Wikipedia nds_nlwiki https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/V%C3%B6%C3%A4rblad MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter Media Spesiaal Overleg Gebruker Overleg gebruker Wikipedia Overleg Wikipedia Bestaand Overleg bestaand MediaWiki Overleg MediaWiki Mal Overleg mal Hulpe Overleg hulpe Kategorie Overleg kategorie TimedText TimedText talk Module Overleg module Event Event talk 0 18377 331419 331120 2025-07-01T21:13:58Z Basnoordwijk 12867 331419 wikitext text/x-wiki [[Bestaand:Lionel-Messi-Argentina-2022-FIFA-World-Cup (cropped).jpg|duum|Lionel Messi (2022)]] '''Lionel Andrés Messi Cuccittini''' ([[Rosario]], [[24 juni]] [[1987]]) is nen Argentiensen profvootballer. Hee is anvaller en hat veur 17 joar in t eerste van [[FC Barcelona]] gespeeld. In september [[2009]] verlengen he zien kontrakt tot en met t seizoen 2015/16. Messi hef naost de Argentiense ok de Spaanse nationaliteit. Zienen bi'jname (skeeldname) is La Pulga (De Vlo), wat e ekreggen hef umdat e neet te laang is, maor zo vlot as [[water]]. Lionel Messi spölt sund juni [[2020]] veur Paris Saint Germain. {{Dialekt|act}} {{DEFAULTSORT:Messi, Lionel}} [[Kategorie:Argentinie]] [[Kategorie:Sporter]] [[Kategorie:Voetbal]] ggln3x75srxfjf8d74v73im49x8qjs5 0 20135 331420 331202 2025-07-02T03:09:12Z InternetArchiveBot 23048 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 331420 wikitext text/x-wiki {{Infobox | bgcolor = #BFFFBF | kop = Île Amsterdam | heufdruumte = [[ofbeelding:Flag of the French Southern and Antarctic Lands.svg|150px|centre]] | ofbeelding1 = Orthographic projection centred over Ile Amsterdam.png | caption = Koarte met Île Amsterdam in t sentröm. | subkop1 = Informasie | head1_1 = [[Taol|Sproak]]en | item1_1 = [[Fraans]] | head1_2 = [[Heufdstad]] | item1_2 = [[Martin-de-Viviès]] | subkop2 = Laand en inwonners | head2_1 = Oppervlakte | item2_1 = 55 [[Vierkaante kilemeter|km²]] | head2_2 = [[Bevolking|Inwonners]] | item2_2 = 30 | head2_3 = Lengte | item2_3 = 10 km | head2_4 = Breadte | item2_4 = 7 km | head2_5 = Heugste peunt | item2_5 = [[Mont de la Dives]] (867 m) | subkop3 = Oaverig | head3_1 = [[Volksleed]] | item3_1 = [[La Marseillaise]] | head3_3 = [[UTC|Tiedzone]] | item3_3 = UTC+5 | ofbeelding2 = AmsterdamIsl Map.png | caption2 = Koarte van Île Amsterdam. }} [[Ofbeelding:Indian Ocean laea location map.svg|270px|thumb|Lokoasie van Île Amsterdam.]] '''Île Amsterdam''' ([[Fraans|Fraanse]] oetsproak: [ilamstəʁˈdam]), ok bekant as '''Amsterdam-eiland''', '''Niej-Amsterdam''', '''Nouvelle Amsterdam''' öf seempel '''Amsterdam''', is n [[eilaand|eailaand]] nöamnd noar de stad [[Amsterdam]] in [[Neerlaand]]. t Leg in t zuudn van n [[Indiesen Oseoan]]. t Is önnerdeal van de [[Fraanse Zudelike en Antarktiese Gebeden]] en vörm sammen met [[Île Saint-Paul]], det 85&nbsp;km noar t zuudn leg, ean van de vief distriktn van t territorium. Zinn boasis, t [[Martin-de-Viviès]]-[[önnerzooksstasion]], vreuger ok wa ''Camp Heurtin'' en doarnoa ''La Roche Godon'', en de eanigste neerzettige öp t eailaand, is de heufdstad van t territorium en hus roond de 30 (non-permeneante) inwönnern dee warkt in biologiese, meteorologiese en geomagneatiese studies. ==Skiednisse== ===Öntdekkige=== t Eailaand wörn öp 18 moart [[1522]] deur n Baskies-Spoansn öntdekker [[Juan Sebastián Elcano]] öntdekt, önnerweg öp zinne reais veur globoale [[sirkumnavigoasie]]. Hee döa doch nich t eailaand nen noam gefn. Noadet Neerlaandsn kapiteain [[Anthonie van Diemen]] t eailaand nöch ön-nöamd veendn, nömn e't noar t skip woaröp e zat, ''Nieuw Amsterdam'', öp 17 juni [[1633]]<ref>http://archive.is/20110514062321/http://www.btinternet.com/~sa_sa/amsterdam/amsterdam_history_early.html</ref>. De earste woar-nömn laandige was in desember [[1696]] deur n Neerlaander [[Willem de Vlamingh]]<ref>https://web.archive.org/web/20140326213058/http://www.hetscheepvaartmuseum.nl/kenniscentrum/kalender</ref>. ===18n joarhönnerd=== Fraansn kapiteain [[Pierre François Péron]] (nich te verwarn met [[François Péron]]) zeg det e d'r lea van [[1792]] töt [[1795]]. De ''Memoires'' van Péron, woarin e zinne ervoarign beskrif, bint oet-brach in bepärkte öploage en bint noe-an-n-dag n duur verzoamelveurwarp. In de vreugere däge was d'r verwarrige oawer welk eailaand Amsterdam en welk eailaand Saint-Paul was. In febrewoari [[1793]] veendn [[Sir George Staunton]] an boord van t [[H.M.S. Lion]] öp t zuudlikste van de twea eailaandn nen zeahöndejoager met vier oare männe öp zinne wegge öp [[China]] an. Det eailaand hett noen Saint-Paul. ===19n joarhönnerd=== In n harfst van [[1833]] döa't Britse skip [[Lady Munro]] skipbreuk liedn öp t eailaand en de 21 oawerleawndn wörn twea wekn loater deur n zeahöndejachtskip red <ref>http://books.google.nl/books?id=Sg49AAAAIAAJ&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false</ref>. In jannewoarie [[1871]] döa [[Heurtin]], nen Fraansn inwonner van [[Réunion]], ne pögige öm ne neerzettige te moakn öp t eailaand. Noa zeawn moandn doar wes te wean kömn zee met de konklusie det öare pögign öm vea te holdn en greunte te verbaawn vruchtleus warn en gungn zee trögge noar Réunion, woarbiej zee t vea achterloatn öp t eailaand <ref>http://archive.is/symk6</ref>. De eailaandn Île Amsterdam en Île Saint-Paul wörn veur t earst claimed deur [[Martin Dupeyrat]] veur [[Fraankriek]] in [[1843]]. Echter, n gouverneur van Réunion wiezn de goodkeurige van disse aksie of en Fraankriek kriegn de formeale kontrole pas in oktober [[1892]]<ref>http://archive.is/20110514062321/http://www.btinternet.com/~sa_sa/amsterdam/amsterdam_history_early.html</ref>. ===20n joarhönnerd=== De eailaandn wörn önnerdeal van [[Madagaskar]] in [[1924]] en wörn dös ne Fraanse [[kolonie]]. n Earstn Fraansn boasis öp Amsterdam was moakt in [[1949]] en hetn Camp Heurtin. n [[Global Atmosphere Watch]] hef nöch immer ne anweazigheaid öp t eailaand. ===Territorioale claims=== Île Amsterdam, samn met [[Île Saint-Paul]], wör deur sömmige [[Mauritius|Mauritioanse]] partiejn zeen as nasjonoal territorium. De vroage angoande Mauritioanse sovereiniteait oawer de twea eailaandn wör öp-brach in [[2007]] deur opposisieleaider [[Paul Raymond Berenger]]. Dissen niejn claim könn öp-brach wörn in nieje diskussies met Fraankriek, samn met n claim oawer [[Île Tromelin]], den a länger besteet <ref>https://web.archive.org/web/20160305012002/http://www.gov.mu/English/Pages/PageNotFound.aspx</ref>. ==Ömgeffige== ===Geogroafie=== t [[Vulkaan|Vulkoanies]] [[eilaand|eailaand]] is nen potensjeal aktievn vulkoan met de loatste oetbarstige in [[1792]]. t Hef ne öppervlokte van 55&nbsp;km² met t längste stök van eann kaant van t eailaand noar t oarn 10&nbsp;km langn, en geet zoo heuge as 867&nbsp;m öp [[Mont de la Dives]]. t Heuge sentroal gebeed van t eailaand, met ne heugte van boawn de 500 meter, met de [[piek|piekn]] en [[kaldera|kalderä]], steet bekant as [[Plateau des Tourbières]]. De [[klif|klifn]] an de westköste van t eailaand, dee oawer de 700 meter heug wean könt, stoat bekant as de [[Falaises d'Entrecasteaux]]<ref>https://web.archive.org/web/20150212105842/http://www.birdlife.org/datazone/sitefactsheet.php?id=6903</ref>. ===Klimoat=== Île Amsterdam hef n mild, [[oseoanies klimoat]], met nen mirldn joarliksn temperoatuur van 13&nbsp;°C, reagnval van 1.100&nbsp;mm, anholdnde westerweendn en heuge vöchtigheaidsnivoos<ref>https://web.archive.org/web/20121119140240/http://www.ndsu.edu/subantarctic/ile_amsterdam.htm</ref>. {| class="wikitable" "text-align:center;font-size:90%;"| | colspan="14" style="text-align:center;font-size:120%;background:#E8EAFA;"|Moandlikse heugste en emiddelde temperatuurn van Île Amsterdam. |- ! style="background:#efefef; color:#000; height:17px;"| Moand ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Jan ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Feb ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Mar ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Apr ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Mei ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Jun ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Jul ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Aug ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Sep ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Okt ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Nov ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Des ! style="background:#ccffcc; color:#000;"| Joar |- ! style="background:#efefef; color:#000; height:16px;"| Mirdle heugte temperoatuur °C | style="text-align:center; background:#FF9C00; color:#000;"| 19,5 | style="text-align:center; background:#FF9C00; color:#000;"| 19,8 | style="text-align:center; background:#FFA500; color:#000;"| 18,7 | style="text-align:center; background:#FFA040; color:#000;"| 17,3 | style="text-align:center; background:#ffcc99; color:#000;"| 15,4 | style="text-align:center; background:#FFDEAD; color:#000;"| 14,0 | style="text-align:center; background:#F0E68C; color:#000;"| 13,3 | style="text-align:center; background:#F0E68C; color:#000;"| 13,3 | style="text-align:center; background:#F0E68C; color:#000;"| 13,8 | style="text-align:center; background:#FFDEAD; color:#000;"| 14,7 | style="text-align:center; background:#ffcc99; color:#000;"| 15,9 | style="text-align:center; background:#FFA500; color:#000;"| 18,0 | style="text-align:center; background:#FFA500; color:#000;"| 16,1 |- ! style="background:#efefef; color:#000; height:16px;"| Doagliks mirlde temperoatuur °C | style="text-align:center; background:#FF8020; color:#000;"| 16,6 | style="text-align:center; background:#FF8020; color:#000;"| 17,0 | style="text-align:center; background:#FF8020; color:#000;"| 16,1 | style="text-align:center; background:#FF9C00; color:#000;"| 15,0 | style="text-align:center; background:#FFA500; color:#000;"| 13,3 | style="text-align:center; background:#FFA040; color:#000;"| 12,0 | style="text-align:center; background:#ffcc99; color:#000;"| 11,3 | style="text-align:center; background:#ffcc99; color:#000;"| 11,1 | style="text-align:center; background:#ffcc99; color:#000;"| 11,6 | style="text-align:center; background:#FFA040; color:#000;"| 12,3 | style="text-align:center; background:#FFA500; color:#000;"| 13,5 | style="text-align:center; background:#FF9C00; color:#000;"| 15,5 | style="text-align:center; background:#FF9C00; color:#000;"| 13,8 |- ! style="background:#efefef; color:#000; height:16px;"| Mirldn loagstn temperoatuur °C | style="text-align:center; background:#FF9C00; color:#000;"| 14,3 | style="text-align:center; background:#FF9C00; color:#000;"| 14,5 | style="text-align:center; background:#FF9C00; color:#000;"| 13,7 | style="text-align:center; background:#FFA040; color:#000;"| 12,9 | style="text-align:center; background:#FFA040; color:#000;"| 11,2 | style="text-align:center; background:#FFDEAD; color:#000;"| 9,8 | style="text-align:center; background:#FFDEAD; color:#000;"| 9,3 | style="text-align:center; background:#FFDEAD; color:#000;"| 9,0 | style="text-align:center; background:#FFDEAD; color:#000;"| 9,5 | style="text-align:center; background:#ffcc99; color:#000;"| 10,1 | style="text-align:center; background:#FFA040; color:#000;"| 11,3 | style="text-align:center; background:#FF9C00; color:#000;"| 13,2 | style="text-align:center; background:#FFA040; color:#000;"| 11,6 |- ! style="background:#efefef; color:#000; height:16px;"| Nearslog in mm | style="text-align:center; background:#87BBC8; color:#000;"| 96 | style="text-align:center; background:#87CEEB; color:#000;"| 78 | style="text-align:center; background:#A5CADA; color:#000;"| 82 | style="text-align:center; background:#4B95B5; color:#000;"| 102 | style="text-align:center; background:#3060D0; color:#000;"| 110 | style="text-align:center; background:#3060D0; color:#000;"| 113 | style="text-align:center; background:#4B95B5; color:#000;"| 104 | style="text-align:center; background:#87BBC8; color:#000;"| 95 | style="text-align:center; background:#A5CADA; color:#000;"| 83 | style="text-align:center; background:#A5CADA; color:#000;"| 85 | style="text-align:center; background:#87BBC8; color:#000;"| 90 | style="text-align:center; background:#A5CADA; color:#000;"| 81 | style="text-align:center; background:#3060D0; color:#000;"| 1.119 |- ! style="background:#efefef; color:#000; height:16px;"| Mirlde antal uurn zönnelich | style="text-align:center; background:#FFFF00; color:#000;"| 177 | style="text-align:center; background:#ffff99; color:#000;"| 145 | style="text-align:center; background:#ffff99; color:#000;"| 134 | style="text-align:center; background:#EEDD82; color:#000;"| 110 | style="text-align:center; background:#F0E68C; color:#000;"| 107 | style="text-align:center; background:#F0E68C; color:#000;"| 99 | style="text-align:center; background:#F0E68C; color:#000;"| 104 | style="text-align:center; background:#EEDD82; color:#000;"| 121 | style="text-align:center; background:#EEDD82; color:#000;"| 123 | style="text-align:center; background:#ffff99; color:#000;"| 141 | style="text-align:center; background:#FFFF00; color:#000;"| 150 | style="text-align:center; background:#FFFF00; color:#000;"| 170 | style="text-align:center; background:#FFFF00; color:#000;"| 1.581 |- |} ===Flora en fauna=== ''Mear informoasie:[[Gemoatigde graslaanden van Amsterdam en Saint-Paul]]'' ====Vegetoasie==== [[Ofbeelding:Phylica arborea.JPG|250px|thumb|right|''Phylica arborea''-boom.]] ''[[Phylica arborea]]''-beume kö'j öp Île Amsterdam veendn, nen beumesoort dee'j ok öp [[Tristan da Cunha]] en [[Gough]] veendn könt, moar neargns oars in n wearld kö'j öar in t loagbos veendn zoo-a'j t hier könt. t Hetn t ''Grand Bois'', det vreuger oawer t heale loaglaand van t eailaand te veendn was töt n 19n joarhönnerd, en woarvan noen slechs ach kleaine stökskn oawerblieft<ref>https://web.archive.org/web/20140322014419/http://www.wondermondo.com/Countries/An/SubAntarctic/StPaulAmsterdam/GrandBois.htm</ref>. ====Vögel==== t Eailaand is de hoezige van n endemiesn [[Amsterdamalbatros]], den iej alleannig öp Plateau des Tourbières veendn könt. Oare zeldzoame vögelseurte bint n [[Grötten Joager]], [[Arktiesen Stern]] en n [[rotspinguïn]]. n [[Amsterdameand]] is noen oet-störwn, net zoo-as n antal broodpopuloasies van [[störmvögel]]. t [[Seent-Helenafezäntske]] is hier introduseard. Zoowa't Plateau des Tourbières en de Falaises d'Entrecasteaux bint Wichtige Vögelgebeedn nöamd deur [[Birdlife International]], de loatste veur öare grötte broodkolonie van [[Indiese geelsnoekensalbatros|Indiese geelsnoekensalbatrösse]]. ====Zoogdiere==== D'r bint ginne origineale laandzoogdiere öp t eailaand. [[Subantartkiesen zeabeer|Subantartkiese zeabeern]] en [[zuudlike zea-olifaant|zuudlike zea-olifaantn]] broodt öp t eailaand. Introdusearde zoogdiere bint [[hoesmoes]] en [[broenen rat]]. D'r bin [[verwilderden kat|verwilderde kätte]]<ref>http://jygeorges.free.fr/english/ams04b.html</ref>. Nen distinktn soort vea kö'j ok öp t eailaand veendn. Disse kömt of van vief introdusearde diere dee met Heurtin metkömn tiedns zinne körte pögige öm t eailaand te wonnen in [[1871]]<ref>http://jygeorges.free.fr/english/ams04b.html</ref>, en in [[1988]] warn d'r a 2.000. Noadet zee d'raachterkömn de't vea t eailaand skoade andöa baawn zee n hekke woardeur t vea alleannig nöch öp t neurdlike deal van t eailaand roondloopn kän. ==Referensies== <references/> [[Kategorie:Tweants artikel]] [[Kategorie:Île Amsterdam| ]] b5n6nu0eyxayvxxwhadm5mfoeft5g8s