Wikipedia ndswiki https://nds.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:H%C3%B6%C3%B6ftsiet MediaWiki 1.45.0-wmf.9 first-letter Media Spezial Diskuschoon Bruker Bruker Diskuschoon Wikipedia Wikipedia Diskuschoon Bild Bild Diskuschoon MediaWiki MediaWiki Diskuschoon Vörlaag Vörlaag Diskuschoon Hülp Hülp Diskuschoon Kategorie Kategorie Diskuschoon Portal Portal Diskuschoon TimedText TimedText talk Modul Modul Diskussion Event Event talk 0 125 1041522 1004844 2025-07-10T12:37:24Z WetlandWitch 58429 Ministerpräsident is al längst wedder Benjamin Netanjahu. 1041522 wikitext text/x-wiki {{Stubben}} {{Infobox Land |NAAM=Israel |NAAM_INHEEMSCH='''מדינת ישראל''' '''Medinat Jisra'el''' (hebr.)<br /> '''دولة إسرائيل''' '''Daulat Isrā'īl''' (arab.)<br /> '''Staat Israel''' |NAAM_ENGELSCH= |FLAGG=Flag of Israel.svg |WAPEN=Coat_of_arms_of_Israel.svg |LAAG=Israel in its region (pre 1967 territory).svg |MOTTO=(gor nich utfüllen, wenn nich vörhannen) |HYMNE=''[[HaTikwa]]'' (de Hapen) |AMTSSPRAKEN=[[Hebrääsche Spraak|Hebrääsch]], [[Araabsche Spraak|Araabsch]] |HÖÖFTSTADT=[[Jerusalem]] |BGR=31 |BMIN=47|NS=N|LGR=35|LMIN=13|EW=E |GRÖTTSTE_STADT= |STAATSFORM=[[Parlamentaarsch Republik]] |BAAS_TITEL=[[Präsident vun Israel|Präsident]] |BAAS= [[Jitzchak Herzog]] (יצחק הרצוג) |GRÖTT=20.991&nbsp;km² |PERZENT_WATER= |INWAHNERS_AFSCHÄTZT=8.134.100 |INWAHNERS_AFSCHÄTZT_JOHR=März 2013 |INWAHNERS_TELLT= |INWAHNERS_TELLT_JOHR= |INWAHNERSjeKM2=340,6 |BBP_JOHR=2007 |BBP=161.935 Mio. US$ |BBPjeKOPP=22.475 US$ |UNAFHÄNGIGKEIT_TYP=[[Unafhängigkeit]] |UNAFHÄNGIGKEIT=Vun [[Grootbritannien]] [[14. Mai]] [[1948]] |GELDSOORT=[[Nieg Israeelsch Schekel]]<br /> = 100 Agorot |GELDSOORT_SYMBOL=₪ |GELDSOORT_AFK=NIS |TIETREBEET= [[IST]] |AFSTANDtoWELTTIET=+2 |TIETREBEET_SOMMER=[[IDT]] |AFSTANDtoWELTTIET_SOMMER=+3 |TLD=.il |ISO3166=IL |VÖRWAHL=972 }} '''Israel''' is en [[Staat]] in de [[Nahoost]]. Navers sünd [[Syrien]], de [[Libanon]], [[Ägypten]], [[Jordanien]] un de [[Palästinensische sülvstregeerte Rebeden|Palästinensisch sülvstregeerten Rebeden]]. Dat Israel vun hüüt worr an'n [[14. Mai]] [[1948]] grünnt. * Fläck: 20991 km² * [[Hööftstadt]]: [[Jerusalem]] (warrt internatschonal nich gellen laten) * Inwahners: ca. 5,9 Mio. ([[1997]]) * Amtspraken: [[Hebrääsche Spraak|Hebräisch]] (Ivrith), [[Araabsche Spraak|Araabsch]] * Natschonalfierdag: [[14. Mai]] (Dag vun't Landgrünnen 1948) == Politik == Dat Israelisch Parlament, de [[Knesset]], wählt de Präsident för fief Johr. De direkt wählt Ministerpräsident is de [[Exekutive]]. [[Ministerpräsident]] is nu [[Naftali Bennett|Benjamin Netanjahu]]. == Geographie == Israel liggt an dat oosten Enn vun de [[Middellannsche See]]. De Region ward ok [[Vörderasien]] nöömt. Kiek ok bi: [[Israelisch-palästinensisch Konflikt]], [[Intifada]], [[Kibbuz]], [[Zionismus]], [[Alijah]] (Immigratschon) {{Länner in Asien}} [[Kategorie:Land]] [[Kategorie:Asien]] [[Kategorie:Israel]] s8qg380g93bcmhplyh9ytlivdfldp3d 1041523 1041522 2025-07-10T12:43:49Z WetlandWitch 58429 Lenk röver to Benjamin Netanjahu 1041523 wikitext text/x-wiki {{Stubben}} {{Infobox Land |NAAM=Israel |NAAM_INHEEMSCH='''מדינת ישראל''' '''Medinat Jisra'el''' (hebr.)<br /> '''دولة إسرائيل''' '''Daulat Isrā'īl''' (arab.)<br /> '''Staat Israel''' |NAAM_ENGELSCH= |FLAGG=Flag of Israel.svg |WAPEN=Coat_of_arms_of_Israel.svg |LAAG=Israel in its region (pre 1967 territory).svg |MOTTO=(gor nich utfüllen, wenn nich vörhannen) |HYMNE=''[[HaTikwa]]'' (de Hapen) |AMTSSPRAKEN=[[Hebrääsche Spraak|Hebrääsch]], [[Araabsche Spraak|Araabsch]] |HÖÖFTSTADT=[[Jerusalem]] |BGR=31 |BMIN=47|NS=N|LGR=35|LMIN=13|EW=E |GRÖTTSTE_STADT= |STAATSFORM=[[Parlamentaarsch Republik]] |BAAS_TITEL=[[Präsident vun Israel|Präsident]] |BAAS= [[Jitzchak Herzog]] (יצחק הרצוג) |GRÖTT=20.991&nbsp;km² |PERZENT_WATER= |INWAHNERS_AFSCHÄTZT=8.134.100 |INWAHNERS_AFSCHÄTZT_JOHR=März 2013 |INWAHNERS_TELLT= |INWAHNERS_TELLT_JOHR= |INWAHNERSjeKM2=340,6 |BBP_JOHR=2007 |BBP=161.935 Mio. US$ |BBPjeKOPP=22.475 US$ |UNAFHÄNGIGKEIT_TYP=[[Unafhängigkeit]] |UNAFHÄNGIGKEIT=Vun [[Grootbritannien]] [[14. Mai]] [[1948]] |GELDSOORT=[[Nieg Israeelsch Schekel]]<br /> = 100 Agorot |GELDSOORT_SYMBOL=₪ |GELDSOORT_AFK=NIS |TIETREBEET= [[IST]] |AFSTANDtoWELTTIET=+2 |TIETREBEET_SOMMER=[[IDT]] |AFSTANDtoWELTTIET_SOMMER=+3 |TLD=.il |ISO3166=IL |VÖRWAHL=972 }} '''Israel''' is en [[Staat]] in de [[Nahoost]]. Navers sünd [[Syrien]], de [[Libanon]], [[Ägypten]], [[Jordanien]] un de [[Palästinensische sülvstregeerte Rebeden|Palästinensisch sülvstregeerten Rebeden]]. Dat Israel vun hüüt worr an'n [[14. Mai]] [[1948]] grünnt. * Fläck: 20991 km² * [[Hööftstadt]]: [[Jerusalem]] (warrt internatschonal nich gellen laten) * Inwahners: ca. 5,9 Mio. ([[1997]]) * Amtspraken: [[Hebrääsche Spraak|Hebräisch]] (Ivrith), [[Araabsche Spraak|Araabsch]] * Natschonalfierdag: [[14. Mai]] (Dag vun't Landgrünnen 1948) == Politik == Dat Israelisch Parlament, de [[Knesset]], wählt de Präsident för fief Johr. De direkt wählt Ministerpräsident is de [[Exekutive]]. [[Ministerpräsident]] is nu [[Benjamin Netanjahu]]. == Geographie == Israel liggt an dat oosten Enn vun de [[Middellannsche See]]. De Region ward ok [[Vörderasien]] nöömt. Kiek ok bi: [[Israelisch-palästinensisch Konflikt]], [[Intifada]], [[Kibbuz]], [[Zionismus]], [[Alijah]] (Immigratschon) {{Länner in Asien}} [[Kategorie:Land]] [[Kategorie:Asien]] [[Kategorie:Israel]] g4ra46myg7inl4dj1o9bjev1gg6fkiv 0 165 1041564 1022786 2025-07-11T08:33:01Z WetlandWitch 58429 Lenk röver to Leed (Musik) 1041564 wikitext text/x-wiki {{Stubben}} '''Musik''' (de, f.) kümmt vun dat latinsche ''musica''. To de Musik höört * [[Leed (Musik)|Leder]] * Instrumentalmusik (Danzmusik un klassisch) * [[Karkenmusiker|Karkenmusik]] * [[Oper]] un anneret [[Theoter]] mit Gesang. * [[Filmmusik]] * [[Jazz]] * [[Blues]] Dat gifft vele plattdüütsche Leder, to'n Bispill * [[Kinnerleed|Kinnerleder]] * [[Uuzleed|Uuzleder]] * [[Shanty|Shanties]] * annere [[Arbeitsleed|Arbeitsleder]] * [[Karkenleed|Karkenleder]] * [[Danzleed|Danzleder]] * [[Leevesleed|Leevesleder]] Plattdüütsche Leder warrt hüüttodaags von [[Muskanten]] sungen un spält, as to'n Bispill * [[Godewind]] * [[De Plattfööt]] * [[Spälwark]] * [[Timmerhorst]] * [[Knut Kiesewetter]] * [[Waldecker Kauhlhasen]] == Weblinks == {{Commonscat|Music|Musik}} * [https://archiv.adk.de/bigobjekt/10599 Sammlung Musik] in’n vun de [[Akademie der Künste (Berlin)|''Akademie der Künste'', Berlin]] (hoogdüütsch) * [https://www.vifamusik.de/startseite/ ViFaMusik – Projekt to Borns för Musik un Musikwetenschop] (hoogdüütsch) * [https://musicmap.info/ MusicMap]: Genealogie un Historie vun Musikgenres (1870–2016). (hoogdüütsch) [[Kategorie:Kultur]] [[Kategorie:Kunst]] [[Kategorie:Musik| ]] 3adkt8ojzksp7xbj3y4mzc40jr02ale 0 215 1041547 1041402 2025-07-10T17:13:30Z Flaverius 21322 /* Reflexivpronomen */ lenk 1041547 wikitext text/x-wiki {{Infobox Spraak |Koort=Low Saxon dialects.png |Spraak=Plattdüütsch</br> Nedderdüütsch/Neddersassisch |Länner={{DEU}}<br/> {{NLD}}<br/> {{DNK}}<br/> <small>'''In Spraakeilannen''':</br> {{BLZ}}<br/> {{BRA}}</br> {{BOL}}<br/> {{CAN}}<br/> {{KAZ}}<br/> {{KGZ}}<br/> {{MEX}}<br/> {{PRY}}<br/> {{RUS}}<br/> {{USA}}</small> |Spreker=4–8&nbsp;Millionen weltwied * Düütschland: ≈ 2,2&nbsp;Mio. gode Sprekers, ≈ 5&nbsp;Mio. Sprekers allens tohoop<ref>Adler u.&nbsp;a: ''Status und Gebrauch des Niederdeutschen 2016''. ([https://web.archive.org/web/20180313031748/http://www.ins-bremen.de/fileadmin/ins-bremen/user_upload/umfrage2016/broschuere-umfrage.pdf online])</ref> * Nedderlannen: ≈ 1,6–2,15&nbsp;Mio.<ref>[[Henk Bloemhoff]]: ''Taaltelling Nedersaksisch'' 2005. ([https://www.stellingia.nl/wp-content/uploads/2014/12/Taaltelling-Nedersaksisch-1.pdf online])</ref> * Brasilien: ≈ 0,3–0,4&nbsp;Mio. * Plautdietsch: ≈ 0,5&nbsp;Mio. |Klassifikatschoon= * [[Indoeuropääsche Spraken|Ιndoeuropääsch]] *: [[Germaansche Spraken|Germaansch]] *:: [[Westgermaansche Spraken|Westgermaansch]] |KSpraak=Plattdüütsch |Amtsspraak= |ISO1=- |ISO2=nds |ISO3='''För de ganze Spraak:''' nds<ref>[[SIL International]]: {{Internetquelle |url=https://iso639-3.sil.org/code/nds |titel=nds {{!}} ISO 639-3 |abruf=2021-01-12}}</ref><br />'''För enkel Dialekten:'''</br>[[Achterhooksch]]: act <br />[[Drents]]: drt</br>[[Grunnegs|Grönnegs]]: gos<br/>[[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]]: frs<br />[[Plautdietsch]]: pdt<br/> [[Sallandsch]]: sdz</br>[[Stellingwarfs]]: stl</br>[[Twents|Twentsch]]: twd</br>[[Veluws]]: vel</br>[[Westfäölsk Plat|Westföölsch]]: wep<br /> |Minderheitensprache={{DEU}} {{NLD}} {{BRA}}|Minnerhedenspraak={{DEU}}</br> {{NLD}}</br> {{BRA}}}} '''Plattdüütsch''', kort '''Platt''', ook '''Nedderdüütsch''' oder '''Neddersassisch''' un '''Sassisch''' heten, is ene [[Regionaalspraak]] un [[Dialektgrupp]], de rund twee Millionen Minschen in [[Noorddüütschland]] un an de twee Millionen Minschen in [[Nedderlannen (Europa)|Oostnedderland]] snackt. Besünners mit dat [[Mennisten|mennistsche]] [[Plautdietsch]] het sik de Spraak ook weltwied uutbreedt. Se höört to’n [[Westgermaansche Spraken|Westgermaansch]], het den [[Hoochdüütsch Luutwannel|hoogdüütschen Luudwannel]] nich mitmaakt, un is so ene [[Nedderdüütsch (Spraakgrupp)|nedderdüütsche]] Spraak, de tohoop mit [[Freesche Spraken|Freesch]] un [[Engelsche Spraak|Engelsch]] to de [[Ingväoonsche Spraken|noordseegermaanschen]] Spraken tellt. Dat frömiddelöllerlich [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]] is de öllste överlevert Spraakform vun dat Plattdüütsche. Later het de Spraak as [[Middelsassische Spraak|middelsassische]] [[Hansespraak]] Inflood op [[Europa|Noordeuropa]] namen un weer Schrievspraak för Recht un Hannel. In de fröhe Neetied hebbt [[Düütsche Spraak|Hoogdüütsch]] un [[Nedderlandsche Spraak|Nedderlandsch]] de Rull as Schrievspraken övernamen, so dat Plattdüütsch, nu sünner Standard- un Schrievspraak un in verscheden Dialekten –&nbsp;so as [[Mark-Brannenborger Platt|Märksch]], [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mekelnborg-Vöörpommersch]], [[Noordneddersassisch]], [[Oostfäälsch Platt|Oostfäälsch]] un [[Westfäölsk Plat|Westfäälsch]]&nbsp;– deelt, wieder besteit. Striedig blivt de Stand as Spraak. Op de enen Sied warrt Platt je na [[Dackspraak]] as hoogdüütschen oder nedderlandsschen Dialekt bekeken, annersieds behanndelt en Deel Spraakwetenschoppers un Kultuurorganisatschonen Plattdüütsch as ene egen Spraak. Ook mang den Spraakgemeenschop is de Ansicht, dat Plattdüütsch ene Spraak is, wied verbreedt. Vundaag laat [[Düütschland]] un de [[Königriek vun de Nedderlannen|Nedderlannen]] de Regionaalspraak Plattdüütsch na de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta vun de Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] gellen. Liekers is de Spraak bedroot, denn de Präzens in dat Alldagsleven un de Apentlichkeid is ring. Hoogdüütsch un Nedderlandsch hebbt allerwegens de Överhand. Versöök, de Spraak to bewaren un wedder in’t Leven to halen, ümfaat [[Plattdüütsch (Schoolfack)|plattdüütsch Schoolünnerricht]], [[Plattdüütsche Schrieveree|Literatuur]] un [[Plattdüütsche Musik|Musik]] in de Spraak, seltener ook Medien so as [[List vun plattdüütsche Films un TV-Serien|Feernseen]] oder [[Plattdüütsch Radioprogramm|Radio op Platt]]. Verscheden regionale Organisatschonen stütt de Spraak mit Events, Spraakkursen un Publikatschonen. Doch blivt de Tokumst vun dat Plattdüütsch unseker. Öllern geevt eer meist nich meer an de Kinner wieder. So is Platt in Delen vun dat Spraakrebeed al meist uutstorven, un in wieden Delen vun dat Spraakrebeed bloot ünner de öllste Generatschoon begäng. == Klassifikatschoon == === Spraakverwandschop === [[Bild:2022 04 16 - KARTE WG – um 580 n.Chr. - END.png|duum|Westgermaansche Spraken üm 580.<ref>[[Wolfram Euler]]: ''Das Westgermanische: von der Herausbildung im 3. bis zur Aufgliederung im 7. Jahrhundert – Analyse und Rekonstruktion''. Inspiration Unlimited Berlin 2022.</ref> Ooldsassisch hier mit Ooldengelsch un Ooldfressch, de wedder ene enegere anglo-freesche Grupp (hier ook noordseegermaansch) billt, as Deel vun ene nöördliche westgermaansche Grupp]] Dat [[Westgermaansche Spraken|westgermaansche]] Plattdüütsch tellt to’n [[germaansche Spraken|germaanschen]] Telg vun de [[Indoeuropääsche Spraken|indoeuropääsche]] Spraakfamilie. De Spraak het den [[Hoochdüütsch Luutwannel|hoogdüütschen Luudwannel]], de [[Hoogdüütsche Dialekten|Hoogdüütsch]] vun annern westgermaanschen Spraken ünnerscheedt, nich mitmaakt un is so ene [[Nedderdüütsch (Spraakgrupp)|nedderdüütsche]] Spraak.<ref>[[Hermann Niebaum]]: ''Het Nederduits'', In: ''HNTL'', S.&nbsp;440&nbsp;f.</ref><ref>[[Hermann Niebaum]]: ''Het Oostnederlandse taallandschap tot het begin van de 19de eeuw'', In: ''HNTL,'' S.&nbsp;55.</ref> Plattdüütsch is en Deel vun dat [[kuntinentaalwestgermaansch Dialektkuntinuum]], dat sied den Schrievsprakenwessel vun [[Middelsassische Spraak|Middelsassisch]] to’n [[Düütsche Spraak|Hoogdüütschen]] un [[Nedderlandsche Spraak|Nedderlandschen]] un besünners sied dat 19.&nbsp;Jhd langs de Grenz vun de modernen Standardspraken uuteenbrickt.<ref>Maarten van den Toorn u.&nbsp;a.: ''Geschiedenis van de Nederlandse taal'', Amsterdam University Press, Amsterdam, 1997, S.&nbsp;149&nbsp;f.</ref><ref>[[Jan Goossens]]: ''Deutsche Dialektologie.'' De Gruyter 1977, S.&nbsp;48.</ref> So sünd besünners in dat 20.&nbsp;Jhd dat Plattdüütsch in Düütschland un dat [[Nedderlandsch-Neddersassisch|Neddersassisch in de Nedderlannen]] uuteenannerdreven.<ref>Jan Goossens: . In: Jan Goossens (Hrsg.): . Karl Wachholtz, Neumünster 1973, S. 9–27.</ref> Plattdüütsch stünn in den Verloop vun de Tied besünners mit Hoogdüütsch, [[Freesche Spraken|Freesch]] un [[Nedderfranksche Spraken|Nedderfranksch]] in Kuntakt. [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]], dat Plattdüütsche sienen Vöörlöper, [[Angelsassische Sprake|Ooldengelsch]] un [[Ooldfreesche Spraak|Ooldfreesch]] hebbt so vele Gemeensamkeiden, dat se de [[Ingväoonsche Spraken|noordseegermaansche]] Ünnergrupp binnen dat Westgermaansche billt. Striedig is, of de noordseegermaanschen Spraken vun enen gemeensamen Vöörlöper afstammt, wat in de verleden Tied as Annaam begäng weer, oder mit Spraakkuntakt langs de [[Noordsee]]küst opkamen sünd, wat vundaag de verbreedt Ansicht is.<ref name=":42">Henk Wolf: ''Nordseegermanisch''. In: Stefan J. Schierholz, Laura Giacomini (Ruutgevers): ''Wörterbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft (WSK) Online''. De Gruyter, Berlin 2022 ([https://www-degruyterbrill-com.wikipedialibrary.idm.oclc.org/database/WSK/entry/wsk_id_wsk_artikel_artikel_15877/html. online], opropen den 13.06.2035).</ref> Vergleken mit Engelsch un Freesch, de wedder ene engere [[Anglofreesche Spraken|anglofreesche]] Ünnergrupp billt, wiest Ooldsassisch avers minner noordseegermaansche Kennteken.<ref name=":42" /> Sachtens het sik dat noordseegermaansche Ooldsassisch mit anner Varietäten vermischt, as de [[Sassen (Volk)|Sassen]] in’t 4.&nbsp;Jhd. vun [[Holsteen]] na Süden tögen un mit anner Stämm den sassischen Grootstamm billen. Villicht weer aver ook heel dat sassische Stammland noordseegermaansch un den Ooldsassischen sünd wegen den Kuntakt mit dat [[Ooldnedderfranksche Spraak|Ooldnedderdfranksch]] un [[Ooldhoogdüütsche Spraak|Ooldhoogdüütsch]] noordseegermaansche Kennteken verlüstig gaan.<ref name="Peters 18f">[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Zur Sprachgeschichte des norddeutschen Raumes'', S.&nbsp;18&nbsp;f.</ref> Plattdüütsch steit so twüschen de vun öllers her noordseegermaansche Grundlaag un den hoogdüütschen Inflood.<ref>[[Willy Sanders]]: ''Altsächische Sprache'', S.&nbsp;29. ([https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf online])</ref> === Stand as Spraak === Wieldes Oold- un [[Middelsassische Spraak|Middelsassisch]] allgemeen Spraken heten warrt, is de Stand as Spraak för’t Plattdüütsche vundaag striedig.<ref>[[Jan Wirrer]]: ''Zum Status des Niederdeutschen,'' S.&nbsp;308.</ref> Dat Plattdüütsch in öllere Tieden op’n Weg weer regionale Varianten in de Schrievspraak uuttoglieken, warkt vundaag as „[[Plattdüütsch Spraakmythos|plattdüütschen Spraakmythos]]“ na un bringt de Fraag na dat Plattdüütsche sienen Stand jümmers wedder op.<ref>[[Jan Goossens]]: ''Niederdeutsche Sprache,'' S.&nbsp;26&nbsp;f.</ref><ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Zur Verwendung des Niederdeutschen heute.'' In: ''Mehrsprachigkeit in der Stadtregion'' ( =&nbsp;Jahrbuch des Instituts für deutsche Sprache 1982) Schwann: [[Düsseldörp]] 1982. S.&nbsp;152. ([https://ids-pub.bsz-bw.de/frontdoor/deliver/index/docId/1953/file/Stellmacher_Zur_Verwendung_des_Niederdeutschen_heute_1982.pdf online])</ref> Dat givt allgemeen dree Positschonen: * '''Plattdüütsch as Spraak''': De Historie na is Plattdüütsch ene westgermaansche Spraak, de den [[Hoochdüütsch Luutwannel|hoogdüütschen Luudwannel]] nich mitmaakt het un egenstännig ranwussen is, ook wenn se jümmers in Kuntakt mit de Süsterspraken Hoogdüütsch un Nedderlandsch stünn.<ref>[[Hubertus Menke]]: ''Een’ Spraak is man bloots een Dialekt, de sik to Wehr setten kann.'' S.&nbsp;27&nbsp;f.; Hubertus Menke: ''Niederdeutsch: Eigenständige Sprache oder Varietät einer Sprache?'' S.&nbsp;183.</ref> Ook de Status as Schrievspraak in de fröhe Neetied is en anner Argument för den Stand as egen Spraak. De Ünnerscheden in [[Luudstand]], [[Grammatik]] un [[Woordschatt]] twüschen Plattdüütsch, Nedderlandsch un Hoogdüütsch sünd groot noog Plattdüütsch as egen Spraak antospreken.<ref name=":14">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;188&nbsp;f.</ref> * '''Plattdüütsch as Dialekt''': Na de [[Sotscholinguistik|sotscholinguistschen]] Begevenheiden vundaag is Plattdüütsch ene Spraak för dat private Ümfeld mit verminnert Funktschonen. Se is stark regionaal opdeelt un het kenen överegionalen Standard.<ref name=":14" /> Hoogdüütsch un Nedderlandsch sünd je na Staat [[Dackspraak|Dackspraken]] un överneemt de Funktschoon as Schrift- un Standardspraak. So kann Plattdüütsch för enen düütschen oder nedderlandschen Dialekt gellen, denn de Sprekerschen un Sprekers bruukt Platt jüst so, as ook anner Dialektsprekerschen un -sprekers dat doot, de ünner dat Dack vun ene Standardspraak staat.<ref name=":02">[[Ulrich Ammon]]: ''Was ist ein deutscher Dialekt?'' In: [[Klaus Mattheier]], [[Peter Wiesinger]] (Ruutgever): ''Dialektologie des Deutschen. Forschungsstand und Entwicklungstendenzen'' (=&nbsp;''Germanistische Linguistik.'' 147). Niemeyer: Tübingen 1994, S.&nbsp;369–384, S.&nbsp;376&nbsp;f.</ref> De Afstand twüschen Plattdüütsch un sienen Dackspraken warrt jümmerto lütter. Se billt vundaag en Kontinuum vun Dialekt na Standardspraak, in dat sik Plattdüütsch den Dackspraken anglieken deit.<ref name=":28" /> * '''Plattdüütsch as Afstandsspraak un Schiendialekt''': Ene Middelpositschoon, de versöcht de Historie un de Begevenheiden vundaag mittobedenken, is Plattdüütsch as ene [[Afstandsspraak]] un togliek enen [[Schiendialekt]] to beschrieven. De Begrepen gaat op [[Heinz Kloss]] torügg un beschrievt, dat Plattdüütsch in de verleden Tied as ene egenstännige Spraak ranwussen is un ook vundaag noch noog Afstand to sienen Dackspraken Hoogdüütsch un Nedderlandsch het, dat as egen Spraak antospreken. Liekers bruukt de Sprekerschen un Sprekers Plattdüütsch vundaag so, dat de Spraak so as enen Dialekt schient.<ref>[[Heinz Kloss]]: ''Abstandsprachen und Ausbausprachen.'' In: [[Joachim Göschel]] u.&nbsp;a. (Ruutgever): ''Zur Theorie des Dialekts'' (=&nbsp;ZDL Beih. N.&nbsp;F., Nr.&nbsp;16). Wiesbaden 1976, S.&nbsp;303, 305.</ref><ref>Heinz Kloss: ''Die Entwicklung neuer germanischer Kultursprachen seit 1800'' (=&nbsp;''Sprache der Gegenwart'', 37). 2.&nbsp;Oplaag. [[Düsseldörp]] 1978, S.&nbsp;67–70, 181–198.</ref> == Naams vun de Spraak == {{Kiek ook bi|Naams vun dat Plattdüütsch}} === Egennaams === In’n Alldag bruukt de Plattdüütschen mit Hoogdüütsch as Schriftspraak ''Plat(t)dü(ü)tsch''&nbsp;–&nbsp;mit regionalen Varianten so as ''Pla(t)dü(ü)ts(k)'', ''Plat(t)duitsk'' oder kort ''[[Platt (Dialekt)|Plat(t)]].''<ref name=":39">{{Internetquelle |autor=Universität Münster, Andreas Brandt |url=https://www.uni-muenster.de/Germanistik/cfn/Plattinfos/WasistNiederdeutsch/Was_ist_Niederdeutsch.html#Plattdeutsch |titel=Was ist Niederdeutsch |abruf=2025-06-08 |sprache=de}}</ref> Wo Nedderlandsch Schriftspraak is, sünd Naams för den regionalen Dialekt, so as ''[[Drentsch|Drents Plat]]'' oder [[Twentsch|Twents Plat]], begäng. Ook de Uutdruck ''Nedersaksisch'' is in’n Nedderlannen verbreedt.<ref name=":41">[[Henk Bloemhoff]]: ''Taalsociologische aspecten'', In: ''HNTL'', S.&nbsp;295&nbsp;ff.</ref> De düütsche Spraakwetenschop bruukt ''[[Nedderdüütsch (Spraakgrupp)|Nedderdüütsch]].'' Op Platt is de Begreep bloots in formalen Kontexten begäng, so as in de Egennaam ''[[Bunnsraat för Nedderdüütsch]].<ref name=":39" />'' ''Neddersassisch'' un ''Sassisch –''&nbsp;de olen Egennaams to Hansetieden&nbsp;– schöölt dat „düütsch“ in Platt- un Nedderdüütsch ümgaan, dat de Lüüd buten Düütschland nich uutslaten warrt. Se schöölt ook den gemeensamen Oorsprung vun de noorddüütschen un oostnedderlandschen Dialekten ünnerstrieken. Beide Naams sünd vundaag in Düütschland raar un meist alleen bi spraakaktivistischen Gruppen begäng. Wieldes sett sik ''Nedersaksisch'' as Egennaam för de oostnedderlandschen Dialekten jümmers starker döör.<ref name=":41" /> === Historie vun de Naams === <gallery perrow="2" class="rechts"> Bild:BibelMagdeburg.jpg|''Düdesch'' in de Meideborger Bibel vun 1554: ''De gantze Hillige Schrifft, <u>Vordüdeschet</u>'' Bild:1614 Bible.jpg|''Sassisch'' as Naam in de [[Bibel vun 1614]]: ''De gantze hillige Schrifft / <u>Sassisch</u>'' </gallery> Uut de ooldsassische Tied is keen Egennaam överlevert. In [[Latiensche Spraak|latienschen]] Texten heet de Spraak {{lang|la|''lingua saxonica''}} na de [[Sassen (Volk)|Sassen]] oder allgemeen {{lang|la|''lingua germanica''}} un {{lang|la|''lingua theudisca''}},<ref name=":0">[[Willy Sanders]]: ''Sachsensprache, Hansesprache, Plattdeutsch,'' S.&nbsp;24–27.</ref> so as ook in de Prolog vun de [[Heliand]] ({{lang|la|''Theudisca poëmata}}).<ref>{{Internetquelle |url=http://www.fh-augsburg.de/~harsch/germanica/Chronologie/09Jh/Heliand/hel_hf0p.html |titel=Heliand |werk=bibliotheca Augustana |abruf=2025-05-25}}</ref> In [[Middelsassische Spraak|middelsassische]] Tied weer de Egennaam {{Lang|gml|''düdesch''}} begäng, denn al to Hansetieden hebbt sik de Plattdüütschen as Deel vun de Düütschen seen.<ref name=":43">[[Agathe Lasch]]: ''Mittelniederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;5&nbsp;f.</ref> To de Tied stünnen Nedderdüütsch un Hoogdüütsch noch op den glieken Rang un {{Lang|gml|''düdesch''}} kunn noch för beide Spraken jüstso good staan. Hüüd denkt de Lüüd bi ''düütsch'' direkt an de [[Düütsche Spraak|hoogdüütsche Standardspraak]], wenn de Kuntext dat nich jüst uutsluten deit. Wenn dat doch wichtig weer, sik vun Nedderlandsch oder Hoogdüütsch aftosetten, weren Begrepen as {{Lang|gml|''unse düdesch''}}, {{Lang|gml|''sassesch''}} oder {{Lang|gml|''moderlike sprake''}} begäng.''<ref name=":33" />'' De Nedderlandschen beteken de Spraak ook as {{Lang|dum|''ôstersch''}}''.<ref name=":43" />'' Later as dat at [[Hartogdom Sassen]] na Süüd to wanner, keem {{Lang|gml|''neddersassesch''}} op, sik vun dat [[Middeldüütsche Dialekten|middeldüütsche]] [[Böversassen]] aftogrenzen.<ref name=":0" /> In moderne Tied versöchen to’n Bispeel [[Karl Friedrich Arend Scheller|Karl Scheller]], [[Christian Hinrich Wolke|Chrstian Hinrich Wolke]], [[Georg Ruseler]] oder [[Reinhard F. Hahn|Reinhard Hahn]] de Naams ''Sassisch'' un ''Neddersassisch'' wedder opleven to laten. In Düütschland het sik dat avers nich döörsett. Dat nedderlandsche {{lang|nl|''Nedersaksisch''}}, dat to’n Beginn vun’n 20.&nbsp;Jhd. in de nedderlandsche Spraakwetenschop opkeem, het sik man sied de 1950-er Jahren mit dat ''[[Nedersaksisch Instituut|Nedersaksisch Institut]]'' an de [[Universität Grönneng]] jümmers wieder verbreedt. Besünners sied dat de Nedderlannen Neddersassisch na de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] as regionale Spraak gellen laat, hebbt Spraakverenen un -instutschonen den Begreep övernamen.<ref name=":41" /> ''Plattdüütsch'', ''Platt'' un ''Nedderdüütsch'' kaamt uut’n Nedderlandschen.<ref>Nicoline Van der Sijs: ''Onze Taal'', Jahr 74. Genootschap Onze Taal, Den Haag 2005, S. 310.</ref> ''Plattdüütsch'' is toeerst in’n 16.&nbsp;Jhd. bi [[Cornelis Lettersnijder]] as {{Lang|dum|''in goeden platten duytsche''}} dokumenteert. De Begreep geit nich op dat „platte Land“ torügg, man op dat nedderlandsche {{lang|nl|''plat''}}, wat ‘klaar, düüdlich’ bedüdt un in de Tied noch nich minnächtig weer.''<ref name=":33">[[Agathe Lasch]]: ''Plattdeutsch''. In: ''Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur'', Band&nbsp;42 (1917), S.&nbsp;134&nbsp;ff.</ref>'' ''Nedderdüütsch,'' dat as ''{{lang|dum|neder duutsche}}'' gegenöver den ''{{lang|dum|hoghen duutsche}}'' 1457 dat eerste Maal in enen [[Middelnedderlandsche Spraak|middelnedderlandschen]] Text stünn, kümmt würklich vun de geograafsche Laag af.<ref>[[Luc De Grauwe (Linguist)|Luc de Grauwe]]: ''Theodistik. Zur Begründung eines Faches und ein Plädoyer für eine kontinentalwestgermanische Sicht auf die neuzeitliche Bifurkation Deutsch/Niederländisch''; In: Raphael Berthele u.&nbsp;a. (Ruutgevers): ''Die deutsche Schriftsprache und die Regionen: Entstehungsgeschichtliche Fragen in neuer Sicht.'' Walter de Gruyter: Berlin 2003, [[:de:Spezial:ISBN-Suche/3110174979|ISBN 3-11-017497-9]], S. 127&nbsp;ff., hier S.&nbsp;136&nbsp;f.</ref> Ook de Naam ''Nedderlandsch'' kunn eerst noch Plattdüütsch jüst so as Nedderlandsch beteken.<ref>Lasch, Agathe (1914). . Niemeyer, Halle/Saale, p. 6.</ref> In’n 17.&nbsp;Jhd. weer de Naam ''Plattdüütsch'' denn ook in Noorddüütschland as minnächtigen Begreep begäng.''<ref name=":39" />'' Dat öllere ''sassesch'' is denn grotendeels verdrängt worrn.<ref>''[https://www.dwds.de/wb/platt#2 ''platt''],'' In: [[Wolfgang Pfeifer (Etymologe)|Wolfgang Pfeifer]]: ''Etymologisches Wörterbuch des Deutschen.''</ref> Eerst mit de Dialektologie un Literatuur in dat 19. Jhd. kreeg ''Plattdüütsch'' wedder en neutraleren Klang.''<ref name=":39" />'' ''Nedderdüütsch'' weer to Anfang noch raar un eerst mit de [[Dialektologie]], de den düütschen Spraakruum in Nedder-, [[Middeldüütsche Dialekten|Middel]]- un [[Böverdüütsch]] deelt, het sik de Begreep ook in de hoogdüütsche Wetenschop döörsett.<ref>[[Werner Besch]] u.&nbsp;a. (Ruutgevers): ''Sprachgeschichte: Ein Handbuch zur Geschichte der deutschen Sprache und ihrer Erforschung,'' 2.&nbsp;Oplaag., Bd.&nbsp;3, 2003, S.&nbsp;2211.</ref> In’n Verloop vun de Tied wurrn ''Platt-'' un ''Nedderdüütsch'' avers nich alleen as en neutralen Begreep ankeken, de dat Plattdüütsche siene geograafsche Laag beschrivt. Döör dat „düütsch“ wurr dat ook as enen Begreep uutleegt, de seggt, dat de Spraak nix Egenstännigs is un so den hoogdüütschen Anspröök ünnermuurt, dat Plattdüütsch as enen düütschen Dialekt tellt un minner gellen deit.''<ref name=":33" />'' In’n Verloop vun dat 19.&nbsp;Jhd. het sik ''Platt'' denn ook in Westdüütschland uutbreedt. So betekent de Begreep vundaag nich alleen nedderdüütsche Varietäten oder Plattdüütsch an un för sik, man ook [[Westmiddeldüütsche Dialekten|westmiddeldüütsche]] Dialekten.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.atlas-alltagssprache.de/runde-1/f20/ |titel=Mundart/Platt/Dialekt |werk=atlas-alltagssprache |abruf=2024-11-27}}</ref> === Unklaarheiden vun de Naams === [[Bild:Definitions Low German.svg|thumb|Verscheden Definitschonen vun „Nedderdüütsch“]] De Naams för’t Plattdüütsche sünd je na Tied, Kuntext un Definitschoon meerdüdig un unklaar. ''Platt'' betekent nich alleen Spraakvarietäten, de uut dat Ooldsassisch ranwussen sünd oder en Kolonisatschoondialekt vun so ene Varietät sünd, man is ook as Egennaam för de [[Nedderfranksche Spraken|nedderfrankschen]] Dialekten in’n Nedderlannen un Düütschland un ook för den groten Deel westmiddeldüütsch Dialekten begäng.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.atlas-alltagssprache.de/runde-1/f20/ |titel=Mundart/Platt/Dialekt « atlas-alltagssprache |abruf=2025-05-28}}</ref> ''Nedderdüütsch'' betekent in’n wiedsten Sinn alle [[Nedderdüütsch (Spraakgrupp)|nedderdüütschen Varietäten]], also Neddersassisch un Nedderfranksch tohoop. So weer dat besünners is de düütsche Dialektologie in’n 19.&nbsp;Jhd. begäng. Vundaag is dat raar Plattdüütsch un Nedderlandsch ünner düssen Begreep tohooptofaten. In’n wieden Sinn ümfaat de Begreep de neddersassischen Dialekten in Düütschland un Nedderland. Vundaag is de Begreep avers meist in’n engen Sinn begäng un betekent alleen de neddersassischen Varietäten in Düütschland.<ref name=":37" /> De nedderdüütsche Süüdgrenz ünnerscheedt sik ook je na Definitschoon un liggt meist an de [[Benrather Linie|maken/machen-Isogloss]] (Benrather Linie) oder ook an de [[Uerdinger Linie|ik/ich-Isogloss]] (Uerdinger Lien), seltener ook an Isolglossen wieder in’n Süden, so as de [[Bad Hönninger Linie|Dorp/Dorf-Isogloss]] (Bad Hönninger Linie).<ref name=":37" /> So is ook unklaar, of [[Nedderrhiensch]] oder [[Bergisch]], de as neddefranksche Varietäten mit to dat Nedderdüütsch in’n wiedsten Sinn tohöört, mit to dat Nedderdüütsch in’n engen Sinn, also dat Nedderdüütsch in Düütschland tellt.<ref name=":37">[[Jan Goossens]]: ''Niederdeutsche Sprache – Versuch einer Definition,'' S. 13–15.</ref> ''Neddersassisch'' kann heel de Spraak vun [[Preußen (Landschop)|Preußen]] bet [[Urk]] beteken.<ref>[[Otto Behaghel]]: ''Geschichte der deutschen Sprache''. 5., verbesserte und stark erweiterte Auflage, Berlin/Leipzig 1928, S.&nbsp;159.</ref> Fakener betekent ''Neddersassisch'' in de Dialektologie avers alleen [[Westnedderdüütsch]], je na Definitschoon sünd de Varietäten in’n Nedderlannen inbegrepen oder nich.<ref>Dieter Stellmacher: ''Niedersächsisch.'' Schwann: [[Düsseldörp]] 1981.</ref> In de Ümgangsspraak kann de Begreep ook slicht de Dialekten in dat Bundsland [[Neddersassen]] beteken. So bruukt dat ook dat ''[[Niedersächsisches Wörterbuch|Niedersächische Wörterbuch]]'' för de Dialekten in Neddersassen un [[Bremen]].<ref>''Niedersächsisches Wörterbuch.'' Band 3, [[Niemünster]] 1953 ff.</ref> De Variant ''Nedersaksisch'' kann besünners in de nedderlandsche Dialektologie Oostnedderlandsch un Westnedderdüütsch tohoop beteken.<ref>[[Hendrik Entjes]]: ''Nedersaksische taal- en letterkunde''. In: ''Driemaandelikse Bladen.'' Bd.&nbsp;27 (1975), S.&nbsp;25–44 .</ref> Fakener betekent ''Nedersakisch'' avers de alleen de oostnedderlandschen Dialekten in’n Gegensatz to dat ''Nederduits'' op de düütsche Sied.<ref>[[Hermann Niebaum]]: ''Het Oostnederlandse taallandschap'', In: ''HNTL,'' S.&nbsp;54 Anm.&nbsp;4.</ref> == Historie == [[Bild:Germanic_dialects_ca._AD_1.png|duum|Germaansche Dialektgruppen üm Christi Gebort:<br />{{Koortlegenn|KLÖÖR=blue|[[Noordgermaansche Spraken|Noordgermaansch]]}}<br />{{Koortlegenn|KLÖÖR=red|[[Ingväoonsche Spraken|Noordseegermaansch]]}}<br />{{Koortlegenn|KLÖÖR=orange|[[Werser-Rhien-Germaansch]]}}<br />{{Koortlegenn|KLÖÖR=yellow|[[Elvgermaansch]]}}<br />{{Koortlegenn|KLÖÖR=green|[[Oostgermaansche Spraken|Oostgermaansch]]}}]] === Översicht === De Spraakwetenschop deelt Plattdüütsch in dree Perioden: [[Ooldsassisch]] (ca.&nbsp;750–1150), [[Middelsassische Spraak|Middelsassisch]] (ca.&nbsp;1150–1600) un Plattdüütsch (af 1600). De eerste wichtige Text is dat [[Heliand|Heliand-Epos]] uut’n 9.&nbsp;Jhd. Groot is de Tall schreven Borns uut de middelsassische Tied, besünners to’n Hoogpunkt vun de [[Hansetiet|Hansetied]] mit velen Texten üm [[Juristeree]], [[Theologie]] un [[Historie|Historienschrieveree]]. Een wichtigen Wennpunkt för’t Plattdüütsche weer dat 16./17&nbsp;Jhd., in den Hoogdüütsch un Nedderlandsch de middelsassiche Schrievspraak wegdrängt hebbt. Plattdüütsch is to’n groten Deel as mündliche Spraak mit velen verscheden Dialekten bestaan bleven. In’n 19.&nbsp;Jhd. begünnen Schrieverslüüd sik wedder op de Spraak to besinnen un schreven nu Literatuur op Platt. Vundaag leevt Plattdüütsch as mündliche Spraak un in schreven Dialektliteratuur wieder, is man in sienen Wiederbestand bedroot.<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;17.</ref> === Oorindoeuropääsch un Oorgermaansch === As ene [[Westgermaansche Spraken|westgermaansche Spraak]] sünd de Vöörlöpers för’t Plattdüütsche [[Oorgermaansche Spraak|Oorgermaansch]] un noch wieder torügg [[Oorindoeuropääsche Spraak|Oorindoeuropääsch]]. Mit Wannels in de kumplexe oorindoeuropääsche [[Flekschoon]] un Luudwannels so as de [[eerste germaansche Luudwannel]] het sik dat Oorgermaansche lütt bi lütt vun’n Oorindoeuropääschen un anner indoeuropääschen Spraken wegbeweegt un is to enen egen Telg binnen de Familie ranwussen.<ref>[[Ingerid Dal]]: ''Geschichte der Niederdeutschen Sprache,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;69&nbsp;ff.</ref> Düssen Stremel in de Spraakhistorie is man nich daalschreven worrn un uut later schreven Texten rekonstrueert. In de Tied uut de eerste schreven Borns nableven sünd, harr sik Oorgermaansch al in verscheden Telgen un Spraken deelt: [[Noordgermaansche Spraken|Noordgermaansch]], [[Oostgermaansche Spraken|Oostgermaansch]] un [[Westgermaansche Spraken|Westgermaansch]] mit [[Angelsassische Sprake|Ooldengelsch]], [[Ooldfreesche Spraak|Ooldfreesch]], [[Ooldhoogdüütsche Spraak|Ooldhoogdüütsch]], [[Ooldnedderfranksche Spraak|Ooldnedderfranksch]] un [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]], de Vöörlöper för dat Plattdüütsche vundaag.<ref>Benrard Comrie: ''The World's Major Languages''. New York City 1987 Oxford University Press. S.&nbsp;69&nbsp;f.</ref> === Ooldsassisch === [[Bild:Map Old Saxon Language Area.svg|thumb|Ooldsassisch Spraakrebeed in geelrood mit Schrievoorden, Bischopseten un modern Städen to’n orienteren<ref>Na [[Willy Sanders]]: ''Altsächsiche Sprache'', Kaartenanhang&nbsp;1.</ref>]] [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]] weer de Spraak vun de [[Sassen (Volk)|Sassen]], de sik sik in’n 3. un 4.&nbsp;Jhd. vun [[Holsteen]] na Süüd to uutbreeden un mit anner Stämm den sassischen Grootstamm billen. In’n 5.&nbsp;Jhd. tögen en Deel Sassen tohoop mit [[Angeln (Volk)|Angeln]], [[Fresen]] un [[Jüten]] na [[Grootbritannien|Britannien]] un bröchen de egen Spraak, dat later [[Angelsassische Sprake|Ooldengelsch]], mit op dat Eiland.<ref name="Dal 78ff">[[Ingerid Dal]]: ''Geschichte der Niederdeutschen Sprache,'' In: ''NSL'' S.&nbsp;78&nbsp;ff.</ref> Uut düsse Tied, de fröhe ooldsassische Periood, sünd man en paar Egennamen un anners keen schreven Borns nableven. Uutnaam sünd villicht de [[Weserrunen]].<ref name=":6">[[Willy Sanders]]: ''Altsächische Sprache'', In: ''Niederdeutsche Sprache und Literatur'', S.&nbsp;33. ([https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf online])</ref> De Spraak weer tohoop mit Freesch un Angelsassisch Deel vun dat [[Ingväoonsche Spraken|Noordseegermaansch]]. Mit de Tied het Ooldsassisch wat noordseegermaansche Kennteken verloren, indem dat sik de Spraak mit anner süüdlich Varietäten vermischt het oder de Spraakkuntakt mit dat Ooldhoogdüütsch starker worrn is.<ref name="Peters 18f" /> In’n 8.&nbsp;Jhd. wurr de Kunflikt twüschen den [[Franksch Riek|Frankenriek]] un den Sassen eernster un keem opletst mit den [[Christianiserung un Sassenkriege|Sassenkriegen]] 772–804 ünner [[Karl de Grote|Karl den Groten]] to Enn. Dat Ooldsassische an un för sik begünnt eerst üm 820/830, also na de Sassenkriegen, in den de Franken de Sassen betwungen un to’n [[Christendom]] bekeert un dat Stammland enen Deel vun’n frankschen Riek maakt harrn.<ref name=":7">[[Willy Sanders]]: ''Altsächische Sprache'', In: ''Niederdeutsche Sprache und Literatur'' S.&nbsp;30. ([https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf online])</ref> De meisten Texten in de ooldsassische Tied weren op [[Latiensche Spraak|Latiensch]].<ref>[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Zur Sprachgeschichte des norddeutschen Raumes'', S.&nbsp;19.</ref> De wenigen ooldsassischen Texten stammt uut Kloosters un sünd meist religiöse Texten, so as [[Ooltsassisch Dööplöövnis|Dööplöövnissen]], Bichtformels un en [[Ooldsassische Genesis|Genesisfragment]], oder administrativ Översichten to Grundbesittafgaven. Dat gröttste un wichtigste Wark is man de [[Heliand]], en [[Epos]] uut de Tied üm 830, dat in meist 6000 Versen [[Jesus vun Nazaret|Jesus]] sien Leven navertellt.<ref name=":25">[[Hermann Niebaum]]: ''Het Nederduits'', In: ''HNTL,'' S.&nbsp;431&nbsp;f.</ref> Uut’n 10. un 11.&nbsp;Jhd., de late ooldsassische Tied, sünd noch lütter Spraakdenkmalen so as [[Glosse|Glossen]] nableven, denn geit de ooldsassische Schrieveree avers to Enn.<ref name=":6" /> Dat ooldsassische Spraakrebeed streck sik twüschen den [[Rhien]] un [[Elv]] un vun de [[Noordsee]] bet na [[Kassel]] un [[Merseburg]]. In’n Noorden weer de [[Eider]] de Grenz to dat [[Ooldnoordsche Spraak|Ooldnoordsch]]. In’n Noordwesten grenz de Spraak an dat [[Ooldfreesche Spraak|Ooldfreesche]], na West to an dat [[Ooldnedderfranksche Spraak|Ooldnedderfranksche]]. De Süüdgrenz mit dat Ooldhoogdüütsch leep de Grenz in’n Westen grotendeels langs de [[Uerdinger Linie|ik/ich]]- un de [[Benrather Linie|maken/machen]]-Isogloss vun [[Dössen]]&nbsp;– [[Essen]]&nbsp;– [[Wupperdaal|Wopperdaal]]&nbsp;– [[Aeulpe]] över [[Waldeck (Land)|Waldegge]]&nbsp;– [[Kassel]]&nbsp;– [[Leinefelde-Worbis|Worbis]], denn süüdlich vun de [[Harz (Middelbargen)|Horz]] na [[Nordhausen|Nordhusen]] un [[Eisleben]] bet an de [[Saale]] bi [[Merseburg]].<ref>[[Willy Sanders]]: ''Altsächsiche Sprache,'' S.&nbsp;32&nbsp;f., 47f.</ref> Oosten de Elv un de Lien [[Kiel]]&nbsp;– [[Loonborg (Elv)|Loonborg]] grenz dat Ooldsassische an [[Slaawsche Spraken|slaawsche]] Spraken mit sassisch-slaawsch Övergangsrebeed in de [[Ollmark]] un dat [[Wendland]].<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;176&nbsp;f.</ref> === Middelsassisch<!-- överarbeiden, stringenter, frö- klassisch, laat, rebeed -->=== [[Bild:Hansesprache-mit Legende.jpg|duum|Gebeed vun de middelsassische Schrievspraak]] Uut’n Ooldsassischen is [[Middelsassische Spraak|Middelsassisch]], ook Middelnedderdüütsch heten, ranwussen. In dat 11. un 12. Jhd. weren, na dem nich meer op Ooldsassisch schreven worrn is, för rund 150 Jaren alle Texten in de Regioon op Latiensch.<ref name=":5">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;177.</ref> De fröhe middelsassische Schrieveree begünnt eerst üm 1200 <ref name=":40">''Lexikologie. Ein internationales Handbuch zur Natur und Struktur von Wörtern und Wortschätzen. 2. Halbband / Lexicology. An international handbook on the nature and structure of words and vocabularies. Volume 2.'' Walter de Gruyter, 2005, p. 1180</ref> In düsse Tied wunnen Städe Inflood un mit Oostkolonisatschoon breedt sik dat Sassis he na Oost to uut. De [[Sassenspegel]], en Rechtsbook vun 1225 is dat eerste grote middelsassische Wark. In de Tied kümmt de grote Deel middelsassische Texten uut den [[Elvoostfäälsch|elvoostfäälschen]] Ruum ööstlich vun’n [[Harz (Middelbargen)|Horz]]. Üm 1250 begünnt dat mit middelsassische Texten un Oorkunnen uut’n Städen. Üm 1350 het sik dat Middelsassische denn as Schrievspraak gegen dat Latiensche wiedhen döörsett.<ref name=":5" /> De Tied vun dat klassische Middelsassisch begünnt nadem sik Sassisch gegen dat latiensch döösett harr üm 1350 un geit bet rund 1500/1530.<ref name=":40" /> Nu kaamt ook meer Texten uut’n Westen un Noorden vun dat Spraakgebeed un de Anhängers vun de ''[[Devotio moderna]],'' ene religiöse Bewegung besünners in’n Westen vun dat middelsassische Rebeed, de sik stark för de Volksspraak insett het, faat vele religiöse Texten af. In den verscheden Regionen billt sik regionale Schrievspraken ruut.<ref name=":24">[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Zur Sprachgeschichte des norddeutschen Raumes'', S.&nbsp;21&nbsp;f.</ref> An de Westkant billt de [[Iessellandsche Schrievspraak]] enen Övergang na’t [[Middelnedderlandsche Spraak|Middelnedderlandsch]].<ref name=":26">[[Hermann Niebaum]]: ''Het Nederduits'', In: ''HNTL,'' S.&nbsp;433.</ref> Mit’n 15.&nbsp;Jhd. begünn de middelsassische Hoogtied, de Tied as „[[Hansespraak]]“ an un för sik. Nu harr sünnerlich [[Lübeck|Lübeek]] för den middelsassischen [[Bookdruck]] de Leidkraft un Kennteken för enen överregionalen Uutgliek in de Schrievspraak sünd to seen.<ref name=":24" /> De lüübschen Kennteken neemt man na Süüd un West to af un ene vullstännige Uutglieksspraak oder ene echte [[lüübsche Norm]] kemen nich tostann.<ref name=":26" /> Anners as Middelhoogdüütsch mit siene [[höövsche Literatuur]] bleev Middelsassisch to’n groten Deel ene Schriftspraak för Saaktexten üm Recht, Hannel, [[Historie|Historienschrieverie]], [[Didaktik]] un [[Theologie]].<ref name=":10">[[Karl Bischoff (Germanist)|Karl Bischoff]]: ''Mittelniederdeutsch,'' In: ''NSL'', S. 98&nbsp;ff.</ref> Eerst laat sünd ook literaarsche Warken so as [[Dill Ulenspegel|Dyl Ulenspegel]] oder uut dat Middelhoogdüütsche översett Literatuur opkamen. Üm 1530/1500 begünnt de late middelsassiche Tied un de Schrievsprakenwessel sett in.<ref name=":40" /> Mit de [[Reformatschoon]] weer Middelsassisch ook noch de Spraak mit de Reformaters nu dat Evangelium in Noorddüütschland verkünnen wullen. So kemen de [[Bugenhagenbibel]] un reformatersche Schriften op, de to de late middelsassische Tied tellt. Al frö richten de Reformaters man eren Blick na dat [[Oostmiddeldüütsch]], dat mit de Reformatschoon starken Inflood winnen kunn. Nu begünnt ook allnagraad de Schrievsprakenwessel to’n Hoogdüütschen hen un de middelsassische Literatuur treckt sik na Noord to torügg.<ref name=":23">[[Gerhard Cordes (Philoloog)|Gerhard Cordes]]: ''Mittelniederdeutsche Dichtung'', In: ''NSL,'' S.&nbsp;352.</ref> Mit de [[Oostkolonisatschoon]] het sik de Spraak vun’t 12.&nbsp;Jhd. an över dat ole sassische Stammland hen uutbreedt. Sassische un nedderfranksche Kolonisten trocken na Oost to, grünnen Dörper un Städen un verdrängen allnagraad de [[Slaawsche Spraken|slaawschen]] Spraken ümto.<ref name=":5" /><ref name=":10" /> As de [[Lingua franca|''lingua franca'']] hebbt de [[Hanse|Hansekooplüüd]] dat Middelsassische rund üm de [[Noordsee|Noord]]- un [[Oostsee]] uutbreedt un vele sassische Handwarkers laten sik in [[Skandinavien]] daal.<ref name=":10" /> So harr Middelsassisch groten Inflood op de fastlandskandinaavschen Spraken, de enen groten Deel middelsassische [[Lehnwoort|Leenwöör]] afkregen hebbt.<ref name=":15">[[Karl Bischoff (Germanist)|Karl Bischoff]]: ''Mittelniederdeutsch,'' In: ''NSL'', S.&nbsp;108&nbsp;f.</ref> In [[Oost-Freesland]] un [[Grunneng (Provinz)|Grönnen]] begünn in’n 15.&nbsp;Jhd. Middelsassisch de [[Ooldfreesche Spraak|ooldfreesche]] Spraak to verdrängen. In [[Sleswig]] is in’n 15.&nbsp;Jhd. [[Däänsche Spraak|Däänsch]] bet an de [[Slie]] un [[Danewark]] ran verdrängt worrn.<ref name=":15" /> Annersieds güngen in’n Süüdoosten vun dat Spraakrebeed al in’n 14.&nbsp;Jhd. Städen so as [[Halle (Saale)|Halle]], [[Mansfeld]], [[Eisleben]], [[Wittenbarg|Wittenberg]] un [[Merseburg]] to de [[Oostmiddeldüütsch|oostmiddeldüütsche]] Schrievspraak över un ook de eenfachen Lüüd sünd hier al in’n 15./16.&nbsp;Jhd. anfungen middeldüütsche Mundaarden to snacken.<ref>[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Mittelniederdeutsche Sprache.'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;69&nbsp;f. ([https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf online])</ref> === Schrievsprakenwessel === In’n 16. un 17. Jahrhunnerd gung dat Prestige vun dat Middelsassisch daal, so dat de Spraak vun de [[Oostmiddeldüütsch|oostmiddeldüütsche]] un fröneenedderlandsche Schrievspraak verdrängt worrn is. Mit’n eersten [[Natschonalstaat|Natschonaalstaten]], de in de Tied starker warrt, de verscheden Interessen vun de [[Hansestadt|Hansestäden]] un de Kunkurrenz uut süüddüütschen Städen is de [[Hanse]] bilütten daalgaan un so ook de wichtigste Dreger för de middelsassische Schrievspraak.<ref>Artur Gabrielsson: ''Die Verdrängung der mnd. durch die nhd. Schriftsprache.'' In: ''NSL'' S.&nbsp;119–125.</ref> Annerster as in dat süüdliche Rebeed üm Halle, Wittenberg un ümto, wo Hoogdüütsch al in’n 14.&nbsp;Jhd. Schrievspraak weer, bleev dat Sassische annerwegens as plattdüütsche Dialekten bestaan.<ref name=":16">[[Timothy Sodmann]]: ''Der Untergang des Mittelniederdeutschen als Schriftsprache,'' S.&nbsp;117. ([https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf online])</ref> In’n Nedderlannen verdräng de hollandsche Schrievspraak dat Iessellandsche un dat Oostfreesche in Grönneng, as sik de Kuntreien daar meer na [[Holland]] to uutrichten.<!-- Born fehlt --> De Schrievsprakenwessel begunn bi den Eddellüden un gung denn in de Kanzleen vun de Städen wieder.<ref name=":9">[[William Foerste]]: ''Geschichte der niederdeutschen Mundarten,'' Sp.&nbsp;1800.</ref> Se begünnen na buten hen mit süüddüütschen Städen, den Institutschonen vun dat [[Hillig Röömsch Riek vun Düütsche Natschoon|Hillige Röömsche Riek]] un den [[Först|Försten]] Hoogdüütsch to schrieven, bleven man eerst noch bi för egen Saken Middelsassisch to schrieven. De Schrievsprakenwessel begünn in [[Brannenborg]] un [[Berlin]], so as ook in [[Danzig]] un [[Goslär]]. Al üm 1570, in Branneborg noch eer, weer de Wessel hier afslaten. [[Mekelnborg]], [[Pommern]] un [[Oostfalen]] begünnen üm 1570 Hoogdüütsch na buten hen to bruken un geven üm 1620/1650 Middelsassisch ook för egen Saken op. [[Hamborg]], [[Sleswig-Holsteen]] un [[Westfalen]] begünnen üm 1580/1590 Hoogdüütsch to bruken un geven de middelsassische Schrievspraak eerst üm 1650 ganz op. Wieder op de Afsied schrievt [[Oostfreesland]] oder dat norweegsche [[Bargen (Noorwegen)|Bergen]] ook noch kort vöör 1700 Middelsassisch. Daarna is de Schrievsprakenwessel to Enn brocht.<ref>Artur Gabrielsson: ''Die Verdrängung der mnd. durch die nhd. Schriftsprache.'' In: ''NSL'' S.&nbsp;146–150.</ref> In’n Nedderlannen het dat [[Iesselandsch|Iesselandsche]], dat al vele middelnedderlandsche Kennteken harr, lütt bi lütt meer hollandsche un fläämsche Schrievwiesen övernamen un is opletst ganz vun de fröneenedderlandsche Spraak verdrängt worrn. Een beten later folgen de Gillen, Ämter un toletzt de Kark un de Privaatlüüd.<ref>Peters S. 26</ref><!-- Uutboen, better verklaren --> In [[Oostfreesland]], [[Lingen]] oder [[Tiäkenbuorger Land|Tiäkenbuorg]] weer de Vöörgang noch kumplexer. Hier bruken se beid Hoogdüütsch un Nedderlandsch, ook wegen de velen [[Reformeerte Kark|reformeerten]] Karken, as Schrievspraken, eer dat vun 1815 an [[Preußen (Staat)|Preußen]] un de [[Evangeelsch-luthersche Karken|luthersche]] Meerheid Hoogdüütsch ook hier allerwegens döörsetten kunnen.<ref name="Polenz240">[[Peter von Polenz]]: ''Deutsche Sprachgeschichte vom Spätmittelalter bis zur Gegenwart.'' Band&nbsp;II: ''17.&nbsp;und 18.''&nbsp;''Jahrhundert.'' Walter de Gruyter: Berlin 2013, ISBN 978-3-11-031454-0, S.&nbsp;240.</ref> === Fröhneenedderdüütsch === De Spraak- un Literatuurwetenschop deelt de Tied na den Schrievsprakenwessel deelwies in de fröhe neenedderdüütsche Tied (1600–1800/1850) un nedderdüütsche Tied an för sik (vun 1800/1850 an) in. Na den Schrievsprakenwessel gellt nu ene mediale Diglossie, weer bi de betern Lüüd weer nu dat [[Hoochdüütsch]]e un [[Nedderlandsche Spraak|Nedderlandsche]] de feinere Spraak, tominnst bi Geschäftssaken, tohuus weer ook daar Plattdüütsch noch begäng.<ref>[[William Foerste]]: ''Geschichte der niederdeutschen Mundarten,'' Sp.&nbsp;1799.</ref> De middelsassische Uutglieksspraak, de sik ruutbillt harr, füll nu aver sünner de Klammer, de de Hansespraak billt harr, in enkelte Dialekten uutenanner.<ref name=":2">[[Heinz Kloss]]: ''Die Entwicklung neuer germanischer Kultursprachen seit 1800.'' 2.,&nbsp;gröttere Oplaag, Pädagogischer Verlag Schwann, [[Düsseldörp]] 1978, ISBN 3-590-15637-6, S.&nbsp;68.</ref> Dat Hoogdüütsche weer in de Teid ene Männerspraak, Fruenlüüd tohuus snnacken meist alleen Platt.<ref>Bichel 1985, 1886</ref> Bloot in ganz enkelte Ecken bleev dat Plattdüütsche noch in de Schrift bestaan. De Stadt Lübeck het ehr ''Oberstadtbook'' noch bet 1809 op Plattdüütsch schreven.<ref name=":2" /> Besünners in barocken Theaterstücken kümmt Plattdüütsch in den Twüschenspelen vöör un warrt bi Rullen bruukt, de Buren un lütte Lüüd vun’n Land wiest. In’n 17. un 18.&nbsp;Jhd. warrt Plattdüütsch besünners in Gelegenheidsdichtungen schreven, so as [[Epithalamium|Hoogtiedsgedichten]] oder as [[Satire]] in Schimpschriften. Daar bi is dat Plattdüütsche jümmers Dialekt, de in’n Gegensatz to de hoogüütsche Schrievspraak steit. De Schrievnorm uut middelsassische Tied nimmt man noch lange Inflood op de fröhe neenedderdüütsche Schrieveree.<ref name=":9" /> Ook eerste Stimmen weren opkamen, de in’n Sinn vun de [[Opklärung]] Plattdüütsch as Hemmnis för de Bildung vun de eenfachen Lüüd anseen deen. === Modern Plattdüütsch === [[Bild:Klaus Groth (Allers, Kunsthalle Kiel).jpg|duum|[[Klaus Groth]] gellt för en vun den wichtigen Begrünners vun de nee’e plattdüütsche Literatuur in’n 19.&nbsp;Jhd. (Portree vun [[Christian Wilhelm Allers]])]] Dat Neenedderdüütsche an un för sik begünnt eerst an’t Enn vun dat 18.&nbsp;Jhd., as de eersten Schrievers wedder anfüngen, [[Plattdüütsch Literatur|Literatuur in de Spraak]] optoschrieven, de middewiel den Naam Plattdüütsch annamen harr. To de eersten höör [[Jan Hinrich Voß]]. Plattdüütsch in Schrift bröcht hebbt denn besünners [[Fritz Reuter]] un [[Klaus Groth]] in de Jaren 1850. Toglieks is aver ook dat Hoogdüütsche in düsse Tied vun de böverste Schicht in den Städen nich bloot as Schriftspraak begäng wesen, man ook as Ümgangsspraak keem dat bi düsse Lüüd nu ganz in Bruuk.<ref>[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Sprachgeschichte des Norddeutschen Raumes,'' S.&nbsp;30.</ref> Düsse Spraakverlust bi gooduutbillten börgerlichen Städers dat Plattdüütsche as idyllsch un oorsprünglich bekieken maakt. Mit düsse Sicht kemen ook [[Rassismus|rassistsche]] un [[Antisemitismus|antisemitsche]] Ansichten op, de Plattdüütsch nich alleen as Spraak man ook de Plattdüütschen as ene reine un oorsprüngliche Spraak- un Volksgemeenschop anseen deen, un sik as [[plattdüütsche Bewegung]] organiseert hebbt. Vertreders vun düsse [[Völkisch|völkische]] Bewegung hebbt so dinner dat Plattdüütsche, man eer Rassismus un Antisemtismus in Noorddüütschland vöörran bröcht un den Weg för den Natschonaalsotschalismus in dat 20.&nbsp;Jhd. free maakt. Dat Plattdüütsche het vun dat 16. bet 20.&nbsp;Jhd. bloots as Spraak för neeg bi un Spraak vun de eenfachen Lüüd deent. In School un Kark wöör jümmer meer Hoogdüütsch oder Nedderlandsch de Spraak. Vun de Midd vun dat 20.&nbsp;Jhd. an is dat Hoogdüütsche denn ook bi de eenfachen Lüüd op’n Land meer un meer indrungen. Hoogdüütsch harr dat gröttere Prestige. Dat leeg ünner annern daar an, dat de Lüüd mobiler worrn sünd un för’n Beroop un in’n Alldag meer rümkemen. Vöördem weer dat Dörp de wichtigste Levensmiddelpunkt un veel Lüüd harrn kuum Kuntakt na buten dat egene Dörp oder tominnst keen Kuntakt mit Lüüd vun wieder weg. As de moderne Mobilität mit Autos un Massenmedien in de Standardspraak opkemen un mit de velen Dörpslüüd, de na de Städen trocken sünd, het sik de Verkeersruum för de Lüüd vergröttert un de Naspraak Plattdüütsch het nich mehr noog Kommunikatschoonsreckwiet för düssen groten Kommunikatschoonsruum had.<ref>[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Sprachgeschichte des Norddeutschen Raumes,'' S.&nbsp;31&nbsp;ff.</ref> För de Landlüüd begünn de Spreeksprakenwessel in Brannenborg, un Delen vun Westfalen un Ostfalen üm 1920.<ref>Peter S.30.</ref> In welk Delen vun dat Spraakrebeed is dat Plattdüütsche in de Nutied nu bloot noch Spraak vun enkelte ole Lüüd un in welk folkloristsche Nischen so as Literatur un Theater, annerwegens is Platt tomindst de normale private Ümgangsspraak bi de wat öllern Lüüd. In wieden Delen vun dat Spraakgebeed kenntekent en Spraakverfall dat Plattdüütsche, indem sik Plattdüütsch meer un mer an de dat Hoogdüütsche oder Nedderlandsche angliekt un egen Kenntteken verlüstig gaat. Hinzu kommt der Dialektverlust: Regionen so Westfalen, Oostfalen un Brannenborg sünd vundaag meist kumplett dialektfree, hier is dat Plattdüütsche boold uutstorven. Man ook annerwegens striedt de Spraakverlust vööran. Plattdüütsch het minner un minner Situatschonen, in den dat spraken warrt un Kinners leert de Spraak meist nich meer tohuus. Mit de Spraakpleeg geit de Kumpetenz in den Basisdialekten verlüstig un mit Medien, Literatuur un Theater breedt sik deelwies en plattdütschen Kultuurdialekt uut. Düsse Spraakpleeg het mit de Opnaam in de Europääsche Charta för Minnerheiden un Regionaalspraken 1999 enen rechtlichen Ramen kregen.<ref>[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Sprachgeschichte des Norddeutschen Raumes,'' S.&nbsp;30–32.</ref> Vundaag leevt Plattdüütsch as Kultuurspraak wieder, ook in Regionen wo de spraken Dialekt meit uutstorven is. == Spraakrebeed == === Karnrebeed === [[Bild:Low Saxon dialects.png|duum|Dat plattdüütsche Karnrebeed in Noorddüütschland un Oostnedderland (sünner Pommersch un Preußsch)]] Dat plattdüütsche Karnrebeed liggt in’n Noorden vun [[Middeleuropa]], in dat nöördliche Drüddel vun [[Düütschland]] un in de [[Nedderlannen (Europa)|Oostnedderlannen]]. Dat Rebeed ümfaat de düütschen Bundslänner [[Bremen]], [[Hamborg]], [[Neddersassen]] un [[Sleswig-Holsteen]] un de Noorddeel vun [[Brannenborg]], [[Noordrhien-Westfalen]], [[Sassen-Anholt]] so as ook lütte Delen vun [[Hessen|Noordhessen]] un [[Döringen]].<ref name=":45">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;171&nbsp;ff.</ref> In’n Nedderlannen sünd Provinzen [[Drenthe|Drente]], [[Provinz Grunneng|Grönneng]] un [[Oaveriessel|Overiessel]] so as ook de grote Deel vun [[Gelderlaand|Gelderland]] plattdüütsch.<ref>{{Internetquelle |url=https://neon.niederlandistik.fu-berlin.de/de/nedling/langvar/dialects#:~:text=Nedersaksisch%20wird%20in%20seinen%20verschiedenen,Drenthe,%20Overijssel%20und%20Gelderland%20gesprochen. |titel=Dialekte in den Niederlanden und Flandern |werk=NEON - Nederlands online |hrsg=FU Berlin |archiv-url=https://web.archive.org/web/20241211000201/https://neon.niederlandistik.fu-berlin.de/de/nedling/langvar/dialects |archiv-datum=2024-12-11 |abruf=2025-06-15 |sprache=de}}</ref> De Grenz to dat [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] löppt twüschen [[Provinz Grunneng|Grönneng]] un Freesland vun dat [[Laauwersmeer]] na Süüd to un knappt dat neddersassische [[Köllemerland]] un de [[Stellingwarven]] vun de Provinz Freesland af.<!-- Born fehlt --> De Spraakgrenz to dat Nedderfranksch folgt nu, dat ole Eiland [[Urk]] uutbenamen, de ole Waterkant vun dat [[Iesselmeer]], bet na [[Bunschoten]] in de [[Provinz Utrecht]] un löppt denn döör de Provinz [[Gelderlaand|Gelderland]] mit de Landschoppen [[Veluwe]] un [[Achterhook]] op plattdüütsch Rebeed na de düütsche Grenz to, wo se twüschen [[Emmerek|Emmerik]] un [[Bokelt]] över de Staatsgrenz röverlöppt.<!-- Born fehlt --> Nu folgt se de [[Westfalen|westfäälsche]] [[Eenheidsplural|Eenheidspluraallinie]] bet na’t [[Siegerland]].<ref>{{Internetquelle |autor=Lisa Felden |url=https://dat-portal.lvr.de/orte/dialektkarten/einteilungskarten/westfaelisch |titel=Westfälisch |werk=dat-portal.lvr.de |hrsg=LVR-Institut für Landeskunde und Regionalgeschichte |datum=2023-09-20 |abruf=2025-06-15 |sprache=de}}</ref> Hier folgt de Grenz nu de [[Benrather Linie]] bet [[Hessen]],<ref>{{Internetquelle |url=https://dat-portal.lvr.de/orte/dialektkarten/einteilungskarten/benrather-linie |titel=Benrather Linie |werk=dat-portal.lvr.de |hrsg=LVR-Institut für Landeskunde und Regionalgeschichte |datum=2021-03-08 |abruf=2025-06-15 |sprache=de}}</ref> wo [[Waldeck (Land)|Waldegge]] un de nöördliche [[Landkreis Kassel]] noch plattdüütsch sünd.<ref>{{Internetquelle |autor=Marcus Buck |url=https://plattmakers.de/de/weten/Hessen |titel=Weten: Plattdeutsch in Hessen |werk=plattmakers.de |hrsg= |datum=2021-11-27 |abruf=2025-06-15}}</ref> Denn knappt se bi [[Hedemünnen]] de süüdlichste Eck vun [[Neddersassen]] af.<ref name="rede" /> Se folgt de Grenz vun [[Döringen]] langs, bloots mit dat [[Eiksfeld|Neddereiksfeld]] op plattdüütsch Rebeed.<ref>[[Ulrich Scheuermann]]: ''Aspekte einer Sprachgeschichte des Ostfälischen''. In: ''Sprachgescichte'', Bd.&nbsp;3, De Gruyter Mouton, Berlin/Boston 2003, S.&nbsp;2668.</ref> De Spraakgrenz löppt wieder döör [[Sassen-Anholt]] an de Münn vun de [[Saale]] in de [[Elv]] langs na [[Brannenborg]] rin, maakt enen groten Bagen na Noorden üm [[Berlin]] rüm un geit denn en Stück noorden vun [[Frankfort an de Oder]] an de [[Polen|poolsche]] Grenz ran.<ref name="rede">[https://www.regionalsprache.de/SprachGis/RasterMap/WA/267 REDE: WA 267 „machen“], Kaarten ID&nbsp;417, opropen den 30.&nbsp;September 2023.</ref> Vunwegen dat’t [[Mark-Brannenborger Platt|Brannenborger Platt]] bloots noch swack vertreden is, givt dat hier vundaag kene klare Spraakgrenz meer.<ref name=":48">Rolf Bock, Helmut Langner: ''Zur Geschichte, Gliederung und zu wichtigen Merkmalen der märkischen Dialekte.'' In: WZ PH Potsdam. H. 2. Potsdam 1989, S. 233.</ref> Achter de Grenz na Polen to givt dat, sieddem de Düütschen na’n [[Tweete Weltkrieg|Tweden Weltkrieg]] verdreven worrn sünd, kuum meer Plattdüütsche. De Spraakgrenz folgt nu de Staatsgrenz bet an de [[Oostsee]]. Vöör 1945 weren Hinnerpommern un Preußen, bet op dat [[Middeldüütsche Dialekten|middeldüütsch]] [[Hoogpreußsch]],<ref>Walther Ziesemer: ''Die ostpreußischen Mundarten.'' In: ''Ostpreußen. Land und Leute in Wort und Bild.'' Königsbarg: Gräfe und Unzer, S.&nbsp;78–81.</ref> plattdüütsch.<ref name=":45" /> De Noordgrenz is ook kene klare. In öllere Tieden weer [[Sleswig (Landschop)|Sleswig]] [[Däänsche Spraak|däänsch]] ([[Synnejysk]] un Rieksdännsch) un in’n Westen [[noordfreesch]]. Doch mit dat Middelsassische het sik dat Düütsche uutbreedt. Hüüd is grov de Staatsgrenz ook Spraakgrenz.<ref>[[Ingrid Schröder]]: ''Niederdeutsch in der Gegenwart'', S.&nbsp;36.</ref> Binnen dat plattdüütsche Rebeed liggt in’n Noordoosten dat [[Saterfreesch]] as Spraakeiland un in’n Süden dat [[Middeldüütsche Dialekten|middeldüütsche]] [[oberharzisch]] Spraakeiland.<ref>Erich Borchers: ''Sprach- und Gründungsgeschichte der erzgebirgischen Kolonie im Oberharz''. Elwert, Marburg 1927, S. 34.</ref><!-- Born fehlt för saterfreesch --> === Uutwannerers un Spraakeilannen === [[Bild:Low German dialects around the world.jpg|duum|Plattdüütsch weltwied mit Stammgebeed in Europa un Spraakeilannen weltwied]] Mit Uutwannerers is Plattdüütsch ook in annere Delen vun de Welt kamen un het sik daar in [[Spraakeiland|Spraakeilannen]] över meer oder minner lange Tied hollen. Vöör allen de [[Mennisten]], de ethnischen [[Mennoniten]], de uut dat [[Wießel|Wiesseldelta]] stammt un dat [[Nedderpreußisch|nedderpreußsche]] [[Plautdietsch]] snacken doot, leevt in [[Argentinien]], [[Brasilien]] (to’n Bispeel in [[Fernheim]] un [[Curitiba]]), [[Kanada]], [[Mexiko]], [[Paraguay]] un de [[USA]].<ref>{{Internetquelle |url=https://www.axl.cefan.ulaval.ca/amsudant/mennonites.htm |titel=Les mennonites |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240612224502/https://www.axl.cefan.ulaval.ca/amsudant/mennonites.htm |archiv-datum=2024-06-12 |abruf=2025-01-31 |sprache=fr}}</ref> Dat givt aver ook Rebeden, in de kene Mennisten leevt un in de sik Plattdüütsch deelwies hollen het, so as dat US-amerikaansche [[Wisconsin Pommeranian]] oder in Brasilien [[Pomerano]] un [[Vestfaliano]].<ref>{{Internetquelle |url=https://www.pommerscher-greif.de/die-pommernvereinigungen-in-den-usa/ |titel=Die Pommernvereinigungen in den USA |werk=pommerscher-greif.de |hrsg=Pommerscher Greif e.V. |datum=2012-02-10 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20250422094307/https://www.pommerscher-greif.de/die-pommernvereinigungen-in-den-usa/ |archiv-datum=2025-04-22 |abruf=2025-06-16 |sprache=de}}</ref><ref>{{Internetquelle |autor=Marcus Buck |url=https://plattmakers.de/de/weten/Brasilien |titel=Plattdeutsch in Brasilien |werk=[[plattmakers.de]] |datum=2021-11-27 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20220123065222/https://plattmakers.de/de/weten/Brasilien |archiv-datum=2022-01-23 |abruf=2025-01-31 |sprache=de}}</ref> Ook de „Kaschuubschen“ –&nbsp;wat de [[Ökelnaam]] weer – mang den [[Bessarabiendüütsche]]n, de vun 1814 af an uut [[Pommern]], [[Mekelnborg]] un dat [[Hartogdom Warschau]] inwannert sünd, hebbt eer [[Oostpommersch Platt|oostpommersch]] Plattdüütsch bibehollen. De Süüddüütschen weren man in de Övertall; söven vun de 24 düütschen Moderkolonien weren avers Plattdüütsch.<ref>Albert Eckert: ''Die Mundarten der deutschen Mutterkolonien Bessarabiens und ihre Stammheimat''. (= ''Deutsche Dialektgeographie. 40''). Elwert: [[Marborg]] 1941.</ref> 1940 sünd de Bessarabiendüütschen verdreven worrn, kemen eerst in dat besett Polen un denn 1945 na Düütschland, wo de bessarabienplattdüütsche Spraakgemeenschop uuteenfullen is.<!-- Born fehlt --> 1858 sünd Lüüd uut de Ümgegend vun [[Ankum]] un [[Steiwelt]] na de [[Slowakei]] trocken, hebbt daar twee Adelsgöder köfft un sik mit meer as 400 Lüüd in de Dörper [[Tscherman]] un [[Groß Rippen]] daallaten. Eer plattdüütsche Spraak hebbt se bibehollen, bet dat se na’n [[Tweete Weltkrieg|Tweden Weltkrieg]] verdreven worrn sünd.<ref>Theodor Deters: ''Tscherman in der Slowakei. Eine Siedlung des 19. Jahrhunderts von Auswanderern aus dem Altkreis Bersenbrück und dem südlichen Oldenburger Land.'' [[Quokenbrügge|Quakenbrügge]] 1982.</ref> Aver ook binnen Düütschland het dat en lütt plattdüütsch Spraakeiland geven. De [[Gerresheimer Glashött|Glashött in Gerresheim]] het vun 1864 af an siene Glasblasers vöör allen in de plattdüütschen Rebeden oosten de [[Elv]] anworven. Un so keem dat, dat sik in de Arbeiderkolonien op de Hött in [[Gerresheim]] en plattdüütschen Dialekt döörsett het, dat [[Hötter Platt]], dat vundaag aver meist uutstorven is.<ref>{{Internetquelle |autor=Charlotte Rein |url=https://dat-portal.lvr.de/themen/dialekte/dialektinseln/hoetter-platt |titel=Hötter Platt |werk=dat-portal.lvr.de |hrsg=Institut für Landeskunde und Regionalgeschichte |datum=2020-04-03 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240404074746/https://rheinische-landeskunde.lvr.de/de/sprache/sprache_themen/tonaufnahmen/hoetter_platt.html |archiv-datum=2024-04-04 |abruf=2024-12-26 |sprache=de}}</ref> == Status == === Algemeen === [[Bild:Aurich_schild.jpg|alternativtext=Tweesprakig Oordschild Hoogdüütsch–Plattdüütsch in dat oostfreesche Auerk|duum|Tweesprakig Oordschild Hoogdüütsch&nbsp;–&nbsp;Plattdüütsch in’t oostfreesche [[Auerk]]]]As Spraak mit grötter Kommunikatschoonsreckwied warrt nu in all Delen vun Düütschland vun Sprekers vun dat Freesche jüst so as vun Sprekers vun dat Plattdüütsche dat Hoogdüütsche bruukt, in de Nedderlannen jüstso dat Nedderlandsche. Plattdüütsch is bloots ene Spraak för neegbi. Aver ook as Spraak för neegbi hebbt vele Lüüd de Spraak opgeven, so dat in groten vele Delen vun dat Spraakrebeed de Lüüd, de Plattdüütsch snackt, in de Minnertall sünd. Ook för de Spraakeilannen in annere Länner gellt dat to’n Deel, daar hebbt dat Hoogdüütsch, dat anner Uutwannerten mitbröchten oder de Landsspraken (meerstendeels [[Engelsche Spraak|Engelsch]] oder [[Spaansche Spraak|Spaansch]]) düsse Opgaven. Hoogdüütsch heerscht allerwegens vöör. Schreven Plattdüütsch find sik –&nbsp;ole Huusinschriften un Stratennaams uutbenamen&nbsp;– meist nich in dat apentliche Leven.<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;209.</ref> Sied de 2000-er Jaren givt dat in Düütschland meer un meer [[List vun Öörd mit tweesprakige Oortsschiller Plattdüütsch/Hoochdüütsch|tweesprakige Oordschiller]].<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;211.</ref> In den letsten Jaren sünd ook de Nedderlannen mit en paar tweesprakig Oordschiller anfungen.<!-- Born Schiller nds nl? --> De Reklaam un de Tourismusbranch bruukt Platt af un an en oold, kommodig oder regionaal Gefööl to wiesen.<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;215.</ref> === Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken === [[Bild:ECRM Low Saxon in Germany.svg|duum|Översicht Monitoring döör de Europääsch Charta för Regionaal- un Minnerheidenspraken in Düütschland fört Plattdüütsch]] In Düütschland un de Nedderlannen is de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken]] de Ramen na dat Völkerrecht för de [[plattdüütsche Spraakpolitik]]. De beiden Staten hebbt de Charta 1992 ünnertekent un 1996 ratifizeert, so dat Plattdüütsch sied 1999 in [[Bremen]], [[Hamborg]], [[Mekelnborg-Vörpommern|Mekelnborg-Vöörpommern]], [[Neddersassen]] un [[Sleswig-Holsteen]] na Deel&nbsp;III, in [[Brannenborg]], [[Noordrhien-Westfalen]] un [[Sassen-Anholt]] un sied 1998 in’n Nedderlannen na Deel&nbsp;II vun de Sprakencharta schuult is.<ref name=":44">{{Internetquelle |url=https://www.niederdeutschsekretariat.de/grundlagen-der-sprachencharta/ |titel=Grundlagen der Sprachencharta |werk=niederdeutschsekretariat.de |hrsg=BfN |datum=2018-01-03 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20250606010923/https://www.niederdeutschsekretariat.de/grundlagen-der-sprachencharta/ |archiv-datum=202506-06 |abruf=2025-06-16 |sprache=de}}</ref><ref name=":46">[[Heinz Eickmans]]: [https://doi-org.wikipedialibrary.idm.oclc.org/10.1515/9783110240849.153 ''Niederlande (Koninkrijk der Nederlanden)''.] In: ''Europäische Charta der Regional- oder Minderheitensprachen: Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats,'' S.&nbsp;155.</ref> Mit Deel&nbsp;III verplicht sik de Verdragsstaat tomindsten 35 Maatregels uut den Katalog in de Charta för de Stütt vun de Spraak ümtosetten. Deel&nbsp;II verplicht ook de Spraak aktiv to schulen, avers de Verdragsstaat verplicht sik nich to konkreten Maatregels.<ref name=":44" /> De düütschen Länner geevt dat [[Bundsbinnenministerium]] alle dree Jaren Bericht woans se Plattdüütsch föddern doot. Dat Ministerium verfaat op düsse Grundlaag den Statenbericht för den [[Europaraad]]. De [[Bunnsraat för Nedderdüütsch]] (BfN) vertriddt de plattdüütsche Spraakgemeenschop in Düütschland un begoodacht un kommenteert den Statenbericht. Op Grundlaag vun den Statenbericht, den BfN sien Kommentaar un Besöken in den düütschen Länner verfaat en [[Expertenkommitee (Spraakcharta)|Expertenkommitee]] den [[Expertenbericht (Spraakcharta)|Expertenbericht]], de begoodacht, of Plichten un Maatregels ümsett warrt. Na de Expertenbericht raadt dat [[Ministerkommitee (Europaraad)|Ministerkommitee]] vun de Europaraad de düütsche Regeren an, wat verbetert warrn kann.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.niederdeutschsekretariat.de/umsetzung-der-sprachencharta/ |titel=Umsetzung der Sprachencharta |werk=niederdeutschsekretariat.de |hrsg=BfN |datum=2018-01-01 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20250516145431/https://www.niederdeutschsekretariat.de/umsetzung-der-sprachencharta/ |archiv-datum=2025-05-16 |abruf=2022-12-20 |sprache=de}}</ref> In de Nedderlannen schrivt dat [[Ministerium van Binnenlandsche Saken un Königrieksraltschonen|Binnenministerium]] den Statenbericht un stütt sik för’t Neddersassisch op de ''[[Streektaal-Organisatie in het Nedersaksisch Taalgebied|Streektaal-Organsisatie in het nedersaksisch Taalgebied]]'' (SONT).<ref name=":46" /> De Zentraalregeren versöcht eer Plichten an de [[Provinz (Nedderlannen)|Provinzen]], de avers vergleken mit den düütschen Länner minner Kompetenzen hebbt, to övergeven un övernimmt wenig egen Initschativ för dat Neddersassisch. Andrääg dat Neddersassisch ook na Deel&nbsp;III vun de Charta to schulen, wiest de nedderlandsche Regeren af.<ref>[[Heinz Eickmans]]: [https://doi-org.wikipedialibrary.idm.oclc.org/10.1515/9783110240849.153 ''Niederlande (Koninkrijk der Nederlanden)''.] In: ''Europäische Charta der Regional- oder Minderheitensprachen: Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats,'' S.&nbsp;161&nbsp;ff.</ref> 2018 hebbt de oostnedderlandschen Provinzen dat [[Convenant Neddersassisch]] ünnertekent un vereenbaart mit de Gesetten un Regels, de al bestaat, dat Neddersassische starker to föddern, statts de Spraak ünner Deel&nbsp;III vun de Charta to stellen un de Spraakpleeg ünner den Provinzen beter to koordineren.<ref>{{Internetquelle |autor= |url=https://www.rijksoverheid.nl/documenten/convenanten/2018/10/10/convenant-nedersaksisch |titel=Convenant Nedersaksisch |werk=Rijksoverheid.nl |hrsg=Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties |datum=2018-10-10 |abruf=2024-12-26}}</ref> === Amtsspraak === In Bremen, Hamborg, Mekelborg-Vöörpommern un Sleswig-Holsteen, hier sogaar na dat Landsverwaltungsgesett, köönt Oorkunnen un Beweismiddel op Plattdüütsch vöörleggt warrn. Andrääg dörvt –&nbsp;mündlich un schriftlich&nbsp;– op Platt stellt warrn. In de Praxis weet Plattdüütschsprekers un Midarbeiders in Behöörden un op Ämter man nix vun düssen Rechten af, so dat Platt in so’n Kontext meist gaarnich bruukt warrt.<ref>''Uns Spraak&nbsp;–&nbsp;Politik för Platt''. Bunnsraat för Nedderdüütsch & Nedderdüütschsekretariat 2020, S.&nbsp;10. ([https://www.niederdeutschsekretariat.de/wp-content/uploads/2020/10/SprachenCharta_2020.pdf online])</ref> De Gemeen [[Riessen-Hoolt’n]] verkünn 2008, dat se offitschell tweesprakig is un Börgers in dat Gemeenbüro Nedderlandsch un Neddersassisch bruken köönt. In de Praxis sitt avers meist kene Plattspekers in dat Gemeenbüro un Andrääg, de op Platt schreven sünd, warrt nich bearbeidt.<ref>{{Internetquelle |url=https://myprivacy.dpgmedia.nl/consent?siteKey=bn4p6LpNGFRTXN8w&callbackUrl=https%3A%2F%2Fwww.tubantia.nl%2Fprivacy-gate%2Faccept-tcf2%3FredirectUri%3D%252Frijssen-holten%252Fgemeente-rijssen-holten-tweetalig-gea-kan-in-het-riessens-nergens-terecht%7Ea12822d6%252F |titel=Gemeente Rijssen-Holten tweetalig? Gea kan in het Riessens nergens terecht |werk=Tubantia |datum=2016-12-16 |abruf=2025-06-18 |sprache=nl}}</ref> Een wichtigen Fall to’n Status vun dat Plattdüütsche bi Amtssaken weer de „[[Läägeünnerloage|Läägeünnerloage“]], för de de Firma Twistringer RBM Dränfilter in’t Jaar 2000 en [[Patent]] anmellt harr. De Patentschrift weer op Plattdüütsch schreven un dat [[Patentamt]] harr eer daarvun torüggwiest. De [[Bundsgerichtshoff|Bundsgerichtshov]] harr toletzt seggt, dat dat rechtens is, en Patent op Plattdüütsch intogeven, aver gellen deit dat bloot, wenn de Patentschrift ook hoogdüütsch översett bigeven oder nalvert warrt.<ref>{{Internetquelle |url=https://lexetius.com/2002,2757 |titel=BGH, ''Läägeünnerloage'', Besluut vun’n 19. 11. 2002 – X ZB 23/01 |werk=lexetius.com |abruf=2024-12-25 |sprache=de}}</ref> Na düsse Ansicht meent „düütsch“ alleen de hoogdüütsche Standardspraak.<ref>{{Internetquelle |url=https://lexetius.com/2002,2757 |titel=BGH, Beschluss vom 19. 11. 2002 – X ZB 23/01 [12]b |abruf=2025-06-27}}</ref> Anner Juristen un Gerichten leggt „düütsch“ so uut, dat Hoog- un Plattdüütsch meent sünd un Platt so as Amtsspraak gellen schall.<ref>German Foerster, Gerd-Harald Friedersen: ''Landesverwaltungsgesetz Schleswig-Holstein'': ''Kommentar'', Nr.&nbsp;1 Abs.&nbsp;4 to §&nbsp;82 a Landesverwaltungsgesetz</ref> Se stütten sik op en öller Ordeel vun 1927 na dat „düütsch“ as Gerichtsspraak platt- un hoogdüütsch meent.<ref>[[Overlandsgericht Ollnborg|OLG Ollnborg]] vun de 10.&nbsp;Oktober 1927 – K 48, HRR 1928,392</ref> Sleswig-Holsteen het düsse Sicht in de verleden Tied deelt.<ref>{{Internetquelle |url=Umsetzung der Europäischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Schleswig-Holstein – Sprachenchartabericht 2007 |titel=Umsetzung der Europäischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Schleswig-Holstein – Sprachenchartabericht 2007 Drucksache 16/1400 |werk=Sleswig-Holsteensch Landdag |archiv-url=https://web.archive.org/web/20110719082318/http://www.schleswig-holstein.de/cae/servlet/contentblob/633574/publicationFile/SprachenchartaberichtDownload.pdf |archiv-datum=2011-10-07 |abruf=2025-18-06 |sprache=en}}</ref> Dat weer man eer Behölperee.<ref>https://www.landtag.ltsh.de/infothek/wahl18/umdrucke/5600/umdruck-18-5652.pdf</ref> Mit de Norm §&nbsp;[https://www.lexsoft.de/cgi-bin/lexsoft/justizportal_nrw.cgi?xid=148815,381 82 b] [[LVwG SH]] is sied 2016 Plattdüütsch explizit as Spraak nöömt in de –&nbsp;anners as [https://www.lexsoft.de/cgi-bin/lexsoft/justizportal_nrw.cgi?t=175023947014307096&sessionID=3107090891904654716&source=link&highlighting=off&templateID=document&chosenIndex=Dummy_nv_68&xid=148815,91#jurabs_2 §&nbsp;82 a], de „düütsch“ as Amtsspraak fastleggt&nbsp;– Dokumenten vöörleegt warrn köönt. Plattdüütsch het liekers in’n Alldag as Amtsspraak in Sleswig-Holsteen meist kenen Belang.<!-- Born fehlt --> === Plattdüütsch in Kinnergaarn, School un Universität === Kinnergaarns in Noorddüütschland versöcht hier un daar Plattdüütsch an de Kinners wieder to geven. Dat langt an vun en paar plattdüütschen Ledern bet to’n dagdääglichen Plattsnacken mit de Kinners. Plattdüütsch in’n Kinnergaarn stütt sik op private Initschativen. Stütt oder Vöörgaven vun de düütschen Länner givt dat meist nich.<ref name=":13">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;182&nbsp;ff.</ref><!-- Platt in nedderlandsch Kinnergaarns? --> Lange Tied geev dat keen [[Plattdüütsch (Schoolfack)|Plattdüütschünnerricht]]. 2010 is Hamborg mit Plattdüütsch in de [[Grundschool]] anfungen, 2014 sünd Sleswig-Holsteen un Bremen, 2016 Mekelnborg-Vöörpommern folgt. 2017 is Plattdüütsch en Schoolfack för dat [[Abituur]] worrn, dat betto man alleen in Mekelnborg-Vöörpommern anbaden warrt.<ref name=":13" /> In Neddersassen is Plattdüütsch keen Schoolfack, man en Deel vun anner Fäcker. In Noordrhien-Westfalen, Brannenborg un Sassen-Anholt is dat bloot en Arbeidsgemeenschop (AG) na de School. In kenen düütschen Bundsland givt dat allerwegens regulären Plattdüütschünnerricht.<ref name=":13" /> Ook in’n Nedderlannen givt dat Plaans Neddersassisch op de [[Basisschool]] to ünnerrichten.<ref>Kerndoelen Nedersakisch: ''Nedersaksisch in het basisonderwijs'' 2019 ([https://huusvandetaol.nl/wp-content/uploads/2020/10/Kerndoelen-Nedersaksich-dec-2019-1.pdf online], [https://web.archive.org/web/20240612105457/https://huusvandetaol.nl/wp-content/uploads/2020/10/Kerndoelen-Nedersaksich-dec-2019-1.pdf Archiv])</ref><ref>{{Internetquelle |url=https://nedersaksisch.com/nedersaksisch-in-het-onderwijs/ |titel=Nedersaksisch in het onderwijs |werk=Nedersaksisch |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240424062351/https://nedersaksisch.com/nedersaksisch-in-het-onderwijs/ |archiv-datum=2024-04-24 |abruf=2024-12-01}}</ref> Veel noordüütsche Universitäten befaat sik mit [[nedderdüütsche Philologie]] un beedt enen [[Studiengang Nedderdüütsch]] an, to’n Bispeel [[Europa-Universität Flensborg|Flensborg]], [[Universität Hamborg|Hamborg]], [[Universität Griepswoold|Griepswoold]], [[Christian-Albrechts-Universität zu Kiel|Kiel]], [[Universität Mönster|Mönster]], [[Carl von Ossietzky Universität Oldenburg|Ollnborg]] un [[Universitär Rostock|Rostock]]. Semianren to Plattdüütsch givt dat ook in [[Universität Bremen|Bremen]], [[Europa-Universität Viadrina|Frankfort an’e Oder,]] [[Georg-August-Universität Chöttingen|Chöttingen]], [[Leuphana Universität Lüneburg|Lümborg]], [[Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg|Meideborg]], [[Universität Ossenbrügge|Ossenbrügge]], [[Universität Paderborn|Paderbuorn]] un [[Universität Potsdam|Potsdam]].<ref name=":13" /> In dat nedderlandsch [[Rieksuniversität Grönneng|Grönneng]] geev mit dat [[Nedersaksisch Instituut|''Nedersaksisch Instituut'']] bet 2010 en regulären Leerstool för Neddersassisch.<ref>{{Internetquelle |url=https://geheugenvandrenthe.nl/encyclopedie-drenthe/nedersaksisch-instituut |titel=Nedersaksisch Instituut |abruf=2025-06-17}}</ref> Sied 2018 givt dat wedder irregulären Leerstool för Neddersassisch. De schreven un spraken Spraak in den Seminaren is Hoogdüütsch oder in Grönneng Nedderlandsch.<!-- spraak op RUG? --> As ene rare Uutnaam sünd avers en paar [[Bachelor]]-Arbeiden op Platt schreven worrn, de man meist Betog to’n Plattdüütschen hebbt.<ref name=":13" /> === Bi de Plattdüütschen === [[Bild:Low_Saxon_Dialect_or_Language.svg|duum|De Meerheid (59,2&nbsp;%) in dat plattdüütsche Spraakgebeed seet Plattdüütsch as enen Dialekt an. Alleen 39&nbsp;% seet dat as ene Spraak.]] De Status ünner de Lüüd, de de Spraak snacken doot, is ook verscheden. De Süden vun dat Spraakrebeed, mit West- un Oostfalen un de Brannenborgsche Mark, daar is de Willen, de Spraak to bewaren minn stark as in’n Noorden, woneem de [[Noordneddersassisch|noordneddersassischen Dialekten]] spraken warrt. In Delen vun Brannenborg is de Spraak meist ganz dood. Dor is keen Willen meer vörhannen, de Spraak to bewaren, dat givt keen Spraakvereens för Plattdüütsch un keen Speeldelen. Ganz anners süüt dat to’n Bispeel in [[Oostfreesland]] uut. Dar is de Spraak noch op dat beste as Alldagsspraak bewaart. Ook in Delen vun Sleswig-Holsteen un dat Dreeeck twüschen Elv un Weser sünd daar noch Plattsnackers, de sik ook aktiv för dat Plegen vun de Spraak insetten doot. Na de Ümfraag {{Lang|de|''Status und Gebrauch des Niederdeutschen''}} seet in Noordüütschland 59,2&nbsp;% Plattdüütsch as enen Dialekt an, 39&nbsp;% bekiekt Plattdüütsch as ene Spraak. De Ansichten ünnerscheedt sik man na Regioon: Mit 52&nbsp;% in [[Hamborg]] un 50,7&nbsp;% in [[Sleswig-Holsteen]] seet hier de Meerheid Plattdüütsch as ene Spraak an. In [[Sassen-Anholt]] (80,7&nbsp;%) un [[Brannenborg]] (80,5&nbsp;%) is de Andeel Lüüd, de Plattdüütsch as enen Dialekt beteken besünners hoog. Groten Inflood op de Ansicht of Plattdüütsch en Dialekt oder ene Spraak is, het de Plattdüütschkompetenz: Lüüd, de sülvenst Plattdüütsch snackt, seet Platt eer as Spraak. Lüüd, de keen Platt snacken köönt, bekiekt dat as enen Dialekt. Ook Lüüd, de sik stärker mit de egen Regioon verbunnen föölt, seet Platt eer för ene Spraak as enen Dialekt an.<!-- Ansichten to de Spraak in NL? --> == Sprekertall == === Översicht un Historie === Sprekertallen laat sik blot swaar angeven. In’n Zensus is faken de Moderspraak nich affraagt worrn un wenn se affraagt worrn is, denn hebbt de Behöörden keen Ünnerscheed maakt twüschen Plattdüütsch un Hoogdüütsch oder Plattdüütsch un Nedderlandsch. För de öllere Tied lett sik aver daar von uutgaan, dat so teemlich all Minschen in Plattdüütschland ook Plattdüütsch snackt hebbt. Ganz grov lett sik de Tall also för 1800 mit 7&nbsp;Millionen angeven un 1900 mag dat woll so knapp 20&nbsp;Millionen Minschen geven hebben, de Plattdüütsch snackt hebbt. (Düt Rebeed het vundaag en Inwanertall von meist 30&nbsp;Millionen Minschen.) Na 1900 un besünners na 1945 füng de Tall aver teemlich an to dalen. Alltohoop givt dat also dat vundaag so üm un bi 5&nbsp;Millionen Minschen, de Plattdüütsch snacken doot. === Düütschland === [[Bild:Low Saxon Competence by district 2016.svg|duum|Aktive Spraakkompetenz na Landkreisen (2016):<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;203.</ref><br>{{Koortlegenn|KLÖÖR=#217821|TEXT=Höögste aktive Kompetenz}}<br>{{Koortlegenn|KLÖÖR=#afe9af|TEXT=Leegste aktive Kompetenz}}]] Dat [[Institut för nedderdüütsche Spraak]] versöch 1984 dat eerste Maal de Spraakkompetenz in de Bundsrepublik Düütschland (sünner Oostdüütschland un Nedderland) würklich to ünnersöken un maak ene repräsentative Ümfraag mit 2000 Lüüd. Dat Resultaat weer, dat 20 % vun de Lüüd „bannig good“ Platt snackt, 15 % „good“ un 21 % „een beten“ Platt snackt.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''[[Wer spricht Platt?]]'' [[Verlag Schuster|Schuster]], Leer 1987, S.&nbsp;95.</ref> Na een nee’er Ümfraag 2007, nu in ganz Düütschland, köönt 6 % Platt „bannig good“, 8,3 % „good“ un 23,4 % „een beten“ Platt snacken. Tohooprekent sünd an de an de 3&nbsp;Millionen Lüüd in Düütschland, de „bannig good“ oder „good“ Platt snackt. De nee’este Ümfraag vun 2016 (''[[Status un Gebrauch des Niederdeutschen 2016|Status un Gebrauch des Niederdeutschen]]'') fraag 1632 Lüüd in Plattdüütschland (sünner Süüdwestfalen).<ref>Adler u.&nbsp;a.: ''Status und Gebrauch des Niederdeutschen 2016,'' S.&nbsp;7 ([https://ids-pub.bsz-bw.de/frontdoor/deliver/index/docId/9037/file/Adler_Ehlers_Goltz_Kleene_Plewnia_Status_und_Gebrauch_des_ND_2016.pdf online])</ref> un keem to’n Resultaat, dat 6,2&nbsp;% „bannig good“, 9,5&nbsp;% „good“ un 16,7&nbsp;% „een beten“ Platt snacken köönt. 25,4&nbsp;% snackt en paar Wöör un 42,2&nbsp;% köönt gaar keen Platt.<ref>Adler u.&nbsp;a.: ''Status und Gebrauch des Niederdeutschen 2016,'' S.&nbsp;13&nbsp;ff. ([https://ids-pub.bsz-bw.de/frontdoor/deliver/index/docId/9037/file/Adler_Ehlers_Goltz_Kleene_Plewnia_Status_und_Gebrauch_des_ND_2016.pdf online])</ref> De passive Spraakkompetenz, also de Tall Lüüd, de Platt verstaan köönt, liggt bi 76,9&nbsp;%.<ref name=":17" /> De Spraakkompetenz ünner de jüngen Lüüd het man stark afnamen: An de 10&nbsp;% (1,4&nbsp;% „sehr gut“, 3,1&nbsp;% good, 5,3&nbsp;% „mäßig“) vun de Lüüd twüschen 16 bet 29 Jaren kunnen 2016 Platt snacken, bi den Olen (över 60) sünd dat mit 52,3&nbsp;% fiev maal so vele. De Ümfraag 2016 ünnersöök ook den sotschalen Achtergrund vun de Deelmehners. Plattdüütschsnackers sünd normalerwiese öller (över 60), leevt op’t Land un hebbt enen ringerern Schoolafsluss. De Spraakompetenz ünnerscheedt sik stark na Regioon. De Spraak is in’n Noordwesten op’t starkst un nimt na Süüdwest to af. Langs de [[Waterkant|Noordseeküst]] vun [[Oostfreesland]] över dat [[Elv-Werser-Dreeeck]], [[Dithmaschen]] bet na [[Noordfreesland]] is Spraakompentenz mit an de 50&nbsp;% Lüüd, de bannig, good oder een beten Platt snackt, recht hoog. Op’t ringst is de Kompetenz in [[Brannenborg,]] hier köönt tohooprekent man 11,6&nbsp;% bannig good, good oder een beten Platt snacken.<ref name=":17">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;201&nbsp;f.</ref><gallery> Bild:Plattdüütsche Spraakkompetenz na Bundsland.svg|alternativtext=Plattdüütsche Spraakkompetenz na Bundsland 2016|Spraakkompetenz na Bundsland (2016) Bild:Plattdüütsche Spraakkompetenz na Öller.svg|alternativtext=Plattdüütsche Spraakkompetenz na Öller 2016|Spraakkompetenz na Öller (2016) </gallery> === Nedderland === In Nedderland het dat 2005 en Ümfraag geven. Bi düsse Ümfraag is rutkamen, dat 1.616.000 Lüüd en von de nedderlandschen plattdüütschen Dialekten snackt.<ref name=":8">[[Henk Bloemhoff]]: ''Taaltelling Nedersaksisch'' 2005. ([https://www.stellingia.nl/wp-content/uploads/2014/12/Taaltelling-Nedersaksisch-1.pdf online])</ref> {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-noncollapsed" |+Aantal sprekers Nedersaksisch eind 2002 volgens Bloemhoff (2005) !Gebede !Sprekers Tohuus !Sprekers allens tohoop !Andeel Sprekers in Percent !Andeel Sprekers ''goed/zeer goed'' !Andeel ''zeer goed'' |- |[[Provinz Grunneng|Grönnen]] |262.000 |446.400 |77,7% |60,9% |40,5% |- |[[Twente]] |334.200 |412.800 |76,1% |52,6% |30,2% |- |[[Oaveriessel|West-Oaveriessel]] |326.100 |378.500 |73,0% |58,8% |34,5% |- |[[Drenthe]] |255.200 |369.600 |76,6% |59,8% |40,9% |- |[[Achterhook]] |211.000 |258.400 |73,0% |57,9% |42,1% |- |[[Veluwe]] |174.800 |229.600 |48,6% |33,0% |14,9% |- |[[Steenwiekerland]] |21.100 |29.000 |67,4% |48,1% |23,5% |- |[[Stellingwarven|Weststellingwerf]] |13.800 |16.800 |64,6% |48,1% |33,0% |- |[[Stellingwarven|Ooststellingwerf]] |6.400 |10.500 |48,8% |30,1% |18,4% |- |Allens tohoop |≈1,6&nbsp;Millionen |≈2,15&nbsp;Millionen |70,9% | | |} De Tallen na en lütter Unnersöök vun 2011 unnerscheed sik man stark. De Andeel Öllern, de Neddersassisch mit eenanner snackt is vun 34&nbsp;% 1995 op 15&nbsp;% 2011 torüggegaan, de Andeel Kinner, mit de Öllern oder Broders un Sösters Platt snackt weer 1995 noch and 7&nbsp;%, man is 2011 op 1&nbsp;% torüggegaan. Vergliek de Tallen hier ünner:<ref>Geert Driessen: ''Ontwikkelingen in het gebruik van Fries, streektalen en dialecten in de periode 1995-2011,'' ITS, Radboud Universiteit Nijmegen, S. 3.</ref> {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-noncollapsed" ! !1995 !2001 !2011 |- |Öllern |34% |24% |15% |- |Kind-Moder |7% |5% |1% |- |Kind-Vader |8% |6% |2% |- |Kind-Broder/Söster |7% |5% |1% |- |Kind-Frünnen |6% |5% |1% |} === Weltwied === Vun den 15.000 bet 20.000&nbsp;Düütschen in dat [[Däänmark]] köönt man en lütten Deel noch Plattdüütsch snacken.<ref>{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Daenemark |titel=Weten: Plattdeutsch in Dänemark |abruf=2025-02-10}}</ref> Den [[plautdietsch]]en Dialekt von de [[Mennoniten]] snackt ook noch wedder so bi 300.000 bet 500.000&nbsp;Minschen.<ref name=":35">{{Internetquelle |url=https://www.ethnologue.com/language/pdt |titel=Plautdietsch |werk=ethnologue.com |hrsg=[[SIL International]] |abruf=2025-02-10}}</ref> Na de [[Ethnologue]] (Uutgaav 2016) verdeelt sik de Tall Plautdietsche so: 4.000 in [[Argentinien]], en beten ünner 10.000&nbsp;Minschen in [[Belize]],<ref>{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Belize |titel=Weten: Plattdeutsch in Belize |abruf=2025-02-10}}</ref> 60.000 in [[Bolivien]], rund 8.000 in [[Brasilien]], 80.000 in [[Kanada]], 2.000 in [[Costa Rica]], 100.000 in [[Kasachstan]], 40.000 in [[Mexiko]], noch eenmaal 40.000 in [[Paraguay]], 5.000 in [[Peru]] un üm de 12.000 in den [[Vereenigte Staten|Verenigten Staten]].<ref name=":35" /> Vun den rund 200.000 Russlandmennoniten in Düütschland hebbt vele dat Platdietsch opgeven.<ref>{{Internetquelle |autor=Bundeszentrale für politische Bildung |url=https://www.bpb.de/themen/migration-integration/kurzdossiers/252533/russlanddeutsche-und-andere-postsozialistische-migranten/ |titel=Russlanddeutsche und andere postsozialistische Migranten |datum=2017-07-13 |abruf=2025-02-10 |sprache=de}}</ref> De plattdüütschen Dialekten in Brasilien, besünners dat [[Pomerano]], snackt twüschen 100.000 un 300.000&nbsp;Minschen.<ref name=":36">{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Brasilien |titel=Weten: Plattdeutsch in Brasilien |abruf=2025-02-10}}</ref><ref>{{Internetquelle |url=https://www.dw.com/pt-br/esp%C3%ADrito-santo-investe-na-preserva%C3%A7%C3%A3o-da-l%C3%ADngua-pomerana/a-17884813 |titel=Espírito Santo investe na preservação da língua pomerana – DW – 03/09/2014 |archiv-url=https://www.dw.com/pt-br/esp%C3%ADrito-santo-investe-na-preserva%C3%A7%C3%A3o-da-l%C3%ADngua-pomerana/a-17884813 |archiv-datum=2025-01-03 |abruf=2025-02-10 |sprache=pt}}</ref> Dat [[Vestfaliano]] in [[Westfália]] snackt nich meer as 3000&nbsp;Lüüd.<ref name=":36" /> == Dialekten un Varietäten == {{Kiek ook bi|Plattdüütsche Dialekten}} === Översicht === [[Bild:Plattdüütsche Dialektrebeden.png|duum|300px| {{Koortlegenn|KLÖÖR=#B0FF75|TEXT=[[Westfäölsk Plat|Westfäälsch]]}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#66CCFF|TEXT=[[Oostfäälsch Platt|Oostfäälsch]]}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#99CC66|TEXT=Noordneddersassisch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#CCCC66|TEXT=Holsteensch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#FFFFCC|TEXT=Sleswigsch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#99CC33|TEXT=Brannenborgsch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#99FFCC|TEXT=Mekelbörgsch-Vörpommersch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#CCCC66|TEXT=Pommersch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#66CCCC|TEXT=Nedderpreußsch}}<br /> Stand vun vör 1945]] Plattdüütsch is ene Spraak sünner Standard, de sik in verscheden Dialekten un Dialektgruppen deelt: * '''[[Mark-Brannenborger Platt|Märksch-Brannenborgsch]]''': Märksch oder ook Brannenborgsch sünd de plattdüütschen Dialekten in [[Brannenborg]], de [[Ollmark]] in [[Sassen-Anholt]] un den ööstlichsten Deel vun [[Mekelnborg-Vörpommern|Meklenborg-Vöörpommern]]. De Dialektgrupp deelt sik wieder [[Noordmarksch|Noordmärksch]], [[Middelmärksch]] un [[Middelpommersch]].<ref name=":49">Rolf Bock, Helmut Langner: ''Zur Geschichte, Gliederung und zu wichtigen Merkmalen der märkischen Dialekte.'' In: WZ PH Potsdam. H. 2. Potsdam 1989, S. 234.</ref> Typsch Kennteken is ''det'' statts ''dat,''<ref>[[Klaas-Hinrich Ehlers]]: ''Mecklenburgisch-Vorpommersch, Mittelpommersch, Brandenburgisch'', S.&nbsp;596&nbsp;ff.</ref> de Uutspraak vun /g/ as [j] un nedderfranksche Substratwöör.<ref name=":49" /> De märkschen Dialekten sünd al in dat 19.Jhd stark vun dat Middeldüütsch, besünners dat Berlinersch bedrängt worrn.<ref name=":48" /> * [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|'''Mekelnborg-Vöörpommersch''']]: ene relativ eenheidliche Dialektgrupp in Meklenborg-Vöörpommern, de avers deelwies wieder in Dialekten as Swerinersch, Strelitzsch un Vöörpommersch deelt warrt. Besünner Kennteken sünd de Diphthonge /au/ un /ei/ in Wöör as ''Kauken'' un ''hei'' un de Wannel vun Vokalen för /r/, so as ''Wuurd'' statts Woord un ''hüren'' statts ''hören.'' Typsch Meklenborgsch is ook de Diminutiv op ''-ing.<!-- Born fehlt -->'' * [[Nedderpreußisch Platt|'''Nedderpreußsch''']] is de ole Dialekt vun [[Preußen (Landschop)|Preußen]] un [[Danzig]] un ook Grundlaag vun dat [[Plautdietsch]]. Kennteken sünd deelwies de Affall vun /n/ so as in ''moake'' un de [[Unrund (Vokaal)|unrunnen]] Vokalen, so as ''Kenig'' statts ''König.''<ref>Walther Ziesemer: ''Die ostpreußischen Mundarten. Proben und Darstellung.'' Hirt, Breslau 1924, S. 79.</ref> * '''[[Noordneddersassisch]]''' is en Dialekt in [[Noordneddersassen]], [[Sleswig-Holsteen]]. Dat Neddersassisch in [[Provinz Grunneng|Grönneng]] is de Spraakhistorie na ook noordneddersassisch. De realtiv eenheidliche Dialektruum kann wieder in [[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]] un [[Grunnegs|Grönnegsch]], [[Emslänner Platt|Eemslandsch]], [[Ollnborger Platt|Ollnborgsch]], [[Noordhannobersch]], [[Holsteener Platt|Holsteensch]] un [[Sleswigsch|Slewswigsch]] ünnderdeelt warrn.<ref>Helmut Glück (Hrsg.): ''Metzler Lexikon Sprache.'' 3., neubearbeitete Auflage. J. B. Metzler, Stuttgart 2005, <nowiki>ISBN 3-476-02056-8</nowiki>, Eintrag „Nordniederdeutsch“, S. 446–447.</ref> Vergleken mit Oost- un Westfäälsch is dat Luudsysteem starker vereenfacht.<ref>[[Michael Elmentaler]]: ''Nordniederdeutsch, Ostfälisch, Westfälisch, Nordrheinmaasländisch,'' S.&nbsp;556&nbsp;ff.</ref> Noordneddersassiche Dialekten tellt to den vitaalsten plattdüütschen Dialekten un de grote Literatuur un Medien sünd in enen noordneddersassischen Dialekt. * [[Oostfäälsch Platt|'''Oostfäälsch''']] is ene Dialektgrupp in [[Süüdneddersassen]] un de [[Meideborger Böörd]] in [[Sassen-Anholt]], de sik wieder in [[Elvoostfäälsch]],[[Göttingsch-Grubenhagensch]] [[Heidoostfäälsch]] un [[Karnoostfäälsch]] deelt. Kennteken sünd to’n Bispeel D[[Tweeklang|iphthongen]] uut olen Langvokalen, so as ''Stein'' (<&nbsp;''stên'')'','' ''Faut (<&nbsp;fō₁t'')'','' ''mëin (<&nbsp;mîn'')'','' ''Hius'' (<&nbsp;''hûs'')'',''<ref>Schröder, Ingrid. "Ostfälisch". ''Wörterbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft (WSK) Online'', edited by Stefan J. Schierholz and Laura Giacomini. Berlin, Boston: De Gruyter, 2022. <nowiki>https://www-degruyterbrill-com.wikipedialibrary.idm.oclc.org/database/WSK/entry/wsk_id_wsk_artikel_artikel_16176/html</nowiki>. Accessed 2025-06-16.</ref> dat ''e-'' bi dat Partizip, so as ''ekofft'' statts ''kofft'' un de Personaalpronomen ''mik/mek'' un ''dik/dek'' statts ''mi'' un ''di.'' Anners as de noordneddersassisch toonlangen Vokalen un de westföölschen braken Diphthongen het Oostfäälsch faken Kortvokalen, so as ''Pepper'' un ''Könnig'' statts ''Peper/Piäper'' un ''Köni(n)g/Küöni(n)g.''<ref>[[Michael Elmentaler]]: ''Nordniederdeutsch, Ostfälisch, Westfälisch, Nordrheinmaasländisch,'' S.&nbsp;558&nbsp;f.</ref> * [[Oostpommersch Platt|'''Oostpommersch''']] is de ehmalige Dialekt vun [[Hinnerpommern]]. Vundaag leevt de Dialekt as [[Pomerano]] in [[Brasilien]] wieder. * [[Westfäölsk Plat|'''Westfäälsch''']] is de Dialektgrupp in [[Westfalen]], de sik in [[Mönsterlänsk Platt|Mönsterländsch]], [[Ostwestfäälsch|Oostwestfäälsch]], [[Süüdwestfäälsch]] un [[Westmönsterlänner Platt|Westmönsterlansch]] ünnderdeelt, un vergleken mit de anner Dialektgruppen veel konservative Kennteken het.<ref name=":47">[[Michael Elmentaler]]: ''Nordniederdeutsch, Ostfälisch, Westfälisch, Nordrheinmaasländisch,'' S.&nbsp;556&nbsp;f.</ref> De [[Nedderlandsch-Neddersassisch|nedderlandsch-neddersassischen]] Dialekten –&nbsp;[[Grunnegs|Grönnegsch]] uutbenamen&nbsp;– tellt de Spraakhistorie na mit to dat Westfäälsch. [[Emslänner Platt|Emslandsch]] gellt deelwies as en westfäälsch-noordneddersassisch Övergangsdialekt.<ref>[[Michael Elmentaler]]: ''Nordniederdeutsch, Ostfälisch, Westfälisch, Nordrheinmaasländisch,'' S.&nbsp;556&nbsp;f.</ref> Typsch sünd de braken Diphthongen, so as {{Lang|wep|''Biëke''}} un {{Lang|wep|''Vuëgel''}} statts de noordneddersassisch Langvokalen in ''Beek'' un ''Vagel''.<ref name=":47" /> === Struktuur vun de Dialekten ünnerenanner === [[Bild:Isoglossen.svg|duum|300px|Paar vun de wichtigen Isoglossen vun dat Plattdüütsche<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#3afe33|TEXT=Apokoop vun dat e}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#0000ff|TEXT=Eenheidsplural -en/-t}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#ff9e00|TEXT=dat/det}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#ffff00|TEXT=Affall vun dat -n an’t Woortenn}}{{Koortlegenn|KLÖÖR=#17c1fc|TEXT=Eenheidsplural -(e)t}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#ff0000|TEXT=Partizip Verleden Tiet op e-}}]] De plattdüütschen Dialekten unnerscheed sik ünner en man nich so stark, as de [[Hoogdüütsche Dialekten|hoogdüütschen Dialekten]]. So is dat ook vergleken swarer de verscheden Varietäten in Gruppen intodelen.<ref>[[Alfred Lameli]]: ''Raumstrukturen im Niederdeutschen, Eine Re-Analyse der Wenkerdaten,'' S.&nbsp;20&nbsp;f. ([https://www.academia.edu/30823402/Raumstrukturen_im_Niederdeutschen_Eine_Re-Analyse_der_Wenkerdaten online])</ref> Traditschonell ünnerdeelt de [[Dialektologie]] Plattdüütsch in [[Westnedderdüütsch]] un [[Oostnedderdüütsch]]. Westnedderdüütsch sünd de Dialekten in dat ole [[Sassen (Volk)|sassische]] Stammland –&nbsp; [[Oost-Freesland]], [[Provinz Grunneng|Grönneng]] un [[Sleswig]], wo sik Plattdüütsch eerst later uutbreedt het, inbegepen. Oostnedderdüütsch sünd de Dialekten in de Rebeden, in de sik Plattdüütsch mit de [[Oostkolonisatschoon]] hen uutbreed het. De Grenz löppt döör Oostholsteen, sniedt vun [[Neddersassen]] dat [[Wendland]] af un löppt denn dicht bi de Grenz twüschen [[Sassen-Anholt]] un [[Brannenborg]] na Süüd to. De grote Ünnerscheed twüschen düsse beiden Gruppen is de [[Eenheidsplural|Eenheidspluraal]] op ''-(e)t,'' so as ''wi maakt/maket'' gegenöver ''-en'' so as in ''wi maken''.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie und Morphologie,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;240.</ref> Nee’eren Unnersöök, de den Spraakafstand twüschen Dialekten meten deit, stellt man de traditschonelle Sicht in Fraag. Dat traditschonell oostnedderdüütsche [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mekelborg-Vöörpommersch]] steit dichter bi dat westnedderdüütsche [[Noordneddersassisch]], as bi dat even so oostnedderdüütsche [[Mark-Brannenborger Platt|Märksch]]. [[Ostwestfäälsch|Oostwestfäälsch]] un [[Oostfäälsch]] hebbt meer Gemeensamkeiden mit eenanner as mit dat Noordneddersassisch. So kann de plattdüütsche Spraakruum ook in ene [[Noordnedderdüütsch|nöördliche Grupp]] mit Noordneddersassisch, Mekelnborg-Vöörpommersch un ene [[Süüdnedderdüütsch|süüdliche Grupp]] mit Oostwestfäälsch un Oostfäälsch indeelt warrn. Märksch steit för sik is avers dichter bi nöördliche Gruppe.<ref>[[Alfred Lameli]]: ''Raumstrukturen im Niederdeutschen.'' ([https://www.academia.edu/30823402/Raumstrukturen_im_Niederdeutschen_Eine_Re-Analyse_der_Wenkerdaten online])</ref> === Dackspraken un Varietätenspektrum === En wichtigen Ünnerscheed, de sik na de [[Dackspraak|Dackspraken]] richt, liggt ook twüschen [[Nedderlandsch-Neddersassisch]] un den Rest vun dat Plattdüütsche. Disse Verscheel is nich vun öllers her un is eerst mit de letsten Jaarhunnerden un besünners in dat 20.&nbsp;Jhd. vun de nedderlandsche un de hoogdüütsche Standardspraak kamen. De Dialekten in de Nedderlannen hebbt ne’e Wöör opnamen, de uut dat Nedderlandsche stammt un de Dialekten in Düütschland hebbt düsse ne’en Begrepen uut dat Hooddüütsche övernamen.<ref>Gooskens, C. S. & Kürschner, S. 2009 Low Saxon dialects across borders — Niedersächsische Dialecte über Grenzen hinweg. Lenz, A. N., Charlotte, G. & Siemon, R. (eds.). Franz Steiner Verlag, p. 273 - 297 (Beihefte Zeitschrift für Dialektologie und Linguistik; no. 138)</ref> De Dialekten langs de Genze sünd so jümmers wieder uut en anner dreven.<ref>Jan Goossens: ''Niederdeutsche Spracke, Versuch einer Defintion.'' In: Jan Goossens (Ruutgever): ''Niedereutsch, Sprache und Literatur'', S.&nbsp;9–27.</ref> De mennonitschen Dialekten hebbt ook Hoogdüütsch as Dackspraak had, je na Land hebbt aver ook [[Russische Spraak|Russ’sch]], [[Engelsche Spraak|Engelsch]] oder [[Spaansche Spraak|Spaansch]] Inflood namen un veel technische Begrepen sünd daarvun bi de Plautdietschen teemlich verscheden. Eensprakig Plattdüütsche givt dat vundaag nich meer, so dat alle Sprekerschen un Sprekerschen tomindsten ook de düütsche oder nedderlandsche Standardspraak snackt. Unklaar is, of en düsse Situatschoon beter os [[Bilingualismus|Tweesprakigkeid]] oder [[Diglossie]] beschrieven kann.<ref name=":27">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;197&nbsp;ff.</ref> För den noorddüütschen Ruum givt dat verscheden Modellen de Spraaksituatschoon to beschrieven. Dat Diglossie-Modell ünnerscheedt Hoog- un Plattdüütsch as twee klaar scheden Spraakschichten. Dat Kunvergenzmodell, in dat Hoog- un Plattdüütsch en Diasysteem billt, beschrivt de noorddüütsche Spraaklandschop, in de Hoog- un Plattdüütsch op eenanner Inflood neemt un de Övergang twüschen den Varietäten verswümmt. So bruukt Plattsprekers to’n Bispeel [[Code Mixing]] un bruukt in eer Plattdüütsch hoogdüütsche Wöör, besunners Wöör, de in den Dialekt feelt oder ook Funktschoonswöör so as [[Abverb|Abverbien]], [[Kunjunktschoon|Kunjunktschonen]] oder [[Partikel (Linguistik)|Partikeln]]. Morphologie un Syntax blievt annersieds grotendeels plattdüütsch. In dat spraken Hoogdüütsch in Noordüütschland sliekt sik man plattdüütschen Kennteken in so [[Preposition stranding|''Preposition stranding'']] oder de [[Obliquus (Kasus)|oblique]] Kasus. So gliekt sik Plattdüütsch un dat noordüütsche Hoogdüütsch jümmer starker an.<ref name=":27" /><!-- Varietätenspektrum in nds-nl/nl? --> === Mischspraken === Na de Schreivsprakenwessel sünd sied dat 17.&nbsp;Jhd. hoogdüütsch-plattdüütsche [[Mischspraak|Mischspraken]] so as [[Missingsch]], dat [[Flensborg|Flensborger]] [[Petuh]], [[Ruhrdüütsch]] un [[Berlinsch]], opkamen. Plattdüütsch weer in de Tied spraken Spraak, Hoogdütsch meist rein schreven Spraak. Wenn Plattsprekers nu Hoogdüütch snacken wullen, kemen plattdüütsche Kennteken in de Spraak, so dat en Hoogdüütsch mit starken plattdüütschen Inflood opkeem. Eerst weren düsse Mischspraken noch de Spraak vun Lüüd, de plattdüütsch opwussen weren, un Hoogdüütsch snacken versöken. Later is dat ook de Ümgangsspraak vun Minschen worrn, de meist keen Platt snacken kunnen, un de Mischspraak as ere enige hoogdüütsche Varietät snacken. Sied de twede Halve vun dat 20.&nbsp;Jhad sünd de Mischspraken tohoop mit Plattdüütsch döör dat Hoogdüütsch verdrängt worrn. Mit Theater un Literatuur sünd de Mischspraken so as Missingsch un ook Ruhrdüütsch bekannt worrn un is vundaag en Deel vun de Identität in Städen so as [[Hamborg]], [[Bremen]] un Flensborg oder in de [[Ruhrpott]], ook wenn dat meist nich meer snackt warrt.<ref name=":28">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;199&nbsp;ff.</ref> <!-- Mischspraken in NL? Oder eer diglossie/regiolekt? --> == Phonetik un Phonologie == {{Kiek ook bi|Plattdüütsche Phonologie}} === Kunsonanten === Plattdüütsch ünnescheedt rund 20 [[Konsonant|Kunsonanten]], de in den plattdüütschen Dialekten to’n groten Deel gliek sünd. Ünnerscheden sünd ünner beschreven. <ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie'', In: ''NSL,'' S.&nbsp;245–265.</ref> {| class="wikitable" |+Kunsonanten in’n Plattdüütschen ! ![[Labial|Labiaal]] ![[Alveolar|alveolaar]] ![[Postalveolaar|postalv.]] ![[Palatal|palataal]] ![[Velar|velaar]] ![[Glottal|glottaal]] |- ! style="text-align:left" |[[Plosiv|Plosiven]] | style="text-align:center" |[[Stemmlosen bilabialen Plosiv|{{IPA-Text|p}}]] · [[Stimmhaften bilabialen Plosiv|b]] | style="text-align:center" |[[Stemmlosen alveolaren Plosiv|{{IPA-Text|t}}]] · [[Stimmhaften alveolaren Plosiv|d]] | | | style="text-align:center" |[[Stemmlosen velaren Plosiv|{{IPA-Text|k}}]] · [[Stimmhaften velaren Plosiv|g]] | |- !style="text-align:left" |[[Nasaal (Phonetik)|Nasaalen]] | style="text-align:center" |[[Stemmhaften bilabialen Nasaal|{{IPA-Text|m}}]] | style="text-align:center" |[[Stemmhaften alveolaren Nasaal|{{IPA-Text|n}}]] | | | style="text-align:center" |[[Stemmhaften velaren Nasaal|{{IPA-Text|ŋ}}]] | |- !style="text-align:left" |[[Frikativ|Frikativen]] |style="text-align:center" |[[Stemmlosen labiodentalen Frikativ|{{IPA-Text|f}}]] · [[Stimmhaften bilabialen Frikativ|v]] | style="text-align:center" |[[Stimmlosen alveolaren Frikativ|s]] · [[Stimmhaften alveolaren Frikativ|z]] | style="text-align:center" |[[Stimmlosen postalveolaren Frikativ|ʃ]] |style="text-align:center" |[[Stimmlosen palatalen Frikativ|ç]] · [[Stimmhaften palatalen Approximant|j]] | style="text-align:center" |[[Stimmlosen velaren Frikativ|x]] | style="text-align:center" |[[Stemmlosen glottalen Frikativ|{{IPA-Text|h}}]] |- !style="text-align:left" |[[Vibrant|Vibranten]] | |style="text-align:center"|[[Alveolaren Vibrant|r]] | | | | |- !style="text-align:left" |[[Lateraal (Phonetik)|Lateralen]] | | style="text-align:center" |[[Stemmhaften lateralen alveolaren Approximant|{{IPA-Text|l}}]] | | | | |} /{{IPA-Text|p t k}}/ hebbt meist [[Aspiratschoon (Phonetik)|Aspiratschoon]] {{IPA|pʰ tʰ kʰ}}, in’n West- un Oostfäälsch sünd aver deelwies unbepuust {{IPA|p t k}}.<ref>{{Internetquelle |autor=Paul Teepe, in |url=https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf |titel=Niederdeutsch. Sprache und Literatur. Eine Einführung. Band 1: Sprache. |hrsg=[[Jan Goossens]], LWL |datum=1983 |abruf=2018-11-29 |format=PDF}} (PDF)</ref> De [[Uutluudverharden]] maakt /b/ un /d/ an’n Woordenn stemmloos, so as ''goo<u>d</u>'' [go:t]. /d/ fallt twüschen Vokalen faken uut, so as ''Tieden'' /{{IPA-Text|tiːdn̩}}/&nbsp;→&nbsp;{{IPA|tiːn}}. /g/ is in allen Dialekten an’n Woordenn en Frikativ, je na Positschoon vun de Vokaal tovöör [ç x ‌x]. Westföölsch, Nedderlandsch-Neddersassisch un dat Angelsche Platt sprikt dat /g/ jümmers as Frikativ uut. Dat Brannenborgsch seggt meist /j/. /m n ŋ/ un /l/ köönt [[sülvsche Kunsonanten]] sien. /ŋ/ kann ook för en Kunsonantenkluuster {{IPA|ŋg}} gellen. Dat /s/ is an’n Woordanfang stemmloos {{IPA|z}}, in Westfalen stemmloos {{IPA|s}}. /ʃ/ kümmt vun öller ''*sk'' un is in welk Dialekten as {{IPA|sk~ʃk~sx}} bewaart. Dat /ʒ/ kann in Frömdwöör opkamen, so as ''Garage'' {{IPA|ga.ra:ʒ}} un is in welk noordneddersassischen Dialekten de Uutspraak vun dat /{{IPA-Text|ʝ}}/ Dat /l/ kann an’n Woordenn ene velaar Uutspraak hebben: {{IPA|ɫ}}. /r/ is je na Dialekt {{IPA|r~ɾ}} oder {{IPA|ʀ}}. De uvulare Uutspraak warrt in Düütschland jümmers fakener. === Vokalen === ==== Kort- un Langvokalen ==== Plattdüütsch ünnerscheedt acht Kortvokalen /{{IPA-Text|a ɛ ə ɪ ɔ ʊ œ ʊ y}}/ un meist ook /{{IPA-Text|ɐ}}/ as [[Allophoon]]. [[Plautdietsch]] het de [[Labialisatschoon|runnen]] Vokalen /{{IPA-Text|œ}}/ un /y/ mit’n [[Labialisatschoon|unrunnen]] /{{IPA-Text|ɛ}}/ un /{{IPA-Text|ɪ}}/ versmolten.<ref>Cox, Cristopher; Driedger, Jacob M.; Tucker, Benjamin V. (2013), "Mennonite Plautdietsch (Canadian Old Colony)", ''Journal of the International Phonetic Association'', '''43''' (2): 221–229</ref> Bi de langen Vokalen ünnerscheedt de [[Dialektologie]] twee Gruppen: de [[Ooldlange Vokalen|ooldlangen]] un de [[Toonlange Vokalen|toonlangen Vokalen]]. De ooldlangen Vokalen /â ê î ô ö̂ û ü̂/ weren [[Oorgermaansche Spraak|oorgermaansche]] Langvokalen oder [[Tweeklang|Diphthongen]] un sünd in den meisten plattdüütschen Dialekten Monophthongen. [[Ostwestfäälsch|Oost]]- un [[Süüdwestfäälsch]], [[Middelmärksch]] un deelwies ook dat [[Oostfäälsch Platt|Oostfäälsch]] hebbt eer man to Diphthongen maakt. De Dialektolgie ünnerscheedt ooldlang ô₁ un ô₂, de je na Dialekt anners uutspraken warrt, un jüstso ooldlang ö̂₁ un ö̂_2. Dat givt veer ooldlange ê-Luden: ê₁, ê₂, ê₃ un ê₄, de ja na Dialektgrupp verscheden to twee oder dree Luden tohoopfullen sünd. Dat ê₂ het sik in ê_2a un ê_2b spleten, de in welk Dialekten mit je ünnerscheedlichen ê-Luden tohoopfullen sünd. So sünd to’n Bispeel in dat westliche [[Noordneddersassisch]], [[Noordmärksch]], [[Westmönsterlänner Platt|Westmönsterlandsch]] un [[Twentsch]] ê₁, ê₂ un ê₄ to enen Luud tohoopfullen, ê₃ is as enen Diphthong för sik bleven. Annersieds het dat [[Süüdwestfäälsch|Süüdwestfäälsche]] dree ê-Luden: ê_1, ê₂ sünd apart bleven, ê₃ un ê₄ sünd tohoopfullen. In’n [[Ostwestfäälsch|Oostwestfäälschen]] un en Deel [[Ostfälsch Platt|Oostfäälsch]] wedderüm is ê₁ mit ê_2a tohoopfullen un ê_2b is mit ê₃ un ê₄ versmolten.<ref name=":31">{{Internetquelle |autor=Olaf Bordasch |url=https://www.plattdeutsch-niederdeutsch.net/dia.htm |titel=Die westfälischen Dialekte |werk=plattdeutsch-niederdeutsch.net |datum=19. August 2020 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20250123220522/https://www.plattdeutsch-niederdeutsch.net/dia.htm |archiv-datum=2025-01-23 |abruf=2025-01-23 |sprache=de}}</ref> De toonlagen Vokalen /ā ē ī ō ȫ ū ǖ/ sünd eerst mit’n Övergang vun [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]] na [[Middelsassische Spraak|Middelsassich]] opkamen, as korte Vokalen, de in apen [[Stammsülv|Stammsülven]] mit [[Akzent (Spraakwetenschop)|Akzent]] to de toonlangen Vokalen deent worrn sünd. De acht verscheden ooldsassischen Kortvokalen /a e ë i o ö u ü/ sünd in’n Westfäälschen as söven braken Diphtongen bewaart bleven. Oostfäälsch het dat to fiev Luden vereenfacht: /ā ē ī ō ȫ/. Noordneddersassisch un [[Oostnedderdüütsch]] ünnerscheedt alleen dree toonlange Vokalen: /ā ē ȫ/.<ref name=":31" /> ==== Överlange Vokalen ==== Welk noordneddersassische Dialekten hebbt överlange Vokalen, de ook „Sleeptoon“ oder „Knick“ heet. Se kemen wegen de [[Apokoop|e-Apokoop]] op. As dat /ə/ wegfullen is, is en langen Vokaal in de Stammsülv daarför deent worrn un noch länger as en normalen langen Vokaal worrn. Dat givt wat Miminaalparen, de sik döör düssen Sleeptoon ünnerscheedt, so as ''wied'' {{IPA|viːt}} mit eenfachen Langvokaal un ''Wied'' {{IPA|vîːt}} mit överlangen Vokaal.<ref>[[Steffen Höder]]: ''Tonalität im nördlichen Niederdeutschen und in Skandinavien: eine areale Perspektive.''In: ''[[Niederdeutsches Jahrbuch]]'' 143 (2020), [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]]. S.&nbsp;49–67.</ref> === Akzent === De [[Akzent (Spraakwetenschop)|Akzent]] op Platt is dynaamsch, dat will seggen de [[Sülv]] mit den Akzent warrt luder uutsnackt. De Akzent liggt allgemeen op de eerste Sülv, to’n Bispeel: ''<u>bru</u>ken'' oder ''<u>Back</u>stuuv''. Bi Verben mit enen Vöörföögsel kann de Akzent op den Stamm oder op dat Vöörföögsel sitten. De beiden ünnerscheelich betoonten Wöör bedüüdt denn avers ook wat anners, so as ''över<u>setten</u> ‘''in en anner Spraak överdregen’ un ''<u>över</u>setten'' ‘wat överdweren’.'''<ref name=":32">[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik'' , S.&nbsp;30.</ref>''' [[Frömdwoord|Frömdwöör]] köönt den Akzent ook op de leste oder vöörletste Sülv dregen, so as ''blüme<u>rant</u>'' oder ''verdeffen<u>de</u>ren''.<ref>{{Internetquelle |autor=[[Klaus-Werner Kahl]] |url=https://www.plattdeutsch.net/pages/posts/betonung-9.php |titel=Betonung |werk=Plattdeutsch.net |datum=2013-08-06 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240915223418/https://www.plattdeutsch.net/pages/posts/betonung-9.php |archiv-datum=2024-09-15 |abruf=2025-01-27 |sprache=de}}</ref> === Luudstand === [[Kuntinentaalwestgermaansch Dialektkuntinuum|Kuntinentalwestgermaansch]], dat op de Dialekten keken, ganz grov en Kontinuum billt, deelt sik op in dree Ünnerdelen, de düüdliche Ünnerscheden in de Phonologie hebbt: [[Nedderfränksch]], [[Hoogdüütsche Dialekten|Hoochdüütsch]] un Plattdüütsch. De Ünnerscheed to dat Hoogdüütsche kemen vöör allen döör den [[Hoochdüütsch Luutwannel|Hoogdüütschen Luudwannel]] tostann, de vun dat [[Oorgermaansche Spraak|Oorgermaansche]] uut de Plosiven in’n [[Ooldhoogdüütsche Spraak|Ooldhoogdüütschen]] wannelt het. De [[Böverdüütsch|böverdüütschen]] Dialekten hebbt den gröttsten Deel Luudwannels mitmaakt, de [[Middeldüütsch|middeldüütschen]] Dialekten maken deelwies mit un de [[Nedderdüütsch (Spraakgrupp)|nedderdüütschen]] Spraken sünd bi de unverschaven Kunsonaten bleven. {| class="wikitable" !Hoogdüütsch Luudwannel ([[Oorgermaansche Spraak|Germ]]. → [[Ooldhoogdüütsche Spraak|Ohd]].) !Bispelen !Gebeed |- |/*p/→/ff/→/f/ |nds. ''sla'''p'''en'' → ''schla'''f'''en''; nds. ''Schi'''pp''''' → ''Schi'''ff''''' |Böver- un Middeldüütsch |- |/*p/→/pf/ |nds. '''''P'''eperr'' → '''''Pf'''effer''; nds. '''''P'''loog'' → '''''Pf'''lug;'' nds. ''schar'''p''''' → [[Düütsche Spraak|hd.]] ''schar'''pf'''/schar'''f''''' |Böverdüütsch |- |/*t/→/ss/→/s/ |nds. ''da'''t''''', ''wa'''t''''', ''e'''t'''en''→ ''da'''s''''', ''wa'''s''''', ''e'''ss'''en'' |Böver- un Middeldüütsch |- |/*t/→/ts/ |nds. '''''T'''ied'' → '''''Z'''eit''; nds. '''''t'''ellen'' → '''''z'''ählen''; nds. '''''T'''immer'' → '''''Z'''immer''<ref>[https://woerterbuchnetz.de/?sigle=DWB&sigle=DWB&mode=Vernetzung&lemid=GZ06516 Eintrag „Zimmer“], in ''Deutsches Wörterbuch von Jacob Grimm und Wilhelm Grimm'', Bd.&nbsp;31, Sp.&nbsp;1285 ff.</ref> |Böver- un Middeldüütsch |- |/*k/→/xx/→/x/ |nds., [[Nedderlandsche Spraak|nl.]] ''i'''k''''' → ''i'''ch'''''; nds. ''ma'''k'''en'' → ''ma'''ch'''en''; nds. ''oo'''k''''' → ''au'''ch''''' |Böver- un Middeldüütsch |- |/*k/→/kx/ un →/x/ |dt. '''''K'''ind'' → [[Süüdbaiersch|süüdbair.]] '''''Kch'''ind'', [[Hoochalemannsch|hoogalem.]] '''''Ch'''ind'' |Süüdbaiersch, Hoog- und Höögstalemannsch |- |/*b/→/p/ |dt. '''''B'''erg'', '''''b'''ist'' → [[Zimbrisch|zimbr.]] '''''P'''erg'', '''''p'''ist'' |Baiersch un Alemannsch deelwies |- |/*d/→/t/ |nds. '''''D'''ag'' → '''''T'''ag''; nds. ''Va'''d'''er'' → ''Va'''t'''er'' |Böverdüütsch |- |/*g/→/k/ |dt. '''''G'''ott'' → bair. '''''K'''ott'' |Baiersch un Alemannsch deelwies |} De Ünnerscheed bi /{{IPA-Text|b}}/, /{{IPA-Text|v}}/ un /{{IPA-Text|f}}/ steit vun’n hoogdüütschen Luudwannel apart: Engelsch het ''wi<u>v</u>es'' {{IPA|waɪ'''v'''z}}, Hoogdüütsch ''Wei<u>b</u>er'' {{IPA|ˈvaɪ̯'''b'''ɐ}} un Plattdüütsch kennt ''Wie<u>v</u>er'' {{IPA|viː'''v'''ɐ}}, aver ook ''Wie<u>b</u>er'' {{IPA|ˈvi'''b'''ɐ}}. De Eentall ''Wief'' {{IPA|ˈvi'''f'''}} warrt aver jümmer as {{IPA|f}} spraken (Hoogdüütsch ''b'', ''Weib''). Ook dat Kluuster ''s''&nbsp;''+''&nbsp;''Kunsonant'' an’n Woortanfang is en Ünnerscheed to dat Hoogdüütsche: ''Swien'' un ''slapen'' hebbt op Hoogdüütsch en ''sch'' /{{IPA-Text|ʃ}}/: '''''Sch'''wein'' un '''''sch'''lafen'' (''s''&nbsp;''+''&nbsp;''Kunsonant'' warrt man ook in welk plattdüütsche Dialekten as ''sch''&nbsp;''+''&nbsp;''Kunsonant'' uutspraken). De ole westgermaansche [[Stimmhaften velaren Frikativ|velare Frikativ]] /ɣ/ is in’n Hoogdüütschen /g/ worrn, en groten Deel plattdüütsche Dialekten het den Wannel ook mitmaakt, Dialekten so as [[Westfäölsk Plat|Westfäälsch]] hebbt man tohoop mit Nedderlandsch den Friaktiv bewaart. Bi de Kunsonanten is also en groten Ünnerscheed twüschen Hoogdüütsch un Plattdüütsch. Dat Nedderfranksche geit bi de Kunsonanten ganz mit dat Plattdüütsche. Ünnerscheden givt dat aver deelwies bi Luden, de sik eerst in jüngere Tiet verännert hebbt. So as de Övergang vun ''old'' na ''oud'', wat en wichtigen Ünnerscheed is, de Nedderfranksche vun dat Plattdüütsche scheedt. [[Ingväoonsche Spraken|Noordseegermaansche]] Kennteken verbinnt Plattdüütsch mit Engelsch un Freesch. Vergleken mit den beiden sünd man al in dat [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassische]] un noch meer in dat moderne Plattdüütsch noordseegermansche Kennteken verlüstig gaan. To’n noordseegermannschen Kennteken tellt de [[Nasaal (Phonetik)|Nasaalswund]] na dat [[Nasaal-Spirant-Gesett]], so as in *''uns''&nbsp;''>''&nbsp;''ūs, *gans''&nbsp;''>''&nbsp;''Goos, *fimf''&nbsp;''>''&nbsp; ''fiev.'' Ooldsassisch harr noch meer Wöör mit Nasaalswund so as {{Lang|osx|''mūth''}} ‘Mund’, man al dat Middelsassische het de Form ''mund'' wedderherstellt. So finnt sik ook in welk Dialekten vundaag Formen mit Nasaal, so as ''u'''n'''s'' oder ''Ga'''n'''s'' un Formen sünner Nasaal in anner Dialekten, so as ''us'' un ''Goos.'' Noordseegermaansche Kennteken sünd ook de Wegfall vun /{{IPA-Text|t}}/ in *''ist''&nbsp;''>''&nbsp;''is'', de Pronomen ''mi, di, he, wi,'' ''ji'' statts ''mir, dir,'' ''er, wir, ihr'' und de [[Eenheidsplural|Eenheidspluraal]]. Anner Kennteken finnt sik bloot deelwies in’n Plattdüütschen, so as [[Metathees|r-Metathees]] in ''*brinnan'' ‘brennen’&nbsp;>&nbsp;engl. ''burn'', un de [[Assibilatschoon|Assibiliatschoon]], de Ooldsassisch mitmaakt het, [[Middelsassische Spraak|Middelsassich]] aver wedder torüggdreit het, so dat vundaag alleen wat Reliktwöör as „[[Kävers|Sever]]“ oder Naams so as „[[Celle]]“ den Luudwannel noch wiest.<ref>Adolphe van Loey: ''Schönfeld’s Historische Grammatica van het Nederlands. Kankleer, vormleer, woordvorming.'' 8.&nbsp;Druck. Thieme, [[Zutfent|Zütfent]] 1970, <nowiki>ISBN 90-03-21170-1</nowiki>, Kap.&nbsp;9, S.&nbsp;XXXIII.</ref> == Grammatik == {{Kiek ook bi|Plattdüütsche Grammatik}} === Verben === Dat Plattdüütsche [[Konjugatschoon|konjugeert]] (bögt) [[Verb|Verben]] na [[Persoon (Grammatik)|Persoon]], [[Antall (Grammatik)|Numerus]] (Antall), [[Tempus]] (Tied) un [[Modus (Grammatik)|Modus]] (Uutsaagwies) un ünnerscheedt so as anner germaansche Spraken [[Stark Verb|starke]] un [[Swack Verb|swacke Verben]]. ==== Konjugatschoon ==== In dat [[Präsens]] (Nutied) markeert Plattdüütsch den [[Eentall|Singulaar]] (Eentall) mit dree verscheden [[Suffix|Suffixen]] (Nasülven): -''(e)'' för de 1.&nbsp;Persoon (ik/ek)'', -(e)st'' för de 2.&nbsp;Persoon (du)'','' un ''-(e)t'' för de 3.&nbsp;Persoon (he, se, dat/et). ''-e'' an’n Woordenn un /{{IPA-Text|e}}/ in ''-et'' sünd in Rebeden mit [[Apokoop|e-Apokoop]] wegfullen. De [[Mehrtall|Pluraal]] (Meertall) is en [[Eenheidsplural|Eenheidspluraal]], dat will seggen alle dree Personen kriegt, anners as op Hoogdüütsch, dat lieke Suffix: -''(e)t'' oder ''-en.'' Dat ''-(e)t'' is de Form in’n olen plattdüütschen Stammland; [[Oostnedderdüütsch]], [[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]], [[Grunnegs|Grönnengsch]] un [[Sleswigsch]] hebbt de Pluraal op ''-en.'''''<ref name=":1">[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL'' S.&nbsp;268.</ref><ref name=":18">[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;65&nbsp;f.</ref>''' Starke Verben un en paar unregelmatige swacke Verben verännert in de 2. un 3.&nbsp;Persoon Singulaar den [[Stammvokaal]], maakt em kort un geevt em, wenn mööglich, enen [[Ümluud]]. {| class="Tabell" |+[[Präsens]] (Nutied) | ! colspan="2" |Swacke Verben ('''maken''') |- | !Singulaar !Pluraal |- |1.&nbsp;Persoon |ik/ek mak-'''e'''/maak-'''∅''' | rowspan="3" |wi, ji, se mak-'''et'''/maak-'''t'''/mak-'''en''' |- |2.&nbsp;Persoon |du mak-'''est'''/maak-'''st''' |- |3.&nbsp;Persoon |he, se, dat/et mak-'''et'''/maak-'''t''' |- | ! colspan="2" |Starke Verben (slapen) |- | !Singulaar !Pluraal |- |1.&nbsp;Persoon |ik slap-'''e'''/slaap-'''∅''' | rowspan="3" |wi, ji, se slap-'''et'''/slaap-'''t'''/slap-'''en''' |- |2.&nbsp;Persoon |du sl<u>ö</u>p-'''st''' |- |3.&nbsp;Persoon |he, se, dat/et sl<u>ö</u>p-'''t''' |} Dat [[Präteritum]] (verleden Tied) billt Plattdüütsch op twee verscheden Aarden: De swacken Verben billen dat Präteritum oorsprünglich met de Nasülven ''-e-de'' för de 1.&nbsp;un 3. Persoon Singulaar, ''-e-dest'' för de 2.&nbsp;Persoon Singulaar un ''-e-den'' för’n Pluraal.'''<ref name=":1" />''' De Endsülven sünd man in velen plattdüütschen Dialekten afslepen un in Gebeden mit e-Apokoop sünd de 1. un 2.&nbsp;Persoon Singulaar Präsens un Präteritum ganz tohoopfullen.'''<ref name=":18" />''' De starken Verben billt dat Präteritum mit [[Afluud]]. Se wannelt den Stammvokaal un hangt för de 2.&nbsp;Persoon Singulaar ''-(e)st'' un för de Meertall ''-en'' an'','' de 1. un 3.&nbsp;Persoon Singulaar kriegt kene Endsülv.'''<ref name=":18" />''' De Afluud kann sik je na Dialekt ünnerscheden un is in’n Noordneddersassischen starker vereenfacht, as in’n Westfäälschen, dat deelwies noch verscheden Afluden binnen de Präteritumsformen kennt.<!-- born fehlt --> {| class="Tabell" |+[[Präteritum]] (Verleden Tied) | ! colspan="2" |Swacke Verben (maken) |- | !Singulaar !Pluraal |- |1.&nbsp;Persoon |ik/ek mak-'''(e)de'''/mak-'''e'''/maak-'''∅''' | rowspan="3" |wi, ji, se mak-'''(e)den'''/mak-'''en''' |- |2.&nbsp;Persoon |du maak-'''d(e)st'''/mak-'''est'''/maak-'''st''' |- |3.&nbsp;Persoon |he, se, dat/et mak-'''(e)de'''/mak-'''e'''/maak-'''∅''' |- | ! colspan="2" |Starke Verben (slapen) |- | !Singulaar !Pluraal |- |1.&nbsp;Persoon |ik sl<u>ee</u>p | rowspan="3" |wi, ji, se sl<u>e</u>p-'''en''' |- |2.&nbsp;Persoon |du sl<u>ee</u>p-'''st''' |- |3.&nbsp;Persoon |he, se, dat/et sl<u>ee</u>p |} ==== Tohoopsett Tieden ==== Anner Tieden sett sik [[Hülpsverb|Hülpsverben]] un [[Partizip|Partizipen]] tohoop: Dat [[Perfekt]] (tohoopsett verleden Tied) sett dat Plattdüütsche so as Hoogdüütsch un Nedderlandsch uut den Hülpsverben ''hebben'' oder ''wesen/ween/sien'' un dat [[Partizip Perfekt]] tohoop. Annerster as Hoogdüütsch bruukt dat Plattdüütsche fakener dat Hülpsverb ''hebben'', so as bi Verben, de angeevt, dat sik wat beweegt. Se bruukt op Platt ''hebben'', wenn kene Richt angeven is, so as ''Ik <u>heff</u> lopen'' statts {{Lang|de|''Ich <u>bin</u> gelaufen''}}'','' man ''Ik <u>bün</u> na Huus lopen''. Dat [[Plusquamperfekt]] bruukt ook de Hülpsverben ''hebben'' un ''wesen/ween/sien'', de man in dat Präteritum staat, un dat Partizip Perfekt, so as ''ik <u>weer</u> na Huus <u>lopen</u>.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;62. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-1-4-5-1-Formen-des-Praeteritumperfekts.html online])</ref> Dat [[Futur]] (Tokumst) bruukt de Hülpsverben ''schölen/sollen, warrn/werrn'' un ''willen/wollen,'' so as ''du <u>schallst</u> di <u>wunnern</u>'' oder ''he <u>will</u> woll noch <u>kamen</u>''. Faken steit man dat Präsens för dat Futuur, besünners wenn en [[Adverb]] de Tied angivt, so as ''ik <u>kaam</u> glieks'' statts ''Ik <u>schall</u> glieks <u>kamen</u>.''<ref name=":3">[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL'', S.&nbsp;269.</ref> För dat [[Futur#Futur II|Futurperfekt]] (afslaten Tokumst) bruukt Plattdüütsch de Hülpsverben ''schölen/sollen, warrn/werrn,'' ''willen/wollen,'' dat Partizip Perfekt un den [[Infinitiv]] ''hebben'' oder ''wesen/ween/sien,'' so as ''ik will/schall/warr lopen hebben.'' Dat Futuurperfekt is raar un dat Perfekt kann, so as ook op Hoogdüütsch, för dat Futuurperfekt instaan un finnt sik meist alleen, ween en sik wat vermoden is, so as: ''Dat <u>will</u> he woll <u>maakt hebben</u>.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;62–65. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-1-4-6-Futurperfekt.html onlien])</ref> ==== Partizipien ==== Plattdüütsch kennt twee [[Partizip|Partizipien]]: [[Partizip Perfekt]] un [[Partizip Präsens]]. Dat Partizip Perfekt billt de swacken Verben mit dat Suffix ''-(e)d/-(e)t'' (so as ''riep-'''(e)t''''' vun ''riepen, bruk-'''et'''/bruuk-'''t''' ''vun bruken'')'', de starken Verben mit Afluud un dat Suffix ''-en'' (so as ''h'''u'''lp-'''en''''' vun ''hölpen'', ''gr'''e'''p-'''en''''' vun ''griepen''). Dat [[Präfix]] (Vöörsülv) ''ge-'', so as op Hoog un Nedderlandsch , is –&nbsp;dat [[Mark-Brannenborger Platt|brannenborgsche]] ''je-'' un dat [[Ostfälsch Platt|oostfäälsche]] un geldersch-overiesselsche ''e-'' uutbenamen&nbsp;– kumplett affullen.'''<ref name=":1" />''' Dat Partizip Präsens kriegt dat Suffix ''-d'' achteran, dat man in groten Delen vun dat Spraakgebeed affullen is, so dat hier Partizip Präsens un Infinitiv gliek klingt.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;79. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-1-6-2-1-Partizip-Praesens.html online])</ref> ==== Modi (Uutsaagwiesen) ==== Plattdüütsch kennt dree [[Modus (Grammatik)|Modi]] (Uutsaagwiesen): [[Indikativ]] (Würklichskeidsform), [[Konjunktiv]] (Mööglichkeidsform) un [[Imperativ]] (Befeelsform). De Indikativ beschrivt allens, wat echt un würklich is. De Formen sünd baven beschreven. De Konjunktiv beschrivt Wünschen, allens wat unwürklich is un ook de [[indirekte Reed]]. In’n groten Deel Dialekten sünd Konjunktiv un Präteritum gliek. Westfäälsch ünnerscheedt bi velen starken Verben noch egen Konjunktivformen, so as ''ik gönk'' (Konjunktiv) vs. ''ik gonk'' (Präteritum).<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;68&nbsp;f., 115.</ref> Man ook [[Modaalverb|Modaalverben]], so as ''warrn'' oder ''schölen/sollen,'' köönt den Konjunktiv ümschrieven.<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;68.</ref> De Imperativ is in’n Singulaar de slichte Verbstamm, in de Meertall kümmt dat Suffix -''(e)t'' achteran, so as ''griep!'' un ''griep-'''(e)t'''!<ref name=":3" />'' ==== Passiv ==== Dat [[Passiv]] bruukt op Platt dat Hülpsverb ''warrn'' un dat Partizip Perfekt, so as ''He <u>warrt</u> vun enen Hund <u>beten</u>''. Faken steit man dat [[Aktiv]] statts Passiv: ''Em <u>het</u>’n Hund <u>beten</u>''. Een [[Tostandspassiv]] kann Plattdüütsch mit ''ween/wesen/sien'' un dat Partizip Perfekt billen, so as ''De Posten <u>is</u> al <u>besett</u>''.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;85&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-1-8-Aktiv-Taetigkeitsform-und-Passiv-Leideform.html online])</ref> === Substantiven === De [[Substantiv|Substantiven]] bögt Plattdüütsch na [[Kasus]] (Fall), [[Antall (Grammatik)|Numerus]] (Antall) un [[Genus (Grammatik)|Genus]] (Slecht). ==== Kasus ==== De Kasus sünd vergleken mit öller Spraakperioden, man ook mit dat [[Düütsche Spraak|Hoogdüütsche]], stark vereenfacht. De meisten Dialekten hebbt man en beten meer vun’n Kasus bewaart as [[Nedderlandsche Spraak|Nedderlandsch]], [[Noordgermaansche Spraken|Fastlandskandinaavsch]] oder [[Engelsche Spraak|Engelsch]] un ünnerscheedt noch [[Nominativ|Subjektfall]] un enen [[Objektfall]]. [[Sleswigsch]], [[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]] un [[Nedderlandsch-Neddersassisch|Oostnedderlandsch]] hebbt man enen [[Eenheidskasus]]. De ole [[Dativ]] find sik noch in Kortformen na [[Präpositschoon|Präpositschonen]], so as ''in’<u>n</u> Jaar,'' man ook de Objektfall ''in <u>dat</u> Jaar'' is begäng''.'' Na Süüd to neemt de olen Dativrester to. Dat [[Siuerlänner Platt|Suurländsch]] ünnerscheedt sogaar noch [[Dativ]] un [[Akkusativ]] as twee egen Fäll. De ole [[Genitiv]] find sik alleen in starren Uutdrücken so as ''Tied<u>s</u> genoog'' oder ''winterdag<u>es</u>'' un warrt süss ümschreven, to’n Bispeel mit ''vun'', so as ''dat Enne <u>vun</u> de Straat'', oder mit ''sien/eer'', so as ''Vader <u>sien</u> Hov''.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;271.</ref><ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;139–142. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-2-2-2-Genitiv-2-Fall.html online])</ref> ==== Genus ==== De Spraak ünnerscheedt dree [[Genus (Grammatik)|Genera]] (Slechter): maskulin (männlich), so as ''de Mann'', feminin (wievlich), so as ''de Fru'' un neutrum (saaklich), so as ''dat Kind''. An dat Substantiv sülvenst is meist nich to seen, wat dat Genus is. Deelwies is dat Genus ook anners as op Hoogdüütsch oder ünnerscheedt sik je na Dialekt, to’n Bispeel: ''dat Lief'' (neutrum) –&nbsp;hoogdüütsch {{Lang|de|''der Leib''}} (maskulin), ''de Beek/Beke'' (maskulin oder feminin) –&nbsp;hoogdüütsch {{Lang|de|''der Bach''}} (maskulin), ''dat/de Spegel'' (neutrum oder maskulin) –&nbsp;hoogdüütsch {{Lang|de|''der Spiegel''}} (maskulin).<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;68&nbsp;f.</ref> ==== Numerus ==== Plattdüütsch ünnerscheedt twee [[Antall (Grammatik)|Numeri]] (Antallen): [[Eentall|Singulaar]] (Eentall) un [[Mehrtall|Pluraal]] (Meertall). De Singulaar is unmarkeert, den Pluraal kenntekent verscheden [[Suffix|Suffixen]] oder [[Ümluud]]. De Formen för de Pluraal wiest vele Ünnerscheden in den verscheden Dialekten. [[Oostfreesch Platt]] bruukt to’n Bispeel kenen Ümluud un markeert de Meertaal mit ''-en'', so as Bispeel ''Bomen, Husen'' statt ''Bööm/Böme, Hüüs/Hüser.''<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;145&nbsp;f.</ref> De meisten plattdüütschen Dialekten kennt man ook de Suffixen ''-er'' un ''-en'' un ''-s.'' Dat ''-e,'' dat sik so in’n [[Westfäölsk Plat|Westfäälschen]] un [[Ostfälsch Platt|Oostfäälschen]] find, is in Dialekten mit [[Apokoop|e-Apokoop]] affullen. De Ümluud, de deent Stammvokaal oder en [[stemmhaft]] Endkunsonant sünd man ook na de Apokoop vun ''-e'' as Pluraalkennteken nableven. Deelwies bruukt de Dialekten mit e-Apokoop man ook en anner Suffix (meist ''-en'') oder de Pluraal blivt unmarkeert. De Suffixen ''-er'' un ''-e'' billt sowied mööglich enen Ümluud. {| class="wikitable" |+Översicht Pluraal op Plattdüütsch<ref>Na [[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;270.</ref> ! ! !-(e)/-'''∅''' !-er !-s !-(e)n !-'''∅''' |- | '''-∅''' |m. |Dag&nbsp;>&nbsp;Dag-'''e'''/D'''aa'''g-'''∅''' |Book&nbsp;>B'''ö'''k-'''er''' |Keerl&nbsp;>&nbsp;Keerl-'''s''' |Oss(e)&nbsp;>&nbsp;Oss-'''en''' | |- | |f. |Muus&nbsp;>&nbsp;M'''ü'''s-e/M'''üü'''s-'''∅''' | |Deern&nbsp;>&nbsp;Deern-'''s''' |Göre/Göör&nbsp;>&nbsp;Gör-'''en''' | |- | |n. |Bredd&nbsp;>&nbsp;Bree'''d''' |Kind&nbsp;>&nbsp;Kinn-'''er''' | | | |- | '''-er''' |m. | | |Hamer&nbsp;>&nbsp;Hamer-'''s''' | |Finger&nbsp;>&nbsp;Finger-'''∅''' |- | |f. | | |Moder&nbsp;>&nbsp;Moder-'''s''' | | |- | |n. | | |Fenster&nbsp;>&nbsp;Fenster-'''s''' | | |- | '''-el''' |m. | | |Düwel&nbsp;>&nbsp;Düwel-'''s''' |Appel&nbsp;>&nbsp;Appel-'''n''' | |- | |f. | | | | | |- | |n. | | |Buddel&nbsp;>Buddel-'''s''' | | |} === Artikels === Plattdüütsch het so as anner westgermaansche Spraken [[Artikel (Woortoort)#Bestimmte Artikels|bestemmte]] un [[Artikel (Woortoort)#Unbestimmte Artikels|unbestemmte Artikels]], de vöör dat Substantiv staat. De bestemmte Artikel is in de Eentall ''de'' för maskuline un femnine Substantiven un ''dat'' ([[Mark-Brannenborger Platt|Brannenborgsch]] ''det'', Oostnedderlandsch ''(h)et'') för’t Neutrum. In de Pluraal hebbt alle Genera den Artikel ''de.'' De grote Deel plattdüütsche Dialekten ünnerscheedt bi’n bestemmten Artikel ene oblique Form för dat Maskulinum ''den;'' de Artikels för dat Femininum un Neutrum blievt gliek. Dat Sleswiger, oostfreesche un oostnedderlandsche Platt hebbt enen Eenheidsfall; hier ännert sik de Artikels nich.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;149&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-3-1-1-Formen.html online])</ref> In’n Süden givt dat Dialekten, de Dativ un Akkusativ bi den Artikels noch scheden. {| class="wikitable" |+Bestemmt Artikels op Plattdüütsch ! rowspan="2" |Numerus ! rowspan="2" |Kasus ! colspan="3" |Genus |- !maskulin !feminin !neutrum |- | rowspan="2" |'''Singulaar''' |'''Subjektfall''' |de | rowspan="2" |de | rowspan="2" |dat |- |'''Objektfall''' |de'''n''' |- | rowspan="2" |'''Pluraal''' |'''Subjektfall''' | rowspan="2" |de | rowspan="2" |de | rowspan="2" |de |- |'''Objektfall''' |} De unbestemmte Artikel is ''e(e)n'', staat bloot bi Substantiven in’n Singulaar un warrt na Kasus un Genus bögt: In’n Singulaar het de Subjektfall de Formen: ''e(e)n'' (maskulin/neutrum) un ''ene'' (feminin). In’n Objektfall het alleen dat Maskulinum ene egen Form: ''ene.'' Dat Suurländsche unnerscheed noch Dativ un Akkusativ, dat Brannenborgsche doot dat bloot bi’n Maskulinum. Faken is de unbestemmte Artikels verkört to ''’n'' (maskulin/neutrum)'', ’ne'' (feminin) oder ''’nen'' (maskulin Objektfall). De [[Suffix|Achterföögsels]] för Kasus un Genus sünd man meist afslepen, besünners bi’n Plattsnacken, so is de unbestemmte Artikel faken alleen ''e(e)n'' oder afkört ''’n'' för alle Genera un Kasus.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;152&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-3-2-1-Formen.html online])</ref> {| class="wikitable" |+Unbestemmt Artikels op Plattdüütsch ! rowspan="2" | ! colspan="3" |Vullformen ! colspan="3" |Kortformen |- !maskulin !feminin !neutrum !maskulin !feminin !neutrum |- |'''Subjektfall''' |e(e)n-'''∅''' | rowspan="2" |en-'''e''' | rowspan="2" |e(e)n-'''∅''' |’n | rowspan="2" |’ne/’n | rowspan="2" |’n |- |'''Objektfall''' |en-'''en''' |’nen/’n |} === Adjektiven === [[Adjektiv|Adjektiven]] stemmt na Kasus, Genus un Numerus mit dat Substantiv op dat se Beotg neemt övereen. So as anner germaansche Spraken kennt ook Plattdüütsch twee verscheden Deklinatschonen för de Adjektiven: de starke Deklinatschoon, wenn dat Adjektiv alleen vöör dat Substantiv steit, un de swacke Deklinatschoon, de na enen Artikel steit. De Endsülven, de verscheden Formen markeert, sünd ''-e'', ''-en'' un je na Dialekt deelwies ook ''-(e)s'', ''-(e)t'' un ''-er''. Besünners bi dat Neutrum, wat minner bi Maskulinum un Feminum, givt dat ook Formen sünner Endsülv.<ref name=":34">[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;192&nbsp;ff.</ref> {| class="wikitable" |+Deklinatschoon Adjektiven<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;191.</ref> |- !Numerus !Genus !Kasus !stark !swack |- | rowspan="6" |'''Singulaar''' | rowspan="2" |'''maskulin''' |'''Subjektfall''' |dick-'''e''' Kopp |de dick-'''e''' Kopp |- |'''Objektfall''' |dick-'''en''' Kopp |den dick-'''en''' Kopp |- | rowspan="2" |'''feminim''' |'''Subjektfall''' | rowspan="2" |ol-'''e''' Kann | rowspan="2" |de ol-'''e''' Kann |- |'''Objektfall''' |- | rowspan="2" |'''neutrum''' |'''Subjektfall''' |oold-'''∅'''/-et Book | rowspan="2" |dat ol-'''e''' Book |- |'''Objektfall''' |oold-'''∅''' Book |- | rowspan="2" |'''Pluraal''' | rowspan="2" | |'''Subjektfall''' | rowspan="2" |dick-'''e''' Köpp | rowspan="2" |de dick-'''en''' Köpp |- |'''Objektfall''' |} Adjektiven to stiegern bruukt dat Plattdüütsche dat Suffix ''-er'' för den [[Komparativ]] un ''-(e)st'' för den [[Superlativ]]. De Stamm kann enen Ümluud kriegen un [[Assimilatschoon (Linguistik)|Assimlilatschonen]] köönt opkamen, so as ''jung&nbsp;–&nbsp;jüng-'''er''' - jüng-'''st''', oo<u>ld</u>&nbsp;–&nbsp;ö<u>ll</u>-'''er'''&nbsp;–&nbsp;ö<u>ll</u>-'''st'''''. Een paar Adjektiven hebbt unregelmatige Formen, so as ''good&nbsp;–&nbsp;beter&nbsp;–&nbsp;best'' un ''veel&nbsp;–&nbsp;meer&nbsp;–&nbsp;meist/meerst''. Annerster as op Hoogdüütsch bruukt Platt den Superlativ ook twee Grötten to verglieken: ''He is de jüng'''st''' vun de beiden'' gegenöver {{Lang|de|''Er ist der jüng'''ere''' von den beiden''}}.<ref name=":34" /> === Pronomen === ==== Personaalpronomen ==== De [[Personalpronomen|Personaalpronomen]] ünnerscheedt dree Personen, de Numeri Singulaar un Pluraal un den Subjekt- un Objektfall. De drüdde Persoon Singulaar ünnescheed ook de Genera maskulin, feminin un neutrum. In’n Subjektfall sünd de Formen: ''ik/ek'' (1.&nbsp;Persoon), ''du'' (2.&nbsp;Persoon) un in de 3.&nbsp;Person na Genus ünnerscheden: ''he'' (maskulin), ''se'' (feminin), ''et/dat'' (neutrum). In’n Pluraal sünd de Formen: ''wi/we'' (1.&nbsp;Persoon)'', ji/je/i'' (2.&nbsp;Persoon)'', se'' (3.&nbsp;Persoon)''.'' Alle Dialekten kennt Formen för den Objektfall, de sik je na Dialekt un Dialektgrupp stark ünnerscheden köönt. För de 1. un 2.&nbsp;Persoon Singulaar sünd dat ''mi'' un ''di'' ([[Ostfälsch Platt|oostfäälsch]] ''mik/mek'' un ''dik/dek''). För de 3.&nbsp;Persoon Singulaar ''em/en/enne'' (maskulin un neutrum), ''eer/öör'' (feminin);[[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]] un de [[Nedderlandsch-Neddersassisch|oostnedderländschen]] Dialekten hebbt ook Formen mit /{{IPA-Text|h}}/ vöörn: ''hüm, hör''. För de 1.&nbsp;Person Pluraal is dat ''us/uns'' (oostfäälsch ''üsk/ösk''), för de 2.&nbsp;Persoon is dat ''ju'' mit velen regionalen Varianten as ''jü'', ''jau'', ''jo'', ''jö'', ''juug, u'' un oostfäälsch ''juck/jock/jück/jöck'' . De 3.&nbsp;Persoon Pluraal is ''eer, se, ennen'' oder ''jüm.''<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: NSL, S.&nbsp;274.</ref> ==== Possesivpronomen ==== De [[Possesivpronomen]] sünd in’n Singulaar: ''mien'' (1.&nbsp;Persoon), ''dien'' (2.&nbsp;Persoon), ''sien'' (3.&nbsp;Persoom maskulin/neutrum), ''eer'' (3.&nbsp;Persoon feminin) mit dialektaal verscheden Luudvarianten. In’n Pluraal sünd dat: ''uns/us'' (1.&nbsp;Persoon) un ''ju/jo'' (2.&nbsp;Persoon), ''eer'' (3.&nbsp;Persoon). De drüdde Persoon het ook regionale Varianten, so as ''se, jemeer, ennen'' etc. De Possesivpronomen bögt dat Plattdüütsche so as de Adjektiven, faken givt dat man ook unböögte Formen: ''Ik see mien-<u>en</u>/mien-''∅ ''Vadder.<ref name=":4">[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL'', S.&nbsp;275.</ref>'' ==== Reflexivpronomen ==== Ene egen Form för dat [[Reflexivpronomen]] kennt alleen de 3.&nbsp;Persoon Singulaar un Pluraal: ''sik'' ([[Oostfreesch Platt|oostfreesch]] ''sük'', [[Ostfälsch Platt|oostfäälsch]] ''sek,'' [[Mark-Brannenborger Platt|brannenborgsch]]/[[Nedderlandsch-Neddersassisch|oostnedderlandsch]] ''sich''), so as ''he/se höögt sik.'' De anner Personen bruukt den Objektfall vun dat Personaalpronomen, so as ''ik höög mi, du höögst di, wo höögt u(n)s, ji höögt jo/ju/juug/jük.''<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a. ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;157&nbsp;f.</ref> Slewswig un Delen vun Holsteen bruukt ''sik'' ook för de 2.&nbsp;Persoon Singulaar, so as: ''Ji freut sik''.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;157. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-4-2-Reflexive-Pronomen-rueckbezuegliche-Fuerwoerter.html online])</ref> Dat Reflexivpronomen för de 3.&nbsp;Persoon is uut’n Hoogdüütschen uutleent, [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]], so as ook [[Engelsche Spraak|Engelsch]] un [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]] vundaag noch, harr keen egen Reflexivpronomen.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;274&nbsp;f.</ref> === Syntax === Allgemeen is de Syntax vun’t Plattdüütsche nich so good uutforscht as anner Spraken.<ref>{{Internetquelle |url=https://kipdf.com/perspektiven-einer-modernen-niederdeutschen-syntaxforschung_5ad3fc8f7f8b9a728f8b45a7.html |titel=Perspektiven einer modernen niederdeutschen Syntaxforschung |abruf=2025-07-08 |sprache=en}}</ref> De plattdüütsche Syntax stemmt grotendeels mit’n Satzbo in anner kuntinentaalwestgermaanschen Spraken övereen, is man präägt döör den Bruuk as ene Spraak, de vööral snackt man nich schreven warrt. So finnt sik op Plattdüütsch meist [[Satzreeg|Satzregen]], de nich mit [[Konjunktschoon|Kunjunktschonen]] verbunnen sünd. [[Nevensatz|Nevensätz]] sünd rarer un köönt faken ook sünner Kunjunktschonen begünnen.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;321.&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/3-2-1-Grundsaetzliches.html online])</ref> To’n Bispeel: ''He kümmt nich, he is bang'' oder ''Dat regent, ik bliev to Huus.''<ref>Laurits Saltveit: ''Syntax'', In: ''NSL'', S.&nbsp;285.</ref> Ook as Kennteken vun spraken Spraak find sik ook in schreven Plattdüütsch eer en verbalen Stil as enen nominalen Stil, so as ''wat vundaag passeert is'' statts ''die Ereignisse des Tages.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;285.&nbsp;ff. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-4-2-Verbale-zeitwoertliche-Umschreibungen-von-Substantiven-Nomen.html online])</ref> Een Ünnerscheed to de düütsche Standardspraak is dat [[Preposition Stranding]], dat will seggen dat [[Pronominaaladverb|Pronominaaladverbien]] scheden warrt, so as ''<u>daar</u>'' ''will ik nix <u>mit</u> to doon hebben s''tatts hoogdüütsch ''<u>Damit</u> will ich (...).''<ref name=":2" /> De scheden Pronominaaladverbien kümmt man ook in dat [[Noorddüütsch Hoochdüütsch|noorddüütsche Hoogdüütsch]] op. Annerster as de düütsche Standardspraak kennt dat Plattdüütsche dubbelt Negatschoon, so as ''Dat hev ik <u>nie nich</u> seggt.''<ref name=":2" /> Dat Phänomeen is ook in hoogdüütschen Dialekten verbreedt un so keen spetschell Kennteken för’t Plattdüütsche. Annerster as de düütsche Standardspraak, man just so as hoogdüütsche Dialekten, kennt Plattdüütsch ene [[Periphraas]] uut ''doon''&nbsp;+&nbsp;Infinitiv, de dat Verb betonen kann, so as ''<u>Verköpen deit</u> se mi nix.''<ref name=":2" /><ref>[[Ingrid Schröder]]: ''Niederdeutsch in der Gegenwart. Sprachgebiet – Grammatisches – Binnendifferenzierung.'' In: Dieter Stellmacher (Ruutgever): ''Niederdeutsche Sprache und Literatur der Gegenwart,'' S.&nbsp;44.</ref> Se finnt sik allerwegens in dat Plattdüütsche, dat givt man regionale Ünnerscheed, ''doon'' in Nevensätzen is fakener in dat [[Noordneddersassisch|Noordneddersassische]] to finnen, dat [[Westfäölsk Plat|Westfäälsche]] het meer ''doon''-Periphrasen in Höövdsätzen.<ref>[[Michael Elmentaler]], Felix Borchert: ''Niederdeutsche Syntax im Spannungsfeld von Kodex und Sprachpraxis,'' S.&nbsp;119.</ref> De ''doon''-Periphraas geit man döör den hoogdüütschen Inflood torügg.<ref name="Elmentaler Borchert">[[Michael Elmentaler]], Felix Borchert: ''Niederdeutsche Syntax im Spannungsfeld von Kodex und Sprachpraxis''. In: ''Germanistische Linguistik'', (220), S.&nbsp;101–135.</ref> Anner spetschell plattdüütsche Periphrasen, sünd Kunstruktschonen de enen [[Aspekt]] uutdrückt, so as Beginn oder de Duur vun wat. Se finnt sik faken ook in de hoogdüütsche Ümgangsspraak vun Noorddüütschland. So kann de Periphraas uut Kopula&nbsp;+&nbsp;''an/bi''&nbsp;+&nbsp;Infinitiv de Duur vun wat uutdrücken, so as ''He weer <u>an’t</u> Studeren dat Dansen <u>to leren</u>'' oder ''Ik bün jüst <u>bi’t Eten</u>.<ref name=":3" />'' As ''[[Rheinische Verlaufsform]]'' is de Kuntruktschoon ook in de düütsche un nedderlandsche Ümgangsspraak to finnen. Wenn wat anduurt, kann de Periphraas uut ''hebben''&nbsp;+&nbsp;''to''&nbsp;+&nbsp;Infintiv dat uutdrücken, so as ''he <u>het</u> veel Kraam <u>to liggen</u>''.''<ref name=":3" />'' Den Beginn vun wat kann de Periphraas ''kamen''&nbsp;+&nbsp;Infintiv uutdrücken, so as ''denn <u>keem</u> he op’n Rüch'' ''<u>to liggen</u>.''<ref name=":3" /> Starker as Hoogdüütsch bruukt Plattdüütsch [[Topikalisatschoon]], dat heet dat Satzleden na rechts oder links hen versett warrt, eer so to betonen un dat [[Topik (Linguistik)|Topik]] vun’n Satz to maken. Bispelen sünd: ''<u>Dat Peerd</u>, dat schüdde mit’n Kopp'', wo ''dat Peerd'' na links hen versett is, oder ''Nu hett he en Knecht had, <u>de Buur</u>, de het Hans heten'', wo ''de Buur'' na rechts hen versett is un so as Topik starker betoont is. == Woordschatt == {{Kiek ook bi|Plattdüütsch Vokabular}} === Woordformatschoon === Plattdüütsch kann nee’e Wöör mit [[Kompositschoon (Linguistik)|Kompositschoon]] (Tohoopsetten), [[Derivatschoon (Linguistik)|Derivatschoon]] (Afleiden) un [[Kunverschoon (Linguisitk)|Kunverschoon]] (Woordaarwessel) billen. Bi de Kompositschoon kann Plattdüütsch twee oder meer Substantiven to enen nee’en Woord tohoopsetten, so as ''Fack-wark-huus.'' Platt bruukt man vergleken mit Hoogdüütsch minner tohoopsett Wöör un billt daarför to’n Bispeel en [[Präpositschonaalattribut]], so as ''Weg na Huus'' statts ''Nahuusweg''. Besüners lange tohoopsett Wöör in’n Hoogdüütschen warrt oplööst oder kört, so as ''Automaat för’t Torüggeven vun Pandbuddels'' oder fakener ''Pandbuddelautomaat'' statts hoogdüütsch {{Lang|de|''Pfandflaschenrückgabeautomat''}}. Vergleken mit’n Hoogdüütschen bruukt Plattdüütsch fakener Wöör, de uut enen [[Imperativ]] (Befeelsform) maakt sünd, so as ''Kiek-in-de-Luft'', ''[[Wippsteert|Wüppsteert]]'' (vun ''wüppen'' un ''Steert'').<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;251.&nbsp;ff. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-2-1-Zusammengesetzte-Substantive-Nomen-Hauptwoerter-Namenwoerter.html online])</ref> Ene Besünnerheid, de so in’n Hoogdüütschen nich to finnen is, sünd tohoopsett Verben. Se köönt uut Substantiven, Adjektiven un Verben tohoopsett warrn oder uut twee Verben billt warrn, so as ''haartagen'' (Substantiv&nbsp;+&nbsp;Verb), ''geelsnacken'' (Adjektiv&nbsp;+&nbsp;Verb), ''smuustergrienen'' (Verb&nbsp;+&nbsp;Verb).<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;62&nbsp;f.</ref> Besünners sünd ook de Verben de sik uut den Verbstamm un denn enen Lievdeel tohoopsett, so as ''begriesmulen'' (begriesen&nbsp;+&nbsp;Muul)'', duuknacken'' (duken&nbsp;+&nbsp;Nacken)'', plinkögen'' (plinken&nbsp;+&nbsp;Oog)''.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;253&nbsp;ff. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-2-2-Zusammengesetzte-Verben.html online])</ref> Mit [[Affix|Affixen]] (Vöör- un Anföögsels) kann Plattdüütsch nee’e Wöör afleiden (Derivatschoon), so as ''ver-tellen'' uut ''tellen,'' en Woord de Woordaard wesseln maken (Kunverschoon), so as dat Adjektiv ''schiet-ig'' uut’n Substantiv ''Schiet'' mit dat [[Suffix]] ''-ig.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;249, 263.</ref> Deelwies bruukt Plattdüütsch man anner Affixen as Hoogdüütsch dat sülve Woord to billen, so as ''Düüster-<u>nis</u>'' statts {{lang|de|''Dunkel-<u>heit</u>''}} oder ''<u>be</u>-leven'' statts un {{lang|de|''<u>er</u>-leben.''}}<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;273&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-3-3-1-Zur-unterschiedlichen-Verwendung.html online])</ref> === Nee’e Wöör un Juxwöör === {{Kiek ook bi|Neosassismus}} [[Bild:Bombus SNY02094 (51337141479).jpg|duum|„Plüüschmoors“ is faken Juxwöör för ‘[[Hummel]]’, wenn Hoogdüütsche enen Plattdüütschen na enen spaßig Woord op Platt fraagt]] In modernen Tieden het Plattdüütsch veel Wöör för nee’e Technolgie uut sienen Dackspraken Hoogdüütsch oder Nedderlandsch övernamen. Statts Leenwöör uut den Dackspraken to övernemen, givt dat deelwies Versöök egen plattdüütsche Wöör uuttodenken.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;279&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-5-Uebernahme-von-Fremdwoertern.html online])</ref> Een Deel vun so’ne Wöör kaamt uut de mündliche Spraak un het ook Ingang in de plattdüütsche Ümgangsspraak funnen, anner sünd künstliche Vöörslääg, de nüms bruken deit. Een groten Deel sünd Juxwöör, also kene seriösen Wöör un ook keen eernsthaftigen Versöök för plattdüütschen [[Spraakuutbu|Spraakuutbo]]. Een Deel Plattdüütschsnackerschen un -snackers seet düssen Slag Wöör daarüm kritsch, denn se maakt Platt noch meer en „Spraak to’n Högen“.<ref name=":29">{{Internetquelle |url=https://www.niederdeutschsekretariat.de/wp-content/uploads/2024/11/MehrWoeoerFoerPlatt.pdf |titel=Mehr Wöör för Platt - Woans geiht Spraakutbo? |werk=www.niederdeutschsekretariat.de |seiten=14.&nbsp;f. |archiv-datum=https://web.archive.org/web/20241216170706/https://www.niederdeutschsekretariat.de/wp-content/uploads/2024/11/MehrWoeoerFoerPlatt.pdf |abruf=2024-12-16}}</ref> Bispelen för so’ne Wöör sünd ''Plüüschmoors'' för ‘[[Hummel]]’ oder ''Snutenpulli'' för ‘[[Mund-Nees-Dook|Mund-Neesdook]]’.<ref>{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Lustige-Woerter |titel=Weten: Lustige Wörter |abruf=2024-12-25}}</ref> De Kategorie „beste aktuelle plattdüütsche Uutdruck“ bi dat [[Plattdüütsch Woort vun’t Johr]] tekent meist wenig eernsthaftige nee’e Wöör uut, so as ''Ankiekbook'' för ‘[[Facebook|Facebook’]], ''Brägenplietschmaschin'' för ‘[[Künstlike Intelligenz|künstliche Intelligenz]]’ oder ''fuurtsen-roewertrecken-Code'' för ‘[[QR-Kood]]’.<ref name=":29" /><!-- Juxwöör in NL? --> === Plattdüütsche Wöör uut anner Spraken === Sied den Schrievsprakenwessel het Plattdüütsch meer un meer [[Germanismus|hoogdüütsche Wöör]] övernamen. [[Nedderlandsche Spraak|Nedderlandsch]] as Kultuurspraak weer in de Neetied ook in Delen vun Westdüütschland begäng, so dat sik hier ook veel Nedderlandschs in’n Woordschatt finnt. In’n Mark-Brannenborger Platt finnt sik welk nedderlandsche Reliktwöör, de [[Fläämsch|flaamsche]] Kolonisten in de Gegend bröchten.<ref>[[Gilbert A. R. De Smet|Gilbert de Smet]]: ''Niederländische Einflüsse im Niederdeutschen'', In: ''NSL'', S.&nbsp;730–761.</ref> De nedderlandsch-neddersassischen Dialekten hebbt sünnerlich in dat 20.&nbsp;Jhd. veel [[Nedderlandismus|nedderlandsche Wöör]] övernamen. Mit de [[Oostkolinsatschoon]] het besünners dat [[Oostnedderdüütsch|Oostnedderdüütsche]] [[Slawismus|slaawsche Wöör]] övernamen. Dat [[Wendländsch Platt|Wendlandsche Platt]] het besünners veel Reliktwöör uut dat [[Polaabske Sproke|Polaabsche]]. As [[Lehnwoort|Leenwöör]] hebbt sik welk slaawsche Wöör, so as ''[[Döns]]'', ook in dat ole Stammland hen uutbreedt. Al in’t [[Middelsassische Spraak|Middelsassische]] setten sik wat slaawsche Leenwöör döör, so as ''[[Pietsch|Pietsch(e)]]'' för öller ''Sweep''. [[Nedderpreußisch Platt|Nedderpreußisch]] un [[Baltendüütsch]] harrn bet in de Neetied direkten Kuntakt mit’n Slaawschen un [[Baltsche Spraken|Baltschen]], so dat sik hier besünners veel Leenwöör finnt.<ref name=":20">[[Walter Kaestner]]: ''Niederdeutsch-slavische Interreferenzen,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;690–693.</ref> Langs de Noordseeküst, wo Plattdüütsch de freeschen Spraken verdrängt het, finnt sik [[Frisismus|freesche Wöör]], so as [[Oostfreesche Spraak (Freesch)|oostfreesche]] Wöör in dat [[Oostfreesch Platt]] oder en paar wenige Wöör uut dat [[Eidersteder Freesch]] op dat Halveiland Eidersteeed. Dat nedderlandsche [[Stellingwarfs|Stellingwarvsch]] un [[Pompstersch]] hebbt Wöör uut dat [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] övernamen.<ref name=":30">Arne Spenter: ''Niederdeutsch-friesische Interferenzen,'' In: ''NSL'', S.&nbsp;762–782.</ref> [[Gallizismus|Franzöösche Wöör]] kemen al in middelsassische Tied över de Nedderlannen in’t Plattdüütsche. Düsse Slag Wöör is besünners in den westlichen Dialekten fakener.<ref>Hermann Schönhoff: ''Französische Lehnworte in den niedersächsischen Mundarten''. In: ''Germanisch-romanische Monatsschrift'' 1 (1909), S.&nbsp;356-367.</ref> De grote Deel franzöösche Wöör in’t Plattdüütsch keem avers in’n 18. un 19.&nbsp;Jhd över’t Hoogdüütsch un ümfaat Wöör rund üm dat [[Militäär]], so as ''Generaal'' un ''kummedeern'', de Verwandschopsnamen, so as ''Onkel/Unkel'' un ''Tant(e)'' un Wöör üm de Levenwies vun de betern Lüüd, so as ''kommodig, kumpelsant'' oder ''Pleseer''.<ref>Emil Mackel: ''Romanisches und Französisches im Niederdeutschen''. In: ''Festschrift Adolf Tobler zum 70. Geburtstage''. Dargebracht von der Berliner Gesellschaft für das Studium der neueren Sprachen. [[Bronswiek]]1905. S.&nbsp;263-273.</ref> In de [[Seemannsspraak]] het Plattdüütsch al frö wat [[Anglizismus|engelsche Wöör]] övernamen, so as ''Boot'' oder ''Dock.''<ref>Christopher Moss: ''Niederdeutsch-englische Sprachzusammenhänge,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;664.</ref> In nee’ere Tied kemen över’t Hoogdüütsche oder Nedderlandsche ook anner engelsche Wöör in’t Plattdüütsche, so as ''Computer'' oder ''Notebook.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;279&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-5-Uebernahme-von-Fremdwoertern.html online])</ref> === Plattdüütsche Begrepen in annere Spraken === {{Kiek ook bi|Plattdüütsch Inwark op annere Spraken}} In de Hansetied het dat Plattdüütsche dull op de [[Skandinaavsche Spraken|fastlandskandinaavschen]] Spraken inwarkt. So schull bet to de Halv vun de sweedsche Woordschatt enen plattdüütschen Oorsprung hebben. Ook na’t [[Baltikum]], na [[Russland]], na [[England]] un [[Iesland]] sünd döör de Hanse wat plattdüütsche Wöör kamen.<ref>Karl Hyldgaard-Jensen: ''Mittelniederdeutsch und die skandinavischen Sprachen,'' In: ''NSL'', S.&nbsp; 666–677.</ref> Na de överbleven Wöörlisten het dat uutstorven [[Polaabske Sproke|Polaabsch]] an de 20&nbsp;% plattdüütsche Wöör uutleent.<ref>[[Kazimierz Polański]]: ''Polabian''. In: Bernhard Comrie, Greville Corbet (Ruutgevers): ''The Slavonic languages'', Routledge: London/New York 1993, S.&nbsp;822.</ref> In’t [[Kaschuubsche Spraak|Kaschuubsche]] kaamt rund de Halv vun’n germaanschen Leenwöör uut’n Plattdüütschen, vöör al uut dat [[Oostpommersch Platt|Hinnerpommersche]].<ref>[[Walter Kaestner]]: ''Niederdeutsch-slavische Interferenzen,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;687&nbsp;f.</ref> Dat Poolsche het eer hoog- statts plattdüütsche Leenwöör. Man de Wöör üm de Seefaart, so as {{Lang|pl|''bak''}} ‘[[Baak (Seeteken)|Baak]]’, {{Lang|pl|''śluza''}} ‘[[Slüüs]]’ oder {{Lang|pl|''sztymbort''}} ‘[[Stüerboord|Stüürboord]]’, sünd plattdüütsch''.'' De [[Masuursch|masuurschen]] Dialekten hebbt wedder en beten meer Platt övernamen, so as ''brukować'' ‘bruken’ oder ''dek'' ‘Dack’.<ref>[[Walter Kaestner]]: ''Niederdeutsch-slavische Interferenzen,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;689&nbsp;f.</ref> Ook [[Neddersorbsche Spraak|Neddersorbsch]], dat in öllere Tieden ene gemeensame Grenz mit dat Plattdüütsche harr, het Wöör övernamen. Een lütten Deel Platt is so över’t Neddersorbsche ook in’t [[Böversorbsche Spraak|Böversorbsche]] kamen, dat süss eer [[Middeldüütsch|middeldüütsche]] Wöör uutleent het.<ref name=":20" /> Al [[Ooldfreesche Spraak|Ooldfreesch]] un later besünners de [[Oostfreesche Spraak (Freesch)|oost]]- un [[Noordfreesche Spraak|noordfreeschen]] Mundaarden stünnen sied de middelsassische Tied mit’n Plattdüütsch in engen Kuntakt, so dat se veel Wöör, deelwies ook Grundvokabulaar, övernamen hebbt.<ref name=":30" /> So sünd to’n Bispeel de Tallen {{Lang|frr|''sööwen''}}, {{Lang|frr|''dörtig''}}, {{Lang|frr|''sööwentig''}} un {{Lang|frr|''hunnert''}} in dat [[Öömrang|Amrumer Freesch]] plattdüütsch.<ref>[[Nils Århammar]]: ''Die Amringer Sprache''. In: ''Amrum. Geschischte und Gestalt einer Insel.'' Hansen & Hansen: [[Itzhoe]] 1969, S.&nbsp;132.</ref> Op dat Westfreesche harr Plattdüütsch kenen groten Inflood.<ref name=":30" /> Later sünd, as de [[Düütsche Spraak|hoogdüütsche]] Standardspraak opkamen weer, wo ook Lüüd uut plattdüütsche Rebeden bi Andeel harrn, döör Schrievers uut’n Noorden ook welk plattdüütsche Wöör Deel vun dat Hoochdüütsche worrn, so as {{Lang|de|''dröge''}} oder {{Lang|de|''Achterdeck''}}. Anner Wöör uut dat Plattdüütsche sünd man nich Deel vun de Schriftspraak, aver vun de [[Noorddüütsch Hoochdüütsch|Ümgangsspraak in Noorddüütschland]] worrn, so as: ''schnacken, küern, Trecker'' oder ''duun.''<!-- Born? NSL? --><!-- neddersassisch/oostnedderlandsch Wöör in NL Standardspraak? --> === Wöörböker === Den plattdüütschen Woordschatt dokumenteert besünners de [[Idiotikon|Grootlandschopswöörböker]], so as dat [[Schleswig-Holsteinisches Wörterbuch|''Sleswig-Holsteensch Wöörbook'']], dat [[Niedersächsisches Wörterbuch|''Neddersassisch Wöörbook'']], dat ''[[Mecklenburgisches Wörterbuch|Mekelborgsch Wöörbook]]'' oder dat ''[[Westfälisches Wörterbuch|Westfäälsch Wöörbook]]''. Daaarto givt dat veel Wöörböker un Wöörlisten för lütter Dialektregionen. === Seggwöör un Wellerismen === Typsch för’t Plattdüütsch sünd [[Wellerismus|Wellerismen]]. Se bestaat uut dree Delen: en Seggwoord, denn en, de dat seggt (''…'', ''see he/se/de …,'')'','' un opletst de Ümstänn in de dat seggt warrt. De letste Deel givt den Seggwoord meist enen komischen Drei.<ref>Michael Töteberg: ''Sprichwort, Rätsel, Sage und Märchen'', In: ''NSL'', S.&nbsp;491&nbsp;f.</ref> Een Bispeel is: ''Dubbelt höllt beter, see de Jung, daar streu he sik Zucker op’n Sirop''.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;317&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/3-1-8-2-Beispielssprichwoerter-Doeoentjes.html online])</ref> == Schrievwies == {{Kiek ook bi|Plattdüütsche Orthographie|titel1=Plattdüütsche Orthografie}} [[Bild:Sass woorbook.jpg|duum|Dat Wöörbook na [[Johannes Sass]] (hier de Uutgaav vun de [[Fehrs-Gill]]) het mit siene Schrievregels groten Inflood op de noordneddersassische Schrievwies namen]] Plattdüütsch bruukt dat [[Latinsche Schrift|latiensche Alphabeet]], in Düütschland fröher ook as [[gootsche Schrift]]. De eersten [[Ooldsassische Spraak|ooldsassischen]] Texten hebbt besünners na dat franksche [[Ooldhoogdüütsche Spraak|Ooldhoogdüütsch]] keken. As [[Middelsassische Spraak|middelsassische]] [[Hansespraak]] stünn dat plattdüütsche an’n Anfang vun ene överegionale Uutglieksschrievwies, so dat sik vergleken wenig Dialektkennteken in schreven Texten finnt. As Resultaat vun de lange Tied as ünnerdrückt Spraak, het Plattdüütsch vundaag kene eenheidliche Schrievwies meer un is in verscheden regionale Schrievtraditschonen opdeelt.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie und Morphologie,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;239.</ref> De Schrievwiesen in Düütschland kiekt meist na hoogdüütsche Orthografie; de in’n Nedderlannen na de nedderlandsche Schrievwies. Problemen maakt so avers Luden, de dat in’n [[Dackspraak|Dackspraken]] nich givt, so as de Achtervokaal {{IPA|ɑː~ɔː}}, oder Ünnerscheden, de Düütsch un Nedderlandsch nich kennt, so as de ö-Luden {{IPA|œː}} un {{IPA|œʏ}}.<ref>Gerhard Hinsch: ''Schreibung des Niederdeutschen,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;184, 189.</ref> För dat [[Noordneddersassisch|Noordneddersassische]] is de [[Sass’sche Schrievwies]], de sik stark na dat Hoogdüütsche richt, wied verbreedt. [[Mark-Brannenborger Platt|Brannenborgsch]] leent sik an de Schrievwiesen ümto an. För dat [[Mönsterlänsk Platt|Mönsterlandsche]] givt dat man uutarbeidt Schrievwiesen, so as de Regels vun [[Klaus-Werner Kahl]].<ref>{{Internetquelle |url=https://www.plattdeutsch.net/pages/platt-schreiben.php |titel=Platt schreiben |werk=plattdeutsch.net |archiv-url=https://web.archive.org/web/20241211224142/https://www.plattdeutsch.net/pages/platt-schreiben.php |archiv-datum=2024-12-11 |abruf=2025-01-08 |sprache=de}}</ref> Anner [[Westfäölsk Plat|west]]- un [[Ostfälsch Platt|oostfäälsche]] Dialekten bruukt vele verscheden regionale Schrievwiesen.<ref name=":21">{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Rechtschreibung |titel=Rechtschreibung des Plattdeutschen |werk=plattmakers.de |abruf=2024-12-09}}</ref> För dat [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mekelnborg-Vöörpommersche]] is de Schrievwies na [[Renate Herrmann-Winter]] begäng.<ref>{{Internetquelle |url=http://www.wb-mv.niederdeutsche-literatur.de/wb_mv_text-id.php |titel=Wörterbuch Mecklenburg-Vorpommern |abruf=2022-06-18}}</ref> [[Plautdietsch]] het egen Schrievwiesen uutdacht, de ook na’t Hoogdüütsche kiekt oder sik deelwies stärker afsetten wüllt.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.plautdietsch-freunde.de/woo-schriew-wie-plautdietsch.html |titel=Woo schriew wie Plautdietsch? |abruf=2022-06-18}}</ref> Dat [[Pomerano]] in Brasilien is lange nich schreven worrn, bruukt man vundaag meist ene Schrievwies, de op [[Ismael Tressmann]] torügggeit un sik mit Sünnerteken un lütt schreven Substantiven stärker vun dat hoogdüütsche Schriftbild ünnerscheidt.<ref name=":21" /> In’n Nedderlannen richt sik de Orthografie na dat nedderlandsche Vöörbild. För de verscheden Dialektgruppen bestaat egen Schrievtraditschonen. Versöök för överregionale Schrievregels so as de [[Vosbergenschriefwies]] uut’n 1950-er Jaren, de ook versöch Dialekten op de düütsche Sied mit to bedenken, de [[SONT-spelling]] uut’n 2000-er oder de [[Algemene Nedersaksische Schriefwieze]] uut de [[nedderlandsch-neddersassische Wikipedia]] kunnen sik nich wiedhen döörsetten.<ref>{{Internetquelle |url=www.wiziq.com/tutorial/146679-SONT-spelling |titel=SONT-spelling |archiv-url=https://web.archive.org/web/20200814061841/https://www.wiziq.com/tutorial/146679-SONT-spelling |archiv-datum=2020-08-14 |abruf=2025-04-02}}</ref> Mit dat late 20.&nbsp;Jhd. un in’n 21.&nbsp;Jhd sünd besünners in’n [[Internet|Internett]] Initschativen för [[Intersaksische Schriivwise|Intersassische Schrievwiesen]] opkamen, de versöcht den egen Charakter vun de Spraak ruuttostellen, sik vun de Dackspraken afsetten wüllt un ene gemeensame Schrievwies för de düütschen un nedderlandschen Dialekten to finnen versöökt. Bispelen sünd [[Snorre Björkson]] sien ''[[Nordlannsk]]'',<ref>Kellner: ''Zwischen Anlehung und Abgrenzung'', S.&nbsp;295–307.</ref> [[Reinhard F. Hahn]] siene ''[[Algemeyne Schryvwys’|Algemeyne Schrywys’]]'' oder de ''[[Nysassiske Skryvwyse]]'', de man buten dat Internett meist nich bruukt warrt.<ref name=":21" /> == Nedderdüütsche Philologie == [[Bild:Agathe Lasch.jpg|duum|[[Agathe Lasch]] weer de eerste Hamborger Perfessersch för Nedderdüütsch un tellt to den wichtgsten nedderdüütschen Philologen. Eer ''Mitteniederdeutsche Grammatik'' is ook vundaag noch en Standardwark.]] De Wetenschop, de Plattdüütsch ünnersöcht, heet [[Nedderdüütsche Philologie|''Nedderdüütsche Philologie'']]. Se höört in Düütschland meist to de [[Germanistik]], in’n Nedderlannen to de [[Nedderlandistik]].<ref name="NSL1-6">[[Jürgen Meier]], [[Dieter Möhn]]: ''Geschichte un Methoden der niederdeutschen Philologie,'' In: ''NSL'', S.&nbsp;1–6.</ref> Anners as to’n Bispeel de [[Westfreesland|westfreesche]] [[Frisistik]], de [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] ook as Wetenschopsspraak bruukt, is nich Plattdüütsch man Hoogdüütsch un deelwies Nedderlandsch de Wetenschopsspraak in düsse Disziplin.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Frisian Reference Grammar, Omkearwurdboek fan de Fryske taal, Ta de Fryske syntaksis, Wurdfoarried en Wurdgrammatika'' (Rezenschoon), In: ''Zeitschrift für Dialektologie und Linguistik'', 57.&nbsp;Jg. Heft&nbsp;1 (1990), S.&nbsp;117.</ref> Wetenschoplich Interess an’t Plattdüütsche is in dat 18.&nbsp;Jhd. mit [[Idiotikon|Idiotika]], de Wöör uut den Volksmundaarden sammelt, anfungen, so as [[Michael Richey (1678–1761)|Michael Richey]] sien {{lang|la|''[[Idioticon Hamburgense]]''}} oder [[Johann Carl Dähnert]] sien pommersch {{lang|de|''Platt-Deutsches Wörterbuch''}}. So weer [[Lexikografie]] de Vöörlöper för de nedderdüütsche Philologie later.<ref name="NSL1-6" /> Mit’n 19.&nbsp;Jhd. is de Germanistik as Wetenschop an un för sik opkamen. Eerst befaat sik de nedderdüütsche Philologie grotendeels mit de oold- un middelsassischen Spraakdenkmalen un geev kritische Textuutgaven ruut. To’n Enn vun dat 19.&nbsp;Jhd begünn de nedderdüütsche Philogie ook de modernen plattdüütschen Dialekten intensiver uuttoforschen. So stünn nu besünners de [[Dialektologie]] in’n Vöörgrund. 1874 grünn sik de ''[[Verein für niederdeutsche Sprachforschung]]'' mit de Afsicht de plattdüütsche Spraak mit eer Literatuur un Dialekten uuttoforschen.<ref name="NSL1-6" /> Mit de tweden Halv vun dat 20.&nbsp;Jhd. kemen in de nedderdüütsche Philologie [[Sotscholinguistik|sotscholinguistsche]] Fragen op, de to’n Bispeel ünnersöökt woans sik Plattdüütsch un siene [[Dackspraak|Dackspraken]] mit eenanner verhöllt. Eerst mit 20.&nbsp;Jhd. sünd egenstännige Leerstööl för nedderdüütsche Philologie inricht worrn, vöördem weer dat meist en Ünnerdeel vun de allgemene Germanistik oder mit Leeropdrägen afdeckt.<ref name="NSL1-6" /> Dat [[Nedersaksisch Instituut|''Nedersaksisch Instituut'']] an de [[Rieksuniversität Grönneng]] is 1953 grünnt worrn, man 2010 oplööst worrn. Ook vundaag is de nedderdüütsche Philolgie an den meistenn Universitäten en Ünnerdeel vun de Germanistik un keen egen Leerstool. <!-- Givt dat wat wichtigs to de "Nedersaksische taal- en letterkunde" in NL, dat binnen staan mott? --> == Kultuur == Plattdüütsch Kultuurleven mit Verenen, Speeldelen un Schrieverslüüd richt den Blick meist op alleen de egen Regioon. Wenige Institutschonen sünd ook överregionaal opstellt, so as dat [[Institut för nedderdüütsche Spraak]], de Tiedschrift [[Quickborn (Tietschrift)|Quickborn]], de [[Beemsen-Dagfohrt]] oder de Organisation [[SONT]] in’n Nedderlannen. Ook Priesen för plattdüüsche Schrieveree un Kultuur sünd meist överegionaal uutricht, so as de [[Fritz-Reuter-Pries (Stemhagen)|Fritz-Reuter-Pries]], de [[Freudenthal-Pries]], de [[Klaus-Groth-Pries (Heid)|Klaus-Groth-Pries]] oder [[Nedderdüütsch Literaturpries vun de Stadt Kappeln|Literatuurpries vun de Stad Kappeln]].<ref name=":19">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;184&nbsp;f.</ref> Ook wenn sik alle acht noorddüütschen Bundslänner verplicht hebbt dat plattdüütsche Kultuurleven to föddern, givt dat meist givt dat nich noog Steden un Nettwarken an de sik Lüüd in plattdüütschen Kultuurvereen wennen köönt, de plattdüütsche Kultuurarbeid koordineert.<ref>''Uns Spraak&nbsp;–&nbsp;Politik för Platt''. Bunnsraat för Nedderdüütsch & Nedderdüütschsekretariat 2020, S.&nbsp;14&nbsp;f ([https://www.niederdeutschsekretariat.de/wp-content/uploads/2020/10/SprachenCharta_2020.pdf online])</ref> === Literatuur === [[Bild:KGrothWKrauskopf.jpg|duum|[[Klaus Groth]] (1884, vun Wilhelm Krauskopf)]][[Plattdüütsche Schrieveree|Plattdüütsche Literatuur]] betekent de schreven Warken – so as [[Romaan|Romaans]], [[Gedicht|Gedichten]], [[Vertellsel|Vertellsels]] oder [[Leed (Musik)|Leder]]&nbsp;– in verscheden plattdüütschen Dialekten un is in siene Form vundaag in’n 19.&nbsp;Jhd anfungen. De Themen sünd meist dat Landleven, de egen Kuntrei, Volkskultuur un verleden Tieden.<!-- born fehlt --> Literatuur op Platt is sied den Beginn in’n 19.&nbsp;Jhd. nich alleen as kunstsinnigen Uutdruck dacht, se schall ook plattdüütsche [[Spraakpleeg]] wesen.<!-- born fehlt --> Na de Daalgang vun de middelsassische Schrievspraak is Plattdüütsch lange Tied nich schreven worrn. Literatuur op Platt begünn suutje in’n 18.&nbsp;Jhd, avers eerst in’n 19.&nbsp;Jhd stellen [[Klaus Groth]] un [[Fritz Reuter]] – de plattdüütschen Klassiskers&nbsp;–<!-- born fehlt --> in [[Düütschland]] ene nee’e plattdüütsche Literatuur op de Been. In’n [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] is de Literatuur en Stücken later anfungen, to’n Bispeel mit [[Dörpsnovell|Dörpsnovellen]]. In’n 19. un 20.&nbsp;Jhd. folgt velen Warken un Schrievers in de Nafolg vun Groth un Reuter. Sied dat 20.&nbsp;Jhd. nimmt de plattdüütsche Schrieveree af un is het Delen vun dat Spraakrebeed al vullkamen nalaten.<ref>[[Robert Langhanke]]: ''Neuniederdeutsche Literatur: Über Beginn und nahenden Abschluss einer überschaubaren Literaturtradition'' ([https://open.fau.de/server/api/core/bitstreams/471e5920-dfb5-408d-81af-c6a8643a1861/content online])</ref> De [[Plautdietsch|plautdietsche]] Schrieveree is eerst laat in dat 20.&nbsp;Jhd mit Schrievers as [[Arnolt Ditj]] un [[Ruben Ap]] anfungen.<!-- born fehlt --> Ene wichtige Positschoon hebbt de [[Literaarsche Sellschop|Autorensellschoppen]], de enen groten Deel to plattdüütsche Kultuur bidreegt. Wichtig sünd de [[Augustin Wibbelt-Selschup|Augustin Wibbelt-Sellschop]], de [[Fehrs-Gill]], de [[Freudenthal-Sellschop]], de [[Fritz-Reuter-Sellschop|Fritz-Reuter Sellschop]] oder de [[Klaus-Groth-Sellschop]], de alle ook vele [[List vun plattdüütschen Priesen|Priesen för plattdüütsche Literatuur]] uutgeevt. Wichtig för de plattdüütsche Schrieveree weren ook Literatuurtiedschriften, so as de ''[[Quickborn (Tietschrift)|Quickborn]]'' oder ''[[Diesel (Blatt)|Diesel]]'' in Düütschland un ''[[’t Swieniegeltje]]'', ''[[Krödde]]'' un ''[[Roet]]'' in’n Nedderlannen.<ref name=":19" /><!-- born fehlt --> === Musik === [[Bild:Liedermacher Knut Kiesewetter (Kiel 68.106).jpg|duum|[[Knut Kiesewetter]] (1976)]] [[Bild:Ina Mueller 2 HagenU.jpg|duum|[[Ina Müller]] (2008)]] [[Plattdüütsche Musik]] is mit Gedichten, de [[Volksleed|Volksleder]] worrn sünd anfungen, so as [[Klaus Groth]] sien ''[[Lütt Matten de Has’]]'' oder [[Fritz Reuter]] sien [[De Eikboom|''Eikboom'']].<ref>[[Heike Müns]] (Ruutgeversche): ''Niederdeutsches Liederbuch. Volkstümliche Lieder aus 5 Jahrhunderten.'' [[Hinstörp]], Rostock 1981.</ref> Bi anner Leder is de Schriever unkünnig bleven, so as ''[[Dat du mien Leevsten büst]]'' oder [[Herrn Pastor sien Kauh|''Herrn Pastor sien Kauh'']]. In de 1960-er un 1970-er Jahren hebbt [[Folkmusik|Folkmusiker]] plattdüütsche Musik wedder in’n Leven haalt. Mit enen plattdüütschen Stück het [[Knut Kiesewetter]] den Anfang maakt un anner Musiker so as [[Hannes Wader]] inspireert. Ook in [[Mekelnborg]] weren Plattdüütsch in de Volksszeen vun de [[Düütsche Demokraatsche Republiek|DDR]] populäär, so as dat Duo [[Piatkowski & Rieck]] oder de Singer [[Kurt Nolze]]. Populäre Folkgruppen geev dat ook in’n Nedderlannden, so as [[Törf (Band)|Törf]], de op [[Grunnegs|Grönnengsch]] süngen. Een beten later is hier mit de [[Achterhooks|achterhooksche]] Band [[Normaal]] de [[Buurnrock|Burenrock]] opkamen. In de 1980-er kemen ook Gruppen op, de [[volkstümliche Musik|''volkstümliche Musik'']] op Platt maken, so as ''[[Godewind]], [[De Plattfööt]]'' oder ''[[Speelwark]]''. In de 2000-er Jaren weren [[Ina Müller]] ere Alben mit Covers vun [[Popmusik|Popsongs]] populäär. 2009 is de Hamborger Popgrupp [[De Tüdelband|''De Tüdelband'']] opkamen. Anner Musikstilen find sik hier un daar so as de [[Hardcore-Punk|Hardcore-Grupp]] [[COR (Band)|COR]] mit dat Album ''Snack Platt orrer stirb'' oder ''[[De fofftig Penns]]'' mit elektroonschen [[Hip-Hop (Musik)|Hip-Hop]]. Een Pries för plattdüütsche Musik is de [[Bad-Bemsen-Pries]], man ook anner plattdüütsche Priesen tekent Musikers uut. Mit [[Plattsounds Bandcontest|Plattsounds]] un [[Plattbeats]] givt dat Musikweddstrieden, de sik an junge Lüüd richt un opmünnern schöölt plattdüütsche Musik to maken.<!-- Givt dat noch NL-Bands, Singers, de binnen staan schöölt? --> === Theater === [[Bild:2014-07-10 Conni Ohnsorg-Eingang S1-3082.jpg|duum|Logo vun dat [[Ohnsorg-Theater]] an’n Ingang vun dat Bieberhuus in [[Hamborg]]]] Een wichtigen Deel in’t plattdüütsche Kultuurleven neemt de Speeldelen in, so dat de [[UNESCO]] dat [[Plattdüütsch Theater|plattdüütsche Theater]] 2014 as [[immateriell Kultuurarv]] opnamen het.<ref name=":11">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;186.</ref> Nadem dat de [[Middelsassische Spraak|middelsassische]] Schrievspraak wegdrängt worrn is, find sik Plattdüütsch noch in [[Fastelavendstück|Fastelavendstücken]] mit groffen un erootschen Humoor. In de [[Barock|Barocktied]] sünd plattdüütsche Twüschenspelen in anners hoogdüütschen Stücken begäng, wo groffe Burenfiguren Platt snackt. Mit dat 19.&nbsp;Jhd. kemen wedder eerste Dramen op Platt op un mit de nedderdüütsche [[Bühnenbewegung]] üm 1900 hebbt sik ook proffeschonellere plattdütsche Speeldelen grünnt. De bekannteste plattdüütsche Speeldeel is dat [[Ohnsorg-Theater]] in [[Hamborg]], dat mit’n Feernseen sied den 1950-er Jaren ook in ganz Düütschland bekannt worrn is (De Stücke sünd man för’t Feernseen in [[Missingsch]] överdregen worrn). Dat anner profeschonell Theater is de [[Fritz-Reuter-Bühn]] in [[Swerin]]. Halvproffeschonelle Theaters givt an de 35, de in den dree Landsverbünnen vun’n [[Nedderdüütsch Bühnenbund|Nedderdüütschen Bühnenbund]] organiseert sünd. Bavento givt dat an de 3000 Laienspeeldelen.<ref name=":11" /> <!-- Theater op Platt in NL? --> === Radio un Höörspeel === De Höörfunk speelt ene wichtige Rull för dat Plattdüütsch.<ref name=":38">''Uns Spraak&nbsp;–&nbsp;Politik för Platt''. Bunnsraat för Nedderdüütsch & Nedderdüütschsekretariat 2020, S.&nbsp;12. ([https://www.niederdeutschsekretariat.de/wp-content/uploads/2020/10/SprachenCharta_2020.pdf online])</ref> Een vull [[Plattdüütsch Radioprogramm|Radioprogramm op Platt]] givt’t in Düütschland man nich. De Initschativ [[Funklock stoppen|''Funklock stoppen'']] het vun 2020 an versöcht en plattdüütsch Radioprogramm op de Been to stellen. Se mossten dat Programm [[Plattradio]] man wedder instellen.''<ref>{{Internetquelle |url=https://www.plattradio.com/ |titel=Startsiet – Plattradio |abruf=2024-12-05}}</ref> [[Hör mal ’n beten to]]'' sennt op de NDR jeden Dag plattdüütsche Dööntjes. De [[Plattdüütsch Nahrichten|''plattdüütschen Nahrichten'']] op [[Radio Bremen]] sennt sössmaal de Week aktuelle Informatschonen op Platt.<ref name=":12">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;186.</ref> De nedderlandsche Internettradiosenner [[Alles Plat|''Alles Plat'']] sennt Programm kumplett op Platt.<ref>{{Internetquelle |url=http://www.allesplat.nl/ |titel=Alles plat |archiv-url=https://web.archive.org/web/20241104053935/http://www.allesplat.nl/ |archiv-datum=2024-11-04 |abruf=2025-02-04}}</ref> Bet 2011 geev dat ook dat twentsche Radioprogramm ''[[Aksent]]'' op [[Radio Oost]].<ref>{{Internetquelle |url=www.rtvoost.nl/Programma/?id=62 |titel=Aksent |werk=rtvoost.nl |archiv-url=https://web.archive.org/web/20080317172643/http://www.rtvoost.nl/Programma/?id=62 |abruf=2008-04-17}}</ref> Besünners vun 1950 bet in de 1990-er Jaren sünd [[plattdüütsche Höörspelen]] in’t Radio geern anhöört worrn. Se hebbt man mit Maatregels to’n Geldsparen un den vundaag ringeren Tohörertallen en good Stück vun eer olen Stand verloren.<ref name=":11" /> Se begünnen in’n 1920-er Jaren, as [[Hans Böttcher (Speelbaas)|Hans Böttcher]] plattdüütsche Theaterstücken un Höörspelen in’t Radio broch. Dat keem man to’n Enn, as de regionalen Senner in’n [[Nazi-Düütschland|Natschonaalsotschalismus]] gliekschalt worrn sünd. Na’n [[Tweete Weltkrieg|Tweden Weltkrieg]] senn de [[Landssenner Swerin]] eerst regelmatig wat plattdüütschs, bet dat de [[Düütsche Demokraatsche Republiek|DDR]] de regionalen Senner vereent harr. [[Radio Bremen]] un de Hamborger [[Noordwestdüütsch Rundfunk|Noordwestdüütschen Rundfunk]] (NWDR) arbeiden na den Weltkrieg wedder an plattdüütschen Höörspelen un hebbt later gemeensam an Stücken arbeidt. 1972 geev de Hamborger Redaktschoon de Höörspelen op, so dat se de plattdüütschen Stücken nu noch alleen in Bremen produzeert.<ref>[[Ulf Bichel]]: ''Hörspiel'', In: ''NSL,'' S.&nbsp;466–486.</ref> <!-- Hööspelen op Platt in NL? --> === Film un Feernseen === {{Kiek ook bi|List vun plattdüütsche Films un TV-Serien}} Ofschoonst sik Bremen, Hamborg, Mekelborg-Vöörpommern Neddersassen un Sleswig-Holsteen in de Charta verplicht hebbt plattdüütsche Medien to föddern, is in dat düütsche Feernseen Plattdüütsch vundaag alleen en beten Nischenprogramm bi’n [[Noorddüütsch Rundfunk|NDR]].<ref name=":22">{{Internetquelle |autor=Marcus Buck |url=https://plattmakers.de/de/weten/Fernsehen |titel=Plattdeutsch im Fernsehen |werk=plattmakers.de |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240223041132/https://plattmakers.de/de/weten/Fernsehen |archiv-datum=2024-02-23 |abruf=2024-12-09 |sprache=de}}</ref><ref name=":38" /> De nedderlandschen Regionaalsenners [[RTV Drenthe]], [[RTV Noord]] un [[RTV Oost]] sennt deelwies en beten wat op Platt. 1954 begünn de NDR [[Ohnsorg-Theater|Ohnsorg-Theaterstücken]] op [[Missingsch]] statt Platt to sennen; en paar Stücken op anner Speeldelen sünd man op Platt uutstraalt worrn. In de [[Düütsche Demokraatsche Republiek|DDR]] geev dat vun de ''[[Mäkelborgsch Staatstheater|Fritz-Reuter-Bühne]]'' ook plattdüütsche Stücken in’t Feernseen.<ref name=":22" /> De [[Nedderlandsch-Neddersassisch|nedderlandsche-neddersassische]] Serie [[Bartje]] keem 1972 ruut.<ref>{{Internetquelle |autor=Arend Kuik, Jan Krol, Jantje Weurding |url=https://www.imdb.com/de/title/tt0179009/ |titel=Bartje |datum=1972-12-26 |abruf=2025-06-17}}</ref> Vun 1977 an leep bi’n NDR ''[[Wi speelt op Platt]],'' dat bet 1984 plattdüütsche Theaterstücken uutstraalt het. Vun 1977 bet 1982 geev dat 20 Folgen ''[[Platt in III]].'' 1978 senn de NDR dat eerste Maal de Talkshow ''[[Klönschnack (NDR)|Klönschnack]]'', bet 1982 ''[[Talk op Platt]]'', dat Formaat aflööst het. De plattdüütsche [[Tatort]] ''[[Wat Recht is, mutt Recht blieben|Wat Recht is, mutt Recht bliewen]]'' keem 1981 ruut. Sied 1999 wiest de NDR op [[Silvester|Ooldjaarsavend]] ''[[Dinner for one - up Platt|Dinner for one - op Platt]].<ref name=":22" />'' [[Regiosoap|Regiosoaps]] so as [[Van Jonge Leu en Oale Grond|''Van Jonge Leu en Oale Grond'']] un [[Boven Wotter|''Boven Wotter'']] sünd in’n 2000-er Jaren produzeert worrn.<ref>Erik Hitters, Tonny Krijnen: ''Koning van de regio: Populariteit en legitimiteit van regionale televisie'', S.&nbsp;60.</ref> 2006 harr de NDR alle plattdüütschen Formaten instellt, as Uutgliek kemen ''[[Billerbook Düütschland]]'' oder ''[[Die Welt op Platt]]'', de nu ook al wedder instellt sünd. Opstunds givt dat alleen ''[[De Noorden op Platt]]'' eenmaal den Maand.<ref name=":22" /><!-- Noch anner NL TV-Programm op Platt? --> As eersten plattdüütschen Film kann ''[[Wir fahren mit der U-Bahn nach St. Pauli]]'' vun 1970 gellen.<ref>{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Plattdeutsche-Filme |titel=Plattdeutsche Filme |werk=plattmakers.de |archiv-url=https://web.archive.org/web/20230324152518/https://plattmakers.de/de/weten/Plattdeutsche-Filme |archiv-datum=2023-03-24 |abruf=2024-12-09 |sprache=de}}</ref> De grote Deel plattdüütsche Films sünd [[Kummdie|Kummdien]], so as ''[[Ostfriesisch für Anfänger]],'' de Krimikomödien ''[[Boot un Dood]]'' un [[De Krooch an de Wiedau|''De Krooch an de Wiedau'']]'','' de [[Twentsch|twentsche]] Tragikömodie ''[[De Beentjes van Sint-Hildegard]]'' oder de Sciene-Fiction-Parodien uut de Reeg ''[[Apparatspott]]''. Anner Films weren dacht Kinners Platt to leren, so as ''[[Ritter Trenk op Platt]]''. Uutnamen sünd de [[Plautdietsch|plautdietsche]] Film [[Stellet Licht|''Stellet Licht'']] un dat [[Mönsterlänsk Platt|mönsterlandsche]] Drama [[1000 Rosen|''1000 Rosen'']].<!-- Givt dat wichtige Films uut NL, de noch nich binnen steti? --> === Tiedschriften === Dat geev al in’n 19.&nbsp;Jhd kortwielig Versöök Tiedschriften op Platt ruuttogeven, so as so as de ''[[Plattdütsche Husfründ]]'' oder dat ''[[Weltblatt]]''. Liekers givt dat vundaag nix an plattdüütsche Tiedschriften un Dagbläder. Vele noorddüütsche Dagbläder hebbt man Kolumnen op Platt, de meist wat Spaßigs oder uut de Regioon vertellt. Plattdüütsche Artikels in anners hoogdüütschen Blädern sünd raar un hebbt meist ook enen regionalen Betog. Uutnaam weer alleen dat [[Hamburger Abendblatt|''Hamburger Abendblatt'']] 2010 mit ene Uutgaav op Platt un 2016 enen plattdüütschen Titelbladd.<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;187&nbsp;f.</ref> <!-- Medien op Platt in NL? --> === Internet, Technik un sotschale Medien === Bi de moderne Technik un in dat Internet is Plattdüütsch wenig präsent. Dat givt man Software so as [[Linux op Platt]] oder „Brann-Stuuv&nbsp;7“ vun [[Ashampoo]].<ref>{{Internetquelle |url=https://www.pro-linux.de/news/1/16483/linux-op-platt-wiederbelebt.html |titel=Linux op Platt wiederbelebt |abruf=2025-02-02 |sprache=de}}</ref><ref>{{Internetquelle |url=https://www.computerbild.de/artikel/cb-Aktuell-Software-Kurios-Ashampoo-veroeffentlicht-CD-Brennprogramm-auf-Plattdeutsch-1534851.html |titel=Kurios: Ashampoo veröffentlicht CD-Brennprogramm auf Plattdeutsch |abruf=2025-02-02 |sprache=de}}</ref> Online sünd de gröttsten plattdüütschen Sieden de twee Spraakuutgaven vun de [[Wikipedia]]: de [[plattdüütsche Wikipedia]] för de düütsche Sied mit {{NUMBEROFARTICLES}}&nbsp;Artikels un de [[Nedderlandsch-Neddersassische Wikipedia|nedderlandsch-neddersassische]] Uutgaav mit {{NUMBEROF|ARTICLES|nds-nl}}&nbsp;Artikels. Spraaktechnologie givt dat meist alleen för dat Noordneddersassische.<ref>{{Internetquelle |url=https://huggingface.co/datasets/oscar/viewer/unshuffled_original_nds/train |titel=oscar – Datasets at Hugging Face |abruf=2022-06-17}}</ref><ref>{{Internetquelle |url=https://wortschatz.uni-leipzig.de/de/download/Low%20German |titel=Korpusdownload Low German |abruf=2022-06-17}}</ref> Allgemeen kriegt Plattdüütsch dat meist nich torecht de Spraaktechnologie achteran to lopen, denn de plattdüütschen [[Korpus (Linguistik)|Spraakkorpora]], de dat för good Spraaktechnologie bruukt, sünd recht lütt un meist nich annoteert oder taggt.<ref>Die Universal Dependencies v.2.8 beinhaltete ein Sample-Korpus von 83 (!) Sätzen, vgl. https://universaldependencies.org/treebanks/nds_lsdc/index.html. 2024 enthält das Korpus etwa 1000 Sätze, vgl. https://aclanthology.org/2024.lrec-main.1388.pdf</ref> Op’t wichtigste sünd hier dat [[Zwirner-Korpus]],<ref>{{Internetquelle |url=https://agd.ids-mannheim.de/ZW--_extern.shtml |titel=Archiv für Gesprochenes Deutsch |abruf=2022-08-16}}</ref> dat [[Korpus Deutsche Mundarten: DDR|''Korpus Deutsche Mundarten: DDR'']],<ref>{{Internetquelle |url=https://agd.ids-mannheim.de/DR--_extern.shtml |titel=Archiv für Gesprochenes Deutsch |abruf=2022-08-16}}</ref> dat Korpus [[Ehemalige deutsche Ostgebiete|''Ehemalige deutsche Ostgebiete'']]<ref>{{Internetquelle |url=https://agd.ids-mannheim.de/OS--_extern.shtml |titel=Archiv für Gesprochenes Deutsch |abruf=2022-08-16}}</ref> un dat [[Korpus Russlanddeutsche Dialekte|''Korpus Russlanddeutsche Dialekte'']].<ref>{{Internetquelle |url=https://agd.ids-mannheim.de/RUDI_extern.shtml |titel=Archiv für Gesprochenes Deutsch |abruf=2022-08-16}}</ref> Dat ümfangriekste Korpus is nich för dat moderne Plattdüütsch man för’t Middelsassisch, dat ''[[Reference Corpus Middle Low German/Low Rhenish (1200–1650)]]''.<ref>{{Internetquelle |autor=Frank Schätzlein |url=https://www.slm.uni-hamburg.de/en/ren.html |titel=Reference Corpus Middle Low German/Low Rhenish (1200–1650) |abruf=2022-06-17 |sprache=en}}</ref><!-- Spraaktechnolgie Uni Grünneng? --> === Plattdüütsch in de Kark === {{Kiek ook bi|Plattdüütsch in de Kark}} Sied de 1960-er Jaren keem Plattdüütsch as Spraak wedder in de Predigt op. In velen Regionen givt dat tomindst eenmaal dat Jaar plattdüütsche Goddsdeensten. Översett Leder, Andachts-un Gebeedböker oder de [[Plattdüütsche Bibelöversetten|översett Bibel]] geevt so Initschativen Stütt. In den Rebeden wo Platt noch Alldagsspraak is, het de Spraak ene wichtige Rull för de Seelsorg. De plattdüütschen Pasters un Laien sünd vergleken mit anner plattdüütschen Kultuurorganistschonen düchtig good vernett.<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;188.</ref><!-- Platt in de Kark in NL? --> == Spraken Bispelen == {{Kiek ook bi|Wikipedia:Platt anhöörn}} {| |'''[[Nedderlandsch-Neddersassisch]]''' ([[Twentsch]]) |[[Bild:Geluidsopname Johanna van Buren.ogg|duum|[[Johanna van Buren]], de eer twentsch Gedicht vöördrägt]] |- |'''[[Noordneddersassisch]]''' ([[Holsteener Platt|Holsteensch]]) |[[File:Holsteinisch-dialect 1.ogg|thumb|Fro vertellt op Holsteensch Platt|zentriert]] |- |[[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|'''Mekelnborg-Vöörpommernsch''']] |[[File:Mecklenburgisch-Vorpommersch-dialect-930.ogg|thumb|Mann leest op Meklenborg-Vöörpommersch|zentriert]] |- |'''[[Süüdwestfäälsch]]''' |[[File:South-Westphalian-dialect.ogg|thumb|Mann vertellt op Süüdwestfäälsch|zentriert]] |- |'''[[Ostwestfäälsch|Oostwestfäälsch]]''' ([[Paderböärnsch Platt]]) |[[File:East-Westphalian-dialect 1 -483.ogg|thumb|Mann vertelt op Paderböärnsch Platt|zentriert]] |- |'''[[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]]''' |[[File:East-Frisian-dialect-of-Low-German-548.ogg|thumb|Mann vertellt op Oostfreesch Platt|zentriert]] |- |'''[[Oostpommersch Platt|Oostpommersch]]''' ([[Pomerano]]) |[[File:East-Pomeranian-dialect-.ogg|thumb|Mann vertellt op Pomerano|zentriert]] |- |'''[[Plautdietsch]]''' (Mexiko) |[[File:Plautdietsch-dialect-546.ogg|thumb|Deern uut Mexiko Plautdietsch|zentriert]] |} == Kiek ook bi == {{Portal}} == Literatuur == === Allgemeen === * [[Gerhard Cordes (Philoloog)|Gerhard Cordes]], [[Dieter Möhn]] (Ruutgevers): ''Handbuch zur niederdeutschen Sprach- und Literaturwissenschaft. (NSL.)'' E.&nbsp;Schmidt: Berlin 1983, ISBN 3-503-01645-7. * [[Klaas-Hinrich Ehlers]]: ''Mecklenburgisch-Vorpommersch, Mittelpommersch, Brandenburgisch.'' In: [[Joachim Herrgen]], [[Jürgen Erich Schmidt]]: ''Sprache und Raum. Ein internationales Handbuch der Sprachvariation.'' Band 4: ''Deutsch'' (=&nbsp;''Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft.'' Band 30.4). De Gruyter Mouton: Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-018003-9, S.&nbsp;590–615. * [[Michael Elmentaler]]: ''Nordniederdeutsch, Ostfälisch, Westfälisch, Nordrheinmaasländisch.'' In: [[Joachim Herrgen]], [[Jürgen Erich Schmidt]]: ''Sprache und Raum. Ein internationales Handbuch der Sprachvariation.'' Band&nbsp;4: ''Deutsch'' (=&nbsp;''Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft.'' Band 30.4). De Gruyter Mouton: Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-018003-9, S.&nbsp;550–590. * [[William Foerste]]: ''Geschichte der niederdeutschen Mundarten.'' In: [[Wolfgang Stammler]] (Ruutgever): ''Deutsche Philologie im Aufriss.'' 1.&nbsp;Bands. 2.&nbsp;Oplaag, Erich Schmidt Verlag: Berlin 1957, Sp.&nbsp;1730–1898. * [[Jan Goossens]] (Ruutgever): ''Niederdeutsch.'' Band&nbsp;1: ''Sprache.'' 2.&nbsp;Oplaag. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 1983, ISBN 3-529-04510-1. * [[Klaas Hanzen Heeroma|Klaas Heeroma]]: ''Niederländisch und Niederdeutsch.'' 3.&nbsp;Oplaag. Bonn 1976 ''(Nachbarn 2)''. * [[Willy Sanders]]: ''Sachsensprache, Hansesprache, Plattdeutsch. Sprachgeschichtliche Grundzüge des Niederdeutschen.'' Vandenhoeck & Roprecht: [[Chöttingen]] 1982, ISBN 3-525-01213-6 ''(Sammlung Vandenhoeck)''. * [[Dieter Stellmacher]]: ''Niederdeutsche Sprache.'' 2. Oplaag. Weidler: Berlin 2000, ISBN 3-89693-326-4 (''Germanistische Lehrbuchsammlung'' 26). * [[Henk Bloemhoff]], [[Jurjen van der Kooi]], [[Hermann Niebaum]], [[Siemon Reker]] (Ruutgevers): ''Handboek Nedersaksische taal- en letterkunde'' (HNTL)'','' Van Gorcum: Assen 2008. * [[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', In: Rahel Beyer, Albrecht Plewina (Ruutgevers): ''Hand der Sprachminderheiten in Deutschland,'' Narr Francker Attempo Verlag: Tübingen 2020. === Wöörböker === {{Kiek ook bi|Wikipedia:Wöörböker}} * [[Renate Herrmann-Winter]]: ''Kleines plattdeutsches Wörterbuch für den mecklenburgisch-vorpommerschen Sprachraum.'' [[Hinstörp]]: Rostock 1985 (un anner Oplagen). * Renate Herrmann-Winter: Neues hochdeutsch-plattdeutsches Wörterbuch für den mecklenburgisch-vorpommerschen Raum. [[Hinstörp]]: Rostock 1999 (un anner Oplagen). * [[Johannes Saß|Johannes Sass]]: ''Der neue Sass – Plattdeutsches Wörterbuch – Plattdeutsch – Hochdeutsch, Hochdeutsch – Plattdeutsch.'' 6.&nbsp;Oplaag, [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 2011, ISBN 978-3-529-03000-0. '''Grootlandschopswöörböker''' * ''[[Hamburgisches Wörterbuch]].'' 5&nbsp;Bd.. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 1985–2006. * ''[[Mecklenburgisches Wörterbuch]].'' 7&nbsp;Bd. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]], later Akademie, Berlin 1937–1992. Nadruck [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 1996. Nadrags- un Registerband ook daar 1998. * ''[[Niedersächsisches Wörterbuch]].'' Band 1&nbsp;ff. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 1953&nbsp;ff. * ''[[Schleswig-Holsteinisches Wörterbuch]].'' 5&nbsp;Bd. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 1927–1935; Nadruck ook daar 1985. * ''[[Westfälisches Wörterbuch]]''. 5 Bd. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: Kiel/[[Hamborg]] 1969–2021. === Grammatiken === * [[Martin Durrell]]: ''Westphalian and Eastphalian.'' In: [[Charles V. J. Russ|Charles V.&nbsp;J. Russ]] (Ruutgever): ''The Dialects of Modern German. A Linguistic Survey.'' Routledge: London 1990, ISBN 0-415-00308-3, S.&nbsp;59–90. * [[Reinhard Goltz]], Alastair G.&nbsp;H. Walker: ''North Saxon.'' In: [[Charles V. J. Russ|Charles V.&nbsp;J. Russ]] (Ruutgever): ''The Dialects of Modern German. A Linguistic Survey.'' Routledge: London 1990, ISBN 0-415-00308-3, S.&nbsp;31–58 * [[Rudolf Ernst Keller]]: ''North Saxon: Lower Elbe.'' In: ''German Dialects. Phonology & Morphology, with selected texts.'' Manchester University Press: Manchester 1961, S.&nbsp;339–381. * [[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik'' (= ''Schriften des Instituts für Niederdeutsche Sprache.'' Reihe Dokumentation 20). Schuster: Leer 1998, ISBN 3-7963-0332-3. * Helmut Schönfeld: ''East Low German.'' In: [[Charles V. J. Russ|Charles V.&nbsp;J. Russ]] (Ruutgever): ''The Dialects of Modern German. A Linguistic Survey.'' Routledge: London 1990, ISBN 0-415-00308-3, S.&nbsp;91–135. * [[Hein Thies|Heinrich Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik. Formen und Funktionen. A–Z'' (=&nbsp;''Kiek mal rin – zum Nachschlagen''). 2. Oplaag. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 2011, ISBN 978-3-529-03200-4. === Plattdüütsche Literatuur === * [[Heinrich Krüger]]: ''Geschichte der niederdeutschen oder plattdeutschen Literatur vom Heliand bis zur Gegenwart.'' Stiller: [[Swerin]] 1913. * [[Wolfgang Stammler]]: ''Geschichte der niederdeutschen Literatur. Von den ältesten Zeiten bis auf die Gegenwart.'' Teubner: Leipzig 1920. * Claus Schoppenhauer: ''Plattdeutsche Klassiker 1850–1950. Wege zur niederdeutschen Literatur'' (=&nbsp;''Schriften des Instituts für Niederdeutsche Sprache.'' Reihe Dokumentation 7). Schuster: Leer 1982, ISBN 3-7963-0209-2. === Spraaksituatschoon === * Birte Arendt: ''Niederdeutschdiskurse: Spracheinstellungen im Kuntextvon Laien, Printmedien und Politik'' (=&nbsp;''Philologische Studien und Quellen.'' H.&nbsp;224). E.&nbsp;Schmidt: Berlin 2010, ISBN 978-3-503-12223-3. * [[Michael Elmentaler]], Peter Rosenberg: ''Norddeutscher Sprachatlas.'' Olms, [[Hilmessen]]: 2015–2022. * [[Hans-Joachim Gernentz]]: ''Niederdeutsch – gestern und heute. Beiträge zur Sprachsituation in den Nordbezirken der Deutschen Demokratischen Republik in Geschichte und Gegenwart'' (= ''Hinstörp-Bökerie. Niederdeutsche Literatur.'' 11). 2.&nbsp;Oplaag, [[Hinstörp]]: Rostock 1980. * [[Ulf-Thomas Lesle]]: ''Plattdeutsch zwischen gestern und morgen: Geschichtsbeschleunigung und die Suche nach der identitas.'' In: [[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]], Horst P. Pütz, Ulrich Weber (Ruutgevers): ''Vulpis Adolatio.'' Festschrift für [[Hubertus Menke]] zum 60.&nbsp;Geburtstag. Heidelberg: 2001, S.&nbsp;429–449. * Ulf-Thomas Lesle: ''Das Eigene und das Fremde: ‚Der Fall des Niederdeutschen‘ – Beispiel eines Identitätsdiskurses.'' In: ''Zeitschrift für Religions- und Geistesgeschichte.'' Jg.&nbsp;66, Heft&nbsp;1, 2014, S.&nbsp;32–55. * Ulf-Thomas Lesle: ''Identitätsprojekt Niederdeutsch. Die Definition von Sprache als Politikum.'' In: [[Robert Langhanke]] (Ruutgever): ''Sprache, Literatur, Raum.'' Festschrift für Willy Diercks. Verlag für Regionalgeschichte: [[Builefeld]] 2015, ISBN 978-3-89534-867-9, S.&nbsp;693–741. * Ulf-Thomas Lesle: ''Germanistik und Niederdeutsch. Liaison im Schatten eines Essentialismus.'' In: [[Michael Fahlbusch]] u.&nbsp;a. (Ruutgevers): ''Völkische Wissenschaften: Ursprünge, Ideologien und Nachwirkungen.'' De Gruyter: Berlin/Boston 2020, ISBN 978-3-11-065272-7, S.&nbsp;79–101. * [[Hubertus Menke]]: ''Een’ Spraak is man bloots en Dialekt, de sik to Wehr setten kann. Nachlese zur Diskussion um die Europäische Sprachenschutzcharta.'' In: Ursula Föllner (Ruutgever): ''Niederdeutsch. Sprache und Literatur der Region'' (=&nbsp;''Literatur – Sprache – Region.'' 5). Lang: [[Frankfort an’n Main]] u.&nbsp;a. 2001, ISBN 3-631-37194-2, S.&nbsp;9–33. * Hubertus Menke: ''Niederdeutsch: Eigenständige Sprache oder Varietät einer Sprache?'' In: Nina Hartel, Barbara Meurer, Eva Schmitsdorf (Ruutgevers): ''Lingua Germanica. Studien zur deutschen Philologie.'' Jochen Splett zum 60.&nbsp;Geburtstag. Waxmann: [[Mönster]] u.&nbsp;a. 1998, ISBN 3-89325-632-6, S.&nbsp;171–184. == Weblenken == '''Wöörböker''' * [https://plattmakers.de/nds Plattmakers-Wöörbook] (plattdüütsch) * [http://www.deutsch-plattdeutsch.de plattdüütsch Wöörbook] (hoogdüütsch, plattdüütsch) '''Websieden''' * [http://www.plattmaster.de Plattmaster] (hoogdüütsch, plattdüütsch, engelsch) * [http://lowlands-l.net/plattewelt/ Nu is de Welt platt!], wat in de hele Welt för de Spraak bereten ward (meersprakig) * [http://lowlands-l.net/grammar/ Drempels un Tegels vun't Neddersassische (Nedderdüütsche, Plattdüütsche)], so wat as’n lütte Grammatik (düütsch, engelsch) * [http://www.plattdeutsch.net/ Websteed vun Klaus-Werner Kahl mit Wöörböker un velen annern Kraam in Mönsterlänner Platt] (plattdüütsch) * [http://www.plattnet.de/ Webportal mit en List vun plattdüütsche Sieden in’t Internett un mit Narichten to plattdüütsche Themen] (plattdüütsch) '''Organisatschonen''' * [http://www.sont.nl/ Streektaal-Organisatie in het Nedersaksisch Taalgebied] (nedderlandsch) * [http://niederdeutsch.bhu.de/niederdeutsch/content/de/bundesrat/start.html Bunnsraat för Nedderdüütsch] (plattdüütsch) == Footnoten == <references responsive="" /> {{Navigatschoonsliest Plattdüütsche Spraakperioden}} {{Navigatschoonsliest Germaansche Spraken}} {{DEFAULTSORT:Plattduutsch}} [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Spraak]] otie1z7a03mxvopj0zxw7rgkw9vz5s4 1041576 1041547 2025-07-11T09:32:38Z Flaverius 21322 /* Düütschland */ lenk op wers pricht platt 1041576 wikitext text/x-wiki {{Infobox Spraak |Koort=Low Saxon dialects.png |Spraak=Plattdüütsch</br> Nedderdüütsch/Neddersassisch |Länner={{DEU}}<br/> {{NLD}}<br/> {{DNK}}<br/> <small>'''In Spraakeilannen''':</br> {{BLZ}}<br/> {{BRA}}</br> {{BOL}}<br/> {{CAN}}<br/> {{KAZ}}<br/> {{KGZ}}<br/> {{MEX}}<br/> {{PRY}}<br/> {{RUS}}<br/> {{USA}}</small> |Spreker=4–8&nbsp;Millionen weltwied * Düütschland: ≈ 2,2&nbsp;Mio. gode Sprekers, ≈ 5&nbsp;Mio. Sprekers allens tohoop<ref>Adler u.&nbsp;a: ''Status und Gebrauch des Niederdeutschen 2016''. ([https://web.archive.org/web/20180313031748/http://www.ins-bremen.de/fileadmin/ins-bremen/user_upload/umfrage2016/broschuere-umfrage.pdf online])</ref> * Nedderlannen: ≈ 1,6–2,15&nbsp;Mio.<ref>[[Henk Bloemhoff]]: ''Taaltelling Nedersaksisch'' 2005. ([https://www.stellingia.nl/wp-content/uploads/2014/12/Taaltelling-Nedersaksisch-1.pdf online])</ref> * Brasilien: ≈ 0,3–0,4&nbsp;Mio. * Plautdietsch: ≈ 0,5&nbsp;Mio. |Klassifikatschoon= * [[Indoeuropääsche Spraken|Ιndoeuropääsch]] *: [[Germaansche Spraken|Germaansch]] *:: [[Westgermaansche Spraken|Westgermaansch]] |KSpraak=Plattdüütsch |Amtsspraak= |ISO1=- |ISO2=nds |ISO3='''För de ganze Spraak:''' nds<ref>[[SIL International]]: {{Internetquelle |url=https://iso639-3.sil.org/code/nds |titel=nds {{!}} ISO 639-3 |abruf=2021-01-12}}</ref><br />'''För enkel Dialekten:'''</br>[[Achterhooksch]]: act <br />[[Drents]]: drt</br>[[Grunnegs|Grönnegs]]: gos<br/>[[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]]: frs<br />[[Plautdietsch]]: pdt<br/> [[Sallandsch]]: sdz</br>[[Stellingwarfs]]: stl</br>[[Twents|Twentsch]]: twd</br>[[Veluws]]: vel</br>[[Westfäölsk Plat|Westföölsch]]: wep<br /> |Minderheitensprache={{DEU}} {{NLD}} {{BRA}}|Minnerhedenspraak={{DEU}}</br> {{NLD}}</br> {{BRA}}}} '''Plattdüütsch''', kort '''Platt''', ook '''Nedderdüütsch''' oder '''Neddersassisch''' un '''Sassisch''' heten, is ene [[Regionaalspraak]] un [[Dialektgrupp]], de rund twee Millionen Minschen in [[Noorddüütschland]] un an de twee Millionen Minschen in [[Nedderlannen (Europa)|Oostnedderland]] snackt. Besünners mit dat [[Mennisten|mennistsche]] [[Plautdietsch]] het sik de Spraak ook weltwied uutbreedt. Se höört to’n [[Westgermaansche Spraken|Westgermaansch]], het den [[Hoochdüütsch Luutwannel|hoogdüütschen Luudwannel]] nich mitmaakt, un is so ene [[Nedderdüütsch (Spraakgrupp)|nedderdüütsche]] Spraak, de tohoop mit [[Freesche Spraken|Freesch]] un [[Engelsche Spraak|Engelsch]] to de [[Ingväoonsche Spraken|noordseegermaanschen]] Spraken tellt. Dat frömiddelöllerlich [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]] is de öllste överlevert Spraakform vun dat Plattdüütsche. Later het de Spraak as [[Middelsassische Spraak|middelsassische]] [[Hansespraak]] Inflood op [[Europa|Noordeuropa]] namen un weer Schrievspraak för Recht un Hannel. In de fröhe Neetied hebbt [[Düütsche Spraak|Hoogdüütsch]] un [[Nedderlandsche Spraak|Nedderlandsch]] de Rull as Schrievspraken övernamen, so dat Plattdüütsch, nu sünner Standard- un Schrievspraak un in verscheden Dialekten –&nbsp;so as [[Mark-Brannenborger Platt|Märksch]], [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mekelnborg-Vöörpommersch]], [[Noordneddersassisch]], [[Oostfäälsch Platt|Oostfäälsch]] un [[Westfäölsk Plat|Westfäälsch]]&nbsp;– deelt, wieder besteit. Striedig blivt de Stand as Spraak. Op de enen Sied warrt Platt je na [[Dackspraak]] as hoogdüütschen oder nedderlandsschen Dialekt bekeken, annersieds behanndelt en Deel Spraakwetenschoppers un Kultuurorganisatschonen Plattdüütsch as ene egen Spraak. Ook mang den Spraakgemeenschop is de Ansicht, dat Plattdüütsch ene Spraak is, wied verbreedt. Vundaag laat [[Düütschland]] un de [[Königriek vun de Nedderlannen|Nedderlannen]] de Regionaalspraak Plattdüütsch na de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta vun de Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] gellen. Liekers is de Spraak bedroot, denn de Präzens in dat Alldagsleven un de Apentlichkeid is ring. Hoogdüütsch un Nedderlandsch hebbt allerwegens de Överhand. Versöök, de Spraak to bewaren un wedder in’t Leven to halen, ümfaat [[Plattdüütsch (Schoolfack)|plattdüütsch Schoolünnerricht]], [[Plattdüütsche Schrieveree|Literatuur]] un [[Plattdüütsche Musik|Musik]] in de Spraak, seltener ook Medien so as [[List vun plattdüütsche Films un TV-Serien|Feernseen]] oder [[Plattdüütsch Radioprogramm|Radio op Platt]]. Verscheden regionale Organisatschonen stütt de Spraak mit Events, Spraakkursen un Publikatschonen. Doch blivt de Tokumst vun dat Plattdüütsch unseker. Öllern geevt eer meist nich meer an de Kinner wieder. So is Platt in Delen vun dat Spraakrebeed al meist uutstorven, un in wieden Delen vun dat Spraakrebeed bloot ünner de öllste Generatschoon begäng. == Klassifikatschoon == === Spraakverwandschop === [[Bild:2022 04 16 - KARTE WG – um 580 n.Chr. - END.png|duum|Westgermaansche Spraken üm 580.<ref>[[Wolfram Euler]]: ''Das Westgermanische: von der Herausbildung im 3. bis zur Aufgliederung im 7. Jahrhundert – Analyse und Rekonstruktion''. Inspiration Unlimited Berlin 2022.</ref> Ooldsassisch hier mit Ooldengelsch un Ooldfressch, de wedder ene enegere anglo-freesche Grupp (hier ook noordseegermaansch) billt, as Deel vun ene nöördliche westgermaansche Grupp]] Dat [[Westgermaansche Spraken|westgermaansche]] Plattdüütsch tellt to’n [[germaansche Spraken|germaanschen]] Telg vun de [[Indoeuropääsche Spraken|indoeuropääsche]] Spraakfamilie. De Spraak het den [[Hoochdüütsch Luutwannel|hoogdüütschen Luudwannel]], de [[Hoogdüütsche Dialekten|Hoogdüütsch]] vun annern westgermaanschen Spraken ünnerscheedt, nich mitmaakt un is so ene [[Nedderdüütsch (Spraakgrupp)|nedderdüütsche]] Spraak.<ref>[[Hermann Niebaum]]: ''Het Nederduits'', In: ''HNTL'', S.&nbsp;440&nbsp;f.</ref><ref>[[Hermann Niebaum]]: ''Het Oostnederlandse taallandschap tot het begin van de 19de eeuw'', In: ''HNTL,'' S.&nbsp;55.</ref> Plattdüütsch is en Deel vun dat [[kuntinentaalwestgermaansch Dialektkuntinuum]], dat sied den Schrievsprakenwessel vun [[Middelsassische Spraak|Middelsassisch]] to’n [[Düütsche Spraak|Hoogdüütschen]] un [[Nedderlandsche Spraak|Nedderlandschen]] un besünners sied dat 19.&nbsp;Jhd langs de Grenz vun de modernen Standardspraken uuteenbrickt.<ref>Maarten van den Toorn u.&nbsp;a.: ''Geschiedenis van de Nederlandse taal'', Amsterdam University Press, Amsterdam, 1997, S.&nbsp;149&nbsp;f.</ref><ref>[[Jan Goossens]]: ''Deutsche Dialektologie.'' De Gruyter 1977, S.&nbsp;48.</ref> So sünd besünners in dat 20.&nbsp;Jhd dat Plattdüütsch in Düütschland un dat [[Nedderlandsch-Neddersassisch|Neddersassisch in de Nedderlannen]] uuteenannerdreven.<ref>Jan Goossens: . In: Jan Goossens (Hrsg.): . Karl Wachholtz, Neumünster 1973, S. 9–27.</ref> Plattdüütsch stünn in den Verloop vun de Tied besünners mit Hoogdüütsch, [[Freesche Spraken|Freesch]] un [[Nedderfranksche Spraken|Nedderfranksch]] in Kuntakt. [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]], dat Plattdüütsche sienen Vöörlöper, [[Angelsassische Sprake|Ooldengelsch]] un [[Ooldfreesche Spraak|Ooldfreesch]] hebbt so vele Gemeensamkeiden, dat se de [[Ingväoonsche Spraken|noordseegermaansche]] Ünnergrupp binnen dat Westgermaansche billt. Striedig is, of de noordseegermaanschen Spraken vun enen gemeensamen Vöörlöper afstammt, wat in de verleden Tied as Annaam begäng weer, oder mit Spraakkuntakt langs de [[Noordsee]]küst opkamen sünd, wat vundaag de verbreedt Ansicht is.<ref name=":42">Henk Wolf: ''Nordseegermanisch''. In: Stefan J. Schierholz, Laura Giacomini (Ruutgevers): ''Wörterbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft (WSK) Online''. De Gruyter, Berlin 2022 ([https://www-degruyterbrill-com.wikipedialibrary.idm.oclc.org/database/WSK/entry/wsk_id_wsk_artikel_artikel_15877/html. online], opropen den 13.06.2035).</ref> Vergleken mit Engelsch un Freesch, de wedder ene engere [[Anglofreesche Spraken|anglofreesche]] Ünnergrupp billt, wiest Ooldsassisch avers minner noordseegermaansche Kennteken.<ref name=":42" /> Sachtens het sik dat noordseegermaansche Ooldsassisch mit anner Varietäten vermischt, as de [[Sassen (Volk)|Sassen]] in’t 4.&nbsp;Jhd. vun [[Holsteen]] na Süden tögen un mit anner Stämm den sassischen Grootstamm billen. Villicht weer aver ook heel dat sassische Stammland noordseegermaansch un den Ooldsassischen sünd wegen den Kuntakt mit dat [[Ooldnedderfranksche Spraak|Ooldnedderdfranksch]] un [[Ooldhoogdüütsche Spraak|Ooldhoogdüütsch]] noordseegermaansche Kennteken verlüstig gaan.<ref name="Peters 18f">[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Zur Sprachgeschichte des norddeutschen Raumes'', S.&nbsp;18&nbsp;f.</ref> Plattdüütsch steit so twüschen de vun öllers her noordseegermaansche Grundlaag un den hoogdüütschen Inflood.<ref>[[Willy Sanders]]: ''Altsächische Sprache'', S.&nbsp;29. ([https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf online])</ref> === Stand as Spraak === Wieldes Oold- un [[Middelsassische Spraak|Middelsassisch]] allgemeen Spraken heten warrt, is de Stand as Spraak för’t Plattdüütsche vundaag striedig.<ref>[[Jan Wirrer]]: ''Zum Status des Niederdeutschen,'' S.&nbsp;308.</ref> Dat Plattdüütsch in öllere Tieden op’n Weg weer regionale Varianten in de Schrievspraak uuttoglieken, warkt vundaag as „[[Plattdüütsch Spraakmythos|plattdüütschen Spraakmythos]]“ na un bringt de Fraag na dat Plattdüütsche sienen Stand jümmers wedder op.<ref>[[Jan Goossens]]: ''Niederdeutsche Sprache,'' S.&nbsp;26&nbsp;f.</ref><ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Zur Verwendung des Niederdeutschen heute.'' In: ''Mehrsprachigkeit in der Stadtregion'' ( =&nbsp;Jahrbuch des Instituts für deutsche Sprache 1982) Schwann: [[Düsseldörp]] 1982. S.&nbsp;152. ([https://ids-pub.bsz-bw.de/frontdoor/deliver/index/docId/1953/file/Stellmacher_Zur_Verwendung_des_Niederdeutschen_heute_1982.pdf online])</ref> Dat givt allgemeen dree Positschonen: * '''Plattdüütsch as Spraak''': De Historie na is Plattdüütsch ene westgermaansche Spraak, de den [[Hoochdüütsch Luutwannel|hoogdüütschen Luudwannel]] nich mitmaakt het un egenstännig ranwussen is, ook wenn se jümmers in Kuntakt mit de Süsterspraken Hoogdüütsch un Nedderlandsch stünn.<ref>[[Hubertus Menke]]: ''Een’ Spraak is man bloots een Dialekt, de sik to Wehr setten kann.'' S.&nbsp;27&nbsp;f.; Hubertus Menke: ''Niederdeutsch: Eigenständige Sprache oder Varietät einer Sprache?'' S.&nbsp;183.</ref> Ook de Status as Schrievspraak in de fröhe Neetied is en anner Argument för den Stand as egen Spraak. De Ünnerscheden in [[Luudstand]], [[Grammatik]] un [[Woordschatt]] twüschen Plattdüütsch, Nedderlandsch un Hoogdüütsch sünd groot noog Plattdüütsch as egen Spraak antospreken.<ref name=":14">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;188&nbsp;f.</ref> * '''Plattdüütsch as Dialekt''': Na de [[Sotscholinguistik|sotscholinguistschen]] Begevenheiden vundaag is Plattdüütsch ene Spraak för dat private Ümfeld mit verminnert Funktschonen. Se is stark regionaal opdeelt un het kenen överegionalen Standard.<ref name=":14" /> Hoogdüütsch un Nedderlandsch sünd je na Staat [[Dackspraak|Dackspraken]] un överneemt de Funktschoon as Schrift- un Standardspraak. So kann Plattdüütsch för enen düütschen oder nedderlandschen Dialekt gellen, denn de Sprekerschen un Sprekers bruukt Platt jüst so, as ook anner Dialektsprekerschen un -sprekers dat doot, de ünner dat Dack vun ene Standardspraak staat.<ref name=":02">[[Ulrich Ammon]]: ''Was ist ein deutscher Dialekt?'' In: [[Klaus Mattheier]], [[Peter Wiesinger]] (Ruutgever): ''Dialektologie des Deutschen. Forschungsstand und Entwicklungstendenzen'' (=&nbsp;''Germanistische Linguistik.'' 147). Niemeyer: Tübingen 1994, S.&nbsp;369–384, S.&nbsp;376&nbsp;f.</ref> De Afstand twüschen Plattdüütsch un sienen Dackspraken warrt jümmerto lütter. Se billt vundaag en Kontinuum vun Dialekt na Standardspraak, in dat sik Plattdüütsch den Dackspraken anglieken deit.<ref name=":28" /> * '''Plattdüütsch as Afstandsspraak un Schiendialekt''': Ene Middelpositschoon, de versöcht de Historie un de Begevenheiden vundaag mittobedenken, is Plattdüütsch as ene [[Afstandsspraak]] un togliek enen [[Schiendialekt]] to beschrieven. De Begrepen gaat op [[Heinz Kloss]] torügg un beschrievt, dat Plattdüütsch in de verleden Tied as ene egenstännige Spraak ranwussen is un ook vundaag noch noog Afstand to sienen Dackspraken Hoogdüütsch un Nedderlandsch het, dat as egen Spraak antospreken. Liekers bruukt de Sprekerschen un Sprekers Plattdüütsch vundaag so, dat de Spraak so as enen Dialekt schient.<ref>[[Heinz Kloss]]: ''Abstandsprachen und Ausbausprachen.'' In: [[Joachim Göschel]] u.&nbsp;a. (Ruutgever): ''Zur Theorie des Dialekts'' (=&nbsp;ZDL Beih. N.&nbsp;F., Nr.&nbsp;16). Wiesbaden 1976, S.&nbsp;303, 305.</ref><ref>Heinz Kloss: ''Die Entwicklung neuer germanischer Kultursprachen seit 1800'' (=&nbsp;''Sprache der Gegenwart'', 37). 2.&nbsp;Oplaag. [[Düsseldörp]] 1978, S.&nbsp;67–70, 181–198.</ref> == Naams vun de Spraak == {{Kiek ook bi|Naams vun dat Plattdüütsch}} === Egennaams === In’n Alldag bruukt de Plattdüütschen mit Hoogdüütsch as Schriftspraak ''Plat(t)dü(ü)tsch''&nbsp;–&nbsp;mit regionalen Varianten so as ''Pla(t)dü(ü)ts(k)'', ''Plat(t)duitsk'' oder kort ''[[Platt (Dialekt)|Plat(t)]].''<ref name=":39">{{Internetquelle |autor=Universität Münster, Andreas Brandt |url=https://www.uni-muenster.de/Germanistik/cfn/Plattinfos/WasistNiederdeutsch/Was_ist_Niederdeutsch.html#Plattdeutsch |titel=Was ist Niederdeutsch |abruf=2025-06-08 |sprache=de}}</ref> Wo Nedderlandsch Schriftspraak is, sünd Naams för den regionalen Dialekt, so as ''[[Drentsch|Drents Plat]]'' oder [[Twentsch|Twents Plat]], begäng. Ook de Uutdruck ''Nedersaksisch'' is in’n Nedderlannen verbreedt.<ref name=":41">[[Henk Bloemhoff]]: ''Taalsociologische aspecten'', In: ''HNTL'', S.&nbsp;295&nbsp;ff.</ref> De düütsche Spraakwetenschop bruukt ''[[Nedderdüütsch (Spraakgrupp)|Nedderdüütsch]].'' Op Platt is de Begreep bloots in formalen Kontexten begäng, so as in de Egennaam ''[[Bunnsraat för Nedderdüütsch]].<ref name=":39" />'' ''Neddersassisch'' un ''Sassisch –''&nbsp;de olen Egennaams to Hansetieden&nbsp;– schöölt dat „düütsch“ in Platt- un Nedderdüütsch ümgaan, dat de Lüüd buten Düütschland nich uutslaten warrt. Se schöölt ook den gemeensamen Oorsprung vun de noorddüütschen un oostnedderlandschen Dialekten ünnerstrieken. Beide Naams sünd vundaag in Düütschland raar un meist alleen bi spraakaktivistischen Gruppen begäng. Wieldes sett sik ''Nedersaksisch'' as Egennaam för de oostnedderlandschen Dialekten jümmers starker döör.<ref name=":41" /> === Historie vun de Naams === <gallery perrow="2" class="rechts"> Bild:BibelMagdeburg.jpg|''Düdesch'' in de Meideborger Bibel vun 1554: ''De gantze Hillige Schrifft, <u>Vordüdeschet</u>'' Bild:1614 Bible.jpg|''Sassisch'' as Naam in de [[Bibel vun 1614]]: ''De gantze hillige Schrifft / <u>Sassisch</u>'' </gallery> Uut de ooldsassische Tied is keen Egennaam överlevert. In [[Latiensche Spraak|latienschen]] Texten heet de Spraak {{lang|la|''lingua saxonica''}} na de [[Sassen (Volk)|Sassen]] oder allgemeen {{lang|la|''lingua germanica''}} un {{lang|la|''lingua theudisca''}},<ref name=":0">[[Willy Sanders]]: ''Sachsensprache, Hansesprache, Plattdeutsch,'' S.&nbsp;24–27.</ref> so as ook in de Prolog vun de [[Heliand]] ({{lang|la|''Theudisca poëmata}}).<ref>{{Internetquelle |url=http://www.fh-augsburg.de/~harsch/germanica/Chronologie/09Jh/Heliand/hel_hf0p.html |titel=Heliand |werk=bibliotheca Augustana |abruf=2025-05-25}}</ref> In [[Middelsassische Spraak|middelsassische]] Tied weer de Egennaam {{Lang|gml|''düdesch''}} begäng, denn al to Hansetieden hebbt sik de Plattdüütschen as Deel vun de Düütschen seen.<ref name=":43">[[Agathe Lasch]]: ''Mittelniederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;5&nbsp;f.</ref> To de Tied stünnen Nedderdüütsch un Hoogdüütsch noch op den glieken Rang un {{Lang|gml|''düdesch''}} kunn noch för beide Spraken jüstso good staan. Hüüd denkt de Lüüd bi ''düütsch'' direkt an de [[Düütsche Spraak|hoogdüütsche Standardspraak]], wenn de Kuntext dat nich jüst uutsluten deit. Wenn dat doch wichtig weer, sik vun Nedderlandsch oder Hoogdüütsch aftosetten, weren Begrepen as {{Lang|gml|''unse düdesch''}}, {{Lang|gml|''sassesch''}} oder {{Lang|gml|''moderlike sprake''}} begäng.''<ref name=":33" />'' De Nedderlandschen beteken de Spraak ook as {{Lang|dum|''ôstersch''}}''.<ref name=":43" />'' Later as dat at [[Hartogdom Sassen]] na Süüd to wanner, keem {{Lang|gml|''neddersassesch''}} op, sik vun dat [[Middeldüütsche Dialekten|middeldüütsche]] [[Böversassen]] aftogrenzen.<ref name=":0" /> In moderne Tied versöchen to’n Bispeel [[Karl Friedrich Arend Scheller|Karl Scheller]], [[Christian Hinrich Wolke|Chrstian Hinrich Wolke]], [[Georg Ruseler]] oder [[Reinhard F. Hahn|Reinhard Hahn]] de Naams ''Sassisch'' un ''Neddersassisch'' wedder opleven to laten. In Düütschland het sik dat avers nich döörsett. Dat nedderlandsche {{lang|nl|''Nedersaksisch''}}, dat to’n Beginn vun’n 20.&nbsp;Jhd. in de nedderlandsche Spraakwetenschop opkeem, het sik man sied de 1950-er Jahren mit dat ''[[Nedersaksisch Instituut|Nedersaksisch Institut]]'' an de [[Universität Grönneng]] jümmers wieder verbreedt. Besünners sied dat de Nedderlannen Neddersassisch na de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] as regionale Spraak gellen laat, hebbt Spraakverenen un -instutschonen den Begreep övernamen.<ref name=":41" /> ''Plattdüütsch'', ''Platt'' un ''Nedderdüütsch'' kaamt uut’n Nedderlandschen.<ref>Nicoline Van der Sijs: ''Onze Taal'', Jahr 74. Genootschap Onze Taal, Den Haag 2005, S. 310.</ref> ''Plattdüütsch'' is toeerst in’n 16.&nbsp;Jhd. bi [[Cornelis Lettersnijder]] as {{Lang|dum|''in goeden platten duytsche''}} dokumenteert. De Begreep geit nich op dat „platte Land“ torügg, man op dat nedderlandsche {{lang|nl|''plat''}}, wat ‘klaar, düüdlich’ bedüdt un in de Tied noch nich minnächtig weer.''<ref name=":33">[[Agathe Lasch]]: ''Plattdeutsch''. In: ''Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur'', Band&nbsp;42 (1917), S.&nbsp;134&nbsp;ff.</ref>'' ''Nedderdüütsch,'' dat as ''{{lang|dum|neder duutsche}}'' gegenöver den ''{{lang|dum|hoghen duutsche}}'' 1457 dat eerste Maal in enen [[Middelnedderlandsche Spraak|middelnedderlandschen]] Text stünn, kümmt würklich vun de geograafsche Laag af.<ref>[[Luc De Grauwe (Linguist)|Luc de Grauwe]]: ''Theodistik. Zur Begründung eines Faches und ein Plädoyer für eine kontinentalwestgermanische Sicht auf die neuzeitliche Bifurkation Deutsch/Niederländisch''; In: Raphael Berthele u.&nbsp;a. (Ruutgevers): ''Die deutsche Schriftsprache und die Regionen: Entstehungsgeschichtliche Fragen in neuer Sicht.'' Walter de Gruyter: Berlin 2003, [[:de:Spezial:ISBN-Suche/3110174979|ISBN 3-11-017497-9]], S. 127&nbsp;ff., hier S.&nbsp;136&nbsp;f.</ref> Ook de Naam ''Nedderlandsch'' kunn eerst noch Plattdüütsch jüst so as Nedderlandsch beteken.<ref>Lasch, Agathe (1914). . Niemeyer, Halle/Saale, p. 6.</ref> In’n 17.&nbsp;Jhd. weer de Naam ''Plattdüütsch'' denn ook in Noorddüütschland as minnächtigen Begreep begäng.''<ref name=":39" />'' Dat öllere ''sassesch'' is denn grotendeels verdrängt worrn.<ref>''[https://www.dwds.de/wb/platt#2 ''platt''],'' In: [[Wolfgang Pfeifer (Etymologe)|Wolfgang Pfeifer]]: ''Etymologisches Wörterbuch des Deutschen.''</ref> Eerst mit de Dialektologie un Literatuur in dat 19. Jhd. kreeg ''Plattdüütsch'' wedder en neutraleren Klang.''<ref name=":39" />'' ''Nedderdüütsch'' weer to Anfang noch raar un eerst mit de [[Dialektologie]], de den düütschen Spraakruum in Nedder-, [[Middeldüütsche Dialekten|Middel]]- un [[Böverdüütsch]] deelt, het sik de Begreep ook in de hoogdüütsche Wetenschop döörsett.<ref>[[Werner Besch]] u.&nbsp;a. (Ruutgevers): ''Sprachgeschichte: Ein Handbuch zur Geschichte der deutschen Sprache und ihrer Erforschung,'' 2.&nbsp;Oplaag., Bd.&nbsp;3, 2003, S.&nbsp;2211.</ref> In’n Verloop vun de Tied wurrn ''Platt-'' un ''Nedderdüütsch'' avers nich alleen as en neutralen Begreep ankeken, de dat Plattdüütsche siene geograafsche Laag beschrivt. Döör dat „düütsch“ wurr dat ook as enen Begreep uutleegt, de seggt, dat de Spraak nix Egenstännigs is un so den hoogdüütschen Anspröök ünnermuurt, dat Plattdüütsch as enen düütschen Dialekt tellt un minner gellen deit.''<ref name=":33" />'' In’n Verloop vun dat 19.&nbsp;Jhd. het sik ''Platt'' denn ook in Westdüütschland uutbreedt. So betekent de Begreep vundaag nich alleen nedderdüütsche Varietäten oder Plattdüütsch an un för sik, man ook [[Westmiddeldüütsche Dialekten|westmiddeldüütsche]] Dialekten.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.atlas-alltagssprache.de/runde-1/f20/ |titel=Mundart/Platt/Dialekt |werk=atlas-alltagssprache |abruf=2024-11-27}}</ref> === Unklaarheiden vun de Naams === [[Bild:Definitions Low German.svg|thumb|Verscheden Definitschonen vun „Nedderdüütsch“]] De Naams för’t Plattdüütsche sünd je na Tied, Kuntext un Definitschoon meerdüdig un unklaar. ''Platt'' betekent nich alleen Spraakvarietäten, de uut dat Ooldsassisch ranwussen sünd oder en Kolonisatschoondialekt vun so ene Varietät sünd, man is ook as Egennaam för de [[Nedderfranksche Spraken|nedderfrankschen]] Dialekten in’n Nedderlannen un Düütschland un ook för den groten Deel westmiddeldüütsch Dialekten begäng.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.atlas-alltagssprache.de/runde-1/f20/ |titel=Mundart/Platt/Dialekt « atlas-alltagssprache |abruf=2025-05-28}}</ref> ''Nedderdüütsch'' betekent in’n wiedsten Sinn alle [[Nedderdüütsch (Spraakgrupp)|nedderdüütschen Varietäten]], also Neddersassisch un Nedderfranksch tohoop. So weer dat besünners is de düütsche Dialektologie in’n 19.&nbsp;Jhd. begäng. Vundaag is dat raar Plattdüütsch un Nedderlandsch ünner düssen Begreep tohooptofaten. In’n wieden Sinn ümfaat de Begreep de neddersassischen Dialekten in Düütschland un Nedderland. Vundaag is de Begreep avers meist in’n engen Sinn begäng un betekent alleen de neddersassischen Varietäten in Düütschland.<ref name=":37" /> De nedderdüütsche Süüdgrenz ünnerscheedt sik ook je na Definitschoon un liggt meist an de [[Benrather Linie|maken/machen-Isogloss]] (Benrather Linie) oder ook an de [[Uerdinger Linie|ik/ich-Isogloss]] (Uerdinger Lien), seltener ook an Isolglossen wieder in’n Süden, so as de [[Bad Hönninger Linie|Dorp/Dorf-Isogloss]] (Bad Hönninger Linie).<ref name=":37" /> So is ook unklaar, of [[Nedderrhiensch]] oder [[Bergisch]], de as neddefranksche Varietäten mit to dat Nedderdüütsch in’n wiedsten Sinn tohöört, mit to dat Nedderdüütsch in’n engen Sinn, also dat Nedderdüütsch in Düütschland tellt.<ref name=":37">[[Jan Goossens]]: ''Niederdeutsche Sprache – Versuch einer Definition,'' S. 13–15.</ref> ''Neddersassisch'' kann heel de Spraak vun [[Preußen (Landschop)|Preußen]] bet [[Urk]] beteken.<ref>[[Otto Behaghel]]: ''Geschichte der deutschen Sprache''. 5., verbesserte und stark erweiterte Auflage, Berlin/Leipzig 1928, S.&nbsp;159.</ref> Fakener betekent ''Neddersassisch'' in de Dialektologie avers alleen [[Westnedderdüütsch]], je na Definitschoon sünd de Varietäten in’n Nedderlannen inbegrepen oder nich.<ref>Dieter Stellmacher: ''Niedersächsisch.'' Schwann: [[Düsseldörp]] 1981.</ref> In de Ümgangsspraak kann de Begreep ook slicht de Dialekten in dat Bundsland [[Neddersassen]] beteken. So bruukt dat ook dat ''[[Niedersächsisches Wörterbuch|Niedersächische Wörterbuch]]'' för de Dialekten in Neddersassen un [[Bremen]].<ref>''Niedersächsisches Wörterbuch.'' Band 3, [[Niemünster]] 1953 ff.</ref> De Variant ''Nedersaksisch'' kann besünners in de nedderlandsche Dialektologie Oostnedderlandsch un Westnedderdüütsch tohoop beteken.<ref>[[Hendrik Entjes]]: ''Nedersaksische taal- en letterkunde''. In: ''Driemaandelikse Bladen.'' Bd.&nbsp;27 (1975), S.&nbsp;25–44 .</ref> Fakener betekent ''Nedersakisch'' avers de alleen de oostnedderlandschen Dialekten in’n Gegensatz to dat ''Nederduits'' op de düütsche Sied.<ref>[[Hermann Niebaum]]: ''Het Oostnederlandse taallandschap'', In: ''HNTL,'' S.&nbsp;54 Anm.&nbsp;4.</ref> == Historie == [[Bild:Germanic_dialects_ca._AD_1.png|duum|Germaansche Dialektgruppen üm Christi Gebort:<br />{{Koortlegenn|KLÖÖR=blue|[[Noordgermaansche Spraken|Noordgermaansch]]}}<br />{{Koortlegenn|KLÖÖR=red|[[Ingväoonsche Spraken|Noordseegermaansch]]}}<br />{{Koortlegenn|KLÖÖR=orange|[[Werser-Rhien-Germaansch]]}}<br />{{Koortlegenn|KLÖÖR=yellow|[[Elvgermaansch]]}}<br />{{Koortlegenn|KLÖÖR=green|[[Oostgermaansche Spraken|Oostgermaansch]]}}]] === Översicht === De Spraakwetenschop deelt Plattdüütsch in dree Perioden: [[Ooldsassisch]] (ca.&nbsp;750–1150), [[Middelsassische Spraak|Middelsassisch]] (ca.&nbsp;1150–1600) un Plattdüütsch (af 1600). De eerste wichtige Text is dat [[Heliand|Heliand-Epos]] uut’n 9.&nbsp;Jhd. Groot is de Tall schreven Borns uut de middelsassische Tied, besünners to’n Hoogpunkt vun de [[Hansetiet|Hansetied]] mit velen Texten üm [[Juristeree]], [[Theologie]] un [[Historie|Historienschrieveree]]. Een wichtigen Wennpunkt för’t Plattdüütsche weer dat 16./17&nbsp;Jhd., in den Hoogdüütsch un Nedderlandsch de middelsassiche Schrievspraak wegdrängt hebbt. Plattdüütsch is to’n groten Deel as mündliche Spraak mit velen verscheden Dialekten bestaan bleven. In’n 19.&nbsp;Jhd. begünnen Schrieverslüüd sik wedder op de Spraak to besinnen un schreven nu Literatuur op Platt. Vundaag leevt Plattdüütsch as mündliche Spraak un in schreven Dialektliteratuur wieder, is man in sienen Wiederbestand bedroot.<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;17.</ref> === Oorindoeuropääsch un Oorgermaansch === As ene [[Westgermaansche Spraken|westgermaansche Spraak]] sünd de Vöörlöpers för’t Plattdüütsche [[Oorgermaansche Spraak|Oorgermaansch]] un noch wieder torügg [[Oorindoeuropääsche Spraak|Oorindoeuropääsch]]. Mit Wannels in de kumplexe oorindoeuropääsche [[Flekschoon]] un Luudwannels so as de [[eerste germaansche Luudwannel]] het sik dat Oorgermaansche lütt bi lütt vun’n Oorindoeuropääschen un anner indoeuropääschen Spraken wegbeweegt un is to enen egen Telg binnen de Familie ranwussen.<ref>[[Ingerid Dal]]: ''Geschichte der Niederdeutschen Sprache,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;69&nbsp;ff.</ref> Düssen Stremel in de Spraakhistorie is man nich daalschreven worrn un uut later schreven Texten rekonstrueert. In de Tied uut de eerste schreven Borns nableven sünd, harr sik Oorgermaansch al in verscheden Telgen un Spraken deelt: [[Noordgermaansche Spraken|Noordgermaansch]], [[Oostgermaansche Spraken|Oostgermaansch]] un [[Westgermaansche Spraken|Westgermaansch]] mit [[Angelsassische Sprake|Ooldengelsch]], [[Ooldfreesche Spraak|Ooldfreesch]], [[Ooldhoogdüütsche Spraak|Ooldhoogdüütsch]], [[Ooldnedderfranksche Spraak|Ooldnedderfranksch]] un [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]], de Vöörlöper för dat Plattdüütsche vundaag.<ref>Benrard Comrie: ''The World's Major Languages''. New York City 1987 Oxford University Press. S.&nbsp;69&nbsp;f.</ref> === Ooldsassisch === [[Bild:Map Old Saxon Language Area.svg|thumb|Ooldsassisch Spraakrebeed in geelrood mit Schrievoorden, Bischopseten un modern Städen to’n orienteren<ref>Na [[Willy Sanders]]: ''Altsächsiche Sprache'', Kaartenanhang&nbsp;1.</ref>]] [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]] weer de Spraak vun de [[Sassen (Volk)|Sassen]], de sik sik in’n 3. un 4.&nbsp;Jhd. vun [[Holsteen]] na Süüd to uutbreeden un mit anner Stämm den sassischen Grootstamm billen. In’n 5.&nbsp;Jhd. tögen en Deel Sassen tohoop mit [[Angeln (Volk)|Angeln]], [[Fresen]] un [[Jüten]] na [[Grootbritannien|Britannien]] un bröchen de egen Spraak, dat later [[Angelsassische Sprake|Ooldengelsch]], mit op dat Eiland.<ref name="Dal 78ff">[[Ingerid Dal]]: ''Geschichte der Niederdeutschen Sprache,'' In: ''NSL'' S.&nbsp;78&nbsp;ff.</ref> Uut düsse Tied, de fröhe ooldsassische Periood, sünd man en paar Egennamen un anners keen schreven Borns nableven. Uutnaam sünd villicht de [[Weserrunen]].<ref name=":6">[[Willy Sanders]]: ''Altsächische Sprache'', In: ''Niederdeutsche Sprache und Literatur'', S.&nbsp;33. ([https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf online])</ref> De Spraak weer tohoop mit Freesch un Angelsassisch Deel vun dat [[Ingväoonsche Spraken|Noordseegermaansch]]. Mit de Tied het Ooldsassisch wat noordseegermaansche Kennteken verloren, indem dat sik de Spraak mit anner süüdlich Varietäten vermischt het oder de Spraakkuntakt mit dat Ooldhoogdüütsch starker worrn is.<ref name="Peters 18f" /> In’n 8.&nbsp;Jhd. wurr de Kunflikt twüschen den [[Franksch Riek|Frankenriek]] un den Sassen eernster un keem opletst mit den [[Christianiserung un Sassenkriege|Sassenkriegen]] 772–804 ünner [[Karl de Grote|Karl den Groten]] to Enn. Dat Ooldsassische an un för sik begünnt eerst üm 820/830, also na de Sassenkriegen, in den de Franken de Sassen betwungen un to’n [[Christendom]] bekeert un dat Stammland enen Deel vun’n frankschen Riek maakt harrn.<ref name=":7">[[Willy Sanders]]: ''Altsächische Sprache'', In: ''Niederdeutsche Sprache und Literatur'' S.&nbsp;30. ([https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf online])</ref> De meisten Texten in de ooldsassische Tied weren op [[Latiensche Spraak|Latiensch]].<ref>[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Zur Sprachgeschichte des norddeutschen Raumes'', S.&nbsp;19.</ref> De wenigen ooldsassischen Texten stammt uut Kloosters un sünd meist religiöse Texten, so as [[Ooltsassisch Dööplöövnis|Dööplöövnissen]], Bichtformels un en [[Ooldsassische Genesis|Genesisfragment]], oder administrativ Översichten to Grundbesittafgaven. Dat gröttste un wichtigste Wark is man de [[Heliand]], en [[Epos]] uut de Tied üm 830, dat in meist 6000 Versen [[Jesus vun Nazaret|Jesus]] sien Leven navertellt.<ref name=":25">[[Hermann Niebaum]]: ''Het Nederduits'', In: ''HNTL,'' S.&nbsp;431&nbsp;f.</ref> Uut’n 10. un 11.&nbsp;Jhd., de late ooldsassische Tied, sünd noch lütter Spraakdenkmalen so as [[Glosse|Glossen]] nableven, denn geit de ooldsassische Schrieveree avers to Enn.<ref name=":6" /> Dat ooldsassische Spraakrebeed streck sik twüschen den [[Rhien]] un [[Elv]] un vun de [[Noordsee]] bet na [[Kassel]] un [[Merseburg]]. In’n Noorden weer de [[Eider]] de Grenz to dat [[Ooldnoordsche Spraak|Ooldnoordsch]]. In’n Noordwesten grenz de Spraak an dat [[Ooldfreesche Spraak|Ooldfreesche]], na West to an dat [[Ooldnedderfranksche Spraak|Ooldnedderfranksche]]. De Süüdgrenz mit dat Ooldhoogdüütsch leep de Grenz in’n Westen grotendeels langs de [[Uerdinger Linie|ik/ich]]- un de [[Benrather Linie|maken/machen]]-Isogloss vun [[Dössen]]&nbsp;– [[Essen]]&nbsp;– [[Wupperdaal|Wopperdaal]]&nbsp;– [[Aeulpe]] över [[Waldeck (Land)|Waldegge]]&nbsp;– [[Kassel]]&nbsp;– [[Leinefelde-Worbis|Worbis]], denn süüdlich vun de [[Harz (Middelbargen)|Horz]] na [[Nordhausen|Nordhusen]] un [[Eisleben]] bet an de [[Saale]] bi [[Merseburg]].<ref>[[Willy Sanders]]: ''Altsächsiche Sprache,'' S.&nbsp;32&nbsp;f., 47f.</ref> Oosten de Elv un de Lien [[Kiel]]&nbsp;– [[Loonborg (Elv)|Loonborg]] grenz dat Ooldsassische an [[Slaawsche Spraken|slaawsche]] Spraken mit sassisch-slaawsch Övergangsrebeed in de [[Ollmark]] un dat [[Wendland]].<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;176&nbsp;f.</ref> === Middelsassisch<!-- överarbeiden, stringenter, frö- klassisch, laat, rebeed -->=== [[Bild:Hansesprache-mit Legende.jpg|duum|Gebeed vun de middelsassische Schrievspraak]] Uut’n Ooldsassischen is [[Middelsassische Spraak|Middelsassisch]], ook Middelnedderdüütsch heten, ranwussen. In dat 11. un 12. Jhd. weren, na dem nich meer op Ooldsassisch schreven worrn is, för rund 150 Jaren alle Texten in de Regioon op Latiensch.<ref name=":5">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;177.</ref> De fröhe middelsassische Schrieveree begünnt eerst üm 1200 <ref name=":40">''Lexikologie. Ein internationales Handbuch zur Natur und Struktur von Wörtern und Wortschätzen. 2. Halbband / Lexicology. An international handbook on the nature and structure of words and vocabularies. Volume 2.'' Walter de Gruyter, 2005, p. 1180</ref> In düsse Tied wunnen Städe Inflood un mit Oostkolonisatschoon breedt sik dat Sassis he na Oost to uut. De [[Sassenspegel]], en Rechtsbook vun 1225 is dat eerste grote middelsassische Wark. In de Tied kümmt de grote Deel middelsassische Texten uut den [[Elvoostfäälsch|elvoostfäälschen]] Ruum ööstlich vun’n [[Harz (Middelbargen)|Horz]]. Üm 1250 begünnt dat mit middelsassische Texten un Oorkunnen uut’n Städen. Üm 1350 het sik dat Middelsassische denn as Schrievspraak gegen dat Latiensche wiedhen döörsett.<ref name=":5" /> De Tied vun dat klassische Middelsassisch begünnt nadem sik Sassisch gegen dat latiensch döösett harr üm 1350 un geit bet rund 1500/1530.<ref name=":40" /> Nu kaamt ook meer Texten uut’n Westen un Noorden vun dat Spraakgebeed un de Anhängers vun de ''[[Devotio moderna]],'' ene religiöse Bewegung besünners in’n Westen vun dat middelsassische Rebeed, de sik stark för de Volksspraak insett het, faat vele religiöse Texten af. In den verscheden Regionen billt sik regionale Schrievspraken ruut.<ref name=":24">[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Zur Sprachgeschichte des norddeutschen Raumes'', S.&nbsp;21&nbsp;f.</ref> An de Westkant billt de [[Iessellandsche Schrievspraak]] enen Övergang na’t [[Middelnedderlandsche Spraak|Middelnedderlandsch]].<ref name=":26">[[Hermann Niebaum]]: ''Het Nederduits'', In: ''HNTL,'' S.&nbsp;433.</ref> Mit’n 15.&nbsp;Jhd. begünn de middelsassische Hoogtied, de Tied as „[[Hansespraak]]“ an un för sik. Nu harr sünnerlich [[Lübeck|Lübeek]] för den middelsassischen [[Bookdruck]] de Leidkraft un Kennteken för enen överregionalen Uutgliek in de Schrievspraak sünd to seen.<ref name=":24" /> De lüübschen Kennteken neemt man na Süüd un West to af un ene vullstännige Uutglieksspraak oder ene echte [[lüübsche Norm]] kemen nich tostann.<ref name=":26" /> Anners as Middelhoogdüütsch mit siene [[höövsche Literatuur]] bleev Middelsassisch to’n groten Deel ene Schriftspraak för Saaktexten üm Recht, Hannel, [[Historie|Historienschrieverie]], [[Didaktik]] un [[Theologie]].<ref name=":10">[[Karl Bischoff (Germanist)|Karl Bischoff]]: ''Mittelniederdeutsch,'' In: ''NSL'', S. 98&nbsp;ff.</ref> Eerst laat sünd ook literaarsche Warken so as [[Dill Ulenspegel|Dyl Ulenspegel]] oder uut dat Middelhoogdüütsche översett Literatuur opkamen. Üm 1530/1500 begünnt de late middelsassiche Tied un de Schrievsprakenwessel sett in.<ref name=":40" /> Mit de [[Reformatschoon]] weer Middelsassisch ook noch de Spraak mit de Reformaters nu dat Evangelium in Noorddüütschland verkünnen wullen. So kemen de [[Bugenhagenbibel]] un reformatersche Schriften op, de to de late middelsassische Tied tellt. Al frö richten de Reformaters man eren Blick na dat [[Oostmiddeldüütsch]], dat mit de Reformatschoon starken Inflood winnen kunn. Nu begünnt ook allnagraad de Schrievsprakenwessel to’n Hoogdüütschen hen un de middelsassische Literatuur treckt sik na Noord to torügg.<ref name=":23">[[Gerhard Cordes (Philoloog)|Gerhard Cordes]]: ''Mittelniederdeutsche Dichtung'', In: ''NSL,'' S.&nbsp;352.</ref> Mit de [[Oostkolonisatschoon]] het sik de Spraak vun’t 12.&nbsp;Jhd. an över dat ole sassische Stammland hen uutbreedt. Sassische un nedderfranksche Kolonisten trocken na Oost to, grünnen Dörper un Städen un verdrängen allnagraad de [[Slaawsche Spraken|slaawschen]] Spraken ümto.<ref name=":5" /><ref name=":10" /> As de [[Lingua franca|''lingua franca'']] hebbt de [[Hanse|Hansekooplüüd]] dat Middelsassische rund üm de [[Noordsee|Noord]]- un [[Oostsee]] uutbreedt un vele sassische Handwarkers laten sik in [[Skandinavien]] daal.<ref name=":10" /> So harr Middelsassisch groten Inflood op de fastlandskandinaavschen Spraken, de enen groten Deel middelsassische [[Lehnwoort|Leenwöör]] afkregen hebbt.<ref name=":15">[[Karl Bischoff (Germanist)|Karl Bischoff]]: ''Mittelniederdeutsch,'' In: ''NSL'', S.&nbsp;108&nbsp;f.</ref> In [[Oost-Freesland]] un [[Grunneng (Provinz)|Grönnen]] begünn in’n 15.&nbsp;Jhd. Middelsassisch de [[Ooldfreesche Spraak|ooldfreesche]] Spraak to verdrängen. In [[Sleswig]] is in’n 15.&nbsp;Jhd. [[Däänsche Spraak|Däänsch]] bet an de [[Slie]] un [[Danewark]] ran verdrängt worrn.<ref name=":15" /> Annersieds güngen in’n Süüdoosten vun dat Spraakrebeed al in’n 14.&nbsp;Jhd. Städen so as [[Halle (Saale)|Halle]], [[Mansfeld]], [[Eisleben]], [[Wittenbarg|Wittenberg]] un [[Merseburg]] to de [[Oostmiddeldüütsch|oostmiddeldüütsche]] Schrievspraak över un ook de eenfachen Lüüd sünd hier al in’n 15./16.&nbsp;Jhd. anfungen middeldüütsche Mundaarden to snacken.<ref>[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Mittelniederdeutsche Sprache.'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;69&nbsp;f. ([https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf online])</ref> === Schrievsprakenwessel === In’n 16. un 17. Jahrhunnerd gung dat Prestige vun dat Middelsassisch daal, so dat de Spraak vun de [[Oostmiddeldüütsch|oostmiddeldüütsche]] un fröneenedderlandsche Schrievspraak verdrängt worrn is. Mit’n eersten [[Natschonalstaat|Natschonaalstaten]], de in de Tied starker warrt, de verscheden Interessen vun de [[Hansestadt|Hansestäden]] un de Kunkurrenz uut süüddüütschen Städen is de [[Hanse]] bilütten daalgaan un so ook de wichtigste Dreger för de middelsassische Schrievspraak.<ref>Artur Gabrielsson: ''Die Verdrängung der mnd. durch die nhd. Schriftsprache.'' In: ''NSL'' S.&nbsp;119–125.</ref> Annerster as in dat süüdliche Rebeed üm Halle, Wittenberg un ümto, wo Hoogdüütsch al in’n 14.&nbsp;Jhd. Schrievspraak weer, bleev dat Sassische annerwegens as plattdüütsche Dialekten bestaan.<ref name=":16">[[Timothy Sodmann]]: ''Der Untergang des Mittelniederdeutschen als Schriftsprache,'' S.&nbsp;117. ([https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf online])</ref> In’n Nedderlannen verdräng de hollandsche Schrievspraak dat Iessellandsche un dat Oostfreesche in Grönneng, as sik de Kuntreien daar meer na [[Holland]] to uutrichten.<!-- Born fehlt --> De Schrievsprakenwessel begunn bi den Eddellüden un gung denn in de Kanzleen vun de Städen wieder.<ref name=":9">[[William Foerste]]: ''Geschichte der niederdeutschen Mundarten,'' Sp.&nbsp;1800.</ref> Se begünnen na buten hen mit süüddüütschen Städen, den Institutschonen vun dat [[Hillig Röömsch Riek vun Düütsche Natschoon|Hillige Röömsche Riek]] un den [[Först|Försten]] Hoogdüütsch to schrieven, bleven man eerst noch bi för egen Saken Middelsassisch to schrieven. De Schrievsprakenwessel begünn in [[Brannenborg]] un [[Berlin]], so as ook in [[Danzig]] un [[Goslär]]. Al üm 1570, in Branneborg noch eer, weer de Wessel hier afslaten. [[Mekelnborg]], [[Pommern]] un [[Oostfalen]] begünnen üm 1570 Hoogdüütsch na buten hen to bruken un geven üm 1620/1650 Middelsassisch ook för egen Saken op. [[Hamborg]], [[Sleswig-Holsteen]] un [[Westfalen]] begünnen üm 1580/1590 Hoogdüütsch to bruken un geven de middelsassische Schrievspraak eerst üm 1650 ganz op. Wieder op de Afsied schrievt [[Oostfreesland]] oder dat norweegsche [[Bargen (Noorwegen)|Bergen]] ook noch kort vöör 1700 Middelsassisch. Daarna is de Schrievsprakenwessel to Enn brocht.<ref>Artur Gabrielsson: ''Die Verdrängung der mnd. durch die nhd. Schriftsprache.'' In: ''NSL'' S.&nbsp;146–150.</ref> In’n Nedderlannen het dat [[Iesselandsch|Iesselandsche]], dat al vele middelnedderlandsche Kennteken harr, lütt bi lütt meer hollandsche un fläämsche Schrievwiesen övernamen un is opletst ganz vun de fröneenedderlandsche Spraak verdrängt worrn. Een beten later folgen de Gillen, Ämter un toletzt de Kark un de Privaatlüüd.<ref>Peters S. 26</ref><!-- Uutboen, better verklaren --> In [[Oostfreesland]], [[Lingen]] oder [[Tiäkenbuorger Land|Tiäkenbuorg]] weer de Vöörgang noch kumplexer. Hier bruken se beid Hoogdüütsch un Nedderlandsch, ook wegen de velen [[Reformeerte Kark|reformeerten]] Karken, as Schrievspraken, eer dat vun 1815 an [[Preußen (Staat)|Preußen]] un de [[Evangeelsch-luthersche Karken|luthersche]] Meerheid Hoogdüütsch ook hier allerwegens döörsetten kunnen.<ref name="Polenz240">[[Peter von Polenz]]: ''Deutsche Sprachgeschichte vom Spätmittelalter bis zur Gegenwart.'' Band&nbsp;II: ''17.&nbsp;und 18.''&nbsp;''Jahrhundert.'' Walter de Gruyter: Berlin 2013, ISBN 978-3-11-031454-0, S.&nbsp;240.</ref> === Fröhneenedderdüütsch === De Spraak- un Literatuurwetenschop deelt de Tied na den Schrievsprakenwessel deelwies in de fröhe neenedderdüütsche Tied (1600–1800/1850) un nedderdüütsche Tied an för sik (vun 1800/1850 an) in. Na den Schrievsprakenwessel gellt nu ene mediale Diglossie, weer bi de betern Lüüd weer nu dat [[Hoochdüütsch]]e un [[Nedderlandsche Spraak|Nedderlandsche]] de feinere Spraak, tominnst bi Geschäftssaken, tohuus weer ook daar Plattdüütsch noch begäng.<ref>[[William Foerste]]: ''Geschichte der niederdeutschen Mundarten,'' Sp.&nbsp;1799.</ref> De middelsassische Uutglieksspraak, de sik ruutbillt harr, füll nu aver sünner de Klammer, de de Hansespraak billt harr, in enkelte Dialekten uutenanner.<ref name=":2">[[Heinz Kloss]]: ''Die Entwicklung neuer germanischer Kultursprachen seit 1800.'' 2.,&nbsp;gröttere Oplaag, Pädagogischer Verlag Schwann, [[Düsseldörp]] 1978, ISBN 3-590-15637-6, S.&nbsp;68.</ref> Dat Hoogdüütsche weer in de Teid ene Männerspraak, Fruenlüüd tohuus snnacken meist alleen Platt.<ref>Bichel 1985, 1886</ref> Bloot in ganz enkelte Ecken bleev dat Plattdüütsche noch in de Schrift bestaan. De Stadt Lübeck het ehr ''Oberstadtbook'' noch bet 1809 op Plattdüütsch schreven.<ref name=":2" /> Besünners in barocken Theaterstücken kümmt Plattdüütsch in den Twüschenspelen vöör un warrt bi Rullen bruukt, de Buren un lütte Lüüd vun’n Land wiest. In’n 17. un 18.&nbsp;Jhd. warrt Plattdüütsch besünners in Gelegenheidsdichtungen schreven, so as [[Epithalamium|Hoogtiedsgedichten]] oder as [[Satire]] in Schimpschriften. Daar bi is dat Plattdüütsche jümmers Dialekt, de in’n Gegensatz to de hoogüütsche Schrievspraak steit. De Schrievnorm uut middelsassische Tied nimmt man noch lange Inflood op de fröhe neenedderdüütsche Schrieveree.<ref name=":9" /> Ook eerste Stimmen weren opkamen, de in’n Sinn vun de [[Opklärung]] Plattdüütsch as Hemmnis för de Bildung vun de eenfachen Lüüd anseen deen. === Modern Plattdüütsch === [[Bild:Klaus Groth (Allers, Kunsthalle Kiel).jpg|duum|[[Klaus Groth]] gellt för en vun den wichtigen Begrünners vun de nee’e plattdüütsche Literatuur in’n 19.&nbsp;Jhd. (Portree vun [[Christian Wilhelm Allers]])]] Dat Neenedderdüütsche an un för sik begünnt eerst an’t Enn vun dat 18.&nbsp;Jhd., as de eersten Schrievers wedder anfüngen, [[Plattdüütsch Literatur|Literatuur in de Spraak]] optoschrieven, de middewiel den Naam Plattdüütsch annamen harr. To de eersten höör [[Jan Hinrich Voß]]. Plattdüütsch in Schrift bröcht hebbt denn besünners [[Fritz Reuter]] un [[Klaus Groth]] in de Jaren 1850. Toglieks is aver ook dat Hoogdüütsche in düsse Tied vun de böverste Schicht in den Städen nich bloot as Schriftspraak begäng wesen, man ook as Ümgangsspraak keem dat bi düsse Lüüd nu ganz in Bruuk.<ref>[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Sprachgeschichte des Norddeutschen Raumes,'' S.&nbsp;30.</ref> Düsse Spraakverlust bi gooduutbillten börgerlichen Städers dat Plattdüütsche as idyllsch un oorsprünglich bekieken maakt. Mit düsse Sicht kemen ook [[Rassismus|rassistsche]] un [[Antisemitismus|antisemitsche]] Ansichten op, de Plattdüütsch nich alleen as Spraak man ook de Plattdüütschen as ene reine un oorsprüngliche Spraak- un Volksgemeenschop anseen deen, un sik as [[plattdüütsche Bewegung]] organiseert hebbt. Vertreders vun düsse [[Völkisch|völkische]] Bewegung hebbt so dinner dat Plattdüütsche, man eer Rassismus un Antisemtismus in Noorddüütschland vöörran bröcht un den Weg för den Natschonaalsotschalismus in dat 20.&nbsp;Jhd. free maakt. Dat Plattdüütsche het vun dat 16. bet 20.&nbsp;Jhd. bloots as Spraak för neeg bi un Spraak vun de eenfachen Lüüd deent. In School un Kark wöör jümmer meer Hoogdüütsch oder Nedderlandsch de Spraak. Vun de Midd vun dat 20.&nbsp;Jhd. an is dat Hoogdüütsche denn ook bi de eenfachen Lüüd op’n Land meer un meer indrungen. Hoogdüütsch harr dat gröttere Prestige. Dat leeg ünner annern daar an, dat de Lüüd mobiler worrn sünd un för’n Beroop un in’n Alldag meer rümkemen. Vöördem weer dat Dörp de wichtigste Levensmiddelpunkt un veel Lüüd harrn kuum Kuntakt na buten dat egene Dörp oder tominnst keen Kuntakt mit Lüüd vun wieder weg. As de moderne Mobilität mit Autos un Massenmedien in de Standardspraak opkemen un mit de velen Dörpslüüd, de na de Städen trocken sünd, het sik de Verkeersruum för de Lüüd vergröttert un de Naspraak Plattdüütsch het nich mehr noog Kommunikatschoonsreckwiet för düssen groten Kommunikatschoonsruum had.<ref>[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Sprachgeschichte des Norddeutschen Raumes,'' S.&nbsp;31&nbsp;ff.</ref> För de Landlüüd begünn de Spreeksprakenwessel in Brannenborg, un Delen vun Westfalen un Ostfalen üm 1920.<ref>Peter S.30.</ref> In welk Delen vun dat Spraakrebeed is dat Plattdüütsche in de Nutied nu bloot noch Spraak vun enkelte ole Lüüd un in welk folkloristsche Nischen so as Literatur un Theater, annerwegens is Platt tomindst de normale private Ümgangsspraak bi de wat öllern Lüüd. In wieden Delen vun dat Spraakgebeed kenntekent en Spraakverfall dat Plattdüütsche, indem sik Plattdüütsch meer un mer an de dat Hoogdüütsche oder Nedderlandsche angliekt un egen Kenntteken verlüstig gaat. Hinzu kommt der Dialektverlust: Regionen so Westfalen, Oostfalen un Brannenborg sünd vundaag meist kumplett dialektfree, hier is dat Plattdüütsche boold uutstorven. Man ook annerwegens striedt de Spraakverlust vööran. Plattdüütsch het minner un minner Situatschonen, in den dat spraken warrt un Kinners leert de Spraak meist nich meer tohuus. Mit de Spraakpleeg geit de Kumpetenz in den Basisdialekten verlüstig un mit Medien, Literatuur un Theater breedt sik deelwies en plattdütschen Kultuurdialekt uut. Düsse Spraakpleeg het mit de Opnaam in de Europääsche Charta för Minnerheiden un Regionaalspraken 1999 enen rechtlichen Ramen kregen.<ref>[[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]]: ''Sprachgeschichte des Norddeutschen Raumes,'' S.&nbsp;30–32.</ref> Vundaag leevt Plattdüütsch as Kultuurspraak wieder, ook in Regionen wo de spraken Dialekt meit uutstorven is. == Spraakrebeed == === Karnrebeed === [[Bild:Low Saxon dialects.png|duum|Dat plattdüütsche Karnrebeed in Noorddüütschland un Oostnedderland (sünner Pommersch un Preußsch)]] Dat plattdüütsche Karnrebeed liggt in’n Noorden vun [[Middeleuropa]], in dat nöördliche Drüddel vun [[Düütschland]] un in de [[Nedderlannen (Europa)|Oostnedderlannen]]. Dat Rebeed ümfaat de düütschen Bundslänner [[Bremen]], [[Hamborg]], [[Neddersassen]] un [[Sleswig-Holsteen]] un de Noorddeel vun [[Brannenborg]], [[Noordrhien-Westfalen]], [[Sassen-Anholt]] so as ook lütte Delen vun [[Hessen|Noordhessen]] un [[Döringen]].<ref name=":45">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;171&nbsp;ff.</ref> In’n Nedderlannen sünd Provinzen [[Drenthe|Drente]], [[Provinz Grunneng|Grönneng]] un [[Oaveriessel|Overiessel]] so as ook de grote Deel vun [[Gelderlaand|Gelderland]] plattdüütsch.<ref>{{Internetquelle |url=https://neon.niederlandistik.fu-berlin.de/de/nedling/langvar/dialects#:~:text=Nedersaksisch%20wird%20in%20seinen%20verschiedenen,Drenthe,%20Overijssel%20und%20Gelderland%20gesprochen. |titel=Dialekte in den Niederlanden und Flandern |werk=NEON - Nederlands online |hrsg=FU Berlin |archiv-url=https://web.archive.org/web/20241211000201/https://neon.niederlandistik.fu-berlin.de/de/nedling/langvar/dialects |archiv-datum=2024-12-11 |abruf=2025-06-15 |sprache=de}}</ref> De Grenz to dat [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] löppt twüschen [[Provinz Grunneng|Grönneng]] un Freesland vun dat [[Laauwersmeer]] na Süüd to un knappt dat neddersassische [[Köllemerland]] un de [[Stellingwarven]] vun de Provinz Freesland af.<!-- Born fehlt --> De Spraakgrenz to dat Nedderfranksch folgt nu, dat ole Eiland [[Urk]] uutbenamen, de ole Waterkant vun dat [[Iesselmeer]], bet na [[Bunschoten]] in de [[Provinz Utrecht]] un löppt denn döör de Provinz [[Gelderlaand|Gelderland]] mit de Landschoppen [[Veluwe]] un [[Achterhook]] op plattdüütsch Rebeed na de düütsche Grenz to, wo se twüschen [[Emmerek|Emmerik]] un [[Bokelt]] över de Staatsgrenz röverlöppt.<!-- Born fehlt --> Nu folgt se de [[Westfalen|westfäälsche]] [[Eenheidsplural|Eenheidspluraallinie]] bet na’t [[Siegerland]].<ref>{{Internetquelle |autor=Lisa Felden |url=https://dat-portal.lvr.de/orte/dialektkarten/einteilungskarten/westfaelisch |titel=Westfälisch |werk=dat-portal.lvr.de |hrsg=LVR-Institut für Landeskunde und Regionalgeschichte |datum=2023-09-20 |abruf=2025-06-15 |sprache=de}}</ref> Hier folgt de Grenz nu de [[Benrather Linie]] bet [[Hessen]],<ref>{{Internetquelle |url=https://dat-portal.lvr.de/orte/dialektkarten/einteilungskarten/benrather-linie |titel=Benrather Linie |werk=dat-portal.lvr.de |hrsg=LVR-Institut für Landeskunde und Regionalgeschichte |datum=2021-03-08 |abruf=2025-06-15 |sprache=de}}</ref> wo [[Waldeck (Land)|Waldegge]] un de nöördliche [[Landkreis Kassel]] noch plattdüütsch sünd.<ref>{{Internetquelle |autor=Marcus Buck |url=https://plattmakers.de/de/weten/Hessen |titel=Weten: Plattdeutsch in Hessen |werk=plattmakers.de |hrsg= |datum=2021-11-27 |abruf=2025-06-15}}</ref> Denn knappt se bi [[Hedemünnen]] de süüdlichste Eck vun [[Neddersassen]] af.<ref name="rede" /> Se folgt de Grenz vun [[Döringen]] langs, bloots mit dat [[Eiksfeld|Neddereiksfeld]] op plattdüütsch Rebeed.<ref>[[Ulrich Scheuermann]]: ''Aspekte einer Sprachgeschichte des Ostfälischen''. In: ''Sprachgescichte'', Bd.&nbsp;3, De Gruyter Mouton, Berlin/Boston 2003, S.&nbsp;2668.</ref> De Spraakgrenz löppt wieder döör [[Sassen-Anholt]] an de Münn vun de [[Saale]] in de [[Elv]] langs na [[Brannenborg]] rin, maakt enen groten Bagen na Noorden üm [[Berlin]] rüm un geit denn en Stück noorden vun [[Frankfort an de Oder]] an de [[Polen|poolsche]] Grenz ran.<ref name="rede">[https://www.regionalsprache.de/SprachGis/RasterMap/WA/267 REDE: WA 267 „machen“], Kaarten ID&nbsp;417, opropen den 30.&nbsp;September 2023.</ref> Vunwegen dat’t [[Mark-Brannenborger Platt|Brannenborger Platt]] bloots noch swack vertreden is, givt dat hier vundaag kene klare Spraakgrenz meer.<ref name=":48">Rolf Bock, Helmut Langner: ''Zur Geschichte, Gliederung und zu wichtigen Merkmalen der märkischen Dialekte.'' In: WZ PH Potsdam. H. 2. Potsdam 1989, S. 233.</ref> Achter de Grenz na Polen to givt dat, sieddem de Düütschen na’n [[Tweete Weltkrieg|Tweden Weltkrieg]] verdreven worrn sünd, kuum meer Plattdüütsche. De Spraakgrenz folgt nu de Staatsgrenz bet an de [[Oostsee]]. Vöör 1945 weren Hinnerpommern un Preußen, bet op dat [[Middeldüütsche Dialekten|middeldüütsch]] [[Hoogpreußsch]],<ref>Walther Ziesemer: ''Die ostpreußischen Mundarten.'' In: ''Ostpreußen. Land und Leute in Wort und Bild.'' Königsbarg: Gräfe und Unzer, S.&nbsp;78–81.</ref> plattdüütsch.<ref name=":45" /> De Noordgrenz is ook kene klare. In öllere Tieden weer [[Sleswig (Landschop)|Sleswig]] [[Däänsche Spraak|däänsch]] ([[Synnejysk]] un Rieksdännsch) un in’n Westen [[noordfreesch]]. Doch mit dat Middelsassische het sik dat Düütsche uutbreedt. Hüüd is grov de Staatsgrenz ook Spraakgrenz.<ref>[[Ingrid Schröder]]: ''Niederdeutsch in der Gegenwart'', S.&nbsp;36.</ref> Binnen dat plattdüütsche Rebeed liggt in’n Noordoosten dat [[Saterfreesch]] as Spraakeiland un in’n Süden dat [[Middeldüütsche Dialekten|middeldüütsche]] [[oberharzisch]] Spraakeiland.<ref>Erich Borchers: ''Sprach- und Gründungsgeschichte der erzgebirgischen Kolonie im Oberharz''. Elwert, Marburg 1927, S. 34.</ref><!-- Born fehlt för saterfreesch --> === Uutwannerers un Spraakeilannen === [[Bild:Low German dialects around the world.jpg|duum|Plattdüütsch weltwied mit Stammgebeed in Europa un Spraakeilannen weltwied]] Mit Uutwannerers is Plattdüütsch ook in annere Delen vun de Welt kamen un het sik daar in [[Spraakeiland|Spraakeilannen]] över meer oder minner lange Tied hollen. Vöör allen de [[Mennisten]], de ethnischen [[Mennoniten]], de uut dat [[Wießel|Wiesseldelta]] stammt un dat [[Nedderpreußisch|nedderpreußsche]] [[Plautdietsch]] snacken doot, leevt in [[Argentinien]], [[Brasilien]] (to’n Bispeel in [[Fernheim]] un [[Curitiba]]), [[Kanada]], [[Mexiko]], [[Paraguay]] un de [[USA]].<ref>{{Internetquelle |url=https://www.axl.cefan.ulaval.ca/amsudant/mennonites.htm |titel=Les mennonites |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240612224502/https://www.axl.cefan.ulaval.ca/amsudant/mennonites.htm |archiv-datum=2024-06-12 |abruf=2025-01-31 |sprache=fr}}</ref> Dat givt aver ook Rebeden, in de kene Mennisten leevt un in de sik Plattdüütsch deelwies hollen het, so as dat US-amerikaansche [[Wisconsin Pommeranian]] oder in Brasilien [[Pomerano]] un [[Vestfaliano]].<ref>{{Internetquelle |url=https://www.pommerscher-greif.de/die-pommernvereinigungen-in-den-usa/ |titel=Die Pommernvereinigungen in den USA |werk=pommerscher-greif.de |hrsg=Pommerscher Greif e.V. |datum=2012-02-10 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20250422094307/https://www.pommerscher-greif.de/die-pommernvereinigungen-in-den-usa/ |archiv-datum=2025-04-22 |abruf=2025-06-16 |sprache=de}}</ref><ref>{{Internetquelle |autor=Marcus Buck |url=https://plattmakers.de/de/weten/Brasilien |titel=Plattdeutsch in Brasilien |werk=[[plattmakers.de]] |datum=2021-11-27 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20220123065222/https://plattmakers.de/de/weten/Brasilien |archiv-datum=2022-01-23 |abruf=2025-01-31 |sprache=de}}</ref> Ook de „Kaschuubschen“ –&nbsp;wat de [[Ökelnaam]] weer – mang den [[Bessarabiendüütsche]]n, de vun 1814 af an uut [[Pommern]], [[Mekelnborg]] un dat [[Hartogdom Warschau]] inwannert sünd, hebbt eer [[Oostpommersch Platt|oostpommersch]] Plattdüütsch bibehollen. De Süüddüütschen weren man in de Övertall; söven vun de 24 düütschen Moderkolonien weren avers Plattdüütsch.<ref>Albert Eckert: ''Die Mundarten der deutschen Mutterkolonien Bessarabiens und ihre Stammheimat''. (= ''Deutsche Dialektgeographie. 40''). Elwert: [[Marborg]] 1941.</ref> 1940 sünd de Bessarabiendüütschen verdreven worrn, kemen eerst in dat besett Polen un denn 1945 na Düütschland, wo de bessarabienplattdüütsche Spraakgemeenschop uuteenfullen is.<!-- Born fehlt --> 1858 sünd Lüüd uut de Ümgegend vun [[Ankum]] un [[Steiwelt]] na de [[Slowakei]] trocken, hebbt daar twee Adelsgöder köfft un sik mit meer as 400 Lüüd in de Dörper [[Tscherman]] un [[Groß Rippen]] daallaten. Eer plattdüütsche Spraak hebbt se bibehollen, bet dat se na’n [[Tweete Weltkrieg|Tweden Weltkrieg]] verdreven worrn sünd.<ref>Theodor Deters: ''Tscherman in der Slowakei. Eine Siedlung des 19. Jahrhunderts von Auswanderern aus dem Altkreis Bersenbrück und dem südlichen Oldenburger Land.'' [[Quokenbrügge|Quakenbrügge]] 1982.</ref> Aver ook binnen Düütschland het dat en lütt plattdüütsch Spraakeiland geven. De [[Gerresheimer Glashött|Glashött in Gerresheim]] het vun 1864 af an siene Glasblasers vöör allen in de plattdüütschen Rebeden oosten de [[Elv]] anworven. Un so keem dat, dat sik in de Arbeiderkolonien op de Hött in [[Gerresheim]] en plattdüütschen Dialekt döörsett het, dat [[Hötter Platt]], dat vundaag aver meist uutstorven is.<ref>{{Internetquelle |autor=Charlotte Rein |url=https://dat-portal.lvr.de/themen/dialekte/dialektinseln/hoetter-platt |titel=Hötter Platt |werk=dat-portal.lvr.de |hrsg=Institut für Landeskunde und Regionalgeschichte |datum=2020-04-03 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240404074746/https://rheinische-landeskunde.lvr.de/de/sprache/sprache_themen/tonaufnahmen/hoetter_platt.html |archiv-datum=2024-04-04 |abruf=2024-12-26 |sprache=de}}</ref> == Status == === Algemeen === [[Bild:Aurich_schild.jpg|alternativtext=Tweesprakig Oordschild Hoogdüütsch–Plattdüütsch in dat oostfreesche Auerk|duum|Tweesprakig Oordschild Hoogdüütsch&nbsp;–&nbsp;Plattdüütsch in’t oostfreesche [[Auerk]]]]As Spraak mit grötter Kommunikatschoonsreckwied warrt nu in all Delen vun Düütschland vun Sprekers vun dat Freesche jüst so as vun Sprekers vun dat Plattdüütsche dat Hoogdüütsche bruukt, in de Nedderlannen jüstso dat Nedderlandsche. Plattdüütsch is bloots ene Spraak för neegbi. Aver ook as Spraak för neegbi hebbt vele Lüüd de Spraak opgeven, so dat in groten vele Delen vun dat Spraakrebeed de Lüüd, de Plattdüütsch snackt, in de Minnertall sünd. Ook för de Spraakeilannen in annere Länner gellt dat to’n Deel, daar hebbt dat Hoogdüütsch, dat anner Uutwannerten mitbröchten oder de Landsspraken (meerstendeels [[Engelsche Spraak|Engelsch]] oder [[Spaansche Spraak|Spaansch]]) düsse Opgaven. Hoogdüütsch heerscht allerwegens vöör. Schreven Plattdüütsch find sik –&nbsp;ole Huusinschriften un Stratennaams uutbenamen&nbsp;– meist nich in dat apentliche Leven.<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;209.</ref> Sied de 2000-er Jaren givt dat in Düütschland meer un meer [[List vun Öörd mit tweesprakige Oortsschiller Plattdüütsch/Hoochdüütsch|tweesprakige Oordschiller]].<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;211.</ref> In den letsten Jaren sünd ook de Nedderlannen mit en paar tweesprakig Oordschiller anfungen.<!-- Born Schiller nds nl? --> De Reklaam un de Tourismusbranch bruukt Platt af un an en oold, kommodig oder regionaal Gefööl to wiesen.<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;215.</ref> === Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken === [[Bild:ECRM Low Saxon in Germany.svg|duum|Översicht Monitoring döör de Europääsch Charta för Regionaal- un Minnerheidenspraken in Düütschland fört Plattdüütsch]] In Düütschland un de Nedderlannen is de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken]] de Ramen na dat Völkerrecht för de [[plattdüütsche Spraakpolitik]]. De beiden Staten hebbt de Charta 1992 ünnertekent un 1996 ratifizeert, so dat Plattdüütsch sied 1999 in [[Bremen]], [[Hamborg]], [[Mekelnborg-Vörpommern|Mekelnborg-Vöörpommern]], [[Neddersassen]] un [[Sleswig-Holsteen]] na Deel&nbsp;III, in [[Brannenborg]], [[Noordrhien-Westfalen]] un [[Sassen-Anholt]] un sied 1998 in’n Nedderlannen na Deel&nbsp;II vun de Sprakencharta schuult is.<ref name=":44">{{Internetquelle |url=https://www.niederdeutschsekretariat.de/grundlagen-der-sprachencharta/ |titel=Grundlagen der Sprachencharta |werk=niederdeutschsekretariat.de |hrsg=BfN |datum=2018-01-03 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20250606010923/https://www.niederdeutschsekretariat.de/grundlagen-der-sprachencharta/ |archiv-datum=202506-06 |abruf=2025-06-16 |sprache=de}}</ref><ref name=":46">[[Heinz Eickmans]]: [https://doi-org.wikipedialibrary.idm.oclc.org/10.1515/9783110240849.153 ''Niederlande (Koninkrijk der Nederlanden)''.] In: ''Europäische Charta der Regional- oder Minderheitensprachen: Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats,'' S.&nbsp;155.</ref> Mit Deel&nbsp;III verplicht sik de Verdragsstaat tomindsten 35 Maatregels uut den Katalog in de Charta för de Stütt vun de Spraak ümtosetten. Deel&nbsp;II verplicht ook de Spraak aktiv to schulen, avers de Verdragsstaat verplicht sik nich to konkreten Maatregels.<ref name=":44" /> De düütschen Länner geevt dat [[Bundsbinnenministerium]] alle dree Jaren Bericht woans se Plattdüütsch föddern doot. Dat Ministerium verfaat op düsse Grundlaag den Statenbericht för den [[Europaraad]]. De [[Bunnsraat för Nedderdüütsch]] (BfN) vertriddt de plattdüütsche Spraakgemeenschop in Düütschland un begoodacht un kommenteert den Statenbericht. Op Grundlaag vun den Statenbericht, den BfN sien Kommentaar un Besöken in den düütschen Länner verfaat en [[Expertenkommitee (Spraakcharta)|Expertenkommitee]] den [[Expertenbericht (Spraakcharta)|Expertenbericht]], de begoodacht, of Plichten un Maatregels ümsett warrt. Na de Expertenbericht raadt dat [[Ministerkommitee (Europaraad)|Ministerkommitee]] vun de Europaraad de düütsche Regeren an, wat verbetert warrn kann.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.niederdeutschsekretariat.de/umsetzung-der-sprachencharta/ |titel=Umsetzung der Sprachencharta |werk=niederdeutschsekretariat.de |hrsg=BfN |datum=2018-01-01 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20250516145431/https://www.niederdeutschsekretariat.de/umsetzung-der-sprachencharta/ |archiv-datum=2025-05-16 |abruf=2022-12-20 |sprache=de}}</ref> In de Nedderlannen schrivt dat [[Ministerium van Binnenlandsche Saken un Königrieksraltschonen|Binnenministerium]] den Statenbericht un stütt sik för’t Neddersassisch op de ''[[Streektaal-Organisatie in het Nedersaksisch Taalgebied|Streektaal-Organsisatie in het nedersaksisch Taalgebied]]'' (SONT).<ref name=":46" /> De Zentraalregeren versöcht eer Plichten an de [[Provinz (Nedderlannen)|Provinzen]], de avers vergleken mit den düütschen Länner minner Kompetenzen hebbt, to övergeven un övernimmt wenig egen Initschativ för dat Neddersassisch. Andrääg dat Neddersassisch ook na Deel&nbsp;III vun de Charta to schulen, wiest de nedderlandsche Regeren af.<ref>[[Heinz Eickmans]]: [https://doi-org.wikipedialibrary.idm.oclc.org/10.1515/9783110240849.153 ''Niederlande (Koninkrijk der Nederlanden)''.] In: ''Europäische Charta der Regional- oder Minderheitensprachen: Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats,'' S.&nbsp;161&nbsp;ff.</ref> 2018 hebbt de oostnedderlandschen Provinzen dat [[Convenant Neddersassisch]] ünnertekent un vereenbaart mit de Gesetten un Regels, de al bestaat, dat Neddersassische starker to föddern, statts de Spraak ünner Deel&nbsp;III vun de Charta to stellen un de Spraakpleeg ünner den Provinzen beter to koordineren.<ref>{{Internetquelle |autor= |url=https://www.rijksoverheid.nl/documenten/convenanten/2018/10/10/convenant-nedersaksisch |titel=Convenant Nedersaksisch |werk=Rijksoverheid.nl |hrsg=Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties |datum=2018-10-10 |abruf=2024-12-26}}</ref> === Amtsspraak === In Bremen, Hamborg, Mekelborg-Vöörpommern un Sleswig-Holsteen, hier sogaar na dat Landsverwaltungsgesett, köönt Oorkunnen un Beweismiddel op Plattdüütsch vöörleggt warrn. Andrääg dörvt –&nbsp;mündlich un schriftlich&nbsp;– op Platt stellt warrn. In de Praxis weet Plattdüütschsprekers un Midarbeiders in Behöörden un op Ämter man nix vun düssen Rechten af, so dat Platt in so’n Kontext meist gaarnich bruukt warrt.<ref>''Uns Spraak&nbsp;–&nbsp;Politik för Platt''. Bunnsraat för Nedderdüütsch & Nedderdüütschsekretariat 2020, S.&nbsp;10. ([https://www.niederdeutschsekretariat.de/wp-content/uploads/2020/10/SprachenCharta_2020.pdf online])</ref> De Gemeen [[Riessen-Hoolt’n]] verkünn 2008, dat se offitschell tweesprakig is un Börgers in dat Gemeenbüro Nedderlandsch un Neddersassisch bruken köönt. In de Praxis sitt avers meist kene Plattspekers in dat Gemeenbüro un Andrääg, de op Platt schreven sünd, warrt nich bearbeidt.<ref>{{Internetquelle |url=https://myprivacy.dpgmedia.nl/consent?siteKey=bn4p6LpNGFRTXN8w&callbackUrl=https%3A%2F%2Fwww.tubantia.nl%2Fprivacy-gate%2Faccept-tcf2%3FredirectUri%3D%252Frijssen-holten%252Fgemeente-rijssen-holten-tweetalig-gea-kan-in-het-riessens-nergens-terecht%7Ea12822d6%252F |titel=Gemeente Rijssen-Holten tweetalig? Gea kan in het Riessens nergens terecht |werk=Tubantia |datum=2016-12-16 |abruf=2025-06-18 |sprache=nl}}</ref> Een wichtigen Fall to’n Status vun dat Plattdüütsche bi Amtssaken weer de „[[Läägeünnerloage|Läägeünnerloage“]], för de de Firma Twistringer RBM Dränfilter in’t Jaar 2000 en [[Patent]] anmellt harr. De Patentschrift weer op Plattdüütsch schreven un dat [[Patentamt]] harr eer daarvun torüggwiest. De [[Bundsgerichtshoff|Bundsgerichtshov]] harr toletzt seggt, dat dat rechtens is, en Patent op Plattdüütsch intogeven, aver gellen deit dat bloot, wenn de Patentschrift ook hoogdüütsch översett bigeven oder nalvert warrt.<ref>{{Internetquelle |url=https://lexetius.com/2002,2757 |titel=BGH, ''Läägeünnerloage'', Besluut vun’n 19. 11. 2002 – X ZB 23/01 |werk=lexetius.com |abruf=2024-12-25 |sprache=de}}</ref> Na düsse Ansicht meent „düütsch“ alleen de hoogdüütsche Standardspraak.<ref>{{Internetquelle |url=https://lexetius.com/2002,2757 |titel=BGH, Beschluss vom 19. 11. 2002 – X ZB 23/01 [12]b |abruf=2025-06-27}}</ref> Anner Juristen un Gerichten leggt „düütsch“ so uut, dat Hoog- un Plattdüütsch meent sünd un Platt so as Amtsspraak gellen schall.<ref>German Foerster, Gerd-Harald Friedersen: ''Landesverwaltungsgesetz Schleswig-Holstein'': ''Kommentar'', Nr.&nbsp;1 Abs.&nbsp;4 to §&nbsp;82 a Landesverwaltungsgesetz</ref> Se stütten sik op en öller Ordeel vun 1927 na dat „düütsch“ as Gerichtsspraak platt- un hoogdüütsch meent.<ref>[[Overlandsgericht Ollnborg|OLG Ollnborg]] vun de 10.&nbsp;Oktober 1927 – K 48, HRR 1928,392</ref> Sleswig-Holsteen het düsse Sicht in de verleden Tied deelt.<ref>{{Internetquelle |url=Umsetzung der Europäischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Schleswig-Holstein – Sprachenchartabericht 2007 |titel=Umsetzung der Europäischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen in Schleswig-Holstein – Sprachenchartabericht 2007 Drucksache 16/1400 |werk=Sleswig-Holsteensch Landdag |archiv-url=https://web.archive.org/web/20110719082318/http://www.schleswig-holstein.de/cae/servlet/contentblob/633574/publicationFile/SprachenchartaberichtDownload.pdf |archiv-datum=2011-10-07 |abruf=2025-18-06 |sprache=en}}</ref> Dat weer man eer Behölperee.<ref>https://www.landtag.ltsh.de/infothek/wahl18/umdrucke/5600/umdruck-18-5652.pdf</ref> Mit de Norm §&nbsp;[https://www.lexsoft.de/cgi-bin/lexsoft/justizportal_nrw.cgi?xid=148815,381 82 b] [[LVwG SH]] is sied 2016 Plattdüütsch explizit as Spraak nöömt in de –&nbsp;anners as [https://www.lexsoft.de/cgi-bin/lexsoft/justizportal_nrw.cgi?t=175023947014307096&sessionID=3107090891904654716&source=link&highlighting=off&templateID=document&chosenIndex=Dummy_nv_68&xid=148815,91#jurabs_2 §&nbsp;82 a], de „düütsch“ as Amtsspraak fastleggt&nbsp;– Dokumenten vöörleegt warrn köönt. Plattdüütsch het liekers in’n Alldag as Amtsspraak in Sleswig-Holsteen meist kenen Belang.<!-- Born fehlt --> === Plattdüütsch in Kinnergaarn, School un Universität === Kinnergaarns in Noorddüütschland versöcht hier un daar Plattdüütsch an de Kinners wieder to geven. Dat langt an vun en paar plattdüütschen Ledern bet to’n dagdääglichen Plattsnacken mit de Kinners. Plattdüütsch in’n Kinnergaarn stütt sik op private Initschativen. Stütt oder Vöörgaven vun de düütschen Länner givt dat meist nich.<ref name=":13">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;182&nbsp;ff.</ref><!-- Platt in nedderlandsch Kinnergaarns? --> Lange Tied geev dat keen [[Plattdüütsch (Schoolfack)|Plattdüütschünnerricht]]. 2010 is Hamborg mit Plattdüütsch in de [[Grundschool]] anfungen, 2014 sünd Sleswig-Holsteen un Bremen, 2016 Mekelnborg-Vöörpommern folgt. 2017 is Plattdüütsch en Schoolfack för dat [[Abituur]] worrn, dat betto man alleen in Mekelnborg-Vöörpommern anbaden warrt.<ref name=":13" /> In Neddersassen is Plattdüütsch keen Schoolfack, man en Deel vun anner Fäcker. In Noordrhien-Westfalen, Brannenborg un Sassen-Anholt is dat bloot en Arbeidsgemeenschop (AG) na de School. In kenen düütschen Bundsland givt dat allerwegens regulären Plattdüütschünnerricht.<ref name=":13" /> Ook in’n Nedderlannen givt dat Plaans Neddersassisch op de [[Basisschool]] to ünnerrichten.<ref>Kerndoelen Nedersakisch: ''Nedersaksisch in het basisonderwijs'' 2019 ([https://huusvandetaol.nl/wp-content/uploads/2020/10/Kerndoelen-Nedersaksich-dec-2019-1.pdf online], [https://web.archive.org/web/20240612105457/https://huusvandetaol.nl/wp-content/uploads/2020/10/Kerndoelen-Nedersaksich-dec-2019-1.pdf Archiv])</ref><ref>{{Internetquelle |url=https://nedersaksisch.com/nedersaksisch-in-het-onderwijs/ |titel=Nedersaksisch in het onderwijs |werk=Nedersaksisch |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240424062351/https://nedersaksisch.com/nedersaksisch-in-het-onderwijs/ |archiv-datum=2024-04-24 |abruf=2024-12-01}}</ref> Veel noordüütsche Universitäten befaat sik mit [[nedderdüütsche Philologie]] un beedt enen [[Studiengang Nedderdüütsch]] an, to’n Bispeel [[Europa-Universität Flensborg|Flensborg]], [[Universität Hamborg|Hamborg]], [[Universität Griepswoold|Griepswoold]], [[Christian-Albrechts-Universität zu Kiel|Kiel]], [[Universität Mönster|Mönster]], [[Carl von Ossietzky Universität Oldenburg|Ollnborg]] un [[Universitär Rostock|Rostock]]. Semianren to Plattdüütsch givt dat ook in [[Universität Bremen|Bremen]], [[Europa-Universität Viadrina|Frankfort an’e Oder,]] [[Georg-August-Universität Chöttingen|Chöttingen]], [[Leuphana Universität Lüneburg|Lümborg]], [[Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg|Meideborg]], [[Universität Ossenbrügge|Ossenbrügge]], [[Universität Paderborn|Paderbuorn]] un [[Universität Potsdam|Potsdam]].<ref name=":13" /> In dat nedderlandsch [[Rieksuniversität Grönneng|Grönneng]] geev mit dat [[Nedersaksisch Instituut|''Nedersaksisch Instituut'']] bet 2010 en regulären Leerstool för Neddersassisch.<ref>{{Internetquelle |url=https://geheugenvandrenthe.nl/encyclopedie-drenthe/nedersaksisch-instituut |titel=Nedersaksisch Instituut |abruf=2025-06-17}}</ref> Sied 2018 givt dat wedder irregulären Leerstool för Neddersassisch. De schreven un spraken Spraak in den Seminaren is Hoogdüütsch oder in Grönneng Nedderlandsch.<!-- spraak op RUG? --> As ene rare Uutnaam sünd avers en paar [[Bachelor]]-Arbeiden op Platt schreven worrn, de man meist Betog to’n Plattdüütschen hebbt.<ref name=":13" /> === Bi de Plattdüütschen === [[Bild:Low_Saxon_Dialect_or_Language.svg|duum|De Meerheid (59,2&nbsp;%) in dat plattdüütsche Spraakgebeed seet Plattdüütsch as enen Dialekt an. Alleen 39&nbsp;% seet dat as ene Spraak.]] De Status ünner de Lüüd, de de Spraak snacken doot, is ook verscheden. De Süden vun dat Spraakrebeed, mit West- un Oostfalen un de Brannenborgsche Mark, daar is de Willen, de Spraak to bewaren minn stark as in’n Noorden, woneem de [[Noordneddersassisch|noordneddersassischen Dialekten]] spraken warrt. In Delen vun Brannenborg is de Spraak meist ganz dood. Dor is keen Willen meer vörhannen, de Spraak to bewaren, dat givt keen Spraakvereens för Plattdüütsch un keen Speeldelen. Ganz anners süüt dat to’n Bispeel in [[Oostfreesland]] uut. Dar is de Spraak noch op dat beste as Alldagsspraak bewaart. Ook in Delen vun Sleswig-Holsteen un dat Dreeeck twüschen Elv un Weser sünd daar noch Plattsnackers, de sik ook aktiv för dat Plegen vun de Spraak insetten doot. Na de Ümfraag {{Lang|de|''Status und Gebrauch des Niederdeutschen''}} seet in Noordüütschland 59,2&nbsp;% Plattdüütsch as enen Dialekt an, 39&nbsp;% bekiekt Plattdüütsch as ene Spraak. De Ansichten ünnerscheedt sik man na Regioon: Mit 52&nbsp;% in [[Hamborg]] un 50,7&nbsp;% in [[Sleswig-Holsteen]] seet hier de Meerheid Plattdüütsch as ene Spraak an. In [[Sassen-Anholt]] (80,7&nbsp;%) un [[Brannenborg]] (80,5&nbsp;%) is de Andeel Lüüd, de Plattdüütsch as enen Dialekt beteken besünners hoog. Groten Inflood op de Ansicht of Plattdüütsch en Dialekt oder ene Spraak is, het de Plattdüütschkompetenz: Lüüd, de sülvenst Plattdüütsch snackt, seet Platt eer as Spraak. Lüüd, de keen Platt snacken köönt, bekiekt dat as enen Dialekt. Ook Lüüd, de sik stärker mit de egen Regioon verbunnen föölt, seet Platt eer för ene Spraak as enen Dialekt an.<!-- Ansichten to de Spraak in NL? --> == Sprekertall == === Översicht un Historie === Sprekertallen laat sik blot swaar angeven. In’n Zensus is faken de Moderspraak nich affraagt worrn un wenn se affraagt worrn is, denn hebbt de Behöörden keen Ünnerscheed maakt twüschen Plattdüütsch un Hoogdüütsch oder Plattdüütsch un Nedderlandsch. För de öllere Tied lett sik aver daar von uutgaan, dat so teemlich all Minschen in Plattdüütschland ook Plattdüütsch snackt hebbt. Ganz grov lett sik de Tall also för 1800 mit 7&nbsp;Millionen angeven un 1900 mag dat woll so knapp 20&nbsp;Millionen Minschen geven hebben, de Plattdüütsch snackt hebbt. (Düt Rebeed het vundaag en Inwanertall von meist 30&nbsp;Millionen Minschen.) Na 1900 un besünners na 1945 füng de Tall aver teemlich an to dalen. Alltohoop givt dat also dat vundaag so üm un bi 5&nbsp;Millionen Minschen, de Plattdüütsch snacken doot. === Düütschland === [[Bild:Low Saxon Competence by district 2016.svg|duum|Aktive Spraakkompetenz na Landkreisen (2016):<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;203.</ref><br>{{Koortlegenn|KLÖÖR=#217821|TEXT=Höögste aktive Kompetenz}}<br>{{Koortlegenn|KLÖÖR=#afe9af|TEXT=Leegste aktive Kompetenz}}]] De repräsentative Ümfraag ''[[Wer spricht Platt?]]'', an de 200 Lüüd deelnemen, versöch 1984 dat eerste Maal de Spraakkompetenz in de Bundsrepublik Düütschland (sünner Oostdüütschland un Nedderland) to ünnersöken. Dat Resultaat weer, dat 20 % vun de Lüüd „bannig good“ Platt snackt, 15 % „good“ un 21 % „een beten“ Platt snackt.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''[[Wer spricht Platt?]]'' [[Verlag Schuster|Schuster]], Leer 1987, S.&nbsp;95.</ref> Na een nee’er Ümfraag 2007, nu in ganz Düütschland, köönt 6 % Platt „bannig good“, 8,3 % „good“ un 23,4 % „een beten“ Platt snacken. Tohooprekent sünd an de an de 3&nbsp;Millionen Lüüd in Düütschland, de „bannig good“ oder „good“ Platt snackt. De nee’este Ümfraag vun 2016 (''[[Status un Gebrauch des Niederdeutschen 2016|Status un Gebrauch des Niederdeutschen]]'') fraag 1632 Lüüd in Plattdüütschland (sünner Süüdwestfalen).<ref>Adler u.&nbsp;a.: ''Status und Gebrauch des Niederdeutschen 2016,'' S.&nbsp;7 ([https://ids-pub.bsz-bw.de/frontdoor/deliver/index/docId/9037/file/Adler_Ehlers_Goltz_Kleene_Plewnia_Status_und_Gebrauch_des_ND_2016.pdf online])</ref> un keem to’n Resultaat, dat 6,2&nbsp;% „bannig good“, 9,5&nbsp;% „good“ un 16,7&nbsp;% „een beten“ Platt snacken köönt. 25,4&nbsp;% snackt en paar Wöör un 42,2&nbsp;% köönt gaar keen Platt.<ref>Adler u.&nbsp;a.: ''Status und Gebrauch des Niederdeutschen 2016,'' S.&nbsp;13&nbsp;ff. ([https://ids-pub.bsz-bw.de/frontdoor/deliver/index/docId/9037/file/Adler_Ehlers_Goltz_Kleene_Plewnia_Status_und_Gebrauch_des_ND_2016.pdf online])</ref> De passive Spraakkompetenz, also de Tall Lüüd, de Platt verstaan köönt, liggt bi 76,9&nbsp;%.<ref name=":17" /> De Spraakkompetenz ünner de jüngen Lüüd het man stark afnamen: An de 10&nbsp;% (1,4&nbsp;% „sehr gut“, 3,1&nbsp;% good, 5,3&nbsp;% „mäßig“) vun de Lüüd twüschen 16 bet 29 Jaren kunnen 2016 Platt snacken, bi den Olen (över 60) sünd dat mit 52,3&nbsp;% fiev maal so vele. De Ümfraag 2016 ünnersöök ook den sotschalen Achtergrund vun de Deelmehners. Plattdüütschsnackers sünd normalerwiese öller (över 60), leevt op’t Land un hebbt enen ringerern Schoolafsluss. De Spraakompetenz ünnerscheedt sik stark na Regioon. De Spraak is in’n Noordwesten op’t starkst un nimt na Süüdwest to af. Langs de [[Waterkant|Noordseeküst]] vun [[Oostfreesland]] över dat [[Elv-Werser-Dreeeck]], [[Dithmaschen]] bet na [[Noordfreesland]] is Spraakompentenz mit an de 50&nbsp;% Lüüd, de bannig, good oder een beten Platt snackt, recht hoog. Op’t ringst is de Kompetenz in [[Brannenborg,]] hier köönt tohooprekent man 11,6&nbsp;% bannig good, good oder een beten Platt snacken.<ref name=":17">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;201&nbsp;f.</ref><gallery> Bild:Plattdüütsche Spraakkompetenz na Bundsland.svg|alternativtext=Plattdüütsche Spraakkompetenz na Bundsland 2016|Spraakkompetenz na Bundsland (2016) Bild:Plattdüütsche Spraakkompetenz na Öller.svg|alternativtext=Plattdüütsche Spraakkompetenz na Öller 2016|Spraakkompetenz na Öller (2016) </gallery> === Nedderland === In Nedderland het dat 2005 en Ümfraag geven. Bi düsse Ümfraag is rutkamen, dat 1.616.000 Lüüd en von de nedderlandschen plattdüütschen Dialekten snackt.<ref name=":8">[[Henk Bloemhoff]]: ''Taaltelling Nedersaksisch'' 2005. ([https://www.stellingia.nl/wp-content/uploads/2014/12/Taaltelling-Nedersaksisch-1.pdf online])</ref> {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-noncollapsed" |+Aantal sprekers Nedersaksisch eind 2002 volgens Bloemhoff (2005) !Gebede !Sprekers Tohuus !Sprekers allens tohoop !Andeel Sprekers in Percent !Andeel Sprekers ''goed/zeer goed'' !Andeel ''zeer goed'' |- |[[Provinz Grunneng|Grönnen]] |262.000 |446.400 |77,7% |60,9% |40,5% |- |[[Twente]] |334.200 |412.800 |76,1% |52,6% |30,2% |- |[[Oaveriessel|West-Oaveriessel]] |326.100 |378.500 |73,0% |58,8% |34,5% |- |[[Drenthe]] |255.200 |369.600 |76,6% |59,8% |40,9% |- |[[Achterhook]] |211.000 |258.400 |73,0% |57,9% |42,1% |- |[[Veluwe]] |174.800 |229.600 |48,6% |33,0% |14,9% |- |[[Steenwiekerland]] |21.100 |29.000 |67,4% |48,1% |23,5% |- |[[Stellingwarven|Weststellingwerf]] |13.800 |16.800 |64,6% |48,1% |33,0% |- |[[Stellingwarven|Ooststellingwerf]] |6.400 |10.500 |48,8% |30,1% |18,4% |- |Allens tohoop |≈1,6&nbsp;Millionen |≈2,15&nbsp;Millionen |70,9% | | |} De Tallen na en lütter Unnersöök vun 2011 unnerscheed sik man stark. De Andeel Öllern, de Neddersassisch mit eenanner snackt is vun 34&nbsp;% 1995 op 15&nbsp;% 2011 torüggegaan, de Andeel Kinner, mit de Öllern oder Broders un Sösters Platt snackt weer 1995 noch and 7&nbsp;%, man is 2011 op 1&nbsp;% torüggegaan. Vergliek de Tallen hier ünner:<ref>Geert Driessen: ''Ontwikkelingen in het gebruik van Fries, streektalen en dialecten in de periode 1995-2011,'' ITS, Radboud Universiteit Nijmegen, S. 3.</ref> {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-noncollapsed" ! !1995 !2001 !2011 |- |Öllern |34% |24% |15% |- |Kind-Moder |7% |5% |1% |- |Kind-Vader |8% |6% |2% |- |Kind-Broder/Söster |7% |5% |1% |- |Kind-Frünnen |6% |5% |1% |} === Weltwied === Vun den 15.000 bet 20.000&nbsp;Düütschen in dat [[Däänmark]] köönt man en lütten Deel noch Plattdüütsch snacken.<ref>{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Daenemark |titel=Weten: Plattdeutsch in Dänemark |abruf=2025-02-10}}</ref> Den [[plautdietsch]]en Dialekt von de [[Mennoniten]] snackt ook noch wedder so bi 300.000 bet 500.000&nbsp;Minschen.<ref name=":35">{{Internetquelle |url=https://www.ethnologue.com/language/pdt |titel=Plautdietsch |werk=ethnologue.com |hrsg=[[SIL International]] |abruf=2025-02-10}}</ref> Na de [[Ethnologue]] (Uutgaav 2016) verdeelt sik de Tall Plautdietsche so: 4.000 in [[Argentinien]], en beten ünner 10.000&nbsp;Minschen in [[Belize]],<ref>{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Belize |titel=Weten: Plattdeutsch in Belize |abruf=2025-02-10}}</ref> 60.000 in [[Bolivien]], rund 8.000 in [[Brasilien]], 80.000 in [[Kanada]], 2.000 in [[Costa Rica]], 100.000 in [[Kasachstan]], 40.000 in [[Mexiko]], noch eenmaal 40.000 in [[Paraguay]], 5.000 in [[Peru]] un üm de 12.000 in den [[Vereenigte Staten|Verenigten Staten]].<ref name=":35" /> Vun den rund 200.000 Russlandmennoniten in Düütschland hebbt vele dat Platdietsch opgeven.<ref>{{Internetquelle |autor=Bundeszentrale für politische Bildung |url=https://www.bpb.de/themen/migration-integration/kurzdossiers/252533/russlanddeutsche-und-andere-postsozialistische-migranten/ |titel=Russlanddeutsche und andere postsozialistische Migranten |datum=2017-07-13 |abruf=2025-02-10 |sprache=de}}</ref> De plattdüütschen Dialekten in Brasilien, besünners dat [[Pomerano]], snackt twüschen 100.000 un 300.000&nbsp;Minschen.<ref name=":36">{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Brasilien |titel=Weten: Plattdeutsch in Brasilien |abruf=2025-02-10}}</ref><ref>{{Internetquelle |url=https://www.dw.com/pt-br/esp%C3%ADrito-santo-investe-na-preserva%C3%A7%C3%A3o-da-l%C3%ADngua-pomerana/a-17884813 |titel=Espírito Santo investe na preservação da língua pomerana – DW – 03/09/2014 |archiv-url=https://www.dw.com/pt-br/esp%C3%ADrito-santo-investe-na-preserva%C3%A7%C3%A3o-da-l%C3%ADngua-pomerana/a-17884813 |archiv-datum=2025-01-03 |abruf=2025-02-10 |sprache=pt}}</ref> Dat [[Vestfaliano]] in [[Westfália]] snackt nich meer as 3000&nbsp;Lüüd.<ref name=":36" /> == Dialekten un Varietäten == {{Kiek ook bi|Plattdüütsche Dialekten}} === Översicht === [[Bild:Plattdüütsche Dialektrebeden.png|duum|300px| {{Koortlegenn|KLÖÖR=#B0FF75|TEXT=[[Westfäölsk Plat|Westfäälsch]]}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#66CCFF|TEXT=[[Oostfäälsch Platt|Oostfäälsch]]}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#99CC66|TEXT=Noordneddersassisch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#CCCC66|TEXT=Holsteensch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#FFFFCC|TEXT=Sleswigsch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#99CC33|TEXT=Brannenborgsch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#99FFCC|TEXT=Mekelbörgsch-Vörpommersch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#CCCC66|TEXT=Pommersch}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#66CCCC|TEXT=Nedderpreußsch}}<br /> Stand vun vör 1945]] Plattdüütsch is ene Spraak sünner Standard, de sik in verscheden Dialekten un Dialektgruppen deelt: * '''[[Mark-Brannenborger Platt|Märksch-Brannenborgsch]]''': Märksch oder ook Brannenborgsch sünd de plattdüütschen Dialekten in [[Brannenborg]], de [[Ollmark]] in [[Sassen-Anholt]] un den ööstlichsten Deel vun [[Mekelnborg-Vörpommern|Meklenborg-Vöörpommern]]. De Dialektgrupp deelt sik wieder [[Noordmarksch|Noordmärksch]], [[Middelmärksch]] un [[Middelpommersch]].<ref name=":49">Rolf Bock, Helmut Langner: ''Zur Geschichte, Gliederung und zu wichtigen Merkmalen der märkischen Dialekte.'' In: WZ PH Potsdam. H. 2. Potsdam 1989, S. 234.</ref> Typsch Kennteken is ''det'' statts ''dat,''<ref>[[Klaas-Hinrich Ehlers]]: ''Mecklenburgisch-Vorpommersch, Mittelpommersch, Brandenburgisch'', S.&nbsp;596&nbsp;ff.</ref> de Uutspraak vun /g/ as [j] un nedderfranksche Substratwöör.<ref name=":49" /> De märkschen Dialekten sünd al in dat 19.Jhd stark vun dat Middeldüütsch, besünners dat Berlinersch bedrängt worrn.<ref name=":48" /> * [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|'''Mekelnborg-Vöörpommersch''']]: ene relativ eenheidliche Dialektgrupp in Meklenborg-Vöörpommern, de avers deelwies wieder in Dialekten as Swerinersch, Strelitzsch un Vöörpommersch deelt warrt. Besünner Kennteken sünd de Diphthonge /au/ un /ei/ in Wöör as ''Kauken'' un ''hei'' un de Wannel vun Vokalen för /r/, so as ''Wuurd'' statts Woord un ''hüren'' statts ''hören.'' Typsch Meklenborgsch is ook de Diminutiv op ''-ing.<!-- Born fehlt -->'' * [[Nedderpreußisch Platt|'''Nedderpreußsch''']] is de ole Dialekt vun [[Preußen (Landschop)|Preußen]] un [[Danzig]] un ook Grundlaag vun dat [[Plautdietsch]]. Kennteken sünd deelwies de Affall vun /n/ so as in ''moake'' un de [[Unrund (Vokaal)|unrunnen]] Vokalen, so as ''Kenig'' statts ''König.''<ref>Walther Ziesemer: ''Die ostpreußischen Mundarten. Proben und Darstellung.'' Hirt, Breslau 1924, S. 79.</ref> * '''[[Noordneddersassisch]]''' is en Dialekt in [[Noordneddersassen]], [[Sleswig-Holsteen]]. Dat Neddersassisch in [[Provinz Grunneng|Grönneng]] is de Spraakhistorie na ook noordneddersassisch. De realtiv eenheidliche Dialektruum kann wieder in [[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]] un [[Grunnegs|Grönnegsch]], [[Emslänner Platt|Eemslandsch]], [[Ollnborger Platt|Ollnborgsch]], [[Noordhannobersch]], [[Holsteener Platt|Holsteensch]] un [[Sleswigsch|Slewswigsch]] ünnderdeelt warrn.<ref>Helmut Glück (Hrsg.): ''Metzler Lexikon Sprache.'' 3., neubearbeitete Auflage. J. B. Metzler, Stuttgart 2005, <nowiki>ISBN 3-476-02056-8</nowiki>, Eintrag „Nordniederdeutsch“, S. 446–447.</ref> Vergleken mit Oost- un Westfäälsch is dat Luudsysteem starker vereenfacht.<ref>[[Michael Elmentaler]]: ''Nordniederdeutsch, Ostfälisch, Westfälisch, Nordrheinmaasländisch,'' S.&nbsp;556&nbsp;ff.</ref> Noordneddersassiche Dialekten tellt to den vitaalsten plattdüütschen Dialekten un de grote Literatuur un Medien sünd in enen noordneddersassischen Dialekt. * [[Oostfäälsch Platt|'''Oostfäälsch''']] is ene Dialektgrupp in [[Süüdneddersassen]] un de [[Meideborger Böörd]] in [[Sassen-Anholt]], de sik wieder in [[Elvoostfäälsch]],[[Göttingsch-Grubenhagensch]] [[Heidoostfäälsch]] un [[Karnoostfäälsch]] deelt. Kennteken sünd to’n Bispeel D[[Tweeklang|iphthongen]] uut olen Langvokalen, so as ''Stein'' (<&nbsp;''stên'')'','' ''Faut (<&nbsp;fō₁t'')'','' ''mëin (<&nbsp;mîn'')'','' ''Hius'' (<&nbsp;''hûs'')'',''<ref>Schröder, Ingrid. "Ostfälisch". ''Wörterbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft (WSK) Online'', edited by Stefan J. Schierholz and Laura Giacomini. Berlin, Boston: De Gruyter, 2022. <nowiki>https://www-degruyterbrill-com.wikipedialibrary.idm.oclc.org/database/WSK/entry/wsk_id_wsk_artikel_artikel_16176/html</nowiki>. Accessed 2025-06-16.</ref> dat ''e-'' bi dat Partizip, so as ''ekofft'' statts ''kofft'' un de Personaalpronomen ''mik/mek'' un ''dik/dek'' statts ''mi'' un ''di.'' Anners as de noordneddersassisch toonlangen Vokalen un de westföölschen braken Diphthongen het Oostfäälsch faken Kortvokalen, so as ''Pepper'' un ''Könnig'' statts ''Peper/Piäper'' un ''Köni(n)g/Küöni(n)g.''<ref>[[Michael Elmentaler]]: ''Nordniederdeutsch, Ostfälisch, Westfälisch, Nordrheinmaasländisch,'' S.&nbsp;558&nbsp;f.</ref> * [[Oostpommersch Platt|'''Oostpommersch''']] is de ehmalige Dialekt vun [[Hinnerpommern]]. Vundaag leevt de Dialekt as [[Pomerano]] in [[Brasilien]] wieder. * [[Westfäölsk Plat|'''Westfäälsch''']] is de Dialektgrupp in [[Westfalen]], de sik in [[Mönsterlänsk Platt|Mönsterländsch]], [[Ostwestfäälsch|Oostwestfäälsch]], [[Süüdwestfäälsch]] un [[Westmönsterlänner Platt|Westmönsterlansch]] ünnderdeelt, un vergleken mit de anner Dialektgruppen veel konservative Kennteken het.<ref name=":47">[[Michael Elmentaler]]: ''Nordniederdeutsch, Ostfälisch, Westfälisch, Nordrheinmaasländisch,'' S.&nbsp;556&nbsp;f.</ref> De [[Nedderlandsch-Neddersassisch|nedderlandsch-neddersassischen]] Dialekten –&nbsp;[[Grunnegs|Grönnegsch]] uutbenamen&nbsp;– tellt de Spraakhistorie na mit to dat Westfäälsch. [[Emslänner Platt|Emslandsch]] gellt deelwies as en westfäälsch-noordneddersassisch Övergangsdialekt.<ref>[[Michael Elmentaler]]: ''Nordniederdeutsch, Ostfälisch, Westfälisch, Nordrheinmaasländisch,'' S.&nbsp;556&nbsp;f.</ref> Typsch sünd de braken Diphthongen, so as {{Lang|wep|''Biëke''}} un {{Lang|wep|''Vuëgel''}} statts de noordneddersassisch Langvokalen in ''Beek'' un ''Vagel''.<ref name=":47" /> === Struktuur vun de Dialekten ünnerenanner === [[Bild:Isoglossen.svg|duum|300px|Paar vun de wichtigen Isoglossen vun dat Plattdüütsche<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#3afe33|TEXT=Apokoop vun dat e}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#0000ff|TEXT=Eenheidsplural -en/-t}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#ff9e00|TEXT=dat/det}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#ffff00|TEXT=Affall vun dat -n an’t Woortenn}}{{Koortlegenn|KLÖÖR=#17c1fc|TEXT=Eenheidsplural -(e)t}}<br /> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#ff0000|TEXT=Partizip Verleden Tiet op e-}}]] De plattdüütschen Dialekten unnerscheed sik ünner en man nich so stark, as de [[Hoogdüütsche Dialekten|hoogdüütschen Dialekten]]. So is dat ook vergleken swarer de verscheden Varietäten in Gruppen intodelen.<ref>[[Alfred Lameli]]: ''Raumstrukturen im Niederdeutschen, Eine Re-Analyse der Wenkerdaten,'' S.&nbsp;20&nbsp;f. ([https://www.academia.edu/30823402/Raumstrukturen_im_Niederdeutschen_Eine_Re-Analyse_der_Wenkerdaten online])</ref> Traditschonell ünnerdeelt de [[Dialektologie]] Plattdüütsch in [[Westnedderdüütsch]] un [[Oostnedderdüütsch]]. Westnedderdüütsch sünd de Dialekten in dat ole [[Sassen (Volk)|sassische]] Stammland –&nbsp; [[Oost-Freesland]], [[Provinz Grunneng|Grönneng]] un [[Sleswig]], wo sik Plattdüütsch eerst later uutbreedt het, inbegepen. Oostnedderdüütsch sünd de Dialekten in de Rebeden, in de sik Plattdüütsch mit de [[Oostkolonisatschoon]] hen uutbreed het. De Grenz löppt döör Oostholsteen, sniedt vun [[Neddersassen]] dat [[Wendland]] af un löppt denn dicht bi de Grenz twüschen [[Sassen-Anholt]] un [[Brannenborg]] na Süüd to. De grote Ünnerscheed twüschen düsse beiden Gruppen is de [[Eenheidsplural|Eenheidspluraal]] op ''-(e)t,'' so as ''wi maakt/maket'' gegenöver ''-en'' so as in ''wi maken''.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie und Morphologie,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;240.</ref> Nee’eren Unnersöök, de den Spraakafstand twüschen Dialekten meten deit, stellt man de traditschonelle Sicht in Fraag. Dat traditschonell oostnedderdüütsche [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mekelborg-Vöörpommersch]] steit dichter bi dat westnedderdüütsche [[Noordneddersassisch]], as bi dat even so oostnedderdüütsche [[Mark-Brannenborger Platt|Märksch]]. [[Ostwestfäälsch|Oostwestfäälsch]] un [[Oostfäälsch]] hebbt meer Gemeensamkeiden mit eenanner as mit dat Noordneddersassisch. So kann de plattdüütsche Spraakruum ook in ene [[Noordnedderdüütsch|nöördliche Grupp]] mit Noordneddersassisch, Mekelnborg-Vöörpommersch un ene [[Süüdnedderdüütsch|süüdliche Grupp]] mit Oostwestfäälsch un Oostfäälsch indeelt warrn. Märksch steit för sik is avers dichter bi nöördliche Gruppe.<ref>[[Alfred Lameli]]: ''Raumstrukturen im Niederdeutschen.'' ([https://www.academia.edu/30823402/Raumstrukturen_im_Niederdeutschen_Eine_Re-Analyse_der_Wenkerdaten online])</ref> === Dackspraken un Varietätenspektrum === En wichtigen Ünnerscheed, de sik na de [[Dackspraak|Dackspraken]] richt, liggt ook twüschen [[Nedderlandsch-Neddersassisch]] un den Rest vun dat Plattdüütsche. Disse Verscheel is nich vun öllers her un is eerst mit de letsten Jaarhunnerden un besünners in dat 20.&nbsp;Jhd. vun de nedderlandsche un de hoogdüütsche Standardspraak kamen. De Dialekten in de Nedderlannen hebbt ne’e Wöör opnamen, de uut dat Nedderlandsche stammt un de Dialekten in Düütschland hebbt düsse ne’en Begrepen uut dat Hooddüütsche övernamen.<ref>Gooskens, C. S. & Kürschner, S. 2009 Low Saxon dialects across borders — Niedersächsische Dialecte über Grenzen hinweg. Lenz, A. N., Charlotte, G. & Siemon, R. (eds.). Franz Steiner Verlag, p. 273 - 297 (Beihefte Zeitschrift für Dialektologie und Linguistik; no. 138)</ref> De Dialekten langs de Genze sünd so jümmers wieder uut en anner dreven.<ref>Jan Goossens: ''Niederdeutsche Spracke, Versuch einer Defintion.'' In: Jan Goossens (Ruutgever): ''Niedereutsch, Sprache und Literatur'', S.&nbsp;9–27.</ref> De mennonitschen Dialekten hebbt ook Hoogdüütsch as Dackspraak had, je na Land hebbt aver ook [[Russische Spraak|Russ’sch]], [[Engelsche Spraak|Engelsch]] oder [[Spaansche Spraak|Spaansch]] Inflood namen un veel technische Begrepen sünd daarvun bi de Plautdietschen teemlich verscheden. Eensprakig Plattdüütsche givt dat vundaag nich meer, so dat alle Sprekerschen un Sprekerschen tomindsten ook de düütsche oder nedderlandsche Standardspraak snackt. Unklaar is, of en düsse Situatschoon beter os [[Bilingualismus|Tweesprakigkeid]] oder [[Diglossie]] beschrieven kann.<ref name=":27">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;197&nbsp;ff.</ref> För den noorddüütschen Ruum givt dat verscheden Modellen de Spraaksituatschoon to beschrieven. Dat Diglossie-Modell ünnerscheedt Hoog- un Plattdüütsch as twee klaar scheden Spraakschichten. Dat Kunvergenzmodell, in dat Hoog- un Plattdüütsch en Diasysteem billt, beschrivt de noorddüütsche Spraaklandschop, in de Hoog- un Plattdüütsch op eenanner Inflood neemt un de Övergang twüschen den Varietäten verswümmt. So bruukt Plattsprekers to’n Bispeel [[Code Mixing]] un bruukt in eer Plattdüütsch hoogdüütsche Wöör, besunners Wöör, de in den Dialekt feelt oder ook Funktschoonswöör so as [[Abverb|Abverbien]], [[Kunjunktschoon|Kunjunktschonen]] oder [[Partikel (Linguistik)|Partikeln]]. Morphologie un Syntax blievt annersieds grotendeels plattdüütsch. In dat spraken Hoogdüütsch in Noordüütschland sliekt sik man plattdüütschen Kennteken in so [[Preposition stranding|''Preposition stranding'']] oder de [[Obliquus (Kasus)|oblique]] Kasus. So gliekt sik Plattdüütsch un dat noordüütsche Hoogdüütsch jümmer starker an.<ref name=":27" /><!-- Varietätenspektrum in nds-nl/nl? --> === Mischspraken === Na de Schreivsprakenwessel sünd sied dat 17.&nbsp;Jhd. hoogdüütsch-plattdüütsche [[Mischspraak|Mischspraken]] so as [[Missingsch]], dat [[Flensborg|Flensborger]] [[Petuh]], [[Ruhrdüütsch]] un [[Berlinsch]], opkamen. Plattdüütsch weer in de Tied spraken Spraak, Hoogdütsch meist rein schreven Spraak. Wenn Plattsprekers nu Hoogdüütch snacken wullen, kemen plattdüütsche Kennteken in de Spraak, so dat en Hoogdüütsch mit starken plattdüütschen Inflood opkeem. Eerst weren düsse Mischspraken noch de Spraak vun Lüüd, de plattdüütsch opwussen weren, un Hoogdüütsch snacken versöken. Later is dat ook de Ümgangsspraak vun Minschen worrn, de meist keen Platt snacken kunnen, un de Mischspraak as ere enige hoogdüütsche Varietät snacken. Sied de twede Halve vun dat 20.&nbsp;Jhad sünd de Mischspraken tohoop mit Plattdüütsch döör dat Hoogdüütsch verdrängt worrn. Mit Theater un Literatuur sünd de Mischspraken so as Missingsch un ook Ruhrdüütsch bekannt worrn un is vundaag en Deel vun de Identität in Städen so as [[Hamborg]], [[Bremen]] un Flensborg oder in de [[Ruhrpott]], ook wenn dat meist nich meer snackt warrt.<ref name=":28">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;199&nbsp;ff.</ref> <!-- Mischspraken in NL? Oder eer diglossie/regiolekt? --> == Phonetik un Phonologie == {{Kiek ook bi|Plattdüütsche Phonologie}} === Kunsonanten === Plattdüütsch ünnescheedt rund 20 [[Konsonant|Kunsonanten]], de in den plattdüütschen Dialekten to’n groten Deel gliek sünd. Ünnerscheden sünd ünner beschreven. <ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie'', In: ''NSL,'' S.&nbsp;245–265.</ref> {| class="wikitable" |+Kunsonanten in’n Plattdüütschen ! ![[Labial|Labiaal]] ![[Alveolar|alveolaar]] ![[Postalveolaar|postalv.]] ![[Palatal|palataal]] ![[Velar|velaar]] ![[Glottal|glottaal]] |- ! style="text-align:left" |[[Plosiv|Plosiven]] | style="text-align:center" |[[Stemmlosen bilabialen Plosiv|{{IPA-Text|p}}]] · [[Stimmhaften bilabialen Plosiv|b]] | style="text-align:center" |[[Stemmlosen alveolaren Plosiv|{{IPA-Text|t}}]] · [[Stimmhaften alveolaren Plosiv|d]] | | | style="text-align:center" |[[Stemmlosen velaren Plosiv|{{IPA-Text|k}}]] · [[Stimmhaften velaren Plosiv|g]] | |- !style="text-align:left" |[[Nasaal (Phonetik)|Nasaalen]] | style="text-align:center" |[[Stemmhaften bilabialen Nasaal|{{IPA-Text|m}}]] | style="text-align:center" |[[Stemmhaften alveolaren Nasaal|{{IPA-Text|n}}]] | | | style="text-align:center" |[[Stemmhaften velaren Nasaal|{{IPA-Text|ŋ}}]] | |- !style="text-align:left" |[[Frikativ|Frikativen]] |style="text-align:center" |[[Stemmlosen labiodentalen Frikativ|{{IPA-Text|f}}]] · [[Stimmhaften bilabialen Frikativ|v]] | style="text-align:center" |[[Stimmlosen alveolaren Frikativ|s]] · [[Stimmhaften alveolaren Frikativ|z]] | style="text-align:center" |[[Stimmlosen postalveolaren Frikativ|ʃ]] |style="text-align:center" |[[Stimmlosen palatalen Frikativ|ç]] · [[Stimmhaften palatalen Approximant|j]] | style="text-align:center" |[[Stimmlosen velaren Frikativ|x]] | style="text-align:center" |[[Stemmlosen glottalen Frikativ|{{IPA-Text|h}}]] |- !style="text-align:left" |[[Vibrant|Vibranten]] | |style="text-align:center"|[[Alveolaren Vibrant|r]] | | | | |- !style="text-align:left" |[[Lateraal (Phonetik)|Lateralen]] | | style="text-align:center" |[[Stemmhaften lateralen alveolaren Approximant|{{IPA-Text|l}}]] | | | | |} /{{IPA-Text|p t k}}/ hebbt meist [[Aspiratschoon (Phonetik)|Aspiratschoon]] {{IPA|pʰ tʰ kʰ}}, in’n West- un Oostfäälsch sünd aver deelwies unbepuust {{IPA|p t k}}.<ref>{{Internetquelle |autor=Paul Teepe, in |url=https://www.lwl.org/komuna/pdf/Niederdeutsch_Sprache_und_Literatur_Band_1_1983.pdf |titel=Niederdeutsch. Sprache und Literatur. Eine Einführung. Band 1: Sprache. |hrsg=[[Jan Goossens]], LWL |datum=1983 |abruf=2018-11-29 |format=PDF}} (PDF)</ref> De [[Uutluudverharden]] maakt /b/ un /d/ an’n Woordenn stemmloos, so as ''goo<u>d</u>'' [go:t]. /d/ fallt twüschen Vokalen faken uut, so as ''Tieden'' /{{IPA-Text|tiːdn̩}}/&nbsp;→&nbsp;{{IPA|tiːn}}. /g/ is in allen Dialekten an’n Woordenn en Frikativ, je na Positschoon vun de Vokaal tovöör [ç x ‌x]. Westföölsch, Nedderlandsch-Neddersassisch un dat Angelsche Platt sprikt dat /g/ jümmers as Frikativ uut. Dat Brannenborgsch seggt meist /j/. /m n ŋ/ un /l/ köönt [[sülvsche Kunsonanten]] sien. /ŋ/ kann ook för en Kunsonantenkluuster {{IPA|ŋg}} gellen. Dat /s/ is an’n Woordanfang stemmloos {{IPA|z}}, in Westfalen stemmloos {{IPA|s}}. /ʃ/ kümmt vun öller ''*sk'' un is in welk Dialekten as {{IPA|sk~ʃk~sx}} bewaart. Dat /ʒ/ kann in Frömdwöör opkamen, so as ''Garage'' {{IPA|ga.ra:ʒ}} un is in welk noordneddersassischen Dialekten de Uutspraak vun dat /{{IPA-Text|ʝ}}/ Dat /l/ kann an’n Woordenn ene velaar Uutspraak hebben: {{IPA|ɫ}}. /r/ is je na Dialekt {{IPA|r~ɾ}} oder {{IPA|ʀ}}. De uvulare Uutspraak warrt in Düütschland jümmers fakener. === Vokalen === ==== Kort- un Langvokalen ==== Plattdüütsch ünnerscheedt acht Kortvokalen /{{IPA-Text|a ɛ ə ɪ ɔ ʊ œ ʊ y}}/ un meist ook /{{IPA-Text|ɐ}}/ as [[Allophoon]]. [[Plautdietsch]] het de [[Labialisatschoon|runnen]] Vokalen /{{IPA-Text|œ}}/ un /y/ mit’n [[Labialisatschoon|unrunnen]] /{{IPA-Text|ɛ}}/ un /{{IPA-Text|ɪ}}/ versmolten.<ref>Cox, Cristopher; Driedger, Jacob M.; Tucker, Benjamin V. (2013), "Mennonite Plautdietsch (Canadian Old Colony)", ''Journal of the International Phonetic Association'', '''43''' (2): 221–229</ref> Bi de langen Vokalen ünnerscheedt de [[Dialektologie]] twee Gruppen: de [[Ooldlange Vokalen|ooldlangen]] un de [[Toonlange Vokalen|toonlangen Vokalen]]. De ooldlangen Vokalen /â ê î ô ö̂ û ü̂/ weren [[Oorgermaansche Spraak|oorgermaansche]] Langvokalen oder [[Tweeklang|Diphthongen]] un sünd in den meisten plattdüütschen Dialekten Monophthongen. [[Ostwestfäälsch|Oost]]- un [[Süüdwestfäälsch]], [[Middelmärksch]] un deelwies ook dat [[Oostfäälsch Platt|Oostfäälsch]] hebbt eer man to Diphthongen maakt. De Dialektolgie ünnerscheedt ooldlang ô₁ un ô₂, de je na Dialekt anners uutspraken warrt, un jüstso ooldlang ö̂₁ un ö̂_2. Dat givt veer ooldlange ê-Luden: ê₁, ê₂, ê₃ un ê₄, de ja na Dialektgrupp verscheden to twee oder dree Luden tohoopfullen sünd. Dat ê₂ het sik in ê_2a un ê_2b spleten, de in welk Dialekten mit je ünnerscheedlichen ê-Luden tohoopfullen sünd. So sünd to’n Bispeel in dat westliche [[Noordneddersassisch]], [[Noordmärksch]], [[Westmönsterlänner Platt|Westmönsterlandsch]] un [[Twentsch]] ê₁, ê₂ un ê₄ to enen Luud tohoopfullen, ê₃ is as enen Diphthong för sik bleven. Annersieds het dat [[Süüdwestfäälsch|Süüdwestfäälsche]] dree ê-Luden: ê_1, ê₂ sünd apart bleven, ê₃ un ê₄ sünd tohoopfullen. In’n [[Ostwestfäälsch|Oostwestfäälschen]] un en Deel [[Ostfälsch Platt|Oostfäälsch]] wedderüm is ê₁ mit ê_2a tohoopfullen un ê_2b is mit ê₃ un ê₄ versmolten.<ref name=":31">{{Internetquelle |autor=Olaf Bordasch |url=https://www.plattdeutsch-niederdeutsch.net/dia.htm |titel=Die westfälischen Dialekte |werk=plattdeutsch-niederdeutsch.net |datum=19. August 2020 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20250123220522/https://www.plattdeutsch-niederdeutsch.net/dia.htm |archiv-datum=2025-01-23 |abruf=2025-01-23 |sprache=de}}</ref> De toonlagen Vokalen /ā ē ī ō ȫ ū ǖ/ sünd eerst mit’n Övergang vun [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]] na [[Middelsassische Spraak|Middelsassich]] opkamen, as korte Vokalen, de in apen [[Stammsülv|Stammsülven]] mit [[Akzent (Spraakwetenschop)|Akzent]] to de toonlangen Vokalen deent worrn sünd. De acht verscheden ooldsassischen Kortvokalen /a e ë i o ö u ü/ sünd in’n Westfäälschen as söven braken Diphtongen bewaart bleven. Oostfäälsch het dat to fiev Luden vereenfacht: /ā ē ī ō ȫ/. Noordneddersassisch un [[Oostnedderdüütsch]] ünnerscheedt alleen dree toonlange Vokalen: /ā ē ȫ/.<ref name=":31" /> ==== Överlange Vokalen ==== Welk noordneddersassische Dialekten hebbt överlange Vokalen, de ook „Sleeptoon“ oder „Knick“ heet. Se kemen wegen de [[Apokoop|e-Apokoop]] op. As dat /ə/ wegfullen is, is en langen Vokaal in de Stammsülv daarför deent worrn un noch länger as en normalen langen Vokaal worrn. Dat givt wat Miminaalparen, de sik döör düssen Sleeptoon ünnerscheedt, so as ''wied'' {{IPA|viːt}} mit eenfachen Langvokaal un ''Wied'' {{IPA|vîːt}} mit överlangen Vokaal.<ref>[[Steffen Höder]]: ''Tonalität im nördlichen Niederdeutschen und in Skandinavien: eine areale Perspektive.''In: ''[[Niederdeutsches Jahrbuch]]'' 143 (2020), [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]]. S.&nbsp;49–67.</ref> === Akzent === De [[Akzent (Spraakwetenschop)|Akzent]] op Platt is dynaamsch, dat will seggen de [[Sülv]] mit den Akzent warrt luder uutsnackt. De Akzent liggt allgemeen op de eerste Sülv, to’n Bispeel: ''<u>bru</u>ken'' oder ''<u>Back</u>stuuv''. Bi Verben mit enen Vöörföögsel kann de Akzent op den Stamm oder op dat Vöörföögsel sitten. De beiden ünnerscheelich betoonten Wöör bedüüdt denn avers ook wat anners, so as ''över<u>setten</u> ‘''in en anner Spraak överdregen’ un ''<u>över</u>setten'' ‘wat överdweren’.'''<ref name=":32">[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik'' , S.&nbsp;30.</ref>''' [[Frömdwoord|Frömdwöör]] köönt den Akzent ook op de leste oder vöörletste Sülv dregen, so as ''blüme<u>rant</u>'' oder ''verdeffen<u>de</u>ren''.<ref>{{Internetquelle |autor=[[Klaus-Werner Kahl]] |url=https://www.plattdeutsch.net/pages/posts/betonung-9.php |titel=Betonung |werk=Plattdeutsch.net |datum=2013-08-06 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240915223418/https://www.plattdeutsch.net/pages/posts/betonung-9.php |archiv-datum=2024-09-15 |abruf=2025-01-27 |sprache=de}}</ref> === Luudstand === [[Kuntinentaalwestgermaansch Dialektkuntinuum|Kuntinentalwestgermaansch]], dat op de Dialekten keken, ganz grov en Kontinuum billt, deelt sik op in dree Ünnerdelen, de düüdliche Ünnerscheden in de Phonologie hebbt: [[Nedderfränksch]], [[Hoogdüütsche Dialekten|Hoochdüütsch]] un Plattdüütsch. De Ünnerscheed to dat Hoogdüütsche kemen vöör allen döör den [[Hoochdüütsch Luutwannel|Hoogdüütschen Luudwannel]] tostann, de vun dat [[Oorgermaansche Spraak|Oorgermaansche]] uut de Plosiven in’n [[Ooldhoogdüütsche Spraak|Ooldhoogdüütschen]] wannelt het. De [[Böverdüütsch|böverdüütschen]] Dialekten hebbt den gröttsten Deel Luudwannels mitmaakt, de [[Middeldüütsch|middeldüütschen]] Dialekten maken deelwies mit un de [[Nedderdüütsch (Spraakgrupp)|nedderdüütschen]] Spraken sünd bi de unverschaven Kunsonaten bleven. {| class="wikitable" !Hoogdüütsch Luudwannel ([[Oorgermaansche Spraak|Germ]]. → [[Ooldhoogdüütsche Spraak|Ohd]].) !Bispelen !Gebeed |- |/*p/→/ff/→/f/ |nds. ''sla'''p'''en'' → ''schla'''f'''en''; nds. ''Schi'''pp''''' → ''Schi'''ff''''' |Böver- un Middeldüütsch |- |/*p/→/pf/ |nds. '''''P'''eperr'' → '''''Pf'''effer''; nds. '''''P'''loog'' → '''''Pf'''lug;'' nds. ''schar'''p''''' → [[Düütsche Spraak|hd.]] ''schar'''pf'''/schar'''f''''' |Böverdüütsch |- |/*t/→/ss/→/s/ |nds. ''da'''t''''', ''wa'''t''''', ''e'''t'''en''→ ''da'''s''''', ''wa'''s''''', ''e'''ss'''en'' |Böver- un Middeldüütsch |- |/*t/→/ts/ |nds. '''''T'''ied'' → '''''Z'''eit''; nds. '''''t'''ellen'' → '''''z'''ählen''; nds. '''''T'''immer'' → '''''Z'''immer''<ref>[https://woerterbuchnetz.de/?sigle=DWB&sigle=DWB&mode=Vernetzung&lemid=GZ06516 Eintrag „Zimmer“], in ''Deutsches Wörterbuch von Jacob Grimm und Wilhelm Grimm'', Bd.&nbsp;31, Sp.&nbsp;1285 ff.</ref> |Böver- un Middeldüütsch |- |/*k/→/xx/→/x/ |nds., [[Nedderlandsche Spraak|nl.]] ''i'''k''''' → ''i'''ch'''''; nds. ''ma'''k'''en'' → ''ma'''ch'''en''; nds. ''oo'''k''''' → ''au'''ch''''' |Böver- un Middeldüütsch |- |/*k/→/kx/ un →/x/ |dt. '''''K'''ind'' → [[Süüdbaiersch|süüdbair.]] '''''Kch'''ind'', [[Hoochalemannsch|hoogalem.]] '''''Ch'''ind'' |Süüdbaiersch, Hoog- und Höögstalemannsch |- |/*b/→/p/ |dt. '''''B'''erg'', '''''b'''ist'' → [[Zimbrisch|zimbr.]] '''''P'''erg'', '''''p'''ist'' |Baiersch un Alemannsch deelwies |- |/*d/→/t/ |nds. '''''D'''ag'' → '''''T'''ag''; nds. ''Va'''d'''er'' → ''Va'''t'''er'' |Böverdüütsch |- |/*g/→/k/ |dt. '''''G'''ott'' → bair. '''''K'''ott'' |Baiersch un Alemannsch deelwies |} De Ünnerscheed bi /{{IPA-Text|b}}/, /{{IPA-Text|v}}/ un /{{IPA-Text|f}}/ steit vun’n hoogdüütschen Luudwannel apart: Engelsch het ''wi<u>v</u>es'' {{IPA|waɪ'''v'''z}}, Hoogdüütsch ''Wei<u>b</u>er'' {{IPA|ˈvaɪ̯'''b'''ɐ}} un Plattdüütsch kennt ''Wie<u>v</u>er'' {{IPA|viː'''v'''ɐ}}, aver ook ''Wie<u>b</u>er'' {{IPA|ˈvi'''b'''ɐ}}. De Eentall ''Wief'' {{IPA|ˈvi'''f'''}} warrt aver jümmer as {{IPA|f}} spraken (Hoogdüütsch ''b'', ''Weib''). Ook dat Kluuster ''s''&nbsp;''+''&nbsp;''Kunsonant'' an’n Woortanfang is en Ünnerscheed to dat Hoogdüütsche: ''Swien'' un ''slapen'' hebbt op Hoogdüütsch en ''sch'' /{{IPA-Text|ʃ}}/: '''''Sch'''wein'' un '''''sch'''lafen'' (''s''&nbsp;''+''&nbsp;''Kunsonant'' warrt man ook in welk plattdüütsche Dialekten as ''sch''&nbsp;''+''&nbsp;''Kunsonant'' uutspraken). De ole westgermaansche [[Stimmhaften velaren Frikativ|velare Frikativ]] /ɣ/ is in’n Hoogdüütschen /g/ worrn, en groten Deel plattdüütsche Dialekten het den Wannel ook mitmaakt, Dialekten so as [[Westfäölsk Plat|Westfäälsch]] hebbt man tohoop mit Nedderlandsch den Friaktiv bewaart. Bi de Kunsonanten is also en groten Ünnerscheed twüschen Hoogdüütsch un Plattdüütsch. Dat Nedderfranksche geit bi de Kunsonanten ganz mit dat Plattdüütsche. Ünnerscheden givt dat aver deelwies bi Luden, de sik eerst in jüngere Tiet verännert hebbt. So as de Övergang vun ''old'' na ''oud'', wat en wichtigen Ünnerscheed is, de Nedderfranksche vun dat Plattdüütsche scheedt. [[Ingväoonsche Spraken|Noordseegermaansche]] Kennteken verbinnt Plattdüütsch mit Engelsch un Freesch. Vergleken mit den beiden sünd man al in dat [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassische]] un noch meer in dat moderne Plattdüütsch noordseegermansche Kennteken verlüstig gaan. To’n noordseegermannschen Kennteken tellt de [[Nasaal (Phonetik)|Nasaalswund]] na dat [[Nasaal-Spirant-Gesett]], so as in *''uns''&nbsp;''>''&nbsp;''ūs, *gans''&nbsp;''>''&nbsp;''Goos, *fimf''&nbsp;''>''&nbsp; ''fiev.'' Ooldsassisch harr noch meer Wöör mit Nasaalswund so as {{Lang|osx|''mūth''}} ‘Mund’, man al dat Middelsassische het de Form ''mund'' wedderherstellt. So finnt sik ook in welk Dialekten vundaag Formen mit Nasaal, so as ''u'''n'''s'' oder ''Ga'''n'''s'' un Formen sünner Nasaal in anner Dialekten, so as ''us'' un ''Goos.'' Noordseegermaansche Kennteken sünd ook de Wegfall vun /{{IPA-Text|t}}/ in *''ist''&nbsp;''>''&nbsp;''is'', de Pronomen ''mi, di, he, wi,'' ''ji'' statts ''mir, dir,'' ''er, wir, ihr'' und de [[Eenheidsplural|Eenheidspluraal]]. Anner Kennteken finnt sik bloot deelwies in’n Plattdüütschen, so as [[Metathees|r-Metathees]] in ''*brinnan'' ‘brennen’&nbsp;>&nbsp;engl. ''burn'', un de [[Assibilatschoon|Assibiliatschoon]], de Ooldsassisch mitmaakt het, [[Middelsassische Spraak|Middelsassich]] aver wedder torüggdreit het, so dat vundaag alleen wat Reliktwöör as „[[Kävers|Sever]]“ oder Naams so as „[[Celle]]“ den Luudwannel noch wiest.<ref>Adolphe van Loey: ''Schönfeld’s Historische Grammatica van het Nederlands. Kankleer, vormleer, woordvorming.'' 8.&nbsp;Druck. Thieme, [[Zutfent|Zütfent]] 1970, <nowiki>ISBN 90-03-21170-1</nowiki>, Kap.&nbsp;9, S.&nbsp;XXXIII.</ref> == Grammatik == {{Kiek ook bi|Plattdüütsche Grammatik}} === Verben === Dat Plattdüütsche [[Konjugatschoon|konjugeert]] (bögt) [[Verb|Verben]] na [[Persoon (Grammatik)|Persoon]], [[Antall (Grammatik)|Numerus]] (Antall), [[Tempus]] (Tied) un [[Modus (Grammatik)|Modus]] (Uutsaagwies) un ünnerscheedt so as anner germaansche Spraken [[Stark Verb|starke]] un [[Swack Verb|swacke Verben]]. ==== Konjugatschoon ==== In dat [[Präsens]] (Nutied) markeert Plattdüütsch den [[Eentall|Singulaar]] (Eentall) mit dree verscheden [[Suffix|Suffixen]] (Nasülven): -''(e)'' för de 1.&nbsp;Persoon (ik/ek)'', -(e)st'' för de 2.&nbsp;Persoon (du)'','' un ''-(e)t'' för de 3.&nbsp;Persoon (he, se, dat/et). ''-e'' an’n Woordenn un /{{IPA-Text|e}}/ in ''-et'' sünd in Rebeden mit [[Apokoop|e-Apokoop]] wegfullen. De [[Mehrtall|Pluraal]] (Meertall) is en [[Eenheidsplural|Eenheidspluraal]], dat will seggen alle dree Personen kriegt, anners as op Hoogdüütsch, dat lieke Suffix: -''(e)t'' oder ''-en.'' Dat ''-(e)t'' is de Form in’n olen plattdüütschen Stammland; [[Oostnedderdüütsch]], [[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]], [[Grunnegs|Grönnengsch]] un [[Sleswigsch]] hebbt de Pluraal op ''-en.'''''<ref name=":1">[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL'' S.&nbsp;268.</ref><ref name=":18">[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;65&nbsp;f.</ref>''' Starke Verben un en paar unregelmatige swacke Verben verännert in de 2. un 3.&nbsp;Persoon Singulaar den [[Stammvokaal]], maakt em kort un geevt em, wenn mööglich, enen [[Ümluud]]. {| class="Tabell" |+[[Präsens]] (Nutied) | ! colspan="2" |Swacke Verben ('''maken''') |- | !Singulaar !Pluraal |- |1.&nbsp;Persoon |ik/ek mak-'''e'''/maak-'''∅''' | rowspan="3" |wi, ji, se mak-'''et'''/maak-'''t'''/mak-'''en''' |- |2.&nbsp;Persoon |du mak-'''est'''/maak-'''st''' |- |3.&nbsp;Persoon |he, se, dat/et mak-'''et'''/maak-'''t''' |- | ! colspan="2" |Starke Verben (slapen) |- | !Singulaar !Pluraal |- |1.&nbsp;Persoon |ik slap-'''e'''/slaap-'''∅''' | rowspan="3" |wi, ji, se slap-'''et'''/slaap-'''t'''/slap-'''en''' |- |2.&nbsp;Persoon |du sl<u>ö</u>p-'''st''' |- |3.&nbsp;Persoon |he, se, dat/et sl<u>ö</u>p-'''t''' |} Dat [[Präteritum]] (verleden Tied) billt Plattdüütsch op twee verscheden Aarden: De swacken Verben billen dat Präteritum oorsprünglich met de Nasülven ''-e-de'' för de 1.&nbsp;un 3. Persoon Singulaar, ''-e-dest'' för de 2.&nbsp;Persoon Singulaar un ''-e-den'' för’n Pluraal.'''<ref name=":1" />''' De Endsülven sünd man in velen plattdüütschen Dialekten afslepen un in Gebeden mit e-Apokoop sünd de 1. un 2.&nbsp;Persoon Singulaar Präsens un Präteritum ganz tohoopfullen.'''<ref name=":18" />''' De starken Verben billt dat Präteritum mit [[Afluud]]. Se wannelt den Stammvokaal un hangt för de 2.&nbsp;Persoon Singulaar ''-(e)st'' un för de Meertall ''-en'' an'','' de 1. un 3.&nbsp;Persoon Singulaar kriegt kene Endsülv.'''<ref name=":18" />''' De Afluud kann sik je na Dialekt ünnerscheden un is in’n Noordneddersassischen starker vereenfacht, as in’n Westfäälschen, dat deelwies noch verscheden Afluden binnen de Präteritumsformen kennt.<!-- born fehlt --> {| class="Tabell" |+[[Präteritum]] (Verleden Tied) | ! colspan="2" |Swacke Verben (maken) |- | !Singulaar !Pluraal |- |1.&nbsp;Persoon |ik/ek mak-'''(e)de'''/mak-'''e'''/maak-'''∅''' | rowspan="3" |wi, ji, se mak-'''(e)den'''/mak-'''en''' |- |2.&nbsp;Persoon |du maak-'''d(e)st'''/mak-'''est'''/maak-'''st''' |- |3.&nbsp;Persoon |he, se, dat/et mak-'''(e)de'''/mak-'''e'''/maak-'''∅''' |- | ! colspan="2" |Starke Verben (slapen) |- | !Singulaar !Pluraal |- |1.&nbsp;Persoon |ik sl<u>ee</u>p | rowspan="3" |wi, ji, se sl<u>e</u>p-'''en''' |- |2.&nbsp;Persoon |du sl<u>ee</u>p-'''st''' |- |3.&nbsp;Persoon |he, se, dat/et sl<u>ee</u>p |} ==== Tohoopsett Tieden ==== Anner Tieden sett sik [[Hülpsverb|Hülpsverben]] un [[Partizip|Partizipen]] tohoop: Dat [[Perfekt]] (tohoopsett verleden Tied) sett dat Plattdüütsche so as Hoogdüütsch un Nedderlandsch uut den Hülpsverben ''hebben'' oder ''wesen/ween/sien'' un dat [[Partizip Perfekt]] tohoop. Annerster as Hoogdüütsch bruukt dat Plattdüütsche fakener dat Hülpsverb ''hebben'', so as bi Verben, de angeevt, dat sik wat beweegt. Se bruukt op Platt ''hebben'', wenn kene Richt angeven is, so as ''Ik <u>heff</u> lopen'' statts {{Lang|de|''Ich <u>bin</u> gelaufen''}}'','' man ''Ik <u>bün</u> na Huus lopen''. Dat [[Plusquamperfekt]] bruukt ook de Hülpsverben ''hebben'' un ''wesen/ween/sien'', de man in dat Präteritum staat, un dat Partizip Perfekt, so as ''ik <u>weer</u> na Huus <u>lopen</u>.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;62. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-1-4-5-1-Formen-des-Praeteritumperfekts.html online])</ref> Dat [[Futur]] (Tokumst) bruukt de Hülpsverben ''schölen/sollen, warrn/werrn'' un ''willen/wollen,'' so as ''du <u>schallst</u> di <u>wunnern</u>'' oder ''he <u>will</u> woll noch <u>kamen</u>''. Faken steit man dat Präsens för dat Futuur, besünners wenn en [[Adverb]] de Tied angivt, so as ''ik <u>kaam</u> glieks'' statts ''Ik <u>schall</u> glieks <u>kamen</u>.''<ref name=":3">[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL'', S.&nbsp;269.</ref> För dat [[Futur#Futur II|Futurperfekt]] (afslaten Tokumst) bruukt Plattdüütsch de Hülpsverben ''schölen/sollen, warrn/werrn,'' ''willen/wollen,'' dat Partizip Perfekt un den [[Infinitiv]] ''hebben'' oder ''wesen/ween/sien,'' so as ''ik will/schall/warr lopen hebben.'' Dat Futuurperfekt is raar un dat Perfekt kann, so as ook op Hoogdüütsch, för dat Futuurperfekt instaan un finnt sik meist alleen, ween en sik wat vermoden is, so as: ''Dat <u>will</u> he woll <u>maakt hebben</u>.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;62–65. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-1-4-6-Futurperfekt.html onlien])</ref> ==== Partizipien ==== Plattdüütsch kennt twee [[Partizip|Partizipien]]: [[Partizip Perfekt]] un [[Partizip Präsens]]. Dat Partizip Perfekt billt de swacken Verben mit dat Suffix ''-(e)d/-(e)t'' (so as ''riep-'''(e)t''''' vun ''riepen, bruk-'''et'''/bruuk-'''t''' ''vun bruken'')'', de starken Verben mit Afluud un dat Suffix ''-en'' (so as ''h'''u'''lp-'''en''''' vun ''hölpen'', ''gr'''e'''p-'''en''''' vun ''griepen''). Dat [[Präfix]] (Vöörsülv) ''ge-'', so as op Hoog un Nedderlandsch , is –&nbsp;dat [[Mark-Brannenborger Platt|brannenborgsche]] ''je-'' un dat [[Ostfälsch Platt|oostfäälsche]] un geldersch-overiesselsche ''e-'' uutbenamen&nbsp;– kumplett affullen.'''<ref name=":1" />''' Dat Partizip Präsens kriegt dat Suffix ''-d'' achteran, dat man in groten Delen vun dat Spraakgebeed affullen is, so dat hier Partizip Präsens un Infinitiv gliek klingt.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;79. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-1-6-2-1-Partizip-Praesens.html online])</ref> ==== Modi (Uutsaagwiesen) ==== Plattdüütsch kennt dree [[Modus (Grammatik)|Modi]] (Uutsaagwiesen): [[Indikativ]] (Würklichskeidsform), [[Konjunktiv]] (Mööglichkeidsform) un [[Imperativ]] (Befeelsform). De Indikativ beschrivt allens, wat echt un würklich is. De Formen sünd baven beschreven. De Konjunktiv beschrivt Wünschen, allens wat unwürklich is un ook de [[indirekte Reed]]. In’n groten Deel Dialekten sünd Konjunktiv un Präteritum gliek. Westfäälsch ünnerscheedt bi velen starken Verben noch egen Konjunktivformen, so as ''ik gönk'' (Konjunktiv) vs. ''ik gonk'' (Präteritum).<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;68&nbsp;f., 115.</ref> Man ook [[Modaalverb|Modaalverben]], so as ''warrn'' oder ''schölen/sollen,'' köönt den Konjunktiv ümschrieven.<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;68.</ref> De Imperativ is in’n Singulaar de slichte Verbstamm, in de Meertall kümmt dat Suffix -''(e)t'' achteran, so as ''griep!'' un ''griep-'''(e)t'''!<ref name=":3" />'' ==== Passiv ==== Dat [[Passiv]] bruukt op Platt dat Hülpsverb ''warrn'' un dat Partizip Perfekt, so as ''He <u>warrt</u> vun enen Hund <u>beten</u>''. Faken steit man dat [[Aktiv]] statts Passiv: ''Em <u>het</u>’n Hund <u>beten</u>''. Een [[Tostandspassiv]] kann Plattdüütsch mit ''ween/wesen/sien'' un dat Partizip Perfekt billen, so as ''De Posten <u>is</u> al <u>besett</u>''.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;85&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-1-8-Aktiv-Taetigkeitsform-und-Passiv-Leideform.html online])</ref> === Substantiven === De [[Substantiv|Substantiven]] bögt Plattdüütsch na [[Kasus]] (Fall), [[Antall (Grammatik)|Numerus]] (Antall) un [[Genus (Grammatik)|Genus]] (Slecht). ==== Kasus ==== De Kasus sünd vergleken mit öller Spraakperioden, man ook mit dat [[Düütsche Spraak|Hoogdüütsche]], stark vereenfacht. De meisten Dialekten hebbt man en beten meer vun’n Kasus bewaart as [[Nedderlandsche Spraak|Nedderlandsch]], [[Noordgermaansche Spraken|Fastlandskandinaavsch]] oder [[Engelsche Spraak|Engelsch]] un ünnerscheedt noch [[Nominativ|Subjektfall]] un enen [[Objektfall]]. [[Sleswigsch]], [[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]] un [[Nedderlandsch-Neddersassisch|Oostnedderlandsch]] hebbt man enen [[Eenheidskasus]]. De ole [[Dativ]] find sik noch in Kortformen na [[Präpositschoon|Präpositschonen]], so as ''in’<u>n</u> Jaar,'' man ook de Objektfall ''in <u>dat</u> Jaar'' is begäng''.'' Na Süüd to neemt de olen Dativrester to. Dat [[Siuerlänner Platt|Suurländsch]] ünnerscheedt sogaar noch [[Dativ]] un [[Akkusativ]] as twee egen Fäll. De ole [[Genitiv]] find sik alleen in starren Uutdrücken so as ''Tied<u>s</u> genoog'' oder ''winterdag<u>es</u>'' un warrt süss ümschreven, to’n Bispeel mit ''vun'', so as ''dat Enne <u>vun</u> de Straat'', oder mit ''sien/eer'', so as ''Vader <u>sien</u> Hov''.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;271.</ref><ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;139–142. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-2-2-2-Genitiv-2-Fall.html online])</ref> ==== Genus ==== De Spraak ünnerscheedt dree [[Genus (Grammatik)|Genera]] (Slechter): maskulin (männlich), so as ''de Mann'', feminin (wievlich), so as ''de Fru'' un neutrum (saaklich), so as ''dat Kind''. An dat Substantiv sülvenst is meist nich to seen, wat dat Genus is. Deelwies is dat Genus ook anners as op Hoogdüütsch oder ünnerscheedt sik je na Dialekt, to’n Bispeel: ''dat Lief'' (neutrum) –&nbsp;hoogdüütsch {{Lang|de|''der Leib''}} (maskulin), ''de Beek/Beke'' (maskulin oder feminin) –&nbsp;hoogdüütsch {{Lang|de|''der Bach''}} (maskulin), ''dat/de Spegel'' (neutrum oder maskulin) –&nbsp;hoogdüütsch {{Lang|de|''der Spiegel''}} (maskulin).<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;68&nbsp;f.</ref> ==== Numerus ==== Plattdüütsch ünnerscheedt twee [[Antall (Grammatik)|Numeri]] (Antallen): [[Eentall|Singulaar]] (Eentall) un [[Mehrtall|Pluraal]] (Meertall). De Singulaar is unmarkeert, den Pluraal kenntekent verscheden [[Suffix|Suffixen]] oder [[Ümluud]]. De Formen för de Pluraal wiest vele Ünnerscheden in den verscheden Dialekten. [[Oostfreesch Platt]] bruukt to’n Bispeel kenen Ümluud un markeert de Meertaal mit ''-en'', so as Bispeel ''Bomen, Husen'' statt ''Bööm/Böme, Hüüs/Hüser.''<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;145&nbsp;f.</ref> De meisten plattdüütschen Dialekten kennt man ook de Suffixen ''-er'' un ''-en'' un ''-s.'' Dat ''-e,'' dat sik so in’n [[Westfäölsk Plat|Westfäälschen]] un [[Ostfälsch Platt|Oostfäälschen]] find, is in Dialekten mit [[Apokoop|e-Apokoop]] affullen. De Ümluud, de deent Stammvokaal oder en [[stemmhaft]] Endkunsonant sünd man ook na de Apokoop vun ''-e'' as Pluraalkennteken nableven. Deelwies bruukt de Dialekten mit e-Apokoop man ook en anner Suffix (meist ''-en'') oder de Pluraal blivt unmarkeert. De Suffixen ''-er'' un ''-e'' billt sowied mööglich enen Ümluud. {| class="wikitable" |+Översicht Pluraal op Plattdüütsch<ref>Na [[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;270.</ref> ! ! !-(e)/-'''∅''' !-er !-s !-(e)n !-'''∅''' |- | '''-∅''' |m. |Dag&nbsp;>&nbsp;Dag-'''e'''/D'''aa'''g-'''∅''' |Book&nbsp;>B'''ö'''k-'''er''' |Keerl&nbsp;>&nbsp;Keerl-'''s''' |Oss(e)&nbsp;>&nbsp;Oss-'''en''' | |- | |f. |Muus&nbsp;>&nbsp;M'''ü'''s-e/M'''üü'''s-'''∅''' | |Deern&nbsp;>&nbsp;Deern-'''s''' |Göre/Göör&nbsp;>&nbsp;Gör-'''en''' | |- | |n. |Bredd&nbsp;>&nbsp;Bree'''d''' |Kind&nbsp;>&nbsp;Kinn-'''er''' | | | |- | '''-er''' |m. | | |Hamer&nbsp;>&nbsp;Hamer-'''s''' | |Finger&nbsp;>&nbsp;Finger-'''∅''' |- | |f. | | |Moder&nbsp;>&nbsp;Moder-'''s''' | | |- | |n. | | |Fenster&nbsp;>&nbsp;Fenster-'''s''' | | |- | '''-el''' |m. | | |Düwel&nbsp;>&nbsp;Düwel-'''s''' |Appel&nbsp;>&nbsp;Appel-'''n''' | |- | |f. | | | | | |- | |n. | | |Buddel&nbsp;>Buddel-'''s''' | | |} === Artikels === Plattdüütsch het so as anner westgermaansche Spraken [[Artikel (Woortoort)#Bestimmte Artikels|bestemmte]] un [[Artikel (Woortoort)#Unbestimmte Artikels|unbestemmte Artikels]], de vöör dat Substantiv staat. De bestemmte Artikel is in de Eentall ''de'' för maskuline un femnine Substantiven un ''dat'' ([[Mark-Brannenborger Platt|Brannenborgsch]] ''det'', Oostnedderlandsch ''(h)et'') för’t Neutrum. In de Pluraal hebbt alle Genera den Artikel ''de.'' De grote Deel plattdüütsche Dialekten ünnerscheedt bi’n bestemmten Artikel ene oblique Form för dat Maskulinum ''den;'' de Artikels för dat Femininum un Neutrum blievt gliek. Dat Sleswiger, oostfreesche un oostnedderlandsche Platt hebbt enen Eenheidsfall; hier ännert sik de Artikels nich.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;149&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-3-1-1-Formen.html online])</ref> In’n Süden givt dat Dialekten, de Dativ un Akkusativ bi den Artikels noch scheden. {| class="wikitable" |+Bestemmt Artikels op Plattdüütsch ! rowspan="2" |Numerus ! rowspan="2" |Kasus ! colspan="3" |Genus |- !maskulin !feminin !neutrum |- | rowspan="2" |'''Singulaar''' |'''Subjektfall''' |de | rowspan="2" |de | rowspan="2" |dat |- |'''Objektfall''' |de'''n''' |- | rowspan="2" |'''Pluraal''' |'''Subjektfall''' | rowspan="2" |de | rowspan="2" |de | rowspan="2" |de |- |'''Objektfall''' |} De unbestemmte Artikel is ''e(e)n'', staat bloot bi Substantiven in’n Singulaar un warrt na Kasus un Genus bögt: In’n Singulaar het de Subjektfall de Formen: ''e(e)n'' (maskulin/neutrum) un ''ene'' (feminin). In’n Objektfall het alleen dat Maskulinum ene egen Form: ''ene.'' Dat Suurländsche unnerscheed noch Dativ un Akkusativ, dat Brannenborgsche doot dat bloot bi’n Maskulinum. Faken is de unbestemmte Artikels verkört to ''’n'' (maskulin/neutrum)'', ’ne'' (feminin) oder ''’nen'' (maskulin Objektfall). De [[Suffix|Achterföögsels]] för Kasus un Genus sünd man meist afslepen, besünners bi’n Plattsnacken, so is de unbestemmte Artikel faken alleen ''e(e)n'' oder afkört ''’n'' för alle Genera un Kasus.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;152&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-3-2-1-Formen.html online])</ref> {| class="wikitable" |+Unbestemmt Artikels op Plattdüütsch ! rowspan="2" | ! colspan="3" |Vullformen ! colspan="3" |Kortformen |- !maskulin !feminin !neutrum !maskulin !feminin !neutrum |- |'''Subjektfall''' |e(e)n-'''∅''' | rowspan="2" |en-'''e''' | rowspan="2" |e(e)n-'''∅''' |’n | rowspan="2" |’ne/’n | rowspan="2" |’n |- |'''Objektfall''' |en-'''en''' |’nen/’n |} === Adjektiven === [[Adjektiv|Adjektiven]] stemmt na Kasus, Genus un Numerus mit dat Substantiv op dat se Beotg neemt övereen. So as anner germaansche Spraken kennt ook Plattdüütsch twee verscheden Deklinatschonen för de Adjektiven: de starke Deklinatschoon, wenn dat Adjektiv alleen vöör dat Substantiv steit, un de swacke Deklinatschoon, de na enen Artikel steit. De Endsülven, de verscheden Formen markeert, sünd ''-e'', ''-en'' un je na Dialekt deelwies ook ''-(e)s'', ''-(e)t'' un ''-er''. Besünners bi dat Neutrum, wat minner bi Maskulinum un Feminum, givt dat ook Formen sünner Endsülv.<ref name=":34">[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;192&nbsp;ff.</ref> {| class="wikitable" |+Deklinatschoon Adjektiven<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;191.</ref> |- !Numerus !Genus !Kasus !stark !swack |- | rowspan="6" |'''Singulaar''' | rowspan="2" |'''maskulin''' |'''Subjektfall''' |dick-'''e''' Kopp |de dick-'''e''' Kopp |- |'''Objektfall''' |dick-'''en''' Kopp |den dick-'''en''' Kopp |- | rowspan="2" |'''feminim''' |'''Subjektfall''' | rowspan="2" |ol-'''e''' Kann | rowspan="2" |de ol-'''e''' Kann |- |'''Objektfall''' |- | rowspan="2" |'''neutrum''' |'''Subjektfall''' |oold-'''∅'''/-et Book | rowspan="2" |dat ol-'''e''' Book |- |'''Objektfall''' |oold-'''∅''' Book |- | rowspan="2" |'''Pluraal''' | rowspan="2" | |'''Subjektfall''' | rowspan="2" |dick-'''e''' Köpp | rowspan="2" |de dick-'''en''' Köpp |- |'''Objektfall''' |} Adjektiven to stiegern bruukt dat Plattdüütsche dat Suffix ''-er'' för den [[Komparativ]] un ''-(e)st'' för den [[Superlativ]]. De Stamm kann enen Ümluud kriegen un [[Assimilatschoon (Linguistik)|Assimlilatschonen]] köönt opkamen, so as ''jung&nbsp;–&nbsp;jüng-'''er''' - jüng-'''st''', oo<u>ld</u>&nbsp;–&nbsp;ö<u>ll</u>-'''er'''&nbsp;–&nbsp;ö<u>ll</u>-'''st'''''. Een paar Adjektiven hebbt unregelmatige Formen, so as ''good&nbsp;–&nbsp;beter&nbsp;–&nbsp;best'' un ''veel&nbsp;–&nbsp;meer&nbsp;–&nbsp;meist/meerst''. Annerster as op Hoogdüütsch bruukt Platt den Superlativ ook twee Grötten to verglieken: ''He is de jüng'''st''' vun de beiden'' gegenöver {{Lang|de|''Er ist der jüng'''ere''' von den beiden''}}.<ref name=":34" /> === Pronomen === ==== Personaalpronomen ==== De [[Personalpronomen|Personaalpronomen]] ünnerscheedt dree Personen, de Numeri Singulaar un Pluraal un den Subjekt- un Objektfall. De drüdde Persoon Singulaar ünnescheed ook de Genera maskulin, feminin un neutrum. In’n Subjektfall sünd de Formen: ''ik/ek'' (1.&nbsp;Persoon), ''du'' (2.&nbsp;Persoon) un in de 3.&nbsp;Person na Genus ünnerscheden: ''he'' (maskulin), ''se'' (feminin), ''et/dat'' (neutrum). In’n Pluraal sünd de Formen: ''wi/we'' (1.&nbsp;Persoon)'', ji/je/i'' (2.&nbsp;Persoon)'', se'' (3.&nbsp;Persoon)''.'' Alle Dialekten kennt Formen för den Objektfall, de sik je na Dialekt un Dialektgrupp stark ünnerscheden köönt. För de 1. un 2.&nbsp;Persoon Singulaar sünd dat ''mi'' un ''di'' ([[Ostfälsch Platt|oostfäälsch]] ''mik/mek'' un ''dik/dek''). För de 3.&nbsp;Persoon Singulaar ''em/en/enne'' (maskulin un neutrum), ''eer/öör'' (feminin);[[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]] un de [[Nedderlandsch-Neddersassisch|oostnedderländschen]] Dialekten hebbt ook Formen mit /{{IPA-Text|h}}/ vöörn: ''hüm, hör''. För de 1.&nbsp;Person Pluraal is dat ''us/uns'' (oostfäälsch ''üsk/ösk''), för de 2.&nbsp;Persoon is dat ''ju'' mit velen regionalen Varianten as ''jü'', ''jau'', ''jo'', ''jö'', ''juug, u'' un oostfäälsch ''juck/jock/jück/jöck'' . De 3.&nbsp;Persoon Pluraal is ''eer, se, ennen'' oder ''jüm.''<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: NSL, S.&nbsp;274.</ref> ==== Possesivpronomen ==== De [[Possesivpronomen]] sünd in’n Singulaar: ''mien'' (1.&nbsp;Persoon), ''dien'' (2.&nbsp;Persoon), ''sien'' (3.&nbsp;Persoom maskulin/neutrum), ''eer'' (3.&nbsp;Persoon feminin) mit dialektaal verscheden Luudvarianten. In’n Pluraal sünd dat: ''uns/us'' (1.&nbsp;Persoon) un ''ju/jo'' (2.&nbsp;Persoon), ''eer'' (3.&nbsp;Persoon). De drüdde Persoon het ook regionale Varianten, so as ''se, jemeer, ennen'' etc. De Possesivpronomen bögt dat Plattdüütsche so as de Adjektiven, faken givt dat man ook unböögte Formen: ''Ik see mien-<u>en</u>/mien-''∅ ''Vadder.<ref name=":4">[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL'', S.&nbsp;275.</ref>'' ==== Reflexivpronomen ==== Ene egen Form för dat [[Reflexivpronomen]] kennt alleen de 3.&nbsp;Persoon Singulaar un Pluraal: ''sik'' ([[Oostfreesch Platt|oostfreesch]] ''sük'', [[Ostfälsch Platt|oostfäälsch]] ''sek,'' [[Mark-Brannenborger Platt|brannenborgsch]]/[[Nedderlandsch-Neddersassisch|oostnedderlandsch]] ''sich''), so as ''he/se höögt sik.'' De anner Personen bruukt den Objektfall vun dat Personaalpronomen, so as ''ik höög mi, du höögst di, wo höögt u(n)s, ji höögt jo/ju/juug/jük.''<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a. ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;157&nbsp;f.</ref> Slewswig un Delen vun Holsteen bruukt ''sik'' ook för de 2.&nbsp;Persoon Singulaar, so as: ''Ji freut sik''.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;157. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-4-2-Reflexive-Pronomen-rueckbezuegliche-Fuerwoerter.html online])</ref> Dat Reflexivpronomen för de 3.&nbsp;Persoon is uut’n Hoogdüütschen uutleent, [[Ooldsassische Spraak|Ooldsassisch]], so as ook [[Engelsche Spraak|Engelsch]] un [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]] vundaag noch, harr keen egen Reflexivpronomen.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie un Morphologie,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;274&nbsp;f.</ref> === Syntax === Allgemeen is de Syntax vun’t Plattdüütsche nich so good uutforscht as anner Spraken.<ref>{{Internetquelle |url=https://kipdf.com/perspektiven-einer-modernen-niederdeutschen-syntaxforschung_5ad3fc8f7f8b9a728f8b45a7.html |titel=Perspektiven einer modernen niederdeutschen Syntaxforschung |abruf=2025-07-08 |sprache=en}}</ref> De plattdüütsche Syntax stemmt grotendeels mit’n Satzbo in anner kuntinentaalwestgermaanschen Spraken övereen, is man präägt döör den Bruuk as ene Spraak, de vööral snackt man nich schreven warrt. So finnt sik op Plattdüütsch meist [[Satzreeg|Satzregen]], de nich mit [[Konjunktschoon|Kunjunktschonen]] verbunnen sünd. [[Nevensatz|Nevensätz]] sünd rarer un köönt faken ook sünner Kunjunktschonen begünnen.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;321.&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/3-2-1-Grundsaetzliches.html online])</ref> To’n Bispeel: ''He kümmt nich, he is bang'' oder ''Dat regent, ik bliev to Huus.''<ref>Laurits Saltveit: ''Syntax'', In: ''NSL'', S.&nbsp;285.</ref> Ook as Kennteken vun spraken Spraak find sik ook in schreven Plattdüütsch eer en verbalen Stil as enen nominalen Stil, so as ''wat vundaag passeert is'' statts ''die Ereignisse des Tages.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;285.&nbsp;ff. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-4-2-Verbale-zeitwoertliche-Umschreibungen-von-Substantiven-Nomen.html online])</ref> Een Ünnerscheed to de düütsche Standardspraak is dat [[Preposition Stranding]], dat will seggen dat [[Pronominaaladverb|Pronominaaladverbien]] scheden warrt, so as ''<u>daar</u>'' ''will ik nix <u>mit</u> to doon hebben s''tatts hoogdüütsch ''<u>Damit</u> will ich (...).''<ref name=":2" /> De scheden Pronominaaladverbien kümmt man ook in dat [[Noorddüütsch Hoochdüütsch|noorddüütsche Hoogdüütsch]] op. Annerster as de düütsche Standardspraak kennt dat Plattdüütsche dubbelt Negatschoon, so as ''Dat hev ik <u>nie nich</u> seggt.''<ref name=":2" /> Dat Phänomeen is ook in hoogdüütschen Dialekten verbreedt un so keen spetschell Kennteken för’t Plattdüütsche. Annerster as de düütsche Standardspraak, man just so as hoogdüütsche Dialekten, kennt Plattdüütsch ene [[Periphraas]] uut ''doon''&nbsp;+&nbsp;Infinitiv, de dat Verb betonen kann, so as ''<u>Verköpen deit</u> se mi nix.''<ref name=":2" /><ref>[[Ingrid Schröder]]: ''Niederdeutsch in der Gegenwart. Sprachgebiet – Grammatisches – Binnendifferenzierung.'' In: Dieter Stellmacher (Ruutgever): ''Niederdeutsche Sprache und Literatur der Gegenwart,'' S.&nbsp;44.</ref> Se finnt sik allerwegens in dat Plattdüütsche, dat givt man regionale Ünnerscheed, ''doon'' in Nevensätzen is fakener in dat [[Noordneddersassisch|Noordneddersassische]] to finnen, dat [[Westfäölsk Plat|Westfäälsche]] het meer ''doon''-Periphrasen in Höövdsätzen.<ref>[[Michael Elmentaler]], Felix Borchert: ''Niederdeutsche Syntax im Spannungsfeld von Kodex und Sprachpraxis,'' S.&nbsp;119.</ref> De ''doon''-Periphraas geit man döör den hoogdüütschen Inflood torügg.<ref name="Elmentaler Borchert">[[Michael Elmentaler]], Felix Borchert: ''Niederdeutsche Syntax im Spannungsfeld von Kodex und Sprachpraxis''. In: ''Germanistische Linguistik'', (220), S.&nbsp;101–135.</ref> Anner spetschell plattdüütsche Periphrasen, sünd Kunstruktschonen de enen [[Aspekt]] uutdrückt, so as Beginn oder de Duur vun wat. Se finnt sik faken ook in de hoogdüütsche Ümgangsspraak vun Noorddüütschland. So kann de Periphraas uut Kopula&nbsp;+&nbsp;''an/bi''&nbsp;+&nbsp;Infinitiv de Duur vun wat uutdrücken, so as ''He weer <u>an’t</u> Studeren dat Dansen <u>to leren</u>'' oder ''Ik bün jüst <u>bi’t Eten</u>.<ref name=":3" />'' As ''[[Rheinische Verlaufsform]]'' is de Kuntruktschoon ook in de düütsche un nedderlandsche Ümgangsspraak to finnen. Wenn wat anduurt, kann de Periphraas uut ''hebben''&nbsp;+&nbsp;''to''&nbsp;+&nbsp;Infintiv dat uutdrücken, so as ''he <u>het</u> veel Kraam <u>to liggen</u>''.''<ref name=":3" />'' Den Beginn vun wat kann de Periphraas ''kamen''&nbsp;+&nbsp;Infintiv uutdrücken, so as ''denn <u>keem</u> he op’n Rüch'' ''<u>to liggen</u>.''<ref name=":3" /> Starker as Hoogdüütsch bruukt Plattdüütsch [[Topikalisatschoon]], dat heet dat Satzleden na rechts oder links hen versett warrt, eer so to betonen un dat [[Topik (Linguistik)|Topik]] vun’n Satz to maken. Bispelen sünd: ''<u>Dat Peerd</u>, dat schüdde mit’n Kopp'', wo ''dat Peerd'' na links hen versett is, oder ''Nu hett he en Knecht had, <u>de Buur</u>, de het Hans heten'', wo ''de Buur'' na rechts hen versett is un so as Topik starker betoont is. == Woordschatt == {{Kiek ook bi|Plattdüütsch Vokabular}} === Woordformatschoon === Plattdüütsch kann nee’e Wöör mit [[Kompositschoon (Linguistik)|Kompositschoon]] (Tohoopsetten), [[Derivatschoon (Linguistik)|Derivatschoon]] (Afleiden) un [[Kunverschoon (Linguisitk)|Kunverschoon]] (Woordaarwessel) billen. Bi de Kompositschoon kann Plattdüütsch twee oder meer Substantiven to enen nee’en Woord tohoopsetten, so as ''Fack-wark-huus.'' Platt bruukt man vergleken mit Hoogdüütsch minner tohoopsett Wöör un billt daarför to’n Bispeel en [[Präpositschonaalattribut]], so as ''Weg na Huus'' statts ''Nahuusweg''. Besüners lange tohoopsett Wöör in’n Hoogdüütschen warrt oplööst oder kört, so as ''Automaat för’t Torüggeven vun Pandbuddels'' oder fakener ''Pandbuddelautomaat'' statts hoogdüütsch {{Lang|de|''Pfandflaschenrückgabeautomat''}}. Vergleken mit’n Hoogdüütschen bruukt Plattdüütsch fakener Wöör, de uut enen [[Imperativ]] (Befeelsform) maakt sünd, so as ''Kiek-in-de-Luft'', ''[[Wippsteert|Wüppsteert]]'' (vun ''wüppen'' un ''Steert'').<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;251.&nbsp;ff. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-2-1-Zusammengesetzte-Substantive-Nomen-Hauptwoerter-Namenwoerter.html online])</ref> Ene Besünnerheid, de so in’n Hoogdüütschen nich to finnen is, sünd tohoopsett Verben. Se köönt uut Substantiven, Adjektiven un Verben tohoopsett warrn oder uut twee Verben billt warrn, so as ''haartagen'' (Substantiv&nbsp;+&nbsp;Verb), ''geelsnacken'' (Adjektiv&nbsp;+&nbsp;Verb), ''smuustergrienen'' (Verb&nbsp;+&nbsp;Verb).<ref>[[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;62&nbsp;f.</ref> Besünners sünd ook de Verben de sik uut den Verbstamm un denn enen Lievdeel tohoopsett, so as ''begriesmulen'' (begriesen&nbsp;+&nbsp;Muul)'', duuknacken'' (duken&nbsp;+&nbsp;Nacken)'', plinkögen'' (plinken&nbsp;+&nbsp;Oog)''.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;253&nbsp;ff. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-2-2-Zusammengesetzte-Verben.html online])</ref> Mit [[Affix|Affixen]] (Vöör- un Anföögsels) kann Plattdüütsch nee’e Wöör afleiden (Derivatschoon), so as ''ver-tellen'' uut ''tellen,'' en Woord de Woordaard wesseln maken (Kunverschoon), so as dat Adjektiv ''schiet-ig'' uut’n Substantiv ''Schiet'' mit dat [[Suffix]] ''-ig.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;249, 263.</ref> Deelwies bruukt Plattdüütsch man anner Affixen as Hoogdüütsch dat sülve Woord to billen, so as ''Düüster-<u>nis</u>'' statts {{lang|de|''Dunkel-<u>heit</u>''}} oder ''<u>be</u>-leven'' statts un {{lang|de|''<u>er</u>-leben.''}}<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;273&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-3-3-1-Zur-unterschiedlichen-Verwendung.html online])</ref> === Nee’e Wöör un Juxwöör === {{Kiek ook bi|Neosassismus}} [[Bild:Bombus SNY02094 (51337141479).jpg|duum|„Plüüschmoors“ is faken Juxwöör för ‘[[Hummel]]’, wenn Hoogdüütsche enen Plattdüütschen na enen spaßig Woord op Platt fraagt]] In modernen Tieden het Plattdüütsch veel Wöör för nee’e Technolgie uut sienen Dackspraken Hoogdüütsch oder Nedderlandsch övernamen. Statts Leenwöör uut den Dackspraken to övernemen, givt dat deelwies Versöök egen plattdüütsche Wöör uuttodenken.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik,'' S.&nbsp;279&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-5-Uebernahme-von-Fremdwoertern.html online])</ref> Een Deel vun so’ne Wöör kaamt uut de mündliche Spraak un het ook Ingang in de plattdüütsche Ümgangsspraak funnen, anner sünd künstliche Vöörslääg, de nüms bruken deit. Een groten Deel sünd Juxwöör, also kene seriösen Wöör un ook keen eernsthaftigen Versöök för plattdüütschen [[Spraakuutbu|Spraakuutbo]]. Een Deel Plattdüütschsnackerschen un -snackers seet düssen Slag Wöör daarüm kritsch, denn se maakt Platt noch meer en „Spraak to’n Högen“.<ref name=":29">{{Internetquelle |url=https://www.niederdeutschsekretariat.de/wp-content/uploads/2024/11/MehrWoeoerFoerPlatt.pdf |titel=Mehr Wöör för Platt - Woans geiht Spraakutbo? |werk=www.niederdeutschsekretariat.de |seiten=14.&nbsp;f. |archiv-datum=https://web.archive.org/web/20241216170706/https://www.niederdeutschsekretariat.de/wp-content/uploads/2024/11/MehrWoeoerFoerPlatt.pdf |abruf=2024-12-16}}</ref> Bispelen för so’ne Wöör sünd ''Plüüschmoors'' för ‘[[Hummel]]’ oder ''Snutenpulli'' för ‘[[Mund-Nees-Dook|Mund-Neesdook]]’.<ref>{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Lustige-Woerter |titel=Weten: Lustige Wörter |abruf=2024-12-25}}</ref> De Kategorie „beste aktuelle plattdüütsche Uutdruck“ bi dat [[Plattdüütsch Woort vun’t Johr]] tekent meist wenig eernsthaftige nee’e Wöör uut, so as ''Ankiekbook'' för ‘[[Facebook|Facebook’]], ''Brägenplietschmaschin'' för ‘[[Künstlike Intelligenz|künstliche Intelligenz]]’ oder ''fuurtsen-roewertrecken-Code'' för ‘[[QR-Kood]]’.<ref name=":29" /><!-- Juxwöör in NL? --> === Plattdüütsche Wöör uut anner Spraken === Sied den Schrievsprakenwessel het Plattdüütsch meer un meer [[Germanismus|hoogdüütsche Wöör]] övernamen. [[Nedderlandsche Spraak|Nedderlandsch]] as Kultuurspraak weer in de Neetied ook in Delen vun Westdüütschland begäng, so dat sik hier ook veel Nedderlandschs in’n Woordschatt finnt. In’n Mark-Brannenborger Platt finnt sik welk nedderlandsche Reliktwöör, de [[Fläämsch|flaamsche]] Kolonisten in de Gegend bröchten.<ref>[[Gilbert A. R. De Smet|Gilbert de Smet]]: ''Niederländische Einflüsse im Niederdeutschen'', In: ''NSL'', S.&nbsp;730–761.</ref> De nedderlandsch-neddersassischen Dialekten hebbt sünnerlich in dat 20.&nbsp;Jhd. veel [[Nedderlandismus|nedderlandsche Wöör]] övernamen. Mit de [[Oostkolinsatschoon]] het besünners dat [[Oostnedderdüütsch|Oostnedderdüütsche]] [[Slawismus|slaawsche Wöör]] övernamen. Dat [[Wendländsch Platt|Wendlandsche Platt]] het besünners veel Reliktwöör uut dat [[Polaabske Sproke|Polaabsche]]. As [[Lehnwoort|Leenwöör]] hebbt sik welk slaawsche Wöör, so as ''[[Döns]]'', ook in dat ole Stammland hen uutbreedt. Al in’t [[Middelsassische Spraak|Middelsassische]] setten sik wat slaawsche Leenwöör döör, so as ''[[Pietsch|Pietsch(e)]]'' för öller ''Sweep''. [[Nedderpreußisch Platt|Nedderpreußisch]] un [[Baltendüütsch]] harrn bet in de Neetied direkten Kuntakt mit’n Slaawschen un [[Baltsche Spraken|Baltschen]], so dat sik hier besünners veel Leenwöör finnt.<ref name=":20">[[Walter Kaestner]]: ''Niederdeutsch-slavische Interreferenzen,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;690–693.</ref> Langs de Noordseeküst, wo Plattdüütsch de freeschen Spraken verdrängt het, finnt sik [[Frisismus|freesche Wöör]], so as [[Oostfreesche Spraak (Freesch)|oostfreesche]] Wöör in dat [[Oostfreesch Platt]] oder en paar wenige Wöör uut dat [[Eidersteder Freesch]] op dat Halveiland Eidersteeed. Dat nedderlandsche [[Stellingwarfs|Stellingwarvsch]] un [[Pompstersch]] hebbt Wöör uut dat [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] övernamen.<ref name=":30">Arne Spenter: ''Niederdeutsch-friesische Interferenzen,'' In: ''NSL'', S.&nbsp;762–782.</ref> [[Gallizismus|Franzöösche Wöör]] kemen al in middelsassische Tied över de Nedderlannen in’t Plattdüütsche. Düsse Slag Wöör is besünners in den westlichen Dialekten fakener.<ref>Hermann Schönhoff: ''Französische Lehnworte in den niedersächsischen Mundarten''. In: ''Germanisch-romanische Monatsschrift'' 1 (1909), S.&nbsp;356-367.</ref> De grote Deel franzöösche Wöör in’t Plattdüütsch keem avers in’n 18. un 19.&nbsp;Jhd över’t Hoogdüütsch un ümfaat Wöör rund üm dat [[Militäär]], so as ''Generaal'' un ''kummedeern'', de Verwandschopsnamen, so as ''Onkel/Unkel'' un ''Tant(e)'' un Wöör üm de Levenwies vun de betern Lüüd, so as ''kommodig, kumpelsant'' oder ''Pleseer''.<ref>Emil Mackel: ''Romanisches und Französisches im Niederdeutschen''. In: ''Festschrift Adolf Tobler zum 70. Geburtstage''. Dargebracht von der Berliner Gesellschaft für das Studium der neueren Sprachen. [[Bronswiek]]1905. S.&nbsp;263-273.</ref> In de [[Seemannsspraak]] het Plattdüütsch al frö wat [[Anglizismus|engelsche Wöör]] övernamen, so as ''Boot'' oder ''Dock.''<ref>Christopher Moss: ''Niederdeutsch-englische Sprachzusammenhänge,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;664.</ref> In nee’ere Tied kemen över’t Hoogdüütsche oder Nedderlandsche ook anner engelsche Wöör in’t Plattdüütsche, so as ''Computer'' oder ''Notebook.''<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;279&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/2-10-5-Uebernahme-von-Fremdwoertern.html online])</ref> === Plattdüütsche Begrepen in annere Spraken === {{Kiek ook bi|Plattdüütsch Inwark op annere Spraken}} In de Hansetied het dat Plattdüütsche dull op de [[Skandinaavsche Spraken|fastlandskandinaavschen]] Spraken inwarkt. So schull bet to de Halv vun de sweedsche Woordschatt enen plattdüütschen Oorsprung hebben. Ook na’t [[Baltikum]], na [[Russland]], na [[England]] un [[Iesland]] sünd döör de Hanse wat plattdüütsche Wöör kamen.<ref>Karl Hyldgaard-Jensen: ''Mittelniederdeutsch und die skandinavischen Sprachen,'' In: ''NSL'', S.&nbsp; 666–677.</ref> Na de överbleven Wöörlisten het dat uutstorven [[Polaabske Sproke|Polaabsch]] an de 20&nbsp;% plattdüütsche Wöör uutleent.<ref>[[Kazimierz Polański]]: ''Polabian''. In: Bernhard Comrie, Greville Corbet (Ruutgevers): ''The Slavonic languages'', Routledge: London/New York 1993, S.&nbsp;822.</ref> In’t [[Kaschuubsche Spraak|Kaschuubsche]] kaamt rund de Halv vun’n germaanschen Leenwöör uut’n Plattdüütschen, vöör al uut dat [[Oostpommersch Platt|Hinnerpommersche]].<ref>[[Walter Kaestner]]: ''Niederdeutsch-slavische Interferenzen,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;687&nbsp;f.</ref> Dat Poolsche het eer hoog- statts plattdüütsche Leenwöör. Man de Wöör üm de Seefaart, so as {{Lang|pl|''bak''}} ‘[[Baak (Seeteken)|Baak]]’, {{Lang|pl|''śluza''}} ‘[[Slüüs]]’ oder {{Lang|pl|''sztymbort''}} ‘[[Stüerboord|Stüürboord]]’, sünd plattdüütsch''.'' De [[Masuursch|masuurschen]] Dialekten hebbt wedder en beten meer Platt övernamen, so as ''brukować'' ‘bruken’ oder ''dek'' ‘Dack’.<ref>[[Walter Kaestner]]: ''Niederdeutsch-slavische Interferenzen,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;689&nbsp;f.</ref> Ook [[Neddersorbsche Spraak|Neddersorbsch]], dat in öllere Tieden ene gemeensame Grenz mit dat Plattdüütsche harr, het Wöör övernamen. Een lütten Deel Platt is so över’t Neddersorbsche ook in’t [[Böversorbsche Spraak|Böversorbsche]] kamen, dat süss eer [[Middeldüütsch|middeldüütsche]] Wöör uutleent het.<ref name=":20" /> Al [[Ooldfreesche Spraak|Ooldfreesch]] un later besünners de [[Oostfreesche Spraak (Freesch)|oost]]- un [[Noordfreesche Spraak|noordfreeschen]] Mundaarden stünnen sied de middelsassische Tied mit’n Plattdüütsch in engen Kuntakt, so dat se veel Wöör, deelwies ook Grundvokabulaar, övernamen hebbt.<ref name=":30" /> So sünd to’n Bispeel de Tallen {{Lang|frr|''sööwen''}}, {{Lang|frr|''dörtig''}}, {{Lang|frr|''sööwentig''}} un {{Lang|frr|''hunnert''}} in dat [[Öömrang|Amrumer Freesch]] plattdüütsch.<ref>[[Nils Århammar]]: ''Die Amringer Sprache''. In: ''Amrum. Geschischte und Gestalt einer Insel.'' Hansen & Hansen: [[Itzhoe]] 1969, S.&nbsp;132.</ref> Op dat Westfreesche harr Plattdüütsch kenen groten Inflood.<ref name=":30" /> Later sünd, as de [[Düütsche Spraak|hoogdüütsche]] Standardspraak opkamen weer, wo ook Lüüd uut plattdüütsche Rebeden bi Andeel harrn, döör Schrievers uut’n Noorden ook welk plattdüütsche Wöör Deel vun dat Hoochdüütsche worrn, so as {{Lang|de|''dröge''}} oder {{Lang|de|''Achterdeck''}}. Anner Wöör uut dat Plattdüütsche sünd man nich Deel vun de Schriftspraak, aver vun de [[Noorddüütsch Hoochdüütsch|Ümgangsspraak in Noorddüütschland]] worrn, so as: ''schnacken, küern, Trecker'' oder ''duun.''<!-- Born? NSL? --><!-- neddersassisch/oostnedderlandsch Wöör in NL Standardspraak? --> === Wöörböker === Den plattdüütschen Woordschatt dokumenteert besünners de [[Idiotikon|Grootlandschopswöörböker]], so as dat [[Schleswig-Holsteinisches Wörterbuch|''Sleswig-Holsteensch Wöörbook'']], dat [[Niedersächsisches Wörterbuch|''Neddersassisch Wöörbook'']], dat ''[[Mecklenburgisches Wörterbuch|Mekelborgsch Wöörbook]]'' oder dat ''[[Westfälisches Wörterbuch|Westfäälsch Wöörbook]]''. Daaarto givt dat veel Wöörböker un Wöörlisten för lütter Dialektregionen. === Seggwöör un Wellerismen === Typsch för’t Plattdüütsch sünd [[Wellerismus|Wellerismen]]. Se bestaat uut dree Delen: en Seggwoord, denn en, de dat seggt (''…'', ''see he/se/de …,'')'','' un opletst de Ümstänn in de dat seggt warrt. De letste Deel givt den Seggwoord meist enen komischen Drei.<ref>Michael Töteberg: ''Sprichwort, Rätsel, Sage und Märchen'', In: ''NSL'', S.&nbsp;491&nbsp;f.</ref> Een Bispeel is: ''Dubbelt höllt beter, see de Jung, daar streu he sik Zucker op’n Sirop''.<ref>[[Hein Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik'', S.&nbsp;317&nbsp;f. ([https://sass-platt.de/plattdeutsche-grammatik/3-1-8-2-Beispielssprichwoerter-Doeoentjes.html online])</ref> == Schrievwies == {{Kiek ook bi|Plattdüütsche Orthographie|titel1=Plattdüütsche Orthografie}} [[Bild:Sass woorbook.jpg|duum|Dat Wöörbook na [[Johannes Sass]] (hier de Uutgaav vun de [[Fehrs-Gill]]) het mit siene Schrievregels groten Inflood op de noordneddersassische Schrievwies namen]] Plattdüütsch bruukt dat [[Latinsche Schrift|latiensche Alphabeet]], in Düütschland fröher ook as [[gootsche Schrift]]. De eersten [[Ooldsassische Spraak|ooldsassischen]] Texten hebbt besünners na dat franksche [[Ooldhoogdüütsche Spraak|Ooldhoogdüütsch]] keken. As [[Middelsassische Spraak|middelsassische]] [[Hansespraak]] stünn dat plattdüütsche an’n Anfang vun ene överegionale Uutglieksschrievwies, so dat sik vergleken wenig Dialektkennteken in schreven Texten finnt. As Resultaat vun de lange Tied as ünnerdrückt Spraak, het Plattdüütsch vundaag kene eenheidliche Schrievwies meer un is in verscheden regionale Schrievtraditschonen opdeelt.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Phonologie und Morphologie,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;239.</ref> De Schrievwiesen in Düütschland kiekt meist na hoogdüütsche Orthografie; de in’n Nedderlannen na de nedderlandsche Schrievwies. Problemen maakt so avers Luden, de dat in’n [[Dackspraak|Dackspraken]] nich givt, so as de Achtervokaal {{IPA|ɑː~ɔː}}, oder Ünnerscheden, de Düütsch un Nedderlandsch nich kennt, so as de ö-Luden {{IPA|œː}} un {{IPA|œʏ}}.<ref>Gerhard Hinsch: ''Schreibung des Niederdeutschen,'' In: ''NSL,'' S.&nbsp;184, 189.</ref> För dat [[Noordneddersassisch|Noordneddersassische]] is de [[Sass’sche Schrievwies]], de sik stark na dat Hoogdüütsche richt, wied verbreedt. [[Mark-Brannenborger Platt|Brannenborgsch]] leent sik an de Schrievwiesen ümto an. För dat [[Mönsterlänsk Platt|Mönsterlandsche]] givt dat man uutarbeidt Schrievwiesen, so as de Regels vun [[Klaus-Werner Kahl]].<ref>{{Internetquelle |url=https://www.plattdeutsch.net/pages/platt-schreiben.php |titel=Platt schreiben |werk=plattdeutsch.net |archiv-url=https://web.archive.org/web/20241211224142/https://www.plattdeutsch.net/pages/platt-schreiben.php |archiv-datum=2024-12-11 |abruf=2025-01-08 |sprache=de}}</ref> Anner [[Westfäölsk Plat|west]]- un [[Ostfälsch Platt|oostfäälsche]] Dialekten bruukt vele verscheden regionale Schrievwiesen.<ref name=":21">{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Rechtschreibung |titel=Rechtschreibung des Plattdeutschen |werk=plattmakers.de |abruf=2024-12-09}}</ref> För dat [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mekelnborg-Vöörpommersche]] is de Schrievwies na [[Renate Herrmann-Winter]] begäng.<ref>{{Internetquelle |url=http://www.wb-mv.niederdeutsche-literatur.de/wb_mv_text-id.php |titel=Wörterbuch Mecklenburg-Vorpommern |abruf=2022-06-18}}</ref> [[Plautdietsch]] het egen Schrievwiesen uutdacht, de ook na’t Hoogdüütsche kiekt oder sik deelwies stärker afsetten wüllt.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.plautdietsch-freunde.de/woo-schriew-wie-plautdietsch.html |titel=Woo schriew wie Plautdietsch? |abruf=2022-06-18}}</ref> Dat [[Pomerano]] in Brasilien is lange nich schreven worrn, bruukt man vundaag meist ene Schrievwies, de op [[Ismael Tressmann]] torügggeit un sik mit Sünnerteken un lütt schreven Substantiven stärker vun dat hoogdüütsche Schriftbild ünnerscheidt.<ref name=":21" /> In’n Nedderlannen richt sik de Orthografie na dat nedderlandsche Vöörbild. För de verscheden Dialektgruppen bestaat egen Schrievtraditschonen. Versöök för överregionale Schrievregels so as de [[Vosbergenschriefwies]] uut’n 1950-er Jaren, de ook versöch Dialekten op de düütsche Sied mit to bedenken, de [[SONT-spelling]] uut’n 2000-er oder de [[Algemene Nedersaksische Schriefwieze]] uut de [[nedderlandsch-neddersassische Wikipedia]] kunnen sik nich wiedhen döörsetten.<ref>{{Internetquelle |url=www.wiziq.com/tutorial/146679-SONT-spelling |titel=SONT-spelling |archiv-url=https://web.archive.org/web/20200814061841/https://www.wiziq.com/tutorial/146679-SONT-spelling |archiv-datum=2020-08-14 |abruf=2025-04-02}}</ref> Mit dat late 20.&nbsp;Jhd. un in’n 21.&nbsp;Jhd sünd besünners in’n [[Internet|Internett]] Initschativen för [[Intersaksische Schriivwise|Intersassische Schrievwiesen]] opkamen, de versöcht den egen Charakter vun de Spraak ruuttostellen, sik vun de Dackspraken afsetten wüllt un ene gemeensame Schrievwies för de düütschen un nedderlandschen Dialekten to finnen versöökt. Bispelen sünd [[Snorre Björkson]] sien ''[[Nordlannsk]]'',<ref>Kellner: ''Zwischen Anlehung und Abgrenzung'', S.&nbsp;295–307.</ref> [[Reinhard F. Hahn]] siene ''[[Algemeyne Schryvwys’|Algemeyne Schrywys’]]'' oder de ''[[Nysassiske Skryvwyse]]'', de man buten dat Internett meist nich bruukt warrt.<ref name=":21" /> == Nedderdüütsche Philologie == [[Bild:Agathe Lasch.jpg|duum|[[Agathe Lasch]] weer de eerste Hamborger Perfessersch för Nedderdüütsch un tellt to den wichtgsten nedderdüütschen Philologen. Eer ''Mitteniederdeutsche Grammatik'' is ook vundaag noch en Standardwark.]] De Wetenschop, de Plattdüütsch ünnersöcht, heet [[Nedderdüütsche Philologie|''Nedderdüütsche Philologie'']]. Se höört in Düütschland meist to de [[Germanistik]], in’n Nedderlannen to de [[Nedderlandistik]].<ref name="NSL1-6">[[Jürgen Meier]], [[Dieter Möhn]]: ''Geschichte un Methoden der niederdeutschen Philologie,'' In: ''NSL'', S.&nbsp;1–6.</ref> Anners as to’n Bispeel de [[Westfreesland|westfreesche]] [[Frisistik]], de [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] ook as Wetenschopsspraak bruukt, is nich Plattdüütsch man Hoogdüütsch un deelwies Nedderlandsch de Wetenschopsspraak in düsse Disziplin.<ref>[[Dieter Stellmacher]]: ''Frisian Reference Grammar, Omkearwurdboek fan de Fryske taal, Ta de Fryske syntaksis, Wurdfoarried en Wurdgrammatika'' (Rezenschoon), In: ''Zeitschrift für Dialektologie und Linguistik'', 57.&nbsp;Jg. Heft&nbsp;1 (1990), S.&nbsp;117.</ref> Wetenschoplich Interess an’t Plattdüütsche is in dat 18.&nbsp;Jhd. mit [[Idiotikon|Idiotika]], de Wöör uut den Volksmundaarden sammelt, anfungen, so as [[Michael Richey (1678–1761)|Michael Richey]] sien {{lang|la|''[[Idioticon Hamburgense]]''}} oder [[Johann Carl Dähnert]] sien pommersch {{lang|de|''Platt-Deutsches Wörterbuch''}}. So weer [[Lexikografie]] de Vöörlöper för de nedderdüütsche Philologie later.<ref name="NSL1-6" /> Mit’n 19.&nbsp;Jhd. is de Germanistik as Wetenschop an un för sik opkamen. Eerst befaat sik de nedderdüütsche Philologie grotendeels mit de oold- un middelsassischen Spraakdenkmalen un geev kritische Textuutgaven ruut. To’n Enn vun dat 19.&nbsp;Jhd begünn de nedderdüütsche Philogie ook de modernen plattdüütschen Dialekten intensiver uuttoforschen. So stünn nu besünners de [[Dialektologie]] in’n Vöörgrund. 1874 grünn sik de ''[[Verein für niederdeutsche Sprachforschung]]'' mit de Afsicht de plattdüütsche Spraak mit eer Literatuur un Dialekten uuttoforschen.<ref name="NSL1-6" /> Mit de tweden Halv vun dat 20.&nbsp;Jhd. kemen in de nedderdüütsche Philologie [[Sotscholinguistik|sotscholinguistsche]] Fragen op, de to’n Bispeel ünnersöökt woans sik Plattdüütsch un siene [[Dackspraak|Dackspraken]] mit eenanner verhöllt. Eerst mit 20.&nbsp;Jhd. sünd egenstännige Leerstööl för nedderdüütsche Philologie inricht worrn, vöördem weer dat meist en Ünnerdeel vun de allgemene Germanistik oder mit Leeropdrägen afdeckt.<ref name="NSL1-6" /> Dat [[Nedersaksisch Instituut|''Nedersaksisch Instituut'']] an de [[Rieksuniversität Grönneng]] is 1953 grünnt worrn, man 2010 oplööst worrn. Ook vundaag is de nedderdüütsche Philolgie an den meistenn Universitäten en Ünnerdeel vun de Germanistik un keen egen Leerstool. <!-- Givt dat wat wichtigs to de "Nedersaksische taal- en letterkunde" in NL, dat binnen staan mott? --> == Kultuur == Plattdüütsch Kultuurleven mit Verenen, Speeldelen un Schrieverslüüd richt den Blick meist op alleen de egen Regioon. Wenige Institutschonen sünd ook överregionaal opstellt, so as dat [[Institut för nedderdüütsche Spraak]], de Tiedschrift [[Quickborn (Tietschrift)|Quickborn]], de [[Beemsen-Dagfohrt]] oder de Organisation [[SONT]] in’n Nedderlannen. Ook Priesen för plattdüüsche Schrieveree un Kultuur sünd meist överegionaal uutricht, so as de [[Fritz-Reuter-Pries (Stemhagen)|Fritz-Reuter-Pries]], de [[Freudenthal-Pries]], de [[Klaus-Groth-Pries (Heid)|Klaus-Groth-Pries]] oder [[Nedderdüütsch Literaturpries vun de Stadt Kappeln|Literatuurpries vun de Stad Kappeln]].<ref name=":19">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;184&nbsp;f.</ref> Ook wenn sik alle acht noorddüütschen Bundslänner verplicht hebbt dat plattdüütsche Kultuurleven to föddern, givt dat meist givt dat nich noog Steden un Nettwarken an de sik Lüüd in plattdüütschen Kultuurvereen wennen köönt, de plattdüütsche Kultuurarbeid koordineert.<ref>''Uns Spraak&nbsp;–&nbsp;Politik för Platt''. Bunnsraat för Nedderdüütsch & Nedderdüütschsekretariat 2020, S.&nbsp;14&nbsp;f ([https://www.niederdeutschsekretariat.de/wp-content/uploads/2020/10/SprachenCharta_2020.pdf online])</ref> === Literatuur === [[Bild:KGrothWKrauskopf.jpg|duum|[[Klaus Groth]] (1884, vun Wilhelm Krauskopf)]][[Plattdüütsche Schrieveree|Plattdüütsche Literatuur]] betekent de schreven Warken – so as [[Romaan|Romaans]], [[Gedicht|Gedichten]], [[Vertellsel|Vertellsels]] oder [[Leed (Musik)|Leder]]&nbsp;– in verscheden plattdüütschen Dialekten un is in siene Form vundaag in’n 19.&nbsp;Jhd anfungen. De Themen sünd meist dat Landleven, de egen Kuntrei, Volkskultuur un verleden Tieden.<!-- born fehlt --> Literatuur op Platt is sied den Beginn in’n 19.&nbsp;Jhd. nich alleen as kunstsinnigen Uutdruck dacht, se schall ook plattdüütsche [[Spraakpleeg]] wesen.<!-- born fehlt --> Na de Daalgang vun de middelsassische Schrievspraak is Plattdüütsch lange Tied nich schreven worrn. Literatuur op Platt begünn suutje in’n 18.&nbsp;Jhd, avers eerst in’n 19.&nbsp;Jhd stellen [[Klaus Groth]] un [[Fritz Reuter]] – de plattdüütschen Klassiskers&nbsp;–<!-- born fehlt --> in [[Düütschland]] ene nee’e plattdüütsche Literatuur op de Been. In’n [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] is de Literatuur en Stücken later anfungen, to’n Bispeel mit [[Dörpsnovell|Dörpsnovellen]]. In’n 19. un 20.&nbsp;Jhd. folgt velen Warken un Schrievers in de Nafolg vun Groth un Reuter. Sied dat 20.&nbsp;Jhd. nimmt de plattdüütsche Schrieveree af un is het Delen vun dat Spraakrebeed al vullkamen nalaten.<ref>[[Robert Langhanke]]: ''Neuniederdeutsche Literatur: Über Beginn und nahenden Abschluss einer überschaubaren Literaturtradition'' ([https://open.fau.de/server/api/core/bitstreams/471e5920-dfb5-408d-81af-c6a8643a1861/content online])</ref> De [[Plautdietsch|plautdietsche]] Schrieveree is eerst laat in dat 20.&nbsp;Jhd mit Schrievers as [[Arnolt Ditj]] un [[Ruben Ap]] anfungen.<!-- born fehlt --> Ene wichtige Positschoon hebbt de [[Literaarsche Sellschop|Autorensellschoppen]], de enen groten Deel to plattdüütsche Kultuur bidreegt. Wichtig sünd de [[Augustin Wibbelt-Selschup|Augustin Wibbelt-Sellschop]], de [[Fehrs-Gill]], de [[Freudenthal-Sellschop]], de [[Fritz-Reuter-Sellschop|Fritz-Reuter Sellschop]] oder de [[Klaus-Groth-Sellschop]], de alle ook vele [[List vun plattdüütschen Priesen|Priesen för plattdüütsche Literatuur]] uutgeevt. Wichtig för de plattdüütsche Schrieveree weren ook Literatuurtiedschriften, so as de ''[[Quickborn (Tietschrift)|Quickborn]]'' oder ''[[Diesel (Blatt)|Diesel]]'' in Düütschland un ''[[’t Swieniegeltje]]'', ''[[Krödde]]'' un ''[[Roet]]'' in’n Nedderlannen.<ref name=":19" /><!-- born fehlt --> === Musik === [[Bild:Liedermacher Knut Kiesewetter (Kiel 68.106).jpg|duum|[[Knut Kiesewetter]] (1976)]] [[Bild:Ina Mueller 2 HagenU.jpg|duum|[[Ina Müller]] (2008)]] [[Plattdüütsche Musik]] is mit Gedichten, de [[Volksleed|Volksleder]] worrn sünd anfungen, so as [[Klaus Groth]] sien ''[[Lütt Matten de Has’]]'' oder [[Fritz Reuter]] sien [[De Eikboom|''Eikboom'']].<ref>[[Heike Müns]] (Ruutgeversche): ''Niederdeutsches Liederbuch. Volkstümliche Lieder aus 5 Jahrhunderten.'' [[Hinstörp]], Rostock 1981.</ref> Bi anner Leder is de Schriever unkünnig bleven, so as ''[[Dat du mien Leevsten büst]]'' oder [[Herrn Pastor sien Kauh|''Herrn Pastor sien Kauh'']]. In de 1960-er un 1970-er Jahren hebbt [[Folkmusik|Folkmusiker]] plattdüütsche Musik wedder in’n Leven haalt. Mit enen plattdüütschen Stück het [[Knut Kiesewetter]] den Anfang maakt un anner Musiker so as [[Hannes Wader]] inspireert. Ook in [[Mekelnborg]] weren Plattdüütsch in de Volksszeen vun de [[Düütsche Demokraatsche Republiek|DDR]] populäär, so as dat Duo [[Piatkowski & Rieck]] oder de Singer [[Kurt Nolze]]. Populäre Folkgruppen geev dat ook in’n Nedderlannden, so as [[Törf (Band)|Törf]], de op [[Grunnegs|Grönnengsch]] süngen. Een beten later is hier mit de [[Achterhooks|achterhooksche]] Band [[Normaal]] de [[Buurnrock|Burenrock]] opkamen. In de 1980-er kemen ook Gruppen op, de [[volkstümliche Musik|''volkstümliche Musik'']] op Platt maken, so as ''[[Godewind]], [[De Plattfööt]]'' oder ''[[Speelwark]]''. In de 2000-er Jaren weren [[Ina Müller]] ere Alben mit Covers vun [[Popmusik|Popsongs]] populäär. 2009 is de Hamborger Popgrupp [[De Tüdelband|''De Tüdelband'']] opkamen. Anner Musikstilen find sik hier un daar so as de [[Hardcore-Punk|Hardcore-Grupp]] [[COR (Band)|COR]] mit dat Album ''Snack Platt orrer stirb'' oder ''[[De fofftig Penns]]'' mit elektroonschen [[Hip-Hop (Musik)|Hip-Hop]]. Een Pries för plattdüütsche Musik is de [[Bad-Bemsen-Pries]], man ook anner plattdüütsche Priesen tekent Musikers uut. Mit [[Plattsounds Bandcontest|Plattsounds]] un [[Plattbeats]] givt dat Musikweddstrieden, de sik an junge Lüüd richt un opmünnern schöölt plattdüütsche Musik to maken.<!-- Givt dat noch NL-Bands, Singers, de binnen staan schöölt? --> === Theater === [[Bild:2014-07-10 Conni Ohnsorg-Eingang S1-3082.jpg|duum|Logo vun dat [[Ohnsorg-Theater]] an’n Ingang vun dat Bieberhuus in [[Hamborg]]]] Een wichtigen Deel in’t plattdüütsche Kultuurleven neemt de Speeldelen in, so dat de [[UNESCO]] dat [[Plattdüütsch Theater|plattdüütsche Theater]] 2014 as [[immateriell Kultuurarv]] opnamen het.<ref name=":11">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;186.</ref> Nadem dat de [[Middelsassische Spraak|middelsassische]] Schrievspraak wegdrängt worrn is, find sik Plattdüütsch noch in [[Fastelavendstück|Fastelavendstücken]] mit groffen un erootschen Humoor. In de [[Barock|Barocktied]] sünd plattdüütsche Twüschenspelen in anners hoogdüütschen Stücken begäng, wo groffe Burenfiguren Platt snackt. Mit dat 19.&nbsp;Jhd. kemen wedder eerste Dramen op Platt op un mit de nedderdüütsche [[Bühnenbewegung]] üm 1900 hebbt sik ook proffeschonellere plattdütsche Speeldelen grünnt. De bekannteste plattdüütsche Speeldeel is dat [[Ohnsorg-Theater]] in [[Hamborg]], dat mit’n Feernseen sied den 1950-er Jaren ook in ganz Düütschland bekannt worrn is (De Stücke sünd man för’t Feernseen in [[Missingsch]] överdregen worrn). Dat anner profeschonell Theater is de [[Fritz-Reuter-Bühn]] in [[Swerin]]. Halvproffeschonelle Theaters givt an de 35, de in den dree Landsverbünnen vun’n [[Nedderdüütsch Bühnenbund|Nedderdüütschen Bühnenbund]] organiseert sünd. Bavento givt dat an de 3000 Laienspeeldelen.<ref name=":11" /> <!-- Theater op Platt in NL? --> === Radio un Höörspeel === De Höörfunk speelt ene wichtige Rull för dat Plattdüütsch.<ref name=":38">''Uns Spraak&nbsp;–&nbsp;Politik för Platt''. Bunnsraat för Nedderdüütsch & Nedderdüütschsekretariat 2020, S.&nbsp;12. ([https://www.niederdeutschsekretariat.de/wp-content/uploads/2020/10/SprachenCharta_2020.pdf online])</ref> Een vull [[Plattdüütsch Radioprogramm|Radioprogramm op Platt]] givt’t in Düütschland man nich. De Initschativ [[Funklock stoppen|''Funklock stoppen'']] het vun 2020 an versöcht en plattdüütsch Radioprogramm op de Been to stellen. Se mossten dat Programm [[Plattradio]] man wedder instellen.''<ref>{{Internetquelle |url=https://www.plattradio.com/ |titel=Startsiet – Plattradio |abruf=2024-12-05}}</ref> [[Hör mal ’n beten to]]'' sennt op de NDR jeden Dag plattdüütsche Dööntjes. De [[Plattdüütsch Nahrichten|''plattdüütschen Nahrichten'']] op [[Radio Bremen]] sennt sössmaal de Week aktuelle Informatschonen op Platt.<ref name=":12">[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;186.</ref> De nedderlandsche Internettradiosenner [[Alles Plat|''Alles Plat'']] sennt Programm kumplett op Platt.<ref>{{Internetquelle |url=http://www.allesplat.nl/ |titel=Alles plat |archiv-url=https://web.archive.org/web/20241104053935/http://www.allesplat.nl/ |archiv-datum=2024-11-04 |abruf=2025-02-04}}</ref> Bet 2011 geev dat ook dat twentsche Radioprogramm ''[[Aksent]]'' op [[Radio Oost]].<ref>{{Internetquelle |url=www.rtvoost.nl/Programma/?id=62 |titel=Aksent |werk=rtvoost.nl |archiv-url=https://web.archive.org/web/20080317172643/http://www.rtvoost.nl/Programma/?id=62 |abruf=2008-04-17}}</ref> Besünners vun 1950 bet in de 1990-er Jaren sünd [[plattdüütsche Höörspelen]] in’t Radio geern anhöört worrn. Se hebbt man mit Maatregels to’n Geldsparen un den vundaag ringeren Tohörertallen en good Stück vun eer olen Stand verloren.<ref name=":11" /> Se begünnen in’n 1920-er Jaren, as [[Hans Böttcher (Speelbaas)|Hans Böttcher]] plattdüütsche Theaterstücken un Höörspelen in’t Radio broch. Dat keem man to’n Enn, as de regionalen Senner in’n [[Nazi-Düütschland|Natschonaalsotschalismus]] gliekschalt worrn sünd. Na’n [[Tweete Weltkrieg|Tweden Weltkrieg]] senn de [[Landssenner Swerin]] eerst regelmatig wat plattdüütschs, bet dat de [[Düütsche Demokraatsche Republiek|DDR]] de regionalen Senner vereent harr. [[Radio Bremen]] un de Hamborger [[Noordwestdüütsch Rundfunk|Noordwestdüütschen Rundfunk]] (NWDR) arbeiden na den Weltkrieg wedder an plattdüütschen Höörspelen un hebbt later gemeensam an Stücken arbeidt. 1972 geev de Hamborger Redaktschoon de Höörspelen op, so dat se de plattdüütschen Stücken nu noch alleen in Bremen produzeert.<ref>[[Ulf Bichel]]: ''Hörspiel'', In: ''NSL,'' S.&nbsp;466–486.</ref> <!-- Hööspelen op Platt in NL? --> === Film un Feernseen === {{Kiek ook bi|List vun plattdüütsche Films un TV-Serien}} Ofschoonst sik Bremen, Hamborg, Mekelborg-Vöörpommern Neddersassen un Sleswig-Holsteen in de Charta verplicht hebbt plattdüütsche Medien to föddern, is in dat düütsche Feernseen Plattdüütsch vundaag alleen en beten Nischenprogramm bi’n [[Noorddüütsch Rundfunk|NDR]].<ref name=":22">{{Internetquelle |autor=Marcus Buck |url=https://plattmakers.de/de/weten/Fernsehen |titel=Plattdeutsch im Fernsehen |werk=plattmakers.de |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240223041132/https://plattmakers.de/de/weten/Fernsehen |archiv-datum=2024-02-23 |abruf=2024-12-09 |sprache=de}}</ref><ref name=":38" /> De nedderlandschen Regionaalsenners [[RTV Drenthe]], [[RTV Noord]] un [[RTV Oost]] sennt deelwies en beten wat op Platt. 1954 begünn de NDR [[Ohnsorg-Theater|Ohnsorg-Theaterstücken]] op [[Missingsch]] statt Platt to sennen; en paar Stücken op anner Speeldelen sünd man op Platt uutstraalt worrn. In de [[Düütsche Demokraatsche Republiek|DDR]] geev dat vun de ''[[Mäkelborgsch Staatstheater|Fritz-Reuter-Bühne]]'' ook plattdüütsche Stücken in’t Feernseen.<ref name=":22" /> De [[Nedderlandsch-Neddersassisch|nedderlandsche-neddersassische]] Serie [[Bartje]] keem 1972 ruut.<ref>{{Internetquelle |autor=Arend Kuik, Jan Krol, Jantje Weurding |url=https://www.imdb.com/de/title/tt0179009/ |titel=Bartje |datum=1972-12-26 |abruf=2025-06-17}}</ref> Vun 1977 an leep bi’n NDR ''[[Wi speelt op Platt]],'' dat bet 1984 plattdüütsche Theaterstücken uutstraalt het. Vun 1977 bet 1982 geev dat 20 Folgen ''[[Platt in III]].'' 1978 senn de NDR dat eerste Maal de Talkshow ''[[Klönschnack (NDR)|Klönschnack]]'', bet 1982 ''[[Talk op Platt]]'', dat Formaat aflööst het. De plattdüütsche [[Tatort]] ''[[Wat Recht is, mutt Recht blieben|Wat Recht is, mutt Recht bliewen]]'' keem 1981 ruut. Sied 1999 wiest de NDR op [[Silvester|Ooldjaarsavend]] ''[[Dinner for one - up Platt|Dinner for one - op Platt]].<ref name=":22" />'' [[Regiosoap|Regiosoaps]] so as [[Van Jonge Leu en Oale Grond|''Van Jonge Leu en Oale Grond'']] un [[Boven Wotter|''Boven Wotter'']] sünd in’n 2000-er Jaren produzeert worrn.<ref>Erik Hitters, Tonny Krijnen: ''Koning van de regio: Populariteit en legitimiteit van regionale televisie'', S.&nbsp;60.</ref> 2006 harr de NDR alle plattdüütschen Formaten instellt, as Uutgliek kemen ''[[Billerbook Düütschland]]'' oder ''[[Die Welt op Platt]]'', de nu ook al wedder instellt sünd. Opstunds givt dat alleen ''[[De Noorden op Platt]]'' eenmaal den Maand.<ref name=":22" /><!-- Noch anner NL TV-Programm op Platt? --> As eersten plattdüütschen Film kann ''[[Wir fahren mit der U-Bahn nach St. Pauli]]'' vun 1970 gellen.<ref>{{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/de/weten/Plattdeutsche-Filme |titel=Plattdeutsche Filme |werk=plattmakers.de |archiv-url=https://web.archive.org/web/20230324152518/https://plattmakers.de/de/weten/Plattdeutsche-Filme |archiv-datum=2023-03-24 |abruf=2024-12-09 |sprache=de}}</ref> De grote Deel plattdüütsche Films sünd [[Kummdie|Kummdien]], so as ''[[Ostfriesisch für Anfänger]],'' de Krimikomödien ''[[Boot un Dood]]'' un [[De Krooch an de Wiedau|''De Krooch an de Wiedau'']]'','' de [[Twentsch|twentsche]] Tragikömodie ''[[De Beentjes van Sint-Hildegard]]'' oder de Sciene-Fiction-Parodien uut de Reeg ''[[Apparatspott]]''. Anner Films weren dacht Kinners Platt to leren, so as ''[[Ritter Trenk op Platt]]''. Uutnamen sünd de [[Plautdietsch|plautdietsche]] Film [[Stellet Licht|''Stellet Licht'']] un dat [[Mönsterlänsk Platt|mönsterlandsche]] Drama [[1000 Rosen|''1000 Rosen'']].<!-- Givt dat wichtige Films uut NL, de noch nich binnen steti? --> === Tiedschriften === Dat geev al in’n 19.&nbsp;Jhd kortwielig Versöök Tiedschriften op Platt ruuttogeven, so as so as de ''[[Plattdütsche Husfründ]]'' oder dat ''[[Weltblatt]]''. Liekers givt dat vundaag nix an plattdüütsche Tiedschriften un Dagbläder. Vele noorddüütsche Dagbläder hebbt man Kolumnen op Platt, de meist wat Spaßigs oder uut de Regioon vertellt. Plattdüütsche Artikels in anners hoogdüütschen Blädern sünd raar un hebbt meist ook enen regionalen Betog. Uutnaam weer alleen dat [[Hamburger Abendblatt|''Hamburger Abendblatt'']] 2010 mit ene Uutgaav op Platt un 2016 enen plattdüütschen Titelbladd.<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;187&nbsp;f.</ref> <!-- Medien op Platt in NL? --> === Internet, Technik un sotschale Medien === Bi de moderne Technik un in dat Internet is Plattdüütsch wenig präsent. Dat givt man Software so as [[Linux op Platt]] oder „Brann-Stuuv&nbsp;7“ vun [[Ashampoo]].<ref>{{Internetquelle |url=https://www.pro-linux.de/news/1/16483/linux-op-platt-wiederbelebt.html |titel=Linux op Platt wiederbelebt |abruf=2025-02-02 |sprache=de}}</ref><ref>{{Internetquelle |url=https://www.computerbild.de/artikel/cb-Aktuell-Software-Kurios-Ashampoo-veroeffentlicht-CD-Brennprogramm-auf-Plattdeutsch-1534851.html |titel=Kurios: Ashampoo veröffentlicht CD-Brennprogramm auf Plattdeutsch |abruf=2025-02-02 |sprache=de}}</ref> Online sünd de gröttsten plattdüütschen Sieden de twee Spraakuutgaven vun de [[Wikipedia]]: de [[plattdüütsche Wikipedia]] för de düütsche Sied mit {{NUMBEROFARTICLES}}&nbsp;Artikels un de [[Nedderlandsch-Neddersassische Wikipedia|nedderlandsch-neddersassische]] Uutgaav mit {{NUMBEROF|ARTICLES|nds-nl}}&nbsp;Artikels. Spraaktechnologie givt dat meist alleen för dat Noordneddersassische.<ref>{{Internetquelle |url=https://huggingface.co/datasets/oscar/viewer/unshuffled_original_nds/train |titel=oscar – Datasets at Hugging Face |abruf=2022-06-17}}</ref><ref>{{Internetquelle |url=https://wortschatz.uni-leipzig.de/de/download/Low%20German |titel=Korpusdownload Low German |abruf=2022-06-17}}</ref> Allgemeen kriegt Plattdüütsch dat meist nich torecht de Spraaktechnologie achteran to lopen, denn de plattdüütschen [[Korpus (Linguistik)|Spraakkorpora]], de dat för good Spraaktechnologie bruukt, sünd recht lütt un meist nich annoteert oder taggt.<ref>Die Universal Dependencies v.2.8 beinhaltete ein Sample-Korpus von 83 (!) Sätzen, vgl. https://universaldependencies.org/treebanks/nds_lsdc/index.html. 2024 enthält das Korpus etwa 1000 Sätze, vgl. https://aclanthology.org/2024.lrec-main.1388.pdf</ref> Op’t wichtigste sünd hier dat [[Zwirner-Korpus]],<ref>{{Internetquelle |url=https://agd.ids-mannheim.de/ZW--_extern.shtml |titel=Archiv für Gesprochenes Deutsch |abruf=2022-08-16}}</ref> dat [[Korpus Deutsche Mundarten: DDR|''Korpus Deutsche Mundarten: DDR'']],<ref>{{Internetquelle |url=https://agd.ids-mannheim.de/DR--_extern.shtml |titel=Archiv für Gesprochenes Deutsch |abruf=2022-08-16}}</ref> dat Korpus [[Ehemalige deutsche Ostgebiete|''Ehemalige deutsche Ostgebiete'']]<ref>{{Internetquelle |url=https://agd.ids-mannheim.de/OS--_extern.shtml |titel=Archiv für Gesprochenes Deutsch |abruf=2022-08-16}}</ref> un dat [[Korpus Russlanddeutsche Dialekte|''Korpus Russlanddeutsche Dialekte'']].<ref>{{Internetquelle |url=https://agd.ids-mannheim.de/RUDI_extern.shtml |titel=Archiv für Gesprochenes Deutsch |abruf=2022-08-16}}</ref> Dat ümfangriekste Korpus is nich för dat moderne Plattdüütsch man för’t Middelsassisch, dat ''[[Reference Corpus Middle Low German/Low Rhenish (1200–1650)]]''.<ref>{{Internetquelle |autor=Frank Schätzlein |url=https://www.slm.uni-hamburg.de/en/ren.html |titel=Reference Corpus Middle Low German/Low Rhenish (1200–1650) |abruf=2022-06-17 |sprache=en}}</ref><!-- Spraaktechnolgie Uni Grünneng? --> === Plattdüütsch in de Kark === {{Kiek ook bi|Plattdüütsch in de Kark}} Sied de 1960-er Jaren keem Plattdüütsch as Spraak wedder in de Predigt op. In velen Regionen givt dat tomindst eenmaal dat Jaar plattdüütsche Goddsdeensten. Översett Leder, Andachts-un Gebeedböker oder de [[Plattdüütsche Bibelöversetten|översett Bibel]] geevt so Initschativen Stütt. In den Rebeden wo Platt noch Alldagsspraak is, het de Spraak ene wichtige Rull för de Seelsorg. De plattdüütschen Pasters un Laien sünd vergleken mit anner plattdüütschen Kultuurorganistschonen düchtig good vernett.<ref>[[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', S.&nbsp;188.</ref><!-- Platt in de Kark in NL? --> == Spraken Bispelen == {{Kiek ook bi|Wikipedia:Platt anhöörn}} {| |'''[[Nedderlandsch-Neddersassisch]]''' ([[Twentsch]]) |[[Bild:Geluidsopname Johanna van Buren.ogg|duum|[[Johanna van Buren]], de eer twentsch Gedicht vöördrägt]] |- |'''[[Noordneddersassisch]]''' ([[Holsteener Platt|Holsteensch]]) |[[File:Holsteinisch-dialect 1.ogg|thumb|Fro vertellt op Holsteensch Platt|zentriert]] |- |[[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|'''Mekelnborg-Vöörpommernsch''']] |[[File:Mecklenburgisch-Vorpommersch-dialect-930.ogg|thumb|Mann leest op Meklenborg-Vöörpommersch|zentriert]] |- |'''[[Süüdwestfäälsch]]''' |[[File:South-Westphalian-dialect.ogg|thumb|Mann vertellt op Süüdwestfäälsch|zentriert]] |- |'''[[Ostwestfäälsch|Oostwestfäälsch]]''' ([[Paderböärnsch Platt]]) |[[File:East-Westphalian-dialect 1 -483.ogg|thumb|Mann vertelt op Paderböärnsch Platt|zentriert]] |- |'''[[Oostfreesch Platt|Oostfreesch]]''' |[[File:East-Frisian-dialect-of-Low-German-548.ogg|thumb|Mann vertellt op Oostfreesch Platt|zentriert]] |- |'''[[Oostpommersch Platt|Oostpommersch]]''' ([[Pomerano]]) |[[File:East-Pomeranian-dialect-.ogg|thumb|Mann vertellt op Pomerano|zentriert]] |- |'''[[Plautdietsch]]''' (Mexiko) |[[File:Plautdietsch-dialect-546.ogg|thumb|Deern uut Mexiko Plautdietsch|zentriert]] |} == Kiek ook bi == {{Portal}} == Literatuur == === Allgemeen === * [[Gerhard Cordes (Philoloog)|Gerhard Cordes]], [[Dieter Möhn]] (Ruutgevers): ''Handbuch zur niederdeutschen Sprach- und Literaturwissenschaft. (NSL.)'' E.&nbsp;Schmidt: Berlin 1983, ISBN 3-503-01645-7. * [[Klaas-Hinrich Ehlers]]: ''Mecklenburgisch-Vorpommersch, Mittelpommersch, Brandenburgisch.'' In: [[Joachim Herrgen]], [[Jürgen Erich Schmidt]]: ''Sprache und Raum. Ein internationales Handbuch der Sprachvariation.'' Band 4: ''Deutsch'' (=&nbsp;''Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft.'' Band 30.4). De Gruyter Mouton: Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-018003-9, S.&nbsp;590–615. * [[Michael Elmentaler]]: ''Nordniederdeutsch, Ostfälisch, Westfälisch, Nordrheinmaasländisch.'' In: [[Joachim Herrgen]], [[Jürgen Erich Schmidt]]: ''Sprache und Raum. Ein internationales Handbuch der Sprachvariation.'' Band&nbsp;4: ''Deutsch'' (=&nbsp;''Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft.'' Band 30.4). De Gruyter Mouton: Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-018003-9, S.&nbsp;550–590. * [[William Foerste]]: ''Geschichte der niederdeutschen Mundarten.'' In: [[Wolfgang Stammler]] (Ruutgever): ''Deutsche Philologie im Aufriss.'' 1.&nbsp;Bands. 2.&nbsp;Oplaag, Erich Schmidt Verlag: Berlin 1957, Sp.&nbsp;1730–1898. * [[Jan Goossens]] (Ruutgever): ''Niederdeutsch.'' Band&nbsp;1: ''Sprache.'' 2.&nbsp;Oplaag. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 1983, ISBN 3-529-04510-1. * [[Klaas Hanzen Heeroma|Klaas Heeroma]]: ''Niederländisch und Niederdeutsch.'' 3.&nbsp;Oplaag. Bonn 1976 ''(Nachbarn 2)''. * [[Willy Sanders]]: ''Sachsensprache, Hansesprache, Plattdeutsch. Sprachgeschichtliche Grundzüge des Niederdeutschen.'' Vandenhoeck & Roprecht: [[Chöttingen]] 1982, ISBN 3-525-01213-6 ''(Sammlung Vandenhoeck)''. * [[Dieter Stellmacher]]: ''Niederdeutsche Sprache.'' 2. Oplaag. Weidler: Berlin 2000, ISBN 3-89693-326-4 (''Germanistische Lehrbuchsammlung'' 26). * [[Henk Bloemhoff]], [[Jurjen van der Kooi]], [[Hermann Niebaum]], [[Siemon Reker]] (Ruutgevers): ''Handboek Nedersaksische taal- en letterkunde'' (HNTL)'','' Van Gorcum: Assen 2008. * [[Reinhard Goltz|Goltz]], Kleene: ''Niederdeutsch'', In: Rahel Beyer, Albrecht Plewina (Ruutgevers): ''Hand der Sprachminderheiten in Deutschland,'' Narr Francker Attempo Verlag: Tübingen 2020. === Wöörböker === {{Kiek ook bi|Wikipedia:Wöörböker}} * [[Renate Herrmann-Winter]]: ''Kleines plattdeutsches Wörterbuch für den mecklenburgisch-vorpommerschen Sprachraum.'' [[Hinstörp]]: Rostock 1985 (un anner Oplagen). * Renate Herrmann-Winter: Neues hochdeutsch-plattdeutsches Wörterbuch für den mecklenburgisch-vorpommerschen Raum. [[Hinstörp]]: Rostock 1999 (un anner Oplagen). * [[Johannes Saß|Johannes Sass]]: ''Der neue Sass – Plattdeutsches Wörterbuch – Plattdeutsch – Hochdeutsch, Hochdeutsch – Plattdeutsch.'' 6.&nbsp;Oplaag, [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 2011, ISBN 978-3-529-03000-0. '''Grootlandschopswöörböker''' * ''[[Hamburgisches Wörterbuch]].'' 5&nbsp;Bd.. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 1985–2006. * ''[[Mecklenburgisches Wörterbuch]].'' 7&nbsp;Bd. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]], later Akademie, Berlin 1937–1992. Nadruck [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 1996. Nadrags- un Registerband ook daar 1998. * ''[[Niedersächsisches Wörterbuch]].'' Band 1&nbsp;ff. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 1953&nbsp;ff. * ''[[Schleswig-Holsteinisches Wörterbuch]].'' 5&nbsp;Bd. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 1927–1935; Nadruck ook daar 1985. * ''[[Westfälisches Wörterbuch]]''. 5 Bd. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: Kiel/[[Hamborg]] 1969–2021. === Grammatiken === * [[Martin Durrell]]: ''Westphalian and Eastphalian.'' In: [[Charles V. J. Russ|Charles V.&nbsp;J. Russ]] (Ruutgever): ''The Dialects of Modern German. A Linguistic Survey.'' Routledge: London 1990, ISBN 0-415-00308-3, S.&nbsp;59–90. * [[Reinhard Goltz]], Alastair G.&nbsp;H. Walker: ''North Saxon.'' In: [[Charles V. J. Russ|Charles V.&nbsp;J. Russ]] (Ruutgever): ''The Dialects of Modern German. A Linguistic Survey.'' Routledge: London 1990, ISBN 0-415-00308-3, S.&nbsp;31–58 * [[Rudolf Ernst Keller]]: ''North Saxon: Lower Elbe.'' In: ''German Dialects. Phonology & Morphology, with selected texts.'' Manchester University Press: Manchester 1961, S.&nbsp;339–381. * [[Wolfgang Lindow]] u.&nbsp;a.: ''Niederdeutsche Grammatik'' (= ''Schriften des Instituts für Niederdeutsche Sprache.'' Reihe Dokumentation 20). Schuster: Leer 1998, ISBN 3-7963-0332-3. * Helmut Schönfeld: ''East Low German.'' In: [[Charles V. J. Russ|Charles V.&nbsp;J. Russ]] (Ruutgever): ''The Dialects of Modern German. A Linguistic Survey.'' Routledge: London 1990, ISBN 0-415-00308-3, S.&nbsp;91–135. * [[Hein Thies|Heinrich Thies]]: ''Plattdeutsche Grammatik. Formen und Funktionen. A–Z'' (=&nbsp;''Kiek mal rin – zum Nachschlagen''). 2. Oplaag. [[Wachholtz Verlag|Wachholtz]]: [[Niemünster]] 2011, ISBN 978-3-529-03200-4. === Plattdüütsche Literatuur === * [[Heinrich Krüger]]: ''Geschichte der niederdeutschen oder plattdeutschen Literatur vom Heliand bis zur Gegenwart.'' Stiller: [[Swerin]] 1913. * [[Wolfgang Stammler]]: ''Geschichte der niederdeutschen Literatur. Von den ältesten Zeiten bis auf die Gegenwart.'' Teubner: Leipzig 1920. * Claus Schoppenhauer: ''Plattdeutsche Klassiker 1850–1950. Wege zur niederdeutschen Literatur'' (=&nbsp;''Schriften des Instituts für Niederdeutsche Sprache.'' Reihe Dokumentation 7). Schuster: Leer 1982, ISBN 3-7963-0209-2. === Spraaksituatschoon === * Birte Arendt: ''Niederdeutschdiskurse: Spracheinstellungen im Kuntextvon Laien, Printmedien und Politik'' (=&nbsp;''Philologische Studien und Quellen.'' H.&nbsp;224). E.&nbsp;Schmidt: Berlin 2010, ISBN 978-3-503-12223-3. * [[Michael Elmentaler]], Peter Rosenberg: ''Norddeutscher Sprachatlas.'' Olms, [[Hilmessen]]: 2015–2022. * [[Hans-Joachim Gernentz]]: ''Niederdeutsch – gestern und heute. Beiträge zur Sprachsituation in den Nordbezirken der Deutschen Demokratischen Republik in Geschichte und Gegenwart'' (= ''Hinstörp-Bökerie. Niederdeutsche Literatur.'' 11). 2.&nbsp;Oplaag, [[Hinstörp]]: Rostock 1980. * [[Ulf-Thomas Lesle]]: ''Plattdeutsch zwischen gestern und morgen: Geschichtsbeschleunigung und die Suche nach der identitas.'' In: [[Robert Peters (Germanist)|Robert Peters]], Horst P. Pütz, Ulrich Weber (Ruutgevers): ''Vulpis Adolatio.'' Festschrift für [[Hubertus Menke]] zum 60.&nbsp;Geburtstag. Heidelberg: 2001, S.&nbsp;429–449. * Ulf-Thomas Lesle: ''Das Eigene und das Fremde: ‚Der Fall des Niederdeutschen‘ – Beispiel eines Identitätsdiskurses.'' In: ''Zeitschrift für Religions- und Geistesgeschichte.'' Jg.&nbsp;66, Heft&nbsp;1, 2014, S.&nbsp;32–55. * Ulf-Thomas Lesle: ''Identitätsprojekt Niederdeutsch. Die Definition von Sprache als Politikum.'' In: [[Robert Langhanke]] (Ruutgever): ''Sprache, Literatur, Raum.'' Festschrift für Willy Diercks. Verlag für Regionalgeschichte: [[Builefeld]] 2015, ISBN 978-3-89534-867-9, S.&nbsp;693–741. * Ulf-Thomas Lesle: ''Germanistik und Niederdeutsch. Liaison im Schatten eines Essentialismus.'' In: [[Michael Fahlbusch]] u.&nbsp;a. (Ruutgevers): ''Völkische Wissenschaften: Ursprünge, Ideologien und Nachwirkungen.'' De Gruyter: Berlin/Boston 2020, ISBN 978-3-11-065272-7, S.&nbsp;79–101. * [[Hubertus Menke]]: ''Een’ Spraak is man bloots en Dialekt, de sik to Wehr setten kann. Nachlese zur Diskussion um die Europäische Sprachenschutzcharta.'' In: Ursula Föllner (Ruutgever): ''Niederdeutsch. Sprache und Literatur der Region'' (=&nbsp;''Literatur – Sprache – Region.'' 5). Lang: [[Frankfort an’n Main]] u.&nbsp;a. 2001, ISBN 3-631-37194-2, S.&nbsp;9–33. * Hubertus Menke: ''Niederdeutsch: Eigenständige Sprache oder Varietät einer Sprache?'' In: Nina Hartel, Barbara Meurer, Eva Schmitsdorf (Ruutgevers): ''Lingua Germanica. Studien zur deutschen Philologie.'' Jochen Splett zum 60.&nbsp;Geburtstag. Waxmann: [[Mönster]] u.&nbsp;a. 1998, ISBN 3-89325-632-6, S.&nbsp;171–184. == Weblenken == '''Wöörböker''' * [https://plattmakers.de/nds Plattmakers-Wöörbook] (plattdüütsch) * [http://www.deutsch-plattdeutsch.de plattdüütsch Wöörbook] (hoogdüütsch, plattdüütsch) '''Websieden''' * [http://www.plattmaster.de Plattmaster] (hoogdüütsch, plattdüütsch, engelsch) * [http://lowlands-l.net/plattewelt/ Nu is de Welt platt!], wat in de hele Welt för de Spraak bereten ward (meersprakig) * [http://lowlands-l.net/grammar/ Drempels un Tegels vun't Neddersassische (Nedderdüütsche, Plattdüütsche)], so wat as’n lütte Grammatik (düütsch, engelsch) * [http://www.plattdeutsch.net/ Websteed vun Klaus-Werner Kahl mit Wöörböker un velen annern Kraam in Mönsterlänner Platt] (plattdüütsch) * [http://www.plattnet.de/ Webportal mit en List vun plattdüütsche Sieden in’t Internett un mit Narichten to plattdüütsche Themen] (plattdüütsch) '''Organisatschonen''' * [http://www.sont.nl/ Streektaal-Organisatie in het Nedersaksisch Taalgebied] (nedderlandsch) * [http://niederdeutsch.bhu.de/niederdeutsch/content/de/bundesrat/start.html Bunnsraat för Nedderdüütsch] (plattdüütsch) == Footnoten == <references responsive="" /> {{Navigatschoonsliest Plattdüütsche Spraakperioden}} {{Navigatschoonsliest Germaansche Spraken}} {{DEFAULTSORT:Plattduutsch}} [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Spraak]] 5euzrunu80auzs9pgblv4fzkpzwunri 0 1888 1041552 1031408 2025-07-10T19:58:11Z Flaverius 21322 /* Beröhmte Stralsunder */ 1041552 wikitext text/x-wiki [[Bild:Stralsund, Altstadt (2011-05-21) 4.JPG|duum|Stralsund]] '''Straalsund''', ook '''Stroalsund''' schreven, amtlich '''Hansestadt Straalsund''' ({{S|de|''Stralsund''}}) is en [[Düütschland|düütsche]] Stadt in’t [[Bundsland (Düütschland)|Bundsland]] [[Mekelnborg-Vörpommern]] un de Kreisstadt vun’n [[Landkreis Vörpommern-Rügen]]. Dat schall heten, dat Stralsund bannig wiet in’n Noordoosten vun Düütschland liggt. Stralsund is dicht bi de Waterkant vun de [[Oostsee]] un bi de grote Insel [[Rügen]]. Dor is de Waterkant ''[[Strelasund]]'' nöömt. As en grote Stadt is Stralsund ok wichtig för den [[Verkehr]] in den Noorden vun Mekelnborg-Vörpommern. Vun Stralsund ut kannst to’n Bispeel na [[Rostock]], [[Griepswohld]], [[Nieg-Brannenborch]] un [[Sassnitz]] op Rügen fohrn. Stralsund streckt sik ut öber 38,97 km². Dor wahnt hüdigendags (Stand 31. Dezember 2013) 57.301 Inwahners. == Beröhmte Stralsunder == * [[Ernst Hückstädt]] (1850-1902), Geistlichen un plattdüütschen Schriever * [[Elisabeth Büchsel]] (1867-1957), Malerin * [[Dietrich Hoffmann (Schriever)|Dietrich Hoffmann]] (1936-2012), plattdüütsch Schriever * [[Nadja Uhl]] (* 1972), Schauspelerin * [[Henry Vahl]] (1897-1977), Schauspeler == Attrakschonen == Dat Zentrum vun [[Wismer]] un Stralsund hett de [[UNESCO]] 2002 in de „[[List vun dat Weltarv]]“ nahmen. De Binnenstadt bargt eenige feine Museen, as to’n Bispeel dat ''[[Ozeaneum Stralsund|Ozeaneum]]'', wat de Utstellen vun’t [[Düütsch Meeresmuseum|Düütsche Meeresmuseum]] afrunnt. == Weblenken == {{commons|Stralsund|Stralsund}} * [http://www.stralsund.de/ Offizielle Website van de Hansestadt Stralsund] [[Kategorie:Oort]] [[Kategorie:Stadt]] [[Kategorie:Landkreis Vörpommern-Rügen]] [[Kategorie:Hanse]] qqcm8q7r1xne30kcwmdun6a3vjpappq 0 2065 1041588 1005500 2025-07-11T11:55:53Z Flaverius 21322 uut [[:en:Brasil#Etymology]], kiek daar för Schrievers, Verschonen un oorheverrecht 1041588 wikitext text/x-wiki {{Infobox Land | |NAAM_INHEEMSCH = <span style="font-size:1.4em">'''República Federativa do Brasil'''</span> |NAAM = Föderative Republiek Brasilien |NAAM_ENGELSCH = Brazil |WAHLSPRÖÖK =''Ordem e Progresso''<br /> ([[Portugeesch|Port.]] för ''„Ordnung un Wieterkamen“'') |FLAGG = Flag of Brazil.svg |WAPEN = Coat of arms of Brazil.svg |HYMNE = ''[[Hino Nacional Brasileiro]]'' |AMTSSPRAKEN = [[Portugees'sche Sprake]], |HÖÖFTSTADT = [[Brasília]] |BGR=15|BMIN=47|NS=S|LGR=47|LMIN=56|EW=W |GRÖTTSTE_STADT =[[São Paulo]] |STAATSFORM = [[Präsidiale Bundsrepubliek]] |BAAS_TITEL = [[Präsident]] |BAAS =[[Luiz Inácio Lula da Silva]] |GRÖTT = 8.514.215 |PERZENT_WATER = ? |INWAHNERS_AFSCHÄTZT = 191.5 Mio. |INWAHNERS_AFSCHÄTZT_JOHR = 2009 |INWAHNERS_TELLT = |INWAHNERS_TELLT_JOHR = |INWAHNERSjeKM2 = 22,5 |BBP_JOHR =2008 |BBP = $ 1.981 Milliarden <small>( 9.)</small> |BBPjeKOPP =* $ 10.326 <small |UNAFHÄNGIGKEIT_TYP = Sülvstännigkeit |UNAFHÄNGIGKEIT = [[1825]] vun [[Portugal]] |GELDSOORT = [[Brasiliaansch Real]] |GELDSOORT_SYMBOL = |GELDSOORT_AFK = |TIETREBEET = [[Coordinated Universal Time|UTC]] |AFSTANDtoWELTTIET = -2 bit -4 |TIETREBEET_SOMMER = |AFSTANDtoWELTTIET_SOMMER = |TLD = .br |ISO3166 = |VÖRWAHL = +55 |KOORT= |FOOTNOTEN = }} '''Brasilien''' (offiziell de '''Bundsrepubliek Brasilien''', [[Portugeesche Spraak|Portugeesch]]: ''Brasil'' oder ''República Federativa do Brasil''), plattdüütsch ook '''Bruunsilgen''', is en Land in [[Süüdamerika]] un grenzt an [[Franzöösch-Guyana]], [[Surinam]], [[Guyana]], [[Venezuela]], [[Kolumbien]], [[Peru]], [[Bolivien]], [[Paraguay]], [[Argentinien]], [[Uruguay]] un an den [[Atlantik]]. Brasilien is mit sien 8.514.215 km² dat gröttste Land vun Süüdamerika (dat ümfaat meist de Hälft vun düssen [[Kontinent]]) un dat föfftgröttste Land up de Eer (bloß [[Russland]], [[Kanada]], [[Volksrepublik China|China]] un de [[USA]] sünd noch grötter). In Brasilien leevt bi 191 Millionen Minschen. == Landsnaam == De Landsnaam kümmt vun de Brunsilgen- oder Brasilholtboom ([[Paubrasilia echinata]]).<ref>Fausto, Boris (1999). ''A Concise History of Brazil''. Cambridge University Press. p. 9. ISBN <bdi>978-0-521-56526-4</bdi>.</ref> So heet dat Land op Platt justso as dat Holt ''Bruunsilgen''.<ref>„Brunsilgen“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <<nowiki>https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=B05053</nowiki>>, abgerufen am 11.07.2025.</ref><ref>„Brunsiljen-holt, n.“, Westfälisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <<nowiki>https://www.woerterbuchnetz.de/WWB?lemid=B05887</nowiki>>, abgerufen am 11.07.2025.</ref> Vundaag seggt de Plattdüütschen meist so as op Hoogdüütsch ''Brasilien.''<ref>{{Internetquelle |url=https://netz.sass-platt.de/hoch-platt/?term=brasilien |titel=Netzwörterbuch (SASS Plattdeutsch) |abruf=2025-07-11}}</ref> Wo de Naam för dat Bruunsilgenholt vun afkümmt is unklaar. Villicht kümmt dat vun dat portugeesche ''brasa'' Barnsteen. Dat Land heet bi de Portugesen eerst ''Terra de Santa Cruz'' Land vun dat Hillige Krüüz,<ref>Daly, Charles P. (1880). "Maps and Map-making Before Mercator". ''The Popular Science Monthly''. Bonnier Corporation. 473–495, see page 493. ISSN 0161-7370. Archived from the original on 15 February 2024. Retrieved 16 June 2015.</ref> man See- un Kooplüüd seden ''Terra do Brasil'' wegen den hannel mit den Brunsilgenholt.<ref>Jean de Léry (1990). ''History of a Voyage to the Land of Brazil, Otherwise Called America''. University of California Press. p. 242. ISBN <bdi>978-0-520-91380-6</bdi>. Archived from the original on 15 February 2024. Retrieved 16 June 2015.</ref> Afkört to ''brasil'' is dat denn offtischele portugeesche Namm worrn vun den de Naams in den meisten annern Spraken afstammt. == Korte Historie == Johrdusendelang hefft in de Kuntreien vun den [[Amazonas]]-Stroom un an de Küst vun Brasilien [[Indianer]]s wahnt. Dat weern Hunnerten vun Stämm, de to en poor gröttere Völker tohören doot, besunners to de [[Guaraní (Volk)|Guaraní]], de [[Tupi (Volk)|Tupi]] un de [[Ge (Volk)|Ge]]. An'n [[22. April]] [[1500]] hett de portugeesche Seefohrer [[Pedro Álvares Cabral]] in dat hüdige [[Porto Seguro]] de Küsten vun Brasilien för de Kroon vun [[Portugal]] ünner Beslag nahmen. Vun [[1530]] af an sünd ok Siedlers nah Brasilien hentagen un de eersten Zuckerplantagen sünd in [[Salvador de Bahia]] un in [[Pernambuco]] upmaakt wurrn. In dat [[18. Johrhunnert]] kemen de Grafen vun Pombal un de Portugesen nehmen dat Land noch faster in'e Hand. Portugeesch is dormols de offiziell Spraak wurrn. Dormols sünd ok de [[Jesuiten]] ut dat Land verdreven wurrn, vunwegen dat se sik achter de Indianers stellen. [[1807]] is dat königlich Huus vun Portugal ünner König [[Johann VI. (Portugal)|Johann VI.]] vör [[Napoléon Bonaparte|Napoleon]] sien Armee utknepen nah Brasilien. Vun düsse Tiet af an is [[Rio de Janeiro]] de Fakto de Hööftstadt vun dat Riek vun Portugal wurrn. Vördem harr Portugal en Monopol för den Hannel mit Brasilien harrt, man nu weer dat Land vun Napoleon besett un de Havens vun Brasilien mössen nu open maakt weern för [[England|engelsche]] Scheep, dormit dat Land nich in de Isolatschoon dreev. In düsse Tiet weer Rio de Janeiro en Zentrum vun Macht un Hannel. De Natschonalbibliothek is dormols grünnt wurrn un de eersten Universitäten vun Brasilien sünd upmaakt wurrn. As König João [[1821]] nah Portugal torüchföhr, bleev sien Söhn [[Pedro IV. (Portugal)|Pedro IV.]] as Regent in dat Land. [[1822]] hett he de Unafhängigkeit vun Portugal utropen un hett sik den de Kroon upsetten laten as Kaiser Pedro I. vun Brasilien. Dree Johr later hett Portugal de Unafhängigkeit gellen laten. [[1831]] folg up Pedro I. de nee Kaiser [[Pedro II. (Brasilien)|Pedro II.]]. [[1889]] smeet de nee Elite vun Koffibaronen de [[Monarkie]] üm un stell en Bundrepublik up de Been. Bit [[1930]] hefft in Brasilien de Grootgrundbesitters in de Regeern dat Seggen harrt. In de 1930er Johren hett [[Getúlio Vargas]] en Militärregeern anföhrt. Dormols is in Brasilien eerst de [[Industrie]] so richtig up'e Been kamen. As Vargas [[1945]] aftreden is, güng dat mit de [[Demokratie]] los, man [[1964]] hett al wedder dat Militär nah de Macht grepen. Eerst [[1984]] geev dat en sinnigen Övergang nah en Börgerregeern. Vun dor af an is de demokraatsche Traditschoon in't Land wieder utboot wurrn. == Indelen vun dat Land == Brasilien sett sik tohopen ut 26 Staten un een Bundsdistrikt. De sünd tohopenfaat in fiev Landschappen: {| | valign="top" width="25%"| '''[[Region Noord (Brasilien)|Region Noord]]'''<br /> [[Acre (Staat)|Acre]] (1)<br /> [[Amapá (Staat)|Amapá]] (3)<br /> [[Amazonas (Staat)|Amazonas]] (4)<br /> [[Pará]] (13)<br /> [[Rondônia]] (21)<br /> [[Roraima (Staat)|Roraima]] (22)<br /> [[Tocantins (Staat)|Tocantins]] (26) <br /> <br /> '''[[Regio Midden-West (Brasilien)|Region Middel-West]]'''<br /> [[Bundsdistrikt (Brasilien)|Bundsdistrikt]] (27)<br /> [[Goiás (Staat)|Goiás]] (8)<br /> [[Mato Grosso]] (10)<br /> [[Mato Grosso do Sul]] (11) | valign="top" width="25%"| '''[[Regio Noordoost (Brasilien)|Region Noordoost]]'''<br /> [[Alagoas]] (2)<br /> [[Bahia (Staat)|Bahia]] (5)<br /> [[Ceará (Staat)|Ceará]] (6)<br /> [[Maranhão]] (9)<br /> [[Paraíba]] (14)<br /> [[Pernambuco]] (16)<br /> [[Piauí]] (17)<br /> [[Rio Grande do Norte]] (19)<br /> [[Sergipe]] (25) | valign="top" width="25%"| '''[[Region Süüdoost (Brasilien)|Region Süüdoost]]'''<br /> [[Espírito Santo (Staat)|Espírito Santo]] (7)<br /> [[Minas Gerais]] (12)<br /> [[Rio de Janeiro (Staat)|Rio de Janeiro]] (18)<br /> [[São Paulo (Staat)|São Paulo]] (24) <br /> <br /> '''[[Region Süüd (Brasilien)|Region Süüd]]'''<br /> [[Paraná (Staat)|Paraná]] (15)<br /> [[Rio Grande do Sul]] (20)<br /> [[Santa Catarina (Brasilien)|Santa Catarina]] (23) | valign="top" width="25%"| [[Bild:Brazil_States.svg|295px|Staten vun Brasilien]] |} == Demografie == === Inwahners === In Brasilien wahnt mehr Minschen as in jichens en anner Land in Süüdamerika. Wat de Inwahners angeiht, is Brasilien dat föfftgröttste Land in de Welt. [[2005]] weern dat 184.184.264 Lüde. An’n Anfang vun dat [[20. Johrhunnert]] hett Brasilien bi 18 Mio. Inwahners tellt. Dat sünd nu meist tein mol so veel. <ref>[http://www.library.uu.nl/wesp/populstat/Americas/brazilc.htm WESP: historical demographical data]</ref>. De Minschen kaamt ut ganz verscheden Völker un hefft sik vermengeleert ut Afrikaners, Europäers un Indianers. Afrikaansche un indiaansche Kulturen leevt woll in dat Land wieder, man an un for sik höört Brasilien to de [[Westlich Kultur]] mit to. Meist 3, 1 Mio. Brasilianers stammt vun [[Japan]]ers af un leevt to'n groten Deel in'n Süden. Dat is up de Eer de gröttste Grupp vun Japaners buten Japan. === Indianers === [[Bild:India tupi.jpg|thumb|upright|[[Tupi]]-Indianer]] Üm un bi 750.000 Brasilianers höört to de Indianers to. De gröttste Deel leevt in de Kuntreien vun den [[Amazonas]]-Stroom in den [[Regenwoold]]. Bi 12 % vun dat Land vun Brasilien höört hüdigendags to de Indianerkuntreien to. === Spraak === De [[Portugeesche Spraak]] is de offiziell Spraak. Veel Brasilianers spreekt man düsse ene Spraak. Anner Spraken sünd besunners [[Italieensche Spraak|Italieensch]], [[Spaansche Spraak|Spaansch]], [[Engelsche Spraak|Engelsch]] un [[Düütsch]]. Ok [[Plattdüütsch]] warrt hen un wenn snackt. De düütschen Varietäten sünd: * [[Riograndenser Hunsrücksch]] mit co-offischellen Status in:<ref name=ipol>{{cite web|url=http://e-ipol.org/ipol-realizara-formacao-de-recenseadores-para-o-censo-linguistico-do-municipio-de-antonio-carlos-sc/|title=IPOL realizará formação de recenseadores para o censo linguístico do município de Antônio Carlos-SC|publisher=|accessdate=4 August 2015}}</ref> **[[Santa Catarina]] ***[[Antônio Carlos]] **[[Rio Grande do Sul]] ***[[Santa Maria do Herval]] * [[Pomerano]] (Plattdüütschen Varietät) mit co-offischellen Status in:<ref name=ipol>{{cite web|url=http://e-ipol.org/ipol-realizara-formacao-de-recenseadores-para-o-censo-linguistico-do-municipio-de-antonio-carlos-sc/|title=IPOL realizará formação de recenseadores para o censo linguístico do município de Antônio Carlos-SC|publisher=|accessdate=4 August 2015}}</ref> **Espírito Santo ***[[Domingos Martins]] ***[[Laranja da Terra]] ***[[Pancas, Espírito Santo|Pancas]]<ref>{{cite web|url=http://lpniceia.wordpress.com/2008/12/27/pomerano/ |title=Pomerano!? &#124; Língua Portuguesa |publisher=Lpniceia.wordpress.com |date=2008-12-27 |accessdate=2015-08-11}}</ref> ***[[Santa Maria de Jetibá]] ***[[Vila Pavão]] **Santa Catarina ***[[Pomerode]] **Rio Grande do Sul ***[[Canguçu]] **Rondônia ***[[Espigão do Oeste]]<ref>[http://www.bibliotecadigital.unicamp.br/document/?code=vtls000101925 Ontem e hoje : percurso linguístico dos pomeranos de Espigão D'Oeste-RO]</ref> Lüüd in de Stadt [[Santa Leopoldina]] (Bundsstaat ''Espírito Santo'') snackt ok Pomerano. * [[Plautdietsch]] (Plattdüütschen Varietät) ** in Auhagen, Boqueirão, Colonia Lapa, Colonia Medici, Colonia Nova, Concórdia, Gnadental, Neu-Hoffnung, Neu-Witmarsum, Waldheim, Witmarsum<ref>[[incubator:Wp/pdt/Wikipedia:Nomes Mennonitensiedlunge|''Nomes Mennonitensiedlunge'' in de Plautdietschen Wikipedia]]</ref> * [[Baiersch]] (Tiroler Baiersch) * [[Alemannsch]] (Vorarlbargsch Alemannsch) * [[Donauschwäbsch]] * [[Jiddisch]] Kiek dorto ok: [[:en:Brazilian German|Brazilian German]] === Religion === [[Bild:Catedral1 Rodrigo Marfan.jpg|thumb|left|De Kathedraal vun [[Brasília]]]] Um un bi 75 % vun de Inwahners sünd [[Röömsch-kathoolsche Kark|röömsch-kathoolsch]], man de [[Protestanten|Protestantschen]] Karken weert gau grötter. In den Noordoosten vun't Land gifft dat ok allerhand Anhängers vun [[Candomblé]]. Dat is en Gloven, den Slaven ut Afrika mitbröcht hefft. == Städer == [[Bild:Curitiba Botanic Garden.jpg|thumb|right|[[Curitiba]]]] De bekanntesten Städer sünd: * [[São Paulo]] * [[Rio de Janeiro]] * [[Belo Horizonte]] * [[Curitiba]] * [[Porto Alegre]] * [[Recife]] * [[Fortaleza]] * [[Salvador de Bahia]]. Rio de Janeiro wer meest 200 Johr lang Hööftstadt van Brasilien, ober 1960 hebbt se [[Brasília]] dor to maakt. Rio is aber de bekannste Stadt van Brasilien. Dat liggt ton Eenen an de Karneval und ton Annern an de Stranden, de to de besten van de ganze Welt hören söllt. Tourismus is darüm in Rio, ober ok in Brasilien insgesamt, ganz wichtig. == Borns == <references /> == Websteden == {{Commons|Brasil|{{PAGENAME}}}} {{Länner in Süüdamerika}} [[Kategorie:Land]] [[Kategorie:Süüdamerika]] [[Kategorie:Brasilien]] o1jl0suqo95ksoempwwq4of6pzcb7nd 0 2620 1041534 1020984 2025-07-10T14:56:03Z WetlandWitch 58429 Lenk röver to Israel 1041534 wikitext text/x-wiki {{Stubben}} {{Infobox Spraak |Koort= |Spraak= Hebrääsche Spraak (עברית) |Länner= [[Israel]] un allerhand Länner mit jöödsche Gemeenden |Spreker= 6-15 Mio. över de ganze Welt hen |Klassifikatschoon= * [[Afroasiaatsche Spraken]] ** [[Semitische Spraken]] *** [[Westsemitsche Spraken]] **** [[Nordwestsemitsche Spraken]] ***** [[Kanaanääsche Spraken]] |KSpraak= Hebrääsche Spraak |Amtsspraak= [[Israel]] |ISO1= he |ISO2B= heb |ISO2T= |ISO3= |SIL= HBR }} De '''Hebrääsche Spraak''' (op hebrääsch: עברית [‘Ivrit]) höört to den noordwestlichen Twieg vun de [[Semitsche Spraken|Semitschen Spraken]] to. Dor is se en Deel vun de [[Afroasiaatsche Spraken|Afroasiaatschen Spraken]] mit. == Historie == De [[Jöden]] ehr [[Hillige Schrift]] is in dat [[1. Johrdusend v. Chr.]] to'n gröttsten Deel in Hebrääsche Spraak upschreven wurrn. Bit to de Tiet, as König [[Nebukadnezar II.|Nebukadnezar]] vun [[Babylon (Riek)|Babylon]] in dat Johr [[587 v. Chr.]] [[Jerusalem]] innehm un den eersten Tempel in'n Dutt hau, weer Hebrääsch de Jöden ehr Mudderspraak. Vunwegen dat en groot Deel vun de Inwahners vun Jerusalem in dat [[Exil]] na Babylon wegsleppt wurrn is, keem de babyloonsche Amtsspraak [[Aramääsche Spraak|Aramääsch]] mank jem up. Dor sünd latere Schriften in de [[Bibel]] üm up Aramääsch schreven. To [[Jesus Christus|Jesus]] siene Tiet weer Hebrääsch nich mehr all Jöden ehr Muderspraak. Ok Jesus hett sachs Aramääsch snackt. As de latere [[Röömsch Riek|röömsche]] [[List vun de Kaisers vun Rom|Kaiser]] [[Titus (Kaiser)|Titus]] in dat Johr [[70]] ok den tweeten Tempel in Dutt haut harr, bleev Jerusalem nich länger dat Zentrum vun dat jöödsche Leven. Dat weer nu in [[Galiläa]]. Mit de Hebrääsche Spraak is dat in düsse Johren noch minner wurrn. Man eerst vun dat Johr [[200]] af an is Hebrääsch nich mehr as Spraak för den Alldag bruukt wurrn. Man in de wieden Kuntreien vun de [[Religion]] bleev Hebrääsch as en [[Sakralspraak]] lebennig. De Spraak is in de [[Liturgie]] vun de jöödschen [[Goddesdeenst|Goddesdensten]] bruukt wurrn. Ok Böker över [[Philosophie]], [[Medizin]] un [[Recht]] sünd in düsse Tieden schreven wurrn, un ok [[Gedicht]]en. Up düsse Aart kemen doch jummers wedder nee Wöör in de Spraak un dat güng wieder mit de Spraak. Dat gifft dor ok Berichten över, dat de jöödschen Gemeenden, de allerwegens över de Welt hen leven döen, de Hebrääsche Spraak bruken konnen, wenn se sik verstahn wollen. == Nutiet == Mit dat Hebrääsche as Mudderspraak güng dat an't Enne vun dat [[19. Johrhunnert]] wedder los. [[1889]] grünn [[Eliezer Ben Jehuda]] in Jerusalem den „Raat vun de Hebrääsche Spraak“. He harr sik vörnahmen, de Spraak, de siet meist 1700 Johren nich mehr snackt wurrn weer, ok in'n Alldag wedder lebennig to maken. Vun dor af an is de hüdige Neehebrääsche Mudderspraak [[Iwrit]] upkamen. De Ünnerscheden twuschen dat Bibelsche Hebrääsch un de moderne Spraak Iwrit sünd man lüttjet un ringer as de Verscheel vun [[Ooltgreeksche Spraak|Ooltgreeksch]] un [[Neegreeksche Spraak|Neegreeksch]]. Dat liggt dor an, dat Iwrit an un for sik dor fuddermaken dö, wo de [[Masoreten]] vun [[Tiberias]] in dat [[2. Johrhunnert]] uphöört harrn. Iwrit is dor de enzigst Sakralspraak in de Welt mit, wo dat slumpt is, dor en Alldagsspraak vun to maken. De eerste Ministerpräsident vun [[Israel]] weer [[David Ben Gurion]]. He hett seggt: „Wenn [[Moses|Mose]] hüdigendags torüchkamen dö un dö üm en Stuck Broot bidden, denn döen wi em verstahn“. [[Kategorie:Standardspraak]] [[Kategorie:Hebrääsch]] [[Kategorie:Bibel]] ijzo6og5fjbxo2ecqi1dx61819696dd 0 3639 1041532 1039298 2025-07-10T14:43:26Z Flaverius 21322 1041532 wikitext text/x-wiki {{Anner Bedüden|TEXT=För de Ümgangsspraak twischen Dialekt un Stannard kiek bi [[Regiolekt]]}} Ene '''Regionaalspraak''' oder '''Streektaal'''<ref>{{Internetquelle |url=https://www.platt-wb.de/hoch-platt/?term=Regionalsprache |titel=''Regionalsprache'' |werk=Plattdeutsch-Hochdeutsches Wörterbuch für Ostfriesland |abruf=2024-11-15}}</ref> is ene inheemsche Spraak, de in ene bestimmte Regioon snackt warrt. In [[Europa]] is dat meest ene [[Afstandsspraak|Afstands]]- oder [[Uutbuspraak]], un kene [[Natschonaalspraak]] is. Den Begreep bruukt verscheden Staten unnerscheedlik un ene klare Definitschoon oder enen düüdliken Unnerscheed to ene [[Minnerheidenspraak]] givt dat nich. In de düütsche [[Dialektologie]] betekent Regionaalspraak ook enen [[Regiolekt]], wat man ene regionale Ümgangsspraak twischen Dialekt un Stannardspraak is, so as de hoogdüütsche [[Noorddüütsch Hoochdüütsch|Ümgangsspraak in Noorddüütschland]]. In’n europääschen Recht is ene Regionaalspraak ene Spraak, de in de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta van de Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] as ''Regionaal- oder Minnerheidenspraak'' gellen laten warrt. Wat ene Regionaalspraak un wat ene Minnerheidenspraak is, leggt de Charta avers nich fast. De Staten bestimmt sülvenst, wat se Regionaalspraak heten doot un wat se Minnerheidenspraak nöömt. In [[Düütschland]] gellt [[Plattdüütsch]] för ene Regionaalspraak, wieldes [[Neddersorbsche Spraak|Nedder]]- un [[Böversorbsche Spraak|Böversorbsch]], [[Saterfreesche Spraak|Sater]]- un [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]] so as ook [[Romani|Romanes]] för Minnerheidenspraken gellen. De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. De engelsche Uutdruck ''regional language'' kann wedder ene Regionaalspraak oder ''regionale Spraak'' beteken. == Regionaalspraken in Politik un Recht == [[Bild:European_Charter_for_Regional_or_Minority_Languages_membership.svg|duum|Staten, de de Europääsche Charta för Regionaal- un Minnerheiden unnerschreven un ratifizeert hebbt:</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#008000|Unnerschreven un ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#00ff00|unnerschreven, nich ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#FFFFFF|nich unnerschreven}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#c0c0c0|Keen Maat}}]] As enen juristschen un politschen Begreep is ene Regionaalspraak in Europa ene Spraak, de in de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|europääsche Charta för Regionaal- un Minerheidenspraken]] as Regionaalspraak gellen laten warrt. De Charta unnerscheed man nich klaar twischen Regionaalspraak un Minnerheidenspraak. Se bruukt den Begreep jümmers tohoop as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“.<ref name=":0">[[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S.8f.</ref> Na de Charta betekent Regionaal- oder Minnerheidenspraken alle de Spraken:<ref>{{Internetquelle |url=https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treaty-detail&treatynum=148 |titel=European Charter for Regional or Minority Language |abruf=2024-11-15 |sprache=en-GB}}</ref> # de ene Gruppe Börgerschen un Börgers van enen Staat, de lüttker is as de överige Inwonerschen un Inwoners in den Staat, siet lange Tied in enen bestimmten Gebeed binnen düssen Staat bruukt, # de verscheden van de Amtsspraak oder den Amtsspraken in den Staat sind un nich een Dialekt van ene Amtsspraak oder de Spraak van Towannerten sind. De Charta betekent also alle [[Autochthoon|autochthonen]] Spraken, de in enen Staat kene Amtsspraak sind un keen [[Dialekt]] sind as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“. Spraken van Migranten un Towannerten sind keen Regionaal- oder Minnerheidenspraken na de Charta. In verscheden Staten bruukt de Poltik Minnerheiden- un Regionaalspraak unnerscheedlik oder maakt so as de Charta kenen Unnerscheed. In Düütschland gellt Noord- un Saterfreesch, Nedder- un Böversorbsch so as ook Romani as natschonale Minnerheiden un ere Spraken as Minnerheidenspraken. Plattdüütsch is man in Düütschland offitscheel ene Regionaalspraak.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |titel=Nationales und internationales Minderheitenrecht |werk=www.bmi.bund.de |hrsg=Bundesministerium des Inneren und für Heimat |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240221050721/https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |archiv-datum=2024-02-21 |abruf=2024-11-17 |sprache=de |zitat=''In Deutschland werden sechs Minderheitensprachen nach der Sprachencharta geschützt: Dänisch, Nordfriesisch, Saterfriesisch, Romanes, Niedersorbisch, Obersorbisch. Als eigenständige Sprache ebenfalls geschützt wird die Regionalsprache Niederdeutsch, die in acht der sechzehn deutschen Bundesländer gesprochen wird.''}}</ref> Anners doot dat Frankriek: Daar is allens, wat nich Stannardfranzöösch is ene Regionaalspraak ({{S|fr|''langue régionale''}}). So sind [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Basksche Spraak|Basksch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]] hier just so Regionaalspaken as de ''[[Langues d’oïl]]'', wat eer franzöösche Dialekte sind.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.culture.gouv.fr/Thematiques/langue-francaise-et-langues-de-france/Agir-pour-les-langues/Promouvoir-les-langues-de-France/Langues-regionales |titel=Langues régionales |abruf=2024-11-17 |sprache=fr-FR}}</ref> De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. == Regionaalspraken in de Spraakwetenschop == In de [[Sotscholinguisitk]] koomt „Regionaalspraak“ un „Minnerheidenspraak“ faken up, man beide sind nich klaar defineert un van een scheden. Faken betekent beide sotosegggen dat lieke, so as ook in de ''Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheidenspraken.'' Ene Regionaalspraak is allgemeen ene Spraak, de kene Staats- oder Natschonaalspraak is. So fallt man de gröttste Deel Spraken weltwied, alle mit verscheden politschen un sellschopliken Achtergrund, unner de Begrepen Minnerheidenspraak un Regionaalspraak. Ene Defintschoon de dat allens mitbedeneken well, weer ook so wied dat se boold nich to bruken is.''<ref name="Radatz 71">Hans-Ingo Radatz: [https://www.uni-bamberg.de/fileadmin/ba4rm97/Publikationen/Radatz__forthcoming__Regionalsprachen.pdf ''Regionalsprache und Minderheitensprache.''] In: Sandra Herling et al. (Hrsg.): ''Weltsprache Spanisch: Variation, Soziolinguistik und geographische Verbreitung des Spanischen. Handbuch für das Studium der Hispanistik'' (Romanische Sprachen und ihre Didaktik). 2013, S. 71f.</ref>'' Doch givt dat in’e Spraakwetenschop Versöök enen Unnerscheed twischen Regionaal- un Minnerheidenspraken to maken un ene Defintschoon för „Regionaalspraak“ to finnen: === Unnerscheed Regionaalspraak - Minnerheidenspraak na Wirrer === De Germanist [[Jan Wirrer]] unnerscheed Minnerheidenspraken un Regionaalspraken. Minnerheidenspraken sind Spraken, de [[Minnerheit|Minnerheidengruppen]] för ere egen autochthone Spraak anseen doot. De Minnerheid bekikt sik vergleken mit de Meerheid sülvst as [[Ethnie|ethnisch]] oder religiöös verscheden. Unwichtig is hier of de Minnerheid in enen bestimmten Territorium leevt (so as [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]]) oder över een wied Gebeed verstreut is ( so as [[Jiddische Spraak|Jiddisch]] oder [[Romani]]). Anners is dat bi Regionaalspraken: Se hebbt jümmers een fast Spraakterritorium över dat se sik bestimmt. De Sprekerschen un Sprekers seet sik sülvenst as Deel van de Meerheid in de Regioon un den Staat un verstaat sik nich as ene ethnische oder religiöse Minnerheid. Bispelen sind [[Plattdüütsch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]].<ref> [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S. 8f. ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00006.html online]</ref> === Westeuropääsche Regionaalspraken (WERS) na Radatz === De Romanist [[Hans-Ingo Radatz]] bruukt den Begreep „Regionaalspraak“ anners un unnerscheed eerstmaal Minnerheidenspraken, de annerwegens Natschonaalspraak sind (so as [[Düütsche Spraak|Düütsch]] in [[Süüdtirool]] oder [[Törksche Spraak|Törksch]] in Düütschland) un statenlose Minnerheidenspraken (so as [[Walisische Spraak|Walisisch]] oder [[Basksche Spraak|Basksch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 100, 106</ref> Regionaalspraken sind jümmers statenloos. Minnerheidenspraken mit enen hogen Graad [[Spraakuutbu]] kriegt na Radatz eer den Namen „Regionaalspraak“, ringer uutbute Spraken warrt meest „Minnerheidenspraak“ oder „Dialekt“ heten.<ref name=":1" /> Regionaalspraken sind so statenlose Minnerheidenspraken met de Tendenz to ene Kultuurspraak.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107.</ref> Se sind [[Afstandsspraak|Afstandsspraken]] un hebbt anners as Dialekten ene Spraakgemeenschop, de eer egen Varieteet as Spraak bekieken doot un den Stand as Spraak ook infoddert. So is to’n Bispeel dat [[Frankprovenziaalsche Spraak|Frankprovenziaalsche]], ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak, eer een Dialekt, denn de grote Deel Sprekerschen un Sprekers seet de Varieteet nich as Spraak an.<ref name=":1">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107f.</ref> Ook Plattdüütsch fallt unner de schiendialektaliseerten Afstandspraken. Dat Plattdüütsche sien Stand as Spraak hangt na Radatz also van den Plattdüütschen eren Willen af, Platt as egen Spraak to seen un den Status ook intofoddern. So stellt sik Regionaalspraken stärker as ring uutbute Minnerheidenspraken gegen Staatsspraken un Natschonaalstaten mit enen politschen Machtanspröök un kriegt faken natschonalistsche Fiendschop af. Vergleken met Minnerheiden, de ene Staatspraak snackt, kriegt se keen Stütt van buten un mött de egen Spraak gegen Wedderstand sülvenst vööranbringen. Se mött jümmers an de Siede van de Staatsspraak bestaan. De Sprekerschen un Sprekers sind meist tweesprakig, wieldes buten de Regioon alleen de Staatsspraak gellen laten warrt.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 109f.</ref> De Regionaalspraken in West- un Middeleuropa süüt Radatz as enen Typ an: de westeuropääschen Regionaalspraken, kort WERS.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 115.</ref> Se stünnen unner den Inflood van de [[Röömsch-kathoolsche Kark|röömsch-kathoolsche Kerke]], de dat [[Latiensche Spraak|Latiensch]] as Kerken- un Bildungsspraak bruken dee, dat över allen Volksspraken stund. Se hebbt de Ideen uut’n [[Humansismus]] un de [[Reformatschoon]] metkregen. De [[Bookdruck]] het de verscheden regionalen Schrievspraken lütt bi lütt vereenheidlikt un so ook den eersten Vöörlöpers för de lätern Staatsspraken uphulpen un regionale Spraken bikant schoven.<ref name=":2">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 114 - 119.</ref> Na düsse ''Substituschoonsphaas'' sind de Regionaalspraken nich meer schreven worrn un weren sproken Spraken.<ref name=":3">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 122f.</ref> In de [[Upklärung]] güllen de regionalen Spraken as torüggebleven un een Hinner för de niegen Staten. Eerst mit de [[industrielle Revolutschoon]] un de [[Romantik]] hebbt sik de Blick wedder wannelt, denn nu gull dat inheemsche un regionale wedder wat.<ref name=":2" /> In düsse ''Rekuperatschoonsphaas'' sind in de Regionaalspraken meest wedder van frischen anfangen un hebbt ene niege Schrievspraak up Grundlage van de Staatsspraak uutfunnen, een Stannard is ranwassen un Spraakorganisatschonen grünnen sik, de sik för de Spraak insetten doot.<ref name=":3" /> Westeuropääsche Regionaalspraken sind so daar inheemsch, wo dat Latiensche bet in’t Middelöller Schrievspraak was. Se sind nernstwo Natschonaalspraken un staat in Konkurrenz to Natschonaalspraken. Se föddert den Stand as Spraak in un de Spraakgemeenschop steet tomindst grotendeels för enen Spraakstannard un Spraakuutbu in.<ref name=":2" /> Mang den westeuropääschen Regionaalspraken givt’t de primären Regionaalspraken, de eer längste Tied alleen sproken worrn sind. Schrifttüügnisse givt dat meest nich vöör de [[Reformatschoon]] un Spraakuutbu is hier een vergleken nee Phänomeen (so as: [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Sardsche Spraak|Sardsch]], [[Furlaansche Spraak|Furlaansch]]). De Sekundären Regionaalspraken sind in’n Middölller un de froe Nietied anfangen, dat se so as anner schreven Spraken, de later Staatsspraken worrn sind, ranwasset. Se sind man torüggedrängt worrn, as sik Staatsspraken uutbreiden (so as: [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Irisch Spraak|Irsch]] oder [[Walisische Spraak|Walisisch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 119f.</ref> === Streektaal === De nedderländsche Begreep {{Lang|nl|''streektaal''}} meent oorsprünglik dat lieke as Dialekt.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/streektaal |titel=streektaal |werk=van Dale |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Sinds dat Nedderland de Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken unnertekent het, sind de Begrepen meer un meer verscheden Wege gaan un betekent nu faken enen Dialekt oder Spraakvarieeet, de offitscheel as Spraak gellen laten warrt.<ref>{{Internetquelle |url=https://meertens.knaw.nl/archive/vraag-van-oktober-2012/ |titel=Oktober 2012: Wat is het verschil tussen een streektaal en een dialect? |werk=Meertens Instituut |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Streektaal is een neutralen Öberbegreep för Spraakvairtäten mit enen gemeensame Spraakidentieet, de in enen Gebeed de grote Deel van de Minschen snackt.<ref>C. Hoppenbrouwers: H''et regiolect van dialect tot Algemeen Nederlands''. Coutinho: Muiderberg 1990. S. 79.</ref> De Linguistsche Renée van Bezooijen defineert een ''streektaal'' för de Situatschoon in de Nedderlannen synchroon: Een Streektaal is ene upstunds düüdlike spraalike Eenheid, de sik van anner Streektalen un de Standardspraak unnerscheed. Anner Faktoren sind Spraakidentiteet un minner Spraakgebeed.Se unnerscheed minner twischen Umgangspraak as sproekn Sprake un Kultuur- oder Uutbuspraak.<ref>Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?'' S. 173.</ref> === Choralekt === [[Conrad Brann]] bruukt mit Blick up de Spraaksituatschoon in Indien den Begreep „Choralekt“, de uut {{S|grc|χώρα|chóra}} ‘Gegend, Rebeed, Regioon’ un {{Lang|grc|-λεκτος|-lektos}} vun {{Lang|grc|λέγω|légō}} ‘ik spreke’ tohoopsett is, also de Etymologie na dat glieke as Regionaalspraak bedüden kann. Brann ünnerscheed Choralekte, wat Spraken up regionalen Rang sind vun Chtonolekten, wat Volksspraken up de unnerst Rang sind, Demolekte, wat Spraken sind de över ene Regioon henweg oder in enen Staat vele Minschenn küürt un verstaat un upletzet Politolekte, wat Staatsspraken, de vun de Regren bruukt warrt.<ref>Brann, C.M.B. 1994. "The National Language Question: Concepts and Terminology." ''Logos'' [University of Namibia, Windhoek] Vol 14: 125–134</ref> === Anner Definitschonen === Anner Defintschonen bruukt Regionaalspraak wedder bloot, wenn de Natschonaalspraak as [[Dackspraak]] un de Regionaalspraak as Afstandsspraak, sik liek koomt, so dat de Regionaalspraak ook as enen Dialekt van de Dackspraak oder ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak gellen kann.<ref>Tapani Salminen: ''Endangered Languages in Europe.'' In: Matthias Brenzinger (Ruutgever): ''Language diversity endangered'', S. 205–232. Berlin & Boston: De Gruyter Mouton.</ref> So were Plattdüütsch to’n Bispeel ene Regionaalspraak, denn Plattdüütsch un siene Dacksprake Hoogdüütsch sünd mit een verwandt un koomt sik so ook liek. Nedder- un Böversorbsch to’n Bispeel sünd so man kene Regionaalspraken, denn as slaawsche Spraken unnerscheedt sik de beiden sorbschen Spraken klaar vun de hoogdüütsche Dacksprake. == Plattdüütsch as Regionaalspraak == Bi de Diskusschoon ümme dat plattdüütsche sienen juristschen Status as Regionaalspraak na de europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken gung dat besunners ümme de Frage of Plattdüütsch een düütschen oder nedderländschen Dialekt oder ene egen Spraak is, also de ole Fraag ümme den Sprakestatus. De Argumente för Plattdüütsch den juristschen Begreep „Regionaalspraak“ to bruken weren de middelsassische Schrievspraak in de Hansetied, de Afstand in de Spraakstruktuur twischen Hoog- un Plattdüütsch un de Plattdüütschen eer Sicht de egen Varieteet „Spraak“ to heten.<ref>[[Reinhard Goltz]], [[Andrea Kleene]]: ''Niederdeutsch'', In: Rahel Beyer, Albrecht Plewina: ''Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland.'' Narr Francke Attempo: Tübingen 2020, S. 179.</ref> Plattdüütsch is ene Regionaalspraak na Wirrer, denn de Plattdüütschen seet sik nich as ethnische oder religiöse Minnerheid. Plattdüütsch eht een fast Spraakterritoirum un Sprekerschen un Sprekers unnerscheed sik van de Meerheid in Düütschland un Nedderland alleen de Spraak na. Na Radatz is dat Plattdüütsche ene sekundäre westeuropääsche Regionaalspraak, denn in de froe Neetied is de Schrievspraak, de Uutgliektendenzen wees, van de neehoogdüütsche Schrievspraak wegdrängt worrn. Plattdüütsch is ene statenloos, inso wied een Plattdüütsch nich as düütsche Spraak verstaan well un ene Afstandsspraak. Man ook een Schiendialekt na Heinz Kloss. De Spraakwillen is vergleken swack uutpräägt, nich alle Plattdüütschen seet de egen varieteet as Spraak an un de Tendenz to ene Kultuurspraak is nich wied uutbuut, enen schreven Stannard oder een överegionaal Bewusstsien för de Spraak is swack. Ook de Willen egen Spraakrechten intofoddern is swack. So is dat Plattdüütsche na Systematik van Radatz twischen scheindialkaiseerte Afstdnsspraak un is up den Weg na Regionaalspraak as statenlose Kultuurspraak noch wied gaan. == Literatuur == * Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?,'' In: ''Taal & Tongval'' 53 (2001), S. 154-174. ([https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/132273/132273.pdf online]) * Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' In: Sandra Herling, Carolin Patzelt (Ruutgevers): ''Sprachkontakt, Sprachausbau und Verschriftungsproblematik, Aspekte der Normalisierung von Regionalsprachen in der Romania.'' Meidenbauer: München 2012 (S.97-128). * [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' Westdeutscher Verlag: Wiesbaden 2000 ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00001.html online]) == Nawiesen == <references /> [[Kategorie:Spraak]] [[Kategorie:Spraakpolitik]] cbsx1u33tlug3kg8aq5mssomp3zct3n 1041536 1041532 2025-07-10T15:12:53Z Flaverius 21322 beten kört, stil etc. 1041536 wikitext text/x-wiki {{Anner Bedüden|TEXT=För de Ümgangsspraak twischen Dialekt un Stannard kiek bi [[Regiolekt]]}} '''Regionaalspraak''' oder '''Streektaal'''<ref>{{Internetquelle |url=https://www.platt-wb.de/hoch-platt/?term=Regionalsprache |titel=''Regionalsprache'' |werk=Plattdeutsch-Hochdeutsches Wörterbuch für Ostfriesland |abruf=2024-11-15}}</ref> betekent besünners in [[Europa]] is ene inheemsche Spraak, de in ene bestimmte Regioon snackt warrt. Se is meest ene [[Afstandsspraak|Afstands]]- oder [[Uutbuspraak]] un kene [[Natschonaalspraak]]. Ene klare Definitschoon givt dat nich un de Ünnerschhed to ene [[Minnerheidenspraak]] is ook nich klaar. In de düütsche [[Dialektologie]] betekent Regionaalspraak ook enen [[Regiolekt]], wat man ene regionale Ümgangsspraak twischen Dialekt un Stannardspraak is, so as de hoogdüütsche [[Noorddüütsch Hoochdüütsch|Ümgangsspraak in Noorddüütschland]]. De [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta van de Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] schuult ''Regionaal- oder Minnerheidenspraken''. Mit den Dubbelbegreep ümgeit Charta fasttoleggen wat ene Regionaalspraak un wat ene Minnerheidenspraak is. In [[Düütschland]] gellt [[Plattdüütsch]] för ene Regionaalspraak, wieldes [[Neddersorbsche Spraak|Nedder]]- un [[Böversorbsche Spraak|Böversorbsch]], [[Saterfreesche Spraak|Sater]]- un [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]] so as ook [[Romani|Romanes]] för Minnerheidenspraken gellen. De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. De engelsche Uutdruck ''regional language'' kann wedder ene Regionaalspraak oder ''regionale Spraak'' beteken. == Regionaalspraken in Politik un Recht == [[Bild:European_Charter_for_Regional_or_Minority_Languages_membership.svg|duum|Staten, de de Europääsche Charta för Regionaal- un Minnerheiden unnerschreven un ratifizeert hebbt:</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#008000|Unnerschreven un ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#00ff00|unnerschreven, nich ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#FFFFFF|nich unnerschreven}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#c0c0c0|Keen Maat}}]] As enen juristschen un politschen Begreep is ene Regionaalspraak in Europa ene Spraak, de in de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|europääsche Charta för Regionaal- un Minerheidenspraken]] as Regionaalspraak gellen laten warrt. De Charta unnerscheed man nich klaar twischen Regionaalspraak un Minnerheidenspraak. Se bruukt den Begreep jümmers tohoop as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“.<ref name=":0">[[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S.8f.</ref> Na de Charta betekent Regionaal- oder Minnerheidenspraken alle de Spraken:<ref>{{Internetquelle |url=https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treaty-detail&treatynum=148 |titel=European Charter for Regional or Minority Language |abruf=2024-11-15 |sprache=en-GB}}</ref> # de ene Gruppe Börgerschen un Börgers van enen Staat, de lüttker is as de överige Inwonerschen un Inwoners in den Staat, siet lange Tied in enen bestimmten Gebeed binnen düssen Staat bruukt, # de verscheden van de Amtsspraak oder den Amtsspraken in den Staat sind un nich een Dialekt van ene Amtsspraak oder de Spraak van Towannerten sind. De Charta betekent also alle [[Autochthoon|autochthonen]] Spraken, de in enen Staat kene Amtsspraak sind un keen [[Dialekt]] sind as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“. Spraken van Migranten un Towannerten sind keen Regionaal- oder Minnerheidenspraken na de Charta. In verscheden Staten bruukt de Poltik Minnerheiden- un Regionaalspraak unnerscheedlik oder maakt so as de Charta kenen Unnerscheed. In Düütschland gellt Noord- un Saterfreesch, Nedder- un Böversorbsch so as ook Romani as natschonale Minnerheiden un ere Spraken as Minnerheidenspraken. Plattdüütsch is man in Düütschland offitscheel ene Regionaalspraak.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |titel=Nationales und internationales Minderheitenrecht |werk=www.bmi.bund.de |hrsg=Bundesministerium des Inneren und für Heimat |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240221050721/https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |archiv-datum=2024-02-21 |abruf=2024-11-17 |sprache=de |zitat=''In Deutschland werden sechs Minderheitensprachen nach der Sprachencharta geschützt: Dänisch, Nordfriesisch, Saterfriesisch, Romanes, Niedersorbisch, Obersorbisch. Als eigenständige Sprache ebenfalls geschützt wird die Regionalsprache Niederdeutsch, die in acht der sechzehn deutschen Bundesländer gesprochen wird.''}}</ref> Anners doot dat Frankriek: Daar is allens, wat nich Stannardfranzöösch is ene Regionaalspraak ({{S|fr|''langue régionale''}}). So sind [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Basksche Spraak|Basksch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]] hier just so Regionaalspaken as de ''[[Langues d’oïl]]'', wat eer franzöösche Dialekte sind.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.culture.gouv.fr/Thematiques/langue-francaise-et-langues-de-france/Agir-pour-les-langues/Promouvoir-les-langues-de-France/Langues-regionales |titel=Langues régionales |abruf=2024-11-17 |sprache=fr-FR}}</ref> De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. == Regionaalspraken in de Spraakwetenschop == Besünners in de [[Sotscholinguisitk]] sünd „Regionaalspraak“ un „Minnerheidenspraak“ veel bruukt Begrepen, man beide sind nich klaar defineert. Faken betekent beide sotosegggen dat lieke, so as ook in de ''Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheidenspraken.'' Ene Regionaalspraak is allgemeen ene Spraak, de kene Staats- oder Natschonaalspraak is. Dat is man ene so wiede Definitschoon, dat se meist nich to bruken is.''<ref name="Radatz 71">Hans-Ingo Radatz: [https://www.uni-bamberg.de/fileadmin/ba4rm97/Publikationen/Radatz__forthcoming__Regionalsprachen.pdf ''Regionalsprache und Minderheitensprache.''] In: Sandra Herling et al. (Hrsg.): ''Weltsprache Spanisch: Variation, Soziolinguistik und geographische Verbreitung des Spanischen. Handbuch für das Studium der Hispanistik'' (Romanische Sprachen und ihre Didaktik). 2013, S. 71f.</ref>'' Versöök enen Unnerscheed twischen Regionaal- un Minnerheidenspraken to maken un ene Defintschoon för „Regionaalspraak“ to finnen givt dat man: === Unnerscheed Regionaalspraak - Minnerheidenspraak na Wirrer === De Germanist [[Jan Wirrer]] unnerscheedt Minnerheidenspraken un Regionaalspraken. Minnerheidenspraken sind Spraken, de [[Minnerheit|Minnerheidengruppen]] för ere egen autochthone Spraak anseen doot. De Minnerheid bekikt sik vergleken mit de Meerheid sülvst as [[Ethnie|ethnisch]] oder religiöös verscheden. Unwichtig is hier of de Minnerheid in enen bestimmten Territorium leevt (so as [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]]) oder över een wied Gebeed verstreut is (so as [[Jiddische Spraak|Jiddisch]] oder [[Romani]]). Anners is dat bi Regionaalspraken: Se hebbt jümmers een fast Spraakterritorium över dat se sik bestimmt. De Sprekerschen un Sprekers seet sik sülvenst as Deel van de Meerheid in de Regioon un verstaat sik nich as ene ethnische oder religiöse Minnerheid. Bispelen sind [[Plattdüütsch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]].<ref> [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S. 8f. ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00006.html online]</ref> === Westeuropääsche Regionaalspraken (WERS) na Radatz === De Romanist [[Hans-Ingo Radatz]] unnerscheedt eerstmaal Minnerheidenspraken, de annerwegens Natschonaalspraak sind (so as [[Düütsche Spraak|Düütsch]] in [[Süüdtirool]] oder [[Törksche Spraak|Törksch]] in Düütschland) un statenlose Minnerheidenspraken (so as [[Walisische Spraak|Walisisch]] oder [[Basksche Spraak|Basksch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 100, 106</ref> Regionaalspraken sind na Radatz jümmers statenloos. Minnerheidenspraken mit enen hogen Graad [[Spraakuutbu]] kriegt, so as Radatz seggt, eer den Namen „Regionaalspraak“, ringer uutbuut Spraken warrt meest „Minnerheidenspraak“ oder „Dialekt“ heten.<ref name=":1" /> Regionaalspraken sind so statenlose starker uutbuut Minnerheidenspraken met de Tendenz to ene Kultuurspraak.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107.</ref> Se sind [[Afstandsspraak|Afstandsspraken]], hebbt ene Spraakgemeenschop, de eer as Spraak un nich as Dialekt bekiekt un den Stand as Spraak ook infoddern doot. So is na Radatz [[Frankprovenziaalsche Spraak|Frankprovenziaalsch]] , dat de Sprekers un Sprekerschen meist as Dialekt un nich as Spraak bekiekt, ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak un kene Regionaalspraak.<ref name=":1">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107f.</ref> Regionaalspraken stellt sik stärker as ring uutbuut Minnerheidenspraken gegen Staats- un Natschonaalstaten mit enen politschen Machtanspröök un kriegt faken natschonalistsche Fiendschop af. Vergleken met Minnerheiden, de ene Staatspraak snackt, kriegt se keen Stütt van buten un mött de egen Spraak gegen Wedderstand sülvenst vööranbringen. Se mött jümmers an de Siede van de Staatsspraak bestaan. De Sprekerschen un Sprekers sind meist tweesprakig, wieldes buten de Regioon alleen de Staatsspraak gellen laten warrt.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 109f.</ref> De Regionaalspraken in West- un Middeleuropa süüt Radatz as enen Typ an: de westeuropääschen Regionaalspraken, kort WERS.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 115.</ref> Se stünnen unner den Inflood van de [[Latiensche Spraak|latiensche]] Karkenspraak, de över allen Volksspraken stund un se hebbt de Ideen uut’n [[Humansismus]] un de [[Reformatschoon]] metkregen. In de fröhe [[Neetied]] un later in de [[Opklärung]] begunn de ''Subtitutschoonsphaas.'' Mit den [[Bookdruck]] wurrn de regionalen Schrievspraken vereenheidlikt un de Vöörlöpers för de lätern Staatsspraken hebbt regionale Spraken, de nu för troüggbleven güllen, bikant schoven.<ref name=":2">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 114 - 119.</ref><ref name=":3">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 122f.</ref> De ''Rekuperatschoonsphaas'' eerst mit de [[industrielle Revolutschoon]] un de [[Romantik]], as sik de Blick wannel un dat inheemsche un regionale wedder wat gull.<ref name=":2" /> De Regionaalspraken füngen meest wedder van frischen an un hebbt ene niege Schrievspraak up Grundlage van de Staatsspraak uutfunnen, een Stannard is ranwassen un Spraakorganisatschonen grünnen sik, de sik för de Spraak insetten doot.<ref name=":3" /> Westeuropääsche Regionaalspraken sind so daar inheemsch, wo dat Latiensche bet in’t Middelöller Schrievspraak was. Se sind nernstwo Natschonaalspraken un staat in Konkurrenz to Natschonaalspraken. Se föddert den Stand as Spraak in un de Spraakgemeenschop steet tomindst grotendeels för enen Spraakstannard un Spraakuutbu in.<ref name=":2" /> Radatz ünnerscheedt noch twee Typen: De primären Regionaalspraken weren de längste Tied spraken Spraken un sünd nich vöör de[[Reformatschoon]] daalschreven worrn (so as: [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Sardsche Spraak|Sardsch]], [[Furlaansche Spraak|Furlaansch]]). De sekundären Regionaalspraken weren in’n Middölller un de froe Nietied schreven Spraken op den lieken Rang as later Staatsspraken, de denn verdrängt hebbt (so as: [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Irisch Spraak|Irsch]] oder [[Walisische Spraak|Walisisch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 119f.</ref> === Streektaal === De nedderländsche Begreep {{Lang|nl|''streektaal''}} meent oorsprünglik dat lieke as Dialekt.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/streektaal |titel=streektaal |werk=van Dale |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Sinds dat Nedderland de Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken unnertekent het, sind de Begrepen meer un meer verscheden Wege gaan un betekent nu faken enen Dialekt oder Spraakvarieeet, de offitscheel as Spraak gellen laten warrt.<ref>{{Internetquelle |url=https://meertens.knaw.nl/archive/vraag-van-oktober-2012/ |titel=Oktober 2012: Wat is het verschil tussen een streektaal en een dialect? |werk=Meertens Instituut |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Streektaal is een neutralen Öberbegreep för Spraakvairtäten mit enen gemeensame Spraakidentieet, de in enen Gebeed de grote Deel van de Minschen snackt.<ref>C. Hoppenbrouwers: H''et regiolect van dialect tot Algemeen Nederlands''. Coutinho: Muiderberg 1990. S. 79.</ref> De Linguistsche Renée van Bezooijen defineert een ''streektaal'' för de Situatschoon in de Nedderlannen synchroon: Een Streektaal is ene upstunds düüdlike spraalike Eenheid, de sik van anner Streektalen un de Standardspraak unnerscheed. Anner Faktoren sind Spraakidentiteet un minner Spraakgebeed.Se unnerscheed minner twischen Umgangspraak as sproekn Sprake un Kultuur- oder Uutbuspraak.<ref>Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?'' S. 173.</ref> === Choralekt === [[Conrad Brann]] bruukt mit Blick up de Spraaksituatschoon in Indien den Begreep „Choralekt“, de uut {{S|grc|χώρα|chóra}} ‘Gegend, Rebeed, Regioon’ un {{Lang|grc|-λεκτος|-lektos}} vun {{Lang|grc|λέγω|légō}} ‘ik spreke’ tohoopsett is, also de Etymologie na dat glieke as Regionaalspraak bedüden kann. Brann ünnerscheed Choralekte, wat Spraken up regionalen Rang sind vun Chtonolekten, wat Volksspraken up de unnerst Rang sind, Demolekte, wat Spraken sind de över ene Regioon henweg oder in enen Staat vele Minschenn küürt un verstaat un upletzet Politolekte, wat Staatsspraken, de vun de Regren bruukt warrt.<ref>Brann, C.M.B. 1994. "The National Language Question: Concepts and Terminology." ''Logos'' [University of Namibia, Windhoek] Vol 14: 125–134</ref> === Anner Definitschonen === Anner Defintschonen bruukt Regionaalspraak wedder bloot, wenn de Natschonaalspraak as [[Dackspraak]] un de Regionaalspraak as Afstandsspraak, sik liek koomt, so dat de Regionaalspraak ook as enen Dialekt van de Dackspraak oder ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak gellen kann.<ref>Tapani Salminen: ''Endangered Languages in Europe.'' In: Matthias Brenzinger (Ruutgever): ''Language diversity endangered'', S. 205–232. Berlin & Boston: De Gruyter Mouton.</ref> So were Plattdüütsch to’n Bispeel ene Regionaalspraak, denn Plattdüütsch un siene Dacksprake Hoogdüütsch sünd mit een verwandt un koomt sik so ook liek. Nedder- un Böversorbsch to’n Bispeel sünd so man kene Regionaalspraken, denn as slaawsche Spraken unnerscheedt sik de beiden sorbschen Spraken klaar vun de hoogdüütsche Dacksprake. == Plattdüütsch as Regionaalspraak == Bi de Diskusschoon ümme dat plattdüütsche sienen juristschen Status as Regionaalspraak na de europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken gung dat besunners ümme de Frage of Plattdüütsch een düütschen oder nedderländschen Dialekt oder ene egen Spraak is, also de ole Fraag ümme den Sprakestatus. De Argumente för Plattdüütsch den juristschen Begreep „Regionaalspraak“ to bruken weren de middelsassische Schrievspraak in de Hansetied, de Afstand in de Spraakstruktuur twischen Hoog- un Plattdüütsch un de Plattdüütschen eer Sicht de egen Varieteet „Spraak“ to heten.<ref>[[Reinhard Goltz]], [[Andrea Kleene]]: ''Niederdeutsch'', In: Rahel Beyer, Albrecht Plewina: ''Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland.'' Narr Francke Attempo: Tübingen 2020, S. 179.</ref> Plattdüütsch is ene Regionaalspraak na Wirrer, denn de Plattdüütschen seet sik nich as ethnische oder religiöse Minnerheid. Plattdüütsch eht een fast Spraakterritoirum un Sprekerschen un Sprekers unnerscheed sik van de Meerheid in Düütschland un Nedderland alleen de Spraak na. Na Radatz is dat Plattdüütsche ene sekundäre westeuropääsche Regionaalspraak, denn in de froe Neetied is de Schrievspraak, de Uutgliektendenzen wees, van de neehoogdüütsche Schrievspraak wegdrängt worrn. Plattdüütsch is ene statenloos, inso wied een Plattdüütsch nich as düütsche Spraak verstaan well un ene Afstandsspraak. Man ook een Schiendialekt na Heinz Kloss. De Spraakwillen is vergleken swack uutpräägt, nich alle Plattdüütschen seet de egen varieteet as Spraak an un de Tendenz to ene Kultuurspraak is nich wied uutbuut, enen schreven Stannard oder een överegionaal Bewusstsien för de Spraak is swack. Ook de Willen egen Spraakrechten intofoddern is swack. So is dat Plattdüütsche na Systematik van Radatz twischen scheindialkaiseerte Afstdnsspraak un is up den Weg na Regionaalspraak as statenlose Kultuurspraak noch wied gaan. == Literatuur == * Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?,'' In: ''Taal & Tongval'' 53 (2001), S. 154-174. ([https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/132273/132273.pdf online]) * Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' In: Sandra Herling, Carolin Patzelt (Ruutgevers): ''Sprachkontakt, Sprachausbau und Verschriftungsproblematik, Aspekte der Normalisierung von Regionalsprachen in der Romania.'' Meidenbauer: München 2012 (S.97-128). * [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' Westdeutscher Verlag: Wiesbaden 2000 ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00001.html online]) == Nawiesen == <references /> [[Kategorie:Spraak]] [[Kategorie:Spraakpolitik]] gnk5vyyropeoagoqmeg6ka134u50l0b 1041537 1041536 2025-07-10T15:22:37Z Flaverius 21322 1041537 wikitext text/x-wiki {{Anner Bedüden|TEXT=För de Ümgangsspraak twischen Dialekt un Stannard kiek bi [[Regiolekt]]}} '''Regionaalspraak''' oder '''Streektaal'''<ref>{{Internetquelle |url=https://www.platt-wb.de/hoch-platt/?term=Regionalsprache |titel=''Regionalsprache'' |werk=Plattdeutsch-Hochdeutsches Wörterbuch für Ostfriesland |abruf=2024-11-15}}</ref> is een Begreep uut [[Spraakpolitik]] un de [[Spraakwetenschop]] un betekent besünners in [[Europa]] ene inheemsche Spraak, de in ene bestimmte Regioon snackt warrt. Se is meest ene [[Afstandsspraak|Afstands]]- oder [[Uutbuspraak]] un kene [[Natschonaalspraak]]. Ene klare Definitschoon givt dat nich un de Ünnerschhed to ene [[Minnerheidenspraak]] is ook nich klaar. In de düütsche [[Dialektologie]] betekent Regionaalspraak ook enen [[Regiolekt]], wat man ene regionale Ümgangsspraak twischen Dialekt un Stannardspraak is, so as de hoogdüütsche [[Noorddüütsch Hoochdüütsch|Ümgangsspraak in Noorddüütschland]]. De [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta van de Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] schuult ''Regionaal- oder Minnerheidenspraken''. Mit den Dubbelbegreep ümgeit Charta fasttoleggen wat ene Regionaalspraak un wat ene Minnerheidenspraak is. In [[Düütschland]] gellt [[Plattdüütsch]] för ene Regionaalspraak, wieldes [[Neddersorbsche Spraak|Nedder]]- un [[Böversorbsche Spraak|Böversorbsch]], [[Saterfreesche Spraak|Sater]]- un [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]] so as ook [[Romani|Romanes]] för Minnerheidenspraken gellen. De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. De engelsche Uutdruck ''regional language'' kann wedder ene Regionaalspraak oder ''regionale Spraak'' beteken. == Regionaalspraken in Politik un Recht == [[Bild:European_Charter_for_Regional_or_Minority_Languages_membership.svg|duum|Staten, de de Europääsche Charta för Regionaal- un Minnerheiden unnerschreven un ratifizeert hebbt:</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#008000|Unnerschreven un ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#00ff00|unnerschreven, nich ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#FFFFFF|nich unnerschreven}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#c0c0c0|Keen Maat}}]] As enen juristschen un politschen Begreep is ene Regionaalspraak in Europa ene Spraak, de in de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|europääsche Charta för Regionaal- un Minerheidenspraken]] as Regionaalspraak gellen laten warrt. De Charta unnerscheed man nich klaar twischen Regionaalspraak un Minnerheidenspraak. Se bruukt den Begreep jümmers tohoop as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“.<ref name=":0">[[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S.8f.</ref> Na de Charta betekent Regionaal- oder Minnerheidenspraken alle de Spraken:<ref>{{Internetquelle |url=https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treaty-detail&treatynum=148 |titel=European Charter for Regional or Minority Language |abruf=2024-11-15 |sprache=en-GB}}</ref> # de ene Gruppe Börgerschen un Börgers van enen Staat, de lüttker is as de överige Inwonerschen un Inwoners in den Staat, siet lange Tied in enen bestimmten Gebeed binnen düssen Staat bruukt, # de verscheden van de Amtsspraak oder den Amtsspraken in den Staat sind un nich een Dialekt van ene Amtsspraak oder de Spraak van Towannerten sind. De Charta betekent also alle [[Autochthoon|autochthonen]] Spraken, de in enen Staat kene Amtsspraak sind un keen [[Dialekt]] sind as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“. Spraken van Migranten un Towannerten sind keen Regionaal- oder Minnerheidenspraken na de Charta. In verscheden Staten bruukt de Poltik Minnerheiden- un Regionaalspraak unnerscheedlik oder maakt so as de Charta kenen Unnerscheed. In Düütschland gellt Noord- un Saterfreesch, Nedder- un Böversorbsch so as ook Romani as natschonale Minnerheiden un ere Spraken as Minnerheidenspraken. Plattdüütsch is man in Düütschland offitscheel ene Regionaalspraak.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |titel=Nationales und internationales Minderheitenrecht |werk=www.bmi.bund.de |hrsg=Bundesministerium des Inneren und für Heimat |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240221050721/https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |archiv-datum=2024-02-21 |abruf=2024-11-17 |sprache=de |zitat=''In Deutschland werden sechs Minderheitensprachen nach der Sprachencharta geschützt: Dänisch, Nordfriesisch, Saterfriesisch, Romanes, Niedersorbisch, Obersorbisch. Als eigenständige Sprache ebenfalls geschützt wird die Regionalsprache Niederdeutsch, die in acht der sechzehn deutschen Bundesländer gesprochen wird.''}}</ref> Anners doot dat Frankriek: Daar is allens, wat nich Stannardfranzöösch is ene Regionaalspraak ({{S|fr|''langue régionale''}}). So sind [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Basksche Spraak|Basksch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]] hier just so Regionaalspaken as de ''[[Langues d’oïl]]'', wat eer franzöösche Dialekte sind.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.culture.gouv.fr/Thematiques/langue-francaise-et-langues-de-france/Agir-pour-les-langues/Promouvoir-les-langues-de-France/Langues-regionales |titel=Langues régionales |abruf=2024-11-17 |sprache=fr-FR}}</ref> De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. == Regionaalspraken in de Spraakwetenschop == Besünners in de [[Sotscholinguisitk]] sünd „Regionaalspraak“ un „Minnerheidenspraak“ veel bruukt Begrepen, man beide sind nich klaar defineert. Faken betekent beide sotosegggen dat lieke, so as ook in de ''Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheidenspraken.'' Ene Regionaalspraak is allgemeen ene Spraak, de kene Staats- oder Natschonaalspraak is. Dat is man ene so wiede Definitschoon, dat se meist nich to bruken is.''<ref name="Radatz 71">Hans-Ingo Radatz: [https://www.uni-bamberg.de/fileadmin/ba4rm97/Publikationen/Radatz__forthcoming__Regionalsprachen.pdf ''Regionalsprache und Minderheitensprache.''] In: Sandra Herling et al. (Hrsg.): ''Weltsprache Spanisch: Variation, Soziolinguistik und geographische Verbreitung des Spanischen. Handbuch für das Studium der Hispanistik'' (Romanische Sprachen und ihre Didaktik). 2013, S. 71f.</ref>'' Versöök enen Unnerscheed twischen Regionaal- un Minnerheidenspraken to maken un ene Defintschoon för „Regionaalspraak“ to finnen givt dat man: === Unnerscheed Regionaalspraak - Minnerheidenspraak na Wirrer === De Germanist [[Jan Wirrer]] unnerscheedt Minnerheidenspraken un Regionaalspraken. Minnerheidenspraken sind Spraken, de [[Minnerheit|Minnerheidengruppen]] för ere egen autochthone Spraak anseen doot. De Minnerheid bekikt sik vergleken mit de Meerheid sülvst as [[Ethnie|ethnisch]] oder religiöös verscheden. Unwichtig is hier of de Minnerheid in enen bestimmten Territorium leevt (so as [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]]) oder över een wied Gebeed verstreut is (so as [[Jiddische Spraak|Jiddisch]] oder [[Romani]]). Anners is dat bi Regionaalspraken: Se hebbt jümmers een fast Spraakterritorium över dat se sik bestimmt. De Sprekerschen un Sprekers seet sik sülvenst as Deel van de Meerheid in de Regioon un verstaat sik nich as ene ethnische oder religiöse Minnerheid. Bispelen sind [[Plattdüütsch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]].<ref> [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S. 8f. ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00006.html online]</ref> === Westeuropääsche Regionaalspraken (WERS) na Radatz === De Romanist [[Hans-Ingo Radatz]] unnerscheedt eerstmaal Minnerheidenspraken, de annerwegens Natschonaalspraak sind (so as [[Düütsche Spraak|Düütsch]] in [[Süüdtirool]] oder [[Törksche Spraak|Törksch]] in Düütschland) un statenlose Minnerheidenspraken (so as [[Walisische Spraak|Walisisch]] oder [[Basksche Spraak|Basksch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 100, 106</ref> Regionaalspraken sind na Radatz jümmers statenloos. Minnerheidenspraken mit enen hogen Graad [[Spraakuutbu]] kriegt, so as Radatz seggt, eer den Namen „Regionaalspraak“, ringer uutbuut Spraken warrt meest „Minnerheidenspraak“ oder „Dialekt“ heten.<ref name=":1" /> Regionaalspraken sind so statenlose starker uutbuut Minnerheidenspraken met de Tendenz to ene Kultuurspraak.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107.</ref> Se sind [[Afstandsspraak|Afstandsspraken]], hebbt ene Spraakgemeenschop, de eer as Spraak un nich as Dialekt bekiekt un den Stand as Spraak ook infoddern doot. So is na Radatz [[Frankprovenziaalsche Spraak|Frankprovenziaalsch]] , dat de Sprekers un Sprekerschen meist as Dialekt un nich as Spraak bekiekt, ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak un kene Regionaalspraak.<ref name=":1">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107f.</ref> Regionaalspraken stellt sik stärker as ring uutbuut Minnerheidenspraken gegen Staats- un Natschonaalstaten mit enen politschen Machtanspröök un kriegt faken natschonalistsche Fiendschop af. Vergleken met Minnerheiden, de ene Staatspraak snackt, kriegt se keen Stütt van buten un mött de egen Spraak gegen Wedderstand sülvenst vööranbringen. Se mött jümmers an de Siede van de Staatsspraak bestaan. De Sprekerschen un Sprekers sind meist tweesprakig, wieldes buten de Regioon alleen de Staatsspraak gellen laten warrt.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 109f.</ref> De Regionaalspraken in West- un Middeleuropa süüt Radatz as enen Typ an: de westeuropääschen Regionaalspraken, kort WERS.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 115.</ref> Se stünnen unner den Inflood van de [[Latiensche Spraak|latiensche]] Karkenspraak, de över allen Volksspraken stund un se hebbt de Ideen uut’n [[Humansismus]] un de [[Reformatschoon]] metkregen. In de fröhe [[Neetied]] un later in de [[Opklärung]] begunn de ''Subtitutschoonsphaas.'' Mit den [[Bookdruck]] wurrn de regionalen Schrievspraken vereenheidlikt un de Vöörlöpers för de lätern Staatsspraken hebbt regionale Spraken, de nu för troüggbleven güllen, bikant schoven.<ref name=":2">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 114 - 119.</ref><ref name=":3">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 122f.</ref> De ''Rekuperatschoonsphaas'' eerst mit de [[industrielle Revolutschoon]] un de [[Romantik]], as sik de Blick wannel un dat inheemsche un regionale wedder wat gull.<ref name=":2" /> De Regionaalspraken füngen meest wedder van frischen an un hebbt ene niege Schrievspraak up Grundlage van de Staatsspraak uutfunnen, een Stannard is ranwassen un Spraakorganisatschonen grünnen sik, de sik för de Spraak insetten doot.<ref name=":3" /> Westeuropääsche Regionaalspraken sind so daar inheemsch, wo dat Latiensche bet in’t Middelöller Schrievspraak was. Se sind nernstwo Natschonaalspraken un staat in Konkurrenz to Natschonaalspraken. Se föddert den Stand as Spraak in un de Spraakgemeenschop steet tomindst grotendeels för enen Spraakstannard un Spraakuutbu in.<ref name=":2" /> Radatz ünnerscheedt noch twee Typen: De primären Regionaalspraken weren de längste Tied spraken Spraken un sünd nich vöör de[[Reformatschoon]] daalschreven worrn (so as: [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Sardsche Spraak|Sardsch]], [[Furlaansche Spraak|Furlaansch]]). De sekundären Regionaalspraken weren in’n Middölller un de froe Nietied schreven Spraken op den lieken Rang as later Staatsspraken, de denn verdrängt hebbt (so as: [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Irisch Spraak|Irsch]] oder [[Walisische Spraak|Walisisch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 119f.</ref> === Streektaal === De nedderländsche Begreep {{Lang|nl|''streektaal''}} meent oorsprünglik dat lieke as Dialekt.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/streektaal |titel=streektaal |werk=van Dale |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Sinds dat Nedderland de Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken unnertekent het, sind de Begrepen meer un meer verscheden Wege gaan un betekent nu faken enen Dialekt oder Spraakvarieeet, de offitscheel as Spraak gellen laten warrt.<ref>{{Internetquelle |url=https://meertens.knaw.nl/archive/vraag-van-oktober-2012/ |titel=Oktober 2012: Wat is het verschil tussen een streektaal en een dialect? |werk=Meertens Instituut |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Streektaal is een neutralen Öberbegreep för Spraakvairtäten mit enen gemeensame Spraakidentieet, de in enen Gebeed de grote Deel van de Minschen snackt.<ref>C. Hoppenbrouwers: H''et regiolect van dialect tot Algemeen Nederlands''. Coutinho: Muiderberg 1990. S. 79.</ref> De Linguistsche Renée van Bezooijen defineert een ''streektaal'' för de Situatschoon in de Nedderlannen synchroon: Een Streektaal is ene upstunds düüdlike spraalike Eenheid, de sik van anner Streektalen un de Standardspraak unnerscheed. Anner Faktoren sind Spraakidentiteet un minner Spraakgebeed.Se unnerscheed minner twischen Umgangspraak as sproekn Sprake un Kultuur- oder Uutbuspraak.<ref>Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?'' S. 173.</ref> === Choralekt === [[Conrad Brann]] bruukt mit Blick up de Spraaksituatschoon in Indien den Begreep „Choralekt“, de uut {{S|grc|χώρα|chóra}} ‘Gegend, Rebeed, Regioon’ un {{Lang|grc|-λεκτος|-lektos}} vun {{Lang|grc|λέγω|légō}} ‘ik spreke’ tohoopsett is, also de Etymologie na dat glieke as Regionaalspraak bedüden kann. Brann ünnerscheed Choralekte, wat Spraken up regionalen Rang sind vun Chtonolekten, wat Volksspraken up de unnerst Rang sind, Demolekte, wat Spraken sind de över ene Regioon henweg oder in enen Staat vele Minschenn küürt un verstaat un upletzet Politolekte, wat Staatsspraken, de vun de Regren bruukt warrt.<ref>Brann, C.M.B. 1994. "The National Language Question: Concepts and Terminology." ''Logos'' [University of Namibia, Windhoek] Vol 14: 125–134</ref> === Anner Definitschonen === Anner Defintschonen bruukt Regionaalspraak wedder bloot, wenn de Natschonaalspraak as [[Dackspraak]] un de Regionaalspraak as Afstandsspraak, sik liek koomt, so dat de Regionaalspraak ook as enen Dialekt van de Dackspraak oder ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak gellen kann.<ref>Tapani Salminen: ''Endangered Languages in Europe.'' In: Matthias Brenzinger (Ruutgever): ''Language diversity endangered'', S. 205–232. Berlin & Boston: De Gruyter Mouton.</ref> So were Plattdüütsch to’n Bispeel ene Regionaalspraak, denn Plattdüütsch un siene Dacksprake Hoogdüütsch sünd mit een verwandt un koomt sik so ook liek. Nedder- un Böversorbsch to’n Bispeel sünd so man kene Regionaalspraken, denn as slaawsche Spraken unnerscheedt sik de beiden sorbschen Spraken klaar vun de hoogdüütsche Dacksprake. == Plattdüütsch as Regionaalspraak == Bi de Diskusschoon ümme dat plattdüütsche sienen juristschen Status as Regionaalspraak na de europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken gung dat besunners ümme de Frage of Plattdüütsch een düütschen oder nedderländschen Dialekt oder ene egen Spraak is, also de ole Fraag ümme den Sprakestatus. De Argumente för Plattdüütsch den juristschen Begreep „Regionaalspraak“ to bruken weren de middelsassische Schrievspraak in de Hansetied, de Afstand in de Spraakstruktuur twischen Hoog- un Plattdüütsch un de Plattdüütschen eer Sicht de egen Varieteet „Spraak“ to heten.<ref>[[Reinhard Goltz]], [[Andrea Kleene]]: ''Niederdeutsch'', In: Rahel Beyer, Albrecht Plewina: ''Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland.'' Narr Francke Attempo: Tübingen 2020, S. 179.</ref> Plattdüütsch is ene Regionaalspraak na Wirrer, denn de Plattdüütschen seet sik nich as ethnische oder religiöse Minnerheid. Plattdüütsch eht een fast Spraakterritoirum un Sprekerschen un Sprekers unnerscheed sik van de Meerheid in Düütschland un Nedderland alleen de Spraak na. Na Radatz is dat Plattdüütsche ene sekundäre westeuropääsche Regionaalspraak, denn in de froe Neetied is de Schrievspraak, de Uutgliektendenzen wees, van de neehoogdüütsche Schrievspraak wegdrängt worrn. Plattdüütsch is ene statenloos, inso wied een Plattdüütsch nich as düütsche Spraak verstaan well un ene Afstandsspraak. Man ook een Schiendialekt na Heinz Kloss. De Spraakwillen is vergleken swack uutpräägt, nich alle Plattdüütschen seet de egen varieteet as Spraak an un de Tendenz to ene Kultuurspraak is nich wied uutbuut, enen schreven Stannard oder een överegionaal Bewusstsien för de Spraak is swack. Ook de Willen egen Spraakrechten intofoddern is swack. So is dat Plattdüütsche na Systematik van Radatz twischen scheindialkaiseerte Afstdnsspraak un is up den Weg na Regionaalspraak as statenlose Kultuurspraak noch wied gaan. == Literatuur == * Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?,'' In: ''Taal & Tongval'' 53 (2001), S. 154-174. ([https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/132273/132273.pdf online]) * Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' In: Sandra Herling, Carolin Patzelt (Ruutgevers): ''Sprachkontakt, Sprachausbau und Verschriftungsproblematik, Aspekte der Normalisierung von Regionalsprachen in der Romania.'' Meidenbauer: München 2012 (S.97-128). * [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' Westdeutscher Verlag: Wiesbaden 2000 ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00001.html online]) == Nawiesen == <references /> [[Kategorie:Spraak]] [[Kategorie:Spraakpolitik]] 63gdzsl7k9v0ahqvtceor0m0d94syfh 1041538 1041537 2025-07-10T15:27:47Z Flaverius 21322 1041538 wikitext text/x-wiki {{Anner Bedüden|TEXT=För de Ümgangsspraak twischen Dialekt un Stannard kiek bi [[Regiolekt]]}} '''Regionaalspraak''' oder '''Streektaal'''<ref>{{Internetquelle |url=https://www.platt-wb.de/hoch-platt/?term=Regionalsprache |titel=''Regionalsprache'' |werk=Plattdeutsch-Hochdeutsches Wörterbuch für Ostfriesland |abruf=2024-11-15}}</ref> is een Begreep uut [[Spraakpolitik]] un de [[Spraakwetenschop]] un betekent besünners in [[Europa]] ene inheemsche Spraak, de in ene bestimmte Regioon snackt warrt. Se is meest ene [[Afstandsspraak|Afstands]]- oder [[Uutbuspraak]] un kene [[Natschonaalspraak]]. Ene klare Definitschoon givt dat nich un de Ünnerschhed to ene [[Minnerheidenspraak]] is ook nich klaar. De [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta van de Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] schuult ''Regionaal- oder Minnerheidenspraken''. Mit den Dubbelbegreep ümgeit Charta fasttoleggen wat ene Regionaalspraak un wat ene Minnerheidenspraak is. In [[Düütschland]] gellt [[Plattdüütsch]] för ene Regionaalspraak, wieldes [[Neddersorbsche Spraak|Nedder]]- un [[Böversorbsche Spraak|Böversorbsch]], [[Saterfreesche Spraak|Sater]]- un [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]] so as ook [[Romani|Romanes]] för Minnerheidenspraken gellen. De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. De engelsche Uutdruck ''regional language'' kann wedder ene Regionaalspraak oder ''regionale Spraak'' beteken. == Regionaalspraken in Politik un Recht == [[Bild:European_Charter_for_Regional_or_Minority_Languages_membership.svg|duum|Staten, de de Europääsche Charta för Regionaal- un Minnerheiden unnerschreven un ratifizeert hebbt:</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#008000|Unnerschreven un ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#00ff00|unnerschreven, nich ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#FFFFFF|nich unnerschreven}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#c0c0c0|Keen Maat}}]] As enen juristschen un politschen Begreep is ene Regionaalspraak in Europa ene Spraak, de in de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|europääsche Charta för Regionaal- un Minerheidenspraken]] as Regionaalspraak gellen laten warrt. De Charta unnerscheed man nich klaar twischen Regionaalspraak un Minnerheidenspraak. Se bruukt den Begreep jümmers tohoop as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“.<ref name=":0">[[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S.8f.</ref> Na de Charta betekent Regionaal- oder Minnerheidenspraken alle de Spraken:<ref>{{Internetquelle |url=https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treaty-detail&treatynum=148 |titel=European Charter for Regional or Minority Language |abruf=2024-11-15 |sprache=en-GB}}</ref> # de ene Gruppe Börgerschen un Börgers van enen Staat, de lüttker is as de överige Inwonerschen un Inwoners in den Staat, siet lange Tied in enen bestimmten Gebeed binnen düssen Staat bruukt, # de verscheden van de Amtsspraak oder den Amtsspraken in den Staat sind un nich een Dialekt van ene Amtsspraak oder de Spraak van Towannerten sind. De Charta betekent also alle [[Autochthoon|autochthonen]] Spraken, de in enen Staat kene Amtsspraak sind un keen [[Dialekt]] sind as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“. Spraken van Migranten un Towannerten sind keen Regionaal- oder Minnerheidenspraken na de Charta. In verscheden Staten bruukt de Poltik Minnerheiden- un Regionaalspraak unnerscheedlik oder maakt so as de Charta kenen Unnerscheed. In Düütschland gellt Noord- un Saterfreesch, Nedder- un Böversorbsch so as ook Romani as natschonale Minnerheiden un ere Spraken as Minnerheidenspraken. Plattdüütsch is man in Düütschland offitscheel ene Regionaalspraak.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |titel=Nationales und internationales Minderheitenrecht |werk=www.bmi.bund.de |hrsg=Bundesministerium des Inneren und für Heimat |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240221050721/https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |archiv-datum=2024-02-21 |abruf=2024-11-17 |sprache=de |zitat=''In Deutschland werden sechs Minderheitensprachen nach der Sprachencharta geschützt: Dänisch, Nordfriesisch, Saterfriesisch, Romanes, Niedersorbisch, Obersorbisch. Als eigenständige Sprache ebenfalls geschützt wird die Regionalsprache Niederdeutsch, die in acht der sechzehn deutschen Bundesländer gesprochen wird.''}}</ref> Anners doot dat Frankriek: Daar is allens, wat nich Stannardfranzöösch is ene Regionaalspraak ({{S|fr|''langue régionale''}}). So sind [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Basksche Spraak|Basksch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]] hier just so Regionaalspaken as de ''[[Langues d’oïl]]'', wat eer franzöösche Dialekte sind.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.culture.gouv.fr/Thematiques/langue-francaise-et-langues-de-france/Agir-pour-les-langues/Promouvoir-les-langues-de-France/Langues-regionales |titel=Langues régionales |abruf=2024-11-17 |sprache=fr-FR}}</ref> De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. == Regionaalspraken in de Spraakwetenschop == Besünners in de [[Sotscholinguisitk]] sünd „Regionaalspraak“ un „Minnerheidenspraak“ veel bruukt Begrepen, man beide sind nich klaar defineert. Faken betekent beide sotosegggen dat lieke, so as ook in de ''Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheidenspraken.'' Ene Regionaalspraak is allgemeen ene Spraak, de kene Staats- oder Natschonaalspraak is. Dat is man ene so wiede Definitschoon, dat se meist nich to bruken is.''<ref name="Radatz 71">Hans-Ingo Radatz: [https://www.uni-bamberg.de/fileadmin/ba4rm97/Publikationen/Radatz__forthcoming__Regionalsprachen.pdf ''Regionalsprache und Minderheitensprache.''] In: Sandra Herling et al. (Hrsg.): ''Weltsprache Spanisch: Variation, Soziolinguistik und geographische Verbreitung des Spanischen. Handbuch für das Studium der Hispanistik'' (Romanische Sprachen und ihre Didaktik). 2013, S. 71f.</ref>'' Versöök enen Unnerscheed twischen Regionaal- un Minnerheidenspraken to maken un ene Defintschoon för „Regionaalspraak“ to finnen givt dat man: === Unnerscheed Regionaalspraak - Minnerheidenspraak na Wirrer === De Germanist [[Jan Wirrer]] unnerscheedt Minnerheidenspraken un Regionaalspraken. Minnerheidenspraken sind Spraken, de [[Minnerheit|Minnerheidengruppen]] för ere egen autochthone Spraak anseen doot. De Minnerheid bekikt sik vergleken mit de Meerheid sülvst as [[Ethnie|ethnisch]] oder religiöös verscheden. Unwichtig is hier of de Minnerheid in enen bestimmten Territorium leevt (so as [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]]) oder över een wied Gebeed verstreut is (so as [[Jiddische Spraak|Jiddisch]] oder [[Romani]]). Anners is dat bi Regionaalspraken: Se hebbt jümmers een fast Spraakterritorium över dat se sik bestimmt. De Sprekerschen un Sprekers seet sik sülvenst as Deel van de Meerheid in de Regioon un verstaat sik nich as ene ethnische oder religiöse Minnerheid. Bispelen sind [[Plattdüütsch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]].<ref> [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S. 8f. ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00006.html online]</ref> === Westeuropääsche Regionaalspraken (WERS) na Radatz === De Romanist [[Hans-Ingo Radatz]] unnerscheedt eerstmaal Minnerheidenspraken, de annerwegens Natschonaalspraak sind (so as [[Düütsche Spraak|Düütsch]] in [[Süüdtirool]] oder [[Törksche Spraak|Törksch]] in Düütschland) un statenlose Minnerheidenspraken (so as [[Walisische Spraak|Walisisch]] oder [[Basksche Spraak|Basksch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 100, 106</ref> Regionaalspraken sind na Radatz jümmers statenloos. Minnerheidenspraken mit enen hogen Graad [[Spraakuutbu]] kriegt, so as Radatz seggt, eer den Namen „Regionaalspraak“, ringer uutbuut Spraken warrt meest „Minnerheidenspraak“ oder „Dialekt“ heten.<ref name=":1" /> Regionaalspraken sind so statenlose starker uutbuut Minnerheidenspraken met de Tendenz to ene Kultuurspraak.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107.</ref> Se sind [[Afstandsspraak|Afstandsspraken]], hebbt ene Spraakgemeenschop, de eer as Spraak un nich as Dialekt bekiekt un den Stand as Spraak ook infoddern doot. So is na Radatz [[Frankprovenziaalsche Spraak|Frankprovenziaalsch]] , dat de Sprekers un Sprekerschen meist as Dialekt un nich as Spraak bekiekt, ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak un kene Regionaalspraak.<ref name=":1">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107f.</ref> Regionaalspraken stellt sik stärker as ring uutbuut Minnerheidenspraken gegen Staats- un Natschonaalstaten mit enen politschen Machtanspröök un kriegt faken natschonalistsche Fiendschop af. Vergleken met Minnerheiden, de ene Staatspraak snackt, kriegt se keen Stütt van buten un mött de egen Spraak gegen Wedderstand sülvenst vööranbringen. Se mött jümmers an de Siede van de Staatsspraak bestaan. De Sprekerschen un Sprekers sind meist tweesprakig, wieldes buten de Regioon alleen de Staatsspraak gellen laten warrt.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 109f.</ref> De Regionaalspraken in West- un Middeleuropa süüt Radatz as enen Typ an: de westeuropääschen Regionaalspraken, kort WERS.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 115.</ref> Se stünnen unner den Inflood van de [[Latiensche Spraak|latiensche]] Karkenspraak, de över allen Volksspraken stund un se hebbt de Ideen uut’n [[Humansismus]] un de [[Reformatschoon]] metkregen. In de fröhe [[Neetied]] un later in de [[Opklärung]] begunn de ''Subtitutschoonsphaas.'' Mit den [[Bookdruck]] wurrn de regionalen Schrievspraken vereenheidlikt un de Vöörlöpers för de lätern Staatsspraken hebbt regionale Spraken, de nu för troüggbleven güllen, bikant schoven.<ref name=":2">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 114 - 119.</ref><ref name=":3">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 122f.</ref> De ''Rekuperatschoonsphaas'' eerst mit de [[industrielle Revolutschoon]] un de [[Romantik]], as sik de Blick wannel un dat inheemsche un regionale wedder wat gull.<ref name=":2" /> De Regionaalspraken füngen meest wedder van frischen an un hebbt ene niege Schrievspraak up Grundlage van de Staatsspraak uutfunnen, een Stannard is ranwassen un Spraakorganisatschonen grünnen sik, de sik för de Spraak insetten doot.<ref name=":3" /> Westeuropääsche Regionaalspraken sind so daar inheemsch, wo dat Latiensche bet in’t Middelöller Schrievspraak was. Se sind nernstwo Natschonaalspraken un staat in Konkurrenz to Natschonaalspraken. Se föddert den Stand as Spraak in un de Spraakgemeenschop steet tomindst grotendeels för enen Spraakstannard un Spraakuutbu in.<ref name=":2" /> Radatz ünnerscheedt noch twee Typen: De primären Regionaalspraken weren de längste Tied spraken Spraken un sünd nich vöör de[[Reformatschoon]] daalschreven worrn (so as: [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Sardsche Spraak|Sardsch]], [[Furlaansche Spraak|Furlaansch]]). De sekundären Regionaalspraken weren in’n Middölller un de froe Nietied schreven Spraken op den lieken Rang as later Staatsspraken, de denn verdrängt hebbt (so as: [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Irisch Spraak|Irsch]] oder [[Walisische Spraak|Walisisch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 119f.</ref> === Streektaal === De nedderländsche Begreep {{Lang|nl|''streektaal''}} meent oorsprünglik dat lieke as Dialekt.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/streektaal |titel=streektaal |werk=van Dale |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Sinds dat Nedderland de Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken unnertekent het, sind de Begrepen meer un meer verscheden Wege gaan un betekent nu faken enen Dialekt oder Spraakvarieeet, de offitscheel as Spraak gellen laten warrt.<ref>{{Internetquelle |url=https://meertens.knaw.nl/archive/vraag-van-oktober-2012/ |titel=Oktober 2012: Wat is het verschil tussen een streektaal en een dialect? |werk=Meertens Instituut |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Streektaal is een neutralen Öberbegreep för Spraakvairtäten mit enen gemeensame Spraakidentieet, de in enen Gebeed de grote Deel van de Minschen snackt.<ref>C. Hoppenbrouwers: H''et regiolect van dialect tot Algemeen Nederlands''. Coutinho: Muiderberg 1990. S. 79.</ref> De Linguistsche Renée van Bezooijen defineert een ''streektaal'' för de Situatschoon in de Nedderlannen synchroon: Een Streektaal is ene upstunds düüdlike spraalike Eenheid, de sik van anner Streektalen un de Standardspraak unnerscheed. Anner Faktoren sind Spraakidentiteet un minner Spraakgebeed.Se unnerscheed minner twischen Umgangspraak as sproekn Sprake un Kultuur- oder Uutbuspraak.<ref>Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?'' S. 173.</ref> === Choralekt === [[Conrad Brann]] bruukt mit Blick up de Spraaksituatschoon in Indien den Begreep „Choralekt“, de uut {{S|grc|χώρα|chóra}} ‘Gegend, Rebeed, Regioon’ un {{Lang|grc|-λεκτος|-lektos}} vun {{Lang|grc|λέγω|légō}} ‘ik spreke’ tohoopsett is, also de Etymologie na dat glieke as Regionaalspraak bedüden kann. Brann ünnerscheed Choralekte, wat Spraken up regionalen Rang sind vun Chtonolekten, wat Volksspraken up de unnerst Rang sind, Demolekte, wat Spraken sind de över ene Regioon henweg oder in enen Staat vele Minschenn küürt un verstaat un upletzet Politolekte, wat Staatsspraken, de vun de Regren bruukt warrt.<ref>Brann, C.M.B. 1994. "The National Language Question: Concepts and Terminology." ''Logos'' [University of Namibia, Windhoek] Vol 14: 125–134</ref> === Anner Definitschonen === Anner Defintschonen bruukt Regionaalspraak wedder bloot, wenn de Natschonaalspraak as [[Dackspraak]] un de Regionaalspraak as Afstandsspraak, sik liek koomt, so dat de Regionaalspraak ook as enen Dialekt van de Dackspraak oder ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak gellen kann.<ref>Tapani Salminen: ''Endangered Languages in Europe.'' In: Matthias Brenzinger (Ruutgever): ''Language diversity endangered'', S. 205–232. Berlin & Boston: De Gruyter Mouton.</ref> So were Plattdüütsch to’n Bispeel ene Regionaalspraak, denn Plattdüütsch un siene Dacksprake Hoogdüütsch sünd mit een verwandt un koomt sik so ook liek. Nedder- un Böversorbsch to’n Bispeel sünd so man kene Regionaalspraken, denn as slaawsche Spraken unnerscheedt sik de beiden sorbschen Spraken klaar vun de hoogdüütsche Dacksprake. == Plattdüütsch as Regionaalspraak == Bi de Diskusschoon ümme dat plattdüütsche sienen juristschen Status as Regionaalspraak na de europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken gung dat besunners ümme de Frage of Plattdüütsch een düütschen oder nedderländschen Dialekt oder ene egen Spraak is, also de ole Fraag ümme den Sprakestatus. De Argumente för Plattdüütsch den juristschen Begreep „Regionaalspraak“ to bruken weren de middelsassische Schrievspraak in de Hansetied, de Afstand in de Spraakstruktuur twischen Hoog- un Plattdüütsch un de Plattdüütschen eer Sicht de egen Varieteet „Spraak“ to heten.<ref>[[Reinhard Goltz]], [[Andrea Kleene]]: ''Niederdeutsch'', In: Rahel Beyer, Albrecht Plewina: ''Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland.'' Narr Francke Attempo: Tübingen 2020, S. 179.</ref> Plattdüütsch is ene Regionaalspraak na Wirrer, denn de Plattdüütschen seet sik nich as ethnische oder religiöse Minnerheid. Plattdüütsch eht een fast Spraakterritoirum un Sprekerschen un Sprekers unnerscheed sik van de Meerheid in Düütschland un Nedderland alleen de Spraak na. Na Radatz is dat Plattdüütsche ene sekundäre westeuropääsche Regionaalspraak, denn in de froe Neetied is de Schrievspraak, de Uutgliektendenzen wees, van de neehoogdüütsche Schrievspraak wegdrängt worrn. Plattdüütsch is ene statenloos, inso wied een Plattdüütsch nich as düütsche Spraak verstaan well un ene Afstandsspraak. Man ook een Schiendialekt na Heinz Kloss. De Spraakwillen is vergleken swack uutpräägt, nich alle Plattdüütschen seet de egen varieteet as Spraak an un de Tendenz to ene Kultuurspraak is nich wied uutbuut, enen schreven Stannard oder een överegionaal Bewusstsien för de Spraak is swack. Ook de Willen egen Spraakrechten intofoddern is swack. So is dat Plattdüütsche na Systematik van Radatz twischen scheindialkaiseerte Afstdnsspraak un is up den Weg na Regionaalspraak as statenlose Kultuurspraak noch wied gaan. == Literatuur == * Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?,'' In: ''Taal & Tongval'' 53 (2001), S. 154-174. ([https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/132273/132273.pdf online]) * Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' In: Sandra Herling, Carolin Patzelt (Ruutgevers): ''Sprachkontakt, Sprachausbau und Verschriftungsproblematik, Aspekte der Normalisierung von Regionalsprachen in der Romania.'' Meidenbauer: München 2012 (S.97-128). * [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' Westdeutscher Verlag: Wiesbaden 2000 ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00001.html online]) == Nawiesen == <references /> [[Kategorie:Spraak]] [[Kategorie:Spraakpolitik]] 9vtke183yryx16squ4qx9ypipp00i8l 1041578 1041538 2025-07-11T10:16:03Z Flaverius 21322 /* Anner Definitschonen */ 1041578 wikitext text/x-wiki {{Anner Bedüden|TEXT=För de Ümgangsspraak twischen Dialekt un Stannard kiek bi [[Regiolekt]]}} '''Regionaalspraak''' oder '''Streektaal'''<ref>{{Internetquelle |url=https://www.platt-wb.de/hoch-platt/?term=Regionalsprache |titel=''Regionalsprache'' |werk=Plattdeutsch-Hochdeutsches Wörterbuch für Ostfriesland |abruf=2024-11-15}}</ref> is een Begreep uut [[Spraakpolitik]] un de [[Spraakwetenschop]] un betekent besünners in [[Europa]] ene inheemsche Spraak, de in ene bestimmte Regioon snackt warrt. Se is meest ene [[Afstandsspraak|Afstands]]- oder [[Uutbuspraak]] un kene [[Natschonaalspraak]]. Ene klare Definitschoon givt dat nich un de Ünnerschhed to ene [[Minnerheidenspraak]] is ook nich klaar. De [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta van de Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] schuult ''Regionaal- oder Minnerheidenspraken''. Mit den Dubbelbegreep ümgeit Charta fasttoleggen wat ene Regionaalspraak un wat ene Minnerheidenspraak is. In [[Düütschland]] gellt [[Plattdüütsch]] för ene Regionaalspraak, wieldes [[Neddersorbsche Spraak|Nedder]]- un [[Böversorbsche Spraak|Böversorbsch]], [[Saterfreesche Spraak|Sater]]- un [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]] so as ook [[Romani|Romanes]] för Minnerheidenspraken gellen. De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. De engelsche Uutdruck ''regional language'' kann wedder ene Regionaalspraak oder ''regionale Spraak'' beteken. == Regionaalspraken in Politik un Recht == [[Bild:European_Charter_for_Regional_or_Minority_Languages_membership.svg|duum|Staten, de de Europääsche Charta för Regionaal- un Minnerheiden unnerschreven un ratifizeert hebbt:</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#008000|Unnerschreven un ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#00ff00|unnerschreven, nich ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#FFFFFF|nich unnerschreven}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#c0c0c0|Keen Maat}}]] As enen juristschen un politschen Begreep is ene Regionaalspraak in Europa ene Spraak, de in de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|europääsche Charta för Regionaal- un Minerheidenspraken]] as Regionaalspraak gellen laten warrt. De Charta unnerscheed man nich klaar twischen Regionaalspraak un Minnerheidenspraak. Se bruukt den Begreep jümmers tohoop as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“.<ref name=":0">[[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S.8f.</ref> Na de Charta betekent Regionaal- oder Minnerheidenspraken alle de Spraken:<ref>{{Internetquelle |url=https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treaty-detail&treatynum=148 |titel=European Charter for Regional or Minority Language |abruf=2024-11-15 |sprache=en-GB}}</ref> # de ene Gruppe Börgerschen un Börgers van enen Staat, de lüttker is as de överige Inwonerschen un Inwoners in den Staat, siet lange Tied in enen bestimmten Gebeed binnen düssen Staat bruukt, # de verscheden van de Amtsspraak oder den Amtsspraken in den Staat sind un nich een Dialekt van ene Amtsspraak oder de Spraak van Towannerten sind. De Charta betekent also alle [[Autochthoon|autochthonen]] Spraken, de in enen Staat kene Amtsspraak sind un keen [[Dialekt]] sind as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“. Spraken van Migranten un Towannerten sind keen Regionaal- oder Minnerheidenspraken na de Charta. In verscheden Staten bruukt de Poltik Minnerheiden- un Regionaalspraak unnerscheedlik oder maakt so as de Charta kenen Unnerscheed. In Düütschland gellt Noord- un Saterfreesch, Nedder- un Böversorbsch so as ook Romani as natschonale Minnerheiden un ere Spraken as Minnerheidenspraken. Plattdüütsch is man in Düütschland offitscheel ene Regionaalspraak.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |titel=Nationales und internationales Minderheitenrecht |werk=www.bmi.bund.de |hrsg=Bundesministerium des Inneren und für Heimat |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240221050721/https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |archiv-datum=2024-02-21 |abruf=2024-11-17 |sprache=de |zitat=''In Deutschland werden sechs Minderheitensprachen nach der Sprachencharta geschützt: Dänisch, Nordfriesisch, Saterfriesisch, Romanes, Niedersorbisch, Obersorbisch. Als eigenständige Sprache ebenfalls geschützt wird die Regionalsprache Niederdeutsch, die in acht der sechzehn deutschen Bundesländer gesprochen wird.''}}</ref> Anners doot dat Frankriek: Daar is allens, wat nich Stannardfranzöösch is ene Regionaalspraak ({{S|fr|''langue régionale''}}). So sind [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Basksche Spraak|Basksch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]] hier just so Regionaalspaken as de ''[[Langues d’oïl]]'', wat eer franzöösche Dialekte sind.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.culture.gouv.fr/Thematiques/langue-francaise-et-langues-de-france/Agir-pour-les-langues/Promouvoir-les-langues-de-France/Langues-regionales |titel=Langues régionales |abruf=2024-11-17 |sprache=fr-FR}}</ref> De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. == Regionaalspraken in de Spraakwetenschop == Besünners in de [[Sotscholinguisitk]] sünd „Regionaalspraak“ un „Minnerheidenspraak“ veel bruukt Begrepen, man beide sind nich klaar defineert. Faken betekent beide sotosegggen dat lieke, so as ook in de ''Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheidenspraken.'' Ene Regionaalspraak is allgemeen ene Spraak, de kene Staats- oder Natschonaalspraak is. Dat is man ene so wiede Definitschoon, dat se meist nich to bruken is.''<ref name="Radatz 71">Hans-Ingo Radatz: [https://www.uni-bamberg.de/fileadmin/ba4rm97/Publikationen/Radatz__forthcoming__Regionalsprachen.pdf ''Regionalsprache und Minderheitensprache.''] In: Sandra Herling et al. (Hrsg.): ''Weltsprache Spanisch: Variation, Soziolinguistik und geographische Verbreitung des Spanischen. Handbuch für das Studium der Hispanistik'' (Romanische Sprachen und ihre Didaktik). 2013, S. 71f.</ref>'' Versöök enen Unnerscheed twischen Regionaal- un Minnerheidenspraken to maken un ene Defintschoon för „Regionaalspraak“ to finnen givt dat man: === Unnerscheed Regionaalspraak - Minnerheidenspraak na Wirrer === De Germanist [[Jan Wirrer]] unnerscheedt Minnerheidenspraken un Regionaalspraken. Minnerheidenspraken sind Spraken, de [[Minnerheit|Minnerheidengruppen]] för ere egen autochthone Spraak anseen doot. De Minnerheid bekikt sik vergleken mit de Meerheid sülvst as [[Ethnie|ethnisch]] oder religiöös verscheden. Unwichtig is hier of de Minnerheid in enen bestimmten Territorium leevt (so as [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]]) oder över een wied Gebeed verstreut is (so as [[Jiddische Spraak|Jiddisch]] oder [[Romani]]). Anners is dat bi Regionaalspraken: Se hebbt jümmers een fast Spraakterritorium över dat se sik bestimmt. De Sprekerschen un Sprekers seet sik sülvenst as Deel van de Meerheid in de Regioon un verstaat sik nich as ene ethnische oder religiöse Minnerheid. Bispelen sind [[Plattdüütsch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]].<ref> [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S. 8f. ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00006.html online]</ref> === Westeuropääsche Regionaalspraken (WERS) na Radatz === De Romanist [[Hans-Ingo Radatz]] unnerscheedt eerstmaal Minnerheidenspraken, de annerwegens Natschonaalspraak sind (so as [[Düütsche Spraak|Düütsch]] in [[Süüdtirool]] oder [[Törksche Spraak|Törksch]] in Düütschland) un statenlose Minnerheidenspraken (so as [[Walisische Spraak|Walisisch]] oder [[Basksche Spraak|Basksch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 100, 106</ref> Regionaalspraken sind na Radatz jümmers statenloos. Minnerheidenspraken mit enen hogen Graad [[Spraakuutbu]] kriegt, so as Radatz seggt, eer den Namen „Regionaalspraak“, ringer uutbuut Spraken warrt meest „Minnerheidenspraak“ oder „Dialekt“ heten.<ref name=":1" /> Regionaalspraken sind so statenlose starker uutbuut Minnerheidenspraken met de Tendenz to ene Kultuurspraak.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107.</ref> Se sind [[Afstandsspraak|Afstandsspraken]], hebbt ene Spraakgemeenschop, de eer as Spraak un nich as Dialekt bekiekt un den Stand as Spraak ook infoddern doot. So is na Radatz [[Frankprovenziaalsche Spraak|Frankprovenziaalsch]] , dat de Sprekers un Sprekerschen meist as Dialekt un nich as Spraak bekiekt, ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak un kene Regionaalspraak.<ref name=":1">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107f.</ref> Regionaalspraken stellt sik stärker as ring uutbuut Minnerheidenspraken gegen Staats- un Natschonaalstaten mit enen politschen Machtanspröök un kriegt faken natschonalistsche Fiendschop af. Vergleken met Minnerheiden, de ene Staatspraak snackt, kriegt se keen Stütt van buten un mött de egen Spraak gegen Wedderstand sülvenst vööranbringen. Se mött jümmers an de Siede van de Staatsspraak bestaan. De Sprekerschen un Sprekers sind meist tweesprakig, wieldes buten de Regioon alleen de Staatsspraak gellen laten warrt.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 109f.</ref> De Regionaalspraken in West- un Middeleuropa süüt Radatz as enen Typ an: de westeuropääschen Regionaalspraken, kort WERS.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 115.</ref> Se stünnen unner den Inflood van de [[Latiensche Spraak|latiensche]] Karkenspraak, de över allen Volksspraken stund un se hebbt de Ideen uut’n [[Humansismus]] un de [[Reformatschoon]] metkregen. In de fröhe [[Neetied]] un later in de [[Opklärung]] begunn de ''Subtitutschoonsphaas.'' Mit den [[Bookdruck]] wurrn de regionalen Schrievspraken vereenheidlikt un de Vöörlöpers för de lätern Staatsspraken hebbt regionale Spraken, de nu för troüggbleven güllen, bikant schoven.<ref name=":2">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 114 - 119.</ref><ref name=":3">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 122f.</ref> De ''Rekuperatschoonsphaas'' eerst mit de [[industrielle Revolutschoon]] un de [[Romantik]], as sik de Blick wannel un dat inheemsche un regionale wedder wat gull.<ref name=":2" /> De Regionaalspraken füngen meest wedder van frischen an un hebbt ene niege Schrievspraak up Grundlage van de Staatsspraak uutfunnen, een Stannard is ranwassen un Spraakorganisatschonen grünnen sik, de sik för de Spraak insetten doot.<ref name=":3" /> Westeuropääsche Regionaalspraken sind so daar inheemsch, wo dat Latiensche bet in’t Middelöller Schrievspraak was. Se sind nernstwo Natschonaalspraken un staat in Konkurrenz to Natschonaalspraken. Se föddert den Stand as Spraak in un de Spraakgemeenschop steet tomindst grotendeels för enen Spraakstannard un Spraakuutbu in.<ref name=":2" /> Radatz ünnerscheedt noch twee Typen: De primären Regionaalspraken weren de längste Tied spraken Spraken un sünd nich vöör de[[Reformatschoon]] daalschreven worrn (so as: [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Sardsche Spraak|Sardsch]], [[Furlaansche Spraak|Furlaansch]]). De sekundären Regionaalspraken weren in’n Middölller un de froe Nietied schreven Spraken op den lieken Rang as later Staatsspraken, de denn verdrängt hebbt (so as: [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Irisch Spraak|Irsch]] oder [[Walisische Spraak|Walisisch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 119f.</ref> === Streektaal === De nedderländsche Begreep {{Lang|nl|''streektaal''}} meent oorsprünglik dat lieke as Dialekt.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/streektaal |titel=streektaal |werk=van Dale |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Sinds dat Nedderland de Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken unnertekent het, sind de Begrepen meer un meer verscheden Wege gaan un betekent nu faken enen Dialekt oder Spraakvarieeet, de offitscheel as Spraak gellen laten warrt.<ref>{{Internetquelle |url=https://meertens.knaw.nl/archive/vraag-van-oktober-2012/ |titel=Oktober 2012: Wat is het verschil tussen een streektaal en een dialect? |werk=Meertens Instituut |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Streektaal is een neutralen Öberbegreep för Spraakvairtäten mit enen gemeensame Spraakidentieet, de in enen Gebeed de grote Deel van de Minschen snackt.<ref>C. Hoppenbrouwers: H''et regiolect van dialect tot Algemeen Nederlands''. Coutinho: Muiderberg 1990. S. 79.</ref> De Linguistsche Renée van Bezooijen defineert een ''streektaal'' för de Situatschoon in de Nedderlannen synchroon: Een Streektaal is ene upstunds düüdlike spraalike Eenheid, de sik van anner Streektalen un de Standardspraak unnerscheed. Anner Faktoren sind Spraakidentiteet un minner Spraakgebeed.Se unnerscheed minner twischen Umgangspraak as sproekn Sprake un Kultuur- oder Uutbuspraak.<ref>Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?'' S. 173.</ref> === Choralekt === [[Conrad Brann]] bruukt mit Blick up de Spraaksituatschoon in Indien den Begreep „Choralekt“, de uut {{S|grc|χώρα|chóra}} ‘Gegend, Rebeed, Regioon’ un {{Lang|grc|-λεκτος|-lektos}} vun {{Lang|grc|λέγω|légō}} ‘ik spreke’ tohoopsett is, also de Etymologie na dat glieke as Regionaalspraak bedüden kann. Brann ünnerscheed Choralekte, wat Spraken up regionalen Rang sind vun Chtonolekten, wat Volksspraken up de unnerst Rang sind, Demolekte, wat Spraken sind de över ene Regioon henweg oder in enen Staat vele Minschenn küürt un verstaat un upletzet Politolekte, wat Staatsspraken, de vun de Regren bruukt warrt.<ref>Brann, C.M.B. 1994. "The National Language Question: Concepts and Terminology." ''Logos'' [University of Namibia, Windhoek] Vol 14: 125–134</ref> === Regionaalspraak as Afstandspraak === [[Tapani Salminen]] bruukt den Begreep ''Regionaalspraak'' för Spraken, de sik vun de domaninante Spraak in de Gegend ünnerscheedt, avers togliek ook so wied liek kaamt, dat se in [[Disglossie]] mit de dominante Spraak staan köönt. Se finnt sik na Salminen besünners in de grötter europääschen Staten, so as Düütschland, Frankriek oder Italien un warrt meist minnachtig as Dialekt van de Staatsspraak bekeken.<ref>Tapani Salminen: ''Endangered Languages in Europe.'' In: Matthias Brenzinger (Ruutgever): ''Language diversity endangered'', S. 205–232. Berlin & Boston: De Gruyter Mouton.</ref> Saliminen siene Defintschoon steit so neeg bi [[Heinz Kloss]] siene [[Afstandsspraak un Uutbuspraak|Afstandsspraak]]. == Plattdüütsch as Regionaalspraak == Bi de Diskusschoon ümme dat plattdüütsche sienen juristschen Status as Regionaalspraak na de europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken gung dat besunners ümme de Frage of Plattdüütsch een düütschen oder nedderländschen Dialekt oder ene egen Spraak is, also de ole Fraag ümme den Sprakestatus. De Argumente för Plattdüütsch den juristschen Begreep „Regionaalspraak“ to bruken weren de middelsassische Schrievspraak in de Hansetied, de Afstand in de Spraakstruktuur twischen Hoog- un Plattdüütsch un de Plattdüütschen eer Sicht de egen Varieteet „Spraak“ to heten.<ref>[[Reinhard Goltz]], [[Andrea Kleene]]: ''Niederdeutsch'', In: Rahel Beyer, Albrecht Plewina: ''Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland.'' Narr Francke Attempo: Tübingen 2020, S. 179.</ref> Plattdüütsch is ene Regionaalspraak na Wirrer, denn de Plattdüütschen seet sik nich as ethnische oder religiöse Minnerheid. Plattdüütsch eht een fast Spraakterritoirum un Sprekerschen un Sprekers unnerscheed sik van de Meerheid in Düütschland un Nedderland alleen de Spraak na. Na Radatz is dat Plattdüütsche ene sekundäre westeuropääsche Regionaalspraak, denn in de froe Neetied is de Schrievspraak, de Uutgliektendenzen wees, van de neehoogdüütsche Schrievspraak wegdrängt worrn. Plattdüütsch is ene statenloos, inso wied een Plattdüütsch nich as düütsche Spraak verstaan well un ene Afstandsspraak. Man ook een Schiendialekt na Heinz Kloss. De Spraakwillen is vergleken swack uutpräägt, nich alle Plattdüütschen seet de egen varieteet as Spraak an un de Tendenz to ene Kultuurspraak is nich wied uutbuut, enen schreven Stannard oder een överegionaal Bewusstsien för de Spraak is swack. Ook de Willen egen Spraakrechten intofoddern is swack. So is dat Plattdüütsche na Systematik van Radatz twischen scheindialkaiseerte Afstdnsspraak un is up den Weg na Regionaalspraak as statenlose Kultuurspraak noch wied gaan. == Literatuur == * Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?,'' In: ''Taal & Tongval'' 53 (2001), S. 154-174. ([https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/132273/132273.pdf online]) * Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' In: Sandra Herling, Carolin Patzelt (Ruutgevers): ''Sprachkontakt, Sprachausbau und Verschriftungsproblematik, Aspekte der Normalisierung von Regionalsprachen in der Romania.'' Meidenbauer: München 2012 (S.97-128). * [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' Westdeutscher Verlag: Wiesbaden 2000 ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00001.html online]) == Nawiesen == <references /> [[Kategorie:Spraak]] [[Kategorie:Spraakpolitik]] twd8t1t0i9t6n34ybfsakpcfjwutnuf 1041579 1041578 2025-07-11T10:17:42Z Flaverius 21322 1041579 wikitext text/x-wiki {{Anner Bedüden|TEXT=För de Ümgangsspraak twischen Dialekt un Stannard kiek bi [[Regiolekt]]}} '''Regionaalspraak''' oder '''Streektaal'''<ref>{{Internetquelle |url=https://www.platt-wb.de/hoch-platt/?term=Regionalsprache |titel=''Regionalsprache'' |werk=Plattdeutsch-Hochdeutsches Wörterbuch für Ostfriesland |abruf=2024-11-15}}</ref> is een Begreep, de kene klare Definitschoon het un uut [[Spraakpolitik]] un de [[Spraakwetenschop]] kümmt. De Ünnerschhed to ene [[Minnerheidenspraak]] is ook nich klaar. Besünners in [[Europa]] betekent Regionaalspraak ene inheemsche Spraak, de in ene bestimmte Regioon snackt warrt. Se is meest ene [[Afstandsspraak|Afstands]]- oder [[Uutbuspraak]] un kene [[Natschonaalspraak]]. De [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta van de Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] schuult ''Regionaal- oder Minnerheidenspraken''. Mit den Dubbelbegreep ümgeit Charta fasttoleggen wat ene Regionaalspraak un wat ene Minnerheidenspraak is. In [[Düütschland]] gellt [[Plattdüütsch]] för ene Regionaalspraak, wieldes [[Neddersorbsche Spraak|Nedder]]- un [[Böversorbsche Spraak|Böversorbsch]], [[Saterfreesche Spraak|Sater]]- un [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]] so as ook [[Romani|Romanes]] för Minnerheidenspraken gellen. De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. De engelsche Uutdruck ''regional language'' kann wedder ene Regionaalspraak oder ''regionale Spraak'' beteken. == Regionaalspraken in Politik un Recht == [[Bild:European_Charter_for_Regional_or_Minority_Languages_membership.svg|duum|Staten, de de Europääsche Charta för Regionaal- un Minnerheiden unnerschreven un ratifizeert hebbt:</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#008000|Unnerschreven un ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#00ff00|unnerschreven, nich ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#FFFFFF|nich unnerschreven}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#c0c0c0|Keen Maat}}]] As enen juristschen un politschen Begreep is ene Regionaalspraak in Europa ene Spraak, de in de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|europääsche Charta för Regionaal- un Minerheidenspraken]] as Regionaalspraak gellen laten warrt. De Charta unnerscheed man nich klaar twischen Regionaalspraak un Minnerheidenspraak. Se bruukt den Begreep jümmers tohoop as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“.<ref name=":0">[[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S.8f.</ref> Na de Charta betekent Regionaal- oder Minnerheidenspraken alle de Spraken:<ref>{{Internetquelle |url=https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treaty-detail&treatynum=148 |titel=European Charter for Regional or Minority Language |abruf=2024-11-15 |sprache=en-GB}}</ref> # de ene Gruppe Börgerschen un Börgers van enen Staat, de lüttker is as de överige Inwonerschen un Inwoners in den Staat, siet lange Tied in enen bestimmten Gebeed binnen düssen Staat bruukt, # de verscheden van de Amtsspraak oder den Amtsspraken in den Staat sind un nich een Dialekt van ene Amtsspraak oder de Spraak van Towannerten sind. De Charta betekent also alle [[Autochthoon|autochthonen]] Spraken, de in enen Staat kene Amtsspraak sind un keen [[Dialekt]] sind as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“. Spraken van Migranten un Towannerten sind keen Regionaal- oder Minnerheidenspraken na de Charta. In verscheden Staten bruukt de Poltik Minnerheiden- un Regionaalspraak unnerscheedlik oder maakt so as de Charta kenen Unnerscheed. In Düütschland gellt Noord- un Saterfreesch, Nedder- un Böversorbsch so as ook Romani as natschonale Minnerheiden un ere Spraken as Minnerheidenspraken. Plattdüütsch is man in Düütschland offitscheel ene Regionaalspraak.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |titel=Nationales und internationales Minderheitenrecht |werk=www.bmi.bund.de |hrsg=Bundesministerium des Inneren und für Heimat |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240221050721/https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |archiv-datum=2024-02-21 |abruf=2024-11-17 |sprache=de |zitat=''In Deutschland werden sechs Minderheitensprachen nach der Sprachencharta geschützt: Dänisch, Nordfriesisch, Saterfriesisch, Romanes, Niedersorbisch, Obersorbisch. Als eigenständige Sprache ebenfalls geschützt wird die Regionalsprache Niederdeutsch, die in acht der sechzehn deutschen Bundesländer gesprochen wird.''}}</ref> Anners doot dat Frankriek: Daar is allens, wat nich Stannardfranzöösch is ene Regionaalspraak ({{S|fr|''langue régionale''}}). So sind [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Basksche Spraak|Basksch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]] hier just so Regionaalspaken as de ''[[Langues d’oïl]]'', wat eer franzöösche Dialekte sind.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.culture.gouv.fr/Thematiques/langue-francaise-et-langues-de-france/Agir-pour-les-langues/Promouvoir-les-langues-de-France/Langues-regionales |titel=Langues régionales |abruf=2024-11-17 |sprache=fr-FR}}</ref> De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. == Regionaalspraken in de Spraakwetenschop == Besünners in de [[Sotscholinguisitk]] sünd „Regionaalspraak“ un „Minnerheidenspraak“ veel bruukt Begrepen, man beide sind nich klaar defineert. Faken betekent beide sotosegggen dat lieke, so as ook in de ''Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheidenspraken.'' Ene Regionaalspraak is allgemeen ene Spraak, de kene Staats- oder Natschonaalspraak is. Dat is man ene so wiede Definitschoon, dat se meist nich to bruken is.''<ref name="Radatz 71">Hans-Ingo Radatz: [https://www.uni-bamberg.de/fileadmin/ba4rm97/Publikationen/Radatz__forthcoming__Regionalsprachen.pdf ''Regionalsprache und Minderheitensprache.''] In: Sandra Herling et al. (Hrsg.): ''Weltsprache Spanisch: Variation, Soziolinguistik und geographische Verbreitung des Spanischen. Handbuch für das Studium der Hispanistik'' (Romanische Sprachen und ihre Didaktik). 2013, S. 71f.</ref>'' Versöök enen Unnerscheed twischen Regionaal- un Minnerheidenspraken to maken un ene Defintschoon för „Regionaalspraak“ to finnen givt dat man: === Unnerscheed Regionaalspraak - Minnerheidenspraak na Wirrer === De Germanist [[Jan Wirrer]] unnerscheedt Minnerheidenspraken un Regionaalspraken. Minnerheidenspraken sind Spraken, de [[Minnerheit|Minnerheidengruppen]] för ere egen autochthone Spraak anseen doot. De Minnerheid bekikt sik vergleken mit de Meerheid sülvst as [[Ethnie|ethnisch]] oder religiöös verscheden. Unwichtig is hier of de Minnerheid in enen bestimmten Territorium leevt (so as [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]]) oder över een wied Gebeed verstreut is (so as [[Jiddische Spraak|Jiddisch]] oder [[Romani]]). Anners is dat bi Regionaalspraken: Se hebbt jümmers een fast Spraakterritorium över dat se sik bestimmt. De Sprekerschen un Sprekers seet sik sülvenst as Deel van de Meerheid in de Regioon un verstaat sik nich as ene ethnische oder religiöse Minnerheid. Bispelen sind [[Plattdüütsch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]].<ref> [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S. 8f. ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00006.html online]</ref> === Westeuropääsche Regionaalspraken (WERS) na Radatz === De Romanist [[Hans-Ingo Radatz]] unnerscheedt eerstmaal Minnerheidenspraken, de annerwegens Natschonaalspraak sind (so as [[Düütsche Spraak|Düütsch]] in [[Süüdtirool]] oder [[Törksche Spraak|Törksch]] in Düütschland) un statenlose Minnerheidenspraken (so as [[Walisische Spraak|Walisisch]] oder [[Basksche Spraak|Basksch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 100, 106</ref> Regionaalspraken sind na Radatz jümmers statenloos. Minnerheidenspraken mit enen hogen Graad [[Spraakuutbu]] kriegt, so as Radatz seggt, eer den Namen „Regionaalspraak“, ringer uutbuut Spraken warrt meest „Minnerheidenspraak“ oder „Dialekt“ heten.<ref name=":1" /> Regionaalspraken sind so statenlose starker uutbuut Minnerheidenspraken met de Tendenz to ene Kultuurspraak.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107.</ref> Se sind [[Afstandsspraak|Afstandsspraken]], hebbt ene Spraakgemeenschop, de eer as Spraak un nich as Dialekt bekiekt un den Stand as Spraak ook infoddern doot. So is na Radatz [[Frankprovenziaalsche Spraak|Frankprovenziaalsch]] , dat de Sprekers un Sprekerschen meist as Dialekt un nich as Spraak bekiekt, ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak un kene Regionaalspraak.<ref name=":1">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107f.</ref> Regionaalspraken stellt sik stärker as ring uutbuut Minnerheidenspraken gegen Staats- un Natschonaalstaten mit enen politschen Machtanspröök un kriegt faken natschonalistsche Fiendschop af. Vergleken met Minnerheiden, de ene Staatspraak snackt, kriegt se keen Stütt van buten un mött de egen Spraak gegen Wedderstand sülvenst vööranbringen. Se mött jümmers an de Siede van de Staatsspraak bestaan. De Sprekerschen un Sprekers sind meist tweesprakig, wieldes buten de Regioon alleen de Staatsspraak gellen laten warrt.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 109f.</ref> De Regionaalspraken in West- un Middeleuropa süüt Radatz as enen Typ an: de westeuropääschen Regionaalspraken, kort WERS.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 115.</ref> Se stünnen unner den Inflood van de [[Latiensche Spraak|latiensche]] Karkenspraak, de över allen Volksspraken stund un se hebbt de Ideen uut’n [[Humansismus]] un de [[Reformatschoon]] metkregen. In de fröhe [[Neetied]] un later in de [[Opklärung]] begunn de ''Subtitutschoonsphaas.'' Mit den [[Bookdruck]] wurrn de regionalen Schrievspraken vereenheidlikt un de Vöörlöpers för de lätern Staatsspraken hebbt regionale Spraken, de nu för troüggbleven güllen, bikant schoven.<ref name=":2">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 114 - 119.</ref><ref name=":3">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 122f.</ref> De ''Rekuperatschoonsphaas'' eerst mit de [[industrielle Revolutschoon]] un de [[Romantik]], as sik de Blick wannel un dat inheemsche un regionale wedder wat gull.<ref name=":2" /> De Regionaalspraken füngen meest wedder van frischen an un hebbt ene niege Schrievspraak up Grundlage van de Staatsspraak uutfunnen, een Stannard is ranwassen un Spraakorganisatschonen grünnen sik, de sik för de Spraak insetten doot.<ref name=":3" /> Westeuropääsche Regionaalspraken sind so daar inheemsch, wo dat Latiensche bet in’t Middelöller Schrievspraak was. Se sind nernstwo Natschonaalspraken un staat in Konkurrenz to Natschonaalspraken. Se föddert den Stand as Spraak in un de Spraakgemeenschop steet tomindst grotendeels för enen Spraakstannard un Spraakuutbu in.<ref name=":2" /> Radatz ünnerscheedt noch twee Typen: De primären Regionaalspraken weren de längste Tied spraken Spraken un sünd nich vöör de[[Reformatschoon]] daalschreven worrn (so as: [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Sardsche Spraak|Sardsch]], [[Furlaansche Spraak|Furlaansch]]). De sekundären Regionaalspraken weren in’n Middölller un de froe Nietied schreven Spraken op den lieken Rang as later Staatsspraken, de denn verdrängt hebbt (so as: [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Irisch Spraak|Irsch]] oder [[Walisische Spraak|Walisisch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 119f.</ref> === Streektaal === De nedderländsche Begreep {{Lang|nl|''streektaal''}} meent oorsprünglik dat lieke as Dialekt.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/streektaal |titel=streektaal |werk=van Dale |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Sinds dat Nedderland de Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken unnertekent het, sind de Begrepen meer un meer verscheden Wege gaan un betekent nu faken enen Dialekt oder Spraakvarieeet, de offitscheel as Spraak gellen laten warrt.<ref>{{Internetquelle |url=https://meertens.knaw.nl/archive/vraag-van-oktober-2012/ |titel=Oktober 2012: Wat is het verschil tussen een streektaal en een dialect? |werk=Meertens Instituut |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Streektaal is een neutralen Öberbegreep för Spraakvairtäten mit enen gemeensame Spraakidentieet, de in enen Gebeed de grote Deel van de Minschen snackt.<ref>C. Hoppenbrouwers: H''et regiolect van dialect tot Algemeen Nederlands''. Coutinho: Muiderberg 1990. S. 79.</ref> De Linguistsche Renée van Bezooijen defineert een ''streektaal'' för de Situatschoon in de Nedderlannen synchroon: Een Streektaal is ene upstunds düüdlike spraalike Eenheid, de sik van anner Streektalen un de Standardspraak unnerscheed. Anner Faktoren sind Spraakidentiteet un minner Spraakgebeed.Se unnerscheed minner twischen Umgangspraak as sproekn Sprake un Kultuur- oder Uutbuspraak.<ref>Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?'' S. 173.</ref> === Choralekt === [[Conrad Brann]] bruukt mit Blick up de Spraaksituatschoon in Indien den Begreep „Choralekt“, de uut {{S|grc|χώρα|chóra}} ‘Gegend, Rebeed, Regioon’ un {{Lang|grc|-λεκτος|-lektos}} vun {{Lang|grc|λέγω|légō}} ‘ik spreke’ tohoopsett is, also de Etymologie na dat glieke as Regionaalspraak bedüden kann. Brann ünnerscheed Choralekte, wat Spraken up regionalen Rang sind vun Chtonolekten, wat Volksspraken up de unnerst Rang sind, Demolekte, wat Spraken sind de över ene Regioon henweg oder in enen Staat vele Minschenn küürt un verstaat un upletzet Politolekte, wat Staatsspraken, de vun de Regren bruukt warrt.<ref>Brann, C.M.B. 1994. "The National Language Question: Concepts and Terminology." ''Logos'' [University of Namibia, Windhoek] Vol 14: 125–134</ref> === Regionaalspraak as Afstandspraak === [[Tapani Salminen]] bruukt den Begreep ''Regionaalspraak'' för Spraken, de sik vun de domaninante Spraak in de Gegend ünnerscheedt, avers togliek ook so wied liek kaamt, dat se in [[Disglossie]] mit de dominante Spraak staan köönt. Se finnt sik na Salminen besünners in de grötter europääschen Staten, so as Düütschland, Frankriek oder Italien un warrt meist minnachtig as Dialekt van de Staatsspraak bekeken.<ref>Tapani Salminen: ''Endangered Languages in Europe.'' In: Matthias Brenzinger (Ruutgever): ''Language diversity endangered'', S. 205–232. Berlin & Boston: De Gruyter Mouton.</ref> Saliminen siene Defintschoon steit so neeg bi [[Heinz Kloss]] siene [[Afstandsspraak un Uutbuspraak|Afstandsspraak]]. == Plattdüütsch as Regionaalspraak == Bi de Diskusschoon ümme dat plattdüütsche sienen juristschen Status as Regionaalspraak na de europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken gung dat besunners ümme de Frage of Plattdüütsch een düütschen oder nedderländschen Dialekt oder ene egen Spraak is, also de ole Fraag ümme den Sprakestatus. De Argumente för Plattdüütsch den juristschen Begreep „Regionaalspraak“ to bruken weren de middelsassische Schrievspraak in de Hansetied, de Afstand in de Spraakstruktuur twischen Hoog- un Plattdüütsch un de Plattdüütschen eer Sicht de egen Varieteet „Spraak“ to heten.<ref>[[Reinhard Goltz]], [[Andrea Kleene]]: ''Niederdeutsch'', In: Rahel Beyer, Albrecht Plewina: ''Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland.'' Narr Francke Attempo: Tübingen 2020, S. 179.</ref> Plattdüütsch is ene Regionaalspraak na Wirrer, denn de Plattdüütschen seet sik nich as ethnische oder religiöse Minnerheid. Plattdüütsch eht een fast Spraakterritoirum un Sprekerschen un Sprekers unnerscheed sik van de Meerheid in Düütschland un Nedderland alleen de Spraak na. Na Radatz is dat Plattdüütsche ene sekundäre westeuropääsche Regionaalspraak, denn in de froe Neetied is de Schrievspraak, de Uutgliektendenzen wees, van de neehoogdüütsche Schrievspraak wegdrängt worrn. Plattdüütsch is ene statenloos, inso wied een Plattdüütsch nich as düütsche Spraak verstaan well un ene Afstandsspraak. Man ook een Schiendialekt na Heinz Kloss. De Spraakwillen is vergleken swack uutpräägt, nich alle Plattdüütschen seet de egen varieteet as Spraak an un de Tendenz to ene Kultuurspraak is nich wied uutbuut, enen schreven Stannard oder een överegionaal Bewusstsien för de Spraak is swack. Ook de Willen egen Spraakrechten intofoddern is swack. So is dat Plattdüütsche na Systematik van Radatz twischen scheindialkaiseerte Afstdnsspraak un is up den Weg na Regionaalspraak as statenlose Kultuurspraak noch wied gaan. == Literatuur == * Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?,'' In: ''Taal & Tongval'' 53 (2001), S. 154-174. ([https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/132273/132273.pdf online]) * Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' In: Sandra Herling, Carolin Patzelt (Ruutgevers): ''Sprachkontakt, Sprachausbau und Verschriftungsproblematik, Aspekte der Normalisierung von Regionalsprachen in der Romania.'' Meidenbauer: München 2012 (S.97-128). * [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' Westdeutscher Verlag: Wiesbaden 2000 ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00001.html online]) == Nawiesen == <references /> [[Kategorie:Spraak]] [[Kategorie:Spraakpolitik]] eooesmyud7im42nrm7xyi1hyvicpc9c 1041582 1041579 2025-07-11T11:10:43Z Flaverius 21322 1041582 wikitext text/x-wiki {{Anner Bedüden|TEXT=För de Ümgangsspraak twischen Dialekt un Stannard kiek bi [[Regiolekt]]}} '''Regionaalspraak''' oder '''Streektaal'''<ref>{{Internetquelle |url=https://www.platt-wb.de/hoch-platt/?term=Regionalsprache |titel=''Regionalsprache'' |werk=Plattdeutsch-Hochdeutsches Wörterbuch für Ostfriesland |abruf=2024-11-15}}</ref> is een Begreep uut de [[Spraakpolitik]], de kene klare Definitschoon het. De Ünnerschhed to ene [[Minnerheidenspraak]] is ook nich klaar. Besünners in [[Europa]] betekent Regionaalspraak ene inheemsche Spraak, de in ene bestimmte Regioon snackt warrt. Se is meest ene [[Afstandsspraak|Afstands]]- oder [[Uutbuspraak]] un kene [[Natschonaalspraak]]. De [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|Europääsche Charta van de Regionaal- oder Minnerheidenspraken]] bruukt den Dubbelbegreep ''Regionaal- oder Minnerheidenspraken'' un geit so ene klare Definitschoon uut den Weg. In [[Düütschland]] gellt [[Plattdüütsch]] för ene Regionaalspraak, wieldes [[Neddersorbsche Spraak|Nedder]]- un [[Böversorbsche Spraak|Böversorbsch]], [[Saterfreesche Spraak|Sater]]- un [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]] so as ook [[Romani|Romanes]] för Minnerheidenspraken gellen. De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. De engelsche Uutdruck ''regional language'' kann wedder ene Regionaalspraak oder ''regionale Spraak'' beteken. == Regionaalspraken in Politik un Recht == [[Bild:European_Charter_for_Regional_or_Minority_Languages_membership.svg|duum|Staten, de de Europääsche Charta för Regionaal- un Minnerheiden unnerschreven un ratifizeert hebbt:</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#008000|Unnerschreven un ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#00ff00|unnerschreven, nich ratifizeert}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#FFFFFF|nich unnerschreven}}</br> {{Koortlegenn|KLÖÖR=#c0c0c0|Keen Maat}}]] As enen juristschen un politschen Begreep is ene Regionaalspraak in Europa ene Spraak, de in de [[Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken|europääsche Charta för Regionaal- un Minerheidenspraken]] as Regionaalspraak gellen laten warrt. De Charta unnerscheed man nich klaar twischen Regionaalspraak un Minnerheidenspraak. Se bruukt den Begreep jümmers tohoop as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“.<ref name=":0">[[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S.8f.</ref> Na de Charta betekent Regionaal- oder Minnerheidenspraken alle de Spraken:<ref>{{Internetquelle |url=https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treaty-detail&treatynum=148 |titel=European Charter for Regional or Minority Language |abruf=2024-11-15 |sprache=en-GB}}</ref> # de ene Gruppe Börgerschen un Börgers van enen Staat, de lüttker is as de överige Inwonerschen un Inwoners in den Staat, siet lange Tied in enen bestimmten Gebeed binnen düssen Staat bruukt, # de verscheden van de Amtsspraak oder den Amtsspraken in den Staat sind un nich een Dialekt van ene Amtsspraak oder de Spraak van Towannerten sind. De Charta betekent also alle [[Autochthoon|autochthonen]] Spraken, de in enen Staat kene Amtsspraak sind un keen [[Dialekt]] sind as „Regionaal- oder Minnerheidenspraken“. Spraken van Migranten un Towannerten sind keen Regionaal- oder Minnerheidenspraken na de Charta. In verscheden Staten bruukt de Poltik Minnerheiden- un Regionaalspraak unnerscheedlik oder maakt so as de Charta kenen Unnerscheed. In Düütschland gellt Noord- un Saterfreesch, Nedder- un Böversorbsch so as ook Romani as natschonale Minnerheiden un ere Spraken as Minnerheidenspraken. Plattdüütsch is man in Düütschland offitscheel ene Regionaalspraak.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |titel=Nationales und internationales Minderheitenrecht |werk=www.bmi.bund.de |hrsg=Bundesministerium des Inneren und für Heimat |archiv-url=https://web.archive.org/web/20240221050721/https://www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/gesellschaftlicher-zusammenhalt/minderheiten/minderheitenrecht/minderheitenrecht-node.html |archiv-datum=2024-02-21 |abruf=2024-11-17 |sprache=de |zitat=''In Deutschland werden sechs Minderheitensprachen nach der Sprachencharta geschützt: Dänisch, Nordfriesisch, Saterfriesisch, Romanes, Niedersorbisch, Obersorbisch. Als eigenständige Sprache ebenfalls geschützt wird die Regionalsprache Niederdeutsch, die in acht der sechzehn deutschen Bundesländer gesprochen wird.''}}</ref> Anners doot dat Frankriek: Daar is allens, wat nich Stannardfranzöösch is ene Regionaalspraak ({{S|fr|''langue régionale''}}). So sind [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Basksche Spraak|Basksch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]] hier just so Regionaalspaken as de ''[[Langues d’oïl]]'', wat eer franzöösche Dialekte sind.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.culture.gouv.fr/Thematiques/langue-francaise-et-langues-de-france/Agir-pour-les-langues/Promouvoir-les-langues-de-France/Langues-regionales |titel=Langues régionales |abruf=2024-11-17 |sprache=fr-FR}}</ref> De [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] laat [[Limborgsch]], [[Plattdüütsch|Neddersassisch]] un [[Westfreesche Spraak|Westfreesch]] as {{Lang|nl|''regionale talen''}} gellen. Meesttieds warrt de Spraken man {{Lang|nl|''streektalen''}} heten. == Regionaalspraken in de Spraakwetenschop == Besünners in de [[Sotscholinguisitk]] sünd „Regionaalspraak“ un „Minnerheidenspraak“ veel bruukt Begrepen, man beide sind nich klaar defineert. Faken betekent beide sotosegggen dat lieke, so as ook in de ''Europääsche Charta vun de Regional- oder Minnerheidenspraken.'' Ene Regionaalspraak is allgemeen ene Spraak, de kene Staats- oder Natschonaalspraak is. Dat is man ene so wiede Definitschoon, dat se meist nich to bruken is.''<ref name="Radatz 71">Hans-Ingo Radatz: [https://www.uni-bamberg.de/fileadmin/ba4rm97/Publikationen/Radatz__forthcoming__Regionalsprachen.pdf ''Regionalsprache und Minderheitensprache.''] In: Sandra Herling et al. (Hrsg.): ''Weltsprache Spanisch: Variation, Soziolinguistik und geographische Verbreitung des Spanischen. Handbuch für das Studium der Hispanistik'' (Romanische Sprachen und ihre Didaktik). 2013, S. 71f.</ref>'' Versöök enen Unnerscheed twischen Regionaal- un Minnerheidenspraken to maken un ene Defintschoon för „Regionaalspraak“ to finnen givt dat man: === Unnerscheed Regionaalspraak - Minnerheidenspraak na Wirrer === De Germanist [[Jan Wirrer]] unnerscheedt Minnerheidenspraken un Regionaalspraken. Minnerheidenspraken sind Spraken, de [[Minnerheit|Minnerheidengruppen]] för ere egen autochthone Spraak anseen doot. De Minnerheid bekikt sik vergleken mit de Meerheid sülvst as [[Ethnie|ethnisch]] oder religiöös verscheden. Unwichtig is hier of de Minnerheid in enen bestimmten Territorium leevt (so as [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Noordfreesche Spraak|Noordfreesch]]) oder över een wied Gebeed verstreut is (so as [[Jiddische Spraak|Jiddisch]] oder [[Romani]]). Anners is dat bi Regionaalspraken: Se hebbt jümmers een fast Spraakterritorium över dat se sik bestimmt. De Sprekerschen un Sprekers seet sik sülvenst as Deel van de Meerheid in de Regioon un verstaat sik nich as ene ethnische oder religiöse Minnerheid. Bispelen sind [[Plattdüütsch]] un [[Okzitaansche Spraak|Okzitaansch]].<ref> [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' S. 8f. ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00006.html online]</ref> === Westeuropääsche Regionaalspraken (WERS) na Radatz === De Romanist [[Hans-Ingo Radatz]] unnerscheedt eerstmaal Minnerheidenspraken, de annerwegens Natschonaalspraak sind (so as [[Düütsche Spraak|Düütsch]] in [[Süüdtirool]] oder [[Törksche Spraak|Törksch]] in Düütschland) un statenlose Minnerheidenspraken (so as [[Walisische Spraak|Walisisch]] oder [[Basksche Spraak|Basksch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 100, 106</ref> Regionaalspraken sind na Radatz jümmers statenloos. Minnerheidenspraken mit enen hogen Graad [[Spraakuutbu]] kriegt, so as Radatz seggt, eer den Namen „Regionaalspraak“, ringer uutbuut Spraken warrt meest „Minnerheidenspraak“ oder „Dialekt“ heten.<ref name=":1" /> Regionaalspraken sind so statenlose starker uutbuut Minnerheidenspraken met de Tendenz to ene Kultuurspraak.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107.</ref> Se sind [[Afstandsspraak|Afstandsspraken]], hebbt ene Spraakgemeenschop, de eer as Spraak un nich as Dialekt bekiekt un den Stand as Spraak ook infoddern doot. So is na Radatz [[Frankprovenziaalsche Spraak|Frankprovenziaalsch]] , dat de Sprekers un Sprekerschen meist as Dialekt un nich as Spraak bekiekt, ene schiendialektaliseerte Afstandsspraak un kene Regionaalspraak.<ref name=":1">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 107f.</ref> Regionaalspraken stellt sik stärker as ring uutbuut Minnerheidenspraken gegen Staats- un Natschonaalstaten mit enen politschen Machtanspröök un kriegt faken natschonalistsche Fiendschop af. Vergleken met Minnerheiden, de ene Staatspraak snackt, kriegt se keen Stütt van buten un mött de egen Spraak gegen Wedderstand sülvenst vööranbringen. Se mött jümmers an de Siede van de Staatsspraak bestaan. De Sprekerschen un Sprekers sind meist tweesprakig, wieldes buten de Regioon alleen de Staatsspraak gellen laten warrt.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 109f.</ref> De Regionaalspraken in West- un Middeleuropa süüt Radatz as enen Typ an: de westeuropääschen Regionaalspraken, kort WERS.<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 115.</ref> Se stünnen unner den Inflood van de [[Latiensche Spraak|latiensche]] Karkenspraak, de över allen Volksspraken stund un se hebbt de Ideen uut’n [[Humansismus]] un de [[Reformatschoon]] metkregen. In de fröhe [[Neetied]] un later in de [[Opklärung]] begunn de ''Subtitutschoonsphaas.'' Mit den [[Bookdruck]] wurrn de regionalen Schrievspraken vereenheidlikt un de Vöörlöpers för de lätern Staatsspraken hebbt regionale Spraken, de nu för troüggbleven güllen, bikant schoven.<ref name=":2">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' S. 114 - 119.</ref><ref name=":3">Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 122f.</ref> De ''Rekuperatschoonsphaas'' eerst mit de [[industrielle Revolutschoon]] un de [[Romantik]], as sik de Blick wannel un dat inheemsche un regionale wedder wat gull.<ref name=":2" /> De Regionaalspraken füngen meest wedder van frischen an un hebbt ene niege Schrievspraak up Grundlage van de Staatsspraak uutfunnen, een Stannard is ranwassen un Spraakorganisatschonen grünnen sik, de sik för de Spraak insetten doot.<ref name=":3" /> Westeuropääsche Regionaalspraken sind so daar inheemsch, wo dat Latiensche bet in’t Middelöller Schrievspraak was. Se sind nernstwo Natschonaalspraken un staat in Konkurrenz to Natschonaalspraken. Se föddert den Stand as Spraak in un de Spraakgemeenschop steet tomindst grotendeels för enen Spraakstannard un Spraakuutbu in.<ref name=":2" /> Radatz ünnerscheedt noch twee Typen: De primären Regionaalspraken weren de längste Tied spraken Spraken un sünd nich vöör de[[Reformatschoon]] daalschreven worrn (so as: [[Sorbsche Spraken|Sorbsch]], [[Sardsche Spraak|Sardsch]], [[Furlaansche Spraak|Furlaansch]]). De sekundären Regionaalspraken weren in’n Middölller un de froe Nietied schreven Spraken op den lieken Rang as later Staatsspraken, de denn verdrängt hebbt (so as: [[Katalaansche Spraak|Katalaansch]], [[Irisch Spraak|Irsch]] oder [[Walisische Spraak|Walisisch]]).<ref>Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache)'' S. 119f.</ref> === Streektaal === De nedderländsche Begreep {{Lang|nl|''streektaal''}} meent oorsprünglik dat lieke as Dialekt.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/streektaal |titel=streektaal |werk=van Dale |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Sinds dat Nedderland de Europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken unnertekent het, sind de Begrepen meer un meer verscheden Wege gaan un betekent nu faken enen Dialekt oder Spraakvarieeet, de offitscheel as Spraak gellen laten warrt.<ref>{{Internetquelle |url=https://meertens.knaw.nl/archive/vraag-van-oktober-2012/ |titel=Oktober 2012: Wat is het verschil tussen een streektaal en een dialect? |werk=Meertens Instituut |abruf=2024-11-18 |sprache=nl}}</ref> Streektaal is een neutralen Öberbegreep för Spraakvairtäten mit enen gemeensame Spraakidentieet, de in enen Gebeed de grote Deel van de Minschen snackt.<ref>C. Hoppenbrouwers: H''et regiolect van dialect tot Algemeen Nederlands''. Coutinho: Muiderberg 1990. S. 79.</ref> De Linguistsche Renée van Bezooijen defineert een ''streektaal'' för de Situatschoon in de Nedderlannen synchroon: Een Streektaal is ene upstunds düüdlike spraalike Eenheid, de sik van anner Streektalen un de Standardspraak unnerscheed. Anner Faktoren sind Spraakidentiteet un minner Spraakgebeed.Se unnerscheed minner twischen Umgangspraak as sproekn Sprake un Kultuur- oder Uutbuspraak.<ref>Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?'' S. 173.</ref> === Choralekt === [[Conrad Brann]] bruukt mit Blick up de Spraaksituatschoon in Indien den Begreep „Choralekt“, de uut {{S|grc|χώρα|chóra}} ‘Gegend, Rebeed, Regioon’ un {{Lang|grc|-λεκτος|-lektos}} vun {{Lang|grc|λέγω|légō}} ‘ik spreke’ tohoopsett is, also de Etymologie na dat glieke as Regionaalspraak bedüden kann. Brann ünnerscheed Choralekte, wat Spraken up regionalen Rang sind vun Chtonolekten, wat Volksspraken up de unnerst Rang sind, Demolekte, wat Spraken sind de över ene Regioon henweg oder in enen Staat vele Minschenn küürt un verstaat un upletzet Politolekte, wat Staatsspraken, de vun de Regren bruukt warrt.<ref>Brann, C.M.B. 1994. "The National Language Question: Concepts and Terminology." ''Logos'' [University of Namibia, Windhoek] Vol 14: 125–134</ref> === Regionaalspraak as Afstandspraak === [[Tapani Salminen]] bruukt den Begreep ''Regionaalspraak'' för Spraken, de sik vun de domaninante Spraak in de Gegend ünnerscheedt, avers togliek ook so wied liek kaamt, dat se in [[Disglossie]] mit de dominante Spraak staan köönt. Se finnt sik na Salminen besünners in de grötter europääschen Staten, so as Düütschland, Frankriek oder Italien un warrt meist minnachtig as Dialekt van de Staatsspraak bekeken.<ref>Tapani Salminen: ''Endangered Languages in Europe.'' In: Matthias Brenzinger (Ruutgever): ''Language diversity endangered'', S. 205–232. Berlin & Boston: De Gruyter Mouton.</ref> Saliminen siene Defintschoon steit so neeg bi [[Heinz Kloss]] siene [[Afstandsspraak un Uutbuspraak|Afstandsspraak]]. == Plattdüütsch as Regionaalspraak == Bi de Diskusschoon ümme dat plattdüütsche sienen juristschen Status as Regionaalspraak na de europääsche Charta för Regionaal- oder Minnerheidenspraken gung dat besunners ümme de Frage of Plattdüütsch een düütschen oder nedderländschen Dialekt oder ene egen Spraak is, also de ole Fraag ümme den Sprakestatus. De Argumente för Plattdüütsch den juristschen Begreep „Regionaalspraak“ to bruken weren de middelsassische Schrievspraak in de Hansetied, de Afstand in de Spraakstruktuur twischen Hoog- un Plattdüütsch un de Plattdüütschen eer Sicht de egen Varieteet „Spraak“ to heten.<ref>[[Reinhard Goltz]], [[Andrea Kleene]]: ''Niederdeutsch'', In: Rahel Beyer, Albrecht Plewina: ''Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland.'' Narr Francke Attempo: Tübingen 2020, S. 179.</ref> Plattdüütsch is ene Regionaalspraak na Wirrer, denn de Plattdüütschen seet sik nich as ethnische oder religiöse Minnerheid. Plattdüütsch eht een fast Spraakterritoirum un Sprekerschen un Sprekers unnerscheed sik van de Meerheid in Düütschland un Nedderland alleen de Spraak na. Na Radatz is dat Plattdüütsche ene sekundäre westeuropääsche Regionaalspraak, denn in de froe Neetied is de Schrievspraak, de Uutgliektendenzen wees, van de neehoogdüütsche Schrievspraak wegdrängt worrn. Plattdüütsch is ene statenloos, inso wied een Plattdüütsch nich as düütsche Spraak verstaan well un ene Afstandsspraak. Man ook een Schiendialekt na Heinz Kloss. De Spraakwillen is vergleken swack uutpräägt, nich alle Plattdüütschen seet de egen varieteet as Spraak an un de Tendenz to ene Kultuurspraak is nich wied uutbuut, enen schreven Stannard oder een överegionaal Bewusstsien för de Spraak is swack. Ook de Willen egen Spraakrechten intofoddern is swack. So is dat Plattdüütsche na Systematik van Radatz twischen scheindialkaiseerte Afstdnsspraak un is up den Weg na Regionaalspraak as statenlose Kultuurspraak noch wied gaan. == Literatuur == * Renée van Bezooijen: ''Wat is een streektaal?,'' In: ''Taal & Tongval'' 53 (2001), S. 154-174. ([https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/132273/132273.pdf online]) * Hans-Ingo Radatz: ''Der Typus WERS (WestEuropäische RegionalSprache) : ein Plädoyer für eine soziolinguistische Arealtypologie.'' In: Sandra Herling, Carolin Patzelt (Ruutgevers): ''Sprachkontakt, Sprachausbau und Verschriftungsproblematik, Aspekte der Normalisierung von Regionalsprachen in der Romania.'' Meidenbauer: München 2012 (S.97-128). * [[Jan Wirrer]]: ''Minderheiten- un Regionalsprachen in Europa.'' Westdeutscher Verlag: Wiesbaden 2000 ([https://digi20.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb00055262_00001.html online]) == Nawiesen == <references /> [[Kategorie:Spraak]] [[Kategorie:Spraakpolitik]] eyv9205skeu1azrmv464rwzzfla0c1w 0 3670 1041521 1002375 2025-07-10T12:15:41Z WetlandWitch 58429 Ik heff darto schrieven warüm se kene Kinner kriegen kunn und dat se na düssen Unfall mit de Maleree losleggt harr. 1041521 wikitext text/x-wiki {{Stubben}}[[Bild:Block Kahlo Rivera 1932.jpg|thumb|Frida Kahlo (in’e Merr) 1932 mit [[Diego Rivera]] (rechts)]] '''Frida Kahlo''' (* [[6. Juli]] [[1907]] in [[Coyoacán]], [[Mexiko-Stadt]]; † [[13. Juli]] [[1954]] in [[Mexiko-Stadt]]) weer ene Malerin ut [[Mexiko]]. Ehr Vader weer ut [[Düütschland]]. Frida Kahlo weer ut Coyoacán, wo ok [[Leo Trotzki]] leevd un wat vandage to [[Mexiko-Stadt]] höört. Na een slimm Busunfall in't Öller vun achtteihn Johr, wobi sik ene Stang dörch ehr Becken dörchbohrt harr, kunn Frida Kahlo kene Kinner kriegen. Mit de Maleree harr se in't Krankenbett losleggt. As ok anner Lüüd, de ehr Arbeid in de Kunst hebben, is ehr [[Homosexualität]] kundig. Se weer een vun de in de Kunst bekannteste Latienamerikaners. [[Kategorie:Maler|Kahlo, Frida]] [[Kategorie:Fru|Kahlo, Frida]] [[Kategorie:Börger von Mexiko|Kahlo, Frida]] [[Kategorie:Boren 1907]] [[Kategorie:Storven 1954]] pq69kscg79xb8k2ugpb4r4dz6j0otib 4 3826 1041527 1034200 2025-07-10T12:59:54Z Flaverius 21322 /* Bargen un Wöösten */ vöörlaag artikelgrött 1041527 wikitext text/x-wiki [[Bild:Wikipedia-logo-1000.svg|rahmenlos|rechts]] Düt es ene '''Liste van Artikels, de in allen Wikipedias binnen sien sölt'''. Se list 1000 Artikels up, de jede Wikipedia as enen Grundlage för een bruukbaar Nakieksel hebben sall. De Liste het de Verschoon 1.6 van de [[m:List_of_articles_every_Wikipedia_should_have|''List of articles every Wikipedia should have'']] up Metawiki as Grundlage. Et givt Wikipedia in meer un meer Spraken, enige aktiv andere staat still. Düsse Liste es os ene Hülpe dacht för Wikipedias, in de vèle wichtige Artikels noch nich daar sind. In de Liste steet 1000 Artikels, de in ene Enzyklopädie as Grundlage Nood doot. Jede Artikel in düsse Liste solle de wichtigsten Informatschonen to dat Lemma binnen hebben un so enen Beginn maken, den Artikel läter to verbètern. De Liste verlenket de passliken Wikidata-Objekte med Lenke to verschedenen anderen Wikipedia, dat’t licht to es Artikels na’t Plattdüütsche to œversetten. Ene längere Liste med 10.000 wichtigen Artikels find sik bi: [[Wikipedia:List vun Artikels, de in all Wikipedias binnen ween schöölt/Gröttere List|Gröttere List]] ---- '''Wessel de Artikels hier nich uut!''' ''Dat Originaal vun düsse List staat up [[meta:List of articles all languages should have|meta.wikipedia.org]]. Wenn du enen anderen Artikel vörslaan wult, denn do dat daar up de Diskusschoonsiede.'' ---- == Biografien (204)== === Philosophen un Denkers=== <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q868]]: [[Aristoteles]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] (← [[Bild:Fairytale bookmark golden.svg|12px|link=:de:Aristotels]] <small>''de''</small>) # [[d:Q7197]]: [[Simone de Beauvoir|Beauvoir, Simone de]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q9045]]: [[Chānakya]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q9191]]: [[René Descartes|Descartes, René]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9215]]: [[Sigmund Freud|Freud, Sigmund]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9235]]: [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel, Georg Wilhelm Friedrich]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q48301]]: [[Martin Heidegger|Heidegger, Martin]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9294]]: [[Ibn Chaldūn]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9312]]: [[Immanuel Kant|Kant, Immanuel]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q9317]]: [[John Maynard Keynes|Keynes, John Maynard]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q4604]]: [[Konfuzius]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9333]]: [[Laozi]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9353]]: [[John Locke|Locke, John]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q1399]]: [[Niccolò Machiavelli| Machiavelli, Niccolò]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9061]]: [[Karl Marx|Marx, Karl]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9358]]: [[Friedrich Nietzsche|Nietzsche, Friedrich]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q859]]: [[Platon]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q6527]]: [[Jean-Jacques Rousseau|Rousseau, Jean-Jacques]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9364]]: [[Jean-Paul Sartre|Sartre, Jean-Paul]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9372]]: [[Sima Qian]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9381]]: [[Adam Smith|Smith, Adam]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q913]]: [[Sokrates]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9068]]: [[Voltaire]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9387]]: [[Max Weber|Weber, Max]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9391]]: [[Ludwig Wittgenstein|Wittgenstein, Ludwig]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9397]]: [[Zhu Xi]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Religioonsgründers un Theologen === <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q9181]]: [[Abraham]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9438]]: [[Thomas vun Aquin|Aquinas, Thomas]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8018]]: [[Augustinus]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9441]]: [[Siddhartha Gautama]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9546]]: [[al-Ghazālī]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q302]]: [[Jesus vun Nazaret]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q9554]]: [[Martin Luther|Luther, Martin]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9077]]: [[Moses]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9458]]: [[Mohammed]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q171195]]: [[Nāgārjuna]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Politikers, Staatslüde, Könninge un Keisers === <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q8597]]: [[Akbar]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8409]]: [[Alexander de Grote]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8589]]: [[Ashoka]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5152]]: [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk, Mustafa Kemal]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1405]]: [[Augustus]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q8442]]: [[Otto von Bismarck|Bismarck, Otto von]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q8605]]: [[Simón Bolívar|Bolívar, Simón]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1048]]: [[Gaius Julius Caesar|Caesar, Gaius Julius]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8016]]: [[Winston Churchill|Churchill, Winston]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2042]]: [[Charles de Gaulle|Gaulle, Charles de]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q720]]: [[Dschingis Khan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7207]]: [[Elisabeth I. (Tudor)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1001]]: [[Mohandas Karamchand Gandhi|Gandhi, Mohandas Karamchand]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5809]]: [[Che Guevara|Guevara, Che]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q352]]: [[Adolf Hitler|Hitler, Adolf]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q7226]]: [[Jeanne d’Arc]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q352]]: [[Adolf Hitler|Hitler, Adolf]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q3044]]: [[Karl de Grote]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q8027]]: [[Martin Luther King|King, Martin Luther, Jr.]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q8413]]: [[Konstantin de Grote]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q8423]]: [[Kyros de Grote]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1394]] [[Wladimir Iljitsch Lenin|Lenin, Wladimir Iljitsch]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q91]]: [[Abraham Lincoln|Lincoln, Abraham]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7742]] [[Ludwig XIV.]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7231]]: [[Rosa Luxemburg|Luxemburg, Rosa]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q517]]: [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8023]]: [[Nelson Mandela|Mandela, Nelson]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5816]]: [[Mao Zedong]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q1047]]: [[Jawaharlal Nehru|Nehru, Jawaharlal]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8620]]: [[Kwame Nkrumah|Nkrumah, Kwame]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8479]]: [[Peter de Grote]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7192]]: [[Qin Shi Huang]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8007]] [[Franklin Delano Roosevelt|Roosevelt, Franklin D.]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8581]]: [[Saladin]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q855]]: [[Josef Stalin|Stalin, Josef]][[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8474]]: [[Süleyman I.]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8573]]: [[Sun Yat-sen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8462]]: [[Tamerlan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q23]]: [[George Washington|Washington, George]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8467]]: [[ʿUmar ibn al-Chattāb]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Uutfinner, Wetenschopper, Wetenschopperschen un Mathematiker === <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q8739]]: [[Archimedes]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8011]]: [[Avicenna]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q80]]: [[Tim Berners-Lee|Berners-Lee, Tim]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q202943]]: [[Brahmagupta]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9038]]: [[al-Chwarizmi]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7186]]: [[Marie Curie|Curie, Marie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1035]]: [[Charles Darwin|Darwin, Charles]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8743]]: [[Thomas Edison|Edison, Thomas]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q937]]: [[Albert Einstein|Einstein, Albert]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q8747]]: [[Euklid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7604]]: [[Leonhard Euler|Euler, Leonhard]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8750]]: [[Michael Faraday|Faraday, Michael]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8753]]: [[Enrico Fermi|Fermi, Enrico]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8768]]: [[Henry Ford|Ford, Henry]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8778]]: [[Galen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q307]]: [[Galileo Galilei]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6722]]: [[Carl Friedrich Gauß|Gauß, Carl Friedrich]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8958]]: [[Johannes Gutenberg|Gutenberg, Johannes]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q41585]]: [[David Hilbert|Hilbert, David]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8962]]: [[James Prescott Joule|Joule, James Prescott]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8963]]: [[Johannes Kepler|Kepler, Johannes]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q619]]: [[Nikolaus Kopernikus|Kopernicus, Nikolaus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9047]]: [[Gottfried Wilhelm Leibniz|Leibniz, Gottfried Wilhelm]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q1043]]: [[Carl von Linné|Linnaeus, Carl]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9095]]: [[James Clerk Maxwell|Maxwell, James Clerk]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9106]]: [[Dmitri Iwanowitsch Mendelejew|Mendelejew, Dmitri]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q935]]: [[Isaac Newton|Newton, Sir Isaac]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q529]]: [[Louis Pasteur|Pasteur, Louis]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9021]]: [[Max Planck|Planck, Max]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9123]]: [[Ernest Rutherford|Rutherford, Ernest]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9130]]: [[Erwin Schrödinger|Schrödinger, Erwin]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9036]]: [[Nikola Tesla|Tesla, Nikola]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7251]]: [[Alan Turing|Turing, Alan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9041]]: [[James Watt|Watt, James]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Künstlers, Künstlerschen und Architekten === <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q4724]]: [[Le Corbusier]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5577]]: [[Salvador Dalí|Dalí, Salvador]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5580]]: [[Albrecht Dürer|Dürer, Albrecht]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5582]]: [[Vincent van Gogh|Gogh, Vincent van]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5432]]: [[Francisco Goya|Goya, Francisco]][[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5586]]: [[Hokusai]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5588]]: [[Frida Kahlo|Kahlo, Frida]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q762]]: [[Leonardo da Vinci]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5589]]: [[Henri Matisse|Matisse, Henri]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5592]]: [[Michelangelo]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5593]]: [[Pablo Picasso|Picasso, Pablo]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q5597]]: [[Raffael]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5598]]: [[Rembrandt van Rijn|Rembrandt]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q5599]]: [[Peter Paul Rubens|Rubens, Peter Paul]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5600]]: [[Sinan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q297]]: [[Diego Velázquez (Maler)|Velázquez, Diego]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5603]]: [[Andy Warhol|Warhol, Andy]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5604]]: [[Frank Lloyd Wright|Wright, Frank Lloyd]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Komponisten, Musikers un Musikerschen === <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q1779]]: [[Louis Armstrong|Armstrong, Louis]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q1339]]: [[Johann Sebastian Bach|Bach, Johann Sebastian]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1299]]: [[The Beatles|Beatles]][[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q255]]: [[Ludwig van Beethoven|Beethoven, Ludwig van]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q7294]]: [[Johannes Brahms|Brahms, Johannes]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q1268]]: [[Frédéric Chopin|Chopin, Frédéric]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7298]]: [[Antonín Dvořák|Dvořák, Antonín]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7302]]: [[Georg Friedrich Händel|Händel, Georg Friedrich]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q7349]]: [[Joseph Haydn|Haydn, Joseph]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q2831]]: [[Michael Jackson (Singer)|Jackson, Michael]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1110560]]: [[Umm Kulthum|Kulthum, Umm]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7304]]: [[Gustav Mahler|Mahler, Gustav]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q254]]: [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart, Wolfgang Amadeus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q179277]]: [[Giovanni Pierluigi da Palestrina|Palestrina, Giovanni Pierluigi da]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7311]]: [[Giacomo Puccini|Puccini, Giacomo]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7312]]: [[Franz Schubert|Schubert, Franz]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q7314]]: [[Igor Strawinsky|Strawinsky, Igor]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7315]]: [[Pjotr Iljitsch Tschaikowski|Tschaikowski, Pjotr Iljitsch]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7317]]: [[Giuseppe Verdi|Verdi, Giuseppe]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q1340]]: [[Antonio Vivaldi|Vivaldi, Antonio]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q1511]]: [[Richard Wagner|Wagner, Richard]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] </div> === Speelbasen, Schauspelers un Schauspelerschen === <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q7546]]: [[Ingmar Bergman|Bergman, Ingmar]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q4605]]: [[Sarah Bernhardt|Bernhardt, Sarah]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q882]]: [[Charlie Chaplin|Chaplin, Charlie]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q4612]]: [[Marlene Dietrich|Dietrich, Marlene]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8704]]: [[Walt Disney|Disney, Walt]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8003]]: [[Sergei Michailowitsch Eisenstein|Eisenstein, Sergei]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7371]]: [[Federico Fellini|Fellini, Federico]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7374]]: [[Alfred Hitchcock|Hitchcock, Alfred]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2001]]: [[Stanley Kubrick|Kubrick, Stanley]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8006]]: [[Akira Kurosawa|Kurosawa, Akira]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q4616]]: [[Marilyn Monroe|Monroe, Marilyn]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8873]]: [[Satyajit Ray|Ray, Satyajit]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Schrievers un Dichters === <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q5670]]: [[Abū Nuwās]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5673]]: [[hans Christian Andersen|Andersen, Hans Christian]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q36322]]: [[Jane Austen|Austen, Jane]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5676]]: [[Matsuo Bashō]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q909]]: [[Jorge Luis Borges|Borges, Jorge Luis]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5679]]: [[Lord Byron|Byron, George]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5682]]: [[Miguel de Cervantes Saavedra|Cervantes, Miguel de]] # [[d:Q5683]]: [[Geoffrey Chaucer|Chaucer, Geoffrey]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1067]]: [[Dante Alighieri]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5686]]: [[Charles Dickens|Dickens, Charles]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q991]]: [[Fjodor Michailowitsch Dostojewski|Dostojewski, Fjodor]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5878]]: [[Gabriel García Márquez|García Márquez, Gabriel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5879]]: [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe, Johann Wolfgang von]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6240]]: [[Hafez]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6691]]: [[Homer (Dichter)]][[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q535]]: [[Victor Hugo|Hugo, Victor]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6882]]: [[James Joyce|Joyce, James]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q905]]: [[Franz Kafka|Kafka, Franz]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7011]]: [[Kālidāsa]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7071]]: [[Li Bai]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7176]]: [[Naguib Mahfouz]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q687]]: [[Molière]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7198]]: [[Ovid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7199]]: [[Marcel Proust|Proust, Marcel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7200]]: [[Alexander Sergejewitsch Puschkin|Puschkin, Alexander]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q692]]: [[William Shakespeare|Shakespeare, William]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7235]]: [[Sophokles]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7241]]: [[Rabindranath Tagore|Tagore, Rabindranath]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5685]]: [[Anton Pawlowitsch Tschechow|Tschechow, Anton]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7243]]: [[Lew Nikolajewitsch Tolstoi|Tolstoi, Lew]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q7245]]: [[Mark Twain|Twain, Mark]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1398]]: [[Vergil]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Updeckers === <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q926]]: [[Roald Amundsen|Amundsen, Roald]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q1615]]: [[Neil Armstrong|Armstrong, Neil]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7321]]: [[jacques Cartier|Cartier, Jacques]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7324]]: [[James Cook|Cook, James]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7326]]: [[Hernán Cortés|Cortés, Hernán]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7327]]: [[Juri Alexejewitsch Gagarin|Gagarin, Juri Alexejewitsch]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7328]]: [[Vasco da Gama|Gama, Vasco da]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7331]]: [[Ibn Battūta]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7322]]: [[Christoph Kolumbus|Kolumbus, Christoph]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1496]]: [[Ferdinand Magellan|Magellan, Ferdinand]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6101]]: [[Marco Polo|Polo, Marco]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7333]]: [[Zheng He]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] </div> == Philosophie (13) == <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q7066]]: [[Atheismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9453]]: [[Dialektik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9465]]: '''[[Ethik]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9476]]: [[Friege Wille]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9471]]: [[Kennistheorie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9581]]: [[Konfuzianismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8078]]: '''[[Logik]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7081]]: [[Materialismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5891]]: '''[[Philosophie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7242]]: [[Schöönheed]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7949]]: [[Waarheid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9510]]: [[Würklikheid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9081]]: '''[[Weten]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> == Religion (22) == <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> === Allgemeen === # [[d:Q9149]]: [[Fundamentalismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q190]]: [[Gott]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9159]]: [[Monotheismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9134]]: [[Mythologie]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9163]]: [[Polytheismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q128593]]: [[Reinkarnatschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9174]]: [[Religion]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9165]]: [[Sele]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] === Bestimmte Religionen === # [[d:Q748]]: [[Buddhismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5043]]: [[Christendom]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9598]]: [[Daoismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9089]]: [[Hinduismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q432]]: [[Islam]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9232]]: [[Jainismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9268]]: [[Jodendom]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9316]]: [[Sikhismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q812767]]: [[Shintō]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9601]]: [[Zoroastrismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Annerwat === # [[d:Q9592]]: [[Röömsch-kathoolsche Kark]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q483654]]: [[Sunni]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9585]]: [[Schia]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9595]]: [[Trimūrti]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> == Sellschop (77)== === Allgemeen === <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q8434]]: '''[[Bildung]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8425]]: '''[[Sellschop]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8432]]: '''[[Zivilisatschoon]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Psychologie === # [[d:Q9332]]: [[Bedregen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9420]]: [[Denken]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9415]]: '''[[Emotschoon]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q316]]: [[Leevde]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9418]]: '''[[Psychologie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q450]]: [[Verstand]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Familie === # [[d:Q8445]]: [[Echte]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8436]]: '''[[Familie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q467]]: [[Fru]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7569]]: [[Kind]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8441]]: [[Mann]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Politik === ==== Allgemeen ==== # [[d:Q1889]]: [[Diplomatie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7174]]: [[Demokratie]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q317]]: [[Diktatuur]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7269]]: [[Monarkie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7163]]: '''[[Politik]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7278]]: [[Politsche Partei]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7281]]: [[Propaganda]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7188]]: [[Regeren]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7270]]: [[Republiek]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7275]]: [[Staat]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Ideologien ==== # [[d:Q6199]]: [[Anarchismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6223]]: [[Faschismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7257]]: '''[[Ideologie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7260]]: [[Imperialismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6206]]: [[Kapitalismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7167]]: [[Kolonialismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7169]]: [[Konservatismus]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q6186]]: [[Kommunismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6216]]: [[Liberalismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7264]]: [[Marxismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6235]]: [[Natschonalismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7272]]: [[Sozialismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Handel un Weerdschop === # [[d:Q4916]]: [[Euro]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q187939]]: [[Fabrikatschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1368]]: [[Geld]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8142]]: [[Geldsoort]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q601401]]: [[Hannel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8137]]: [[Kapitaal]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8161]]: [[Stüür]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q4917]]: [[US-Dollar]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8134]]: [[Weerdschopswetenschop]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Gesett un Juristerie === # [[d:Q7748]]: '''[[Gesett]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7755]]: [[Verfaten]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Internatschonale Organisatschonen === # [[d:Q7159]]: [[Afrikaansche Union]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q7172]]: [[Araabsche Liga]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7768]]: [[ASEAN]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7785]]: [[Commonwealth of Nations]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q458]]: [[Europääsche Union]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7804]]: [[Internatschonal Geldfonds]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7801]]: [[Internatschonaal Gerichtshov]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7184]]: [[NATO]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7191]]: [[Nobelpries]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7817]]: [[Organisatschoon för Weltgesundheit]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7795]]: [[OPEC]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7178]]: [[Rode Krüüz]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7809]]: [[UNESCO]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1065]]: [[Vereente Natschonen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7164]]: [[Weltbank]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7825]]: [[Welthannelsorganisatschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Krieg un Militär === # [[d:Q8465]]: [[Börgerkrieg]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7283]]: [[Terrorismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q198]]: [[Krieg]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q454]]: [[Freden]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8473]]: [[Militär]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Sotschale Themen === # [[d:Q10294]]: [[Armood]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7252]]: [[Feminismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8454]]: [[Doodsstrafe]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q7181]]: [[Globalisatschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8458]]: [[Minschenrechten]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q8461]]: [[Rassismus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8452]]: [[Swangerschopsafbröök]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8463]]: [[Slaveree]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> == Sprake un Litteratuur (46) == === Allgemeen === # [[d:Q315]]: '''[[Spraak]]''' [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q8162]]: [[Spraakwetenschop]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8091]]: [[Grammatik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8171]]: [[Woord]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8183]]: [[Phoneem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8188]]: [[Sülv]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Bestimmte Spraken=== <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q13955]]: [[Araabsche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9610]]: [[Bengaalsche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7850]]: [[Chineesche Spraken]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1860]]: [[Engelsche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q150]]: [[Franzöösche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q188]] [[Düütsche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9129]]: [[Greeksche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9288]]: [[Hebrääsche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11051]]: [[Hindustaansche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9176]]: [[Koreaansche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5287]]: [[Japaansche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q397]]: [[Latiensche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9168]]: [[Persische Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5146]]: [[Portugeesche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7737]]: [[Russische Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11059]]: [[Sanskrit]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1321]]: [[Spaansche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7838]]: [[Swahili (Spraak)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q256]]: [[Törksche Spraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Schrift === # [[d:Q8192]]: '''[[Schrift]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8196]]: [[Araabsche Schrift]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8201]]: [[Chineesche Schriftteken]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8216]]: [[Greeksche Alphabeet]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8209]]: [[Kyrillsche Schrift]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q8229]]: [[Latiensche Schrift]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8236]]: [[Leesvermögen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7553]]: [[Översetten]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ===Literatur=== # [[d:Q8242]]: '''[[Literatur]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q676]]: [[Prosa]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8253]]: [[Fiktschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8261]]: [[Romaan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q482]]: [[Poesie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Bestimmte Wärke ==== <div style="column-width:20em; column-count:2; max-width: 85em"> # [[d:Q8258]]: [[Dusendunene Nacht]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8265]]: [[De Droom van de Rode Kamer]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8269]]: [[Genji Monogatari]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8272]]: [[Gilgamesch-Epos]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8275]]: [[Ilias]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8276]]: [[Mahābhārata]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8279]]: [[Schāhnāme]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8251]]: [[De Kriegskunst]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> == Maateenheden (12) == <div style="column-width:30em; column-count:3; max-width: 85em"> ===Algemeen=== # [[d:Q12457]]: [[Internatschonal Eenheitensystem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12453]]: [[Meten]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Weight, volume and distance=== # [[d:Q11570]]: [[Kilogramm]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11582]]: [[Liter]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11573]]: [[Meter]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Tied === # [[d:Q573]]: [[Dag]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q577]]: [[Johr]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q376]]: [[Klock (Tiet)|Klock]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12132]]: [[Klenner]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12138]]: [[Gregoriaansch Klenner]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11574]]: [[Sekunn]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12143]]: [[Tietzoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> ==Natuurwetenschop (257)== === Algemeen === # [[d:Q7860]]: [[Natuur]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # '''[[d:Q336]]: [[Wetenschop]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Astronomie (22) === ==== Algemeen ==== <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q333]]: '''[[Astronomie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3863]]: [[Asteroid]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q318]]: [[Galaxie]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q3559]]: [[Komeet]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q321]]: [[Melkstraat]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q405]]: [[Maand (Eer)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q323]]: [[Oorknall]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q523]]: [[Steern (Astronomie)]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q544]]: [[Sünnsystem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q525]]: [[Sünn]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5916]]: [[Ruumfohrt]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q589]]: [[Swart Lock]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1]]: [[Universum]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] ==== Planeten ==== # [[d:Q2]]: [[Eer]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:319]]: [[Jupiter (Planet)]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q111]]: [[Mars (Planet)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q308]]: [[Merkur (Planet)]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q332]]: [[Neptun (Planet)]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q193]]: [[Saturn (Planet)]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q324]]: [[Uranus (Planet)]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q313]]: [[Venus (Planet)]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q634]]: '''[[Planet]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Biologie (83)=== <div style="column-width:20em; column-count:3; max-width: 85em"> # [[d:Q420]]: '''[[Biologie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7430]]: [[Desoxyribonukleinsüre]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8047]]: [[Enzym]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11364]]: [[Hormoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8054]]: [[Protein]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q441]]: [[Botanik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q4]]: '''[[Dood]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10737]]: [[Sülvstmoord]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7150]]: [[Ökologie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11394]]: [[Bedrohte Aard]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3]]: '''[[Leven]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11398]]: [[Systematik (Biologie)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7432]]: [[Oort (Biologie)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> ==== Bioloogsche Perzesse ==== # [[d:Q1057]]: [[Stoffwessel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11978]]: [[Verdauung]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11982]]: [[Photosynthees]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9530]]: [[Aten]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1063]]: '''[[Evolutschoon]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11990]]: '''[[Reproduktschoon]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11995]]: [[Swangerschop]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q290]]: [[Geslecht (Biologie)]] ==== Organismen ==== <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q7239]]: [[Organismus (Biologie)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q729]]: '''[[Deerter]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5185]]: [[Fadenwörmer]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q25326]]: [[Weekdeerter]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q1360]]: [[Liddfööt]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1390]]: [[Insekten]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q7386]]: [[Miegeems]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7391]]: [[Immen]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q7367]]: [[Steekmuggen]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q1357]]: [[Spinnen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10915]]: [[Warveldeerter]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10908]]: [[Amphibien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5113]]: [[Vagels]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q780]]: [[Hohn]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10856]]: [[Duven]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q152]]: [[Fisch]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7372]]: [[Haifisch]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7377]]: [[Söögdeerten]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7375]]: [[Kameels]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q146]]: [[Katt]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q830]]: [[Rindveeh]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q144]]: [[Hund]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q726]]: [[Peerd]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7368]] [[Schaap]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10850]]: [[Gnaagdeerter]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q787]]: [[Swien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7380]]: [[Primaten]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5]]: '''[[Minsch]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q37868]]: [[Alge]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q160]]: [[Waalfisch]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10811]]: [[Reptilien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q430]]: [[Dinosaurier]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2102]]: [[Slangen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10872]]: [[Archaeen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10876]]: [[Bakterien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q764]]: [[Swämme]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q756]]: '''[[Plant]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q506]]: [[Blöte]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10884]]: [[Boom]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10892]]: [[Protisten]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> ==== Anatomie ==== <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q514]]: '''[[Anatomie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7868]]: '''[[Zell (Biologie)]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11068]]: [[Blootkreisloop]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q7873]]: [[Blood]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q1072]]: [[Hart]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11078]]: [[Hormoonsysteem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9649]]: [[Verdausystem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11083]]: [[Dickdarm]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11090]]: [[Dünndarm]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9368]]: [[Lebber]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q7365]]: [[Muskel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9404]]: [[Nervensysteem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1073]]: [[Bregen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9620]]: [[Nerv]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11101]]: [[Sinnsystem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7362]]: [[Oor (Orgaan)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7363]]: [[Nääs]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7364]]: [[Oog]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q124794]]: [[Smacksinn]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7895]]: [[Reproduktschoonssysteem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7891]]: [[Atensysteem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7881]]: [[Skelett]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1074]]: [[Huut]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Gesundheed un Medizin (38)=== <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q11190]]: '''[[Medizin]]''' [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q12128]]: [[Tahnmedizin]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12136]]: '''[[Krankheid]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12140]]: [[Heelmiddel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12187]]: [[Antibiotikum]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12147]]: [[Gesundheid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1059|Q1059]]: [[Immunsysteem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12171]]: [[Menstruatschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12184]]: [[Pandemie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q134808]]: [[Impstoff]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q808]]: [[Viren]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ====Bestimmte Krankheden==== # [[d:Q12029]]: [[Sucht]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q153]]: [[Ethanol]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1566]]: [[Tobak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11081]]: [[Alzheimer-Krankheid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q120789]]: [[Kreevt (Medizin)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q199804]] [[Chroonsch obstruktive Lungenkrankheid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12125]]: [[Verkölen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12131]]: [[Behinner]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10874]]: [[Blindheid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12133]]: [[Doovheid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12135]]: [[Psychsche Stöörnisse]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q41571]]: [[Epilepsie]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q156103]]: [[Gastroenteritis]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q86]]: [[Koppwehdag]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12152]]: [[Hartinfarkt]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2840]]: [[Gripp]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12156]]: [[Malaria]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12167]]: [[Mangelnähren]] # [[d:Q12174]]: [[Adipositas]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12192]]: [[Lungensweer]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12195]]: [[Poliomyelitis]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12198]]: [[Sexuell överdragbaar Krankheid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12199]]: [[HIV/AIDS]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q12214]]: [[Pocken]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12202]]: [[Slaganfall]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12204]]: [[Tuberkulose]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12206]]: [[Diabetes mellitus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Chemie (27) === <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q2329]]: '''[[Chemie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11165]]: [[Anorgaansch Chemie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7094]]: [[Biochemie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1117]]: [[Cheemsch Verbinnen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11158]]: [[Süür]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11193]]: [[Base]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12370]]: [[Solt (Chemie)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11344]]: '''[[Cheemsch Element]]''' [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q10693]]: [[Periodensystem]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q663]]: [[Aluminium]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q623]]: [[Kohlenstoff]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q753]]: [[Kopper]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q897]]: [[Gold]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q556]]: [[Waterstoff]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q677]]: [[Iesen]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q627]]: [[Stickstoff]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q629]]: [[Suerstoff]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1090]]: [[Sülver]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q1096]]: [[Tinn]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11351]]: [[Orgaansche Chemie]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q156]]: [[Alkohol]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11358]]: [[Kölenhydrate]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11367]]: [[Lipid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11369]]: [[Molekül]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2346]]: [[Analytsche Chemie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11372]]: [[Physikaalsche Chemie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Eerdwetenschoppen (21)=== <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q7937]]: '''[[Klima]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q81041]]: [[Waterkrinkloop]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7939]]: [[El Niño]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7942]]: [[Globale Upwärmen]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q7944]]: [[Eerdbeven]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q1069]]: '''[[Geologie]]'''[[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7946]]: [[Mineral]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q5283]]: [[Diamant]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7950]]: [[Platentektonik]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q8063]]: [[Steen (Petrologie)]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q8065|Q8065]]: [[Natuurkatastrophe]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8068]]: [[Flood (Natuurkatastrooph)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8070]]: [[Tsunami]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8072]]: [[Vulkan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11663]]: [[Wedder]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8074]]: [[Wulke]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q7925]]: [[Regen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7561]]: [[Snee]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8081]]: [[Warvelwind]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8092]]: [[Troopsch Küselstorm]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8094]]: [[Wind]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> === Physik (39) === <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q413]]: '''[[Physik]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11376]]: [[Versnellen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9121]]: '''[[Atom]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11379]]: '''[[Energie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11382]]: [[Energieprinzip]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12969754]]: [[Elektromagneetsche Stralen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11388]]: [[Infraroodstralen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11391]]: [[Ultravigelettstrahlen]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9128]]: [[Licht]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1075]]: [[Klöör]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q11397]]: [[Klassische Mechanik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11402]]: [[Kraft]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q849919]]: [[Elektromagneetsche Kraft]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11408]]: [[Magneetfeld]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11412]]: [[Gravitatschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11415]]: [[Starke Kraft]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11418]]: [[Swacke Kraft]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11421]]: [[Magneet]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11423]]: [[Masse (Physik)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11426]]: [[Metall]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11427]]: [[Staal]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11429]]: [[Karnspleten]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11430]]: [[Aggregaattostand]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11432]]: [[Gas]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11435]]: [[Fletigkeit]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10251]]: [[Plasma (Physik)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11438]]: [[Faststoff]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q944]]: [[Quantenmechanik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11448]]: [[Radioaktivität]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q11452]]: [[Allgemene Relativitätstheorie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11455]]: [[Spetschale Relativitätstheorie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11456]]: [[Halvleider]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11461]]: [[Schall]] # [[d:Q11465]]: [[Snelligkeid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2111]]: [[Lichtsnellheid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11466]]: [[Temperatur]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11471]]: '''[[Tiet]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11473]]: [[Thermodynamik]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q11475]]: [[Vakuum]] </div> === Mathematik (25) === <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q395]]: '''[[Mathematik]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11205]]: [[Arithmetik]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11197]]: [[Logarithmus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11563]]: '''[[Tahl]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12479]]: [[Tallentheorie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3968]]: [[Algebra]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11567]]: [[Komplexe Tall]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11345]]: [[Glieken]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q82571]]: [[Lineare Algebra]] ==== Geometrie ==== # [[d:Q8087]]: '''[[Geometrie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11352]]: [[Winkel (Geometrie)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11500]]: [[Flach]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11210]]: [[Koordinatensystem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q167]]: [[Krinktall]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11518]]: [[Satz van Pythagoras]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12485]]: [[Symmetrie]] # [[d:Q8084]]: [[Trigonometrie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7754]]: [[Analysis]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11214]]: [[Differentschalfunktschoon]] # [[d:Q11216]]: [[Numeersche Mathematik]] ==== Waarschienlikheed un Statistik ==== # [[d:Q9492]]: [[Wohrschienlichkeit]] # [[d:Q12483]]: [[Statistik]] ==== Logik ==== # [[d:Q11348]]: [[Afbillen (Mathematik))]] # [[d:Q205]]: [[Unendlichkeid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11538]]: [[Bewies (Mathematik)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12482]]: [[Mengdenleer]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> == Eten un Buerie (35) == <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> ===Bueree=== # [[d:Q11451]]: '''[[Bueree]]''' [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11453]]: [[Bewatern]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11464]]: [[Ploog]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11395]]: [[Domestikatschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ===Eten=== # [[d:Q2095]]: '''[[Eten]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7802]]: [[Broot|Brood]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12117]]: [[Koorn]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11577]]: [[Gassen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11575]]: [[Mais]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5090]]: [[Ries]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12099]]: [[Roggen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q332062]]: [[Sorghumheers]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q15645384]]: [[Weten (Koorn)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10943]]: [[Kees]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q195]]: [[Schokolaad]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10987]]: [[Honnig]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1364]]: [[Frucht]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ## [[d:Q89]]: [[Huusappel|Appel]] ## [[d:Q503]]: [[Banaan (Frucht)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ## [[d:Q10978]]: [[Wienbeer]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ## [[d:Q11006]]: [[Sojaboon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ## [[d:Q81513]]: [[Zitrusplanten]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ## [[d:Q11009]]: [[Nööt]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10990]]: [[Fleesch]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11002]]: [[Zucker]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11254]]: [[Solt]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11004]]: [[Grööntüüch]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10998]]: [[Kantüffel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Drünke === # [[d:Q44]]: [[Beer (Drunk)|Beer]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8486]]: [[Koffie]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q8492]]: [[Sapp]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8495]]: [[Melk]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6097]]: [[Tee]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q283]]: '''[[Water]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q282]]: [[Wien (Drunk)|Wien]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] </div> == Technologie (67) == <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q11016]]: '''[[Technologie]]''' # [[d:Q7108]]: [[Biotechnologie]] # [[d:Q11460]]: [[Kledage]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11457]]: [[Boomwullfees]]/[[Kattuunfees]] # [[d:Q11023]]: '''[[Ingenieurwetenschop]]''' # [[d:Q11019]]: [[Maschien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11012]]: [[Roboter]] # [[d:Q11022]]: [[Schruuv (Verbinnelement)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q446]]: [[Rad]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11467]]: [[Metallurgie]] # [[d:Q11468]]: [[Nanotechnologie]] === Kommunikatschoon === # [[d:Q11024]]: [[Kommunikatschoon]]''' # [[d:Q571]]: '''[[Book]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11028]]: [[Informatschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5292]]: [[Enzyklopädie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11030]]: [[Journalismus]] # [[d:Q11032]]: [[Blatt (Narichten)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11033]]: [[Massenmedien]] # [[d:Q11034]]: [[Bookdruck]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11035]]: [[Telefoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Elektronik === # [[d:Q11650]]: [[Elektronik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11651]]: [[Elektrizität]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11652]]: [[Frequenz]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ====Elektronikdele==== # [[d:Q5322]]: [[Kondensater]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5325]]: [[Indukter]] # [[d:Q5339]]: [[Transister]] # [[d:Q11656]]: [[Diood]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5321]]: [[Wedderstand (Boelement)]] # [[d:Q11658]]: [[Transformater]] ==== Computers un Internet ==== # [[d:Q68]]: '''[[Reekner]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q4439]]: [[Fastplaat]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5300]]: [[Perzesser]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11660]]: [[Künstlike Intelligenz]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11661]]: [[Informatik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8366]]: [[Algorithmus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q75]]: [[Internet]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9158]]: [[Nettbreef]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q466]]: [[World Wide Web]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9135]]: [[Bedriefssystem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9143]]: [[Programmeerspraak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7397]]: [[Software]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Energie un Kraftstoffe === # [[d:Q12705]]: [[Regenerative Energie]] # [[d:Q12725]]: '''[[Elektrizität]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12739]]: [[Karnkraft]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12748]]: [[Fossile Energie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12757]]: [[Verbrennmotoor]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12760]]: [[Dampmaschien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3196]]: '''[[Füür]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ===Materialien=== # [[d:Q11469]]: [[Glas]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11472]]: [[Papeer]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q11474]]: [[Kunststoff]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q287]]: [[Holt (Bostoff)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Transport === # [[d:Q7590]]: '''[[Verkehr]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11436]]: [[Luftfohrtüücg|Luftfaartüüg]] # [[d:Q1420]]: [[Auto]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11442]]: [[Fohrrad]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2811]]: [[U-Boot]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11446]]: [[Schipp]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q870]]: [[Tog]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Wapens === # [[d:Q728]]: [[Wapen (Reedschop)|Wapen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12791]]: [[Sweert|Sweerd]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q12796]]: [[Füerwapen|Füürwapen]] # [[d:Q12800]]: [[Maschinengewehr]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12802]]: [[Karnwapen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12876]]: [[Panzer]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12870]]: [[Sprengstoff]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12861]]: [[Büssenkruud]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> == Kunst un Kultuur (75) == <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q11042]]: [[Kultur]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q735]]: [[Kunst]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1004]]: [[Comic]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11629]]: [[Malerie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11633]]: [[Fotografie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11634]]: [[Bildhaueree]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11642]]: [[Püttjeree]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11639]]: [[Danz]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12684]]: [[Mood]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11635]]: [[Theater]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12681]]: [[Kalligrafie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Architektuur === # [[d:Q12271]]: '''[[Architektuur]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12277]]: [[Bagen (Architektur)|Bagen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12280]]: [[Brüch]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12284]]: [[Kanaal (Waterbo)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12323]]: [[Damm]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12493]]: [[Kuppel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3947]]: '''[[Huus]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ====Bestimmte Buwärke==== # [[d:Q43473]]: [[Angkor Wat]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10285]]: [[Kolosseum]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12501]]: [[Chineesche Muur]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q243]]: [[Eiffeltoorn]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9188]]: [[Empire State Building]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12506]]: [[Hagia Sophia]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q10288]]: [[Parthenon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q13217298]]: [[Nekropool van Gizeh]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q12512]]: [[Basilika Sünt Peter]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9202]]: [[Frieheidsstatue]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9141]]: [[Taj Mahal]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12514]]: [[Dreesluchtendamm]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12516]]: [[Pyramid (Buwark)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12518]]: [[Toorn (Buwark)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Film, Radio un Feernseen === # [[d:Q11424]]: '''[[Filmkunst]]''' [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11425]]: [[Animatschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q872]]: [[Radio]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q289]]: [[Feernseher]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ===Musik=== # [[d:Q638]]: '''[[Musik]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7366]]: [[Leed (Musik)|Leed]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ====Bestimmte Musikgenres==== # [[d:Q9759]]: [[Blues]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9730]]: [[Klassische Musik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1344]]: [[Oper]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9734]]: [[Sinfonie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9778]]: [[Elektroonsche Musik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9764]]: [[Flamenco]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11401]]: [[Hip-Hop (Musik)|Hip hop]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8341]]: [[Jazz]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9794]]: [[Reggae]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11399]]: [[Rock (Musik)|Rockmusik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11403]]: [[Samba (Musik)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ====Musikinstrumente==== # [[d:Q11404]]: [[Trumm]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11405]]: [[Fleut]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q6607]]: [[Gitarr]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5994]]: [[Klaveer]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8338]]: [[Trumpeet]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8355]]: [[Vigelien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Frietied ==== # [[d:Q11410]]: [[Speel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11411]]: [[Backgammon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q718]]: [[Schachspeel]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q11413]]: [[Go (Speel)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7889]]: [[Reeknerspeel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11416]]: [[Glücksspeel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ====Sport==== # [[d:Q11417]]: [[Kampkunst]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11420]]: [[Judo]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5389]]: [[Olympsche Spele]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q349]]: [[Sport]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q542]]: [[Lichtathletik]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q5369]]: [[Baseball]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5372]]: [[Basketball]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5375]]: [[Cricket]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2736]]: [[Football]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5377]]: [[Golf (Sport)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5378]]: [[Rugby]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q847]]: [[Tennis]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q6388]]: [[Swemmen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11422]]: [[Speeltüüch|Speeltüüg]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> == Historie (46) == <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # '''[[d:Q309]]: [[Historie]]''' [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] ==== Prähistorie un Antike==== # [[d:Q12542]]: [[Azteken]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11761]]: [[Bronzetiet|Bronzetied]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11774]]: [[Guptariek]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7209]]: [[Han-Dynastie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q28573]]: [[Inkariek]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11764]]: [[Iesentiet|Iesentied]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q184536]]: [[Maliriek]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q28567]]: [[Maya (Indianers)]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q11767]]: [[Mesopotamien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11768]]: [[Oolt Ägypten]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q11772]]: [[Ool Grekenland]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11756]]: '''[[Prähistorie]]''' [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q2277]]: [[Röömsch Kaiserriek]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q35355]]: [[Sumer]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11759]]: [[Steentiet|Steentied]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9683]]: [[Tang-Dynastie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Middelölder un Renaissance ==== # [[d:Q12536]]: [[Abbasiden-Kalifaat]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q12544]]: [[Byzantiensch Riek]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12548]]: [[Hillig Röömsch Riek vun Düütsche Natschoon]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q12546]]: [[Krüüztog]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12554]]: [[Middelöller]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q9903]]: [[Ming-Dynastie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12557]]: [[Mongoolsch Riek]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12560]]: [[Osmaansch Riek]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q4692]]: [[Renaissance]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12567]]: [[Wikinger]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] ==== Nutied un Moderne ==== # [[d:Q8676]]: [[Amerikaansche Börgerkrieg]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8669]]: [[Araabsch-Israeelsch Kunflikt]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q11409]]: [[Apartheid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8680]]: [[Britsch Weltriek]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q361]]: [[Eerste Weltkrieg]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q6534]]: [[Franzöösche Revolutschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8698]]: [[Grote Depresschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8683]]: [[Koolt Krieg]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2269]]: [[Industrielle Revolutschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7318]]: [[Nazi-Düütschland]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8707]]: [[Meiji-Restauration|Meiji-Restauratschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q12562]]: [[Reformatschoon]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8729]]: [[Russische Revolutschoon]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q8733]]: [[Qing-Dynastie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q15180]]: [[Sowjetunion]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2763]]: [[Schoah]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q362]]: [[Tweete Weltkrieg]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q12539]]: [[Upklärung]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8740]]: [[Vietnamkrieg]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] </div> == Geografie (146) == === Allgemeen === <div style="column-width:20em; column-count:4; max-width: 85em"> # [[d:Q8502]]: [[Barg]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5107]]: [[Eerddeel]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q1071]]: '''[[Geografie]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q934]]: [[Noordpool]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q9430]]: [[Ozean]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q165]]: '''[[Solten See]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q515]]: '''[[Stadt]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q4022]]: [[Stroom (Water)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q933]]: [[Süüdpool]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q4421]]: [[Woold]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8514]]: [[Wööst]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] === Kontinente un Regionen === # [[d:Q15]]: '''[[Afrika]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q51]]: [[Antarktika]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q48]]: '''[[Asien]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q46]]: '''[[Europa]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q49]]: '''[[Noordamerika]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7204]]: [[Middelste Oosten]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q55643]]: '''[[Australien un Ozeanien]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q18]]: '''[[Süüdamerika]]''' [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Länder === Een Artikel to jeden Staat: [[List vun Länner]] Up’t wichtigste sind: ==== Afrika ==== # [[d:Q79]]: [[Ägypten]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q262]]: [[Algerien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q974]]: [[Demokraatsche Republiek Kongo]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q115]]: [[Äthiopien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1033]]: [[Nigeria]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q1049]]: [[Sudan]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q258]]: [[Süüdafrika]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q924]]: [[Tansania]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] ==== Asien ==== # [[d:Q889]]: [[Afghanistan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q902]]: [[Bangladesch]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q148]]: [[China]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q668]]: [[Indien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q252]]: [[Indonesien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q794]]: [[Iran]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q796]]: [[Irak]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q801]]: [[Israel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q17]]: [[Japan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q843]]: [[Pakistan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q928]]: [[Philippinen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q851]]: [[Saudi-Arabien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q884]]: [[Süüdkorea]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q869]]: [[Thailand]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q43]]: [[Törkie]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q881]]: [[Vietnam]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Europa ==== # [[d:Q183]]: [[Düütschland]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q142]]: [[Frankriek]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q38]]: [[Italien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q55]]: [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] # [[d:Q40]]: [[Öösterriek]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q36]]: [[Polen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q45]]: [[Portugal]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q159]]: [[Russland]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q29]]: [[Spanien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q39]]: [[Swiez]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q212]]: [[Ukraine]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q237]]: [[Vatikaan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q145]]: [[Vereenigt Königriek vun Grootbritannien un Noordirland|Vereenigt Köngriek]] ==== Noordamerika ==== # [[d:Q16]]: [[Kanada]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q241]]: [[Kuba]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q96]]: [[Mexiko]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q30]]: [[USA]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] ==== Süüdamerika ==== # [[d:Q414]]: [[Argentinien]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q155]]: [[Brasilien]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q717]]: [[Kolumbien]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] ==== Ozeanien ==== # [[d:Q408]]: [[Australien]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Städe === ==== Afrika ==== # [[d:Q85]]: [[Kairo]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5465]]: [[Kapstadt]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3838]]: [[Kinshasa]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8673]]: [[Lagos]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q38709]]: [[Nairobi]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Asien ==== # [[d:Q1530]]: [[Bagdad]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1861]]: [[Bangkok]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q956]]: [[Peking]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q3766]]: [[Damaskus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1353]]: [[Delhi]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1354]]: [[Dhaka]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q612]]: [[Dubai]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8646]]: [[Hongkong]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3630]]: [[Jakarta]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1218]]: [[Jerusalem]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8660]]: [[Karatschi]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1348]]: [[Kalkutta]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5806]]: [[Mekka]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1156]]: [[Mumbai]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8684]]: [[Seoul]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8686]]: [[Shanghai]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q334]]: [[Singapur]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3616]]: [[Tehran]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1490]]: [[Tokio]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] ==== Europa ==== # [[d:Q727]]: [[Amsterdam]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1524]]: [[Athen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q64]]: [[Berlin]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q239]]: [[Brüssel]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q406]]: [[Istanbul]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q84]]: [[London]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q2807]]: [[Madrid]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q649]]: [[Moskau]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q90]]: [[Paris]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q220]]: [[Rom]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q656]]: [[Sankt Petersborg]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1741]]: [[Wien (Stadt)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Noordamerika ==== # [[d:Q65]]: [[Los Angeles]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1489]]: [[Mexico-Stadt]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q60]]: [[New York]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q61]]: [[Washington, D.C.]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Süüdamerika ==== # [[d:Q1486]]: [[Buenos Aires]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q2841]]: [[Bogotá]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q8678]]: [[Rio de Janeiro]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q174]]: [[São Paulo]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Ozeanien ==== # [[d:Q3130]]: [[Sydney]] [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] === Water === ==== Strööm ==== # [[d:Q3783]]: [[Amazonas]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1653]]: [[Donau]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5089]]: [[Ganges]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7355]]: [[Gele Stroom]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7348]]: [[Indus]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5413]]: [[Jangtsekiang]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3503]]: [[Kongo (Stroom)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1497]]: [[Mississippi (Stroom)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3542]]: [[Niger (Stroom)]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q3392]]: [[Nil]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q584]]: [[Rhien]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q626]]: [[Wolga]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Ozeanen ==== # [[d:Q97]]: [[Atlantik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1239]]: [[Indische Ozeaan]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q788]]: [[Nöördlike Iessee]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7354]]: [[Süüdlike Iessee]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q98]]: [[Pazifik]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Seen ==== # [[d:Q1247]]: [[Karibsche See]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q491]]: [[Middellannsche See]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q1693]]: [[Noordsee]] [[Bild:Symbol start class.svg|12px]] # [[d:Q545]]: [[Oostsee]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q166]]: [[Swarte See]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Binnenseen ==== # [[d:Q5513]]: [[Baikalsee]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7347]]: [[Grote Seen]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5484]]: [[Kaspische See]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5511]]: [[Tanganjikasee]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q5505]]: [[Victoriasee]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] ==== Annerwat ==== # [[d:Q7343]]: [[Great Barrier Reef]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q7350]]: [[Panamakanaal]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] # [[d:Q899]]: [[Sueskanaol]] [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]] === Bargen un Wöösten === # [[d:Q1286]]: [[Alpen]] {{Vörlaag:Artikelgrött|Alpen}} # [[d:Q5456]]: [[Anden]] {{Vörlaag:Artikelgrött|Anden}} # [[d:Q5451]]: [[Himalaya]] {{Vörlaag:Artikelgrött|Himalaya}} # [[d:Q7296]]: [[Kilimandscharo]] {{Vörlaag:Artikelgrött|Kilimandscharo}} # [[d:Q513]]: [[Mount Everest]] {{Vörlaag:Artikelgrött|Mount Everest}} # [[d:Q5463]]: [[Rocky Mountains]] {{Vörlaag:Artikelgrött|Rocky Mountains}} # [[d:Q6583]]: [[Sahara]] {{Vörlaag:Artikelgrött|Sahara}} </div> == In ölderen Verschonen== Düsse Artikel staat in ölderen Verschonen van de ''[[m:List of articles every Wikipedia should have]]'': {| class="wikitable" |+ !Date !Adding !Removing |- |2024-03-25 |[[Kolumbien]] |[[Venezuela]] |- |2024-03-20 |[[Sowjetunion]] |[[Kulturelle Revolutschoon]] |- |2024-03-02 |[[Alge]] |[[Seesöögdeerter]] |- |2024-01-19 |[[Diskriminatschoon]] |[[Universal Declaration of Human Rights]] |- |2023-12-26 |[[Shintō|Shintoismus]] |[[Zen]] |- |2023-12-05 |[[Reinkarnatschoon]] |Yoga |- |2022-11-11 |[[Smack|Smack (Sinn)]] |[[Bost (Liev)]] |- |2022-08-17 |[[Koreaansche Spraak]] |[[Hangul]] |- |2022-04-02 |[[Hannel]] |[[Yen]] |- |2022-04-02 |[[Spiesesolt]] |[[Haver]] |- |2022-04-02 |[[Schia]] |[[Sufismus]] |- |2022-03-18 |[[Zirtusplanten]] |[[Zitroon]] |- |2022-03-02 |[[Swemmen]] |[[Karate]] |- |2022-02-09 |[[d:Q928|Philippinen]]||[[d:Q664|Nieg-Seeland]] |- |2021-10-27||[[Eerdwaterrundloop]]||[[d:Q7935|Lawin]] |- |2021-09-14||[[d:Q55643|Ozeanien]]||[[d:Q538|Insular Oceania]] |- |2021-04-07||[[d:Q48301|Heidegger, Martin]]||[[d:Q9049|Chomsky, Noam]] |- |2021-04-07||[[d:Q2831|Jackson, Michael]]||[[d:Q303|Presley, Elvis]] |} == Statistik för de plattdüütsche Wikipedia == Na ''[[m:List of Wikipedias by sample of articles|List of Wikipedias by sample of articles]]'' het de plattdüütsche Wikipedia upstunds: {|class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:100%; background: #f9f9f9; border: 1px solid #aaaaaa; border-collapse: collapse; white-space: nowrap; text-align: center" |- !width = 45 | Datum !! width = 50| Rang <br/>(van 323) !! width = 50 | Döörsnidd !! width = 50 | Mediaan !! width = 50 |Nich daar<br>(0k) !! width=50| Stubbens [[Bild:Symbol stub class.svg|12px]]<br>(< 10k)!! width = 50| Artikels [[Bild:Symbol start class.svg|12px]]<br>(10-30k) !! width = 50 | Lange Art. [[Bild:Symbol plain green.svg|12px]] <br>(> 30k)!! width = 50| Punktestand !! width = 50 | Wassdoom !! width = 50 | Rang<br/>(Wassdoom) !! width = 50 | Born |- |Feb. 2025 | 76 | 7.771 | 2.931 | 26 | 797 | 122 | 55 | style = "background: #5ec962; color:#000000"|19,78 | +0,04 | | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=28219093] |- |Jan. 2025 | 76 | 7.761 | 2.931 | 26 | 798 | 121 | 55 | style = "background: #5ec962; color:#000000"|19,74 | +0,00 | | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=28069126] |- |Dez. 2024 | 76 | 7.758 | 2.927 | 26 | 798 | 121 | 55 | style = "background: #5ec962; color:#000000"|19,74 | +0,00 | | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=27923787] |- |Nov. 2024 | 76 | 7.749 | 2.927 | 26 | 798 | 121 | 55 | style = "background: #5ec962; color:#000000"|19,74 | +0,00 | | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=27708186] |- |- |Okt. 2024 | 76 | 7.749 | 2.927 | 26 | 798 | 121 | 55 | style = "background: #5ec962; color:#000000"|19,74 | +0,00 | | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=27558925] |- |- |Sep. 2024 | 76 | 7.745 | 2.919 | 26 | 798 | 121 | 55 | style = "background: #5ec962; color:#000000"|19,74 | +0,00 | | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=27407712] |- |- |Aug. 2024 | 76 | 7.739 | 2.913 | 26 | 798 | 121 | 55 | style = "background: #5ec962; color:#000000"|19,74 | +0,41 | 11. | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=27236093] |- |Juli 2024 | 77 | 7.529 | 2.790 | 30 | 805 | 110 | 55 | style = "background: #5ec962\; color:#000000"|19,33 | +1,29 | [[Bild:Article grey.svg|15px]] | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=27064448] |- |Juni 2024 | 79 | 7.443 | 2.770 | 68 | 788 | 92 | 52 |style = "background: #5ec962\; color:#000000"|18,04 | +2.78 | [[Bild:Article grey.svg|15px]] | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=26877428] |- |Mai 2024 |87 | 8.297 | 2.716 | 282 | 583 | 85 | 50 |style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 15,26 | +0,30 | 9. |[https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=26730370] |- | April 2024 | 89 | 8.443 | 2.716 | 306 | 560 | 84 | 50 |style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 14,96 | +0,32 | [[Bild:Article red.svg|15px]] | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=26551320] |- | Märt 2024 |90 | 8.575 | 2.647 | 328 | 540 | 82 | 50 |style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 14,64 | +0,52 | [[Bild:Article red.svg|15px]] | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=26344451] |- |Feb. 2024 |93 | 8.751 | 2.647 | 361 | 510 | 80 | 49 |style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 14,12 | +1,70 | [[Bild:Article yellow.svg|15px]] | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=26182613] |- | Jan. 2024 | 100 | 9.833 | 3.078 | 478 | 405 | 68 | 49 | style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 12.42 | +0,31 | 9. | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=26029434] |- | Dez. 2023 | 102 | 9.820 | 2.933 | 493 | 391 | 69 | 47 | style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 12.11 | +0,37 | 6. | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=25929963] |- | Nov. 2023 | 103 | 9.671 | 2.616 | 503 | 387 | 64 | 46 | style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 11,74 | +0,00 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=25833451] |- |Okt. 2023 |103 | 9.671 | 2.616 | 503 | 387 | 64 | 46 |style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 11,74 | +0,00 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=25704723] |- |Sep. 2023 | 103 | 9.670 | 2.616 | 503 | 387 | 64 | 46 | style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 11,74 | +0,00 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=25570213] |- | Aug. 2023 | 104 | 9.670 | 2.616 | 503 | 387 | 64 | 46 | style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 11,74 | +0,00 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=25408645] |- |Jul. 2023 | 104 | 9.670 | 2.616 | 503 | 387 | 64 | 46 |style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 11,74 | +0,00 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=25263574] |- | Jun. 2023 | 104 | 9.670 | 2.616 | 503 | 387 | 64 | 46 | style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 11,74 | +0,00 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=25115250] |- | Mai 2023 | 103 | 9.668 | 2.616 | 503 | 387 | 64 | 46 | style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 11,74 | +0,01 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=24986358] |- | Apr. 2023 | 103 | 9.677 | 2.612 | 504 | 386 | 64 | 46 |style = "background: #5ec962\; color:#000000"| 11,73 | +0,00 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=24835457] |- | Märt 2023 | 103 | 9.677 | 2.612 | 504 | 386 | 64 | 46 | style = "background: #5ec962"| 11,73 | +0,00 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=24675693] |- | Feb. 2023 | 103 | 9.674 | 2.612 | 504 | 386 | 64 | 46 | style = "background: #5ec962"| 11,73 | +0,00 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=24493403] |- | Jan. 2023 | 102 | 9.673 | 2.612 | 504 | 386 | 64 | 46 | style = "background: #5ec962"| 11,73 | +0,00 | — | [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles&oldid=24334755] |- |} == Kiek ook bi == * [[Bruker:Slomox/Wichtige|''Wichtige'' van Slomox]] * [[m:List of Wikipedias by sample of articles/Neglected#nds Plattdüütsch|''Neglected articles'' (up metawiki)]] * [[m:List of Wikipedias by sample of articles/Absent Articles#nds Plattdüütsch|''Artikels, de noch fehlt'' (up metawiki)]] * [[m:List of Wikipedias by sample of articles/Stubs|''Liste van Stubben'' (up metawiki)]] * [[m:List of Wikipedias by sample of articles/Articles#nds Plattdüütsch|''Liste van Artikels'' (up metawiki)]] * [[m:List of Wikipedias by sample of articles/Long Articles#nds Plattdüütsch|''Liste van langen Artikels'' (up metawiki)]] [[Kategorie:Artikels, de in all Wikipedias binnen ween schöölt|!]] lg0n42e01gqmszetmfr3t592uihs3nt 0 9376 1041572 1039791 2025-07-11T09:09:22Z Flaverius 21322 /* Storven */ 1041572 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Johr}} '''1975''' (MCMLXXV): == Wat passeert is == === Politik un Sellschap === * [[13. Februar]]: [[Anker Jørgensen]] wurrd to'n tweeten Mal däänsch Ministerpräsident * [[5. Juli]]: De Republiek [[Kap Verde]] warrt unafhangig vun Portugal. * [[3. November]]: [[Hans Koschnick]] warrt to'n drüdden Mol [[Bremer Börgermeester]]. [[Bremer Senat]] un nee Lannsregeern vun [[Bremen]] is de [[Senat Koschnick III]] * [[22. November]]: [[Juan Carlos I. (Spanien)|Juan Carlos I.]] word de [[König]] vun Spanien. === Weertschap === * De Firma [[Microsoft]] word vun [[Bill Gates]] un [[Paul Allen]] upmokt. === Kunst, Kultur un Bowark === * [[Johnny Rotten]] fangt bi de [[Punk]]-Band [[The Sex Pistols]] an. == Boren == * [[1. Januar]]: [[Roman Slobodjan]], düütsch Schachspeler * [[5. Januar]]: [[Bradley Cooper]], US-amerikaansch Schauspeler * [[5. Februar]]: [[Giovanni van Bronckhorst]], nedderlannsch Footballnatschonalspeler * [[11. Januar]]: [[Matteo Renzi]], italieensch Politiker un Ministerpräsident * [[13. Januar]]: [[Daniel Kehlmann]], düütsch Schriever * [[10. Februar]]: [[Kool Savas]], düütsch-törkschen [[Rap]]per ut Berlin * [[22. Februar]]: [[Niina Jyrkiäinen]], finnisch Biathletin * [[29. März]]: [[Jan Bos]], nedderlannsch Iesflinklöper un Radrennfohrer * [[22. April]]: [[Carlos Sastre]], spaansch Radrennfohrer * [[3. Mai]]: [[André Wiese]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen * [[8. Mai]]: [[Jens Rittmeyer]], düütsch Kock * [[19. Mai]]: [[Christelle Gros]], franzöösch Biathletin * [[27. Mai]]: [[Patricia Ortúzar]], argentiensch Polarforscherin * [[23. Juni]]: [[Chris Witty]], US-amerikaansch Iesflinklöperin * [[7. Juli]]: [[Olga Walerjewna Medwedzewa]], russisch Biathletin * [[21. Juli]]: [[Bert De Waele]], belgisch Radrennfohrer * [[16. September]]: [[Thekla Reuten]], nedderlännsch Schauspelerin * [[3. Oktober]]: [[Greig Fraser]], austraalsch Kameramann * [[11. Oktober]]: [[Corinna Rüffer]], düütsch Politikerin un Bundsdagsafordnete * [[20. Oktober]]: [[Tobias Heilmann (Politiker, 1975)|Tobias Heilmann]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen († [[2025]]) * [[29. Oktober]]: [[Frank Baumann]], düütsch Footballnatschonalspeler * [[28. November]]: [[Ekaterina Dafowska]], bulgaarsch Biathletin * [[5. Dezember]]: [[Paula Patton]], US-amerikaansch Schauspelerin * [[10. Dezember]]: [[Eija Salonen]], finnisch Biathletin == Storven == * [[13. Januar]]: [[Günter Lange (Politiker)|Günter Lange]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen (* [[1915]]) * [[3. Februar]]: [[Ernest Sterckx]], belgisch Radrennfohrer (* [[1922]]) * [[3. Februar]]: [[Umm Kulthum]], ägyptsche Singersche (* [[1898]]) * [[1. März]]: [[John Stuart Morrison]], kanaadsch Schachspeler (* [[1889]]) * [[3. März]]: [[Fritz Specht]], plattdüütsch Schriever (* [[1891]]) * [[7. März]]: [[Otto Wilhelm Schneider]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen (* [[1896]]) * [[3. April]]: [[Peter Kohnke]], düütsch Scheetsportler (* [[1941]]) * [[14. April]]: [[Fredric March]], US-amerikaansch Schauspeler (* [[1897]]) * [[21. April]]: [[Arthur Marohn]], düütsch Footballnatschonalspeler und -trainer (* [[1893]]) * [[18. Mai]]: [[Kasimir Fajans]], poolsch-US-amerikaansch Chemiker (* [[1887]]) * [[5. Juni]]: [[Paul Keres]], eestnisch un sowjeetsch Schachmeester (* [[1916]]) * [[10. Juni]]: [[Franz Löbert]], düütsch Politiker (* [[1906]]) * [[20. Juni]]: [[Karel Gleenewinkel Kamperdijk]], nedderlannsch Footballnatschonalspeler (* [[1883]]) * [[2. Juli]]: [[James Robertson Justice]], britischen Ornitholoog un Schauspeler (* [[1907]]) * [[8. August]]: [[Cannonball Adderley]], US-amerikaansch Jazzmusiker (* [[1928]]) * [[16. August]]: [[Friedrich Sämisch]], düütsch Schachspeler (* [[1896]]) * [[27. August]]: [[Haile Selassie]], lesten Kaiser vun [[Äthiopien]] un [[Messias]] for de [[Rastafari]] (* [[1892]]) * [[6. September]]: [[Adolf Werner (Footballspeler)|Adolf Werner]], düütsch Footballnatschonalspeler (* [[1886]]) * [[29. Oktober]]: [[Hans Ehrke]], plattdüütsch un hoochdüütsch Schriever (* [[1898]]) * [[19. November]]: [[Rudolf Kinau]], plattdüütsch Schriever (* [[1887]]) * [[20. November]]: [[Francisco Franco]], spaansch General, Politiker un Diktater * [[21. November]]: [[Gunnar Gunnarsson]], ieslandsch Schriever (* [[1889]]) * [[4. Dezember]]: [[Hannah Arendt]], düütsch-amerikaansche, [[Jodendom|jöödsche]] Gelehrte (* [[1906]]) * [[9. Dezember]]: [[Frank Signorelli]], US-amerikaansch Jazz-Pianist un Komponist (* [[1901]]) * [[24. Dezember]]: [[Fritz Meyer-Scharffenberg]], hoogdüütsch/plattdüütschen Schriever (* [[1912]]) dmqsrqpvrgj3g2vx7cllcpe6xslm7ei 0 15042 1041574 1017142 2025-07-11T09:21:03Z Flaverius 21322 /* Boren */ [[Wolfram Rosemann]], plattdüütschen Höörspeelschriever un Speelbaas († [[2013]]) 1041574 wikitext text/x-wiki De '''9. August''' is de 221. [[Dag]] in’n [[Gregoriaansch Klenner|Gregoriaanschen Klenner]], oder de 222. Dag, wenn en [[Schaltjohr]] is. {{Navigatschoonsliest Klenner Daag|August}} ==Wat passeert is== ===Politik un Sellschop=== * [[48 v. Chr.]]: [[Julius Caesar]] winnt bi de [[Slacht vun Pharsalus]] gegen [[Gnaeus Pompeius Magnus|Pompeius]]. * [[378]]: Bi de [[Slacht vun Adrianopel]] kriggt [[Fritigern]] mit siene [[Westgoten]] den [[Röömsch Riek|röömschen]] Kaiser [[Valens]] ünner. Valens warrt dootslahn. * [[907]]: In de letzt vun de dree [[Slacht vun Pressborg|Slachten bi Pressborg]] winnt de [[Ungarn]] över dat bayerisch Heer ünner [[Markgraf Luitpold vun Bayern]]. As Folg geiht dat [[Grootmährsch Riek]] ünner. * [[1792]]: [[Franz II. (HRR)|Franz II.]] warrt to’n König vun Böhmen kröönt. * [[1814]]: De [[Verdrag vun Fort Jackson]] beendt den [[Creek-Krieg]] twüschen de [[USA]] un de [[Muskogee (Volk)|Creek]]. De Creek mööt mehr as de Hälft vun jemehr Stammesrebeet afgeven. * [[1830]]: [[Louis Philippe (Frankriek)|Louis Philippe]] warrt König vun Frankriek. * [[1890]]: De Insel [[Helgoland]] warrt vun [[Grootbritannien]] an [[Düütschland]] övergeven. * [[1902]]: [[Edward VII. (Vereenigt Riek)|Edward VII.]] warrt König vun Grootbritannien un Irland. * [[1945]]: Mit ''[[Fat Man]]'' warrt de tweete [[Atombomb]] afsmeten. Vunwegen slechte Sicht aver nich över dat egentliche Teel [[Kokura]], man över [[Nagasaki]]. 70.000 Minschen sünd op’n Slag dood. * [[1969]]: De Schauspelerin [[Sharon Tate]], de bald en Kind kriegen schüll, warrt tosamen mit veer Frünnen in ehr Huus vun Liddmaten vun de [[Chasles Manson]]-Family ümbrocht. * [[1974]]: [[Richard Nixon]] is de eerste US-amerikaansch Präsident, de torüchpedden deit, üm nich ut sien Amt rutsmeten to warrn. * [[1993]]: [[Albert II. (Belgien)|Albert II.]] warrt König vun Belgien. ===Weertschop=== * [[1847]]: De eerste [[Swiez]]er Iesenbahn, de [[Swiezerisch Noordbahn]] oder ''Spaansch Brötli-Bahn'' warrt inweiht. ===Kunst, Kultur un Bowark=== * [[1173]]: Neven den [[Dom vun Pisa]] warrt de Grundsteen för den [[Campanile]] leggt. De Toorn warrt later beropen as de „[[Scheef Toorn vun Pisa]]“. * [[1862]]: De Oper ''[[Béatrice et Bénédict]]'' vun [[Hector Berlioz]] warrt in Baden-Baden ooropföhrt. * [[1936]]: De US-amerikaansch Lichtathlet [[Jesse Owens|James Cleveland „Jesse“ Owens]] winnt bi de [[Olympsch Sommerspele 1936|Olympsch Sommerspelen]] as eerste en veerte Goldmedaille. ===Wetenschoppen un Technik=== * [[1803]]: De US-amerikaansch Utfinner [[Robert Fulton (Inschenör)|Robert Fulton]] föhrt op de [[Seine]] in Paris sien [[Dampschipp]] ''Clermont'' vör. Man [[Napoléon Bonaparte]] glöövt nich doran, dat sik de Dampandrief dörsetten deit. * [[1884]]: Dat eerste lenkbore [[Luftschipp]], de ''La France'', dreiht en Runn över den Oort [[Chalais-Mendon]] in Frankriek. * [[1896]]: De Flegerpionier [[Otto Lilienthal]] stört bi den Flaag mit sien Gleider in Berlin-Lichterfelde af un blifft en Dag later vunwegen sien swoor Sehren dood. ===Katastrophen=== * [[1912]]: In’n Iran kommt ruchweg 5.500 Minsch bi en [[Eerdbeven]] mit de [[Magnitude (Seismologie)|Magnitude]] M_S = 7,8 üm. * [[1970]]: In [[Cuzco]], [[Peru]], stört en [[Lockheed L-188 Electra]] af, 99 vun de 100 Lüüd an Boord, un 2 Minschen vun’t Boddenpersonal starvt dorbi. ==Boren== * [[1603]]: [[Johannes Coccejus]], düütsch [[reformeerte Kark|reformeert]] [[Theologie|Theoloog]] un [[Philologie|Philoloog]] ut [[Bremen]] († [[1669]]). * [[1648]]: [[Johann Michael Bach I]], düütsch Komponist. * [[1674]]: [[Franz Maximilian Kaňka]], tschechsch Architekt. * [[1718]]: [[Placidus von Camerloher]], düütsch Komponist. * [[1757]]: [[Thomas Telford]], britsch Bomeester. * [[1759]]: [[Johann Christoph Friedrich GutsMuths]], düütsch Pädagoog un "Turnvader" († [[1839]]) * [[1778]]: [[Amedeo Avogadro|Lorenzo Romano Amedeo Carlo Avogadro]], italiensch Physiker un Chemiker. * [[1816]]: [[Karl Oppel]], düütsch Schriever. * [[1819]]: [[William Thomas Green Morton]], US-amerikaansch Dokter. * [[1833]]: [[Heinrich Wiethase]], düütsch Architekt un Dombomeester. * [[1846]]: [[Ludwig Darmstaedter]], düütsch Chemiker un Wetenschopstheoretiker. * [[1861]]: [[Ernst von Rebeur-Paschwitz]], düütsch Astronom un Seismoloog († [[1895]]). * [[1867]]: [[Wolf von Gersdorf]], düütsch Politiker. * [[1874]]: [[Reynaldo Hahn]], franzöösch Komponist. * [[1885]]: [[Hermann von Siemens]], düütsch Industriellen. * [[1886]]: [[Heinrich Ehmsen]], düütsch Maler un Grafiker * [[1887]]: [[Hans Oster]], düütsch General un Wedderstandskämper († [[1945]]) * [[1892]]: [[S. R. Ranganathan]], indisch Mathematiker un Bibliothekar * [[1894]]: [[Michail Michailowitsch Soschtschenko]], russ’sch Schriever * [[1896]]: [[Erich Hückel]], düütsch Chemiker un Physiker * [[1904]]: [[Hasso von Boehmer]], düütsch Offizier un Wedderstandskämper († [[1945]]) * [[1906]]: [[Franz Jacob]], düütsch Wedderstandskämper († [[1944]]) * [[1909]]: [[Adam vun Trott to Solz]], düütsch Jurist un Wedderstandskämper * [[1911]]: [[William Alfred Fowler]], US-amerikaansch Physiker * [[1925]]: [[Wolfram Rosemann]], plattdüütschen Höörspeelschriever un Speelbaas († [[2013]]) * [[1926]]: [[Aglaja Schmid]], österrieksch Schauspelerin un Synchroonsnackerin († [[2003]]) * [[1927]]: [[Robert Shaw (britsch Schauspeler)|Robert Shaw]], britsch Schauspeler un Schriever († [[1978]]) * [[1937]]: [[Hans Nowak]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[2012]]) * [[1938]]: [[Otto Rehhagel]], düütsch Footballspeler un -trainer * [[1938]]: [[Rod Laver]], austraalsch Tennisspeler * [[1938]]: [[Robert Zollitsch]], Vörsitter vun de Düütsch Bischopskonferenz * [[1939]]: [[Romano Prodi]], italiensch Politiker * [[1940]]: [[Winrich Kolbe]], US-amerikaansch Speelbaas un Produzent († [[2012]]) * [[1940]]: [[Marie-Luise Marjan]], düütsch Schauspelerin * [[1941]]: [[Volker Prechtel]], düütsch Schauspeler * [[1942]]: [[Jack DeJohnette]], US-amerikaansch Jazzmusiker * [[1953]]: [[Jean Tirole]], franzöösch Ökonom un Nobelpriesdräger * [[1955]]: [[Maud Olofsson]], sweedsch Politikerin * [[1963]]: [[Petra Pau]], düütsch Politikerin un Bundsdagsafordnete * [[1963]]: [[Whitney Houston]], US-amerikaansch Singerin († [[2012]]) * [[1967]]: [[Dana Vávrová]], düütsch-tschechisch Schauspelerin un Speelbaassche († [[2009]]) * [[1971]]: [[Davide Rebellin]], italieensch Radrennfohrer († [[2022]]) * [[1974]]: [[Raphaël Poirée]] franzöösch Biathlet * [[1981]]: [[Alexandra Uhlig]], düütsch Handballspelerin ==Storven== * [[378]]: [[Valens]], röömsch Kaiser. * [[456]]: [[Ankō]], 20. Kaiser vun Japan. * [[803]]: [[Irene von Athen]], Kaiserin vun’t Ooströömsch Riek. * [[1048]]: [[Damasus II.]], Paapst. * [[1107]]: [[Horikawa]], 73. Kaiser vun Japan. * [[1250]]: [[Erik IV. (Däänmark)|Erik IV.]], däänsch König. * [[1820]]: [[Diederich Christian Arnold von Zesterfleth]], düütsch Jurist (* [[1750]]) * [[1843]]: [[Maria Clementine Martin]], Klosterfro un Utfinnerin vun’t „[[Klosterfrau Melissengeist]]“. * [[1854]]: [[Friedrich August II. (Sassen)|Friedrich August II.]], König in Sassen. * [[1855]]: [[Jap Peter Hansen]], noordfreesch Schriever (* [[1767]]) * [[1861]]: [[Vincent Novello]], engelsch Musiker. * [[1874]]: [[Albert von Carlowitz]], sässisch Politiker. * [[1881]]: [[Otto Spiegelberg]], düütsch Gynäkoloog. * [[1892]]: [[Emil Jakob Schindler]], Maler. * [[1899]]: [[Edward Frankland]], engelsch Chemiker. * [[1903]]: [[Onno Klopp]], Publizeerer un Historiker. * [[1913]]: [[Wilhelm Albermann]], düütsch Bildhauer. * [[1929]]: [[Heinrich Zille]], düütsch Maler un Tekner (* [[1858]]) * [[1937]]: [[Ernst Moyat]], düütsch Chemiker (* [[1868]]) * [[1949]]: [[Edward Lee Thorndike]], US-amerikaansch Psycholoog. * [[1954]]: [[Leo Katz]], öösterrieksch Schriever. * [[1958]]: [[Felipe Boero]], argentinsch Komponist. * [[1962]]: [[Hermann Hesse]], düütsch-swiezer Schriever un Nobelpriesdräger (* [[1877]]) * [[1967]]: [[Rudolf Vogel (Schauspeler)|Rudolf Vogel]], düütsch Schauspeler (* [[1900]]) * [[1969]]: [[Cecil Powell]], britisch Physiker un Nobelpriesdräger (* [[1903]]) * [[1970]]: [[Hinrich Holsten]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen (* [[1902]]) * [[1975]]: [[Dmitri Dmitrijewitsch Schostakowitsch]], sowjetruss’sch Komponist. * [[1979]]: [[Josef Eichner]], düütsch Politiker. * [[1980]]: [[Jacqueline Cochran]], US-amerikaansch Flegerin. * [[1995]]: [[Jerry Garcia]], US-amerikaansch Rockmusiker. * [[1996]]: [[Frank Whittle]], britsch Fleger, Utfinner un Gewarfsmann * [[2000]]: [[John Charles Harsanyi]], ungarsch-US-amerikaansch Wertschapswetenschapler un Nobelpriesdräger (* [[1920]]) * [[2004]]: [[Ernst Naumann (Verleger)|Ernst Naumann]], düütsch Verlegger * [[2006]]: [[James van Allen]], US-amerikaansch Physiker * [[2012]]: [[Konrad Hansen]], düütsch Schriever, Speelbaas un ehmalger Intendant vun dat Ohnsorg-Theater (* [[1933]]) * [[2019]]: [[Altaír Gomes de Figueiredo]], brasiliaansch Footballnatschonalspeler (* [[1938]]) * [[2022]]: [[Donald Edward Machholz]], US-amerikaansch Amateurastronom un Kometenopdecker (* [[1952]]) * [[2023]]: [[Aleksandar Matanović]], jugoslaawsch Schachspeler (* [[1930]]) [[Kategorie:Dag|August 09]] 7xnantr1db0b5wgtuw46xn8xfzwsccb 0 15560 1041556 1031062 2025-07-10T20:00:18Z Flaverius 21322 /* Storven */ [[Ernst Hückstädt]], düütschen Geistlichen un plattdüütschen Schriever (* [[1850]]) 1041556 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Johr}} == Wat passeert is == * De Dörper [[Swachhusen (Bremen)|Swachhusen]] un [[Walle (Bremen)|Walle]] weert Dele vun de Stadtgemeende [[Bremen]] * [[4. Mai]]: De Footballvereen [[Holsteen Kiel]] warrt grünnt. == Boren == * [[8. Januar]]: [[Louise Viereck]], plattdüütsch Schrieverin († [[1998]]) * [[19. Januar]]: [[Heinrich Schmidt-Barrien]], düütsch un plattdüütsch Schriever († [[1996]]) * [[29. Januar]]: [[Hinrich Holsten]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen († [[1970]]) * [[31. Januar]]: [[Alva Myrdal]], sweedsch Soziologin, Politikerin un Nobelpriesdrägerin († [[1986]]) * [[8. Februar]]: [[Illa Andreae]], plattdüütsche Schrieversche († [[1992]]) * [[24. März]]: [[Thomas Edmund Dewey]], US-amerikaansch Politiker († [[1971]]) * [[26. März]]: [[Josef Steinhübl]], Preester un Politiker bi de Düütschen in de Slowakei († [[1984]]) * [[27. März]]: [[Charles Lang]], US-amerikaansch Kameramann († [[1998]]) * [[31. März]]: [[Charles van Baar van Slangenburgh]], nedderlannsch Footballnatschonalspeler († [[1978]]) * [[8. Mai]]: [[André Lwoff]], franzöösch Mikrobioloog un Viroloog as ok Nobelpriesdräger († [[1994]]) * [[10. Mai]]: [[David O. Selznick]], US-amerikaansch Filmproduzent († [[1965]]) * [[11. Mai]]: [[Elisabeth Vietje]], düütsch Politikerin un Bundsdagsafordnete († [[1963]]) * [[31. Mai]]: [[Eric Cross]], britisch Kameramann († [[2004]]) * [[4. Juni]]: [[Watanabe Kakuji]], japaansch Germanistik-Perfesser († [[1981]]) * [[1. Juli]]: [[William Wyler]], Swiez-US-amerikaanisch Speelbaas un Filmproduzent († [[1981]]) * [[6. August]]: [[Sylvain Julien Victor Arend]], belgisch Astronom * [[8. August]]: [[Paul Dirac]], britsch Physiker un Nobelpriesdräger († [[1984]]) * [[10. August]]: [[Arne Tiselius]], sweedsch Biochemiker un Nobelpriesdräger * [[11. August]]: [[Alfredo Binda]], italieensch Radrennfohrer († [[1986]]) * [[12. August]]: [[Franz Etzel]], düütsch Politiker († [[1970]]) * [[16. August]]: [[Evelyn Colyer]], britisch Tennisspelerin († [[1930]]) * [[19. September]]: [[James Van Alen]], US-amerikaansch Tennisspeler un -funktschonär († [[1991]]) * [[14. Oktober]]: [[Learco Guerra]], italieensch Radrennfohrer († [[1963]]) * [[21. Oktober]]: [[Konrad Wagner (Schauspeler)|Konrad Wagner]], düütsch Schauspeler, Filmschauspeler, Speelbaas un Synchroonsnacker († [[1974]]) * [[28. Oktober]]: [[Elsa Lanchester]], engelsch un US-amerikaansch Schauspelerin († [[1986]]) * [[12. November]]: [[Rudolf Viertl]], öösterrieksch Footballnatschonalspeler († [[1981]]) * [[24. November]]: [[Tönne Vormann]], westfäälsch Maler, Radeerer un Singer († [[1993]]) * [[26. November]]: [[Wilhelm Stülten]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen († [[1972]]) * [[27. November]]: [[Ernst Pernoll]], düütsch Politiker un Bundsdagsafordneter († [[1959]]) == Storven == * [[12. Februar]]: [[Johann Dietrich Plate]], plattdüütsch Schriever (* [[1816]]) * [[24. Februar]]: [[Otto Lauenstein]], düütsch Politiker (* [[1829]]) * [[9. März]]: [[Hermann Allmers]], Marschendichter (* [[1821]]) * [[2. Juni]]: [[Ernst Hückstädt]], düütschen Geistlichen un plattdüütschen Schriever (* [[1850]]) * [[8. August]]: [[John Henry Twachtman]], US-amerikaansch Maler un Radeerer (* [[1853]]) * [[13. August]]: [[Hieronim Derdowsczi]], kaschuubsch Schriever (* [[1852]]) * [[26. August]]: [[Otto Gildemeister]], [[Bremer Börgermeester]], Senator un Schriever (* [[1823]]) * [[6. November]]: [[Max Blum]], plattdüütsch Schriever (* [[1864]]) * [[26. Dezember]]: [[Minna Schrader]], plattdüütsche Schrieverske (* [[1850]]) [[Kategorie:Johr]] [[Kategorie:20. Johrhunnert]] pa58jc4vomjnvncdu8uqzjpjbh3kben 0 15564 1041584 1010315 2025-07-11T11:33:25Z Eastfrisian2 58044 /* Boren */ 1041584 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Johr}} == Wat passeert is == * [[16. November]]: [[Hermann Hildebrand]] warrt [[Bremer Börgermeester|Börgermeester]] vun [[Bremen]] === Eerste Weltkrieg === * [[6. April]]: De [[USA]] verklaart den Krieg an [[Düütschland]] * [[26. Oktober]]: [[Brasilien]] verklaart den Krieg an Düütschand * [[7. Dezember]]: De USA verklaart den Krieg an [[Öösterriek-Ungarn]] === Kultur, Wetenschoppen un Kunst === * [[Henrik Pontoppidan]] kriggt den [[Nobelpries for Literatur]] == Boren == * [[20. Januar]]: [[Bruno Heck]], düütsch Politiker un Bundsminister († [[1989]]) * [[21. Januar]]: [[Billy Maxted]], US-amerikaansch Jazzmusiker un Arrangeur († [[2001]]) * [[23. Januar]]: [[Fred Beckett]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1946]]) * [[24. Januar]]: [[Ernest Borgnine]], US-amerikaansch Schauspeler († [[2012]]) * [[28. Januar]]: [[William Paul Gottlieb]], US-amerikaansch Fotograf († [[2006]]) * [[2. Februar]]: [[Hans Friedrich (FDP)|Hans Friedrich]], düütsch Politiker un Bundsdagsafordneter († [[1998]]) * [[14. Februar]]: [[Herbert Aaron Hauptman]], US-amerikaansch Mathematiker, Biophysiker un Nobelpriesdräger († [[2011]]) * [[21. Februar]]: [[Tadd Dameron]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1965]]) * [[22. Februar]]: [[Guido Magnone]], franzöösch Bargstieger un Bildhauer († [[2012]]) * [[4. April]]: [[Claus Achton Friis]], däänsch Architekt, Grafiker un Breefmarkenkünstler († [[1999]]) * [[9. April]]: [[Brad Dexter]], US-amerikaansch Schauspeler un Filmproduzent († [[2002]]) * [[25. April]]: [[Ella Fitzgerald]], US-amerikaansch Jazz-Singersche († [[1996]]) * [[27. April]]: [[Denzil Best]], US-amerikaansch Jazzmusiker und -komponist († [[1965]]) * [[1. Mai]]: [[Aimé Barelli]], franzöösch Jazzmusiker, Singer un Bandleader († [[1995]]) * [[8. Mai]]: [[Lassi Parkkinen]], finnisch Iesflinklöper († [[1994]]) * [[29. Mai]]: [[John Fitzgerald Kennedy]], US-amerikaansch Politiker un Präsident († [[1963]]) * [[31. Mai]]: [[Erich Pohl (Politiker)|Erich Pohl]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen († [[2002]]) * [[1. Juni]]: [[William Standish Knowles]], US-amerikaansch Chemiker un Nobelpriesdräger († [[2012]]) * [[15. Juni]]: [[John Bennett Fenn]], US-amerikaansch Chemiker un Nobelpriesdräger († [[2010]]) * [[20. Juni]]: [[Gerhard Meier]], Swiezer Schriever († [[2008]]) * [[30. Juni]]: [[Lena Horne]], US-amerikaansch Singerin un Schauspelerin († [[2010]]) * [[3. August]]: [[Charlie Shavers]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1971]]) * [[21. August]]: [[Leonid Hurwicz]], US-amerikaansch Wertschapswetenschapler un Nobelpriesdräger († [[2008]]) * [[1. September]]: [[Velma Middleton]], US-amerikaansch Jazzsingerin († [[1961]]) * [[7. September]]: [[John Warcup Cornforth]], austraalsch Chemiker un Nobelpriesdräger († [[2013]]) * [[29. September]]: [[Kurt Sieth]], düütsch Maler un Grafiker († [[1999]]) * [[2. Oktober]]: [[Christian de Duve]], belgisch Biochemiker un Nobelpriesdräger († [[2013]]) * [[3. Oktober]]: [[Odd Lundberg]], norweegsch Iesflinklöper († [[1983]]) * [[10. Oktober]]: [[Thelonious Monk]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1982]]) * [[15. Oktober]]: [[Paul Tanner]], US-amerikaansch Jazzmusiker un Utfinner († [[2013]]) * [[20. Oktober]]: [[Helmut Jahn (Footballspeler)|Helmuth Jahn]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[1986]]) * [[21. Oktober]]: [[Dizzy Gillespie]], US-amerikaansch Jazzmusiker, Bandleader un Komponist († [[1993]]) * [[22. Oktober]]: [[Joan Fontaine]], US-amerikaanisch-britisch Filmschauspelerin († [[2013]]) * [[19. November]]: [[Indira Gandhi]], Ministerpräsidentsche vun [[Indien]] († [[1984]]) * [[22. November]]: [[Andrew Fielding Huxley]], engelsch Biophysiker, Physioloog un Nobelpriesdräger († [[2012]]) * [[21. Dezember]]: [[Heinrich Böll]], düütsch Schriever un Översetter, Nobelpriesdräger († [[1985]]) == Storven == * [[16. Februar]]: [[Octave Mirbeau]], franzöösch Schriever (* [[1848]]) * [[19. März]]: [[Christian Schmidt (Footballspeler, 1888)|Christian Schmidt]], düütsch Footballnatschonalspeler (* [[1888]]) * [[31. März]]: [[Emil Adolf von Behring]], düütsch Bakterioloog, Seroloog un Nobelpriesdräger (* [[1854]]) * [[6. April]]: [[Friedrich Karl von Preußen (1893–1917)|Friedrich Karl von Preußen]], düütsch Prinz un Springrieder (* [[1893]]) * [[24. Mai]]: [[Heinrich Weltring]], düütsch Bildhauer (* [[1847]]) * [[2. Juni]]: [[Paul Eduard Waldraff]], düütsch Grafiker un Breefmarkenkünstler (* [[1870]]) * [[4. Juni]]: [[Paul Klimsch]], düütsch Maler un Illustrater (* [[1868]]) * [[21. Juni]]: [[Matthias Zurbriggen]], Swiezer Bargstieger (* [[1856]]) * [[13. Juli]]: [[James Dwight]], US-amerikaansch Tennisspeler (* [[1852]]) * [[14. Juli]]: [[Octave Lapize]], franzöösch Radrennfohrer (* [[1887]]) * [[16. Juli]]: [[Harold Sibthorpe Barlow]], engelsch Tennisspeler (* [[1860]]) * [[27. Juli]]: [[Theodor Kocher]], Swiezer Chirurg un Nobelpriesdräger (* [[1841]]) * [[13. August]]: [[Eduard Buchner]], düütsch Chemiker un Nobelpriesdräger (* [[1860]]) * [[27. September]]: [[Edgar Degas]], franzöösch Maler un Bildhauer (* [[1834]]) * [[3. Oktober]]: [[Eduardo Di Capua]], italieensch Musiker un Komponist (* [[1865]]) * [[5. November]]: [[Carl Georg Barkhausen]], [[Bremer Börgermeester]] (* [[1848]]) * [[20. Dezember]]: [[Lucien Petit-Breton]], franzöösch Radrennfohrer (* [[1882]]) [[Kategorie:Johr]] [[Kategorie:20. Johrhunnert]] qy3tpr3zvytcl9kdwkrive0qy51plj2 0 16535 1041570 1009175 2025-07-11T09:08:38Z Flaverius 21322 /* Boren */ [[Fritz Meyer-Scharffenberg]], hoogdüütsch/plattdüütschen Schriever († [[1975]]) 1041570 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Johr}} == Wat passeert is == * [[14. Februar]]: [[Arizona]] warrt de 48. [[US-Bundsstaat|Bundsstaat]] vun de [[USA]]. * [[3. April]]: de Footballvereen [[VfB Stuttgart]] wurrd grünnd. * [[18. Oktober]]: [[Libyen]] warrt [[Kolonie (Politik)|Kolonie]] vun [[Italien]]. ===Kultur, Wetenschoppen un Kunst=== * [[Gerhart Hauptmann]] kriggt den [[Nobelpries for Literatur]] === Weertschop === * [[10. April]]: De ''[[Titanic]]'' geiht op [[Jumfernfohrt]]. === Katastrophen === * [[15. April]]: De ''Titanic'' geiht ünner. Ruchweg 1.500 Minschen findt den Dood. == Boren == * [[28. Januar]]: [[Jackson Pollock]], US-amerikaansch Maler († [[1956]]) * [[23. Februar]]: [[Aenne Brauksiepe]], düütsch Politikerin un Bundsministerin († [[1997]]) * [[1. März]]: [[Boris Jewsejewitsch Tschertok]], sowjeetsch Raketenkonstrukteur un Weltruumpionier († [[2011]]) * [[11. März]]: [[Paul Janes]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[1987]]) * [[25. März]]: [[Wernher von Braun (Physiker)|Wernher von Braun]], düütsch-amerikaansch Physiker († [[1977]]) * [[26. März]]: [[Otto Schäfer (CDU)|Otto Schäfer]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen († [[1973]]) * [[31. März]]: [[Hermann Höcherl]], düütsch Politiker un Bundsminister († [[1989]]) * [[8. April]]: [[Julián Berrendero]], spaansch Radrennfohrer († [[1995]]) * [[11. April]]: [[Luise Schapp]], düütsch Politikerin un Landdagsafordnete vun Neddersassen († [[2016]]) * [[19. April]]: [[Glenn Theodore Seaborg]], US-amerikaansch Chemiker, Atomphysiker un Nobelpriesdräger († [[1999]]) * [[9. Mai]]: [[Pedro Armendáriz]], mexikaansch Schauspeler († [[1963]]) * [[13. Mai]]: [[Willy Jürissen]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[1990]]) * [[22. Mai]]: [[Herbert Charles Brown]], britsch/US-amerikaansch Chemiker un Nobelpriesdräger († [[2004]]) * [[30. Mai]]: [[Julius Axelrod]], US-amerikaansch Pharmakoloog, Neurochemiker un Nobelpriesdräger († [[2004]]) * [[1. Juni]]: [[Herbert Tichy]], öösterrieksch Reiseschriever, Geoloog, Journalist un Bargstieger († [[1987]]) * [[16. Juni]]: [[Willibald Schmaus]], düütsch un öösterrieksch Footballnatschonalspeler († [[1979]]) * [[23. Juni]]: [[Alan Turing]], britsch Pionier in de Informatik († [[1954]]) * [[12. Juli]]: [[David Abraham Swanepoel]], süüdafrikaansch Lepidopteroloog († [[1990]]) * [[2. August]]: [[Willem Mohr]], plattdüütsch Schriever († [[2000]]) * [[3. August]]: [[Otto Siffling]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[1939]]) * [[26. August]]: [[Otto Thorbeck]], düütsch Jurist un SS-Richter († [[1976]]) * [[22. September]]: [[Eloi Meulenberg]], belgisch Radrennfohrer († [[1989]]) * [[6. Oktober]]: [[Adolphe Braeckeveldt]], belgisch Radrennfohrer († [[1985]]) * [[15. Oktober]]: [[Bernhard Dücker]], plattdüütsch Schriever († [[2010]]) * [[15. Oktober]]: [[Jadwiga Jędrzejowska]], poolsch Tennisspelerin († [[1980]]) * [[17. Oktober]]: Albino Luciani, laterhenn Paapst [[Johannes Paul I.]] († [[1978]]) * [[19. Oktober]]: [[Fritz Meyer-Scharffenberg]], hoogdüütsch/plattdüütschen Schriever († [[1975]]) * [[7. November]]: [[Ernst Lehner]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[1986]]) * [[23. November]]: [[Tyree Glenn]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1974]]) * [[23. November]]: [[Elisabeth von Janota-Bzowski]], düütsch Grafikerin un Breefmarkenkünstlerin († [[2012]]) * [[24. November]]: [[François Neuville]], belgisch Radrennfohrer († [[1986]]) * [[29. November]]: [[Günther Smend]], düütsch Offizier un Wedderstandskämper († [[1944]]) * [[18. Dezember]]: [[Josef Rasselnberg]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[2005]]) == Storven == * [[16. Januar]]: [[Luise Jansen]], düütsch Malerin (* [[1835]]) * [[17. Februar]]: [[Edgar Evans]], walisisch Polarforscher (* [[1876]]) * [[17. März]]: [[Lawrence Oates]], britisch Offizier un Polarforscher (* [[1880]]) * [[29. März]]: [[Henry Robertson Bowers]], britisch Polarforscher (* [[1883]]) * [[29. März]]: [[Robert Falcon Scott]], britisch Marineoffizier un Polarforscher (* [[1868]]) * [[29. März]]: [[Edward Adrian Wilson]], britisch Polarforscher un Ornitholoog (* [[1872]]) * [[30. März]]: [[Karl May]], düütsch Schriever (* [[1842]]) * [[8. Juli]]: [[Karl Theodor Gaedertz]], plattdüütsch Bibliothekar, Dichter un Schriever (* [[1855]]) * [[4. August]]: [[Otto Dumke]], düütsch Footballnatschonalspeler (* [[1887]]) * [[8. August]]: [[Richard Vahsel]], düütsch Kapitän un Polarforscher (* [[1868]]) * [[17. Dezember]]: [[Johann Jungblut]], düütsch Maler (* [[1860]]) * [[22. Dezember]]: [[Heinrich Schriefer]], plattdüütsch Schriever (* [[1847]]) [[Kategorie:Johr]] [[Kategorie:20. Johrhunnert]] ojrpdxpevi2jmedjwwjkl8fm9euv1mk 0 16666 1041553 1005406 2025-07-10T19:58:50Z Flaverius 21322 /* Boren */ [[Ernst Hückstädt]], düütschen Geistlichen un plattdüütschen Schriever († [[1902]]) 1041553 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Klenner Daag|Dezember}} == Wat passeert is == * [[1687]]: De latere [[Röömsch-düütschen Kaiser|Kaiser]] vun dat [[Hillig Röömsch Riek|Hillge Röömsche Riek]], [[Joseph I. (HRR)|Joseph I.]], warrt mit negen Johre al König vun [[Ungarn]] * [[1961]]: [[Tanganjika]] warrt unafhängig vun [[Grootbritannien]]. Hüdigendags heet dat Land [[Tansania]], nadem sik dat [[1964]] mit [[Sansibar]] tosamenslaten hett. * [[2011]]: [[Kroatien]] hett bi en EU-Gipfel in Brüssel den Bitrittsverdrag ünnerschreven. == Boren == * [[1594]]: [[Gustav II. Adolf]], König vun [[Sweden]] un Feldherr in den [[Dartigjohrig Krieg|Dartigjohrigen Krieg]] († [[1632]]) * [[1808]]: [[Marie Mindermann]], hoochdüütsch un plattdüütsch Schrieversche († [[1882]]) * [[1850]]: [[Henry Daras]], franzöösch Maler († [[1928]]) * [[1850]]: [[Ernst Hückstädt]], düütschen Geistlichen un plattdüütschen Schriever († [[1902]]) * [[1897]]: [[Hermione Gingold]], britisch Schauspelerin († [[1987]]) * [[1911]]: [[Broderick Crawford]], US-amerikaansch Schauspeler († [[1986]]) * [[1916]]: [[Kirk Douglas]], US-amerikaansch Schauspeler († [[2020]]) * [[1916]]: [[Irving John Good]], britsch Mathematiker un Kryptoloog († [[2009]]) * [[1919]]: [[William Nunn Lipscomb]], US-amerikaansch Chemiker un Nobelpriesdräger († [[2011]]) * [[1929]]: [[Herbert Ehlers]], plattdüütsch Schriever († [[2011]]) * [[1941]]: [[Wolfgang Danne]], düütsch Ieskunstlöper * [[1950]]: [[Russell Carpenter]], US-amerikaansch Kameramann * [[1954]]: [[Jean-Claude Juncker]], luxemburgisch Politiker * [[1954]]: [[Renáta Tomanová]], tschechoslowaaksch Tennisspelerin * [[1967]]: [[Johann Saathoff]], düütsch Politiker un Bundsdagsafordneter * [[1991]]: [[Lotte van Beek]], nedderlannsch Iesflinklöperin == Storven == * [[1437]]: [[Sigismund (HRR)|Sigismund vun Luxemborg]], Kaiser vun dat [[Hillig Röömsch Riek|Hillge Röömsche Riek]] (* [[1368]]) * [[1565]]: Paapst [[Pius IV.]] (* [[1499]]) * [[1625]]: [[Ubbo Emmius]], freesch Historiker (* [[1547]]) * [[1971]]: [[Carl Hartmann (Footballspeler)|Carl Hartmann]], düütsch Footballnatschonalspeler (* [[1894]]) * [[1975]]: [[Frank Signorelli]], US-amerikaansch Jazz-Pianist un Komponist (* [[1901]]) * [[1979]]: [[Arthur Mertins]], düütsch Politiker un Bundsdagsafordneter (* [[1898]]) * [[1981]]: [[Rudolf Viertl]], öösterrieksch Footballnatschonalspeler (* [[1902]]) * [[1996]]: [[Heinrich Schmidt-Barrien]], düütsch un plattdüütsch Schriever (* [[1902]]) * [[2010]]: [[James Moody]], US-amerikaansch Jazzmusiker, Komponist un Bandleader (* [[1925]]) * [[2013]]: [[Eleanor Parker]], US-amerikaansch Schauspelerin (* [[1922]]) * [[2018]]: [[Riccardo Giacconi]], italieensch-amerikaansch Astrophysiker un Nobelpriesdräger (* [[1931]]) [[Kategorie:Dag|Dezember 09]] stqmysom8r5hj3f3h71y2o5brsynnk5 0 16757 1041586 1037826 2025-07-11T11:34:53Z Eastfrisian2 58044 /* Storven */ 1041586 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Johr}} == Wat passeert is == * [[4. Juli]]: [[Klaus Wedemeier]] gifft Bott as [[Bremer Börgermeester]]. Nee Börgermeester warrt [[Henning Scherf]] ([[SPD]]). He is de 6. Bremer Börgermeester na den [[Tweete Weltkrieg|Tweeten Weltkrieg]]. Nee [[Bremer Senat]] un Lannsregeern vun [[Bremen]] is de [[Senat Scherf I]] == Boren == * [[8. Januar]]: [[Marion Wiesensarter]], düütsch Biathletin * [[14. Januar]]: [[Anastassija Merkuschyna]], ukrainsch Biathletin * [[27. Januar]]: [[Jan-Sascha Hellinger]], düütschen Webvideoproduzent, Livestreamer un Musiker * [[4. Februar]]: [[Lisa Vittozzi]], italieensch Biathletin * [[3. März]]: [[Tess Sugnaux]], swiezer Tennispelersch * [[10. April]]: [[Kinga Zbylut]], poolsch Biathletin * [[23. Juni]]: [[David Antón Guijarro]], spaansch Schachspeler * [[1. Juli]]: [[Lena Häcki]], Swiezer Biathletin * [[22. August]]: [[Dua Lipa]], britisch Singersche * [[3. September]]: [[Niklas Süle]], düütsch Footballnatschonalspeler * [[8. September]]: [[Martin Ponsiluoma]], sweedsch Biathlet * [[10. September]]: [[Léon Mons]], düütsch Schachspeler == Storven == * [[11. Januar]]: [[Johannes Gorski]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen (* [[1910]]) * [[25. Januar]]: [[John Smith (Schauspeler)|John Smith]], US-amerikaansch Schauspeler (* [[1931]]) * [[3. Februar]]: [[Ingeborg Nilsson]], norweegsch Ieskunstlöperin (* [[1924]]) * [[13. Februar]]: [[Li Zhisui]], chinesisch Mediziner un Lievdokter vun Mao Zedong (* [[1919]]) * [[10. März]]: [[Hans Günter Fessel]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen (* [[1927]]) * [[17. März]]: [[Rick Aviles]], US-amerikaansch Stand-Up-Comedian un Schauspeler (* [[1952]]) * [[20. März]]: [[Werner Liebrich]], düütsch Footballnatschonalspeler un -trainer (* [[1921]]) * [[20. März]]: [[Reinhard Schaletzki]], düütsch Footballnatschonalspeler (* [[1916]]) * [[23. März]]: [[Alfons Deloor]], belgisch Radrennfohrer (* [[1910]]) * [[14. April]]: [[Burl Ives]], US-amerikaansch Folk-Singer, Schauspeler un Schriever (* [[1909]]) * [[15. April]]: [[Cleo Patra Brown]], US-amerikaansch Jazzpianistin un Singerin (* [[1909]]) * [[26. April]]: [[Egon Franke]], düütsch Politiker un Bundsminister (* [[1913]]) * [[5. Mai]]: [[Michail Botwinnik]], sowjeetsch Schachmeester un de 6. Schach-Weltmeester (* [[1911]]) * [[14. Juni]]: [[Jos Hoevenaers]], belgisch Radrennfohrer (* [[1932]]) * [[23. Juni]]: [[Francesco Camusso]], italieensch Radrennfohrer (* [[1908]]) * [[5. Juli]]: [[Herbert Müller]], düütsch Kommunalpolitiker un Heimatforscher (* [[1926]]) * [[13. Juli]]: [[Aimé Barelli]], franzöösch Jazzmusiker, Singer un Bandleader (* [[1917]]) * [[13. Juli]]: [[Matti Pellonpää]], finnisch Schauspeler (* [[1951]]) * [[24. Juli]]: [[Edith Alice Müller]], Swiezer Astronomin (* [[1918]]) * [[26. Juli]]: [[Boy Lornsen]], hooch- un plattdüütsch Schriever, Bildhauer (* [[1922]]) * [[1. August]]: [[Martha Genenger]], düütsch Swemmsportlerin (* [[1911]]) * [[3. August]]: [[Ida Lupino]], engelsch Schauspelerin, Speelbassche, Produzentin, Schrieverin (* [[1918]]) * [[31. August]]: [[Horst Janssen]], düütsch Teekner, Grafiker un Schriever (* [[1928]]) * [[1. September]]: [[Julián Berrendero]], spaansch Radrennfohrer (* [[1912]]) * [[12. September]]: [[Johnny Bothwell]], US-amerikaansch Jazzmusiker (* [[1919]]) * [[15. September]]: [[Gunnar Nordahl]], sweedsch Footballnatschonalspeler (* [[1921]]) * [[27. September]]: [[Karl Leifermann]], plattdüütsch Schriever (* [[1926]]) * [[3. November]]: [[Werner Gräber]], düütsch Footballspeler (* [[1939]]) * [[5. November]]: [[Jitzchak Rabin]], israelsch Politiker, kreeg den Freedensnobelpries (* [[1922]]) * [[2. Dezember]]: [[Rolf Speckmann]], düütsch Politiker (* [[1918]]) * [[18. Dezember]]: [[Konrad Zuse]], düütsch Bauingenieur, Utfinner un Ünnernehmer (* [[1910]]) * [[29. Dezember]]: [[Lita Grey]], US-amerikaansch Schauspelerin (* [[1908]]) == Nobelpriesen == * [[Nobelpries för Physiologie oder Medizin|Medizin oder Physiologie]]: [[Edward Bok Lewis]], [[Christiane Nüsslein-Volhard]] un [[Eric Frank Wieschaus]] * [[Nobelpries för Physik|Physik]]: [[Martin Lewis Perl]] un [[Frederick Reines]] * [[Nobelpries för Chemie|Chemie]]: [[Paul Josef Crutzen]], [[Mario José Molina]] un [[Frank Sherwood Rowland]] * [[Nobelpries för Literatur|Literatur]]: [[Seamus Heaney]] * [[Fredensnobelpries|Freeden]]: [[Józef Rotblat]] un de [[Pugwash Conferences on Science and World Affairs]] * [[Nobelpries för Wertschapswetenschapen|Wertschapswetenschapen]]: [[Robert Emerson Lucas]] [[Kategorie:Johr]] [[Kategorie:20. Johrhunnert]] e2fd1z007wzcch31g6zz9h0pe5rj780 0 16919 1041585 1036388 2025-07-11T11:34:19Z Eastfrisian2 58044 /* Storven */ 1041585 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Klenner Daag|Juli}} == Wat passeert is == === Politik un Sellschop === * [[787]]: [[Bischop]] [[Willehad]] grünnt dat [[Arzbisdom Bremen|Bisdom Bremen]] * [[1656]]: [[Oliver Cromwell]] sorgt dor för, dat in [[England]] to’n eersten Mol vun dat Johr [[1290]] af an wedder [[Jöden]] wohnen dröövt * [[1874]]: De 20-jöhrige [[Eduard Kullmann]] versöcht, in [[Bad Kissingen]] den Kanzler vun dat Düütsche Riek, [[Otto von Bismarck]] üm to bringen. De Kanzler överleevt düssen Anslag. == Boren == * [[1608]]: [[Ferdinand III. (HRR)|Ferdinand III.]], [[Röömsch-düütschen Kaiser|Kaiser]] vun dat [[Hillig Röömsch Riek|Hillge Röömsche Riek]] († [[1657]]) * [[1900]]: [[George Lewis (Klarinettist)|George Lewis]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1968]]) * [[1908]]: [[Dorothy Round]], engelsch Tennisspelerin († [[1982]]) * [[1922]]: [[Anker Jørgensen]], däänsch Politiker un Ministerpräsident († [[2016]]) * [[1940]]: [[Patrick Stewart]], britsch Schauspeler * [[1941]]: [[Luis Alberto Lacalle Herrera]], uruguayisch Politiker un Präsident * [[1955]]: [[Jack Babashoff]], US-amerikaansch Swemmsportler * [[1955]]: [[Hans-Heinrich Jarchow]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Mekelnborg-Vörpommern == Storven == * [[1024]]: [[Hinrich II. (HRR)|Hinrich II.]], Kaiser vun dat [[Hillig Röömsch Riek|Hillge Röömsche Riek]] (* [[973]]) * [[1491]]: [[Johann Koerbecke]], westfäälsch Maler ut de Spätgotik (* 1415 - 1420) * [[1620]]: [[Willem Ludwig vun Nassau-Dillenborg]], Greve vun Dillenborg un Stattholler vun de nedderlannschen Provinzen Freesland, Grunneng, Drenthe un Oaveriessel (* [[1560]]) * [[1896]]: [[Emanuel Gurlitt]], plattdüütsch Schriever (* [[1826]]) * [[1917]]: [[James Dwight]], US-amerikaansch Tennisspeler (* [[1852]]) * [[1918]]: [[Karl Wilhelm Lorenz]], düütsch Mathematiker un Astronom (* [[1886]]) * [[1954]]: [[Frida Kahlo]], Malerin ut Mexiko (* [[1907]]) * [[1970]]: [[Louis Wolfe Gilbert]], US-amerikaansch Komponist (* [[1886]]) * [[1995]]: [[Aimé Barelli]], franzöösch Jazzmusiker, Singer un Bandleader (* [[1917]]) * [[1995]]: [[Matti Pellonpää]], finnisch Schauspeler (* [[1951]]) * [[2010]]: [[Alan Hume]], britisch Kameramann (* [[1924]]) * [[2014]]: [[Nadine Gordimer]], süüdafrikaansch Schrieverin un Nobelpriesdrägerin (* [[1923]]) * [[2017]]: [[Liu Xiaobo]], chinesisch Schriever, Dissident un Nobelpriesdräger (* [[1955]]) * [[2021]]: [[Shirley Fry-Irvin]], US-amerikaansch Tennis- un Badmintonspelerin (* [[1927]]) [[Kategorie:Dag|Juli 13]] guzhr1rt41ffld21nhh2ybw53evlmwh 0 16954 1041569 1041494 2025-07-11T09:08:13Z Flaverius 21322 /* Boren */ [[Fritz Meyer-Scharffenberg]], hoogdüütsch/plattdüütschen Schriever († [[1975]]) 1041569 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Klenner Daag|Oktober}} == Wat passeert is == * [[16. Oktober|16.]]- 19. Oktober [[1813]]: In de [[Völkerslacht bi Leipzig]] slaht de [[Öösterriek]]er, [[Preußen (Staat)|Preußen]], [[Russland|Russen]] un [[Sweden]] de [[Frankriek|franzööschen]] Truppen vun [[Napoléon Bonaparte]] == Boren == * [[1524]]: [[Thomas Tusser]], engelsch Dichter († [[1580]]) * [[1856]]: [[Richard Witting]], düütsch Banker un Politiker († [[1923]]) * [[1886]]: [[Adolf Werner (Footballspeler)|Adolf Werner]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[1975]]) * [[1911]]: [[Ludwig Vörg]], düütsch Bargstieger († [[1941]]) * [[1912]]: [[Fritz Meyer-Scharffenberg]], hoogdüütsch/plattdüütschen Schriever († [[1975]]) * [[1921]]: [[Gunnar Nordahl]], sweedsch Footballnatschonalspeler († [[1995]]) * [[1922]]: [[Walter Bostelmann]], plattdüütsch Schriever († [[2008]]) * [[1945]]: [[Angus Stewart Deaton]], britisch-US-amerikaansch Ökonom un Nobelpriesdräger * [[1947]]: [[Ildikó Bánsági]], ungaarsch Schauspelerin * [[1966]]: [[Patricia Neske]], düütsch Ieskunstlöperin * [[1976]]: [[Leopold van Asten]], nedderlannsch Springrieder * [[1980]]: [[Anna-Karin Kammerling]], sweedsch Swemmsportlerin * [[1986]]: [[Alexis Contin]], franzöösch Iesflinklöper un Inline-Speedskater == Storven == * [[1562]]: [[Eggerik Beninga]], freesch Schriever un Historiker, een vun de eersten Staatslüüd ut [[Oostfreesland]] (* [[1490]]) * [[1609]]: [[Jacobus Arminius]], nedderlannschen Prediger, hett de Kark vun de [[Remonstranten]] grünnt * [[1745]]: [[Jonathan Swift]], [[England|engelschen]] Dichter ut [[Irland]] (* [[1667]]) * [[1890]]: [[Klaas Brix]], plattdüütsch Schriever (* [[1821]]) * [[1897]]: [[Willem Rocco]], plattdüütsch Schriever, Schauspeler un Danzlehrer ut [[Bremen]] (* [[1819]]) * [[1897]]: [[Berthold Englisch]], Schachspeler ut Österriek (* [[1851]]) * [[1915]]: [[Christian Wilhelm Allers]], düütschen Maler, Teekner un Illustrater (* [[1857]]) * [[1927]]: [[Georg Hartwig]], düütschen lutherschen Theoloog (* [[1927]]) * [[1936]]: [[Lu Xun]], chineesch Schriever un Intellektuellen (* [[1881]]) * [[1937]]: [[Ernest Rutherford]], nieseeländsch-britsch Physiker un Nobelpriesdräger (* [[1871]]) * [[1956]]: [[Isham Jones]], US-amerikaansch Jazzmusiker, Komponist un Big Band Leader (* [[1894]]) * [[1982]]: [[Jesse Powell]], US-amerikaansch Jazzmusiker (* [[1924]]) * [[2001]]: [[Ray Lovejoy]] britisch Filmeditor (* [[1939]]) * [[2002]]: [[John Meredyth Lucas]], US-amerikaansch Dreihbookschriever, Filmspeelbaas un Filmproduzent (* [[1919]]) * [[2002]]: [[Aileen Riggin]], US-amerikaansch Waterspringerin (* [[1906]]) * [[2005]]: [[Uwe Brauns]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen (* [[1938]]) * [[2009]]: [[Joseph Wiseman]], kanaadsch Schauspeler (* [[1918]]) * [[2011]]: [[Hollis Earl Roberts]], US-amerikaansch Politiker un Hööftling vun de Choctaw (* [[1943]]) * [[2018]]: [[Osamu Shimomura]], japaansch Biochemiker un Nobelpriesdräger (* [[1928]]) * [[2023]]: [[Lasse Berghagen]], sweedsch Musiker, Komponist un Texter (* [[1945]]) * [[2023]]: [[Anfissa Anatoljewna Reszowa|Anfissa Reszowa]], sowjeetsch Biathletin un Skilanglöperin (* [[1964]]) [[Kategorie:Dag|Oktober 19]] oasbp2sm4snow9xed31keyk8nz85lvt 0 17520 1041554 984637 2025-07-10T19:59:15Z Flaverius 21322 /* Boren */ [[Ernst Hückstädt]], düütschen Geistlichen un plattdüütschen Schriever († [[1902]]) 1041554 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Johr}} == Wat passeert is == * [[10. Juli]]: [[Millard Fillmore]] warrt de 13. Präsident vun de [[USA]]. == Boren == * [[26. Februar]]: [[Friedrich Karl Ginzel]], öösterrieksch Astronom († [[1926]]) * [[4. Mai]]: [[Emanuel Schiffers]], russisch Schachspeler († [[1904]]) * [[17. Mai]]: [[Toni Wübbens]], plattdüütsch Schrieverin († [[1910]]) * [[6. Juni]]: [[Wilhelm Harms]], plattdüütschen Schriever († [[1933]]) * [[1. Juli]]: [[Minna Schrader]], plattdüütsche Schrieverske († [[1902]] * [[23. Juni]]: [[Julius Dörr]], plattdüütsch Schriever († [[1930]]) * [[23. August]]: [[Heinrich Gogarten]], düütsch Landschapsmaler († [[1911]]) * [[4. Oktober]]: [[Jacob Nöbbe]], düütsch Maler († [[1919]]) * [[12. November]]: [[Michail Tschigorin]], russisch Schachmeester († [[1908]]) * [[9. Dezember]]: [[Henry Daras]], franzöösch Maler († [[1928]]) * [[9. Dezember]]: [[Ernst Hückstädt]], düütschen Geistlichen un plattdüütschen Schriever († [[1902]]) == Storven == * [[1. März]]: [[Jürgen Niklaas Bärmann]], plattdüütsch Schriever (* [[1785]]) * [[27. März]]: [[Wilhelm Beer]], düütsch Banker un Astronom (* [[1797]]) * [[9. Juli]]: [[Zachary Taylor]], 12. Präsident von de USA (* [[1784]]) * [[19. November]]: [[Richard Mentor Johnson]], US-amerikaansch Politiker (* [[1780]]) [[Kategorie:Johr]] [[Kategorie:19. Johrhunnert]] 4aeaogwqu8dv4h81bf5d3n1qf1508fe 2 17667 1041568 1040834 2025-07-11T09:03:59Z Flaverius 21322 1041568 wikitext text/x-wiki Artikels to plattdüütsche Themen, de se op de: hebbt, wi aver nich: Ik will man vörslaan, dat sik jedereen hier wat rutsöcht un de Artikels översetten deit. Se dröfft uns doch nich op uns ooregen Rebeet slagen! * [[Max Dreyer]] * [[M. Düsterbrock]] * [[Döntje]] * [[Johannes Gillhoff]]! * [[Redentiner Oosterspeel]] (Redentiner Osterspiel) * [[Niederdeutsche Stimmen]] * [[Fritz Meyer-Scharffenberg]] * [[Jürnjakob Swehn der Amerikafahrer]] * [[Rudolf Hartmann|Rudolf Hartmann (KPD)]] * [[Karl Wagenfeld]] * [[Gustav Willgeroth]] (? steiht in de Kategorie:Literatur (Niederdeutsch), steiht aver nix vun Platt bi) * [[Heinz Wunderlich]] (Heinz Wunderlich (Schriftsteller)) * [[Theo Schuster (Verleger)]] * [[Jürgen Pooch]] * [[Fritz Bultmann]] * [[Bruno Peyn]] * [[Wilhelm Geiler]] * [[Waldemar Augustiny]] (hett'n ''Niederdeutscher Almanach'' schreven, wenn dat tellt) * [[Fritz Meyer-Scharffenberg]] * [[Jan Siefke Kunstreich]] (aver blot ganz blangenbi en Plattdüütschen) * [[Steffen Arndes]] * [[Hermann Barckhusen]] * [[Gottfried Bueren]] * [[Peter-Heinrich Brix]] * [[Ernst Hameister]] * [[Steffen Arndes]] * [[Reimar Kock]] * [[Lucas Brandis]] * [[Hans Friedrich Blunck]] * [[Annedore Christians]] * [[Nikolaus Decius]] * [[Jacob von Melle]] * [[Carl Voscherau]] * [[Ludwig Bäte]] * [[Ludwig Dietz]] * [[Johann Jacob Grümbke]] * [[Claus Ehlers]] * [[Johannes Stricker]] * [[Otto Lüthje]] * [[Iven Kruse]] * [[Dietrich vam Lohe]] * [[Heinz Lanker]] * [[Werner Riepel]] * [[Josef Winckler]] * [[Hermann Bonnus]] * [[Dietrich Coelde]] (is he Nedderlandsch, Plattdüütsch oder Hoochdüütsch?) * [[Lütke Namens]] * [[Karl-Ulrich Meves]] * [[Kurt Dunkelmann]] * [[Anton Hilckman]] (hett een Book to dat Thema Plattdüütsch schreven. Dee mi intresseren, wat he dor in schrifft, bi den Naam vun dat Book) * [[Robert Paul Oszwald]] (Panniederdeutschist, oder wat dor dat richtige Woort is) * [[Johann Briesmann]] (veel vun em weer nich Plattdüütsch) * [[Friedrich Leopold Woeste]] * [[Johann Gottfried Ludwig Kosegarten]] * [[Heinrich Winkel]] (in'n Artikel warrt sien Plattdüütsch extra rutstellt, aver plattdüütsche Warken steiht dor nix vun. Platt snacken alleen is aver nich veel in't 16. Johrhunnert, weet nich, wat dat dor nich mehr gifft) * [[Hans Irle]] * [[Brictius thom Norde]] * [[Johann Riebling]] * [[Georg Scharnekau]] * [[Wilhelm Alard]] (Guilielmus Alardus) * [[Hans van Ghetelen]] * [[Matthäus Brandis]] * [[Harmen Tast]] (Hermann Tast) * [[Ferdinand Heinrich Grautoff]] * [[Thomas Kantzow]] * [[Heinz Lieven]] * [[Johannes Freder]] * [[Richard Handwerk]] * [[Mehmet Ergin]] (jo, sogor en Törken!) * [[Hermann Bahlburg]] * [[Gustav Berthold Schröter]] * [[Jochen Schenck]] * [[Ludwig Sager]] * [[Moritz Goltz]] * [[Hein Köllisch]] * [[Lotte Mende]] * [[Ewald Christophers]] * [[Enno Wilhelm Hektor]] * [[Gabriel Rollenhagen]] * [[Klaus Lass]] * [[Heinrich Hansen]] (Heinrich Hansen (Pfarrer)) * [[Hannes Wader]] * [[Emmy von Dincklage-Campe]] * [[Annedore Christians]] * [[Jasper Vogt]] * [[Fritz Worm]] * [[Ludwig Reinhard]] * [[Paul Zaunert]] * [[Frerich Bohlken]] * [[Hartwig Akkermann]] * [[Ruth Geede]] * [[Andreas Heinrich Blesken]] * [[Heinrich Smidt]] * [[Harm Bengen]] * [[Hermann Böhrnsen]] * [[Edmund Hoefer]] * [[Lotte Betke]] * [[Wolter von Plettenberg]] * [[Friedrich Arndt]] * [[Gebrüder Wolf]] * [[Gino D'oro]] * [[Sebastian Edzardus]] * [[Heinrich Hoops]] * [[Leonhard Selle]] * [[Wilhelm Jannasch]] * [[Hansjörg Martin]] * [[Johann Berckmann]] * [[Sabine Steffen]] * [[Horst Dreyer]] * [[Rainer Prachtl]] * [[Wilhelm Heute]] * [[Friedrich Wilhelm Grimme]] * [[Hans O. E. Gronau]] * [[Margarete Wietholz]] * [[Lotte Mende]] * [[Ferdinand Asmus]] * [[Fritz Dittmer]] * [[Günter Gall]] * [[Still Jürn]] * [[Gino D'oro]] * [[Piatkowski & Rieck]] * [[Theodor Piening]] * [[Ernst Meurin]] * [[Gisbert Piatkowski]] * [[Hartwig Eschenburg]] * [[Heinrich Eduard Linde-Walther]] * [[Fritz Wolf]] * [[Fritz Kühn]] (Fritz Kühn (Autor)) * [[Friedrich Westhoff]] * [[Otto Schell]] (steiht in de PBuB as plattdüütschen Schriever, hett aver ''Berg'sche Vertällsches'' schreven un is dorvun wohrschienlich ehrder en Nedderrhienschen) * [[Franz Rinsche]] * [[Michael Leinert]] * [[Albert Peter Johann Krüger]] * [[Andreas Kellner]] * [[Achim Reichel]] * [[Konrad Maß]] * [[Jürgen Kropp]] * [[Hertha Borchert]] * [[Niederdeutsche Bühne der Stadt Flensburg]] * [[Finkwarder Speeldeel]] * [[Broder Rusche]] (Bruder Rausch) * [[Barther Bibel]] * [[Speelkoppel]] * [[Rostocker Lederbook]] (Rostocker Liederbuch) * [[Mäkelborgsch Staatstheater]] * [[Städtische Bühnen Münster]] * [[Alfred Toepfer Stiftung F.V.S.]] * [[Von dem Fischer un syner Fru]] (Vom Fischer und seiner Frau) * [[Carl-Schultze-Theater]] * [[St. Pauli Theater]] * [[Stralsunder Theater]] * [[Oldenburgisches Staatstheater]] * [[Theater an der Marschnerstraße]] * [[Haager Vergliek]] (Haager Vergleich) * [[Dodendanz vun Lübeck]] (Lübecker Totentanz) * [[Fru Püttelkow]] * [[Mühlenhof Musikanten]] * [[Von dem Machandelboom]] (Vom Machandelbaum) * [[Da Crime Posse]] * [[Hannes Wader singt Shanties]] * [[Dicke fette Pannekauken]] (Vom dicken fetten Pfannekuchen) * [[Niederdeutsches Theater Braunschweig]] * [[Hamburgisches Wörterbuch]] * [[Mittelniederdeutsches Handwörterbuch]] * [[Niedersächsisches Wörterbuch]] * [[Mittelelbisches Wörterbuch]] * [[Pommersches Wörterbuch]] * [[Mecklenburgisches Wörterbuch]] * [[Brandenburg-Berlinisches Wörterbuch]] * un denn hebbt wi ok nich allen ut [[:de:Kategorie:Niederdeutscher Dialekt]] nich to de Spraak, aver Deel vun de plattdüütsche Kultur oder schöön plattdüütsche Lemmas: * [[Faslam]] * [[Speigatt]] * [[Wedder]] * [[Kiek in de Kök]] * [[Spökenkieker]] * [[Rövenswien]] (Rübenschwein, hm, is dat wichtig?) * [[Mausegatt]] * [[Plästerlegge]] * [[Utlucht]] (Auslucht) * [[Brutlacht]] * [[Rummelpottlopen]] (Rummelpottlaufen) * [[Rudy Wiebe]] * [[Schaumborger Dracht]] (Schaumburger Tracht) * [[Jungfernheide]] * [[Peter Swyn]] * [[Folkspraak]] * [[Albrecht von Sternberg]] (schall as Bischop in Meideborg Arger hatt hebben, he kunn nich good noog Plattdüütsch :-) ) * [[Nedderlandsche Annexiosplään na’n Tweten Weltkrieg]] (Niederländische Annexionspläne nach dem Zweiten Weltkrieg; Plattdüütsche schullen nich verdreven warrn) * [[Nataler Deutsch]] * [[Ültje]] * [[Kringelhöge]] * Denkmal för [[Jaxa von Köpenick]] * [[Sup Peiter]] * [[Snatgang]] * [[Dinner for One]] * [[Paolbüörger]] (Pfahlbürger) * [[Malljan]] * [[Middewinterhorn]] * [[Ariana Nozeman]] (in'n hoochdüütschen Artikel steiht, de nedderlandsche Schauspelerin ut dat 17. Johrhunnert hett ok in Sleswig-Holsteen speelt un weer dor good to verstahn. Wat se Platt snackt hett, weet ik nich) * [[Radio Ostfriesland]] * [[Stenkelfeld]] * [[Zitronenjette]] (Henriette Johanne Marie Müller) * [[Lambert von Lüttich]] * [[Kalevala]] * [[Marx-Brothers]] (Mudder weer en Plattdüütsche) * [[Jack Popplewell]] (engelschen Schriever, aver ganze Reeg Stücken op Platt rutkamen) * [[Schottsche Koor]] (Schottsche Karre) * [[De Kortenleggersch]] (Die Kartenlegerin) * [[Een snurrig Poor]] (Ein seltsames Paar) * [[Pommersche Fischerteppiche]] * [[Niederdeutscher Volkstanz]] Vörnaams: * [[Helke]] * [[Silja]] * [[Bakaiata]] * [[Wesselyj Kut]] * [[Belleville (Illinois)]] * [[Omsk]] Över Brukersieden funnen (ahn Artikel): * [[Johann Kranz]] rt9dkaooriay2yo49ub829dycsmrmu4 0 17903 1041575 1033169 2025-07-11T09:21:25Z Flaverius 21322 /* Boren */ [[Wolfram Rosemann]], plattdüütschen Höörspeelschriever un Speelbaas († [[2013]]) 1041575 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Johr}} == Wat passeert is == * [[25. April]]: [[Paul vun Hindenburg]] warrt düütsch Riekspräsident * [[10. Juli]]: In de [[Sowjetunion]] warrt de opfizielle Narichtenagentur [[ITAR-TASS]] (ИТАР-ТАСС – ''Информационно Телеграфное Агентство России - Телеграфное Агентство Советского Союза'') grünnt. * [[18. Juli]]: [[Adolf Hitler]] bringt dat Book „Mein Kampf“ (Mien Striet) herut == Boren == * [[7. Januar]]: [[Harry Stradling Jr.]], US-amerikaansch Kameramann († [[2017]]) * [[15. Januar]]: [[Ernst Benda]], düütsch Binnenminister un Präsident vun’t Bundsverfatengericht († [[2009]]) * [[17. Januar]]: [[Walter Arendt]], düütsch Politiker un Bundsminister († [[2005]]) * [[18. Januar]]: [[Arthur Paul]], US-amerikaansch Grafikdesigner († [[2018]]) * [[19. Januar]]: [[Jean Bogaerts]], belgisch Radrennfohrer († [[2017]]) * [[29. Januar]]: [[Otto Gellersen]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen († [[2012]]) * [[2. Februar]]: [[Raimondo D’Inzeo]], italieensch Springrieder († [[2013]]) * [[10. Februar]]: [[Andreas Luiken]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen († [[2012]]) * [[18. Februar]]: [[Karin Friedrich (Journalistin)|Karin Friedrich]], düütsch Journalistin un Schrieverin († [[2015]]) * [[18. Februar]]: [[George Kennedy (Schauspeler)|George Kennedy]], US-amerikaansch Schauspeler († [[2016]]) * [[19. Februar]]: [[Margret Weinert]], plattdüütsche Schrieversche († [[2007]]) * [[20. Februar]]: [[Frank Isola]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[2004]]) * [[21. Februar]]: [[Tom Gehrels]], nedderlannsch-US-amerikaansch Astronom († [[2011]]) * [[13. März]]: [[Roy Haynes]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[2024]]) * [[26. März]]: [[James Moody]], US-amerikaansch Jazzmusiker, Komponist un Bandleader († [[2010]]) * [[27. März]]: [[Renate Delfs]], hooch- un plattdüütsch Schrieverin († [[2018]]) * [[2. April]]: [[Hans Rosenthal]], düütsch Moderater un Entertainer († [[1987]]) * [[9. April]]: [[Ulf Bichel]], plattdüütschen Spraak- un Literatuurwetenschopper († [[2013]]) * [[12. April]]: [[Michael Horatio Westmacott]], britisch Bargstieger († [[2012]]) * [[17. April]]: [[Arthur Larsen]], US-amerikaansch Tennisspeler († [[2012]]) * [[18. April]]: [[Marcus Schmuck]], öösterrieksch Bargstieger († [[2005]]) * [[19. April]]: [[Germ Hofma]], nedderlannsch Footballnatschonalspeler († [[2018]]) * [[21. April]]: [[Alfred Kelbassa]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[1988]]) * [[1. Mai]]: [[Malcolm Scott Carpenter]], US-amerikaansch Astronaut un Aquanaut († [[2013]]) * [[1. Mai]]: [[Friedrich Wille (Schriever)|Friedrich Wille]], plattdüütsch Schriever († [[2015]]) * [[3. Mai]]: [[Robert Jonquet]], franzöösch Footballnatschonalspeler († [[2008]]) * [[5. Mai]]: [[Eddi Arent]], düütsch Schauspeler un Komiker († [[2013]]) * [[11. Mai]]: [[Max Morlock]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[1994]]) * [[13. Mai]]: [[Ratmir Dmitrijewitsch Cholmow|Ratmir Cholmow]], russisch Schachspeler († [[2006]]) * [[23. Mai]]: [[Joshua Lederberg]], US-amerikaansch Molekularbioloog, Genetiker un Nobelpriesdräger († [[2008]]) * [[26. Mai]]: [[Alec McCowen]], britsch Filmschauspeler († [[2017]]) * [[28. Mai]]: [[Martha Vickers]], US-amerikaansch Schauspelerin († [[1971]]) * [[29. Mai]]: [[Hermann Braun (Ieskunstlöper)|Hermann Braun]], düütsch Ieskunstlöper († [[2002]]) * [[12. Juni]]: [[Raphaël Géminiani]], franzöösch Radrennfohrer († [[2024]]) * [[20. Juni]]: [[Doris Hart]], US-amerikaansch Tennisspelerin († [[2015]]) * [[26. Juni]]: [[Wolfgang Unzicker]], düütsch Schachmeester († [[2006]]) * [[29. Juni]]: [[Giorgio Napolitano]], italieensch Politiker un Staatspräsident († [[2023]]) * [[16. Juli]]: [[Cal Tjader]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1982]]) * [[18. Juli]]: [[Friedrich Zimmermann]], düütsch Politiker un Bundsminister († [[2012]]) * [[23. Juli]]: [[Oliver Smithies]], britisch Genetiker un Nobelpriesdräger († [[2017]]) * [[28. Juli]]: [[Baruch Samuel Blumberg]], US-amerikaansch Mediziner un Nobelpriesdräger († [[2011]]) * [[9. August]]: [[Wolfram Rosemann]], plattdüütschen Höörspeelschriever un Speelbaas († [[2013]]) * [[15. August]]: [[Oscar Peterson]], kanaadsch Jazzmusiker († [[2007]]) * [[20. August]]: [[Hans Eck]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen * [[22. August]]: [[Honor Blackman]], britisch Schauspelerin († [[2020]]) * [[29. August]]: [[Yvonne Sanson]], greeksch-italieensch Filmschauspelerin († [[2003]]) * [[31. August]]: [[Elwin Schlebrowski]], düüsch Footballnatschonalspeler († [[2000]]) * [[1. September]]: [[Roy Jay Glauber]], US-amerikaansch Physiker un Nobelpriesdräger († [[2018]]) * [[2. September]]: [[Anneliese Kiehne-Tecklenburg]], plattdüütsch Schrieverin († [[2020]]) * [[14. September]]: [[Gerold Meiners]], plattdüütsch Schriever († [[2011]]) * [[16. September]]: [[B. B. King]], US-amerikaansch Bluesmusiker († [[2015]]) * [[25. September]]: [[Hans Matthöfer]], düütsch Politiker un Bundsminister († [[2009]]) * [[26. September]]: [[Günter Harte]], plattdüütsch Schriever († [[2012]]) * [[29. September]]: [[Robert Geoffrey Edwards]], britisch Physioloog un Nobelpriesdräger († [[2013]]) * [[1. Oktober]]: [[José Beyaert]], franzöösch Radrennfohrer († [[2005]]) * [[3. Oktober]]: [[George Wein]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[2021]]) * [[12. Oktober]]: [[William Steinkraus]], US-amerikaansch Springrieder († [[2017]]) * [[13. Oktober]]: [[Margaret Thatcher]], britsch Politikerin un Premierministerin († [[2013]]) * [[31. Oktober]]: [[John Anthony Pople]], britsch Mathematiker un Chemiker as ok Nobelpriesdräger († [[2004]]) * [[2. November]]: [[Axel Bengs]], düütsch Grafiker († [[1988]]) * [[26. November]]: [[Gregorio Conrado Álvarez Armelino]], uruguayisch General, Politiker und Präsident († [[2016]]) * [[29. Oktober]]: [[Zoot Sims]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1985]]) * [[8. November]]: [[Arturo Sergi]], US-amerikaansch Opersinger († [[2006]]) * [[9. November]]: [[Helmut Rohde]], düütsch Politiker un Bundsminister († [[2016]]) * [[12. November]]: [[Gaetano Arfé]], italienschen Politiker, Historiker un Journalist († [[2007]]) * [[16. November]]: [[Nick Travis]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1964]]) * [[17. November]]: [[Aristid Lindenmayer]], ungaarsch Bioloog († [[1989]]) * [[24. November]]: [[Simon van der Meer]], nedderlännsch Physiker un Nobelpriesdräger († [[2011]]) * [[1. Dezember]]: [[Martin Rodbell]], US-amerikaansch Biochemiker un Nobelpriesdräger († [[1998]]) * [[3. Dezember]]: [[Kim Dae-jung]], süüdkoreaansch Politiker un Fredensnobelpriesdräger († [[2009]]) * [[4. Dezember]]: [[Lino Lacedelli]], italieensch Bargstieger († [[2009]]) * [[11. Dezember]]: [[Paul Greengard]], US-amerikaansch Biochemiker, Pharmakoloog, Neurobioloog un Nobelpriesdräger († [[2019]]) * [[14. Dezember]]: [[Elly Wübbeler]], plattdüütsche Schrieversche († [[2018]]) * [[27. Dezember]]: [[Gerhard Reichhardt]], düütsch Politiker un Bundsdagsafordneter († [[1969]]) * [[30. Dezember]]: [[Wilhelm Stöckl]], düütsch Politiker un Bundsdagsafordneter († [[2006]]) * [[31. Dezember]]: [[Attilio Ruffini]], italieensch Politiker († [[2011]]) == Storven == * [[23. Februar]]: [[Joel Hastings Metcalf]], US-amerikaansch Astronom (* [[1866]]) * [[28. Februar]]: [[Friedrich Ebert]], düütsch [[SPD]]- Politiker un Riekspräsident (* [[1871]]) * [[12. März]]: [[Sun Yat-sen]], chineeschen Revolutschonäär (* [[1866]]) * [[2. Mai]]: [[Johann Palisa]], öösterrieksch Astronom (* [[1848]]) * [[28. Mai]]: [[Arthur Gardiner Butler]], britisch Entomoloog, Arachnoloog Lepidopteroloog un Ornitholoog (* [[1844]]) * [[12. Juni]]: [[Richard Teichmann]], düütsch Schachmeester (* [[1868]]) * [[26. Juli]]: [[William Jennings Bryan]], US-amerikaansch Politiker (* [[1860]]) * [[12. November]]: [[Robert Wrenn]], US-amerikaansch Tennisspeler (* [[1873]]) * [[25. November]]: [[Amos Burn]], engelsch Schachmeester (* [[1848]]) [[Kategorie:Johr]] [[Kategorie:20. Johrhunnert]] i254iinrt9w1mkb2fud7r21mu5e0ufl 0 18342 1041571 1009651 2025-07-11T09:09:08Z Flaverius 21322 /* Storven */ [[Fritz Meyer-Scharffenberg]], hoogdüütsch/plattdüütschen Schriever (* [[1912]]) 1041571 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Klenner Daag|Dezember}} == Wat passeert is == An 24. Dezember is [[Hilligavend]]. * [[1717]]: De [[Wiehnachtsfloot]] an de Noordsee fordert ruch weg 11.500 Minschenleben vun de Nedderlannen bit hen nah Däänmark. * [[1726]]: De Stadt [[Montevideo]] wurrd vun de [[Portugal|Portugiesen]] grünnd. * [[1951]]: [[Libyen]] warrt unafhängig vun [[Italien]]. == Boren == * [[3 v. Chr.]]: [[Galba]], Statthöller un [[Röömsch Riek|röömschen]] [[List vun de Kaisers vun Rom|Kaiser]] († [[69]]) * [[1761]]: [[Jean-Louis Pons]], franzöösch Astronom († [[1831]]) * [[1784]]: [[Zachary Taylor]], US-amerikaansch General un 12. Präsident vun de USA († [[1850]]) * [[1818]]: [[James Prescott Joule]], brtisch Physiker, Namesgever för de Eenheed Joule († [[1889]]) * [[1868]]: [[Emanuel Lasker]], düütsch Schachspeler, Mathematiker un Philosph († [[1941]]) * [[1880]]: [[Gustav Lienemann]], düütsch Kommunalpolitiker ut [[Ollnborg]] († [[1964]]) * [[1898]]: [[Baby Dodds]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1959]]) * [[1922]]: [[Ava Gardner]], US-amerikaansch Schauspelerin († [[1990]]) * [[1931]]: [[Ray Bryant]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[2011]]) * [[1937]]: [[Ola Wærhaug]], norweegsch Biathlet * [[1938]]: [[Hans Küppers]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[2021]]) * [[1941]]: [[Hans Eichel]], düütsch Politiker un Bundsminister * [[1944]]: [[Erhard Keller]], düütsch Iesflinklöper * [[1948]]: [[Michel Robert]], franzöösch Springrieder * [[1954]]: [[Ulrike Kriener]], düütsch Schauspelerin * [[1964]]: [[Bernd Michael Lade]], düütsch Schauspeler un Speelbaas * [[1965]]: [[Shirley Henderson]], schottische Schauspelersche * [[1974]]: [[Henny Reents]], düütsch Schauspelerin == Storven == * [[427]]: [[Sisinnius]], [[Patriarch]] vun [[Konstantinopel]] * [[1524]]: [[Vasco da Gama]], portugeesch Updecker un Seefarer (* [[1460]]) * [[1913]]: [[Gustav Sieg]], plattdüütsch Schriever (* [[1863]]) * [[1975]]: [[Fritz Meyer-Scharffenberg]], hoogdüütsch/plattdüütschen Schriever (* [[1912]]) * [[1982]]: [[Julia Janssen]], düütsch-öösterrieksch Schauspelerin (* [[1900]]) * [[1984]]: [[Fritz Kukuk]], plattdüütschen Schriever (*[[1905]]) * [[1997]]: [[Toshirō Mifune]], japaansch Schauspeler un Speelbaas (* [[1920]]) * [[2008]]: [[Harold Pinter]], britisch Dramatiker, Speelbaas, Dreibookschriever un Literaturnobelpriesdräger (* [[1930]]) * [[2011]]: [[Johannes Heesters]], nedderlannsch Schauspeler un Singer (* [[1903]]) * [[2014]]: [[Buddy DeFranco]], US-amerikaansch Jazzmusiker (* [[1923]]) [[Kategorie:Dag|Dezember 24]] moxi5ddwtgf1dcwt4kfeofwu3cuo8o6 0 20310 1041583 1009290 2025-07-11T11:32:54Z Eastfrisian2 58044 /* Boren */ 1041583 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Klenner Daag|Mai}} == Wat passeert is == * [[1840]]: De [[One Penny Black]], de eerste [[Breefmark]] vun de Welt, kummt in Grootbritannien herut. * [[2004]]: De [[Europääsche Union]] verwiedert sik üm teihn Lannen: [[Eestland]], [[Lettland]], [[Litauen]], [[Polen]], [[Tschechien]], [[Slowakei]], [[Ungarn]], [[Slowenien]], [[Zypern]] un [[Malta]]. * [[2004]]: In de [[Nedderlannen (Europa)|Nedderlannen]] sluut sik de [[Nedderlannsche Reformeerte Kark]], de [[Ooltreformerrte Karken in de Nedderlannen]] un de Luthersche Kark tohopen to de nee [[Protestantsche Kark in de Nedderlannen]] * [[2011]]: Söss Johr nah sien Dood wurrd de fröhere Paapst [[Johannes Paul II.]] in Gegenwart vun mehreren Hunnertdusend Pilger in Rom seligspraken. * [[2019]]: Nah de Afdanken van den japaanschen Kaiser [[Akihito]] („Heisei-Tiet“) is de Herrschap um Middennacht (Oortstiet) up de sien Söhn [[Naruhito]] („Reiwa-Tiet“) övergahn. == Boren == * [[1735]]: [[Lorenzo Hervás y Panduro]], spaansch Jesuit un Spraakgenie († [[1809]]) * [[1851]]: [[Jan Hinnerk Wördemann]], plattdüütsch Schauspeler, Schriever un Rezitater († [[1923]]) * [[1917]]: [[Aimé Barelli]], franzöösch Jazzmusiker, Singer un Bandleader († [[1995]]) * [[1919]]: [[John Meredyth Lucas]], US-amerikaansch Dreihbookschriever, Filmspeelbaas un Filmproduzent († [[2002]]) * [[1925]]: [[Malcolm Scott Carpenter]], US-amerikaansch Astronaut un Aquanaut († [[2013]]) * [[1925]]: [[Friedrich Wille (Schriever)|Friedrich Wille]], plattdüütsch Schriever († [[2015]]) * [[1944]]: [[Costa Cordalis]], greeksch Singer († [[2019]]) * [[1946]]: [[Joanna Lumley]], britisch Schauspelerin un Fotomodell * [[1959]]: [[Yasmina Reza]], [[Frankriek|franzöösche]] Schrieversche un Schauspelersche * [[1968]]: [[Oliver Bierhoff]], düütsch Footballnatschonalspeler * [[1973]]: [[Susanne Wolff]], düütsch Schauspelerin * [[1980]]: [[Isabelle Geffroy]], franzöösch Chanson-Singerin * [[1984]]: [[Sylvain Georges]], franzöösch Radrennfohrer == Storven == * [[1555]]: [[Marcellus II.]], Paapst (* [[1501]]) * [[1737]]: [[Jean-Alphonse Turrettini]], Genfer Theoloog (* [[1671]]) * [[1806]]: [[Carl Cannabich]], düütsch Komponist (* [[1771]]) * [[1845]]: [[Marc-Louis Arlaud]], Swiezer Porträtmaler (* [[1772]]) * [[1859]]: [[John Walker (Utfinner)|John Walker]], engelsch Utfinner vun Rietsticken (* [[1781]]) * [[1904]]: [[Antonín Dvořák]], böhmschen Komponisten (* [[1841]]) * [[1935]]: [[Henri Pélissier]], franzöösch Radrennfohrer (* [[1889]]) * [[1942]]: [[Friedrich Plettke]], düütsch Schriever un Heimatforscher (* [[1864]]) * [[2010]]: [[Rob McConnell]], kanaadsch Jazzmusiker (* [[1935]]) * [[2014]]: [[Georg Stollenwerk]], düütsch Footballnatschonalspeler un -trainer (* [[1930]]) [[Kategorie:Dag|Mai 01]] hua9rql0gkwkk7bf7mauhgj9wqv9ta0 0 20323 1041555 1022540 2025-07-10T19:59:51Z Flaverius 21322 /* Storven */ [[Ernst Hückstädt]], düütschen Geistlichen un plattdüütschen Schriever (* [[1850]]) 1041555 wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Klenner Daag|Juni}} == Wat passeert is == * [[575]]: [[Benedikt I.]] wurrd to'n Paapst wählt. * [[1953]]: [[Elisabeth II.]] warrt to de Königin vun [[England]] kröönt. Dat is dat eerste Mol, dat en Krönung in’t Fernsehen to sehn is. * [[1967]]: De [[Stasi]]-Spitzel un West-Berliner Polizist [[Karl-Heinz Kurras]] schutt up en Demonstratschoon gegen den Schah vun Persien den Studenten [[Benno Ohnesorge]] doot. Vundeswegen gaht veel Studenten na de radikale Siet över. == Boren == * [[1862]]: [[Adolf des Coudres]], düütsch Maler († [[1924]]) * [[1874]]: [[Karl Axmacher]], düütsch Maler († [[1952]]) * [[1908]]: [[Michael Staksrud]], norweegsch Iesflinklöper († [[1940]]) * [[1911]]: [[Walter Arthur Kreye]], plattdüütschen Schriever, Schauspeler un Speelbaas († [[1991]]) * [[1923]]: [[Lloyd Stowell Shapley]], US-amerikaansch Mathematiker, Wertschapswetenschapler un Nobelpriesdräger († [[2016]]) * [[1929]]: [[Kenneth McGregor]], austraalsch Tennisspeler († [[2007]]) * [[1935]]: [[Wilhelm Wieben]], düütsch Feernsehmoderator, Schauspeler, Schriever un en nedderdüütschen Rezitator († [[2019]]) * [[1940]]: [[István Csom]], ungarsch Schachspeler († [[2021]]) * [[1942]]: [[Thomas Danneberg]], düütsch Schauspeler un Synchroonsnacker († [[2023]]) * [[1952]]: [[Hildegard Krekel]], düütsch Schauspelerin un Synchroonsnackerin († [[2013]]) * [[1956]]: [[Ernesto Labarthe]], peruaansch Footballspeler * [[1957]]: [[Roberto Visentini]], italieensch Radrennfohrer * [[1968]]: [[Anne Briand]], franzöösch Biathletin * [[1979]]: [[Thiemo Röhler]], düütsch Politiker un Landdagsafordneter vun Neddersassen * [[1991]]: [[Tamás Fodor (Schachspeler)|Tamás Fodor]], ungarsch Schachgrootmeester == Storven == * [[657]]: [[Eugen I.]], Paapst (* weet man nich) * [[1598]]: [[Scipione Lancelotti]], italieensch Kardinal (* [[1527]]) * [[1902]]: [[Ernst Hückstädt]], düütschen Geistlichen un plattdüütschen Schriever (* [[1850]]) * [[1917]]: [[Paul Eduard Waldraff]], düütsch Grafiker un Breefmarkenkünstler (* [[1870]]) * [[1937]]: [[Eduard Kück]], plattdüütsch Wöörbokschriever (* [[1867]]) * [[1942]]: [[Bunny Berigan]], US-amerikaansch Jazzmusiker (* [[1908]]) * [[1980]]: [[Vasja Pirc]], jugoslaawsch Schachspeler un Historiker (* [[1907]]) * [[1997]]: [[Helen Hull Jacobs]], US-amerikaansch Tennisspelerin (* [[1908]]) * [[2005]]: [[Mike Marshall (Schauspeler)|Mike Marshall]], franzöösch-US-amerikaansch Schauspeler (* [[1944]]) * [[2011]]: [[Ray Bryant]], US-amerikaansch Jazzmusiker (* [[1931]]) * [[2011]]: [[Lavina Washines]], Hööftling vun dat Yakama-Volk, USA (* [[1940]]) * [[2015]]: [[Irwin Allan Rose]], US-amerikaansch Biochemiker un Nobelpriesdräger (* [[1926]]) * [[2018]]: [[Paul Delos Boyer]], US-amerikaansch Biochemiker un Nobelpriesdräger (* [[1918]]) * [[2021]]: [[Fritz Hollenbeck]], düütsch Schauspeler (* [[1929]]) [[Kategorie:Dag|Juni 02]] e2q6tdja1thsljmonmflskkv3nutrun 0 22809 1041531 918786 2025-07-10T14:32:24Z WetlandWitch 58429 Ik heff ehren tweten Vörnaam utschrieven. 1041531 wikitext text/x-wiki {{Stubben}} [[Bild:Scarlett Johansson in Kuwait 02.jpg|thumb|Scarlett Johansson in Januar 2008]] '''Scarlett Ingrid Johansson''' (* [[22. November]] [[1984]] in [[New York City|New York]], [[USA]]) is en US-amerikaansche Schauspelerin. == Ehr Rullen (Utwahl) == {| class="Tabell sortable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Johr ! Titel ! Synchroonsnacker |- | 1997 | [[Home Alone 3]]<br />dt.: ''Wieder allein Zuhaus'' | [[Julia Kaufmann]] |- | 1998 | [[The Horsewhisperer]]<br />dt.: ''Der Pferdeflüsterer'' | [[Julia Ziffer]] |- | 1999 | [[My Brother the Pig]]<br />dt.: ''Immer Ärger mit Schweinchen George'' | [[Maren Rainer]] |- | 2001 | [[An American Rhapsody]]<br />dt.: ''Ein Amerikanischer Traum'' | [[Luise Helm]] |- | 2002 | [[Eight Legged Freaks]]<br />dt.: ''Arac Attack – Angriff der achtbeinigen Monster'' | [[Ursula Hugo]] |- | 2003 | [[Lost in Translation]] | [[Maren Rainer]] |- | 2005 | [[The Island]]<br />dt.: ''Die Insel'' | [[Angela Wiederhut]] |- | 2006 | [[The Prestige]]<br />dt.: ''Prestige – Die Meister der Magie'' | [[Luise Helm]] |- | 2007 | [[The Nanny Diaries]]<br />dt.: ''Die Tagebücher einer Nanny'' | [[Luise Helm]] |- | 2008 | [[The Other Boleyn Girl]]<br />dt.: ''Die Schwester der Königin'' | [[Luise Helm]] |- | 2008 | [[Vicky Cristina Barcelona]] | [[Luise Helm]] |- | 2010 | [[Iron Man 2]] | [[Luise Helm]] |- | 2011 | [[We Bought a Zoo]]<br />dt.: ''Wir kaufen einen Zoo'' | [[Luise Helm]] |- | 2012 | [[The Avengers (2012)|The Avengers]]<br />dt.: ''Marvel’s The Avengers'' | [[Luise Helm]] |- | 2013 | [[Under the Skin]]<br />dt.: ''Under the Skin – Tödliche Verführung'' | [[Luise Helm]] |- | 2014 | [[Chef]]<br />dt.: ''Kiss the Cook: So schmeckt das Leben'' | [[Luise Helm]] |- | 2014 | [[Lucy (2014)|Lucy]] | [[Luise Helm]] |- | 2015 | [[Avengers: Age of Ultron]]<br />dt.: ''Marvel’s The Avengers 2: Age of Ultron'' | [[Luise Helm]] |- | 2016 | [[Captain America: Civil War]]<br />dt.: ''The First Avenger: Civil War'' | [[Luise Helm]] |- | 2016 | [[Sing]], Stimm | [[Stefanie Kloß]] |- | 2017 | [[Ghost in the Shell]] | [[Luise Helm]] |} == Weblenk == {{IMDb|PID=0424060}} {{DEFAULTSORT:Johansson, Scarlett}} [[Kategorie:Fru]] [[Kategorie:Börger von de USA]] [[Kategorie:Schauspeler]] [[Kategorie:Engelsch]] [[Kategorie:Boren 1984]] 8vfvqmqx8niwgu1s902g60f78en6tav 4 24523 1041557 1041186 2025-07-10T20:12:11Z Flaverius 21322 1041557 wikitext text/x-wiki Üürder in de Landkreis [[Landkreis Vörpommern-Rügen|Vörpommern-Rügen]] un [[Landkreis Vörpommern-Griespwoold]] (einstens [[Landkreis Oostvörpommern|Oostvörpommern]], [[Landkreis Uecker-Randow|Uecker-Randow]], [[Landkreis Noordvörpommern|Nuurdvörpommern]], [[Landkreis Rügen|Rügen]]) un in de Städer [[Griepswoold]] un [[Straalsund]]. ;Niege Landkreise {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Vörpommern-Rügen}} {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Vörpommern-Griepswoold}} ;Ole Landkreise {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Oostvörpommern}} {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Uecker-Randow}} {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Noordvörpommern}} {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Rügen}} == Noordvörpommern == === Grimmen === * Grimmen: [[Grimm]]<ref>[[oldwikisource:De Grising un de Schatz]]</ref>, [[Grimmen]]<ref>http://www.plattpartu.de/gott/erinn/friedrichs.htm</ref> * Appelshof: * Gerlachsruh: * Grellenberg: [[Grellenbarg]]<ref>„grellen“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=G02663>, abgerufen am 28.06.2025.</ref> * Groß Lehmhagen: * Heidebrink: * Hohenwarth: * Hohenwieden: * Jessin: * Klein Lehmhagen: * Stoltenhagen: * Vietlipp: === Marlow === * Allerstorf: [[Allsdörp]]<ref>Fritz Haeger: ''Die deutschen Ortsnamen Mecklenburgs seit dem Beginn der Kolonisation.'' Eberhardt, 1935, Sied 35</ref> * Alt Guthendorf: * Alt Steinhorst: * Bartelshagen I: * Bookhorst: * Brünkendorf: * Brunstorf: * Carlewitz: * Carlsruhe: * Dänschenburg: * Ehmkenhagen: * Fahrenhaupt: [[Fohrenhaupt]]<ref name="DWA1410000550">DWA ZTW Konvolut:1410000550, Sig2:002</ref> * Gresenhorst: * Jahnkendorf: * Kloster Wulfshagen: * Kneese: [[Knees]]<ref name="DWA1410000550"/> * Kuhlrade: * Marlow: [[Marlow]]<ref>„Marlow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=M00680>, abgerufen am 29.06.2025.</ref> * Neu Guthendorf: * Neu Poppendorf: * Neu Steinhorst: * Poppendorf: * Rostocker Wulfshagen: * Schulenberg: [[Schulenbarg]]<ref name="DWA1410000550"/> * Tressentin: * Völkshagen: === Süderholz === * Süderholz: * Bartmannshagen: * Willerswalde: * Kaschow: * Griebenow: * Kreutzmannshagen: * Willershusen: * Klein Bisdorf: * Schmietkow: * Kandelin: [[Kandelin]]<ref>Otto Vogel: ''Pommernspegel.'' Scharff, Griepswoold 1873, Sied 44</ref> * Zarnewanz: * Lüssow: * Groß Bisdorf: * Neuendorf: [[Nigendörp]]<ref>Otto Vogel: ''Pommernspegel.'' Scharff, Griepswoold 1873, Sied 28</ref> * Wüsteney: * Wüst Eldena: * Behnkenhagen: * Prützmannshagen: * Klevenow: * Barkow: * Boltenhagen: * Poggendorf: * Wüstenbilow: * Gülzow-Dorf: * Rakow: * Bretwisch: * Dönnie: * Grischow: * Grabow: === Zingst === * [[Zingst]]: [[Zingst]]<ref name="Segebarth"/> * Sundische Wiesen: [[Sunnsche Wisch]]<ref name="Witzke"/>, [[Sundische Wisch]]<ref name="Segebarth"/> * [[Pramort]]: [[Pramurt]]<ref name="Segebarth"/> === Altenpleen === === Groß Mohrdorf === * [[Batevitz]]: * [[Bisdorf]]: * [[Groß Mohrdorf]]: '''[[Groot Mohrdörp]]'''<ref name="Witzke">[https://www.plattpartu.de/gott/erinn/puurt.htm De Puurt to't Paradies vun Rudi Witzke]</ref> * [[Hohendorf]]: * [[Kinnbackenhagen]]: '''[[Kinnabckenhagen]]'''<ref name="Witzke"/> * [[Klein Mohrdorf]]: * [[Wendisch Langendorf]]: [[Langendörp]]?<ref name="Segebarth"/> === Klausdorf === * [[Klausdorf]]: [[Klausdörp]]<ref>https://www.kultur-mv.de/veranstaltungen/up-platt-geiht-ok-huet-noch-wat-de-spaeldael-ut-straalsund-tau-gast.html</ref> === Kramerhof === === Preetz === === Prohn === === Bartelshagen II b. Barth === === Barth === * Barth: [[Borth]]<ref>https://www.ostsee-zeitung.de/lokales/vorpommern-ruegen/ribnitz-damgarten/hingucker-fuer-touristen-barth-bekommt-ortsschilder-up-platt-ICJVTHTRWW6LBU5F5HKJVA2IBM.html</ref><ref name="Witzke"/> === Divitz-Spoldershagen === === Fuhlendorf === * [[Fuhlendorf]]: [[Fuhlendörp]]<ref name="Segebarth"/> * [[Bodstedt]]: [[Bodstedt]]<ref name="Segebarth"/> * Gutglück: [[Gautglück]]<ref name="Segebarth"/> * Michaelsdorf === Karnin === === Kenz-Küstrow === === Löbnitz === === Lüdershagen === === Pruchten === === Saal === * [[Saal]]: [[Saal]]<ref name="Segebarth"/> === Trinwillershagen === === Ahrenshoop === * [[Ahrenshoop]]: [[Ohrenshoop]]<ref name="Segebarth">[https://www.google.de/books/edition/De_Darsser_Smuggler/4LYOAQAAIAAJ?hl=de&gbpv=1&dq=%22Ohrenshoop%22&pg=PA2&printsec=frontcover De Darsser Smuggler, Erzählung in niederdeutscher Mundart Von Johann Segebarth · 1884]</ref> === Born a Darß === * Born: [[Born]]<ref name="Segebarth"/> * Darßer Ort: [[Darser Urt]]<ref name="Segebarth"/> === Dierhagen === * Dierhagen: [[Dierhagen]]<ref>WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:014</ref><ref>https://www.ardaudiothek.de/episode/urn:ard:publication:c450a25bd0d7c36f/</ref> === Prerow === * [[Prerow]]: [[Prerow]]<ref name="Segebarth"/> === Wieck a Darß === * [[Wieck]]: [[Wieck]]<ref name="Segebarth"/> * Darß: [[Dars]]<ref name="Segebarth"/> * [[Bliesenrade]]: [[Bliesenrad]]<ref name="Segebarth"/> === Wustrow === * Wustrow: [[Wustrow]]<ref name="Jochen-Permin"/> === Franzburg === * [[Franzburg]]: [[Franzborg]]<ref name="Segebarth"/><ref>[https://www.google.de/books/edition/Ut_de_Demokratentid/MyBUuWUJg6UC?hl=de&gbpv=1&dq=%22Franzborg%22&pg=PA166&printsec=frontcover]</ref> === Glewitz === === Gremersdorf-Buchholz === * [[Gremersdorf]]: [[Gremersdörp]]<ref>[https://www.google.de/books/edition/Niederdeutschland/7bnUAAAAMAAJ?hl=de&gbpv=1&bsq=%22Gremersd%C3%B6rp%22&dq=%22Gremersd%C3%B6rp%22&printsec=frontcover]</ref> === Millienhagen-Oebelitz === === Papenhagen === === Richtenberg === * Richtenberg: [[Richtenbarg]]<ref>[[oldwikisource:De Grising un de Schatz]]</ref> * Zandershagen: === Splietsdorf === * Holthof: * Müggenwalde: * Quitzin: * Sievertshagen: [[Sievertshagen]]<ref>http://www.plattpartu.de/gott/erinn/friedrichs.htm</ref> * Vorland: * Splietsdorf: [[Splietsdörp]]<ref>http://www.plattpartu.de/gott/erinn/friedrichs.htm</ref> === Velgast === === Weitenhagen === === Wendisch Baggendorf === === Behnkendorf === === Brandshagen === === Elmenhorst === === Horst === === Kirchdorf === === Miltzow === === Reinberg === === Wilmshagen === === Wittenhagen === === Groß Kordshagen === === Jakobsdorf === * [[Jakobsdorf]]: [[Jakobsdörp]]<ref>https://www.plattpartu.de/gott/vergeten.htm</ref> === Kummerow === === Lüssow === === Neu Bartelshagen === === Niepars === === Pantelitz === === Steinhagen === === Wendorf === === Zarrendorf === === Bad Sülze === * Bad Sülze: [[Sült]]? <ref>[https://www.ndr.de/radiomv/De-Plappermoehl-aus-Bad-Suelze,audio1496570.html]</ref> === Dettmannsdorf === === Deyelsdorf === === Drechow === === Eixen === === Grammendorf === === Gransebieth === === Hugoldsdorf === === Lindholz === === Tribsees === === Ahrenshagen-Daskow === * Ahrenshagen: [[Ohrenshagen]]?<ref name="Schröder">Waldemar Schröder: ''Langendamm, Geschichtte & Geschichten'', Teil 2: ''Mien un dien oll Lange Dam'' [https://rdg-historisch.de/files/pdf/Teil_2_A.pdf]</ref> * Altenwillershagen: * Behrenshagen: [[Biernshogen]]<ref name="Dieter-Parlow">Dieter Parlow: ''[http://www.schwaan.de/wp-content/uploads/seiten/dorfbote.pdf Dat öwertellich Brot.]'' in ''Dorf-Bote Vorbeck-Kambs'' 31, 1. Dezember 2016</ref> * Daskow: * Dettmannsdorf: [[Detmannsdörp]]?<ref>[https://www.google.de/books/edition/Uns_Immen/JfZOAAAAIAAJ?hl=de&gbpv=1&bsq=%22Dettmannsd%C3%B6rp%22&dq=%22Dettmannsd%C3%B6rp%22&printsec=frontcover Uns Immen - Band 4 - Seite 211]]</ref> * Gruel: * Pantlitz: * Plummendorf: [[Plummendörp]]<ref>„Plumm, Pl., f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P02249>, abgerufen am 28.06.2025.</ref> * Prusdorf: * Sandberg: [[Sandbarch]]<ref name="Dieter-Parlow"/> * Todenhagen: * Tribohm: === Ribnitz-Damgarten === * Altheide: * Beiershagen: * Borg: * Damgarten: [[Damgorn]]<ref>'[http://www.ostsee-zeitung.de/Region-Rostock/Ribnitz-Damgarten/Nieger-Buergermeister-kuemmt-ut-Damgorn 'Nieger Bürgermeister kümmt ut Damgorn].'' [[Ostsee-Zeitung]] an’n 13. April 2013</ref><ref name="Dieter-Parlow"/>, [[Damgoren]]<ref>WDA ZTW Beleg:1420010557, Sig3: 001, Digitalisat:1001915950</ref><ref name="Segebarth"/>, [[Damgorden]]<ref name="Schröder"/> * Dechowshof: * Freudenberg: * Hirschburg: * Klein-Müritz: * Klockenhagen: * Körkwitz: * Langendamm: * Neuheide: * Neuhof: * Petersdorf: * Pütnitz: * Ribnitz: [[Ribnitz]]<ref name="Jochen-Permin">Jochen Permin: ''[https://www.fischland-darss-zingst.net/fischland-darss-zingst/plattdeutsche-geschichten/fischlaender-chronik-schifffahrt.php Woll tau seihn.]''</ref><ref name="Schröder"/> * Tempel: * Wilmshagen: === Schlemmin === === Semlow === == Oostvörpommern == === Anklam === === Heringsdorf === === Buddenhagen === === Buggenhagen === === Hohendorf === === Krummin === === Lassan === === Lütow === === Pulow === === Sauzin === === Wolgast === === Zemitz === === Bargischow === === Blesewitz === === Boldekow === === Bugewitz === === Butzow === === Drewelow === === Ducherow === === Iven === === Japenzin === === Krien === === Krusenfelde === === Liepen === === Löwitz === === Medow === === Neetzow === === Neu Kosenow === === Neuendorf A === * Neuendorf A: [[Nigendörp]]?<ref name="Segebarth"/> === Neuendorf B === === Neuenkirchen === === Pelsin === === Postlow === === Putzar === === Rathebur === === Rossin === === Sarnow === === Spantekow === === Stolpe === === Wietstock === === Behrenhoff === === Dargelin === === Dersekow === === Diedrichshagen === === Hinrichshagen === === Levenhagen === === Mesekenhagen === === Wackerow === === Weitenhagen === === Brünzow === * Brünzow: * Kräpelin: [[Kröpelin (Landkreis Vörpommern-Griepswoold)|Kröpelin]]<ref name="Benthien">[[Bruno Benthien]]: ''Greifswald und seine Umgebung: Ergebnisse der heimatkundlichen Bestandsaufnahme im Gebiet südlich des Greifwalder Boddens.'' Akademie-Verlag, 1968, Sied 153</ref> * Stilow: * Stilow-Siedlung: * Vierow: * Klein Ernsthof: * Wusterbode (Wüstung): === Hanshagen === === Katzow === === Kemnitz === === Kröslin === === Loissin === === Lubmin === === Neu Boltenhagen === === Rubenow === === Wusterhusen === * Wusterhusen: [[Wusterhusen]]<ref name="Benthien"/> * Gustebin: * Konerow: * Pritzwald: * Stevelin: * Cruselin oder Kräselin (Wüstung): * Gnögentin (Wüstung): === Karlshagen === === Mölschow === === Peenemünde === === Trassenheide === === Zinnowitz === === Benz === === Dargen === === Garz === === Kamminke === === Korswandt === === Koserow === === Loddin === === Mellenthin === === Pudagla === === Rankwitz === === Stolpe auf Usedom === === Ückeritz === === Usedom === === Zempin === === Zirchow === === Bandelin === === Gribow === === Groß Kiesow === === Groß Polzin === === Gützkow === * Gützkow: [[Gützkow]]<ref>''Baltische Studien'', Band 41, S. 133, [http://books.google.de/books?id=5SAZAQAAIAAJ]</ref>, [[Gütschow]]<ref>Otto Vogel: ''Pommernspeegel. Ut ollen Tieden.'' Griepswoold 1869, S.67</ref> * Schulzenhof: * Owstin: * Pentin: * Wieck: * Meierei: * Breechen: * Neuendorf: === Karlsburg === === Klein Bünzow === * Krakow: [[Kraokow]]<ref name="BBWbPw25">Fragebogen BBWb [http://www.bbsa-potsdam.de/wp-content/uploads/2022/05/20_Pw25.pdf Pw 25 Bagemühl]</ref> === Kölzin === === Lühmannsdorf === === Lüssow === === Murchin === === Rubkow === === Schmatzin === === Wrangelsburg === === Ziethen === === Züssow === == Rügen == === Binz === === Putbus === * Putbus: * Altkamp: * Alt-Lanschvitz: * Beuchow, Darsband: * Dolgemost: * Dumgenevitz: * Freetz: * Glowitz: * Gremmin: * Groß-Stresow: * Güstelitz: * Kasnevitz: * Klein-Stresow: * Ketelshagen: [[Kätelshagen]]<ref>Korl Tiburtius: ''Hackels.'' 1900, Sied 104</ref> * Kransevitz: * Krakvitz: * Krimvitz: * Lauterbach: * Lonvitz: * Muglitz: * Nadelitz: * Neuendorf: * Neukamp: * Neu-Lanschvitz: * Pastitz: * Posewald: * Strachtitz: * Vilmnitz: * Wobbanz: * Wreechen: * Vilm: === Sassnitz === === Bergen auf Rügen === * Bergen: [[Bargen (Rügen)|Bargen]]<ref>http://www.kloensnack-rostocker7.de/september08_110.pdf</ref> * Dumsevitz: * Kaiseritz: * Karow: * Kiekut: * Neklade: * Rotensee: * Siggermow: * Silvitz: * Streu: * Tilzow: * Trips: * Zittvitz: === Buschvitz === === Garz/Rügen === * Bietegast: * Buhse: * Dumsevitz: * Foßberg: * Freudenberg: * Garz/Rügen: [[Goorz]]<ref>http://www.stadt-garz-ruegen.de/stadtblatt/garzer-stadtblatt_1_2012.pdf</ref> * Glewitz: * Grabow: [[Grabow]]<ref name="Segebarth"/> * Groß Schoritz: * Gützlaffshagen: * Heidekaten: * Heidenfelde: * Karnitz: * Klein Stubben: * Kniepow: * Koldevitz: * Kowall: * Losentitz: * Maltzien: * Palmer Ort: * Poltenbusch: * Poppelvitz: * Rosengarten: * Schabernack: * Silmenitz: * Smitershagen: * Swine: * Tangnitz: * Wendorf: * Zicker: * Zudar: === Gustow === === Lietzow === === Parchtitz === === Patzig === === Poseritz === * [[Poseritz]]: '''[[Posritz]]'''<ref name=VfNS 54">Korrespondenzblatt des Vereins für Niederdeutsche Sprachforschung 1952, S. 54</ref> === Ralswiek === === Rappin === === Sehlen === === Thesenvitz === === Baabe === === Gager === === Göhren === * [[Göhren]]: [[Gühren]]<ref>[https://www.google.de/books/edition/Mecklenburgische_Sagen/IijgAAAAMAAJ?hl=de&gbpv=1&dq=%22G%C3%BChren%22+g%C3%B6hren&pg=PA52&printsec=frontcover]</ref> === Lancken-Granitz === === Middelhagen === === Sellin === === Thiessow === === Zirkow === === Altenkirchen === * Altenkirchen: [[Ollenkirchen]]<ref>Hackels Von Korl Tiburtius · 1900, S. 225</ref> === Breege === === Dranske === === Glowe === === Lohme === === Putgarten === === Sagard === === Wiek === === Altefähr === * [[Altefähr]]: '''[[Ollfähr]]'''<ref name=VfNS 54"/> === Dreschvitz === === Gingst === === Insel Hiddensee === === Kluis === === Neuenkirchen === === Rambin === === Samtens === === Schaprode === === Trent === === Ummanz === * [[Ummanz]]: [[Ummanz]]<ref>https://www.ardaudiothek.de/sendung/plattdeutsches-aus-mv/urn:ard:show:0d1a7380e3be6458/</ref> == Uecker-Randow == === Pasewalk === * Pasewalk: * Pasewalk-Ost: * Friedberg: === Strasburg === * Strasburg: [[Strutzburg]]<ref>BBWb Fb20: Wolfshagen ([http://www.bbsa-potsdam.de/wp-content/uploads/2019/07/01_St_20.pdf St19])</ref><ref>BBWb Fb20: Wisamr ([http://www.bbsa-potsdam.de/wp-content/uploads/2019/07/20_St_8.pdf St8])</ref> * Gehren: * Karlsburg: * Klepelshagen: * Köhnshof: * Louisfelde: * Ludwigsthal: * Marienfelde: * Neuensund: [[Niegensund]] (nīgən'zunt)<ref>Sophie Wauer: ''Die Ortsnamen der Uckermark.'' Böhlau, 1996, Sied 292</ref>, [[Niensund]] (nīn'zunt)<ref>Sophie Wauer: ''Die Ortsnamen der Uckermark.'' Böhlau, 1996, Sied 292</ref> * Ravensmühle: * Rosenthal: * Schwarzensee: === Ueckermünde === * Ueckermünde: [[Ückermünn]]<ref>Otto Vogel: ''Pommernspegel.'' Scharff, Griepswoold 1873, Sied 94</ref> * Ueckermünde Ost: * Ueckermünde West: * Neuendorf: * Rochow: * Bellin: * Berndshof: === Ahlbeck === * Ahlbeck: * Gegensee: * Ludwigshof: === Altwarp === * Warp: [[Warp]]<ref>''Baltische Studien'', Band 41, S. 150, [http://books.google.de/books?id=5SAZAQAAIAAJ]</ref> * Altwarp: * Siedlung Altwarp: === Eggesin === * Eggesin: * Hoppenwalde: * Eggesiner Teerofen: * Gumnitz: * Gumnitz Holl: * Klein Gumnitz: * Karpin: === Grambin === * Grambin: === Hintersee === * Hintersee: * Zopfenbeck: === Leopoldshagen === * Leopoldshagen: * Grünhof: * Mörkerhorst: === Liepgarten === * Liepgarten: * Jädkemühl: * Starkenloch: === Lübs === * Lübs: * Annenhof: * Borkenfriede: * Heinrichshof: * Millnitz: === Luckow === * Luckow: * Rieth: up’n [[Rieth]]<ref>''Baltische Studien'', Band 41, S. 150, [http://books.google.de/books?id=5SAZAQAAIAAJ]</ref> * Christiansberg: * Fraudenhorst: === Meiersberg === * Meiersberg: === Mönkebude === * Mönkebude: === Neuenkirchen === * Neuenkirchen: [[Niegenkirchen]]<ref>Karl-Heinz Sadewasser: ''[https://www.plattpartu.de/gott/nachoostern.htm Nach Oostern]'', plattpartu.de</ref> * Müggenburg: * Strippow: * Rosebarch (Wüstung): === Torgelow-Holländerei === * Torgelow-Holländerei: === Vogelsang-Warsin === * Vogelsang-Warsin: * Warsin: * Vogelsang: === Bergholz === * Bergholz: * Caselow: * Bergholzer Mühle: === Blankensee === * Blankensee: * Pampow: === Boock === * Boock: === Glasow === * Glasow: * Streithof: === Grambow === * Grambow: * Ladenthin: * Neu-Grambow: * Schwennenz: * Sonnenberg: === Krackow === * Krackow: * Battinsthal: * Hohenholz: * Schuckmannshöhe: * Lebehn: * Kyritz: === Löcknitz === * Löcknitz: * Gorkow: === Nadrensee === * Nadrensee: * Pomellen: * Neuenfeld: === Penkun === * Grünz: * Radewitz: * Penkun: [[Penkuhn]]<ref name="LPLW"/>, [[Penkun]]<ref>''Baltische Studien'', Band 41, S. 149, [http://books.google.de/books?id=5SAZAQAAIAAJ]</ref><ref>BBWb Fb20: Woddow ([http://www.bbsa-potsdam.de/wp-content/uploads/2022/05/20_Pw22.pdf Pw22])</ref> * Büssow: * Sommersdorf: [[Sommersdörp]]<ref>Michael Knöfel: ''Ick bün ut Sommersdörp'', över Rosemarie un Karl Heinz Sadewasser, [http://robhom.genios.de/r_sppresse/daten/presse_nku/20080905/nku.092008050083.html]</ref> * Neuhof: * Storkow: * Wollin: * Friedefeld: === Plöwen === * Plöwen: * Wilhelmshof: === Ramin === * Bismark: * Gellin: * Grenzdorf: * Hohenfelde: * Linken: * Ramin: * Retzin: * Retzin-Ausbau: * Schmagerow: === Rossow === * Rossow: * Wetzenow: === Rothenklempenow === * Rothenklempenow: * Dorotheenwalde: * Grünhof: * Mewegen: * Petersmoor: * Glashütte: === Altwigshagen === * Altwigshagen: * Demnitz: * Finkenbrück: === Ferdinandshof === * Ferdinandshof: * Aschersleben: * Blumenthal: * Louisenhof: * Sprengersfelde: === Hammer a. d. Uecker === * Hammer: === Heinrichsruh === * Heinrichsruh: * Müggenburg: === Heinrichswalde === * Heinrichswalde: === Rothemühl === * Rothemühl: === Torgelow === * Torgelow: * Drögeheide: * Spechtberg: === Wilhelmsburg === * Wilhelmsburg: * Eichhof: * Fleethof: * Friedrichshagen: * Mariawerth: * Mühlenhof: === Blumenhagen === * Blumenhagen: === Brietzig === * Brietzig: [[Breetsch]]<ref>BBWb Fb20: Wilsikow ([http://www.bbsa-potsdam.de/wp-content/uploads/2022/05/20_St10.pdf St10])</ref> === Damerow === * Damerow: === Fahrenwalde === * Fahrenwalde: [[Fahrenwoll]]<ref name="BBWBPw14/20"> Fragebogen 20: Züsedom ([https://www.bbsa-potsdam.de/wp-content/uploads/2019/07/01_Pw_14.pdf Pw14])</ref> * Bröllin: * Friedrichshof: * Karlsruh: === Groß Luckow === * Groß Luckow: === Jatznick === * Jatznick: * Belling: * Sandförde: * Wilhelmsthal: * Waldeshöhe: === Klein Luckow === * Klein Luckow: * Groß Spiegelberg: === Koblentz === * Koblentz: [[Koblentz]]<ref name="BBWbPw3/20"/> * Breitenstein: [[Breitenstein]]<ref name="BBWbPw3/20"/> * Peterswalde: [[Peterswall]]<ref name="BBWbPw3/20"/> === Krugsdorf === * Krugsdorf: * Rothenburg: === Nieden === * Nieden: [[Neem]] (nēm)<ref>Sophie Wauer: ''Die Ortsnamen der Uckermark.'' Böhlau, 1996, Sied 296</ref>, [[Neen]] (nēn)<ref>Sophie Wauer: ''Die Ortsnamen der Uckermark.'' Böhlau, 1996, Sied 296</ref> === Papendorf === * Papendorf: === Polzow === * Polzow: * Neu-Polzow: * Roggow: === Rollwitz === * Rollwitz: * Damerow: [[Domerow]]<ref name="BBWBPw14/20"> Fragebogen 20: Züsedom ([https://www.bbsa-potsdam.de/wp-content/uploads/2019/07/01_Pw_14.pdf Pw14])</ref> * Schmarsow: * Schmarsow Ausbau: === Schönwalde === * Schönwalde: * Dargitz: * Sandkrug: * Stolzenburg: === Viereck === * Viereck: * Ernst-Thälmann-Siedlung: * Borken: * Marienthal: Mariendol<ref name="BBWbPw3/20">BBWb Fb 20: Zerrenthin ([http://www.bbsa-potsdam.de/wp-content/uploads/2019/07/20_Pw_3.pdf Pw3])</ref> * Riesenbrück: * Rödershorst: * Stallberg: * Uhlenkrug: === Zerrenthin === * Zerrenthin: '''[[Zarrenthien]]'''<ref>BBWb Fb 1: Zerrenthin ([http://www.bbsa-potsdam.de/wp-content/uploads/2019/07/01_Pw_3.pdf Pw3])</ref> === Züsedom === * Züsedom: [[Züsdom]]<ref name="BBWBPw14"> Fragebogen 1: Züsedom ([https://www.bbsa-potsdam.de/wp-content/uploads/2019/07/01_Pw_14.pdf Pw14])</ref> == Griepswoold == * Greifswald: [[Griepswold]]<ref>https://www.zeit.de/news/2023-09/18/griepswold-greifswald-erhaelt-plattdeutsche-ortsschilder</ref> * Wieck/Ladebow: * Eldena: * Riems/Insel Koos: * Friedrichshagen: * Ostseeviertel: * Schönwalde I: * Groß Schönwalde: * Schönwalde II: == Stralsund == * Stralsund: * Hafeninsel: * Bastionengürtel: * Knieper: * Kniepervorstadt: * Tribseer: * Tribseer Vorstadt: * Tribseer Siedlung: * Tribseer Wiesen: * Schrammsche Mühle: * Franken: * Frankenvorstadt: * Dänholm: * Franken Mitte: * Frankensiedlung: * Stadtgebiet Süd: * Andershof: * Devin: * Voigdehagen: * Lüssower Berg: * Am Lüssower Berg: * Am Umspannwerk: * Langendorfer Berg: * Grünhufe: * Stadtkoppel: * Vogelsang: * Grünthal-Viermorgen: * Freienlande: * Stadtteiche: * Frankenteich: * Knieperteich: * Moorteich: == Footnoten == {{Wikiprojekt Öörd/Refs}} <references/> 9cioiu1i9l4cb714tzjru5up0xubs57 4 25464 1041515 1041514 2025-07-10T12:00:24Z Flaverius 21322 /* Admannshagen-Bargeshagen */ 1041515 wikitext text/x-wiki <div style="border: 3px double #a3b0bf; padding: 0.75em 1em; margin: 1em 0; text-align: left;"> <h1 style="font-size: 230%; font-family: 'hoefler text', 'times new roman', serif; font-variant: small-caps; border: none; margin: 0; padding: 0; padding-top: 5px;"> Öörd in Slewswig </h1> ---- Üürder in den [[Landkreis Rostock]] (einstens [[Landkreis Güstrow|Güstrow]] un [[Landkreis Bad Doberan|Bad Doberan]]) un in de Stadt [[Rostock]]. <div style="border: 3px #a3b0bf; padding: 0.75em 1em; margin: 1em 0; text-align: left;"> '''Trecht:'''<br/> '''Nich trecht:''' ''keen'' {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Rostock}} </div> </div> __TOC__ == Landkreis Rostock == === Admannshagen-Bargeshagen === * Admannshagen-Bargeshagen: '''[[Mattenshagen-Barshagen]]''' (Vörslag) * Admannshagen: '''[[Mattenshagen]]'''<ref>[[Fritz Haeger]]: ''Die deutschen Ortsnamen Mecklenburgs seit dem Beginn der Kolonisation.'' Eberhardt, 1935, Sied 157</ref> * Admannshagen-Ausbau: * Bargeshagen: '''[[Barshagen]]'''<ref name="ZTW-Z905-006-038">WossiDia ZTW-Z905-006-038: ''Barshäger''</ref><ref>WossiDia: XMD-M030-000-040-267</ref> * Rabenhorst: [[Rabenhorst]]<ref>WossiDia: ZTW-Z903-002-053 (Transkription 36235)</ref>, [[Rawenhorst]]<ref>WossiDia: XMD-M030-000-179-128</ref> * Zühlsdorff: * Steinbeck: === Alt Bukow === * [[Alt Bukow]]: '''Ollen Bukow''' ([[Oll’n Bukow]]<ref>Mecklenburgische Monatshefte, Band 2, 1926, S. 216.</ref>, [[Ollen Bukow]]<ref name="Uni Rostock"> Wissenschaftliche Zeitschrift der Wilhelm-Pieck-Universität Rostock, Gesellschafts- und sprachwissenschaftliche Reihe · Band 27, 1978, S. 34.</ref> * Bantow: * Questin: * Teschow: === Alt Sührkow === * [[Alt Sührkow]]: '''[[Olt Sührkow]]''' ([[Olt-Sührkwo]]<ref>[[Paul Warncke]]: ''Fritz Reuter: woans hei lewt un schrewen hett'', Voigtländer, Leipzig 1899, S. 240</ref> * Bukow am Teterower See: * Hohen Mistorf: * Neu Sührkow: * Pohnstorf: === Altkalen === * Altkalen: '''[[Oltkalen]]''' ([[Ollen-Kalen]]<ref name="Nerger"> Karl Nerger: Grammatik des meklenburgischen Dialektes, älterer und neuerer Zeit, Laut- und Flexionslehre, 1869, S. 194.</ref>, [[Olt Kalen]]<ref name="Nerger"/>) * Alt Pannekow: * Damm: * Granzow: * Kämmerich: * Kleverhof: * Lüchow: * Neu Pannekow: * Rey: === Am Salzhaff === * Am Salzhaff: An’t Solthaff ?<ref>„Solthaff, n.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=S06901>, abgerufen am 30.06.2025.</ref> * Klein Strömkendorf: * Pepelow: * Rakow: * Teßmannsdorf: === Bad Doberan === * Heiligendamm: * Althof: [[Olthof]]<ref name="WDA1410000548/028">WDA ZTW Konvolut:1410000548,Sig2:028</ref> * Vorder Bollhagen: * Bad Doberan: [[Doberan]]<ref name="WDA1410000548/028"/> * Walkmüller Holz: Walkmöller Holt<ref>WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:026</ref> === Bartenshagen-Parkentin === * Bartenshagen-Parkentin: * Bartenshagen: [[Bartenshagen]]<ref>WossiDia ZTW-Z991-003-006</ref> * Parkentin: [[Parkentin]]<ref>WossiDia ZTW-Z909-014-004</ref> * Hütten: * Neuhof: * Bollbrücke: === Bastorf === * Bastorf: [[Bastörp]]<ref name="ZTW-X001-005-012">WossiDia ZTW-X001-005-012</ref> * Hohen Niendorf: [[Niendörp]]?<ref name="ZTW-X001-005-012"/> * Kägsdorf: * Mechelsdorf: * Wendelstorf: * Westhof: * Zweedorf: === Baumgarten === * Baumgarten: [[Boomgoren]]<ref>WDA ZTW Beleg:1420010524, Sig3: 001,Digitalisat:1001915913</ref> * Gralow: * Katelbogen: * Laase: * Qualitz: * Schependorf: * Wendorf: === Behren-Lübchin === * Behren-Lübchin: [[Behrenlübchin]]<ref>Transkription 39107</ref> * Bäbelitz: * Duckwitz: * Groß Nieköhr: * Klein Nieköhr: * Neu Nieköhr: * Samow: * Viecheln: === Benitz === * Benitz: [[Beenz]]<ref>ZTW-X002-016-007</ref> * Brookhusen: === Bentwisch === * Bentwisch: [[Bentwisch]]<ref>ZTW-Z901-021-062</ref> * Albertsdorf: [[Albertsdörp]]<ref>https://www.ostsee-zeitung.de/Vorpommern/Ribnitz-Damgarten/Statts-Graeun-blot-Witt</ref> * Goorstorf: * Harmstorf: * Klein Bartelsdorf: * Klein Bentwisch: * Neu Bartelsdorf: * Neu Harmstorf: === Bernitt === * Bernitt: [[Bernitt]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref>, [[Barnitt]]<ref>„barnittsch, Adj.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=B00749>, abgerufen am 30.06.2025.</ref><ref name="swartbückst"/> * Glambeck: * Göllin: * Hermannshagen: * Jabelitz: * Käterhagen: [[Köterhagen]]<ref>WossiDia:ZTW-Z902-004-006 ''koeter'' Einwohner von Käterhagen</ref> * Neu Käterhagen: * Kurzen Trechow: * Langen Trechow: * Moisall: * Neu Bernitt: * Schlemmin: [[Schlemmin]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref> * Vieze: === Biendorf === * Biendorf: [[Biendörp]]<ref>Von Hochtiden Von Richard Wossidlo · 1924, S. 12</ref> * Büttelkow: * Gersdorf: * Jörnstorf-Hof: * Jörnstorf-Dorf: * Körchow: * Lehnenhof: * Parchow: * Sandhagen: * Uhlenbrook: * Westenbrügge: * Wischuer: === Blankenhagen === * Blankenhagen: [[Blankenhagen]]<ref>ZTW-Z910-007-399</ref> === Börgerende-Rethwisch === * Börgerende: [[Börgerenn]]<ref>Mecklenburg, Zeitschrift des Heimathundes Meklenburg, Landesverein des Deutschen Bundes Heimatschuß, Neunundzwanzigster Jahrgang, 1934, S. 165</ref> * Rethwisch: [[Rethwisch]]<ref name="swartbückst">„swartbückst“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=S11983>, abgerufen am 30.06.2025.</ref>, [[Reitwisch]]<ref>„Kopp, Pl.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=K04668>, abgerufen am 30.06.2025, dei hett 't so hild, wenn dei Kopp in Doberan is, sünd dei Bein noch in Reitwisch (</ref> * Bahrenhorst: * Neu Rethwisch: === Bröbberow === * Bröbberow: * Bröbberow: * Groß Grenz: * Klein Grenz: === Broderstorf === * Broderstorf: [[Brodersdörp]]<ref>ZAW-B702-003-096</ref>, [[Brodersdörp]]<ref> Die geheimen Tiere Mecklenburgs, Dr. naturalis Ferdinand Kneifer, 2025</ref> * Ikendorf: * Neu Broderstorf: * Neuendorf: * Neu Pastow: * Neu Roggentin: * Pastow: * Teschendorf: === Bützow === * Bützow: [[Bützow]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref> * Dreibergen: [[Dreebargen (Bützow)|Dreibargen]]<ref>Fritz Reuter: ''De Urgeschicht von Meckelnborg.'' Kapitel 24, http://gutenberg.spiegel.de/buch/1392/24</ref> * Horst: * Parkow: * Wolken: === Cammin === * Cammin: [[Cammin]]<ref>ZTW-Z907-010-045</ref><ref name="MWB achterüm">„achterüm, Adv.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 1, Sp. 57: ''büst woll in Gedanken as Suerbiersch ehr Hohn, dat is von Cammin nah Riepk (Riepke) nah 'n Leggen gahn''</ref> * Eickhof: * Prangendorf: * Weitendorf: * Wohrenstorf: === Carinerland === * Carinerland: [[Krienerland]]? * Alt Karin: [[Ollkarin]]<ref> Transkription 32369</ref>, [[Krien]]<ref>ZTW-Z990-020-005</ref><ref>„Krin, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25,</ref>? * Bolland: * Danneborth: * Kamin: * Klein Mulsow: * Krempin: * Moitin: * Neu Karin: * Ravensberg: * Zarfzow: === Dahmen === * Dahmen: [[Dahmen]]<ref>ZTW-Z905-001-116</ref> * Barz: * Bockholt: * Großen Luckow: * Hüttenkoppel: * Neu Ziddorf: * Rothenmoor: * Ziddorf: === Dalkendorf === * Dalkendorf: [[Dalkendörp]]<ref>ZTW-Z902-004-040</ref> * Amalienhof: * Appelhagen: * Bartelshagen: === Dobbin-Linstow === * Bornkrug: * Dobbin: [[Dobbin]]<ref name="HerrgottupReisen27"/>, [[Ollen Tobbin]]<ref>WDS ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:020</ref> * Glave: [[Glav’]]<ref name="HerrgottupReisen27">[[John Brinckman]]: ''Uns Herrgott up Reisen.'' ''[Dat sœbenuntwintigste Kapitel]''</ref> * Groß Bäbelin: * Hinrichshof: * Klein Bäbelin: * Linstow: [[Linstow]]<ref>ZTW-B608-012-023</ref> * Neu Dobbin: * Zietlitz: === Dolgen am See === * Dolgen am See: Dolgen an de See? Dolgen an’n See * Dolgen: [[Dolgen]]<ref>Transkription 62675</ref> * Friedrichshof: * Groß Lantow: * Kankel: * Sabel: * Striesdorf: === Dreetz === * Dreetz: [[Dreetz]]<ref>Transkription 39393</ref><ref>Transkription 7014<ref>Transkription 7014</ref>, [[Drätz]]<ref>Transkription 63049</ref><ref>Transkription 62931</ref> * Peetsch: * Zibühl: === Dummerstorf === * Dummerstorf: [[Dummerstörp]]<ref>http://www.kloensnack-rostocker7.de/Maandenbladd173_Februar14.pdf</ref><ref>„Dummerstörp“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=D03219>, abgerufen am 30.06.2025.</ref>, [[Dummersdörp]]<ref> Transkription 5976</ref> * Bandelstorf: * Dishley: * Göldenitz: * Pankelow: * Schlage: * Waldeck: === Elmenhorst/Lichtenhagen === * Elmenhorst: [[Elmenhorst]]<ref>ZAW-B702-004-021</ref> * Lichtenhagen: [[Lichtenhagen]]<ref>ZTW-Z993-013-013</ref> === Finkenthal === * Finkenthal: [[Finkendal]]<ref>ZTW-Z903-013-005</ref> * Fürstenhof: * Schlutow: === Gelbensande === * Gelbensande: [[Gälensann’]]<ref>MWB</ref> * Willershagen: === Glasewitz === * Glasewitz: [[Glasewitz]]<ref>Transkription 32488</ref> * Dehmen: * Kussow: === Gnewitz === * Gnewitz: [[Gneiws]]<ref>„Gneiws“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 3, Sp. 209 </ref> * Barkvieren: * Neubarkvieren: === Gnoien === * Gnoien: [[Gnoien]]<ref>ZTW-X002-013-026</ref> * Dölitz: * Eschenhörn: * Kranichshof: * Warbelow: === Graal-Müritz === * Graal-Müritz: * Graal: [[Graal]]<ref> Transkription 57111</ref><ref>Transkription 40061</ref> * Müritz: === Grammow === * Grammow: [[Grammow]]<ref>ZTW-Z903-002-012</ref> * Alt Stassow: * Neuhof: * Neu Stassow: * Recknitzberg: === Groß Roge === * Groß Roge: [[Grot-Roge]]<ref>''Mecklenburg im Kriege,der Heimat und ihren Kämpfern gewidmet'', S. 19.</ref> * Klein Roge: * Mieckow: * Neu Rachow: * Rachow: * Wotrum: * Zierstorf: === Groß Schwiesow === * Groß Schwiesow: [[Swiesow]]<ref>Transkription 41882</ref><ref>ZTW-Z907-013-012</ref> * Klein Schwiesow: === Groß Wokern === * Groß Wokern: [[Waukern]]<ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns ">[http://www.milhahnspurensuche.de/wokern5.html Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns ]</ref>, [[Groten Wokern]]<ref><ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns/><ref name="Schröder"> [https://www.google.de/books/edition/Dieterich_Schr%C3%B6ders_Kirchen_Historie_de/4-RBAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=0 Dieterich Schröders Kirchen-Historie des Evangelischen Mecklenburgs vom Jahr 1518 bis 1742 Band 1]</ref>, [[Groten Wuckern]]<ref name="Schröder"> "/><ref>[https://www.google.de/books/edition/Dieterich_Schr%C3%B6ders_Kirchen_Historie_de/4-RBAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=1&dq=Groten+Wokern&pg=RA3-PA429-IA16&printsec=frontcover * Klein Wokern: [[Lütten Wokern]]<ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns/>, [[Lütken Wokern]]<ref name="Schröder"/> "/> * Neu Wokern: * Nienhagen: * Uhlenhof: * Waldschmidt: === Groß Wüstenfelde === * Groß Wüstenfelde: [[Grot Wüstenfelde]]<ref>https://www.landesmuseum-mv.de/pd/themen-im-zeitraum/landwirtschaft-1850-bet-1900/</ref>, [[Grot Wüstenfell’n]]<ref>https://www.google.de/books/edition/Uns_Immen/5dPmjHTWQrMC?hl=de&gbpv=1&bsq=Grot+W%C3%BCstenfell&dq=Grot+W%C3%BCstenfell&printsec=frontcover</ref> * Jägerhof: * Matgendorf: * Mühlenhof: * Perow: * Reisaus: * Schwetzin: * Vietschow: === Gülzow-Prüzen === * Boldebuck: * Groß Upahl: * Gülzow: [[Gülzow]]<ref>ZAW-C804-001-006</ref> * Hägerfelde: * Karcheez: * Langensee: * Mühlengeez: * Parum: * Prüzen: [[Prüzen]]<ref>ZTW-B608-018-057</ref> * Tieplitz: * Wilhelminenhof: === Güstrow === * Güstrow: [[Güstrow]]<ref name="WDA1420010526">WDA ZTW Beleg:1420010526, Sig3:001, Digitalisat:1001915915</ref> * Goldberger Vorstadt: [[Goldbarger Vörstadt]] (Vöörslag)<ref>„Goldbarg, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, S. Bd. 3, Sp. 217</ref><ref name="MWB Vörstadt">„Vörstadt, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 7, Sp. 1025</ref> * Plauer Vorstadt: [[Plauer Vörstadt]] (Vöörslag)<ref name="MWB Vörstadt"/> * Schweriner Vorstadt: [[Sweriner Vörstadt]] (Vöörslag) * Südstadt: [[Südstadt]] (Vöörslag) * Dettmannsdorf: * Distelberg: * Bockhorst: * Bauhof: [[Buhoff (Güstrow)]] (Vöörslag)<ref name="MWB Buhoff>„Buhoff, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 2, Sp. 108</ref> * Bauhof Nord: [[Buhoff Noord]] (Vöörslag)<ref name="MWB Buhoff/> * Suckow: [[Suckow]]<ref>WossiDia: ZTW-Z907-013-015</ref> * Klueß: [[Kluus]]<refname="WDA1420010526"/> * Primerburg: * Neu Strenz: === Gutow === * Gutow: [[Gutow]]<ref>ZTW-Z909-006-045</ref> * Badendiek: * Bülow: * Bülower Burg: * Ganschow: * Schönwolde: === Hohen Demzin === * Hohen Demzin: [[Demzin]] * Karstorf: * Burg Schlitz: * Görzhausen: * Groß Köthel: * Klein Köthel: * Grambzow: === Hohen Sprenz === * Hohen Sprenz: [[Hogen-Sprenz]]<ref>Plattdüütsche Volkskalenner, S. 51 ([https://plattmakers.de/s/books/19032.pdf])</ref><ref>[[Fritz Reuter]]: ''Schnurr Murr'', S. 14 ([https://plattmakers.de/s/books/971.pdf])</ref> * Dudinghausen: * Klein Sprenz: * Woland: === Hohenfelde === * Hohenfelde: [[Hogenfell’]]<ref>ZTW-Z900-003-017</ref> * Neu Hohenfelde: * Ivendorf: * Forsthof: === Hoppenrade === * Hoppenrade: [[Hoppenrad]]<ref>Transkription 4067</ref> * Koppelow: * Kölln: * Lüdershagen: * Schwiggerow: * Striggow: === Jördenstorf === * Jördenstorf: [[Jördenstörp]]<ref>Uns' Immen - Band 15 - Seite 369</ref> * Gehmkendorf: * Klein Markow: * Klein Wüstenfelde: * Klenz: * Schrödershof: === Jürgenshagen === * Jürgenshagen: * Gnemern: * Groß Gischow: * Klein Gischow: * Klein Sien: * Moltenow: * Ulrikenhof: * Wokrent: === Kassow === * Kassow: * Neu Kassow: * Werle: === Klein Belitz === * Klein Belitz: [[Lütten Belitz]]<ref>[https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bfa1901/0563/image,info Das Buch für alle: illustrierte Blätter zur Unterhaltung und Belehrung für die Familie und Jedermann], S. 574</ref> * Boldenstorf: * Friedrichshof: * Groß Belitz: * Neukirchen: * Passin: * Reinstorf: * Selow: === Klein Upahl === * Klein Upahl: === Krakow am See === * Krakow am See: [[Krakow an’n See]]<ref>https://www.nordkurier.de/regional/guestrow/der-lange-weg-nach-krakow-ann-see-3249392</ref> * Alt Sammit: [[Ollen Sammit]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> * Bellin: * Bossow: [[Bossow]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> * Charlottenthal: * Groß Grabow: [[Grôten Grabôw]]<ref name="Nerger"/> * Klein Grabow: * Marienhof: * Möllen: * Neu Sammit: * Steinbeck: * Blechernkrug: [[Bleckern Kraug]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> === Kritzmow === * Kritzmow: * [[Groß Schwaß]]: '''[[Groten Schwaaß]]'''<ref name="Uni Rostock"/> * Klein Schwaß: * Klein Stove: === Kröpelin === * Kröpelin: [[Kröplin]]<ref>ZTW-X002-015-031</ref> * Altenhagen: * Boldenshagen: * Brusow: * Brusow Ausbau: * Detershagen: * Diedrichshagen: * Einhusen: * Groß Siemen: * Hanshagen: * Horst: * Hundehagen: * Jennewitz: * Klein Nienhagen: * Klein Siemen: * Parchow Ausbau: * Schmadebeck: * Wichmannsdor: === Kuchelmiß === * Kuchelmiß: [[Kuchelmiß]]<ref name"ZTW-Z936-000-249">ZTW-Z936-000-249</ref>, [[Kuchelmiss]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Ahrenshagen: * Hinzenhagen: [[Hinzenhagen]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Serrahn: [[Serrahn]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Seegrube: * Wilsen: [[Wilsen]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> === Kühlungsborn === * Kühlungsborn: [[Kühlungsborn]]<ref>[http://www.olle-apteik.de/Rueckblicke-und-Einblicke/Diverses/mobile/]</ref><ref>[http://www.kulturverein-reddelich.de/veranstaltungen?query-9-page=2]</ref><ref>http://www.kulturverein-reddelich.de/veranstaltungen?query-9-page=2</ref> * Brunshaupten: * Arendsee: * Fulgen: === Kuhs === * Kuhs: [[Kuhs]]<ref>ZAW-B906-004-013</ref> === Laage === * Laage: [[Laag’]]<ref>„Pin, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P01400>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Alt Rossewitz: * Breesen: * Jahmen: * Klein Lantow: * Korleput: * Kritzkow: * Kronskamp: * Liessow: * Pinnow: * Subzin: * Schweez: * Weitendorf: [[Weitendörp (Gemeen Laage)|Weitendörp]]<ref name="Wolbring"/> === Lalendorf === * Lalendorf: [[Lalendörp]]<ref>ZTW-Z906-014-004</ref> * Mamerow: * Vietgest: * Wattmannshagen: * Alt Krassow: * Bansow: * Dersentin: [[Dersentin]]<ref>WDS ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:013</ref> * Friedrichshagen: * Gremmelin: * Lübsee: * Neu Krassow: * Neu Zierhagen: * Niegleve: * Nienhagen: * Raden: * Reinshagen: * Roggow: * Schlieffenberg: * Tolzin: * Vogelsang: === Lambrechtshagen === * Lambrechtshagen: [[Lambershagen]]<ref name="ZTW-Z905-006-038"/> * Allershagen: * Sievershagen: * Vorweden: * Mönkweden: === Lelkendorf === * Lelkendorf: [[Lelkendörp]]<ref>ZTW-Z905-001-074</ref> * Groß Markow: * Küsserow: * Küsserow-Hof: * Ludwigsdorf: * Sarmstorf: * Seeland: * Sperlingshof: === Lohmen === * Lohmen: [[Lohmen]]<ref>MWB</ref> * Altenhagen: * Garden: * Gerdshagen: * Lähnwitz: * Nienhagen: * Oldenstorf: * Rothbeck: === Lüssow === * Lüssow: [[Lüssow]]<ref>ZTW-Z908-005-017</ref> * Karow: * Strenz: === Mistorf === * Mistorf: [[Mistörp]]<ref>ZAW-B702-009-036</ref> * Augustenruh: * Goldewin: * Käselow: * Neu Mühle: * Siemitz: === Mönchhagen === * Mönchhagen: * Häschendorf: === Mühl Rosin === * Mühl Rosin: [[Möhlen Rosin]]<ref>ZTW-Z906-004-002</ref> * Bölkow: * Kirch Rosin: * Koitendorf: === Neubukow === * Neubukow: [[Niebukow]]<ref>[[Christa Prowatke]]: ''Up Platt is ook hüt noch wat: Niederdeutsche Prosa und Lyrik der Gegenwart.'' Hinstörp, Rostock 1980, Sied 29</ref> * Buschmühlen: * Malpendorf: * Panzow: * Spriehusen: * Steinbrink: === Nienhagen === * Nienhagen: [[Nienhagen]]?)Keen /g/ oder /d/ in de Wenkerböagens === Nustrow === * Nustrow: === Papendorf === * Papendorf: [[Papendörp]]<ref>Fritz Reuter: ''De meckelnbörgschen Montecchi un Capuletti oder De Reis' nah Konstantinopel.''</ref> * Gragetopshof: * Groß Stove: * Niendorf: * Sildemow: === Penzin === * Penzin: [[Penzin]]<ref>ZTW-X002-002-035</ref> === Plaaz === * Plaaz: [[Plaaz]]<ref>ZTW-X001-004-049</ref> * Mierendorf: * Recknitz: * Spoitgendorf: * Wendorf: * Zapkendorf: === Pölchow === * Pölchow: [[Pölchow]]<ref>ZTW-B608-018-026</ref> * Huckstorf: * Wahrstorf: === Poppendorf === * Poppendorf: [[Poppendörp]]<ref>ZTW-Z936-001-392</ref> === Prebberede === * Prebberede: [[Prebberede]]<ref name="WDA1410000548"/> * Belitz: * Grieve: * Groß Bützin: * Rabenhorst: * Rensow: * Schwiessel: * Neu Heinde: === Reddelich === * Reddelich: [[Rettlk]]<ref>ZTW-Z931-000-374</ref> * Brodhagen: === Reimershagen === * Reimershagen: [[Reimershagen]]<ref>ZTW-Z993-005-087</ref> * Groß Tessin: * Hohen Tutow: * Kirch Kogel: * Rum Kogel: * Suckwitz: === Rerik === * Rerik: [[Rerik]]<ref>https://www.ndr.de/kultur/norddeutsche_sprache/plattdeutsch/-,norichten56764.html</ref> * Blengow: * Neu Garz: * Gaarzer Hof: * Garvsmühlen: * Meschendorf: * Roggow: * Russow: * Wustrow: === Retschow === * Retschow: [[Retschow]]<ref>ZTW-Z902-004-023</ref> * Fulgenkoppel: * Glashagen: * Quellental: * Stülow: === Roggentin === * Fresendorf: * Kösterbeck: * Roggentin: [[Roggentin]]<ref>ZTW-Z910-002-140</ref> === Rövershagen === * Rövershagen: [[Rövershagen]]<ref>MWB Röverhäger</ref> * Behnkenhagen: * Niederhagen: * Oberhagen: * Purkshof: * Schwarzenpfost: === Rühn === * Rühn: [[Rühn]]<ref>ZTW-B608-014-009</ref> * Hof Rühn: * Mückenhorst: * Pustohl: === Rukieten === * Rukieten: [[Rukieten]]<ref>MWB rukietsch</ref> * Göldenitz: === Sanitz === * Sanitz: [[Sans]]<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012">ZTW-Z903-003-012</ref> * Groß Freienholz: * Groß Lüsewitz: * Gubkow: * Hohen Gubkow: * Horst: * Klein Freienholz: * Klein Wehnendorf: Groß Wehnendorf: Grot Wähnendörp<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012"/> * Niekrenz: * Oberhof: * Reppelin: * Teutendorf: * Vietow: * Wendorf: [[Wendörp]]<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012"/> * Wendfeld: === Sarmstorf === * Sarmstorf: [[Sarmstörp]]<ref>ZTW-X001-001-010</ref> * Bredentin: === Satow === * Satow: [[Satow]]<ref name="Wossidlo-Archiv-Rederank"/><ref>MWb satowsch</ref> * Anna Luisenhof: * Berendshagen: * Bölkow: * Bölkow Ausbau: * Clausdorf: * Gerdshagen: * Gorow: * Groß Bölkow: * Hanstorf: * Hastorf: * Heiligenhagen: [[Hilgenhagen]]<ref name="Nerger"/> * Hohen Luckow: [[Hĝhen-Lukôw]]<ref name="Nerger"/> * Horst: * Klein Bölkow: * Konow: * Lüningshagen: * Matersen: * Miekenhagen: * Püschow: * Pustohl: * Radegast: * Rederank: [[Rederank]]<ref name="Wossidlo-Archiv-Rederank">[https://search.isebel.eu/da_DK/dataset/https---apps-wossidia-de-webapp-run-node-xmd-s001-000-003-546 Wossidlo-Archiv]</ref> * Reinshagen: * Rosenhagen: * Steinhagen: === Schorssow === * Bristow: * Bülow: * Carlshof: * Glasow: * Grube: * Neu Tessenow: * Schorssow: [[Schorssow]]<ref>ZTW-Z900-011-018</ref> * Tessenow: === Schwaan === * Schwaan: [[Schwaan]]<ref name="Wolbring"/>, [[Swaan (Landkreis Rostock|Swaan]] (Swaaner<ref>WDS ZTW Beleg:1420010540. Sig3:001, Digitalisat:1001915933</ref>)<ref>MWB</ref> * Bandow: * Dorf Tatschow: * Hof Tatschow: * Letschow: === Schwasdorf === * Poggelow: * Remlin: * Schwasdorf: [[Swartdörp]]<ref>MWB</ref> * Stierow: === Selpin === * Selpin: * Drüsewitz: * Reddershof: * Vogelsang: * Wesselstorf: * Woltow: * Wilhelmshof: === Stäbelow === * Stäbelow: [[Stäbelow]]<ref name="MWB Hansestadt">„Hansestadt, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=H00926>, abgerufen am 01.07.2025. * Stäbelow: * Bliesekow: * Wilsen: === Steffenshagen === * Steffenshagen: [[Steffenshagen]]<ref>ZTW-Z991-004-049</ref> * Nieder Steffenshagen: * Ober Steffenshagen: === Steinhagen === * Steinhagen: [[Steinhagen]]<ref>ZTW-Z909-016-006</ref> * Neuendorf: [[Nîgendörp]]<ref name="Nerger"/> === Stubbendorf === * Stubbendorf: [[Stubbendörp]]<ref>ZTW-Z906-004-084</ref> * Ehmkendorf: === Sukow-Levitzow === * Sukow-Levitzow: * Levitzow: * Marienhof: * Sukow: [[Sukow]]<ref>ZTW-Z902-004-094</ref> === Tarnow === * Tarnow: [[Tarnow]]<ref>ZTW-Z911-005-094</ref> * Boitin: [[Boitin]] (Boitiner<ref><WDA ZTW Beleg:1420010530, Sig3:001, Digitalisat:1001915919</ref>) * Grünenhagen: * Zernin: === Tessin === * Tessin: [[Tessin]]<ref>ZTW-Z908-011-048</ref> * Helmstorf: * Klein Tessin: * Neu Gramstorf: * Vilz: === Teterow === * Teterow: [[Teterow]]<ref>„Teterow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=T01640>, abgerufen am 01.07.2025.</ref>, [[Tätrow]]<ref>Schwänke und Schnurren aus Bauern Mund - Seite 60</ref>, [[Täterow]]<ref>ZTW-Z930-000-020</ref> * Niendorf: * Pampow: * Teschow: === Thelkow === * Thelkow: [[Thelkow]]<ref>ZTW-Z908-021-008</ref> * Kowalz: * Liepen: * Sophienhof: * Starkow: === Thulendorf === * Thulendorf: [[Thulendörp]]<ref>ZTW-Z936-001-466</ref><ref>ZTW-Z936-001-407</ref> * Hohenfelde: * Klein Lüsewitz: * Neu Fienstorf: * Neu Thulendorf: * Sagerheide: === Thürkow === * Todendorf: * Thürkow: [[Thürkow]]<ref>„Türk“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=T03743>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> === Vorbeck === * Vorbeck: [[Vorbeck]]<ref name="WDA1410000548/027">WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:027</ref>[[Vörbäk]]?<ref>„vör, Adv., Adv., Adv., Präp., Adv.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=V02398>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Kambs: === Walkendorf === * Basse: [[Bass]]<ref>WDS ZTW Beleg:1420010523, Sig3:001, Digitalisat:1001915912</ref> * Walkendorf: [[Walkendörp]]<ref>ZTW-Z900-003-010</ref> * Dalwitz: [[Dalwitz]]<ref name="WDA1410000548">WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:001</ref> * Stechow: * Lühburg: * Basse: * Gottesgabe: * Repnitz: * Strietfeld: === Wardow === * Groß Ridsenow: * Wardow: [[Wördow]]<ref>ZTW-B609-008-074</ref><ref>Veröffentlichungen - Band 22 - Seite 51books.google.de › books Institut für Deutsche Volkskunde (Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin) ·</ref><ref>Herr und Knecht: antifeudale Sagen aus Mecklenburg - Seite 51books.google.de › books Richard Wossidlo, ‎Gisela Burde-Schneidewind · 1960</ref>, [[Wardow]]<ref>ZTW-Z906-026-010</ref> * Alt Kätwin: * Wozeten: * Spotendorf: * Goritz: * Klein Ridsenow: * Kobrow: * Kossow: * Neu Kätwin: * Polchow: * Teschow: * Vipernitz: === Warnkenhagen === * Warnkenhagen: [[Warnkenhagen]]<ref>ZTW-Z904-007-004</ref> * Gottin: * Hessenstein: * Neu Tenze: * Tellow: * Tenze: === Warnow === * Warnow: [[Warnow]]<ref name="MWB Warnow">„Warnow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=W00759>, abgerufen am 01.07.2025.</ref>, [[Warnau]](öller Spraak)<ref name="MWB Warnow"/> * Buchenhof: * Diedrichshof: * Eickelberg: * Eickhof: * Klein Raden: * Lübzin: * Rosenow: * Schlockow: === Wiendorf === * Wiendorf: [[Wiedendörp]]<ref>[http://www.bertbrink.de/regionalgeschichte/literatur/lp_gwv17a.htm Wilhelm Behnke und die Amtsstuben]</ref> * Neu Wiendorf: * Niendorf: [[Niendörp]]<ref name="Wolbring">Fritz Wolbring: ''[https://www.mv-taschenbuch.de/shop/nach-schlagworten/mecklenburg-vorpommern/416_wo-de-baek-up-de-warnow-droeppt.html Wo de Bäk up de Warnow dröppt].'' 2010, ISBN 978-3-86785-115-2</ref> * Zeez: === Wittenbeck === * Wittenbeck: [[Wittenbäk]]<ref>https://www.fahnenversand.de/fotw/flags/de-rc-11.html#br</ref> * Hinter Bollhagen: * Klein Bollhagen: === Zarnewanz === * Zarnewanz: [[Zarnewanz]]<ref>„Zarnewanzer, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=Z00147>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Stormstorf: === Wasdow === * Wasdow: * Alt Quitzenow: * Bobbin: * Friedrichshof: * Neu Quitzenow: === Zehna === * Zehna: [[Zehna]]<ref>ZTW-Z910-007-685</ref><ref>ZTW-Z908-009-005</ref><ref>ZTW-Z900-010-047</ref> * Braunsberg: * Groß Breesen: * Klein Breesen: * Neuhof: === Zepelin === * Zepelin: [[Zepelin]]<ref>„Pingstbier, n.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 5, Sp. 411: ''in Zepelin gew 't Pingstbier'', ([https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P01416 online])<ref>„Puttmütz, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 5, Sp. 671: an de Puttmütz in Zepelin ... ([https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P04104 * Oettelin: === Ziesendorf === * Ziesendorf: [[Ziesendörp]]<ref>WossiDia ZTW-B608-018-079</ref> * Buchholz: * Buchholz-Heide: * Fahrenholz: * Nienhusen: == Rostock == * Rostock: * Seebad Warnemünde: * Diedrichshagen: * Markgrafenheide: * Hohe Düne: * Hinrichshagen: * Wiethagen: * Torfbrücke: * Lichtenhagen: * Klein Lichtenhagen: * Möhlenkamp: * Groß Klein: [[Groten Klein]]<ref name="Uni Rostock"/>, * Lütten Klein-Dorf: * Dänenberg: * Groß Klein-Dorf: * Lütten Klein: [[Lütten-Klein]]<ref name="Nerger"/> * Evershagen: * Schutow: * Schmarl: * Marienehe: * Reutershagen: * Vorweden: * Hansaviertel: * Gartenstadt: * Kröpeliner-Tor-Vorstadt: * Bramow: * Stadtmitte: * Brinckmansdorf: * Alt Bartelsdorf: * Riekdahl: * Weißes Kreuz: * Waldeslust: * Kassebohm: * Südstadt: * Biestow: * Dierkow-Neu: * Dierkow-Ost: * Dierkow-West: * Toitenwinkel: * Gehlsdorf: * Hinrichsdorf: * Krummendorf: * Oldendorf: * Warnowrande: * Nienhagen: * Peez: * Stuthof: * Jürgeshof: == Footnoten == {{Wikiprojekt Öörd/Refs}} <references/> l5owwdg3txv2wvn0vdfzg2gs040ha2p 1041516 1041515 2025-07-10T12:04:36Z Flaverius 21322 /* Alt Bukow */ 1041516 wikitext text/x-wiki <div style="border: 3px double #a3b0bf; padding: 0.75em 1em; margin: 1em 0; text-align: left;"> <h1 style="font-size: 230%; font-family: 'hoefler text', 'times new roman', serif; font-variant: small-caps; border: none; margin: 0; padding: 0; padding-top: 5px;"> Öörd in Slewswig </h1> ---- Üürder in den [[Landkreis Rostock]] (einstens [[Landkreis Güstrow|Güstrow]] un [[Landkreis Bad Doberan|Bad Doberan]]) un in de Stadt [[Rostock]]. <div style="border: 3px #a3b0bf; padding: 0.75em 1em; margin: 1em 0; text-align: left;"> '''Trecht:'''<br/> '''Nich trecht:''' ''keen'' {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Rostock}} </div> </div> __TOC__ == Landkreis Rostock == === Admannshagen-Bargeshagen === * Admannshagen-Bargeshagen: '''[[Mattenshagen-Barshagen]]''' (Vörslag) * Admannshagen: '''[[Mattenshagen]]'''<ref>[[Fritz Haeger]]: ''Die deutschen Ortsnamen Mecklenburgs seit dem Beginn der Kolonisation.'' Eberhardt, 1935, Sied 157</ref> * Admannshagen-Ausbau: * Bargeshagen: '''[[Barshagen]]'''<ref name="ZTW-Z905-006-038">WossiDia ZTW-Z905-006-038: ''Barshäger''</ref><ref>WossiDia: XMD-M030-000-040-267</ref> * Rabenhorst: [[Rabenhorst]]<ref>WossiDia: ZTW-Z903-002-053 (Transkription 36235)</ref>, [[Rawenhorst]]<ref>WossiDia: XMD-M030-000-179-128</ref> * Zühlsdorff: * Steinbeck: === Alt Bukow === * [[Alt Bukow]]: '''[[Ollen Bukow]]''' ([[Oll’n Bukow]]<ref>Mecklenburgische Monatshefte, Band 2, 1926, S. 216.</ref>, [[Ollen Bukow]]<ref name="Uni Rostock">, [[Ollenbukow]]<ref name="ZTW-Z993-011-059">WossiDia: ZTW-Z993-011-059 (Transkription 32953)</ref>) Wissenschaftliche Zeitschrift der Wilhelm-Pieck-Universität Rostock, Gesellschafts- und sprachwissenschaftliche Reihe · Band 27, 1978, S. 34.</ref> * Bantow: * Questin: '''[[Questin]]'''<ref name="ZTW-Z993-011-059"/><ref name="ZTW-Z991-004-052">WossiDia: ZTW-Z991-004-052 (Transkription 33267)</ref> * Teschow: '''[[Teschow]]'''<ref name="ZTW-Z991-004-052"/> === Alt Sührkow === * [[Alt Sührkow]]: '''[[Olt Sührkow]]''' ([[Olt-Sührkwo]]<ref>[[Paul Warncke]]: ''Fritz Reuter: woans hei lewt un schrewen hett'', Voigtländer, Leipzig 1899, S. 240</ref> * Bukow am Teterower See: * Hohen Mistorf: * Neu Sührkow: * Pohnstorf: === Altkalen === * Altkalen: '''[[Oltkalen]]''' ([[Ollen-Kalen]]<ref name="Nerger"> Karl Nerger: Grammatik des meklenburgischen Dialektes, älterer und neuerer Zeit, Laut- und Flexionslehre, 1869, S. 194.</ref>, [[Olt Kalen]]<ref name="Nerger"/>) * Alt Pannekow: * Damm: * Granzow: * Kämmerich: * Kleverhof: * Lüchow: * Neu Pannekow: * Rey: === Am Salzhaff === * Am Salzhaff: An’t Solthaff ?<ref>„Solthaff, n.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=S06901>, abgerufen am 30.06.2025.</ref> * Klein Strömkendorf: * Pepelow: * Rakow: * Teßmannsdorf: === Bad Doberan === * Heiligendamm: * Althof: [[Olthof]]<ref name="WDA1410000548/028">WDA ZTW Konvolut:1410000548,Sig2:028</ref> * Vorder Bollhagen: * Bad Doberan: [[Doberan]]<ref name="WDA1410000548/028"/> * Walkmüller Holz: Walkmöller Holt<ref>WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:026</ref> === Bartenshagen-Parkentin === * Bartenshagen-Parkentin: * Bartenshagen: [[Bartenshagen]]<ref>WossiDia ZTW-Z991-003-006</ref> * Parkentin: [[Parkentin]]<ref>WossiDia ZTW-Z909-014-004</ref> * Hütten: * Neuhof: * Bollbrücke: === Bastorf === * Bastorf: [[Bastörp]]<ref name="ZTW-X001-005-012">WossiDia ZTW-X001-005-012</ref> * Hohen Niendorf: [[Niendörp]]?<ref name="ZTW-X001-005-012"/> * Kägsdorf: * Mechelsdorf: * Wendelstorf: * Westhof: * Zweedorf: === Baumgarten === * Baumgarten: [[Boomgoren]]<ref>WDA ZTW Beleg:1420010524, Sig3: 001,Digitalisat:1001915913</ref> * Gralow: * Katelbogen: * Laase: * Qualitz: * Schependorf: * Wendorf: === Behren-Lübchin === * Behren-Lübchin: [[Behrenlübchin]]<ref>Transkription 39107</ref> * Bäbelitz: * Duckwitz: * Groß Nieköhr: * Klein Nieköhr: * Neu Nieköhr: * Samow: * Viecheln: === Benitz === * Benitz: [[Beenz]]<ref>ZTW-X002-016-007</ref> * Brookhusen: === Bentwisch === * Bentwisch: [[Bentwisch]]<ref>ZTW-Z901-021-062</ref> * Albertsdorf: [[Albertsdörp]]<ref>https://www.ostsee-zeitung.de/Vorpommern/Ribnitz-Damgarten/Statts-Graeun-blot-Witt</ref> * Goorstorf: * Harmstorf: * Klein Bartelsdorf: * Klein Bentwisch: * Neu Bartelsdorf: * Neu Harmstorf: === Bernitt === * Bernitt: [[Bernitt]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref>, [[Barnitt]]<ref>„barnittsch, Adj.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=B00749>, abgerufen am 30.06.2025.</ref><ref name="swartbückst"/> * Glambeck: * Göllin: * Hermannshagen: * Jabelitz: * Käterhagen: [[Köterhagen]]<ref>WossiDia:ZTW-Z902-004-006 ''koeter'' Einwohner von Käterhagen</ref> * Neu Käterhagen: * Kurzen Trechow: * Langen Trechow: * Moisall: * Neu Bernitt: * Schlemmin: [[Schlemmin]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref> * Vieze: === Biendorf === * Biendorf: [[Biendörp]]<ref>Von Hochtiden Von Richard Wossidlo · 1924, S. 12</ref> * Büttelkow: * Gersdorf: * Jörnstorf-Hof: * Jörnstorf-Dorf: * Körchow: * Lehnenhof: * Parchow: * Sandhagen: * Uhlenbrook: * Westenbrügge: * Wischuer: === Blankenhagen === * Blankenhagen: [[Blankenhagen]]<ref>ZTW-Z910-007-399</ref> === Börgerende-Rethwisch === * Börgerende: [[Börgerenn]]<ref>Mecklenburg, Zeitschrift des Heimathundes Meklenburg, Landesverein des Deutschen Bundes Heimatschuß, Neunundzwanzigster Jahrgang, 1934, S. 165</ref> * Rethwisch: [[Rethwisch]]<ref name="swartbückst">„swartbückst“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=S11983>, abgerufen am 30.06.2025.</ref>, [[Reitwisch]]<ref>„Kopp, Pl.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=K04668>, abgerufen am 30.06.2025, dei hett 't so hild, wenn dei Kopp in Doberan is, sünd dei Bein noch in Reitwisch (</ref> * Bahrenhorst: * Neu Rethwisch: === Bröbberow === * Bröbberow: * Bröbberow: * Groß Grenz: * Klein Grenz: === Broderstorf === * Broderstorf: [[Brodersdörp]]<ref>ZAW-B702-003-096</ref>, [[Brodersdörp]]<ref> Die geheimen Tiere Mecklenburgs, Dr. naturalis Ferdinand Kneifer, 2025</ref> * Ikendorf: * Neu Broderstorf: * Neuendorf: * Neu Pastow: * Neu Roggentin: * Pastow: * Teschendorf: === Bützow === * Bützow: [[Bützow]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref> * Dreibergen: [[Dreebargen (Bützow)|Dreibargen]]<ref>Fritz Reuter: ''De Urgeschicht von Meckelnborg.'' Kapitel 24, http://gutenberg.spiegel.de/buch/1392/24</ref> * Horst: * Parkow: * Wolken: === Cammin === * Cammin: [[Cammin]]<ref>ZTW-Z907-010-045</ref><ref name="MWB achterüm">„achterüm, Adv.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 1, Sp. 57: ''büst woll in Gedanken as Suerbiersch ehr Hohn, dat is von Cammin nah Riepk (Riepke) nah 'n Leggen gahn''</ref> * Eickhof: * Prangendorf: * Weitendorf: * Wohrenstorf: === Carinerland === * Carinerland: [[Krienerland]]? * Alt Karin: [[Ollkarin]]<ref> Transkription 32369</ref>, [[Krien]]<ref>ZTW-Z990-020-005</ref><ref>„Krin, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25,</ref>? * Bolland: * Danneborth: * Kamin: * Klein Mulsow: * Krempin: * Moitin: * Neu Karin: * Ravensberg: * Zarfzow: === Dahmen === * Dahmen: [[Dahmen]]<ref>ZTW-Z905-001-116</ref> * Barz: * Bockholt: * Großen Luckow: * Hüttenkoppel: * Neu Ziddorf: * Rothenmoor: * Ziddorf: === Dalkendorf === * Dalkendorf: [[Dalkendörp]]<ref>ZTW-Z902-004-040</ref> * Amalienhof: * Appelhagen: * Bartelshagen: === Dobbin-Linstow === * Bornkrug: * Dobbin: [[Dobbin]]<ref name="HerrgottupReisen27"/>, [[Ollen Tobbin]]<ref>WDS ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:020</ref> * Glave: [[Glav’]]<ref name="HerrgottupReisen27">[[John Brinckman]]: ''Uns Herrgott up Reisen.'' ''[Dat sœbenuntwintigste Kapitel]''</ref> * Groß Bäbelin: * Hinrichshof: * Klein Bäbelin: * Linstow: [[Linstow]]<ref>ZTW-B608-012-023</ref> * Neu Dobbin: * Zietlitz: === Dolgen am See === * Dolgen am See: Dolgen an de See? Dolgen an’n See * Dolgen: [[Dolgen]]<ref>Transkription 62675</ref> * Friedrichshof: * Groß Lantow: * Kankel: * Sabel: * Striesdorf: === Dreetz === * Dreetz: [[Dreetz]]<ref>Transkription 39393</ref><ref>Transkription 7014<ref>Transkription 7014</ref>, [[Drätz]]<ref>Transkription 63049</ref><ref>Transkription 62931</ref> * Peetsch: * Zibühl: === Dummerstorf === * Dummerstorf: [[Dummerstörp]]<ref>http://www.kloensnack-rostocker7.de/Maandenbladd173_Februar14.pdf</ref><ref>„Dummerstörp“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=D03219>, abgerufen am 30.06.2025.</ref>, [[Dummersdörp]]<ref> Transkription 5976</ref> * Bandelstorf: * Dishley: * Göldenitz: * Pankelow: * Schlage: * Waldeck: === Elmenhorst/Lichtenhagen === * Elmenhorst: [[Elmenhorst]]<ref>ZAW-B702-004-021</ref> * Lichtenhagen: [[Lichtenhagen]]<ref>ZTW-Z993-013-013</ref> === Finkenthal === * Finkenthal: [[Finkendal]]<ref>ZTW-Z903-013-005</ref> * Fürstenhof: * Schlutow: === Gelbensande === * Gelbensande: [[Gälensann’]]<ref>MWB</ref> * Willershagen: === Glasewitz === * Glasewitz: [[Glasewitz]]<ref>Transkription 32488</ref> * Dehmen: * Kussow: === Gnewitz === * Gnewitz: [[Gneiws]]<ref>„Gneiws“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 3, Sp. 209 </ref> * Barkvieren: * Neubarkvieren: === Gnoien === * Gnoien: [[Gnoien]]<ref>ZTW-X002-013-026</ref> * Dölitz: * Eschenhörn: * Kranichshof: * Warbelow: === Graal-Müritz === * Graal-Müritz: * Graal: [[Graal]]<ref> Transkription 57111</ref><ref>Transkription 40061</ref> * Müritz: === Grammow === * Grammow: [[Grammow]]<ref>ZTW-Z903-002-012</ref> * Alt Stassow: * Neuhof: * Neu Stassow: * Recknitzberg: === Groß Roge === * Groß Roge: [[Grot-Roge]]<ref>''Mecklenburg im Kriege,der Heimat und ihren Kämpfern gewidmet'', S. 19.</ref> * Klein Roge: * Mieckow: * Neu Rachow: * Rachow: * Wotrum: * Zierstorf: === Groß Schwiesow === * Groß Schwiesow: [[Swiesow]]<ref>Transkription 41882</ref><ref>ZTW-Z907-013-012</ref> * Klein Schwiesow: === Groß Wokern === * Groß Wokern: [[Waukern]]<ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns ">[http://www.milhahnspurensuche.de/wokern5.html Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns ]</ref>, [[Groten Wokern]]<ref><ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns/><ref name="Schröder"> [https://www.google.de/books/edition/Dieterich_Schr%C3%B6ders_Kirchen_Historie_de/4-RBAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=0 Dieterich Schröders Kirchen-Historie des Evangelischen Mecklenburgs vom Jahr 1518 bis 1742 Band 1]</ref>, [[Groten Wuckern]]<ref name="Schröder"> "/><ref>[https://www.google.de/books/edition/Dieterich_Schr%C3%B6ders_Kirchen_Historie_de/4-RBAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=1&dq=Groten+Wokern&pg=RA3-PA429-IA16&printsec=frontcover * Klein Wokern: [[Lütten Wokern]]<ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns/>, [[Lütken Wokern]]<ref name="Schröder"/> "/> * Neu Wokern: * Nienhagen: * Uhlenhof: * Waldschmidt: === Groß Wüstenfelde === * Groß Wüstenfelde: [[Grot Wüstenfelde]]<ref>https://www.landesmuseum-mv.de/pd/themen-im-zeitraum/landwirtschaft-1850-bet-1900/</ref>, [[Grot Wüstenfell’n]]<ref>https://www.google.de/books/edition/Uns_Immen/5dPmjHTWQrMC?hl=de&gbpv=1&bsq=Grot+W%C3%BCstenfell&dq=Grot+W%C3%BCstenfell&printsec=frontcover</ref> * Jägerhof: * Matgendorf: * Mühlenhof: * Perow: * Reisaus: * Schwetzin: * Vietschow: === Gülzow-Prüzen === * Boldebuck: * Groß Upahl: * Gülzow: [[Gülzow]]<ref>ZAW-C804-001-006</ref> * Hägerfelde: * Karcheez: * Langensee: * Mühlengeez: * Parum: * Prüzen: [[Prüzen]]<ref>ZTW-B608-018-057</ref> * Tieplitz: * Wilhelminenhof: === Güstrow === * Güstrow: [[Güstrow]]<ref name="WDA1420010526">WDA ZTW Beleg:1420010526, Sig3:001, Digitalisat:1001915915</ref> * Goldberger Vorstadt: [[Goldbarger Vörstadt]] (Vöörslag)<ref>„Goldbarg, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, S. Bd. 3, Sp. 217</ref><ref name="MWB Vörstadt">„Vörstadt, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 7, Sp. 1025</ref> * Plauer Vorstadt: [[Plauer Vörstadt]] (Vöörslag)<ref name="MWB Vörstadt"/> * Schweriner Vorstadt: [[Sweriner Vörstadt]] (Vöörslag) * Südstadt: [[Südstadt]] (Vöörslag) * Dettmannsdorf: * Distelberg: * Bockhorst: * Bauhof: [[Buhoff (Güstrow)]] (Vöörslag)<ref name="MWB Buhoff>„Buhoff, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 2, Sp. 108</ref> * Bauhof Nord: [[Buhoff Noord]] (Vöörslag)<ref name="MWB Buhoff/> * Suckow: [[Suckow]]<ref>WossiDia: ZTW-Z907-013-015</ref> * Klueß: [[Kluus]]<refname="WDA1420010526"/> * Primerburg: * Neu Strenz: === Gutow === * Gutow: [[Gutow]]<ref>ZTW-Z909-006-045</ref> * Badendiek: * Bülow: * Bülower Burg: * Ganschow: * Schönwolde: === Hohen Demzin === * Hohen Demzin: [[Demzin]] * Karstorf: * Burg Schlitz: * Görzhausen: * Groß Köthel: * Klein Köthel: * Grambzow: === Hohen Sprenz === * Hohen Sprenz: [[Hogen-Sprenz]]<ref>Plattdüütsche Volkskalenner, S. 51 ([https://plattmakers.de/s/books/19032.pdf])</ref><ref>[[Fritz Reuter]]: ''Schnurr Murr'', S. 14 ([https://plattmakers.de/s/books/971.pdf])</ref> * Dudinghausen: * Klein Sprenz: * Woland: === Hohenfelde === * Hohenfelde: [[Hogenfell’]]<ref>ZTW-Z900-003-017</ref> * Neu Hohenfelde: * Ivendorf: * Forsthof: === Hoppenrade === * Hoppenrade: [[Hoppenrad]]<ref>Transkription 4067</ref> * Koppelow: * Kölln: * Lüdershagen: * Schwiggerow: * Striggow: === Jördenstorf === * Jördenstorf: [[Jördenstörp]]<ref>Uns' Immen - Band 15 - Seite 369</ref> * Gehmkendorf: * Klein Markow: * Klein Wüstenfelde: * Klenz: * Schrödershof: === Jürgenshagen === * Jürgenshagen: * Gnemern: * Groß Gischow: * Klein Gischow: * Klein Sien: * Moltenow: * Ulrikenhof: * Wokrent: === Kassow === * Kassow: * Neu Kassow: * Werle: === Klein Belitz === * Klein Belitz: [[Lütten Belitz]]<ref>[https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bfa1901/0563/image,info Das Buch für alle: illustrierte Blätter zur Unterhaltung und Belehrung für die Familie und Jedermann], S. 574</ref> * Boldenstorf: * Friedrichshof: * Groß Belitz: * Neukirchen: * Passin: * Reinstorf: * Selow: === Klein Upahl === * Klein Upahl: === Krakow am See === * Krakow am See: [[Krakow an’n See]]<ref>https://www.nordkurier.de/regional/guestrow/der-lange-weg-nach-krakow-ann-see-3249392</ref> * Alt Sammit: [[Ollen Sammit]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> * Bellin: * Bossow: [[Bossow]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> * Charlottenthal: * Groß Grabow: [[Grôten Grabôw]]<ref name="Nerger"/> * Klein Grabow: * Marienhof: * Möllen: * Neu Sammit: * Steinbeck: * Blechernkrug: [[Bleckern Kraug]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> === Kritzmow === * Kritzmow: * [[Groß Schwaß]]: '''[[Groten Schwaaß]]'''<ref name="Uni Rostock"/> * Klein Schwaß: * Klein Stove: === Kröpelin === * Kröpelin: [[Kröplin]]<ref>ZTW-X002-015-031</ref> * Altenhagen: * Boldenshagen: * Brusow: * Brusow Ausbau: * Detershagen: * Diedrichshagen: * Einhusen: * Groß Siemen: * Hanshagen: * Horst: * Hundehagen: * Jennewitz: * Klein Nienhagen: * Klein Siemen: * Parchow Ausbau: * Schmadebeck: * Wichmannsdor: === Kuchelmiß === * Kuchelmiß: [[Kuchelmiß]]<ref name"ZTW-Z936-000-249">ZTW-Z936-000-249</ref>, [[Kuchelmiss]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Ahrenshagen: * Hinzenhagen: [[Hinzenhagen]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Serrahn: [[Serrahn]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Seegrube: * Wilsen: [[Wilsen]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> === Kühlungsborn === * Kühlungsborn: [[Kühlungsborn]]<ref>[http://www.olle-apteik.de/Rueckblicke-und-Einblicke/Diverses/mobile/]</ref><ref>[http://www.kulturverein-reddelich.de/veranstaltungen?query-9-page=2]</ref><ref>http://www.kulturverein-reddelich.de/veranstaltungen?query-9-page=2</ref> * Brunshaupten: * Arendsee: * Fulgen: === Kuhs === * Kuhs: [[Kuhs]]<ref>ZAW-B906-004-013</ref> === Laage === * Laage: [[Laag’]]<ref>„Pin, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P01400>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Alt Rossewitz: * Breesen: * Jahmen: * Klein Lantow: * Korleput: * Kritzkow: * Kronskamp: * Liessow: * Pinnow: * Subzin: * Schweez: * Weitendorf: [[Weitendörp (Gemeen Laage)|Weitendörp]]<ref name="Wolbring"/> === Lalendorf === * Lalendorf: [[Lalendörp]]<ref>ZTW-Z906-014-004</ref> * Mamerow: * Vietgest: * Wattmannshagen: * Alt Krassow: * Bansow: * Dersentin: [[Dersentin]]<ref>WDS ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:013</ref> * Friedrichshagen: * Gremmelin: * Lübsee: * Neu Krassow: * Neu Zierhagen: * Niegleve: * Nienhagen: * Raden: * Reinshagen: * Roggow: * Schlieffenberg: * Tolzin: * Vogelsang: === Lambrechtshagen === * Lambrechtshagen: [[Lambershagen]]<ref name="ZTW-Z905-006-038"/> * Allershagen: * Sievershagen: * Vorweden: * Mönkweden: === Lelkendorf === * Lelkendorf: [[Lelkendörp]]<ref>ZTW-Z905-001-074</ref> * Groß Markow: * Küsserow: * Küsserow-Hof: * Ludwigsdorf: * Sarmstorf: * Seeland: * Sperlingshof: === Lohmen === * Lohmen: [[Lohmen]]<ref>MWB</ref> * Altenhagen: * Garden: * Gerdshagen: * Lähnwitz: * Nienhagen: * Oldenstorf: * Rothbeck: === Lüssow === * Lüssow: [[Lüssow]]<ref>ZTW-Z908-005-017</ref> * Karow: * Strenz: === Mistorf === * Mistorf: [[Mistörp]]<ref>ZAW-B702-009-036</ref> * Augustenruh: * Goldewin: * Käselow: * Neu Mühle: * Siemitz: === Mönchhagen === * Mönchhagen: * Häschendorf: === Mühl Rosin === * Mühl Rosin: [[Möhlen Rosin]]<ref>ZTW-Z906-004-002</ref> * Bölkow: * Kirch Rosin: * Koitendorf: === Neubukow === * Neubukow: [[Niebukow]]<ref>[[Christa Prowatke]]: ''Up Platt is ook hüt noch wat: Niederdeutsche Prosa und Lyrik der Gegenwart.'' Hinstörp, Rostock 1980, Sied 29</ref> * Buschmühlen: * Malpendorf: * Panzow: * Spriehusen: * Steinbrink: === Nienhagen === * Nienhagen: [[Nienhagen]]?)Keen /g/ oder /d/ in de Wenkerböagens === Nustrow === * Nustrow: === Papendorf === * Papendorf: [[Papendörp]]<ref>Fritz Reuter: ''De meckelnbörgschen Montecchi un Capuletti oder De Reis' nah Konstantinopel.''</ref> * Gragetopshof: * Groß Stove: * Niendorf: * Sildemow: === Penzin === * Penzin: [[Penzin]]<ref>ZTW-X002-002-035</ref> === Plaaz === * Plaaz: [[Plaaz]]<ref>ZTW-X001-004-049</ref> * Mierendorf: * Recknitz: * Spoitgendorf: * Wendorf: * Zapkendorf: === Pölchow === * Pölchow: [[Pölchow]]<ref>ZTW-B608-018-026</ref> * Huckstorf: * Wahrstorf: === Poppendorf === * Poppendorf: [[Poppendörp]]<ref>ZTW-Z936-001-392</ref> === Prebberede === * Prebberede: [[Prebberede]]<ref name="WDA1410000548"/> * Belitz: * Grieve: * Groß Bützin: * Rabenhorst: * Rensow: * Schwiessel: * Neu Heinde: === Reddelich === * Reddelich: [[Rettlk]]<ref>ZTW-Z931-000-374</ref> * Brodhagen: === Reimershagen === * Reimershagen: [[Reimershagen]]<ref>ZTW-Z993-005-087</ref> * Groß Tessin: * Hohen Tutow: * Kirch Kogel: * Rum Kogel: * Suckwitz: === Rerik === * Rerik: [[Rerik]]<ref>https://www.ndr.de/kultur/norddeutsche_sprache/plattdeutsch/-,norichten56764.html</ref> * Blengow: * Neu Garz: * Gaarzer Hof: * Garvsmühlen: * Meschendorf: * Roggow: * Russow: * Wustrow: === Retschow === * Retschow: [[Retschow]]<ref>ZTW-Z902-004-023</ref> * Fulgenkoppel: * Glashagen: * Quellental: * Stülow: === Roggentin === * Fresendorf: * Kösterbeck: * Roggentin: [[Roggentin]]<ref>ZTW-Z910-002-140</ref> === Rövershagen === * Rövershagen: [[Rövershagen]]<ref>MWB Röverhäger</ref> * Behnkenhagen: * Niederhagen: * Oberhagen: * Purkshof: * Schwarzenpfost: === Rühn === * Rühn: [[Rühn]]<ref>ZTW-B608-014-009</ref> * Hof Rühn: * Mückenhorst: * Pustohl: === Rukieten === * Rukieten: [[Rukieten]]<ref>MWB rukietsch</ref> * Göldenitz: === Sanitz === * Sanitz: [[Sans]]<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012">ZTW-Z903-003-012</ref> * Groß Freienholz: * Groß Lüsewitz: * Gubkow: * Hohen Gubkow: * Horst: * Klein Freienholz: * Klein Wehnendorf: Groß Wehnendorf: Grot Wähnendörp<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012"/> * Niekrenz: * Oberhof: * Reppelin: * Teutendorf: * Vietow: * Wendorf: [[Wendörp]]<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012"/> * Wendfeld: === Sarmstorf === * Sarmstorf: [[Sarmstörp]]<ref>ZTW-X001-001-010</ref> * Bredentin: === Satow === * Satow: [[Satow]]<ref name="Wossidlo-Archiv-Rederank"/><ref>MWb satowsch</ref> * Anna Luisenhof: * Berendshagen: * Bölkow: * Bölkow Ausbau: * Clausdorf: * Gerdshagen: * Gorow: * Groß Bölkow: * Hanstorf: * Hastorf: * Heiligenhagen: [[Hilgenhagen]]<ref name="Nerger"/> * Hohen Luckow: [[Hĝhen-Lukôw]]<ref name="Nerger"/> * Horst: * Klein Bölkow: * Konow: * Lüningshagen: * Matersen: * Miekenhagen: * Püschow: * Pustohl: * Radegast: * Rederank: [[Rederank]]<ref name="Wossidlo-Archiv-Rederank">[https://search.isebel.eu/da_DK/dataset/https---apps-wossidia-de-webapp-run-node-xmd-s001-000-003-546 Wossidlo-Archiv]</ref> * Reinshagen: * Rosenhagen: * Steinhagen: === Schorssow === * Bristow: * Bülow: * Carlshof: * Glasow: * Grube: * Neu Tessenow: * Schorssow: [[Schorssow]]<ref>ZTW-Z900-011-018</ref> * Tessenow: === Schwaan === * Schwaan: [[Schwaan]]<ref name="Wolbring"/>, [[Swaan (Landkreis Rostock|Swaan]] (Swaaner<ref>WDS ZTW Beleg:1420010540. Sig3:001, Digitalisat:1001915933</ref>)<ref>MWB</ref> * Bandow: * Dorf Tatschow: * Hof Tatschow: * Letschow: === Schwasdorf === * Poggelow: * Remlin: * Schwasdorf: [[Swartdörp]]<ref>MWB</ref> * Stierow: === Selpin === * Selpin: * Drüsewitz: * Reddershof: * Vogelsang: * Wesselstorf: * Woltow: * Wilhelmshof: === Stäbelow === * Stäbelow: [[Stäbelow]]<ref name="MWB Hansestadt">„Hansestadt, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=H00926>, abgerufen am 01.07.2025. * Stäbelow: * Bliesekow: * Wilsen: === Steffenshagen === * Steffenshagen: [[Steffenshagen]]<ref>ZTW-Z991-004-049</ref> * Nieder Steffenshagen: * Ober Steffenshagen: === Steinhagen === * Steinhagen: [[Steinhagen]]<ref>ZTW-Z909-016-006</ref> * Neuendorf: [[Nîgendörp]]<ref name="Nerger"/> === Stubbendorf === * Stubbendorf: [[Stubbendörp]]<ref>ZTW-Z906-004-084</ref> * Ehmkendorf: === Sukow-Levitzow === * Sukow-Levitzow: * Levitzow: * Marienhof: * Sukow: [[Sukow]]<ref>ZTW-Z902-004-094</ref> === Tarnow === * Tarnow: [[Tarnow]]<ref>ZTW-Z911-005-094</ref> * Boitin: [[Boitin]] (Boitiner<ref><WDA ZTW Beleg:1420010530, Sig3:001, Digitalisat:1001915919</ref>) * Grünenhagen: * Zernin: === Tessin === * Tessin: [[Tessin]]<ref>ZTW-Z908-011-048</ref> * Helmstorf: * Klein Tessin: * Neu Gramstorf: * Vilz: === Teterow === * Teterow: [[Teterow]]<ref>„Teterow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=T01640>, abgerufen am 01.07.2025.</ref>, [[Tätrow]]<ref>Schwänke und Schnurren aus Bauern Mund - Seite 60</ref>, [[Täterow]]<ref>ZTW-Z930-000-020</ref> * Niendorf: * Pampow: * Teschow: === Thelkow === * Thelkow: [[Thelkow]]<ref>ZTW-Z908-021-008</ref> * Kowalz: * Liepen: * Sophienhof: * Starkow: === Thulendorf === * Thulendorf: [[Thulendörp]]<ref>ZTW-Z936-001-466</ref><ref>ZTW-Z936-001-407</ref> * Hohenfelde: * Klein Lüsewitz: * Neu Fienstorf: * Neu Thulendorf: * Sagerheide: === Thürkow === * Todendorf: * Thürkow: [[Thürkow]]<ref>„Türk“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=T03743>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> === Vorbeck === * Vorbeck: [[Vorbeck]]<ref name="WDA1410000548/027">WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:027</ref>[[Vörbäk]]?<ref>„vör, Adv., Adv., Adv., Präp., Adv.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=V02398>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Kambs: === Walkendorf === * Basse: [[Bass]]<ref>WDS ZTW Beleg:1420010523, Sig3:001, Digitalisat:1001915912</ref> * Walkendorf: [[Walkendörp]]<ref>ZTW-Z900-003-010</ref> * Dalwitz: [[Dalwitz]]<ref name="WDA1410000548">WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:001</ref> * Stechow: * Lühburg: * Basse: * Gottesgabe: * Repnitz: * Strietfeld: === Wardow === * Groß Ridsenow: * Wardow: [[Wördow]]<ref>ZTW-B609-008-074</ref><ref>Veröffentlichungen - Band 22 - Seite 51books.google.de › books Institut für Deutsche Volkskunde (Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin) ·</ref><ref>Herr und Knecht: antifeudale Sagen aus Mecklenburg - Seite 51books.google.de › books Richard Wossidlo, ‎Gisela Burde-Schneidewind · 1960</ref>, [[Wardow]]<ref>ZTW-Z906-026-010</ref> * Alt Kätwin: * Wozeten: * Spotendorf: * Goritz: * Klein Ridsenow: * Kobrow: * Kossow: * Neu Kätwin: * Polchow: * Teschow: * Vipernitz: === Warnkenhagen === * Warnkenhagen: [[Warnkenhagen]]<ref>ZTW-Z904-007-004</ref> * Gottin: * Hessenstein: * Neu Tenze: * Tellow: * Tenze: === Warnow === * Warnow: [[Warnow]]<ref name="MWB Warnow">„Warnow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=W00759>, abgerufen am 01.07.2025.</ref>, [[Warnau]](öller Spraak)<ref name="MWB Warnow"/> * Buchenhof: * Diedrichshof: * Eickelberg: * Eickhof: * Klein Raden: * Lübzin: * Rosenow: * Schlockow: === Wiendorf === * Wiendorf: [[Wiedendörp]]<ref>[http://www.bertbrink.de/regionalgeschichte/literatur/lp_gwv17a.htm Wilhelm Behnke und die Amtsstuben]</ref> * Neu Wiendorf: * Niendorf: [[Niendörp]]<ref name="Wolbring">Fritz Wolbring: ''[https://www.mv-taschenbuch.de/shop/nach-schlagworten/mecklenburg-vorpommern/416_wo-de-baek-up-de-warnow-droeppt.html Wo de Bäk up de Warnow dröppt].'' 2010, ISBN 978-3-86785-115-2</ref> * Zeez: === Wittenbeck === * Wittenbeck: [[Wittenbäk]]<ref>https://www.fahnenversand.de/fotw/flags/de-rc-11.html#br</ref> * Hinter Bollhagen: * Klein Bollhagen: === Zarnewanz === * Zarnewanz: [[Zarnewanz]]<ref>„Zarnewanzer, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=Z00147>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Stormstorf: === Wasdow === * Wasdow: * Alt Quitzenow: * Bobbin: * Friedrichshof: * Neu Quitzenow: === Zehna === * Zehna: [[Zehna]]<ref>ZTW-Z910-007-685</ref><ref>ZTW-Z908-009-005</ref><ref>ZTW-Z900-010-047</ref> * Braunsberg: * Groß Breesen: * Klein Breesen: * Neuhof: === Zepelin === * Zepelin: [[Zepelin]]<ref>„Pingstbier, n.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 5, Sp. 411: ''in Zepelin gew 't Pingstbier'', ([https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P01416 online])<ref>„Puttmütz, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 5, Sp. 671: an de Puttmütz in Zepelin ... ([https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P04104 * Oettelin: === Ziesendorf === * Ziesendorf: [[Ziesendörp]]<ref>WossiDia ZTW-B608-018-079</ref> * Buchholz: * Buchholz-Heide: * Fahrenholz: * Nienhusen: == Rostock == * Rostock: * Seebad Warnemünde: * Diedrichshagen: * Markgrafenheide: * Hohe Düne: * Hinrichshagen: * Wiethagen: * Torfbrücke: * Lichtenhagen: * Klein Lichtenhagen: * Möhlenkamp: * Groß Klein: [[Groten Klein]]<ref name="Uni Rostock"/>, * Lütten Klein-Dorf: * Dänenberg: * Groß Klein-Dorf: * Lütten Klein: [[Lütten-Klein]]<ref name="Nerger"/> * Evershagen: * Schutow: * Schmarl: * Marienehe: * Reutershagen: * Vorweden: * Hansaviertel: * Gartenstadt: * Kröpeliner-Tor-Vorstadt: * Bramow: * Stadtmitte: * Brinckmansdorf: * Alt Bartelsdorf: * Riekdahl: * Weißes Kreuz: * Waldeslust: * Kassebohm: * Südstadt: * Biestow: * Dierkow-Neu: * Dierkow-Ost: * Dierkow-West: * Toitenwinkel: * Gehlsdorf: * Hinrichsdorf: * Krummendorf: * Oldendorf: * Warnowrande: * Nienhagen: * Peez: * Stuthof: * Jürgeshof: == Footnoten == {{Wikiprojekt Öörd/Refs}} <references/> t698nvinykb304p0xdud17gwgam1yvn 1041517 1041516 2025-07-10T12:05:00Z Flaverius 21322 /* Alt Bukow */ 1041517 wikitext text/x-wiki <div style="border: 3px double #a3b0bf; padding: 0.75em 1em; margin: 1em 0; text-align: left;"> <h1 style="font-size: 230%; font-family: 'hoefler text', 'times new roman', serif; font-variant: small-caps; border: none; margin: 0; padding: 0; padding-top: 5px;"> Öörd in Slewswig </h1> ---- Üürder in den [[Landkreis Rostock]] (einstens [[Landkreis Güstrow|Güstrow]] un [[Landkreis Bad Doberan|Bad Doberan]]) un in de Stadt [[Rostock]]. <div style="border: 3px #a3b0bf; padding: 0.75em 1em; margin: 1em 0; text-align: left;"> '''Trecht:'''<br/> '''Nich trecht:''' ''keen'' {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Rostock}} </div> </div> __TOC__ == Landkreis Rostock == === Admannshagen-Bargeshagen === * Admannshagen-Bargeshagen: '''[[Mattenshagen-Barshagen]]''' (Vörslag) * Admannshagen: '''[[Mattenshagen]]'''<ref>[[Fritz Haeger]]: ''Die deutschen Ortsnamen Mecklenburgs seit dem Beginn der Kolonisation.'' Eberhardt, 1935, Sied 157</ref> * Admannshagen-Ausbau: * Bargeshagen: '''[[Barshagen]]'''<ref name="ZTW-Z905-006-038">WossiDia ZTW-Z905-006-038: ''Barshäger''</ref><ref>WossiDia: XMD-M030-000-040-267</ref> * Rabenhorst: [[Rabenhorst]]<ref>WossiDia: ZTW-Z903-002-053 (Transkription 36235)</ref>, [[Rawenhorst]]<ref>WossiDia: XMD-M030-000-179-128</ref> * Zühlsdorff: * Steinbeck: === Alt Bukow === * [[Alt Bukow]]: '''[[Ollen Bukow]]''' ([[Oll’n Bukow]]<ref>Mecklenburgische Monatshefte, Band 2, 1926, S. 216.</ref>, [[Ollen Bukow]]<ref name="Uni Rostock"> Wissenschaftliche Zeitschrift der Wilhelm-Pieck-Universität Rostock, Gesellschafts- und sprachwissenschaftliche Reihe · Band 27, 1978, S. 34.</ref>, [[Ollenbukow]]<ref name="ZTW-Z993-011-059">WossiDia: ZTW-Z993-011-059 (Transkription 32953)</ref>) * Bantow: * Questin: '''[[Questin]]'''<ref name="ZTW-Z993-011-059"/><ref name="ZTW-Z991-004-052">WossiDia: ZTW-Z991-004-052 (Transkription 33267)</ref> * Teschow: '''[[Teschow]]'''<ref name="ZTW-Z991-004-052"/> === Alt Sührkow === * [[Alt Sührkow]]: '''[[Olt Sührkow]]''' ([[Olt-Sührkwo]]<ref>[[Paul Warncke]]: ''Fritz Reuter: woans hei lewt un schrewen hett'', Voigtländer, Leipzig 1899, S. 240</ref> * Bukow am Teterower See: * Hohen Mistorf: * Neu Sührkow: * Pohnstorf: === Altkalen === * Altkalen: '''[[Oltkalen]]''' ([[Ollen-Kalen]]<ref name="Nerger"> Karl Nerger: Grammatik des meklenburgischen Dialektes, älterer und neuerer Zeit, Laut- und Flexionslehre, 1869, S. 194.</ref>, [[Olt Kalen]]<ref name="Nerger"/>) * Alt Pannekow: * Damm: * Granzow: * Kämmerich: * Kleverhof: * Lüchow: * Neu Pannekow: * Rey: === Am Salzhaff === * Am Salzhaff: An’t Solthaff ?<ref>„Solthaff, n.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=S06901>, abgerufen am 30.06.2025.</ref> * Klein Strömkendorf: * Pepelow: * Rakow: * Teßmannsdorf: === Bad Doberan === * Heiligendamm: * Althof: [[Olthof]]<ref name="WDA1410000548/028">WDA ZTW Konvolut:1410000548,Sig2:028</ref> * Vorder Bollhagen: * Bad Doberan: [[Doberan]]<ref name="WDA1410000548/028"/> * Walkmüller Holz: Walkmöller Holt<ref>WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:026</ref> === Bartenshagen-Parkentin === * Bartenshagen-Parkentin: * Bartenshagen: [[Bartenshagen]]<ref>WossiDia ZTW-Z991-003-006</ref> * Parkentin: [[Parkentin]]<ref>WossiDia ZTW-Z909-014-004</ref> * Hütten: * Neuhof: * Bollbrücke: === Bastorf === * Bastorf: [[Bastörp]]<ref name="ZTW-X001-005-012">WossiDia ZTW-X001-005-012</ref> * Hohen Niendorf: [[Niendörp]]?<ref name="ZTW-X001-005-012"/> * Kägsdorf: * Mechelsdorf: * Wendelstorf: * Westhof: * Zweedorf: === Baumgarten === * Baumgarten: [[Boomgoren]]<ref>WDA ZTW Beleg:1420010524, Sig3: 001,Digitalisat:1001915913</ref> * Gralow: * Katelbogen: * Laase: * Qualitz: * Schependorf: * Wendorf: === Behren-Lübchin === * Behren-Lübchin: [[Behrenlübchin]]<ref>Transkription 39107</ref> * Bäbelitz: * Duckwitz: * Groß Nieköhr: * Klein Nieköhr: * Neu Nieköhr: * Samow: * Viecheln: === Benitz === * Benitz: [[Beenz]]<ref>ZTW-X002-016-007</ref> * Brookhusen: === Bentwisch === * Bentwisch: [[Bentwisch]]<ref>ZTW-Z901-021-062</ref> * Albertsdorf: [[Albertsdörp]]<ref>https://www.ostsee-zeitung.de/Vorpommern/Ribnitz-Damgarten/Statts-Graeun-blot-Witt</ref> * Goorstorf: * Harmstorf: * Klein Bartelsdorf: * Klein Bentwisch: * Neu Bartelsdorf: * Neu Harmstorf: === Bernitt === * Bernitt: [[Bernitt]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref>, [[Barnitt]]<ref>„barnittsch, Adj.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=B00749>, abgerufen am 30.06.2025.</ref><ref name="swartbückst"/> * Glambeck: * Göllin: * Hermannshagen: * Jabelitz: * Käterhagen: [[Köterhagen]]<ref>WossiDia:ZTW-Z902-004-006 ''koeter'' Einwohner von Käterhagen</ref> * Neu Käterhagen: * Kurzen Trechow: * Langen Trechow: * Moisall: * Neu Bernitt: * Schlemmin: [[Schlemmin]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref> * Vieze: === Biendorf === * Biendorf: [[Biendörp]]<ref>Von Hochtiden Von Richard Wossidlo · 1924, S. 12</ref> * Büttelkow: * Gersdorf: * Jörnstorf-Hof: * Jörnstorf-Dorf: * Körchow: * Lehnenhof: * Parchow: * Sandhagen: * Uhlenbrook: * Westenbrügge: * Wischuer: === Blankenhagen === * Blankenhagen: [[Blankenhagen]]<ref>ZTW-Z910-007-399</ref> === Börgerende-Rethwisch === * Börgerende: [[Börgerenn]]<ref>Mecklenburg, Zeitschrift des Heimathundes Meklenburg, Landesverein des Deutschen Bundes Heimatschuß, Neunundzwanzigster Jahrgang, 1934, S. 165</ref> * Rethwisch: [[Rethwisch]]<ref name="swartbückst">„swartbückst“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=S11983>, abgerufen am 30.06.2025.</ref>, [[Reitwisch]]<ref>„Kopp, Pl.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=K04668>, abgerufen am 30.06.2025, dei hett 't so hild, wenn dei Kopp in Doberan is, sünd dei Bein noch in Reitwisch (</ref> * Bahrenhorst: * Neu Rethwisch: === Bröbberow === * Bröbberow: * Bröbberow: * Groß Grenz: * Klein Grenz: === Broderstorf === * Broderstorf: [[Brodersdörp]]<ref>ZAW-B702-003-096</ref>, [[Brodersdörp]]<ref> Die geheimen Tiere Mecklenburgs, Dr. naturalis Ferdinand Kneifer, 2025</ref> * Ikendorf: * Neu Broderstorf: * Neuendorf: * Neu Pastow: * Neu Roggentin: * Pastow: * Teschendorf: === Bützow === * Bützow: [[Bützow]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref> * Dreibergen: [[Dreebargen (Bützow)|Dreibargen]]<ref>Fritz Reuter: ''De Urgeschicht von Meckelnborg.'' Kapitel 24, http://gutenberg.spiegel.de/buch/1392/24</ref> * Horst: * Parkow: * Wolken: === Cammin === * Cammin: [[Cammin]]<ref>ZTW-Z907-010-045</ref><ref name="MWB achterüm">„achterüm, Adv.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 1, Sp. 57: ''büst woll in Gedanken as Suerbiersch ehr Hohn, dat is von Cammin nah Riepk (Riepke) nah 'n Leggen gahn''</ref> * Eickhof: * Prangendorf: * Weitendorf: * Wohrenstorf: === Carinerland === * Carinerland: [[Krienerland]]? * Alt Karin: [[Ollkarin]]<ref> Transkription 32369</ref>, [[Krien]]<ref>ZTW-Z990-020-005</ref><ref>„Krin, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25,</ref>? * Bolland: * Danneborth: * Kamin: * Klein Mulsow: * Krempin: * Moitin: * Neu Karin: * Ravensberg: * Zarfzow: === Dahmen === * Dahmen: [[Dahmen]]<ref>ZTW-Z905-001-116</ref> * Barz: * Bockholt: * Großen Luckow: * Hüttenkoppel: * Neu Ziddorf: * Rothenmoor: * Ziddorf: === Dalkendorf === * Dalkendorf: [[Dalkendörp]]<ref>ZTW-Z902-004-040</ref> * Amalienhof: * Appelhagen: * Bartelshagen: === Dobbin-Linstow === * Bornkrug: * Dobbin: [[Dobbin]]<ref name="HerrgottupReisen27"/>, [[Ollen Tobbin]]<ref>WDS ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:020</ref> * Glave: [[Glav’]]<ref name="HerrgottupReisen27">[[John Brinckman]]: ''Uns Herrgott up Reisen.'' ''[Dat sœbenuntwintigste Kapitel]''</ref> * Groß Bäbelin: * Hinrichshof: * Klein Bäbelin: * Linstow: [[Linstow]]<ref>ZTW-B608-012-023</ref> * Neu Dobbin: * Zietlitz: === Dolgen am See === * Dolgen am See: Dolgen an de See? Dolgen an’n See * Dolgen: [[Dolgen]]<ref>Transkription 62675</ref> * Friedrichshof: * Groß Lantow: * Kankel: * Sabel: * Striesdorf: === Dreetz === * Dreetz: [[Dreetz]]<ref>Transkription 39393</ref><ref>Transkription 7014<ref>Transkription 7014</ref>, [[Drätz]]<ref>Transkription 63049</ref><ref>Transkription 62931</ref> * Peetsch: * Zibühl: === Dummerstorf === * Dummerstorf: [[Dummerstörp]]<ref>http://www.kloensnack-rostocker7.de/Maandenbladd173_Februar14.pdf</ref><ref>„Dummerstörp“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=D03219>, abgerufen am 30.06.2025.</ref>, [[Dummersdörp]]<ref> Transkription 5976</ref> * Bandelstorf: * Dishley: * Göldenitz: * Pankelow: * Schlage: * Waldeck: === Elmenhorst/Lichtenhagen === * Elmenhorst: [[Elmenhorst]]<ref>ZAW-B702-004-021</ref> * Lichtenhagen: [[Lichtenhagen]]<ref>ZTW-Z993-013-013</ref> === Finkenthal === * Finkenthal: [[Finkendal]]<ref>ZTW-Z903-013-005</ref> * Fürstenhof: * Schlutow: === Gelbensande === * Gelbensande: [[Gälensann’]]<ref>MWB</ref> * Willershagen: === Glasewitz === * Glasewitz: [[Glasewitz]]<ref>Transkription 32488</ref> * Dehmen: * Kussow: === Gnewitz === * Gnewitz: [[Gneiws]]<ref>„Gneiws“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 3, Sp. 209 </ref> * Barkvieren: * Neubarkvieren: === Gnoien === * Gnoien: [[Gnoien]]<ref>ZTW-X002-013-026</ref> * Dölitz: * Eschenhörn: * Kranichshof: * Warbelow: === Graal-Müritz === * Graal-Müritz: * Graal: [[Graal]]<ref> Transkription 57111</ref><ref>Transkription 40061</ref> * Müritz: === Grammow === * Grammow: [[Grammow]]<ref>ZTW-Z903-002-012</ref> * Alt Stassow: * Neuhof: * Neu Stassow: * Recknitzberg: === Groß Roge === * Groß Roge: [[Grot-Roge]]<ref>''Mecklenburg im Kriege,der Heimat und ihren Kämpfern gewidmet'', S. 19.</ref> * Klein Roge: * Mieckow: * Neu Rachow: * Rachow: * Wotrum: * Zierstorf: === Groß Schwiesow === * Groß Schwiesow: [[Swiesow]]<ref>Transkription 41882</ref><ref>ZTW-Z907-013-012</ref> * Klein Schwiesow: === Groß Wokern === * Groß Wokern: [[Waukern]]<ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns ">[http://www.milhahnspurensuche.de/wokern5.html Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns ]</ref>, [[Groten Wokern]]<ref><ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns/><ref name="Schröder"> [https://www.google.de/books/edition/Dieterich_Schr%C3%B6ders_Kirchen_Historie_de/4-RBAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=0 Dieterich Schröders Kirchen-Historie des Evangelischen Mecklenburgs vom Jahr 1518 bis 1742 Band 1]</ref>, [[Groten Wuckern]]<ref name="Schröder"> "/><ref>[https://www.google.de/books/edition/Dieterich_Schr%C3%B6ders_Kirchen_Historie_de/4-RBAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=1&dq=Groten+Wokern&pg=RA3-PA429-IA16&printsec=frontcover * Klein Wokern: [[Lütten Wokern]]<ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns/>, [[Lütken Wokern]]<ref name="Schröder"/> "/> * Neu Wokern: * Nienhagen: * Uhlenhof: * Waldschmidt: === Groß Wüstenfelde === * Groß Wüstenfelde: [[Grot Wüstenfelde]]<ref>https://www.landesmuseum-mv.de/pd/themen-im-zeitraum/landwirtschaft-1850-bet-1900/</ref>, [[Grot Wüstenfell’n]]<ref>https://www.google.de/books/edition/Uns_Immen/5dPmjHTWQrMC?hl=de&gbpv=1&bsq=Grot+W%C3%BCstenfell&dq=Grot+W%C3%BCstenfell&printsec=frontcover</ref> * Jägerhof: * Matgendorf: * Mühlenhof: * Perow: * Reisaus: * Schwetzin: * Vietschow: === Gülzow-Prüzen === * Boldebuck: * Groß Upahl: * Gülzow: [[Gülzow]]<ref>ZAW-C804-001-006</ref> * Hägerfelde: * Karcheez: * Langensee: * Mühlengeez: * Parum: * Prüzen: [[Prüzen]]<ref>ZTW-B608-018-057</ref> * Tieplitz: * Wilhelminenhof: === Güstrow === * Güstrow: [[Güstrow]]<ref name="WDA1420010526">WDA ZTW Beleg:1420010526, Sig3:001, Digitalisat:1001915915</ref> * Goldberger Vorstadt: [[Goldbarger Vörstadt]] (Vöörslag)<ref>„Goldbarg, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, S. Bd. 3, Sp. 217</ref><ref name="MWB Vörstadt">„Vörstadt, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 7, Sp. 1025</ref> * Plauer Vorstadt: [[Plauer Vörstadt]] (Vöörslag)<ref name="MWB Vörstadt"/> * Schweriner Vorstadt: [[Sweriner Vörstadt]] (Vöörslag) * Südstadt: [[Südstadt]] (Vöörslag) * Dettmannsdorf: * Distelberg: * Bockhorst: * Bauhof: [[Buhoff (Güstrow)]] (Vöörslag)<ref name="MWB Buhoff>„Buhoff, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 2, Sp. 108</ref> * Bauhof Nord: [[Buhoff Noord]] (Vöörslag)<ref name="MWB Buhoff/> * Suckow: [[Suckow]]<ref>WossiDia: ZTW-Z907-013-015</ref> * Klueß: [[Kluus]]<refname="WDA1420010526"/> * Primerburg: * Neu Strenz: === Gutow === * Gutow: [[Gutow]]<ref>ZTW-Z909-006-045</ref> * Badendiek: * Bülow: * Bülower Burg: * Ganschow: * Schönwolde: === Hohen Demzin === * Hohen Demzin: [[Demzin]] * Karstorf: * Burg Schlitz: * Görzhausen: * Groß Köthel: * Klein Köthel: * Grambzow: === Hohen Sprenz === * Hohen Sprenz: [[Hogen-Sprenz]]<ref>Plattdüütsche Volkskalenner, S. 51 ([https://plattmakers.de/s/books/19032.pdf])</ref><ref>[[Fritz Reuter]]: ''Schnurr Murr'', S. 14 ([https://plattmakers.de/s/books/971.pdf])</ref> * Dudinghausen: * Klein Sprenz: * Woland: === Hohenfelde === * Hohenfelde: [[Hogenfell’]]<ref>ZTW-Z900-003-017</ref> * Neu Hohenfelde: * Ivendorf: * Forsthof: === Hoppenrade === * Hoppenrade: [[Hoppenrad]]<ref>Transkription 4067</ref> * Koppelow: * Kölln: * Lüdershagen: * Schwiggerow: * Striggow: === Jördenstorf === * Jördenstorf: [[Jördenstörp]]<ref>Uns' Immen - Band 15 - Seite 369</ref> * Gehmkendorf: * Klein Markow: * Klein Wüstenfelde: * Klenz: * Schrödershof: === Jürgenshagen === * Jürgenshagen: * Gnemern: * Groß Gischow: * Klein Gischow: * Klein Sien: * Moltenow: * Ulrikenhof: * Wokrent: === Kassow === * Kassow: * Neu Kassow: * Werle: === Klein Belitz === * Klein Belitz: [[Lütten Belitz]]<ref>[https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bfa1901/0563/image,info Das Buch für alle: illustrierte Blätter zur Unterhaltung und Belehrung für die Familie und Jedermann], S. 574</ref> * Boldenstorf: * Friedrichshof: * Groß Belitz: * Neukirchen: * Passin: * Reinstorf: * Selow: === Klein Upahl === * Klein Upahl: === Krakow am See === * Krakow am See: [[Krakow an’n See]]<ref>https://www.nordkurier.de/regional/guestrow/der-lange-weg-nach-krakow-ann-see-3249392</ref> * Alt Sammit: [[Ollen Sammit]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> * Bellin: * Bossow: [[Bossow]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> * Charlottenthal: * Groß Grabow: [[Grôten Grabôw]]<ref name="Nerger"/> * Klein Grabow: * Marienhof: * Möllen: * Neu Sammit: * Steinbeck: * Blechernkrug: [[Bleckern Kraug]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> === Kritzmow === * Kritzmow: * [[Groß Schwaß]]: '''[[Groten Schwaaß]]'''<ref name="Uni Rostock"/> * Klein Schwaß: * Klein Stove: === Kröpelin === * Kröpelin: [[Kröplin]]<ref>ZTW-X002-015-031</ref> * Altenhagen: * Boldenshagen: * Brusow: * Brusow Ausbau: * Detershagen: * Diedrichshagen: * Einhusen: * Groß Siemen: * Hanshagen: * Horst: * Hundehagen: * Jennewitz: * Klein Nienhagen: * Klein Siemen: * Parchow Ausbau: * Schmadebeck: * Wichmannsdor: === Kuchelmiß === * Kuchelmiß: [[Kuchelmiß]]<ref name"ZTW-Z936-000-249">ZTW-Z936-000-249</ref>, [[Kuchelmiss]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Ahrenshagen: * Hinzenhagen: [[Hinzenhagen]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Serrahn: [[Serrahn]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Seegrube: * Wilsen: [[Wilsen]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> === Kühlungsborn === * Kühlungsborn: [[Kühlungsborn]]<ref>[http://www.olle-apteik.de/Rueckblicke-und-Einblicke/Diverses/mobile/]</ref><ref>[http://www.kulturverein-reddelich.de/veranstaltungen?query-9-page=2]</ref><ref>http://www.kulturverein-reddelich.de/veranstaltungen?query-9-page=2</ref> * Brunshaupten: * Arendsee: * Fulgen: === Kuhs === * Kuhs: [[Kuhs]]<ref>ZAW-B906-004-013</ref> === Laage === * Laage: [[Laag’]]<ref>„Pin, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P01400>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Alt Rossewitz: * Breesen: * Jahmen: * Klein Lantow: * Korleput: * Kritzkow: * Kronskamp: * Liessow: * Pinnow: * Subzin: * Schweez: * Weitendorf: [[Weitendörp (Gemeen Laage)|Weitendörp]]<ref name="Wolbring"/> === Lalendorf === * Lalendorf: [[Lalendörp]]<ref>ZTW-Z906-014-004</ref> * Mamerow: * Vietgest: * Wattmannshagen: * Alt Krassow: * Bansow: * Dersentin: [[Dersentin]]<ref>WDS ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:013</ref> * Friedrichshagen: * Gremmelin: * Lübsee: * Neu Krassow: * Neu Zierhagen: * Niegleve: * Nienhagen: * Raden: * Reinshagen: * Roggow: * Schlieffenberg: * Tolzin: * Vogelsang: === Lambrechtshagen === * Lambrechtshagen: [[Lambershagen]]<ref name="ZTW-Z905-006-038"/> * Allershagen: * Sievershagen: * Vorweden: * Mönkweden: === Lelkendorf === * Lelkendorf: [[Lelkendörp]]<ref>ZTW-Z905-001-074</ref> * Groß Markow: * Küsserow: * Küsserow-Hof: * Ludwigsdorf: * Sarmstorf: * Seeland: * Sperlingshof: === Lohmen === * Lohmen: [[Lohmen]]<ref>MWB</ref> * Altenhagen: * Garden: * Gerdshagen: * Lähnwitz: * Nienhagen: * Oldenstorf: * Rothbeck: === Lüssow === * Lüssow: [[Lüssow]]<ref>ZTW-Z908-005-017</ref> * Karow: * Strenz: === Mistorf === * Mistorf: [[Mistörp]]<ref>ZAW-B702-009-036</ref> * Augustenruh: * Goldewin: * Käselow: * Neu Mühle: * Siemitz: === Mönchhagen === * Mönchhagen: * Häschendorf: === Mühl Rosin === * Mühl Rosin: [[Möhlen Rosin]]<ref>ZTW-Z906-004-002</ref> * Bölkow: * Kirch Rosin: * Koitendorf: === Neubukow === * Neubukow: [[Niebukow]]<ref>[[Christa Prowatke]]: ''Up Platt is ook hüt noch wat: Niederdeutsche Prosa und Lyrik der Gegenwart.'' Hinstörp, Rostock 1980, Sied 29</ref> * Buschmühlen: * Malpendorf: * Panzow: * Spriehusen: * Steinbrink: === Nienhagen === * Nienhagen: [[Nienhagen]]?)Keen /g/ oder /d/ in de Wenkerböagens === Nustrow === * Nustrow: === Papendorf === * Papendorf: [[Papendörp]]<ref>Fritz Reuter: ''De meckelnbörgschen Montecchi un Capuletti oder De Reis' nah Konstantinopel.''</ref> * Gragetopshof: * Groß Stove: * Niendorf: * Sildemow: === Penzin === * Penzin: [[Penzin]]<ref>ZTW-X002-002-035</ref> === Plaaz === * Plaaz: [[Plaaz]]<ref>ZTW-X001-004-049</ref> * Mierendorf: * Recknitz: * Spoitgendorf: * Wendorf: * Zapkendorf: === Pölchow === * Pölchow: [[Pölchow]]<ref>ZTW-B608-018-026</ref> * Huckstorf: * Wahrstorf: === Poppendorf === * Poppendorf: [[Poppendörp]]<ref>ZTW-Z936-001-392</ref> === Prebberede === * Prebberede: [[Prebberede]]<ref name="WDA1410000548"/> * Belitz: * Grieve: * Groß Bützin: * Rabenhorst: * Rensow: * Schwiessel: * Neu Heinde: === Reddelich === * Reddelich: [[Rettlk]]<ref>ZTW-Z931-000-374</ref> * Brodhagen: === Reimershagen === * Reimershagen: [[Reimershagen]]<ref>ZTW-Z993-005-087</ref> * Groß Tessin: * Hohen Tutow: * Kirch Kogel: * Rum Kogel: * Suckwitz: === Rerik === * Rerik: [[Rerik]]<ref>https://www.ndr.de/kultur/norddeutsche_sprache/plattdeutsch/-,norichten56764.html</ref> * Blengow: * Neu Garz: * Gaarzer Hof: * Garvsmühlen: * Meschendorf: * Roggow: * Russow: * Wustrow: === Retschow === * Retschow: [[Retschow]]<ref>ZTW-Z902-004-023</ref> * Fulgenkoppel: * Glashagen: * Quellental: * Stülow: === Roggentin === * Fresendorf: * Kösterbeck: * Roggentin: [[Roggentin]]<ref>ZTW-Z910-002-140</ref> === Rövershagen === * Rövershagen: [[Rövershagen]]<ref>MWB Röverhäger</ref> * Behnkenhagen: * Niederhagen: * Oberhagen: * Purkshof: * Schwarzenpfost: === Rühn === * Rühn: [[Rühn]]<ref>ZTW-B608-014-009</ref> * Hof Rühn: * Mückenhorst: * Pustohl: === Rukieten === * Rukieten: [[Rukieten]]<ref>MWB rukietsch</ref> * Göldenitz: === Sanitz === * Sanitz: [[Sans]]<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012">ZTW-Z903-003-012</ref> * Groß Freienholz: * Groß Lüsewitz: * Gubkow: * Hohen Gubkow: * Horst: * Klein Freienholz: * Klein Wehnendorf: Groß Wehnendorf: Grot Wähnendörp<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012"/> * Niekrenz: * Oberhof: * Reppelin: * Teutendorf: * Vietow: * Wendorf: [[Wendörp]]<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012"/> * Wendfeld: === Sarmstorf === * Sarmstorf: [[Sarmstörp]]<ref>ZTW-X001-001-010</ref> * Bredentin: === Satow === * Satow: [[Satow]]<ref name="Wossidlo-Archiv-Rederank"/><ref>MWb satowsch</ref> * Anna Luisenhof: * Berendshagen: * Bölkow: * Bölkow Ausbau: * Clausdorf: * Gerdshagen: * Gorow: * Groß Bölkow: * Hanstorf: * Hastorf: * Heiligenhagen: [[Hilgenhagen]]<ref name="Nerger"/> * Hohen Luckow: [[Hĝhen-Lukôw]]<ref name="Nerger"/> * Horst: * Klein Bölkow: * Konow: * Lüningshagen: * Matersen: * Miekenhagen: * Püschow: * Pustohl: * Radegast: * Rederank: [[Rederank]]<ref name="Wossidlo-Archiv-Rederank">[https://search.isebel.eu/da_DK/dataset/https---apps-wossidia-de-webapp-run-node-xmd-s001-000-003-546 Wossidlo-Archiv]</ref> * Reinshagen: * Rosenhagen: * Steinhagen: === Schorssow === * Bristow: * Bülow: * Carlshof: * Glasow: * Grube: * Neu Tessenow: * Schorssow: [[Schorssow]]<ref>ZTW-Z900-011-018</ref> * Tessenow: === Schwaan === * Schwaan: [[Schwaan]]<ref name="Wolbring"/>, [[Swaan (Landkreis Rostock|Swaan]] (Swaaner<ref>WDS ZTW Beleg:1420010540. Sig3:001, Digitalisat:1001915933</ref>)<ref>MWB</ref> * Bandow: * Dorf Tatschow: * Hof Tatschow: * Letschow: === Schwasdorf === * Poggelow: * Remlin: * Schwasdorf: [[Swartdörp]]<ref>MWB</ref> * Stierow: === Selpin === * Selpin: * Drüsewitz: * Reddershof: * Vogelsang: * Wesselstorf: * Woltow: * Wilhelmshof: === Stäbelow === * Stäbelow: [[Stäbelow]]<ref name="MWB Hansestadt">„Hansestadt, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=H00926>, abgerufen am 01.07.2025. * Stäbelow: * Bliesekow: * Wilsen: === Steffenshagen === * Steffenshagen: [[Steffenshagen]]<ref>ZTW-Z991-004-049</ref> * Nieder Steffenshagen: * Ober Steffenshagen: === Steinhagen === * Steinhagen: [[Steinhagen]]<ref>ZTW-Z909-016-006</ref> * Neuendorf: [[Nîgendörp]]<ref name="Nerger"/> === Stubbendorf === * Stubbendorf: [[Stubbendörp]]<ref>ZTW-Z906-004-084</ref> * Ehmkendorf: === Sukow-Levitzow === * Sukow-Levitzow: * Levitzow: * Marienhof: * Sukow: [[Sukow]]<ref>ZTW-Z902-004-094</ref> === Tarnow === * Tarnow: [[Tarnow]]<ref>ZTW-Z911-005-094</ref> * Boitin: [[Boitin]] (Boitiner<ref><WDA ZTW Beleg:1420010530, Sig3:001, Digitalisat:1001915919</ref>) * Grünenhagen: * Zernin: === Tessin === * Tessin: [[Tessin]]<ref>ZTW-Z908-011-048</ref> * Helmstorf: * Klein Tessin: * Neu Gramstorf: * Vilz: === Teterow === * Teterow: [[Teterow]]<ref>„Teterow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=T01640>, abgerufen am 01.07.2025.</ref>, [[Tätrow]]<ref>Schwänke und Schnurren aus Bauern Mund - Seite 60</ref>, [[Täterow]]<ref>ZTW-Z930-000-020</ref> * Niendorf: * Pampow: * Teschow: === Thelkow === * Thelkow: [[Thelkow]]<ref>ZTW-Z908-021-008</ref> * Kowalz: * Liepen: * Sophienhof: * Starkow: === Thulendorf === * Thulendorf: [[Thulendörp]]<ref>ZTW-Z936-001-466</ref><ref>ZTW-Z936-001-407</ref> * Hohenfelde: * Klein Lüsewitz: * Neu Fienstorf: * Neu Thulendorf: * Sagerheide: === Thürkow === * Todendorf: * Thürkow: [[Thürkow]]<ref>„Türk“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=T03743>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> === Vorbeck === * Vorbeck: [[Vorbeck]]<ref name="WDA1410000548/027">WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:027</ref>[[Vörbäk]]?<ref>„vör, Adv., Adv., Adv., Präp., Adv.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=V02398>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Kambs: === Walkendorf === * Basse: [[Bass]]<ref>WDS ZTW Beleg:1420010523, Sig3:001, Digitalisat:1001915912</ref> * Walkendorf: [[Walkendörp]]<ref>ZTW-Z900-003-010</ref> * Dalwitz: [[Dalwitz]]<ref name="WDA1410000548">WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:001</ref> * Stechow: * Lühburg: * Basse: * Gottesgabe: * Repnitz: * Strietfeld: === Wardow === * Groß Ridsenow: * Wardow: [[Wördow]]<ref>ZTW-B609-008-074</ref><ref>Veröffentlichungen - Band 22 - Seite 51books.google.de › books Institut für Deutsche Volkskunde (Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin) ·</ref><ref>Herr und Knecht: antifeudale Sagen aus Mecklenburg - Seite 51books.google.de › books Richard Wossidlo, ‎Gisela Burde-Schneidewind · 1960</ref>, [[Wardow]]<ref>ZTW-Z906-026-010</ref> * Alt Kätwin: * Wozeten: * Spotendorf: * Goritz: * Klein Ridsenow: * Kobrow: * Kossow: * Neu Kätwin: * Polchow: * Teschow: * Vipernitz: === Warnkenhagen === * Warnkenhagen: [[Warnkenhagen]]<ref>ZTW-Z904-007-004</ref> * Gottin: * Hessenstein: * Neu Tenze: * Tellow: * Tenze: === Warnow === * Warnow: [[Warnow]]<ref name="MWB Warnow">„Warnow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=W00759>, abgerufen am 01.07.2025.</ref>, [[Warnau]](öller Spraak)<ref name="MWB Warnow"/> * Buchenhof: * Diedrichshof: * Eickelberg: * Eickhof: * Klein Raden: * Lübzin: * Rosenow: * Schlockow: === Wiendorf === * Wiendorf: [[Wiedendörp]]<ref>[http://www.bertbrink.de/regionalgeschichte/literatur/lp_gwv17a.htm Wilhelm Behnke und die Amtsstuben]</ref> * Neu Wiendorf: * Niendorf: [[Niendörp]]<ref name="Wolbring">Fritz Wolbring: ''[https://www.mv-taschenbuch.de/shop/nach-schlagworten/mecklenburg-vorpommern/416_wo-de-baek-up-de-warnow-droeppt.html Wo de Bäk up de Warnow dröppt].'' 2010, ISBN 978-3-86785-115-2</ref> * Zeez: === Wittenbeck === * Wittenbeck: [[Wittenbäk]]<ref>https://www.fahnenversand.de/fotw/flags/de-rc-11.html#br</ref> * Hinter Bollhagen: * Klein Bollhagen: === Zarnewanz === * Zarnewanz: [[Zarnewanz]]<ref>„Zarnewanzer, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=Z00147>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Stormstorf: === Wasdow === * Wasdow: * Alt Quitzenow: * Bobbin: * Friedrichshof: * Neu Quitzenow: === Zehna === * Zehna: [[Zehna]]<ref>ZTW-Z910-007-685</ref><ref>ZTW-Z908-009-005</ref><ref>ZTW-Z900-010-047</ref> * Braunsberg: * Groß Breesen: * Klein Breesen: * Neuhof: === Zepelin === * Zepelin: [[Zepelin]]<ref>„Pingstbier, n.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 5, Sp. 411: ''in Zepelin gew 't Pingstbier'', ([https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P01416 online])<ref>„Puttmütz, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 5, Sp. 671: an de Puttmütz in Zepelin ... ([https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P04104 * Oettelin: === Ziesendorf === * Ziesendorf: [[Ziesendörp]]<ref>WossiDia ZTW-B608-018-079</ref> * Buchholz: * Buchholz-Heide: * Fahrenholz: * Nienhusen: == Rostock == * Rostock: * Seebad Warnemünde: * Diedrichshagen: * Markgrafenheide: * Hohe Düne: * Hinrichshagen: * Wiethagen: * Torfbrücke: * Lichtenhagen: * Klein Lichtenhagen: * Möhlenkamp: * Groß Klein: [[Groten Klein]]<ref name="Uni Rostock"/>, * Lütten Klein-Dorf: * Dänenberg: * Groß Klein-Dorf: * Lütten Klein: [[Lütten-Klein]]<ref name="Nerger"/> * Evershagen: * Schutow: * Schmarl: * Marienehe: * Reutershagen: * Vorweden: * Hansaviertel: * Gartenstadt: * Kröpeliner-Tor-Vorstadt: * Bramow: * Stadtmitte: * Brinckmansdorf: * Alt Bartelsdorf: * Riekdahl: * Weißes Kreuz: * Waldeslust: * Kassebohm: * Südstadt: * Biestow: * Dierkow-Neu: * Dierkow-Ost: * Dierkow-West: * Toitenwinkel: * Gehlsdorf: * Hinrichsdorf: * Krummendorf: * Oldendorf: * Warnowrande: * Nienhagen: * Peez: * Stuthof: * Jürgeshof: == Footnoten == {{Wikiprojekt Öörd/Refs}} <references/> l5egvmfibyjs19wfqa92kru1jn7lieb 1041519 1041517 2025-07-10T12:05:59Z Flaverius 21322 /* Alt Bukow */ 1041519 wikitext text/x-wiki <div style="border: 3px double #a3b0bf; padding: 0.75em 1em; margin: 1em 0; text-align: left;"> <h1 style="font-size: 230%; font-family: 'hoefler text', 'times new roman', serif; font-variant: small-caps; border: none; margin: 0; padding: 0; padding-top: 5px;"> Öörd in Slewswig </h1> ---- Üürder in den [[Landkreis Rostock]] (einstens [[Landkreis Güstrow|Güstrow]] un [[Landkreis Bad Doberan|Bad Doberan]]) un in de Stadt [[Rostock]]. <div style="border: 3px #a3b0bf; padding: 0.75em 1em; margin: 1em 0; text-align: left;"> '''Trecht:'''<br/> '''Nich trecht:''' ''keen'' {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Rostock}} </div> </div> __TOC__ == Landkreis Rostock == === Admannshagen-Bargeshagen === * Admannshagen-Bargeshagen: '''[[Mattenshagen-Barshagen]]''' (Vörslag) * Admannshagen: '''[[Mattenshagen]]'''<ref>[[Fritz Haeger]]: ''Die deutschen Ortsnamen Mecklenburgs seit dem Beginn der Kolonisation.'' Eberhardt, 1935, Sied 157</ref> * Admannshagen-Ausbau: * Bargeshagen: '''[[Barshagen]]'''<ref name="ZTW-Z905-006-038">WossiDia ZTW-Z905-006-038: ''Barshäger''</ref><ref>WossiDia: XMD-M030-000-040-267</ref> * Rabenhorst: [[Rabenhorst]]<ref>WossiDia: ZTW-Z903-002-053 (Transkription 36235)</ref>, [[Rawenhorst]]<ref>WossiDia: XMD-M030-000-179-128</ref> * Zühlsdorff: * Steinbeck: === Alt Bukow === * [[Alt Bukow]]: '''[[Ollen Bukow]]''' ([[Oll’n Bukow]]<ref>Mecklenburgische Monatshefte, Band 2, 1926, S. 216.</ref>, [[Ollen Bukow]]<ref name="Uni Rostock"> Wissenschaftliche Zeitschrift der Wilhelm-Pieck-Universität Rostock, Gesellschafts- und sprachwissenschaftliche Reihe · Band 27, 1978, S. 34.</ref>, [[Ollenbukow]]<ref name="ZTW-Z993-011-059">WossiDia: ZTW-Z993-011-059 (Transkription 32953)</ref>) * [[Bantow]]: * [[ Questin (Ollen Bukow)|Questin]]: '''[[ Questin (Ollen Bukow)|Questin]]'''<ref name="ZTW-Z993-011-059"/><ref name="ZTW-Z991-004-052">WossiDia: ZTW-Z991-004-052 (Transkription 33267)</ref> * [[Teschow]]: '''[[Teschow]]'''<ref name="ZTW-Z991-004-052"/> === Alt Sührkow === * [[Alt Sührkow]]: '''[[Olt Sührkow]]''' ([[Olt-Sührkwo]]<ref>[[Paul Warncke]]: ''Fritz Reuter: woans hei lewt un schrewen hett'', Voigtländer, Leipzig 1899, S. 240</ref> * Bukow am Teterower See: * Hohen Mistorf: * Neu Sührkow: * Pohnstorf: === Altkalen === * Altkalen: '''[[Oltkalen]]''' ([[Ollen-Kalen]]<ref name="Nerger"> Karl Nerger: Grammatik des meklenburgischen Dialektes, älterer und neuerer Zeit, Laut- und Flexionslehre, 1869, S. 194.</ref>, [[Olt Kalen]]<ref name="Nerger"/>) * Alt Pannekow: * Damm: * Granzow: * Kämmerich: * Kleverhof: * Lüchow: * Neu Pannekow: * Rey: === Am Salzhaff === * Am Salzhaff: An’t Solthaff ?<ref>„Solthaff, n.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=S06901>, abgerufen am 30.06.2025.</ref> * Klein Strömkendorf: * Pepelow: * Rakow: * Teßmannsdorf: === Bad Doberan === * Heiligendamm: * Althof: [[Olthof]]<ref name="WDA1410000548/028">WDA ZTW Konvolut:1410000548,Sig2:028</ref> * Vorder Bollhagen: * Bad Doberan: [[Doberan]]<ref name="WDA1410000548/028"/> * Walkmüller Holz: Walkmöller Holt<ref>WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:026</ref> === Bartenshagen-Parkentin === * Bartenshagen-Parkentin: * Bartenshagen: [[Bartenshagen]]<ref>WossiDia ZTW-Z991-003-006</ref> * Parkentin: [[Parkentin]]<ref>WossiDia ZTW-Z909-014-004</ref> * Hütten: * Neuhof: * Bollbrücke: === Bastorf === * Bastorf: [[Bastörp]]<ref name="ZTW-X001-005-012">WossiDia ZTW-X001-005-012</ref> * Hohen Niendorf: [[Niendörp]]?<ref name="ZTW-X001-005-012"/> * Kägsdorf: * Mechelsdorf: * Wendelstorf: * Westhof: * Zweedorf: === Baumgarten === * Baumgarten: [[Boomgoren]]<ref>WDA ZTW Beleg:1420010524, Sig3: 001,Digitalisat:1001915913</ref> * Gralow: * Katelbogen: * Laase: * Qualitz: * Schependorf: * Wendorf: === Behren-Lübchin === * Behren-Lübchin: [[Behrenlübchin]]<ref>Transkription 39107</ref> * Bäbelitz: * Duckwitz: * Groß Nieköhr: * Klein Nieköhr: * Neu Nieköhr: * Samow: * Viecheln: === Benitz === * Benitz: [[Beenz]]<ref>ZTW-X002-016-007</ref> * Brookhusen: === Bentwisch === * Bentwisch: [[Bentwisch]]<ref>ZTW-Z901-021-062</ref> * Albertsdorf: [[Albertsdörp]]<ref>https://www.ostsee-zeitung.de/Vorpommern/Ribnitz-Damgarten/Statts-Graeun-blot-Witt</ref> * Goorstorf: * Harmstorf: * Klein Bartelsdorf: * Klein Bentwisch: * Neu Bartelsdorf: * Neu Harmstorf: === Bernitt === * Bernitt: [[Bernitt]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref>, [[Barnitt]]<ref>„barnittsch, Adj.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=B00749>, abgerufen am 30.06.2025.</ref><ref name="swartbückst"/> * Glambeck: * Göllin: * Hermannshagen: * Jabelitz: * Käterhagen: [[Köterhagen]]<ref>WossiDia:ZTW-Z902-004-006 ''koeter'' Einwohner von Käterhagen</ref> * Neu Käterhagen: * Kurzen Trechow: * Langen Trechow: * Moisall: * Neu Bernitt: * Schlemmin: [[Schlemmin]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref> * Vieze: === Biendorf === * Biendorf: [[Biendörp]]<ref>Von Hochtiden Von Richard Wossidlo · 1924, S. 12</ref> * Büttelkow: * Gersdorf: * Jörnstorf-Hof: * Jörnstorf-Dorf: * Körchow: * Lehnenhof: * Parchow: * Sandhagen: * Uhlenbrook: * Westenbrügge: * Wischuer: === Blankenhagen === * Blankenhagen: [[Blankenhagen]]<ref>ZTW-Z910-007-399</ref> === Börgerende-Rethwisch === * Börgerende: [[Börgerenn]]<ref>Mecklenburg, Zeitschrift des Heimathundes Meklenburg, Landesverein des Deutschen Bundes Heimatschuß, Neunundzwanzigster Jahrgang, 1934, S. 165</ref> * Rethwisch: [[Rethwisch]]<ref name="swartbückst">„swartbückst“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=S11983>, abgerufen am 30.06.2025.</ref>, [[Reitwisch]]<ref>„Kopp, Pl.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=K04668>, abgerufen am 30.06.2025, dei hett 't so hild, wenn dei Kopp in Doberan is, sünd dei Bein noch in Reitwisch (</ref> * Bahrenhorst: * Neu Rethwisch: === Bröbberow === * Bröbberow: * Bröbberow: * Groß Grenz: * Klein Grenz: === Broderstorf === * Broderstorf: [[Brodersdörp]]<ref>ZAW-B702-003-096</ref>, [[Brodersdörp]]<ref> Die geheimen Tiere Mecklenburgs, Dr. naturalis Ferdinand Kneifer, 2025</ref> * Ikendorf: * Neu Broderstorf: * Neuendorf: * Neu Pastow: * Neu Roggentin: * Pastow: * Teschendorf: === Bützow === * Bützow: [[Bützow]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref> * Dreibergen: [[Dreebargen (Bützow)|Dreibargen]]<ref>Fritz Reuter: ''De Urgeschicht von Meckelnborg.'' Kapitel 24, http://gutenberg.spiegel.de/buch/1392/24</ref> * Horst: * Parkow: * Wolken: === Cammin === * Cammin: [[Cammin]]<ref>ZTW-Z907-010-045</ref><ref name="MWB achterüm">„achterüm, Adv.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 1, Sp. 57: ''büst woll in Gedanken as Suerbiersch ehr Hohn, dat is von Cammin nah Riepk (Riepke) nah 'n Leggen gahn''</ref> * Eickhof: * Prangendorf: * Weitendorf: * Wohrenstorf: === Carinerland === * Carinerland: [[Krienerland]]? * Alt Karin: [[Ollkarin]]<ref> Transkription 32369</ref>, [[Krien]]<ref>ZTW-Z990-020-005</ref><ref>„Krin, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25,</ref>? * Bolland: * Danneborth: * Kamin: * Klein Mulsow: * Krempin: * Moitin: * Neu Karin: * Ravensberg: * Zarfzow: === Dahmen === * Dahmen: [[Dahmen]]<ref>ZTW-Z905-001-116</ref> * Barz: * Bockholt: * Großen Luckow: * Hüttenkoppel: * Neu Ziddorf: * Rothenmoor: * Ziddorf: === Dalkendorf === * Dalkendorf: [[Dalkendörp]]<ref>ZTW-Z902-004-040</ref> * Amalienhof: * Appelhagen: * Bartelshagen: === Dobbin-Linstow === * Bornkrug: * Dobbin: [[Dobbin]]<ref name="HerrgottupReisen27"/>, [[Ollen Tobbin]]<ref>WDS ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:020</ref> * Glave: [[Glav’]]<ref name="HerrgottupReisen27">[[John Brinckman]]: ''Uns Herrgott up Reisen.'' ''[Dat sœbenuntwintigste Kapitel]''</ref> * Groß Bäbelin: * Hinrichshof: * Klein Bäbelin: * Linstow: [[Linstow]]<ref>ZTW-B608-012-023</ref> * Neu Dobbin: * Zietlitz: === Dolgen am See === * Dolgen am See: Dolgen an de See? Dolgen an’n See * Dolgen: [[Dolgen]]<ref>Transkription 62675</ref> * Friedrichshof: * Groß Lantow: * Kankel: * Sabel: * Striesdorf: === Dreetz === * Dreetz: [[Dreetz]]<ref>Transkription 39393</ref><ref>Transkription 7014<ref>Transkription 7014</ref>, [[Drätz]]<ref>Transkription 63049</ref><ref>Transkription 62931</ref> * Peetsch: * Zibühl: === Dummerstorf === * Dummerstorf: [[Dummerstörp]]<ref>http://www.kloensnack-rostocker7.de/Maandenbladd173_Februar14.pdf</ref><ref>„Dummerstörp“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=D03219>, abgerufen am 30.06.2025.</ref>, [[Dummersdörp]]<ref> Transkription 5976</ref> * Bandelstorf: * Dishley: * Göldenitz: * Pankelow: * Schlage: * Waldeck: === Elmenhorst/Lichtenhagen === * Elmenhorst: [[Elmenhorst]]<ref>ZAW-B702-004-021</ref> * Lichtenhagen: [[Lichtenhagen]]<ref>ZTW-Z993-013-013</ref> === Finkenthal === * Finkenthal: [[Finkendal]]<ref>ZTW-Z903-013-005</ref> * Fürstenhof: * Schlutow: === Gelbensande === * Gelbensande: [[Gälensann’]]<ref>MWB</ref> * Willershagen: === Glasewitz === * Glasewitz: [[Glasewitz]]<ref>Transkription 32488</ref> * Dehmen: * Kussow: === Gnewitz === * Gnewitz: [[Gneiws]]<ref>„Gneiws“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 3, Sp. 209 </ref> * Barkvieren: * Neubarkvieren: === Gnoien === * Gnoien: [[Gnoien]]<ref>ZTW-X002-013-026</ref> * Dölitz: * Eschenhörn: * Kranichshof: * Warbelow: === Graal-Müritz === * Graal-Müritz: * Graal: [[Graal]]<ref> Transkription 57111</ref><ref>Transkription 40061</ref> * Müritz: === Grammow === * Grammow: [[Grammow]]<ref>ZTW-Z903-002-012</ref> * Alt Stassow: * Neuhof: * Neu Stassow: * Recknitzberg: === Groß Roge === * Groß Roge: [[Grot-Roge]]<ref>''Mecklenburg im Kriege,der Heimat und ihren Kämpfern gewidmet'', S. 19.</ref> * Klein Roge: * Mieckow: * Neu Rachow: * Rachow: * Wotrum: * Zierstorf: === Groß Schwiesow === * Groß Schwiesow: [[Swiesow]]<ref>Transkription 41882</ref><ref>ZTW-Z907-013-012</ref> * Klein Schwiesow: === Groß Wokern === * Groß Wokern: [[Waukern]]<ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns ">[http://www.milhahnspurensuche.de/wokern5.html Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns ]</ref>, [[Groten Wokern]]<ref><ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns/><ref name="Schröder"> [https://www.google.de/books/edition/Dieterich_Schr%C3%B6ders_Kirchen_Historie_de/4-RBAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=0 Dieterich Schröders Kirchen-Historie des Evangelischen Mecklenburgs vom Jahr 1518 bis 1742 Band 1]</ref>, [[Groten Wuckern]]<ref name="Schröder"> "/><ref>[https://www.google.de/books/edition/Dieterich_Schr%C3%B6ders_Kirchen_Historie_de/4-RBAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=1&dq=Groten+Wokern&pg=RA3-PA429-IA16&printsec=frontcover * Klein Wokern: [[Lütten Wokern]]<ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns/>, [[Lütken Wokern]]<ref name="Schröder"/> "/> * Neu Wokern: * Nienhagen: * Uhlenhof: * Waldschmidt: === Groß Wüstenfelde === * Groß Wüstenfelde: [[Grot Wüstenfelde]]<ref>https://www.landesmuseum-mv.de/pd/themen-im-zeitraum/landwirtschaft-1850-bet-1900/</ref>, [[Grot Wüstenfell’n]]<ref>https://www.google.de/books/edition/Uns_Immen/5dPmjHTWQrMC?hl=de&gbpv=1&bsq=Grot+W%C3%BCstenfell&dq=Grot+W%C3%BCstenfell&printsec=frontcover</ref> * Jägerhof: * Matgendorf: * Mühlenhof: * Perow: * Reisaus: * Schwetzin: * Vietschow: === Gülzow-Prüzen === * Boldebuck: * Groß Upahl: * Gülzow: [[Gülzow]]<ref>ZAW-C804-001-006</ref> * Hägerfelde: * Karcheez: * Langensee: * Mühlengeez: * Parum: * Prüzen: [[Prüzen]]<ref>ZTW-B608-018-057</ref> * Tieplitz: * Wilhelminenhof: === Güstrow === * Güstrow: [[Güstrow]]<ref name="WDA1420010526">WDA ZTW Beleg:1420010526, Sig3:001, Digitalisat:1001915915</ref> * Goldberger Vorstadt: [[Goldbarger Vörstadt]] (Vöörslag)<ref>„Goldbarg, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, S. Bd. 3, Sp. 217</ref><ref name="MWB Vörstadt">„Vörstadt, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 7, Sp. 1025</ref> * Plauer Vorstadt: [[Plauer Vörstadt]] (Vöörslag)<ref name="MWB Vörstadt"/> * Schweriner Vorstadt: [[Sweriner Vörstadt]] (Vöörslag) * Südstadt: [[Südstadt]] (Vöörslag) * Dettmannsdorf: * Distelberg: * Bockhorst: * Bauhof: [[Buhoff (Güstrow)]] (Vöörslag)<ref name="MWB Buhoff>„Buhoff, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 2, Sp. 108</ref> * Bauhof Nord: [[Buhoff Noord]] (Vöörslag)<ref name="MWB Buhoff/> * Suckow: [[Suckow]]<ref>WossiDia: ZTW-Z907-013-015</ref> * Klueß: [[Kluus]]<refname="WDA1420010526"/> * Primerburg: * Neu Strenz: === Gutow === * Gutow: [[Gutow]]<ref>ZTW-Z909-006-045</ref> * Badendiek: * Bülow: * Bülower Burg: * Ganschow: * Schönwolde: === Hohen Demzin === * Hohen Demzin: [[Demzin]] * Karstorf: * Burg Schlitz: * Görzhausen: * Groß Köthel: * Klein Köthel: * Grambzow: === Hohen Sprenz === * Hohen Sprenz: [[Hogen-Sprenz]]<ref>Plattdüütsche Volkskalenner, S. 51 ([https://plattmakers.de/s/books/19032.pdf])</ref><ref>[[Fritz Reuter]]: ''Schnurr Murr'', S. 14 ([https://plattmakers.de/s/books/971.pdf])</ref> * Dudinghausen: * Klein Sprenz: * Woland: === Hohenfelde === * Hohenfelde: [[Hogenfell’]]<ref>ZTW-Z900-003-017</ref> * Neu Hohenfelde: * Ivendorf: * Forsthof: === Hoppenrade === * Hoppenrade: [[Hoppenrad]]<ref>Transkription 4067</ref> * Koppelow: * Kölln: * Lüdershagen: * Schwiggerow: * Striggow: === Jördenstorf === * Jördenstorf: [[Jördenstörp]]<ref>Uns' Immen - Band 15 - Seite 369</ref> * Gehmkendorf: * Klein Markow: * Klein Wüstenfelde: * Klenz: * Schrödershof: === Jürgenshagen === * Jürgenshagen: * Gnemern: * Groß Gischow: * Klein Gischow: * Klein Sien: * Moltenow: * Ulrikenhof: * Wokrent: === Kassow === * Kassow: * Neu Kassow: * Werle: === Klein Belitz === * Klein Belitz: [[Lütten Belitz]]<ref>[https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bfa1901/0563/image,info Das Buch für alle: illustrierte Blätter zur Unterhaltung und Belehrung für die Familie und Jedermann], S. 574</ref> * Boldenstorf: * Friedrichshof: * Groß Belitz: * Neukirchen: * Passin: * Reinstorf: * Selow: === Klein Upahl === * Klein Upahl: === Krakow am See === * Krakow am See: [[Krakow an’n See]]<ref>https://www.nordkurier.de/regional/guestrow/der-lange-weg-nach-krakow-ann-see-3249392</ref> * Alt Sammit: [[Ollen Sammit]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> * Bellin: * Bossow: [[Bossow]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> * Charlottenthal: * Groß Grabow: [[Grôten Grabôw]]<ref name="Nerger"/> * Klein Grabow: * Marienhof: * Möllen: * Neu Sammit: * Steinbeck: * Blechernkrug: [[Bleckern Kraug]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> === Kritzmow === * Kritzmow: * [[Groß Schwaß]]: '''[[Groten Schwaaß]]'''<ref name="Uni Rostock"/> * Klein Schwaß: * Klein Stove: === Kröpelin === * Kröpelin: [[Kröplin]]<ref>ZTW-X002-015-031</ref> * Altenhagen: * Boldenshagen: * Brusow: * Brusow Ausbau: * Detershagen: * Diedrichshagen: * Einhusen: * Groß Siemen: * Hanshagen: * Horst: * Hundehagen: * Jennewitz: * Klein Nienhagen: * Klein Siemen: * Parchow Ausbau: * Schmadebeck: * Wichmannsdor: === Kuchelmiß === * Kuchelmiß: [[Kuchelmiß]]<ref name"ZTW-Z936-000-249">ZTW-Z936-000-249</ref>, [[Kuchelmiss]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Ahrenshagen: * Hinzenhagen: [[Hinzenhagen]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Serrahn: [[Serrahn]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Seegrube: * Wilsen: [[Wilsen]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> === Kühlungsborn === * Kühlungsborn: [[Kühlungsborn]]<ref>[http://www.olle-apteik.de/Rueckblicke-und-Einblicke/Diverses/mobile/]</ref><ref>[http://www.kulturverein-reddelich.de/veranstaltungen?query-9-page=2]</ref><ref>http://www.kulturverein-reddelich.de/veranstaltungen?query-9-page=2</ref> * Brunshaupten: * Arendsee: * Fulgen: === Kuhs === * Kuhs: [[Kuhs]]<ref>ZAW-B906-004-013</ref> === Laage === * Laage: [[Laag’]]<ref>„Pin, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P01400>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Alt Rossewitz: * Breesen: * Jahmen: * Klein Lantow: * Korleput: * Kritzkow: * Kronskamp: * Liessow: * Pinnow: * Subzin: * Schweez: * Weitendorf: [[Weitendörp (Gemeen Laage)|Weitendörp]]<ref name="Wolbring"/> === Lalendorf === * Lalendorf: [[Lalendörp]]<ref>ZTW-Z906-014-004</ref> * Mamerow: * Vietgest: * Wattmannshagen: * Alt Krassow: * Bansow: * Dersentin: [[Dersentin]]<ref>WDS ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:013</ref> * Friedrichshagen: * Gremmelin: * Lübsee: * Neu Krassow: * Neu Zierhagen: * Niegleve: * Nienhagen: * Raden: * Reinshagen: * Roggow: * Schlieffenberg: * Tolzin: * Vogelsang: === Lambrechtshagen === * Lambrechtshagen: [[Lambershagen]]<ref name="ZTW-Z905-006-038"/> * Allershagen: * Sievershagen: * Vorweden: * Mönkweden: === Lelkendorf === * Lelkendorf: [[Lelkendörp]]<ref>ZTW-Z905-001-074</ref> * Groß Markow: * Küsserow: * Küsserow-Hof: * Ludwigsdorf: * Sarmstorf: * Seeland: * Sperlingshof: === Lohmen === * Lohmen: [[Lohmen]]<ref>MWB</ref> * Altenhagen: * Garden: * Gerdshagen: * Lähnwitz: * Nienhagen: * Oldenstorf: * Rothbeck: === Lüssow === * Lüssow: [[Lüssow]]<ref>ZTW-Z908-005-017</ref> * Karow: * Strenz: === Mistorf === * Mistorf: [[Mistörp]]<ref>ZAW-B702-009-036</ref> * Augustenruh: * Goldewin: * Käselow: * Neu Mühle: * Siemitz: === Mönchhagen === * Mönchhagen: * Häschendorf: === Mühl Rosin === * Mühl Rosin: [[Möhlen Rosin]]<ref>ZTW-Z906-004-002</ref> * Bölkow: * Kirch Rosin: * Koitendorf: === Neubukow === * Neubukow: [[Niebukow]]<ref>[[Christa Prowatke]]: ''Up Platt is ook hüt noch wat: Niederdeutsche Prosa und Lyrik der Gegenwart.'' Hinstörp, Rostock 1980, Sied 29</ref> * Buschmühlen: * Malpendorf: * Panzow: * Spriehusen: * Steinbrink: === Nienhagen === * Nienhagen: [[Nienhagen]]?)Keen /g/ oder /d/ in de Wenkerböagens === Nustrow === * Nustrow: === Papendorf === * Papendorf: [[Papendörp]]<ref>Fritz Reuter: ''De meckelnbörgschen Montecchi un Capuletti oder De Reis' nah Konstantinopel.''</ref> * Gragetopshof: * Groß Stove: * Niendorf: * Sildemow: === Penzin === * Penzin: [[Penzin]]<ref>ZTW-X002-002-035</ref> === Plaaz === * Plaaz: [[Plaaz]]<ref>ZTW-X001-004-049</ref> * Mierendorf: * Recknitz: * Spoitgendorf: * Wendorf: * Zapkendorf: === Pölchow === * Pölchow: [[Pölchow]]<ref>ZTW-B608-018-026</ref> * Huckstorf: * Wahrstorf: === Poppendorf === * Poppendorf: [[Poppendörp]]<ref>ZTW-Z936-001-392</ref> === Prebberede === * Prebberede: [[Prebberede]]<ref name="WDA1410000548"/> * Belitz: * Grieve: * Groß Bützin: * Rabenhorst: * Rensow: * Schwiessel: * Neu Heinde: === Reddelich === * Reddelich: [[Rettlk]]<ref>ZTW-Z931-000-374</ref> * Brodhagen: === Reimershagen === * Reimershagen: [[Reimershagen]]<ref>ZTW-Z993-005-087</ref> * Groß Tessin: * Hohen Tutow: * Kirch Kogel: * Rum Kogel: * Suckwitz: === Rerik === * Rerik: [[Rerik]]<ref>https://www.ndr.de/kultur/norddeutsche_sprache/plattdeutsch/-,norichten56764.html</ref> * Blengow: * Neu Garz: * Gaarzer Hof: * Garvsmühlen: * Meschendorf: * Roggow: * Russow: * Wustrow: === Retschow === * Retschow: [[Retschow]]<ref>ZTW-Z902-004-023</ref> * Fulgenkoppel: * Glashagen: * Quellental: * Stülow: === Roggentin === * Fresendorf: * Kösterbeck: * Roggentin: [[Roggentin]]<ref>ZTW-Z910-002-140</ref> === Rövershagen === * Rövershagen: [[Rövershagen]]<ref>MWB Röverhäger</ref> * Behnkenhagen: * Niederhagen: * Oberhagen: * Purkshof: * Schwarzenpfost: === Rühn === * Rühn: [[Rühn]]<ref>ZTW-B608-014-009</ref> * Hof Rühn: * Mückenhorst: * Pustohl: === Rukieten === * Rukieten: [[Rukieten]]<ref>MWB rukietsch</ref> * Göldenitz: === Sanitz === * Sanitz: [[Sans]]<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012">ZTW-Z903-003-012</ref> * Groß Freienholz: * Groß Lüsewitz: * Gubkow: * Hohen Gubkow: * Horst: * Klein Freienholz: * Klein Wehnendorf: Groß Wehnendorf: Grot Wähnendörp<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012"/> * Niekrenz: * Oberhof: * Reppelin: * Teutendorf: * Vietow: * Wendorf: [[Wendörp]]<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012"/> * Wendfeld: === Sarmstorf === * Sarmstorf: [[Sarmstörp]]<ref>ZTW-X001-001-010</ref> * Bredentin: === Satow === * Satow: [[Satow]]<ref name="Wossidlo-Archiv-Rederank"/><ref>MWb satowsch</ref> * Anna Luisenhof: * Berendshagen: * Bölkow: * Bölkow Ausbau: * Clausdorf: * Gerdshagen: * Gorow: * Groß Bölkow: * Hanstorf: * Hastorf: * Heiligenhagen: [[Hilgenhagen]]<ref name="Nerger"/> * Hohen Luckow: [[Hĝhen-Lukôw]]<ref name="Nerger"/> * Horst: * Klein Bölkow: * Konow: * Lüningshagen: * Matersen: * Miekenhagen: * Püschow: * Pustohl: * Radegast: * Rederank: [[Rederank]]<ref name="Wossidlo-Archiv-Rederank">[https://search.isebel.eu/da_DK/dataset/https---apps-wossidia-de-webapp-run-node-xmd-s001-000-003-546 Wossidlo-Archiv]</ref> * Reinshagen: * Rosenhagen: * Steinhagen: === Schorssow === * Bristow: * Bülow: * Carlshof: * Glasow: * Grube: * Neu Tessenow: * Schorssow: [[Schorssow]]<ref>ZTW-Z900-011-018</ref> * Tessenow: === Schwaan === * Schwaan: [[Schwaan]]<ref name="Wolbring"/>, [[Swaan (Landkreis Rostock|Swaan]] (Swaaner<ref>WDS ZTW Beleg:1420010540. Sig3:001, Digitalisat:1001915933</ref>)<ref>MWB</ref> * Bandow: * Dorf Tatschow: * Hof Tatschow: * Letschow: === Schwasdorf === * Poggelow: * Remlin: * Schwasdorf: [[Swartdörp]]<ref>MWB</ref> * Stierow: === Selpin === * Selpin: * Drüsewitz: * Reddershof: * Vogelsang: * Wesselstorf: * Woltow: * Wilhelmshof: === Stäbelow === * Stäbelow: [[Stäbelow]]<ref name="MWB Hansestadt">„Hansestadt, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=H00926>, abgerufen am 01.07.2025. * Stäbelow: * Bliesekow: * Wilsen: === Steffenshagen === * Steffenshagen: [[Steffenshagen]]<ref>ZTW-Z991-004-049</ref> * Nieder Steffenshagen: * Ober Steffenshagen: === Steinhagen === * Steinhagen: [[Steinhagen]]<ref>ZTW-Z909-016-006</ref> * Neuendorf: [[Nîgendörp]]<ref name="Nerger"/> === Stubbendorf === * Stubbendorf: [[Stubbendörp]]<ref>ZTW-Z906-004-084</ref> * Ehmkendorf: === Sukow-Levitzow === * Sukow-Levitzow: * Levitzow: * Marienhof: * Sukow: [[Sukow]]<ref>ZTW-Z902-004-094</ref> === Tarnow === * Tarnow: [[Tarnow]]<ref>ZTW-Z911-005-094</ref> * Boitin: [[Boitin]] (Boitiner<ref><WDA ZTW Beleg:1420010530, Sig3:001, Digitalisat:1001915919</ref>) * Grünenhagen: * Zernin: === Tessin === * Tessin: [[Tessin]]<ref>ZTW-Z908-011-048</ref> * Helmstorf: * Klein Tessin: * Neu Gramstorf: * Vilz: === Teterow === * Teterow: [[Teterow]]<ref>„Teterow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=T01640>, abgerufen am 01.07.2025.</ref>, [[Tätrow]]<ref>Schwänke und Schnurren aus Bauern Mund - Seite 60</ref>, [[Täterow]]<ref>ZTW-Z930-000-020</ref> * Niendorf: * Pampow: * Teschow: === Thelkow === * Thelkow: [[Thelkow]]<ref>ZTW-Z908-021-008</ref> * Kowalz: * Liepen: * Sophienhof: * Starkow: === Thulendorf === * Thulendorf: [[Thulendörp]]<ref>ZTW-Z936-001-466</ref><ref>ZTW-Z936-001-407</ref> * Hohenfelde: * Klein Lüsewitz: * Neu Fienstorf: * Neu Thulendorf: * Sagerheide: === Thürkow === * Todendorf: * Thürkow: [[Thürkow]]<ref>„Türk“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=T03743>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> === Vorbeck === * Vorbeck: [[Vorbeck]]<ref name="WDA1410000548/027">WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:027</ref>[[Vörbäk]]?<ref>„vör, Adv., Adv., Adv., Präp., Adv.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=V02398>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Kambs: === Walkendorf === * Basse: [[Bass]]<ref>WDS ZTW Beleg:1420010523, Sig3:001, Digitalisat:1001915912</ref> * Walkendorf: [[Walkendörp]]<ref>ZTW-Z900-003-010</ref> * Dalwitz: [[Dalwitz]]<ref name="WDA1410000548">WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:001</ref> * Stechow: * Lühburg: * Basse: * Gottesgabe: * Repnitz: * Strietfeld: === Wardow === * Groß Ridsenow: * Wardow: [[Wördow]]<ref>ZTW-B609-008-074</ref><ref>Veröffentlichungen - Band 22 - Seite 51books.google.de › books Institut für Deutsche Volkskunde (Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin) ·</ref><ref>Herr und Knecht: antifeudale Sagen aus Mecklenburg - Seite 51books.google.de › books Richard Wossidlo, ‎Gisela Burde-Schneidewind · 1960</ref>, [[Wardow]]<ref>ZTW-Z906-026-010</ref> * Alt Kätwin: * Wozeten: * Spotendorf: * Goritz: * Klein Ridsenow: * Kobrow: * Kossow: * Neu Kätwin: * Polchow: * Teschow: * Vipernitz: === Warnkenhagen === * Warnkenhagen: [[Warnkenhagen]]<ref>ZTW-Z904-007-004</ref> * Gottin: * Hessenstein: * Neu Tenze: * Tellow: * Tenze: === Warnow === * Warnow: [[Warnow]]<ref name="MWB Warnow">„Warnow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=W00759>, abgerufen am 01.07.2025.</ref>, [[Warnau]](öller Spraak)<ref name="MWB Warnow"/> * Buchenhof: * Diedrichshof: * Eickelberg: * Eickhof: * Klein Raden: * Lübzin: * Rosenow: * Schlockow: === Wiendorf === * Wiendorf: [[Wiedendörp]]<ref>[http://www.bertbrink.de/regionalgeschichte/literatur/lp_gwv17a.htm Wilhelm Behnke und die Amtsstuben]</ref> * Neu Wiendorf: * Niendorf: [[Niendörp]]<ref name="Wolbring">Fritz Wolbring: ''[https://www.mv-taschenbuch.de/shop/nach-schlagworten/mecklenburg-vorpommern/416_wo-de-baek-up-de-warnow-droeppt.html Wo de Bäk up de Warnow dröppt].'' 2010, ISBN 978-3-86785-115-2</ref> * Zeez: === Wittenbeck === * Wittenbeck: [[Wittenbäk]]<ref>https://www.fahnenversand.de/fotw/flags/de-rc-11.html#br</ref> * Hinter Bollhagen: * Klein Bollhagen: === Zarnewanz === * Zarnewanz: [[Zarnewanz]]<ref>„Zarnewanzer, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=Z00147>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Stormstorf: === Wasdow === * Wasdow: * Alt Quitzenow: * Bobbin: * Friedrichshof: * Neu Quitzenow: === Zehna === * Zehna: [[Zehna]]<ref>ZTW-Z910-007-685</ref><ref>ZTW-Z908-009-005</ref><ref>ZTW-Z900-010-047</ref> * Braunsberg: * Groß Breesen: * Klein Breesen: * Neuhof: === Zepelin === * Zepelin: [[Zepelin]]<ref>„Pingstbier, n.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 5, Sp. 411: ''in Zepelin gew 't Pingstbier'', ([https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P01416 online])<ref>„Puttmütz, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 5, Sp. 671: an de Puttmütz in Zepelin ... ([https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P04104 * Oettelin: === Ziesendorf === * Ziesendorf: [[Ziesendörp]]<ref>WossiDia ZTW-B608-018-079</ref> * Buchholz: * Buchholz-Heide: * Fahrenholz: * Nienhusen: == Rostock == * Rostock: * Seebad Warnemünde: * Diedrichshagen: * Markgrafenheide: * Hohe Düne: * Hinrichshagen: * Wiethagen: * Torfbrücke: * Lichtenhagen: * Klein Lichtenhagen: * Möhlenkamp: * Groß Klein: [[Groten Klein]]<ref name="Uni Rostock"/>, * Lütten Klein-Dorf: * Dänenberg: * Groß Klein-Dorf: * Lütten Klein: [[Lütten-Klein]]<ref name="Nerger"/> * Evershagen: * Schutow: * Schmarl: * Marienehe: * Reutershagen: * Vorweden: * Hansaviertel: * Gartenstadt: * Kröpeliner-Tor-Vorstadt: * Bramow: * Stadtmitte: * Brinckmansdorf: * Alt Bartelsdorf: * Riekdahl: * Weißes Kreuz: * Waldeslust: * Kassebohm: * Südstadt: * Biestow: * Dierkow-Neu: * Dierkow-Ost: * Dierkow-West: * Toitenwinkel: * Gehlsdorf: * Hinrichsdorf: * Krummendorf: * Oldendorf: * Warnowrande: * Nienhagen: * Peez: * Stuthof: * Jürgeshof: == Footnoten == {{Wikiprojekt Öörd/Refs}} <references/> 7d0tu6h38bi12zjb48fokj8eswmqg13 1041520 1041519 2025-07-10T12:06:46Z Flaverius 21322 1041520 wikitext text/x-wiki <div style="border: 3px double #a3b0bf; padding: 0.75em 1em; margin: 1em 0; text-align: left;"> <h1 style="font-size: 230%; font-family: 'hoefler text', 'times new roman', serif; font-variant: small-caps; border: none; margin: 0; padding: 0; padding-top: 5px;"> Ürd in Nuurdwestmäkelborg </h1> ---- Ürder in den [[Landkreis Rostock]] (einstens [[Landkreis Güstrow|Güstrow]] un [[Landkreis Bad Doberan|Bad Doberan]]) un in de Stadt [[Rostock]]. <div style="border: 3px #a3b0bf; padding: 0.75em 1em; margin: 1em 0; text-align: left;"> '''Trecht:'''<br/> '''Nich trecht:''' ''keen'' {{Navigatschoonsliest Gemenen un Städer in den Landkreis Rostock}} </div> </div> __TOC__ == Landkreis Rostock == === Admannshagen-Bargeshagen === * Admannshagen-Bargeshagen: '''[[Mattenshagen-Barshagen]]''' (Vörslag) * Admannshagen: '''[[Mattenshagen]]'''<ref>[[Fritz Haeger]]: ''Die deutschen Ortsnamen Mecklenburgs seit dem Beginn der Kolonisation.'' Eberhardt, 1935, Sied 157</ref> * Admannshagen-Ausbau: * Bargeshagen: '''[[Barshagen]]'''<ref name="ZTW-Z905-006-038">WossiDia ZTW-Z905-006-038: ''Barshäger''</ref><ref>WossiDia: XMD-M030-000-040-267</ref> * Rabenhorst: [[Rabenhorst]]<ref>WossiDia: ZTW-Z903-002-053 (Transkription 36235)</ref>, [[Rawenhorst]]<ref>WossiDia: XMD-M030-000-179-128</ref> * Zühlsdorff: * Steinbeck: === Alt Bukow === * [[Alt Bukow]]: '''[[Ollen Bukow]]''' ([[Oll’n Bukow]]<ref>Mecklenburgische Monatshefte, Band 2, 1926, S. 216.</ref>, [[Ollen Bukow]]<ref name="Uni Rostock"> Wissenschaftliche Zeitschrift der Wilhelm-Pieck-Universität Rostock, Gesellschafts- und sprachwissenschaftliche Reihe · Band 27, 1978, S. 34.</ref>, [[Ollenbukow]]<ref name="ZTW-Z993-011-059">WossiDia: ZTW-Z993-011-059 (Transkription 32953)</ref>) * [[Bantow]]: * [[ Questin (Ollen Bukow)|Questin]]: '''[[ Questin (Ollen Bukow)|Questin]]'''<ref name="ZTW-Z993-011-059"/><ref name="ZTW-Z991-004-052">WossiDia: ZTW-Z991-004-052 (Transkription 33267)</ref> * [[Teschow]]: '''[[Teschow]]'''<ref name="ZTW-Z991-004-052"/> === Alt Sührkow === * [[Alt Sührkow]]: '''[[Olt Sührkow]]''' ([[Olt-Sührkwo]]<ref>[[Paul Warncke]]: ''Fritz Reuter: woans hei lewt un schrewen hett'', Voigtländer, Leipzig 1899, S. 240</ref> * Bukow am Teterower See: * Hohen Mistorf: * Neu Sührkow: * Pohnstorf: === Altkalen === * Altkalen: '''[[Oltkalen]]''' ([[Ollen-Kalen]]<ref name="Nerger"> Karl Nerger: Grammatik des meklenburgischen Dialektes, älterer und neuerer Zeit, Laut- und Flexionslehre, 1869, S. 194.</ref>, [[Olt Kalen]]<ref name="Nerger"/>) * Alt Pannekow: * Damm: * Granzow: * Kämmerich: * Kleverhof: * Lüchow: * Neu Pannekow: * Rey: === Am Salzhaff === * Am Salzhaff: An’t Solthaff ?<ref>„Solthaff, n.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=S06901>, abgerufen am 30.06.2025.</ref> * Klein Strömkendorf: * Pepelow: * Rakow: * Teßmannsdorf: === Bad Doberan === * Heiligendamm: * Althof: [[Olthof]]<ref name="WDA1410000548/028">WDA ZTW Konvolut:1410000548,Sig2:028</ref> * Vorder Bollhagen: * Bad Doberan: [[Doberan]]<ref name="WDA1410000548/028"/> * Walkmüller Holz: Walkmöller Holt<ref>WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:026</ref> === Bartenshagen-Parkentin === * Bartenshagen-Parkentin: * Bartenshagen: [[Bartenshagen]]<ref>WossiDia ZTW-Z991-003-006</ref> * Parkentin: [[Parkentin]]<ref>WossiDia ZTW-Z909-014-004</ref> * Hütten: * Neuhof: * Bollbrücke: === Bastorf === * Bastorf: [[Bastörp]]<ref name="ZTW-X001-005-012">WossiDia ZTW-X001-005-012</ref> * Hohen Niendorf: [[Niendörp]]?<ref name="ZTW-X001-005-012"/> * Kägsdorf: * Mechelsdorf: * Wendelstorf: * Westhof: * Zweedorf: === Baumgarten === * Baumgarten: [[Boomgoren]]<ref>WDA ZTW Beleg:1420010524, Sig3: 001,Digitalisat:1001915913</ref> * Gralow: * Katelbogen: * Laase: * Qualitz: * Schependorf: * Wendorf: === Behren-Lübchin === * Behren-Lübchin: [[Behrenlübchin]]<ref>Transkription 39107</ref> * Bäbelitz: * Duckwitz: * Groß Nieköhr: * Klein Nieköhr: * Neu Nieköhr: * Samow: * Viecheln: === Benitz === * Benitz: [[Beenz]]<ref>ZTW-X002-016-007</ref> * Brookhusen: === Bentwisch === * Bentwisch: [[Bentwisch]]<ref>ZTW-Z901-021-062</ref> * Albertsdorf: [[Albertsdörp]]<ref>https://www.ostsee-zeitung.de/Vorpommern/Ribnitz-Damgarten/Statts-Graeun-blot-Witt</ref> * Goorstorf: * Harmstorf: * Klein Bartelsdorf: * Klein Bentwisch: * Neu Bartelsdorf: * Neu Harmstorf: === Bernitt === * Bernitt: [[Bernitt]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref>, [[Barnitt]]<ref>„barnittsch, Adj.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=B00749>, abgerufen am 30.06.2025.</ref><ref name="swartbückst"/> * Glambeck: * Göllin: * Hermannshagen: * Jabelitz: * Käterhagen: [[Köterhagen]]<ref>WossiDia:ZTW-Z902-004-006 ''koeter'' Einwohner von Käterhagen</ref> * Neu Käterhagen: * Kurzen Trechow: * Langen Trechow: * Moisall: * Neu Bernitt: * Schlemmin: [[Schlemmin]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref> * Vieze: === Biendorf === * Biendorf: [[Biendörp]]<ref>Von Hochtiden Von Richard Wossidlo · 1924, S. 12</ref> * Büttelkow: * Gersdorf: * Jörnstorf-Hof: * Jörnstorf-Dorf: * Körchow: * Lehnenhof: * Parchow: * Sandhagen: * Uhlenbrook: * Westenbrügge: * Wischuer: === Blankenhagen === * Blankenhagen: [[Blankenhagen]]<ref>ZTW-Z910-007-399</ref> === Börgerende-Rethwisch === * Börgerende: [[Börgerenn]]<ref>Mecklenburg, Zeitschrift des Heimathundes Meklenburg, Landesverein des Deutschen Bundes Heimatschuß, Neunundzwanzigster Jahrgang, 1934, S. 165</ref> * Rethwisch: [[Rethwisch]]<ref name="swartbückst">„swartbückst“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=S11983>, abgerufen am 30.06.2025.</ref>, [[Reitwisch]]<ref>„Kopp, Pl.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=K04668>, abgerufen am 30.06.2025, dei hett 't so hild, wenn dei Kopp in Doberan is, sünd dei Bein noch in Reitwisch (</ref> * Bahrenhorst: * Neu Rethwisch: === Bröbberow === * Bröbberow: * Bröbberow: * Groß Grenz: * Klein Grenz: === Broderstorf === * Broderstorf: [[Brodersdörp]]<ref>ZAW-B702-003-096</ref>, [[Brodersdörp]]<ref> Die geheimen Tiere Mecklenburgs, Dr. naturalis Ferdinand Kneifer, 2025</ref> * Ikendorf: * Neu Broderstorf: * Neuendorf: * Neu Pastow: * Neu Roggentin: * Pastow: * Teschendorf: === Bützow === * Bützow: [[Bützow]]<ref>http://www.plattdüütsch.de/gott/erinn/maekelborg_06.htm</ref> * Dreibergen: [[Dreebargen (Bützow)|Dreibargen]]<ref>Fritz Reuter: ''De Urgeschicht von Meckelnborg.'' Kapitel 24, http://gutenberg.spiegel.de/buch/1392/24</ref> * Horst: * Parkow: * Wolken: === Cammin === * Cammin: [[Cammin]]<ref>ZTW-Z907-010-045</ref><ref name="MWB achterüm">„achterüm, Adv.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 1, Sp. 57: ''büst woll in Gedanken as Suerbiersch ehr Hohn, dat is von Cammin nah Riepk (Riepke) nah 'n Leggen gahn''</ref> * Eickhof: * Prangendorf: * Weitendorf: * Wohrenstorf: === Carinerland === * Carinerland: [[Krienerland]]? * Alt Karin: [[Ollkarin]]<ref> Transkription 32369</ref>, [[Krien]]<ref>ZTW-Z990-020-005</ref><ref>„Krin, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25,</ref>? * Bolland: * Danneborth: * Kamin: * Klein Mulsow: * Krempin: * Moitin: * Neu Karin: * Ravensberg: * Zarfzow: === Dahmen === * Dahmen: [[Dahmen]]<ref>ZTW-Z905-001-116</ref> * Barz: * Bockholt: * Großen Luckow: * Hüttenkoppel: * Neu Ziddorf: * Rothenmoor: * Ziddorf: === Dalkendorf === * Dalkendorf: [[Dalkendörp]]<ref>ZTW-Z902-004-040</ref> * Amalienhof: * Appelhagen: * Bartelshagen: === Dobbin-Linstow === * Bornkrug: * Dobbin: [[Dobbin]]<ref name="HerrgottupReisen27"/>, [[Ollen Tobbin]]<ref>WDS ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:020</ref> * Glave: [[Glav’]]<ref name="HerrgottupReisen27">[[John Brinckman]]: ''Uns Herrgott up Reisen.'' ''[Dat sœbenuntwintigste Kapitel]''</ref> * Groß Bäbelin: * Hinrichshof: * Klein Bäbelin: * Linstow: [[Linstow]]<ref>ZTW-B608-012-023</ref> * Neu Dobbin: * Zietlitz: === Dolgen am See === * Dolgen am See: Dolgen an de See? Dolgen an’n See * Dolgen: [[Dolgen]]<ref>Transkription 62675</ref> * Friedrichshof: * Groß Lantow: * Kankel: * Sabel: * Striesdorf: === Dreetz === * Dreetz: [[Dreetz]]<ref>Transkription 39393</ref><ref>Transkription 7014<ref>Transkription 7014</ref>, [[Drätz]]<ref>Transkription 63049</ref><ref>Transkription 62931</ref> * Peetsch: * Zibühl: === Dummerstorf === * Dummerstorf: [[Dummerstörp]]<ref>http://www.kloensnack-rostocker7.de/Maandenbladd173_Februar14.pdf</ref><ref>„Dummerstörp“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=D03219>, abgerufen am 30.06.2025.</ref>, [[Dummersdörp]]<ref> Transkription 5976</ref> * Bandelstorf: * Dishley: * Göldenitz: * Pankelow: * Schlage: * Waldeck: === Elmenhorst/Lichtenhagen === * Elmenhorst: [[Elmenhorst]]<ref>ZAW-B702-004-021</ref> * Lichtenhagen: [[Lichtenhagen]]<ref>ZTW-Z993-013-013</ref> === Finkenthal === * Finkenthal: [[Finkendal]]<ref>ZTW-Z903-013-005</ref> * Fürstenhof: * Schlutow: === Gelbensande === * Gelbensande: [[Gälensann’]]<ref>MWB</ref> * Willershagen: === Glasewitz === * Glasewitz: [[Glasewitz]]<ref>Transkription 32488</ref> * Dehmen: * Kussow: === Gnewitz === * Gnewitz: [[Gneiws]]<ref>„Gneiws“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 3, Sp. 209 </ref> * Barkvieren: * Neubarkvieren: === Gnoien === * Gnoien: [[Gnoien]]<ref>ZTW-X002-013-026</ref> * Dölitz: * Eschenhörn: * Kranichshof: * Warbelow: === Graal-Müritz === * Graal-Müritz: * Graal: [[Graal]]<ref> Transkription 57111</ref><ref>Transkription 40061</ref> * Müritz: === Grammow === * Grammow: [[Grammow]]<ref>ZTW-Z903-002-012</ref> * Alt Stassow: * Neuhof: * Neu Stassow: * Recknitzberg: === Groß Roge === * Groß Roge: [[Grot-Roge]]<ref>''Mecklenburg im Kriege,der Heimat und ihren Kämpfern gewidmet'', S. 19.</ref> * Klein Roge: * Mieckow: * Neu Rachow: * Rachow: * Wotrum: * Zierstorf: === Groß Schwiesow === * Groß Schwiesow: [[Swiesow]]<ref>Transkription 41882</ref><ref>ZTW-Z907-013-012</ref> * Klein Schwiesow: === Groß Wokern === * Groß Wokern: [[Waukern]]<ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns ">[http://www.milhahnspurensuche.de/wokern5.html Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns ]</ref>, [[Groten Wokern]]<ref><ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns/><ref name="Schröder"> [https://www.google.de/books/edition/Dieterich_Schr%C3%B6ders_Kirchen_Historie_de/4-RBAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=0 Dieterich Schröders Kirchen-Historie des Evangelischen Mecklenburgs vom Jahr 1518 bis 1742 Band 1]</ref>, [[Groten Wuckern]]<ref name="Schröder"> "/><ref>[https://www.google.de/books/edition/Dieterich_Schr%C3%B6ders_Kirchen_Historie_de/4-RBAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=1&dq=Groten+Wokern&pg=RA3-PA429-IA16&printsec=frontcover * Klein Wokern: [[Lütten Wokern]]<ref name="Groß Wokern zur Zeit Adam Friedrich Milhahns/>, [[Lütken Wokern]]<ref name="Schröder"/> "/> * Neu Wokern: * Nienhagen: * Uhlenhof: * Waldschmidt: === Groß Wüstenfelde === * Groß Wüstenfelde: [[Grot Wüstenfelde]]<ref>https://www.landesmuseum-mv.de/pd/themen-im-zeitraum/landwirtschaft-1850-bet-1900/</ref>, [[Grot Wüstenfell’n]]<ref>https://www.google.de/books/edition/Uns_Immen/5dPmjHTWQrMC?hl=de&gbpv=1&bsq=Grot+W%C3%BCstenfell&dq=Grot+W%C3%BCstenfell&printsec=frontcover</ref> * Jägerhof: * Matgendorf: * Mühlenhof: * Perow: * Reisaus: * Schwetzin: * Vietschow: === Gülzow-Prüzen === * Boldebuck: * Groß Upahl: * Gülzow: [[Gülzow]]<ref>ZAW-C804-001-006</ref> * Hägerfelde: * Karcheez: * Langensee: * Mühlengeez: * Parum: * Prüzen: [[Prüzen]]<ref>ZTW-B608-018-057</ref> * Tieplitz: * Wilhelminenhof: === Güstrow === * Güstrow: [[Güstrow]]<ref name="WDA1420010526">WDA ZTW Beleg:1420010526, Sig3:001, Digitalisat:1001915915</ref> * Goldberger Vorstadt: [[Goldbarger Vörstadt]] (Vöörslag)<ref>„Goldbarg, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, S. Bd. 3, Sp. 217</ref><ref name="MWB Vörstadt">„Vörstadt, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 7, Sp. 1025</ref> * Plauer Vorstadt: [[Plauer Vörstadt]] (Vöörslag)<ref name="MWB Vörstadt"/> * Schweriner Vorstadt: [[Sweriner Vörstadt]] (Vöörslag) * Südstadt: [[Südstadt]] (Vöörslag) * Dettmannsdorf: * Distelberg: * Bockhorst: * Bauhof: [[Buhoff (Güstrow)]] (Vöörslag)<ref name="MWB Buhoff>„Buhoff, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 2, Sp. 108</ref> * Bauhof Nord: [[Buhoff Noord]] (Vöörslag)<ref name="MWB Buhoff/> * Suckow: [[Suckow]]<ref>WossiDia: ZTW-Z907-013-015</ref> * Klueß: [[Kluus]]<refname="WDA1420010526"/> * Primerburg: * Neu Strenz: === Gutow === * Gutow: [[Gutow]]<ref>ZTW-Z909-006-045</ref> * Badendiek: * Bülow: * Bülower Burg: * Ganschow: * Schönwolde: === Hohen Demzin === * Hohen Demzin: [[Demzin]] * Karstorf: * Burg Schlitz: * Görzhausen: * Groß Köthel: * Klein Köthel: * Grambzow: === Hohen Sprenz === * Hohen Sprenz: [[Hogen-Sprenz]]<ref>Plattdüütsche Volkskalenner, S. 51 ([https://plattmakers.de/s/books/19032.pdf])</ref><ref>[[Fritz Reuter]]: ''Schnurr Murr'', S. 14 ([https://plattmakers.de/s/books/971.pdf])</ref> * Dudinghausen: * Klein Sprenz: * Woland: === Hohenfelde === * Hohenfelde: [[Hogenfell’]]<ref>ZTW-Z900-003-017</ref> * Neu Hohenfelde: * Ivendorf: * Forsthof: === Hoppenrade === * Hoppenrade: [[Hoppenrad]]<ref>Transkription 4067</ref> * Koppelow: * Kölln: * Lüdershagen: * Schwiggerow: * Striggow: === Jördenstorf === * Jördenstorf: [[Jördenstörp]]<ref>Uns' Immen - Band 15 - Seite 369</ref> * Gehmkendorf: * Klein Markow: * Klein Wüstenfelde: * Klenz: * Schrödershof: === Jürgenshagen === * Jürgenshagen: * Gnemern: * Groß Gischow: * Klein Gischow: * Klein Sien: * Moltenow: * Ulrikenhof: * Wokrent: === Kassow === * Kassow: * Neu Kassow: * Werle: === Klein Belitz === * Klein Belitz: [[Lütten Belitz]]<ref>[https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bfa1901/0563/image,info Das Buch für alle: illustrierte Blätter zur Unterhaltung und Belehrung für die Familie und Jedermann], S. 574</ref> * Boldenstorf: * Friedrichshof: * Groß Belitz: * Neukirchen: * Passin: * Reinstorf: * Selow: === Klein Upahl === * Klein Upahl: === Krakow am See === * Krakow am See: [[Krakow an’n See]]<ref>https://www.nordkurier.de/regional/guestrow/der-lange-weg-nach-krakow-ann-see-3249392</ref> * Alt Sammit: [[Ollen Sammit]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> * Bellin: * Bossow: [[Bossow]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> * Charlottenthal: * Groß Grabow: [[Grôten Grabôw]]<ref name="Nerger"/> * Klein Grabow: * Marienhof: * Möllen: * Neu Sammit: * Steinbeck: * Blechernkrug: [[Bleckern Kraug]]<ref name="HerrgottupReisen27"/> === Kritzmow === * Kritzmow: * [[Groß Schwaß]]: '''[[Groten Schwaaß]]'''<ref name="Uni Rostock"/> * Klein Schwaß: * Klein Stove: === Kröpelin === * Kröpelin: [[Kröplin]]<ref>ZTW-X002-015-031</ref> * Altenhagen: * Boldenshagen: * Brusow: * Brusow Ausbau: * Detershagen: * Diedrichshagen: * Einhusen: * Groß Siemen: * Hanshagen: * Horst: * Hundehagen: * Jennewitz: * Klein Nienhagen: * Klein Siemen: * Parchow Ausbau: * Schmadebeck: * Wichmannsdor: === Kuchelmiß === * Kuchelmiß: [[Kuchelmiß]]<ref name"ZTW-Z936-000-249">ZTW-Z936-000-249</ref>, [[Kuchelmiss]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Ahrenshagen: * Hinzenhagen: [[Hinzenhagen]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Serrahn: [[Serrahn]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> * Seegrube: * Wilsen: [[Wilsen]]<ref name"ZTW-Z936-000-249"/> === Kühlungsborn === * Kühlungsborn: [[Kühlungsborn]]<ref>[http://www.olle-apteik.de/Rueckblicke-und-Einblicke/Diverses/mobile/]</ref><ref>[http://www.kulturverein-reddelich.de/veranstaltungen?query-9-page=2]</ref><ref>http://www.kulturverein-reddelich.de/veranstaltungen?query-9-page=2</ref> * Brunshaupten: * Arendsee: * Fulgen: === Kuhs === * Kuhs: [[Kuhs]]<ref>ZAW-B906-004-013</ref> === Laage === * Laage: [[Laag’]]<ref>„Pin, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P01400>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Alt Rossewitz: * Breesen: * Jahmen: * Klein Lantow: * Korleput: * Kritzkow: * Kronskamp: * Liessow: * Pinnow: * Subzin: * Schweez: * Weitendorf: [[Weitendörp (Gemeen Laage)|Weitendörp]]<ref name="Wolbring"/> === Lalendorf === * Lalendorf: [[Lalendörp]]<ref>ZTW-Z906-014-004</ref> * Mamerow: * Vietgest: * Wattmannshagen: * Alt Krassow: * Bansow: * Dersentin: [[Dersentin]]<ref>WDS ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:013</ref> * Friedrichshagen: * Gremmelin: * Lübsee: * Neu Krassow: * Neu Zierhagen: * Niegleve: * Nienhagen: * Raden: * Reinshagen: * Roggow: * Schlieffenberg: * Tolzin: * Vogelsang: === Lambrechtshagen === * Lambrechtshagen: [[Lambershagen]]<ref name="ZTW-Z905-006-038"/> * Allershagen: * Sievershagen: * Vorweden: * Mönkweden: === Lelkendorf === * Lelkendorf: [[Lelkendörp]]<ref>ZTW-Z905-001-074</ref> * Groß Markow: * Küsserow: * Küsserow-Hof: * Ludwigsdorf: * Sarmstorf: * Seeland: * Sperlingshof: === Lohmen === * Lohmen: [[Lohmen]]<ref>MWB</ref> * Altenhagen: * Garden: * Gerdshagen: * Lähnwitz: * Nienhagen: * Oldenstorf: * Rothbeck: === Lüssow === * Lüssow: [[Lüssow]]<ref>ZTW-Z908-005-017</ref> * Karow: * Strenz: === Mistorf === * Mistorf: [[Mistörp]]<ref>ZAW-B702-009-036</ref> * Augustenruh: * Goldewin: * Käselow: * Neu Mühle: * Siemitz: === Mönchhagen === * Mönchhagen: * Häschendorf: === Mühl Rosin === * Mühl Rosin: [[Möhlen Rosin]]<ref>ZTW-Z906-004-002</ref> * Bölkow: * Kirch Rosin: * Koitendorf: === Neubukow === * Neubukow: [[Niebukow]]<ref>[[Christa Prowatke]]: ''Up Platt is ook hüt noch wat: Niederdeutsche Prosa und Lyrik der Gegenwart.'' Hinstörp, Rostock 1980, Sied 29</ref> * Buschmühlen: * Malpendorf: * Panzow: * Spriehusen: * Steinbrink: === Nienhagen === * Nienhagen: [[Nienhagen]]?)Keen /g/ oder /d/ in de Wenkerböagens === Nustrow === * Nustrow: === Papendorf === * Papendorf: [[Papendörp]]<ref>Fritz Reuter: ''De meckelnbörgschen Montecchi un Capuletti oder De Reis' nah Konstantinopel.''</ref> * Gragetopshof: * Groß Stove: * Niendorf: * Sildemow: === Penzin === * Penzin: [[Penzin]]<ref>ZTW-X002-002-035</ref> === Plaaz === * Plaaz: [[Plaaz]]<ref>ZTW-X001-004-049</ref> * Mierendorf: * Recknitz: * Spoitgendorf: * Wendorf: * Zapkendorf: === Pölchow === * Pölchow: [[Pölchow]]<ref>ZTW-B608-018-026</ref> * Huckstorf: * Wahrstorf: === Poppendorf === * Poppendorf: [[Poppendörp]]<ref>ZTW-Z936-001-392</ref> === Prebberede === * Prebberede: [[Prebberede]]<ref name="WDA1410000548"/> * Belitz: * Grieve: * Groß Bützin: * Rabenhorst: * Rensow: * Schwiessel: * Neu Heinde: === Reddelich === * Reddelich: [[Rettlk]]<ref>ZTW-Z931-000-374</ref> * Brodhagen: === Reimershagen === * Reimershagen: [[Reimershagen]]<ref>ZTW-Z993-005-087</ref> * Groß Tessin: * Hohen Tutow: * Kirch Kogel: * Rum Kogel: * Suckwitz: === Rerik === * Rerik: [[Rerik]]<ref>https://www.ndr.de/kultur/norddeutsche_sprache/plattdeutsch/-,norichten56764.html</ref> * Blengow: * Neu Garz: * Gaarzer Hof: * Garvsmühlen: * Meschendorf: * Roggow: * Russow: * Wustrow: === Retschow === * Retschow: [[Retschow]]<ref>ZTW-Z902-004-023</ref> * Fulgenkoppel: * Glashagen: * Quellental: * Stülow: === Roggentin === * Fresendorf: * Kösterbeck: * Roggentin: [[Roggentin]]<ref>ZTW-Z910-002-140</ref> === Rövershagen === * Rövershagen: [[Rövershagen]]<ref>MWB Röverhäger</ref> * Behnkenhagen: * Niederhagen: * Oberhagen: * Purkshof: * Schwarzenpfost: === Rühn === * Rühn: [[Rühn]]<ref>ZTW-B608-014-009</ref> * Hof Rühn: * Mückenhorst: * Pustohl: === Rukieten === * Rukieten: [[Rukieten]]<ref>MWB rukietsch</ref> * Göldenitz: === Sanitz === * Sanitz: [[Sans]]<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012">ZTW-Z903-003-012</ref> * Groß Freienholz: * Groß Lüsewitz: * Gubkow: * Hohen Gubkow: * Horst: * Klein Freienholz: * Klein Wehnendorf: Groß Wehnendorf: Grot Wähnendörp<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012"/> * Niekrenz: * Oberhof: * Reppelin: * Teutendorf: * Vietow: * Wendorf: [[Wendörp]]<ref name="WossiDia ZTW-Z903-003-012"/> * Wendfeld: === Sarmstorf === * Sarmstorf: [[Sarmstörp]]<ref>ZTW-X001-001-010</ref> * Bredentin: === Satow === * Satow: [[Satow]]<ref name="Wossidlo-Archiv-Rederank"/><ref>MWb satowsch</ref> * Anna Luisenhof: * Berendshagen: * Bölkow: * Bölkow Ausbau: * Clausdorf: * Gerdshagen: * Gorow: * Groß Bölkow: * Hanstorf: * Hastorf: * Heiligenhagen: [[Hilgenhagen]]<ref name="Nerger"/> * Hohen Luckow: [[Hĝhen-Lukôw]]<ref name="Nerger"/> * Horst: * Klein Bölkow: * Konow: * Lüningshagen: * Matersen: * Miekenhagen: * Püschow: * Pustohl: * Radegast: * Rederank: [[Rederank]]<ref name="Wossidlo-Archiv-Rederank">[https://search.isebel.eu/da_DK/dataset/https---apps-wossidia-de-webapp-run-node-xmd-s001-000-003-546 Wossidlo-Archiv]</ref> * Reinshagen: * Rosenhagen: * Steinhagen: === Schorssow === * Bristow: * Bülow: * Carlshof: * Glasow: * Grube: * Neu Tessenow: * Schorssow: [[Schorssow]]<ref>ZTW-Z900-011-018</ref> * Tessenow: === Schwaan === * Schwaan: [[Schwaan]]<ref name="Wolbring"/>, [[Swaan (Landkreis Rostock|Swaan]] (Swaaner<ref>WDS ZTW Beleg:1420010540. Sig3:001, Digitalisat:1001915933</ref>)<ref>MWB</ref> * Bandow: * Dorf Tatschow: * Hof Tatschow: * Letschow: === Schwasdorf === * Poggelow: * Remlin: * Schwasdorf: [[Swartdörp]]<ref>MWB</ref> * Stierow: === Selpin === * Selpin: * Drüsewitz: * Reddershof: * Vogelsang: * Wesselstorf: * Woltow: * Wilhelmshof: === Stäbelow === * Stäbelow: [[Stäbelow]]<ref name="MWB Hansestadt">„Hansestadt, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=H00926>, abgerufen am 01.07.2025. * Stäbelow: * Bliesekow: * Wilsen: === Steffenshagen === * Steffenshagen: [[Steffenshagen]]<ref>ZTW-Z991-004-049</ref> * Nieder Steffenshagen: * Ober Steffenshagen: === Steinhagen === * Steinhagen: [[Steinhagen]]<ref>ZTW-Z909-016-006</ref> * Neuendorf: [[Nîgendörp]]<ref name="Nerger"/> === Stubbendorf === * Stubbendorf: [[Stubbendörp]]<ref>ZTW-Z906-004-084</ref> * Ehmkendorf: === Sukow-Levitzow === * Sukow-Levitzow: * Levitzow: * Marienhof: * Sukow: [[Sukow]]<ref>ZTW-Z902-004-094</ref> === Tarnow === * Tarnow: [[Tarnow]]<ref>ZTW-Z911-005-094</ref> * Boitin: [[Boitin]] (Boitiner<ref><WDA ZTW Beleg:1420010530, Sig3:001, Digitalisat:1001915919</ref>) * Grünenhagen: * Zernin: === Tessin === * Tessin: [[Tessin]]<ref>ZTW-Z908-011-048</ref> * Helmstorf: * Klein Tessin: * Neu Gramstorf: * Vilz: === Teterow === * Teterow: [[Teterow]]<ref>„Teterow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=T01640>, abgerufen am 01.07.2025.</ref>, [[Tätrow]]<ref>Schwänke und Schnurren aus Bauern Mund - Seite 60</ref>, [[Täterow]]<ref>ZTW-Z930-000-020</ref> * Niendorf: * Pampow: * Teschow: === Thelkow === * Thelkow: [[Thelkow]]<ref>ZTW-Z908-021-008</ref> * Kowalz: * Liepen: * Sophienhof: * Starkow: === Thulendorf === * Thulendorf: [[Thulendörp]]<ref>ZTW-Z936-001-466</ref><ref>ZTW-Z936-001-407</ref> * Hohenfelde: * Klein Lüsewitz: * Neu Fienstorf: * Neu Thulendorf: * Sagerheide: === Thürkow === * Todendorf: * Thürkow: [[Thürkow]]<ref>„Türk“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=T03743>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> === Vorbeck === * Vorbeck: [[Vorbeck]]<ref name="WDA1410000548/027">WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:027</ref>[[Vörbäk]]?<ref>„vör, Adv., Adv., Adv., Präp., Adv.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=V02398>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Kambs: === Walkendorf === * Basse: [[Bass]]<ref>WDS ZTW Beleg:1420010523, Sig3:001, Digitalisat:1001915912</ref> * Walkendorf: [[Walkendörp]]<ref>ZTW-Z900-003-010</ref> * Dalwitz: [[Dalwitz]]<ref name="WDA1410000548">WDA ZTW Konvolut:1410000548, Sig2:001</ref> * Stechow: * Lühburg: * Basse: * Gottesgabe: * Repnitz: * Strietfeld: === Wardow === * Groß Ridsenow: * Wardow: [[Wördow]]<ref>ZTW-B609-008-074</ref><ref>Veröffentlichungen - Band 22 - Seite 51books.google.de › books Institut für Deutsche Volkskunde (Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin) ·</ref><ref>Herr und Knecht: antifeudale Sagen aus Mecklenburg - Seite 51books.google.de › books Richard Wossidlo, ‎Gisela Burde-Schneidewind · 1960</ref>, [[Wardow]]<ref>ZTW-Z906-026-010</ref> * Alt Kätwin: * Wozeten: * Spotendorf: * Goritz: * Klein Ridsenow: * Kobrow: * Kossow: * Neu Kätwin: * Polchow: * Teschow: * Vipernitz: === Warnkenhagen === * Warnkenhagen: [[Warnkenhagen]]<ref>ZTW-Z904-007-004</ref> * Gottin: * Hessenstein: * Neu Tenze: * Tellow: * Tenze: === Warnow === * Warnow: [[Warnow]]<ref name="MWB Warnow">„Warnow“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=W00759>, abgerufen am 01.07.2025.</ref>, [[Warnau]](öller Spraak)<ref name="MWB Warnow"/> * Buchenhof: * Diedrichshof: * Eickelberg: * Eickhof: * Klein Raden: * Lübzin: * Rosenow: * Schlockow: === Wiendorf === * Wiendorf: [[Wiedendörp]]<ref>[http://www.bertbrink.de/regionalgeschichte/literatur/lp_gwv17a.htm Wilhelm Behnke und die Amtsstuben]</ref> * Neu Wiendorf: * Niendorf: [[Niendörp]]<ref name="Wolbring">Fritz Wolbring: ''[https://www.mv-taschenbuch.de/shop/nach-schlagworten/mecklenburg-vorpommern/416_wo-de-baek-up-de-warnow-droeppt.html Wo de Bäk up de Warnow dröppt].'' 2010, ISBN 978-3-86785-115-2</ref> * Zeez: === Wittenbeck === * Wittenbeck: [[Wittenbäk]]<ref>https://www.fahnenversand.de/fotw/flags/de-rc-11.html#br</ref> * Hinter Bollhagen: * Klein Bollhagen: === Zarnewanz === * Zarnewanz: [[Zarnewanz]]<ref>„Zarnewanzer, m.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, digitalisierte Fassung im Wörterbuchnetz des Trier Center for Digital Humanities, Version 01/25, <https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=Z00147>, abgerufen am 01.07.2025.</ref> * Stormstorf: === Wasdow === * Wasdow: * Alt Quitzenow: * Bobbin: * Friedrichshof: * Neu Quitzenow: === Zehna === * Zehna: [[Zehna]]<ref>ZTW-Z910-007-685</ref><ref>ZTW-Z908-009-005</ref><ref>ZTW-Z900-010-047</ref> * Braunsberg: * Groß Breesen: * Klein Breesen: * Neuhof: === Zepelin === * Zepelin: [[Zepelin]]<ref>„Pingstbier, n.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 5, Sp. 411: ''in Zepelin gew 't Pingstbier'', ([https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P01416 online])<ref>„Puttmütz, f.“, Mecklenburgisches Wörterbuch, Bd. 5, Sp. 671: an de Puttmütz in Zepelin ... ([https://www.woerterbuchnetz.de/MeckWB?lemid=P04104 * Oettelin: === Ziesendorf === * Ziesendorf: [[Ziesendörp]]<ref>WossiDia ZTW-B608-018-079</ref> * Buchholz: * Buchholz-Heide: * Fahrenholz: * Nienhusen: == Rostock == * Rostock: * Seebad Warnemünde: * Diedrichshagen: * Markgrafenheide: * Hohe Düne: * Hinrichshagen: * Wiethagen: * Torfbrücke: * Lichtenhagen: * Klein Lichtenhagen: * Möhlenkamp: * Groß Klein: [[Groten Klein]]<ref name="Uni Rostock"/>, * Lütten Klein-Dorf: * Dänenberg: * Groß Klein-Dorf: * Lütten Klein: [[Lütten-Klein]]<ref name="Nerger"/> * Evershagen: * Schutow: * Schmarl: * Marienehe: * Reutershagen: * Vorweden: * Hansaviertel: * Gartenstadt: * Kröpeliner-Tor-Vorstadt: * Bramow: * Stadtmitte: * Brinckmansdorf: * Alt Bartelsdorf: * Riekdahl: * Weißes Kreuz: * Waldeslust: * Kassebohm: * Südstadt: * Biestow: * Dierkow-Neu: * Dierkow-Ost: * Dierkow-West: * Toitenwinkel: * Gehlsdorf: * Hinrichsdorf: * Krummendorf: * Oldendorf: * Warnowrande: * Nienhagen: * Peez: * Stuthof: * Jürgeshof: == Footnoten == {{Wikiprojekt Öörd/Refs}} <references/> 0m38vajdgghzyd91kn10wl88pecu4l0 0 26845 1041530 987344 2025-07-10T13:41:59Z WetlandWitch 58429 Ik heff een Bispeel för een Film mit Musik vun Ennio Morricone un wat över Hans Zimmer dorto schrieven. 1041530 wikitext text/x-wiki {{Stubben}} '''Filmmusik''' is mokt, üm de [[Dramatik]] vun een [[Film]] to unnerstütten. De [[Musik]] kunn de Spannung mehren, awer ok blots de rechte Atmosphäre moken. Dat gifft Filme, vun de sünd de Musiken all Klassiker worn. De meiste Lüüd kennt to'n Bispeel de Musik van „[[James Bond]]“ oder ok van „[[Star Wars]]“. Beröhmte [[Komponist|Komponisten]], vun de de mehrste Lüüd de Filmmusik kennen deiht sünd to'n Bispeel [[Henry Mancini]] („[[Breakfast at Tiffany’s]]“) oder [[Ennio Morricone]] („[[Spiel mir das Lied vom Tod]]“). Een düütschen Filmkomponist de dat in [[Hollywood]] bannig wiet brocht harr is [[Hans Zimmer (Komponist)|Hans Zimmer]] ([[Disney]]'s „[[The Lion King]]“). De Musik het ok en Effekt für de Weddererkenning von Serien, woans to’n Bispeel bi de Serie „[[Tatort]]“, de all sied veele Johr de sülve Titel hett. [[Kategorie:Filmmusik| ]] [[Kategorie:Musik]] pfew4f10fv0vu6damh2hfdqxltkwlne 0 75532 1041581 1040101 2025-07-11T10:54:13Z ListeriaBot 25018 Wikidata list updated [V2] 1041581 wikitext text/x-wiki <div class="tright" style="clear:none"><gallery mode="packed"> DEU Landkreis Lüneburg COA.svg LG in Niedersachsen.svg </gallery></div> Disse List wiest en Översicht över de [[Wapen (Heraldik)|Wapens]] in’n [[Landkreis Lümborg]] in [[Neddersassen]]. Dat sünd Wapens von Landkreise, Samtgemenen, Gemenen un von Oortschoppen un Öörd, de en egen Wapen föhrt. {{Wikidata list |wdqx=claim[131:(TREE[5910][150][131])] AND claim[94] and CLAIM[31:(TREE[56061][][279])] AND NOCLAIM[31:(TREE[44613][][279])] AND NOCLAIM[31:(TREE[192611][][279])] AND NOCLAIM[31:(TREE[473972][][279])] AND NOCLAIM[31:(TREE[1132300][][279])] AND NOCLAIM[31:(TREE[897285][][279])] |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P131 ?sub0 . ?tree0 (wdt:P150)* ?sub0 . ?tree0 (wdt:P131)* wd:Q5910 . ?item wdt:P94 ?dummy1 . ?item wdt:P31 ?sub2 . ?sub2 (wdt:P279)* wd:Q56061 . FILTER NOT EXISTS { ?item wdt:P31 ?sub3 . ?sub3 (wdt:P279)* wd:Q44613 . } FILTER NOT EXISTS { ?item wdt:P31 ?sub4 . ?sub4 (wdt:P279)* wd:Q192611 . } FILTER NOT EXISTS { ?item wdt:P31 ?sub5 . ?sub5 (wdt:P279)* wd:Q473972 . } FILTER NOT EXISTS { ?item wdt:P31 ?sub6 . ?sub6 (wdt:P279)* wd:Q1132300 . } FILTER NOT EXISTS { ?item wdt:P31 ?sub7 . ?sub7 (wdt:P279)* wd:Q897285 . } } |sort=label |columns=P94:Wapen,label:Rebeed,p31,p131 |thumb=45 |row_template=Vörlaag:Wapen Row }} {| class='wikitable sortable' ! Wapen ! Rebeed ! is en ! liggt in de Verwaltenseenheit {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Artlenburg COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q555845|Addelborg]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]''<br/>[[Flecken]] | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Scharnbääk]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Adendorf COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q355913|Ahndörp]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997300|Einheitsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Amelinghausen COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q461811|Amelkusen]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Samtgemeen Amelkusen]]<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Amt Neuhaus COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q479687|Amt Neehuus]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q399445|Amt]]''<br/>''[[:d:Q133997300|Einheitsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Barnstedt COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q651727|Barnst]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q452774|Ilmenau]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Bardowick COA.svg|center|45px]] | label = [[Bewick]] | p31 = [[Flecken]]<br/>''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Bewick]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Barendorf COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q127351|Borendörp]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q460421|Samtgemeen Oostheid]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Barum COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q691347|Bourm]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Bewick]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Brietlingen COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q632525|Brietel]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Scharnbääk]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Betzendorf COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q631997|Bätzendörp]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Samtgemeen Amelkusen]]<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Dahlem (Niedersachsen) COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q688035|Dahlem, Lower Saxony]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = ''[[:d:Q316740|Samtgemeen Dahlenborg]]''<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Dahlenburg COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q632607|Dahlenborg]]'' | p31 = [[Flecken]]<br/>''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = ''[[:d:Q316740|Samtgemeen Dahlenborg]]''<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Deutsch Evern COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q632601|Düütsch Äwern]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q452774|Ilmenau]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Echem COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q689687|Echen]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Scharnbääk]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Embsen COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q672032|Emsen]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q452774|Ilmenau]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Bleckede COA.svg|center|45px]] | label = [[Gemeen Bleikd]] | p31 = ''[[:d:Q42744322|urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997300|Einheitsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Neddersassen]]<br/>[[Düütschland]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Handorf (Elbe) COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q658681|Handörp]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Bewick]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Hohnstorf (Elbe) COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q632582|Haunstörp]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Scharnbääk]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Hittbergen COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q630737|Hittbargen]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Scharnbääk]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Samtgemeinde Ilmenau COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q452774|Ilmenau]]'' | p31 = [[Samtgemeen]] | p131 = [[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Kirchgellersen COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q476856|Karkgellsen]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q315001|Samtgemeen Gellsen]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Lüneburg COA.svg|center|45px]] | label = [[Lümborg]] | p31 = [[Hansestadt]]<br/>''[[:d:Q1187811|Universitätsstadt]]''<br/>[[Böverzentrum]]<br/>''[[:d:Q134626|Kreisstadt]]''<br/>''[[:d:Q1548525|grote sülvstännige Stadt]]''<br/>''[[:d:Q42744322|urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997300|Einheitsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Lüdersburg COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q640168|Lüürsborg]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Scharnbääk]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Mechtersen COA.svg|center|45px]] | label = [[Mechtsen]] | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Bewick]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Melbeck COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q665881|Melbeck]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q452774|Ilmenau]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Neetze COA.svg|center|45px]] | label = [[Gemeen Neetz|Näätz]] | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q460421|Samtgemeen Oostheid]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Oldendorf (Luhe) COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q667537|Olndörp]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Samtgemeen Amelkusen]]<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Radbruch COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q643092|Radbrouk]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Bewick]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Rehlingen COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q667556|Rehlen]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Samtgemeen Amelkusen]]<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Reinstorf COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q646415|Reinsdörp]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = ''[[:d:Q460421|Samtgemeen Oostheid]]''<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Reppenstedt COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q631982|Reppenstää]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q315001|Samtgemeen Gellsen]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Rullstorf COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q632579|Rullstörp]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Samtgemeen Scharnbääk]]<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Amelinghausen COA.svg|center|45px]] | label = [[Samtgemeen Amelkusen]] | p31 = [[Samtgemeen]] | p131 = [[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Bardowick COA.svg|center|45px]] | label = [[Samtgemeen Bewick]] | p31 = [[Samtgemeen]] | p131 = [[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Dahlenburg COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q316740|Samtgemeen Dahlenborg]]'' | p31 = [[Samtgemeen]] | p131 = [[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Samtgemeinde Gellersen COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q315001|Samtgemeen Gellsen]]'' | p31 = [[Samtgemeen]] | p131 = [[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Samtgemeinde Ostheide COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q460421|Samtgemeen Oostheid]]'' | p31 = [[Samtgemeen]] | p131 = [[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Samtgemeinde Scharnebeck COA.svg|center|45px]] | label = [[Samtgemeen Scharnbääk]] | p31 = [[Samtgemeen]] | p131 = [[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Scharnebeck COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q632660|Scharnbääk]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Scharnbääk]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Soderstorf COA.svg|center|45px]] | label = [[Gemeen Soosdörp|Soosdörp]] | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Samtgemeen Amelkusen]]<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Südergellersen COA.svg|center|45px]] | label = [[Sugellsen]] | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q315001|Samtgemeen Gellsen]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Thomasburg COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q631968|Themsborg]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = ''[[:d:Q460421|Samtgemeen Oostheid]]''<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Tosterglope COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q632557|Toschelop]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = ''[[:d:Q316740|Samtgemeen Dahlenborg]]''<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Vastorf COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q594491|Vastörp]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = ''[[:d:Q460421|Samtgemeen Oostheid]]''<br/>[[Landkreis Lümborg]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:Wappen Voegelsen.png|center|45px]] | label = [[Vögelsen]] | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Bewick]] }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Wendisch Evern COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q654392|Wendsch Ävern]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q460421|Samtgemeen Oostheid]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Westergellersen COA.svg|center|45px]] | label = ''[[:d:Q632586|Westergellsen]]'' | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>''[[:d:Q315001|Samtgemeen Gellsen]]'' }} |- {{Vörlaag:Wapen Row | p94 = [[Bild:DEU Wittorf (a) COA.svg|center|45px]] | label = [[Wittörp (Landkreis Lümborg)|Wittörp]] | p31 = ''[[:d:Q116457956|non-urban municipality in Germany]]''<br/>''[[:d:Q133997481|Mitgliedsgemeinde]]'' | p131 = [[Landkreis Lümborg]]<br/>[[Samtgemeen Bewick]] }} |} {{Wikidata list end}} {{Navigatschoonsliest Wapen na Landkreis in Neddersassen}} [[Kategorie:Heraldik]] [[Kategorie:Landkreis Lümborg]] hdmlt87sxigz7h8wmdmq2989r6zcech 0 94246 1041518 903339 2025-07-10T12:05:28Z Flaverius 21322 1041518 wikitext text/x-wiki '''Questin''' betekent * [[Questin (Grevsmöhlen)|Questin]], Oort in de Stadt Grevsmöhlen in’n Landkreis Noordwestmekelborg, Mekelborg-Vörpommern, * [[Questin (Ollen Bukow)|Questin]], Oort in de Gemeen Ollen Bukow in’n Landkreis Rostock, Mekelborg-Vörpommern. {{Mehrdüdig Begreep}} tkihi9s65n7hmh9t61tatob4i9ux575 0 185316 1041565 1022774 2025-07-11T08:47:03Z WetlandWitch 58429 bi Licht dat t to'n Lenk dorto 1041565 wikitext text/x-wiki {{Stubben}} [[Bild:Large_format_camera_lens.jpg|duum|Lins van’n Fotokamera]] '''Fotografie''' betekent med Hülp vun [[Licht]] un annere Stralenformen Afbiller van Objekten, Scheenissen oder Upschiensels maakt warrt. Dat Woord is uut dat Greeksche afleidt un bedüüd so veel as „dat, wat mit deLicht schreven warrt (φωτος phōtos = Licht, γράφειν grafein = schrieven). Ook dat Afbild sülvenst heet Forografie oder kort Foto. Een '''Fotograaf''' is een, de sik proffeschoneel de Fotografie befaten deit. Ene Forotgrafie to maken bruukt dat ene Kamera. == Historie == 1809 hett [[Joseph Nicephore Niépce]] en Foto uut’n Fenster maakt, indem he de Platen mit een lichtfölig Materiaal in ene Kamera obskura blootstellt harr. Dat Bild, dat dor bi ruutsuurt is, weer en Negativbild un nich fixeert. Dorför sünd de Biller buten Kamera obskura verlüstig gahn. To de Biller, de he mit disse Technik maakt het, het Retinas seggt. [[1826]] hett Niépce dat eerste Foto op en mit Bitumen (Asphalt) bedeckt Plaat maakt. He hett dorför en [[Belichttiet]] vun acht Stünnen bi hell Sünnlicht bruukt. Düsse Bitumenbiller kunn man good fixeren und in Positiv-Bilder ümsetten. [[Louis Daguerre]] wart faken as de Uutinner vun de Fotografie bekenen. 1831 hett Daguerre de Experimenten vun Niépce mit [[Sülverjodid]] foortsett. 1837 het he ene jodeert un versülvert Kopperplaat kort belichten laten, de he denn Quicksülverdamp utsett harr. De Perzess heet [[Daguerreotype]]. 1834 hett [[William Henry Fox Talbot]] anfungen, Experimenten to maken. He hett en Methode uutdacht, Papeer lichtenfölig to maken: he dee dat in een swacke [[Solt|Soltlösen]] un denn in ene Lösen uut [[Sülvernitraat]]. De Lichtföligkeid van Sülvernitraat het 1727 al [[Johann Heinrich Schulze]] opdeckt, man dat is bit dorhen blots en Kuriosität un Karmisattraktschoon ween. [[Thomas Wedgwood]] un [[Sir Humphrey Davy]] hebbt 1802 al de eersten Versöök maakt, mit Licht op en Papier to bringen. Dat het man nich klappt dat Bild to fixeren. Talbot was de eerste, de de Biller fasthollen kunn, indem dat he se in en starke Soltlösen dööpt het.So hett he ok dat Negativ-Positiv Verfahren opdeckt. De „Utfund vun de Fotografie" wurr in’n Januar 1839 togliek in [[Paris]] un [[London]] ankünnigd. Indat fransche Dörp Saint-Loup de Varennes, wo Joseph Nicephore Niépce sien eersten Versöök mit en Fotoapparat maakt hett - steiht ok noch een Denkmaal för em. Üm 1850 rüm hebbt se de Papeerdräger dör Glas uuttuuscht, up de mit Hülp vun en Collodiumlaag dat [[Sülverhalogenid]] up düssen dörsichtigen Gund fixeren. Düsse Glasplaten müss een, wenn se natt weren belichten un straks wieder verarbeden. 1870 hett de engelsche Dokter Maddox en dröge Methode uutdacht, he harr dat mit Glasplaten maakt un dor [[Sülverbromid]] in een [[Gelatine|Gelatinelaag]] sett. Dat was de Vörloper van den Fotofilm. Nie is de digitale Fotografie. Hier brrukt een ene Digitalkamera bi, de dat Foto opnehmen deit. Statts enen Film in den Fotoapparat, het ene Digitaalkamera een elektronischen Sensor. == Relatschoon to anner Uutdrucksformen == Vergleken med anner Uutdrucksformen so as Piktogrammen, Diagrammaten un [[Koort|Kaarten]] oder ok Texten kümt de Fotografie de Würklichheid up’t neegste - wenn digitale Manipulatschoon utblifft. == Stereofotografie == Stereofotografie besteiht ut twee parallel maakt Opnahmen, de in’r Regel mit en Afstand vun ruchweg 6,5&nbsp;cm opnommen warrt. So krigt een een den Indruk dreedimenschonaal to seen. * Regel van darden * Instagram == Weblenken == {{Commonscat|Photography|Fotografie|S}} [[Kategorie:Fotografie]] mlh0sgrcm1hrnwoiqfgdcrj0kko3zoi 0 186508 1041544 1041400 2025-07-10T16:20:54Z Flaverius 21322 /* S */ 1041544 wikitext text/x-wiki De '''List vun plattdüütschen Schrievers''' wiest alle männlichen [[Plattdüütsch|plattdüütschen]] un [[Middelsassische Spraak|middelsassischen]] Schrievers alphabeetsch sorteert na Achternamen. De Schrieverschen find sik in de „[[List vun plattdüütschen Schrieverschen]]“. Schrieverschen de enen männlichen Namen as Schrieversnamen bruken sind hier un up de List vun Schrieverschen list. {{ABC}} == A == *[[Julius Abeler|Abeler, Julius]] (1859 - 1943) *[[Ludger Abeln|Abeln, Ludger]] (1964 - ) *[[Friedrich Adolf Ackermann|Ackermann, Friedrich Adolf]] (1837 - 1903) *[[Johannes Acronius|Acronius, Johannes]] (1565 - 1627) *[[Karl Adam (Schriever)|Adam, Karl]] (1849 - 1916) *[[Christian Adelphus|Adelphus, Christian]] *[[Adje von de Elv|Adje von de Elv]] (dat is: [[Adolf Stahmer|Stahmer, Adolf]]) *[[Neocorus|Neocorus, Johann Adolfi]] (1550 - 1630) *[[Johann Aepinus|Aepinus, Johann]] (1499 - 1553) *[[Johannes Agricola|Agricola, Johannes]] (1494 - 1566) *[[Friedrich Ahlers|Ahlers, Friedrich]] *[[Gerhard Ahlers|Ahlers, Gerhard]] *[[Heinz-Gerd Ahlers|Ahlers, Heinz-Gerd]] (1949 - ) *[[Rolf Ahlers|Ahlers, Rolf]] *[[Hugo Ahlhorn|Ahlhorn, Hugo]] (1925 - ) *[[Jürgen Friedrich Ahrens|Ahrens, Jürgen Friedrich]] (1834 - 1914) *[[Ulrich Ahrens|Ahrens, Ulrich]] (1930 - ) *[[Hans Ahrenstorf|Ahrenstorf, Hans]] (1918 - 2014) *[[Frans Alard|Alard, Frans]] *[[Wilhelm Alard|Alard, Wilhelm]] (1572 - 1645) *[[Theodor Albert|Albert, Theodor]] *[[Friedrich Albes|Albes, Friedrich]] (1911 - 1983) *[[Friedrich Wilhelm Albrecht|Albrecht, Friedrich Wilhelm]] (1774 - 1840) *[[Heinrich Albrecht|Albrecht, Heinrich]] *[[Hermann Albrecht|Albrecht, Hermann]] *[[Jakob Aldey|Aldey, Jakob]] *[[Bernhard Alldag|Alldag, Bernhard]] (1895 - 1983) *[[Paul Alpers|Alpers, Paul]] (1887 - 1968) *[[Eduard Altena|Altena, Eduard]] (1879 - 1969) *[[Gerd Altenburg|Altenburg, Gerd]] *[[Richard Althaus|Althaus, Richard]] (1905 - 1995) *[[Menso Alting|Alting, Menso]] (1541 - 1612) *[[Karl Anders|Anders, Karl]] *[[Erich Reinhard Andersen|Andersen, Erich Reinhard]] (1937 - ) *[[Jep Nissen Andersen|Andersen, Jep Nissen]] (1896 - 1974) *[[Rudolf Andersen|Andersen, Rudolf]] (1867 - 1950) *[[Oswald Andrae|Andrae, Oswald]] (1926 - 1997) *[[Angelus Neomarchicus|Angelus Neomarchicus]] (dat is: [[Franz Adam Löffler|Löffler, Franz Adam]]) *[[Herbert van Anken|Anken, Herbert van]] (1946 - ) *[[Corl Anners|Anners, Corl]] (dat is: [[Karl Anders|Anders, Karl]]) *[[Fritz Arend|Arend, Fritz]] (1925 - 1993) *[[Bernhard Arke|Arke, Bernhard]] (1849 - 1911) *[[Ernst Moritz Arndt|Arndt, Ernst Moritz]] (1769 - 1860) *[[Alfred Arnemann|Arnemann, Alfred]] (1835 - ) *[[Dieterfritz Arning|Arning, Dieterfritz]] (1939 - 2020) *[[Joachim Arp|Arp, Joachim]] (1920 - 1972) *[[Johannes Arp|Arp, Johannes]] (1872 - 1950) *[[Wilhelm Asche|Asche, Wilhelm]] (1882 - 1953) *[[Heinrich Aschoff|Aschoff, Heinrich]] *[[Erhard Asmus|Asmus, Erhard]] (1907 - 1978) *[[G. J. A. Asmus|Asmus, G. J. A.]] *[[Martin Asmuß|Asmuß, Martin]] (1784 - 1844) *[[Klaus-Peter Asmussen|Asmussen, Klaus-Peter]] (1946 - ) *[[Paul Auch|Auch, Paul]] *[[Günter Auding|Auding, Günter]] (1939 - ) *[[Hinnerk van der Aue|Aue, Hinnerk van]] (dat is: [[Franz Poppe|Poppe, Franz]]) *[[August-Wilhelm Aufderheide|Aufderheide, August-Wilhelm]] (1928 - 2014) *[[Johann Rhode Friedrich Augustiny|Augustiny, Johann Rhode Friedrich]] (1803 - 1880) *[[Anton Aulke|Aulke, Anton]] (1887 - 1974) *[[Bernd Hinrick Austrup|Austrup, Bernd Hinrick]] == B == * [[Anton Jakob Baasch|Baasch, Anton Jakob]] (1790 - 1866) * [[Jürgen Baasch|Baasch, Jürgen]] (1945 - ) * [[Wilhelm Baberg|Baberg, Wilhelm]] (1911 - 1978) * [[Diederich Georg Babst|Babst, Diederich Georg]] (1742 - 1800) * [[M. Bado|Bado, M.]] * [[Georg Nicolaus Bärmann|Bärmann, Georg Nicolaus]] (1785 - 1850) * [[Jürgen Niklaas Bärmann|Bärmann, Jürgen Niklaas]] * [[Hermann Bärthel|Bärthel, Hermann]] (1932 - ) * [[Hermann Bahlburg|Bahlburg, Hermann]] (1892 - 1962) * [[Jens Bahns|Bahns, Jens]] * [[Gerd Bahr|Bahr, Gerd]] (1933 - ) * [[Jakob Balhorn|Balhorn, Jakob]] * [[Jupp Balkenhol|Balkenhol, Jupp]] (1929 - 2018) * [[Wilhelm Baller|Baller, Wilhelm]] (1840 - 1905) * [[Hans Balzer|Balzer, Hans]] (1891 - 1960) * [[Heinrich Bandlow|Bandlow, Heinrich]] (1855 - 1933) * [[August Bandt|Bandt, August]] * [[Christoph Barbarossa|Barbarossa, Christoph]] (1562 - 1623) * [[Eberhard Barbi|Barbi, Eberhard]] (1935 - 2017) * [[Franz Bardey|Bardey, Franz]] (1865 - 1936) * [[Georg Barteld|Barteld, Georg]] (1837 - ) * [[Daniel Bartels|Bartels, Daniel]] (1818 - 1889) * [[Heinrich Bartels|Bartels, Heinrich]] (1904 - 1991) * [[Franz H. Barth|Barth, Franz H.]] * [[Georg Barth|Barth, Georg]] * [[Johannes Batt|Batt, Johannes]] * [[Levinus Battus|Battus, Levinus]] (1545 - 1591) * [[Graf Wolf Baudissin|Baudissin, Graf Wolf]] (1812 - 1887) * [[Günter Baumann|Baumann, Günter]] (1932 - ) * [[Paul Baumann|Baumann, Paul]] (1944 - ) * [[Gerhard Baumfalk|Baumfalk, Gerhard]] (1883 - 1948) * [[Hermann Baus|Baus, Hermann]] (1874 - 1935) * [[Carl Friedrich Bautsch|Bautsch, Carl Friedrich]] (1926 - 2017) * [[Axel Bayerl|Bayerl, Axel]] (1957 - ) * [[Georg Beck|Beck, Georg]] (1873 - 1963) * [[Adolf Becker|Becker, Adolf]] (1874 - 1965) * [[Paul Beckmann|Beckmann, Paul]] (1888 - 1962) * [[Hartwig Beenken|Beenken, Hartwig]] * [[Johann Beerens|Beerens, Johann]] (1929 - ) * [[Paul Behlau|Behlau, Paul]] (1894 - 1972) * [[Heinrich Behnken|Behnken, Heinrich]] (1880 - 1960) * [[Ernst Behrens|Behrens, Ernst]] (1878 - 1970) * [[Rinje Bernd Behrens|Behrens, Rinje Bernd]] (1934 - ) * [[Heinrich Beisenherz|Beisenherz, Heinrich]] (1881 - 1971) * [[Franz Beiske|Beiske, Franz]] (1906 - 1960) * [[Rudolf Beiswanger|Beiswanger, Rudolf]] (1903 - 1984) * [[Dieter Bellmann|Bellmann, Dieter]] * [[Johann D. Bellmann|Bellmann, Johann D.]] (1930 - 2006) * [[Wilfried Bellmann|Bellmann, Wilfried]] (1952 - ) * [[Herbert Bellmer|Bellmer, Herbert]] (1895 - 1950) * [[Ludwig Bender|Bender, Ludwig]] * [[Peter Bendixen|Bendixen, Peter]] * [[Adolf C. H. Bening|Bening, Adolf C. H.]] (1875 - ) * [[Eggerik Beninga|Beninga, Eggerik]] (1490 - 1562) * [[Rudolf Bensen|Bensen, Rudolf]] (1841 - 1921) * [[Jörg Benzmann|Benzmann, Jörg]] (1964 - ) * [[Josef Bergenthal|Bergenthal, Josef]] (1900 - 1982) * [[Günther Bergmann|Bergmann, Günther]] (1926 - ) * [[Fridolin Bergstädter|Bergstädter, Fridolin]] * [[Johannes Berkhout|Berkhout, Johannes]] (1920 - ) * [[Georg Julius Berling|Berling, Georg Julius]] (1817 - 1873) * [[A. Berndt|Berndt, A.]] * [[Heinrich Bernhardt|Bernhardt, Heinrich]] * [[Ambrosius Bertels|Bertels, Ambrosius]] * [[Frenz Bertram|Bertram, Frenz]] (1937 - ) * [[Manfred Bettac|Bettac, Manfred]] * [[August Beule|Beule, August]] (1867 - 1923) * [[Angelius Beuthien|Beuthien, Angelius]] (1834 - 1926) * [[Charly Beutin|Beutin, Charly]] (1951 - ) * [[Jacob Wilhelm Beverstein|Beverstein, Jacob Wilhelm]] (1774 - 1839) * [[Paul Beye|Beye, Paul]] * [[Carl Beyer|Beyer, Carl]] (1847 - 1923) * [[Günter Beyer|Beyer, Günter]] (1925 - 2011) * [[Johann Beyer|Beyer, Johann]] (1861 - 1922) * [[Fritz Biedenweg|Biedenweg, Fritz]] * [[Johann Peter Friedrich Biedenweg|Biedenweg, Johann Peter Friedrich]] (1812 - 1874) * [[Rudolf Biederstedt|Biederstedt, Rudolf]] (1920 - 1996) * [[Korl Biegemann|Biegemann, Korl]] * [[Friedrich Wilhelm Biehl|Biehl, Friedrich Wilhelm]] (1893 - 1972) * [[Wilhelm Biel|Biel, Wilhelm]] * [[Rudolf Bielefeld|Bielefeld, Rudolf]] * [[Udo Bielenberg|Bielenberg, Udo]] (1938 - ) * [[Heinrich Biermann|Biermann, Heinrich]] * [[August Biester|Biester, August]] (1854 - ) * [[Melf Binge|Binge, Melf]] (1937 - ) * [[Karl Wilhelm Bink|Bink, Karl Wilhelm]] (1887 - 1953) * [[Anna Birreck|Birreck, Anna]] * [[Christian Bischoff|Bischoff, Christian]] (1851 - ) * [[Agnes Bispinck|Bispinck, Agnes]] * [[Dick Blancke|Blancke, Dick]] (1952) * [[Max Bittmann|Bittmann, Max]] * [[Annelene Blaß|Blaß, Annelene]] (1922 - 2008) * [[Wilhelm Bleicher|Bleicher, Wilhelm]] (1940 - 2016) * [[Andreas Heinrich Blesken|Blesken, Andreas Heinrich]] (1874 - 1959) * [[Hermann Bleumer|Bleumer, Hermann]] (1873 - ) * [[Georg Blikslager|Blikslager, Georg]] (1874 - 1939) * [[Lilly Block|Block, Lilly]] * [[Hermann Bloem|Bloem, Hermann]] * [[Henk Bloemhoff|Bloemhoff, Henk]] (1948) * [[Wilhelm Blohm|Blohm, Wilhelm]] (1875 - ) * [[Hein Blomberg|Blomberg, Hein]] (1915 - 2001) * [[Max Blum|Blum, Max]] (1864 - 1902) * [[Petra Blume|Blume, Petra]] (1957 - ) * [[Hans Friedrich Blunck|Blunck, Hans Friedrich]] (1888 - 1961) * [[Ernst Bock|Bock, Ernst]] (1880 - 1961) * [[Ernst Bock|Bock, Ernst]] (1880 - 1961) * [[Franz Böckel|Bockel, Franz]] (1798 - 1879) * [[Uwe W. Bode|Bode, Uwe W.]] * [[Karl van der Boeck|Boeck, Karl van der]] (1832 - 1892) * [[Hubert Böcker|Böcker, Hubert]] (1900 - 1972) * [[Jürgen Böcking|Böcking, Jürgen]] * [[Georg Boehm|Boehm, Georg]] * [[Johann Bohr|Bohr, Johann]] * [[Jürgen Böhm|Böhm, Jürgen]] (1930 - 2008) * [[Johann Bohr|Bohr, Johann]] (1860 - 1937) * [[Heinrich Böhrnsen|Böhrnsen, Heinrich]] (1884 - 1952) * [[Jakob Bolle|Bolle, Jakob]] * [[Gustav Bolte|Bolte, Gustav]] * [[Eberhard Bommersbach|Bommersbach, Eberhard]] (1940 - ) * [[Theodor Bonwetsch|Bonwetsch, Theodor]] (1903 - 1993) * [[Lambertus Bosch|Bosch, Lambertus]] (1875 - 1954) * [[Hermann Brekenfeld|Brekenfeld, Hermann]] (1834 - 1896) * [[Jürgen Breuer|Breuer, Jürgen]] (1901 - ) * [[Hans-Hermann Briese|Briese, Hans-Hermann]] (1940 - ) * [[Manfred Briese|Briese, Manfred]] (1942 - ) * [[John Brinckman|Brinckman, John]] (1814 - 1870) * [[Max Brinckman|Brinckman, Max]] (1846 - ) * [[Werner Brinckmann|Brinckmann, Werner]] (1943 - ) * [[Emil Brink|Brink, Emil]] (1914 - 1994) * [[Thekla Maria Brinker|Brinker, Thekla Maria]] (1943 - ) * [[Christa Brinkers|Brinkers, Christa]] (1891 - 1975) * [[Georg Brinkmann|Brinkmann, Georg]] (1850 - 1926) * [[John Brinkmann|Brinkmann, John]] (1872 - 1929) * [[Wilhelm Brinkmann|Brinkmann, Wilhelm]] * [[Claus Brix|Brix, Claus]] (1821 - 1890) * [[Wilhelm Brockhaus|Brockhaus, Wilhelm]] (1923 - 1997) * [[Wilhelm Brockmann|Brockmann, Wilhelm]] (1863 - 1935) * [[Wilhelm Bröcker|Bröcker, Wilhelm]] (1886 - 1971) * [[Franz Brom|Brom, Franz]] * [[Karl Broermann|Broermann, Karl]] (1878 - 1947) * [[Bernhard Brons|Brons, Bernhard]] (1831 - 1911) * [[Werner Brorsen|Brorsen, Werner]] (1933 - ) * [[Jörg Bruchwitz|Bruchwitz, Jörg]] (1954 - ) * [[Erhard Brüchert|Brüchert, Erhard]] (1941 - ) * [[Ulli Brüchmann|Brüchmann, Ulli]] (1948 - ) * [[Marianne Brückmann|Brückmann, Marianne]] (1938 - ) * [[Berthold Brügge|Brügge, Berthold]] (1909 - 1979) * [[A. Brüggemann|Brüggemann, A.]] * [[Karl Brüggemann (Schrüiver)|Brüggemann, Karl]] (1911 - ) * [[Werner Brüggemann|Brüggemann, Werner]] (1923 - ) * [[Manfred Brümmer|Brümmer, Manfred]] (1947 - 2021) * [[Ernst-Joachim Brüning|Brüning, Ernst-Joachim]] (1924 - ) * [[Jan Brünjes|Brünjes, Jan]] (1952 - ) * [[Martina Brünjes|Brünjes, Martina]] (1976 - ) * [[Timo Brünjes|Brünjes, Timo]] (1976 - ) * [[Hermann Bruhn|Bruhn, Hermann]] (1928 - ) * [[Otto Bruhn|Bruhn, Otto]] * [[Nikolaus Brunk|Brunk, Nikolaus]] (1840 - 1888) * [[Joachim Matthias Buthmann|Buthmann, Joachim Matthias]] (1809 - ) * [[Gerhard Butke|Butke, Gerhard]] (1952 - ) == C == *[[Friedrich Cammin|Cammin, Friedrich]] (1860 - 1924) *[[Chris Canter|Canter, Chris]] (1980) *[[Gerhard Canzler|Canzler, Gerhard]] (1929 - 2011) *[[H. W. Carols|Carols, H. W.]] dat is: [[Heinrich Wilhelm Carl Schmidtmann|Schmidtmann, Heinrich Wilhelm Carl]] *[[Hein Carstens|Carstens, Hein]] *[[Heinrich Carstens|Carstens, Heinrich]] (1864 - 1932) *[[Wilhelm Carstens|Carstens, Wilhelm]] *[[Heinrich Carstensen|Carstensen, Heinrich]] *[[Charles Cassmann|Cassmann, Charles]] (1848 - 1909) *[[Friedrich Castelle|Castelle, Friedrich]] (1879 - 1954) *[[Georg Castens|Castens, Georg]] *[[Gerd Christiansen|Christiansen, Gerd]] *[[Johannes Christiansen|Christiansen, Johannes]] (1908 - ) *[[Karl Hermann Christiansen|Christiansen, Karl Hermann]] (1915 - ) *[[Wilhelm Ludwig Christiansen|Christiansen, Wilhelm Ludwig]] (1920 - 2011) *[[Ewald Christophers|Christophers, Ewald]] (1922 - 2003) *[[Arne Christophersen|Christophersen, Arne]] (1970 - ) *[[Thies Christophersen|Christophersen, Thies]] (1918 - 1997) *[[Nathan Chyträus|Chyträus, Nathan]] (1543 - 1598) *[[Johannes Cincinnius|Cincinnius, Johannes]] (1484 - 1555) *[[Herbert Clasen|Clasen, Herbert]] *[[Hermann Claudius|Claudius, Hermann]] (1878 - 1980) *[[Matthias Claudius|Claudius, Matthias]] (1740 - 1815) *[[Bernhard Clausen|Clausen, Bernhard]] (1846 - ) *[[Carsten Christoph Clausen|Clausen, Carsten Christoph]] *[[Peter Heinrich Clausen|Clausen, Peter Heinrich]] *[[August Claussen|Claussen, August]] (1848 - ) *[[Michael Clenovius|Clenovius, Michael]] (1565 - 1614) *[[Lucas von Cöllen|Cöllen, Lucas von]] (1549 - 1611) *[[Georg Christian Coers|Coers, Georg Christian]] (1858 - 1922) *[[Hein Cohrs|Cohrs, Hein]] dat is: [[Ewald Cords|Cords, Ewald]] *[[Gerd Constapel|Constapel, Gerd]] (1938 - ) *[[Berthold Cordes|Cordes, Berthold]] (1950 - ) *[[Hans Hermann Cordes|Cordes, Hans Hermann]] (1938 - ) *[[Volkhard Cordsen|Cordsen, Volkhard]] *[[Karl Hermann Cordt|Cordt, Karl Hermann]] (1901 - 1965) *[[Friedrich Corleis|Corleis, Friedrich]] (1853 - 1896) *[[Bernd Cornelius|Cornelius, Bernd]] *[[Jan Cornelius|Cornelius, Jan]] (1953 - ) *[[Jan Eltjen Cornelius|Cornelius, Jan Eltjen]] dat is: [[Jan Cornelius|Cornelius, Jan]] *[[Martin Coronaeus|Coronaeus, Martin]] (1539 - 1585) *[[Antonius Corvinus|Corvinus, Antonius]] (1501 - 1553) *[[Adolf Cramer|Cramer, Adolf]] (1934 - 2011) *[[Bernhard Cremann|Cremann, Bernhard]] (1840 - 1913) *[[Theodor Crins|Crins, Theodor]] (1879 - 1969) *[[Albert Cronau|Cronau, Albert]] *[[Wilhelm Crone|Crone, Wilhelm]] (1873 - 1938) *[[Hillerd Meinen Lüders Cropp|Cropp, Hillerd Meinen Lüders]] *[[Johannes Crützeberch|Crützeberch, Johannes]] *[[Eugen Crummenerl|Crummenerl, Eugen]] (1894 - 1977) *[[Max Crummenerl|Crummenerl, Max]] (1902 - 1979) == D == *[[Bernhard Dabelstein|Dabelstein, Bernhard]] *[[Brandanus Daetrius|Daetrius, Brandanus]] *[[Wilhelm van Dage|Dage, Wilhelm van]] (dat is: [[Wilhelm Heute|Heute, Wilhelm]]) *[[Carl Friedrich Dahl|Dahl, Carl Friedrich]] *[[Josef Dahme|Dahme, Josef]] (1935 - ) *[[Bernhard Dahnke|Dahnke, Bernhard]] *[[Wilhelm Dallmeyer|Dallmeyer, Wilhelm]] (1874 - ) *[[Karl Dalmer|Dalmer, Karl]] (1811 - 1876) *[[Albert Dambek|Dambek, Albert]] *[[Friedrich Dame|Dame, Friedrich]] (1567 - 1635) *[[Karl Damke|Damke, Karl]] (1930 - 2019) *[[Eduard Damköhler|Damköhler, Eduard]] (1853 - 1934) *[[Hans-Joachim Dammann|Dammann, Hans-Joachim]] (1948 - ) *<nowiki>[[Daniel von Soest|Daniel von Soest]]</nowiki> (1490 - 1539) *[[Hermann Danielsen|Danielsen, Hermann]] *[[Rudolf Dankwardt|Dankwardt, Rudolf]] *[[August Dankworth|Dankworth, August]] (1827 - 1901) *[[Max Darmer|Darmer, Max]] (1891 - 1961) *[[Abel Darwinkel|Darwinkel, Abel]] (1968) *[[Malte Dau|Dau, Malte]] (dat is: [[Dietrich Hoffmann (Schriever)|Hoffmann, Dietrich]]) *[[Anton David|David, Anton]] (1851 - ) *[[Helmut Debus|Debus, Helmut]] (1949 - ) *[[Georg Jakob Decker|Decker, Georg Jakob]] (1732 - 1799) *[[Heinrich Johannes Dehning|Dehning, Heinrich Johannes]] (1853 - 1939) *[[Paul Deichen|Deichen, Paul]] (1873 - 1937) *[[A. Deichmann|Deichmann, A.]] *[[Ludwig Deichmann|Deichmann, Ludwig]] *[[Heinrich Deiters|Deiters, Heinrich]] (1882 - 1971) *[[Otto Delfs|Delfs, Otto]] *[[Axel Delmar|Delmar, Axel]] (dat is: [[Axel von Demandowski|Demandowski, Axel von]]) *[[Axel von Demandowski|Demandowski, Axel von]] (1867 - 1929) *[[Hannes Demming|Demming, Hannes]] (1936 - ) *[[Cord Denker|Denker, Cord]] (1936 - 2022) *[[Werner Depenthal|Depenthal, Werner]] (1929 - ) *[[C. V. Derboeck|Derboeck, C. V.]] (dat is: [[Karl van der Boeck|Boeck, Karl van der]]) *[[Heinrich Detering|Detering, Heinrich]] *[[Heinrich Detjen (Schriever)|Detjen, Heinrich]] (1896 - ) *[[Karl Otto Detlow|Detlow, Karl Otto]] (1934 - ) *[[Manfred Detmers|Detmers, Manfred]] *[[Fred Hermann Deu|Deu, Fred Hermann]] *[[Heinrich Deumeland|Deumeland, Heinrich]] (1822 - 1889) *[[Yared Terfa Dibaba|Dibaba, Yared Terfa]] (1969 - ) *[[Heinrich Dieckelmann|Dieckelmann, Heinrich]] (1898 - 1985) *[[Gerhard Diekelmann|Diekelmann, Gerhard]] (1930 - 2018) *[[Jan van Dieken|Dieken, Jan van]] (1893 - 1971) *[[Johannes Diekhoff|Diekhoff, Johannes]] (1919 - 2013) *[[Conrad Joseph Diepenbrock|Diepenbrock, Conrad Joseph]] (1808 - 1884) *[[Johannes Diermissen|Diermissen, Johannes]] (1823 - 1893) *[[Heinrich Diers|Diers, Heinrich]] (1894 - 1980) *[[Wilhelm Diescher|Diescher, Wilhelm]] (1844 - ) *[[Alfred Otto Dietrich|Dietrich, Alfred Otto]] (1882 - 1942) *[[Draeger von Dikowitz|Dikowitz, Draeger von]] (dat is: [[Bruno Draeger|Draeger, Bruno]]) *[[Carl-Heinz Dirks|Dirks, Carl-Heinz]] (1948 - ) *[[Heino Dirks|Dirks, Heino]] (1969 - ) *[[Johann Friedrich Dirks|Dirks, Johann Friedrich]] (1874 - 1949) *[[Theodor Dirks|Dirks, Theodor]] (1816 - 1902) *[[Otto Dirschauer|Dirschauer, Otto]] *[[A. Distel|Distel, A.]] *[[Fritz Dittmer|Dittmer, Fritz]] (1889 - 1970) *[[Jacob von Döhren|Döhren, Jacob von]] (1746 - 1800) *[[Achacius Dörinck|Dörinck, Achacius]] *[[Heinz Christoph Dörr|Dörr, Heinz Christoph]] (1918 - 2005) *[[Julius Dörr|Dörr, Julius]] (1850 - 1930) *[[Herbert Dohmann|Dohmann, Herbert]] (1922 - ) *[[Christian Dohrn|Dohrn, Christian]] *[[Richard Dohse|Dohse, Richard]] (1875 - 1928) *[[Walther Domansky|Domansky, Walther]] (1860 - 1936) *[[Günter Domaszke|Domaszke, Günter]] (1930 - ) *[[Viktor Donant|Donant, Viktor]] (1910 - 1944) *[[Anne Doornbos|Doornbos, Anne]] (1948) *[[Ulrich von Dornum|Dornum, Ulrich von]] (1465 - 1536) *[[Adolf Dorp|Dorp, Adolf]] *[[Julius Dorr|Dorr, Julius]] (1869 - 1952) *[[Robert Dorr|Dorr, Robert]] (1836 - 1919) *[[Anton August Draeger|Draeger, Anton August]] (1820 - 1895) *[[Bruno Draeger|Draeger, Bruno]] *[[Emil Dräger|Dräger, Emil]] (1878 - 1927) *[[Heinrich Dräger|Dräger, Heinrich]] (1847 - 1917) *[[Hans Draehmpaehl|Draehmpaehl, Hans]] (1932 - 1994) *[[Adolf Dransfeld|Dransfeld, Adolf]] *[[Arend Dreesen|Dreesen, Arend]] (1883 - 1928) *[[August Dreesen|Dreesen, August]] *[[Johannes Dreiger|Dreiger, Johannes]] (1500 - 1544) *[[Friedrich-Wilhelm Drell|Drell, Friedrich-Wilhelm]] (1934 - ) *[[Horst Drewes|Drewes, Horst]] *[[Peter Drews|Drews, Peter]] (1939 - 2010) *[[Klaus Dreyer|Dreyer, Klaus]] *[[Max Dreyer|Dreyer, Max]] (1862 - 1946) *[[Günter Driemeyer|Driemeyer, Günter]] *[[Georg Driver|Driver, Georg]] *[[Fritz Drobe|Drobe, Fritz]] (1909 - 1994) *[[Gerhard Dröge|Dröge, Gerhard]] *[[Hartwig Drope|Drope, Hartwig]] *[[Johann Albrecht Drost|Drost, Johann Albrecht]] (1816 - 1884) *[[Georg Droste|Droste, Georg]] (1866 - 1935) *[[Ernst Drude|Drude, Ernst]] *[[Frans Drüks|Drüks, Frans]] (dat is: [[Franz Burhoff|Burhoff, Franz]]) *[[Emil Duborg|Duborg, Emil]] (1878 - 1972) *[[Johann Christian Peter Düberg|Düberg, Johann Christian Peter]] (1806 - 1873) *[[Bernhard Dücker|Dücker, Bernhard]] (1912 - 2010) *[[Johann Friedrich Dücker|Dücker, Johann Friedrich]] (1826 - 1917) *[[August Dühr|Dühr, August]] (1848 - 1907) *[[Clemens Dümpelmann|Dümpelmann, Clemens]] (1895 - 1983) *[[Joseph Düpjohann|Düpjohann, Joseph]] *[[Ludwig Düwahl|Düwahl, Ludwig]] (1879 - 1940) *[[Carl Dufayel|Dufayel, Carl]] (1856 - 1906) *[[Wilhelm Dullweber|Dullweber, Wilhelm]] (1935 - ) *[[Carl Heinrich Dumann|Dumann, Carl Heinrich]] (1880 - 1958) *[[Joachim Duncker|Duncker, Joachim]] (1561 - 1626) *[[Max Duncker|Duncker, Max]] *[[Kurt Dunkelmann|Dunkelmann, Kurt]] (1906 - 1983) *[[Kurd Dusenddahler|Dusenddahler, Kurd]] (dat is: [[Wilhelm Kaufmann|Kaufmann, Wilhelm]]) *[[Hans Dusendschön|Dusendschön, Hans]] (dat is: [[Hans Dusenschön|Dusenschön, Hans]]) *[[Hans Dusenschön|Dusenschön, Hans]] *[[Franz Dwertmann|Dwertmann, Franz]] (1914 - 1985) *[[Arnold Dyck|Dyck, Arnold]] (1889 - 1970) *[[Wilfried Dziallas|Dziallas, Wilfried]] (1944 - 2021) == E == *[[Karl Heinz Ebell|Ebell, Karl Heinz]] (1921 - 1996) *[[M. Eck|Eck, M.]] (dat is: [[Adolf Mussmann|Mussmann, Adolf]]) *[[Adelbert Ecke|Ecke, Adelbert]] *[[Alexander Eckener|Eckener, Alexander]] (1870 - 1944) *[[Christian Eckermann|Eckermann, Christian]] (1833 - 1904) *[[Heinrich Eckmann|Eckmann, Heinrich]] (1893 - 1940) *[[Ewald Eden|Eden, Ewald]] (1944 - 2022) *[[Gerhard Edens|Edens, Gerhard]] (1925 - ) *[[Heinz Edzards|Edzards, Heinz]] *[[Friedrich Eggers|Eggers, Friedrich]] (1819 - 1872) *[[Karl Eggers|Eggers, Karl]] (1826 - 1900) *[[Willi Eggers|Eggers, Willi]] (1911 - 1979) *[[Friedrich Ehlbeck|Ehlbeck, Friedrich]] (1941 - ) *[[Eckart Ehlers|Ehlers, Eckart]] (1939 - ) *[[Johannes Ehlers|Ehlers, Johannes]] (1837 - 1919) *[[Klaus-Hinrich Ehlers|Ehlers, Klaus-Hinrich]] (dat is: [[Hans-Herbert Stoldt|Stoldt, Hans-Herbert]]) *[[Hans Ehrke|Ehrke, Hans]] (1898 - 1975) *[[G. Eiben|Eiben, G.]] (1835 - ) *[[Karl Eichwald|Eichwald, Karl]] (dat is: [[Karl Tannen|Tannen, Karl]]) *[[Wilhelm Eickhoff|Eickhoff, Wilhelm]] (1925 - 1999) *[[Hermann Eidam|Eidam, Hermann]] (1905 - 1981) *[[Robert Eildermann|Eildermann, Robert]] (1912 - 1984) *[[Daniel Bernhard Eilshemius|Eilshemius, Daniel Bernhard]] (1555 - 1622) *[[Christian Eisbein|Eisbein, Christian]] (1917 - ) *[[Hermann Eistrup|Eistrup, Hermann]] (1962 - ) *[[Jürgen Ekede|Ekede, Jürgen]] *[[Jürgen von Ekede|Ekede, Jürgen von]] (dat is: [[Anton Möllers|Möllers, Anton]]) *[[Theodor Ellbracht|Ellbracht, Theodor]] *[[Fritz Ellmer|Ellmer, Fritz]] (1865 - ) *[[O. Elver|Elver, O.]] (dat is: [[Otto Schell|Schell, Otto]]) *[[Carl Emil|Emil, Carl]] *[[A. von der Ems|Ems, A. von der]] (dat is: [[Alfred Ruhe|Ruhe, Alfred]]) *[[Wilhelm Engelke|Engelke, Wilhelm]] (1905 - 1985) *[[Wilhelm Engelken|Engelken, Wilhelm]] *[[Jur Engels|Engels, Jur]] (1953) *[[Arnold Engfer|Engfer, Arnold]] *[[Reuben Epp|Epp, Reuben]] (1919 - ) *[[Franz Epping|Epping, Franz]] (1898 - 1957) *[[Heinrich Erichson|Erichson, Heinrich]] (1852 - 1911) *[[Friedrich Ernst|Ernst, Friedrich]] *[[Wilhelm Ernst|Ernst, Wilhelm]] (1890 - 1959) *[[Jörgen van Essen|Essen, Jörgen van]] (1861 - 1921) *[[Ernst Evers|Evers, Ernst]] (1844 - 1921) *[[Heinrich Evers|Evers, Heinrich]] (1940 - ) *[[Paul Friedrich Evers|Evers, Paul Friedrich]] (1870 - 1934) *[[Fritz Ewen|Ewen, Fritz]] *[[Jens Exler|Exler, Jens]] (1914 - 1987) *[[Alfred Eymann|Eymann, Alfred]] (1861 - 1925) == F == *[[Gellius Faber de Bouma|Bouma, Gellius Faber de]] (1490 - 1564) *[[David Fabricius|Fabricius, David]] (1564 - 1617) *[[Franz Falger|Falger, Franz]] (1877 - 1951) *[[Gustav Falke|Falke, Gustav]] (1853 - 1916) *[[Josef Fangmann|Fangmann, Josef]] (1926 - 2015) *[[Peter W. Fast|Fast, Peter W.]] (1914 - ) *[[Bernard Fathmann|Fathmann, Bernard]] (1948 - ) *[[Heinz Fechtner|Fechtner, Heinz]] *[[Johann Hinrich Fehrs|Fehrs, Johann Hinrich]] (1838 - 1916) *[[Gerd F. Feldhusen|Feldhusen, Gerd F.]] *[[Otto Feldmann|Feldmann, Otto]] *[[Adolf Feldvoß|Feldvoß, Adolf]] (1888 - 1956) *[[Meino van Felten|Felten, Meino van]] *[[Heinz Fick|Fick, Heinz]] (1935 - 1996) *[[Heinrich Fickendey|Fickendey, Heinrich]] (1843 - 1925) *[[Karl-Hermann Finck|Finck, Karl-Hermann]] (1926 - 2011) *[[Georg Finke|Finke, Georg]] (1877 - 1964) *[[Herman Finkers|Finkers, Herman]] (1954) *[[Günther Fischbeck|Fischbeck, Günther]] (1913 - 2001) *[[Fritz Fischer|Fischer, Fritz]] (1905 - 1945) *[[Josef Fischer|Fischer, Josef]] (1914 - 2013) *[[W. Fischerbrok|Fischerbrok, W.]] (dat is: [[Wilhelm Schmidt|Schmidt, Wilhelm]]) *[[Karl Fissen|Fissen, Karl]] (1885 - 1978) *[[Hans-Peter Fitschen|Fitschen, Hans-Peter]] (1946 - ) *[[Christian Flemes|Flemes, Christian]] (1847 - 1926) *[[Hannes Flesner|Flesner, Hannes]] (1928 - 1984) *[[Fritz Flörke|Flörke, Fritz]] (1922 - 2019) *[[Petrus Florus|Florus, Petrus]] *[[Hans-Ludolf Flügge|Flügge, Hans-Ludolf]] (1907 - 1980) *[[Gorch Fock|Fock, Gorch]] (1880 - 1916) *[[Albert Fögen|Fögen, Albert]] (1937 - ) *[[Hans Förster|Förster, Hans]] (1885 - 1966) *[[Illyw Fohgrub|Fohgrub, Illyw]] (dat is: [[Willi Burghof|Burghof, Willi]]) *[[Egon Foitzik|Foitzik, Egon]] *[[Gerhard Fokuhl|Fokuhl, Gerhard]] (1935 - 2011) *[[Matthäus F. Forchem|Forchem, Matthäus F.]] *[[Hans-Jürgen Forster|Forster, Hans-Jürgen]] (1938 - 2006) *[[Reinhold Fraederich|Fraederich, Reinhold]] (1919 - 1999) *[[Leo Frahling|Frahling, Leo]] *[[Johannes Martin (Hannes) Frahm|Frahm, Johannes Martin (Hannes)]] (1953 - ) *[[Ludwig Frahm|Frahm, Ludwig]] (1856 - 1936) *[[Emil Frank|Frank, Emil]] (1880 - 1928) *[[Friedrich Franke|Franke, Friedrich]] (1836 - 1904) *[[Udo Franken|Franken, Udo]] (1951 - ) *[[Wilhelm Fredemann|Fredemann, Wilhelm]] (1897 - 1984) *[[Johannes Freder|Freder, Johannes]] (1510 - 1562) *[[Christian Frederking|Frederking, Christian]] *[[Karl Gustav Freese|Freese, Karl Gustav]] (1903 - 1944) *[[Ernst Frehse|Frehse, Ernst]] (1876 - ) *[[Adolf Freitag|Freitag, Adolf]] *[[Hermann Frese|Frese, Hermann]] *[[Fritz Fresenus|Fresenus, Fritz]] (dat is: [[Fritz Gerhard Lottmann|Lottmann, Fritz Gerhard]]) *[[August Freudenthal|Freudenthal, August]] (1851 - 1895) *[[Friedrich Freudenthal|Freudenthal, Friedrich]] (1849 - 1929) *[[Fritz Freudentheil|Freudentheil, Fritz]] *[[Bernhard Fricke|Fricke, Bernhard]] (1914 - 1997) *[[Emil Fricke|Fricke, Emil]] (1876 - 1954) *[[Fritz Fricke|Fricke, Fritz]] (1892 - 1988) *[[Wilhelm Fricke (Schriever, 1843)|Fricke, Wilhelm]] *[[Tonnius Fricken|Fricken, Tonnius]] *[[Fridken van'n Elbrinke|van'n Elbrinke, Fridken]] (dat is: [[Fritz Herbst|Herbst, Fritz]]) *[[Ernst Frieböse|Frieböse, Ernst]] (1907 - ) *[[Auguste Friedrichs|Friedrichs, Auguste]] *[[Peter Christian von Friemersheim|Friemersheim, Peter Christian von]] (1495 - 1574) *[[Eugen Friese|Friese, Eugen]] (1845 - 1915) *[[Rembert Friese|Friese, Rembert]] *[[Hermann Friesenborch|Friesenborch, Hermann]] (1582 - 1665) *[[Fritz-Onkel|Fritz-Onkel]] (dat is: [[Fritz Rauch|Rauch, Fritz]]) *[[Karl Fröhlich|Fröhlich, Karl]] (1821 - 1898) *[[Franz Fromme|Fromme, Franz]] (1875 - 1961) *[[Werner Frommke|Frommke, Werner]] (1899 - 1960) *[[Kurt Frost|Frost, Kurt]] (1910 - ) *[[Joachim Fründt|Fründt, Joachim]] (1932 - ) *[[Martin Fucker|Fucker, Martin]] *[[Heinrich Otto Fürstenberg|Fürstenberg, Heinrich Otto]] *[[Heinrich Füser|Füser, Heinrich]] (1909 - 1981) *[[Jans Füting|Füting, Jans]] (dat is: [[Johannes Füting|Füting, Johannes]]) *[[Johannes Füting|Füting, Johannes]] (1887 - 1964) *[[Albert Fuhrmann|Fuhrmann, Albert]] (1872 - 1960) *[[Christian Fuhst|Fuhst, Christian]] *[[Paul Fulbrecht|Fulbrecht, Paul]] == G == *[[Karl-Albert Gadow|Gadow, Karl-Albert]] (1915 - 1992) *[[Karl Theodor Gaedertz|Gaedertz, Karl Theodor]] (1855 - 1912) *[[Robert Gäpel|Gäpel, Robert]] (1900 - 1989) *[[Walter Gättke|Gättke, Walter]] (1896 - 1967) *[[Heinrich Gahl|Gahl, Heinrich]] (1868 - 1954) *[[Karl-Ernst Gall|Gall, Karl-Ernst]] (1928 - 2009) *[[Robert Garbe|Garbe, Robert]] (1878 - 1927) *[[Otto Garber|Garber, Otto]] (1880 - 1949) *[[Theo von Garrel|Garrel, Theo von]] (1951 - ) *[[Heiko Gauert|Gauert, Heiko]] (1949 - ) *[[Gerd-Detlef Gauger|Gauger, Gerd-Detlef]] (1942 - ) *[[Adolf Gebhard|Gebhard, Adolf]] *[[August Gebuhr|Gebuhr, August]] (1845 - 1927) *[[Ubbo Geerds|Geerds, Ubbo]] (1890 - 1981) *[[Harry de Geeter|Geeter, Harry de]] (1940) *[[Albert Gehrkens|Gehrkens, Albert]] *[[Hugo Gehrt|Gehrt, Hugo]] (1941 - ) *[[Wilhelm Geiler|Geiler, Wilhelm]] (1819 - 1895) *[[Paul Gent|Gent, Paul]] (1853 - ) *[[Willi F. Gerbode|Gerbode, Willi F.]] (1955 - ) *[[Andreas Gerdes|Gerdes, Andreas]] (1947 - ) *[[Karl Gerdes|Gerdes, Karl]] (1872 - 1929) *[[Ubbo Gerdes|Gerdes, Ubbo]] (1943 - ) *[[Hinrich Gerken|Gerken, Hinrich]] (1931 - ) *[[Jan Germs|Germs, Jan]] (1954) *[[Heinrich Gerritz|Gerritz, Heinrich]] *[[Egbert Gerrits|Gerrits, Egbert]] *[[Wolfgang Gerth|Gerth, Wolfgang]] (1924 - 1993) *[[Jan Glas|Glas, Jan]] (*1958) *[[Adolf Giese|Giese, Adolf]] *[[Franz Giese|Giese, Franz]] (1845 - 1901) *[[Richard Giese|Giese, Richard]] (1890 - 1965) *[[Karl Gildemeister|Gildemeister, Karl]] (1857 - 1936) *[[Karl Christian Gilow|Gilow, Karl Christian]] (1808 - 1885) *[[Carl Gloede|Gloede, Carl]] (1814 - 1889) *[[Albert Gloy|Gloy, Albert]] (1893 - 1960) *[[Fritz Godow|Godow, Fritz]] (1851 - 1932) *[[Paul Gödde|Gödde, Paul]] *[[Paul Goedeke|Goedeke, Paul]] *[[Johannes Göttker-Schnetmann|Göttker-Schnetmann, Johannes]] *[[Max Goetze|Goetze, Max]] (1867 - 1926) *[[Friedrich Wilhelm Gohde|Gohde, Friedrich Wilhelm]] (1901 - 1980) *[[Lutz Goldfuß|Goldfuß, Lutz]] (1940 - ) *[[Eduard Gollmann|Gollmann, Eduard]] (1831 - ) *[[Heinrich Goltermann|Goltermann, Heinrich]] (1829 - 1899) *[[Ewald Goltz|Goltz, Ewald]] *[[Johannes Gosselck|Gosselck, Johannes]] (1881 - 1948) *[[Heinrich Grabbe|Grabbe, Heinrich]] (1909 - ) *[[Joachim Grabbe|Grabbe, Joachim]] (1941 - 2016) *[[Franz Grabe|Grabe, Franz]] (1843 - 1923) *[[Ludwig Grabemann|Grabemann, Ludwig]] (1889 - 1973) *[[Ulrich Gradert|Gradert, Ulrich]] (1957 - ) *[[Hermann Graebke|Graebke, Hermann]] (1833 - 1908) *[[Jan Graf|Graf, Jan]] (1973 - ) *[[Klaus Granzow|Granzow, Klaus]] (1927 - 1986) *[[Karl Gratopp|Gratopp, Karl]] (1890 - 1973) *[[Otto Graunke|Graunke, Otto]] (1861 - 1942) *[[Hermann Greifeld|Greifeld, Hermann]] (1901 - ) *[[Stephan Greve|Greve, Stephan]] *[[Harry Grieger|Grieger, Harry]] *[[Johannes Griep|Griep, Johannes]] (1924 - ) *[[Gustav Griese|Griese, Gustav]] *[[August Heinrich Grimm|Grimm, August Heinrich]] (1873 - 1944) *[[Friedrich Wilhelm Grimme|Grimme, Friedrich Wilhelm]] (1827 - 1887) *[[Hansjakob Gröblinghoff|Gröblinghoff, Hansjakob]] *[[Klaus Gröhn|Gröhn, Klaus]] *[[Jan Groenbroek|Groenbroek, Jan]] (1946) *[[Wilhelm Gröne|Gröne, Wilhelm]] (1900 - 1981) *[[Hartmut Großmann|Großmann, Hartmut]] (1943 - ) *[[Heinz Großmann|Großmann, Heinz]] *[[Johannes Grote|Grote, Johannes]] *[[Carl Groth|Groth, Carl]] (1930 - ) *[[Karl-Heinz Groth|Groth, Karl-Heinz]] (1940 - ) *[[Klaus Groth|Groth, Klaus]] (1819 - 1899) *[[Willi Grothe|Grothe, Willi]] *[[Johann Georg Grüne|Grüne, Johann Georg]] *[[Karl Grützmacher|Grützmacher, Karl]] *[[Otto Franz Grund|Grund, Otto Franz]] (1890 - 1945) *[[Andreas Grunenberg|Grunenberg, Andreas]] (1856 - 1931) *[[Frank Grupe|Grupe, Frank]] (1952 - ) *[[Hermann Grupe|Grupe, Hermann]] (1881 - 1949) *[[Julius Gülich|Gülich, Julius]] *[[Wilm Gülkas|Gülkas, Wilm]] (dat is: [[Wilhelm Höing|Höing, Wilhelm]]) *[[Siegmut Gülke|Gülke, Siegmut]] (1936 - ) *[[Erich Gülzow|Gülzow, Erich]] (1888 - 1954) *[[Wilhelm Gümmer|Gümmer, Wilhelm]] *[[Jan Günn|Günn, Jan]] (dat is: [[Paul Jessen|Jessen, Paul]]) *[[Claus Günther|Günther, Claus]] (1935 - ) *[[Johann Christian Günther|Günther, Johann Christian]] *[[Dietrich Gummelt|Gummelt, Dietrich]] (1932 - 2016) *[[Emanuel Gurlitt|Gurlitt, Emanuel]] (1826 - 1896) *[[Kurt Gutowski|Gutowski, Kurt]] == H == *[[Wilhelm Haarmann|Haarmann, Wilhelm]] (1912 - 1990) *[[Friedrich Wilhelm Haase|Haase, Friedrich Wilhelm]] *[[Werner Haberland|Haberland, Werner]] (1939 - ) *[[Adolph Hachtmann|Hachtmann, Adolph]] (1844 - ) *[[Gustav Hackemack|Hackemack, Gustav]] (1972 - 1958) *[[Karl Hacker|Hacker, Karl]] (1879 - 1947) *[[Ludwig Hackerott|Hackerott, Ludwig]] (1906 - 1997) *[[Georg Häffcke|Häffcke, Georg]] (1873 - 1906) *[[Christian Hagedorn|Hagedorn, Christian]] (1861 - 1912) *[[Hermann Hagedorn|Hagedorn, Hermann]] (1884 - 1951) *[[Günter Hagemann|Hagemann, Günter]] (1946 - ) *[[Erich Hagemeister|Hagemeister, Erich]] (1878 - 1958) *[[Fritz Hagen|Hagen, Fritz]] (1917 - ) *[[Ulrich Hagen|Hagen, Ulrich]] (dat is: [[Ulla Sarninghausen|Sarninghausen, Ulla]]) *[[Harry Hahlbohm|Hahlbohm, Harry]] (1890 - ) *[[Hans-Peter Hahn|Hahn, Hans-Peter]] (1941 - ) *[[Jörg-Peter Hahn|Hahn, Jörg-Peter]] (1930 - 1996) *[[Reinhard F. Hahn|Hahn, Reinhard F.]] (1947 - ) *[[Haidschaper|Haidschaper]] *[[Emanuel Hainreich|Hainreich, Emanuel]] *[[Wilhelm Halähr|Halähr, Wilhelm]] (dat is: [[Wilhelm Brockmann|Brockmann, Wilhelm]]) *[[Carl-Wilhelm Halen|Halen, Carl-Wilhelm]] *[[Otto Hallig|Hallig, Otto]] *[[Anneliese Hamann|Hamann, Anneliese]] (1949 - ) *[[Ernst Hamann|Hamann, Ernst]] (1862 - 1952) *[[Laurentius Hamel|Hamel, Laurentius]] (1531 - 1602) *[[Hubert Hamester|Hamester, Hubert]] *[[Hermann Hand|Hand, Hermann]] (1911 - 1994) *[[Lübbert R. Haneborger|Haneborger, Lübbert R.]] (1970 - ) *[[Heinrich Hanke|Hanke, Heinrich]] (1906 - 1968) *[[Hennak Hanke|Hanke, Hennak]] (dat is: [[Heinrich Hanke|Hanke, Heinrich]]) *[[Adelheid Hanneken-Heidelberg|Hanneken-Heidelberg, Adelheid]] (1927 - ) *[[Heinke Hannig|Hannig, Heinke]] (1957 - ) *[[Heinrich Hannover|Hannover, Heinrich]] (1926 - 2023) *<nowiki>[[Hans von Göttingen|von Göttingen, Hans]]</nowiki> *[[Heinrich Hansen|Hansen, Heinrich]] (1861 - 1940) *[[Heinrich Hansen|Hansen, Heinrich]] (1862 - 1922) *[[Heinz-Julius Hansen|Hansen, Heinz-Julius]] *[[Jugge Hansen|Hansen, Jugge]] (dat is: [[Heinz-Julius Hansen|Hansen, Heinz-Julius]]) *[[Konrad Hansen|Hansen, Konrad]] (1933 - 2012) *[[Peter Hansen|Hansen, Peter]] *[[Uwe Hansen|Hansen, Uwe]] (1938 - ) *[[Waldemar Hansen|Hansen, Waldemar]] *[[Hans Hansen Palmus|Hansen Palmus, Hans]] (1901 - 1989) *[[Ferdinand Hanssen|Hanssen, Ferdinand]] (1851 - 1903) *[[Hans ut Hamm|ut Hamm, Hans]] (dat is: [[Hans Reimer Steffen|Steffen, Hans Reimer]]) *[[Benno Happe|Happe, Benno]] (1880 - 1978) *[[Tonius Happenklang|Happenklang, Tonius]] (dat is: [[Hermann Landois|Landois, Hermann]]) *[[Harbert Harberts|Harberts, Harbert]] (1846 - 1895) *[[Irmgard Harder|Harder, Irmgard]] (1922 - 2012) *[[Dieter Harhues|Harhues, Dieter]] (1933 - ) *[[Harm]] (dat is: [[Hermann Ihnen|Ihnen, Hermann]]) *[[Claus Harms|Harms, Claus]] (1778 - 1855) *[[Hilke Harms|Harms, Hilke]] *[[Julius Harms|Harms, Julius]] *[[Louis Harms|Harms, Louis]] (dat is: [[Ludwig Harms|Harms, Ludwig]]) *[[Ludwig Harms|Harms, Ludwig]] (1808 - 1865) *[[Mary Harms|Harms, Mary]] *[[Otto Harms|Harms, Otto]] (1943 - ) *[[Ule Harms|Harms, Ule]] (dat is: [[Julius Harms|Harms, Julius]]) *[[Wilfried Harms|Harms, Wilfried]] (1941 - ) *[[Wilhelm Harms|Harms, Wilhelm]] (1850 - 1933) *[[Silke Hars|Hars, Silke]] (1952 - ) *[[Günter Harte|Harte, Günter]] (1925 - 2012) *[[Johanna Harte|Harte, Johanna]] (1923 - 1991) *[[Johann von Harten|von Harten, Johann]] (1867 - 1926) *[[Reinhold Harten|Harten, Reinhold]] *[[Johann von Harten-Dillen|von Harten-Dillen, Johann]] (dat is: [[Johann von Harten|von Harten, Johann]]) *[[Ernst Hartmann|Hartmann, Ernst]] (1868 - 1941) *[[Hans Hartmann|Hartmann, Hans]] (1925 - ) *[[Jörg Hartmann|Hartmann, Jörg]] *[[Peter Hartmann|Hartmann, Peter]] *[[Rudolf Hartmann|Hartmann, Rudolf]] (1885 - 1945) *[[Rudolf Hartnack|Hartnack, Rudolf]] (1881 - 1958) *[[Wilhelm Hartung|Hartung, Wilhelm]] (1919 - 2003) *[[Hermann Hartwig|Hartwig, Hermann]] *[[Magda Hartwig-Koosmann|Hartwig-Koosmann, Magda]] *[[Dieter Hasselhof|Hasselhof, Dieter]] *[[Friedrich Hasselmann|Hasselmann, Friedrich]] (1922 - ) *[[Horst Hasselmann|Hasselmann, Horst]] (1939 - ) *[[Carl Hasselmeier|Hasselmeier, Carl]] *[[Nicolaus Christian Hassing|Hassing, Nicolaus Christian]] *[[Rosemarie Hattendorf|Hattendorf, Rosemarie]] (1928 - 1985) *[[Hans Haupt|Haupt, Hans]] (1861 - 1925) *[[Karl Hauschildt|Hauschildt, Karl]] (1920 - ) *[[Otto Hausmann|Hausmann, Otto]] (1837 - 1916) *[[Johannes Hayunga|Hayunga, Johannes]] *[[Irma Hebbeln|Hebbeln, Irma]] (1930 - ) *[[Hans Heck|Heck, Hans]] *[[Emil Hecker|Hecker, Emil]] (1897 - 1989) *[[Franz Heeke|Heeke, Franz]] (1931 - ) *[[Bernhard Hegemann|Hegemann, Bernhard]] (1891 - 1974) *[[Anton Heger|Heger, Anton]] *[[Hannes vun de Heid|vun de Heid, Hannes]] *[[B. M. von Heide|von Heide, B. M.]] *[[Heideförster]] (dat is: [[Hermann Albrecht|Albrecht, Hermann]]) *[[Koen Heidema|Heidema, Koen]] (1947 - 2016) *[[Otto Heidmüller|Heidmüller, Otto]] (1845 - 1922) *[[Heinrich Heike-Cramm|Heike-Cramm, Heinrich]] (1914 - 2005) *[[Valentin Heiland|Heiland, Valentin]] *[[Theodor Heimann|Heimann, Theodor]] (1931 - ) *[[Theodor Heimann|Heimann, Theodor]] (1932 - ) *[[Heinrich Hein|Hein, Heinrich]] *[[Gottfried Heine|Heine, Gottfried]] (1849 - 1917) *[[H. Heine|Heine, H.]] (1824 - 1879) *[[Georg Wilhelm Friedrich Heinemann|Heinemann, Georg Wilhelm Friedrich]] (1825 - 1899) *[[Jan Heinken|Heinken, Jan]] (1897 - 1978) *[[Mathilde Heinken|Heinken, Mathilde]] (dat is: [[Tilly Trott-Thoben|Trott-Thoben, Tilly]])[[J. P. Heinrich|Heinrich, J. P.]] *[[Otto Heinrich|Heinrich, Otto]] (dat is: [[Otto Heinrich Jahrbeck|Heinrich Jahrbeck, Otto]]) *[[Marianne Heins|Heins, Marianne]] (1943 - ) *[[Uwe Heins|Heins, Uwe]] *[[Werner Heinz|Heinz, Werner]] *[[Christa Heise-Batt|Heise-Batt, Christa]] (1937 - ) *[[Lachmundus Heiter|Heiter, Lachmundus]] (dat is: [[Bernhard Cremann|Cremann, Bernhard]]) *[[Hans Heitmann|Heitmann, Hans]] (1904 - 1970) *[[Jürgen Heitmann|Heitmann, Jürgen]] *[[Josef Heker|Heker, Josef]] *[[Enno Hektor|Hektor, Enno]] (1820 - 1874) *[[Inge Hellwege|Hellwege, Inge]] (1931 - ) *[[Walter Helmerichs|Helmerichs, Walter]] (1914 - ) *[[Johann Hengesbach|Hengesbach, Johann]] (1873 - ) *[[Jost Hennecke|Hennecke, Jost]] (1873 - 1940) *[[Oskar Henniger|Henniger, Oskar]] *[[Klaus Henning|Henning, Klaus]] (1934 - ) *[[Rita Henning|Henning, Rita]] *[[Claus Hennings|Hennings, Claus]] *[[Paul Hennings|Hennings, Paul]] (1897 - 1966) *[[Gertrud Hennl|Hennl, Gertrud]] *[[Wilhelm Henschel|Henschel, Wilhelm]] (1874 - 1938) *[[Heinrich Hensen|Hensen, Heinrich]] (1914 - 1989) *[[Heinrich Henze|Henze, Heinrich]] *[[Wilhelm Henze|Henze, Wilhelm]] (1845 - 1918) *[[Fritz Herbst|Herbst, Fritz]] (1899 - 1971) *[[Carl Herdtmann|Herdtmann, Carl]] *[[Friedrich Herkarn|Herkarn, Friedrich]] *[[Gerrit Herlyn|Herlyn, Gerrit]] (1909 - 1992) *[[August Hermann|Hermann, August]] (1835 - 1906) *[[Günter Hermes|Hermes, Günter]] *[[Rudolf Herrmann|Herrmann, Rudolf]] *[[Ferdinand Herter|Herter, Ferdinand]] (1840 - ) *[[Johannes Herting|Herting, Johannes]] *[[Walter F. Herz|Herz, Walter F.]] (1948 - ) *[[F. Herzog|Herzog, F.]] *[[Henry Hes|Hes, Henry]] (1946) *[[Hinrich Heselmeyer|Heselmeyer, Hinrich]] *[[Friedrich Hesse|Hesse, Friedrich]] *[[Ida Hesse|Hesse, Ida]] (1890 - ) *[[Richard Hesse|Hesse, Richard]] *[[Meino Heuer|Heuer, Meino]] (dat is: [[Meino van Felten|van Felten, Meino]]) *[[Werner Heukamp|Heukamp, Werner]] (1929 - ) *[[Georg Daniel Heumann|Heumann, Georg Daniel]] (1691 - 1759) *[[Wilhelm Heute|Heute, Wilhelm]] (1883 - 1935) *[[Helmut Heyen|Heyen, Helmut]] *[[Wilhelm Heyse|Heyse, Wilhelm]] (1825 - 1911) *[[Fritz Hibbeler|Hibbeler, Fritz]] (1911 - 2003) *[[Carl Julius Hibben|Hibben, Carl Julius]] (1845 - 1925) *[[Hieronymus]] *[[Emil Hill|Hill, Emil]] (1857 - ) *[[Rudolf Hill|Hill, Rudolf]] (1825 - 1894) *[[Ewald Hillermann|Hillermann, Ewald]] (1906 - 2003) *[[Helmut Hillmann|Hillmann, Helmut]] (1939 - ) *[[Hannis Himmelblau|Himmelblau, Hannis]] (dat is: [[Johannes Meyer|Meyer, Johannes]]) *[[H. K. vam Hingberg|vam Hingberg, H. K.]] (dat is: [[Heinrich Kühne|Kühne, Heinrich]]) *[[Herbert Hinkelmann|Hinkelmann, Herbert]] (1944 - ) *[[August Hinrichs|Hinrichs, August]] (1879 - 1956) *[[Carl Hinrichs|Hinrichs, Carl]] (1903 - 1990) *[[Fied Hinrichs|Hinrichs, Fied]] (1922 - 1997) *[[Georg Hinrichs|Hinrichs, Georg]] (1847 - 1920) *[[Gustav Hinrichs|Hinrichs, Gustav]] (1894 - 1931) *[[Hans Hinrichs|Hinrichs, Hans]] *[[Helmut Hinrichs|Hinrichs, Helmut]] (1924 - ) *[[Theo Hinrichs|Hinrichs, Theo]] *[[Manfred Hinrichs-Bettinger|Hinrichs-Bettinger, Manfred]] (1954 - ) *[[Adolf Hinrichsen|Hinrichsen, Adolf]] (1859 - 1920) *[[Ludwig Hinrichsen|Hinrichsen, Ludwig]] (1872 - 1957) *[[Friedrich Hintmann|Hintmann, Friedrich]] (1858 - 1941) *[[Hannelore Hinz|Hinz, Hannelore]] (1930 - 2020) *[[Hermann Hirschberg|Hirschberg, Hermann]] *[[Hermann Hirschel|Hirschel, Hermann]] (1848 - 1900) *[[Max Hirschfeld|Hirschfeld, Max]] (1860 - 1944) *[[Carl Hischen|Hischen, Carl]] *[[Josef Hißmann|Hißmann, Josef]] (1907 - 1989) *[[Eduard Hobein|Hobein, Eduard]] (1817 - 1882) *[[Claus Hoeck|Hoeck, Claus]] (1928 - 2000) *[[Johann Hoeck|Hoeck, Johann]] (dat is: [[Johann Aepinus|Aepinus, Johann]]) *[[Edmund Hoefer|Hoefer, Edmund]] (1819 - 1882) *[[Willi Höfig|Höfig, Willi]] (1937 - 2023) *[[Johannes Högelcke|Högelcke, Johannes]] *[[Walter Höher|Höher, Walter]] (1925 - ) *[[Wilhelm Höing|Höing, Wilhelm]] (1899 - 1977) *[[Johann Höing-Tücking|Höing-Tücking, Johann]] (1913 - ) *[[Anton Höker|Höker, Anton]] (1552 - 1614) *[[Helfried Hölke|Hölke, Helfried]] (1963 - ) *[[Harold Hölter|Hölter, Harold]] (1928 - 1988) *[[Heinz Höpfner|Höpfner, Heinz]] (1909 - 2006) *[[Heinrich Höpken|Höpken, Heinrich]] (1909 - 2005) *[[August Hoeppner|Hoeppner, August]] *[[A. Hörmann|Hörmann, A.]] (dat is: [[Minna Schrader|Schrader, Minna]]) *[[Frank Hörn|Hörn, Frank]] (dat is: [[Johannes Meyn|Meyn, Johannes]]) *[[Stefan Höschen|Höschen, Stefan]] (dat is: [[Stefan Carl em Huisken|Huisken, Stefan Carl em]]) *[[Dietrich Hoffmann|Hoffmann, Dietrich]] (1936 - 2012) *[[Josefa Hoffmann|Hoffmann, Josefa]] (1901 - 1987) *[[Gerhard Hoffmeyer|Hoffmeyer, Gerhard]] *[[Luise Hoffmeyer|Hoffmeyer, Luise]] (1863 - 1950) *[[Gustav Hoffschläger|Hoffschläger, Gustav]] *[[Johann Hohlen|Hohlen, Johann]] (1952 - 2019) *[[Heinrich Hohnholz|Hohnholz, Heinrich]] (1886 - 1974) *[[Frerich Hokema|Hokema, Frerich]] (1897 - 1985) *[[Johannes von Holdt|Holdt, Johannes]] *[[Gertrude von Holdt-Schermuly|Holdt-Schermuly, Gertrude]] *[[Carl Wilhelm Hollander|Hollander, Carl Wilhelm]] (1827 - 1888) *[[Paul Holldorf|Holldorf, Paul]] *[[Walter Holling|Holling, Walter]] (1907 - ) *[[August Hollweg|Hollweg, August]] (1899 - 1977) *[[Adolf Holm|Holm, Adolf]] (1858 - ) *[[Carl Holm|Holm, Carl]] (1856 - 1938) *[[Hans Henning Holm|Holm, Hans Henning]] (1908 - 1977) *[[Krüschan Holschen|Holschen, Krüschan]] (dat is: [[Christian Holsten|Holsten, Christian]]) *[[Helmut Holst|Holst, Helmut]] (1925 - 2016) *[[Rolf Holst|Holst, Rolf]] (1943 - ) *[[Johannes Holste|Holste, Johannes]] *[[Christian Holsten|Holsten, Christian]] (1922 - 1993) *[[Marion Holsten|Holsten, Marion]] (1936 - ) *[[Elisabeth Holstermann|Holstermann, Elisabeth]] *[[Otto Holtfoth|Holtfoth, Otto]] *[[Gustav Holthusen|Holthusen, Gustav]] (1848 - 1895) *[[Bernhard Holtmann|Holtmann, Bernhard]] (1872 - 1947) *[[Franz Holtsteger|Holtsteger, Franz]] (1905 - 2005) *[[Gerhard Holtz|Holtz, Gerhard]] (1939 - ) *[[Helmut Holz|Holz, Helmut]] (1941 - ) *[[Heinrich Holzdeppe|Holzdeppe, Heinrich]] (1878 - ) *[[Friedrich Holzheimer|Holzheimer, Friedrich]] (1853 - 1894) *[[Fritz Holzheimer|Holzheimer, Fritz]] (dat is: [[Friedrich Holzheimer|Holzheimer, Friedrich]]) *[[Christel Homann|Homann, Christel]] *[[Hans-Heinrich Homann|Homann, Hans-Heinrich]] *[[Hermann Homann|Homann, Hermann]] (1899 - 1985) *[[Karl Homuth|Homuth, Karl]] (1914 - 1986) *[[Ernst Honig|Honig, Ernst]] (1861 - 1930) *[[Hein Hoop|Hoop, Hein]] (1927 - 1986) *[[Grete Hoops|Hoops, Grete]] (1935 - ) *[[Heinrich Hoops|Hoops, Heinrich]] (1867 - 1946) *[[Gustav Hopf|Hopf, Gustav]] *[[Bernhard Hoppe|Hoppe, Bernhard]] (1940 - ) *[[Käthe Hoppe|Hoppe, Käthe]] (1922 - ) *[[Marie-Luise Hoppe|Hoppe, Marie-Luise]] (1936 - ) *[[Wilhelm Horn|Horn, Wilhelm]] (1847 - ) *[[Heinrich Hornig|Hornig, Heinrich]] (1876 - 1958) *[[Peter van der Horst|van der Horst, Peter]] *[[Willi Hostrup|Hostrup, Willi]] *[[Achim Hoth|Hoth, Achim]] *[[P. Houillon|Houillon, P.]] (1836 - ) *[[P Howilli|Howilli, P.]] (dat is: [[P. Houillon|Houillon, P.]]) *[[Henry Hoyer|Hoyer, Henry]] (1933 - ) *[[Bernard Huberti|Huberti, Bernard]] (dat is: [[Hubert Böcker|Böcker, Hubert]]) *[[Liselot Huchthausen|Huchthausen, Liselot]] (1927 - ) *[[Eugen Hucke|Hucke, Eugen]] *[[Robert Hüchtker|Hüchtker, Robert]] (1931 - ) *[[Ernst Hückstädt|Hückstädt, Ernst]] (1850 - 1902) *[[Ines Hühnlein|Hühnlein, Ines]] *[[Carl Hülter|Hülter, Carl]] (1873 - 1954) *[[Helga Hürkamp|Hürkamp, Helga]] (1940 - ) *[[Bernard Hüsemann|Hüsemann, Bernard]] (1886 - ) *[[Theo Hüttemeister|Hüttemeister, Theo]] (1910 - 1998) *[[Caspar Hützler|Hützler, Caspar]] *[[Josef Hugenberg|Hugenberg, Josef]] (1900 - ) *[[Gerhard Huhn|Huhn, Gerhard]] (1921 - ) *[[Ingeborg Huisken|Huisken, Ingeborg]] (1946 - ) *[[Stefan Carl em Huisken|Huisken, Stefan Carl em]] (1954 - ) *[[Erich Hummel-Hell|Hummel-Hell, Erich]] *[[Franz Eberhard Hundt|Hundt, Franz Eberhard]] *[[Johannes Franz Hunold|Hunold, Johannes Franz]] *[[Friedrich Ernst Hunsche|Hunsche, Friedrich Ernst]] (1905 - 1994) *[[Johann Huntemann|Huntemann, Johann]] (1858 - 1934) *[[Luise Hurdelbrink|Hurdelbrink, Luise]] *[[Fritz Husmann|Husmann, Fritz]] (1877 - 1950) == I == *[[Günter Ihmels|Ihmels, Günter]] (1949 - 2023) *[[Hermann Ihnen|Ihnen, Hermann]] *[[Hermann Immer|Immer, Hermann]] *[[Volkert Ipsen|Ipsen, Volkert]] (1954 - ) *[[Hein Isfort|Isfort, Hein]] (1905 - ) *[[Louis Israëls|Israëls, Louis]] (1854 - 1922) *[[August Iwersen|Iwersen, August]] (1873 - 1928) == J == *[[Herbert Jacob|Jacob, Herbert]] (1940 - ) *[[Jakob Jacobs|Jacobs, Jakob]] (1847 - 1908) *[[Jens Jacobsen|Jacobsen, Jens]] (1932 - 2020) *[[Heinrich Jaenisch|Jaenisch, Heinrich]] *[[Hans Otto Jahn|Jahn, Hans Otto]] *[[Moritz Jahn|Jahn, Moritz]] (1884 - 1979) *[[Hermann Jahnke|Jahnke, Hermann]] (1845 - 1908) *[[Otto Heinrich Jahrbeck|Jahrbeck, Otto Heinrich]] *[[K. Jakobs|Jakobs, K.]] *[[Jan Jans|Jans, Jan]] (1893 - 1963) *[[Albrecht Janssen|Janssen, Albrecht]] (1886 - 1972) *[[Anton Janßen|Janßen, Anton]] (1937 - 2024) *[[Eduard Janssen|Janssen, Eduard]] (1881 - ) *[[Erich Janßen|Janßen, Erich]] (1907 - 1984) *[[Helmut Janssen|Janssen, Helmut]] (1959 - ) *[[Hinnerikus Janssen|Janssen, Hinnerikus]] *[[Holger Janssen|Janssen, Holger]] (1951 - ) *[[Menno Ufkes Janssen|Janssen, Menno Ufkes]] (1927 - ) *[[Metus Janssen|Janssen, Metus]] *[[Rieks Janssen-Noort|Janssen-Noort, Rieks]] (1912 - 1988) *[[Jakob Heinrich Janzen|Janzen, Jakob Heinrich]] (1878 - 1950) *[[Charles Jarchow|Jarchow, Charles]] *[[Heinrich Jarck|Jarck, Heinrich]] *[[Julius Jasomir|Jasomir, Julius]] *[[Johann Jenkel|Jenkel, Johann]] (1851 - ) *[[Ludwig Jens|Jens, Ludwig]] *[[Cornelius Jensen|Jensen, Cornelius]] *[[Heinz Jensen|Jensen, Heinz]] *[[Jens Jensen|Jensen, Jens]] *[[Jan Jeurink|Jeurink, Jan]] (1923 - ) *[[Robert Johannes|Johannes, Robert]] *[[Norbert Johannimloh|Johannimloh, Norbert]] (1930 - ) *[[Johann Ingwer Johannsen|Johannsen, Johann Ingwer]] (1909 - 1967) *[[Heinz Johnsen|Johnsen, Heinz]] (1933 - ) *[[Dieter Jorschik|Jorschik, Dieter]] (1941 - ) *[[Julius Josephy|Josephy, Julius]] (1821 - 1885) *[[Karl Jürgens|Jürgens, Karl]] (1853 - ) *[[Ludwig Jürgens|Jürgens, Ludwig]] (1893 - 1966) *[[Eduard Jürgensen|Jürgensen, Eduard]] (1847 - 1910) *[[Hans Egon Jürgensen|Jürgensen, Hans Egon]] (1929 - 2006) *[[Wolfgang Jürres|Jürres, Wolfgang]] *[[Heinrich Jürs|Jürs, Heinrich]] (1844 - 1919) *[[Hanken Jüsken|Jüsken, Hanken]] *[[Gustav Jung|Jung, Gustav]] (1796 - 1892) *[[Franz Junge|Junge, Franz]] *[[Gerhard Junge|Junge, Gerhard]] *[[Klaas Junker|Junker, Klaas]] *[[L. Justus|Justus, L.]] == K == *[[Heinrich Kaeding|Kaeding, Heinrich]] *[[Heinz Kägebein|Kägebein, Heinz]] (1924 - 2018) *[[Fritz Kähler|Kähler, Fritz]] (1873 - 1942) *[[Willi Kagelmacher|Kagelmacher, Willi]] *[[Heinrich Kahl|Kahl, Heinrich]] (1921 - 2010) *[[Klaus-Werner Kahl|Kahl, Klaus-Werner]] (1951 - ) *[[Karl Heinz Kahle|Kahle, Karl Heinz]] *[[Wilhelm Kahlert|Kahlert, Wilhelm]] (1887 - 1948) *[[Hans-Hinrich Kahrs|Kahrs, Hans-Hinrich]] (1956 - ) *[[Klaus-Dieter Kaie|Kaie, Klaus-Dieter]] (1943 - 2022) *[[Kurt Kaiser|Kaiser, Kurt]] (1926 - ) *[[Peter Kalff|Kalff, Peter]] *[[Werner Kallmerten|Kallmerten, Werner]] (1954 - ) *[[Jochen Kalmüselkopp|Kalmüselkopp, Jochen]] *[[Willi Kamp|Kamp, Willi]] (1928 - 2016) *[[Renke Kampen|Kampen, Renke]] (1936 - 2011) *[[Willy Kankel|Kankel, Willy]] (1928 - 2016) *[[Kapitän Unverzagt|Unverzagt, Kapitän]] *[[Wilhelm Kappelmann|Kappelmann, Wilhelm]] (1938 - ) *[[Jan Kark|Kark, Jan]] *[[Ludwig Karnatz|Karnatz, Ludwig]] (1879 - 1939) *[[Harald Karolczak|Karolczak, Harald]] (1933 - 2014) *[[Otto Karstädt|Karstädt, Otto]] (1876 - 1947) *[[Rudolf Kate|Kate, Rudolf]] *[[Wilhelm Kaufmann|Kaufmann, Wilhelm]] *[[Wilhelm Kaune|Kaune, Wilhelm]] (1895 - 1981) *[[Karl Jürgens|Jürgens, Karl]] (1853 - ) *[[Wilhelm Keetz|Keetz, Wilhelm]] (1843 - 1909) *[[Friedrich Wilhelm Kehding|Kehding, Friedrich Wilhelm]] *[[Hans Keil|Keil, Hans]] *[[Stephan Kempe|Kempe, Stephan]] *[[Karl Friedrich Kerkow|Kerkow, Karl Friedrich]] (1828 - 1909) *[[Siegfried Kessemeier|Kessemeier, Siegfried]] (1930 - 2011) *[[Albrecht Ketelsen|Ketelsen, Albrecht]] (1915 - ) *[[Broder M. Ketelsen|Ketelsen, Broder M.]] (1928 - ) *[[Wilhelm Keune|Keune, Wilhelm]] (1818 - 1899) *[[Johann Kock|Kock, Johann]] (1583 - 1666) *[[Lambert Kemerling|Kemerling, Lambert]] (1559 - 1603) *[[Hendrik Klaassen|Klaassen, Hendrik]] (1901 - 1980) *[[Karl-Heinz Köhn|Köhn, Karl-Heinz]] (1915 - 1988) *[[Fritz Köhncke|Köhncke, Fritz]] *[[Hans Köhncke|Köhncke, Hans]] (1900 - 1995) *[[Julius Köhr|Köhr, Julius]] (1823 - ) *[[Heinrich Köllisch|Köllisch, Heinrich]] (1857 - 1901) *[[Hermann Kölln|Kölln, Hermann]] (1924 - 1972) *[[Michael Kölm|Kölm, Michael]] (1843 - 1899) *[[Max König|König, Max]] (1904 - 1962) *[[Erich Könnecke|Könnecke, Erich]] (1904 - 1993) *[[Gustav Könsen|Könsen, Gustav]] (1889 - 1957) *[[Albrecht Köpke|Köpke, Albrecht]] *[[Bernhard Köster|Köster, Bernhard]] (1869 - 1944) *[[Klaus Köster|Köster, Klaus]] (1877 - 1961) *[[Walter Köster|Köster, Walter]] (1903 - 1991) *[[Adolf Köther|Köther, Adolf]] (1894 - ) *[[Hans Heinrich Kolbeck|Kolbeck, Hans Heinrich]] *[[Heiner Kollhoff|Kollhoff, Heiner]] (1925 - 1993) *[[Adolf Koosmann|Koosmann, Adolf]] (1899 - ) *[[L. Kopp|Kopp, L.]] *[[Rudolf Korf|Korf, Rudolf]] *[[Heino Korte|Korte, Heino]] (1912 - 1987) *[[Friedrich Koszick|Koszick, Friedrich]] *[[Michael Krämling|Krämling, Michael]] *[[Wilhelm Kramer|Kramer, Wilhelm]] *[[August Krantz|Krantz, August]] (1867 - 1952) *[[Johann Kranz|Kranz, Johann]] (1937 - ) *[[Friedrich Krauns|Krauns, Friedrich]] (1898 - 1977) *[[August Kraus|Kraus, August]] (1845 - 1900) *[[Waldemar Krause|Krause, Waldemar]] *[[Uwe Krebs|Krebs, Uwe]] *[[Ernst Kredel|Kredel, Ernst]] (1864 - 1939) *[[Karl-Heinz Kreienbaum|Kreienbaum, Karl-Heinz]] (1915 - 2002) *[[Friedrich Kreklow|Kreklow, Friedrich]] (1876 - 1945) *[[Ludwig Kreutzer|Kreutzer, Ludwig]] (1833 - 1902) *[[Walter Arthur Kreye|Kreye, Walter Arthur]] (1911 - 1991) *[[Karl Krickeberg|Krickeberg, Karl]] (1867 - 1944) *[[Heinz-Bruno Krieger|Krieger, Heinz-Bruno]] (1922 - 1999) *[[Friedrich Krone|Krone, Friedrich]] *[[Hermann Krone|Krone, Hermann]] (1912 - 1988) *[[Klaus Kronke|Kronke, Klaus]] *[[Jürgen Kropp|Kropp, Jürgen]] (1955 - ) *[[henk Krosenbrink|Krosenbrink, Henk]] (1928 - 2015) *[[Gustav Kross|Kross, Gustav]] (1864 - ) *[[Albert Peter Johann Krüger|Krüger, Albert Peter Johann]] (1810 - 1883) *[[Dietrich Krüger|Krüger, Dietrich]] *[[Ferdinand Krüger|Krüger, Ferdinand]] (1843 - 1915) *[[Heinrich Krüger|Krüger, Heinrich]] (1878 - 1964) *[[Heinz Krüger|Krüger, Heinz]] *[[Johann Krüger|Krüger, Johann]] *[[Harry Krüger-York|Krüger-York, Harry]] (1901 - 1985) *[[Florian Kruse|Kruse, Florian]] (1989 - ) *[[Georg Richard Kruse|Kruse, Georg Richard]] (1856 - 1944) *[[Gottschalk Kruse|Kruse, Gottschalk]] (1499 - 1540) *[[Hinrich Kruse|Kruse, Hinrich]] (1916 - 1994) *[[Iven Kruse|Kruse, Iven]] (1865 - 1926) *[[Jan Kruse|Kruse, Jan]] (1921 - 1979) *[[Johann Kruse|Kruse, Johann]] (1889 - 1983) *[[Johannes Kruse|Kruse, Johannes]] (1869 - 1958) *[[Martin A. Kruse|Kruse, Martin A.]] (1949 - ) *[[Fritz Kühn|Kühn, Fritz]] (1883 - 1968) *[[Günter Kühn|Kühn, Günter]] (1933 - 2019) *[[Heinrich Karl Kühne|Kühne, Heinrich Karl]] *[[Ludwig Arnold Kues|Kues, Ludwig Arnold]] *[[Heinz Küting|Küting, Heinz]] *[[Horst Kuhlins|Kuhlins, Horst]] (1938 - ) *[[Heinrich Kuhlmann|Kuhlmann, Heinrich]] *[[Fritz Kuhne|Kuhne, Fritz]] (1894 - 1992) *[[Peter Kuhweide|Kuhweide, Peter]] (1940 - ) *[[Heinrich Kuiper|Kuiper, Heinrich]] (1937 - 2019) *[[Fritz Kukuk|Kukuk, Fritz]] (1905 - 1984) *[[Detlev Kunter|Kunter, Detlev]] *[[Friedrich Kuntz|Kuntz, Friedrich]] *[[Peter Kunze|Kunze, Peter]] (1938 - ) *[[Karl-Otto Kupke|Kupke, Karl-Otto]] *[[Hannes Kuppe|Kuppe, Hannes]] *[[Georg Kurt|Kurt, Georg]] *[[Ursula Kurz|Kurz, Ursula]] (1923 - 2018) *[[Otto Kuss|Kuss, Otto]] (1848 - 1915) == L == *[[Kai Labrenz|Labrenz, Kai]] *[[Christian Ladewig|Ladewig, Christian]] *[[August Lähn|Lähn, August]] (1867 - 1955) *[[Alwin Läu|Läu, Alwin]] (1904 - ) *[[Ferdinand Lafrentz|Lafrentz, Ferdinand]] (1859 - 1954) *[[Conrad David Lagemann|Lagemann, Conrad David]] (1865 - 1941) *[[Eckhard Lakowski|Lakowski, Eckhard]] *[[Franz de Lamare|de Lamare, Franz]] (1843 - 1912) *[[Friedrich H. Lampe|Lampe, Friedrich H.]] *[[Johann Lampe|Lampe, Johann]] *[[Theodor Lampe|Lampe, Theodor]] (1882 - 1968) *[[Hermann Landois|Landois, Hermann]] (1835 - 1905) *[[Hans Langberg|Langberg, Hans]] (1904 - 1981) *[[Adolf Lange|Lange, Adolf]] *[[Axel Lange|Lange, Axel]] *[[Friedrich Lange|Lange, Friedrich]] (1891 - 1968) *[[Heinrich Lange|Lange, Heinrich]] (1863 - 1938) *[[J. L. Lange|Lange, J. L.]] *[[Heinz Langenberg|Langenberg, Heinz]] *[[Max Langerhans|Langerhans, Max]] (1941 - ) *[[Heinz Lanker|Lanker, Heinz]] (1916 - 1978) *[[Werner Lantow|Lantow, Werner]] (1931 - 2002) *[[Herbert Lattmann|Lattmann, Herbert]] *[[Alfred Lau|Lau, Alfred]] (1898 - 1971) *[[Fritz Lau|Lau, Fritz]] (1872 - 1966) *[[Erwin Lauer|Lauer, Erwin]] *[[Johann Lauremberg|Lauremberg, Johann]] (1590 - 1658) *[[Johannes Lauterborn|Lauterborn, Johannes]] *[[Werner Lauw|Lauw, Werner]] *[[A. Lechleitner|Lechleitner, A.]] (1850 - 1884) *[[Rudolf Lechler|Lechler, Rudolf]] *[[Gottlieb Leckband|Leckband, Gottlieb]] (1928 - ) *[[Knut Leers|Leers, Knut]] (1948 - ) *[[Harry Lehmann|Lehmann, Harry]] *[[Paul Lehmann-Schiller|Lehmann-Schiller, Paul]] (1850 - 1930) *[[Friedrich Leiffhold|Leiffhold, Friedrich]] *[[Heinz Leive|Leive, Heinz]] (1926 - 1984) *[[Albert Lemmermann|Lemmermann, Albert]] (1871 - 1962) *[[Heinz Lemmermann|Lemmermann, Heinz]] (1930 - 2007) *[[Fritz Lening|Lening, Fritz]] *[[Heinz Lenkenhoff|Lenkenhoff, Heinz]] *[[Johannes Lensch|Lensch, Johannes]] *[[Klaus Lensch|Lensch, Klaus]] *[[Wilhelm Lenthe|Lenthe, Wilhelm]] (1860 - 1938) *[[Siegfried Lenz|Lenz, Siegfried]] *[[Joseph Bernhard Lenze|Lenze, Joseph Bernhard]] (1921 - ) *[[Johann Leonysius|Leonysius, Johann]] *[[Friedrich August Lessen|Lessen, Friedrich August]] (1780 - 1827) *[[Hermann Levsen|Levsen, Hermann]] *[[Heinrich Lienau|Lienau, Heinrich]] (1883 - ) *[[Fritz Lilje|Lilje, Fritz]] *[[Heinrich Lindau|Lindau, Heinrich]] (1879 - 1965) *[[Carl van der Linde|van der Linde, Carl]] (1861 - 1930) *[[Fritz Linde|Linde, Fritz]] (1882 - 1935) *[[Friedrich Lindemann|Lindemann, Friedrich]] (1898 - 1950) *[[Arnold Linden|Linden, Arnold]] *[[Max Lindow|Lindow, Max]] (1875 - 1950) *[[Wilhelm Lochow|Lochow, Wilhelm]] *[[August Löding|Löding, August]] *[[Franz Adam Löffler|Löffler, Franz Adam]] (1808 - 1880) *[[Karl Löffler|Löffler, Karl]] (1821 - 1874) *[[A. Löper|Löper, A.]] (1839 - ) *[[Bruno Loets|Loets, Bruno]] (1904 - 1969) *[[Helmut Loewenstein|Loewenstein, Helmut]] (1949 - ) *[[Frank Loewink|Loewink, Frank]] (1956 - 2009) *[[Otto Lohle|Lohle, Otto]] *[[Dirk Lohmann|Lohmann, Dirk]] *[[Heinrich Lohmann|Lohmann, Heinrich]] *[[Herbert Lohmeyer|Lohmeyer, Herbert]] *[[Hans Lohse|Lohse, Hans]] *[[Andreas Lonner|Lonner, Andreas]] *[[Hubert Looschen|Looschen, Hubert]] (1949 - ) *[[Walter Looschen|Looschen, Walter]] (1895 - 1975) *[[Albert Lorentz|Lorentz, Albert]] (1860 - 1949) *[[Boy Lornsen|Lornsen, Boy]] (1922 - 1995) *[[Johann Christian Theodor Losehand|Losehand, Johann Christian Theodor]] (1822 - 1890) *[[Fritz Lottmann|Lottmann, Fritz]] (1937 - 2014) *[[Fritz Gerhard Lottmann|Lottmann, Fritz Gerhard]] (1880 - 1918) *[[Heini Ludewig|Ludewig, Heini]] *[[Jürgen Ludwigs|Ludwigs, Jürgen]] (1936 - ) *[[Horst Ludwigsen|Ludwigsen, Horst]] (1932 - ) *[[Heinrich Lübbering|Lübbering, Heinrich]] *[[Hermann Lübbers|Lübbers, Hermann]] (1924 - ) *[[Christian Wilhelm Lübcke|Lübcke, Christian Wilhelm]] (1832 - 1913) *[[Johann Lübs|Lübs, Johann]] *[[Friedrich Lüdecke|Lüdecke, Friedrich]] (1864 - ) *[[Franz Lüke|Lüke, Franz]] *[[Mark Lünk|Lünk, Mark]] *[[Gerd Lüpke|Lüpke, Gerd]] (1920 - 2002) *[[Anton Lüpkes|Lüpkes, Anton]] (1900 - 1991) *[[Fritz Lüschen|Lüschen, Fritz]] *[[Kurt Lütjohann|Lütjohann, Kurt]] (1918 - 2000) *[[Fiete Lüttenhus|Lüttenhus, Fiete]] *[[Heinrich Luhmann|Luhmann, Heinrich]] (1890 - 1978) *[[Bas Luinge|Luinge, Bas]] (1944) *[[Peter Nicolai Lund|Lund, Peter Nicolai]] (1835 - 1918) *[[Robert Lutkat|Lutkat, Robert]] (1846 - ) *[[Friedrich Wilhelm Lyra|Lyra, Friedrich Wilhelm]] (1794 - 1848) *[[Johann Peter Theodor Lyser|Lyser, Johann Peter Theodor]] (1805 - 1870) == M == *[[Harald Maack|Maack, Harald]] (1955 - ) *[[Martin Maack|Maack, Martin]] (1863 - ) *[[Carl Maass|Maass, Carl]] *[[Max Peter Maass|Maass, Max Peter]] (1904 - ) *[[Karl-Heinz Madauß|Madauß, Karl-Heinz]] (1935 - 2023) *[[Albert Mähl|Mähl, Albert]] (1893 - 1970) *[[Christoph Mähl|Mähl, Christoph]] (1855 - 1923) *[[Joachim Mähl|Mähl, Joachim]] (1827 - 1909) *[[Klaus Mählmann|Mählmann, Klaus]] (1945 - ) *[[Wilhelm Mänz|Mänz, Wilhelm]] (1897 - 1981) *[[Joachim Magdeburg|Magdeburg, Joachim]] (1525 - 1587) *[[Fritz Magnus|Magnus, Fritz]] *[[Werner Mahlendorf|Mahlendorf, Werner]] (1935 - 2016) *[[Wolfgang Mahnke|Mahnke, Wolfgang]] (1937 - ) *[[Helmut Mahnken|Mahnken, Helmut]] *[[Wilhelm Majert|Majert, Wilhelm]] (1877 - 1934) *[[Johannes Make|Make, Johannes]] *[[Armin Mandel|Mandel, Armin]] (1919 - 1996) *[[Arnold Mansfeldt|Mansfeldt, Arnold]] (1838 - 1897) *[[Gerd Manzel|Manzel, Gerd]] (1938 - ) *[[Eli Marcus|Marcus, Eli]] (1854 - 1935) *[[Ferdinand Marian|Marian, Ferdinand]] *[[Wilhelm von der Mark|von der Mark, Wilhelm]] *[[Wilhelm Marquardt|Marquardt, Wilhelm]] (1899 - 1995) *[[Hermann Marschewski|Marschewski, Hermann]] (1904 - 1982) *[[Klaus Fritz Herbert Martens|Martens, Klaus Fritz Herbert]] *[[Wilhelm Martens|Martens, Wilhelm]] (1913 - 1977) *[[Helmut Marxen|Marxen, Helmut]] (1931 - ) *[[Karl Maschmeier|Maschmeier, Karl]] *[[Konrad Mass|Mass, Konrad]] (1867 - 1950) *[[Heinrich Matthies|Matthies, Heinrich]] (1867 - ) *[[Hellmut Matthiesen|Matthiesen, Hellmut]] *[[Gerhard Matzick|Matzick, Gerhard]] (1934 - ) *[[Detherus Mauritii|Mauritii, Detherus]] (1542 - 1611) *[[Johannes Mauritius|Mauritius, Johannes]] *[[Hermann May|May, Hermann]] (1954 - ) *[[Hein Mayer|Mayer, Hein]] (1921 - ) *[[Rudolph Meentz|Meentz, Rudolph]] *[[Heinrich Meggers|Meggers, Heinrich]] (1872 - ) *[[Wilhelm Mehlert|Mehlert, Wilhelm]] (1873 - 1958) *[[Franz Mehring|Mehring, Franz]] (1894 - 1952) *[[Tons Mehring|Mehring, Tons]] (1927 - ) *[[Anne van der Meiden|Meiden, Anne van der]] (1929 - 2021) *[[Hans Otto Meier|Meier, Hans Otto]] (1937 - ) *[[Heinz Richard Meier|Meier, Heinz Richard]] (1921 - 2006) *[[Jürgen Meier|Meier, Jürgen]] (1938 - ) *[[Wilhelm Meier|Meier, Wilhelm]] (1912 - 1998) *[[Samuel Meiger|Meiger, Samuel]] (1532 - 1610) *[[Are Meijer|Meijer, Are]] (1958) *[[Heinrich Meineke|Meineke, Heinrich]] *[[Hans Meinen|Meinen, Hans]] (1949 - ) *[[Gerold Meiners|Meiners, Gerold]] *[[Jan Meiners|Meiners, Jan]] (1908 - 1998) *[[Klaus Meinert|Meinert, Klaus]] (1920 - 1989) *[[Hans Meinhold|Meinhold, Hans]] (1888 - 1968) *[[Johann Meinke|Meinke, Johann]] *[[Heinrich Meissner|Meissner, Heinrich]] (1842 - 1902) *[[Henricus Meizendorp|Meizendorp, Henricus]] *[[Jacob von Melle|von Melle, Jacob]] (1659 - 1743) *[[Erdmann Mencke|Mencke, Erdmann]] (1938 - ) *[[Hinrich Mencken|Mencken, Hinrich]] *[[Christian Mengers|Mengers, Christian]] (1842 - 1914) *[[Menneken|Menneken]] *[[Jann Mennenga|Mennenga, Jann]] (1928 - ) *[[Otto Mensing|Mensing, Otto]] *[[Martin Merbt|Merbt, Martin]] *[[Nikolaus Mercator|Mercator, Nikolaus]] *[[Johann-Maria Meredig|Meredig, Johann-Maria]] *[[Friedrich Mergelsberg|Mergelsberg, Friedrich]] *[[Gustav Merten|Merten, Gustav]] (1896 - 1959) *[[Hans Mertens|Mertens, Hans]] *[[Ulrich Mesch|Mesch, Ulrich]] *[[Otto Metterhausen|Metterhausen, Otto]] (1861 - 1943) *[[Jan van der Meulen|Meulen, Jan van der]] (1926 - 2008) *[[Bernhard Meyer|Meyer, Bernhard]] (1944 - ) *[[Erich Meyer|Meyer, Erich]] (1946 - ) *[[Ernst Meyer|Meyer, Ernst]] (1927 - 2012) *[[Friedrich Hermann Meyer|Meyer, Friedrich Hermann]] (1854 - 1942) *[[Hans-Joachim Meyer|Meyer, Hans-Joachim]] (1942 - ) *[[Heinrich Meyer|Meyer, Heinrich]] (1858 - 1927) *[[Johann Meyer|Meyer, Johann]] (1829 - 1904) *[[Johannes Meyer|Meyer, Johannes]] (1842 - 1923) *[[Karl Meyer-Jelmstorf|Meyer-Jelmstorf, Karl]] (1876 - 1954) *[[Elisabeth Meyer-Runge|Meyer-Runge, Elisabeth]] (1929 - 2005) *[[Fritz Meyer-Scharffenberg|Meyer-Scharffenberg, Fritz]] (1912 - 1975) *[[Christian Meyerdiercks|Meyerdiercks, Christian]] (1826 - 1906) *[[Egbert Meyers|Meyers, Egbert]] (1948) *[[Gudrun Meyers-Jürshof|Meyers-Jürshof, Gudrun]] *[[Johannes Meyn|Meyn, Johannes]] (1891 - 1945) *[[Max Michels|Michels, Max]] (1874 - ) *[[Uwe Michelsen|Michelsen, Uwe]] (1948 - ) *[[Georg Mielke|Mielke, Georg]] *[[Otto Mielke|Mielke, Otto]] *[[Ernst Mietzke|Mietzke, Ernst]] (1849 - 1899) *[[Siegfried Minden|Minden, Siegfried]] *[[Karl Mingerzahn|Mingerzahn, Karl]] (1904 - 1977) *[[Heinrich Misgeld|Misgeld, Heinrich]] *[[Gustav Möhring|Möhring, Gustav]] (1886 - ) *[[Paul Möhring|Möhring, Paul]] (1890 - 1976) *[[A. Moeller|Moeller, A.]] (1820 - 1902) *[[Bartholomaeus Möller|Möller, Bartholomaeus]] *[[Erwin Möller|Möller, Erwin]] (1924 - 2005) *[[Günter Möller|Möller, Günter]] (1922 - ) *[[Johannes Möller|Möller, Johannes]] *[[Friedrich Möllering|Möllering, Friedrich]] (1913 - 1996) *[[Anton Möllers|Möllers, Anton]] (1862 - ) *[[Fritz Mörlins|Mörlins, Fritz]] *[[Heinrich Mohmeyer|Mohmeyer, Heinrich]] *[[Wilhelm Mohr|Mohr, Wilhelm]] (1912 - 2003) *[[Werner Momsen|Momsen, Werner]] *[[Johann Monrad|Monrad, Johann]] (1566 - 1623) *[[Jan vun Moor|vun Moor, Jan]] (dat is: Gottlob Bünte) *[[Wilhelm Morisse|Morisse, Wilhelm]] *[[Hans Moritzen|Moritzen, Hans]] (1911 - 1985) *[[Swen Moritzen|Moritzen, Swen]] (1970 - ) *[[Harry Morshuis|Morshuis, Harry]] (1941) *[[Johann Moth|Moth, Johann]] (1574 - 1642) *[[Otto Moyse|Moyse, Otto]] *[[Hans Much|Much, Hans]] (1880 - 1932) *[[Heinz Mügge|Mügge, Heinz]] (1939 - ) *[[Adolf Müller|Müller, Adolf]] (1818 - 1872) *[[Anton Müller|Müller, Anton]] *[[August Carl Müller|Müller, August Carl]] (1838 - 1922) *[[Bernhard Müller|Müller, Bernhard]] (1896 - ) *[[David Heinrich Müller|Müller, David Heinrich]] (1800 - 1889) *[[Fooke Hoissen Müller|Hoissen Müller, Fooke]] (1798 - 1856) *[[Friedrich Conrad Müller|Müller, Friedrich Conrad]] *[[Heinrich Müller|Müller, Heinrich]] *[[Johannes Hinrich Müller|Müller, Johannes Hinrich]] (dat is: Hans Müller-Brauel) *[[Otto Müller|Müller, Otto]] *[[Hans Müller-Brauel|Müller-Brauel, Hans]] (1867 - 1940) *[[Hermann Friedrich Müller-Geiseler|Müller-Geiseler, Hermann Friedrich]] *[[Otthinrich Müller-Ramelsloh|Müller-Ramelsloh, Otthinrich]] (1904 - 1991) *[[Gottlieb Müller-Suderburg|Müller-Suderburg, Gottlieb]] (1849 - 1922) *[[Wilhelm Münchow|Münchow, Wilhelm]] (1939 - ) *[[Hans Hinrich Münster|Münster, Hans Hinrich]] (1921 - 1984) *[[Carl Münter|Münter, Carl]] (1821 - 1881) *[[Carl Munzel|Munzel, Carl]] (1859 - 1919) *[[Tonnis Musschenga|Musschenga Tonnis]] (1951) *[[Adolf Mussmann|Mussmann, Adolf]] (1863 - 1913) == N == *[[Albert Nack|Nack, Albert]] (1871 - ) *[[Claus Nagel|Nagel, Claus]] (1898 - ) *[[Karl Nahmmacher|Nahmmacher, Karl]] (1874 - 1965) *[[Peter Nanninga|Nanninga, Peter]] (1948 - ) *[[Fritz Neben|Neben, Fritz]] (1876 - ) *[[Franz Née|Née, Franz]] *[[Max Nemitz|Nemitz, Max]] (1888–1971) *[[Wilhelm Neese|Neese, Wilhelm]] (1879 - 1950) *[[Rudolf Nehls|Nehls, Rudolf]] *[[Gerd Neugebauer|Neugebauer, Gerd]] (1952 - ) *[[Carl Neumann|Neumann, Carl]] (1856 - ) *[[Walther Neumann|Neumann, Walther]] (1888 - 1951) *[[Otto Neumann-Rostock|Neumann-Rostock, Otto]] *[[Robert S. Niborn|Niborn, Robert S.]] (dat is: Axel Robert Schultz) *[[Michael Nicolai|Nicolai, Michael]] (1554 - ) *[[Gundula Niedzella|Niedzella, Gundula]] (1935 - ) *[[Helga Niemann|Niemann, Helga]] (1936 - ) *[[Reinhard Niemann|Niemann, Reinhard]] (1929 - 2003) *[[Nikolaus Niemeier|Niemeier, Nikolaus]] (1876 - 1934) *[[Alfons Niemöller|Niemöller, Alfons]] *[[Gerard Nijenhuis|Nijenhuis, Gerard]] (1932) *[[Harry Nijhuis|Nijhuis, Harry]] (1959) *[[Ekhard Ninnemann|Ninnemann, Ekhard]] *[[Anke Nissen|Nissen, Anke]] (1932 - ) *[[Inge Nissen|Nissen, Inge]] (1922 - ) *[[Karl-H. Nissen|Nissen, Karl-H.]] *[[Johannes Noelting|Noelting, Johannes]] (1862 - 1906) *[[Franz Nolte|Nolte, Franz]] (1877 - 1956) *[[Ernst Nordbruch|Nordbruch, Ernst]] *[[Alexander Nowack|Nowack, Alexander]] (1841 - ) *[[Wolfgang Nowe|Nowe, Wolfgang]] (1933 - 2019) *[[Ulrich Nowitzki|Nowitzki, Ulrich]] (1931 - ) == O == *[[Ernst Oehrlein|Oehrlein, Ernst]] *[[Ferdinand Oesau|Oesau, Ferdinand]] (1876 - 1955) *[[Peter Oesmann|Oesmann, Peter]] *[[Wilhelm Oesterhaus|Oesterhaus, Wilhelm]] (1840 - 1927) *[[Egon Oetjen|Oetjen, Egon]] (1948 - ) *[[Hartwig Ohlenbusch|Ohlenbusch, Hartwig]] (1939 - ) *[[Heinrich Ohlert|Ohlert, Heinrich]] *[[Wolfgang Ohlhorst|Ohlhorst, Wolfgang]] *[[Heinrich Ohlsen|Ohlsen, Heinrich]] (1897 - ) *[[Heinrich Ohm|Ohm, Heinrich]] (1923 - ) *[[Karl-Heinz Oldag|Oldag, Karl-Heinz]] (1914 - ) *[[Ludwig Oldenburg|Oldenburg, Ludwig]] (1844 - 1909) *[[Erwin Oldenburger|Oldenburger, Erwin]] *[[Johannes Oldendorp|Oldendorp, Johannes]] (1487 - 1567) *[[Johann Olthoff|Olthoff, Johann]] *[[Gerhard Omcke|Omcke, Gerhard]] (1485 - 1532) *[[Franciscus Omichius|Omichius, Franciscus]] (1535 - 1591) *[[Hermann Oncken|Oncken, Hermann]] *[[Hein Oog|Oog, Hein]] (dat is: Heinrich Peters) *[[Willem Tjebbe Oostenbrink|Oostenbrink, Willen Tjebbe]] (1963) *[[Bartholomaeus Oppermann|Oppermann, Bartholomaeus]] *[[Hermann Orlamünde|Orlamünde, Hermann]] (1936 - 2019) *[[Oscar Ortlepp|Ortlepp, Oscar]] (1867 - 1945) *[[Wilhelm Oschmann|Oschmann, Wilhelm]] (1875 - ) *[[Dettmar Osten|Osten, Dettmar]] *[[Franz Ostenkötter|Ostenkötter, Franz]] *[[Peter Oster|Oster, Peter]] *[[Carl Ott|Ott, Carl]] *[[Fritz Otte|Otte, Fritz]] (1927 - ) *[[Dieter Otto|Otto, Dieter]] *[[Hermann Otto|Otto, Hermann]] (1911 - ) *[[Karl Otto|Otto, Karl]] (1894 - 1962) *[[Reinhard Otto|Otto, Reinhard]] *[[Hugo von Oy|von Oy, Hugo]] (1891 - 1965) == P == *[[Gustav Paech|Paech, Gustav]] (1899 - ) *[[Paul-Christian Paegelow|Paegelow, Paul-Christian]] (1915 - ) *[[Heinz Pahl|Pahl, Heinz]] (1946 - ) *[[Oswald Palleske|Palleske, Oswald]] (1830 - 1913) *[[Walter Panitz|Panitz, Walter]] (dat is: Carl August von Pentz) *[[Heinz Pantzier|Pantzier, Heinz]] (1925 - 2010) *[[Josef Pape|Pape, Josef]] (1831 - 1898) *[[Wilhelm Pape|Pape, Wilhelm]] (1904 - ) *[[Rudolf Papendick|Papendick, Rudolf]] *[[Kord Pastower|Pastower, Kord]] (1949 - ) *[[Johannes Paulsen|Paulsen, Johannes]] (1847 - 1916) *[[Nicolaus Paulsen|Paulsen, Nicolaus]] *[[Peter Paulsen|Paulsen, Peter]] (1948 - ) *[[Peter Paulsen|Paulsen, Peter]] (1890 - ) *[[Manfred Pellmann|Pellmann, Manfred]] *[[Carl August von Pentz|Pentz, Carl August von]] (dat is: Walter Panitz) *[[Georg Perlick|Perlick, Georg]] *[[Johannes Pesch|Pesch, Johannes]] (1886 - ) *[[Detlef Peters|Peters, Detlef]] (1922 - ) *[[Ewald Peters|Peters, Ewald]] *[[Friedrich Ernst Peters|Peters, Friedrich Ernst]] (1890 - 1962) *[[Heinrich Peters|Peters, Heinrich]] *[[Hermann Peters|Peters, Hermann]] *[[Theodor Peters|Peters, Theodor]] (1900 - ) *[[Fredi Petersen|Petersen, Fredi]] *[[Günther Petersen|Petersen, Günther]] *[[Magna Petersen|Petersen, Magna]] (1900 - 1980) *[[Marcus Petersen|Petersen, Marcus]] (1910 - 2012) *[[Nicolaus Matthias Petersen|Petersen, Nicolaus Matthias]] (1798 - 1881) *[[Peter Petersen|Petersen, Peter]] *[[Bruno Peyn|Peyn, Bruno]] (1887 - 1970) *[[Ernst Pfeiffer|Pfeiffer, Ernst]] (1862 - 1914) *[[Theodor Piening|Piening, Theodor]] (1831 - 1906) *[[Herbert Pieper|Pieper, Herbert]] *[[Richard Pieper|Pieper, Richard]] (1883 - ) *[[Walter Pieper|Pieper, Walter]] *[[Martin Pille|Pille, Martin]] *[[Karl Pinkemeyer|Pinkemeyer, Karl]] (1898 - ) *[[Walter Pinkepank|Pinkepank, Walter]] (1922 - ) *[[Otto Piper|Piper, Otto]] (1841 - 1921) *[[Herwart Pittack|Pittack, Herwart]] (1942 - ) *[[Johann Dietrich Plate|Plate, Johann Dietrich]] (1816 - 1902) *[[Fritz Platenau|Platenau, Fritz]] (1896 - 1976) *[[Hannes Platt|Platt, Hannes]] *[[Emil Pleitner|Pleitner, Emil]] (1863 - 1925) *[[Jan Derk Plenter|Plenter, Jan Derk]] (1921 - 2005) *[[Karl Plenzat|Plenzat, Karl]] (1882 - 1945) *[[Wilhelm Plog|Plog, Wilhelm]] (1884 - 1946) *[[Horst Ploog|Ploog, Horst]] (1940 - 2015) *[[Wilhelm Poeck|Poeck, Wilhelm]] (1866 - 1933) *[[Franz Pölking|Pölking, Franz]] *[[Hermann Pöpken|Pöpken, Hermann]] (1906 - 2000) *[[Otto Pötter|Pötter, Otto]] (1948 - ) *[[Horst Pohl|Pohl, Horst]] (1969 - ) *[[Alfred Pohlmann|Pohlmann, Alfred]] (1849 - ) *[[Gerhard Pohlmann|Pohlmann, Gerhard]] *[[Wilhelm Pollack|Pollack, Wilhelm]] (1853 - 1915) *[[Wilhelm Pollitz|Pollitz, Wilhelm]] *[[Jürgen Pommer|Pommer, Jürgen]] *[[Jan Poortman|Poortman, Jan]] (1897 - 1984) *[[Franz Poppe|Poppe, Franz]] (1834 - 1915) *[[Kurt Poppe|Poppe, Kurt]] *[[Heinrich Portefée|Portefée, Heinrich]] (1843 - 1906) *[[Johan Portner|Portner, Johan]] *[[Karl Prahl|Prahl, Karl]] *[[Theodor Prahm|Prahm, Theodor]] (1912 - ) *[[Wilhelm Pralle|Pralle, Wilhelm]] (1910 - ) *[[Christoph Prang|Prang, Christoph]] (1966 - ) *[[Werner Preise|Preise, Werner]] *[[Gerhard Pridöhl|Pridöhl, Gerhard]] (1936 - ) *[[Heinrich Pries|Pries, Heinrich]] *[[Carl Pröbsting|Pröbsting, Carl]] (1853 - 1931) *[[Josef Pröbsting|Pröbsting, Josef]] (1920 - 1992) *[[Theodor Pröpper|Pröpper, Theodor]] (1890 - 1979) *[[Karl Prümer|Prümer, Karl]] (1846 - 1933) *[[Rainer Prüss|Prüss, Rainer]] (1945 - ) *[[Jüsken Puipenbrink|Puipenbrink, Jüsken]] (dat is: Emil Brink) *[[Dierk Puls|Puls, Dierk]] (1913 - 1994) *[[Erich Puls|Puls, Erich]] *[[Karl Puls|Puls, Karl]] (1898 - 1962) *[[Hinrich Pulverfoss|Pulverfoss, Hinrich]] (dat is: H. Wietholtz) *[[Jürgen Pump|Pump, Jürgen]] (1939 - ) == Q == *[[Wilhelm Quitzow|Quitzow, Wilhelm]] (1812 - 1896) == R == *[[Eduard Raabe|Raabe, Eduard]] (1851 - 1929) *[[Johannes E. Rabe|Rabe, Johannes E.]] (1838 - 1924) *[[Albert Rabens|Rabens, Albert]] (1909 - ) *[[Emil Rade|Rade, Emil]] (1832 - ) *[[Herbert Radloff|Radloff, Herbert]] (1921 - 2010) *[[Wilhelm Rahden|Rahden, Wilhelm]] (1818 - 1876) *[[Joh. Mich. Ranke|Ranke, Johann Michael]] ( - ) *[[Fritz Rassow|Rassow, Fritz]] (1882 - 1916) *[[Fritz Rauch|Rauch, Fritz]] (1874 - 1963) *[[Wilhelm Rauch|Rauch, Wilhelm]] (1871 - 1952) *[[Jakob Raveling|Raveling, Jakob]] ( - ) *[[Fred Redmann|Redmann, Fred]] ( - ) *[[Bernhard de Reese|Reese, Bernhard de]] (1942 - ) *[[Carl Regelmann|Regelmann, Carl]] (1867 - 1951) *[[Franz Rehder|Rehder, Franz]] (1821 - 1908) *[[Friedrich Rehm|Rehm, Friedrich]] ( - ) *[[Erwin Rehn|Rehn, Erwin]] (1927 - 1999) *[[Heinz Rehn|Rehn, Heinz]] (1934 - ) *[[Hermann Rehse|Rehse, Hermann]] (1878 - ) *[[Egon Reiche|Reiche, Egon]] ( - ) *[[Theodor Reiche|Reiche, Theodor]] (1839 - 1913) *[[Wilhelm Reichermann|Reichermann, Wilhelm]] (1845 - 1920) *[[Wendelin Reichling|Reichling, Wendelin]] ( - ) *[[Heinrich Reimers|Reimers, Heinrich]] ( - ) *[[Johannes Reinecke|Reinecke, Johannes]] (1839 - ) *[[Rudolf Reiner|Reiner, Rudolf]] ( - ) *[[Ludwig Reinhard|Reinhard, Ludwig]] (1805 - 1877) *[[Gottlieb Georg Reinhardt|Reinhardt, Gottlieb Georg]] (1853 - ) *[[Albert Reinhold|Reinhold, Albert]] (1805 - 1850) *[[Fritz Reinhold|Reinhold, Fritz]] ( - ) *[[Hans Reinhold|Reinhold, Hans]] ( - ) *[[Karl Werner Reinhold|Reinhold, Karl Werner]] (1806 - 1863) *[[Reinhard Reinke|Reinke, Reinhard]] (1938 - ) *[[Carl Reischel|Reischel, Carl]] (1908 - ) *[[Ernst Rellecke|Rellecke, Ernst]] (1918 - ) *[[Georg Friedrich Wilhelm Renner|Renner, Georg Friedrich Wilhelm]] ( - ) *[[Kaspar Friedrich Renner|Renner, Kaspar Friedrich]] (1692 - 1772) *[[Hans Peter Renz|Renz, Hans Peter]] ( - ) *[[Retülsch|Retülsch, -]] ( - ) *[[Philipp Reuber|Reuber, Philipp]] ( - ) *[[Klaus Reumann|Reumann, Klaus]] ( - ) *[[Rudolf Reusch|Reusch, Rudolf]] (1810 - 1871) *[[Heyko Reuschling|Reuschling, Heyko]] ( - ) *[[Harry Reuss|Reuss, Harry]] ( - ) *[[Harry Reuss-Löwenstein|Reuss-Löwenstein, Harry]] (1880 - 1966) *[[Franz Reuter|Reuter, Franz]] ( - ) *[[Fritz Reuter|Reuter, Fritz]] (1810 - 1874) *[[Reinhard Reymers|Reymers, Reinhard]] ( - ) *[[Georg Rhete|Rhete, Georg]] ( - ) *[[Arie Ribbers|Ribbers, Arie]] (1945) *[[Ernst O. Richters|Richters, Ernst O.]] ( - ) *[[Heinrich Rickers|Rickers, Heinrich]] (1865 - ) *[[Harald Ricklefs|Ricklefs, Harald]] (1935 - ) *[[Felix Ridder|Ridder, Felix]] ( - ) *[[Heinrich Ridder|Ridder, Heinrich]] (1923 - ) *[[Carl Riebesell|Riebesell, Carl]] (1875 - ) *[[Otto Rieck|Rieck, Otto]] ( - ) *[[Gerhard Rieckmann|Rieckmann, Gerhard]] (1923 - 2007) *[[Charles Rief|Rief, Charles]] ( - ) *[[Anton Rieke|Rieke, Anton]] (1826 - 1875) *[[Rieko Rieken|Rieken, Rieko]] ( - ) *[[Helmut Riemer|Riemer, Helmut]] (1935 - ) *[[Heinrich Riepe|Riepe, Heinrich]] (1894 - 1962) *[[Sepp Riepe|Riepe, Sepp]] ( - ) *[[Bernhard Riese|Riese, Bernhard]] (1915 - 2003) *[[Jakob Rietema|Rietema, Jakob]] (1879 - 1970) *[[Franz Rinsche|Rinsche, Franz]] (1885 - 1948) *[[Arnold Risch|Risch, Arnold]] (1890 - 1979) *[[Gustav Ritter|Ritter, Gustav]] (1867 - 1945) *[[Ernst C. Robert|Robert, Ernst C.]] ( - ) *[[Wilhelm Rocco|Rocco, Wilhelm]] (1819 - 1897) *[[Paulus von Rode|Rode, Paulus von]] (1489 - 1563) *[[Wilhelm Rodewald|Rodewald, Wilhelm]] (1866 - 1926) *[[Sebastian Röder|Röder, Sebastian]] (1525 - 1569) *[[Dirk Römmer|Römmer, Dirk]] (1943 - ) *[[Ferdinand Roese|Roese, Ferdinand]] (1836 - 1906) *[[Hanns-Claus Roewer|Roewer, Hanns-Claus]] ( - ) *[[Hans Rogge|Rogge, Hans]] ( - ) *[[Jürgen Rogge|Rogge, Jürgen]] (1940 - 2021) *[[Gustav Roggemann|Roggemann, Gustav]] (1925 - ) *[[Horst Roggenbau|Roggenbau, Horst]] ( - ) *[[Heinz Roggenkamp|Roggenkamp, Heinz]] ( - ) *[[Ernst J. Rohde|Rohde, Ernst J.]] ( - ) *[[Hugo Rohde|Rohde, Hugo]] ( - ) *[[Joachim Rohde|Rohde, Joachim]] ( - ) *[[Otto Rohkamm|Rohkamm, Otto]] (1896 - 1976) *[[Dieter Rohkohl|Rohkohl, Dieter]] ( - ) *[[Berthold Rohmeyer|Rohmeyer, Berthold]] ( - ) *[[Heinrich Rohmeyer|Rohmeyer, Heinrich]] ( - ) *[[Eggert Rohwer|Rohwer, Eggert]] (1942 - ) *[[Hermann Roloff|Roloff, Hermann]] ( - ) *[[Eduard Rosenhagen|Rosenhagen, Eduard]] (1848 - 1914) *[[Ludwig Rosenhayn|Rosenhayn, Ludwig]] ( - ) *[[H. Rosenkranz|Rosenkranz, H.]] ( - ) *[[Heinrich Roters|Roters, Heinrich]] ( - ) *[[Max Roth|Roth, Max]] (1858 - 1926) *[[Carl Rothenburg|Rothenburg, Carl]] ( - ) *[[Walter Rothenburg|Rothenburg, Walter]] (1889 - 1975) *[[Bernd Rothmann|Rothmann, Bernd]] (1495 - 1535) *[[Andreas J. Rottendorf|Rottendorf, Andreas J.]] (1897 - 1971) *[[Hans-Heinrich Rottgardt|Rottgardt, Hans-Heinrich]] (1931 - 1978) *[[Friedrich Christian Ruperti|Ruperti, Friedrich Christian]] ( - ) *[[Michael Ruperti|Ruperti, Michael]] ( - ) *[[Georg Ruseler|Ruseler, Georg]] (1866 - 1920) *[[Carl Ruthenberg|Ruthenberg, Carl]] ( - ) == S == *[[Sabban, Dietrich]] (1935 - 2023) *[[Sackmann, Jacobus]] (1643 - 1718) *[[Sagebiel, Emil]] (dat is: Jürgen Kropp) *[[Sahm, Manfred A.]] (1943 - ) *[[Samson, Adolf Henry]] *[[Sander, Karl]] *[[Sander, Max]] (1848 - 1911) *[[Sanders, Alfons]] (1925 - ) *[[Saß, Georg Wilhelm]] (1923 - 2014) *[[Saß, Jens]] (1942 - ) *[[Sauvagerd, Karl]] (1906 - 1992) *[[Sax, Ingo]] (1940 - 2019) *[[Schacht, Cornelius]] *[[Schacht, Edgar]] *[[Schacht, Heinrich]] (1817 - 1863) *[[Schade, Karl-Emil]] *[[Schaefer, Friedrich Hans]] (1908 - 1998) *[[Schambach, Georg]] (1811 - 1879) *[[Scharbusch, F.]] (dat is: Friedrich Borstell) *[[Scharff, Erich]] (1899 - 1994) *[[Scharien, Fritz]] *[[Scharrelmann, Wilhelm]] (1875 - 1950) *[[Scheelken, Karl]] (1773 - 1843) *[[Scheller, Thilo]] (1897 - 1979) *[[Schemionek, August]] (1813 - 1909) *[[Schemmel, Fritz]] (1889 - 1967) *[[Schepers, Josef]] (1908 - ) *[[Schepper, Rainer]] (1927 - 2022) *[[Schetelig, Adolf]] (1846 - ) *[[Schierer, Jürgen]] (1930 - 2017) *[[Schiffer, Heinrich Adolf]] (dat is: Heinrich Schmidt-Barrien) *[[Schmidt, Eduard]] (1819 - 1896) *[[Schmidt, Fritz]] (1827 - 1888) *[[Schmidt, Heinrich Adolf]] (dat is: Heinrich Schmidt-Barrien) *[[Schmidt, Helmut]] (1963 - ) *[[Schmidt, Jann]] (1948 - ) *[[Schmidt, Johannes]] (1831 - ) *[[Schmidt, Josef G.]] *[[Schmidt, Leo]] (1901 - ) *[[Schmidt, Nicolaus Wilhelm]] (1859 - 1939) *[[Schmidt, Otto Ernst]] (dat is: Otto Ernst) *[[Schmidt, Uwe]] (1961 - ) *[[Schmidt, Werner]] *[[Schmidt, Wilhelm]] (1872 - 1941) *[[Schmidt-Barrien, Heinrich]] (1902 - 1996) *[[Schmidt-Imbeck, Hermann]] *[[Schmidtmann, Heinrich Wilhelm Carl]] (1856 - ) *[[Schmithof, Eduard]] (dat is: Eduard Schmidt) *[[Schmitz, Bernd]] (1878 - 1943) *[[Schmitz, Friedrich]] (1827 - 1892) *[[Schmitz, Heinrich]] *[[Schmülling, Ludwig]] (1938 - ) *[[Schnackenberg, Ernst]] *[[Schneeberg, Karl]] (1866 - 1937) *[[Schnoor, Friedrich]] (1879 - 1966) *[[Schölermann, Julius]] (1846 - 1895) *[[Schön, Johann Matthias Albrecht]] (1800 - 1870) *[[Schönefeldt, Lorenz]] *[[Schöning, Carl]] (1855 - 1928) *[[Schöttke, Gerhard]] (1935 - ) *[[Schoknecht, Fritz]] *[[Scholz, Carl]] (1927 - 2009) *[[Schoneweg, Eduard]] (1886 - 1969) *[[Schoolmann, Hinrich]] (1895 - 1977) *[[Schulenburg, August]] *[[Schulenburg, Theodor]] (1831 - 1911) *[[Schulmann, Ludwig]] (1816 - 1870) *[[Schulte, Andreas J.]] (dat is: Andreas J. Rottendorf) *[[Schulz, Axel Robert]] (1845 - ) *[[Schulz, Alfred]] *[[Schulz, Kurd]] (1900 - 1974) *[[Schulz, Wilhelm]] (1842 - 1918) *[[Schulze, Heinrich]] (1883 - 1977) *[[Schulze Mönking, Hubert]] (1905 - 1987) *[[Schurek, Paul]] (1890 - 1962) *[[Schuver, Ulrich]] *[[Schwaab, Gustav]] *[[Schwake, Gregor]] (1892 - 1967) *[[Schwalm, Franz]] (1934 - ) *[[Schwanbeck, Auguste]] (1852 - 1930) *[[Schwendowius, Eugen]] *[[Schwerin, Fritz]] (1829 - 1870) *[[Schwichtenberg, Liborius]] *[[Schwindrazheim, Oskar]] (1865 - 1952) *[[Schwingel, Paul]] (dat is: Paul Schwingel) *[[Schwippert, Rolf]] (1925 - 2015) *[[Seebode, Friedrich]] (1861 - 1936) *[[Seedorf, Wilhelm]] (1925 - 2002) *[[Seekamp, Hans]] (dat is: Hans Bunje) *[[Seele, Friedrich]] *[[Seelmann, Wilhelm]] (1849 - 1940) *[[Seemann, August]] (1872 - 1916) *[[Seemann, Heinrich]] *[[Segebarth, Johann]] (1833 - 1919) *[[Segelken, Jann]] (1887 - 1975) *[[Seidensticker, Peter]] (1904 - 1977) *[[Seifer, Karl]] (1899 - 1972) *[[Selber, Martin]] (1924 - ) *[[Seling, Joseph Matthias]] (dat is: Johann Matthias Seling) *[[Sellke, Herbert]] (1882 - 1939) *[[Semper, Georg]] (1880 - 1951) *[[Semrau, August]] (1816 - 1893) *[[Sesen, Johann von]] *[[Settgast, Ann-Charlott]] (1921 - 1988) *[[Sibeth, Friedrich Georg]] (1793 - 1880) *[[Siebert, Hans-Joachim]] *[[Sieck, Wolfgang]] (1937 - 2019) *[[Siefer, Heinrich]] (1959 - ) *[[Siefkes, Siegfried]] (1879 - 1955) *[[Sieg, Wolfgang]] (1936 - 2015) *[[Siegmund, Günther]] (1927 - 1981) *[[Siemsen, Marie]] *[[Siewe, Dietrich]] (1924 - ) *[[Adolf Sievers|Sievers, Adolf]] *[[Jan Sleumer|Sleumer, Jan]] (1942) *[[Smeins, Heinrich]] (1911 - ) *[[Smidt-Juist, Peter]] (1894 - 1957) *[[Hans Smits|Smits, Hans]] (1946) *[[Snopkowski, Uwe]] (1944 - 2017) *[[Söhle, Ernst]] (1901 - 1990) *[[Sömer, Peter]] (1832 - 1902) *[[Solinus, Christian]] *[[Sommer, Engelbert]] (1929 - ) *[[Sommerfeld, Max]] *[[Sorée, Fedor]] (dat is: Ferdinand Roese) *[[Sorgenfrei, Paul]] *[[Spangenberg, Johann]] (1484 - 1550) *[[Specht, Fritz]] (1891 - 1975) *[[Spengemann, Wilhelm]] (1851 - 1918) *[[Spethmann, Richard]] (1891 - 1960) *[[Spiecker, Max]] (1854 - 1937) *[[Spradau, Jürgen]] *[[Spratte, Johann]] (1901 - 1991) *[[Spreckels, Ralf]] (1946 - ) *[[Staack, Carl]] *[[Staacken, Dieter]] (1935 - ) * [[Ede Staal|Staal, Ede]] (1941 - 1986) *[[Stabenow, Louis]] (1853 - 1904) *[[Stahmer, Adolf]] *[[Stallbaum, Heinz]] (1929 - 1997) *[[Staschus, Daniel]] (1872 - 1953) *[[Stavenhagen, Fritz]] (1876 - 1906) *[[Steckling, Karsten]] (1950 - ) *[[Steen, Max]] (1898 - 1997) *[[Steffen, Hans Reimer]] (1897 - ) *[[Steffin, Hugo]] (1852 - ) *[[Stegemann, Erika]] (1932 - ) *[[Stehn, Gustav]] *[[Stehr, Dietrich]] *[[Stein, Gisela]] *[[Steinberg, Georg]] (1840 - 1919) *[[Steiner, Karin]] *[[Steinführer, Gotthold]] *[[Steinhaus, Fritz]] (1883 - 1937) *[[Steinmetz, Karl]] *[[Stellamanns, Frieda]] (1923 - ) *[[Stempel, Richard Christian]] (1870 - 1939) *[[Stender, Hanns-Jörn]] (1925 - ) *[[Stender, Heinrich]] (1836 - ) *[[Stepputat, August]] (1881 - 1915) *[[Stern, Ulrike]] (1978 - ) *[[Sternberg, Hanns-Eckard]] (1940 - ) *[[Störmann, Paul]] (1932 - ) *[[Stöhr, Arnold]] (1925 - ) *[[Stölting, Wilhelm]] *[[Stöxen, Rudolf]] (1909 - ) *[[Stoldt, Hans-Herbert]] (1901 - ) *[[Stoltenberg, Theodor]] (1850 - 1937) *[[Stolting, Dietrich]] *[[Stolzenberg, Margrete]] *[[Stork, Dieter]] (1936 - 2021) *[[Gerard Stout|Stour Gerard]] (1950) *[[Strauß, Hanna]] (1925 - ) *[[Straumer, Ingrid]] (1952 - ) *[[Stricker, Johannes]] (1540 - 1598) *[[Strickmann, Heinz]] (1933 - ) *[[Strothmann, Gustav-Adolf]] (1908 - 1977) *[[Struck, Reinhard]] *[[Struckhoff, Heinrich]] *[[Stübe, Erich]] (1923 - 2010) *[[Stuebs, Albin]] *[[Stührwoldt, Matthias]] (1968 - ) *[[Stülcken, Julius Cäsar]] (1867 - 1925) *[[Stürenburg, Cirk Heinrich]] *[[Stuhlmann, Adolf]] (1838 - 1924) *[[Stuhrmann, Myra]] (1927 - ) *[[Stumberg, Hellmer]] (1920 - 2006) *[[Stump, Stephan]] *[[Suttmann, W.]] (dat is: Franz de Lamare) *[[Süffelmann, Schorse]] (dat is: Ernst Honig) *[[Süffelmann, Schorse]] (dat is: Ernst Honig) == T == *[[Täpper, Theo]] *[[Täpper, Wilhelm]] (1845 - 1905) *[[Tagge, Peter]] *[[Tamm, Theodor]] (1868 - 1938) *[[Tammen, Schwittert]] (1936 - ) *[[Tange, Robert]] *[[Tangermann, Johann]] *[[Tank, Norbert]] (1944 - ) *[[Tannen, Karl]] (1827 - 1904) *[[Tantzen, Karl]] (1884 - 1926) *[[Tarnow, Rudolf]] (1867 - 1933) *[[Tegeler, L.]] *[[Tegtmeier, Konrad]] (1905 - 1972) *[[Tenjers, Gerd]] (dat is: P. Büsing) *[[Tenne, Otto]] (1904 - 1971) *[[Terbille, Aloys]] (1936 - 2009) *[[Terfloth, Ludwig]] (1796 - 1887) *[[Terhürne, Anton]] (1923 - ) *[[Teut, Heinrich]] (1868 - 1963) *[[Theen, Robert]] *[[Theilmann, Georg]] (1886 - 1969) *[[Theis, August]] (1922 - 2004) *[[Thier, Bernhard]] (1886 - 1957) *[[Thies, Johannes]] (1904 - 1992) *[[Thiessen, Gert]] *[[Thiessen, Jack]] (1931 - 2022) *[[Thiessen, Thies]] (1909 - 1987) *[[Thordsen, Friedrich]] (1952 - ) *[[Thun, Rainer]] (1945 - ) *[[Thurm, Manfred]] *[[Thyen, Otto]] (1866 - 1921) *[[Tiburtius, Karl]] (1834 - 1910) *[[Tiek, Karl]] *[[Tiemann, Heinrich]] *[[Tiemeyer, Georg]] *[[Tiensch, Richard]] *[[Tietje, Werner]] (1924 - 1984) *[[Timann, Johannes]] (1499 - 1557) *[[Timm, Günter]] (1932 - ) *[[Timm, Jürgen]] (1949 - ) *[[Tinnermann, Sefa]] *[[Tjaden, Rudolf]] (1895 - 1981) *[[Toball, Heinrich]] (1856 - 1921) *[[Tödter, Hermann]] (1933 - ) *[[Tönissen, Marta]] *[[Tomforde, Johann]] (1964 - ) *[[Topp, Bernhard]] (1815 - 1904) *[[Tornow, Klaus]] (1935 - ) *[Nico Torrenga|Torrenga, Nico]] (1971) *[[Traulsen, Heinrich]] (1843 - 1914) *[[Trede, Paul]] (1829 - 1908) *[[Treese, Josef]] *[[Tripp, Emil]] (1902 - ) *[[Trittelvitz, Bernhard]] (1879 - 1969) *[[Trott-Thoben, Tilly]] (1908 - 1991) *[[Tschaschnig, Ernstaugust]] *[[Tuchel-Rulmke, Toni]] *[[Tügel, Otto Tetjus]] (1892 - 1973) *[[Tümmler, Kurt]] *[[Tüting, Ernst]] *[[Tüxen, Klaus-Dieter]] (1945 - ) *[[Turk, Heinrich]] (1822 - 1884) == U == *[[Uecker, K.]] *[[Tonko Ufkes|Ufkes Tonko]] (1958) *[[Uhde, Ernst]] (1864 - 1901) *[[Uhde, Waldemar]] (1876 - 1931) *[[Uhlenbrock, Josef]] (1905 - 1985) *[[Uhlendahl, Alois]] (1890 - 1972) *[[Uhlich, Joh. Chr.]] *[[Uhlmann-Bixterheide, Wilhelm]] (1872 - 1936) *[[Ungt, G.]] (dat is: Ferdinand Westhoff) *[[Unruh, N. H.]] *[[Uphoff, Klaus]] (1915 - ) *[[Uphoff, Nicolaus]] (1877 - 1964) *[[Uphus, Bernhard]] (1886 - 1960) *[[Urban, Hermann]] (1877 - ) *[[Usler, Georg]] (1523 - 1597) *[[Uthagen, C. D.]] (dat is: Carl Friedrich Dahl) == V == * [[Varnhorst, Hans]] (1906 - 1983) * [[Vasthoff, Josef]] (1938 - ) * [[Bart Veenstra|Veenstra, Bart]] (1921 -2005) * [[Jan Veenstra|Veenstra, Jan]] (1951) * [[Johan Veenstra|Veenstra, Johann]] (1946) * [[Veldtrup, Josef]] (1907 - 1987) * [[Venzmer, Carl Gustav]] * [[Vette, Ferdi]] (1910 - ) * [[Vick, Helmut]] (1946 - ) * [[Vischer, Christoph]] (1518 - 1598) * [[Kees Visscher|Visscher, Kees]] (1930 - 2007) * [[Goaitsen van der Vliet|Vliet, Goaitsen van der]] (1951) * [[Vocke, Hermann]] (1879 - 1948) * [[G. B. Vloedbeld|Vloedbeld, G. B.]] (1884 - 1961) * [[Vöge, Kuno]] (1906 - ) * [[Völker, Fritz]] (1902 - 1988) * [[Völlner, Georg]] (dat is: Hans Reinhold) * [[Völter, Günter]] * [[Vogel, Otto]] (1838 - 1914) * [[Vogt, Jasper]] (1945 - ) * [[Voigts, Friedrich]] * [[Volbehr, Walter]] (1904 - 1980) * [[Volgemann, Heinrich]] (1816 - 1899) * [[Volkhausen, Ulrich]] (1854 - 1937) * [[Vollmer, August]] (1860 - 1942) * [[Vollmer, Heinrich]] (1895 - 1986) * [[Voltmer, Bruno]] (1888 - 1954) * [[Vorbrodt, Ferdinand August]] (1844 - 1888) * [[Vorndamme, Gustav]] (1927 - ) * [[Theo Vossebeld|Vossebeld, Theo]] (1939) * [[Voß, Carl]] (1866 - 1933) * [[de Voss, Helmut]] * [[Voß, Joachim]] (1846 - ) * [[Voß, Johann Heinrich]] (1751 - 1826) * [[Voß, Norbert]] (1913 - ) * [[Vossmeyer, Lothar]] (1934 - ) * [[de Vries, Berend]] (1883 - 1959) * [[de Vries, Gernot]] (1925 - 2012) * [[Vrolik, Peter M.]] == W == * [[Wacker, Günther]] * [[Wäbekindt, Friedrich]] (1869 - 1961) * [[Wagener, Johannes Ferdinand]] (1902 - 1945) * [[Wagenfeld, Friedrich]] (1810 - 1846) * [[Wagenfeld, Karl]] (1869 - 1939) * [[Wagner, Carl Friedrich]] * [[Wahrendorf, Günter]] (1927 - 1990) * [[Walbaum, Bernard]] (1907 - 1989) * [[Waldschläger, Wilhelm]] (1866 - ) * [[von der Wall, Heinz]] (1923 - 2008) * [[de Wall, Ludwig]] * [[Walsemann, Edgar]] (1890 - 1977) * [[Walter, Feri]] * [[Walters, Ludwig]] (1875 - 1968) * [[Walther, Paul]] * [[Wangerin, Jörg]] (1919 - ) * [[Wansing, Heinrich]] (1905 - 1997) * [[Warmund, Arend]] (dat is: Karl Scheller) * [[Warncke, Paul]] (1866 - 1933) * [[Warneke, Heinrich]] (1912 - ) * [[Waschke, Karl-Heinz]] * [[Wasmund, Friedrich]] * [[Waßer, Erich]] (1909 - 1997) * [[Weber, Ferdinand]] (1812 - 1860) * [[Wedde, Hermann]] * [[Wedepohl, Paul]] (1908 - 1992) * [[Wedler, Otto]] * [[Weemeyer, Jürgen]] * [[Weerts, Falko]] (1942 - ) * [[Wegmann, Heinrich]] * [[Wehking, Christof]] (1924 - 2004) * [[Wehling-Schücking, Hermann]] (1884 - 1965) * [[Wehmeyer, Karl]] * [[Weidensee, Eberhard]] (1486 - 1547) * [[Weigelt, Holger]] * [[Weingärtner, Joseph]] (1805 - 1896) * [[Weischer, Theo]] * [[Weise, Otto Karl]] * [[Weitling, Otto]] (1851 - ) * [[Welge, Karl]] (1855 - ) * [[Welken, Alfred]] * [[Weltzien, Otto]] (1873 - 1944) * [[Wempner, Fritz]] (1910 - 1994) * [[Wempner, Michael]] (1962 - ) * [[Wenck, Adolf]] (1900 - 1979) * [[Wendler, Otto]] (1862 - ) * [[Wendt, Hans]] (1878 - 1922) * [[Wepse, Hermann]] * [[Werkentin, Johann]] * [[Wernecke, Horst]] * [[Werner, Rudolf]] (1861 - 1927) * [[Werth, Peter]] (dat is: Julius Cäsar Stülcken) * [[Wesellow, Otto]] * [[Wesseloh, Hermann]] * [[Westemeyer, Joseph]] (1877 - 1911) * [[Westerich, Thomas]] (1879 - 1953) * [[Jan Roelof Westerhuis|Westerhuis, Jan Roelof (1926 - 1999) * [[Westermann, Johann]] (1490 - 1542) * [[Westhoff, Ferdinand]] (1812 - 1870) * [[Westhoff, Friedrich]] (1857 - 1896) * [[Westhoff, Heinrich]] (1851 - ) * [[Westing, Hans]] (1886 - 1953) * [[Wette, Hermann]] (1857 - 1919) * [[Wever, Heinz]] (1890 - 1966) * [[Weyen, G.]] * [[Wichgreve, Albert]] (1575 - 1619) * [[Wichmann, Julius]] (1854 - 1921) * [[Wieckhorst, Alfons]] (1927 - ) * [[Wiede, P.]] (dat is: Paul Wriede) * [[Wiedow, Ludwig]] (1830 - 1900) * [[Bram Wiekens|Wiekens, Bram]] * [[Wieldt, Erich]] * [[Wieners, August]] (1885 - 1963) * [[Wienhausen, Bernhard]] (1876 - ) * [[Wienke, Friedrich]] (1863 - 1930) * [[Wienke, Heinrich]] (1898 - 1963) * [[Wiepert, Peter]] (1890 - 1980) * [[Wiese, Ernst August]] * [[Wiesenhann, Tjabe]] * [[Wietholtz, H.]] * [[Sies Woltjer|Woltjer Sies]] * [[Tieme Woldman|Woldman, Tieme]] (1965) * [[Wulff, August]] (1902 - 2002) * [[Wulff, Friedrich Wilhelm]] (1837 - 1898) * [[Wulff, Hugo]] * [[Wuthenow, Alwine]] (1820 - 1908) * [[Wutschik, Detlef]] (dat is: Werner Momsen) == X == ''keen'' == Y == ''keen'' == Z == * [[Ferdinand Zacchi|Zacchi, Ferdinand]] (1884 - 1966) * [[Werner Zahn|Zahn, Werner]] (1949 - ) * [[Daniel Zander|Zander, Daniel]] (1823 - 1904) * [[Franz Zellerhoff|Zellerhoff, Franz]] (1903 - ) * [[Ernst Ziemendorf|Ziemendorf, Ernst]] (1878 - ) * [[Wilhelm Zierow|Zierow, Wilhelm]] (1870 - 1945) * [[Kurt Ziesenitz|Ziesenitz, Kurt]] * [[Theodor Zimpel|Zimpel, Theodor]] (1842 - ) * [[Paul Zoder|Zoder, Paul]] (1872 - 1938) * [[Ferdinand Zumbroock|Zumbroock, Ferdinand]] (1817 - 1890) * [[Heinrich vun Zütphen|Zütphen, Heinrich vun]] (1488 - 1524) == Kiek ook bi == * [[List vun plattdüütschen Priesen]] * [[Plattdüütsche Schrieveree]] == Weblenken == * {{Internetquelle |url=https://www.niederdeutsche-literatur.de/index.php |titel=Peter Hansen: Die niederdeutsche Literatur |abruf=2024-07-20 |abruf-verborgen=1 |sprache=de}} * {{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/nds/black |titel=Plattmakers Black |werk=plattmakers.de |hrsg=Markus Buck |abruf=2024-07-20 |abruf-verborgen=1 |sprache=nds}} [[Kategorie:List (Plattdüütsch)]] [[Kategorie:List (Person)]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Literatur]] obdh945irew9oyk4074q3luyajjyka4 1041561 1041544 2025-07-10T20:22:07Z Flaverius 21322 /* B */ 1041561 wikitext text/x-wiki De '''List vun plattdüütschen Schrievers''' wiest alle männlichen [[Plattdüütsch|plattdüütschen]] un [[Middelsassische Spraak|middelsassischen]] Schrievers alphabeetsch sorteert na Achternamen. De Schrieverschen find sik in de „[[List vun plattdüütschen Schrieverschen]]“. Schrieverschen de enen männlichen Namen as Schrieversnamen bruken sind hier un up de List vun Schrieverschen list. {{ABC}} == A == *[[Julius Abeler|Abeler, Julius]] (1859 - 1943) *[[Ludger Abeln|Abeln, Ludger]] (1964 - ) *[[Friedrich Adolf Ackermann|Ackermann, Friedrich Adolf]] (1837 - 1903) *[[Johannes Acronius|Acronius, Johannes]] (1565 - 1627) *[[Karl Adam (Schriever)|Adam, Karl]] (1849 - 1916) *[[Christian Adelphus|Adelphus, Christian]] *[[Adje von de Elv|Adje von de Elv]] (dat is: [[Adolf Stahmer|Stahmer, Adolf]]) *[[Neocorus|Neocorus, Johann Adolfi]] (1550 - 1630) *[[Johann Aepinus|Aepinus, Johann]] (1499 - 1553) *[[Johannes Agricola|Agricola, Johannes]] (1494 - 1566) *[[Friedrich Ahlers|Ahlers, Friedrich]] *[[Gerhard Ahlers|Ahlers, Gerhard]] *[[Heinz-Gerd Ahlers|Ahlers, Heinz-Gerd]] (1949 - ) *[[Rolf Ahlers|Ahlers, Rolf]] *[[Hugo Ahlhorn|Ahlhorn, Hugo]] (1925 - ) *[[Jürgen Friedrich Ahrens|Ahrens, Jürgen Friedrich]] (1834 - 1914) *[[Ulrich Ahrens|Ahrens, Ulrich]] (1930 - ) *[[Hans Ahrenstorf|Ahrenstorf, Hans]] (1918 - 2014) *[[Frans Alard|Alard, Frans]] *[[Wilhelm Alard|Alard, Wilhelm]] (1572 - 1645) *[[Theodor Albert|Albert, Theodor]] *[[Friedrich Albes|Albes, Friedrich]] (1911 - 1983) *[[Friedrich Wilhelm Albrecht|Albrecht, Friedrich Wilhelm]] (1774 - 1840) *[[Heinrich Albrecht|Albrecht, Heinrich]] *[[Hermann Albrecht|Albrecht, Hermann]] *[[Jakob Aldey|Aldey, Jakob]] *[[Bernhard Alldag|Alldag, Bernhard]] (1895 - 1983) *[[Paul Alpers|Alpers, Paul]] (1887 - 1968) *[[Eduard Altena|Altena, Eduard]] (1879 - 1969) *[[Gerd Altenburg|Altenburg, Gerd]] *[[Richard Althaus|Althaus, Richard]] (1905 - 1995) *[[Menso Alting|Alting, Menso]] (1541 - 1612) *[[Karl Anders|Anders, Karl]] *[[Erich Reinhard Andersen|Andersen, Erich Reinhard]] (1937 - ) *[[Jep Nissen Andersen|Andersen, Jep Nissen]] (1896 - 1974) *[[Rudolf Andersen|Andersen, Rudolf]] (1867 - 1950) *[[Oswald Andrae|Andrae, Oswald]] (1926 - 1997) *[[Angelus Neomarchicus|Angelus Neomarchicus]] (dat is: [[Franz Adam Löffler|Löffler, Franz Adam]]) *[[Herbert van Anken|Anken, Herbert van]] (1946 - ) *[[Corl Anners|Anners, Corl]] (dat is: [[Karl Anders|Anders, Karl]]) *[[Fritz Arend|Arend, Fritz]] (1925 - 1993) *[[Bernhard Arke|Arke, Bernhard]] (1849 - 1911) *[[Ernst Moritz Arndt|Arndt, Ernst Moritz]] (1769 - 1860) *[[Alfred Arnemann|Arnemann, Alfred]] (1835 - ) *[[Dieterfritz Arning|Arning, Dieterfritz]] (1939 - 2020) *[[Joachim Arp|Arp, Joachim]] (1920 - 1972) *[[Johannes Arp|Arp, Johannes]] (1872 - 1950) *[[Wilhelm Asche|Asche, Wilhelm]] (1882 - 1953) *[[Heinrich Aschoff|Aschoff, Heinrich]] *[[Erhard Asmus|Asmus, Erhard]] (1907 - 1978) *[[G. J. A. Asmus|Asmus, G. J. A.]] *[[Martin Asmuß|Asmuß, Martin]] (1784 - 1844) *[[Klaus-Peter Asmussen|Asmussen, Klaus-Peter]] (1946 - ) *[[Paul Auch|Auch, Paul]] *[[Günter Auding|Auding, Günter]] (1939 - ) *[[Hinnerk van der Aue|Aue, Hinnerk van]] (dat is: [[Franz Poppe|Poppe, Franz]]) *[[August-Wilhelm Aufderheide|Aufderheide, August-Wilhelm]] (1928 - 2014) *[[Johann Rhode Friedrich Augustiny|Augustiny, Johann Rhode Friedrich]] (1803 - 1880) *[[Anton Aulke|Aulke, Anton]] (1887 - 1974) *[[Bernd Hinrick Austrup|Austrup, Bernd Hinrick]] == B == * [[Anton Jakob Baasch|Baasch, Anton Jakob]] (1790 - 1866) * [[Jürgen Baasch|Baasch, Jürgen]] (1945 - ) * [[Wilhelm Baberg|Baberg, Wilhelm]] (1911 - 1978) * [[Diederich Georg Babst|Babst, Diederich Georg]] (1742 - 1800) * [[M. Bado|Bado, M.]] * [[Georg Nicolaus Bärmann|Bärmann, Georg Nicolaus]] (1785 - 1850) * [[Jürgen Niklaas Bärmann|Bärmann, Jürgen Niklaas]] * [[Hermann Bärthel|Bärthel, Hermann]] (1932 - ) * [[Hermann Bahlburg|Bahlburg, Hermann]] (1892 - 1962) * [[Jens Bahns|Bahns, Jens]] * [[Gerd Bahr|Bahr, Gerd]] (1933 - ) * [[Jakob Balhorn|Balhorn, Jakob]] * [[Jupp Balkenhol|Balkenhol, Jupp]] (1929 - 2018) * [[Wilhelm Baller|Baller, Wilhelm]] (1840 - 1905) * [[Hans Balzer|Balzer, Hans]] (1891 - 1960) * [[Heinrich Bandlow|Bandlow, Heinrich]] (1855 - 1933) * [[August Bandt|Bandt, August]] * [[Christoph Barbarossa|Barbarossa, Christoph]] (1562 - 1623) * [[Eberhard Barbi|Barbi, Eberhard]] (1935 - 2017) * [[Franz Bardey|Bardey, Franz]] (1865 - 1936) * [[Georg Barteld|Barteld, Georg]] (1837 - ) * [[Daniel Bartels|Bartels, Daniel]] (1818 - 1889) * [[Heinrich Bartels|Bartels, Heinrich]] (1904 - 1991) * [[Franz H. Barth|Barth, Franz H.]] * [[Georg Barth|Barth, Georg]] * [[Johannes Batt|Batt, Johannes]] * [[Levinus Battus|Battus, Levinus]] (1545 - 1591) * [[Graf Wolf Baudissin|Baudissin, Graf Wolf]] (1812 - 1887) * [[Günter Baumann|Baumann, Günter]] (1932 - ) * [[Paul Baumann|Baumann, Paul]] (1944 - ) * [[Gerhard Baumfalk|Baumfalk, Gerhard]] (1883 - 1948) * [[Hermann Baus|Baus, Hermann]] (1874 - 1935) * [[Carl Friedrich Bautsch|Bautsch, Carl Friedrich]] (1926 - 2017) * [[Axel Bayerl|Bayerl, Axel]] (1957 - ) * [[Georg Beck|Beck, Georg]] (1873 - 1963) * [[Adolf Becker|Becker, Adolf]] (1874 - 1965) * [[Paul Beckmann|Beckmann, Paul]] (1888 - 1962) * [[Hartwig Beenken|Beenken, Hartwig]] * [[Johann Beerens|Beerens, Johann]] (1929 - ) * [[Paul Behlau|Behlau, Paul]] (1894 - 1972) * [[Heinrich Behnken|Behnken, Heinrich]] (1880 - 1960) * [[Ernst Behrens|Behrens, Ernst]] (1878 - 1970) * [[Rinje Bernd Behrens|Behrens, Rinje Bernd]] (1934 - ) * [[Heinrich Beisenherz|Beisenherz, Heinrich]] (1881 - 1971) * [[Franz Beiske|Beiske, Franz]] (1906 - 1960) * [[Rudolf Beiswanger|Beiswanger, Rudolf]] (1903 - 1984) * [[Dieter Bellmann|Bellmann, Dieter]] * [[Johann D. Bellmann|Bellmann, Johann D.]] (1930 - 2006) * [[Wilfried Bellmann|Bellmann, Wilfried]] (1952 - ) * [[Herbert Bellmer|Bellmer, Herbert]] (1895 - 1950) * [[Ludwig Bender|Bender, Ludwig]] * [[Peter Bendixen|Bendixen, Peter]] * [[Adolf C. H. Bening|Bening, Adolf C. H.]] (1875 - ) * [[Eggerik Beninga|Beninga, Eggerik]] (1490 - 1562) * [[Rudolf Bensen|Bensen, Rudolf]] (1841 - 1921) * [[Jörg Benzmann|Benzmann, Jörg]] (1964 - ) * [[Josef Bergenthal|Bergenthal, Josef]] (1900 - 1982) * [[Günther Bergmann|Bergmann, Günther]] (1926 - ) * [[Fridolin Bergstädter|Bergstädter, Fridolin]] * [[Johannes Berkhout|Berkhout, Johannes]] (1920 - ) * [[Georg Julius Berling|Berling, Georg Julius]] (1817 - 1873) * [[A. Berndt|Berndt, A.]] * [[Heinrich Bernhardt|Bernhardt, Heinrich]] * [[Ambrosius Bertels|Bertels, Ambrosius]] * [[Frenz Bertram|Bertram, Frenz]] (1937 - ) * [[Manfred Bettac|Bettac, Manfred]] * [[August Beule|Beule, August]] (1867 - 1923) * [[Angelius Beuthien|Beuthien, Angelius]] (1834 - 1926) * [[Charly Beutin|Beutin, Charly]] (1951 - ) * [[Jacob Wilhelm Beverstein|Beverstein, Jacob Wilhelm]] (1774 - 1839) * [[Paul Beye|Beye, Paul]] * [[Carl Beyer|Beyer, Carl]] (1847 - 1923) * [[Günter Beyer|Beyer, Günter]] (1925 - 2011) * [[Johann Beyer|Beyer, Johann]] (1861 - 1922) * [[Fritz Biedenweg|Biedenweg, Fritz]] * [[Johann Peter Friedrich Biedenweg|Biedenweg, Johann Peter Friedrich]] (1812 - 1874) * [[Rudolf Biederstedt|Biederstedt, Rudolf]] (1920 - 1996) * [[Korl Biegemann|Biegemann, Korl]] * [[Friedrich Wilhelm Biehl|Biehl, Friedrich Wilhelm]] (1893 - 1972) * [[Wilhelm Biel|Biel, Wilhelm]] * [[Rudolf Bielefeld|Bielefeld, Rudolf]] * [[Udo Bielenberg|Bielenberg, Udo]] (1938 - ) * [[Heinrich Biermann|Biermann, Heinrich]] * [[August Biester|Biester, August]] (1854 - ) * [[Melf Binge|Binge, Melf]] (1937 - ) * [[Karl Wilhelm Bink|Bink, Karl Wilhelm]] (1887 - 1953) * [[Anna Birreck|Birreck, Anna]] * [[Christian Bischoff|Bischoff, Christian]] (1851 - ) * [[Agnes Bispinck|Bispinck, Agnes]] * [[Dick Blancke|Blancke, Dick]] (1952) * [[Max Bittmann|Bittmann, Max]] * [[Annelene Blaß|Blaß, Annelene]] (1922 - 2008) * [[Wilhelm Bleicher|Bleicher, Wilhelm]] (1940 - 2016) * [[Andreas Heinrich Blesken|Blesken, Andreas Heinrich]] (1874 - 1959) * [[Hermann Bleumer|Bleumer, Hermann]] (1873 - ) * [[Georg Blikslager|Blikslager, Georg]] (1874 - 1939) * [[Lilly Block|Block, Lilly]] * [[Hermann Bloem|Bloem, Hermann]] * [[Henk Bloemhoff|Bloemhoff, Henk]] (1948) * [[Wilhelm Blohm|Blohm, Wilhelm]] (1875 - ) * [[Hein Blomberg|Blomberg, Hein]] (1915 - 2001) * [[Max Blum|Blum, Max]] (1864 - 1902) * [[Petra Blume|Blume, Petra]] (1957 - ) * [[Hans Friedrich Blunck|Blunck, Hans Friedrich]] (1888 - 1961) * [[Ernst Bock|Bock, Ernst]] (1880 - 1961) * [[Ernst Bock|Bock, Ernst]] (1880 - 1961) * [[Franz Böckel|Bockel, Franz]] (1798 - 1879) * [[Uwe W. Bode|Bode, Uwe W.]] * [[Karl van der Boeck|Boeck, Karl van der]] (1832 - 1892) * [[Hubert Böcker|Böcker, Hubert]] (1900 - 1972) * [[Jürgen Böcking|Böcking, Jürgen]] * [[Georg Boehm|Boehm, Georg]] * [[Johann Bohr|Bohr, Johann]] * [[Jürgen Böhm|Böhm, Jürgen]] (1930 - 2008) * [[Johann Bohr|Bohr, Johann]] (1860 - 1937) * [[Heinrich Böhrnsen|Böhrnsen, Heinrich]] (1884 - 1952) * [[Ernst Boldt|Boldt, Ernst]] (1889 - 1962) * [[Jakob Bolle|Bolle, Jakob]] * [[Gustav Bolte|Bolte, Gustav]] * [[Eberhard Bommersbach|Bommersbach, Eberhard]] (1940 - ) * [[Theodor Bonwetsch|Bonwetsch, Theodor]] (1903 - 1993) * [[Lambertus Bosch|Bosch, Lambertus]] (1875 - 1954) * [[Hermann Brekenfeld|Brekenfeld, Hermann]] (1834 - 1896) * [[Jürgen Breuer|Breuer, Jürgen]] (1901 - ) * [[Hans-Hermann Briese|Briese, Hans-Hermann]] (1940 - ) * [[Manfred Briese|Briese, Manfred]] (1942 - ) * [[John Brinckman|Brinckman, John]] (1814 - 1870) * [[Max Brinckman|Brinckman, Max]] (1846 - ) * [[Werner Brinckmann|Brinckmann, Werner]] (1943 - ) * [[Emil Brink|Brink, Emil]] (1914 - 1994) * [[Thekla Maria Brinker|Brinker, Thekla Maria]] (1943 - ) * [[Christa Brinkers|Brinkers, Christa]] (1891 - 1975) * [[Georg Brinkmann|Brinkmann, Georg]] (1850 - 1926) * [[John Brinkmann|Brinkmann, John]] (1872 - 1929) * [[Wilhelm Brinkmann|Brinkmann, Wilhelm]] * [[Claus Brix|Brix, Claus]] (1821 - 1890) * [[Wilhelm Brockhaus|Brockhaus, Wilhelm]] (1923 - 1997) * [[Wilhelm Brockmann|Brockmann, Wilhelm]] (1863 - 1935) * [[Wilhelm Bröcker|Bröcker, Wilhelm]] (1886 - 1971) * [[Franz Brom|Brom, Franz]] * [[Karl Broermann|Broermann, Karl]] (1878 - 1947) * [[Bernhard Brons|Brons, Bernhard]] (1831 - 1911) * [[Werner Brorsen|Brorsen, Werner]] (1933 - ) * [[Jörg Bruchwitz|Bruchwitz, Jörg]] (1954 - ) * [[Erhard Brüchert|Brüchert, Erhard]] (1941 - ) * [[Ulli Brüchmann|Brüchmann, Ulli]] (1948 - ) * [[Marianne Brückmann|Brückmann, Marianne]] (1938 - ) * [[Berthold Brügge|Brügge, Berthold]] (1909 - 1979) * [[A. Brüggemann|Brüggemann, A.]] * [[Karl Brüggemann (Schrüiver)|Brüggemann, Karl]] (1911 - ) * [[Werner Brüggemann|Brüggemann, Werner]] (1923 - ) * [[Manfred Brümmer|Brümmer, Manfred]] (1947 - 2021) * [[Ernst-Joachim Brüning|Brüning, Ernst-Joachim]] (1924 - ) * [[Jan Brünjes|Brünjes, Jan]] (1952 - ) * [[Martina Brünjes|Brünjes, Martina]] (1976 - ) * [[Timo Brünjes|Brünjes, Timo]] (1976 - ) * [[Hermann Bruhn|Bruhn, Hermann]] (1928 - ) * [[Otto Bruhn|Bruhn, Otto]] * [[Nikolaus Brunk|Brunk, Nikolaus]] (1840 - 1888) * [[Joachim Matthias Buthmann|Buthmann, Joachim Matthias]] (1809 - ) * [[Gerhard Butke|Butke, Gerhard]] (1952 - ) == C == *[[Friedrich Cammin|Cammin, Friedrich]] (1860 - 1924) *[[Chris Canter|Canter, Chris]] (1980) *[[Gerhard Canzler|Canzler, Gerhard]] (1929 - 2011) *[[H. W. Carols|Carols, H. W.]] dat is: [[Heinrich Wilhelm Carl Schmidtmann|Schmidtmann, Heinrich Wilhelm Carl]] *[[Hein Carstens|Carstens, Hein]] *[[Heinrich Carstens|Carstens, Heinrich]] (1864 - 1932) *[[Wilhelm Carstens|Carstens, Wilhelm]] *[[Heinrich Carstensen|Carstensen, Heinrich]] *[[Charles Cassmann|Cassmann, Charles]] (1848 - 1909) *[[Friedrich Castelle|Castelle, Friedrich]] (1879 - 1954) *[[Georg Castens|Castens, Georg]] *[[Gerd Christiansen|Christiansen, Gerd]] *[[Johannes Christiansen|Christiansen, Johannes]] (1908 - ) *[[Karl Hermann Christiansen|Christiansen, Karl Hermann]] (1915 - ) *[[Wilhelm Ludwig Christiansen|Christiansen, Wilhelm Ludwig]] (1920 - 2011) *[[Ewald Christophers|Christophers, Ewald]] (1922 - 2003) *[[Arne Christophersen|Christophersen, Arne]] (1970 - ) *[[Thies Christophersen|Christophersen, Thies]] (1918 - 1997) *[[Nathan Chyträus|Chyträus, Nathan]] (1543 - 1598) *[[Johannes Cincinnius|Cincinnius, Johannes]] (1484 - 1555) *[[Herbert Clasen|Clasen, Herbert]] *[[Hermann Claudius|Claudius, Hermann]] (1878 - 1980) *[[Matthias Claudius|Claudius, Matthias]] (1740 - 1815) *[[Bernhard Clausen|Clausen, Bernhard]] (1846 - ) *[[Carsten Christoph Clausen|Clausen, Carsten Christoph]] *[[Peter Heinrich Clausen|Clausen, Peter Heinrich]] *[[August Claussen|Claussen, August]] (1848 - ) *[[Michael Clenovius|Clenovius, Michael]] (1565 - 1614) *[[Lucas von Cöllen|Cöllen, Lucas von]] (1549 - 1611) *[[Georg Christian Coers|Coers, Georg Christian]] (1858 - 1922) *[[Hein Cohrs|Cohrs, Hein]] dat is: [[Ewald Cords|Cords, Ewald]] *[[Gerd Constapel|Constapel, Gerd]] (1938 - ) *[[Berthold Cordes|Cordes, Berthold]] (1950 - ) *[[Hans Hermann Cordes|Cordes, Hans Hermann]] (1938 - ) *[[Volkhard Cordsen|Cordsen, Volkhard]] *[[Karl Hermann Cordt|Cordt, Karl Hermann]] (1901 - 1965) *[[Friedrich Corleis|Corleis, Friedrich]] (1853 - 1896) *[[Bernd Cornelius|Cornelius, Bernd]] *[[Jan Cornelius|Cornelius, Jan]] (1953 - ) *[[Jan Eltjen Cornelius|Cornelius, Jan Eltjen]] dat is: [[Jan Cornelius|Cornelius, Jan]] *[[Martin Coronaeus|Coronaeus, Martin]] (1539 - 1585) *[[Antonius Corvinus|Corvinus, Antonius]] (1501 - 1553) *[[Adolf Cramer|Cramer, Adolf]] (1934 - 2011) *[[Bernhard Cremann|Cremann, Bernhard]] (1840 - 1913) *[[Theodor Crins|Crins, Theodor]] (1879 - 1969) *[[Albert Cronau|Cronau, Albert]] *[[Wilhelm Crone|Crone, Wilhelm]] (1873 - 1938) *[[Hillerd Meinen Lüders Cropp|Cropp, Hillerd Meinen Lüders]] *[[Johannes Crützeberch|Crützeberch, Johannes]] *[[Eugen Crummenerl|Crummenerl, Eugen]] (1894 - 1977) *[[Max Crummenerl|Crummenerl, Max]] (1902 - 1979) == D == *[[Bernhard Dabelstein|Dabelstein, Bernhard]] *[[Brandanus Daetrius|Daetrius, Brandanus]] *[[Wilhelm van Dage|Dage, Wilhelm van]] (dat is: [[Wilhelm Heute|Heute, Wilhelm]]) *[[Carl Friedrich Dahl|Dahl, Carl Friedrich]] *[[Josef Dahme|Dahme, Josef]] (1935 - ) *[[Bernhard Dahnke|Dahnke, Bernhard]] *[[Wilhelm Dallmeyer|Dallmeyer, Wilhelm]] (1874 - ) *[[Karl Dalmer|Dalmer, Karl]] (1811 - 1876) *[[Albert Dambek|Dambek, Albert]] *[[Friedrich Dame|Dame, Friedrich]] (1567 - 1635) *[[Karl Damke|Damke, Karl]] (1930 - 2019) *[[Eduard Damköhler|Damköhler, Eduard]] (1853 - 1934) *[[Hans-Joachim Dammann|Dammann, Hans-Joachim]] (1948 - ) *<nowiki>[[Daniel von Soest|Daniel von Soest]]</nowiki> (1490 - 1539) *[[Hermann Danielsen|Danielsen, Hermann]] *[[Rudolf Dankwardt|Dankwardt, Rudolf]] *[[August Dankworth|Dankworth, August]] (1827 - 1901) *[[Max Darmer|Darmer, Max]] (1891 - 1961) *[[Abel Darwinkel|Darwinkel, Abel]] (1968) *[[Malte Dau|Dau, Malte]] (dat is: [[Dietrich Hoffmann (Schriever)|Hoffmann, Dietrich]]) *[[Anton David|David, Anton]] (1851 - ) *[[Helmut Debus|Debus, Helmut]] (1949 - ) *[[Georg Jakob Decker|Decker, Georg Jakob]] (1732 - 1799) *[[Heinrich Johannes Dehning|Dehning, Heinrich Johannes]] (1853 - 1939) *[[Paul Deichen|Deichen, Paul]] (1873 - 1937) *[[A. Deichmann|Deichmann, A.]] *[[Ludwig Deichmann|Deichmann, Ludwig]] *[[Heinrich Deiters|Deiters, Heinrich]] (1882 - 1971) *[[Otto Delfs|Delfs, Otto]] *[[Axel Delmar|Delmar, Axel]] (dat is: [[Axel von Demandowski|Demandowski, Axel von]]) *[[Axel von Demandowski|Demandowski, Axel von]] (1867 - 1929) *[[Hannes Demming|Demming, Hannes]] (1936 - ) *[[Cord Denker|Denker, Cord]] (1936 - 2022) *[[Werner Depenthal|Depenthal, Werner]] (1929 - ) *[[C. V. Derboeck|Derboeck, C. V.]] (dat is: [[Karl van der Boeck|Boeck, Karl van der]]) *[[Heinrich Detering|Detering, Heinrich]] *[[Heinrich Detjen (Schriever)|Detjen, Heinrich]] (1896 - ) *[[Karl Otto Detlow|Detlow, Karl Otto]] (1934 - ) *[[Manfred Detmers|Detmers, Manfred]] *[[Fred Hermann Deu|Deu, Fred Hermann]] *[[Heinrich Deumeland|Deumeland, Heinrich]] (1822 - 1889) *[[Yared Terfa Dibaba|Dibaba, Yared Terfa]] (1969 - ) *[[Heinrich Dieckelmann|Dieckelmann, Heinrich]] (1898 - 1985) *[[Gerhard Diekelmann|Diekelmann, Gerhard]] (1930 - 2018) *[[Jan van Dieken|Dieken, Jan van]] (1893 - 1971) *[[Johannes Diekhoff|Diekhoff, Johannes]] (1919 - 2013) *[[Conrad Joseph Diepenbrock|Diepenbrock, Conrad Joseph]] (1808 - 1884) *[[Johannes Diermissen|Diermissen, Johannes]] (1823 - 1893) *[[Heinrich Diers|Diers, Heinrich]] (1894 - 1980) *[[Wilhelm Diescher|Diescher, Wilhelm]] (1844 - ) *[[Alfred Otto Dietrich|Dietrich, Alfred Otto]] (1882 - 1942) *[[Draeger von Dikowitz|Dikowitz, Draeger von]] (dat is: [[Bruno Draeger|Draeger, Bruno]]) *[[Carl-Heinz Dirks|Dirks, Carl-Heinz]] (1948 - ) *[[Heino Dirks|Dirks, Heino]] (1969 - ) *[[Johann Friedrich Dirks|Dirks, Johann Friedrich]] (1874 - 1949) *[[Theodor Dirks|Dirks, Theodor]] (1816 - 1902) *[[Otto Dirschauer|Dirschauer, Otto]] *[[A. Distel|Distel, A.]] *[[Fritz Dittmer|Dittmer, Fritz]] (1889 - 1970) *[[Jacob von Döhren|Döhren, Jacob von]] (1746 - 1800) *[[Achacius Dörinck|Dörinck, Achacius]] *[[Heinz Christoph Dörr|Dörr, Heinz Christoph]] (1918 - 2005) *[[Julius Dörr|Dörr, Julius]] (1850 - 1930) *[[Herbert Dohmann|Dohmann, Herbert]] (1922 - ) *[[Christian Dohrn|Dohrn, Christian]] *[[Richard Dohse|Dohse, Richard]] (1875 - 1928) *[[Walther Domansky|Domansky, Walther]] (1860 - 1936) *[[Günter Domaszke|Domaszke, Günter]] (1930 - ) *[[Viktor Donant|Donant, Viktor]] (1910 - 1944) *[[Anne Doornbos|Doornbos, Anne]] (1948) *[[Ulrich von Dornum|Dornum, Ulrich von]] (1465 - 1536) *[[Adolf Dorp|Dorp, Adolf]] *[[Julius Dorr|Dorr, Julius]] (1869 - 1952) *[[Robert Dorr|Dorr, Robert]] (1836 - 1919) *[[Anton August Draeger|Draeger, Anton August]] (1820 - 1895) *[[Bruno Draeger|Draeger, Bruno]] *[[Emil Dräger|Dräger, Emil]] (1878 - 1927) *[[Heinrich Dräger|Dräger, Heinrich]] (1847 - 1917) *[[Hans Draehmpaehl|Draehmpaehl, Hans]] (1932 - 1994) *[[Adolf Dransfeld|Dransfeld, Adolf]] *[[Arend Dreesen|Dreesen, Arend]] (1883 - 1928) *[[August Dreesen|Dreesen, August]] *[[Johannes Dreiger|Dreiger, Johannes]] (1500 - 1544) *[[Friedrich-Wilhelm Drell|Drell, Friedrich-Wilhelm]] (1934 - ) *[[Horst Drewes|Drewes, Horst]] *[[Peter Drews|Drews, Peter]] (1939 - 2010) *[[Klaus Dreyer|Dreyer, Klaus]] *[[Max Dreyer|Dreyer, Max]] (1862 - 1946) *[[Günter Driemeyer|Driemeyer, Günter]] *[[Georg Driver|Driver, Georg]] *[[Fritz Drobe|Drobe, Fritz]] (1909 - 1994) *[[Gerhard Dröge|Dröge, Gerhard]] *[[Hartwig Drope|Drope, Hartwig]] *[[Johann Albrecht Drost|Drost, Johann Albrecht]] (1816 - 1884) *[[Georg Droste|Droste, Georg]] (1866 - 1935) *[[Ernst Drude|Drude, Ernst]] *[[Frans Drüks|Drüks, Frans]] (dat is: [[Franz Burhoff|Burhoff, Franz]]) *[[Emil Duborg|Duborg, Emil]] (1878 - 1972) *[[Johann Christian Peter Düberg|Düberg, Johann Christian Peter]] (1806 - 1873) *[[Bernhard Dücker|Dücker, Bernhard]] (1912 - 2010) *[[Johann Friedrich Dücker|Dücker, Johann Friedrich]] (1826 - 1917) *[[August Dühr|Dühr, August]] (1848 - 1907) *[[Clemens Dümpelmann|Dümpelmann, Clemens]] (1895 - 1983) *[[Joseph Düpjohann|Düpjohann, Joseph]] *[[Ludwig Düwahl|Düwahl, Ludwig]] (1879 - 1940) *[[Carl Dufayel|Dufayel, Carl]] (1856 - 1906) *[[Wilhelm Dullweber|Dullweber, Wilhelm]] (1935 - ) *[[Carl Heinrich Dumann|Dumann, Carl Heinrich]] (1880 - 1958) *[[Joachim Duncker|Duncker, Joachim]] (1561 - 1626) *[[Max Duncker|Duncker, Max]] *[[Kurt Dunkelmann|Dunkelmann, Kurt]] (1906 - 1983) *[[Kurd Dusenddahler|Dusenddahler, Kurd]] (dat is: [[Wilhelm Kaufmann|Kaufmann, Wilhelm]]) *[[Hans Dusendschön|Dusendschön, Hans]] (dat is: [[Hans Dusenschön|Dusenschön, Hans]]) *[[Hans Dusenschön|Dusenschön, Hans]] *[[Franz Dwertmann|Dwertmann, Franz]] (1914 - 1985) *[[Arnold Dyck|Dyck, Arnold]] (1889 - 1970) *[[Wilfried Dziallas|Dziallas, Wilfried]] (1944 - 2021) == E == *[[Karl Heinz Ebell|Ebell, Karl Heinz]] (1921 - 1996) *[[M. Eck|Eck, M.]] (dat is: [[Adolf Mussmann|Mussmann, Adolf]]) *[[Adelbert Ecke|Ecke, Adelbert]] *[[Alexander Eckener|Eckener, Alexander]] (1870 - 1944) *[[Christian Eckermann|Eckermann, Christian]] (1833 - 1904) *[[Heinrich Eckmann|Eckmann, Heinrich]] (1893 - 1940) *[[Ewald Eden|Eden, Ewald]] (1944 - 2022) *[[Gerhard Edens|Edens, Gerhard]] (1925 - ) *[[Heinz Edzards|Edzards, Heinz]] *[[Friedrich Eggers|Eggers, Friedrich]] (1819 - 1872) *[[Karl Eggers|Eggers, Karl]] (1826 - 1900) *[[Willi Eggers|Eggers, Willi]] (1911 - 1979) *[[Friedrich Ehlbeck|Ehlbeck, Friedrich]] (1941 - ) *[[Eckart Ehlers|Ehlers, Eckart]] (1939 - ) *[[Johannes Ehlers|Ehlers, Johannes]] (1837 - 1919) *[[Klaus-Hinrich Ehlers|Ehlers, Klaus-Hinrich]] (dat is: [[Hans-Herbert Stoldt|Stoldt, Hans-Herbert]]) *[[Hans Ehrke|Ehrke, Hans]] (1898 - 1975) *[[G. Eiben|Eiben, G.]] (1835 - ) *[[Karl Eichwald|Eichwald, Karl]] (dat is: [[Karl Tannen|Tannen, Karl]]) *[[Wilhelm Eickhoff|Eickhoff, Wilhelm]] (1925 - 1999) *[[Hermann Eidam|Eidam, Hermann]] (1905 - 1981) *[[Robert Eildermann|Eildermann, Robert]] (1912 - 1984) *[[Daniel Bernhard Eilshemius|Eilshemius, Daniel Bernhard]] (1555 - 1622) *[[Christian Eisbein|Eisbein, Christian]] (1917 - ) *[[Hermann Eistrup|Eistrup, Hermann]] (1962 - ) *[[Jürgen Ekede|Ekede, Jürgen]] *[[Jürgen von Ekede|Ekede, Jürgen von]] (dat is: [[Anton Möllers|Möllers, Anton]]) *[[Theodor Ellbracht|Ellbracht, Theodor]] *[[Fritz Ellmer|Ellmer, Fritz]] (1865 - ) *[[O. Elver|Elver, O.]] (dat is: [[Otto Schell|Schell, Otto]]) *[[Carl Emil|Emil, Carl]] *[[A. von der Ems|Ems, A. von der]] (dat is: [[Alfred Ruhe|Ruhe, Alfred]]) *[[Wilhelm Engelke|Engelke, Wilhelm]] (1905 - 1985) *[[Wilhelm Engelken|Engelken, Wilhelm]] *[[Jur Engels|Engels, Jur]] (1953) *[[Arnold Engfer|Engfer, Arnold]] *[[Reuben Epp|Epp, Reuben]] (1919 - ) *[[Franz Epping|Epping, Franz]] (1898 - 1957) *[[Heinrich Erichson|Erichson, Heinrich]] (1852 - 1911) *[[Friedrich Ernst|Ernst, Friedrich]] *[[Wilhelm Ernst|Ernst, Wilhelm]] (1890 - 1959) *[[Jörgen van Essen|Essen, Jörgen van]] (1861 - 1921) *[[Ernst Evers|Evers, Ernst]] (1844 - 1921) *[[Heinrich Evers|Evers, Heinrich]] (1940 - ) *[[Paul Friedrich Evers|Evers, Paul Friedrich]] (1870 - 1934) *[[Fritz Ewen|Ewen, Fritz]] *[[Jens Exler|Exler, Jens]] (1914 - 1987) *[[Alfred Eymann|Eymann, Alfred]] (1861 - 1925) == F == *[[Gellius Faber de Bouma|Bouma, Gellius Faber de]] (1490 - 1564) *[[David Fabricius|Fabricius, David]] (1564 - 1617) *[[Franz Falger|Falger, Franz]] (1877 - 1951) *[[Gustav Falke|Falke, Gustav]] (1853 - 1916) *[[Josef Fangmann|Fangmann, Josef]] (1926 - 2015) *[[Peter W. Fast|Fast, Peter W.]] (1914 - ) *[[Bernard Fathmann|Fathmann, Bernard]] (1948 - ) *[[Heinz Fechtner|Fechtner, Heinz]] *[[Johann Hinrich Fehrs|Fehrs, Johann Hinrich]] (1838 - 1916) *[[Gerd F. Feldhusen|Feldhusen, Gerd F.]] *[[Otto Feldmann|Feldmann, Otto]] *[[Adolf Feldvoß|Feldvoß, Adolf]] (1888 - 1956) *[[Meino van Felten|Felten, Meino van]] *[[Heinz Fick|Fick, Heinz]] (1935 - 1996) *[[Heinrich Fickendey|Fickendey, Heinrich]] (1843 - 1925) *[[Karl-Hermann Finck|Finck, Karl-Hermann]] (1926 - 2011) *[[Georg Finke|Finke, Georg]] (1877 - 1964) *[[Herman Finkers|Finkers, Herman]] (1954) *[[Günther Fischbeck|Fischbeck, Günther]] (1913 - 2001) *[[Fritz Fischer|Fischer, Fritz]] (1905 - 1945) *[[Josef Fischer|Fischer, Josef]] (1914 - 2013) *[[W. Fischerbrok|Fischerbrok, W.]] (dat is: [[Wilhelm Schmidt|Schmidt, Wilhelm]]) *[[Karl Fissen|Fissen, Karl]] (1885 - 1978) *[[Hans-Peter Fitschen|Fitschen, Hans-Peter]] (1946 - ) *[[Christian Flemes|Flemes, Christian]] (1847 - 1926) *[[Hannes Flesner|Flesner, Hannes]] (1928 - 1984) *[[Fritz Flörke|Flörke, Fritz]] (1922 - 2019) *[[Petrus Florus|Florus, Petrus]] *[[Hans-Ludolf Flügge|Flügge, Hans-Ludolf]] (1907 - 1980) *[[Gorch Fock|Fock, Gorch]] (1880 - 1916) *[[Albert Fögen|Fögen, Albert]] (1937 - ) *[[Hans Förster|Förster, Hans]] (1885 - 1966) *[[Illyw Fohgrub|Fohgrub, Illyw]] (dat is: [[Willi Burghof|Burghof, Willi]]) *[[Egon Foitzik|Foitzik, Egon]] *[[Gerhard Fokuhl|Fokuhl, Gerhard]] (1935 - 2011) *[[Matthäus F. Forchem|Forchem, Matthäus F.]] *[[Hans-Jürgen Forster|Forster, Hans-Jürgen]] (1938 - 2006) *[[Reinhold Fraederich|Fraederich, Reinhold]] (1919 - 1999) *[[Leo Frahling|Frahling, Leo]] *[[Johannes Martin (Hannes) Frahm|Frahm, Johannes Martin (Hannes)]] (1953 - ) *[[Ludwig Frahm|Frahm, Ludwig]] (1856 - 1936) *[[Emil Frank|Frank, Emil]] (1880 - 1928) *[[Friedrich Franke|Franke, Friedrich]] (1836 - 1904) *[[Udo Franken|Franken, Udo]] (1951 - ) *[[Wilhelm Fredemann|Fredemann, Wilhelm]] (1897 - 1984) *[[Johannes Freder|Freder, Johannes]] (1510 - 1562) *[[Christian Frederking|Frederking, Christian]] *[[Karl Gustav Freese|Freese, Karl Gustav]] (1903 - 1944) *[[Ernst Frehse|Frehse, Ernst]] (1876 - ) *[[Adolf Freitag|Freitag, Adolf]] *[[Hermann Frese|Frese, Hermann]] *[[Fritz Fresenus|Fresenus, Fritz]] (dat is: [[Fritz Gerhard Lottmann|Lottmann, Fritz Gerhard]]) *[[August Freudenthal|Freudenthal, August]] (1851 - 1895) *[[Friedrich Freudenthal|Freudenthal, Friedrich]] (1849 - 1929) *[[Fritz Freudentheil|Freudentheil, Fritz]] *[[Bernhard Fricke|Fricke, Bernhard]] (1914 - 1997) *[[Emil Fricke|Fricke, Emil]] (1876 - 1954) *[[Fritz Fricke|Fricke, Fritz]] (1892 - 1988) *[[Wilhelm Fricke (Schriever, 1843)|Fricke, Wilhelm]] *[[Tonnius Fricken|Fricken, Tonnius]] *[[Fridken van'n Elbrinke|van'n Elbrinke, Fridken]] (dat is: [[Fritz Herbst|Herbst, Fritz]]) *[[Ernst Frieböse|Frieböse, Ernst]] (1907 - ) *[[Auguste Friedrichs|Friedrichs, Auguste]] *[[Peter Christian von Friemersheim|Friemersheim, Peter Christian von]] (1495 - 1574) *[[Eugen Friese|Friese, Eugen]] (1845 - 1915) *[[Rembert Friese|Friese, Rembert]] *[[Hermann Friesenborch|Friesenborch, Hermann]] (1582 - 1665) *[[Fritz-Onkel|Fritz-Onkel]] (dat is: [[Fritz Rauch|Rauch, Fritz]]) *[[Karl Fröhlich|Fröhlich, Karl]] (1821 - 1898) *[[Franz Fromme|Fromme, Franz]] (1875 - 1961) *[[Werner Frommke|Frommke, Werner]] (1899 - 1960) *[[Kurt Frost|Frost, Kurt]] (1910 - ) *[[Joachim Fründt|Fründt, Joachim]] (1932 - ) *[[Martin Fucker|Fucker, Martin]] *[[Heinrich Otto Fürstenberg|Fürstenberg, Heinrich Otto]] *[[Heinrich Füser|Füser, Heinrich]] (1909 - 1981) *[[Jans Füting|Füting, Jans]] (dat is: [[Johannes Füting|Füting, Johannes]]) *[[Johannes Füting|Füting, Johannes]] (1887 - 1964) *[[Albert Fuhrmann|Fuhrmann, Albert]] (1872 - 1960) *[[Christian Fuhst|Fuhst, Christian]] *[[Paul Fulbrecht|Fulbrecht, Paul]] == G == *[[Karl-Albert Gadow|Gadow, Karl-Albert]] (1915 - 1992) *[[Karl Theodor Gaedertz|Gaedertz, Karl Theodor]] (1855 - 1912) *[[Robert Gäpel|Gäpel, Robert]] (1900 - 1989) *[[Walter Gättke|Gättke, Walter]] (1896 - 1967) *[[Heinrich Gahl|Gahl, Heinrich]] (1868 - 1954) *[[Karl-Ernst Gall|Gall, Karl-Ernst]] (1928 - 2009) *[[Robert Garbe|Garbe, Robert]] (1878 - 1927) *[[Otto Garber|Garber, Otto]] (1880 - 1949) *[[Theo von Garrel|Garrel, Theo von]] (1951 - ) *[[Heiko Gauert|Gauert, Heiko]] (1949 - ) *[[Gerd-Detlef Gauger|Gauger, Gerd-Detlef]] (1942 - ) *[[Adolf Gebhard|Gebhard, Adolf]] *[[August Gebuhr|Gebuhr, August]] (1845 - 1927) *[[Ubbo Geerds|Geerds, Ubbo]] (1890 - 1981) *[[Harry de Geeter|Geeter, Harry de]] (1940) *[[Albert Gehrkens|Gehrkens, Albert]] *[[Hugo Gehrt|Gehrt, Hugo]] (1941 - ) *[[Wilhelm Geiler|Geiler, Wilhelm]] (1819 - 1895) *[[Paul Gent|Gent, Paul]] (1853 - ) *[[Willi F. Gerbode|Gerbode, Willi F.]] (1955 - ) *[[Andreas Gerdes|Gerdes, Andreas]] (1947 - ) *[[Karl Gerdes|Gerdes, Karl]] (1872 - 1929) *[[Ubbo Gerdes|Gerdes, Ubbo]] (1943 - ) *[[Hinrich Gerken|Gerken, Hinrich]] (1931 - ) *[[Jan Germs|Germs, Jan]] (1954) *[[Heinrich Gerritz|Gerritz, Heinrich]] *[[Egbert Gerrits|Gerrits, Egbert]] *[[Wolfgang Gerth|Gerth, Wolfgang]] (1924 - 1993) *[[Jan Glas|Glas, Jan]] (*1958) *[[Adolf Giese|Giese, Adolf]] *[[Franz Giese|Giese, Franz]] (1845 - 1901) *[[Richard Giese|Giese, Richard]] (1890 - 1965) *[[Karl Gildemeister|Gildemeister, Karl]] (1857 - 1936) *[[Karl Christian Gilow|Gilow, Karl Christian]] (1808 - 1885) *[[Carl Gloede|Gloede, Carl]] (1814 - 1889) *[[Albert Gloy|Gloy, Albert]] (1893 - 1960) *[[Fritz Godow|Godow, Fritz]] (1851 - 1932) *[[Paul Gödde|Gödde, Paul]] *[[Paul Goedeke|Goedeke, Paul]] *[[Johannes Göttker-Schnetmann|Göttker-Schnetmann, Johannes]] *[[Max Goetze|Goetze, Max]] (1867 - 1926) *[[Friedrich Wilhelm Gohde|Gohde, Friedrich Wilhelm]] (1901 - 1980) *[[Lutz Goldfuß|Goldfuß, Lutz]] (1940 - ) *[[Eduard Gollmann|Gollmann, Eduard]] (1831 - ) *[[Heinrich Goltermann|Goltermann, Heinrich]] (1829 - 1899) *[[Ewald Goltz|Goltz, Ewald]] *[[Johannes Gosselck|Gosselck, Johannes]] (1881 - 1948) *[[Heinrich Grabbe|Grabbe, Heinrich]] (1909 - ) *[[Joachim Grabbe|Grabbe, Joachim]] (1941 - 2016) *[[Franz Grabe|Grabe, Franz]] (1843 - 1923) *[[Ludwig Grabemann|Grabemann, Ludwig]] (1889 - 1973) *[[Ulrich Gradert|Gradert, Ulrich]] (1957 - ) *[[Hermann Graebke|Graebke, Hermann]] (1833 - 1908) *[[Jan Graf|Graf, Jan]] (1973 - ) *[[Klaus Granzow|Granzow, Klaus]] (1927 - 1986) *[[Karl Gratopp|Gratopp, Karl]] (1890 - 1973) *[[Otto Graunke|Graunke, Otto]] (1861 - 1942) *[[Hermann Greifeld|Greifeld, Hermann]] (1901 - ) *[[Stephan Greve|Greve, Stephan]] *[[Harry Grieger|Grieger, Harry]] *[[Johannes Griep|Griep, Johannes]] (1924 - ) *[[Gustav Griese|Griese, Gustav]] *[[August Heinrich Grimm|Grimm, August Heinrich]] (1873 - 1944) *[[Friedrich Wilhelm Grimme|Grimme, Friedrich Wilhelm]] (1827 - 1887) *[[Hansjakob Gröblinghoff|Gröblinghoff, Hansjakob]] *[[Klaus Gröhn|Gröhn, Klaus]] *[[Jan Groenbroek|Groenbroek, Jan]] (1946) *[[Wilhelm Gröne|Gröne, Wilhelm]] (1900 - 1981) *[[Hartmut Großmann|Großmann, Hartmut]] (1943 - ) *[[Heinz Großmann|Großmann, Heinz]] *[[Johannes Grote|Grote, Johannes]] *[[Carl Groth|Groth, Carl]] (1930 - ) *[[Karl-Heinz Groth|Groth, Karl-Heinz]] (1940 - ) *[[Klaus Groth|Groth, Klaus]] (1819 - 1899) *[[Willi Grothe|Grothe, Willi]] *[[Johann Georg Grüne|Grüne, Johann Georg]] *[[Karl Grützmacher|Grützmacher, Karl]] *[[Otto Franz Grund|Grund, Otto Franz]] (1890 - 1945) *[[Andreas Grunenberg|Grunenberg, Andreas]] (1856 - 1931) *[[Frank Grupe|Grupe, Frank]] (1952 - ) *[[Hermann Grupe|Grupe, Hermann]] (1881 - 1949) *[[Julius Gülich|Gülich, Julius]] *[[Wilm Gülkas|Gülkas, Wilm]] (dat is: [[Wilhelm Höing|Höing, Wilhelm]]) *[[Siegmut Gülke|Gülke, Siegmut]] (1936 - ) *[[Erich Gülzow|Gülzow, Erich]] (1888 - 1954) *[[Wilhelm Gümmer|Gümmer, Wilhelm]] *[[Jan Günn|Günn, Jan]] (dat is: [[Paul Jessen|Jessen, Paul]]) *[[Claus Günther|Günther, Claus]] (1935 - ) *[[Johann Christian Günther|Günther, Johann Christian]] *[[Dietrich Gummelt|Gummelt, Dietrich]] (1932 - 2016) *[[Emanuel Gurlitt|Gurlitt, Emanuel]] (1826 - 1896) *[[Kurt Gutowski|Gutowski, Kurt]] == H == *[[Wilhelm Haarmann|Haarmann, Wilhelm]] (1912 - 1990) *[[Friedrich Wilhelm Haase|Haase, Friedrich Wilhelm]] *[[Werner Haberland|Haberland, Werner]] (1939 - ) *[[Adolph Hachtmann|Hachtmann, Adolph]] (1844 - ) *[[Gustav Hackemack|Hackemack, Gustav]] (1972 - 1958) *[[Karl Hacker|Hacker, Karl]] (1879 - 1947) *[[Ludwig Hackerott|Hackerott, Ludwig]] (1906 - 1997) *[[Georg Häffcke|Häffcke, Georg]] (1873 - 1906) *[[Christian Hagedorn|Hagedorn, Christian]] (1861 - 1912) *[[Hermann Hagedorn|Hagedorn, Hermann]] (1884 - 1951) *[[Günter Hagemann|Hagemann, Günter]] (1946 - ) *[[Erich Hagemeister|Hagemeister, Erich]] (1878 - 1958) *[[Fritz Hagen|Hagen, Fritz]] (1917 - ) *[[Ulrich Hagen|Hagen, Ulrich]] (dat is: [[Ulla Sarninghausen|Sarninghausen, Ulla]]) *[[Harry Hahlbohm|Hahlbohm, Harry]] (1890 - ) *[[Hans-Peter Hahn|Hahn, Hans-Peter]] (1941 - ) *[[Jörg-Peter Hahn|Hahn, Jörg-Peter]] (1930 - 1996) *[[Reinhard F. Hahn|Hahn, Reinhard F.]] (1947 - ) *[[Haidschaper|Haidschaper]] *[[Emanuel Hainreich|Hainreich, Emanuel]] *[[Wilhelm Halähr|Halähr, Wilhelm]] (dat is: [[Wilhelm Brockmann|Brockmann, Wilhelm]]) *[[Carl-Wilhelm Halen|Halen, Carl-Wilhelm]] *[[Otto Hallig|Hallig, Otto]] *[[Anneliese Hamann|Hamann, Anneliese]] (1949 - ) *[[Ernst Hamann|Hamann, Ernst]] (1862 - 1952) *[[Laurentius Hamel|Hamel, Laurentius]] (1531 - 1602) *[[Hubert Hamester|Hamester, Hubert]] *[[Hermann Hand|Hand, Hermann]] (1911 - 1994) *[[Lübbert R. Haneborger|Haneborger, Lübbert R.]] (1970 - ) *[[Heinrich Hanke|Hanke, Heinrich]] (1906 - 1968) *[[Hennak Hanke|Hanke, Hennak]] (dat is: [[Heinrich Hanke|Hanke, Heinrich]]) *[[Adelheid Hanneken-Heidelberg|Hanneken-Heidelberg, Adelheid]] (1927 - ) *[[Heinke Hannig|Hannig, Heinke]] (1957 - ) *[[Heinrich Hannover|Hannover, Heinrich]] (1926 - 2023) *<nowiki>[[Hans von Göttingen|von Göttingen, Hans]]</nowiki> *[[Heinrich Hansen|Hansen, Heinrich]] (1861 - 1940) *[[Heinrich Hansen|Hansen, Heinrich]] (1862 - 1922) *[[Heinz-Julius Hansen|Hansen, Heinz-Julius]] *[[Jugge Hansen|Hansen, Jugge]] (dat is: [[Heinz-Julius Hansen|Hansen, Heinz-Julius]]) *[[Konrad Hansen|Hansen, Konrad]] (1933 - 2012) *[[Peter Hansen|Hansen, Peter]] *[[Uwe Hansen|Hansen, Uwe]] (1938 - ) *[[Waldemar Hansen|Hansen, Waldemar]] *[[Hans Hansen Palmus|Hansen Palmus, Hans]] (1901 - 1989) *[[Ferdinand Hanssen|Hanssen, Ferdinand]] (1851 - 1903) *[[Hans ut Hamm|ut Hamm, Hans]] (dat is: [[Hans Reimer Steffen|Steffen, Hans Reimer]]) *[[Benno Happe|Happe, Benno]] (1880 - 1978) *[[Tonius Happenklang|Happenklang, Tonius]] (dat is: [[Hermann Landois|Landois, Hermann]]) *[[Harbert Harberts|Harberts, Harbert]] (1846 - 1895) *[[Irmgard Harder|Harder, Irmgard]] (1922 - 2012) *[[Dieter Harhues|Harhues, Dieter]] (1933 - ) *[[Harm]] (dat is: [[Hermann Ihnen|Ihnen, Hermann]]) *[[Claus Harms|Harms, Claus]] (1778 - 1855) *[[Hilke Harms|Harms, Hilke]] *[[Julius Harms|Harms, Julius]] *[[Louis Harms|Harms, Louis]] (dat is: [[Ludwig Harms|Harms, Ludwig]]) *[[Ludwig Harms|Harms, Ludwig]] (1808 - 1865) *[[Mary Harms|Harms, Mary]] *[[Otto Harms|Harms, Otto]] (1943 - ) *[[Ule Harms|Harms, Ule]] (dat is: [[Julius Harms|Harms, Julius]]) *[[Wilfried Harms|Harms, Wilfried]] (1941 - ) *[[Wilhelm Harms|Harms, Wilhelm]] (1850 - 1933) *[[Silke Hars|Hars, Silke]] (1952 - ) *[[Günter Harte|Harte, Günter]] (1925 - 2012) *[[Johanna Harte|Harte, Johanna]] (1923 - 1991) *[[Johann von Harten|von Harten, Johann]] (1867 - 1926) *[[Reinhold Harten|Harten, Reinhold]] *[[Johann von Harten-Dillen|von Harten-Dillen, Johann]] (dat is: [[Johann von Harten|von Harten, Johann]]) *[[Ernst Hartmann|Hartmann, Ernst]] (1868 - 1941) *[[Hans Hartmann|Hartmann, Hans]] (1925 - ) *[[Jörg Hartmann|Hartmann, Jörg]] *[[Peter Hartmann|Hartmann, Peter]] *[[Rudolf Hartmann|Hartmann, Rudolf]] (1885 - 1945) *[[Rudolf Hartnack|Hartnack, Rudolf]] (1881 - 1958) *[[Wilhelm Hartung|Hartung, Wilhelm]] (1919 - 2003) *[[Hermann Hartwig|Hartwig, Hermann]] *[[Magda Hartwig-Koosmann|Hartwig-Koosmann, Magda]] *[[Dieter Hasselhof|Hasselhof, Dieter]] *[[Friedrich Hasselmann|Hasselmann, Friedrich]] (1922 - ) *[[Horst Hasselmann|Hasselmann, Horst]] (1939 - ) *[[Carl Hasselmeier|Hasselmeier, Carl]] *[[Nicolaus Christian Hassing|Hassing, Nicolaus Christian]] *[[Rosemarie Hattendorf|Hattendorf, Rosemarie]] (1928 - 1985) *[[Hans Haupt|Haupt, Hans]] (1861 - 1925) *[[Karl Hauschildt|Hauschildt, Karl]] (1920 - ) *[[Otto Hausmann|Hausmann, Otto]] (1837 - 1916) *[[Johannes Hayunga|Hayunga, Johannes]] *[[Irma Hebbeln|Hebbeln, Irma]] (1930 - ) *[[Hans Heck|Heck, Hans]] *[[Emil Hecker|Hecker, Emil]] (1897 - 1989) *[[Franz Heeke|Heeke, Franz]] (1931 - ) *[[Bernhard Hegemann|Hegemann, Bernhard]] (1891 - 1974) *[[Anton Heger|Heger, Anton]] *[[Hannes vun de Heid|vun de Heid, Hannes]] *[[B. M. von Heide|von Heide, B. M.]] *[[Heideförster]] (dat is: [[Hermann Albrecht|Albrecht, Hermann]]) *[[Koen Heidema|Heidema, Koen]] (1947 - 2016) *[[Otto Heidmüller|Heidmüller, Otto]] (1845 - 1922) *[[Heinrich Heike-Cramm|Heike-Cramm, Heinrich]] (1914 - 2005) *[[Valentin Heiland|Heiland, Valentin]] *[[Theodor Heimann|Heimann, Theodor]] (1931 - ) *[[Theodor Heimann|Heimann, Theodor]] (1932 - ) *[[Heinrich Hein|Hein, Heinrich]] *[[Gottfried Heine|Heine, Gottfried]] (1849 - 1917) *[[H. Heine|Heine, H.]] (1824 - 1879) *[[Georg Wilhelm Friedrich Heinemann|Heinemann, Georg Wilhelm Friedrich]] (1825 - 1899) *[[Jan Heinken|Heinken, Jan]] (1897 - 1978) *[[Mathilde Heinken|Heinken, Mathilde]] (dat is: [[Tilly Trott-Thoben|Trott-Thoben, Tilly]])[[J. P. Heinrich|Heinrich, J. P.]] *[[Otto Heinrich|Heinrich, Otto]] (dat is: [[Otto Heinrich Jahrbeck|Heinrich Jahrbeck, Otto]]) *[[Marianne Heins|Heins, Marianne]] (1943 - ) *[[Uwe Heins|Heins, Uwe]] *[[Werner Heinz|Heinz, Werner]] *[[Christa Heise-Batt|Heise-Batt, Christa]] (1937 - ) *[[Lachmundus Heiter|Heiter, Lachmundus]] (dat is: [[Bernhard Cremann|Cremann, Bernhard]]) *[[Hans Heitmann|Heitmann, Hans]] (1904 - 1970) *[[Jürgen Heitmann|Heitmann, Jürgen]] *[[Josef Heker|Heker, Josef]] *[[Enno Hektor|Hektor, Enno]] (1820 - 1874) *[[Inge Hellwege|Hellwege, Inge]] (1931 - ) *[[Walter Helmerichs|Helmerichs, Walter]] (1914 - ) *[[Johann Hengesbach|Hengesbach, Johann]] (1873 - ) *[[Jost Hennecke|Hennecke, Jost]] (1873 - 1940) *[[Oskar Henniger|Henniger, Oskar]] *[[Klaus Henning|Henning, Klaus]] (1934 - ) *[[Rita Henning|Henning, Rita]] *[[Claus Hennings|Hennings, Claus]] *[[Paul Hennings|Hennings, Paul]] (1897 - 1966) *[[Gertrud Hennl|Hennl, Gertrud]] *[[Wilhelm Henschel|Henschel, Wilhelm]] (1874 - 1938) *[[Heinrich Hensen|Hensen, Heinrich]] (1914 - 1989) *[[Heinrich Henze|Henze, Heinrich]] *[[Wilhelm Henze|Henze, Wilhelm]] (1845 - 1918) *[[Fritz Herbst|Herbst, Fritz]] (1899 - 1971) *[[Carl Herdtmann|Herdtmann, Carl]] *[[Friedrich Herkarn|Herkarn, Friedrich]] *[[Gerrit Herlyn|Herlyn, Gerrit]] (1909 - 1992) *[[August Hermann|Hermann, August]] (1835 - 1906) *[[Günter Hermes|Hermes, Günter]] *[[Rudolf Herrmann|Herrmann, Rudolf]] *[[Ferdinand Herter|Herter, Ferdinand]] (1840 - ) *[[Johannes Herting|Herting, Johannes]] *[[Walter F. Herz|Herz, Walter F.]] (1948 - ) *[[F. Herzog|Herzog, F.]] *[[Henry Hes|Hes, Henry]] (1946) *[[Hinrich Heselmeyer|Heselmeyer, Hinrich]] *[[Friedrich Hesse|Hesse, Friedrich]] *[[Ida Hesse|Hesse, Ida]] (1890 - ) *[[Richard Hesse|Hesse, Richard]] *[[Meino Heuer|Heuer, Meino]] (dat is: [[Meino van Felten|van Felten, Meino]]) *[[Werner Heukamp|Heukamp, Werner]] (1929 - ) *[[Georg Daniel Heumann|Heumann, Georg Daniel]] (1691 - 1759) *[[Wilhelm Heute|Heute, Wilhelm]] (1883 - 1935) *[[Helmut Heyen|Heyen, Helmut]] *[[Wilhelm Heyse|Heyse, Wilhelm]] (1825 - 1911) *[[Fritz Hibbeler|Hibbeler, Fritz]] (1911 - 2003) *[[Carl Julius Hibben|Hibben, Carl Julius]] (1845 - 1925) *[[Hieronymus]] *[[Emil Hill|Hill, Emil]] (1857 - ) *[[Rudolf Hill|Hill, Rudolf]] (1825 - 1894) *[[Ewald Hillermann|Hillermann, Ewald]] (1906 - 2003) *[[Helmut Hillmann|Hillmann, Helmut]] (1939 - ) *[[Hannis Himmelblau|Himmelblau, Hannis]] (dat is: [[Johannes Meyer|Meyer, Johannes]]) *[[H. K. vam Hingberg|vam Hingberg, H. K.]] (dat is: [[Heinrich Kühne|Kühne, Heinrich]]) *[[Herbert Hinkelmann|Hinkelmann, Herbert]] (1944 - ) *[[August Hinrichs|Hinrichs, August]] (1879 - 1956) *[[Carl Hinrichs|Hinrichs, Carl]] (1903 - 1990) *[[Fied Hinrichs|Hinrichs, Fied]] (1922 - 1997) *[[Georg Hinrichs|Hinrichs, Georg]] (1847 - 1920) *[[Gustav Hinrichs|Hinrichs, Gustav]] (1894 - 1931) *[[Hans Hinrichs|Hinrichs, Hans]] *[[Helmut Hinrichs|Hinrichs, Helmut]] (1924 - ) *[[Theo Hinrichs|Hinrichs, Theo]] *[[Manfred Hinrichs-Bettinger|Hinrichs-Bettinger, Manfred]] (1954 - ) *[[Adolf Hinrichsen|Hinrichsen, Adolf]] (1859 - 1920) *[[Ludwig Hinrichsen|Hinrichsen, Ludwig]] (1872 - 1957) *[[Friedrich Hintmann|Hintmann, Friedrich]] (1858 - 1941) *[[Hannelore Hinz|Hinz, Hannelore]] (1930 - 2020) *[[Hermann Hirschberg|Hirschberg, Hermann]] *[[Hermann Hirschel|Hirschel, Hermann]] (1848 - 1900) *[[Max Hirschfeld|Hirschfeld, Max]] (1860 - 1944) *[[Carl Hischen|Hischen, Carl]] *[[Josef Hißmann|Hißmann, Josef]] (1907 - 1989) *[[Eduard Hobein|Hobein, Eduard]] (1817 - 1882) *[[Claus Hoeck|Hoeck, Claus]] (1928 - 2000) *[[Johann Hoeck|Hoeck, Johann]] (dat is: [[Johann Aepinus|Aepinus, Johann]]) *[[Edmund Hoefer|Hoefer, Edmund]] (1819 - 1882) *[[Willi Höfig|Höfig, Willi]] (1937 - 2023) *[[Johannes Högelcke|Högelcke, Johannes]] *[[Walter Höher|Höher, Walter]] (1925 - ) *[[Wilhelm Höing|Höing, Wilhelm]] (1899 - 1977) *[[Johann Höing-Tücking|Höing-Tücking, Johann]] (1913 - ) *[[Anton Höker|Höker, Anton]] (1552 - 1614) *[[Helfried Hölke|Hölke, Helfried]] (1963 - ) *[[Harold Hölter|Hölter, Harold]] (1928 - 1988) *[[Heinz Höpfner|Höpfner, Heinz]] (1909 - 2006) *[[Heinrich Höpken|Höpken, Heinrich]] (1909 - 2005) *[[August Hoeppner|Hoeppner, August]] *[[A. Hörmann|Hörmann, A.]] (dat is: [[Minna Schrader|Schrader, Minna]]) *[[Frank Hörn|Hörn, Frank]] (dat is: [[Johannes Meyn|Meyn, Johannes]]) *[[Stefan Höschen|Höschen, Stefan]] (dat is: [[Stefan Carl em Huisken|Huisken, Stefan Carl em]]) *[[Dietrich Hoffmann|Hoffmann, Dietrich]] (1936 - 2012) *[[Josefa Hoffmann|Hoffmann, Josefa]] (1901 - 1987) *[[Gerhard Hoffmeyer|Hoffmeyer, Gerhard]] *[[Luise Hoffmeyer|Hoffmeyer, Luise]] (1863 - 1950) *[[Gustav Hoffschläger|Hoffschläger, Gustav]] *[[Johann Hohlen|Hohlen, Johann]] (1952 - 2019) *[[Heinrich Hohnholz|Hohnholz, Heinrich]] (1886 - 1974) *[[Frerich Hokema|Hokema, Frerich]] (1897 - 1985) *[[Johannes von Holdt|Holdt, Johannes]] *[[Gertrude von Holdt-Schermuly|Holdt-Schermuly, Gertrude]] *[[Carl Wilhelm Hollander|Hollander, Carl Wilhelm]] (1827 - 1888) *[[Paul Holldorf|Holldorf, Paul]] *[[Walter Holling|Holling, Walter]] (1907 - ) *[[August Hollweg|Hollweg, August]] (1899 - 1977) *[[Adolf Holm|Holm, Adolf]] (1858 - ) *[[Carl Holm|Holm, Carl]] (1856 - 1938) *[[Hans Henning Holm|Holm, Hans Henning]] (1908 - 1977) *[[Krüschan Holschen|Holschen, Krüschan]] (dat is: [[Christian Holsten|Holsten, Christian]]) *[[Helmut Holst|Holst, Helmut]] (1925 - 2016) *[[Rolf Holst|Holst, Rolf]] (1943 - ) *[[Johannes Holste|Holste, Johannes]] *[[Christian Holsten|Holsten, Christian]] (1922 - 1993) *[[Marion Holsten|Holsten, Marion]] (1936 - ) *[[Elisabeth Holstermann|Holstermann, Elisabeth]] *[[Otto Holtfoth|Holtfoth, Otto]] *[[Gustav Holthusen|Holthusen, Gustav]] (1848 - 1895) *[[Bernhard Holtmann|Holtmann, Bernhard]] (1872 - 1947) *[[Franz Holtsteger|Holtsteger, Franz]] (1905 - 2005) *[[Gerhard Holtz|Holtz, Gerhard]] (1939 - ) *[[Helmut Holz|Holz, Helmut]] (1941 - ) *[[Heinrich Holzdeppe|Holzdeppe, Heinrich]] (1878 - ) *[[Friedrich Holzheimer|Holzheimer, Friedrich]] (1853 - 1894) *[[Fritz Holzheimer|Holzheimer, Fritz]] (dat is: [[Friedrich Holzheimer|Holzheimer, Friedrich]]) *[[Christel Homann|Homann, Christel]] *[[Hans-Heinrich Homann|Homann, Hans-Heinrich]] *[[Hermann Homann|Homann, Hermann]] (1899 - 1985) *[[Karl Homuth|Homuth, Karl]] (1914 - 1986) *[[Ernst Honig|Honig, Ernst]] (1861 - 1930) *[[Hein Hoop|Hoop, Hein]] (1927 - 1986) *[[Grete Hoops|Hoops, Grete]] (1935 - ) *[[Heinrich Hoops|Hoops, Heinrich]] (1867 - 1946) *[[Gustav Hopf|Hopf, Gustav]] *[[Bernhard Hoppe|Hoppe, Bernhard]] (1940 - ) *[[Käthe Hoppe|Hoppe, Käthe]] (1922 - ) *[[Marie-Luise Hoppe|Hoppe, Marie-Luise]] (1936 - ) *[[Wilhelm Horn|Horn, Wilhelm]] (1847 - ) *[[Heinrich Hornig|Hornig, Heinrich]] (1876 - 1958) *[[Peter van der Horst|van der Horst, Peter]] *[[Willi Hostrup|Hostrup, Willi]] *[[Achim Hoth|Hoth, Achim]] *[[P. Houillon|Houillon, P.]] (1836 - ) *[[P Howilli|Howilli, P.]] (dat is: [[P. Houillon|Houillon, P.]]) *[[Henry Hoyer|Hoyer, Henry]] (1933 - ) *[[Bernard Huberti|Huberti, Bernard]] (dat is: [[Hubert Böcker|Böcker, Hubert]]) *[[Liselot Huchthausen|Huchthausen, Liselot]] (1927 - ) *[[Eugen Hucke|Hucke, Eugen]] *[[Robert Hüchtker|Hüchtker, Robert]] (1931 - ) *[[Ernst Hückstädt|Hückstädt, Ernst]] (1850 - 1902) *[[Ines Hühnlein|Hühnlein, Ines]] *[[Carl Hülter|Hülter, Carl]] (1873 - 1954) *[[Helga Hürkamp|Hürkamp, Helga]] (1940 - ) *[[Bernard Hüsemann|Hüsemann, Bernard]] (1886 - ) *[[Theo Hüttemeister|Hüttemeister, Theo]] (1910 - 1998) *[[Caspar Hützler|Hützler, Caspar]] *[[Josef Hugenberg|Hugenberg, Josef]] (1900 - ) *[[Gerhard Huhn|Huhn, Gerhard]] (1921 - ) *[[Ingeborg Huisken|Huisken, Ingeborg]] (1946 - ) *[[Stefan Carl em Huisken|Huisken, Stefan Carl em]] (1954 - ) *[[Erich Hummel-Hell|Hummel-Hell, Erich]] *[[Franz Eberhard Hundt|Hundt, Franz Eberhard]] *[[Johannes Franz Hunold|Hunold, Johannes Franz]] *[[Friedrich Ernst Hunsche|Hunsche, Friedrich Ernst]] (1905 - 1994) *[[Johann Huntemann|Huntemann, Johann]] (1858 - 1934) *[[Luise Hurdelbrink|Hurdelbrink, Luise]] *[[Fritz Husmann|Husmann, Fritz]] (1877 - 1950) == I == *[[Günter Ihmels|Ihmels, Günter]] (1949 - 2023) *[[Hermann Ihnen|Ihnen, Hermann]] *[[Hermann Immer|Immer, Hermann]] *[[Volkert Ipsen|Ipsen, Volkert]] (1954 - ) *[[Hein Isfort|Isfort, Hein]] (1905 - ) *[[Louis Israëls|Israëls, Louis]] (1854 - 1922) *[[August Iwersen|Iwersen, August]] (1873 - 1928) == J == *[[Herbert Jacob|Jacob, Herbert]] (1940 - ) *[[Jakob Jacobs|Jacobs, Jakob]] (1847 - 1908) *[[Jens Jacobsen|Jacobsen, Jens]] (1932 - 2020) *[[Heinrich Jaenisch|Jaenisch, Heinrich]] *[[Hans Otto Jahn|Jahn, Hans Otto]] *[[Moritz Jahn|Jahn, Moritz]] (1884 - 1979) *[[Hermann Jahnke|Jahnke, Hermann]] (1845 - 1908) *[[Otto Heinrich Jahrbeck|Jahrbeck, Otto Heinrich]] *[[K. Jakobs|Jakobs, K.]] *[[Jan Jans|Jans, Jan]] (1893 - 1963) *[[Albrecht Janssen|Janssen, Albrecht]] (1886 - 1972) *[[Anton Janßen|Janßen, Anton]] (1937 - 2024) *[[Eduard Janssen|Janssen, Eduard]] (1881 - ) *[[Erich Janßen|Janßen, Erich]] (1907 - 1984) *[[Helmut Janssen|Janssen, Helmut]] (1959 - ) *[[Hinnerikus Janssen|Janssen, Hinnerikus]] *[[Holger Janssen|Janssen, Holger]] (1951 - ) *[[Menno Ufkes Janssen|Janssen, Menno Ufkes]] (1927 - ) *[[Metus Janssen|Janssen, Metus]] *[[Rieks Janssen-Noort|Janssen-Noort, Rieks]] (1912 - 1988) *[[Jakob Heinrich Janzen|Janzen, Jakob Heinrich]] (1878 - 1950) *[[Charles Jarchow|Jarchow, Charles]] *[[Heinrich Jarck|Jarck, Heinrich]] *[[Julius Jasomir|Jasomir, Julius]] *[[Johann Jenkel|Jenkel, Johann]] (1851 - ) *[[Ludwig Jens|Jens, Ludwig]] *[[Cornelius Jensen|Jensen, Cornelius]] *[[Heinz Jensen|Jensen, Heinz]] *[[Jens Jensen|Jensen, Jens]] *[[Jan Jeurink|Jeurink, Jan]] (1923 - ) *[[Robert Johannes|Johannes, Robert]] *[[Norbert Johannimloh|Johannimloh, Norbert]] (1930 - ) *[[Johann Ingwer Johannsen|Johannsen, Johann Ingwer]] (1909 - 1967) *[[Heinz Johnsen|Johnsen, Heinz]] (1933 - ) *[[Dieter Jorschik|Jorschik, Dieter]] (1941 - ) *[[Julius Josephy|Josephy, Julius]] (1821 - 1885) *[[Karl Jürgens|Jürgens, Karl]] (1853 - ) *[[Ludwig Jürgens|Jürgens, Ludwig]] (1893 - 1966) *[[Eduard Jürgensen|Jürgensen, Eduard]] (1847 - 1910) *[[Hans Egon Jürgensen|Jürgensen, Hans Egon]] (1929 - 2006) *[[Wolfgang Jürres|Jürres, Wolfgang]] *[[Heinrich Jürs|Jürs, Heinrich]] (1844 - 1919) *[[Hanken Jüsken|Jüsken, Hanken]] *[[Gustav Jung|Jung, Gustav]] (1796 - 1892) *[[Franz Junge|Junge, Franz]] *[[Gerhard Junge|Junge, Gerhard]] *[[Klaas Junker|Junker, Klaas]] *[[L. Justus|Justus, L.]] == K == *[[Heinrich Kaeding|Kaeding, Heinrich]] *[[Heinz Kägebein|Kägebein, Heinz]] (1924 - 2018) *[[Fritz Kähler|Kähler, Fritz]] (1873 - 1942) *[[Willi Kagelmacher|Kagelmacher, Willi]] *[[Heinrich Kahl|Kahl, Heinrich]] (1921 - 2010) *[[Klaus-Werner Kahl|Kahl, Klaus-Werner]] (1951 - ) *[[Karl Heinz Kahle|Kahle, Karl Heinz]] *[[Wilhelm Kahlert|Kahlert, Wilhelm]] (1887 - 1948) *[[Hans-Hinrich Kahrs|Kahrs, Hans-Hinrich]] (1956 - ) *[[Klaus-Dieter Kaie|Kaie, Klaus-Dieter]] (1943 - 2022) *[[Kurt Kaiser|Kaiser, Kurt]] (1926 - ) *[[Peter Kalff|Kalff, Peter]] *[[Werner Kallmerten|Kallmerten, Werner]] (1954 - ) *[[Jochen Kalmüselkopp|Kalmüselkopp, Jochen]] *[[Willi Kamp|Kamp, Willi]] (1928 - 2016) *[[Renke Kampen|Kampen, Renke]] (1936 - 2011) *[[Willy Kankel|Kankel, Willy]] (1928 - 2016) *[[Kapitän Unverzagt|Unverzagt, Kapitän]] *[[Wilhelm Kappelmann|Kappelmann, Wilhelm]] (1938 - ) *[[Jan Kark|Kark, Jan]] *[[Ludwig Karnatz|Karnatz, Ludwig]] (1879 - 1939) *[[Harald Karolczak|Karolczak, Harald]] (1933 - 2014) *[[Otto Karstädt|Karstädt, Otto]] (1876 - 1947) *[[Rudolf Kate|Kate, Rudolf]] *[[Wilhelm Kaufmann|Kaufmann, Wilhelm]] *[[Wilhelm Kaune|Kaune, Wilhelm]] (1895 - 1981) *[[Karl Jürgens|Jürgens, Karl]] (1853 - ) *[[Wilhelm Keetz|Keetz, Wilhelm]] (1843 - 1909) *[[Friedrich Wilhelm Kehding|Kehding, Friedrich Wilhelm]] *[[Hans Keil|Keil, Hans]] *[[Stephan Kempe|Kempe, Stephan]] *[[Karl Friedrich Kerkow|Kerkow, Karl Friedrich]] (1828 - 1909) *[[Siegfried Kessemeier|Kessemeier, Siegfried]] (1930 - 2011) *[[Albrecht Ketelsen|Ketelsen, Albrecht]] (1915 - ) *[[Broder M. Ketelsen|Ketelsen, Broder M.]] (1928 - ) *[[Wilhelm Keune|Keune, Wilhelm]] (1818 - 1899) *[[Johann Kock|Kock, Johann]] (1583 - 1666) *[[Lambert Kemerling|Kemerling, Lambert]] (1559 - 1603) *[[Hendrik Klaassen|Klaassen, Hendrik]] (1901 - 1980) *[[Karl-Heinz Köhn|Köhn, Karl-Heinz]] (1915 - 1988) *[[Fritz Köhncke|Köhncke, Fritz]] *[[Hans Köhncke|Köhncke, Hans]] (1900 - 1995) *[[Julius Köhr|Köhr, Julius]] (1823 - ) *[[Heinrich Köllisch|Köllisch, Heinrich]] (1857 - 1901) *[[Hermann Kölln|Kölln, Hermann]] (1924 - 1972) *[[Michael Kölm|Kölm, Michael]] (1843 - 1899) *[[Max König|König, Max]] (1904 - 1962) *[[Erich Könnecke|Könnecke, Erich]] (1904 - 1993) *[[Gustav Könsen|Könsen, Gustav]] (1889 - 1957) *[[Albrecht Köpke|Köpke, Albrecht]] *[[Bernhard Köster|Köster, Bernhard]] (1869 - 1944) *[[Klaus Köster|Köster, Klaus]] (1877 - 1961) *[[Walter Köster|Köster, Walter]] (1903 - 1991) *[[Adolf Köther|Köther, Adolf]] (1894 - ) *[[Hans Heinrich Kolbeck|Kolbeck, Hans Heinrich]] *[[Heiner Kollhoff|Kollhoff, Heiner]] (1925 - 1993) *[[Adolf Koosmann|Koosmann, Adolf]] (1899 - ) *[[L. Kopp|Kopp, L.]] *[[Rudolf Korf|Korf, Rudolf]] *[[Heino Korte|Korte, Heino]] (1912 - 1987) *[[Friedrich Koszick|Koszick, Friedrich]] *[[Michael Krämling|Krämling, Michael]] *[[Wilhelm Kramer|Kramer, Wilhelm]] *[[August Krantz|Krantz, August]] (1867 - 1952) *[[Johann Kranz|Kranz, Johann]] (1937 - ) *[[Friedrich Krauns|Krauns, Friedrich]] (1898 - 1977) *[[August Kraus|Kraus, August]] (1845 - 1900) *[[Waldemar Krause|Krause, Waldemar]] *[[Uwe Krebs|Krebs, Uwe]] *[[Ernst Kredel|Kredel, Ernst]] (1864 - 1939) *[[Karl-Heinz Kreienbaum|Kreienbaum, Karl-Heinz]] (1915 - 2002) *[[Friedrich Kreklow|Kreklow, Friedrich]] (1876 - 1945) *[[Ludwig Kreutzer|Kreutzer, Ludwig]] (1833 - 1902) *[[Walter Arthur Kreye|Kreye, Walter Arthur]] (1911 - 1991) *[[Karl Krickeberg|Krickeberg, Karl]] (1867 - 1944) *[[Heinz-Bruno Krieger|Krieger, Heinz-Bruno]] (1922 - 1999) *[[Friedrich Krone|Krone, Friedrich]] *[[Hermann Krone|Krone, Hermann]] (1912 - 1988) *[[Klaus Kronke|Kronke, Klaus]] *[[Jürgen Kropp|Kropp, Jürgen]] (1955 - ) *[[henk Krosenbrink|Krosenbrink, Henk]] (1928 - 2015) *[[Gustav Kross|Kross, Gustav]] (1864 - ) *[[Albert Peter Johann Krüger|Krüger, Albert Peter Johann]] (1810 - 1883) *[[Dietrich Krüger|Krüger, Dietrich]] *[[Ferdinand Krüger|Krüger, Ferdinand]] (1843 - 1915) *[[Heinrich Krüger|Krüger, Heinrich]] (1878 - 1964) *[[Heinz Krüger|Krüger, Heinz]] *[[Johann Krüger|Krüger, Johann]] *[[Harry Krüger-York|Krüger-York, Harry]] (1901 - 1985) *[[Florian Kruse|Kruse, Florian]] (1989 - ) *[[Georg Richard Kruse|Kruse, Georg Richard]] (1856 - 1944) *[[Gottschalk Kruse|Kruse, Gottschalk]] (1499 - 1540) *[[Hinrich Kruse|Kruse, Hinrich]] (1916 - 1994) *[[Iven Kruse|Kruse, Iven]] (1865 - 1926) *[[Jan Kruse|Kruse, Jan]] (1921 - 1979) *[[Johann Kruse|Kruse, Johann]] (1889 - 1983) *[[Johannes Kruse|Kruse, Johannes]] (1869 - 1958) *[[Martin A. Kruse|Kruse, Martin A.]] (1949 - ) *[[Fritz Kühn|Kühn, Fritz]] (1883 - 1968) *[[Günter Kühn|Kühn, Günter]] (1933 - 2019) *[[Heinrich Karl Kühne|Kühne, Heinrich Karl]] *[[Ludwig Arnold Kues|Kues, Ludwig Arnold]] *[[Heinz Küting|Küting, Heinz]] *[[Horst Kuhlins|Kuhlins, Horst]] (1938 - ) *[[Heinrich Kuhlmann|Kuhlmann, Heinrich]] *[[Fritz Kuhne|Kuhne, Fritz]] (1894 - 1992) *[[Peter Kuhweide|Kuhweide, Peter]] (1940 - ) *[[Heinrich Kuiper|Kuiper, Heinrich]] (1937 - 2019) *[[Fritz Kukuk|Kukuk, Fritz]] (1905 - 1984) *[[Detlev Kunter|Kunter, Detlev]] *[[Friedrich Kuntz|Kuntz, Friedrich]] *[[Peter Kunze|Kunze, Peter]] (1938 - ) *[[Karl-Otto Kupke|Kupke, Karl-Otto]] *[[Hannes Kuppe|Kuppe, Hannes]] *[[Georg Kurt|Kurt, Georg]] *[[Ursula Kurz|Kurz, Ursula]] (1923 - 2018) *[[Otto Kuss|Kuss, Otto]] (1848 - 1915) == L == *[[Kai Labrenz|Labrenz, Kai]] *[[Christian Ladewig|Ladewig, Christian]] *[[August Lähn|Lähn, August]] (1867 - 1955) *[[Alwin Läu|Läu, Alwin]] (1904 - ) *[[Ferdinand Lafrentz|Lafrentz, Ferdinand]] (1859 - 1954) *[[Conrad David Lagemann|Lagemann, Conrad David]] (1865 - 1941) *[[Eckhard Lakowski|Lakowski, Eckhard]] *[[Franz de Lamare|de Lamare, Franz]] (1843 - 1912) *[[Friedrich H. Lampe|Lampe, Friedrich H.]] *[[Johann Lampe|Lampe, Johann]] *[[Theodor Lampe|Lampe, Theodor]] (1882 - 1968) *[[Hermann Landois|Landois, Hermann]] (1835 - 1905) *[[Hans Langberg|Langberg, Hans]] (1904 - 1981) *[[Adolf Lange|Lange, Adolf]] *[[Axel Lange|Lange, Axel]] *[[Friedrich Lange|Lange, Friedrich]] (1891 - 1968) *[[Heinrich Lange|Lange, Heinrich]] (1863 - 1938) *[[J. L. Lange|Lange, J. L.]] *[[Heinz Langenberg|Langenberg, Heinz]] *[[Max Langerhans|Langerhans, Max]] (1941 - ) *[[Heinz Lanker|Lanker, Heinz]] (1916 - 1978) *[[Werner Lantow|Lantow, Werner]] (1931 - 2002) *[[Herbert Lattmann|Lattmann, Herbert]] *[[Alfred Lau|Lau, Alfred]] (1898 - 1971) *[[Fritz Lau|Lau, Fritz]] (1872 - 1966) *[[Erwin Lauer|Lauer, Erwin]] *[[Johann Lauremberg|Lauremberg, Johann]] (1590 - 1658) *[[Johannes Lauterborn|Lauterborn, Johannes]] *[[Werner Lauw|Lauw, Werner]] *[[A. Lechleitner|Lechleitner, A.]] (1850 - 1884) *[[Rudolf Lechler|Lechler, Rudolf]] *[[Gottlieb Leckband|Leckband, Gottlieb]] (1928 - ) *[[Knut Leers|Leers, Knut]] (1948 - ) *[[Harry Lehmann|Lehmann, Harry]] *[[Paul Lehmann-Schiller|Lehmann-Schiller, Paul]] (1850 - 1930) *[[Friedrich Leiffhold|Leiffhold, Friedrich]] *[[Heinz Leive|Leive, Heinz]] (1926 - 1984) *[[Albert Lemmermann|Lemmermann, Albert]] (1871 - 1962) *[[Heinz Lemmermann|Lemmermann, Heinz]] (1930 - 2007) *[[Fritz Lening|Lening, Fritz]] *[[Heinz Lenkenhoff|Lenkenhoff, Heinz]] *[[Johannes Lensch|Lensch, Johannes]] *[[Klaus Lensch|Lensch, Klaus]] *[[Wilhelm Lenthe|Lenthe, Wilhelm]] (1860 - 1938) *[[Siegfried Lenz|Lenz, Siegfried]] *[[Joseph Bernhard Lenze|Lenze, Joseph Bernhard]] (1921 - ) *[[Johann Leonysius|Leonysius, Johann]] *[[Friedrich August Lessen|Lessen, Friedrich August]] (1780 - 1827) *[[Hermann Levsen|Levsen, Hermann]] *[[Heinrich Lienau|Lienau, Heinrich]] (1883 - ) *[[Fritz Lilje|Lilje, Fritz]] *[[Heinrich Lindau|Lindau, Heinrich]] (1879 - 1965) *[[Carl van der Linde|van der Linde, Carl]] (1861 - 1930) *[[Fritz Linde|Linde, Fritz]] (1882 - 1935) *[[Friedrich Lindemann|Lindemann, Friedrich]] (1898 - 1950) *[[Arnold Linden|Linden, Arnold]] *[[Max Lindow|Lindow, Max]] (1875 - 1950) *[[Wilhelm Lochow|Lochow, Wilhelm]] *[[August Löding|Löding, August]] *[[Franz Adam Löffler|Löffler, Franz Adam]] (1808 - 1880) *[[Karl Löffler|Löffler, Karl]] (1821 - 1874) *[[A. Löper|Löper, A.]] (1839 - ) *[[Bruno Loets|Loets, Bruno]] (1904 - 1969) *[[Helmut Loewenstein|Loewenstein, Helmut]] (1949 - ) *[[Frank Loewink|Loewink, Frank]] (1956 - 2009) *[[Otto Lohle|Lohle, Otto]] *[[Dirk Lohmann|Lohmann, Dirk]] *[[Heinrich Lohmann|Lohmann, Heinrich]] *[[Herbert Lohmeyer|Lohmeyer, Herbert]] *[[Hans Lohse|Lohse, Hans]] *[[Andreas Lonner|Lonner, Andreas]] *[[Hubert Looschen|Looschen, Hubert]] (1949 - ) *[[Walter Looschen|Looschen, Walter]] (1895 - 1975) *[[Albert Lorentz|Lorentz, Albert]] (1860 - 1949) *[[Boy Lornsen|Lornsen, Boy]] (1922 - 1995) *[[Johann Christian Theodor Losehand|Losehand, Johann Christian Theodor]] (1822 - 1890) *[[Fritz Lottmann|Lottmann, Fritz]] (1937 - 2014) *[[Fritz Gerhard Lottmann|Lottmann, Fritz Gerhard]] (1880 - 1918) *[[Heini Ludewig|Ludewig, Heini]] *[[Jürgen Ludwigs|Ludwigs, Jürgen]] (1936 - ) *[[Horst Ludwigsen|Ludwigsen, Horst]] (1932 - ) *[[Heinrich Lübbering|Lübbering, Heinrich]] *[[Hermann Lübbers|Lübbers, Hermann]] (1924 - ) *[[Christian Wilhelm Lübcke|Lübcke, Christian Wilhelm]] (1832 - 1913) *[[Johann Lübs|Lübs, Johann]] *[[Friedrich Lüdecke|Lüdecke, Friedrich]] (1864 - ) *[[Franz Lüke|Lüke, Franz]] *[[Mark Lünk|Lünk, Mark]] *[[Gerd Lüpke|Lüpke, Gerd]] (1920 - 2002) *[[Anton Lüpkes|Lüpkes, Anton]] (1900 - 1991) *[[Fritz Lüschen|Lüschen, Fritz]] *[[Kurt Lütjohann|Lütjohann, Kurt]] (1918 - 2000) *[[Fiete Lüttenhus|Lüttenhus, Fiete]] *[[Heinrich Luhmann|Luhmann, Heinrich]] (1890 - 1978) *[[Bas Luinge|Luinge, Bas]] (1944) *[[Peter Nicolai Lund|Lund, Peter Nicolai]] (1835 - 1918) *[[Robert Lutkat|Lutkat, Robert]] (1846 - ) *[[Friedrich Wilhelm Lyra|Lyra, Friedrich Wilhelm]] (1794 - 1848) *[[Johann Peter Theodor Lyser|Lyser, Johann Peter Theodor]] (1805 - 1870) == M == *[[Harald Maack|Maack, Harald]] (1955 - ) *[[Martin Maack|Maack, Martin]] (1863 - ) *[[Carl Maass|Maass, Carl]] *[[Max Peter Maass|Maass, Max Peter]] (1904 - ) *[[Karl-Heinz Madauß|Madauß, Karl-Heinz]] (1935 - 2023) *[[Albert Mähl|Mähl, Albert]] (1893 - 1970) *[[Christoph Mähl|Mähl, Christoph]] (1855 - 1923) *[[Joachim Mähl|Mähl, Joachim]] (1827 - 1909) *[[Klaus Mählmann|Mählmann, Klaus]] (1945 - ) *[[Wilhelm Mänz|Mänz, Wilhelm]] (1897 - 1981) *[[Joachim Magdeburg|Magdeburg, Joachim]] (1525 - 1587) *[[Fritz Magnus|Magnus, Fritz]] *[[Werner Mahlendorf|Mahlendorf, Werner]] (1935 - 2016) *[[Wolfgang Mahnke|Mahnke, Wolfgang]] (1937 - ) *[[Helmut Mahnken|Mahnken, Helmut]] *[[Wilhelm Majert|Majert, Wilhelm]] (1877 - 1934) *[[Johannes Make|Make, Johannes]] *[[Armin Mandel|Mandel, Armin]] (1919 - 1996) *[[Arnold Mansfeldt|Mansfeldt, Arnold]] (1838 - 1897) *[[Gerd Manzel|Manzel, Gerd]] (1938 - ) *[[Eli Marcus|Marcus, Eli]] (1854 - 1935) *[[Ferdinand Marian|Marian, Ferdinand]] *[[Wilhelm von der Mark|von der Mark, Wilhelm]] *[[Wilhelm Marquardt|Marquardt, Wilhelm]] (1899 - 1995) *[[Hermann Marschewski|Marschewski, Hermann]] (1904 - 1982) *[[Klaus Fritz Herbert Martens|Martens, Klaus Fritz Herbert]] *[[Wilhelm Martens|Martens, Wilhelm]] (1913 - 1977) *[[Helmut Marxen|Marxen, Helmut]] (1931 - ) *[[Karl Maschmeier|Maschmeier, Karl]] *[[Konrad Mass|Mass, Konrad]] (1867 - 1950) *[[Heinrich Matthies|Matthies, Heinrich]] (1867 - ) *[[Hellmut Matthiesen|Matthiesen, Hellmut]] *[[Gerhard Matzick|Matzick, Gerhard]] (1934 - ) *[[Detherus Mauritii|Mauritii, Detherus]] (1542 - 1611) *[[Johannes Mauritius|Mauritius, Johannes]] *[[Hermann May|May, Hermann]] (1954 - ) *[[Hein Mayer|Mayer, Hein]] (1921 - ) *[[Rudolph Meentz|Meentz, Rudolph]] *[[Heinrich Meggers|Meggers, Heinrich]] (1872 - ) *[[Wilhelm Mehlert|Mehlert, Wilhelm]] (1873 - 1958) *[[Franz Mehring|Mehring, Franz]] (1894 - 1952) *[[Tons Mehring|Mehring, Tons]] (1927 - ) *[[Anne van der Meiden|Meiden, Anne van der]] (1929 - 2021) *[[Hans Otto Meier|Meier, Hans Otto]] (1937 - ) *[[Heinz Richard Meier|Meier, Heinz Richard]] (1921 - 2006) *[[Jürgen Meier|Meier, Jürgen]] (1938 - ) *[[Wilhelm Meier|Meier, Wilhelm]] (1912 - 1998) *[[Samuel Meiger|Meiger, Samuel]] (1532 - 1610) *[[Are Meijer|Meijer, Are]] (1958) *[[Heinrich Meineke|Meineke, Heinrich]] *[[Hans Meinen|Meinen, Hans]] (1949 - ) *[[Gerold Meiners|Meiners, Gerold]] *[[Jan Meiners|Meiners, Jan]] (1908 - 1998) *[[Klaus Meinert|Meinert, Klaus]] (1920 - 1989) *[[Hans Meinhold|Meinhold, Hans]] (1888 - 1968) *[[Johann Meinke|Meinke, Johann]] *[[Heinrich Meissner|Meissner, Heinrich]] (1842 - 1902) *[[Henricus Meizendorp|Meizendorp, Henricus]] *[[Jacob von Melle|von Melle, Jacob]] (1659 - 1743) *[[Erdmann Mencke|Mencke, Erdmann]] (1938 - ) *[[Hinrich Mencken|Mencken, Hinrich]] *[[Christian Mengers|Mengers, Christian]] (1842 - 1914) *[[Menneken|Menneken]] *[[Jann Mennenga|Mennenga, Jann]] (1928 - ) *[[Otto Mensing|Mensing, Otto]] *[[Martin Merbt|Merbt, Martin]] *[[Nikolaus Mercator|Mercator, Nikolaus]] *[[Johann-Maria Meredig|Meredig, Johann-Maria]] *[[Friedrich Mergelsberg|Mergelsberg, Friedrich]] *[[Gustav Merten|Merten, Gustav]] (1896 - 1959) *[[Hans Mertens|Mertens, Hans]] *[[Ulrich Mesch|Mesch, Ulrich]] *[[Otto Metterhausen|Metterhausen, Otto]] (1861 - 1943) *[[Jan van der Meulen|Meulen, Jan van der]] (1926 - 2008) *[[Bernhard Meyer|Meyer, Bernhard]] (1944 - ) *[[Erich Meyer|Meyer, Erich]] (1946 - ) *[[Ernst Meyer|Meyer, Ernst]] (1927 - 2012) *[[Friedrich Hermann Meyer|Meyer, Friedrich Hermann]] (1854 - 1942) *[[Hans-Joachim Meyer|Meyer, Hans-Joachim]] (1942 - ) *[[Heinrich Meyer|Meyer, Heinrich]] (1858 - 1927) *[[Johann Meyer|Meyer, Johann]] (1829 - 1904) *[[Johannes Meyer|Meyer, Johannes]] (1842 - 1923) *[[Karl Meyer-Jelmstorf|Meyer-Jelmstorf, Karl]] (1876 - 1954) *[[Elisabeth Meyer-Runge|Meyer-Runge, Elisabeth]] (1929 - 2005) *[[Fritz Meyer-Scharffenberg|Meyer-Scharffenberg, Fritz]] (1912 - 1975) *[[Christian Meyerdiercks|Meyerdiercks, Christian]] (1826 - 1906) *[[Egbert Meyers|Meyers, Egbert]] (1948) *[[Gudrun Meyers-Jürshof|Meyers-Jürshof, Gudrun]] *[[Johannes Meyn|Meyn, Johannes]] (1891 - 1945) *[[Max Michels|Michels, Max]] (1874 - ) *[[Uwe Michelsen|Michelsen, Uwe]] (1948 - ) *[[Georg Mielke|Mielke, Georg]] *[[Otto Mielke|Mielke, Otto]] *[[Ernst Mietzke|Mietzke, Ernst]] (1849 - 1899) *[[Siegfried Minden|Minden, Siegfried]] *[[Karl Mingerzahn|Mingerzahn, Karl]] (1904 - 1977) *[[Heinrich Misgeld|Misgeld, Heinrich]] *[[Gustav Möhring|Möhring, Gustav]] (1886 - ) *[[Paul Möhring|Möhring, Paul]] (1890 - 1976) *[[A. Moeller|Moeller, A.]] (1820 - 1902) *[[Bartholomaeus Möller|Möller, Bartholomaeus]] *[[Erwin Möller|Möller, Erwin]] (1924 - 2005) *[[Günter Möller|Möller, Günter]] (1922 - ) *[[Johannes Möller|Möller, Johannes]] *[[Friedrich Möllering|Möllering, Friedrich]] (1913 - 1996) *[[Anton Möllers|Möllers, Anton]] (1862 - ) *[[Fritz Mörlins|Mörlins, Fritz]] *[[Heinrich Mohmeyer|Mohmeyer, Heinrich]] *[[Wilhelm Mohr|Mohr, Wilhelm]] (1912 - 2003) *[[Werner Momsen|Momsen, Werner]] *[[Johann Monrad|Monrad, Johann]] (1566 - 1623) *[[Jan vun Moor|vun Moor, Jan]] (dat is: Gottlob Bünte) *[[Wilhelm Morisse|Morisse, Wilhelm]] *[[Hans Moritzen|Moritzen, Hans]] (1911 - 1985) *[[Swen Moritzen|Moritzen, Swen]] (1970 - ) *[[Harry Morshuis|Morshuis, Harry]] (1941) *[[Johann Moth|Moth, Johann]] (1574 - 1642) *[[Otto Moyse|Moyse, Otto]] *[[Hans Much|Much, Hans]] (1880 - 1932) *[[Heinz Mügge|Mügge, Heinz]] (1939 - ) *[[Adolf Müller|Müller, Adolf]] (1818 - 1872) *[[Anton Müller|Müller, Anton]] *[[August Carl Müller|Müller, August Carl]] (1838 - 1922) *[[Bernhard Müller|Müller, Bernhard]] (1896 - ) *[[David Heinrich Müller|Müller, David Heinrich]] (1800 - 1889) *[[Fooke Hoissen Müller|Hoissen Müller, Fooke]] (1798 - 1856) *[[Friedrich Conrad Müller|Müller, Friedrich Conrad]] *[[Heinrich Müller|Müller, Heinrich]] *[[Johannes Hinrich Müller|Müller, Johannes Hinrich]] (dat is: Hans Müller-Brauel) *[[Otto Müller|Müller, Otto]] *[[Hans Müller-Brauel|Müller-Brauel, Hans]] (1867 - 1940) *[[Hermann Friedrich Müller-Geiseler|Müller-Geiseler, Hermann Friedrich]] *[[Otthinrich Müller-Ramelsloh|Müller-Ramelsloh, Otthinrich]] (1904 - 1991) *[[Gottlieb Müller-Suderburg|Müller-Suderburg, Gottlieb]] (1849 - 1922) *[[Wilhelm Münchow|Münchow, Wilhelm]] (1939 - ) *[[Hans Hinrich Münster|Münster, Hans Hinrich]] (1921 - 1984) *[[Carl Münter|Münter, Carl]] (1821 - 1881) *[[Carl Munzel|Munzel, Carl]] (1859 - 1919) *[[Tonnis Musschenga|Musschenga Tonnis]] (1951) *[[Adolf Mussmann|Mussmann, Adolf]] (1863 - 1913) == N == *[[Albert Nack|Nack, Albert]] (1871 - ) *[[Claus Nagel|Nagel, Claus]] (1898 - ) *[[Karl Nahmmacher|Nahmmacher, Karl]] (1874 - 1965) *[[Peter Nanninga|Nanninga, Peter]] (1948 - ) *[[Fritz Neben|Neben, Fritz]] (1876 - ) *[[Franz Née|Née, Franz]] *[[Max Nemitz|Nemitz, Max]] (1888–1971) *[[Wilhelm Neese|Neese, Wilhelm]] (1879 - 1950) *[[Rudolf Nehls|Nehls, Rudolf]] *[[Gerd Neugebauer|Neugebauer, Gerd]] (1952 - ) *[[Carl Neumann|Neumann, Carl]] (1856 - ) *[[Walther Neumann|Neumann, Walther]] (1888 - 1951) *[[Otto Neumann-Rostock|Neumann-Rostock, Otto]] *[[Robert S. Niborn|Niborn, Robert S.]] (dat is: Axel Robert Schultz) *[[Michael Nicolai|Nicolai, Michael]] (1554 - ) *[[Gundula Niedzella|Niedzella, Gundula]] (1935 - ) *[[Helga Niemann|Niemann, Helga]] (1936 - ) *[[Reinhard Niemann|Niemann, Reinhard]] (1929 - 2003) *[[Nikolaus Niemeier|Niemeier, Nikolaus]] (1876 - 1934) *[[Alfons Niemöller|Niemöller, Alfons]] *[[Gerard Nijenhuis|Nijenhuis, Gerard]] (1932) *[[Harry Nijhuis|Nijhuis, Harry]] (1959) *[[Ekhard Ninnemann|Ninnemann, Ekhard]] *[[Anke Nissen|Nissen, Anke]] (1932 - ) *[[Inge Nissen|Nissen, Inge]] (1922 - ) *[[Karl-H. Nissen|Nissen, Karl-H.]] *[[Johannes Noelting|Noelting, Johannes]] (1862 - 1906) *[[Franz Nolte|Nolte, Franz]] (1877 - 1956) *[[Ernst Nordbruch|Nordbruch, Ernst]] *[[Alexander Nowack|Nowack, Alexander]] (1841 - ) *[[Wolfgang Nowe|Nowe, Wolfgang]] (1933 - 2019) *[[Ulrich Nowitzki|Nowitzki, Ulrich]] (1931 - ) == O == *[[Ernst Oehrlein|Oehrlein, Ernst]] *[[Ferdinand Oesau|Oesau, Ferdinand]] (1876 - 1955) *[[Peter Oesmann|Oesmann, Peter]] *[[Wilhelm Oesterhaus|Oesterhaus, Wilhelm]] (1840 - 1927) *[[Egon Oetjen|Oetjen, Egon]] (1948 - ) *[[Hartwig Ohlenbusch|Ohlenbusch, Hartwig]] (1939 - ) *[[Heinrich Ohlert|Ohlert, Heinrich]] *[[Wolfgang Ohlhorst|Ohlhorst, Wolfgang]] *[[Heinrich Ohlsen|Ohlsen, Heinrich]] (1897 - ) *[[Heinrich Ohm|Ohm, Heinrich]] (1923 - ) *[[Karl-Heinz Oldag|Oldag, Karl-Heinz]] (1914 - ) *[[Ludwig Oldenburg|Oldenburg, Ludwig]] (1844 - 1909) *[[Erwin Oldenburger|Oldenburger, Erwin]] *[[Johannes Oldendorp|Oldendorp, Johannes]] (1487 - 1567) *[[Johann Olthoff|Olthoff, Johann]] *[[Gerhard Omcke|Omcke, Gerhard]] (1485 - 1532) *[[Franciscus Omichius|Omichius, Franciscus]] (1535 - 1591) *[[Hermann Oncken|Oncken, Hermann]] *[[Hein Oog|Oog, Hein]] (dat is: Heinrich Peters) *[[Willem Tjebbe Oostenbrink|Oostenbrink, Willen Tjebbe]] (1963) *[[Bartholomaeus Oppermann|Oppermann, Bartholomaeus]] *[[Hermann Orlamünde|Orlamünde, Hermann]] (1936 - 2019) *[[Oscar Ortlepp|Ortlepp, Oscar]] (1867 - 1945) *[[Wilhelm Oschmann|Oschmann, Wilhelm]] (1875 - ) *[[Dettmar Osten|Osten, Dettmar]] *[[Franz Ostenkötter|Ostenkötter, Franz]] *[[Peter Oster|Oster, Peter]] *[[Carl Ott|Ott, Carl]] *[[Fritz Otte|Otte, Fritz]] (1927 - ) *[[Dieter Otto|Otto, Dieter]] *[[Hermann Otto|Otto, Hermann]] (1911 - ) *[[Karl Otto|Otto, Karl]] (1894 - 1962) *[[Reinhard Otto|Otto, Reinhard]] *[[Hugo von Oy|von Oy, Hugo]] (1891 - 1965) == P == *[[Gustav Paech|Paech, Gustav]] (1899 - ) *[[Paul-Christian Paegelow|Paegelow, Paul-Christian]] (1915 - ) *[[Heinz Pahl|Pahl, Heinz]] (1946 - ) *[[Oswald Palleske|Palleske, Oswald]] (1830 - 1913) *[[Walter Panitz|Panitz, Walter]] (dat is: Carl August von Pentz) *[[Heinz Pantzier|Pantzier, Heinz]] (1925 - 2010) *[[Josef Pape|Pape, Josef]] (1831 - 1898) *[[Wilhelm Pape|Pape, Wilhelm]] (1904 - ) *[[Rudolf Papendick|Papendick, Rudolf]] *[[Kord Pastower|Pastower, Kord]] (1949 - ) *[[Johannes Paulsen|Paulsen, Johannes]] (1847 - 1916) *[[Nicolaus Paulsen|Paulsen, Nicolaus]] *[[Peter Paulsen|Paulsen, Peter]] (1948 - ) *[[Peter Paulsen|Paulsen, Peter]] (1890 - ) *[[Manfred Pellmann|Pellmann, Manfred]] *[[Carl August von Pentz|Pentz, Carl August von]] (dat is: Walter Panitz) *[[Georg Perlick|Perlick, Georg]] *[[Johannes Pesch|Pesch, Johannes]] (1886 - ) *[[Detlef Peters|Peters, Detlef]] (1922 - ) *[[Ewald Peters|Peters, Ewald]] *[[Friedrich Ernst Peters|Peters, Friedrich Ernst]] (1890 - 1962) *[[Heinrich Peters|Peters, Heinrich]] *[[Hermann Peters|Peters, Hermann]] *[[Theodor Peters|Peters, Theodor]] (1900 - ) *[[Fredi Petersen|Petersen, Fredi]] *[[Günther Petersen|Petersen, Günther]] *[[Magna Petersen|Petersen, Magna]] (1900 - 1980) *[[Marcus Petersen|Petersen, Marcus]] (1910 - 2012) *[[Nicolaus Matthias Petersen|Petersen, Nicolaus Matthias]] (1798 - 1881) *[[Peter Petersen|Petersen, Peter]] *[[Bruno Peyn|Peyn, Bruno]] (1887 - 1970) *[[Ernst Pfeiffer|Pfeiffer, Ernst]] (1862 - 1914) *[[Theodor Piening|Piening, Theodor]] (1831 - 1906) *[[Herbert Pieper|Pieper, Herbert]] *[[Richard Pieper|Pieper, Richard]] (1883 - ) *[[Walter Pieper|Pieper, Walter]] *[[Martin Pille|Pille, Martin]] *[[Karl Pinkemeyer|Pinkemeyer, Karl]] (1898 - ) *[[Walter Pinkepank|Pinkepank, Walter]] (1922 - ) *[[Otto Piper|Piper, Otto]] (1841 - 1921) *[[Herwart Pittack|Pittack, Herwart]] (1942 - ) *[[Johann Dietrich Plate|Plate, Johann Dietrich]] (1816 - 1902) *[[Fritz Platenau|Platenau, Fritz]] (1896 - 1976) *[[Hannes Platt|Platt, Hannes]] *[[Emil Pleitner|Pleitner, Emil]] (1863 - 1925) *[[Jan Derk Plenter|Plenter, Jan Derk]] (1921 - 2005) *[[Karl Plenzat|Plenzat, Karl]] (1882 - 1945) *[[Wilhelm Plog|Plog, Wilhelm]] (1884 - 1946) *[[Horst Ploog|Ploog, Horst]] (1940 - 2015) *[[Wilhelm Poeck|Poeck, Wilhelm]] (1866 - 1933) *[[Franz Pölking|Pölking, Franz]] *[[Hermann Pöpken|Pöpken, Hermann]] (1906 - 2000) *[[Otto Pötter|Pötter, Otto]] (1948 - ) *[[Horst Pohl|Pohl, Horst]] (1969 - ) *[[Alfred Pohlmann|Pohlmann, Alfred]] (1849 - ) *[[Gerhard Pohlmann|Pohlmann, Gerhard]] *[[Wilhelm Pollack|Pollack, Wilhelm]] (1853 - 1915) *[[Wilhelm Pollitz|Pollitz, Wilhelm]] *[[Jürgen Pommer|Pommer, Jürgen]] *[[Jan Poortman|Poortman, Jan]] (1897 - 1984) *[[Franz Poppe|Poppe, Franz]] (1834 - 1915) *[[Kurt Poppe|Poppe, Kurt]] *[[Heinrich Portefée|Portefée, Heinrich]] (1843 - 1906) *[[Johan Portner|Portner, Johan]] *[[Karl Prahl|Prahl, Karl]] *[[Theodor Prahm|Prahm, Theodor]] (1912 - ) *[[Wilhelm Pralle|Pralle, Wilhelm]] (1910 - ) *[[Christoph Prang|Prang, Christoph]] (1966 - ) *[[Werner Preise|Preise, Werner]] *[[Gerhard Pridöhl|Pridöhl, Gerhard]] (1936 - ) *[[Heinrich Pries|Pries, Heinrich]] *[[Carl Pröbsting|Pröbsting, Carl]] (1853 - 1931) *[[Josef Pröbsting|Pröbsting, Josef]] (1920 - 1992) *[[Theodor Pröpper|Pröpper, Theodor]] (1890 - 1979) *[[Karl Prümer|Prümer, Karl]] (1846 - 1933) *[[Rainer Prüss|Prüss, Rainer]] (1945 - ) *[[Jüsken Puipenbrink|Puipenbrink, Jüsken]] (dat is: Emil Brink) *[[Dierk Puls|Puls, Dierk]] (1913 - 1994) *[[Erich Puls|Puls, Erich]] *[[Karl Puls|Puls, Karl]] (1898 - 1962) *[[Hinrich Pulverfoss|Pulverfoss, Hinrich]] (dat is: H. Wietholtz) *[[Jürgen Pump|Pump, Jürgen]] (1939 - ) == Q == *[[Wilhelm Quitzow|Quitzow, Wilhelm]] (1812 - 1896) == R == *[[Eduard Raabe|Raabe, Eduard]] (1851 - 1929) *[[Johannes E. Rabe|Rabe, Johannes E.]] (1838 - 1924) *[[Albert Rabens|Rabens, Albert]] (1909 - ) *[[Emil Rade|Rade, Emil]] (1832 - ) *[[Herbert Radloff|Radloff, Herbert]] (1921 - 2010) *[[Wilhelm Rahden|Rahden, Wilhelm]] (1818 - 1876) *[[Joh. Mich. Ranke|Ranke, Johann Michael]] ( - ) *[[Fritz Rassow|Rassow, Fritz]] (1882 - 1916) *[[Fritz Rauch|Rauch, Fritz]] (1874 - 1963) *[[Wilhelm Rauch|Rauch, Wilhelm]] (1871 - 1952) *[[Jakob Raveling|Raveling, Jakob]] ( - ) *[[Fred Redmann|Redmann, Fred]] ( - ) *[[Bernhard de Reese|Reese, Bernhard de]] (1942 - ) *[[Carl Regelmann|Regelmann, Carl]] (1867 - 1951) *[[Franz Rehder|Rehder, Franz]] (1821 - 1908) *[[Friedrich Rehm|Rehm, Friedrich]] ( - ) *[[Erwin Rehn|Rehn, Erwin]] (1927 - 1999) *[[Heinz Rehn|Rehn, Heinz]] (1934 - ) *[[Hermann Rehse|Rehse, Hermann]] (1878 - ) *[[Egon Reiche|Reiche, Egon]] ( - ) *[[Theodor Reiche|Reiche, Theodor]] (1839 - 1913) *[[Wilhelm Reichermann|Reichermann, Wilhelm]] (1845 - 1920) *[[Wendelin Reichling|Reichling, Wendelin]] ( - ) *[[Heinrich Reimers|Reimers, Heinrich]] ( - ) *[[Johannes Reinecke|Reinecke, Johannes]] (1839 - ) *[[Rudolf Reiner|Reiner, Rudolf]] ( - ) *[[Ludwig Reinhard|Reinhard, Ludwig]] (1805 - 1877) *[[Gottlieb Georg Reinhardt|Reinhardt, Gottlieb Georg]] (1853 - ) *[[Albert Reinhold|Reinhold, Albert]] (1805 - 1850) *[[Fritz Reinhold|Reinhold, Fritz]] ( - ) *[[Hans Reinhold|Reinhold, Hans]] ( - ) *[[Karl Werner Reinhold|Reinhold, Karl Werner]] (1806 - 1863) *[[Reinhard Reinke|Reinke, Reinhard]] (1938 - ) *[[Carl Reischel|Reischel, Carl]] (1908 - ) *[[Ernst Rellecke|Rellecke, Ernst]] (1918 - ) *[[Georg Friedrich Wilhelm Renner|Renner, Georg Friedrich Wilhelm]] ( - ) *[[Kaspar Friedrich Renner|Renner, Kaspar Friedrich]] (1692 - 1772) *[[Hans Peter Renz|Renz, Hans Peter]] ( - ) *[[Retülsch|Retülsch, -]] ( - ) *[[Philipp Reuber|Reuber, Philipp]] ( - ) *[[Klaus Reumann|Reumann, Klaus]] ( - ) *[[Rudolf Reusch|Reusch, Rudolf]] (1810 - 1871) *[[Heyko Reuschling|Reuschling, Heyko]] ( - ) *[[Harry Reuss|Reuss, Harry]] ( - ) *[[Harry Reuss-Löwenstein|Reuss-Löwenstein, Harry]] (1880 - 1966) *[[Franz Reuter|Reuter, Franz]] ( - ) *[[Fritz Reuter|Reuter, Fritz]] (1810 - 1874) *[[Reinhard Reymers|Reymers, Reinhard]] ( - ) *[[Georg Rhete|Rhete, Georg]] ( - ) *[[Arie Ribbers|Ribbers, Arie]] (1945) *[[Ernst O. Richters|Richters, Ernst O.]] ( - ) *[[Heinrich Rickers|Rickers, Heinrich]] (1865 - ) *[[Harald Ricklefs|Ricklefs, Harald]] (1935 - ) *[[Felix Ridder|Ridder, Felix]] ( - ) *[[Heinrich Ridder|Ridder, Heinrich]] (1923 - ) *[[Carl Riebesell|Riebesell, Carl]] (1875 - ) *[[Otto Rieck|Rieck, Otto]] ( - ) *[[Gerhard Rieckmann|Rieckmann, Gerhard]] (1923 - 2007) *[[Charles Rief|Rief, Charles]] ( - ) *[[Anton Rieke|Rieke, Anton]] (1826 - 1875) *[[Rieko Rieken|Rieken, Rieko]] ( - ) *[[Helmut Riemer|Riemer, Helmut]] (1935 - ) *[[Heinrich Riepe|Riepe, Heinrich]] (1894 - 1962) *[[Sepp Riepe|Riepe, Sepp]] ( - ) *[[Bernhard Riese|Riese, Bernhard]] (1915 - 2003) *[[Jakob Rietema|Rietema, Jakob]] (1879 - 1970) *[[Franz Rinsche|Rinsche, Franz]] (1885 - 1948) *[[Arnold Risch|Risch, Arnold]] (1890 - 1979) *[[Gustav Ritter|Ritter, Gustav]] (1867 - 1945) *[[Ernst C. Robert|Robert, Ernst C.]] ( - ) *[[Wilhelm Rocco|Rocco, Wilhelm]] (1819 - 1897) *[[Paulus von Rode|Rode, Paulus von]] (1489 - 1563) *[[Wilhelm Rodewald|Rodewald, Wilhelm]] (1866 - 1926) *[[Sebastian Röder|Röder, Sebastian]] (1525 - 1569) *[[Dirk Römmer|Römmer, Dirk]] (1943 - ) *[[Ferdinand Roese|Roese, Ferdinand]] (1836 - 1906) *[[Hanns-Claus Roewer|Roewer, Hanns-Claus]] ( - ) *[[Hans Rogge|Rogge, Hans]] ( - ) *[[Jürgen Rogge|Rogge, Jürgen]] (1940 - 2021) *[[Gustav Roggemann|Roggemann, Gustav]] (1925 - ) *[[Horst Roggenbau|Roggenbau, Horst]] ( - ) *[[Heinz Roggenkamp|Roggenkamp, Heinz]] ( - ) *[[Ernst J. Rohde|Rohde, Ernst J.]] ( - ) *[[Hugo Rohde|Rohde, Hugo]] ( - ) *[[Joachim Rohde|Rohde, Joachim]] ( - ) *[[Otto Rohkamm|Rohkamm, Otto]] (1896 - 1976) *[[Dieter Rohkohl|Rohkohl, Dieter]] ( - ) *[[Berthold Rohmeyer|Rohmeyer, Berthold]] ( - ) *[[Heinrich Rohmeyer|Rohmeyer, Heinrich]] ( - ) *[[Eggert Rohwer|Rohwer, Eggert]] (1942 - ) *[[Hermann Roloff|Roloff, Hermann]] ( - ) *[[Eduard Rosenhagen|Rosenhagen, Eduard]] (1848 - 1914) *[[Ludwig Rosenhayn|Rosenhayn, Ludwig]] ( - ) *[[H. Rosenkranz|Rosenkranz, H.]] ( - ) *[[Heinrich Roters|Roters, Heinrich]] ( - ) *[[Max Roth|Roth, Max]] (1858 - 1926) *[[Carl Rothenburg|Rothenburg, Carl]] ( - ) *[[Walter Rothenburg|Rothenburg, Walter]] (1889 - 1975) *[[Bernd Rothmann|Rothmann, Bernd]] (1495 - 1535) *[[Andreas J. Rottendorf|Rottendorf, Andreas J.]] (1897 - 1971) *[[Hans-Heinrich Rottgardt|Rottgardt, Hans-Heinrich]] (1931 - 1978) *[[Friedrich Christian Ruperti|Ruperti, Friedrich Christian]] ( - ) *[[Michael Ruperti|Ruperti, Michael]] ( - ) *[[Georg Ruseler|Ruseler, Georg]] (1866 - 1920) *[[Carl Ruthenberg|Ruthenberg, Carl]] ( - ) == S == *[[Sabban, Dietrich]] (1935 - 2023) *[[Sackmann, Jacobus]] (1643 - 1718) *[[Sagebiel, Emil]] (dat is: Jürgen Kropp) *[[Sahm, Manfred A.]] (1943 - ) *[[Samson, Adolf Henry]] *[[Sander, Karl]] *[[Sander, Max]] (1848 - 1911) *[[Sanders, Alfons]] (1925 - ) *[[Saß, Georg Wilhelm]] (1923 - 2014) *[[Saß, Jens]] (1942 - ) *[[Sauvagerd, Karl]] (1906 - 1992) *[[Sax, Ingo]] (1940 - 2019) *[[Schacht, Cornelius]] *[[Schacht, Edgar]] *[[Schacht, Heinrich]] (1817 - 1863) *[[Schade, Karl-Emil]] *[[Schaefer, Friedrich Hans]] (1908 - 1998) *[[Schambach, Georg]] (1811 - 1879) *[[Scharbusch, F.]] (dat is: Friedrich Borstell) *[[Scharff, Erich]] (1899 - 1994) *[[Scharien, Fritz]] *[[Scharrelmann, Wilhelm]] (1875 - 1950) *[[Scheelken, Karl]] (1773 - 1843) *[[Scheller, Thilo]] (1897 - 1979) *[[Schemionek, August]] (1813 - 1909) *[[Schemmel, Fritz]] (1889 - 1967) *[[Schepers, Josef]] (1908 - ) *[[Schepper, Rainer]] (1927 - 2022) *[[Schetelig, Adolf]] (1846 - ) *[[Schierer, Jürgen]] (1930 - 2017) *[[Schiffer, Heinrich Adolf]] (dat is: Heinrich Schmidt-Barrien) *[[Schmidt, Eduard]] (1819 - 1896) *[[Schmidt, Fritz]] (1827 - 1888) *[[Schmidt, Heinrich Adolf]] (dat is: Heinrich Schmidt-Barrien) *[[Schmidt, Helmut]] (1963 - ) *[[Schmidt, Jann]] (1948 - ) *[[Schmidt, Johannes]] (1831 - ) *[[Schmidt, Josef G.]] *[[Schmidt, Leo]] (1901 - ) *[[Schmidt, Nicolaus Wilhelm]] (1859 - 1939) *[[Schmidt, Otto Ernst]] (dat is: Otto Ernst) *[[Schmidt, Uwe]] (1961 - ) *[[Schmidt, Werner]] *[[Schmidt, Wilhelm]] (1872 - 1941) *[[Schmidt-Barrien, Heinrich]] (1902 - 1996) *[[Schmidt-Imbeck, Hermann]] *[[Schmidtmann, Heinrich Wilhelm Carl]] (1856 - ) *[[Schmithof, Eduard]] (dat is: Eduard Schmidt) *[[Schmitz, Bernd]] (1878 - 1943) *[[Schmitz, Friedrich]] (1827 - 1892) *[[Schmitz, Heinrich]] *[[Schmülling, Ludwig]] (1938 - ) *[[Schnackenberg, Ernst]] *[[Schneeberg, Karl]] (1866 - 1937) *[[Schnoor, Friedrich]] (1879 - 1966) *[[Schölermann, Julius]] (1846 - 1895) *[[Schön, Johann Matthias Albrecht]] (1800 - 1870) *[[Schönefeldt, Lorenz]] *[[Schöning, Carl]] (1855 - 1928) *[[Schöttke, Gerhard]] (1935 - ) *[[Schoknecht, Fritz]] *[[Scholz, Carl]] (1927 - 2009) *[[Schoneweg, Eduard]] (1886 - 1969) *[[Schoolmann, Hinrich]] (1895 - 1977) *[[Schulenburg, August]] *[[Schulenburg, Theodor]] (1831 - 1911) *[[Schulmann, Ludwig]] (1816 - 1870) *[[Schulte, Andreas J.]] (dat is: Andreas J. Rottendorf) *[[Schulz, Axel Robert]] (1845 - ) *[[Schulz, Alfred]] *[[Schulz, Kurd]] (1900 - 1974) *[[Schulz, Wilhelm]] (1842 - 1918) *[[Schulze, Heinrich]] (1883 - 1977) *[[Schulze Mönking, Hubert]] (1905 - 1987) *[[Schurek, Paul]] (1890 - 1962) *[[Schuver, Ulrich]] *[[Schwaab, Gustav]] *[[Schwake, Gregor]] (1892 - 1967) *[[Schwalm, Franz]] (1934 - ) *[[Schwanbeck, Auguste]] (1852 - 1930) *[[Schwendowius, Eugen]] *[[Schwerin, Fritz]] (1829 - 1870) *[[Schwichtenberg, Liborius]] *[[Schwindrazheim, Oskar]] (1865 - 1952) *[[Schwingel, Paul]] (dat is: Paul Schwingel) *[[Schwippert, Rolf]] (1925 - 2015) *[[Seebode, Friedrich]] (1861 - 1936) *[[Seedorf, Wilhelm]] (1925 - 2002) *[[Seekamp, Hans]] (dat is: Hans Bunje) *[[Seele, Friedrich]] *[[Seelmann, Wilhelm]] (1849 - 1940) *[[Seemann, August]] (1872 - 1916) *[[Seemann, Heinrich]] *[[Segebarth, Johann]] (1833 - 1919) *[[Segelken, Jann]] (1887 - 1975) *[[Seidensticker, Peter]] (1904 - 1977) *[[Seifer, Karl]] (1899 - 1972) *[[Selber, Martin]] (1924 - ) *[[Seling, Joseph Matthias]] (dat is: Johann Matthias Seling) *[[Sellke, Herbert]] (1882 - 1939) *[[Semper, Georg]] (1880 - 1951) *[[Semrau, August]] (1816 - 1893) *[[Sesen, Johann von]] *[[Settgast, Ann-Charlott]] (1921 - 1988) *[[Sibeth, Friedrich Georg]] (1793 - 1880) *[[Siebert, Hans-Joachim]] *[[Sieck, Wolfgang]] (1937 - 2019) *[[Siefer, Heinrich]] (1959 - ) *[[Siefkes, Siegfried]] (1879 - 1955) *[[Sieg, Wolfgang]] (1936 - 2015) *[[Siegmund, Günther]] (1927 - 1981) *[[Siemsen, Marie]] *[[Siewe, Dietrich]] (1924 - ) *[[Adolf Sievers|Sievers, Adolf]] *[[Jan Sleumer|Sleumer, Jan]] (1942) *[[Smeins, Heinrich]] (1911 - ) *[[Smidt-Juist, Peter]] (1894 - 1957) *[[Hans Smits|Smits, Hans]] (1946) *[[Snopkowski, Uwe]] (1944 - 2017) *[[Söhle, Ernst]] (1901 - 1990) *[[Sömer, Peter]] (1832 - 1902) *[[Solinus, Christian]] *[[Sommer, Engelbert]] (1929 - ) *[[Sommerfeld, Max]] *[[Sorée, Fedor]] (dat is: Ferdinand Roese) *[[Sorgenfrei, Paul]] *[[Spangenberg, Johann]] (1484 - 1550) *[[Specht, Fritz]] (1891 - 1975) *[[Spengemann, Wilhelm]] (1851 - 1918) *[[Spethmann, Richard]] (1891 - 1960) *[[Spiecker, Max]] (1854 - 1937) *[[Spradau, Jürgen]] *[[Spratte, Johann]] (1901 - 1991) *[[Spreckels, Ralf]] (1946 - ) *[[Staack, Carl]] *[[Staacken, Dieter]] (1935 - ) * [[Ede Staal|Staal, Ede]] (1941 - 1986) *[[Stabenow, Louis]] (1853 - 1904) *[[Stahmer, Adolf]] *[[Stallbaum, Heinz]] (1929 - 1997) *[[Staschus, Daniel]] (1872 - 1953) *[[Stavenhagen, Fritz]] (1876 - 1906) *[[Steckling, Karsten]] (1950 - ) *[[Steen, Max]] (1898 - 1997) *[[Steffen, Hans Reimer]] (1897 - ) *[[Steffin, Hugo]] (1852 - ) *[[Stegemann, Erika]] (1932 - ) *[[Stehn, Gustav]] *[[Stehr, Dietrich]] *[[Stein, Gisela]] *[[Steinberg, Georg]] (1840 - 1919) *[[Steiner, Karin]] *[[Steinführer, Gotthold]] *[[Steinhaus, Fritz]] (1883 - 1937) *[[Steinmetz, Karl]] *[[Stellamanns, Frieda]] (1923 - ) *[[Stempel, Richard Christian]] (1870 - 1939) *[[Stender, Hanns-Jörn]] (1925 - ) *[[Stender, Heinrich]] (1836 - ) *[[Stepputat, August]] (1881 - 1915) *[[Stern, Ulrike]] (1978 - ) *[[Sternberg, Hanns-Eckard]] (1940 - ) *[[Störmann, Paul]] (1932 - ) *[[Stöhr, Arnold]] (1925 - ) *[[Stölting, Wilhelm]] *[[Stöxen, Rudolf]] (1909 - ) *[[Stoldt, Hans-Herbert]] (1901 - ) *[[Stoltenberg, Theodor]] (1850 - 1937) *[[Stolting, Dietrich]] *[[Stolzenberg, Margrete]] *[[Stork, Dieter]] (1936 - 2021) *[[Gerard Stout|Stour Gerard]] (1950) *[[Strauß, Hanna]] (1925 - ) *[[Straumer, Ingrid]] (1952 - ) *[[Stricker, Johannes]] (1540 - 1598) *[[Strickmann, Heinz]] (1933 - ) *[[Strothmann, Gustav-Adolf]] (1908 - 1977) *[[Struck, Reinhard]] *[[Struckhoff, Heinrich]] *[[Stübe, Erich]] (1923 - 2010) *[[Stuebs, Albin]] *[[Stührwoldt, Matthias]] (1968 - ) *[[Stülcken, Julius Cäsar]] (1867 - 1925) *[[Stürenburg, Cirk Heinrich]] *[[Stuhlmann, Adolf]] (1838 - 1924) *[[Stuhrmann, Myra]] (1927 - ) *[[Stumberg, Hellmer]] (1920 - 2006) *[[Stump, Stephan]] *[[Suttmann, W.]] (dat is: Franz de Lamare) *[[Süffelmann, Schorse]] (dat is: Ernst Honig) *[[Süffelmann, Schorse]] (dat is: Ernst Honig) == T == *[[Täpper, Theo]] *[[Täpper, Wilhelm]] (1845 - 1905) *[[Tagge, Peter]] *[[Tamm, Theodor]] (1868 - 1938) *[[Tammen, Schwittert]] (1936 - ) *[[Tange, Robert]] *[[Tangermann, Johann]] *[[Tank, Norbert]] (1944 - ) *[[Tannen, Karl]] (1827 - 1904) *[[Tantzen, Karl]] (1884 - 1926) *[[Tarnow, Rudolf]] (1867 - 1933) *[[Tegeler, L.]] *[[Tegtmeier, Konrad]] (1905 - 1972) *[[Tenjers, Gerd]] (dat is: P. Büsing) *[[Tenne, Otto]] (1904 - 1971) *[[Terbille, Aloys]] (1936 - 2009) *[[Terfloth, Ludwig]] (1796 - 1887) *[[Terhürne, Anton]] (1923 - ) *[[Teut, Heinrich]] (1868 - 1963) *[[Theen, Robert]] *[[Theilmann, Georg]] (1886 - 1969) *[[Theis, August]] (1922 - 2004) *[[Thier, Bernhard]] (1886 - 1957) *[[Thies, Johannes]] (1904 - 1992) *[[Thiessen, Gert]] *[[Thiessen, Jack]] (1931 - 2022) *[[Thiessen, Thies]] (1909 - 1987) *[[Thordsen, Friedrich]] (1952 - ) *[[Thun, Rainer]] (1945 - ) *[[Thurm, Manfred]] *[[Thyen, Otto]] (1866 - 1921) *[[Tiburtius, Karl]] (1834 - 1910) *[[Tiek, Karl]] *[[Tiemann, Heinrich]] *[[Tiemeyer, Georg]] *[[Tiensch, Richard]] *[[Tietje, Werner]] (1924 - 1984) *[[Timann, Johannes]] (1499 - 1557) *[[Timm, Günter]] (1932 - ) *[[Timm, Jürgen]] (1949 - ) *[[Tinnermann, Sefa]] *[[Tjaden, Rudolf]] (1895 - 1981) *[[Toball, Heinrich]] (1856 - 1921) *[[Tödter, Hermann]] (1933 - ) *[[Tönissen, Marta]] *[[Tomforde, Johann]] (1964 - ) *[[Topp, Bernhard]] (1815 - 1904) *[[Tornow, Klaus]] (1935 - ) *[Nico Torrenga|Torrenga, Nico]] (1971) *[[Traulsen, Heinrich]] (1843 - 1914) *[[Trede, Paul]] (1829 - 1908) *[[Treese, Josef]] *[[Tripp, Emil]] (1902 - ) *[[Trittelvitz, Bernhard]] (1879 - 1969) *[[Trott-Thoben, Tilly]] (1908 - 1991) *[[Tschaschnig, Ernstaugust]] *[[Tuchel-Rulmke, Toni]] *[[Tügel, Otto Tetjus]] (1892 - 1973) *[[Tümmler, Kurt]] *[[Tüting, Ernst]] *[[Tüxen, Klaus-Dieter]] (1945 - ) *[[Turk, Heinrich]] (1822 - 1884) == U == *[[Uecker, K.]] *[[Tonko Ufkes|Ufkes Tonko]] (1958) *[[Uhde, Ernst]] (1864 - 1901) *[[Uhde, Waldemar]] (1876 - 1931) *[[Uhlenbrock, Josef]] (1905 - 1985) *[[Uhlendahl, Alois]] (1890 - 1972) *[[Uhlich, Joh. Chr.]] *[[Uhlmann-Bixterheide, Wilhelm]] (1872 - 1936) *[[Ungt, G.]] (dat is: Ferdinand Westhoff) *[[Unruh, N. H.]] *[[Uphoff, Klaus]] (1915 - ) *[[Uphoff, Nicolaus]] (1877 - 1964) *[[Uphus, Bernhard]] (1886 - 1960) *[[Urban, Hermann]] (1877 - ) *[[Usler, Georg]] (1523 - 1597) *[[Uthagen, C. D.]] (dat is: Carl Friedrich Dahl) == V == * [[Varnhorst, Hans]] (1906 - 1983) * [[Vasthoff, Josef]] (1938 - ) * [[Bart Veenstra|Veenstra, Bart]] (1921 -2005) * [[Jan Veenstra|Veenstra, Jan]] (1951) * [[Johan Veenstra|Veenstra, Johann]] (1946) * [[Veldtrup, Josef]] (1907 - 1987) * [[Venzmer, Carl Gustav]] * [[Vette, Ferdi]] (1910 - ) * [[Vick, Helmut]] (1946 - ) * [[Vischer, Christoph]] (1518 - 1598) * [[Kees Visscher|Visscher, Kees]] (1930 - 2007) * [[Goaitsen van der Vliet|Vliet, Goaitsen van der]] (1951) * [[Vocke, Hermann]] (1879 - 1948) * [[G. B. Vloedbeld|Vloedbeld, G. B.]] (1884 - 1961) * [[Vöge, Kuno]] (1906 - ) * [[Völker, Fritz]] (1902 - 1988) * [[Völlner, Georg]] (dat is: Hans Reinhold) * [[Völter, Günter]] * [[Vogel, Otto]] (1838 - 1914) * [[Vogt, Jasper]] (1945 - ) * [[Voigts, Friedrich]] * [[Volbehr, Walter]] (1904 - 1980) * [[Volgemann, Heinrich]] (1816 - 1899) * [[Volkhausen, Ulrich]] (1854 - 1937) * [[Vollmer, August]] (1860 - 1942) * [[Vollmer, Heinrich]] (1895 - 1986) * [[Voltmer, Bruno]] (1888 - 1954) * [[Vorbrodt, Ferdinand August]] (1844 - 1888) * [[Vorndamme, Gustav]] (1927 - ) * [[Theo Vossebeld|Vossebeld, Theo]] (1939) * [[Voß, Carl]] (1866 - 1933) * [[de Voss, Helmut]] * [[Voß, Joachim]] (1846 - ) * [[Voß, Johann Heinrich]] (1751 - 1826) * [[Voß, Norbert]] (1913 - ) * [[Vossmeyer, Lothar]] (1934 - ) * [[de Vries, Berend]] (1883 - 1959) * [[de Vries, Gernot]] (1925 - 2012) * [[Vrolik, Peter M.]] == W == * [[Wacker, Günther]] * [[Wäbekindt, Friedrich]] (1869 - 1961) * [[Wagener, Johannes Ferdinand]] (1902 - 1945) * [[Wagenfeld, Friedrich]] (1810 - 1846) * [[Wagenfeld, Karl]] (1869 - 1939) * [[Wagner, Carl Friedrich]] * [[Wahrendorf, Günter]] (1927 - 1990) * [[Walbaum, Bernard]] (1907 - 1989) * [[Waldschläger, Wilhelm]] (1866 - ) * [[von der Wall, Heinz]] (1923 - 2008) * [[de Wall, Ludwig]] * [[Walsemann, Edgar]] (1890 - 1977) * [[Walter, Feri]] * [[Walters, Ludwig]] (1875 - 1968) * [[Walther, Paul]] * [[Wangerin, Jörg]] (1919 - ) * [[Wansing, Heinrich]] (1905 - 1997) * [[Warmund, Arend]] (dat is: Karl Scheller) * [[Warncke, Paul]] (1866 - 1933) * [[Warneke, Heinrich]] (1912 - ) * [[Waschke, Karl-Heinz]] * [[Wasmund, Friedrich]] * [[Waßer, Erich]] (1909 - 1997) * [[Weber, Ferdinand]] (1812 - 1860) * [[Wedde, Hermann]] * [[Wedepohl, Paul]] (1908 - 1992) * [[Wedler, Otto]] * [[Weemeyer, Jürgen]] * [[Weerts, Falko]] (1942 - ) * [[Wegmann, Heinrich]] * [[Wehking, Christof]] (1924 - 2004) * [[Wehling-Schücking, Hermann]] (1884 - 1965) * [[Wehmeyer, Karl]] * [[Weidensee, Eberhard]] (1486 - 1547) * [[Weigelt, Holger]] * [[Weingärtner, Joseph]] (1805 - 1896) * [[Weischer, Theo]] * [[Weise, Otto Karl]] * [[Weitling, Otto]] (1851 - ) * [[Welge, Karl]] (1855 - ) * [[Welken, Alfred]] * [[Weltzien, Otto]] (1873 - 1944) * [[Wempner, Fritz]] (1910 - 1994) * [[Wempner, Michael]] (1962 - ) * [[Wenck, Adolf]] (1900 - 1979) * [[Wendler, Otto]] (1862 - ) * [[Wendt, Hans]] (1878 - 1922) * [[Wepse, Hermann]] * [[Werkentin, Johann]] * [[Wernecke, Horst]] * [[Werner, Rudolf]] (1861 - 1927) * [[Werth, Peter]] (dat is: Julius Cäsar Stülcken) * [[Wesellow, Otto]] * [[Wesseloh, Hermann]] * [[Westemeyer, Joseph]] (1877 - 1911) * [[Westerich, Thomas]] (1879 - 1953) * [[Jan Roelof Westerhuis|Westerhuis, Jan Roelof (1926 - 1999) * [[Westermann, Johann]] (1490 - 1542) * [[Westhoff, Ferdinand]] (1812 - 1870) * [[Westhoff, Friedrich]] (1857 - 1896) * [[Westhoff, Heinrich]] (1851 - ) * [[Westing, Hans]] (1886 - 1953) * [[Wette, Hermann]] (1857 - 1919) * [[Wever, Heinz]] (1890 - 1966) * [[Weyen, G.]] * [[Wichgreve, Albert]] (1575 - 1619) * [[Wichmann, Julius]] (1854 - 1921) * [[Wieckhorst, Alfons]] (1927 - ) * [[Wiede, P.]] (dat is: Paul Wriede) * [[Wiedow, Ludwig]] (1830 - 1900) * [[Bram Wiekens|Wiekens, Bram]] * [[Wieldt, Erich]] * [[Wieners, August]] (1885 - 1963) * [[Wienhausen, Bernhard]] (1876 - ) * [[Wienke, Friedrich]] (1863 - 1930) * [[Wienke, Heinrich]] (1898 - 1963) * [[Wiepert, Peter]] (1890 - 1980) * [[Wiese, Ernst August]] * [[Wiesenhann, Tjabe]] * [[Wietholtz, H.]] * [[Sies Woltjer|Woltjer Sies]] * [[Tieme Woldman|Woldman, Tieme]] (1965) * [[Wulff, August]] (1902 - 2002) * [[Wulff, Friedrich Wilhelm]] (1837 - 1898) * [[Wulff, Hugo]] * [[Wuthenow, Alwine]] (1820 - 1908) * [[Wutschik, Detlef]] (dat is: Werner Momsen) == X == ''keen'' == Y == ''keen'' == Z == * [[Ferdinand Zacchi|Zacchi, Ferdinand]] (1884 - 1966) * [[Werner Zahn|Zahn, Werner]] (1949 - ) * [[Daniel Zander|Zander, Daniel]] (1823 - 1904) * [[Franz Zellerhoff|Zellerhoff, Franz]] (1903 - ) * [[Ernst Ziemendorf|Ziemendorf, Ernst]] (1878 - ) * [[Wilhelm Zierow|Zierow, Wilhelm]] (1870 - 1945) * [[Kurt Ziesenitz|Ziesenitz, Kurt]] * [[Theodor Zimpel|Zimpel, Theodor]] (1842 - ) * [[Paul Zoder|Zoder, Paul]] (1872 - 1938) * [[Ferdinand Zumbroock|Zumbroock, Ferdinand]] (1817 - 1890) * [[Heinrich vun Zütphen|Zütphen, Heinrich vun]] (1488 - 1524) == Kiek ook bi == * [[List vun plattdüütschen Priesen]] * [[Plattdüütsche Schrieveree]] == Weblenken == * {{Internetquelle |url=https://www.niederdeutsche-literatur.de/index.php |titel=Peter Hansen: Die niederdeutsche Literatur |abruf=2024-07-20 |abruf-verborgen=1 |sprache=de}} * {{Internetquelle |url=https://plattmakers.de/nds/black |titel=Plattmakers Black |werk=plattmakers.de |hrsg=Markus Buck |abruf=2024-07-20 |abruf-verborgen=1 |sprache=nds}} [[Kategorie:List (Plattdüütsch)]] [[Kategorie:List (Person)]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Literatur]] meeu8wp07gbce36w2rks70qglfki5qw 2 191996 1041587 1041512 2025-07-11T11:36:46Z Eastfrisian2 58044 /* Musik */ 1041587 wikitext text/x-wiki Bither weer ik as [[Bruker:Eastfrisian]] ünnerwegens. Mit en nee Computer weer de Siet nich mehr hertostellen. Also nu ünner de nee Naam. =Van mi anleggt Artikels= ==Football== [[Willy Baumgärtner]] ==Musik== ===Jazz=== [[Aimé Barelli]] ===Rock/Pop=== [[Three Dog Night]] ==Nobelpries== [[Pierre-Gilles de Gennes]] ==Politik== [[Günther Boekhoff]], [[Tobias Heilmann (Politiker, 1975)|Tobias Heilmann]] ==Swemmsport== [[Aileen Riggin]] 9425klz2semxkiqxdjvzwfil4deo8tv 10 192924 1041524 2025-07-10T12:51:24Z Flaverius 21322 uut [[eo:Ŝablono:Grando de artikolo]] 1041524 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#ifexpr:{{formatnum:{{PAGESIZE:{{{1}}}}}|R}}<10000|[[Bild:ButtonRed.svg|12px|Stubben]] <small>{{PAGESIZE:{{{1}}}}}</small>|{{#ifexpr:{{formatnum:{{PAGESIZE:{{{1}}}}}|R}}<30000|[[Bild:ButtonYellow.svg|12px|Artikel]] <small>{{PAGESIZE:{{{1}}}}}</small>|[[Bild:ButtonGreen.svg|12px|Lang Artikel]] <small>{{PAGESIZE:{{{1}}}}}</small>}}}}</includeonly><noinclude> {{Dokumentatschoon}} </noinclude> 21724kokxd4fs39draplzl2seimid4w 1041526 1041524 2025-07-10T12:58:51Z Flaverius 21322 aner biller 1041526 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#ifexpr:{{formatnum:{{PAGESIZE:{{{1}}}}}|R}}<10000|[[Bild:Symbol stub class.svg|12px|Stubben]] <small>{{PAGESIZE:{{{1}}}}}</small>|{{#ifexpr:{{formatnum:{{PAGESIZE:{{{1}}}}}|R}}<30000|[[Bild:Symbol start class.svg|12px|Artikel]] <small>{{PAGESIZE:{{{1}}}}}</small>|[[Bild:Symbol plain green.svg|12px|Lang Artikel]] <small>{{PAGESIZE:{{{1}}}}}</small>}}}}</includeonly><noinclude> {{Dokumentatschoon}} </noinclude> 6804m6crbtlgylwwyk99ws4yr1iuih9 10 192925 1041525 2025-07-10T12:55:20Z Flaverius 21322 Ne’e Siet anleggt: ‚== Artikelgrööt == Düsse Vörlaag wiest de Artikelgrött för dat Projekt ''[[Wikipedia:List vun Artikels, de in all Wikipedias binnen ween schöölt|Arikels, de in all Wikipedia binnen ween schöölt]]'' Tiu ĉi ŝablono ebligas rapidan elmontradon de la grando de vikipedia artikolo, esprimita per [[bitoko]]j. To’n Koperen <pre> {{Artikelgrött|Plattdüütsch}} </pre> :{{Artikelgrött|Plattdüütsch}} <includeonly> Kategorie:Wikipedia:Vörlaag|{{PAGENAME}…‘ 1041525 wikitext text/x-wiki == Artikelgrööt == Düsse Vörlaag wiest de Artikelgrött för dat Projekt ''[[Wikipedia:List vun Artikels, de in all Wikipedias binnen ween schöölt|Arikels, de in all Wikipedia binnen ween schöölt]]'' Tiu ĉi ŝablono ebligas rapidan elmontradon de la grando de vikipedia artikolo, esprimita per [[bitoko]]j. To’n Koperen <pre> {{Artikelgrött|Plattdüütsch}} </pre> :{{Artikelgrött|Plattdüütsch}} <includeonly> [[Kategorie:Wikipedia:Vörlaag|{{PAGENAME}}]] </includeonly> 9w9hjie7rmc0xb37v3st9bscatn0plv 3 192926 1041528 2025-07-10T13:02:33Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia 1041528 wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Sofikarapetyan}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 15:02, 10. Jul. 2025 (CEST) gxzxljidhyef4gmxx5wxld87nm2swas 3 192927 1041529 2025-07-10T13:18:06Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia 1041529 wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Wegesrand}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 15:18, 10. Jul. 2025 (CEST) 8g9zpklweyy49bmo79dmljp2449s948 3 192928 1041533 2025-07-10T14:49:39Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia 1041533 wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Rossonero216}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 16:49, 10. Jul. 2025 (CEST) ftc5soavnigbudg3uxyuxcyhr7ztb9s 3 192929 1041535 2025-07-10T14:59:01Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia 1041535 wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Tagasaf}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 16:59, 10. Jul. 2025 (CEST) iv70g9ofvpk8bqg5ejsx85012gtdk11 0 192930 1041539 2025-07-10T15:34:06Z Flaverius 21322 Redirect sett na [[Saamsche Spraken]] 1041539 wikitext text/x-wiki #wiederleiden [[Saamsche Spraken]] nzd7407fbot10s022vv7yfa0jo6qnx6 0 192931 1041540 2025-07-10T16:12:51Z Flaverius 21322 Erstellt durch Übersetzen der Seite „[[:de:Special:Redirect/revision/240138430|Adolf Sievers]]“ 1041540 wikitext text/x-wiki '''Adolf Sievers''' (* [[19. April]] [[1896]] in Brookdörp; † [[10. April]] [[1981]] in [[Welster]]) weer een een düütschen Schoolmeester un plattdüüschen Schriever. Adolf Sievers keem uut ene Brookdörpsch Schoolmeesterfamilie. He besöch de Präparandenanstalt vun dat hüdige Ludwig-Meyn-Gymnasiums in [[Uetersen]]. As de [[Eerste Weltkrieg]] begunn, mell he sik freewillig. He wurr in [[Polen]] verseert un keem as he wedder op’e Been weer an de [[Westfront]]. 1920 maak he siene Lehr as Schoolmeester to Enn un begunn siene Arbeits as Schoolmeester an de [[Volksschool]] in Welster. Vun 1946 bet to siene Penschoon 1962 weer he Rekter an de Volksschool. 1926 begunn Sievers Gedichten un Vertellsel, eerst op Hoog, denn op Platt ,ruuttobringen.He schrrev ene Reeg plattdüütsche Theaterstücken, de meermaals op Speeldelen opföhrt worrn sünd. He grünn ook mit anner Schoolmeester de ene Theatergrupp, de ehren Naam na ''Johann Meyer'' kreeg. 1929 geev he den Sammelband ''Ut de Masch'' mit Texten vunn Schreiverslüüd uut Sleswig-Holsteen ruut == Werke == * ''Paul Raser''. Novelle, [[Itzhoe]] 1927. * ''Tuk! Tuk! Geschichten aus dem Geflügelhofe''. Berlin/Leipzig o.&nbsp;J. * ''R.I.R. 93. Geschichte eines Regimentes im Weltkrieg''. [[Welster]] 1934. * ''Träume. Phantastische Geschichten''. [[Welster]] 1937. == Literatuur == * Kay Dohnke: ''Adolf Sievers. Nachruf.'' In: ''Steinburger Jahrbuch 1982.'' [[Itzhoe]] 1981, S. 231–237. == Weblenken == {{PBuB|229}}{{SORTIERUNG:Sievers, Adolf}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Storven 1981]] [[Kategorie:Boren 1896]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Schoolmeester]] mqm5qn4joibhlf3eo9ei9mc8zs0w80z 1041541 1041540 2025-07-10T16:16:31Z Flaverius 21322 1041541 wikitext text/x-wiki '''Adolf Sievers''' (* [[19. April]] [[1896]] in [[Brookdörp]]; † [[10. April]] [[1981]] in [[Welster]]) weer een een [[Düütschland|düütschen]] [[Schoolmeester]] un [[Plattdüütsch|plattdüütschen]] [[Schriever]] vun Gedichten, Vertellsels un Theaterstücken. == Leven == Adolf Sievers keem uut ene Brookdörpsch Schoolmeesterfamilie. He besöch de [[Präparandenanstalt]] vun dat hüdige [[Ludwig-Meyn-Gymnasium]] in [[Uetersen]]. As de [[Eerste Weltkrieg]] begunn, mell he sik freewillig. He wurr in [[Polen]] verseert un keem as he wedder op’e Been weer an de [[Westfront]]. 1920 maak he siene Lehr as Schoolmeester to Enn un begunn siene Arbeits as Schoolmeester an de [[Volksschool]] in [[Welster]]. Vun 1946 bet to siene Penschoon 1962 weer he Rekter an de Volksschool. 1926 begunn Sievers Gedichten un Vertellsel, eerst op [[Düütsche Spraak|Hoog]], denn op Platt, ruuttobringen. He schrrev ene Reeg [[Plattdüütsch Theater|plattdüütsche Theaterstücken]], de meermaals op Speeldelen opföhrt worrn sünd. He grünn ook mit anner Schoolmeester de ene Theatergrupp, de ehren Naam na ''[[Johann Meyer (Schriever)|Johann Meyer]]'' kreeg. 1929 geev he den Sammelband ''Ut de Masch'' mit Texten vun Schrieverslüüd uut [[Sleswig-Holsteen]] ruut == Warken == * ''Paul Raser''. Novelle, [[Itzhoe]] 1927. * ''Tuk! Tuk! Geschichten aus dem Geflügelhofe''. Berlin/Leipzig o.&nbsp;J. * ''R.I.R. 93. Geschichte eines Regimentes im Weltkrieg''. [[Welster]] 1934. * ''Träume. Phantastische Geschichten''. [[Welster]] 1937. == Literatuur == * Kay Dohnke: ''Adolf Sievers. Nachruf.'' In: ''Steinburger Jahrbuch 1982.'' [[Itzhoe]] 1981, S. 231–237. == Kiek ook bi == * [[List vun plattdüütschen Schrievers]] == Weblenken == {{PBuB|229}} {{SORTIERUNG:Sievers, Adolf}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Storven 1981]] [[Kategorie:Boren 1896]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Schoolmeester]] 6am6fcjievae3pc05c9fmp2qyov891d 1041542 1041541 2025-07-10T16:18:00Z Flaverius 21322 1041542 wikitext text/x-wiki '''Adolf Sievers''' (* [[19. April]] [[1896]] in [[Brookdörp]]; † [[10. April]] [[1981]] in [[Welster]]) weer een een [[Düütschland|düütschen]] [[Schoolmeester]] un [[Plattdüütsch|plattdüütschen]] [[Schriever]] vun Gedichten, Vertellsels un Theaterstücken. == Leven == Adolf Sievers keem uut ene Brookdörpsch Schoolmeesterfamilie. He besöch de [[Präparandenanstalt]] vun dat hüdige [[Ludwig-Meyn-Gymnasium]] in [[Uetersen]]. As de [[Eerste Weltkrieg]] begunn, mell he sik freewillig. He wurr in [[Polen]] verseert un keem as he wedder op’e Been weer an de [[Westfront]]. 1920 maak he siene Lehr as Schoolmeester to Enn un begunn siene Arbeits as Schoolmeester an de [[Volksschool]] in [[Welster]]. Vun 1946 bet to siene Penschoon 1962 weer he Rekter an de Volksschool. 1926 begunn Sievers Gedichten un Vertellsel, eerst op [[Düütsche Spraak|Hoog]], denn op Platt, ruuttobringen. He schrrev ene Reeg [[Plattdüütsch Theater|plattdüütsche Theaterstücken]], de meermaals op Speeldelen opföhrt worrn sünd. He grünn ook mit anner Schoolmeester de ene Theatergrupp, de ehren Naam na ''[[Johann Meyer (Schriever)|Johann Meyer]]'' kreeg. 1929 geev he den Sammelband ''Ut de Masch'' mit Texten vun Schrieverslüüd uut [[Sleswig-Holsteen]] ruut. == Ehren == De ''Adolfs-Sievers-Weg'' in Welster dregt sienen Naam.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.niederdeutsche-literatur.de/autoren/person.php?ID=229 |titel=Autor: Adolf Sievers |abruf=2025-07-10}}</ref> == Warken == * ''Paul Raser''. Novelle, [[Itzhoe]] 1927. * ''Tuk! Tuk! Geschichten aus dem Geflügelhofe''. Berlin/Leipzig o.&nbsp;J. * ''R.I.R. 93. Geschichte eines Regimentes im Weltkrieg''. [[Welster]] 1934. * ''Träume. Phantastische Geschichten''. [[Welster]] 1937. == Literatuur == * Kay Dohnke: ''Adolf Sievers. Nachruf.'' In: ''Steinburger Jahrbuch 1982.'' [[Itzhoe]] 1981, S. 231–237. == Kiek ook bi == * [[List vun plattdüütschen Schrievers]] == Weblenken == {{PBuB|229}} {{SORTIERUNG:Sievers, Adolf}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Storven 1981]] [[Kategorie:Boren 1896]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Schoolmeester]] mpj117didqa7fku1552ra7rqt98y9wt 1041543 1041542 2025-07-10T16:18:14Z Flaverius 21322 1041543 wikitext text/x-wiki '''Adolf Sievers''' (* [[19. April]] [[1896]] in [[Brookdörp]]; † [[10. April]] [[1981]] in [[Welster]]) weer een een [[Düütschland|düütschen]] [[Schoolmeester]] un [[Plattdüütsch|plattdüütschen]] [[Schriever]] vun Gedichten, Vertellsels un Theaterstücken. == Leven == Adolf Sievers keem uut ene Brookdörpsch Schoolmeesterfamilie. He besöch de [[Präparandenanstalt]] vun dat hüdige [[Ludwig-Meyn-Gymnasium]] in [[Uetersen]]. As de [[Eerste Weltkrieg]] begunn, mell he sik freewillig. He wurr in [[Polen]] verseert un keem as he wedder op’e Been weer an de [[Westfront]]. 1920 maak he siene Lehr as Schoolmeester to Enn un begunn siene Arbeits as Schoolmeester an de [[Volksschool]] in [[Welster]]. Vun 1946 bet to siene Penschoon 1962 weer he Rekter an de Volksschool. 1926 begunn Sievers Gedichten un Vertellsel, eerst op [[Düütsche Spraak|Hoog]], denn op Platt, ruuttobringen. He schrrev ene Reeg [[Plattdüütsch Theater|plattdüütsche Theaterstücken]], de meermaals op Speeldelen opföhrt worrn sünd. He grünn ook mit anner Schoolmeester de ene Theatergrupp, de ehren Naam na ''[[Johann Meyer (Schriever)|Johann Meyer]]'' kreeg. 1929 geev he den Sammelband ''Ut de Masch'' mit Texten vun Schrieverslüüd uut [[Sleswig-Holsteen]] ruut. == Ehren == De ''Adolfs-Sievers-Weg'' in Welster dregt sienen Naam.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.niederdeutsche-literatur.de/autoren/person.php?ID=229 |titel=Autor: Adolf Sievers |abruf=2025-07-10}}</ref> == Warken == * ''Paul Raser''. Novelle, [[Itzhoe]] 1927. * ''Tuk! Tuk! Geschichten aus dem Geflügelhofe''. Berlin/Leipzig o.&nbsp;J. * ''R.I.R. 93. Geschichte eines Regimentes im Weltkrieg''. [[Welster]] 1934. * ''Träume. Phantastische Geschichten''. [[Welster]] 1937. == Literatuur == * Kay Dohnke: ''Adolf Sievers. Nachruf.'' In: ''Steinburger Jahrbuch 1982.'' [[Itzhoe]] 1981, S. 231–237. == Kiek ook bi == * [[List vun plattdüütschen Schrievers]] == Weblenken == {{PBuB|229}} == Footnoten == {{SORTIERUNG:Sievers, Adolf}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Storven 1981]] [[Kategorie:Boren 1896]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Schoolmeester]] a0hdjy8ag1weit5dizzg9fhp7equ0oi 0 192932 1041545 2025-07-10T17:12:36Z Flaverius 21322 Erstellt durch Übersetzen der Seite „[[:de:Special:Redirect/revision/255039735|Reflexivpronomen]]“ 1041545 wikitext text/x-wiki Een '''Reflexivpronomen''', ook '''Reflexivum''', is een [[Pronomen]], de op dat [[Subjekt]] troüggwiest un uutdrückt, dat wat dat Subjekt deit op sik sülvenst richt is. Op Plattdüütsch sünd de Reflexivpronomen för de eerste un twede [[Persoon (Grammatik)|Persoon]] de glieken as de [[Objektfall]] vun de [[Personaalpronomen|Personaalpronomens]] (''mi''/''di''/''u(n)s''/''ju''). De drüdde Persoon het een egen Form ''sik'' (ook ''sek/sich/sük''). [[Kategorie:Grammatik]] tdjr7u8akef2licbgr6avz1fqlybl33 0 192933 1041546 2025-07-10T17:12:55Z Flaverius 21322 Redirect sett na [[Reflexivpronomen]] 1041546 wikitext text/x-wiki #wiederleiden [[Reflexivpronomen]] 4d99x0ql65jddw3hlvtxjc3x442uxki 0 192934 1041548 2025-07-10T18:09:20Z Eastfrisian2 58044 Nee ut Weblenken un düütsch WP 1041548 wikitext text/x-wiki '''Aimé Barelli''' (* [[1. Mai]] [[1917]] in [[Lantosque]]; † [[13. Juli]] [[1995]] in [[Monaco]]) weer en [[Frankriek|franzöösch]] Jazztrompeter, Singer un [[Bandleader]]. == Leven un Wirken == Aimé Barelli hörr to de bekanntst Trompetern vun de franzöösch Jazzszene vun de 1940er un 1950er Johren. Sien Musikerkarriere fung 1940 an, as he [[André Cornille]] in dat Orchester vun [[Raymond Legrand]] ersetten dee, dat in dat Filmtheater ''Paramount'' uptreeden dee. An’n Anfang vun de Besettenstiet weer he Liddmaat vun dat Orchester, dat in dat Kino ''Normandie'' ünner de Leiden vun [[Jacques Metehen]] speel. He speel ok mit de Formatschoon ''Jazz de Paris'', de tüschen 1940 un 1945 bestunn un afwesselnd vun [[Alix Combelle]] un [[Jerry Mengo]] leit wurr. 1941 entstunnen Barelli sien eerste Upnahmen ünner eegen Naam för dat Label [[Swing (Label)|Swing]] („[[St. Louis Blues (Lied)|St. Louis Blues]]“); 1941 is he mit dat Orchester in dat [[Salle Pleyel]] bi dat ''Grand Festival Swing'' uptreeden. Bi dat nächste Swing-Festival, dat vun den [[Hot Club de France]] präsenteert wurr. Speel he in en gemeensam mit [[Hubert Rostaing]] leit Orchester. In‘n Februar 1945 is he mit [[Charles Trenet]] uptreeden; in’n Mai 1949 bi dat [[Festival International 1949 de Jazz]] speel he mit [[Sidney Bechet]] un [[Charlie Parker]]. In de Nahkriegstiet is he mit sien Orchester in den groot Veranstaltungsöörd in Paris uptreeden, as in dat Théâtre Marigny, wo he 1948 [[Coleman Hawkins]] begleiten dee; 1952 weer he de Baas vun en Ensemble, to dat [[Martial Solal]], [[André Jourdan]], [[Armand Migiani]] un [[Benny Vasseur]] hörrn dee. 1954 is he mit sien Ehefru, de Singerin Lucienne Delyle in dat ''[[Olympia (Paris)]]'' uptreeden. He speel ok fakender in’n ''Hot Club de Paris''. 1963 entstunn gemeensam mit den Singer [[Peter Kraus]] dat Album ''Bossa Nova''. Neben sien Tätigkeit als Trompeter un Bandleader, toletzt in [[Monte Carlo]], hett Barelli ok Filmmusiken komponeert. Buterdem wark he as Musiker un Dorsteller an Filmen mit. He weer mit den Singerin [[Lucienne Delyle]] verheiraadt un is de Vader vun [[Minouche Barelli]]. == Diskographie == * ''Jam session finale'' mit [[Bernard Peiffer]], [[Toots Thielemans]], [[Hazy Osterwald]], [[Tommy Potter]], [[Max Roach]], [[Hot Lips Page]], [[Kenny Dorham]], [[Miles Davis]], [[Big Chief Russell Moore|Russell Moore]], [[Hubert Rostaing]], [[Charlie Parker]], [[Sidney Bechet]], [[James Moody (Saxophonist)|James Moody]], [[Don Byas]], 1949 * ''Sidney Bechet avec Aimé Barelli et son orchestre'' mit [[Nat Peck]], 1952 * ''Sidney Bechet avec Aimé Barelli et Claude Luter et leurs orchestres'' mit [[Raymond Fol]], [[Bernard Peiffer]], [[Lil Hardin Armstrong]], [[Léo Petit]], [[Claude Luter]], 1952 == Filmmusiken == * [[Les Joyeux pélerins]], 1951 * [[Glück und Liebe in Monaco]], 1959 == Weblinks == * {{IMDb|nm0054423}} * [http://musiciensjazzparis1.site.voila.fr/ Biographie bi musiciens jazz paris] {{Normdaten|TYP=p|GND=103867074|LCCN=no/2004/36488|NDL=|VIAF=24786378}} {{SORTIERUNG:Barelli, Aime}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Börger von Frankriek]] [[Kategorie:Boren 1917]] [[Kategorie:Storven 1995]] [[Kategorie:Jazzmusiker]] [[Kategorie:Komponist]] 5cdmrmvgg69rjqg1s42a76bzo35b2fr 0 192935 1041549 2025-07-10T18:30:36Z Flaverius 21322 Redirect sett na [[Jack Thiessen]] 1041549 wikitext text/x-wiki #wiederleiden [[Jack Thiessen]] a4jx7k1mdsgtcfh3qkz7iul3ceu3d66 0 192936 1041550 2025-07-10T19:56:26Z Flaverius 21322 Erstellt durch Übersetzen der Seite „[[:de:Special:Redirect/revision/243906267|Ernst Hückstädt]]“ 1041550 wikitext text/x-wiki '''Ernst Wilhelm Gustav Hückstädt''' (* [[9. Dezember]] [[1850]] in [[Straalsund]]; † [[2. Juni]] [[1902]] in [[Posritz]]) wier en dütschen [[Geistlichen]] un [[Schriever|Schrieber]]. Ernst Hückstädt besöcht dat [[Gymnasium Straalsund]] un nähm as Primaner an den [[Dütsch-Französch Krieg]] 1870/71 deil. Nå den [[Abitur]] studier hei in [[Erlangen]], [[Halle (Saale)|Halle]] un [[Leipzig]] [[Theologie]]. 1885 wüür hei [[Paster]] in [[Prerow]], denn in [[Bellow]] un tauletzt in [[Posritz]]. == Wark == * ''Geschichte der Stadt Pasewalk.'' Paswalk 1883 [Niedruck [[Niestadt (Mekelborg)|Niestadt]] 1995, ISBN 3-89557-044-3]. * ''De Bildungsreis’. Poetische Erzählung in niederdeutscher Mundart.'' Prerow 1885. * ''Die geschlechtlich sittlichen Verhältnisse der evangelischen Landbewohner im Deutschen Reiche.'' Leipzig 1895. == Literatuur == * [[Rudolf Eckart]]: ''Handbuch zur Geschichte der niederdeutschen Literatur''. Bremen 1911, S. 217 * ''Deutsches Literatur-Lexikon''. Bd. 8 (1981), S. 223 == Weblenken == {{PBuB|794}} * {{LBMV PPN|319543846}} {{Normdaten}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Storven 1902]] [[Kategorie:Boren 1850]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Pastoor]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Pommersch]] 2xh1fagqac4hy66qnocnjl7ml9p2j6r 1041551 1041550 2025-07-10T19:57:20Z Flaverius 21322 1041551 wikitext text/x-wiki '''Ernst Hückstädt''', mit vullen Naam '''Ernst Wilhelm Gustav Hückstädt''' (* [[9. Dezember]] [[1850]] in [[Straalsund]]; † [[2. Juni]] [[1902]] in [[Posritz]]) wier en dütschen [[Geistlichen]] un [[Schriever|Schrieber]]. Ernst Hückstädt besöcht dat [[Gymnasium Straalsund]] un nähm as Primaner an den [[Dütsch-Französch Krieg]] 1870/71 deil. Nå den [[Abitur]] studier hei in [[Erlangen]], [[Halle (Saale)|Halle]] un [[Leipzig]] [[Theologie]]. 1885 wüür hei [[Paster]] in [[Prerow]], denn in [[Bellow]] un tauletzt in [[Posritz]]. == Wark == * ''Geschichte der Stadt Pasewalk.'' Paswalk 1883 [Niedruck [[Niestadt (Mekelborg)|Niestadt]] 1995, ISBN 3-89557-044-3]. * ''De Bildungsreis’. Poetische Erzählung in niederdeutscher Mundart.'' Prerow 1885. * ''Die geschlechtlich sittlichen Verhältnisse der evangelischen Landbewohner im Deutschen Reiche.'' Leipzig 1895. == Literatur == * [[Rudolf Eckart]]: ''Handbuch zur Geschichte der niederdeutschen Literatur''. Bremen 1911, S. 217 * ''Deutsches Literatur-Lexikon''. Bd. 8 (1981), S. 223 == Kiek ok bi == * [[List vun plattdüütschen Schrievers]] == Weblenken == {{PBuB|794}} * {{LBMV PPN|319543846}} {{Normdaten}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Storven 1902]] [[Kategorie:Boren 1850]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Pastoor]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Pommersch]] qrchdsik0mqjncenlluenuej5am6g8l 0 192937 1041558 2025-07-10T20:20:01Z Flaverius 21322 Erstellt durch Übersetzen der Seite „[[:de:Special:Redirect/revision/253558382|Ernst Boldt (Pädagoge)]]“ 1041558 wikitext text/x-wiki '''Ernst Boldt''' (* [[ 20. Mai]] [[1889]] in [[Penzlin]]; † [[13. Juni]] [[1962]] in [[Wismer]]) wier ein dütschen [[Schriever|Schriewer]] un [[Schoolmeester|Schaulmeister]], de up [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mäkelborgsch]] Platt schreew. == Läwen == Ernst Boldt würr den 20. Mai 1889 in Penzlin buren. Von 1907 bet 1909 besöcht hei dat Lihrerseminar in Niekloster. 1910 liehr hei in [[Groten Methling]] un von 1911 bis 1919 in Lehsten. Hei güng denn nå [[Wismer]] un wier von 1919 bet 1932 Elementarlihrer an de [[Stadtschaul Wismer|Stadtschaul]] un denn an’n [[Lyzeum]]. . He schreew plattdütsche Sagen un Theaterstücken. == Wark == * ''De Schimmelrieder: Saag'n, Balladen un anner Gedichte.'' Hinstorff, [[Wismer]] 1925. * mit Friedrich Siems, Peter Kalff: ''Dat Redentiner Osterspill von 1464, Ut de mittelnedderdütsche Sprak in Mäkelbörger Platt oewerdragen un för de Upführung trechtmakt.'' Musik von Friedrich Siems. Eberhardt, [[Wismer]] 1928. == Literatur == * Stephan Sehlke: ''Pädagogen – Pastoren – Patrioten. Biographisches Handbuch zum Druckgut für Kinder und Jugendliche von Autoren und Illustratoren aus Mecklenburg-Vorpommern von den Anfängen bis einschließlich 1945.'' Books on Demand, Norderstedt 2009, ISBN 978-3-8370-9497-8, S. 45. * {{WWW-MV|1188}} == Nettverwies == * {{DNB-Portal|135619351|NAME=Ernst Boldt}} * {{LBMV PPN|271019824|NAME=Ernst Boldt}}{{PBuB|2495|NAME=Ernst Boldt}} {{Normdaten}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Storven 1962]] [[Kategorie:Boren 1889]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Schoolmeester]] [[Kategorie:Mekelnborg-Vörpommern]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] q1o9ds68563dreh3md7jxiwgkz942xb 1041559 1041558 2025-07-10T20:20:51Z Flaverius 21322 1041559 wikitext text/x-wiki '''Ernst Boldt''' (* [[ 20. Mai]] [[1889]] in [[Penzlin]]; † [[13. Juni]] [[1962]] in [[Wismer]]) wier ein dütschen [[Schriever|Schriewer]] un [[Schoolmeester|Schaulmeister]], de up [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mäkelborgsch Platt]] schreew. == Läwen == Ernst Boldt würr den 20. Mai 1889 in Penzlin buren. Von 1907 bet 1909 besöcht hei dat Lihrerseminar in Niekloster. 1910 liehr hei in [[Groten Methling]] un von 1911 bis 1919 in Lehsten. Hei güng denn nå [[Wismer]] un wier von 1919 bet 1932 Elementarlihrer an de [[Stadtschaul Wismer|Stadtschaul]] un denn an’n [[Lyzeum]]. He schreew plattdütsche Sagen un Theaterstücken. == Wark == * ''De Schimmelrieder: Saag'n, Balladen un anner Gedichte.'' Hinstorff, [[Wismer]] 1925. * mit Friedrich Siems, Peter Kalff: ''Dat Redentiner Osterspill von 1464, Ut de mittelnedderdütsche Sprak in Mäkelbörger Platt oewerdragen un för de Upführung trechtmakt.'' Musik von Friedrich Siems. Eberhardt, [[Wismer]] 1928. == Literatur == * Stephan Sehlke: ''Pädagogen – Pastoren – Patrioten. Biographisches Handbuch zum Druckgut für Kinder und Jugendliche von Autoren und Illustratoren aus Mecklenburg-Vorpommern von den Anfängen bis einschließlich 1945.'' Books on Demand, [[Noordersteed]] 2009, ISBN 978-3-8370-9497-8, S. 45. * {{WWW-MV|1188}} == Nettverwies == * {{DNB-Portal|135619351|NAME=Ernst Boldt}} * {{LBMV PPN|271019824|NAME=Ernst Boldt}}{{PBuB|2495|NAME=Ernst Boldt}} {{Normdaten}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Storven 1962]] [[Kategorie:Boren 1889]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Schoolmeester]] [[Kategorie:Mekelnborg-Vörpommern]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] pmhrj1i1ftepuqypzhzx5eygbgkej5q 1041560 1041559 2025-07-10T20:21:13Z Flaverius 21322 1041560 wikitext text/x-wiki '''Ernst Boldt''' (* [[ 20. Mai]] [[1889]] in [[Penzlin]]; † [[13. Juni]] [[1962]] in [[Wismer]]) wier ein dütschen [[Schriever|Schriewer]] un [[Schoolmeester|Schaulmeister]], de up [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mäkelborgsch Platt]] schreew. == Läwen == Ernst Boldt würr den 20. Mai 1889 in Penzlin buren. Von 1907 bet 1909 besöcht hei dat Lihrerseminar in Niekloster. 1910 liehr hei in [[Groten Methling]] un von 1911 bis 1919 in Lehsten. Hei güng denn nå [[Wismer]] un wier von 1919 bet 1932 Elementarlihrer an de [[Stadtschaul Wismer|Stadtschaul]] un denn an’n [[Lyzeum]]. He schreew plattdütsche Sagen un Theaterstücken. == Wark == * ''De Schimmelrieder: Saag'n, Balladen un anner Gedichte.'' Hinstorff, [[Wismer]] 1925. * mit Friedrich Siems, Peter Kalff: ''Dat Redentiner Osterspill von 1464, Ut de mittelnedderdütsche Sprak in Mäkelbörger Platt oewerdragen un för de Upführung trechtmakt.'' Musik von Friedrich Siems. Eberhardt, [[Wismer]] 1928. == Literatur == * Stephan Sehlke: ''Pädagogen – Pastoren – Patrioten. Biographisches Handbuch zum Druckgut für Kinder und Jugendliche von Autoren und Illustratoren aus Mecklenburg-Vorpommern von den Anfängen bis einschließlich 1945.'' Books on Demand, [[Noordersteed]] 2009, ISBN 978-3-8370-9497-8, S. 45. * {{WWW-MV|1188}} == Kiek ok bi == * [[List vun plattdüütschen Schrievers]] == Nettverwies == * {{DNB-Portal|135619351|NAME=Ernst Boldt}} * {{LBMV PPN|271019824|NAME=Ernst Boldt}}{{PBuB|2495|NAME=Ernst Boldt}} {{Normdaten}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Storven 1962]] [[Kategorie:Boren 1889]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Schoolmeester]] [[Kategorie:Mekelnborg-Vörpommern]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] gsbdnjb4gs9z639bsvlg3c65bj70bsg 3 192938 1041562 2025-07-11T05:21:06Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia 1041562 wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Nolram12345}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 07:21, 11. Jul. 2025 (CEST) 5qwwpl6oc0c9yd6d4odyjydq7gx1jh8 3 192939 1041563 2025-07-11T07:35:42Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia 1041563 wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Flytzjl93}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 09:35, 11. Jul. 2025 (CEST) pnbl3m1bsplrurxvmevsh4bh7se90t2 0 192940 1041566 2025-07-11T08:59:47Z Flaverius 21322 Erstellt durch Übersetzen der Seite „[[:de:Special:Redirect/revision/251751495|Fritz Meyer-Scharffenberg]]“ 1041566 wikitext text/x-wiki '''Fritz Meyer-Scharffenberg''', Pseudonym för ''Friedrich (Christian Carl Martin) Meyer'' (* [[19. Oktober]] [[1912]] in Wittenborg; † [[24. Dezember]] [[1975]] in [[Rostock]]) wier ein dütschen [[Schriever|Schriewer]], dei up [[Düütsche Spraak|Hoogdütsch]] un deilwies up [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mäkelborgsch Platt]] schreew. == Läwen == Meyer-Scharffenberg wier dei Soehn von einen Krankenpläger un voermaligen Seimann. Hei wuss bi siene Grotmotter in dei Lüttstadt Wittenborg up. Von 1918 an lääv hei in [[Swerin]]. Dor maak hei nå dei Middelschaul von 1929 bet 1933 eine Lihr as Schriftsetter. Denn wier hei arbeidsloos un verdeen sienen Läwensunnerholt mit Uthölparbeiden, u.&nbsp;a. as Versicherungsagent un Bifohrer. Von 1934 bet 1935 wier hei Soldåt in [[Belgard]]. Dornå arbeid hei as Journalist in Niegenbramborg. Von 1939 bet 1945 focht hei as Wehrmachtssoldåt in’n [[Tweete Weltkrieg|Tweiden Weltkrieg]]. 1945 keem hei in amerikånsche Kriegsgefangenschop. 1948 würr hei von einen sowjetschen Militärtribunål in Swerin wegen tau tein Johren Haft verurdeult un wier u.&nbsp;a. in Sachsenhausen. Nå hei 1953 ut de Haft frie keem, gung hei nå [[Mekelnborg|Måckelborg]] taurügg; tauierst lääv hei in Bössow un Stellshagen, von 1960 af in’n [[Rostock|Rostocker]] Stadtdeil Groten Klein. Hei arbeid wedder as Journalist un begünn 1954 mit siene Arbeid as Schriewer. Meyer-Scharffenberg schreew as 17-Jöhrigen sien ierst Essay. Hei schreew ook oewer Heimåtkünn, man ok Vertellsels, Romåns, Feuilletons, Gedicht un Theaterstück. Hei würr bekannt dör Geschichten up Hoogdütsch un deilwies up [[Plattdütsch]], in denen hei up realistsche Wies den Alldg von de mäkelborgsch Dörpslüüd beschreew. Bekannt würden ''Der Mann up dem Kirr'', ''Die Grasinsel'', ''Der Angstmann'', man ok siene platdütschen ''Dörpgeschichten'', de tau den wichtigsten Wark mang de plattdütsch Literatuur in de DDR tellt. Hei oewersett ok [[Fritz Reuter]] sien ''[[Franzosentid]]'' un ''[[Dörchläuchtig]].'' Ok siene Saakbäuker över Heimåkünn ''Zwischen Meer un Bodden'' oder ''Zwischen Strom und Haff'' maakt em tau einen wichtitig för de mäkelborgsche Heimåtgeschischt. Meyer-Scharffenberg wier von 1936 an mit Lucie (Edit Klara), buren as Schmidt, befriet. Sien Soehn Klaus Meyer is ok ein Schriewer == Pries == Meyer-Scharffenberg kreeg disse Pries: * 1960 [[John-Brinckman-Pries|John-Brinckman-Preis]] * 1964 Johannes-R.-Becher-Medaille * 1973 <nowiki><i>Vaterländischer Verdienstorden</i></nowiki> in Bronze. == Wark == * ''De Lüd sünd all in de Räuben'', 1954, prämiert * ''Die Insel Poel und der Klützer Winkel'', Rostock 1957 * ''Fiete im Netz'', Berlin 1958 * ''Todesritt, Räuber und Zimmermann'', Swerin 1958 * ''Zwischen Strom und Haff'', Rostock 1958 * ''Dörpgeschichten'', Rostock 1959 * ''Des Bürgermeisters Sohn'', Swerin 1960 * ''Schwerin und seine sieben Seen'', Swerin 1960 (tauhoop mit Klaus Nitsche) * ''Mecklenburg'', Swerin 1965 (tauhoop mit Heinz Föppel) * ''Wismar, die Insel Poel und der Klützer Winkel'', Rostock 1965 * ''Die Liebe der Johanna Olsen'', Berlin 1966 * ''Bootsmann Pütt und seine Frauen'', Berlin 1967 * ''Der Mann auf dem Kirr'', Berlin 1969 * ''Zwischen Meer und Bodden'', Rostock 1971 * ''Die Jahre mit Per'', Berlin 1972 * ''Der Angstmann'', Rostock 1975 * ''Grasinsel'', Berlin 1975 * ''Unter dem Poetenhut'', Berlin 1977 * ''Boddengeflunker'', Rostock 1978 * ''Plattdütsch gistern un hüt''. 1980. Mit vertoont Warken von [[Klaus Groth]], [[Fritz Reuter]], [[John Brinckman]], Fritz Meyer-Scharffenberg, [[Rudolf Tarnow]]. (LITERA 865282/283, 1980). [https://www.youtube.com/watch?v=9nHWTZYvm2U Online auf Youtube]<ref>{{Internetquelle |url=https://www.discogs.com/Various-Plattdütsch-Gistern-Un-Hüt/release/2197318 |titel=Plattdütsch Gistern Un Hüt (1980, Vinyl) |abruf=2021-04-05 |sprache=de}}</ref> * ''Zuckerkauken un Koem'', 1982, Gedichtsammlung == As Ruutgever == * Timm Kröger: ''Leute eigener Art.'' Berlin 1969 == Översett Wark == * Fritz Reuter: ''Die Franzosengeschichte.'' Rostock 1962 * Fritz Reuter: ''Seine Majestät Dörchläuchting.'' Rostock 1963 == Literatur == * {{Literatur}} * {{Literatur}} == Footnoten == <references /> == Weblinks == * {{DNB-Portal|118733346}} * {{LBMV PPN|237816210}} * {{LBMV PER|Meyer-Scharffenberg,+Fritz}} * [https://www.kulturwerte-mv.de/Landesbibliothek/Literatursuche/Sammlungen/Meyer%E2%80%93Scharffenberg%2c-Fritz-%281912-%E2%80%93-1975%29/ Nachlass] in dei Landesbibliothek Mecklenburg-Vorpommern {{PBuB|ID=1477}}{{Normdaten}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Boren 1912]] [[Kategorie:Storven 1975]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Översetter]] [[Kategorie:Hoochdüütsch]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Mäkelborgsch Platt]] q0gz00n4y8wsrr58e559ltileztshi8 1041567 1041566 2025-07-11T09:02:54Z Flaverius 21322 1041567 wikitext text/x-wiki '''Fritz Meyer-Scharffenberg''', Pseudonym för ''Friedrich (Christian Carl Martin) Meyer'' (* [[19. Oktober]] [[1912]] in [[Wittenborg]]; † [[24. Dezember]] [[1975]] in [[Rostock]]) wier ein dütschen [[Schriever|Schriewer]], dei up [[Düütsche Spraak|Hoogdütsch]] un deilwies up [[Mekelnborg-Vörpommersch Platt|Mäkelborgsch Platt]] schreew. == Läwen == Meyer-Scharffenberg wier dei Soehn von einen Krankenpläger un voermaligen [[Fohrensmann|Seimann]]. Hei wuss bi siene Grotmotter in dei Lüttstadt [[Wittenborg]] up. Von 1918 an lääv hei in [[Swerin]]. Dor maak hei nå dei [[Middelschaul]] von 1929 bet 1933 eine Lihr as [[Schriftsetter]]. Denn wier hei arbeidsloos un verdeen sienen Läwensunnerholt mit Uthölparbeiden, u.&nbsp;a. as Versicherungsagent un Bifohrer. Von 1934 bet 1935 wier hei Soldåt in [[Belgard]]. Dornå arbeid hei as [[Journalist]] in [[Niegenbramborg]]. Von 1939 bet 1945 focht hei as [[Wehrmacht|Wehrmachtssoldåt]] in’n [[Tweete Weltkrieg|Tweiden Weltkrieg]]. 1945 keem hei in amerikånsche Kriegsgefangenschop. 1948 würr hei von einen [[Sowjetunion|sowjetschen]] Militärtribunål in Swerin wegen tau tein Johren Haft verurdeult un wier u.&nbsp;a. in [[Sachsenhausen]]. Nå hei 1953 ut de Haft frie keem, gung hei nå [[Mekelnborg|Mäckelborg]] taurügg; tauierst lääv hei in [[Bössow]] un [[Stellshagen]], von 1960 af in’n [[Rostock|Rostocker]] Stadtdeil [[Groten Klein]]. Hei arbeid wedder as Journalist un begünn 1954 mit siene Arbeid as Schriewer. Meyer-Scharffenberg schreew as 17-Jöhrigen sien ierst Essay. Hei schreew ook oewer Heimåtkünn, man ok Vertellsels, Romåns, Feuilletons, Gedicht un Theaterstück. Hei würr bekannt dör Geschichten up [[Düütsche Spraak|Hoogdütsch]] un deilwies up [[Plattdütsch]], in denen hei up realistsche Wies den Alldag von de mäkelborgsch Dörpslüüd beschreew. Bekannt würden ''Der Mann up dem Kirr'', ''Die Grasinsel'', ''Der Angstmann'', man ok siene platdütschen ''Dörpgeschichten'', de tau den wichtigsten Wark mang de plattdütsch Literatuur in de DDR tellt. Hei oewersett ok [[Fritz Reuter]] sien ''[[Franzosentid]]'' un ''[[Dörchläuchtig]].'' Ok siene Saakbäuker över Heimåkünn ''Zwischen Meer un Bodden'' oder ''Zwischen Strom und Haff'' maakt em tau einen wichtitig för de mäkelborgsche Heimåtgeschischt. Meyer-Scharffenberg wier von 1936 an mit Lucie (Edit Klara), buren as Schmidt, befriet. Sien Soehn Klaus Meyer is ok ein Schriewer == Pries == Meyer-Scharffenberg kreeg disse Pries: * 1960 [[John-Brinckman-Pries|John-Brinckman-Preis]] * 1964 [[Johannes-R.-Becher-Medaille]] * 1973 [[Vaterländischer Verdienstorden]] in Bronze. == Wark == * ''De Lüd sünd all in de Räuben'', 1954, prämiert * ''Die Insel Poel und der Klützer Winkel'', Rostock 1957 * ''Fiete im Netz'', Berlin 1958 * ''Todesritt, Räuber und Zimmermann'', Swerin 1958 * ''Zwischen Strom und Haff'', Rostock 1958 * ''Dörpgeschichten'', Rostock 1959 * ''Des Bürgermeisters Sohn'', Swerin 1960 * ''Schwerin und seine sieben Seen'', Swerin 1960 (tauhoop mit Klaus Nitsche) * ''Mecklenburg'', Swerin 1965 (tauhoop mit Heinz Föppel) * ''Wismar, die Insel Poel und der Klützer Winkel'', Rostock 1965 * ''Die Liebe der Johanna Olsen'', Berlin 1966 * ''Bootsmann Pütt und seine Frauen'', Berlin 1967 * ''Der Mann auf dem Kirr'', Berlin 1969 * ''Zwischen Meer und Bodden'', Rostock 1971 * ''Die Jahre mit Per'', Berlin 1972 * ''Der Angstmann'', Rostock 1975 * ''Grasinsel'', Berlin 1975 * ''Unter dem Poetenhut'', Berlin 1977 * ''Boddengeflunker'', Rostock 1978 * ''Plattdütsch gistern un hüt''. 1980. Mit vertoont Warken von [[Klaus Groth]], [[Fritz Reuter]], [[John Brinckman]], Fritz Meyer-Scharffenberg, [[Rudolf Tarnow]]. (LITERA 865282/283, 1980). [https://www.youtube.com/watch?v=9nHWTZYvm2U Online auf Youtube]<ref>{{Internetquelle |url=https://www.discogs.com/Various-Plattdütsch-Gistern-Un-Hüt/release/2197318 |titel=Plattdütsch Gistern Un Hüt (1980, Vinyl) |abruf=2021-04-05 |sprache=de}}</ref> * ''Zuckerkauken un Koem'', 1982, Gedichtsammlung === As Ruutgever === * Timm Kröger: ''Leute eigener Art.'' Berlin 1969 === Översett Wark === * Fritz Reuter: ''Die Franzosengeschichte.'' Rostock 1962 * Fritz Reuter: ''Seine Majestät Dörchläuchting.'' Rostock 1963 == Literatur == * {{Literatur}} * {{Literatur}} == Footnoten == <references /> == Weblinks == * {{DNB-Portal|118733346}} * {{LBMV PPN|237816210}} * {{LBMV PER|Meyer-Scharffenberg,+Fritz}} * [https://www.kulturwerte-mv.de/Landesbibliothek/Literatursuche/Sammlungen/Meyer%E2%80%93Scharffenberg%2c-Fritz-%281912-%E2%80%93-1975%29/ Nachlass] in dei Landesbibliothek Mecklenburg-Vorpommern {{PBuB|ID=1477}}{{Normdaten}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Boren 1912]] [[Kategorie:Storven 1975]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Översetter]] [[Kategorie:Hoochdüütsch]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Mäkelborgsch Platt]] gyxgb2me3h6moniqxg31d1uw58l9u41 0 192941 1041573 2025-07-11T09:19:43Z Flaverius 21322 Erstellt durch Übersetzen der Seite „[[:de:Special:Redirect/revision/222060077|Wolfram Rosemann]]“ 1041573 wikitext text/x-wiki '''Wolfram Rosemann''' (* [[9. August]] [[1925]] in [[Ruihen]]; † [[2013]] in [[Aken]]) was ein [[Düütschland|düütsken]] [[Schriever|Schriewer]] un [[Speelbaas|Spiälbaas]] van [[Plattdüütsch|plattdüütsken]] [[Höörspeel|Höörspiäle]] up [[Westfäölsk Plat|Westfäölsk Platt]]. == Liäwen == Wolfram Rosemann was de Suohn van den plattdüütsken Schriewer [[Heinrich Rosemann]]. Nao den Studium in Theaterwiätenskop, [[Germanistik]] un Kunstgeschichte promoveer as Dokter in Philosophie. Van 1954 bet 1987 leid he dat Afdeel „[[Westfälisches Hörspiel]]“ bi de Westdüütsk Rundfunks. Twisken 1958 un de 1980er Jaohre teiken he as Spiälbaas rund 200 Hööspiäle up. In’n 1990-er Jaohren brochte he noch ein paor egen Höörspiäle ruut un unner de Titel ''Spiellwiärks'' auk Gedichte up [[Westfäölsk Plat|Westfäölsk Platt]]. Wolfram Rosemann liäwe lange Tied in [[Köln]]<ref name="wr">Kurzporträt {{WestfAutoren|1544}}, abgerufen am 9. Oktober 2015</ref> un later in [[Aken]], wo he 2013 mit Daude afgung. == Höörspiäle == <div style="column-width:35em;"> === As Spriäker === * 1955: Neuer Vater gefällig? – Regie: [[Fritz Peter Vary]] === As Schriewer === * 1990: Wulkenpalaver – Regie: Frank Grupe * 1990: Terdalkieken – Regie: Georg Bühren * 1991: Snacken, Lustern, Kieken – Regie: [[Jochen Schütt]] * 1994: Leiwe – of wu'm dat nömt – Regie: Georg Bühren, auch unter den Titel Leev – oder woans dat heet – Regie: [[Ursula Hinrichs]] * 1994: Grulig ist, över't Moor to gahn – Regie: Frank Grupe === As Spiälbaas === * 1958: De Hexenbänniger – Schriewer: [[Hubert Rohlof]] * 1958: Du saß dat Supen laoten – Schriewer: [[Anton Aulke]] * 1959: Dat Sündenwater – Schriewer: Heinrich Luhmann * 1959: Schwanewert – Schriewer: August Kracht * 1960: De Spökenkieker – Schriewer: Anton Aulke * 1960: Polteraobend – Schriewer: Hermann Homann * 1961: De Seelenwanderung – Schriewer: Karl Wagenfeld * 1961: De Geldbül – Schriewer: Anton Aulke * 1962: Wir haben einen Stern gesehen – Schriewer: Johannes von Hildesheim * 1962: De Straote lang – Schriewer: Hermann Homann * 1963: De Wegg trügge – Schriewer: [[Bruno Wittchen]] * 1963: De deipe Graben – Schriewer: [[Fritz Drobe]] * 1964: Küenink un Duohlen un Wind – Schriewer: [[Norbert Johannimloh]] * 1964: Was macht Berthold – Schriewer: [[Hans Bachmüller]] * 1965: Verluorne Stunne – Schriewer: [[Konrad Hansen]] * 1965: Ein Drittel unseres Lebens – Schriewer: Herbert Lichtenfeld * 1966: Reise nach Genua – Schriewer: [[Christian Noak]] * 1966: Die Müllkippe – Schriewer: [[Ernst Gethmann]] * 1967: Zack-Zack – Schriewer: Erwin Sylvanus * 1967: Die Auszeichnung – Schriewer: [[Jacob Zilber]] * 1968: Familjenrat – Schriewer: Hermann Homann * 1968: Undine Waterwicht – Schriewer: [[Alfons Schenke]] * 1969: Lüninge sind auk Mensken – Schriewer: Hermann Homann * 1969: Ein Detektivspiel – Schriewer: [[Miklos Gyarfas]] * 1970: De Gast – Schriewer: [[Walter A. Kreye|Walter Arthur Kreye]] * 1970: Gedanken und Wölfe – Schriewer: Hans Kasper * 1971: Die Tür – Schriewer: Thomas Kilroy * 1971: Vorstellungen während de Mittagspause – Schriewer: Renke Korn * 1972: Rammelige Tieden – Schriewer: Alfons Schenke * 1972: Hotel de Angst – Schriewer: [[Novica Savic]] * 1973: De Mann in’n Keller – Schriewer: [[Fritz Arend (Autor)|Fritz Arend]] * 1973: Dreih di nich üm… – Schriewer: Konrad Hansen * 1974: Lustert äs niepen to – Schriewer: [[Rainer Schepper]] * 1974: Een Auge is – Schriewer: Alfons Schenke * 1975: Söken – Schriewer: [[Wolfgang Sieg]] * 1975: Liebe Deinen Nächsten – Schriewer: [[Ernst-Otto Schlöpke]] * 1976: Der Todesautomat – Schriewer: [[Jacques Fayet]] * 1976: Küren – Schriewer: Wolfgang Sieg * 1977: Petroleum mobile – Schriewer: [[Dieter Paul (Autor)|Dieter Paul]] * 1977: Die Quelle – Schriewer: Pierre Gascar * 1978: Kattendisk – Schriewer: [[Peter Kuhweide]] * 1978: Der Ausflug nach Le Toquet – Schriewer: Felix Gasbarra * 1979: De Frau an’n Tuun – Schriewer: [[Heinz von der Wall|Heinz von de Wall]] * 1979: Snei – Schriewer: [[Heinrich Schmidt-Barrien]] * 1980: Pythagoras wärd’n Kärl – Schriewer: [[Gerd Lüpke]] * 1980: De dütske Ankevader – Autorinnen: Ruth Bunkenburg/[[Irene Bremer]] unter den gemeinsamen Pseudonym ''Rudolf Reiner'' * 1980: Pelikans stiärwt ut – Schriewer: Bernard Fathmann * 1981: Probezeit – Schriewer: [[Gerd Gotzmann]] * 1981: Wi kennt us nich – Schriewer: [[Ingeborg Gurr-Sörensen]] * 1982: Streß vör Klock acht – Schriewer: Hermann Bärthel * 1982: Reise nao Gistern – Schriewer: [[Wolfgang Gerth]] * 1983: Ich seh’ etwas, das du nicht siehst – Schriewer: Roderick Wilkinson * 1983: Zauberei – Schriewer: [[György Kopányi]] * 1984: Un alle sind kuemen – Schriewer: Alfons Schenke * 1984: Ant’ daude Meer – Schriewer: [[Reinhard Reinke]] * 1985: Trauerarbeit – Schriewer: Wolfgang Sieg * 1985: De Peigeigei – Schriewer: [[Wilhelm Staudacher (Autor)|Wilhelm Staudacher]] * 1986: Widdemann söch… – Schriewer: Wolfgang Gerth * 1986: De Spezialist – Schriewer: Werner Brüggemann * 1987: Kuckuck in't Nöst – Schriewer: Hilda Kühl </div> == Priese == * 1988: [[Andreas-Rottendorf-Pries]] == Böker == * 1988: ''Spiellwiärks'', Plattdeutsche Gedichte, Selbstverlag de Niederdeutschen Bühne Münster an den Städtischen Bühnen Münster == Weblenken == * {{DNB-Portal|1046756036}} * {{WestfAutoren|1544}} == Footnoten == <references /> {{Normdaten}} [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Storven 2013]] [[Kategorie:Boren 1925]] [[Kategorie:Börger von Düütschland]] [[Kategorie:Plattdüütsch]] [[Kategorie:Westfäälsch Platt]] [[Kategorie:Höörspeel]] [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Speelbaas]] qtuo7iiredunmn4i08mtr94r278niso 3 192942 1041577 2025-07-11T10:13:33Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia 1041577 wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Lucars23}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 12:13, 11. Jul. 2025 (CEST) ehfvrz44sfrx6yx5mwwn86ikro8bpvs 3 192943 1041580 2025-07-11T10:49:26Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia 1041580 wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Ants Aare Alamaa}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 12:49, 11. Jul. 2025 (CEST) 7gd1f4ehp3d6we83tdb1f6qtg53qdvx