Wikibooks nlwikibooks https://nl.wikibooks.org/wiki/Hoofdpagina MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Media Speciaal Overleg Gebruiker Overleg gebruiker Wikibooks Overleg Wikibooks Bestand Overleg bestand MediaWiki Overleg MediaWiki Sjabloon Overleg sjabloon Help Overleg help Categorie Overleg categorie Transwiki Overleg transwiki Wikijunior Overleg Wikijunior TimedText TimedText talk Module Overleg module 4 30 397084 396893 2025-06-19T11:56:36Z Erik Baas 2193 Nieuw kopje aangemaakt: /* Speciale pagina's */ 397084 wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__{{Lerarenkamer}}<!-- Bij archiveren deze regel laten staan aub. --><br style="clear: both;"> == Vraag over link naar Wikivoyage voor [[Vakantiereizen]] == Op Wikivoyage heb ik enkele jaren terug het artikel [[Wikivoyage:Weinstraße|Deutsche Weinstraße]] opgezet. Eerder dit jaar heb ik [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/De reis]] hier op Wikibooks ontdekt. Nu zou ik graag op de één of andere manier een link willen leggen op deze Wikibooks-pagina naar de Wikivoyage-pagina. Mijn vragen: * Mag dat met een rechtstreekse link? * Zo niet: is het dan OK om een Wikibooks-pagina maken en de tekst uit die Wikivoyage-pagina te kopiëren, aan te passen naar het format dat hier geldt en uit te breiden met bijvoorbeeld een fotogalerij? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 2 feb 2025 16:19 (CET) == Uw wiki zal binnenkort in de 'alleen-lezen' modus te gebruiken zijn == Zie [[Wikibooks:Lerarenkamer/Nieuwsbrieven_2025#Uw_wiki_zal_binnenkort_in_de_'alleen-lezen'_modus_te_gebruiken_zijn|de nieuwsbrief]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 15 mrt 2025 11:49 (CET) == Voorstel: [[Veilig op het internet/Dialers]] verwijderen ivm irrelevantie == [[Gebruiker:Koos Jol|Koos Jol]] en anderen: Hoe relevant zijn de bedreigingen voor Dialers nog, nu (bijna?) niemand meer inbelt op internet op de in dit artikel beschreven wijze? Kan deze pagina worden verwijderd? --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 24 mrt 2025 06:23 (CET) En hoe relevant zijn [[Windows Vista]] en [[Windows XP]] nog? Kunnen ze verwijderd worden? --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 26 mrt 2025 16:44 (CET) Of kunnen ze verplaatst worden naar [[:Categorie:Wikibooks:Archief]] (en verwijderd worden uit de huidige boekstructuur)? Ik kom uit de bibliotheekwereld en daar is het heel gebruikelijk om verouderde boeken te saneren. Om plaats te maken voor nieuwe (dat is hier niet van toepassing) maar ook om gebruikers sneller te laten vinden wat ze zoeken en hen niet te belasten met wat toch niet relevant is. Is hier op Wikibooks ook zo'n beleid of kunnen we daartoe komen? --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 27 mrt 2025 05:07 (CET) :Ha JobkeB, t.a.v. het artikel waar je naar verwijst: ik ben daar niet de auteur van, heb hooguit wat kleine wijzigingen gedaan. De echte vraag zou voor [[Gebruiker:MADe|MADe]] zijn lijkt mij. T.a.v. het beleid van Wikibooks m.b.t. het bijhouden van verouderde artikelen: ik ben hier imho te inactief om daar een echt stempel op te drukken, al ben ik het wel grotendeels met je eens dat deze artikelen op dit moment weinig meer toevoegen. Dat geldt ook voor sommige artikelen waar ik zelf wél actief aan heb bijgedragen, zoals bijvoorbeeld [[Microsoft_Word/Opmaakprofiel_wijzigen]], welke uitgaat van Office 2000. Al zou je hiervoor met een grondige herziening opnieuw een waardevol artikel kunnen maken. Op de pagina [[Microsoft_Word]] is hiervoor overigens al een disclaimer geplaatst. [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] <span style="font-size: small;">[[Overleg gebruiker:Koos Jol|Overleg]]</span> 1 apr 2025 16:33 (CEST) ::Dank [[Gebruiker:Koos Jol|Koos Jol]], voor je reactie. Ja, je hebt helemaal gelijk dat eigenlijk [[Gebruiker:MADe|MADe]] de vraag zou moeten beantwoorden. Maar diens laatste bijdrage is van 8 jaar geleden, dus ik ben bang dat die niet meer gaat reageren. Daarom heb ik iemand anders gezocht die nog wel actief is hier. ::[[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]], [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] en [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]]: zouden jullie je eens over dit vraagstuk willen buigen? De uiteindelijke vraag is: Is er beleid voor het verwijderen van boeken over verouderde onderwerpen of kunnen we hier beleid voor maken? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 1 apr 2025 17:25 (CEST) :::Voor zover ik weet is er geen beleid , maar ikzelf ben er geen voorstander van om boeken weg te gooien . Het lijkt me beter om er een sjabloontje op te zetten dat de inhoud verouderd is . Voor vrijwel elk leerboek of non-fictieboek boek geldt immers dat het zodra het verschijnt alweer verouderd is. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 1 apr 2025 20:03 (CEST) ::::Dank [[User:Ellywa]], voor je reactie. Mijn voorstel wordt dan: ::::# Ervoor zorgen dat er zo'n sjabloon komt. Ik heb daarvoor [[Sjabloon:Verouderd]] gemaakt. Kan hij zo gebruikt worden of zijn er nog correcties of aanvullingen nodig? Is de beschreven procedure correct? ::::# Een boek of hoofdstuk dat verouderd is en niet meer bruikbaar in een actuele cursus of in een klaslokaal: ::::## hieruit worden de categorieën verwijderd en vervangen door [[:Categorie:Wikibooks:Archief]]; of moeten we hier een aparte categorie voor maken, bijvoorbeeld [[:Categorie:Verouderde Wikibooks]]? ::::## een boek verdwijnt van de voorpagina ::::## als het om één hoofdstuk gaat: het hoofdstuk verdwijnt uit de inhoudsopgave van het desbetreffende boek en uit de sjabloon-inhoudsopgave. ::::Hoe denken jullie hierover? Is er meer om aan te denken? Aanvullingen/correcties? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 2 apr 2025 11:26 (CEST) :::::Fijn dat je het zo snel gedaan hebt. Het geel mag, wat mij betreft, veel zachter ;-). Ik ben het niet eens met het verwijderen uit een categorie of uit de hoofdstukstructuur van het boek. Dan is het ook niet meer vindbaar. En dan zal helemaal niemand meer geneigd zijn om het te actualiseren. En als het een geheel achterhaalde techniek is, dan kan dat dit het beste vermeld worden in het hoofdstuk/boek. Dan wordt het een beschrijving hoe het vroeger was. Denk bijv. aan een beschrijving van de werking van een rekenliniaal. Niemand gebruikt het meer, maar je kan best willen weten hoe het werkt. En dat geldt bijv. ook voor een handboor, ook al heeft iedereen een elektrische tegenwoordig. De achtergrond van mijn mening: ik wil niet toe naar geruzie over wat wel, wat niet behouden kan blijven. Wikibooks is een fijne plek om te werken, en dat mag zo blijven. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 2 apr 2025 13:10 (CEST) ::::::#Na het lezen van jullie reacties (ook die van De Wikischim van 2 apr 2025 12:10), vraag ik me af wie de doelgroep(en) op Wikibooks is/zijn. Ik dacht altijd: leerlingen, studenten, cursisten en wie verder iets wil leren, te beginnen bij de huidige situatie (het is al mooi genoeg als ze die onder de knie krijgen), zonder de ballast van hoe iets ooit was, net als in gedrukte leer- en studieboeken. Dus ging ik ervan uit dat het gebodene hier actueel zou moeten zijn. Vandaar mijn voorstel om verouderde pagina's uit de actuele structuur te halen en ze in een archief te plaatsen. De enkeling die dergelijke teksten zoekt, kan ze dan vinden via de zoekfunctie. '''==> Vraag''': Wie is voor jullie de (belangrijkste) doelgroep? En wat betekent dat voor het beleid? ::::::#Teksten die geactualiseerd moeten worden, kunnen op [[Wikibooks:Gewenste hoofdstukken en boeken]] vermeld worden, met een toelichting erbij, of een soortgelijke nieuwe pagina voor dit doel. Die hoeven niet in de actuele categorie- en boekstructuur of op de voorpagina opgenomen te worden. Op Commons is er een [[c:Category:Obsolescence|Category:Obsolescence]] met subcategorieën per onderwerp: wel vindbaar, niet stuk voor stuk in de onderwerpen-structuur. Zoiets lijkt mij voor Wikibooks ook een goede manier. De voorpagina is voor mij het visitekaartje van Wikibooks, met links die tiptop in orde zijn. Daar kan wel een verwijzing komen naar zo'n lijst met gewenste en te actualiseren boeken/hoofdstukken, bijvoorbeeld in de rechterkolom, bij "''We hebben hulp nodig!''" ::::::#Ik heb de kleur in het [[Sjabloon:Verouderd|sjabloon]] gewijzigd. '''==> Vraag''': Zo goed? De tekst kan nog worden aangepast als deze discussie is afgerond. ::::::#Overigens vind ik over het gebruik van een rekenliniaal uitgebreidere informatie op Wikipedia dan in Wikibooks. En mensen zoeken ook eerder op Wikipedia dan in Wikibooks. Wikipedia lijkt mij ook een goede plaats voor verouderde onderwerpen, waar ze beter in een historische context geplaatst kunnen worden. Of er moet hier een Wikibook over de geschiedenis van de techniek komen, in dat geval kan een pagina weer uit het archief worden opgevist. ::::::#Ik ben het met je eens dat Wikibooks een fijne plek is om te werken en ook ik wil dat graag zo houden. Nog belangrijker vind ik het perspectief van de eindgebruiker: die moet snel iets van zijn/haar gading kunnen vinden. Anders ben ik bang dat Wikibooks steeds minder relevant wordt. Dat vind ik belangrijk genoeg om er over te discussiëren, met het risico dat anderen een andere mening hebben. Het zij zo. ::::::[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 3 apr 2025 07:37 (CEST) :::::::Ja, er geldt voor wel meer inhoud hier dat het op Wikipedia allang beter en uitgebreider beschreven staat, terwijl WP bovendien natuurlijk veel meer bezocht wordt. Neem bijv. [[Leer jezelf ecologisch tuinieren]]; alle planten- en kruidensoorten staan natuurlijk ook allang uitgebreid beschreven op WP, in databases zoals op deze site het project Wikispecies, etc. :::::::Hier ligt nou net een grote uitdaging voor dit kleinere project; de informatie aanbieden in een vorm die tòch meerwaarde biedt t.o.v. WP, door het makkelijker leesbaar en voor iedereen toegankelijker te maken, door het bijv. op te delen in kleine hoofdstukjes in plaats van één ellenlange en weinig overzichtelijke pagina. De modules waaruit de boeken hier standaard zijn opgebouwd, lenen zich daar in principe goed voor. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 3 apr 2025 11:30 (CEST) ::::::::De zachtere kleur geel vind ik een grote verbetering. Verder heb ik geen nieuwe inzichten toe te voegen. Ik denk dat anderen ook nog wel aan het woord kunnen komen. [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 4 apr 2025 00:50 (CEST) == GFDL == Hallo! Ik heb voorgesteld bij [[Overleg MediaWiki:Licenses]] om GFDL als optie te verwijderen bij het uploaden van bestanden. Ik weet dat er niet veel bestanden worden geüpload, maar als onderdeel van een discussie op Commons probeer ik zoveel mogelijk wiki's van [[:c:Commons:Village_pump/Proposals#List_of_wikis_with_files_and_GFDL-only_in_MediaWiki:Licenses_(change_GFDL_cut-off_date)|deze lijst]] te verwijderen. Dus ik hoop dat jullie het alsnog verwijderen. [[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 26 mrt 2025 18:37 (CET) :Voorstander. En het lijkt mij dan goed om deze lijst flink te reduceren overeenkomstig [[w:MediaWiki:Licenses]]. [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] <span style="font-size: small;">[[Overleg gebruiker:Koos Jol|Overleg]]</span> 1 apr 2025 16:41 (CEST) ::Ik ben het ermee eens. We moeten wel lokaal uploaden blijven behouden. op WP NL is dat niet meer mogelijk, en dat betekent dat we onderworpen zijn aan het beleid op Commons. Vooral op gebied van auteursrechten wringt dat, met het oog op de URAA (als iemand meer wil weten daarover zal ik links geven). Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 2 apr 2025 13:13 (CEST) :::P.S. [[MediaWiki:Licenses]] is geheel verouderd, zo staat CCBYSA4.0, nu de standaard, er niet meer bij. Hoe te actualiseren? Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 2 apr 2025 13:15 (CEST) ::::@[[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] Hoi! Ik moet toegeven dat ik een vertaler gebruik. Dus ik weet niet zeker of "Hoe te actualiseren?" betekent hoe kunnen we de pagina updaten of dat het betekent hoe de pagina eruit moet zien. Maar aangezien URAA alleen relevant is voor pagina's die bijvoorbeeld "PD-oud" zijn in Europa, maar niet in de VS, denk ik dat we de meeste andere opties moeten verwijderen. En [[Sjabloon:PD]] moet worden verwijderd omdat het niet verklaart waarom een ​​bestand PD is. --[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 2 apr 2025 13:34 (CEST) :::::Inmiddels heb ik de overeenkomende pagina op Commons opgezocht, die staat hier: :::::* https://commons.wikimedia.org/wiki/MediaWiki:Licenses/nl :::::Daar staat GFDL nog wel bij, misschien is die licentie in sommige instanties nog wel nodig (software?). Is er bezwaar tegen om die lijst hier 1-op-1 over te nemen? Ik zie dat [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] al voorstelde (soms ben ik zo een slechte lezer... sorry) Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 4 apr 2025 00:57 (CEST) :::::: GFDL is oké als het b.v. gebruikt in combinatie met CC-BY-SA-4.0. Gebruik het alleen niet.--[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 4 apr 2025 06:25 (CEST) Misschien [[:c:MediaWiki:Licenses/nl]] kopiëren? Je kunt later altijd nog wijzigen als je een licentie nodig hebt. Maar ik denk dat het goed zou zijn om 4.0 toe te voegen en GFDL voorlopig te verwijderen.--[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 21 apr 2025 11:28 (CEST) Ping [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]], [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]], [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.Grandgagnage]], [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]]. Alles goed? --[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 8 jun 2025 17:20 (CEST) :Het is mij net niet helemaal duidelijk waar het bovenstaande precies over gaat, verder ben ik op dit moment ook net even met wat andere zaken bezig. Anderen? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 9 jun 2025 00:18 (CEST) ::Ik heb geen verstand van licenties, en wens me er ook niet in te verdiepen. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 9 jun 2025 10:44 (CEST) De meeste bestanden kunnen op Commons worden geplaatst. Het zijn waarschijnlijk alleen bestanden waarvan het auteursrecht in Nederland is verlopen, maar niet in de VS, die een probleem kunnen vormen. Sommige sjablonen op de lijst bestaan ​​niet en moeten daarom worden verwijderd. De sjabloon-PD moet worden verwijderd, omdat er niet wordt vermeld waarom het bestand als PD wordt beschouwd. Ik raad aan om de sjablonen van Commons te kopiëren die realistisch gezien worden gebruikt. Er kunnen er altijd meer worden toegevoegd indien nodig. --[[Gebruiker:MGA73|MGA73]] ([[Overleg gebruiker:MGA73|overleg]]) 12 jun 2025 18:49 (CEST) == SVP [[Koookboek/Rijstsalade]] verwijderen == Beste [[User:De Wikischim|De Wikischim]]: zou je svp [[Koookboek/Rijstsalade]] (dus met de drie o's die je net hernoemd hebt) willen verwijderen? Alvast dank! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 5 apr 2025 12:01 (CEST) :Gedaan. N.B. onderdelen van een boek worden als het goed is aan de categorie inhoud toegevoegd. Heb ik inmiddels gedaan, dus met <nowiki> :[[Categorie:Kookboek - inhoud|Rijstsalade]]</nowiki>. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 5 apr 2025 12:17 (CEST) ::Hè, hoe kan dat nu? Ik had juist bewust de pagina hernoemd zonder een rd met spelfout achter te laten. Wat ging hier mis waardoor de rd opnieuw moest worden verwijderd? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 5 apr 2025 12:37 (CEST) :::Je hebt om 11:53 de titel gewijzigd, maar om 11:55 en 11:56 heeft JopkeB nog bewerkingen uitgevoerd, en daarbij (wsch. ongemerkt) de pagina opnieuw aangemaakt (zie de [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Speciaal:Terugplaatsen&target=Koookboek%2FRijstsalade paginageschiedenis]). - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 5 apr 2025 15:52 (CEST) ::Beste [[User:Ellywa|Ellywa]]: ''<nowiki>[[Categorie:Kookboek - inhoud|Rijstsalade]]</nowiki>'' is overbodig als het sjabloon ''<nowiki>{{Recepten}}</nowiki>'' er al staat, dus ik heb je bewerking weer teruggedraaid. ::En ja, ik denk dat de analyse van Erik Baas over het opnieuw invoeren van de foute pagina correct is. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 5 apr 2025 17:22 (CEST) Deze kwestie is opgelost en kan wat mij betreft worden verplaatst naar het archief. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 10:05 (CEST) == Voorstel voor extra link op hoofdpagina Kookboek + vragen over structuur ervan == Op de [[Overleg:Kookboek#Vragen over de navigatie binnen het Kookboek|Overlegpagina:Kookboek]] heb ik enkele vragen over het Kookboek gesteld, maar tot nu toe helaas geen reactie gekregen.<br> '''@ [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]], [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] en [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]]''' zouden jullie mijn vragen kunnen beantwoorden en/of beoordelen of de voorgestelde handleiding in orde is en op de voorgestelde wijze op deKookboek-hoofdpagina geplaatst kan worden? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 6 apr 2025 10:37 (CEST) '''Vraag 2''': En er zit iets fout als je ''<nowiki>{{Kb|groenten}}</nowiki>'' gebruikt in een recept: * ''<nowiki>{{Kb|groente}}</nowiki>'' (zonder n) geeft een correcte categorie ([[:Categorie:KB-groente]]) onderaan maar een rode link bij de ingredieënten naar [[Kookboek/Groente]]. * ''<nowiki>{{Kb|groenten}}</nowiki>'' (met n) geeft een correcte link bij de ingredieënten naar [[Kookboek/Groenten]], maar een rode categorie-link onderaan ([[:Categorie:KB-groenten]]). Kan ik [[Kookboek/Groenten]] hernoemen naar [[Kookboek/Groente]] zonder dat ergens anders iets fout gaat? Dan zou in ieder geval dit probleem zijn opgelost. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 6 apr 2025 12:07 (CEST) :Ik heb inmiddels [[Kookboek/Groente]] aangemaakt en direct een redirect gegeven. Hiermee is het probleem opgelost. Dus vraag 2 is opgelost (tenzij er bezwaren zijn tegen deze methode), vraag 1 staat nog open. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 13 apr 2025 07:01 (CEST) ::Ga gerust je eigen gang met verbeteren, uitbreiden en reorganiseren, je hebt er meer kijk op dan ik... ;-) - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 14 apr 2025 00:02 (CEST) :::Mooi! Ga ik doen. Dank voor het vertrouwen en het compliment. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 05:44 (CEST) '''Stand van zaken:''' * Kwestie 1 is gedeeltelijk opgelost, er staan nog enkele vragen open die ik niet zelf kan oplossen, zie de link. * Kwestie 2 is geheel opgelost. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 10:02 (CEST) == SVP twee pagina's verwijderen == Wil iemand svp * [[:Categorie:Kookboek/Broodbeleg]] en * [[Kookboek/Broodbeleg]] verwijderen? Ik heb ze vanmorgen ten onrechte aangemaakt. De juiste pagina is [[:Categorie:Broodbeleg]] en die bleek toch al te bestaan. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 7 apr 2025 11:19 (CEST) :Gedaan. Mochten er in het kookboek misschien nog ergens teksten staan die letterlijk zijn overgenomen van elders en niet aangepast, zou je dat dan s.v.p. ook nog even kunnen laten weten? Ik wil er even helemaal zeker van zijn dat alles wat dat betreft nu in orde is. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 7 apr 2025 12:13 (CEST) ::Ik heb de andere recepten in het kookboek naar eer en geweten toegevoegd. Zes jaar ervaring bij Commons heeft mij genoeg doordrongen van de ernst van auteursrechten. Als ik bronnen letterlijk heb gebruikt, heb ik die in een recept vermeld. Voor andermans recepten kan ik niet instaan. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 8 apr 2025 10:52 (CEST) :::Een gemakkelijker manier om zulke pagina's te laten verwijderen is door er een <code><nowiki>{{Nuweg}}</nowiki></code>-sjabloon op te plaatsen. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 14 apr 2025 00:04 (CEST) ::::Dank! Ga ik gebruiken. (In Commons is er een knop voor die ik hier niet kon vinden). [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 05:40 (CEST) Deze kwestie is opgelost, wat mij betreft kan hij worden verplaatst naar het archief. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 10:01 (CEST) == Probleem met DynamicPageList == Sinds afgelopen vrijdag 11 apr 2025 om 11:46 werkt de DynamicPageList niet goed meer. (Mijn wijziging van 11 apr 2025 11:45 is nog wel goed gegaan, die van een minuut later niet meer.) Pagina's die sindsdien in een KB-categorie zijn gezet, komen niet meer op de bijbehorende overzichtspagina, hoe vaak ik ook op refresh klik. Vergelijk bijvoorbeeld [[Kookboek/Yoghurt]] waar 8 links zijn, met [[:Categorie:KB-yoghurt]] waar 13 links zijn. En [[Kookboek/Kaas]] waar de [[Kookboek/Bietensalade met kaas en noten]] ontbreekt, die wel in [[:Categorie:KB-kaas]] staat. Doe ik iets fout (ik kan het niet ontdekken) of is er plotseling een hik in het programma? En in het laatste geval: kan die dan worden opgelost? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 13 apr 2025 07:00 (CEST) :Ik heb de pagina's gepurged ([https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Kookboek/Yoghurt&action=purge ], [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Kookboek/Kaas&action=purge ]) om verversing van de servercache te forceren, en zie nu wel alle links die er horen te staan. Meestal gaat dat vanzelf, maar het heeft deze keer wel erg lang geduurd... NB.: Het kan zijn dat je de cache van je browser ook nog een keer moet verversen! - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 13 apr 2025 12:36 (CEST) ::Dank! Bij mij werkt het ook weer goed, zelfs zonder verversen van de cache. ::Kan ik dat ook zelf? In Commons is daarvoor een speciale knop, is die hier ook? of moet je zelf iets in de URL typen? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 13 apr 2025 17:53 (CEST) :::Ja hoor, de simpelste manier is: klik op "bewerken", verander "action=edit" in de URL in "action=purge", en druk de "Enter"-toets. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 13 apr 2025 23:16 (CEST) ::::Dank! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 14 apr 2025 04:49 (CEST) Deze kwestie is opgelost, wat mij betreft kan deze discussie verplaatst worden naar het archief. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 apr 2025 09:59 (CEST) *Als je het vaak nodig hebt zou je de ''complete'' inhoud van [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Gebruiker:Erik_Baas/common.js&oldid=392794 deze versie van mijn common.css] kunnen kopiëren naar [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Gebruiker:JopkeB/common.js jouw common.css], dan krijg je er een tabje bij. *Archiveren gebeurt hier slechts af en toe, als de pagina te lang wordt (maar minstens eens per jaar). - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 17 apr 2025 18:09 (CEST) *:Het is gelukt, ik heb de extra tab gekregen. Dank! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 apr 2025 06:42 (CEST) == Tweetrapsauthenticatie == Heeft iemand hier de zg. ''tweetrapsauthenticatie'' al kunnen activeren? Het lukt mij niet, en zonder dat zijn mijn rechten als interfacemoderator geblokkeerd. Dit bleek bij een poging tot het (op verzoek van JopkeB) installeren van Cat-A-Lot en/of HotCat. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 17 apr 2025 17:48 (CEST) == Over de pagina [[Kookboek/Historische recepten]] == Wat moeten we met [[Kookboek/Historische recepten]]? Deze pagina rammelt aan alle kanten: * Het lijkt te gaan over een warme wijndrank, dus de naam is al fout, of ten minste onvolledig. * Hij lijkt te moeten horen bij [[:Categorie:Historisch recept]], maar heeft helemaal geen inhoudelijke categorie. * Er is helemaal geen context gegeven (waar gaat het over, wat is het, hoe heet hij, bij welke gelegenheden werd deze drank geserveerd, uit welke tijd stamt hij, hoe komt men aan het recept, etc.). * Er worden rauwe eieren in het recept gebruikt, maar geen teken van waarschuwing daarvoor. Het lijkt mij dat dergelijke dranken niet zomaar opgenomen kunnen worden in het Kookboek. * Op de [[Overleg gebruiker:Heerp|overlegpagina van de initiator]] van deze pagina staat de boodschap: ''Waarschuwing! Dit account is gebruikt voor vandalisme op Wikibooks!'' Het liefst zou ik deze pagina laten verwijderen. Zien jullie nog andere kansen? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 25 mei 2025 15:40 (CEST) :Bedankt voor het hierop attenderen. [[Kookboek/Historische recepten]] heeft inderdaad een heel vreemde, of iig geheel ontoepasselijke inhoud nu. Het is onduidelijk wat er speciaal historisch is aan warme wijn, al zal dat ook in vroeger tijden zeker al wel genuttigd zijn (net als bijv.[[Kookboek/Balkenbrij|balkenbrij]], wat ook nog steeds wordt gegeten). Geheel los daarvan is de tekst nu ook vrij onduidelijk en slordig geschreven, en geheel bronloos (al is dat laatste weer geen heel strikte eis bij het kookboek). Ik zal dit dus in de huidige vorm maar verwijderen, [[gebruiker:Heerp]] kan eventueel verzoeken om herplaatsing in diens gebruikersruimte om eraan te werken. :[[:Categorie:Historisch recept]] bestaat al veel langer (deze ben ik zelf ooit eens een keer gestart, meen ik), maar heeft nog altijd niet heel veel inhoud. Iets meer aanvulling zou hier ook nog zeer welkom zijn uiteraard, al moet het dan uiteraard gaan om recepten die ook echt historisch zijn. (Er is nog geen eigen recept voor masteluin bijv., zie [https://eetverleden.nl/masteluin-middeleeuws-brood/ hier], bijvoorbeeld; de voorgaande link is bedoeld als eventuele inspiratiebron, niet om hierheen te kopiëren). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 mei 2025 17:02 (CEST) :Bij nader inzien; ik zit nu toch een beetje te denken hoe we hier precies de criteria voor indeling aanhouden. Bier bestond al bij de Germanen rond het begin van de jaartelling, en [[Kookboek/Koffie|koffie]] is eigenlijk een 14e-eeuwse drank (volgens WP) maar toch zetten we dat nu niet bij de historische recepten/dranken. Insgelijks gebeurt dat nu dus ook niet voor bijv. warme wijn. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 mei 2025 17:09 (CEST) ::Tsja, dat vroeg ik mij ook al af: wanneer is een recept historisch? Mijn voorstel: als het recept afkomstig is uit een kookboek van vóór 1900. En met bronvermelding. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 25 mei 2025 17:13 (CEST) ::::Ik gaf hierboven o.a. balkenbrij als voorbeeld, maar dat staat dus inderdaad al gewoon gecategoriseerd als historisch recept (was ik weer vergeten). ::::Het als zodanig indelen van recepten van vóór een bepaald jaartal (zoals 1900) is denk ik goed mogelijk, maar het betekent wel dat er straks een aantal recepten in komen die nog net zo goed eigentijds zijn. Ik stel verder ook voor om deze indeling strikt te beperken tot volledige recepten, en dus niet de pagina's voor basisingrediënten (anders zou bijv. [[Kookboek/Aardappel]] er ook in moeten). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 mei 2025 17:19 (CEST) :::::Is prima! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 25 mei 2025 17:22 (CEST) :::::Ik heb een beschrijving toegevoegd aan [[:Categorie:Historisch recept]] met deze voorwaarden. Kijk alsjeblieft of die door de beugel kan, corrigeer hem indien nodig. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 27 mei 2025 06:14 (CEST) == Hiërogliefen == Nieuw: <hiero>A10 - A39 - E26 - G37</hiero>Zie [[Speciaal:Hierogliefen]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 26 mei 2025 19:17 (CEST) == Probleem met kolommen == De lijst met recepten in [[Kookboek/Ei]] is wel erg lang geworden. Daarom heb ik het kolommensjabloon gekopieerd uit [[Kookboek/Aardappel#Recepten_met_aardappel]]. En als ik het controleer vóórdat ik op "Wijzigingen publiceren" klik, dan zie ik ook twee kolommen. Maar na "Wijzigingen publiceren" is het toch weer één kolom geworden. Wat klopt er niet? [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]], Heb jij hier meer verstand van? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 27 mei 2025 16:45 (CEST) :Ik denk dat je browser de oude versie nog in de cache heeft; maak die leeg met Ctrl+F5 of Ctrl+R. Ik zie nl. wel 1, 2 of 3 kolommen, afhankelijk van de breedte van het venster. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 27 mei 2025 20:33 (CEST) ::Dank! Je hebt gelijk, ik zie nu ook 2 kolommen. Probleem opgelost. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 28 mei 2025 06:07 (CEST) :::Alleen blijken in de beschrijvingspagina's de categorieën dan niet te worden getoond, wat bij de versie met 1 kolom wel gebeurt. Zie [[Kookboek/Keukens]], waar eerst de versie mèt 2 kolommen wordt getoond en vervolens die met 1 kolom. Hoe kan dat worden opgelost? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 10 jun 2025 15:20 (CEST) == Nieuw: Chart-extensie vervangt Graph == De [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart-extensie]] is nu beschikbaar. Redacteuren kunnen deze nieuwe extensie gebruiken om interactieve datavisualisaties te maken, zoals staaf-, lijn-, vlak- en cirkeldiagrammen. Chart is ontworpen om veel van de functies van de oude Graph-extensie te vervangen. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 22:57 (CEST) == Hoe kun je een alfabet/inhoudsopgave toevoegen aan een categorie? == [[:Categorie:Kookboek - inhoud]] heeft inmiddels 936 pagina's. Het is een index-pagina/long list, dus onderverdeling in categorieën is niet aan de orde. Om daarin toch prettig te kunnen navigeren, zou een alfabet bovenaan nuttig zijn. Ik heb ''<nowiki>{{Alfabet met ankers}}</nowiki>'' geplaatst, maar die blijkt niet te werken: als je op een letter klikt, blijf je op dezelfde pagina steken. Hoe moet het wel? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) e10 jun 2025 15:16 (CEST) :[[Sjabloon:Alfabet met links]]? Al zou ik zo even niet precies weten hoe je dat op een geschikte manier in het kookboek zou kunnen integreren. En anders moet er eventueel maar een eigen sorteersjabloon voor het kookboek komen? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 10 jun 2025 17:57 (CEST) ::Op dit moment werkt het [[Sjabloon:Alfabet met links]] ook niet. ::Een sorteersjabloon is alleen handig voor boeken met meer dan 200 modules. Dan zou een sorteersjabloon in Wikibooks alleen voor het Kookboek zijn. Zo te zien heeft het eerstvolgende grote boek namelijk 120 modules ([[:Categorie:Amerikaanse literatuur - inhoud]]) en de overige hebben er allemaal minder dan 100. Maar als iemand het de moeite waard vindt: graag! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 11 jun 2025 07:29 (CEST) :::Ik heb het gevonden: [[Sjabloon:Hoofding categorieindex]]! Probleem opgelost. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 15 jun 2025 08:07 (CEST) == Ter attentie: [[Chillipepers.NL]] == Voelt iemand zich geroepen om dit boek nog eens na te lopen? Ik denk dat er misschien wat in gesnoeid mag worden, ook staan er hier en daar wat opvallende taalfouten. Sommige stukken zijn wellicht lastig te herschrijven omdat onduidelijk is wat er nou precies staat. Het lijkt eigenlijk vooral te zijn geschreven door en voor ''insiders''. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 10 jun 2025 18:19 (CEST) :Op dit moment voorlopig niet, maar ik zet hem (onderaan) op mijn lijst met actiepunten. Dus als iemand anders het wil doen: graag! [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 11 jun 2025 07:40 (CEST) == Voorstel: verwijder [[Kookboek/Gerechten]] == Kan [[Kookboek/Gerechten]] worden verwijderd? Het zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek|Kookboek-categorieën]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 04:05 (CEST) :Dag @[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]], zo een verzoek kan je plaatsen op [[Wikibooks:Te verwijderen pagina's]]. Groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 12 jun 2025 12:34 (CEST) ::Dank, heb ik gedaan. Dus hier kan dit verzoek als afgehandeld worden beschouwd. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:46 (CEST) == Gevraagd: kenmerk/sjabloon voor niet te koppelen pagina's met Wikidata == Ik ben af-en-aan bezig om pagina's op [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]] aan Wikidata-items te koppelen. Dat koppelen is belangrijk om twee redenen: * Gemakkelijker pagina's over hetzelfde onderwerp kunnen vinden vanuit de betreffende Wikibook-pagina. * Gemakkelijker een Wikibook-pagina kunnen vinden via Wikipedia en Wikibooks in andere talen (en Wikidata-items). Maar in het overzicht staan talloze pagina's die niet in aanmerking komen voor een koppeling met Wikidata. Bijvoorbeeld: * Het valt niet te verwachten dat er nu of in de toekomst in een andere wiki over hetzelfde onderwerp een pagina zal worden gemaakt. Voorbeelden voor het kookboek: ** Wel koppelen: ingrediënten, bereidingswijzen, keukens en breed bekende gerechten (waarvoor nu al een wikilink of ten minste één pagina bestaat naar/in een andere wiki). Ik maak daarvoor desnoods een nieuw Wikidata-item als dat nog niet bestaat. ** Niet koppelen: specifieke kookgerechten, die alleen in dit kookboek voorkomen; zie de eerste pagina van [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]], waar er vele staan. Wellicht geldt dat ook voor andere Wikibooks. * Er zijn twee of meer pagina's in dit Wikibooks die over hetzelfde onderwerp gaan. Bijvoorbeeld: ** [[Amerikaanse literatuur/Edgar Allan Poe]] en [[Edgar Allan Poe]]. ** Diverse Kookboek-ingrediënten komen ook voor in [[Leer jezelf ecologisch tuinieren]]. (Mijn oplossing nu: het kookboek-ingrediënt koppelen aan het Wikidata-item omdat ik vermoed dat er meer mensen geïnteresseerd zijn in recepten dan in een moestuin, en in de kookboek-pagina een link opnemen naar de pagina in ''Ecologisch tuinieren''.) :In een Wikidata-item kan er maar één link naar NL-Wikibook zijn, de andere kan dus niet gekoppeld worden. * Ik neem aan dat specifieke Wikibooks-pagina's ook niet gekoppeld worden, zoals die beginnen met ''"Wikibooks/"''. === Wens === In dit soort gevallen zou ik graag een kenmerk/sjabloon in de pagina willen plaatsen waardoor zo'n pagina niet meer in de lijst [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]] wordt opgenomen. Dat heeft ten minste twee voordelen: * De lijst toont alleen pagina's waar we tijd en aandacht aan willen besteden. * De lijst toont zowiezo maximaal 10.000 pagina's (zie [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Speciaal:OngekoppeldePaginas&limit=1000&offset=9000 laatste pagina]). Als er irrelevante pagina's van de lijst verdwijnen, kunnen er meer relevante worden getoond. Nu is onduidelijk welke pagina's buiten de boot vallen. '''Dus mijn verzoek is:''' # Kan er een kenmerk/sjabloon komen dat aangeeft dat een pagina niet meer in aanmerking komt voor opname in de lijst [[Speciaal:OngekoppeldePaginas]]? # Kan vervolgens dit kenmerk worden toegevoegd aan de criteria waarmee de lijst wordt opgebouwd? Kan de programmatuur voor die lijst daarop worden aangepast? # (Optioneel:) Een lijst met pagina's die dit kenmerk bevatten (bijvoorbeeld een categroei à la [[:Categorie:Wikibooks:Verborgen categorie]], zodat er altijd gemakkelijk gecontroleerd kan worden welke pagina's het betreft). [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 10:42 (CEST) :Helaas, geen [[Kookboek/Kaas|kaas]] van gegeten... Op nl-wikipedia zijn waarschijnlijk wel mensen die daar bekend mee zijn. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 12:39 (CEST) ::Ik zie bij Wikipedia ook een hele lange lijst, met nog veel meer pagina's die beginnen met "Wikipedia", dus daar is het ook niet opgelost. ::Ik zal er een officieel verzoek bij de Wiki-organisatie van maken. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 17:15 (CEST) == Hoe om te gaan met losse pagina's? == Rouzee Gino heeft ruim een jaar geleden enkele pagina's aangemaakt, die niet zijn ingebed in de boekstructuur van Wikibooks, waaronder geen categorieën. Zie: * [[Speciaal:Bijdragen/Rouzee_Gino]] * [[Wikibooks:Wachtruimte/Zeven wereldwonderen]] Wat wordt hiermee gedaan? Het lijkt erop dat hij niet meer actief is. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 16:49 (CEST) == Speciale pagina's == Ga voorzichtig om met de inhoud van lijsten die eens per enkele dagen worden bijgewerkt, zoals bv. [[Speciaal:OngebruikteSjablonen]]! Op de pagina staat te lezen: De laatste actualisering was op 19 jun 2025 11:15. maar de inhoud is ''niet'' actueel, er staan vele sjablonen in die wel degelijk in gebruik zijn! Ter controle: een dag eerder bevatte de lijst 146 resultaten; dat is op dit moment nog steeds zo, terwijl er juist een groot aantal zijn toegevoegd aan een test-pagina. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 19 jun 2025 13:56 (CEST) qe1x6yewocyf6aukgrk7suq4vov6i7r 4 51 397073 396930 2025-06-19T09:15:35Z JopkeB 18060 /* juni */ Moet er meer gedaan worden om de privacy van Nederlandse burgers te beschermen 397073 wikitext text/x-wiki {{TOC zonder automatische nummering}} == Uitleg == {{Te verwijderen pagina's}} <!--Niet verwijderd... een week laten staan--> == Archief == <div style="font-size: smaller; margin: 3px 0 5px 10px;"> {{For met links|2014|{{#Expr:{{CURRENTYEAR}}}}|1||/Archief |||| &middot;&#32;}}</div> <!-- Voorbeeld: == Jaar == === Maand === ====Toegevoegd dd-mm, te verwijderen op of na dd-mm+1 ==== *[[Paginatitel]] - wiu --> == 2025 == === januari === ==== Toegevoegd 21-1, te verwijderen op of na 21-2 ==== *[[Wikijunior:Westerse filosofie]] en alle subpagina's en categorie. Motivatie: Dit boek ben ik een tijdje geleden begonnen, maar ik denk dat het heel eerlijk gezegd toch weinig toevoegt aan Wikibooks. Het is niet compleet en ik had geen motivatie meer om het verder te maken. Daarom denk ik dat het beter is als het geheel verwijderd wordt. [[Gebruiker:S. Perquin|S. Perquin]] ([[Overleg gebruiker:S. Perquin|overleg]]) 21 jan 2025 18:39 (CET) *:Ben het eens met dit verzoek, het boek heeft te weinig inhoud en er is geen kans op uitbreiding binnen afzienbare termijn. Met vriendelijke groet [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 22 jan 2025 10:05 (CET) ::*{{Done|Verwijderd}} ===juni=== ====Toegevoegd 4 juni, te verwijderen op of na 4 juli==== *[[Sjabloon:Bouwkunst, Architectuur en Bouwen]] - Niet in gebruik sinds 2012, geen werkende links. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 jun 2025 23:31 (CEST) *:{{done}} [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:11 (CEST) ====Toegevoegd 12 juni, te verwijderen op of na 12 juli==== * [[Kookboek/Gerechten]] - Dit zou een overzichtspagina moeten zijn/worden, maar er staat maar één link op. Sinds de start in 2007 zijn er geen inhoudelijke wijzigingen geweest. Via de [[:Categorie:Kookboek]] zijn al zoveel ingangen, dat deze pagina mij overbodig lijkt. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 12 jun 2025 17:43 (CEST) ::Bovendien is er de pagina [[Kookboek/Recepten]]. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST) :{{done}} - Er stond inderdaad een link naar één recept, daarmee had deze pagina geen enkele zinnige functie. In een heel andere vorm had dit misschien een zekere meerwaarde gehad, maar daar ga ik me niet verder mee bezighouden. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:10 (CEST) ====Toegevoegd 16 juni, te verwijderen op of na 16 juli==== * [[Tsjechisch/Woordenlijst Tsjechisch-Nederlands]] - Vrijwel geen inhoud sinds 2018. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 01:53 (CEST) *:Ik ben toch eerder geneigd dit te behouden, er is immers altijd kans dat het een keer door iemand verder wordt aangevuld. Er staat toch wel iets, zij het idd. niet veel. Op zich is dit puur inhoudelijk natuurlijk ook zinvol. Als je dit weggooit, heb je daarna dus helemáál niets wat dit betreft. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:16 (CEST) * [[Elektronische Bouwstenen voor Producten]] - Geen enkele inhoud, gestart in april 2024 --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 07:44 (CEST) *:[[gebruiker:Jelle Saldien]], gebeurt hier nog iets meer mee? Anders zal dit binnenkort verwijderd worden, want in de huidige vorm is het idd. totaal ongeschikt. Overigens is de titel hoe dan ook onjuist gespeld (hoofdletters). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:31 (CEST) * [[Wikibooks:Infobox/Staatsrecht in Nederland]] - Beginnetje voor een Infobox (uit 2009) waarvoor geen Wikibook bestaat. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 16 jun 2025 08:12 (CEST) *:Jawel, dat is er wel maar staat momenteel buiten de hoofdnaamruimte, zie [[Wikibooks:Wachtruimte/Staatsrecht in Nederland]]. Alleen: wie gaat dit ooit nog afmaken? Ik iig niet, helaas. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:19 (CEST) *::Je hebt gelijk, had ik niet gezien. Ik ga dit ook niet afmaken. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 17 jun 2025 06:00 (CEST) * [[Michel de Montaigne/Nederlandse vertalingen van Essais: Livre I]] - Te weinig inhoud, slechts enkele vertalingen. Veel overmoedige ambitie en helaas te weinig tijd om het in mijn eentje verder uit te werken. Heeft dus niet veel zin, vind ik, om het te bewaren. De rest van het wikibook over Montaigne (de samenvattingen enz.) kan wel blijven. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 16 jun 2025 09:46 (CEST) *:{{done}} En meteen ook de drie subpagina's die hierin stonden mee verwijderd, omdat ze als zodanig integraal deel waren van deze hoofdmodule. Als dat laatste niet de bedoeling was, moet je de betreffende inhoud elders onderbrengen (door ze eerst te hernoemen). [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:42 (CEST) * [[BIM/Begrippenlijst]] - leeg sinds juni 2024. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 jun 2025 13:21 (CEST) *:{{done}} - Hier had je idd. in deze vorm helemaal niets aan. Het hoorde op zich bij een bestaand boek, maar [[gebruiker:Joopzuur]] die hier vorig jaar aan werkte lijkt momenteel niet actief. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 16 jun 2025 23:21 (CEST) ====Toegevoegd 17 juni, te verwijderen op of na 17 juli==== * [[Atlas van Afrika]] - Dit is geen atlas. Dit is slechts één pagina die alleen een zeer globale kaart van Afrika bevat, zonder inhoud. Ook is er geen Wikibook waar de pagina bij hoort, geen categorie, helemaal niets. --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 17 jun 2025 15:23 (CEST) ====Toegevoegd 19 juni, te verwijderen op of na 19 juli==== * [[Moet er meer gedaan worden om de privacy van Nederlandse burgers te beschermen]] - Dit lijkt mij "out of scope" zoals dat op Commons zou worden bestempeld: dit lijkt meer op een essay dan een leerboek, wat de scope op Wikibooks is. Bovendien is het op geen enkele manier ingebed in de structuur van Wikibooks: geen categorie, geen links naar deze pagina. Hoe zou het dan terug te vinden zijn? En bij welk boek zou het moeten horen? --[[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 19 jun 2025 11:15 (CEST) == Kandidaten voor directe verwijdering == <span style="font-size: small;">Hier worden maximaal 10 kandidaten voor directe verwijdering geplaatst.<br>Voor het volledige overzicht: [[:Categorie:Wikibooks:Nuweg|klik hier]].</span><br> <dynamicPageList> category = Wikibooks:Nuweg mode = ordered count = 10 redirects = include </dynamicPageList> e5mmb25dt4phtv73332a3thiv3wihb3 8 4708 397083 19138 2025-06-19T11:46:36Z Erik Baas 2193 waarschuwing 397083 wikitext text/x-wiki Op deze pagina staan alle sjablonen, die (momenteel) niet in gebruik zijn. Voor het verwijderen dienen ''links naar dit sjabloon'' te worden nagekeken. {{Rood}} NB.: De inhoud van deze lijst is '''niet betrouwbaar'''! Na de laatste actualisering was op 19 jun 2025 11:15 was de inhoud ''niet'' bijgewerkt. {{Einde}} izripxwvggw2z741rqx7utae3bu9izi 0 4954 397034 352948 2025-06-18T19:11:47Z J.Grandgagnage 3610 /* Werken */ linkfixes 397034 wikitext text/x-wiki <div style="text-align: center;"><span style="font-size: large;"><b>Wikibooks<br><br> ~ Literatuurstudie ~</b></span></div><br><br> [[Bestand:Open book nae 02.svg|center|200px|Welkom op Wikibooks!]]<br><br> In Wikibooks is er ruimte voorzien voor literatuurstudie.<br> Oorspronkelijke werken kunnen toegevoegd worden op het zusterproject [[s:Hoofdpagina|Wikisource]] waar alle originele (en vertaalde) bronnen verzameld worden in de uitgebreide bibliotheek. Een studie van deze literatuur is echter materie voor Wikibooks, waar informatieve boeken samenkomen. De taal van het origineel literair werk dat bestudeerd wordt, is vrij. De studie gebeurt hier in het Nederlands. == Wereldliteratuur == * [[Wereldliteratuur]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur]] ==Literatuur in het Nederlands== *[[Nederlandse literatuurgeschiedenis]] *[[Nederlandse literatuur in de middeleeuwen]] ===Auteurs=== ===Werken=== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Beatrijs|Beatrijs]], de middeleeuwse Beatrijslegende * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Bij het beekje|Bij het beekje]], van P.A. de Génestet. * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Egidiuslied|Egidiuslied]] middeleeuws seculier lied van omstreeks 1400 * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Ferguut|Ferguut]], middeleeuws gedicht * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Het huis mijns vaders|Het huis mijns vaders]], van Karel van de Woestijne * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Ic sach noyt so roden mont|Ic sach noyt so roden mont]], Hertog Jan van Brabant, 13e eeuw * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Of ergens schepsel zoo rampzaligh zwerft als ick?|Of ergens schepsel zoo rampzaligh zwerft als ick?]], van Joost van den Vondel. * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Wys my die plek waar ons saam gestaan het|Wys my die plek waar ons saam gestaan het]], Afrikaans liefdesgedicht van C. Louis Leipoldt. ==Literatuur in het Engels== *[[Amerikaanse literatuur]] *[[Engelse literatuur]] ===Auteurs=== {{Kolommen2 |Kolom1= *[[Amerikaanse literatuur/Rudolfo Anaya|Rudolfo Anaya]] *[[Amerikaanse literatuur/Maxwell Anderson|Maxwell Anderson]] *[[Amerikaanse literatuur/Virginia C. Andrews|Virginia C. Andrews]] *[[Engelse literatuur/Elizabeth Barrett Browning|Elizabeth Barrett Browning]] *[[Amerikaanse literatuur/Anne Bradstreet|Anne Bradstreet]] *[[Engelse literatuur/Robert Browning|Robert Browning]] *[[Engelse literatuur/Lord Byron|Lord Byron]] *[[Amerikaanse literatuur/William Ellery Channing|William Ellery Channing]] *[[Engelse literatuur/Geoffrey Chaucer|Geoffrey Chaucer]] *[[Engelse literatuur/Joseph Conrad|Joseph Conrad]] *[[Amerikaanse literatuur/James Fenimore Cooper|James Fenimore Cooper]] *[[Amerikaanse literatuur/Daniel Denton|Daniel Denton]] *[[Amerikaanse literatuur/Emily Dickinson|Emily Dickinson]] *[[Engelse literatuur/John Donne|John Donne]] *[[Amerikaanse literatuur/H.D.|H.D.]] *[[Amerikaanse literatuur/John Dos Passos|John Dos Passos]] *[[Engelse literatuur/John Dryden|John Dryden]] *[[Engelse literatuur/T.S. Eliot|T.S. Eliot]] *[[Amerikaanse literatuur/William Faulkner|William Faulkner]] *[[Amerikaanse literatuur/Robert Frost|Robert Frost]] *[[Engelse literatuur/John Galsworthy|John Galsworthy]] *[[Amerikaanse literatuur/Louise Glück|Louise Glück]] *[[Amerikaanse literatuur/Nathaniel Hawthorne|Nathaniel Hawthorne]] |Kolom2= *[[Ernest Hemingway]] *[[Amerikaanse literatuur/Henry James|Henry James]] *[[Engelse literatuur/Ben Jonson|Ben Jonson]] *[[Engelse literatuur/James Joyce|James Joyce]] *[[Engelse literatuur/John Keats|John Keats]] *[[Engelse literatuur/Christopher Marlowe|Christopher Marlowe]] *[[Engelse literatuur/Andrew Marvell|Andrew Marvell]] *[[Engelse literatuur/John Milton|John Milton]] *[[Engelse literatuur/Thomas Moore|Thomas Moore]] (een Ier) *[[Amerikaanse literatuur/Dorothy Parker|Dorothy Parker]] *[[Amerikaanse literatuur/George Percy|George Percy]] *[[Amerikaanse literatuur/Adrienne Rich|Adrienne Rich]] *[[Amerikaanse literatuur/J.D. Salinger|J.D. Salinger]] *[[Shakespeares sonnetten/William Shakespeare|William Shakespeare]] *[[Engelse literatuur/Mary Shelley|Mary Shelley]] *[[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]] *[[Engelse literatuur/Jonathan Swift|Jonathan Swift]] *[[Engelse literatuur/Alfred Tennyson|Alfred Tennyson]] *[[Engelse literatuur/Dylan Thomas|Dylan Thomas]] *[[Amerikaanse literatuur/Henry David Thoreau|Henry David Thoreau]] *[[Amerikaanse literatuur/Jones Very|Jones Very]] *[[Amerikaanse literatuur/Walt Whitman|Walt Whitman]] *[[Engelse literatuur/William Wordsworth|William Wordsworth]] }} ===Werken=== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Death Be Not Proud|Death Be Not Proud (John Donne)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Do not go gentle into that good night|Do not go gentle into that good night (Dylan Thomas)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Holy Sonnets|Holy Sonnets (John Donne)]] * [[Amerikaanse literatuur/Leaves of Grass|Leaves of Grass (Walt Whitman)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Paradise Lost|Paradise Lost van John Milton]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Piers Plowman|Piers Plowman]] (Middelengels gedicht van William Langland) * [[Shakespeares sonnetten]] * [[Shakespeares toneelstukken]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Sonnet 18 (Shakespeare)|Sonnet 18 (Shakespeare)]], bekend als "Shall I compare thee to a summer's day" * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Stopping by Woods on a Snowy Evening|Stopping by Woods on a Snowy Evening]] ("Halte houden aan een woud, op een sneeuwachtige avond", Robert Frost) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Flea|The Flea]] ("De vlo", John Donne) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Legend of Good Women|The Legend of Good Women]] ((Middelengels gedicht van Geoffrey Chaucer)) * [[William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind|The Prelude van William Wordsworth]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Road Not Taken|The Road Not Taken]] ("De niet gekozen weg", Robert Frost) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Tyger|The Tyger]] ("De tijger", William Blake) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/To be or not to be|To be or not to be]] (Shakespeare, monoloog uit Hamlet) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/To His Mistress Going to Bed|To His Mistress Going to Bed]] (John Donne) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Troilus and Criseyde|Troilus and Criseyde]], lang verhalend gedicht van Geoffrey Chaucer ==Literatuur in het Frans== * [[Franse literatuurgeschiedenis]] * [[Belgische Franstalige literatuur]] ===Auteurs=== * [[Michel de Montaigne]] * [[Amélie Nothomb]] * [[Georges Simenon]] ===Werken=== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/L'Albatros|L'Albatros (Baudelaire)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Bisclavret|Bisclavret (Marie de France)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Chanson d'automne|Chanson d'automne (Verlaine)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Il faut passer des nuits blanches|Il faut passer des nuits blanches (Abdellatif Laâbi)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Il pleure dans mon coeur|Il pleure dans mon coeur (Verlaine)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Spleen|Spleen (Baudelaire)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Une saison en enfer|Une saison en enfer (Rimbaud)]] ==Literatuur in het Duits== ===Auteurs=== ===Werken=== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Aus meinen großen Schmerzen|''Aus meinen großen Schmerzen'']] van Heirich Heine * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Das Mädchen aus der Fremde|''Das Mädchen aus der Fremde'']] van Friedrich Schiller * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Der Tod das ist die kühle Nacht|''Der Tod das ist die kühle Nacht'']] van Heinrich Heine * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Herbstgefühl|''Herbstgefühl'']] van Johann Wolfgang von Goethe * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Ich und Du|''Ich und Du'']] van Friedrich Hebbel * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Mondnacht|''Mondnacht'']] van Joseph von Eichendorff ==Literatuur in het Italiaans== ===Auteurs=== ===Werken=== *[[Decamerone]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Lasciate ogni speranza, voi ch'entrate|Lasciate ogni speranza, voi ch'entrate]] (van Dante, Divina Comedia) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Nel mezzo del cammin di nostra vita|Nel mezzo del cammin di nostra vita]] (van Dante, Divina Comedia) ==Literatuur in het Spaans== ===Auteurs=== ===Werken=== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/No estrella|No estrella (Vicente Aleixandre)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Yo voy soñando caminos|Yo voy soñando caminos (Antonio Machado)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Los heraldos negros|Los heraldos negros (César Vallejo)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Incorpóreo paseo|Incorpóreo paseo (Blanca Varela)]] ==Boeken gerelateerd aan literatuurstudie== * [[Opfriscursus literatuur]] * [[Woordenboek literatuur]] * [[Gothic novel]] [[Categorie:Literatuurstudie]] [[Categorie:Portaal|Literatuurstudie]] 6jix9gev668gqoucvempp09h8bn5yb0 0 5747 397079 372622 2025-06-19T10:32:40Z JopkeB 18060 Zie [[Engelse literatuur/William Shakespeare (1564-1616)]] 397079 wikitext text/x-wiki Het volgende boek wil een overzicht bieden van de levens van beroemde mensen van alle tijden en alle landen. Elke biografie tracht dieper te graven in het leven van de besproken persoon en de lezer een dieper inzicht te geven in diens gedachtenwereld. Daar dit boek geschreven wordt door vrijwilligers kan het zijn dat sommige personen waar onze lezers graag meer over zouden lezen nog geen hoofdstuk aan zich gewijd zien. Zij kunnen hun suggesties altijd [[wikibooks:Gewenste hoofdstukken en boeken|hier]] achterlaten of gewoon zelf beginnen aan het schrijven van de door hen gewenste biografie. *[[Over beroemde personen/Jeanne d'Arc|Jeanne d'Arc]] (1412-1431) <!--[[Afbeelding:Jehanne signature.jpg|55px]]--> *[[Over beroemde personen/Leonardo da Vinci|Leonardo da Vinci]] (1452-1519) *[[Over beroemde personen/William Shakespeare|William Shakespeare]] (1564-1616) - zie [[Engelse literatuur/William Shakespeare (1564-1616)]] <!--[[Image:Shakspeare signature.jpg|185px]]--> *[[Over beroemde personen/Galileo Galilei|Galileo Galilei]] (1564-1642) *[[Over beroemde personen/Napoleon Bonaparte|Napoleon Bonaparte]] (1769-1821) *[[Over beroemde personen/Lenin|Lenin]] (1870-1924) *[[Over beroemde personen/Wangari Maathai|Wangari Maathai]] (1940-2011) *[[Over beroemde personen/Diana Spencer|Diana Spencer]] (1961-1997) {{Sub}} gy9mfp2a4fdei5ncldvr4s5foj19f7p 10 6445 397049 395233 2025-06-18T20:14:53Z J.Grandgagnage 3610 -Virginia Woolf 397049 wikitext text/x-wiki <!-- NIEUWE BOEKEN op ALFABET invoegen - Zet er het VOORTGANGSSJABLOON en de DATUM bij (bijvoorbeeld 0, 25, of 50%|Datum=01 maart 2010). De bedoeling is de laatst eraan gewerkte datum. Dat hoeft niet elke keer, maar is wel handig om te zien DAT er nog steeds aan gewerkt wordt. Boeken die voor 75% of meer 'af' zijn verplaatsen naar de kolom 'Wiki Boeken'--> <h3>'''Lijst van wikiboeken die voor minder dan 75% klaar zijn. Uw goede aanvullingen zijn welkom. (In de linkerkolom staan boeken die al verder zijn.)'''</h3> <span class="plainlinks" >''Voeg als u een nieuw boek begint de titel alfabetisch aan deze lijst toe, dankuwel.'' [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Sjabloon:Gestarte_boeken&action=edit Klik hier.]</span> * '''A''' [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Abstracte algebra]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Portaal:Allochtone talen in Nederland]]{{00%|Datum=19 oktober 2005}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Amélie Nothomb]]{{50%|Datum=19 augustus 2017}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Analyse]]{{50%|Datum=14 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Anaximander over de natuur]]{{25%|Datum=29 maart 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Aquaristiek]]{{50%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Archeologie]]{{00%|Datum=24 april 2010}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Arduino]]{{00%|Datum=30 juli 2013}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Astronomisch woordenboek]]{{00%|Datum=26 juli 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Atlas van Europa]]{{25%|Datum=13 februari 2010}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Jane Austen]]{{25%|Datum=9 juli 2024}} * '''B''' [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Basiskennis chemie]]{{00%|Datum=06 september 2014}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Basisstructuur van de kosmos]]{{25%|Datum=3 september 2010}} [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Basisvaardigheden wiskunde]]{{25%|Datum=14 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Bekende filosofen uit de geschiedenis]]{{25%|Datum=17 maart 2016}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Belgische Franstalige literatuur]]{{25%|Datum=1 december 2019}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Beroemde jazzmuzikanten]]{{25%|Datum=28 augustus 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Bigband]]{{50%|Datum=30 augustus 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Biochemie]]{{25%|Datum=13 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Biologie]]{{25%|Datum=13 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Bitcoin voor beginners]]{{25%|Datum=20 februari 2018}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Borduren]]{{25%|Datum= 7 augustus 2016}} * '''C''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Catalaans]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Chemie Centraal]]{{25%|Datum=13 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Chemisch rekenen]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Cascading Style Sheets|CSS]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]] [[Chillipepers.NL]] {{00%|Datum=13 juni 2011}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]] [[Computernetwerken]] {{25%|Datum=10 dec 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Computersystemen]]{{25%|Datum=23 november 2012}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Cursusboek Marifonie]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Cursus noten lezen]]{{25%|Datum=12 december 2013}} * '''D''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Dammen]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Datacommunicatie in informatica]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Decamerone]]{{50%|Datum=21 augustus 2011}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Deens]]{{50%|Datum=25 september 2006}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Portaal:Dierengids|Dierengids]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Dominobouwen]]{{25%|Datum=29 maart 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Duits]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Dwengo]]{{25%|Datum=6 december 2012}} * '''E''' [[Bestand:1-4.svg|8px]][[EHBO]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Elektriciteit]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Elektronica]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Engels]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Etiquette voor het internationaal zakendoen|Etiquette voor het internationaal zakendoen]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Evolutie]]{{50%|Datum=23 mei 2025}} * '''F''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Farmacologie]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Filmmontage]]{{00%|Datum=3 juni 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Fourieranalyse]]{{25%|Datum=14 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Frans]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]] - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Fries]]{{50%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Wikibooks:Fysica|Fysica (project onderwijs)]]{{25%|Datum=14 februari 2010}} * '''G''' [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Gebruik van de opdrachtprompt]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Gedichten uit de wereldliteratuur]] - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Geheimschrift]]{{00%|Datum=8 maart 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Gender en diversiteit]]{{25%|Datum=20 juni 2005}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Geneeskunde]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Genieten van Seks]]{{50%|Datum=23 oktober 2015}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Georges Simenon]]{{25%|Datum=8 september 2016}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Gitaar]]{{50%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Gotisch]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Griekse mythologie]]{{25%|Datum=21 september 2008}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Gronings]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} * '''H''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Handboek practica onderwijs|Handboek practicaonderwijs]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Handige Harry]]{{50%|Datum= 29 september 2008}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Hengelsport]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Heraclitus over de natuur]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Hermetische kabbala]]{{50%|Datum=24 augustus 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]] [[Houtzaagmolens praktijkhandboek]] {{25%|Datum=31 oktober 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[HTML]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Portaal:Huisdierengids|Huisdierengids]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Victor Hugo]]{{25%|Datum=7 juli 2024}} - * '''I''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Inleiding Oude en Nieuwe Testament]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[In mensentaal]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - * '''J''' [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Jazz standards]]{{25%|Datum=30 augustus 2010}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Jungiaans woordenboek]]{{50%|Datum=23 juli 2015}} * '''K''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Kaartspel|Kaartspelen]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Kantoorsoftware]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Kemzieks Woordenboek]]{{75%|Datum=02 september 2022}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Kennisbank keramiek]]{{25%|Datum=27 april 2019}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Koningen aan de Nijl]]{{25%|Datum=9 juli 2006}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Kostprijsberekening en interne informatievoorziening]]{{50%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:4-4.svg|8px]][[Kunstgeschiedenis]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} * '''L''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Latijn (scholierenversie)]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]] [[Leerboek Wikipedia]] {{25%|Datum=24 april 2011}} - [[Bestand:4-4.svg|8px]][[Leer jezelf ecologisch tuinieren]]{{50%|Datum=23 augustus 2017}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Litouws]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} * '''M''' [[Bestand:4-4.svg|8px]][[Maatschappijleer]]{{50%|Datum=23 augustus 2017}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Magische wetenschap|Magische wetenschappen]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]] [[Manifest van de angst]] {{50%|Datum=9 december 2011}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Mechanica van materialen]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Melkwinning]]{{25%|Datum=9 juni 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Meten en onzekerheid]]{{25%|Datum=15 februari 2011}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Michel de Montaigne]]{{25%|Datum=21 december 2012}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Microsoft Office]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Mineralen verzamelen]]{{25%|Datum=18 december 2007}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Modelspoorwegbouw]]{{25%|Datum=22 maart 2009}} * '''N''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Nederlands]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Nederlandse geschiedenis]]{{50%|Datum=20 juni 2005}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Nederlandse jazz]]{{50%|Datum=28 augustus 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Noors]]{{25%|Datum=4 april 2013}} * '''O''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Omrekenen van eenheden]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]] [[Onderwijs in relatie tot P2P]]{{50%|Datum=23 september 2014}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Ontdekkingsreizen]]{{0%|Datum=23 april 2017}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Ontwerp en bouw een besturingssysteem]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[OpenOffice.org]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[OpenStreetMap]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Oracle]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Organische chemie]]{{25%|Datum=13 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Oudgrieks]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Over beroemde personen]]{{25%|Datum=16 februari 2010}}- [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Opfriscursus literatuur]]{{25%|Datum=23 augustus 2010}} * '''P''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Papiamento]]{{00%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Parapsychologie]]{{25%|Datum=14 december 2021}} -[[Bestand:0-4.svg|8px]][[Periodiek systeem]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Personenzorg I]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Perzisch]]{{00%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Pinnacle Studio]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Edgar Allan Poe]] - {{25%|Datum=14 juli 2024}}[[Bestand:0-4.svg|8px]][[Pools]]{{50%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Portugees]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren, de basis]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren in C]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren in C++]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren in C Sharp|Programmeren in C#]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren in COBOL]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Programmeren in Java]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren in JavaScript]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[ Programmeren in Just Basic]]{{25%|Datum=4 augustus 2012}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren in Pascal]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren in Python]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren in Ruby]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren in VB&VBA]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Programmeren in x86 assembler]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} * '''R''' [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Religieus woordenboek]]{{25%|Datum=19 januari 2011}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Roemeens]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Russisch]]{{50%|Datum=16 februari 2010}} * '''S''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Saterfries]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Scheepsstabiliteit]]{{00%|Datum=06 augustus 2011}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Scheikunde]]{{25%|Datum=13 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Shakespeares sonnetten]]{{25%|Datum=9 maart 2012}} - [[Bestand:4-4.svg|8px]][[Shakespeares toneelstukken]]{{25%|Datum=16 april 2017}} - [[Bestand:4-4.svg|8px]][[Shakespeare van A tot Z]]{{25%|Datum=11 november 2021}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]] [[Sindarijns]] {{50%|Datum= 13 aug 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Sloveens]]{{00%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Songbook]]{{00%|Datum=16 juli 2015}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Spaans]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Sterkteleer]]{{50%|Datum=20 juli 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Sterren kijken]]{{25%|Datum=11 december 2013}} - * '''T''' [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Tekstverwerker]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Tips en trucs]]{{00%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Toetsenbank]]{{25%|Datum=30 september 2006}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Trucs met de diabolo]]{{50%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Tsjechisch]]{{00%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Turks]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]] [[Transfusiegeneeskunde]] {{25%|Datum=06 oktober 2011}} * '''V''' [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Van Staart tot Paard]]{{25%|Datum=14 oktober 2011}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Verpleegkundige technieken]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Verteltechnieken]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} - [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Vietnamees]]{{25%|Datum=4 november 2010}} - [[Bestand:3-4.svg|8px]][[Vlaggen van de wereld]]{{0%|Datum=24 november 2019}} * '''W''' [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Wat is occultisme?]]{{75%|Datum=4 november 2022}} -[[Bestand:1-4.svg|8px]][[Welsh]]{{50%|Datum=20 augustus 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Werken met MKVToolnix]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[West-Vlaams]]{{50%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:3-4.svg|8px]][[William Wordsworth]] {{25%|Datum=14 november 2019}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Windows]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:2-4.svg|8px]][[Woordenboek literatuur]]{{25%|Datum=12 feb 2018}} * '''Z''' [[Bestand:1-4.svg|8px]][[Zeeuws]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Zeilen met een open kielboot op Gooi- en Eemmeer]]{{25%|Datum=15 februari 2010}} - [[Bestand:0-4.svg|8px]][[Zweeds]]{{25%|Datum=16 februari 2010}} <noinclude>[[Categorie:Sjablonen hoofdpagina]]</noinclude> lyib6w2bipzz83vwbnal9emflowq3d7 0 11762 397050 388481 2025-06-18T20:15:43Z J.Grandgagnage 3610 wordt verwijderd 397050 wikitext text/x-wiki ==Talen== === Klassieke talen === *[[Gotisch]] {{25%|Datum=20 juni 2005}} *[[Latijn]] {{75%|Datum=23 oktober 2007}} *[[Latijn %28scholierenversie%29]] {{25%|Datum=29 juli 2008}} *[[Oudgrieks]] {{25%|Datum=27 november 2006}} === Kunsttalen === *[[Esperanto]] {{25%|Datum=16 augustus 2010}} *[[Ido]] {{00%|Datum=27 januari 2006}} *[[Quenya]] {{100%|Datum=13 december 2006}} *[[Toki Pona]] {{75%|Datum=28 januari 2009}} *[[Sindarijns]] {{25%|Datum= december 2009}} === Natuurlijke talen === *[[Afrikaans]] {{100%|Datum=7 februari 2008}} *[[Algemeen Beschaafd Chinees]] {{00%|Datum=20 juni 2005}} *[[Catalaans]] {{25%|Datum=5 maart 2008}} *[[Deens]] {{00%|Datum=08 maart 2006}} *[[Duits]] {{00%|Datum=16 februari 2006}} *[[Engels]] {{00%|Datum=16 februari 2006}} *[[Frans]] {{25%|Datum=20 juni 2005}} *[[Fries]] {{00%|Datum=13 September 2006}} *[[Gronings]] {{25%|Datum=28 november 2006}} *[[Italiaans]] {{100%|Datum=22 juni 2008}} *[[Litouws]] {{25%|Datum=22 juni 2008}} *[[Nederlands]] {{25%|Datum=17 februari 2007}} *[[Nieuwgrieks]] {{75%|Datum=22 januari 2007}} *[[Perzisch]] {{00%|Datum=26 april 2006}} *[[Pools]] {{25%|Datum=29 juni 2006}} *[[Portugees]] {{25%|Datum=9 april 2005}} *[[Tsjechisch]] {{25%|Datum=3 augustus 2006}} *[[Roemeens]] {{25%|Datum=18 juni 2008}} *[[Russisch]] {{25%|Datum=20 juni 2005}} *[[Saterfries]] {{00%|Datum=13 September 2006}} *[[Sloveens]] {{25%|Datum=15 juni 2006}} *[[Spaans]] {{50%|Datum=15 februari 2006}} *[[Turks]] {{00%|Datum=28 september 2005}} *[[Vietnamees]] {{25%|Datum=4 november 2010}} *[[Welsh]] {{25%|Datum=28 juli 2006}} *[[West-Vlaams]] {{00%|Datum=19 oktober 2005}} *[[Zeeuws]] {{25%|Datum=15 augustus 2007}} *[[Zweeds]] {{00%|Datum=15 maart 2006}} === Landpakket === *[[Portaal:Allochtone talen in Nederland|Allochtone talen in Nederland]] {{00%|Datum=19 oktober 2005}} ==Literatuurstudie== ===Algemeen=== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur]] {{100%|Datum=23 augustus 2010}} * [[Opfriscursus literatuur]] {{25%|Datum=23 augustus 2010}} * [[Woordenboek literatuur]] {{25%|Datum=6 maart 2010}} * [[Wereldliteratuur]] {{75%|Datum=2 juli 2024}} ===Engelstalig=== * [[Amerikaanse literatuur]] {{100%|Datum=1 maart 2010}} * [[Jane Austen]] {{25%|Datum=9 juli 2024}} * [[Engelse literatuur]] {{100%|Datum=23 augustus 2010}} * [[Paradise Lost van John Milton]] {{100%|Datum=16 januari 2024}} * [[Ernest Hemingway]] {{100%|Datum=7 juli 2024}} * [[Gothic novel]] {{100%|Datum=7 juli 2024}} * [[Edgar Allan Poe]] {{25%|Datum=14 juli 2024}} ===Franstalig=== * [[Franse literatuurgeschiedenis]] {{75%|Datum= 1 augustus 2017}} * [[Amélie Nothomb]] {{50%|Datum=19 augustus 2017}} * [[Georges Simenon]] {{25%|Datum=8 september 2016}} ===Nederlandstalig=== *[[Nederlandse literatuurgeschiedenis]] {{75%|Datum=1 maart 2010}} *[[Nederlandse literatuur in de middeleeuwen]] {{100%|Datum= 3 september 2010}} ==Overig== * [[Schrijven]] {{25%|Datum=26 maart 2011}} <div style="text-align: center;"> {{Boekenplanken}} </div> [[Categorie:Taal| ]] [[Categorie:Boekenplanken]] tngdkvqcjlhv3u7av5uthdw01wu02ev 10 12247 397018 396812 2025-06-18T16:40:32Z Erik Baas 2193 397018 wikitext text/x-wiki {| class="noprint" border=0 cellspacing: 0 style="width: 100%; margin-top: 1em; margin-bottom: -7px; background-color: inherit; color: black; align:center; border-collapse: collapse;" |- | style="background-color: #d8d8d8; color: black; border: 1px solid #777; font-size: 2em;" align=center| [[Kookboek]] - [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]] |- | style="background-color: #eee; color: black; border: 1px solid #777;" align=center| '''Recepten onderverdeeld naar categorie:'''<br>[[Kookboek/Barbecuerecept|BBQ-recepten]], [[Kookboek/Beleg|Beleg]], [[Kookboek/Broodrecept|Broodrecepten]], [[Kookboek/Cake, gebak en taart|Cake,&nbsp;gebak&nbsp;en&nbsp;taart]], [[Kookboek/Drank|Dranken]], [[Kookboek/Eiergerechten|Eiergerechten]], [[Kookboek/Gevogelterecepten|Gevogelte]], [[Kookboek/Groentenrecepten|Groenten]], [[Kookboek/Koekjes|Koekjes]], [[Kookboek/Hartige taart|Hartige&nbsp;taarten]], [[Kookboek/Rijst|Rijstgerechten]], [[Kookboek/Saladerecept|Salades]], [[Kookboek/Snacks|Snacks]], [[Kookboek/Snoep|Snoep]], [[Kookboek/Historisch recept|Historische&nbsp;recepten]], [[Kookboek/Stamppot|Stamppotten]], [[Kookboek/Vis- en zeevruchtrecepten|Vis-&nbsp;en&nbsp;zeevruchtrecepten]], [[Kookboek/Vleesgerecht|Vleesgerechten]], [[Kookboek/Tapas|Tapas]], [[Kookboek/Soep|Soepen]], [[Kookboek/Saus|Sauzen]], [[Kookboek/Feestdaggerecht|Feestdagrecepten]], [[:Categorie:Budgetrecept|Goedkope&nbsp;recepten]], [[Kookboek/Vegetarische keuken|Vegetarische&nbsp;recepten]] |}<noinclude> [[Categorie:Kookboeksjablonen]] </noinclude> 7a9h5up731uo0iqlw5mzgelqa81xtjx 0 15496 397008 379652 2025-06-18T14:13:15Z AnRo0002 12752 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Poziomka.jpg]] → [[File:Fragaria vesca Poziomka.jpg]] 397008 wikitext text/x-wiki __NOEDITSECTION__ {{Leer jezelf ecologisch tuinieren|Afbeelding=Fragaria vesca Poziomka.jpg}} {{Tuinkalender-Tabelkop |plaatje1= Coccinella_septempunctata2.jpg |plaatje2= Fragaria_vesca0.jpg |plaatje3= 20130618Fragaria vesca4.jpg |divers= De '''bosaardbei'''¹ is de wilde soort van de [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Aardbei|cultuuraardbei]]. De cultuuraardbei is een kruising tussen soorten, de bosaardbei een botanische soort. De bosaardbei wordt ook wel kleine bosaardbei genoemd, ter onderscheid van de '''grote bosaardbei'''². Deze is in het vegetatieve stadium moeilijk te onderscheiden van de kleine. De grote bosaardbei heeft meestal drieëentwintig tot zevenentwintig tanden per blaadje, terwijl de bosaardbei er vijftien tot drieëentwintig heeft. Ook heeft de grote bosaardbei afstaande tot teruggeslagen haren op de bloemstengel, die bij de bosaardbei naar voren zijn gericht. De bosaardbei kan makkelijk verward worden met de schijnaardbei. Deze komt veel voor in parken, en is herkenbaar aan zijn gele bloemen. |familie= Rozen |latijn= Rosaceae |geslacht= Fragaria |soort= Fragaria vesca |roodlijst= ja |beschermd= ja |wortel= |stengel= |blad= De samengestelde, drievoudige bladeren zijn glanzend en hebben een gezaagde rand. |groenblijvend= |bloei= Mei tot juli |kleur= Wit |vrucht= De vruchten, eigenlijk zijn het schijnvruchten, verspreiden een zoetige geur. Ze zijn eetbaar, maar zijn kleiner dan die van de cultuuraardbei. |hoog= 10-40 |grond1= Zand/Zuur |compost1= |kali1= |grond2= |compost2= |kali2= |zon= <span style="font-size: x-large;">&#9681;</span> |water= <span style="font-size: x-large; color:blue;">&#8764;</span> |goede buren= |slechte buren= |weert= |lokt= |keuken= Eetbaar, maar kleiner dan de cultuuraardbei. De vruchten hebben een frisse en zoete smaak. Geschikt voor vruchtensalades en -dranken, siroop en jam. De bladeren kan je gebruiken voor toevoeging aan kruidenthee of salade. De vrucht heeft een muskusachtige geur en een pittige, aromatische smaak. |kookboek= Aardbei |genees= |waarschuwing= |zaaimaand= |zaaiomschrijf= |kk= |kt= |lt= |zd= |plantmaand= |plantomschrijf= |pa= |ra= |verzorgmaand= |verzorgomschrijf= |oogstmaand= |oogstomschrijf= |vermeermaand= |vermeeromschrijf= |vw= }} {{Sub}} exhrzr98p9mr2cdbv0cd4kiypac7y60 2 19159 397082 390725 2025-06-19T10:48:39Z J.Grandgagnage 3610 397082 wikitext text/x-wiki {{Wikantie}} <span style="font-size: large;"> Aan wie het interesseert: Ben een onbepaalde periode met 'werkvakantie' waardoor ik hier maar af en toe actief zal zijn.</span><br> [[Gebruiker:J.G.G.|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.G.G.|overleg]]) 24 jan 2024 16:14 (CET) ---- Welkom op de Wikibook-webstek van J.Grandgagnage<br> Eerste bijdrage: 15 december 2007; moderator in 2013-2014 en opnieuw sinds april 2017. Buiten de Wiki-projecten werk ik in hoofdzaak aan literaire vertalingen uit het Frans en het Engels. Mijn meest recente schrijfdaad is een geannoteerde vertaling van John Miltons Paradise Lost (editie van 1674). Ik probeer om wat van mijn vrije tijd te besteden aan Wikibooks en wil graag de volgende boeken mee helpen uitwerken: [[Bestand:Custom-work-icon.gif|40 px]] Bezig met: * Afwerken van een aantal wikibooks voor ik naar de eeuwige jachtvelden vertrek om de pijp aan Maarten te bezorgen. == Begonnen wikibooks == *MUZIEK ** [[Songbook]] ** [[Jazz standards]] <span style="font-size: small;">''(ik schrijf het lekker op z'n Engels!)''</span> ** [[Beroemde jazzmuzikanten]] ** [[Portaal:Jazz|Portaal Jazz]]{{100%}} ** [[Belgische jazz]] ** [[Nederlandse jazz]] ** [[Bigband]] ** [[Gitaar]] <span style="font-size: small;">(niet zelf begonnen)</span> *ESOTERIE ** [[Portaal:Esoterie|Portaal Esoterie]]{{100%}} ** [[Westerse esoterie]]{{100%}} ** [[Alchemie]]{{100%}} ** [[Westerse astrologie]]{{100%}} ** [[Hekserij]]{{100%}} ** [[Tarot]]{{100%}} ** [[Heksenwoordenboek]] ** [[Hermetische kabbala]]{{100%}} ** [[Magie]]{{100%}} ** [[New age]] {{75%}} *FILOSOFIE ** [[Plato]] {{100%}} ** [[Filosofisch woordenboek]] ** [[Geschiedenis van de filosofie]]{{100%}} ** [[Michel de Montaigne]] ** [[Bekende filosofen uit de geschiedenis]] *PSYCHOLOGIE ** [[Jungiaans woordenboek]] ** [[Parapsychologie]] *LITERATUUR ** [[Shakespeare van A tot Z]] ** [[Shakespeares sonnetten]] ** [[Shakespeares toneelstukken]] ** [[Gedichten uit de wereldliteratuur]] ** [[Nederlandse literatuurgeschiedenis]] <span style="font-size: small;">(niet zelf begonnen)</span> ** [[Nederlandse literatuur in de middeleeuwen]]{{100%}} ** [[Amerikaanse literatuur]]{{100%}} ** [[Engelse literatuur]]{{100%}} ** [[Franse literatuurgeschiedenis]]{{100%}} ** [[Woordenboek literatuur]] ** [[Opfriscursus literatuur]] ** [[Gothic novel]]{{100%}} ** [[Decamerone]] ** [[Ernest Hemingway]]{{100%}} ** [[Georges Simenon]] ** [[Amélie Nothomb]] ** [[Victor Hugo]] ** [[William Wordsworth]] ** [[Jane Austen]] ** [[Edgar Allan Poe]] ** [[Wereldliteratuur]]{{100%}} ** [[Belgische Franstalige literatuur]] ** [[Paradise Lost van John Milton]]{{100%}} *KUNSTGESCHIEDENIS ** [[Italiaanse renaissance]]{{100%}} ** [[Renaissance]]{{100%}} ** [[Kunstgeschiedenis]] <span style="font-size: small;">(niet zelf begonnen)</span> *FOTOGRAFIE ** [[Straatfotografie]]{{100%}} == Statistieken Wikibooks Nederlands == *[https://stats.wikimedia.org/wikibooks/NL/TablesWikipediaNL.htm#editdistribution wikimedia.org] *[https://tools.wmflabs.org/pageviews/?project=nl.wikibooks.org&platform=all-access&agent=user&range=latest-20&pages=Alchemie paginaweergaven (bezoekers)] s9cpk5u2j1myi5wg8wkqftqv24z6zk8 0 21408 397022 377412 2025-06-18T18:44:50Z J.Grandgagnage 3610 link naar Ernest Hemingway/The Sun Also Rises 397022 wikitext text/x-wiki {{Amerikaanse literatuur}} [[Bestand:Ernest Hemingway 1950.jpg|100 px|left|thumb|Ernest Hemingway]] [[Bestand:John dos Passos.jpg|100 px|left|thumb|John dos Passos]] [[Bestand:Francis Scott Fitzgerald 1937 June 4 (1) (photo by Carl van Vechten).jpg|100 px|left|thumb|Francis Scott Fitzgerald]] Het was de Amerikaanse dichteres [[w:Gertrude Stein|Gertrude Stein]] die de uitdrukking "Lost Generation" voor het eerst gebruikte. In een gesprek met Ernest Hemingway, zei ze, "Jullie zijn allen een verloren generatie." Ze doelde daarmee op de jonge schrijvers die na de Eerste Wereldoorlog naar Parijs en andere Europese steden trokken om de zin van het leven te zoeken; een leven vol idealisme, drank en liefdesaffaires. De drie bekendste zijn [[Amerikaanse literatuur/F. Scott Fitzgerald|F. Scott Fitzgerald]], [[Amerikaanse literatuur/Ernest Hemingway|Ernest Hemingway]] en [[Amerikaanse literatuur/John Dos Passos|John Dos Passos]]. Anderen die gewoonlijk worden opgenomen in de lijst van ''the lost generation'' zijn [[w:Sherwood Anderson|Sherwood Anderson]], [[w:Kay Boyle|Kay Boyle]], [[w:Hart Crane|Hart Crane]], [[w:Ford Maddox Ford|Ford Maddox Ford]] en [[w:Zelda Fitzgerald|Zelda Fitzgerald]]. * Ernest Hemingway had als vrijwilliger in de eerste wereldoorlog meegevochten met de Italianen. Kranten uit die tijd rapporteerden hoe Hemingway, met tientallen stukken granaatscherf in zijn been, heldhaftig een andere man uit een bombardement had gered. Deze oorlogservaringen vormden de basis van zijn roman ''A Farewell to Arms'' (1929). ''[[Ernest Hemingway/The Sun Also Rises|The Sun Also Rises]]'' (1926) was een naturalistische en schokkende roman die uitdrukking gaf aan van de naoorlogse ontgoocheling. <div style="text-align: center;">"You’re an expatriate. You’ve lost touch with the soil. You get precious, <br>Fake European standards have ruined you. You drink vourself to death.<br> You become obsessed by sex. You spend all your time talking, not working.<br> You are an expatriate, see? You hang around cafes." <br>''(uit The Sun Also Rises)''</div> * Ook John Dos Passos had de wreedheid van de oorlog meegemaakt en ook hij zat met vraagtekens over de betekenis van het gewone leven. Zijn roman ''Manhattan Transfer'' geeft een pessimistische visie op de hopeloze zinloosheid van het leven in een Amerikaanse stad. * [[Amerikaanse literatuur/F. Scott Fitzgerald|F. Scott Fitzgerald]] staat bekend als portrettist van de geest van het jazztijdperk. Hij zwierf door Europa en bezocht Noord-Afrika, maar keerde af en toe terug naar de V.S. Tijdens de [[w:Drooglegging (Verenigde Staten)|drooglegging]] in Amerika tussen 1928 en 1930 leefde hij in Parijs, waar hij de rol van chroniqueur van het tijdperk van de ''prohibition'' werd. Zijn eerste roman, ''This Side of Paradise'' (1920) werd een bestseller. ''[[Amerikaanse literatuur/The Great Gatsby|The Great Gatsby]]'' (1925) aan de andere kant, verkocht slechts 25.000 exemplaren. Over deze roman zei de dichter [[Amerikaanse literatuur/T.S. Eliot|T.S. Eliot]], Amerikaan van geboorte ''"... The first step American fiction has taken since Henry James."'' Zwaar aangeslagen omdat zijn meesterwerk ''"The Great Gatsby"'' geen succes werd, reisde Fitzgerald de komende negen jaar doelloos rond in Europa met zijn jonge vrouw Zelda, van de ene drinkpartij naar de andere. Zelfs toen hij later als Hollywood-scenarist een contract versierde, zou hij het cliché van de zichzelf te pletter drinkende getalenteerde schrijver blijven. {{Sub}} 9ojtqdx9ta22o6nqveyog1h52eeg41v 3 24458 397069 396997 2025-06-18T22:21:52Z De Wikischim 5499 /* American literature suggestions */ 397069 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ * [[Overleg gebruiker:De Wikischim/archief1|archief1]] == American literature suggestions == On the English Wikisource, we have [[s:en:Portal:American literature]], which collects significant works studied in courses on American literature. Nearly all works listed have copies hosted there that can be linked to. --[[Gebruiker:EncycloPetey|EncycloPetey]] ([[Overleg gebruiker:EncycloPetey|overleg]]) 18 jun 2025 09:13 (CEST) :Hello, thanks, however I don't have enough time for this myself right now. Maybe you can find at least some relevant pages yourself in the book [[Amerikaanse literatuur]]? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 19 jun 2025 00:21 (CEST) abne2gj2u0a82sa912obw2v5jhhwyhm 0 25348 397027 377430 2025-06-18T18:49:38Z J.Grandgagnage 3610 link naar Ernest Hemingway/The Sun Also Rises 397027 wikitext text/x-wiki {{Amerikaanse literatuur}} Een goed startpunt om Amerikaanse romans te gaan lezen (de keuze is immers overweldigend!) is lijstjes van 'The best of' te raadplegen. Een van de grootste Engelstalige uitgevers, Random House, publiceerde in de New York Times van 20 juli 1998 een lijst met de beste 100 Engelstalige romans sinds 1900. Daarin waren volgende Amerikaanse romans opgenomen: #''[[Amerikaanse literatuur/The Great Gatsby|The Great Gatsby]]'', [[Amerikaanse literatuur/F. Scott Fitzgerald|F. Scott Fitzgerald]] #[[w:Lolita|''Lolita'']], [[Amerikaanse literatuur/Vladimier Nabokov|Vladimir Nabokov]] (Russisch/Amerikaans auteur) #[[Amerikaanse literatuur/The Sound and the Fury|''The Sound and the Fury'']], [[Amerikaanse literatuur/William Faulkner|William Faulkner]] #[[Amerikaanse literatuur/Catch-22|''Catch-22'']], [[w:Joseph Heller|Joseph Heller]] #[[Amerikaanse literatuur/The Grapes of Wrath|''The Grapes of Wrath'']], [[Amerikaanse literatuur/John Steinbeck|John Steinbeck]] #[[w:An American Tragedy|''An American Tragedy'']], [[w:Theodore Dreiser|Theodore Dreiser]] #[[w:The Heart Is a Lonely Hunter|''The Heart Is a Lonely Hunter'']], [[w:Carson McCullers|Carson McCullers]] #[[w:Slaughterhouse-Five|''Slaughterhouse-Five'']], [[w:Kurt Vonnegut|Kurt Vonnegut]] #[[w:Invisible Man|''Invisible Man'']], [[w:Ralph Ellison|Ralph Ellison]] #[[w:Native Son|''Native Son'']], [[w:Richard Wright|Richard Wright]] #[[w:Henderson the Rain King|''Henderson the Rain King'']], [[w:Saul Bellow|Saul Bellow]] (Canadees) #[[w:Appointment in Samarra|''Appointment in Samarra'']], [[w:John O'Hara|John O'Hara]] #[[Amerikaanse literatuur/U.S.A.-trilogie|''U.S.A.-trilogie'']], [[Amerikaanse literatuur/John Dos Passos|John Dos Passos]] #[[w:Winesburg, Ohio|''Winesburg, Ohio'']], [[w:Sherwood Anderson|Sherwood Anderson]] #[[w:The Wings of the Dove|''The Wings of the Dove'']], [[Amerikaanse literatuur/Henry James|Henry James]] #[[w:The Ambassadors|''The Ambassadors'']], [[Amerikaanse literatuur/Henry James|Henry James]] #[[w:Tender Is the Night|''Tender Is the Night'']], [[Amerikaanse literatuur/F. Scott Fitzgerald|F. Scott Fitzgerald]] #[[w:/Studs Lonigan (trilogie)|''Studs Lonigan (trilogie)'']], [[w:James T. Farrell|James T. Farrell]] #[[w:The Golden Bowl|''The Golden Bowl'']], [[Amerikaanse literatuur/Henry James|Henry James]] #[[w:Sister Carrie|''Sister Carrie'']], [[w:Theodore Dreiser|Theodore Dreiser]] #[[Amerikaanse literatuur/As I Lay Dying|''As I Lay Dying'']], [[Amerikaanse literatuur/William Faulkner|William Faulkner]] #[[Amerikaanse literatuur/All the King’s Men|''All the King's Men'']], [[w:Robert Penn Warren|Robert Penn Warren]] #[[w:The Bridge of San Luis Rey|''The Bridge of San Luis Rey'']], [[w:Thornton Wilder|Thornton Wilder]] #[[w:Go Tell It on the Mountain|''Go Tell It on the Mountain'']], [[w:James Baldwin|James Baldwin]] #[[w:Deliverance|Deliverance]], [[w:James Dickey|James Dickey]] #[[Ernest Hemingway/The Sun Also Rises|''The Sun Also Rises'']], [[Amerikaanse literatuur/Ernest Hemingway|Ernest Hemingway]] #[[w:The Naked and the Dead|''The Naked and the Dead'']], [[w:Norman Mailer|Norman Mailer]] #[[w:Portnoy's Complaint|''Portnoy's Complaint'']], [[w:Philip Roth|Philip Roth]] #[[Amerikaanse literatuur/Pale Fire|''Pale Fire'']], [[w:Vladimir Nabokov|Vladimir Nabokov]] #[[Amerikaanse literatuur/Light in August|''Light in August'']], [[Amerikaanse literatuur/William Faulkner|William Faulkner]] #[[w:On the Road|''On the Road'']], [[w:Jack Kerouac|Jack Kerouac]] #[[w:The Maltese Falcon|''The Maltese Falcon'']], [[w:Dashiell Hammett|Dashiell Hammett]] #[[w:The Age of Innocence|''The Age of Innocence'']], [[w:Edith Wharton|Edith Wharton]] #[[w:The Moviegoer|''The Moviegoer'']], [[w:Walker Percy|Walker Percy]] #[[w:Death Comes for the Archbishop|''Death Comes for the Archbishop'']], [[w:Willa Cather|Willa Cather]] #[[w:From Here to Eternity|''From Here to Eternity'']], [[w:James Jones|James Jones]] #[[w:The Wapshot Chronicle|''The Wapshot Chronicle'']], [[w:John Cheever|John Cheever]] #[[Amerikaanse literatuur/The Catcher in the Rye|''The Catcher in the Rye'']], [[Amerikaanse literatuur/J.D. Salinger|J.D. Salinger]] #[[w:Main Street|''Main Street'']], [[w:Sinclair Lewis|Sinclair Lewis]] #[[w:The House of Mirth|''The House of Mirth'']], [[w:Edith Wharton|Edith Wharton]] #[[w:The Day of the Locust|''The Day of the Locust'']], [[w:Nathanael West|Nathanael West]] #[[w:A Farewell to Arms|''A Farewell to Arms'']], [[Amerikaanse literatuur/Ernest Hemingway|Ernest Hemingway]] #[[Amerikaanse literatuur/The Adventures of Augie March|''The Adventures of Augie March'']], [[w:Saul Bellow|Saul Bellow]] #[[w:Angle of repose|''Angle of repose'']], [[w:Wallace Stegner|Wallace Stegner]] #[[w:Ragtime|''Ragtime'']], [[w:E.L. Doctorow|E.L. Doctorow]] #[[w:The Call of the Wild|''The Call of the Wild'']], [[w:Jack London|Jack London]] #[[w:Tobacco Road|''Tobacco Road'']], [[w:Erskine Caldwell|Erskine Caldwell]] #[[w:Ironweed|''Ironweed'']], [[w:William Kennedy|William Kennedy]] #[[w:Sophie's Choice|''Sophie's Choice'']], [[w:William Styron|William Styron]] #[[w:The Sheltering Sky|''The Sheltering Sky'']], [[w:Paul Bowles|Paul Bowles]] #[[w:The Postman Always Rings Twice|''The Postman Always Rings Twice'']], [[w:James M. Cain|James M. Cain]] #[[w:The Ginger Man|''The Ginger Man'']], [[w:J.P. Donleavy|J.P. Donleavy]] (Iers/Amerikaans) #[[w:The Magnificent Ambersons|''The Magnificent Ambersons'']], [[w:Booth Tarkington|Booth Tarkington]] {{Sub}} rmq62pzzdmor6se3f4ip8d4a3kkcim5 0 25381 397036 377682 2025-06-18T19:17:29Z J.Grandgagnage 3610 /* Romantische dichters van de eerste generatie */ link naar William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind 397036 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} [[Bestand:Portrait of Percy Bysshe Shelley by Curran, 1819.jpg|left|thumb|[[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]]]] De schrijvers uit de laatste jaren van 18e eeuw en de eerste decennia van de 19e eeuw noemden zichzelf geen "romantici". Het is pas veel later dat August Wilhelm von Schlegel in zijn lezingen te Wenen in 1808-1809 onderscheid zou maken tussen een aantal schrijvers uit de romantische beweging en hun classicistische opvolgers. De superioriteit van natuur en gevoel boven beschaving was in zekere zin al verkondigd door [[Franse literatuurgeschiedenis/Jean-Jacques Rousseau|Jean Jacques Rousseau]] en zijn boodschap werd door de meeste Europese dichters opgepikt. De eersten in Engeland waren de ''[Lake Poets'', een groepje bevriende dichters waaronder [[Engelse literatuur/William Wordsworth|William Wordsworth]] en [[Engelse literatuur/Samuel Taylor Coleridge|Samuel Taylor Coleridge]]. De tweede generatie Romantische dichters omvatte [[Engelse literatuur/Lord Byron|Lord Byron]], [[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]], [[Engelse literatuur/Mary Shelley|Mary Shelley]] en [[Engelse literatuur/John Keats|John Keats]]. In deze periode schreef [[Engelse literatuur/Jane Austen|Jane Austen]] haar roman ''[[Engelse literatuur/Pride and Prejudice|Pride and Predudice]]'' (1813) en ook [[Engelse literatuur/William Blake|William Blake]] wordt met zijn wat apart visionair werk gewoonlijk tot de Engelse Romantiek gerekend. Andere belangrijke figuren waren Sir [[w:Walter Scott (dichter)|Walter Scott]] en de dichters [[Engelse literatuur/Thomas Moore|Thomas Moore]] en [[Engelse literatuur/Thomas Lovell Beddoes|Thomas Lovell Beddoes]]. Een genre dat in de romantische periode veel succes kende was de ''[[gothic novel]]'', zoals Mary Shelley's [[Engelse literatuur/Frankenstein|''Frankenstein'']]. [[Bestand:Lord Byron coloured drawing.png|right|180px|thumb|[[Engelse literatuur/Lord Byron|Lord Byron]]]] De '''Engelse romantische poëzie''' maakte deel uit van een bredere, filosofische, literaire, artistieke en culturele Europese beweging die begon in de tweede helft van de 18e eeuw: de ''romantiek''. In reactie op de heersende idealen van de Verlichting gaven romantici de voorkeur aan meer natuurlijke, emotionele en persoonlijke thema's. == Preromantische dichters == Tijdens de romantiek verschoof de focus van de poëzie in de richting van de natuur en de individuele uiting van innerlijke gevoelens. Een traditioneel startpunt voor de Engelse romantiek is 1798, toen William Wordsworth en Samuel Taylor Coleridge hun ''Lyrical Ballads'' publiceerden. Baanbrekende romantische gedichten waren echter reeds voordien geschreven door William Blake (1757-1827) in Engeland en door Robert Burns in Schotland. De preromanticus William Blake, wiens eerste gedichten werden gepubliceerd in 1783, was een visionair dichter-kunstenaar die zowel in lyrische gedichten zoals ''Songs of Innocence'' (1789) en ''Songs of Experience'' (1794) als in lange profetische en verhalende gedichten karakteristiek romantisch was in zijn diepe bezorgdheid over de economische onderdrukking, zijn eenvoudige zegging en zijn gebruik van symboliek. Robert Burns, die in 1796 overleed, voerde de eenvoud van taal nog verder dan Blake door het gebruik van Schots dialect in zijn teksten. Hij is met name bekend om zijn liefdesgedichten . == Romantische dichters van de eerste generatie == Het jaar 1798 blijft ondanks deze voorgangers een grenslijn voor de romantische beweging. In een op een manifest lijkend voorwoord bij de tweede editie van ''Lyrical Ballads'' (1800) scheidde William Wordsworth (1770-1850) de toekomst van de poëzie van haar neoclassicistisch verleden. De nieuwe dichtkunst moest volgens hem gaan over het gewone leven, en uitgedrukt worden in gewone taal. Poëzie beschreef hij als "het spontane overstromen van krachtige gevoelens." De komende drie decennia bleven dit ook de karakteristieken van de Engelse romantische poëzie, die duurde tot de dood van Wordsworth. Wordsworths literaire productie omvatte korte lyrische gedichten, meditatieve odes zoals ''Tintern Abbey'' en ''Intimations of Immortality'', en lange gedichten zoals het meesterlijke, autobiografische ''[[William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind|The Prelude]]'' dat hij in 1805 voltooide, maar dat pas postuum werd gepubliceerd. Samuel Taylor Coleridge (1772-1834) schreef ook meditatieve verzen, maar dan in een bovennatuurlijke sfeer, zoals ''[[Engelse literatuur/The Rime of the Ancient Mariner|The Rime of the Ancient Mariner]]'', dat werd gepubliceerd in ''Lyrical Ballads''. == Romantische dichters van de tweede generatie == De relatieve kortheid van de romantiek werd mede veroorzaakt door de vroege dood van drie van de grootste dichters van de tweede generatie: Lord Byron, [[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]] en [[Engelse literatuur/John Keats|John Keats]]. De oudste van deze drie, Byron (1788-1824), was in zijn tijd een berucht minnaar en een enorm populair schrijver. Tot zijn beste werk behoren zijn lange verhalende en satirische gedichten ''Childe Harold's Pilgrimage'' en ''Don Juan''. Byron creëerde ook de opstandige, immorele "[[Engelse literatuur/Byronic hero|Byronic hero]]". Shelley (1792-1822) was een meer filosofische dichter die in de transformerende kracht van de liefde geloofde. Hij dichtte lyrische teksten zoals ''Ode to the West Wind'' en bracht met zijn drama Prometheus Unbound (1820) een pleidooi voor de romantische impuls om de menselijke beperkingen te overwinnen en de mensheid moreel te laten triomferen over het kwaad. Keats (1795 1821) gaf in zijn gedichten vooral uiting aan zijn sensuele en emotionele ervaringen. In zijn ''Ode on a Grecian Urn'' staat een zin die de betekenis van de romantiek raak wist te vatten: "Schoonheid is waarheid, waarheid schoonheid" ''("Beauty is truth, truth beauty.")''. In zijn gedichten brengt hij ook het verdriet dat met menselijk verlangen samengaat tot uitdrukking. Ook Sir [[Engelse literatuur/Walter Scott|Walter Scott]] (1771-1832), een Schot die zich met name onderscheidde als romanschrijver en als een narratieve lyrische dichter, wordt beschouwd als een romantische vertegenwoordiger van de Engelse poëzie uit deze periode. Net als andere romantici zoals Keats zocht Scott voor zijn thema's soms inspiratie in het middeleeuwse verleden. Andere bekende lyrische dichters uit de periode waren Robert Southey (1774-1843), Walter Savage Landor (1775-1864), Leigh Hunt (1784-1859) en de Ier Thomas Moore (1779-1852). {{Sub}} 4151oypcdy1vd15um60i879s8hl5f76 397038 397036 2025-06-18T19:25:15Z J.Grandgagnage 3610 Jane Austen 397038 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} [[Bestand:Portrait of Percy Bysshe Shelley by Curran, 1819.jpg|left|thumb|[[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]]]] De schrijvers uit de laatste jaren van 18e eeuw en de eerste decennia van de 19e eeuw noemden zichzelf geen "romantici". Het is pas veel later dat August Wilhelm von Schlegel in zijn lezingen te Wenen in 1808-1809 onderscheid zou maken tussen een aantal schrijvers uit de romantische beweging en hun classicistische opvolgers. De superioriteit van natuur en gevoel boven beschaving was in zekere zin al verkondigd door [[Franse literatuurgeschiedenis/Jean-Jacques Rousseau|Jean Jacques Rousseau]] en zijn boodschap werd door de meeste Europese dichters opgepikt. De eersten in Engeland waren de ''[Lake Poets'', een groepje bevriende dichters waaronder [[Engelse literatuur/William Wordsworth|William Wordsworth]] en [[Engelse literatuur/Samuel Taylor Coleridge|Samuel Taylor Coleridge]]. De tweede generatie Romantische dichters omvatte [[Engelse literatuur/Lord Byron|Lord Byron]], [[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]], [[Engelse literatuur/Mary Shelley|Mary Shelley]] en [[Engelse literatuur/John Keats|John Keats]]. In deze periode schreef [[Jane Austen]] haar roman ''[[Engelse literatuur/Pride and Prejudice|Pride and Predudice]]'' (1813) en ook [[Engelse literatuur/William Blake|William Blake]] wordt met zijn wat apart visionair werk gewoonlijk tot de Engelse Romantiek gerekend. Andere belangrijke figuren waren Sir [[w:Walter Scott (dichter)|Walter Scott]] en de dichters [[Engelse literatuur/Thomas Moore|Thomas Moore]] en [[Engelse literatuur/Thomas Lovell Beddoes|Thomas Lovell Beddoes]]. Een genre dat in de romantische periode veel succes kende was de ''[[gothic novel]]'', zoals Mary Shelley's [[Engelse literatuur/Frankenstein|''Frankenstein'']]. [[Bestand:Lord Byron coloured drawing.png|right|180px|thumb|[[Engelse literatuur/Lord Byron|Lord Byron]]]] De '''Engelse romantische poëzie''' maakte deel uit van een bredere, filosofische, literaire, artistieke en culturele Europese beweging die begon in de tweede helft van de 18e eeuw: de ''romantiek''. In reactie op de heersende idealen van de Verlichting gaven romantici de voorkeur aan meer natuurlijke, emotionele en persoonlijke thema's. == Preromantische dichters == Tijdens de romantiek verschoof de focus van de poëzie in de richting van de natuur en de individuele uiting van innerlijke gevoelens. Een traditioneel startpunt voor de Engelse romantiek is 1798, toen William Wordsworth en Samuel Taylor Coleridge hun ''Lyrical Ballads'' publiceerden. Baanbrekende romantische gedichten waren echter reeds voordien geschreven door William Blake (1757-1827) in Engeland en door Robert Burns in Schotland. De preromanticus William Blake, wiens eerste gedichten werden gepubliceerd in 1783, was een visionair dichter-kunstenaar die zowel in lyrische gedichten zoals ''Songs of Innocence'' (1789) en ''Songs of Experience'' (1794) als in lange profetische en verhalende gedichten karakteristiek romantisch was in zijn diepe bezorgdheid over de economische onderdrukking, zijn eenvoudige zegging en zijn gebruik van symboliek. Robert Burns, die in 1796 overleed, voerde de eenvoud van taal nog verder dan Blake door het gebruik van Schots dialect in zijn teksten. Hij is met name bekend om zijn liefdesgedichten . == Romantische dichters van de eerste generatie == Het jaar 1798 blijft ondanks deze voorgangers een grenslijn voor de romantische beweging. In een op een manifest lijkend voorwoord bij de tweede editie van ''Lyrical Ballads'' (1800) scheidde William Wordsworth (1770-1850) de toekomst van de poëzie van haar neoclassicistisch verleden. De nieuwe dichtkunst moest volgens hem gaan over het gewone leven, en uitgedrukt worden in gewone taal. Poëzie beschreef hij als "het spontane overstromen van krachtige gevoelens." De komende drie decennia bleven dit ook de karakteristieken van de Engelse romantische poëzie, die duurde tot de dood van Wordsworth. Wordsworths literaire productie omvatte korte lyrische gedichten, meditatieve odes zoals ''Tintern Abbey'' en ''Intimations of Immortality'', en lange gedichten zoals het meesterlijke, autobiografische ''[[William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind|The Prelude]]'' dat hij in 1805 voltooide, maar dat pas postuum werd gepubliceerd. Samuel Taylor Coleridge (1772-1834) schreef ook meditatieve verzen, maar dan in een bovennatuurlijke sfeer, zoals ''[[Engelse literatuur/The Rime of the Ancient Mariner|The Rime of the Ancient Mariner]]'', dat werd gepubliceerd in ''Lyrical Ballads''. == Romantische dichters van de tweede generatie == De relatieve kortheid van de romantiek werd mede veroorzaakt door de vroege dood van drie van de grootste dichters van de tweede generatie: Lord Byron, [[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]] en [[Engelse literatuur/John Keats|John Keats]]. De oudste van deze drie, Byron (1788-1824), was in zijn tijd een berucht minnaar en een enorm populair schrijver. Tot zijn beste werk behoren zijn lange verhalende en satirische gedichten ''Childe Harold's Pilgrimage'' en ''Don Juan''. Byron creëerde ook de opstandige, immorele "[[Engelse literatuur/Byronic hero|Byronic hero]]". Shelley (1792-1822) was een meer filosofische dichter die in de transformerende kracht van de liefde geloofde. Hij dichtte lyrische teksten zoals ''Ode to the West Wind'' en bracht met zijn drama Prometheus Unbound (1820) een pleidooi voor de romantische impuls om de menselijke beperkingen te overwinnen en de mensheid moreel te laten triomferen over het kwaad. Keats (1795 1821) gaf in zijn gedichten vooral uiting aan zijn sensuele en emotionele ervaringen. In zijn ''Ode on a Grecian Urn'' staat een zin die de betekenis van de romantiek raak wist te vatten: "Schoonheid is waarheid, waarheid schoonheid" ''("Beauty is truth, truth beauty.")''. In zijn gedichten brengt hij ook het verdriet dat met menselijk verlangen samengaat tot uitdrukking. Ook Sir [[Engelse literatuur/Walter Scott|Walter Scott]] (1771-1832), een Schot die zich met name onderscheidde als romanschrijver en als een narratieve lyrische dichter, wordt beschouwd als een romantische vertegenwoordiger van de Engelse poëzie uit deze periode. Net als andere romantici zoals Keats zocht Scott voor zijn thema's soms inspiratie in het middeleeuwse verleden. Andere bekende lyrische dichters uit de periode waren Robert Southey (1774-1843), Walter Savage Landor (1775-1864), Leigh Hunt (1784-1859) en de Ier Thomas Moore (1779-1852). {{Sub}} baekwxgfps221aciwjko9lvwqia8zzu 397044 397038 2025-06-18T19:40:23Z J.Grandgagnage 3610 Jane Austen/Pride and Prejudice 397044 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} [[Bestand:Portrait of Percy Bysshe Shelley by Curran, 1819.jpg|left|thumb|[[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]]]] De schrijvers uit de laatste jaren van 18e eeuw en de eerste decennia van de 19e eeuw noemden zichzelf geen "romantici". Het is pas veel later dat August Wilhelm von Schlegel in zijn lezingen te Wenen in 1808-1809 onderscheid zou maken tussen een aantal schrijvers uit de romantische beweging en hun classicistische opvolgers. De superioriteit van natuur en gevoel boven beschaving was in zekere zin al verkondigd door [[Franse literatuurgeschiedenis/Jean-Jacques Rousseau|Jean Jacques Rousseau]] en zijn boodschap werd door de meeste Europese dichters opgepikt. De eersten in Engeland waren de ''[Lake Poets'', een groepje bevriende dichters waaronder [[Engelse literatuur/William Wordsworth|William Wordsworth]] en [[Engelse literatuur/Samuel Taylor Coleridge|Samuel Taylor Coleridge]]. De tweede generatie Romantische dichters omvatte [[Engelse literatuur/Lord Byron|Lord Byron]], [[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]], [[Engelse literatuur/Mary Shelley|Mary Shelley]] en [[Engelse literatuur/John Keats|John Keats]]. In deze periode schreef [[Jane Austen]] haar roman ''[[Jane Austen/Pride and Prejudice|Pride and Predudice]]'' (1813) en ook [[Engelse literatuur/William Blake|William Blake]] wordt met zijn wat apart visionair werk gewoonlijk tot de Engelse Romantiek gerekend. Andere belangrijke figuren waren Sir [[w:Walter Scott (dichter)|Walter Scott]] en de dichters [[Engelse literatuur/Thomas Moore|Thomas Moore]] en [[Engelse literatuur/Thomas Lovell Beddoes|Thomas Lovell Beddoes]]. Een genre dat in de romantische periode veel succes kende was de ''[[gothic novel]]'', zoals Mary Shelley's [[Engelse literatuur/Frankenstein|''Frankenstein'']]. [[Bestand:Lord Byron coloured drawing.png|right|180px|thumb|[[Engelse literatuur/Lord Byron|Lord Byron]]]] De '''Engelse romantische poëzie''' maakte deel uit van een bredere, filosofische, literaire, artistieke en culturele Europese beweging die begon in de tweede helft van de 18e eeuw: de ''romantiek''. In reactie op de heersende idealen van de Verlichting gaven romantici de voorkeur aan meer natuurlijke, emotionele en persoonlijke thema's. == Preromantische dichters == Tijdens de romantiek verschoof de focus van de poëzie in de richting van de natuur en de individuele uiting van innerlijke gevoelens. Een traditioneel startpunt voor de Engelse romantiek is 1798, toen William Wordsworth en Samuel Taylor Coleridge hun ''Lyrical Ballads'' publiceerden. Baanbrekende romantische gedichten waren echter reeds voordien geschreven door William Blake (1757-1827) in Engeland en door Robert Burns in Schotland. De preromanticus William Blake, wiens eerste gedichten werden gepubliceerd in 1783, was een visionair dichter-kunstenaar die zowel in lyrische gedichten zoals ''Songs of Innocence'' (1789) en ''Songs of Experience'' (1794) als in lange profetische en verhalende gedichten karakteristiek romantisch was in zijn diepe bezorgdheid over de economische onderdrukking, zijn eenvoudige zegging en zijn gebruik van symboliek. Robert Burns, die in 1796 overleed, voerde de eenvoud van taal nog verder dan Blake door het gebruik van Schots dialect in zijn teksten. Hij is met name bekend om zijn liefdesgedichten . == Romantische dichters van de eerste generatie == Het jaar 1798 blijft ondanks deze voorgangers een grenslijn voor de romantische beweging. In een op een manifest lijkend voorwoord bij de tweede editie van ''Lyrical Ballads'' (1800) scheidde William Wordsworth (1770-1850) de toekomst van de poëzie van haar neoclassicistisch verleden. De nieuwe dichtkunst moest volgens hem gaan over het gewone leven, en uitgedrukt worden in gewone taal. Poëzie beschreef hij als "het spontane overstromen van krachtige gevoelens." De komende drie decennia bleven dit ook de karakteristieken van de Engelse romantische poëzie, die duurde tot de dood van Wordsworth. Wordsworths literaire productie omvatte korte lyrische gedichten, meditatieve odes zoals ''Tintern Abbey'' en ''Intimations of Immortality'', en lange gedichten zoals het meesterlijke, autobiografische ''[[William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind|The Prelude]]'' dat hij in 1805 voltooide, maar dat pas postuum werd gepubliceerd. Samuel Taylor Coleridge (1772-1834) schreef ook meditatieve verzen, maar dan in een bovennatuurlijke sfeer, zoals ''[[Engelse literatuur/The Rime of the Ancient Mariner|The Rime of the Ancient Mariner]]'', dat werd gepubliceerd in ''Lyrical Ballads''. == Romantische dichters van de tweede generatie == De relatieve kortheid van de romantiek werd mede veroorzaakt door de vroege dood van drie van de grootste dichters van de tweede generatie: Lord Byron, [[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]] en [[Engelse literatuur/John Keats|John Keats]]. De oudste van deze drie, Byron (1788-1824), was in zijn tijd een berucht minnaar en een enorm populair schrijver. Tot zijn beste werk behoren zijn lange verhalende en satirische gedichten ''Childe Harold's Pilgrimage'' en ''Don Juan''. Byron creëerde ook de opstandige, immorele "[[Engelse literatuur/Byronic hero|Byronic hero]]". Shelley (1792-1822) was een meer filosofische dichter die in de transformerende kracht van de liefde geloofde. Hij dichtte lyrische teksten zoals ''Ode to the West Wind'' en bracht met zijn drama Prometheus Unbound (1820) een pleidooi voor de romantische impuls om de menselijke beperkingen te overwinnen en de mensheid moreel te laten triomferen over het kwaad. Keats (1795 1821) gaf in zijn gedichten vooral uiting aan zijn sensuele en emotionele ervaringen. In zijn ''Ode on a Grecian Urn'' staat een zin die de betekenis van de romantiek raak wist te vatten: "Schoonheid is waarheid, waarheid schoonheid" ''("Beauty is truth, truth beauty.")''. In zijn gedichten brengt hij ook het verdriet dat met menselijk verlangen samengaat tot uitdrukking. Ook Sir [[Engelse literatuur/Walter Scott|Walter Scott]] (1771-1832), een Schot die zich met name onderscheidde als romanschrijver en als een narratieve lyrische dichter, wordt beschouwd als een romantische vertegenwoordiger van de Engelse poëzie uit deze periode. Net als andere romantici zoals Keats zocht Scott voor zijn thema's soms inspiratie in het middeleeuwse verleden. Andere bekende lyrische dichters uit de periode waren Robert Southey (1774-1843), Walter Savage Landor (1775-1864), Leigh Hunt (1784-1859) en de Ier Thomas Moore (1779-1852). {{Sub}} dky62cxq708ztcf5u48n3q3f7poqtyw 0 25401 397039 377703 2025-06-18T19:25:52Z J.Grandgagnage 3610 Jane Austen 397039 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} [[Bestand:The Globe Theatre, Panorama Innenraum, London.jpg|400 px|center]] Een volledig overzicht geven van de Engelse literatuur, vanaf het 7e-eeuwse ''Cædmon's Hymn'' tot de laatst verschenen literaire bestseller die door London Review Bookshop aangeprezen wordt, is onbegonnen werk. Misschien is het dus goed om te beginnen met het te bestrijken terrein wat beter in kaart te brengen. In ruime zin verwijst '''Engelse literatuur''' naar literatuur in de Engelse taal, en die schrijvers kunnen zowat overal ter wereld wonen en werken. Zo was [[Engelse literatuur/Joseph Conrad|Joseph Conrad]] Pools, [[Engelse literatuur/Robert Burns|Robert Burns]] was Schots, [[Engelse literatuur/James Joyce|James Joyce]] was van Ierse afkomst, [[Engelse literatuur/Dylan Thomas|Dylan Thomas]] was Welsh, [[Amerikaanse literatuur/Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]] Amerikaans, [[Engelse literatuur/Salman Rushdie|Salman Rushdie]] Indisch, [[Engelse literatuur/V.S. Naipaul|V.S. Naipaul]] werd geboren in Trinidad en [[Engelse literatuur/Vladimir Nabokov|Vladimir Nabokov]] in Rusland. Anders gezegd: Engelse literatuur is zo divers als de variëteiten en dialecten van het Engels die over de hele wereld worden gesproken. Dit wikibook behandelt in de eerste plaats de literatuur zoals ze geschreven wordt in Groot-Brittannië. De [[Amerikaanse literatuur]], die toch een eigen ontwikkeling en gezicht heeft, wordt behandeld in een apart wikibook. Het ligt echter allemaal niet zo eenvoudig, want Amerikanen gaan soms in Engeland wonen, of verblijven als ''expatriates'' lange tijd in het buitenland, en vice versa. Ook literaire stromingen houden zich niet netjes aan grenzen, en er is vaak sprake van uitwisseling en beïnvloeding over de landgrenzen heen. Wat betreft de opgenomen schrijvers, wordt ervan uitgegaan dat de raadpleger van dit wikibook meer zal willen weten over [[Shakespeares sonnetten/William Shakespeare|Shakespeares]] ''Hamlet'', [[Engelse literatuur/Jonathan Swift|Swifts]] ''Gulliver Travels'', de gedichten van [[Engelse literatuur/Geoffrey Chaucer|Geoffrey Chaucer]], [[Engelse literatuur/John Milton|Milton]] en [[Engelse literatuur/T.S. Eliot|T.S. Eliot]], en de romans van [[Jane Austen]] en [[Engelse literatuur/Charles Dickens|Charles Dickens]], waardoor wat als 'minor literature' kan worden bestempeld minder aan bod komt. Het is echter niet de bedoeling om bepaalde genres als 'literair minderwaardig' uit te sluiten, zodat ook aandacht wordt gegeven aan de beste werken van sciencefiction, het thrillergenre, komische literatuur enzovoort. Er wordt vooral gesteund op wat tegenwoordig in anthologieën aan teksten is opgenomen. Omdat een canon echter nooit vaststaat en onder invloed van nieuwe ontdekkingen en inzichten kan veranderen, zal ook dit wikibook in de loop der jaren aangepast en aangevuld (moeten) worden. Deze geschiedenis van de Engelse literatuur wordt chronologisch aangeboden, een gewone gang van zaken die het voordeel biedt dat de ontwikkeling van de literatuur in de Engelse taal zichtbaar wordt, en vooral de manier waarop schrijvers door voorgangers beïnvloed werden. Je hoeft dit wikibook echter niet per se van voor naar achter te lezen en kunt gewoon beginnen met een hoofdstuk dat je interesseert. Veel plezier ermee! {{sub}} 484tzeca0ibo9dp6lgouj16gx22czsy 10 25538 397042 374474 2025-06-18T19:31:04Z J.Grandgagnage 3610 Jane Austen 397042 wikitext text/x-wiki {| class="noprint" align=right | colspan="2" style="border: 1px solid #000000; text-align: left; vertical-align: top; background-color: Whitesmoke;"| <div style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center; font-size: large;">[[Gothic novel|Gothic novel]]</div> |- | *[[Gothic novel/Introductie|Introductie]] *[[Gothic novel/Achtergrond van de Gothic traditie|Achtergrond]] *[[Gothic novel/Inspiratiebronnen|Inspiratiebronnen]] *[[Gothic novel/Conventies van het genre|Conventies van het genre]] *'''Gothic auteurs''' **[[Gothic novel/Horace Walpole|Horace Walpole]] **[[Gothic novel/Clara Reeve|Clara Reeve]] **[[Gothic novel/Ann Radcliffe|Ann Radcliffe]] **[[Gothic novel/Matthew Lewis|Matthew Lewis]] **[[Gothic novel/Mary Shelley|Mary Shelley]] **[[Gothic novel/William Godwin|William Godwin]] **[[Gothic novel/Charles Brockden Brown|Charles Brockden Brown]] **[[Gothic novel/Regina Maria Roche|Regina Maria Roche]] **[[Jane Austen]] **[[Gothic novel/John William Polidori|John William Polidori]] **[[Gothic novel/Charles Maturin|Charles Maturin]] **[[Gothic novel/Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]] **[[Gothic novel/Bram Stoker|Bram Stoker]] *'''Invloed''' **[[Gothic novel/Film en televisie|Film en televisie]] **[[Gothic novel/Gothic muziek en subcultuur|Gothic muziek en subcultuur]] *[[Gothic novel/Bronvermelding|Bronvermelding]] |}<noinclude>{{Sjablooninfo|1= Het doel van dit sjabloon is om bij de cursus [[Gothic novel]] een inhoudsopgave te hebben die onderdelen kan weergeven en verbergen. Gebruik dit sjabloon door de volgende code te plakken: <pre>{{Gothic novel}}</pre>}} [[Categorie:Sjablonen voor een bepaald boek]] </noinclude> muz0veijra37y0pwm241fg33l0h63k5 397045 397042 2025-06-18T19:41:58Z J.Grandgagnage 3610 Engelse literatuur/Mary Shelley 397045 wikitext text/x-wiki {| class="noprint" align=right | colspan="2" style="border: 1px solid #000000; text-align: left; vertical-align: top; background-color: Whitesmoke;"| <div style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center; font-size: large;">[[Gothic novel|Gothic novel]]</div> |- | *[[Gothic novel/Introductie|Introductie]] *[[Gothic novel/Achtergrond van de Gothic traditie|Achtergrond]] *[[Gothic novel/Inspiratiebronnen|Inspiratiebronnen]] *[[Gothic novel/Conventies van het genre|Conventies van het genre]] *'''Gothic auteurs''' **[[Gothic novel/Horace Walpole|Horace Walpole]] **[[Gothic novel/Clara Reeve|Clara Reeve]] **[[Gothic novel/Ann Radcliffe|Ann Radcliffe]] **[[Gothic novel/Matthew Lewis|Matthew Lewis]] **[[Engelse literatuur/Mary Shelley|Mary Shelley]] **[[Gothic novel/William Godwin|William Godwin]] **[[Gothic novel/Charles Brockden Brown|Charles Brockden Brown]] **[[Gothic novel/Regina Maria Roche|Regina Maria Roche]] **[[Jane Austen]] **[[Gothic novel/John William Polidori|John William Polidori]] **[[Gothic novel/Charles Maturin|Charles Maturin]] **[[Gothic novel/Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]] **[[Gothic novel/Bram Stoker|Bram Stoker]] *'''Invloed''' **[[Gothic novel/Film en televisie|Film en televisie]] **[[Gothic novel/Gothic muziek en subcultuur|Gothic muziek en subcultuur]] *[[Gothic novel/Bronvermelding|Bronvermelding]] |}<noinclude>{{Sjablooninfo|1= Het doel van dit sjabloon is om bij de cursus [[Gothic novel]] een inhoudsopgave te hebben die onderdelen kan weergeven en verbergen. Gebruik dit sjabloon door de volgende code te plakken: <pre>{{Gothic novel}}</pre>}} [[Categorie:Sjablonen voor een bepaald boek]] </noinclude> 2i8zr66matlfq7fm70aaui4wi833u86 0 28362 397037 390767 2025-06-18T19:24:13Z J.Grandgagnage 3610 link naar Jane Austen 397037 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} * [[Jane Austen]] * [[Engelse literatuur/Elizabeth Barrett Browning|Elizabeth Barrett Browning]] * [[Engelse literatuur/Robert Browning|Robert Browning]] * [[Engelse literatuur/Lord Byron|Lord Byron]] * [[Engelse literatuur/Geoffrey Chaucer|Geoffrey Chaucer]] * [[Engelse literatuur/Samuel Taylor Coleridge|Samuel Taylor Coleridge]] * [[Engelse literatuur/Joseph Conrad|Joseph Conrad]] * [[Engelse literatuur/John Donne|John Donne]] * [[Engelse literatuur/John Dryden|John Dryden]] * [[Engelse literatuur/T.S. Eliot|T.S. Eliot]] * [[Engelse literatuur/John Galsworthy|John Galsworthy]] * [[Engelse literatuur/Ben Jonson|Ben Jonson]] * [[Engelse literatuur/James Joyce|James Joyce]] * [[Engelse literatuur/John Keats|John Keats]] * [[Engelse literatuur/Christopher Marlowe|Christopher Marlowe]] * [[Engelse literatuur/Andrew Marvell|Andrew Marvell]] * [[Engelse literatuur/John Milton|John Milton]] * [[Engelse literatuur/Thomas Moore|Thomas Moore]] (een Ier) * [[Engelse literatuur/Alexander Pope|Alexander Pope]] * [[Engelse literatuur/Salman Rushdie|Salman Rushdie]] * [[Shakespeares sonnetten/William Shakespeare|William Shakespeare]] * [[Engelse literatuur/Mary Shelley|Mary Shelley]] * [[Engelse literatuur/Percy Bysshe Shelley|Percy Bysshe Shelley]] * [[Engelse literatuur/Jonathan Swift|Jonathan Swift]] * [[Engelse literatuur/Alfred Tennyson|Alfred Tennyson]] * [[Engelse literatuur/Dylan Thomas|Dylan Thomas]] * [[Engelse literatuur/Virginia Woolf|Virginia Woolf]] * [[Engelse literatuur/William Wordsworth|William Wordsworth]] {{sub}} 5du28io5wklqmgi4v01cocnxw8h5ytg 0 28372 397032 379144 2025-06-18T19:08:49Z J.Grandgagnage 3610 link The Prelude 397032 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} *[[Engelse literatuur/Beowulf|'''Beowulf''' (Anoniem)]] *[[Engelse literatuur/Exeter Book|'''Exeter Book''']] *[[Engelse literatuur/Paradise Lost|'''Paradise Lost''' van John Milton]] *[[Engelse literatuur/Paradise Regained|'''Paradise Regained''' van John Milton]] *[[Engelse literatuur/Sir Gawain and the Green Knight|'''Sir Gawain and the Green Knight''']], auteur onbekend *[[Engelse literatuur/The Dream of the Rood|The Dream of the Rood]] *[[William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind|'''The Prelude''' van William Wordsworth]] *[[Engelse literatuur/The Tyger|'''The Tyger''' van William Blake]] *[[Engelse literatuur/The Rime of the Ancient Mariner|'''The Rime of the Ancient Mariner''' van Samuel Taylor Coleridge]] {{Sub}} ci3t3g6zpqgjhboarzhw9o0tmlv4rdu 0 28380 397021 378228 2025-06-18T18:38:10Z J.Grandgagnage 3610 link naar Virginia Woolf/To the Lighthouse 397021 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} {| width=30% align=left border=0 cellpadding=20 cellspacing=20 style="margin-left:1em;margin-bottom:1em; background:#E1E2B2; border:20px solid white" |- align=left |'''Stream of consciousness''' [[Bestand:Virginia Woolf 1927.jpg|150 px|center|thumb|[[Engelse literatuur/Virginia Woolf|Virginia Woolf]] in 1927]] ''Stream of consciousness'' (Engels voor 'stroom van bewustzijn') is een verhaaltechniek die toegepast wordt bij fictie met de bedoeling een veelvoud aan indrukken weer te geven die zich aan het bewustzijn van een individu spontaan opdringen. De term werd in een niet-literaire context geïntroduceerd door de Amerikaanse psycholoog William James in ''The Principles of Psychology'' (1890) . == Ontwikkeling == William James beschreef als psycholoog de continue stroom van gedachten van een persoon, reflecties die voortvloeien uit observaties: onze geest springt zonder duidelijke logica voortdurend van de ene gedachte op de andere. Het was echter May Sinclair die als eerste criticus de term gebruikte om een literaire techniek te beschrijven, met name in in haar bespreking van het werk van Dorothy Richardson uit 1918. De stream of consciousness-roman maakt gebruik van de techniek van de ''monologue intérieur''. Vroege voorbeelden vinden we in het het 18e-eeuwse werk Tristram Shandy van Laurence Sterne. Aan het einde van de 19e eeuw werd het veelvuldig en voor het eerst als bewust procedé toegepast door Knut Hamsun. In de 20e eeuw werd het toegepast door diverse, met name [[Engels]]talige, schrijvers, onder anderen door Dorothy Richardson, [[Engelse literatuur/Virginia Woolf|Virginia Woolf]] en [[Engelse literatuur/James Joyce|James Joyce]]. Deze laatste auteur schreef met [[w:Ulysses|Ulysses]] (1922) het beroemdste voorbeeld van schrijven met ''stream of consciousness''. In het boek volgt hij de innerlijke toestand van de hoofdpersonages Leopold, Molly Bloom en Stephen Dedalus op de voet door de flux van gedachten en gevoelens weer te geven. Daardoor wordt de lezer de informatie fragmentarisch aangeboden, vaak geaccentueerd door het ontbreken van interpunctie. Bekende voorbeelden in de Nederlandstalige literatuur zijn ''Eva'' (1927) van Carry van Bruggen, ''Meneer Visser's hellevaart'' (1936) van Simon Vestdijk, ''De Verwondering'' (1962) van Hugo Claus en ''Het boek alfa'' van Ivo Michiels. Ook bij Lodewijk van Deyssels ''In de zwemschool'' (1891) en ''Jeugd'' (1892) vindt men al sporen van deze techniek. == Techniek == Met ''stream of consciousness'' bootst de schrijver het menselijk denken na door weergave van een ononderbroken stroom van ideeën, gevoelens, observaties en herinneringen. In tegenstelling tot verhalen met een conventionele plot kan het thema in stream of consciousness-verhalen plots veranderen of het verhaal kan ineens een andere richting uitgaan. Het volgt als het ware de grilligheid van de gedachten en gevoelens van de personages. De schrijver richt zich slechts zelden rechtstreeks tot de lezer. In plaats daarvan onthult hij het karakter van zijn personages aan de lezer door weer te geven wat zich in hun hoofd afspeelt. Stream of consciousness-verhalen kunnen in de eerste of derde persoon geschreven zijn. Om de illusie van werkelijke gedachten te versterken, wordt niet elke gedachte afgewerkt of volledig uitgesproken. Vaak worden zinnen onderbroken, of 'springt' het personage op een totaal andere gedachte. Ook het weglaten van interpunctie en het fragmenteren van de tekst zijn kunstgrepen die de schrijver daartoe bewust toepast. == Bekende voorbeelden == * ''Leutnant Gustl'' (1901) van Arthur Schnitzler * ''A Portrait of the Artist as a Young Man'' (1914/1916) van [[Engelse literatuur/James Joyce|James Joyce]] * ''Ulysses'' (1922) van James Joyce * ''[[Amerikaanse literatuur/The Sound and the Fury|The Sound and the Fury]]'' (1929) van [[Amerikaanse literatuur/William Faulkner|William Faulkner]] * ''The Waves'' (1931) van Virginia Woolf |} De beweging die nu bekendstaat onder de naam Engels '''literair modernisme''' ontstond uit een gevoel van onvrede met het victoriaanse conservatisme, dat objectieve waarheid en zekerheid claimde. Dat modernisme werd vooral beïnvloed door de ideeën van de [[w:Romantiek (stroming)|Romantiek]], de politieke geschriften van [[w:Karl Marx|Karl Marx]] en de [[w:psychoanalyse|psychoanalytische]] theorie van het [[w:onbewuste|onbewuste]] van [[w:Sigmund Freud|Sigmund Freud]]. Eveneens belangrijke invloeden voor modernistische schrijvers waren het [[w:impressionisme|impressionisme]], en later het [[w:kubisme|kubisme]]. De [[w:Eerste Wereldoorlog|Eerste Wereldoorlog]] (1914-1918) bracht dramatische veranderingen teweeg in het leven en denken van de mensen uit die tijd, en dat liet ook zijn sporen na in de Engelse literatuur. Vooral in de poëzie, geschreven door jonge mannen aan het front, is dat duidelijk: [[w:Rupert Brooke|Rupert Brooke]] (1887-1915) was zo een van de "war poets". Hij stierf in de lente van 1915, maar kende postuum veel succes met zijn bundel [[Shakespeares sonnetten/De sonnetvorm|sonnet]]ten ''"1914"''. Ook [[w:Wilfred Owen|Wilfred Owen]] (1893-1918) werd als jonge officier gedood aan het front, een week voor wapenstilstand, en de gesneuvelde joodse soldaat [[w:Isaac Rosenberg|Isaac Rosenberg]] (1890-1918) kreeg pas na zijn dood waardering voor de oorlogsgedichten die hij had geschreven. :"If I should die, think only this of me: That there's some corner of a foreign field That is for ever England" (Geschreven door Rupert Brooke, kort voor zijn dood in 1915) <ref>vertaling: "Als ik zou sterven, gedenk me aldus: dat ergens op een vreemd stuk grond er een plekje is dat eeuwig Engeland zal toebehoren."</ref> De jaren tussen 1910 en 1930 vormen een van de rijkste periodes in de Engelse literatuur, te vergelijken met het einde van de 16e eeuw of het begin van de 19e eeuw. De meest radicale continentale modernistische school was die van [[w:Filippo Marinetti|Filippo Marinetti]], die Londen vaak bezocht en lezingen gaf over zijn ideeën. Hij wilde een radicale breuk met het verleden, zowel in beeldende kunst en muziek als in poëzie. Zo ver gingen de Engelse schrijvers niet, maar ze toonden zeker interesse in de [[w:Futurisme|futuristische theorie]] en praktijk. Getuige daarvan is het werk van [[w:Ezra Pound|Ezra Pound]] <ref> Amerikaan van geboorte, maar definitief naar Europa verhuisd in 1908</REF>, [[w:Wyndham Lewis|Wyndham Lewis]] en [[w:D.H. Lawrence|D.H. Lawrence]]. De in Europa verblijvende Amerikaan Ezra Pound was van grote invloed op het stimuleren van vernieuwende schrijvers zoals [[w:James Joyce|James Joyce]] en [[Engelse literatuur/T.S. Eliot|T.S. Eliot]]. In deze periode schreef ook [[w:Virginia Woolf|Virginia Woolf]] die in haar werk voluit experimenteerde met taal en structuur. In sommige van haar romans neemt ze afstand van plot en structuur en maakt ze gebruik van de ''stream of consciousness''-techniek om de psychologische aspecten van haar personages te benadrukken. Een voorbeeld van deze techniek is haar korte verhaal ''The Mark on the Wall'', dat samengesteld is uit een schijnbaar willekeurige reeks van herinneringen en impressies. Virginia Woolfs bekendste en succesrijkste roman is ''[[Virginia Woolf/To the Lighthouse|To the Lighthouse]]'' uit 1927. Er bestond ook, zeker sinds de tijd van Dickens en Thackeray, een traditie van lichte, [[w:komische literatuur|komische literatuur]] die hoofdzakelijk in tijdschriften verscheen. In de late negentiende en vroege twintigste eeuw werd de komische roman ''([[w:comic novel|comic novel]])'' populair. [[w:Jerome K. Jerome|Jerome K. Jeromes]] ''[[w:Three Men in a Boat|Three Men in a Boat]]'' uit 1889 is nu een klassieker in het genre. [[w:P.G. Wodehouse|P.G. Wodehouse]] richtte met hilarische, maar ingetogen (tongue in cheek) geschreven boeken als ''[[w:My Man Jeeves|My Man Jeeves]]'' uit 1919 zijn komisch talent op de Engelse upper-class met zijn maniertjes en gevoeligheden. Wodehouse was tevens een meesterlijk verteller en taalvirtuoos. Andere bekende schrijvers van deze periode zijn [[w:W.H. Auden|W.H. Auden]], [[Engelse literatuur/Dylan Thomas|Dylan Thomas]], [[w:R.S. Thomas|R.S. Thomas]] en [[w:Graham Greene|Graham Greene]]. ;Noten {{References}} {{Sub}} et5qdnbwxltpmrcf7wq8wwddoh4ox7l 397058 397021 2025-06-18T20:26:05Z J.Grandgagnage 3610 linkfix To the Lighthouse 397058 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} {| width=30% align=left border=0 cellpadding=20 cellspacing=20 style="margin-left:1em;margin-bottom:1em; background:#E1E2B2; border:20px solid white" |- align=left |'''Stream of consciousness''' [[Bestand:Virginia Woolf 1927.jpg|150 px|center|thumb|[[Engelse literatuur/Virginia Woolf|Virginia Woolf]] in 1927]] ''Stream of consciousness'' (Engels voor 'stroom van bewustzijn') is een verhaaltechniek die toegepast wordt bij fictie met de bedoeling een veelvoud aan indrukken weer te geven die zich aan het bewustzijn van een individu spontaan opdringen. De term werd in een niet-literaire context geïntroduceerd door de Amerikaanse psycholoog William James in ''The Principles of Psychology'' (1890) . == Ontwikkeling == William James beschreef als psycholoog de continue stroom van gedachten van een persoon, reflecties die voortvloeien uit observaties: onze geest springt zonder duidelijke logica voortdurend van de ene gedachte op de andere. Het was echter May Sinclair die als eerste criticus de term gebruikte om een literaire techniek te beschrijven, met name in in haar bespreking van het werk van Dorothy Richardson uit 1918. De stream of consciousness-roman maakt gebruik van de techniek van de ''monologue intérieur''. Vroege voorbeelden vinden we in het het 18e-eeuwse werk Tristram Shandy van Laurence Sterne. Aan het einde van de 19e eeuw werd het veelvuldig en voor het eerst als bewust procedé toegepast door Knut Hamsun. In de 20e eeuw werd het toegepast door diverse, met name [[Engels]]talige, schrijvers, onder anderen door Dorothy Richardson, [[Engelse literatuur/Virginia Woolf|Virginia Woolf]] en [[Engelse literatuur/James Joyce|James Joyce]]. Deze laatste auteur schreef met [[w:Ulysses|Ulysses]] (1922) het beroemdste voorbeeld van schrijven met ''stream of consciousness''. In het boek volgt hij de innerlijke toestand van de hoofdpersonages Leopold, Molly Bloom en Stephen Dedalus op de voet door de flux van gedachten en gevoelens weer te geven. Daardoor wordt de lezer de informatie fragmentarisch aangeboden, vaak geaccentueerd door het ontbreken van interpunctie. Bekende voorbeelden in de Nederlandstalige literatuur zijn ''Eva'' (1927) van Carry van Bruggen, ''Meneer Visser's hellevaart'' (1936) van Simon Vestdijk, ''De Verwondering'' (1962) van Hugo Claus en ''Het boek alfa'' van Ivo Michiels. Ook bij Lodewijk van Deyssels ''In de zwemschool'' (1891) en ''Jeugd'' (1892) vindt men al sporen van deze techniek. == Techniek == Met ''stream of consciousness'' bootst de schrijver het menselijk denken na door weergave van een ononderbroken stroom van ideeën, gevoelens, observaties en herinneringen. In tegenstelling tot verhalen met een conventionele plot kan het thema in stream of consciousness-verhalen plots veranderen of het verhaal kan ineens een andere richting uitgaan. Het volgt als het ware de grilligheid van de gedachten en gevoelens van de personages. De schrijver richt zich slechts zelden rechtstreeks tot de lezer. In plaats daarvan onthult hij het karakter van zijn personages aan de lezer door weer te geven wat zich in hun hoofd afspeelt. Stream of consciousness-verhalen kunnen in de eerste of derde persoon geschreven zijn. Om de illusie van werkelijke gedachten te versterken, wordt niet elke gedachte afgewerkt of volledig uitgesproken. Vaak worden zinnen onderbroken, of 'springt' het personage op een totaal andere gedachte. Ook het weglaten van interpunctie en het fragmenteren van de tekst zijn kunstgrepen die de schrijver daartoe bewust toepast. == Bekende voorbeelden == * ''Leutnant Gustl'' (1901) van Arthur Schnitzler * ''A Portrait of the Artist as a Young Man'' (1914/1916) van [[Engelse literatuur/James Joyce|James Joyce]] * ''Ulysses'' (1922) van James Joyce * ''[[Amerikaanse literatuur/The Sound and the Fury|The Sound and the Fury]]'' (1929) van [[Amerikaanse literatuur/William Faulkner|William Faulkner]] * ''The Waves'' (1931) van Virginia Woolf |} De beweging die nu bekendstaat onder de naam Engels '''literair modernisme''' ontstond uit een gevoel van onvrede met het victoriaanse conservatisme, dat objectieve waarheid en zekerheid claimde. Dat modernisme werd vooral beïnvloed door de ideeën van de [[w:Romantiek (stroming)|Romantiek]], de politieke geschriften van [[w:Karl Marx|Karl Marx]] en de [[w:psychoanalyse|psychoanalytische]] theorie van het [[w:onbewuste|onbewuste]] van [[w:Sigmund Freud|Sigmund Freud]]. Eveneens belangrijke invloeden voor modernistische schrijvers waren het [[w:impressionisme|impressionisme]], en later het [[w:kubisme|kubisme]]. De [[w:Eerste Wereldoorlog|Eerste Wereldoorlog]] (1914-1918) bracht dramatische veranderingen teweeg in het leven en denken van de mensen uit die tijd, en dat liet ook zijn sporen na in de Engelse literatuur. Vooral in de poëzie, geschreven door jonge mannen aan het front, is dat duidelijk: [[w:Rupert Brooke|Rupert Brooke]] (1887-1915) was zo een van de "war poets". Hij stierf in de lente van 1915, maar kende postuum veel succes met zijn bundel [[Shakespeares sonnetten/De sonnetvorm|sonnet]]ten ''"1914"''. Ook [[w:Wilfred Owen|Wilfred Owen]] (1893-1918) werd als jonge officier gedood aan het front, een week voor wapenstilstand, en de gesneuvelde joodse soldaat [[w:Isaac Rosenberg|Isaac Rosenberg]] (1890-1918) kreeg pas na zijn dood waardering voor de oorlogsgedichten die hij had geschreven. :"If I should die, think only this of me: That there's some corner of a foreign field That is for ever England" (Geschreven door Rupert Brooke, kort voor zijn dood in 1915) <ref>vertaling: "Als ik zou sterven, gedenk me aldus: dat ergens op een vreemd stuk grond er een plekje is dat eeuwig Engeland zal toebehoren."</ref> De jaren tussen 1910 en 1930 vormen een van de rijkste periodes in de Engelse literatuur, te vergelijken met het einde van de 16e eeuw of het begin van de 19e eeuw. De meest radicale continentale modernistische school was die van [[w:Filippo Marinetti|Filippo Marinetti]], die Londen vaak bezocht en lezingen gaf over zijn ideeën. Hij wilde een radicale breuk met het verleden, zowel in beeldende kunst en muziek als in poëzie. Zo ver gingen de Engelse schrijvers niet, maar ze toonden zeker interesse in de [[w:Futurisme|futuristische theorie]] en praktijk. Getuige daarvan is het werk van [[w:Ezra Pound|Ezra Pound]] <ref> Amerikaan van geboorte, maar definitief naar Europa verhuisd in 1908</REF>, [[w:Wyndham Lewis|Wyndham Lewis]] en [[w:D.H. Lawrence|D.H. Lawrence]]. De in Europa verblijvende Amerikaan Ezra Pound was van grote invloed op het stimuleren van vernieuwende schrijvers zoals [[w:James Joyce|James Joyce]] en [[Engelse literatuur/T.S. Eliot|T.S. Eliot]]. In deze periode schreef ook [[w:Virginia Woolf|Virginia Woolf]] die in haar werk voluit experimenteerde met taal en structuur. In sommige van haar romans neemt ze afstand van plot en structuur en maakt ze gebruik van de ''stream of consciousness''-techniek om de psychologische aspecten van haar personages te benadrukken. Een voorbeeld van deze techniek is haar korte verhaal ''The Mark on the Wall'', dat samengesteld is uit een schijnbaar willekeurige reeks van herinneringen en impressies. Virginia Woolfs bekendste en succesrijkste roman is ''[[Engelse literatuur/To the Lighthouse|To the Lighthouse]]'' uit 1927. Er bestond ook, zeker sinds de tijd van Dickens en Thackeray, een traditie van lichte, [[w:komische literatuur|komische literatuur]] die hoofdzakelijk in tijdschriften verscheen. In de late negentiende en vroege twintigste eeuw werd de komische roman ''([[w:comic novel|comic novel]])'' populair. [[w:Jerome K. Jerome|Jerome K. Jeromes]] ''[[w:Three Men in a Boat|Three Men in a Boat]]'' uit 1889 is nu een klassieker in het genre. [[w:P.G. Wodehouse|P.G. Wodehouse]] richtte met hilarische, maar ingetogen (tongue in cheek) geschreven boeken als ''[[w:My Man Jeeves|My Man Jeeves]]'' uit 1919 zijn komisch talent op de Engelse upper-class met zijn maniertjes en gevoeligheden. Wodehouse was tevens een meesterlijk verteller en taalvirtuoos. Andere bekende schrijvers van deze periode zijn [[w:W.H. Auden|W.H. Auden]], [[Engelse literatuur/Dylan Thomas|Dylan Thomas]], [[w:R.S. Thomas|R.S. Thomas]] en [[w:Graham Greene|Graham Greene]]. ;Noten {{References}} {{Sub}} kbxgkzrtyg0mnyywfjqn5bt0jwzj3z7 0 28388 397046 377273 2025-06-18T19:45:27Z J.Grandgagnage 3610 /* Modern Engels */ ->Jane Austen 397046 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} == Oudengels == == Middelengels == *[[Engelse literatuur/Troilus and Criseyde|Troilus and Criseyde]], van Geoffrey Chaucer *[[Wereldliteratuur/The Canterbury Tales|The Canterbury Tales]], van Geoffrey Chaucer *[[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Legend of Good Women|The Legend of Good Women]], van Geoffrey Chaucer == Vroegmodern Engels == *[[Engelse literatuur/Dido, Queen of Carthage|Dido, Queen of Carthage]], van Christopher Marlowe *[[Engelse literatuur/The Tragical History of Dr. Faustus|The Tragical History of Dr. Faustus]], van Christopher Marlowe *[[Engelse literatuur/The Spanish Tragedy|The Spanish Tragedy]], van Thomas Kyd *[[Shakespeares toneelstukken]] == Modern Engels == *[[Engelse literatuur/The Castle of Otranto|The Castle of Otranto]], van Horace Walpole *[[Engelse literatuur/Vanity Fair|Vanity Fair (roman)]], van William Makepeace Thackeray *[[Jane Austen/Pride and Prejudice|Pride and Prejudice]], van Jane Austen *[[Engelse literatuur/Frankenstein|Frankenstein]], van Mary Shelley *[[Engelse literatuur/Jane Eyre|Jane Eyre]], van Charlotte Brontë *[[Engelse literatuur/The Lord of the Flies|The Lord of the Flies]], van William Golding {{sub}} o92qqcl7z4wjtvk0bca44lig6csyumq 0 28392 397035 349806 2025-06-18T19:15:42Z J.Grandgagnage 3610 link naar William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind 397035 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} [[Bestand:Wikibooks-logo.svg|20px]] TIP: Zie ook het '''wikibook over [[William Wordsworth]]''' ---- [[Bestand:William Wordsworth 001.jpg|thumb|left|William Wordsworth in 1842, schilderij van Benjamin Robert Haydon]] '''William Wordsworth''' ([[w:Cockermouth|Cockermouth]], 7 april 1770 - [[w:Ambleside|Ambleside]], 23 april 1850) was een belangrijk Engels dichter die met [[w:Samuel Taylor Coleridge|Samuel Taylor Coleridge]] aan de basis lag van het tijdperk van de [[w:romantiek (stroming)|romantiek]] in de Engelse literatuur met hun in 1798 gezamenlijk uitgegeven ''Lyrical Ballads''. Als Wordsworths magnum opus wordt algemeen ''[[William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind|The Prelude]]'' genoemd, een lang semiautobiografisch gedicht over zijn vroege jaren, dat hij een aantal keren redigeerde en uitbreidde. Wordsworth was de Britse ''[[w:Poet Laureate|Poet Laureate]]'' van 1843 tot aan zijn dood in 1850. == Bibliografie (selectie) == ;Poëzie *An Evening Walk (1793) *Descriptive Sketches (1793) *Borders (1795) *[[Gedichten uit de wereldliteratuur/Lines Composed a few miles above Tintern Abbey|Lines Written Above Tintern Abbey]] (1798) *Lyrical Ballads (1798) *Upon Westminster Bridge (1801) *Intimations of Immortality (1806) *Miscellaneous Sonnets (1807) *Poems I-II (1807) *The Excursion (1814) *The White Doe of Rylstone (1815) *Peter Bell (1819) *The Waggoner (1819) *The River Duddon (1820) *Ecclesiastical Sketches (1822) *Memorials of a Tour of the Continent (1822) *Yarrow Revisited (1835) *[[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Prelude|The Prelude Or Growth of a Poet's Mind]] (1799/1805/1850) *The Recluse (1888) *The Poetical Works (1949) *Selected Poems (1959) *Complete Poetical Works (1971) *Poems (1977) ;Proza *Prose Works (1896) *Literary Criticism (1966) *Letters of Dorothy and William Wordsworth (1967) *Letters of the Wordsworth Family (1969) *Prose Works (1974) *The Love Letters of William and Mary Wordsworth (1981) ;Essays *Essay Upon Epitaphs (1810) == Externe link == * [http://www.bartleby.com/145/ Complete Poetical Works] {{sub}} rrxxa2n6e7xcn0xtlx5rn8mnap8yjal 0 28521 397017 396994 2025-06-18T16:40:07Z Erik Baas 2193 397017 wikitext text/x-wiki {{Recept| Bruine bonen met rijst | Afbeelding = [[Bestand:Red Beans and Rice.jpg|300px|Bruine bonen met rijst]] | Categorie = rijstrecept | Naam = Bruine bonen met rijst | Porties = 4 | Energie = | Tijd = | Stippen = 2 }} ==Ingrediënten== *2 {{Kb|p=ui|uien}} *125gr {{Kb|p=spek|spekjes}} *250gr {{Kb|gehakt}} *400gr {{Kb|groente|groentenpakket}} *1 pot {{Kb|bruine bonen}} *200gr {{Kb|rijst}} ==Bereiding== *Ui snipperen en fruiten met een theelepel kerrie. *Spekjes meebakken. *Gehakt mee rulbakken. *Groentenpakket mee roerbakken, *ondertussen de rijst opzetten (met een bouillonblokje). *Vlak voor de rijst gaar is, de bruine bonen mee verwarmen, en later de rijst erdoorheen roeren. == Varianten == * BB met R (bruine bonen met rijst) is een Surinaams gerecht dat vele varianten kent. Het hier beschreven recept is er waarschijnlijk één van. Zie [[w:BB met R|BB met R in Wikipedia]] voor de beschrijving en een link naar een origineler recept. {{Recepten}} [[Categorie:Rijstrecept|Bruine bonen]] [[Categorie:Peulvruchtrecept|Bruine bonen]] {{Sub}} dk9ch1k9w5o2z1y5hhy5805ockwyfq7 0 30325 397023 306077 2025-06-18T18:45:52Z J.Grandgagnage 3610 link naar Ernest Hemingway/The Sun Also Rises 397023 wikitext text/x-wiki {{Amerikaanse literatuur}} [[Bestand:Ernest Hemingway 1950 crop.jpg|thumb|left|200px|Ernest Hemingway in 1950]] '''Ernest Miller Hemingway''' (Oak Park (Illinois), 21 juli 1899 – Ketchum (Idaho), 2 juli 1961) was een Amerikaans romancier en auteur van korte verhalen die schreef in een viriele en extraverte stijl. Zijn literaire werk werd onderscheiden vanwege de stilistische zuiverheid, emotionele waarachtigheid en dramatische visie. In 1954 werd zijn oeuvre bekroond met de Nobelprijs voor de Literatuur. Als jongeman deed Hemingway dienst als ambulancier bij het Rode Kruis in Italië in het laatste jaar van WO I. Later werkte hij als journalist, die de Grieks-Turkse oorlog voor de Toronto Star versloeg. Hij reisde regelmatig naar Spanje en de Oostenrijkse Alpen, maar verbleef vooral in Parijs. Zijn roman [[Ernest Hemingway/The Sun Also Rises/The Sun Also Rises|''The Sun Also Rises'']] (1926) kreeg onmiddellijk bijval, terwijl zijn volgende roman, ''A Farewell to Arms'' (1929), zijn reputatie vestigde als een van de belangrijkste hedendaagse schrijvers. Hemingway keerde terug naar de Verenigde Staten in 1927, maar in 1937 ging hij terug naar Spanje als verslaggever van de Spaanse Burgeroorlog. Zijn ervaringen daar leidden tot zijn verhaal 'For Whom the Bell Tolls'. Later won hij de Pulitzer prijs voor fictie voor zijn roman ''The Old Man and the Sea'' die hij in Cuba schreef. In zijn latere jaren begon Hemingway aan depressies en paranoia te lijden. Hij werd twee keer opgenomen in het ziekenhuis, de Mayo Clinic in Rochester in Minnesota, waar hij elektroshockbehandelingen kreeg. Twee dagen na zijn terugkeer naar zijn huis in Ketchum pleegde hij zelfmoord met een jachtgeweer. Hemingway was vier keer getrouwd geweest en liet drie zonen na. ::::=>'''Lees verder in het [[Ernest Hemingway|wikibook over Ernest Hemingway]].''' == Bekende werken door en over Hemingway == *Three Stories and Ten Poems (1923) *In Our Time (1925) *The Torrents of Spring (1926) *The Sun Also Rises (1926) - (En de zon gaat op...) *Men Without Women (1927) *A Farewell to Arms (1929) *Death in the Afternoon (1932) *Winner Take Nothing (1933) *Green Hills of Africa (1935) *To Have and Have Not (1937) (Hebben en niet hebben) *The Fifth Column and the First Forty-Nine Stories (1938, verhalenbundel) *For Whom the Bell Tolls (1940) (Voor wie de klok luidt) *Across the River and Into the Trees (1950) (Over de rivier en onder de bomen) *The Old Man and the Sea (1952) (De oude man en de zee) *The Snows of Kilimanjaro and Other Stories (1961) *Hemingway, The Wild Years (1962) *A Moveable Feast (1964) *By-Line: Ernest Hemingway (1967) *The Fifth Column and Four Stories of the Spanish Civil War (1969) *Ernest Hemingway: Cub Reporter (1970) *Islands in the Stream (1970) *The Nick Adams Stories (1972) *88 Poems (1979) *Selected Letters 1917-1961 (1981) *The Short Stories of Ernest Hemingway (1984) *The Dangerous Summer (1985) *Dateline: Toronto (1985) *The Garden of Eden (1986) manuscript door Hemingway zelf, bewerkt door nazaten *The Complete Short Stories of Ernest Hemingway (1987) *Everyman's Library: The Collected Stories (1995) *Hemingway on Writing (1999) *True at First Light onvoltooid gebleven, bewerkt door nazaten en postuum gepubliceerd in 1999 (De waarheid in het ochtendlicht) *Hemingway on Fishing (2000) *Hemingway on Hunting (2003) *Hemingway on War (2003) *Under Kilimanjaro (2005) *Hemingway on Paris (2008) {{sub}} tu7buza18gkdy1au6u6gyf241qeow7a 397024 397023 2025-06-18T18:46:25Z J.Grandgagnage 3610 oops 397024 wikitext text/x-wiki {{Amerikaanse literatuur}} [[Bestand:Ernest Hemingway 1950 crop.jpg|thumb|left|200px|Ernest Hemingway in 1950]] '''Ernest Miller Hemingway''' (Oak Park (Illinois), 21 juli 1899 – Ketchum (Idaho), 2 juli 1961) was een Amerikaans romancier en auteur van korte verhalen die schreef in een viriele en extraverte stijl. Zijn literaire werk werd onderscheiden vanwege de stilistische zuiverheid, emotionele waarachtigheid en dramatische visie. In 1954 werd zijn oeuvre bekroond met de Nobelprijs voor de Literatuur. Als jongeman deed Hemingway dienst als ambulancier bij het Rode Kruis in Italië in het laatste jaar van WO I. Later werkte hij als journalist, die de Grieks-Turkse oorlog voor de Toronto Star versloeg. Hij reisde regelmatig naar Spanje en de Oostenrijkse Alpen, maar verbleef vooral in Parijs. Zijn roman [[Ernest Hemingway/The Sun Also Rises|The Sun Also Rises|''The Sun Also Rises'']] (1926) kreeg onmiddellijk bijval, terwijl zijn volgende roman, ''A Farewell to Arms'' (1929), zijn reputatie vestigde als een van de belangrijkste hedendaagse schrijvers. Hemingway keerde terug naar de Verenigde Staten in 1927, maar in 1937 ging hij terug naar Spanje als verslaggever van de Spaanse Burgeroorlog. Zijn ervaringen daar leidden tot zijn verhaal 'For Whom the Bell Tolls'. Later won hij de Pulitzer prijs voor fictie voor zijn roman ''The Old Man and the Sea'' die hij in Cuba schreef. In zijn latere jaren begon Hemingway aan depressies en paranoia te lijden. Hij werd twee keer opgenomen in het ziekenhuis, de Mayo Clinic in Rochester in Minnesota, waar hij elektroshockbehandelingen kreeg. Twee dagen na zijn terugkeer naar zijn huis in Ketchum pleegde hij zelfmoord met een jachtgeweer. Hemingway was vier keer getrouwd geweest en liet drie zonen na. ::::=>'''Lees verder in het [[Ernest Hemingway|wikibook over Ernest Hemingway]].''' == Bekende werken door en over Hemingway == *Three Stories and Ten Poems (1923) *In Our Time (1925) *The Torrents of Spring (1926) *The Sun Also Rises (1926) - (En de zon gaat op...) *Men Without Women (1927) *A Farewell to Arms (1929) *Death in the Afternoon (1932) *Winner Take Nothing (1933) *Green Hills of Africa (1935) *To Have and Have Not (1937) (Hebben en niet hebben) *The Fifth Column and the First Forty-Nine Stories (1938, verhalenbundel) *For Whom the Bell Tolls (1940) (Voor wie de klok luidt) *Across the River and Into the Trees (1950) (Over de rivier en onder de bomen) *The Old Man and the Sea (1952) (De oude man en de zee) *The Snows of Kilimanjaro and Other Stories (1961) *Hemingway, The Wild Years (1962) *A Moveable Feast (1964) *By-Line: Ernest Hemingway (1967) *The Fifth Column and Four Stories of the Spanish Civil War (1969) *Ernest Hemingway: Cub Reporter (1970) *Islands in the Stream (1970) *The Nick Adams Stories (1972) *88 Poems (1979) *Selected Letters 1917-1961 (1981) *The Short Stories of Ernest Hemingway (1984) *The Dangerous Summer (1985) *Dateline: Toronto (1985) *The Garden of Eden (1986) manuscript door Hemingway zelf, bewerkt door nazaten *The Complete Short Stories of Ernest Hemingway (1987) *Everyman's Library: The Collected Stories (1995) *Hemingway on Writing (1999) *True at First Light onvoltooid gebleven, bewerkt door nazaten en postuum gepubliceerd in 1999 (De waarheid in het ochtendlicht) *Hemingway on Fishing (2000) *Hemingway on Hunting (2003) *Hemingway on War (2003) *Under Kilimanjaro (2005) *Hemingway on Paris (2008) {{sub}} qa1yo8narsu1d9z0i5ael9vm3oyt9j3 397025 397024 2025-06-18T18:46:56Z J.Grandgagnage 3610 double oops 397025 wikitext text/x-wiki {{Amerikaanse literatuur}} [[Bestand:Ernest Hemingway 1950 crop.jpg|thumb|left|200px|Ernest Hemingway in 1950]] '''Ernest Miller Hemingway''' (Oak Park (Illinois), 21 juli 1899 – Ketchum (Idaho), 2 juli 1961) was een Amerikaans romancier en auteur van korte verhalen die schreef in een viriele en extraverte stijl. Zijn literaire werk werd onderscheiden vanwege de stilistische zuiverheid, emotionele waarachtigheid en dramatische visie. In 1954 werd zijn oeuvre bekroond met de Nobelprijs voor de Literatuur. Als jongeman deed Hemingway dienst als ambulancier bij het Rode Kruis in Italië in het laatste jaar van WO I. Later werkte hij als journalist, die de Grieks-Turkse oorlog voor de Toronto Star versloeg. Hij reisde regelmatig naar Spanje en de Oostenrijkse Alpen, maar verbleef vooral in Parijs. Zijn roman [[Ernest Hemingway/The Sun Also Rises|''The Sun Also Rises'']] (1926) kreeg onmiddellijk bijval, terwijl zijn volgende roman, ''A Farewell to Arms'' (1929), zijn reputatie vestigde als een van de belangrijkste hedendaagse schrijvers. Hemingway keerde terug naar de Verenigde Staten in 1927, maar in 1937 ging hij terug naar Spanje als verslaggever van de Spaanse Burgeroorlog. Zijn ervaringen daar leidden tot zijn verhaal 'For Whom the Bell Tolls'. Later won hij de Pulitzer prijs voor fictie voor zijn roman ''The Old Man and the Sea'' die hij in Cuba schreef. In zijn latere jaren begon Hemingway aan depressies en paranoia te lijden. Hij werd twee keer opgenomen in het ziekenhuis, de Mayo Clinic in Rochester in Minnesota, waar hij elektroshockbehandelingen kreeg. Twee dagen na zijn terugkeer naar zijn huis in Ketchum pleegde hij zelfmoord met een jachtgeweer. Hemingway was vier keer getrouwd geweest en liet drie zonen na. ::::=>'''Lees verder in het [[Ernest Hemingway|wikibook over Ernest Hemingway]].''' == Bekende werken door en over Hemingway == *Three Stories and Ten Poems (1923) *In Our Time (1925) *The Torrents of Spring (1926) *The Sun Also Rises (1926) - (En de zon gaat op...) *Men Without Women (1927) *A Farewell to Arms (1929) *Death in the Afternoon (1932) *Winner Take Nothing (1933) *Green Hills of Africa (1935) *To Have and Have Not (1937) (Hebben en niet hebben) *The Fifth Column and the First Forty-Nine Stories (1938, verhalenbundel) *For Whom the Bell Tolls (1940) (Voor wie de klok luidt) *Across the River and Into the Trees (1950) (Over de rivier en onder de bomen) *The Old Man and the Sea (1952) (De oude man en de zee) *The Snows of Kilimanjaro and Other Stories (1961) *Hemingway, The Wild Years (1962) *A Moveable Feast (1964) *By-Line: Ernest Hemingway (1967) *The Fifth Column and Four Stories of the Spanish Civil War (1969) *Ernest Hemingway: Cub Reporter (1970) *Islands in the Stream (1970) *The Nick Adams Stories (1972) *88 Poems (1979) *Selected Letters 1917-1961 (1981) *The Short Stories of Ernest Hemingway (1984) *The Dangerous Summer (1985) *Dateline: Toronto (1985) *The Garden of Eden (1986) manuscript door Hemingway zelf, bewerkt door nazaten *The Complete Short Stories of Ernest Hemingway (1987) *Everyman's Library: The Collected Stories (1995) *Hemingway on Writing (1999) *True at First Light onvoltooid gebleven, bewerkt door nazaten en postuum gepubliceerd in 1999 (De waarheid in het ochtendlicht) *Hemingway on Fishing (2000) *Hemingway on Hunting (2003) *Hemingway on War (2003) *Under Kilimanjaro (2005) *Hemingway on Paris (2008) {{sub}} c9zhkq8b364tjuozrrvziuxr3qz4zmg 0 30704 397029 393479 2025-06-18T18:57:55Z J.Grandgagnage 3610 link naar Amerikaanse literatuur/Leaves of Grass 397029 wikitext text/x-wiki {{Gedichten uit de wereldliteratuur}} ==Gedichten== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/After Death|After Death (Christina Rossetti)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Best image of myself, and dearer half|Best image of myself, and dearer half]] ([[Paradise Lost van John Milton|John Milton: Paradise Lost]]) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Darkness|Darkness (Lord Byron)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Death Be Not Proud|Death Be Not Proud (John Donne)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Do not go gentle into that good night|Do not go gentle into that good night (Dylan Thomas)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Do not stand at my grave and weep|Do not stand at my grave and weep]] (auteur is onzeker) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Holy Sonnets|Holy Sonnets (John Donne)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/How do I love thee?|How do I love thee?]] (Elizabeth Barrett Browning) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/I started early - took my dog|I started early - took my dog]] (Emily Dickinson) * [[Amerikaanse literatuur/Leaves of Grass|Leaves of Grass (Walt Whitman)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Lines Composed a few miles above Tintern Abbey|Lines Composed a few miles above Tintern Abbey]] (William Wordsworth) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/O there is blessing in this gentle breeze|O there is blessing in this gentle breeze]] (William Wordsworth) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Paradise Lost|Paradise Lost van John Milton]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Piers Plowman|Piers Plowman]] (Middelengels gedicht van William Langland) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Sonnet 18 (Shakespeare)|Sonnet 18 (Shakespeare)]], bekend als "Shall I compare thee to a summer's day" * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Stopping by Woods on a Snowy Evening|Stopping by Woods on a Snowy Evening]] ("Halte houden aan een woud, op een sneeuwachtige avond", Robert Frost) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Flea|The Flea]] ("De vlo", John Donne) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Legend of Good Women|The Legend of Good Women]] ((Middelengels gedicht van Geoffrey Chaucer)) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Phoenix and the Turtle|The Phoenix and the Turtle (Shakespeare)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Prelude|The Prelude van William Wordsworth]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Raven|The Raven van Edgar Allan Poe]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Road Not Taken|The Road Not Taken]] ("De niet gekozen weg", Robert Frost) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Song of Wandering Aengus|The Song of Wandering Aengus]] van William Butler Yeats * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Tyger|The Tyger]] ("De tijger", William Blake) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/To His Mistress Going to Bed|To His Mistress Going to Bed]] (John Donne) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Troilus and Criseyde|Troilus and Criseyde]], lang verhalend gedicht van Geoffrey Chaucer * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Whan that Aprill with his shoures soote|Whan that Aprill with his shoures soote]], Openingsregels 1-18 van 'The General Prologue' van The Canterbury Tales van Geoffrey Chaucer. ==Versdrama== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Doctor Faustus, openingsregels|Not marching now in fields of Thrasymene]] (Christopher Marlowe: "Doctor Faustus") * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Of comfort no man speak! Let's talk of graves, of worms, and epitaphs|Of comfort no man speak! Let's talk of graves, of worms, and epitaphs]] (Shakespeare, monoloog uit Richard the Second) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/O Romeo, Romeo! wherefore art thou Romeo?|O Romeo, Romeo! wherefore art thou Romeo?]] (Shakespeare, monoloog uit Romeo en Julia) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/To be or not to be|To be or not to be]] (Shakespeare, monoloog uit Hamlet) [[Categorie:Engelse gedichten]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Was this the face that launch'd a thousand ships|Was this the face that launch'd a thousand ships]] uit "Doctor Faustus" van Christopher Marlowe {{sub}} 9l5jyept96v0ag82vz7iq4xu3qmos78 397033 397029 2025-06-18T19:09:29Z J.Grandgagnage 3610 /* Gedichten */ link William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind 397033 wikitext text/x-wiki {{Gedichten uit de wereldliteratuur}} ==Gedichten== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/After Death|After Death (Christina Rossetti)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Best image of myself, and dearer half|Best image of myself, and dearer half]] ([[Paradise Lost van John Milton|John Milton: Paradise Lost]]) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Darkness|Darkness (Lord Byron)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Death Be Not Proud|Death Be Not Proud (John Donne)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Do not go gentle into that good night|Do not go gentle into that good night (Dylan Thomas)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Do not stand at my grave and weep|Do not stand at my grave and weep]] (auteur is onzeker) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Holy Sonnets|Holy Sonnets (John Donne)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/How do I love thee?|How do I love thee?]] (Elizabeth Barrett Browning) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/I started early - took my dog|I started early - took my dog]] (Emily Dickinson) * [[Amerikaanse literatuur/Leaves of Grass|Leaves of Grass (Walt Whitman)]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Lines Composed a few miles above Tintern Abbey|Lines Composed a few miles above Tintern Abbey]] (William Wordsworth) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/O there is blessing in this gentle breeze|O there is blessing in this gentle breeze]] (William Wordsworth) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Paradise Lost|Paradise Lost van John Milton]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Piers Plowman|Piers Plowman]] (Middelengels gedicht van William Langland) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Sonnet 18 (Shakespeare)|Sonnet 18 (Shakespeare)]], bekend als "Shall I compare thee to a summer's day" * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Stopping by Woods on a Snowy Evening|Stopping by Woods on a Snowy Evening]] ("Halte houden aan een woud, op een sneeuwachtige avond", Robert Frost) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Flea|The Flea]] ("De vlo", John Donne) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Legend of Good Women|The Legend of Good Women]] ((Middelengels gedicht van Geoffrey Chaucer)) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Phoenix and the Turtle|The Phoenix and the Turtle (Shakespeare)]] * [[William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind|The Prelude van William Wordsworth]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Raven|The Raven van Edgar Allan Poe]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Road Not Taken|The Road Not Taken]] ("De niet gekozen weg", Robert Frost) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Song of Wandering Aengus|The Song of Wandering Aengus]] van William Butler Yeats * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Tyger|The Tyger]] ("De tijger", William Blake) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/To His Mistress Going to Bed|To His Mistress Going to Bed]] (John Donne) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Troilus and Criseyde|Troilus and Criseyde]], lang verhalend gedicht van Geoffrey Chaucer * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Whan that Aprill with his shoures soote|Whan that Aprill with his shoures soote]], Openingsregels 1-18 van 'The General Prologue' van The Canterbury Tales van Geoffrey Chaucer. ==Versdrama== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Doctor Faustus, openingsregels|Not marching now in fields of Thrasymene]] (Christopher Marlowe: "Doctor Faustus") * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Of comfort no man speak! Let's talk of graves, of worms, and epitaphs|Of comfort no man speak! Let's talk of graves, of worms, and epitaphs]] (Shakespeare, monoloog uit Richard the Second) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/O Romeo, Romeo! wherefore art thou Romeo?|O Romeo, Romeo! wherefore art thou Romeo?]] (Shakespeare, monoloog uit Romeo en Julia) * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/To be or not to be|To be or not to be]] (Shakespeare, monoloog uit Hamlet) [[Categorie:Engelse gedichten]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Was this the face that launch'd a thousand ships|Was this the face that launch'd a thousand ships]] uit "Doctor Faustus" van Christopher Marlowe {{sub}} aov230pgtxi1uqszu1hvamrtonbrpxn 0 31074 397030 393475 2025-06-18T19:00:53Z J.Grandgagnage 3610 /* Walt Whitman */ link naar Amerikaanse literatuur/Leaves of Grass 397030 wikitext text/x-wiki {{Gedichten uit de wereldliteratuur}} == William Blake == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Tyger|The Tyger]] == Elizabeth Barrett Browning == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/How do I love thee?|How do I love thee?]] == Lord Byron == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Darkness|Darkness]] == Geoffrey Chaucer == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Legend of Good Women|The Legend of Good Women]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Troilus and Criseyde|Troilus and Criseyde]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Whan that Aprill with his shoures soote|Whan that Aprill with his shoures soote]] == Emily Dickinson == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/I started early - took my dog|I started early - took my dog]] == John Donne == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Death Be Not Proud|Death Be Not Proud]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Holy Sonnets|Holy Sonnets]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Flea|The Flea]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/To His Mistress Going to Bed|To His Mistress Going to Bed]] == Robert Frost== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Stopping by Woods on a Snowy Evening|Stopping by Woods on a Snowy Evening]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Road Not Taken|The Road Not Taken]] == ? Mary Elizabeth Frye == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Do not stand at my grave and weep|Do not stand at my grave and weep]] == William Langland == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Piers Plowman|Piers Plowman]] == Christopher Marlowe == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Doctor Faustus, openingsregels|Not marching now in fields of Thrasymene]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Was this the face that launch'd a thousand ships|Was this the face that launch'd a thousand ships]] == John Milton == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Paradise Lost|Paradise Lost]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Best image of myself, and dearer half|Best image of myself, and dearer half]] == Edgar Allan Poe == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Raven|The Raven]] == Christina Rossetti == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/After Death|After Death]] == William Shakespeare == === Gedichten=== * [[Shakespeares sonnetten]] (apart wikibook) ** [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Sonnet 18 (Shakespeare)|Sonnet 18]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Phoenix and the Turtle|The Phoenix and the Turtle]] === Toneel === * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Of comfort no man speak! Let's talk of graves, of worms, and epitaphs|Of comfort no man speak! Let's talk of graves, of worms, and epitaphs]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/O Romeo, Romeo! wherefore art thou Romeo?|O Romeo, Romeo! wherefore art thou Romeo?]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/To be or not to be|To be or not to be]] == Dylan Thomas == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Do not go gentle into that good night|Do not go gentle into that good night]] == Walt Whitman == * [[Amerikaanse literatuur/Leaves of Grass|Leaves of Grass]] == William Wordsworth == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Lines Composed a few miles above Tintern Abbey|Lines Composed a few miles above Tintern Abbey]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Prelude|The Prelude]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/O there is blessing in this gentle breeze|O there is blessing in this gentle breeze]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Prelude: The stealing of the boat|The Prelude: The stealing of the boat]] [[Categorie:Engelse gedichten]] == William Butler Yeats == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Song of Wandering Aengus|The Song of Wandering Aengus]] {{Sub}} mjepj0rzi6szicaxu7bs4tnpemz6fum 397031 397030 2025-06-18T19:07:56Z J.Grandgagnage 3610 /* William Wordsworth */ link The Prelude-> William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind 397031 wikitext text/x-wiki {{Gedichten uit de wereldliteratuur}} == William Blake == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Tyger|The Tyger]] == Elizabeth Barrett Browning == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/How do I love thee?|How do I love thee?]] == Lord Byron == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Darkness|Darkness]] == Geoffrey Chaucer == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Legend of Good Women|The Legend of Good Women]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Troilus and Criseyde|Troilus and Criseyde]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Whan that Aprill with his shoures soote|Whan that Aprill with his shoures soote]] == Emily Dickinson == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/I started early - took my dog|I started early - took my dog]] == John Donne == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Death Be Not Proud|Death Be Not Proud]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Holy Sonnets|Holy Sonnets]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Flea|The Flea]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/To His Mistress Going to Bed|To His Mistress Going to Bed]] == Robert Frost== * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Stopping by Woods on a Snowy Evening|Stopping by Woods on a Snowy Evening]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Road Not Taken|The Road Not Taken]] == ? Mary Elizabeth Frye == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Do not stand at my grave and weep|Do not stand at my grave and weep]] == William Langland == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Piers Plowman|Piers Plowman]] == Christopher Marlowe == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Doctor Faustus, openingsregels|Not marching now in fields of Thrasymene]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Was this the face that launch'd a thousand ships|Was this the face that launch'd a thousand ships]] == John Milton == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Paradise Lost|Paradise Lost]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Best image of myself, and dearer half|Best image of myself, and dearer half]] == Edgar Allan Poe == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Raven|The Raven]] == Christina Rossetti == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/After Death|After Death]] == William Shakespeare == === Gedichten=== * [[Shakespeares sonnetten]] (apart wikibook) ** [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Sonnet 18 (Shakespeare)|Sonnet 18]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Phoenix and the Turtle|The Phoenix and the Turtle]] === Toneel === * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Of comfort no man speak! Let's talk of graves, of worms, and epitaphs|Of comfort no man speak! Let's talk of graves, of worms, and epitaphs]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/O Romeo, Romeo! wherefore art thou Romeo?|O Romeo, Romeo! wherefore art thou Romeo?]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/To be or not to be|To be or not to be]] == Dylan Thomas == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Do not go gentle into that good night|Do not go gentle into that good night]] == Walt Whitman == * [[Amerikaanse literatuur/Leaves of Grass|Leaves of Grass]] == William Wordsworth == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/Lines Composed a few miles above Tintern Abbey|Lines Composed a few miles above Tintern Abbey]] * [[William Wordsworth/The Prelude Or Growth of a Poet's Mind|The Prelude]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/O there is blessing in this gentle breeze|O there is blessing in this gentle breeze]] * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Prelude: The stealing of the boat|The Prelude: The stealing of the boat]] [[Categorie:Engelse gedichten]] == William Butler Yeats == * [[Gedichten uit de wereldliteratuur/The Song of Wandering Aengus|The Song of Wandering Aengus]] {{Sub}} s5whi84m6uueyxit80bguneit9p8qhq 0 32006 397026 279889 2025-06-18T18:48:10Z J.Grandgagnage 3610 linkfix Ernest Hemingway/The Sun Also Rises 397026 wikitext text/x-wiki {{Hemingway}} Hemingways nalatenschap aan de Amerikaanse literatuur is zijn stijl: elke schrijver na hem kon er niet omheen om hem ofwel te imiteren ofwel zich tegen hem af te zetten. Ernest Hemingway won de Nobelprijs voor de Literatuur in 1954, maar zijn vermogen om de literatuur van zijn tijd diepgaand te beïnvloeden was al lang daarvoor duidelijk merkbaar. Nadat hij in 1926 zijn reputatie had gevestigd met de publicatie van ''[[Ernest Hemingway/The Sun Also Rises|The Sun Also Rises]]'', werd hij de woordvoerder van de naoorlogse (WOI) generatie. Het effect van zijn stijl werd in de jaren 1930 tot de jaren 50 wereldwijd voelbaar. Hemingway wordt nu algemeen beschouwd als een van de invloedrijkste 20e-eeuwse schrijvers. Zijn boeken, die in meer dan 35 talen werden vertaald, hadden behalve op Amerikaanse en Britse schrijvers, ook een diepgaande invloed op moderne Europese schrijvers zoals Jean-Paul Sartre, Albert Camus en Heinrich Böll. Zijn sobere, precieze en levensechte schrijfstijl beïnvloedde ook hard-boiled-auteurs als [[Amerikaanse literatuur/Dashiell Hammett|Dashiell Hammett]], [[Amerikaanse literatuur/John O'Hara|John O'Hara]] en [[Amerikaanse literatuur/Norman Mailer|Norman Mailer]], en onder meer de Afro-Amerikaanse schrijver [[Amerikaanse literatuur/Ralph Ellison|Ralph Ellison]] noemde Hemingway als zijn belangrijkste model. Hemingways manier van schrijven had ook een directe invloed op [[Amerikaanse literatuur/J.D. Salinger|J.D. Salinger]]s werk en dat van vele anderen. {{sub}} 075wcbrm0jccuzeygkshih7ibffbsq0 0 36109 397075 393800 2025-06-19T09:58:11Z JopkeB 18060 /* Pluriforme samenleving */ Meer links 397075 wikitext text/x-wiki {{TOC rechts}} = Lesmateriaal = * [[Maatschappijleer/Referentiekader maatschappijleer | Referentiekader maatschappijleer]] * [[Maatschappijleer/Toelichting maatschappijleer | Toelichting maatschappijleer]] * [[Maatschappijleer/Alfabetische woordenlijst maatschappijleer | Alfabetische woordenlijst maatschappijleer]] * [[Maatschappijleer/Overzicht van politieke partijen | Overzicht van politieke partijen]] = Principes en begrippen = {| class="wikitable" |- | [[Maatschappijleer/Afhankelijkheid | Afhankelijkheid ]] | [[Maatschappijleer/Algemeen belang | Algemeen belang ]] | [[Maatschappijleer/Belang | Belang ]] | [[Maatschappijleer/Directe en indirecte democratie | Directe en indirecte democratie ]] | [[Maatschappijleer/Dominante cultuur | Dominante cultuur ]] | [[Maatschappijleer/Gedragsregel | Gedragsregel ]] | [[Maatschappijleer/Gezin | Gezin ]] | [[Maatschappijleer/Kenmerken parlementaire democratie | Kenmerken parlementaire democratie ]] | [[Maatschappijleer/Normen | Normen ]] | [[Maatschappijleer/Rechtsstaat | Rechtsstaat ]] | [[Maatschappijleer/Samenleving | Samenleving ]] | [[Maatschappijleer/Sociale omgeving | Sociale omgeving ]] | [[Maatschappijleer/Waarden | Waarden ]] |} * [[Maatschappijleer/Over maatschappijleer/De Nederlandse samenleving | De Nederlandse samenleving - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Over maatschappijleer/Maatschappelijke problemen | Maatschappelijke problemen - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Over maatschappijleer/Waarden, normen, belangen en macht | Waarden, normen, belangen en macht - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Over maatschappijleer/Informatie en betrouwbaarheid | Informatie en betrouwbaarheid - in ontwikkeling]] = Presentatie en (beeld)materiaal = * [[Maatschappijleer/Dia | Dia's ]] * [[Maatschappijleer/Werkvorm | Werkvormen]] * [[Maatschappijleer/Afbeeldingen | Afbeeldingen ]] * [[Maatschappijleer/Videomateriaal | Videomateriaal ]] * [[Maatschappijleer/Tabellen en grafieken | Tabellen en grafieken]] * [[Maatschappijleer/Artikelen | Artikelen]] [[File:The peace palace in the Hague from a different perspective.jpg|thumb|upright=2|Vredespaleis Den Haag]] = Lessen = == mavo == * [[Maatschappijleer/Lessenserie 1 (mavo) | Lessenserie 1 (Thema's Maatschappijleer vmbo-kgt: Maatschappijleer, Jongeren & Politiek)]] * [[Maatschappijleer/Lessenserie 3 (mavo) | Lessenserie 3 (Thema's Maatschappijleer vmbo-kgt: Werk, Criminaliteit & Relaties)]] * [[Maatschappijleer/Maatschappijleer 3 vmbo-kgt | Maatschappijleer 3 vmbo-kgt]] * [[Maatschappijleer/Maatschappijleer 4 vmbo-kgt | Maatschappijleer 4 vmbo-kgt]] == havo/vwo == * [[Maatschappijleer/Maatschappijleer 5 vwo | Maatschappijleer 5 vwo (Thema's Maatschappijleer vwo 2017)]] * [[Maatschappijleer/Maatschappijleer 3 havo | Maatschappijleer 3 havo - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Wat is maatschappijleer | Wat is maatschappijleer? - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Rechtsstaat | Rechtsstaat - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Parlementaire Democratie | Parlementaire Democratie - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Parlementaire democratie/Drie blokuren politiek: hoe vrij zijn we eigenlijk | Drie blokuren politiek: hoe vrij zijn we eigenlijk?]] * [[Maatschappijleer/Pluriforme Samenleving | Pluriforme Samenleving - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Verzorgingsstaat| Verzorgingsstaat - in ontwikkeling]] == Lessen op basis van cijfermateriaal (of een onderzoekende werkvorm) == * [[Maatschappijleer/De religieuze beleving van moslims in Nederland | De religieuze beleving van moslims in Nederland (2018)]] * [[Maatschappijleer/Vegetarische rookworst | Vegetarische rookworst (2018) ]] * [[Maatschappijleer/Het leesgedrag van Nederlanders | Het leesgedrag van Nederlanders (2018)]] * [[Maatschappijleer/Democratie en expertise | Democratie en expertise (2018) ]] - in ontwikkeling * [[Maatschappijleer/Voelt u zich wel eens onveilig? | Voelt u zich wel eens onveilig? (2017)]] - in ontwikkeling * [[Maatschappijleer/Prestatiestress? | Prestatiestress? - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Even ademhalen | Even ademhalen - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Apofenie en de voorkeur van bevestiging | Apofenie en de voorkeur voor bevestiging - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Wat is er nodig om Nederlander te zijn? | Wat is er nodig om Nederlander te zijn? - in ontwikkeling]] [[File:Pen-writing.jpg|thumb]] = Toetsing = * [[Maatschappijleer/Toetsen bij maatschappijleer | Toetsing bij maatschappijleer ]] * [[Maatschappijleer/Instaptoets mavo/havo/vwo | Instaptoets mavo/havo/vwo]] * [[Maatschappijleer/Instaptoets bij Thema's Maatschappijleer havo/vwo | Instaptoets bij Thema's Maatschappijleer havo/vwo]] * [[Maatschappijleer/Toetsing en vragen | Meerkeuzevragen ]] * [[Maatschappijleer/Toets: Wereldwijd verbonden | Toets: Wereldwijd verbonden - in ontwikkeling ]] * [[Maatschappijleer/Toets: Media | Toets: media - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Toets maatschappijleer en rechtsstaat 3 mavo/havo|Toets maatschappijleer en rechtsstaat 3 mavo/havo]] = Onderwijs, doelen en vaardigheden = * [[Maatschappijleer/Onderwijs en samenleving|Onderwijs en samenleving]] * [[Maatschappijleer/Leerdoelen en lesdoelen|Leerdoelen en lesdoelen (incl. exameneisen)]] * [[Maatschappijleer/Vaardigheden|Vaardigheden]] * [[Maatschappijleer/Handboek vakdidactiek Maatschappijleer. - Ton olgers e.a.|Handboek Vakdidactiek Maatschappijleer]] | [[Maatschappijleer/Maatschappijleer hoofdzaak - Margarita Jeliazkova, Rob Hoppe, Gerard Ruijs, Broer van der Hoek, Ton Olgers|Maatschappijleer Hoofdzaak]] * [[Maatschappijleer/Ebbens | Ebbens (Effectief leren & Samenwerkend leren)]] * [[Maatschappijleer/Het tienerbrein - Jelle Jolles|Het tienerbrein]] | [[Maatschappijleer/Onderwijs in tijden van digitalisering - Ad Verbrugge & Jelle van Baardewijk (red.)|Onderwijs in tijden van digitalisering]] | [[Maatschappijleer/Van leertheorie naar onderwijspraktijk - Tjipke van der veen en Jos van der Wal | Van leertheorie naar onderwijspraktijk]] == Onderzoek == * [[Maatschappijleer/Onderzoeksopzet|Onderzoeksopzet]] * [[Maatschappijleer/Onderzoeksvragen|Onderzoeksvragen]] * [[Maatschappijleer/Ontwikkeling|Ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Tuckbox|Tuckbox]] * [[Maatschappijleer/Onderzoek/Bronnen|Bronnen]] * [[Maatschappijleer/Cases|Cases]] = Rechtsstaat = * [[ Maatschappijleer/Rechtsstaat/Nederlandse Grondwet/De Grondwet toegelicht | De Grondwet toegelicht ]] * [[ Maatschappijleer/Rechtsstaat/Geschiedenis van de rechtsstaat | Geschiedenis van de rechtsstaat - in ontwikkeling ]] = Criminaliteit = * [[ Maatschappijleer/Criminaliteit/Waarom worden mensen crimineel? | Waarom worden mensen crimineel? ]] = (Parlementaire) democratie = * [[ Maatschappijleer/Parlementaire democratie/Politiek en democratie | Politiek en democratie ]] * [[ Maatschappijleer/Sociale voorwaardenmodel | Sociale voorwaardenmodel ]] = Politiek = * [[Maatschappijleer/Ons stipje op de waereldkaart - Piet de Rooy| Samenvatting van: Ons stipje op de waereldkaart - Piet de Rooy]] * [[Maatschappijleer/Politiek en politocologie - Edwin Woerdman| Woerdman, E. (2009). <i>Politiek en politicologie (3e ed.).</i>. Groningen/Houten, Nederland: Noordhoff.]] * [[Maatschappijleer/Nepparlement?: een pleidooi voor politiek hokjesdenken - Armen Hakhverdian en Wouter Schakel| Hakhverdian, A. & Schakel, W. (2017). <i>Nepparlement?: een pleidooi voor politiek hokjesdenken</i>. Amsterdam University Press B.V.]] * [[Maatschappijleer/Ik brul, dus ik ben: denkers over populisme - Peter Wieringa| Wieringa, P (2017). <i>Ik brul, dus ik ben: denkers over populisme</i>. Boom Uitgevers Amsterdam.]] * [[Maatschappijleer/Elementaire Deeltjes 51: Populisme - Cas Mudde & Cristóbal Rovira Kaltwasser|Mudde, C. & Rovira Kaltwasser, C. (2017). <i>Elementaire Deeltjes 51: Populisme</i>. Amsterdam University Press B.V.]] * [[Maatschappijleer/'Verwarde tijden!’ die om richting vragen - Sybrand Buma|Buma, S. (2017). <i>'Verwarde tijden!’ die om richting vragen</i>. HJ Schoo-lezing.]] * [[Maatschappijleer/Niet de Kiezer is gek - Tom van der Meer|Meer, T., van der (2017). <i>Niet de kiezer is gek</i>. Uitgeverij Unieboek|Het Spectrum bv, Houten]] * [[Maatschappijleer/Democratie: ideaal en weerbarstige werkelijkheid - Jan de Kievid|Kievid, J., de (2012). <i>Democratie: ideaal en weerbarstige werkelijkheid</i>. HooibergHaasbeek, Meppel]] * [[Maatschappijleer/Openbaar Bestuur. Beleid, organisatie en politiek - M. A. P. Bovens e.a.|P‘t Hart, M. J. W., & van Twist, M. J. W. (2012). <i>Openbaar Bestuur. Beleid, organisatie en politiek</i>. Wolters Kluwer Nederland B.V.]] = Macht en zeggenschap = * [[Maatschappijleer/Compartimenten van vernietiging - Abram de Swaan | Compartimenten van vernietiging - Abram de Swaan]] = Lokaal bestuur = * [[Maatschappijleer/Lokaal bestuur/Lokaal Bestuur|Lokaal Bestuur]] = Pluriforme samenleving = * [[Maatschappijleer/Pluriforme Samenleving | Overzicht]] * [[Maatschappijleer/Begrippenkaarten/Pluriforme Samenleving | Begrippenkaartjes]] * [[Maatschappijleer/Basisbegrippen maatschappijleer/Begrippen pluriforme samenleving | Basisbegrippen]] * [[Maatschappijleer/Dia/Pluriforme samenleving | Dia's]] * [[Maatschappijleer/Referentiekader maatschappijleer/Pluriforme samenleving | Referentiekader]] * [[Maatschappijleer/Verschillende cultuurgroepen | Verschillende cultuurgroepen - in ontwikkeling]] * Voor 5 VWO: ** [[Maatschappijleer/Maatschappijleer 5 vwo/Pluriforme samenleving I | Deel I]] ** [[Maatschappijleer/Maatschappijleer 5 vwo/Pluriforme samenleving II | Deel II]] ** [[Maatschappijleer/Maatschappijleer 5 vwo/Pluriforme samenleving II | Deel III]] = Cultuur en socialisatie = * [[Maatschappijleer/Kijken naar samenlevingen | Kijken naar samenlevingen - in ontwikkeling]] * [[Maatschappijleer/Betoog kijken naar samenlevingen | Betoog kijken naar samenlevingen]] * [[Wereldreligies | Wereldreligies]] * [[Religie en het cultuurdilemma | Religie en het cultuurdilemma]] * [[Maatschappijleer/Aangeboren of aangeleerd? | Aangeboren of aangeleerd? - in ontwikkeling]] = Ethiek = * [[Maatschappijleer/Ethiek|Ethiek]] * [[Maatschappijleer/Ethiek in praktijk - Bolt & Verweij|Bolt, L. L. E., Verweij, M. F., & Delden, J. J. M. van (2010). <i>Ethiek in praktijk</i> (3e ed.). Assen, Nederland: Koninklijke van Gorcum B.V.]] * [[Maatschappijleer/Het goede leven - Fernando Savater|Savater, F. (2010). <i>Het goede leven</i> (9e ed.). Utrecht, Nederland: Erven J. Bijleveld.]] = Verzorgingsstaat = * [[Maatschappijleer/Verzorgingsstaat/De Nederlandse verzorgingsstaat vanaf WOII | De Nederlandse verzorgingsstaat vanaf WOII]] * [[Maatschappijleer/Verzorgingsstaat/Geschiedenis sociale wetgeving | Geschiedenis sociale wetgeving]] * [[Maatschappijleer/Verzorgingsstaat/Samenvatting van Elementaire deeltjes 39: De Verzorgingsstaat |Samenvatting van Elementaire deeltjes 39: De Verzorgingsstaat]] * [[Maatschappijleer/Verzorgingsstaat/Samenvatting van het hoofdstuk Verzorgingsstaat uit Thema's Maatschappijleer VWO 2012 |Samenvatting van het hoofdstuk Verzorgingsstaat uit Thema's Maatschappijleer VWO 2012]] * [[Maatschappijleer/Verzorgingsstaat/Het land van beloften | Samenvatting van Het land van beloften (Flip de Kam)]] = Werk (arbeid) = [[File:'On the land - ploughing', Archibald Standish-Hartrick, 1917 (18172517112).jpg|thumb]] * [[Maatschappijleer/Werk/Maatschappelijke ladder | Maatschappelijke ladder]] * [[Maatschappijleer/Piramide van Maslow | Piramide van Maslow]] * [[Maatschappijleer/Werk/Arbeid, bedrijf en maatschappij | Mok, A. L. (2011). <i>Arbeid, bedrijf en maatschappij</i> (6e ed.). Groningen/Houten, Nederland: Noordhoff.]] = Massamedia = * [[Maatschappijleer/Massamedia/Communicatiekaart van Nederland|Communicatiekaart van Nederland]] * [[Maatschappijleer/Massamedia/Media en publiek|Media en publiek]] = Burgerschap (mbo) = * [[Maatschappijleer/Burgerschap in het onderwijs | Burgerschap in het onderwijs]] * [[Maatschappijleer/Onderwijsvisie | Onderwijsvisie]] * [[Maatschappijleer/De sociaal maatschappelijke dimensie | De sociaal maatschappelijke dimensie]] = Mens en maatschappij (onderbouw vo) = * [[Maatschappijleer/Mens en maatschappij | Mens en maatschappij]] * [[Maatschappijleer/Mens en maatschappij/Schooltaalwoorden | Schooltaalwoorden]] * [[Mens en maatschappij/Flashcards | Flitskaarten Mens en maatschappij]] * [[Mens en maatschappij/Wereldreligies|Wereldreligies]] * [[Mens en maatschappij/Aardrijkskunde | Aardrijkskunde]] = Overige samenvattingen = * [[Maatschappijleer/De mensenmaatschappij - Abram de Swaan| De mensenmaatschappij - Abram de Swaan]] * [[Maatschappijleer/Economie de gebruiksaanwijzing - Ha-Joon Chang| Chang, H. (2014). <i>Economie. De gebruiksaanwijzing </i>. Amsterdam, Nederland: Nieuw Amsterdam.]] * [[Maatschappijleer/Samenlevingen, Inleiding in de sociologie - Nico Wilterdink & Bart van Heerikhuizen | Samenvatting Samenlevingen, Inleiding in de sociologie - Nico Wilterdink & Bart van Heerikhuizen]] = Begrippenlijsten = * [[Maatschappijleer/Basisbegrippen maatschappij mavo/havo/vwo|Basisbegrippen maatschappij mavo/havo/vwo]] * [[Maatschappijleer/Basisbegrippen maatschappij voortgezet onderwijs|Basisbegrippen maatschappij voortgezet onderwijs]] * [[Maatschappijleer/Basisbegrippen maatschappijleer|Basisbegrippen maatschappijleer]] : [[Maatschappijleer/Basisbegrippen maatschappijleer/Begrippen wat is maatschappijleer? | Begrippen wat is maatschappijleer?]] : [[Maatschappijleer/Basisbegrippen maatschappijleer/Begrippen rechtsstaat |Begrippen rechtsstaat]] : [[Maatschappijleer/Basisbegrippen maatschappijleer/Begrippen verzorgingsstaat |Begrippen verzorgingsstaat]] * [[Maatschappijleer/Kennisbasisbegrippen |Kennisbasisbegrippen]] : [[Maatschappijleer/Kennisbasisbegrippen#Thema 1: Sociale wetenschappen en de benaderingswijzen | Thema 1: Sociale wetenschappen en de benaderingswijzen]] : [[Maatschappijleer/Kennisbasisbegrippen#Thema 2: Politiek, rechtsstaat en democratisch burgerschap | Thema 2: Politiek, rechtsstaat en democratisch burgerschap]] : [[Maatschappijleer/Kennisbasisbegrippen#Thema 3: Massamedia en –communicatie | Thema 3: Massamedia en –communicatie]] : [[Maatschappijleer/Kennisbasisbegrippen#Thema 4: Criminaliteit en veiligheid | Thema 4: Criminaliteit en veiligheid]] : [[Maatschappijleer/Kennisbasisbegrippen#Thema 5: Arbeid en verzorgingsstaat | Thema 5: Arbeid en verzorgingsstaat]] : [[Maatschappijleer/Kennisbasisbegrippen#Thema 6: Pluriforme samenleving | Thema 6: Pluriforme samenleving]] : [[Maatschappijleer/Kennisbasisbegrippen#Thema 7: Cultuur en socialisatie | Thema 7: Cultuur en socialisatie]] : [[Maatschappijleer/Kennisbasisbegrippen#Thema 8: Mondiale vraagstukken | Thema 8: Mondiale vraagstukken]] = Opdrachten = * [[Maatschappijleer/Profielwerkstuk | Profielwerkstuk ]] * [[Maatschappijleer/Opdrachten maatschappijleer/Samenvatten Thema's Maatschappijleer | Samenvatten Thema's Maatschappijleer ]] * [[Maatschappijleer/Opdrachten maatschappijleer/Miniatuurtekening | Miniatuurtekening ]] * [[Maatschappijleer/Werkstuk naar aanleiding van een lessenserie | Werkstuk naar aanleiding van een lessenserie (periodeschrift) ]] * [[Maatschappijleer/Oprichting politieke partij | Oprichting politieke partij ]] * [[Maatschappijleer/Schrijfplan betoog over macht | Schrijfplan betoog over macht (incl. beoordelingsmodel) ]] * [[Maatschappijleer/Schrijfplan Levensbeschouwing | Schrijfplan Levensbeschouwing ]] * [[Maatschappijleer/Schrijfplan Levensbeschouwing (kort)| Schrijfplan Levensbeschouwing (kort)]] * [[Maatschappijleer/Schrijfplan Appen op de fiets?| Schrijfplan Appen op de fiets?]] * [[Maatschappijleer/Schrijfplan Feiten en fabels over eten | Schrijfplan Feiten en fabels over eten]] * [[Maatschappijleer/Mijn toekomst | Mijn toekomst]] * [[Maatschappijleer/Op een onbewoond eiland | Op een onbewoond eiland]] * [[Maatschappijleer/Factsheet | Factsheet]] * [[Maatschappijleer/Tinycards | Tinycards]] * [[Maatschappijleer/Betoog over het Chinese sociaal kredietsysteem | Betoog over het Chinese sociaal kredietsysteem]] * [[Maatschappijleer/Betoog: de beste straf | Betoog: de beste straf]] * [[Maatschappijleer/Artikel schrijven voor wikijunior | Artikel schrijven voor wikijunior]] * [[Maatschappijleer/Werkboek maken voor de brugklas | Werkboek maken voor de brugklas]] * [[Maatschappijleer/Brochure over een onderwerp | Brochure over een onderwerp]] * [[Maatschappijleer/Alternatieve toets maatschappijleer en rechtsstaat | Alternatieve toets maatschappijleer en rechtsstaat]] * [[Maatschappijleer/Publicatie over een onderwerp | Publicatie over een onderwerp]] = Links = * https://www.expertisecentrum-maatschappijleer.nl/ * https://www.prodemos.nl/ * https://derdekamer.nl/ * https://histoforum.net/toetsmateriaaltijdvakken/ * https://www.wbs.nl/ * https://www.weetmeer.nl/2012/11/politieke-landkaart-2012/ * https://www.sevendays.nl/ * https://froot.nl/posttype/froot/de-raarste-feitjes-over-china-op-een-reitje/ * https://www.mediawijzer.net/de-beste-filmpjes-over-beeldvorming-in-de-media/ * [https://www.examenblad.nl/examenstof/syllabus-2018-maatschappijkunde/2018/vmbo-tl/f=/maatschappijkunde_vmbo_2018_versie_2.pdf Syllabus maatschappijkunde 2018 vmbo tl] * [https://nl.wikibooks.org/wiki/Samenwerkend_leren Samenwerkend leren] * [https://www.datagraver.com Datagraver] * [[Biologie/Schooltaalwoorden|Schooltaalwoorden Biologie]] * [https://maatschappijleer.reneecools.nl/ https://maatschappijleer.reneecools.nl/] {{Boek}} {{Fase2}} [[Categorie:Boeken in Wikibooks]] szcr7kxvmxgzyrjo92phi4r8hl1mz9l 0 39954 397019 377450 2025-06-18T18:36:37Z J.Grandgagnage 3610 link naar Virginia Woolf/To the Lighthouse 397019 wikitext text/x-wiki Enkele aanbevolen werken (gebaseerd op 'The Book of Great Books, a guide to 100 classics' van W. John Campbell). Een mooie 'must read'-lijst voor liefhebbers van Engelstalige literatuur (zowel [[Engelse literatuur|Engelse]] als [[Amerikaanse literatuur|Amerikaanse]]). Veelvraat Shakespeare is vertegenwoordigd met 14 werken. Deze lijst wordt onderaan vervolledigd met een aantal andere bekende Engelstalige romans die vaak in anthologieën worden opgenomen. ---- {{Kolommen automatisch |columns = 3 |min-width = 340px |text = * [[Amerikaanse literatuur/All the King’s Men|All the King’s Men]]: Robert Penn Warren * [[Engelse literatuur/Animal Farm|Animal Farm]]: George Orwell  * [[Amerikaanse literatuur/As I Lay Dying|As I Lay Dying]]: William Faulkner  * [[Shakespeares toneelstukken|As You Like It]]: William Shakespeare  * [[Amerikaanse literatuur/The Awakening|The Awakening]]: Kate Chopin  * [[Engelse literatuur/Beowulf|Beowulf]]: anoniem * Billy Budd: Herman Melville * The Bluest Eye: Toni Morrison  * Brave New World: Aldous Huxley  * The Call of the Wild: Jack London  * [[Wereldliteratuur/The Canterbury Tales|The Canterbury Tales]]: Geoffrey Chaucer  * [[Amerikaanse literatuur/Catch-22|Catch-22]]: Joseph Heller  * The Color Purple: Alice Walker  * The Crucible: Arthur Miller  * Daisy Miller: Henry James  * David Copperfield: Charles Dickens  * Death of a Salesman: Arthur Miller  * [[Engelse literatuur/The Tragical History of Dr. Faustus|Doctor Faustus]]: Christopher Marlowe  * Ethan Frome: Edith Wharton * [[Ernest Hemingway/A Farewell to Arms|A Farewell to Arms]]: Ernest Hemingway  * For Whom the Bell Tolls: Ernest Hemingway  * [[Engelse literatuur/Frankenstein|Frankenstein or The Modern Prometheus]]: Mary Shelley  * The Glass Menagerie: Tennessee Williams  * The Good Earth: Pearl S. Buck  * [[Amerikaanse literatuur/The Grapes of Wrath|The Grapes of Wrath]]: John Steinbeck * Great Expectations: Charles Dickens  * [[Amerikaanse literatuur/The Great Gatsby|The Great Gatsby]]: F. Scott Fitzgerald  * Gulliver’s Travels: Jonathan Swift  * [[Shakespeares toneelstukken|Hamlet]]: William Shakespeare  * Hard Times: Charles Dickens  * Heart of Darkness: Joseph Conrad  * [[Shakespeares toneelstukken|Henry IV, Part 1]]: William Shakespeare  * House Made of Dawn: N. Scott Momaday  * The House of the Seven Gables: Nathaniel Hawthorne  * Huckleberry Finn: Mark Twain  * I Know Why the Caged Bird Sings: Maya Angelou  * Invisible Man: Ralph Ellison * [[Engelse literatuur/Jane Eyre|Jane Eyre]]: Charlotte Brontë  * [[Amerikaanse literatuur/The Joy Luck Club|The Joy Luck Club]]: Amy Tan  * [[Shakespeares toneelstukken|Julius Caesar]]: William Shakespeare  * The Jungle: Upton Sinclair  * [[Shakespeares toneelstukken|King Lear]]: William Shakespeare  * [[Amerikaanse literatuur/Light in August|Light in August]]: William Faulkner  * Lord Jim: Joseph Conrad  * The Lord of the Flies: William Golding  * The Lord of the Rings: J. R. R. Tolkien  * [[Shakespeares toneelstukken|Macbeth]]: William Shakespeare  * The Mayor of Casterbridge: Thomas Hardy  * [[Shakespeares toneelstukken|The Merchant of Venice]]: William Shakespeare * [[Shakespeares toneelstukken|A Midsummer Night’s Dream]]: William Shakespeare  * [[Amerikaanse literatuur/Moby Dick|Moby-Dick]]: Herman Melville  * Native Son: Richard Wright  * 1984: George Orwell  * Of Mice and Men: John Steinbeck  * The Old Man and the Sea: Ernest Hemingway * Oliver Twist: Charles Dickens  * One Flew Over the Cuckoo’s Nest: Ken Kesey  * [[Shakespeares toneelstukken|Othello]]: William Shakespeare  * [[Engelse literatuur/Paradise Lost|Paradise Lost]]: John Milton  * The Pearl: John Steinbeck * A Portrait of the Artist as a Young Man: James Joyce  * [[Engelse literatuur/Pride and Prejudice|Pride and Prejudice]]: Jane Austen  * The Red Badge of Courage: Stephen Crane  * The Return of the Native: Thomas Hardy  * [[Shakespeares toneelstukken/Richard III|Richard III]]: William Shakespeare  * [[Shakespeares toneelstukken/Romeo and Juliet|Romeo and Juliet]]: William Shakespeare  * The Scarlet Letter: Nathaniel Hawthorne  * A Separate Peace: John Knowles  * Silas Marner: George Eliot  * Sons and Lovers: D. H. Lawrence * [[Amerikaanse literatuur/The Sound and the Fury|The Sound and the Fury]]: William Faulkner  * [[Amerikaanse literatuur/The Sun Also Rises|The Sun Also Rises]]: Ernest Hemingway  * [[Shakespeares toneelstukken|The Taming of the Shrew]]: William Shakespeare  * [[Shakespeares toneelstukken/The Tempest|The Tempest]]: William Shakespeare  * Tess of the D’Urbervilles: Thomas Hardy  * Their Eyes Were Watching God: Zora Neale Hurston  * Tom Sawyer: Mark Twain  * Treasure Island: Robert Louis Stevenson  * [[Shakespeares toneelstukken|Twelfth Night]]: William Shakespeare  * Waiting for Godot: Samuel Beckett  * [[Amerikaanse literatuur/Walden|Walden]]: Henry David Thoreau ;Aanvullend: *[[Virginia Woolf/To the Lighthouse|To the Lighthouse]]: Virginia Woolf *[[Amerikaanse literatuur/Pale Fire|Pale Fire]], Vladimir Nabokov *[[Amerikaanse literatuur/The Catcher in the Rye|The Catcher in the Rye]], J.D. Salinger *[[Amerikaanse literatuur/To Kill a Mockingbird|To Kill a Mockingbird]], Harper Lee }} {{Sub}} 9tie1ygg4xhvch9c3yvic2649hucs5t 397028 397019 2025-06-18T18:50:33Z J.Grandgagnage 3610 link Ernest Hemingway/The Sun Also Rises 397028 wikitext text/x-wiki Enkele aanbevolen werken (gebaseerd op 'The Book of Great Books, a guide to 100 classics' van W. John Campbell). Een mooie 'must read'-lijst voor liefhebbers van Engelstalige literatuur (zowel [[Engelse literatuur|Engelse]] als [[Amerikaanse literatuur|Amerikaanse]]). Veelvraat Shakespeare is vertegenwoordigd met 14 werken. Deze lijst wordt onderaan vervolledigd met een aantal andere bekende Engelstalige romans die vaak in anthologieën worden opgenomen. ---- {{Kolommen automatisch |columns = 3 |min-width = 340px |text = * [[Amerikaanse literatuur/All the King’s Men|All the King’s Men]]: Robert Penn Warren * [[Engelse literatuur/Animal Farm|Animal Farm]]: George Orwell  * [[Amerikaanse literatuur/As I Lay Dying|As I Lay Dying]]: William Faulkner  * [[Shakespeares toneelstukken|As You Like It]]: William Shakespeare  * [[Amerikaanse literatuur/The Awakening|The Awakening]]: Kate Chopin  * [[Engelse literatuur/Beowulf|Beowulf]]: anoniem * Billy Budd: Herman Melville * The Bluest Eye: Toni Morrison  * Brave New World: Aldous Huxley  * The Call of the Wild: Jack London  * [[Wereldliteratuur/The Canterbury Tales|The Canterbury Tales]]: Geoffrey Chaucer  * [[Amerikaanse literatuur/Catch-22|Catch-22]]: Joseph Heller  * The Color Purple: Alice Walker  * The Crucible: Arthur Miller  * Daisy Miller: Henry James  * David Copperfield: Charles Dickens  * Death of a Salesman: Arthur Miller  * [[Engelse literatuur/The Tragical History of Dr. Faustus|Doctor Faustus]]: Christopher Marlowe  * Ethan Frome: Edith Wharton * [[Ernest Hemingway/A Farewell to Arms|A Farewell to Arms]]: Ernest Hemingway  * For Whom the Bell Tolls: Ernest Hemingway  * [[Engelse literatuur/Frankenstein|Frankenstein or The Modern Prometheus]]: Mary Shelley  * The Glass Menagerie: Tennessee Williams  * The Good Earth: Pearl S. Buck  * [[Amerikaanse literatuur/The Grapes of Wrath|The Grapes of Wrath]]: John Steinbeck * Great Expectations: Charles Dickens  * [[Amerikaanse literatuur/The Great Gatsby|The Great Gatsby]]: F. Scott Fitzgerald  * Gulliver’s Travels: Jonathan Swift  * [[Shakespeares toneelstukken|Hamlet]]: William Shakespeare  * Hard Times: Charles Dickens  * Heart of Darkness: Joseph Conrad  * [[Shakespeares toneelstukken|Henry IV, Part 1]]: William Shakespeare  * House Made of Dawn: N. Scott Momaday  * The House of the Seven Gables: Nathaniel Hawthorne  * Huckleberry Finn: Mark Twain  * I Know Why the Caged Bird Sings: Maya Angelou  * Invisible Man: Ralph Ellison * [[Engelse literatuur/Jane Eyre|Jane Eyre]]: Charlotte Brontë  * [[Amerikaanse literatuur/The Joy Luck Club|The Joy Luck Club]]: Amy Tan  * [[Shakespeares toneelstukken|Julius Caesar]]: William Shakespeare  * The Jungle: Upton Sinclair  * [[Shakespeares toneelstukken|King Lear]]: William Shakespeare  * [[Amerikaanse literatuur/Light in August|Light in August]]: William Faulkner  * Lord Jim: Joseph Conrad  * The Lord of the Flies: William Golding  * The Lord of the Rings: J. R. R. Tolkien  * [[Shakespeares toneelstukken|Macbeth]]: William Shakespeare  * The Mayor of Casterbridge: Thomas Hardy  * [[Shakespeares toneelstukken|The Merchant of Venice]]: William Shakespeare * [[Shakespeares toneelstukken|A Midsummer Night’s Dream]]: William Shakespeare  * [[Amerikaanse literatuur/Moby Dick|Moby-Dick]]: Herman Melville  * Native Son: Richard Wright  * 1984: George Orwell  * Of Mice and Men: John Steinbeck  * The Old Man and the Sea: Ernest Hemingway * Oliver Twist: Charles Dickens  * One Flew Over the Cuckoo’s Nest: Ken Kesey  * [[Shakespeares toneelstukken|Othello]]: William Shakespeare  * [[Engelse literatuur/Paradise Lost|Paradise Lost]]: John Milton  * The Pearl: John Steinbeck * A Portrait of the Artist as a Young Man: James Joyce  * [[Engelse literatuur/Pride and Prejudice|Pride and Prejudice]]: Jane Austen  * The Red Badge of Courage: Stephen Crane  * The Return of the Native: Thomas Hardy  * [[Shakespeares toneelstukken/Richard III|Richard III]]: William Shakespeare  * [[Shakespeares toneelstukken/Romeo and Juliet|Romeo and Juliet]]: William Shakespeare  * The Scarlet Letter: Nathaniel Hawthorne  * A Separate Peace: John Knowles  * Silas Marner: George Eliot  * Sons and Lovers: D. H. Lawrence * [[Amerikaanse literatuur/The Sound and the Fury|The Sound and the Fury]]: William Faulkner  * [[Ernest Hemingway/The Sun Also Rises|The Sun Also Rises]]: Ernest Hemingway  * [[Shakespeares toneelstukken|The Taming of the Shrew]]: William Shakespeare  * [[Shakespeares toneelstukken/The Tempest|The Tempest]]: William Shakespeare  * Tess of the D’Urbervilles: Thomas Hardy  * Their Eyes Were Watching God: Zora Neale Hurston  * Tom Sawyer: Mark Twain  * Treasure Island: Robert Louis Stevenson  * [[Shakespeares toneelstukken|Twelfth Night]]: William Shakespeare  * Waiting for Godot: Samuel Beckett  * [[Amerikaanse literatuur/Walden|Walden]]: Henry David Thoreau ;Aanvullend: *[[Virginia Woolf/To the Lighthouse|To the Lighthouse]]: Virginia Woolf *[[Amerikaanse literatuur/Pale Fire|Pale Fire]], Vladimir Nabokov *[[Amerikaanse literatuur/The Catcher in the Rye|The Catcher in the Rye]], J.D. Salinger *[[Amerikaanse literatuur/To Kill a Mockingbird|To Kill a Mockingbird]], Harper Lee }} {{Sub}} igwitgb225yucc5nv1xdc0j051oqklx 397043 397028 2025-06-18T19:38:41Z J.Grandgagnage 3610 Jane Austen/Pride and Prejudice 397043 wikitext text/x-wiki Enkele aanbevolen werken (gebaseerd op 'The Book of Great Books, a guide to 100 classics' van W. John Campbell). Een mooie 'must read'-lijst voor liefhebbers van Engelstalige literatuur (zowel [[Engelse literatuur|Engelse]] als [[Amerikaanse literatuur|Amerikaanse]]). Veelvraat Shakespeare is vertegenwoordigd met 14 werken. Deze lijst wordt onderaan vervolledigd met een aantal andere bekende Engelstalige romans die vaak in anthologieën worden opgenomen. ---- {{Kolommen automatisch |columns = 3 |min-width = 340px |text = * [[Amerikaanse literatuur/All the King’s Men|All the King’s Men]]: Robert Penn Warren * [[Engelse literatuur/Animal Farm|Animal Farm]]: George Orwell  * [[Amerikaanse literatuur/As I Lay Dying|As I Lay Dying]]: William Faulkner  * [[Shakespeares toneelstukken|As You Like It]]: William Shakespeare  * [[Amerikaanse literatuur/The Awakening|The Awakening]]: Kate Chopin  * [[Engelse literatuur/Beowulf|Beowulf]]: anoniem * Billy Budd: Herman Melville * The Bluest Eye: Toni Morrison  * Brave New World: Aldous Huxley  * The Call of the Wild: Jack London  * [[Wereldliteratuur/The Canterbury Tales|The Canterbury Tales]]: Geoffrey Chaucer  * [[Amerikaanse literatuur/Catch-22|Catch-22]]: Joseph Heller  * The Color Purple: Alice Walker  * The Crucible: Arthur Miller  * Daisy Miller: Henry James  * David Copperfield: Charles Dickens  * Death of a Salesman: Arthur Miller  * [[Engelse literatuur/The Tragical History of Dr. Faustus|Doctor Faustus]]: Christopher Marlowe  * Ethan Frome: Edith Wharton * [[Ernest Hemingway/A Farewell to Arms|A Farewell to Arms]]: Ernest Hemingway  * For Whom the Bell Tolls: Ernest Hemingway  * [[Engelse literatuur/Frankenstein|Frankenstein or The Modern Prometheus]]: Mary Shelley  * The Glass Menagerie: Tennessee Williams  * The Good Earth: Pearl S. Buck  * [[Amerikaanse literatuur/The Grapes of Wrath|The Grapes of Wrath]]: John Steinbeck * Great Expectations: Charles Dickens  * [[Amerikaanse literatuur/The Great Gatsby|The Great Gatsby]]: F. Scott Fitzgerald  * Gulliver’s Travels: Jonathan Swift  * [[Shakespeares toneelstukken|Hamlet]]: William Shakespeare  * Hard Times: Charles Dickens  * Heart of Darkness: Joseph Conrad  * [[Shakespeares toneelstukken|Henry IV, Part 1]]: William Shakespeare  * House Made of Dawn: N. Scott Momaday  * The House of the Seven Gables: Nathaniel Hawthorne  * Huckleberry Finn: Mark Twain  * I Know Why the Caged Bird Sings: Maya Angelou  * Invisible Man: Ralph Ellison * [[Engelse literatuur/Jane Eyre|Jane Eyre]]: Charlotte Brontë  * [[Amerikaanse literatuur/The Joy Luck Club|The Joy Luck Club]]: Amy Tan  * [[Shakespeares toneelstukken|Julius Caesar]]: William Shakespeare  * The Jungle: Upton Sinclair  * [[Shakespeares toneelstukken|King Lear]]: William Shakespeare  * [[Amerikaanse literatuur/Light in August|Light in August]]: William Faulkner  * Lord Jim: Joseph Conrad  * The Lord of the Flies: William Golding  * The Lord of the Rings: J. R. R. Tolkien  * [[Shakespeares toneelstukken|Macbeth]]: William Shakespeare  * The Mayor of Casterbridge: Thomas Hardy  * [[Shakespeares toneelstukken|The Merchant of Venice]]: William Shakespeare * [[Shakespeares toneelstukken|A Midsummer Night’s Dream]]: William Shakespeare  * [[Amerikaanse literatuur/Moby Dick|Moby-Dick]]: Herman Melville  * Native Son: Richard Wright  * 1984: George Orwell  * Of Mice and Men: John Steinbeck  * The Old Man and the Sea: Ernest Hemingway * Oliver Twist: Charles Dickens  * One Flew Over the Cuckoo’s Nest: Ken Kesey  * [[Shakespeares toneelstukken|Othello]]: William Shakespeare  * [[Engelse literatuur/Paradise Lost|Paradise Lost]]: John Milton  * The Pearl: John Steinbeck * A Portrait of the Artist as a Young Man: James Joyce  * [[Jane Austen/Pride and Prejudice|Pride and Prejudice]]: Jane Austen  * The Red Badge of Courage: Stephen Crane  * The Return of the Native: Thomas Hardy  * [[Shakespeares toneelstukken/Richard III|Richard III]]: William Shakespeare  * [[Shakespeares toneelstukken/Romeo and Juliet|Romeo and Juliet]]: William Shakespeare  * The Scarlet Letter: Nathaniel Hawthorne  * A Separate Peace: John Knowles  * Silas Marner: George Eliot  * Sons and Lovers: D. H. Lawrence * [[Amerikaanse literatuur/The Sound and the Fury|The Sound and the Fury]]: William Faulkner  * [[Ernest Hemingway/The Sun Also Rises|The Sun Also Rises]]: Ernest Hemingway  * [[Shakespeares toneelstukken|The Taming of the Shrew]]: William Shakespeare  * [[Shakespeares toneelstukken/The Tempest|The Tempest]]: William Shakespeare  * Tess of the D’Urbervilles: Thomas Hardy  * Their Eyes Were Watching God: Zora Neale Hurston  * Tom Sawyer: Mark Twain  * Treasure Island: Robert Louis Stevenson  * [[Shakespeares toneelstukken|Twelfth Night]]: William Shakespeare  * Waiting for Godot: Samuel Beckett  * [[Amerikaanse literatuur/Walden|Walden]]: Henry David Thoreau ;Aanvullend: *[[Virginia Woolf/To the Lighthouse|To the Lighthouse]]: Virginia Woolf *[[Amerikaanse literatuur/Pale Fire|Pale Fire]], Vladimir Nabokov *[[Amerikaanse literatuur/The Catcher in the Rye|The Catcher in the Rye]], J.D. Salinger *[[Amerikaanse literatuur/To Kill a Mockingbird|To Kill a Mockingbird]], Harper Lee }} {{Sub}} oxp159mi7qse7x4doxyg2yu7x3czylh 3 41411 397076 386323 2025-06-19T10:19:19Z JopkeB 18060 Nieuw kopje aangemaakt: /* Over Racisme en Seksisme */ 397076 wikitext text/x-wiki {{Welkom}} - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 16 sep 2022 23:29 (CEST) == Over [[Racisme]] en [[Seksisme]] == @[[Gebruiker:Rikdekok]] U heeft twee pagina's toegevoegd, [[Racisme]] en [[Seksisme]]. Maar die hebben geen categorie en lijken ook niet bij een bepaald boek te horen. Dat blijkt ook niet uit de titel: een "normale" titel op Wikibooks heeft het format ''Naam boek/Naam hoofdstuk''. Het is hier op Wikibooks de bedoeling om boeken met hoofdstukken te maken, die onderling samenhangen en ten minste één categorie delen. Wat is uw bedoeling met deze pagina's? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 19 jun 2025 12:19 (CEST) b8w5stzpyxsafqof5lc5g07nltq8l5n 0 42485 397020 388507 2025-06-18T18:37:21Z J.Grandgagnage 3610 link naar Virginia Woolf/To the Lighthouse 397020 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} [[Bestand:George Charles Beresford - Virginia Woolf in 1902 - Restoration.jpg|miniatuur|links|Virginia Woolf in 1902 - foto van George Charles Beresford]] '''Virginia Woolf''' (1882-1941), auteursnaam van '''Adeline Virginia Stephen''', was een Engelse romanschrijfster, essayist en feministisch denker die algemeen wordt beschouwd als een van de belangrijkste modernistische schrijvers van de 20e eeuw. Ze werd geboren in Londen en groeide op in een literair huishouden, met haar vader als criticus en haar moeder als schrijver. Woolfs literaire carrière begon in 1915 met de publicatie van haar eerste roman, ''The Voyage Out''. Ze publiceerde vervolgens een aantal andere romans, waaronder ''[[Virginia Woolf/Mrs. Dalloway|Mrs. Dalloway]]'' (1925), ''[[Virginia Woolf/To the Lighthouse|To the Lighthouse]]'' (1927) en ''The Waves'' (1931). Deze romans staan bekend om hun experimentele verhalende technieken en stream of consciousness- schrijfstijl. Naast het schrijven van fictie, was Woolf ook een ervaren essayist die uitgebreid schreef over onderwerpen als vrouwenrechten, literaire kritiek en de aard van het schrijven zelf. Enkele van haar bekendste essays zijn ''A Room of One's Own'' (1929) en ''Three Guineas'' (1938). Woolf was ook lid van de Bloomsbury Group, een kring van schrijvers en intellectuelen uit allerlei kunstrichtingen die in het begin van de 20e eeuw actief waren. Ze was getrouwd met Leonard Woolf en samen richtten ze de Hogarth Press op, die de werken publiceerde van veel belangrijke schrijvers uit die tijd, onder wie T.S. Eliot en EM Forster. Woolf leed haar hele leven aan psychische problemen en maakte uiteindelijk op 59-jarige leeftijd in 1941 een einde aan haar leven. Ondanks haar relatief korte leven en carrière worden haar bijdragen aan de literatuur en het feministische denken nog steeds bewonderd en bestudeerd. '''>>>Verder lezen''': het wikibook [[Virginia Woolf|Virginia Woolf, leven en werk]] {{Sub}} 5c58wy4we6xublnd9rv8fj7b5e54846 397051 397020 2025-06-18T20:19:18Z J.Grandgagnage 3610 397051 wikitext text/x-wiki {{Engelse literatuur}} [[Bestand:George Charles Beresford - Virginia Woolf in 1902 - Restoration.jpg|miniatuur|links|Virginia Woolf in 1902 - foto van George Charles Beresford]] '''Virginia Woolf''' (1882-1941), auteursnaam van '''Adeline Virginia Stephen''', was een Engelse romanschrijfster, essayist en feministisch denker die algemeen wordt beschouwd als een van de belangrijkste modernistische schrijvers van de 20e eeuw. Ze werd geboren in Londen en groeide op in een literair huishouden, met haar vader als criticus en haar moeder als schrijver. Woolfs literaire carrière begon in 1915 met de publicatie van haar eerste roman, ''The Voyage Out''. Ze publiceerde vervolgens een aantal andere romans, waaronder ''[[Virginia Woolf/Mrs. Dalloway|Mrs. Dalloway]]'' (1925), ''[[Virginia Woolf/To the Lighthouse|To the Lighthouse]]'' (1927) en ''The Waves'' (1931). Deze romans staan bekend om hun experimentele verhalende technieken en stream of consciousness- schrijfstijl. Naast het schrijven van fictie, was Woolf ook een ervaren essayist die uitgebreid schreef over onderwerpen als vrouwenrechten, literaire kritiek en de aard van het schrijven zelf. Enkele van haar bekendste essays zijn ''A Room of One's Own'' (1929) en ''Three Guineas'' (1938). Woolf was ook lid van de Bloomsbury Group, een kring van schrijvers en intellectuelen uit allerlei kunstrichtingen die in het begin van de 20e eeuw actief waren. Ze was getrouwd met Leonard Woolf en samen richtten ze de Hogarth Press op, die de werken publiceerde van veel belangrijke schrijvers uit die tijd, onder wie T.S. Eliot en EM Forster. Woolf leed haar hele leven aan psychische problemen en maakte uiteindelijk op 59-jarige leeftijd in 1941 een einde aan haar leven. Ondanks haar relatief korte leven en carrière worden haar bijdragen aan de literatuur en het feministische denken nog steeds bewonderd en bestudeerd. {{Sub}} g9vztrvvtwzqvu3otcsxdf17n1wcwhh 0 43508 397080 388464 2025-06-19T10:35:57Z J.Grandgagnage 3610 /* INHOUD */ 397080 wikitext text/x-wiki {{bi}} ---- {| | <div style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-large;">Jane Austen, haar leven en werk</span></div> | [[Bestand:Jane Austen signature from her will.svg|300px]] |- |} ---- [[Bestand:Jane-Austen-portrait-victorian-engraving.png|miniatuur|Portret van Jane Austen gepubliceerd in 1870 in ''A Memoir of Jane Austen'', en gegraveerd naar een aquarel van James Andrews uit Maidenhead, zelf ontleend aan het portret gemaakt door Cassandra Austen.]] '''Jane Austen''' (geboren 16 december 1775 in Steventon, Hampshire, overleden 18 juli 1817 in Winchester) was een Engelse romanschrijfster, vooral bekend om haar zes grote romans, die de Britse landadel aan het einde van de 18e eeuw becommentariëren en bekritiseren. Haar romans zijn nu klassiekers uit de Britse literatuur. Zij beschrijven het leven van de Engelse hogere klasse op het platteland en draaien typisch rond de thema's liefde, huwelijk en familierelaties. Vaak gaat het om plots over de afhankelijkheid van vrouwen van het huwelijk bij het nastreven van een gunstige sociale status en economische zekerheid. Het werk van Jane Austen kan onder meer worden beschouwd als een kritiek op de sentimentele romans van de tweede helft van de 18e eeuw en behoort tot de overgang die leidde tot het literair realisme van de 19e eeuw. Haar realisme, haar bijtende maatschappijkritiek, haar beheersing van de [[w:vrije indirecte rede|vrije indirecte rede,]], haar afstandelijke humor en ironie hebben haar tot een van de meest gelezen en geliefde Engelse schrijvers gemaakt. Met de publicatie van [[Jane Austen/Sense and Sensibility|Sense and Sensibility]] (1811), [[Jane Austen/Pride and Prejudice|Pride and Prejudice]] (1813), [[Jane Austen/Mansfield Park|Mansfield Park]] (1814) en [[Jane Austen/Emma|Emma]] (1815) behaalde ze tijdens haar leven bescheiden succes, maar weinig bekendheid, aangezien de boeken anoniem werden gepubliceerd. Twee andere romans, [[Jane Austen/Northanger Abbey|Northanger Abbey]] en [[Jane Austen/Persuasion|Persuasion]], werden postuum gepubliceerd in 1818. Ten slotte begon ze aan de roman [[Jane Austen/Sanditon|Sanditon]], maar stierf voordat deze voltooid was. Ze liet ook drie delen met manuscripten van jeugdboeken achter, evenals de korte briefroman ''Lady Susan'' en de onvoltooide roman ''The Watsons''. Austens schrijven kreeg pas echt erkenning na haar dood, en haar zes grote romans zijn vanaf dan zelden uit druk geweest. Er was een aanzienlijke toename van haar reputatie in 1833 toen haar romans opnieuw werden gepubliceerd in de Standard Novels-serie van Richard Bentley, geïllustreerd door Ferdinand Pickering, en als set werden verkocht. Haar werken kregen geleidelijk meer erkenning en een trouwer lezerspubliek. In 1869, 52 jaar na haar dood, publiceerde haar neef James Edward Austen-Leigh een biografie van Jane Austen onder de titel ''A Memoir of Jane Austen'', een meeslepend relaas van haar schrijfcarrière en verondersteld saai leven. Jane Austens werken vormden de inspiratie voor talrijke andere literaire werken, waaronder moderne hervertellingen, en werden vaak herwerkt voor film, televisie en toneel, wat hun blijvende waarde en populariteit aantoont. == Belangrijkste werken == ;"Sense and Sensibility" (1811): * Richt zich op de zusjes Dashwood, Elinor en Marianne, en hun financiële en romantische problemen. * Thema's: De balans tussen rede en emotie, en de maatschappelijke druk op vrouwen. ;"Pride and Prejudice (1813): * Volgt Elizabeth Bennet en haar complexe relatie met meneer Darcy. * Thema's: De impact van eerste indrukken, klasse, huwelijk en individuele groei. ;"Mansfieldpark" (1814): * Centraal staat Fanny Price, die wordt weggestuurd om bij haar rijke familieleden te gaan wonen. * Thema's: Moraliteit, sociale status en de complexiteit van gezinsdynamiek. ;"Emma" (1815): * Vertelt het leven van Emma Woodhouse, een jonge vrouw met een voorliefde voor matchmaking. * Thema's: De dwaasheden van zelfbedrog, het belang van sociale verantwoordelijkheid en de zoektocht naar een geschikt huwelijk. ;"Northanger Abbey" (postuum gepubliceerd in 1818): * Parodieert [[gothic novel]]s door de ervaringen van Catherine Morland. * Thema's: Het verschil tussen realiteit en fictie, en de reis van naïviteit naar volwassenheid. ;"Persuasion" (postuum gepubliceerd in 1818): * Vertelt het verhaal van Anne Elliot, die een relatie met kapitein Frederick Wentworth nieuw leven inblaast. * Thema's: Het verstrijken van de tijd, spijt en de blijvende aard van liefde. == INHOUD == * [[Jane Austen/Biografie van Jane Austen|Biografie van Jane Austen]] * [[Jane Austen/Sense and Sensibility|Sense and Sensibility]] * [[Jane Austen/Pride and Prejudice|Pride and Prejudice]] * [[Jane Austen/Mansfield Park|Mansfield Park]] * [[Jane Austen/Emma|Emma]] * [[Jane Austen/Northanger Abbey|Northanger Abbey]] * [[Jane Austen/Persuasion|Persuasion]] * [[Jane Austen/Stijlkenmerken en thematiek|Stijlkenmerken en thematiek]] * [[Jane Austen/Werken geïnspireerd door Jane Austen|Werken geïnspireerd door Jane Austen]] * [[Jane Austen/Nederlandse vertalingen|Nederlandse vertalingen]] [[Categorie:Literatuurstudie]] {{boek}} eo8q7lwcgwc59ril4riy1ixpnf5mdc8 0 43535 397054 388483 2025-06-18T20:22:56Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Virginia Woolf/To the Lighthouse]] hernoemd tot [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]] 388483 wikitext text/x-wiki [[Bestand:GodrevyLightHouse.JPG|thumb|260px|De vuurtoren op St. Ives]] '''''To the Lighthouse''''' (vertaald als ''Naar de vuurtoren'') is een roman van Virginia Woolf, gepubliceerd in 1927. Het wordt beschouwd als een van haar beroemdste werken en is een belangrijk voorbeeld van de modernistische literaire beweging uit die periode. De roman speelt zich af in het begin van de 20e eeuw en vertelt het verhaal van de familie Ramsay en hun gasten terwijl ze de zomers doorbrengen in hun vakantiehuis op de Hebriden, een groep eilanden voor de kust van Schotland. Na het voltooien van deze roman, haar meest biografische, noemde Woolf het 'easily the best of my books'. == Inhoud == De roman is opgedeeld in drie delen: # Het eerste deel, '''The Window''', introduceert de personages en hun relaties met elkaar. Het speelt zich af in het zomerhuis van de familie Ramsay in de Schotse Hebriden. De familie bereidt zich voor op een bezoek aan de nabijgelegen vuurtoren, maar de reis wordt uitgesteld wegens slecht weer. De sectie concentreert zich op de innerlijke gedachten en ervaringen van de personages, met name mevrouw Ramsay en haar man, terwijl ze met elkaar en hun kinderen omgaan. #Het tweede deel, '''Time Passes''', beslaat een periode van tien jaar waarin het huis onbewoond blijft vanwege de dood van mevrouw Ramsay en het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Dit deel wijkt af van de verhalende stijl van het eerste deel, en wordt op een meer abstracte, impressionistische manier verteld. #Het derde deel, '''The Lighthouse''', speelt zich tien jaar na de gebeurtenissen van het eerste deel af. De Ramsay-kinderen, nu volwassen, keren met hun eigen gezin terug naar het zomerhuis om eindelijk de reis naar de vuurtoren te maken die jaren eerder werd uitgesteld. Dit deel verkent de thema's tijd, geheugen en het verstrijken van het leven. Door de hele roman heen gebruikt Woolf een verhalende stijl die de lezer toegang geeft tot de innerlijke gedachten en emoties van de personages, "stream of consciousness" genoemd.<ref>Stream of consciousness: zie [[Engelse literatuur/Moderne literatuur na WO I]]</ref>De roman onderzoekt thema's als het verstrijken van de tijd, de aard van kunst en de complexiteit van menselijke relaties. ''To the Lighthouse'' wordt algemeen beschouwd als een van Woolfs meest succesvolle werken en een meesterwerk van modernistische literatuur. De experimentele vertelstijl en psychologische inzichten hebben het tot een blijvend en invloedrijk werk van de Engelse literaire canon gemaakt. ---- ;Noten {{References}} {{Sub}} mvna0k2yw4vb2ljwy9yxae29v3qr9pd 0 43540 397052 388506 2025-06-18T20:21:49Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Virginia Woolf/Mrs. Dalloway]] hernoemd tot [[Engelse literatuur/Mrs. Dalloway]]: Verplaatsen naar modulenaamruimte 388506 wikitext text/x-wiki [[Bestand:Mrs Dalloway (US 1925).pdf|right|kaderloos]] '''''Mrs. Dalloway''''' is een in 1925 gepubliceerde roman van Virginia Woolf die een dag beschrijft van een vrouw uit de hogere klasse in het Engeland van na de Eerste Wereldoorlog. De plot van de roman draait om Dalloways voorbereidingen voor een feest, waar zij de gastvrouw zal zijn. Met het interne perspectief van de roman reist het verhaal heen en weer in de tijd, maar ook in en uit de hoofden van de personages om een compleet beeld te creëren van Clarissa's leven en de sociale structuur tijdens het interbellum. In ''Mrs. Dalloway'' speelt de hele actie, met uitzondering van de flashbacks, zich af op één dag in juni. Het is een voorbeeld van ''stream of consciousness''-verhalen: elke scène volgt nauwgezet de vluchtige gedachten van een bepaald personage. Woolf vervaagt in de loop van de roman zelfs het onderscheid tussen directe en indirecte rede. ''Mrs. Dalloway'' is een van Woolfs bekendste romans en werd in 2005 door TIME Magazine gekozen als een van de 100 beste Engelstalige romans van 1923 tot 2010. == Thema's == * Tijd en herinnering: de roman onderzoekt het vervloeien van de tijd, waarbij regelmatig wordt gewisseld tussen het heden en het verleden via de herinneringen en gedachten van de personages. * Psychische aandoeningen: de strijd van Septimus Warren Smith benadrukt de tekortkomingen van het medische systeem en het sociale stigma rond de geestelijke gezondheidszorg. * Sociale klasse en samenleving: het verhaal bekritiseert de Britse sociale hiërarchie en de oppervlakkigheid van de hogere klasse. * Genderrollen: Clarissa's reflecties onthullen de beperkte rollen die beschikbaar zijn voor vrouwen en de maatschappelijke verwachtingen die aan hen worden gesteld. == Belangrijkste personages == * Clarissa Dalloway: de hoofdpersoon, een tweeënvijftigjarige vrouw wier voorbereidingen voor haar avondfeest centraal staan in de roman. Ze denkt na over haar keuzes uit het verleden, haar huwelijk en haar verloren liefde, Peter Walsh. * Septimus Warren Smith: een getraumatiseerd veteraan uit de Eerste Wereldoorlog die lijdt aan een ernstige psychische aandoening. Zijn verhaallijn loopt parallel met die van Clarissa en vormt een schril contrast met haar leven. * Peter Walsh: Clarissa's voormalige geliefde die na vele jaren in India is teruggekeerd naar Londen. Zijn terugkeer dwingt Clarissa om haar verleden onder ogen te zien. * Richard Dalloway: Clarissa's echtgenoot, een lid van het parlement. Hij is aanhankelijk maar afstandelijk. * Sally Seton: Een goede vriendin van Clarissa uit haar jeugd, die een tijd vertegenwoordigde waarin Clarissa zich gepassioneerder en vrijer voelde. == Inhoud == De roman mist een duidelijk modernistisch plot, maar de structuur is zeer ingewikkeld. De personages bewegen zich door de straten van Londen en hun paden en die van hun gedachten kruisen elkaar op een sterk betekenisvolle manier. Het verhaal speelt zich af na de Eerste Wereldoorlog en is gesitueerd in Engeland. Het beschrijft een dag uit het leven van Clarissa Dalloway in juni 1923. Ze gaat eerst naar de bloemist, maar Virginia Woolf concentreert zich niet uitsluitend op dit ene personage, maar biedt een indruk van de stad Londen en haar inwoners, van wie het leven wordt geregeld door het luiden van de klok van Big Ben. Kort daarna keert mevrouw Dalloway terug naar huis. Terwijl ze de balans opmaakt van de keuze die ze jaren eerder heeft gemaakt om met Richard Dalloway te trouwen in plaats van met Peter Walsh, krijgt ze geïmproviseerd bezoek van deze laatste. Hun gesprek wordt onderbroken door de onderstroom van oude herinneringen die in Clarissa's hoofd opwellen. Het verhaal concentreert zich dan op Septimus Warren Smith, een jonge ex-soldaat die sinds zijn terugkeer van het front lijdt aan een posttraumatische stressstoornis, hallucinaties en schizofrenie. Die dag zal hij zich uit het raam werpen wanneer de behandelende arts hem probeert te helpen. De specialist die hij diezelfde dag raadpleegde, is echter een van de gasten op het feest van mevrouw Dalloway, en wanneer hij haar over deze gebeurtenis vertelt, is Clarissa van streek door de keuze van deze jongeman die ze zelfs niet kent. == Invloed == Velen hebben de roman vergeleken met ''Ulysses'' (1922) van [[Engelse literatuur/James Joyce|James Joyce]], waarin de hoofdpersoon van de roman door Dublin dwaalt en de romans qua compositieprincipe en stijl veel overeenkomsten vertonen. Virginia Woolf had ook de roman van Joyce gelezen, die ter publicatie aan haar en haar man, Leonard Woolfs uitgever Hogarth Press, werd aangeboden. Zij weigerden echter omdat de opdracht te groot was. ''Mrs. Dalloway'', met de nadruk op existentiële en politieke vragen, kan worden gelezen als een reactie op, en niet als een imitatie van Joyces roman. * ''Mrs. Dalloway'' heeft voor veel auteurs een grote betekenis gehad, bijvoorbeeld voor Michael Cunningham, in wiens boek ''The Hours'' (1998) het lot van drie vrouwen uit verschillende tijden met elkaar wordt verweven. * In 2002 werd er een film van gemaakt door Stephen Daldry, met Nicole Kidman in de rol van Virginia Woolf. * Ian McEwans roman ''Saturday'' (2005) is op precies dezelfde manier opgebouwd als die van ''Mrs. Dalloway'' en gaat op verschillende manieren de dialoog aan met Virginia Woolf. {{Sub}} 6kfb4sy31djxwsg778vm5ey90k8oris 0 43703 397074 390973 2025-06-19T09:50:59Z JopkeB 18060 Sub 397074 wikitext text/x-wiki <h3 style="padding:20px;background-color:#6b9ff3;color:white;font-weight:bold;"> In een pluriforme samenleving wonen mensen met verschillende culturen en leefstijlen naast elkaar.</h3> [[File:India Square JC jeh.JPG|thumb|Kijkend naar het oosten langs Newark Street ([[w:India_Square|India Square]]) richting JFK Blvd op een zonnige late namiddag.]] In [[w:Nederland|Nederland]] is op veel plaatsen sprake van [[w:culturele_diversiteit|culturele diversiteit]]. Mensen met verschillende [https://nl.wiktionary.org/wiki/denkbeeld denkbeelden], [https://nl.wiktionary.org/wiki/overtuiging overtuigingen] en [[w:gedrag|gedragingen]] werken samen en leven samen. [[w:groep_(sociologie)|Groepen]] met een sterk [https://nl.wiktionary.org/wiki/wij-gevoel wij-gevoel] kunnen zich afzetten tegen de [[Maatschappijleer/Dominante_cultuur|dominante cultuur]] of andere groepen. Dit kan [[w:polarisatie|polarisatie]] tot gevolg hebben. Maar ook [[w:individualisering|individualisering]] kan een oorzaak zijn van verminderde [[w:sociale_cohesie|sociale cohesie]]. En [[w:radicalisering|radicalisering]] kan leiden tot [[w:extremisme|extremisme]]: een vijandige houding richting andersdenkenden. [[w:emancipatie|Emancipatie]] kan plaatsvinden in groepen die ongelijk behandeld worden. Als de emancipatie slaagt, verandert dit ook de [[w:normen_en_waarden|waarden en normen]] van de [[w:samenleving|samenleving]] als geheel. In ons land proberen we te zorgen voor een goede [[w:integratie|integratie]] en we streven naar een [[w:inclusieve_samenleving|inclusieve samenleving]]. Het verzorgen van [[w:principe|principes]] als [[w:tolerantie|tolerantie]] en [[w:respect|respect]] is hierbij van groot [[w:belang|belang]]. == Begrippen == ; 71. culturele diversiteit : er bestaan veel verschillende subculturen en levensstijlen in de samenleving ; 72. wij-gevoel : het gevoel dat je bij elkaar hoort ; 73. polarisatie : grote tegenstellingen maken dat mensen en groepen tegenover elkaar komen te staan ; 74. individualisering : er is een ontwikkeling waarbij mensen steeds meer hun eigen keuzes maken ; 75. radicalisering : als denkbeelden en gedrag ingaan tegen de waarden van de democratische rechtsstaat ; 76. emancipatie : de strijd voor gelijke rechten en gelijke behandeling ; 77. integratie : als nieuwkomers deel uit gaan maken van de samenleving door wederzijdse aanpassing ; 78. inclusieve samenleving : een samenleving waarin iedereen kan en mag meedoen ; 79. tolerantie : accepteren dat mensen anders zijn dan jij ; 80. respect : anderen in hun waarde laten == Doelen == &#9744; Leg uit waarom we Nederland een pluriforme samenleving noemen <br> &#9744; Leg uit wat sociale cohesie en wij-gevoel met elkaar te maken hebben <br> &#9744; Leg uit wat we bedoelen met polarisatie, geef ook een voorbeeld <br> &#9744; Leg uit wat we bedoelen met complottheorieën en geef voorbeelden <br> &#9744; Leg aan de hand van een voorbeeld uit wat we bedoelen met individualisering <br> &#9744; Leg uit wat we bedoelen met individualisering en wat dit te maken heeft met keuzestress <br> &#9744; Geef voorbeelden van culturen waarin individualisering minder belangrijk is <br> &#9744; Leg uit wat we bedoelen met emancipatie <br> &#9744; Leg aan de hand van voorbeelden uit wat we bedoelen met tolerantie <br> &#9744; Leg aan de hand van voorbeelden uit wat we bedoelen met respect <br> &#9744; Leg uit wat het verschil is tussen tolerantie en respect <br> == Zie ook == * [https://cdn.schooltv.nl/fileadmin/Infoblok/Voortgezet_onderwijs/Maatschappij/2010_d_EW_Pluriforme_samenleving.pdf Infoblok pluriforme samenleving op Schooltv.nl (pdf)] * [https://npo.nl/start/serie/dossier-maatschappijleer/seizoen-1/pluriforme-samenleving-religie_1 Dossier maatschappijleer op npo.nl - Pluriforme samenleving: Religie (2012)] {{Sub}} elfg2fn8gd7t1kiybhzr1eqqcw3l1gd 2 44213 397070 396984 2025-06-18T23:11:26Z Erik Baas 2193 ++ 397070 wikitext text/x-wiki Lijst van speciale sjablonen, om te voorkomen dat deze op de lijst van [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Speciaal:OngebruikteSjablonen&limit=500&offset=0 ongebruikte sjablonen] terechtkomen, en om tzt. om te werken naar een index. ''Nog niet compleet!'' {{Kolommen automatisch |columns = 4 |min-width = 150px |inhoud= *{{Tl|C}} *{{Tl|L}} *{{Tl|R}} *{{Tl|!}} *{{Tl|!!}} *{{Tl|?}} *{{Tl|+}} *{{Tl|-}} *{{Tl|@}} *{{Tl|Dot}} *{{=}} &nbsp; <span style="font-size: smaller;">([[Sjabloon:=]])</span> *{{Tl|Hekje}} *{{Tl|Max}} *{{Tl|Min}} *{{Tl|And}} *{{Tl|Or}} *{{Tl|Xor}} *{{Tl|Not}} *{{Tl|True}} *{{Tl|False}} *{{Tl|1}} *{{Tl|0}} *{{Tl|Pi}} *{{Tl|Sin}} *{{Tl|Cos}} *{{Tl|Tan}} *{{Tl|Cot}} *{{Tl|Atan}} *{{Tl|Deg2Rad}} *{{Tl|Rad2Deg}} *{{Tl|Nieuw recept}} }} p4n2v2v4m87g0i4q92xw9ovjmt2hnvo 1 44216 397009 2025-06-18T14:43:29Z JopkeB 18060 Nieuw kopje aangemaakt: /* Kan deze pagina worden samengevoegd met Engelse literatuur/To the Lighthouse? */ 397009 wikitext text/x-wiki == Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]]? == @[[Gebruiker:J.Grandgagnage]]: Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]]? Er zijn weinig verschillen. Het is niet wenselijk dat er twee pagina's over hetzelfde onderwerp in dit Wikibook voorkomen. Met links kunnen ze toch in beide boeken en in alle gewenste categorieën voorkomen. (Let op: [[d:Q478016]].) [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 16:43 (CEST) 857jrfn4105pna81cded959pbfah5s5 397011 397009 2025-06-18T14:56:17Z J.Grandgagnage 3610 /* Kan deze pagina worden samengevoegd met Engelse literatuur/To the Lighthouse? */ Reactie 397011 wikitext text/x-wiki == Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]]? == @[[Gebruiker:J.Grandgagnage]]: Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]]? Er zijn weinig verschillen. Het is niet wenselijk dat er twee pagina's over hetzelfde onderwerp in dit Wikibook voorkomen. Met links kunnen ze toch in beide boeken en in alle gewenste categorieën voorkomen. (Let op: [[d:Q478016]].) [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 16:43 (CEST) :Inderdaad. Ik doe dit soms om alle hoofdstukken van een boek bij elkaar te houden, maar als dit stoort of voor Wikidata problemen oplevert, kan het met links natuurlijk ook. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 18 jun 2025 16:56 (CEST) 0xa2dmkvuo4tbcfi86q73wzm0xs2rwu 397012 397011 2025-06-18T15:13:01Z JopkeB 18060 /* Kan deze pagina worden samengevoegd met Engelse literatuur/To the Lighthouse? */ Reactie 397012 wikitext text/x-wiki == Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]]? == @[[Gebruiker:J.Grandgagnage]]: Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]]? Er zijn weinig verschillen. Het is niet wenselijk dat er twee pagina's over hetzelfde onderwerp in dit Wikibook voorkomen. Met links kunnen ze toch in beide boeken en in alle gewenste categorieën voorkomen. (Let op: [[d:Q478016]].) [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 16:43 (CEST) :Inderdaad. Ik doe dit soms om alle hoofdstukken van een boek bij elkaar te houden, maar als dit stoort of voor Wikidata problemen oplevert, kan het met links natuurlijk ook. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 18 jun 2025 16:56 (CEST) ::Per Wikidata-item kan er maar één link naar een pagina in NL-wikibooks worden gelegd. Dus ja dit levert problemen op voor Wikidata. Zou je zelf de samenvoeging willen doen en de links willen leggen? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 17:13 (CEST) 5ruw05wwlz76iw84as8yb0mkl5na352 397016 397012 2025-06-18T16:02:12Z J.Grandgagnage 3610 /* Kan deze pagina worden samengevoegd met Engelse literatuur/To the Lighthouse? */ Reactie 397016 wikitext text/x-wiki == Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]]? == @[[Gebruiker:J.Grandgagnage]]: Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]]? Er zijn weinig verschillen. Het is niet wenselijk dat er twee pagina's over hetzelfde onderwerp in dit Wikibook voorkomen. Met links kunnen ze toch in beide boeken en in alle gewenste categorieën voorkomen. (Let op: [[d:Q478016]].) [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 16:43 (CEST) :Inderdaad. Ik doe dit soms om alle hoofdstukken van een boek bij elkaar te houden, maar als dit stoort of voor Wikidata problemen oplevert, kan het met links natuurlijk ook. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 18 jun 2025 16:56 (CEST) ::Per Wikidata-item kan er maar één link naar een pagina in NL-wikibooks worden gelegd. Dus ja dit levert problemen op voor Wikidata. Zou je zelf de samenvoeging willen doen en de links willen leggen? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 17:13 (CEST) :::Ja hoor, zal het straks, ten laatste morgen doen. mvg, [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 18 jun 2025 18:02 (CEST) qj2iv9oj0coh800mof5s9snbljobpnd 397056 397016 2025-06-18T20:22:56Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Overleg:Virginia Woolf/To the Lighthouse]] hernoemd tot [[Overleg:Engelse literatuur/To the Lighthouse]] 397016 wikitext text/x-wiki == Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]]? == @[[Gebruiker:J.Grandgagnage]]: Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]]? Er zijn weinig verschillen. Het is niet wenselijk dat er twee pagina's over hetzelfde onderwerp in dit Wikibook voorkomen. Met links kunnen ze toch in beide boeken en in alle gewenste categorieën voorkomen. (Let op: [[d:Q478016]].) [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 16:43 (CEST) :Inderdaad. Ik doe dit soms om alle hoofdstukken van een boek bij elkaar te houden, maar als dit stoort of voor Wikidata problemen oplevert, kan het met links natuurlijk ook. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 18 jun 2025 16:56 (CEST) ::Per Wikidata-item kan er maar één link naar een pagina in NL-wikibooks worden gelegd. Dus ja dit levert problemen op voor Wikidata. Zou je zelf de samenvoeging willen doen en de links willen leggen? [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 17:13 (CEST) :::Ja hoor, zal het straks, ten laatste morgen doen. mvg, [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 18 jun 2025 18:02 (CEST) qj2iv9oj0coh800mof5s9snbljobpnd 1 44218 397013 2025-06-18T15:14:29Z JopkeB 18060 Nieuw kopje aangemaakt: /* Kan deze pagina worden samengevoegd met Virginia Woolf? */ 397013 wikitext text/x-wiki == Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Virginia Woolf]]? == Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Virginia Woolf]]? Het is niet wenselijk dat er twee pagina's over hetzelfde onderwerp in dit Wikibook voorkomen. Met links kunnen ze toch in beide boeken en in alle gewenste categorieën voorkomen. (Let op: [[d:Q40909]].) [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 17:14 (CEST) 23vtnx8d721mp1phrgknoz4qkoyihwp 397048 397013 2025-06-18T20:12:42Z J.Grandgagnage 3610 /* Kan deze pagina worden samengevoegd met Virginia Woolf? */ Reactie 397048 wikitext text/x-wiki == Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Virginia Woolf]]? == Kan deze pagina worden samengevoegd met [[Virginia Woolf]]? Het is niet wenselijk dat er twee pagina's over hetzelfde onderwerp in dit Wikibook voorkomen. Met links kunnen ze toch in beide boeken en in alle gewenste categorieën voorkomen. (Let op: [[d:Q40909]].) [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 17:14 (CEST) :Dat wikibook over [[Virginia Woolf]] is niet verder geraakt dan 1 magere pagina. Ik zal die gewoon verwijderen, lijkt me het beste. Misschien iets voor later. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 18 jun 2025 22:12 (CEST) bd3elvagtjcxt0z9zcbg6dgide6ycaj 1 44219 397014 2025-06-18T15:22:05Z JopkeB 18060 Nieuw kopje aangemaakt: /* Svp samenvoegen met Engelse literatuur/Pride and Prejudice */ 397014 wikitext text/x-wiki == Svp samenvoegen met [[Engelse literatuur/Pride and Prejudice]] == En nog een: Kan deze worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/Pride and Prejudice]]? (Wikidata-item [[d:Q170583]]) En als er nog meer zijn: die ook SVP. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 17:22 (CEST) jpkq5r67hmi274pmgifr0c2tthtq1eq 397047 397014 2025-06-18T20:03:34Z J.Grandgagnage 3610 /* Svp samenvoegen met Engelse literatuur/Pride and Prejudice */ Reactie 397047 wikitext text/x-wiki == Svp samenvoegen met [[Engelse literatuur/Pride and Prejudice]] == En nog een: Kan deze worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/Pride and Prejudice]]? (Wikidata-item [[d:Q170583]]) En als er nog meer zijn: die ook SVP. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 17:22 (CEST) :Is gebeurd, ik ben nog even zoet met het opzoeken van andere dubbels. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 18 jun 2025 22:03 (CEST) gtiv96puqyeknxq6p6fy48ztd085wth 397061 397047 2025-06-18T20:27:21Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Overleg:Jane Austen/Pride and Prejudice]] hernoemd tot [[Overleg:Engelse literatuur/Pride and Prejudice]]: Verplaatsen naar modulenaamruimte 397047 wikitext text/x-wiki == Svp samenvoegen met [[Engelse literatuur/Pride and Prejudice]] == En nog een: Kan deze worden samengevoegd met [[Engelse literatuur/Pride and Prejudice]]? (Wikidata-item [[d:Q170583]]) En als er nog meer zijn: die ook SVP. [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 18 jun 2025 17:22 (CEST) :Is gebeurd, ik ben nog even zoet met het opzoeken van andere dubbels. [[Gebruiker:J.Grandgagnage|J.G.G.]] ([[Overleg gebruiker:J.Grandgagnage|overleg]]) 18 jun 2025 22:03 (CEST) gtiv96puqyeknxq6p6fy48ztd085wth 0 44221 397053 2025-06-18T20:21:49Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Virginia Woolf/Mrs. Dalloway]] hernoemd tot [[Engelse literatuur/Mrs. Dalloway]]: Verplaatsen naar modulenaamruimte 397053 wikitext text/x-wiki #DOORVERWIJZING [[Engelse literatuur/Mrs. Dalloway]] 6numifj9ybxvmglh0ckvikoryixmh96 0 44222 397055 2025-06-18T20:22:56Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Virginia Woolf/To the Lighthouse]] hernoemd tot [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]] 397055 wikitext text/x-wiki #DOORVERWIJZING [[Engelse literatuur/To the Lighthouse]] ocoi4ty15rmh8grwz157pn4bh1j06wi 1 44223 397057 2025-06-18T20:22:56Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Overleg:Virginia Woolf/To the Lighthouse]] hernoemd tot [[Overleg:Engelse literatuur/To the Lighthouse]] 397057 wikitext text/x-wiki #DOORVERWIJZING [[Overleg:Engelse literatuur/To the Lighthouse]] rbgu88zfnrrotc280kco1bwstlcwi3y 0 44224 397060 2025-06-18T20:27:21Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Jane Austen/Pride and Prejudice]] hernoemd tot [[Engelse literatuur/Pride and Prejudice]]: Verplaatsen naar modulenaamruimte 397060 wikitext text/x-wiki #DOORVERWIJZING [[Engelse literatuur/Pride and Prejudice]] r75uaf2lq4pbijqjr7pfltio3yo91da 397068 397060 2025-06-18T20:40:13Z J.Grandgagnage 3610 zucht 397068 wikitext text/x-wiki [[Bestand:PrideandPrejudiceCH18.jpg|left|thumb|Mr. Collins stelt zich voor aan Mr. Darcy, door C.E. Brock, 1895]] '''''Pride and Prejudice''''' is een roman geschreven door [[Jane Austen]], voor het eerst gepubliceerd in 1813. Het is een ''comedy of manners'' die het verhaal volgt van Elizabeth Bennet, de op een na oudste van vijf dochters uit een familie van bescheiden middelen in het 19e-eeuwse Engeland. De roman verkent de thema's sociale klasse, het huwelijk, genderrollen, het belang van eerste indrukken en de rol van vrouwen in de samenleving en staat ook bekend om zijn geestige dialoog en de satirische weergave van de samenleving van die tijd. De plot draait om de relatie tussen Elizabeth en meneer Darcy, een rijke en trotse man die haar aanvankelijk afstandelijk en arrogant overkomt. Ondanks hun aanvankelijke wederzijdse vooroordelen, gaan ze geleidelijk elkaars ware karakter begrijpen en waarderen, wat leidt tot een romantische relatie. De roman bevat ook heel wat scherp getekende gedenkwaardige personages, waaronder Elizabeths geestige en sarcastische vader, haar frivole en wispelturige moeder, haar vriendelijke en zachtaardige oudere zus Jane en haar jongere zussen Lydia en Kitty, die geobsedeerd zijn door de gedachte echtgenoten te moeten vinden. Het verhaal begint met de komst van meneer Bingley, een rijke vrijgezel, in de buurt van de familie Bennet. Mevrouw Bennet, de moeder van de zusjes Bennet, hoopt dat een van haar dochters met meneer Bingley zal trouwen. Elizabeth is echter niet onder de indruk van hem en vormt ook een negatieve mening over meneer Darcy, die een goede vriend is van meneer Bingley. Naarmate het verhaal vordert, wordt de relatie tussen Elizabeth en meneer Darcy ingewikkelder, omdat wat ze echt voor elkaar voelen wordt gedwarsboomd door trots en vooroordelen. Uiteindelijk overwinnen ze echter deze obstakels en bekennen ze hun liefde voor elkaar. ''Pride and Prejudice'' wordt beschouwd als een van de populairste en invloedrijkste romans uit de [[Engelse literatuur]] en inspireerde tal van films, televisiereeksen en toneelproducties. Het boek wordt geprezen om zijn scherpe sociale commentaar, zijn levendige en boeiende personages en zijn blijvende aantrekkingskracht op lezers van alle leeftijden. {{Sub}} 0ppib5u062xz2qfrus87rjhoyuepmr5 1 44225 397062 2025-06-18T20:27:21Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Overleg:Jane Austen/Pride and Prejudice]] hernoemd tot [[Overleg:Engelse literatuur/Pride and Prejudice]]: Verplaatsen naar modulenaamruimte 397062 wikitext text/x-wiki #DOORVERWIJZING [[Overleg:Engelse literatuur/Pride and Prejudice]] prkmspvt1f7djr5fjboix5hbfb4r2rh 0 44226 397064 2025-06-18T20:28:27Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Jane Austen/Mansfield Park]] hernoemd tot [[Engelse literatuur/Mansfield Park]]: Verplaatsen naar modulenaamruimte 397064 wikitext text/x-wiki #DOORVERWIJZING [[Engelse literatuur/Mansfield Park]] 95h58p44ul00ulylclh3r4xuq734fg8 397067 397064 2025-06-18T20:36:13Z J.Grandgagnage 3610 hm, ben aan het knoeien 397067 wikitext text/x-wiki [[Bestand:Mp-Brock-03.jpg|miniatuur|Fanny in haar nieuwe intimiderende omgeving (illustratie door C. E. Brock)]] '''''Mansfield Park''''' (1814) is de derde roman (anoniem gepubliceerd) van de Engelse schrijfster Jane Austen. Austen schreef eraan van 1811 tot 1813 in Chawton Cottage. Het boek werd gepubliceerd door Thomas Egerton, die ook haar romans [[Jane Austen/Sense and Sensibility|''Sense and Sensibility'']] (1811) en [[Jane Austen/Pride and Prejudice|Pride and Prejudice]] (1813) uitgaf. ''Mansfield Park'' wordt vaak Jane Austens "probleemroman" genoemd, een roman die geen gemakkelijke interpretatie toelaat vanwege de sterke tegenstrijdige gevoelens die hij opwekt bij de lezers. Veel lezers zagen het gedrag van de Crawfords, Maria en Tom Bertram als een weerspiegeling van het decadente gedrag van de jongere leden van het Britse hof en apprecieerden het dat zij dergelijke ethische kwesties behandelde op een compromisloze wijze. Anderen, onder wie Austens eigen moeder, reageerden totaal anders: zij moesten niets hebben van Fanny, de deugdzame heldin van het verhaal, en hadden meer voeling met Mary Crawford, de antagonist. == Inhoud == De hoofdpersoon van het verhaal is Fanny Price, die samen met twee neven en nichten opgroeide bij haar rijke oom en tante op het idyllische landgoed Mansfield Park. Fanny wordt niet op gelijke voet met hen behandeld en wordt voortdurend herinnerd aan haar ondergeschikte rang in de familie. Haar enige vertrouweling en bondgenoot is haar neef Edmund, die haar met zorg en respect behandelt en haar verdedigt tegen de vele oneerlijkheden waaraan ze door de rest van de familie wordt blootgesteld. Terwijl Fanny's oom op zakenreis is naar Antigua, komen de twee charmante broers en zussen Mary en Henry Crawford op bezoek. Het duurt niet lang voordat er een band ontstaat tussen hen en de jongeren van Mansfield Park, en de nieuwe kennissen het leven op het landgoed op zijn kop zetten. Er wordt een gedurfd stuk gepland en gerepeteerd, er wordt geflirt en allerlei intriges ontstaan. Edmund voelt zich aangetrokken tot de levendige Mary, en Henry tot de principiële Fanny, die geleidelijk beseft dat ze verliefd is op Edmund. == Personages == ;Fanny Price De hoofdpersoon van de roman. Ze woont sinds haar tiende bij haar rijke familieleden, de Bertrams, in Mansfield Park. Ze voelt zich daar aanvankelijk erg eenzaam, maar nadat haar neef Edmund haar vriend is geworden, begint ze ban haar leven te genieten. ;Dame Bertram Zus van Fanny's moeder en getrouwd met de rijke Sir Thomas Bertram. ;Mevrouw Norris Zuster van Lady Bertram die in de buurt van Mansfield Park woont. ;Thomas Bertram De echtgenoot van Fanny's tante, Lady Bertram. ;Tom Bertram De oudste zoon van Sir Thomas en Lady Bertram. ;Edmund Bertram Een van Fanny's oudere neven, en ook de man van wie ze is gaan houden, ook al ziet hij haar alleen als een zus. Edmund is de jongste zoon in het gezin en zal priester worden om in zijn levensonderhoud te voorzien. ;Maria en Julia Bertram De twee nichten van Fanny; ze zijn een paar jaar ouder dan zij en zien haar nooit als haar gelijke. Ze worden allebei verliefd op Henry Crawford als hij naar Mansfield komt, hoewel Maria al verloofd is met de heer Rushworth, een rijke jongeman die in de buurt woont. ;Dr Grant De priester die in de pastorie van Mansfield Park woont. ;Mevrouw Grant Echtgenote van de heer Grant, en halfzus van Henry en Mary Crawford. ;De heer Henry Crawford Henry Crawford komt met zijn zus naar Mansfield en begint beide Bertram-zussen het hof te maken, vooral Maria. ;Mevrouw Mary Crawford Mary Crawford is Henry's mooie en charmante zus die erg geïnteresseerd raakt in Edmund, ook al dacht ze niet dat ze verliefd zou kunnen worden op een jongere zoon en zeker niet op een toekomstige priester. ;Meneer Rushworth Een rijke maar saaie man die zich verlooft met Maria Bertram. Hij scheidt van haar nadat ze wegloopt met Henry Crawford. ;John Yates Een goede vriend van Tom Bertram. ;William Price Fanny's broer. Hij zit bij de marine. ;Meneer Price Fanny's vader, een marineofficier. ;Mevrouw Price Fanny's moeder, de zus van mevrouw Norris en Lady Bertram. ;Susan Price Fanny's jongere zus. ;Dame Stornoway Een socialite. ;Mevrouw Rushworth De moeder van meneer Rushworth en de schoonmoeder van Maria. == Thema's == ;Moraliteit en deugd: Fanny Price vertegenwoordigt standvastige moraliteit en deugd, in contrast met de meer frivole en moreel dubbelzinnige Crawfords. ;Sociale klasse en familie De roman onderzoekt de invloed van sociale klasse en de dynamiek binnen gezinnen, vooral met betrekking tot de behandeling en verwachtingen van verschillende gezinsleden. ;Opvoeding en verbetering Het belang van goed onderwijs en morele begeleiding is een terugkerend thema, vooral in het contrast tussen Fanny's opvoeding en die van haar nichten. ;Liefde en huwelijk Austen onderzoekt de complexiteit van romantische relaties en het belang van trouwen uit liefde en wederzijds respect in plaats van gemotiveerd te worden door rijkdom of sociaal voordeel. == Receptie == ''Mansfield Park'' werd door verschillende critici meteen geprezen om zijn morele principes, maar niet iedereen in de kring rondom Austen gaf om de deugdzame heldin. Haar eigen moeder bestempelde Fanny als "onverteerbaar", en velen gaven de voorkeur aan de levendige Mary Crawford. Mansfield Park wordt vaak Austens meest complexe en controversiële roman genoemd. Het is een van haar romans die de grootste onenigheid onder critici en lezers heeft veroorzaakt. Austen geeft via haar personages bijvoorbeeld kritiek op slavernij en imperialisme, wat destijds zeer ongebruikelijk was voor vrouwen in Engeland. Het boek bevat vele lagen en is zo'n levend en flexibel werk dat het zelfs vandaag de dag voor zeer uiteenlopende interpretaties openstaat. De roman werd ook meerdere malen verfilmd en herwerkt tot toneelstukken en opera's. {{Sub}} qluexma49dgbhkfodwriu932mkg6drc 0 44227 397066 2025-06-18T20:29:12Z J.Grandgagnage 3610 J.Grandgagnage heeft pagina [[Jane Austen/Sense and Sensibility]] hernoemd tot [[Engelse literatuur/Sense and Sensibility]]: Verplaatsen naar modulenaamruimte 397066 wikitext text/x-wiki #DOORVERWIJZING [[Engelse literatuur/Sense and Sensibility]] khxgaq9cwokn1la9v8rjceyn8ffmbzi 397071 397066 2025-06-19T07:10:15Z J.Grandgagnage 3610 zo dus was de bedoeling... 397071 wikitext text/x-wiki [[Bestand:SenseAndSensibilityTitlePage.jpg|miniatuur|Titelpagina van de eerste druk]] '''''Sense and Sensibility''''' (Verstand en gevoel) is een roman van Jane Austen, gepubliceerd in 1811 onder het pseudoniem "A Lady". Het boek beschrijft een tijd waarin veel vrouwen buiten de arbeidsmarkt stonden en voor hun levensonderhoud afhankelijk waren van de mogelijkheid om "verstandig te trouwen". Het verhaal is een romantische fictie over de levens en liefdes van de zusjes Dashwood, Elinor en Marianne, die leren omgaan met de maatschappelijke druk en romantische verwikkelingen van het vroege 19e-eeuws Engeland. 'Sense and Sensibility' biedt een rijke verkenning van liefde, familie en sociale verwachtingen. Door de contrasterende persoonlijkheden en ervaringen van de zusjes Dashwood duikt Jane Austen in de deugden en valkuilen van gevoel en gevoeligheid, en pleit ze uiteindelijk voor een evenwichtige benadering van het leven en relaties. ''Sense and Sensibility'' is een geestige satire op de sentimentele romans van die tijd, net zoals [[Jane Austen/Northanger Abbey|Northanger Abbey]] de draak steekt met de [[gothic novel]], het andere romangenres dat toen erg populair was bij de meerderheid van de lezers. Het is de enige roman van Austen met jonge huwbare mensen zonder een autoritaire vaderfiguur, omdat de moeders van de verschillende gezinnen (de Dashwoods, Jennings en Ferrars) allemaal weduwen zijn. == Inhoud == De roman gaat over de twee zussen Elinor en Marianne Dashwood. Als hun vader overlijdt, belooft zijn oudste zoon John – halfbroer van Elinor en Marianne – een bijdrage te zullen leveren aan het levensonderhoud van de zusjes Dashwood en hun moeder. Na overreding door zijn vrouw breekt hij echter zijn belofte, waardoor Elinor, Marianne, hun zusje en hun moeder moeten verhuizen naar een eenvoudige woning en een nieuw leven beginnen. De plot draait vooral om de zoektocht van Elinor en Marianne naar liefde en geluk. Elinor wordt verliefd op Edward Ferrars, die haar teleurstelt door zich zonder reden terug te trekken. Marianne wordt verliefd op de knappe maar onbetrouwbare John Willoughby, die uiteindelijk verloofd blijkt te zijn met iemand anders. De titel van het boek verwijst naar het temperament van de twee zussen: Elinor is verstandig en evenwichtig, Marianne impulsief en gedreven door emoties. Het kan ook worden opgevat als de betekenis dat een evenwicht tussen rede en gevoel de beste weg is naar liefde en geluk. Door verschillende beproevingen vinden de zusjes Dashwood persoonlijke groei en uiteindelijk geluk. De liefde van Elinor en Edward blijft bestaan, wat leidt tot hun huwelijk zodra zijn verloving met Lucy Steele wordt verbroken. Marianne, herstellende van haar liefdesverdriet, begint de standvastige liefde van kolonel Brandon te waarderen, en ze trouwen. == Belangrijkste personages == * Elinor, de oudere zus van Dashwood, belichaamt de 'rede', kalmte en sociaal fatsoen. Aan het begin van het boek is ze 19 jaar oud. Ze raakt gehecht aan Edward Ferrars, Fanny's broer. Vanwege de verwachtingen van de familie Ferrars en Edwards eerdere geheime verloving met Lucy Steele, krijgt hun relatie echter te maken met aanzienlijke obstakels. * Marianne, de tweede oudste dochter van de heer en mevrouw Henry Dashwood, is 16 jaar aan het begin van het verhaal. Ze is in tegenstelling tot Elinor gepassioneerd, romantisch en emotioneel, en vertegenwoordigt het 'gevoel(igheid)' waar Austens titel naar verwijst. Ze wordt verliefd op de charmante maar onbetrouwbare John Willoughby. Hun romance eindigt abrupt wanneer Willoughby Marianne in de steek laat voor een rijkere partij, waardoor ze diepbedroefd achterblijft. * Kolonel Brandon, een goede vriend van de Dashwoods, is een vriendelijke en betrouwbare man die stilletjes van Marianne houdt. Aanvankelijk over het hoofd gezien vanwege zijn leeftijd en gereserveerde karakter, winnen zijn standvastigheid en zorg uiteindelijk Mariannes genegenheid. Aan het begin van het boek is hij 35 jaar oud. * John Willoughby: een knappe en onbetrouwbare jonge heer die Marianne charmeert en haar artistieke en culturele interesses deelt. * Lucy Steele: de geheime verloofde van Edward Ferrars, opportunistisch en sluw. Niet rijk, maar zowel aantrekkelijk als manipulatief. == Thema's == ;Rationaliteit versus gevoeligheid Het centrale thema contrasteert Elinors rede en terughoudendheid met de gevoeligheid van Marianne (emotie en impulsiviteit). Austen onderzoekt de balans tussen deze kwaliteiten en de gevolgen van hun extremen. ;Liefde en huwelijk De roman onderzoekt verschillende romantische relaties en huwelijken, waarbij de invloed van sociale klasse, economische veiligheid en persoonlijke compatibiliteit wordt benadrukt. ;Sociale klasse en erfenis Erfrecht en sociale klasse hebben een aanzienlijke invloed op de levens en keuzes van de personages. De strijd van de zusjes Dashwood onderstreept de beperkte keuzemogelijkheden van 18e-eeuwse vrouwen in de hun toegewezen sociale positie. ;Voorzichtigheid en deugd Personages die blijk geven van voorzichtigheid, deugd en morele integriteit, zoals Elinor en kolonel Brandon, vinden uiteindelijk het geluk. Degenen die gedreven worden door egoïstische verlangens, zoals Willoughby en Lucy Steele, worden daarentegen met negatieve gevolgen geconfronteerd. {{Sub}} kl7m47n1bw8nd3dxp38311f0dv4f243 0 44228 397072 2025-06-19T07:38:29Z J.Grandgagnage 3610 Nieuwe pagina aangemaakt met '[[Bestand:Houghton Typ 805.98.1770 - Emma, p 444.jpg|miniatuur|Mr. Knightley en Emma Woodhouse]] '''''Emma''''' is een in 1815 gepubliceerde roman van Jane Austen over Emma Woodhouse, een jonge vrouw die mooi, rijk en slim is – maar ook verwend en enigszins lijdt aan zelfbedrog. Het verhaal speelt zich af in het rustige Engelse dorpje Highbury en volgt Emma's haar misplaatste pogingen tot het vinden van een partner. De drie belangrijkste thema's van de roman…' 397072 wikitext text/x-wiki [[Bestand:Houghton Typ 805.98.1770 - Emma, p 444.jpg|miniatuur|Mr. Knightley en Emma Woodhouse]] '''''Emma''''' is een in 1815 gepubliceerde roman van Jane Austen over Emma Woodhouse, een jonge vrouw die mooi, rijk en slim is – maar ook verwend en enigszins lijdt aan zelfbedrog. Het verhaal speelt zich af in het rustige Engelse dorpje Highbury en volgt Emma's haar misplaatste pogingen tot het vinden van een partner. De drie belangrijkste thema's van de roman zijn de gevaren van ijdelheid en misplaatste oordelen, sociale klasse en huwelijk, en persoonlijke groei en zelfbewustzijn. == Samenvatting == Nadat ze met succes het huwelijk van haar gouvernante, Miss Taylor, met Mr. Weston heeft georkestreerd, waant Emma zich een getalenteerde koppelaarster. Ze besluit haar nieuwe vriendin, Harriet Smith, een lief maar sociaal minderwaardig meisje, te koppelen aan de dominee, Mr. Elton. Emma overtuigt Harriet om een huwelijksaanzoek van een respectabele boer, Robert Martin, af te wijzen, omdat ze denkt dat hij minderwaardig is aan haar. Maar Emma's plannen vallen in duigen wanneer Mr. Elton haar ten huwelijk vraagt in plaats van Harriet, en onthult dat hij nooit interesse in Harriet heeft gehad. Twee nieuwe personages komen het dorp binnen: Frank Churchill, de charmante en flirterige zoon van meneer Weston, en Jane Fairfax, een mooie en succesvolle maar terughoudende jonge vrouw. Emma raakt verliefd op Frank, maar voelt zich competitief tegenover Jane. Emma flirt met Frank en is blind voor zijn geheime verloving met Jane. Ondertussen denkt ze ten onrechte dat Harriet verliefd is op Frank, terwijl Harriet eigenlijk gevoelens ontwikkelt voor meneer Knightley, Emma's goede vriend en moreel kompas. Na een moment van ondoordachte wreedheid jegens Miss Bates, een arme vriendin van de familie, wordt Emma uitgescholden door meneer Knightley en begint ze haar tekortkomingen te erkennen. Ze wordt geleidelijk volwassener en ziet de gevolgen van haar bemoeienis in. De verloving van Frank en Jane wordt uiteindelijk onthuld en Emma realiseert zich dat ze van meneer Knightley houdt. Harriet verzoent zich met Robert Martin en verlooft zich met hem. De roman eindigt met Emma en meneer Knightley die hun liefde bekennen en plannen maken om te trouwen. {{Sub}} ncw2gv0qmybf7z6cjo6asbfoshnywbg 1 44229 397077 2025-06-19T10:21:43Z JopkeB 18060 Nieuw kopje aangemaakt: /* Discussie over deze pagina */ 397077 wikitext text/x-wiki == Discussie over deze pagina == Zie [[Overleg_gebruiker:Rikdekok#Over_Racisme_en_Seksisme]] [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 19 jun 2025 12:21 (CEST) 6iq4pwgdzlp5irjjo89gya4c92kr5cb 1 44230 397078 2025-06-19T10:22:00Z JopkeB 18060 Nieuw kopje aangemaakt: /* Discussie over deze pagina */ 397078 wikitext text/x-wiki == Discussie over deze pagina == Zie [[Overleg_gebruiker:Rikdekok#Over_Racisme_en_Seksisme]] [[Gebruiker:JopkeB|JopkeB]] ([[Overleg gebruiker:JopkeB|overleg]]) 19 jun 2025 12:22 (CEST) oe847ahnp2ejjxhsecxy7ql77t8jhor 0 44231 397081 2025-06-19T10:37:44Z J.Grandgagnage 3610 Nieuwe pagina aangemaakt met '[[Bestand:Jane Austen, from A Memoir of Jane Austen (1870).jpg|miniatuur|Portret van Jane Austen, gepubliceerd in 1870 in 'A Memoir of Jane Austen' en gegraveerd naar een aquarel van James Andrews uit Maidenhead, die zelf is gebaseerd op het portret van Cassandra Austen.]] '''Jane Austen''' (1775-1817) was een Engelse romanschrijfster. Haar romantische fictie, die zich afspeelde onder de landadel, bezorgde haar een plaats als een van de meest gelezen schrijver…' 397081 wikitext text/x-wiki [[Bestand:Jane Austen, from A Memoir of Jane Austen (1870).jpg|miniatuur|Portret van Jane Austen, gepubliceerd in 1870 in 'A Memoir of Jane Austen' en gegraveerd naar een aquarel van James Andrews uit Maidenhead, die zelf is gebaseerd op het portret van Cassandra Austen.]] '''Jane Austen''' (1775-1817) was een Engelse romanschrijfster. Haar romantische fictie, die zich afspeelde onder de landadel, bezorgde haar een plaats als een van de meest gelezen schrijvers in de Engelse literatuur. Haar inzichtelijke sociale commentaren en scherpe karakterobservaties spreken lezers nog steeds aan. == Vroege leven en gezin == Jane Austen werd geboren op 16 december 1775 in Steventon, Hampshire, in Engeland. Haar vader, dominee George Austen, was daar geestelijke en leraar, en haar moeder, Cassandra Leigh Austen, kwam uit een voornaam milieu. Jane was het zevende van acht kinderen, met zes broers en een oudere zus, Cassandra, die haar hele leven haar beste vriendin bleef. Noch Jane, noch Cassandra trouwde ooit. De Austens vormden een hecht en intellectueel stimulerend gezin, waarbij beide ouders leergierigheid en creativiteit aanmoedigden. Haar vader had een uitgebreide bibliotheek, wat sterk bijdroeg aan haar zelfstudie, en ook familietheater speelde een rol bij de vorming van haar vroege schrijfstijl. == Opleiding == Hoewel Jane voornamelijk thuis onderwijs kreeg, bezocht ze samen met haar zus Cassandra korte tijd kostscholen in Oxford, Southampton en Reading. Deze formele schoolperiodes waren kort vanwege financiële beperkingen en een ziekte die de meisjes opliepen. Desondanks vormden haar uitgebreide leeservaring en de intellectuele omgeving van haar thuis een rijke basis voor haar literaire ontwikkeling. == Literaire carrière == Austens literaire leertijd begon in haar tienerjaren. Haar vroegst bekende geschriften, gezamenlijk de "Juvenilia" genoemd, dateren van rond 1787 en bestaan ​​uit komische verhalen, gedichten en toneelstukken. Begin twintig begon ze met het schrijven van romans die later tot haar beroemdste werken zouden behoren. Haar eerste volwassen werk, ''Lady Susan'', een novelle in briefvorm, werd rond 1794 geschreven. Tussen 1795 en 1799 voltooide ze de eerste versies van Sense and Sensibility (oorspronkelijk "Elinor and Marianne"), Pride and Prejudice (oorspronkelijk "First Impressions") en Northanger Abbey (oorspronkelijk "Susan"). Hoewel haar vader in 1797 probeerde "First Impressions" te publiceren, werd het afgewezen. Na een periode van familieverhuizingen, onder andere naar Bath en Southampton, en de dood van haar vader in 1805, vestigden Austen, haar moeder en Cassandra zich in 1809 in Chawton, Hampshire. Deze periode markeerde een hernieuwde focus op haar schrijven. == Latere leven en dood == Jane Austens gezondheid begon rond 1816 te verslechteren. Ze bleef schrijven en begon aan ''Sanditon'', maar kon het niet afmaken. In mei 1817 verhuisde ze met Cassandra naar Winchester om dichter bij medische zorg te wonen. Ze stierf op 18 juli 1817 op 41-jarige leeftijd. De precieze oorzaak van haar dood is onderwerp van discussie, met theorieën als de ziekte van Addison of lymfoom. Ze werd begraven in de kathedraal van Winchester. == Nalatenschap == Jane Austen wordt nu beschouwd als een van de grootste romanschrijvers in de [[Engelse literatuur]]. Haar werk is nooit uit druk geweest en wordt nog steeds veelvuldig gelezen, bestudeerd en verfilmd. Haar humor, karakterontwikkeling en maatschappijkritiek oefenden sterke invloed uit op latere romanschrijvers. == Belangrijkste gepubliceerde romans == * [[Jane Austen/Sense and Sensibility|Sense and Sensibility]] (1811) * [[Jane Austen/Pride and Prejudice|Pride and Prejudice]] (1813) * [[Jane Austen/Mansfield Park|Mansfield Park]] (1814) * [[Jane Austen/Emma|Emma]] (1815) * [[Jane Austen/Northanger Abbey|Northanger Abbey]] (postuum gepubliceerd in 1817) * [[Jane Austen/Persuasion|Persuasion]] (postuum gepubliceerd in 1817) Al haar romans werden aanvankelijk anoniem gepubliceerd, alleen met toeschrijving aan "A Lady" of met verwijzing naar haar eerder gepubliceerde werken. Haar broer Henry trad vaak op als bemiddelaar tussen haar en haar uitgevers. {{Sub}} 91dkz3jjx5epyadi9j05060j92lgigo