှဉ်သော စိတ်စေတသိက်သမ္ပယုတ်တရား ဟူသမျှသည် <b>သင်္ခါရ</b> မည်၏။ <b>ကုသိုလ်စေတနာ</b> သို့မဟုတ် <b>အကုသိုလ်စေတနာ</b> မှန်သမျှသည် <b>ကမ္မဘဝ</b> မည်၏။</p> <p>ဤခွဲထားသတ်မှတ်ချက်များအတိုင်း --- <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b> ဦးဆောင်သည့် <b>မနောဒွါရဝီထိနာမ်တရားစု, သင်္ခါရ-ကံ</b>ဟူသော <b>မနောဒွါရဝီထိနာမ်တရားစု</b>တို့ကို ဝီထိစိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ပရမတ္ထဓာတ်သားများကို ကုန်စင်အောင် ဝိပဿနာရှုနိုင်ပါက <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် <b>ကမ္မဘဝ</b> နှစ်မျိုးလုံးကိုပင် ဝိပဿနာရှုပြီး ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကြောင့် ဤခွဲထားသတ်မှတ်ချက်များအတိုင်း <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် <b>ကမ္မဘဝ = ကံ</b>တို့ကို <b>လက္ခဏာယာဉ်</b>တင်၍ ဝိပဿနာရှုပါ။ <b>နာနာက္ခဏိကကမ္မသတ္တိ</b>ဟူသော ကမ္မပစ္စည်းပိုင်း၌ လာရှိသော ကံ၏စွမ်းအင် သတ္တိကိုကား ဝိပဿနာမရှုကောင်းဟု မှတ်ပါ။ ယင်း<b>ကမ္မသတ္တိ</b>၏ မြစ်ဖျားခံရာ အထက်ပါ <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် <b>ကမ္မဘဝ</b>ကိုသာ ဝိပဿနာရှုကောင်းသည်ဟု မှတ်သားပါလေ။</p> <h3>သဟဇာတဝိညာဏ်ကြောင့် သဟဇာတနာမ်ရုပ်ဖြစ်ပုံ</h3> <p>၁။ <b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေနာမ်ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>နာမ်</b> = <b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်</b>နှင့်ယှဉ်ဖက် စေတသိက် (၃၃)။</p> <p><b>ရုပ်</b> = <b>ကမ္မဇရုပ်</b> (၃၀)။</p> <p>၂။ <b>ဘဝင်ဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဘဝင်နာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝင်ဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဘဝင်နာမ်ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>[မှတ်ချက် --- နာမ်တရားအရ ဆိုင်ရာ <b>ဘဝင်ဝိညာဏ်</b>နှင့် <b>စိတ္တက္ခဏ</b> တစ်ခု၏အတွင်း၌ အတူယှဉ်ဖက်ဖြစ်သည့် <b>စေတသိက်နာမ်</b>ကိုသာ ကောက်ယူပါ။ ရုပ်တရားအရ ယင်း<b>ဘဝင်ဝိညာဏ်</b>ကြောင့်ဖြစ်သော <b>စိတ္တဇရုပ်</b>ကို ပဓာနထား၍ ကောက်ယူပါ။ ရှုပါ။ သို့သော် ဝိပဿနာပိုင်းသို့ ရောက်ရှိသော အခါ၌ကား ယင်း<b>စိတ္တဇရုပ်</b>တို့နှင့် အတူပြိုင်၍ ဖြစ်နေကြသော ဖြစ်ဆဲ တည်ဆဲ ဖြစ်ကြကုန်သော <b>ကမ္မဇရုပ် ဥတုဇရုပ် အာဟာရဇရုပ်</b>တို့ကိုလည်း ရောနှော၍ ဝိပဿနာရှုပါက အပြစ်မဖြစ်ပါ။ အကြောင်းအကျိုး သိမ်းဆည်းရာ၌ကား ဆိုင်ရာ<b>ဝိညာဏ်</b>နှင့် <b>စိတ္တဇရုပ်</b>တို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှုသဘောကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ ဝီထိစိတ်များ၌လည်း နည်းတူ မှတ်ပါ။ ဝီထိစိတ်တို့၌ <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>ဟုဆိုလျှင် <b>ပဉ္စဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>တို့ကိုသာ ဆိုလို၏။ <b>သဟဇာတဝိညာဏ်</b>ဟု ဆိုလျှင် <b>ဝိပါက်ဝိညာဏ်</b>များသာမက <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဝုဋ္ဌော၊ ဇော၊ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဇော</b>ဟူသော <b>ကိရိယာဝိညာဏ် ဇောဝိညာဏ်</b>တို့လည်း <b>သဟဇာတဝိညာဏ်</b>၌ ပါဝင်ကြသည်ဟု မှတ်ပါ။ <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်</b>အင်္ဂါရပ်တို့တွင် --- <b>ဝိညာဏ်၊ နာမ်ရုပ်၊ သဠာယတန၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ</b>တို့မှာ <b>သုတ္တန်ဒေသနာတော်</b>နည်းအရ ဝိပါက်တရားတို့သာ ဖြစ်ကြ၏။ (မဟာဋီ၊၂၊၃၂၃။) သို့သော် ယင်း<b>ဝိပါက်တရား</b>တို့တွင် <b>ပဉ္စဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ</b>တို့သည် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>မပါဘဲ, <b>တဒါရုံ</b>တို့သည် <b>ဇော</b> မပါဘဲ ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအားကား မရှိကြ။ သို့အတွက် ပရမတ္ထဓာတ်သားများကို မကြွင်းမကျန်စေလိုသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဝုဋ္ဌော၊ ဇော၊ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း၊ ဇော</b>တို့ကို ရောနှော၍ အကြောင်း-အကျိုး သိမ်းဆည်းရာ၌လည်း ရောနှော သိမ်းဆည်းပါက အပြစ်မဖြစ်ပါ။ ဝိပါကဝဋ်တွင် မပါဝင်သည်ကို သဘောပေါက်ပါက အပြစ်မဖြစ်နိုင်ပါ။ စုတိစိတ် က <b>စိတ္တဇရုပ်</b>ကို ဖြစ်စေမှု မဖြစ်စေမှုနှင့် ဆက်စပ်၍ကား ကျမ်းဂန်များ၌ အချီအချ စကားများလျက်ပင် ရှိသည်။]</p> <p>၃။ <b>စုတိဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စုတိနာမ်</b> (+ရုပ်) ဖြစ်၏။</p> <p><b>စုတိဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား <b>စုတိနာမ်</b> (+ရုပ်)က အကျိုးတရား။</p> <p><b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း နာမ်+ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း နာမ်+ရုပ်</b> က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>စက္ခုဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စက္ခုဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>နာမ်</b> = ယှဉ်ဖက်စေတသိက် (၇)လုံးတည်း။</p> <p>တစ်နည်း ---</p> <p><b>စက္ခုဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခုဝိညာဏ် နာမ်+ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စက္ခုဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခုဝိညာဏ် နာမ်+ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>[<b>သောတဝိညာဏ်၊ ဃာနဝိညာဏ်၊ ဇိဝှါဝိညာဏ်၊ ကာယဝိညာဏ်</b>တို့၌လည်း နည်းတူပင် ရှုပါ။ နာမ်မှာ ယှဉ်ဖက်စေတသိက် (၇)လုံးပင် ဖြစ်သည်။ ရုပ် --- မှာ <b>စက္ခုဝိညာဏ်</b>စသော <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>တို့သည် <b>စိတ္တဇရုပ်</b>ကို မဖြစ်စေနိုင်ကြသဖြင့် ယင်း<b>စက္ခုဝိညာဏ်</b>စသည့် <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>အခိုက်ဝယ် ဖြစ်နေသော <b>ကမ္မဇရုပ်</b>ကို ရုပ်-အရ ကောက်ယူပါ။ ယင်း<b>ကမ္မဇရုပ်</b>ကို အာရုံယူ၍ ပဓာနပြု၍ ရှုပါ။ ထိုအချိန်အခါ၌ ဥပါဒ်ဆဲ ဖြစ်ကြကုန်သော <b>ကမ္မဇရုပ် ဥတုဇရုပ် အာဟာရဇရုပ်</b>တို့ကိုလည်းကောင်း, ရှေးရှေးစိတ်တို့ကြောင့် ဖြစ်ကြကုန်သော ဌီကာလသို့ ရောက်ဆဲ <b>စိတ္တဇရုပ်</b>တို့ကိုလည်းကောင်း ရောနှော၍ ဝိပဿနာရှုပါက အပြစ်မဖြစ်ပါ။ အရာရာတိုင်း၌ နည်းတူ မှတ်ပါ။]</p> <p>၅။ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း နာမ်+ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း နာမ်+ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>[နာမ်မှာ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းစိတ်</b>နှင့် ယှဉ်ဖက် စေတသိက် (၁၀) ဖြစ်၏။ ရုပ်မှာ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းစိတ်</b>ကြောင့်ဖြစ်သော <b>စိတ္တဇရုပ်</b> ဖြစ်၏။ ထို<b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းစိတ်</b>၏ <b>ခဏတ္တယ</b> = ခဏသုံးပါး အခိုက်၌ ဖြစ်ပေါ်နေကြသော ကမ္မဇ ဥတုဇ အာဟာရဇ ရုပ်တို့ကိုပါ ဝိပဿနာပိုင်းသို့ ရောက်ရှိသောအခါ ရောနှော၍ ဝိပဿနာရှုလျှင်လည်း အပြစ်မဖြစ်ပါ။ သန္တီရဏစသော နောက်ဝီထိစိတ်တို့၌လည်း နာမ်အရ ယှဉ်ဖက်စေတသိက် နာမ်တရားများကို ထိုက်သလို ကောက်ယူပါ။ ရုပ်အရ ကောက်ယူပုံမှာ နည်းတူပင် မှတ်ပါ။]</p> <p>၆။ <b>သန္တီရဏဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သန္တီရဏ နာမ်+ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သန္တီရဏဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏ နာမ်+ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>ဝုဋ္ဌောဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဝုဋ္ဌော နာမ်+ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဝုဋ္ဌောဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌော နာမ်+ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>ဇောဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဇော နာမ်+ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဇောဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇော နာမ်+ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>တဒါရုံဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>တဒါရုံ နာမ်+ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>တဒါရုံဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>တဒါရုံ နာမ်+ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းဝိညာဏ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း နာမ်+ရုပ်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းဝိညာဏ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း နာမ်+ရုပ်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>ဇော, တဒါရုံ</b>တို့၌လည်း နည်းတူသဘောပေါက်ပါ။ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယားများတွင် ရေးသားတင်ပြထားသည့် <b>စိတ္တက္ခဏ</b>တိုင်း၌ ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ ဤရှုကွက်များနှင့် ပတ်သက်၍ ထောက်ထားရန် ကျမ်းဂန်အဆိုအမိန့်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ကြ၏ -----</p> <p><b>နာမရူပဿ ယံ ဟေတု၊ ဝိညာဏံ တံ ဒွိဓာ မတံ။</b></p> <p><b>ဝိပါကမဝိပါကဉ္စ၊ ယုတ္တမေဝ ယတော ဣဒံ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၃။)</p> <p><b>သဟဇာတဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ ကမ္မဝိညာဏပစ္စယာ စ နာမရူပဉ္စ ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတဗ္ဗံ။</b> (မူလဋီ၊၂၊၁၁၅။)</p> <p><b>ကမ္မဝိညာဏပ္ပစ္စယာ ဝိပါကစိတ္တပ္ပဝတ္တိကာလေ ဝိပါကနာမဿ ကမ္မသမုဋ္ဌာနရူပဿ စ ဝသေန။ သဟဇာတဝိညာဏပစ္စယာ ပန ဣတရစိတ္တပ္ပဝတ္တိကာလေပိ ဝိပါကော ဝိပါကနာမဝသေန, စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပဝသေန စ နာမရူပဿ သမ္ဘဝေါ ဒေဿတဗ္ဗောတိ အာဟ သဟဇာတ ။ ပ ။ ယောဇေတဗ္ဗန္တိ။</b> (အနုဋီ၊၂၊၁၂၈။)</p> <p>__________</p> <h3>နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ</h3> <p>= <b>နာမ်ရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သဠာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p>ဤအပိုင်းတွင် ---</p> <p>(က) <b>နာမ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>မနာယတန</b> ဖြစ်ပုံ,</p> <p>(ခ) <b>နာမ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ရုပ်အာယတန</b> ဖြစ်ပုံ,</p> <p>(ဂ) <b>ရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ရုပ်အာယတန</b> ဖြစ်ပုံ,</p> <p>(ဃ) <b>ရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>မနာယတန</b> ဖြစ်ပုံ,</p> <p>(င) <b>နာမ်+ရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>မနာယတန</b> ဖြစ်ပုံ - ဟု</p> <p>ဤသို့လျှင် အပိုင်း (၅)ပိုင်း ပါဝင်လျက် ရှိပေသည်။</p> <h3>(က) နာမ်က မနာယတနအား ကျေးဇူးပြုပုံ</h3> <p><b>နာမ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>မနာယတန</b> ဖြစ်ပုံ</p> <p>ဤ၌ ----- <b>နာမ်</b> - အရ ဆိုင်ရာ <b>မနာယတန</b>နှင့်ယှဉ်ဖက် <b>စေတသိက် နာမ်</b>ကိုသာ ထိုက်သလို ကောက်ယူပါ။ <b>စေတသိက်နာမ်</b>က မိမိတို့နှင့် ယှဉ်ဖက် စိတ် = <b>မနာယတန</b>အား ကျေးဇူးပြုပုံအပိုင်း ဖြစ်သည်။</p> <p>၁။ <b>ပဋိသန္ဓေနာမ်တရား</b> (= ၃၃) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဋိသန္ဓေနာမ်တရား</b> (= ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>ဘဝင်နာမ်တရား</b> (= ၃၃) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဘဝင်မနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝင်နာမ်တရား</b> (= ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဘဝင်မနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>စုတိနာမ်တရား</b> (= ၃၃) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စုတိမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စုတိနာမ်တရား</b> (= ၃၃)က အကြောင်းတရား၊ <b>စုတိမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>[ဤ၌ <b>တိဟိတ် သောမနဿ ပဋိသန္ဓေ ဘဝင် စုတိ</b>တို့ကို ပုံစံထုတ်၍ ရေးသားတင်ပြထားပါသည်။]</p> <p><b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်တရား</b> (= ၁၀) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်တရား</b> (= ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်တရား</b> (= ၇) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခုဝိညာဏ်မနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်တရား</b> (= ၇)က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခုဝိညာဏ်မနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမ်တရား</b> (= ၁၀) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမ်တရား</b> (= ၁၀)က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၆။ <b>သန္တီရဏနာမ်တရား</b> (= ၁၁) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သန္တီရဏမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သန္တီရဏနာမ်တရား</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>ဝုဋ္ဌောနာမ်တရား</b> (= ၁၁) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဝုဋ္ဌောမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဝုဋ္ဌောနာမ်တရား</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌောမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>ဇောနာမ်တရား</b> (= ) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဇောမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဇောနာမ်တရား</b> (= )က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇောမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>တဒါရုံနာမ်တရား</b> (= ) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>တဒါရုံမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>တဒါရုံနာမ်တရား</b> (= )က အကြောင်းတရား၊ <b>တဒါရုံမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်တရား</b> (= ၁၁) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း မနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်တရား</b> (= ၁၁)က အကြောင်းတရား၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>[<b>သန္တီရဏ၊ ဇော၊ တဒါရုံ</b>တို့၌ ယှဉ်ဖက် စေတသိက် = <b>နာမ်</b>အရ အရကောက်ယူပုံကို နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယားများတွင် ကြည့်၍ ထိုက်သလို အရကောက်ယူပုံကို သဘောပေါက်ပါလေ။ <b>ကုသိုလ်ဇော</b> စောသည့် အကောင်းအုပ်စု, <b>အကုသိုလ်ဇော</b>စောသည့် မကောင်းအုပ်စုတို့ကို ကုန်စင်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ ဒွါရ (၆)ပါးလုံး၌ ရှုပါ။ ထိုသို့ ရှုရာ၌ ----- <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ဝုဋ္ဌော, ဇော, မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>တို့မှာ ဝိပါကဝဋ်တွင် မပါဝင်ကြသဖြင့် ယင်းတို့ကို ချန်လှပ်ထားလိုက ထားနိုင်သည်။ သို့သော် ပရမတ္ထဓာတ်သား တရားလုံးများကို မကြွင်းမကျန်စေလိုသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ရောနှော၍ ရှုပါကလည်း အပြစ်မဖြစ်ပါ။ ဝိပါကဝဋ်တွင် မပါဝင်သည်ကို သဘောပေါက်ပါက အပြစ်မဖြစ်ပါ။ <b>သောတဒွါရဝီထိ</b>စသည်တို့ကို နည်းမှီး၍ ရှုပါ။ ယင်းဆိုင်ရာ <b>နာမ်တရား = စေတသိက်တရား</b>တို့က မိမိတို့နှင့်ယှဉ်ဖက် ဆိုင်ရာအသိစိတ် = <b>မနာယတန</b>အား ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ကျေးဇူးပြုပေးရာ၌ <b>ပဉ္စဝေါကာရဘုံ</b>ဝယ် <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>စသော ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ <b>မှီရာဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း ဟူသော အဖော်ကောင်းကို ရရှိပါမှသာလျှင် ယင်း<b>နာမ်တရား</b>က ယင်း<b>မနာယတန</b>အား ကျေးဇူးပြုနိုင်သည်ကိုလည်း သတိပြုပါ။]</p> <h3>(ခ) နာမ်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ရုပ်အာယတန ဖြစ်ပုံ</h3> <p><b>ပစ္ဆာဇာတာ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ ပုရေဇာတဿ ဣမဿ ကာယဿ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော။</b> (ပဋ္ဌာန၊၁၊၇။)</p> <p>=နောက်နောက်၌ ဖြစ်ကုန်သော <b>အရူပဝိပါက်</b> (၄)ခုမှ တစ်ပါးကုန်သော စိတ် (၈၅), စေတသိက် (၅၂)ဟူသော <b>စိတ်စေတသိက်နာမ်တရားစု</b>တို့သည် မိမိ၏ ရှေ့<b>စိတ္တက္ခဏ</b>၌ဖြစ်သော ဤ<b>စတုသမုဋ္ဌာနိက ရူပကာယ</b>အား <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။ (ပဋ္ဌာန၊၁၊၇။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ဒေသနာတော်နှင့်အညီ <b>စိတ်စေတသိက် = နာမ်တရားစု</b>က <b>ရုပ်အာယတန</b>အား ကျေးဇူးပြုရာ၌ အကျိုးရုပ်တရားက အလျင်ဖြစ်၍ အကြောင်းနာမ်တရားက နောက်မှ ဖြစ်၏ဟု သိရှိပါလေ။ အကျိုးရုပ်တရားကား (ယေဘုယျအားဖြင့် ပဋိသန္ဓေအခါမှ လွဲလျှင်) ရှေ့<b>စိတ္တက္ခဏ</b>နှင့် အတူ ဥပါဒ်၏။ အကြောင်းနာမ်တရားစုကား နောက်<b>စိတ္တက္ခဏ နာမ်တရားစု</b>တည်း။ထိုကြောင့် အကျဉ်းချုပ် ဆိုလိုရင်းကို ရှေ့ဦးစွာ အောက်ပါအတိုင်း မှတ်သားထားပါ။ ---</p> <p>၁။ <b>ပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ</b>နှင့် အတူဥပါဒ်၍ ရုပ်၏<b>ဌီကာလ</b>သို့ ရောက်ရှိလာသော <b>ကမ္မဇရုပ်</b>ဟု ဆိုအပ်သော <b>ဧကဇကာယ</b>အား, တစ်နည်း <b>ကမ္မဇရုပ် ဥတုဇရုပ်</b>ဟု ဆိုအပ်သော <b>ဒွိဇကာယ</b>အား <b>ပထမဘဝင်နာမက္ခန္ဓာ</b> ပစ္စည်းတရားက <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။</p> <p>၂။ <b>ပထမဘဝင်</b>အစရှိသော ရှေးရှေးသော <b>ဘဝင်နာမက္ခန္ဓာ</b>နှင့် အတူ ဥပါဒ်၍ ရုပ်၏<b>ဌီကာလ</b>သို့ ရောက်ရှိလာသော <b>ကမ္မဇရုပ်, စိတ္တဇရုပ်, ဥတုဇရုပ်</b>ဟု ဆိုအပ်သော <b>တိဇကာယ</b>အား <b>ဒုတိယဘဝင်</b> အစရှိသော နောက်နောက်သော <b>ဘဝင်နာမက္ခန္ဓာ</b> ပစ္စည်းတရားက <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။</p> <p>၃။ <b>အာဟာရဇရုပ်</b> ဥပါဒ်သောအခါ ရှေးဖြစ်သော စိတ်နှင့် အတူဥပါဒ်၍ ရုပ်၏<b>ဌီကာလ</b>သို့ ရောက်ရှိလာသော <b>ကမ္မဇရုပ်, စိတ္တဇရုပ်, ဥတုဇရုပ်, အာဟာရဇရုပ်</b>ဟု ဆိုအပ်သော <b>စတုဇကာယ</b>အား နောက်ဖြစ်သော <b>စိတ်စေတသိက်နာမက္ခန္ဓာ</b> ပစ္စည်းတရားက <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။</p> <p>၄။ <b>ကာမာဝစရသတ္တဝါ</b>၏ သန္တာန်ဝယ် <b>ပဋိသန္ဓေ</b>နောင် (၁၅)ခုမြောက် <b>ဘဝင်စိတ်</b>နှင့် အတူဥပါဒ်၍ ရုပ်၏<b>ဌီကာလ</b>သို့ ရောက်ရှိလာသော <b>ကမ္မဇရုပ် စိတ္တဇရုပ် ဥတုဇရုပ် အာဟာရဇရုပ်</b>ဟူသော <b>စတုဇကာယ</b>အား နောက်ဖြစ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်းနာမက္ခန္ဓာ</b> ပစ္စည်းတရားက <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။ (<b>ရူပါဝစရသတ္တဝါ</b>၏ သန္တာန်ဖြစ်မူ <b>ကမ္မဇ စိတ္တဇ ဥတုဇရုပ်</b>ဟူသော <b>တိဇကာယ</b>အား နောက်ဖြစ်သော <b>အာဝဇ္ဇန်းနာမက္ခန္ဓာ</b>က <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။)</p> <p>၅။ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>နှင့် အတူဥပါဒ်၍ ရုပ်၏<b>ဌီကာလ</b>သို့ ရောက်ရှိလာသော (<b>တိဇကာယ</b>) <b>စတုဇကာယ</b>အား နောက်ဖြစ်သော <b>ပဉ္စဝိညာဏ်နာမက္ခန္ဓာ</b> ပစ္စည်းတရားက <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။</p> <p>၆။ <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>နှင့် အတူဥပါဒ်၍ ရုပ်၏<b>ဌီကာလ</b>သို့ ရောက်ရှိလာသော (<b>ရူပါဝစရဘုံ</b>၌ <b>ကမ္မဇရုပ် ဥတုဇရုပ်</b>ဟူသော <b>ဒွိဇကာယ</b>အား), <b>ကာမာဝစရဘုံ</b>၌ <b>ကမ္မဇရုပ် ဥတုဇရုပ် အာဟာရဇရုပ်</b>ဟူသော <b>တိဇကာယ</b>အား နောက်ဖြစ်သော <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမက္ခန္ဓာ</b> ပစ္စည်းတရားက <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။</p> <p>၇။ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမက္ခန္ဓာ</b>နှင့်အတူ ဥပါဒ်၍ ရုပ်၏<b>ဌီကာလ</b>သို့ ရောက်ရှိလာသော (<b>ရူပါဝစရဘုံ</b>၌ <b>ကမ္မဇရုပ်, စိတ္တဇရုပ်, ဥတုဇရုပ်</b>ဟူသော <b>တိဇကာယ</b>အား), <b>ကာမာဝစရဘုံ</b>၌ <b>ကမ္မဇရုပ်, စိတ္တဇရုပ်, ဥတုဇရုပ်, အာဟာရဇရုပ်</b>ဟူသော <b>စတုဇကာယ</b>အား နောက်ဖြစ်သော <b>သန္တီရဏ နာမက္ခန္ဓာ</b> ပစ္စည်းတရားက <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။[ဤနည်းကို နည်းမှီး၍ ရှေးရှေးစိတ်နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>စတုဇရုပ်</b>အား နောက်နောက်သော <b>စိတ်စေတသိက် = နာမက္ခန္ဓာတရားစု</b>က <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။]</p> <h3>ဥပတ္ထမ္ဘကသဘော</h3> <p><b>ပုရေဇာတာနံ ရူပဓမ္မာနံ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တေန ဥပကာရကော အရူပဓမ္မော ပစ္ဆာဇာတပစ္စယော ဂိဇ္ဈပေါတကသရီရာနံ အာဟာရာသာစေတနာ ဝိယ။</b> (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၆၉။)</p> <p>လင်းတငယ်ကလေးတို့၌ --- အမိလင်းတကြီး အစာရှာ ထွက်ခွာသွားသောအခါ အမိပြန်လာလျှင် အစာစားရလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်သော အာသာတဏှာဆန္ဒ ဖြစ်၏။ ထိုအာသာတဏှာဆန္ဒနှင့် ယှဉ်ဖက် စေတနာသည် မနောသေဉ္စတနာဟာရပင်တည်း။ ထိုမနောသေဉ္စတနာဟာရသည် လင်းတကလေးတို့၏ ကိုယ်၌ ပစ္စုပ္ပန်အခိုက်ဝယ် ထင်ရှားရှိ၏။ ထိုထင်ရှားရှိသော အာဟာရာသာစေတနာက မိမိမဖြစ်မီ ဖြစ်နှင့်၍ ရုပ်၏ ဌီအခိုက် ဌီကာလသို့ ရောက်ရှိနေကြသော စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်အစဉ်အား ဤပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိဖြင့်ပင် ကျေးဇူးပြုလျက်ရှိသောကြောင့် လင်းတကလေးတို့၏ ကိုယ်ခန္ဓာသည် မပျက်မစီးဘဲ တည်ရှိနိုင်ကြသကဲ့သို့ ----</p> <p>ဤဥပမာအတူပင် ကာမာဝစရသတ္တဝါ ရူပါဝစရသတ္တဝါတို့၏ သန္တာန် ဝယ် ပစ္စည်းဖြစ်ထိုက်သော = အကြောင်းတရားဖြစ်ထိုက်သော စိတ္တက္ခဏ နာမ်တရားစုမှ ပြန်၍ ထောက်ရှုကြည့်လိုက်သော် ရှေးရှေးသော စိတ္တက္ခဏနှင့် အတူဥပါဒ်သော ရုပ်၏ဌီကာလသို့ ဆိုက်ရောက်လာသော စတုသမုဋ္ဌာနိက ရူပကာယ, တိသမုဋ္ဌာနိကရူပကာယအား ပစ္စည်းဖြစ်ထိုက်သော = အကြောင်း တရား ဖြစ်ထိုက်သော နောက်နောက်သော စိတ္တက္ခဏနာမ်တရားစုက ထိုရုပ်တရား၏ ဘင်ကာလသို့တိုင်အောင် အရှည်ခိုင်ခံ့ တည်တံ့ရေးအတွက် အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော ဥပတ္ထမ္ဘကသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေး၏။ ယင်း ဥပတ္ထမ္ဘကသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးတတ်သော နာမ်တရားစုသည် ပစ္ဆာဇာတ ပစ္စည်းတရား မည်၏။ ဤပစ္ဆာဇာတပိုင်း၌ အကြောင်းတရားမှာ နောက်နောက်သော နာမ်တရားဖြစ်၍ အကျိုးတရားမှာ ရှေးရှေးသော စိတ္တက္ခဏနှင့် အတူဥပါဒ်သော ရုပ်တရား ဖြစ်သည်။ အကြောင်းနှင့်အကျိုး နှစ်မျိုးတို့အနက် အကြောင်းတရားက နောက်မှဖြစ်၍ အကျိုးတရားက အလျင် ဖြစ်နှင့်သော ပစ္စည်း ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>နာမ်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ရုပ်အာယတန ဖြစ်ပုံကို ပြဆိုရာဖြစ်သော ဤအပိုင်း၌ အကြောင်းတရားအရ နောက်နောက်သော စိတ္တက္ခဏဟူသော ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ စိတ်နှင့်စေတသိက် နှစ်မျိုးလုံးကိုပင် ကောက်ယူပါ။ အကျိုးတရားဘက်တွင် တည်ရှိသော ရုပ်အာယတနအရ အကျိုးဖြစ်ထိုက်သော, ရှေးစိတ္တက္ခဏ၏ ဥပါဒ်ကာလနှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော, အကြောင်းဖြစ်ထိုက်သော နောက်စိတ္တက္ခဏဖြစ်ချိန်ဝယ် ဌီကာလသို့ ဆိုက်ရောက်၍လာသော စက္ခာယတန သောတာယတန ဃာနာယတန ဇိဝှါယတန ကာယာ ယတနတို့ကို ကောက်ယူပါ။ ယင်းရုပ်အာယတန (၅)မျိုးလုံးသည် စိတ္တက္ခဏတိုင်း၏ ဥပါဒ်ကာလတိုင်း ဌီကာလတိုင်း ဘင်ကာလတိုင်း၌ ကံအရှိန် မကုန်သေးသမျှ ဖြစ်နိုင်သော စွမ်းအားကား ရှိသည်သာ ဖြစ်၏။ သို့သော် အသိဉာဏ် မရှုပ်ထွေးစေရန် ခွဲရှုလိုကလည်း ရှုပါ။ သို့မဟုတ် ပေါင်းရှုလိုကလည်း ရှုပါ။ ဤတွင် ခွဲရှုပုံ စနစ်တစ်ခုကို ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။</p> <p>၁။ <b>ဘဝင်္ဂစလနနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝင်္ဂစလနနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>အတီတဘဝင်</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>စက္ခာယတန</b>တည်း။)</p> <p>၂။ <b>ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခာယတန</b>က အကျိုး တရား။</p> <p>(<b>ဘဝင်္ဂစလန</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>စက္ခာယတန</b>တည်း။)</p> <p>၃။ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>စက္ခာယတန</b>တည်း။)</p> <p>၄။ <b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>စက္ခာယတန</b>တည်း။<b>သောတဝိညာဏ်နာမ်တရား</b> စသည်တို့၌လည်း နည်းတူ ရှုပါ။)</p> <p>၅။ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>စက္ခုဝိညာဏ်</b> သို့မဟုတ် <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>စက္ခာယတန</b>တည်း။)</p> <p>၆။ <b>သန္တီရဏနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သန္တီရဏနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>စက္ခာယတန</b>တည်း။)</p> <p>၇။ <b>ဝုဋ္ဌောနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဝုဋ္ဌောနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>သန္တီရဏ</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>စက္ခာယတန</b>တည်း။)</p> <p>၈။ <b>ပထမဇောနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပထမဇောနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ဝုဋ္ဌော</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>စက္ခာယတန</b>တည်း။)</p> <p>၉။ <b>ဒုတိယဇောနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဒုတိယဇောနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ပထမဇော</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>စက္ခာယတန</b>တည်း။)</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် ရှေးရှေးစိတ်နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>စက္ခာယတန</b>အား နောက်နောက်သော စိတ်စေတသိက်နာမ်တရားစုက ကျေးဇူးပြုပုံကို သဘော ပေါက်ပါလေ။ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယားများအတိုင်း <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ</b> စသော ဝီထိ (၆)မျိုးလုံး၌ စိတ္တက္ခဏတိုင်းဝယ် နည်းမှီး၍ ရှုပါ။ <b>သောတာယတန</b> စသည်တို့ကိုလည်း နည်းတူပင် ရှုပါ။ အကယ်၍ ခြုံရှုလိုခဲ့သော် <b>စက္ခာယတန</b>စသော ရုပ်အာယတန (၅)ပါးလုံးကိုလည်း အောက်ပါအတိုင်း ခြုံငုံ၍ ရှုပါ။ -----</p> --- <h3>တစ်နည်း ခြုံငုံ၍ ရှုပုံ</h3> <p>၁။ <b>ဘဝင်္ဂစလနနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝင်္ဂစလနနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>အတီတဘဝင်</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>စက္ခာယတန သော တာယတန ဃာနာယတန ဇိဝှါယတန ကာယာယတန</b>တည်း။)</p> <p>၂။ <b>ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ဘဝင်္ဂစလန</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b>တည်း။)</p> <p>၃။ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b>တည်း။)</p> <p>၄။ <b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်တရား</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်တရား</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b>တည်း။)</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် ရှေးရှေးစိတ္တက္ခဏနှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ရုပ်အာယတန (၅)ပါး</b>အား နောက်နောက်သော စိတ်စေတသိက် = နာမ်တရားစုက <b>ပစ္ဆာဇာတပစ္စယသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြုပုံကို သဘောပေါက်ပါ။ <b>ဒွါရ (၆)ပါး</b>လုံးဝယ် စိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ကုန်စင်အောင် ရှုပါ။</p> --- <h3>(ဂ) ရုပ်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ရုပ်အာယတန ဖြစ်ပုံ</h3> <p><b>နာမရူပပစ္စယာ</b>တွင် ပါဝင်သော ရုပ်တရားက <b>သဠာယတန</b>တွင် ပါဝင်သော ရုပ်အာယတနအား ကျေးဇူးပြုပုံ ဖြစ်သည်။</p> <p>၁။ <b>စက္ခုဒသကကလာပ်</b> အတွင်း၌ တည်ရှိသော ----</p> <p>(က) <b>ကလာပ်တူမဟာဘုတ် (၄)ပါး</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ကလာပ်တူ စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကလာပ်တူမဟာဘုတ် (၄)ပါး</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ကလာပ်တူ စက္ခာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>( ခ ) <b>ကလာပ်တူဇီဝိတ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ကလာပ်တူ စက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကလာပ်တူဇီဝိတ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ကလာပ်တူစက္ခာယတန</b> က အကျိုးတရား။</p> <p>( ဂ ) <b>ကလာပ်တူဩဇာ</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ကလာပ်တူစက္ခာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကလာပ်တူဩဇာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ကလာပ်တူစက္ခာယတန</b> က အကျိုးတရား။</p> <p>အလားတူပင် <b>သောတာယတန ဃာနာယတန ဇိဝှါယတန ကာယာယတန</b>တို့အား ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ (က) <b>ကလာပ်တူမဟာဘုတ်</b>, (ခ) <b>ကလာပ်တူဇီဝိတ</b>, (ဂ) <b>ကလာပ်တူဩဇာ</b>တို့က ထိုက်သလို အသီးအသီး ကျေးဇူးပြုပုံကိုလည်း ဆက်လက်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ <b>ကလာပ်တူ ရုပ်အာယတန</b>အား <b>ကလာပ်တူ မဟာဘုတ်</b>က အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော <b>ဥပတ္ထမ္ဘကသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။ <b>ကလာပ်တူဇီဝိတ</b>က စောင့်ရှောက်တတ်သော <b>အနုပါလကသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏၊ <b>ကလာပ်တူဩဇာ</b>က အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော <b>ဥပတ္ထမ္ဘကသတ္တိ</b>ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။ <b>ကလာပ်တူဩဇာ</b>က <b>ကလာပ်တူ ရုပ်အာယတန</b>အား ကျေးဇူးပြုရာ၌ <b>ကမ္မဇဝမ်းမီး</b>နှင့် <b>အာဟာရဇဩဇာ</b>၏ အထောက်အပံ့ကို ရရှိပါမှသာလျှင် ကျေးဇူးပြုနိုင်ပုံကို သဘောပေါက်ပါလေ။</p> <p>ရှေးရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်းတွင် ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း ပကတိ အလုတ်အလွေးပြု၍ စားမျိုလိုက်သော <b>ကဗဠီကာရအာဟာရ</b> အမည်ရသော <b>ဥတုဇဩဇဋ္ဌမကရုပ်</b>တို့တွင် ပါဝင်သော <b>ဩဇာ</b>သည် <b>ကမ္မဇဝမ်းမီး</b>၏ အထောက်အပံ့ကို ရရှိသောအခါ <b>ဩဇဋ္ဌမကရုပ်ကလာပ်</b> အသစ်အသစ်ကို ထပ်မံ၍ ဖြစ်စေပြန်၏။ ယင်းရုပ်တရားတို့ကို <b>ဩဇာ</b>ကြောင့် ဖြစ်သောကြောင့် <b>အာဟာရဇရုပ်</b>များဟု ခေါ်ဆို၏။ ယင်း<b>အာဟာရဇရုပ်</b>တို့တွင် ပါဝင်သော <b>အာဟာရဇဩဇာ</b>က <b>ကမ္မဇဝမ်းမီး</b>၏ အကူအညီဖြင့် <b>ကမ္မဇဩဇာ</b>, <b>စိတ္တဇဩဇာ</b>, <b>ဥတုဇဩဇာ</b>, <b>ကလာပ်ပြားအာဟာရဇဩဇာ</b>တို့ကို ထပ်ဆင့် ထောက်ပံ့ လိုက်သောအခါ ယင်းအသီးအသီးသော <b>ကမ္မဇဩဇာ</b>, <b>စိတ္တဇဩဇာ</b>, <b>ဥတုဇဩဇာ</b>, <b>ကလာပ်ပြားအာဟာရဇဩဇာ</b> အသီးအသီးက <b>ရုပ်ကလာပ်</b> အသစ် အသစ်ကို ဖြစ်စေပြန်၏။ ယင်းသို့ဖြစ်စေခြင်းဖြင့် <b>စက္ခာယတန</b>စသော ရုပ် အာယတနတို့သည် ခိုင်ခံ့လာကြ၏။ အထောက်အပံ့ခံရသော <b>ဩဇာ</b>တို့တွင် <b>စက္ခုဒသကကလာပ်</b>စသော <b>ကမ္မဇကလာပ်</b>တို့၌ တည်ရှိကြသော <b>ကမ္မဇဩဇာ</b>တို့လည်း ပါဝင်လျက်ပင် ရှိကြပေသည်။ ယင်းသဘောတရားတို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အထက်ပါ ရှုကွက်တို့ကို ရှုပါ။ <b>သောတာယတန</b> ။ ပ ။ <b>ကာယာယတန</b>တို့၌လည်း နည်းတူ ရှုပါ။</p> --- <h3>(ဃ) ရုပ်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် မနာယတန ဖြစ်ပုံ</h3> <p>လူ့ဘုံအဝင်အပါဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါးရှိသော <b>ပဉ္စဝေါကာရဘုံ</b>၌ မှီရာ ဝတ္ထုရုပ်ရှိပါမှ ဆိုင်ရာ နာမ်တရားစုတို့သည် ဖြစ်နိုင်ကြ၏။ မှီရာဝတ္ထုရုပ် မရှိပါက မဖြစ်နိုင်ကြပေ။ ယင်းသဘောတရားကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အထက်ပါ ရှုကွက်ကို ရှုရမည် ဖြစ်ပေသည်။ တစ်ဖန် <b>မနာယတန</b> အမည်ရသော အသိစိတ် = <b>ဝိညာဏ်</b>ဖြစ်ရာဝယ် မကင်းစကောင်းသော ယှဉ်ဖက် စေတသိက်တို့လည်း ပါဝင်လျက် ရှိနေကြ၏။ ယင်းစေတသိက်တို့သည်လည်း <b>မနာယတန</b>နှင့်အတူ ဆိုင်ရာ မှီရာဝတ္ထုရုပ်ကို မှီတွယ်၍သာ ဖြစ်နိုင်ခွင့် ရှိကြ၏။ သို့အတွက် <b>မနာယတန</b>ကို ဦးတည်၍ ယှဉ်ဖက်စေတသိက်တို့ကိုပါ ရောနှော၍ ရှုပါကလည်း အပြစ်မဖြစ်ပါ။ ထိုတွင် <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>တို့မှာ မိမိတို့ ဆိုင်ရာ <b>စက္ခုဝတ္ထု</b>စသော ဝတ္ထုရုပ် အသီးအသီးကိုသာ မှီ၍ ဖြစ်ကြသော <b>မနာယတန</b>တို့ ဖြစ်ကြ၏။ <b>အတီတဘဝင်</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ဖြစ်သော <b>စက္ခုဝတ္ထု</b>စသော ဝတ္ထုရုပ် အသီးအသီးကိုသာ မှီတွယ်၍ ဖြစ်ကြသော <b>မနာယတန</b>တို့ ဖြစ်ကြ၏။ <b>ပဋိသန္ဓေစိတ်</b> = <b>မနာယတန</b>မှာ မိမိနှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို မှီ၍ ဖြစ်၏။ <b>စုတိစိတ် မနာယတန</b>မှာ မိမိမှ ပြန်၍ ရေတွက်သော် (၁၇)ချက်မြောက်သော စိတ်နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထု ရုပ်</b>ကို မှီ၍ ဖြစ်၏။ ယေဘုယျအားဖြင့် နောက်နောက်သော <b>ဘဝင်စိတ်</b>သည် ရှေးရှေးသော စိတ်နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို မှီ၍ ဖြစ်၏။ အလားတူပင် <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>မှတစ်ပါးသော <b>မနောဓာတ် မနောဝိညာဏဓာတ်</b> အမည်ရသော <b>မနာယတန</b>တို့သည် မိမိတို့၏ ရှေးစိတ္တက္ခဏနှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ကို မှီ၍ ဖြစ်ကြ၏။ သို့သော် ဝိပဿနာပိုင်းသို့ ရောက်ရှိသောအခါ မကင်းစကောင်းသော <b>အဝိနာဘာဝနည်း</b>အရ <b>စက္ခုဝတ္ထု ဟဒယဝတ္ထု</b>စသော မှီရာဝတ္ထုရုပ်တို့နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>စတုဇရုပ်</b>တို့ကိုပါ (= ၅၄ - ၄၄ -)စသော ရုပ်တို့ကိုပါ ရောနှော၍ ဝိပဿနာ ရှုပါကလည်း အပြစ် မဖြစ်ပါ။</p> --- <h3>ရှုကွက်ပုံစံအချို့</h3> <p>၁။ <b>ပဋိသန္ဓေ၏မှီရာ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေ မနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဋိသန္ဓေ၏မှီရာ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေ မနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>ဘဝင်၏မှီရာ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဘဝင်မနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝင်၏မှီရာ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဘဝင်မနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(မိမိရှုသော <b>ဘဝင်</b>၏ ရှေးစိတ္တက္ခဏနှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>တည်း။)</p> <p>၃။ <b>စုတိ၏မှီရာ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စုတိမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စုတိ၏မှီရာ ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စုတိမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>စုတိ</b>မှပြန်၍ ရေတွက်သော် ၁၇-ချက်မြောက်သော စိတ်နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထု</b>တည်း။)</p> <p>၄။ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ဖြစ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း။)</p> <p>၅။ <b>စက္ခုဝတ္ထုရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခုဝိညာဏ် မနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စက္ခုဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခုဝိညာဏ် မနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>အတီတဘဝင်</b>နှင့် ဥပါဒ်ချင်းပြိုင်၍ ဖြစ်သော <b>မဇ္ဈိမာယုက စက္ခုဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း။)</p> <p>၆။ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>စက္ခုဝိညာဏ်</b> သို့မဟုတ် <b>ပဉ္စဝိညာဏ်</b>နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယ ဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း။)</p> <p>၇။ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သန္တီရဏမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း။)</p> <p>၈။ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဝုဋ္ဌောမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌောမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>သန္တီရဏ</b>နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း။)</p> <p>၉။ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပထမဇောမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇောမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ဝုဋ္ဌော</b>နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း။)</p> <p>၁၀။ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဒုတိယဇောမနာယတန</b> ဖြစ်၏။<br><b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယဇောမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ပထမဇော</b>နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း။) ။ ပ ။</p> <p>၁၁။ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပထမတဒါရုံမနာယတန</b> ဖြစ်၏။<br><b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>သတ္တမဇော</b>နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း။ ယေဘုယျဟု မှတ်ပါ။)</p> <p>၁၂။ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဒုတိယတဒါရုံမနာယတန</b> ဖြစ်၏။<br><b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒုတိယတဒါရုံမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ပထမတဒါရုံ</b>နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း။)</p> <p>၁၃။ <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b> ဖြစ်၏။<br><b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(မိမိ၏ရှေး၌ တည်ရှိသော <b>ဘဝင်</b> (= <b>ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒ</b>)နှင့် အတူဥပါဒ်သော <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>တည်း။)</p> <p>ဤမျှဆိုလျှင် နည်းမှီးနိုင်လောက်ပေပြီ။ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယားများတွင် ရေးသားတင်ပြထားသည့်အတိုင်း ဝီထိစိတ္တက္ခဏတိုင်း၌ ရှုပါ။ ဒွါရ (၆)ပါးလုံး၌ ရှုပါ။ ဒွါရ တစ်မျိုးတစ်မျိုး၌လည်း <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ အကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>များကို ကုန်စင်အောင် ရှုပါ။</p> --- <h3>(င) နာမ်ရုပ်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် မနာယတန ဖြစ်ပုံ</h3> <p>ဤ၌ နာမ်အရ ဆိုင်ရာ စိတ်နှင့်ယှဉ်ဖက်စေတသိက်ကိုသာ အရ ကောက်ယူပါ။ ရုပ်အရ အထက်တွင် ရှင်းလင်းတင်ပြထားသည့်အတိုင်း ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ စိတ္တက္ခဏအတွင်း၌ တည်ရှိသော နာမ်တရားစု၏ ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ မှီရာမှီရာ ဝတ္ထုရုပ်ကို ပဓာနထား၍ ထိုမှီရာဝတ္ထုရုပ်နှင့်တကွ မကင်းစကောင်းသော (၅၄-၄၄-) စသော ရုပ်တရားများကို အရကောက်ယူပါ။ ယင်းနာမ် ရုပ်က ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ အသိစိတ် <b>မနာယတန</b>အား ကျေးဇူးပြုပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အောက်ပါရှုကွက်ကို ရှုပါ။ အကြောင်းနာမ် = စေတသိက် တရားနှင့် အကျိုးမနာယတနတို့မှာ စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏အတွင်း၌ အတူယှဉ်တွဲဖြစ်ကြသည့် <b>သမ္ပယုတ်တရားစု</b>တို့သာ ဖြစ်ကြသည်။ မှီရာဝတ္ထုရုပ်ကား ယေဘုယျအားဖြင့် အထက်တွင် ရှင်းပြထားသည့်အတိုင်း အကျိုး <b>မနာယတန</b> မဖြစ်မီ ကြိုတင်ဖြစ်နှင့်သော <b>ပုရေဇာတတရား</b> ဖြစ်သည်။ <b>ပဋိသန္ဓေ</b>အခါ၌ကား <b>သဟဇာတတရား</b> ဖြစ်သည်။</p> --- <h3>ရှုကွက်ပုံစံအချို့</h3> <p>၁။ <b>ပဋိသန္ဓေနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဋိသန္ဓေနာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>ဘဝင်နာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဘဝင်မနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝင်နာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဘဝင်မနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>စုတိ</b>ကို ပုံစံတူ ရှုပါ။)</p> <p>၃။ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခုဝိညာဏ်မနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စက္ခုဝိညာဏ်နာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခုဝိညာဏ်မနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းနာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၆။ <b>သန္တီရဏနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သန္တီရဏမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သန္တီရဏနာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သန္တီရဏမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၇။ <b>ဝုဋ္ဌောနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဝုဋ္ဌောမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဝုဋ္ဌောနာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဝုဋ္ဌောမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၈။ <b>ပထမဇောနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပထမဇောမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပထမဇောနာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမဇောမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ဒုတိယဇော</b>စသည် နည်းမှီး၍ ရှုပါ။)</p> <p>၉။ <b>ပထမတဒါရုံနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပထမတဒါရုံမနာယတန</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပထမတဒါရုံနာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပထမတဒါရုံမနာယတန</b> က အကျိုးတရား။</p> <p>(<b>ဒုတိယတဒါရုံ</b>ကို နည်းမှီး၍ ရှုပါ။)</p> <p>၁၀။ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်ရုပ်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b>ဖြစ်၏။</p> <p><b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းနာမ်ရုပ်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b>က အကျိုးတရား။</p> --- <h3>နည်းမှီး၍ ရှုရန် ရှုကွက်များ</h3> <p>[<b>ရူပါရုံ</b>ကို အာရုံပြုသည့် <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ</b>တို့၌ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယားများအတိုင်း စိတ္တက္ခဏတိုင်းဝယ် ရှုပါ။ <b>သဒ္ဒါရုံ</b>ကို အာရုံ ယူသည့် <b>သောတဒွါရဝီထိ</b>စသည်တို့၌လည်း ပုံစံတူပင် ရှုပါ။ ဝီထိ (၆)မျိုးလုံး၌ <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ အကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>များကို ကုန်စင်အောင် ရှုပါ။ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>၊ <b>ဝုဋ္ဌော</b>၊ <b>ဇော</b>၊ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>တို့ကို <b>ပရမတ္ထဓာတ်သား</b>များကို မကြွင်းမကျန်စေလို၍ ရောနှောကာ ရှုခြင်း ဖြစ်သည်။]</p> <p>__________</p> --- <h3>သဠာယတနပစ္စယာ ဖေဿာ</h3> <p>= <b>သဠာယတန</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဖဿ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဖဿ</b> ---- <b>စက္ခုသမ္ဖဿ, သောတသမ္ဖဿ, ဃာနသမ္ဖဿ, ဇိဝှါသမ္ဖဿ, ကာယသမ္ဖဿ, မနောသမ္ဖဿ</b>ဟု အကျဉ်းအားဖြင့် ဖဿ (၆)မျိုး ရှိ၏။ ထိုတွင် <b>ပဋိသန္ဓေဘဝင်-စုတိ</b>တို့နှင့် ယှဉ်သော <b>ဖဿ</b>, <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>, <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</b>, <b>သန္တီရဏ</b>, <b>ဝုဋ္ဌော</b>, <b>ဇော</b>, <b>တဒါရုံ</b>, <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>တို့နှင့် ယှဉ်သော <b>ဖဿ</b> ----- ဤ<b>ဖဿ</b>အားလုံးသည် <b>မနောသမ္ဖဿ</b> မည်၏။</p> <p><b>ဥပါဒိဏ္ဏကပဝတ္တိကထာ အယန္တိ သကသန္တတိပရိယာပန္နမေဝ ပစ္စယံ ပစ္စယုပ္ပန္နဉ္စ ဒီပေန္တိ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၉၉။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာကြီးများနှင့် အညီ ----- ဤ<b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သုတ္တန္တဘာဇနီယဒေသနာတော်</b>ကား <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန်</b>တို့ ခြံရံ၍ ပြုစုပျိုးထောင်ထားသော <b>ကံ</b>ကြောင့် <b>အကျိုးဝိပါကဝဋ်</b> ဖြစ်ပုံကို ထင်ရှား ဖော်ပြသော <b>ဥပါဒိဏ္ဏကပဝတ္တိကထာ ဒေသနာတော်</b> ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် မိမိ၏ ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်၌ အကျုံးဝင်သော အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားကိုသာ ဆရာမြတ်တို့က ထင်ရှားပြတော်မူကြသည်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၉၉။)</p> <p><b>ယေ တာဝ အာစရိယာ မဟာဝိဟာရဝါသိနောဝ ယထာ ဝိညာဏံ ဧဝံ နာမရူပံ, သဠာယတနံ, ဖဿံ, ဝေဒနဉ္စ ပစ္စယံ ပစ္စယုပ္ပန္နဉ္စ သသန္တတိပရိယာပန္နံ ဒီပေန္တာ ဝိပါကမေဝ ဣစ္ဆန္တိ။</b> (မဟာဋီ၊၂၊၃၂၃။)</p> <p><b>မဟာဝိဟာရဝါသိ</b> ဆရာမြတ်ကြီးတို့ကား <b>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒကထာ</b>ဝယ် <b>ဝိညာဏ်</b>၊ <b>နာမ်ရုပ်</b>၊ <b>သဠာယတန</b>၊ <b>ဖဿ</b>၊ <b>ဝေဒနာ</b>တို့၌ အကြောင်းအကျိုး နှစ်ရပ်လုံးဝယ် မိမိသန္တာန်၌ အကျုံးဝင်သော အကြောင်းအကျိုးကို ထင်ရှားပြတော်မူရာ၌ <b>ဝိပါကဝဋ်တရား</b>ကိုသာလျှင် အလိုရှိတော်မူကြ၏။ (မဟာဋီ၊၂၊၃၂၃။)</p> <p><b>အဘိဓမ္မာဝိဘင်းပါဠိတော်</b>၌ (အဘိ၊၂၊၁၄၅-၁၈၇။) ----- <b>ဆဠာယတနပစ္စယာ ဖေဿာ</b> = ခြောက်ခုမြောက်အာယတန = <b>မနာယတန</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>မနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်၏ဟု ဟောကြားထားတော်မူ၏။ ထို ပါဠိတော်ကား <b>အရူပဘုံ</b>၌ <b>မနာယတန</b>ကြောင့် <b>ဖဿ</b> ဖြစ်ပုံ = <b>မနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်ပုံကို ရည်ရွယ်၍ ဟောကြားထားတော်မူခြင်း ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် <b>ပဉ္စဝေါကာရဘုံ</b>၌ <b>သဠာယတန</b>, <b>အရူပဘုံ</b>၌ <b>ဆဠာယတန</b>ဟု မှတ်သားပါ။</p> <p><b>သဠာယတန</b> ----- <b>စက္ခာယတန, သောတာယတန, ဃာနာယတန, ဇိဝှါယတန, ကာယာယတန, မနာယတန</b>ဟူသော အတွင်းအာယတန = <b>အဇ္ဈတ္တိကာယတန</b> (၆)ပါး, <b>ရူပါယတန, သဒ္ဒါယတန, ဂန္ဓာယတန, ရသာယတန, ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတန, ဓမ္မာယတန</b>ဟု အပြင်အာယတန = <b>ဗာဟိရာယတန</b> (၆)ပါး နှစ်ရပ်ပေါင်း <b>အာယတန (၁၂)ပါး</b>လုံးကိုပင် ဤအရာ၌ <b>သဠာယတန</b>အရ ကောက်ယူပါ။ ဤအတွင်းအာယတန အပြင်အာယတနတို့ကား စိတ်စေတသိက်တို့ကို ကျယ်ပြန့်အောင် ချဲ့ထွင်တတ်သော ကိရိယာ တန်ဆာပလာများ ဖြစ်ကြသည်။ <b>စက္ခာယတန</b>ဟူသော <b>စက္ခုအကြည်ဓာတ်</b>နှင့် <b>ရူပါယတန</b>ဟူသော <b>ရူပါရုံ</b>တို့ တွေ့ဆုံ ကြုံကြိုက်ရာဝယ် ယင်း<b>ရူပါရုံ</b>သည် <b>ဣဋ္ဌာရုံ</b> ဖြစ်က ပြုံး၍ ပုံကြီးချဲ့တတ်၏။ ယင်း<b>ရူပါရုံ</b>သည် <b>အနိဋ္ဌာရုံ</b> ဖြစ်က မဲ့၍ ပုံကြီးချဲ့တတ်၏။ ထိုကြောင့် ယင်း<b>စက္ခာယတန ရူပါယတန</b>တို့သည် <b>ရူပါရုံ</b>ကို အာရုံယူကြသည့် <b>စက္ခုဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ</b>တည်းဟူသော စိတ် စေတသိက်တို့ကို ကျယ်ပြန့်အောင် ချဲ့ထွင်ပေးတတ်သော ပုံကြီးချဲ့ကြိယာ တန်ဆာပလာတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဤသို့စသည်ဖြင့် သဘောပေါက်ပါ။</p> <p>ယင်း<b>အာယတန (၁၂)ပါး</b>တို့တွင် <b>ဓမ္မာယတန</b>၌ ----- (က) <b>စေတသိက် (၅၂)ပါး</b>, (ခ) <b>သုခုမရုပ် (၁၆)ပါး</b>တို့ ပါဝင်လျက် ရှိကြ၏။ ဆိုင်ရာစိတ်နှင့် ယှဉ်ဖက်စေတသိက်ဟူသမျှသည်လည်း <b>ဓမ္မာယတန</b> မည်၏။ <b>သုခုမရုပ်</b>တို့တွင် <b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>လည်း ပါဝင်နေသဖြင့် ယင်း<b>ဟဒယဝတ္ထုရုပ်</b>သည်လည်း <b>ဓမ္မာယတန</b>ပင် မည်ပေသည်။ ဆိုင်ရာ စိတ်နှင့်ယှဉ်ဖက်စေတသိက်များကို အထူးသဖြင့် ဆိုင်ရာဖဿနှင့်ယှဉ်ဖက်စေတသိက်များကို <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b>ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲထားပါသည်။ အသိစိတ် = <b>ဝိညာဏ်</b>ဟူသမျှကား <b>မနာယတန</b>ဟူသော အမည်ကို ရရှိပေသည်။</p> --- <h3>ရှုကွက်ပုံစံအချို့</h3> <p><b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b> = <b>ပဋိသန္ဓေစိတ်</b>နှင့် ယှဉ်သော <b>ဖဿ</b></p> <p>၁။ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဟဒယဝတ္ထုဓမ္မာယတန</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b> က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ (ကံ-ကမ္မနိမိတ်-ဂတိနိမိတ် သုံးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော) <b>ဗာဟိရာယတန</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဗာဟိရာယတန</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်</b> = <b>မနာယတန</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်</b> = <b>မနာယတန</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၃၂) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၃၂)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p><b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b>မှာလည်း နာမ်တရားပင် ဖြစ်၏။ နာမ်တရားတို့၏ ဓမ္မတာအတိုင်း မှီရာဝတ္ထုရုပ်ရှိပါမှသာ (<b>ပဉ္စဝေါကာရဘုံ</b>၌) ဖြစ်နိုင်၏။ တစ်ဖန် <b>ဖဿ</b>သည် အာရုံကို တွေ့ထိတတ်သော သဘောဖြစ်ရာ တွေ့ထိစရာ အာရုံရှိပါမှ တွေ့ထိမှု<b>ဖဿ</b>လည်း ဖြစ်နိုင်၏။ တွေ့ထိစရာ အာရုံမရှိပါက တွေ့ထိမှု <b>ဖဿ</b>လည်း မဖြစ်နိုင်။ ယင်း<b>ပဋိသန္ဓေနာမ်တရားစု</b>၏ အာရုံမှာ <b>ကံ-ကမ္မနိမိတ်-ဂတိနိမိတ်</b>ဟူသော အာရုံ သုံးမျိုးတို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော အာရုံဖြစ်ရာ ယင်းအာရုံမှာ အာရုံ (၆)ပါး ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်၏။ အကယ်၍ <b>ကံအာရုံ</b>ဖြစ်လျှင် ယင်း<b>ကံအာရုံ</b>မှာ လူသားများအတွက် <b>ကုသိုလ်စေတနာ</b>ပင် ဖြစ်၍ ယင်း<b>ကုသိုလ်စေတနာ</b>မှာ <b>ဓမ္မာယတန</b>ပင် ဖြစ်၏။ ယင်း<b>ဓမ္မာယတန</b>ကို ကွက်၍ ရှုလိုပါက အမှတ် (၂)အာရုံတွင် အောက်ပါအတိုင်း ပြောင်းရှုပါ -</p> <p>၂။ <b>ကံ-အာရုံ</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကံ-အာရုံ</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b> က အကျိုးတရား။</p> <p><b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> --- <b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်</b>နှင့်ယှဉ်ဖက်စေတသိက်များမှာ <b>သောမနဿတိဟိတ်ပဋိသန္ဓေ</b>ဖြစ်လျှင် (၃၃) ရှိကြ၏။ ယင်းတို့တွင် <b>ဖဿ</b>လည်း ပါဝင်၏။ <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b>တည်း။ <b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်စိတ်</b>မှာ <b>မနာယတန</b>တည်း။ တစ်ဖန် <b>စေတသိက် (၃၃)</b>တွင် အကျိုး<b>ဖဿ</b>ကို နှုတ်ပါက <b>စေတသိက် (၃၂)</b>တို့ ဖြစ်ကြ၏။ ယင်းစေတသိက်တို့ကား <b>ဓမ္မာယတနတရားစု</b>တို့တည်း။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b>တည်း။ အရာရာတိုင်းတွင် နည်းတူ မှတ်ပါ။ <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ, စုတိမနောသမ္ဖဿ</b>တို့ကိုလည်း <b>ပဋိသန္ဓေမနောသမ္ဖဿ</b>ကို နည်းမှီး၍ ရှုပါလေ။</p> --- <h3>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ (ရူပါရုံလိုင်း)</h3> <p>၁။ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဟဒယဝတ္ထုဓမ္မာယတန</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>ရူပါယတန</b> = <b>ရူပါရုံ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ရူပါယတန</b> = <b>ရူပါရုံ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၉) ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၉)က အကြောင်းတရား၊ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>[မှတ်ချက် --- စာသားကျဉ်းစေရန်အတွက် အထက်ပါ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ</b>ကို အောက်ပါအတိုင်း တစ်နည်းထပ်မံ၍ ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။ အကျဉ်းပင်ဖြစ်သော်လည်း ရှုကွက်ကို ရှုရာ၌ အထက်ပါအတိုင်း ရှုပွားသိမ်းဆည်းပါ။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>စသည်တို့၌လည်း နည်းတူ မှတ်သားပါ။]</p> --- <h3>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနောသမ္ဖဿ (ရူပါရုံလိုင်း)</h3> <p>၁။ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b> ...</p> <p>၂။ <b>ရူပါယတန</b> (= <b>ရူပါရုံ</b>) ...</p> <p>၃။ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b> ...</p> <p>၄။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၉) ...</p> --- <h3>စက္ခုသမ္ဖဿ = စက္ခုဝိညာဏ်နှင့် ယှဉ်သော ဖဿ</h3> <p>၁။ <b>စက္ခာယတန</b> (= <b>စက္ခုဝတ္ထု</b>) ...</p> <p>၂။ <b>ရူပါယတန</b> (= <b>ရူပါရုံ</b>) ...</p> <p>၃။ <b>စက္ခုဝိညာဏ်မနာယတန</b> ...</p> <p>၄။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၆) ...</p> --- <h3>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနောသမ္ဖဿ (ရူပါရုံလိုင်း)</h3> <p>၁။ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b> ...</p> <p>၂။ <b>ရူပါယတန</b> ...</p> <p>၃။ <b>သမ္ပဋိစ္ဆိုင်းမနာယတန</b> ...</p> <p>၄။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၉) ...</p> --- <h3>သန္တီရဏမနောသမ္ဖဿ (ရူပါရုံလိုင်း)</h3> <p>၁။ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b> ...</p> <p>၂။ <b>ရူပါယတန</b> ...</p> <p>၃။ <b>သန္တီရဏမနာယတန</b> ...</p> <p>၄။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၉^၁၀) ...</p> --- <h3>ဝုဋ္ဌောမနောသမ္ဖဿ (ရူပါရုံလိုင်း)</h3> <p>၁။ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b> ...</p> <p>၂။ <b>ရူပါယတန</b> ...</p> <p>၃။ <b>ဝုဋ္ဌောမနာယတန</b> ...</p> <p>၄။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၁၀) ...</p> --- <h3>ပထမဇောမနောသမ္ဖဿ (ရူပါရုံလိုင်း-ကုသိုလ်ဇော)</h3> <p>၁။ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b> ...</p> <p>၂။ <b>ရူပါယတန</b> ...</p> <p>၃။ <b>ပထမဇောမနာယတန</b> ...</p> <p>၄။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၃၂) ...</p> <p>[<b>ဒုတိယဇော</b>စသော ကြွင်းကျန်သော ဇောတို့၌လည်းကောင်း, ကြွင်းကျန်သော <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>တို့၌လည်းကောင်း, <b>အကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>တို့၌လည်းကောင်း နည်းမှီး၍ ရှုပွားသိမ်းဆည်းပါ။ <b>ဇော (၇)ကြိမ်</b>လုံး စေ့အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။]</p> --- <h3>ပထမတဒါရုံ မနောသမ္ဖဿ (ရူပါရုံလိုင်း)</h3> <p>၁။ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b> ...</p> <p>၂။ <b>ရူပါယတန</b> ...</p> <p>၃။ <b>တဒါရုံမနာယတန</b> ...</p> <p>၄။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၃၂) ...</p> <p>[ကြွင်းကျန်သော <b>မဟာဝိပါက်တဒါရုံ အဟိတ်ကုသလဝိပါက်တဒါရုံ, အကုသလဝိပါက်တဒါရုံ</b>တို့ ကျရာ၌လည်း ထိုက်သလို နည်းမှီး၍ ရှုပါ။ <b>သမ္ပယုတ် ဓမ္မာယတန</b>၌သာ စေတသိက်အရေအတွက် အပြောင်းအလဲ ရှိပေသည်။]</p> --- <h3>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း မနောသမ္ဖဿ (ရူပါရုံအာရုံ)</h3> <p>၁။ <b>ဟဒယဝတ္ထု</b> = <b>ဓမ္မာယတန</b> ...</p> <p>၂။ <b>ရူပါယတန</b> ...</p> <p>၃။ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းမနာယတန</b> ...</p> <p>၄။ <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b> (= ၁၀) ...</p> <p>မှတ်ချက် --- ဤ<b>ရူပါရုံလိုင်း</b>၌ ရှေးနာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယားများတွင် ရေးသားတင်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း <b>ကုသိုလ်ဇောဝီထိ အကုသိုလ်ဇောဝီထိ</b>များကို ကုန်စင်အောင် ရှုပါ။ ထိုသို့ ရှုရာ၌ <b>သန္တီရဏ ဇော တဒါရုံ</b>တို့၌ ဇယားများတွင် ရေးသားတင်ပြထားသည့်အတိုင်း စေတသိက်အရေအတွက် အပြောင်းအလဲ ရှိသည် ဖြစ်သဖြင့် <b>သမ္ပယုတ်ဓမ္မာယတန</b>အရ <b>ဖဿ</b>မှကြွင်းသော စေတသိက် အားလုံးကို ထိုက်သလို ကောက်ယူပါ။ <b>သဒ္ဒါရုံ</b>ကို အာရုံပြုသည့် <b>သောတဒွါရဝီထိ မနောဒွါရဝီထိ</b>စသည်တို့၌လည်း <b>ရူပါယတန</b>နေရာတွင် <b>သဒ္ဒါယတန</b> = <b>သဒ္ဒါရုံ</b> စသည်တို့သာလျှင် အပြောင်းအလဲရှိသည်။ နည်းမှီး၍ ရှုလေ။ <b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b>တည်းဟူသော <b>အာဝဇ္ဇန်း</b>နှင့် <b>ဝုဋ္ဌော ဇော</b>တို့ မှာ <b>ဝိပါကဝဋ်</b>တွင် မပါဝင်သော်လည်း <b>ပရမတ္ထဓာတ်သား</b>များကို မကြွင်းမကျန် စေလိုသော ဦးတည်ချက်ဖြင့်သာ ရောနှော၍ ရှုခြင်း ဖြစ်သည်။ <b>ပဉ္စဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ</b> (<b>ပဉ္စဒွါရဝီထိ</b>အတွင်း၌ တည်ရှိကြသော) <b>တဒါရုံဝိပါက် နာမ်ခန္ဓာ</b>တို့မှာ ရှေးက<b>ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> မပါဘဲ ယင်းတို့ချည်းသက်သက် ဖြစ်နိုင်သည့်စွမ်းအား မရှိကြပေ။ <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>အတွင်း၌ တည်ရှိသော <b>တဒါရုံ</b> ဖြစ်လျှင်လည်း <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> မပါဘဲ ဖြစ်နိုင်သည့် စွမ်းအား မရှိပေ။ တစ်ဖန် <b>တဒါရုံ</b>များမှာ <b>ဇော</b>၏နောက်၌သာ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာ ရှိကြသဖြင့် <b>ဇော</b> မပါဘဲ <b>တဒါရုံ</b>ကျရိုးဓမ္မတာ မရှိပေ။ <b>ဇော</b>မှာလည်း <b>ပဉ္စဒွါရဝီထိ</b>၌ <b>ဝုဋ္ဌော</b> မပါဘဲ, <b>မနောဒွါရဝီထိ</b>၌ <b>မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း</b> မပါဘဲ ဖြစ်ရိုးဓမ္မတာ မရှိပေ။ ထိုကြောင့် <b>ပဉ္စဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံ ဝိပါက်နာမ်တရား</b>တို့ ဖြစ်ပေါ်လာကြပါက <b>အာဝဇ္ဇန်း ဝုဋ္ဌော ဇော</b>တို့မှာ ရောနှောလျက် ပါဝင်ရိုး ဓမ္မတာ ဖြစ်ကြ၏။ ထိုကြောင့် ယင်း<b>ဝိပါက်နာမ်တရား</b>တို့ကို ရှုသောအခါ <b>ပရမတ္ထတရားသား</b>များကို မကြွင်းမကျန်စေလိုသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် <b>အာဝဇ္ဇန်း ဝုဋ္ဌော ဇော</b>တို့ကိုလည်း ရောနှော၍ ရှုပါက အပြစ်မဖြစ်နိုင်ဟုသာ မှတ်သားပါ။ ဝိပဿနာနယ်၌ <b>ဃနပြိုရေး ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်ဆိုက်ရေး</b>မှာ အထူး အရေးပါလှပေသည်။</p> <h3>ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ</h3> <p>= ဖဿဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဝေဒနာ ဖြစ်၏။</p> <p>တတ္ထ ကတမာ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> <b>သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> <b>ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> <b>ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> <b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>၊ အယံ ဝုစ္စတိ <b>ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ</b>။ (အဘိ၊၂၊၁၄၃။)</p> <p>၁။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = စက္ခုသမ္ဖဿကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာ၊</p> <p>၂။ <b>သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = သောတသမ္ဖဿကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာ၊</p> <p>၃။ <b>ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = ဃာနသမ္ဖဿကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာ၊</p> <p>၄။ <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = ဇိဝှါသမ္ဖဿကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာ၊</p> <p>၅။ <b>ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = ကာယသမ္ဖဿကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာ၊</p> <p>၆။ <b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> = မနောသမ္ဖဿကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာ၊</p> <p>ဤသို့လျှင် ဖဿ (၆)မျိုးကြောင့် ဝေဒနာ (၆)မျိုး ဖြစ်၏။</p> <p>ဤအရာဝယ် အသင်သူတော်ကောင်းသည် <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> <b>စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ</b> စသည်တို့ကို သိထားသင့်ပေသည်။</p> <h3>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ + စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ</h3> <p><b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ။ ပ ။ အတ္ထိ ကုသလာ၊ အတ္ထိ အကုသလာ၊ အတ္ထိ အဗျာကတာ။ (အဘိ၊၂၊၁၆။)</p> <p><b>စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော</b> အတ္ထိ ကုသလော၊ အတ္ထိ အကုသလော၊ အတ္ထိ အဗျာကတော။ (အဘိ၊၂၊၂၅။)</p> <p><b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ။ ပ ။ <b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>တိဧတံ <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> အတ္ထိ ကုသလာ, အတ္ထိ အကုသလာ, အတ္ထိ အဗျာကတာတိ ဧဝံ ဝိဘင်္ဂေ အာဂတတ္တာ စက္ခုဒွါရာဒီသု ပဝတ္တာနံ ကုသလာကုသလာဗျာကတဝေဒနာနံ သာရိပုတ္တော, မန္တာဏိပုတ္တောတိ ဧဝမာဒီသု မာတိတော နာမံ ဝိယ မာတိသဒိသဝတ္ထုတော နာမံ။ ဝစနတ္ထော ပနေတ္ထ <b>စက္ခုသမ္ဖဿဟေတု ဇာတာ ဝေဒနာ</b> <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>တိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၂၅။ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅။)</p> <p><b>စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော</b> အတ္ထိ ကုသလောတိ ကာမာဝစရအဋ္ဌကုသလစိတ္တဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတ္ထိ အကုသလောတိ ဒွါဒသအကုသလစိတ္တဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတ္ထိ အဗျာကတောတိ တိဿော မနောဓာတုယော, တိဿော အဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတုယော, အဋ္ဌ မဟာဝိပါကာနိ, ဒသ ကာမာဝစရကိရိယာတိ စတုဝီသတိယာ စိတ္တာနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။</p> <p>တတ္ထ အဋ္ဌ ကုသလာနိ ဒွါဒသ အကုသလာနိ စ ဇဝနဝသေန လဗ္ဘန္တိ၊ ကိရိယမနောဓာတု အာဝဇ္ဇနဝသေန လဗ္ဘတိ။ ဒွေ ဝိပါကမနောဓာတုယော သမ္ပဋိစ္ဆနဝသေန၊ တိဿော ဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတုယော သန္တီရဏတဒါရမ္မဏဝသေန၊ ကိရိယာဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတု ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝသေန၊ အဋ္ဌ မဟာဝိပါကစိတ္တာနိ တဒါရမ္မဏဝသေန၊ နဝ ကိရိယစိတ္တာနိ ဇဝနဝသေန လဗ္ဘန္တိ။ သောတဃာနဇိဝှါကာယဒွါရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၆။)</p> <p><b>စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ</b>တိ စက္ခုသမ္ဖဿံ မူလပစ္စယံ ကတွာ ဥပ္ပန္နာ သမ္ပဋိစ္ဆနသန္တီရဏဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဇဝနဝေဒနာ။ စက္ခုဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာယ ပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ သောတဒွါရာဒိဝေဒနာပစ္စယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာတို့နှင့်အညီ - စက္ခုဝိညာဏ်နှင့် ယှဉ်သော စက္ခုသမ္ဖဿကို အကြောင်းခံ၍ ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်သော -----</p> <p>၁။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း</p> <p>၂။ စက္ခုဝိညာဏ်</p> <p>၃။ သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း</p> <p>၄။ သန္တီရဏ</p> <p>၅။ ဝုဋ္ဌော</p><p>၆။ (က) ကာမာဝစရကုသိုလ်ဇော</p> <p>(ခ) အကုသိုလ်ဇော</p> <p>(ဂ) ကာမာဝစရကြိယာဇော</p> <p>၇။ တဒါရုံ ---</p> <p>ဤကုသိုလ် အကုသိုလ် အဗျာကတ = ဝိပါက်ကြိယာတို့နှင့် ယှဉ်သော ဝေဒနာဟူသမျှသည် <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>+<b>စက္ခုသမ္ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ</b> မည်ပေသည်။ <b>သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>+<b>သောတသမ္ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ</b> စသည်တို့၌လည်း နည်းတူ မှတ်ပါ။</p> <p><b>ကိရိယမနောဓာတု အာဝဇ္ဇနဝသေန လဗ္ဘတိ</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၆။)</p> <p>ဤသို့လျှင် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့် ယှဉ်သော ဝေဒနာကိုလည်း စက္ခုသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်ကြောင်းကို ဖွင့်ဆိုထားတော်မူ၏။ အကြောင်းပရိယာယ် တစ်မျိုးဟု မှတ်ပါ။ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့်ယှဉ်သော ဝေဒနာမှာ အလျင်ဖြစ်နှင့်၍ ယင်းဝေဒနာနှင့်တကွသော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်း နာမ်တရားစု ချုပ်ပျက်ပြီးပါမှ စက္ခုဝိညာဏ်နှင့်ယှဉ်သော စက္ခုသမ္ဖဿ ဖြစ်ခွင့် ရရှိ၏။ အကျိုးက အလျင် ဖြစ်၍ အကြောင်းက နောက်မှ ဖြစ်ပေါ်လာနေ၏။ ရှေးဖြစ်သော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့် ယှဉ်သော ဝေဒနာအား နောက်မှ ဖြစ်သော စက္ခုဝိညာဏ်နှင့် ယှဉ်သော စက္ခုသမ္ဖဿက ကျေးဇူးပြုလျက် ရှိ၏။ ပစ္ဆာဇာတပစ္စည်းမျိုးသို့ သက်ဝင်နေ၏။ သို့သော် နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ ဟူသော အပိုင်းတွင် ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း ပစ္ဆာဇာတပစ္စည်း၌ အကြောင်းပစ္စည်းတရားမှာ နာမ်တရားဖြစ်၍ အကျိုးပစ္စယုပ္ပန်တရားမှာ ရုပ်တရားဖြစ်၏။ ဤ၌ကား အကြောင်း-အကျိုး နှစ်ရပ်လုံးတို့မှာ နာမ်တရားတို့ချည်းသာ ဖြစ်ကြ၏။ ထိုကြောင့် ပစ္ဆာဇာတပစ္စည်း၌လည်း အကျုံးမဝင်ပေ။</p> <p>သို့သော် စက္ခုပသာဒ ထင်ရှားရှိ၍ စက္ခုသမ္ဖဿ ဖြစ်ခွင့်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌သာလျှင် ရူပါရုံကို ဆင်ခြင်တတ်သော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည် ဖြစ်နိုင်ခွင့် ရှိ၏။ စက္ခုပသာဒချို့တဲ့၍ စက္ခုသမ္ဖဿ ဖြစ်ခွင့်မရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ ရူပါရုံကို ဆင်ခြင်တတ်သော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းသည်လည်း ဖြစ်ခွင့် မရှိနိုင်တော့ပေ။ စက္ခုပသာဒချို့တဲ့သူ၏ သန္တာန်၌ စက္ခုဒွါရတစ်ဝီထိလုံး ဖြစ်နိုင်ခွင့် မရှိသောကြောင့်တည်း။ ဤသို့သော အကြောင်းပရိယာယ်အားဖြင့် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့် ယှဉ်သော ဝေဒနာသည်လည်း စက္ခုသမ္ဖဿကြောင့် ဖြစ်ရသည်ဟုပင် ဆိုသင့် ဆိုထိုက်လှပေသည် ဟူလို။ သောတသမ္ဖဿစသည်တို့က ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့် ယှဉ်သော ဝေဒနာအားကျေးဇူးပြုရာ၌လည်း နည်းတူ မှတ်သားပါ။</p> <p>ဤရှင်းလင်းချက်များအရ စက္ခုသမ္ဖဿကြောင့်ဖြစ်သော ဝေဒနာမှာ စက္ခုဒွါရဝီထိ တစ်ဝီထိလုံး၌ တည်ရှိသော ဝေဒနာအားလုံးနှင့် ရူပါရုံကိုပင် ဆက်လက်အာရုံယူသည့် မနောဒွါရဝီထိ တစ်ဝီထိလုံး၌ ရှိသော ဝေဒနာ အားလုံးဟု မှတ်သားပါ။ ယင်းဝေဒနာအားလုံးမှာ <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>ပင်တည်း။ အသင်သူတော်ကောင်းသည် စက္ခုသမ္ဖဿကြောင့် <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> အသီးအသီး ဖြစ်ပုံကို (နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းပိုင်း ဇယား၌ ရေးသား တင်ပြထားသည့်အတိုင်း) ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ တစ်တန်းတစ်တန်းလျှင် တစ်ချက်စီ တစ်ချက်စီ အောက်ပါအတိုင်း ရှုပါ။ သောတသမ္ဖဿကြောင့် <b>သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>စသည်တို့ ဖြစ်ရာ၌လည်း နည်းတူပင် ရှုပါ။ -----</p> <p>၁။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စက္ခုသမ္ဖဿ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>သောတသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သောတသမ္ဖဿ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဃာနသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဃာနသမ္ဖဿ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဇိဝှါသမ္ဖဿ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကာယသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကာယသမ္ဖဿ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၆။ <b>မနောသမ္ဖဿ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>မနောသမ္ဖဿ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <h3>မနောသမ္ဖဿဟူသည်</h3> <p><b>မနောသမ္ဖေဿာ</b>တိ ဘဝင်္ဂသဟဇာတော သမ္ဖေဿာ။ <b>ဝေဒယိတံ</b>တိ သဟာဝဇ္ဇနဝေဒနာယ ဇဝနဝေဒနာ။ ဘဝင်္ဂသမ္ပယုတ္တာယ ပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာများနှင့်အညီ မနောဒွါရဝီထိများ၏ ရှေး၌ တည်ရှိသော ဘဝင်နှင့်ယှဉ်သော ဖဿမှာ <b>မနောသမ္ဖဿ</b>တည်း။ မနောဒွါရ ဝီထိ၏ အတွင်း၌ တည်ရှိသော မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်း, ဇော, (တဒါရုံ)တို့နှင့် ယှဉ်သော ဝေဒနာမှာ <b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>တည်း။ ဘဝင်နှင့်ယှဉ်သော ဝေဒနာသည်လည်း <b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>ပင်တည်း။ ရှေးရှေးသော <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b>ကြောင့် နောက်နောက်သော <b>ဘဝင်မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>လည်း ဖြစ်နိုင်၏။ <b>သဟဇာတဘဝင်မနောသမ္ဖဿ</b>ကြောင့် <b>သဟဇာတ ဘဝင်မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>လည်း ဖြစ်နိုင်၏ဟု မှတ်သားပါ။ မနောဒွါရ ဝီထိများမှာ အာရုံ (၆)ပါးကို ထိုက်သလို အာရုံပြုနိုင်ကြသဖြင့် အာရုံ (၆)မျိုးလုံး၌ ထိုက်သလို ရှုပါ။ မနောဒွါရာဝဇ္ဇန်းနှင့်တကွသော ဘဝင်နှင့် ယှဉ်သော ဖဿကိုလည်း <b>မနောသမ္ဖဿ</b>ဟု တစ်နည်းဖွင့်ဆိုလျက် ရှိ၏။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅။) ယင်း<b>မနောသမ္ဖဿ</b>ကြောင့်လည်း ဇော, (တဒါရုံ)တို့နှင့် ယှဉ်သော <b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>များသည် ဖြစ်ကြသည်သာတည်း။ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြည့်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။</p> <p>__________</p> <h3>ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ</h3> <p>= ဝေဒနာ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် တဏှာ ဖြစ်၏။</p> <p>တဏှာ (၆) မျိုး --- ဝေဒနာ (၆)မျိုးကြောင့် ဖြစ်သော တဏှာမှာ <b>ရူပတဏှာ</b> <b>သဒ္ဒတဏှာ</b> <b>ဂန္ဓတဏှာ</b> <b>ရသတဏှာ</b> <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ</b> <b>ဓမ္မတဏှာ</b>ဟု (၆)မျိုး ပြား၏။ (အဘိ၊၂၊၁၄၃။)</p> <p>ထိုတဏှာတို့တွင် တစ်မျိုးတစ်မျိုးသော တဏှာသည် ဖြစ်ပုံအခြင်းအရာ အားဖြင့် <b>ကာမတဏှာ</b>, <b>ဘဝတဏှာ</b>, <b>ဝိဘဝတဏှာ</b>ဟု သုံးမျိုးစီ ပြား၏။ မှန်ပေသည် ----- <b>ရူပတဏှာ</b>သည်ပင်လျှင် အကြင်အခါ၌ စက္ခုဒွါရဝယ် ထင်ခြင်းသို့ ရောက်ရှိလာသော ရူပါရုံကို ကာမဿာဒ = ဝတ္ထုကာမကို လွန်စွာ သာယာခြင်း၏ အစွမ်းဖြင့် လွန်စွာ သာယာလျက် ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ထိုအခါ၌ <b>ကာမတဏှာ</b> မည်၏။</p> <p>အကြင်အခါ၌ကား ထိုရူပါရုံသည်ပင်လျှင် မြဲ၏ အခါခပ်သိမ်း ထင်ရှား ရှိ၏ဟု ဤသို့ ဖြစ်ပေါ်လာသော သဿတဒိဋ္ဌိနှင့် အတူတကွ ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ထိုအခါ၌ <b>ဘဝတဏှာ</b> မည်၏။ မှန်ပေသည် သဿတဒိဋ္ဌိနှင့် အတူတကွ ဖြစ်သော ရာဂကို <b>ဘဝတဏှာ</b>ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။</p> <p>တစ်ဖန် အကြင်အခါ၌ ထိုရူပါရုံသည်ပင်လျှင် သေလျှင်ပြတ်၏ ပျက်စီး၏ဟု ဤသို့ဖြစ်ပေါ်လာသော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိနှင့် အတူတကွ ဖြစ်၏၊ ထိုအခါ၌ ယင်း <b>ရူပတဏှာ</b>သည် <b>ဝိဘဝတဏှာ</b> မည်၏။ မှန်ပေသည် ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိနှင့် အတူတကွဖြစ်သော ရာဂကို <b>ဝိဘဝတဏှာ</b>ဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ <b>သဒ္ဒတဏှာ</b> စသည်တို့၌လည်း ဤနည်းအတိုင်း မှတ်ပါ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၀-၁၇၁။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၀၂။)</p> <p><b>ဘဝတဏှာ</b> ----- ရူပါရုံကိုဖြစ်စေ, သဒ္ဒါရုံစသော အာရုံကိုဖြစ်စေ အတ္တ ဟု စွဲယူ၍ ထိုအတ္တသည် - မြဲ၏ဟု ယူတတ်သော ဒိဋ္ဌိကို = သဿတဒိဋ္ဌိကို ဘဝဟု ခေါ်၏။ ထိုဘဝနှင့် အတူတကွဖြစ်သော တဏှာသည် <b>ဘဝတဏှာ</b> မည်၏။ (ဘဝတီတိ <b>ဘဝေါ</b>။ ဘဝေါတိ ပဝတ္တာ ဒိဋ္ဌိ <b>ဘဝဒိဋ္ဌိ</b>။ ဘဝေန သဟဂတာ တဏှာ <b>ဘဝတဏှာ</b>။)</p> <p><b>ဝိဘဝတဏှာ</b> ----- န ဘဝတီတိ <b>ဝိဘဝေါ</b>၊ ဝိဘဝေါတိ ပဝတ္တာ ဒိဋ္ဌိ <b>ဝိဘဝဒိဋ္ဌိ</b>၊ ဝိဘဝေန သဟဂတာ တဏှာ <b>ဝိဘဝတဏှာ</b>။ ----- အာရုံ (၆)ပါး တစ်ပါးပါးကို အတ္တဟု စွဲယူ၍ ထိုအတ္တသည် အမြဲ မဖြစ်, သေလျှင် ပြတ်၏-ဟု ယူတတ်သော ဒိဋ္ဌိကို = ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိကို ဝိဘဝဟု ခေါ်၏။ ထိုဝိဘဝနှင့် အတူတကွဖြစ်သော တဏှာသည် <b>ဝိဘဝတဏှာ</b> မည်၏။</p> <p><b>ယသ္မာ ဝါတိအာဒိနာ န ကေဝလံ ဝိပါကသုခဝေဒနာ ဧဝ၊ တိဿောပိ ပန ဝေဒနာ ဝိပါကာ ဝိသေသေန တဏှာယ ဥပနိဿယပစ္စယော, အဝိသေသေန ဣတရာ စာတိ ဒေဿတိ</b>။ (မူလဋီ၊၂၊၁၂၀။)</p> <p><b>ကမ္မဖလာဘိပတ္ထနာဝသေန သတ္တာ ကမ္မာနိပိ အာယူဟန္တီတိ သာတိသယံ တဏှာယ ဝိပါကဝေဒနာ ဥပနိဿယော၊ န တထာ ဣတရာတိ အာဟ ဝိပါကာ ဝိသေသေန ။ ပ ။ အဝိသေသေန ဣတရာ စာတိ။ ဣတရာတိ အဝိပါကာတိ အတ္ထော</b>။ (အနုဋီ၊၂၊၁၃၂။)</p> <p>ကံ၏ အကျိုးတရားကို အလွန် လိုလားတောင့်တသော ပတ္ထနာ၏ အစွမ်းဖြင့် သတ္တဝါတို့သည် ကံတို့ကိုလည်း ပြုစုပျိုးထောင်ကြ၏။ ထို့ကြောင့် စက္ခုဒွါရဝီထိစသော ထိုထိုဝီထိများ၏ အတွင်း၌ တည်ရှိကြသော ပဉ္စဝိညာဏ် သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း သန္တီရဏ တဒါရုံတို့နှင့် ယှဉ်သော ဝိပါက်ဝေဒနာတို့ကသာ လောဘမူစိတ္တုပ္ပါဒ်များတွင် ပါဝင်သော <b>တဏှာ</b> = လောဘအား အားကြီးသော မှီရာ ဥပနိဿယပစ္စယသတ္တိဖြင့် ထူးထူးကဲကဲ ကျေးဇူးပြု၍ အာဝဇ္ဇန်း ဝုဋ္ဌော ဇောဝေဒနာတို့က သာမညအားဖြင့်သာ ဥပနိဿယပစ္စယ သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏ဟု အထက်ပါ အဋ္ဌကထာ ဋီကာ ကျမ်းဂန်တို့က ဖွင့်ဆိုထားကြ၏။</p> <p>ထိုသို့ ဖွင့်ဆိုထားသဖြင့် အကြောင်းဝေဒနာနှင့် အကျိုး<b>တဏှာ</b>တို့မှာ ဝီထိစိတ်အစဉ်တစ်ခုအတွင်း၌လည်း ဖြစ်နိုင်၍ ဝီထိစိတ်အစဉ် ခြားလျက်လည်း ဖြစ်နိုင်၏ဟု မှတ်ပါ။ သို့အတွက် အကြောင်းတရားဘက်တွင် တည်ရှိသော <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>အရ စက္ခုဒွါရဝီထိအတွင်း၌ စိတ္တက္ခဏ အသီးအသီးနှင့် ယှဉ်သော ဝေဒနာနှင့် ရူပါရုံကိုပင် ဆက်လက်အာရုံယူသည့် မနောဒွါရဝီထိများအတွင်း၌ တည်ရှိသော စိတ္တက္ခဏ အသီးအသီးနှင့် ယှဉ်သော ဝေဒနာများကိုပင် ရူပါရုံကို တပ်မက်တွယ်တာသည့် <b>ရူပတဏှာ</b>၏ အကြောင်းတရားအဖြစ် ထိုက်သလို အရကောက်ယူပါ။ <b>သဒ္ဒတဏှာ</b>စသည်၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သော <b>သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> စသည်တို့၌လည်း နည်းတူ သဘောပေါက်ပါ။</p> <p>အကြောင်းတရားဘက်၌ ဝိပါက်ဝေဒနာကိုသာ ပဓာန ကောက်ယူရသဖြင့် အကြောင်းဝေဒနာနှင့် အကျိုး<b>တဏှာ</b>တို့မှာ များသောအားဖြင့် စိတ္တက္ခဏတစ်ခု၏ အတွင်း၌ မဖြစ်ဘဲ စိတ္တက္ခဏတစ်ခုသော်လည်းကောင်း, များစွာသော်လည်းကောင်း, ဝီထိပေါင်းများစွာသော်လည်းကောင်း ဝေးကွာမှု ကွာခြားမှု ရှိကောင်းရှိနိုင်မည်ကို သတိပြုပါ။</p> <h3>အနာဂတ်ဝဋ္ဋကထာ</h3> <p>ဤအပိုင်းကား ဝဋ္ဋကထာ = သံသရာဝဋ်လည်ပတ်ပုံကို ပြဆိုရာအပိုင်း ဖြစ်သဖြင့် အသင်ယောဂီသူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်ဝယ် အနာဂတ်ဘဝ တစ်ခုခုအတွက် ရည်ရွယ်၍ ပြုစုပျိုးထောင်နေသော စီမံကိန်းများနှင့်သာ သက်ဆိုင်သော အပိုင်းဖြစ်သည်။ သို့အတွက် အနာဂတ်ဘဝသစ် တစ်ခုခုအတွက် ရည်ရော်မျှော်မှန်း၍ ဖြစ်ပေါ် ခံစားနေရသော ဝေဒနာကြောင့် အနာဂတ်ဘဝသစ်ခန္ဓာ ဘဝသစ်အာရုံကို တွယ်တာတပ်မက်သည့် <b>တဏှာ</b> ဖြစ်ပုံကိုသာ ပဓာနထား၍ ရှုပါ။ ဤ<b>တဏှာ</b>နှင့်တကွ နောက်တွင် ဆက်လက် ဖော်ပြမည့် ဥပါဒါန် ကမ္မဘဝတို့မှာ နိဗ္ဗာန်မရမီ စပ်ကြားကာလ၌ ရရှိနိုင်မည့် အနာဂတ်ဘဝ တစ်ခုခုကို ရည်မျှော်၍ ပြုစုပျိုးထောင်နေသော အဝိဇ္ဇာ <b>တဏှာ</b> ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံဟူသော ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားပိုင်းသာ ဖြစ်ကြသည်။ သို့အတွက် အသင်သူတော်ကောင်းသည် မိမိ၏ အနာဂတ် ဘဝအတွက် ပြုစုပျိုးထောင်နေသော (အဝိဇ္ဇာ) <b>တဏှာ</b> ဥပါဒါန် (သင်္ခါရ) ကံတို့ကိုသာ ပဓာနထား၍ ရှုပါ။</p> <p>ရှုကွက်ပုံစံအချို့</p> <p>၁။ <b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ရူပတဏှာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ရူပတဏှာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သဒ္ဒတဏှာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>သောတသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သဒ္ဒတဏှာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၃။ <b>ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဂန္ဓတဏှာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဃာနသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဂန္ဓတဏှာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၄။ <b>ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ရသတဏှာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဇိဝှါသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ရသတဏှာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၅။ <b>ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကာယသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၆။ <b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဓမ္မတဏှာ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဓမ္မတဏှာ</b>က အကျိုး တရား။</p> <p><b>ဓမ္မတဏှာ</b> --- <b>ဓမ္မတဏှာ</b>ဟူသည် အဆင်း, အသံ, အနံ့, အရသာ, အတွေ့အထိ - ဟူသော အာရုံ (၅)ပါးမှ ကြွင်းသော စိတ်စေတသိက် ရုပ်တရားတို့နှင့် ပညတ်အာရုံ အမျိုးမျိုးအပေါ်တွင် တွယ်တာတပ်မက်သည့် တဏှာတည်း။</p> <p>နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း ဇယားများတွင် ရေးသားတင်ပြထားသည့် ဇယား အတန်းများဝယ် တစ်တန်းတစ်တန်း၌ အနည်းဆုံး တစ်ချက်စီ ရှုပါ။ ဒွါရ (၆)ပါးလုံး၌ ထိုက်သလို ရှုပါ။</p> <h3>ရဟန္တာ အရှင်မြတ်တို့၏ သန္တာန်၌ကား</h3> <p><b>ဝေဒနာပစ္စယာ စာပိ၊ ယသ္မာ နာနုသယံ ဝိနာ။</b></p> <p><b>ဟောတိ တသ္မာ န သာ ဟောတိ၊ ဗြာဟ္မဏဿ ဝုသီမတော</b>။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၁။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၀၃။)</p> <p>စ = ဆက်၍ ဆိုဦးအံ့။ ယသ္မာ = အကြင်အကြောင်းကြောင့်။ ဝေဒနာပစ္စယာ = ဝေဒနာဟူသော အကြောင်းတရား ထင်ရှားရှိသည်။ သမာနာပိ = ဖြစ်ပါသော်လည်း။ အနုသယံ = အရိယမဂ်တရားဖြင့် မပယ်ရှားရသေးသည့် အတွက် အငုပ်ဓာတ်အနေ ကိန်းဝပ်တည်နေသည့် အနုသယဝေဒနာကို။ ဝိနာ = ကြဉ်ဖယ်ထား၍။ တဏှာ = ထိုထိုဘဝ ထိုထိုအာရုံကို တွယ်တာ တပ်မက်တတ်သည့် <b>တဏှာ</b>တရားသည်။ န ဟောတိ = ပရိယုဋ္ဌာန အနေအားဖြင့် စိတ်အစဉ်ဝယ် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်မလာနိုင်။ တသ္မာ = ထိုကြောင့်။ ဝုသီမတော = ကျင့်သုံးအပ်ပြီးသော မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယတည်းဟူသော မွန်မြတ်သော အကျင့်ရှိသော။ ဗြာဟ္မဏဿ = မကောင်းမှု အကုသိုလ် များထိုထိုကို မျှောအပ်ပြီးသော ရဟန္တာအရှင်မြတ်၏ သန္တာန်၌။ သာ = ထို<b>တဏှာ</b>သည်။ န ဟောတိ = ဥပါဒ် ဌီ ဘင်အနေ ထင်ရှား မဖြစ်နိုင်တော့ပေ။</p> <p>ဝေဒနာဟူသော အကြောင်းရှိတိုင်း <b>တဏှာ</b>ဖြစ်တမ်း ဟု ဆိုလျှင် ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့၏ သန္တာန်၌လည်း ဝေဒနာကြောင့် <b>တဏှာ</b> ဖြစ်သည် ဟု မှတ်ရတော့မည်လောဟု စောဒနာဖွယ်ရှိသောကြောင့် ----- <b>ဝေဒနာပစ္စယာ စာပိ</b> - စသော အထက်ပါဂါထာကို အဋ္ဌကထာများက မိန့်ဆိုတော်မူကြခြင်း ဖြစ်၏။ ----- ဝေဒနာကြောင့် <b>တဏှာ</b>ဖြစ်ရာ၌ ခန္ဓာအစဉ်ဝယ် အနုသယဓာတ် အဖြစ်ဖြင့် ကိန်းဝပ်တည်နေသော <b>တဏှာ</b>ရှိသူ၏ သန္တာန်၌သာ ဥပါဒ်-ဌီ-ဘင်အနေအားဖြင့် ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း ပရိယုဋ္ဌာန<b>တဏှာ</b> ဖြစ်နိုင်၏။ နဂိုမူလက <b>အနုသယတဏှာ</b>ကုန်ပြီးသော အရိယမဂ္ဂဘာဝနာတည်းဟူသော အလွန် မွန်မြတ်သော ကျင့်စဉ်ကို ကျင့်သုံးပြီးသော ရဟန္တာအရှင်မြတ်တို့၏ ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်၌ကား ဝေဒနာကြောင့် <b>တဏှာ</b> မဖြစ်နိုင်ပါ ဟူလို။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၁။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၀၃။)</p> <p>__________</p> <h3>တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ</h3> <p>= တဏှာဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်၏။</p> <p>ဥပါဒါန် ------ <b>ကာမုပါဒါန်</b>, <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b>, <b>သီလဗ္ဗတုပါဒါန်</b>, <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b>ဟု ဥပါဒါန် (၄)မျိုး ရှိ၏။</p> <p>၁။ <b>ကာမုပါဒါန်</b> ----- အာရုံငါးပါး ကာမဂုဏ်တရားတည်းဟူသော ကာမ ဝတ္ထု၌ တွယ်တာတပ်မက်တတ်သော တဏှာသည် <b>ကာမတဏှာ</b> မည်၏။ ရှေးရှေးသော <b>ကာမတဏှာ</b>က အားကြီးသော မှီရာ ဥပနိဿယပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပေးသဖြင့် မြဲမြံ ခိုင်ခံ့သည်၏ အဖြစ် သို့ ရောက်ရှိလာသော နောက်နောက်သော <b>ကာမတဏှာ</b>သည် <b>ကာမုပါဒါန်</b> မည်၏။</p> <p>၂။ <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b> ----- သီလဗ္ဗတုပါဒါန် အတ္တဝါဒုပါဒါန်တို့မှ တစ်ပါးသော နတ္ထိကဒိဋ္ဌိ, အဟေတုကဒိဋ္ဌိ, အကိရိယဒိဋ္ဌိစသော ကံ-ကံ၏အကျိုးတရား မရှိဟု အမှားမှား အယွင်းယွင်း စွဲယူတတ်သော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ အယူဝါဒမှန်သမျှ၌ ပြင်းပြင်းထန်ထန် စွဲလမ်းသော စွဲမြဲစွာယူသော နောက်နောက်သော ဒိဋ္ဌိသည် <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b> မည်၏။</p> <p>၃။ <b>သီလဗ္ဗတုပါဒါန်</b> ---- နွားအကျင့် နွားအလေ့ ခွေးအကျင့် ခွေးအလေ့ စသည်ကို ပြုကျင့်ခြင်းဖြင့် ကိလေသာတို့မှ စင်ကြယ်နိုင်၏, သံသရာ ဝဋ်ဆင်းရဲဒုက္ခမှ လွတ်မြောက်နိုင်၏ဟု မှားသောအားဖြင့် သုံးသပ်တတ်သော စွဲမြဲစွာယူတတ်သော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသည် <b>သီလဗ္ဗတုပါဒါန်</b> မည်၏။</p> <p>၄။ <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b> ---- အတ္တသည် ရှိ၏ (=အသက်ကောင် လိပ်ပြာကောင် ဝိညာဏ်ကောင် အတ္တကောင်သည် ရှိ၏) - ဤသို့စသည်ဖြင့် အတ္တကို ပြောဆိုကြောင်း မိစ္ဆာအယူဝါဒ၌ စွဲမြဲစွာ ယူတတ်သော အယူသည် = ဒိဋ္ဌိသည် <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b> မည်၏။ တရားကိုယ်မှာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စေတသိက်ပင် ဖြစ်သည်။ ဖန်ဆင်းရှင် = ပရမတ္တ = ပရမအတ္တ ရှိ၏၊ အဖန်ဆင်းခံရသော ဇီဝအတ္တ ရှိ၏ဟု စွဲယူသော အယူဝါဒများတည်း။ ခန္ဓာ (၅)ပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးကိုသော်လည်းကောင်း, ငါးပါးလုံးကိုသော်လည်းကောင်း အတ္တဟု စွဲယူတတ်ကြသည်။ <b>သက္ကာယဒိဋ္ဌိ</b>ဟုလည်း ခေါ်၏၊ <b>အတ္တဒိဋ္ဌိ</b>ဟုလည်း ခေါ်၏။</p> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် ဤအပိုင်း၌ အထူးသဖြင့် အနာဂတ် ဘဝအတွက် ရည်ရွယ်၍ ပြုစုပျိုးထောင်နေသော ကိလေသဝဋ်တို့တွင် အကျုံးဝင်သော တဏှာကြောင့် ဥပါဒါန် ဖြစ်ပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင် ကြည့်၍ ရှုရမည် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ အသင် သူတော်ကောင်းသည် ဓမ္မကထိကနတ်သားဘဝကို ရလိုကြောင်း ရည်ရွယ်၍ ကိလေသဝဋ် ကမ္မဝဋ်တို့ကို ပြုစုပျိုးထောင်နေသည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုဓမ္မကထိကနတ်သားဘဝ၌ ရရှိမည့် သက်ရှိသက်မဲ့ ကာမဝတ္ထုအစုစုကို တွယ်တာတပ်မက်မှု <b>ကာမတဏှာ</b> အရင်းခံလျက် <b>ကာမုပါဒါန်</b> ဖြစ်ပုံကို = ဓမ္မကထိကနတ်သားဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်မှု <b>ကာမတဏှာ</b>ကို အရင်းခံလျက် ဓမ္မကထိကနတ်သားဘဝကို စွဲလမ်းနေမှု <b>ကာမုပါဒါန်</b> ဖြစ်ပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အောက်ပါရှုကွက်ကို ရှုရန် ဖြစ်သည်။</p> <p>၁။ <b>ကာမတဏှာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ကာမုပါဒါန်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကာမတဏှာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ကာမုပါဒါန်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>တစ်နည်း ---- ဓမ္မကထိကနတ်သား ထင်ရှား ဧကန် အမှန်ရှိ၏ဟု စွဲယူမှုကား <b>သက္ကာယဒိဋ္ဌိ</b> တစ်မျိုးပင် ဖြစ်သည်။ အချို့အရာ၌လောကသမညာ အတ္တစွဲ = လောကဝေါဟာရ အသုံးအနှုန်းအတိုင်း ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲနေသော အတ္တစွဲဟုလည်း ခေါ်၏၊ <b>သက္ကာယဒိဋ္ဌိ</b> တစ်မျိုးပင်တည်း။ ယင်း<b>သက္ကာယဒိဋ္ဌိ</b>၌ အခြေစိုက်လျက် ယင်းဓမ္မကထိကနတ်သားဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်သော ဓမ္မကထိကနတ်သားဟု စွဲယူသော <b>သက္ကာယဒိဋ္ဌိ</b> = <b>အတ္တဒိဋ္ဌိ</b>နှင့် ယှဉ်သော <b>ဘဝတဏှာ</b>ဖြစ်လျှင် ယင်း<b>ဘဝတဏှာ</b>ကြောင့် <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b> ဖြစ်ပုံကို သို့မဟုတ် <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b>ဖြစ်ပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ အောက်ပါအတိုင်း ရှုပါ။</p> <p>၂။ <b>ဘဝတဏှာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝတဏှာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>သို့မဟုတ် -----</p> <p><b>ဘဝတဏှာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝတဏှာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b>က အကျိုးတရား။</p> <h3>ခွဲ၍ရှုပုံ တစ်မျိုး - ရှုကွက်ပုံစံ</h3> <p>(က) ဓမ္မကထိကနတ်သားဘဝ၌ ရရှိမည့် ရူပါရုံကိုပင် လွန်စွာ သာယာ လျက် ဖြစ်ပေါ်လာသော <b>ရူပတဏှာ</b>သည် <b>ကာမတဏှာ</b> မည်၏။</p> <p>(ခ) ထိုရူပါရုံကိုပင် မြဲ၏၊ အခါခပ်သိမ်း ထင်ရှား တည်ရှိ၏ဟု ဖြစ်ပေါ်လာသော သဿတဒိဋ္ဌိနှင့် အတူတကွ ဖြစ်သော <b>ရူပတဏှာ</b>သည် <b>ဘဝတဏှာ</b> မည်၏။</p> <p>(ဂ) ထိုရူပါရုံကိုပင် သေလျှင် ပြတ်၏၊ ပျက်စီး၏ဟု ဖြစ်ပေါ်လာသော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိနှင့် အတူတကွ ဖြစ်သော <b>ရူပတဏှာ</b>သည် <b>ဝိဘဝတဏှာ</b> မည်၏။</p> <p>ဤသို့လျှင် <b>ရူပတဏှာ</b>သည် <b>ကာမတဏှာ</b> <b>ဘဝတဏှာ</b> <b>ဝိဘဝတဏှာ</b> ဟု သုံးမျိုးပြား၏။ <b>သဒ္ဒတဏှာ</b> ။ ပ ။ <b>ဓမ္မတဏှာ</b> အသီးအသီးသည်လည်း အလားတူပင် သုံးမျိုးစီ ပြား၏။</p> <p>၁။ <b>ရူပ - (ကာမ)တဏှာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ကာမုပါဒါန်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ရူပ - (ကာမ)တဏှာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ကာမုပါဒါန်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>ရူပ - (ဘဝ)တဏှာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b> ဖြစ်၏။ (သဿတဒိဋ္ဌိ)</p> <p><b>ရူပ - (ဘဝ)တဏှာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b>က အကျိုးတရား</p> <p>၃။ <b>ရူပ - (ဝိဘဝ)တဏှာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b> ဖြစ်၏။ (ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ)</p> <p><b>ရူပ - (ဝိဘဝ)တဏှာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>တစ်နည်း --- တစ်နည်းအားဖြင့်ကား သဿတဝါဒနှင့် တွဲနေသော <b>ဘဝတဏှာ</b>, ဥစ္ဆေဒဝါဒနှင့် တွဲနေသော <b>ဝိဘဝတဏှာ</b>တို့မှာ အတ္တဝါဒအပေါ် အခြေတည်၍ = ထိုရူပါရုံစသည်ကိုပင် အတ္တဟု စွဲယူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော တဏှာများပင် ဖြစ်ကြသဖြင့် အောက်ပါအတိုင်းလည်း ရှုနိုင်သည်။</p> <p>၁။ <b>ရူပ - (ဘဝ)တဏှာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ရူပ - (ဘဝ)တဏှာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>ရူပ - (ဝိဘဝ)တဏှာ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ရူပ - (ဝိဘဝ)တဏှာ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b>က အကျိုး တရား။</p> <p><b>သဒ္ဒတဏှာ</b> <b>ဂန္ဓတဏှာ</b> <b>ရသတဏှာ</b> <b>ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ</b> <b>ဓမ္မတဏှာ</b>တို့၌လည်း နည်းမှီး၍ ရှုပါ။ အကယ်၍ အသင် သူတော်ကောင်းသည် အနာဂတ်ဝယ် သာသနာပြုနိုင်သည့် ရဟန်းဘဝကို လိုလားတောင့်တ၍ ပါရမီမျိုးစေ့ကို ထူထောင်နေခဲ့လျှင်လည်း ဤဖော်ပြပါ ဓမ္မကထိကနတ်သား ပုံစံကို နည်းမှီး ၍ ရှုပါလေ။ <b>သီလဗ္ဗတုပါဒါန်</b>ကား ဗုဒ္ဓသာဝက တပည့်သူတော်စင်တို့၏ သန္တာန်၌ အလွန် ဖြစ်ခဲဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။</p> <p>တဏှာနှင့် ဥပါဒါန်တို့၏ ဝီထိပုံစံ</p> <p>ရံခါ ပီတိမပါသော ဇောများ တဒါရုံများလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ အနာဂတ်ဘဝအတွက် ပြုစုပျိုးထောင်နေသော ကိလေသဝဋ်အုပ်စုတွင် သေချာစွာ စိုက်ရှုပါ။</p> <h3>သတိပြုရန်</h3> <p>ဤဘဝဝယ် နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ် ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်သို့တိုင်အောင် အသိဉာဏ်ပေါက်ရောက်လျက်ရှိသော အသင်သူတော်ကောင်း၏ သန္တာန်၌ <b>ဒိဋ္ဌုပါဒါန်</b> <b>သီလဗ္ဗတုပါဒါန်</b> <b>အတ္တဝါဒုပါဒါန်</b>တို့ကား အလွန် ဖြစ်ခဲဖွယ်ရာသာ ရှိ၏။ <b>ကာမုပါဒါန်</b>သာ အဖြစ်များဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။ ထိုကြောင့် တဏှာကြောင့် <b>ကာမုပါဒါန်</b> ဖြစ်ပုံရှုကွက် တစ်ခုမျှကိုသာ ရှုလျှင်လည်း လုံလောက်ဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။</p> <p>သို့သော် အစမထင် သံသရာတစ်ခွင်၌ သတ္တဝါတစ်ဦး၏ ရုပ်နာမ် သန္တာန်အစဉ်ဝယ် မဖြစ်ခဲ့ဖူးသော ကိလေသာ, မဖြစ်ခဲ့ဖူးသော ဥပါဒါန်ကား မရှိစကောင်းသည်သာ ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် အတိတ်အကြောင်းတရားကြောင့် အတိတ်အကျိုးတရားဖြစ်ပုံကို သိမ်းဆည်းသည့်အပိုင်းတွင် ထိုထိုဘဝ၌ ဖြစ်ခဲ့သည့်အတိုင်း တဏှာကြောင့် ဒိဋ္ဌိအမျိုးမျိုး ဥပါဒါန်အမျိုးမျိုးဖြစ်ပုံကို ဖြစ်ခဲ့သည့်အတိုင်းသာ သိမ်းဆည်းရှုပွားလေရာသည်။</p> <p>__________</p> <h3>ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ</h3> <p>= ဥပါဒါန် ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဘဝဖြစ်၏။</p> <p>ဘဝ --- ဘဝသည် (၁) ကမ္မဘဝ, (၂) ဥပပတ္တိဘဝ-ဟု နှစ်မျိုးရှိ၏။ ကမ္မဘဝကား ဖြစ်ကြောင်းတရားတည်း။ ဥပပတ္တိဘဝကား ဖြစ်မှု = ခန္ဓာတို့၏ ဖြစ်မှုသဘောတရားတည်း။</p> <p>ဤပစ္စုပ္ပန်တွင် အနာဂတ်ဘဝအတွက် ရည်ရွယ်၍ ပြုစုပျိုးထောင်နေသော ကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံသည် ကမ္မဘဝ မည်၏၊ ဖြစ်ကြောင်း ဘဝတည်း၊ ဖြစ်ကြောင်းတရားတည်း။ ထိုကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာလေးပါးနှင့် ကမ္မဇရုပ်များသည် ဥပပတ္တိဘဝ မည်၏၊ ဖြစ်မှုဘဝတည်း၊ ဖြစ်မှုသဘောတရားတည်း။</p> <p>အနာဂတ်၌ ဖြစ်မည့် ဝိပါက်နာမက္ခန္ဓာနှင့် ကမ္မဇရုပ်များတည်းဟူသော ဥပပတ္တိဘဝ ရရှိရေးအတွက် ပစ္စုပ္ပန်တွင် ပြုစုပျိုးထောင်နေသော ပုညာဘိသင်္ခါရ အပုညာဘိသင်္ခါရ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရဟူသော သင်္ခါရ = ကံတို့မှာ ကမ္မဘဝ မည်ပေသည်။ ယင်းကမ္မဘဝ ဥပပတ္တိဘဝတို့၏ (အဝိဇ္ဇာ တဏှာ) ဥပါဒါန်ကို အခြေခံ၍ အကြောင်းခံ၍ ဖြစ်ပေါ်လာပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ ရှုရမည် ဖြစ်သည်။ ကမ္မဘဝအရ မိမိ၏ အနာဂတ်အတွက် ပြုစုပျိုးထောင်နေသော ကုသိုလ်စေတနာဦးဆောင်သည့် ကုသိုလ် နာမ်တရားစုကို ပဓာနထား၍ ရှုပါ။</p> <p>ဖြစ်ဖူးသည့် အကုသိုလ်စေတနာအုပ်စုနှင့်လည်း တိုက်ဆိုင်၍ ရှုကြည့်နိုင်ပါသည်။ ဒုစရိုက်အပေါ် တွယ်တာမှု တဏှာကို အကြောင်းခံ၍ ဒုစရိုက် အပေါ် စွဲလမ်းမှု ဥပါဒါန် ဖြစ်ပုံ, ယင်းဥပါဒါန်ကို အကြောင်းခံ၍ ဒုစရိုက် ကံများကို လွန်ကျူးမိပုံ = အကုသိုလ်သင်္ခါရ ဖြစ်ပုံ, ယင်း အကုသိုလ်ကံ (ကမ္မဘဝ)ကြောင့် နောင်အနာဂတ်တွင် အပါယ်၌ ဥပပတ္တိဘဝဟူသော ခန္ဓာ ငါးပါးဖြစ်ပုံကိုလည်း ရှုနိုင်ပါသည်။ သို့သော် အောက်ပါကျမ်းဂန် အဆိုအမိန့် များအရ အလွန် ဖြစ်ခဲဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။</p> <h3>သတိပြုရန် အချက်တစ်ရပ်</h3> <p>ဧဝံ သင်္ခါရေ သလ္လက္ခေတွာ ဌိတဿ ပန ဘိက္ခုဿ ဒသဗလဿ သာသနေ မူလံ ဩတိဏ္ဏံ နာမ ဟောတိ၊ ပတိဋ္ဌာ လဒ္ဓါ နာမ၊ စူဠသောတာပန္နော နာမ ဟောတိ နိယတဂတိကော။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၂။)</p> <p>ဣမိနာ ပန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဝိပဿကော ဗုဒ္ဓသာသနေ လဒ္ဓဿာသော လဒ္ဓပတိဋ္ဌော နိယတဂတိကော စူဠသောတာပန္နော နာမ ဟောတိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၄၀။)</p> <p>ဤပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်သို့တိုင်အောင် အသိဉာဏ်ပေါက်ရောက်လျက် ရှိသော ရုပ်တရား နာမ်တရား အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို ကောင်းစွာ ပိုင်းခြားမှတ်သားလျက် တည်နေသော ယောဂါဝစရရဟန်းတော်ကား ကိုယ်တော်အား (၁၀)ပါး, ဉာဏ်တော်အား (၁၀)ပါးနှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော ဘုရားရှင်၏ သာသနာတော်၌ မခွဲနိုင်အောင် အမြစ်တွယ်သွားပြီး ဖြစ်၏။ ထောက်ရာတည်ရာ သက်သာရာကို ရရှိသွားသည် မည်၏။ ရုပ်-နာမ်-ကြောင်း-ကျိုး = သင်္ခါရတရားတို့ကို ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်ဖြင့် သိမ်းဆည်းမိသောအခါ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ သာသနာတော်မှ မခွာနိုင် အောင် သာသနာတော်ဝယ် အမြစ်တွယ်ပြီးဖြစ်တော့သည် ဟူလို။ ယင်းသို့ ထောက်ရာတည်ရာကို ရရှိသဖြင့် သုဂတိဘဝတည်းဟူသော မြဲသော လားရာ ဂတိရှိသော စူဠသောတာပန် မည်ပေသည်။ စူဠသောတာပန်အဆင့်သို့ ဆိုက်ရောက်သွားပေပြီ ဟူလို။</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာကြီးများ၏ ဖွင့်ဆိုချက်နှင့်အညီ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ်ကို ရရှိသဖြင့် စူဠသောတာပန် အဆင့်သို့တိုင်အောင် ပေါက်ရောက်ပြီးသော သူတော်ကောင်းသည် အနာဂတ်ဝဋ္ဋကထာပိုင်းတွင် အပါယ် သံသရာသို့ တစ်ဖန် ပြန်လည် ဆိုက်ရောက်ရေးမှာ အလှမ်းဝေးလျက် ရှိပေသည်။ သို့အတွက် ဖြစ်ခွင့်ရှိသော ကုသိုလ်သင်္ခါရနှင့်သာ အကြောင်း အကျိုး စပ်လျက် အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>အလားတူပင် ဤအဆင့်အထိ ရှုထားပြီးသော ယောဂီသူတော်ကောင်း တစ်ဦးအဖို့ ဒိဋ္ဌုပါဒါန် သီလဗ္ဗတုပါဒါန် အတ္တဝါဒုပါဒါန်တို့ကား အလွန် ဖြစ်ခဲဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။ ကာမုပါဒါန်ပင် အဖြစ်များဖွယ်ရာ ရှိပေသည်။ အနာဂတ်ရဟန်းဘဝ အနာဂတ်ဓမ္မကထိကနတ်သားဘဝစသည့် အနာဂတ် ဘဝ၌ရှိသော ခန္ဓာငါးပါးကို တွယ်တာမှု အနာဂတ်အာရုံ (၆)ပါးတို့ကို တွယ်တာမှုတို့ကား ကာမုပါဒါန်ပင် ဖြစ်သည်။ ယင်းကာမုပါဒါန်ကြောင့် ကမ္မဘဝ ဥပပတ္တိဘဝ ဖြစ်ပုံကိုသာ ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ ရှုပါ။</p> <h3>လိုရင်းမှတ်သားရန် ရှုကွက်</h3> <p>အနာဂတ်ဘဝတစ်ခုခုအတွက် ရည်ရွယ်၍ ပြုစုပျိုးထောင်နေသော အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံတို့ကို ရှုရမည့်အပိုင်း ဖြစ်သဖြင့် အနာဂတ် ဘဝသစ်အတွက် အသင်သူတော်ကောင်းကိုယ်တိုင် စွဲစွဲလမ်းလမ်း ပြုစုပျိုးထောင်နေသည့် (အဝိဇ္ဇာ) တဏှာ ဥပါဒါန် (သင်္ခါရ) ကံ - တစ်မျိုးမျိုးကိုသာ အာရုံယူ၍ ရှုပါကလည်း လုံလောက်သည်သာ ဖြစ်ပေသည်။ အနာဂတ် ဘဝသစ်အတွက် ရည်ရွယ်၍ ပြုစုပျိုးထောင်နေသော ကံပေါင်းများစွာတို့မှ အမှတ်တရ ကျေကျေနပ်နပ် ပြုစုပျိုးထောင်ထားသော ကံတစ်ခုခုကို ဆိုလိုပေသည်။ ထိုကြောင့် -----</p> <p>၁။ အနာဂတ် ရဟန်းဘဝ သို့မဟုတ် ဓမ္မကထိကနတ်သားဘဝဟု အသိမှားမှု သဘောကား <b>အဝိဇ္ဇာ</b>၊</p> <p>၂။ ယင်းဘဝကို တွယ်တာတပ်မက်မှု သဘောကား <b>တဏှာ</b>၊</p> <p>၃။ ယင်းတဏှာကြောင့် ယင်းဘဝကို စိတ်ကပ်ရောက်စွဲနေမှု သဘောကား <b>ဥပါဒါန်</b> = <b>ကာမုပါဒါန်</b>၊</p> <p>၄။ ယင်းကာမုပါဒါန်ကို အကြောင်းခံ၍ ပြုစုပျိုးထောင်နေသော ဒါနမှု သို့မဟုတ် သီလမှု သို့မဟုတ် ဘာဝနာမှုတို့ကား <b>သင်္ခါရ</b>နှင့် -</p> <p>၅။ ကံ = <b>ကမ္မဘဝ</b>တို့ ဖြစ်ကြ၏။ (ကမ္မသတ္တိကို ရည်သည်။)</p> <p>ယင်းကမ္မဘဝကြောင့် ရရှိမည့် ရဟန်းဘဝ ဓမ္မကထိကနတ်သားဘဝ ခန္ဓာငါးပါးတို့ကား ဥပပတ္တိဘဝတည်း၊ အနာဂတ်ဇာတိတည်း။</p> <p>အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်၍ စျာန်ရသူတော်ကောင်းဖြစ်လျှင် မိမိရရှိထားသော စျာန်တို့တွင် မိမိ ကျေနပ် နှစ်သက်သော စျာန်ကို ပရိတ္တစျာန်ဖြစ်အောင် သို့မဟုတ် မဇ္ဈိမစျာန်ဖြစ်အောင် သို့မဟုတ် ပဏီတစျာန်ဖြစ်အောင် ပွားများ၍ ထိုစျာန်နှင့် လျော်ညီသော ရသင့်ရထိုက် ရောက်သင့်ရောက်ထိုက်သော ဗြဟ္မာဘဝ ဗြဟ္မာခန္ဓာကို ဆုတောင်းလျက် သို့မဟုတ် စိတ်ညွတ်ကိုင်းလျက် ယင်း အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် (စျာန်) သင်္ခါရ ကံတို့ကြောင့် ရရှိမည့် ဗြဟ္မာဘဝ ဗြဟ္မာခန္ဓာကို နည်းတူ ရှုကြည့်ပါ။ အသင်သူတော်ကောင်းအဖို့ အနာဂတ်သံသရာခရီးသည် ထင်ရှားရှိနေသေးလျှင် ဗြဟ္မာဘဝ ဗြဟ္မာခန္ဓာဟူသော ဥပပတ္တိဘဝကို တွေ့ရှိမည် ဖြစ်သည်။</p> <p>ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်များ၌ တစ်ဦးနှင့် တဦး အဝိဇ္ဇာချင်း တဏှာချင်း ဥပါဒါန်ချင်း သင်္ခါရ-ကံချင်း မတူညီကြပေ။ အထက်ပါ ရဟန်းဘဝ ဓမ္မကထိက နတ်သားဘဝပုံစံတို့ကို နည်းမှီး၍ မိမိ ဆုတောင်းထားသည့် စိတ်ညွတ်ကိုင်းရှိုင်းထားသည့် ရည်မှန်းထားသည့် ပုံစံအတိုင်းသာ ရှုရန် ဖြစ်သည်။</p> <h3>ရှုကွက်ပုံစံအချို့</h3> <p>၁။ <b>ကာမုပါဒါန်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ကမ္မဘဝ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကာမုပါဒါန်</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ကမ္မဘဝ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>၂။ <b>ကမ္မဘဝ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဥပပတ္တိဘဝ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကမ္မဘဝ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဥပပတ္တိဘဝ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>မနောဒွါရိက ဇောဝီထိစိတ်အစဉ်</p> <p>အထက်ပါဇယားတွင် ကမ္မဘဝအရ ကုသိုလ်ကမ္မဘဝကိုသာပုံစံအဖြစ် ထုတ်ပြထားပါသည်။ သို့သော် ကာလသုံးပါးလုံး၌ မိမိတို့၏ ရုပ်နာမ်သန္တာန်အစဉ်တွင် ဖြစ်ခဲ့သည့်အတိုင်း ဖြစ်ဆဲဖြစ်သည့်အတိုင်း ဖြစ်လတ္တံ့ဖြစ်သည့်အတိုင်းသာ ကုသိုလ်ကမ္မဘဝ သို့မဟုတ် အကုသိုလ်ကမ္မဘဝတို့ကို ထိုက်သလို ရှုပါ။ အကယ်၍ စျာန်ကမ္မဘဝဖြစ်လျှင် ---</p> <p>၁။ ပထမစျာန် ကမ္မဘဝ = ၃၄</p> <p>၂။ ဒုတိယစျာန် ကမ္မဘဝ = ၃၂</p> <p>၃။ တတိယစျာန် ကမ္မဘဝ = ၃၁</p> <p>၄။ စတုတ္ထစျာန် ကမ္မဘဝ = ၃၁</p> <p>၅။ အရူပစျာန် ကမ္မဘဝ = ၃၁ -</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် သဘောပေါက်ပါလေ။ (စတုက္ကနည်းတည်း။)</p> <p>__________</p> <h3>ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ</h3> <p>= (ကမ္မ) ဘဝ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဘဝေါတိ ပနေတ္ထ ကမ္မဘဝေါဝ အဓိပ္ပေတော။ သော ဟိ ဇာတိယာ ပစ္စယော န ဥပပတ္တိဘဝေါ။</b> (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၁၀။)</p> <p><b>ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ</b> - ဟူသော ဤအရာ၌ ဘဝအရ ဇာတိကို ဖြစ်စေနိုင် သည့် စွမ်းအားရှိသော ကမ္မဘဝကိုသာလျှင် အလိုရှိအပ်၏။ မှန်ပေသည် - ထိုကမ္မဘဝသည်သာလျှင် ဇာတိ၏ အကြောင်းရင်းစစ် ဖြစ်၏။ ဥပပတ္တိဘဝသည်ကား ဇာတိ၏ အကြောင်းရင်းစစ် မဟုတ်ပေ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၈။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၁၀။)</p> <p><b>ဥပပတ္တိဘဝုပ္ပတ္တိယေဝ ဇာတီတိ အာဟ န ဥပပတ္တိဘဝေါတိ။</b> (မဟာဋီ၊၂၊၃၃၄။)</p> <p>ဥပပတ္တိဘဝ၏ ဖြစ်ခြင်းသည်ပင် ဇာတိဖြစ်ရကား - ဥပပတ္တိဘဝသည် ဇာတိ၏ အကြောင်းရင်းစစ် မဟုတ်ပေဟု အဋ္ဌကထာက ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ (မဟာဋီ၊၂၊၃၃၄။)</p> <p>ထိုကြောင့် ဇာတိအရ ဥပပတ္တိဘဝအမည်ရသော အနာဂတ်ခန္ဓာငါးပါး တို့၏ ရှေ့ဦးအစဖြစ်ခြင်းသဘောကို ကောက်ယူပါ။ ရှေ့ဦးအစဖြစ်သော ပဋိသန္ဓေခန္ဓာငါးပါးကို ကောက်ယူပါဟု ဆိုလို၏။</p> <p>အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ဩဒါတကသိုဏ်း စတုတ္ထစျာန် ကမ္မဘဝကြောင့် အနာဂတ် ဗြဟ္မာဘဝဇာတိကို ရရှိကြောင်းကို ဉာဏ် ဖြင့် တွေ့မြင်သည် ဖြစ်အံ့၊ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်သည် ဖြစ်အံ့၊ ထို်ဗြဟ္မာဘဝဇာတိ ခန္ဓာငါးပါး၌ ဃာနပသာဒ ဇိဝှါပသာဒ ကာယပသာဒဟူသော ပသာဒရုပ် အကြည်ဓာတ်များနှင့် ဘာဝရုပ်တို့ မပါဝင် ကြသဖြင့် ဃာနဒသကကလာပ် ဇိဝှါဒသကကလာပ် ကာယဒသကကလာပ် ဘာဝဒသကကလာပ်တို့ မရှိမှုကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။ သတိပြု၍ ရှုကြည့်ပါလေ။</p> <h3>ရှုကွက်ပုံစံ - အနည်းငယ်</h3> <p>၁။ <b>ကမ္မဘဝ</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဇာတိ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ကမ္မဘဝ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇာတိ</b>က အကျိုးတရား။</p> <h3>မေးမြန်းဖွယ်ရာအချက်</h3> <p>အမေး - ကမ္မဘဝသည် ဇာတိ၏ အကြောင်းတရားဖြစ်ပုံကို အဘယ်သို့လျှင် သိရှိနိုင်ပါသနည်း ဟူငြားအံ့ -----</p> <p>အဖြေ - အဇ္ဈတ္တသန္တာန်မှ ပြင်ပ၌ ဖြစ်ကုန်သော အကြောင်းတရားတို့၏ တူကုန်သည်၏ အဖြစ်သည် ထင်ရှားရှိပါသော်လည်း သတ္တဝါတို့၏ ယုတ်ညံ့သည်၏အဖြစ် မြင့်မြတ်သည်၏အဖြစ် ရုပ်အဆင်းလှသည်၏အဖြစ် ရုပ်အဆင်းမလှသည်၏အဖြစ် အစရှိသော မတူထူးခြား ကွဲပြားမှုကို မြင်တွေ့ ရခြင်းကြောင့် ကမ္မဘဝသည် ဇာတိ၏ အကြောင်းဖြစ်ကြောင်းကို သိရှိနိုင်ပေသည်။ ဖြစ်စေတတ်သော အဖ ဖြစ်စေတတ်သော အမိတို့၏ သုက်သွေး, အစာအာဟာရအစရှိကုန်သော အဇ္ဈတ္တသန္တာန်မှ ပြင်ပ၌ ဖြစ်ကုန်သော အကြောင်းတရားတို့၏ တူမျှကုန်သည်၏အဖြစ်သည် ထင်ရှား ရှိပါသော်လည်း အမြွှာပူးသတ္တဝါတို့ အချင်းချင်းသော်မှလည်း ယုတ်ညံ့သည်၏အဖြစ် မွန်မြတ်သည်၏အဖြစ် အဆင်းလှသည်၏အဖြစ် အဆင်းမလှသည်၏အဖြစ် အစရှိသော ထူးထွေကွဲပြားမှုကို တွေ့ရှိရ၏။</p> <p>ထိုကဲ့သို့ မတူထူးခြား ကွဲပြားမှုကား အကြောင်းမရှိဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာသည်ကား မဟုတ်ပေ။ အဘယ်ကြောင့်နည်းဟူမူ ----- အခါခပ်သိမ်းလည်းကောင်း အလုံးစုံသော သတ္တဝါတို့၏ သန္တာန်၌လည်းကောင်း မရှိခြင်းကြောင့် ဖြစ်၏။ ကမ္မဘဝမှ အခြားတစ်ပါးသော အကြောင်းတရားလည်း မရှိနိုင်။ အကြောင်းမူ ---- ထိုကမ္မဘဝကြောင့် ဖြစ်ရသော သတ္တဝါတို့၏ အဇ္ဈတ္တသန္တာန် ၌ ကမ္မဘဝမှ အခြားတစ်ပါးသော အကြောင်းတရား၏ မရှိခြင်းကြောင့်တည်း။ ထိုကြောင့် ထို အယုတ် အမြတ်, လှ မလှ စသော ထူးထွေကွဲပြားမှုသည် ကမ္မဘဝဟူသော အကြောင်း ရှိသည်သာ ဖြစ်၏။ မှန်ပေသည် ----- ကံသည် သတ္တဝါတို့၏ အယုတ် အမြတ်, လှ မလှ စသည်တို့၏ ထူးသော အကြောင်းတရားတည်း။ ထိုကြောင့် ဘုရားရှင်သည် စူဠကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ္တန်၌ ဤသို့ ဟောကြားထားတော်မူ၏။ -----</p> <p><b>ကမ္မံ သတ္တေ ဝိဘဇတိ ယဒိဒံ ဟီနပဏီတတာယ။</b> (မ၊၃၊၂၄၄။)</p> <p>= ကံတရားသည် သတ္တဝါတို့ကို ယုတ်ညံ့သူဖြစ်အောင် မြင့်မြတ်သူဖြစ်အောင် ခွဲခြားဝေဖန်၏။ (မ၊၃၊၂၄၄။)</p> <p>ထိုကြောင့် ကမ္မဘဝသည် ဇာတိ၏ အကြောင်းတရားဖြစ်ကြောင်းကို သိရှိနိုင်ပါ၏ ဟူပေ။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၈-၁၇၉။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၁၀။)</p> <p>__________</p> <h3>ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ</h3> <p>= ဇာတိဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏။</p> <p>ရှုကွက်ပုံစံ</p> <p>၁။ <b>ဇာတိ</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဇရာမရဏ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဇာတိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇရာမရဏ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ဤရှုကွက်ကို သမုတိသစ္စာနယ်မှလည်းကောင်း, ပရမတ္ထသစ္စာနယ်မှ လည်းကောင်း နှစ်မျိုးခွဲ၍ ရှုနိုင်သည်။ သမုတိသစ္စာနယ်မှ ရှုလိုသော် ----- တစ်ဘဝ တစ်ခါ ပဋိသန္ဓေတည်နေရမှု ဇာတိကြောင့် အိုမှု = ဇရာ, သေမှု = မရဏတို့ ဖြစ်ပုံကို (= နောင်အနာဂတ် ဇာတိ-ဇရာ-မရဏတို့ကို) ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ ရှုနိုင်သည်။</p> <p>ပရမတ္ထသစ္စာနယ်မှ ရှုလိုသော် ----- (အနာဂတ်) ဘဝတစ်လျှောက် အတွင်း၌ ဖြစ်ပေါ်နေသော -----</p> <p>၁။ ရုပ်တရား,<br> ၂။ (က) အာယတနဒွါရအလိုက် ဖြစ်ပေါ်နေသော နာမ်တရား,<br> ( ခ ) ဝီထိမုတ်ဖြစ်သော ပဋိသန္ဓေ ဘဝင် စုတိနာမ်တရား,<br> ယင်း ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့၏ -----<br> ၁။ ဖြစ်မှု ဥပါဒ်ကား <b>ဇာတိ</b>တည်း။<br> ၂။ တည်မှု ဌီကား <b>ဇရာ</b>တည်း။<br> ၃။ ပျက်မှု ဘင်ကား <b>မရဏ</b>တည်း။</p> <p>(အနာဂတ်) ဘဝတစ်လျှောက်အတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေကြသော ယင်း ရုပ်နာမ်တို့၏ ဖြစ်-တည်-ပျက်ကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ -----</p> <p>၁။ <b>ဇာတိ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဇရာမရဏ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဇာတိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဇရာမရဏ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>ဤသို့လည်း ရှုနိုင်ပါသည်။ ဤတွင်လည်း ဝိပါကဝဋ်တရားများမှာ ပဓာန ဖြစ်သည်။</p> <h3>သောက-ပရိဒေဝ-ဒုက္ခ-ဒေါမနဿ-ဥပါယာသ</h3> <p>ဇာတိရှိသူ၏ သန္တာန်၌သာ ဉာတိဗျသန = ဆွေမျိုးတို့၏ ပျက်စီးခြင်း စသော ပျက်စီးခြင်း တစ်ခုခုနှင့် တွေ့ကြုံသောအခါ သောက ပရိဒေဝ ဒုက္ခ ဒေါမနဿ ဥပါယာသတို့ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်ကြ၏။ သို့သော် ဇာတိရှိသူတိုင်း၏ သန္တာန်၌ ဧကန်ဖြစ်တတ်သော တရားများကား မဟုတ်ကြပေ။ ကိလေသာ တို့ကို ပယ်ပြီးသော အရိယာအရှင်မြတ်တို့၏ သန္တာန်၌ ဇာတိပင် ရှိငြားသော် လည်း သောကစသည်တို့ မဖြစ်နိုင်ကြပေ။ (ကာယိကဒုက္ခသာ ထိုက်သလို ဖြစ်ခွင့်ရှိ၏။) သို့အတွက် ယင်းသောကစသည်တို့ကို ဇာတိ၏ မုချ မဟုတ်သော အကျိုးဆက် အာနိသင်များဟု ခေါ်သည်။ အနာဂတ်တွင် ယင်း သောကစသည်တို့ ဖြစ်ခွင့်ရှိသူတို့ သန္တာန်၌ ဖြစ်ပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ ရှုရန် ဖြစ်သည်။</p> <h3>ရှုကွက်ပုံစံ-အနည်းငယ်</h3> <p>၁။ <b>ဇာတိ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သောက</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဇာတိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>သောက</b>က အကျိုးတရား။ ပ ။</p> <p>၂။ <b>ဇာတိ</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဥပါယာသ</b> ဖြစ်၏။</p> <p><b>ဇာတိ</b>က အကြောင်းတရား၊ <b>ဥပါယာသ</b>က အကျိုးတရား။</p> <p>(ပရိဒေဝ, ဒုက္ခ, ဒေါမနဿ - ရှုကွက်တို့ကို သဘောပေါက်လောက်ပေပြီ၊ နည်းမှီး၍ ရှုပါ။)</p> <h3>သောက-ပရိဒေဝ-ဒေါမနဿ-ဥပါယာသ ဝီထိစဉ်</h3> <p>မနောဒွါရိက ဇောဝီထိ</p> <p>ဒုက္ခ --- ဒုက္ခ၏ တရားကိုယ်မှာ အဟိတ်ကုသလဝိပါက် ဒုက္ခသဟဂုတ် ကာယဝိညာဏ်နှင့်ယှဉ်သော ဒုက္ခဝေဒနာ ဖြစ်ရကား ဝီထိစဉ်မှာ ကာယ ဒွါရိက ဇောဝီထိအစဉ် ဖြစ်သည်။ ယောနိသောမနသိကာရ အယောနိသော မနသိကာရအားလျော်စွာ ကုသိုလ်ဇော အကုသိုလ်ဇော ထိုက်သလို စောနိုင်သည်။</p> <p>သောက-ပရိဒေဝ-ဒေါမနဿ-ဥပါယာသတို့မှာ ဒေါသဇောအုပ်စု များဖြစ်ကြသည်။ ဤ၌ မနောဒွါရဝီထိတစ်မျိုးကိုသာ ပုံစံထုတ်ပြထားပါသည်။ ပဉ္စဒွါရဝီထိများလည်း ထိုက်သလို ဖြစ်နိုင်သည်၊ သို့သော် ပြင်းထန်သော သောကစသည်ကား မနောဒွါရ၌သာ ဖြစ်သည်။ တဒါရုံမှာ ကျသည်လည်း ရှိရာ၏၊ မကျသည်လည်း ရှိရာ၏။ ဒေါသဇောနောင်၌ တဒါရုံကျခဲ့သော် ဥပေက္ခာတဒါရုံသာ ကျနိုင်သည်။ သို့မဟုတ် အာဂန္တုကဘဝင်သော်လည်း ကျနိုင်သည်။</p> <p>ဤတိုင်အောင် ရေးသားတင်ပြအပ်သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပထမနည်း ရှုကွက်ကား ပစ္စုပ္ပန်ဘဝကို ဗဟိုထား၍ ရေးသားတင်ပြအပ်သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပထမနည်းရှုကွက် ဖြစ်သည်။ ဤနည်းကို နည်းမှီး၍ အတိတ်ဘဝ တစ်ခုကို ဗဟိုထား၍ အတိတ်အဆက်ဆက်သို့လည်းကောင်း, အနာဂတ် ဘဝတစ်ခုကို ဗဟိုထား၍ အနာဂတ်အဆက်ဆက်သို့လည်းကောင်း ဘဝ သုံးခုသုံးခုကို ကွင်းဆက်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်း ရှုပွားနိုင်ပါသည်။</p> <p>ဤတွင် - အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်နည်း - ဟု ခေါ်ဆို အပ်သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပထမနည်း ပြီး၏။</p> <h3>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်နည်း (၄) နည်း</h3> <p>နွယ်ခွေကြကုန်သော ယောက်ျားလေးဦးတို့၏ နွယ်ကို ဆွဲယူခြင်းကဲ့သို့ အလားတူပင် ဘုရားရှင်သည် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်ကို -----</p> <p>၁။ အစမှ အဆုံးသို့တိုင်အောင်လည်းကောင်း,<br> ၂။ အလယ်မှ အဆုံးသို့တိုင်အောင်လည်းကောင်း,<br> ၃။ အဆုံးမှ အစသို့တိုင်အောင်လည်းကောင်း,<br> ၄။ အလယ်မှ အစသို့တိုင်အောင်လည်းကောင်း,<br> ဤသို့လျှင် (၄)မျိုးသော အပြားအားဖြင့် ဟောကြားထားတော်မူ၏။</p> <h3>၁။ အစမှ အဆုံးသို့</h3> <p>= အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် (၁)</p> <p>တောအတွင်း၌ နွယ်ကို ခွေယူကြကုန်သော ယောက်ျားလေးဦးတို့တွင် တစ်ယောက်သော ယောက်ျားကား နွယ်အရင်းပိုင်းကိုသာ ရှေ့ဦးစွာ တွေ့မြင် ၏။ ထိုယောက်ျားသည် ထိုနွယ်ကို အရင်း၌ ဖြတ်၍ နွယ်အားလုံးကို အဖျား (= အဆုံး)သို့တိုင်အောင် ဆွဲငင်ယူဆောင်၍ နွယ်ဖြင့် ပြုလုပ်ရမည့် ချည်တုပ် ရမည့် ပြုဖွယ်လုပ်ငန်းကိစ္စ၌ ဆောင်ယူ အသုံးပြုသကဲ့သို့ အလားတူပင် ဘုရားရှင်သည် -----</p> <p><b>ဣတိ ခေါ ဘိက္ခဝေ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ ။ ပ ။<br> ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ။</b> (မ၊၁၊၃၂၈။)</p> <p>= ရဟန်းတို့ ... ဤသို့လျှင် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b> ဖြစ်၏ ။ ပ ။ <b>ဇာတိ</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဇရာမရဏ</b> ဖြစ်၏။ (မ၊၁၊၃၂၈။)</p> <p>ဤသို့လျှင် အစဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာမှ အဆုံးဖြစ်သော ဇရာမရဏသို့ တိုင်အောင်လည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော်မူ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၄။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၄။)</p> <h3>၂။ အလယ်မှ အဆုံးသို့</h3> <p>= အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် (၂)</p> <p>တစ်ဖန် ထိုယောက်ျားလေးဦးတို့တွင် တစ်ယောက်သော ယောက်ျားသည် နွယ်၏ အလယ်ပိုင်းကို ရှေ့ဦးစွာ တွေ့မြင်၏။ ထိုယောက်ျားသည် နွယ်၏ အလယ်ပိုင်း၌ ဖြတ်တောက်၍ နွယ်၏ အထက်ပိုင်းအဖို့ ဟူသော အဖျားပိုင်းကိုသာလျှင် ဆွဲငင်ယူဆောင်၍ နွယ်ဖြင့် ပြုလုပ်ရမည့် ချည်တုပ်ရမည့် ပြုဖွယ်လုပ်ငန်းကိစ္စ၌ ဆောင်ယူ အသုံးပြုသကဲ့သို့ အလားတူပင် ဘုရားရှင်သည် -----</p> <p><b>တဿ တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတော အဘိဝဒတော အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နန္ဒီ။ ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ၊ တဒုပါဒါနံ။ တဿုပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ။</b> (မ၊၁၊၃၃၃။ သံ၊၂၊၁၃။)</p> <p>= ထိုဝေဒနာကို အလွန်နှစ်သက်သော, ကောင်းပေစွ ကောင်းပေစွဟု လွန်စွာပြောဆိုသော မျိုမတတ်စွဲလမ်း၍ တည်နေသော ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ နှစ်သက်မှု နန္ဒီတရားသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ဝေဒနာတို့၏ ယင်း နှစ်သက်ခြင်း နန္ဒီကား <b>ဥပါဒါန်</b>တည်း။ ထိုယောက်ျား၏ သန္တာန်၌ <b>ဥပါဒါန်</b> ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဘဝ</b>သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။ <b>ဘဝ</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဇာတိ</b>သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။ <b>ဇာတိ</b>ဖြစ်ခြင်းကြောင့် <b>ဇရာမရဏ</b>သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာ၏။ (မ၊၁၊၃၃၃။ သံ၊၂၊၁၃။)</p> <p>ဤသို့လျှင် အလယ်ဖြစ်သော ဝေဒနာမှစ၍ အဆုံးဖြစ်သော ဇရာမရဏသို့ တိုင်အောင်လည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော် မူ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၄။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၄-၁၅၅။)</p> <h3>၃။ အဆုံးမှ အစသို့</h3> <p>= ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်နည်း (၁)</p> <p>တစ်ဖန် ထိုယောက်ျားလေးဦးတို့တွင် တစ်ယောက်သော ယောက်ျားသည် နွယ်၏အဖျားပိုင်းကို ရှေ့ဦးစွာ တွေ့မြင်၏။ ထိုယောက်ျားသည် နွယ်ဖျား၌ ဆွဲကိုင်ယူငင်၍ နွယ်ဖျားကို အစဉ်အလျှောက်သဖြင့် နွယ်ဖျားမှ နွယ်ရင်းသို့တိုင်အောင် နွယ်အားလုံးကို ယူဆောင်၍ နွယ်ဖြင့် ပြုလုပ်ရမည့် ချည်တုပ်ရမည့် ပြုဖွယ်လုပ်ငန်းကိစ္စ၌ ဆောင်ယူအသုံးပြုသကဲ့သို့ အလားတူပင် ဘုရားရှင်သည် -----</p> <p><b>ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဇာတိပစ္စယာ နု ခေါ ဘိက္ခဝေ ဇရာမရဏံ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီတိ။</b></p> <p><b>ဇာတိပစ္စယာ ဘန္တေ ဇရာမရဏံ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ။</b></p> <p><b>ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ။ ပ ။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ နု ခေါ ဘိက္ခဝေ သင်္ခါရာ နော ဝါ၊ ကထံ ဝါ ဧတ္ထ ဟောတီတိ။</b></p> <p><b>အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ ဘန္တေ သင်္ခါရာ၊ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ။</b> (မ၊၁၊၃၂၈။)</p> <p><b>ဇာတိ</b>အကြောင်းခံကြောင့် <b>ဇရာမရဏ</b> ဖြစ်၏ဟူသော ဤစကားကို ငါဘုရားသည် ဟောကြားတော်မူအပ်ပြီ။ ရဟန်းတို့ ... <b>ဇာတိ</b>အကြောင်းခံကြောင့် <b>ဇရာမရဏ</b>သည် ဖြစ်သလော သို့မဟုတ် မဖြစ်သလော။ အဘယ်သို့လျှင် ဤအရာ၌ သင်တို့အလိုသည် ဖြစ်သနည်း၊ ဤသို့ မေးတော်မူ၏-</p> <p>မြတ်စွာဘုရား ... <b>ဇာတိ</b>အကြောင်းခံကြောင့် <b>ဇရာမရဏ</b>သည် ဖြစ်ပါ၏။ ဤအတိုင်းသာ ဤအရာ၌ <b>ဇာတိ</b>အကြောင်းခံကြောင့် <b>ဇရာမရဏ</b> ဖြစ်၏ဟူ၍ တပည့်တော်တို့၏ အလိုသည် ဖြစ်ပါ၏-ဟု လျှောက်ထားကြကုန်၏။</p> <p><b>ဘဝ</b>အကြောင်းခံကြောင့် <b>ဇာတိ</b> ဖြစ်၏ ။ ပ ။ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>အကြောင်းခံကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b>တို့ ဖြစ်ကြကုန်၏ဟူ၍ ဤစကားကို ငါဘုရားသည် ဟောကြား တော်မူအပ်ပြီ။ ရဟန်းတို့ ... <b>အဝိဇ္ဇာ</b>အကြောင်းခံကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b>တို့သည် ဖြစ်ကုန်သလော သို့မဟုတ် မဖြစ်ကုန်သလော။ ဘယ်သို့လျှင် ဤအရာ၌ သင်တို့၏ အလိုသည် ဖြစ်သနည်း၊ ဤသို့လျှင် မေးတော်မူ၏။</p> <p>မြတ်စွာဘုရား ...<b>အဝိဇ္ဇာ</b>အကြောင်းခံကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b>တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏၊ ဤအတိုင်းသာ ဤအရာ၌ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>အကြောင်းခံကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b>တို့သည် ဖြစ်ကုန်၏ဟူ၍ တပည့်တော်တို့့၏ အလိုသည် ဖြစ်ပါ၏ ----- ဟု လျှောက်ထားကြကုန်၏။ (မ၊၁၊၃၂၈။)</p> <p>ဤသို့လျှင် အဆုံးဖြစ်သော ဇရာမရဏမှစ၍ အစဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာ သို့တိုင်အောင်လည်း ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော်မူ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၄။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၅။)</p> <h3>၄။ အလယ်မှ အစသို့</h3> <p>= ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် (၂)</p> <p>တစ်ဖန် ထိုနွယ်ခွေယောက်ျား လေးဦးတို့တွင် တစ်ယောက်သော ယောက်ျားသည် နွယ်၏ အလယ်ပိုင်းကိုသာလျှင် ရှေ့ဦးစွာ တွေ့မြင်၏။ထို ယောက်ျားသည် နွယ်၏အလယ်ပိုင်း၌ ဖြတ်တောက်၍ အောက်ပိုင်းအဖို့သို့ သက်ဆင်းလျက် နွယ်၏အရင်းပိုင်းသို့တိုင်အောင် ဆွဲငင်ယူဆောင်၍ နွယ်ဖြင့် ပြုလုပ်ရမည့် ချည်တုပ်ရမည့် ပြုဖွယ်လုပ်ငန်းကိစ္စ၌ ဆောင်ယူ အသုံးပြုသကဲ့သို့ အလားတူပင် ဘုရားရှင်သည် -----</p> <p><b>ဣမေ ခေါ ဘိက္ခဝေ စတ္တာရော အာဟာရာ ကိံနိဒါနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝါ။ ဣမေ စတ္တာရော အာဟာရာ တဏှာနိဒါနာ တဏှာသမုဒယာ တဏှာဇာတိကာ တဏှာပဘဝါ။ တဏှာ စာယံ ဘိက္ခဝေ ကိံ နိဒါနာ။ ဝေဒနာ။ ဖေဿာ။ သဠာယတနံ။ နာမရူပံ။ ဝိညာဏံ။ သင်္ခါရာ ကိံနိဒါနာ ။ ပ ။ သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာနိဒါနာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာဇာတိကာ အဝိဇ္ဇာပဘဝါ။</b> (သံ၊၁၊၂၅၃။)</p> <p>= ရဟန်းတို့ ... ဤအာဟာရလေးပါးတို့သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရင်း နိဒါန်း ရှိကုန်သနည်း၊ (ဂတိ-ဥပဓိ-ကာလ-ပယောဂဟူသော) ကြွင်းသော အကြောင်းနှင့် ပေါင်းမိလတ်သော် အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်း သမုဒယ ရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်း ဇာစ်မြစ် = ဖြစ်ကြောင်း ဇာတိ ရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရင်း အမွန်အစ ပဘဝ ရှိကုန်သနည်း။</p> <p>ဤအာဟာရလေးပါးတို့သည် <b>တဏှာ</b>လျှင် အကြောင်းရင်း နိဒါန်း ရှိကုန်၏၊ (ဂတိ-ဥပဓိ-ကာလ-ပယောဂဟူသော) ကြွင်းသော အကြောင်းနှင့် ပေါင်းမိလတ်သော် <b>တဏှာ</b>လျှင် ဖြစ်ကြောင်း သမုဒယ ရှိကုန်၏၊ <b>တဏှာ</b>လျှင် ဖြစ်ကြောင်း ဇာစ်မြစ် = ဖြစ်ကြောင်း ဇာတိ ရှိကုန်၏၊ <b>တဏှာ</b>လျှင် အကြောင်းရင်း အမွန်အစ ပဘဝ ရှိကုန်၏။</p> <p><b>တဏှာ</b>သည် ။ ပ ။ <b>ဝေဒနာ</b>သည်။ <b>ဖဿ</b>သည်။ <b>သဠာယတနံ</b>။ <b>နာမ်ရုပ်</b>သည်။ <b>ဝိညာဏ်</b>သည် ။ ပ ။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b>တို့သည် အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရင်း နိဒါန်း ရှိကုန်သနည်း၊ (ဂတိ-ဥပဓိ-ကာလ-ပယောဂဟူသော) ကြွင်းသော အကြောင်းနှင့် ပေါင်းမိလတ်သော် အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်း သမုဒယ ရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် ဖြစ်ကြောင်း ဇာစ်မြစ် = ဖြစ်ကြောင်း ဇာတိ ရှိကုန်သနည်း၊ အဘယ်တရားလျှင် အကြောင်းရင်း အမွန်အစ ပဘဝ ရှိကုန်သနည်း။</p> <p><b>သင်္ခါရ</b>တို့သည် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>လျှင် အကြောင်းရင်း နိဒါန်း ရှိကုန်၏၊ (ဂတိ-ဥပဓိ-ကာလ-ပယောဂဟူသော) ကြွင်းသော အကြောင်းနှင့် ပေါင်းမိလတ်သော် <b>အဝိဇ္ဇာ</b>လျှင် ဖြစ်ကြောင်း သမုဒယ ရှိကုန်၏၊ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>လျှင် ဖြစ်ကြောင်း ဇာစ်မြစ် = ဖြစ်ကြောင်း ဇာတိ ရှိကုန်၏၊ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>လျှင် အကြောင်းရင်း အမွန် အစ ပဘဝ ရှိကုန်၏။ (သံ၊၁၊၂၅၃။)</p> <p>ဤသို့လျှင် အလယ်ဖြစ်သော အာဟာရလေးပါးမှ သို့မဟုတ် ကမ္မဘဝမှ သို့မဟုတ် တဏှာမှ အစဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာသို့တိုင်အောင် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်ကို ဟောကြားတော်မူ၏။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၄-၁၂၅။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၄-၁၅၅။)</p> <p>ဤအထက်ဖော်ပြပါ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်နည်း (၄)နည်းတို့တွင် အမှတ် (၁)ဖြစ်သော အစအဝိဇ္ဇာမှသည် အဆုံးဇရာမရဏသို့တိုင်အောင် ဟောကြားထားတော်မူအပ်သော အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ပထမနည်းကို ဤကျမ်းစာတွင် ရေးသားတင်ပြ၍ ပြီးလေပြီ။ ယခုအခါတွင် အလယ်မှ အဆုံးသို့တိုင်အောင် ဟောကြားထားတော်မူအပ်သော အနုလောမ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ဒုတိယနည်းကို ဆက်လက်၍ ရေးသားတင်ပြပေအံ့ -----</p> <h3>၂။ အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ဒုတိယနည်း (၂)</h3> <p><b>သ ခေါ သော ဘိက္ခဝေ ကုမာရော ဝုဒ္ဓိမနွာယ ဣန္ဒြိယာနံ ပရိပါကမနွာယ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ -- စက္ခုဝိညေယျေဟိ ရူပေဟိ ဣဋ္ဌေဟိ ကန္တေဟိ မနာပေဟိ ပိယရူပေဟိ ကာမူပသံဟိတေဟိ ရဇနီယေဟိ၊ သောတဝိညေယျေဟိ သဒ္ဒေဟိ။ ဃာနဝိညေယျေဟိ ဂန္ဓေဟိ။ ဇိဝှါဝိညေယျေဟိ ရသေဟိ။ ကာယဝိညေယျေဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟိ ဣဋ္ဌေဟိ ကန္တေဟိ မနာပေဟိ ပိယရူပေဟိ ကာမူပသံဟိတေဟိ ရဇနီယေဟိ။</b></p> <p><b>သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ပိယရူပေ ရူပေ သာရဇ္ဇတိ၊ အပ္ပိယရူပေ ရူပေ ဗျာပဇ္ဇတိ၊ အနုပဋ္ဌိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ၊ ယတ္ထဿ တေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓံ သမာပန္နော ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ၊ သော တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ တဿ တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတော အဘိဝဒတော အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နန္ဒီ။ ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ တဒုပါဒါနံ၊ တဿုပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။</b> (မ၊၁၊၃၃၃။)</p> <p>= ရဟန်းတို့ ...ထိုသူငယ်သည် ကြီးထွားခြင်း ဣန္ဒြေတို့၏ ရင့်ကျက်ခြင်းကို အစွဲပြု၍ နှစ်လိုဖွယ်ဖြစ်သော နှစ်သက်ဖွယ်ဖြစ်သော မြတ်နိုးဖွယ် ဖြစ်သော ချစ်အပ်သော သဘောရှိသော ကာမရာဂနှင့် စပ်သွယ်သော တပ်မက်ဖွယ်ဖြစ်သော စက္ခုဝိညာဏ်ဖြင့် သိရသော အဆင်း, သောတဝိညာဏ်ဖြင့် သိရသော အသံ, ဃာနဝိညာဏ်ဖြင့် သိရသော အနံ့, ဇိဝှါဝိညာဏ်ဖြင့် သိရသော အရသာ, နှစ်လိုဖွယ်ဖြစ်သော နှစ်သက်ဖွယ်ဖြစ်သော မြတ်နိုးဖွယ်ဖြစ်သော ချစ်အပ်သော သဘောရှိသော ကာမရာဂနှင့် စပ်သွယ်သော တပ်မက်ဖွယ်ဖြစ်သော ကာယဝိညာဏ်ဖြင့် သိရသော အတွေ့အထိ - ဤကာမဂုဏ် ငါးပါးတို့ဖြင့် ကုံလုံပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ ပျော်ပါးလျက်နေ၏။</p> <p>ထိုသူငယ်သည် မျက်စိဖြင့် အဆင်းရူပါရုံကို မြင်၍ ချစ်နှစ်သက်ဖွယ် သဘောရှိသော အဆင်းရူပါရုံ၌ တပ်စွန်း၏၊ မချစ်မနှစ်သက်ဖွယ်သဘောရှိသော အဆင်းရူပါရုံ၌ ဒေါသစိတ် ဖြစ်၏၊ ကာယဂတာသတိ မထင်ဘဲ သေးသိမ်သောစိတ် ရှိလျက်လည်း နေ၏၊ ယုတ်ညံ့သော အကုသိုလ်တရားများ၏ အကြွင်းမဲ့ ချုပ်ငြိမ်းရာဖြစ်သော လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်စိတ် နှင့် လွတ်မြောက်သော အရဟတ္တဖိုလ်ပညာကိုလည်း အမှန်အတိုင်း ခွဲခြား၍ မသိ။ ထိုသူသည် ဤသို့လျှင် ရာဂဖြင့် လိုက်လျောခြင်း ဒေါသဖြင့် ဆန့်ကျင်ခြင်းသို့ ရောက်လျက် ချမ်းသာကိုဖြစ်စေ ဆင်းရဲကိုဖြစ်စေ ဆင်းရဲမဟုတ် ချမ်းသာမဟုတ်သည်ကိုဖြစ်စေ တစ်စုံတစ်ခုသော ဝေဒနာကို ခံစား၏။ ထိုသူသည် ထိုခံစားမှု ဝေဒနာကို နှစ်သက်၏၊ ကောင်းလေစွ ကောင်းလေစွဟု အားရပါးရ ပြောဆို၏၊ မျိုမတတ် သက်ဝင်စွဲလမ်း၍ တည်နေ၏။ ထိုခံစားမှု ဝေဒနာကို နှစ်သက်ခြင်း အားရပါးရ ပြောဆိုခြင်း မျိုမတတ် သက်ဝင်စွဲလမ်း၍ တည်နေခြင်းကြောင့် ထိုသူ၏ သန္တာန်၌ နှစ်သက်ခြင်း <b>နန္ဒီရာဂ</b>တရားသည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ခံစားမှု<b>ဝေဒနာ</b>တို့၌ နှစ်သက်ခြင်း <b>နန္ဒီရာဂ</b>သည် စွဲလမ်းမှု <b>ဥပါဒါန်</b>တည်း။ ထိုသူ၏ သန္တာန်၌ <b>ဥပါဒါန်</b>ကြောင့် <b>ဘဝ</b>, <b>ဘဝ</b>ကြောင့် <b>ဇာတိ</b>, <b>ဇာတိ</b>ကြောင့် <b>ဇရာမရဏ သောက ပရိဒေဝ ဒုက္ခ ဒေါမနဿ ဥပါယာသ</b>တရားတို့သည် ထင်ရှားဖြစ်ပွားလာကြကုန်၏။ ဤသို့လျှင် ချမ်းသာမဖက် သက်သက်သော ဤဒုက္ခတုံး ဒုက္ခအစုအပုံ၏ ဖြစ်ပွားခြင်းသည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ (မ၊၁၊၃၃၃-မဟာတဏှာသင်္ခယသုတ္တန်။) (သောတဒွါရစသည်တို့၌လည်း နည်းတူပင်တည်း။)</p> <p>ဤအထက်ပါ ဒေသနာတော်နှင့်အညီ -----</p> <p>၁။ <b>သဠာယတန</b>မှစ၍ ဖြစ်စေ,<br> ၂။ <b>ဝေဒနာ</b>မှစ၍ ဖြစ်စေ,<br> ဤပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ရှုကွက်ကို ရှုနိုင်ပါသည်။ အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ပထမနည်း - <b>သဠာယတန</b> ရှုကွက်မှ <b>ဇရာမရဏ</b> ရှုကွက်သို့တိုင်အောင် ရှုကွက်နှင့် တူညီပြီ။</p> <p>၁။ <b>သဠာယတန</b>၊ <b>ဖဿ</b>၊ <b>ဝေဒနာ</b>၊ (အဝိဇ္ဇာ)၊ <b>တဏှာ</b>၊ <b>ဥပါဒါန်</b>၊ <b>ဘဝ</b> = (<b>ကမ္မဘဝ</b>-<b>သင်္ခါရ</b>)တို့ကား ပစ္စုပ္ပန်။</p> <p>၂။ <b>ဇာတိ</b>၊ <b>ဇရာမရဏ</b>တို့ကား ပထမအနာဂတ်။</p> <p>တစ်ဖန် အနာဂတ်သံသရာခရီး ထင်ရှား ရှိနေသေးလျှင် -----</p> <p>၁။ <b>သဠာယတန</b>၊ <b>ဖဿ</b>၊ <b>ဝေဒနာ</b>၊ (အဝိဇ္ဇာ)၊ <b>တဏှာ</b>၊ <b>ဥပါဒါန်</b>၊ <b>ဘဝ</b> = (<b>ကမ္မဘဝ</b>-<b>သင်္ခါရ</b>)တို့ကား ပထမအနာဂတ်။</p> <p>၂။ <b>ဇာတိ</b>၊ <b>ဇရာမရဏ</b>တို့ကား ဒုတိယအနာဂတ်။</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် သံသရာခရီး ဆုံးသည်တိုင်အောင် အနာဂတ် အဆက်ဆက်ကိုလည်း သဘောပေါက်ပါ။ တစ်ဖန် အတိတ်သံသရာခရီးဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်း၍ ရှုနိုင်ပါသည်။</p> <p>၁။ <b>သဠာယတန</b>၊ <b>ဖဿ</b>၊ <b>ဝေဒနာ</b>၊ (အဝိဇ္ဇာ)၊ <b>တဏှာ</b>၊ <b>ဥပါဒါန်</b>၊ <b>ဘဝ</b> = (<b>ကမ္မဘဝ</b>-<b>သင်္ခါရ</b>)တို့ကား ပထမအတိတ်။</p> <p>၂။ <b>ဇာတိ</b>၊ <b>ဇရာမရဏ</b>တို့ကား ပစ္စုပ္ပန်။</p> <p>၁။ <b>သဠာယတန</b>၊ <b>ဖဿ</b>၊ <b>ဝေဒနာ</b>၊ (အဝိဇ္ဇာ)၊ <b>တဏှာ</b>၊ <b>ဥပါဒါန်</b>၊ <b>ဘဝ</b> = (<b>ကမ္မဘဝ</b>-<b>သင်္ခါရ</b>)တို့ကား ဒုတိယအတိတ်။</p> <p>၂။ <b>ဇာတိ</b>၊ <b>ဇရာမရဏ</b>တို့ကား ပထမအတိတ်။</p> <p>၁။ <b>သဠာယတန</b>၊ <b>ဖဿ</b>၊ <b>ဝေဒနာ</b>၊ (အဝိဇ္ဇာ)၊ <b>တဏှာ</b>၊ <b>ဥပါဒါန်</b>၊ <b>ဘဝ</b> = (<b>ကမ္မဘဝ</b>-<b>သင်္ခါရ</b>)တို့ကား တတိယအတိတ်။</p> <p>၂။ <b>ဇာတိ</b>၊ <b>ဇရာမရဏ</b>တို့ကား ဒုတိယအတိတ်။</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် အတိတ်သံသရာ အဆက်ဆက်သို့လည်းကောင်း ဉာဏ်ကို ရှေးရှု ဆောင်ယူ၍လည်း ရှုပါလေ။ ဘဝနှစ်ခုနှစ်ခုကို ကွင်းဆက်၍ ရှုခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်း ရှုပွားနိုင်ခဲ့သော် = အတိတ်သံသရာ အဆက်ဆက်မှသည် အနာဂတ်ဆုံးသည်တိုင်အောင် သိမ်းဆည်း ရှုပွားနိုင်ခဲ့သော် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပထမနည်းနှင့် တူညီမှုရှိသည်ကို သဘောပေါက်နိုင်ပေ၏။ အကြောင်းမူ ----- <b>ဇာတိ</b>ဟူသည် <b>ဝိညာဏ်</b>၊ <b>နာမ်ရုပ်</b>၊ <b>သဠာယတန</b>၊ <b>ဖဿ</b>၊ <b>ဝေဒနာ</b>တို့ပင် ဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း, <b>တဏှာ ဥပါဒါန်</b>တို့၌ <b>အဝိဇ္ဇာ</b>ပါဝင်လျက်ရှိသောကြောင့်လည်းကောင်း, <b>ကမ္မဘဝ</b>၌ <b>သင်္ခါရ</b>ပါဝင်လျက်ရှိသောကြောင့်လည်းကောင်း တစ်နည်းဆိုသော် ----- <b>တဏှာ ဥပါဒါန် ဘဝ</b>ဟူသည် <b>အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါန် သင်္ခါရ ကံ</b>တို့ပင် ဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း ဖြစ်ပေသည်။</p> <p>ထိုကြောင့် အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ပထမနည်း၌ လည်းကောင်း, ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ပိုင်း (က)တွင် တင်ပြခဲ့သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ပဉ္စမနည်း ရှုကွက်၌လည်းကောင်း ကျွမ်းကျင်ပြီးသော သူတော်ကောင်းတစ်ဦးအဖို့ ဤ အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ဒုတိယနည်း ရှုကွက်မှာ လွယ်ကူလျက်ပင် ရှိနေပေမည်။</p> <h3>၃။ အဆုံးမှ အစသို့</h3> <p>= ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် (၁)</p> <p>ဤပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်နည်းကား အဆုံးဖြစ်သော ဇရာမရဏမှသည် အစဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာသို့တိုင်အောင် ပြောင်းပြန်လှန်၍ ဟောကြားတော်မူအပ်သော ဒေသနာတော် ဖြစ်၏။ ယင်းပဋိလောမအစဉ်မှာ</p> <p>၁။ ဇရာမရဏ</p> <p>၂။ ဇာတိ</p><p>ဤတရားနှစ်ပါးကား အနာဂတ်အဓွန့်ကာလတရားစုတည်း။</p> <p>၃။ ဘဝ</p><p>၄။ ဥပါဒါန်</p> <p>၅။ တဏှာ</p> <p>၆။ ဝေဒနာ</p> <p>၇။ ဖဿ</p><p>၈။ သဠာယတန</p> <p>၉။ နာမရူပ</p> <p>၁၀။ ဝိညာဏ်</p> <p>ဤတရားစုတို့ကား ပစ္စုပ္ပန်အဓွန့်ကာလတရားစုတို့တည်း။</p> <p>၁၁။ သင်္ခါရ</p> <p>၁၂။ အဝိဇ္ဇာ</p> <p>ဤတရားစုတို့ကား အတိတ်အဓွန့်ကာလတရားစုတို့တည်း။</p> <p>တစ်ဖန် အနာဂတ်ဘက်သို့ ဆက်၍ ရှုလိုသော် အောက်ပါအတိုင်းလည်း ရှုနိုင်၏။</p> <p>ဇရာမရဏ-ဇာတိတို့ကား ဒုတိယအနာဂတ်အဓွန့်ကာလတရားစုတို့ တည်း။</p> <p>ဘဝ-ဥပါဒါန်-တဏှာ-ဝေဒနာ-ဖဿ-သဠာယတန-နာမရူပ-ဝိညာဏ် ဤတရားစုတို့ကား ပထမအနာဂတ်အဓွန့်ကာလတရားစုတို့တည်း။</p> <p>သင်္ခါရ-အဝိဇ္ဇာတို့ကား ပစ္စုပ္ပန်အဓွန့်ကာလတရားစုတို့တည်း။</p> <p>ဤသို့လည်း အနာဂတ်ဆုံးသည်တိုင်အောင် အကြောင်းအကျိုးစပ်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ။ တစ်ဖန် အတိတ် သံသရာခရီးဘက်သို့လည်း ဉာဏ်ကို စေလွှတ်၍ ရှုနိုင်ပြန်သည် -----</p> <p>ဇရာမရဏ-ဇာတိတို့ကား ပစ္စုပ္ပန်အဓွန့်ကာလတရားစုတည်း။</p> <p>ဘဝ-ဥပါဒါန်-တဏှာ-ဝေဒနာ-ဖဿ-သဠာယတန-နာမရူပ-ဝိညာဏ် ဤတရားစုတို့ကား ပထမအတိတ်အဓွန့်ကာလတရားစုတို့တည်း။</p> <p>သင်္ခါရ-အဝိဇ္ဇာတို့ကား ဒုတိယအတိတ်အဓွန့်ကာလတရားစုတို့တည်း။</p> <p>ဤသို့လည်း အတိတ်သံသရာအဆက်ဆက်သို့ ဉာဏ်ကို စေလွှတ်၍ စွမ်းအားရှိသမျှ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းနိုင်ပေသည်။ ဘဝသုံးခုသုံးခုတို့ကို အကြောင်းအကျိုး စပ်၍ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းခြင်းပင်တည်း။ ဤရှုကွက်မှာလည်း အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ပထမနည်း၌ ကျွမ်းကျင်သူအဖို့ မခက်ခဲတော့ပြီ။ ပြောင်းပြန်လှန်၍ သိမ်းဆည်းခြင်းသာ ဖြစ်သည်။</p> <h3>ရှုကွက်ပုံစံအချို့</h3> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် ဇရာမရဏသည် ဇာတိကြောင့် ဖြစ်ပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍ ----- ဤသို့ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားကို သိမ်းဆည်းပါ။</p> <p>ဇာတိဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဇရာမရဏ ဖြစ်၏။</p> <p>ဇာတိက အကြောင်းတရား၊ ဇရာမရဏက အကျိုးတရား။</p> <p>တစ်ဖန် ကမ္မဘဝဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိဖြစ်ပုံကို ဉာဏ်ဖြင့် မြင်အောင်ကြည့်၍လည်း ဤသို့ အကြောင်းတရား အကျိုးတရားတို့ကို သိမ်းဆည်းပါ-</p> <p>ကမ္မဘဝဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဇာတိ ဖြစ်၏။</p> <p>ကမ္မဘဝက အကြောင်းတရား၊ ဇာတိက အကျိုးတရား။</p> <p>ဤသို့စသည်ဖြင့် ပြောင်းပြန်လှန်၍ အရင်းဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာသို့တိုင်အောင် သိမ်းဆည်းရှုပွားပါ။</p> <h3>၄။ အလယ်မှ အစသို့</h3> <p>= ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ဒုတိယနည်း (၂)</p> <p>အာဟာရ (၄) ပါး</p> <p>ဤရှုကွက်၌ အဋ္ဌကထာများက နိဒါနဝဂ္ဂသံယုတ်ပါဠိတော်၌ လာရှိသော အာဟာရသုတ္တန်ကို ကောက်နုတ်၍ ရှင်းပြထားတော်မူကြ၏။ ထို သုတ္တန်၌ ဘုရားရှင်သည် အာဟာရ (၄)ပါးမှ စတင်၍ အလယ်မှသည် အစအရင်း အဝိဇ္ဇာသို့တိုင်အောင် ပြောင်းပြန်အားဖြင့် ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဒေသနာတော်ကို ဟောကြားထားတော်မူ၏။ သို့အတွက် အာဟာရ (၄)ပါးကို ရှေ့ဦးစွာ ရှင်းလင်းတင်ပြအပ်ပါသည် -----</p> <p>၁။ <b>ကဗဠီကာရအာဟာရ</b> = ကြမ်းတမ်းသည်လည်းဖြစ်စေ နူးညံ့သည်လည်းဖြစ်စေ အလုတ်အလွေးပြု၍ မမျိုအပ်သော်လည်း မျိုအပ်သကဲ့သို့သော အာဟာရ၊</p> <p>၂။ <b>ဖဿာဟာရ</b> = အာရုံကို တွေ့ထိမှု အာဟာရ၊</p> <p>၃။ <b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b> = စိတ်ကို လှုံ့ဆော်မှု အာဟာရ၊</p> <p>၄။ <b>ဝိညာဏာဟာရ</b> = အထူးသိမှု အာဟာရ၊</p> <p>ဤသို့လျှင် အာဟာရ (၄)မျိုး ရှိ၏။</p> <p><b>ဝိပါကဝဋ္ဋဘူတေ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တိဖဿာဒိကေ ကမ္မသမုဋ္ဌာနဉ္စ ဩဇံ သန္ဓာယ စတ္တာရော အာဟာရာ တဏှာနိဒါနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ ဝဋ္ဋူပတ္ထမ္ဘကာ ပန ဣတရေပိ အာဟာရာ တဏှာပဘဝေ တသ္မိံ အဝိဇ္ဇမာနေ န ဝိဇ္ဇန္တီတိ တဏှာနိဒါနာတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋန္တိ။</b> (မူလဋီ၊၂၊၈၅။ မဟာဋီ၊၂၊၂၄၃။)</p> <p>ဝိပါကဝဋ် ဖြစ်ကြကုန်သော ပဋိသန္ဓေအခါ ပဝတ္တိအခါ ဖြစ်ကြကုန်သော -----</p> <p>၁။ <b>ဖဿာဟာရ</b> = ဝိပါက်ဝိညာဏ်နှင့်ယှဉ်သော ဖဿ၊</p> <p>၂။ <b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b> = ဝိပါက်ဝိညာဏ်နှင့်ယှဉ်သော စေတနာ၊</p> <p>၃။ <b>ဝိညာဏာဟာရ</b> = ဝိပါက်ဝိညာဏ်၊</p> <p>၄။ <b>ကဗဠီကာရာဟာရ</b> = ကမ္မသမုဋ္ဌာန်ရုပ်ကလာပ်တို့တွင် ပါဝင်သော ကမ္မဇဩဇာ၊</p> <p>ဤအာဟာရလေးမျိုးတို့ကို ရည်ရွယ်တော်မူ၍ ---- <b>စတ္တာရော အာဟာရာ တဏှာနိဒါနာ</b> = လေးမျိုးကုန်သော ဤအာဟာရတို့သည် တဏှာဟူသော အကြောင်းရင်း နိဒါန်း ရှိကြကုန်၏ ---- ဤသို့စသော ဒေသနာတော်ကို ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားထားတော်မူအပ်ပေသည်။ ထိုသို့ပင် ဝိပါကဝဋ် ဖြစ်ကုန်သော အာဟာရလေးပါးတို့ကို ရည်ရွယ်တော်မူ၍ တိုက်ရိုက် သိစေအပ်သော အနက်သဘောရှိသော နီတတ္ထနည်းအားဖြင့် ဟောကြားတော်မူအပ်ပါသော်လည်း ကိလေသဝဋ် ကမ္မဝဋ် ဝိပါကဝဋ်တို့၏ အဆက်မပြတ် လည်ပတ်၍နေသော သံသရာဝဋ်ဒုက္ခ၏ အဆက်မပြတ်ဖြစ်ရေး စည်ပင်ရေး အတွက် အားပေးထောက်ပံ့တတ်ကုန်သော ဥပနိဿယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုတတ်ကုန်သော အခြားအခြားကုန်သော အကမ္မဇအာဟာရတို့သည်လည်း ထိုတဏှာဟူသော အစအမွန်သည် ထင်ရှား မရှိလတ်သော် ထင်ရှား မရှိနိုင်ကုန် မဖြစ်နိုင်ကုန်သောကြောင့် တဏှာလျှင် အကြောင်းရင်း နိဒါန်း ရှိကုန်၏ဟူ၍ ဆိုခြင်းငှာ သင့်မြတ်ကုန်သည်ဟု မှတ်ပါ။ (မူလဋီ၊၂၊၈၅။ မဟာဋီ၊၂၊၂၄၃။)</p> <h3>အကမ္မဇ အာဟာရ = အနုပါဒိဏ္ဏကအာဟာရ</h3> <p><b>ဣမေသံ သတ္တာနံ ခါဒန္တာနမ္ပိ အခါဒန္တာနမ္ပိ ဘုဉ္ဇန္တာနမ္ပိ အဘုဉ္ဇန္တာနမ္ပိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တေနေဝ သဟဇာတာ ကမ္မဇာ ဩဇာ နာမ အတ္ထိ၊ သာ ယာဝပိ သတ္တမာ ဒိဝသာ ပါလေတိ၊ အယမေဝ ဥပါဒိဏ္ဏကကဗဠီကာရာဟာရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေဘူမကဝိပါကဝသေန ပန ဥပါဒိဏ္ဏကဖဿာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ တေဘူမကကုသလာကုသလကိရိယဝသေန အနုပါဒိဏ္ဏကာ။ လောကုတ္တရာ ပန ရုဠှီဝသေန ကထိတာတိ။</b> (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃-၂၄။)</p> <p><b>ပဋိသန္ဓိစိတ္တေနေဝ သဟဇာတာတိ လက္ခဏဝစနမေတံ၊ သဗ္ဗာယပိ ကမ္မဇရူပပရိယာပန္နာယ ဩဇာယ အတ္ထိဘာဝဿ အဝိစ္ဆေဒပ္ပဝတ္တိသမ္ဘဝဒဿနတ္ထော။ သတ္တမာတိ ဥပ္ပန္နဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ သတ္တမဒိဝသာပိ။ ရူပသန္တတိံ ပါလေတိ ပဝေဏိဃဋနဝသေန။ အယမေဝါတိ ကမ္မဇဩဇာ။ ကမ္မဇဩဇံ ပန ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နဩဇာ အကမ္မဇတ္တာ အနုပါဒိဏ္ဏအာဟာရောတွေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။</b> (သံ၊ဋီ၊၂၊၂၇။)</p> <p>ဤအထက်ပါ အဋ္ဌကထာ ဋီကာတို့၏ ဖွင့်ဆိုချက်နှင့်အညီ ဝိပါကဝဋ်တွင် အကျုံးဝင်သော အထက်တွင် ဖော်ပြထားသော အာဟာရ (၄)မျိုး ကား ဥပါဒိဏ္ဏကအာဟာရ (၄)မျိုးတည်း။ အနုပါဒိဏ္ဏကအာဟာရ သို့မဟုတ် အကမ္မဇအာဟာရ (၄)မျိုးကား ဤသို့တည်း။ ---</p> <p>၁။ ကုသိုလ်စိတ် အကုသိုလ်စိတ် ကြိယာစိတ်တို့နှင့်ယှဉ်သော ဖဿဟူသော <b>ဖဿာဟာရ</b>၊</p> <p>၂။ ကုသိုလ်စေတနာ အကုသိုလ်စေတနာ ကြိယာစေတနာဟူသော <b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b>၊</p> <p>၃။ ကုသိုလ်ဝိညာဏ် အကုသိုလ်ဝိညာဏ် ကြိယာဝိညာဏ်ဟူသော <b>ဝိညာဏာဟာရ</b>၊</p> <p>၄။ စိတ္တဇဩဇာ, ဥတုဇဩဇာ, အာဟာရဇဩဇာဟူသော <b>ကဗဠီကာရအာဟာရ</b>၊</p> <p>ဤအာဟာရလေးမျိုးတို့သည် အကမ္မဇအာဟာရ = အနုပါဒိဏ္ဏက အာဟာရ (၄)မျိုးတို့တည်း။ သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲဒုက္ခကို အားပေးထောက်ပံ့တတ်ကုန်သော အာဟာရတို့ပင်တည်း။ ယင်းအာဟာရတို့သည်လည်းတဏှာ ဟူသော အစအမွန်သည် ထင်ရှားမရှိလတ်သော် ထင်ရှားမရှိနိုင် မဖြစ်နိုင်ကုန်သောကြောင့် ဆောင်၍ သိစေအပ်သော နေယျတ္ထအနက်သဘောအားဖြင့် တဏှာလျှင် အကြောင်းရင်း နိဒါန်း ရှိကုန်၏ဟု ဆိုခြင်းငှာ သင့်မြတ် ကုန်သည်သာ ဟူလိုသည်။</p> <h3>ကဗဠီကာရ အာဟာရ</h3> <p>အထက်တွင် တင်ပြထားသော အနုပါဒိဏ္ဏကဩဇာတွင် အာဟာရဇဩဇာလည်း ပါဝင်လျက် ရှိ၏။ ယင်းအာဟာရဇဩဇာ၌ ---</p> <p>၁။ ကမ္မဇဩဇာကြောင့်ဖြစ်သော အာဟာရဇဩဇာ,</p> <p>၂။ စိတ္တဇဩဇာကြောင့်ဖြစ်သော အာဟာရဇဩဇာ,</p> <p>၃။ ဥတုဇဩဇာကြောင့်ဖြစ်သော အာဟာရဇဩဇာ,</p> <p>၄။ အာဟာရဇဩဇာကြောင့်ဖြစ်သော အာဟာရဇဩဇာ ---</p> <p>ဤအာဟာရဇဩဇာ (၄)မျိုးလုံး ပါဝင်သည်ဟု မှတ်ပါ။ ထပ်မံ၍ အနည်းငယ် ရှင်းလင်းတင်ပြအပ်ပါသည်။ ကဗဠီကာရအာဟာရဟူသော စကားလုံးကို ရှေးရှေးဆရာတော်ကြီးများက ----- အလုတ်အလွေး မပြုအပ်သော်လည်း ပြုအပ်သကဲ့သို့သော အာဟာရ -ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားတော် မူကြ၏။ ဤဘာသာပြန်ဆိုချက်ကား အလွန် လေးနက်သော အဓိပ္ပါယ်ကို ဆောင်လျက် ရှိ၏။</p> <p>ရုပ်တရားတို့မည်သည် သို့မဟုတ် ပရမတ်တရားတို့မည်သည် တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့၍ ဖြစ်နိုင်ရိုးဓမ္မတာ မရှိကြပေ။ ဖြစ်ပြီးသည်နှင့် ဖြစ်သည့်နေရာ၌သာ ရုတ်ခြည်း ချုပ်ပျက်သွားကြ၏။ သတ္တဝါတို့ စားမျိုအပ်သော ထမင်းစသော အာဟာရဟူသည်မှာ အိုး ခွက် ပန်းကန် အတွင်း၌ တည်ရှိခိုက်၌လည်းကောင်း, ခံတွင်း, လည်ချောင်း, အစာသစ်အိမ် စသည်၌ အစာသစ်ကောဋ္ဌာသအဖြစ် တည်ရှိခိုက်၌လည်းကောင်း ဥတုဇဩဇာဋ္ဌမက ရုပ်တို့၏ အပေါင်းအစုသာတည်း။ ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုအတွင်း၌ တည်ရှိသော ဥတုခေါ် တေဇောဓာတ်ကြောင့် အဆက်မပြတ် ဖြစ်နေသော ရုပ်တရားတို့သာတည်း။ ထိုရုပ်တရားတို့သည် ပရမတ်တို့၏ ထုံးစံဓမ္မတာ အတိုင်း ဖြစ်ပြီးသည်နှင့် ရုတ်ခြည်း ပျက်သွားကြ၏။ ဝါးခိုက်၌ ဖြစ်နေသော ရုပ်တရားတို့ကား တစ်မျိုးတခြား တစ်ပါးသာတည်း။ မျိုခိုက်၌ ဖြစ်နေသော ရုပ်တရားတို့ကား တစ်မျိုးတခြား တစ်ပါးသာတည်း။ အစာသစ်ကောဋ္ဌာသ အဖြစ် တည်ခိုက် ရုပ်တရားတို့ကား တစ်မျိုးတခြား တစ်ပါးသာတည်း။ ပန်းကန်အတွင်းမှ ပါးစပ်တွင်း, ပါးစပ်တွင်းမှ လည်ချောင်းတွင်း, လည်ချောင်း တွင်းမှ အစာအိမ်အတွင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့နိုင်လောက်အောင် အချိန်ကာလ သက်တမ်းရှည်သော ပရမတ်တရားတို့ကား မဟုတ်ကြပေ။ ထမင်းလုတ် ပြုလုပ်၍ စားမျိုနိုင်လောက်အောင် သက်တမ်းရှည်သော ပရမတ်တရားတို့ကား မဟုတ်ကြပေ။ သို့သော် ယင်းအစာဟု ခေါ်ဆိုသော ဥတုဇရုပ်ကလာပ်တို့တွင် ပါဝင်သော တေဇောဓာတ်၏ ကျေးဇူးပြုပေးမှု အရှိန်အဝါ မကုန်သေးသမျှ အသစ်အသစ်သော ဥတုဇရုပ်ကလာပ်တို့သည် ရှေ့နှင့်နောက် ဆက်စပ်လျက် အထပ်ထပ် ဖြစ်နေကြသည်သာတည်း။ ထိုကြောင့် အလုတ်အလွေးကို မပြုအပ်သော်လည်း ပြုအပ်သကဲ့သို့သော အာဟာရ-ဟု ဘာသာ ပြန်ဆိုထားတော်မူကြခြင်း ဖြစ်၏။</p> <p>ယင်းအစာသစ်ဟူသော ကဗဠီကာရအာဟာရ အမည်ရသော ဥတုဇ ရုပ်ကလာပ်တို့တွင် ပါဝင်သော ဥတုဇဩဇာသည် ခန္ဓာအိမ်အတွင်း၌ တည်ရှိသော အစာကို ကြေကျက်စေတတ်သော ပါစကတေဇောဓာတ် ကမ္မဇဝမ်းမီး အမည်ရသော ဇီဝိတနဝကကလာပ်တို့တွင် ပါဝင်သော တေဇောဓာတ်၏ အားပေးထောက်ပံ့မှုကို ရရှိသောအခါ ဩဇဋ္ဌမက ရုပ်ကလာပ် အသစ်အသစ်ကို ဖြစ်စေ၏။ ဥတုဇဩဇာကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာသော အာဟာရဇရုပ်တည်း။ ယင်းရုပ်ကလာပ်တိုင်းတွင် ပါဝင်သော ဩဇာကား အာဟာရဇ ဩဇာတည်း။ ကမ္မဇဝမ်းမီးနှင့် ယင်းအာဟာရဇဩဇာ၏ အထောက်အပံ့ကို ရရှိသော ကမ္မဇဩဇာ စိတ္တဇဩဇာ ဥတုဇဩဇာ ကလာပ်ပြား အာဟာရဇဩဇာ ဤဩဇာ အသီးအသီးကလည်း ဩဇဋ္ဌမကရုပ်ကလာပ် အသစ် အသစ်ကို ဖြစ်စေပြန်၏။ ဩဇာအသီးအသီးကြောင့်ဖြစ်သော အာဟာရဇရုပ်တို့ပင်တည်း။ ယင်းအာဟာရဇရုပ်တို့၌ ပါဝင်သော ဩဇာအသီးအသီးမှာလည်း အာဟာရဇဩဇာပင်တည်း။ အားပေးထောက်ပံ့တတ်သော အာဟာရဇဩဇာ၏ အာဟာရဇဩဇာ အမည်ရကြောင်းမှာ ဆိုပြီးပင် ဖြစ်ပေသည်။</p> <h3>အာဟာရ (၄) ပါးတို့၏ စွမ်းအင်</h3> <p>၁။ <b>ကဗဠီကာရာဟာရ</b>သည် ဩဇဋ္ဌမကရုပ်တို့ကို ဆောင်တတ်၏ = ဖြစ်စေ၏။</p> <p>၂။ <b>ဖဿာဟာရ</b>သည် ဝေဒနာသုံးမျိုးတို့ကို ဆောင်တတ်၏ = ဖြစ်စေ၏။</p> <p>၃။ <b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b>သည် ဘဝသုံးပါးတို့ကို ဆောင်တတ်၏ = ဖြစ်စေ၏။</p> <p>၄။ <b>ဝိညာဏာဟာရ</b>သည် ပဋိသန္ဓေနာမ်ရုပ်ကို ဆောင်တတ်၏ = ဖြစ်စေ၏။</p> <p>၁။ <b>ကဗဠီကာရာဟာရ</b>သည် အထက်တွင် ရှင်းပြထားသည့်အတိုင်း ဩဇာလျှင် (၈)ခုမြောက်ရှိသော ဩဇဋ္ဌမကရုပ်တို့ကို ဖြစ်စေခြင်းဖြင့် ဩဇဋ္ဌမက ရုပ်တရားတို့ကို ဆောင်ထားတတ်၏။</p> <p>၂။ <b>ဖဿာဟာရ</b> --- သုခဝေဒနာ ဖြစ်နိုင်လောက်သည့် စွမ်းအားရှိသော ဖဿသည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာသော်သာလျှင် ဖဿာဟာရက သုခဝေဒနာ ကို ဆောင်ထားတတ်၏။ ဒုက္ခဝေဒနာ ဖြစ်နိုင်လောက်သည့် စွမ်းအားရှိသော ဖဿသည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာသော်သာလျှင် ဖဿာဟာရက ဒုက္ခဝေဒနာ ကို ဆောင်ထားတတ်၏။ ဥပေက္ခာဝေဒနာ ဖြစ်နိုင်လောက်သည့် စွမ်းအား ရှိသော ဖဿသည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာသော်သာလျှင် ဖဿာဟာရက ဥပေက္ခာဝေဒနာကို ဆောင်ထားတတ်၏။ ဖြစ်စေ၏ ဟူလို။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄။)</p> <p>၃။ <b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b> --- ကာမဘဝသို့ ကပ်ရောက်စေတတ်သော ကံသည် ကာမဘဝကို ဆောင်ထားတတ်၏ = ဖြစ်စေ၏။ ရူပဘဝ အရူပဘဝတို့သို့ ကပ်ရောက်စေတတ်ကုန်သော ကံတို့သည် ကံနှင့်လျော်ညီရာ ထိုထို ဘဝကို ဆောင်ထားတတ်ကြကုန်၏ = ဖြစ်စေကုန်၏။ ဤသို့လျှင် မနောသေဉ္စတနာဟာရသည် ဘဝသုံးပါးတို့ကို ဆောင်ထားတတ်၏ = ဖြစ်စေ၏။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄။)</p> <p>၄။ <b>ဝိညာဏာဟာရ</b> --- ဝိညာဏာဟာရသည်ကား ပဋိသန္ဓေခဏ၌ မိမိနှင့် ယှဉ်ဖက် သမ္ပယုတ်နာမ်ခန္ဓာတို့ကိုလည်းကောင်း, ကမ္မဇရုပ်တို့ကိုလည်းကောင်း သဟဇာတစသော ပစ္စယသတ္တိတို့ဖြင့် ဆောင်ထားတတ်၏ = ဖြစ်စေတတ်၏။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄။)</p> <p><b>ဧတ္ထ စ မနောသေဉ္စတနာ တယော ဘဝေ အာဟရတီတိ သာသဝကုသလာကုသလစေတနာဝ ဝုတ္တာ။ ဝိညာဏံ ပဋိသန္ဓိနာမရူပံ အာဟရတီတိ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏမေဝ ဝုတ္တံ။ အဝိသေသေန ပန တံသမ္ပယုတ္တတံသမုဋ္ဌာနဓမ္မာနံ အာဟရဏတောပေတေ အာဟာရာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။</b> (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅။)</p> <p><b>သာသဝကုသလာကုသလစေတနာဝ ဝုတ္တာ ဝိသေသပစ္စယဘာဝဒဿနံ ဟေတန္တိ၊ တေနာဟ အဝိသေသေန ပနာတိအာဒိ။ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏမေဝ ဝုတ္တန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ယထာ တဿ တဿ ဖလဿ ဝိသေသတော ပစ္စယတာယ ဧတေသံ အာဟာရတ္ထော၊ ဧဝံ အဝိသေသတောပီတိ ဒေဿတုံ အဝိသေသေနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။</b> (သံ၊ဋီ၊၂၊၂၈-၂၉။)</p> <p><b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b>က ဘဝသုံးပါးတို့ကို ဆောင်ထားတတ်၏ = ဖြစ်စေ၏ဟူသော ဤစကားရပ်ကို သံသရာဝဋ်ကို လည်ပတ်စေတတ်သည့် စွမ်းအားရှိသော အာသဝေါတရားတို့၏ အာရုံဖြစ်သော ကုသိုလ်စေတနာ အကုသိုလ်စေတနာကိုသာလျှင် ရည်ရွယ်၍ ဖွင့်ဆိုထားသည်ဟု မှတ်ပါ။ သံသရာဝဋ်ကို လည်ပတ်စေရာ၌ ထူးကဲသော အကြောင်းတရား ဖြစ်ခြင်းကြောင့်သာလျှင် ထိုသို့ ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ အထူးမမသာမညအားဖြင့် ဆိုရမူ လောကီ (ကုသိုလ် အကုသိုလ် အဗျာကတ) စေတနာဟူသမျှသည် မိမိနှင့် သမ္ပယုတ်ဖြစ်သော နာမ်တရားစုတို့အားလည်းကောင်း စိတ္တဇရုပ်တို့အားလည်းကောင်း ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်းတရား ဖြစ်သည်သာဟု သိရှိပါလေ။</p> <p><b>ဝိညာဏံ ပဋိသန္ဓိနာမရူပံ အာဟရတိ</b> = ဝိညာဏ်သည် ပဋိသန္ဓေ နာမ်ရုပ်ကို ဆောင်ထားတတ်၏ = ဖြစ်စေ၏ဟူရာ၌ ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်ကိုသာလျှင် ဟောကြားထားတော်မူ၏။ အထူးမမသာမညအားဖြင့် ဆိုရမူ ဝိညာဏ်သည် မိမိနှင့်ယှဉ်ဖက် ထိုထိုသမ္ပယုတ်တရားတို့အားလည်းကောင်း, ထိုထိုစိတ္တဇရုပ်တို့အားလည်းကောင်း ဆောင်ထားတတ်သောကြောင့် အာဟာရမည်၏ဟူ၍ သိရှိပါလေ။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅။)</p> <p>၁။ ဤအာဟာရလေးမျိုးတို့တွင် <b>ကဗဠီကာရအာဟာရ</b>သည် (= စတုသမုဋ္ဌာနိကဩဇာသည်) အထက်တွင် ရှင်းပြခဲ့သည့်အတိုင်း ဩဇာလျှင် ရှစ်ခုမြောက်ရှိသော ဩဇဋ္ဌမကရုပ်ကလာပ် အသစ်အသစ်ကို ဖြစ်စေခြင်းဖြင့်သာလျှင် စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်အား အားပေးထောက်ပံ့လျက် အာဟာရကိစ္စကို ပြီးစေ၏ = ဆောင်ထားခြင်းကိစ္စကို ပြီးစေ၏။</p> <p>၂။ <b>ဖဿာဟာရ</b>သည် အာရုံကို တွေ့ထိခြင်းကိစ္စကို ပြုလုပ်လျက်သာလျှင် အာရုံကို တွေ့ထိမှုကို ပြုလုပ်ရမှသာလျှင် အာဟာရကိစ္စကို = ဝေဒနာကို ဆောင်ထားခြင်းကိစ္စကို ပြီးစေ၏။ ဝေဒနာကို ဖြစ်စေနိုင်၏။</p> <p>၃။ <b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b>သည် စိတ်ကို လှုံ့ဆော်လျက်သာလျှင် အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားကို ဖြစ်ပေါ်နိုင်လောက်အောင် ဆက်စပ်မှုရှိအောင် အားထုတ်နိုင်ပါမှသာလျှင် အာဟာရကိစ္စကို ဘဝသုံးပါးကို ဆောင်ထားနိုင်၏ = ဖြစ်စေနိုင်၏။</p> <p>၄။ ဝိညာဏ်သည် = <b>ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်</b>သည် ခန္ဓာတို့၏ ထင်ရှားဖြစ်ခြင်း ဥပပတ္တိကို ကြံဆသည်၏အစွမ်းဖြင့် အာရုံကို ပိုင်းပိုင်းခြားခြား သိမှသာလျှင် သမ္ပယုတ်တရားနှင့် ကမ္မဇရုပ် သို့မဟုတ် စိတ္တဇရုပ်တို့ကို ဖြစ်စေခြင်း အာဟာရကိစ္စကို ပြီးစီးစေနိုင်၏။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅။)</p> <p>၁။ <b>ကဗဠီကာရာဟာရ</b>သည် ဩဇဋ္ဌမကရုပ်ကို ဖြစ်စေခြင်းဖြင့် စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်အား အားပေးထောက်ပံ့လျက်သာလျှင် ရူပကာယကို ရုပ်သန္တတိ အစဉ်မပျက်အောင် တည်အောင်ထားခြင်းဖြင့် သတ္တဝါတို့၏ တည်တံ့ခြင်း၏ အကြောင်းတရားဖြစ်၏။ မှန်ပေသည် --- ဤရူပကာယသည် ကံသည် ဖြစ်စေ အပ်သည် မှန်သော်လည်း ကဗဠီကာရာဟာရက ခိုင်ခံ့အောင် ထောက်ပံ့ထား ခဲ့သော် (၁၀)နှစ်တို့ပတ်လုံးသော်လည်းကောင်း, အနှစ် (၁၀၀)ပတ်လုံးသော်လည်းကောင်း သက်တမ်းကုန်ဆုံးသည်တိုင်အောင် တည်နိုင်၏။ အဘယ်ကဲ့သို့နည်းဟူမူ ----- ကလေးသူငယ်သည် အမိက ဖြစ်စေအပ်သည် မှန်သော်လည်း နို့ထိန်းက နို့ရည်စသည်တို့ကို တိုက်ကျွေးလျက် မွေးမြူပေးမှသာလျှင် ရှည်မြင့်စွာ တည်နိုင်၏။ ကျားခေါ်သော သစ်သားချောင်းဖြင့် ထောက်ကန်ထားသော အိမ်သည် မလဲမပြိုသကဲ့သို့ အာဟာရ၌ ရပ်တည်လျက်ရှိသော ဤရူပကာယကြီးသည် အာဟာရကို အစွဲပြု၍ မလဲမပြို ရပ်တည်နိုင်၏။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅။)</p> <p>ဤသို့လျှင် <b>ကဗဠီကာရာဟာရ</b>က စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်အား အားပေး ထောက်ပံ့လျက် အာဟာရကိစ္စကို ပြီးစီးစေသော်လည်း အာဟာရသမုဋ္ဌာန်ရုပ်, ဥပါဒိဏ္ဏကရုပ် = ကမ္မဇရုပ်ဟူသော နှစ်မျိုးသော ရုပ်သန္တတိအစဉ်တို့၏ အကြောင်းတရား ဖြစ်၏။ ကမ္မဇရုပ်တို့အား စောင့်ရှောက်တတ်သော အနုပါလကသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။ အာဟာရသမုဋ္ဌာန်ရုပ် = အာဟာရဇရုပ်တို့အား တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေတတ်သော ဇနကသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏။</p> <p>၂။ <b>ဖဿာဟာရ</b>သည် သုခဝေဒနာစသည့် ဝေဒနာ၏ တည်ရာဝတ္ထုဖြစ်သော အာရုံကို တွေ့ထိလျက်သာလျှင် သုခဝေဒနာစသော ဝေဒနာကို ဖြစ်စေခြင်းဖြင့် သတ္တဝါတို့၏ တည်တံ့ခြင်း၏ အကြောင်းတရား ဖြစ်၏။</p> <p>၃။ <b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b>သည် ကုသိုလ်ကံ အကုသိုလ်ကံ၏ အစွမ်းဖြင့် ကံကို အားထုတ်လျက်သာလျှင် ဘဝ၏ အခြေခံအကြောင်းရင်းမူလကို ဖြစ်စေခြင်းကြောင့် သတ္တဝါတို့၏ တည်တံ့ခြင်း၏ အကြောင်းတရား ဖြစ်၏။</p> <p>၄။ <b>ဝိညာဏာဟာရ</b>သည် အာရုံကို ပိုင်းပိုင်းခြားခြား သိလျက် နာမ်ရုပ်ကို ဖြစ်စေခြင်းဖြင့် သတ္တဝါတို့၏ တည်တံ့ခြင်း၏ အကြောင်းတရား ဖြစ်၏။ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅။)</p> <p><b>ဥပါဒိဏ္ဏရူပသန္တတိယာ ဥပတ္ထမ္ဘနေနေဝ ဥတုစိတ္တဇရူပသန္တတီနမ္ပိ ဥပတ္ထမ္ဘနသိဒ္ဓိ ဟောတီတိ ဒွိန္နံ ရူပသန္တတီနန္တိ ဝုတ္တံ။ ဥပတ္ထမ္ဘနမေဝ သန္ဓာယ အနုပါလကော ဟုတွာတိ စ ဝုတ္တံ။ ရူပကာယဿ ဌိတိဟေတုတာ ဟိ ယာပနာ အနုပါလနာ။</b> (သံ၊ဋီ၊၂၊၂၉။)</p> <p>အထက်တွင် အဋ္ဌကထာက ကဗဠီကာရာဟာရက ကမ္မဇရုပ် = ဥပါဒိဏ္ဏရုပ်တို့အား အနုပါလကသတ္တိဖြင့် အာဟာရသမုဋ္ဌာန်ရုပ်တို့အား ဇနက သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုကြောင်းကို ဖွင့်ဆိုထား၏။ ဥပါဒိဏ္ဏရုပ် = ကမ္မဇရုပ် သန္တတိအစဉ်အား ထောက်ပံ့ခြင်းဖြင့်ပင်လျှင် ဥတုဇရုပ် စိတ္တဇရုပ် သန္တတိအစဉ်အားဖြင့် ထောက်ပံ့ခြင်းကိစ္စသည် ပြီးစီးပြီးသာ ဖြစ်၏။ ထိုကြောင့် - ဥပါဒိဏ္ဏရုပ် = ကမ္မဇရုပ်နှင့် အာဟာရဇရုပ်ဟူသော ရုပ်သန္တတိအစဉ် နှစ်မျိုးတို့အား အာဟာရပစ္စယသတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုပုံကို ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်၏။ အားပေး ထောက်ပံ့ခြင်း ဥပတ္ထမ္ဘနသဘောကိုသာလျှင် ရည်ရွယ်၍ အနုပါလက သတ္တိဖြင့် ကျေးဇူးပြုကြောင်းကို အဋ္ဌကထာက ဖွင့်ဆိုခြင်း ဖြစ်၏။ ရူပကာယ တစ်ခုလုံး၏ တည်တံ့ခြင်း၏ အကြောင်းတရား ဖြစ်မှုသည်ပင် မျှစေခြင်း စောင့်ရှောက်ခြင်း အနုပါလနာ မည်ပေသည်။ (သံ၊ဋီ၊၂၊၂၉။)</p> <h3>ရှုကွက်ရှုရန် လိုရင်းအချက်</h3> <p>၁။ ဝိပါကဝဋ်ဖြစ်သော အာဟာရ (၄)ပါး,</p> <p>၂။ ကမ္မဝဋ်ဖြစ်သော အာဟာရ (၄)ပါး,</p> <p>ဟု အာဟာရအရ ကောက်ယူပုံ နှစ်နည်း ရှိ၏။</p> <p>အာဟာရအရ ဝိပါကဝဋ်ဖြစ်သော အာဟာရ (၄)ပါးကို ကောက်ယူပုံကို အာဟာရသုတ္တန်အဋ္ဌကထာ (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇။)၌ ဖွင့်ဆိုလျက်ရှိ၏။ အာဟာရ အရ ကမ္မဝဋ်ဖြစ်သော အာဟာရ (၄)ပါးကို ကောက်ယူပုံကိုလည်း (သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄။ မူလဋီ၊၂၊၈၆။ မဟာဋီ၊၂၊၂၄၅။)တို့၌ ဖွင့်ဆိုလျက် ရှိ၏။ အသင်သူတော်ကောင်းသည် ဝိပါကဝဋ်တွင် အကျုံးဝင်သော အာဟာရ (၄)ပါးမှ စတင်၍ ရှုလိုသည် ဖြစ်အံ့၊ အောက်ပါအတိုင်း ပဋိသန္ဓေအခိုက် ဝိပါကဝဋ်တရား (၄)ပါးမှ စတင်၍ ရှုကြည့်ပါ။ ဘဝတစ်လျှောက် ဖြစ်ပေါ်နေသော ဝိပါကဝဋ်တရားမှလည်း စတင်၍ ပုံစံတူ ရှုနိုင်ပေသည်။</p> <h3>ဝိပါကဝဋ် အာဟာရ (၄) ပါးမှ စတင်၍ ရှုပုံ</h3> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် တိဟိတ်သောမနဿပဋိသန္ဓေတည်နေခဲ့သူ ဖြစ်အံ့၊ အသင်သူတော်ကောင်း၏ ပဋိသန္ဓေအခိုက်၌ နာမ်တရား (၃၄)လုံးနှင့် ကမ္မဇရုပ် (၃၀) ရှိမည် ဖြစ်၏။ ယင်းပဋိသန္ဓေအခိုက် အာဟာရ (၄)ပါးတို့မှာ ဤသို့ ဖြစ်၏ -----</p> <p>၁။ <b>ကဗဠီကာရာဟာရ</b> = ကမ္မဇရုပ် (၃၀)တို့၌ ပါဝင်သော ကမ္မဇဩဇာ၊</p> <p>၂။ <b>ဖဿာဟာရ</b> = ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်နှင့်ယှဉ်သော ဖဿ၊</p> <p>၃။ <b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b> = ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်နှင့်ယှဉ်သော စေတနာ၊</p> <p>၄။ <b>ဝိညာဏာဟာရ</b> = ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်။</p> <p>ဤအာဟာရ (၄)ပါးကို စတင် သိမ်းဆည်း၍ ရှုပါ။ ယင်းသို့ ရှုခဲ့သော် ဤရှုကွက်မှာ ကာလအားဖြင့် ခွဲဝေခဲ့သော် ဤသို့ဖြစ်၏။</p> <p>၁။ အာဟာရ (၄)ပါး (= ဝိပါကဝဋ်အာဟာရလေးပါး)ကား ပစ္စုပ္ပန်၊</p> <p>၂။ ဘဝ၊ ဥပါဒါန်၊ တဏှာ၊ ဝေဒနာ၊ ဖဿ၊ သဠာယတန၊ နာမ်ရုပ်၊ ဝိညာဏ်တို့ကား ပထမအတိတ်၊</p> <p>၃။ သင်္ခါရ၊ အဝိဇ္ဇာတို့ကား ဒုတိယအတိတ်၊</p> <p>ဤသို့လျှင် အတိတ်အဆက်အဆက်သို့လည်းကောင်း၊ အနာဂတ် အဆက်ဆက်သို့လည်းကောင်း ဘဝသုံးခုသုံးခုကို အကြောင်းအကျိုးစပ်လျက် သိမ်းဆည်း ရှုပွားပါ။ ကျန်ဝိပါကဝဋ်အာဟာရ (၄)ပါးတို့မှ စတင်၍လည်း ပုံစံတူပင် ရှုနိုင်ပေသည်။</p> <h3>ကမ္မဝဋ် အာဟာရ (၄) ပါးမှ စတင်၍ ရှုပုံ</h3> <p>အသင်သူတော်ကောင်းသည် အကယ်၍ ကမ္မဝဋ်၌ အကျုံးဝင်သော အာဟာရ (၄)ပါးမှ စတင်၍ သိမ်းဆည်း ရှုပွားလိုသည် ဖြစ်အံ့၊ အသင် သူတော်ကောင်းကိုယ်တိုင် အနာဂတ်သံသရာခရီးအတွက် ပြုစုပျိုးထောင်နေသော ကမ္မဝဋ်တရားများက စတင်၍ ရှုပါ။ အကယ်၍ အသင်သူတော်ကောင်းသည် နောင်အနာဂတ်ကာလ၌ အရဟတ္တဖိုလ်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်သည့် ရဟန်းတော်တစ်ပါးဖြစ်ရန်ဟူသော ဦးတည်ချက်ဖြင့် ကုသိုလ်ကံ များစွာကို ပြုစုပျိုးထောင်နေသည် ဖြစ်အံ့၊ ထိုကုသိုလ်ကံများစွာထဲက အမှတ်တရ ကုသိုလ်ကံတစ်ခုကို ရွေးချယ်ပါ။ ထိုကံကို ထူထောင်စဉ်၌ ဖြစ်ပေါ်သွားကြကုန်သော အာဟာရ (၄)ပါးတို့မှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ကြ၏ -----</p> <p>၁။ ကံကို ထူထောင်စဉ် နှလုံးအိမ်အတွင်း၌ တည်ရှိကြသော (၅၄)မျိုးကုန်သော စတုသမုဋ္ဌာနိကရုပ်တို့တွင် ပါဝင်တည်ရှိသော စတုသမုဋ္ဌာနိကဩဇာ အသီးအသီးကား, တစ်နည်း - ခန္ဓာကိုယ်၌ တည်ရှိသော စတုသမုဋ္ဌာနိကဩဇာ အသီးအသီးကား <b>ကဗဠီကာရာဟာရ</b>တည်း။</p> <p>၂။ ထိုကုသိုလ်နာမ်တရားစုတို့တွင် ဖဿကား <b>ဖဿာဟာရ</b>တည်း။</p> <p>၃။ စေတနာကား <b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b>တည်း။</p> <p>၄။ အသိစိတ် = ကုသိုလ်ဝိညာဏ်ကား <b>ဝိညာဏာဟာရ</b>တည်း။ (= ကမ္မဝိညာဏ်တည်း။)</p> <p>ဤအာဟာရ (၄)ပါးတို့ကို စတင် သိမ်းဆည်းပါ။ ဖဿ စေတနာ ဝိညာဏ်တို့ကား ကမ္မဝဋ်တွင် အကျုံးဝင်သော ကမ္မဘဝအမည်ရသော ကုသိုလ်သင်္ခါရတရားစုတို့သာ ဖြစ်ကြသည်။</p> <p>၁။ ကမ္မဘဝ = အာဟာရ (၄)ပါး၊ ဥပါဒါန်၊ တဏှာ၊ (အဝိဇ္ဇာ)၊ ဝေဒနာ၊ ဖဿ၊ သဠာယတန၊ နာမ်ရုပ်၊ ဝိညာဏ် (= ဝိပါက်ဝိညာဏ်)တို့ကား ပစ္စုပ္ပန်တရားစုတို့တည်း။</p> <p>၂။ သင်္ခါရ၊ အဝိဇ္ဇာတို့ကား ပထမအတိတ်တရားစုတို့တည်း။</p> <p>ဤနည်းကို ဆောင်၍ အတိတ်အဆက်ဆက် အနာဂတ်အဆက်ဆက် ၌ သဘောပေါက်ပါလေ။</p> <h3>တစ်နည်းဖွင့်ဆိုပုံ</h3> <p><b>အာဟာရာ ဝါ တဏှာယ ပဘာဝေတဗ္ဗာ အနာဂတော အဒ္ဓါ၊ တဏှာဒယော ပစ္စုပ္ပန္နော၊ သင်္ခါရာဝိဇ္ဇာ အတီတောတိ။</b> (မူလဋီ၊၂၊၈၆။ မဟာဋီ၊၂၊၂၄၄-၂၄၅။)</p> <p>ယခုလက်ရှိဘဝ၌ ပြုစုပျိုးထောင်လိုက်သော တဏှာသည် (= အဝိဇ္ဇာ-တဏှာ-ဥပါဒါန်တို့ ခြံရံထားအပ်သော ကံသည်) ဖြစ်စေထိုက်ကုန်သော အနာဂတ်ဘဝ၏ ပဋိသန္ဓေအခိုက်၌ ဖြစ်ကြကုန်သော အာဟာရလေးမျိုးတို့ကို အာဟာရသုတ္တန်ပါဠိတော်၌ လာရှိသော <b>စတ္တာရော အာဟာရာ</b>-အရ ကောက်ယူပါ။ အကယ်၍ ယင်းအနာဂတ်ပဋိသန္ဓေသည် တိဟိတ်သောမနဿပဋိသန္ဓေ ဖြစ်အံ့၊ ပဋိသန္ဓေနာမ်တရား (၃၄)လုံး ရှိမည် ဖြစ်သည်။ အသင်သူတော်ကောင်း မျှော်လင့်တောင့်တထားသည့် အရဟတ္တဖိုလ် ရနိုင်သည့် အနာဂတ်ရဟန်းဘဝပဋိသန္ဓေကိုပင် အာရုံယူထားပါ။ ယင်းအနာဂတ် ပဋိသန္ဓေတရားစုတို့တွင် -----</p> <p>၁။ ကမ္မဇရုပ်တို့တွင် ပါဝင်သော ကမ္မဇဩဇာကား <b>ကဗဠီကာရာဟာရ</b>တည်း။</p> <p>၂။ ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်နှင့်ယှဉ်သော ဖဿကား <b>ဖဿာဟာရ</b>တည်း။</p> <p>၃။ ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်နှင့်ယှဉ်သော စေတနာကား <b>မနောသေဉ္စတနာဟာရ</b>တည်း။</p> <p>၄။ ပဋိသန္ဓေဝိညာဏ်ကား <b>ဝိညာဏာဟာရ</b>တည်း။</p> <p>၁။ ဤအာဟာရလေးပါးတို့ကား အနာဂတ်အဓွန့်ကာလတရားစုတို့တည်း။</p> <p>၂။ ယင်းအနာဂတ်အာဟာရလေးပါးတို့၏ အကြောင်းရင်းခံဖြစ်သော တဏှာစသော တရားတို့ကား (= ကမ္မဘဝ၊ ဥပါဒါန်၊ တဏှာ၊ ဝေဒနာ၊ ဖဿ၊ သဠာယတန၊ နာမ်ရုပ်၊ ဝိညာဏ်တို့ကား) ပစ္စုပ္ပန်အဓွန့်ကာလတရားစုတို့တည်း။</p> <p>၃။ သင်္ခါရနှင့် အဝိဇ္ဇာတို့ကား အတိတ်အဓွန့်ကာလတရားစုတို့တည်း။</p> <p>ဤယူဆနည်း၌ အနာဂတ်အဓွန့်ကာလတရား, ပစ္စုပ္ပန်အဓွန့်ကာလတရား, အတိတ်အဓွန့်ကာလတရားဟူသော အဓွန့်ကာလတရား (၃)မျိုးလုံး ပါဝင်ပေသည်။ ရှုကွက်မှာ ယင်းအနာဂတ်ပဋိသန္ဓေဟူသော အာဟာရ (၄)ပါးက စ၍ အတိတ်အဓွန့်ကာလတရားဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာသို့တိုင်အောင် ပြောင်းပြန်လှန်၍ အကျိုးနှင့်အကြောင်း ဆက်နွယ်မှု သဘောတရားကို တစ်စ တစ်စ သိမ်းဆည်းရမည် ဖြစ်သည်။</p> <h3>လေးနည်းခွဲ၍ ဟောကြားတော်မူရခြင်း၏ အကြောင်းရင်း</h3> <p>အမေး --- ဘုရားရှင်သည် အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်ကို လေးမျိုးအပြားအားဖြင့် ခွဲခြား၍ ဟောကြားတော်မူအပ်ပါသနည်း? -----</p> <p>အဖြေ ---</p> <p>၁။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်မြတ်၏ ထက်ဝန်းကျင် ကောင်းမြတ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း,</p> <p>၂။ ဘုရားရှင်ကိုယ်တော်တိုင်ကလည်း ဒေသနာတော်ကို တင့်တယ်စေတတ်, တန်ဆာဆင်တတ်သော, ဒေသနာတော်၏ တင့်တယ်စမ္ပယ်ကြောင်းဖြစ်သော သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော် ဒေသနာဉာဏ်တော်ထူးသို့ ရောက်ရှိတော်မူသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း ---</p> <p>ဤအကြောင်းနှစ်ရပ်ကြောင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်ကို ဤသို့လျှင် လေးမျိုးအပြားအားဖြင့် ခွဲခြား၍ ဟောကြားတော်မူခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၅။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၅။)</p> <p>ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဒေသနာတော်သည် ထက်ဝန်းကျင် ကောင်းမြတ်သည်သာ ဖြစ်၏။ ထိုလေးမျိုးသော ဒေသနာတော်တို့တွင် တစ်မျိုးမျိုးသော ထိုထို ဒေသနာတော်နည်းအားဖြင့် ထိုထိုဒေသနာနည်းအတိုင်း ကြားနာရ၍ ကျင့်ကြံကြိုးကုတ် ပွားများအားထုတ်ခဲ့သော် ယင်းသို့ အားထုတ်သော ယောဂါဝစရပုဂ္ဂိုလ်သည် သိသင့်သိထိုက်သော ဉာယအမည်ရသော အရိယမဂ်တရားကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းငှာ, တစ်နည်းဆိုရသော် သိသင့်သိထိုက်သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားကို ထိုးထွင်း၍ သိခြင်းငှာ ဖြစ်နိုင်သည်သာလျှင်တည်း။</p> <p>တစ်ဖန် ဘုရားရှင်သည် လေးပါးကုန်သော ရဲရင့်ကြောင်း ဝေသာရဇ္ဇဉာဏ်တော်, လေးပါးကုန်သော ပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ်တော်တို့နှင့် ယှဉ်တော်မူခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း -----</p> <p>၁။ <b>ဓမ္မဂမ္ဘီရ</b> = ပါဠိဓမ္မတရား၏ နက်နဲခြင်း၊</p> <p>၂။ <b>အတ္ထဂမ္ဘီရ</b> = ယင်းပါဠိဓမ္မ၏ အနက်အဓိပ္ပါယ်၏ နက်နဲခြင်း၊</p> <p>၃။ <b>ဒေသနာဂမ္ဘီရ</b> = ဝေါဟာရအမျိုးမျိုး နည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် တန်ဆာဆင်၍ ဟောကြားထားပုံ ဒေသနာတော်၏ နက်နဲခြင်း၊</p> <p>၄။ <b>ပဋိဝေဓဂမ္ဘီရ</b> = နက်နဲသော ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် တရားတော်ကို ထိုးထွင်း၍ သိမြင်တော်မူသော ဉာဏ်တော်မြတ်၏ နက်နဲခြင်း၊</p> <p>ဤလေးပါးအပြားရှိသော နက်နဲသည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူခြင်း = လေးပါးအပြားရှိသော နက်နဲခြင်း ဂမ္ဘီရတို့၌ ထောက်ရာတည်ရာကို ရရှိသဖြင့် မြဲစွာတည်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း - ဒေသနာတော်၏ တင့်တယ် စမ္ပယ်ကြောင်း သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်သို့ ရောက်ရှိတော်မူလေသည်။ ထို ဘုရားရှင်သည် ဒေသနာတော်၏ တင့်တယ်စမ္ပယ်ကြောင်း သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်သို့ ရောက်တော်မူသည်၏အဖြစ်ကြောင့် အမျိုးမျိုးသော နည်းတို့ဖြင့်သာ တရားတော်ကို ဟောကြားတော်မူပေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၅။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၅။)</p> <h3>၁။ အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ပထမနည်း (၁)</h3> <p>အထူးအားဖြင့် ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ထိုပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်ကို အဝိဇ္ဇာမှစ၍ ဇရာမရဏသို့တိုင်အောင် အနုလောမနည်းအားဖြင့် ဖြစ်စေတော်မူအပ် ဟောကြားတော်မူအပ်၏။ ထိုပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အနုလောမ ဒေသနာတော်ကို ---- <b>အဝိဇ္ဇာ</b>စသော အကြောင်းတရားတို့၏ <b>သင်္ခါရ</b>စသော အကျိုးတရားတို့နှင့် အကြောင်းအကျိုးဆက်နွယ်လျက် အဆက်မပြတ် အထပ်ထပ်ဖြစ်ခြင်း = သံသာရပဝတ္တိ၏ ခွဲခြားဝေဖန်၍ သိသင့်သိထိုက်သော အကြောင်းထူး၌ ပြင်းစွာ တွေဝေနေကြကုန်သော ဆုံးမထိုက်သော ဝေနေယျသတ္တဝါအပေါင်းကို ကောင်းစွာ အဖန်ဖန် ရှုမြင်တော်မူသည်ဖြစ်၍ -----</p> <p>(က) အကြင်အကြင် မိမိ မိမိတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ဥစ္စာဖြစ်ကုန်သော <b>အဝိဇ္ဇာ</b> အစရှိကုန်သော သင့်လျော်သော အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် <b>သင်္ခါရ</b> စသော အကျိုးတရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်းဟူသော သံသာရဝဋ်ဒုက္ခဖြစ်ပုံ ပဝတ္တိကို ထင်ရှားပြတော်မူခြင်းအကျိုးငှာလည်းကောင်း,</p> <p>( ခ ) ကိလေသဝဋ် ကမ္မဝဋ် ဝိပါကဝဋ်ဟူသော ဝဋ်သုံးပါး၏ ဖြစ်ပုံအစဉ်ကို ပြတော်မူခြင်းအကျိုးငှာလည်းကောင်း,</p> <p>ဖြစ်စေတော်မူအပ် ဟောကြားတော်မူအပ်၏ဟု သိရှိပါလေ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၅။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၅။)</p> <h3>၁။ အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ဒုတိယနည်း (၂)</h3> <p>အလယ်ဖြစ်သော ဝေဒနာကြောင့် တဏှာဖြစ်ပုံမှ စ၍ အဆုံးဖြစ်သော ဇရာမရဏသို့တိုင်အောင် အကြင် အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်သည် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ ထိုဒေသနာတော်ကို ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော အဓွန့်ကာလ၌ ပါဝင်သော ----- <b>ဝိညာဏ်</b>, <b>နာမ်ရုပ်</b>, <b>သဠာယတန</b>, <b>ဖဿ</b>, <b>ဝေဒနာ</b>တရားတို့၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်ကုန်သော ----- <b>အဝိဇ္ဇာ</b>, <b>တဏှာ</b>, <b>ဥပါဒါန်</b>, <b>သင်္ခါရ</b>, <b>ကမ္မဘဝ</b> တရားတို့၏ ဖြစ်သည်မှစ၍ အနာဂတ်အဓွန့်ကာလ၌ အကျုံးဝင်ကုန်သော တရားတို့ကို သမ္မာဒိဋ္ဌိဉာဏ်ပညာဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်လျက် မသိကုန် မမြင်ကုန်သော သာဝကတို့အား ပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ အကျုံးဝင်နေသည့်အတွက်ကြောင့် ပစ္စက္ခဖြစ်ကုန်သော ထင်ရှားစွာသော ပစ္စုပ္ပန် အကြောင်းတရားတို့ကို ထင်ရှားပြတော်မူလျက် ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်းတရားတို့၏ အနာဂတ်အကျိုးတရားတို့နှင့် အကြောင်းနှင့်အကျိုး ဆက်နွယ်လျက် အဆက်ဆက်ဖြစ်မှု အနာဂတ်အဓွန့်ကို ပြက်ပြက်ပြင်ပြင် ထင်ထင်ရှားရှား ညွှန်ပြတော်မူခြင်းအကျိုးငှာ ဟောကြားတော်မူအပ်ပေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၆။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၅။)</p> <h3>၃။ ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ပထမနည်း (၁)</h3> <p>အဆုံးဖြစ်သော ဇရာမရဏမှစ၍ အရင်းအစဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာသို့ တိုင်အောင် ပြောင်းပြန်လှန်၍ ဟောကြားတော်မူအပ်သော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဒေသနာတော်သည် ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် မည်၏။</p> <p>ဤသတ္တဝါအပေါင်းသည် ဆင်းရဲငြိုငြင်ပင်ပန်းခြင်းသို့ ရောက်ရှာရလေစွတကား၊ ဖြစ်လည်း ဖြစ်ရ၏ (= ပဋိသန္ဓေလည်း နေရ၏။) အိုလည်း အိုရ၏၊ သေလည်း သေရ၏ အဖန်တစ်လဲလဲလည်း စုတေရ၏၊ အဖန်တလဲလဲလည်း ဖြစ်ရ၏ -----</p> <p>ဤသို့စသောနည်းဖြင့် ဆင်းရဲငြိုငြင်ပင်ပန်းခြင်းသို့ ရောက်၍နေသော သတ္တဝါအပေါင်းကို မဟာကရုဏာတော် သမာပတ်ကို ဝင်စားတော်မူပြီးလျှင် အဖန်ဖန် ကြည့်ရှုတော်မူလတ်သော် အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ် သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကို သိတော်မူ ရတော်မူသည်မှ ရှေ့အဖို့ဖြစ်သော ဘုရားမဖြစ်မီ အလောင်းတော်ဘဝက ဖြစ်ခဲ့သော ပဋိဝေဓဝိပဿနာဉာဏ်တော်ကို အစဉ်လျှောက်သဖြင့် ဇရာမရဏအစရှိသော ထိုထိုဝဋ်ဒုက္ခ၏ ကိုယ်တော်တိုင် သိတော်မူအပ်သော ဇာတိစသော အကြောင်းတရားကို ကောင်းစွာ ပြတော်မူခြင်း အကျိုးငှာ ထိုပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် ဒေသနာတော်မြတ်ကို ဖြစ်စေအပ်၏ ဟောကြားတော်မူအပ်၏ဟု သိရှိပါလေ။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၅-၁၅၆။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၅။)</p> <p>မဟာဝဇိရဝိပဿနာဉာဏ်တော် --- ဘုရားအလောင်းတော်သည် ဘုရားဖြစ်ရန် ရည်သန်တောင့်တတော်မူလျက် ဘုရားဖြစ်တော်မူမည့် ကဆုန် လပြည့်နေ့ဝယ် အင်ကြင်းတောတွင် နေ့သန့်စင်တော်မူရာ အခါ၌လည်းကောင်း, ကဆုန်လပြည့်နေ့ညဉ့်၏ နောက်ဆုံးပစ္ဆိမ မိုးသောက်ယာမ်၌ လည်းကောင်း စကြဝဠာကုဋေတစ်သိန်းအတွင်းဝယ် စကြဝဠာတစ်ခုတစ်ခု၌ သတ္တဝါ အသီးအသီး၏ သန္တာန်၌ တည်ရှိသော အဝိဇ္ဇာအသီးအသီးကို ဉာဏ်တော်ဖြင့် တစ်စုတည်း ဆွဲစု၍ တစ်ပုံ ပုံပြီးလျှင် လက္ခဏာယာဉ် သုံးချက်သို့ တစ်လှည့်စီတင်၍ (= အနိစ္စတစ်လှည့် ဒုက္ခတစ်လှည့် အနတ္တ တစ်လှည့် -- ဤသို့ တစ်လှည့်စီတင်၍) ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် ကြိတ်ခြေတော် မူ၏။ အလားတူပင် သင်္ခါရအသီးအသီးကို တစ်ပုံ, ဝိညာဏ်အသီးအသီးကို တစ်ပုံ ----- ဤသို့စသည်ဖြင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် အင်္ဂါ (၁၂)ရပ်ကို (၁၂)ပုံပုံ၍ ဝိပဿနာဉာဏ်ဖြင့် ကြိတ်ချေတော်မူ၏။ မဟာဝဇိရဝိပဿနာဉာဏ်တော်မြတ်တည်း။ ယင်း မဟာဝဇိရဝိပဿနာဉာဏ်တော်မြတ်ဖြင့် ထိုးထွင်း သိမြင်တော်မူခဲ့သော ဇရာမရဏအစရှိသော ထိုထို ဝဋ်ဒုက္ခ၏ ဇာတိစသော အကြောင်းတရားကို ကောင်းစွာ ပြတော်မူခြင်းအကျိုးငှာ ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော်မြတ်ကို ဟောကြားတော်မူအပ်သည်ဟု ဆိုလိုပေသည်။(မဟာဝဇိရဝိပဿနာဉာဏ်တော်မြတ်အကြောင်းကို--- မ၊ဋီ၊၃၊၂၇၅-၌ ကြည့်ပါ။)</p> <h3>၄။ ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ဒုတိယနည်း (၂)</h3> <p>အလယ်ဖြစ်သော အာဟာရလေးပါးမှ, တစ်နည်း - တဏှာမှ အစပြု၍ အစဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာသို့တိုင်အောင် ဖြစ်ပေါ်လာသော = ဟောကြားတော်မူအပ်သော ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာတော် ဒုတိယနည်းဖြစ်သည့် အာဟာရသုတ္တန် ဒေသနာတော်ကို အာဟာရလေးမျိုးတို့၏ အကြောင်းရင်း = နိဒါန်းကို အသီးအသီးပိုင်းခြား၍ ကျွတ်ထိုက်သသူသာဝကတို့၏ အသိဉာဏ်၌ တည်စေခြင်း တည်အောင်ထားတော်မူခြင်းကို အစဉ်လိုက်သဖြင့် အတိတ်ဖြစ်သော အဓွန့်ကာလသို့တိုင်အောင် = အတိတ်အဓွန့်ကာလက ဖြစ်ခဲ့သော အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရသို့တိုင်အောင် အာဟာရသုတ္တန်ဒေသနာတော်ကို ရှေးရှုဆောင်ယူတော်မူပြီးလျှင် တစ်ဖန် အတိတ်အဓွန့်ကာလတရားဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာမှစ၍ အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့၏ ကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှုအစဉ်ကို ကောင်းစွာ ပြတော်မူခြင်းအကျိုးငှာ ဖြစ်စေအပ် ဟောကြားတော်မူအပ်လေသည်။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၅၆။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၂၅။)</p> <h3>တိုက်တွန်းချက် ဥယျောဇဉ်</h3> <p>သံသရာစက်ရဟတ် လည်ပတ်ပုံကို ဖော်ပြသော ဤ ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဟူသော ဘဝစက်သည်ကား အလွန် နက်နဲသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ထောက်ရာတည်ရာ မရှိ၊ အထူးထူးသော နည်းတို့ဖြင့် တောချုံကဲ့သို့ ထူထပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့် လွန်မြောက်နိုင်ခဲ၏၊(သိနိုင်ခဲ၏)။</p> <p>မိုးကြိုးစက်ဝန်းကဲ့သို့ အမြဲမပြတ် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်တတ် လုံးထွေး မွှေနှောက်တတ်သော ဤလည်ပတ်နေသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သံသာရဘဝစက်ကို သမာဓိတည်းဟူသော မြတ်သော ဓားသွေးကျောက်၌ ကောင်းစွာ မြမြထက်အောင် သွေးအပ်ပြီးသော ဉာဏ်တည်းဟူသော သန်လျက်ဖြင့် မဖောက်ခွဲနိုင်ဘဲ = အနုဗောဓဉာဏ် ပဋိဝေဓဉာဏ်တို့ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက် ထွင်းဖောက်မသိဘဲ သံသရာဝဋ်ဒုက္ခဘေးဆိုးကြီးကို ကျော်လွှားလွန်မြောက်သွားနိုင်သော တစ်စုံတစ်ယောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည် အိပ်မက်၏ အတွင်း၌သော်မှလည်း မရှိခဲ့စဖူးချေ။</p> <p>မှန်ပေသည် --- ဘုရားရှင်သည် ဤစကားကို ဟောကြားတော်မူ၏--</p> <p><b>အာနန္ဒာ</b> ... ဤကြောင်း-ကျိုးဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော် သည် နက်လည်း နက်နဲ၏၊ နက်နဲသော အသွင်လည်း ရှိ၏။ <b>အာနန္ဒာ</b> ... ထိုပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်တရားတော်ကို <b>ဉာတပရိညာ</b>၏ အစွမ်းဖြင့် လျော်စွာ မသိခြင်းကြောင့်, <b>တီရဏပရိညာ ပဟာနပရိညာ</b>၏ အစွမ်းဖြင့် ထိုးထွင်း၍ မသိခြင်းကြောင့် ဤသတ္တဝါအပေါင်းသည် ချည်ခင်ထွေးကဲ့သို့ ဖြစ်၍ စာပေါင်းသိုက်ကဲ့သို့ ဖြစ်၍ ဖြူဆံမြက် ပြိတ်မြက်ကဲ့သို့ ဖြစ်၍ (= ဖြူဆံမြက် ပြိတ်မြက်ဖြင့် ပြုလုပ်ထားအပ်သော ခြေသုတ်ကြိုးဝန်းကဲ့သို့ ဖြစ်၍) မကောင်း သောလားရာ ပျက်စီးလျက်ကျရောက်ရာဖြစ်သော အပါယ်ကိုလည်းကောင်း, ကြွင်းသံသရာကိုလည်းကောင်း မကျော်လွှား မလွန်မြောက်နိုင်ဘဲ ရှိချေ၏၊၊ (ဒီ၊၂၊၄၇။)</p> <p>ဤသို့လျှင် ဤတရားစကားတော်ကို ဘုရားရှင်သည် ဟောကြားထားတော်မူ၏၊ ထိုကြောင့် မိမိ၏လည်းကောင်း သူတစ်ပါးတို့၏လည်းကောင်း အကျိုးစီးပွားအလို့ငှာ ချမ်းသာအလို့ငှာ ကျင့်သော ပညာရှိသည် ကြောင်းကျိုးဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရားတို့ကို အနုဗောဓဉာဏ် ပဋိဝေဓ ဉာဏ်တို့ဖြင့် သိအောင် လုံ့လပြုခြင်းမှ ကြွင်းသော အခြားသော ကိစ္စအဝဝတို့ကို ပယ်စွန့်ထားလိုက်၍ ---</p> <p>ဤဘုရားရှင်၏ သာသနာတော်၌ ပညာရှိသူတော်ကောင်းသည် အကြောင်းတရားတို့၏ အကျိုးတရားတို့ကို ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ကျေးဇူးပြုပုံ အခြင်းအရာဟူသော သတ္တိအပြားရှိသော နက်နဲလှစွာသော ကြောင်း-ကျိုး ဆက်နွယ်မှု ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်သဘောတရား၌ အကြင်သို့သော အခြင်းအရာ အားဖြင့် အားထုတ်လတ်သော် ဉာဏ်ဖြင့် ထောက်ရာတည်ရာကို ရနိုင်လေရာ၏။ ဤသို့ ဉာဏ်ဖြင့် ထောက်ရာတည်ရာကို ရနိုင်လောက်သော အခြင်းအရာအားဖြင့် အခါခပ်သိမ်း သတိနှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ သမ္ပဇဉ်ဉာဏ်နှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ အဖန်ဖန် ကြိုးကုတ် အားထုတ်ရာသတည်း။ (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၂၁။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၉။)</p> <p>ဖားအောက်တောရဆရာတော်</p> <p>စိတ္တလတောင်ကျောင်း</p> <p>ဖားအောက်တောရ</p> <p>ကောဇာသက္ကရာဇ် - ၁၃၆၇-ခုနှစ်</p> <p>__________</p> sk6hrmdc7b6hoha3jqvkrx55ind7zbz