Wikipedia newwiki https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%82_%E0%A4%AA%E0%A5%8C MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter माध्यम विशेष खँलाबँला छ्येलेमि छ्येलेमि खँलाबँला विकिपिडिया विकिपिडिया खँलाबँला किपा किपा खँलाबँला मिडियाविकि मिडियाविकि खँलाबँला Template Template talk ग्वाहालि ग्वाहालि खँलाबँला पुचः पुचः खँलाबँला दबू दबू खँलाबँला TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk हेइटी 0 1612 873064 872748 2025-06-30T14:09:48Z InternetArchiveBot 22726 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 873064 wikitext text/x-wiki {{Infobox_Country |native_name = {{lang|fr|''République d'Haïti''}}<br />{{lang|ht|''Repiblik d Ayiti''}} |conventional_long_name = हेइटी गणतन्त्र |common_name = हेइटी |image_flag = Flag_of_Haiti.svg |image_coat =Coat of arms of Haiti.svg |image_map = LocationHaiti.svg |national_motto = ''"L'Union Fait La Force"''{{spaces|2}}<small>([[फ्रांसे]])<br />"एकतां बल्लाकी"</small> |national_anthem = ''[[ला देसालिनिएन्ने]]'' |official_languages = [[फ्रांसे]], [[हेइटियन क्रेओल]] |demonym = हेइटीयन |capital = [[पोर्ट-औ-प्रिन्स]] |latd=18 |latm=32 |latNS=N |longd=72 |longm=20 |longEW=W |largest_city = राजधानी |government_type = [[गणतन्त्र]] |leader_title1 = [[हेइटीया राष्ट्रपतितेगु धलः]] |leader_name1 = [[रेने प्रेभाल]] |leader_title2 = [[हेइटीया प्रधानमन्त्रीतेगु धलः]] |leader_name2 = [[ज्याक-एदोउआर्द एलेक्सिस]] |area_rank = १४६औं |area_magnitude = 1 E10 |area_km2 = 27,750 |area_sq_mi = 10,714 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |percent_water = 0.7 |population_estimate = 8,528,000<sup>1</sup> |population_estimate_rank = 88th |population_estimate_year = July 2005 |population_census = 5,053,792 |population_census_year = 1982 |population_density_km2 = 292.7 |population_density_sq_mi = 758.1 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |population_density_rank = 38th |GDP_PPP = $14.76 (2006 est.) [[1000000000 (number)|billion]] |GDP_PPP_rank = 124th |GDP_PPP_year = 2006 |GDP_PPP_per_capita = $1800 ((2006 est.)purchasing power parity): GDP (official exchange rate): $5.953 billion (2006 est.) GDP - real growth rate: 2.3% (2006 est.) |GDP_PPP_per_capita_rank = 153th |sovereignty_type = [[हेइटीया इतिहास|पलिस्था]] |established_event1 = as [[Saint-Domingue]] |established_date1 = [[1697]] |established_event2 = [[फ्रान्स|फ्रान्सं]] स्वतन्त्र |established_date2 = <br />[[ज्यानुवरी १]], [[ई सं १८०४]] |HDI = {{increase}} 0.482 |HDI_rank = 154th |HDI_year = 2004 |HDI_category = <font color="#e0584e">low</font> |Gini = 59.2 |Gini_year = 2001 |Gini_category = <font color="#e0584e">high</font> |currency = [[Haitian gourde|Gourde]] |currency_code = HTG |country_code = |time_zone = |utc_offset = -5 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = -4 |cctld = [[.ht]] |calling_code = 509 |footnote1 = Note: estimates for this country explicitly take into account the effects of excess mortality due to AIDS; this can result in lower life expectancy, higher infant mortality and death rates, lower population and growth rates, and changes in the distribution of population by age and gender than would otherwise be expected. }} '''हेइटी''' ([[International Phonetic Alphabet|IPA]]: {{IPA|[ˈhaiːti]}}), आधिकारिक कथं '''गणतन्त्र हेइटी''' ({{lang|fr|''République d'Haïti''}}, {{lang|ht|''Repiblik d Ayiti''}}), छगु [[फ्रान्कोफोनी]] व [[क्रेओल]] खँल्हाइगु [[ल्याटिन अमेरिका]]या छगु देय् ख। थ्व देय् [[ग्रेटर एन्टिल्स]] [[आर्किपेलागो]]य् [[क्यारिबियन]] टापू [[हिस्पानियोला]]य् ला। थ्व टापूइ [[डोमिनिकन गणतन्त्र]] नं ला। हेइटीइ मेमेगु चीधंगु टापूत नं दु दसु- [[ला गोनाभे]], ला Tortue, [[ले काय्‌मितेज्]], इल् दे एनाकाओना, व ला ग्रान्द काये। मनु मच्वनिगु टापू [[नाभासा टापू]] हेइटी व [[संयुक्त राज्य अमेरिका]] नं थःगु धका क्लेम यागुदु। 'अयिति' (ऐति) धागु आदिवासी [[ताइनो]] वा [[अमेरिनिडियन]]तेगु थ्व टापूया नां ख। थुकिया दक्ले तज्जागु थाय् [[पिक ला सेल्ले]] २,६८० मिटर ख। थ्व देय्‌या क्षेत्रफल २७,७५०&nbsp;[[वर्ग किलोमिटर]] (१०,७१४&nbsp;वर्ग माइल) दु। थ्व देय्‌या राजधानी [[पोर्ट-औ-प्रिन्स]] ख। छगू भूतपूर्व [[अमेरिकाय् फ्रान्सेली उपनिवेश|फ्रेन्च उपनिवेशं]] दयावःगु देय्‌ हेइटीं छुं ऐतिहासिक झाकात देकल: हेइटी हलिमया दक्ले न्हापांगु स्वतन्त्र हाकुगु गणतन्त्र व हलिमया छगू जक्क [[दास विद्रोह|दास विद्रोहं]] बुयावःगु देय्‌या कथं पलिस्था जुल। हेइटी अमेरिकाया २गु गैह्र-आदिवासी (संयुक्त राज्य अमेरिका धुंका) देय्‌या रुपय् पलिस्था जुल। थ्व देय्‌ ल्याटिन अमेरिकाया दक्ले पुलांगु स्वतन्त्र राष्ट्रया कथं ज्यानुवरी १, १८०४स पलिस्था जुल। == राजनीति == {{main|हेइटीया राजनीति}} हेइटीया राजनीति [[राष्ट्रपतिय व्यवस्था|राष्ट्रपतिय]] [[गणतन्त्र]], व pluriform बहुदल व्यवस्थाय् जुइ। [[हेइटीया राष्ट्रपति]] [[देय्‌या प्रमुख]] जुइ धाःसा प्रधानमन्त्री [[सरकारया प्रमुख]] जुइ। [[कार्यपालिकाया शक्ति]] सरकारं छ्य्‌लि। [[व्यवस्थापिकाया शक्ति]] [[सरकार]] व [[हेइटीया राष्ट्रिय एसेम्ब्ली|हेइटीया राष्ट्रिय एसेम्ब्लीं]] छ्य्‌लि। == विभाग, एरोन्डिसेमेन्ट, व कम्म्युन == {{main|हेइटीया विभाग}} {{see|Arrondissements and communes of Haiti}} हेइटीयात १० गु विभागय् बायातगु दु। Please note that the names of departmental capital cities are provided in parentheses. विभागतेत हानं ४१गु [[एरोन्डिसेमेन्ट]]त, व १३३ [[कम्युन]]य् विभाजन यानातगु दु। थुकिलिं द्वितीय व तृतीय तहया व्यवस्थापिक विभागया ज्या याइ। [[किपा:Haiti departments numbered.png|right|thumb|300px|हेइटीया विभागत]] {| | # [[आर्तोबोनाइत विभाग]] ([[Gonaïves]]) # [[सेन्टर विभाग]] ([[Hinche]]) # [[ग्रान्ड्‌'आन्से विभाग]] ([[Jérémie]]) # [[निप्पेस विभाग]] ([[Miragoâne]]) # [[नर्द विभाग]] ([[Cap-Haïtien]]) # [[नर्ड-एस्ट विभाग]] ([[Fort-Liberté]]) # [[नर्ड-ओउएस्ट विभाग]] ([[Port-de-Paix]]) # [[ओउएस्ट विभाग]] ([[पोर्ट-औ-प्रिन्स]]) *देया राजधानी* # [[सुद-एस्ट विभाग]] ([[Jacmel]]) # [[सुद विभाग]] ([[Les Cayes]]) | |} == अर्थतन्त्र == [[किपा:Waste dumping in a slum of Cap-Haitien.jpg|thumb|[[काप-हेइटीएन]]या स्लमय् वांछयातःगु फोहर]] {{main|हेइटीया अर्थतन्त्र}} हेइटी पाश्चात्य गोलार्धया दक्ले म्हो विकसित देय्‌ ख। थ्व देय्‌या राजनैतिक अस्थिरता व हानं-हानं जुयाच्वनिगु हिंसां याना थ्व देय्‌ नं बांलाक्क विकास याये मफु। सन् १९८०या दशक निसेंया सामाजिक व आर्थिक सूचकं हेइटीयात मेमेगु अविकशित देय्‌ (विशेष याना पाश्चात्य गोलार्ध)या तुलनाय् ल्यु-ल्यु लानावंगु क्यनाच्वंगु दु। सन् २००६इ हेइटी संयुक्त राष्ट्र संघयअ [[मानव विकास परिसूचक]] दूगु १७७ देय्‌य् १५४गु थासय् ला। सन् २००३य् करिब ८०% जनसंख्या गरिवी रेखाय् म्वानाच्वंगु खने दु। <ref>CIA World Factbook</ref> हेइटी अमेरिकाय् लाःगु छगू जक्क अति विकशित राष्ट्र ख। <ref>[http://de.wikipedia.org/wiki/Haiti German Wikipedia]</ref> सन् २००१ व २००२इ आर्थिक विकास ऋणात्मक जुल धाःसा सन् २००३य् आर्थिक विकास मजु। सन् २००६इ प्रेजिडेन्ट प्रेभाल दयेधुंका धाःसा हेइटीया अर्थतन्त्रय् विकास जूगु खने दु। {{Fact|date=October 2007}} करिब ६६% हेइटीमिं बुंज्या याइ गुकिलि आपालं चिधंगु स्तरया सब्स्टिनेन्स फार्मिङ याइ, तर थुकिलिं देय्‌या कुल ग्राहस्थ उत्पादनय् ३०% जक्क योगदान बी। थ्व देशय् फर्मल जब क्रियसनया विकास म्हो जक्क जुसां इन्फर्मल इकोनोमी धाःसा विकशित जुयाच्वंगु दु। थ्व देय्‌ [[करप्सन पर्सेप्सन इन्डेक्स]] कथं हलिमया दक्ले भ्रष्टाचारी देशय् छगू ख। थ्व देय्‌या राष्ट्रिय बजेटया ३०-४०% वैदेशिक अनुदानं वै गुकिलि दक्ले अप्व संयुक्त राज्य अमेरिका व युरोपियन युनियनं बीगु या। भेनेजुयला व क्युबां नं थ्व देय्‌यात ग्वहालि या। सन् २०००या निर्वाचनया धांधलीया आरोप व राष्ट्रपति एरिस्टाइडयात थीथी भ्रष्टाचारया आरोप धुंका युएसं हेइटीयात बिइगु अनुदान सन् २००१-२००४ तक्क दिकाबिल। एरिस्टाइडं सत्तात्याग यायेधुंका [[संयुक्त राष्ट्र संघया हेइटीइ स्टेबिलाइजेसन मिसन]] ब्राजिलियन सेनाया अगुवाइय् पलिस्था जुल। थ्व धुंका हानं युएसं हेइटीयात अनुदान बीया हल। == शिक्षा == {{main|हेइटीइ शिक्षा}} हेइटीया [[विश्वविद्यालय]]त थ्व कथं दु: * [[काराइबे विश्वविद्यालय]] * [[च्रेतिएने दु नर्ड द्'हेइटी]] * [[हेइटी विश्वविद्यालय]] * [[लुमिएर विश्वविद्यालय]] / MEBSH * [[हेइटीया नर्ते दामे विश्वविद्यालय]] * [[क्विस्क्वेया विश्वविद्यालय]] * [[रोइ हेन्री क्रिस्तोफ विश्वविद्यालय]] == लिधँसा == <div class="references-small"> <references/> * [[Edwidge Danticat]], ''[[The Royal Diaries of Anacoana: Golden Flower, Haiti 1490]]''. Retrieved 2006-12-29. == स्वयादिसँ == {{portalpar|हेइटी|Flag_of_Haiti.svg}} * [[फ्रीपोर्ट तोर्तुगा]] * [[हिस्पानियोला]] * [[हेइटी फूटबल टिम]] * [[हेइटीया राजनीति]] == पिनेया स्वापूत == {{sisterlinks|Haiti}} '''इतिहास''' * [http://www.elahmad.com/maps/qibla-english.htm?latitude=18.9167&longitude=-72.4878&t=h&zoom=7 maps Haiti ] * [http://www.kreyol.com/ Kreyol - Haitian History] * [https://web.archive.org/web/20071009071631/http://www.haitianarawak.com/ Information on Haiti's indigenous heritage and the descendants of the Haitian Arawaks] * [https://web.archive.org/web/20071015044529/http://www.haiti.org/keydate.htm Key Dates in Haitian History] - Embassy of Haiti * [https://web.archive.org/web/20071012142804/http://kreyol.com/history.html People in Haitian History] - Founders and heroes of Haiti * [https://web.archive.org/web/20071011090409/http://webster.edu/~corbetre/haiti/history/history.htm Bob Corbett's Haitian History Page] - in-depth information about Haitian history and literature * [https://web.archive.org/web/20100504202347/http://www.webster.edu/~corbetre/haiti/history/revolution/secret.htm Napoleon's secret orders to General Leclerc] * [https://archive.today/20130105033550/http://www.thediamondangle.com/marasco/negleg/trujillo.html 1937 massacre] - information about the 1937 massacre of 18,000 Haitians by Dominican President Rafael Trujillo * [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/httoc.html Library of Congress - A Country Study: Haiti] * [https://web.archive.org/web/20080907105427/http://www.thelouvertureproject.org/wiki/ The Louverture Project] - Haitian History Wiki * [https://web.archive.org/web/20080501090520/http://homepage.mac.com/stlazare/Haiti/The%20Imperial%20and%20Military%20Order%20of%20Saint%20Faustin.html Institut de la Maison Imperiale d'Haiti]* * [https://web.archive.org/web/20220901061334/https://pdba.georgetown.edu/Constitutions/Haiti/haiti1987.html 1987 Constitution of Haiti] - unofficial translation by Georgetown University * [http://www.haiti.org/ Embassy of Haiti in Washington D.C.] * [https://web.archive.org/web/20070706101039/http://numismondo.com/pm/hti/ Haiti Paper Money] '''संस्कृति''' * [https://web.archive.org/web/20070927045605/http://www.haiti.fm/haitianvideos/haiti-fm-top-video-play/ Haiti FM Videos] * [https://web.archive.org/web/20160117043630/http://rara.wesleyan.edu/ Music and Video of Rara Festivals in Haiti and New York] * [http://www.youtube.com/watch?v=0HS0JAkr2qE Video: Sculpture marks abolition of slave trade anniversary] '''The Flag of Haiti'''<br /> The flag of Haiti was redesigned after the slave revolution over a colonial France. The flag was changed from black and yellow to blue and red. '''मालेज्या''' * [https://web.archive.org/web/20081014111619/http://www.premye.ht/ Premye.ht], .ht search engine (using French) '''बुखँ''' * [https://web.archive.org/web/20050906100912/http://news.yahoo.com/fc/World/Haiti/ Yahoo! News Full Coverage] * [http://www.britannica.com/nations/Haiti Encyclpaedia Britannica - Haiti's country page] * [http://www.metropolehaiti.com/ Radio Metropole] * [https://web.archive.org/web/20150217153602/http://www.tnh.ht/ Television Nationale d'Haiti] * [http://www.ahphaiti.org/ Agenge Haitienne de Press] * [http://www.telehaiti.com/ Telehaiti-Television d'Haiti] * [https://web.archive.org/web/20071012023634/http://www.radiokiskeya.com/ Radio Kiskeya] * [https://web.archive.org/web/20060805154035/http://www.voanews.com/english/broadcast_info.cfm?co=88&lang=13#webcast VOA kreyol] * [http://www.haitiprogres.com Haiti Progre - Lavalas news in several languages] * [http://www.alterpresse.org AlterPresse news briefs in several languages] * [http://www.ifex.org/20fr/content/view/full/118/ IFEX independent news] * [http://www.HavenWorks.com/world/haiti Haiti News] * [https://listhost.uchicago.edu/mailman/listinfo/Haiti-news Haiti-news list], Haitian news * [https://web.archive.org/web/20071015065339/http://www.lenouvelliste.com/ Le Nouvelliste Online], political, social, economics, culture and entertainment, sports news * [https://web.archive.org/web/20071011052951/http://ipsnews.net/new_focus/haiti/index.asp IPS Inter Press Service] Independent news reports and features about Haiti '''चाहिलिगु''' * [https://web.archive.org/web/20071028193046/http://www.latinguides.com/travel/haiti-paradise-cotes-des-arcadins-jacmel.html Haiti Vacation] The Haiti Paradise, Cotes des Arcadins & Jacmel e Ile-a-Vache '''संकिपा''' * [https://web.archive.org/web/20071012043809/http://belfim.com/ BelFim - Haiti's Internet Movie Database] * [https://web.archive.org/web/20130614174947/http://raboteau-trial.info/ Pote Mak Sonje (the Raboteau Trial) (2003)] * [http://www.aristidethefilm.com Aristide and the Endless Revolution by [[Nicolas Rossier]] (2005)] '''सफू''' * Sleeping Rough in Port-au-Prince: An Ethnograohy of Street Children and Violence in Haiti (2006) by J. Christopher Kovats-Bernat * Let Haiti Live (2004) * Pathologies of Power (2003) by Paul Farmer '''हेइतिमि नखः''' * [http://www.guardian.co.uk/comment/story/0,3604,1159809,%2000.html Why they had to Crush Aristide, The Guardian] * [http://newleftreview.org/A2507 Operation Zero in Haiti, New Left Review] * [https://web.archive.org/web/20071011135802/http://radicalphilosophy.com/default.asp?channel_id=2187&editorial_id=14344 Haitian Inspiration, Radical Philosophy] * [https://web.archive.org/web/20081201070136/http://www.udw.ac.za/ccs/default.asp?3,28,10,1213 Haiti 1804 as an Event - Fidelity to Freedom, Why has it been so difficult to achieve?] '''एड्भोकेसी''' * [http://www.lethaitilive.org/pmwiki.php Coalition of Organizations in US for Haiti justice] * [https://web.archive.org/web/20071010005220/http://www.unicef.org/childalert/haiti/ A 'Child Alert' issued by UNICEF for the country of Haiti] * [http://www.canadahaitiaction.ca Articles and News Focusing in on Canada's Role in Haiti] * [https://web.archive.org/web/20071011134620/http://hayti.net/ Website of Haitian Populat Movement Fanmi Lavalas] * [http://www.outofhaiti.ca Articles and News Focusing in on Canada's Role in Haiti] * [http://www.fair.org/index.php?page=2937 Invisible Violence: Ignoring Murder in Post-Coup Haiti] * [http://webarchive.loc.gov/all/20050408005345/http://www.zmag.org/lam/haitiwatch.cfm ZMag analysis on current situation in Haiti] * [https://web.archive.org/web/20040924204316/http://www.haitijustice.org/ ''Half-Hour for Haiti'' Action Alerts to promote justice in and for Haiti] * [https://web.archive.org/web/20100201091937/http://blog.ijdh.org/ Haiti Justiceblog] '''उसांय् ख्यः''' * [https://web.archive.org/web/20091212130729/http://www.medsandfoodforkids.org/ Meds & Food for Kids] - Stop malnutrition in Haiti before it takes another life. * [https://web.archive.org/web/20071014005350/http://www.intlchildcare.org/ International Child Care] - Christian health development organization in Haiti & Grace Children's Hospital * [http://www.konbitsante.org/ Konbit Sante] A New England based Health Partnership with the people of Cap-Haitien * [https://web.archive.org/web/20070828225410/http://www.haitihelpmed.org/index.html Haiti Help Med Plus] - Haitian medical aid organization * [https://web.archive.org/web/20061031124725/http://www.pih.org/wherewework/haiti/index.html Zanmi Lasante] - Public health NGO Partners in Health * [http://www.hashaiti.org Hopital Albert Schweitzer Haiti] - Integrated Community Health System serving the Artibonite Valley '''NGOत''' * [http://www.oursoil.org SOL] - Haiti National Organization for Community Development * [http://www.oursoil.org SOIL] - International Organization for Community Development * [http://www.aidg.org AIDG] - Integrating Eco-Friendly Businesses in Developing Countries * [http://www.hope-for-haiti.org Hope for Haiti] - Educational and grassroots development in rural Haiti. * [https://web.archive.org/web/20060419073440/http://www.aanhaiti.com/aan/indexpage.asp?b=ns Autorite Aeroportuaire Nationale d'Haiti (AAN)] * [http://www.fondationseguin.org/ Fondation Sequin]- Advocay for the Ecology of Seguin * [https://web.archive.org/web/20060427001513/http://www.haitiinnovation.org/ Haiti Innovation] - Markets sustainable, development projects in Haiti to an active community of Haiti enthusiasts and aid donors * [https://web.archive.org/web/20071005232126/http://www.pwofansanm.org/ Pwof Ansanm] - educational initiative in Haiti * [http://www.lambifund.org Lambi Fund of Haiti] - sustainable grassroots development and reforestation for economic justice * [https://web.archive.org/web/20111209054842/http://www.akolad.com/ Akolad.com] - home of Haitian community online * [http://www.haitixchange.com HaitiXchange.com] - Haitian people, news, and culture * [http://www.haitiaction.com Haiti Action] * [http://www.haitipolicy.org Haiti Democracy Project] * [http://www.haitisupport.gn.apc.org Haiti Support Group] * [https://web.archive.org/web/20090605035007/http://www.hastingshumanrights.org/ Hastings Human Rights Project for Haiti] - A student led project which lodged a complaint on behalf of former PM Yvon Neptune * [http://www.ijdh.org/ Institute for Justice and Democracy in Haiti] - News and human rights activism for Haiti with weekly newsletter * [http://www.nchr.org National Coalition for Haitian Rights] * [http://www.palaisnational.info/ National Palace] * [https://web.archive.org/web/20060831172014/http://www.sakapfet.com/ Sakapfet Online] * [http://kiskeyacity.blogspot.com/2005/11/second-generation-nation-mill-polyn.html Second Generation Haitian-American (Interview)] * [https://web.archive.org/web/20071011134236/http://unifusa.org/home/ UNIF USA] - The UNIF USA Foundation '''समुदाय''' * [http://www.pouchons.com Pouchons.com Haitian Website Community] * [https://web.archive.org/web/20071011165416/http://echodhaiti.com/ EchodHaiti.com Haitian Cultural Community] * [https://web.archive.org/web/20160325235553/http://haitiandiaspora.com/ HaitianDiaspora.com Haitian-American Diaspora Community] * [https://web.archive.org/web/20081123034718/http://www.staelo.net/ STAELO DEFACTO Haitian Culture] {{Template group |title = Geographic locale |list = {{Departments of Haiti}} {{Countries and territories of the Caribbean}} {{Countries and territories of Middle America}} {{Countries of North America}} }} {{Template group |title = International membership |list = {{Organization of American States (OAS)}} {{Latin Union}} {{La Francophonie}} {{Caribbean Community (CARICOM)|state=collapsed}} }} {{देय् च्वसु|हेइटी}} <!--मेमेगु भाषाय्--> [[पुचः:देय्]] [[पुचः:हेइटी| ]] [[पुचः:कारिकोम देय्‌त]] [[पुचः:गणतन्त्र]] [[पुचः:फ्रान्कोफोनी देय्‌]] [[पुचः:टापू देय्]] 93ko3vyyqvzwohw5eqj6bp50jsyqylq दर्शन 0 158250 873065 835395 2025-07-01T06:01:40Z Eukesh 11 /* पाश्चात्य दर्शन */ 873065 wikitext text/x-wiki '''दर्शन''' धाःगु विचाःया पहः ख। हलिमय् दूगु वा मदूगु छुं नं चीज थुइकेत ब्वयेगु विचाः पहःया बाहा दर्शन ख। थी-थी मनूतेगु थीथी दर्शन दयाच्वनि। थन्यागु दर्शनया पहः मनू, थाय्‌, समाज आदि थी-थी आधारय् पाइ। छुं दर्शनत थ्व कथं दु- ==थाय् कथंया दर्शन== === दक्षिण एसियामि दर्शन === ==== '''आस्तिक वा वैदिक दर्शन''' ==== [[वेद|वैदिक]] परम्पराय् खुगु दर्शन दु : #[[मीमांसा]] #[[न्याय]] #[[वैशेषिक]] #[[सांख्य]] #[[योग]] #[[वेदान्त]] ==== '''नास्तिक दर्शन''' ==== #[[चार्वाक]] #[[बौद्ध धर्म|बौद्ध]] #[[जैन धर्म|जैन]] ==== समकालीन पूर्वीय दर्शन ==== #[[श्री अरविन्द]] #[[राधाकृष्णन]] #[[ओशो रजनीश]] === पाश्चात्य दर्शन === #[[प्राचीन पाश्चात्य दर्शन]] * [[सुकरात]] * [[अरस्तु]] * [[प्लेतो]] #[[आधुनिक पाश्चात्य दर्शन]] *[[देकार्त]] *[[स्पिनोजा]] *[[केन्ट]] *[[ह्यूम]] ==== समकालीन पाश्चात्य दर्शन ==== *[[सार्त्र]] *[[ए जे एयर]] *[[विट्गेंस्टाइन]] ===चिनिया दर्शन=== ====प्राचीन==== * [[कन्फ्युसियस]] * ताओवाद ==दर्शनया ख्यः== दर्शनया थीथी ख्यः दु- * सौन्दर्य दर्शन (Aesthetics) * नैतिकता (Ethics) * तर्क (Logic) * ज्ञान दर्शन(Epistemology) ==स्वयादिसँ== * [[विज्ञान]] [[पुचः:दर्शन]] 7gpbutd8xaqz06qh05c4kly59g27djq सुकरात 0 204037 873066 2025-07-01T06:01:54Z Eukesh 11 Redirected page to [[सोक्रेतिज]] 873066 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[सोक्रेतिज]] 0enfsheaqediwk0gorn6u6tcycntxo3 जेनोफोन 0 204038 873067 2025-07-01T06:27:44Z Eukesh 11 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1296425337|Xenophon]]" 873067 wikitext text/x-wiki '''एथेन्सया जेनोफोन''' ( {{IPAc-en|ˈ|z|ɛ|n|ə|f|ən|,_|-|ˌ|f|ɒ|n}} ; {{langx|grc|{{Wikt-lang|grc|Ξενοφῶν}}}} ; {{Efn|<small>[[Romanization of Greek|romanized]]: </small>{{grc-transl|Ξενοφῶν}}; {{IPA|grc|ksenopʰɔ̂ːn}}}} {{circa|430}}{{snd}}३५५/३५४ ईसापूर्व) <ref>{{Cite book|title=The Encyclopaedia of Ancient History|date=2013|publisher=Blackwell Publishing Ltd|doi=10.1002/9781444338386.wbeah08169|url=https://doi.org/10.1002/9781444338386.wbeah08169|quote=He [Xenophon] died shortly after 354.}}</ref> छम्ह ग्रीक सैनिक नेता, दार्शनिक व इतिहासकार ख। ३० दँ बिले वय्कः लिचिलाच्वंपिं ग्रीक पेशेवर सैनिक झि द्वया नेतात मध्ये छम्ह कथं निर्वाचित जुयादिल। थ्व सेनां साइरस द यंगरया [[अकिमनिद साम्राज्य|अकिमनिद साम्राज्यया]] नियन्त्रण कब्जा यायेगु कुतःया छगू ब्व खः । सैन्य इतिहासकार थियोडोर आयरोल्ट डजं च्वयादी कथं सदियौं लिपा तक थ्व योद्धाया प्रतिभायात पार यायेगु सुं नं मवःनि। लिपांगु निगु सहस्राब्दी निसें जेनोफोन दकलय् न्ह्यः सैन्य जनरल, इतिहासकार वा दार्शनिक ख धका बहस जुयाच्वंगु दु। वंगु निगू सहस्राब्दीइ अप्वः ईया निंतिं जेनोफोनयात दार्शनिकया रुपय् नालातःगु दु। <nowiki><i id="mwOw">द ओरेटर एजुकेशनय्</i></nowiki> क्विन्तिलियनं दकलय् नांजाःपिं इतिहासकार, वक्ता व दार्शनिकतेगु वाक्पटुताया दसुया रुपय् चर्चा यानादिल व जेनोफोनया ऐतिहासिक ज्यायात हनादिल, तर अन्ततः जेनोफोनयात [[प्लेतो|प्लेटोया]] लिक्क दार्शनिकया रुपय् तयादिल। थौं, जेनोफोनयात प्राचीन कालया दकलय् तःधंम्ह च्वमि कथं मान्यता बियातःगु दु। <ref>{{Cite book|title=Xenophon (Oxford Readings in Classical Studies)|date=2010|publisher=Oxford University Press|location=Xenophon's works and controversies about how to read them}}</ref> जेनोफोनया च्वखँत यक्व विधाय् दुथ्याल व सादा एतिक ग्रीक भासं च्वयातःगु दु, गुकिलिं यानाः प्राचीन ग्रीक भाषाया समकालीन सयेकामितेगु निंतिं भाय्हिला अभ्यासय् प्रायः छ्येलातःगु दु। ''लाइभ्स एण्ड ओपिनियन अफ इमिनेन्ट फिलोसोफर्सय्'' दायोजेन्स लाएर्तियसं अवलोकन यानादिल कि जेनोफोनया दिक्सन (खँग्वः ल्ययेगु कला)या मिठासया कारणं वय्कःयात "एटिक म्यूज"या नामं म्हसीकिगु या। <ref>{{Cite book|title=Lives and Opinions of Eminent Philosophers}}</ref> [[एथेन्स|एथेनियन]] नागरिकया रुपय् जन्म जूसां नं जेनोफोन एथेन्सया परम्परागत प्रतिद्वन्द्वी [[स्पार्ता|स्पार्टा]] नाप स्वापू तयेगु निंतिं नां जाल। स्पार्टन समाजया बारेय् थौंया यक्व खँ जेनोफोनया स्पार्टन जुजु ''एगेसिलाउसया'' शाही जीवनी व ''लेसेडेमोनियनया संविधानं'' वःगु ख। सब-सत्राप उन्मादयात मू कथं जेनोफोनया च्वसुया माध्यमं म्हसीकिगु या। जेनोफोनया ''एनाबासिसं'' साइरस द यंगरया सेवाय् च्वनाच्वंबलय् झि द्व नापंया साहसिक ज्या, साइरसया फारसया आर्तक्सरक्सी द्वितीयपाखें फारसी सिंहासनया दाबी यायेगु असफल अभियान, व कुनाक्षाया युद्धय् साइरसया मृत्यु धुंका ग्रीक पेशेवर सैनिकत लिहां वःगुया लुमन्ति न्ह्यथनातःगु दु। जेनोफोनं ''साइरोपेडिया'' च्वयादिल, गुकिलि [[साइरस द्वितीय|साइरस द ग्रेटं]] ईसापूर्व ५३९य् नव-बेबिलोनियन साम्राज्य त्याकेत छ्यःगु सैन्य व राजनीतिक निगुलिं विधिया रुपरेखा न्ह्यथनातःगु दु। ''एनाबासिस'' व ''साइरोपेडियां'' [[अलेक्जेन्दर|अलेक्जेन्डर द ग्रेट]] व मेमेपिं ग्रीकतेत ईसापूर्व ३३१य् बेबिलोन व [[अकिमनिद साम्राज्य]] त्याकेत प्रेरित यात। <ref name="Nadon">{{Cite book|last=Nadon|first=Christopher|title=Xenophon's Prince: Republic and Empire in the Cyropaedia|location=Berkeley|publisher=[[University of California Press]]|year=2001}}</ref>{{page needed|reason=given Macedon's history with the Persians and Philip's preparations, may be a misreading|date=June 2024}}<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="given Macedon's history with the Persians and Philip's preparations, may be a misreading (June 2024)">पौ<span typeof="mw:Entity">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki>needed<nowiki></span></nowiki>'' &#x5D;</sup> ''हेलेनिका'' थ्युसिडाइड्स ' ''पेलोपोनेसियन युद्धया इतिहासया'' अन्तिम वाक्यं प्रत्यक्ष रुपं निरन्तरता बियाच्वंगु दु गुकिलि [[पेलोपोनेसियन हताः|पेलोपोनेसियन युद्धया]] लिपांगु ७ दँ (४३१–४०४ ईसापूर्व) व वयां लिपाया पीनिदँ (४०४–३६२ ईसापूर्व) या निक्वःगु म्यान्टिन युद्धं क्वचाःगु दु। == च्वज्याया धलः == [[किपा:Xenophon_dictating_his_history,_illustration_from_'Hutchinson's_History_of_the_Nations',_1915.jpg|thumb| जेनोफोनं वय्कःयागु इतिहास निर्धारण यानाच्वंगु, 'हचिन्सनया हिस्ट्री अफ द नेशन्स', १९१५ या चित्रण]] [[किपा:King's_Peace_387_BC.jpg|thumb| जुजुया शान्ति, आर्तक्सरक्सेस द्वितीयं घोषणा याःगु, ३८७ ईसापूर्व, जेनोफोनं रिपोर्ट याःगु कथं।]] जेनोफोनया दक्वं शास्त्रीय ग्रन्थ आः नं दनि । वय्कःया कृतिया धलः क्वय् बियातःगु दु । === ऐतिहासिक व जीवनी च्वखँ === * ''एनाबासिस'' (बाय्: ''द पर्सियन एक्सपेडिसन'' वा ''द मार्च अप कन्ट्री'' वा द ''एक्सपेडिसन अफ साइरस'' ): जेनोफोनया प्रारम्भिक जीवनया जीवनी प्रदान याइ। [[अलेक्जेन्दर|अलेक्जेन्डर द ग्रेटं]] [[अकिमनिद साम्राज्य|अकिमनिद साम्राज्यय्]] अभियानया प्रारम्भिक चरणय् ''एनाबासिसयात'' फिल्ड गाइडया रुपय् छ्यःगु ख। * ''साइरोपेडिया'' (बाय्: ''साइरसया शिक्षा'' ): गबलें गबलें युरोपेली समाजय् " राजकुमारतय्गु दर्पण " विधाया आर्किटाइपया रुपय् खने दु। * ''हेलेनिका'' : वय्कःया ''हेलेनिका'' ग्रीसय् ४११ निसें ३६२ ईसापूर्व तक्कया घटनाया छगू मू प्राथमिक स्रोत ख, व थ्युसिडाइड्सया ''पेलोपोनेसियन युद्धया इतिहासया'' निरन्तरता ख। थ्व च्वखँ "थ्व घटनाया लिउने..." खँत्वाः निसें न्ह्यथनि। हेलेनिकाय् पेलोपोनेसियन युद्धया लिपांगु ७ दँया नापं वया लिपाया ईया लुमन्ति दु व थ्व युद्ध ईसापूर्व ३६२ तक्कया ग्रीसया इतिहासया विस्तृत व प्रत्यक्ष विवरण (स्पार्टाया समर्थनय्) दु। * ''एगेसिलास'' : स्पार्टाया जुजु व जेनोफोनया पासा एगेसिलास द्वितीयया जीवनी। * ''लासेडेमोनियनया राजनीति'' : जेनोफोनया इतिहास व स्पार्टन सरकार व संस्थाया वर्णन। === सुकरातीय च्वखँ व खँल्हाबल्हा === ==== सुकरातया प्रतिरक्षा ==== * ''मेमोराबिलिया वा लुमन्ति'' : न्यायालय पिने सुकरातया पक्षया रुपय् ज्या याइगु सुकरातया खँल्हाबल्हाया मुना। * ''अपोलोजी'' : जेनोफोनं न्यायालयय् सुकरातया पक्षय् ल्हाःगु खँ। ==== मेगु सुकरात खँल्हाबल्हा ==== * ''Oeconomicus वा एकोनोमिकस'' : छेँया व्यवस्थापन व बुंज्या नाप स्वापू दूगु छगू ब्यागलं कथंया सुकरात खँल्हाबल्हा। * ''सिम्पोजियम'' : सिम्पोजिक साहित्य गुकिलि सुकरात व वय्कःया पासातेसं थःत सम्मान यायेगु खँय् छु खँय् गर्व याइ धकाः खँ ल्हाइ। ==== अत्याचारीत ==== * ''हिएरो'' : हिएरो सिराक्यूजया तानाशाह व सिओसया गीतकार सिमोनिदेस दथुइ सुखया खँय् खँल्हाबल्हा। === चिहाकःगु ग्रन्थ === थ्व कृतित सम्भवतः जेनोफोनं स्किलसय् च्वनाच्वंगु इलय् च्वयादीगु ख। वय्कःया न्हि थन सापेक्षिक ई दुबिले हे ब्यःगु जुइफु, व वय्कलं थःम्हं ई बिइगु कथंया ज्याखँया बारेय् थ्व ग्रन्थत च्वयादिल। * ''सलगयेगु खँय्'' : सलयात गथे यानाः त्वाःथलेगु, प्रशिक्षण बीगु व हेरचाह यायेगु खँय् च्वयातःगु ग्रन्थ । * ''हिप्पार्चिकोस'' : छम्ह अश्वारोही सेना अधिकारीया कर्तव्यया रुपरेखा न्ह्यब्वयातःगु सफू। * ''खिचालिसे शिकार'' : खिचालिसे शिकार यायेगु उचित विधि व शिकारया फाइदाया खँय् ग्रन्थ । * ''लँपु व साधन'' : एथेन्सं वित्तीय व आर्थिक संकटयात गथे यानाः सामना यायेमाः धकाः वर्णन यानातःगु सफू । === स्पुरिया === * ''एथेनियनतेगु संविधान'' : एथेनियनतेगु लोकतन्त्रया वर्णन व आलोचना याःगु सफू। थ्व सफू आः जेनोफोनं च्वगु मखु धैगु मान्यता दु। == थ्व नं स्वयादिसँ == * एरेक्सियन == लिधंसा == [[पुचः:प्राचीन ग्रीस]] [[पुचः:जीवनी]] [[पुचः:दार्शनिक]] ad3elyd904iinb4udboof6zrc60y225 873068 873067 2025-07-01T06:29:26Z Eukesh 11 873068 wikitext text/x-wiki '''एथेन्सया जेनोफोन''' ( ग्रीक भासय् Ξενοφῶν ; |Ξενοφῶν) (थ्यं-मथ्यं ४३० निसें ३५५/३५४ ईसापूर्व) <ref>{{Cite book|title=The Encyclopaedia of Ancient History|date=2013|publisher=Blackwell Publishing Ltd|doi=10.1002/9781444338386.wbeah08169|url=https://doi.org/10.1002/9781444338386.wbeah08169|quote=He [Xenophon] died shortly after 354.}}</ref> छम्ह ग्रीक सैनिक नेता, दार्शनिक व इतिहासकार ख। ३० दँ बिले वय्कः लिचिलाच्वंपिं ग्रीक पेशेवर सैनिक झि द्वया नेतात मध्ये छम्ह कथं निर्वाचित जुयादिल। थ्व सेनां साइरस द यंगरया [[अकिमनिद साम्राज्य|अकिमनिद साम्राज्यया]] नियन्त्रण कब्जा यायेगु कुतःया छगू ब्व खः । सैन्य इतिहासकार थियोडोर आयरोल्ट डजं च्वयादी कथं सदियौं लिपा तक थ्व योद्धाया प्रतिभायात पार यायेगु सुं नं मवःनि। लिपांगु निगु सहस्राब्दी निसें जेनोफोन दकलय् न्ह्यः सैन्य जनरल, इतिहासकार वा दार्शनिक ख धका बहस जुयाच्वंगु दु। वंगु निगू सहस्राब्दीइ अप्वः ईया निंतिं जेनोफोनयात दार्शनिकया रुपय् नालातःगु दु। <nowiki><i id="mwOw">द ओरेटर एजुकेशनय्</i></nowiki> क्विन्तिलियनं दकलय् नांजाःपिं इतिहासकार, वक्ता व दार्शनिकतेगु वाक्पटुताया दसुया रुपय् चर्चा यानादिल व जेनोफोनया ऐतिहासिक ज्यायात हनादिल, तर अन्ततः जेनोफोनयात [[प्लेतो|प्लेटोया]] लिक्क दार्शनिकया रुपय् तयादिल। थौं, जेनोफोनयात प्राचीन कालया दकलय् तःधंम्ह च्वमि कथं मान्यता बियातःगु दु। <ref>{{Cite book|title=Xenophon (Oxford Readings in Classical Studies)|date=2010|publisher=Oxford University Press|location=Xenophon's works and controversies about how to read them}}</ref> जेनोफोनया च्वखँत यक्व विधाय् दुथ्याल व सादा एतिक ग्रीक भासं च्वयातःगु दु, गुकिलिं यानाः प्राचीन ग्रीक भाषाया समकालीन सयेकामितेगु निंतिं भाय्हिला अभ्यासय् प्रायः छ्येलातःगु दु। ''लाइभ्स एण्ड ओपिनियन अफ इमिनेन्ट फिलोसोफर्सय्'' दायोजेन्स लाएर्तियसं अवलोकन यानादिल कि जेनोफोनया दिक्सन (खँग्वः ल्ययेगु कला)या मिठासया कारणं वय्कःयात "एटिक म्यूज"या नामं म्हसीकिगु या। <ref>{{Cite book|title=Lives and Opinions of Eminent Philosophers}}</ref> [[एथेन्स|एथेनियन]] नागरिकया रुपय् जन्म जूसां नं जेनोफोन एथेन्सया परम्परागत प्रतिद्वन्द्वी [[स्पार्ता|स्पार्टा]] नाप स्वापू तयेगु निंतिं नां जाल। स्पार्टन समाजया बारेय् थौंया यक्व खँ जेनोफोनया स्पार्टन जुजु ''एगेसिलाउसया'' शाही जीवनी व ''लेसेडेमोनियनया संविधानं'' वःगु ख। सब-सत्राप उन्मादयात मू कथं जेनोफोनया च्वसुया माध्यमं म्हसीकिगु या। जेनोफोनया ''एनाबासिसं'' साइरस द यंगरया सेवाय् च्वनाच्वंबलय् झि द्व नापंया साहसिक ज्या, साइरसया फारसया आर्तक्सरक्सी द्वितीयपाखें फारसी सिंहासनया दाबी यायेगु असफल अभियान, व कुनाक्षाया युद्धय् साइरसया मृत्यु धुंका ग्रीक पेशेवर सैनिकत लिहां वःगुया लुमन्ति न्ह्यथनातःगु दु। जेनोफोनं ''साइरोपेडिया'' च्वयादिल, गुकिलि [[साइरस द्वितीय|साइरस द ग्रेटं]] ईसापूर्व ५३९य् नव-बेबिलोनियन साम्राज्य त्याकेत छ्यःगु सैन्य व राजनीतिक निगुलिं विधिया रुपरेखा न्ह्यथनातःगु दु। ''एनाबासिस'' व ''साइरोपेडियां'' [[अलेक्जेन्दर|अलेक्जेन्डर द ग्रेट]] व मेमेपिं ग्रीकतेत ईसापूर्व ३३१य् बेबिलोन व [[अकिमनिद साम्राज्य]] त्याकेत प्रेरित यात। <ref name="Nadon">{{Cite book|last=Nadon|first=Christopher|title=Xenophon's Prince: Republic and Empire in the Cyropaedia|location=Berkeley|publisher=[[University of California Press]]|year=2001}}</ref>{{page needed|reason=given Macedon's history with the Persians and Philip's preparations, may be a misreading|date=June 2024}}<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="given Macedon's history with the Persians and Philip's preparations, may be a misreading (June 2024)">पौ<span typeof="mw:Entity">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki>needed<nowiki></span></nowiki>'' &#x5D;</sup> ''हेलेनिका'' थ्युसिडाइड्स ' ''पेलोपोनेसियन युद्धया इतिहासया'' अन्तिम वाक्यं प्रत्यक्ष रुपं निरन्तरता बियाच्वंगु दु गुकिलि [[पेलोपोनेसियन हताः|पेलोपोनेसियन युद्धया]] लिपांगु ७ दँ (४३१–४०४ ईसापूर्व) व वयां लिपाया पीनिदँ (४०४–३६२ ईसापूर्व) या निक्वःगु म्यान्टिन युद्धं क्वचाःगु दु। == च्वज्याया धलः == [[किपा:Xenophon_dictating_his_history,_illustration_from_'Hutchinson's_History_of_the_Nations',_1915.jpg|thumb| जेनोफोनं वय्कःयागु इतिहास निर्धारण यानाच्वंगु, 'हचिन्सनया हिस्ट्री अफ द नेशन्स', १९१५ या चित्रण]] [[किपा:King's_Peace_387_BC.jpg|thumb| जुजुया शान्ति, आर्तक्सरक्सेस द्वितीयं घोषणा याःगु, ३८७ ईसापूर्व, जेनोफोनं रिपोर्ट याःगु कथं।]] जेनोफोनया दक्वं शास्त्रीय ग्रन्थ आः नं दनि । वय्कःया कृतिया धलः क्वय् बियातःगु दु । === ऐतिहासिक व जीवनी च्वखँ === * ''एनाबासिस'' (बाय्: ''द पर्सियन एक्सपेडिसन'' वा ''द मार्च अप कन्ट्री'' वा द ''एक्सपेडिसन अफ साइरस'' ): जेनोफोनया प्रारम्भिक जीवनया जीवनी प्रदान याइ। [[अलेक्जेन्दर|अलेक्जेन्डर द ग्रेटं]] [[अकिमनिद साम्राज्य|अकिमनिद साम्राज्यय्]] अभियानया प्रारम्भिक चरणय् ''एनाबासिसयात'' फिल्ड गाइडया रुपय् छ्यःगु ख। * ''साइरोपेडिया'' (बाय्: ''साइरसया शिक्षा'' ): गबलें गबलें युरोपेली समाजय् " राजकुमारतय्गु दर्पण " विधाया आर्किटाइपया रुपय् खने दु। * ''हेलेनिका'' : वय्कःया ''हेलेनिका'' ग्रीसय् ४११ निसें ३६२ ईसापूर्व तक्कया घटनाया छगू मू प्राथमिक स्रोत ख, व थ्युसिडाइड्सया ''पेलोपोनेसियन युद्धया इतिहासया'' निरन्तरता ख। थ्व च्वखँ "थ्व घटनाया लिउने..." खँत्वाः निसें न्ह्यथनि। हेलेनिकाय् पेलोपोनेसियन युद्धया लिपांगु ७ दँया नापं वया लिपाया ईया लुमन्ति दु व थ्व युद्ध ईसापूर्व ३६२ तक्कया ग्रीसया इतिहासया विस्तृत व प्रत्यक्ष विवरण (स्पार्टाया समर्थनय्) दु। * ''एगेसिलास'' : स्पार्टाया जुजु व जेनोफोनया पासा एगेसिलास द्वितीयया जीवनी। * ''लासेडेमोनियनया राजनीति'' : जेनोफोनया इतिहास व स्पार्टन सरकार व संस्थाया वर्णन। === सुकरातीय च्वखँ व खँल्हाबल्हा === ==== सुकरातया प्रतिरक्षा ==== * ''मेमोराबिलिया वा लुमन्ति'' : न्यायालय पिने सुकरातया पक्षया रुपय् ज्या याइगु सुकरातया खँल्हाबल्हाया मुना। * ''अपोलोजी'' : जेनोफोनं न्यायालयय् सुकरातया पक्षय् ल्हाःगु खँ। ==== मेगु सुकरात खँल्हाबल्हा ==== * ''Oeconomicus वा एकोनोमिकस'' : छेँया व्यवस्थापन व बुंज्या नाप स्वापू दूगु छगू ब्यागलं कथंया सुकरात खँल्हाबल्हा। * ''सिम्पोजियम'' : सिम्पोजिक साहित्य गुकिलि सुकरात व वय्कःया पासातेसं थःत सम्मान यायेगु खँय् छु खँय् गर्व याइ धकाः खँ ल्हाइ। ==== अत्याचारीत ==== * ''हिएरो'' : हिएरो सिराक्यूजया तानाशाह व सिओसया गीतकार सिमोनिदेस दथुइ सुखया खँय् खँल्हाबल्हा। === चिहाकःगु ग्रन्थ === थ्व कृतित सम्भवतः जेनोफोनं स्किलसय् च्वनाच्वंगु इलय् च्वयादीगु ख। वय्कःया न्हि थन सापेक्षिक ई दुबिले हे ब्यःगु जुइफु, व वय्कलं थःम्हं ई बिइगु कथंया ज्याखँया बारेय् थ्व ग्रन्थत च्वयादिल। * ''सलगयेगु खँय्'' : सलयात गथे यानाः त्वाःथलेगु, प्रशिक्षण बीगु व हेरचाह यायेगु खँय् च्वयातःगु ग्रन्थ । * ''हिप्पार्चिकोस'' : छम्ह अश्वारोही सेना अधिकारीया कर्तव्यया रुपरेखा न्ह्यब्वयातःगु सफू। * ''खिचालिसे शिकार'' : खिचालिसे शिकार यायेगु उचित विधि व शिकारया फाइदाया खँय् ग्रन्थ । * ''लँपु व साधन'' : एथेन्सं वित्तीय व आर्थिक संकटयात गथे यानाः सामना यायेमाः धकाः वर्णन यानातःगु सफू । === स्पुरिया === * ''एथेनियनतेगु संविधान'' : एथेनियनतेगु लोकतन्त्रया वर्णन व आलोचना याःगु सफू। थ्व सफू आः जेनोफोनं च्वगु मखु धैगु मान्यता दु। == थ्व नं स्वयादिसँ == * एरेक्सियन == लिधंसा == [[पुचः:प्राचीन ग्रीस]] [[पुचः:जीवनी]] [[पुचः:दार्शनिक]] 5cw720z6kt14r8csivd467s72lelpkj 873069 873068 2025-07-01T06:30:12Z Eukesh 11 873069 wikitext text/x-wiki '''एथेन्सया जेनोफोन''' ( ग्रीक भासय् Ξενοφῶν ; |Ξενοφῶν) (थ्यं-मथ्यं ४३० निसें ३५५/३५४ ईसापूर्व) <ref>{{Cite book|title=The Encyclopaedia of Ancient History|date=2013|publisher=Blackwell Publishing Ltd|doi=10.1002/9781444338386.wbeah08169|url=https://doi.org/10.1002/9781444338386.wbeah08169|quote=He [Xenophon] died shortly after 354.}}</ref> छम्ह ग्रीक सैनिक नेता, दार्शनिक व इतिहासकार ख। ३० दँ बिले वय्कः लिचिलाच्वंपिं ग्रीक पेशेवर सैनिक झि द्वया नेतात मध्ये छम्ह कथं निर्वाचित जुयादिल। थ्व सेनां साइरस द यंगरया [[अकिमनिद साम्राज्य|अकिमनिद साम्राज्यया]] नियन्त्रण कब्जा यायेगु कुतःया छगू ब्व खः । सैन्य इतिहासकार थियोडोर आयरोल्ट डजं च्वयादी कथं सदियौं लिपा तक थ्व योद्धाया प्रतिभायात पार यायेगु सुं नं मवःनि। लिपांगु निगु सहस्राब्दी निसें जेनोफोन दकलय् न्ह्यः सैन्य जनरल, इतिहासकार वा दार्शनिक ख धका बहस जुयाच्वंगु दु। वंगु निगू सहस्राब्दीइ अप्वः ईया निंतिं जेनोफोनयात दार्शनिकया रुपय् नालातःगु दु। <nowiki><i id="mwOw">द ओरेटर एजुकेशनय्</i></nowiki> क्विन्तिलियनं दकलय् नांजाःपिं इतिहासकार, वक्ता व दार्शनिकतेगु वाक्पटुताया दसुया रुपय् चर्चा यानादिल व जेनोफोनया ऐतिहासिक ज्यायात हनादिल, तर अन्ततः जेनोफोनयात [[प्लेतो|प्लेटोया]] लिक्क दार्शनिकया रुपय् तयादिल। थौं, जेनोफोनयात प्राचीन कालया दकलय् तःधंम्ह च्वमि कथं मान्यता बियातःगु दु। <ref>{{Cite book|title=Xenophon (Oxford Readings in Classical Studies)|date=2010|publisher=Oxford University Press|location=Xenophon's works and controversies about how to read them}}</ref> जेनोफोनया च्वखँत यक्व विधाय् दुथ्याल व सादा एतिक ग्रीक भासं च्वयातःगु दु, गुकिलिं यानाः प्राचीन ग्रीक भाषाया समकालीन सयेकामितेगु निंतिं भाय्हिला अभ्यासय् प्रायः छ्येलातःगु दु। ''लाइभ्स एण्ड ओपिनियन अफ इमिनेन्ट फिलोसोफर्सय्'' दायोजेन्स लाएर्तियसं अवलोकन यानादिल कि जेनोफोनया दिक्सन (खँग्वः ल्ययेगु कला)या मिठासया कारणं वय्कःयात "एटिक म्यूज"या नामं म्हसीकिगु या। <ref>{{Cite book|title=Lives and Opinions of Eminent Philosophers}}</ref> [[एथेन्स|एथेनियन]] नागरिकया रुपय् जन्म जूसां नं जेनोफोन एथेन्सया परम्परागत प्रतिद्वन्द्वी [[स्पार्ता|स्पार्टा]] नाप स्वापू तयेगु निंतिं नां जाल। स्पार्टन समाजया बारेय् थौंया यक्व खँ जेनोफोनया स्पार्टन जुजु ''एगेसिलाउसया'' शाही जीवनी व ''लेसेडेमोनियनया संविधानं'' वःगु ख। सब-सत्राप उन्मादयात मू कथं जेनोफोनया च्वसुया माध्यमं म्हसीकिगु या। जेनोफोनया ''एनाबासिसं'' साइरस द यंगरया सेवाय् च्वनाच्वंबलय् झि द्व नापंया साहसिक ज्या, साइरसया फारसया आर्तक्सरक्सी द्वितीयपाखें फारसी सिंहासनया दाबी यायेगु असफल अभियान, व कुनाक्षाया युद्धय् साइरसया मृत्यु धुंका ग्रीक पेशेवर सैनिकत लिहां वःगुया लुमन्ति न्ह्यथनातःगु दु। जेनोफोनं ''साइरोपेडिया'' च्वयादिल, गुकिलि [[साइरस द्वितीय|साइरस द ग्रेटं]] ईसापूर्व ५३९य् नव-बेबिलोनियन साम्राज्य त्याकेत छ्यःगु सैन्य व राजनीतिक निगुलिं विधिया रुपरेखा न्ह्यथनातःगु दु। ''एनाबासिस'' व ''साइरोपेडियां'' [[अलेक्जेन्दर|अलेक्जेन्डर द ग्रेट]] व मेमेपिं ग्रीकतेत ईसापूर्व ३३१य् बेबिलोन व [[अकिमनिद साम्राज्य]] त्याकेत प्रेरित यात। <ref name="Nadon">{{Cite book|last=Nadon|first=Christopher|title=Xenophon's Prince: Republic and Empire in the Cyropaedia|location=Berkeley|publisher=[[University of California Press]]|year=2001}}</ref>{{page needed|reason=given Macedon's history with the Persians and Philip's preparations, may be a misreading|date=June 2024}}<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5B; &#x5D;</sup> ''हेलेनिका'' थ्युसिडाइड्स ' ''पेलोपोनेसियन युद्धया इतिहासया'' अन्तिम वाक्यं प्रत्यक्ष रुपं निरन्तरता बियाच्वंगु दु गुकिलि [[पेलोपोनेसियन हताः|पेलोपोनेसियन युद्धया]] लिपांगु ७ दँ (४३१–४०४ ईसापूर्व) व वयां लिपाया पीनिदँ (४०४–३६२ ईसापूर्व) या निक्वःगु म्यान्टिन युद्धं क्वचाःगु दु। == च्वज्याया धलः == [[किपा:Xenophon_dictating_his_history,_illustration_from_'Hutchinson's_History_of_the_Nations',_1915.jpg|thumb| जेनोफोनं वय्कःयागु इतिहास निर्धारण यानाच्वंगु, 'हचिन्सनया हिस्ट्री अफ द नेशन्स', १९१५ या चित्रण]] [[किपा:King's_Peace_387_BC.jpg|thumb| जुजुया शान्ति, आर्तक्सरक्सेस द्वितीयं घोषणा याःगु, ३८७ ईसापूर्व, जेनोफोनं रिपोर्ट याःगु कथं।]] जेनोफोनया दक्वं शास्त्रीय ग्रन्थ आः नं दनि । वय्कःया कृतिया धलः क्वय् बियातःगु दु । === ऐतिहासिक व जीवनी च्वखँ === * ''एनाबासिस'' (बाय्: ''द पर्सियन एक्सपेडिसन'' वा ''द मार्च अप कन्ट्री'' वा द ''एक्सपेडिसन अफ साइरस'' ): जेनोफोनया प्रारम्भिक जीवनया जीवनी प्रदान याइ। [[अलेक्जेन्दर|अलेक्जेन्डर द ग्रेटं]] [[अकिमनिद साम्राज्य|अकिमनिद साम्राज्यय्]] अभियानया प्रारम्भिक चरणय् ''एनाबासिसयात'' फिल्ड गाइडया रुपय् छ्यःगु ख। * ''साइरोपेडिया'' (बाय्: ''साइरसया शिक्षा'' ): गबलें गबलें युरोपेली समाजय् " राजकुमारतय्गु दर्पण " विधाया आर्किटाइपया रुपय् खने दु। * ''हेलेनिका'' : वय्कःया ''हेलेनिका'' ग्रीसय् ४११ निसें ३६२ ईसापूर्व तक्कया घटनाया छगू मू प्राथमिक स्रोत ख, व थ्युसिडाइड्सया ''पेलोपोनेसियन युद्धया इतिहासया'' निरन्तरता ख। थ्व च्वखँ "थ्व घटनाया लिउने..." खँत्वाः निसें न्ह्यथनि। हेलेनिकाय् पेलोपोनेसियन युद्धया लिपांगु ७ दँया नापं वया लिपाया ईया लुमन्ति दु व थ्व युद्ध ईसापूर्व ३६२ तक्कया ग्रीसया इतिहासया विस्तृत व प्रत्यक्ष विवरण (स्पार्टाया समर्थनय्) दु। * ''एगेसिलास'' : स्पार्टाया जुजु व जेनोफोनया पासा एगेसिलास द्वितीयया जीवनी। * ''लासेडेमोनियनया राजनीति'' : जेनोफोनया इतिहास व स्पार्टन सरकार व संस्थाया वर्णन। === सुकरातीय च्वखँ व खँल्हाबल्हा === ==== सुकरातया प्रतिरक्षा ==== * ''मेमोराबिलिया वा लुमन्ति'' : न्यायालय पिने सुकरातया पक्षया रुपय् ज्या याइगु सुकरातया खँल्हाबल्हाया मुना। * ''अपोलोजी'' : जेनोफोनं न्यायालयय् सुकरातया पक्षय् ल्हाःगु खँ। ==== मेगु सुकरात खँल्हाबल्हा ==== * ''Oeconomicus वा एकोनोमिकस'' : छेँया व्यवस्थापन व बुंज्या नाप स्वापू दूगु छगू ब्यागलं कथंया सुकरात खँल्हाबल्हा। * ''सिम्पोजियम'' : सिम्पोजिक साहित्य गुकिलि सुकरात व वय्कःया पासातेसं थःत सम्मान यायेगु खँय् छु खँय् गर्व याइ धकाः खँ ल्हाइ। ==== अत्याचारीत ==== * ''हिएरो'' : हिएरो सिराक्यूजया तानाशाह व सिओसया गीतकार सिमोनिदेस दथुइ सुखया खँय् खँल्हाबल्हा। === चिहाकःगु ग्रन्थ === थ्व कृतित सम्भवतः जेनोफोनं स्किलसय् च्वनाच्वंगु इलय् च्वयादीगु ख। वय्कःया न्हि थन सापेक्षिक ई दुबिले हे ब्यःगु जुइफु, व वय्कलं थःम्हं ई बिइगु कथंया ज्याखँया बारेय् थ्व ग्रन्थत च्वयादिल। * ''सलगयेगु खँय्'' : सलयात गथे यानाः त्वाःथलेगु, प्रशिक्षण बीगु व हेरचाह यायेगु खँय् च्वयातःगु ग्रन्थ । * ''हिप्पार्चिकोस'' : छम्ह अश्वारोही सेना अधिकारीया कर्तव्यया रुपरेखा न्ह्यब्वयातःगु सफू। * ''खिचालिसे शिकार'' : खिचालिसे शिकार यायेगु उचित विधि व शिकारया फाइदाया खँय् ग्रन्थ । * ''लँपु व साधन'' : एथेन्सं वित्तीय व आर्थिक संकटयात गथे यानाः सामना यायेमाः धकाः वर्णन यानातःगु सफू । === स्पुरिया === * ''एथेनियनतेगु संविधान'' : एथेनियनतेगु लोकतन्त्रया वर्णन व आलोचना याःगु सफू। थ्व सफू आः जेनोफोनं च्वगु मखु धैगु मान्यता दु। == थ्व नं स्वयादिसँ == * एरेक्सियन == लिधंसा == [[पुचः:प्राचीन ग्रीस]] [[पुचः:जीवनी]] [[पुचः:दार्शनिक]] 73ukbw729bnzvrt1zbeiq9iipbqsx0n 873070 873069 2025-07-01T06:32:52Z Eukesh 11 873070 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = एथेन्सया जेनोफोन | image = Bust of Xenophon.jpg | caption = सन् १२०स रोमन कालया जेनोफोनया प्रतिमा। <ref>{{cite web |title=Bust of Xenophon – Collections – Antiquities Museum |url=https://antiquities.bibalex.org/Collection/Detail.aspx?a=113&lang=en |website=antiquities.bibalex.org |publisher=Bibliotheca Alexandrina}}</ref> | birth_date = {{circa|430 BC}} | birth_place = [[प्राचीन यवन|एथेन्स]] | death_date = Probably 354 or 355 BC<ref name="auto">{{cite book |last=Lu|first=Houliang |url=https://books.google.com/books?id=eO2mBgAAQBAJ&pg=PA155 |title=Xenophon's Theory of Moral Education |date=2014 |publisher=[[Cambridge Scholars Publishing]] |isbn=978-1443871396 |page=155 |language=en |quote=In the case of Xenophon's date of death most modern scholars agree that Xenophon died in his seventies in 355 or 354 B.C.}}</ref> (aged {{circa|74}} or 75) | death_place = likely [[Ancient Corinth|Corinth]]<ref>{{cite web |url=https://iep.utm.edu/xenophon |title=Xenophon |website=[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]}}</ref> | parents = ग्रिलस | spouse = फिलेसिया | children = ग्रिलस व दाओदोरस | occupation = {{hlist|Military leader|mercenary|philosopher|[[historian]]|writer}} | notable_works = {{Flatlist}} * ''[[Hellenica]]'' * ''[[Anabasis (Xenophon)|Anabasis]]'' * ''[[Cyropaedia|Education of Cyrus]]'' * ''[[Memorabilia (Xenophon)|Memorabilia]]'' * ''[[Symposium (Xenophon)|Symposium]]'' * ''[[Oeconomicus]]'' * ''[[Hiero (Xenophon)|Hiero]]'' * ''[[Apology (Xenophon)|Apology]]'' * ''[[Agesilaus (Xenophon)|Agesilaus]]'' * ''[[Constitution of the Lacedaemonians]]'' {{Endflatlist}} }} '''एथेन्सया जेनोफोन''' ( ग्रीक भासय् Ξενοφῶν ; |Ξενοφῶν) (थ्यं-मथ्यं ४३० निसें ३५५/३५४ ईसापूर्व) <ref>{{Cite book|title=The Encyclopaedia of Ancient History|date=2013|publisher=Blackwell Publishing Ltd|doi=10.1002/9781444338386.wbeah08169|url=https://doi.org/10.1002/9781444338386.wbeah08169|quote=He [Xenophon] died shortly after 354.}}</ref> छम्ह ग्रीक सैनिक नेता, दार्शनिक व इतिहासकार ख। ३० दँ बिले वय्कः लिचिलाच्वंपिं ग्रीक पेशेवर सैनिक झि द्वया नेतात मध्ये छम्ह कथं निर्वाचित जुयादिल। थ्व सेनां साइरस द यंगरया [[अकिमनिद साम्राज्य|अकिमनिद साम्राज्यया]] नियन्त्रण कब्जा यायेगु कुतःया छगू ब्व खः । सैन्य इतिहासकार थियोडोर आयरोल्ट डजं च्वयादी कथं सदियौं लिपा तक थ्व योद्धाया प्रतिभायात पार यायेगु सुं नं मवःनि। लिपांगु निगु सहस्राब्दी निसें जेनोफोन दकलय् न्ह्यः सैन्य जनरल, इतिहासकार वा दार्शनिक ख धका बहस जुयाच्वंगु दु। वंगु निगू सहस्राब्दीइ अप्वः ईया निंतिं जेनोफोनयात दार्शनिकया रुपय् नालातःगु दु। <nowiki><i id="mwOw">द ओरेटर एजुकेशनय्</i></nowiki> क्विन्तिलियनं दकलय् नांजाःपिं इतिहासकार, वक्ता व दार्शनिकतेगु वाक्पटुताया दसुया रुपय् चर्चा यानादिल व जेनोफोनया ऐतिहासिक ज्यायात हनादिल, तर अन्ततः जेनोफोनयात [[प्लेतो|प्लेटोया]] लिक्क दार्शनिकया रुपय् तयादिल। थौं, जेनोफोनयात प्राचीन कालया दकलय् तःधंम्ह च्वमि कथं मान्यता बियातःगु दु। <ref>{{Cite book|title=Xenophon (Oxford Readings in Classical Studies)|date=2010|publisher=Oxford University Press|location=Xenophon's works and controversies about how to read them}}</ref> जेनोफोनया च्वखँत यक्व विधाय् दुथ्याल व सादा एतिक ग्रीक भासं च्वयातःगु दु, गुकिलिं यानाः प्राचीन ग्रीक भाषाया समकालीन सयेकामितेगु निंतिं भाय्हिला अभ्यासय् प्रायः छ्येलातःगु दु। ''लाइभ्स एण्ड ओपिनियन अफ इमिनेन्ट फिलोसोफर्सय्'' दायोजेन्स लाएर्तियसं अवलोकन यानादिल कि जेनोफोनया दिक्सन (खँग्वः ल्ययेगु कला)या मिठासया कारणं वय्कःयात "एटिक म्यूज"या नामं म्हसीकिगु या। <ref>{{Cite book|title=Lives and Opinions of Eminent Philosophers}}</ref> [[एथेन्स|एथेनियन]] नागरिकया रुपय् जन्म जूसां नं जेनोफोन एथेन्सया परम्परागत प्रतिद्वन्द्वी [[स्पार्ता|स्पार्टा]] नाप स्वापू तयेगु निंतिं नां जाल। स्पार्टन समाजया बारेय् थौंया यक्व खँ जेनोफोनया स्पार्टन जुजु ''एगेसिलाउसया'' शाही जीवनी व ''लेसेडेमोनियनया संविधानं'' वःगु ख। सब-सत्राप उन्मादयात मू कथं जेनोफोनया च्वसुया माध्यमं म्हसीकिगु या। जेनोफोनया ''एनाबासिसं'' साइरस द यंगरया सेवाय् च्वनाच्वंबलय् झि द्व नापंया साहसिक ज्या, साइरसया फारसया आर्तक्सरक्सी द्वितीयपाखें फारसी सिंहासनया दाबी यायेगु असफल अभियान, व कुनाक्षाया युद्धय् साइरसया मृत्यु धुंका ग्रीक पेशेवर सैनिकत लिहां वःगुया लुमन्ति न्ह्यथनातःगु दु। जेनोफोनं ''साइरोपेडिया'' च्वयादिल, गुकिलि [[साइरस द्वितीय|साइरस द ग्रेटं]] ईसापूर्व ५३९य् नव-बेबिलोनियन साम्राज्य त्याकेत छ्यःगु सैन्य व राजनीतिक निगुलिं विधिया रुपरेखा न्ह्यथनातःगु दु। ''एनाबासिस'' व ''साइरोपेडियां'' [[अलेक्जेन्दर|अलेक्जेन्डर द ग्रेट]] व मेमेपिं ग्रीकतेत ईसापूर्व ३३१य् बेबिलोन व [[अकिमनिद साम्राज्य]] त्याकेत प्रेरित यात। <ref name="Nadon">{{Cite book|last=Nadon|first=Christopher|title=Xenophon's Prince: Republic and Empire in the Cyropaedia|location=Berkeley|publisher=[[University of California Press]]|year=2001}}</ref>{{page needed|reason=given Macedon's history with the Persians and Philip's preparations, may be a misreading|date=June 2024}}<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5B; &#x5D;</sup> ''हेलेनिका'' थ्युसिडाइड्स ' ''पेलोपोनेसियन युद्धया इतिहासया'' अन्तिम वाक्यं प्रत्यक्ष रुपं निरन्तरता बियाच्वंगु दु गुकिलि [[पेलोपोनेसियन हताः|पेलोपोनेसियन युद्धया]] लिपांगु ७ दँ (४३१–४०४ ईसापूर्व) व वयां लिपाया पीनिदँ (४०४–३६२ ईसापूर्व) या निक्वःगु म्यान्टिन युद्धं क्वचाःगु दु। == च्वज्याया धलः == [[किपा:Xenophon_dictating_his_history,_illustration_from_'Hutchinson's_History_of_the_Nations',_1915.jpg|thumb| जेनोफोनं वय्कःयागु इतिहास निर्धारण यानाच्वंगु, 'हचिन्सनया हिस्ट्री अफ द नेशन्स', १९१५ या चित्रण]] [[किपा:King's_Peace_387_BC.jpg|thumb| जुजुया शान्ति, आर्तक्सरक्सेस द्वितीयं घोषणा याःगु, ३८७ ईसापूर्व, जेनोफोनं रिपोर्ट याःगु कथं।]] जेनोफोनया दक्वं शास्त्रीय ग्रन्थ आः नं दनि । वय्कःया कृतिया धलः क्वय् बियातःगु दु । === ऐतिहासिक व जीवनी च्वखँ === * ''एनाबासिस'' (बाय्: ''द पर्सियन एक्सपेडिसन'' वा ''द मार्च अप कन्ट्री'' वा द ''एक्सपेडिसन अफ साइरस'' ): जेनोफोनया प्रारम्भिक जीवनया जीवनी प्रदान याइ। [[अलेक्जेन्दर|अलेक्जेन्डर द ग्रेटं]] [[अकिमनिद साम्राज्य|अकिमनिद साम्राज्यय्]] अभियानया प्रारम्भिक चरणय् ''एनाबासिसयात'' फिल्ड गाइडया रुपय् छ्यःगु ख। * ''साइरोपेडिया'' (बाय्: ''साइरसया शिक्षा'' ): गबलें गबलें युरोपेली समाजय् " राजकुमारतय्गु दर्पण " विधाया आर्किटाइपया रुपय् खने दु। * ''हेलेनिका'' : वय्कःया ''हेलेनिका'' ग्रीसय् ४११ निसें ३६२ ईसापूर्व तक्कया घटनाया छगू मू प्राथमिक स्रोत ख, व थ्युसिडाइड्सया ''पेलोपोनेसियन युद्धया इतिहासया'' निरन्तरता ख। थ्व च्वखँ "थ्व घटनाया लिउने..." खँत्वाः निसें न्ह्यथनि। हेलेनिकाय् पेलोपोनेसियन युद्धया लिपांगु ७ दँया नापं वया लिपाया ईया लुमन्ति दु व थ्व युद्ध ईसापूर्व ३६२ तक्कया ग्रीसया इतिहासया विस्तृत व प्रत्यक्ष विवरण (स्पार्टाया समर्थनय्) दु। * ''एगेसिलास'' : स्पार्टाया जुजु व जेनोफोनया पासा एगेसिलास द्वितीयया जीवनी। * ''लासेडेमोनियनया राजनीति'' : जेनोफोनया इतिहास व स्पार्टन सरकार व संस्थाया वर्णन। === सुकरातीय च्वखँ व खँल्हाबल्हा === ==== सुकरातया प्रतिरक्षा ==== * ''मेमोराबिलिया वा लुमन्ति'' : न्यायालय पिने सुकरातया पक्षया रुपय् ज्या याइगु सुकरातया खँल्हाबल्हाया मुना। * ''अपोलोजी'' : जेनोफोनं न्यायालयय् सुकरातया पक्षय् ल्हाःगु खँ। ==== मेगु सुकरात खँल्हाबल्हा ==== * ''Oeconomicus वा एकोनोमिकस'' : छेँया व्यवस्थापन व बुंज्या नाप स्वापू दूगु छगू ब्यागलं कथंया सुकरात खँल्हाबल्हा। * ''सिम्पोजियम'' : सिम्पोजिक साहित्य गुकिलि सुकरात व वय्कःया पासातेसं थःत सम्मान यायेगु खँय् छु खँय् गर्व याइ धकाः खँ ल्हाइ। ==== अत्याचारीत ==== * ''हिएरो'' : हिएरो सिराक्यूजया तानाशाह व सिओसया गीतकार सिमोनिदेस दथुइ सुखया खँय् खँल्हाबल्हा। === चिहाकःगु ग्रन्थ === थ्व कृतित सम्भवतः जेनोफोनं स्किलसय् च्वनाच्वंगु इलय् च्वयादीगु ख। वय्कःया न्हि थन सापेक्षिक ई दुबिले हे ब्यःगु जुइफु, व वय्कलं थःम्हं ई बिइगु कथंया ज्याखँया बारेय् थ्व ग्रन्थत च्वयादिल। * ''सलगयेगु खँय्'' : सलयात गथे यानाः त्वाःथलेगु, प्रशिक्षण बीगु व हेरचाह यायेगु खँय् च्वयातःगु ग्रन्थ । * ''हिप्पार्चिकोस'' : छम्ह अश्वारोही सेना अधिकारीया कर्तव्यया रुपरेखा न्ह्यब्वयातःगु सफू। * ''खिचालिसे शिकार'' : खिचालिसे शिकार यायेगु उचित विधि व शिकारया फाइदाया खँय् ग्रन्थ । * ''लँपु व साधन'' : एथेन्सं वित्तीय व आर्थिक संकटयात गथे यानाः सामना यायेमाः धकाः वर्णन यानातःगु सफू । === स्पुरिया === * ''एथेनियनतेगु संविधान'' : एथेनियनतेगु लोकतन्त्रया वर्णन व आलोचना याःगु सफू। थ्व सफू आः जेनोफोनं च्वगु मखु धैगु मान्यता दु। == थ्व नं स्वयादिसँ == * एरेक्सियन == लिधंसा == [[पुचः:प्राचीन ग्रीस]] [[पुचः:जीवनी]] [[पुचः:दार्शनिक]] osyks21g3g6k6j1rm2fquesy5s1s5lj 873072 873070 2025-07-01T06:34:30Z Eukesh 11 873072 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = एथेन्सया जेनोफोन | image = Bust of Xenophon.jpg | caption = सन् १२०स रोमन कालया जेनोफोनया प्रतिमा। <ref>{{cite web |title=Bust of Xenophon – Collections – Antiquities Museum |url=https://antiquities.bibalex.org/Collection/Detail.aspx?a=113&lang=en |website=antiquities.bibalex.org |publisher=Bibliotheca Alexandrina}}</ref> | birth_date = {{circa|430 BC}} | birth_place = [[प्राचीन यवन|एथेन्स]] | death_date = Probably 354 or 355 BC<ref name="auto">{{cite book |last=Lu|first=Houliang |url=https://books.google.com/books?id=eO2mBgAAQBAJ&pg=PA155 |title=Xenophon's Theory of Moral Education |date=2014 |publisher=[[Cambridge Scholars Publishing]] |isbn=978-1443871396 |page=155 |language=en |quote=In the case of Xenophon's date of death most modern scholars agree that Xenophon died in his seventies in 355 or 354 B.C.}}</ref> (aged {{circa|74}} or 75) | death_place = likely [[Ancient Corinth|Corinth]]<ref>{{cite web |url=https://iep.utm.edu/xenophon |title=Xenophon |website=[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]}}</ref> | parents = ग्रिलस | spouse = फिलेसिया | children = ग्रिलस व दाओदोरस | occupation = {{hlist|Military leader|mercenary|philosopher|[[historian]]|writer}} | notable_works = {{Flatlist}} * ''[[Hellenica]]'' * ''[[Anabasis (Xenophon)|Anabasis]]'' * ''[[Cyropaedia|Education of Cyrus]]'' * ''[[Memorabilia (Xenophon)|Memorabilia]]'' * ''[[Symposium (Xenophon)|Symposium]]'' * ''[[Oeconomicus]]'' * ''[[Hiero (Xenophon)|Hiero]]'' * ''[[Apology (Xenophon)|Apology]]'' * ''[[Agesilaus (Xenophon)|Agesilaus]]'' * ''[[Constitution of the Lacedaemonians]]'' {{Endflatlist}} }} '''एथेन्सया जेनोफोन''' ( ग्रीक भासय् Ξενοφῶν ; |Ξενοφῶν) (थ्यं-मथ्यं ४३० निसें ३५५/३५४ ईसापूर्व) <ref>{{Cite book|title=The Encyclopaedia of Ancient History|date=2013|publisher=Blackwell Publishing Ltd|doi=10.1002/9781444338386.wbeah08169|url=https://doi.org/10.1002/9781444338386.wbeah08169|quote=He [Xenophon] died shortly after 354.}}</ref> छम्ह ग्रीक सैनिक नेता, दार्शनिक व इतिहासकार ख। ३० दँ बिले वय्कः लिचिलाच्वंपिं ग्रीक पेशेवर सैनिक झि द्वया नेतात मध्ये छम्ह कथं निर्वाचित जुयादिल। थ्व सेनां साइरस द यंगरया [[अकिमनिद साम्राज्य|अकिमनिद साम्राज्यया]] नियन्त्रण कब्जा यायेगु कुतःया छगू ब्व खः । सैन्य इतिहासकार थियोडोर आयरोल्ट डजं च्वयादी कथं सदियौं लिपा तक थ्व योद्धाया प्रतिभायात पार यायेगु सुं नं मवःनि। लिपांगु निगु सहस्राब्दी निसें जेनोफोन दकलय् न्ह्यः सैन्य जनरल, इतिहासकार वा दार्शनिक ख धका बहस जुयाच्वंगु दु। वंगु निगू सहस्राब्दीइ अप्वः ईया निंतिं जेनोफोनयात दार्शनिकया रुपय् नालातःगु दु। ''द ओरेटर एजुकेशन''य् क्विन्तिलियनं दकलय् नांजाःपिं इतिहासकार, वक्ता व दार्शनिकतेगु वाक्पटुताया दसुया रुपय् चर्चा यानादिल व जेनोफोनया ऐतिहासिक ज्यायात हनादिल, तर अन्ततः जेनोफोनयात [[प्लेतो|प्लेटोया]] लिक्क दार्शनिकया रुपय् तयादिल। थौं, जेनोफोनयात प्राचीन कालया दकलय् तःधंम्ह च्वमि कथं मान्यता बियातःगु दु। <ref>{{Cite book|title=Xenophon (Oxford Readings in Classical Studies)|date=2010|publisher=Oxford University Press|location=Xenophon's works and controversies about how to read them}}</ref> जेनोफोनया च्वखँत यक्व विधाय् दुथ्याल व सादा एतिक ग्रीक भासं च्वयातःगु दु, गुकिलिं यानाः प्राचीन ग्रीक भाषाया समकालीन सयेकामितेगु निंतिं भाय्हिला अभ्यासय् प्रायः छ्येलातःगु दु। ''लाइभ्स एण्ड ओपिनियन अफ इमिनेन्ट फिलोसोफर्सय्'' दायोजेन्स लाएर्तियसं अवलोकन यानादिल कि जेनोफोनया दिक्सन (खँग्वः ल्ययेगु कला)या मिठासया कारणं वय्कःयात "एटिक म्यूज"या नामं म्हसीकिगु या। <ref>{{Cite book|title=Lives and Opinions of Eminent Philosophers}}</ref> [[एथेन्स|एथेनियन]] नागरिकया रुपय् जन्म जूसां नं जेनोफोन एथेन्सया परम्परागत प्रतिद्वन्द्वी [[स्पार्ता|स्पार्टा]] नाप स्वापू तयेगु निंतिं नां जाल। स्पार्टन समाजया बारेय् थौंया यक्व खँ जेनोफोनया स्पार्टन जुजु ''एगेसिलाउसया'' शाही जीवनी व ''लेसेडेमोनियनया संविधानं'' वःगु ख। सब-सत्राप उन्मादयात मू कथं जेनोफोनया च्वसुया माध्यमं म्हसीकिगु या। जेनोफोनया ''एनाबासिसं'' साइरस द यंगरया सेवाय् च्वनाच्वंबलय् झि द्व नापंया साहसिक ज्या, साइरसया फारसया आर्तक्सरक्सी द्वितीयपाखें फारसी सिंहासनया दाबी यायेगु असफल अभियान, व कुनाक्षाया युद्धय् साइरसया मृत्यु धुंका ग्रीक पेशेवर सैनिकत लिहां वःगुया लुमन्ति न्ह्यथनातःगु दु। जेनोफोनं ''साइरोपेडिया'' च्वयादिल, गुकिलि [[साइरस द्वितीय|साइरस द ग्रेटं]] ईसापूर्व ५३९य् नव-बेबिलोनियन साम्राज्य त्याकेत छ्यःगु सैन्य व राजनीतिक निगुलिं विधिया रुपरेखा न्ह्यथनातःगु दु। ''एनाबासिस'' व ''साइरोपेडियां'' [[अलेक्जेन्दर|अलेक्जेन्डर द ग्रेट]] व मेमेपिं ग्रीकतेत ईसापूर्व ३३१य् बेबिलोन व [[अकिमनिद साम्राज्य]] त्याकेत प्रेरित यात। <ref name="Nadon">{{Cite book|last=Nadon|first=Christopher|title=Xenophon's Prince: Republic and Empire in the Cyropaedia|location=Berkeley|publisher=[[University of California Press]]|year=2001}}</ref>{{page needed|reason=given Macedon's history with the Persians and Philip's preparations, may be a misreading|date=June 2024}}<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5B; &#x5D;</sup> ''हेलेनिका'' थ्युसिडाइड्स ' ''पेलोपोनेसियन युद्धया इतिहासया'' अन्तिम वाक्यं प्रत्यक्ष रुपं निरन्तरता बियाच्वंगु दु गुकिलि [[पेलोपोनेसियन हताः|पेलोपोनेसियन युद्धया]] लिपांगु ७ दँ (४३१–४०४ ईसापूर्व) व वयां लिपाया पीनिदँ (४०४–३६२ ईसापूर्व) या निक्वःगु म्यान्टिन युद्धं क्वचाःगु दु। == च्वज्याया धलः == [[किपा:Xenophon_dictating_his_history,_illustration_from_'Hutchinson's_History_of_the_Nations',_1915.jpg|thumb| जेनोफोनं वय्कःयागु इतिहास निर्धारण यानाच्वंगु, 'हचिन्सनया हिस्ट्री अफ द नेशन्स', १९१५ या चित्रण]] [[किपा:King's_Peace_387_BC.jpg|thumb| जुजुया शान्ति, आर्तक्सरक्सेस द्वितीयं घोषणा याःगु, ३८७ ईसापूर्व, जेनोफोनं रिपोर्ट याःगु कथं।]] जेनोफोनया दक्वं शास्त्रीय ग्रन्थ आः नं दनि । वय्कःया कृतिया धलः क्वय् बियातःगु दु । === ऐतिहासिक व जीवनी च्वखँ === * ''एनाबासिस'' (बाय्: ''द पर्सियन एक्सपेडिसन'' वा ''द मार्च अप कन्ट्री'' वा द ''एक्सपेडिसन अफ साइरस'' ): जेनोफोनया प्रारम्भिक जीवनया जीवनी प्रदान याइ। [[अलेक्जेन्दर|अलेक्जेन्डर द ग्रेटं]] [[अकिमनिद साम्राज्य|अकिमनिद साम्राज्यय्]] अभियानया प्रारम्भिक चरणय् ''एनाबासिसयात'' फिल्ड गाइडया रुपय् छ्यःगु ख। * ''साइरोपेडिया'' (बाय्: ''साइरसया शिक्षा'' ): गबलें गबलें युरोपेली समाजय् " राजकुमारतय्गु दर्पण " विधाया आर्किटाइपया रुपय् खने दु। * ''हेलेनिका'' : वय्कःया ''हेलेनिका'' ग्रीसय् ४११ निसें ३६२ ईसापूर्व तक्कया घटनाया छगू मू प्राथमिक स्रोत ख, व थ्युसिडाइड्सया ''पेलोपोनेसियन युद्धया इतिहासया'' निरन्तरता ख। थ्व च्वखँ "थ्व घटनाया लिउने..." खँत्वाः निसें न्ह्यथनि। हेलेनिकाय् पेलोपोनेसियन युद्धया लिपांगु ७ दँया नापं वया लिपाया ईया लुमन्ति दु व थ्व युद्ध ईसापूर्व ३६२ तक्कया ग्रीसया इतिहासया विस्तृत व प्रत्यक्ष विवरण (स्पार्टाया समर्थनय्) दु। * ''एगेसिलास'' : स्पार्टाया जुजु व जेनोफोनया पासा एगेसिलास द्वितीयया जीवनी। * ''लासेडेमोनियनया राजनीति'' : जेनोफोनया इतिहास व स्पार्टन सरकार व संस्थाया वर्णन। === सुकरातीय च्वखँ व खँल्हाबल्हा === ==== सुकरातया प्रतिरक्षा ==== * ''मेमोराबिलिया वा लुमन्ति'' : न्यायालय पिने सुकरातया पक्षया रुपय् ज्या याइगु सुकरातया खँल्हाबल्हाया मुना। * ''अपोलोजी'' : जेनोफोनं न्यायालयय् सुकरातया पक्षय् ल्हाःगु खँ। ==== मेगु सुकरात खँल्हाबल्हा ==== * ''Oeconomicus वा एकोनोमिकस'' : छेँया व्यवस्थापन व बुंज्या नाप स्वापू दूगु छगू ब्यागलं कथंया सुकरात खँल्हाबल्हा। * ''सिम्पोजियम'' : सिम्पोजिक साहित्य गुकिलि सुकरात व वय्कःया पासातेसं थःत सम्मान यायेगु खँय् छु खँय् गर्व याइ धकाः खँ ल्हाइ। ==== अत्याचारीत ==== * ''हिएरो'' : हिएरो सिराक्यूजया तानाशाह व सिओसया गीतकार सिमोनिदेस दथुइ सुखया खँय् खँल्हाबल्हा। === चिहाकःगु ग्रन्थ === थ्व कृतित सम्भवतः जेनोफोनं स्किलसय् च्वनाच्वंगु इलय् च्वयादीगु ख। वय्कःया न्हि थन सापेक्षिक ई दुबिले हे ब्यःगु जुइफु, व वय्कलं थःम्हं ई बिइगु कथंया ज्याखँया बारेय् थ्व ग्रन्थत च्वयादिल। * ''सलगयेगु खँय्'' : सलयात गथे यानाः त्वाःथलेगु, प्रशिक्षण बीगु व हेरचाह यायेगु खँय् च्वयातःगु ग्रन्थ । * ''हिप्पार्चिकोस'' : छम्ह अश्वारोही सेना अधिकारीया कर्तव्यया रुपरेखा न्ह्यब्वयातःगु सफू। * ''खिचालिसे शिकार'' : खिचालिसे शिकार यायेगु उचित विधि व शिकारया फाइदाया खँय् ग्रन्थ । * ''लँपु व साधन'' : एथेन्सं वित्तीय व आर्थिक संकटयात गथे यानाः सामना यायेमाः धकाः वर्णन यानातःगु सफू । === स्पुरिया === * ''एथेनियनतेगु संविधान'' : एथेनियनतेगु लोकतन्त्रया वर्णन व आलोचना याःगु सफू। थ्व सफू आः जेनोफोनं च्वगु मखु धैगु मान्यता दु। == थ्व नं स्वयादिसँ == * एरेक्सियन == लिधंसा == [[पुचः:प्राचीन ग्रीस]] [[पुचः:जीवनी]] [[पुचः:दार्शनिक]] dlk4wlwak0wobvusu8hd4xjah1xrprz Xenophon 0 204039 873071 2025-07-01T06:33:51Z Eukesh 11 Redirected page to [[जेनोफोन]] 873071 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[जेनोफोन]] gjspkwh1ukmhdmxga1b8r0jqxe4c920