Wikibooks:Lerarenkamer

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="nl">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikibooks</sitename>
    <dbname>nlwikibooks</dbname>
    <base>https://nl.wikibooks.org/wiki/Hoofdpagina</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.5</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Speciaal</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Overleg</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Gebruiker</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Overleg gebruiker</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikibooks</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Overleg Wikibooks</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Bestand</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Overleg bestand</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Overleg MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Sjabloon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Overleg sjabloon</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Help</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Overleg help</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Categorie</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Overleg categorie</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Transwiki</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Overleg transwiki</namespace>
      <namespace key="104" case="first-letter">Wikijunior</namespace>
      <namespace key="105" case="first-letter">Overleg Wikijunior</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Overleg module</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Wikibooks:Lerarenkamer</title>
    <ns>4</ns>
    <id>30</id>
    <revision>
      <id>396892</id>
      <parentid>396861</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T14:49:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>Nieuw kopje aangemaakt: /* Hoe om te gaan met losse pagina's? */</comment>
      <origin>396892</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36877" sha1="7opqbpn6rylqcfm0w0f5ven29ov7rlk" xml:space="preserve">__NEWSECTIONLINK__{{Lerarenkamer}}&lt;!-- Bij archiveren deze regel laten staan aub. --&gt;&lt;br style=&quot;clear: both;&quot;&gt;

== Vraag over link naar Wikivoyage voor [[Vakantiereizen]] ==
Op Wikivoyage heb ik enkele jaren terug het artikel [[Wikivoyage:Weinstraße|Deutsche Weinstraße]] opgezet. Eerder dit jaar heb ik [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/De reis]] hier op Wikibooks ontdekt. Nu zou ik graag op de één of andere manier een link willen leggen op deze Wikibooks-pagina naar de Wikivoyage-pagina. Mijn vragen:
* Mag dat met een rechtstreekse link?
* Zo niet: is het dan OK om een Wikibooks-pagina maken en de tekst uit die Wikivoyage-pagina te kopiëren, aan te passen naar het format dat hier geldt en uit te breiden met bijvoorbeeld een fotogalerij?
[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 2 feb 2025 16:19 (CET)

== Uw wiki zal binnenkort in de 'alleen-lezen' modus te gebruiken zijn ==
Zie [[Wikibooks:Lerarenkamer/Nieuwsbrieven_2025#Uw_wiki_zal_binnenkort_in_de_'alleen-lezen'_modus_te_gebruiken_zijn|de nieuwsbrief]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 15 mrt 2025 11:49 (CET)

== Voorstel: [[Veilig op het internet/Dialers]] verwijderen ivm irrelevantie ==
[[Gebruiker:Koos Jol|Koos Jol]] en anderen: Hoe relevant zijn de bedreigingen voor Dialers nog, nu (bijna?) niemand meer inbelt op internet op de in dit artikel beschreven wijze? Kan deze pagina worden verwijderd? --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 24 mrt 2025 06:23 (CET)

En hoe relevant zijn [[Windows Vista]] en [[Windows XP]] nog? Kunnen ze verwijderd worden? --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 26 mrt 2025 16:44 (CET)

Of kunnen ze verplaatst worden naar [[:Categorie:Wikibooks:Archief]] (en verwijderd worden uit de huidige boekstructuur)? Ik kom uit de bibliotheekwereld en daar is het heel gebruikelijk om verouderde boeken te saneren. Om plaats te maken voor nieuwe (dat is hier niet van toepassing) maar ook om gebruikers sneller te laten vinden wat ze zoeken en hen niet te belasten met wat toch niet relevant is. Is hier op Wikibooks ook zo'n beleid of kunnen we daartoe komen? --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 27 mrt 2025 05:07 (CET)
:Ha JobkeB, t.a.v. het artikel waar je naar verwijst: ik ben daar niet de auteur van, heb hooguit wat kleine wijzigingen gedaan. De echte vraag zou voor [[Gebruiker:MADe|MADe]] zijn lijkt mij. T.a.v. het beleid van Wikibooks m.b.t. het bijhouden van verouderde artikelen: ik ben hier imho te inactief om daar een echt stempel op te drukken, al ben ik het wel grotendeels met je eens dat deze artikelen op dit moment weinig meer toevoegen. Dat geldt ook voor sommige artikelen waar ik zelf wél actief aan heb bijgedragen, zoals bijvoorbeeld [[Microsoft_Word/Opmaakprofiel_wijzigen]], welke uitgaat van Office 2000. Al zou je hiervoor met een grondige herziening opnieuw een waardevol artikel kunnen maken. Op de pagina [[Microsoft_Word]] is hiervoor overigens al een disclaimer geplaatst. [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;[[Overleg gebruiker:Koos Jol|Overleg]]&lt;/span&gt; 1 apr 2025 16:33 (CEST)
::Dank [[Gebruiker:Koos Jol|Koos Jol]], voor je reactie. Ja, je hebt helemaal gelijk dat eigenlijk [[Gebruiker:MADe|MADe]] de vraag zou moeten beantwoorden. Maar diens laatste bijdrage is van 8 jaar geleden, dus ik ben bang dat die niet meer gaat reageren. Daarom heb ik iemand anders gezocht die nog wel actief is hier. 
::[[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]], [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] en [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]]: zouden jullie je eens over dit vraagstuk willen buigen? De uiteindelijke vraag is: Is er beleid voor het verwijderen van boeken over verouderde onderwerpen of kunnen we hier beleid voor maken? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 1 apr 2025 17:25 (CEST)
:::Voor zover ik weet is er geen beleid , maar ikzelf ben er geen voorstander van om boeken weg te gooien . Het lijkt me beter om er een sjabloontje op te zetten dat de inhoud verouderd is . Voor vrijwel elk leerboek of non-fictieboek boek geldt immers dat het zodra het verschijnt alweer verouderd is. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 1 apr 2025 20:03 (CEST)
::::Dank [[User:Ellywa]], voor je reactie. Mijn voorstel wordt dan:
::::# Ervoor zorgen dat er zo'n sjabloon komt. Ik heb daarvoor [[Sjabloon:Verouderd]] gemaakt. Kan hij zo gebruikt worden of zijn er nog correcties of aanvullingen nodig? Is de beschreven procedure correct? 
::::# Een boek of hoofdstuk dat verouderd is en niet meer bruikbaar in een actuele cursus of in een klaslokaal:
::::## hieruit worden de categorieën verwijderd en vervangen door [[:Categorie:Wikibooks:Archief]]; of moeten we hier een aparte categorie voor maken, bijvoorbeeld [[:Categorie:Verouderde Wikibooks]]?
::::## een boek verdwijnt van de voorpagina
::::## als het om één hoofdstuk gaat: het hoofdstuk verdwijnt uit de inhoudsopgave van het desbetreffende boek en uit de sjabloon-inhoudsopgave.
::::Hoe denken jullie hierover? Is er meer om aan te denken? Aanvullingen/correcties? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 2 apr 2025 11:26 (CEST)
:::::Fijn dat je het zo snel gedaan hebt. Het geel mag, wat mij betreft, veel zachter ;-). Ik ben het niet eens met het verwijderen uit een categorie of uit de hoofdstukstructuur van het boek. Dan is het ook niet meer vindbaar. En dan zal helemaal niemand meer geneigd  zijn om het te actualiseren. En als het een geheel achterhaalde techniek is, dan kan dat dit het beste vermeld worden in het hoofdstuk/boek. Dan wordt het een beschrijving hoe het vroeger was. Denk bijv. aan een beschrijving van de werking van een rekenliniaal. Niemand gebruikt het meer, maar je kan best willen weten hoe het werkt. En dat geldt bijv. ook voor een handboor, ook al heeft iedereen een elektrische tegenwoordig. De achtergrond van mijn mening: ik wil niet toe naar geruzie over wat wel, wat niet behouden kan blijven. Wikibooks is een fijne plek om te werken, en dat mag zo blijven. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 2 apr 2025 13:10 (CEST)
::::::#Na het lezen van jullie reacties (ook die van De Wikischim van 2 apr 2025 12:10), vraag ik me af wie de doelgroep(en) op Wikibooks is/zijn. Ik dacht altijd: leerlingen, studenten, cursisten en wie verder iets wil leren, te beginnen bij de huidige situatie (het is al mooi genoeg als ze die onder de knie krijgen), zonder de ballast van hoe iets ooit was, net als in gedrukte leer- en studieboeken. Dus ging ik ervan uit dat het gebodene hier actueel zou moeten zijn. Vandaar mijn voorstel om verouderde pagina's uit de actuele structuur te halen en ze in een archief te plaatsen. De enkeling die dergelijke teksten zoekt, kan ze dan vinden via de zoekfunctie. '''==&gt; Vraag''': Wie is voor jullie de (belangrijkste) doelgroep? En wat betekent dat voor het beleid? 
::::::#Teksten die geactualiseerd moeten worden, kunnen op [[Wikibooks:Gewenste hoofdstukken en boeken]] vermeld worden, met een toelichting erbij, of een soortgelijke nieuwe pagina voor dit doel. Die hoeven niet in de actuele categorie- en boekstructuur of op de voorpagina opgenomen te worden. Op Commons is er een [[c:Category:Obsolescence|Category:Obsolescence]] met subcategorieën per onderwerp: wel vindbaar, niet stuk voor stuk in de onderwerpen-structuur. Zoiets lijkt mij voor Wikibooks ook een goede manier. De voorpagina is voor mij het visitekaartje van Wikibooks, met links die tiptop in orde zijn. Daar kan wel een verwijzing komen naar zo'n lijst met gewenste en te actualiseren boeken/hoofdstukken, bijvoorbeeld in de rechterkolom, bij &quot;''We hebben hulp nodig!''&quot;
::::::#Ik heb de kleur in het [[Sjabloon:Verouderd|sjabloon]] gewijzigd. '''==&gt; Vraag''': Zo goed? De tekst kan nog worden aangepast als deze discussie is afgerond. 
::::::#Overigens vind ik over het gebruik van een rekenliniaal uitgebreidere informatie op Wikipedia dan in Wikibooks. En mensen zoeken ook eerder op Wikipedia dan in Wikibooks. Wikipedia lijkt mij ook een goede plaats voor verouderde onderwerpen, waar ze beter in een historische context geplaatst kunnen worden. Of er moet hier een Wikibook over de geschiedenis van de techniek komen, in dat geval kan een pagina weer uit het archief worden opgevist.
::::::#Ik ben het met je eens dat Wikibooks een fijne plek is om te werken en ook ik wil dat graag zo houden. Nog belangrijker vind ik het perspectief van de eindgebruiker: die moet snel iets van zijn/haar gading kunnen vinden. Anders ben ik bang dat Wikibooks steeds minder relevant wordt. Dat vind ik belangrijk genoeg om er over te discussiëren, met het risico dat anderen een andere mening hebben. Het zij zo.
::::::[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 3 apr 2025 07:37 (CEST)
:::::::Ja, er geldt voor wel meer inhoud hier dat het op Wikipedia allang beter en uitgebreider beschreven staat, terwijl WP bovendien natuurlijk veel meer bezocht wordt. Neem bijv. [[Leer jezelf ecologisch tuinieren]]; alle planten- en kruidensoorten staan natuurlijk ook allang uitgebreid beschreven op WP, in databases zoals op deze site het project Wikispecies, etc.
:::::::Hier ligt nou net een grote uitdaging voor dit kleinere project; de informatie aanbieden in een vorm die tòch meerwaarde biedt t.o.v. WP, door het makkelijker leesbaar en voor iedereen toegankelijker te maken, door het bijv. op te delen in kleine hoofdstukjes in plaats van één ellenlange en weinig overzichtelijke pagina. De modules waaruit de boeken hier standaard zijn opgebouwd, lenen zich daar in principe goed voor. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 3 apr 2025 11:30 (CEST)
::::::::De zachtere kleur geel vind ik een grote verbetering. Verder heb ik geen nieuwe inzichten toe te voegen. Ik denk dat anderen ook nog wel aan het woord kunnen komen. [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 4 apr 2025 00:50 (CEST)

== GFDL ==
Hallo! Ik heb voorgesteld bij [[Overleg MediaWiki:Licenses]] om GFDL als optie te verwijderen bij het uploaden van bestanden. Ik weet dat er niet veel bestanden worden geüpload, maar als onderdeel van een discussie op Commons probeer ik zoveel mogelijk wiki's van [[:c:Commons:Village_pump/Proposals#List_of_wikis_with_files_and_GFDL-only_in_MediaWiki:Licenses_(change_GFDL_cut-off_date)|deze lijst]] te verwijderen. Dus ik hoop dat jullie het alsnog verwijderen. [[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 26 mrt 2025 18:37 (CET)
:Voorstander. En het lijkt mij dan goed om deze lijst flink te reduceren overeenkomstig [[w:MediaWiki:Licenses]]. [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;[[Overleg gebruiker:Koos Jol|Overleg]]&lt;/span&gt; 1 apr 2025 16:41 (CEST)
::Ik ben het ermee eens. We moeten wel lokaal uploaden blijven behouden. op WP NL is dat niet meer mogelijk, en dat betekent dat we onderworpen zijn aan het beleid op Commons. Vooral op gebied van auteursrechten wringt dat, met het oog op de URAA (als iemand meer wil weten daarover zal ik links geven). Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 2 apr 2025 13:13 (CEST)
:::P.S. [[MediaWiki:Licenses]] is geheel verouderd, zo staat CCBYSA4.0, nu de standaard, er niet meer bij. Hoe te actualiseren? Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 2 apr 2025 13:15 (CEST)
::::@[[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] Hoi! Ik moet toegeven dat ik een vertaler gebruik. Dus ik weet niet zeker of &quot;Hoe te actualiseren?&quot; betekent hoe kunnen we de pagina updaten of dat het betekent hoe de pagina eruit moet zien. Maar aangezien URAA alleen relevant is voor pagina's die bijvoorbeeld &quot;PD-oud&quot; zijn in Europa, maar niet in de VS, denk ik dat we de meeste andere opties moeten verwijderen. En [[Sjabloon:PD]] moet worden verwijderd omdat het niet verklaart waarom een ​​bestand PD is. --[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 2 apr 2025 13:34 (CEST)
:::::Inmiddels heb ik de overeenkomende pagina op Commons opgezocht, die staat hier: 
:::::* https://commons.wikimedia.org/wiki/MediaWiki:Licenses/nl
:::::Daar staat GFDL nog wel bij, misschien is die licentie in sommige instanties nog wel nodig (software?). Is er bezwaar tegen om die lijst hier 1-op-1 over te nemen? Ik zie dat [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] al voorstelde (soms ben ik zo een slechte lezer... sorry) Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 4 apr 2025 00:57 (CEST)
:::::: GFDL is oké als het b.v. gebruikt in combinatie met CC-BY-SA-4.0. Gebruik het alleen niet.--[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 4 apr 2025 06:25 (CEST)
Misschien [[:c:MediaWiki:Licenses/nl]] kopiëren? Je kunt later altijd nog wijzigen als je een licentie nodig hebt. Maar ik denk dat het goed zou zijn om 4.0 toe te voegen en GFDL voorlopig te verwijderen.--[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 21 apr 2025 11:28 (CEST)

Ping [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]], [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]], [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.Grandgagnage]], [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]]. Alles goed? --[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 8 jun 2025 17:20 (CEST)
:Het is mij net niet helemaal duidelijk waar het bovenstaande precies over gaat, verder ben ik op dit moment ook net even met wat andere zaken bezig. Anderen? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 9 jun 2025 00:18 (CEST)
::Ik heb geen verstand van licenties, en wens me er ook niet in te verdiepen. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 9 jun 2025 10:44 (CEST)

De meeste bestanden kunnen op Commons worden geplaatst. Het zijn waarschijnlijk alleen bestanden waarvan het auteursrecht in Nederland is verlopen, maar niet in de VS, die een probleem kunnen vormen. Sommige sjablonen op de lijst bestaan ​​niet en moeten daarom worden verwijderd. De sjabloon-PD moet worden verwijderd, omdat er niet wordt vermeld waarom het bestand als PD wordt beschouwd. Ik raad aan om de sjablonen van Commons te kopiëren die realistisch gezien worden gebruikt. Er kunnen er altijd meer worden toegevoegd indien nodig. --[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 12 jun 2025 18:49 (CEST)

== SVP [[Koookboek/Rijstsalade]] verwijderen ==
Beste [[User:De Wikischim|De Wikischim]]: zou je svp [[Koookboek/Rijstsalade]] (dus met de drie o's die je net hernoemd hebt) willen verwijderen? Alvast dank! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 5 apr 2025 12:01 (CEST)

:Gedaan. N.B. onderdelen van een boek worden als het goed is aan de categorie inhoud toegevoegd. Heb ik inmiddels gedaan, dus met &lt;nowiki&gt;
:[[Categorie:Kookboek - inhoud|Rijstsalade]]&lt;/nowiki&gt;. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 5 apr 2025 12:17 (CEST)
::Hè, hoe kan dat nu? Ik had juist bewust de pagina hernoemd zonder een rd met spelfout achter te laten. Wat ging hier mis waardoor de rd opnieuw moest worden verwijderd? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 5 apr 2025 12:37 (CEST)
:::Je hebt om 11:53 de titel gewijzigd, maar om 11:55 en 11:56 heeft JopkeB nog bewerkingen uitgevoerd, en daarbij (wsch. ongemerkt) de pagina opnieuw aangemaakt (zie de [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Speciaal:Terugplaatsen&amp;target=Koookboek%2FRijstsalade paginageschiedenis]). - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 5 apr 2025 15:52 (CEST)
::Beste [[User:Ellywa|Ellywa]]: ''&lt;nowiki&gt;[[Categorie:Kookboek - inhoud|Rijstsalade]]&lt;/nowiki&gt;'' is overbodig als het sjabloon ''&lt;nowiki&gt;{{Recepten}}&lt;/nowiki&gt;'' er al staat, dus ik heb je bewerking weer teruggedraaid.
::En ja, ik denk dat de analyse van Erik Baas over het opnieuw invoeren van de foute pagina correct is. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 5 apr 2025 17:22 (CEST)
Deze kwestie is opgelost en kan wat mij betreft worden verplaatst naar het archief. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 10:05 (CEST)

== Voorstel voor extra link op hoofdpagina Kookboek + vragen over structuur ervan ==
Op de [[Overleg:Kookboek#Vragen over de navigatie binnen het Kookboek|Overlegpagina:Kookboek]] heb ik enkele vragen over het Kookboek gesteld, maar tot nu toe helaas geen reactie gekregen.&lt;br&gt;
'''@ [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]], [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] en [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]]''' zouden jullie mijn vragen kunnen beantwoorden en/of beoordelen of de voorgestelde handleiding in orde is en op de voorgestelde wijze op deKookboek-hoofdpagina geplaatst kan worden? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 6 apr 2025 10:37 (CEST)

'''Vraag 2''': En er zit iets fout als je ''&lt;nowiki&gt;{{Kb|groenten}}&lt;/nowiki&gt;'' gebruikt in een recept:
* ''&lt;nowiki&gt;{{Kb|groente}}&lt;/nowiki&gt;'' (zonder n) geeft een correcte categorie ([[:Categorie:KB-groente]]) onderaan maar een rode link bij de ingredieënten naar [[Kookboek/Groente]].
* ''&lt;nowiki&gt;{{Kb|groenten}}&lt;/nowiki&gt;'' (met n) geeft een correcte link bij de ingredieënten naar [[Kookboek/Groenten]], maar een rode categorie-link onderaan ([[:Categorie:KB-groenten]]).
Kan ik [[Kookboek/Groenten]] hernoemen naar [[Kookboek/Groente]] zonder dat ergens anders iets fout gaat? Dan zou in ieder geval dit probleem zijn opgelost. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 6 apr 2025 12:07 (CEST)

:Ik heb inmiddels [[Kookboek/Groente]] aangemaakt en direct een redirect gegeven. Hiermee is het probleem opgelost. Dus vraag 2 is opgelost (tenzij er bezwaren zijn tegen deze methode), vraag 1 staat nog open. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 13 apr 2025 07:01 (CEST)
::Ga gerust je eigen gang met verbeteren, uitbreiden en reorganiseren, je hebt er meer kijk op dan ik... ;-) - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 14 apr 2025 00:02 (CEST)
:::Mooi! Ga ik doen. Dank voor het vertrouwen en het compliment. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 05:44 (CEST)

'''Stand van zaken:'''
* Kwestie 1 is gedeeltelijk opgelost, er staan nog enkele vragen open die ik niet zelf kan oplossen, zie de link.
* Kwestie 2 is geheel opgelost. 
--[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 10:02 (CEST)

== SVP twee pagina's verwijderen ==
Wil iemand svp 
* [[:Categorie:Kookboek/Broodbeleg]] en
* [[Kookboek/Broodbeleg]]
verwijderen? Ik heb ze vanmorgen ten onrechte aangemaakt. De juiste pagina is [[:Categorie:Broodbeleg]] en die bleek toch al te bestaan. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 7 apr 2025 11:19 (CEST)
:Gedaan. Mochten er in het kookboek misschien nog ergens teksten staan die letterlijk zijn overgenomen van elders en niet aangepast, zou je dat dan s.v.p. ook nog even kunnen laten weten? Ik wil er even helemaal zeker van zijn dat alles wat dat betreft nu in orde is. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 7 apr 2025 12:13 (CEST)
::Ik heb de andere recepten in het kookboek naar eer en geweten toegevoegd. Zes jaar ervaring bij Commons heeft mij genoeg doordrongen van de ernst van auteursrechten. Als ik bronnen letterlijk heb gebruikt, heb ik die in een recept vermeld. Voor andermans recepten kan ik niet instaan. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 8 apr 2025 10:52 (CEST)
:::Een gemakkelijker manier om zulke pagina's te laten verwijderen is door er een &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Nuweg}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;-sjabloon op te plaatsen. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 14 apr 2025 00:04 (CEST)
::::Dank! Ga ik gebruiken. (In Commons is er een knop voor die ik hier niet kon vinden). [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 05:40 (CEST)
Deze kwestie is opgelost, wat mij betreft kan hij worden verplaatst naar het archief. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 10:01 (CEST)

== Probleem met DynamicPageList ==
Sinds afgelopen vrijdag 11 apr 2025 om 11:46 werkt de DynamicPageList niet goed meer. (Mijn wijziging van 11 apr 2025 11:45 is nog wel goed gegaan, die van een minuut later niet meer.) Pagina's die sindsdien in een KB-categorie zijn gezet, komen niet meer op de bijbehorende overzichtspagina, hoe vaak ik ook op refresh klik. Vergelijk bijvoorbeeld [[Kookboek/Yoghurt]] waar 8 links zijn, met [[:Categorie:KB-yoghurt]] waar 13 links zijn. En [[Kookboek/Kaas]] waar de [[Kookboek/Bietensalade met kaas en noten]] ontbreekt, die wel in [[:Categorie:KB-kaas]] staat.

Doe ik iets fout (ik kan het niet ontdekken) of is er plotseling een hik in het programma? En in het laatste geval: kan die dan worden opgelost? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 13 apr 2025 07:00 (CEST)

:Ik heb de pagina's gepurged ([https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Kookboek/Yoghurt&amp;action=purge ], [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Kookboek/Kaas&amp;action=purge ]) om verversing van de servercache te forceren, en zie nu wel alle links die er horen te staan. Meestal gaat dat vanzelf, maar het heeft deze keer wel erg lang geduurd... NB.: Het kan zijn dat je de cache van je browser ook nog een keer moet verversen! - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 13 apr 2025 12:36 (CEST)
::Dank! Bij mij werkt het ook weer goed, zelfs zonder verversen van de cache. 
::Kan ik dat ook zelf? In Commons is daarvoor een speciale knop, is die hier ook? of moet je zelf iets in de URL typen? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 13 apr 2025 17:53 (CEST)
:::Ja hoor, de simpelste manier is: klik op &quot;bewerken&quot;, verander &quot;action=edit&quot; in de URL in &quot;action=purge&quot;, en druk de &quot;Enter&quot;-toets. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 13 apr 2025 23:16 (CEST)
::::Dank! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 14 apr 2025 04:49 (CEST)
Deze kwestie is opgelost, wat mij betreft kan deze discussie verplaatst worden naar het archief. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 09:59 (CEST)
*Als je het vaak nodig hebt zou je de ''complete'' inhoud van [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Gebruiker:Erik_Baas/common.js&amp;oldid=392794 deze versie van mijn common.css] kunnen kopiëren naar [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Gebruiker:JopkeB/common.js jouw common.css], dan krijg je er een tabje bij.
*Archiveren gebeurt hier slechts af en toe, als de pagina te lang wordt (maar minstens eens per jaar). - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 17 apr 2025 18:09 (CEST)
*:Het is gelukt, ik heb de extra tab gekregen. Dank! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 apr 2025 06:42 (CEST)

== Tweetrapsauthenticatie  ==
Heeft iemand hier de zg. ''tweetrapsauthenticatie'' al kunnen activeren? Het lukt mij niet, en zonder dat zijn mijn rechten als interfacemoderator geblokkeerd. Dit bleek bij een poging tot het (op verzoek van JopkeB) installeren van Cat-A-Lot en/of HotCat. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 17 apr 2025 17:48 (CEST)

== Over de pagina [[Kookboek/Historische recepten]]  ==
Wat moeten we met [[Kookboek/Historische recepten]]? Deze pagina rammelt aan alle kanten:
* Het lijkt te gaan over een warme wijndrank, dus de naam is al fout, of ten minste onvolledig. 
* Hij lijkt te moeten horen bij [[:Categorie:Historisch recept]], maar heeft helemaal geen inhoudelijke categorie. 
* Er is helemaal geen context gegeven (waar gaat het over, wat is het, hoe heet hij, bij welke gelegenheden werd deze drank geserveerd, uit welke tijd stamt hij, hoe komt men aan het recept, etc.). 
* Er worden rauwe eieren in het recept gebruikt, maar geen teken van waarschuwing daarvoor. Het lijkt mij dat dergelijke dranken niet zomaar opgenomen kunnen worden in het Kookboek.
* Op de [[Overleg gebruiker:Heerp|overlegpagina van de initiator]] van deze pagina staat de boodschap: ''Waarschuwing! Dit account is gebruikt voor vandalisme op Wikibooks!''
Het liefst zou ik deze pagina laten verwijderen. Zien jullie nog andere kansen? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 25 mei 2025 15:40 (CEST)
:Bedankt voor het hierop attenderen. [[Kookboek/Historische recepten]]  heeft inderdaad een heel vreemde, of iig geheel ontoepasselijke inhoud nu. Het is onduidelijk wat er speciaal historisch is aan warme wijn, al zal dat ook in vroeger tijden zeker al wel genuttigd zijn (net als bijv.[[Kookboek/Balkenbrij|balkenbrij]], wat ook nog steeds wordt gegeten). Geheel los daarvan is de tekst nu ook vrij onduidelijk en slordig geschreven, en  geheel bronloos (al is dat laatste weer geen heel strikte eis bij het kookboek). Ik zal dit dus in de huidige vorm maar verwijderen, [[gebruiker:Heerp]] kan eventueel verzoeken om herplaatsing in diens gebruikersruimte om eraan te werken. 
:[[:Categorie:Historisch recept]] bestaat al veel langer (deze ben ik zelf ooit eens een keer gestart, meen ik), maar heeft nog altijd niet heel veel inhoud. Iets meer aanvulling zou hier ook nog zeer welkom zijn uiteraard, al moet het dan uiteraard gaan om recepten die ook echt historisch zijn. (Er is nog geen eigen recept voor masteluin bijv., zie [https://eetverleden.nl/masteluin-middeleeuws-brood/ hier], bijvoorbeeld; de voorgaande link is bedoeld als eventuele inspiratiebron, niet om hierheen te kopiëren). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 mei 2025 17:02 (CEST)
:Bij nader inzien; ik zit nu toch een beetje te denken hoe we hier precies de criteria voor indeling aanhouden. Bier bestond  al bij de Germanen rond het begin van de jaartelling, en [[Kookboek/Koffie|koffie]] is eigenlijk een 14e-eeuwse drank (volgens WP) maar toch zetten we dat nu niet bij de historische recepten/dranken. Insgelijks gebeurt dat nu dus ook niet voor bijv. warme wijn. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 mei 2025 17:09 (CEST)
::Tsja, dat vroeg ik mij ook al af: wanneer is een recept historisch? Mijn voorstel: als het recept afkomstig is uit een kookboek van vóór 1900. En met bronvermelding. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 25 mei 2025 17:13 (CEST)
::::Ik gaf hierboven o.a. balkenbrij als voorbeeld, maar dat staat dus inderdaad al gewoon gecategoriseerd als historisch recept (was ik weer vergeten). 
::::Het als zodanig indelen van recepten van vóór een bepaald jaartal (zoals 1900) is denk ik goed mogelijk, maar het betekent wel dat er straks een aantal recepten in komen die nog net zo goed eigentijds zijn. Ik stel verder ook voor om deze indeling strikt te beperken tot volledige recepten, en dus niet de pagina's voor basisingrediënten (anders zou bijv. [[Kookboek/Aardappel]] er ook in moeten). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 mei 2025 17:19 (CEST)
:::::Is prima! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 25 mei 2025 17:22 (CEST)
:::::Ik heb een beschrijving toegevoegd aan [[:Categorie:Historisch recept]] met deze voorwaarden. Kijk alsjeblieft of die door de beugel kan, corrigeer hem indien nodig. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 27 mei 2025 06:14 (CEST)

== Hiërogliefen ==
Nieuw: &lt;hiero&gt;A10 - A39 - E26 - G37&lt;/hiero&gt;Zie [[Speciaal:Hierogliefen]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 26 mei 2025 19:17 (CEST)

== Probleem met kolommen  ==
De lijst met recepten in [[Kookboek/Ei]] is wel erg lang geworden. Daarom heb ik het kolommensjabloon gekopieerd uit [[Kookboek/Aardappel#Recepten_met_aardappel]]. En als ik het controleer vóórdat ik op &quot;Wijzigingen publiceren&quot; klik, dan zie ik ook twee kolommen. Maar na &quot;Wijzigingen publiceren&quot; is het toch weer één kolom geworden. Wat klopt er niet? [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]], Heb jij hier meer verstand van? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 27 mei 2025 16:45 (CEST)
:Ik denk dat je browser de oude versie nog in de cache heeft; maak die leeg met Ctrl+F5 of Ctrl+R. Ik zie nl. wel 1, 2 of 3 kolommen, afhankelijk van de breedte van het venster. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 27 mei 2025 20:33 (CEST)
::Dank! Je hebt gelijk, ik zie nu ook 2 kolommen. Probleem opgelost. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 28 mei 2025 06:07 (CEST)
:::Alleen blijken in de beschrijvingspagina's de categorieën dan niet te worden getoond, wat bij de versie met 1 kolom wel gebeurt. Zie [[Kookboek/Keukens]], waar eerst de versie mèt 2 kolommen wordt getoond en vervolens die met 1 kolom. Hoe kan dat worden opgelost? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 10 jun 2025 15:20 (CEST)

== Nieuw: Chart-extensie vervangt Graph ==
De [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart-extensie]] is nu beschikbaar. Redacteuren kunnen deze nieuwe extensie gebruiken om interactieve datavisualisaties te maken, zoals staaf-, lijn-, vlak- en cirkeldiagrammen. Chart is ontworpen om veel van de functies van de oude Graph-extensie te vervangen. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 22:57 (CEST)

== Hoe kun je een alfabet/inhoudsopgave toevoegen aan een categorie? ==
[[:Categorie:Kookboek - inhoud]] heeft inmiddels 936 pagina's. Het is een index-pagina/long list, dus onderverdeling in categorieën is niet aan de orde. Om daarin toch prettig te kunnen navigeren, zou een alfabet bovenaan nuttig zijn. Ik heb  ''&lt;nowiki&gt;{{Alfabet met ankers}}&lt;/nowiki&gt;'' geplaatst, maar die blijkt niet te werken: als je op een letter klikt, blijf je op dezelfde pagina steken. 

Hoe moet het wel? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) e10 jun 2025 15:16 (CEST)
:[[Sjabloon:Alfabet met links]]? Al zou ik zo even niet precies weten hoe je dat op een geschikte manier in het kookboek zou kunnen integreren. En anders moet er eventueel maar een eigen sorteersjabloon voor het kookboek komen? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 10 jun 2025 17:57 (CEST)
::Op dit moment werkt het [[Sjabloon:Alfabet met links]] ook niet. 
::Een sorteersjabloon is alleen handig voor boeken met meer dan 200 modules. Dan zou een sorteersjabloon in Wikibooks alleen voor het Kookboek zijn. Zo te zien heeft het eerstvolgende grote boek namelijk 120 modules ([[:Categorie:Amerikaanse literatuur - inhoud]]) en de overige hebben er allemaal minder dan 100. Maar als iemand het de moeite waard vindt: graag! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 11 jun 2025 07:29 (CEST)
:::Ik heb het gevonden: [[Sjabloon:Hoofding categorieindex]]! Probleem opgelost. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 jun 2025 08:07 (CEST)

== Ter attentie: [[Chillipepers.NL]] ==
Voelt iemand zich geroepen om dit boek nog eens na te lopen? Ik denk dat er misschien wat in gesnoeid mag worden, ook staan er hier en daar wat opvallende taalfouten. Sommige stukken zijn wellicht lastig te herschrijven omdat onduidelijk is wat er nou precies staat. Het lijkt eigenlijk vooral te zijn geschreven door en voor ''insiders''. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 10 jun 2025 18:19 (CEST)

:Op dit moment voorlopig niet, maar ik zet hem (onderaan) op mijn lijst met actiepunten. Dus als iemand anders het wil doen: graag! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 11 jun 2025 07:40 (CEST)

== Voorstel: verwijder [[Kookboek/Gerechten]] ==
Kan [[Kookboek/Gerechten]] worden verwijderd? Het zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek|Kookboek-categorieën]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 04:05 (CEST)

:Dag @[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]], zo een verzoek kan je plaatsen op [[Wikibooks:Te verwijderen pagina's]]. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 12 jun 2025 12:34 (CEST)
::Dank, heb ik gedaan. Dus hier kan dit verzoek als afgehandeld worden beschouwd. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:46 (CEST)

== Gevraagd: kenmerk/sjabloon voor niet te koppelen pagina's met Wikidata ==
Ik ben af-en-aan bezig om pagina's op [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]] aan Wikidata-items te koppelen. Dat koppelen is belangrijk om twee redenen:
* Gemakkelijker pagina's over hetzelfde onderwerp kunnen vinden vanuit de betreffende Wikibook-pagina.
* Gemakkelijker een Wikibook-pagina kunnen vinden via Wikipedia en Wikibooks in andere talen (en Wikidata-items). 

Maar in het overzicht staan talloze pagina's die niet in aanmerking komen voor een koppeling met Wikidata. Bijvoorbeeld: 
* Het valt niet te verwachten dat er nu of in de toekomst in een andere wiki over hetzelfde onderwerp een pagina zal worden gemaakt. Voorbeelden voor het kookboek: 
** Wel koppelen: ingrediënten, bereidingswijzen, keukens en breed bekende gerechten (waarvoor nu al een wikilink of ten minste één pagina bestaat naar/in een andere wiki). Ik maak daarvoor desnoods een nieuw Wikidata-item als dat nog niet bestaat.
** Niet koppelen: specifieke kookgerechten, die alleen in dit kookboek voorkomen; zie de eerste pagina van [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]], waar er vele staan. Wellicht geldt dat ook voor andere Wikibooks.
* Er zijn twee of meer pagina's in dit Wikibooks die over hetzelfde onderwerp gaan. Bijvoorbeeld: 
** [[Amerikaanse literatuur/Edgar Allan Poe]] en [[Edgar Allan Poe]]. 
** Diverse Kookboek-ingrediënten komen ook voor in [[Leer jezelf ecologisch tuinieren]]. (Mijn oplossing nu: het kookboek-ingrediënt koppelen aan het Wikidata-item omdat ik vermoed dat er meer mensen geïnteresseerd zijn in recepten dan in een moestuin, en in de kookboek-pagina een link opnemen naar de pagina in ''Ecologisch tuinieren''.) 
:In een Wikidata-item kan er maar één link naar NL-Wikibook zijn, de andere kan dus niet gekoppeld worden. 
* Ik neem aan dat specifieke Wikibooks-pagina's ook niet gekoppeld worden, zoals die beginnen met ''&quot;Wikibooks/&quot;''.

=== Wens ===
In dit soort gevallen zou ik graag een kenmerk/sjabloon in de pagina willen plaatsen waardoor zo'n pagina niet meer in de lijst [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]] wordt opgenomen. Dat heeft ten minste twee voordelen:
* De lijst toont alleen pagina's waar we tijd en aandacht aan willen besteden. 
* De lijst toont zowiezo maximaal 10.000 pagina's (zie [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Speciaal:OngekoppeldePaginas&amp;limit=1000&amp;offset=9000 laatste pagina]). Als er irrelevante pagina's van de lijst verdwijnen, kunnen er meer relevante worden getoond. Nu is onduidelijk welke pagina's buiten de boot vallen.

'''Dus mijn verzoek is:'''
# Kan er een kenmerk/sjabloon komen dat aangeeft dat een pagina niet meer in aanmerking komt voor opname in de lijst [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]]?
# Kan vervolgens dit kenmerk worden toegevoegd aan de criteria waarmee de lijst wordt opgebouwd? Kan de programmatuur voor die lijst daarop worden aangepast?
# (Optioneel:) Een lijst met pagina's die dit kenmerk bevatten (bijvoorbeeld een categroei à la [[:Categorie:Wikibooks:Verborgen categorie]], zodat er altijd gemakkelijk gecontroleerd kan worden welke pagina's het betreft).
[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 10:42 (CEST)
:Helaas, geen [[Kookboek/Kaas|kaas]] van gegeten... Op nl-wikipedia zijn waarschijnlijk wel mensen die daar bekend mee zijn. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 12:39 (CEST)

== Hoe om te gaan met losse pagina's? ==

Rouzee Gino heeft ruim een jaar geleden enkele pagina's aangemaakt, die niet zijn ingebed in de boekstructuur van Wikibooks, waaronder geen categorieën. Zie:
* [[Speciaal:Bijdragen/Rouzee_Gino]]
* [[Wikibooks:Wachtruimte/Zeven wereldwonderen]]
Wat wordt hiermee gedaan? Het lijkt erop dat hij niet meer actief is. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 16:49 (CEST)</text>
      <sha1>7opqbpn6rylqcfm0w0f5ven29ov7rlk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396893</id>
      <parentid>396892</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T15:15:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>/* Wens */ Reactie</comment>
      <origin>396893</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37180" sha1="7dxz74rstkbhkyx1xfhu0odrj2opanb" xml:space="preserve">__NEWSECTIONLINK__{{Lerarenkamer}}&lt;!-- Bij archiveren deze regel laten staan aub. --&gt;&lt;br style=&quot;clear: both;&quot;&gt;

== Vraag over link naar Wikivoyage voor [[Vakantiereizen]] ==
Op Wikivoyage heb ik enkele jaren terug het artikel [[Wikivoyage:Weinstraße|Deutsche Weinstraße]] opgezet. Eerder dit jaar heb ik [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/De reis]] hier op Wikibooks ontdekt. Nu zou ik graag op de één of andere manier een link willen leggen op deze Wikibooks-pagina naar de Wikivoyage-pagina. Mijn vragen:
* Mag dat met een rechtstreekse link?
* Zo niet: is het dan OK om een Wikibooks-pagina maken en de tekst uit die Wikivoyage-pagina te kopiëren, aan te passen naar het format dat hier geldt en uit te breiden met bijvoorbeeld een fotogalerij?
[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 2 feb 2025 16:19 (CET)

== Uw wiki zal binnenkort in de 'alleen-lezen' modus te gebruiken zijn ==
Zie [[Wikibooks:Lerarenkamer/Nieuwsbrieven_2025#Uw_wiki_zal_binnenkort_in_de_'alleen-lezen'_modus_te_gebruiken_zijn|de nieuwsbrief]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 15 mrt 2025 11:49 (CET)

== Voorstel: [[Veilig op het internet/Dialers]] verwijderen ivm irrelevantie ==
[[Gebruiker:Koos Jol|Koos Jol]] en anderen: Hoe relevant zijn de bedreigingen voor Dialers nog, nu (bijna?) niemand meer inbelt op internet op de in dit artikel beschreven wijze? Kan deze pagina worden verwijderd? --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 24 mrt 2025 06:23 (CET)

En hoe relevant zijn [[Windows Vista]] en [[Windows XP]] nog? Kunnen ze verwijderd worden? --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 26 mrt 2025 16:44 (CET)

Of kunnen ze verplaatst worden naar [[:Categorie:Wikibooks:Archief]] (en verwijderd worden uit de huidige boekstructuur)? Ik kom uit de bibliotheekwereld en daar is het heel gebruikelijk om verouderde boeken te saneren. Om plaats te maken voor nieuwe (dat is hier niet van toepassing) maar ook om gebruikers sneller te laten vinden wat ze zoeken en hen niet te belasten met wat toch niet relevant is. Is hier op Wikibooks ook zo'n beleid of kunnen we daartoe komen? --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 27 mrt 2025 05:07 (CET)
:Ha JobkeB, t.a.v. het artikel waar je naar verwijst: ik ben daar niet de auteur van, heb hooguit wat kleine wijzigingen gedaan. De echte vraag zou voor [[Gebruiker:MADe|MADe]] zijn lijkt mij. T.a.v. het beleid van Wikibooks m.b.t. het bijhouden van verouderde artikelen: ik ben hier imho te inactief om daar een echt stempel op te drukken, al ben ik het wel grotendeels met je eens dat deze artikelen op dit moment weinig meer toevoegen. Dat geldt ook voor sommige artikelen waar ik zelf wél actief aan heb bijgedragen, zoals bijvoorbeeld [[Microsoft_Word/Opmaakprofiel_wijzigen]], welke uitgaat van Office 2000. Al zou je hiervoor met een grondige herziening opnieuw een waardevol artikel kunnen maken. Op de pagina [[Microsoft_Word]] is hiervoor overigens al een disclaimer geplaatst. [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;[[Overleg gebruiker:Koos Jol|Overleg]]&lt;/span&gt; 1 apr 2025 16:33 (CEST)
::Dank [[Gebruiker:Koos Jol|Koos Jol]], voor je reactie. Ja, je hebt helemaal gelijk dat eigenlijk [[Gebruiker:MADe|MADe]] de vraag zou moeten beantwoorden. Maar diens laatste bijdrage is van 8 jaar geleden, dus ik ben bang dat die niet meer gaat reageren. Daarom heb ik iemand anders gezocht die nog wel actief is hier. 
::[[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]], [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] en [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]]: zouden jullie je eens over dit vraagstuk willen buigen? De uiteindelijke vraag is: Is er beleid voor het verwijderen van boeken over verouderde onderwerpen of kunnen we hier beleid voor maken? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 1 apr 2025 17:25 (CEST)
:::Voor zover ik weet is er geen beleid , maar ikzelf ben er geen voorstander van om boeken weg te gooien . Het lijkt me beter om er een sjabloontje op te zetten dat de inhoud verouderd is . Voor vrijwel elk leerboek of non-fictieboek boek geldt immers dat het zodra het verschijnt alweer verouderd is. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 1 apr 2025 20:03 (CEST)
::::Dank [[User:Ellywa]], voor je reactie. Mijn voorstel wordt dan:
::::# Ervoor zorgen dat er zo'n sjabloon komt. Ik heb daarvoor [[Sjabloon:Verouderd]] gemaakt. Kan hij zo gebruikt worden of zijn er nog correcties of aanvullingen nodig? Is de beschreven procedure correct? 
::::# Een boek of hoofdstuk dat verouderd is en niet meer bruikbaar in een actuele cursus of in een klaslokaal:
::::## hieruit worden de categorieën verwijderd en vervangen door [[:Categorie:Wikibooks:Archief]]; of moeten we hier een aparte categorie voor maken, bijvoorbeeld [[:Categorie:Verouderde Wikibooks]]?
::::## een boek verdwijnt van de voorpagina
::::## als het om één hoofdstuk gaat: het hoofdstuk verdwijnt uit de inhoudsopgave van het desbetreffende boek en uit de sjabloon-inhoudsopgave.
::::Hoe denken jullie hierover? Is er meer om aan te denken? Aanvullingen/correcties? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 2 apr 2025 11:26 (CEST)
:::::Fijn dat je het zo snel gedaan hebt. Het geel mag, wat mij betreft, veel zachter ;-). Ik ben het niet eens met het verwijderen uit een categorie of uit de hoofdstukstructuur van het boek. Dan is het ook niet meer vindbaar. En dan zal helemaal niemand meer geneigd  zijn om het te actualiseren. En als het een geheel achterhaalde techniek is, dan kan dat dit het beste vermeld worden in het hoofdstuk/boek. Dan wordt het een beschrijving hoe het vroeger was. Denk bijv. aan een beschrijving van de werking van een rekenliniaal. Niemand gebruikt het meer, maar je kan best willen weten hoe het werkt. En dat geldt bijv. ook voor een handboor, ook al heeft iedereen een elektrische tegenwoordig. De achtergrond van mijn mening: ik wil niet toe naar geruzie over wat wel, wat niet behouden kan blijven. Wikibooks is een fijne plek om te werken, en dat mag zo blijven. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 2 apr 2025 13:10 (CEST)
::::::#Na het lezen van jullie reacties (ook die van De Wikischim van 2 apr 2025 12:10), vraag ik me af wie de doelgroep(en) op Wikibooks is/zijn. Ik dacht altijd: leerlingen, studenten, cursisten en wie verder iets wil leren, te beginnen bij de huidige situatie (het is al mooi genoeg als ze die onder de knie krijgen), zonder de ballast van hoe iets ooit was, net als in gedrukte leer- en studieboeken. Dus ging ik ervan uit dat het gebodene hier actueel zou moeten zijn. Vandaar mijn voorstel om verouderde pagina's uit de actuele structuur te halen en ze in een archief te plaatsen. De enkeling die dergelijke teksten zoekt, kan ze dan vinden via de zoekfunctie. '''==&gt; Vraag''': Wie is voor jullie de (belangrijkste) doelgroep? En wat betekent dat voor het beleid? 
::::::#Teksten die geactualiseerd moeten worden, kunnen op [[Wikibooks:Gewenste hoofdstukken en boeken]] vermeld worden, met een toelichting erbij, of een soortgelijke nieuwe pagina voor dit doel. Die hoeven niet in de actuele categorie- en boekstructuur of op de voorpagina opgenomen te worden. Op Commons is er een [[c:Category:Obsolescence|Category:Obsolescence]] met subcategorieën per onderwerp: wel vindbaar, niet stuk voor stuk in de onderwerpen-structuur. Zoiets lijkt mij voor Wikibooks ook een goede manier. De voorpagina is voor mij het visitekaartje van Wikibooks, met links die tiptop in orde zijn. Daar kan wel een verwijzing komen naar zo'n lijst met gewenste en te actualiseren boeken/hoofdstukken, bijvoorbeeld in de rechterkolom, bij &quot;''We hebben hulp nodig!''&quot;
::::::#Ik heb de kleur in het [[Sjabloon:Verouderd|sjabloon]] gewijzigd. '''==&gt; Vraag''': Zo goed? De tekst kan nog worden aangepast als deze discussie is afgerond. 
::::::#Overigens vind ik over het gebruik van een rekenliniaal uitgebreidere informatie op Wikipedia dan in Wikibooks. En mensen zoeken ook eerder op Wikipedia dan in Wikibooks. Wikipedia lijkt mij ook een goede plaats voor verouderde onderwerpen, waar ze beter in een historische context geplaatst kunnen worden. Of er moet hier een Wikibook over de geschiedenis van de techniek komen, in dat geval kan een pagina weer uit het archief worden opgevist.
::::::#Ik ben het met je eens dat Wikibooks een fijne plek is om te werken en ook ik wil dat graag zo houden. Nog belangrijker vind ik het perspectief van de eindgebruiker: die moet snel iets van zijn/haar gading kunnen vinden. Anders ben ik bang dat Wikibooks steeds minder relevant wordt. Dat vind ik belangrijk genoeg om er over te discussiëren, met het risico dat anderen een andere mening hebben. Het zij zo.
::::::[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 3 apr 2025 07:37 (CEST)
:::::::Ja, er geldt voor wel meer inhoud hier dat het op Wikipedia allang beter en uitgebreider beschreven staat, terwijl WP bovendien natuurlijk veel meer bezocht wordt. Neem bijv. [[Leer jezelf ecologisch tuinieren]]; alle planten- en kruidensoorten staan natuurlijk ook allang uitgebreid beschreven op WP, in databases zoals op deze site het project Wikispecies, etc.
:::::::Hier ligt nou net een grote uitdaging voor dit kleinere project; de informatie aanbieden in een vorm die tòch meerwaarde biedt t.o.v. WP, door het makkelijker leesbaar en voor iedereen toegankelijker te maken, door het bijv. op te delen in kleine hoofdstukjes in plaats van één ellenlange en weinig overzichtelijke pagina. De modules waaruit de boeken hier standaard zijn opgebouwd, lenen zich daar in principe goed voor. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 3 apr 2025 11:30 (CEST)
::::::::De zachtere kleur geel vind ik een grote verbetering. Verder heb ik geen nieuwe inzichten toe te voegen. Ik denk dat anderen ook nog wel aan het woord kunnen komen. [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 4 apr 2025 00:50 (CEST)

== GFDL ==
Hallo! Ik heb voorgesteld bij [[Overleg MediaWiki:Licenses]] om GFDL als optie te verwijderen bij het uploaden van bestanden. Ik weet dat er niet veel bestanden worden geüpload, maar als onderdeel van een discussie op Commons probeer ik zoveel mogelijk wiki's van [[:c:Commons:Village_pump/Proposals#List_of_wikis_with_files_and_GFDL-only_in_MediaWiki:Licenses_(change_GFDL_cut-off_date)|deze lijst]] te verwijderen. Dus ik hoop dat jullie het alsnog verwijderen. [[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 26 mrt 2025 18:37 (CET)
:Voorstander. En het lijkt mij dan goed om deze lijst flink te reduceren overeenkomstig [[w:MediaWiki:Licenses]]. [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;[[Overleg gebruiker:Koos Jol|Overleg]]&lt;/span&gt; 1 apr 2025 16:41 (CEST)
::Ik ben het ermee eens. We moeten wel lokaal uploaden blijven behouden. op WP NL is dat niet meer mogelijk, en dat betekent dat we onderworpen zijn aan het beleid op Commons. Vooral op gebied van auteursrechten wringt dat, met het oog op de URAA (als iemand meer wil weten daarover zal ik links geven). Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 2 apr 2025 13:13 (CEST)
:::P.S. [[MediaWiki:Licenses]] is geheel verouderd, zo staat CCBYSA4.0, nu de standaard, er niet meer bij. Hoe te actualiseren? Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 2 apr 2025 13:15 (CEST)
::::@[[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] Hoi! Ik moet toegeven dat ik een vertaler gebruik. Dus ik weet niet zeker of &quot;Hoe te actualiseren?&quot; betekent hoe kunnen we de pagina updaten of dat het betekent hoe de pagina eruit moet zien. Maar aangezien URAA alleen relevant is voor pagina's die bijvoorbeeld &quot;PD-oud&quot; zijn in Europa, maar niet in de VS, denk ik dat we de meeste andere opties moeten verwijderen. En [[Sjabloon:PD]] moet worden verwijderd omdat het niet verklaart waarom een ​​bestand PD is. --[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 2 apr 2025 13:34 (CEST)
:::::Inmiddels heb ik de overeenkomende pagina op Commons opgezocht, die staat hier: 
:::::* https://commons.wikimedia.org/wiki/MediaWiki:Licenses/nl
:::::Daar staat GFDL nog wel bij, misschien is die licentie in sommige instanties nog wel nodig (software?). Is er bezwaar tegen om die lijst hier 1-op-1 over te nemen? Ik zie dat [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] al voorstelde (soms ben ik zo een slechte lezer... sorry) Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 4 apr 2025 00:57 (CEST)
:::::: GFDL is oké als het b.v. gebruikt in combinatie met CC-BY-SA-4.0. Gebruik het alleen niet.--[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 4 apr 2025 06:25 (CEST)
Misschien [[:c:MediaWiki:Licenses/nl]] kopiëren? Je kunt later altijd nog wijzigen als je een licentie nodig hebt. Maar ik denk dat het goed zou zijn om 4.0 toe te voegen en GFDL voorlopig te verwijderen.--[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 21 apr 2025 11:28 (CEST)

Ping [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]], [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]], [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.Grandgagnage]], [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]]. Alles goed? --[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 8 jun 2025 17:20 (CEST)
:Het is mij net niet helemaal duidelijk waar het bovenstaande precies over gaat, verder ben ik op dit moment ook net even met wat andere zaken bezig. Anderen? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 9 jun 2025 00:18 (CEST)
::Ik heb geen verstand van licenties, en wens me er ook niet in te verdiepen. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 9 jun 2025 10:44 (CEST)

De meeste bestanden kunnen op Commons worden geplaatst. Het zijn waarschijnlijk alleen bestanden waarvan het auteursrecht in Nederland is verlopen, maar niet in de VS, die een probleem kunnen vormen. Sommige sjablonen op de lijst bestaan ​​niet en moeten daarom worden verwijderd. De sjabloon-PD moet worden verwijderd, omdat er niet wordt vermeld waarom het bestand als PD wordt beschouwd. Ik raad aan om de sjablonen van Commons te kopiëren die realistisch gezien worden gebruikt. Er kunnen er altijd meer worden toegevoegd indien nodig. --[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 12 jun 2025 18:49 (CEST)

== SVP [[Koookboek/Rijstsalade]] verwijderen ==
Beste [[User:De Wikischim|De Wikischim]]: zou je svp [[Koookboek/Rijstsalade]] (dus met de drie o's die je net hernoemd hebt) willen verwijderen? Alvast dank! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 5 apr 2025 12:01 (CEST)

:Gedaan. N.B. onderdelen van een boek worden als het goed is aan de categorie inhoud toegevoegd. Heb ik inmiddels gedaan, dus met &lt;nowiki&gt;
:[[Categorie:Kookboek - inhoud|Rijstsalade]]&lt;/nowiki&gt;. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 5 apr 2025 12:17 (CEST)
::Hè, hoe kan dat nu? Ik had juist bewust de pagina hernoemd zonder een rd met spelfout achter te laten. Wat ging hier mis waardoor de rd opnieuw moest worden verwijderd? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 5 apr 2025 12:37 (CEST)
:::Je hebt om 11:53 de titel gewijzigd, maar om 11:55 en 11:56 heeft JopkeB nog bewerkingen uitgevoerd, en daarbij (wsch. ongemerkt) de pagina opnieuw aangemaakt (zie de [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Speciaal:Terugplaatsen&amp;target=Koookboek%2FRijstsalade paginageschiedenis]). - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 5 apr 2025 15:52 (CEST)
::Beste [[User:Ellywa|Ellywa]]: ''&lt;nowiki&gt;[[Categorie:Kookboek - inhoud|Rijstsalade]]&lt;/nowiki&gt;'' is overbodig als het sjabloon ''&lt;nowiki&gt;{{Recepten}}&lt;/nowiki&gt;'' er al staat, dus ik heb je bewerking weer teruggedraaid.
::En ja, ik denk dat de analyse van Erik Baas over het opnieuw invoeren van de foute pagina correct is. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 5 apr 2025 17:22 (CEST)
Deze kwestie is opgelost en kan wat mij betreft worden verplaatst naar het archief. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 10:05 (CEST)

== Voorstel voor extra link op hoofdpagina Kookboek + vragen over structuur ervan ==
Op de [[Overleg:Kookboek#Vragen over de navigatie binnen het Kookboek|Overlegpagina:Kookboek]] heb ik enkele vragen over het Kookboek gesteld, maar tot nu toe helaas geen reactie gekregen.&lt;br&gt;
'''@ [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]], [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] en [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]]''' zouden jullie mijn vragen kunnen beantwoorden en/of beoordelen of de voorgestelde handleiding in orde is en op de voorgestelde wijze op deKookboek-hoofdpagina geplaatst kan worden? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 6 apr 2025 10:37 (CEST)

'''Vraag 2''': En er zit iets fout als je ''&lt;nowiki&gt;{{Kb|groenten}}&lt;/nowiki&gt;'' gebruikt in een recept:
* ''&lt;nowiki&gt;{{Kb|groente}}&lt;/nowiki&gt;'' (zonder n) geeft een correcte categorie ([[:Categorie:KB-groente]]) onderaan maar een rode link bij de ingredieënten naar [[Kookboek/Groente]].
* ''&lt;nowiki&gt;{{Kb|groenten}}&lt;/nowiki&gt;'' (met n) geeft een correcte link bij de ingredieënten naar [[Kookboek/Groenten]], maar een rode categorie-link onderaan ([[:Categorie:KB-groenten]]).
Kan ik [[Kookboek/Groenten]] hernoemen naar [[Kookboek/Groente]] zonder dat ergens anders iets fout gaat? Dan zou in ieder geval dit probleem zijn opgelost. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 6 apr 2025 12:07 (CEST)

:Ik heb inmiddels [[Kookboek/Groente]] aangemaakt en direct een redirect gegeven. Hiermee is het probleem opgelost. Dus vraag 2 is opgelost (tenzij er bezwaren zijn tegen deze methode), vraag 1 staat nog open. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 13 apr 2025 07:01 (CEST)
::Ga gerust je eigen gang met verbeteren, uitbreiden en reorganiseren, je hebt er meer kijk op dan ik... ;-) - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 14 apr 2025 00:02 (CEST)
:::Mooi! Ga ik doen. Dank voor het vertrouwen en het compliment. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 05:44 (CEST)

'''Stand van zaken:'''
* Kwestie 1 is gedeeltelijk opgelost, er staan nog enkele vragen open die ik niet zelf kan oplossen, zie de link.
* Kwestie 2 is geheel opgelost. 
--[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 10:02 (CEST)

== SVP twee pagina's verwijderen ==
Wil iemand svp 
* [[:Categorie:Kookboek/Broodbeleg]] en
* [[Kookboek/Broodbeleg]]
verwijderen? Ik heb ze vanmorgen ten onrechte aangemaakt. De juiste pagina is [[:Categorie:Broodbeleg]] en die bleek toch al te bestaan. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 7 apr 2025 11:19 (CEST)
:Gedaan. Mochten er in het kookboek misschien nog ergens teksten staan die letterlijk zijn overgenomen van elders en niet aangepast, zou je dat dan s.v.p. ook nog even kunnen laten weten? Ik wil er even helemaal zeker van zijn dat alles wat dat betreft nu in orde is. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 7 apr 2025 12:13 (CEST)
::Ik heb de andere recepten in het kookboek naar eer en geweten toegevoegd. Zes jaar ervaring bij Commons heeft mij genoeg doordrongen van de ernst van auteursrechten. Als ik bronnen letterlijk heb gebruikt, heb ik die in een recept vermeld. Voor andermans recepten kan ik niet instaan. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 8 apr 2025 10:52 (CEST)
:::Een gemakkelijker manier om zulke pagina's te laten verwijderen is door er een &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Nuweg}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;-sjabloon op te plaatsen. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 14 apr 2025 00:04 (CEST)
::::Dank! Ga ik gebruiken. (In Commons is er een knop voor die ik hier niet kon vinden). [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 05:40 (CEST)
Deze kwestie is opgelost, wat mij betreft kan hij worden verplaatst naar het archief. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 10:01 (CEST)

== Probleem met DynamicPageList ==
Sinds afgelopen vrijdag 11 apr 2025 om 11:46 werkt de DynamicPageList niet goed meer. (Mijn wijziging van 11 apr 2025 11:45 is nog wel goed gegaan, die van een minuut later niet meer.) Pagina's die sindsdien in een KB-categorie zijn gezet, komen niet meer op de bijbehorende overzichtspagina, hoe vaak ik ook op refresh klik. Vergelijk bijvoorbeeld [[Kookboek/Yoghurt]] waar 8 links zijn, met [[:Categorie:KB-yoghurt]] waar 13 links zijn. En [[Kookboek/Kaas]] waar de [[Kookboek/Bietensalade met kaas en noten]] ontbreekt, die wel in [[:Categorie:KB-kaas]] staat.

Doe ik iets fout (ik kan het niet ontdekken) of is er plotseling een hik in het programma? En in het laatste geval: kan die dan worden opgelost? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 13 apr 2025 07:00 (CEST)

:Ik heb de pagina's gepurged ([https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Kookboek/Yoghurt&amp;action=purge ], [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Kookboek/Kaas&amp;action=purge ]) om verversing van de servercache te forceren, en zie nu wel alle links die er horen te staan. Meestal gaat dat vanzelf, maar het heeft deze keer wel erg lang geduurd... NB.: Het kan zijn dat je de cache van je browser ook nog een keer moet verversen! - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 13 apr 2025 12:36 (CEST)
::Dank! Bij mij werkt het ook weer goed, zelfs zonder verversen van de cache. 
::Kan ik dat ook zelf? In Commons is daarvoor een speciale knop, is die hier ook? of moet je zelf iets in de URL typen? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 13 apr 2025 17:53 (CEST)
:::Ja hoor, de simpelste manier is: klik op &quot;bewerken&quot;, verander &quot;action=edit&quot; in de URL in &quot;action=purge&quot;, en druk de &quot;Enter&quot;-toets. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 13 apr 2025 23:16 (CEST)
::::Dank! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 14 apr 2025 04:49 (CEST)
Deze kwestie is opgelost, wat mij betreft kan deze discussie verplaatst worden naar het archief. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 09:59 (CEST)
*Als je het vaak nodig hebt zou je de ''complete'' inhoud van [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Gebruiker:Erik_Baas/common.js&amp;oldid=392794 deze versie van mijn common.css] kunnen kopiëren naar [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Gebruiker:JopkeB/common.js jouw common.css], dan krijg je er een tabje bij.
*Archiveren gebeurt hier slechts af en toe, als de pagina te lang wordt (maar minstens eens per jaar). - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 17 apr 2025 18:09 (CEST)
*:Het is gelukt, ik heb de extra tab gekregen. Dank! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 apr 2025 06:42 (CEST)

== Tweetrapsauthenticatie  ==
Heeft iemand hier de zg. ''tweetrapsauthenticatie'' al kunnen activeren? Het lukt mij niet, en zonder dat zijn mijn rechten als interfacemoderator geblokkeerd. Dit bleek bij een poging tot het (op verzoek van JopkeB) installeren van Cat-A-Lot en/of HotCat. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 17 apr 2025 17:48 (CEST)

== Over de pagina [[Kookboek/Historische recepten]]  ==
Wat moeten we met [[Kookboek/Historische recepten]]? Deze pagina rammelt aan alle kanten:
* Het lijkt te gaan over een warme wijndrank, dus de naam is al fout, of ten minste onvolledig. 
* Hij lijkt te moeten horen bij [[:Categorie:Historisch recept]], maar heeft helemaal geen inhoudelijke categorie. 
* Er is helemaal geen context gegeven (waar gaat het over, wat is het, hoe heet hij, bij welke gelegenheden werd deze drank geserveerd, uit welke tijd stamt hij, hoe komt men aan het recept, etc.). 
* Er worden rauwe eieren in het recept gebruikt, maar geen teken van waarschuwing daarvoor. Het lijkt mij dat dergelijke dranken niet zomaar opgenomen kunnen worden in het Kookboek.
* Op de [[Overleg gebruiker:Heerp|overlegpagina van de initiator]] van deze pagina staat de boodschap: ''Waarschuwing! Dit account is gebruikt voor vandalisme op Wikibooks!''
Het liefst zou ik deze pagina laten verwijderen. Zien jullie nog andere kansen? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 25 mei 2025 15:40 (CEST)
:Bedankt voor het hierop attenderen. [[Kookboek/Historische recepten]]  heeft inderdaad een heel vreemde, of iig geheel ontoepasselijke inhoud nu. Het is onduidelijk wat er speciaal historisch is aan warme wijn, al zal dat ook in vroeger tijden zeker al wel genuttigd zijn (net als bijv.[[Kookboek/Balkenbrij|balkenbrij]], wat ook nog steeds wordt gegeten). Geheel los daarvan is de tekst nu ook vrij onduidelijk en slordig geschreven, en  geheel bronloos (al is dat laatste weer geen heel strikte eis bij het kookboek). Ik zal dit dus in de huidige vorm maar verwijderen, [[gebruiker:Heerp]] kan eventueel verzoeken om herplaatsing in diens gebruikersruimte om eraan te werken. 
:[[:Categorie:Historisch recept]] bestaat al veel langer (deze ben ik zelf ooit eens een keer gestart, meen ik), maar heeft nog altijd niet heel veel inhoud. Iets meer aanvulling zou hier ook nog zeer welkom zijn uiteraard, al moet het dan uiteraard gaan om recepten die ook echt historisch zijn. (Er is nog geen eigen recept voor masteluin bijv., zie [https://eetverleden.nl/masteluin-middeleeuws-brood/ hier], bijvoorbeeld; de voorgaande link is bedoeld als eventuele inspiratiebron, niet om hierheen te kopiëren). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 mei 2025 17:02 (CEST)
:Bij nader inzien; ik zit nu toch een beetje te denken hoe we hier precies de criteria voor indeling aanhouden. Bier bestond  al bij de Germanen rond het begin van de jaartelling, en [[Kookboek/Koffie|koffie]] is eigenlijk een 14e-eeuwse drank (volgens WP) maar toch zetten we dat nu niet bij de historische recepten/dranken. Insgelijks gebeurt dat nu dus ook niet voor bijv. warme wijn. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 mei 2025 17:09 (CEST)
::Tsja, dat vroeg ik mij ook al af: wanneer is een recept historisch? Mijn voorstel: als het recept afkomstig is uit een kookboek van vóór 1900. En met bronvermelding. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 25 mei 2025 17:13 (CEST)
::::Ik gaf hierboven o.a. balkenbrij als voorbeeld, maar dat staat dus inderdaad al gewoon gecategoriseerd als historisch recept (was ik weer vergeten). 
::::Het als zodanig indelen van recepten van vóór een bepaald jaartal (zoals 1900) is denk ik goed mogelijk, maar het betekent wel dat er straks een aantal recepten in komen die nog net zo goed eigentijds zijn. Ik stel verder ook voor om deze indeling strikt te beperken tot volledige recepten, en dus niet de pagina's voor basisingrediënten (anders zou bijv. [[Kookboek/Aardappel]] er ook in moeten). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 mei 2025 17:19 (CEST)
:::::Is prima! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 25 mei 2025 17:22 (CEST)
:::::Ik heb een beschrijving toegevoegd aan [[:Categorie:Historisch recept]] met deze voorwaarden. Kijk alsjeblieft of die door de beugel kan, corrigeer hem indien nodig. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 27 mei 2025 06:14 (CEST)

== Hiërogliefen ==
Nieuw: &lt;hiero&gt;A10 - A39 - E26 - G37&lt;/hiero&gt;Zie [[Speciaal:Hierogliefen]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 26 mei 2025 19:17 (CEST)

== Probleem met kolommen  ==
De lijst met recepten in [[Kookboek/Ei]] is wel erg lang geworden. Daarom heb ik het kolommensjabloon gekopieerd uit [[Kookboek/Aardappel#Recepten_met_aardappel]]. En als ik het controleer vóórdat ik op &quot;Wijzigingen publiceren&quot; klik, dan zie ik ook twee kolommen. Maar na &quot;Wijzigingen publiceren&quot; is het toch weer één kolom geworden. Wat klopt er niet? [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]], Heb jij hier meer verstand van? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 27 mei 2025 16:45 (CEST)
:Ik denk dat je browser de oude versie nog in de cache heeft; maak die leeg met Ctrl+F5 of Ctrl+R. Ik zie nl. wel 1, 2 of 3 kolommen, afhankelijk van de breedte van het venster. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 27 mei 2025 20:33 (CEST)
::Dank! Je hebt gelijk, ik zie nu ook 2 kolommen. Probleem opgelost. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 28 mei 2025 06:07 (CEST)
:::Alleen blijken in de beschrijvingspagina's de categorieën dan niet te worden getoond, wat bij de versie met 1 kolom wel gebeurt. Zie [[Kookboek/Keukens]], waar eerst de versie mèt 2 kolommen wordt getoond en vervolens die met 1 kolom. Hoe kan dat worden opgelost? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 10 jun 2025 15:20 (CEST)

== Nieuw: Chart-extensie vervangt Graph ==
De [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart-extensie]] is nu beschikbaar. Redacteuren kunnen deze nieuwe extensie gebruiken om interactieve datavisualisaties te maken, zoals staaf-, lijn-, vlak- en cirkeldiagrammen. Chart is ontworpen om veel van de functies van de oude Graph-extensie te vervangen. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 22:57 (CEST)

== Hoe kun je een alfabet/inhoudsopgave toevoegen aan een categorie? ==
[[:Categorie:Kookboek - inhoud]] heeft inmiddels 936 pagina's. Het is een index-pagina/long list, dus onderverdeling in categorieën is niet aan de orde. Om daarin toch prettig te kunnen navigeren, zou een alfabet bovenaan nuttig zijn. Ik heb  ''&lt;nowiki&gt;{{Alfabet met ankers}}&lt;/nowiki&gt;'' geplaatst, maar die blijkt niet te werken: als je op een letter klikt, blijf je op dezelfde pagina steken. 

Hoe moet het wel? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) e10 jun 2025 15:16 (CEST)
:[[Sjabloon:Alfabet met links]]? Al zou ik zo even niet precies weten hoe je dat op een geschikte manier in het kookboek zou kunnen integreren. En anders moet er eventueel maar een eigen sorteersjabloon voor het kookboek komen? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 10 jun 2025 17:57 (CEST)
::Op dit moment werkt het [[Sjabloon:Alfabet met links]] ook niet. 
::Een sorteersjabloon is alleen handig voor boeken met meer dan 200 modules. Dan zou een sorteersjabloon in Wikibooks alleen voor het Kookboek zijn. Zo te zien heeft het eerstvolgende grote boek namelijk 120 modules ([[:Categorie:Amerikaanse literatuur - inhoud]]) en de overige hebben er allemaal minder dan 100. Maar als iemand het de moeite waard vindt: graag! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 11 jun 2025 07:29 (CEST)
:::Ik heb het gevonden: [[Sjabloon:Hoofding categorieindex]]! Probleem opgelost. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 jun 2025 08:07 (CEST)

== Ter attentie: [[Chillipepers.NL]] ==
Voelt iemand zich geroepen om dit boek nog eens na te lopen? Ik denk dat er misschien wat in gesnoeid mag worden, ook staan er hier en daar wat opvallende taalfouten. Sommige stukken zijn wellicht lastig te herschrijven omdat onduidelijk is wat er nou precies staat. Het lijkt eigenlijk vooral te zijn geschreven door en voor ''insiders''. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 10 jun 2025 18:19 (CEST)

:Op dit moment voorlopig niet, maar ik zet hem (onderaan) op mijn lijst met actiepunten. Dus als iemand anders het wil doen: graag! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 11 jun 2025 07:40 (CEST)

== Voorstel: verwijder [[Kookboek/Gerechten]] ==
Kan [[Kookboek/Gerechten]] worden verwijderd? Het zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek|Kookboek-categorieën]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 04:05 (CEST)

:Dag @[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]], zo een verzoek kan je plaatsen op [[Wikibooks:Te verwijderen pagina's]]. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 12 jun 2025 12:34 (CEST)
::Dank, heb ik gedaan. Dus hier kan dit verzoek als afgehandeld worden beschouwd. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:46 (CEST)

== Gevraagd: kenmerk/sjabloon voor niet te koppelen pagina's met Wikidata ==
Ik ben af-en-aan bezig om pagina's op [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]] aan Wikidata-items te koppelen. Dat koppelen is belangrijk om twee redenen:
* Gemakkelijker pagina's over hetzelfde onderwerp kunnen vinden vanuit de betreffende Wikibook-pagina.
* Gemakkelijker een Wikibook-pagina kunnen vinden via Wikipedia en Wikibooks in andere talen (en Wikidata-items). 

Maar in het overzicht staan talloze pagina's die niet in aanmerking komen voor een koppeling met Wikidata. Bijvoorbeeld: 
* Het valt niet te verwachten dat er nu of in de toekomst in een andere wiki over hetzelfde onderwerp een pagina zal worden gemaakt. Voorbeelden voor het kookboek: 
** Wel koppelen: ingrediënten, bereidingswijzen, keukens en breed bekende gerechten (waarvoor nu al een wikilink of ten minste één pagina bestaat naar/in een andere wiki). Ik maak daarvoor desnoods een nieuw Wikidata-item als dat nog niet bestaat.
** Niet koppelen: specifieke kookgerechten, die alleen in dit kookboek voorkomen; zie de eerste pagina van [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]], waar er vele staan. Wellicht geldt dat ook voor andere Wikibooks.
* Er zijn twee of meer pagina's in dit Wikibooks die over hetzelfde onderwerp gaan. Bijvoorbeeld: 
** [[Amerikaanse literatuur/Edgar Allan Poe]] en [[Edgar Allan Poe]]. 
** Diverse Kookboek-ingrediënten komen ook voor in [[Leer jezelf ecologisch tuinieren]]. (Mijn oplossing nu: het kookboek-ingrediënt koppelen aan het Wikidata-item omdat ik vermoed dat er meer mensen geïnteresseerd zijn in recepten dan in een moestuin, en in de kookboek-pagina een link opnemen naar de pagina in ''Ecologisch tuinieren''.) 
:In een Wikidata-item kan er maar één link naar NL-Wikibook zijn, de andere kan dus niet gekoppeld worden. 
* Ik neem aan dat specifieke Wikibooks-pagina's ook niet gekoppeld worden, zoals die beginnen met ''&quot;Wikibooks/&quot;''.

=== Wens ===
In dit soort gevallen zou ik graag een kenmerk/sjabloon in de pagina willen plaatsen waardoor zo'n pagina niet meer in de lijst [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]] wordt opgenomen. Dat heeft ten minste twee voordelen:
* De lijst toont alleen pagina's waar we tijd en aandacht aan willen besteden. 
* De lijst toont zowiezo maximaal 10.000 pagina's (zie [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Speciaal:OngekoppeldePaginas&amp;limit=1000&amp;offset=9000 laatste pagina]). Als er irrelevante pagina's van de lijst verdwijnen, kunnen er meer relevante worden getoond. Nu is onduidelijk welke pagina's buiten de boot vallen.

'''Dus mijn verzoek is:'''
# Kan er een kenmerk/sjabloon komen dat aangeeft dat een pagina niet meer in aanmerking komt voor opname in de lijst [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]]?
# Kan vervolgens dit kenmerk worden toegevoegd aan de criteria waarmee de lijst wordt opgebouwd? Kan de programmatuur voor die lijst daarop worden aangepast?
# (Optioneel:) Een lijst met pagina's die dit kenmerk bevatten (bijvoorbeeld een categroei à la [[:Categorie:Wikibooks:Verborgen categorie]], zodat er altijd gemakkelijk gecontroleerd kan worden welke pagina's het betreft).
[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 10:42 (CEST)
:Helaas, geen [[Kookboek/Kaas|kaas]] van gegeten... Op nl-wikipedia zijn waarschijnlijk wel mensen die daar bekend mee zijn. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 12:39 (CEST)
::Ik zie bij Wikipedia ook een hele lange lijst, met nog veel meer pagina's die beginnen met &quot;Wikipedia&quot;, dus daar is het ook niet opgelost. 
::Ik zal er een officieel verzoek bij de Wiki-organisatie van maken. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 17:15 (CEST)

== Hoe om te gaan met losse pagina's? ==

Rouzee Gino heeft ruim een jaar geleden enkele pagina's aangemaakt, die niet zijn ingebed in de boekstructuur van Wikibooks, waaronder geen categorieën. Zie:
* [[Speciaal:Bijdragen/Rouzee_Gino]]
* [[Wikibooks:Wachtruimte/Zeven wereldwonderen]]
Wat wordt hiermee gedaan? Het lijkt erop dat hij niet meer actief is. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 16:49 (CEST)</text>
      <sha1>7dxz74rstkbhkyx1xfhu0odrj2opanb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Te verwijderen pagina's</title>
    <ns>4</ns>
    <id>51</id>
    <revision>
      <id>396895</id>
      <parentid>396867</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:10:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli */</comment>
      <origin>396895</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4010" sha1="ksclqlv9imr9urqs562c0ylqunou3c7" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>ksclqlv9imr9urqs562c0ylqunou3c7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396896</id>
      <parentid>396895</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:11:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli */</comment>
      <origin>396896</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4131" sha1="b4bjmh3x8db7xks8zt69dbyg8cpunpt" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>b4bjmh3x8db7xks8zt69dbyg8cpunpt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396897</id>
      <parentid>396896</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:14:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli */</comment>
      <origin>396897</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4443" sha1="4al5upxkryoo8pp248d9156hq06cmer" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
*:Hmm, er staat toch wel iets, zij het idd.  niet veel. Ik ben toch eerde geneigd dit te behouden, het kan altijd kans dat het door iemand wordt aangevuld. Op zich is het inhoudelijk ook gewoon zinvol. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:14 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>4al5upxkryoo8pp248d9156hq06cmer</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396898</id>
      <parentid>396897</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:16:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli */</comment>
      <origin>396898</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4540" sha1="5vqrk57j25fu6xwel7wdni5mqfozu3t" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
*:Ik ben toch eerde geneigd dit te behouden, er is immers altijd kans dat het een keer door iemand verder wordt aangevuld. Er staat toch wel iets, zij het idd. niet veel. Op zich is dit puur inhoudelijk natuurlijk ook zinvol. Als je dit weggooit, heb je daarna dus helemáál niets wat dit betreft. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:16 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>5vqrk57j25fu6xwel7wdni5mqfozu3t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396899</id>
      <parentid>396898</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:17:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli */</comment>
      <origin>396899</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4541" sha1="o4916dm5vygi2g5saefy5r57y90m64m" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
*:Ik ben toch eerder geneigd dit te behouden, er is immers altijd kans dat het een keer door iemand verder wordt aangevuld. Er staat toch wel iets, zij het idd. niet veel. Op zich is dit puur inhoudelijk natuurlijk ook zinvol. Als je dit weggooit, heb je daarna dus helemáál niets wat dit betreft. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:16 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>o4916dm5vygi2g5saefy5r57y90m64m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396900</id>
      <parentid>396899</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli */</comment>
      <origin>396900</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4838" sha1="e4zj9idixegeeuhdauj07yu90ghddao" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
*:Ik ben toch eerder geneigd dit te behouden, er is immers altijd kans dat het een keer door iemand verder wordt aangevuld. Er staat toch wel iets, zij het idd. niet veel. Op zich is dit puur inhoudelijk natuurlijk ook zinvol. Als je dit weggooit, heb je daarna dus helemáál niets wat dit betreft. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:16 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
*:Jawel, dat is er wel maar staat momenteel buiten de hoofndaamruimte, zie [[Wikibooks:Wachtruimte/Staatsrecht in Nederland]]. Alleen: wie gaat dit ooit nog afmaken? Ik iig niet, helaas. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:19 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>e4zj9idixegeeuhdauj07yu90ghddao</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396901</id>
      <parentid>396900</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:21:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli */</comment>
      <origin>396901</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5141" sha1="2526ed8yvilw8n4ir65m9qgtqxjncl3" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
*:Ik ben toch eerder geneigd dit te behouden, er is immers altijd kans dat het een keer door iemand verder wordt aangevuld. Er staat toch wel iets, zij het idd. niet veel. Op zich is dit puur inhoudelijk natuurlijk ook zinvol. Als je dit weggooit, heb je daarna dus helemáál niets wat dit betreft. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:16 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
*:Jawel, dat is er wel maar staat momenteel buiten de hoofndaamruimte, zie [[Wikibooks:Wachtruimte/Staatsrecht in Nederland]]. Alleen: wie gaat dit ooit nog afmaken? Ik iig niet, helaas. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:19 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)
*:{{done}} - Hier had je idd. in deze vorm helemaal niets aan. Het hoorde op zich bij een bestaand boek, maar [[gebruiker:Joopzuur]] die hier vorig jaar aan werkte lijkt momenteel niet actief. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>2526ed8yvilw8n4ir65m9qgtqxjncl3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396902</id>
      <parentid>396901</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:31:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli */</comment>
      <origin>396902</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5486" sha1="2kms73wokx8iaiuw5m9ci9eku3hv7je" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
*:Ik ben toch eerder geneigd dit te behouden, er is immers altijd kans dat het een keer door iemand verder wordt aangevuld. Er staat toch wel iets, zij het idd. niet veel. Op zich is dit puur inhoudelijk natuurlijk ook zinvol. Als je dit weggooit, heb je daarna dus helemáál niets wat dit betreft. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:16 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
*:[[gebruiker:Jelle Saldien]], gebeurt hier nog iets meer mee? Anders zal dit idd. binnenkort verwijderd worden, want in de huidige vorm is het idd. totaal ongeschikt. Overigens is de titel hoe dan ook onjuist gespeld (hoofdletters). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:31 (CEST) 
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
*:Jawel, dat is er wel maar staat momenteel buiten de hoofndaamruimte, zie [[Wikibooks:Wachtruimte/Staatsrecht in Nederland]]. Alleen: wie gaat dit ooit nog afmaken? Ik iig niet, helaas. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:19 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)
*:{{done}} - Hier had je idd. in deze vorm helemaal niets aan. Het hoorde op zich bij een bestaand boek, maar [[gebruiker:Joopzuur]] die hier vorig jaar aan werkte lijkt momenteel niet actief. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>2kms73wokx8iaiuw5m9ci9eku3hv7je</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396903</id>
      <parentid>396902</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:33:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>396903</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5481" sha1="3ysznbsyi9rhnlxz398c3azomjdquum" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
*:Ik ben toch eerder geneigd dit te behouden, er is immers altijd kans dat het een keer door iemand verder wordt aangevuld. Er staat toch wel iets, zij het idd. niet veel. Op zich is dit puur inhoudelijk natuurlijk ook zinvol. Als je dit weggooit, heb je daarna dus helemáál niets wat dit betreft. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:16 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
*:[[gebruiker:Jelle Saldien]], gebeurt hier nog iets meer mee? Anders zal dit binnenkort verwijderd worden, want in de huidige vorm is het idd. totaal ongeschikt. Overigens is de titel hoe dan ook onjuist gespeld (hoofdletters). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:31 (CEST) 
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
*:Jawel, dat is er wel maar staat momenteel buiten de hoofdnaamruimte, zie [[Wikibooks:Wachtruimte/Staatsrecht in Nederland]]. Alleen: wie gaat dit ooit nog afmaken? Ik iig niet, helaas. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:19 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)
*:{{done}} - Hier had je idd. in deze vorm helemaal niets aan. Het hoorde op zich bij een bestaand boek, maar [[gebruiker:Joopzuur]] die hier vorig jaar aan werkte lijkt momenteel niet actief. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>3ysznbsyi9rhnlxz398c3azomjdquum</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396904</id>
      <parentid>396903</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:41:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli */</comment>
      <origin>396904</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5833" sha1="khq5m09li0yaph5hrfwzu06u0gsmvbb" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
*:Ik ben toch eerder geneigd dit te behouden, er is immers altijd kans dat het een keer door iemand verder wordt aangevuld. Er staat toch wel iets, zij het idd. niet veel. Op zich is dit puur inhoudelijk natuurlijk ook zinvol. Als je dit weggooit, heb je daarna dus helemáál niets wat dit betreft. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:16 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
*:[[gebruiker:Jelle Saldien]], gebeurt hier nog iets meer mee? Anders zal dit binnenkort verwijderd worden, want in de huidige vorm is het idd. totaal ongeschikt. Overigens is de titel hoe dan ook onjuist gespeld (hoofdletters). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:31 (CEST) 
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
*:Jawel, dat is er wel maar staat momenteel buiten de hoofdnaamruimte, zie [[Wikibooks:Wachtruimte/Staatsrecht in Nederland]]. Alleen: wie gaat dit ooit nog afmaken? Ik iig niet, helaas. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:19 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
*:{{done}} En meteen ook de drie subpagina's die hierin stonden mee verwijderd, omdat ze als zodanig integraal deel waren van deze hoofdmodule. Als dat laatste niet de bedoeling was, moet je elders onderbrengen (door ze eerst te hernoemen). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:41 (CEST) 
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)
*:{{done}} - Hier had je idd. in deze vorm helemaal niets aan. Het hoorde op zich bij een bestaand boek, maar [[gebruiker:Joopzuur]] die hier vorig jaar aan werkte lijkt momenteel niet actief. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>khq5m09li0yaph5hrfwzu06u0gsmvbb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396905</id>
      <parentid>396904</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T21:42:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>De Wikischim</username>
        <id>5499</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli */</comment>
      <origin>396905</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5854" sha1="tiwnddybphl8ak1p915xlbg2z428lca" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
*:Ik ben toch eerder geneigd dit te behouden, er is immers altijd kans dat het een keer door iemand verder wordt aangevuld. Er staat toch wel iets, zij het idd. niet veel. Op zich is dit puur inhoudelijk natuurlijk ook zinvol. Als je dit weggooit, heb je daarna dus helemáál niets wat dit betreft. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:16 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
*:[[gebruiker:Jelle Saldien]], gebeurt hier nog iets meer mee? Anders zal dit binnenkort verwijderd worden, want in de huidige vorm is het idd. totaal ongeschikt. Overigens is de titel hoe dan ook onjuist gespeld (hoofdletters). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:31 (CEST) 
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
*:Jawel, dat is er wel maar staat momenteel buiten de hoofdnaamruimte, zie [[Wikibooks:Wachtruimte/Staatsrecht in Nederland]]. Alleen: wie gaat dit ooit nog afmaken? Ik iig niet, helaas. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:19 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
*:{{done}} En meteen ook de drie subpagina's die hierin stonden mee verwijderd, omdat ze als zodanig integraal deel waren van deze hoofdmodule. Als dat laatste niet de bedoeling was, moet je de betreffende inhoud elders onderbrengen (door ze eerst te hernoemen). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:42 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)
*:{{done}} - Hier had je idd. in deze vorm helemaal niets aan. Het hoorde op zich bij een bestaand boek, maar [[gebruiker:Joopzuur]] die hier vorig jaar aan werkte lijkt momenteel niet actief. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>tiwnddybphl8ak1p915xlbg2z428lca</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396908</id>
      <parentid>396905</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T04:00:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli */ Reactie</comment>
      <origin>396908</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6013" sha1="8mpea2q75gyju35fcpkpiurb26wb3uw" xml:space="preserve">{{TOC zonder automatische nummering}}
== Uitleg ==
{{Te verwijderen pagina's}}

&lt;!--Niet verwijderd... een week laten staan--&gt;

== Archief ==
&lt;div style=&quot;font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;&quot;&gt;
{{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &amp;middot;&amp;#32;}}&lt;/div&gt;

&lt;!-- Voorbeeld:
== Jaar ==
=== Maand ===
====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ====
*[[Paginatitel]] - wiu 
--&gt;

== 2025 ==
=== januari ===
==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ====
*[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET)
*:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET)
::*{{Done|Verwijderd}}

===juni===
====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli====
*[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST)
*:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST)

====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli====
* [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST)
::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
:{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST)

====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli====
* [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST)
*:Ik ben toch eerder geneigd dit te behouden, er is immers altijd kans dat het een keer door iemand verder wordt aangevuld. Er staat toch wel iets, zij het idd. niet veel. Op zich is dit puur inhoudelijk natuurlijk ook zinvol. Als je dit weggooit, heb je daarna dus helemáál niets wat dit betreft. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:16 (CEST)
* [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST)
*:[[gebruiker:Jelle Saldien]], gebeurt hier nog iets meer mee? Anders zal dit binnenkort verwijderd worden, want in de huidige vorm is het idd. totaal ongeschikt. Overigens is de titel hoe dan ook onjuist gespeld (hoofdletters). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:31 (CEST) 
* [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST)
*:Jawel, dat is er wel maar staat momenteel buiten de hoofdnaamruimte, zie [[Wikibooks:Wachtruimte/Staatsrecht in Nederland]]. Alleen: wie gaat dit ooit nog afmaken? Ik iig niet, helaas. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:19 (CEST)
*::Je hebt gelijk, had ik niet gezien. Ik ga dit ook niet afmaken. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 17 jun 2025 06:00 (CEST)
* [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST)
*:{{done}} En meteen ook de drie subpagina's die hierin stonden mee verwijderd, omdat ze als zodanig integraal deel waren van deze hoofdmodule. Als dat laatste niet de bedoeling was, moet je de betreffende inhoud elders onderbrengen (door ze eerst te hernoemen). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:42 (CEST)
* [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST)
*:{{done}} - Hier had je idd. in deze vorm helemaal niets aan. Het hoorde op zich bij een bestaand boek, maar [[gebruiker:Joopzuur]] die hier vorig jaar aan werkte lijkt momenteel niet actief. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:21 (CEST)

== Kandidaten voor directe verwijdering ==
&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.&lt;br&gt;Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;dynamicPageList&gt;
category  = Wikibooks:Nuweg
mode      = ordered
count     = 10
redirects = include
&lt;/dynamicPageList&gt;</text>
      <sha1>8mpea2q75gyju35fcpkpiurb26wb3uw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Instructies</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2309</id>
    <revision>
      <id>396910</id>
      <parentid>377341</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T07:51:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>Aanvullingen</comment>
      <origin>396910</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9775" sha1="b1ujj83l65m6jpvvquk89may27u8q5r" xml:space="preserve">Deze pagina geeft uitleg over hoe Wikibooks werkt. Meedoen is erg gemakkelijk, en vooral een kwestie van gewoon beginnen. Fouten maken is namelijk niet erg: die worden even gemakkelijk weer hersteld. Maar hieronder toch wat uitleg.

== Beginnen ==
Wikibooks werkt met een heel eenvoudig basisprincipe. Klik op '''bewerk''' (link bovenaan een Wikibook-pagina). U komt dan op een pagina met een bewerkingsvenster waarin de inhoud van die pagina staat. Typ uw tekst en klik op &quot;Pagina opslaan&quot; als die klaar is! U kunt ook eerst kijken of de pagina wel gaat worden zoals u had bedoeld - klik dan op &quot;Toon bewerking ter controle&quot; onder het tekstvenster. Schuif dan even naar beneden, want de controle verschijnt onder het tekstvak.

In het tekstveldje achter &quot;Samenvatting:&quot; geeft u kort aan wat u gewijzigd hebt (en geen samenvatting van het artikel dat u zojuist geschreven hebt). Deze tekst wordt getoond in het overzicht, dat u krijgt wanneer u op &quot;Recente wijzigingen&quot; klikt.

*'''Overleggen''': Boven elke pagina vindt u de link &quot;overleg&quot;. Hierin kunt u een vraag, opmerking of suggestie posten voor de betreffende pagina. Dit kunt u op dezelfde manier doen als wanneer u een pagina bewerkt, waarbij u er wél op moet letten om uw tekst netjes onder die van een ander (indien aanwezig) te zetten. En u ondertekent door '&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;' (zonder aanhalingstekens) achter uw bericht te zetten.

== Een nieuw hoofdstuk of een nieuw boek beginnen ==
Een nieuwe Wikibook-pagina kan je aanmaken door op een bestaande pagina een link te maken. Alle tekst die bij het bewerken is voorzien van &lt;nowiki&gt;[[vierkante haken]]&lt;/nowiki&gt; worden links naar andere artikelen in Wikibooks, of zijn het uitgangspunt voor weer nieuwe artikelen.

Om een nieuw hoofdstuk te beginnen plaats je eerst in de inhoudsopgave van het Wikibook een nieuwe link naar dat hoofstuk. Daarna kan je tekst toevoegen door de link te volgen. Een nieuw Wikibook kan je maken door een titel in het onderstaande veld te typen en op &quot;Maak module&quot; te kliken. Vervolgens kan er een link naar deze titel geplaatst worden op de [[Hoofdpagina]].

&lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;
'''Typ hier de titel van je boek'''
&lt;/div&gt;
&lt;inputbox&gt;
type=create
&lt;/inputbox&gt;

== Wiki opmaak ==
Met wiki opmaak kunt u tekst laten inspringen, tekst opmaken, links maken, lijsten en labels maken, subpagina's maken, tabellen maken, speciale tekens invoegen,... Indien u iets geleerd hebt en u dit wilt uitproberen dan kan u eens [[Wikibooks:Zandbak|oefenen in de zandbak]].

In de linkerkolom van de onderstaande tabel, kan je zien welke effecten er mogelijk zijn. In de rechterkolom kan je zien hoe je deze effecten bereikt. Met andere woorden, om tekst er uit te laten zien zoals in de linkerkolom, typ je de code die je ziet in de rechterkolom.

=== Hoofdstukken, paragrafen en lijsten ===

{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|-
! Hoe het er uit ziet
! Wat je moet typen
|-
|
&lt;span style=&quot;font-size:150%&quot;&gt; Nieuw hoofdstuk &lt;/span&gt;
&lt;!-- lijn --&gt;----&lt;!-- einde lijn --&gt;

&lt;b&gt;&lt;span style=&quot;font-size:135%&quot;&gt; Ondertitel&lt;/span&gt;&lt;/b&gt;

&lt;b&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%&quot;&gt; Onderondertitel&lt;/span&gt;&lt;/b&gt;
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;

== Nieuw hoofdstuk ==

=== Ondertitel ===

====Onderondertitel ====
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|-
|
Met een lege lijn

start je een nieuwe paragraaf.
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
Met een lege lijn

start je een nieuwe paragraaf.&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
| Je kan een lijn afbreken&lt;br&gt;
zonder een nieuwe paragraaf te beginnen.
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;Je kan een lijn afbreken&lt;br&gt;
zonder een nieuwe paragraaf te beginnen.&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|-
|
* Lijsten maken is makkelijk:
** start elke regel met een sterretje
*** meer sterretjes geeft meer inspringing
*Een nieuwe regel
*in een lijst 
geeft het einde van de lijst aan.
*natuurlijk
*kan je
*opnieuw beginnen
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;* Lijsten maken is makkelijk:
** start elke regel met een sterretje
*** meer sterretjes geeft meer inspringing
*Een nieuwe regel
*in een lijst 
geeft het einde van de lijst aan.
*natuurlijk
*kan je
*opnieuw beginnen
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|-
|
# Genummerde lijsten
## zijn erg gestructureerd
## gemakkelijk te volgen
#Een nieuwe regel
#in een lijst 
geeft het einde aan van de lijst.
#Nieuwe nummering begint
#bij 1.
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;# Genummerde lijsten
## zijn erg gestructureerd
## gemakkelijk te volgen
#Een nieuwe regel
#in een lijst 
geeft het einde aan van de lijst.
#Nieuwe nummering begint
#bij 1.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|-
|
:Een dubbele punt aan het begin van een paragraaf laat deze paragraaf inspringen.
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;:Een dubbele punt aan het begin van een
paragraaf laat deze paragraaf inspringen.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|}

=== Links ===


{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|-
! Hoe het er uit ziet
! Wat je moet typen
|- valign=&quot;top&quot;
| Meer info vind je op [[Hoe maak je het]].
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;Meer info vind je op [[Hoe maak je het]].&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
| Link met een andere tekst: [[Europa_Frankrijk_Nice|de stad Nice]].
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;Link met een andere tekst:
[[Europa_Frankrijk_Nice|de stad Nice]].&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
| Externe links: [https://www.nupedia.com Nupedia], [https://www.nupedia.com]
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;Externe links: [https://www.nupedia.com Nupedia],
[https://www.nupedia.com]&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|}

=== Tekens ===


{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|-
! Hoe het er uit ziet
! Wat je moet typen
|- valign=&quot;top&quot;
|
''Cursieve tekst'', '''Vette tekst''', '''''Heel vette tekst'''''.

(gebruik enkele aanhalingstekens, geen dubbele)
|
&lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;''Cursieve tekst'', '''Vette tekst''', '''''Heel vette tekst'''''.&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Umlauts en accenten:'''

è é ê ë ì í

&amp;Agrave; &amp;Aacute; &amp;Acirc; &amp;Atilde; &amp;Auml; &amp;Aring;&lt;br&gt;
&amp;AElig; &amp;Ccedil; &amp;Egrave; &amp;Eacute; &amp;Ecirc; &amp;Euml;&lt;br&gt;
&amp;Igrave; &amp;Iacute;
&amp;Icirc; &amp;Iuml; &amp;Ntilde; &amp;Ograve;&lt;br&gt;
&amp;Oacute; &amp;Ocirc; &amp;Otilde;
&amp;Ouml; &amp;Oslash; &amp;Ugrave;&lt;br&gt;
&amp;Uacute; &amp;Ucirc; &amp;Uuml; &amp;szlig;
&amp;agrave; &amp;aacute;&lt;br&gt;
&amp;acirc; &amp;atilde; &amp;auml; &amp;aring; &amp;aelig;
&amp;ccedil;&lt;br&gt;
&amp;egrave; &amp;eacute; &amp;ecirc; &amp;euml; &amp;igrave; &amp;iacute;&lt;br&gt;
&amp;icirc; &amp;iuml; &amp;ntilde; &amp;ograve; &amp;oacute; &amp;ocirc;&lt;br&gt;
&amp;oelig; &amp;otilde;
&amp;ouml; &amp;oslash; &amp;ugrave; &amp;uacute;&lt;br&gt;
&amp;ucirc; &amp;uuml; &amp;yuml;
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;

è é ê ë ì í

&amp;amp;Agrave; &amp;amp;Aacute; &amp;amp;Acirc; &amp;amp;Atilde; &amp;amp;Auml; &amp;amp;Aring;
&amp;amp;AElig; &amp;amp;Ccedil; &amp;amp;Egrave; &amp;amp;Eacute; &amp;amp;Ecirc; &amp;amp;Euml;
&amp;amp;Igrave; &amp;amp;Iacute; &amp;amp;Icirc; &amp;amp;Iuml; &amp;amp;Ntilde; &amp;amp;Ograve;
&amp;amp;Oacute; &amp;amp;Ocirc; &amp;amp;Otilde; &amp;amp;Ouml; &amp;amp;Oslash; &amp;amp;Ugrave;
&amp;amp;Uacute; &amp;amp;Ucirc; &amp;amp;Uuml; &amp;amp;szlig; &amp;amp;agrave; &amp;amp;aacute;
&amp;amp;acirc; &amp;amp;atilde; &amp;amp;auml; &amp;amp;aring; &amp;amp;aelig; &amp;amp;ccedil;
&amp;amp;egrave; &amp;amp;eacute; &amp;amp;ecirc; &amp;amp;euml; &amp;amp;igrave; &amp;amp;iacute;
&amp;amp;icirc; &amp;amp;iuml; &amp;amp;ntilde; &amp;amp;ograve; &amp;amp;oacute; &amp;amp;ocirc;
&amp;amp;oelig; &amp;amp;otilde; &amp;amp;ouml; &amp;amp;oslash; &amp;amp;ugrave; &amp;amp;uacute;
&amp;amp;ucirc; &amp;amp;uuml; &amp;amp;yuml;&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Punctuatie:'''&lt;br&gt;
&amp;iquest; &amp;iexcl; &amp;laquo; &amp;raquo; &amp;sect; &amp;para;&lt;br&gt;
&amp;dagger; &amp;Dagger; &amp;bull; - &amp;ndash; &amp;mdash;
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;amp;iquest; &amp;amp;iexcl; &amp;amp;laquo; &amp;amp;raquo; &amp;amp;sect; &amp;amp;para;
&amp;amp;dagger; &amp;amp;Dagger; &amp;amp;bull; - &amp;amp;ndash; &amp;amp;mdash;&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Commerciële symbolen:'''&lt;br&gt;
&amp;trade; &amp;copy; &amp;reg; &amp;cent; &amp;euro; &amp;yen;&lt;br&gt;
&amp;pound; &amp;curren;
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;amp;trade; &amp;amp;copy; &amp;amp;reg; &amp;amp;cent; &amp;amp;euro; &amp;amp;yen;
&amp;amp;pound; &amp;amp;curren;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot; id=&quot;subscript&quot;
| Subscript: x&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;&lt;br&gt;
Superscript: x&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; or x&amp;sup2;
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;Subscript: x&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;
Superscript: x&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; of x&amp;amp;sup2;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
| '''Griekse tekens:'''&lt;br&gt;
&amp;alpha; &amp;beta; &amp;gamma; &amp;delta; &amp;epsilon; &amp;zeta;&lt;br&gt;
&amp;eta; &amp;theta; &amp;iota; &amp;kappa; &amp;lambda; &amp;mu; &amp;nu;&lt;br&gt;
&amp;xi; &amp;omicron; &amp;pi; &amp;rho;  &amp;sigma; &amp;sigmaf;&lt;br&gt;
&amp;tau; &amp;upsilon; &amp;phi; &amp;chi; &amp;psi; &amp;omega;&lt;br&gt;
&amp;Gamma; &amp;Delta; &amp;Theta; &amp;Lambda; &amp;Xi; &amp;Pi;&lt;br&gt;
&amp;Sigma; &amp;Phi; &amp;Psi; &amp;Omega;
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;amp;alpha; &amp;amp;beta; &amp;amp;gamma; &amp;amp;delta; &amp;amp;epsilon; &amp;amp;zeta;
&amp;amp;eta; &amp;amp;theta; &amp;amp;iota; &amp;amp;kappa; &amp;amp;lambda; &amp;amp;mu; &amp;amp;nu;
&amp;amp;xi; &amp;amp;omicron; &amp;amp;pi; &amp;amp;rho;  &amp;amp;sigma; &amp;amp;sigmaf;
&amp;amp;tau; &amp;amp;upsilon; &amp;amp;phi; &amp;amp;chi; &amp;amp;psi; &amp;amp;omega;
&amp;amp;Gamma; &amp;amp;Delta; &amp;amp;Theta; &amp;amp;Lambda; &amp;amp;Xi; &amp;amp;Pi;
&amp;amp;Sigma; &amp;amp;Phi; &amp;amp;Psi; &amp;amp;Omega;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|
'''Wiskundige tekens:'''&lt;br&gt;
&amp;int; &amp;sum; &amp;prod; &amp;radic; &amp;minus; &amp;plusmn; &amp;infin;&lt;br&gt;
&amp;asymp; &amp;prop; &amp;equiv; &amp;ne; &amp;le; &amp;ge;&lt;br&gt;
&amp;times; &amp;middot; &amp;divide; &amp;part; &amp;prime; &amp;Prime;&lt;br&gt;
&amp;nabla; &amp;permil; &amp;deg; &amp;there4; &amp;alefsym; &amp;oslash;&lt;br&gt;
&amp;isin; &amp;notin; &amp;cap; &amp;cup; &amp;sub; &amp;sup; &amp;sube; &amp;supe;&lt;br&gt;
&amp;not; &amp;and; &amp;or; &amp;exist; &amp;forall; &amp;rArr; &amp;hArr;&lt;br&gt;
&amp;rarr; &amp;harr; &amp;uarr;&lt;br&gt;
| valign=&quot;middle&quot; | &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&amp;amp;int; &amp;amp;sum; &amp;amp;prod; &amp;amp;radic; &amp;amp;minus; &amp;amp;plusmn; &amp;amp;infin;
&amp;amp;asymp; &amp;amp;prop; &amp;amp;equiv; &amp;amp;ne; &amp;amp;le; &amp;amp;ge;
&amp;amp;times; &amp;amp;middot; &amp;amp;divide; &amp;amp;part; &amp;amp;prime; &amp;amp;Prime;
&amp;amp;nabla; &amp;amp;permil; &amp;amp;deg; &amp;amp;there4; &amp;amp;alefsym; &amp;amp;oslash;
&amp;amp;isin; &amp;amp;notin; &amp;amp;cap; &amp;amp;cup; &amp;amp;sub; &amp;amp;sup; &amp;amp;sube; &amp;amp;supe;
&amp;amp;not; &amp;amp;and; &amp;amp;or; &amp;amp;exist; &amp;amp;forall; &amp;amp;rArr; &amp;amp;hArr;
&amp;amp;rarr; &amp;amp;harr; &amp;amp;uarr;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
| &lt;i&gt;x&lt;/i&gt;&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;ge;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;0 true.
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&lt;i&gt;x&lt;/i&gt;&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;&amp;amp;nbsp;&amp;amp;nbsp;&amp;amp;ge;&amp;amp;nbsp;&amp;amp;nbsp;0 true.
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|-
|
'''Complexe formule:'''&lt;br&gt;
&amp;nbsp;&amp;nbsp;&lt;math&gt;\sum_{n=0}^\infty \frac{x^n}{n!}&lt;/math&gt;
| &lt;pre&gt;&lt;nowiki&gt;
&lt;math&gt;\sum_{n=0}^\infty \frac{x^n}{n!}&lt;/math&gt;
&lt;/nowiki&gt;&lt;/pre&gt;
|}

== Meer hulp ==
* [[Wikibooks:Gebruikersportaal]]
* [[:Categorie:Help]]

[[Categorie:Help|Instructies]]</text>
      <sha1>b1ujj83l65m6jpvvquk89may27u8q5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Economie/Inleiding</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3840</id>
    <revision>
      <id>396915</id>
      <parentid>383140</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T09:49:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>Zie ook Huishouden/Economie</comment>
      <origin>396915</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12679" sha1="0htro3s4uc2v447i7cbl1p6j50yi92o" xml:space="preserve">{{Economie}}Hieronder staan enkele onderwerpen die van toepassing zijn op een groot deel van de economie. Ook liggen zij aan de basis van wat er in de andere economische boeken besproken zal worden.

==Economie==
Economie is een sociale wetenschap die zich bezighoudt met de keuzes tussen oneindige behoeften en beperkt beschikbare ([[Economie/Verklarende_woordenlijst|schaarse]]) middelen om die behoeften te bevredigen. Welke [[Economie/Verklarende_woordenlijst|goederen]] en 
[[Economie/Verklarende_woordenlijst|diensten]] produceren we? Hoe verdelen we de lasten en lusten? In de economie gebruiken we hiervoor het woord [[Economie/Verklarende_woordenlijst|allocatie]] (van: bestemmen, toewijzen). Bij [[Economie/Verklarende_woordenlijst|behoeften]] gaat het om alles wat we nodig hebben en wensen: van voedsel, onderdak, scholing en medische hulp tot een luxe auto en betrouwbaar advies. Over '''schaarse middelen''': in de economie wordt niet alleen het zeldzame schaars genoemd, maar alles waarvoor iets anders moet worden opgeofferd om het te verkrijgen. Hier valt (bijna) alles onder. Grondstoffen en [[Economie/Verklarende_woordenlijst| geld]] bijvoorbeeld, maar ook [[Economie/Verklarende_woordenlijst| arbeid]], tijd, ruimte, etc. (Zonlicht is niet schaars, maar een [[Economie/Verklarende_woordenlijst|vrij goed]]). Alles wat schaars is, heeft per definitie waarde. De optimale verdeling van schaarste is het ultieme probleem van de economie.&lt;br&gt;
De economie heeft veel deelgebieden, waarvan de belangrijkste in dit boek besproken worden. Maar eerst komen nog enkele typisch economische begrippen aan bod, die in volgende hoofdstukken worden gebruikt.

==Productiefactoren==
Om middelen te verkrijgen, zijn productiefactoren nodig: datgene waarmee we producten (goederen en diensten) produceren om behoeften te bevredigen. We kennen er vijf:
# [[Economie/Verklarende_woordenlijst#N|Natuur]]: alle giften van de aarde, zon en maan, exclusief de mens zelf en diens producten. Voorbeelden zijn: zuurstof, water, klei, planten, vruchten, dieren, ijzererts, steenkool, zonne-warmte, wind, getijdewerking, kalksteen, katoen, hout. Het gaat dus zowel om de levende natuur als om dode materie. 
# [[Economie/Verklarende_woordenlijst#A|Arbeid]]: alle inspanningen van mensen om producten te maken: fysiek, geestelijk (denken, creativiteit), inzet van vaardigheden en van tijd.
# [[Economie/Verklarende_woordenlijst#K|Kapitaal]]: Het economische begrip 'kapitaal' is veel breder dan in het normale spraakgebruik, het is veel meer dan een aardige som op de bank. In de economie is het een voorraad opgeslagen productiemiddelen, die gebruikt wordt om andere producten te maken. Denk aan gereedschap in de meest brede zin van het woord: ook bijvoorbeeld machines, fabrieken, computers, muziekinstrumenten, vliegtuigen, infrastructuur en voorraden halffabrikaten. 
# '''Kennis/Informatie''': is een bijzondere vorm van kapitaal, met bijzondere kenmerken: immaterieel èn tegelijkertijd door meerdere mensen te gebruiken. 
# '''Organisatie/ondernemingszin''': het combineren van productiefactoren om producten te kunnen maken die mensen niet in hun eentje kunnen maken; denk bijvoorbeeld aan het inrichten en coördineren van het productieproces (wie doet wat wanneer en hoe), mensen enthousiasmeren en risico's nemen (zullen de opofferingen die we nu doen later wel voldoende gecompenseerd worden?).

==Allocatie==
We gaan ervan uit dat we de behoeften kennen, en we hebben net gezien welke productiefactoren er zijn. Het volgende vraagstuk is: hoe &quot;ontmoeten&quot; die twee elkaar? Dan gaat het over [[Economie/Verklarende_woordenlijst|allocatie]], met vragen als:
* Door wie/wat/hoe/waar/voor wie en hoeveel wordt er geproduceerd? 
* Welke productiefactoren worden daarvoor opgeofferd?
* Wie beslist daarover en hoe worden die beslissingen genomen?
* Hoe verdelen we de lusten en de lasten?
Voor het maken van allocatiebeslissingen is het onder andere nodig om opgeofferde middelen en behoeftenbevrediging te kunnen waarderen, met elkaar te vergelijken en onderling uit te wisselen, oftewel ruilen. Zou het niet handig zijn om één middel te hebben, waarmee je zowel zaken kunt waarderen, mee kunt rekenen als mee kunt ruilen? Zo'n middel is er al eeuwenlang: [[Economie/Verklarende_woordenlijst#G|geld]]. Geld heeft nog enkele andere handige eigenschappen die in het hoofdstuk over [[Economie/Monetaire economie|Monetaire economie]] aan bod komen. 

Naast geld zijn er andere hulpmiddelen om beslissingen over allocatie te nemen. Niet alles is met geld te beoordelen. Er zijn bijvoorbeeld '''regels''', wettelijke en sociale. Een heel oude regel, die diep is ingesleten in de mensheid en die overal op de wereld wordt toegepast in situaties waar broederschap serieus wordt genomen: 

&quot;''Ieder draagt bij naar zijn/haar capaciteiten en krijgt naar zijn/haar behoeften.''&quot; 

Deze regel wordt ook in veel gezinnen gebruikt. Kinderen krijgen bijvoorbeeld nieuwe kleren als hun oude te klein zijn geworden, niet omdat ze helpen bij de afwas. Kinderen verrichten meer huishoudelijke taken naarmate ze ouder worden; niet omdat ze dan relatief zoveel meer extra kosten, maar omdat hun capaciteiten toenemen. Ook veel samenlevingen maken gebruik van deze regel, zoals in een progressief belastingstelsel (de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten), bij sociale woningbouw en in sociale wetten als werkloosheidwet, bijstand en AOW.&lt;br&gt;

Andere aspecten van allocatie:
* [[Economie/Verklarende_woordenlijst|Arbeidsverdeling]]: wie doet wat? Kan iedereen alles doen of zijn er specialisten op elk vakgebied, of iets er tussenin? Wie doet de vervelende klussen en wie mag de leuke doen? Hoe worden de &lt;u&gt;lasten&lt;/u&gt; verdeeld?
* Mate van [[Economie/Verklarende_woordenlijst|autarkie]]: In hoeverre is er sprake van zelfvoorziening in een gemeenschap? Of ben je als groep juist afhankelijk van vele anderen voor je behoeftebevrediging?
* Mate van [[Economie/Verklarende_woordenlijst|concurrentie]]: Hoeveel anderen willen hetzelfde doel als jij bereiken en welke middelen zetten zij daarvoor in? Hoeveel anderen azen op dezelfde producten als jij en wat willen zij ervoor opofferen? 
* [[Economie/Verklarende_woordenlijst|Markt]]: In de economie is het begrip 'markt' breder dan de wekelijkse markt in het plaatselijks centrum, met kramen die groenten, vis en andere waren verkopen. Het economische begrip 'markt' slaat op elke plaats, concreet of abstract, waar vraag en aanbod elkaar ontmoeten en waar een prijs tot stand komt. Een markt is dus een mechanisme waarmee allocatie op een soepele manier kan verlopen.
* Welvaartsverschillen: welvaart is de mate waarin behoeften kunnen worden bevredigd. Bij welvaartsverschillen gaat het om hoe de &lt;u&gt;lusten&lt;/u&gt; zijn verdeeld, binnen groepen en tussen groepen. En wie bepaalt dat?

En tot slot nog twee veelgebruikte begrippen waarmee je een allocatieproces kunt beoordelen:
* [[Economie/Verklarende_woordenlijst|Effectiviteit]]: in hoeverre wordt het doel bereikt?
* [[Economie/Verklarende_woordenlijst|Efficiëntie]] kan op twee manieren worden bereikt:
# Met zo weinig mogelijk opofferingen een bepaald doel bereiken, een bepaald aantal behoeften bevredigen.
# Met een gegeven aantal middelen een zo hoog mogelijk doel bereiken, zoveel mogelijk behoeften bevredigen: 'Meer is beter'.
&lt;br&gt;
NB Bij beslissingen spelen zelden alleen economische aspecten een rol. Uiteraard houd je bij beslissingen ook rekening met het milieu, andere mensen (hun belangen, omstandigheden, psychologie, cultuur, gezondheid  en veiligheid), ethiek, wetten en vele andere zaken. Economie is niet zaligmakend! In een economieboek komen deze andere aspecten echter niet of nauwelijks aan bod. Maar als je er geen rekening mee houdt, kan het als een boemerang terugslaan. Je wilt je geweten en reputatie immers niet belasten met een volgende woekerpolis-affaire, bankencrisis of gifschandaal? Bovendien: rechters hebben meestal meer compassie met kwetsbare consumenten dan met sjoemelende bedrijven.

==Modellen==
Het vak [[Economie/Verklarende_woordenlijst| economie]] probeert de werkelijkheid te analyseren en te voorspellen, aan de hand van 
[[Economie/Verklarende_woordenlijst| modellen]]. Een model is een versimpelde (wiskundige) weergave van de werkelijkheid. Een modelauto 
bijvoorbeeld laat de belangrijkste delen van een echte auto zien, maar niet elk klein detail. Toch is die modelauto handig om uit te leggen 
wat een echte auto is, als je geen echte auto hebt. In de economie bestaan modellen uit variabelen. Een variabele is bijvoorbeeld ''inkomen''
of ''rentepercentage''. Er zijn twee soorten variabelen: [[Economie/Verklarende_woordenlijst|exogene]] variabelen komen van buiten het model
en [[Economie/Verklarende_woordenlijst| endogene]] variabelen zijn de variabelen die het model wil uitleggen. 
Als voorbeeld nemen we een simpel model dat uitlegt hoeveel geld iemand uitgeeft aan kleren als hij een bepaald inkomen heeft. Dit model 
heeft twee variabelen, namelijk 'uitgave aan kleding' en 'inkomen'. De endogene variabele (degene die we uit willen leggen) is in het 
voorbeeld 'uitgave aan kleding'. Dit willen we uitleggen voor elk gegeven niveau van 'inkomen', de exogene variabele.

==Aannames==
Een model geeft niet de hele werkelijkheid weer. Dit betekent dat sommige aspecten niet zijn opgenomen in het model, en andere voor waar worden aangenomen. De uitspraak 'Een model is zo goed als zijn aannames' geeft aan dat dit een belangrijk onderwerp is. Een zeer belangrijke veronderstelling in de economie is bijvoorbeeld, dat mensen rationeel handelen, d.w.z. met hun verstand handelen. Hoewel dit lang niet altijd opgaat (anders zou men geen impulsaankopen doen, zou marketing veel minder effect hebben e.d.), helpt dit ons wel om veel dingen te verklaren.&lt;br&gt;
In modellen komt ook vaak de aanname ''[[Economie/Verklarende_woordenlijst#C|ceteris paribus]]'' voor. Dit betekent letterlijk 'de overige omstandigheden gelijkblijvend'. Deze aanname wordt gebruikt om de invloed van één exogene variabele op één endogene variabele uit te leggen.
&lt;br&gt;(De begrippen &quot;aanname&quot;, &quot;veronderstelling&quot;, en &quot;vooronderstelling&quot; worden in de tekst door elkaar gebruikt en hebben dezelfde betekenis.)

==Waarde==
Zoals we hierboven kunnen lezen, heeft praktisch alles (een bepaalde) waarde. Maar wat is waarde precies? En welke waarde kennen we toe aan een [[Economie/Verklarende_woordenlijst#P| product]]? We beginnen met de vraag: Wat is iets waard?&lt;br&gt;
Het antwoord is vrij simpel: ''Iets is zo veel waard als je denkt dat het waard is''. Als een jas €100 kost, maar je wilt er niet zo veel voor betalen (bijvoorbeeld omdat je al een jas hebt), is die jas voor jou niet zo veel waard. Voor iemand die dat wel wilt betalen (die geen jas meer heeft), is de jas wel €100 waard. Beide mensen hebben een ander ''[[Economie/Verklarende_woordenlijst#N| nut]]'' van die jas. De '''economische waarde''' wordt bepaald door hoe groot de stijging in het nut van de consument is. 
De stijging in nut wordt ''marginaal nut'' genoemd.&lt;br&gt;
''Nut'' is in de economie een abstract begrip om het begrip ''waarde'' uit te leggen. De hoeveelheid nut is niet telbaar, men kan niet zeggen: die auto heeft 150 nut voor mij. Maar nut kan wel op een andere manier gebruikt worden: Voor iemand die in een huis met elektriciteit woont heeft een computer meer nut dan voor iemand zonder elektriciteit.&lt;br&gt; ''Marginaal nut'' betekent hoeveel extra nut je krijgt van een extra product. Marginaal nut neemt in de regel af, de eerste jas die iemand koopt is heel nuttig, maar het extra nut van de derde jas is al een stuk kleiner.

Voor de verkoper ligt het net iets anders, ''nut'' is voor hem een bron van inkomen. De afweging die hij moet maken is:
Als ik meer tijd in dit product stop, stijgt de prijs die ik ervoor kan krijgen dan evenredig?

Producenten, tussenhandelaren, verkopers en kopers kunnen allemaal een andere waarde aan een product hechten. Deze waardes 
zijn allemaal ''subjectief'' (uitgaande van persoonlijke smaak en voorkeur). Hoe komt de uiteindelijke verkoopwaarde tot 
stand? Dat gebeurt op de [[Economie/Verklarende_woordenlijst#M| markt]].

==Markten==
Deze paragraaf is verplaatst naar het hoofdstuk [[Economie/Micro-economie#Markten|Micro-economie]].

==Geld==
Geld is een zeer belangrijk en ingewikkeld begrip in de economie. Het wordt uitgebreid behandeld in het hoofdstuk [[Economie/Monetaire_economie|Monetaire Economie]].&lt;br&gt;
[De tekst die hier eerder stond is in dat hoofdstuk geïntegreerd.]

== Zie ook ==
* [[Huishouden/Economie]] voor onderwerpen die in een huishouden spelen, zoals Organisatie, Financiën en Energiebesparing.

{{Sub}}</text>
      <sha1>0htro3s4uc2v447i7cbl1p6j50yi92o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Ideeënbus</title>
    <ns>4</ns>
    <id>5728</id>
    <revision>
      <id>396909</id>
      <parentid>353966</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T07:32:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>/* WB promo */ Wikidata</comment>
      <origin>396909</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17474" sha1="2crgkt7cmjyefrp19qwcfbqqsskty4c" xml:space="preserve">[[Image:Dansk_postkasse_2005_ubt.jpeg|right|150px|De ideeënbus, naar het model van de Deense postbus]]
Bij deze wens ik de ideeënbus te openen. Zeker in het kader van de [http://nl.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Conferentie_Nederland Nederlandstalige Wikiconferentie] te Utrecht, Nederland op 2 september 2006. 

==Wiki internationaal==
===Naamgeving projecten===
Om eerlijk te zijn (en ik hoop dat de mensen hier nog niet tezeer gehecht zijn aan de Wiki-namen), vind ik de gekozen namen voor de projecten vaak zeer ongelukkig. Als ik iemand vertel over '''Wikibooks''', dan denken ze meteen dat er romans op geschreven kunnen worden. '''Wikisource''' kostte mezelf een behoorlijke tijd om in te zien dat het louter en alleen om een verzameling van originele documenten ging (geen bron om uit te putten). '''Wikicommons''' eveneens niet op slag duidelijk dat het om de grootste verzameling media-bestanden gaat (afbeeldingen, videobeelden, geluidsopnames,...) die in deze gemeenschappelijke bron aangeboord kunnen worden voor alle wiki's.

Er staan nieuwe projecten aan te komen en ook daar zal het probleem naamgeving zeer nauwkeurig moeten bestudeerd worden. Maar voor Wikibooks zou ik graag hier al een hoopje ideeën verzamelen die de lading van het project beter kunnen dekken dan nu het geval. (Ik wil er namelijk op wijzen dat er intussen een Wiki-afdeling bezig is met het schrijven van andersoortige ''boeken'', zoals novels en fictie, zijnde Wikinovels - Wikifictie).

'''&lt;u&gt;Opmerkingen:&lt;/u&gt;'''
*Een vraag in verband met de naamgeving: moeten namen van projecten (meestal bedacht door Engelstaligen) aangepast worden aan de taal van het project? (zo gebruikt men op [http://fr.wikibooks.org/wiki/Accueil fr.wikibooks.org] de naam Wikilivres met een apart &quot;logo&quot;).
**Wat dacht je van internationalere benamingen? Wiki'''pedia''' is wellicht een goed voorbeeld (komt van een Latijnse stam (of is het nu Grieks) die wellicht in heel veel talen identiek is). Alleen is het vinden van zo'n goede internationale naam wellicht niet altijd zo vanzelfsprekend. Dus naast duidelijkheid omtrent een naam, zou het ook moeten zorgen dat de verschillende talen niet gaan afstappen van de projectnaam. (''Leve de universaliteit?!'')
***Misschien Wikitheek (cf. bibliotheek) of iets met &quot;biblio&quot; (van het Griekse woord voor boek: ''biblios'')?
**** '''Wikibib''' .... ? En wat zou Wikibib precies zijn?&lt;br&gt;Is het een verzameling boeken? Zoja, welke? (wikibooks? wikinovels?) Alle boeken? Ook encyclopedische en woordenboeken? In dat geval zou Wikibib misschien een betere naam zijn voor het huidige WikiMedia (MetaWiki)
*****Misschien is BiblioWiki beter (Wiki hoeft niet perse vooraan te staan hé?): eventueel kan er dan nog een opsplitsing gemaakt worden in BiblioWiki fictie en non-fictie (maar geen encyclopedieën of woordenboeken [een link naar deze vindt men op de hoofdpagina]).
* Wikibooks ''a project to develop free learning materials'' is hoe het in de Engelstalige versies gesteld wordt. Klinkt al anders dan ''informatieve boeken''
**Ik zou kiezen voor de term &quot;non-fictie&quot; (cf. supra).
**Wat is met wikiboek (analoog wikilivre).
**: Is het niet ''mooier'' als een project een universele naam draagt? Zoals Wikipedia... En tevens handiger om te linken binnen de verschillende talen. Ook al ken ik geen Chinees, ik zou blindelings de Chinese Wiki weten te vinden als de namen allen hetzelfde blijven.

----

===Naamgevingen binnen Wikibooks===
Ik zou ook de term &quot;module&quot; in vraag willen stellen: is &quot;hoofdstuk&quot; niet een betere term? Ik beschouw in ieder geval elk apart onderdeel van een boek als een &quot;hoofdstuk&quot; van dat boek. Misschien dat dat kan gewijzigd worden?
: Daar zat ik ook al mee! Het zijn inderdaad  hoofdstukken van een boek. Een module is totaal iets anders (althans in het Nederlands)
**Moet dat dan aan moderators gevraagd worden?
***Module staat in de MediaWiki ([[MediaWiki:Nstab-main]])en als de gemeenschap meent dat dat veranderd dient te worden, kan alleen een mod dat doen. {{:Gebruiker:Londenp/Sig}} 1 aug 2006 23:09 (CEST)

Bij een boek denk ik aan een gedrukt exemplaar. Module klinkt wat vrijer, digitaal en/of gedrukte versie mogelijk. En m.i. kan een ''module'' zowel een boek, cursus, hoofdstuk of mediapresentatie omvatten. Eigenlijk vind ik Wikibooks zelfs een te beperkte naam...[[Gebruiker:Michiel1972|Michiel1972]] 2 aug 2006 23:52 (CEST)

===Nieuwe projecten===
Nieuwe projecten kunnen maar waardevol zijn als ze een toegevoegde waarde hebben aan bestaande projecten. Daarom is het belangrijk goed af te bakenen wat de precieze doelstellingen zijn van elk project. 

Misschien moeten we dat voor Wikibooks hier al doen, want er rijzen reeds vragen om bepaalde ''informatieve boeken'' af te splitsen van Wikibooks omdat ze bv. specifiek geschreven zijn voor het onderwijs. Namen die vallen voor een dergelijk project zijn Wikiversity, Wikisofia, Wikacademy. Graag hier brainstormen over wat wel en wat niet in Wikibooks hoort, waarom en hoe je het dan ziet.

===Logo's===
Momenteel (juli 2006) tracht men het logo van onder andere Wikibooks te vernieuwen, zie [http://meta.wikimedia.org/wiki/Wikibooks/logo hier op Wikimedia]. Zelf ben ik voorstander voor een samenhorende set van logo's voor de verschillende zusterprojecten. Iemand met grafische vaardigheden die zich aan dit project wil zetten? Of andere (brainstorm)-ideeën rond het logo / de logo's?

'''&lt;u&gt;Opmerkingen:&lt;/u&gt;'''
*Het huidige logo bevat momenteel de Engelse slagzin: &quot;Think free. Learn free.&quot; Kunnen logo's niet beter beperkt blijven tot een simpele afbeelding zonder woorden (zie ook &quot;naamgeving&quot;)?

==Developers==
Ik vind dat alle Wikiprojecten en Wikianen in directer contact zouden moeten kunnen staan met de ontwikkelaars van de Wiki-software. Momenteel weten de gebruikers niet waar de ontwikkelaars mee bezig zijn en waar ze zich in de toekomst aan mogen verwachten van vernieuwingen. Anderzijds is het een behoorlijke zoektocht ze te vinden om hen onze schitterende gebruikersideeën voor te leggen. Vandaar dat de ideeënbus me een geschikte plek lijkt. Ik hoop dat op de Wikiconferentie aandacht zal besteed worden aan dit onderwerp en dat developer-afgevaardigde een stand van zaken kan geven en een visie van de toekomst kan presenteren.

===What you see===
Het hele internet wordt intussen &quot;What you see is what you get&quot; (''WYSIWYG''). Je hoeft niets meer te kennen van programmeren als je een eigen website wil creëren of een weblog online wilt plaatsen of whatever. Je hoeft niet eens een greintje verstand te hebben grafics enzoverder. 

Ik denk dat het voor de ontplooiing van de Wiki's heel belangrijk is dat dit prioritair is wat betreft developing. Ze zijn reeds gestart met knoppen toe te voegen voor vetgedrukt en titels e.d., maar bij het aanklikken wordt de tekst nog steeds vertaald naar de programmeercode. Bovendien is het maken van tabellen voor een nieuwtje (en ook minder nieuwtjes) echt geen sinecure door heel het programmeerwerk. Vandaar WYSIWYG: een uitgebreide functiebalk (à la Windows) en zichtbare bewerkingen prioritair !

Of met andere woorden &quot;niet meer hoeven duwen op toon-bewerking-ter-controle&quot; omdat je deze lay-out '''tijdens het bewerken''' ziet.
===Volgend en vorig boekdeel automatiseren===
Sommige boeken bevatten onderaan de vermelding &quot;vorige boekdeel&quot; en &quot;volgende pagina&quot;. Kan dit op een of andere manier geautomatiseerd worden? (Zodat, als er een pagina tussengevoegd wordt, geen drie pagina's aangepast moeten worden?) [[Gebruiker:MADe|MADe]] 31 jul 2006 15:49 (CEST)

===Interwiki-links===
Kunnen de developers ervoor zorgen dat een interwiki-link weergegeven wordt zonder het nodige prefix? Dus bv. zonder de &quot;'''w:'''&quot; wanneer gelinkt wordt naar de -pedia. Dat bespaart ongetwijfeld hopen typwerk ([[Geneeskunde/Lijst van aandoeningen|voorbeeld hier]]) en maakt iets (ook arbeidsintensiefs) als [[sjabloon:W]] overbodig.

===E-mail notice===
Kan men een functie toevoegen aan Wikibooks (en de andere zusterprojecten) waarbij een e-mailbericht wordt gestuurd wanneer iemand iets op je gebruikers- of overlegpagina schrijft (reeds in functie bij [http://Wikireason.org Wikireason]) [[Gebruiker:Inge Habex|Inge Habex]] 29 jul 2006 12:11 (CEST)

=== Naam van items in categorieën ===
Kan men een mogelijkheid toevoegen dat maakt dat items anders weergegeven worden in een categorie dan met hun volledige artikelnaam? Bv. zelf te kiezen (zoals dat al kan om de alfabetisering te sturen) of enkel de subnaam. Bv. ('''kookboek/''')Vleesbrood in de categorie recepten.

&lt;u&gt;'''Opmerkingen:'''&lt;/u&gt;
*Misschien kan dan ook ineens nagedacht worden om de titel van een &quot;module/hoofdstuk&quot; te wijzigen, zonder de locatienaam te veranderen. Bv. [[Ab Urbe Condita/De Gloria et Ambitione]] met als titel ''De Gloria et Ambitione'' (ipv. Ab Urbe Condita/De Gloria et Ambitione).

===Zoekfunctie===
Uitbreiding van de zoekfunctie van [[Speciaal:Allpages|&quot;all pages&quot;]] met het kunnen verbergen van redirects. Zeker handig voor overzichtscontrole van nog in transwiki-zijnde pagina's. &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;(alle uit transwiki-zijnde pagina's horen blijvende redirects te zijn)&lt;/span&gt; [[Gebruiker:Inge Habex|Inge Habex]] 1 sep 2006 15:28 (CEST)
:Dit is mogelijk door de volgende code in je &lt;nowiki&gt;[[Gebruiker:Jouwnaam/Jouwskin.css]]&lt;/nowiki&gt; op te nemen: (zie bewerkingsveld voor de code in iets nettere opmaak ;-))

&lt;nowiki&gt;
/*
==Redirects==
redirects groen en cursief in Speciaal:Allpages en Speciaal:Prefixindex

&lt;pre&gt;*/
.allpagesredirect a {
    display:none;
}

.allpagesredirect a:visited {
    display:none;
}

/* &lt;/pre&gt; */
&lt;/nowiki&gt;

:Ik heb het al gestest in [[MediaWiki:Nostalgia.css]] en daar ook weer weggehaald. Wilde het er eerst laten staan (het is namelijk goed mogelijk om snel van skin te switchen, als je weet hoe je de URL iets aan moet passen, maar dat terzijde), maar heb het toch weggehaald, omdat ik niet weet of er mensen zijn die van die skin gebruik maken.
:N.B. Als je er niet uit komt, dan weet je mijn overleg te vinden. [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;[[Overleg gebruiker:Koos Jol|Overleg]]&lt;/span&gt; 1 sep 2006 19:44 (CEST)

==WB Recrutering==
===Grafici===
Daar waar Wikipedia vooral auteurs en schrijf-/stijlfoutrevisisten kent, kan Wikibooks wellicht in de toekomst rekenen op nog een derde soort: de grafici ! Zij die de illustraties en/of lay-out van een boek op zich gaan nemen. Misschien kunnen we er mensen uit de visuele vormgeving warm voor maken (te beginnen met het maken van boek-covers als [[Ab Urbe Condita|zie voorbeeld: Ab Urbe Condita]] ).

'''&lt;u&gt;Opmerkingen:&lt;/u&gt;'''

===Vakidioten===
Geloof het of niet, ik kwam hem tegen, de specialist in dansmuggen. Zijn collega bleek specialist in slingerwormen. Waarschijnlijk zijn dergelijke vakspecialisten makkelijker geneigd om een gedetailleerd informatief boek te schrijven over een specifiek onderwerp. &lt;br&gt;
Eenieder die een vakidioot tegen het lijf loopt, gelieve hem/haar te recruteren als auteur.

===Kenners===
Vaak zijn er over bepaalde onderwerpen kenners te vinden, meestal gegroepeerd op mailinglists en fora op het internet. Dit soort mensen zal zich erg snel aangesproken voelen om aan een boek mee te werken wanneer het over hun geliefd onderwerp gaat. Ik gooide al een eerste visje uit voor de [[huisdierengids rat]]. Enige nadeel, deze mensen zijn (nog) niet vertrouwd met Wiki en &quot;''What You See Is What You Get''&quot;-looks zou voor hen meteen de deuren openen om mee te schrijven. Nu kreeg ik prompt ettelijke mailtjes binnen van mensen die hun info en afbeeldingen in mijn mailbox dropten met de melding: &quot;ik snap die wiki niet, maar je mag mijn bijdrages gebruiken.&quot;

==WB promo==
Post hier ideeën om Wikibooks bekender te maken, te promoten, actiever te krijgen, enzoverder. 

===Hulp vragen op forums===
post een vraag tot aanvullen van een specifiek Wikibook op een gepast forum. Bv. &quot;degelijke ratteninfo (revisie, bijkomende info en foto's gevraagd)&quot; op een forum voor rattenliefhebbers, alwaar gevraagd werd mee te werken aan dit schitterend project om eindelijk een degelijk referentieboek te hebben.

===Huiswerk van leerlingen===
Voor leerkrachten: laat leerlingen bepaalde werkjes publiceren in gepaste boeken. Handige Harry staat alvast open voor de meer beroepsgerichte vakken bv.

===Publicaties===
Artikels publiceren (vanuit de Wiki-gemeenschap) in kranten en dergelijke. Bv. ter gelegenheid van mijlpalen, om projecten op poten te zetten (zoals een oproep voor experts of een vraag voor revisie van een boek)

===Schrijf een folder===
Schrijf een algemene folder over wikibooks, net zoals dat over wikipedia ook gedaan is. Zorg dat dat ruim voor 2 september af is :) Zie als voorbeeld de wikipedia-folder: [[m:leaflet]]. Probeer het wikibooksfoldertje net zo algemeen te houden, dus niet specifiek nl.wb, maar meer een folder over wikibooks, maar dan zowel in het Nederlands als in het Engels. Nog mooier zou zijn voor wikimania natuurlijk. Bespring [[w:de:user:Elian]] om te vragen of ze voor de opmaak wil zorgen :)

=== Neem links op in Wikidata ===
Neem boeken en pagina's op in [[d:Main Page|Wikidata]]. Wikidata is de overkoepelende database van de hele Wikimedia-familie, waarvan Wikibooks, Wikipedia, Wikimedia Commons, Wikivoyage en vele andere deel van uitmaken. Per onderwerp kun je koppelingen leggen naar alle leden van deze familie, ongeacht de taal. De belangrijkste links worden geplaatst in de betreffende pagina's. Zo wordt er in een Nederlandse Wikipedia-pagina een link zichtbaar naar hetzelfde onderwerp in een Nederlandse Wikbook-pagina, en omgekeerd. Die links staan aan de rechterkant op een pagina, onder ''Hulpmiddelen - In andere projecten'', onderaan. Bovenaan, onder de tab ''X talen'', staan dan overeenkomstige artikelen in anderstalige Wikibooks. Zie bijvoorbeeld [[Ernest Hemingway]].

Zo'n link maak je door de pagina op te nemen in het betreffende Wikidata-item. Kijk of er een [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page Wikidata-item] voor bestaat (als het in het Nederlands niet lukt, probeer het dan met de overeenkomstige Engelse term). Of zoek in Wikipedia een artikel over precies hetzelfde onderwerp op en klik daar op het Wikidata-item, dan heb je gelijk de goede te pakken. Zo ja: voeg de pagina daar aan toe. Zorg dat je bent ingelogd. Scroll in het Wikidata-item naar beneden, naar het kopje Wikibooks. Klik op bewerken, vul ''nl'' in op de plaats van &quot;wiki&quot; en kies voor Nederlands. Vermeld in het volgende veld de paginatitel, bijvoorbeeld ''Boek/Naam pagina'', en klik op publiceren.  Zie [[Handboek Wikimedia Commons/Deel II Voor gevorderden#Over Wikidata|Wikidata in Handboek Wikimedia Commons]] voor meer informatie.

==Ideeën voor nieuwe boeken==
* Biografieënboek,  idee van Frans van den Heuvel
*: Zie eerste discussies uit de [[Wikibooks:Lerarenkamer#Auto biografieën|Lerarenkamer]]

* [[Knutselboek]] een boek als leidraad en handleiding voor knutselen en knutselwerkjes. Geschikt voor jeugdanimatoren, kinderverzorgers, leerkrachten kleuter- en lager onderwijs, maar ook nuttig voor ''eigen gebruik''.
&lt;!--met eveneens een EHBO-hoofdstukje, wat te doen als mijn kind bepaalde materialen opeet, zijn ogen dichtkleefde met secondenlijm, ... en veiligheidstips tijdens het knutselen --&gt;
&lt;!--ook info rond geschikte en minder geschikte materialen afhankelijk van leeftijd knutselaar --&gt;
&lt;!--ook tips voor knutselen in groep, als leidraad voor de professionelen of semi-professionelen--&gt;
:* [[Origami]], eventueel als onderdeel van het [[Knutselboek]].
* &lt;s&gt;[[Tuinieren]]&lt;/s&gt;, ooit wil ik daar nog eens mee beginnen (mijn grootste hobby naast wiki en mijn kinderen) {{:Gebruiker:Londenp/Sig}} 1 aug 2006 23:01 (CEST)
:Wordt inmiddels aan gewerkt in [[Leer jezelf ecologisch tuinieren]] door --{{Gebruiker:Vangelis/Handtekening}} 20 dec 2009 08:15 (CET)
* [[Kunstgeschiedenis]] (cf. [[:en:Art History|Art History]])
* [[Europese geschiedenis]] of [[Geschiedenis van Europa]] (cf. [[:de:Europäische Geschichte|Europäische Geschichte]]; [[:en:European History|European History]]; [[:fr:Histoire de l'Europe|Histoire de l'Europe]])
* [[Vedische Wiskunde]], een Indiase manier om snel te rekenen.
* '''Wikijunior'''
** [[Wikijunior:Zonnestelsel]] (eventueel op kinderniveau cf. [[:en:Wikijunior Solar System|Wikijunior Solar System]])
** [[Wikijunior:Wereldwonderen]]
** [[Wikijunior:Kriebelbeestjes]] (naar [[:en:Wikijunior Bugs]])
** [[Wikijunior:Het lichaam]] (anatomie, spijsvertering, bloedsomloop, ...)
** [[Wikijunior:De elementen]] (tabel van Mendeljev waarbij basisidee van moleculen aan bod komt, vereenvoudigde uitleg over opbouw tabel, de naamgeving en afkortingen van de elementen en een toepassing voor elk element)
** [[Wikijunior:Aardrijkskunde]] (basisidee van aarde uitleggen (=rond en deel van zonnestelsel), begrippen als dagen en jaargetijden, zonsverduistering, eb en vloed. Leren van de continenten, landen en hoofdsteden, belangrijkste gebergten, zeeën en rivieren. Opbouw van de binnenkant van de aarde. Natuurelementen als waterkringloop, klimaat, ... Opbouw van de grondsoorten en gesteenten.)
** [[Wikijunior:Vogels spotten]] (herkennen van vogels die voorkomen in België en Nederland en eventueel andere Nederlandstalige gebieden. Verschil tussen trekvogels en standvogels. Bedreigde vogelsoorten en preventiemaatregelen.)
** [[Wikijunior:Talen]] (een paar woorden van andere talen leren begrijpen)
** [[:en:Wikijunior_Languages|Wikijunior Languages]] (Engelstalig)</text>
      <sha1>2crgkt7cmjyefrp19qwcfbqqsskty4c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396925</id>
      <parentid>396909</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T10:48:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <comment>-/- afbeelding Deense postbus, -/- broken link</comment>
      <origin>396925</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17357" sha1="abhxnm4o8stce4hfx95uhfmfwzyi9sf" xml:space="preserve">Bij deze wens ik de ideeënbus te openen. Zeker in het kader van de [https://nl.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Conferentie_Nederland Nederlandstalige Wikiconferentie] te Utrecht, Nederland op 2 september 2006. 

==Wiki internationaal==
===Naamgeving projecten===
Om eerlijk te zijn (en ik hoop dat de mensen hier nog niet tezeer gehecht zijn aan de Wiki-namen), vind ik de gekozen namen voor de projecten vaak zeer ongelukkig. Als ik iemand vertel over '''Wikibooks''', dan denken ze meteen dat er romans op geschreven kunnen worden. '''Wikisource''' kostte mezelf een behoorlijke tijd om in te zien dat het louter en alleen om een verzameling van originele documenten ging (geen bron om uit te putten). '''Wikicommons''' eveneens niet op slag duidelijk dat het om de grootste verzameling media-bestanden gaat (afbeeldingen, videobeelden, geluidsopnames,...) die in deze gemeenschappelijke bron aangeboord kunnen worden voor alle wiki's.

Er staan nieuwe projecten aan te komen en ook daar zal het probleem naamgeving zeer nauwkeurig moeten bestudeerd worden. Maar voor Wikibooks zou ik graag hier al een hoopje ideeën verzamelen die de lading van het project beter kunnen dekken dan nu het geval. (Ik wil er namelijk op wijzen dat er intussen een Wiki-afdeling bezig is met het schrijven van andersoortige ''boeken'', zoals novels en fictie, zijnde Wikinovels - Wikifictie).

'''&lt;u&gt;Opmerkingen:&lt;/u&gt;'''
*Een vraag in verband met de naamgeving: moeten namen van projecten (meestal bedacht door Engelstaligen) aangepast worden aan de taal van het project? (zo gebruikt men op [https://fr.wikibooks.org/wiki/Accueil fr.wikibooks.org] de naam Wikilivres met een apart &quot;logo&quot;).
**Wat dacht je van internationalere benamingen? Wiki'''pedia''' is wellicht een goed voorbeeld (komt van een Latijnse stam (of is het nu Grieks) die wellicht in heel veel talen identiek is). Alleen is het vinden van zo'n goede internationale naam wellicht niet altijd zo vanzelfsprekend. Dus naast duidelijkheid omtrent een naam, zou het ook moeten zorgen dat de verschillende talen niet gaan afstappen van de projectnaam. (''Leve de universaliteit?!'')
***Misschien Wikitheek (cf. bibliotheek) of iets met &quot;biblio&quot; (van het Griekse woord voor boek: ''biblios'')?
**** '''Wikibib''' .... ? En wat zou Wikibib precies zijn?&lt;br&gt;Is het een verzameling boeken? Zoja, welke? (wikibooks? wikinovels?) Alle boeken? Ook encyclopedische en woordenboeken? In dat geval zou Wikibib misschien een betere naam zijn voor het huidige WikiMedia (MetaWiki)
*****Misschien is BiblioWiki beter (Wiki hoeft niet perse vooraan te staan hé?): eventueel kan er dan nog een opsplitsing gemaakt worden in BiblioWiki fictie en non-fictie (maar geen encyclopedieën of woordenboeken [een link naar deze vindt men op de hoofdpagina]).
* Wikibooks ''a project to develop free learning materials'' is hoe het in de Engelstalige versies gesteld wordt. Klinkt al anders dan ''informatieve boeken''
**Ik zou kiezen voor de term &quot;non-fictie&quot; (cf. supra).
**Wat is met wikiboek (analoog wikilivre).
**: Is het niet ''mooier'' als een project een universele naam draagt? Zoals Wikipedia... En tevens handiger om te linken binnen de verschillende talen. Ook al ken ik geen Chinees, ik zou blindelings de Chinese Wiki weten te vinden als de namen allen hetzelfde blijven.

----

===Naamgevingen binnen Wikibooks===
Ik zou ook de term &quot;module&quot; in vraag willen stellen: is &quot;hoofdstuk&quot; niet een betere term? Ik beschouw in ieder geval elk apart onderdeel van een boek als een &quot;hoofdstuk&quot; van dat boek. Misschien dat dat kan gewijzigd worden?
: Daar zat ik ook al mee! Het zijn inderdaad  hoofdstukken van een boek. Een module is totaal iets anders (althans in het Nederlands)
**Moet dat dan aan moderators gevraagd worden?
***Module staat in de MediaWiki ([[MediaWiki:Nstab-main]])en als de gemeenschap meent dat dat veranderd dient te worden, kan alleen een mod dat doen. {{:Gebruiker:Londenp/Sig}} 1 aug 2006 23:09 (CEST)

Bij een boek denk ik aan een gedrukt exemplaar. Module klinkt wat vrijer, digitaal en/of gedrukte versie mogelijk. En m.i. kan een ''module'' zowel een boek, cursus, hoofdstuk of mediapresentatie omvatten. Eigenlijk vind ik Wikibooks zelfs een te beperkte naam...[[Gebruiker:Michiel1972|Michiel1972]] 2 aug 2006 23:52 (CEST)

===Nieuwe projecten===
Nieuwe projecten kunnen maar waardevol zijn als ze een toegevoegde waarde hebben aan bestaande projecten. Daarom is het belangrijk goed af te bakenen wat de precieze doelstellingen zijn van elk project. 

Misschien moeten we dat voor Wikibooks hier al doen, want er rijzen reeds vragen om bepaalde ''informatieve boeken'' af te splitsen van Wikibooks omdat ze bv. specifiek geschreven zijn voor het onderwijs. Namen die vallen voor een dergelijk project zijn Wikiversity, Wikisofia, Wikacademy. Graag hier brainstormen over wat wel en wat niet in Wikibooks hoort, waarom en hoe je het dan ziet.

===Logo's===
Momenteel (juli 2006) tracht men het logo van onder andere Wikibooks te vernieuwen, zie [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikibooks/logo hier op Wikimedia]. Zelf ben ik voorstander voor een samenhorende set van logo's voor de verschillende zusterprojecten. Iemand met grafische vaardigheden die zich aan dit project wil zetten? Of andere (brainstorm)-ideeën rond het logo / de logo's?

'''&lt;u&gt;Opmerkingen:&lt;/u&gt;'''
*Het huidige logo bevat momenteel de Engelse slagzin: &quot;Think free. Learn free.&quot; Kunnen logo's niet beter beperkt blijven tot een simpele afbeelding zonder woorden (zie ook &quot;naamgeving&quot;)?

==Developers==
Ik vind dat alle Wikiprojecten en Wikianen in directer contact zouden moeten kunnen staan met de ontwikkelaars van de Wiki-software. Momenteel weten de gebruikers niet waar de ontwikkelaars mee bezig zijn en waar ze zich in de toekomst aan mogen verwachten van vernieuwingen. Anderzijds is het een behoorlijke zoektocht ze te vinden om hen onze schitterende gebruikersideeën voor te leggen. Vandaar dat de ideeënbus me een geschikte plek lijkt. Ik hoop dat op de Wikiconferentie aandacht zal besteed worden aan dit onderwerp en dat developer-afgevaardigde een stand van zaken kan geven en een visie van de toekomst kan presenteren.

===What you see===
Het hele internet wordt intussen &quot;What you see is what you get&quot; (''WYSIWYG''). Je hoeft niets meer te kennen van programmeren als je een eigen website wil creëren of een weblog online wilt plaatsen of whatever. Je hoeft niet eens een greintje verstand te hebben grafics enzoverder. 

Ik denk dat het voor de ontplooiing van de Wiki's heel belangrijk is dat dit prioritair is wat betreft developing. Ze zijn reeds gestart met knoppen toe te voegen voor vetgedrukt en titels e.d., maar bij het aanklikken wordt de tekst nog steeds vertaald naar de programmeercode. Bovendien is het maken van tabellen voor een nieuwtje (en ook minder nieuwtjes) echt geen sinecure door heel het programmeerwerk. Vandaar WYSIWYG: een uitgebreide functiebalk (à la Windows) en zichtbare bewerkingen prioritair !

Of met andere woorden &quot;niet meer hoeven duwen op toon-bewerking-ter-controle&quot; omdat je deze lay-out '''tijdens het bewerken''' ziet.
===Volgend en vorig boekdeel automatiseren===
Sommige boeken bevatten onderaan de vermelding &quot;vorige boekdeel&quot; en &quot;volgende pagina&quot;. Kan dit op een of andere manier geautomatiseerd worden? (Zodat, als er een pagina tussengevoegd wordt, geen drie pagina's aangepast moeten worden?) [[Gebruiker:MADe|MADe]] 31 jul 2006 15:49 (CEST)

===Interwiki-links===
Kunnen de developers ervoor zorgen dat een interwiki-link weergegeven wordt zonder het nodige prefix? Dus bv. zonder de &quot;'''w:'''&quot; wanneer gelinkt wordt naar de -pedia. Dat bespaart ongetwijfeld hopen typwerk ([[Geneeskunde/Lijst van aandoeningen|voorbeeld hier]]) en maakt iets (ook arbeidsintensiefs) als [[sjabloon:W]] overbodig.

===E-mail notice===
Kan men een functie toevoegen aan Wikibooks (en de andere zusterprojecten) waarbij een e-mailbericht wordt gestuurd wanneer iemand iets op je gebruikers- of overlegpagina schrijft (reeds in functie bij Wikireason.org) [[Gebruiker:Inge Habex|Inge Habex]] 29 jul 2006 12:11 (CEST)

=== Naam van items in categorieën ===
Kan men een mogelijkheid toevoegen dat maakt dat items anders weergegeven worden in een categorie dan met hun volledige artikelnaam? Bv. zelf te kiezen (zoals dat al kan om de alfabetisering te sturen) of enkel de subnaam. Bv. ('''kookboek/''')Vleesbrood in de categorie recepten.

&lt;u&gt;'''Opmerkingen:'''&lt;/u&gt;
*Misschien kan dan ook ineens nagedacht worden om de titel van een &quot;module/hoofdstuk&quot; te wijzigen, zonder de locatienaam te veranderen. Bv. [[Ab Urbe Condita/De Gloria et Ambitione]] met als titel ''De Gloria et Ambitione'' (ipv. Ab Urbe Condita/De Gloria et Ambitione).

===Zoekfunctie===
Uitbreiding van de zoekfunctie van [[Speciaal:Allpages|&quot;all pages&quot;]] met het kunnen verbergen van redirects. Zeker handig voor overzichtscontrole van nog in transwiki-zijnde pagina's. &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;(alle uit transwiki-zijnde pagina's horen blijvende redirects te zijn)&lt;/span&gt; [[Gebruiker:Inge Habex|Inge Habex]] 1 sep 2006 15:28 (CEST)
:Dit is mogelijk door de volgende code in je &lt;nowiki&gt;[[Gebruiker:Jouwnaam/Jouwskin.css]]&lt;/nowiki&gt; op te nemen: (zie bewerkingsveld voor de code in iets nettere opmaak ;-))

&lt;nowiki&gt;
/*
==Redirects==
redirects groen en cursief in Speciaal:Allpages en Speciaal:Prefixindex

&lt;pre&gt;*/
.allpagesredirect a {
    display:none;
}

.allpagesredirect a:visited {
    display:none;
}

/* &lt;/pre&gt; */
&lt;/nowiki&gt;

:Ik heb het al gestest in [[MediaWiki:Nostalgia.css]] en daar ook weer weggehaald. Wilde het er eerst laten staan (het is namelijk goed mogelijk om snel van skin te switchen, als je weet hoe je de URL iets aan moet passen, maar dat terzijde), maar heb het toch weggehaald, omdat ik niet weet of er mensen zijn die van die skin gebruik maken.
:N.B. Als je er niet uit komt, dan weet je mijn overleg te vinden. [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;[[Overleg gebruiker:Koos Jol|Overleg]]&lt;/span&gt; 1 sep 2006 19:44 (CEST)

==WB Recrutering==
===Grafici===
Daar waar Wikipedia vooral auteurs en schrijf-/stijlfoutrevisisten kent, kan Wikibooks wellicht in de toekomst rekenen op nog een derde soort: de grafici ! Zij die de illustraties en/of lay-out van een boek op zich gaan nemen. Misschien kunnen we er mensen uit de visuele vormgeving warm voor maken (te beginnen met het maken van boek-covers als [[Ab Urbe Condita|zie voorbeeld: Ab Urbe Condita]] ).

'''&lt;u&gt;Opmerkingen:&lt;/u&gt;'''

===Vakidioten===
Geloof het of niet, ik kwam hem tegen, de specialist in dansmuggen. Zijn collega bleek specialist in slingerwormen. Waarschijnlijk zijn dergelijke vakspecialisten makkelijker geneigd om een gedetailleerd informatief boek te schrijven over een specifiek onderwerp.&lt;br&gt;
Eenieder die een vakidioot tegen het lijf loopt, gelieve hem/haar te recruteren als auteur.

===Kenners===
Vaak zijn er over bepaalde onderwerpen kenners te vinden, meestal gegroepeerd op mailinglists en fora op het internet. Dit soort mensen zal zich erg snel aangesproken voelen om aan een boek mee te werken wanneer het over hun geliefd onderwerp gaat. Ik gooide al een eerste visje uit voor de [[huisdierengids rat]]. Enige nadeel, deze mensen zijn (nog) niet vertrouwd met Wiki en &quot;''What You See Is What You Get''&quot;-looks zou voor hen meteen de deuren openen om mee te schrijven. Nu kreeg ik prompt ettelijke mailtjes binnen van mensen die hun info en afbeeldingen in mijn mailbox dropten met de melding: &quot;ik snap die wiki niet, maar je mag mijn bijdrages gebruiken.&quot;

==WB promo==
Post hier ideeën om Wikibooks bekender te maken, te promoten, actiever te krijgen, enzoverder. 

===Hulp vragen op forums===
post een vraag tot aanvullen van een specifiek Wikibook op een gepast forum. Bv. &quot;degelijke ratteninfo (revisie, bijkomende info en foto's gevraagd)&quot; op een forum voor rattenliefhebbers, alwaar gevraagd werd mee te werken aan dit schitterend project om eindelijk een degelijk referentieboek te hebben.

===Huiswerk van leerlingen===
Voor leerkrachten: laat leerlingen bepaalde werkjes publiceren in gepaste boeken. Handige Harry staat alvast open voor de meer beroepsgerichte vakken bv.

===Publicaties===
Artikels publiceren (vanuit de Wiki-gemeenschap) in kranten en dergelijke. Bv. ter gelegenheid van mijlpalen, om projecten op poten te zetten (zoals een oproep voor experts of een vraag voor revisie van een boek)

===Schrijf een folder===
Schrijf een algemene folder over wikibooks, net zoals dat over wikipedia ook gedaan is. Zorg dat dat ruim voor 2 september af is :) Zie als voorbeeld de wikipedia-folder: [[m:leaflet]]. Probeer het wikibooksfoldertje net zo algemeen te houden, dus niet specifiek nl.wb, maar meer een folder over wikibooks, maar dan zowel in het Nederlands als in het Engels. Nog mooier zou zijn voor wikimania natuurlijk. Bespring [[w:de:user:Elian]] om te vragen of ze voor de opmaak wil zorgen :)

=== Neem links op in Wikidata ===
Neem boeken en pagina's op in [[d:Main Page|Wikidata]]. Wikidata is de overkoepelende database van de hele Wikimedia-familie, waarvan Wikibooks, Wikipedia, Wikimedia Commons, Wikivoyage en vele andere deel van uitmaken. Per onderwerp kun je koppelingen leggen naar alle leden van deze familie, ongeacht de taal. De belangrijkste links worden geplaatst in de betreffende pagina's. Zo wordt er in een Nederlandstalige Wikipedia-pagina een link zichtbaar naar hetzelfde onderwerp in een Nederlandse Wikbook-pagina, en omgekeerd. Die links staan aan de rechterkant op een pagina, onder ''Hulpmiddelen - In andere projecten'', onderaan. Bovenaan, onder de tab ''X talen'', staan dan overeenkomstige artikelen in anderstalige Wikibooks. Zie bijvoorbeeld [[Ernest Hemingway]].

Zo'n link maak je door de pagina op te nemen in het betreffende Wikidata-item. Kijk of er een [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page Wikidata-item] voor bestaat (als het in het Nederlands niet lukt, probeer het dan met de overeenkomstige Engelse term). Of zoek in Wikipedia een artikel over precies hetzelfde onderwerp op en klik daar op het Wikidata-item, dan heb je gelijk de goede te pakken. Zo ja: voeg de pagina daar aan toe. Zorg dat je bent ingelogd. Scroll in het Wikidata-item naar beneden, naar het kopje Wikibooks. Klik op bewerken, vul ''nl'' in op de plaats van &quot;wiki&quot; en kies voor Nederlands. Vermeld in het volgende veld de paginatitel, bijvoorbeeld ''Boek/Naam pagina'', en klik op publiceren.  Zie [[Handboek Wikimedia Commons/Deel II Voor gevorderden#Over Wikidata|Wikidata in Handboek Wikimedia Commons]] voor meer informatie.

==Ideeën voor nieuwe boeken==
* Biografieënboek,  idee van Frans van den Heuvel
*: Zie eerste discussies uit de [[Wikibooks:Lerarenkamer#Auto biografieën|Lerarenkamer]]

* [[Knutselboek]] een boek als leidraad en handleiding voor knutselen en knutselwerkjes. Geschikt voor jeugdanimatoren, kinderverzorgers, leerkrachten kleuter- en lager onderwijs, maar ook nuttig voor ''eigen gebruik''.
&lt;!--met eveneens een EHBO-hoofdstukje, wat te doen als mijn kind bepaalde materialen opeet, zijn ogen dichtkleefde met secondenlijm, ... en veiligheidstips tijdens het knutselen --&gt;
&lt;!--ook info rond geschikte en minder geschikte materialen afhankelijk van leeftijd knutselaar --&gt;
&lt;!--ook tips voor knutselen in groep, als leidraad voor de professionelen of semi-professionelen--&gt;
:* [[Origami]], eventueel als onderdeel van het [[Knutselboek]].
* &lt;s&gt;[[Tuinieren]]&lt;/s&gt;, ooit wil ik daar nog eens mee beginnen (mijn grootste hobby naast wiki en mijn kinderen) {{:Gebruiker:Londenp/Sig}} 1 aug 2006 23:01 (CEST)
:Wordt inmiddels aan gewerkt in [[Leer jezelf ecologisch tuinieren]] door --{{Gebruiker:Vangelis/Handtekening}} 20 dec 2009 08:15 (CET)
* [[Kunstgeschiedenis]] (cf. [[:en:Art History|Art History]])
* [[Europese geschiedenis]] of [[Geschiedenis van Europa]] (cf. [[:de:Europäische Geschichte|Europäische Geschichte]]; [[:en:European History|European History]]; [[:fr:Histoire de l'Europe|Histoire de l'Europe]])
* [[Vedische Wiskunde]], een Indiase manier om snel te rekenen.
* '''Wikijunior'''
** [[Wikijunior:Zonnestelsel]] (eventueel op kinderniveau cf. [[:en:Wikijunior Solar System|Wikijunior Solar System]])
** [[Wikijunior:Wereldwonderen]]
** [[Wikijunior:Kriebelbeestjes]] (naar [[:en:Wikijunior Bugs]])
** [[Wikijunior:Het lichaam]] (anatomie, spijsvertering, bloedsomloop, ...)
** [[Wikijunior:De elementen]] (tabel van Mendeljev waarbij basisidee van moleculen aan bod komt, vereenvoudigde uitleg over opbouw tabel, de naamgeving en afkortingen van de elementen en een toepassing voor elk element)
** [[Wikijunior:Aardrijkskunde]] (basisidee van aarde uitleggen (=rond en deel van zonnestelsel), begrippen als dagen en jaargetijden, zonsverduistering, eb en vloed. Leren van de continenten, landen en hoofdsteden, belangrijkste gebergten, zeeën en rivieren. Opbouw van de binnenkant van de aarde. Natuurelementen als waterkringloop, klimaat, ... Opbouw van de grondsoorten en gesteenten.)
** [[Wikijunior:Vogels spotten]] (herkennen van vogels die voorkomen in België en Nederland en eventueel andere Nederlandstalige gebieden. Verschil tussen trekvogels en standvogels. Bedreigde vogelsoorten en preventiemaatregelen.)
** [[Wikijunior:Talen]] (een paar woorden van andere talen leren begrijpen)
** [[:en:Wikijunior_Languages|Wikijunior Languages]] (Engelstalig)</text>
      <sha1>abhxnm4o8stce4hfx95uhfmfwzyi9sf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kookboek/Rode biet</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9310</id>
    <revision>
      <id>396879</id>
      <parentid>396540</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T12:12:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Bieten koken */</comment>
      <origin>396879</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1953" sha1="84kpjmblfvm7q3k36yo2grebo9a2h9m" xml:space="preserve">{{Groente|
| Naam = [[Kookboek/Groenten|Groenten]]
| Afb1 = [[Image:Beets produce-1.jpg|300px|]] 
| Afb1Omschr = Bietjes of krootjes
| Oorsprong = 
| Latijnsenaam = Beta vulgaris
| Altnaam =
| Meekoken = 
| Invriezen = ja
| Wikipedialink = Biet
}}

'''Rode bietjes''' of kroten, is een wortelgroente die veel in Nederland - gestoofd met [[Kookboek/Aardappel|aardappelen]] en [[Kookboek/Vlees|vlees]] genuttigd wordt, maar ook gekookt en afgekoeld veel wordt gebruikt in [[Kookboek/Salade|salades]]. 

== Bieten koken ==
Rode bieten hebben een veel langere kooktijd nodig dan de meeste groenten: 1,5 tot 2 uur. Daarom loont het om bieten in een [[Kookboek/Hogedrukpan|hogedrukpan]] te koken, daarmee wordt de kooktijd bekort tot zo'n 20 minuten (raadpleeg voor de precieze tijd de handleiding van de hogedrukpan).

Was de bieten, maar schil ze niet, ontdoe ze alleen van het loof als dat er nog aan zit. Volg nu de instructies van de handleiding of [[Kookboek/Hogedrukpan#Koken met de hogedrukpan|Koken met de hogedrukpan]] in dit kookboek. Giet het kookvocht weg, spoel de bieten af met koud water en laat de bieten uitdruipen.

Als de bieten voldoende zijn afgekoeld, kunnen ze worden [[Kookboek/Schillen|geschild]]: vaak kan het schilletje gemakkelijk handmatig verwijderd worden, gebruik anders een dunschiller of (aardappel)schilmesje. Daarna kunnen ze in een recept worden gebruikt.

==Recepten met rode bieten==
''Borsjtsj'' is een Oosteuropese soep met rode bieten.
&lt;DynamicPageList&gt;
category= KB-rode biet
mode=unordered
order=ascending
suppresserrors = true
ordermethod = sortkey
&lt;/DynamicPageList&gt;
=== Gewenste recepten ===
*[[Kookboek/Bieten met béchamelsaus|Bieten met béchamelsaus]] ''(Betteraves au béchamel)''
*[[Gestoofde bietjes|Gestoofde bietjes met aardappel en vlees]]

{{Tuin|
|Pagina=[[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Rode biet|tuinkalender]]
|Onderdeel=Rode biet
}}
[[Categorie:Kookboek/Ingrediënt/Groente|Rode biet]]
{{sub}}</text>
      <sha1>84kpjmblfvm7q3k36yo2grebo9a2h9m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kookboek/Rode kool</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9325</id>
    <revision>
      <id>396880</id>
      <parentid>394635</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T12:16:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Gekookte rode kool */</comment>
      <origin>396880</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2943" sha1="73swe7bnzhaii8ipaxx0rfu4e69n9ho" xml:space="preserve">{{Groente
| Naam = [[Kookboek/Groenten|Groenten]]
| Afb1 =  [[Afbeelding:Rode kool.jpg|300px|]]
| Afb1Omschr = Rode kool
| Oorsprong = 
| Latijnsenaam = Brassica oleracea var. rubra
| Altnaam =
| Meekoken = 
| Invriezen = ja
| Wikipedialink = Rode kool
}}

[[Afbeelding:Cabbage (red) - Harbourside Market, Wellington, New Zealand - DSC09856.jpg|right|thumb|250px]]
'''Rode kool''' is een koolsoort met een rood-paarse kleur. 

== Rode kool in de keuken==
Rode kool is een harde groente en kan gekookt, gestoofd en rauw worden gegeten. Rauw kan hij het beste fijn worden geraspt en in kleine hoeveelheden worden gegeten. Als de kool lang wordt gemarineerd in bijvoorbeeld yoghurt, dan wordt hij zachter en daardoor als salade gemakkelijker te verteren.

=== Gekookte rode kool ===
Gekookte rode kool behoort tot de traditionele wintergroenten. 
* Verwijder de buitenste bladeren en de stronk. Was de rode kool.
* Snijd de kool in vieren, dwars door de stronk (zie afbeelding 2). Hierdoor kan de binnenkant van de stronk ook gemakkelijk worden weggesneden. 
* Zet een pan met een laag water op (de rode kool hoeft niet in zijn geheel onder water te staan, maar mag ook niet aanbranden) en laat die op een zacht vuur aan de kook komen. Doe er enkele {{Kb|p=kruidnagel|kruidnagelen}} en {{Kb|p=jeneverbes|jeneverbessen}} bij, en eventueel enkele laurierblaadjes. 
* Snijd of schaaf de rode kool zeer klein. 
* Doe de rode kool in de pan en doe het deksel er op. Breng het water aan de kook en zet dan het vuur laag. Laat de rode kool 20 minuten koken. Roer af en toe de rode kool om, zodat alle kool gaar wordt en de kruiden zich kunnen verspreiden; controleer dan ook gelijk of er nog genoeg water in de pan is, de rode kool mag niet aanbranden. Proef na 20 minuten of de kool gaar is; zo niet: laat nog langer koken. 
* Giet het water af en vang dat op voor jus of saus.
* Vis in ieder geval de laurierbladeren er uit, en zo mogelijk ook de jeneverbessen en kruidnagelen. Die hebben hun nut gehad en zijn niet lekker om te eten.
* Kruid de rode kool met nootmuskaat en peper, of met [[Kookboek/Kruidenmengsel voor Hollandse groente|Kruidenmengsel voor Hollandse groente]]. 
In de traditionele Nederlandse keuken past rode kool goed bij rood vlees of wild. In België is rode kool met worst een traditioneel gerecht.

=== Varianten ===
* Om de kool wat zachter te maken of om te voorkomen dat de kool blauw wordt: voeg een kleine hoeveelheid azijn of citroensap toe.
* De smaak kan aangepast worden door de toevoeging van kaneel (laat dan de nootmuskaat weg) en/of suiker, rode wijn maar vooral ook in blokjes gesneden appel. Ook rozijnen kunnen een aanvulling vormen. 
* Soms wordt de kool gebonden met maïzena of bloem. 

==Recepten met rode kool==
&lt;DynamicPageList&gt;
category=KB-rodekool
mode=unordered
order=ascending
suppresserrors = true
ordermethod = sortkey
&lt;/DynamicPageList&gt;

[[Categorie:Kookboek/Ingrediënt/Groente|Rode kool]]
{{Sub}}</text>
      <sha1>73swe7bnzhaii8ipaxx0rfu4e69n9ho</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categorie:KB-rodekool</title>
    <ns>14</ns>
    <id>11530</id>
    <revision>
      <id>396894</id>
      <parentid>313578</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T19:53:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>-/- __HIDDENCAT__</comment>
      <origin>396894</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="96" sha1="k9l99llpmt6tl94q8v1jedglfaezpr6" xml:space="preserve">{{Hiddencat}}

Recepten met [[Kookboek/Rode kool|rode kool]].
[[Categorie:KB-groente|Rode kool]]</text>
      <sha1>k9l99llpmt6tl94q8v1jedglfaezpr6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Boekenplank:Geschiedenis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11714</id>
    <revision>
      <id>396918</id>
      <parentid>353366</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T10:10:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>/* Naar tijdvak */ Klassieke oudheid</comment>
      <origin>396918</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="776" sha1="td03x8plgnovcsjk9vkjq7p6tw0x26a" xml:space="preserve">__NOTOC__
==Algemeen==
*[[Historische atlas]] {{25%}}
*[[Kunstgeschiedenis]] {{25%}}
*[[Heksenvervolging in Europa (1300-1720)]] {{100%}}
*[[Sociale geschiedenis van Europa]] {{50%}}

==Regionale geschiedenis==
*[[Nederlandse geschiedenis]] {{50%}}

==Naar tijdvak==
===Oudheid===
*[[Klassieke oudheid]] {{25%}}
*[[Ab Urbe Condita]] {{75%}}
*[[Alexander de Grote]] {{100%}}
*[[Griekse mythologie]] {{25%}}
*[[Koningen aan de Nijl]] {{50%}}

==Tijden==
*[[De Prehistorie]]
*[[De Klassieke Oudheid]]
*[[De Middeleeuwen]]
*[[De Nieuwe Tijd]]
*[[De Nieuwste Tijd]]
*[[Onze Tijd]]

&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
{{Boekenplanken}}
&lt;/div&gt;
[[Categorie:Geschiedenis| ]]
[[Categorie:Boekenplanken]]

[[de:Regal:Geschichte]]
[[ka:თარო:ისტორია]]
[[ja:歴史学]]</text>
      <sha1>td03x8plgnovcsjk9vkjq7p6tw0x26a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396919</id>
      <parentid>396918</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T10:16:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>Verplaatsing Klassieke oudheid</comment>
      <origin>396919</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="784" sha1="naot1j18xphrn84hsc3ldmcrnfyp6zk" xml:space="preserve">__NOTOC__
==Algemeen==
*[[Historische atlas]] {{25%}}
*[[Kunstgeschiedenis]] {{25%}}
*[[Heksenvervolging in Europa (1300-1720)]] {{100%}}
*[[Sociale geschiedenis van Europa]] {{50%}}

==Regionale geschiedenis==
*[[Nederlandse geschiedenis]] {{50%}}

==Naar tijdvak==
===Oudheid===
*[[Ab Urbe Condita]] {{75%}}
*[[Alexander de Grote]] {{100%}}
*[[Griekse mythologie]] {{25%}}
*[[Koningen aan de Nijl]] {{50%}}

==Tijden==
*[[De Prehistorie]]
*[[Klassieke oudheid]] (beknopt overzicht, los artikel) {{25%}} 
*[[De Middeleeuwen]]
*[[De Nieuwe Tijd]]
*[[De Nieuwste Tijd]]
*[[Onze Tijd]]

&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
{{Boekenplanken}}
&lt;/div&gt;
[[Categorie:Geschiedenis| ]]
[[Categorie:Boekenplanken]]

[[de:Regal:Geschichte]]
[[ka:თარო:ისტორია]]
[[ja:歴史学]]</text>
      <sha1>naot1j18xphrn84hsc3ldmcrnfyp6zk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396920</id>
      <parentid>396919</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T10:19:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>taal-links overgeheveld naar Wikidata</comment>
      <origin>396920</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="700" sha1="h3nqp932zk3iawvnpnpx7mojulvheha" xml:space="preserve">__NOTOC__
==Algemeen==
*[[Historische atlas]] {{25%}}
*[[Kunstgeschiedenis]] {{25%}}
*[[Heksenvervolging in Europa (1300-1720)]] {{100%}}
*[[Sociale geschiedenis van Europa]] {{50%}}

==Regionale geschiedenis==
*[[Nederlandse geschiedenis]] {{50%}}

==Naar tijdvak==
===Oudheid===
*[[Ab Urbe Condita]] {{75%}}
*[[Alexander de Grote]] {{100%}}
*[[Griekse mythologie]] {{25%}}
*[[Koningen aan de Nijl]] {{50%}}

==Tijden==
*[[De Prehistorie]]
*[[Klassieke oudheid]] (beknopt overzicht, los artikel) {{25%}} 
*[[De Middeleeuwen]]
*[[De Nieuwe Tijd]]
*[[De Nieuwste Tijd]]
*[[Onze Tijd]]

&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
{{Boekenplanken}}
&lt;/div&gt;
[[Categorie:Geschiedenis| ]]
[[Categorie:Boekenplanken]]</text>
      <sha1>h3nqp932zk3iawvnpnpx7mojulvheha</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396922</id>
      <parentid>396920</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T10:33:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>-/- overbodige &lt;div&gt;</comment>
      <origin>396922</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="660" sha1="097opr5u6jt3p2vaynmmvmlvgi1ja4z" xml:space="preserve">__NOTOC__
==Algemeen==
*[[Historische atlas]] {{25%}}
*[[Kunstgeschiedenis]] {{25%}}
*[[Heksenvervolging in Europa (1300-1720)]] {{100%}}
*[[Sociale geschiedenis van Europa]] {{50%}}

==Regionale geschiedenis==
*[[Nederlandse geschiedenis]] {{50%}}

==Naar tijdvak==
===Oudheid===
*[[Ab Urbe Condita]] {{75%}}
*[[Alexander de Grote]] {{100%}}
*[[Griekse mythologie]] {{25%}}
*[[Koningen aan de Nijl]] {{50%}}

==Tijden==
*[[De Prehistorie]]
*[[Klassieke oudheid]] (beknopt overzicht, los artikel) {{25%}} 
*[[De Middeleeuwen]]
*[[De Nieuwe Tijd]]
*[[De Nieuwste Tijd]]
*[[Onze Tijd]]

{{Boekenplanken}}

[[Categorie:Geschiedenis| ]]
[[Categorie:Boekenplanken]]</text>
      <sha1>097opr5u6jt3p2vaynmmvmlvgi1ja4z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Overleg gebruiker:Erik Baas</title>
    <ns>3</ns>
    <id>15692</id>
    <revision>
      <id>396887</id>
      <parentid>396722</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T12:52:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sjabloon:Opmaak */</comment>
      <origin>396887</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8639" sha1="8c328tlmegr3diu28oh4tphv3tv1avt" xml:space="preserve">__TOC__ __NOINDEX__

* Archief: [[Overleg_gebruiker:Erik_Baas/Archief_2008-2019|2008-2019]] &amp;middot; {{Archieflinks|vanaf=2020}}

== Gelieve collegiaal te overleggen ==
Je blijft maar reverten zonder overleg. Nochtans ben jij, als ik goed kan tellen, de enige die vindt dat de Studiegids niet bij Taal- en letterkunde/Literatuurstudie hoort. Je als een mantra herhaalde argumenten, zo we van argumenten kunnen spreken, raken kant noch wal en werden elke keer opnieuw weerlegd. Je obstinaat gedrag werkt voor Wikibooks alleen maar destructief uit. Je zult je er moeten leren bij neerleggen dat je in een samenwerkingsproject niet altijd je eigen zin kunt doordrijven. Dat revertoorlogje dat je nu op gang hebt gebracht brengt immers niets op behalve irritatie en tijdverlies. Ik wil je daarom nogmaals verzoeken in de Lerarenkamer collegiaal te overleggen over deze (redelijk banale!) kwestie, een andere oplossing is er niet. Groet, [[Gebruiker:J.G.G.|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.G.G.|overleg]]) 19 jan 2024 15:40 (CET)
:Ik geloof niet in overleg met jou. Volgens mij is dat ook niet wat jij eigenlijk wilt, namelijk dat ik jouw toestemming vraag voordat ik iets wijzig, zodat jij &quot;nee&quot; kunt zeggen. En inderdaad blijf ik reverten, ondat die link daar niet hoort. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 20 jan 2024 19:38 (CET)
::Ik ben het eens met De Wikischim dat verder overleg vanaf nu dient te gebeuren op [[Overleg sjabloon:Taal- en letterkunde]] waar iedereen zijn of haar argumenten ter zake kan uiteenzetten. Uiteraard zonder persoonlijke aanvallen deze keer, want die tellen niet mee als geldig argument. [[Gebruiker:J.G.G.|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.G.G.|overleg]]) 20 jan 2024 20:17 (CET)

== {{ISBN|Het paradijs verloren ==
ISBN, EAN, 10 of 12 digits, hoe dan ook, ik heb betaald voor een geldig ISBN, maar op sommige sites zie ik een 'EAN' code verschijnen. Zal mogelijk wel geconverteerd kunnen worden, [https://www.google.com/search?q=ISBN+9789464920536&amp;rlz=1CAWITB_enBE1039BE1039&amp;oq=ISBN+9789464920536&amp;gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIGCAEQRRg80gEIMjgwMWowajeoAgCwAgA&amp;sourceid=chrome&amp;ie=UTF-8 maar de meeste boekhandels geven nog steeds het oorspronkelijke {{ISBN|weer]. Verder weet ik hier ook niets van. [[Gebruiker:J.G.G.|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.G.G.|overleg]]) 22 jan 2024 14:35 (CET)

== Beveiligde pagina's ==
Dag Erik Baas, je zult wel begrijpen hoe het komt dat ik ineens hier verschijn. Ik las over de wheelwar die je had. Naar aanleiding daarvan keek ik even in het beveiligingslogboek van Wikibooks, en ik zag daar [https://nl.wikibooks.org/wiki/Speciaal:Logboeken?type=protect&amp;user=Gebruiker%3AJ.G.G.&amp;page=&amp;wpdate=2022-12-31&amp;tagfilter=&amp;subtype=&amp;wpFormIdentifier=logeventslist een hele reeks beveiligen] die om dezelfde reden als die jij bij de wheelwar opgaf niet te billijken zijn. Ik ging oningelogd even naar [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Yo voy soñando caminos]], en zag dat ik daar dan alleen de brontekst kon inzien; bewerken was me niet toegestaan. Ik vermoed daarom dat er nog wat werk voor je aan de winkel is, als je dit serieus neemt. [[Gebruiker:Wikiklaas|Wikiklaas]] ([[Overleg gebruiker:Wikiklaas|overleg]]) 2 feb 2024 23:11 (CET)
:Je hebt gelijk, ik ben er na ca. 40 pagina's mee gestopt, om precies te zijn direct nadat J.G.G. er drie opnieuw beveiligd had. Het zou maar een verkeerde indruk kunnen wekken. Die drie heb ik daarna nog wel gecorrigeerd, daarna had ik er niet veel zin meer in. J.G.G. heeft &lt;del&gt;er&lt;/del&gt; zelf inmiddels &lt;del&gt;30&lt;/del&gt; de rest teruggedraaid &lt;del&gt;, er zijn er nog 48 ten onrechte beveiligd, die pak ik zsm. aan&lt;/del&gt;. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 feb 2024 17:16 (CET)

== Weergave van het aantal hoofdstukken ==
Beste Erik Baas, ik had een vraagje waar jij, volgens [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]], misschien wel het antwoord op weet. Op [[Wikibooks:Infobox/Westerse filosofie]] staat momenteel dat er 0 hoofdstukken zijn in mijn boek. Hoe kan dit aangepast worden, bijvoorbeeld naar 6 hoofdstukken? Ik hoor graag van je of je weet hoe dit moet! Met vriendelijke groet, [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 25 feb 2024 16:32 (CET)
:Die functie van Sjabloon:Infobox werkt niet voor pagina's in de Wikijunior-naamruimte. Normaliter wordt daar het aantal pagina's in de categorie &quot;(boeknaam) - inhoud&quot; weergegeven. Ik zal eens zien of er een mouw aan te passen is... - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 26 feb 2024 08:08 (CET)
::Oké, bedankt! Met vriendelijke groet, [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 27 feb 2024 13:16 (CET)
:::De oplossing bestaat al, via de parameter &lt;code&gt;inhoudcategorie&lt;/code&gt; kan handmatig de categorie opgegeven worden waarin het aantal hoofdstukken moet worden geteld. Die heb ik zojuist toegepast. [[Gebruiker:Romaine|Romaine]] ([[Overleg gebruiker:Romaine|overleg]]) 2 mrt 2024 12:30 (CET)
::::Bedankt, Romaine! 😄 Met vriendelijke groet, [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 2 mrt 2024 15:51 (CET)

== Files ==

Hi! I noticed that you have uploaded some cropped photos. May I ask why you did not upload them at Commons where the original photos are? [[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 30 dec 2024 20:04 (CET)

== Dank voor verbeterd sjabloon voor &quot;Recepten met&quot; ==

Dank voor het verbeterde sjabloon voor &quot;Recepten met ingrediënt X&quot;. Ik had zelf al gezocht en geprobeerd om de volgorde alfabetisch te laten worden, maar dat was mij niet gelukt. Dus ik ben blij met jouw voorbeeld. Ik ben nu bezig om het ook op andere pagina's te verbeteren, maar het kan even duren voordat dat voltooid is (nog ruim 100 te gaan). [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 17 mei 2025 09:30 (CEST)

:Alleen blijken de categorieën dan niet te worden getoond, wat bij de versie met 1 kolom wel gebeurt. Zie [[Kookboek/Keukens]], waar eerst de versie met kolommen wordt getoond en vervolens die met 1 kolom. Hoe kan dat worden opgelost? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 8 jun 2025 07:26 (CEST)

== [[Sjabloon:Opmaak]] ==
Hallo Erik,

ik heb je wijziging teruggedraaid omdat die zo’n 288 pagina's onleesbaar maakte. Dat lijkt me behoorlijk ingrijpend, zeker omdat het oorspronkelijk om slechts 36 lintfoutjes ging. Lintfouten zijn natuurlijk onwenselijk omdat ze wijzen op kleine structurele of opmaakproblemen in de wikitext, die de rendering kunnen verstoren of de code lastig leesbaar maken. Toch zijn lintfouten vooral cosmetisch en hinderlijk, maar vormen ze geen gegronde reden om inhoudelijke pagina’s te verwijderen. De gebruikelijke werkwijze is: fouten corrigeren of bespreken, niet verwijderen. As er specifieke fouten zijn, zou het fijn zijn om die aan te pakken of te bespreken — misschien kunnen we samen kijken hoe we de pagina kunnen herstellen?

Met vriendelijke groet,

[[Gebruiker:BeeBringer|BeeBringer]] ([[Overleg gebruiker:BeeBringer|overleg]]) 13 jun 2025 06:22 (CEST)

:Klopt helemaal. Daarom heb ik je 11 maanden geleden ook [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Overleg_gebruiker:BeeBringer&amp;oldid=388264#Lintfouten:_Afsluitende_tag_ontbreekt gevraagd] er even naar te kijken. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 13 jun 2025 16:48 (CEST)
::Het vreemde is dat ik de source code van de pagina helemaal geen tag vindt terwijl ie bij veel pagina's klaagt over een missing end-tag 
::[[Gebruiker:BeeBringer|BeeBringer]] ([[Overleg gebruiker:BeeBringer|overleg]]) 13 jun 2025 17:13 (CEST)
:::Het gaat om de p tag  [[Gebruiker:BeeBringer|BeeBringer]] ([[Overleg gebruiker:BeeBringer|overleg]]) 13 jun 2025 17:13 (CEST)
::::Behalve dan in pagina [[Hypnotherapie]] bijvoorbeeld de combinatie 
::::&lt;pre&gt;
&lt;p class=&quot;mw-empty-elt&quot;&gt;&lt;/p&gt;
&lt;/pre&gt;
::::Maar die lijkt me correct. [[Gebruiker:BeeBringer|BeeBringer]] ([[Overleg gebruiker:BeeBringer|overleg]]) 14 jun 2025 07:35 (CEST)
:::::Nee, de oorzaak zit veel dieper. Bij een test op [[Sjabloon:Opmaak/Test/Reeks]] zag ik dat de lintfout verdween na het isoleren van de regel met &lt;code&gt;| Titel =&lt;/code&gt;. Helaas raak ik in [[Module:Layout]] de draad kwijt. NB.: Het kan ook een dwaalspoor zijn: er treedt nl. ook een Lua-fout op, en als die tot gevolg heeft dat de code niet verder uitgevoerd wordt is het alleen maar logisch dat de lintfout ook niet optreedt... - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 14:52 (CEST)</text>
      <sha1>8c328tlmegr3diu28oh4tphv3tv1avt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kookboek/Gekookte spruitjes</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15897</id>
    <revision>
      <id>396888</id>
      <parentid>394370</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T13:01:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>/* Variaties en tips */ Reorganisatie + meer tips</comment>
      <origin>396888</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2023" sha1="7yiisa71560shanzcfufqaxylk9mlqr" xml:space="preserve">{{Receptmetafbeelding|
|Naam=Gekookte spruitjes
|Afbeelding=[[Image:Côte de Porc Fermière.jpg|300px|Spruitjes als deel van een menu]]
|Categorie=Groentenrecept
|Porties=4
|Energie=
|Tijd= 45 minuten
|Stippen=2
|Moeilijkheid=gemiddeld
}}

[[Kookboek/Nederlandse keuken|Nederlandse keuken]] |  [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]]

==Ingrediënten==
* ongeveer 1 kg {{kb|p=spruit|spruitjes}}
* [[Kookboek/Zout|zout]]
* eventueel [[Kookboek/Nootmuskaat|nootmuskaat]]

==Bereidingswijze==
*Spruitjes schoonmaken door de buitenste bladeren te verwijderen en een stukje van de stronk af te snijden
*Snij met het mes een kruisje boven in de stronk, dan is de kooktijd korter
*Spruitjes in de pan en doe er water bij tot de spruitjes net beginnen te drijven
*Doe er zout bij en breng ze aan de kook. Afhankelijk van de grootte zijn ze na 10 tot 15 minuten klaar.
*Bepaal de gaarheid door erin te prikken met een vork of er eentje uit te nemen en door te snijden.

==Variaties en tips==
*Spruitjes gaan goed samen met gekookte [[Kookboek/Aardappel|aardappelen]] of aardappelpuree, en met vlees of een gebakken kaasplak.
*Strooi nootmuskaat of [[Kookboek/Kruidenmengsel voor Hollandse groente|kruidenmengsel voor Hollandse groente]] over de spruitjes. 
* Serveer spruitjes met bijvoorbeeld [[Kookboek/Mayonaise|mayonaise]]. 
* Schep geraspte kaas en/of ham in blokjes door de gekookte spruitjes. 
* Serveer met een bloemkool-, kerrie- of kaassausje erover. 
* Serveer met ± 250 g gebakken champignons.
* Voor 500 g pittige spruitjes: Fruit 1 fijngeperst knoflookteentje in 2 eetlepels plantaardige olie (in een wok of hapjespan). Voeg 1 eetlepel sambal toe en 3 in ringetjes gesneden bosui, en laat die 1 minuutje meefruiten. Voeg dan de zojuist gekookte en afgegoten spruitjes toe, schep die 1 minuut op een hoog vuur om. 

{{Tuin|
|Pagina=[[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Spruitkool|tuinkalender]]
|Onderdeel=spruitkool
}}


{{Recepten}}
[[categorie:Groentenrecept|Spruitjes]]
[[Categorie:Nederlandse keuken|Spruitjes]]
{{Sub}}</text>
      <sha1>7yiisa71560shanzcfufqaxylk9mlqr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Gadgets-definition</title>
    <ns>8</ns>
    <id>16023</id>
    <revision>
      <id>396907</id>
      <parentid>380947</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T03:24:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Krinkle</username>
        <id>3654</id>
      </contributor>
      <comment>Maintenance: Oude gadget definitie weghalen vanwege zoekresultaat voor foutmelding voor definities voor &quot;.js&quot; gadgets zonder &quot;ResourceLoader&quot;, die zijn uitgeschakeld sinds 2015. [[phab:T298199]]</comment>
      <origin>396907</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" sha1="3tjog25elhltffhouu9ximl1iqmt8st" xml:space="preserve">*HideSiteNotice|HideSiteNotice.css</text>
      <sha1>3tjog25elhltffhouu9ximl1iqmt8st</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Michel de Montaigne</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30680</id>
    <revision>
      <id>396913</id>
      <parentid>390480</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T09:04:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>J.Grandgagnage</username>
        <id>3610</id>
      </contributor>
      <comment>/* Hoofdstukken in dit boek */</comment>
      <origin>396913</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11646" sha1="kcvata92ez1arvab6avtfocs5seit9x" xml:space="preserve">{{Bi}}
Welkom! Dit wikibook biedt een inleiding in het leven en het werk van de grote Franse renaissanceschrijver en filosoof Michel de Montaigne. 

Veel lees- en studieplezier!&lt;br&gt;
{| width=25% align=right border=0 cellpadding=20 cellspacing=20 style=&quot;margin-left:1em;margin-right:1em;margin-bottom:1em; background:#ECF8E0; border:10px light blue&quot;
|- align=left
|Auteur(s) van dit wikiboek:&lt;br&gt;
*[[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.Grandgagnage]]
* ...
|}

== Hoofdstukken in dit boek ==
*[[Michel de Montaigne|Michel de Montaigne: biografie]]
*[[Michel de Montaigne/Montaigne als filosoof]]
*[[Michel de Montaigne/Essais: Verschillende edities]]
*[[Michel de Montaigne/Essais: Au lecteur]]
*[[Michel de Montaigne/Samenvatting van de Essais: Livre I]]
*[[Michel de Montaigne/Samenvatting van de Essais: Livre II]]
*[[Michel de Montaigne/Samenvatting van de Essais: Livre III]]
*[[Michel de Montaigne/Geraadpleegde bronnen]]
*[[Michel de Montaigne/Bekende citaten]]
----
{| width=30% align=right border=0 cellpadding=20 cellspacing=20 style=&quot;margin-left:1em;margin-bottom:1em; background:#E1E2B2; border:20px solid white&quot;
|- align=left
|&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;''''Essay''''&lt;/div&gt;
[[Bestand:Michel de Montaigne 1.jpg|center|180 px|thumb|Michel de Montaigne]]
In 1588 publiceerde de Franse schrijver Michel de Montaigne de voltooide versie van zijn ''Essais''. Hiermee werd hij de naamgever van een non-fictieve vorm van proza​​literatuur die over de hele wereld enorm populair is geworden. Het woord ''essay'' is gerelateerd aan het Franse werkwoord ''essayer'', dat ''proberen'' betekent.

Een essay is een compositie van gemiddelde lengte waarin de schrijver op een toegankelijke manier zijn opvattingen over een gekozen onderwerp duidelijk maakt. Montaigne zei: &quot;Het is mezelf die ik portretteer.&quot; Het is dan ook een kenmerk van een goed essay dat daarin de persoonlijkheid van de auteur doorschemert. In tegenstelling tot andere prozavormen zoals het korte verhaal of de roman richt een essay zich niet in de eerste plaats op het creëren van personages en het vertellen van een verhaal. Het spreekt de lezer op een heel directe manier aan, zodat deze kennisneemt van de opvattingen van de auteur over de meest diverse onderwerpen - of het nu gaat om gebeurtenissen, mensen, kunst, literatuur, of het leven in het algemeen. Het essay kan onderwijzen, argumenteren, overtuigen,  emoties opwekken, of gewoon amuseren. 
|}

== Biografie ==
'''Michel Eyquem de Montaigne''' werd geboren op '''28 februari 1533''' in het kasteel van de Montaignes in de '''Périgord'''. Hij geeft zelf in zijn ''Essais'' het precieze tijdstip op: tussen elf uur en ‘s middags ''(&quot;Je naquis entre onze heures et midi, le dernier jour de février, 1533&quot;)'' Hij behoorde tot een familie rijke handelaars uit Bordeaux die vrij recent in haar verleden tot de adelstand was verheven. Pas in 1477 immers verwierf zijn overgrootvader, Ramon Eyquem, de kleine seigneurie van Montaigne, een leengoed van de baronie van Montravel, bestaande uit adellijke landgoederen en een bescheiden herenhuis. Deze aankoop betekende de eerste stap naar de toetreding tot de adel.  Die overgrootvader Ramon was rijk geworden met de verkoop van gezouten vis in de rue de la Rousselle in Bordeaux. Michel de Montaigne vermeldt dit niet, het zijn anderen die zich vrolijk maken over de manier dat de Eyquems aan hun fortuin zijn gekomen. Zijn vader Pierre Eyquem, heer van Montaigne en rijk geboren, stapte echter uit zaken om dienst te nemen in het leger van Frans I van Frankrijk, en maakte de veldtocht in Italië mee.  Na de oorlog trouwde hij met Antoinette de Louppes (of Lopès), een Joods meisje van Spaanse afkomst, en hiermee groeide zijn al aanzienlijk fortuin nog  verder aan. Michels vader spendeerde vervolgens een deel van zijn geld aan de verfraaiing van het domein van de Montaignes. De familie verdiende ook haar sporen in de politiek. Grimon, de vader van Pierre en grootvader van Michel, was magistraat en baljuw van Bordeaux geweest, en Pierre op zijn beurt bekleedde eveneens hoge gemeentelijke functies. Zo was hij gedurende 25 jaar op verschillende tijdstippen magistraat, baljuw, adjunct-burgemeester en burgemeester.

Pierre Eyquem had als amateur-pedagoog zo zijn eigen ideeën over de manier dat de jonge Michel moest worden opgevoed. Om te beginnen vertrouwde hij zijn zoon de eerste drie levensjaren toe aan boeren uit de omgeving van het kasteel, zodat de indrukken die hij ontving hem tot nederigheid zouden brengen, en hij zich gehecht zou voelen aan het gewone volk. Hij meende ook dat men op de universiteit te veel tijd verspilde vooraleer de klassieke talen, Grieks en Latijn, aan te [[leren]]. De kennis van die twee talen vond Pierre onontbeerlijk om de wetenschappelijke hoogte en de grandeur van de ouden te evenaren. Vader Pierre bedacht ook het plan om zijn zoon het gebruik van het Frans te verbieden zodat hij uitsluitend de klanken van het Latijn zou horen. Als gevolg van dit pedagogisch experiment moesten moeder, de bedienden en de kamermeisjes dus voldoende Latijnse woorden leren om te kunnen communiceren met het kind. 
Montaigne leerde Latijn als 'moedertaal' zo goed dat het ook op latere leeftijd voor hem een natuurlijke manier bleef om zijn emoties in uit te drukken. Het Latijn lag spontaan op zijn lippen. Pas vanaf zijn zesde jaar praatte men Frans tegen hem. 
&quot;J'avais plus de six ans avant que j'entendisse non plus de français ou de périgordin que d'arabesque.&quot; 
Ten slotte liet deze merkwaardige vader zijn zoon, uit vrees dat deze te ruw uit zijn slaap zou worden gerukt, wekken op de klanken van zachte muziek.

Toen Michel zes jaar werd, stuurde zijn vader hem naar het Collège de Guyenne in Bordeaux, dat hij later zou prijzen als de beste humanistische universiteit in Frankrijk, hoewel hij in het algemeen tegen dergelijke humanistische hogescholen was. Het is niet duidelijk of Montaigne later rechten studeerde, of ooit studeerde. Het enige wat we met zekerheid weten, is dat zijn vader voor hem een kantoor kocht in het Hof van Périgueux. Hij ontmoette dan Étienne de La Boëtie met wie hij intiem bevriend werd en en wiens dood hem enkele jaren later, in 1563, radeloos achterliet. Moe van het actieve leven, trok hij zich op 37-jarige leeftijd terug op het kasteel van zijn vader. In hetzelfde jaar, 1571, werd hij benoemd tot kamerheer aan het hof van koning Charles IX, en kort daarna, ook van Henri de Navarre. Hij ontving de onderscheiding van de Orde van Saint-Michel, wat gezien zijn afkomst (hij was van recente adel) uitzonderlijk mag worden genoemd. Op de titelpagina van de eerste editie (1580) van de ''Essais'' lezen we: &quot;Essais de Messire Michel Seigneur de Montaigne, Chevalier de l'ordre du Roy, &amp; Gentilhomme ordinaire de sa chambre.&quot; Aanvankelijk pronkte Montaigne graag met zijn titels en zijn sociale status, maar hij liet deze verwijzing naar zijn titels verwijderen in de tweede editie van 1582.
[[Bestand:St Michel de Montaigne Tour03.jpg|left|240 px|thumb|Het kasteel van Montaigne werd bijna volledig verwoest door een brand in 1885, maar de toren waar zijn bibliotheek zich bevond bleef gespaard en  is ongewijzigd gebleven sinds de zestiende eeuw.]]
[[Bestand:Bureau-de-Montaigne 1580-R.jpg|240 px|thumb|De &quot;bibliotheek&quot; in de toren waar Montaigne schreef. Op de balken zijn maximes te lezen, leefregels die hem herinnerden aan belangrijke principes.]]

Geïnspireerd door Petrarca's ''De vita solitaria'', koos Montaigne ervoor om zich te wijden aan de muzen. In zijn bibliotheek, die vrij groot was voor die tijd, liet hij  wijsheidsformules snijden in de houten balken. Ze waren afkomstig uit, onder anderen, Prediker, Sextus Empiricus, Lucretius, en andere klassieke auteurs die hij intensief las. Om aan aanvallen van melancholie te ontsnappen, begon hij zijn gedachten aan het papier toe te vertrouwen. In 1580 ondernam hij een reis naar Italië, waarvan het belangrijkste doel waarschijnlijk was om de pijn van zijn nierstenen in thermische kuuroorden te verlichten. Over die reis wordt verteld, deels door een secretaris, deels door Montaigne zelf, in een manuscript dat werd ontdekt in de 18e eeuw. Het kreeg de titel&quot; Dagboek van een reis naar Italië&quot;, en werd spoedig daarna vergeten. Terwijl Montaigne baden nam in de buurt van Pisa, vernam hij het nieuws over zijn verkiezing als burgemeester van Bordeaux. Hij overwoog eerst om hier, naar eigen zeggen uit bescheidenheid, niet op in te gaan, maar uiteindelijk aanvaardde hij de aanstelling (hij kreeg zelfs een brief van de koning die hem hiertoe aanspoorde) en werd later zelfs herkozen. Waarschijnlijk zal het eerder de onzekere politieke situatie in Frankrijk geweest zijn die hem deed aarzelen, en natuurlijk ook de pijn die zijn nierstenen hem bezorgde. In zijn tweede ambtstermijn kreeg hij kritiek omdat hij tijdens een pestuitbraak de stad had verlaten om zichzelf en zijn familie te beschermen. De tijd die hij in dienst doorbracht werd ook overschaduwd door de godsdienstoorlogen tussen katholieken en protestanten. Verschillende leden van zijn familie bekeerden zich tot het protestantisme, maar Montaigne zelf bleef zijn katholiek geloof trouw.

Het jaar 1588 werd een tumultueus jaar. Tijdens een reis naar Parijs werd Montaigne tweemaal gearresteerd en zelfs kort gevangengenomen door de leden van de Protestantse Liga, die hem zijn loyaliteit aan Henri III verweten. Tijdens die reis hield hij toezicht op de publicatie van de vijfde editie van de Essais. Het was de eerste editie die 13 hoofdstukken van Livre III bevatte, evenals Livre I en II, deze keer verrijkt met vele toevoegingen. Hij ontmoette in die periode ook Marie de Gournay, een vurige en toegewijde jonge bewonderaarster van zijn geschriften. De Gournay, zelf een schrijfster, vermeldt Montaigne in zijn essays als &quot;fille d'alliance&quot;, een dochter door overeenkomst. De twee werden heel hecht en zij zou later zijn literair executeur worden en zorgen voor de meest actuele uitgave van zijn Essais. Na de moord op Hendrik III in 1589 zette Montaigne zich in om Bordeaux trouw te laten blijven aan Henry IV. De laatste jaren van zijn leven bracht hij door in zijn kasteel met lezen, nadenken en werken aan de Essais, waar hij nieuwe passages aan bleef toevoegen. In deze periode werd hij getroffen door verschillende ziekten die hem zodanig verzwakten dat hij op 13 september 1592 op zijn kamer aan een aanval van angina bezweek. 

{| width=30% align=right border=0 cellpadding=20 cellspacing=20 style=&quot;margin-left:1em;margin-bottom:1em; background:#E1E2B2; border:20px solid white&quot;
|- align=left
|'''''Essayist'''''
Montaigne was niet de eerste &quot;essayist&quot;, hoewel hij wel de term bedacht. De oude Griekse schrijver Plutarchus, vooral beroemd om zijn ''Parallelle Levens'', schreef ''Moralia'', een reeks van meer dan 60 essays over ethische, literaire, religieuze, fysische  en politieke onderwerpen. Ook de Romeinse toneelschrijver en filosoof Seneca schreef essays, gepubliceerd onder de titel ''Epistulae Morales ad Lucilium'' (Morele Brieven aan Lucilius).
|}

== Verder lezen ==
* [https://julesgrandgagnage.blogspot.be/2017/03/montaigne-over-het-verdriet.html Montaigne over het verdriet], cultureel weblog
{{Wikisource|fr:Essais/édition de Bordeaux, 1595}}
{{Appendix||2=
== Bron ==
*De eerste versie van dit artikel werd overgenomen van [https://sites.google.com/site/essaisvanmontaigne/home De ‘Essais’ van Montaigne: &quot;Biografie&quot; door Julien Grandgagnage], tekst door auteur vrijgegeven onder CC BY-SA.
}}

{{Boek}}
{{Fase2}}
[[Categorie:Boeken in Wikibooks]]
[[Categorie:Filosofie]]
[[Categorie:Franstalige literatuur]]</text>
      <sha1>kcvata92ez1arvab6avtfocs5seit9x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Michel de Montaigne/Samenvatting van de Essais: Livre I</title>
    <ns>0</ns>
    <id>35539</id>
    <revision>
      <id>396916</id>
      <parentid>389671</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T09:51:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>J.Grandgagnage</username>
        <id>3610</id>
      </contributor>
      <comment>refs</comment>
      <origin>396916</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61419" sha1="ibnlpkdqzyfp1b0ck4wjgfk23n0him5" xml:space="preserve">== LIVRE I ==
=== Au lecteur ===
&quot;Aan de lezer&quot; lijkt bedoeld te zijn als inleiding op zijn werk. In werkelijkheid is Montaigne reeds begonnen met zijn belangrijkste doel: zichzelf portretteren, &quot;schilderen&quot; zonder enige andere bijbedoeling zoals beroemd worden of het zijn lezers naar de zin maken. [[Michel de Montaigne/Essais: Au lecteur|Lees &quot;Au lecteur&quot; hier]].

=== Chapitre 1 : Par Divers Moyens On Arrive à Pareille Fin ===
(&quot;Op verschillende wijzen bereikt men hetzelfde&quot;)

In dit essay heeft Montaigne het over twee verschillende manieren waarop mensen reageren als iemand die ze in het verleden kwaad hebben gemaakt nu de macht heeft om wraak te nemen. De verhalen die Montaigne vertelt illustreren de kracht van sommige mannen uit de geschiedenis. Montaigne lijkt te willen zeggen dat medelijden of moed hetzelfde resultaat opleveren tegen haat en minachting van anderen.

{{Citaat|De meest voorkomende manier om degenen die we beledigd hebben gunstig te stemmen aan wier wraak we nu zijn overgeleverd, is het in hen opwekken van medelijden en medeleven door ons aan hen te onderwerpen. Nochtans hebben bravoure, doorzettingsvermogen en vastberadenheid, het tegenovergestelde ervan, soms hetzelfde effect. Edward, Prins van Wales, die zo lang regeerde over ons Guyenne, een personage wiens wedervaren en lot niet zonder grandeur zijn, was ernstig beledigd door de inwoners van Limousin. Na de inname van hun stad liet hij zich niet vermurwen door het geschreeuw van de mensen, de vrouwen, de kinderen die in het bloedbad achtergebleven waren, en die zich nu smekend om genade aan zijn voeten wierpen. Maar toen hij verder de stad introk, zag hij drie Franse heren die met ongelooflijke moed de aanval van zijn zegevierende leger tegenhielden. Het aanschouwen ervan en het respect voor hun opmerkelijke moed stilden zijn woede, en na het verlenen van genade aan de drie, deed hij hetzelfde voor alle andere inwoners van de stad [...] &lt;ref&gt;Bron: [https://www.montaigne-essays.nl/op-verschillende-wijzen-bereikt-men-hetzelfde Montaigne-essays: Op verschillende wijzen bereikt men hetzelfde.'']&lt;/ref&gt;}}

=== Chapitre 2 : De la tristesse ===
(&quot;Over het verdriet&quot;)

Montaigne bespreekt de aard van leed, verdriet en rouw. Ook die van liefde en vreugde, en van emoties die zo sterk zijn dat ze niet in woorden kunnen worden uitgedrukt. Montaigne zegt dat hij probeert verdriet niet te ervaren. Voor hem lijkt dit gevoel dwaas en via verschillende verhalen toont hij aan dat sommige mensen zich groot kunnen houden tot op het punt dat ze overmand worden door het verdriet, en dat dit leidt tot hun ondergang. Hij preciseert dat ook grote vreugde dezelfde gevolgen kan hebben.

{{Citaat
|1=Niemand is zo onbezwaard door deze passie als ik, ik hou er niet van en waardeer het niet, hoewel mensen het, als ware het een uitgemaakte zaak, een bijzondere plaats toekennen. Ze kleden er de wijsheid, de deugd en het geweten mee. Dom en lelijk ornament! De Italianen verbonden haar naam meer toepasselijk met kwaadaardigheid. Want het is een altijd schadelijke, altijd gekke gesteldheid, en omdat het altijd laf en laag is, verboden de stoïcijnen hun volgelingen om toe te geven aan dit gevoel.&lt;br&gt;
Van Psammenitus, koning van Egypte, verslagen en gevangengenomen door Cambyses, koning van Perzië, wordt echter gezegd dat bij het zien van zijn gevangen dochter, gekleed als dienstmeid uitgestuurd om water te gaan halen, hij rustig naar de grond bleef staren terwijl al zijn vrienden om hem heen jammerden en weenden. En toen hij zag dat zijn zoon werd weggevoerd voor de uitvoering van zijn doodstraf, hij hetzelfde deed. Maar bij het waarnemen van een vriend des huizes onder de gevangenen, sloeg hij zich op het hoofd en leed zichtbaar extreme pijn [...]&lt;ref&gt;Bron: [https://www.montaigne-essays.nl/over-het-verdriet Over het verdriet.'']&lt;/ref&gt;}}

=== Chapitre 3 : Nos Affections s’emportent au delà de Nous ===
(&quot;Dat waar we om geven reikt tot voorbij ons eigen leven&quot;)

In dit essay denkt Montaigne na over onze neiging steeds vooruit te kijken naar de toekomst in plaats van in het hier en nu te leven.

{{Citaat|Zij die de mens verwijten te veel met zijn toekomst bezig te zijn, die ons ertoe aanzetten om te genieten van wat we nu bezitten en daarmee tevreden te zijn aangezien we toch geen vat hebben op wat komt - nog minder dan op wat voorbij is - pakken de meest verbreide van alle menselijke dwalingen aan; als we tenminste van een dwaling mogen spreken in het geval van deze aangeboren neiging waarmee de natuur ons dwingt om haar werk voort te zetten: onze bedrieglijke verbeeldingskracht die ons tot daden aanzet, ook al weten we niet waar het ons naar leidt. We zijn nooit in onszelf, wij zijn altijd buiten onszelf, en angst, verlangen en hoop werpen ons steeds opnieuw in de toekomst. Daarbij verliezen wij voeling met was nu is, en wat nu onderzocht dient te worden. In plaats daarvan verkiezen wij om ons bezig te houden met wat zal zijn, ook al zullen wij er op dat ogenblik niet meer zijn [...] &lt;ref&gt;Bron: [https://www.montaigne-essays.nl/dat-waar-we-om-geven-reikt-tot-voorbij-ons-eigen-leven Dat waar we om geven reikt tot voorbij ons eigen leven]&lt;/ref&gt;}}

=== Chapitre 4 : Comme l’Ame Descharge ses Passions sur des Objects Faux, Quand les Vrais Luy Defaillent ===
(&quot;Hoe we ons door onze passies op het verkeerde richten in plaats van op het ware&quot;)

In dit essay buigt Montaigne zich over de reden waarom we, wanneer er iets misgaat, altijd de schuld bij iets of iemand willen leggen, en waarom we zo houden van kleine hondjes en aapjes. De mens die met een probleem zit, zal tegen alles tekeer gaan behalve tegen de ware oorzaak ervan. Hij verkiest immers om zich te wreken op iets tastbaars in plaats van op de onzichtbare goden of het noodlot. Deze 'wraak' levert dus niets op, behalve het aflaten van stoom.

=== Chapitre 5 : Si le Chef d’une Place Assiegée Doit Sortir pour Parlementer ===
(&quot;Moet de leider van een belegerde plaats naar buiten om te onderhandelen?&quot;)

Montaigne bestudeert in dit essay een militair onderwerp. Hij denkt na over de vraag of bedrog te verantwoorden is in tijden van oorlog, en vraagt zich af of we een vijand moeten vertrouwen die lijkt te willen onderhandelen. Hij legt uit dat een list, in tegenstelling tot de openlijke strijd, een leger vaak in staat stelt tot zegevieren. Vervolgens wijst hij erop dat het schenken van vertrouwen moeilijk is in zulke omstandigheden, omdat angst voor verraad alles overschaduwt. De leider van een belegerde plaats moet dus zijn vesting niet verlaten om te gaan onderhandelen.

=== Chapitre 6 : L’Heure des Parlemens Dangereuse ===
(&quot;Het ogenblik van onderhandelen is gevaarlijk&quot;)

Montaigne blijft zich afvragen wat er gebeurt als de vijand aanbiedt om te onderhandelen, en of men in een gevecht gebruik mag maken van gelijk welk middel om de overwinning te behalen. Met verschillende verhalen over veldslagen verwijst hij naar onregelmatige praktijken die hebben geleid naar de overwinning. Maar hij merkt op dat deze successen weinig eervol zijn.

=== Chapitre 7 : Que l’Intention Juge nos Actions ===
(&quot;Onze intentie bepaalt het oordeel over onze handelingen&quot;)

Montaigne praat over de dood en de voornemens en geheime handelingen van de mens. Het heeft volgens hem geen zin om, net voor je sterft, onthullingen te doen die tot dan geheim zijn gebleven. Hij verbindt zich ertoe om alles wat hij op zijn sterfbed zegt, al duidelijk te hebben gezegd tijdens zijn leven.
{{Citaat|De dood, zegt men, maakt ons vrij van al onze verplichtingen. Maar ik ken er die er anders over dachten. Hendrik VII van Engeland kwam als volgt overeen met Don Philip,(1) de zoon van keizer Maximiliaan (of, in meer vleiende termen, vader van keizer Karel V) : Philip zou aan hem de hertog van Suffolk van de Witte Roos uitleveren - zijn vijand, die was gevlucht naar Nederland - waarbij koning Hendrik de belofte zou doen om de hertog in leven te laten. Maar toen deze zijn eigen dood voelde naderen, beval hij per testament aan zijn zoon om de hertog te doden zodra hij zelf was overleden [...].}}&lt;ref&gt;Bron: [https://www.montaigne-essays.nl/onze-intentie-bepaalt-het-oordeel-over-onze-handelingen Onze intentie bepaalt het oordeel over onze handelingen]&lt;/ref&gt;

=== Chapitre 8 : De l’Oisiveté ===
(&quot;Over ledigheid&quot;)

Montaigne schrijft hier over het gevaar van het hebben van een inactieve geest, en hij denkt na over zijn eigen besluit zich terug te trekken in zijn kasteel om ongestoord, tot aan zijn dood, te kunnen nadenken. Montaigne beschrijft nietsdoen als een informele activiteit van de geest. Deze dwaalt over een veelheid van dingen. Hij voegt eraan toe dat, net als alle dingen, de geest gedwongen moet worden om niet af te dwalen. Na zichzelf te hebben uitgeleefd in mijmeringen, had de auteur zelf besloten om de dingen te noteren die zijn geest had gecreëerd.

=== Chapitre 9 : Des Menteurs ===
(&quot;Over leugenaars&quot;)

In dit lange, meanderende essay schrijft Montaigne voor het eerst over zijn eigen slecht geheugen, en hoe nuttig het soms kan zijn, om een slecht geheugen te hebben. Vervolgens klaagt hij over praatzieke mensen, en tot slot over leugenaars. 

Hij maakt een onderscheid tussen twee verschillende soorten leugenaars, en illustreert dit met een aantal voorbeelden uit zijn persoonlijke leven en uit dit van koningen. Montaigne verwerpt het idee dat geheugen iets te maken zou hebben met intelligentie. Hij troost zich met de gedachte dat dit gebrek hem toestaat om minder ambitieus te zijn en wat draaglijker in de omgang. Dan toont hij aan dat geheugen geassocieerd is met de leugen en dat als ze faalt ook de leugen wordt onthuld.

=== Chapitre 10 : Du Parler Prompt ou Tardif ===
(&quot;Over vlotte of slome praters&quot;)

In dit hoofdstuk schetst Montaigne het verschil tussen gevatte en moeizame sprekers. Dan mijmert hij over de voordelen van voorbereid tegenover spontaan handelen, en hij vraagt zich af waar zijn eigen woorden vandaan komen. Montaigne onderscheidt de advocaat, die snel en ondoordacht praat, en de prediker met zijn afgewogen en langzame discours. Paraat spreken behoort toe aan de geest, en bezonnen spreken aan het oordeel. Zelf, zegt Montaigne, bevindt hij zich tussen beide uitersten: soms komen zijn woorden immers te snel en verward, waardoor zijn geschriften er eveneens onder lijden.

{{Citaat
|1='Nooit werd een enkele mens met alle gaven toebedeeld' ''&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;(nota vert. - &quot;Onc ne furent à tous, toutes graces données&quot;, een vers uit een van sonnetten van zijn vriend La Boétie)&lt;/span&gt;''.

Sommigen zijn zeer begaafd in de kunst van het spreken. Ze hebben een snelle en vlotte geest, klaar voor elke gelegenheid die zich voordoet, en nooit verrast. Anderen zijn zwaar op de hand en traag, niet in staat om iets onvoorbereid te zeggen voor ze er lang over hebben nagedacht &lt;ref&gt;Bron: [https://www.montaigne-essays.nl/over-vlotte-of-slome-praters Over vlotte of slome praters]&lt;/ref&gt;}}

=== Chapitre 11 : Des Prognostications ===
(&quot;Over voorspellingen&quot;)

Montaigne bespreekt waarzeggerij. Hij vraagt zich af of het  mogelijk is om de toekomst te voorspellen, en of het aan te raden is om zijn eigen instincten te volgen.

{{Citaat
|1=Orakels, profetieën en toekomstvoorspellingen dus, hadden reeds voor de komst van Jezus Christus aan geloofwaardigheid ingeboet. Andere vormen van waarzeggerij, die zich bijvoorbeeld baseren op de vlucht van vogels, de ingewanden van dode dieren, donderslagen, overstromingen, enz. hadden veel belang in de oudheid maar zijn nu door onze religie afgeschaft. Toch zijn er velen die nog steeds de waarzeggerij praktiseren met de sterren aan de hemel, met geesten, de vorm of huidskleur van mensen of door middel van onze dromen. Dit is een opmerkelijk voorbeeld van de wilde nieuwsgierigheid van onze natuur, die wat zich in de toekomst bevindt reeds wil begrijpen om erop te kunnen anticiperen, alsof we aan met het heden al niet voldoende werk hadden.}}&lt;ref&gt;Bron:[https://www.montaigne-essays.nl/ Montaigne-essays]&lt;/ref&gt;

=== Chapitre 12 : De la Constance ===
(&quot;Over standvastigheid&quot;)

Montaigne definieert standvastigheid niet als het ontbreken van angst of als niet verrast te worden door iets onverwachts, maar als het aanvaarden van deze 'angst' met behoud van eigen opinies. Hij brengt in dit verband de stoïcijnen in herinnering, al blijft het voor gewone mensen moeilijk om zo afstandelijk te reageren en eigen meningen niet te laten beïnvloeden door 'angst'.

=== Chapitre 13 : Ceremonie de l’Entreveue des Roys ===
(&quot;Over ceremonieel bij het ontmoeten van koningen&quot;)

Montaigne bespreekt enkele Franse beleefdheidsregels. Zijn opvoeding maakte hem  beleefd, maar hij uit nu kritiek op te overvloedige beleefdheid, die een mens kan beperken en, soms, zijn gasten kan vervelen. Hij waarschuwt tegen een mogelijke slavernij aan gedragscodes, maar zegt ook dat beleefdheid een van de sleutels is tot de liefde op het eerste gezicht. Deze regels maken ook de toegang tot de maatschappij mogelijk.

{{Citaat
|1=Geen onderwerp is me te frivool dat het geen plaats verdient in mijn essays. Volgens onze sociale gebruiken zou het onbeleefd zijn om (tegenover een gelijke, en nog veel meer tegenover een meerdere) niet thuis te zijn als iemand je heeft verteld dat hij op bezoek zal komen. Koningin Margaret van Navarra voegt daar aan toe dat het voor een heer zelfs onbeleefd zou zijn om zijn huis te verlaten om zijn bezoeker tegemoet te gaan, ongeacht de hoge positie die hij bekleedt. Het is respectvoller om thuis te blijven en hem te ontvangen, al was het maar dat  hij hem onderweg mis zou kunnen lopen. Zelf probeer ik dergelijke rituele geplogenheden in mijn huis zo veel mogelijk te beperken, waardoor ik me mogelijk schuldig maak aan een of beide van deze beledigingen. &lt;ref&gt;Bron:[https://www.montaigne-essays.nl/ Montaigne-essays]&lt;/ref&gt;[...]
}}

=== Chapitre 14 : Que le goust des biens et des maux depend en bonne partie de l’opinion que nous en avons ===
(&quot;De ervaring van goed en kwaad wordt voor een groot deel bepaald door de opinies die we erover hebben&quot;)

Montaigne zegt dat het kwaad en lijden alleen maar bestaan doordat we hebben besloten om er zo over te denken. Als we een ding als pijnlijk beoordelen, dan zal het ons pijn doen. Montaigne denkt daardoor dat we lijden kunnen verminderen door onze oordelen te veranderen. Hiervoor gebruikt hij verbeelding, maar ook rede. Hij geeft het voorbeeld van de dood en hoe iedereen daar anders op reageert. Sommigen kunnen extreme pijnen verdragen zonder enige emotie te tonen, uit trots, moed of wat anders. Het lijkt alsof Montaigne ons wil zeggen dat de pijn afhankelijk is van onze graad van lafheid en onze zwakheden.

=== Chapitre 15 : On est puny pour s’opiniastrer à une place sans raison ===
(&quot;Men wordt gestraft wanneer men een fort blijft verdedigen terwijl dat geen zin meer heeft&quot;)

Montaigne betoogt dat er regels bestaan die in een strijd gevolgd dienen te worden, en dat moed of andere deugden soms opzij moeten worden gezet in het belang van de overwinning. Heel wat veldslagen zijn verloren door de koppigheid en vastberadenheid van degenen die een plaats bleven verdedigen terwijl ze beter hadden moeten weten.

{{Citaat
|1=Moed heeft zijn grenzen, alsmede andere deugden, die, eenmaal ze zichzelf voorbij lopen, leiden naar de volgende stap - in het grondgebied van de ondeugd; zodat door het bezit van een te groot deel van deze heldhaftige deugd, tenzij een man volmaakt zijn grenzen kan bepalen, hij heel gemakkelijk roekeloos, koppig en dwaas gaat handelen.&lt;ref&gt;Bron:[https://www.montaigne-essays.nl/ Montaigne-essays]&lt;/ref&gt;}}

=== Chapitre 16 : De la punition de la couardise ===
''(Over de wijze waarop lafaards bestraft moeten worden)''

Montaigne buigt zich over de kwestie van lafheid en vertelt een aantal verhalen over lafaards die werden gestraft. De meest efficiënte wijze van straffen lijkt te appelleren aan het schaamtegevoel. Hij geeft het voorbeeld van een Griekse wetgever die soldaten die weigerden aan een veldslag deel te nemen, verplichtte om in vrouwenkleren uitgedost publiekelijk gehoond te worden. Lafaards, zo betoogt hij, zijn laf uit angst of geneigd om met list moeilijke situaties uit de weg te gaan. Montaigne roept op om het kwaad dat achter bedrieglijke lafheid schuilt strenger te bestraffen.

{{Citaat|Het is terecht dat een groot onderscheid wordt gemaakt tussen de fouten die voortvloeien uit onze zwakheid en degene die afkomstig zijn van onze kwaadaardigheid.}}&lt;ref&gt;Bron:[https://www.montaigne-essays.nl/ Montaigne-essays]&lt;/ref&gt;

=== Chapitre 17 : Un traict de quelques Ambassadeurs ===
''(Een eigenschap van sommige ambassadeurs)''

Montaigne legt de lezer voor dat het nuttig is om mensen die je pas ontmoet uit te vragen over wat ze goed kunnen. Het tegendeel, meepraten over iets dat je zelf niet goed beheerst, kenmerkt sommigen die de illusie hebben dat ze zo meer aanzien zullen verwerven:
{{Citaat|De luie os wil een zadel en breidel; het paard wil een ploeg.}}

Mensen die in de omgang de neiging hebben om thema's te bespreken die niets te maken hebben met hun werk en die ze niet goed onder de knie hebben denken zo een meerwaarde aan hun maatschappelijke positie (als ambassadeur) te geven. Op deze manier zal iemand zichzelf echter nooit weten te verbeteren, noch tot perfectie komen in wat hij doet. Elke architect, schilder, beeldhouwer of gelijk welk ambacht moet zich in zijn discours beperken tot zijn eigen kunnen.

=== Chapitre 18 : De la peur ===
In hoofdstuk XVIII van de Essays onderzoekt Montaigne de menselijke natuur en hoe angst het gedrag van mensen beïnvloedt. Hij constateert dat angst een van de krachtigste emoties is, vaak verwoestender dan de situatie zelf die deze emoties uitlokt.

Montaigne begint met te beweren dat angst een irrationele emotie is die het individu kan verlammen en zijn beoordelingsvermogen kan aantasten. Hij geeft historische en persoonlijke voorbeelden om te illustreren hoe angst kan leiden tot buitensporige of ongepaste reacties. Hij noemt met name soldaten die, onder invloed van angst, ondanks hun training en moed in paniek kunnen raken en kunnen vluchten zonder dat er sprake is van reëel direct gevaar. Montaigne merkt op dat angst vaak gekoppeld is aan verbeeldingskracht, die gevaar kan overdrijven of catastrofale scenario's in de hoofden van mensen kan creëren.

Montaigne stelt dat angst vaak erger is dan waar men feitelijk bang voor is. Angst kan zelfs besmettelijk zijn, zich als een ziekte onder mensen verspreiden en hun collectieve gedrag op irrationele manieren beïnvloeden.

Het essay eindigt met een reflectie op de moeilijkheid om deze emotie te beheersen en het belang van de rede bij het matigen ervan. Montaigne biedt geen eenvoudige oplossing om angst te overwinnen, maar hij benadrukt het belang van zelfkennis en beheersing van emoties om er niet door overweldigd te worden.

=== Chapitre 19 : Qu’Il ne faut juger de nostre heur, qu’apres la mort ===
Montaigne gaat in op de vraag of we de kwaliteit van een leven werkelijk kunnen beoordelen voordat het voltooid is. Hij ontleent dit thema aan een reflectie op een beroemde stelregel van Herodotus, vaak toegeschreven aan Solon, volgens welke een man niet als gelukkig kan worden beschouwd voordat hij het einde van zijn leven kent.

=== Chapitre 20 : Que philosopher c’est aprendre à mourir  ===
In hoofdstuk XX van Boek I van de Essays, getiteld ‘Filosoferen is leren te sterven’, ontwikkelt Montaigne een diepgaande reflectie op de dood en de manier waarop de filosofie helpt deze te begrijpen. Dit hoofdstuk is een van de beroemdste in zijn werk, waarin Montaigne inspiratie haalt uit oude filosofen, zoals Socrates, Plato en de stoïcijnen, om te onderzoeken hoe de dood een integraal onderdeel is van het menselijk leven.

=== Chapitre 21 : De la force de l’imagination ===
In hoofdstuk XXI van Boek I van de Essays, getiteld ‘Over de kracht van de verbeelding’, onderzoekt Montaigne de kracht van de verbeelding over het menselijk lichaam en de menselijke geest. Hij ontwikkelt het idee dat verbeelding, hoewel vaak onderschat, een aanzienlijke invloed heeft op onze perceptie van de werkelijkheid en zelfs op onze fysieke en mentale gezondheid.

=== Chapitre 22 : Le profit de l’un est dommage de l’autre ===
In hoofdstuk XXII van Boek I van de Essays, getiteld &quot;De winst van de één is het verlies van de ander&quot;, behandelt Montaigne de kwestie van menselijke relaties vanuit het perspectief van concurrentie, onrechtvaardigheid en de ongelijkheden die voortkomen uit de aard van uitwisselingen tussen mensen. Het begint met een simpele observatie: in veel gevallen gaat de winst of winst van de een ten koste van de ander. Dit hoofdstuk illustreert een reflectie op het egoïsme dat inherent is aan menselijke relaties en het onrecht dat daaruit voortvloeit

=== Chapitre 23 : De la coustume &amp; de ne changer aisément vne loy receue ===
In hoofdstuk XXIII van Boek I van de Essays*, getiteld ‘Over gewoonte en het niet gemakkelijk veranderen van een ontvangen wet’, reflecteert Montaigne op de kracht van gewoonte en de rol ervan in het menselijk leven, maar ook op de moeilijkheid van het veranderen van gevestigde wetten en praktijken. Het behandelt zowel de impact van gewoonten op de samenleving en individuen, als de wijsheid om reeds bestaande wetten niet te gemakkelijk te veranderen.

=== Chapitre 24 : Divers evenemens de mesme conseil ===
In hoofdstuk XXIV van Boek I van de Essays*, getiteld ‘Diverse gebeurtenissen met hetzelfde advies’, reflecteert Montaigne op de variabiliteit van de resultaten van menselijke handelingen, zelfs als ze worden geleid door dezelfde principes of hetzelfde advies. Hij benadrukt dat acties die met dezelfde intentie of hetzelfde plan worden ondernomen, afhankelijk van de omstandigheden, tot zeer verschillende resultaten kunnen leiden. Dit hoofdstuk behandelt de kwestie van onzekerheid en onvoorspelbaarheid in menselijke aangelegenheden.

=== Chapitre 25 : Du pédantisme ===
In hoofdstuk XXV van Boek I van de Essays*, getiteld &quot;Over pedanterie&quot;, bekritiseert Montaigne de figuur van de &quot;pedant&quot;, dat wil zeggen iemand die buitensporige en vaak nutteloze eruditie aan de dag legt, zonder echt begrip of wijsheid. Deze tekst is een reflectie op de excessen van de leer van die tijd en op de gevaren van een opvoeding die waarde hecht aan de simpele accumulatie van kennis ten koste van reflectie en kritisch oordeel.

=== Chapitre 26 : De l’institution des enfans ===
In hoofdstuk XXVI van Boek I van de Essays*, getiteld ‘Over het onderwijs van kinderen’, gaat Montaigne in op de kwestie van het onderwijs. Deze tekst is bijzonder belangrijk omdat hij de humanistische zorgen van die tijd weerspiegelt en tegelijkertijd innovatieve ideeën biedt over hoe kinderen moeten worden opgeleid tot wijze en evenwichtige individuen. Montaigne bekritiseert traditionele onderwijsmethoden, gebaseerd op memoriseren en eruditie, en stelt een onderwijsmodel voor dat gericht is op de ontwikkeling van oordeel, rede en persoonlijke ervaring.

=== Chapitre 27 : C’est folie de rapporter le vray et le faux à nostre suffisance ===
In zijn essay 'Het is waanzin om het ware en het valse in verband te brengen met onze toereikendheid' nodigt Montaigne ons uit tot een diepe reflectie over de aard van kennis en de grenzen van ons begrip. Hij bekritiseert de houding van degenen die beweren de absolute waarheid in pacht te hebben en die alle dingen beoordelen op basis van hun eigen kennis.

=== Chapitre 28 : De l’amitié ===
In hoofdstuk 28 'Over vriendschap' van zijn Essays onderzoekt Montaigne de diepgaande aard van vriendschap en de plaats die deze inneemt in het menselijk leven. Hij begint met het beschrijven van vriendschap als een unieke en onlosmakelijke band tussen twee mensen, gebaseerd op een ‘kwintessens van al deze vermenging’ die hen verenigt zonder enige reden of bijzondere overweging.

Montaigne benadrukt dat echte vriendschap zeldzaam en kostbaar is, omdat het een totaal delen van jezelf en een samensmelting van zielen inhoudt. Hij herinnert zich zijn eigen vriendschap met Etienne de La Boétie, die hij beschouwt als een van de mooiste ervaringen uit zijn leven.

Vervolgens worden de verschillende kwaliteiten besproken die nodig zijn voor vriendschap, zoals loyaliteit, vertrouwen, vrijgevigheid en wederzijds begrip. Montaigne benadrukt het belang van open en eerlijke communicatie in een sterke vriendschap.

Ten slotte denkt hij na over de uitdagingen en moeilijkheden waarmee vriendschappen te maken kunnen krijgen, waaronder scheidingen, verraad en levensveranderingen. Hij benadrukt dat echte vriendschap deze beproevingen kan doorstaan, dankzij de kracht van de band die de twee mensen verenigt.

=== Chapitre 29 : Vingt et neuf sonnets d’Estienne de La Boetie ===
Hoofdstuk 29 van Montaignes Essays, &quot;Negenentwintig Sonnetten van Estienne de La Boétie&quot;, is eigenlijk een opname van de gedichten van zijn goede vriend, Étienne de La Boétie. Montaigne koos er om verschillende redenen voor om deze sonnetten in zijn essays op te nemen:
* Eerbetoon aan vriendschap: Deze opname is vooral een eerbetoon aan de diepe vriendschap die Montaigne en La Boétie verenigde. De sonnetten getuigen van de schoonheid van hun relatie en de bewondering die Montaigne voor zijn vriend had.
* Illustratie van zijn ideeën: De thema's die in de sonnetten van La Boétie aan bod komen, resoneren met Montaignes reflecties over vriendschap, liefde, de menselijke natuur en de dood. Ze illustreren en verdiepen dus enkele van de ideeën die in de voorgaande hoofdstukken van de Essays zijn ontwikkeld.
* Het delen van een literair werk: Montaigne wilde het publiek bewust maken van het poëtische werk van zijn vriend, dat hij als uitzonderlijk beschouwde. Zo droeg hij bij tot de verspreiding van deze sonnetten en tot de erkenning van het talent van La Boétie.

=== Chapitre 30 : De la moderation ===
In het hoofdstuk &quot;Over gematigdheid&quot; ontwikkelt Montaigne een diepgaande reflectie op de deugd van matigheid en de gevaren van overdaad. Samenvattend nodigt Montaigne ons uit om gematigdheid te cultiveren in alle aspecten van ons leven. Door extremen te vermijden, kunnen we een gelukkiger en vrediger leven leiden dat beter aansluit bij de menselijke natuur.

De belangrijkste thema’s die in dit hoofdstuk aan bod komen zijn:
* Overdaad als perversie van deugd: Montaigne benadrukt dat zelfs de beste eigenschappen, tot het uiterste doorgevoerd, gebreken kunnen worden. Hij neemt het voorbeeld van religie: overmatige religieuze ijver kan leiden tot intolerantie en geweld. 
* De waarde van het gemiddelde: De auteur pleit voor het ‘middengebied’, dat wil zeggen een evenwichtig leven, waarin de geneugten gematigd zijn en de passies onder controle. Hij laat zich inspireren door oude filosofen, zoals Aristoteles, die gematigdheid als de deugd bij uitstek beschouwden. 
* De kwetsbaarheid van de mens: Montaigne herinnert ons eraan dat de mens van nature zwak is en onderhevig aan hartstochten. Het is daarom belangrijk op je hoede te zijn voor je eigen neigingen en te proberen deze te temperen. 
* De noodzaak van de rede: De rede is volgens Montaigne de beste gids om excessen te vermijden. Het stelt ons in staat afstand te nemen van onze emoties en weloverwogen keuzes te maken.

=== Chapitre 31 : Des Cannibales ===
&quot;Over kannibalen&quot; van Montaigne is een voorbeeld van het humanistische denken. Bij het beschrijven van de gebruiken en moraal van de indianenvolken neemt Montaigne geen genoegen met een simpel reisverslag. Hij onderneemt een diepgaande reflectie op de aard van de beschaving, menselijke waarden en de relativiteit van culturen.

De belangrijkste thema’s die aan bod komen:
* Cultureel relativisme: Montaigne zet vraagtekens bij de Europese vooroordelen jegens inheemse Amerikaanse volkeren, die zij omschrijven als ‘wilden’. Hij wijst erop dat onze eigen gewoonten, gezien door een andere bril, net zo vreemd en barbaars kunnen lijken.
* Natuur en cultuur: De auteur trekt een parallel tussen inheemse Amerikaanse volkeren, die volgens hem dichter bij de natuur staan, en Europeanen, die volgens hem gecorrumpeerd zijn door de beschaving. Hij zet vraagtekens bij het begrip ‘vooruitgang’ en vraagt zich af wat de gevolgen zijn van dit kunstmatig leven.
* Oorlog en geweld: Montaigne analyseert de redenen die mensen ertoe aanzetten oorlog te voeren. Hij merkt op dat de oorzaken van conflicten vaak verband houden met materiële belangen of politieke rivaliteit, en niet met een fundamenteel agressieve aard.
* Eenvoud en deugd: De auteur bewondert de eenvoud van het leven van indianenvolken en hun gehechtheid aan fundamentele waarden zoals solidariteit, moed en eer. Hij verzet zich tegen de complexiteit en hypocrisie van de Europese samenleving.

=== Chapitre 32 : Qu’Il faut sobrement se mesler de juger des ordonnances divines ===
In hoofdstuk 32 van zijn Essays met de titel ''&quot;Dat we ons terughoudend moeten opstellen bij het beoordelen van goddelijke verordeningen&quot;'' behandelt Montaigne een fundamentele vraag: die van ons vermogen om goddelijke plannen te begrijpen en te beoordelen. Hij nodigt ons uit tot grote voorzichtigheid en diepe nederigheid tegenover de mysteries van geloof en bestaan, dus zeker niet te beweren de waarheid te kennen over de mysteries van het leven. Beter is om het bestaan te aanvaarden van dingen die ons begrip te boven gaan. Hij moedigt ons aan een eenvoudig en oprecht geloof te cultiveren, gebaseerd op vertrouwen in plaats van op zekerheid.

Montaignes belangrijkste argumenten:
* Bedrog en het onbekende: Montaigne benadrukt dat het onbekende een vruchtbare voedingsbodem is voor charlatans en bedriegers. Hoe mysterieuzer iets is, hoe gemakkelijker het is om er willekeurige betekenissen aan te geven en het aan persoonlijke interpretaties te onderwerpen.
* De grenzen van de menselijke rede: Onze rede, hoe krachtig die ook mag zijn, is niet in staat alle mysteries van het universum te ontrafelen. Proberen Gods plannen te begrijpen komt neer op het willen begrijpen van het oneindige in het eindige.
* De diversiteit aan interpretaties: Geconfronteerd met dezelfde gebeurtenis bieden mensen meerdere en vaak tegenstrijdige interpretaties. Dit toont duidelijk de willekeur van onze oordelen aan en de onmogelijkheid om de absolute waarheid te kennen.
* Geloof en onderwerping: Montaigne moedigt een houding van geloof en onderwerping aan tegenover het goddelijke. Het suggereert dat de gelovige de beproevingen en vreugden van het leven moet accepteren als manifestaties van goddelijke wil, zonder te proberen ze rationeel te begrijpen.

Montaigne spoort zijn lezers in dit essay aan tot nederigheid, tolerantie en vertrouwen:
* Nederigheid: We moeten de grenzen van onze kennis en begrip erkennen.
* Tolerantie: Geconfronteerd met de diversiteit aan overtuigingen moeten we tolerantie en respect voor anderen cultiveren.
* Vertrouwen: Zelfs als we niet alles begrijpen, kunnen we vertrouwen op een hogere macht die ons lot leidt.

=== Chapitre 33 : De fuir les voluptez au pris de la vie ===
In zijn essay &quot;De fuir les voluptez au pris de la vie&quot; (&quot;Het vermijden van geneugten ten koste van het leven&quot;) onderzoekt Michel de Montaigne het thema van de menselijke drang om genot te vermijden uit angst voor de gevolgen of risico's voor het leven. Hij verkent hierbij de vraag of het zinvol is om plezier of vreugde op te offeren om de levensduur te verlengen, en hij reflecteert op de balans tussen genieten van het leven en voorzichtigheid om te overleven. Montaigne benadrukt dus het idee dat overmatige voorzichtigheid en het vermijden van alle risico's het leven armer en minder de moeite waard kunnen maken. Hij pleit voor een evenwicht waarbij we het leven ten volle waarderen, inclusief de vreugde en geneugten, zonder ons constant te laten verlammen door angst voor de dood, die immers onvermijdelijk is. Hij pleit voor een filosofische houding tegenover de dood, waarin men deze accepteert en niet voortdurend vreest. De essentie van een goed leven ligt volgens Montaigne niet in het vermijden van de dood, maar in het waarderen van het leven terwijl het er is. Levensvreugde is een essentieel onderdeel van het leven.
Montaigne reflecteert ook op hoe individuen hun waarden en prioriteiten moeten afwegen bij het maken van keuzes in het leven. Moet men veiligheid en een lang leven boven alles stellen, of is er ruimte voor risico’s en het najagen van geneugten die het leven voller maken? Voor Montaigne is het belangrijk dat men niet uit angst voor de dood volledig afstand doet van de dingen die het leven de moeite waard maken.
{{Sub}}

=== Chapitre 34: La fortune se rencontre souvent au train de la raison ===
In ''La fortune se rencontre souvent au train de la raison''  onderzoekt Montaigne de relatie tussen rede en fortuin (of toeval). Montaigne ontwikkelt het idee dat, hoewel mensen vertrouwen op hun rede om hun acties te sturen, het vaak voorkomt dat fortuin een belangrijke rol speelt in het succes of falen van deze acties. Het drukt dus een complexe reflectie uit over de aard van geluk en voorzichtigheid in het menselijk leven.

De titel van het hoofdstuk ‘Fortuin ontmoet vaak de rede’ suggereert dat geluk vaak gepaard gaat met de rede, of op zijn minst dat de twee naast elkaar kunnen bestaan. Montaigne maakt hier een pragmatische observatie: zelfs als we rationeel handelen, moeten we accepteren dat een deel van het onvoorziene aan de menselijke controle ontsnapt. De rede kan nooit alles voorspellen, maar kan ons wel beter in staat stellen de juiste kansen te grijpen wanneer die zich voordoen.

=== Chapitre 35 : D’un defaut de nos polices ===
Hoofdstuk 35 van Montaignes Essais gaat over de grenzen en onvolkomenheden van de bestaande politieke en gerechtelijke systemen. Montaigne analyseert de aard van wetten, hun toepassing, evenals de slechte werking van openbare instellingen van zijn tijd. De term ‘polices’ verwijst hier niet naar de kracht van de orde, maar naar de organisatie van de stad, dat wil zeggen de manier waarop de samenleving wordt bestuurd, bestuurd en gereguleerd.

=== Chapitre 36 : De l’usage de se vestir ===
Hoofdstuk 36 van Montaignes Essais, &quot;Over het gebruik van kleding&quot;, is een reflectie op de praktijk van kleding en de manier waarop deze diepere aspecten van de samenleving, gewoonten en de menselijke natuur weerspiegelt. Met name de associatie met iemands sociale status wordt door hem behandeld. Montaigne onderzoekt de relatie die mensen hebben met hun kleding, benadrukt culturele en historische verschillen en zet vraagtekens bij de redenen waarom mensen zoveel belang hechten aan hun kleding. Wat in de ene cultuur als fatsoenlijk of elegant wordt beschouwd, kan in een andere cultuur als vreemd of zelfs onaanvaardbaar worden beschouwd. Sommige beschavingen beschouwen naaktheid bijvoorbeeld als natuurlijk, terwijl andere het schandalig vinden. Kleren zijn voor Montaigne daarom symbolen die veel verder gaan dan hun eenvoudige praktische functie

=== Chapitre 37 : Du jeune Caton ===
(&quot;Over Cato de jongere&quot;)
In hoofdstuk 37 onderzoekt Montaigne de figuur van Cato de jongere, een man die beroemd is om zijn deugd en integriteit. Het essay is een diepgaande reflectie op deugd, oordeel en de menselijke natuur. Door de studie van de historische figuur Cato van Utica onderzoekt Montaigne de noties van heldendom, stoïcisme en conformiteit met sociale normen. Montaigne bewondert Cato vanwege zijn stoïcisme en zijn weerstand tegen de verleidingen van macht en corruptie van zijn tijd.

Montaigne onderstreept het contrast tussen de morele strengheid van Cato en het gedrag van de politici van zijn tijd. Hij reflecteert op het deugdideaal, maar ook op de uitdagingen waarmee een individu in de praktijk te maken krijgt. De figuur van Cato dient als uitgangspunt voor een bredere meditatie over moraliteit, plicht en persoonlijke opoffering.

Bovendien zet Montaigne vraagtekens bij het idee van voorbeeldigheid en de moeilijkheid om een dergelijk niveau van deugd te bereiken. Het essay nodigt ons uit om na te denken over de complexiteit van de menselijke natuur en de morele dilemma's die daaruit voortkomen. Hij trekt de geldigheid in twijfel van het beoordelen van de acties van anderen op basis van de eigen normen en waarden en onderstreept hoe belangrijk het is om ieder individu in zijn eigenheid te beschouwen en niet één enkel deugdmodel op te leggen.

=== Chapitre 38 : Comme nous pleurons et rions d’une mesme chose ===
Hoofdstuk 38 van Montaignes Essays, &quot;Hoe we tegelijk kunnen huilen en lachen om hetzelfde&quot;, is een fascinerende verkenning van menselijke emoties en hun complexiteit. Door middel van concrete voorbeelden en persoonlijke reflecties nodigt Montaigne ons uit om de aard van onze reacties op levensgebeurtenissen in twijfel te trekken.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De dualiteit van emoties: De auteur benadrukt dat we in staat zijn tegenstrijdige emoties te voelen wanneer we met dezelfde situatie worden geconfronteerd. We kunnen zowel huilen als lachen, blij en verdrietig zijn, en vaak onbewust.
* De invloed van context: Onze emoties worden sterk beïnvloed door de context waarin we ons bevinden en door onze eigen persoonlijke geschiedenis. Dezelfde situatie kan, afhankelijk van het individu, heel verschillende reacties uitlokken.
* De veranderende aard van emoties: Montaigne laat zien dat onze emoties niet vaststaan, maar in de loop van de tijd evolueren. Waar we gisteren om huilden, vinden we vandaag misschien grappig, en omgekeerd.
* De complexiteit van de menselijke natuur: De auteur benadrukt de moeilijkheid om de motivaties en reacties van anderen, evenals die van onszelf, volledig te begrijpen.

=== Chapitre 39 : De la solitude ===
Hoofdstuk 39 van Montaignes Essays, &quot;Over eenzaamheid&quot;, is een intieme en diepgaande reflectie op het belang van eenzaamheid voor het individu. De auteur onderzoekt de voordelen van het zich terugtrekken uit de wereld om jezelf beter te leren kennen en je geest te cultiveren.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* Eenzaamheid als bron van zelfkennis: Montaigne beweert dat eenzaamheid noodzakelijk is om weg te komen van de afleidingen van de wereld en zich te concentreren op eigen gedachten en gevoelens. Het is in eenzaamheid dat we onszelf echt kunnen kennen en begrijpen.
* Eenzaamheid als toevluchtsoord: Eenzaamheid biedt toevlucht tegen sociale druk en de verwachtingen van anderen. Het stelt ons in staat om onze onafhankelijkheid te behouden en de eigen individualiteit te cultiveren.
* Eenzaamheid en samenleving: Montaigne pleit niet voor totale isolatie. Hij benadrukt dat eenzaamheid complementair is aan het leven in de samenleving en dat het ons in staat stelt menselijke relaties beter te waarderen.
* De voordelen van lezen: Lezen is voor Montaigne een essentiële metgezel in eenzaamheid. Het opent de geest voor nieuwe ideeën en maakt dialoog met de grootste geesten mogelijk.

=== Chapitre 40 : Consideration sur Cicéron ===
Hoofdstuk 40 van Montaignes Essays, &quot;Overwegingen over Cicero&quot;, is een beschouwing over de erfenis van deze grote Romeinse redenaar. Naast bewondering voor Cicero maakt Montaigne van de gelegenheid gebruik om bredere vragen over schrijven, ijdelheid, vriendschap en de zin van het leven te onderzoeken.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De ijdelheid van schrijvers: Montaigne zet vraagtekens bij de motivatie van grote schrijvers om hun werken te publiceren. Is het uit een puur verlangen om hun gedachten te delen, of uit een vorm van ijdelheid, een behoefte aan erkenning? Hij neemt het voorbeeld van Cicero en Plinius de Jonge, die historici opriepen om hun herinnering voort te zetten.
* De relatie met het nageslacht: De auteur reflecteert op de wens om een stempel te drukken op de geschiedenis. Hij vraagt zich af of deze zoektocht naar het nageslacht een nobele ambitie is of een simpele illusie.
* Vriendschap en correspondentie: Montaigne wijst op het belang van vriendschap in zijn leven en dat van Cicero. Het onderstreept de rol van correspondentie bij het onderhouden van vriendschappelijke banden en bij intellectuele verrijking.
* Stijl en vorm: Montaigne vergelijkt zijn eigen schrijfstijl met die van Cicero. Hij benadrukt de verschillen tussen hun aanpak en reflecteert op het belang van vorm bij de overdracht van ideeën.

=== Chapitre 41 : De ne communiquer sa gloire ===
In hoofdstuk 41 (&quot;Het delen van eigen successen&quot;) behandelt de auteur het thema van persoonlijke glorie en hoe deze wordt waargenomen en gedeeld. Montaigne kijkt naar de spanning tussen het verlangen naar erkenning en het belang van bescheidenheid.

Montaigne benadrukt dat roem vaak gekoppeld is aan de mening van anderen, terwijl het ware geluk niet ligt in het najagen van roem. Hij stelt dat persoonlijke bevrediging en deugd voorrang moeten krijgen op externe goedkeuring.

De auteur bespreekt ook de gevaren van ijdelheid en de neiging van mensen om zichzelf met anderen te vergelijken. Hij pleit voor een meer introspectieve benadering van succes, waarbij hij benadrukt dat eigenwaarde niet afhankelijk mag zijn van publieke erkenning.

Dit hoofdstuk nodigt ons uit om na te denken over onze motivaties en de manier waarop we de waarde van onze prestaties waarnemen. Montaigne suggereert dat ware grootsheid kan liggen in het vermogen om een eenvoudig, teruggetrokken leven te leiden, ver weg van de onrust van het openbare leven.

=== Chapitre 42 : De l’inegalité qui est entre nous ===
In hoofdstuk 42 van Livre I, &quot;Over de ongelijkheid die tussen ons bestaat&quot;, gaat Montaigne in op de verschillende vormen van ongelijkheid die bestaan tussen mensen, zowel fysiek, intellectueel, sociaal als moreel. Montaigne reflecteert op de aard van deze ongelijkheden en hun impact op menselijke relaties.
{{Citaat|Il y a plus de distance de tel à tel homme qu'il n'y a de tel homme à telle bête. ''(Er is meer verschil tussen twee mensen dan tussen een mens en een dier.)''}}

Hij benadrukt dat hoewel ongelijkheid natuurlijk is, het essentieel is om de waardigheid van ieder individu te erkennen. Montaigne stelt starre hiërarchieën in vraag en benadrukt dat ieder mens kwaliteiten heeft die uniek zijn voor hem of haar, en dat deze kwaliteiten niet uitsluitend op basis van sociale of materiële criteria beoordeeld mogen worden.

Montaigne bespreekt ook het idee dat de ware maatstaf voor iemands waarde niet ligt in zijn sociale positie of status, maar in zijn vermogen om deugdzaam te handelen en zijn talenten te cultiveren. Dit hoofdstuk roept op tot reflectie over tolerantie en acceptatie van verschillen, terwijl de rijkdom van de menselijke diversiteit wordt gevierd.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De relativiteit van waarden: Montaigne benadrukt dat waarden en beoordelingscriteria variëren van persoon tot persoon en van cultuur tot cultuur. Wat bij de een als een kwaliteit wordt beschouwd, kan bij de ander als een fout worden gezien.
* Uiterlijk en realiteit: De auteur bekritiseert het belang dat wordt gehecht aan uiterlijk en materiële goederen. Hij stelt dat de waarde van een individu niet wordt afgemeten aan zijn bezittingen of sociale status, maar aan zijn intrinsieke kwaliteiten.
* Menselijke ijdelheid: Montaigne hekelt de ijdelheid die mensen ertoe aanzet zichzelf met elkaar te vergelijken en elkaar te devalueren. Het nodigt uit tot grotere nederigheid en acceptatie van onze verschillen.
* De complexiteit van de menselijke natuur: De auteur onderstreept de moeilijkheid van het beoordelen van anderen, omdat iedereen uniek is en een veelheid aan kwaliteiten en fouten in zich draagt.
{{Citaat|Il ne nous faict montre que des parties qui ne sont aucunement siennes, et nous cache celles par lesquelles seules on peut vrayement juger de son estimation. ''(Iemand laat ons alleen delen zien die in geen enkel opzicht van hem zijn, en verbergt voor ons die delen op basis waarvan we hem werkelijk zouden kunnen beoordelen.)''}}

=== Chapitre 43 : Des loix somptuaires ===
In hoofdstuk 43 van Livre I bespreekt Montaigne de wetten die de uitgaven voor weelde regelen, dat wil zeggen de wetten die betrekking hebben op luxe en uiterlijke status. Montaigne onderzoekt de redenen waarom deze wetten werden ingevoerd, vaak om excessen onder controle te houden en de publieke moraal te behouden.

Hij bekritiseert het idee dat rijkdom en uiterlijke kenmerken criteria zijn voor waarde of status, en benadrukt dat ware adel in deugd en karakter ligt. Montaigne benadrukt de hypocrisie die gepaard kan gaan met 'weeldewetten', omdat ze proberen complex menselijk gedrag te reguleren, vaak ingegeven door persoonlijke verlangens.

De auteur onderzoekt ook de spanning tussen het verlangen om de schijn op te houden en de behoefte aan authenticiteit. Hij stelt dat ware schoonheid in eenvoud en integriteit ligt en niet in materiële uitbundigheid. Montaigne nodigt ons uit om na te denken over de betekenis van rijkdom en over hoe deze op een meer ethische en betekenisvolle manier kan worden gebruikt.

=== Chapitre 44 : Du dormir ===
Hoofdstuk 44 van Montaignes essays, &quot;Over de slaap&quot;, nodigt de lezer uit om na te denken over een activiteit die zo banaal is als slapen. Naast het fysiologische aspect onderzoekt Montaigne ook de psychologische en filosofische dimensies van slaap. Hij gaat ook in op de relatie met dromen, herinnering en verbeelding, waarbij hij bedenkt hoe deze elementen onze perceptie van de werkelijkheid beïnvloeden. Hij benadrukt de dubbelzinnigheid van de slaap, die zowel een moment van rust als een tijd van kwetsbaarheid kan zijn. Het essay nodigt uit tot reflectie over de behoefte aan rust en het noodzakelijke evenwicht tussen activiteit en contemplatie. 

De belangrijkste thema's die Montaigne aansnijdt:
* Slaap en rede: Montaigne zet vraagtekens bij de relatie tussen slaap, die een opschorting van de rede is, en het  menselijk handelen. Hij betwijfelt het vermogen van grote mannen om vredig te slapen vóór belangrijke gebeurtenissen, zoals Alexander de Grote vóór de Slag bij Gaugamela in 331 v.Chr.
* Slaap en passies: slaap kan ons soms kan onttrekken aan de invloed van onze passies en onze kwellingen. Montaigne haalt het voorbeeld aan van de Romeinse keizer Otto, die vredig in slaap viel voordat hij zelfmoord pleegde.
* Slaap en dood: Montaigne trekt een parallel tussen slaap en dood, twee toestanden waarin de geest afwezig is in het lichaam. Hij bezint zich over de aard van de dood en vraagt zich af wat er na ons leven gebeurt.
* Slaap en gezondheid: het belang van slaap voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Montaigne wijst erop dat een gebrek aan slaap schadelijke gevolgen kan hebben voor ons welzijn.

=== Chapitre 45 : De la bataille de dreux ===
(&quot;Over de [[w:Slag bij Dreux|Slag bij Dreux]]&quot;)

Hoewel het op het eerste gezicht een eenvoudige beschrijving van een historische veldslag lijkt, onthult dit hoofdstuk in werkelijkheid Montaignes diepgaande reflecties over de menselijke natuur, oorlog en fortuin.
;Historische context
Het essay gaat in op de tragische gebeurtenissen van de strijd die plaatsvond in 1562, tijdens de godsdienstoorlogen in Frankrijk. Montaigne, die getuige was van deze conflicten, spreekt zijn afschuw uit over het geweld en de verwoestende gevolgen van de oorlog. Hij onderstreept de absurditeit van de rivaliteit tussen katholieken en protestanten en bekritiseert de wreedheid van de conflicten. Montaigne roept het lijden van mensen op, zowel op het slagveld als onder burgers, en stelt het idee van militaire glorie in vraag.

De belangrijkste thema's die Montaigne aansnijdt:
* De onvoorspelbaarheid van oorlog: Montaigne benadrukt het chaotische en onvoorspelbare aspect van gevechten, waarbij gebeurtenissen snel in het voordeel van de ene of de andere kant kunnen omslaan. Hij wijst op de rol van geluk en fortuin in de uitkomst van veldslagen.
* De psychologie van strijders: Montaigne is geïnteresseerd in de reacties van mannen op angst, dood en geweld. Het essay analyseert individueel en collectief gedrag en laat zien hoe emoties beslissingen en acties op het slagveld kunnen beïnvloeden.
* Kritiek op traditioneel heldendom: Montaigne daagt het traditionele beeld van de oorlogsheld uit, vaak verheerlijkt vanwege individuele daden van moed. Hij benadrukt liever het belang van discipline, groepscohesie en het vermogen zich aan te passen aan veranderende omstandigheden.
* Reflectie op de dood: De Slag bij Dreux, die plaatsvond op 19 december 1562 ten zuiden van Dreux, is een gelegenheid voor Montaigne om na te denken over de dood, die alomtegenwoordig is op het slagveld. Hij onderzoekt de verschillende houdingen ten opzichte van de eindigheid van het leven en probeert de betekenis van het menselijk bestaan te begrijpen.

=== Chapitre 46 : Des noms ===
In 'Des noms&quot; reflecteert Montaigne op de aard van namen en hun impact op onze identiteit en onze perceptie van de wereld.

Thema's:
* De willekeur van namen: Montaigne benadrukt dat namen willekeurige labels zijn die we op dingen en mensen plakken. Ze weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de diepere aard van wat ze aanduiden. Hij bekritiseert de irrationele menselijke neiging om een mystieke betekenis in namen te zien. Dit is immers een vorm van bijgeloof die vaak aanwezig is in samenlevingen die verbanden veronderstellen tussen de naam en het lot. 
* Verlies van identiteit: De latinisering van eigennamen, een gangbare praktijk in zijn tijd, was voor hem een bron van verwarring en identiteitsverlies. Door namen te transformeren, wissen we de geschiedenis en wortels van een individu of een plaats.
* De kracht van namen: Namen kunnen onze perceptie en oordelen beïnvloeden. Een prestigieuze naam kan de drager een bepaald prestige verlenen, terwijl een bescheiden naam gezien kan worden als een teken van minderwaardigheid.
* Het belang van geschiedenis: Namen zijn gekoppeld aan geschiedenis en herinnering. Door het behoud van eigennamen behouden we ook een deel van ons erfgoed.
* De relativiteit van perceptie: Onze perceptie van de wereld wordt beïnvloed door de woorden die we gebruiken. Namen zijn hulpmiddelen om onze realiteit te construeren.
* De zoektocht naar identiteit: Montaigne stelt de kwestie van identiteit in vraag en wat ons maakt tot wie we zijn. Namen zijn een onderdeel van deze identiteit, maar definiëren deze niet volledig.

Montaigne besluit met een sceptische kijk op het belang van namen, die hij ondergeschikt acht aan de intrinsieke kwaliteiten van individuen. Voor hem is het hechten van onevenredig belang aan namen eerder een kwestie van bijgeloof en menselijke ijdelheid dan van de rede.

Kortom, dit hoofdstuk van Montaigne is een meditatie over de willekeur van namen en een oproep om niet te veel gewicht te hechten aan oppervlakkige conventies. De 'Essais' zijn doordrenkt van deze kritische geest, vermengd met humor en scherpe observatie van menselijk gedrag.

=== Chapitre 47 : De l’incertitude de nostre jugement ===
“Over de onzekerheid van ons oordeel” is een grondtekst van de sceptische filosofie, waarin Montaigne de betrouwbaarheid van ons oordeel en onze zekerheden in twijfel trekt. &quot;De l’incertitude de nostre jugement&quot; had een diepgaande invloed op de westerse filosofie door kritische reflectie te introduceren over de aard van kennis en waarheid.
De vragen die Montaigne stelt, zijn vandaag de dag nog steeds relevant in een complexe wereld die wordt gekenmerkt door diversiteit aan meningen. Door de relativiteit van culturen en overtuigingen te benadrukken, moedigt Montaigne tolerantie en respect voor anderen aan.

Belangrijkste thema's:
* De onzekerheid van het menselijk oordeel: Montaigne benadrukt de kwetsbaarheid van onze meningen en overtuigingen. Vaak worden ze beïnvloed door ons onderwijs, onze cultuur en onze persoonlijke ervaringen.
* Cultureel relativisme: dat wat in de ene cultuur als waar of juist wordt beschouwd, kan in een andere cultuur heel anders worden beoordeeld. Deze diversiteit aan standpunten maakt het moeilijk om een absolute waarheid vast te stellen.
* Methodische twijfel: Montaigne nodigt ons uit om twijfel te cultiveren en onze diepste zekerheden in twijfel te trekken. Deze sceptische houding stelt ons in staat aan dogma’s te ontsnappen en onze geest open te stellen voor nieuwe perspectieven.
* De subjectiviteit van perceptie: Montaigne laat zien dat onze perceptie van de wereld subjectief is omdat zij wordt beïnvloed door onze eigen cognitieve vooroordelen.
* De onmogelijkheid van absolute kennis: Montaigne concludeert dat mensen veroordeeld zijn tot onzekerheid en dat ze geen aanspraak kunnen maken op perfecte kennis van de wereld.

Dit essay eindigt met een uitnodiging om onzekerheid te aanvaarden als een essentieel onderdeel van de menselijke conditie. Montaigne biedt geen definitieve oplossing om de zwakheden van ons oordeel te compenseren, maar hij biedt een meer bescheiden en sceptische houding ten opzichte van meningen en schijnbare waarheden.

=== Chapitre 48 : Des destriers ===
Het essay &quot;Over oorlogspaarden&quot; biedt een fascinerende kijk op de paardenwereld van toen. De ''destrier'' is het bekendste oorlogspaard uit de middeleeuwen. Het droeg ridders in veldslagen, toernooien en steekspelen. Het essay levert echter vooral een bredere reflectie op de relatie tussen mens en dier. Daarvoor maakt Montaigne gebruik van historische anekdotes:

* Hij vertelt over Romeinse oorlogspaarden. Deze ''funales'' en ''desultorios'' waren onmisbare partners op het slagveld. Door een sterk doorgevoerde en harde training waren zij in staat tot ongelooflijke prestaties. Zo werden zij niet alleen een symbool van Romeins meesterschap, maar werden zij ook slachtoffer van wreedheid jegens dieren. 
* Hij besteedt eveneens aandacht aan getrainde paarden die in staat zijn hun meester vrijwel autonoom te verdedigen, waarbij hij zowel hun intelligentie als de gevaren die inherent zijn aan deze training benadrukt. 
* Met het verhaal van Artibie, een Perzische generaal die werd gedood door zijn eigen getrainde paard, wil Montaigne de grenzen en risico's laten zien van deze mens-dierrelatie.

Dit hoofdstuk gaat echter verder dan een loutere beschrijving van de paarden. Met deze anekdotes zet Montaigne vraagtekens bij de natuur van de mens. De verhalen benadrukken de dubbelhartigheid van de mens, die in staat is tot zowel grote intelligentie als wreedheid. Het is eveneens een reflectie over macht: paardentraining is een metafoor voor de macht van de mens over de natuur, maar ook voor de grenzen van deze macht. Het essay benadrukt ook het belang van voorzichtigheid: het verhaal van Artibie is een waarschuwing tegen overmoed.

=== Chapitre 49 : Des coustumes anciennes ===
In zijn essay &quot;Over oude gebruiken&quot; nodigt Montaigne de lezer uit om na te denken over de relativiteit van de moraal en de kwetsbaarheid van onze zekerheden. Montaigne bekritiseert in dit hoofdstuk vooral het conformisme en de blinde gehechtheid aan de gebruiken van zijn tijd. Hij wijst op de de willekeur en vluchtigheid van mode en gewoontes, en demonstreert daarmee de relativiteit van waarden en sociale normen die immers sterk cultuurafhankelijk zijn: wat in de ene cultuur als normaal en natuurlijk wordt beschouwd, kan in een andere cultuur bizar en zelfs barbaars lijken.

Belangrijkste thema's:
* De relativiteit van de moraal: Montaigne benadrukt dat onze oordelen over buitenlandse gewoontes vaak vertekend zijn door onze eigen gewoonten. Wat wij vandaag de dag als ‘barbaars’ beschouwen, kan in een andere tijd of plaats volkomen natuurlijk lijken.
* De wispelturigheid van mode: Het essay benadrukt hoe snel mode en gewoonten veranderen, en hoe gemakkelijk we van gedachten kunnen veranderen over wat ‘goed’ of ‘fout’ is.
* Het gewicht van gewoonte: Montaigne laat zien hoe gewoonte onze perceptie van de wereld bepaalt en ons vaak niet in staat stelt onze eigen overtuigingen in twijfel te trekken.
* Belang van individuele reflectie: Montaigne nodigt iedereen uit om een eigen oordeel te ontwikkelen en zich niet blindelings te laten beïnvloeden door de mening van anderen. Het moedigt mensen aan om een houding van nieuwsgierigheid en ruimdenkendheid aan te nemen wanneer ze worden geconfronteerd met verschillende culturen en nieuwe ideeën.
* Kritiek op etnocentrisme: Door de gebruiken van zijn tijd te vergelijken met die van andere volkeren, benadrukt 
* Belang van individuele reflectie: Montaigne nodigt iedereen uit om een ​​eigen oordeel te ontwikkelen en zich niet blindelings te laten beïnvloeden door de mening van anderen. Het moedigt mensen aan om een ​​houding van nieuwsgierigheid en ruimdenkendheid aan te nemen wanneer ze worden geconfronteerd met verschillende culturen en nieuwe ideeën.
* Kritiek op etnocentrisme: Door de gebruiken van zijn tijd te vergelijken met die van andere volkeren, benadrukt Montaigne de relatieve aard van elke cultuur en de ijdelheid van het beoordelen van anderen op basis van de eigen criteria.

=== Chapitre 50 : De Democritus et Heraclitus ===
In &quot;Over Democritus en Heraclitus&quot; onderzoekt Montaigne de ambivalente aard van het menselijk bestaan door de houding van deze twee oude filosofen te vergelijken. Democritus beschouwt de menselijke conditie als ijdel en belachelijk en reageert met gelach; de andere filosoof, Heraclitus, beschouwt het daarentegen als tragisch en drukt zijn verdriet daarover uit. Montaigne spreekt zich niet uit ten gunste van de ene of de andere houding, maar neemt een genuanceerd standpunt in: de menselijke conditie is immers zowel absurd als tragisch.

Belangrijkste argumenten:
* Dualiteit van het bestaan: Montaigne benadrukt dat het menselijk bestaan zowel vreugdevol als verdrietig, absurd en subliem is. Er is geen eenduidig antwoord te geven op deze complexiteit.
* Relativiteit van oordeel: Het oordeel dat we ons over het leven vormen, hangt af van ons temperament, onze ervaring en ons perspectief. Wat voor de één belachelijk is, kan voor de ander tragisch zijn.
* De waarde van blijheid en verdriet: Lachen en huilen zijn natuurlijke en legitieme reacties op de menselijke conditie. Beide hebben hun plaats in het leven.
* De grens van de filosofie: Montaigne laat zien dat filosofie geen definitieve antwoorden kan geven op de grote vragen van het bestaan. Zij kan ons echter helpen onze toestand beter te begrijpen en vreedzamer te leven.

Montaigne besluit dat we de complexiteit van het bestaan dienen te accepteren en niet moeten proberen de werkelijkheid terug te brengen tot simplistische voorstellingen. Hij moedigt ons aan om met open geest verschillende perspectieven op het leven te overwegen en de zienswijzen die verschillen van de onze niet meteen te verwerpen. Emoties mogen hierbij niet worden onderdrukt: lachen en huilen zijn authentieke uitingen van onze menselijkheid.

=== Chapitre 51 : De la vanité des parolles ===
=== Chapitre 52 : De la parsimonie des anciens === 
=== Chapitre 53 : D’un mot de Cæsar ===
=== Chapitre 54 : Des vaines subtilitez ===
=== Chapitre 55 : Des senteurs ===
=== Chapitre 56 : Des prieres ===
=== Chapitre 57 : De l’aage ===
In hoofdstuk 57 &quot;Over leeftijd&quot; onderzoekt Montaigne de verschillende stadia van het menselijk leven en hoe leeftijd onze ervaring, perceptie en gedrag beïnvloedt. Hij gaat in op het idee dat elke levensfase zijn eigen kenmerken en uitdagingen heeft en nodigt ons uit om na te denken over het verstrijken van de tijd.

Het essay belicht de voor- en nadelen van elke leeftijd, waarbij wordt erkend dat jeugd vaak wordt geassocieerd met enthousiasme en vitaliteit, terwijl ouderdom wijsheid en reflectie kan brengen. Het benadrukt echter ook de beperkingen en spijt die met het ouder worden gepaard kunnen gaan. Dit hoofdstuk nodigt uit tot reflectie over de waarde van elk moment van het leven, hoe we door de jaren heen groeien en leren, en het belang van het volledig ervaren van elke fase.

Montaigne bespreekt de manier waarop de samenleving naar leeftijd kijkt en de vooroordelen die daaruit kunnen voortkomen, waardoor acceptatie van elke levensfase wordt aangemoedigd. Het essay verdedigt het idee dat leeftijd geen bron van schaamte of melancholie mag zijn, maar eerder een natuurlijk aspect van het menselijk bestaan, dat gevierd en geaccepteerd moet worden.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De achteruitgang van vermogens met de leeftijd: Montaigne observeert helder de achteruitgang van zijn fysieke en intellectuele capaciteiten naarmate de jaren verstrijken. Hij merkt een verlies aan mentale alertheid en een afname van de fysieke kracht.
* De wijsheid van de leeftijd: Ondanks deze achteruitgang denigreert Montaigne de ouderdom niet. Hij ziet het als een vorm van wijsheid die hij verkrijgt door ervaring en contemplatie.
* Jeugd en onvolwassenheid: Montaigne bekritiseert de onstuimigheid van de jeugd en benadrukt dat ervaring noodzakelijk is om een evenwichtig oordeel te kunnen uitspreken.
* Voorbereiding op de dood: Door de ouderdom te bespreken, gaat Montaigne ook in op de kwestie van de dood. Hij denkt na over hoe hij dit onvermijdelijke einde met sereniteit tegemoet kan treden.

== Bronnen ==
{{references}}
{{Sub}}</text>
      <sha1>ibnlpkdqzyfp1b0ck4wjgfk23n0him5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396923</id>
      <parentid>396916</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T10:34:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>J.Grandgagnage</username>
        <id>3610</id>
      </contributor>
      <comment>vereenvoudiging refs met ref name=</comment>
      <origin>396923</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60755" sha1="sn5k28zzoliip29hoxy4ixskiggnn20" xml:space="preserve">== LIVRE I ==
=== Au lecteur ===
&quot;Aan de lezer&quot; lijkt bedoeld te zijn als inleiding op zijn werk. In werkelijkheid is Montaigne reeds begonnen met zijn belangrijkste doel: zichzelf portretteren, &quot;schilderen&quot; zonder enige andere bijbedoeling zoals beroemd worden of het zijn lezers naar de zin maken. [[Michel de Montaigne/Essais: Au lecteur|Lees &quot;Au lecteur&quot; hier]].

=== Chapitre 1 : Par Divers Moyens On Arrive à Pareille Fin ===
(&quot;Op verschillende wijzen bereikt men hetzelfde&quot;)

In dit essay heeft Montaigne het over twee verschillende manieren waarop mensen reageren als iemand die ze in het verleden kwaad hebben gemaakt nu de macht heeft om wraak te nemen. De verhalen die Montaigne vertelt illustreren de kracht van sommige mannen uit de geschiedenis. Montaigne lijkt te willen zeggen dat medelijden of moed hetzelfde resultaat opleveren tegen haat en minachting van anderen.

{{Citaat|De meest voorkomende manier om degenen die we beledigd hebben gunstig te stemmen aan wier wraak we nu zijn overgeleverd, is het in hen opwekken van medelijden en medeleven door ons aan hen te onderwerpen. Nochtans hebben bravoure, doorzettingsvermogen en vastberadenheid, het tegenovergestelde ervan, soms hetzelfde effect. Edward, Prins van Wales, die zo lang regeerde over ons Guyenne, een personage wiens wedervaren en lot niet zonder grandeur zijn, was ernstig beledigd door de inwoners van Limousin. Na de inname van hun stad liet hij zich niet vermurwen door het geschreeuw van de mensen, de vrouwen, de kinderen die in het bloedbad achtergebleven waren, en die zich nu smekend om genade aan zijn voeten wierpen. Maar toen hij verder de stad introk, zag hij drie Franse heren die met ongelooflijke moed de aanval van zijn zegevierende leger tegenhielden. Het aanschouwen ervan en het respect voor hun opmerkelijke moed stilden zijn woede, en na het verlenen van genade aan de drie, deed hij hetzelfde voor alle andere inwoners van de stad [...] }}&lt;ref name=&quot;essays&quot;&gt; Bron: Jules Grandgagnage: [https://www.montaigne-essays.nl Montaigne-essays]&lt;/ref&gt;

=== Chapitre 2 : De la tristesse ===
(&quot;Over het verdriet&quot;)

Montaigne bespreekt de aard van leed, verdriet en rouw. Ook die van liefde en vreugde, en van emoties die zo sterk zijn dat ze niet in woorden kunnen worden uitgedrukt. Montaigne zegt dat hij probeert verdriet niet te ervaren. Voor hem lijkt dit gevoel dwaas en via verschillende verhalen toont hij aan dat sommige mensen zich groot kunnen houden tot op het punt dat ze overmand worden door het verdriet, en dat dit leidt tot hun ondergang. Hij preciseert dat ook grote vreugde dezelfde gevolgen kan hebben.

{{Citaat
|1=Niemand is zo onbezwaard door deze passie als ik, ik hou er niet van en waardeer het niet, hoewel mensen het, als ware het een uitgemaakte zaak, een bijzondere plaats toekennen. Ze kleden er de wijsheid, de deugd en het geweten mee. Dom en lelijk ornament! De Italianen verbonden haar naam meer toepasselijk met kwaadaardigheid. Want het is een altijd schadelijke, altijd gekke gesteldheid, en omdat het altijd laf en laag is, verboden de stoïcijnen hun volgelingen om toe te geven aan dit gevoel.&lt;br&gt;
Van Psammenitus, koning van Egypte, verslagen en gevangengenomen door Cambyses, koning van Perzië, wordt echter gezegd dat bij het zien van zijn gevangen dochter, gekleed als dienstmeid uitgestuurd om water te gaan halen, hij rustig naar de grond bleef staren terwijl al zijn vrienden om hem heen jammerden en weenden. En toen hij zag dat zijn zoon werd weggevoerd voor de uitvoering van zijn doodstraf, hij hetzelfde deed. Maar bij het waarnemen van een vriend des huizes onder de gevangenen, sloeg hij zich op het hoofd en leed zichtbaar extreme pijn [...] }}
&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;
=== Chapitre 3 : Nos Affections s’emportent au delà de Nous ===
(&quot;Dat waar we om geven reikt tot voorbij ons eigen leven&quot;)

In dit essay denkt Montaigne na over onze neiging steeds vooruit te kijken naar de toekomst in plaats van in het hier en nu te leven.

{{Citaat|Zij die de mens verwijten te veel met zijn toekomst bezig te zijn, die ons ertoe aanzetten om te genieten van wat we nu bezitten en daarmee tevreden te zijn aangezien we toch geen vat hebben op wat komt - nog minder dan op wat voorbij is - pakken de meest verbreide van alle menselijke dwalingen aan; als we tenminste van een dwaling mogen spreken in het geval van deze aangeboren neiging waarmee de natuur ons dwingt om haar werk voort te zetten: onze bedrieglijke verbeeldingskracht die ons tot daden aanzet, ook al weten we niet waar het ons naar leidt. We zijn nooit in onszelf, wij zijn altijd buiten onszelf, en angst, verlangen en hoop werpen ons steeds opnieuw in de toekomst. Daarbij verliezen wij voeling met was nu is, en wat nu onderzocht dient te worden. In plaats daarvan verkiezen wij om ons bezig te houden met wat zal zijn, ook al zullen wij er op dat ogenblik niet meer zijn [...] }}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;

=== Chapitre 4 : Comme l’Ame Descharge ses Passions sur des Objects Faux, Quand les Vrais Luy Defaillent ===
(&quot;Hoe we ons door onze passies op het verkeerde richten in plaats van op het ware&quot;)

In dit essay buigt Montaigne zich over de reden waarom we, wanneer er iets misgaat, altijd de schuld bij iets of iemand willen leggen, en waarom we zo houden van kleine hondjes en aapjes. De mens die met een probleem zit, zal tegen alles tekeer gaan behalve tegen de ware oorzaak ervan. Hij verkiest immers om zich te wreken op iets tastbaars in plaats van op de onzichtbare goden of het noodlot. Deze 'wraak' levert dus niets op, behalve het aflaten van stoom.

=== Chapitre 5 : Si le Chef d’une Place Assiegée Doit Sortir pour Parlementer ===
(&quot;Moet de leider van een belegerde plaats naar buiten om te onderhandelen?&quot;)

Montaigne bestudeert in dit essay een militair onderwerp. Hij denkt na over de vraag of bedrog te verantwoorden is in tijden van oorlog, en vraagt zich af of we een vijand moeten vertrouwen die lijkt te willen onderhandelen. Hij legt uit dat een list, in tegenstelling tot de openlijke strijd, een leger vaak in staat stelt tot zegevieren. Vervolgens wijst hij erop dat het schenken van vertrouwen moeilijk is in zulke omstandigheden, omdat angst voor verraad alles overschaduwt. De leider van een belegerde plaats moet dus zijn vesting niet verlaten om te gaan onderhandelen.

=== Chapitre 6 : L’Heure des Parlemens Dangereuse ===
(&quot;Het ogenblik van onderhandelen is gevaarlijk&quot;)

Montaigne blijft zich afvragen wat er gebeurt als de vijand aanbiedt om te onderhandelen, en of men in een gevecht gebruik mag maken van gelijk welk middel om de overwinning te behalen. Met verschillende verhalen over veldslagen verwijst hij naar onregelmatige praktijken die hebben geleid naar de overwinning. Maar hij merkt op dat deze successen weinig eervol zijn.

=== Chapitre 7 : Que l’Intention Juge nos Actions ===
(&quot;Onze intentie bepaalt het oordeel over onze handelingen&quot;)

Montaigne praat over de dood en de voornemens en geheime handelingen van de mens. Het heeft volgens hem geen zin om, net voor je sterft, onthullingen te doen die tot dan geheim zijn gebleven. Hij verbindt zich ertoe om alles wat hij op zijn sterfbed zegt, al duidelijk te hebben gezegd tijdens zijn leven.
{{Citaat|De dood, zegt men, maakt ons vrij van al onze verplichtingen. Maar ik ken er die er anders over dachten. Hendrik VII van Engeland kwam als volgt overeen met Don Philip,(1) de zoon van keizer Maximiliaan (of, in meer vleiende termen, vader van keizer Karel V) : Philip zou aan hem de hertog van Suffolk van de Witte Roos uitleveren - zijn vijand, die was gevlucht naar Nederland - waarbij koning Hendrik de belofte zou doen om de hertog in leven te laten. Maar toen deze zijn eigen dood voelde naderen, beval hij per testament aan zijn zoon om de hertog te doden zodra hij zelf was overleden [...].}}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;

=== Chapitre 8 : De l’Oisiveté ===
(&quot;Over ledigheid&quot;)

Montaigne schrijft hier over het gevaar van het hebben van een inactieve geest, en hij denkt na over zijn eigen besluit zich terug te trekken in zijn kasteel om ongestoord, tot aan zijn dood, te kunnen nadenken. Montaigne beschrijft nietsdoen als een informele activiteit van de geest. Deze dwaalt over een veelheid van dingen. Hij voegt eraan toe dat, net als alle dingen, de geest gedwongen moet worden om niet af te dwalen. Na zichzelf te hebben uitgeleefd in mijmeringen, had de auteur zelf besloten om de dingen te noteren die zijn geest had gecreëerd.

=== Chapitre 9 : Des Menteurs ===
(&quot;Over leugenaars&quot;)

In dit lange, meanderende essay schrijft Montaigne voor het eerst over zijn eigen slecht geheugen, en hoe nuttig het soms kan zijn, om een slecht geheugen te hebben. Vervolgens klaagt hij over praatzieke mensen, en tot slot over leugenaars. 

Hij maakt een onderscheid tussen twee verschillende soorten leugenaars, en illustreert dit met een aantal voorbeelden uit zijn persoonlijke leven en uit dit van koningen. Montaigne verwerpt het idee dat geheugen iets te maken zou hebben met intelligentie. Hij troost zich met de gedachte dat dit gebrek hem toestaat om minder ambitieus te zijn en wat draaglijker in de omgang. Dan toont hij aan dat geheugen geassocieerd is met de leugen en dat als ze faalt ook de leugen wordt onthuld.

=== Chapitre 10 : Du Parler Prompt ou Tardif ===
(&quot;Over vlotte of slome praters&quot;)

In dit hoofdstuk schetst Montaigne het verschil tussen gevatte en moeizame sprekers. Dan mijmert hij over de voordelen van voorbereid tegenover spontaan handelen, en hij vraagt zich af waar zijn eigen woorden vandaan komen. Montaigne onderscheidt de advocaat, die snel en ondoordacht praat, en de prediker met zijn afgewogen en langzame discours. Paraat spreken behoort toe aan de geest, en bezonnen spreken aan het oordeel. Zelf, zegt Montaigne, bevindt hij zich tussen beide uitersten: soms komen zijn woorden immers te snel en verward, waardoor zijn geschriften er eveneens onder lijden.

{{Citaat
|1='Nooit werd een enkele mens met alle gaven toebedeeld' ''&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;(nota vert. - &quot;Onc ne furent à tous, toutes graces données&quot;, een vers uit een van sonnetten van zijn vriend La Boétie)&lt;/span&gt;''.

Sommigen zijn zeer begaafd in de kunst van het spreken. Ze hebben een snelle en vlotte geest, klaar voor elke gelegenheid die zich voordoet, en nooit verrast. Anderen zijn zwaar op de hand en traag, niet in staat om iets onvoorbereid te zeggen voor ze er lang over hebben nagedacht }}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;

=== Chapitre 11 : Des Prognostications ===
(&quot;Over voorspellingen&quot;)

Montaigne bespreekt waarzeggerij. Hij vraagt zich af of het  mogelijk is om de toekomst te voorspellen, en of het aan te raden is om zijn eigen instincten te volgen.

{{Citaat
|1=Orakels, profetieën en toekomstvoorspellingen dus, hadden reeds voor de komst van Jezus Christus aan geloofwaardigheid ingeboet. Andere vormen van waarzeggerij, die zich bijvoorbeeld baseren op de vlucht van vogels, de ingewanden van dode dieren, donderslagen, overstromingen, enz. hadden veel belang in de oudheid maar zijn nu door onze religie afgeschaft. Toch zijn er velen die nog steeds de waarzeggerij praktiseren met de sterren aan de hemel, met geesten, de vorm of huidskleur van mensen of door middel van onze dromen. Dit is een opmerkelijk voorbeeld van de wilde nieuwsgierigheid van onze natuur, die wat zich in de toekomst bevindt reeds wil begrijpen om erop te kunnen anticiperen, alsof we aan met het heden al niet voldoende werk hadden.}}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;


=== Chapitre 12 : De la Constance ===
(&quot;Over standvastigheid&quot;)

Montaigne definieert standvastigheid niet als het ontbreken van angst of als niet verrast te worden door iets onverwachts, maar als het aanvaarden van deze 'angst' met behoud van eigen opinies. Hij brengt in dit verband de stoïcijnen in herinnering, al blijft het voor gewone mensen moeilijk om zo afstandelijk te reageren en eigen meningen niet te laten beïnvloeden door 'angst'.

=== Chapitre 13 : Ceremonie de l’Entreveue des Roys ===
(&quot;Over ceremonieel bij het ontmoeten van koningen&quot;)

Montaigne bespreekt enkele Franse beleefdheidsregels. Zijn opvoeding maakte hem  beleefd, maar hij uit nu kritiek op te overvloedige beleefdheid, die een mens kan beperken en, soms, zijn gasten kan vervelen. Hij waarschuwt tegen een mogelijke slavernij aan gedragscodes, maar zegt ook dat beleefdheid een van de sleutels is tot de liefde op het eerste gezicht. Deze regels maken ook de toegang tot de maatschappij mogelijk.

{{Citaat
|1=Geen onderwerp is me te frivool dat het geen plaats verdient in mijn essays. Volgens onze sociale gebruiken zou het onbeleefd zijn om (tegenover een gelijke, en nog veel meer tegenover een meerdere) niet thuis te zijn als iemand je heeft verteld dat hij op bezoek zal komen. Koningin Margaret van Navarra voegt daar aan toe dat het voor een heer zelfs onbeleefd zou zijn om zijn huis te verlaten om zijn bezoeker tegemoet te gaan, ongeacht de hoge positie die hij bekleedt. Het is respectvoller om thuis te blijven en hem te ontvangen, al was het maar dat  hij hem onderweg mis zou kunnen lopen. Zelf probeer ik dergelijke rituele geplogenheden in mijn huis zo veel mogelijk te beperken, waardoor ik me mogelijk schuldig maak aan een of beide van deze beledigingen. &lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;
[...]
}}

=== Chapitre 14 : Que le goust des biens et des maux depend en bonne partie de l’opinion que nous en avons ===
(&quot;De ervaring van goed en kwaad wordt voor een groot deel bepaald door de opinies die we erover hebben&quot;)

Montaigne zegt dat het kwaad en lijden alleen maar bestaan doordat we hebben besloten om er zo over te denken. Als we een ding als pijnlijk beoordelen, dan zal het ons pijn doen. Montaigne denkt daardoor dat we lijden kunnen verminderen door onze oordelen te veranderen. Hiervoor gebruikt hij verbeelding, maar ook rede. Hij geeft het voorbeeld van de dood en hoe iedereen daar anders op reageert. Sommigen kunnen extreme pijnen verdragen zonder enige emotie te tonen, uit trots, moed of wat anders. Het lijkt alsof Montaigne ons wil zeggen dat de pijn afhankelijk is van onze graad van lafheid en onze zwakheden.

=== Chapitre 15 : On est puny pour s’opiniastrer à une place sans raison ===
(&quot;Men wordt gestraft wanneer men een fort blijft verdedigen terwijl dat geen zin meer heeft&quot;)

Montaigne betoogt dat er regels bestaan die in een strijd gevolgd dienen te worden, en dat moed of andere deugden soms opzij moeten worden gezet in het belang van de overwinning. Heel wat veldslagen zijn verloren door de koppigheid en vastberadenheid van degenen die een plaats bleven verdedigen terwijl ze beter hadden moeten weten.

{{Citaat
|1=Moed heeft zijn grenzen, alsmede andere deugden, die, eenmaal ze zichzelf voorbij lopen, leiden naar de volgende stap - in het grondgebied van de ondeugd; zodat door het bezit van een te groot deel van deze heldhaftige deugd, tenzij een man volmaakt zijn grenzen kan bepalen, hij heel gemakkelijk roekeloos, koppig en dwaas gaat handelen.&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;}}

=== Chapitre 16 : De la punition de la couardise ===
''(Over de wijze waarop lafaards bestraft moeten worden)''

Montaigne buigt zich over de kwestie van lafheid en vertelt een aantal verhalen over lafaards die werden gestraft. De meest efficiënte wijze van straffen lijkt te appelleren aan het schaamtegevoel. Hij geeft het voorbeeld van een Griekse wetgever die soldaten die weigerden aan een veldslag deel te nemen, verplichtte om in vrouwenkleren uitgedost publiekelijk gehoond te worden. Lafaards, zo betoogt hij, zijn laf uit angst of geneigd om met list moeilijke situaties uit de weg te gaan. Montaigne roept op om het kwaad dat achter bedrieglijke lafheid schuilt strenger te bestraffen.

{{Citaat|Het is terecht dat een groot onderscheid wordt gemaakt tussen de fouten die voortvloeien uit onze zwakheid en degene die afkomstig zijn van onze kwaadaardigheid.}}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;


=== Chapitre 17 : Un traict de quelques Ambassadeurs ===
''(Een eigenschap van sommige ambassadeurs)''

Montaigne legt de lezer voor dat het nuttig is om mensen die je pas ontmoet uit te vragen over wat ze goed kunnen. Het tegendeel, meepraten over iets dat je zelf niet goed beheerst, kenmerkt sommigen die de illusie hebben dat ze zo meer aanzien zullen verwerven:
{{Citaat|De luie os wil een zadel en breidel; het paard wil een ploeg.}}

Mensen die in de omgang de neiging hebben om thema's te bespreken die niets te maken hebben met hun werk en die ze niet goed onder de knie hebben denken zo een meerwaarde aan hun maatschappelijke positie (als ambassadeur) te geven. Op deze manier zal iemand zichzelf echter nooit weten te verbeteren, noch tot perfectie komen in wat hij doet. Elke architect, schilder, beeldhouwer of gelijk welk ambacht moet zich in zijn discours beperken tot zijn eigen kunnen.

=== Chapitre 18 : De la peur ===
In hoofdstuk XVIII van de Essays onderzoekt Montaigne de menselijke natuur en hoe angst het gedrag van mensen beïnvloedt. Hij constateert dat angst een van de krachtigste emoties is, vaak verwoestender dan de situatie zelf die deze emoties uitlokt.

Montaigne begint met te beweren dat angst een irrationele emotie is die het individu kan verlammen en zijn beoordelingsvermogen kan aantasten. Hij geeft historische en persoonlijke voorbeelden om te illustreren hoe angst kan leiden tot buitensporige of ongepaste reacties. Hij noemt met name soldaten die, onder invloed van angst, ondanks hun training en moed in paniek kunnen raken en kunnen vluchten zonder dat er sprake is van reëel direct gevaar. Montaigne merkt op dat angst vaak gekoppeld is aan verbeeldingskracht, die gevaar kan overdrijven of catastrofale scenario's in de hoofden van mensen kan creëren.

Montaigne stelt dat angst vaak erger is dan waar men feitelijk bang voor is. Angst kan zelfs besmettelijk zijn, zich als een ziekte onder mensen verspreiden en hun collectieve gedrag op irrationele manieren beïnvloeden.

Het essay eindigt met een reflectie op de moeilijkheid om deze emotie te beheersen en het belang van de rede bij het matigen ervan. Montaigne biedt geen eenvoudige oplossing om angst te overwinnen, maar hij benadrukt het belang van zelfkennis en beheersing van emoties om er niet door overweldigd te worden.

=== Chapitre 19 : Qu’Il ne faut juger de nostre heur, qu’apres la mort ===
Montaigne gaat in op de vraag of we de kwaliteit van een leven werkelijk kunnen beoordelen voordat het voltooid is. Hij ontleent dit thema aan een reflectie op een beroemde stelregel van Herodotus, vaak toegeschreven aan Solon, volgens welke een man niet als gelukkig kan worden beschouwd voordat hij het einde van zijn leven kent.

=== Chapitre 20 : Que philosopher c’est aprendre à mourir  ===
In hoofdstuk XX van Boek I van de Essays, getiteld ‘Filosoferen is leren te sterven’, ontwikkelt Montaigne een diepgaande reflectie op de dood en de manier waarop de filosofie helpt deze te begrijpen. Dit hoofdstuk is een van de beroemdste in zijn werk, waarin Montaigne inspiratie haalt uit oude filosofen, zoals Socrates, Plato en de stoïcijnen, om te onderzoeken hoe de dood een integraal onderdeel is van het menselijk leven.

=== Chapitre 21 : De la force de l’imagination ===
In hoofdstuk XXI van Boek I van de Essays, getiteld ‘Over de kracht van de verbeelding’, onderzoekt Montaigne de kracht van de verbeelding over het menselijk lichaam en de menselijke geest. Hij ontwikkelt het idee dat verbeelding, hoewel vaak onderschat, een aanzienlijke invloed heeft op onze perceptie van de werkelijkheid en zelfs op onze fysieke en mentale gezondheid.

=== Chapitre 22 : Le profit de l’un est dommage de l’autre ===
In hoofdstuk XXII van Boek I van de Essays, getiteld &quot;De winst van de één is het verlies van de ander&quot;, behandelt Montaigne de kwestie van menselijke relaties vanuit het perspectief van concurrentie, onrechtvaardigheid en de ongelijkheden die voortkomen uit de aard van uitwisselingen tussen mensen. Het begint met een simpele observatie: in veel gevallen gaat de winst of winst van de een ten koste van de ander. Dit hoofdstuk illustreert een reflectie op het egoïsme dat inherent is aan menselijke relaties en het onrecht dat daaruit voortvloeit

=== Chapitre 23 : De la coustume &amp; de ne changer aisément vne loy receue ===
In hoofdstuk XXIII van Boek I van de Essays*, getiteld ‘Over gewoonte en het niet gemakkelijk veranderen van een ontvangen wet’, reflecteert Montaigne op de kracht van gewoonte en de rol ervan in het menselijk leven, maar ook op de moeilijkheid van het veranderen van gevestigde wetten en praktijken. Het behandelt zowel de impact van gewoonten op de samenleving en individuen, als de wijsheid om reeds bestaande wetten niet te gemakkelijk te veranderen.

=== Chapitre 24 : Divers evenemens de mesme conseil ===
In hoofdstuk XXIV van Boek I van de Essays*, getiteld ‘Diverse gebeurtenissen met hetzelfde advies’, reflecteert Montaigne op de variabiliteit van de resultaten van menselijke handelingen, zelfs als ze worden geleid door dezelfde principes of hetzelfde advies. Hij benadrukt dat acties die met dezelfde intentie of hetzelfde plan worden ondernomen, afhankelijk van de omstandigheden, tot zeer verschillende resultaten kunnen leiden. Dit hoofdstuk behandelt de kwestie van onzekerheid en onvoorspelbaarheid in menselijke aangelegenheden.

=== Chapitre 25 : Du pédantisme ===
In hoofdstuk XXV van Boek I van de Essays*, getiteld &quot;Over pedanterie&quot;, bekritiseert Montaigne de figuur van de &quot;pedant&quot;, dat wil zeggen iemand die buitensporige en vaak nutteloze eruditie aan de dag legt, zonder echt begrip of wijsheid. Deze tekst is een reflectie op de excessen van de leer van die tijd en op de gevaren van een opvoeding die waarde hecht aan de simpele accumulatie van kennis ten koste van reflectie en kritisch oordeel.

=== Chapitre 26 : De l’institution des enfans ===
In hoofdstuk XXVI van Boek I van de Essays*, getiteld ‘Over het onderwijs van kinderen’, gaat Montaigne in op de kwestie van het onderwijs. Deze tekst is bijzonder belangrijk omdat hij de humanistische zorgen van die tijd weerspiegelt en tegelijkertijd innovatieve ideeën biedt over hoe kinderen moeten worden opgeleid tot wijze en evenwichtige individuen. Montaigne bekritiseert traditionele onderwijsmethoden, gebaseerd op memoriseren en eruditie, en stelt een onderwijsmodel voor dat gericht is op de ontwikkeling van oordeel, rede en persoonlijke ervaring.

=== Chapitre 27 : C’est folie de rapporter le vray et le faux à nostre suffisance ===
In zijn essay 'Het is waanzin om het ware en het valse in verband te brengen met onze toereikendheid' nodigt Montaigne ons uit tot een diepe reflectie over de aard van kennis en de grenzen van ons begrip. Hij bekritiseert de houding van degenen die beweren de absolute waarheid in pacht te hebben en die alle dingen beoordelen op basis van hun eigen kennis.

=== Chapitre 28 : De l’amitié ===
In hoofdstuk 28 'Over vriendschap' van zijn Essays onderzoekt Montaigne de diepgaande aard van vriendschap en de plaats die deze inneemt in het menselijk leven. Hij begint met het beschrijven van vriendschap als een unieke en onlosmakelijke band tussen twee mensen, gebaseerd op een ‘kwintessens van al deze vermenging’ die hen verenigt zonder enige reden of bijzondere overweging.

Montaigne benadrukt dat echte vriendschap zeldzaam en kostbaar is, omdat het een totaal delen van jezelf en een samensmelting van zielen inhoudt. Hij herinnert zich zijn eigen vriendschap met Etienne de La Boétie, die hij beschouwt als een van de mooiste ervaringen uit zijn leven.

Vervolgens worden de verschillende kwaliteiten besproken die nodig zijn voor vriendschap, zoals loyaliteit, vertrouwen, vrijgevigheid en wederzijds begrip. Montaigne benadrukt het belang van open en eerlijke communicatie in een sterke vriendschap.

Ten slotte denkt hij na over de uitdagingen en moeilijkheden waarmee vriendschappen te maken kunnen krijgen, waaronder scheidingen, verraad en levensveranderingen. Hij benadrukt dat echte vriendschap deze beproevingen kan doorstaan, dankzij de kracht van de band die de twee mensen verenigt.

=== Chapitre 29 : Vingt et neuf sonnets d’Estienne de La Boetie ===
Hoofdstuk 29 van Montaignes Essays, &quot;Negenentwintig Sonnetten van Estienne de La Boétie&quot;, is eigenlijk een opname van de gedichten van zijn goede vriend, Étienne de La Boétie. Montaigne koos er om verschillende redenen voor om deze sonnetten in zijn essays op te nemen:
* Eerbetoon aan vriendschap: Deze opname is vooral een eerbetoon aan de diepe vriendschap die Montaigne en La Boétie verenigde. De sonnetten getuigen van de schoonheid van hun relatie en de bewondering die Montaigne voor zijn vriend had.
* Illustratie van zijn ideeën: De thema's die in de sonnetten van La Boétie aan bod komen, resoneren met Montaignes reflecties over vriendschap, liefde, de menselijke natuur en de dood. Ze illustreren en verdiepen dus enkele van de ideeën die in de voorgaande hoofdstukken van de Essays zijn ontwikkeld.
* Het delen van een literair werk: Montaigne wilde het publiek bewust maken van het poëtische werk van zijn vriend, dat hij als uitzonderlijk beschouwde. Zo droeg hij bij tot de verspreiding van deze sonnetten en tot de erkenning van het talent van La Boétie.

=== Chapitre 30 : De la moderation ===
In het hoofdstuk &quot;Over gematigdheid&quot; ontwikkelt Montaigne een diepgaande reflectie op de deugd van matigheid en de gevaren van overdaad. Samenvattend nodigt Montaigne ons uit om gematigdheid te cultiveren in alle aspecten van ons leven. Door extremen te vermijden, kunnen we een gelukkiger en vrediger leven leiden dat beter aansluit bij de menselijke natuur.

De belangrijkste thema’s die in dit hoofdstuk aan bod komen zijn:
* Overdaad als perversie van deugd: Montaigne benadrukt dat zelfs de beste eigenschappen, tot het uiterste doorgevoerd, gebreken kunnen worden. Hij neemt het voorbeeld van religie: overmatige religieuze ijver kan leiden tot intolerantie en geweld. 
* De waarde van het gemiddelde: De auteur pleit voor het ‘middengebied’, dat wil zeggen een evenwichtig leven, waarin de geneugten gematigd zijn en de passies onder controle. Hij laat zich inspireren door oude filosofen, zoals Aristoteles, die gematigdheid als de deugd bij uitstek beschouwden. 
* De kwetsbaarheid van de mens: Montaigne herinnert ons eraan dat de mens van nature zwak is en onderhevig aan hartstochten. Het is daarom belangrijk op je hoede te zijn voor je eigen neigingen en te proberen deze te temperen. 
* De noodzaak van de rede: De rede is volgens Montaigne de beste gids om excessen te vermijden. Het stelt ons in staat afstand te nemen van onze emoties en weloverwogen keuzes te maken.

=== Chapitre 31 : Des Cannibales ===
&quot;Over kannibalen&quot; van Montaigne is een voorbeeld van het humanistische denken. Bij het beschrijven van de gebruiken en moraal van de indianenvolken neemt Montaigne geen genoegen met een simpel reisverslag. Hij onderneemt een diepgaande reflectie op de aard van de beschaving, menselijke waarden en de relativiteit van culturen.

De belangrijkste thema’s die aan bod komen:
* Cultureel relativisme: Montaigne zet vraagtekens bij de Europese vooroordelen jegens inheemse Amerikaanse volkeren, die zij omschrijven als ‘wilden’. Hij wijst erop dat onze eigen gewoonten, gezien door een andere bril, net zo vreemd en barbaars kunnen lijken.
* Natuur en cultuur: De auteur trekt een parallel tussen inheemse Amerikaanse volkeren, die volgens hem dichter bij de natuur staan, en Europeanen, die volgens hem gecorrumpeerd zijn door de beschaving. Hij zet vraagtekens bij het begrip ‘vooruitgang’ en vraagt zich af wat de gevolgen zijn van dit kunstmatig leven.
* Oorlog en geweld: Montaigne analyseert de redenen die mensen ertoe aanzetten oorlog te voeren. Hij merkt op dat de oorzaken van conflicten vaak verband houden met materiële belangen of politieke rivaliteit, en niet met een fundamenteel agressieve aard.
* Eenvoud en deugd: De auteur bewondert de eenvoud van het leven van indianenvolken en hun gehechtheid aan fundamentele waarden zoals solidariteit, moed en eer. Hij verzet zich tegen de complexiteit en hypocrisie van de Europese samenleving.

=== Chapitre 32 : Qu’Il faut sobrement se mesler de juger des ordonnances divines ===
In hoofdstuk 32 van zijn Essays met de titel ''&quot;Dat we ons terughoudend moeten opstellen bij het beoordelen van goddelijke verordeningen&quot;'' behandelt Montaigne een fundamentele vraag: die van ons vermogen om goddelijke plannen te begrijpen en te beoordelen. Hij nodigt ons uit tot grote voorzichtigheid en diepe nederigheid tegenover de mysteries van geloof en bestaan, dus zeker niet te beweren de waarheid te kennen over de mysteries van het leven. Beter is om het bestaan te aanvaarden van dingen die ons begrip te boven gaan. Hij moedigt ons aan een eenvoudig en oprecht geloof te cultiveren, gebaseerd op vertrouwen in plaats van op zekerheid.

Montaignes belangrijkste argumenten:
* Bedrog en het onbekende: Montaigne benadrukt dat het onbekende een vruchtbare voedingsbodem is voor charlatans en bedriegers. Hoe mysterieuzer iets is, hoe gemakkelijker het is om er willekeurige betekenissen aan te geven en het aan persoonlijke interpretaties te onderwerpen.
* De grenzen van de menselijke rede: Onze rede, hoe krachtig die ook mag zijn, is niet in staat alle mysteries van het universum te ontrafelen. Proberen Gods plannen te begrijpen komt neer op het willen begrijpen van het oneindige in het eindige.
* De diversiteit aan interpretaties: Geconfronteerd met dezelfde gebeurtenis bieden mensen meerdere en vaak tegenstrijdige interpretaties. Dit toont duidelijk de willekeur van onze oordelen aan en de onmogelijkheid om de absolute waarheid te kennen.
* Geloof en onderwerping: Montaigne moedigt een houding van geloof en onderwerping aan tegenover het goddelijke. Het suggereert dat de gelovige de beproevingen en vreugden van het leven moet accepteren als manifestaties van goddelijke wil, zonder te proberen ze rationeel te begrijpen.

Montaigne spoort zijn lezers in dit essay aan tot nederigheid, tolerantie en vertrouwen:
* Nederigheid: We moeten de grenzen van onze kennis en begrip erkennen.
* Tolerantie: Geconfronteerd met de diversiteit aan overtuigingen moeten we tolerantie en respect voor anderen cultiveren.
* Vertrouwen: Zelfs als we niet alles begrijpen, kunnen we vertrouwen op een hogere macht die ons lot leidt.

=== Chapitre 33 : De fuir les voluptez au pris de la vie ===
In zijn essay &quot;De fuir les voluptez au pris de la vie&quot; (&quot;Het vermijden van geneugten ten koste van het leven&quot;) onderzoekt Michel de Montaigne het thema van de menselijke drang om genot te vermijden uit angst voor de gevolgen of risico's voor het leven. Hij verkent hierbij de vraag of het zinvol is om plezier of vreugde op te offeren om de levensduur te verlengen, en hij reflecteert op de balans tussen genieten van het leven en voorzichtigheid om te overleven. Montaigne benadrukt dus het idee dat overmatige voorzichtigheid en het vermijden van alle risico's het leven armer en minder de moeite waard kunnen maken. Hij pleit voor een evenwicht waarbij we het leven ten volle waarderen, inclusief de vreugde en geneugten, zonder ons constant te laten verlammen door angst voor de dood, die immers onvermijdelijk is. Hij pleit voor een filosofische houding tegenover de dood, waarin men deze accepteert en niet voortdurend vreest. De essentie van een goed leven ligt volgens Montaigne niet in het vermijden van de dood, maar in het waarderen van het leven terwijl het er is. Levensvreugde is een essentieel onderdeel van het leven.
Montaigne reflecteert ook op hoe individuen hun waarden en prioriteiten moeten afwegen bij het maken van keuzes in het leven. Moet men veiligheid en een lang leven boven alles stellen, of is er ruimte voor risico’s en het najagen van geneugten die het leven voller maken? Voor Montaigne is het belangrijk dat men niet uit angst voor de dood volledig afstand doet van de dingen die het leven de moeite waard maken.
{{Sub}}

=== Chapitre 34: La fortune se rencontre souvent au train de la raison ===
In ''La fortune se rencontre souvent au train de la raison''  onderzoekt Montaigne de relatie tussen rede en fortuin (of toeval). Montaigne ontwikkelt het idee dat, hoewel mensen vertrouwen op hun rede om hun acties te sturen, het vaak voorkomt dat fortuin een belangrijke rol speelt in het succes of falen van deze acties. Het drukt dus een complexe reflectie uit over de aard van geluk en voorzichtigheid in het menselijk leven.

De titel van het hoofdstuk ‘Fortuin ontmoet vaak de rede’ suggereert dat geluk vaak gepaard gaat met de rede, of op zijn minst dat de twee naast elkaar kunnen bestaan. Montaigne maakt hier een pragmatische observatie: zelfs als we rationeel handelen, moeten we accepteren dat een deel van het onvoorziene aan de menselijke controle ontsnapt. De rede kan nooit alles voorspellen, maar kan ons wel beter in staat stellen de juiste kansen te grijpen wanneer die zich voordoen.

=== Chapitre 35 : D’un defaut de nos polices ===
Hoofdstuk 35 van Montaignes Essais gaat over de grenzen en onvolkomenheden van de bestaande politieke en gerechtelijke systemen. Montaigne analyseert de aard van wetten, hun toepassing, evenals de slechte werking van openbare instellingen van zijn tijd. De term ‘polices’ verwijst hier niet naar de kracht van de orde, maar naar de organisatie van de stad, dat wil zeggen de manier waarop de samenleving wordt bestuurd, bestuurd en gereguleerd.

=== Chapitre 36 : De l’usage de se vestir ===
Hoofdstuk 36 van Montaignes Essais, &quot;Over het gebruik van kleding&quot;, is een reflectie op de praktijk van kleding en de manier waarop deze diepere aspecten van de samenleving, gewoonten en de menselijke natuur weerspiegelt. Met name de associatie met iemands sociale status wordt door hem behandeld. Montaigne onderzoekt de relatie die mensen hebben met hun kleding, benadrukt culturele en historische verschillen en zet vraagtekens bij de redenen waarom mensen zoveel belang hechten aan hun kleding. Wat in de ene cultuur als fatsoenlijk of elegant wordt beschouwd, kan in een andere cultuur als vreemd of zelfs onaanvaardbaar worden beschouwd. Sommige beschavingen beschouwen naaktheid bijvoorbeeld als natuurlijk, terwijl andere het schandalig vinden. Kleren zijn voor Montaigne daarom symbolen die veel verder gaan dan hun eenvoudige praktische functie

=== Chapitre 37 : Du jeune Caton ===
(&quot;Over Cato de jongere&quot;)
In hoofdstuk 37 onderzoekt Montaigne de figuur van Cato de jongere, een man die beroemd is om zijn deugd en integriteit. Het essay is een diepgaande reflectie op deugd, oordeel en de menselijke natuur. Door de studie van de historische figuur Cato van Utica onderzoekt Montaigne de noties van heldendom, stoïcisme en conformiteit met sociale normen. Montaigne bewondert Cato vanwege zijn stoïcisme en zijn weerstand tegen de verleidingen van macht en corruptie van zijn tijd.

Montaigne onderstreept het contrast tussen de morele strengheid van Cato en het gedrag van de politici van zijn tijd. Hij reflecteert op het deugdideaal, maar ook op de uitdagingen waarmee een individu in de praktijk te maken krijgt. De figuur van Cato dient als uitgangspunt voor een bredere meditatie over moraliteit, plicht en persoonlijke opoffering.

Bovendien zet Montaigne vraagtekens bij het idee van voorbeeldigheid en de moeilijkheid om een dergelijk niveau van deugd te bereiken. Het essay nodigt ons uit om na te denken over de complexiteit van de menselijke natuur en de morele dilemma's die daaruit voortkomen. Hij trekt de geldigheid in twijfel van het beoordelen van de acties van anderen op basis van de eigen normen en waarden en onderstreept hoe belangrijk het is om ieder individu in zijn eigenheid te beschouwen en niet één enkel deugdmodel op te leggen.

=== Chapitre 38 : Comme nous pleurons et rions d’une mesme chose ===
Hoofdstuk 38 van Montaignes Essays, &quot;Hoe we tegelijk kunnen huilen en lachen om hetzelfde&quot;, is een fascinerende verkenning van menselijke emoties en hun complexiteit. Door middel van concrete voorbeelden en persoonlijke reflecties nodigt Montaigne ons uit om de aard van onze reacties op levensgebeurtenissen in twijfel te trekken.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De dualiteit van emoties: De auteur benadrukt dat we in staat zijn tegenstrijdige emoties te voelen wanneer we met dezelfde situatie worden geconfronteerd. We kunnen zowel huilen als lachen, blij en verdrietig zijn, en vaak onbewust.
* De invloed van context: Onze emoties worden sterk beïnvloed door de context waarin we ons bevinden en door onze eigen persoonlijke geschiedenis. Dezelfde situatie kan, afhankelijk van het individu, heel verschillende reacties uitlokken.
* De veranderende aard van emoties: Montaigne laat zien dat onze emoties niet vaststaan, maar in de loop van de tijd evolueren. Waar we gisteren om huilden, vinden we vandaag misschien grappig, en omgekeerd.
* De complexiteit van de menselijke natuur: De auteur benadrukt de moeilijkheid om de motivaties en reacties van anderen, evenals die van onszelf, volledig te begrijpen.

=== Chapitre 39 : De la solitude ===
Hoofdstuk 39 van Montaignes Essays, &quot;Over eenzaamheid&quot;, is een intieme en diepgaande reflectie op het belang van eenzaamheid voor het individu. De auteur onderzoekt de voordelen van het zich terugtrekken uit de wereld om jezelf beter te leren kennen en je geest te cultiveren.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* Eenzaamheid als bron van zelfkennis: Montaigne beweert dat eenzaamheid noodzakelijk is om weg te komen van de afleidingen van de wereld en zich te concentreren op eigen gedachten en gevoelens. Het is in eenzaamheid dat we onszelf echt kunnen kennen en begrijpen.
* Eenzaamheid als toevluchtsoord: Eenzaamheid biedt toevlucht tegen sociale druk en de verwachtingen van anderen. Het stelt ons in staat om onze onafhankelijkheid te behouden en de eigen individualiteit te cultiveren.
* Eenzaamheid en samenleving: Montaigne pleit niet voor totale isolatie. Hij benadrukt dat eenzaamheid complementair is aan het leven in de samenleving en dat het ons in staat stelt menselijke relaties beter te waarderen.
* De voordelen van lezen: Lezen is voor Montaigne een essentiële metgezel in eenzaamheid. Het opent de geest voor nieuwe ideeën en maakt dialoog met de grootste geesten mogelijk.

=== Chapitre 40 : Consideration sur Cicéron ===
Hoofdstuk 40 van Montaignes Essays, &quot;Overwegingen over Cicero&quot;, is een beschouwing over de erfenis van deze grote Romeinse redenaar. Naast bewondering voor Cicero maakt Montaigne van de gelegenheid gebruik om bredere vragen over schrijven, ijdelheid, vriendschap en de zin van het leven te onderzoeken.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De ijdelheid van schrijvers: Montaigne zet vraagtekens bij de motivatie van grote schrijvers om hun werken te publiceren. Is het uit een puur verlangen om hun gedachten te delen, of uit een vorm van ijdelheid, een behoefte aan erkenning? Hij neemt het voorbeeld van Cicero en Plinius de Jonge, die historici opriepen om hun herinnering voort te zetten.
* De relatie met het nageslacht: De auteur reflecteert op de wens om een stempel te drukken op de geschiedenis. Hij vraagt zich af of deze zoektocht naar het nageslacht een nobele ambitie is of een simpele illusie.
* Vriendschap en correspondentie: Montaigne wijst op het belang van vriendschap in zijn leven en dat van Cicero. Het onderstreept de rol van correspondentie bij het onderhouden van vriendschappelijke banden en bij intellectuele verrijking.
* Stijl en vorm: Montaigne vergelijkt zijn eigen schrijfstijl met die van Cicero. Hij benadrukt de verschillen tussen hun aanpak en reflecteert op het belang van vorm bij de overdracht van ideeën.

=== Chapitre 41 : De ne communiquer sa gloire ===
In hoofdstuk 41 (&quot;Het delen van eigen successen&quot;) behandelt de auteur het thema van persoonlijke glorie en hoe deze wordt waargenomen en gedeeld. Montaigne kijkt naar de spanning tussen het verlangen naar erkenning en het belang van bescheidenheid.

Montaigne benadrukt dat roem vaak gekoppeld is aan de mening van anderen, terwijl het ware geluk niet ligt in het najagen van roem. Hij stelt dat persoonlijke bevrediging en deugd voorrang moeten krijgen op externe goedkeuring.

De auteur bespreekt ook de gevaren van ijdelheid en de neiging van mensen om zichzelf met anderen te vergelijken. Hij pleit voor een meer introspectieve benadering van succes, waarbij hij benadrukt dat eigenwaarde niet afhankelijk mag zijn van publieke erkenning.

Dit hoofdstuk nodigt ons uit om na te denken over onze motivaties en de manier waarop we de waarde van onze prestaties waarnemen. Montaigne suggereert dat ware grootsheid kan liggen in het vermogen om een eenvoudig, teruggetrokken leven te leiden, ver weg van de onrust van het openbare leven.

=== Chapitre 42 : De l’inegalité qui est entre nous ===
In hoofdstuk 42 van Livre I, &quot;Over de ongelijkheid die tussen ons bestaat&quot;, gaat Montaigne in op de verschillende vormen van ongelijkheid die bestaan tussen mensen, zowel fysiek, intellectueel, sociaal als moreel. Montaigne reflecteert op de aard van deze ongelijkheden en hun impact op menselijke relaties.
{{Citaat|Il y a plus de distance de tel à tel homme qu'il n'y a de tel homme à telle bête. ''(Er is meer verschil tussen twee mensen dan tussen een mens en een dier.)''}}

Hij benadrukt dat hoewel ongelijkheid natuurlijk is, het essentieel is om de waardigheid van ieder individu te erkennen. Montaigne stelt starre hiërarchieën in vraag en benadrukt dat ieder mens kwaliteiten heeft die uniek zijn voor hem of haar, en dat deze kwaliteiten niet uitsluitend op basis van sociale of materiële criteria beoordeeld mogen worden.

Montaigne bespreekt ook het idee dat de ware maatstaf voor iemands waarde niet ligt in zijn sociale positie of status, maar in zijn vermogen om deugdzaam te handelen en zijn talenten te cultiveren. Dit hoofdstuk roept op tot reflectie over tolerantie en acceptatie van verschillen, terwijl de rijkdom van de menselijke diversiteit wordt gevierd.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De relativiteit van waarden: Montaigne benadrukt dat waarden en beoordelingscriteria variëren van persoon tot persoon en van cultuur tot cultuur. Wat bij de een als een kwaliteit wordt beschouwd, kan bij de ander als een fout worden gezien.
* Uiterlijk en realiteit: De auteur bekritiseert het belang dat wordt gehecht aan uiterlijk en materiële goederen. Hij stelt dat de waarde van een individu niet wordt afgemeten aan zijn bezittingen of sociale status, maar aan zijn intrinsieke kwaliteiten.
* Menselijke ijdelheid: Montaigne hekelt de ijdelheid die mensen ertoe aanzet zichzelf met elkaar te vergelijken en elkaar te devalueren. Het nodigt uit tot grotere nederigheid en acceptatie van onze verschillen.
* De complexiteit van de menselijke natuur: De auteur onderstreept de moeilijkheid van het beoordelen van anderen, omdat iedereen uniek is en een veelheid aan kwaliteiten en fouten in zich draagt.
{{Citaat|Il ne nous faict montre que des parties qui ne sont aucunement siennes, et nous cache celles par lesquelles seules on peut vrayement juger de son estimation. ''(Iemand laat ons alleen delen zien die in geen enkel opzicht van hem zijn, en verbergt voor ons die delen op basis waarvan we hem werkelijk zouden kunnen beoordelen.)''}}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;

=== Chapitre 43 : Des loix somptuaires ===
In hoofdstuk 43 van Livre I bespreekt Montaigne de wetten die de uitgaven voor weelde regelen, dat wil zeggen de wetten die betrekking hebben op luxe en uiterlijke status. Montaigne onderzoekt de redenen waarom deze wetten werden ingevoerd, vaak om excessen onder controle te houden en de publieke moraal te behouden.

Hij bekritiseert het idee dat rijkdom en uiterlijke kenmerken criteria zijn voor waarde of status, en benadrukt dat ware adel in deugd en karakter ligt. Montaigne benadrukt de hypocrisie die gepaard kan gaan met 'weeldewetten', omdat ze proberen complex menselijk gedrag te reguleren, vaak ingegeven door persoonlijke verlangens.

De auteur onderzoekt ook de spanning tussen het verlangen om de schijn op te houden en de behoefte aan authenticiteit. Hij stelt dat ware schoonheid in eenvoud en integriteit ligt en niet in materiële uitbundigheid. Montaigne nodigt ons uit om na te denken over de betekenis van rijkdom en over hoe deze op een meer ethische en betekenisvolle manier kan worden gebruikt.

=== Chapitre 44 : Du dormir ===
Hoofdstuk 44 van Montaignes essays, &quot;Over de slaap&quot;, nodigt de lezer uit om na te denken over een activiteit die zo banaal is als slapen. Naast het fysiologische aspect onderzoekt Montaigne ook de psychologische en filosofische dimensies van slaap. Hij gaat ook in op de relatie met dromen, herinnering en verbeelding, waarbij hij bedenkt hoe deze elementen onze perceptie van de werkelijkheid beïnvloeden. Hij benadrukt de dubbelzinnigheid van de slaap, die zowel een moment van rust als een tijd van kwetsbaarheid kan zijn. Het essay nodigt uit tot reflectie over de behoefte aan rust en het noodzakelijke evenwicht tussen activiteit en contemplatie. 

De belangrijkste thema's die Montaigne aansnijdt:
* Slaap en rede: Montaigne zet vraagtekens bij de relatie tussen slaap, die een opschorting van de rede is, en het  menselijk handelen. Hij betwijfelt het vermogen van grote mannen om vredig te slapen vóór belangrijke gebeurtenissen, zoals Alexander de Grote vóór de Slag bij Gaugamela in 331 v.Chr.
* Slaap en passies: slaap kan ons soms kan onttrekken aan de invloed van onze passies en onze kwellingen. Montaigne haalt het voorbeeld aan van de Romeinse keizer Otto, die vredig in slaap viel voordat hij zelfmoord pleegde.
* Slaap en dood: Montaigne trekt een parallel tussen slaap en dood, twee toestanden waarin de geest afwezig is in het lichaam. Hij bezint zich over de aard van de dood en vraagt zich af wat er na ons leven gebeurt.
* Slaap en gezondheid: het belang van slaap voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Montaigne wijst erop dat een gebrek aan slaap schadelijke gevolgen kan hebben voor ons welzijn.

=== Chapitre 45 : De la bataille de dreux ===
(&quot;Over de [[w:Slag bij Dreux|Slag bij Dreux]]&quot;)

Hoewel het op het eerste gezicht een eenvoudige beschrijving van een historische veldslag lijkt, onthult dit hoofdstuk in werkelijkheid Montaignes diepgaande reflecties over de menselijke natuur, oorlog en fortuin.
;Historische context
Het essay gaat in op de tragische gebeurtenissen van de strijd die plaatsvond in 1562, tijdens de godsdienstoorlogen in Frankrijk. Montaigne, die getuige was van deze conflicten, spreekt zijn afschuw uit over het geweld en de verwoestende gevolgen van de oorlog. Hij onderstreept de absurditeit van de rivaliteit tussen katholieken en protestanten en bekritiseert de wreedheid van de conflicten. Montaigne roept het lijden van mensen op, zowel op het slagveld als onder burgers, en stelt het idee van militaire glorie in vraag.

De belangrijkste thema's die Montaigne aansnijdt:
* De onvoorspelbaarheid van oorlog: Montaigne benadrukt het chaotische en onvoorspelbare aspect van gevechten, waarbij gebeurtenissen snel in het voordeel van de ene of de andere kant kunnen omslaan. Hij wijst op de rol van geluk en fortuin in de uitkomst van veldslagen.
* De psychologie van strijders: Montaigne is geïnteresseerd in de reacties van mannen op angst, dood en geweld. Het essay analyseert individueel en collectief gedrag en laat zien hoe emoties beslissingen en acties op het slagveld kunnen beïnvloeden.
* Kritiek op traditioneel heldendom: Montaigne daagt het traditionele beeld van de oorlogsheld uit, vaak verheerlijkt vanwege individuele daden van moed. Hij benadrukt liever het belang van discipline, groepscohesie en het vermogen zich aan te passen aan veranderende omstandigheden.
* Reflectie op de dood: De Slag bij Dreux, die plaatsvond op 19 december 1562 ten zuiden van Dreux, is een gelegenheid voor Montaigne om na te denken over de dood, die alomtegenwoordig is op het slagveld. Hij onderzoekt de verschillende houdingen ten opzichte van de eindigheid van het leven en probeert de betekenis van het menselijk bestaan te begrijpen.

=== Chapitre 46 : Des noms ===
In 'Des noms&quot; reflecteert Montaigne op de aard van namen en hun impact op onze identiteit en onze perceptie van de wereld.

Thema's:
* De willekeur van namen: Montaigne benadrukt dat namen willekeurige labels zijn die we op dingen en mensen plakken. Ze weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de diepere aard van wat ze aanduiden. Hij bekritiseert de irrationele menselijke neiging om een mystieke betekenis in namen te zien. Dit is immers een vorm van bijgeloof die vaak aanwezig is in samenlevingen die verbanden veronderstellen tussen de naam en het lot. 
* Verlies van identiteit: De latinisering van eigennamen, een gangbare praktijk in zijn tijd, was voor hem een bron van verwarring en identiteitsverlies. Door namen te transformeren, wissen we de geschiedenis en wortels van een individu of een plaats.
* De kracht van namen: Namen kunnen onze perceptie en oordelen beïnvloeden. Een prestigieuze naam kan de drager een bepaald prestige verlenen, terwijl een bescheiden naam gezien kan worden als een teken van minderwaardigheid.
* Het belang van geschiedenis: Namen zijn gekoppeld aan geschiedenis en herinnering. Door het behoud van eigennamen behouden we ook een deel van ons erfgoed.
* De relativiteit van perceptie: Onze perceptie van de wereld wordt beïnvloed door de woorden die we gebruiken. Namen zijn hulpmiddelen om onze realiteit te construeren.
* De zoektocht naar identiteit: Montaigne stelt de kwestie van identiteit in vraag en wat ons maakt tot wie we zijn. Namen zijn een onderdeel van deze identiteit, maar definiëren deze niet volledig.

Montaigne besluit met een sceptische kijk op het belang van namen, die hij ondergeschikt acht aan de intrinsieke kwaliteiten van individuen. Voor hem is het hechten van onevenredig belang aan namen eerder een kwestie van bijgeloof en menselijke ijdelheid dan van de rede.

Kortom, dit hoofdstuk van Montaigne is een meditatie over de willekeur van namen en een oproep om niet te veel gewicht te hechten aan oppervlakkige conventies. De 'Essais' zijn doordrenkt van deze kritische geest, vermengd met humor en scherpe observatie van menselijk gedrag.

=== Chapitre 47 : De l’incertitude de nostre jugement ===
“Over de onzekerheid van ons oordeel” is een grondtekst van de sceptische filosofie, waarin Montaigne de betrouwbaarheid van ons oordeel en onze zekerheden in twijfel trekt. &quot;De l’incertitude de nostre jugement&quot; had een diepgaande invloed op de westerse filosofie door kritische reflectie te introduceren over de aard van kennis en waarheid.
De vragen die Montaigne stelt, zijn vandaag de dag nog steeds relevant in een complexe wereld die wordt gekenmerkt door diversiteit aan meningen. Door de relativiteit van culturen en overtuigingen te benadrukken, moedigt Montaigne tolerantie en respect voor anderen aan.

Belangrijkste thema's:
* De onzekerheid van het menselijk oordeel: Montaigne benadrukt de kwetsbaarheid van onze meningen en overtuigingen. Vaak worden ze beïnvloed door ons onderwijs, onze cultuur en onze persoonlijke ervaringen.
* Cultureel relativisme: dat wat in de ene cultuur als waar of juist wordt beschouwd, kan in een andere cultuur heel anders worden beoordeeld. Deze diversiteit aan standpunten maakt het moeilijk om een absolute waarheid vast te stellen.
* Methodische twijfel: Montaigne nodigt ons uit om twijfel te cultiveren en onze diepste zekerheden in twijfel te trekken. Deze sceptische houding stelt ons in staat aan dogma’s te ontsnappen en onze geest open te stellen voor nieuwe perspectieven.
* De subjectiviteit van perceptie: Montaigne laat zien dat onze perceptie van de wereld subjectief is omdat zij wordt beïnvloed door onze eigen cognitieve vooroordelen.
* De onmogelijkheid van absolute kennis: Montaigne concludeert dat mensen veroordeeld zijn tot onzekerheid en dat ze geen aanspraak kunnen maken op perfecte kennis van de wereld.

Dit essay eindigt met een uitnodiging om onzekerheid te aanvaarden als een essentieel onderdeel van de menselijke conditie. Montaigne biedt geen definitieve oplossing om de zwakheden van ons oordeel te compenseren, maar hij biedt een meer bescheiden en sceptische houding ten opzichte van meningen en schijnbare waarheden.

=== Chapitre 48 : Des destriers ===
Het essay &quot;Over oorlogspaarden&quot; biedt een fascinerende kijk op de paardenwereld van toen. De ''destrier'' is het bekendste oorlogspaard uit de middeleeuwen. Het droeg ridders in veldslagen, toernooien en steekspelen. Het essay levert echter vooral een bredere reflectie op de relatie tussen mens en dier. Daarvoor maakt Montaigne gebruik van historische anekdotes:

* Hij vertelt over Romeinse oorlogspaarden. Deze ''funales'' en ''desultorios'' waren onmisbare partners op het slagveld. Door een sterk doorgevoerde en harde training waren zij in staat tot ongelooflijke prestaties. Zo werden zij niet alleen een symbool van Romeins meesterschap, maar werden zij ook slachtoffer van wreedheid jegens dieren. 
* Hij besteedt eveneens aandacht aan getrainde paarden die in staat zijn hun meester vrijwel autonoom te verdedigen, waarbij hij zowel hun intelligentie als de gevaren die inherent zijn aan deze training benadrukt. 
* Met het verhaal van Artibie, een Perzische generaal die werd gedood door zijn eigen getrainde paard, wil Montaigne de grenzen en risico's laten zien van deze mens-dierrelatie.

Dit hoofdstuk gaat echter verder dan een loutere beschrijving van de paarden. Met deze anekdotes zet Montaigne vraagtekens bij de natuur van de mens. De verhalen benadrukken de dubbelhartigheid van de mens, die in staat is tot zowel grote intelligentie als wreedheid. Het is eveneens een reflectie over macht: paardentraining is een metafoor voor de macht van de mens over de natuur, maar ook voor de grenzen van deze macht. Het essay benadrukt ook het belang van voorzichtigheid: het verhaal van Artibie is een waarschuwing tegen overmoed.

=== Chapitre 49 : Des coustumes anciennes ===
In zijn essay &quot;Over oude gebruiken&quot; nodigt Montaigne de lezer uit om na te denken over de relativiteit van de moraal en de kwetsbaarheid van onze zekerheden. Montaigne bekritiseert in dit hoofdstuk vooral het conformisme en de blinde gehechtheid aan de gebruiken van zijn tijd. Hij wijst op de de willekeur en vluchtigheid van mode en gewoontes, en demonstreert daarmee de relativiteit van waarden en sociale normen die immers sterk cultuurafhankelijk zijn: wat in de ene cultuur als normaal en natuurlijk wordt beschouwd, kan in een andere cultuur bizar en zelfs barbaars lijken.

Belangrijkste thema's:
* De relativiteit van de moraal: Montaigne benadrukt dat onze oordelen over buitenlandse gewoontes vaak vertekend zijn door onze eigen gewoonten. Wat wij vandaag de dag als ‘barbaars’ beschouwen, kan in een andere tijd of plaats volkomen natuurlijk lijken.
* De wispelturigheid van mode: Het essay benadrukt hoe snel mode en gewoonten veranderen, en hoe gemakkelijk we van gedachten kunnen veranderen over wat ‘goed’ of ‘fout’ is.
* Het gewicht van gewoonte: Montaigne laat zien hoe gewoonte onze perceptie van de wereld bepaalt en ons vaak niet in staat stelt onze eigen overtuigingen in twijfel te trekken.
* Belang van individuele reflectie: Montaigne nodigt iedereen uit om een eigen oordeel te ontwikkelen en zich niet blindelings te laten beïnvloeden door de mening van anderen. Het moedigt mensen aan om een houding van nieuwsgierigheid en ruimdenkendheid aan te nemen wanneer ze worden geconfronteerd met verschillende culturen en nieuwe ideeën.
* Kritiek op etnocentrisme: Door de gebruiken van zijn tijd te vergelijken met die van andere volkeren, benadrukt 
* Belang van individuele reflectie: Montaigne nodigt iedereen uit om een ​​eigen oordeel te ontwikkelen en zich niet blindelings te laten beïnvloeden door de mening van anderen. Het moedigt mensen aan om een ​​houding van nieuwsgierigheid en ruimdenkendheid aan te nemen wanneer ze worden geconfronteerd met verschillende culturen en nieuwe ideeën.
* Kritiek op etnocentrisme: Door de gebruiken van zijn tijd te vergelijken met die van andere volkeren, benadrukt Montaigne de relatieve aard van elke cultuur en de ijdelheid van het beoordelen van anderen op basis van de eigen criteria.

=== Chapitre 50 : De Democritus et Heraclitus ===
In &quot;Over Democritus en Heraclitus&quot; onderzoekt Montaigne de ambivalente aard van het menselijk bestaan door de houding van deze twee oude filosofen te vergelijken. Democritus beschouwt de menselijke conditie als ijdel en belachelijk en reageert met gelach; de andere filosoof, Heraclitus, beschouwt het daarentegen als tragisch en drukt zijn verdriet daarover uit. Montaigne spreekt zich niet uit ten gunste van de ene of de andere houding, maar neemt een genuanceerd standpunt in: de menselijke conditie is immers zowel absurd als tragisch.

Belangrijkste argumenten:
* Dualiteit van het bestaan: Montaigne benadrukt dat het menselijk bestaan zowel vreugdevol als verdrietig, absurd en subliem is. Er is geen eenduidig antwoord te geven op deze complexiteit.
* Relativiteit van oordeel: Het oordeel dat we ons over het leven vormen, hangt af van ons temperament, onze ervaring en ons perspectief. Wat voor de één belachelijk is, kan voor de ander tragisch zijn.
* De waarde van blijheid en verdriet: Lachen en huilen zijn natuurlijke en legitieme reacties op de menselijke conditie. Beide hebben hun plaats in het leven.
* De grens van de filosofie: Montaigne laat zien dat filosofie geen definitieve antwoorden kan geven op de grote vragen van het bestaan. Zij kan ons echter helpen onze toestand beter te begrijpen en vreedzamer te leven.

Montaigne besluit dat we de complexiteit van het bestaan dienen te accepteren en niet moeten proberen de werkelijkheid terug te brengen tot simplistische voorstellingen. Hij moedigt ons aan om met open geest verschillende perspectieven op het leven te overwegen en de zienswijzen die verschillen van de onze niet meteen te verwerpen. Emoties mogen hierbij niet worden onderdrukt: lachen en huilen zijn authentieke uitingen van onze menselijkheid.

=== Chapitre 51 : De la vanité des parolles ===
=== Chapitre 52 : De la parsimonie des anciens === 
=== Chapitre 53 : D’un mot de Cæsar ===
=== Chapitre 54 : Des vaines subtilitez ===
=== Chapitre 55 : Des senteurs ===
=== Chapitre 56 : Des prieres ===
=== Chapitre 57 : De l’aage ===
In hoofdstuk 57 &quot;Over leeftijd&quot; onderzoekt Montaigne de verschillende stadia van het menselijk leven en hoe leeftijd onze ervaring, perceptie en gedrag beïnvloedt. Hij gaat in op het idee dat elke levensfase zijn eigen kenmerken en uitdagingen heeft en nodigt ons uit om na te denken over het verstrijken van de tijd.

Het essay belicht de voor- en nadelen van elke leeftijd, waarbij wordt erkend dat jeugd vaak wordt geassocieerd met enthousiasme en vitaliteit, terwijl ouderdom wijsheid en reflectie kan brengen. Het benadrukt echter ook de beperkingen en spijt die met het ouder worden gepaard kunnen gaan. Dit hoofdstuk nodigt uit tot reflectie over de waarde van elk moment van het leven, hoe we door de jaren heen groeien en leren, en het belang van het volledig ervaren van elke fase.

Montaigne bespreekt de manier waarop de samenleving naar leeftijd kijkt en de vooroordelen die daaruit kunnen voortkomen, waardoor acceptatie van elke levensfase wordt aangemoedigd. Het essay verdedigt het idee dat leeftijd geen bron van schaamte of melancholie mag zijn, maar eerder een natuurlijk aspect van het menselijk bestaan, dat gevierd en geaccepteerd moet worden.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De achteruitgang van vermogens met de leeftijd: Montaigne observeert helder de achteruitgang van zijn fysieke en intellectuele capaciteiten naarmate de jaren verstrijken. Hij merkt een verlies aan mentale alertheid en een afname van de fysieke kracht.
* De wijsheid van de leeftijd: Ondanks deze achteruitgang denigreert Montaigne de ouderdom niet. Hij ziet het als een vorm van wijsheid die hij verkrijgt door ervaring en contemplatie.
* Jeugd en onvolwassenheid: Montaigne bekritiseert de onstuimigheid van de jeugd en benadrukt dat ervaring noodzakelijk is om een evenwichtig oordeel te kunnen uitspreken.
* Voorbereiding op de dood: Door de ouderdom te bespreken, gaat Montaigne ook in op de kwestie van de dood. Hij denkt na over hoe hij dit onvermijdelijke einde met sereniteit tegemoet kan treden.

== Bronnen ==
{{references}}
{{Sub}}</text>
      <sha1>sn5k28zzoliip29hoxy4ixskiggnn20</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396924</id>
      <parentid>396923</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T10:40:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>J.Grandgagnage</username>
        <id>3610</id>
      </contributor>
      <comment>opmaak</comment>
      <origin>396924</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60774" sha1="eldaspg7amok4hca847xdt5tkbwcay4" xml:space="preserve">== LIVRE I ==
=== Au lecteur ===
&quot;Aan de lezer&quot; lijkt bedoeld te zijn als inleiding op zijn werk. In werkelijkheid is Montaigne reeds begonnen met zijn belangrijkste doel: zichzelf portretteren, &quot;schilderen&quot; zonder enige andere bijbedoeling zoals beroemd worden of het zijn lezers naar de zin maken. [[Michel de Montaigne/Essais: Au lecteur|Lees &quot;Au lecteur&quot; hier]].

=== Chapitre 1 : Par Divers Moyens On Arrive à Pareille Fin ===
(&quot;Op verschillende wijzen bereikt men hetzelfde&quot;)

In dit essay heeft Montaigne het over twee verschillende manieren waarop mensen reageren als iemand die ze in het verleden kwaad hebben gemaakt nu de macht heeft om wraak te nemen. De verhalen die Montaigne vertelt illustreren de kracht van sommige mannen uit de geschiedenis. Montaigne lijkt te willen zeggen dat medelijden of moed hetzelfde resultaat opleveren tegen haat en minachting van anderen.

{{Citaat|De meest voorkomende manier om degenen die we beledigd hebben gunstig te stemmen aan wier wraak we nu zijn overgeleverd, is het in hen opwekken van medelijden en medeleven door ons aan hen te onderwerpen. Nochtans hebben bravoure, doorzettingsvermogen en vastberadenheid, het tegenovergestelde ervan, soms hetzelfde effect. Edward, Prins van Wales, die zo lang regeerde over ons Guyenne, een personage wiens wedervaren en lot niet zonder grandeur zijn, was ernstig beledigd door de inwoners van Limousin. Na de inname van hun stad liet hij zich niet vermurwen door het geschreeuw van de mensen, de vrouwen, de kinderen die in het bloedbad achtergebleven waren, en die zich nu smekend om genade aan zijn voeten wierpen. Maar toen hij verder de stad introk, zag hij drie Franse heren die met ongelooflijke moed de aanval van zijn zegevierende leger tegenhielden. Het aanschouwen ervan en het respect voor hun opmerkelijke moed stilden zijn woede, en na het verlenen van genade aan de drie, deed hij hetzelfde voor alle andere inwoners van de stad [...] }}&lt;ref name=&quot;essays&quot;&gt; Vertaler: Jules Grandgagnage: [https://www.montaigne-essays.nl Montaigne-essays]&lt;/ref&gt;

=== Chapitre 2 : De la tristesse ===
(&quot;Over het verdriet&quot;)

Montaigne bespreekt de aard van leed, verdriet en rouw. Ook die van liefde en vreugde, en van emoties die zo sterk zijn dat ze niet in woorden kunnen worden uitgedrukt. Montaigne zegt dat hij probeert verdriet niet te ervaren. Voor hem lijkt dit gevoel dwaas en via verschillende verhalen toont hij aan dat sommige mensen zich groot kunnen houden tot op het punt dat ze overmand worden door het verdriet, en dat dit leidt tot hun ondergang. Hij preciseert dat ook grote vreugde dezelfde gevolgen kan hebben.

{{Citaat
|1=Niemand is zo onbezwaard door deze passie als ik, ik hou er niet van en waardeer het niet, hoewel mensen het, als ware het een uitgemaakte zaak, een bijzondere plaats toekennen. Ze kleden er de wijsheid, de deugd en het geweten mee. Dom en lelijk ornament! De Italianen verbonden haar naam meer toepasselijk met kwaadaardigheid. Want het is een altijd schadelijke, altijd gekke gesteldheid, en omdat het altijd laf en laag is, verboden de stoïcijnen hun volgelingen om toe te geven aan dit gevoel.&lt;br&gt;
Van Psammenitus, koning van Egypte, verslagen en gevangengenomen door Cambyses, koning van Perzië, wordt echter gezegd dat bij het zien van zijn gevangen dochter, gekleed als dienstmeid uitgestuurd om water te gaan halen, hij rustig naar de grond bleef staren terwijl al zijn vrienden om hem heen jammerden en weenden. En toen hij zag dat zijn zoon werd weggevoerd voor de uitvoering van zijn doodstraf, hij hetzelfde deed. Maar bij het waarnemen van een vriend des huizes onder de gevangenen, sloeg hij zich op het hoofd en leed zichtbaar extreme pijn [...] }}
&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;
=== Chapitre 3 : Nos Affections s’emportent au delà de Nous ===
(&quot;Dat waar we om geven reikt tot voorbij ons eigen leven&quot;)

In dit essay denkt Montaigne na over onze neiging steeds vooruit te kijken naar de toekomst in plaats van in het hier en nu te leven.

{{Citaat|Zij die de mens verwijten te veel met zijn toekomst bezig te zijn, die ons ertoe aanzetten om te genieten van wat we nu bezitten en daarmee tevreden te zijn aangezien we toch geen vat hebben op wat komt - nog minder dan op wat voorbij is - pakken de meest verbreide van alle menselijke dwalingen aan; als we tenminste van een dwaling mogen spreken in het geval van deze aangeboren neiging waarmee de natuur ons dwingt om haar werk voort te zetten: onze bedrieglijke verbeeldingskracht die ons tot daden aanzet, ook al weten we niet waar het ons naar leidt. We zijn nooit in onszelf, wij zijn altijd buiten onszelf, en angst, verlangen en hoop werpen ons steeds opnieuw in de toekomst. Daarbij verliezen wij voeling met was nu is, en wat nu onderzocht dient te worden. In plaats daarvan verkiezen wij om ons bezig te houden met wat zal zijn, ook al zullen wij er op dat ogenblik niet meer zijn [...] }}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;

=== Chapitre 4 : Comme l’Ame Descharge ses Passions sur des Objects Faux, Quand les Vrais Luy Defaillent ===
(&quot;Hoe we ons door onze passies op het verkeerde richten in plaats van op het ware&quot;)

In dit essay buigt Montaigne zich over de reden waarom we, wanneer er iets misgaat, altijd de schuld bij iets of iemand willen leggen, en waarom we zo houden van kleine hondjes en aapjes. De mens die met een probleem zit, zal tegen alles tekeer gaan behalve tegen de ware oorzaak ervan. Hij verkiest immers om zich te wreken op iets tastbaars in plaats van op de onzichtbare goden of het noodlot. Deze 'wraak' levert dus niets op, behalve het aflaten van stoom.

=== Chapitre 5 : Si le Chef d’une Place Assiegée Doit Sortir pour Parlementer ===
(&quot;Moet de leider van een belegerde plaats naar buiten om te onderhandelen?&quot;)

Montaigne bestudeert in dit essay een militair onderwerp. Hij denkt na over de vraag of bedrog te verantwoorden is in tijden van oorlog, en vraagt zich af of we een vijand moeten vertrouwen die lijkt te willen onderhandelen. Hij legt uit dat een list, in tegenstelling tot de openlijke strijd, een leger vaak in staat stelt tot zegevieren. Vervolgens wijst hij erop dat het schenken van vertrouwen moeilijk is in zulke omstandigheden, omdat angst voor verraad alles overschaduwt. De leider van een belegerde plaats moet dus zijn vesting niet verlaten om te gaan onderhandelen.

=== Chapitre 6 : L’Heure des Parlemens Dangereuse ===
(&quot;Het ogenblik van onderhandelen is gevaarlijk&quot;)

Montaigne blijft zich afvragen wat er gebeurt als de vijand aanbiedt om te onderhandelen, en of men in een gevecht gebruik mag maken van gelijk welk middel om de overwinning te behalen. Met verschillende verhalen over veldslagen verwijst hij naar onregelmatige praktijken die hebben geleid naar de overwinning. Maar hij merkt op dat deze successen weinig eervol zijn.

=== Chapitre 7 : Que l’Intention Juge nos Actions ===
(&quot;Onze intentie bepaalt het oordeel over onze handelingen&quot;)

Montaigne praat over de dood en de voornemens en geheime handelingen van de mens. Het heeft volgens hem geen zin om, net voor je sterft, onthullingen te doen die tot dan geheim zijn gebleven. Hij verbindt zich ertoe om alles wat hij op zijn sterfbed zegt, al duidelijk te hebben gezegd tijdens zijn leven.
{{Citaat|De dood, zegt men, maakt ons vrij van al onze verplichtingen. Maar ik ken er die er anders over dachten. Hendrik VII van Engeland kwam als volgt overeen met Don Philip,(1) de zoon van keizer Maximiliaan (of, in meer vleiende termen, vader van keizer Karel V) : Philip zou aan hem de hertog van Suffolk van de Witte Roos uitleveren - zijn vijand, die was gevlucht naar Nederland - waarbij koning Hendrik de belofte zou doen om de hertog in leven te laten. Maar toen deze zijn eigen dood voelde naderen, beval hij per testament aan zijn zoon om de hertog te doden zodra hij zelf was overleden [...].}}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;

=== Chapitre 8 : De l’Oisiveté ===
(&quot;Over ledigheid&quot;)

Montaigne schrijft hier over het gevaar van het hebben van een inactieve geest, en hij denkt na over zijn eigen besluit zich terug te trekken in zijn kasteel om ongestoord, tot aan zijn dood, te kunnen nadenken. Montaigne beschrijft nietsdoen als een informele activiteit van de geest. Deze dwaalt over een veelheid van dingen. Hij voegt eraan toe dat, net als alle dingen, de geest gedwongen moet worden om niet af te dwalen. Na zichzelf te hebben uitgeleefd in mijmeringen, had de auteur zelf besloten om de dingen te noteren die zijn geest had gecreëerd.

=== Chapitre 9 : Des Menteurs ===
(&quot;Over leugenaars&quot;)

In dit lange, meanderende essay schrijft Montaigne voor het eerst over zijn eigen slecht geheugen, en hoe nuttig het soms kan zijn, om een slecht geheugen te hebben. Vervolgens klaagt hij over praatzieke mensen, en tot slot over leugenaars. 

Hij maakt een onderscheid tussen twee verschillende soorten leugenaars, en illustreert dit met een aantal voorbeelden uit zijn persoonlijke leven en uit dit van koningen. Montaigne verwerpt het idee dat geheugen iets te maken zou hebben met intelligentie. Hij troost zich met de gedachte dat dit gebrek hem toestaat om minder ambitieus te zijn en wat draaglijker in de omgang. Dan toont hij aan dat geheugen geassocieerd is met de leugen en dat als ze faalt ook de leugen wordt onthuld.

=== Chapitre 10 : Du Parler Prompt ou Tardif ===
(&quot;Over vlotte of slome praters&quot;)

In dit hoofdstuk schetst Montaigne het verschil tussen gevatte en moeizame sprekers. Dan mijmert hij over de voordelen van voorbereid tegenover spontaan handelen, en hij vraagt zich af waar zijn eigen woorden vandaan komen. Montaigne onderscheidt de advocaat, die snel en ondoordacht praat, en de prediker met zijn afgewogen en langzame discours. Paraat spreken behoort toe aan de geest, en bezonnen spreken aan het oordeel. Zelf, zegt Montaigne, bevindt hij zich tussen beide uitersten: soms komen zijn woorden immers te snel en verward, waardoor zijn geschriften er eveneens onder lijden.

{{Citaat
|1='Nooit werd een enkele mens met alle gaven toebedeeld' ''&lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;(nota vert. - &quot;Onc ne furent à tous, toutes graces données&quot;, een vers uit een van sonnetten van zijn vriend La Boétie)&lt;/span&gt;''.

Sommigen zijn zeer begaafd in de kunst van het spreken. Ze hebben een snelle en vlotte geest, klaar voor elke gelegenheid die zich voordoet, en nooit verrast. Anderen zijn zwaar op de hand en traag, niet in staat om iets onvoorbereid te zeggen voor ze er lang over hebben nagedacht }}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;

=== Chapitre 11 : Des Prognostications ===
(&quot;Over voorspellingen&quot;)

Montaigne bespreekt waarzeggerij. Hij vraagt zich af of het  mogelijk is om de toekomst te voorspellen, en of het aan te raden is om zijn eigen instincten te volgen.

{{Citaat
|1=Orakels, profetieën en toekomstvoorspellingen dus, hadden reeds voor de komst van Jezus Christus aan geloofwaardigheid ingeboet. Andere vormen van waarzeggerij, die zich bijvoorbeeld baseren op de vlucht van vogels, de ingewanden van dode dieren, donderslagen, overstromingen, enz. hadden veel belang in de oudheid maar zijn nu door onze religie afgeschaft. Toch zijn er velen die nog steeds de waarzeggerij praktiseren met de sterren aan de hemel, met geesten, de vorm of huidskleur van mensen of door middel van onze dromen. Dit is een opmerkelijk voorbeeld van de wilde nieuwsgierigheid van onze natuur, die wat zich in de toekomst bevindt reeds wil begrijpen om erop te kunnen anticiperen, alsof we aan met het heden al niet voldoende werk hadden.}}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;


=== Chapitre 12 : De la Constance ===
(&quot;Over standvastigheid&quot;)

Montaigne definieert standvastigheid niet als het ontbreken van angst of als niet verrast te worden door iets onverwachts, maar als het aanvaarden van deze 'angst' met behoud van eigen opinies. Hij brengt in dit verband de stoïcijnen in herinnering, al blijft het voor gewone mensen moeilijk om zo afstandelijk te reageren en eigen meningen niet te laten beïnvloeden door 'angst'.

=== Chapitre 13 : Ceremonie de l’Entreveue des Roys ===
(&quot;Over ceremonieel bij het ontmoeten van koningen&quot;)

Montaigne bespreekt enkele Franse beleefdheidsregels. Zijn opvoeding maakte hem  beleefd, maar hij uit nu kritiek op te overvloedige beleefdheid, die een mens kan beperken en, soms, zijn gasten kan vervelen. Hij waarschuwt tegen een mogelijke slavernij aan gedragscodes, maar zegt ook dat beleefdheid een van de sleutels is tot de liefde op het eerste gezicht. Deze regels maken ook de toegang tot de maatschappij mogelijk.

{{Citaat
|1=Geen onderwerp is me te frivool dat het geen plaats verdient in mijn essays. Volgens onze sociale gebruiken zou het onbeleefd zijn om (tegenover een gelijke, en nog veel meer tegenover een meerdere) niet thuis te zijn als iemand je heeft verteld dat hij op bezoek zal komen. Koningin Margaret van Navarra voegt daar aan toe dat het voor een heer zelfs onbeleefd zou zijn om zijn huis te verlaten om zijn bezoeker tegemoet te gaan, ongeacht de hoge positie die hij bekleedt. Het is respectvoller om thuis te blijven en hem te ontvangen, al was het maar dat  hij hem onderweg mis zou kunnen lopen. Zelf probeer ik dergelijke rituele geplogenheden in mijn huis zo veel mogelijk te beperken, waardoor ik me mogelijk schuldig maak aan een of beide van deze beledigingen. &lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;
[...]
}}

=== Chapitre 14 : Que le goust des biens et des maux depend en bonne partie de l’opinion que nous en avons ===
(&quot;De ervaring van goed en kwaad wordt voor een groot deel bepaald door de opinies die we erover hebben&quot;)

Montaigne zegt dat het kwaad en lijden alleen maar bestaan doordat we hebben besloten om er zo over te denken. Als we een ding als pijnlijk beoordelen, dan zal het ons pijn doen. Montaigne denkt daardoor dat we lijden kunnen verminderen door onze oordelen te veranderen. Hiervoor gebruikt hij verbeelding, maar ook rede. Hij geeft het voorbeeld van de dood en hoe iedereen daar anders op reageert. Sommigen kunnen extreme pijnen verdragen zonder enige emotie te tonen, uit trots, moed of wat anders. Het lijkt alsof Montaigne ons wil zeggen dat de pijn afhankelijk is van onze graad van lafheid en onze zwakheden.

=== Chapitre 15 : On est puny pour s’opiniastrer à une place sans raison ===
(&quot;Men wordt gestraft wanneer men een fort blijft verdedigen terwijl dat geen zin meer heeft&quot;)

Montaigne betoogt dat er regels bestaan die in een strijd gevolgd dienen te worden, en dat moed of andere deugden soms opzij moeten worden gezet in het belang van de overwinning. Heel wat veldslagen zijn verloren door de koppigheid en vastberadenheid van degenen die een plaats bleven verdedigen terwijl ze beter hadden moeten weten.

{{Citaat
|1=Moed heeft zijn grenzen, alsmede andere deugden, die, eenmaal ze zichzelf voorbij lopen, leiden naar de volgende stap - in het grondgebied van de ondeugd; zodat door het bezit van een te groot deel van deze heldhaftige deugd, tenzij een man volmaakt zijn grenzen kan bepalen, hij heel gemakkelijk roekeloos, koppig en dwaas gaat handelen.&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;}}

=== Chapitre 16 : De la punition de la couardise ===
''(Over de wijze waarop lafaards bestraft moeten worden)''

Montaigne buigt zich over de kwestie van lafheid en vertelt een aantal verhalen over lafaards die werden gestraft. De meest efficiënte wijze van straffen lijkt te appelleren aan het schaamtegevoel. Hij geeft het voorbeeld van een Griekse wetgever die soldaten die weigerden aan een veldslag deel te nemen, verplichtte om in vrouwenkleren uitgedost publiekelijk gehoond te worden. Lafaards, zo betoogt hij, zijn laf uit angst of geneigd om met list moeilijke situaties uit de weg te gaan. Montaigne roept op om het kwaad dat achter bedrieglijke lafheid schuilt strenger te bestraffen.

{{Citaat|Het is terecht dat een groot onderscheid wordt gemaakt tussen de fouten die voortvloeien uit onze zwakheid en degene die afkomstig zijn van onze kwaadaardigheid.}}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;


=== Chapitre 17 : Un traict de quelques Ambassadeurs ===
''(Een eigenschap van sommige ambassadeurs)''

Montaigne legt de lezer voor dat het nuttig is om mensen die je pas ontmoet uit te vragen over wat ze goed kunnen. Het tegendeel, meepraten over iets dat je zelf niet goed beheerst, kenmerkt sommigen die de illusie hebben dat ze zo meer aanzien zullen verwerven:
{{Citaat|De luie os wil een zadel en breidel; het paard wil een ploeg.}}

Mensen die in de omgang de neiging hebben om thema's te bespreken die niets te maken hebben met hun werk en die ze niet goed onder de knie hebben denken zo een meerwaarde aan hun maatschappelijke positie (als ambassadeur) te geven. Op deze manier zal iemand zichzelf echter nooit weten te verbeteren, noch tot perfectie komen in wat hij doet. Elke architect, schilder, beeldhouwer of gelijk welk ambacht moet zich in zijn discours beperken tot zijn eigen kunnen.

=== Chapitre 18 : De la peur ===
In hoofdstuk XVIII van de Essays onderzoekt Montaigne de menselijke natuur en hoe angst het gedrag van mensen beïnvloedt. Hij constateert dat angst een van de krachtigste emoties is, vaak verwoestender dan de situatie zelf die deze emoties uitlokt.

Montaigne begint met te beweren dat angst een irrationele emotie is die het individu kan verlammen en zijn beoordelingsvermogen kan aantasten. Hij geeft historische en persoonlijke voorbeelden om te illustreren hoe angst kan leiden tot buitensporige of ongepaste reacties. Hij noemt met name soldaten die, onder invloed van angst, ondanks hun training en moed in paniek kunnen raken en kunnen vluchten zonder dat er sprake is van reëel direct gevaar. Montaigne merkt op dat angst vaak gekoppeld is aan verbeeldingskracht, die gevaar kan overdrijven of catastrofale scenario's in de hoofden van mensen kan creëren.

Montaigne stelt dat angst vaak erger is dan waar men feitelijk bang voor is. Angst kan zelfs besmettelijk zijn, zich als een ziekte onder mensen verspreiden en hun collectieve gedrag op irrationele manieren beïnvloeden.

Het essay eindigt met een reflectie op de moeilijkheid om deze emotie te beheersen en het belang van de rede bij het matigen ervan. Montaigne biedt geen eenvoudige oplossing om angst te overwinnen, maar hij benadrukt het belang van zelfkennis en beheersing van emoties om er niet door overweldigd te worden.

=== Chapitre 19 : Qu’Il ne faut juger de nostre heur, qu’apres la mort ===
Montaigne gaat in op de vraag of we de kwaliteit van een leven werkelijk kunnen beoordelen voordat het voltooid is. Hij ontleent dit thema aan een reflectie op een beroemde stelregel van Herodotus, vaak toegeschreven aan Solon, volgens welke een man niet als gelukkig kan worden beschouwd voordat hij het einde van zijn leven kent.

=== Chapitre 20 : Que philosopher c’est aprendre à mourir  ===
In hoofdstuk XX van Boek I van de Essays, getiteld ‘Filosoferen is leren te sterven’, ontwikkelt Montaigne een diepgaande reflectie op de dood en de manier waarop de filosofie helpt deze te begrijpen. Dit hoofdstuk is een van de beroemdste in zijn werk, waarin Montaigne inspiratie haalt uit oude filosofen, zoals Socrates, Plato en de stoïcijnen, om te onderzoeken hoe de dood een integraal onderdeel is van het menselijk leven.

=== Chapitre 21 : De la force de l’imagination ===
In hoofdstuk XXI van Boek I van de Essays, getiteld ‘Over de kracht van de verbeelding’, onderzoekt Montaigne de kracht van de verbeelding over het menselijk lichaam en de menselijke geest. Hij ontwikkelt het idee dat verbeelding, hoewel vaak onderschat, een aanzienlijke invloed heeft op onze perceptie van de werkelijkheid en zelfs op onze fysieke en mentale gezondheid.

=== Chapitre 22 : Le profit de l’un est dommage de l’autre ===
In hoofdstuk XXII van Boek I van de Essays, getiteld &quot;De winst van de één is het verlies van de ander&quot;, behandelt Montaigne de kwestie van menselijke relaties vanuit het perspectief van concurrentie, onrechtvaardigheid en de ongelijkheden die voortkomen uit de aard van uitwisselingen tussen mensen. Het begint met een simpele observatie: in veel gevallen gaat de winst of winst van de een ten koste van de ander. Dit hoofdstuk illustreert een reflectie op het egoïsme dat inherent is aan menselijke relaties en het onrecht dat daaruit voortvloeit

=== Chapitre 23 : De la coustume &amp; de ne changer aisément vne loy receue ===
In hoofdstuk XXIII van Boek I van de Essays*, getiteld ‘Over gewoonte en het niet gemakkelijk veranderen van een ontvangen wet’, reflecteert Montaigne op de kracht van gewoonte en de rol ervan in het menselijk leven, maar ook op de moeilijkheid van het veranderen van gevestigde wetten en praktijken. Het behandelt zowel de impact van gewoonten op de samenleving en individuen, als de wijsheid om reeds bestaande wetten niet te gemakkelijk te veranderen.

=== Chapitre 24 : Divers evenemens de mesme conseil ===
In hoofdstuk XXIV van Boek I van de Essays*, getiteld ‘Diverse gebeurtenissen met hetzelfde advies’, reflecteert Montaigne op de variabiliteit van de resultaten van menselijke handelingen, zelfs als ze worden geleid door dezelfde principes of hetzelfde advies. Hij benadrukt dat acties die met dezelfde intentie of hetzelfde plan worden ondernomen, afhankelijk van de omstandigheden, tot zeer verschillende resultaten kunnen leiden. Dit hoofdstuk behandelt de kwestie van onzekerheid en onvoorspelbaarheid in menselijke aangelegenheden.

=== Chapitre 25 : Du pédantisme ===
In hoofdstuk XXV van Boek I van de Essays*, getiteld &quot;Over pedanterie&quot;, bekritiseert Montaigne de figuur van de &quot;pedant&quot;, dat wil zeggen iemand die buitensporige en vaak nutteloze eruditie aan de dag legt, zonder echt begrip of wijsheid. Deze tekst is een reflectie op de excessen van de leer van die tijd en op de gevaren van een opvoeding die waarde hecht aan de simpele accumulatie van kennis ten koste van reflectie en kritisch oordeel.

=== Chapitre 26 : De l’institution des enfans ===
In hoofdstuk XXVI van Boek I van de Essays*, getiteld ‘Over het onderwijs van kinderen’, gaat Montaigne in op de kwestie van het onderwijs. Deze tekst is bijzonder belangrijk omdat hij de humanistische zorgen van die tijd weerspiegelt en tegelijkertijd innovatieve ideeën biedt over hoe kinderen moeten worden opgeleid tot wijze en evenwichtige individuen. Montaigne bekritiseert traditionele onderwijsmethoden, gebaseerd op memoriseren en eruditie, en stelt een onderwijsmodel voor dat gericht is op de ontwikkeling van oordeel, rede en persoonlijke ervaring.

=== Chapitre 27 : C’est folie de rapporter le vray et le faux à nostre suffisance ===
In zijn essay 'Het is waanzin om het ware en het valse in verband te brengen met onze toereikendheid' nodigt Montaigne ons uit tot een diepe reflectie over de aard van kennis en de grenzen van ons begrip. Hij bekritiseert de houding van degenen die beweren de absolute waarheid in pacht te hebben en die alle dingen beoordelen op basis van hun eigen kennis.

=== Chapitre 28 : De l’amitié ===
In hoofdstuk 28 'Over vriendschap' van zijn Essays onderzoekt Montaigne de diepgaande aard van vriendschap en de plaats die deze inneemt in het menselijk leven. Hij begint met het beschrijven van vriendschap als een unieke en onlosmakelijke band tussen twee mensen, gebaseerd op een ‘kwintessens van al deze vermenging’ die hen verenigt zonder enige reden of bijzondere overweging.

Montaigne benadrukt dat echte vriendschap zeldzaam en kostbaar is, omdat het een totaal delen van jezelf en een samensmelting van zielen inhoudt. Hij herinnert zich zijn eigen vriendschap met Etienne de La Boétie, die hij beschouwt als een van de mooiste ervaringen uit zijn leven.

Vervolgens worden de verschillende kwaliteiten besproken die nodig zijn voor vriendschap, zoals loyaliteit, vertrouwen, vrijgevigheid en wederzijds begrip. Montaigne benadrukt het belang van open en eerlijke communicatie in een sterke vriendschap.

Ten slotte denkt hij na over de uitdagingen en moeilijkheden waarmee vriendschappen te maken kunnen krijgen, waaronder scheidingen, verraad en levensveranderingen. Hij benadrukt dat echte vriendschap deze beproevingen kan doorstaan, dankzij de kracht van de band die de twee mensen verenigt.

=== Chapitre 29 : Vingt et neuf sonnets d’Estienne de La Boetie ===
Hoofdstuk 29 van Montaignes Essays, &quot;Negenentwintig Sonnetten van Estienne de La Boétie&quot;, is eigenlijk een opname van de gedichten van zijn goede vriend, Étienne de La Boétie. Montaigne koos er om verschillende redenen voor om deze sonnetten in zijn essays op te nemen:
* Eerbetoon aan vriendschap: Deze opname is vooral een eerbetoon aan de diepe vriendschap die Montaigne en La Boétie verenigde. De sonnetten getuigen van de schoonheid van hun relatie en de bewondering die Montaigne voor zijn vriend had.
* Illustratie van zijn ideeën: De thema's die in de sonnetten van La Boétie aan bod komen, resoneren met Montaignes reflecties over vriendschap, liefde, de menselijke natuur en de dood. Ze illustreren en verdiepen dus enkele van de ideeën die in de voorgaande hoofdstukken van de Essays zijn ontwikkeld.
* Het delen van een literair werk: Montaigne wilde het publiek bewust maken van het poëtische werk van zijn vriend, dat hij als uitzonderlijk beschouwde. Zo droeg hij bij tot de verspreiding van deze sonnetten en tot de erkenning van het talent van La Boétie.

=== Chapitre 30 : De la moderation ===
In het hoofdstuk &quot;Over gematigdheid&quot; ontwikkelt Montaigne een diepgaande reflectie op de deugd van matigheid en de gevaren van overdaad. Samenvattend nodigt Montaigne ons uit om gematigdheid te cultiveren in alle aspecten van ons leven. Door extremen te vermijden, kunnen we een gelukkiger en vrediger leven leiden dat beter aansluit bij de menselijke natuur.

De belangrijkste thema’s die in dit hoofdstuk aan bod komen zijn:
* Overdaad als perversie van deugd: Montaigne benadrukt dat zelfs de beste eigenschappen, tot het uiterste doorgevoerd, gebreken kunnen worden. Hij neemt het voorbeeld van religie: overmatige religieuze ijver kan leiden tot intolerantie en geweld. 
* De waarde van het gemiddelde: De auteur pleit voor het ‘middengebied’, dat wil zeggen een evenwichtig leven, waarin de geneugten gematigd zijn en de passies onder controle. Hij laat zich inspireren door oude filosofen, zoals Aristoteles, die gematigdheid als de deugd bij uitstek beschouwden. 
* De kwetsbaarheid van de mens: Montaigne herinnert ons eraan dat de mens van nature zwak is en onderhevig aan hartstochten. Het is daarom belangrijk op je hoede te zijn voor je eigen neigingen en te proberen deze te temperen. 
* De noodzaak van de rede: De rede is volgens Montaigne de beste gids om excessen te vermijden. Het stelt ons in staat afstand te nemen van onze emoties en weloverwogen keuzes te maken.

=== Chapitre 31 : Des Cannibales ===
&quot;Over kannibalen&quot; van Montaigne is een voorbeeld van het humanistische denken. Bij het beschrijven van de gebruiken en moraal van de indianenvolken neemt Montaigne geen genoegen met een simpel reisverslag. Hij onderneemt een diepgaande reflectie op de aard van de beschaving, menselijke waarden en de relativiteit van culturen.

De belangrijkste thema’s die aan bod komen:
* Cultureel relativisme: Montaigne zet vraagtekens bij de Europese vooroordelen jegens inheemse Amerikaanse volkeren, die zij omschrijven als ‘wilden’. Hij wijst erop dat onze eigen gewoonten, gezien door een andere bril, net zo vreemd en barbaars kunnen lijken.
* Natuur en cultuur: De auteur trekt een parallel tussen inheemse Amerikaanse volkeren, die volgens hem dichter bij de natuur staan, en Europeanen, die volgens hem gecorrumpeerd zijn door de beschaving. Hij zet vraagtekens bij het begrip ‘vooruitgang’ en vraagt zich af wat de gevolgen zijn van dit kunstmatig leven.
* Oorlog en geweld: Montaigne analyseert de redenen die mensen ertoe aanzetten oorlog te voeren. Hij merkt op dat de oorzaken van conflicten vaak verband houden met materiële belangen of politieke rivaliteit, en niet met een fundamenteel agressieve aard.
* Eenvoud en deugd: De auteur bewondert de eenvoud van het leven van indianenvolken en hun gehechtheid aan fundamentele waarden zoals solidariteit, moed en eer. Hij verzet zich tegen de complexiteit en hypocrisie van de Europese samenleving.

=== Chapitre 32 : Qu’Il faut sobrement se mesler de juger des ordonnances divines ===
In hoofdstuk 32 van zijn Essays met de titel ''&quot;Dat we ons terughoudend moeten opstellen bij het beoordelen van goddelijke verordeningen&quot;'' behandelt Montaigne een fundamentele vraag: die van ons vermogen om goddelijke plannen te begrijpen en te beoordelen. Hij nodigt ons uit tot grote voorzichtigheid en diepe nederigheid tegenover de mysteries van geloof en bestaan, dus zeker niet te beweren de waarheid te kennen over de mysteries van het leven. Beter is om het bestaan te aanvaarden van dingen die ons begrip te boven gaan. Hij moedigt ons aan een eenvoudig en oprecht geloof te cultiveren, gebaseerd op vertrouwen in plaats van op zekerheid.

Montaignes belangrijkste argumenten:
* Bedrog en het onbekende: Montaigne benadrukt dat het onbekende een vruchtbare voedingsbodem is voor charlatans en bedriegers. Hoe mysterieuzer iets is, hoe gemakkelijker het is om er willekeurige betekenissen aan te geven en het aan persoonlijke interpretaties te onderwerpen.
* De grenzen van de menselijke rede: Onze rede, hoe krachtig die ook mag zijn, is niet in staat alle mysteries van het universum te ontrafelen. Proberen Gods plannen te begrijpen komt neer op het willen begrijpen van het oneindige in het eindige.
* De diversiteit aan interpretaties: Geconfronteerd met dezelfde gebeurtenis bieden mensen meerdere en vaak tegenstrijdige interpretaties. Dit toont duidelijk de willekeur van onze oordelen aan en de onmogelijkheid om de absolute waarheid te kennen.
* Geloof en onderwerping: Montaigne moedigt een houding van geloof en onderwerping aan tegenover het goddelijke. Het suggereert dat de gelovige de beproevingen en vreugden van het leven moet accepteren als manifestaties van goddelijke wil, zonder te proberen ze rationeel te begrijpen.

Montaigne spoort zijn lezers in dit essay aan tot nederigheid, tolerantie en vertrouwen:
* Nederigheid: We moeten de grenzen van onze kennis en begrip erkennen.
* Tolerantie: Geconfronteerd met de diversiteit aan overtuigingen moeten we tolerantie en respect voor anderen cultiveren.
* Vertrouwen: Zelfs als we niet alles begrijpen, kunnen we vertrouwen op een hogere macht die ons lot leidt.

=== Chapitre 33 : De fuir les voluptez au pris de la vie ===
In zijn essay &quot;De fuir les voluptez au pris de la vie&quot; (&quot;Het vermijden van geneugten ten koste van het leven&quot;) onderzoekt Michel de Montaigne het thema van de menselijke drang om genot te vermijden uit angst voor de gevolgen of risico's voor het leven. Hij verkent hierbij de vraag of het zinvol is om plezier of vreugde op te offeren om de levensduur te verlengen, en hij reflecteert op de balans tussen genieten van het leven en voorzichtigheid om te overleven. Montaigne benadrukt dus het idee dat overmatige voorzichtigheid en het vermijden van alle risico's het leven armer en minder de moeite waard kunnen maken. Hij pleit voor een evenwicht waarbij we het leven ten volle waarderen, inclusief de vreugde en geneugten, zonder ons constant te laten verlammen door angst voor de dood, die immers onvermijdelijk is. Hij pleit voor een filosofische houding tegenover de dood, waarin men deze accepteert en niet voortdurend vreest. De essentie van een goed leven ligt volgens Montaigne niet in het vermijden van de dood, maar in het waarderen van het leven terwijl het er is. Levensvreugde is een essentieel onderdeel van het leven.
Montaigne reflecteert ook op hoe individuen hun waarden en prioriteiten moeten afwegen bij het maken van keuzes in het leven. Moet men veiligheid en een lang leven boven alles stellen, of is er ruimte voor risico’s en het najagen van geneugten die het leven voller maken? Voor Montaigne is het belangrijk dat men niet uit angst voor de dood volledig afstand doet van de dingen die het leven de moeite waard maken.
{{Sub}}

=== Chapitre 34: La fortune se rencontre souvent au train de la raison ===
In ''La fortune se rencontre souvent au train de la raison''  onderzoekt Montaigne de relatie tussen rede en fortuin (of toeval). Montaigne ontwikkelt het idee dat, hoewel mensen vertrouwen op hun rede om hun acties te sturen, het vaak voorkomt dat fortuin een belangrijke rol speelt in het succes of falen van deze acties. Het drukt dus een complexe reflectie uit over de aard van geluk en voorzichtigheid in het menselijk leven.

De titel van het hoofdstuk ‘Fortuin ontmoet vaak de rede’ suggereert dat geluk vaak gepaard gaat met de rede, of op zijn minst dat de twee naast elkaar kunnen bestaan. Montaigne maakt hier een pragmatische observatie: zelfs als we rationeel handelen, moeten we accepteren dat een deel van het onvoorziene aan de menselijke controle ontsnapt. De rede kan nooit alles voorspellen, maar kan ons wel beter in staat stellen de juiste kansen te grijpen wanneer die zich voordoen.

=== Chapitre 35 : D’un defaut de nos polices ===
Hoofdstuk 35 van Montaignes Essais gaat over de grenzen en onvolkomenheden van de bestaande politieke en gerechtelijke systemen. Montaigne analyseert de aard van wetten, hun toepassing, evenals de slechte werking van openbare instellingen van zijn tijd. De term ‘polices’ verwijst hier niet naar de kracht van de orde, maar naar de organisatie van de stad, dat wil zeggen de manier waarop de samenleving wordt bestuurd, bestuurd en gereguleerd.

=== Chapitre 36 : De l’usage de se vestir ===
Hoofdstuk 36 van Montaignes Essais, &quot;Over het gebruik van kleding&quot;, is een reflectie op de praktijk van kleding en de manier waarop deze diepere aspecten van de samenleving, gewoonten en de menselijke natuur weerspiegelt. Met name de associatie met iemands sociale status wordt door hem behandeld. Montaigne onderzoekt de relatie die mensen hebben met hun kleding, benadrukt culturele en historische verschillen en zet vraagtekens bij de redenen waarom mensen zoveel belang hechten aan hun kleding. Wat in de ene cultuur als fatsoenlijk of elegant wordt beschouwd, kan in een andere cultuur als vreemd of zelfs onaanvaardbaar worden beschouwd. Sommige beschavingen beschouwen naaktheid bijvoorbeeld als natuurlijk, terwijl andere het schandalig vinden. Kleren zijn voor Montaigne daarom symbolen die veel verder gaan dan hun eenvoudige praktische functie

=== Chapitre 37 : Du jeune Caton ===
(&quot;Over Cato de jongere&quot;)
In hoofdstuk 37 onderzoekt Montaigne de figuur van Cato de jongere, een man die beroemd is om zijn deugd en integriteit. Het essay is een diepgaande reflectie op deugd, oordeel en de menselijke natuur. Door de studie van de historische figuur Cato van Utica onderzoekt Montaigne de noties van heldendom, stoïcisme en conformiteit met sociale normen. Montaigne bewondert Cato vanwege zijn stoïcisme en zijn weerstand tegen de verleidingen van macht en corruptie van zijn tijd.

Montaigne onderstreept het contrast tussen de morele strengheid van Cato en het gedrag van de politici van zijn tijd. Hij reflecteert op het deugdideaal, maar ook op de uitdagingen waarmee een individu in de praktijk te maken krijgt. De figuur van Cato dient als uitgangspunt voor een bredere meditatie over moraliteit, plicht en persoonlijke opoffering.

Bovendien zet Montaigne vraagtekens bij het idee van voorbeeldigheid en de moeilijkheid om een dergelijk niveau van deugd te bereiken. Het essay nodigt ons uit om na te denken over de complexiteit van de menselijke natuur en de morele dilemma's die daaruit voortkomen. Hij trekt de geldigheid in twijfel van het beoordelen van de acties van anderen op basis van de eigen normen en waarden en onderstreept hoe belangrijk het is om ieder individu in zijn eigenheid te beschouwen en niet één enkel deugdmodel op te leggen.

=== Chapitre 38 : Comme nous pleurons et rions d’une mesme chose ===
Hoofdstuk 38 van Montaignes Essays, &quot;Hoe we tegelijk kunnen huilen en lachen om hetzelfde&quot;, is een fascinerende verkenning van menselijke emoties en hun complexiteit. Door middel van concrete voorbeelden en persoonlijke reflecties nodigt Montaigne ons uit om de aard van onze reacties op levensgebeurtenissen in twijfel te trekken.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De dualiteit van emoties: De auteur benadrukt dat we in staat zijn tegenstrijdige emoties te voelen wanneer we met dezelfde situatie worden geconfronteerd. We kunnen zowel huilen als lachen, blij en verdrietig zijn, en vaak onbewust.
* De invloed van context: Onze emoties worden sterk beïnvloed door de context waarin we ons bevinden en door onze eigen persoonlijke geschiedenis. Dezelfde situatie kan, afhankelijk van het individu, heel verschillende reacties uitlokken.
* De veranderende aard van emoties: Montaigne laat zien dat onze emoties niet vaststaan, maar in de loop van de tijd evolueren. Waar we gisteren om huilden, vinden we vandaag misschien grappig, en omgekeerd.
* De complexiteit van de menselijke natuur: De auteur benadrukt de moeilijkheid om de motivaties en reacties van anderen, evenals die van onszelf, volledig te begrijpen.

=== Chapitre 39 : De la solitude ===
Hoofdstuk 39 van Montaignes Essays, &quot;Over eenzaamheid&quot;, is een intieme en diepgaande reflectie op het belang van eenzaamheid voor het individu. De auteur onderzoekt de voordelen van het zich terugtrekken uit de wereld om jezelf beter te leren kennen en je geest te cultiveren.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* Eenzaamheid als bron van zelfkennis: Montaigne beweert dat eenzaamheid noodzakelijk is om weg te komen van de afleidingen van de wereld en zich te concentreren op eigen gedachten en gevoelens. Het is in eenzaamheid dat we onszelf echt kunnen kennen en begrijpen.
* Eenzaamheid als toevluchtsoord: Eenzaamheid biedt toevlucht tegen sociale druk en de verwachtingen van anderen. Het stelt ons in staat om onze onafhankelijkheid te behouden en de eigen individualiteit te cultiveren.
* Eenzaamheid en samenleving: Montaigne pleit niet voor totale isolatie. Hij benadrukt dat eenzaamheid complementair is aan het leven in de samenleving en dat het ons in staat stelt menselijke relaties beter te waarderen.
* De voordelen van lezen: Lezen is voor Montaigne een essentiële metgezel in eenzaamheid. Het opent de geest voor nieuwe ideeën en maakt dialoog met de grootste geesten mogelijk.

=== Chapitre 40 : Consideration sur Cicéron ===
Hoofdstuk 40 van Montaignes Essays, &quot;Overwegingen over Cicero&quot;, is een beschouwing over de erfenis van deze grote Romeinse redenaar. Naast bewondering voor Cicero maakt Montaigne van de gelegenheid gebruik om bredere vragen over schrijven, ijdelheid, vriendschap en de zin van het leven te onderzoeken.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De ijdelheid van schrijvers: Montaigne zet vraagtekens bij de motivatie van grote schrijvers om hun werken te publiceren. Is het uit een puur verlangen om hun gedachten te delen, of uit een vorm van ijdelheid, een behoefte aan erkenning? Hij neemt het voorbeeld van Cicero en Plinius de Jonge, die historici opriepen om hun herinnering voort te zetten.
* De relatie met het nageslacht: De auteur reflecteert op de wens om een stempel te drukken op de geschiedenis. Hij vraagt zich af of deze zoektocht naar het nageslacht een nobele ambitie is of een simpele illusie.
* Vriendschap en correspondentie: Montaigne wijst op het belang van vriendschap in zijn leven en dat van Cicero. Het onderstreept de rol van correspondentie bij het onderhouden van vriendschappelijke banden en bij intellectuele verrijking.
* Stijl en vorm: Montaigne vergelijkt zijn eigen schrijfstijl met die van Cicero. Hij benadrukt de verschillen tussen hun aanpak en reflecteert op het belang van vorm bij de overdracht van ideeën.

=== Chapitre 41 : De ne communiquer sa gloire ===
In hoofdstuk 41 (&quot;Het delen van eigen successen&quot;) behandelt de auteur het thema van persoonlijke glorie en hoe deze wordt waargenomen en gedeeld. Montaigne kijkt naar de spanning tussen het verlangen naar erkenning en het belang van bescheidenheid.

Montaigne benadrukt dat roem vaak gekoppeld is aan de mening van anderen, terwijl het ware geluk niet ligt in het najagen van roem. Hij stelt dat persoonlijke bevrediging en deugd voorrang moeten krijgen op externe goedkeuring.

De auteur bespreekt ook de gevaren van ijdelheid en de neiging van mensen om zichzelf met anderen te vergelijken. Hij pleit voor een meer introspectieve benadering van succes, waarbij hij benadrukt dat eigenwaarde niet afhankelijk mag zijn van publieke erkenning.

Dit hoofdstuk nodigt ons uit om na te denken over onze motivaties en de manier waarop we de waarde van onze prestaties waarnemen. Montaigne suggereert dat ware grootsheid kan liggen in het vermogen om een eenvoudig, teruggetrokken leven te leiden, ver weg van de onrust van het openbare leven.

=== Chapitre 42 : De l’inegalité qui est entre nous ===
In hoofdstuk 42 van Livre I, &quot;Over de ongelijkheid die tussen ons bestaat&quot;, gaat Montaigne in op de verschillende vormen van ongelijkheid die bestaan tussen mensen, zowel fysiek, intellectueel, sociaal als moreel. Montaigne reflecteert op de aard van deze ongelijkheden en hun impact op menselijke relaties.
{{Citaat|Il y a plus de distance de tel à tel homme qu'il n'y a de tel homme à telle bête. ''(Er is meer verschil tussen twee mensen dan tussen een mens en een dier.)''}}

Hij benadrukt dat hoewel ongelijkheid natuurlijk is, het essentieel is om de waardigheid van ieder individu te erkennen. Montaigne stelt starre hiërarchieën in vraag en benadrukt dat ieder mens kwaliteiten heeft die uniek zijn voor hem of haar, en dat deze kwaliteiten niet uitsluitend op basis van sociale of materiële criteria beoordeeld mogen worden.

Montaigne bespreekt ook het idee dat de ware maatstaf voor iemands waarde niet ligt in zijn sociale positie of status, maar in zijn vermogen om deugdzaam te handelen en zijn talenten te cultiveren. Dit hoofdstuk roept op tot reflectie over tolerantie en acceptatie van verschillen, terwijl de rijkdom van de menselijke diversiteit wordt gevierd.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De relativiteit van waarden: Montaigne benadrukt dat waarden en beoordelingscriteria variëren van persoon tot persoon en van cultuur tot cultuur. Wat bij de een als een kwaliteit wordt beschouwd, kan bij de ander als een fout worden gezien.
* Uiterlijk en realiteit: De auteur bekritiseert het belang dat wordt gehecht aan uiterlijk en materiële goederen. Hij stelt dat de waarde van een individu niet wordt afgemeten aan zijn bezittingen of sociale status, maar aan zijn intrinsieke kwaliteiten.
* Menselijke ijdelheid: Montaigne hekelt de ijdelheid die mensen ertoe aanzet zichzelf met elkaar te vergelijken en elkaar te devalueren. Het nodigt uit tot grotere nederigheid en acceptatie van onze verschillen.
* De complexiteit van de menselijke natuur: De auteur onderstreept de moeilijkheid van het beoordelen van anderen, omdat iedereen uniek is en een veelheid aan kwaliteiten en fouten in zich draagt.
{{Citaat|Il ne nous faict montre que des parties qui ne sont aucunement siennes, et nous cache celles par lesquelles seules on peut vrayement juger de son estimation. ''(Iemand laat ons alleen delen zien die in geen enkel opzicht van hem zijn, en verbergt voor ons die delen op basis waarvan we hem werkelijk zouden kunnen beoordelen.)''}}&lt;ref name=&quot;essays&quot;/&gt;

=== Chapitre 43 : Des loix somptuaires ===
In hoofdstuk 43 van Livre I bespreekt Montaigne de wetten die de uitgaven voor weelde regelen, dat wil zeggen de wetten die betrekking hebben op luxe en uiterlijke status. Montaigne onderzoekt de redenen waarom deze wetten werden ingevoerd, vaak om excessen onder controle te houden en de publieke moraal te behouden.

Hij bekritiseert het idee dat rijkdom en uiterlijke kenmerken criteria zijn voor waarde of status, en benadrukt dat ware adel in deugd en karakter ligt. Montaigne benadrukt de hypocrisie die gepaard kan gaan met 'weeldewetten', omdat ze proberen complex menselijk gedrag te reguleren, vaak ingegeven door persoonlijke verlangens.

De auteur onderzoekt ook de spanning tussen het verlangen om de schijn op te houden en de behoefte aan authenticiteit. Hij stelt dat ware schoonheid in eenvoud en integriteit ligt en niet in materiële uitbundigheid. Montaigne nodigt ons uit om na te denken over de betekenis van rijkdom en over hoe deze op een meer ethische en betekenisvolle manier kan worden gebruikt.

=== Chapitre 44 : Du dormir ===
Hoofdstuk 44 van Montaignes essays, &quot;Over de slaap&quot;, nodigt de lezer uit om na te denken over een activiteit die zo banaal is als slapen. Naast het fysiologische aspect onderzoekt Montaigne ook de psychologische en filosofische dimensies van slaap. Hij gaat ook in op de relatie met dromen, herinnering en verbeelding, waarbij hij bedenkt hoe deze elementen onze perceptie van de werkelijkheid beïnvloeden. Hij benadrukt de dubbelzinnigheid van de slaap, die zowel een moment van rust als een tijd van kwetsbaarheid kan zijn. Het essay nodigt uit tot reflectie over de behoefte aan rust en het noodzakelijke evenwicht tussen activiteit en contemplatie. 

De belangrijkste thema's die Montaigne aansnijdt:
* Slaap en rede: Montaigne zet vraagtekens bij de relatie tussen slaap, die een opschorting van de rede is, en het  menselijk handelen. Hij betwijfelt het vermogen van grote mannen om vredig te slapen vóór belangrijke gebeurtenissen, zoals Alexander de Grote vóór de Slag bij Gaugamela in 331 v.Chr.
* Slaap en passies: slaap kan ons soms kan onttrekken aan de invloed van onze passies en onze kwellingen. Montaigne haalt het voorbeeld aan van de Romeinse keizer Otto, die vredig in slaap viel voordat hij zelfmoord pleegde.
* Slaap en dood: Montaigne trekt een parallel tussen slaap en dood, twee toestanden waarin de geest afwezig is in het lichaam. Hij bezint zich over de aard van de dood en vraagt zich af wat er na ons leven gebeurt.
* Slaap en gezondheid: het belang van slaap voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Montaigne wijst erop dat een gebrek aan slaap schadelijke gevolgen kan hebben voor ons welzijn.

=== Chapitre 45 : De la bataille de dreux ===
(&quot;Over de [[w:Slag bij Dreux|Slag bij Dreux]]&quot;)

Hoewel het op het eerste gezicht een eenvoudige beschrijving van een historische veldslag lijkt, onthult dit hoofdstuk in werkelijkheid Montaignes diepgaande reflecties over de menselijke natuur, oorlog en fortuin.
;Historische context
Het essay gaat in op de tragische gebeurtenissen van de strijd die plaatsvond in 1562, tijdens de godsdienstoorlogen in Frankrijk. Montaigne, die getuige was van deze conflicten, spreekt zijn afschuw uit over het geweld en de verwoestende gevolgen van de oorlog. Hij onderstreept de absurditeit van de rivaliteit tussen katholieken en protestanten en bekritiseert de wreedheid van de conflicten. Montaigne roept het lijden van mensen op, zowel op het slagveld als onder burgers, en stelt het idee van militaire glorie in vraag.

De belangrijkste thema's die Montaigne aansnijdt:
* De onvoorspelbaarheid van oorlog: Montaigne benadrukt het chaotische en onvoorspelbare aspect van gevechten, waarbij gebeurtenissen snel in het voordeel van de ene of de andere kant kunnen omslaan. Hij wijst op de rol van geluk en fortuin in de uitkomst van veldslagen.
* De psychologie van strijders: Montaigne is geïnteresseerd in de reacties van mannen op angst, dood en geweld. Het essay analyseert individueel en collectief gedrag en laat zien hoe emoties beslissingen en acties op het slagveld kunnen beïnvloeden.
* Kritiek op traditioneel heldendom: Montaigne daagt het traditionele beeld van de oorlogsheld uit, vaak verheerlijkt vanwege individuele daden van moed. Hij benadrukt liever het belang van discipline, groepscohesie en het vermogen zich aan te passen aan veranderende omstandigheden.
* Reflectie op de dood: De Slag bij Dreux, die plaatsvond op 19 december 1562 ten zuiden van Dreux, is een gelegenheid voor Montaigne om na te denken over de dood, die alomtegenwoordig is op het slagveld. Hij onderzoekt de verschillende houdingen ten opzichte van de eindigheid van het leven en probeert de betekenis van het menselijk bestaan te begrijpen.

=== Chapitre 46 : Des noms ===
In 'Des noms&quot; reflecteert Montaigne op de aard van namen en hun impact op onze identiteit en onze perceptie van de wereld.

Thema's:
* De willekeur van namen: Montaigne benadrukt dat namen willekeurige labels zijn die we op dingen en mensen plakken. Ze weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de diepere aard van wat ze aanduiden. Hij bekritiseert de irrationele menselijke neiging om een mystieke betekenis in namen te zien. Dit is immers een vorm van bijgeloof die vaak aanwezig is in samenlevingen die verbanden veronderstellen tussen de naam en het lot. 
* Verlies van identiteit: De latinisering van eigennamen, een gangbare praktijk in zijn tijd, was voor hem een bron van verwarring en identiteitsverlies. Door namen te transformeren, wissen we de geschiedenis en wortels van een individu of een plaats.
* De kracht van namen: Namen kunnen onze perceptie en oordelen beïnvloeden. Een prestigieuze naam kan de drager een bepaald prestige verlenen, terwijl een bescheiden naam gezien kan worden als een teken van minderwaardigheid.
* Het belang van geschiedenis: Namen zijn gekoppeld aan geschiedenis en herinnering. Door het behoud van eigennamen behouden we ook een deel van ons erfgoed.
* De relativiteit van perceptie: Onze perceptie van de wereld wordt beïnvloed door de woorden die we gebruiken. Namen zijn hulpmiddelen om onze realiteit te construeren.
* De zoektocht naar identiteit: Montaigne stelt de kwestie van identiteit in vraag en wat ons maakt tot wie we zijn. Namen zijn een onderdeel van deze identiteit, maar definiëren deze niet volledig.

Montaigne besluit met een sceptische kijk op het belang van namen, die hij ondergeschikt acht aan de intrinsieke kwaliteiten van individuen. Voor hem is het hechten van onevenredig belang aan namen eerder een kwestie van bijgeloof en menselijke ijdelheid dan van de rede.

Kortom, dit hoofdstuk van Montaigne is een meditatie over de willekeur van namen en een oproep om niet te veel gewicht te hechten aan oppervlakkige conventies. De 'Essais' zijn doordrenkt van deze kritische geest, vermengd met humor en scherpe observatie van menselijk gedrag.

=== Chapitre 47 : De l’incertitude de nostre jugement ===
“Over de onzekerheid van ons oordeel” is een grondtekst van de sceptische filosofie, waarin Montaigne de betrouwbaarheid van ons oordeel en onze zekerheden in twijfel trekt. &quot;De l’incertitude de nostre jugement&quot; had een diepgaande invloed op de westerse filosofie door kritische reflectie te introduceren over de aard van kennis en waarheid.
De vragen die Montaigne stelt, zijn vandaag de dag nog steeds relevant in een complexe wereld die wordt gekenmerkt door diversiteit aan meningen. Door de relativiteit van culturen en overtuigingen te benadrukken, moedigt Montaigne tolerantie en respect voor anderen aan.

Belangrijkste thema's:
* De onzekerheid van het menselijk oordeel: Montaigne benadrukt de kwetsbaarheid van onze meningen en overtuigingen. Vaak worden ze beïnvloed door ons onderwijs, onze cultuur en onze persoonlijke ervaringen.
* Cultureel relativisme: dat wat in de ene cultuur als waar of juist wordt beschouwd, kan in een andere cultuur heel anders worden beoordeeld. Deze diversiteit aan standpunten maakt het moeilijk om een absolute waarheid vast te stellen.
* Methodische twijfel: Montaigne nodigt ons uit om twijfel te cultiveren en onze diepste zekerheden in twijfel te trekken. Deze sceptische houding stelt ons in staat aan dogma’s te ontsnappen en onze geest open te stellen voor nieuwe perspectieven.
* De subjectiviteit van perceptie: Montaigne laat zien dat onze perceptie van de wereld subjectief is omdat zij wordt beïnvloed door onze eigen cognitieve vooroordelen.
* De onmogelijkheid van absolute kennis: Montaigne concludeert dat mensen veroordeeld zijn tot onzekerheid en dat ze geen aanspraak kunnen maken op perfecte kennis van de wereld.

Dit essay eindigt met een uitnodiging om onzekerheid te aanvaarden als een essentieel onderdeel van de menselijke conditie. Montaigne biedt geen definitieve oplossing om de zwakheden van ons oordeel te compenseren, maar hij biedt een meer bescheiden en sceptische houding ten opzichte van meningen en schijnbare waarheden.

=== Chapitre 48 : Des destriers ===
Het essay &quot;Over oorlogspaarden&quot; biedt een fascinerende kijk op de paardenwereld van toen. De ''destrier'' is het bekendste oorlogspaard uit de middeleeuwen. Het droeg ridders in veldslagen, toernooien en steekspelen. Het essay levert echter vooral een bredere reflectie op de relatie tussen mens en dier. Daarvoor maakt Montaigne gebruik van historische anekdotes:

* Hij vertelt over Romeinse oorlogspaarden. Deze ''funales'' en ''desultorios'' waren onmisbare partners op het slagveld. Door een sterk doorgevoerde en harde training waren zij in staat tot ongelooflijke prestaties. Zo werden zij niet alleen een symbool van Romeins meesterschap, maar werden zij ook slachtoffer van wreedheid jegens dieren. 
* Hij besteedt eveneens aandacht aan getrainde paarden die in staat zijn hun meester vrijwel autonoom te verdedigen, waarbij hij zowel hun intelligentie als de gevaren die inherent zijn aan deze training benadrukt. 
* Met het verhaal van Artibie, een Perzische generaal die werd gedood door zijn eigen getrainde paard, wil Montaigne de grenzen en risico's laten zien van deze mens-dierrelatie.

Dit hoofdstuk gaat echter verder dan een loutere beschrijving van de paarden. Met deze anekdotes zet Montaigne vraagtekens bij de natuur van de mens. De verhalen benadrukken de dubbelhartigheid van de mens, die in staat is tot zowel grote intelligentie als wreedheid. Het is eveneens een reflectie over macht: paardentraining is een metafoor voor de macht van de mens over de natuur, maar ook voor de grenzen van deze macht. Het essay benadrukt ook het belang van voorzichtigheid: het verhaal van Artibie is een waarschuwing tegen overmoed.

=== Chapitre 49 : Des coustumes anciennes ===
In zijn essay &quot;Over oude gebruiken&quot; nodigt Montaigne de lezer uit om na te denken over de relativiteit van de moraal en de kwetsbaarheid van onze zekerheden. Montaigne bekritiseert in dit hoofdstuk vooral het conformisme en de blinde gehechtheid aan de gebruiken van zijn tijd. Hij wijst op de de willekeur en vluchtigheid van mode en gewoontes, en demonstreert daarmee de relativiteit van waarden en sociale normen die immers sterk cultuurafhankelijk zijn: wat in de ene cultuur als normaal en natuurlijk wordt beschouwd, kan in een andere cultuur bizar en zelfs barbaars lijken.

Belangrijkste thema's:
* De relativiteit van de moraal: Montaigne benadrukt dat onze oordelen over buitenlandse gewoontes vaak vertekend zijn door onze eigen gewoonten. Wat wij vandaag de dag als ‘barbaars’ beschouwen, kan in een andere tijd of plaats volkomen natuurlijk lijken.
* De wispelturigheid van mode: Het essay benadrukt hoe snel mode en gewoonten veranderen, en hoe gemakkelijk we van gedachten kunnen veranderen over wat ‘goed’ of ‘fout’ is.
* Het gewicht van gewoonte: Montaigne laat zien hoe gewoonte onze perceptie van de wereld bepaalt en ons vaak niet in staat stelt onze eigen overtuigingen in twijfel te trekken.
* Belang van individuele reflectie: Montaigne nodigt iedereen uit om een eigen oordeel te ontwikkelen en zich niet blindelings te laten beïnvloeden door de mening van anderen. Het moedigt mensen aan om een houding van nieuwsgierigheid en ruimdenkendheid aan te nemen wanneer ze worden geconfronteerd met verschillende culturen en nieuwe ideeën.
* Kritiek op etnocentrisme: Door de gebruiken van zijn tijd te vergelijken met die van andere volkeren, benadrukt 
* Belang van individuele reflectie: Montaigne nodigt iedereen uit om een ​​eigen oordeel te ontwikkelen en zich niet blindelings te laten beïnvloeden door de mening van anderen. Het moedigt mensen aan om een ​​houding van nieuwsgierigheid en ruimdenkendheid aan te nemen wanneer ze worden geconfronteerd met verschillende culturen en nieuwe ideeën.
* Kritiek op etnocentrisme: Door de gebruiken van zijn tijd te vergelijken met die van andere volkeren, benadrukt Montaigne de relatieve aard van elke cultuur en de ijdelheid van het beoordelen van anderen op basis van de eigen criteria.

=== Chapitre 50 : De Democritus et Heraclitus ===
In &quot;Over Democritus en Heraclitus&quot; onderzoekt Montaigne de ambivalente aard van het menselijk bestaan door de houding van deze twee oude filosofen te vergelijken. Democritus beschouwt de menselijke conditie als ijdel en belachelijk en reageert met gelach; de andere filosoof, Heraclitus, beschouwt het daarentegen als tragisch en drukt zijn verdriet daarover uit. Montaigne spreekt zich niet uit ten gunste van de ene of de andere houding, maar neemt een genuanceerd standpunt in: de menselijke conditie is immers zowel absurd als tragisch.

Belangrijkste argumenten:
* Dualiteit van het bestaan: Montaigne benadrukt dat het menselijk bestaan zowel vreugdevol als verdrietig, absurd en subliem is. Er is geen eenduidig antwoord te geven op deze complexiteit.
* Relativiteit van oordeel: Het oordeel dat we ons over het leven vormen, hangt af van ons temperament, onze ervaring en ons perspectief. Wat voor de één belachelijk is, kan voor de ander tragisch zijn.
* De waarde van blijheid en verdriet: Lachen en huilen zijn natuurlijke en legitieme reacties op de menselijke conditie. Beide hebben hun plaats in het leven.
* De grens van de filosofie: Montaigne laat zien dat filosofie geen definitieve antwoorden kan geven op de grote vragen van het bestaan. Zij kan ons echter helpen onze toestand beter te begrijpen en vreedzamer te leven.

Montaigne besluit dat we de complexiteit van het bestaan dienen te accepteren en niet moeten proberen de werkelijkheid terug te brengen tot simplistische voorstellingen. Hij moedigt ons aan om met open geest verschillende perspectieven op het leven te overwegen en de zienswijzen die verschillen van de onze niet meteen te verwerpen. Emoties mogen hierbij niet worden onderdrukt: lachen en huilen zijn authentieke uitingen van onze menselijkheid.

=== Chapitre 51 : De la vanité des parolles ===
=== Chapitre 52 : De la parsimonie des anciens === 
=== Chapitre 53 : D’un mot de Cæsar ===
=== Chapitre 54 : Des vaines subtilitez ===
=== Chapitre 55 : Des senteurs ===
=== Chapitre 56 : Des prieres ===
=== Chapitre 57 : De l’aage ===
In hoofdstuk 57 &quot;Over leeftijd&quot; onderzoekt Montaigne de verschillende stadia van het menselijk leven en hoe leeftijd onze ervaring, perceptie en gedrag beïnvloedt. Hij gaat in op het idee dat elke levensfase zijn eigen kenmerken en uitdagingen heeft en nodigt ons uit om na te denken over het verstrijken van de tijd.

Het essay belicht de voor- en nadelen van elke leeftijd, waarbij wordt erkend dat jeugd vaak wordt geassocieerd met enthousiasme en vitaliteit, terwijl ouderdom wijsheid en reflectie kan brengen. Het benadrukt echter ook de beperkingen en spijt die met het ouder worden gepaard kunnen gaan. Dit hoofdstuk nodigt uit tot reflectie over de waarde van elk moment van het leven, hoe we door de jaren heen groeien en leren, en het belang van het volledig ervaren van elke fase.

Montaigne bespreekt de manier waarop de samenleving naar leeftijd kijkt en de vooroordelen die daaruit kunnen voortkomen, waardoor acceptatie van elke levensfase wordt aangemoedigd. Het essay verdedigt het idee dat leeftijd geen bron van schaamte of melancholie mag zijn, maar eerder een natuurlijk aspect van het menselijk bestaan, dat gevierd en geaccepteerd moet worden.

De belangrijkste thema’s die Montaigne aansnijdt:
* De achteruitgang van vermogens met de leeftijd: Montaigne observeert helder de achteruitgang van zijn fysieke en intellectuele capaciteiten naarmate de jaren verstrijken. Hij merkt een verlies aan mentale alertheid en een afname van de fysieke kracht.
* De wijsheid van de leeftijd: Ondanks deze achteruitgang denigreert Montaigne de ouderdom niet. Hij ziet het als een vorm van wijsheid die hij verkrijgt door ervaring en contemplatie.
* Jeugd en onvolwassenheid: Montaigne bekritiseert de onstuimigheid van de jeugd en benadrukt dat ervaring noodzakelijk is om een evenwichtig oordeel te kunnen uitspreken.
* Voorbereiding op de dood: Door de ouderdom te bespreken, gaat Montaigne ook in op de kwestie van de dood. Hij denkt na over hoe hij dit onvermijdelijke einde met sereniteit tegemoet kan treden.

{{Appendix||2=
== Bron ==
{{references}}
}}
{{Sub}}</text>
      <sha1>eldaspg7amok4hca847xdt5tkbwcay4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Economie/Bedrijfseconomie</title>
    <ns>0</ns>
    <id>38274</id>
    <revision>
      <id>396911</id>
      <parentid>390093</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T09:02:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kostprijsberekeningen */ Zie ook</comment>
      <origin>396911</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57822" sha1="migmc05ymspl8p9axffuffn4tg90dxi" xml:space="preserve">{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:13em;&quot; border=1 align=&quot;right&quot; 
|-
| &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;'''Benodigde voorkennis:'''&lt;/span&gt;
* &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Het hoofdstuk [[Economie/Inleiding|Inleiding]]&lt;/span&gt;
* &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Basiskennis wiskunde&lt;/span&gt;
|}
{{Economie}}
'''Inleiding'''&lt;br&gt;
Bedrijfseconomie is de wetenschap die de bedrijfsvoering in bedrijven bestudeert. Inzichten daarin worden in de regel samengebundeld in vier onderwerpen:
# Investeringsbeslissingen en de financiering daarvan
# Financiële-informatieverzorging / bedrijfsadministratie 
# Organisatie 
# Commerciële beleidsvorming, waaronder marketing.
Daarnaast is strategisch beleid nog een belangrijk onderwerp, met o.a. aandacht voor visie en de doelstellingen van het bedrijf. Dit zal ons eerste onderwerp zijn. 
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
Maar laten we beginnen met te definiëren wat een '''bedrijf''' is: een organisatie die productiefactoren (zoals arbeid, grondstoffen en kapitaal) combineert tot '''producten''' waarmee andermans behoeften kunnen worden bevredigd. Centraal staan dus de producten die een bedrijf maakt. Bedrijven kunnen zowel commercieel ('''ondernemingen''') als non-profit zijn, klein of groot (van zzp'ers tot multinationale ondernemingen) en zowel tastbare goederen als diensten produceren. Om wat voor soort bedrijf het ook gaat, de afnemers van de producten noemen we voor het gemak '''klanten'''; dus niet alleen consumenten, maar ook andere bedrijven, patiënten of burgers kunnen klanten zijn.

==Missie, visie en strategie==
Een bedrijf begint met een visie, missie en doelstellingen, die antwoorden geven op vragen als: Waarom zijn wij op aarde? Waarom bestaat dit bedrijf, wat is het bestaansrecht? Wat is ons beeld van de toekomst en hoe past ons bedrijf daarin? Wat willen we bereiken, wat zijn onze doelstellingen op lange termijn, wat willen we betekenen voor onze wijk/plaats/regio/land/de wereld (bijvoorbeeld: we willen uitgroeien tot de beste/grootste/... op het gebied van ... OF: wij willen ervoor zorgen dat/bijdragen aan ...) ? Welke maatschappelijke en/of persoonlijke behoeften willen wij bevredigen? Waarin zijn we goed en uniek? Wat is onze kernopdracht/kern-activiteit? What business are we in? Welke soort producten willen we aanbieden en waarom? Willen we massaproductie of juist maatwerk bieden? Hoe willen we &quot;in de markt staan&quot;, wat zijn onze pluspunten ten opzichte van concurrenten? Zo'n doel moet meer inhouden dan &quot;veel winst maken&quot;. Het moet echt gaan om oplossingen bieden, om doelen die ook medewerkers en klanten aanspreken en waar geldschieters brood in zien. Kortom: het gaat om een goed verhaal. Lees voorbeelden van visies en missies (vaak 'mission statement' genoemd) op de websites van enkele bedrijven; klik op de tab &quot;Over ons&quot;. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Als dit duidelijk is, is de volgende stap om een strategie te bepalen. Hoe gaan we invulling geven aan visie en missie? Hoe gaan we de doelen bereiken? Wat zijn de doelen op lange termijn en met welke doelen gaan we daarom op kortere termijn aan de slag? Voorbeeld voor een onderneming waarvan één van de doelen is om maximale winst op lange termijn te behalen: Het lange-termijn doel &quot;het voortbestaan van de onderneming zo veel mogelijk verzekeren&quot; kan gebaat zijn met de doelen &quot;hoog marktaandeel&quot;, &quot;potentiële concurrenten ontmoedigen&quot; en &quot;verkoopprijs laag houden&quot; waardoor het voor aspirant-concurrenten onaantrekkelijk is om in de markt te stappen; lage verkoopprijzen doen de winst op korte termijn echter geen goed. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Waarmee moeten we allemaal rekening houden? Welke productiemiddelen zijn ervoor nodig, hoe komen we daar aan? Denk bij middelen niet alleen aan geld en tastbare goederen, maar ook bijvoorbeeld aan werknemers en andere leveranciers met bepaalde kennis en vaardigheden, en aan informatiesystemen. En ook: gaan we dit alleen doen of zoeken we een compagnon die bepaalde kennis en/of andere middelen heeft die wij missen?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Vervolgens worden de diverse onderdelen van een strategie uitgewerkt in plannen, worden beslissingen genomen en worden plannen uitgevoerd: het bedrijf komt in werking en gaat doen waarvoor het is opgericht. Hoe dat gaat komt in de rest van dit hoofdstuk aan bod. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Tenslotte wordt na verloop van tijd geëvalueerd of we op de goede weg zijn en in hoeverre de doelen zijn gehaald. De uitkomsten hiervan kunnen dienen voor het bijstellen van plannen of het formuleren van nieuwe plannen. Het einde van een kalenderjaar of de financiële jaarafsluiting zijn goede  momenten voor een evaluatie. 

==Investeringsbeslissingen en de financiering daarvan==
In deze paragraaf richten we ons eerst op investeringsbeslissingen en daarna op de financiering van investeringen.

===Investeringsbeslissingen===
Waar gaat het over? Eerst enkele voorbeelden:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| ''De cost gaet voor den baet uyt'' (Oud-Nederlands gezegde)

Begin jaren '80, intro van de populaire tv-serie Fame, over een muziek- &amp; theaterschool &lt;br&gt;
in New York. De danslerares wordt niet moe op het volgende te hameren:&lt;ref&gt;Zie https://www.youtube.com/watch?v=tze87LfeOtY&lt;/ref&gt;

::''&quot;You have big dreams:''
::''You want fame.''&lt;br&gt;
::''Well, fame costs.''&lt;br&gt;
::''Right here is where you start paying,''&lt;br&gt;
::''With sweat.&quot;''
|}

Investeringsbeslissingen hoeven dus niet per se over geld te gaan. Ook inspanningen en bestede tijd, die niet direct in geld zijn uit te drukken, kunnen een investering zijn. Bijvoorbeeld het inwerken van nieuwe medewerkers of het leren omgaan met een machine of systeem. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Investeringsbeslissingen gaan over de afweging om nu productiemiddelen op te offeren voor het bereiken van een doel in de toekomst. Zullen we door die productiemiddelen op te offeren dat doel bereiken? Welke middelen moeten dan worden ingezet en hoeveel? Wat is nodig en wat kunnen we ons veroorloven? &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Nu richten we ons op een investeringsbeslissing van enige omvang, bijvoorbeeld de aanschaf van een informatiesysteem of de bouw van een nieuwe brug. Het proces verloopt dan grofweg als volgt:
# '''Doel''' vaststellen. Waarom willen we deze aanschaf? Wat gebeurt er als we de investering niet doen?
# '''Plan''' opstellen: hoe kunnen we het doel bereiken?
# '''Opbrengsten''' inschatten. Wat kunnen we, realistisch gezien, verwachten van deze investering? Meestal is dat een heikele berekening, vol met onzekerheden. Het gemakkelijkste zijn nog de opbrengsten te berekenen als het om een jaarlijks vaststaande opbrengst gaat, zoals van een spaardeposito of een obligatie. Je stort nu een bepaald bedrag, bijvoorbeeld € 2.000,= en krijgt elk jaar een vast bedrag aan rente, stel 5%, dus € 100,= per jaar. Aan het eind krijg je je inleg weer terug. Als de looptijd 10 jaar is, heb je na afloop in totaal 10 X € 100 = € 1.000 aan rente ontvangen. Maar vind je € 100,= over 10 jaar net zoveel waard als € 100,= nu? In de tussenliggende jaren is er immers inflatie, stel 2% per jaar. Dus € 100 over een jaar is dan nog maar € 100/1,02 waard in de huidige koopkracht, oftewel € 98,04. En de € 100 die je over 2 jaar ontvangt, is nog minder waard: € 100/(1,02)2 = € 96,12. Enzovoorts. Deze lagere bedragen noemen we de '''contante waarde''' van de toekomstige opbrengst. Voor meer toepassingsmogelijkheden en voorbeelden: zie [[w:nlContante_waarde|Contante waarde]].
# In kaart brengen van de benodigde '''middelen en de kosten''' daarvan, inclusief de kosten van de financiering (zoals te betalen rente). Maar ook van de niet-financiële aanschafkosten (zoals een geschikte leverancier zoeken, contract opstellen) en de kosten van het gebruik in de loop der jaren. Bouw een veiligheidsmarge in voor onvoorziene kosten.
# Aan welke [[Economie/Verklarende_woordenlijst#R|'''randvoorwaarden''']] moet een oplossing en beslissing voldoen? Denk aan wet- en regelgeving, milieu, integriteit, medemenselijkheid, gerechtigheid, culturele aspecten; wat zijn nog acceptabele negatieve neven-effecten van onze productie?
# Welke '''risico's''' en onzekerheden kleven er aan deze oplossing? 
# '''Beoordelen''' in hoeverre het doel zo wordt bereikt, wat de verwachte opbrengsten van de investering zijn en wat de (positieve èn negatieve) neven-effecten zijn. Weeg kosten en opbrengsten tegen elkaar af. Zullen de opbrengsten de kosten in voldoende mate overtreffen? 
# Welke '''alternatieven''' zijn er? Kan hetzelfde doel ook op efficiëntere wijze, tegen lagere kosten, bereikt worden? Ga voor elk van de alternatieven de stappen opnieuw langs. Of: welke opbrengsten zouden er zijn geweest als voor het één-na-beste voorstel zou zijn gekozen (ervan uitgaande dat het beste voorstel wordt gekozen)? Die opbrengsten noemen economen '''alternatieve kosten''', ook wel opportunity cost: het gederfde voordeel van het beste alternatief dat niet is gekozen. Voorbeeld&lt;ref&gt;[https://nl.wikipedia.org/wiki/Micro-economie#Opportuniteitskosten Uit Wikipedia]&lt;/ref&gt;: Situatie: een boer kiest ervoor om zijn eigen land te bewerken in plaats van dit aan de buren te verhuren; de alternatieve kosten bestaan dan uit de gederfde pacht van het land. In dit geval verwacht de landbouwer dat hij door het land zelf te bebouwen meer kan verdienen.
# Een '''beslissing''' nemen en uitvoeren.

Het hele proces lijkt zo simpel opgeschreven, maar er zitten veel haken en ogen aan. Meestal weet je immers de opbrengsten en kosten niet zo precies en moet je aannames en schattingen doen. Hoe bereken je de opbrengsten van een brug? Dan gaat het om besparingen van omrijden, sneller bestemmingen bereiken, zowel door zakelijk als privé-verkeer. Hoe waardeer je die als overheid in geld om ze met de kosten te kunnen vergelijken? Hoe kun je kosten die je nu maakt, vergelijken met jaarlijks wisselende opbrengsten in de verre toekomst? Dan zou je voor al die bedragen de contante waarde moeten gaan berekenen, dat worden dus complexe berekeningen. Bovendien is het hele proces omgeven met onzekerheden: Zullen afnemers het product net zo waarderen als waarvan wij nu uitgaan? Hierbij is kansberekening nodig. Bouwprojecten (of het nu om gebouwen, infrastructuur of om informatiesystemen gaat) duren in de regel langer en vallen duurder uit dan van tevoren was voorzien. En wat doen concurrenten in de tussentijd? Zelfs als je denkt dat je alles goed in kaart hebt gebracht, kunnen er bij de uitvoering tegenvallers zijn en onverwachte gebeurtenissen roet in het eten gooien.

====Hulpmiddelen bij investeringsbeslissingen====
Investeringsbeslissingen worden al eeuwenlang gemaakt. In de loop van de tijd zijn er enkele hulpmiddelen voor ontwikkeld. Wij bespreken er hier drie: 1. Break-even-point, 2. Payback period en 3. een methode om de kosten van reparatie te vergelijken met die van vervanging.&lt;br&gt;

1. &lt;u&gt;Break-even-point&lt;/u&gt; (rentabiliteitsdrempel)
:''Centrale vraag'': hoeveel producten moeten we afzetten om precies alle kosten te dekken? Oftewel: vanaf welke omzet gaan we winst maken op een bepaalde investering? Hiervoor hebben we de volgende gegevens nodig:
:* De ''vaste kosten'' per periode (de kosten die blijven doorlopen ongeacht het aantal geproduceerde producten); in dit geval: de kosten van de investering zelf plus bijkomende vaste kosten, zoals voor periodiek onderhoud, gedeeld door het aantal jaren dat het kapitaalgoed in productie kan blijven (de levensduur van het kapitaalgoed).
:* De ''variabele kosten'' per geproduceerd product (kosten die afhankelijk zijn van het aantal geproduceerde producten, zoals grondstoffen en arbeidsuren).
:* De opbrengsten/omzet per periode (de groene lijn in de grafiek).&lt;br&gt;
:In de grafiek geeft de rode lijn de kosten weer. KF zijn de vaste kosten. Daarboven op komen de variabele kosten, die zijn aangegeven met een licht stijgende helling. 
&lt;br&gt;
:[[Bestand:Break-even-point_vector.svg|geen|450x450px|Het break-even-point bevindt zich op het snijpunt van de groene (opbrengsten) en de rode (kosten) lijn.|miniatuur]]
&lt;br&gt;
:Dit kunnen we ook in een formule zetten, om het precieze break-even-point (b.e.p.) te kunnen berekenen:
:X = het aantal eenheden product bij het b.e.p.&lt;br&gt;
:K&lt;sub&gt;F&lt;/sub&gt; = vaste kosten&lt;br&gt;
:P = verkoopprijs per eenheid&lt;br&gt;
:K&lt;sub&gt;v&lt;/sub&gt; = variabele kosten per eenheid&lt;br&gt;
:De formule is dan: &lt;br&gt;&lt;br&gt;
:&lt;math&gt;X = \frac {K_F} {P - K_v}&lt;/math&gt;

:Als je uiteindelijk het break-even-point hebt gevonden, kun je beoordelen of dit aantal af te zetten producten realistisch is en hoeveel tijd het duurt voordat de investering winst gaat opleveren. En tenslotte of dat aan de doelstellingen beantwoordt. Wellicht worden er in het bedrijf hiervoor zelfs normen gehanteerd.&lt;br&gt;&lt;br&gt;

2. &lt;u&gt;Payback period&lt;/u&gt; (Terugverdientijd)&lt;br&gt;
:De payback is de tijd die nodig is om de investering terug te verdienen op basis van kasstromen (cashflows; ontvangsten minus uitgaven). NB Het gaat bij kasstromen niet om kosten en opbrengsten, maar om daadwerkelijke ontvangsten en uitgaven die samen hangen met het project. De kasstroom bevat bijvoorbeeld geen afschrijvingen. Voorbeeld: Als een investering € 1.000 kost en de jaarlijkse netto-kasstromen zijn € 250, dan is de payback period 4 jaar (€ 1.000/4).&lt;br&gt;&lt;br&gt;

3. &lt;u&gt;Repareren of vervangen?&lt;/u&gt;&lt;br&gt;
:''Centrale vragen'': Wat is economischer: een kapotte machine (of auto of kledingstuk) repareren of een grote onderhoudsbeurt geven, òf vervangen door een nieuwe? Of een nieuwe en efficiëntere machine kopen, ook al is de oude nog goed?  Voor al deze vragen hanteren we dezelfde methode. Benodigde gegevens:
:* Van de nieuwe machine: de aanschaf- en bijkomende kosten om producten te maken, inclusief de omschakel- of implementatiekosten, èn de levensduur.
:* Van de oude machine: de reparatiekosten of de kosten van de grote onderhoudsbeurt (indien van toepassing) plus de overige kosten om producten te maken, èn de resterende levensduur eventueel na reparatie of onderhoudsbeurt.
:Voor het gemak gaan we uit van ceteris paribus, dus dat:&lt;br&gt;
:* Beide machines precies dezelfde producten maken, die dezelfde verkoopprijs hebben. We gaan dus in beide gevallen uit van dezelfde omzet.
:* Alle jaren hetzelfde aantal producten wordt gemaakt en verkocht.
:Van beide machines worden dan alle kosten bij elkaar opgeteld en gedeeld door de (resterende) levensduur. Het alternatief met de minste kosten per jaar, is de meest economische.&lt;br&gt;
:Eenvoudig voorbeeld: Stel, je hebt een fijne winterjas, maar de rits is kapot gegaan. Een nieuwe rits inzetten kost € 30,=. Daarna gaat de jas nog 2 jaar mee. Een nieuwe, soortgelijke winterjas kost € 80,= en gaat 4 jaar mee. &lt;br&gt;
:- De kosten per jaar van de oude jas: € 15,= (€ 30,= / 2 jaar).&lt;br&gt;
:- De kosten per jaar van de nieuwe jas: € 20,= (€ 80,= / 4 jaar).&lt;br&gt;
:In dit geval is het dus economisch voordeliger om de oude jas te laten repareren. NB Hierbij is er van uitgegaan dat het oude exemplaar zonder reparatie geen verkoopwaarde meer heeft en er ook geen afvalkosten aan verbonden zijn. &lt;br&gt;&lt;br&gt;
:NB De aanschaf- en afschrijvingskosten van het oude kapitaalgoed zijn dus niet meer relevant! Ook niet als die nog niet was afgeschreven, en hij dus nog boekwaarde had. '''Sunk cost are gone forever''': kosten die je in het verleden hebt gemaakt, zijn voor het maken van een investeringsbeslissing niet relevant; je kunt ze immers niet meer ongedaan maken. Het gaat nu alleen nog om het profijt dat je er nog van kunt hebben en de kosten die je in de toekomst moet maken.&lt;br&gt;

===Financiering van investeringen===
Weinig bedrijven hebben het geld dat nodig is voor een fikse investering zomaar voorhanden. Wat zijn de mogelijkheden om dat geld te verkrijgen? 
* '''Lening''' bij de bank of een andere financiële instelling afsluiten. In principe kan iedereen een lening bij een bank afsluiten: burger, zzp'er, klein of groot bedrijf. Als tegenprestatie wordt een vaste rente betaald. De bank kan als zekerstelling een onderpand vragen, bijvoorbeeld een gebouw, als bij een hypotheek. Hoe hoger de rente, hoe hoger de kosten voor een project zijn. Lage rentekosten kunnen ervoor zorgen dat een project net winstgevend is en uitgevoerd gaat worden.
* '''Aandelen''' uitgeven, een beursgang. Alleen mogelijk als het om een naamloze vennootschap (NV) gaat. Als tegenprestatie voor het uitlenen van het geld, wordt een deel van de winst jaarlijks als dividend uitgekeerd. Meestal is het dividend hoger dan de gangbare rente op leningen. Aandelen worden gezien als Eigen Vermogen op de balans, als risicodragend kapitaal. Andere financierders eisen vaak een bepaald Eigen Vermogen voordat ze zelf geld willen uitlenen aan een bedrijf, als zekerstelling. (Zoals je ook een hypotheek gemakkelijker kan afsluiten als je zelf al een behoorlijk bedrag hebt gespaard.) Aandelen worden in principe niet terugbetaald na bepaalde tijd, alleen bij opheffing van de vennootschap. Ze kunnen worden verhandeld op een effectenbeurs. &lt;br&gt;
: Voorwaarde voor het uitgeven van aandelen is dat potentiële aandeelhouders vertrouwen in de onderneming hebben en dat zij bereid zijn ten minste de nominale waarde van een aandeel te willen betalen, d.w.z. het bedrag dat op een aandeel staat vermeld. Als een onderneming het vervolgens goed doet, of goede vooruitzichten heeft, dan kan de beurswaarde van een aandeel stijgen, waar de aandeelhouder van kan profiteren. Als de onderneming daarentegen slecht presteert, zal de beurswaarde dalen en de aandeelhouder gedupeerd raken. Een aandeelhouder loopt bovendien het risico bij faillissement niets van zijn investering terug te zien. Hij staat dan helemaal achteraan in de rij van schuldeisers.
* '''Obligaties''' uitgeven. Een lening zonder onderpand wordt verdeeld over vele investeerders via obligaties. Als tegenprestatie wordt rente uitgekeerd, meestal jaarlijks. Obligaties kunnen worden uitgegeven door ondernemingen, de overheid (staatsobligaties) of een instelling. Afhankelijk van het soort obligatie is een obligatiehouder bij een faillissement concurrente schuldeiser, zoals leveranciers en werknemers, of achtergesteld, d.w.z. dat hij pas na de concurrente schuldeisers aan de beurt is, maar wel vóór de aandeelhouders. In dat laatste geval ziet hij meestal niets meer terug van zijn investering. De rente zal in dat geval iets hoger zijn.
* '''Crowdfunding'''. Voor een bepaald project wordt financiering aan het publiek gevraagd; hierbij dragen vele particulieren elk een klein bedrag voor de investering bij. Als het goed is, zijn alle bedragen tezamen voldoende om het project te financieren. Afhankelijk van het soort project wordt de oorspronkelijke investering met rente terugbetaald of in natura,  bijvoorbeeld als concertkaartjes wanneer het om een artiest gaat. 
* '''Subsidies''', verstrekt door de overheid. In de regel alleen voor investeringen waaraan de overheid veel waarde hecht, zoals in zonnepanelen of andere milieumaatregelen. &lt;br&gt;

In de regel is het verstandig om de looptijd van de financiering gelijk op te laten lopen met de verwachte opbrengsten en/of levensduur van de zaak waarvoor de financiering is bedoeld. Dus de looptijd van de lening voor een auto is hooguit enkele jaren, die van de hypotheek voor een huis kan 30 jaar zijn.

==Financiële-informatieverzorging==
In deze paragraaf staat de productiefactor informatie centraal. Informatie wordt verzameld met een doel: het nemen van beslissingen, nu en in de toekomst. Maar hier gaat het niet om àlle mogelijke soorten informatie, alleen om financiële. Buiten beschouwing blijven bijvoorbeeld documentaire informatie, zoals brieven, tijdschriftartikelen en formulieren; cijfers over kwaliteitsmetingen en adreslijsten. Híér gaat het om financiële administratie, boekhouden, jaarverslaggeving, budgettering en kostprijsberekeningen. &lt;br&gt;

In een '''administratie''' worden systematisch gegevens verzameld, vastgelegd en verwerkt, gericht op het verstrekken van informatie voor de besturing en het functioneren van een bedrijfshuishouding, en voor de verantwoording die daarover moet worden afgelegd.&lt;ref&gt;Ontleend aan: ''Bestuurlijke informatieverzorging en de mede daarop gerichte administratieve organisatie : deel 1 : algemene grondslagen'' / R.W. Starreveld. - Alphen aan den Rijn/Brussel: Samsom, 1979. - ISBN: 9017026048. - p. 7&lt;/ref&gt; Alle soorten bedrijven voeren administraties. Voor ondernemingen, die op winst zijn gericht, staan kosten en opbrengsten centraal. Voor alle overige bedrijven, vaak ook voor veel onderdelen van grote ondernemingen, staan kosten en budgetten centraal. De administratie verschaft informatie hierover èn over de stand van zaken van het te bereiken doel. Dat laatste hoeft niet altijd alleen in geld te zijn uitgedrukt, het kan bijvoorbeeld ook om aantallen gaan. 

Een administratie kan gericht zijn op:
# Periodieke verslaglegging en verantwoording: balans en resultatenrekening (winst- &amp; verliesrekening), meestal jaarlijks. Tezamen worden zij de &quot;jaarrekening&quot; genoemd. Een jaarrekening is nodig voor het management, voor het goed kunnen besturen van het bedrijf. Maar ook bijvoorbeeld voor de belastingdienst, aandeelhouders en de Kamer van Koophandel. Veel bedrijven publiceren haar op de eigen website.  Officiële jaarrekeningen moeten aan wettelijke eisen voldoen, waarvoor in Nederland de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving (van de [https://www.rjnet.nl/ Raad voor de Jaarverslaggeving]) handvaten bieden.
# De interne bedrijfsvoering, op het in goede banen leiden van de productie, zowel van reguliere taken als van projecten. Hierbij is onder andere informatie nodig over resultaten, omzet of opbrengsten, voortgang, kostenontwikkelingen en gebruik van budgetten. 

NB Let op het verschil in betekenis van onderstaande Engelse termen en Nederlandse termen die er op lijken maar toch iets anders betekenen (en vaak verkeerd worden vertaald):

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Engelse term !! Nederlandse term
|-
| administration (voorbeeld: Reagan administration) || regering
|-
| accounting || administratie, boekhouding
|-
| accountant || boekhouder
|-
| auditor || accountant, controleur
|-
| to control || beheersen, onder controle hebben
|-
| to check, verify, audit, inspect, monitor, examine || controleren, nakijken, inspecteren
|}

De rest van deze paragraaf bespreken we de diverse begrippen die met de financiële administratie samenhangen, te beginnen bij de jaarrekening.
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
'''&lt;span style=&quot;font-size: large;&quot;&gt;Jaarrekening&lt;/span&gt;'''&lt;br&gt;
De jaarrekening bestaat uit de Balans, de Verlies- &amp; Winstrekening (V&amp;W) en een toelichting op beide door de leiding van het bedrijf. Het verslagjaar is meestal een kalenderjaar, maar kan ook afwijkend zijn. &lt;br&gt;
Hier bespreken we eerst de balans en hoe je daaruit kunt aflezen hoe een bedrijf ervoor staat. Vervolgens zien we aan de hand van een eenvoudig voorbeeld hoe je mutaties op de balansposten in de boekhouding verwerkt. En dan belanden we bijna vanzelf bij de Verlies- en Winstrekening. 

===Balans===
De balans geeft een overzicht van de bezittingen en schulden op een bepaald moment. &lt;br&gt;

&lt;u&gt;Activa&lt;/u&gt; = De bezittingen waarin het vermogen is vastgelegd; zij staan links. De linkerkant van de balans noemen we &quot;debet&quot;. Er zijn twee soorten activa: vaste en vlottende. Vaste activa gaan langer mee dan een jaar, zoals gebouwen, machines, investeringen in ICT en vrachtwagens. Vlottende activa hebben een kortere tijdshorizon: minder dan één jaar: voorraden grondstoffen en gereed product, debiteuren en banktegoeden voor het betalen van leveranciers en personeel. Banktegoeden en kasgelden worden ook wel liquide activa genoemd. &lt;br&gt;
&lt;u&gt;Passiva&lt;/u&gt; = De bestanddelen waarmee het vermogens is opgebouwd; geeft antwoord op de vraag: hoe is het bedrijf gefinancierd? Zij staan rechts. De rechterkant van de balans noemen we &quot;credit&quot;. Er zijn ook twee soorten passiva: eigen en vreemd vermogen. Eigen vermogen is het vermogen dat door de eigenaren of aandeelhouders in het bedrijf is geïnvesteerd, gecorrigeerd met de waardevermeerdering of waardevermindering ervan. Waardevermeerdering kan bijvoorbeeld bestaan uit winst of algemene reserves (appeltjes voor de dorst, overwinsten uit voorgaande jaren die niet als dividend zijn uitgekeerd). Waardevermindering treedt op bij verlies.&lt;br&gt;
&lt;u&gt;Debiteuren&lt;/u&gt; = afnemers en anderen die ons geld schuldig zijn.&lt;br&gt;
&lt;u&gt;Crediteuren&lt;/u&gt; = leveranciers en anderen aan wie wij geld schuldig zijn.

Voorbeeld van een balans:

[[File:Balans.png|thumb|Balans|geen|720x720px]]
&lt;br&gt;

Natuurlijk kan er van alles mis gaan op een balans: de werkelijke waarden van de activa kunnen veel hoger of lager liggen dan op de balans vermeld, er kunnen posten opgevoerd worden waarvan de waarde twijfelachtig is (zoals octrooien, goodwill), of posten kunnen helemaal achterwege worden gelaten. Daarom is bij wet ingesteld, dat bedrijven hun jaarrekening door accountants moeten laten controleren. Maar ook die kunnen wel eens fouten over het hoofd zien.

===Liquiditeit en solvabiliteit===
Uit een balans kun je opmaken hoe het bedrijf er voor staat. Twee veelgebruikte kengetallen hiervoor zijn:
* ''Liquiditeit'': kan het bedrijf op korte termijn aan zijn verplichtingen voldoen? Berekening: liquide middelen + snel te verkopen voorraden / kort vreemd vermogen. Deze moet groter dan 1 zijn. In het voorbeeld: (40 + 90) /130 = 1. Dus dat is net goed.
* ''Solvabiliteit'': kan het bedrijf op lange termijn aan zijn verplichtingen voldoen? Berekening: eigen vermogen/vreemd vermogen. Ook deze moet groter dan 1 zijn. In het voorbeeld: 470/130 = 3,6. Dus dat zit wel snor. 
De waarde en levensvatbaarheid van een bedrijf lees je overigens niet alleen af aan de cijfers op de balans of de daaruit afgeleide kengetallen. Ook belangrijk zijn:
* de mate waarin een bedrijf zich snel kan aanpassen aan veranderende omstandigheden (denk aan een mammoettanker in vergelijking met een kleine motorboot)&lt;br&gt;
* innovatievermogen&lt;br&gt;
* ­risico van de investeringen (denk bijvoorbeeld aan veel banken die in 2008-2013 opgescheept bleken met waardeloos geworden subprime hypotheken of ander vastgoed dat snel in waarde was gedaald)&lt;br&gt;
* ­klantrelaties, klantentrouw&lt;br&gt;
* ­aanwezige kennis bij werknemers van de bedrijfsprocessen, klanten en/of de markt&lt;br&gt;
* ­anwezige creativiteit bij werknemers om problemen op te lossen, of kansen te zien en te grijpen. &lt;br&gt;

Deze eigenschappen lees je in de regel niet van een balans af.

===Dubbel boekhouden===
Veranderingen in de balans worden gedetailleerd bijgehouden in de boekhouding. Als er iets wordt aangeschaft, dan wordt dat op de debet-zijde bijgeschreven. Bijvoorbeeld: grondstoffen + 20 (bedragen in miljoenen). Maar als je iets aanschaft, moet je daar ook voor betalen. Datzelfde bedrag wordt dan bijgeschreven aan de credit-zijde, bijvoorbeeld bij Crediteuren. Dit is het principe van dubbel boekhouden: er zijn altijd twee kanten aan een transactie. Alle transacties worden in het Grootboek verwerkt via zogenaamde journaalposten: boekhoudkundige opdrachten waarmee minimaal één debet- en één credit-regel is gemoeid. Elke credit-regel begint met &quot;Aan&quot;. 

In ons voorbeeld luidt de bijbehorende journaalpost van de aankoop van grondstoffen voor 20:&lt;br&gt;
&lt;pre&gt;Voorraad grondstoffen  20
Aan Crediteuren             20
&lt;/pre&gt;

Uiteindelijk resultaat:
* Voorraad grondstoffen: 60 + 20 = 80
* Crediteuren: 70 + 20 = 90 
Als een debet-post als &quot;Voorraad grondstoffen&quot; en een credit-post als &quot;Crediteuren&quot; dus ook zo (debet  resp. credit) in de journaalpost staan, worden de waarden van beide hoger. 

Als je 10 aan crediteuren betaalt, gaat het bedrag er zowel af bij de &quot;Crediteuren&quot;, als bij de balanspost &quot;Bank&quot;:

&lt;pre&gt;Crediteuren    10
Aan Bank              10
&lt;/pre&gt;
Uiteindelijk resultaat:
* Crediteuren: 90 - 10 = 80
* Bank: 40 - 10 = 30
Als een credit-post als Crediteuren en een debet-post als Bank juist andersom in de journaalpost staan, worden de waarden dus lager. 

Bij de verkoop van een gereed product voor 10 boeken we:
&lt;pre&gt;Debiteuren                     10
Aan Opbrengst verkopen (omzet)      10 
&lt;/pre&gt;
Bovendien moet je de kosten ervan boeken en melden dat de voorraad is geslonken:
&lt;pre&gt;Kosten verkopen             6,50
Aan Voorraad gereed product          6,50
&lt;/pre&gt;
De posten &quot;Opbrengst verkopen&quot; en &quot;Kosten verkopen&quot; zijn geen balansposten, maar posten op de '''Verlies- &amp; Winstrekening''', ook wel Resultatenrekening genoemd. 

Daarnaast kun je nog voorzieningen treffen, bijvoorbeeld voor het geval een debiteur niet betaalt. 
&lt;pre&gt;Kosten voorziening dubieuze debiteuren	0,40
Aan Voorziening dubieuze debiteuren			0,40
&lt;/pre&gt;
Deze kosten komen debet op de Verlies- &amp; Winstrekening te staan en worden dus van de winst afgetrokken. De Voorziening staat credit op de Balans en is deel van het vreemd vermogen. &lt;br&gt;
Als een debiteur dan uiteindelijk niet (volledig) betaalt, luidt de journaalpost:
&lt;pre&gt;Voorziening dubieuze debiteuren		5,00
Aan Debiteuren						5,00
&lt;/pre&gt;
In de rekening Debiteuren komt het oninbare bedrag nu niet meer voor. De Voorziening is met hetzelfde bedrag afgenomen.

===Verlies- &amp; Winstrekening===
Voorbeeld van een Verlies- &amp; Winstrekening:	
[[File:Verlies- &amp; Winstrekening.png|thumb|Verlies- &amp; Winstrekening|geen|740x740px]]
&lt;br&gt;

''Afschrijving'' is nog een bijzondere post. Je gebruikt afschrijvingen om de kosten van investeringen over de jaren te spreiden, zodat niet alle kosten voor rekening van het eerste jaar komen. Als een machine € 200 kost en hij gaat 10 jaar mee, dan kun je de kosten over 10 jaar spreiden en elk jaar  € 20 aan kosten afschrijven. De journaalpost in een jaar is dan:
&lt;pre&gt;Afschrijvingskosten machine	20
Aan Machines				20
&lt;/pre&gt;De Machines worden zo elk jaar € 20 minder waard op de balans. Met afschrijvingen kun je de aflossing van de lening betalen die je voor de investering bent aangegaan. 

===Kostprijsberekeningen===
Bij de journaalpost voor de verkoop zagen we een rekening &quot;Kosten verkopen&quot;. Wat wordt er opgenomen als kosten?
* Directe kosten, die direct voor een product worden gemaakt, zoals voor grondstoffen, arbeid en machinegebruik. In de regel is goed te berekenen hoeveel grondstoffen er voor het maken van een product (gemiddeld) worden gebruikt, hoe lang iemand bezig is om het te fabriceren, en wat de bijbehorende prijzen zijn. NB Voor het berekenen van de arbeidskosten per product worden, naast het bruto-salaris, ook vakantietoeslag en sociale toeslagen opgenomen.  Voor machinegebruik worden ook onderhoudsbeurten en buitengebruikstellingen meegeteld.
* Indirecte kosten, zoals van gebouwenbeheer, personeelszaken, telefoon, onderzoek, software en management. Deze kosten worden op jaarbasis omgeslagen over de producten; in de kostprijs is dan een &quot;toeslag indirecte kosten&quot; opgenomen.

Voorbeeld van een kostprijsberekening:
&lt;pre&gt;    Grond- &amp; hulpstoffen       1,00 
    Arbeidskosten              3,00
    Machinekosten              0,50
    Verkoop &amp; Marketing        0,50
    Toeslag indirecte kosten   1,50
                             _______
    Totale kostprijs:	       6,50
&lt;/pre&gt;

=== Zie ook===
* Wikibook [[Kostprijsberekening en interne informatievoorziening]].

===Winst===
Winst is het verschil tussen opbrengsten en kosten. Je denkt argeloos: winst is toch winst? Maar nee. Er wordt onderscheid gemaakt:
::Bruto-winst = omzet - directe kosten van de omzet
::Netto-winst = bruto-winst - overige bedrijfskosten, incl. rentekosten en belastingen
::Ebit = earnings before interest and taxes (winst vóór rente en belastingen)
::Ebitda = earnings before interest, taxes, depreciation (afschrijving) and amortisation (afschrijving op goodwill)
Al deze winst-soorten zijn er vooral voor beleggers, zodat zij een goede vergelijking met gelijksoortige bedrijven kunnen maken, zonder verstorende factoren als schulden, belastingen en andere verplichtingen, èn om te kunnen beoordelen hoe levensvatbaar een bedrijf is. 

===Budgetten===
Veel bedrijven werken met budgetten: meestal een jaarbedrag dat voor een bepaalde afdeling of zelfs heel bedrijf is te besteden. Van tevoren wordt per onderdeel (zoals salarissen, kantoor- en andere middelen, ICT, schoonmaak en onderhoud) vastgesteld hoeveel er aan besteed mag worden. En welke output wordt verwacht. In de loop van het jaar en aan het eind wordt gekeken wat de stand van zaken is. 
&lt;br&gt;

==Interne organisatie==
[[File:Rivera Detroit Industry north (cropped) 1932-33.jpg|800px|Samenwerking in een fabriek (wandschildering door Diego Rivera, 1932-33)]]&lt;br&gt;
''Samenwerking in een fabriek (wandschildering door Diego Rivera, 1932-33)''

Lees bij wijze van inleiding ook het gedicht ''[http://www.cedargallery.nl/nlrusland_poezie.htm De zwaan, de kreeft en de snoek]'' van Ivan Krylov&lt;ref&gt;Vanwege auteursrechten op de vertaling van het gedicht mag het gedicht hier niet worden overgenomen.&lt;/ref&gt;. Zo krijg je een idee waarom er organisatie nodig is.&lt;br&gt;

Organisatie van mensen heeft vele aspecten waarover voor elk bedrijf periodiek beslissingen moeten worden genomen; hier worden behandeld:
* organisatiestructuur
* bedrijfscultuur
* management
* planningen.
Als laatste besteden we kort aandacht aan de organisatie van goederen en vervoer, oftewel Logistiek.

===Organisatiestructuur===
De organisatiestructuur moet aansluiten op de doelen en strategie van het bedrijf en het soort bedrijf (jong/oud, fabriek/dienstverlener, massaproductie/stukproductie, etc.). Voor een klein bedrijf kan een eenvoudige organisatiestructuur worden ingericht, met korte communicatielijnen, een eigenaar als leidinggevende, een enkele specialist voor bijzondere taken en voor de rest generalisten. Hoe groter een bedrijf wordt, hoe meer leidinggevenden, specialisten, afdelingen en informatiesystemen er zullen zijn, en hoe formeler de organisatiestructuur wordt. De kunst is dan om overzicht te houden en de communicatielijnen tussen de diverse onderdelen toch zo direct mogelijk te houden. Een organisatiestructuur ligt dus niet voor eens en voor altijd vast. Als het goed is, verandert de structuur wanneer het bedrijf groeit, in een andere fase van de levenscyclus komt, andere producten gaat vervaardigen; maar ook als de (markt)omstandigheden veranderen, bij de introductie van een nieuwe technologie of als er nieuwe wetenschappelijke inzichten zijn in bijvoorbeeld het functioneren van mensen in groepen.
&lt;br&gt;
In een organisatie worden de volgende onderdelen onderscheiden (we gaan uit van een groot bedrijf, met honderden of duizenden medewerkers):
# De '''core business''', waarin de kerntaken worden uitgevoerd. Wat is het primaire proces? In een fabriek zal dat de fabricage van producten zijn, bij een bank sparen, lenen en vermogensbeheer.  
# '''Inhoudelijke ondersteuning''' van de core business, deze levert expertise aan meerdere kerndivisies. Zoals een laboratorium en de kwaliteitsafdeling bij een chemische fabriek of juridische zaken en risicomanagement op het hoofdkantoor van een bank. 
# '''Facilitaire ondersteuning''', zoals ICT, facilitaire diensten (o.a. gebouwenbeheer, kantoorartikelen, schoonmaak), inkoop, personeelszaken/HRM, secretariaten en archief.  
# De algehele leiding, '''directie''' of eigenaren. 
De directie heeft bovendien te maken met: 
* Aandeelhouders (bij vennootschappen). Op de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering legt de directie verantwoording af over de gang van zaken en doet een voorstel voor de bestemming van de winst. Aandeelhouders kunnen dan hun zegje doen, kritiek uiten op het beleid en directieleden benoemen of ontslaan.  
* Raad van Commissarissen houdt toezicht op de directie. Hij bespreekt regelmatig (bijvoorbeeld maandelijks) het beleid en de algemene gang van zaken en kan als adviseur van de directie dienen. 
* Ondernemingsraad (OR) is samengesteld uit vertegenwoordigers van de werknemers. Hij mag overleggen met de directie, adviseren over belangrijke besluiten en heeft zelfs instemmingsrecht bij enkele belangrijke personele zaken (zoals regelingen voor werktijden en arbeidsomstandigheden).  
* Vakbonden, met wie de CAO wordt afgesloten.  
* Publieke opinie; de directie is spreekbuis van de onderneming, vooral bij nieuw beleid en als de onderneming negatief in het nieuws is.
Deze partijen komen niet in het organisatieschema voor. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Er zijn verschillende organisatiestructuren mogelijk:
[[Bestand:Organisatieschema.png|thumb|400x400px|Voorbeeld van een organisatieschema van een lijn-staforganisatie]]
# &lt;u&gt;Lijnorganisatie&lt;/u&gt;: er is een verticale structuur, waarbij elke medewerker precies één leidinggevende heeft; leidinggevenden nemen de beslissingen, de medewerkers voeren de taken uit en hebben in de regel ongeveer dezelfde capaciteiten (generalisten); voorbeeld: in een grote garage werken enkele tientallen monteurs, het werk is in groepen van 15 monteurs georganiseerd, elke groep heeft een eigen leidinggevende; daarnaast is er een receptie en een financiële administratie, ook met hun eigen leidinggevende; alle leidinggevenden rapporteren aan de directeur.  
# &lt;u&gt;Lijn-staforganisatie&lt;/u&gt;: lijnorganisatie waaraan één of meer gespecialiseerde staffunctionarissen of stafafdelingen zijn toegevoegd; de staf bestaat meestal uit adviseurs of beleidsmedewerkers die wel mogen meepraten maar niet mogen beslissen; beslissingen worden in de lijn genomen. 
# &lt;u&gt;Functionele organisatie&lt;/u&gt;: gelijksoortige activiteiten voor verschillende producten zijn bij elkaar gebracht, met mogelijkheden tot specialisatie; er zijn bijvoorbeeld aparte afdelingen Inkoop en Verkoop die voor alle producten inkopen resp. verkopen, en ook de verschillende fasen van het productieproces zijn functioneel ingedeeld voor alle producten (bijvoorbeeld draaien, frasen, lassen, monteren) 
# &lt;u&gt;Productgerichte organisatie&lt;/u&gt;: de afdelingen voeren zelf alle activiteiten uit voor één product of productgroep: inkoop, productie (alle fasen), verkoop; het tegenovergestelde van een functionele organisatie  
# &lt;u&gt;Geografische organisatie&lt;/u&gt;: de productie vindt plaats op verschillende locaties, zoals bijvoorbeeld bij een multinational 
# &lt;u&gt;Matrix-organisatie&lt;/u&gt;: organisatievorm waarbij er een hiërarchische structuur is terwijl de medewerkers voor verschillende afdelingen of projecten kunnen werken; zo'n medewerker (m/v) heeft een hiërarchische leidinggevende, die met hem algemene afspraken maakt over functioneren en opleiding en die hem beoordeelt, èn er is per klus of taak ook een functionele leidinggevende, die de zeggenschap heeft over de uitvoering van en de inzet van middelen voor de klus of taak. 
&lt;br&gt;
Na het opstellen van de organisatiestructuur, worden per afdeling functies samengesteld, met een samenhangend takenpakket en bijbehorende opleidingseisen en capaciteiten. Hoe groot afdelingen worden, is mede afhankelijk van het omspanningsvermogen van leidinggevenden, het aantal medewerkers waaraan een manager doelmatig leiding kan geven. Dat is weer afhankelijk van de mate waarin medewerkers zelfstandig hun taken kunnen uitvoeren, in hoeverre managers taken kunnen delegeren en welke taken zij zelf blijven doen (wie maken bijvoorbeeld de roosters: de leidinggevenden of de medewerkers?), of zij een secretariaat tot hun beschikking hebben, e.d. &lt;br&gt;

===Bedrijfscultuur===
Met een organisatiestructuur en het invullen van de functies ben je er nog niet. Om mensen efficiënt en effectief te laten samenwerken is meer nodig, o.a. een bedrijfscultuur die aansluit bij de doelen van de organisatie. Bedrijfscultuur definiëren we als het geheel van geschreven en ongeschreven regels met bijbehorende waarden, normen en opvattingen die gedeeld worden tussen medewerkers van het bedrijf, en hun gedrag vormgeeft, ook in contacten met klanten en overige partijen. Bijvoorbeeld: wordt samenwerken gestimuleerd of wordt juist onderlinge competitie aangemoedigd (wie verkoopt het meeste)? Is geheimhouding belangrijk of wil een bedrijf juist openheid uitstralen? Een gewenste bedrijfscultuur vestig je niet van vandaag op morgen door een overzicht met bedrijfsregels over de schutting te gooien. Je zult ook voorbeeldgedrag moeten vertonen, situaties trainen, gedrag regelmatig evalueren en er in beoordelingsgesprekken aandacht aan besteden. Een voorbeeld: als het belangrijk is om snel op nieuwe omstandigheden te kunnen inspelen, is de bedrijfscultuur gericht op het stimuleren van creativiteit en flexibiliteit. Strakke regels en planningen passen daar niet bij. &lt;br&gt;

===Management===
Waarom zijn managers eigenlijk nodig? Een manager zorgt ervoor dat zijn/haar afdeling goed reilt en zeilt. Van de grote lijnen uitzetten tot brandjes blussen. Een greep uit de taken en verantwoordelijkheden van managers:
* formuleren van de strategie en doelen voor hun divisies en afdelingen: wat en hoe gaat elk onderdeel bijdragen aan de misse en doelen van het bedrijf?
* het behalen van de doelen van zijn/haar afdeling en daarover verantwoording afleggen aan het hogere management (en dus jaarplannen, begrotingen en evaluaties maken)
* richting geven, sturen van medewerkers, zodat &quot;alle neuzen dezelfde kant op staan&quot; en doelen en taken duidelijk zijn; zorgen voor beleid en voor nieuw of aangepast beleid als de omstandigheden veranderen; veranderingen begeleiden
* de groep goed laten samenwerken, conflicten oplossen; coördineren van taken, werkverdeling, roosters, prioriteiten stellen bij teveel werk voor een beperkte bezetting; de manager hoeft het niet allemaal zelf te doen, kan delegeren, maar is er wel verantwoordelijk voor
* capaciteitsproblemen oplossen, bijvoorbeeld bij teveel werk en/of te weinig medewerkers, tijdelijk of permanent; de manager is verantwoordelijk voor de bezetting/formatie, het ontslaan en aanstellen van medewerkers
* beslissingen nemen over kwesties waarvoor de medewerkers niet bevoegd zijn, knopen doorhakken, uitzonderingen behandelen 
* de voortgang van de uitvoering monitoren, contra-productief gedrag bespreken (oftewel: ongewenst gedrag de kop indrukken en zorgen dat niemand de kantjes er van af loopt of met andere zaken bezig is), beoordelingsgesprekken voeren
* motiveren en coachen van medewerkers, zo mogelijk inspireren; complimenten uitdelen bij goed werk en gewenst gedrag, mijlpalen vieren, vrijheid geven om klussen op je eigen manier te kunnen doen, uitdagingen bieden, medewerkers boven zichzelf laten uitstijgen
* de afdeling vertegenwoordigen:
** bij het hogere management, en besluiten van het hogere management doorvoeren op de afdeling
** bij andere afdelingen binnen het bedrijf, afspraken maken en bekrachtigen
** externe contacten onderhouden, bijvoorbeeld met belangrijke leveranciers, grote afnemers en/of branchegenoten
* risico's beheersen (risicomanagement): risico's goed inschatten (zijn verkoopprognoses realistisch, wat betekent dat besluit voor ons imago, klopt de marktinformatie wel, zijn investeringen inderdaad zo lucratief als wordt voorgesteld) en indien nodig afdekken (termijncontracten afsluiten voor inkoopprijzen en hoeveelheden op langere termijn)
* de afdeling laten doorgroeien, zowel qua productontwikkeling als qua persoonlijke groei van de medewerkers, kansen en bedreigingen signaleren en aanpakken, innovaties stimuleren, reorganiseren indien nodig.
NB Overheersen is &quot;niet moeilijk&quot;, velen kunnen het: Caesar, Nero, vele andere dictators ook uit onze tijd, en wellicht ken je een verhaal over een slechte manager uit eigen kring. Maar heersen. Dat is veel moeilijker. De top van de bestuurspiramide vormen; gezag en respect afdwingen; een voorbeeld zijn dat medewerkers willen navolgen omdat ze ervaren dat het goed is; mensen aan het werk krijgen en laten doen wat nodig en afgesproken is, hen tevreden laten zijn, wellicht zelfs gelukkig. Dat vereist veel communicatieve en sociale stuurmanskunst.
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
Een afdeling heeft niet alleen met zichzelf te maken. Om een bedrijf lekker te laten lopen zijn er contacten met andere afdelingen nodig, zowel formeel als informeel. Om sommige ad-hoc taken uit te kunnen voeren zijn projectgroepen nodig, waarin medewerkers van diverse afdelingen opgenomen zijn (zie matrix-organisatie). Om de rest van de afdeling of groep op de hoogte te houden, is het '''linking-pin'''-principe een mooie oplossing. Hierbij overlappen overleggroepen elkaar: iemand uit groep-1 neemt ook deel aan groep-2 en is zo vertegenwoordiger van groep-1 bij groep-2 en omgekeerd. Besluiten en vragen uit de éne groep kunnen zo worden doorgeven aan de andere groep.&lt;br&gt;

===Planningen===
Planningen zijn onmisbaar om werkzaamheden in projecten of complexe productieprocessen efficiënt en effectief uit te voeren. Een planning bevat de juiste taken, in de juiste volgorde, uitgezet in de tijd, toegewezen aan bepaalde medewerkers en er is duidelijk welke andere middelen op welk moment bij elke taak nodig zijn. Voordat je een planning kunt maken, moet dus goed in beeld zijn welke taken er allemaal zijn, in welke volgorde ze uitgevoerd moeten worden, hoeveel tijd elke taak ongeveer kost, welke middelen dan beschikbaar moeten zijn en welke medewerkers gekwalificeerd èn beschikbaar (moeten) zijn om ze uit te voeren. &lt;br&gt;
Naast dergelijke gedetailleerde planningen, zijn er ook taken waarbij bezetting juist belangrijk is. Denk bijvoorbeeld aan een helpdesk of een fabricageproces. Dan zijn roosters het aangewezen planningsmiddel: wie doet wat wanneer? &lt;br&gt;
 
===Logistiek===
[[File:7R+ der Logistik.jpg|thumb|300px|Principes van logistiek]]
Logistiek betreft het organiseren van de goederenstroom: inkoop - opslag - productie-/fabricage-/transformatieproces - distributie/verkoop. Zelfs in een puur handelsbedrijf, zoals een winkel, vindt nog een transformatieproces plaats: dozen en andere grote verpakkingen worden uitgepakt en in eenheids-verpakkingen in de winkel uitgestald.
Twee belangrijke doelen van een effectief en efficiënt logistiek proces zijn:
* korte levertijden, snel kunnen leveren
* betrouwbaarheid, de garantie kunnen geven dat goederen op de afgesproken tijd ter plaatse zijn.
Populair gezegd: Ervoor zorgen dat de juiste dingen, op de juiste tijd op de juiste plaats zijn, in de juiste hoeveelheden. Steekwoorden: doorlooptijd, wachttijd, productiecapaciteit, bezettingsgraad, voorraadbeheer, levertijd, omzetsnelheid, planning, werkvoorbereiding, assemblage, distributie, transport.
&lt;br&gt;

==Commercieel beleid==
''Centrale vraag'': Hoe verkopen we onze producten? Daartoe staat een bedrijf verschillende methoden en instrumenten ter beschikking. Hier worden de belangrijkste besproken. &lt;br&gt;
Input in het proces van commerciële beleidsvorming zijn de doelstellingen, ondernemingsstrategie, visie en missie uit het begin van dit hoofdstuk. Die beschouwen we hier als gegeven. De volgende stap is om die te vertalen naar commercieel beleid. Daarvoor worden eerst analyses gemaakt van alle factoren die van belang zijn: de omgeving, de marktsituatie, klanten, concurrenten, onze producten èn van het bedrijf zelf. Vervolgens wordt een strategie bepaald en gekeken welke marketing-instrumenten daarin het beste opgenomen kunnen worden. 
&lt;br&gt;
===Strategische analyses===
Commercieel beleid begint met het goed in kaart brengen van het eigen bedrijf en de omgeving aan de hand van diverse analyses:
* ''Markt- en afnemersanalyses'': de huidige en potentiële klanten, hun behoeften, lifestyle, eisen, wensen en verwachtingen omtrent producten èn het imago van het bedrijf (bijvoorbeeld milieuvriendelijk en geen exorbitante beloningen aan de top) en hun financiële mogelijkheden.
* ''Concurrentie-analyses'': de concurrenten.
* ''Omgevingsanalyses'' voor ontwikkelingen in de buitenwereld: technische, sociale, economische, juridische, internationale en  politieke; ook bevat hij onderzoek naar leveranciers, aandeelhouders en andere zogenaamde stakeholders, groepen waarmee het bedrijf te maken heeft.
* ''SWOT-analyse'': voor het in kaart brengen van de eigen organisatie, met onderzoek naar de sterke en zwakke (weakness) kanten, kansen (opportunities) en bedreigingen (threats).
* ''Portfolio-analyses'': Hoe staat het met de producten? Waar zijn ze in de productlevenscyclus? Hoe doen ze het momenteel op de markt: hoe hoog zijn hun marktaandelen, hoeveel groeipotentieel hebben ze nog? 
Er zijn vele middelen om deze analyses mee te maken. Die kunnen hier niet allemaal worden besproken, alleen de meest bekende zijn beschreven. Voor de laatste, portfolio-analyses, komen er straks twee aan bod. Voor afnemersanalyse lichten we een tipje van de sluier op, een methode waar bijna elke consument mee te maken heeft: Om hun klanten continu te monitoren, gebruiken bedrijven de klantenkaart (in de fysieke winkel) en het persoonlijke account (in de webwinkel), bij voorkeur gecombineerd met gegevens uit andere bestanden. Zo kunnen bedrijven precies bijhouden wat elke klant wanneer en waar koopt. Uiteindelijk kan het consumptiepatroon van de klant in kaart worden gebracht en patronen ontdekt in de gedragingen van honderdduizenden of miljoenen klanten, die vervolgens geclusterd worden. Binnen clusters wordt er bijvoorbeeld op gelet of het uitgavenniveau daalt of stijgt, of nieuwe producten aanslaan en hoe een cluster reageert op prijsaanpassingen. Bedrijven kunnen hierin de grenzen van de privacy-wetgeving opzoeken. 
&lt;br&gt;

===Portfolio-analyse===
Om te onderzoeken en analyseren hoe de producten er voor staan, bestaan er talloze methoden; de twee bekendste zijn: de Productlevenscyclus en de BCG-matrix.

====Productlevenscyclus====
De fasen van een product zijn grofweg: introductie, groei, volwassenheid, terugval. 
# Tijdens de &lt;u&gt;introductie&lt;/u&gt; gaat het vooral om bekendheid aan het product te geven. Doelgroepen zijn de voorhoede, avant-garde, consumenten die graag iets nieuws uitproberen of trendy willen zijn. Er zijn hoge promotie-uitgaven, nog weinig afzetkanalen, een beperkt assortiment, de kwaliteit is nog niet optimaal. Er is meestal nog sprake van een monopolie-positie. 
# In de &lt;u&gt;groeifase&lt;/u&gt; neemt de verkoop fors toe, iedereen wil het product opeens hebben. Ook de winst neemt toe. Dit trekt concurrenten aan die soortgelijke producten op de markt brengen, meestal tegen een lagere prijs. De marketingmix moet daar op worden aangepast: de promotie is nog steeds gericht op een bredere bekendheid, de prijs zal misschien aangepast worden richting die van de concurrentie en er zijn nu meer afzetkanalen mogelijk. Om de hogere verkoop bedrijfsmatig aan te kunnen, gaan de service en klantvriendelijkheid naar een minimum, het product wordt gestandaardiseerd; omzetgroei en marktaandeel zijn nu het belangrijkst. Waar het in deze fase om gaat, is nooit nee verkopen, razendsnel leveren en weinig defecte producten retour krijgen. 
# Tijdens de &lt;u&gt;volwassenheid&lt;/u&gt; wordt de concurrentie heviger. De verkoopprijzen zullen dalen. Er komen meer varianten van het product, met extra functies of meer dienstverlening, zonder de nadelen van het basisproduct. Klantvriendelijkheid wordt weer belangrijk. De promotie-uitgaven stijgen nog licht om de concurrentie de baas te blijven, het netwerk van afzetkanalen blijft gehandhaafd. Het is raadzaam om in deze fase het productieproces efficiënter in te richten, zodat de kosten lager worden. Ook kan geprobeerd worden om nieuwe markten en andere doelgroepen aan te boren. 
# Tenslotte nemen tijdens de &lt;u&gt;verzadigingsfase&lt;/u&gt; en de daaropvolgende &lt;u&gt;vervalfase&lt;/u&gt; de verkopen af, en dientengevolge ook het aantal concurrenten en de winst; het assortiment wordt ingekrompen, evenals de promotie-uitgaven en het aantal afzetkanalen.
Hoe lang een fase duurt is zeer verschillend per product. Voor modegevoelige producten zijn de fases veel korter dan voor standaard-producten, die hooguit af en toe een cosmetische verandering ondergaan. &lt;br&gt;
Idealiter heeft een bedrijf meerdere producten in verschillende fasen van de productlevenscyclus. Zo kan een opleving van het ene product de terugval van een ander product compenseren. &lt;br&gt;

====BCG-matrix====
Om te beoordelen welke producten de moeite waard zijn om mee door te gaan en welke afgebouwd moeten worden, is er een matrix ontwikkeld. Op de assen staan het marktaandeel en het groeipotentieel. Deze matrix is ontwikkeld in de jaren 70 van de 20e eeuw en genoemd naar de bedenkers ervan: de Boston Consulting Group: de BCG-matrix. Hij ziet er zo uit:
[[Bestand:BCG-matrix.png|geen|miniatuur|400x400px|BCG-matrix]]
Toelichting:&lt;br&gt;

* ''Star'': marktleider in een groeimarkt: levert veel geld op, maar vereist ook de nodige marketinguitgaven om het marktaandeel te beschermen; nauwelijks winst.
* ''Cash cow'' (melkkoe): hoog marktaandeel in een stabiele markt; vergt weinig nieuwe investeringen, levert hoge winsten. Beleid: koester je cash cows, maar blijf ze niet op dezelfde manier uitmelken. Innoveer de manier waarop je deze producten verkoopt.
* ''Question mark'': laag marktaandeel in een groeimarkt; levert weinig op, vereist hoge investeringen; beleid: probeer er een star ervan te maken.
* ''Dog'': laag marktaandeel in een verzadigde markt; levert relatief weinig op en vraagt weinig investeringen. Overweeg productie te stoppen.

===Marketing-mix: de vier P's===
Ten slotte wordt het commercieel beleid vorm gegeven. Er worden passende manieren bedacht om de producten zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen van bestaande en potentiële klanten en ze bij hen goed onder de aandacht te brengen, daarbij rekening houdend met de uitkomsten van de analyses. Hiervoor worden onderdelen van de marketing-mix ingezet, oftewel de 4 p's: product: prijs, plaats en promotie. In de praktijk zijn er veel meer marketinginstrumenten, maar wij beperken ons hier tot deze vier. 
# Wat zijn onze '''producten''', welke kwaliteiten hebben ze, hoe definiëren we ze voor klanten (verkoop je bijvoorbeeld &quot;lampen&quot; of &quot;verlichting&quot;, &quot;auto's&quot; of &quot;mobiliteit&quot;? oftewel: bied je de tastbare producten zelf of verhuur je ze, en wat betekent dat voor de bijbehorende dienstverlening)? Benadrukken we onze levensmiddelen als gezond of juist als gemakkelijk klaar te maken? Moet onze kleding een sjieke uitstraling hebben of juist gemakkelijk draagbaar zijn? Gaan onze producten lang mee of zijn ze trendy? Wordt bij de kapper je haar geknipt of krijg je er een nieuw kapsel? Bieden onze meubels comfort, zijn ze in alle kleuren van de regenboog verkrijgbaar, maken we ze op maat of kun je ze direct meenemen uit de winkel en zelf in elkaar zetten? Hoe kan de verpakking de producten ondersteunen: kleurrijk en opvallend of juist sober en daarmee passend bij het milieuvriendelijke imago dat we willen uitstralen? Welk assortiment bied je: breed of juist smal, bied je vele varianten van één product of juist steeds één uitvoering van verschillende soorten producten? Welke ervaringen en belevenissen wil je klanten bieden? Hoe is de dienstverlening geregeld? Moeten klanten zelf benzine tanken en een keuzemenu afwerken voordat ze de klantenservice te pakken hebben, of is er een behulpzame pompbediende resp. telefoniste? 
# Tegen welke '''prijs''' willen of kunnen we onze producten verkopen? Lager dan concurrenten, of juist zó hoog dat er status van uitgaat als je ermee pronkt? Wat hebben klanten maximaal over voor het product? Bied je een vaste, transparante prijs die voor elke klant geldt? Of is afdingen mogelijk en zo ja tot hoever? Of bied je een dynamische prijs, zoals bij vliegtickets: hoe meer vraag er is, hoe hoger de prijs wordt, en hoe eerder de klant boekt, hoe lager de prijs? Zijn er bijkomende kosten of kortingen die pas later in het verkooptraject bekend worden? (Bijvoorbeeld: een pretpark waar je niet zelf drinken en voedsel mee mag nemen en voor bijzondere attracties extra moet betalen, een gratis of goedkope hotelovernachting waarbij je een duur diner moet afnemen?) Werk je met piek-  en daltarieven, zoals in het openbaar vervoer en in het toerisme (hoog- en laagseizoen)? 
# Waar gaan we onze producten verkopen ('''plaats''')? Via welke verkoopkanalen, winkels, locaties? Proberen we een plaats op het schap te veroveren van elke supermarkt, bieden we ze aan via webwinkels, of juist alleen via exclusieve verkoopkanalen als vriendinnenparty's? Zorgen we steeds voor voldoende voorraad of creëren we wachtlijsten zoals voor exclusieve handtassen? Hoeveel moeite, tijd en andere opofferingen moeten klanten investeren om onze producten in beeld te krijgen en te kunnen kopen?  
# Hoe '''promoten''' we onze producten? Traditioneel via advertenties, TV-reclame, sponsoring en billboards of juist modern via vloggers of een callcenter? Welk imago willen we onze producten meegeven en welk soort promotie hoort daarbij? Welk verhaal vertellen we? Waarom zouden anderen jouw product moeten kopen, wat is de toegevoegde waarde en hoe breng je dat onder de aandacht bij potentiële klanten? Waarmee willen we onze producten laten associëren? Promoten we individuele producten of willen we juist meer merkbekendheid? Merken stralen betrouwbaarheid, consistente kwaliteit en een redelijk gelijkblijvende prijs uit. 
De marketingmix wordt zó ingezet dat er één totaalbeeld van een product of merk voor de klant ontstaat. Als het imago van ons product milieuvriendelijk moet zijn, dan betreft dat niet alleen het product zelf (bijvoorbeeld gemaakt van duurzame materialen èn gaat zelf lang mee, kan gerepareerd worden; of is gezond, geproduceerd zonder landbouwgif, hormonen, kunstmest, antibiotica en kunstmatige toevoegingen), maar ook het productieproces, de verpakking, het (korte) vervoer, de verkoopkanalen (ook de winkel waarin ze verkocht worden staat als milieuvriendelijk bekend) en de promotie (advertenties in bladen die de doelgroep leest of reclame rondom tv-programma's of websites waar de doelgroep naar kijkt).

==Aanbevolen==
Over organisatie:
* ­	''[http://www.youtube.com/watch?v=3VeW1MDmEy4 Het verhaal van de mier / Lesje op school]''. - 23-12-2012 . - 3:10 min. (Of: hoe het niet moet.)
Over marketing:
* [https://www.wikimarketing.nl/ WikiMarketing]


{{Appendix}}
{{Sub}}</text>
      <sha1>migmc05ymspl8p9axffuffn4tg90dxi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396912</id>
      <parentid>396911</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T09:03:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>/* Financiële-informatieverzorging */</comment>
      <origin>396912</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57822" sha1="cdg77z4driorfzwh4wovv719ke5orfu" xml:space="preserve">{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:13em;&quot; border=1 align=&quot;right&quot; 
|-
| &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;'''Benodigde voorkennis:'''&lt;/span&gt;
* &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Het hoofdstuk [[Economie/Inleiding|Inleiding]]&lt;/span&gt;
* &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Basiskennis wiskunde&lt;/span&gt;
|}
{{Economie}}
'''Inleiding'''&lt;br&gt;
Bedrijfseconomie is de wetenschap die de bedrijfsvoering in bedrijven bestudeert. Inzichten daarin worden in de regel samengebundeld in vier onderwerpen:
# Investeringsbeslissingen en de financiering daarvan
# Financiële-informatieverzorging / bedrijfsadministratie 
# Organisatie 
# Commerciële beleidsvorming, waaronder marketing.
Daarnaast is strategisch beleid nog een belangrijk onderwerp, met o.a. aandacht voor visie en de doelstellingen van het bedrijf. Dit zal ons eerste onderwerp zijn. 
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
Maar laten we beginnen met te definiëren wat een '''bedrijf''' is: een organisatie die productiefactoren (zoals arbeid, grondstoffen en kapitaal) combineert tot '''producten''' waarmee andermans behoeften kunnen worden bevredigd. Centraal staan dus de producten die een bedrijf maakt. Bedrijven kunnen zowel commercieel ('''ondernemingen''') als non-profit zijn, klein of groot (van zzp'ers tot multinationale ondernemingen) en zowel tastbare goederen als diensten produceren. Om wat voor soort bedrijf het ook gaat, de afnemers van de producten noemen we voor het gemak '''klanten'''; dus niet alleen consumenten, maar ook andere bedrijven, patiënten of burgers kunnen klanten zijn.

==Missie, visie en strategie==
Een bedrijf begint met een visie, missie en doelstellingen, die antwoorden geven op vragen als: Waarom zijn wij op aarde? Waarom bestaat dit bedrijf, wat is het bestaansrecht? Wat is ons beeld van de toekomst en hoe past ons bedrijf daarin? Wat willen we bereiken, wat zijn onze doelstellingen op lange termijn, wat willen we betekenen voor onze wijk/plaats/regio/land/de wereld (bijvoorbeeld: we willen uitgroeien tot de beste/grootste/... op het gebied van ... OF: wij willen ervoor zorgen dat/bijdragen aan ...) ? Welke maatschappelijke en/of persoonlijke behoeften willen wij bevredigen? Waarin zijn we goed en uniek? Wat is onze kernopdracht/kern-activiteit? What business are we in? Welke soort producten willen we aanbieden en waarom? Willen we massaproductie of juist maatwerk bieden? Hoe willen we &quot;in de markt staan&quot;, wat zijn onze pluspunten ten opzichte van concurrenten? Zo'n doel moet meer inhouden dan &quot;veel winst maken&quot;. Het moet echt gaan om oplossingen bieden, om doelen die ook medewerkers en klanten aanspreken en waar geldschieters brood in zien. Kortom: het gaat om een goed verhaal. Lees voorbeelden van visies en missies (vaak 'mission statement' genoemd) op de websites van enkele bedrijven; klik op de tab &quot;Over ons&quot;. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Als dit duidelijk is, is de volgende stap om een strategie te bepalen. Hoe gaan we invulling geven aan visie en missie? Hoe gaan we de doelen bereiken? Wat zijn de doelen op lange termijn en met welke doelen gaan we daarom op kortere termijn aan de slag? Voorbeeld voor een onderneming waarvan één van de doelen is om maximale winst op lange termijn te behalen: Het lange-termijn doel &quot;het voortbestaan van de onderneming zo veel mogelijk verzekeren&quot; kan gebaat zijn met de doelen &quot;hoog marktaandeel&quot;, &quot;potentiële concurrenten ontmoedigen&quot; en &quot;verkoopprijs laag houden&quot; waardoor het voor aspirant-concurrenten onaantrekkelijk is om in de markt te stappen; lage verkoopprijzen doen de winst op korte termijn echter geen goed. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Waarmee moeten we allemaal rekening houden? Welke productiemiddelen zijn ervoor nodig, hoe komen we daar aan? Denk bij middelen niet alleen aan geld en tastbare goederen, maar ook bijvoorbeeld aan werknemers en andere leveranciers met bepaalde kennis en vaardigheden, en aan informatiesystemen. En ook: gaan we dit alleen doen of zoeken we een compagnon die bepaalde kennis en/of andere middelen heeft die wij missen?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Vervolgens worden de diverse onderdelen van een strategie uitgewerkt in plannen, worden beslissingen genomen en worden plannen uitgevoerd: het bedrijf komt in werking en gaat doen waarvoor het is opgericht. Hoe dat gaat komt in de rest van dit hoofdstuk aan bod. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Tenslotte wordt na verloop van tijd geëvalueerd of we op de goede weg zijn en in hoeverre de doelen zijn gehaald. De uitkomsten hiervan kunnen dienen voor het bijstellen van plannen of het formuleren van nieuwe plannen. Het einde van een kalenderjaar of de financiële jaarafsluiting zijn goede  momenten voor een evaluatie. 

==Investeringsbeslissingen en de financiering daarvan==
In deze paragraaf richten we ons eerst op investeringsbeslissingen en daarna op de financiering van investeringen.

===Investeringsbeslissingen===
Waar gaat het over? Eerst enkele voorbeelden:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| ''De cost gaet voor den baet uyt'' (Oud-Nederlands gezegde)

Begin jaren '80, intro van de populaire tv-serie Fame, over een muziek- &amp; theaterschool &lt;br&gt;
in New York. De danslerares wordt niet moe op het volgende te hameren:&lt;ref&gt;Zie https://www.youtube.com/watch?v=tze87LfeOtY&lt;/ref&gt;

::''&quot;You have big dreams:''
::''You want fame.''&lt;br&gt;
::''Well, fame costs.''&lt;br&gt;
::''Right here is where you start paying,''&lt;br&gt;
::''With sweat.&quot;''
|}

Investeringsbeslissingen hoeven dus niet per se over geld te gaan. Ook inspanningen en bestede tijd, die niet direct in geld zijn uit te drukken, kunnen een investering zijn. Bijvoorbeeld het inwerken van nieuwe medewerkers of het leren omgaan met een machine of systeem. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Investeringsbeslissingen gaan over de afweging om nu productiemiddelen op te offeren voor het bereiken van een doel in de toekomst. Zullen we door die productiemiddelen op te offeren dat doel bereiken? Welke middelen moeten dan worden ingezet en hoeveel? Wat is nodig en wat kunnen we ons veroorloven? &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Nu richten we ons op een investeringsbeslissing van enige omvang, bijvoorbeeld de aanschaf van een informatiesysteem of de bouw van een nieuwe brug. Het proces verloopt dan grofweg als volgt:
# '''Doel''' vaststellen. Waarom willen we deze aanschaf? Wat gebeurt er als we de investering niet doen?
# '''Plan''' opstellen: hoe kunnen we het doel bereiken?
# '''Opbrengsten''' inschatten. Wat kunnen we, realistisch gezien, verwachten van deze investering? Meestal is dat een heikele berekening, vol met onzekerheden. Het gemakkelijkste zijn nog de opbrengsten te berekenen als het om een jaarlijks vaststaande opbrengst gaat, zoals van een spaardeposito of een obligatie. Je stort nu een bepaald bedrag, bijvoorbeeld € 2.000,= en krijgt elk jaar een vast bedrag aan rente, stel 5%, dus € 100,= per jaar. Aan het eind krijg je je inleg weer terug. Als de looptijd 10 jaar is, heb je na afloop in totaal 10 X € 100 = € 1.000 aan rente ontvangen. Maar vind je € 100,= over 10 jaar net zoveel waard als € 100,= nu? In de tussenliggende jaren is er immers inflatie, stel 2% per jaar. Dus € 100 over een jaar is dan nog maar € 100/1,02 waard in de huidige koopkracht, oftewel € 98,04. En de € 100 die je over 2 jaar ontvangt, is nog minder waard: € 100/(1,02)2 = € 96,12. Enzovoorts. Deze lagere bedragen noemen we de '''contante waarde''' van de toekomstige opbrengst. Voor meer toepassingsmogelijkheden en voorbeelden: zie [[w:nlContante_waarde|Contante waarde]].
# In kaart brengen van de benodigde '''middelen en de kosten''' daarvan, inclusief de kosten van de financiering (zoals te betalen rente). Maar ook van de niet-financiële aanschafkosten (zoals een geschikte leverancier zoeken, contract opstellen) en de kosten van het gebruik in de loop der jaren. Bouw een veiligheidsmarge in voor onvoorziene kosten.
# Aan welke [[Economie/Verklarende_woordenlijst#R|'''randvoorwaarden''']] moet een oplossing en beslissing voldoen? Denk aan wet- en regelgeving, milieu, integriteit, medemenselijkheid, gerechtigheid, culturele aspecten; wat zijn nog acceptabele negatieve neven-effecten van onze productie?
# Welke '''risico's''' en onzekerheden kleven er aan deze oplossing? 
# '''Beoordelen''' in hoeverre het doel zo wordt bereikt, wat de verwachte opbrengsten van de investering zijn en wat de (positieve èn negatieve) neven-effecten zijn. Weeg kosten en opbrengsten tegen elkaar af. Zullen de opbrengsten de kosten in voldoende mate overtreffen? 
# Welke '''alternatieven''' zijn er? Kan hetzelfde doel ook op efficiëntere wijze, tegen lagere kosten, bereikt worden? Ga voor elk van de alternatieven de stappen opnieuw langs. Of: welke opbrengsten zouden er zijn geweest als voor het één-na-beste voorstel zou zijn gekozen (ervan uitgaande dat het beste voorstel wordt gekozen)? Die opbrengsten noemen economen '''alternatieve kosten''', ook wel opportunity cost: het gederfde voordeel van het beste alternatief dat niet is gekozen. Voorbeeld&lt;ref&gt;[https://nl.wikipedia.org/wiki/Micro-economie#Opportuniteitskosten Uit Wikipedia]&lt;/ref&gt;: Situatie: een boer kiest ervoor om zijn eigen land te bewerken in plaats van dit aan de buren te verhuren; de alternatieve kosten bestaan dan uit de gederfde pacht van het land. In dit geval verwacht de landbouwer dat hij door het land zelf te bebouwen meer kan verdienen.
# Een '''beslissing''' nemen en uitvoeren.

Het hele proces lijkt zo simpel opgeschreven, maar er zitten veel haken en ogen aan. Meestal weet je immers de opbrengsten en kosten niet zo precies en moet je aannames en schattingen doen. Hoe bereken je de opbrengsten van een brug? Dan gaat het om besparingen van omrijden, sneller bestemmingen bereiken, zowel door zakelijk als privé-verkeer. Hoe waardeer je die als overheid in geld om ze met de kosten te kunnen vergelijken? Hoe kun je kosten die je nu maakt, vergelijken met jaarlijks wisselende opbrengsten in de verre toekomst? Dan zou je voor al die bedragen de contante waarde moeten gaan berekenen, dat worden dus complexe berekeningen. Bovendien is het hele proces omgeven met onzekerheden: Zullen afnemers het product net zo waarderen als waarvan wij nu uitgaan? Hierbij is kansberekening nodig. Bouwprojecten (of het nu om gebouwen, infrastructuur of om informatiesystemen gaat) duren in de regel langer en vallen duurder uit dan van tevoren was voorzien. En wat doen concurrenten in de tussentijd? Zelfs als je denkt dat je alles goed in kaart hebt gebracht, kunnen er bij de uitvoering tegenvallers zijn en onverwachte gebeurtenissen roet in het eten gooien.

====Hulpmiddelen bij investeringsbeslissingen====
Investeringsbeslissingen worden al eeuwenlang gemaakt. In de loop van de tijd zijn er enkele hulpmiddelen voor ontwikkeld. Wij bespreken er hier drie: 1. Break-even-point, 2. Payback period en 3. een methode om de kosten van reparatie te vergelijken met die van vervanging.&lt;br&gt;

1. &lt;u&gt;Break-even-point&lt;/u&gt; (rentabiliteitsdrempel)
:''Centrale vraag'': hoeveel producten moeten we afzetten om precies alle kosten te dekken? Oftewel: vanaf welke omzet gaan we winst maken op een bepaalde investering? Hiervoor hebben we de volgende gegevens nodig:
:* De ''vaste kosten'' per periode (de kosten die blijven doorlopen ongeacht het aantal geproduceerde producten); in dit geval: de kosten van de investering zelf plus bijkomende vaste kosten, zoals voor periodiek onderhoud, gedeeld door het aantal jaren dat het kapitaalgoed in productie kan blijven (de levensduur van het kapitaalgoed).
:* De ''variabele kosten'' per geproduceerd product (kosten die afhankelijk zijn van het aantal geproduceerde producten, zoals grondstoffen en arbeidsuren).
:* De opbrengsten/omzet per periode (de groene lijn in de grafiek).&lt;br&gt;
:In de grafiek geeft de rode lijn de kosten weer. KF zijn de vaste kosten. Daarboven op komen de variabele kosten, die zijn aangegeven met een licht stijgende helling. 
&lt;br&gt;
:[[Bestand:Break-even-point_vector.svg|geen|450x450px|Het break-even-point bevindt zich op het snijpunt van de groene (opbrengsten) en de rode (kosten) lijn.|miniatuur]]
&lt;br&gt;
:Dit kunnen we ook in een formule zetten, om het precieze break-even-point (b.e.p.) te kunnen berekenen:
:X = het aantal eenheden product bij het b.e.p.&lt;br&gt;
:K&lt;sub&gt;F&lt;/sub&gt; = vaste kosten&lt;br&gt;
:P = verkoopprijs per eenheid&lt;br&gt;
:K&lt;sub&gt;v&lt;/sub&gt; = variabele kosten per eenheid&lt;br&gt;
:De formule is dan: &lt;br&gt;&lt;br&gt;
:&lt;math&gt;X = \frac {K_F} {P - K_v}&lt;/math&gt;

:Als je uiteindelijk het break-even-point hebt gevonden, kun je beoordelen of dit aantal af te zetten producten realistisch is en hoeveel tijd het duurt voordat de investering winst gaat opleveren. En tenslotte of dat aan de doelstellingen beantwoordt. Wellicht worden er in het bedrijf hiervoor zelfs normen gehanteerd.&lt;br&gt;&lt;br&gt;

2. &lt;u&gt;Payback period&lt;/u&gt; (Terugverdientijd)&lt;br&gt;
:De payback is de tijd die nodig is om de investering terug te verdienen op basis van kasstromen (cashflows; ontvangsten minus uitgaven). NB Het gaat bij kasstromen niet om kosten en opbrengsten, maar om daadwerkelijke ontvangsten en uitgaven die samen hangen met het project. De kasstroom bevat bijvoorbeeld geen afschrijvingen. Voorbeeld: Als een investering € 1.000 kost en de jaarlijkse netto-kasstromen zijn € 250, dan is de payback period 4 jaar (€ 1.000/4).&lt;br&gt;&lt;br&gt;

3. &lt;u&gt;Repareren of vervangen?&lt;/u&gt;&lt;br&gt;
:''Centrale vragen'': Wat is economischer: een kapotte machine (of auto of kledingstuk) repareren of een grote onderhoudsbeurt geven, òf vervangen door een nieuwe? Of een nieuwe en efficiëntere machine kopen, ook al is de oude nog goed?  Voor al deze vragen hanteren we dezelfde methode. Benodigde gegevens:
:* Van de nieuwe machine: de aanschaf- en bijkomende kosten om producten te maken, inclusief de omschakel- of implementatiekosten, èn de levensduur.
:* Van de oude machine: de reparatiekosten of de kosten van de grote onderhoudsbeurt (indien van toepassing) plus de overige kosten om producten te maken, èn de resterende levensduur eventueel na reparatie of onderhoudsbeurt.
:Voor het gemak gaan we uit van ceteris paribus, dus dat:&lt;br&gt;
:* Beide machines precies dezelfde producten maken, die dezelfde verkoopprijs hebben. We gaan dus in beide gevallen uit van dezelfde omzet.
:* Alle jaren hetzelfde aantal producten wordt gemaakt en verkocht.
:Van beide machines worden dan alle kosten bij elkaar opgeteld en gedeeld door de (resterende) levensduur. Het alternatief met de minste kosten per jaar, is de meest economische.&lt;br&gt;
:Eenvoudig voorbeeld: Stel, je hebt een fijne winterjas, maar de rits is kapot gegaan. Een nieuwe rits inzetten kost € 30,=. Daarna gaat de jas nog 2 jaar mee. Een nieuwe, soortgelijke winterjas kost € 80,= en gaat 4 jaar mee. &lt;br&gt;
:- De kosten per jaar van de oude jas: € 15,= (€ 30,= / 2 jaar).&lt;br&gt;
:- De kosten per jaar van de nieuwe jas: € 20,= (€ 80,= / 4 jaar).&lt;br&gt;
:In dit geval is het dus economisch voordeliger om de oude jas te laten repareren. NB Hierbij is er van uitgegaan dat het oude exemplaar zonder reparatie geen verkoopwaarde meer heeft en er ook geen afvalkosten aan verbonden zijn. &lt;br&gt;&lt;br&gt;
:NB De aanschaf- en afschrijvingskosten van het oude kapitaalgoed zijn dus niet meer relevant! Ook niet als die nog niet was afgeschreven, en hij dus nog boekwaarde had. '''Sunk cost are gone forever''': kosten die je in het verleden hebt gemaakt, zijn voor het maken van een investeringsbeslissing niet relevant; je kunt ze immers niet meer ongedaan maken. Het gaat nu alleen nog om het profijt dat je er nog van kunt hebben en de kosten die je in de toekomst moet maken.&lt;br&gt;

===Financiering van investeringen===
Weinig bedrijven hebben het geld dat nodig is voor een fikse investering zomaar voorhanden. Wat zijn de mogelijkheden om dat geld te verkrijgen? 
* '''Lening''' bij de bank of een andere financiële instelling afsluiten. In principe kan iedereen een lening bij een bank afsluiten: burger, zzp'er, klein of groot bedrijf. Als tegenprestatie wordt een vaste rente betaald. De bank kan als zekerstelling een onderpand vragen, bijvoorbeeld een gebouw, als bij een hypotheek. Hoe hoger de rente, hoe hoger de kosten voor een project zijn. Lage rentekosten kunnen ervoor zorgen dat een project net winstgevend is en uitgevoerd gaat worden.
* '''Aandelen''' uitgeven, een beursgang. Alleen mogelijk als het om een naamloze vennootschap (NV) gaat. Als tegenprestatie voor het uitlenen van het geld, wordt een deel van de winst jaarlijks als dividend uitgekeerd. Meestal is het dividend hoger dan de gangbare rente op leningen. Aandelen worden gezien als Eigen Vermogen op de balans, als risicodragend kapitaal. Andere financierders eisen vaak een bepaald Eigen Vermogen voordat ze zelf geld willen uitlenen aan een bedrijf, als zekerstelling. (Zoals je ook een hypotheek gemakkelijker kan afsluiten als je zelf al een behoorlijk bedrag hebt gespaard.) Aandelen worden in principe niet terugbetaald na bepaalde tijd, alleen bij opheffing van de vennootschap. Ze kunnen worden verhandeld op een effectenbeurs. &lt;br&gt;
: Voorwaarde voor het uitgeven van aandelen is dat potentiële aandeelhouders vertrouwen in de onderneming hebben en dat zij bereid zijn ten minste de nominale waarde van een aandeel te willen betalen, d.w.z. het bedrag dat op een aandeel staat vermeld. Als een onderneming het vervolgens goed doet, of goede vooruitzichten heeft, dan kan de beurswaarde van een aandeel stijgen, waar de aandeelhouder van kan profiteren. Als de onderneming daarentegen slecht presteert, zal de beurswaarde dalen en de aandeelhouder gedupeerd raken. Een aandeelhouder loopt bovendien het risico bij faillissement niets van zijn investering terug te zien. Hij staat dan helemaal achteraan in de rij van schuldeisers.
* '''Obligaties''' uitgeven. Een lening zonder onderpand wordt verdeeld over vele investeerders via obligaties. Als tegenprestatie wordt rente uitgekeerd, meestal jaarlijks. Obligaties kunnen worden uitgegeven door ondernemingen, de overheid (staatsobligaties) of een instelling. Afhankelijk van het soort obligatie is een obligatiehouder bij een faillissement concurrente schuldeiser, zoals leveranciers en werknemers, of achtergesteld, d.w.z. dat hij pas na de concurrente schuldeisers aan de beurt is, maar wel vóór de aandeelhouders. In dat laatste geval ziet hij meestal niets meer terug van zijn investering. De rente zal in dat geval iets hoger zijn.
* '''Crowdfunding'''. Voor een bepaald project wordt financiering aan het publiek gevraagd; hierbij dragen vele particulieren elk een klein bedrag voor de investering bij. Als het goed is, zijn alle bedragen tezamen voldoende om het project te financieren. Afhankelijk van het soort project wordt de oorspronkelijke investering met rente terugbetaald of in natura,  bijvoorbeeld als concertkaartjes wanneer het om een artiest gaat. 
* '''Subsidies''', verstrekt door de overheid. In de regel alleen voor investeringen waaraan de overheid veel waarde hecht, zoals in zonnepanelen of andere milieumaatregelen. &lt;br&gt;

In de regel is het verstandig om de looptijd van de financiering gelijk op te laten lopen met de verwachte opbrengsten en/of levensduur van de zaak waarvoor de financiering is bedoeld. Dus de looptijd van de lening voor een auto is hooguit enkele jaren, die van de hypotheek voor een huis kan 30 jaar zijn.

==Financiële-informatieverzorging==
In deze paragraaf staat de productiefactor informatie centraal. Informatie wordt verzameld met een doel: het nemen van beslissingen, nu en in de toekomst. Maar hier gaat het niet om àlle mogelijke soorten informatie, alleen om financiële. Buiten beschouwing blijven bijvoorbeeld documentaire informatie, zoals brieven, tijdschriftartikelen en formulieren; cijfers over kwaliteitsmetingen en adreslijsten. Híér gaat het om financiële administratie, boekhouden, jaarverslaggeving, budgettering en kostprijsberekeningen. &lt;br&gt;

In een '''administratie''' worden systematisch gegevens verzameld, vastgelegd en verwerkt, gericht op het verstrekken van informatie voor de besturing en het functioneren van een bedrijfshuishouding, en voor de verantwoording die daarover moet worden afgelegd.&lt;ref&gt;Ontleend aan: ''Bestuurlijke informatieverzorging en de mede daarop gerichte administratieve organisatie : deel 1 : algemene grondslagen'' / R.W. Starreveld. - Alphen aan den Rijn/Brussel: Samsom, 1979. - ISBN: 9017026048. - p. 7&lt;/ref&gt; Alle soorten bedrijven voeren administraties. Voor ondernemingen, die op winst zijn gericht, staan kosten en opbrengsten centraal. Voor alle overige bedrijven, vaak ook voor veel onderdelen van grote ondernemingen, staan kosten en budgetten centraal. De administratie verschaft informatie hierover èn over de stand van zaken van het te bereiken doel. Dat laatste hoeft niet altijd alleen in geld te zijn uitgedrukt, het kan bijvoorbeeld ook om aantallen gaan. 

Een administratie kan gericht zijn op:
# Periodieke verslaglegging en verantwoording: balans en resultatenrekening (winst- &amp; verliesrekening), meestal jaarlijks. Tezamen worden zij de &quot;jaarrekening&quot; genoemd. Een jaarrekening is nodig voor het management, voor het goed kunnen besturen van het bedrijf. Maar ook bijvoorbeeld voor de belastingdienst, aandeelhouders en de Kamer van Koophandel. Veel bedrijven publiceren haar op de eigen website.  Officiële jaarrekeningen moeten aan wettelijke eisen voldoen, waarvoor in Nederland de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving (van de [https://www.rjnet.nl/ Raad voor de Jaarverslaggeving]) handvaten bieden.
# De interne bedrijfsvoering, op het in goede banen leiden van de productie, zowel van reguliere taken als van projecten. Hierbij is onder andere informatie nodig over resultaten, omzet of opbrengsten, voortgang, kostenontwikkelingen en gebruik van budgetten. 

NB Let op het verschil in betekenis van onderstaande Engelse termen en Nederlandse termen die er op lijken maar toch iets anders betekenen (en vaak verkeerd worden vertaald):

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Engelse term !! Nederlandse term
|-
| administration (voorbeeld: Reagan administration) || regering
|-
| accounting || administratie, boekhouding
|-
| accountant || boekhouder
|-
| auditor || accountant, controleur
|-
| to control || beheersen, onder controle hebben
|-
| to check, verify, audit, inspect, monitor, examine || controleren, nakijken, inspecteren
|}

De rest van deze paragraaf bespreken we de diverse begrippen die met de financiële administratie samenhangen, te beginnen bij de jaarrekening.
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
'''&lt;span style=&quot;font-size: large;&quot;&gt;Jaarrekening&lt;/span&gt;'''&lt;br&gt;
De jaarrekening bestaat uit de Balans, de Verlies- &amp; Winstrekening (V&amp;W) en een toelichting op beide door de leiding van het bedrijf. Het verslagjaar is meestal een kalenderjaar, maar kan ook afwijkend zijn. &lt;br&gt;
Hier bespreken we eerst de balans en hoe je daaruit kunt aflezen hoe een bedrijf ervoor staat. Vervolgens zien we aan de hand van een eenvoudig voorbeeld hoe je mutaties op de balansposten in de boekhouding verwerkt. En dan belanden we bijna vanzelf bij de Verlies- en Winstrekening. 

===Balans===
De balans geeft een overzicht van de bezittingen en schulden op een bepaald moment. &lt;br&gt;

&lt;u&gt;Activa&lt;/u&gt; = De bezittingen waarin het vermogen is vastgelegd; zij staan links. De linkerkant van de balans noemen we &quot;debet&quot;. Er zijn twee soorten activa: vaste en vlottende. Vaste activa gaan langer mee dan een jaar, zoals gebouwen, machines, investeringen in ICT en vrachtwagens. Vlottende activa hebben een kortere tijdshorizon: minder dan één jaar: voorraden grondstoffen en gereed product, debiteuren en banktegoeden voor het betalen van leveranciers en personeel. Banktegoeden en kasgelden worden ook wel liquide activa genoemd. &lt;br&gt;
&lt;u&gt;Passiva&lt;/u&gt; = De bestanddelen waarmee het vermogens is opgebouwd; geeft antwoord op de vraag: hoe is het bedrijf gefinancierd? Zij staan rechts. De rechterkant van de balans noemen we &quot;credit&quot;. Er zijn ook twee soorten passiva: eigen en vreemd vermogen. Eigen vermogen is het vermogen dat door de eigenaren of aandeelhouders in het bedrijf is geïnvesteerd, gecorrigeerd met de waardevermeerdering of waardevermindering ervan. Waardevermeerdering kan bijvoorbeeld bestaan uit winst of algemene reserves (appeltjes voor de dorst, overwinsten uit voorgaande jaren die niet als dividend zijn uitgekeerd). Waardevermindering treedt op bij verlies.&lt;br&gt;
&lt;u&gt;Debiteuren&lt;/u&gt; = afnemers en anderen die ons geld schuldig zijn.&lt;br&gt;
&lt;u&gt;Crediteuren&lt;/u&gt; = leveranciers en anderen aan wie wij geld schuldig zijn.

Voorbeeld van een balans:

[[File:Balans.png|thumb|Balans|geen|720x720px]]
&lt;br&gt;

Natuurlijk kan er van alles mis gaan op een balans: de werkelijke waarden van de activa kunnen veel hoger of lager liggen dan op de balans vermeld, er kunnen posten opgevoerd worden waarvan de waarde twijfelachtig is (zoals octrooien, goodwill), of posten kunnen helemaal achterwege worden gelaten. Daarom is bij wet ingesteld, dat bedrijven hun jaarrekening door accountants moeten laten controleren. Maar ook die kunnen wel eens fouten over het hoofd zien.

===Liquiditeit en solvabiliteit===
Uit een balans kun je opmaken hoe het bedrijf er voor staat. Twee veelgebruikte kengetallen hiervoor zijn:
* ''Liquiditeit'': kan het bedrijf op korte termijn aan zijn verplichtingen voldoen? Berekening: liquide middelen + snel te verkopen voorraden / kort vreemd vermogen. Deze moet groter dan 1 zijn. In het voorbeeld: (40 + 90) /130 = 1. Dus dat is net goed.
* ''Solvabiliteit'': kan het bedrijf op lange termijn aan zijn verplichtingen voldoen? Berekening: eigen vermogen/vreemd vermogen. Ook deze moet groter dan 1 zijn. In het voorbeeld: 470/130 = 3,6. Dus dat zit wel snor. 
De waarde en levensvatbaarheid van een bedrijf lees je overigens niet alleen af aan de cijfers op de balans of de daaruit afgeleide kengetallen. Ook belangrijk zijn:
* de mate waarin een bedrijf zich snel kan aanpassen aan veranderende omstandigheden (denk aan een mammoettanker in vergelijking met een kleine motorboot)&lt;br&gt;
* innovatievermogen&lt;br&gt;
* ­risico van de investeringen (denk bijvoorbeeld aan veel banken die in 2008-2013 opgescheept bleken met waardeloos geworden subprime hypotheken of ander vastgoed dat snel in waarde was gedaald)&lt;br&gt;
* ­klantrelaties, klantentrouw&lt;br&gt;
* ­aanwezige kennis bij werknemers van de bedrijfsprocessen, klanten en/of de markt&lt;br&gt;
* ­anwezige creativiteit bij werknemers om problemen op te lossen, of kansen te zien en te grijpen. &lt;br&gt;

Deze eigenschappen lees je in de regel niet van een balans af.

===Dubbel boekhouden===
Veranderingen in de balans worden gedetailleerd bijgehouden in de boekhouding. Als er iets wordt aangeschaft, dan wordt dat op de debet-zijde bijgeschreven. Bijvoorbeeld: grondstoffen + 20 (bedragen in miljoenen). Maar als je iets aanschaft, moet je daar ook voor betalen. Datzelfde bedrag wordt dan bijgeschreven aan de credit-zijde, bijvoorbeeld bij Crediteuren. Dit is het principe van dubbel boekhouden: er zijn altijd twee kanten aan een transactie. Alle transacties worden in het Grootboek verwerkt via zogenaamde journaalposten: boekhoudkundige opdrachten waarmee minimaal één debet- en één credit-regel is gemoeid. Elke credit-regel begint met &quot;Aan&quot;. 

In ons voorbeeld luidt de bijbehorende journaalpost van de aankoop van grondstoffen voor 20:&lt;br&gt;
&lt;pre&gt;Voorraad grondstoffen  20
Aan Crediteuren             20
&lt;/pre&gt;

Uiteindelijk resultaat:
* Voorraad grondstoffen: 60 + 20 = 80
* Crediteuren: 70 + 20 = 90 
Als een debet-post als &quot;Voorraad grondstoffen&quot; en een credit-post als &quot;Crediteuren&quot; dus ook zo (debet  resp. credit) in de journaalpost staan, worden de waarden van beide hoger. 

Als je 10 aan crediteuren betaalt, gaat het bedrag er zowel af bij de &quot;Crediteuren&quot;, als bij de balanspost &quot;Bank&quot;:

&lt;pre&gt;Crediteuren    10
Aan Bank              10
&lt;/pre&gt;
Uiteindelijk resultaat:
* Crediteuren: 90 - 10 = 80
* Bank: 40 - 10 = 30
Als een credit-post als Crediteuren en een debet-post als Bank juist andersom in de journaalpost staan, worden de waarden dus lager. 

Bij de verkoop van een gereed product voor 10 boeken we:
&lt;pre&gt;Debiteuren                     10
Aan Opbrengst verkopen (omzet)      10 
&lt;/pre&gt;
Bovendien moet je de kosten ervan boeken en melden dat de voorraad is geslonken:
&lt;pre&gt;Kosten verkopen             6,50
Aan Voorraad gereed product          6,50
&lt;/pre&gt;
De posten &quot;Opbrengst verkopen&quot; en &quot;Kosten verkopen&quot; zijn geen balansposten, maar posten op de '''Verlies- &amp; Winstrekening''', ook wel Resultatenrekening genoemd. 

Daarnaast kun je nog voorzieningen treffen, bijvoorbeeld voor het geval een debiteur niet betaalt. 
&lt;pre&gt;Kosten voorziening dubieuze debiteuren	0,40
Aan Voorziening dubieuze debiteuren			0,40
&lt;/pre&gt;
Deze kosten komen debet op de Verlies- &amp; Winstrekening te staan en worden dus van de winst afgetrokken. De Voorziening staat credit op de Balans en is deel van het vreemd vermogen. &lt;br&gt;
Als een debiteur dan uiteindelijk niet (volledig) betaalt, luidt de journaalpost:
&lt;pre&gt;Voorziening dubieuze debiteuren		5,00
Aan Debiteuren						5,00
&lt;/pre&gt;
In de rekening Debiteuren komt het oninbare bedrag nu niet meer voor. De Voorziening is met hetzelfde bedrag afgenomen.

===Verlies- &amp; Winstrekening===
Voorbeeld van een Verlies- &amp; Winstrekening:	
[[File:Verlies- &amp; Winstrekening.png|thumb|Verlies- &amp; Winstrekening|geen|740x740px]]
&lt;br&gt;

''Afschrijving'' is nog een bijzondere post. Je gebruikt afschrijvingen om de kosten van investeringen over de jaren te spreiden, zodat niet alle kosten voor rekening van het eerste jaar komen. Als een machine € 200 kost en hij gaat 10 jaar mee, dan kun je de kosten over 10 jaar spreiden en elk jaar  € 20 aan kosten afschrijven. De journaalpost in een jaar is dan:
&lt;pre&gt;Afschrijvingskosten machine	20
Aan Machines				20
&lt;/pre&gt;De Machines worden zo elk jaar € 20 minder waard op de balans. Met afschrijvingen kun je de aflossing van de lening betalen die je voor de investering bent aangegaan. 

===Kostprijsberekeningen===
Bij de journaalpost voor de verkoop zagen we een rekening &quot;Kosten verkopen&quot;. Wat wordt er opgenomen als kosten?
* Directe kosten, die direct voor een product worden gemaakt, zoals voor grondstoffen, arbeid en machinegebruik. In de regel is goed te berekenen hoeveel grondstoffen er voor het maken van een product (gemiddeld) worden gebruikt, hoe lang iemand bezig is om het te fabriceren, en wat de bijbehorende prijzen zijn. NB Voor het berekenen van de arbeidskosten per product worden, naast het bruto-salaris, ook vakantietoeslag en sociale toeslagen opgenomen.  Voor machinegebruik worden ook onderhoudsbeurten en buitengebruikstellingen meegeteld.
* Indirecte kosten, zoals van gebouwenbeheer, personeelszaken, telefoon, onderzoek, software en management. Deze kosten worden op jaarbasis omgeslagen over de producten; in de kostprijs is dan een &quot;toeslag indirecte kosten&quot; opgenomen.

Voorbeeld van een kostprijsberekening:
&lt;pre&gt;    Grond- &amp; hulpstoffen       1,00 
    Arbeidskosten              3,00
    Machinekosten              0,50
    Verkoop &amp; Marketing        0,50
    Toeslag indirecte kosten   1,50
                             _______
    Totale kostprijs:	       6,50
&lt;/pre&gt;

===Winst===
Winst is het verschil tussen opbrengsten en kosten. Je denkt argeloos: winst is toch winst? Maar nee. Er wordt onderscheid gemaakt:
::Bruto-winst = omzet - directe kosten van de omzet
::Netto-winst = bruto-winst - overige bedrijfskosten, incl. rentekosten en belastingen
::Ebit = earnings before interest and taxes (winst vóór rente en belastingen)
::Ebitda = earnings before interest, taxes, depreciation (afschrijving) and amortisation (afschrijving op goodwill)
Al deze winst-soorten zijn er vooral voor beleggers, zodat zij een goede vergelijking met gelijksoortige bedrijven kunnen maken, zonder verstorende factoren als schulden, belastingen en andere verplichtingen, èn om te kunnen beoordelen hoe levensvatbaar een bedrijf is. 

===Budgetten===
Veel bedrijven werken met budgetten: meestal een jaarbedrag dat voor een bepaalde afdeling of zelfs heel bedrijf is te besteden. Van tevoren wordt per onderdeel (zoals salarissen, kantoor- en andere middelen, ICT, schoonmaak en onderhoud) vastgesteld hoeveel er aan besteed mag worden. En welke output wordt verwacht. In de loop van het jaar en aan het eind wordt gekeken wat de stand van zaken is. 

=== Zie ook===
* Wikibook [[Kostprijsberekening en interne informatievoorziening]].
&lt;br&gt;

==Interne organisatie==
[[File:Rivera Detroit Industry north (cropped) 1932-33.jpg|800px|Samenwerking in een fabriek (wandschildering door Diego Rivera, 1932-33)]]&lt;br&gt;
''Samenwerking in een fabriek (wandschildering door Diego Rivera, 1932-33)''

Lees bij wijze van inleiding ook het gedicht ''[http://www.cedargallery.nl/nlrusland_poezie.htm De zwaan, de kreeft en de snoek]'' van Ivan Krylov&lt;ref&gt;Vanwege auteursrechten op de vertaling van het gedicht mag het gedicht hier niet worden overgenomen.&lt;/ref&gt;. Zo krijg je een idee waarom er organisatie nodig is.&lt;br&gt;

Organisatie van mensen heeft vele aspecten waarover voor elk bedrijf periodiek beslissingen moeten worden genomen; hier worden behandeld:
* organisatiestructuur
* bedrijfscultuur
* management
* planningen.
Als laatste besteden we kort aandacht aan de organisatie van goederen en vervoer, oftewel Logistiek.

===Organisatiestructuur===
De organisatiestructuur moet aansluiten op de doelen en strategie van het bedrijf en het soort bedrijf (jong/oud, fabriek/dienstverlener, massaproductie/stukproductie, etc.). Voor een klein bedrijf kan een eenvoudige organisatiestructuur worden ingericht, met korte communicatielijnen, een eigenaar als leidinggevende, een enkele specialist voor bijzondere taken en voor de rest generalisten. Hoe groter een bedrijf wordt, hoe meer leidinggevenden, specialisten, afdelingen en informatiesystemen er zullen zijn, en hoe formeler de organisatiestructuur wordt. De kunst is dan om overzicht te houden en de communicatielijnen tussen de diverse onderdelen toch zo direct mogelijk te houden. Een organisatiestructuur ligt dus niet voor eens en voor altijd vast. Als het goed is, verandert de structuur wanneer het bedrijf groeit, in een andere fase van de levenscyclus komt, andere producten gaat vervaardigen; maar ook als de (markt)omstandigheden veranderen, bij de introductie van een nieuwe technologie of als er nieuwe wetenschappelijke inzichten zijn in bijvoorbeeld het functioneren van mensen in groepen.
&lt;br&gt;
In een organisatie worden de volgende onderdelen onderscheiden (we gaan uit van een groot bedrijf, met honderden of duizenden medewerkers):
# De '''core business''', waarin de kerntaken worden uitgevoerd. Wat is het primaire proces? In een fabriek zal dat de fabricage van producten zijn, bij een bank sparen, lenen en vermogensbeheer.  
# '''Inhoudelijke ondersteuning''' van de core business, deze levert expertise aan meerdere kerndivisies. Zoals een laboratorium en de kwaliteitsafdeling bij een chemische fabriek of juridische zaken en risicomanagement op het hoofdkantoor van een bank. 
# '''Facilitaire ondersteuning''', zoals ICT, facilitaire diensten (o.a. gebouwenbeheer, kantoorartikelen, schoonmaak), inkoop, personeelszaken/HRM, secretariaten en archief.  
# De algehele leiding, '''directie''' of eigenaren. 
De directie heeft bovendien te maken met: 
* Aandeelhouders (bij vennootschappen). Op de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering legt de directie verantwoording af over de gang van zaken en doet een voorstel voor de bestemming van de winst. Aandeelhouders kunnen dan hun zegje doen, kritiek uiten op het beleid en directieleden benoemen of ontslaan.  
* Raad van Commissarissen houdt toezicht op de directie. Hij bespreekt regelmatig (bijvoorbeeld maandelijks) het beleid en de algemene gang van zaken en kan als adviseur van de directie dienen. 
* Ondernemingsraad (OR) is samengesteld uit vertegenwoordigers van de werknemers. Hij mag overleggen met de directie, adviseren over belangrijke besluiten en heeft zelfs instemmingsrecht bij enkele belangrijke personele zaken (zoals regelingen voor werktijden en arbeidsomstandigheden).  
* Vakbonden, met wie de CAO wordt afgesloten.  
* Publieke opinie; de directie is spreekbuis van de onderneming, vooral bij nieuw beleid en als de onderneming negatief in het nieuws is.
Deze partijen komen niet in het organisatieschema voor. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Er zijn verschillende organisatiestructuren mogelijk:
[[Bestand:Organisatieschema.png|thumb|400x400px|Voorbeeld van een organisatieschema van een lijn-staforganisatie]]
# &lt;u&gt;Lijnorganisatie&lt;/u&gt;: er is een verticale structuur, waarbij elke medewerker precies één leidinggevende heeft; leidinggevenden nemen de beslissingen, de medewerkers voeren de taken uit en hebben in de regel ongeveer dezelfde capaciteiten (generalisten); voorbeeld: in een grote garage werken enkele tientallen monteurs, het werk is in groepen van 15 monteurs georganiseerd, elke groep heeft een eigen leidinggevende; daarnaast is er een receptie en een financiële administratie, ook met hun eigen leidinggevende; alle leidinggevenden rapporteren aan de directeur.  
# &lt;u&gt;Lijn-staforganisatie&lt;/u&gt;: lijnorganisatie waaraan één of meer gespecialiseerde staffunctionarissen of stafafdelingen zijn toegevoegd; de staf bestaat meestal uit adviseurs of beleidsmedewerkers die wel mogen meepraten maar niet mogen beslissen; beslissingen worden in de lijn genomen. 
# &lt;u&gt;Functionele organisatie&lt;/u&gt;: gelijksoortige activiteiten voor verschillende producten zijn bij elkaar gebracht, met mogelijkheden tot specialisatie; er zijn bijvoorbeeld aparte afdelingen Inkoop en Verkoop die voor alle producten inkopen resp. verkopen, en ook de verschillende fasen van het productieproces zijn functioneel ingedeeld voor alle producten (bijvoorbeeld draaien, frasen, lassen, monteren) 
# &lt;u&gt;Productgerichte organisatie&lt;/u&gt;: de afdelingen voeren zelf alle activiteiten uit voor één product of productgroep: inkoop, productie (alle fasen), verkoop; het tegenovergestelde van een functionele organisatie  
# &lt;u&gt;Geografische organisatie&lt;/u&gt;: de productie vindt plaats op verschillende locaties, zoals bijvoorbeeld bij een multinational 
# &lt;u&gt;Matrix-organisatie&lt;/u&gt;: organisatievorm waarbij er een hiërarchische structuur is terwijl de medewerkers voor verschillende afdelingen of projecten kunnen werken; zo'n medewerker (m/v) heeft een hiërarchische leidinggevende, die met hem algemene afspraken maakt over functioneren en opleiding en die hem beoordeelt, èn er is per klus of taak ook een functionele leidinggevende, die de zeggenschap heeft over de uitvoering van en de inzet van middelen voor de klus of taak. 
&lt;br&gt;
Na het opstellen van de organisatiestructuur, worden per afdeling functies samengesteld, met een samenhangend takenpakket en bijbehorende opleidingseisen en capaciteiten. Hoe groot afdelingen worden, is mede afhankelijk van het omspanningsvermogen van leidinggevenden, het aantal medewerkers waaraan een manager doelmatig leiding kan geven. Dat is weer afhankelijk van de mate waarin medewerkers zelfstandig hun taken kunnen uitvoeren, in hoeverre managers taken kunnen delegeren en welke taken zij zelf blijven doen (wie maken bijvoorbeeld de roosters: de leidinggevenden of de medewerkers?), of zij een secretariaat tot hun beschikking hebben, e.d. &lt;br&gt;

===Bedrijfscultuur===
Met een organisatiestructuur en het invullen van de functies ben je er nog niet. Om mensen efficiënt en effectief te laten samenwerken is meer nodig, o.a. een bedrijfscultuur die aansluit bij de doelen van de organisatie. Bedrijfscultuur definiëren we als het geheel van geschreven en ongeschreven regels met bijbehorende waarden, normen en opvattingen die gedeeld worden tussen medewerkers van het bedrijf, en hun gedrag vormgeeft, ook in contacten met klanten en overige partijen. Bijvoorbeeld: wordt samenwerken gestimuleerd of wordt juist onderlinge competitie aangemoedigd (wie verkoopt het meeste)? Is geheimhouding belangrijk of wil een bedrijf juist openheid uitstralen? Een gewenste bedrijfscultuur vestig je niet van vandaag op morgen door een overzicht met bedrijfsregels over de schutting te gooien. Je zult ook voorbeeldgedrag moeten vertonen, situaties trainen, gedrag regelmatig evalueren en er in beoordelingsgesprekken aandacht aan besteden. Een voorbeeld: als het belangrijk is om snel op nieuwe omstandigheden te kunnen inspelen, is de bedrijfscultuur gericht op het stimuleren van creativiteit en flexibiliteit. Strakke regels en planningen passen daar niet bij. &lt;br&gt;

===Management===
Waarom zijn managers eigenlijk nodig? Een manager zorgt ervoor dat zijn/haar afdeling goed reilt en zeilt. Van de grote lijnen uitzetten tot brandjes blussen. Een greep uit de taken en verantwoordelijkheden van managers:
* formuleren van de strategie en doelen voor hun divisies en afdelingen: wat en hoe gaat elk onderdeel bijdragen aan de misse en doelen van het bedrijf?
* het behalen van de doelen van zijn/haar afdeling en daarover verantwoording afleggen aan het hogere management (en dus jaarplannen, begrotingen en evaluaties maken)
* richting geven, sturen van medewerkers, zodat &quot;alle neuzen dezelfde kant op staan&quot; en doelen en taken duidelijk zijn; zorgen voor beleid en voor nieuw of aangepast beleid als de omstandigheden veranderen; veranderingen begeleiden
* de groep goed laten samenwerken, conflicten oplossen; coördineren van taken, werkverdeling, roosters, prioriteiten stellen bij teveel werk voor een beperkte bezetting; de manager hoeft het niet allemaal zelf te doen, kan delegeren, maar is er wel verantwoordelijk voor
* capaciteitsproblemen oplossen, bijvoorbeeld bij teveel werk en/of te weinig medewerkers, tijdelijk of permanent; de manager is verantwoordelijk voor de bezetting/formatie, het ontslaan en aanstellen van medewerkers
* beslissingen nemen over kwesties waarvoor de medewerkers niet bevoegd zijn, knopen doorhakken, uitzonderingen behandelen 
* de voortgang van de uitvoering monitoren, contra-productief gedrag bespreken (oftewel: ongewenst gedrag de kop indrukken en zorgen dat niemand de kantjes er van af loopt of met andere zaken bezig is), beoordelingsgesprekken voeren
* motiveren en coachen van medewerkers, zo mogelijk inspireren; complimenten uitdelen bij goed werk en gewenst gedrag, mijlpalen vieren, vrijheid geven om klussen op je eigen manier te kunnen doen, uitdagingen bieden, medewerkers boven zichzelf laten uitstijgen
* de afdeling vertegenwoordigen:
** bij het hogere management, en besluiten van het hogere management doorvoeren op de afdeling
** bij andere afdelingen binnen het bedrijf, afspraken maken en bekrachtigen
** externe contacten onderhouden, bijvoorbeeld met belangrijke leveranciers, grote afnemers en/of branchegenoten
* risico's beheersen (risicomanagement): risico's goed inschatten (zijn verkoopprognoses realistisch, wat betekent dat besluit voor ons imago, klopt de marktinformatie wel, zijn investeringen inderdaad zo lucratief als wordt voorgesteld) en indien nodig afdekken (termijncontracten afsluiten voor inkoopprijzen en hoeveelheden op langere termijn)
* de afdeling laten doorgroeien, zowel qua productontwikkeling als qua persoonlijke groei van de medewerkers, kansen en bedreigingen signaleren en aanpakken, innovaties stimuleren, reorganiseren indien nodig.
NB Overheersen is &quot;niet moeilijk&quot;, velen kunnen het: Caesar, Nero, vele andere dictators ook uit onze tijd, en wellicht ken je een verhaal over een slechte manager uit eigen kring. Maar heersen. Dat is veel moeilijker. De top van de bestuurspiramide vormen; gezag en respect afdwingen; een voorbeeld zijn dat medewerkers willen navolgen omdat ze ervaren dat het goed is; mensen aan het werk krijgen en laten doen wat nodig en afgesproken is, hen tevreden laten zijn, wellicht zelfs gelukkig. Dat vereist veel communicatieve en sociale stuurmanskunst.
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
Een afdeling heeft niet alleen met zichzelf te maken. Om een bedrijf lekker te laten lopen zijn er contacten met andere afdelingen nodig, zowel formeel als informeel. Om sommige ad-hoc taken uit te kunnen voeren zijn projectgroepen nodig, waarin medewerkers van diverse afdelingen opgenomen zijn (zie matrix-organisatie). Om de rest van de afdeling of groep op de hoogte te houden, is het '''linking-pin'''-principe een mooie oplossing. Hierbij overlappen overleggroepen elkaar: iemand uit groep-1 neemt ook deel aan groep-2 en is zo vertegenwoordiger van groep-1 bij groep-2 en omgekeerd. Besluiten en vragen uit de éne groep kunnen zo worden doorgeven aan de andere groep.&lt;br&gt;

===Planningen===
Planningen zijn onmisbaar om werkzaamheden in projecten of complexe productieprocessen efficiënt en effectief uit te voeren. Een planning bevat de juiste taken, in de juiste volgorde, uitgezet in de tijd, toegewezen aan bepaalde medewerkers en er is duidelijk welke andere middelen op welk moment bij elke taak nodig zijn. Voordat je een planning kunt maken, moet dus goed in beeld zijn welke taken er allemaal zijn, in welke volgorde ze uitgevoerd moeten worden, hoeveel tijd elke taak ongeveer kost, welke middelen dan beschikbaar moeten zijn en welke medewerkers gekwalificeerd èn beschikbaar (moeten) zijn om ze uit te voeren. &lt;br&gt;
Naast dergelijke gedetailleerde planningen, zijn er ook taken waarbij bezetting juist belangrijk is. Denk bijvoorbeeld aan een helpdesk of een fabricageproces. Dan zijn roosters het aangewezen planningsmiddel: wie doet wat wanneer? &lt;br&gt;
 
===Logistiek===
[[File:7R+ der Logistik.jpg|thumb|300px|Principes van logistiek]]
Logistiek betreft het organiseren van de goederenstroom: inkoop - opslag - productie-/fabricage-/transformatieproces - distributie/verkoop. Zelfs in een puur handelsbedrijf, zoals een winkel, vindt nog een transformatieproces plaats: dozen en andere grote verpakkingen worden uitgepakt en in eenheids-verpakkingen in de winkel uitgestald.
Twee belangrijke doelen van een effectief en efficiënt logistiek proces zijn:
* korte levertijden, snel kunnen leveren
* betrouwbaarheid, de garantie kunnen geven dat goederen op de afgesproken tijd ter plaatse zijn.
Populair gezegd: Ervoor zorgen dat de juiste dingen, op de juiste tijd op de juiste plaats zijn, in de juiste hoeveelheden. Steekwoorden: doorlooptijd, wachttijd, productiecapaciteit, bezettingsgraad, voorraadbeheer, levertijd, omzetsnelheid, planning, werkvoorbereiding, assemblage, distributie, transport.
&lt;br&gt;

==Commercieel beleid==
''Centrale vraag'': Hoe verkopen we onze producten? Daartoe staat een bedrijf verschillende methoden en instrumenten ter beschikking. Hier worden de belangrijkste besproken. &lt;br&gt;
Input in het proces van commerciële beleidsvorming zijn de doelstellingen, ondernemingsstrategie, visie en missie uit het begin van dit hoofdstuk. Die beschouwen we hier als gegeven. De volgende stap is om die te vertalen naar commercieel beleid. Daarvoor worden eerst analyses gemaakt van alle factoren die van belang zijn: de omgeving, de marktsituatie, klanten, concurrenten, onze producten èn van het bedrijf zelf. Vervolgens wordt een strategie bepaald en gekeken welke marketing-instrumenten daarin het beste opgenomen kunnen worden. 
&lt;br&gt;
===Strategische analyses===
Commercieel beleid begint met het goed in kaart brengen van het eigen bedrijf en de omgeving aan de hand van diverse analyses:
* ''Markt- en afnemersanalyses'': de huidige en potentiële klanten, hun behoeften, lifestyle, eisen, wensen en verwachtingen omtrent producten èn het imago van het bedrijf (bijvoorbeeld milieuvriendelijk en geen exorbitante beloningen aan de top) en hun financiële mogelijkheden.
* ''Concurrentie-analyses'': de concurrenten.
* ''Omgevingsanalyses'' voor ontwikkelingen in de buitenwereld: technische, sociale, economische, juridische, internationale en  politieke; ook bevat hij onderzoek naar leveranciers, aandeelhouders en andere zogenaamde stakeholders, groepen waarmee het bedrijf te maken heeft.
* ''SWOT-analyse'': voor het in kaart brengen van de eigen organisatie, met onderzoek naar de sterke en zwakke (weakness) kanten, kansen (opportunities) en bedreigingen (threats).
* ''Portfolio-analyses'': Hoe staat het met de producten? Waar zijn ze in de productlevenscyclus? Hoe doen ze het momenteel op de markt: hoe hoog zijn hun marktaandelen, hoeveel groeipotentieel hebben ze nog? 
Er zijn vele middelen om deze analyses mee te maken. Die kunnen hier niet allemaal worden besproken, alleen de meest bekende zijn beschreven. Voor de laatste, portfolio-analyses, komen er straks twee aan bod. Voor afnemersanalyse lichten we een tipje van de sluier op, een methode waar bijna elke consument mee te maken heeft: Om hun klanten continu te monitoren, gebruiken bedrijven de klantenkaart (in de fysieke winkel) en het persoonlijke account (in de webwinkel), bij voorkeur gecombineerd met gegevens uit andere bestanden. Zo kunnen bedrijven precies bijhouden wat elke klant wanneer en waar koopt. Uiteindelijk kan het consumptiepatroon van de klant in kaart worden gebracht en patronen ontdekt in de gedragingen van honderdduizenden of miljoenen klanten, die vervolgens geclusterd worden. Binnen clusters wordt er bijvoorbeeld op gelet of het uitgavenniveau daalt of stijgt, of nieuwe producten aanslaan en hoe een cluster reageert op prijsaanpassingen. Bedrijven kunnen hierin de grenzen van de privacy-wetgeving opzoeken. 
&lt;br&gt;

===Portfolio-analyse===
Om te onderzoeken en analyseren hoe de producten er voor staan, bestaan er talloze methoden; de twee bekendste zijn: de Productlevenscyclus en de BCG-matrix.

====Productlevenscyclus====
De fasen van een product zijn grofweg: introductie, groei, volwassenheid, terugval. 
# Tijdens de &lt;u&gt;introductie&lt;/u&gt; gaat het vooral om bekendheid aan het product te geven. Doelgroepen zijn de voorhoede, avant-garde, consumenten die graag iets nieuws uitproberen of trendy willen zijn. Er zijn hoge promotie-uitgaven, nog weinig afzetkanalen, een beperkt assortiment, de kwaliteit is nog niet optimaal. Er is meestal nog sprake van een monopolie-positie. 
# In de &lt;u&gt;groeifase&lt;/u&gt; neemt de verkoop fors toe, iedereen wil het product opeens hebben. Ook de winst neemt toe. Dit trekt concurrenten aan die soortgelijke producten op de markt brengen, meestal tegen een lagere prijs. De marketingmix moet daar op worden aangepast: de promotie is nog steeds gericht op een bredere bekendheid, de prijs zal misschien aangepast worden richting die van de concurrentie en er zijn nu meer afzetkanalen mogelijk. Om de hogere verkoop bedrijfsmatig aan te kunnen, gaan de service en klantvriendelijkheid naar een minimum, het product wordt gestandaardiseerd; omzetgroei en marktaandeel zijn nu het belangrijkst. Waar het in deze fase om gaat, is nooit nee verkopen, razendsnel leveren en weinig defecte producten retour krijgen. 
# Tijdens de &lt;u&gt;volwassenheid&lt;/u&gt; wordt de concurrentie heviger. De verkoopprijzen zullen dalen. Er komen meer varianten van het product, met extra functies of meer dienstverlening, zonder de nadelen van het basisproduct. Klantvriendelijkheid wordt weer belangrijk. De promotie-uitgaven stijgen nog licht om de concurrentie de baas te blijven, het netwerk van afzetkanalen blijft gehandhaafd. Het is raadzaam om in deze fase het productieproces efficiënter in te richten, zodat de kosten lager worden. Ook kan geprobeerd worden om nieuwe markten en andere doelgroepen aan te boren. 
# Tenslotte nemen tijdens de &lt;u&gt;verzadigingsfase&lt;/u&gt; en de daaropvolgende &lt;u&gt;vervalfase&lt;/u&gt; de verkopen af, en dientengevolge ook het aantal concurrenten en de winst; het assortiment wordt ingekrompen, evenals de promotie-uitgaven en het aantal afzetkanalen.
Hoe lang een fase duurt is zeer verschillend per product. Voor modegevoelige producten zijn de fases veel korter dan voor standaard-producten, die hooguit af en toe een cosmetische verandering ondergaan. &lt;br&gt;
Idealiter heeft een bedrijf meerdere producten in verschillende fasen van de productlevenscyclus. Zo kan een opleving van het ene product de terugval van een ander product compenseren. &lt;br&gt;

====BCG-matrix====
Om te beoordelen welke producten de moeite waard zijn om mee door te gaan en welke afgebouwd moeten worden, is er een matrix ontwikkeld. Op de assen staan het marktaandeel en het groeipotentieel. Deze matrix is ontwikkeld in de jaren 70 van de 20e eeuw en genoemd naar de bedenkers ervan: de Boston Consulting Group: de BCG-matrix. Hij ziet er zo uit:
[[Bestand:BCG-matrix.png|geen|miniatuur|400x400px|BCG-matrix]]
Toelichting:&lt;br&gt;

* ''Star'': marktleider in een groeimarkt: levert veel geld op, maar vereist ook de nodige marketinguitgaven om het marktaandeel te beschermen; nauwelijks winst.
* ''Cash cow'' (melkkoe): hoog marktaandeel in een stabiele markt; vergt weinig nieuwe investeringen, levert hoge winsten. Beleid: koester je cash cows, maar blijf ze niet op dezelfde manier uitmelken. Innoveer de manier waarop je deze producten verkoopt.
* ''Question mark'': laag marktaandeel in een groeimarkt; levert weinig op, vereist hoge investeringen; beleid: probeer er een star ervan te maken.
* ''Dog'': laag marktaandeel in een verzadigde markt; levert relatief weinig op en vraagt weinig investeringen. Overweeg productie te stoppen.

===Marketing-mix: de vier P's===
Ten slotte wordt het commercieel beleid vorm gegeven. Er worden passende manieren bedacht om de producten zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen van bestaande en potentiële klanten en ze bij hen goed onder de aandacht te brengen, daarbij rekening houdend met de uitkomsten van de analyses. Hiervoor worden onderdelen van de marketing-mix ingezet, oftewel de 4 p's: product: prijs, plaats en promotie. In de praktijk zijn er veel meer marketinginstrumenten, maar wij beperken ons hier tot deze vier. 
# Wat zijn onze '''producten''', welke kwaliteiten hebben ze, hoe definiëren we ze voor klanten (verkoop je bijvoorbeeld &quot;lampen&quot; of &quot;verlichting&quot;, &quot;auto's&quot; of &quot;mobiliteit&quot;? oftewel: bied je de tastbare producten zelf of verhuur je ze, en wat betekent dat voor de bijbehorende dienstverlening)? Benadrukken we onze levensmiddelen als gezond of juist als gemakkelijk klaar te maken? Moet onze kleding een sjieke uitstraling hebben of juist gemakkelijk draagbaar zijn? Gaan onze producten lang mee of zijn ze trendy? Wordt bij de kapper je haar geknipt of krijg je er een nieuw kapsel? Bieden onze meubels comfort, zijn ze in alle kleuren van de regenboog verkrijgbaar, maken we ze op maat of kun je ze direct meenemen uit de winkel en zelf in elkaar zetten? Hoe kan de verpakking de producten ondersteunen: kleurrijk en opvallend of juist sober en daarmee passend bij het milieuvriendelijke imago dat we willen uitstralen? Welk assortiment bied je: breed of juist smal, bied je vele varianten van één product of juist steeds één uitvoering van verschillende soorten producten? Welke ervaringen en belevenissen wil je klanten bieden? Hoe is de dienstverlening geregeld? Moeten klanten zelf benzine tanken en een keuzemenu afwerken voordat ze de klantenservice te pakken hebben, of is er een behulpzame pompbediende resp. telefoniste? 
# Tegen welke '''prijs''' willen of kunnen we onze producten verkopen? Lager dan concurrenten, of juist zó hoog dat er status van uitgaat als je ermee pronkt? Wat hebben klanten maximaal over voor het product? Bied je een vaste, transparante prijs die voor elke klant geldt? Of is afdingen mogelijk en zo ja tot hoever? Of bied je een dynamische prijs, zoals bij vliegtickets: hoe meer vraag er is, hoe hoger de prijs wordt, en hoe eerder de klant boekt, hoe lager de prijs? Zijn er bijkomende kosten of kortingen die pas later in het verkooptraject bekend worden? (Bijvoorbeeld: een pretpark waar je niet zelf drinken en voedsel mee mag nemen en voor bijzondere attracties extra moet betalen, een gratis of goedkope hotelovernachting waarbij je een duur diner moet afnemen?) Werk je met piek-  en daltarieven, zoals in het openbaar vervoer en in het toerisme (hoog- en laagseizoen)? 
# Waar gaan we onze producten verkopen ('''plaats''')? Via welke verkoopkanalen, winkels, locaties? Proberen we een plaats op het schap te veroveren van elke supermarkt, bieden we ze aan via webwinkels, of juist alleen via exclusieve verkoopkanalen als vriendinnenparty's? Zorgen we steeds voor voldoende voorraad of creëren we wachtlijsten zoals voor exclusieve handtassen? Hoeveel moeite, tijd en andere opofferingen moeten klanten investeren om onze producten in beeld te krijgen en te kunnen kopen?  
# Hoe '''promoten''' we onze producten? Traditioneel via advertenties, TV-reclame, sponsoring en billboards of juist modern via vloggers of een callcenter? Welk imago willen we onze producten meegeven en welk soort promotie hoort daarbij? Welk verhaal vertellen we? Waarom zouden anderen jouw product moeten kopen, wat is de toegevoegde waarde en hoe breng je dat onder de aandacht bij potentiële klanten? Waarmee willen we onze producten laten associëren? Promoten we individuele producten of willen we juist meer merkbekendheid? Merken stralen betrouwbaarheid, consistente kwaliteit en een redelijk gelijkblijvende prijs uit. 
De marketingmix wordt zó ingezet dat er één totaalbeeld van een product of merk voor de klant ontstaat. Als het imago van ons product milieuvriendelijk moet zijn, dan betreft dat niet alleen het product zelf (bijvoorbeeld gemaakt van duurzame materialen èn gaat zelf lang mee, kan gerepareerd worden; of is gezond, geproduceerd zonder landbouwgif, hormonen, kunstmest, antibiotica en kunstmatige toevoegingen), maar ook het productieproces, de verpakking, het (korte) vervoer, de verkoopkanalen (ook de winkel waarin ze verkocht worden staat als milieuvriendelijk bekend) en de promotie (advertenties in bladen die de doelgroep leest of reclame rondom tv-programma's of websites waar de doelgroep naar kijkt).

==Aanbevolen==
Over organisatie:
* ­	''[http://www.youtube.com/watch?v=3VeW1MDmEy4 Het verhaal van de mier / Lesje op school]''. - 23-12-2012 . - 3:10 min. (Of: hoe het niet moet.)
Over marketing:
* [https://www.wikimarketing.nl/ WikiMarketing]


{{Appendix}}
{{Sub}}</text>
      <sha1>cdg77z4driorfzwh4wovv719ke5orfu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396914</id>
      <parentid>396912</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T09:04:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>Bronnen en referenties</comment>
      <origin>396914</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57851" sha1="lz8t3ny466tv7pnkk34vyyb8f7fp422" xml:space="preserve">{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:13em;&quot; border=1 align=&quot;right&quot; 
|-
| &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;'''Benodigde voorkennis:'''&lt;/span&gt;
* &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Het hoofdstuk [[Economie/Inleiding|Inleiding]]&lt;/span&gt;
* &lt;span style=&quot;font-size: small;&quot;&gt;Basiskennis wiskunde&lt;/span&gt;
|}
{{Economie}}
'''Inleiding'''&lt;br&gt;
Bedrijfseconomie is de wetenschap die de bedrijfsvoering in bedrijven bestudeert. Inzichten daarin worden in de regel samengebundeld in vier onderwerpen:
# Investeringsbeslissingen en de financiering daarvan
# Financiële-informatieverzorging / bedrijfsadministratie 
# Organisatie 
# Commerciële beleidsvorming, waaronder marketing.
Daarnaast is strategisch beleid nog een belangrijk onderwerp, met o.a. aandacht voor visie en de doelstellingen van het bedrijf. Dit zal ons eerste onderwerp zijn. 
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
Maar laten we beginnen met te definiëren wat een '''bedrijf''' is: een organisatie die productiefactoren (zoals arbeid, grondstoffen en kapitaal) combineert tot '''producten''' waarmee andermans behoeften kunnen worden bevredigd. Centraal staan dus de producten die een bedrijf maakt. Bedrijven kunnen zowel commercieel ('''ondernemingen''') als non-profit zijn, klein of groot (van zzp'ers tot multinationale ondernemingen) en zowel tastbare goederen als diensten produceren. Om wat voor soort bedrijf het ook gaat, de afnemers van de producten noemen we voor het gemak '''klanten'''; dus niet alleen consumenten, maar ook andere bedrijven, patiënten of burgers kunnen klanten zijn.

==Missie, visie en strategie==
Een bedrijf begint met een visie, missie en doelstellingen, die antwoorden geven op vragen als: Waarom zijn wij op aarde? Waarom bestaat dit bedrijf, wat is het bestaansrecht? Wat is ons beeld van de toekomst en hoe past ons bedrijf daarin? Wat willen we bereiken, wat zijn onze doelstellingen op lange termijn, wat willen we betekenen voor onze wijk/plaats/regio/land/de wereld (bijvoorbeeld: we willen uitgroeien tot de beste/grootste/... op het gebied van ... OF: wij willen ervoor zorgen dat/bijdragen aan ...) ? Welke maatschappelijke en/of persoonlijke behoeften willen wij bevredigen? Waarin zijn we goed en uniek? Wat is onze kernopdracht/kern-activiteit? What business are we in? Welke soort producten willen we aanbieden en waarom? Willen we massaproductie of juist maatwerk bieden? Hoe willen we &quot;in de markt staan&quot;, wat zijn onze pluspunten ten opzichte van concurrenten? Zo'n doel moet meer inhouden dan &quot;veel winst maken&quot;. Het moet echt gaan om oplossingen bieden, om doelen die ook medewerkers en klanten aanspreken en waar geldschieters brood in zien. Kortom: het gaat om een goed verhaal. Lees voorbeelden van visies en missies (vaak 'mission statement' genoemd) op de websites van enkele bedrijven; klik op de tab &quot;Over ons&quot;. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Als dit duidelijk is, is de volgende stap om een strategie te bepalen. Hoe gaan we invulling geven aan visie en missie? Hoe gaan we de doelen bereiken? Wat zijn de doelen op lange termijn en met welke doelen gaan we daarom op kortere termijn aan de slag? Voorbeeld voor een onderneming waarvan één van de doelen is om maximale winst op lange termijn te behalen: Het lange-termijn doel &quot;het voortbestaan van de onderneming zo veel mogelijk verzekeren&quot; kan gebaat zijn met de doelen &quot;hoog marktaandeel&quot;, &quot;potentiële concurrenten ontmoedigen&quot; en &quot;verkoopprijs laag houden&quot; waardoor het voor aspirant-concurrenten onaantrekkelijk is om in de markt te stappen; lage verkoopprijzen doen de winst op korte termijn echter geen goed. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Waarmee moeten we allemaal rekening houden? Welke productiemiddelen zijn ervoor nodig, hoe komen we daar aan? Denk bij middelen niet alleen aan geld en tastbare goederen, maar ook bijvoorbeeld aan werknemers en andere leveranciers met bepaalde kennis en vaardigheden, en aan informatiesystemen. En ook: gaan we dit alleen doen of zoeken we een compagnon die bepaalde kennis en/of andere middelen heeft die wij missen?&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Vervolgens worden de diverse onderdelen van een strategie uitgewerkt in plannen, worden beslissingen genomen en worden plannen uitgevoerd: het bedrijf komt in werking en gaat doen waarvoor het is opgericht. Hoe dat gaat komt in de rest van dit hoofdstuk aan bod. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Tenslotte wordt na verloop van tijd geëvalueerd of we op de goede weg zijn en in hoeverre de doelen zijn gehaald. De uitkomsten hiervan kunnen dienen voor het bijstellen van plannen of het formuleren van nieuwe plannen. Het einde van een kalenderjaar of de financiële jaarafsluiting zijn goede  momenten voor een evaluatie. 

==Investeringsbeslissingen en de financiering daarvan==
In deze paragraaf richten we ons eerst op investeringsbeslissingen en daarna op de financiering van investeringen.

===Investeringsbeslissingen===
Waar gaat het over? Eerst enkele voorbeelden:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| ''De cost gaet voor den baet uyt'' (Oud-Nederlands gezegde)

Begin jaren '80, intro van de populaire tv-serie Fame, over een muziek- &amp; theaterschool &lt;br&gt;
in New York. De danslerares wordt niet moe op het volgende te hameren:&lt;ref&gt;Zie https://www.youtube.com/watch?v=tze87LfeOtY&lt;/ref&gt;

::''&quot;You have big dreams:''
::''You want fame.''&lt;br&gt;
::''Well, fame costs.''&lt;br&gt;
::''Right here is where you start paying,''&lt;br&gt;
::''With sweat.&quot;''
|}

Investeringsbeslissingen hoeven dus niet per se over geld te gaan. Ook inspanningen en bestede tijd, die niet direct in geld zijn uit te drukken, kunnen een investering zijn. Bijvoorbeeld het inwerken van nieuwe medewerkers of het leren omgaan met een machine of systeem. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Investeringsbeslissingen gaan over de afweging om nu productiemiddelen op te offeren voor het bereiken van een doel in de toekomst. Zullen we door die productiemiddelen op te offeren dat doel bereiken? Welke middelen moeten dan worden ingezet en hoeveel? Wat is nodig en wat kunnen we ons veroorloven? &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Nu richten we ons op een investeringsbeslissing van enige omvang, bijvoorbeeld de aanschaf van een informatiesysteem of de bouw van een nieuwe brug. Het proces verloopt dan grofweg als volgt:
# '''Doel''' vaststellen. Waarom willen we deze aanschaf? Wat gebeurt er als we de investering niet doen?
# '''Plan''' opstellen: hoe kunnen we het doel bereiken?
# '''Opbrengsten''' inschatten. Wat kunnen we, realistisch gezien, verwachten van deze investering? Meestal is dat een heikele berekening, vol met onzekerheden. Het gemakkelijkste zijn nog de opbrengsten te berekenen als het om een jaarlijks vaststaande opbrengst gaat, zoals van een spaardeposito of een obligatie. Je stort nu een bepaald bedrag, bijvoorbeeld € 2.000,= en krijgt elk jaar een vast bedrag aan rente, stel 5%, dus € 100,= per jaar. Aan het eind krijg je je inleg weer terug. Als de looptijd 10 jaar is, heb je na afloop in totaal 10 X € 100 = € 1.000 aan rente ontvangen. Maar vind je € 100,= over 10 jaar net zoveel waard als € 100,= nu? In de tussenliggende jaren is er immers inflatie, stel 2% per jaar. Dus € 100 over een jaar is dan nog maar € 100/1,02 waard in de huidige koopkracht, oftewel € 98,04. En de € 100 die je over 2 jaar ontvangt, is nog minder waard: € 100/(1,02)2 = € 96,12. Enzovoorts. Deze lagere bedragen noemen we de '''contante waarde''' van de toekomstige opbrengst. Voor meer toepassingsmogelijkheden en voorbeelden: zie [[w:nlContante_waarde|Contante waarde]].
# In kaart brengen van de benodigde '''middelen en de kosten''' daarvan, inclusief de kosten van de financiering (zoals te betalen rente). Maar ook van de niet-financiële aanschafkosten (zoals een geschikte leverancier zoeken, contract opstellen) en de kosten van het gebruik in de loop der jaren. Bouw een veiligheidsmarge in voor onvoorziene kosten.
# Aan welke [[Economie/Verklarende_woordenlijst#R|'''randvoorwaarden''']] moet een oplossing en beslissing voldoen? Denk aan wet- en regelgeving, milieu, integriteit, medemenselijkheid, gerechtigheid, culturele aspecten; wat zijn nog acceptabele negatieve neven-effecten van onze productie?
# Welke '''risico's''' en onzekerheden kleven er aan deze oplossing? 
# '''Beoordelen''' in hoeverre het doel zo wordt bereikt, wat de verwachte opbrengsten van de investering zijn en wat de (positieve èn negatieve) neven-effecten zijn. Weeg kosten en opbrengsten tegen elkaar af. Zullen de opbrengsten de kosten in voldoende mate overtreffen? 
# Welke '''alternatieven''' zijn er? Kan hetzelfde doel ook op efficiëntere wijze, tegen lagere kosten, bereikt worden? Ga voor elk van de alternatieven de stappen opnieuw langs. Of: welke opbrengsten zouden er zijn geweest als voor het één-na-beste voorstel zou zijn gekozen (ervan uitgaande dat het beste voorstel wordt gekozen)? Die opbrengsten noemen economen '''alternatieve kosten''', ook wel opportunity cost: het gederfde voordeel van het beste alternatief dat niet is gekozen. Voorbeeld&lt;ref&gt;[https://nl.wikipedia.org/wiki/Micro-economie#Opportuniteitskosten Uit Wikipedia]&lt;/ref&gt;: Situatie: een boer kiest ervoor om zijn eigen land te bewerken in plaats van dit aan de buren te verhuren; de alternatieve kosten bestaan dan uit de gederfde pacht van het land. In dit geval verwacht de landbouwer dat hij door het land zelf te bebouwen meer kan verdienen.
# Een '''beslissing''' nemen en uitvoeren.

Het hele proces lijkt zo simpel opgeschreven, maar er zitten veel haken en ogen aan. Meestal weet je immers de opbrengsten en kosten niet zo precies en moet je aannames en schattingen doen. Hoe bereken je de opbrengsten van een brug? Dan gaat het om besparingen van omrijden, sneller bestemmingen bereiken, zowel door zakelijk als privé-verkeer. Hoe waardeer je die als overheid in geld om ze met de kosten te kunnen vergelijken? Hoe kun je kosten die je nu maakt, vergelijken met jaarlijks wisselende opbrengsten in de verre toekomst? Dan zou je voor al die bedragen de contante waarde moeten gaan berekenen, dat worden dus complexe berekeningen. Bovendien is het hele proces omgeven met onzekerheden: Zullen afnemers het product net zo waarderen als waarvan wij nu uitgaan? Hierbij is kansberekening nodig. Bouwprojecten (of het nu om gebouwen, infrastructuur of om informatiesystemen gaat) duren in de regel langer en vallen duurder uit dan van tevoren was voorzien. En wat doen concurrenten in de tussentijd? Zelfs als je denkt dat je alles goed in kaart hebt gebracht, kunnen er bij de uitvoering tegenvallers zijn en onverwachte gebeurtenissen roet in het eten gooien.

====Hulpmiddelen bij investeringsbeslissingen====
Investeringsbeslissingen worden al eeuwenlang gemaakt. In de loop van de tijd zijn er enkele hulpmiddelen voor ontwikkeld. Wij bespreken er hier drie: 1. Break-even-point, 2. Payback period en 3. een methode om de kosten van reparatie te vergelijken met die van vervanging.&lt;br&gt;

1. &lt;u&gt;Break-even-point&lt;/u&gt; (rentabiliteitsdrempel)
:''Centrale vraag'': hoeveel producten moeten we afzetten om precies alle kosten te dekken? Oftewel: vanaf welke omzet gaan we winst maken op een bepaalde investering? Hiervoor hebben we de volgende gegevens nodig:
:* De ''vaste kosten'' per periode (de kosten die blijven doorlopen ongeacht het aantal geproduceerde producten); in dit geval: de kosten van de investering zelf plus bijkomende vaste kosten, zoals voor periodiek onderhoud, gedeeld door het aantal jaren dat het kapitaalgoed in productie kan blijven (de levensduur van het kapitaalgoed).
:* De ''variabele kosten'' per geproduceerd product (kosten die afhankelijk zijn van het aantal geproduceerde producten, zoals grondstoffen en arbeidsuren).
:* De opbrengsten/omzet per periode (de groene lijn in de grafiek).&lt;br&gt;
:In de grafiek geeft de rode lijn de kosten weer. KF zijn de vaste kosten. Daarboven op komen de variabele kosten, die zijn aangegeven met een licht stijgende helling. 
&lt;br&gt;
:[[Bestand:Break-even-point_vector.svg|geen|450x450px|Het break-even-point bevindt zich op het snijpunt van de groene (opbrengsten) en de rode (kosten) lijn.|miniatuur]]
&lt;br&gt;
:Dit kunnen we ook in een formule zetten, om het precieze break-even-point (b.e.p.) te kunnen berekenen:
:X = het aantal eenheden product bij het b.e.p.&lt;br&gt;
:K&lt;sub&gt;F&lt;/sub&gt; = vaste kosten&lt;br&gt;
:P = verkoopprijs per eenheid&lt;br&gt;
:K&lt;sub&gt;v&lt;/sub&gt; = variabele kosten per eenheid&lt;br&gt;
:De formule is dan: &lt;br&gt;&lt;br&gt;
:&lt;math&gt;X = \frac {K_F} {P - K_v}&lt;/math&gt;

:Als je uiteindelijk het break-even-point hebt gevonden, kun je beoordelen of dit aantal af te zetten producten realistisch is en hoeveel tijd het duurt voordat de investering winst gaat opleveren. En tenslotte of dat aan de doelstellingen beantwoordt. Wellicht worden er in het bedrijf hiervoor zelfs normen gehanteerd.&lt;br&gt;&lt;br&gt;

2. &lt;u&gt;Payback period&lt;/u&gt; (Terugverdientijd)&lt;br&gt;
:De payback is de tijd die nodig is om de investering terug te verdienen op basis van kasstromen (cashflows; ontvangsten minus uitgaven). NB Het gaat bij kasstromen niet om kosten en opbrengsten, maar om daadwerkelijke ontvangsten en uitgaven die samen hangen met het project. De kasstroom bevat bijvoorbeeld geen afschrijvingen. Voorbeeld: Als een investering € 1.000 kost en de jaarlijkse netto-kasstromen zijn € 250, dan is de payback period 4 jaar (€ 1.000/4).&lt;br&gt;&lt;br&gt;

3. &lt;u&gt;Repareren of vervangen?&lt;/u&gt;&lt;br&gt;
:''Centrale vragen'': Wat is economischer: een kapotte machine (of auto of kledingstuk) repareren of een grote onderhoudsbeurt geven, òf vervangen door een nieuwe? Of een nieuwe en efficiëntere machine kopen, ook al is de oude nog goed?  Voor al deze vragen hanteren we dezelfde methode. Benodigde gegevens:
:* Van de nieuwe machine: de aanschaf- en bijkomende kosten om producten te maken, inclusief de omschakel- of implementatiekosten, èn de levensduur.
:* Van de oude machine: de reparatiekosten of de kosten van de grote onderhoudsbeurt (indien van toepassing) plus de overige kosten om producten te maken, èn de resterende levensduur eventueel na reparatie of onderhoudsbeurt.
:Voor het gemak gaan we uit van ceteris paribus, dus dat:&lt;br&gt;
:* Beide machines precies dezelfde producten maken, die dezelfde verkoopprijs hebben. We gaan dus in beide gevallen uit van dezelfde omzet.
:* Alle jaren hetzelfde aantal producten wordt gemaakt en verkocht.
:Van beide machines worden dan alle kosten bij elkaar opgeteld en gedeeld door de (resterende) levensduur. Het alternatief met de minste kosten per jaar, is de meest economische.&lt;br&gt;
:Eenvoudig voorbeeld: Stel, je hebt een fijne winterjas, maar de rits is kapot gegaan. Een nieuwe rits inzetten kost € 30,=. Daarna gaat de jas nog 2 jaar mee. Een nieuwe, soortgelijke winterjas kost € 80,= en gaat 4 jaar mee. &lt;br&gt;
:- De kosten per jaar van de oude jas: € 15,= (€ 30,= / 2 jaar).&lt;br&gt;
:- De kosten per jaar van de nieuwe jas: € 20,= (€ 80,= / 4 jaar).&lt;br&gt;
:In dit geval is het dus economisch voordeliger om de oude jas te laten repareren. NB Hierbij is er van uitgegaan dat het oude exemplaar zonder reparatie geen verkoopwaarde meer heeft en er ook geen afvalkosten aan verbonden zijn. &lt;br&gt;&lt;br&gt;
:NB De aanschaf- en afschrijvingskosten van het oude kapitaalgoed zijn dus niet meer relevant! Ook niet als die nog niet was afgeschreven, en hij dus nog boekwaarde had. '''Sunk cost are gone forever''': kosten die je in het verleden hebt gemaakt, zijn voor het maken van een investeringsbeslissing niet relevant; je kunt ze immers niet meer ongedaan maken. Het gaat nu alleen nog om het profijt dat je er nog van kunt hebben en de kosten die je in de toekomst moet maken.&lt;br&gt;

===Financiering van investeringen===
Weinig bedrijven hebben het geld dat nodig is voor een fikse investering zomaar voorhanden. Wat zijn de mogelijkheden om dat geld te verkrijgen? 
* '''Lening''' bij de bank of een andere financiële instelling afsluiten. In principe kan iedereen een lening bij een bank afsluiten: burger, zzp'er, klein of groot bedrijf. Als tegenprestatie wordt een vaste rente betaald. De bank kan als zekerstelling een onderpand vragen, bijvoorbeeld een gebouw, als bij een hypotheek. Hoe hoger de rente, hoe hoger de kosten voor een project zijn. Lage rentekosten kunnen ervoor zorgen dat een project net winstgevend is en uitgevoerd gaat worden.
* '''Aandelen''' uitgeven, een beursgang. Alleen mogelijk als het om een naamloze vennootschap (NV) gaat. Als tegenprestatie voor het uitlenen van het geld, wordt een deel van de winst jaarlijks als dividend uitgekeerd. Meestal is het dividend hoger dan de gangbare rente op leningen. Aandelen worden gezien als Eigen Vermogen op de balans, als risicodragend kapitaal. Andere financierders eisen vaak een bepaald Eigen Vermogen voordat ze zelf geld willen uitlenen aan een bedrijf, als zekerstelling. (Zoals je ook een hypotheek gemakkelijker kan afsluiten als je zelf al een behoorlijk bedrag hebt gespaard.) Aandelen worden in principe niet terugbetaald na bepaalde tijd, alleen bij opheffing van de vennootschap. Ze kunnen worden verhandeld op een effectenbeurs. &lt;br&gt;
: Voorwaarde voor het uitgeven van aandelen is dat potentiële aandeelhouders vertrouwen in de onderneming hebben en dat zij bereid zijn ten minste de nominale waarde van een aandeel te willen betalen, d.w.z. het bedrag dat op een aandeel staat vermeld. Als een onderneming het vervolgens goed doet, of goede vooruitzichten heeft, dan kan de beurswaarde van een aandeel stijgen, waar de aandeelhouder van kan profiteren. Als de onderneming daarentegen slecht presteert, zal de beurswaarde dalen en de aandeelhouder gedupeerd raken. Een aandeelhouder loopt bovendien het risico bij faillissement niets van zijn investering terug te zien. Hij staat dan helemaal achteraan in de rij van schuldeisers.
* '''Obligaties''' uitgeven. Een lening zonder onderpand wordt verdeeld over vele investeerders via obligaties. Als tegenprestatie wordt rente uitgekeerd, meestal jaarlijks. Obligaties kunnen worden uitgegeven door ondernemingen, de overheid (staatsobligaties) of een instelling. Afhankelijk van het soort obligatie is een obligatiehouder bij een faillissement concurrente schuldeiser, zoals leveranciers en werknemers, of achtergesteld, d.w.z. dat hij pas na de concurrente schuldeisers aan de beurt is, maar wel vóór de aandeelhouders. In dat laatste geval ziet hij meestal niets meer terug van zijn investering. De rente zal in dat geval iets hoger zijn.
* '''Crowdfunding'''. Voor een bepaald project wordt financiering aan het publiek gevraagd; hierbij dragen vele particulieren elk een klein bedrag voor de investering bij. Als het goed is, zijn alle bedragen tezamen voldoende om het project te financieren. Afhankelijk van het soort project wordt de oorspronkelijke investering met rente terugbetaald of in natura,  bijvoorbeeld als concertkaartjes wanneer het om een artiest gaat. 
* '''Subsidies''', verstrekt door de overheid. In de regel alleen voor investeringen waaraan de overheid veel waarde hecht, zoals in zonnepanelen of andere milieumaatregelen. &lt;br&gt;

In de regel is het verstandig om de looptijd van de financiering gelijk op te laten lopen met de verwachte opbrengsten en/of levensduur van de zaak waarvoor de financiering is bedoeld. Dus de looptijd van de lening voor een auto is hooguit enkele jaren, die van de hypotheek voor een huis kan 30 jaar zijn.

==Financiële-informatieverzorging==
In deze paragraaf staat de productiefactor informatie centraal. Informatie wordt verzameld met een doel: het nemen van beslissingen, nu en in de toekomst. Maar hier gaat het niet om àlle mogelijke soorten informatie, alleen om financiële. Buiten beschouwing blijven bijvoorbeeld documentaire informatie, zoals brieven, tijdschriftartikelen en formulieren; cijfers over kwaliteitsmetingen en adreslijsten. Híér gaat het om financiële administratie, boekhouden, jaarverslaggeving, budgettering en kostprijsberekeningen. &lt;br&gt;

In een '''administratie''' worden systematisch gegevens verzameld, vastgelegd en verwerkt, gericht op het verstrekken van informatie voor de besturing en het functioneren van een bedrijfshuishouding, en voor de verantwoording die daarover moet worden afgelegd.&lt;ref&gt;Ontleend aan: ''Bestuurlijke informatieverzorging en de mede daarop gerichte administratieve organisatie : deel 1 : algemene grondslagen'' / R.W. Starreveld. - Alphen aan den Rijn/Brussel: Samsom, 1979. - ISBN: 9017026048. - p. 7&lt;/ref&gt; Alle soorten bedrijven voeren administraties. Voor ondernemingen, die op winst zijn gericht, staan kosten en opbrengsten centraal. Voor alle overige bedrijven, vaak ook voor veel onderdelen van grote ondernemingen, staan kosten en budgetten centraal. De administratie verschaft informatie hierover èn over de stand van zaken van het te bereiken doel. Dat laatste hoeft niet altijd alleen in geld te zijn uitgedrukt, het kan bijvoorbeeld ook om aantallen gaan. 

Een administratie kan gericht zijn op:
# Periodieke verslaglegging en verantwoording: balans en resultatenrekening (winst- &amp; verliesrekening), meestal jaarlijks. Tezamen worden zij de &quot;jaarrekening&quot; genoemd. Een jaarrekening is nodig voor het management, voor het goed kunnen besturen van het bedrijf. Maar ook bijvoorbeeld voor de belastingdienst, aandeelhouders en de Kamer van Koophandel. Veel bedrijven publiceren haar op de eigen website.  Officiële jaarrekeningen moeten aan wettelijke eisen voldoen, waarvoor in Nederland de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving (van de [https://www.rjnet.nl/ Raad voor de Jaarverslaggeving]) handvaten bieden.
# De interne bedrijfsvoering, op het in goede banen leiden van de productie, zowel van reguliere taken als van projecten. Hierbij is onder andere informatie nodig over resultaten, omzet of opbrengsten, voortgang, kostenontwikkelingen en gebruik van budgetten. 

NB Let op het verschil in betekenis van onderstaande Engelse termen en Nederlandse termen die er op lijken maar toch iets anders betekenen (en vaak verkeerd worden vertaald):

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Engelse term !! Nederlandse term
|-
| administration (voorbeeld: Reagan administration) || regering
|-
| accounting || administratie, boekhouding
|-
| accountant || boekhouder
|-
| auditor || accountant, controleur
|-
| to control || beheersen, onder controle hebben
|-
| to check, verify, audit, inspect, monitor, examine || controleren, nakijken, inspecteren
|}

De rest van deze paragraaf bespreken we de diverse begrippen die met de financiële administratie samenhangen, te beginnen bij de jaarrekening.
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
'''&lt;span style=&quot;font-size: large;&quot;&gt;Jaarrekening&lt;/span&gt;'''&lt;br&gt;
De jaarrekening bestaat uit de Balans, de Verlies- &amp; Winstrekening (V&amp;W) en een toelichting op beide door de leiding van het bedrijf. Het verslagjaar is meestal een kalenderjaar, maar kan ook afwijkend zijn. &lt;br&gt;
Hier bespreken we eerst de balans en hoe je daaruit kunt aflezen hoe een bedrijf ervoor staat. Vervolgens zien we aan de hand van een eenvoudig voorbeeld hoe je mutaties op de balansposten in de boekhouding verwerkt. En dan belanden we bijna vanzelf bij de Verlies- en Winstrekening. 

===Balans===
De balans geeft een overzicht van de bezittingen en schulden op een bepaald moment. &lt;br&gt;

&lt;u&gt;Activa&lt;/u&gt; = De bezittingen waarin het vermogen is vastgelegd; zij staan links. De linkerkant van de balans noemen we &quot;debet&quot;. Er zijn twee soorten activa: vaste en vlottende. Vaste activa gaan langer mee dan een jaar, zoals gebouwen, machines, investeringen in ICT en vrachtwagens. Vlottende activa hebben een kortere tijdshorizon: minder dan één jaar: voorraden grondstoffen en gereed product, debiteuren en banktegoeden voor het betalen van leveranciers en personeel. Banktegoeden en kasgelden worden ook wel liquide activa genoemd. &lt;br&gt;
&lt;u&gt;Passiva&lt;/u&gt; = De bestanddelen waarmee het vermogens is opgebouwd; geeft antwoord op de vraag: hoe is het bedrijf gefinancierd? Zij staan rechts. De rechterkant van de balans noemen we &quot;credit&quot;. Er zijn ook twee soorten passiva: eigen en vreemd vermogen. Eigen vermogen is het vermogen dat door de eigenaren of aandeelhouders in het bedrijf is geïnvesteerd, gecorrigeerd met de waardevermeerdering of waardevermindering ervan. Waardevermeerdering kan bijvoorbeeld bestaan uit winst of algemene reserves (appeltjes voor de dorst, overwinsten uit voorgaande jaren die niet als dividend zijn uitgekeerd). Waardevermindering treedt op bij verlies.&lt;br&gt;
&lt;u&gt;Debiteuren&lt;/u&gt; = afnemers en anderen die ons geld schuldig zijn.&lt;br&gt;
&lt;u&gt;Crediteuren&lt;/u&gt; = leveranciers en anderen aan wie wij geld schuldig zijn.

Voorbeeld van een balans:

[[File:Balans.png|thumb|Balans|geen|720x720px]]
&lt;br&gt;

Natuurlijk kan er van alles mis gaan op een balans: de werkelijke waarden van de activa kunnen veel hoger of lager liggen dan op de balans vermeld, er kunnen posten opgevoerd worden waarvan de waarde twijfelachtig is (zoals octrooien, goodwill), of posten kunnen helemaal achterwege worden gelaten. Daarom is bij wet ingesteld, dat bedrijven hun jaarrekening door accountants moeten laten controleren. Maar ook die kunnen wel eens fouten over het hoofd zien.

===Liquiditeit en solvabiliteit===
Uit een balans kun je opmaken hoe het bedrijf er voor staat. Twee veelgebruikte kengetallen hiervoor zijn:
* ''Liquiditeit'': kan het bedrijf op korte termijn aan zijn verplichtingen voldoen? Berekening: liquide middelen + snel te verkopen voorraden / kort vreemd vermogen. Deze moet groter dan 1 zijn. In het voorbeeld: (40 + 90) /130 = 1. Dus dat is net goed.
* ''Solvabiliteit'': kan het bedrijf op lange termijn aan zijn verplichtingen voldoen? Berekening: eigen vermogen/vreemd vermogen. Ook deze moet groter dan 1 zijn. In het voorbeeld: 470/130 = 3,6. Dus dat zit wel snor. 
De waarde en levensvatbaarheid van een bedrijf lees je overigens niet alleen af aan de cijfers op de balans of de daaruit afgeleide kengetallen. Ook belangrijk zijn:
* de mate waarin een bedrijf zich snel kan aanpassen aan veranderende omstandigheden (denk aan een mammoettanker in vergelijking met een kleine motorboot)&lt;br&gt;
* innovatievermogen&lt;br&gt;
* ­risico van de investeringen (denk bijvoorbeeld aan veel banken die in 2008-2013 opgescheept bleken met waardeloos geworden subprime hypotheken of ander vastgoed dat snel in waarde was gedaald)&lt;br&gt;
* ­klantrelaties, klantentrouw&lt;br&gt;
* ­aanwezige kennis bij werknemers van de bedrijfsprocessen, klanten en/of de markt&lt;br&gt;
* ­anwezige creativiteit bij werknemers om problemen op te lossen, of kansen te zien en te grijpen. &lt;br&gt;

Deze eigenschappen lees je in de regel niet van een balans af.

===Dubbel boekhouden===
Veranderingen in de balans worden gedetailleerd bijgehouden in de boekhouding. Als er iets wordt aangeschaft, dan wordt dat op de debet-zijde bijgeschreven. Bijvoorbeeld: grondstoffen + 20 (bedragen in miljoenen). Maar als je iets aanschaft, moet je daar ook voor betalen. Datzelfde bedrag wordt dan bijgeschreven aan de credit-zijde, bijvoorbeeld bij Crediteuren. Dit is het principe van dubbel boekhouden: er zijn altijd twee kanten aan een transactie. Alle transacties worden in het Grootboek verwerkt via zogenaamde journaalposten: boekhoudkundige opdrachten waarmee minimaal één debet- en één credit-regel is gemoeid. Elke credit-regel begint met &quot;Aan&quot;. 

In ons voorbeeld luidt de bijbehorende journaalpost van de aankoop van grondstoffen voor 20:&lt;br&gt;
&lt;pre&gt;Voorraad grondstoffen  20
Aan Crediteuren             20
&lt;/pre&gt;

Uiteindelijk resultaat:
* Voorraad grondstoffen: 60 + 20 = 80
* Crediteuren: 70 + 20 = 90 
Als een debet-post als &quot;Voorraad grondstoffen&quot; en een credit-post als &quot;Crediteuren&quot; dus ook zo (debet  resp. credit) in de journaalpost staan, worden de waarden van beide hoger. 

Als je 10 aan crediteuren betaalt, gaat het bedrag er zowel af bij de &quot;Crediteuren&quot;, als bij de balanspost &quot;Bank&quot;:

&lt;pre&gt;Crediteuren    10
Aan Bank              10
&lt;/pre&gt;
Uiteindelijk resultaat:
* Crediteuren: 90 - 10 = 80
* Bank: 40 - 10 = 30
Als een credit-post als Crediteuren en een debet-post als Bank juist andersom in de journaalpost staan, worden de waarden dus lager. 

Bij de verkoop van een gereed product voor 10 boeken we:
&lt;pre&gt;Debiteuren                     10
Aan Opbrengst verkopen (omzet)      10 
&lt;/pre&gt;
Bovendien moet je de kosten ervan boeken en melden dat de voorraad is geslonken:
&lt;pre&gt;Kosten verkopen             6,50
Aan Voorraad gereed product          6,50
&lt;/pre&gt;
De posten &quot;Opbrengst verkopen&quot; en &quot;Kosten verkopen&quot; zijn geen balansposten, maar posten op de '''Verlies- &amp; Winstrekening''', ook wel Resultatenrekening genoemd. 

Daarnaast kun je nog voorzieningen treffen, bijvoorbeeld voor het geval een debiteur niet betaalt. 
&lt;pre&gt;Kosten voorziening dubieuze debiteuren	0,40
Aan Voorziening dubieuze debiteuren			0,40
&lt;/pre&gt;
Deze kosten komen debet op de Verlies- &amp; Winstrekening te staan en worden dus van de winst afgetrokken. De Voorziening staat credit op de Balans en is deel van het vreemd vermogen. &lt;br&gt;
Als een debiteur dan uiteindelijk niet (volledig) betaalt, luidt de journaalpost:
&lt;pre&gt;Voorziening dubieuze debiteuren		5,00
Aan Debiteuren						5,00
&lt;/pre&gt;
In de rekening Debiteuren komt het oninbare bedrag nu niet meer voor. De Voorziening is met hetzelfde bedrag afgenomen.

===Verlies- &amp; Winstrekening===
Voorbeeld van een Verlies- &amp; Winstrekening:	
[[File:Verlies- &amp; Winstrekening.png|thumb|Verlies- &amp; Winstrekening|geen|740x740px]]
&lt;br&gt;

''Afschrijving'' is nog een bijzondere post. Je gebruikt afschrijvingen om de kosten van investeringen over de jaren te spreiden, zodat niet alle kosten voor rekening van het eerste jaar komen. Als een machine € 200 kost en hij gaat 10 jaar mee, dan kun je de kosten over 10 jaar spreiden en elk jaar  € 20 aan kosten afschrijven. De journaalpost in een jaar is dan:
&lt;pre&gt;Afschrijvingskosten machine	20
Aan Machines				20
&lt;/pre&gt;De Machines worden zo elk jaar € 20 minder waard op de balans. Met afschrijvingen kun je de aflossing van de lening betalen die je voor de investering bent aangegaan. 

===Kostprijsberekeningen===
Bij de journaalpost voor de verkoop zagen we een rekening &quot;Kosten verkopen&quot;. Wat wordt er opgenomen als kosten?
* Directe kosten, die direct voor een product worden gemaakt, zoals voor grondstoffen, arbeid en machinegebruik. In de regel is goed te berekenen hoeveel grondstoffen er voor het maken van een product (gemiddeld) worden gebruikt, hoe lang iemand bezig is om het te fabriceren, en wat de bijbehorende prijzen zijn. NB Voor het berekenen van de arbeidskosten per product worden, naast het bruto-salaris, ook vakantietoeslag en sociale toeslagen opgenomen.  Voor machinegebruik worden ook onderhoudsbeurten en buitengebruikstellingen meegeteld.
* Indirecte kosten, zoals van gebouwenbeheer, personeelszaken, telefoon, onderzoek, software en management. Deze kosten worden op jaarbasis omgeslagen over de producten; in de kostprijs is dan een &quot;toeslag indirecte kosten&quot; opgenomen.

Voorbeeld van een kostprijsberekening:
&lt;pre&gt;    Grond- &amp; hulpstoffen       1,00 
    Arbeidskosten              3,00
    Machinekosten              0,50
    Verkoop &amp; Marketing        0,50
    Toeslag indirecte kosten   1,50
                             _______
    Totale kostprijs:	       6,50
&lt;/pre&gt;

===Winst===
Winst is het verschil tussen opbrengsten en kosten. Je denkt argeloos: winst is toch winst? Maar nee. Er wordt onderscheid gemaakt:
::Bruto-winst = omzet - directe kosten van de omzet
::Netto-winst = bruto-winst - overige bedrijfskosten, incl. rentekosten en belastingen
::Ebit = earnings before interest and taxes (winst vóór rente en belastingen)
::Ebitda = earnings before interest, taxes, depreciation (afschrijving) and amortisation (afschrijving op goodwill)
Al deze winst-soorten zijn er vooral voor beleggers, zodat zij een goede vergelijking met gelijksoortige bedrijven kunnen maken, zonder verstorende factoren als schulden, belastingen en andere verplichtingen, èn om te kunnen beoordelen hoe levensvatbaar een bedrijf is. 

===Budgetten===
Veel bedrijven werken met budgetten: meestal een jaarbedrag dat voor een bepaalde afdeling of zelfs heel bedrijf is te besteden. Van tevoren wordt per onderdeel (zoals salarissen, kantoor- en andere middelen, ICT, schoonmaak en onderhoud) vastgesteld hoeveel er aan besteed mag worden. En welke output wordt verwacht. In de loop van het jaar en aan het eind wordt gekeken wat de stand van zaken is. 

=== Zie ook===
* Wikibook [[Kostprijsberekening en interne informatievoorziening]].
&lt;br&gt;

==Interne organisatie==
[[File:Rivera Detroit Industry north (cropped) 1932-33.jpg|800px|Samenwerking in een fabriek (wandschildering door Diego Rivera, 1932-33)]]&lt;br&gt;
''Samenwerking in een fabriek (wandschildering door Diego Rivera, 1932-33)''

Lees bij wijze van inleiding ook het gedicht ''[http://www.cedargallery.nl/nlrusland_poezie.htm De zwaan, de kreeft en de snoek]'' van Ivan Krylov&lt;ref&gt;Vanwege auteursrechten op de vertaling van het gedicht mag het gedicht hier niet worden overgenomen.&lt;/ref&gt;. Zo krijg je een idee waarom er organisatie nodig is.&lt;br&gt;

Organisatie van mensen heeft vele aspecten waarover voor elk bedrijf periodiek beslissingen moeten worden genomen; hier worden behandeld:
* organisatiestructuur
* bedrijfscultuur
* management
* planningen.
Als laatste besteden we kort aandacht aan de organisatie van goederen en vervoer, oftewel Logistiek.

===Organisatiestructuur===
De organisatiestructuur moet aansluiten op de doelen en strategie van het bedrijf en het soort bedrijf (jong/oud, fabriek/dienstverlener, massaproductie/stukproductie, etc.). Voor een klein bedrijf kan een eenvoudige organisatiestructuur worden ingericht, met korte communicatielijnen, een eigenaar als leidinggevende, een enkele specialist voor bijzondere taken en voor de rest generalisten. Hoe groter een bedrijf wordt, hoe meer leidinggevenden, specialisten, afdelingen en informatiesystemen er zullen zijn, en hoe formeler de organisatiestructuur wordt. De kunst is dan om overzicht te houden en de communicatielijnen tussen de diverse onderdelen toch zo direct mogelijk te houden. Een organisatiestructuur ligt dus niet voor eens en voor altijd vast. Als het goed is, verandert de structuur wanneer het bedrijf groeit, in een andere fase van de levenscyclus komt, andere producten gaat vervaardigen; maar ook als de (markt)omstandigheden veranderen, bij de introductie van een nieuwe technologie of als er nieuwe wetenschappelijke inzichten zijn in bijvoorbeeld het functioneren van mensen in groepen.
&lt;br&gt;
In een organisatie worden de volgende onderdelen onderscheiden (we gaan uit van een groot bedrijf, met honderden of duizenden medewerkers):
# De '''core business''', waarin de kerntaken worden uitgevoerd. Wat is het primaire proces? In een fabriek zal dat de fabricage van producten zijn, bij een bank sparen, lenen en vermogensbeheer.  
# '''Inhoudelijke ondersteuning''' van de core business, deze levert expertise aan meerdere kerndivisies. Zoals een laboratorium en de kwaliteitsafdeling bij een chemische fabriek of juridische zaken en risicomanagement op het hoofdkantoor van een bank. 
# '''Facilitaire ondersteuning''', zoals ICT, facilitaire diensten (o.a. gebouwenbeheer, kantoorartikelen, schoonmaak), inkoop, personeelszaken/HRM, secretariaten en archief.  
# De algehele leiding, '''directie''' of eigenaren. 
De directie heeft bovendien te maken met: 
* Aandeelhouders (bij vennootschappen). Op de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering legt de directie verantwoording af over de gang van zaken en doet een voorstel voor de bestemming van de winst. Aandeelhouders kunnen dan hun zegje doen, kritiek uiten op het beleid en directieleden benoemen of ontslaan.  
* Raad van Commissarissen houdt toezicht op de directie. Hij bespreekt regelmatig (bijvoorbeeld maandelijks) het beleid en de algemene gang van zaken en kan als adviseur van de directie dienen. 
* Ondernemingsraad (OR) is samengesteld uit vertegenwoordigers van de werknemers. Hij mag overleggen met de directie, adviseren over belangrijke besluiten en heeft zelfs instemmingsrecht bij enkele belangrijke personele zaken (zoals regelingen voor werktijden en arbeidsomstandigheden).  
* Vakbonden, met wie de CAO wordt afgesloten.  
* Publieke opinie; de directie is spreekbuis van de onderneming, vooral bij nieuw beleid en als de onderneming negatief in het nieuws is.
Deze partijen komen niet in het organisatieschema voor. &lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Er zijn verschillende organisatiestructuren mogelijk:
[[Bestand:Organisatieschema.png|thumb|400x400px|Voorbeeld van een organisatieschema van een lijn-staforganisatie]]
# &lt;u&gt;Lijnorganisatie&lt;/u&gt;: er is een verticale structuur, waarbij elke medewerker precies één leidinggevende heeft; leidinggevenden nemen de beslissingen, de medewerkers voeren de taken uit en hebben in de regel ongeveer dezelfde capaciteiten (generalisten); voorbeeld: in een grote garage werken enkele tientallen monteurs, het werk is in groepen van 15 monteurs georganiseerd, elke groep heeft een eigen leidinggevende; daarnaast is er een receptie en een financiële administratie, ook met hun eigen leidinggevende; alle leidinggevenden rapporteren aan de directeur.  
# &lt;u&gt;Lijn-staforganisatie&lt;/u&gt;: lijnorganisatie waaraan één of meer gespecialiseerde staffunctionarissen of stafafdelingen zijn toegevoegd; de staf bestaat meestal uit adviseurs of beleidsmedewerkers die wel mogen meepraten maar niet mogen beslissen; beslissingen worden in de lijn genomen. 
# &lt;u&gt;Functionele organisatie&lt;/u&gt;: gelijksoortige activiteiten voor verschillende producten zijn bij elkaar gebracht, met mogelijkheden tot specialisatie; er zijn bijvoorbeeld aparte afdelingen Inkoop en Verkoop die voor alle producten inkopen resp. verkopen, en ook de verschillende fasen van het productieproces zijn functioneel ingedeeld voor alle producten (bijvoorbeeld draaien, frasen, lassen, monteren) 
# &lt;u&gt;Productgerichte organisatie&lt;/u&gt;: de afdelingen voeren zelf alle activiteiten uit voor één product of productgroep: inkoop, productie (alle fasen), verkoop; het tegenovergestelde van een functionele organisatie  
# &lt;u&gt;Geografische organisatie&lt;/u&gt;: de productie vindt plaats op verschillende locaties, zoals bijvoorbeeld bij een multinational 
# &lt;u&gt;Matrix-organisatie&lt;/u&gt;: organisatievorm waarbij er een hiërarchische structuur is terwijl de medewerkers voor verschillende afdelingen of projecten kunnen werken; zo'n medewerker (m/v) heeft een hiërarchische leidinggevende, die met hem algemene afspraken maakt over functioneren en opleiding en die hem beoordeelt, èn er is per klus of taak ook een functionele leidinggevende, die de zeggenschap heeft over de uitvoering van en de inzet van middelen voor de klus of taak. 
&lt;br&gt;
Na het opstellen van de organisatiestructuur, worden per afdeling functies samengesteld, met een samenhangend takenpakket en bijbehorende opleidingseisen en capaciteiten. Hoe groot afdelingen worden, is mede afhankelijk van het omspanningsvermogen van leidinggevenden, het aantal medewerkers waaraan een manager doelmatig leiding kan geven. Dat is weer afhankelijk van de mate waarin medewerkers zelfstandig hun taken kunnen uitvoeren, in hoeverre managers taken kunnen delegeren en welke taken zij zelf blijven doen (wie maken bijvoorbeeld de roosters: de leidinggevenden of de medewerkers?), of zij een secretariaat tot hun beschikking hebben, e.d. &lt;br&gt;

===Bedrijfscultuur===
Met een organisatiestructuur en het invullen van de functies ben je er nog niet. Om mensen efficiënt en effectief te laten samenwerken is meer nodig, o.a. een bedrijfscultuur die aansluit bij de doelen van de organisatie. Bedrijfscultuur definiëren we als het geheel van geschreven en ongeschreven regels met bijbehorende waarden, normen en opvattingen die gedeeld worden tussen medewerkers van het bedrijf, en hun gedrag vormgeeft, ook in contacten met klanten en overige partijen. Bijvoorbeeld: wordt samenwerken gestimuleerd of wordt juist onderlinge competitie aangemoedigd (wie verkoopt het meeste)? Is geheimhouding belangrijk of wil een bedrijf juist openheid uitstralen? Een gewenste bedrijfscultuur vestig je niet van vandaag op morgen door een overzicht met bedrijfsregels over de schutting te gooien. Je zult ook voorbeeldgedrag moeten vertonen, situaties trainen, gedrag regelmatig evalueren en er in beoordelingsgesprekken aandacht aan besteden. Een voorbeeld: als het belangrijk is om snel op nieuwe omstandigheden te kunnen inspelen, is de bedrijfscultuur gericht op het stimuleren van creativiteit en flexibiliteit. Strakke regels en planningen passen daar niet bij. &lt;br&gt;

===Management===
Waarom zijn managers eigenlijk nodig? Een manager zorgt ervoor dat zijn/haar afdeling goed reilt en zeilt. Van de grote lijnen uitzetten tot brandjes blussen. Een greep uit de taken en verantwoordelijkheden van managers:
* formuleren van de strategie en doelen voor hun divisies en afdelingen: wat en hoe gaat elk onderdeel bijdragen aan de misse en doelen van het bedrijf?
* het behalen van de doelen van zijn/haar afdeling en daarover verantwoording afleggen aan het hogere management (en dus jaarplannen, begrotingen en evaluaties maken)
* richting geven, sturen van medewerkers, zodat &quot;alle neuzen dezelfde kant op staan&quot; en doelen en taken duidelijk zijn; zorgen voor beleid en voor nieuw of aangepast beleid als de omstandigheden veranderen; veranderingen begeleiden
* de groep goed laten samenwerken, conflicten oplossen; coördineren van taken, werkverdeling, roosters, prioriteiten stellen bij teveel werk voor een beperkte bezetting; de manager hoeft het niet allemaal zelf te doen, kan delegeren, maar is er wel verantwoordelijk voor
* capaciteitsproblemen oplossen, bijvoorbeeld bij teveel werk en/of te weinig medewerkers, tijdelijk of permanent; de manager is verantwoordelijk voor de bezetting/formatie, het ontslaan en aanstellen van medewerkers
* beslissingen nemen over kwesties waarvoor de medewerkers niet bevoegd zijn, knopen doorhakken, uitzonderingen behandelen 
* de voortgang van de uitvoering monitoren, contra-productief gedrag bespreken (oftewel: ongewenst gedrag de kop indrukken en zorgen dat niemand de kantjes er van af loopt of met andere zaken bezig is), beoordelingsgesprekken voeren
* motiveren en coachen van medewerkers, zo mogelijk inspireren; complimenten uitdelen bij goed werk en gewenst gedrag, mijlpalen vieren, vrijheid geven om klussen op je eigen manier te kunnen doen, uitdagingen bieden, medewerkers boven zichzelf laten uitstijgen
* de afdeling vertegenwoordigen:
** bij het hogere management, en besluiten van het hogere management doorvoeren op de afdeling
** bij andere afdelingen binnen het bedrijf, afspraken maken en bekrachtigen
** externe contacten onderhouden, bijvoorbeeld met belangrijke leveranciers, grote afnemers en/of branchegenoten
* risico's beheersen (risicomanagement): risico's goed inschatten (zijn verkoopprognoses realistisch, wat betekent dat besluit voor ons imago, klopt de marktinformatie wel, zijn investeringen inderdaad zo lucratief als wordt voorgesteld) en indien nodig afdekken (termijncontracten afsluiten voor inkoopprijzen en hoeveelheden op langere termijn)
* de afdeling laten doorgroeien, zowel qua productontwikkeling als qua persoonlijke groei van de medewerkers, kansen en bedreigingen signaleren en aanpakken, innovaties stimuleren, reorganiseren indien nodig.
NB Overheersen is &quot;niet moeilijk&quot;, velen kunnen het: Caesar, Nero, vele andere dictators ook uit onze tijd, en wellicht ken je een verhaal over een slechte manager uit eigen kring. Maar heersen. Dat is veel moeilijker. De top van de bestuurspiramide vormen; gezag en respect afdwingen; een voorbeeld zijn dat medewerkers willen navolgen omdat ze ervaren dat het goed is; mensen aan het werk krijgen en laten doen wat nodig en afgesproken is, hen tevreden laten zijn, wellicht zelfs gelukkig. Dat vereist veel communicatieve en sociale stuurmanskunst.
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
Een afdeling heeft niet alleen met zichzelf te maken. Om een bedrijf lekker te laten lopen zijn er contacten met andere afdelingen nodig, zowel formeel als informeel. Om sommige ad-hoc taken uit te kunnen voeren zijn projectgroepen nodig, waarin medewerkers van diverse afdelingen opgenomen zijn (zie matrix-organisatie). Om de rest van de afdeling of groep op de hoogte te houden, is het '''linking-pin'''-principe een mooie oplossing. Hierbij overlappen overleggroepen elkaar: iemand uit groep-1 neemt ook deel aan groep-2 en is zo vertegenwoordiger van groep-1 bij groep-2 en omgekeerd. Besluiten en vragen uit de éne groep kunnen zo worden doorgeven aan de andere groep.&lt;br&gt;

===Planningen===
Planningen zijn onmisbaar om werkzaamheden in projecten of complexe productieprocessen efficiënt en effectief uit te voeren. Een planning bevat de juiste taken, in de juiste volgorde, uitgezet in de tijd, toegewezen aan bepaalde medewerkers en er is duidelijk welke andere middelen op welk moment bij elke taak nodig zijn. Voordat je een planning kunt maken, moet dus goed in beeld zijn welke taken er allemaal zijn, in welke volgorde ze uitgevoerd moeten worden, hoeveel tijd elke taak ongeveer kost, welke middelen dan beschikbaar moeten zijn en welke medewerkers gekwalificeerd èn beschikbaar (moeten) zijn om ze uit te voeren. &lt;br&gt;
Naast dergelijke gedetailleerde planningen, zijn er ook taken waarbij bezetting juist belangrijk is. Denk bijvoorbeeld aan een helpdesk of een fabricageproces. Dan zijn roosters het aangewezen planningsmiddel: wie doet wat wanneer? &lt;br&gt;
 
===Logistiek===
[[File:7R+ der Logistik.jpg|thumb|300px|Principes van logistiek]]
Logistiek betreft het organiseren van de goederenstroom: inkoop - opslag - productie-/fabricage-/transformatieproces - distributie/verkoop. Zelfs in een puur handelsbedrijf, zoals een winkel, vindt nog een transformatieproces plaats: dozen en andere grote verpakkingen worden uitgepakt en in eenheids-verpakkingen in de winkel uitgestald.
Twee belangrijke doelen van een effectief en efficiënt logistiek proces zijn:
* korte levertijden, snel kunnen leveren
* betrouwbaarheid, de garantie kunnen geven dat goederen op de afgesproken tijd ter plaatse zijn.
Populair gezegd: Ervoor zorgen dat de juiste dingen, op de juiste tijd op de juiste plaats zijn, in de juiste hoeveelheden. Steekwoorden: doorlooptijd, wachttijd, productiecapaciteit, bezettingsgraad, voorraadbeheer, levertijd, omzetsnelheid, planning, werkvoorbereiding, assemblage, distributie, transport.
&lt;br&gt;

==Commercieel beleid==
''Centrale vraag'': Hoe verkopen we onze producten? Daartoe staat een bedrijf verschillende methoden en instrumenten ter beschikking. Hier worden de belangrijkste besproken. &lt;br&gt;
Input in het proces van commerciële beleidsvorming zijn de doelstellingen, ondernemingsstrategie, visie en missie uit het begin van dit hoofdstuk. Die beschouwen we hier als gegeven. De volgende stap is om die te vertalen naar commercieel beleid. Daarvoor worden eerst analyses gemaakt van alle factoren die van belang zijn: de omgeving, de marktsituatie, klanten, concurrenten, onze producten èn van het bedrijf zelf. Vervolgens wordt een strategie bepaald en gekeken welke marketing-instrumenten daarin het beste opgenomen kunnen worden. 
&lt;br&gt;
===Strategische analyses===
Commercieel beleid begint met het goed in kaart brengen van het eigen bedrijf en de omgeving aan de hand van diverse analyses:
* ''Markt- en afnemersanalyses'': de huidige en potentiële klanten, hun behoeften, lifestyle, eisen, wensen en verwachtingen omtrent producten èn het imago van het bedrijf (bijvoorbeeld milieuvriendelijk en geen exorbitante beloningen aan de top) en hun financiële mogelijkheden.
* ''Concurrentie-analyses'': de concurrenten.
* ''Omgevingsanalyses'' voor ontwikkelingen in de buitenwereld: technische, sociale, economische, juridische, internationale en  politieke; ook bevat hij onderzoek naar leveranciers, aandeelhouders en andere zogenaamde stakeholders, groepen waarmee het bedrijf te maken heeft.
* ''SWOT-analyse'': voor het in kaart brengen van de eigen organisatie, met onderzoek naar de sterke en zwakke (weakness) kanten, kansen (opportunities) en bedreigingen (threats).
* ''Portfolio-analyses'': Hoe staat het met de producten? Waar zijn ze in de productlevenscyclus? Hoe doen ze het momenteel op de markt: hoe hoog zijn hun marktaandelen, hoeveel groeipotentieel hebben ze nog? 
Er zijn vele middelen om deze analyses mee te maken. Die kunnen hier niet allemaal worden besproken, alleen de meest bekende zijn beschreven. Voor de laatste, portfolio-analyses, komen er straks twee aan bod. Voor afnemersanalyse lichten we een tipje van de sluier op, een methode waar bijna elke consument mee te maken heeft: Om hun klanten continu te monitoren, gebruiken bedrijven de klantenkaart (in de fysieke winkel) en het persoonlijke account (in de webwinkel), bij voorkeur gecombineerd met gegevens uit andere bestanden. Zo kunnen bedrijven precies bijhouden wat elke klant wanneer en waar koopt. Uiteindelijk kan het consumptiepatroon van de klant in kaart worden gebracht en patronen ontdekt in de gedragingen van honderdduizenden of miljoenen klanten, die vervolgens geclusterd worden. Binnen clusters wordt er bijvoorbeeld op gelet of het uitgavenniveau daalt of stijgt, of nieuwe producten aanslaan en hoe een cluster reageert op prijsaanpassingen. Bedrijven kunnen hierin de grenzen van de privacy-wetgeving opzoeken. 
&lt;br&gt;

===Portfolio-analyse===
Om te onderzoeken en analyseren hoe de producten er voor staan, bestaan er talloze methoden; de twee bekendste zijn: de Productlevenscyclus en de BCG-matrix.

====Productlevenscyclus====
De fasen van een product zijn grofweg: introductie, groei, volwassenheid, terugval. 
# Tijdens de &lt;u&gt;introductie&lt;/u&gt; gaat het vooral om bekendheid aan het product te geven. Doelgroepen zijn de voorhoede, avant-garde, consumenten die graag iets nieuws uitproberen of trendy willen zijn. Er zijn hoge promotie-uitgaven, nog weinig afzetkanalen, een beperkt assortiment, de kwaliteit is nog niet optimaal. Er is meestal nog sprake van een monopolie-positie. 
# In de &lt;u&gt;groeifase&lt;/u&gt; neemt de verkoop fors toe, iedereen wil het product opeens hebben. Ook de winst neemt toe. Dit trekt concurrenten aan die soortgelijke producten op de markt brengen, meestal tegen een lagere prijs. De marketingmix moet daar op worden aangepast: de promotie is nog steeds gericht op een bredere bekendheid, de prijs zal misschien aangepast worden richting die van de concurrentie en er zijn nu meer afzetkanalen mogelijk. Om de hogere verkoop bedrijfsmatig aan te kunnen, gaan de service en klantvriendelijkheid naar een minimum, het product wordt gestandaardiseerd; omzetgroei en marktaandeel zijn nu het belangrijkst. Waar het in deze fase om gaat, is nooit nee verkopen, razendsnel leveren en weinig defecte producten retour krijgen. 
# Tijdens de &lt;u&gt;volwassenheid&lt;/u&gt; wordt de concurrentie heviger. De verkoopprijzen zullen dalen. Er komen meer varianten van het product, met extra functies of meer dienstverlening, zonder de nadelen van het basisproduct. Klantvriendelijkheid wordt weer belangrijk. De promotie-uitgaven stijgen nog licht om de concurrentie de baas te blijven, het netwerk van afzetkanalen blijft gehandhaafd. Het is raadzaam om in deze fase het productieproces efficiënter in te richten, zodat de kosten lager worden. Ook kan geprobeerd worden om nieuwe markten en andere doelgroepen aan te boren. 
# Tenslotte nemen tijdens de &lt;u&gt;verzadigingsfase&lt;/u&gt; en de daaropvolgende &lt;u&gt;vervalfase&lt;/u&gt; de verkopen af, en dientengevolge ook het aantal concurrenten en de winst; het assortiment wordt ingekrompen, evenals de promotie-uitgaven en het aantal afzetkanalen.
Hoe lang een fase duurt is zeer verschillend per product. Voor modegevoelige producten zijn de fases veel korter dan voor standaard-producten, die hooguit af en toe een cosmetische verandering ondergaan. &lt;br&gt;
Idealiter heeft een bedrijf meerdere producten in verschillende fasen van de productlevenscyclus. Zo kan een opleving van het ene product de terugval van een ander product compenseren. &lt;br&gt;

====BCG-matrix====
Om te beoordelen welke producten de moeite waard zijn om mee door te gaan en welke afgebouwd moeten worden, is er een matrix ontwikkeld. Op de assen staan het marktaandeel en het groeipotentieel. Deze matrix is ontwikkeld in de jaren 70 van de 20e eeuw en genoemd naar de bedenkers ervan: de Boston Consulting Group: de BCG-matrix. Hij ziet er zo uit:
[[Bestand:BCG-matrix.png|geen|miniatuur|400x400px|BCG-matrix]]
Toelichting:&lt;br&gt;

* ''Star'': marktleider in een groeimarkt: levert veel geld op, maar vereist ook de nodige marketinguitgaven om het marktaandeel te beschermen; nauwelijks winst.
* ''Cash cow'' (melkkoe): hoog marktaandeel in een stabiele markt; vergt weinig nieuwe investeringen, levert hoge winsten. Beleid: koester je cash cows, maar blijf ze niet op dezelfde manier uitmelken. Innoveer de manier waarop je deze producten verkoopt.
* ''Question mark'': laag marktaandeel in een groeimarkt; levert weinig op, vereist hoge investeringen; beleid: probeer er een star ervan te maken.
* ''Dog'': laag marktaandeel in een verzadigde markt; levert relatief weinig op en vraagt weinig investeringen. Overweeg productie te stoppen.

===Marketing-mix: de vier P's===
Ten slotte wordt het commercieel beleid vorm gegeven. Er worden passende manieren bedacht om de producten zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen van bestaande en potentiële klanten en ze bij hen goed onder de aandacht te brengen, daarbij rekening houdend met de uitkomsten van de analyses. Hiervoor worden onderdelen van de marketing-mix ingezet, oftewel de 4 p's: product: prijs, plaats en promotie. In de praktijk zijn er veel meer marketinginstrumenten, maar wij beperken ons hier tot deze vier. 
# Wat zijn onze '''producten''', welke kwaliteiten hebben ze, hoe definiëren we ze voor klanten (verkoop je bijvoorbeeld &quot;lampen&quot; of &quot;verlichting&quot;, &quot;auto's&quot; of &quot;mobiliteit&quot;? oftewel: bied je de tastbare producten zelf of verhuur je ze, en wat betekent dat voor de bijbehorende dienstverlening)? Benadrukken we onze levensmiddelen als gezond of juist als gemakkelijk klaar te maken? Moet onze kleding een sjieke uitstraling hebben of juist gemakkelijk draagbaar zijn? Gaan onze producten lang mee of zijn ze trendy? Wordt bij de kapper je haar geknipt of krijg je er een nieuw kapsel? Bieden onze meubels comfort, zijn ze in alle kleuren van de regenboog verkrijgbaar, maken we ze op maat of kun je ze direct meenemen uit de winkel en zelf in elkaar zetten? Hoe kan de verpakking de producten ondersteunen: kleurrijk en opvallend of juist sober en daarmee passend bij het milieuvriendelijke imago dat we willen uitstralen? Welk assortiment bied je: breed of juist smal, bied je vele varianten van één product of juist steeds één uitvoering van verschillende soorten producten? Welke ervaringen en belevenissen wil je klanten bieden? Hoe is de dienstverlening geregeld? Moeten klanten zelf benzine tanken en een keuzemenu afwerken voordat ze de klantenservice te pakken hebben, of is er een behulpzame pompbediende resp. telefoniste? 
# Tegen welke '''prijs''' willen of kunnen we onze producten verkopen? Lager dan concurrenten, of juist zó hoog dat er status van uitgaat als je ermee pronkt? Wat hebben klanten maximaal over voor het product? Bied je een vaste, transparante prijs die voor elke klant geldt? Of is afdingen mogelijk en zo ja tot hoever? Of bied je een dynamische prijs, zoals bij vliegtickets: hoe meer vraag er is, hoe hoger de prijs wordt, en hoe eerder de klant boekt, hoe lager de prijs? Zijn er bijkomende kosten of kortingen die pas later in het verkooptraject bekend worden? (Bijvoorbeeld: een pretpark waar je niet zelf drinken en voedsel mee mag nemen en voor bijzondere attracties extra moet betalen, een gratis of goedkope hotelovernachting waarbij je een duur diner moet afnemen?) Werk je met piek-  en daltarieven, zoals in het openbaar vervoer en in het toerisme (hoog- en laagseizoen)? 
# Waar gaan we onze producten verkopen ('''plaats''')? Via welke verkoopkanalen, winkels, locaties? Proberen we een plaats op het schap te veroveren van elke supermarkt, bieden we ze aan via webwinkels, of juist alleen via exclusieve verkoopkanalen als vriendinnenparty's? Zorgen we steeds voor voldoende voorraad of creëren we wachtlijsten zoals voor exclusieve handtassen? Hoeveel moeite, tijd en andere opofferingen moeten klanten investeren om onze producten in beeld te krijgen en te kunnen kopen?  
# Hoe '''promoten''' we onze producten? Traditioneel via advertenties, TV-reclame, sponsoring en billboards of juist modern via vloggers of een callcenter? Welk imago willen we onze producten meegeven en welk soort promotie hoort daarbij? Welk verhaal vertellen we? Waarom zouden anderen jouw product moeten kopen, wat is de toegevoegde waarde en hoe breng je dat onder de aandacht bij potentiële klanten? Waarmee willen we onze producten laten associëren? Promoten we individuele producten of willen we juist meer merkbekendheid? Merken stralen betrouwbaarheid, consistente kwaliteit en een redelijk gelijkblijvende prijs uit. 
De marketingmix wordt zó ingezet dat er één totaalbeeld van een product of merk voor de klant ontstaat. Als het imago van ons product milieuvriendelijk moet zijn, dan betreft dat niet alleen het product zelf (bijvoorbeeld gemaakt van duurzame materialen èn gaat zelf lang mee, kan gerepareerd worden; of is gezond, geproduceerd zonder landbouwgif, hormonen, kunstmest, antibiotica en kunstmatige toevoegingen), maar ook het productieproces, de verpakking, het (korte) vervoer, de verkoopkanalen (ook de winkel waarin ze verkocht worden staat als milieuvriendelijk bekend) en de promotie (advertenties in bladen die de doelgroep leest of reclame rondom tv-programma's of websites waar de doelgroep naar kijkt).

==Aanbevolen==
Over organisatie:
* ­	''[http://www.youtube.com/watch?v=3VeW1MDmEy4 Het verhaal van de mier / Lesje op school]''. - 23-12-2012 . - 3:10 min. (Of: hoe het niet moet.)
Over marketing:
* [https://www.wikimarketing.nl/ WikiMarketing]

== Bronnen en referenties ==

{{Appendix}}
{{Sub}}</text>
      <sha1>lz8t3ny466tv7pnkk34vyyb8f7fp422</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categorie:Module Layout</title>
    <ns>14</ns>
    <id>42218</id>
    <revision>
      <id>396890</id>
      <parentid>387367</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T13:51:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <comment>{{Hiddencat}}</comment>
      <origin>396890</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="321" sha1="spkdtzds480rc0z2nvfrusowvgwv1lk" xml:space="preserve">{{Hiddencat}}
{{Cat
|onderwerp= ''pagina's die de [[Module:Layout]] aanroepen''
|detailomschrijving= Het betreft pagina's die fouten in de [[Module:Layout]] blootleggen.
|broodkruimel= [[:Categorie:Wikibooks:Pagina's met scriptfouten|Scriptfouten]] of [[:Categorie:Module Layout Ontwerpfouten|ontwerpfouten]].
|overig=
}}</text>
      <sha1>spkdtzds480rc0z2nvfrusowvgwv1lk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categorie:Module Layout Ontwerpfouten</title>
    <ns>14</ns>
    <id>42219</id>
    <revision>
      <id>396891</id>
      <parentid>387366</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T13:51:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <comment>{{Hiddencat}}</comment>
      <origin>396891</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" sha1="6axaablim98bcbqa9cry87s52fd7ehi" xml:space="preserve">{{Hiddencat}}
[[Categorie:Module Layout]]</text>
      <sha1>6axaablim98bcbqa9cry87s52fd7ehi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Lerarenkamer/Nieuwsbrieven 2025</title>
    <ns>4</ns>
    <id>42301</id>
    <revision>
      <id>396906</id>
      <parentid>396721</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T23:38:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>11625</id>
      </contributor>
      <comment>Nieuw kopje aangemaakt: /* Tech News: 2025-25 */</comment>
      <origin>396906</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="193589" sha1="gi967flpwmdzuoaajun9k1tbyg6wiw8" xml:space="preserve">&lt;!-- Deze regel laten staan aub. --&gt;{{TOC beperkt|2|2|klein}}[[Categorie:Wikibooks|Nieuws]]

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-03&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W03&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The Single User Login system is being updated over the next few months. This is the system which allows users to fill out the login form on one Wikimedia site and get logged in on all others at the same time. It needs to be updated because of the ways that browsers are increasingly restricting cross-domain cookies. To accommodate these restrictions, login and account creation pages will move to a central domain, but it will still appear to the user as if they are on the originating wiki. The updated code will be enabled this week for users on test wikis. This change is planned to roll out to all users during February and March. See [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|the SUL3 project page]] for more details and a timeline.

'''Updates for editors'''
* On wikis with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments|PageAssessments]] installed, you can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments#Search|filter search results]] to pages in a given WikiProject by using the &lt;code dir=ltr&gt;inproject:&lt;/code&gt; keyword. (These wikis: {{Int:project-localized-name-arwiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-enwiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-enwikivoyage/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-frwiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-huwiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-newiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-trwiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-zhwiki/en}}) [https://phabricator.wikimedia.org/T378868] 
* One new wiki has been created: a {{Int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q34129|Tigre]] ([[w:tig:|&lt;code&gt;w:tig:&lt;/code&gt;]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T381377]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:35}} community-submitted {{PLURAL:35|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with updating a user's edit-count after making a rollback edit, which is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T382592]

'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia REST API users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. Starting the week of January 13, we will begin rerouting [[phab:T374683|some page content endpoints]] from RESTbase to the newer MediaWiki REST API endpoints for all wiki projects. This change was previously available on testwiki and should not affect existing functionality, but active users of the impacted endpoints may raise issues directly to the [[phab:project/view/6931/|MediaWiki Interfaces Team]] in Phabricator if they arise.
* Toolforge tool maintainers can now share their feedback on Toolforge UI, an initiative to provide a web platform that allows creating and managing Toolforge tools through a graphic interface, in addition to existing command-line workflows. This project aims to streamline active maintainers’ tasks, as well as make registration and deployment processes more accessible for new tool creators. The initiative is still at a very early stage, and the Cloud Services team is in the process of collecting feedback from the Toolforge community to help shape the solution to their needs. [[wikitech:Wikimedia Cloud Services team/EnhancementProposals/Toolforge UI|Read more and share your thoughts about Toolforge UI]]. 
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] For tool and library developers who use the OAuth system: The identity endpoint used for [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user|OAuth 1]] and [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user 2|OAuth 2]] returned a JSON object with an integer in its &lt;code&gt;sub&lt;/code&gt; field, which was incorrect (the field must always be a string). This has been fixed; the fix will be deployed to Wikimedia wikis on the week of January 13. [https://phabricator.wikimedia.org/T382139]
* Many wikis currently use [[:mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|Cite CSS]] to render custom footnote markers in Parsoid output. Starting January 20 these rules will be disabled, but the developers ask you to ''not'' clean up your &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[MediaWiki:Common.css]]&lt;/bdi&gt; until February 20 to avoid issues during the migration. Your wikis might experience some small changes to footnote markers in Visual Editor and when using experimental Parsoid read mode, but if there are changes these are expected to bring the rendering in line with the legacy parser output. [https://phabricator.wikimedia.org/T370027]

'''Meetings and events'''
* The next meeting in the series of [[c:Special:MyLanguage/Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Wikimedia Foundation Community Conversations with the Wikimedia Commons community]] will take place on [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 08:00 UTC|January 15 at 8:00 UTC]] and [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 16:00 UTC|at 16:00 UTC]]. The topic of this call is defining the priorities in tool investment for Commons. Contributors from all wikis, especially users who are maintaining tools for Commons, are welcome to attend.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W03&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 14 jan 2025 02:42 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28048614 --&gt;

== ''The Signpost'': 15 January 2025 ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 jan 2025 08:57 (CET)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28061132 --&gt;

== Launching! Join Us for Wiki Loves Ramadan 2025! ==
Dear All,

We’re happy to announce the launch of [[m:Wiki Loves Ramadan 2025|Wiki Loves Ramadan 2025]], an annual international campaign dedicated to celebrating and preserving Islamic cultures and history through the power of Wikipedia. As an active contributor to the Local Wikipedia, you are specially invited to participate in the launch. 

This year’s campaign will be launched for you to join us write, edit, and improve articles that showcase the richness and diversity of Islamic traditions, history, and culture.

* Topic: [[m:Event:Wiki Loves Ramadan 2025 Campaign Launch|Wiki Loves Ramadan 2025 Campaign Launch]]
* When: Jan 19, 2025 
* Time: 16:00 Universal Time UTC and runs throughout Ramadan (starting February 25, 2025).
* Join Zoom Meeting: https://us02web.zoom.us/j/88420056597?pwd=NdrpqIhrwAVPeWB8FNb258n7qngqqo.1 
* Zoom meeting hosted by [[m:Wikimedia Bangladesh|Wikimedia Bangladesh]]

To get started, visit the [[m:Wiki Loves Ramadan 2025|campaign page]] for details, resources, and guidelines: Wiki Loves Ramadan 2025.

Add [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Participant|your community here]], and organized Wiki Loves Ramadan 2025 in your local language.

Whether you’re a first-time editor or an experienced Wikipedian, your contributions matter. Together, we can ensure Islamic cultures and traditions are well-represented and accessible to all.

Feel free to invite your community and friends too. Kindly reach out if you have any questions or need support as you prepare to participate.

Let’s make Wiki Loves Ramadan 2025 a success!

For the [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Team|International Team]] 16 jan 2025 13:08 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=27568454 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-04&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W04&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Administrators can mass-delete multiple pages created by a user or IP address using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Extension:Nuke]]. It previously only allowed deletion of pages created in the last 30 days. It can now delete pages from the last 90 days, provided it is targeting a specific user or IP address. [https://phabricator.wikimedia.org/T380846]
* On [[phab:P72148|wikis that use]] the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Patrolled edits|Patrolled edits]] feature, when the rollback feature is used to revert an unpatrolled page revision, that revision will now be marked as &quot;manually patrolled&quot; instead of &quot;autopatrolled&quot;, which is more accurate. Some editors that use [[mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Filtering|filters]] on Recent Changes may need to update their filter settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T302140]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:31}} community-submitted {{PLURAL:31|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the Visual Editor's &quot;Insert link&quot; feature did not always suggest existing pages properly when an editor started typing, which has now been [[phab:T383497|fixed]].

'''Updates for technical contributors'''
* The Structured Discussion extension (also known as Flow) is being progressively removed from the wikis. This extension is unmaintained and causes issues. It will be replaced by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], which is used on any regular talk page. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|The last group of wikis]] ({{Int:project-localized-name-cawikiquote/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-fiwikimedia/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-gomwiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-kabwiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-ptwikibooks/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-sewikimedia/en}}) will soon be contacted. If you have questions about this process, please ping [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] at your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T380912]
* The latest quarterly [[mw:Technical_Community_Newsletter/2025/January|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition includes: updates about services from the Data Platform Engineering teams, information about Codex from the Design System team, and more.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W04&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 21 jan 2025 02:36 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28129769 --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 24 jan 2025 02:10 (CET)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-05&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W05&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* Patrollers and admins - what information or context about edits or users could help you to make patroller or admin decisions more quickly or easily? The Wikimedia Foundation wants to hear from you to help guide its upcoming annual plan. Please consider sharing your thoughts on this and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product &amp; Technology OKRs|13 other questions]] to shape the technical direction for next year.

'''Updates for editors'''
* iOS Wikipedia App users worldwide can now access a [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Personalized Wikipedia Year in Review/How your data is used|personalized Year in Review]] feature, which provides insights based on their reading and editing history on Wikipedia. This project is part of a broader effort to help welcome new readers as they discover and interact with encyclopedic content.
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Edit patrollers now have a new feature available that can highlight potentially problematic new pages. When a page is created with the same title as a page which was previously deleted, a tag ('Recreated') will now be added, which users can filter for in [[{{#special:RecentChanges}}]] and [[{{#special:NewPages}}]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T56145]
* Later this week, there will be a new warning for editors if they attempt to create a redirect that links to another redirect (a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects#Double redirects|double redirect]]). The feature will recommend that they link directly to the second redirect's target page. Thanks to the user SomeRandomDeveloper for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T326056]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia wikis allow [[w:en:WebAuthn|WebAuthn]]-based second factor checks (such as hardware tokens) during login, but the feature is [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Fix security key (WebAuthn) support|fragile]] and has very few users. The MediaWiki Platform team is temporarily disabling adding new WebAuthn keys, to avoid interfering with the rollout of [[mw:MediaWiki Platform Team/SUL3|SUL3]] (single user login version 3). Existing keys are unaffected. [https://phabricator.wikimedia.org/T378402]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''

* For developers that use the [[wikitech:Data Platform/Data Lake/Edits/MediaWiki history dumps|MediaWiki History dumps]]: The Data Platform Engineering team has added a couple of new fields to these dumps, to support the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] initiative. If you maintain software that reads those dumps, please review your code and the updated documentation, since the order of the fields in the row will change. There will also be one field rename: in the &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;mediawiki_user_history&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt; dump, the &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;anonymous&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt; field will be renamed to &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;is_anonymous&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt;. The changes will take effect with the next release of the dumps in February. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/LKMFDS62TXGDN6L56F4ABXYLN7CSCQDI/] 

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W05&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 27 jan 2025 23:14 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28149374 --&gt;

== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 3 feb 2025 01:48 (CET)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 --&gt;

== Nieuwsbrief 137 Wikimedia Nederland ==
{| class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;width:100%;&quot;
| valign=&quot;top&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border:1px gray solid; padding:1em;&quot; |
{| align=&quot;center&quot;
|-
| [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]&lt;br&gt;
&lt;hr&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray&quot;&gt;
Nieuwsbrief van januari 2025 &lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;&quot;&gt; Wikipedia op Aruba | #SheSaid ...   &lt;/div&gt;
&lt;hr&gt;&lt;br&gt;

|- style=&quot;font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;&quot;
| &lt;div style=&quot;text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;&quot;&gt;
* [[wmnl:Nieuwsbrief/137#Wikipedia op Aruba|Wikipedia op Aruba]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/137##SheSaid NL 2024|#SheSaid NL 2024]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/137#2Internationale Vrouwendag|Internationale Vrouwendag]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/137#Zuid-Hollands koloniaal erfgoed|Zuid-Hollands koloniaal erfgoed]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/137#Nieuwjaarsbijeenkomst|Nieuwjaarsbijeenkomst]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/137#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]]
&lt;/div&gt;
|-
| &lt;div style=&quot;font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray&quot;&gt;
Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]&lt;/div&gt;
|}
|}
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] [[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 3 feb 2025 13:18 (CET) (CEST) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&amp;oldid=27878748 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-06&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W06&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Editors who use the &quot;Special characters&quot; editing-toolbar menu can now see the 32 special characters you have used most recently, across editing sessions on that wiki. This change should help make it easier to find the characters you use most often. The feature is in both the 2010 wikitext editor and VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T110722]
* Editors using the 2010 wikitext editor can now create sublists with correct indentation by selecting the line(s) you want to indent and then clicking the toolbar buttons.[https://phabricator.wikimedia.org/T380438] You can now also insert &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;code&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; tags using a new toolbar button.[https://phabricator.wikimedia.org/T383010] Thanks to user stjn for these improvements.
* Help is needed to ensure the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]] works properly on each wiki.
** (1) Administrators should update the local versions of the page &lt;code dir=ltr&gt;MediaWiki:Citoid-template-type-map.json&lt;/code&gt; to include entries for &lt;code dir=ltr&gt;preprint&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;standard&lt;/code&gt;, and &lt;code dir=ltr&gt;dataset&lt;/code&gt;; Here are example diffs to replicate [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&amp;diff=1189164774&amp;oldid=1165783565 for 'preprint'] and [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&amp;diff=1270832208&amp;oldid=1270828390 for 'standard' and 'dataset'].
** (2.1) If the citoid map in the citation template used for these types of references is missing, [[mediawikiwiki:Citoid/Enabling Citoid on your wiki#Step 2.a: Create a 'citoid' maps value for each citation template|one will need to be added]]. (2.2) If the citoid map does exist, the TemplateData will need to be updated to include new field names. Here are example updates [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&amp;diff=1270829051&amp;oldid=1262470053 for 'preprint'] and [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&amp;diff=1270831369&amp;oldid=1270829480 for 'standard' and 'dataset']. The new fields that may need to be supported are &lt;code dir=ltr&gt;archiveID&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;identifier&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;repository&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;organization&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;repositoryLocation&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;committee&lt;/code&gt;, and &lt;code dir=ltr&gt;versionNumber&lt;/code&gt;. [https://phabricator.wikimedia.org/T383666]
* One new wiki has been created: a {{Int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q15637215|Central Kanuri]] ([[w:knc:|&lt;code&gt;w:knc:&lt;/code&gt;]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T385181]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Help:Extension:Wikisource/Wikimedia OCR|OCR (optical character recognition) tool]] used for Wikisource now supports a new language, Church Slavonic. [https://phabricator.wikimedia.org/T384782]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W06&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 4 feb 2025 01:08 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28203495 --&gt;

== This Month in Education: January 2025 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Apologies for writing in English. Please help to translate in your language.
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;&quot;&gt;This Month in Education&lt;/span&gt;

&lt;span style=&quot;font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;&quot;&gt; Volume 14 • Issue 1 • January 2025&lt;/span&gt;

&lt;div style=&quot;border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/January 2025|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/January 2025/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;&quot;&gt;In This Issue&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;&quot;&gt;
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Advancing Education Pillar in Kosovo: 2024 Journey|Advancing Education Pillar in Kosovo: 2024 Journey]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Auckland Museum Wikipedia Students Making Progress|Auckland Museum Wikipedia Students Making Progress]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Celebrating 10 Years of Wiki Education|Celebrating 10 Years of Wiki Education]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Empowering Multilingual Students: Expanding Wikipedia Through Collaboration of foreign languages faculty's students of the University of Tehran|Empowering Multilingual Students: Expanding Wikipedia Through Collaboration of foreign languages faculty's students of the University of Tehran]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Ensuring accurate and authentic information with 1Lib1Ref Campaign in Anambra|Ensuring accurate and authentic information with 1Lib1Ref Campaign in Anambra]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Experiences of Wikipedia in the classroom with a gender perspective in Monterrey |Experiences of Wikipedia in the classroom with a gender perspective in Monterrey]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Fine Arts University Students exploring Wikipedia in Tirana, Albania|Fine Arts University Students exploring Wikipedia in Tirana, Albania]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Lviv hosted Ukraine’s first student photo walk for Wikipedia|Lviv hosted Ukraine’s first student photo walk for Wikipedia]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Many new trained volunteers and new articles at the end of the year in Macedonia|Many new trained volunteers and new articles at the end of the year in Macedonia]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Wikimedia and Scientific Events in Brazil|Wikimedia and Scientific Events in Brazil]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2025/Wiki Workshop- Call for Contributions|Wiki Workshop- Call for Contributions]]
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 5 feb 2025 16:56 (CET)&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&amp;oldid=28111205 --&gt;

== ''The Signpost'': 7 February 2025 ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 7 feb 2025 02:59 (CET)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28179470 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-07&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W07&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''

* The Product and Technology Advisory Council (PTAC) has published [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|a draft of their recommendations]] for the Wikimedia Foundation's Product and Technology department. They have recommended focusing on [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback/Mobile experiences|mobile experiences]], particularly contributions. They request community [[m:Talk:Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|feedback at the talk page]] by 21 February.

'''Updates for editors'''
* The &quot;Special pages&quot; portlet link will be moved from the &quot;Toolbox&quot; into the &quot;Navigation&quot; section of the main menu's sidebar by default. This change is because the Toolbox is intended for tools relating to the current page, not tools relating to the site, so the link will be more logically and consistently located. To modify this behavior and update CSS styling, administrators can follow the instructions at [[phab:T385346|T385346]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333211]
* As part of this year's work around improving the ways readers discover content on the wikis, the Web team will be running an experiment with a small number of readers that displays some suggestions for related or interesting articles within the search bar. Please check out [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments#Experiment 1: Display article recommendations in more prominent locations, search|the project page]] for more information.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Template editors who use TemplateStyles can now customize output for users with specific accessibility needs by using accessibility related media queries (&lt;code dir=ltr&gt;[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-motion prefers-reduced-motion]&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-transparency prefers-reduced-transparency]&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-contrast prefers-contrast]&lt;/code&gt;, and &lt;code dir=ltr&gt;[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/forced-colors forced-colors]&lt;/code&gt;). Thanks to user Bawolff for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T384175]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:22}} community-submitted {{PLURAL:22|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the global blocks log will now be shown directly on the {{#special:CentralAuth}} page, similarly to global locks, to simplify the workflows for stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T377024]

'''Updates for technical contributors'''
* Wikidata [[d:Special:MyLanguage/Help:Default values for labels and aliases|now supports a special language as a &quot;default for all languages&quot;]] for labels and aliases. This is to avoid excessive duplication of the same information across many languages. If your Wikidata queries use labels, you may need to update them as some existing labels are getting removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T312511]
* The function &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;getDescription&lt;/code&gt; was invoked on every Wiki page read and accounts for ~2.5% of a page's total load time. The calculated value will now be cached, reducing load on Wikimedia servers. [https://phabricator.wikimedia.org/T383660]
* As part of the RESTBase deprecation [[mw:RESTBase/deprecation|effort]], the &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;/page/related&lt;/code&gt; endpoint has been blocked as of February 6, 2025, and will be removed soon. This timeline was chosen to align with the deprecation schedules for older Android and iOS versions. The stable alternative is the &quot;&lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;morelike&lt;/code&gt;&quot; action API in MediaWiki, and [[gerrit:c/mediawiki/services/mobileapps/+/982154/13/pagelib/src/transform/FooterReadMore.js|a migration example]] is available. The MediaWiki Interfaces team [[phab:T376297|can be contacted]] for any questions. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/GFC2IJO7L4BWO3YTM7C5HF4MCCBE2RJ2/]

'''In depth'''

* The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: Updates about the &quot;Contribute&quot; menu; details on some of the newest language editions of Wikipedia; details on new languages supported by the MediaWiki interface; updates on the Community-defined lists feature; and more. 
* The latest [[mw:Extension:Chart/Project/Updates#January 2025: Better visibility into charts and tabular data usage|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on the progress towards bringing better visibility into global charts usage and support for categorizing pages in the Data namespace on Commons.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W07&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 11 feb 2025 01:11 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28231022 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-08&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W08&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* Communities using growth tools can now showcase one event on the &lt;code&gt;{{#special:Homepage}}&lt;/code&gt; for newcomers. This feature will help newcomers to be informed about editing activities they can participate in. Administrators can create a new event to showcase at &lt;code&gt;{{#special:CommunityConfiguration}}&lt;/code&gt;. To learn more about this feature, please read [[diffblog:2025/02/12/community-updates-module-connecting-newcomers-to-your-initiatives/|the Diff post]], have a look [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Community updates module|at the documentation]], or contact [[mw:Talk:Growth|the Growth team]].

'''Updates for editors'''
[[File:Page Frame Features on desktop.png|thumb|Highlighted talk pages improvements]]
* Starting next week, talk pages at these wikis – {{Int:project-localized-name-eswiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-frwiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-itwiki/en}}{{Int:comma-separator/en}}{{Int:project-localized-name-jawiki/en}} – will get [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|a new design]]. This change was extensively tested as a Beta feature and is the last step of [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Feature summary|talk pages improvements]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379102]
* You can now navigate to view a redirect page directly from its action pages, such as the history page. Previously, you were forced to first go to the redirect target. This change should help editors who work with redirects a lot. Thanks to user stjn for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T5324]
* When a Cite reference is reused many times, wikis currently show either numbers like &quot;1.23&quot; or localized alphabetic markers like &quot;a b c&quot; in the reference list. Previously, if there were so many reuses that the alphabetic markers were all used, [[MediaWiki:Cite error references no backlink label|an error message]] was displayed.  As part of the work to [[phab:T383036|modernize Cite customization]], these errors will no longer be shown and instead the backlinks will fall back to showing numeric markers like &quot;1.23&quot; once the alphabetic markers are all used.
* The log entries for each change to an editor's user-groups are now clearer by specifying exactly what has changed, instead of the plain before and after listings. Translators can [[phab:T369466|help to update the localized versions]]. Thanks to user Msz2001 for these improvements.
* A new filter has been added to the [[{{#special:Nuke}}]] tool, which allows administrators to mass delete pages, to enable users to filter for pages in a range of page sizes (in bytes). This allows, for example, deleting pages only of a certain size or below. [https://phabricator.wikimedia.org/T378488]
* Non-administrators can now check which pages are able to be deleted using the [[{{#special:Nuke}}]] tool. Thanks to user MolecularPilot for this and the previous improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T376378]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed in the configuration for the AV1 video file format, which enables these files to play again. [https://phabricator.wikimedia.org/T382193]

'''Updates for technical contributors'''
* Parsoid Read Views is going to be rolling out to most Wiktionaries over the next few weeks, following the successful transition of Wikivoyage to Parsoid Read Views last year. For more information, see the [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification|Parsoid/Parser Unification]] project page. [https://phabricator.wikimedia.org/T385923][https://phabricator.wikimedia.org/T371640]
* Developers of tools that run on-wiki should note that &lt;code dir=ltr&gt;mw.Uri&lt;/code&gt; is deprecated. Tools requiring &lt;code dir=ltr&gt;mw.Uri&lt;/code&gt; must explicitly declare &lt;code dir=ltr&gt;mediawiki.Uri&lt;/code&gt; as a ResourceLoader dependency, and should migrate to the browser native &lt;code dir=ltr&gt;URL&lt;/code&gt; API soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T384515]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W08&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 17 feb 2025 22:16 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28275610 --&gt;

==  De komende Language Community Meeting (28 februari 2025, 14:00 UTC) en de Nieuwsbrief. ==
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Dag allemaal!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=Een symbool voor meerdere talen]]
We zijn blij om te kunnen aankondigen dat de volgende '''Language Community Meeting''' binnenkort plaatsvindt, op '''28 februari, om 14:00 UTC'''! Als je wilt meedoen, schrijf je dan eenvoudig in op de '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki pagina]]'''.

Het is een bijeenkomst die wordt vormgegeven door de deelnemers. We delen updates over projecten die met taal samenhangen, bespreken technische problemen in de taalwiki's en werken samen aan oplossingen. In onze vorige bijeenkomst kwamen onderwerpen aan de orde zoals het ontwikkelen van taal-toetsenborden, het ontwikkelen van de More-talige Wikipedia en updates vanuit de taalondersteunings-track van Wiki Indaba.

'''Heb jij een onderwerp om te delen?''' 
Of het nu een technische update is vanuit jouw project, een probleem waarvoor je hulp nodig hebt, of een verzoek om ondersteuning voor een vertaling... we willen het graag van jou horen! Voel je daarom vrij om te '''antwoorden op dit bericht''' of om agendapunten toe te voegen aan '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|dit document]]'''.

We willen ook graag de aandacht vestigen op de zesde editie van de Language &amp; Internationalization newsletter (januari 2025). Deze is hier beschikbaar: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. Deze nieuwsbrief geeft updates van het vierde kwartaal van 2024: de ontwikkeling van nieuwe functies, verbeteringen in verschillende taal-gerelateerde technische projecten en inspanningen voor ondersteuning, details over bijeenkomsten van de gemeenschappen en ideeën om aan projecten bij te dragen. Als je deze updates wilt ontvangen, dan kan je je inschrijven op de nieuwsbrief op deze wiki-pagina: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We kijken uit naar jouw ideeën en naar jouw deelname aan de language community meeting. Tot ziens op 28 februari!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 22 feb 2025 09:28 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:SSethi (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-09&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W09&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Administrators can now customize how the [[m:Special:MyLanguage/User language|Babel feature]] creates categories using [[{{#special:CommunityConfiguration/Babel}}]]. They can rename language categories, choose whether they should be auto-created, and adjust other settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T374348]
* The &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[https://www.wikimedia.org/ wikimedia.org]&lt;/bdi&gt; portal has been updated – and is receiving some ongoing improvements – to modernize and improve the accessibility of our portal pages. It now has better support for mobile layouts, updated wording and links, and better language support. Additionally, all of the Wikimedia project portals, such as &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[https://wikibooks.org wikibooks.org]&lt;/bdi&gt;, now support dark mode when a reader is using that system setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T373204][https://phabricator.wikimedia.org/T368221][https://meta.wikimedia.org/wiki/Project_portals]
* One new wiki has been created: a {{Int:project-localized-name-group-wiktionary/en}} in [[d:Q33965|Santali]] ([[wikt:sat:|&lt;code&gt;wikt:sat:&lt;/code&gt;]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386619]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that prevented clicking on search results in the web-interface for some Firefox for Android phone configurations. [https://phabricator.wikimedia.org/T381289]

'''Meetings and events'''
* The next Language Community Meeting is happening soon, February 28th at [https://zonestamp.toolforge.org/1740751200 14:00 UTC]. This week's meeting will cover: highlights and technical updates on keyboard and tools for the Sámi languages, Translatewiki.net contributions from the Bahasa Lampung community in Indonesia, and technical Q&amp;A. If you'd like to join, simply [[mw:Wikimedia Language and Product Localization/Community meetings#28 February 2025|sign up on the wiki page]].

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W09&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 25 feb 2025 01:41 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28296129 --&gt;

== Nieuwsbrief 138 Wikimedia Nederland ==
{| class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;width:100%;&quot;
| valign=&quot;top&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border:1px gray solid; padding:1em;&quot; |
{| align=&quot;center&quot;
|-
| [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]&lt;br&gt;
&lt;hr&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray&quot;&gt;
Nieuwsbrief van februari 2025 &lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;&quot;&gt; Queer Geschiedenismaand | Sociale media ...   &lt;/div&gt;
&lt;hr&gt;&lt;br&gt;

|- style=&quot;font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;&quot;
| &lt;div style=&quot;text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;&quot;&gt;
* [[wmnl:Nieuwsbrief/138#Queer Geschiedenismaand op Wikipedia|Queer Geschiedenismaand op Wikipedia]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/138##Wikipedia op Aruba|#Wikipedia op Aruba]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/138#Nieuw bestuurslid Ruth van de Belt|Nieuw bestuurslid Ruth van de Belt]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/138#Sociale media in beweging|Sociale media in beweging]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/138#Terugblik op 2024|Terugblik op 2024]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/138#Wikipedia en de DBNL|Wikipedia en de DBNL]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/138#Test donateurscampagne|Test donateurscampagne]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/138#Agenda|Agenda]]
&lt;/div&gt;
|-
| &lt;div style=&quot;font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray&quot;&gt;
Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]&lt;/div&gt;
|}
|}
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] [[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 25 feb 2025 10:57 (CET) (CEST) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&amp;oldid=27878748 --&gt;

== ''The Signpost'': 27 February 2025 ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]]

* Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says &quot;no&quot; to intimidation of volunteer contributors]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 feb 2025 11:31 (CET)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28313070 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-10&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W10&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* All logged-in editors using the mobile view can now edit a full page. The &quot;{{Int:Minerva-page-actions-editfull}}&quot; link is accessible from the &quot;{{Int:minerva-page-actions-overflow}}&quot; menu in the toolbar. This was previously only available to editors using the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|Advanced mobile contributions]] setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T387180]
* Interface administrators can now help to remove the deprecated Cite CSS code matching &quot;&lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;mw-ref&lt;/code&gt;&quot; from their local &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[MediaWiki:Common.css]]&lt;/bdi&gt;. The list of wikis in need of cleanup, and the code to remove, [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-ref%5B%5E-a-z%5D&amp;regex=1&amp;namespaces=8&amp;title=.*css can be found with this global search] and in [https://ace.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Common.css&amp;oldid=145662#L-139--L-144 this example], and you can learn more about how to help on the [[mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|CSS migration project page]]. The Cite footnote markers (&quot;&lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;[1]&lt;/code&gt;&quot;) are now rendered by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]], and the deprecated CSS is no longer needed. The CSS for backlinks (&quot;&lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;mw:referencedBy&lt;/code&gt;&quot;) should remain in place for now. This cleanup is expected to cause no visible changes for readers. Please help to remove this code before March 20, after which the development team will do it for you.
* When editors embed a file (e.g. &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;[[File:MediaWiki.png]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;) on a page that is protected with cascading protection, the software will no longer restrict edits to the file description page, only to new file uploads.[https://phabricator.wikimedia.org/T24521] In contrast, transcluding a file description page (e.g. &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{:File:MediaWiki.png}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;) will now restrict edits to the page.[https://phabricator.wikimedia.org/T62109]
* When editors revert a file to an earlier version it will now require the same permissions as ordinarily uploading a new version of the file. The software now checks for 'reupload' or 'reupload-own' rights,[https://phabricator.wikimedia.org/T304474] and respects cascading protection.[https://phabricator.wikimedia.org/T140010]
* When administrators are listing pages for deletion with the Nuke tool, they can now also list associated talk pages and redirects for deletion, alongside pages created by the target, rather than needing to manually delete these pages afterwards. [https://phabricator.wikimedia.org/T95797]
* The [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|previously noted]] update to Single User Login, which will accommodate browser restrictions on cross-domain cookies by moving login and account creation to a central domain, will now roll out to all users during March and April. The team plans to enable it for all new account creation on [[wikitech:Deployments/Train#Tuesday|Group0]] wikis this week. See [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|the SUL3 project page]] for more details and an updated timeline.
* Since last week there has been a bug that shows some interface icons as black squares until the page has fully loaded. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T387351]
* One new wiki has been created: a {{Int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q2044560|Sylheti]] ([[w:syl:|&lt;code&gt;w:syl:&lt;/code&gt;]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386441]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed with loading images in very old versions of the Firefox browser on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T386400]

'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.19|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W10&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 4 mrt 2025 03:30 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28334563 --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 7 mrt 2025 19:50 (CET)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-11&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W11&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Editors who use password managers at multiple wikis may notice changes in the future. The way that our wikis provide information to password managers about reusing passwords across domains has recently been updated, so some password managers might now offer you login credentials that you saved for a different Wikimedia site. Some password managers already did this, and are now doing it for more Wikimedia domains. This is part of the [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|SUL3 project]] which aims to improve how our unified login works, and to keep it compatible with ongoing changes to the web-browsers we use. [https://phabricator.wikimedia.org/T385520][https://phabricator.wikimedia.org/T384844]
* The Wikipedia Apps Team is inviting interested users to help improve Wikipedia’s offline and limited internet use. After discussions in [[m:Afrika Baraza|Afrika Baraza]] and the last [[m:Special:MyLanguage/ESEAP Hub/Meetings|ESEAP call]], key challenges like search, editing, and offline access are being explored, with upcoming focus groups to dive deeper into these topics. All languages are welcome, and interpretation will be available. Want to share your thoughts? [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Improving Wikipedia Mobile Apps for Offline &amp; Limited Internet Use|Join the discussion]] or email &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;aramadan@wikimedia.org&lt;/bdi&gt;!
* All wikis will be read-only for a few minutes on March 19. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.20|MediaWiki]]

'''In depth'''
* The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/33|Growth newsletter]] is available. It includes: the launch of the Community Updates module, the most recent changes in Community Configuration, and the upcoming test of in-article suggestions for first-time editors.
* An old API that was previously used in the Android Wikipedia app is being removed at the end of March. There are no current software uses, but users of the app with a version that is older than 6 months by the time of removal (2025-03-31), will no longer have access to the Suggested Edits feature, until they update their app. You can [[diffblog:2025/02/24/sunset-of-wikimedia-recommendation-api/|read more details about this change]].

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W11&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 11 mrt 2025 00:09 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28372257 --&gt;

== This Month in Education: February 2025 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Apologies for writing in English. Please help to translate in your language.
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;&quot;&gt;This Month in Education&lt;/span&gt;

&lt;span style=&quot;font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;&quot;&gt; Volume 14 • Issue 2 • February 2025&lt;/span&gt;

&lt;div style=&quot;border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/February 2025|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/February 2025/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;&quot;&gt;In This Issue&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;&quot;&gt;
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2025/Activities series at the Shefit Hekali school in Peqin, Albania|Activities series at the Shefit Hekali school in Peqin, Albania]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2025/Wikimedia Brazil has formed a partnership with a public policy research institute|Wikimedia Brazil has formed a partnership with a public policy research institute]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2025/Preserving Heritage: Tuluvas Aati Month Educational Wikimedia Programs|Preserving Heritage: Tuluvas Aati Month Educational Wikimedia Programs]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2025/Reflecting on our Past: Farewell to the Auckland Museum Summer Students|Reflecting on our Past: Farewell to the Auckland Museum Summer Students]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2025/Successful Conclusion of the Second Phase of &quot;Reading Wikipedia in the Classroom&quot; in Yemen|Successful Conclusion of the Second Phase of &quot;Reading Wikipedia in the Classroom&quot; in Yemen]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2025/Wiki Workshop in Mitrovica |Wiki Workshop in Mitrovica]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2025/Wikimedia MKD' Education: Lots of new trained users, lots of new articles|Wikimedia MKD' Education: Lots of new trained users, lots of new articles]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2025/Wikimedia Serbia receives accreditation from the National Library of Serbia for the Wiki Senior seminar|Wikimedia Serbia receives accreditation from the National Library of Serbia for the Wiki Senior seminar]]
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 12 mrt 2025 10:04 (CET)&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&amp;oldid=28314249 --&gt;

== Uw wiki zal binnenkort in de 'alleen-lezen' modus te gebruiken zijn ==
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Lees dit in een andere taal]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{Int:please-translate}}]

De [[foundation:|Wikimedia Foundation]] gaat overschakelen naar een ander datacenter. Dit zal er voor zorgen dat Wikipedia en andere Wikimedia-wiki's, zelfs na een ramp beschikbaar blijven.

Al het internetverkeer zal omgeschakeld worden op '''{{#time:j xg|2025-03-19|nl}}'''. De test zal beginnen om '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2025-03-19T14:00|en}} {{#time:H:i e|2025-03-19T14:00}}]'''.

Vanwege bepaalde beperkingen in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]] is het helaas nodig om het bewerken van de wiki's tijdelijk in de 'alleen-lezen' modus te zetten. We verontschuldigen ons voor dit ongemak, en we doen onze uiterste best om de negatieve gevolgen, in de toekomst te minimaliseren. 

Er zal een melding worden weergegeven op alle wiki's, 30 minuten voordat de wissel plaats vindt. Deze banner blijft zichtbaar tot het einde van de operatie. 

'''U zult wel in staat zijn om artikelen te lezen, maar niet om deze te bewerken, gedurende een korte periode. Dit geldt voor alle wiki's.'''

*U zult gedurende een uur of langer lang niet in staat zijn bewerkingen door te voeren op {{#time:l j xg Y|2025-03-19|nl}}.
*Tijdens het bewerken of opslaan gedurende deze tijd zult u een foutmelding zien. Wij hopen dat er geen bewerkingen verloren gaan, maar zijn hier niet zeker van. Wanneer u deze foutmelding te zien krijgt, wacht dan alstublieft tot alles weer normaal functioneert. Hierna kunt u uw bewerking opslaan. Toch raden we het ten zeerste aan dat u eerst een kopie maakt van uw bewerkingen maakt, gewoon uit voorzorg.

''Andere effecten'':

*Het uitvoeren van achtergrondtaken zal langzamer gaan, en sommige taken zouden mogelijk kunnen worden geannuleerd. Roodgekleurde koppelingen kunnen mogelijk niet zo snel bijgewerkt worden als gebruikelijk. Als u een artikel aanmaakt waarin ergens anders al naar verwezen wordt, zal de koppeling langer roodgekleurd blijven dan gebruikelijk. Sommige langlopende scripts zullen moeten worden onderbroken.
* We verwachten dat de uitrol van nieuwe code gebeurt zoals dat iedere week plaatsvindt. Het kan echter voorkomen dat sommige codewijzigingen per geval geblokkeerd worden, als de operatie ze later weer nodig heeft.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] zal ongeveer 90 minuten onbereikbaar zijn.

Dit project zal indien noodzakelijk worden uitgesteld. U kunt de [[wikitech:Switch_Datacenter|planning lezen op wikitech.wikimedia.org]]. Wijzigingen zullen in de planning worden aangekondigd. 

'''Deel deze informatie alstublieft met uw gemeenschap.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 15 mrt 2025 00:14 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=28307742 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-12&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W12&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* Twice a year, around the equinoxes, the Wikimedia Foundation's Site Reliability Engineering (SRE) team performs [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|a datacenter server switchover]], redirecting all traffic from one primary server to its backup. This provides reliability in case of a crisis, as we can always fall back on the other datacenter. [https://listen.hatnote.com/ Thanks to the Listen to Wikipedia] tool, you can hear the switchover take place: Before it begins, you'll hear the steady stream of edits; Then, as the system enters a brief read-only phase, the sound stops for a couple of minutes, before resuming after the switchover. You can [[diffblog:2025/03/12/hear-that-the-wikis-go-silent-twice-a-year/|read more about the background and details of this process on the Diff blog]]. If you want to keep an ear out for the next server switchover, listen to the wikis on [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 March 19 at 14:00 UTC].

'''Updates for editors'''

* The [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es improved Content Translation tool dashboard] is now available in [[phab:T387820|10 Wikipedias]] and will be available for all Wikipedias [[phab:T387821|soon]]. With [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|the unified dashboard]], desktop users can now: Translate new sections of an article; Discover and access topic-based [https://ig.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=ig&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits article suggestion filters] (initially available only for mobile device users); Discover and access the [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based &amp; Community-defined lists|Community-defined lists]] filter, also known as &quot;Collections&quot;, from wiki-projects and campaigns.
* On Wikimedia Commons, a [[c:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements#Improve category selection|new system to select the appropriate file categories]] has been introduced: if a category has one or more subcategories, users will be able to click on an arrow that will open the subcategories directly within the form, and choose the correct one. The parent category name will always be shown on top, and it will always be possible to come back to it. This should decrease the amount of work for volunteers in fixing/creating new categories. The change is also available on mobile. These changes are part of planned improvements to the UploadWizard.
* The Community Tech team is seeking wikis to join a pilot for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] feature and a refreshed Special:Block page in late March. Multiblocks enables administrators to impose multiple different types of blocks on the same user at the same time. If you are an admin or steward and would like us to discuss joining the pilot with your community, please leave a message on the [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|project talk page]].
* Starting March 25, the Editing team will test a new feature for Edit Check at [[phab:T384372|12 Wikipedias]]: [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Multi-check|Multi-Check]]. Half of the newcomers on these wikis will see all [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Reference Checks]] during their edit session, while the other half will continue seeing only one. The goal of this test is to see if users are confused or discouraged when shown multiple Reference Checks (when relevant) within a single editing session. At these wikis, the tags used on edits that show References Check will be simplified, as multiple tags could be shown within a single edit. Changes to the tags are documented [[phab:T373949|on Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379131]
* The [[m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|Global reminder bot]], which is a service for notifying users that their temporary user-rights are about to expire, now supports using the localized name of the user-rights group in the message heading. Translators can see the [[m:Global reminder bot/Translation|listing of existing translations and documentation]] to check if their language needs updating or creation.
* The [[Special:GlobalPreferences|GlobalPreferences]] gender setting, which is used for how the software should refer to you in interface messages, now works as expected by overriding the local defaults. [https://phabricator.wikimedia.org/T386584]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:26}} community-submitted {{PLURAL:26|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the Wikipedia App for Android had a bug fixed for when a user is browsing and searching in multiple languages. [https://phabricator.wikimedia.org/T379777]

'''Updates for technical contributors'''
* Later this week, the way that Codex styles are loaded will be changing. There is a small risk that this may result in unstyled interface message boxes on certain pages. User generated content (e.g. templates) is not impacted. Gadgets may be impacted. If you see any issues [[phab:T388847|please report them]]. See the linked task for details, screenshots, and documentation on how to fix any affected gadgets.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.21|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W12&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 18 mrt 2025 00:48 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28412594 --&gt;

== ''The Signpost'': 22 March 2025 ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 mrt 2025 04:11 (CET)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Bri@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28391577 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-13&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W13&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The Wikimedia Foundation is seeking your feedback on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product &amp; Technology OKRs|drafts of the objectives and key results that will shape the Foundation's Product and Technology priorities]] for the next fiscal year (starting in July). The objectives are broad high-level areas, and the key-results are measurable ways to track the success of their objectives. Please share your feedback on the talkpage, in any language, ideally before the end of April.

'''Updates for editors'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] will be released to multiple wikis (see [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|deployment plan]] for details) in April 2025, and the team has begun the process of engaging communities on the identified wikis. The extension provides tools to organize, manage, and promote collaborative activities (like events, edit-a-thons, and WikiProjects) on the wikis. The extension has three tools: [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]], [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Collaboration list|Collaboration List]], and [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Invitation list|Invitation Lists]]. It is currently on 13 Wikipedias, including English Wikipedia, French Wikipedia, and Spanish Wikipedia, as well as Wikidata. Questions or requests can be directed to the [[mw:Help talk:Extension:CampaignEvents|extension talk page]] or in Phabricator (with &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;#campaigns-product-team&lt;/bdi&gt; tag).
* Starting the week of March 31st, wikis will be able to set which user groups can view private registrants in [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]], as part of the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents]] extension. By default, event organizers and the local wiki admins will be able to see private registrants. This is a change from the current behavior, in which only event organizers can see private registrants. Wikis can change the default setup by [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|requesting a configuration change]] in Phabricator (and adding the &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;#campaigns-product-team&lt;/bdi&gt; tag). Participants of past events can cancel their registration at any time.
* Administrators at wikis that have a customized &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[MediaWiki:Sidebar]]&lt;/bdi&gt; should check that it contains an entry for the {{Int:specialpages}} listing. If it does not, they should add it using &lt;code dir=ltr style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;* specialpages-url|specialpages&lt;/code&gt;. Wikis with a default sidebar will see the link moved from the page toolbox into the sidebar menu in April. [https://phabricator.wikimedia.org/T388927]
* The Minerva skin (mobile web) combines both Notice and Alert notifications within the bell icon ([[File:OOjs UI icon bell.svg|16px|link=|class=skin-invert]]). There was a long-standing bug where an indication for new notifications was only shown if you had unseen Alerts. This bug is now fixed. In the future, Minerva users will notice a counter atop the bell icon when you have 1 or more unseen Notices and/or Alerts. [https://phabricator.wikimedia.org/T344029]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* VisualEditor has introduced a [[mw:VisualEditor/Hooks|new client-side hook]] for developers to use when integrating with the VisualEditor target lifecycle. This hook should replace the existing lifecycle-related hooks, and be more consistent between different platforms. In addition, the new hook will apply to uses of VisualEditor outside of just full article editing, allowing gadgets to interact with the editor in DiscussionTools as well. The Editing Team intends to deprecate and eventually remove the old lifecycle hooks, so any use cases that this new hook does not cover would be of interest to them and can be [[phab:T355555|shared in the task]].
* Developers who use the &lt;code dir=ltr&gt;mw.Api&lt;/code&gt; JavaScript library, can now identify the tool using it with the &lt;code dir=ltr&gt;userAgent&lt;/code&gt; parameter: &lt;code dir=ltr&gt;var api = new mw.Api( { userAgent: 'GadgetNameHere/1.0.1' } );&lt;/code&gt;. If you maintain a gadget or user script, please set a user agent, because it helps with library and server maintenance and with differentiating between legitimate and illegitimate traffic. [https://phabricator.wikimedia.org/T373874][https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Wikimedia_Foundation_User-Agent_Policy]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.22|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W13&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 24 mrt 2025 23:42 (CET)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28443127 --&gt;

== Nieuwsbrief 139 Wikimedia Nederland ==
{| class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;width:100%;&quot;
| valign=&quot;top&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border:1px gray solid; padding:1em;&quot; |
{| align=&quot;center&quot;
|-
| [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]&lt;br&gt;
&lt;hr&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray&quot;&gt;
Nieuwsbrief van maart 2025 &lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;&quot;&gt; WikiconNL 2025 | Wikipedia op Aruba ...   &lt;/div&gt;
&lt;hr&gt;&lt;br&gt;

|- style=&quot;font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;&quot;
| &lt;div style=&quot;text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;&quot;&gt;
* [[wmnl:Nieuwsbrief/139#Save the date: zaterdag 22 november WikiconNL 2025|Save the date: zaterdag 22 november WikiconNL 2025]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/139#Website Wikipedia op Aruba nu live|Website Wikipedia op Aruba nu live]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/139#De Arbitragecommissie onder de loep|De Arbitragecommissie onder de loep]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/139#Oproep: Help mee met Wiki Loves Public Domain!|Oproep: Help mee met Wiki Loves Public Domain!]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/139#Delpher in Wikipedia|Delpher in Wikipedia]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/139#Agenda - Zien we jou binnenkort?|Agenda - Zien we jou binnenkort?]]
&lt;/div&gt;
|-
| &lt;div style=&quot;font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray&quot;&gt;
Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]&lt;/div&gt;
|}
|}
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] [[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 27 mrt 2025 13:38 (CET) (CEST) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&amp;oldid=27878748 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-14&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W14&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* The Editing team is working on a new [[mw:Special:MyLanguage/Edit Check|Edit check]]: [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#26 March 2025|Peacock check]]. This check's goal is to identify non-neutral terms while a user is editing a wikipage, so that they can be informed that their edit should perhaps be changed before they publish it. This project is at the early stages, and the team is looking for communities' input: [[phab:T389445|in this Phabricator task]], they are gathering on-wiki policies, templates used to tag non-neutral articles, and the terms (jargon and keywords) used in edit summaries for the languages they are currently researching. You can participate by editing the table on Phabricator, commenting on the task, or directly messaging [[m:user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]].
* [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|Single User Login]] has now been updated on all wikis to move login and account creation to a central domain. This makes user login compatible with browser restrictions on cross-domain cookies, which have prevented users of some browsers from staying logged in.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:35}} community-submitted {{PLURAL:35|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* Starting on March 31st, the MediaWiki Interfaces team will begin a limited release of generated OpenAPI specs and a SwaggerUI-based sandbox experience for [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|MediaWiki REST APIs]]. They invite developers from a limited group of non-English Wikipedia communities (Arabic, German, French, Hebrew, Interlingua, Dutch, Chinese) to review the documentation and experiment with the sandbox in their preferred language. In addition to these specific Wikipedia projects, the sandbox and OpenAPI spec will be available on the [[testwiki:Special:RestSandbox|on the test wiki REST Sandbox special page]] for developers with English as their preferred language. During the preview period, the MediaWiki Interfaces Team also invites developers to [[mw:MediaWiki Interfaces Team/Feature Feedback/REST Sandbox|share feedback about your experience]]. The preview will last for approximately 2 weeks, after which the sandbox and OpenAPI specs will be made available across all wiki projects.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.23|MediaWiki]]

'''In depth'''
* Sometimes a small, [[gerrit:c/operations/cookbooks/+/1129184|one line code change]] can have great significance: in this case, it means that for the first time in years we're able to run all of the stack serving &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[https://maps.wikimedia.org/ maps.wikimedia.org]&lt;/bdi&gt; - a host dedicated to serving our wikis and their multi-lingual maps needs - from a single core datacenter, something we test every time we perform a [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|datacenter switchover]]. This is important because it means that in case one of our datacenters is affected by a catastrophe, we'll still be able to serve the site. This change is the result of [[phab:T216826|extensive work]] by two developers on porting the last component of the maps stack over to [[w:en:Kubernetes|kubernetes]], where we can allocate resources more efficiently than before, thus we're able to withstand more traffic in a single datacenter. This work involved a lot of complicated steps because this software, and the software libraries it uses, required many long overdue upgrades. This type of work makes the Wikimedia infrastructure more sustainable.

'''Meetings and events'''
* [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Workshop Spring 2025|MediaWiki Users and Developers Workshop Spring 2025]] is happening in Sandusky, USA, and online, from 14–16 May 2025. The workshop will feature discussions around the usage of MediaWiki software by and within companies in different industries and will inspire and onboard new users. Registration and presentation signup is now available at the workshop's website.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W14&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 1 apr 2025 02:05 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28473566 --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 4 apr 2025 04:04 (CEST)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-15&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W15&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* From now on, [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface admins]] and [[m:Special:MyLanguage/Central notice administrators|centralnotice admins]] are technically required to enable [[m:Special:MyLanguage/Help:Two-factor authentication|two-factor authentication]] before they can use their privileges. In the future this might be expanded to more groups with advanced user-rights. [https://phabricator.wikimedia.org/T150898]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* The Design System Team is preparing to release the next major version of Codex (v2.0.0) on April 29. Editors and developers who use CSS from Codex should see the [[mw:Codex/Release Timeline/2.0|2.0 overview documentation]], which includes guidance related to a few of the breaking changes such as &lt;code dir=ltr style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;font-size&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;line-height&lt;/code&gt;, and &lt;code dir=ltr style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;size-icon&lt;/code&gt;.
* The results of the [[mw:Developer Satisfaction Survey/2025|Developer Satisfaction Survey (2025)]]  are now available. Thank you to all participants. These results help the Foundation decide what to work on next and to review what they recently worked on.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.24|MediaWiki]]

'''Meetings and events'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]] will take place in Istanbul, Turkey, between 2–4 May. Registration for attending the in-person event will close on 13 April. Before registering, please note the potential need for a [https://www.mfa.gov.tr/turkish-representations.en.mfa visa] or [https://www.mfa.gov.tr/visa-information-for-foreigners.en.mfa e-visa] to enter the country.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W15&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 7 apr 2025 20:52 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28507470 --&gt;

== ''The Signpost'': 9 April 2025 ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore &quot;common standards&quot; for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]]

* News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 9 apr 2025 20:25 (CEST)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28494227 --&gt;

== This Month in Education: March 2025 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Apologies for writing in English. Please help to translate in your language.
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;&quot;&gt;This Month in Education&lt;/span&gt;

&lt;span style=&quot;font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;&quot;&gt; Volume 14 • Issue 3 • March 2025&lt;/span&gt;

&lt;div style=&quot;border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/March 2025|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/March 2025/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;&quot;&gt;In This Issue&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;&quot;&gt;
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/March 2025/A Whole New World: Research Findings on New Editor Integration in Serbian Wikipedia|A Whole New World: Research Findings on New Editor Integration in Serbian Wikipedia]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/March 2025/Bolivia: a new round of Leamos Wikipedia begins in Bolivia|Bolivia: a new round of Leamos Wikipedia begins in Bolivia]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/March 2025/Faculty of Social Sciences Workshop in Albania|Faculty of Social Sciences Workshop in Albania]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/March 2025/Lots of contributions and trainings as part of Wikimedia MKD's Education Programme|Lots of contributions and trainings as part of Wikimedia MKD's Education Programme]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/March 2025/Wikimedia organized multiple events of science and education in Brazil during the month of March|Wikimedia organized multiple events of science and education in Brazil during the month of March]]
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 10 apr 2025 17:04 (CEST)&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&amp;oldid=28458563 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-16&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W16&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* Later this week, the default thumbnail size will be increased from 220px to 250px. This changes how pages are shown in all wikis and has been requested by some communities for many years, but wasn't previously possible due to technical limitations. [https://phabricator.wikimedia.org/T355914]
* File thumbnails are now stored in discrete sizes. If a page specifies a thumbnail size that's not among the standard sizes (20, 40, 60, 120, 250, 330, 500, 960), then MediaWiki will pick the closest larger thumbnail size but will tell the browser to downscale it to the requested size. In these cases, nothing will change visually but users might load slightly larger images. If it doesn't matter which thumbnail size is used in a page, please pick one of the standard sizes to avoid the extra in-browser down-scaling step. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Images#Thumbnail_sizes][https://phabricator.wikimedia.org/T355914]

'''Updates for editors'''
* The Wikimedia Foundation are working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]] which will enable [[:w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[:w:en:Denial-of-service attack|Distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is so that they can more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for.
* To improve security for users, a small percentage of logins will now require that the account owner input a one-time password [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:EmailAuth|emailed to their account]]. It is recommended that you [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal-email|check]] that the email address on your account is set correctly, and that it has been confirmed, and that you have an email set for this purpose. [https://phabricator.wikimedia.org/T390662]
* &quot;Are you interested in taking a short survey to improve tools used for reviewing or reverting edits on your Wiki?&quot; This question will be [[phab:T389401|asked at 7 wikis starting next week]], on Recent Changes and Watchlist pages. The [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools|Moderator Tools team]] wants to know more about activities that involve looking at new edits made to your Wikimedia project, and determining whether they adhere to your project's policies.
* On April 15, the full Wikidata graph will no longer be supported on &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]&lt;/bdi&gt;. After this date, scholarly articles will be available through &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;[https://query-scholarly.wikidata.org/ query-scholarly.wikidata.org]&lt;/bdi&gt;, while the rest of the data hosted on Wikidata will be available through the &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]&lt;/bdi&gt; endpoint. This is part of the scheduled split of the Wikidata Graph, which was [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|announced in September 2024]]. More information is [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|available on Wikidata]].
* The latest quarterly [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Newsletter/First quarter of 2025|Wikimedia Apps Newsletter]] is now available. It covers updates, experiments, and improvements made to the Wikipedia mobile apps.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2025/April|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition includes: an invitation for tool maintainers to attend the Toolforge UI Community Feedback Session on April 15th; recent community metrics; and recent technical blog posts.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.25|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W16&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 15 apr 2025 02:24 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28540654 --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 17 apr 2025 02:34 (CEST)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-17&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W17&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] is now integrated with [[w:dag:Solɔɣu|Dagbani Wikipedia]] since April 15. It is the first project that will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in articles. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. [https://www.wikifunctions.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status_updates/2025-04-16]
* A new type of lint error has been created: [[Special:LintErrors/empty-heading|{{Int:linter-category-empty-heading}}]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint errors/empty-heading|documentation]]). The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter extension]]'s purpose is to identify wikitext patterns that must or can be fixed in pages and provide some guidance about what the problems are with those patterns and how to fix them. [https://phabricator.wikimedia.org/T368722]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:37}} community-submitted {{PLURAL:37|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* Following its publication on HuggingFace, the &quot;Structured Contents&quot; dataset, developed by Wikimedia Enterprise, is [https://enterprise.wikimedia.com/blog/kaggle-dataset/ now also available on Kaggle]. This Beta initiative is focused on making Wikimedia data more machine-readable for high-volume reusers. They are releasing this beta version in a location that open dataset communities already use, in order to seek feedback, to help improve the product for a future wider release. You can read more about the overall [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/#open-datasets Structured Contents project], and about the [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-wikipedia-infobox/ first release that's freely usable].
* There is no new MediaWiki version this week.

'''Meetings and events'''
* The Editing and Machine Learning Teams invite interested volunteers to a video meeting to discuss [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Peacock check|Peacock check]], which is the latest [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] that will detect &quot;peacock&quot; or &quot;overly-promotional&quot; or &quot;non-neutral&quot; language whilst an editor is typing. Editors who work with newcomers, or help to fix this kind of writing, or are interested in how we use artificial intelligence in our projects are encouraged to attend. The [[mw:Special:MyLanguage/Editing team/Community Conversations#Next Conversation|meeting will be on April 28, 2025]] at [https://zonestamp.toolforge.org/1745863200 18:00–19:00 UTC] and hosted on Zoom.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W17&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 21 apr 2025 23:00 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28578245 --&gt;

== Nieuwsbrief 140 Wikimedia Nederland ==
{| class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;width:100%;&quot;
| valign=&quot;top&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border:1px gray solid; padding:1em;&quot; |
{| align=&quot;center&quot;
|-
| [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]&lt;br&gt;
&lt;hr&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray&quot;&gt;
Nieuwsbrief van april 2025 &lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;&quot;&gt; Locatie WikiconNL 2025 bekend en meer info over wiki-projecten!   &lt;/div&gt;
&lt;hr&gt;&lt;br&gt;

|- style=&quot;font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;&quot;
| &lt;div style=&quot;text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;&quot;&gt;
* [[wmnl:Nieuwsbrief/140#WikiconNL in Leiden!|WikiconNL in Leiden!]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/140#Hackathon 2024: bouwen aan een digitale professorendatabase|Hackathon 2024: bouwen aan een digitale professorendatabase]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/140#Rétrospective: Luxemburgse kunst op de kaart|Rétrospective: Luxemburgse kunst op de kaart]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/140#Queer geschiedenismaand op Wikipedia|Queer geschiedenismaand op Wikipedia]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/140##100wikiwomen-challenge|#100wikiwomen-challenge]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/140#Wikipedia op Aruba: carnavalscultuur en zichtbaarheid via YouTube | Wikipedia op Aruba: carnavalscultuur en zichtbaarheid via YouTube]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/140#Agenda - Zien we jou binnenkort?|Agenda - Zien we jou binnenkort?]]
&lt;/div&gt;
|-
| &lt;div style=&quot;font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray&quot;&gt;
Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]&lt;/div&gt;
|}
|}
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] [[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 22 apr 2025 11:39 (CEST) (CET) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&amp;oldid=28460018 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-18&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W18&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Event organizers who host collaborative activities on [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|multiple wikis]], including Bengali, Japanese, and Korean Wikipedias, will have access to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] this week. Also, admins in the Wikipedia where the extension is enabled will automatically be granted the event organizer right soon. They won't have to manually grant themselves the right before they can manage events as [[phab:T386861|requested by a community]].
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* The release of the next major version of [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, is scheduled for 29 April 2025. Technical editors will have access to the release by the week of 5 May 2025. This update will include a number of [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Breaking_changes|breaking changes]] and minor [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Visual_changes|visual changes]]. Instructions on handling the breaking and visual changes are documented on [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release Timeline/2.0#|this page]]. Pre-release testing is reported in [[phab:T386298|T386298]], with post-release issues tracked in [[phab:T392379|T392379]] and [[phab:T392390|T392390]].
* Users of [[wikitech:Special:MyLanguage/Help:Wiki_Replicas|Wiki Replicas]] will notice that the database views of &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;ipblocks&lt;/code&gt;, &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;ipblocks_ipindex&lt;/code&gt;, and &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;ipblocks_compat&lt;/code&gt; are [[phab:T390767|now deprecated]]. Users can query the &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_table|block]]&lt;/code&gt; and &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_target_table|block_target]]&lt;/code&gt; new views that mirror the new tables in the production database instead. The deprecated views will be removed entirely from Wiki Replicas in June, 2025.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.27|MediaWiki]]

'''In depth'''
* The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April|Language and Internationalization Newsletter]] is now available. This edition includes an overview of the improved [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;campaign=contributionsmenu&amp;to=es&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en#/ Content Translation Dashboard Tool], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Language Support for New and Existing Languages|support for new languages]], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Wiki Loves Ramadan Articles Made In Content Translation Mobile Workflow|highlights from the Wiki Loves Ramadan campaign]], [[m:Special:MyLanguage/Research:Languages Onboarding Experiment 2024 - Executive Summary|results from the Language Onboarding Experiment]], an analysis of topic diversity in articles, and information on upcoming community meetings and events.

'''Meetings and events'''
* The [[Special:MyLanguage/Grants:Knowledge_Sharing/Connect/Calendar|Let's Connect Learning Clinic]] will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1745937000 April 29 at 14:30 UTC]. This edition will focus on &quot;Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects&quot;. You can [[m:Special:MyLanguage/Event:Learning Clinic %E2%80%93 Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects (Part_1)|register now]] to attend.
* The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which brings the global technical community together to connect, brainstorm, and hack existing projects, will take place from May 2 to 4th, 2025, at Istanbul, Turkey.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W18&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 28 apr 2025 21:31 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28585685 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 29 apr 2025 05:40 (CEST)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== ''The Signpost'': 1 May 2025 ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]]

* Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]]

* News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 2 mei 2025 00:21 (CEST)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Bri@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28562138 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-19&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W19&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The Wikimedia Foundation has shared the latest draft update to their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|annual plan]] for next year (July 2025–June 2026). This includes an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|executive summary]] (also on [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), details about the three main [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals|goals]] ([[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product &amp; Technology OKRs|Infrastructure]], [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Volunteer Support|Volunteer Support]], and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Effectiveness]]), [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|global trends]], and the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Budget Overview|budget]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Financial Model|financial model]]. Feedback and questions are welcome on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|talk page]] until the end of May.

'''Updates for editors'''
* For wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]], two new feature improvements have been released:
** Admins can now choose which namespaces are permitted for [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] via [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Registration/Permitted namespaces|documentation]]). The default setup is for event registration to be permitted in the Event namespace, but other namespaces (such as the project namespace or WikiProject namespace) can now be added. With this change, communities like WikiProjects can now more easily use Event Registration for their collaborative activities.
** Editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Transclusion|transclude]] the Collaboration List on a wiki page ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration list/Transclusion|documentation]]). The Collaboration List is an automated list of events and WikiProjects on the wikis, accessed via {{#special:AllEvents}} ([[w:en:Special:AllEvents|example]]). Now, the Collaboration List can be added to all sorts of wiki pages, such as: a wiki mainpage, a WikiProject page, an affiliate page, an event page, or even a user page.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* Developers who use the &lt;code dir=ltr&gt;moment&lt;/code&gt; library in gadgets and user scripts should revise their code to use alternatives like the &lt;code dir=ltr&gt;Intl&lt;/code&gt; library or the new &lt;code dir=ltr&gt;mediawiki.DateFormatter&lt;/code&gt; library. The &lt;code dir=ltr&gt;moment&lt;/code&gt; library has been deprecated and will begin to log messages in the developer console. You can see a global search for current uses, and [[phab:T392532|ask related questions in this Phabricator task]].
* Developers who maintain a tool that queries the Wikidata term store tables (&lt;code dir=ltr style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;wbt_*&lt;/code&gt;) need to update their code to connect to a separate database cluster. These tables are being split into a separate database cluster. Tools that query those tables via the wiki replicas must be adapted to connect to the new cluster instead. [[wikitech:News/2025 Wikidata term store database split|Documentation and related links are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T390954]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.28|MediaWiki]]

'''In depth'''
* The latest [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on preparing to expand the deployment to additional wikis as soon as this week (starting May 6) and scaling up over the following weeks, plus exploring filtering and transforming source data.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W19&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 6 mei 2025 02:14 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28665011 --&gt;

== We will be enabling the new Charts extension on your wiki soon! ==
''(Apologies for posting in English)''

Hi all! We have good news to share regarding the ongoing problem with graphs and charts affecting all wikis that use them.

As you probably know, the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|old Graph extension]] was disabled in 2023 [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/EWL4AGBEZEDMNNFTM4FRD4MHOU3CVESO/|due to security reasons]]. We’ve worked in these two years to find a solution that could replace the old extension, and provide a safer and better solution to users who wanted to showcase graphs and charts in their articles. We therefore developed the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Charts extension]], which will be replacing the old Graph extension and potentially also the [[:mw:Extension:EasyTimeline|EasyTimeline extension]].

After successfully deploying the extension on Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedia, as well as on MediaWiki.org, as part of a pilot phase, we are now happy to announce that we are moving forward with the next phase of deployment, which will also include your wiki.

The deployment will happen in batches, and will start from '''May 6'''. Please, consult [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|our page on MediaWiki.org]] to discover when the new Charts extension will be deployed on your wiki. You can also [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|consult the documentation]] about the extension on MediaWiki.org.

If you have questions, need clarifications, or just want to express your opinion about it, please refer to the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension_talk:Chart/Project|project’s talk page on Mediawiki.org]], or ping me directly under this thread. If you encounter issues using Charts once it gets enabled on your wiki, please report it on the [[:mw:Extension_talk:Chart/Project|talk page]] or at [[phab:tag/charts|Phabricator]].

Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|User:Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|talk]]) 6 mei 2025 17:07 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Sannita (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28663781 --&gt;

== This Month in Education: April 2025 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Apologies for writing in English. Please help to translate in your language.
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;&quot;&gt;This Month in Education&lt;/span&gt;

&lt;span style=&quot;font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;&quot;&gt; Volume 14 • Issue 4 • April 2025&lt;/span&gt;

&lt;div style=&quot;border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/April 2025|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/April 2025/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;&quot;&gt;In This Issue&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;&quot;&gt;
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2025/Ceremony of giving certificates and awarding the winners of the edit-a-thon: Meet Slovenia|Ceremony of giving certificates and awarding the winners of the edit-a-thon: Meet Slovenia]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2025/The Workshops Wikimedia &amp; Education are back in Brazil|The Workshops Wikimedia &amp; Education are back in Brazil]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2025/EduWiki Nigeria: Advancing Digital Literacy in Schools|EduWiki Nigeria: Advancing Digital Literacy in Schools]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2025/Empowering the Next Generation: Wikidata Training at Federal Government Boys College, FGBC Abuja|Empowering the Next Generation: Wikidata Training at Federal Government Boys College, FGBC Abuja]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2025/Final Wikipedia project with Shefit Hekali school in Peqin, Albania|Final Wikipedia project with Shefit Hekali school in Peqin, Albania]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2025/Teachers who graduated from the Leamos Wikipedia program in Bolivia become mentors for their colleagues |Teachers who graduated from the Leamos Wikipedia program in Bolivia become mentors for their colleagues]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2025/Wikivoyage in Has region, Northern Albania|Wikivoyage in Has region, Northern Albania]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2025/Wikivoyage workshop in Bulqiza|Wikivoyage workshop in Bulqiza]]
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 10 mei 2025 04:49 (CEST)&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&amp;oldid=28656387 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-20&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W20&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|&quot;Get shortened URL&quot;]] link on the sidebar now includes a [[phab:T393309|QR code]]. Wikimedia site users can now use it by scanning or downloading it to quickly share and access shared content from Wikimedia sites, conveniently.

'''Updates for editors'''
* The Wikimedia Foundation is working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]], which will enable [[w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[w:en:Denial-of-service attack|distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is to help more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. Tech News has [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|previously written about this]]. The deployment will be gradual. Some might see the Edge Uniques cookie the week of 19 May. You can discuss this on the [[m:Talk:Edge Uniques|talk page]].
* Starting May 19, 2025, Event organisers in wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] enabled can use [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] in the project namespace (e.g., Wikipedia namespace, Wikidata namespace). With this change, communities don't need admins to use the feature. However, wikis that don't want this change can remove and add the permitted namespaces at [[Special:CommunityConfiguration/CampaignEvents]].
* The Wikipedia project now has a {{Int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q36720|Nupe]] ([[w:nup:|&lt;code&gt;w:nup:&lt;/code&gt;]]). This is a language primarily spoken in the North Central region of Nigeria. Speakers of this language are invited to contribute to [[w:nup:Tatacin feregi|new Wikipedia]].
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* Developers can now access pre-parsed Dutch Wikipedia, amongst others (English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese) through the [https://enterprise.wikimedia.com/docs/snapshot/#structured-contents-snapshot-bundle-info-beta Structured Contents snapshots (beta)]. The content includes parsed Wikipedia abstracts, descriptions, main images, infoboxes, article sections, and references.
* The &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;/page/data-parsoid&lt;/code&gt; REST API endpoint is no longer in use and will be deprecated. It is [[phab:T393557|scheduled to be turned off]] on June 7, 2025.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.1|MediaWiki]]

'''In depth'''
* The [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/2025_Cloud_VPS_VXLAN_IPv6_migration IPv6 support] is a newly introduced Cloud virtual network that significantly boosts Wikimedia platforms' scalability, security, and readiness for the future. If you are a technical contributor eager to learn more, check out [https://techblog.wikimedia.org/2025/05/06/wikimedia-cloud-vps-ipv6-support/ this blog post] for an in-depth look at the journey to IPv6.

'''Meetings and events'''
* The 2nd edition of 2025 of [[m:Special:MyLanguage/Afrika Baraza|Afrika Baraza]], a virtual platform for African Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747328400 May 15 at 17:00 UTC]. This edition will focus on discussions regarding [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|Wikimedia Annual planning and progress]].
* The [[m:Special:MyLanguage/MENA Connect Community Call|MENA Connect Community Call]], a virtual meeting for [[w:en:Middle East and North Africa|MENA]] Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747501200 May 17 at 17:00 UTC]. You can [[m:Event:MENA Connect (Wiki_Diwan) APP Call|register now]] to attend.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W20&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 13 mei 2025 00:37 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28714188 --&gt;

== ''The Signpost'': 14 May 2025 ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]]

* From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 mei 2025 00:02 (CEST)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28671646 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;


&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|overleg]])&lt;/bdi&gt; 16 mei 2025 00:06 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-21&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W21&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test.

'''Updates for editors'''

* From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]].
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]]  [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{Fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121]
* Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543]
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]].
* [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template.
* Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]].
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751]

'''Updates for technical contributors'''
* Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121]
* The &lt;code dir=ltr&gt;mw.title&lt;/code&gt; object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named &lt;code dir=ltr&gt;isDisambiguationPage&lt;/code&gt;. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441]
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with &lt;code dir=ltr&gt;mw.loader.load&lt;/code&gt;. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;gitlab.wikimedia.org&lt;/bdi&gt; without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]]

'''Meetings and events'''
* The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now].

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W21&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 20 mei 2025 01:12 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28724712 --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{Int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 22 mei 2025 17:26 (CEST)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Sannita (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-22&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W22&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

'''Updates for editors'''
* Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new &lt;code&gt;+&lt;/code&gt; toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The &lt;code dir=ltr&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]&lt;/code&gt; parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019]
* This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future.
* Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]].
* Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish.
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* The previously deprecated &lt;code dir=ltr&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]&lt;/code&gt; views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new &lt;code dir=ltr&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]&lt;/code&gt; and &lt;code dir=ltr&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]&lt;/code&gt; views instead.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]]

'''Meetings and events'''
* [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]].

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W22&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 26 mei 2025 22:04 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28788673 --&gt;

== Nieuwsbrief 141 Wikimedia Nederland ==
{| class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;width:100%;&quot;
| valign=&quot;top&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border:1px gray solid; padding:1em;&quot; |
{| align=&quot;center&quot;
|-
| [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]&lt;br&gt;
&lt;hr&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray&quot;&gt;
Nieuwsbrief van mei 2025 &lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;&quot;&gt; Wikipedia op Aruba | WikiconNL | Verbindingsprijs...   &lt;/div&gt;
&lt;hr&gt;&lt;br&gt;

|- style=&quot;font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;&quot;
| &lt;div style=&quot;text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;&quot;&gt;
* [[wmnl:Nieuwsbrief/141#Wikipedia op Aruba in volle gang|Wikipedia op Aruba in volle gang]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/141#WikiconNL 2025 – meld je aan of help mee!|WikiconNL 2025 – meld je aan of help mee!]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/141#Nominaties geopend voor de Verbindingsprijs 2025!|Nominaties geopend voor de Verbindingsprijs 2025!]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/141#Wikipedia vrijwilligers ontvangen lintje|Wikipedia vrijwilligers ontvangen lintje]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/141#Terugblik op 2024: bekijk ons jaarverslag!|Terugblik op 2024: bekijk ons jaarverslag!]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/141#Vreemde eenden zwemmen tegen de stroom in | Vreemde eenden zwemmen tegen de stroom in]]
* [[wmnl:Nieuwsbrief/141#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]]
&lt;/div&gt;
|-
| &lt;div style=&quot;font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray&quot;&gt;
Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]&lt;/div&gt;
|}
|}
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] [[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 27 mei 2025 10:45 (CEST) (CET) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&amp;oldid=28460018 --&gt;

== This Month in Education: May 2025 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Apologies for writing in English. Please help to translate in your language.
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;&quot;&gt;This Month in Education&lt;/span&gt;

&lt;span style=&quot;font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;&quot;&gt; Volume 14 • Issue 5 • May 2025&lt;/span&gt;

&lt;div style=&quot;border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/May 2025|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/May 2025/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;&quot;&gt;In This Issue&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;&quot;&gt;
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2025/Journalism students at Aleksandër Xhuvani University explore Wikipedia in Albania|Journalism students at Aleksandër Xhuvani University explore Wikipedia in Albania]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2025/Reviewing pending articles editathon with high school students in Albania|Reviewing pending articles editathon with high school students in Albania]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2025/Several educational workshops to promote science on Wiki were held in Brazil in the month of May|Several educational workshops to promote science on Wiki were held in Brazil in the month of May]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2025/Simón Bolívar Teacher Training College joins the Let's Read Wikipedia Program|Simón Bolívar Teacher Training College joins the Let's Read Wikipedia Program]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2025/Students become Editors: Wikimedia Chile launches Latin America's first Vikidia Workshop|Students become Editors: Wikimedia Chile launches Latin America's first Vikidia Workshop]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2025/The DemocraTICon competition was held, this year for the first time with a discipline focused on Wikipedia |The DemocraTICon competition was held, this year for the first time with a discipline focused on Wikipedia]]
* [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2025/Wikimedia MKD's &quot;Lajka&quot; workshop in Skopje|Wikimedia MKD's &quot;Lajka&quot; workshop in Skopje]]
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 28 mei 2025 04:58 (CEST)&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&amp;oldid=28771448 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{Int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{Urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{Int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Overleg gebruiker:MediaWiki message delivery|overleg]]) 28 mei 2025 05:07 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-23&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W23&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]].

'''Updates for editors'''
* It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the &lt;code dir=ltr&gt;_default&lt;/code&gt; key in the local &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]&lt;/bdi&gt; page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{Formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* Starting the week of June 2, bots logging in using &lt;code dir=ltr&gt;action=login&lt;/code&gt; or &lt;code dir=ltr&gt;action=clientlogin&lt;/code&gt; will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using &lt;code dir=ltr&gt;action=login&lt;/code&gt; without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205]
* From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;async&lt;/code&gt;/&lt;code&gt;await&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt; syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]]

'''Meetings and events'''
* Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W23&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 3 jun 2025 01:54 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28819186 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-24&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W24&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday.

'''Updates for editors'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716]
[[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]]
* The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] (&quot;{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}&quot;). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121]
* Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492]
* This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]].
* Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named &lt;code dir=ltr&gt;pageImage&lt;/code&gt; and &lt;code dir=ltr&gt;pageAssessments&lt;/code&gt;. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W24&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 10 jun 2025 03:16 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28846858 --&gt;

== Vote now in the 2025 U4C Election ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}

Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC].

Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 14 jun 2025 01:00 (CEST) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28848819 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-25&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W25&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* You can [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nominate your favorite tools] for the sixth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. Nominations are anonymous and will be open until June 25. You can re-use the survey to nominate multiple tools.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]]

'''In depth'''
* Foundation staff and technical volunteers use Wikimedia APIs to build the tools, applications, features, and integrations that enhance user experiences. Over the coming years, the MediaWiki Interfaces team will be investing in Wikimedia web (HTTP) APIs to better serve technical volunteer needs and protect Wikimedia infrastructure from potential abuse. You can [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ read more about their plans to evolve the APIs in this Techblog post].

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W25&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 17 jun 2025 01:38 (CEST)
&lt;!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28870688 --&gt;</text>
      <sha1>gi967flpwmdzuoaajun9k1tbyg6wiw8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Michel de Montaigne/Essais: Au lecteur</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42925</id>
    <revision>
      <id>396917</id>
      <parentid>396504</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T09:53:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>J.Grandgagnage</username>
        <id>3610</id>
      </contributor>
      <origin>396917</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3382" sha1="cyipt8emkothfynhvnvh4ni44npozsz" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;'''AAN DE LEZER'''&lt;br&gt;(&quot;Au lecteur&quot;)&lt;/div&gt;


{{Kolommen2
| Kolom1=
&lt;poem&gt;
Aan de lezer,

Lezer, je hebt hier een bonafide boek; het waarschuwt je van meet af aan dat ik mezelf niets anders dan een vertrouwd en persoonlijk doel stelde: ik besteedde er helemaal geen aandacht aan of het jou dienstig zou zijn of mij glorie zou brengen. Mijn vermogens zijn niet tot een dergelijk ontwerp in staat. Ik heb het opgedragen aan het bijzondere goed van mijn verwanten en vrienden, zodat zij, nadat ze mij verloren hebben (wat ze binnenkort moeten doen), daarin enkele kenmerken van mijn toestanden en humeuren kunnen terugvinden, en daardoor vollediger en levensechter de kennis die ze van mij hadden kunnen behouden. Als het mijn bedoeling was geweest om de gunst van de wereld te zoeken, zou ik mezelf zeker hebben getooid met geleende schoonheden: ik verlang integendeel gezien te worden zoals ik op mijn eigen oprechte, eenvoudige en gewone manier overkom, zonder berekendheid en kunstgrepen: want het is mijzelf die ik schilder. Mijn gebreken daarin zullen levendig getoond worden,  alsook mijn onvolkomenheden en mijn natuurlijke vorm, voor zover het publieke respect mij dat heeft toegestaan. Als ik tussen die volken had geleefd, die (zeggen ze) nog steeds leven onder de zoete vrijheid van de primitieve wetten van de natuur, verzeker ik u dat ik mezelf heel graag geheel en  volledig naakt zou hebben geschilderd. Dus, lezer, ik ben de stof van mijn boek: er is geen reden waarom je je vrije tijd zou moeten besteden aan zo’n lichtzinnig en ijdel onderwerp. Daarom dus: adieu. van Montaigne, op deze eerste maart 1580.&lt;ref&gt;Enkele exemplaren van de editie 1595 vermelden ''&quot;ce 12 juin 1580&quot;'', en in de editie van 1588 staat te lezen ''&quot;ce 12 juin 1588&quot;''.&lt;/ref&gt; 

Vertaler: Jules Grandgagnage&lt;ref&gt;[https://www.montaigne-essays.nl/ Website over Montaignes essays]&lt;/ref&gt;
&lt;/poem&gt;

| Kolom2=
&lt;poem&gt;
Au Lecteur.

C’Est icy vn liure de bonne foy, lecteur. Il t’aduertit dés l’entrée, que ie ne m’y ſuis proposé aucune fin, que domeſtique &amp; priuée : Ie n’y ay eu nulle conſideration de ton ſeruice, ny de ma gloire : Mes forces ne ſont pas capables d’vn tel deſſein. Ie l’ay voué à la commodité particuliere de mes parens &amp; amis : à ce que m’ayant perdu (ce qu’ils ont à faire bien toſt) ils y puiſſent retrouuer aucuns traits de mes conditions &amp; humeurs, &amp; que par ce moyen ils nourriſſent plus entiere &amp; plus vifue, la connoiſſance qu’ils ont eu de moy. Si c’euſt eſté pour rechercher la faueur du monde : ie me fuſſe mieus paré et me preſanterois en une marche eſtudiee. Ie veus qu’õ m’y voie en ma façõ ſimple, naturelle &amp; ordinaire, ſans contantion &amp; artifice : car c’eſt moy que ie peins. Mes defauts s’y liront au vif. &amp; ma forme naïfue, autant que la reuerence publique me l’a permis. Que ſi i’euſſe eſté entre ces nations qu’on dict viure encore ſous la douce liberté des premieres loix de nature, ie t’aſſeure que ie m’y fuſſe tres-volontiers peint tout entiér, &amp; tout nud. Ainſi, lecteur, ie ſuis moy-meſmes la matiere de mon liure : ce n’eſt pas raiſon que tu employes ton loiſir en vn ſubiect ſi friuole &amp; ſi vain. A Dieu donq, de Montaigne, ce premier de Mars mille cinq cens quattre uins.
&lt;/poem&gt;
}}

;Voetnoten
{{References}}


{{Sub}}</text>
      <sha1>cyipt8emkothfynhvnvh4ni44npozsz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sjabloon:Opmaak/Test/Reeks</title>
    <ns>10</ns>
    <id>43345</id>
    <revision>
      <id>396882</id>
      <parentid>386881</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T12:24:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <comment>test: 1..7</comment>
      <origin>396882</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="443" sha1="cyw2qihdblesx1fud7a1a91n5zkkmsl" xml:space="preserve">{{Opmaak
| Object = Reeks
| Bron = Humanature logo.jpg
| Definitie = Definitie text
| Beschrijving = Dit is een test voor het opmaken van een boekenreeks
| Formaat = html
| Voortgang = 5
| Collectie = Onderwijs en opleiding
&lt;!--
| Onderdeel = Boek&amp;shy;1&amp;shy;hier&amp;shy;daar, Zelf leren,Boek 3
| Support = Help
| Kleur = #846dab, #f26522, #bd1a8d
| Titel = Ondernemend leren
| Referentie = wikipedia, wikijunior
| textregel 1
| textregel 2
--&gt;
}}</text>
      <sha1>cyw2qihdblesx1fud7a1a91n5zkkmsl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396883</id>
      <parentid>396882</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T12:29:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <comment>test: 1..10</comment>
      <origin>396883</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="443" sha1="7tlvol9lflzmsox16xvgux53f2osboz" xml:space="preserve">{{Opmaak
| Object = Reeks
| Bron = Humanature logo.jpg
| Definitie = Definitie text
| Beschrijving = Dit is een test voor het opmaken van een boekenreeks
| Formaat = html
| Voortgang = 5
| Collectie = Onderwijs en opleiding
| Onderdeel = Boek&amp;shy;1&amp;shy;hier&amp;shy;daar, Zelf leren,Boek 3
| Support = Help
| Kleur = #846dab, #f26522, #bd1a8d
&lt;!--
| Titel = Ondernemend leren
| Referentie = wikipedia, wikijunior
| textregel 1
| textregel 2
--&gt;
}}</text>
      <sha1>7tlvol9lflzmsox16xvgux53f2osboz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396884</id>
      <parentid>396883</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T12:30:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <comment>test 1..12</comment>
      <origin>396884</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="443" sha1="a01k6yf3gm50jr0wt6uh6jfcbut2u94" xml:space="preserve">{{Opmaak
| Object = Reeks
| Bron = Humanature logo.jpg
| Definitie = Definitie text
| Beschrijving = Dit is een test voor het opmaken van een boekenreeks
| Formaat = html
| Voortgang = 5
| Collectie = Onderwijs en opleiding
| Onderdeel = Boek&amp;shy;1&amp;shy;hier&amp;shy;daar, Zelf leren,Boek 3
| Support = Help
| Kleur = #846dab, #f26522, #bd1a8d
| Titel = Ondernemend leren
| Referentie = wikipedia, wikijunior
&lt;!--
| textregel 1
| textregel 2
--&gt;
}}</text>
      <sha1>a01k6yf3gm50jr0wt6uh6jfcbut2u94</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396885</id>
      <parentid>396884</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T12:31:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <comment>test: -/- 12</comment>
      <origin>396885</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="443" sha1="5lpq2ze2nc0kji4bcgovmmsnpo9mq2b" xml:space="preserve">{{Opmaak
| Object = Reeks
| Bron = Humanature logo.jpg
| Definitie = Definitie text
| Beschrijving = Dit is een test voor het opmaken van een boekenreeks
| Formaat = html
| Voortgang = 5
| Collectie = Onderwijs en opleiding
| Onderdeel = Boek&amp;shy;1&amp;shy;hier&amp;shy;daar, Zelf leren,Boek 3
| Support = Help
| Kleur = #846dab, #f26522, #bd1a8d
| Titel = Ondernemend leren
&lt;!--
| Referentie = wikipedia, wikijunior
--&gt;
| textregel 1
| textregel 2
}}</text>
      <sha1>5lpq2ze2nc0kji4bcgovmmsnpo9mq2b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>396886</id>
      <parentid>396885</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T12:32:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <comment>test: -11; Titel lijkt de boosdoener</comment>
      <origin>396886</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="443" sha1="4d0px5che7e6i5m464s1ktk9v0hlj7k" xml:space="preserve">{{Opmaak
| Object = Reeks
| Bron = Humanature logo.jpg
| Definitie = Definitie text
| Beschrijving = Dit is een test voor het opmaken van een boekenreeks
| Formaat = html
| Voortgang = 5
| Collectie = Onderwijs en opleiding
| Onderdeel = Boek&amp;shy;1&amp;shy;hier&amp;shy;daar, Zelf leren,Boek 3
| Support = Help
| Kleur = #846dab, #f26522, #bd1a8d
&lt;!--
| Titel = Ondernemend leren
--&gt;
| Referentie = wikipedia, wikijunior
| textregel 1
| textregel 2
}}</text>
      <sha1>4d0px5che7e6i5m464s1ktk9v0hlj7k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categorie:Module Layout Wikipedia link ontbreekt</title>
    <ns>14</ns>
    <id>43387</id>
    <revision>
      <id>396889</id>
      <parentid>387365</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T13:02:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Erik Baas</username>
        <id>2193</id>
      </contributor>
      <comment>{{Hiddencat}}</comment>
      <origin>396889</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" sha1="tekwkqhmrw4n1gezlkrl0vpogbemwq0" xml:space="preserve">{{Hiddencat}}

[[Categorie:Module Layout]]</text>
      <sha1>tekwkqhmrw4n1gezlkrl0vpogbemwq0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Klassieke oudheid</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43443</id>
    <revision>
      <id>396921</id>
      <parentid>388265</parentid>
      <timestamp>2025-06-17T10:22:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <comment>Link naar Boekenplank Geschiedenis</comment>
      <origin>396921</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2598" sha1="l60nio5lgmp4iol6ajckublot3c2ta5" xml:space="preserve">&lt; [[Boekenplank:Geschiedenis]]

De Klassieke Oudheid, die voornamelijk het oude Griekenland en Rome omvat, heeft een rijke nalatenschap van bouwwerken en kunstwerken die door de eeuwen heen zijn bewonderd. Deze periode kenmerkt zich door zijn significante bijdragen aan architectuur, beeldhouwkunst, schilderkunst en andere vormen van kunst, die tot op de dag van vandaag grote invloed hebben.

'''Griekse Bouwwerken en Kunstwerken'''

'''Architectuur'''

* Parthenon in Athene: Dit tempelcomplex op de Acropolis, gewijd aan de godin Athena, is een icoon van de Dorische architectuur. Het staat bekend om zijn verfijnde bouwtechnieken, zoals het optisch corrigeren van lijnen om perfecte symmetrie te suggereren. • Tempel van Zeus in Olympia: Beroemd om zijn gigantische standbeeld van Zeus, een van de [[Zeven wereldwonderen|Zeven Wereldwonderen]] van de antieke wereld.

'''Beeldhouwkunst'''

* Discuswerper (Discobolus) van Myron: Exemplarisch voor de Griekse belangstelling voor het afbeelden van de menselijke vorm en beweging. • Venus van Milo: Hoewel ontdekt in de Hellenistische periode, blijft dit beeld een icoon van Griekse artistieke schoonheid.

'''Romeinse Bouwwerken en Kunstwerken'''

* Architectuur Colosseum in Rome: Een amfitheater dat de Romeinse architectuur en ingenieurskunst belichaamt, beroemd om zijn gladiatorengevechten. • Pantheon in Rome: Een tempel gewijd aan alle Romeinse goden, bekend om zijn grote koepel met een oculus, die de kamer met natuurlijk licht vult.

'''Beeldhouwkunst'''

* Buste van keizer Augustus: Staat symbool voor Romeinse macht en politiek, vaak afgebeeld in idealistische vorm. • Trajan’s Column: Een monument versierd met een spiraalvormig reliëf dat de overwinningen van keizer Trajanus in Dacië viert.

'''Bewondering en Invloed'''

* De werken uit de Klassieke Oudheid zijn bewonderd voor hun esthetische schoonheid, technische bekwaamheid, en hun diepgaande invloed op latere kunst- en architectuurstijlen, zoals de Renaissance en het Neoclassicisme. Kunstenaars en architecten uit latere perioden hebben zich vaak gewend tot de klassieke vormen als een bron van inspiratie en standaard van perfectie. De idealen van symmetrie, proportie en harmonie uit deze periode blijven een fundament voor de westerse esthetiek.

''De erfenis van de Klassieke Oudheid is ook bewaard gebleven in talrijke musea wereldwijd, waar deze werken zowel door academici als het publiek worden bestudeerd en bewonderd. Ze dienen als een herinnering aan de culturele prestaties van de oude Grieken en Romeinen en hun blijvende invloed op de wereld.''</text>
      <sha1>l60nio5lgmp4iol6ajckublot3c2ta5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kookboek/Gestoofde rode kool</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43997</id>
    <revision>
      <id>396881</id>
      <parentid>395900</parentid>
      <timestamp>2025-06-16T12:18:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JopkeB</username>
        <id>18060</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Bereidingswijze */</comment>
      <origin>396881</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2698" sha1="mgfnzio8mzjdzkyryd3xsq7hdegow4h" xml:space="preserve">{{Recept
| Afbeelding = 
| Categorie = Groentenrecept
| Porties = 4
| Energie = 
| Tijd = 40-45 minuten
| Stippen = 3
}}

Voor '''gestoofde rode kool''' wordt de kool eerst kort aangebakken, waarna er water wordt toegevoegd en de kool verder gaar stooft.

==Ingrediënten==
* 750 g fijngesneden {{Kb|rodekool}}
* 3 + 2 eetlepels plantaardige olie, boter of margarine
* 7 {{Kb|p=kruidnagel|kruidnagels}}
* 3 theelepels {{Kb|karwijzaad}}
* 2 middelgrote {{Kb|p=ui|uien}}
* 2 {{Kb|p=appel|goudreinetten}}
* flink wat peper
* ½ eetlepel nootmuskaat
* 3 eetlepels keukenazijn

==Bereidingswijze==
* Maak de rode kool schoon en schaaf of snijd hem fijn.
* Verwarm 3 eetlepels olie/boter/margarine in een grote pan (kookpan of braadpan). Laat de kruidnagelen en het karwijzaad even zachtjes meefruiten. 
* Voeg dan de rode kool toe, zet het vuur hoger en roer goed om. 
* Voeg ± ½ liter water toe en breng die aan de kook. Roer goed om.
* Kook het gerecht ± 20 minuten en roer af en toe om, zorg dat er steeds voldoende water in de pan is, zodat de kool niet aanbrandt. Proef of de kool gaar is, zo niet: laat langer koken. Bak intussen de uien en snijd de appels:
* Snijd de uien grof en bak ze met 2 eetlepels olie of boter in een koekenpan, roer af en toe. Ze moeten aan alle kanten bruinig zijn, maar niet aangebrand
* Schil de appels en snijd ze in blokjes. Voeg ze toe aan de rode kool als die (bijna) gaar is. Kook nog 3-5 minuten mee en roer goed om. 
* Giet het water af en vang het kookvocht op. Er zit nog veel smaak in het kookvocht, gebruik het daarom voor jus, saus of om aardappelpuree mee te maken. 
* Probeer de kruidnagelen zoveel mogelijk te verwijderen.
* Breng op smaak met peper, nootmuskaat en azijn en roer die door de kool. 
* Proef of de rode kool op smaak is, voeg anders nog ontbrekende smaakmakers toe.
* Geef de gebakken uien er apart bij, zodat iedereen naar smaak kan gebruiken.
Dien op met bijvoorbeeld gekookte aardappelen of aardappelpuree, en rookworst of gebakken lamsworstjes; voor een vegetarische maaltijd: met bijvoorbeeld aardappelpuree met gehakte walnoten en kleine stukjes kaas (bij elkaar 400 g noten + kaas).

==Varianten==
* Vervang het karwijzaad door gekneusde {{Kb|p=venkelzaad|venkelzaadjes}}.
* Vervang het water door {{Kb|bouillon}} of voeg een bouillonblokje toe.
* Vervang het water gedeeltelijk door appelsap.
* Voeg de blaadjes van 1 takje tijm toe tijdens het stoven.
* Vooe een kaneelstokje toe tijdens het stoven.
* Voeg 3 eetlepels gewelde rozijnen toe en stoof ze mee.
* Vervang de appel door 300 g gewelde abrikozen (in reepjes of stukjes).
* Vervang keukenazijn door balsamicoazijn.


{{Recepten}} 
[[Categorie:Groentenrecept]]
{{Sub}}</text>
      <sha1>mgfnzio8mzjdzkyryd3xsq7hdegow4h</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>