Wikipedia nds_nlwiki https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/V%C3%B6%C3%A4rblad MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter Media Spesiaal Overleg Gebruker Overleg gebruker Wikipedia Overleg Wikipedia Bestaand Overleg bestaand MediaWiki Overleg MediaWiki Mal Overleg mal Hulpe Overleg hulpe Kategorie Overleg kategorie TimedText TimedText talk Module Overleg module Event Event talk 0 35442 331455 331418 2025-07-06T10:20:24Z Woolters 62 331455 wikitext text/x-wiki [[Bestaand:Den Haller 2025.jpg|duum|485x485px|Den Haller in 2025]] '''Den Haller''' in [[Deepn|Depenheim]] is ne [[watermöäle]] den as al in et [[12e eeuw|12. jårhunderd]] enöömd wördt. Volgens ne oorkunde uut [[1169]] had Wolbert, Heyr van Depenheim''''', "'''hoff geholden op syn castrum beneven de watermolen."'' Ouk steyt de möäle nöömd up de goderenlyste van den graaf van Depenheim Hendrik van Dale uut denselvden tyd en up nen breev uut [[1237]] oaver nen karkenskeid tüsken Depen en [[Maarkel|Markel]]. Dårmed höyrt et by de öldste noch warkende watermöälen van [[Nederlaand|Neaderland]]. == Geskedenisse == In [[1331]] kochteden [[Bisskop van Utrecht]] [[Jan van Diest]] den heylen [[heyrlikheid]] oaver, med dårby de möäle. Mär den kreag geldgebrek. Dårümme dea hee de möäle verpanden an den [[Heyr van Brederode]], den graaf van Gelre. [[Swolle]], [[Kampen (Overiessel)|Kampen]] en [[Daeventer]] sköäten den bisskop geld vöär. Dårdöär kreagen se ouk wat to seggen oaver de möäle. Daeventer möäg ouk noch soldåten in Depenheim underbrengen. Wyders had de stad hougheidsrechten vöär beake en möäle. === Eigendom van Daeventer === Langen tyd höyrden de möäle Daeventer. Rund [[1500]] hadde Daeventer de [[Skipbekke|Skipbeake]] låten graeven üm handel to dryven med [[Tweante|Twente]] en [[Westfalen]]. Mär de Depense möälenbeake was togelyke ne verbinding tüsken Skipbeake en de [[Regge]]. Dat sol bedüden dat stad [[Zwolle|Swolle]] ouk in de Skipbeake kunde kummen en dat was neet de bedolige. Den mülder must vöärkummen dat der goderen langs den möälenkolk oavereslån wörden. Mär den handel versköäf, en skeypvårt oaver de Skipbeake in Regge smeyt niks meyr up, düs verkochteden Daeventer de möäle an mülder Hallers, vandår den name ''Den Haller''. In et Daeventer archiv is sat to vinden oaver underhold en herstelwark an de möäle uut de 16., 17. en 18. eywe; den anskaf van nen [[möälensteyn]], stro up et dak leggen, herstel van et böänewark en torechtemaken van de [[Sluus|slüse]]. === Neagen domeinburen === In de koupakte van [[1331]] steyt ouk wat oaver ''<nowiki/>'den Meynhof (arve Nijhof) de leghet bider molen tot Dyepenhem'<nowiki/>''. As eanigsten domeinbuur möäg arve Nijhof '''vry- en vöärmalen''<nowiki/>', mär dår stünden dree verplichtingen teagenoaver. Nijhof must et vervoor regelen as der eyns in de teen jår nen nyen maalsteyn uut Daeventer must kummen. Hee must helpen den möälensteyn to draien by et 'billen' (byskarpen van den steyn) en as den mülder vord was must hee et waterpeil byholden. Acht andere domeinburen hadden enkel vöärmaalrecht. See musten den stro vöär et dak leyveren en dårvöär kreagen se vöärrang by et målen. Ouk möägen see [[Pöppel|pöäpel]] poaten en hakken an den möälenkolk. Dårvöär musten se dan den over underholden. === Jan Hallers === Begin [[1870]] verkochteden de stad Daeventer by ne oapenbåre veiling Jan Hallers de möäle. Den was al seyd [[1846]] pachter. Trouwd was Jan Hallers neet, hee woanden der med syn süster, den ouk neet etrouwd was. Nen anderen süster was in [[Goor]] etrouwd med nen Tellmann. Dee kreagen nen söäne, H.H. Tellmann. Eind [[1867]] küm den by Jan Hallers in de leyre üm mülder to worden. Do as Jan uut de tyd küm, wör Tellmann den nyen eygener. Lange hölde hee dat neet vul, al in [[1895]] must hee de möäle döärverkoupen an [[Graaf Schimmelpenninck]] van [[kasteel et Nijenhuis]]. Töt [[1926]] bleav hee pachter. Do as Schimmelpenninck 25 jår etrouwd was gavven hee de möäle as kado an de gemeynde Depenheim, under vöärwaerde dat de gemeynde de möäle warkend must holden. Üm dat sou to holden dea hee der ouk ne underholdsbörse by. Ümdat Tellman der ja noch altyd warkeden, kreag hee et vöär et leaven in pacht. Syne söäns, Gerrit (Hallers-Gert) en Herman (Hallers-Herman) hebbet töt de jåren '70 noch alle dage grån emalen. April 2007 kreag Stichting Den Haller de möäle in handen. == Ståt == In 1959 kreag de möäle en oorsprungelik waterrad med acht eböägene eykene spaeken. Up ansichtkaarten uut 1905 steyt de möäle med en rad med ses rechte spaeken. In 2005 weader vervüngen. Üm genog waterkracht to leyveren is der in 2006 nen stüwvyver by achter egraeven. De buurderye nöäst de möäle is bouwd in 1680. Dår woanden den mülder. Mär malen kösteden tyd, düs kreagen de buren under et wachten nen borrel eskünken. Rechtevoord is de buurderye noch altyd en restaurant. == Y müttet et mär weaten == Under et olde gilderecht möäg nen mülder en deyl van et emålene selv holden, as betaling. De verholding was vake 1/24. of 1/16. deyl van et emålene. Med nen ekeden skeppel haalden den mülder dan syn deyl uut et emålene. De buren keaken nauw to dat hee neet tovöäle nöäm. Der wör dan esegd dat hee ouk 'med de mouwen' skeppeden. vöäral mülder Baneman stünd bekend üm syn 'allemachtige skeppen'. Et verhaalke geyt dat nen unuplettenden burensöäne by de katechisaty de vråge kreag wee as de Almachtige Skepper was. Sünder haperen sea hee: 'Jan Baneman van Den Haller.' [[Kategorie:Tweants artikel]] [[Kategorie:Mölle]] 8pbj0n0k8ysz3076gie9ngz4vz1hx11 0 35444 331456 2025-07-06T11:35:20Z Woolters 62 döärverwysing nå [[Watermöäle Den Haller]] 331456 wikitext text/x-wiki #DEURVERWIEZING[[Watermöäle Den Haller]] flqcxlaulcdpk4cnzw3piri76ea2d6f