Wikibooks nlwikibooks https://nl.wikibooks.org/wiki/Hoofdpagina MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter Media Speciaal Overleg Gebruiker Overleg gebruiker Wikibooks Overleg Wikibooks Bestand Overleg bestand MediaWiki Overleg MediaWiki Sjabloon Overleg sjabloon Help Overleg help Categorie Overleg categorie Transwiki Overleg transwiki Wikijunior Overleg Wikijunior TimedText TimedText talk Module Overleg module 4 21 398283 398101 2025-07-05T16:13:48Z Erik Baas 2193 {{Subst:Afbeelding 398283 wikitext text/x-wiki {{Recept | Naam = {{PAGENAME}} | Afbeelding = <templatestyles src="Sjabloon:Afbeelding/style.css" /><!-- --><div class="afb-frame{{#IfEq:{{FULLPAGENAME}}|Sjabloon:Afbeelding|-always}}"<!-- --> style="float: none;<!-- --> width: 300px;<!-- --> z-index: 10;<!-- --> margin: 7px {{#IfEq:|left|18px 1.3em|8px 8px}} 0;<!-- --> {{#IfEq:0|1<!-- --> |background-color: white; color: black; border: 1px solid rgb(200, 204, 209); padding: 3px;<!-- --> |background: transparent; color: black; border: none;<!-- --> }}<!-- --> break-inside: avoid;"><!-- --><div class="afb-viewport"<!-- --> style="width: 300px;<!-- --> z-index: 20;<!-- --> height: 225px;<!-- --> overflow: hidden;<!-- --> outline: 1px solid rgb(200, 204, 209)"><!-- --><div class="afb-marker"<!-- --> style="position: absolute;<!-- --> z-index: 300;<!-- --> width: 300px;<!-- --> height: 225px;<!-- --> visibility: hidden;<!-- --> outline: 1px dashed white;<!-- --> box-shadow: 0 0 1px black;<!-- --> "><!-- --></div><!-- --><div class="afb-image"<!-- --> style="position: relative;<!-- --> z-index: 40;<!-- --> left: -0px;<!-- --> top: calc(-96px - 5px);<!-- --> transform-origin:<!-- --> {{#Expr:(0 + (300 / 2))}}px<!-- --> {{#Expr:(96 + (225 / 2))}}px;<!-- --> transform:<!-- --> scale({{#IfEq:|1|-1|1}}, {{#IfEq:|1|-1|1}})<!-- --> {{#IfEq:{{IsNum|{{{rotatie}}}}}|true|rotate(0deg);}}<!-- -->"><!-- -->[[Afbeelding:Portobello mushroom veggie wraps.jpg|300px]]<!-- --></div afb-image><!-- --></div afb-viewport><!-- -->{{#If:|<div style="font-size: 88.4%; line-height: 1.4em; padding: 3px 2px 1px 2px;"><!-- --></div>}}<!-- --></div afb-frame><!-- --> | Onderschrift = Vegetarische wraps | Categorie = Platbrood | Porties = 1 | Energie = | Tijd = ± 10 minuten | Stippen = 1 }} 4i6kxgbwndo41y256lglhyriahr04zp 398284 398283 2025-07-05T16:14:27Z Erik Baas 2193 --> margin: 0;<!-- 398284 wikitext text/x-wiki {{Recept | Naam = {{PAGENAME}} | Afbeelding = <templatestyles src="Sjabloon:Afbeelding/style.css" /><!-- --><div class="afb-frame{{#IfEq:{{FULLPAGENAME}}|Sjabloon:Afbeelding|-always}}"<!-- --> style="float: none;<!-- --> width: 300px;<!-- --> z-index: 10;<!-- --> margin: 0;<!-- --> {{#IfEq:0|1<!-- --> |background-color: white; color: black; border: 1px solid rgb(200, 204, 209); padding: 3px;<!-- --> |background: transparent; color: black; border: none;<!-- --> }}<!-- --> break-inside: avoid;"><!-- --><div class="afb-viewport"<!-- --> style="width: 300px;<!-- --> z-index: 20;<!-- --> height: 225px;<!-- --> overflow: hidden;<!-- --> outline: 1px solid rgb(200, 204, 209)"><!-- --><div class="afb-marker"<!-- --> style="position: absolute;<!-- --> z-index: 300;<!-- --> width: 300px;<!-- --> height: 225px;<!-- --> visibility: hidden;<!-- --> outline: 1px dashed white;<!-- --> box-shadow: 0 0 1px black;<!-- --> "><!-- --></div><!-- --><div class="afb-image"<!-- --> style="position: relative;<!-- --> z-index: 40;<!-- --> left: -0px;<!-- --> top: calc(-96px - 5px);<!-- --> transform-origin:<!-- --> {{#Expr:(0 + (300 / 2))}}px<!-- --> {{#Expr:(96 + (225 / 2))}}px;<!-- --> transform:<!-- --> scale({{#IfEq:|1|-1|1}}, {{#IfEq:|1|-1|1}})<!-- --> {{#IfEq:{{IsNum|{{{rotatie}}}}}|true|rotate(0deg);}}<!-- -->"><!-- -->[[Afbeelding:Portobello mushroom veggie wraps.jpg|300px]]<!-- --></div afb-image><!-- --></div afb-viewport><!-- -->{{#If:|<div style="font-size: 88.4%; line-height: 1.4em; padding: 3px 2px 1px 2px;"><!-- --></div>}}<!-- --></div afb-frame><!-- --> | Onderschrift = Vegetarische wraps | Categorie = Platbrood | Porties = 1 | Energie = | Tijd = ± 10 minuten | Stippen = 1 }} b79kqx2izslioei98kuujbzibjho7up 398291 398284 2025-07-05T16:56:59Z Erik Baas 2193 398291 wikitext text/x-wiki {{Recept | Naam = {{PAGENAME}} | Afbeelding = <templatestyles src="Sjabloon:Afbeelding/style.css" /><!-- --><div class="afb-frame{{#IfEq:{{FULLPAGENAME}}|Sjabloon:Afbeelding|-always}}"<!-- --> style="float: none;<!-- --> width: 300px;<!-- --> z-index: 10;<!-- --> margin: 0;<!-- --> {{#IfEq:0|1<!-- --> |background-color: white; color: black; border: 1px solid rgb(200, 204, 209); padding: 3px;<!-- --> |background: transparent; color: black; border: none;<!-- --> }}<!-- --> break-inside: avoid;"><!-- --><div class="afb-viewport"<!-- --> style="width: 300px;<!-- --> z-index: 20;<!-- --> height: 225px;<!-- --> overflow: hidden;<!-- --> outline: 1px solid rgb(200, 204, 209)"><!-- --><div class="afb-marker"<!-- --> style="position: absolute;<!-- --> z-index: 300;<!-- --> width: 300px;<!-- --> height: 225px;<!-- --> visibility: hidden;<!-- --> outline: 1px dashed white;<!-- --> box-shadow: 0 0 1px black;<!-- --> "><!-- --></div><!-- --><div class="afb-image"<!-- --> style="position: relative;<!-- --> z-index: 40;<!-- --> left: -0px;<!-- --> top: calc(-96px - 5px);<!-- --> transform-origin:<!-- --> {{#Expr:(0 + (300 / 2))}}px<!-- --> {{#Expr:(96 + (225 / 2))}}px;<!-- --> transform:<!-- --> scale({{#IfEq:|1|-1|1}}, {{#IfEq:|1|-1|1}})<!-- --> {{#IfEq:{{IsNum|{{{rotatie}}}}}|true|rotate(0deg);}}<!-- -->"><!-- -->[[Afbeelding:Portobello mushroom veggie wraps.jpg|300px]]<!-- --></div afb-image><!-- --></div afb-viewport><!-- -->{{#If:|<div style="font-size: 88.4%; line-height: 1.4em; padding: 3px 2px 1px 2px;"><!-- --></div>}}<!-- --></div afb-frame><!-- --> | Onderschrift = Vegetarische wraps | Categorie = Platbrood | Porties = 1 | Energie = | Tijd = ± 10 minuten | Stippen = 2 }} e15z16lqyh551izigbyszc9vpgkcbkn 398294 398291 2025-07-05T17:08:31Z Erik Baas 2193 schoon zand 398294 wikitext text/x-wiki {{Zandbakbericht}} fl8y0ma9b22egz9x3stnyhsl9njwan7 0 1572 398311 392891 2025-07-06T08:23:30Z JopkeB 18060 Herschikking 398311 wikitext text/x-wiki Hier alleen '''recepten''' voor dranken. {{Kolommen automatisch|min-width=130px|inhoud= <div style="break-inside: avoid;"> ===Koude dranken=== *[[Kookboek/Vruchtenbowl|Vruchtenbowl]] (kan met of zonder alcohol) Zonder alcohol: *[[Kookboek/Ayran|Ayran]] *[[Kookboek/Bowl zonder alcohol|Bowl zonder alcohol]] *[[Kookboek/Bramensap|Bramensap]] *[[Kookboek/Cola|Cola]] *[[Kookboek/Milkshake|Milkshake]] *[[Kookboek/Water#Water_met_citroen_en_munt|Water met citroen en munt]] Met alcohol: *[[Kookboek/Boerenjongens|Boerenjongens]] *[[Kookboek/Bowl van Lievevrouwebedstro|Bowl van Lievevrouwebedstro]] *[[Kookboek/Citroenjenever|Citroenjenever]] *[[Kookboek/Kandeel|Kandeel]] *[[Kookboek/Kwast|Kwast]] *[[Kookboek/Maitrank|Maitrank]] *[[Kookboek/Sangria|Sangria]] *[[Kookboek/Wijn|Wijn]] </div> <div style="break-inside: avoid;"> === Warme dranken=== Zonder alcohol: *[[Kookboek/Bouillon|Bouillon]] *[[Kookboek/Thee|Thee]] *[[Kookboek/Koffie|Koffie]] *[[Kookboek/Chocolademelk|Chocolademelk]] *[[Kookboek/Slemp|Slemp]] *[[Kookboek/Chimarrão|Chimarrão]] Met alcohol: *[[Kookboek/Heet bier|Heet bier]] *[[Kookboek/Bisschopswijn|Bisschopswijn]] *[[Kookboek/Zopie|Zopie]] </div> <div style="break-inside: avoid;"> ===Cocktails=== <DynamicPageList> category= Cocktail mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> </div> }} {{Recepten}} [[Categorie:Drank| ]] {{Sub}} l05pp2logqyyjhm4ipmfb7moc7g1owq 398312 398311 2025-07-06T08:35:51Z JopkeB 18060 Aanvullingen 398312 wikitext text/x-wiki {{Kolommen automatisch|min-width=130px|inhoud= <div style="break-inside: avoid;"> ===Koude dranken=== *[[Kookboek/Vruchtenbowl|Vruchtenbowl]] (kan met of zonder alcohol) Zonder alcohol: *[[Kookboek/Ayran|Ayran]] *[[Kookboek/Bowl zonder alcohol|Bowl zonder alcohol]] *[[Kookboek/Cola|Cola]] *[[Kookboek/Karnemelk|Karnemelk]] *[[Kookboek/Melk|Melk]] *[[Kookboek/Milkshake|Milkshake]] *[[:Categorie:Ingrediënt/Vruchtensap|Vruchtensap]] **[[Kookboek/Bramensap|Bramensap]] *[[Kookboek/Water|Water]] Met alcohol: *[[Kookboek/Boerenjongens|Boerenjongens]] *[[Kookboek/Bowl van Lievevrouwebedstro|Bowl van Lievevrouwebedstro]] *[[Kookboek/Citroenjenever|Citroenjenever]] *[[Kookboek/Kandeel|Kandeel]] *[[Kookboek/Kwast|Kwast]] *[[Kookboek/Maitrank|Maitrank]] *[[Kookboek/Sangria|Sangria]] *[[Kookboek/Wijn|Wijn]] </div> <div style="break-inside: avoid;"> === Warme dranken=== Zonder alcohol: *[[Kookboek/Bouillon|Bouillon]] *[[Kookboek/Thee|Thee]] *[[Kookboek/Koffie|Koffie]] *[[Kookboek/Chocolademelk|Chocolademelk]] *[[Kookboek/Slemp|Slemp]] *[[Kookboek/Chimarrão|Chimarrão]] Met alcohol: *[[Kookboek/Heet bier|Heet bier]] *[[Kookboek/Bisschopswijn|Bisschopswijn]] *[[Kookboek/Zopie|Zopie]] </div> <div style="break-inside: avoid;"> ===Cocktails=== <DynamicPageList> category= Cocktail mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> </div> }} {{Recepten}} [[Categorie:Drank| ]] {{Sub}} rjpo00awyian7ipsp3a2zb34l6rdxkz 398314 398312 2025-07-06T08:43:18Z JopkeB 18060 Beschrijving 398314 wikitext text/x-wiki Overzicht met beschrijvingen van en recepten voor dranken in dit kookboek {{Kolommen automatisch|min-width=130px|inhoud= <div style="break-inside: avoid;"> ===Koude dranken=== *[[Kookboek/Vruchtenbowl|Vruchtenbowl]] (kan met of zonder alcohol) Zonder alcohol: *[[Kookboek/Ayran|Ayran]] *[[Kookboek/Bowl zonder alcohol|Bowl zonder alcohol]] *[[Kookboek/Cola|Cola]] *[[Kookboek/Karnemelk|Karnemelk]] *[[Kookboek/Melk|Melk]] *[[Kookboek/Milkshake|Milkshake]] *[[:Categorie:Ingrediënt/Vruchtensap|Vruchtensap]] **[[Kookboek/Bramensap|Bramensap]] *[[Kookboek/Water|Water]] Met alcohol: *[[Kookboek/Boerenjongens|Boerenjongens]] *[[Kookboek/Bowl van Lievevrouwebedstro|Bowl van Lievevrouwebedstro]] *[[Kookboek/Citroenjenever|Citroenjenever]] *[[Kookboek/Kandeel|Kandeel]] *[[Kookboek/Kwast|Kwast]] *[[Kookboek/Maitrank|Maitrank]] *[[Kookboek/Sangria|Sangria]] *[[Kookboek/Wijn|Wijn]] </div> <div style="break-inside: avoid;"> === Warme dranken=== Zonder alcohol: *[[Kookboek/Bouillon|Bouillon]] *[[Kookboek/Thee|Thee]] *[[Kookboek/Koffie|Koffie]] *[[Kookboek/Chocolademelk|Chocolademelk]] *[[Kookboek/Slemp|Slemp]] *[[Kookboek/Chimarrão|Chimarrão]] Met alcohol: *[[Kookboek/Heet bier|Heet bier]] *[[Kookboek/Bisschopswijn|Bisschopswijn]] *[[Kookboek/Zopie|Zopie]] </div> <div style="break-inside: avoid;"> ===Cocktails=== <DynamicPageList> category= Cocktail mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> </div> }} {{Recepten}} [[Categorie:Drank| ]] {{Sub}} ijebkauan9i4cxaxq63zfnu8qlnhqy7 0 2800 398261 397770 2025-07-05T13:35:36Z JopkeB 18060 Foto gewisseld 398261 wikitext text/x-wiki {{Receptmetafbeelding| |Naam=Mozzarella met tomaten (Insalata caprese) |Afbeelding=[[Image:Caprese salad in homemade.jpg|250px]] |Categorie=Voorgerecht |Porties=2 |Energie= |Tijd=5 minuten. |Stippen=1 |Moeilijkheid=Zeer makkelijk }} [[Kookboek/Voorgerecht|Voorgerecht]] | [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]] '''Mozzarella met tomaten''' is een verfrissende salade afkomstig uit Italië. In Italië en op veel menukaarten heet hij 'Insalata Caprese'. ==Ingrediënten== *4 {{kb|p=tomaat|pomodori of roma-tomaten}} *Een bol {{kb|mozzarella}} *Verse {{Kb|Basilicum}} *[[Kookboek/Olijfolie|Olijfolie]] *[[Kookboek/Zout|Zout]] == Bereidingswijze == # Was de tomaten, snij ze in plakken en leg ze op een plat bord. # Snijd de mozzarellabol in dunne plakjes en rangschik deze om en om naast de tomatenplakken. # Besprenkel de tomaten/mozzarella met olijfolie. Strooi de basilicum en een beetje zout over de tomaten. {{Recepten}} [[Categorie:Voorgerecht|Mozzarella met tomaten]] [[Categorie:Italiaanse keuken|Mozzarella met tomaten]] [[Categorie:Tomatenrecept|Mozzarella met tomaten]] [[Categorie:Saladerecept|Mozzarella]] {{Sub}} el5uod6k2df4yyfbxl6a62073c9wlaa 0 3512 398257 309942 2025-07-05T12:48:14Z JopkeB 18060 Foto toegevoegd 398257 wikitext text/x-wiki [[File:4Messer (fcm).png|thumb|150px|4 soorten messen]] [[Kookboek/Bestek|Bestek]]<br> &nbsp;<br> Een '''mes''' is een onderdeel van het bestek. Met een mes kun je iets snijden tijdens eten of tijdens de bereiding van het eten. Je gebruikt een mes om bijvoorbeeld [[Kookboek/Vlees|vlees]] mee klein te snijden. Bij het koken worden verschillende soorten messen gebruikt: * [[Kookboek/Aardappelschilmesje|Aardappelschilmesje]] * [[Kookboek/Botermes|Botermes]] * [[Kookboek/Broodmes|Broodmes]] * [[Kookboek/Fileermes|Fileermes]] * [[Kookboek/Groetenmes|Groentenmes]] * [[Kookboek/Vleesmes|Vleesmes]] * [[Kookboek/Koksmes|Koksmes]] [[Categorie:Kookboek/Benodigdheden|Mes]] {{sub}} 1y38ckwafwpmy3il7qnw5k5env15ry1 0 5733 398258 398183 2025-07-05T12:59:40Z JopkeB 18060 Foto gewisseld + KB-IJs lukte niet met het sjabloon (waarschijnlijk vanwege de dubbele hoofdletter), dus verbeterd 398258 wikitext text/x-wiki {{Recept |Naam=Milkshake |Afbeelding=[[File:Strawberry milk shake (cropped).jpg|300px]] |Onderschrift=Milkshake aardbei |Categorie=Drank |Porties=3 |Energie= |Tijd=10 minuten |Stippen=1 }} [[Kookboek/Drank|Drank]] | [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]] Een '''milkshake''' is een drank gemaakt van [[Kookboek/Melk|melk]], [[Kookboek/Roomijs|roomijs]] of [[Kookboek/Softijs|softijs]] en vruchten en/of {{Kb|p=Limonadesiroop|siroop}} voor de smaak. Alle ingrediënten worden bij elkaar gevoegd en met een [[Kookboek/Blender|blender]] of [[Kookboek/Staafmixer|staafmixer]] gemixt. Als er geen blender of staafmixer aanwezig is: snijd en/of prak de vruchten fijn met een mes resp. vork en roer de ingrediënten goed door elkaar, eventueel met een kleine garde. == Basisrecept == === Ingrediënten === Voor 3 milkshakes: * 400 ml koude {{kb|melk}} * 300 g [[Kookboek/IJs|ijs]] naar keuze, waarbij rekening wordt gehouden met het soort milkshake (bijvoorbeeld aardbeienijs voor een milkshake met aardbeien) * 3 rietjes Voor een dikkere milkshake: gebruik minder melk, voor een dunnere juist meer. === Keukengereedschap === * Blender of staafmixer === Bereiding === Mix de ingrediënten met de blender of staafmixer. Giet de milkshake in drie hoge glazen en serveer met een rietje. === Varianten === * Vervang (een deel van) de melk door {{Kb|yoghurt}} of {{Kb|kwark}}. Voeg dan wel melk of {{Kb|vruchtensap}} toe om de milkshake beter vloeibaar te maken. * Voeg rijp {{Kb|fruit}} toe in de blender, bijvoorbeeld banaan, aardbeien, bessen, frambozen, peer, ananas, mango en/of kersen zonder pit. NB Kiwi en zuivel is een slechte combinatie, dus gebruik geen kiwi voor een milkshake. Meng dan eerst het fruit met de melk (en/of andere vloeistof) tot een gladde puree voordat het ijs erbij gaat. * Vervang een deel van de melk door vruchtensap, bijvoorbeeld sinaasappel-, druiven- of appelsap. * Voeg een smaakje toe in de blender, bijvoorbeeld {{Kb|cacao}} of fijngemalen {{Kb|chocolade}}, {{Kb|gember}}, {{Kb|limonadesiroop}} of {{Kb|koffie}}. * Een beetje {{Kb|citroensap}} geeft een frisse smaak. ==Klassieke vanillemilkshake<ref>[http://en.wikibooks.org/wiki/Cookbook:Milkshake Dit recept is een vertaald recept van de Engelstalige Wikibooks]</ref>== ===Ingrediënten=== * 2 bollen (480 ml) vanilleroomijs * 1 kop (240 ml) volle melk * 1/4 kop (60 ml) half & half (een bepaald type Amerikaanse room, bestaande uit: 50% melk en 50% {{kb|room}}) * 2 1/2 eetlepel (35 g) {{kb|suiker}} * 1/8 theelepel {{kb|p=vanille|vanille-extract}} ===Bereiding=== # Giet de melk, het roomijs en de half & half in een blender en mix het gedeeltelijk. # Voeg hierna de suiker en de smaakstoffen toe totdat het mengsel helemaal gemixt is. ==Milkshake Banaan== ===Ingrediënten=== * 1 {{kb|banaan}} * anderhalve eetlepel suiker * 350 ml vanille-ijs (hoeft niet altijd) * 275 ml melk * ijsblokjes ===Bereiding=== # Pel de banaan en snij hem in stukjes. # IJs in handzame stukjes snijden # Doe de bananen samen met de suiker in de blender (staafmixer) # Blender aanzetten en wat melk bij doen. # Zodra het geheel in de blender een zachte puree is, brokjes ijs erbij doen. De rest van de melk erbij gieten en nog even flink "blenden of mixen". # Nu heb je ± 4 glazen bananen milkshake. ==Milkshake aardbei== ===Ingrediënten=== * enkele scheppen suiker * 0,5 liter melk * half bakje {{kb|p=aardbei|aardbeien}} * 2 à 3 scheppen vanille-ijs ===Bereidingswijze=== # Was de aardbeien en halveer ze. # Doe alle ingrediënten in een blender of keukenmachine en 'blend' het tot een milkshake. ==Referenties== <references/> {{Recepten}} [[Categorie:Zuivelrecept|Milkshake]] [[Categorie:Drank|Milkshake]] [[Categorie:Dessert|Milkshake]] [[Categorie:KB-ijs|Milkshake]] {{Sub}} 9g3i6og2webcctt5mibdo9t1kt4wqk2 398262 398258 2025-07-05T14:22:36Z Erik Baas 2193 {{Kb|p=IJs|ijs}} -het kán dus wel... ;-) 398262 wikitext text/x-wiki {{Recept |Naam=Milkshake |Afbeelding=[[File:Strawberry milk shake (cropped).jpg|300px]] |Onderschrift=Milkshake aardbei |Categorie=Drank |Porties=3 |Energie= |Tijd=10 minuten |Stippen=1 }} [[Kookboek/Drank|Drank]] | [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]] Een '''milkshake''' is een drank gemaakt van [[Kookboek/Melk|melk]], [[Kookboek/Roomijs|roomijs]] of [[Kookboek/Softijs|softijs]] en vruchten en/of {{Kb|p=Limonadesiroop|siroop}} voor de smaak. Alle ingrediënten worden bij elkaar gevoegd en met een [[Kookboek/Blender|blender]] of [[Kookboek/Staafmixer|staafmixer]] gemixt. Als er geen blender of staafmixer aanwezig is: snijd en/of prak de vruchten fijn met een mes resp. vork en roer de ingrediënten goed door elkaar, eventueel met een kleine garde. == Basisrecept == === Ingrediënten === Voor 3 milkshakes: * 400 ml koude {{Kb|melk}} * 300 g {{Kb|p=IJs|ijs}} naar keuze, waarbij rekening wordt gehouden met het soort milkshake (bijvoorbeeld aardbeienijs voor een milkshake met aardbeien) * 3 rietjes Voor een dikkere milkshake: gebruik minder melk, voor een dunnere juist meer. === Keukengereedschap === * Blender of staafmixer === Bereiding === Mix de ingrediënten met de blender of staafmixer. Giet de milkshake in drie hoge glazen en serveer met een rietje. === Varianten === * Vervang (een deel van) de melk door {{Kb|yoghurt}} of {{Kb|kwark}}. Voeg dan wel melk of {{Kb|vruchtensap}} toe om de milkshake beter vloeibaar te maken. * Voeg rijp {{Kb|fruit}} toe in de blender, bijvoorbeeld banaan, aardbeien, bessen, frambozen, peer, ananas, mango en/of kersen zonder pit. NB Kiwi en zuivel is een slechte combinatie, dus gebruik geen kiwi voor een milkshake. Meng dan eerst het fruit met de melk (en/of andere vloeistof) tot een gladde puree voordat het ijs erbij gaat. * Vervang een deel van de melk door vruchtensap, bijvoorbeeld sinaasappel-, druiven- of appelsap. * Voeg een smaakje toe in de blender, bijvoorbeeld {{Kb|cacao}} of fijngemalen {{Kb|chocolade}}, {{Kb|gember}}, {{Kb|limonadesiroop}} of {{Kb|koffie}}. * Een beetje {{Kb|citroensap}} geeft een frisse smaak. ==Klassieke vanillemilkshake<ref>[https://en.wikibooks.org/wiki/Cookbook:Milkshake Dit recept is een vertaald recept van de Engelstalige Wikibooks]</ref>== ===Ingrediënten=== * 2 bollen (480 ml) vanilleroomijs * 1 kop (240 ml) volle melk * 1/4 kop (60 ml) half & half (een bepaald type Amerikaanse room, bestaande uit: 50% melk en 50% {{Kb|room}}) * 2 1/2 eetlepel (35 g) {{Kb|suiker}} * 1/8 theelepel {{Kb|p=vanille|vanille-extract}} ===Bereiding=== # Giet de melk, het roomijs en de half & half in een blender en mix het gedeeltelijk. # Voeg hierna de suiker en de smaakstoffen toe totdat het mengsel helemaal gemixt is. ==Milkshake Banaan== ===Ingrediënten=== * 1 {{Kb|banaan}} * anderhalve eetlepel suiker * 350 ml vanille-ijs (hoeft niet altijd) * 275 ml melk * ijsblokjes ===Bereiding=== # Pel de banaan en snij hem in stukjes. # IJs in handzame stukjes snijden # Doe de bananen samen met de suiker in de blender (staafmixer) # Blender aanzetten en wat melk bij doen. # Zodra het geheel in de blender een zachte puree is, brokjes ijs erbij doen. De rest van de melk erbij gieten en nog even flink "blenden of mixen". # Nu heb je ± 4 glazen bananen milkshake. ==Milkshake aardbei== ===Ingrediënten=== * enkele scheppen suiker * 0,5 liter melk * half bakje {{Kb|p=aardbei|aardbeien}} * 2 à 3 scheppen vanille-ijs ===Bereidingswijze=== # Was de aardbeien en halveer ze. # Doe alle ingrediënten in een blender of keukenmachine en 'blend' het tot een milkshake. ==Referenties== <references/> {{Recepten}} [[Categorie:Zuivelrecept|Milkshake]] [[Categorie:Drank|Milkshake]] [[Categorie:Dessert|Milkshake]] [[Categorie:KB-ijs|Milkshake]] {{Sub}} q9p3zrvwyjkem30k45b3hjd8n9x0t38 398276 398262 2025-07-05T15:02:30Z Erik Baas 2193 toch niet - Versie [[Special:Diff/398262|398262]] van [[Special:Contributions/Erik Baas|Erik Baas]] ([[User talk:Erik Baas|overleg]]) ongedaan gemaakt 398276 wikitext text/x-wiki {{Recept |Naam=Milkshake |Afbeelding=[[File:Strawberry milk shake (cropped).jpg|300px]] |Onderschrift=Milkshake aardbei |Categorie=Drank |Porties=3 |Energie= |Tijd=10 minuten |Stippen=1 }} [[Kookboek/Drank|Drank]] | [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]] Een '''milkshake''' is een drank gemaakt van [[Kookboek/Melk|melk]], [[Kookboek/Roomijs|roomijs]] of [[Kookboek/Softijs|softijs]] en vruchten en/of {{Kb|p=Limonadesiroop|siroop}} voor de smaak. Alle ingrediënten worden bij elkaar gevoegd en met een [[Kookboek/Blender|blender]] of [[Kookboek/Staafmixer|staafmixer]] gemixt. Als er geen blender of staafmixer aanwezig is: snijd en/of prak de vruchten fijn met een mes resp. vork en roer de ingrediënten goed door elkaar, eventueel met een kleine garde. == Basisrecept == === Ingrediënten === Voor 3 milkshakes: * 400 ml koude {{Kb|melk}} * 300 g [[Kookboek/IJs|ijs]] naar keuze, waarbij rekening wordt gehouden met het soort milkshake (bijvoorbeeld aardbeienijs voor een milkshake met aardbeien) * 3 rietjes Voor een dikkere milkshake: gebruik minder melk, voor een dunnere juist meer. === Keukengereedschap === * Blender of staafmixer === Bereiding === Mix de ingrediënten met de blender of staafmixer. Giet de milkshake in drie hoge glazen en serveer met een rietje. === Varianten === * Vervang (een deel van) de melk door {{Kb|yoghurt}} of {{Kb|kwark}}. Voeg dan wel melk of {{Kb|vruchtensap}} toe om de milkshake beter vloeibaar te maken. * Voeg rijp {{Kb|fruit}} toe in de blender, bijvoorbeeld banaan, aardbeien, bessen, frambozen, peer, ananas, mango en/of kersen zonder pit. NB Kiwi en zuivel is een slechte combinatie, dus gebruik geen kiwi voor een milkshake. Meng dan eerst het fruit met de melk (en/of andere vloeistof) tot een gladde puree voordat het ijs erbij gaat. * Vervang een deel van de melk door vruchtensap, bijvoorbeeld sinaasappel-, druiven- of appelsap. * Voeg een smaakje toe in de blender, bijvoorbeeld {{Kb|cacao}} of fijngemalen {{Kb|chocolade}}, {{Kb|gember}}, {{Kb|limonadesiroop}} of {{Kb|koffie}}. * Een beetje {{Kb|citroensap}} geeft een frisse smaak. ==Klassieke vanillemilkshake<ref>[https://en.wikibooks.org/wiki/Cookbook:Milkshake Dit recept is een vertaald recept van de Engelstalige Wikibooks]</ref>== ===Ingrediënten=== * 2 bollen (480 ml) vanilleroomijs * 1 kop (240 ml) volle melk * 1/4 kop (60 ml) half & half (een bepaald type Amerikaanse room, bestaande uit: 50% melk en 50% {{Kb|room}}) * 2 1/2 eetlepel (35 g) {{Kb|suiker}} * 1/8 theelepel {{Kb|p=vanille|vanille-extract}} ===Bereiding=== # Giet de melk, het roomijs en de half & half in een blender en mix het gedeeltelijk. # Voeg hierna de suiker en de smaakstoffen toe totdat het mengsel helemaal gemixt is. ==Milkshake Banaan== ===Ingrediënten=== * 1 {{Kb|banaan}} * anderhalve eetlepel suiker * 350 ml vanille-ijs (hoeft niet altijd) * 275 ml melk * ijsblokjes ===Bereiding=== # Pel de banaan en snij hem in stukjes. # IJs in handzame stukjes snijden # Doe de bananen samen met de suiker in de blender (staafmixer) # Blender aanzetten en wat melk bij doen. # Zodra het geheel in de blender een zachte puree is, brokjes ijs erbij doen. De rest van de melk erbij gieten en nog even flink "blenden of mixen". # Nu heb je ± 4 glazen bananen milkshake. ==Milkshake aardbei== ===Ingrediënten=== * enkele scheppen suiker * 0,5 liter melk * half bakje {{Kb|p=aardbei|aardbeien}} * 2 à 3 scheppen vanille-ijs ===Bereidingswijze=== # Was de aardbeien en halveer ze. # Doe alle ingrediënten in een blender of keukenmachine en 'blend' het tot een milkshake. ==Referenties== <references/> {{Recepten}} [[Categorie:Zuivelrecept|Milkshake]] [[Categorie:Drank|Milkshake]] [[Categorie:Dessert|Milkshake]] [[Categorie:KB-ijs|Milkshake]] {{Sub}} brhqvghcbi5h68oor3nr9dm1mt4qtxj 0 7208 398278 395412 2025-07-05T15:08:31Z JopkeB 18060 Aanvullingen, waaronder een foto 398278 wikitext text/x-wiki {{Recept | Naam = {{PAGENAME}} | Afbeelding = [[File:Portobello mushroom veggie wraps.jpg|300px]] | Onderschrift = Vegetarische wraps | Categorie = Platbrood | Porties = 1 | Energie = | Tijd = ± 10 minuten | Stippen = 1 }} Een sandwichrol of '''wrap''' is een dun pannenkoekje met een hartige vulling die schuin doormidden wordt gesneden. ==Benodigdheden== ===Ingrediënten=== *2 {{Kb|p=ei|eieren}} *{{Kb|wrap}} *{{Kb|roomkaas}} *{{Kb|ham}} *blaadjes {{Kb|sla}} *{{Kb|mayonaise}} ===Voorwerpen=== *pannetje water *mes *satéprikker (alleen voor bonus) ==Uitvoering== # Kook de twee eieren hard (10 minuten) # Warm de wrap op in de microgolfoven # Smeer de wrap in met wat roomkaas. Doe de ham erop en wat blaadjes sla. # Snij de hardgekookte eieren in ringen en leg ze op de sla. # Doe er een lepel mayonaise op. # Vouw de wrap dicht tot een halve cirkel (zo kan er niets uit vallen). # Rol alles op. ==Bonus== Eventueel kan er door de rol een satéprikker worden gestoken om alles bij elkaar te houden. == Variaties == De variaties zijn schier eindeloos, vervang de eieren en de ham door bijvoorbeeld: * Een plak gerookte zalm, roomkaas of mayonaise, sla en verse bieslook of dille * Knisperende rauwkost naar keuze, geraspte kaas, mayonaise of vinaigrette en verse kruiden * Serranoham of andere ham naar keuze met selderijsalade * [[Kookboek/Tonijnsalade|Tonijnsalade]] met sla * Rucola, carpaccio en mayonaise * Rucola, pesto, plak kaas, zongedroogde tomaat * In een kleiner formaat gesneden en met een prikkertje er doorheen, kunnen ze ook gebruikt worden als borrelhapjes. {{Recepten}} [[Categorie:Platbrood|Sandwichrol]] {{Sub}} jz87hasng6nyi9zivhwvvyd94yzbjw0 398281 398278 2025-07-05T16:08:00Z Erik Baas 2193 {{Afbeelding}} 398281 wikitext text/x-wiki {{Recept | Naam = {{PAGENAME}} | Afbeelding = {{Afbeelding |afbeelding = Portobello mushroom veggie wraps.jpg |grootte = 300 |clip-breedte = 300 |clip-hoogte = 225 |offset-x = 0 |offset-y = 96 }} | Onderschrift = Vegetarische wraps | Categorie = Platbrood | Porties = 1 | Energie = | Tijd = ± 10 minuten | Stippen = 1 }} Een sandwichrol of '''wrap''' is een dun pannenkoekje met een hartige vulling die schuin doormidden wordt gesneden. ==Benodigdheden== ===Ingrediënten=== *2 {{Kb|p=ei|eieren}} *{{Kb|wrap}} *{{Kb|roomkaas}} *{{Kb|ham}} *blaadjes {{Kb|sla}} *{{Kb|mayonaise}} ===Voorwerpen=== *pannetje water *mes *satéprikker (alleen voor bonus) ==Uitvoering== # Kook de twee eieren hard (10 minuten) # Warm de wrap op in de microgolfoven # Smeer de wrap in met wat roomkaas. Doe de ham erop en wat blaadjes sla. # Snij de hardgekookte eieren in ringen en leg ze op de sla. # Doe er een lepel mayonaise op. # Vouw de wrap dicht tot een halve cirkel (zo kan er niets uit vallen). # Rol alles op. ==Bonus== Eventueel kan er door de rol een satéprikker worden gestoken om alles bij elkaar te houden. == Variaties == De variaties zijn schier eindeloos, vervang de eieren en de ham door bijvoorbeeld: * Een plak gerookte zalm, roomkaas of mayonaise, sla en verse bieslook of dille * Knisperende rauwkost naar keuze, geraspte kaas, mayonaise of vinaigrette en verse kruiden * Serranoham of andere ham naar keuze met selderijsalade * [[Kookboek/Tonijnsalade|Tonijnsalade]] met sla * Rucola, carpaccio en mayonaise * Rucola, pesto, plak kaas, zongedroogde tomaat * In een kleiner formaat gesneden en met een prikkertje er doorheen, kunnen ze ook gebruikt worden als borrelhapjes. {{Recepten}} [[Categorie:Platbrood|Sandwichrol]] {{Sub}} 82g1149slyflf71q5k16igywmdbl2fd 398282 398281 2025-07-05T16:09:03Z Erik Baas 2193 [[wrap]] is redirect naar deze zelfde pagina 398282 wikitext text/x-wiki {{Recept | Naam = {{PAGENAME}} | Afbeelding = {{Afbeelding |afbeelding = Portobello mushroom veggie wraps.jpg |grootte = 300 |clip-breedte = 300 |clip-hoogte = 225 |offset-x = 0 |offset-y = 96 }} | Onderschrift = Vegetarische wraps | Categorie = Platbrood | Porties = 1 | Energie = | Tijd = ± 10 minuten | Stippen = 1 }} Een sandwichrol of '''wrap''' is een dun pannenkoekje met een hartige vulling die schuin doormidden wordt gesneden. ==Benodigdheden== ===Ingrediënten=== *2 {{Kb|p=ei|eieren}} *wrap *{{Kb|roomkaas}} *{{Kb|ham}} *blaadjes {{Kb|sla}} *{{Kb|mayonaise}} ===Voorwerpen=== *pannetje water *mes *satéprikker (alleen voor bonus) ==Uitvoering== # Kook de twee eieren hard (10 minuten) # Warm de wrap op in de microgolfoven # Smeer de wrap in met wat roomkaas. Doe de ham erop en wat blaadjes sla. # Snij de hardgekookte eieren in ringen en leg ze op de sla. # Doe er een lepel mayonaise op. # Vouw de wrap dicht tot een halve cirkel (zo kan er niets uit vallen). # Rol alles op. ==Bonus== Eventueel kan er door de rol een satéprikker worden gestoken om alles bij elkaar te houden. == Variaties == De variaties zijn schier eindeloos, vervang de eieren en de ham door bijvoorbeeld: * Een plak gerookte zalm, roomkaas of mayonaise, sla en verse bieslook of dille * Knisperende rauwkost naar keuze, geraspte kaas, mayonaise of vinaigrette en verse kruiden * Serranoham of andere ham naar keuze met selderijsalade * [[Kookboek/Tonijnsalade|Tonijnsalade]] met sla * Rucola, carpaccio en mayonaise * Rucola, pesto, plak kaas, zongedroogde tomaat * In een kleiner formaat gesneden en met een prikkertje er doorheen, kunnen ze ook gebruikt worden als borrelhapjes. {{Recepten}} [[Categorie:Platbrood|Sandwichrol]] {{Sub}} axovo8sb4jpqzg9pvmtw4go5qn2w6ss 398293 398282 2025-07-05T17:07:52Z Erik Baas 2193 margin = 0 398293 wikitext text/x-wiki {{Recept | Naam = {{PAGENAME}} | Afbeelding = {{Afbeelding |afbeelding = Portobello mushroom veggie wraps.jpg |margin = 0 |grootte = 300 |clip-breedte = 300 |clip-hoogte = 225 |offset-x = 0 |offset-y = 96 }} | Onderschrift = Vegetarische wraps | Categorie = Platbrood | Porties = 1 | Energie = | Tijd = ± 10 minuten | Stippen = 1 }} Een sandwichrol of '''wrap''' is een dun pannenkoekje met een hartige vulling die schuin doormidden wordt gesneden. ==Benodigdheden== ===Ingrediënten=== *2 {{Kb|p=ei|eieren}} *wrap *{{Kb|roomkaas}} *{{Kb|ham}} *blaadjes {{Kb|sla}} *{{Kb|mayonaise}} ===Voorwerpen=== *pannetje water *mes *satéprikker (alleen voor bonus) ==Uitvoering== # Kook de twee eieren hard (10 minuten) # Warm de wrap op in de microgolfoven # Smeer de wrap in met wat roomkaas. Doe de ham erop en wat blaadjes sla. # Snij de hardgekookte eieren in ringen en leg ze op de sla. # Doe er een lepel mayonaise op. # Vouw de wrap dicht tot een halve cirkel (zo kan er niets uit vallen). # Rol alles op. ==Bonus== Eventueel kan er door de rol een satéprikker worden gestoken om alles bij elkaar te houden. == Variaties == De variaties zijn schier eindeloos, vervang de eieren en de ham door bijvoorbeeld: * Een plak gerookte zalm, roomkaas of mayonaise, sla en verse bieslook of dille * Knisperende rauwkost naar keuze, geraspte kaas, mayonaise of vinaigrette en verse kruiden * Serranoham of andere ham naar keuze met selderijsalade * [[Kookboek/Tonijnsalade|Tonijnsalade]] met sla * Rucola, carpaccio en mayonaise * Rucola, pesto, plak kaas, zongedroogde tomaat * In een kleiner formaat gesneden en met een prikkertje er doorheen, kunnen ze ook gebruikt worden als borrelhapjes. {{Recepten}} [[Categorie:Platbrood|Sandwichrol]] {{Sub}} bc04tqoezp28l991t1v1ick9dgib5ik 0 9312 398266 394481 2025-07-05T14:48:17Z Erik Baas 2193 Lintfouten: Verouderde HTML-elementen 398266 wikitext text/x-wiki {{Groente | Naam = [[Kookboek/Groenten|Groenten]] | Afb1 = [[Image:ChampignonMushroom.jpg|300px|]] | Afb1Omschr = Champignons | Oorsprong = | Latijnsenaam = Agaricus bisporus | Altnaam = | Meekoken = | Invriezen = nee | Wikipedialink = Champignon }} '''Champignon''' is officieel een schimmel, en dus geen groente, zelfs geen plant. In de keuken worden champignons wel als groente behandeld. '''<span style="font-size: large;">Let op:</span>''' champignons mag je niet rauw eten omdat er [[w:Agaritine|agaritine]] in voorkomt, een natuurlijke gifstof die in alle paddenstoelen voorkomt. Bovendien kunnen er ziekmakende bacterieën op voorkomen. Bij verhitting wordt de gifstof grotendeels afgebroken en worden de bacterieën gedood. Dus na verhitting is het veilig om de champignons te eten. Was wel steeds je handen met zeep nadat je rauwe champignons hebt aangeraakt. == Soorten == Er bestaan verschillende soorten champignons, waarvan er ook in winkels worden aangeboden: * De bekendste is de witte champignon, in allerlei formaten, van klein tot groot. * Kastanjechampignon * Shiitake-paddestoel == Gebruik == * Schoonmaken: ** Champignons worden niet gewassen omdat ze gemakkelijk vocht opnemen. In plaats daarvan worden aarde en andere ongerechtigheden afgeborsteld met een champignonborsteltje. ** Snijd een schijfje van de voetjes/steeltjes af (het bruine laagje aan de onderkant). * Champignons kunnen worden gebakken, gestoofd, gekookt en in de oven. * Champignons zijn lekker in soep, sauzen en stoofpotten (pas de laatste 2 minuten toevoegen) en op pizza's. * Gebakken champignons zijn lekker als voorgerecht, op toast en bij wild en/of spruitjes. == Fotogalerij == <gallery widths="180" heights="140"> Mushroom brush 2017.jpg|Champignon-borsteltje Agaricus bisporus 5112261430 8556037af0 b.jpg|Kastanjechampignons Shiitake and Basilicum toast - Tostada de shiitake con albahaca (5098582413).jpg|Shiitake en basilicum Funghi.champignon cotti.JPG|Gebakken champignons Wild Mushroom Salad (6342954474).jpg|Als voorgerecht met gekruimelde geitenkaas -2020-01-16 Spinich & mushrooms with grated parmesan on wholemeal toast, Trimingham.JPG|Op toast of brood Mushroom Soup.jpg|Champignonsoep Columbus Eateries 06.jpg|Op pizza Pilzragout-mit-Reis.jpg|Champignon-ragoût met rijst Chanterelle sauce served with steamed pork.jpg|Champignonsaus Pieczarki marynowane.jpg|Ingemaakte champignons </gallery> ==Recepten met Champignon== <DynamicPageList> category=KB-champignon mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> {{Tuin |Pagina=[[Leer jezelf ecologisch tuinieren/Champignon|tuinkalender]] |Onderdeel=Champignon }} [[Categorie:Kookboek/Ingrediënt/Groente|Champignon]] {{Sub}} rviq6l72qvbhk2cy0r6znfpnjt5g2ku 0 10989 398298 397622 2025-07-06T05:07:51Z JopkeB 18060 /* Tips */ 398298 wikitext text/x-wiki {{Recept | Afbeelding = [[Bestand:Barbecue 2.jpg|300px]] | Categorie = Vleesrecept | Porties = | Energie = | Tijd = | Stippen = 2 }} Barbecueën is een populaire manier om een warme maaltijd te bereiden en met huisgenoten, familieleden, vrienden en andere gasten te nuttigen. Vlees, vis en groenten kunnen op een barbecue [[Kookboek/Grillen|gegrild]] of [[Kookboek/Roosteren|geroosterd]] worden, daarnaast kunnen er bijgerechten worden geserveerd om [[Kookboek/Maaltijden samenstellen|de maaltijd]] compleet te maken. Hieronder staan overzichten van recepten te bereiden op de barbecue en suggesties voor bijgerechten. <br> Informatie over de barbecue-techniek: [[kookboek/Barbecueën|Barbecueën]]. ==Keukengereedschap== * [[Kookboek/Barbecueën|Barbecue-apparaat]]; er is een grote keuze, de basiskeuze is tussen: ** Elektrische barbecue (vereist een stopcontact in de buurt) ** Gasbarbecue (vereist een container met butaan- of propaangas) ** Traditionele barbecue met voldoende houtskool, aansteekblokjes en lange lucifers * Barbecuebestek; de basis bestaat uit een tang en spatel, om voedsel op de barbecue om te draaien * Ovenwanten om zich te beschermen tegen grote hitte * Spiezen zijn er maten en soorten; de eerste keuze is het materiaal: ** van metaal: eerst invetten voor gebruik; ze zijn herbruikbaar na afgewassen te zijn ** van hout of bamboe (zoals een satéstokje): altijd eerst in water drenken; ze zijn in de regel niet herbruikbaar : Een keuze kan zijn om een basis-aantal metalen spiezen aan te schaffen en bij grotere groepen houten of bamboestokjes bij te kopen. * Een volle emmer water of een tuinslang die is aangesloten op een kraan, uit veiligheidsoogpunt == Op de barbecue == '''Let op:''' Controleer altijd of vlees en vis goed gaar zijn vóórdat ze worden gegeten. Rundvlees mag nog een beetje rood of roze van binnen zijn, andere vleessoorten moeten door en door gaar zijn, zeker kip, vis, schelp- en schaaldieren. Voor het bereiden van spiezen: zie [[Kookboek/Barbecuespies|Barbecuespies]]. ===BBQ-vlees=== [[File:سفود لحم.JPG|thumb|Spiezen met vlees en groenten]] * [[Kookboek/Curryworst op de barbecue|Curryworst op de barbecue]] * [[Kookboek/Saté Teriyaki op de barbecue|Saté Teriyaki op de barbecue]] * [[Kookboek/Hamburger|Hamburger]] * Andere geschikte vleessoorten: ** Vlees dat rechtstreeks op het rooster gegrild kan worden: gemarineerde speklapjes, gemarineerde spareribs, karbonades en voorgegaarde BBQ-worstjes. ** Vlees voor aan een spies: zie [[Kookboek/Barbecuespies#Ingrediënten|Ingrediënten voor barbecuespies]] * Kruiden en specerijen voor barbecuevlees: ** Naar eigen voorkeur ** [[Kookboek/Cajunkruiden|Cajunkruiden]], voor meer pit ===BBQ-vis en -zeevruchten=== [[File:Vis op de bbq 2.jpg|thumb|Vis in een grillklem]] Omdat veel vissoorten gemakkelijk uit elkaar vallen, kan vis het beste in een vispakketje op de barbecue worden gelegd: in een vel alumuniumfolie wordt een kleine moot vis verpakt tezamen met bijvoorbeeld een schijfje citroen, gesnipperde bosui, peterselie, dille en een klontje [[Kookboek/Kruidenboter|kruidenboter]]. Meestal is zo'n pakketje gaar na ± 8 minuten op het rooster. Een andere manier is met een klemrooster of grillklem. * ... * Geschikte vis en zeevruchten om rechtstreeks op de grill te garen: ** moot zalm met huid; leg de huidkant op de grill ** grote gamba's (ook geschikt voor een spies) === Overige BBQ-voedingsmiddelen === * Vegaburgers: te roosteren als [[Kookboek/Hamburger|hamburgers]] ===BBQ-groenten=== * [[Kookboek/Courgette op de barbecue|Courgette op de barbecue]] * [[Kookboek/Tomaten op de barbecue|Tomaten op de barbecue]] * Geschikte groenten voor een spies: zie [[Kookboek/Barbecuespies#Ingrediënten|Ingrediënten voor barbecuespies]] ===BBQ-dessert=== * [[Kookboek/Banaan op de barbecue|Banaan op de barbecue]] * [[Kookboek/Marshmallow|Marshmallow]] == Bijgerechten == === Drank === Mogelijkheden, afhankelijk van de voorkeuren van het gezelschap: * Water, bijvoorbeeld kannen koud leidingwater met schijfjes citroen, takjes/blaadjes verse munt en eventueel een klein stukje verse gember; maak de kannen ruim vantevoren klaar zodat de smaken in het water kunnen trekken; voeg desgewenst op het laatst ijsblokjes toe * Limonade * Diverse soorten wijn * Bier * Sangria === Sauzen === Het is lekker om een of meerdere warme of koude sauzen bij de gerechten te serveren, bijvoorbeeld: * [[Kookboek/Poestasaus|Poestasaus]] * [[Kookboek/Knoflooksaus|Knoflooksaus]] * [[Kookboek/Barbecuesaus|Barbecuesaus]] * [[Kookboek/Cocktailsaus|Whisky-cocktailsaus]] * [[Kookboek/Chimichurri|Chimichurri]] (voor geroosterd vlees) * Warme [[Kookboek/Satésaus|Satésaus]] === Koolhydraten === * Sneetjes {{kb|stokbrood}}, al of niet met {{kb|kruidenboter}} * Naanbrood * Gepofte aardappelen: boen een grote aardappel schoon, maar schil hem niet. Pak hem in aluminiumfolie en leg hem gedurende 30-45 minuten in het houtsvuur of op het rooster; om die tijd te bekorten kunnen aardappels van tevoren even 5 à 10 minuten voorgekookt worden (niet gaar). Serveren met een sausje van bijvoorbeeld zure room of Hüttenkäse met verse tuinkruiden en wat peper. * [[Kookboek/Aardappelsalade|Aardappelsalade]] * [[Kookboek/Rijstsalade|Rijstsalade]] * [[Kookboek/Couscoussalade|Couscoussalade]] * [[Kookboek/Maïs|Maïskolven]]: verwijder de bladeren en draden en was ze; kook ze in een grote pan water in 12-14 minuten gaar (de maïskorrels moeten gemakkelijk losraken); dep ze droog met keukenpapier en gril ze nog vijf minuten op de barbecue; lekker met een klontje (kruiden-)boter. === Groente === * Rauwkostsalade naar keuze === Desserts === Houd het licht. De rest van de maaltijd is al zwaar genoeg, bijvoorbeeld: * IJsgerecht (bijvoorbeeld met sorbetijs, dat is minder machtig dan ijs op basis van melk) * Verse vruchten met slagroom == Meer barbecuerecepten == <DynamicPageList> category= Barbecuerecept mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> == Tips == * Het organiseren van een barbecue kost vaak veel tijd en geld. Laat de gasten meehelpen! Dat kan bijvoorbeeld door hen te vragen geen bloemen of andere cadeaus mee te nemen, maar in plaats daarvan een gerecht of drank. Zorg zelf voor het vlees, ijsblokjes, eventueel ijsgerecht en andere ingrediënten die niet lang buiten de koelkast mogen. Maak een lijst van de andere ingrediënten en gerechten die nodig zijn, van wijn en salades tot fruit en bonbons bij de koffie. Om te voorkomen dat iedereen een aardappelsalade meeneemt en er geen bier is: maak een verlanglijstje aan op internet, zet daarin deze wensen (zo algemeen mogelijk, zodat er ruimte voor creativiteit van de gasten is) en stuur de link mee in de uitnodiging. (Vraag dan ook gelijk om barbecue-apparaten en tuinstoelen mee te nemen als er anders te weinig zijn; en vraag naar dieetwensen.) Kijk enkele dagen voor de barbecuedag het internet-lijstje na en schaf zelf nog aan wat er niet is afgestreept. * Zet de buffettafel in de schaduw of binnen. Bedenk een goede looproute rond de tafel. Plaats aan het begin van die loopuroute voldoende borden, bestek, servetten, glazen, opscheplepels, peper & zout en eventueel een warmhoudplaatje voor de satésaus. Op het laatste moment kunnen de gerechten, drank en andere ingrediënten op worden gezet. Laat het vlees zo lang mogelijk in de koelkast, om nare ervaringen te voorkomen. Maak kaartjes bij de schalen om de gerechten aan te duiden, vooral als die verwarring kunnen veroorzaken, zoals knoflookboter, hamburgers, vegaburgers. == Externe links == * [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezonde-recepten/kookhulp/barbecueen-bbq-hoe-gebruik-ik-de-barbecue-.aspx Barbecue-tips van Voedingscentrum] {{Recepten}} [[Categorie:Barbecuerecept| Barbecuerecept]] {{sub}} ed5w94ael99bsz0fcl8yypc9xx4d9zu 398304 398298 2025-07-06T07:04:11Z JopkeB 18060 /* Drank */ Link naar Water_met_citroen_en_munt 398304 wikitext text/x-wiki {{Recept | Afbeelding = [[Bestand:Barbecue 2.jpg|300px]] | Categorie = Vleesrecept | Porties = | Energie = | Tijd = | Stippen = 2 }} Barbecueën is een populaire manier om een warme maaltijd te bereiden en met huisgenoten, familieleden, vrienden en andere gasten te nuttigen. Vlees, vis en groenten kunnen op een barbecue [[Kookboek/Grillen|gegrild]] of [[Kookboek/Roosteren|geroosterd]] worden, daarnaast kunnen er bijgerechten worden geserveerd om [[Kookboek/Maaltijden samenstellen|de maaltijd]] compleet te maken. Hieronder staan overzichten van recepten te bereiden op de barbecue en suggesties voor bijgerechten. <br> Informatie over de barbecue-techniek: [[kookboek/Barbecueën|Barbecueën]]. ==Keukengereedschap== * [[Kookboek/Barbecueën|Barbecue-apparaat]]; er is een grote keuze, de basiskeuze is tussen: ** Elektrische barbecue (vereist een stopcontact in de buurt) ** Gasbarbecue (vereist een container met butaan- of propaangas) ** Traditionele barbecue met voldoende houtskool, aansteekblokjes en lange lucifers * Barbecuebestek; de basis bestaat uit een tang en spatel, om voedsel op de barbecue om te draaien * Ovenwanten om zich te beschermen tegen grote hitte * Spiezen zijn er maten en soorten; de eerste keuze is het materiaal: ** van metaal: eerst invetten voor gebruik; ze zijn herbruikbaar na afgewassen te zijn ** van hout of bamboe (zoals een satéstokje): altijd eerst in water drenken; ze zijn in de regel niet herbruikbaar : Een keuze kan zijn om een basis-aantal metalen spiezen aan te schaffen en bij grotere groepen houten of bamboestokjes bij te kopen. * Een volle emmer water of een tuinslang die is aangesloten op een kraan, uit veiligheidsoogpunt == Op de barbecue == '''Let op:''' Controleer altijd of vlees en vis goed gaar zijn vóórdat ze worden gegeten. Rundvlees mag nog een beetje rood of roze van binnen zijn, andere vleessoorten moeten door en door gaar zijn, zeker kip, vis, schelp- en schaaldieren. Voor het bereiden van spiezen: zie [[Kookboek/Barbecuespies|Barbecuespies]]. ===BBQ-vlees=== [[File:سفود لحم.JPG|thumb|Spiezen met vlees en groenten]] * [[Kookboek/Curryworst op de barbecue|Curryworst op de barbecue]] * [[Kookboek/Saté Teriyaki op de barbecue|Saté Teriyaki op de barbecue]] * [[Kookboek/Hamburger|Hamburger]] * Andere geschikte vleessoorten: ** Vlees dat rechtstreeks op het rooster gegrild kan worden: gemarineerde speklapjes, gemarineerde spareribs, karbonades en voorgegaarde BBQ-worstjes. ** Vlees voor aan een spies: zie [[Kookboek/Barbecuespies#Ingrediënten|Ingrediënten voor barbecuespies]] * Kruiden en specerijen voor barbecuevlees: ** Naar eigen voorkeur ** [[Kookboek/Cajunkruiden|Cajunkruiden]], voor meer pit ===BBQ-vis en -zeevruchten=== [[File:Vis op de bbq 2.jpg|thumb|Vis in een grillklem]] Omdat veel vissoorten gemakkelijk uit elkaar vallen, kan vis het beste in een vispakketje op de barbecue worden gelegd: in een vel alumuniumfolie wordt een kleine moot vis verpakt tezamen met bijvoorbeeld een schijfje citroen, gesnipperde bosui, peterselie, dille en een klontje [[Kookboek/Kruidenboter|kruidenboter]]. Meestal is zo'n pakketje gaar na ± 8 minuten op het rooster. Een andere manier is met een klemrooster of grillklem. * ... * Geschikte vis en zeevruchten om rechtstreeks op de grill te garen: ** moot zalm met huid; leg de huidkant op de grill ** grote gamba's (ook geschikt voor een spies) === Overige BBQ-voedingsmiddelen === * Vegaburgers: te roosteren als [[Kookboek/Hamburger|hamburgers]] ===BBQ-groenten=== * [[Kookboek/Courgette op de barbecue|Courgette op de barbecue]] * [[Kookboek/Tomaten op de barbecue|Tomaten op de barbecue]] * Geschikte groenten voor een spies: zie [[Kookboek/Barbecuespies#Ingrediënten|Ingrediënten voor barbecuespies]] ===BBQ-dessert=== * [[Kookboek/Banaan op de barbecue|Banaan op de barbecue]] * [[Kookboek/Marshmallow|Marshmallow]] == Bijgerechten == === Drank === Mogelijkheden, afhankelijk van de voorkeuren van het gezelschap: * Water, bijvoorbeeld [[Kookboek/Water#Water_met_citroen_en_munt|kannen water met citroen]] * Limonade * Diverse soorten wijn * Bier * Sangria === Sauzen === Het is lekker om een of meerdere warme of koude sauzen bij de gerechten te serveren, bijvoorbeeld: * [[Kookboek/Poestasaus|Poestasaus]] * [[Kookboek/Knoflooksaus|Knoflooksaus]] * [[Kookboek/Barbecuesaus|Barbecuesaus]] * [[Kookboek/Cocktailsaus|Whisky-cocktailsaus]] * [[Kookboek/Chimichurri|Chimichurri]] (voor geroosterd vlees) * Warme [[Kookboek/Satésaus|Satésaus]] === Koolhydraten === * Sneetjes {{kb|stokbrood}}, al of niet met {{kb|kruidenboter}} * Naanbrood * Gepofte aardappelen: boen een grote aardappel schoon, maar schil hem niet. Pak hem in aluminiumfolie en leg hem gedurende 30-45 minuten in het houtsvuur of op het rooster; om die tijd te bekorten kunnen aardappels van tevoren even 5 à 10 minuten voorgekookt worden (niet gaar). Serveren met een sausje van bijvoorbeeld zure room of Hüttenkäse met verse tuinkruiden en wat peper. * [[Kookboek/Aardappelsalade|Aardappelsalade]] * [[Kookboek/Rijstsalade|Rijstsalade]] * [[Kookboek/Couscoussalade|Couscoussalade]] * [[Kookboek/Maïs|Maïskolven]]: verwijder de bladeren en draden en was ze; kook ze in een grote pan water in 12-14 minuten gaar (de maïskorrels moeten gemakkelijk losraken); dep ze droog met keukenpapier en gril ze nog vijf minuten op de barbecue; lekker met een klontje (kruiden-)boter. === Groente === * Rauwkostsalade naar keuze === Desserts === Houd het licht. De rest van de maaltijd is al zwaar genoeg, bijvoorbeeld: * IJsgerecht (bijvoorbeeld met sorbetijs, dat is minder machtig dan ijs op basis van melk) * Verse vruchten met slagroom == Meer barbecuerecepten == <DynamicPageList> category= Barbecuerecept mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> == Tips == * Het organiseren van een barbecue kost vaak veel tijd en geld. Laat de gasten meehelpen! Dat kan bijvoorbeeld door hen te vragen geen bloemen of andere cadeaus mee te nemen, maar in plaats daarvan een gerecht of drank. Zorg zelf voor het vlees, ijsblokjes, eventueel ijsgerecht en andere ingrediënten die niet lang buiten de koelkast mogen. Maak een lijst van de andere ingrediënten en gerechten die nodig zijn, van wijn en salades tot fruit en bonbons bij de koffie. Om te voorkomen dat iedereen een aardappelsalade meeneemt en er geen bier is: maak een verlanglijstje aan op internet, zet daarin deze wensen (zo algemeen mogelijk, zodat er ruimte voor creativiteit van de gasten is) en stuur de link mee in de uitnodiging. (Vraag dan ook gelijk om barbecue-apparaten en tuinstoelen mee te nemen als er anders te weinig zijn; en vraag naar dieetwensen.) Kijk enkele dagen voor de barbecuedag het internet-lijstje na en schaf zelf nog aan wat er niet is afgestreept. * Zet de buffettafel in de schaduw of binnen. Bedenk een goede looproute rond de tafel. Plaats aan het begin van die loopuroute voldoende borden, bestek, servetten, glazen, opscheplepels, peper & zout en eventueel een warmhoudplaatje voor de satésaus. Op het laatste moment kunnen de gerechten, drank en andere ingrediënten op worden gezet. Laat het vlees zo lang mogelijk in de koelkast, om nare ervaringen te voorkomen. Maak kaartjes bij de schalen om de gerechten aan te duiden, vooral als die verwarring kunnen veroorzaken, zoals knoflookboter, hamburgers, vegaburgers. == Externe links == * [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezonde-recepten/kookhulp/barbecueen-bbq-hoe-gebruik-ik-de-barbecue-.aspx Barbecue-tips van Voedingscentrum] {{Recepten}} [[Categorie:Barbecuerecept| Barbecuerecept]] {{sub}} ebzrhle4kqr48dkhj6xqigzxrm44k6w 0 11572 398256 394731 2025-07-05T12:41:59Z JopkeB 18060 Foto toegevoegd 398256 wikitext text/x-wiki [[File:Cornstarch mixed with water.jpg|thumb|Maïzena wordt gemengd met water]] '''Maïzena''' is oorspronkelijk een merknaam. Maïzena is eigenlijk maïszetmeel. Het wordt in de keuken vaak als [[Kookboek/Binden|bindmiddel]] gebruikt. Zetmeel heeft als eigenschap op te zwellen en water te binden als het met koud water wordt vermengd en daarna verhit. Met maïzena kunnen bijvoorbeeld [[Kookboek/Saus|sauzen]] worden gebonden zodat ze dikker worden. == Recepten met maïzena == <DynamicPageList> category= KB-maïzena mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> Alternatieven voor het gebruik van maïzena zijn: *[[Kookboek/Aardappelzetmeel|Aardappelzetmeel]] *[[Kookboek/Bloem|Bloem]] *[[Kookboek/Room|Room]] {{sub}} [[Categorie:Ingrediënt|Maïzena]] lxd2frxvo3k8nu5870kjgjwa811br0h 14 14594 398313 396587 2025-07-06T08:39:32Z JopkeB 18060 Categorie veranderd 398313 wikitext text/x-wiki {{Hiddencat}} Recepten met [[Kookboek/Kirsch|kirsch]]. [[Categorie:KB-sterkedrank|Kirsch]] l8f4ff4buwlkm1jsdql6x0e73okrh8b 0 18186 398275 391442 2025-07-05T14:57:52Z Erik Baas 2193 Lintfouten: Verouderde HTML-elementen 398275 wikitext text/x-wiki {{Vakantiereizen|Afbeelding=Fietsvakantie.jpg}} {{Geel}}Bij dit hoofdstuk wordt hulp gevraagd van ervaringsdeskundigen. Zie voorbeeld [[Vakantiereizen/Wandelvakantie/De_reis]]{{Einde}} = <span style="font-size: large;">'''Fietsroutes'''</span> = Er bestaan duizenden fietsroutes, al of niet bewegwijzerd, alleen al in Europa. Op deze pagina worden wegwijzers geboden die kunnen helpen als bouwstenen voor het kiezen van een of meer routes en/of zelf een vakantiereis samen te stellen. Een enkele route is beschreven in dit Wikibook, die artikelen zijn als zodanig gemarkeerd. De andere links verwijzen waar mogelijk naar Nederlandstalige websites, maar vele zijn alleen in het Engels, Duits of andere taal beschikbaar. Als het alsnog moeilijk kiezen is, zoek dan op internet met ''mooiste fietsroute in XXX'' (waarbij XXX het beoogde land of gebied is) en er zullen lijstjes verschijnen. == Europa == In Europa bestaan vele fietsroutes, zowel binnen landen als tussen landen. Ze zijn onder andere te vinden via: * [https://www.biroto.eu/de/radweg-suche Biroto], een Duitstalige website met bewegwijzerde lange-afstands fietsroutes, zowel binnen landen als tussen landen. Er zijn voor heel Europa fietsroutes, uitgezonderd het uiterste oosten (Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne); en er is er ook één in IJsland, hoewel die niet op de hoofdkaart staat. Zie de [https://www.biroto.eu/de/radwege-und-radtouren-karte interactieve kaart] voor een visueel overzicht met doorklikmogelijkheden naar routes. Per route is er een kaart met hoogteverschillen, GPS track, fietsvriendelijke accomodaties, bezienswaardigheden en meer. * [https://www.nodemapp.com/en/biking/nodes/routeplanner Fietsknooppunten van Nodemapp]: Zoom in op de kaart voor knooppunten. Het aantal knooppunten per land is zeer verschillend, alleen in Nederland en België zijn dichte netwerken, in andere landen zijn ze nog in ontwikkeling en zijn er op zijn best plukjes. * [[w:nl:Categorie:Fietsroute|Fietsroutes in Nederlandstalige Wikipedia]]: in de regel beschrijvingen met een aanduiding van het traject, te gebruiken voor een eerste indruk. Klik door naar de Engelstalige Wikipedia (rechtsbovenin, "26 talen") voor meer van dergelijke routebeschrijvingen. * [https://www.openrunner.com/en Openrunner]: Engelstalige website met (veelal niet bewegwijzerde) routes die door gebruikers zijn samengesteld, met kaartjes, hoogteverschillen, beschrijvingen en foto's (als je geluk hebt). Klik op "Search for a route" om bestaande routes te vinden. * [https://www.bahntrassenradeln.de/ Fietspaden over voormalige spoorweglijnen in Europa] (Duitstalig). == België == België heeft een wijdvertakt fietsknooppuntennetwerk. Daarnaast zijn er bewegwijzerde en niet-bewegwijzerde fietsroutes. De moeilijkheidsgraad varieert van tamelijk vlak aan de kust (in het westen) tot bergachtig in de Ardennen (zuidoosten), zie [https://nl-nl.topographic-map.com/map-516nx/Belgi%C3%AB/ Topografische kaart België]. * Een goed startpunt is [https://www.provelo.org/nl/praktische-tips/fietsnetwerken-in-belgie/ Provelo], met links naar het fietsknopennetwerk in België, regionale fietsroutes en de Europese lange-afstandsroutes die door België gaan. * [[w:nl:Categorie:Fietsroute in België|Fietsroutes in België in Nederlandstalige Wikipedia]] biedt meer routes. == Denemarken == Denemarken presenteert zich als fietsland. Er zijn goede fietspaden en rustige andere wegen. Het landschap is vrij vlak tot glooiend. Er zijn geen fietsknooppunten, maar wel fietsroutes. * Startpunt: een combinatie van twee Wikimedia-websites: [[w:nl:Nationale fietsroutes van Denemarken|Nationale fietsroutes van Denemarken in de Nederlandstalige Wikipedia]]; klik op de nummers in [https://en.wikivoyage.org/wiki/Cycling_in_Denmark#Routes Fietsroutes in Denemarken in de Engelstalige Wikivoyage] voor de bijbehorende routekaartjes. * [https://www.visitdenmark.nl/denemarken/bezienswaardigheden/fietsen Fietsen in Denemarken van Visitdenmark]. Tip: als een link niet werkt: zoek via Google naar de specifieke beschrijving; die bestaat vaak wel, maar de routes worden versnipperd aangeboden, bijvoorbeeld alleen per regio. * Er zijn ook 26 Panorama-routes (rondritten tussen de 20 en 50 km), maar er is alleen een overzicht in het Deens: [https://www.visitdenmark.dk/danmark/oplevelser/cykelferie/panorama-cykelruter-vestdanmark Panorama-cykelruter op Visitdenkmark]. == Duitsland == Duitsland is een groot land, met een grote verscheidenheid aan landschappen: van duinen en strand in het noordwesten (waddengebied) en noordoosten (Oostzeekust) tot hooggebergte in het zuidoosten. De zwaarte van fietstochten is navenant: in het noorden en pal langs rivieren is het tamelijk vlak, daarbuiten is het glooiender, heuvelachtig of bergachtig, zie [https://nl-be.topographic-map.com/map-k12tf/Duitsland/?center=51.07868%2C11.3903&zoom=6 Topografische kaart Duitsland].<br> Er zijn goede fietspaden en er zijn vele fietsroutes. De beste fietsroutes zijn gekwalificeerd door de Duitse fietsersbond ADFC, zie uitleg en links op [https://www.oppad.nl/fietsen-in-duitsland-informatie Informatie van Oppad]. Er zijn ook her en der fietsknooppunten, de meeste in het westen, tegen de Nederlandse en Belgische grens, en in voormalig Oost-Duitsland, in een groot gebied rond Berlijn, zie [https://www.nodemapp.com/en/biking/nodes/routeplanner Knooppunten van Nodemapp]. * [[w:de:Kategorie:Radwanderweg in Deutschland|Radwanderweg in Deutschland (Duitstalige Wikipedia)]]: klik door op de link naar de Wikimap bovenaan. De links in de kaart verwijzen naar de beschrijvingen van de fietsroutes in de Duitstalige Wikipedia. Als er een soortgelijke Nederlandstalige Wikipedia-pagina is, staat dat links onderaan vermeld. * [https://www.germany.travel/en/nature-outdoor-activities/cycling.html Fietsroutes van Germany.travel]: Engelstalige website met 320 lange-afstands fietsroutes (zie de kaart bijna onderaan). Per route is er beknopte informatie en een link naar de officiële website met meer informatie (van wisselende kwaliteit). * [https://www.radroutenplaner-deutschland.de/veraDNetz_DE.asp Radroutenplaner Deutschland] met 13 lange-afstandsroutes kris-kras door Duitsland, met korte beschrijvingen en GPX-download mogelijk; dezelfde [[w:de:D-Route|D-routes in Wikipedia]] bevatten beschrijvingen en links naar uitgebreidere beschrijvingen en routekaartjes (beide websites zijn Duitstalig). '''-->''' [[Wikivoyage:nl:Deutsche Weinstraße|Deutsche Weinstraße]] '''(Wikivoyage-artikel)''' - 95 km == Frankrijk == Frankrijk heeft een fietsnetwerk met routes die wisselen qua zwaarte, wegdek en landschappen, van bergen tot kusten, van rivieren tot wijngaarden. Zie [https://nl.francevelotourisme.com/fietsroute Fietsroutes in Frankrijk] voor een overzicht met lange-afstands fietsroutes met beschrijvingen, etappes en tips. Zie [https://www.af3v.org/ Fietspaden (AF3V)] voor meer fietspaden in Frankrijk. NB In Frankrijk zijn helmen verplicht voor fietsers jonger dan 12 jaar, ook als de kinderen niet zelf fietsen, maar achterop in een kinderzitje zitten.<br> '''-->''' [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/Fietsen langs de Loire|Fietsen langs de Loire]] '''(Wikibooks-artikel)''' - 900 km == Nederland == Nederland is een echt fietsland. Door het hele land liggen goede fietspaden, van pal naast een gewone weg, alleen afgescheiden door een lijn, tot vrijliggende paden dwars door de natuur, zie [[c:Category:Bikeways in the Netherlands|Foto's op Commons]] voor voorbeelden. Er zijn talloze fietsroutes uitgezet, van lange-afstandspaden tot zelf samen te stellen routes via fietsknooppunten, zie [https://www.nederlandfietsland.nl/fietsroutes/ Fietsroutes van Nederland Fietsland]. Voor mountainbikers zijn er [https://www.mtbroutes.nl/routes-op-kaart MTB-routes].<br> In het algemeen zijn de paden vrij vlak met af en toe een klimmetje, uitgezonderd het zuiden van Limburg, waar steviger klimpartijen nodig zijn. Ook op de Veluwe, de Utrechtse Heuvelrug en in de duinen kan een fiets met meerdere versnellingen van pas komen. Zie [https://viewer.ahn.nl/AHN4/DTM/0/5.6703/52.20113/3 Hoogtekaart van Rijkswaterstaat]. * Fiets op de trein: is toegestaan, maar kent wel beperkingen, zie [https://www.ns.nl/reisinformatie/fiets-in-de-trein.html Fiets in de trein]. Let op: een fietskaartje is verplicht, maar is niet te koop in de kaartautomaat op het station. Je moet vantevoren een fietskaartje kopen en digitaal opslaan (op een mobiele telefoon die je meeneemt in de trein) of printen via de NS-website of de NS-app. '''-->''' [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/Fietstocht Nederland - Waterland |Nederland - Waterland]] '''(Wikibooks-artikel)''' - 750+ km == Oostenrijk == Oostenrijk is een bergachtig land, met uitzondering van het noordoosten. Ook direct langs rivieren (zoals de Inn en Donau) zijn lichtere fietstochten mogelijk. Zie [https://nl-be.topographic-map.com/map-sjtz4/Oostenrijk/ Topografische kaart Oostenrijk] voor hoogteverschillen. * [[w:de:Liste von Radwanderwegen in Österreich|Lijst met Oostenrijkse fietsroutes (Duitstalige Wikipedia)]] * [https://wiki.openstreetmap.org/wiki/Austria/Radwege Oostenrijkse fietsroutes van Openstreetmap] (Duitstalig) met ook een kaart met fietsroutes in Oostenrijk. * [https://www.radtouren.at/nl/?noredirect=nl_NL Radtouren.at] (Nederlandstalig) met een interactieve kaart en doorklikmogelijkheden naar 18 lange-afstandsfietsroutes, met routekaartjes, hoogteverschillen en meer informatie. * [[w:nl:Categorie:Fietsroute in Oostenrijk|Fietsroutes in Oostenrijk (Nederlandstalige Wikipedia)]] '''-->''' [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/Fietsen in het Zillertal|Fietsen in het Zillertal]] '''(Wikibooks-artikel)''' - 30 km == Verenigd Koninkrijk == In het Verenigd Koninkrijk is fietsen minder ingeburgerd dan in de Lage Landen. Wegen zijn dan ook niet altijd goed ingericht voor fietsers. Wel zijn er fietsroutes, maar geen knooppuntennetwerk. Het oosten van Engeland (zoals de graafschappen Norfolk en Suffolk) is vrij vlak, de rest van het Verenigd Koninkrijk is glooiend tot bergachtig, zie [https://nl-be.topographic-map.com/map-35nnh/Verenigd-Koninkrijk/ Kaart met hoogteverschillen Verenigd Koninkrijk]. * [https://www.sustrans.org.uk/find-a-route-on-the-national-cycle-network/ National Cycle Network UK] (Engelstalig) * [https://explore.osmaps.com/?lat=55.320831&lon=-3.250608&zoom=7.2849&overlays=os-ncn-layer&style=Standard&type=2d Kaart VK met fietsroutes] (Engelstalig) * [[w:nl:Categorie:Fietsroute in het Verenigd Koninkrijk|Fietsroutes in het Verenigd Koninkrijk (Wikipedia)]] Klik door naar de Engels Wikipedia (rechtsboven "7 talen") voor meer routes. == Zwitserland == In Zwitserland fietsen is vooral voor fietsers die van pittige fietstochten houden, in bergachtig gebied. In het noorden en direct langs rivieren zijn gemakkelijker fietstochten mogelijk, maar ook die zijn zelden zo vlak als in de Lage Landen. Zie [https://nl-be.topographic-map.com/map-sjpz4/Zwitserland/ Topografische kaart Zwitserland] voor hoogteverschillen. In Zwitserland zijn zowel lange-afstands fietsroutes (negen nationale en vier Europese) als kortere rondritten uitgezet. * [https://schweizmobil.ch/en/cycling-in-switzerland Cycling in Switzerland] (Engelstalig en drie andere talen): één website met veel informatie, inclusief routekaartjes waarop je kunt inzoomen (alleen geen GPS/GPX?) * [https://schweizmobil.ch/en/map?season=summer&layers=veloland&bgLayer=pk&detours=yes&photos=yes&logos=yes&shooting=yes&E=2657839&N=1205498&resolution=310.55 Kaart met fietsroutes in Zwitsterland] * [[w:nl:Categorie:Fietsroute in Zwitserland|Fietsroutes in Zwitserland (Nederlandstalige Wikipedia)]] {{Sjabloon:Commons|Category:Cycling routes}} {{Sub}} 4h8fl492nql8ns7m5b6m54hhxk9up6u 3 18786 398268 335363 2025-07-05T14:50:25Z Erik Baas 2193 Lintfouten: Verouderde HTML-elementen 398268 wikitext text/x-wiki {{Welkom}} [[Gebruiker:Wutsje|Wutsje]] 9 mrt 2009 17:16 (CET) == Gebruikersnaam == Hoi Peter, Je hebt de gebruikersnaam Pbuddenberg aangemaakt en vervolgens een pagina [[Gebruiker:PBuddenberg]] aangemaakt. Deze wordt door de software niet als jou gebruikerspagina herkend. De door jou gedane bijdragen worden dan ook onder Pbuddenberg opgeslagen ([[Special:Contributions/Pbuddenberg]]), inplaats van onder [[Special:Contributions/PBuddenberg]]. Ik weet niet of dit je bedoeling was, maar indien niet, dan is het mogelijk om je gebruikersnaam te wijzigen van ''Pbuddenberg'' naar ''PBuddenberg''. Dit kan door hiervoor een verzoek te plaatsen op de [[Wikibooks:Verzoekpagina_voor_moderatoren#Wijzigen_gebruikersnaam|Verzoekpagina_voor_moderatoren]]. [[Gebruiker:Koos Jol|Koos]] <span style="font-size: small;">[[Overleg gebruiker:Koos Jol|Overleg]]</span> 9 mrt 2009 18:24 (CET) ==Handig== Hallo Peter, "Pagina opslaan" en "bewerking ter controle" zijn twee buttons onder het bewerkingsscherm. Je hoeft niet telkens op te slaan om te kijken hoe iets eruit ziet: ja kan bijvoorbeeld op de knop "bewerking ter controle" drukken door te kijken hoe het eruit ziet. Als je tevreden bent kan je dan op de knop "Pagina opslaan" om de nieuwe versie van het document vast te leggen. Elke keer dat pagina opslaan wordt gedrukt wordt er namelijk een nieuwe versie aangemaakt. Elke nieuwe versie krijgt een opslag in de database van Wikibooks, zodat je altijd kan terugkijken hoe oude pagina's eruit zien. Opslagplaats op de Wikibooks-servers is op zich geen probleem, want er is meer dan genoeg. Zomaar een tip dus. Succes verder. {{:Gebruiker:Londenp/Sig}} 9 mrt 2009 20:17 (CET) ==Jouw naam is gewijzigd== {{:Gebruiker:Londenp/Sig}} 9 mrt 2009 20:20 (CET) == Gegevensvermelding == Niet doen! (Vind ik). Wordt door de hele wereld gelezen en daar zijn helaas niet alleen goedwillende mensen bij. Ik weet niet of het telefoonnummer bijv. prive is of van de school, maar als het prive is raad ik aan het niet op je GP te zetten. E-post adres kan je beter ''omschrijven'' als Epbuddenberg at gmail dot com in verband met spam. Nog beter is het in te vullen bij je voorkeuren (derde link van links bovenaan dit scherm). Groet, --{{Gebruiker:Vangelis/Handtekening}} 9 mrt 2009 21:40 (CET) :Ok thx. Goede raad, neem het mee :) [[Gebruiker:PBuddenberg|PBuddenberg]] 9 mrt 2009 22:21 (CET) ==Victor van den Bersselaar, auteursrechten== Beste, de tekst van de door u aangemaakte pagina bleek exact overeen te komen met die op [https://www.swpbook.com/auteurs/604 deze] en [https://www.boompsychologie.nl/auteur/466/Bersselaar deze] website. Dat is op Wikibooks niet de bedoeling i.v.m. de (mogelijke) auteursrechten. De pagina is derhalve verwijderd. Wellicht kunt u de tekst in ietwat geschreven vorm proberen te herplaatsen. Ik wil echter voorts opmerken dat het eigenlijk niet de bedoeling is om zoveel mogelijk biografische informatie over een bepaalde persoon toe te voegen in een module die als onderwerp "Maatschappijleer" heeft. Centraal staat nl. het toevoegen van echt cursusmateriaal. Veel succes verder. Mvg, [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 22 dec 2015 21:50 (CET) ==[[Maatschappijleer]]== Dan even over deze pagina: misschien was u het sowieso al van plan, maar zou u kunnen proberen de huidige tekst wat om te werken? Het komt nu namelijk rechtstreeks van Wikipedia en dat is eigenlijk ook niet de bedoeling. Pagina's die volledig van Wikipedia zijn gekopieerd en waar vervolgens verder niets mee gebeurt worden hier in de regel verwijderd. Mvg, [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 22 dec 2015 21:59 (CET) ==[[Maatschappijleer/Massamedia/Communicatiekaart van Nederland]]== Hallo, daarnet vulde een IP-er hier de antwoorden op de vragen in [https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Maatschappijleer/Massamedia/Communicatiekaart_van_Nederland&diff=prev&oldid=301927]. Aangezien dit in principe nooit de bedoeling is, heb ik het teruggedraaid. Het lijkt me anderzijds wel zeer wenselijk dat in zo'n geval de antwoorden op een aparte pagina in de hoofdnaamruimte terug te vinden zijn, zodat dit duidelijker is voor toevallige passanten. Zou u daar dus misschien nog voor kunnen zorgen? Mvg, [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 7 mrt 2016 14:52 (CET) Bij nader inzien heb ik mijn eigen terugdraaiing tot nader order weer teruggedraaid. Is het hier dus kennelijk de bedoeling dat de antwoorden rechtstreeks onder de vragen staan? Liever aparte pagina's maken, zou ik toch denken. Iemand kan de vragen dan eerst voor zichzelf beantwoorden en ze vervolgens controleren. Zo gaat het toch altijd bij cursusvragen e.d.? [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 7 mrt 2016 14:55 (CET) Beste WS, dank voor je input. Ik zie niet zo snel hoe ik het beste kan reageren op je commentaar dus doe ik het even zo. De pagina Maatschappijleer is in ontwikkeling en heeft is meer een verslag van wat we op de opleiding Maatschappijleer doen aan de HvA dan een boek. Ik realiseer me dat dit niet de opzet is van Wikibooks maar het format van Wikibooks leent zich hier uitermate goed voor. Als je een goed alternatief weet dan graag. Liever even nog niet te veel verwijderen. Ik zal zelf ook nadenken over een betere plek om onze studieactiviteiten te documenteren. == [[Verzorgingsstaat]] == Je pagina is ter verwijdering genomineerd, zie https://nl.wikibooks.org/w/index.php?title=Wikibooks:Te_verwijderen_pagina%27s&diff=311123&oldid=311118 . - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 3 nov 2016 23:26 (CET) == Share your experience and feedback as a Wikimedian in this global survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future.<ref>This survey is primarily meant to get feedback on the Wikimedia Foundation's current work, not long-term strategy.</ref> The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. To say thank you for your time, we are giving away 20 Wikimedia T-shirts to randomly selected people who take the survey.<ref>Legal stuff: No purchase necessary. Must be the age of majority to participate. Sponsored by the Wikimedia Foundation located at 149 New Montgomery, San Francisco, CA, USA, 94105. Ends January 31, 2017. Void where prohibited. [[m:Community Engagement Insights/2016 contest rules|Click here for contest rules]].</ref> The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. <span style="font-size: large;">'''[https://wikimedia.qualtrics.com/SE/?SID=SV_6mTVlPf6O06r3mt&Aud=VAE&Src=57VAEOP Take the survey now!]'''</span> You can find more information about [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|this project]]. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2016_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Please visit our [[m:Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email to surveys@wikimedia.org. Thank you! --[[:m:User:EGalvez (WMF)|EGalvez (WMF)]] ([[:m:User talk:EGalvez (WMF)|talk]]) 13 jan 2017 23:25 (CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:EGalvez (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2016/57-VAEOP&oldid=16205400 --> == Waldorfonderwijs == Dag PBuddenberg, twee pagina's die je al enige tijd geleden hebt aangemaakt, heb ik voorgedragen voor verwijdering, [[Waldorfonderwijs]] en [[Waldorf onderwijs/Voortgezet onderwijs]]. Mocht je het daar niet mee eens zijn, bijv. omdat je er verder mee zal gaan, wil je dat dan svp hier aangeven: [[Wikibooks:Te verwijderen pagina's]]. Met vriendelijke groet, [[Gebruiker:Ellywa|Ellywa]] ([[Overleg gebruiker:Ellywa|overleg]]) 17 apr 2017 23:40 (CEST) == Leeggehaalde pagina's== Dag, wat is de bedoeling van [[Maatschappijleer/Criminaliteit en recht/Actuele criminologie]] en [[Maatschappijleer/Basiswetenschappen]] in hun huidige vorm? Als de pagina's leeg blijven, worden ze verwijderd.Mvg, [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 apr 2017 21:54 (CEST) Idem voor [[Maatschappijleer/Wetenschapsfilosofie in veelvoud - Victor van de Bersselaar]]. Doet u dit eigenlijk vaker zo? Het is echter niet de bedoeling: elke pagina ''moet'' een zekere inhoud hebben om in de hoofdnaamruimte te kunnen blijven staan. Alleen in uw eigen gebruikersruimte is het geen probleem. [[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 25 apr 2017 22:05 (CEST) :Ik zal even een mail sturen, misschien ziet PB deze meldingen niet.{{Afzender|Ellywa }} :Ter info, de drie bovengenoemde pagina's zijn nu voor verwijdering genomineerd. Zie [[Wikibooks:Te verwijderen pagina's#Toegevoegd 19-05, te verwijderen vanaf 19-06]]. --[[Gebruiker:De Wikischim|De Wikischim]] ([[Overleg gebruiker:De Wikischim|overleg]]) 19 mei 2017 19:36 (CEST) ==Sorry...== Excuses, ik zat net per ongeluk teksten op je Gebruikerspagina te bewerken... Ik hoop maar dat je er toch iets aan hebt... Stercluster = Bolhoop, bolvormige sterhoop in het Nederlands, cluster is Engels en dubbelzinnig. Met vriendelijke groet, [[Gebruiker:Hansmuller|Hansmuller]] ([[Overleg gebruiker:Hansmuller|overleg]]) 20 mei 2019 14:45 (CEST) rfd6zlyytxlfeoo5aimg16bbnwxp7om 0 22188 398295 396591 2025-07-05T17:09:15Z Erik Baas 2193 margin = 0 398295 wikitext text/x-wiki {{Recept | Naam = Kookboek/Maïssoep | Afbeelding = {{Afbeelding |afbeelding = Corn soup.jpg |margin = 0 |onderschrift = |grootte = 470 |clip-breedte = 300 |clip-hoogte = 250 |offset-x = 70 |offset-y = 200 |border = 0 }} | Categorie = Soeprecept | Porties = 4 | Energie = | Tijd = drie kwartier | Stippen = 1 }} '''Maïssoep''' is een voorgerecht; met wat {{Kb|brood}} erbij kan het ook uitstekend als hoofdgerecht gebruikt worden. == Ingrediënten == * 1 {{Kb|p=paprika|rode paprika}} * 1/2 {{Kb|p=paprika|gele paprika}} * 1 behoorlijke {{Kb|ui}} * 2 tenen {{Kb|knoflook}} * 1 theelepel {{Kb|p=kerrie|kerriepoeder}} (liefst kerrie Massala) * 2 eetlepels {{Kb|bloem}} * 1 liter {{Kb|melk}} * 1 blik {{Kb|maïs}} * 1 eetlepel {{Kb|boter}} of {{Kb|margarine}} * {{Kb|bouillon}} (poeder/tablet) * peper en zout ===Bereiding=== #Snijd de ui en paprika, pers de knoflook uit. #Verwarm de boter/margarine en smoor hierin de ui en knoflook. #Als deze glazig zijn: paprika en kerriepoeder erbij. #Voeg dan de bloem toe en warm dit al roerend een paar minuten goed door. #Giet er onder goed roeren bij gedeelten de melk bij tot een gebonden soep ontstaat. #Voeg dan evt. nog wat water toe. #Voeg, zodra het kookt, bouillon, zout en peper naar smaak toe, en de maïs. #Laat nog een tijdje goed warm worden. ==Variatie== * {{Kb|Broccoli}} of {{Kb|aubergine}} erbij (tegelijk met de maïs), en geraspte {{Kb|kaas}} erover. * [https://4en5meiamsterdam.nl/hier-vind-je-het-recept-van-de-vrijheidssoep-2023/ Vrijheidssoep 2023]: Maïssoep met kokos en zoete aardappel {{Recepten}} [[Categorie:Voorgerecht|Maïssoep]] [[Categorie:Soeprecept|Maïssoep]] {{Sub}} lnk453iupaglpahag85e36au1cir0a4 0 25278 398255 396474 2025-07-05T12:33:19Z JopkeB 18060 398255 wikitext text/x-wiki [[Kookboek/Drank|Overzicht van beschreven drankrecepten]]<br> &nbsp;<br> {{Recept | Afbeelding = [[File:Glühwein-Zubereitung.JPG|300px]] | Naam = Bisschopswijn | Categorie = Feestdagrecept | Porties = | Energie = | Tijd = Circa 2 uur | Stippen = 2 }} '''Bisschopswijn''' of kortweg bisschop is opgewarmde rode wijn vermengd met kruiden en een sinaasappel. Deze wijn wordt vooral gedronken bij bepaalde feestelijke gelegenheden, zoals Sinterklaas en Oudjaar. ==Ingrediënten== *1 onbespoten {{Kb|sinaasappel}}, bij voorkeur van biologische teelt *7-10 {{Kb|p=kruidnagel|kruidnagels}} *1 stukje {{Kb|p=kaneel|pijpkaneel}} *3 dl bessenwijn *3 dl {{Kb|rode wijn}} *35 gram suiker De hoeveelheden kunnen desgewenst naar verhouding worden vermeerderd. ==Bereiding== # Was de sinaasappel goed. # Steek de kruidnagels en de pijpkaneel in de sinaasappel. # Meng alle ingrediënten behalve de suiker in een grote pan. Warm het geheel op een zeer laag vuur op tot circa 70 °C (bij hogere temperaturen verdampt de alcohol) en laat de bisschopswijn vervolgens 1 tot 2 uur op een laag vuur trekken, bijvoorbeeld op de sudderpit, en/of een [[Kookboek/Vlamverdeler|vlamverdeler]] tussen pan en pit of een theelichtje. # Voeg op het laatst de suiker toe en roer die er goed doorheen, totdat die is opgelost. # Serveer de wijn zo heet mogelijk, bij voorkeur in stevige theeglazen omdat te dunne glazen door de hitte kunnen barsten. == Varianten == * Glühwein, waarbij de sinaasappel wordt vervangen door 1/2 schil van een citrusvrucht (sinaasappel, mandarijn, grapefruit of citroen), en er 10 g extra suiker en wat {{Kb|steranijs}} wordt toegevoegd. Voor de rest is het recept hetzelfde. * Voeg een plakje gemberwortel aan de wijn toe. {{Recepten}} [[Categorie:Drank|{{SUBPAGENAME}}]] [[Categorie:Feestdagrecept|{{SUBPAGENAME}}]] {{Sub}} moub1vl56giz2hdmc89p4sfc9pw0u0v 0 26822 398260 391957 2025-07-05T13:30:58Z JopkeB 18060 Sjabloon toegevoegd + redactie 398260 wikitext text/x-wiki {{Recept | Afbeelding = | Onderschrift = | Categorie = Saus | Porties = | Energie = | Tijd = | Stippen = 3 }} Lekker bij een tartaar van zalm (2/3 verse zalm. 1/3 gerookte zalm, alles gehakt tot een tartaartje) == Ingrediënten == * 200 ml gekoelde {{Kb|slagroom}} * 5 à 9 cm {{Kb|wasabi}} geknepen uit een tube * 4 eetlepels Kikkoman {{Kb|p=ketjap|sojasaus}} * Zeer fijn gesneden {{Kb|rucola}}, aangemaakt met een beetje limoensap en zeezout (husselen!) == Keukengereedschap == * Kidde: een slagroomspuit met gaspatroon == Bereiding == * Roer de slagroom, wasabi en sojasaus in een kom totdat de wasabi is opgelost. * Vul de kidde met het mengsel. * Gebruik 1 gaspatroon. * Schud kort en zet koud. === Serveren === * Leg de rucola op de bordjes. * Maak de zalmtartartaartjes mooi op (mbv en ring van 7cm) en leg die op de rucola. * Spuit met de kidde op elk tartaartje een flinke dot mousse. * Serveer direct. Enne, eet smakelijk! {{Recepten}} [[Categorie:Saus|Mousse]] {{sub}} nrfhpieyevqskhdo03eps6vi2e86oy7 0 36382 398259 397601 2025-07-05T13:07:23Z JopkeB 18060 Sjabloon + foto toegevoegd 398259 wikitext text/x-wiki {{Recept | Afbeelding = [[Bestand:Moqueca capixaba 18 de janeiro de 2014 (2).JPG|300px]] | Onderschrift = | Categorie = Braziliaanse keuken | Porties = | Energie = | Tijd = | Stippen = 3 }} '''Moqueca''' is een Braziliaans visgerecht. ==Ingrediënten== * Visfilet * Knoflook * Peper en zout * Uien * Tomaten * Paprika * Palmolie * Kokosmelk * Koriander (verse) * Limoen ==Bereiding== Het bereiden kan het beste in een grote pan die de warmte goed vasthoudt. *De visfilet goed wassen en marineren met limoen, geperste knoflook, peper en zout. *De uien in ringen snijden. *De tomaten en de paprika in stukken snijden van ongeveer 2 cm. *De bodem en zijkant van de pan eerst met uienringen bedekken en dan afwisselend met stukken tomaat en paprika, deze telkens besprenkelend met palmolie en kokosmelk. *De koriander in stukken snijden en toevoegen. *Op het vuur zetten. *Als de groente begint te koken, de vis toevoegen. Niet te veel laten koken. *Serveren met rijst. {{Wikipedia|Pagina=Moqueca|Naam=Moqueca}} {{Sub}} [[Categorie:Vis- of zeevruchtrecept|{{SUBPAGENAME}}]] [[Categorie:Braziliaanse keuken|{{SUBPAGENAME}}]] [[Categorie:Kookboek - inhoud|{{SUBPAGENAME}}]] hk1aftc073ks8rek7cvkqaa367qiza2 2 38173 398308 398187 2025-07-06T07:44:37Z JopkeB 18060 /* Huishouden */ Buffet 398308 wikitext text/x-wiki == Economie == Ik heb Economie gestudeerd aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en ben in 1984 afgestudeerd in de Bedrijfseconomische afstudeerrichting. Daarna ben ik in andere sectoren terecht gekomen. Achteraf realiseerde ik me dat ik sommige vakken slecht (Methodologie), hap-snap (Geschiedenis van het Economisch Denken) of helemaal niet (Geschiedenis van het Economisch Leven, raakvlakken met andere disciplines) had gehad (en medestudenten, die wel als (bedrijfs-)econoom aan de slag zijn gegaan, dus idem dito). Bij wijze van hobby heb ik me daar in verdiept, om tot een completer beeld van de Economie te komen. Mijn kennis heb ik gedeeld in het Wikibook [[Economie]] (waarvan een beginnetje bestond dat ik sterk heb uitgebreid).<br> == Wikimedia Commons == Daarna ben ik vrijwilliger geworden bij [[c:Hoofdpagina|Wikimedia Commons]]. De aldaar opgedane kennis en ervaringen heb ik opgenomen in het door mij gestarte Wikibook [[Handboek Wikimedia Commons|Handboek Wikimedia Commons]]. <br> == Huishouden == Omdat het nog ontbrak en ik er wel iets van af weet, heb ik in 2024 het Wikibook [[Huishouden]] geschreven. In het verlengde daarvan heb ik enkele hoofdstukken in het Kookboek gemaakt of uitgebreid, waaronder: * [[Kookboek/Maaltijden samenstellen|Maaltijden samenstellen]] * [[Kookboek/Tips en trucs|Tips en trucs]] (overzichtspagina waarin bestaande pagina's zijn opgenomen) * Recepten en beschrijvingen van ingrediënten: ** Beschrijvingen (inclusief primaire bereidingswijzen en/of voorbeelden van toepassingen/gebruik): [[Kookboek/Gerookte zalm|Gerookte zalm]], [[Kookboek/Ham|Ham]], [[Kookboek/Makreel|Makreel]], [[Kookboek/Zalm|Zalm]], [[Kookboek/Kikkererwt|Kikkererwt]], [[Kookboek/Koffie|Koffie]], [[Kookboek/Rundvlees|Rundvlees]], [[Kookboek/Kip|Kip]], [[Kookboek/Stokbrood|Stokbrood]], [[Kookboek/Rookworst|Rookworst]], [[Kookboek/Stroop|Stroop]], [[Kookboek/Pasta|Pasta]], [[Kookboek/Fondue|Fondue]], [[Kookboek/Salade|Salade]], [[Kookboek/Kwark|Kwark]], [[Kookboek/Cottage cheese|Cottage cheese]], [[Kookboek/Braam|Braam]], [[Kookboek/Zure room|Zure room]], [[Kookboek/Roomkaas|Roomkaas]], [[Kookboek/Ontbijtspek|Ontbijtspek]], [[Kookboek/Borrelhapjes|Borrelhapjes]], [[Kookboek/Pindakaas|Pindakaas]], [[Kookboek/Basterdsuiker|Basterdsuiker]], [[Kookboek/Abrikoos|Abrikoos]], [[Kookboek/Zuurkool|Zuurkool]], [[Kookboek/Varkensvlees|Varkensvlees]], [[Kookboek/Kalfsvlees|Kalfsvlees]], [[Kookboek/Boekweit|Boekweit]], [[Kookboek/Taugé|Taugé]], [[Kookboek/Lamsvlees|Lamsvlees]], [[Kookboek/Kabeljauw|Kabeljauw]], [[Kookboek/Forel|Forel]], [[Kookboek/Witte wijn|Witte wijn]], [[Kookboek/Tonijn|Tonijn]], [[Kookboek/Koolraap|Koolraap]], [[Kookboek/Meloen|Meloen]], [[Kookboek/Biscuit|Biscuit]], [[Kookboek/Tuinkers|Tuinkers]], [[Kookboek/Groene kool|Groene kool]], [[Kookboek/Postelein|Postelein]], [[Kookboek/Mierikswortel|Mierikswortel]], [[Kookboek/Sinaasappel|Sinaasappel]], [[Kookboek/Fruit|Fruit]], [[Kookboek/Noot|Noot]], [[Kookboek/Macaroni|Macaroni]], [[Kookboek/IJs|IJs]], [[Kookboek/Buffet|Buffet]] ** Kruidenmengsels: [[Kookboek/Nasikruiden|Nasikruiden]], [[Kookboek/Bamikruiden|Bamikruiden]], [[Kookboek/Kruidenmengsel voor Hollandse groente|Kruidenmengsel voor Hollandse groente]], [[Kookboek/Shoarmakruiden|Shoarmakruiden]], [[Kookboek/Goulashkruiden|Goulashkruiden]] en [[Kookboek/Cajunkruiden|Cajunkruiden]]. ** Overige recepten: [[Kookboek/Bietenstamppot|Bietenstamppot]], [[Kookboek/Tonijnsalade|Tonijnsalade]], [[Kookboek/Tosti|Tosti]], [[Kookboek/Gebakken worst|Gebakken worst]], [[Kookboek/Broodpizza|Broodpizza]], [[Kookboek/Hamburger|Hamburger]], [[Kookboek/Hotdog|Hotdog]], [[Kookboek/Flensje|Flensje]], [[Kookboek/Crêpe Suzette|Crêpe Suzette]], [[Kookboek/Roquefortsaus|Roquefortsaus]], [[Kookboek/Aardappelsalade|Aardappelsalade]], [[Kookboek/Kaassalade|Kaassalade]], [[Kookboek/Barbecuesaus|Barbecuesaus]], [[Kookboek/Bonensalade|Bonensalade]], [[Kookboek/Meloen met ham|Meloen met ham]], [[Kookboek/Peersalade met blauwschimmelkaas|Peersalade met blauwschimmelkaas]], [[Kookboek/Spiegelei|Spiegelei]], [[Kookboek/Gevulde tomaten|Gevulde tomaten]], [[Kookboek/Vinaigrette|Vinaigrette]], [[Kookboek/Cocktailsaus|Cocktailsaus]], [[Kookboek/Selderijsalade|Selderijsalade]], [[Kookboek/Yoghurt met honing en walnoten|Yoghurt met honing en walnoten]], [[Kookboek/Bietensalade met kaas en noten|Bietensalade met kaas en noten]], [[Kookboek/Smeuïge zalmmousse|Smeuïge zalmmousse]], [[Kookboek/Eiersalade|Eiersalade]], [[Kookboek/Groentesoep|Groentesoep]], [[Kookboek/Soepbal|Soepbal(letjes)]], [[Kookboek/Bloemkoolsoep met kaas|Bloemkoolsoep met kaas]], [[Kookboek/Vegetarische peulvruchtensoep|Vegetarische peulvruchtensoep]], [[Kookboek/Romige champignonsoep|Romige champignonsoep]], [[Kookboek/Kaasfondue|Kaasfondue]], [[Kookboek/Knolselderijsoep|Knolselderijsoep]], [[Kookboek/Saladesaus|Saladesaus]], [[Kookboek/Dipsaus|Dipsaus]], [[Kookboek/Tomatensalsa|Tomatensalsa]], [[Kookboek/Minestronesoep|Minestronesoep]], [[Kookboek/Paprikasoep|Paprikasoep]], [[Kookboek/Pompoensoep gekruid en met groenten|Pompoensoep gekruid en met groenten]], [[Kookboek/Preisoep|Preisoep]], [[Kookboek/Tomatengroentesoep|Tomatengroentesoep]], [[Kookboek/Venkelsoep|Venkelsoep]], [[Kookboek/Witte bonensoep|Witte bonensoep]], [[Kookboek/Zuurkoolsoep|Zuurkoolsoep]], [[Kookboek/Tartaartje|Tartaartje]], [[Kookboek/Vleesfondue|Vleesfondue]], [[Kookboek/Hachee|Hachee]], [[Kookboek/Atjar tjampoer|Atjar tjampoer]], [[Kookboek/Braadworst|Braadworst]], [[Kookboek/Varkenskarbonade|Varkenskarbonade]], [[Kookboek/Babi panggang|Babi panggang]], [[Kookboek/Varkenshaas|Varkenshaas]], [[Kookboek/Babi ketjap|Babi ketjap]], [[Kookboek/Taco|Taco]], [[Kookboek/Rijst met kip en groenten|Rijst met kip en groenten]], [[Kookboek/Kip in romige saus|Kip in romige saus]], [[Kookboek/Gestoofd lamsvlees|Gestoofd lamsvlees]], [[Kookboek/Shoarma|Shoarma]], [[Kookboek/Lekkerbekje|Lekkerbekje]], [[Kookboek/Stoofpot met schelvis|Stoofpot met schelvis]], [[Kookboek/Scholfilet in bouillon|Scholfilet in bouillon]], [[Kookboek/Scholfilet uit de oven|Scholfilet uit de oven]], [[Kookboek/Gestoofde zalm|Gestoofde zalm]], [[Kookboek/Asperges met zalm|Asperges met zalm]], [[Kookboek/Pittige groenteschotel met boekweit|Pittige groenteschotel met boekweit]], [[Kookboek/Kaassaus|Kaassaus]], [[Kookboek/Koolrabi met boekweit|Koolrabi met boekweit]], [[Kookboek/Gestoofde rode kool|Gestoofde rode kool]], [[Kookboek/Snijbonen met tomaten|Snijbonen met tomaten]], [[Kookboek/Sperziebonen met tomaten|Sperziebonen met tomaten]], [[Kookboek/Tuinbonenstoofpot|Tuinbonenstoofpot]], [[Kookboek/Witlofschotel|Witlofschotel]], [[Kookboek/Kruidige rijst|Kruidige rijst]], [[Kookboek/Rijst met rookworst en groente|Rijst met rookworst en groenten]], [[Kookboek/Gebakken aardappelen|Gebakken aardappelen]], [[Kookboek/Appelchutney|Appelchutney]], [[Kookboek/Preistoofpot|Preistoofpot]], [[Kookboek/Spitskoolstoofpot|Spitskoolstoofpot]], [[Kookboek/Zuurkool met fruit en kip|Kookboek/Zuurkool met fruit en kip]], [[Kookboek/Couscous met lam en groenten|Couscous met lam en groenten]], [[Kookboek/Potjiekos|Potjiekos]] (Zuid-Afrikaanse stoofpot), [[Kookboek/Pot-au-feu|Pot-au-feu]], [[Kookboek/Witlofsoep (maaltijdsoep)|Witlofsoep (maaltijdsoep)]], [[Kookboek/Witte bonenschotel|Witte bonenschotel]], [[Kookboek/Kabeljauw met paprika|Kabeljauw met paprika]], [[Kookboek/Dillesaus|Dillesaus]], [[Kookboek/Vruchtenbowl|Vruchtenbowl]], [[Kookboek/Lasagne zonder oven|Lasagne zonder oven]], [[Kookboek/Macaronisoep|Macaronisoep]], [[Kookboek/Romige spaghetti met groenten|Romige spaghetti met groenten]], [[Kookboek/Ratatouille|Ratatouille]], [[Kookboek/Champignonsaus|Champignonsaus]], [[Kookboek/Stoofschotel met koolraap|Stoofschotel met koolraap]], [[Kookboek/Burrito|Burrito]], [[Kookboek/Boekweit met doperwten|Boekweit met doperwten]], [[Kookboek/Vegetarische nasi|Vegetarische nasi]], [[Kookboek/Linzenschotel met rijst|Linzenschotel met rijst]],[[Kookboek/Vegetarische rodekoolstamppot|Vegetarische rodekoolstamppot]], [[Kookboek/Warme bietensalade|Warme bietensalade]], [[Kookboek/Gado gado|Gado gado]], [[Kookboek/Chimichurri|Chimichurri]], [[Kookboek/Thousand Island Dressing|Thousand Island Dressing]], [[Kookboek/Komkommersalade|Komkommersalade]], [[Kookboek/Wortelsalade|Wortelsalade]], [[Kookboek/Witlofsalade|Witlofsalade]], [[Kookboek/Tomatensalade|Tomatensalade]], [[Kookboek/Andijviesalade|Andijviesalade]], [[Kookboek/Rodekoolsalade|Rodekoolsalade]], [[Kookboek/Koolsla|Koolsla]], [[Kookboek/Rabarbermoes|Rabarbermoes]], [[Kookboek/Vruchtensalade|Vruchtensalade]], [[Kookboek/Vla|Vla]] ** Overig: [[Kookboek/Lunch|Lunch]] == Vakantiereizen == Losse artikelen in het Wikibook [[Vakantiereizen]]: * [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/De reis|De reis (overzichtspagina met wegwijzers naar fietsroutes in Europa)]] (zeer sterk uitgebreid) * [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/Fietsen langs de Loire|Fietsen langs de Loire]] (gestart) * [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/Fietsen in het Zillertal|Fietsen in het Zillertal (Oostenrijk)]] (gestart) * [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/Fietstocht Nederland - Waterland|Fietsroute Nederland - Waterland]] (gestart) == Internet == Omdat het nog ontbrak en ik er wel iets van af weet, ben ik in februari 2025 het Wikibook [[Basisboek internet]] begonnen en heb ik vervolgens het Wikibook [[Veilig op het internet]] ge-update. == Tip == Alle genoemde Wikibooks staan uiteraard open voor correcties en aanvullingen. 7fz2h6uisdsscxve9jvd5zqkln0sr6p 398309 398308 2025-07-06T07:45:38Z JopkeB 18060 /* Huishouden */ 398309 wikitext text/x-wiki == Economie == Ik heb Economie gestudeerd aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en ben in 1984 afgestudeerd in de Bedrijfseconomische afstudeerrichting. Daarna ben ik in andere sectoren terecht gekomen. Achteraf realiseerde ik me dat ik sommige vakken slecht (Methodologie), hap-snap (Geschiedenis van het Economisch Denken) of helemaal niet (Geschiedenis van het Economisch Leven, raakvlakken met andere disciplines) had gehad (en medestudenten, die wel als (bedrijfs-)econoom aan de slag zijn gegaan, dus idem dito). Bij wijze van hobby heb ik me daar in verdiept, om tot een completer beeld van de Economie te komen. Mijn kennis heb ik gedeeld in het Wikibook [[Economie]] (waarvan een beginnetje bestond dat ik sterk heb uitgebreid).<br> == Wikimedia Commons == Daarna ben ik vrijwilliger geworden bij [[c:Hoofdpagina|Wikimedia Commons]]. De aldaar opgedane kennis en ervaringen heb ik opgenomen in het door mij gestarte Wikibook [[Handboek Wikimedia Commons|Handboek Wikimedia Commons]]. <br> == Huishouden == Omdat het nog ontbrak en ik er wel iets van af weet, heb ik in 2024 het Wikibook [[Huishouden]] geschreven. In het verlengde daarvan heb ik enkele hoofdstukken in het Kookboek gemaakt of uitgebreid, waaronder: * [[Kookboek/Maaltijden samenstellen|Maaltijden samenstellen]] * [[Kookboek/Tips en trucs|Tips en trucs]] (overzichtspagina waarin bestaande pagina's zijn opgenomen) * Recepten en beschrijvingen van ingrediënten: ** Beschrijvingen (inclusief primaire bereidingswijzen en/of voorbeelden van toepassingen/gebruik): [[Kookboek/Gerookte zalm|Gerookte zalm]], [[Kookboek/Ham|Ham]], [[Kookboek/Makreel|Makreel]], [[Kookboek/Zalm|Zalm]], [[Kookboek/Kikkererwt|Kikkererwt]], [[Kookboek/Koffie|Koffie]], [[Kookboek/Rundvlees|Rundvlees]], [[Kookboek/Kip|Kip]], [[Kookboek/Stokbrood|Stokbrood]], [[Kookboek/Rookworst|Rookworst]], [[Kookboek/Stroop|Stroop]], [[Kookboek/Pasta|Pasta]], [[Kookboek/Fondue|Fondue]], [[Kookboek/Salade|Salade]], [[Kookboek/Kwark|Kwark]], [[Kookboek/Cottage cheese|Cottage cheese]], [[Kookboek/Braam|Braam]], [[Kookboek/Zure room|Zure room]], [[Kookboek/Roomkaas|Roomkaas]], [[Kookboek/Ontbijtspek|Ontbijtspek]], [[Kookboek/Borrelhapjes|Borrelhapjes]], [[Kookboek/Pindakaas|Pindakaas]], [[Kookboek/Basterdsuiker|Basterdsuiker]], [[Kookboek/Abrikoos|Abrikoos]], [[Kookboek/Zuurkool|Zuurkool]], [[Kookboek/Varkensvlees|Varkensvlees]], [[Kookboek/Kalfsvlees|Kalfsvlees]], [[Kookboek/Boekweit|Boekweit]], [[Kookboek/Taugé|Taugé]], [[Kookboek/Lamsvlees|Lamsvlees]], [[Kookboek/Kabeljauw|Kabeljauw]], [[Kookboek/Forel|Forel]], [[Kookboek/Witte wijn|Witte wijn]], [[Kookboek/Tonijn|Tonijn]], [[Kookboek/Koolraap|Koolraap]], [[Kookboek/Meloen|Meloen]], [[Kookboek/Biscuit|Biscuit]], [[Kookboek/Tuinkers|Tuinkers]], [[Kookboek/Groene kool|Groene kool]], [[Kookboek/Postelein|Postelein]], [[Kookboek/Mierikswortel|Mierikswortel]], [[Kookboek/Sinaasappel|Sinaasappel]], [[Kookboek/Fruit|Fruit]], [[Kookboek/Noot|Noot]], [[Kookboek/Macaroni|Macaroni]], [[Kookboek/IJs|IJs]] ** Kruidenmengsels: [[Kookboek/Nasikruiden|Nasikruiden]], [[Kookboek/Bamikruiden|Bamikruiden]], [[Kookboek/Kruidenmengsel voor Hollandse groente|Kruidenmengsel voor Hollandse groente]], [[Kookboek/Shoarmakruiden|Shoarmakruiden]], [[Kookboek/Goulashkruiden|Goulashkruiden]] en [[Kookboek/Cajunkruiden|Cajunkruiden]]. ** Recepten: [[Kookboek/Bietenstamppot|Bietenstamppot]], [[Kookboek/Tonijnsalade|Tonijnsalade]], [[Kookboek/Tosti|Tosti]], [[Kookboek/Gebakken worst|Gebakken worst]], [[Kookboek/Broodpizza|Broodpizza]], [[Kookboek/Hamburger|Hamburger]], [[Kookboek/Hotdog|Hotdog]], [[Kookboek/Flensje|Flensje]], [[Kookboek/Crêpe Suzette|Crêpe Suzette]], [[Kookboek/Roquefortsaus|Roquefortsaus]], [[Kookboek/Aardappelsalade|Aardappelsalade]], [[Kookboek/Kaassalade|Kaassalade]], [[Kookboek/Barbecuesaus|Barbecuesaus]], [[Kookboek/Bonensalade|Bonensalade]], [[Kookboek/Meloen met ham|Meloen met ham]], [[Kookboek/Peersalade met blauwschimmelkaas|Peersalade met blauwschimmelkaas]], [[Kookboek/Spiegelei|Spiegelei]], [[Kookboek/Gevulde tomaten|Gevulde tomaten]], [[Kookboek/Vinaigrette|Vinaigrette]], [[Kookboek/Cocktailsaus|Cocktailsaus]], [[Kookboek/Selderijsalade|Selderijsalade]], [[Kookboek/Yoghurt met honing en walnoten|Yoghurt met honing en walnoten]], [[Kookboek/Bietensalade met kaas en noten|Bietensalade met kaas en noten]], [[Kookboek/Smeuïge zalmmousse|Smeuïge zalmmousse]], [[Kookboek/Eiersalade|Eiersalade]], [[Kookboek/Groentesoep|Groentesoep]], [[Kookboek/Soepbal|Soepbal(letjes)]], [[Kookboek/Bloemkoolsoep met kaas|Bloemkoolsoep met kaas]], [[Kookboek/Vegetarische peulvruchtensoep|Vegetarische peulvruchtensoep]], [[Kookboek/Romige champignonsoep|Romige champignonsoep]], [[Kookboek/Kaasfondue|Kaasfondue]], [[Kookboek/Knolselderijsoep|Knolselderijsoep]], [[Kookboek/Saladesaus|Saladesaus]], [[Kookboek/Dipsaus|Dipsaus]], [[Kookboek/Tomatensalsa|Tomatensalsa]], [[Kookboek/Minestronesoep|Minestronesoep]], [[Kookboek/Paprikasoep|Paprikasoep]], [[Kookboek/Pompoensoep gekruid en met groenten|Pompoensoep gekruid en met groenten]], [[Kookboek/Preisoep|Preisoep]], [[Kookboek/Tomatengroentesoep|Tomatengroentesoep]], [[Kookboek/Venkelsoep|Venkelsoep]], [[Kookboek/Witte bonensoep|Witte bonensoep]], [[Kookboek/Zuurkoolsoep|Zuurkoolsoep]], [[Kookboek/Tartaartje|Tartaartje]], [[Kookboek/Vleesfondue|Vleesfondue]], [[Kookboek/Hachee|Hachee]], [[Kookboek/Atjar tjampoer|Atjar tjampoer]], [[Kookboek/Braadworst|Braadworst]], [[Kookboek/Varkenskarbonade|Varkenskarbonade]], [[Kookboek/Babi panggang|Babi panggang]], [[Kookboek/Varkenshaas|Varkenshaas]], [[Kookboek/Babi ketjap|Babi ketjap]], [[Kookboek/Taco|Taco]], [[Kookboek/Rijst met kip en groenten|Rijst met kip en groenten]], [[Kookboek/Kip in romige saus|Kip in romige saus]], [[Kookboek/Gestoofd lamsvlees|Gestoofd lamsvlees]], [[Kookboek/Shoarma|Shoarma]], [[Kookboek/Lekkerbekje|Lekkerbekje]], [[Kookboek/Stoofpot met schelvis|Stoofpot met schelvis]], [[Kookboek/Scholfilet in bouillon|Scholfilet in bouillon]], [[Kookboek/Scholfilet uit de oven|Scholfilet uit de oven]], [[Kookboek/Gestoofde zalm|Gestoofde zalm]], [[Kookboek/Asperges met zalm|Asperges met zalm]], [[Kookboek/Pittige groenteschotel met boekweit|Pittige groenteschotel met boekweit]], [[Kookboek/Kaassaus|Kaassaus]], [[Kookboek/Koolrabi met boekweit|Koolrabi met boekweit]], [[Kookboek/Gestoofde rode kool|Gestoofde rode kool]], [[Kookboek/Snijbonen met tomaten|Snijbonen met tomaten]], [[Kookboek/Sperziebonen met tomaten|Sperziebonen met tomaten]], [[Kookboek/Tuinbonenstoofpot|Tuinbonenstoofpot]], [[Kookboek/Witlofschotel|Witlofschotel]], [[Kookboek/Kruidige rijst|Kruidige rijst]], [[Kookboek/Rijst met rookworst en groente|Rijst met rookworst en groenten]], [[Kookboek/Gebakken aardappelen|Gebakken aardappelen]], [[Kookboek/Appelchutney|Appelchutney]], [[Kookboek/Preistoofpot|Preistoofpot]], [[Kookboek/Spitskoolstoofpot|Spitskoolstoofpot]], [[Kookboek/Zuurkool met fruit en kip|Kookboek/Zuurkool met fruit en kip]], [[Kookboek/Couscous met lam en groenten|Couscous met lam en groenten]], [[Kookboek/Potjiekos|Potjiekos]] (Zuid-Afrikaanse stoofpot), [[Kookboek/Pot-au-feu|Pot-au-feu]], [[Kookboek/Witlofsoep (maaltijdsoep)|Witlofsoep (maaltijdsoep)]], [[Kookboek/Witte bonenschotel|Witte bonenschotel]], [[Kookboek/Kabeljauw met paprika|Kabeljauw met paprika]], [[Kookboek/Dillesaus|Dillesaus]], [[Kookboek/Vruchtenbowl|Vruchtenbowl]], [[Kookboek/Lasagne zonder oven|Lasagne zonder oven]], [[Kookboek/Macaronisoep|Macaronisoep]], [[Kookboek/Romige spaghetti met groenten|Romige spaghetti met groenten]], [[Kookboek/Ratatouille|Ratatouille]], [[Kookboek/Champignonsaus|Champignonsaus]], [[Kookboek/Stoofschotel met koolraap|Stoofschotel met koolraap]], [[Kookboek/Burrito|Burrito]], [[Kookboek/Boekweit met doperwten|Boekweit met doperwten]], [[Kookboek/Vegetarische nasi|Vegetarische nasi]], [[Kookboek/Linzenschotel met rijst|Linzenschotel met rijst]],[[Kookboek/Vegetarische rodekoolstamppot|Vegetarische rodekoolstamppot]], [[Kookboek/Warme bietensalade|Warme bietensalade]], [[Kookboek/Gado gado|Gado gado]], [[Kookboek/Chimichurri|Chimichurri]], [[Kookboek/Thousand Island Dressing|Thousand Island Dressing]], [[Kookboek/Komkommersalade|Komkommersalade]], [[Kookboek/Wortelsalade|Wortelsalade]], [[Kookboek/Witlofsalade|Witlofsalade]], [[Kookboek/Tomatensalade|Tomatensalade]], [[Kookboek/Andijviesalade|Andijviesalade]], [[Kookboek/Rodekoolsalade|Rodekoolsalade]], [[Kookboek/Koolsla|Koolsla]], [[Kookboek/Rabarbermoes|Rabarbermoes]], [[Kookboek/Vruchtensalade|Vruchtensalade]], [[Kookboek/Vla|Vla]] ** Overig: [[Kookboek/Lunch|Lunch]], [[Kookboek/Buffet|Buffet]] == Vakantiereizen == Losse artikelen in het Wikibook [[Vakantiereizen]]: * [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/De reis|De reis (overzichtspagina met wegwijzers naar fietsroutes in Europa)]] (zeer sterk uitgebreid) * [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/Fietsen langs de Loire|Fietsen langs de Loire]] (gestart) * [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/Fietsen in het Zillertal|Fietsen in het Zillertal (Oostenrijk)]] (gestart) * [[Vakantiereizen/Fietsvakantie/Fietstocht Nederland - Waterland|Fietsroute Nederland - Waterland]] (gestart) == Internet == Omdat het nog ontbrak en ik er wel iets van af weet, ben ik in februari 2025 het Wikibook [[Basisboek internet]] begonnen en heb ik vervolgens het Wikibook [[Veilig op het internet]] ge-update. == Tip == Alle genoemde Wikibooks staan uiteraard open voor correcties en aanvullingen. 8ea1j65zrt61veeyjys2yd5mxiuwe0s 0 38953 398322 333399 2025-07-06T11:28:28Z JopkeB 18060 Beginnetje 398322 wikitext text/x-wiki {{Begin}} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ {{Leer jezelf ecologisch tuinieren|Afbeelding=Coreopsis lanceolata Sterntaler.JPG}} Coreopsis<ref>''Sunset Western Garden Book,'' 1995:606–607</ref> is een geslacht uit de [[../Composietenfamilie|composietenfamilie]]. Het geslacht is verwant aan de [[../Zonnebloem|zonnebloem]]. De planten uit het geslacht worden 46 tot 120 centimeter hoog. De vruchten van deze planten zijn klein en droog. Veel van de 35 tot 114 soorten kunnen worden gebruikt voor consumptie of andere doeleinden. ; Soorten <gallery widths="95"> Coreopsis grandiflora 004.jpg|[[../Meisjesogen|Meisjesogen]] (''Coreopsis grandiflora'') </gallery> ; Externe links * {{Link eFloras|1|108000|Coreopsis}} * {{Link eFloras|2|108000|Coreopsis}} {{Commonscat|Coreopsis}} {{Wikipedia|Pagina={{SUBPAGENAME}}|Naam={{SUBPAGENAME}}}} {{sub}} tri1uh31y5ifmpmebo6muyl3k18wv98 0 38959 398321 333497 2025-07-06T11:24:37Z JopkeB 18060 Beginnetje 398321 wikitext text/x-wiki {{Begin}} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ {{Leer jezelf ecologisch tuinieren|Afbeelding=Nicotiana_rustica_-_Köhler–s_Medizinal-Pflanzen-226.jpg}} '''''Nicotiana''''' is de botanische naam van een geslacht van planten in de [[../Nachtschadefamilie|nachtschadefamilie]] (''Solanaceae''). De bekendste vertegenwoordiger is de gewone tabaksplant (''Nicotiana tabacum''). Het geslacht ''Nicotiana'' omvat echter ook een aantal siervormen die in tuinen worden gekweekt, vele met fraaie, vaak sterk geurende bloemen. ; Soorten <gallery widths="95"> Tabaksplantbloem.jpg|[[../Bostabak|Bostabak]] (''Nicotiana sylvestris'') Nicotiana alata.jpg|[[../Siertabak|Siertabak]] (''Nicotiana alata '') </gallery> {{Commonscat|Nicotiana}} {{Wikipedia|Pagina={{SUBPAGENAME}}|Naam={{SUBPAGENAME}}}} {{sub}} lpue2oinsp16k09rms6xn8kxaufv805 0 40753 398274 389845 2025-07-05T14:56:54Z Erik Baas 2193 Lintfouten: Verouderde HTML-elementen 398274 wikitext text/x-wiki Een categorie is een speciale pagina die bedoeld is om gerelateerde pagina's en media te groeperen. [[File:Screenshot Commons Category Capital 2024-03-22.png|thumb|600px|Screenshot van een Categorie-pagina ([[c:Category:Capital (economics)|Category:Capital (economics))]]]] {{Handboek Wikimedia Commons}} == Categorieën - Basis == Zie [[c:Commons:Categories|Commons:Categories]] voor de hoofdpagina over dit onderwerp.<br> Categorieën zijn bedoeld om overzicht te houden, om bestanden over één onderwerp gemakkelijker te kunnen vinden. Een categorie is een trefwoord uit het gestructureerde trefwoordensysteem dat in Commons wordt gebruikt. Alle bestanden over één onderwerp staan zo bij elkaar in één groep, een categorie. Zie bijvoorbeeld [[c:Category:Horses|Category:Horses]]. Categorieën zijn onderling gelinkt in een hiërarchisch stelsel ("gestructureerd"), met bovenliggende (parent category) en ondercategorieën (subcategory). Elke categorie heeft ten minste één bovenliggende categorie, een categorie waar hij onderdeel van uitmaakt. Bijvoorbeeld: paarden (horses) zijn zoogdieren (mammals); de categorie voor paarden is dan een ondercategorie en die voor zoogdieren (in dit geval "Mammals by common named groups") is de bovenliggende categorie.<br> Op een categorie-pagina staan de bovenliggende categorieën onderaan; de ondercategorieën staan als een overzicht bovenaan; zo kun je gemakkelijk naar verwante bestanden zoeken.<br> Let op: Categorie-namen zijn in de regel in het Engels. Houd daar rekening mee bij het zoeken. === Categorieën toekennen aan bestandspagina's === Voor het toekennen van categorieën aan bestandspagina's gelden enkele regels: # Elk bestand moet ten minste in één categorie worden geplaatst, maar meestal zijn er meer categorieën nodig om een bestand goed (terug-)vindbaar te maken. # Vóórdat een categorie wordt toegekend, moet hij al bestaan; je kunt dus niet zelf zomaar een categorie verzinnen. Om de juiste categorie vinden: zie [[c:Commons:Categories/nl#Snelle start|Snelle start]]. # Ken zo specifiek mogelijke categorieën toe. Als een foto over lammeren gaat is ''Lambs'' dus beter dan ''Sheep'' en ''Sheep'' is beter dan ''Mammals'' (en nog beter is een toepasselijke ondercategorie van Lambs). === Categorieën achteraf muteren === [[File:HotCat.png|thumb|300px|HotCat]] Categorieën worden in principe toegevoegd bij het uploaden van een bestand, maar kunnen later nog veranderd worden. De mogelijkheden zijn: toevoegen, muteren of verwijderen. Er bestaan twee manieren voor:<br> (1) Onderaan een bestand staan de huidige categorieën. Daar kun je ook categorieën toevoegen, verwijderen of muteren (als dit niet kan, dan moet de optie "HotCat" worden aangevinkt in je Voorkeuren: selecteer "Uitbreidingen", scroll naar "Hulpmiddelen voor categorieën" en vink "HotCat" aan): * (−) = verwijderen van deze categorie uit het bestand * (±) = aanpassen van deze categorie, bijvoorbeeld als er een schrijffout is gemaakt of als er een andere correctie nodig is; klik op ± en wijzig de getoonde categorie * (↓) = een ondercategorie kiezen in plaats van deze * (↑) = een bovenliggende categorie kiezen in plaats van deze * (+) = een categorie toevoegen aan dit bestand; begin met typen van de gewenste categorienaam (zonder "Category:) en scroll naar de juiste. :Let er op dat er een vinkje direct achter de nieuwe/gemuteerde categorie staat vóórdat u voor akkoord klikt, anders is er een schrijffout gemaakt of bestaat de categorie niet. :Meer over deze tool: [[c:Help:Gadget-HotCat|Help:Gadget-HotCat]].<br> :Voor gevorderden: Je kunt zo ook met opzet een nog niet-bestaande categorie invullen als je een nieuwe categorie wilt maken. Klik vervolgens op de rode link en maak de nieuwe categorie aan.<br> (2) Klikken op de tab Bewerken. Onderaan staan de categorieën in het format ''<nowiki>[[Category:Categorienaam]]</nowiki>''. Daar kun je categorieën toevoegen, muteren of verwijderen, in ditzelfde format. Deze manier is vooral handig als je veel categorieën tegelijk wilt toevoegen, muteren of verwijderen (en ze bijvoorbeeld uit een andere categorie of ander bestand kopieert). == Categorieën - voor gevorderden == In deze paragraaf wordt dieper ingegaan op diverse aspecten van categorieën, is er meer achtergrondinformatie over categorieën, leer je hoe je nieuwe categorieën kunt maken, hoe je de naam van een categorie kunt aanpassen en worden meer tips en trucs gegeven. === Principes voor de categoriestructuur === * De categoriestructuur is hiërarchisch. Elke categorie heeft ten minste één bovenliggende categorie en er mogen geen cirkels zijn (een categorie mag niet zichzelf bevatten, direct of indirect). * Een categorie of bestand moet in de meest specifieke categorie/categorieën worden geplaatst die erbij past. Als er een ondercategorie is, waarin hij beter past, dan moet hij dáárin worden geplaatst en niet in de bovenliggende categorie. * Een categorie kan meerdere bovenliggende categorieën hebben, voor elk aspect één. Een categorie over een schilderij zal waarschijnlijk categorieën hebben voor Paintings, Painters by name, datum, materiaal, onderwerp, locatie, en andere bijzonderheden. [[File:Bristol - tent.jpg|thumb|Blue tents, Dome tents, Tents in England, August 2018 in Bristol]] * Een categorie kan twee of meer verschillende criteria combineren; dergelijke categorieën worden "samengestelde categorieën" genoemd. Zij hebben ten minste twee bovenliggende categorieën, van elk criteria (minstens) één. Voorbeeld: [[c:Category:Dome tents|Category:Dome tents]] bestaat uit twee delen: Dome en Tents. In ''Category:Dome tents'' is er voor beide een bovenliggende categorie. * Bovenliggende categorieën kunnen ook "zuster"-categorieën zijn, die alle bij dezelfde bovenliggende categorie horen. Als er bijvoorbeeld een categorie zou komen voor blauwe dome tents in Engeland (Category:Blue dome tents in England), dan zou die bovenliggende categorieën hebben voor ondercategorieën van Tents by colour (Blue tents), Tents by shape (Dome tents) en Tents by country (Tents in England), alledrie nauwe verwanten van [[c:Category:Tents|Category:Tents]]. * Identieke categorieën moeten identieke namen hebben voor alle landen en op alle categorisatieniveaus. De categoriseringsstructuur moet zo systematisch en uniform mogelijk zijn, lokale dialecten en terminologie moeten zo veel mogelijk worden onderdrukt ten gunste van universaliteit. Analoge categorisatietakken moeten een analoge structuur hebben. Zie bijvoorbeeld [[c:Category:Agriculture|Category:Agriculture]], in vele ondercategorieën komt het woord "Agriculture" op de één-of-andere manier voor. === Categorieën toekennen - vervolg === * De hoofdcategorie voor Commons-onderwerpen is [[c:Category:Topics|Category:Topics]]. Hieronder "hangen" alle andere categorieën die over specifieke onderwerpen gaan. Via deze boomstructuur zoeken is nòg een manier om de juiste categorie te vinden. Andere soorten categorieën gaan over [[c:Category:Media types‎|soorten media]] (zoals iconen, video's, documenten en grafieken) en sortering, de 'by' categorieën. Zie [[c:Category:CommonsRoot|Category:CommonsRoot]] voor een compleet overzicht. * In het algemeen geldt: ken zo specifiek mogelijke categorieën toe voor de aspecten: # '''wie''' staat(n) er afgebeeld of wie is de kunstenaar van het kunstwerk # '''wat''' is afgebeeld, wat is er te zien of te horen; voor bouwwerken en aanverwante onderwerpen: zie [[c:Commons:CommonsProject_Architecture#Classification help|Commons:CommonsProject_Architecture#Classification help]] # '''waar''' is de afbeelding gemaakt, bijvoorbeeld een straatnaam, plaatsnaam, streek of ten minste het land; als je de locatie niet weet, kun je hem wellicht opsporen via [https://www.bellingcat.com/resources/how-tos/2023/05/08/finding-geolocation-leads-with-bellingcats-openstreetmap-search-tool/ Bellingcat's OpenStreetMap Search Tool] (Google-acount nodig); voeg anders de juiste ondercategorie toe van [[c:Category:Unidentified locations|Category:Unidentified locations]] # '''wanneer''' is de afbeelding gemaakt, bijvoorbeeld: ## op een specifieke datum: ### als het om een foto gaat, vul dan in het datumveld bij de Beschrijving in: ''<nowiki>Date={{Taken on|jjjj-mm-dd|location=Landnaam in het Engels}}</nowiki>'' - onderaan verschijnt dan ''<nowiki>Category:Country name photographs taken on yyyy-mm-dd</nowiki>'' ### voor alle overige media: voeg de categorie ''<nowiki>[[Category:jjjj-mm-dd]]</nowiki>'' toe, bij voorkeur met de landennaam mits die bestaat ## als je niet de specifieke datum weet, zoek dan een categorie voor wat je wel weet, bijvoorbeeld de maand en het jaartal - ''Category:Maandnaam JJJJ in Plaatsnaam'' (alleen beschikbaar voor grote steden), alleen het jaartal - ''Category:JJJJ in Plaatsnaam'' of ''Category:JJJJ in CountryX'' of ''Category:xxth-century in CountryX''. # '''soort medium''' als het niet om een foto gaat, bijvoorbeeld een video, geluidsopname of kaart; kies een ondercategorie van [[c:Category:Media types|Category:Media types]] of [[c:Category:Media|Category:Media]]. [[File:Peter Paul Rubens - Self-Portrait - WGA20380.jpg|thumb|[[c:Category:Self-portrait (Rubens, 1628-1630)|Zelfportret Peter Paul Rubens]] met categorieën voor o.a.: Peter Paul Rubens, Self-portraits, black hats, 1630s oil on panel paintings, Rubenshuis]] Vaak zijn er dus gecombineerde categorieën die gebruikt kunnen worden (in de "wanneer"-categorie staat vaak ook een locatie) of is er zelfs een aparte categorie voor het bestand; dan zal in de regel nog wel een categorie voor de datum moeten worden toegekend aan het bestand zelf. * Voor media die afkomstig zijn van een '''instantie''' (museum, archief, Europeana, Flickr, YouTube, e.d.): vermeld de categorie voor de instantie waar de afbeelding van afkomstig is, zie een specifieke ondercategorie van [[c:Category:Media by source|Category:Media by source]], met de naam van de instantie in de categorie-naam. * Voor afbeeldingen van '''kunstwerken''' zijn er meer aspecten om categorieën voor te kiezen: # '''wie is de kunstenaar''', zie een ondercategorie in [[c:Category:Artists|Category:Artists]]; # wat is het '''onderwerp van het kunstwerk''', wat stelt het kunstwerk voor, zie een ondercategorie van [[c:Category:Art by subject|Category:Art by subject]] en/of [[c:Category:Art by genre|Category:Art by genre]]; als het niets voorstelt, kan een ondercategorie van [[c:Category:Abstract art|Category:Abstract art]] van toepassing zijn; # wat voor '''soort kunstwerk''' is het (paintings, sculptures, drawings, etc), zie een ondercategorie van [[c:Category:Art by medium‎|Category:Art by medium‎]]; # van welk '''materiaal''' is het gemaakt (oil on canvas, metal, etc.), zie een ondercategorie van [[c:Category:Art by material‎|Category:Art by material‎]]l SVP alléén toekennen als dit op de bestandspagina staat vermeld of u dit via research gevonden hebt, anders weglaten; # '''waar''' bevindt het zich nu (museum, plaats, land), zie een ondercategorie van: [[c:Category:Art by location‎|Category:Art by location‎]], en/of wat is de afkomst van het kunstwerk; ## Art ''of'' country X = kunst over land X, zoals landschappen, stadsgezichten, dorpsleven, mensen of klederdrachten uit dat land (betreft het onderwerp) ## Art ''from'' country X = kunst die afkomstig is uit land X, maar daar nu niet meer per se hoeft te zijn ## Art ''in'' country X = kunstwerken die zich nu in land X bevinden, bijvoorbeeld in musea, in de openbare ruimte; # '''wanneer''' is het kunstwerk gemaakt, zie een ondercategorie van [[c:Category:Art by date|Category:Art by date]]; als er voor een bepaald jaar voor het specifieke soort kunstwerk (painting, sculpture, etc.) geen wanneer-categorie is, kun je een ondercategorie van [[c:Category:Works by date|Category:Works by date]] gebruiken, bijvoorbeeld een ondercategorie van [[c:Category:Works in the Netherlands by date|Category:Works in the Netherlands by date]]; # in welke '''stijl''' is het kunstwerk gemaakt, uit welke '''stroming''' komt het, zie [[c:Category:Art by style‎|Category:Art by style‎]] of [[c:Category:Art by period‎|Category:Art by period]]. SVP alléén toekennen als de stijl staat vermeld op de bestandspagina, als u dit via research gevonden hebt of als u een kunstkenner bent, anders weglaten. * Voor bestanden van '''boeken''' voeg je idealiter in ieder geval categorieën toe voor: # plaats van uitgave, zie [[c:Category:Books by city of publication|Category:Books by city of publication]]; als die niet bestaat: het land waar het boek is gepubliceerd, zie [[c:Category:Books by country|Category:Books by country]] # uitgever (indien daarvoor een categorie bestaat), zie [[c:Category:Publishers|Category:Publishers]] # auteur(s) # onderwerp(en), zie [[c:Category:Books by subject|Category:Books by subject]] # jaar of eeuw van publicatie, zie [[c:Category:Books by date|Category:Books by date]] # taal, zie [[c:Category:Books in Dutch|Category:Books in Dutch]]. :''Tip'': dergelijke details over individuele boeken: zie [https://www.worldcat.org/ Worldcat]. * Voor bestanden met '''grafieken''': # De hoofdcategorie is [[c:Category:Information graphics|Category:Information graphics]]. # Gebruik "Charts" voor grafieken die gebaseerd zijn op statistische gegevens, op de werkelijkheid. # Gebruik "Diagrams" voor grafieken die gebaseerd zijn op een model en/of een abstractie van de werkelijkheid. # "Graphs" is de meer algemene term en wordt gebruikt om allerlei relaties aan te geven, ook niet-statistische/niet-numerieke. Als je niet zeker bent over de door jou toegekende categorieën, zet dan via Bewerken ''<nowiki>{{Subst:chc}}</nowiki>'' in het bestand, net boven de categorieën. Dit zorgt ervoor dat [[c:Category:Media needing category review|Category:Media needing category review]] met een datum erin aan het bestand wordt toegevoegd. Let op: Het kan even duren voordat dit bestand aan de beurt is voor een review. === Nieuwe categorie aanmaken === Wanneer is een nieuwe categorie nodig? Er kunnen verschillende redenen zijn: # Als een bovenliggende categorie te vol is geworden (meer dan 200 bestanden heeft) en er geen geschikte ondercategorieën zijn om dat op te lossen. Het is dan aan te raden één of meer ondercategorieën te maken voor bij elkaar horende bestanden. Bijvoorbeeld: alle foto's van een bepaald landgoed staan in één categorie zonder ondercategorieën. Er kunnen dan ondercategorieën worden gemaakt voor bijvoorbeeld het landhuis/hoofdgebouw, eventueel voor het interieur en het exterieur apart, restauraties, de bijgebouwen (als groep of elk apart), de tuinen en/of bruggen. # Als er drie of meer bestanden zijn die je bij elkaar wilt houden. # Als ten minste drie bestanden vele dezelfde categorieën hebben. ==== Procedure voor het aanmaken van een nieuwe categorie ==== Zie [[c:Commons:Categories/nl#Een nieuwe categorie aanmaken|Commons:Een nieuwe categorie aanmaken]] voor het hoofdartikel over dit onderwerp. # Doe grondig '''onderzoek''' of de gewenste categorie nog niet bestaat, of dat er al een andere categorie is die hetzelfde doel kan dienen: via zoeken en de boomstructuur. Zo ja, maak dan geen nieuwe categorie, maar gebruik de bestaande. # '''Bedenk een correcte naam'''. Als de nieuwe categorie sterk lijkt op een andere: kopieer dan die naam en pas hem aan voor de nieuwe categorie. Voorwaarden voor geheel nieuwe categorienamen (zie [[c:Commons:Categories/nl#Categorienamen|Commons:Categorienamen]] voor het hoofdartikel over dit onderwerp): ## In principe in het Engels. Uitzonderingen: eigennamen, biologische taxa (voor flora en fauna worden Latijnse termen gebruikt) en namen waarvoor de niet-Engelse naam het meest wordt gebruikt in de Engelse taal (of er geen bewijs is van het gebruik van een Engelstalige versie). "Den Haag" is "The Hague", "Vlaanderen" is "Flanders". ## Categorieën over objecten en mensen zijn in het meervoud, bijvoorbeeld: [[c:Category:Tools|Category:Tools]], [[c:Category:Artists|Category:Artists]], [[c:Category:Lakes|Category:Lakes]], [[c:Category:Paintings|Category:Paintings]]. ## Algemene thema's, verschijnselen en activiteiten zijn in de regel in het enkelvoud: [[c:Category:History|Category:History]], [[c:Category:Weather|Category:Weather]], [[c:Category:Painting|Category:Painting]] (= de activiteit schilderen, niet een schilderij, daarvoor geldt het meervoud). ## Toegestaan: Latijnse letters en enkele andere tekens: hoofdletters, kleine letters, [[w:nl:Diakritisch teken|diakritische tekens]], cijfers, haakjes, aanhalingstekens, leestekens. ## Een categorie begint met een hoofdletter. ## Engelse voorzetsels (zie ook: [[c:Commons:By location category scheme|Commons:By location category scheme]]): ### '''of''' country X: als het om de natuur gaat, niet man-made, of als het om de band van een persoon of voorwerp met een bepaalde locatie gaat: ''Category:Nature of ...'' (Belgium, Suriname, the Netherlands), ''Category:Kings of ... (land/locatie)'', ''Category:People of ... (land/locatie)'', ''Category:Music of ... (land/locatie)''; als er subcategorieën met verschillende voorzetsels zijn (People/Objects in/of/from location) dan fungeert de "of"-categorie als de bovenliggende categorie. ### '''in''' country X: man-made objects; ''Category:Objects in ...''; bovenliggende categorieën bevatten vaak 'by location' of een subcategorie daarvan ('by country', etc.) ### '''from''' country X: als een persoon of object afkomstig is uit (een land, plaats), en daar nu al of niet meer is; ''Category:Paintings from ...'', ''Category:Nurses from ...'' ### categorieën met "'''by'''" worden gebruikt om naar een bepaald kenmerk te sorteren, zoals location, period en material; de meeste zijn op het eerste gezicht wel duidelijk, de volgende hebben in het Nederlands wellicht een toelichting nodig: #### "by association": naar gebruiker, wie of welke organisatie gebruikt het of wordt ermee geassocieerd #### "by function": functie/doel waarvoor iets is gemaakt #### "by setting": wat zijn de omstandigheden, wat is de situatie/omgeving/locatie, in combinatie met welke andere items, aantal items, hoe staat/liggen de items, manier van presenteren; zie bijvoorbeeld [[c:Category:Animals by setting|Category:Animals by setting]]. #### "by type": type, soort, manier, onderscheidend kenmerk, onderverdeling zoals bij dieren en planten ## Is het ''Category:Subject by X by Country'' of ''Category:Subject by Country by X''? ### Zie uitleg op [[c:Category:Markets by product by country|Category:Markets by product by country]]. ### Vraag je af wat het onderwerp is en wat het sorteringscriterium binnen de categorie. #### Bij ''Markets in the Netherlands by product‎'' gaat het over markten in Nederland waarbij het in de subcategorieën steeds om andere producten gaat, het sorteringscriterium is dus 'product'. De bovenliggende categorie is [[c:Category:Markets by product by country|Category:Category:Markets by product by country]]. #### Bij ''Product X markets in the Netherlands '' gaat het over markten waarbij het product steeds hetzelfde is, maar steeds voor een andere locatie. De bovenliggende categorie is ''Category:Product X markets by country'' # '''Aanmaken''': Een nieuwe categorie kan op verschillende manieren worden aangemaakt: ## Door (onderin of via bewerken) in een bestand dat die categorie moet krijgen de nieuwe naam in te geven. Controleer of de nieuwe naam geen schrijffouten bevat. Klik vervolgens op de rode link om de categorie aan te maken. ## Door in het zoekvenster de nieuwe categorie-naam in te geven volgens het format ''Category:Categorienaam'', de nieuwe naam te controleren op schrijffouten en vervolgens op de rode link te klikken. # Een '''beschrijving''' toevoegen. In principe heeft elke categorie een beschrijving waaruit de bedoeling van de categorie blijkt, tenzij het al te zeer voor de hand ligt. Een beschrijving mag in elke taal worden toegevoegd. Voor hoofdcategorieën in ieder geval een Engelse. Voor categorieën die over Nederland, België of Suriname gaan, graag in ieder geval een in het Nederlands, omdat er nog vele gebruikers zijn die moeite met Engels hebben en niet alle termen bij Nederlandse sprekers bekend zijn. Gebruik daarvoor het sjabloon ''<nowiki>{{Nl|1=tekst}}</nowiki>''. Op de plaats van "tekst" kun je de Nederlandstalige beschrijving toevoegen. Soms is alleen een vertaling van de categorie-titel voldoende, bij andere categorieën kun je ook een korte toelichting geven. Zorg er in ieder geval voor dat een willekeurige gebruiker voldoende toelichting heeft om de categorie te kunnen gebruiken. In een beschrijving kun je alle voorkomende [[w:en:Help:Wikitext|opmaakcodes]] en verwijzingen gebruiken, ook opsommingen, een tabel of een galerij, hoewel voor een galerij de voorkeur wordt gegeven aan een aparte pagina. In principe is een beschrijving niet langer dan enkele regels, het moet geen Wikipedia-artikel worden. ## Als er beschrijvingen in meerdere talen zijn: ### De volgorde is alfabetisch: nl komt na de (Duits), en (Engels), fr (Frans) en fy (Fries). ### Voor andere taalcodes zie [[C:Commons:Language templates|Commons:Language templates]]. # Voor categorieën '''over personen''' toevoegen: ''<nowiki>{{Wikidata Infobox}}</nowiki>''; deze moet verwijzen naar een [[Handboek Wikimedia Commons/Deel II Voor gevorderden#Over Wikidata|Wikidata]]-item, waarin in ieder geval achternaam, voornaam, geboortedatum en sterfdatum voorkomen. Zorg ervoor dat in dat corresponderende Wikidata-item een Verklaring is voor de Commonscategorie. Zie het hoofdstuk over [[Handboek Wikimedia Commons/Deel II Voor gevorderden#Over Wikidata|Wikidata]] voor een nadere toelichting. Als een persoonnaam een tussenvoegsel bevat, zoals "de" of "van", dan gaat de automatische sortering niet goed, en dient ook de tag ''<nowiki>{{DEFAULTSORT:Achternaam, Voornaam tussenvoegsel}}</nowiki>'' te worden toegevoegd, bijvoorbeeld ''<nowiki>{{DEFAULTSORT:Lennep, Jacob van}}</nowiki>''. # Klik op "Bewerking ter controle bekijken", controleer of alles correct is en klik op "Pagina '''publiceren'''". De nieuwe categorie is nu aangemaakt, maar is nog niet volledig; er moeten in ieder geval nog bovenliggende categorieën aan worden toegevoegd en vervolgens moeten bestanden en/of ondercategorieën aan deze categorie worden toegevoegd, waar de categorie voor gemaakt is. :NB Als je een (schrijf)'''fout''' gemaakt hebt in de naam van de categorie of je ziet later dat er toch al een soortgelijke categorie is, zorg er dan zelf voor dat dit wordt opgelost (''ruim je eigen rommel op''). Er zijn dan twee mogelijkheden: # [[Handboek Wikimedia Commons/Categorieën#Een categorie hernoemen|Hernoem]] hem, waarbij je ervoor kunt kiezen om een doorverwijzing te maken of hem direct te laten verwijderen. (NB Deze optie is alleen voor wie hernoem-rechten heeft.) # Laat hem direct verwijderen (via ''<nowiki>{{Speedydelete|reason}}</nowiki>'', via de Bewerken-tab) en maak eventueel een nieuwe categorie aan met de juiste naam. ==== Vervolg-handelingen: categorieën toevoegen ==== Voeg de bovenliggende '''categorieën''' toe. Dat gaat op dezelfde manier als bij bestanden, zie hierboven. Enkele bijzonderheden: # Elke categorie heeft ten minste één bovenliggende categorie (verplicht), maar meestal zijn er meerdere nodig. Houd als vuistregel aan dat er ten minste zoveel bovenliggende categorieën nodig zijn als er termen in de naam voorkomen. Voorbeelden: ## [[c:Category:Agricultural equipment in the Netherlands|Category:Agricultural equipment in the Netherlands]] bevat drie termen: Agricultural, Equipment en the Netherlands. Er zullen dan ook bovenliggende categorieën zijn voor de combinaties: (1) Agriculture en the Netherlands, (2) Equipment en the Netherlands en (3) Agricultural en equipment (by country). ## Stel, het landgoed in het voorbeeld uit het begin heeft een koetshuis en ligt in Vlaanderen; de naam van de nieuwe categorie wordt dan: ''Carriage house, Landgoednaam''. Deze categorie krijgt twee bovenliggende categorieën: ''Category:Carriage houses in Belgium'' (NB voor Nederland zou dit niet "the Netherlands" worden maar de naam van de betreffende provincie) en ''Category:Landgoednaam''). # Soms worden ''templates'' toegevoegd in plaats van categorieën, bijvoorbeeld voor locatie-datum-categorieën. Dit biedt gemak en eenvormigheid (zodat soortgelijke categorieën dezelfde bovenliggende categorieën hebben). Zie bijvoorbeeld [[c:Category:Countries by year|Category:Countries by year]], kies een land en klik één van de onder-categorieën aan. Ga naar de tab Bewerken. Daarin zie je alleen twee templates staan en geen categorieën. De categorieën worden gegenereerd door de eerste template, ''<nowiki>{{Countrynameyear|YYY|Y}}</nowiki>''. Als we hier iets zouden willen aanpassen, dan moet dat in de template gebeuren. Het is het verstandigste om zo'n template niet te wijzigen, tenzij het jaar of land in de titel niet correct is. Dit is ook de manier om een nieuwe, soortgelijke datum-categorie aan te maken: start de nieuwe categorie op dezelfde manier als andere nieuwe categorieën (zie [[Handboek Wikimedia Commons/Categorieën#Nieuwe categorie aanmaken|Nieuwe categorie aanmaken]]), kopieer de template van een soortgelijke datum-categorie met in ieder geval dezelfde landnaam en pas de parameters aan naar de nieuwe datum. Controleer achteraf of de juiste bovenliggende categorieën zijn toegevoegd. Deze templates heten officieel [[c:Category:Category namespace templates|Namespace templates]]. # Ook hier geldt weer dat voor elk aspect een categorie moet worden toegekend, zie [[Handboek Wikimedia Commons/Categorieën#Categorieën toekennen - vervolg|Categorieën toekennen - vervolg]]: wie, wat, waar wanneer en voor kunstwerken: wie (kunstenaar), onderwerp, soort kunstwerk, materiaal, waar, wanneer en stijl. ## Categorieën voor '''schilderijen''' bevatten in de regel een uitgebreid repertoir voor ''onderwerp'', er worden categorieën toegekend voor elk aspect dat er te zien is op het schilderij, zoals het soort kleding, dieren, hoe personen zijn afgebeeld, zie bijvoorbeeld [[c:Category:Young woman in a window feeding a parrot, by Caspar Netscher|Category:Young woman in a window feeding a parrot, by Caspar Netscher]]. ## Categorieën '''voor personen''' bevatten al een Wikidata-infobox met (categorieën voor) hun namen en geboorte- en sterfjaar. Daarnaast worden categorieën toegevoegd voor (indien van toepassing): ### Hun beroep, een ondercategorie van [[c:Category:People by occupation|Category:People by occupation]], bij voorkeur één "by country". Als die er niet is, dan het beroep zelf uit de hoofdcategorie kiezen en een naast-hogere uit de landen-categorie. Voorbeeld: een foto van een Belgische leraar: Er is geen ''Category:Schoolteachers from Belgium''. In plaats daarvan wordt deze foto gecategoriseerd bij ''Category:Schoolteachers'' èn bij ''Category:Educators from Belgium''. ### Hun titels, zie een of meer ondercategorieën van [[c:Category:Titles|Category:Titles]]. ### Hun onderscheidingen, zie een of meer ondercategorie van [[c:Category:Orders, decorations and medals|Category:Orders, decorations and medals]]. Vooral bij (voormalige) vorsten kunnen dat er veel zijn, zie bijvoorbeeld [[c:Category:Baudouin I of Belgium|Category:Baudouin I of Belgium]]. ### Eventuele andere bijzonderheden. [[File:Over-categorization.svg|thumb|Overcategorisatie]] # NB Pas op voor '''[[c:Commons:Categories#Over-categorization|overcategorisatie]]''', dat is niet toegestaan. Dit fenomeen treedt op als een categorie bovenliggende categorieën heeft op verschillende niveaus van dezelfde tak van een categorieboom, als naast een gewone bovenliggende categorie ook diens parent-categorie (de grootouder-categorie) voorkomt als bovenliggende categorie. Het grote nadeel van overcategorisatie is, dat de grootouder-categorie dan veel te vol wordt en je daar door de bomen het bos niet meer ziet. Ondercategorieën worden juist gemaakt om beter te kunnen focussen op wat men zoekt. In het volgende voorbeeld hoeft ''Categorie:Koetshuis Landgoed X'' niet óók nog ''Category:Country estates in Land A'' als bovenliggende categorie te hebben, die is dan overbodig. ## ''Categorie:Country estates in Land A'' - hoofdcategorie ## ''Categorie:Landgoed X'' - één van de onderliggende categorieën ## ''Categorie:Koetshuis Landgoed X'' - de dochter-categorie van Landgoed X. NB Deze krijgt dus NIET als bovenliggende categorie ook de hoofdcategorie ''Categorie:Country estates in Land A''. # '''Sorteersleutel''': Je kunt handmatig de volgorde beïnvloeden waarin ondercategorieën in de bovenliggende categorieën voorkomen. De normale sortering is puur alfabetisch, op de eerste letter van de categorie-naam (zie [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Sorting#Sort_order Sort order] voor het volledige overzicht). Maar vaak wil je bepaalde soorten ondercategorieën bovenaan bij elkaar hebben staan. Zie bijvoorbeeld [[c:Category:Agricultural equipment by country|Category:Agricultural equipment by country]]. Daarin staan helemaal bovenaan categorieën met nadere kenmerken. Daaronder staan onder "*" ondercategorieën ervan "by country". De echte landencategorieën zijn weer onderverdeeld per letter. Dat gaat allemaal niet automatisch. De methode: zet in de ondercategorie, achter de naam van de bovenliggende categorie een "|" met daarachter de sorteersleutel, bijvoorbeeld: ''<nowiki>[[Category:Categorienaam|Sorteersleutel]]</nowiki>''. ## Helemaal bovenaan in een categorie staan de ondercategorieën met een spatie achter de | , zie bijvoorbeeld "Category: Agricultural equipment by country| " die als bovenliggende categorie vermeld is in ''[[c:Category:Agricultural equipment by color by country|Category:Agricultural equipment by color by country]]''‎. Je kunt ook nog een term achter die spatie zetten, waardoor je de sortering nog meer kunt beïnvloeden. ## De ondercategorieën daaronder hebben achter de | een * gekregen plus de sorteersleutel, bijvoorbeeld ''Category:Agricultural equipment by country|*Agricultural fences''. ## De echte landencategorieën hebben allemaal de naam van het land als sorteersleutel gekregen, zonder spatie of sterretje of ander teken, bijvoorbeeld ''Category:Agricultural equipment by country|Australia'' in ''Category:Agricultural equipment in Australia''. ==== Vervolg-handelingen: meer informatie toevoegen ==== Daarnaast zijn er nog andere mogelijkheden om informatie toe te voegen, zoals: # '''Navigatiebox''', bovenaan, een overzicht met links naar soortgelijke categorieën voor andere landen, provincies of steden. Zo'n navigatiebox moet al bestaan. Het format is: ''<nowiki>{{Name |prefix= |suffix= }}</nowiki>'' bijvoorbeeld ''<nowiki>{{Countries of Europe |prefix= |suffix= }}</nowiki>''. Voorbeeld van gebruik: in de Galerij [[c:Nederland|Nederland]] staan er twee bovenaan: een voor landen van Europa en daaronder één voor de onderdelen waaruit Nederland bestaat. # Een '''rechtstreekse link naar de corresponderende Wikipedia-pagina''', als die bestaat. Dit doe je als volgt: ## Zoek de corresponderende Nederlandstalige Wikipedia-pagina op (vervang voor andere talen "nl" in dit voorbeeld door de juiste taal). Dit is een [[w:nl:Lemma (naslagwerk)|lemma]] met een titel die precies hetzelfde is als de nieuwe Commons-categorie of de Nederlandse vertaling ervan. Verder mag hij niet verschillen. Dus niet: Onderwerp ''XYZ'' in Wikipedia en Category:''XYZ in the Netherlands'' in Commons; Onderwerp XYZ in Wikipedia moet verwijzen naar Category:XYZ of Subject XYZ in Wikipedia, zonder toevoegingen. ## Kopieer de titel van de Wikipedia-pagina (niet de URL, maar de titel). ## Ga naar de nieuwe Commons-categorie, helemaal links onderaan staat "In andere talen" met daaronder "Koppelingen toevoegen" (of "Koppelingen bewerken"). Klik op de link naar "Koppelingen toevoegen". Je krijgt nu een pop-up venster. Vul in het veld Taal "nl" in. Je kunt nu klikken op "nlwiki" (= Nederlandstalige Wikipedia). Klik daarop. Vul in het tweede veld, Pagina, de naam van de Wikipedia-pagina in, eronder verschijnt nu de correcte naam in Wikipedia, klik daar op. Klik vervolgens op de button "Koppelen met pagina". Als het goed is wordt de link nu gelegd en zie je links onderaan in de Commons-categorie "Nederlands" staan. Het kan even duren voordat de link ook in Wikipedia is te zien. # Een '''Wikidata Infobox''' (als die al bestaat; hij bestaat in ieder geval als je de link naar Wikipedia hebt gelegd, zie vorige punt): voeg bovenaan in het Bewerkingsscherm ''<nowiki>{{Wikidata Infobox}}</nowiki>'' toe. Controleer of dat goed gegaan is. ## Klik op het Q-nummer, bijna onderaan in de Wikidata Infobox, en vul het item zo nodig aan. ## Als er een foutboodschap verschijnt in plaats van een Wikidata Infobox: zoek in [[d:Wikidata:Main_Page|Wikidata]] het juiste item op. Scroll naar het einde van Verklaringen en voeg een nieuwe verklaring toe; kies voor Commonscategorie en vermeld vervolgens in het invulschermpje ernaast de naam van de categorie, zonder "Category:", klik op Publiceren. Scroll nu helemaal naar beneden en bewerk "Andere sites", vul een "c" in en vermeld in het invulschermpje ernaast de volledige categorie-naam, inclusief "Category:" en klik op Publiceren. ## Voeg een afbeelding toe aan het Wikidata-item als die er nog geen één heeft. Zie [[b:Handboek Wikimedia Commons/Deel II Voor gevorderden#Wikidata en Commons|Wikidata en Commons]] voor een instructie. # Een '''"Zie-ook"-verwijzing''': een verwijzing naar een verwante categorie die geen bovenliggende of ondercategorie is. ## Het template is: ''<nowiki>{{Cat see also|Categorie-naam zonder "Category"}}</nowiki>''. Deze template wordt geplaatst direct onder de Beschrijving. Voorbeeld: "Zie ook Forestry" bijna bovenaan in [[c:Category:Agriculture|Category:Agriculture]]. ## Als er meerdere zijn: zet die in dezelfde template, gescheiden door "|": ''<nowiki>{{Catseealso|Coloring books|Printable coloring books|Scans of coloring books}}</nowiki>''. ## Om een beschrijving toe te voegen: vermeld "|for=''Toelichting''" in de template, bijvoorbeeld:''<nowiki>{{Catseealso|Piles (structural)|for=Piles or pilings in architecture}}</nowiki>''. # '''''<nowiki>{{Cat disambig}}</nowiki>''''': een verwijzing maken naar een categorie met een vergelijkbare naam of die verwarring kan opleveren: ## Het template is: ''<nowiki>{{Cat disambig |LABEL= |SISTER= |1= |for= |banner= }}</nowiki>'', zie [[c:Template:Cat disambig|Template:Cat disambig]] voor een toelichting, zie [[c:Category:Charcoal heaps|Category:Charcoal heaps]] voor een eenvoudig voorbeeld en [[c:Category:Venezuela|Category:Venezuela]] voor één waarin verschillende talen zijn opgenomen. # '''''<nowiki>{{NoUploads}}</nowiki>''''' voor kunstenaars die nog geen 70 jaar geleden zijn overleden, te plaatsen bovenin de betreffende categorie; in dat geval mogen er wel foto's en andere media van de kunstenaar zelf worden opgenomen, zoals portretfoto's en interviews, maar niet van zijn kunstwerken, tenzij ze voldoen aan de [[Handboek Wikimedia Commons/Deel I Basis#Terminologie|FOP-regels]]. Het format is: ''<nowiki>{{NoUploads|pma=JJ|year of death=jjjj}}</nowiki>'', bijvoorbeeld: ''<nowiki>{{NoUploads|pma=70|year of death=1969}}</nowiki>''. Voor uitleg: zie [[:c:Template:NoUploads|Template:NoUploads]]; pma = post mortem auctoris, het aantal jaren dat verstreken moet zijn na het overlijden van de artiest voordat zijn werken in het publieke domein zijn. # Voor '''hoofdcategorieën''': een template met de mededeling dat de betreffende categorie een hoofdcategorie is en er zo min mogelijk losse bestanden in mogen staan: ## '''''<nowiki>{{Categorise}}</nowiki>''''' (voor een hoofdcategorie) ## '''''<nowiki>{{MetaCat |1= }}</nowiki>''''' (voor categorieën met "by" in de titel, zoals 'by country' of 'by product'; zie [[c:Template:MetaCat|Template:MetaCat]] voor meer uitleg) ## '''''<nowiki>{{Diffuseat}}</nowiki>''''' (voor andere categorieën; zorgt ervoor dat een mededeling dat de categorie te groot is, alleen verschijnt bij meer dan 200 bestanden). # Voor categorieën met in de categorienaam '''"Photographs of [X]"''' (foto's waarop [X] is afgebeeld): voeg de template '''''<nowiki>{{Photos}}</nowiki>''''' bovenaan in de beschrijvingspagina van de hoofdpagina toe (niet bestemd voor subcategorieën hiervan). De subcategorieën betreffen bijvoorbeeld fotografische stijl of techniek, of professionele of artistieke foto's. Zeer veel media op Commons zijn foto's; het is niet de bedoeling dat alle foto's over [X] in dit soort categorieën terecht komen, die horen gewoon thuis in (subcategorieën van) ''Category:[X]''. Voorbeeld: [[c:Category:Photographs of Belgium|Category:Photographs of Belgium]]. # Zelf een '''opvallende boodschap''' toevoegen: ## Zoek eerst of er van de boodschap die je wilt toevoegen al een template bestaat. Zo niet: ## Voeg een [[w:nl:Help:Gebruik van tabellen|tabel]] toe met één regel en één kolom, en maak de rand in een opvallende kleur door op de bovenste regel te vermelden: <nowiki>{| class="wikitable" style="border: 3px solid red;"</nowiki> (of in plaats van ''red'' een zelfgekozen andere kleur). ## Plaats de tekst op de plaats van "voorbeeld". Gebruik desgewenst de optie "grote letters" (<nowiki><span style="font-size: large;"></nowiki>). # Voor '''grote categorieën''': ## Een template met een '''alfabetische inhoudsopgave''', zodat je snel kunt navigeren naar gewenste bestanden die beginnen met een bepaalde letter (wordt gebruikt als er meer dan 200 bestanden in een categorie staan): ### ''<nowiki>{{CategoryTOC}}</nowiki>'', zie [[c:Category:Agriculture|Category:Agriculture]] bovenaan, of ### ''<nowiki>{{LargeCategoryTOC}}</nowiki>'' als het om een zeer grote categorie gaat, waarbij voor de eerste twee letters kan worden gekozen, zie [[c:Category:Interiors of churches in Sweden|Category:Interiors of churches in Sweden]]; met de schuifbalk onderaan deze balk kun je naar de gewenste lettercombinatie scrollen. ## Een template met de '''mededeling''' dat deze categorie te groot geworden is (meer dan 200 bestanden) en behoefte heeft aan meer zorg; voeg bovenaan toe: ### ''<nowiki>{{Diffuseat}}</nowiki>''; zodra de categorie weer een aanvaardbaar aantal bestanden bevat, kan een dergelijke template weer worden verwijderd, maar hoeft niet, want de boodschap verschijnt alleen bij meer dan 200 bestanden. ### ''<nowiki>{{Diffusion by condition|count=200}}</nowiki>'' voor categorieën die regelmatig te groot worden; als het aantal bestanden minder dan 200 is (je kunt ook voor een ander getal kiezen), wordt de mededeling niet getoond. ### Voor hoofdcategorieën waarvoor het de bedoeling is dat er alleen subcategorieën en geen bestanden in staan: gebruik ''<nowiki>{{Categorise}}</nowiki>''. ### Voor metacategorieën, zoals die met "by country", "by name" etc., gebruik ''<nowiki>{{MetaCat}}</nowiki>''. ## Voor zeer grote categorieën, bijvoorbeeld longlists (met duizenden bestanden, waarvan het niet de bedoeling is om ze naar ondercategorieën te verplaatsen), kun je bovendien een '''zoekfilter''' toevoegen (zie [[c:Category:Engravings in the Rijksmuseum Amsterdam|Category:Engravings in the Rijksmuseum Amsterdam]] voor een voorbeeld): ::::''<nowiki><inputbox></nowiki>''<br> ::::''<nowiki>type = fulltext</nowiki>''<br> ::::''<nowiki>buttonlabel = Search in category</nowiki>''<br> ::::''<nowiki>searchfilter = incategory:"Naam categorie zonder Category"</nowiki>''<br> ::::''<nowiki></inputbox></nowiki>'' ::::NB Dit zoekfilter zoekt alleen in de categorie waarin hij staat, niet in zijn ondercategorieën. ==== Vervolg-handelingen: meer bestanden toevoegen ==== Nadat je een nieuwe categorie hebt gemaakt, zoek je naar andere bestanden die in deze nieuwe categorie thuishoren. Dat kan in ieder geval: * Via elk van de bovenliggende categorieën van de nieuwe categorie; kijk of daar bestanden staan die in de nieuwe horen en verplaats die naar de nieuwe categorie. * Via een zoekopdracht via het zoekvenster. Er zijn vele bestanden die geen of veel te weinig categorieën hebben en dus niet in de bovenliggende categorieën zijn opgenomen (waar ze eigenlijk wel in zouden horen te zitten). Neem bestanden die je zo vindt op in de nieuwe categorie. === Overige acties en trucs === ==== Massa-actie: Cat-a-lot ==== Met de tool [[c:Help:Gadget-Cat-a-lot|Cat-a-lot]] is het mogelijk om "met één-druk-op-de-knop" meerdere bestandspagina's tegelijk dezelfde categorie geven, die te veranderen of uit een categorie te verwijderen. Dit is een mooie gadget die veel tijd kan besparen. Maar gebruik deze tool alleen als je een ervaren Commons-vrijwilliger bent, met ten minste zo'n 30.000-50.000 handelingen op je naam (voor jouw bijdragen: zie jouw Voorkeuren/Gebruikersprofiel (alleen Commons) of https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAuth/XYZ (alle Wikimedia-onderdelen) en vul ipv XYZ je eigen username in), zodat je goed weet hoe categorieën werken en vooral wat er verkeerd kan gaan. Er kan namelijk met één-druk-op-de-knop heel veel fout gaan!! En niet altijd is dat gemakkelijk weer terug te draaien. Blijf alert, denk goed na voordat je een actie uitvoert en gebruik daarbij de juiste knop. Het werkt als volgt: # Activeer [[c: Help:Gadget-Cat-a-lot|Gadget-Cat-a-lot]] voor je account (eenmalig). Bekijk de op deze pagina geplaatste video (in het Engels), hij kan veel verduidelijken over het gebruik van deze gadget. # Zorg ervoor dat er een categorie is, waarnaar je de foto's wilt verplaatsen/toevoegen, de doel-categorie. # Ga naar de categorie waar de foto's nu staan of voer een gerichte zoekactie uit en zorg ervoor dat je de modus "Special:Search" gebruikt. # Klik rechtsonder op Cat-a-lot. # Selecteer de foto's die verplaatst moeten worden door op de witte ruimte in de bestandsnaam te klikken, die worden nu geel. Dat kan stuk voor stuk, maar ook meerdere tegelijk: klik dan de eerste foto zo aan, houdt de Shift-toets ingedrukt en klik dan de laatste aan; nu zijn alle bestanden geselecteerd die er tussenin staan. # Zorg nu dat de doel-categorie in het rijtje in het venster van Cat-a-lot komt te staan, bijvoorbeeld door er bovenin het venster van Cat-a-lot naar te zoeken. # Klik vervolgens op ## - = "remove", om de geselecteerde bestanden te verwijderen uit de betreffende categorie, zonder er een andere voor in de plaats te zetten ## → = "move", om de geselecteerde files te verplaatsen naar de doel-categorie, dus uit deze categorie naar de doelcategorie (NB dit kan niet bij een zoekactie, dan moet je deze actie in twee stappen uitvoeren: aan de doelcategorie toevoegen en uit de oude verwijderen verwijderen) ## + = "copy" om de geselecteerde files aan de doel-category toe te voegen EN ze in de huidige te laten staan. # Controleer of de actie goed is uitgevoerd, bijvoorbeeld via een dia-presentatie in de doel-categorie (via de groene knop "Slideshow" in een categorie, rechtsboven de bestandspagina's), kijk goed welke categorieën bij de afbeeldingen zijn vermeld: staan alleen de juiste er in, is er geen overcategorisatie ontstaan? Muteer die zo nodig. Dat zou ook weer kunnen met een Cat-a-lot actie door in de doelcategorie acties uit te voeren voor verwijderen van de overbodige categorieën. Deze tool kun je ook gebruiken voor het overhevelen van onder-categorieën naar de juiste bovenliggende categorie. Doe dat alleen als je al veel ervaring hebt met het overhevelen van bestanden met de Cat-a-lot tool. Het werkt als volgt: * Ga naar de categorie waarin de onder-categorieën staan die moeten worden overgeheveld. * Klik rechts onderaan op de tool ''Cat-a-lot''. * Klik daarin onderaan op "Preferences". * Vink in het pop-up scherm "Allow categorising pages (including categories) that are not files" aan en klik op de groene button "OK". * Klik op de button "Temporarily on this page only" (bij de andere button krijg je een foutboodschap). Je kunt nu de gewenste ondercategorieën overhevelen op dezelfde manier als voor bestanden. ==== Een redirect maken ==== Zie [[c:Help:Redirect|Help:Redirect]] voor het hoofdartikel over dit onderwerp.<br> Soms lijken twee bestaande categorieën en categorie-namen zo op elkaar dat ze kunnen worden samengevoegd. Dat geldt bijvoorbeeld voor synoniemen en afkortingen. Je kunt dit oplossen met een redirect. De procedure is als volgt: # Bepaal welke categorie mag blijven en welke daarin moet opgaan. In de regel bediscussieer je dit eerst, zie in de rechterkolom, onder ''Hulpmiddelen'': "Categorie bediscussiëren". # Als er overeenstemming is: ## Hevel de ondercategorieën, bestanden en galerijen van de categorie die een redirect krijgt over naar de categorie die mag blijven. ## Zorg dat er geen informatie verloren gaat: hevel eventueel de beschrijving en één of meer bovenliggende categorieën ook over, evenals andere informatie. Verwijder die daarna uit de categorie die de redirect krijgt, zorg dat deze categorie leeg is. ## Maak ten slotte een redirect in de categorie die niet blijft: Zet ''<nowiki>{{Category redirect|1=Nieuwe categorienaam zonder "Category:"}}</nowiki>'' in de Bewerkingspagina. De "Nieuwe categorienaam" is die van de categorie die mag blijven. ## Controleer of het is goed gegaan: gaat de link inderdaad naar de categorie die mag blijven? Tip: je kunt ook pro-actief te werk gaan en een redirect maken voor een nog niet bestaande categorienaam naar een wel bestaande, waarvan je vermoedt dat het veel gezoek oplevert als er geen redirect is. Zie bijvoorbeeld: [[c:Category:Outbuildings|Category:Outbuildings]], waarvan deze naam veel bekender is dan de kennelijk correcte naam [[c:Category:Ancillary buildings|Category:Ancillary buildings]]. Gebruik dan ''<nowiki>#Redirect[[Category:Naam juiste categorie]]</nowiki>''. ==== Een categorie hernoemen ==== Zie [[c:Commons:Rename a category|Commons:Rename a category]] voor het hoofdartikel over dit onderwerp.<br> Soms kan het nodig zijn om een categorie een andere naam te geven, bijvoorbeeld als er een schrijffout is gemaakt of als de titel niet in overeenstemming is met soortgelijke categorieën. De procedure is als volgt: # Onderzoek of er al een categorie met de juiste naam bestaat. In dat geval is de methode niet hernoemen, maar: ## Verplaats de bestanden uit de "foute" categorie naar de juiste. ## Geef de foute categorie een redirect naar de juiste categorie of vraag om een [[Handboek Wikimedia Commons/Categorieën#Een categorie nomineren voor verwijdering|Speedy deletion]]. # Als er geen categorie met de juiste naam bestaat: Vraag je af of er controversie over de hernoeming kan ontstaan. Zo ja: start er dan een discussie over (zie in de rechterkolom, onder ''Hulpmiddelen'': "Categorie bediscussiëren"). Dit is in de meeste gevallen de beste weg als het niet om een duidelijke schrijffout gaat. # Als je zeker van je zaak bent (als het om een schrijffout gaat of als de discussie is afgerond): maak niet zelf een nieuwe categorie, maar klik rechtsbovenaan de categorie op "Hernoemen" (onder Hulpmiddelen/Handelingen). Vul het formulier volledig in, in het Engels. Vink het vakje ''Een doorverwijzing achterlaten'' alleen aan als je de oude categorie wilt behouden, vink het anders uit. Klik ten slotte op de knop "Pagina hernoemen". ## Er volgt nu een vervolgscherm met twee links: naar de oude en naar de nieuwe categorie. Voor de nieuwe categorie is alleen een pagina aangemaakt met de bovenliggende categorieën uit de oude categorie en de historie eruit. Ook is eventueel het betreffende item in Wikidata aangepast, controleer dat. Zelf moet je nog vervolg-acties uitvoeren: ## Klik op de oude categorie, ook als die rood is, en: ### Verplaats zowel de ondercategorieën als de bestanden en galerijen naar de nieuwe categorie. Controleer de oude categorie. De oude moet nu leeg zijn, ook de bovenliggende categorieën moeten daaruit zijn verwijderd. ### Ga naar de oude categorie als die is behouden en een redirect heeft gekregen en klik rechtsbovenaan op ''hard purge''. Dit zorgt ervoor dat de oude categorie niet meer als ondercategorie verschijnt in de nieuwe categorie. ### Kijk of er nog verwijzingen naar deze pagina zijn. Zo ja: pas die verwijzingen aan naar de nieuwe naam. ## Ga naar de nieuwe categorie en: ### Pas de navigatie-box (bovenaan) aan, als die er is, naar de naam van de nieuwe categorie. De procedure is nu afgerond. ==== Een categorie bediscussiëren of nomineren voor verwijdering ==== Zie [[c:Commons:Deletion policy|Commons:Deletion policy]] voor het hoofdartikel over dit onderwerp.<br> '''Lege categorieën''', die meer dan enkele dagen bestaan, kun je laten verwijderen via ''<nowiki>{{Speedydelete|reason}}</nowiki>'' (vul zelf de reden in).<br> Soms lijkt een categorie totaal '''overbodig''', zijn er twee categorieën die erg veel op elkaar lijken of vraag je je af wat het nut van de categorie is. De procedure is dan als volgt: * Overweeg om een redirect te maken in plaats van een verwijdering. * Als een redirect geen optie is en de categorie echt overbodig is: ** Als er aan een reden voor "speedy deletion" wordt voldaan, zie [[c:Commons:Criteria for speedy deletion|Commons:Criteria for speedy deletion]], vermeld dan via de tab Bewerken de bijbehorende tag ''<nowiki>{{Speedydelete|reason}}</nowiki>'' en vermeld in het tweede deel de reden voor verwijdering. Zie [[c:Template:Speedydelete|Template:Speedydelete]] voor achtergrondinformatie bij deze tag. ** Als de categorie een foute naam heeft, met bijvoorbeeld een schrijffout: *** Hernoem de categorie. *** Vermeld in de foute categorie, via de tab "Bewerken": ''<nowiki>{{Bad name|Category:Juiste naam}}</nowiki>''. ** In alle andere gevallen: Bespreek je voorstel eerst voordat hij wordt verwijderd. Methode: *** Klik in de rechterkolom, onder ''Hulpmiddelen'', op "Categorie bediscussiëren". Discussies over categorieën zijn in het Engels, stel je vraag/verzoek dus in het Engels, evenals je toelichting. Stel een korte, heldere vraag, val daarbij meteen met de deur in huis (What is the difference between Category:A and Category:B? Can these two be merged?). Volg het formulier. Voeg eventueel na het aanmaken van de discussiepagina nog andere opmerkingen en links ter verduidelijking toe. *** Houd discussies in de gaten die je zelf hebt gestart. Geef antwoord op vragen, geef commentaar op stellingen, stroomlijn de discussie. Zie ook [[Handboek_Wikimedia_Commons/Deel_II_Voor_gevorderden#Conventies_tijdens_discussies_en_overleggen|Conventies tijdens discussies en overleggen]]. *** Ten slotte kun je de discussie sluiten (zie [[c:Commons:Categories_for_discussion#Closing_a_discussion|Commons:Categories for discussion#Closing a discussion]] voor het hoofdartikel over dit onderwerp): **** Wacht ten minste twee weken na de start van de discussie of na het laatste commentaar (wat later is); veiliger is om ten minste een maand te wachten. **** Als alles gezegd lijkt en de tegenstellingen blijven, kun je een stemming/poll houden, zie voorbeeld op [[c:Commons:Categories for discussion/2007/07/Category:Soccer in England & Category:Soccer in Scotland|Discussie over Soccer versus Association football]]. **** Sluit een discussie als er overeenstemming is (of als er na een maand helemaal geen commentaar is gekomen). Dat kan soms jaren duren, stoor je daar niet aan. Je kunt ook een discussie sluiten als er geen overeenstemming is en die er in de nabije toekomst ook niet lijkt te komen. Dan blijft alles bij het oude. **** In de discussie-pagina: ***** Zet in de discussie: bovenaan ''<nowiki>{{Cfdh}}</nowiki>'' en onderaan ''<nowiki>{{Cfdf}}</nowiki>''. ***** Schrijf een korte conclusie onder een door jezelf toegevoegd lijn "----" om de conclusie te onderscheiden van de algemene discussie. Vermeld daarin ook de actiepunten/wijzigingen. ****** Alternatief i.p.v. de lijn met de conclusie (voor wie al veel ervaring heeft met het sluiten van discussies): [[c:Template:Cfdc|Template:Cfdc]] en een voorbeeld op [[c:Commons:Categories for discussion/2023/01/Category:Iconic photographs|Commons:Categories for discussion/2023/01/Category:Iconic photographs]]. r = resolved (opgelost), rn = resolved without objection (opgelost zonder tegenwerpingen), u = unresolved (niet opgelost), w = withdrawn proposal (ingetrokken voorstel); je mag hier ook een korte zelfgemaakte tekst (in het Engels) vermelden. ***** Sla dit op. Na ongeveer een dag wordt de discussiepagina automatisch overgeheveld naar het [[c:Commons:Categories for discussion/Archive|Archief]]. **** Verwijder de discussie-tag uit de bediscussieerde categorie(en) en vermeld in de Overleg-pagina('s) ervan: ''<nowiki>{{Archive box|*[[Commons:Categories for discussion/JJJJ/MM/Category:XXXX|Categories for discussion (JJJJ-MM)]]}}</nowiki>''; ''Category:XXXX'' moet de naam van de categorie uit de discussie zijn. Zie [[c:Commons:Categories_for_discussion#Closing_a_discussion|Commons:Categories for discussion#Closing a discussion]] nr. 5 voor voorbeelden. **** Zorg dat de afgesproken wijzigingen worden doorgevoerd. Als het niet lukt om alle actiepunten in één keer te implementeren, plaats dan ''<nowiki>{{Partly}}</nowiki>'' erbij (zie [[c:Template:Half done|Template:Half done]] voor meer informatie en mogelijkheden) totdat alles is opgelost. **** Als een categorie niet wordt behouden: ***** zorg dat de categorie leeg is (bestanden zijn overgeheveld naar de juiste categorie, bovenliggende categorieën, beschrijvingen en sjablonen zijn verwijderd) ***** maak een redirect naar de juiste categorie: ''<nowiki>{{Category redirect|naam juiste categorie zonder "Category:"}}</nowiki>'' OF ***** als er geen juiste categorie is en je geen redirect kunt maken: neem dan geen opmerking op in de Overlegpagina en vermeld dan via de tab Bewerken de tag ''<nowiki>{{Speedydelete|reason}}</nowiki>'' en vermeld in het tweede deel de reden voor verwijdering èn een link naar de discussie. **** Pas het Wikidata item aan. In ieder geval: ***** Vervang de oude Commons-category door de nieuwe; NB dat moet in de regel op twee plaatsen: bij de Verklaringen en helemaal onderaan. ***** Als het om een categorie met twee onderwerpen gaat (die in de regel niet zijn toegestaan in Commons), zoals [[c:Category:Production and manufacturing|Category:Production and manufacturing]]: zorg ervoor dat in het Wikidata-item voor deze samengestelde categorie: (1) deze "slechte" Commons-category verwijderd wordt (dus 2x) en (2) beide/alle onderwerpen worden opgenomen in de Verklaring "onderwerpen van categorie" ([[d:P971|P971]]), zie Q15 in [[c:Commons:Wikidata infobox help|Commons:Wikidata infobox help]]. ==== Een doorverwijspagina maken ==== Als een term verschillende betekenissen heeft, is het handig om een doorverwijspagina te maken. Zie bijvoorbeeld [[c:Category:Limburg|Category:Limburg]]. In het Engels wordt dit een 'disambiguation page' genoemd. Methode: # Zorg dat alle categorie-pagina's, die op de doorverwijspagina komen, zijn gemaakt en in orde zijn. # Zorg dat er een (lege) categorie-pagina is voor de doorverwijspagina, met de juiste naam; het is handig als er ''(disambiguation)'' in de categorienaam staat, dan zullen er geen bestanden in komen die daar niet thuishoren. Op deze pagina komt het overzicht van de links naar de verschillende soorten categorieën. # Ga naar de tab "Bewerken". # Vermeld daar ''<nowiki>{{Disambig}}</nowiki>'' ([[c:Template:Disambig|Template:Disambig]]). # Neem daaronder de lijst op met links naar de juiste categorieën. # Controleer de bewerking en sla de pagina op. Controleer de links. {{Sub}} 8jqd4zjw10stuazn6cqmk91vgeno8e7 2 41195 398263 361717 2025-07-05T14:25:47Z Erik Baas 2193 -/- <small> 398263 javascript text/javascript if (!window.msb) {window.msb = {};} msb.patrol = { linksStyle: 'background-color: #dcdcdc;', patrolIndex: function (fun) { new mw.Api().postWithToken( 'patrol', { formatversion: 2, action: 'patrol', rcid: mw.util.getParamValue('rcid', $('.patrollink[data-mw="interface"] a')[0].href) } ).done(fun); }, linksOnDiff: function () { var nextlink = null; var prevlink = null; if ( mw.util.getParamValue('diff') == null) return; var ntitle4 = document.getElementById('mw-diff-ntitle4'); if (ntitle4 == null) return; if (ntitle4.getElementsByTagName('span').length==0) return; var ntitle1 = document.getElementById('mw-diff-ntitle1'); ntitle1.innerHTML = ntitle1.innerHTML.replace(/\([^)]+\)/, ''); var url = ntitle1.innerHTML.match(/['"]([^"']+undoafter[^'"]+)['"]/)[1]; ntitle1.innerHTML += '<div id="msb3"> (<span style="'+msb.patrol.linksStyle+'"><a href="#" onclick="msb.patrol.markeer(\''+url+'\'); return false;"> Markeer en ongedaan maken</a></span>)</div>'; var ntitle2 = document.getElementById('mw-diff-ntitle2'); var user = ntitle2.innerHTML.match(/ijdragen\/([^"]+)"/)[1]; if (user.search(/\d+\.\d+\.\d+\.\d+/) >= 0) { var s = '><a href="http://toolserver.org/~chm/whois.php?ip='+user+'" target="_blank">whois</a>, ' s = s + '<a href="http://www.infosniper.net/index.php?ip_address='+user+'" target="_blank">locatie</a>' s = s + ' (<'; ntitle2.innerHTML = ntitle2.innerHTML.replace(/>\(</,s); } if (document.getElementById('differences-nextlink')) { nextlink = document.getElementById('differences-nextlink').href; } if (document.getElementById('differences-prevlink')) { prevlink = document.getElementById('differences-prevlink').href; } if (prevlink !== null) { var otitle4 = document.getElementById('mw-diff-otitle4'); if (otitle4) { otitle4.innerHTML = otitle4.innerHTML.replace(/[Oo]udere\sbewerking/, 'Vorige'); otitle4.innerHTML += '<div id="msb1"> [<span style="'+msb.patrol.linksStyle+'"><a href="#" onclick="msb.patrol.markeer(\''+prevlink+'\'); return false;"> ← Markeer en vorige</a></span>]</div>'; }} var ntitle4 = document.getElementById('mw-diff-ntitle4'); if (nextlink !== null) { ntitle4.innerHTML = ntitle4.innerHTML.replace(/[Nn]ieuwere\sbewerking.*/, 'Volgende →</a>'); var s = '<div id="msb2"> [<span style="'+msb.patrol.linksStyle+'"><a href="#" onclick="msb.patrol.markeer(); return false;">Markeer</a></span>]'; s += ' [<span style="'+msb.patrol.linksStyle+'"><a href="#" onclick="msb.patrol.markeer(\''+nextlink+'\'); return false;"> Markeer en volgende →</a></span>]</div>'; ntitle4.innerHTML += s; } else { ntitle4.innerHTML = '<div id="msb2"> [<span style="'+msb.patrol.linksStyle+'"><a href="#" onclick="msb.patrol.markeer(); return false;">Markeer</a></span>]</div>'; } var html = 'Actie na markeren: '; html += '<span style="'+msb.patrol.linksStyle+'"><input type="radio" name="msbAction" value="1" onchange="msb.patrol.setCookie()" />Geen</span> '; html += '<span style="'+msb.patrol.linksStyle+'"><input type="radio" name="msbAction" value="2" onchange="msb.patrol.setCookie()" />Vorige pagina</span>'; mw.util.$content.prepend(html); var cookie = jQuery.cookie('msbAction'); if (cookie != 2) cookie=1; document.getElementsByName('msbAction')[cookie-1].checked = true; }, setCookie: function () { var cookie = 1; if (document.getElementsByName('msbAction')[1].checked) cookie=2; jQuery.cookie( 'msbAction', cookie, { expires: 999}); }, markeer: function (target) { msb.patrol.patrolIndex( function(data) { if (target !== undefined) { window.location = target; } else { var n = document.getElementById("msb1"); if (n) n.style.visibility = "hidden"; n = document.getElementById("msb2"); if (n) { var cookie = jQuery.cookie('msbAction'); if (cookie==2) { history.back(); } else { n.innerHTML = " [Gemarkeerd]"; } } var n = document.getElementById("msb3"); if (n) n.style.visibility = "hidden"; } } ); return false; }, } $.when( mw.loader.using( [ 'mediawiki.util' ] ), $.ready ).then( function() { if ( mw.util.getParamValue('diff') !== null) { msb.patrol.linksOnDiff() } }) /* kopie van https://nl.wikipedia.org/wiki/Gebruiker:MrBlueSky/markeer.js */ jnrz7ur8gwnwdccp94eydq09p720zo3 828 41544 398286 369569 2025-07-05T16:31:44Z Erik Baas 2193 default cat: Categorie:Wikibooks:Errors reported by Module String 398286 Scribunto text/plain --[[ This module is intended to provide access to basic string functions. Most of the functions provided here can be invoked with named parameters, unnamed parameters, or a mixture. If named parameters are used, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the parameter. Depending on the intended use, it may be advantageous to either preserve or remove such whitespace. Global options ignore_errors: If set to 'true' or 1, any error condition will result in an empty string being returned rather than an error message. error_category: If an error occurs, specifies the name of a category to include with the error message. The default category is [Categorie:Wikibooks:Errors reported by Module String]. no_category: If set to 'true' or 1, no category will be added if an error is generated. Unit tests for this module are available at Module:String/tests. ]] local str = {} --[[ len This function returns the length of the target string. Usage: {{#invoke:String|len|target_string}} OR {{#invoke:String|len|s=target_string}} Parameters s: The string whose length to report If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the target string. ]] function str.len( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'s'} ); local s = new_args['s'] or ''; return mw.ustring.len( s ) end --[[ sub This function returns a substring of the target string at specified indices. Usage: {{#invoke:String|sub|target_string|start_index|end_index}} OR {{#invoke:String|sub|s=target_string|i=start_index|j=end_index}} Parameters s: The string to return a subset of i: The fist index of the substring to return, defaults to 1. j: The last index of the string to return, defaults to the last character. The first character of the string is assigned an index of 1. If either i or j is a negative value, it is interpreted the same as selecting a character by counting from the end of the string. Hence, a value of -1 is the same as selecting the last character of the string. If the requested indices are out of range for the given string, an error is reported. ]] function str.sub( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, { 's', 'i', 'j' } ); local s = new_args['s'] or ''; local i = tonumber( new_args['i'] ) or 1; local j = tonumber( new_args['j'] ) or -1; local len = mw.ustring.len( s ); -- Convert negatives for range checking if i < 0 then i = len + i + 1; end if j < 0 then j = len + j + 1; end if i > len or j > len or i < 1 or j < 1 then return str._error( 'String subset index out of range' ); end if j < i then return str._error( 'String subset indices out of order' ); end return mw.ustring.sub( s, i, j ) end --[[ This function implements that features of {{str sub old}} and is kept in order to maintain these older templates. ]] function str.sublength( frame ) local i = tonumber( frame.args.i ) or 0 local len = tonumber( frame.args.len ) return mw.ustring.sub( frame.args.s, i + 1, len and ( i + len ) ) end --[[ match This function returns a substring from the source string that matches a specified pattern. Usage: {{#invoke:String|match|source_string|pattern_string|start_index|match_number|plain_flag|nomatch}} OR {{#invoke:String|pos|s=source_string|pattern=pattern_string|start=start_index |match=match_number|plain=plain_flag|nomatch=nomatch_output}} Parameters s: The string to search pattern: The pattern or string to find within the string start: The index within the source string to start the search. The first character of the string has index 1. Defaults to 1. match: In some cases it may be possible to make multiple matches on a single string. This specifies which match to return, where the first match is match= 1. If a negative number is specified then a match is returned counting from the last match. Hence match = -1 is the same as requesting the last match. Defaults to 1. plain: A flag indicating that the pattern should be understood as plain text. Defaults to false. nomatch: If no match is found, output the "nomatch" value rather than an error. If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from each string. In some circumstances this is desirable, in other cases one may want to preserve the whitespace. If the match_number or start_index are out of range for the string being queried, then this function generates an error. An error is also generated if no match is found. If one adds the parameter ignore_errors=true, then the error will be suppressed and an empty string will be returned on any failure. For information on constructing Lua patterns, a form of [regular expression], see: * https://www.lua.org/manual/5.1/manual.html#5.4.1 * https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Patterns * https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Ustring_patterns ]] -- This sub-routine is exported for use in other modules function str._match( s, pattern, start, match_index, plain, nomatch ) if s == '' then return str._error( 'Target string is empty' ); end if pattern == '' then return str._error( 'Pattern string is empty' ); end start = tonumber(start) or 1 if math.abs(start) < 1 or math.abs(start) > mw.ustring.len( s ) then return str._error( 'Requested start is out of range' ); end if match_index == 0 then return str._error( 'Match index is out of range' ); end if plain_flag then pattern = str._escapePattern( pattern ); end local result if match_index == 1 then -- Find first match is simple case result = mw.ustring.match( s, pattern, start ) else if start > 1 then s = mw.ustring.sub( s, start ); end local iterator = mw.ustring.gmatch(s, pattern); if match_index > 0 then -- Forward search for w in iterator do match_index = match_index - 1; if match_index == 0 then result = w; break; end end else -- Reverse search local result_table = {}; local count = 1; for w in iterator do result_table[count] = w; count = count + 1; end result = result_table[ count + match_index ]; end end if result == nil then if nomatch == nil then return str._error( 'Match not found' ); else return nomatch; end else return result; end end -- This is the entry point for #invoke:String|match function str.match( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'s', 'pattern', 'start', 'match', 'plain', 'nomatch'} ); local s = new_args['s'] or ''; local start = tonumber( new_args['start'] ) or 1; local plain_flag = str._getBoolean( new_args['plain'] or false ); local pattern = new_args['pattern'] or ''; local match_index = math.floor( tonumber(new_args['match']) or 1 ); local nomatch = new_args['nomatch']; return str._match( s, pattern, start, match_index, plain, nomatch ) end --[[ pos This function returns a single character from the target string at position pos. Usage: {{#invoke:String|pos|target_string|index_value}} OR {{#invoke:String|pos|target=target_string|pos=index_value}} Parameters target: The string to search pos: The index for the character to return If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the target string. In some circumstances this is desirable, in other cases one may want to preserve the whitespace. The first character has an index value of 1. If one requests a negative value, this function will select a character by counting backwards from the end of the string. In other words pos = -1 is the same as asking for the last character. A requested value of zero, or a value greater than the length of the string returns an error. ]] function str.pos( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'target', 'pos'} ); local target_str = new_args['target'] or ''; local pos = tonumber( new_args['pos'] ) or 0; if pos == 0 or math.abs(pos) > mw.ustring.len( target_str ) then return str._error( 'String index out of range' ); end return mw.ustring.sub( target_str, pos, pos ); end --[[ str_find This function duplicates the behavior of {{str_find}}, including all of its quirks. This is provided in order to support existing templates, but is NOT RECOMMENDED for new code and templates. New code is recommended to use the "find" function instead. Returns the first index in "source" that is a match to "target". Indexing is 1-based, and the function returns -1 if the "target" string is not present in "source". Important Note: If the "target" string is empty / missing, this function returns a value of "1", which is generally unexpected behavior, and must be accounted for separatetly. ]] function str.str_find( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'source', 'target'} ); local source_str = new_args['source'] or ''; local target_str = new_args['target'] or ''; if target_str == '' then return 1; end local start = mw.ustring.find( source_str, target_str, 1, true ) if start == nil then start = -1 end return start end --[[ find This function allows one to search for a target string or pattern within another string. Usage: {{#invoke:String|find|source_str|target_string|start_index|plain_flag}} OR {{#invoke:String|find|source=source_str|target=target_str|start=start_index|plain=plain_flag}} Parameters source: The string to search target: The string or pattern to find within source start: The index within the source string to start the search, defaults to 1 plain: Boolean flag indicating that target should be understood as plain text and not as a Lua style regular expression, defaults to true If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the parameter. In some circumstances this is desirable, in other cases one may want to preserve the whitespace. This function returns the first index >= "start" where "target" can be found within "source". Indices are 1-based. If "target" is not found, then this function returns 0. If either "source" or "target" are missing / empty, this function also returns 0. This function should be safe for UTF-8 strings. ]] function str.find( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'source', 'target', 'start', 'plain' } ); local source_str = new_args['source'] or ''; local pattern = new_args['target'] or ''; local start_pos = tonumber(new_args['start']) or 1; local plain = new_args['plain'] or true; if source_str == '' or pattern == '' then return 0; end plain = str._getBoolean( plain ); local start = mw.ustring.find( source_str, pattern, start_pos, plain ) if start == nil then start = 0 end return start end --[[ replace This function allows one to replace a target string or pattern within another string. Usage: {{#invoke:String|replace|source_str|pattern_string|replace_string|replacement_count|plain_flag}} OR {{#invoke:String|replace|source=source_string|pattern=pattern_string|replace=replace_string| count=replacement_count|plain=plain_flag}} Parameters source: The string to search pattern: The string or pattern to find within source replace: The replacement text count: The number of occurences to replace, defaults to all. plain: Boolean flag indicating that pattern should be understood as plain text and not as a Lua style regular expression, defaults to true ]] function str.replace( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'source', 'pattern', 'replace', 'count', 'plain' } ); local source_str = new_args['source'] or ''; local pattern = new_args['pattern'] or ''; local replace = new_args['replace'] or ''; local count = tonumber( new_args['count'] ); local plain = new_args['plain'] or true; if source_str == '' or pattern == '' then return source_str; end plain = str._getBoolean( plain ); if plain then pattern = str._escapePattern( pattern ); replace = mw.ustring.gsub( replace, "%%", "%%%%" ); --Only need to escape replacement sequences. end local result; if count ~= nil then result = mw.ustring.gsub( source_str, pattern, replace, count ); else result = mw.ustring.gsub( source_str, pattern, replace ); end return result; end --[[ simple function to pipe string.rep to templates. ]] function str.rep( frame ) local repetitions = tonumber( frame.args[2] ) if not repetitions then return str._error( 'function rep expects a number as second parameter, received "' .. ( frame.args[2] or '' ) .. '"' ) end return string.rep( frame.args[1] or '', repetitions ) end --[[ escapePattern This function escapes special characters from a Lua string pattern. See [1] for details on how patterns work. [1] https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Patterns Usage: {{#invoke:String|escapePattern|pattern_string}} Parameters pattern_string: The pattern string to escape. ]] function str.escapePattern( frame ) local pattern_str = frame.args[1] if not pattern_str then return str._error( 'No pattern string specified' ); end local result = str._escapePattern( pattern_str ) return result end --[[ Helper function that populates the argument list given that user may need to use a mix of named and unnamed parameters. This is relevant because named parameters are not identical to unnamed parameters due to string trimming, and when dealing with strings we sometimes want to either preserve or remove that whitespace depending on the application. ]] function str._getParameters( frame_args, arg_list ) local new_args = {}; local index = 1; local value; for i,arg in ipairs( arg_list ) do value = frame_args[arg] if value == nil then value = frame_args[index]; index = index + 1; end new_args[arg] = value; end return new_args; end --[[ Helper function to handle error messages. ]] function str._error( error_str ) local frame = mw.getCurrentFrame(); local error_category = frame.args.error_category or 'Categorie:Wikibooks:Errors reported by Module String'; local ignore_errors = frame.args.ignore_errors or false; local no_category = frame.args.no_category or false; if str._getBoolean(ignore_errors) then return ''; end local error_str = '<strong class="error">String Module Error: ' .. error_str .. '</strong>'; if error_category ~= '' and not str._getBoolean( no_category ) then error_str = '[[Category:' .. error_category .. ']]' .. error_str; end return error_str; end --[[ Helper Function to interpret boolean strings ]] function str._getBoolean( boolean_str ) local boolean_value; if type( boolean_str ) == 'string' then boolean_str = boolean_str:lower(); if boolean_str == 'false' or boolean_str == 'no' or boolean_str == '0' or boolean_str == '' then boolean_value = false; else boolean_value = true; end elseif type( boolean_str ) == 'boolean' then boolean_value = boolean_str; else error( 'No boolean value found' ); end return boolean_value end --[[ Helper function that escapes all pattern characters so that they will be treated as plain text. ]] function str._escapePattern( pattern_str ) return mw.ustring.gsub( pattern_str, "([%(%)%.%%%+%-%*%?%[%^%$%]])", "%%%1" ); end return str 2gum1x90vlgg74yfj60dpjmcj0is4dx 398287 398286 2025-07-05T16:32:15Z Erik Baas 2193 pfft... 398287 Scribunto text/plain --[[ This module is intended to provide access to basic string functions. Most of the functions provided here can be invoked with named parameters, unnamed parameters, or a mixture. If named parameters are used, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the parameter. Depending on the intended use, it may be advantageous to either preserve or remove such whitespace. Global options ignore_errors: If set to 'true' or 1, any error condition will result in an empty string being returned rather than an error message. error_category: If an error occurs, specifies the name of a category to include with the error message. The default category is [Categorie:Wikibooks:Errors reported by Module String]. no_category: If set to 'true' or 1, no category will be added if an error is generated. Unit tests for this module are available at Module:String/tests. ]] local str = {} --[[ len This function returns the length of the target string. Usage: {{#invoke:String|len|target_string}} OR {{#invoke:String|len|s=target_string}} Parameters s: The string whose length to report If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the target string. ]] function str.len( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'s'} ); local s = new_args['s'] or ''; return mw.ustring.len( s ) end --[[ sub This function returns a substring of the target string at specified indices. Usage: {{#invoke:String|sub|target_string|start_index|end_index}} OR {{#invoke:String|sub|s=target_string|i=start_index|j=end_index}} Parameters s: The string to return a subset of i: The fist index of the substring to return, defaults to 1. j: The last index of the string to return, defaults to the last character. The first character of the string is assigned an index of 1. If either i or j is a negative value, it is interpreted the same as selecting a character by counting from the end of the string. Hence, a value of -1 is the same as selecting the last character of the string. If the requested indices are out of range for the given string, an error is reported. ]] function str.sub( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, { 's', 'i', 'j' } ); local s = new_args['s'] or ''; local i = tonumber( new_args['i'] ) or 1; local j = tonumber( new_args['j'] ) or -1; local len = mw.ustring.len( s ); -- Convert negatives for range checking if i < 0 then i = len + i + 1; end if j < 0 then j = len + j + 1; end if i > len or j > len or i < 1 or j < 1 then return str._error( 'String subset index out of range' ); end if j < i then return str._error( 'String subset indices out of order' ); end return mw.ustring.sub( s, i, j ) end --[[ This function implements that features of {{str sub old}} and is kept in order to maintain these older templates. ]] function str.sublength( frame ) local i = tonumber( frame.args.i ) or 0 local len = tonumber( frame.args.len ) return mw.ustring.sub( frame.args.s, i + 1, len and ( i + len ) ) end --[[ match This function returns a substring from the source string that matches a specified pattern. Usage: {{#invoke:String|match|source_string|pattern_string|start_index|match_number|plain_flag|nomatch}} OR {{#invoke:String|pos|s=source_string|pattern=pattern_string|start=start_index |match=match_number|plain=plain_flag|nomatch=nomatch_output}} Parameters s: The string to search pattern: The pattern or string to find within the string start: The index within the source string to start the search. The first character of the string has index 1. Defaults to 1. match: In some cases it may be possible to make multiple matches on a single string. This specifies which match to return, where the first match is match= 1. If a negative number is specified then a match is returned counting from the last match. Hence match = -1 is the same as requesting the last match. Defaults to 1. plain: A flag indicating that the pattern should be understood as plain text. Defaults to false. nomatch: If no match is found, output the "nomatch" value rather than an error. If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from each string. In some circumstances this is desirable, in other cases one may want to preserve the whitespace. If the match_number or start_index are out of range for the string being queried, then this function generates an error. An error is also generated if no match is found. If one adds the parameter ignore_errors=true, then the error will be suppressed and an empty string will be returned on any failure. For information on constructing Lua patterns, a form of [regular expression], see: * https://www.lua.org/manual/5.1/manual.html#5.4.1 * https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Patterns * https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Ustring_patterns ]] -- This sub-routine is exported for use in other modules function str._match( s, pattern, start, match_index, plain, nomatch ) if s == '' then return str._error( 'Target string is empty' ); end if pattern == '' then return str._error( 'Pattern string is empty' ); end start = tonumber(start) or 1 if math.abs(start) < 1 or math.abs(start) > mw.ustring.len( s ) then return str._error( 'Requested start is out of range' ); end if match_index == 0 then return str._error( 'Match index is out of range' ); end if plain_flag then pattern = str._escapePattern( pattern ); end local result if match_index == 1 then -- Find first match is simple case result = mw.ustring.match( s, pattern, start ) else if start > 1 then s = mw.ustring.sub( s, start ); end local iterator = mw.ustring.gmatch(s, pattern); if match_index > 0 then -- Forward search for w in iterator do match_index = match_index - 1; if match_index == 0 then result = w; break; end end else -- Reverse search local result_table = {}; local count = 1; for w in iterator do result_table[count] = w; count = count + 1; end result = result_table[ count + match_index ]; end end if result == nil then if nomatch == nil then return str._error( 'Match not found' ); else return nomatch; end else return result; end end -- This is the entry point for #invoke:String|match function str.match( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'s', 'pattern', 'start', 'match', 'plain', 'nomatch'} ); local s = new_args['s'] or ''; local start = tonumber( new_args['start'] ) or 1; local plain_flag = str._getBoolean( new_args['plain'] or false ); local pattern = new_args['pattern'] or ''; local match_index = math.floor( tonumber(new_args['match']) or 1 ); local nomatch = new_args['nomatch']; return str._match( s, pattern, start, match_index, plain, nomatch ) end --[[ pos This function returns a single character from the target string at position pos. Usage: {{#invoke:String|pos|target_string|index_value}} OR {{#invoke:String|pos|target=target_string|pos=index_value}} Parameters target: The string to search pos: The index for the character to return If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the target string. In some circumstances this is desirable, in other cases one may want to preserve the whitespace. The first character has an index value of 1. If one requests a negative value, this function will select a character by counting backwards from the end of the string. In other words pos = -1 is the same as asking for the last character. A requested value of zero, or a value greater than the length of the string returns an error. ]] function str.pos( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'target', 'pos'} ); local target_str = new_args['target'] or ''; local pos = tonumber( new_args['pos'] ) or 0; if pos == 0 or math.abs(pos) > mw.ustring.len( target_str ) then return str._error( 'String index out of range' ); end return mw.ustring.sub( target_str, pos, pos ); end --[[ str_find This function duplicates the behavior of {{str_find}}, including all of its quirks. This is provided in order to support existing templates, but is NOT RECOMMENDED for new code and templates. New code is recommended to use the "find" function instead. Returns the first index in "source" that is a match to "target". Indexing is 1-based, and the function returns -1 if the "target" string is not present in "source". Important Note: If the "target" string is empty / missing, this function returns a value of "1", which is generally unexpected behavior, and must be accounted for separatetly. ]] function str.str_find( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'source', 'target'} ); local source_str = new_args['source'] or ''; local target_str = new_args['target'] or ''; if target_str == '' then return 1; end local start = mw.ustring.find( source_str, target_str, 1, true ) if start == nil then start = -1 end return start end --[[ find This function allows one to search for a target string or pattern within another string. Usage: {{#invoke:String|find|source_str|target_string|start_index|plain_flag}} OR {{#invoke:String|find|source=source_str|target=target_str|start=start_index|plain=plain_flag}} Parameters source: The string to search target: The string or pattern to find within source start: The index within the source string to start the search, defaults to 1 plain: Boolean flag indicating that target should be understood as plain text and not as a Lua style regular expression, defaults to true If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the parameter. In some circumstances this is desirable, in other cases one may want to preserve the whitespace. This function returns the first index >= "start" where "target" can be found within "source". Indices are 1-based. If "target" is not found, then this function returns 0. If either "source" or "target" are missing / empty, this function also returns 0. This function should be safe for UTF-8 strings. ]] function str.find( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'source', 'target', 'start', 'plain' } ); local source_str = new_args['source'] or ''; local pattern = new_args['target'] or ''; local start_pos = tonumber(new_args['start']) or 1; local plain = new_args['plain'] or true; if source_str == '' or pattern == '' then return 0; end plain = str._getBoolean( plain ); local start = mw.ustring.find( source_str, pattern, start_pos, plain ) if start == nil then start = 0 end return start end --[[ replace This function allows one to replace a target string or pattern within another string. Usage: {{#invoke:String|replace|source_str|pattern_string|replace_string|replacement_count|plain_flag}} OR {{#invoke:String|replace|source=source_string|pattern=pattern_string|replace=replace_string| count=replacement_count|plain=plain_flag}} Parameters source: The string to search pattern: The string or pattern to find within source replace: The replacement text count: The number of occurences to replace, defaults to all. plain: Boolean flag indicating that pattern should be understood as plain text and not as a Lua style regular expression, defaults to true ]] function str.replace( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'source', 'pattern', 'replace', 'count', 'plain' } ); local source_str = new_args['source'] or ''; local pattern = new_args['pattern'] or ''; local replace = new_args['replace'] or ''; local count = tonumber( new_args['count'] ); local plain = new_args['plain'] or true; if source_str == '' or pattern == '' then return source_str; end plain = str._getBoolean( plain ); if plain then pattern = str._escapePattern( pattern ); replace = mw.ustring.gsub( replace, "%%", "%%%%" ); --Only need to escape replacement sequences. end local result; if count ~= nil then result = mw.ustring.gsub( source_str, pattern, replace, count ); else result = mw.ustring.gsub( source_str, pattern, replace ); end return result; end --[[ simple function to pipe string.rep to templates. ]] function str.rep( frame ) local repetitions = tonumber( frame.args[2] ) if not repetitions then return str._error( 'function rep expects a number as second parameter, received "' .. ( frame.args[2] or '' ) .. '"' ) end return string.rep( frame.args[1] or '', repetitions ) end --[[ escapePattern This function escapes special characters from a Lua string pattern. See [1] for details on how patterns work. [1] https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Patterns Usage: {{#invoke:String|escapePattern|pattern_string}} Parameters pattern_string: The pattern string to escape. ]] function str.escapePattern( frame ) local pattern_str = frame.args[1] if not pattern_str then return str._error( 'No pattern string specified' ); end local result = str._escapePattern( pattern_str ) return result end --[[ Helper function that populates the argument list given that user may need to use a mix of named and unnamed parameters. This is relevant because named parameters are not identical to unnamed parameters due to string trimming, and when dealing with strings we sometimes want to either preserve or remove that whitespace depending on the application. ]] function str._getParameters( frame_args, arg_list ) local new_args = {}; local index = 1; local value; for i,arg in ipairs( arg_list ) do value = frame_args[arg] if value == nil then value = frame_args[index]; index = index + 1; end new_args[arg] = value; end return new_args; end --[[ Helper function to handle error messages. ]] function str._error( error_str ) local frame = mw.getCurrentFrame(); local error_category = frame.args.error_category or 'Wikibooks:Errors reported by Module String'; local ignore_errors = frame.args.ignore_errors or false; local no_category = frame.args.no_category or false; if str._getBoolean(ignore_errors) then return ''; end local error_str = '<strong class="error">String Module Error: ' .. error_str .. '</strong>'; if error_category ~= '' and not str._getBoolean( no_category ) then error_str = '[[Category:' .. error_category .. ']]' .. error_str; end return error_str; end --[[ Helper Function to interpret boolean strings ]] function str._getBoolean( boolean_str ) local boolean_value; if type( boolean_str ) == 'string' then boolean_str = boolean_str:lower(); if boolean_str == 'false' or boolean_str == 'no' or boolean_str == '0' or boolean_str == '' then boolean_value = false; else boolean_value = true; end elseif type( boolean_str ) == 'boolean' then boolean_value = boolean_str; else error( 'No boolean value found' ); end return boolean_value end --[[ Helper function that escapes all pattern characters so that they will be treated as plain text. ]] function str._escapePattern( pattern_str ) return mw.ustring.gsub( pattern_str, "([%(%)%.%%%+%-%*%?%[%^%$%]])", "%%%1" ); end return str kja375yhqs251sznfqujyt4zjlen87e 0 42572 398269 378553 2025-07-05T14:51:05Z Erik Baas 2193 Lintfouten: Verouderde HTML-elementen 398269 wikitext text/x-wiki == Missie == Het Leerparadijs, gevestigd in Zuid-Oost Drenthe, bood havo en vwo onderwijs specifiek gericht op jongeren met Autisme Spectrum Stoornis (ASS). De regio Zuid-Oost Drenthe had te kampen met lage succespercentages als het gaat om het bieden van passend onderwijs aan meer begaafde jongeren met ASS. Het Leerparadijs streefde ernaar deze resultaten te verbeteren door zowel de inhoud als de vorm van het onderwijs beter af te stemmen op de individuele leerling, en dit gold voor zowel jeugdzorg als passend onderwijs. Het leerparadijs werd opgericht door betrokken ondernemers (''Scauting'', ''Centrum voor Ontwikkeling en Educatie'', ''MeTherapy'', ''Entreprenasium'', ''LOL-makers'', ''MOID'' en ''CodeGorilla'') uit de regio. De missie van het Leerparadijs, dat nu niet langer in bedrijf is, was het bieden van maatschappelijk ondernemend onderwijs aan hoog-functionerende scholieren met autisme, in overeenstemming met de Nederlandse wet op passend onderwijs. De school geloofde in de nauwe verwevenheid van persoonlijke ontwikkeling, het aanleren van vaardigheden en het focussen op een eigen onderneming. Deze elementen vormden samen de kern van hun onderwijsfilosofie. Het streven was om elke student te helpen bij het bereiken van hun volledige potentieel en het ontwikkelen van hun unieke talenten, terwijl ze tegelijkertijd werden voorbereid op de toekomstige uitdagingen van de werkwereld. Het onderwijsmodel van het Leerparadijs was gebaseerd op twee kernprincipes: eigenaarschap en ondernemerschap. De leerlingen waren verantwoordelijk voor hun eigen leerproces, een benadering die essentieel was voor kinderen die nauwkeurig afgestemd onderwijs nodig hadden. De kernwaarden van het Leerparadijs en de afgeleide principes van hun ondernemend onderwijsaanpak omvatten een scala aan interpersoonlijke en persoonlijke ontwikkelingsgebieden: * <span style="font-size: large;">'''Passie''': De energie die de leerlingen drijft in hun leerproces.</span> ** '''Eigenaarschap''': Het principe dat de leerlingen verantwoordelijk zijn voor hun eigen onderwijs. *** '''''Verantwoordelijkheid''''': Het idee dat leerlingen de gevolgen van hun acties en beslissingen moeten dragen. **** ''Waardecreatie'': Het vermogen om iets van waarde te produceren door middel van leren. **** ''Onderneming'': Het vermogen om projecten en activiteiten te initiëren en te beheren. *** '''''Lol''''': Het belang van plezier en vreugde in het leerproces. **** ''Zelfgestuurde ontdekking'': Het vermogen om op eigen initiatief kennis en vaardigheden te verkennen en te verwerven. **** ''Leren productief te leren'': Het vermogen om effectieve en efficiënte leermethoden te ontwikkelen en te implementeren. ** '''Ondernemendheid''': Het vermogen om kansen te zien en te benutten en innovatieve oplossingen voor problemen te vinden. *** '''''Persoonlijke ontwikkeling''''': Het belang van voortdurende groei en verbetering op persoonlijk en professioneel niveau. **** ''Big Five'' (persoonlijkheidsdimensies): Het gebruik van de Big Five persoonlijkheidsmodel om de persoonlijke groei te begeleiden. **** ''Gestuurde zelfontdekking'': Het vermogen om persoonlijke inzichten en zelfbewustzijn te bevorderen. *** '''''Klimaat''''': Het creëren van een positieve en ondersteunende leeromgeving. **** ''(Ver)trouw'': Het belang van vertrouwen in de relaties tussen studenten en leraren. **** ''Veilig en sociaal'': Het creëren van een veilige en sociale omgeving waarin leerlingen zich ondersteund en geaccepteerd voelen. == Visie == Voor leerlingen met een hoog cognitief niveau die worstelen binnen het regulier onderwijs vanwege autistische persoonlijkheidskenmerken, suggereert huidig onderzoek sterk dat ondernemend onderwijs een uitstekend alternatief kan bieden. Dit type onderwijs kan hun unieke vaardigheden en talenten beter benutten, hen helpen zichzelf te ontplooien en hen voorzien van een hoopvol toekomstperspectief met passende kansen in de maatschappij. Bovendien kan het voorkomen dat ze uitvallen in het regulier onderwijs. Hoewel het onderwijsniveau dat men heeft genoten niet per se correleert met het aantal mensen dat een ondernemersrol op zich neemt, is het wel een significante factor in het bepalen van het succes van deze ondernemers. Dit is mogelijk omdat hoger onderwijs vaak zorgt voor een beter begrip van de bedrijfsvoering en de vereiste vaardigheden voor het ondernemerschap. De Europese Commissie heeft ondernemend leren aangemerkt als de belangrijkste onderwijsinnovatie. Dit komt doordat het leerlingen de kans biedt om creatief te denken, problemen op te lossen en leiderschapsvaardigheden te ontwikkelen, wat allemaal essentiële vaardigheden zijn in de moderne, snel veranderende wereld. Niet iedereen past in het strakke keurslijf van een reguliere school. Dit kan vooral het geval zijn voor mensen met autisme, wiens unieke talenten en capaciteiten vaak niet volledig worden erkend of benut binnen de traditionele onderwijssystemen. Het is daarom van cruciaal belang dat we manieren vinden om deze talenten te gebruiken en in te zetten voor maatschappelijke ontwikkelingen en uitdagingen van de 21e eeuw. Ondernemend onderwijs kan hier een sleutelrol in spelen. == Strategie == [[File:Ondernemend leren en ASS.png|thumb|Waarom Ondernemend leren goed past bij jongeren met ASS]] De volgende elementen waren de basis van de strategie om de missie te realiseren: * ''Loyaal'' aan '''WIE''': Elke jongere met ASS is uniek, en dit vereist een gepersonaliseerde aanpak. Dit houdt in dat er een grondige persoonsanalyse van de jongere nodig is. Het doel is om de jongere zichzelf beter te laten begrijpen en te leren trouw te zijn aan hun behoeften. * ''Vrij'' in '''HOE''': Mensen met ASS delen vaak kenmerken zoals een hoge mate van zelfstandigheid en een lage mate van conformisme. Om het beste uit deze jongeren te halen, is het belangrijk dat ze zelfregie over hun eigen leven en leren krijgen. * ''Zinvol'' als '''WAAROM''': Het is cruciaal dat jongeren met ASS hetgeen wat ze doen als zinvol ervaren en een sterke intrinsieke motivatie hebben. * ''Strak'' op '''WAT''': Het onderwijs moet duidelijk zijn over wat er moet worden geleerd. Dit betekent niet specifieke pagina's of hoofdstukken, maar scherp geformuleerde leerdoelen. * ''Passend'' bij '''WAARTOE''': De persoonlijke ontwikkeling van een jongere met ASS zal uiteindelijk leiden naar de ontwikkeling van executieve functies, die vergelijkbaar zijn met de taken van een bedrijfsleider. Ondernemend gedrag, dat een cruciaal onderdeel is van de vaardigheden van de 21ste eeuw, is zeer gewenst in het vervolgonderwijs en in de maatschappij. Door dit vroeg te stimuleren, zal dit later geen grote (en vaak traumatische) verandering voor mensen met ASS betekenen. Het toepassen van al deze elementen in het leerproces leidt tot ondernemend leren. Om deze benadering zo concreet en gestructureerd mogelijk te houden, werd er gewerkt met bouwstenen. Door deze zo klein mogelijk te houden, bleef het mogelijk om maatwerk te leveren terwijl de eenheden duidelijk zijn geformuleerd. De zorg werd verleend vanuit de jeugdhulp en in Emmen bewaakt door de Toegang. Het Samenwerkingsverband Zuid-Oost Drenthe zorgde voor het passend onderwijs dat werd aangeboden. Hierdoor zorgen zowel de bouwstenen als het gehele bouwwerk voor een grondige en gepersonaliseerde benadering. Het Leerparadijs erkende dat het ontwerpen van een unieke leerervaring voor elke student vanuit een begeleidingsperspectief een onrealistische inspanning was. In plaats daarvan lag de oplossing in het trainen van studenten om hun eigen op maat gemaakte onderwijservaring te ontwerpen en hen te begeleiden bij het nemen van de leiding in de uitvoering ervan. l10j99rar99yn025g6izorwqc63nfoh 10 42581 398292 397643 2025-07-05T17:07:13Z Erik Baas 2193 + {{{margin}}} 398292 wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Sjabloon:Afbeelding/style.css" /><includeonly><!-- --><div class="afb-frame{{#IfEq:{{FULLPAGENAME}}|Sjabloon:Afbeelding|-always}}"<!-- --> style="float: {{{float|none}}};<!-- --> width: {{{clip-breedte|150}}}px;<!-- --> z-index: 10;<!-- --> margin: {{{margin|7px {{#IfEq:{{{float|}}}|left|18px 1.3em|8px 8px}} 0 }}};<!-- --> {{#IfEq:{{{border|0}}}|1<!-- --> |background-color: white; color: black; border: 1px solid rgb(200, 204, 209); padding: 3px;<!-- --> |background: transparent; color: black; border: none;<!-- --> }}<!-- --> break-inside: avoid;"><!-- --><div class="afb-viewport"<!-- --> style="width: {{{clip-breedte|150}}}px;<!-- --> z-index: 20;<!-- --> height: {{{clip-hoogte|150}}}px;<!-- --> overflow: hidden;<!-- --> outline: 1px solid rgb(200, 204, 209)"><!-- --><div class="afb-marker"<!-- --> style="position: absolute;<!-- --> z-index: 300;<!-- --> width: {{{clip-breedte|150}}}px;<!-- --> height: {{{clip-hoogte|150}}}px;<!-- --> visibility: hidden;<!-- --> outline: 1px dashed white;<!-- --> box-shadow: 0 0 1px black;<!-- --> "><!-- --></div><!-- --><div class="afb-image"<!-- --> style="position: relative;<!-- --> z-index: 40;<!-- --> left: -{{{offset-x|0}}}px;<!-- --> top: calc(-{{{offset-y|0}}}px - 5px);<!-- --> transform-origin:<!-- --> {{#Expr:({{{offset-x|0}}} + ({{{clip-breedte|150}}} / 2))}}px<!-- --> {{#Expr:({{{offset-y|0}}} + ({{{clip-hoogte|150}}} / 2))}}px;<!-- --> transform:<!-- --> scale({{#IfEq:{{{mirror|}}}|1|-1|1}}, {{#IfEq:{{{flip|}}}|1|-1|1}})<!-- --> {{#IfEq:{{IsNum|{{{rotatie}}}}}|true|rotate({{{rotatie|0}}}deg);}}<!-- -->"><!-- -->[[Afbeelding:{{{afbeelding|test.jpg}}}|{{{grootte|200}}}px]]<!-- --></div afb-image><!-- --></div afb-viewport><!-- -->{{#If:{{{onderschrift|}}}|<div style="font-size: 88.4%; line-height: 1.4em; padding: 3px 2px 1px 2px;"><!-- -->{{{onderschrift|}}}</div>}}<!-- --></div afb-frame><!-- --></includeonly><noinclude>{{Gebruikt TemplateStyles}}{{Sjablooninfo|1= ;Doel :Toont een deel van een afbeelding, om een detail uit te lichten of ongewenste elementen in de foto te verbergen. ;Parameters * '''afbeelding''': alleen de volledige bestandsnaam * '''grootte''': gewenste grootte van de ''gehele'' afbeelding (dus ''voor'' het croppen) in pixels * '''rotatie''': gewenste rotatie in graden (positief of negatief) * '''clip-breedte''': gewenste breedte van het zichtbare deel van de afbeelding in pixels * '''clip-hoogte''': gewenste hoogte van het zichtbare deel van de afbeelding in pixels * '''offset-x''': horizontaal beginpunt van het zichtbare deel in pixels * '''offset-y''': verticaal beginpunt van het zichtbare deel in pixels * '''border''', '''mirror''' en '''flip''': mogen 1 (aan) of 0 (uit) zijn :NB.: '''rotatie''' beïnvloedt zowel clipping als offset; bepaal '''grootte''' en '''rotatie''' dus als eerste! * '''float''': left, right of none (mag weggelaten worden); none is de default :Effecten kunnen gecombineerd worden. :Parameters met een waarde van 0 (nul) mogen weggelaten worden. ;Opmerkingen * Tijdens het bewerken van een pagina kan de gehele afbeelding (inclusief de rotatie en met een gemarkeerde clipping-area) worden getoond door de muis er boven te plaatsen. Ter demonstratie van dat effect is dat op deze sjabloonpagina ''altijd'' het geval. ---- ;Voorbeeld 1 <div style="display: table; width: 100%;"> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 5px;"> <pre style="width: 350px; white-space: pre; overflow-x: auto;"> {{Afbeelding |afbeelding = Alfred Sisley 001.jpg |onderschrift = gedeelte uitvergroot |grootte = 500 |rotatie = 0 |clip-breedte = 240 |clip-hoogte = 180 |offset-x = 110 |offset-y = 110 |border = 1 }} </pre> </div> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 5px;"> {{Afbeelding |afbeelding = Alfred Sisley 001.jpg |onderschrift = gedeelte uitvergroot |grootte = 500 |clip-breedte = 240 |clip-hoogte = 180 |offset-x = 110 |offset-y = 110 |border = 1 }} </div> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 11px;">[[Afbeelding:Alfred Sisley 001.jpg|thumb|center|264x500px|de gehele afbeelding]]</div> </div> ---- ;Voorbeeld 2 :Met '''rotatie''' kan een "scheve" afbeelding rechtop gezet worden: <div style="display: table; width: 100%;"> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 5px;"> <pre style="width: 350px; white-space: pre; overflow-x: auto;"> {{Afbeelding |afbeelding = Weesperpoortstation (gesloopt eind 1939), foto 2 Jacob Olie (max res).jpg |onderschrift = 3 graden linksom geroteerd, zwarte randen geclipt |grootte = 350 |rotatie = -3 |clip-breedte = 282 |clip-hoogte = 230 |offset-x = 45 |offset-y = 20 |border = 1 }} </pre> </div style="display: table;"> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 5px;"> {{Afbeelding |afbeelding = Weesperpoortstation (gesloopt eind 1939), foto 2 Jacob Olie (max res).jpg |onderschrift = 3 graden linksom geroteerd, zwarte randen geclipt |grootte = 350 |clip-breedte = 282 |clip-hoogte = 230 |offset-x = 45 |offset-y = 20 |rotatie = -3 |border = 1 }} </div> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 12px;">[[Afbeelding:Weesperpoortstation (gesloopt eind 1939), foto 2 Jacob Olie (max res).jpg|thumb|center|284x500px|origineel]] </div> </div> ---- ;Voorbeeld 3 :Dmv. '''mirror = 1''' en/of ''' flip = 1''' kan de afbeelding horizontaal resp. verticaal gespiegeld worden. {{Kolommen automatisch|inhoud= {{Afbeelding |afbeelding = Giethoorn Netherlands Channels-and-houses-of-Giethoorn-16.jpg |grootte = 200 |onderschrift = origineel |clip-breedte = 200 |clip-hoogte = 120 |border = 1 }} {{Afbeelding |afbeelding = Giethoorn Netherlands Channels-and-houses-of-Giethoorn-16.jpg |grootte = 200 |onderschrift = mirror = 1 |clip-breedte = 200 |clip-hoogte = 120 |mirror = 1 |border = 1 }} {{Afbeelding |afbeelding = Giethoorn Netherlands Channels-and-houses-of-Giethoorn-16.jpg |grootte = 200 |onderschrift = flip = 1 |clip-breedte = 200 |clip-hoogte = 120 |flip = 1 |border = 1 }} }} }} <!-- ToDo: afb-frame width ,, margin margins igv. float=right!! doc -> ./doc --> [[Categorie:Sjablonen afbeeldingen]] </noinclude> tunzjkh1rwgpobc1kypgkhtz8qjp25c 398297 398292 2025-07-05T21:01:57Z Erik Baas 2193 uitleg "margin" 398297 wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Sjabloon:Afbeelding/style.css" /><includeonly><!-- --><div class="afb-frame{{#IfEq:{{FULLPAGENAME}}|Sjabloon:Afbeelding|-always}}"<!-- --> style="float: {{{float|none}}};<!-- --> width: {{{clip-breedte|150}}}px;<!-- --> z-index: 10;<!-- --> margin: {{{margin|7px {{#IfEq:{{{float|}}}|left|18px 1.3em|8px 8px}} 0 }}};<!-- --> {{#IfEq:{{{border|0}}}|1<!-- --> |background-color: white; color: black; border: 1px solid rgb(200, 204, 209); padding: 3px;<!-- --> |background: transparent; color: black; border: none;<!-- --> }}<!-- --> break-inside: avoid;"><!-- --><div class="afb-viewport"<!-- --> style="width: {{{clip-breedte|150}}}px;<!-- --> z-index: 20;<!-- --> height: {{{clip-hoogte|150}}}px;<!-- --> overflow: hidden;<!-- --> outline: 1px solid rgb(200, 204, 209)"><!-- --><div class="afb-marker"<!-- --> style="position: absolute;<!-- --> z-index: 300;<!-- --> width: {{{clip-breedte|150}}}px;<!-- --> height: {{{clip-hoogte|150}}}px;<!-- --> visibility: hidden;<!-- --> outline: 1px dashed white;<!-- --> box-shadow: 0 0 1px black;<!-- --> "><!-- --></div><!-- --><div class="afb-image"<!-- --> style="position: relative;<!-- --> z-index: 40;<!-- --> left: -{{{offset-x|0}}}px;<!-- --> top: calc(-{{{offset-y|0}}}px - 5px);<!-- --> transform-origin:<!-- --> {{#Expr:({{{offset-x|0}}} + ({{{clip-breedte|150}}} / 2))}}px<!-- --> {{#Expr:({{{offset-y|0}}} + ({{{clip-hoogte|150}}} / 2))}}px;<!-- --> transform:<!-- --> scale({{#IfEq:{{{mirror|}}}|1|-1|1}}, {{#IfEq:{{{flip|}}}|1|-1|1}})<!-- --> {{#IfEq:{{IsNum|{{{rotatie}}}}}|true|rotate({{{rotatie|0}}}deg);}}<!-- -->"><!-- -->[[Afbeelding:{{{afbeelding|test.jpg}}}|{{{grootte|200}}}px]]<!-- --></div afb-image><!-- --></div afb-viewport><!-- -->{{#If:{{{onderschrift|}}}|<div style="font-size: 88.4%; line-height: 1.4em; padding: 3px 2px 1px 2px;"><!-- -->{{{onderschrift|}}}</div>}}<!-- --></div afb-frame><!-- --></includeonly><noinclude>{{Gebruikt TemplateStyles}}{{Sjablooninfo|1= ;Doel :Toont een deel van een afbeelding, om een detail uit te lichten of ongewenste elementen in de foto te verbergen. ;Parameters * '''afbeelding''': alleen de volledige bestandsnaam * '''grootte''': gewenste grootte van de ''gehele'' afbeelding (dus ''voor'' het croppen) in pixels * '''margin''': tbv. evt. afwijkende marges van het zichtbare deel van de afbeelding * '''rotatie''': gewenste rotatie in graden (positief of negatief) * '''clip-breedte''': gewenste breedte van het zichtbare deel van de afbeelding in pixels * '''clip-hoogte''': gewenste hoogte van het zichtbare deel van de afbeelding in pixels * '''offset-x''': horizontaal beginpunt van het zichtbare deel in pixels * '''offset-y''': verticaal beginpunt van het zichtbare deel in pixels * '''border''', '''mirror''' en '''flip''': mogen 1 (aan) of 0 (uit) zijn :NB.: '''rotatie''' beïnvloedt zowel clipping als offset; bepaal '''grootte''' en '''rotatie''' dus als eerste! * '''float''': left, right of none (mag weggelaten worden); none is de default :Effecten kunnen gecombineerd worden. :Parameters met een waarde van 0 (nul) mogen weggelaten worden. ;Opmerkingen * Tijdens het bewerken van een pagina kan de gehele afbeelding (inclusief de rotatie en met een gemarkeerde clipping-area) worden getoond door de muis er boven te plaatsen. Ter demonstratie van dat effect is dat op deze sjabloonpagina ''altijd'' het geval. ---- ;Voorbeeld 1 <div style="display: table; width: 100%;"> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 5px;"> <pre style="width: 350px; white-space: pre; overflow-x: auto;"> {{Afbeelding |afbeelding = Alfred Sisley 001.jpg |onderschrift = gedeelte uitvergroot |grootte = 500 |rotatie = 0 |clip-breedte = 240 |clip-hoogte = 180 |offset-x = 110 |offset-y = 110 |border = 1 }} </pre> </div> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 5px;"> {{Afbeelding |afbeelding = Alfred Sisley 001.jpg |onderschrift = gedeelte uitvergroot |grootte = 500 |clip-breedte = 240 |clip-hoogte = 180 |offset-x = 110 |offset-y = 110 |border = 1 }} </div> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 11px;">[[Afbeelding:Alfred Sisley 001.jpg|thumb|center|264x500px|de gehele afbeelding]]</div> </div> ---- ;Voorbeeld 2 :Met '''rotatie''' kan een "scheve" afbeelding rechtop gezet worden: <div style="display: table; width: 100%;"> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 5px;"> <pre style="width: 350px; white-space: pre; overflow-x: auto;"> {{Afbeelding |afbeelding = Weesperpoortstation (gesloopt eind 1939), foto 2 Jacob Olie (max res).jpg |onderschrift = 3 graden linksom geroteerd, zwarte randen geclipt |grootte = 350 |rotatie = -3 |clip-breedte = 282 |clip-hoogte = 230 |offset-x = 45 |offset-y = 20 |border = 1 }} </pre> </div style="display: table;"> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 5px;"> {{Afbeelding |afbeelding = Weesperpoortstation (gesloopt eind 1939), foto 2 Jacob Olie (max res).jpg |onderschrift = 3 graden linksom geroteerd, zwarte randen geclipt |grootte = 350 |clip-breedte = 282 |clip-hoogte = 230 |offset-x = 45 |offset-y = 20 |rotatie = -3 |border = 1 }} </div> <div style="display: table-cell; vertical-align: top; padding: 12px;">[[Afbeelding:Weesperpoortstation (gesloopt eind 1939), foto 2 Jacob Olie (max res).jpg|thumb|center|284x500px|origineel]] </div> </div> ---- ;Voorbeeld 3 :Dmv. '''mirror = 1''' en/of ''' flip = 1''' kan de afbeelding horizontaal resp. verticaal gespiegeld worden. {{Kolommen automatisch|inhoud= {{Afbeelding |afbeelding = Giethoorn Netherlands Channels-and-houses-of-Giethoorn-16.jpg |grootte = 200 |onderschrift = origineel |clip-breedte = 200 |clip-hoogte = 120 |border = 1 }} {{Afbeelding |afbeelding = Giethoorn Netherlands Channels-and-houses-of-Giethoorn-16.jpg |grootte = 200 |onderschrift = mirror = 1 |clip-breedte = 200 |clip-hoogte = 120 |mirror = 1 |border = 1 }} {{Afbeelding |afbeelding = Giethoorn Netherlands Channels-and-houses-of-Giethoorn-16.jpg |grootte = 200 |onderschrift = flip = 1 |clip-breedte = 200 |clip-hoogte = 120 |flip = 1 |border = 1 }} }} }} <!-- ToDo: afb-frame width ,, margin margins igv. float=right!! doc -> ./doc --> [[Categorie:Sjablonen afbeeldingen]] </noinclude> ideyh1r8evwu96c5stdl9se1w51mp6s 0 43590 398270 389009 2025-07-05T14:51:35Z Erik Baas 2193 Lintfouten: Verouderde HTML-elementen 398270 wikitext text/x-wiki <span style="font-size: x-large;">'''BEKENDE CITATEN'''</span> Michel de Montaigne, de Franse filosoof en essayist, is bekend om zijn diepgaande en persoonlijke reflecties op het menselijk bestaan. Zijn 'Essais' zijn een mengeling van filosofische reflecties, persoonlijke anekdotes en observaties van de menselijke natuur, waardoor zijn werk nog steeds relevant en inspirerend is. Hier volgen enkele van de frappantste citaten uit zijn "Essais": ;"Que sais-je?" ("Wat weet ik?") Dit is een van Montaignes meest emblematische uitspraken. Het drukt zijn scepticisme en zijn bescheiden houding tegenover kennis uit. Hij erkent de beperkingen van de menselijke rede en het onvermogen om de absolute waarheid te kennen. ;"De la coutume et de ne changer aisément une loi reçue" ("Over gewoonte en het niet gemakkelijk veranderen van een gevestigde wet") “Het lijkt wel alsof wij niets anders doen dan ons aanpassen aan de gewoonten van ons land; maar de grootste kracht van gewoonte ligt in de onmerkbare invloed die ze op ons uitoefent.” ;"Chacun appelle barbarie ce qui n'est pas de son usage" ("Iedereen noemt barbaars wat niet tot zijn gebruik behoort") Uit het essay ''Over de kannibalen'', waarin Montaigne betoogt dat wat vreemd is, niet per se barbaars is, maar gewoon anders. Dit citaat verwijst naar de etnocentrische neiging van mensen om andere culturen als minderwaardig te zien. ;"La vraie liberté, c'est de pouvoir toute chose sur soi" ("Ware vrijheid is de macht om over jezelf te beschikken") Montaigne benadrukt hier dat echte vrijheid voortkomt uit zelfbeheersing en persoonlijke autonomie, een idee dat in veel van zijn essays naar voren komt. ;"L’homme est bien insensé. Il ne sait jouir ni du présent ni du passé; il se soucie du futur comme s’il n’était pour jamais venir" ("De mens is dwaas. Hij weet niet te genieten van het heden of het verleden; hij bekommert zich om de toekomst alsof die nooit zal komen.") Dit citaat weerspiegelt Montaignes filosofische beschouwing over de menselijke neiging om het heden te negeren ten gunste van speculaties over de toekomst. ;"Sur le plus haut trône du monde, on n'est jamais assis que sur son cul" ("Op de hoogste troon ter wereld zit men nog altijd op zijn achterste") Hier wijst Montaigne op de eenvoud en vergankelijkheid van de menselijke conditie, ongeacht macht en status. ;"Le plus grand chose du monde, c'est de savoir être à soi" ("Het grootste in de wereld is om zichzelf te kunnen zijn") Montaigne benadrukt hier het belang van zelfbewustzijn en het vermogen om onafhankelijk te zijn in gedachten en gedrag. ;"Il vaut mieux une tête bien faite qu'une tête bien pleine" ("Het is beter om een goed gevormd hoofd te hebben dan een vol hoofd") Dit citaat drukt zijn voorkeur uit voor kritisch en creatief denken boven louter het opdoen van kennis zonder er zelf iets mee te doen. ;"Il faut voyager pour frotter et limer sa cervelle contre celle d’autrui" ("Men moet reizen om zijn geest te schuren en te slijpen aan die van anderen") Montaigne benadrukt hier de waarde van reizen en het leren van andere culturen, omdat het onze blik verruimt en onze geest verscherpt door interactie met andere mensen en ideeën. ;"Le précepte de savoir vivre, c’est de mourir" ("Het voorschrift voor een goed leven is te weten hoe te sterven") In zijn overpeinzingen over de dood stelt Montaigne dat het leren accepteren van de dood essentieel is voor een vol en vreedzaam leven. ;"Nos plus grandes actions ne sont pas toujours nos plus glorieuses" ("Onze grootste daden zijn niet altijd onze meest glorieuze") Montaigne wijst hier op het feit dat wat wij als groot beschouwen, niet noodzakelijk groots is in morele zin. Het dagelijkse leven kan veel waardiger zijn dan de grote, heroïsche daden die men vaak verheerlijkt. ;"La raison, c’est une clarté, mais elle est faible et obscure" ("De rede is een licht, maar het is zwak en troebel") Montaigne was een scepticus ten opzichte van de menselijke rede, en dit citaat onderstreept zijn idee dat ons vermogen om te begrijpen beperkt is en vaak vertroebeld door onze emoties en vooroordelen. ;"Celui qui craint de souffrir, il souffre déjà de ce qu'il craint" ("Wie bang is om te lijden, lijdt al aan datgene waarvoor hij bang is") Montaigne bespreekt hier de menselijke neiging om angst en zorgen te creëren die vaak erger zijn dan de ervaring zelf. ;"La plus certaine marque de sagesse, c'est une constante joie" ("Het meest zekere teken van wijsheid is een constante vreugde") Montaigne gelooft dat echte wijsheid te vinden is in een diepe innerlijke vreugde, die niet afhankelijk is van externe omstandigheden. ;"Philosopher, c’est apprendre à mourir" ("Filosofie bedrijven is leren sterven") Dit beroemde citaat weerspiegelt Montaignes overtuiging dat filosofie ons helpt om de dood onder ogen te zien en te accepteren, wat essentieel is voor het leiden van een betekenisvol leven. ;"Nous sommes nés pour agir" ("Wij zijn geboren om te handelen") Montaigne legt hier de nadruk op het belang van actie in het leven, in plaats van alleen te denken of te praten over wat men zou moeten doen. ;"L’étude de la raison ne se peut aucunement faire sans l’étude de la volonté" ("De studie van de rede kan op geen enkele manier plaatsvinden zonder de studie van de wil") Montaigne benadrukt hier dat rationeel denken en de wilskracht om het juiste te doen hand in hand moeten gaan om werkelijk betekenisvolle inzichten te verwerven. ;"Le mal de l’esprit est plus dangereux que celui du corps" ("Het kwaad van de geest is gevaarlijker dan dat van het lichaam") Montaigne erkent dat geestelijke kwellingen vaak destructiever kunnen zijn dan fysieke aandoeningen, omdat ze dieper inwerken op onze algehele welzijn. ;"Il n'y a point de plus certaine vanité que de chercher la vanité du monde" ("Er is geen grotere ijdelheid dan het zoeken naar de ijdelheid van de wereld") Dit citaat verwijst naar Montaignes sceptische houding tegenover menselijke ambitie en materialisme. Hij zag het najagen van wereldse erkenning en bezit als een vorm van zelfbedrog. ;"L'homme n'est qu'un roseau, le plus faible de la nature; mais c'est un roseau pensant" ("De mens is slechts een riet, het zwakste in de natuur; maar hij is een denkend riet") Dit citaat benadrukt de kwetsbaarheid van de mens in de natuur, maar tegelijkertijd zijn vermogen tot denken, wat hem uniek maakt. Dit is vergelijkbaar met het beroemde citaat van '''Blaise Pascal''', dat mogelijk door Montaigne geïnspireerd is. ;"Je me retire en moi-même, parce que je trouve en moi assez pour me faire plaisir" ("Ik trek me terug in mezelf, omdat ik in mezelf genoeg vind om tevreden te zijn") Montaigne geloofde sterk in zelfreflectie en het vinden van voldoening binnenin, in plaats van altijd extern geluk na te streven. ;"La plus grande chose du monde, c'est de savoir appartenir à soi-même" ("Het grootste doel dat men zich kan stellen in de wereld is om aan jezelf te behoren") Montaigne keert in veel van zijn essays terug naar dit thema van zelfbeheersing en autonomie, waarbij hij benadrukt dat het ultieme doel is om onafhankelijk te zijn van externe invloeden. ;"Le bonheur est comme un papillon, il vole sans jamais se poser" ("Geluk is als een vlinder, het vliegt zonder ooit neer te strijken") Montaigne suggereert hier dat geluk vluchtig is en dat het najagen ervan vaak tevergeefs is, omdat het zich niet laat vastpinnen. ;"Tout mouvement nous découvre" ("Elke handeling onthult ons") Dit citaat benadrukt dat onze handelingen, zelfs de kleinste bewegingen, veel onthullen over wie we werkelijk zijn. {{Sub}} dv1rkavb6gh1b8ixfrsq5mmr6vyxnzf 0 43619 398271 389425 2025-07-05T14:53:40Z Erik Baas 2193 Lintfouten: Verouderde HTML-elementen / typo 398271 wikitext text/x-wiki {{Paginalink | Inhoud = Elektrochemie voor MBO/Inhoud | Index = Elektrochemie voor MBO/Index | VorigePagina = Elektrochemie voor MBO/Conductometrie in oplossingen | VolgendePagina = Elektrochemie voor MBO/Conductometrie Molaire geleidbaarheid }} {{Kolommen2 (variabel) | Anker = | Kop = Meten van geleidbaarheid | KopLevel = 1 | Ali1 = <!-- left, center, right NB: alleen kleine letters --> | Typ1 = <!-- standaard, cursief, vet, vetcursief NB: alleen kleine letters --> | Kol1 = Eerder is al gewezen op de grote overeenkomsten en de verschillen tussen weerstand en geleidbaarheid. Om de weerstand te berekenen wordt de volgende formule gebruikt: | Formule = <math>R = \rho \frac{l}{A}</math> | Wfrm = | Nummer = Verg. 1 | Formuleuitleg = Hierin is {{{!}} {{!}}- {{!}} R {{!!}} : {{!!}} De weerstand in ohm (Ω). {{!}}- {{!}} l {{!!}} : {{!!}} De lengte van de weerstand in meter, (m). {{!}}- {{!}} A {{!!}} : {{!!}} Het oppervlak van de weerstand in vierkante meter (m²) {{!}}- {{!}} ρ {{!!}} : {{!!}} De [[w:Soortelijke weerstand|soortelijke weerstand]] in ohm∙meter (Ω∙m) {{!}}} De <span style="font-size: large;">"ρ"</span> (uitspraak: rho) is de Griekse letter "r". Hiermee lijkt de aanduiding op de "R" die voor weerstand gebruikt wordt, maar is er toch duidelijk van te onderscheiden. De <span style="font-size: large;">"ρ"</span> en de <span style="font-size: large;">"p"</span> mag je uiteraard niet met elkaar verwarren. Ook in de uitspraak is de <span style="font-size: large;">"ρ"</span> '''rho''' geen "gekke p". | Ali2 = <!-- left, center, right NB: alleen kleine letters --> | Typ2 = <!-- standaard, cursief, vet, vetcursief NB: alleen kleine letters --> | Wyd2 = | Kol2 = Weerstand draad | Fig2 = }} {{Kolommen2 (variabel) | Anker = | Kop = | KopLevel = | Ali1 = <!-- left, center, right NB: alleen kleine letters --> | Typ1 = <!-- standaard, cursief, vet, vetcursief NB: alleen kleine letters --> | Kol1 = Deze formule geldt voor een homogene draad met een lengte van ''l'' meter en een doorsnee-oppervlak van ''A'' m². Met het gegeven dat geleidbaarheid de [[w:Omgekeerde|reciproke]] van de weerstand is, kan voor de geleidbaarheid vergelijking 2 worden opgesteld: | Formule = <math>G= \kappa \frac{S}{l}</math> of <math>G= \sigma \frac{S}{l}</math> | Wfrm = | Nummer = Verg. 2 | Formuleuitleg = Net als in vergelijking 1 wordt een Griekse letter "k", de kappa: κ, (het Grieks kent geen "c", en de "C" in conductometrie wordt als "k" uitgesproken) gebuikt om onderscheidt te maken tussen geleidbaarheid en de specifieke geleidbaarheid van de oplossing. Naast "κ", wordt ook de sigma (σ), en in oudere teksten de gamma (γ) gebruikt.<br> Hierin is {{{!}} {{!}}- {{!}} G {{!!}} : {{!!}} De geleidbaarheid van de oplossing in Siemens (S). {{!}}- {{!}} l {{!!}} : {{!!}} De lengte van de weerstand in meter, (m). {{!}}- {{!}} S {{!!}} : {{!!}} Het oppervlak van de weerstand in vierkante meter (m²) {{!}}- {{!}} κ {{!!}} : {{!!}} De [[w:Soortelijke geleidbaarheid|soortelijke geleidbaarheid]] in Siemens/meter (S∙m^-1) {{!}}} | Ali2 = <!-- left, center, right NB: alleen kleine letters --> | Typ2 = <!-- standaard, cursief, vet, vetcursief NB: alleen kleine letters --> | Wyd2 = | Kol2 = | Fig2 = }} {{Kolommen2 (variabel) | Anker = | Kop = | KopLevel = | Ali1 = <!-- left, center, right NB: alleen kleine letters --> | Typ1 = <!-- standaard, cursief, vet, vetcursief NB: alleen kleine letters --> | Kol1 = De soortelijke geleidbaarheid is een eigenschap van de oplossing.<br> Hiernaast is het principe van een conductometrische opstelling weergegeven. Het bovenste deel met de ampère- en de voltmeter bevindt zich in de conductometer. Het onderste deel wordt gevormd door de bak waarin zich de te meten vloeistof en de meetcel bevinden. | Formule = | Wfrm = | Nummer = | Ali2 = <!-- left, center, right NB: alleen kleine letters --> | Typ2 = <!-- standaard, cursief, vet, vetcursief NB: alleen kleine letters --> | Wyd2 = | Kol2 = Principe van een conductometercel | Fig2 = [[bestand:Conductimetrie-schema.png|200px]]<br> }} {{Kolommen2 (variabel) | Anker = | Kop = Meten in oplossingen | KopLevel = 2 | Ali1 = <!-- left, center, right NB: alleen kleine letters --> | Typ1 = <!-- standaard, cursief, vet, vetcursief NB: alleen kleine letters --> | Kol1 = Het plaatje naast de vorige alinea ziet er vrij eenvoudig uit. In de praktijk is er een groot verschil tussen meten van de weerstand in een blok vaste stof en het meten van de geleidbaarheid in een oplossing, zeker als de geleidbaarheid continu gemeten worden en de oplossing van samenstelling kan veranderen.<br> De afstand tussen de elektroden is wel bekend, in het plaatje aangeduid met "L", en ook het oppervlak "S" is bekend, maar in een echte meetcel met aan- en afvoer-aansluitingen, zullen ionen zich niet alleen maar in het stuk precies tussen de elektroden bewegen. Ook de aangrenzende oplossing zal gebruikt worden om ionen te laten passeren. Hoeveel extra ruimte, oppervlak, er gebruikt wordt is een bij de gebruikte elektrodeset horende constante. De elektrodes worden fabrieksmatig gemaakt, waarbij de twee elektrodes in een vaste glazen of plastic behuizing zijn geplaatst. Ze kunnen daardoor niet ten opzichte van elkaar bewegen. Door de fabrikant wordt de waarde van de constante meestal op de behuizing vermeld.<br> Hoewel niet correct wordt het geheel van de twee elektrodes en de behuizing ook vaak aangeduid met de term "Conductometerelektrode", al zou "Conductometercel" correcter zijn.<br> Formeel is de eenheid van de celconstante "per meter", m^-1, maar vanuit de geschiedenis wordt deze constante vaak in "per centimeter" opgegeven. | Formule = | Wfrm = | Nummer = | Ali2 = <!-- left, center, right NB: alleen kleine letters --> | Typ2 = <!-- standaard, cursief, vet, vetcursief NB: alleen kleine letters --> | Wyd2 = | Kol2 = | Fig2 = }} {{Kolommen2 (variabel) | Anker = | Kop = | KopLevel = | Kol1 = Om oplossingen met elkaar te vergelijken is de gemeten geleidbaarheid niet echt belangrijk. Deze is nog afhankelijk van de gebruikte meetcel. Oplossingen worden met elkaar vergeleken met behulp van hun soortelijke of specifieke geleidbaarheid κ. | Kol2 = }} {{Paginalink | Inhoud = Elektrochemie voor MBO/Inhoud | Index = Elektrochemie voor MBO/Index | VorigePagina = Elektrochemie voor MBO/Conductometrie in oplossingen | VolgendePagina = Elektrochemie voor MBO/Conductometrie Molaire geleidbaarheid }} {{Sub}} ikyeg0zzw4ycov96d8x1p68gbjt22ly 0 43669 398273 393527 2025-07-05T14:54:51Z Erik Baas 2193 Lintfouten: Verouderde HTML-elementen 398273 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Czech Wallet.jpg|400px|Czech Wallet]]<br> In veel huishoudens zullen er (veel) meer wensen zijn dan er geld is. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Een belangrijk aspect van huishouden is daarom verantwoord omgaan met geld: wat koop je wel en wat niet, welke wensen gaan in de ijskast of worden juist wel vervuld. Om verantwoord met geld te kunnen omgaan, is er een financiële administratie nodig (meten is immers weten), moeten budgetten worden opgesteld, kosten en baten in evenwicht gehouden en gespaard worden. '''Een woord vooraf'''<br> Hier worden géén adviezen verstrekt over fondsen om in te beleggen, welke banken betrouwbaar genoeg zijn om je spaargeld aan toe te vertrouwen en andere risicovolle financiële zaken. Hiervoor kunt u het beste zelf enige research doen (vertrouw niet al te veel op influencers!) en/of bespreken met een betrouwbare financieel adviseur (zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/pensioen/financieel-adviseur/ NIBUD] en [https://www.afm.nl/nl-nl/consumenten/themas/financieel-advies/adviestraject ''Adviestraject'' door AFM] voor enkele aanwijzingen daarvoor). Wel worden hier enkele waarschuwingen vermeld voor financiële producten waarmee het voor veel mensen slecht is afgelopen. NB De meeste regels die hier zijn vermeld, gelden alleen voor Nederland. Voor België, Suriname en de andere landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden kunnen andere wetten en regels gelden. == Administratie == '''Meten is weten'''. Om de financiën van een huishouden goed te kunnen beheren is het nodig om precies te weten: * Hoeveel er is uitgegeven in een periode (bijvoorbeeld maand of jaar). * Waaraan het geld precies is uitgegeven. * Welke inkomsten er zijn. Daarvoor wordt een administratie ingericht. Voor een administratie zijn de volgende hulpmiddelen nodig: * Een bureau met lades en een goed zittende stoel. Daarnaast een of meer kasten voor het opbergen van rekeningen, bankafschriften en andere financiële zaken. * ''Opbergsysteem'': Documenten kunnen worden opgeborgen in ordners, multomappen met tabbladen en/of hangmappen in een bureaulade. Bedenk een systeem waardoor je snel een document kunt terugvinden. Dat kan alfabetisch op naam van de leverancier zijn, maar ook op onderwerp of datum, of een combinatie (eerst op onderwerp, daarbinnen alfabetisch en op datum). Wie vooral een digitale administratie heeft, heeft ook "mappen" nodig voor het bewaren van documenten, maar dan digitale, bij voorkeur op de eigen pc of laptop, met regelmatig back-ups. Voor particulieren wordt aanbevolen om de administratie voor de belastingdienst minimaal 5 jaar te bewaren, voor bedrijven gelden langere termijnen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/inkomstenbelasting/vraag-en-antwoord/hoe-lang-moet-ik-mijn-financiele-administratie-bewaren Hoe lang administratie bewaren]. Bewaar salarisstroken langer, bijvoorbeeld voor het geval er later gedoe komt over pensioenaanspraken. Print salarisstroken elke maand uit (op papier of digitaal) en bewaar ze in uw eigen administratie, want als u uit dienst gaat, heeft u er misschien geen toegang meer toe. Bewaar echt belangrijke documenten bij voorkeur in een brandvrije kluis, maak er kopieën van en houd die onder handbereik. Bijvoorbeeld diploma's, verzekeringspapieren, koopakte van het huis of het huurcontract, een setje foto's van uw dierbaren en/of fotonegatieven, backups van de computer. * Kantoorartikelen, waaronder een rekenmachine (al dan niet digitaal), [[w:nl:Nietapparaat|nietmachine]] en een [[w:nl:Perforator|perforator]]. * Een "systeem", op papier of digitaal, waarmee de administratie gevoerd wordt. Dit wordt hieronder besproken. === Huishoudboek === [[File:Kasboek van Anna Bernardine Baelde-Delprat, objectnr 36013(2).JPG|thumb|350px|Voorbeeld van een kasboek met kolommen voor datums, omschrijving en bedragen]] In een huishoudboek worden alle uitgaven en inkomsten bijgehouden. Hierdoor weet u waar het geld naartoe is gegaan. Per onderwerp zijn er steeds drie kolommen: voor datums, omschrijvingen en bedragen. Voor elk onderwerp wordt een categorie gemaakt, bijvoorbeeld: Inkomsten (salaris, winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente), Huisvesting (hypotheek/huur, energie, water, gemeentebelastingen, huishoudelijke artikelen, tuin), Voeding, Verzekeringen, Gezondheid (incl. eigen bijdrage, apotheek, tandarts), Kleding, Rijksbelastingen (inkomstenbelasting, vermogensbelasting), Kantoorartikelen (incl. kosten voor PC en printer), Telefoon, internet en TV, Contributies, Vervoer/Reizen, Cadeaus, Uitjes & uitgaan, Correspondentie, Hobby's, Vakanties, Aflossingen, Grote uitgaven (incidentele uitgaven zoals aan nieuwe meubels, huishoudelijke apparaten, TV), Bankzaken (bankkosten, betaalde rente excl. hypotheek), Zakgeld kinderen en Onvoorziene uitgaven. Bepaal zelf welke categorieën voor u van belang zijn, waaraan binnen jullie huishouden geld wordt besteed. Wellicht kunnen enkele onderwerpen worden samengevoegd zodat er minder categorieën ontstaan. Als u met meerdere personen een huishouden vormt, kan er voor gekozen worden om per (volwassen) persoon een eigen administratie te voeren, en een voor het gezamenlijke huishouden. Persoonlijke uitgaven, zoals kleding, uitjes, mobiele telefoon, contributies, vervoer en hobby's, blijven dan gescheiden van huishoudelijke uitgaven. Houd per categorie bij wat er uitgegeven is. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-kasboek-maken/ ''Stappenplan kasboek'' van NIBUD] voor een methode. Dat kan op papier of digitaal. Als u handig bent met Excel of een soortgelijk spreadsheet-programma, dan kan het digitaal. Of u kunt een digitaal huishoudboekje kiezen, vaak kan dat via uw bank, zie [https://www.wijzeringeldzaken.nl/huishoudboekjes/ ''Huishoudboekjes'' van Wijzeringeldzaken]. Maar met een multoband of ordner, tabbladen, multobladen met lijntjes en een rekenmachine kan het ook. Hoe dan ook: Bewaar kassabonnetjes, facturen/rekeningen en andere betalingsbewijzen en registreer die steeds in de juiste categorie, doe dat ook met alle posten (= een bedrag met omschrijving) op bankafschriften. Sommigen registreren ook op bankafschriften of pin-betalingen zijn afgeschreven. Zo kunt u ook goed controleren of er niet ten onrechte bedragen van uw bankrekening zijn afgeschreven. Kassabonnetjes van producten die geen lang leven zijn beschoren, zoals voedsel, toiletartikelen, schoonmaakmiddelen en de kapper, kunnen na registratie worden weggegooid. Betaalbewijzen van producten die langer worden gebruikt, zoals kleding, huisraad en een fiets, worden langer bewaard: als bewijzen voor garantie en voor de verzekering (bijvoorbeeld als de goederen gestolen worden of tijdens een brand onbruikbaar worden). Ook van uitgaven die u als aftrekpost op uw belastingaangifte wilt vermelden, zijn harde bewijzen nodig. Maak per maand of aan het eind van het jaar het hele huishoudboek op: tel alle bedragen per categorie bij elkaar op en maak een overzicht met alle categorieën en de uitgegeven totaal-bedragen. Als u vorig jaar een budget hebt opgesteld, kunt u nu vergelijken of de werkelijkheid en het budget min of meer overeenkomen. Vraag u af hoe de verschillen zijn ontstaan en of er voor volgend jaar lessen uit zijn te trekken. === Kasboek === Daarnaast is het handig om een kasboek bij te houden. Hierin worden uitgaven vermeld die contant, met munten en bankbiljetten, zijn gedaan, en wat er bij gekomen is (bijvoorbeeld gepind bedrag bij geldautomaat; vraag ook hiervan steeds een bon). Ook deze uitgaven moeten in het huishoudboek worden geregistreerd. Gepinde bedragen bij de geldautomaat hoeven niet geregistreerd te worden in het huishoudboek, omdat dat geen inkomsten zijn; het is alleen een andere verschijningsvorm: bankbiljetten in plaats van geld op je bankrekening. Andere contante inkomsten, zoals verjaardagsgeld en teruggaves van teveel betaalde bedragen aan de kassa, worden wel geregistreerd.<br> De belangrijkste functie van een kasboek in een consumentenhuishouding is nog dat periodiek (bijvoorbeeld wekelijks of maandelijks) gecontroleerd wordt of het bedrag in de portemonnee nog hetzelfde is als het op papier zou moeten zijn. Als dat niet zo is, kan misschien nog achterhaald worden waar dat aan ligt. Anders moet het in het huishoudboek geregistreerd worden als kastekort (als het bedrag in de portemonnee lager is dan in het kasboek) of kasoverschot. === Bankafschriften === Bankafschriften maken een integraal onderdeel uit van de administratie. * Tip: Maak regelmatig een papieren of digitale print -of neem een abonnement op de maandelijkse afschriften van uw bank- van elke bankrekening met daarop de inkomsten en uitgaven van de afgelopen periode, bijvoorbeeld een maand. Bewaar die in huis, op papier of digitaal op een pc of andere [[w:nl:Gegevensdrager|gegevensdrager]]. Dan kunt u toch nog zaken nakijken, ook als uw rekening is opgezegd of anderszins digitaal onbereikbaar is. Ze kunnen zelfs nodig zijn als bewijs, bijvoorbeeld als er problemen bij de bank zijn, zoals (dreigend) faillissement. == Budgetteren == [[File:Calculator-385506 1280.jpg|thumb|Financiële planning]] Een budget of begroting geeft aan wat er de komende periode (bijvoorbeeld een maand of jaar) aan uitgaven te verwachten zijn en/of maximaal te besteden is. Om een budget te maken is informatie nodig over inkomsten en noodzakelijke en gewenste uitgaven. Voor sommige posten staan die vast, andere moeten geschat worden en hangen ook af van prijsontwikkelingen/inflatie. In het algemeen is het verstandig om voorzichtig te budgetteren: schat voor uitgaven liever iets hogere bedragen in en voor inkomsten juist iets lagere. Dan komt u minder snel voor nare verrassingen te staan. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-jaarbegroting-maken/ ''Stappenplan jaarbegroting maken'' van NIBUD] voor een methode op maandbasis. Als u het afgelopen jaar (of maand) al een huishoudboek hebt bijgehouden, kunnen de bedragen daarin als basis dienen, die aan de situatie van volgend jaar (maand) worden aangepast. # Begin met de '''inkomsten''' te schatten: netto-salaris (incl. vakantiegeld, 13e maand en bonussen), winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente, dividenden en overige inkomsten (zoals alimentatie en ontvangen kostgeld). # Maak dan per '''kosten'''categorie een budget. Schat in hoeveel u volgend jaar per categorie maximaal wilt en kunt uitgeven. Neem daarbij inflatie mee, maar ook of er volgend jaar grote uitgaven zijn, zoals een winterjas, een PC die aan vervanging toe is of groot onderhoud aan uw koophuis. Neem ook een maandelijks bedrag op voor [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen/ sparen] als uw inkomsten dat toelaten. Tel alle bedragen bij elkaar op. Als de totale uitgaven lager uitkomen dan de totale inkomsten, kunt u het beoogde spaarbedrag verhogen en zo een hogere buffer opbouwen, de hypotheek of andere lening(en) sneller aflossen of de gebudgetteerde bedragen van een of meer van de andere categorieën verhogen. Dat laatste (meer uitgeven) is in het algemeen af te raden, omdat men snel went aan een luxer leven, maar dat moeilijk weer terug kan draaien als het leven tegen zit, zie [https://www.intermediair.nl/personal-finance/geldzaken/loonsverhoging-gehad-mooi-maar-trap-niet-in-deze-val Column van Vincent Kouters over ''Leefstijlinflatie''].<br> Als de totale uitgaven daarentegen hoger uitvallen dan de totale inkomsten, zult u de gebudgetteerde bedragen voor de uitgaven moeten verlagen en daarnaar volgend jaar ook moeten handelen. Alternatieven zijn: (1) spaargeld aanspreken (dat zou bijvoorbeeld kunnen voor grote uitgaven die niet elk jaar gedaan hoeven te worden zoals groot onderhoud of een huishoudelijk apparaat vervangen), of (2) bedenken of de inkomsten verhoogd kunnen worden, maar dat laatste is meestal geen optie. Persoonlijke leningen aangaan om uw lopende uitgaven te dekken, is een slecht idee. U vult dan het ene gat met het andere en eens zult u toch moeten betalen, en dan nog extra vanwege de hoge rente die zo'n lening kost. Een nog slechter idee is om te gaan gokken, dan komt u in nog grotere financiële ellende terecht. Ook meedoen met loterijen kost in het algemeen meer dan het oplevert. (3) Als u er niet uitkomt, kunt u beter hulp/advies vragen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. Schaam u daarvoor niet! Dat is nergens voor nodig en het voorkomt grotere financiële problemen in de toekomst. Hoe eerder u hulp vraagt, hoe sneller u uit de problemen bent. Zo'n adviseur kan bijvoorbeeld beoordelen of u in aanmerking komt voor (meer) toeslagen en/of de Voedselbank, of adviseren hoe u uw uitgaven naar beneden of inkomsten omhoog kunt brengen. Reken nu voor posten die maandelijks niet veel verschillen (zoals boodschappen/voedsel, vervoer, zakgeld en telefoon) uit, hoeveel u per maand mag besteden. Hiervoor deelt u het jaarbudget door 12 (maanden). En dan volgt de proef op de som: ervoor zorgen dat u steeds uitkomt met het budget. === Winkelen === Veel mensen vinden het leuk om samen met een vriend(in) naar een stads- of winkelcentrum te gaan, in de ene na de andere winkels te kijken wat er van hun gading is, spontaan producten te kopen, tussendoor iets te drinken of te eten en met volle tassen weer naar huis te gaan. Vrijwel hetzelfde geldt voor online shoppen: er komt iets leuks in je tijdlijn, een influencer prijst iets aan en voordat je het weet, heb je op de bestelknop gedrukt. En voordat je het weet heb je in een middag je hele maandbudget er doorheen gejaagd. Dat is uiteraard niet zuinig met geld, grondstoffen, energie en het milieu omgaan. Hoe kan het beter? * Maak van tevoren een plan, met een boodschappenlijstje, ook als je gaat winkelen of online gaat shoppen: Wat heb je nodig? Wat zijn je criteria (qua materiaal, duurzaamheid, prijs)? Hoe blijf je binnen je budget voor die categorie/categorieën, hoeveel mag je dan maximaal uitgeven als je later dit jaar nog vaker wilt gaan winkelen? * Oriënteer je van tevoren al op internet en/of vraag in je omgeving na waar je iets speciaals kunt kopen: waar zijn de producten te koop waar je naar op zoek bent, hoe duur zijn ze daar, welke winkels en producten krijgen goede reviews? Stippel een winkelroute uit. * Als je samen met iemand anders gaat winkelen: maak samen een plan: waar gaan jullie winkelen, welke winkels wil je beslist bezoeken, gaan jullie nog iets drinken en/of eten en waar dan? Of neem je zelf drinken en een lunchpakket of snack mee die je in het nabijgelegen park opeet? Naar de wc kun je wel in een warenhuis, openbare bibliotheek of gemeentehuis. Beperk je anders tot goedkope horeca, duurdere zijn voor speciale gelegenheden. * Ga op pad en ga als eerste naar de winkel(s) waar je verwacht dat de gezochte producten er te koop zijn. * Koop niets buiten je boodschappenlijst om, hoe aantrekkelijk het product ook is qua uiterlijk en prijs. Je kunt natuurlijk wel ideeën opdoen, maar koop het niet nu, maak er een foto van en zet het op je verlanglijstje (ook online zijn daar bij vele websites mogelijkheden voor). Te vaak blijkt het idee de tand des tijds niet te doorstaan, en verdwijnt het weer van je verlanglijstje, zonder dat je een miskoop hebt gedaan. * Als je allebei je boodschappenlijst hebt afgewerkt, kun je naar huis. Blijven rondhangen biedt alleen maar verleiding om meer te kopen, zonder dat je er iets mee opschiet. Als je je verveelt, kun je beter niet gaan winkelen, maar iets anders leuks gaan doen dat niets of minder kost: een fietstochtje maken, thee drinken met een vriend(in), naar het park om een boek te lezen, langs de boekenplanken in de bibliotheek struinen naar leuke boeken of er een tijdschrift lezen, ... vul zelf maar in. '''Online winkelen'''<br> Let er bij het online winkelen op dat het om een betrouwbare leverancier gaat. Check een onbekende winkel vooraf via een zoekmachine, zoek naar reviews, let er op dat de webwinkel is aangesloten bij een [https://www.consumentenbond.nl/online-kopen/keurmerken-webwinkels erkend keurmerk], is het KvK-nummer vermeld op de website, waar kun je terecht bij klachten (probeer eerst het telefoonnummer uit voordat je een bestelling doet), wat zijn de leveringsvoorwaarden, waar is de webwinkel gevestigd (in de EU is het gemakkelijker verhaal te halen dan in China). Meer tips: [https://www.consumentenbond.nl/online-kopen ''Online kopen'' van Consumentenbond]. Als een webwinkel buiten de EU is gevestigd: let er dan ook op of de producten voldoen aan de eisen die de EU stelt aan producten, zoals veiligheid en kwaliteit. Goedkoop kan anders duurkoop worden. Ook hier geldt: als iets te mooi is om waar te zijn, dan is het in de regel ook zo. En soms lijkt het er op dat een webwinkel in de EU is gevestigd, maar dan blijkt die achteraf alleen maar tussenpersoon te zijn en worden de producten toch uit China of een ander ver-weg land naar jou verstuurd. Probeer ook dat te checken. === Bezuinigen === Moeten bezuinigen is niet leuk, maar soms wel noodzakelijk. In dit Wikibook staan in elk hoofdstuk al tips om zuinig te leven. Als die niet volstaan: denk ook eens aan deze geldverslindende posten: * '''Roken''', of het nu op de ouderwetse manier met tabak is of via vapen. Reken eens uit wat het per week kost en vermenigvuldig dat met 52. Bovendien is het slecht voor uw gezondheid, die van uw naasten en het milieu. Leer ook uw kinderen om er niet aan te beginnen, eenmaal ermee begonnen, kun je vaak alleen met veel moeite stoppen. * (veel) '''Alcohol''' drinken. Idem. * Een eigen '''auto'''. Beoordeel of de auto echt nodig is, of dat er bijvoorbeeld een gehuurd kan worden als de auto meer voor de deur staat dan gebruikt wordt, of dat het concept deelauto/leenauto iets voor u is. Reken uit wat een auto per jaar kost, incl. alle kosten (ook beurten bij de garage, reparatie, belastingen, verzekeringen, etc.) en of dat het waard is. En/of gebruik vaker de fiets en het openbaar vervoer. * '''Buitenshuis eten en drinken''': van koffie en lunches tot regelmatig in een restaurant eten. Neem liever zelf een thermoskan met hete koffie mee en maak een lunchtrommeltje met lekkere boterhammen en wat rauwkost. De tijd dat u op uw beurt moet wachten voor de koffie of lunch, duurt in de regel langer dan wanneer u het zelf bereidt en scheelt bovendien veel geld. Koop desnoods goede kant-en-klaarmaaltijden in een winkel tezamen met een lekkere fles wijn, dan bent u al een stuk goedkoper dan wanneer u in een restaurant eet, laat dat laatste tot de feestelijke uitzonderingen horen. Reken eens uit wat u er per week aan uitgeeft, vermenigvuldig dat met het aantal werkweken (52 - vakantieweken) en verminder dat bedrag met de kosten van de vervangers. * '''Vuurwerk''': binnen luttele minuten knal je honderden euro's in de lucht. Die kun je ook op andere manieren besteden, bijvoorbeeld luxe uit eten (een hele avond gezelligheid in plaats van enkele minuten), met vakantie, iets waarvoor je aan het sparen bent. Meer bespaartips en tips over zuinig leven: * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/uitgaven/geld-besparen ''Geld besparen'' van NIBUD] * [https://genoeg.nl/ Genoeg] * [https://www.vrekkenpagina.nl/ Vrekkenpagina] == Rekeningen niet (op tijd) betalen == Rekeningen/facturen die je niet (op tijd) betaalt, worden alleen maar duurder. Na de eerste aanmaning komen er incasso- en/of deurwaarderskosten bij, en die zijn niet mals. Zonde van het geld. Betaal rekeningen dus altijd op tijd! Als u het niet eens bent met een rekening: reageer direct! Bel eerst op en meld dat u het niet eens bent met de rekening en waarom niet. Blijf beleefd, dan krijgt u in de regel meer voor elkaar. En het kan een vergissing zijn, fouten maken is menselijk. Afhankelijk van hoe het gesprek verloopt en wat er wordt afgesproken: bevestig het gesprek met een mail of brief, herhaal uw bezwaren tegen de rekening, beschrijf de (afgesproken of door u voorgestelde) oplossing en vraag om de afspraken te bevestigen. Houd de zaak in de gaten, twee weken is een redelijke termijn om de oplossing uit te voeren. Als u, door wat voor oorzaken ook, een of meer rekeningen niet kunt betalen, of een achterstand heeft met het betalen van rekeningen: # Steek uw kop niet in het zand. Maak alle rekeningen en aanmaningen open. Bundel ze per schuldeiser en reken uit hoeveel elke schuldeiser nog van u tegoed heeft. Hoe sneller u handelt, hoe eerder een oplossing kan worden gevonden en u er weer van af bent. # Bedenk van tevoren wat wèl mogelijk is. Wat kunt u een schuldeiser bieden? Is het product nog ongebruikt en kunt u het terugsturen, ook al is het buiten de bedenktijd? Welke bedragen kunt u wel betalen en wanneer? Kan een abonnement eerder worden stopgezet? Overleg eventueel met een goede vriend(in), kennis of buur met verstand van financiële zaken hoe u dit het beste kunt aanpakken en of hij/zij u wilt helpen met die aanpak. Vraag geen geld aan uw helper! Het is uw probleem (en misschien dat van de schuldeisers), niet dat van de helper. # Verzamel al uw moed en meld de achterstand telefonisch aan de schuldeiser(s). Leg uit wat er aan de hand is. Als dat realistisch is: zeg dat u de schulden per [datum] zult voldoen. Probeer anders een betalingsregeling af te spreken. Als dat lukt: bevestig de betalingsregeling schriftelijk, schrijf precies op wat jullie hebben afgesproken, vraag in de brief of dat correct is en stuur de brief/mail op naar de schuldeiser. Als u schuldeisers niet inlicht, zijn de gevolgen in het algemeen nog veel erger en lopen de schulden alleen maar op door incassokosten, deurwaarders, e.d. Zie voor meer informatie: [https://www.justitia.nl/incassokosten ''Incassokosten'' door Justitia]. # Als er geen betalingsregeling mogelijk is, of alleen een betalingsregeling waar u niet aan kunt voldoen: zoek [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. == Sparen == Sparen wordt gedaan om een appeltje voor de dorst, een buffer, te hebben, of voor iets concreets, dat te duur is om direct te kopen. Iedereen kan in slechte tijden terecht komen, een studie die langer duurt dan gepland, werk verliezen, langere tijd ziek worden, een ongeluk krijgen, of de wasmachine die het begeeft. Het is dan prettig om geld achter de hand te hebben. Sparen kan door een spaarrekening bij een bank te openen en daar automatisch elke maand een deel van je netto-salaris op te laten storten, direct na het uitbetalen van je salaris.<br> Zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen// ''Sparen'' door NIBUD] voor tips, mogelijke doelen, een stappenplan en een spaarrekening kiezen.<br> Ambitieuze doelen om voor te sparen zijn de hypotheek versneld aflossen, minder gaan werken en eerder met pensioen kunnen gaan. Zie bijvoorbeeld [https://porterenee.nl/hoe-ik-op-mijn-33e-al-gedeeltelijk-met-vervroegd-pensioen-kon/ deze blog van Porterenee] (let op: de rest van de website is tamelijk commercieel), voor een manier om in een druk huisgezin relaxt met tijd te kunnen omgaan. Hiervoor moet je vroeg beginnen met sparen, zuinig leven en een baan of werk hebben met een goed inkomen. Leer ook kinderen al vroeg om te sparen. Geld dat ze voor hun verjaardag of een andere gelegenheid hebben gekregen: een deel mogen ze direct besteden, de rest gaat in hun spaarpot. Eens in de zoveel tijd wordt de spaarpot geleegd en wordt het geld op een eigen spaarrekening gezet. Dat geld is van hen, kom niet in de verleiding om er uit te stelen, ook niet als u krap bij kas zit. U zou voor altijd hun vertrouwen beschamen. Dat geld zullen ze hard nodig hebben als ze het huis uit gaan en op zichzelf gaan wonen. == Valkuilen == Gezien het aantal mensen in de schuldsanering en jongeren met financiële problemen en al grote schulden nog vóórdat ze het huis uit gaan, zijn er vele financiële valkuilen. Hier een kleine greep (niet uitputtend): * ''Leefstijl'': Op hoop van zegen leven. Budgetten aan je laars lappen, helemaal geen inzicht in de eigen financiën willen hebben, desinteresse in financiële zaken, een hekel hebben aan planningen en administratie, spontaniteit hoog in het vaandel hebben, boven je stand leven, je leeft maar één keer. Betere mantra's zijn: ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/bezint-eer-gij-begint Bezint eer ge begint]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/een-uur-van-onbedachtzaamheid-kan-maken-dat-men-jaren-schreit Eén uur van onbedachtzaamheid kan maken dat men jaren schreit]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/de-tering-naar-de-nering-zetten De tering naar de nering zetten]. * Onderschatten van uitgaven, bijvoorbeeld voor een auto. * Teveel en/of te hoge ''leningen'' afsluiten, waardoor andere posten in het geding komen of je met schuldsanering te maken krijgt, waardoor je langere tijd op het absolute minimum moet leven. * Rekenen op hogere inkomsten en daar naar leven. Maar als de inkomsten juist tegenvallen, zit je met de gebakken peren en moet je weer terugschakelen, wat véél moeilijker blijkt te zijn dan op grotere voet gaan leven. * ''Kopen op afbetaling''. Meestal is het goedkoper om een persoonlijke lening af te sluiten: vergelijk daarvoor de totaalbedragen die u moet aflossen en de effectieve rente. En bijna altijd is het in ieder geval nog goedkoper om eerst te sparen voor het product en het pas te kopen als het bedrag bijeengespaard is. Dan hoeft u geen rente te betalen, maar ontvangt u vaak rente over uw spaargeld. Bovendien zijn er dan minder hoofdbrekens. Al te vaak komt het voor dat het restant van de aflossing nog moet worden voldaan terwijl het product al ter ziele is; breng dan de motivatie nog maar eens op om het toch af te betalen. Want juridisch zit u wel vast aan zo'n lening. * Er worden vaak ''speciale verzekeringen'' aangeboden, voor één bepaalde aankoop of gebeurtenis, zoals een bril, laptop of begrafenis, ook wel een "financieel aspirientje" genoemd. Die zijn zelden lonend en bovendien loopt u het risico dat een schade net buiten de voorwaarden valt, de uitbetaling bij schade lager uitvalt dan verwacht of dat het risico al gedekt wordt door en andere verzekering zoals een inboedelverzekering of reisverzekering. Zorg liever voor een ruime buffer (op een spaarrekening) en stop daar al die verzekeringspremies in die u anders had moeten betalen. '''Te mooi om waar te zijn'''<br> Als een voorstel te mooi is om waar te zijn, dan is het in de regel ook te mooi om waar te zijn. Er zit een adder(tje) onder het gras, er worden extra kosten verborgen, of het gaat gewoon om oplichting. Enkele voorbeelden: * Pas op met geldproducten die je de hemel voorspiegelen: kijk altijd welk eindbedrag zo'n product werkelijk geeft, zwart op wit(!), want meestal gaat het om beleggingen en worden alleen mooie prognoses voorgesteld die je in het allerbeste geval zou kunnen halen (bedenk: iedereen kan mooie prognoses voorspiegelen), maar in de praktijk zul je later spijt hebben. Zie bijvoorbeeld de [[w:nl:Woekerpolisaffaire|Woekerpolisaffaire]] en [[w:nl: Aandelenlease-affaire|Aandelenlease-affaire]]. * Hetzelfde geldt voor een [[w:nl:Beleggingshypotheek|beleggingshypotheek]]. * Beleg ook niet in oncontroleerbare zaken als teakhout en ver weg gelegen percelen grond. Tussentijdse verkoop is vaak onmogelijk en u kunt [[w:nl:Rente-_en_valutamanagement#Valutarisico|valutarisico]] lopen. Bedenk altijd bij dergelijke "te mooi om waar te zijn" aanbiedingen: waarom leent een aanbieder niet zelf het benodigde geld bij een bank en belegt hij dan zelf in het product om het voorgespiegelde rendement te incasseren? Zie ook de film [[w:nl: Margin Call|Margin Call]] om meer inzicht te krijgen in de beweegredenen en mentaliteit in de financiële sector (in ieder geval in Amerika). * Iemand die je op internet hebt ontmoet (bijvoorbeeld via een datingsite) en je vertrouwen heeft gewonnen, of een kennis van een kennis, of wie dan ook, vertelt enthousiast over zijn/haar successen met beleggen. Hij/Zij probeert je over te halen ook in dat product te beleggen. Trap er NIET in! Maak geen geld over naar die persoon of naar wie dan ook om te beleggen. Grote kans dat het om oplichting gaat. Als je wilt beleggen, bespreek het dan met een adviseur van je bank (meestal gratis, maar die is ook verkoper en zal alleen adviseren over de eigen beleggingsproducten) of een onafhankelijk financieel adviseur (berekent kosten voor elk advies, vraag daar van tevoren naar, maar zo'n adviseur neemt wel beleggingsproducten van vele aanbieders in beschouwing). Zij zijn verplicht je situatie in kaart te brengen, je wensen omtrent risico's die je wilt of kunt lopen mee te wegen in hun advies en je te wijzen op de risico's die je loopt bij beleggen. En dan nog kun je besluiten dat je liever blijft sparen, omdat je beleggen te risicovol vindt. === Loterijen === '''<span style="font-size: large;">'' <span style="color:red;">Loterijen zijn belastingen voor de armen</span>''</span>''' of de [https://uitklokken.nl/belasting/belasting-op-domheid/ dommen]<br> Arme mensen kopen veel vaker loten dan rijke mensen, en meedoen aan loterijen kost gemiddeld meer geld dan het oplevert. Dom/onwetend omdat loten vooral worden gekocht door mensen die de kansberekening en de kans op geluk niet begrijpen.<br> Ga maar na: als er een miljoen deelnemers zijn, is de kans dat u de hoofdprijs wint 1 : 1.000.000, een op een miljoen. De kans dat u de gelukkige wordt is dus extreem klein. Er zijn vele mensen die een levenlang meedoen aan een loterij, soms een kleine prijs winnen, maar zelfs nooit hun inleg van al die jaren terug winnen. De andere 999.999 deelnemers sponsoren dus een onbekende die de prijs wint en -als het niet tegen zit- enkele goede doelen. De goede doelen worden gekozen door de loterij-organisatie, u heeft er geen invloed op. Bovendien zijn de voorgespiegelde bedragen die te winnen zijn vaak geen netto-bedragen: er wordt nog [https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/overige_belastingen/kansspelbelasting/ik-heb-een-prijs-gewonnen-moet-ik-nu-kansspelbelasting-betalen/ kansspelbelasting] van afgetrokken, afhankelijk van het gewonnen bedrag algauw 37,8% (in 2025). En vraag u ook eens af hoeveel mensen, een (kras-)lot van € 5,= moeten hebben gekocht om een van hen € 250.000 te laten winnen, terwijl de rest allemaal niets wint. (Het is "maar" € 5,=, maar als u elke week zo'n lot koopt, kost het wel € 260,= per jaar, als het bij één lot per week blijft...) De "belasting" (inleg) gaat dus naar drie soorten partijen: één winnaar, de belastingdienst en goede doelen die niet democratisch zijn vastgesteld. Verstandiger is het om uw geld niet aan loterijen en goksites te spenderen, maar het zo uitgespaarde bedrag op een spaarrekening te zetten. Of zelf één of meer goede doelen uit te kiezen en met zelf gekozen bedragen te sponsoren (dan kunt u nog belastingaftrek krijgen ook, in plaats van te betalen). Of het aan iemand te geven die u (goed) kent en die financieel in de knel zit, dan weet u zeker dat het geld goed terecht komt. == Meer tips == * ''Leefstijl'': Leef zuinig, met af en toe een uitspatting. En laat zo'n uitspatting dan ook iets bijzonders zijn. Het is altijd gemakkelijker om meer geld uit te geven als er een financiële meevaller is, dan te bezuinigen als er tegenvallers zijn. Stel het in zoals u het kunt uithouden: kies (zuinige en andere) gewoontes en huishoudelijke afspraken die u lang kunt volhouden en die ook bij tegenslag toepasbaar zijn of u er dan juist doorheen helpen. Laat jaloezie of begeerte niet uw leidraad zijn. Dit vergt zelfbeheersing. Maar vergeet ook niet te leven. Bepaal wat het leven voor u de moeite waard maakt en probeer daar aan te voldoen, ook als dat geld kost. * Leer ook uw ''kinderen'' om verstandig om te gaan met geld, dat geld een serieuze zaak is en niet zomaar vanzelf op een bankrekening komt. Laat ze jaarlijks zelf van tevoren bedenken wat ze allemaal van hun zakgeld willen kopen en hoeveel ze dan nodig hebben. Bespreek ook wat u niet (meer) voor hen koopt en ze dus voortaan van hun zakgeld moeten kopen. En op = op. Wat gaan ze voortaan zelf kopen? Cadeautjes voor de andere gezinsleden en vriend(innet)jes, batterijen, sparen, uitjes (kermis, op stap met vrienden, schoolavonden), abonnementen, lidmaatschappen van (sport- en andere) verenigingen? Dat zal ook afhankelijk zijn van de leeftijd, wat ze aankunnen en wat u redelijk vindt. Later kunt u ze ook kleedgeld geven en hen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen kleren. Laat ze vanaf het begin een kasboek bijhouden. Dat hoeft niet zo uitgebreid als u zelf doet, het gaat er om dat ze zich bewust worden wat ze (wekelijks, maandelijks) uitgeven en waar ze dat aan uitgeven. Meer tips: [https://www.nibud.nl/onderwerpen/kinderen-en-jongeren/zakgeld-en-kleedgeld/ ''Zakgeld en kleedgeld'' (NIBUD)]. * Voordat u een ''verzekering'' afsluit: ** Vergelijk premies en dekkingen van verzekeringen. ** Een hoog eigen risico verlaagt de premie. Vraag u af of een lagere premie opweegt tegen een hoger eigen risico, kunt u dat dragen als onverhoopt zich een situatie zich voordoet om een beroep op de verzekering te doen? ** Lees goed de voorwaarden, dekt die inderdaad eventuele schade die u ermee hoopt af te dekken? Wordt er niet te veel uitgesloten? * Vaak wordt gesteld dat bij het afsluiten van een ''lening'' ook verzekeringspolissen voor overlijden, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid verplicht zijn. Doe dat alleen als dat strikt noodzakelijk is en u dat zelf ook zinvol vindt. Vergelijk dan ook de kosten van de aanbieder van de lening/hypotheek met die van echte verzekeraars. Het voordeel van dergelijke polissen is dat u of uw gezinsleden het huis niet hoeven te verkopen als dit soort gebeurtenissen financiële problemen opleveren. Maar als u bijvoorbeeld een alleenstaande bent en goed gedekt bent tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid (als u werknemer bent of als zelfstandige hiervoor al goede verzekeringen hebt afgesloten), dan is een overlijdenspolis alleen zinvol als u een huis op de top van de markt koopt en een hoge hypotheek afsluit (van 90% of meer van de waarde van het huis); als u overlijdt en de markt is ingestort, dan zadelt u uw nabestaanden met zo'n polis niet op met een restschuld. * ''Beoordeel één keer per jaar'': ** Uw ''verzekeringen'': zijn ze nog nodig, zijn er betere en/of goedkopere verzekeringen die beter bij uw situatie passen? Een goed moment is de decembermaand, wanneer in ieder geval de ziektekostenverzekering verlengd moet worden. Een verzekering sluit je vooral af voor hoge schades die je zelf niet kunt betalen. In ieder geval nodig zijn (afgezien van verplichte ziektekosten- en motorrijtuigenverzekeringen): verzekeringen met een brede dekking, zoals: *** Opstalverzekering als u een koophuis heeft. Voor huurhuizen is de verhuurder verantwoordelijk. *** Inboedelverzekering, tegen brand, wateroverlast en diefstal. *** Aansprakelijkheidsverzekering die de aansprakelijkheid dekt voor schade toegebracht aan anderen. *** Aanbevolen: een rechtsbijstandverzekering. Iedereen kan in conflicten terechtkomen waarbij juridisch advies of zelfs een rechtsgang is geboden. Advocaten zijn duur. *** Het overwegen waard: een reisverzekering; denk aan repatriëring, ziektekosten die in het buitenland veel hoger liggen en waarvoor je standaard op zijn best de Nederlandse prijzen vergoed krijgt, die in veel gevallen lager is dan de gemaakte kosten. ** ''Abonnementen'' (zoals op kranten, tijdschriften, bibliotheek, allerlei diensten): maak eerst een overzicht van alle abonnementen; weeg vervolgens af of de kosten nog opwegen tegen het plezier en nut dat u ervan heeft, maakt u er nog voldoende gebruik van om de kosten te rechtvaardigen? Hiervoor is november een goed tijdstip, veel abonnementen worden (al of niet automatisch) verlengd per 1 januari en dan heeft u in de regel nog tot 1 december om abonnementen op te zeggen.Let op dat u het abonnement opzegt bij de echte leverancier en niet terechtkomt bij een opzegdienst die geld rekent voor het opzeggen. Tussentijds opzeggen van abonnementen en meer informatie: zie [https://www.consumentenbond.nl/juridisch-advies/rechten-bij-aankoop/verlengen-en-opzeggen-van-abonnementen ''Opzeggen van abonnementen'' van Consumentenbond]. Als u een abonnement niet kwijt wil, maar het ook te duur vindt: overweeg of delen met een buurtgenoot een optie is. Dat kan in de regel alleen met papieren abonnementen en vereist goede afspraken en die ook nakomen. Kranten en tijdschriften kunt u ook in de openbare bibliotheek lezen, daarvoor hoeft u niet eens lid te zijn. ** ''Lidmaatschappen'' van verenigingen: idem: inventariseren en afwegen van nut en kosten. Lidmaatschappen kunnen in de regel alleen na afloop van de lidmaatschapsperiode worden opgezegd. Zie de website van de betreffende vereniging of het contactorgaan (zoals een nieuwsbrief en kwartaalblad) voor details, of vraag het anders aan de ledenadministratie. ** ''Energieleverancier'': is hij nog steeds betrouwbaar en biedt hij waar voor uw geld? Is er misschien een andere die net zo betrouwbaar is, maar wel goedkoper of waarvoor een redelijke vergoeding bij teruglevering van zonne-energie wel vanzelfsprekend is? Voor het opzeggen van een energiecontract: zie [https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/energiecontract-tussentijds-beeindigen ''Energiecontracten beëindigen'' van Consumentenbond]. * Voor werknemers: Neem alleen ''ontslag'' als u een andere baan hebt, d.w.z. een getekend arbeidscontract bij een andere organisatie. Vrijwillig ontslag nemen betekent dat u waarschijnlijk geen recht hebt op een werkloosheidsuitkering, zie [https://www.uwv.nl/nl/ontslag/zelf-ontslag-nemen ''Zelf ontslag nemen'' door UWV] * Een ''vakantiehuis'' kopen? Daar zitten veel haken en ogen aan, risico's en zorgen: ** Hoe vaak gaan we er als gezin plezier van hebben? Wilt u bij wijze van spreken elk weekend of om het weekend er steeds heen reizen? Is dat plezier het waard om een eigen vakantiehuis voor te hebben? En willen we inderdaad dan elke keer naar dezelfde stek of willen we op vakantie juist steeds andere omgevingen ontdekken? ** Een vakantiehuis is geen woonhuis, er zijn regels aan verbonden, u mag er niet permanent wonen. Wat is het maximum aantal dagen dat u er zelf mag verblijven? Is dat acceptabel? ** De prijs die u betaalt is meer dan de verkoopprijs alleen: er komen allerlei extra kosten bij, zoals makelaars- en notariskosten, overdrachtsbelasting en kosten van een hypotheek, voor een nieuwe vakantiewoning betaalt u 21% BTW (in Nederland); daarnaast kunnen er kosten zijn voor verbouwing en inrichting van de woning. Daarna betaalt u elk jaar in ieder geval nog vermogensbelasting (hier of in het buitenland) over de actuele waarde van het vakantiehuis, en talloze andere kosten, zoals verzekeringen, een (jaarlijkse/maandelijkse) bijdrage voor de faciliteiten in het park, gemeentelijke belastingen, energiekosten, reparaties, en hypotheekrente. ** Als u het wilt verhuren: wat zijn de mogelijkheden? Is er een instantie die u het werk uit handen neemt, van boekingen, in- en uitchecken en schoonmaak tot reparaties en klachtenbehandeling? Welke huurprijs is mogelijk, wat zijn de kosten van verhuur? Wat is realistisch qua bezettingsgraad? Zullen andere toeristen er net zo graag vakantie vieren als uzelf? Staat het in een aantrekkelijk toeristisch gebied? Wellicht wilt u juist in het hoogseizoen zelf gebruik maken van het vakantiehuis? Wat kan de opbrengst dan nog zijn? Huuropbrengsten kunnen onderhevig zijn aan BTW en inkomstenbelasting, wat het rendement drukt. ** Als u het weer wil verkopen, is de opbrengst afhankelijk van de op dat moment geldende verkoopprijzen, die kunnen hoger zijn dan de aankoopprijs, maar ook lager, afhankelijk van vraag en aanbod, de staat van het huis, de dan geldende wet- en regelgeving en eventuele plannen voor het terrein waarop het huis staat. ** Zet alle voor- en nadelen op een rijtje en neem ook deze beslissing met uw verstand, vergeet alle verkooppraatjes. Het gaat immers om serieus geld, om een investering voor ten minste enkele jaren. Draai zo mogelijk eerst proef: huur het huisje voor enkele dagen, of een ander huisje op hetzelfde park, beoordeel of de afstand goed te doen is, probeer alle faciliteiten uit, kijk hoe wordt gereageerd op klachten, is de omgeving echt zo aantrekkelijk als wordt voorgesteld? == Meer informatie == * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/ NIBUD]] - Informatie, tips en wegwijzer naar hulp * [https://www.wijzeringeldzaken.nl/ Wijzer in geldzaken] {{Sub}} dd2ux0ahtae24cccgt2gns755f8qzya 0 43673 398272 392072 2025-07-05T14:54:15Z Erik Baas 2193 Lintfouten: Verouderde HTML-elementen 398272 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Justice at Stadhuis Haarlem.jpg|400px|Vrouwe Justitia Stadhuis Haarlem]]<br> '''Vrouwe Justitia op het Stadhuis van Haarlem'''<br><br> {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <span style="font-size: large;">'''Disclaimers'''</span> # Dit hoofdstuk is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar de schrijvers zijn geen juristen. Daarom geldt een voorbehoud: De schrijvers en de Wikimedia-organisatie zijn op geen enkele manier verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade die is ontstaan door het toepassen van onderstaande suggesties. # Dit hoofdstuk is gebaseerd op Nederlands en EU-recht. Voor België, Suriname en de andere landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden kunnen andere wetten en regels gelden. |} Dit hoofdstuk gaat over rechten èn plichten van consumenten, huurders en buren. Met als beperking dat het alleen over huis, huishouden en tuin gaat. Vrijwel dagelijks hebben we te maken met juridische aspecten van het leven, of doen we dingen waaruit juridische consequenties kunnen voortvloeien, zonder dat we daar elke keer bij stil staan. Boodschappen doen, deelnemen aan het verkeer, bankzaken, vakanties boeken, belastingaangifte doen, abonnementen aangaan, verzekeringen afsluiten, een huurcontract ondertekenen, een boom in de tuin planten, met de buren afspraken maken over de gezamenlijke schutting, en nog veel meer. In het algemeen gaat er veel goed zonder dat daar een rechter of andere jurist aan te pas hoeft te komen. Veel mensen kunnen ook wel een behoorlijke inschatting maken van hun rechten tegenover bijvoorbeeld verkopers, mede dankzij TV-programma's over consumentenrecht. Maar er gaat ook nog wel eens iets mis. Daarom worden hier enkele juridische aspecten besproken waar consumenten, huurders en buren mee te maken kunnen krijgen. == Consumentenrecht == Consumentenrecht omvat alle regelgeving ter bescherming van de consument tegenover een professionele partij, zoals een winkel, webshop, financiële dienstverlener, klusbedrijf, aannemer, uitgever of ander bedrijf. Let op: consumentenrecht geldt dus niet als je tweedehands spullen van een particulier koopt! In het algemeen: laat u niet verleiden/overhalen door verkopers om iets te kopen; zij weten in de regel goed op uw gevoel in te spelen. Kopen is iets wat u uiteindelijk met uw hoofd moet doen, niet met uw gevoel: uw gevoel kan richting geven, uw verstand moet daarna altijd nog even checken of het OK is. === Verplichtingen van consumenten === In het algemeen moet een consument vooraf onderzoek doen en bij een koop aan de betalingsverplichting(en) voldoen. * '''Prijsvergelijking''' is de eigen verantwoordelijkheid. Als u na uw aankoop nog een andere aanbieder vindt waar hetzelfde product aanmerkelijk goedkoper is, is dat pech gehad. U heeft geen poot om op te staan als u bij uw eigen winkelier verhaal gaat halen, eigen schuld dikke bult. Vooral bij grote aankopen, zoals een wasmachine of een boormachine, is het daarom zaak zelf grondig onderzoek te doen naar prijzen bij verschillende winkels, vóórdat u een bestelling plaatst (in een fysieke winkel of een webwinkel). * '''Etiketten''' op producten lezen. * '''Keurmerken''': onderzoek wat ze betekenen en wat er precies is gekeurd. Iedereen kan wel een logo met een leuke naam verzinnen die lijken alsof het tezamen een keurmerk is. Daarom hoeft het nog niet zo te zijn. * De '''betrouwbaarheid van leveranciers''' onderzoeken, zoals webwinkels en tweede-hands websites. Ook op sites als Marktplaats kunnen oplichters actief zijn. Zoek op internet naar onafhankelijke reviews. * Lees de '''leveringsvoorwaarden''' (de kleine lettertjes) vóórdat u een bestelling doet. * Een '''koop''' is gesloten als u dat mondeling of schriftelijk hebt afgesproken, bijvoorbeeld door het bevestigen van een online bestelling, af te rekenen aan de kassa in een winkel, handtekeningen van beide partijen te zetten onder een koop- of leveringsovereenkomst of een telefonische afspraak te hebben gemaakt met een klusjesman. Daarna kunt u er in principe niet meer onderuit (tenzij de verkoper coulant is of er sprake is van colportage, zie hieronder). Leg daarom naast de prijs en specificaties ook de levertijd altijd schriftelijk vast, zeker als dat belangrijk is (bijvoorbeeld voor een trouwjurk). * Lees voordat u een '''handtekening''' zet, altijd de tekst waarvoor u tekent. Achteraf is die tekst altijd geldend, ook al denkt u dat er iets anders is afgesproken. Als u iets niet begrijpt: schaam u niet en vraag het, al moet de hele tekst zin voor zin worden doorgenomen. Zorg dat ook de punten die u belangrijk vindt in zo'n overeenkomst er in staan, zoals de levertijd, de aflevering (in de gang of op bijvoorbeeld de zolder). * De '''contractvoorwaarden nakomen''', zoals op tijd betalen. * Als consumenten van '''garantie''' gebruik willen maken, moeten ze zich aan de gebruiksaanwijzing houden, het product niet verkeerd gebruiken en andere voorwaarden van de leverancier naleven. === Rechten van consumenten === * Recht op een '''deugdelijk product''' of dienst, zoals u mocht verwachten te krijgen. * Er bestaat in het algemeen '''geen recht op ruilen, retourneren, annuleren of geld terug''', tenzij (1) het product via '''colportage''' is gekocht, d.w.z. dat een product online, telefonisch, aan de deur of tijdens verkoopdemonstraties is gekocht, èn (2) u binnen twee weken na aankoop aangeeft dat u wilt ruilen/retourneren. Zorg in dergelijke gevallen dat u altijd contactgegevens van de verkoper heeft. Een product dat in een winkel of bij een marktkraam is gekocht, mag alleen worden geruild of er kan dan alleen geld terug worden verwacht als dat bij de koop is afgesproken of als dat duidelijk in de winkel staat aangegeven. NB "Ruilen" is niet hetzelfde als "geld terug krijgen": het kan zijn dat een winkelier in bijzondere gevallen wel bereid is te ruilen (bijvoorbeeld als het om een ondeugdelijk product blijkt te gaan), maar niet het geld terug wil geven, en daartoe heeft hij in het algemeen het recht ook toe. Annulering is alleen mogelijk als dat vantevoren is afgesproken of in de leveringsvoorwaarden staat. Bij annulering (van bijvoorbeeld een reis) kunnen annuleringskosten in rekening gebracht worden, ook als u er een goede reden voor heeft. Meer informatie: ** [https://www.consumentenbond.nl/juridisch-advies/rechten-bij-aankoop/spijt-van-je-aankoop-of-bestelling ''Spijt van uw aankoop'' door Consumentenbond] ** [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bescherming-van-consumenten/vraag-en-antwoord/wat-zijn-mijn-rechten-bij-verkoop-aan-huis-colportage ''Colportage'' van Rijksoverheid]. * U hebt wettelijke '''garantie''' zolang u mag verwachten dat uw product meegaat, ook als de leverancier of producent een kortere garantietermijn biedt. Meer informatie: [https://www.consuwijzer.nl/garantie-reparatie-geld-terug/gekocht-maar-kapot/wat-zijn-mijn-rechten ''Garantierechten'' door Consuwijzer]. De hamvraag is: hoe haal je je recht, waar kun je terecht? # Probeer er mondeling met de leverancier uit te komen. Als dat niet lukt: # Dien schriftelijk een klacht in bij de leverancier met een brief, eventueel aangetekend. Geef de leverancier een redelijke termijn om de klacht op te lossen. Als de klacht niet binnen de termijn wordt opgelost: # Zoek contact met een [https://www.rijksoverheid.nl/contact/contactgids/de-geschillencommissie geschillencommissie]. === Verplichtingen van leveranciers === De verkoper of leverancier is verplicht om een product of dienst te leveren die deugdelijk is en de bepalingen in een contract/overeenkomst of leveringsvoorwaarden na te leven. === Overige waarschuwingen === * Bij '''vooruit betalen''' bestaat bijna altijd het risico van faillissement van de leverancier. Als dat gebeurt, bent u in de regel uw geld kwijt. Probeer dus altijd te voorkomen dat u vooruit moet betalen. Als het toch niet anders kan, probeer dan garanties te krijgen dat u het product toch geleverd krijgt als de leverancier faillier gaat. Daarvoor bestaan enkele garantiefondsen, zoals voor reizen, bouwen en keukens. Kijk of de leverancier bij zo'n garantiefonds is aangesloten. * Maak het risico op '''malversatie/oplichting''' zo klein mogelijk. Als een voorstel (zoals de prijs voor een product) te mooi is om waar te zijn, dan is het in de regel ook te mooi om waar te zijn. Zoek op internet naar ervaringen met dit product, de website of leverancier en als u niets vindt, wees dan extra wantrouwend. * '''Ruilen''' of geld terug krijgen mag niet altijd, zie hierboven bij [[Huishouden/Juridische zaken#Rechten van consumenten|Rechten van consumenten]]. * '''Diensten''', zoals reparaties, ramen wassen en tuin opknappen, in de werkplaats of aan huis: maak goede afspraken over prijs en werkzaamheden en leg die (gedetailleerd) schriftelijk vast, ook als er spoed bij is, zoals bij een verstopte afvoer (bij zoekresultaten verschijnen loodgieters die achteraf hoge prijzen vragen vaak bovenaan, wees daar alert op), zie [https://www.consumentenbond.nl/verbouwen-en-klussen/een-goede-loodgieter-vinden ''Een goede loodgieter vinden'' via Consumentenbond]. Vraag een schriftelijke offerte voor grote klussen, maar let op: die zijn vaak beperkt geldig dus reageer op tijd; let ook op deskundigheid, raadpleeg reviews. ** Voor het inschakelen van een schoonmaker, klusjesman of andere dienstverlener geldt hetzelfde: maak goede afspraken, zodat iedereen weet waar hij/zij aan toe is. Dit voorkomt onenigheid later en bevordert in het algemeen een prettige samenwerking. * Honden, katten en andere '''huisdieren''': dierenbezitters zijn te allen tijde verantwoordelijk voor hun huisdieren, en dus ook aansprakelijk als die dieren schade aanrichten, fietsers ten val brengen, mensen of andere dieren aanvallen, bijten, etc. Zie o.a. [https://wetboekplus.nl/burgerlijk-wetboek-boek-6-artikel-179-aansprakelijkheid-voor-dieren/ Burgerlijk wetboek] en [https://www.minderhondenbeten.nl/wetgeving/aansprakelijkheid/ Aansprakelijkheid hondenbeten]. * Het '''kopen van een huis''' is in de regel een complex en stressvol traject, met veel juridische angels en voetklemmen. Voor een overzicht zie bijvoorbeeld de websites van: ** [https://www.eigenhuis.nl/huis-kopen Eigen Huis], een belangenbehartiger van huiseigenaren ** [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/huis-kopen Rijksoverheid] ** [https://www.nvm.nl/wonen/kopen/ NVM], website van makelaars (tussenpersonen tussen verkopers en kopers van huizen) * '''Huiseigenaren''' hebben meer verplichtingen dan huurders, waaronder [[w:nl:Groot onderhoud (bouw)|groot onderhoud]], afsluiten van een [[w:nl:Opstalverzekering|opstalverzekering]], betalen van het eigenaarsdeel van de gemeentelijke [[w:nl:Onroerendezaakbelasting|Onroerendezaakbelasting]] en zorgen voor een [[w:nl:Energielabel#Gebouwen|energielabel]]. Daartegenover staat dat zij ook meer rechten hebben: ze kunnen zonder een huisbaas te raadplegen hun huis verbouwen en hoeven het niet in dezelfde staat weer op te leveren als toen zij het betrokken. NB Bij het verbouwen van een huis kunnen wel gemeentelijke verordeningen van kracht zijn. === Meer onderwerpen uit het consumentenrecht en meer informatie === * [https://www.justitia.nl/consumentenrecht Justitia] * Zoek op [https://www.consumentenbond.nl/ website Consumentenbond] == Huurrecht == '''Huurrecht''' betreft huurovereenkomsten, in de breedste zin des woord: niet alleen woningen, kamers en bedrijfspanden, maar bijvoorbeeld ook parkeersplaatsen, vervoermiddelen, wasmachines, telefoonapparatuur en energiemeters. In dit hoofdstuk beperken we ons tot de huur van woningen. '''Huur''' is dan een overeenkomst waarbij een verhuurder een woning ter beschikking stelt aan een huurder en die huurder zich verbindt tot een tegenprestatie (in het algemeen: de afgesproken huur op tijd betalen, de woning en buitenruimte netjes houden en geen overlast veroorzaken). === Huurovereenkomst === In een huurovereenkomst staan de namen van de huurder en verhuurder vermeld, het adres van de huurwoning, de soort huur die geldt (zoals: zelfstandig of onzelfstandig, bepaalde doelgroep), de ingangsdatum en termijn van de huur (een bepaalde tijd of onbepaalde tijd), de voorwaarden (zoals de huurprijs en eventuele bijkomende kosten zoals servicekosten), bepalingen over jaarlijkse huurverhoging en welke voorzieningen inbegrepen zijn. Ook kan een waarborgsom worden gevraagd en een boetebepaling van kracht zijn (als bijvoorbeeld de huurder de woning na aflooop van de huur niet oplevert conform de afspraken ). Lees een huurovereenkomst zorgvuldig door voordat u tekent. Vraag wat u niet begrijpt of niet begrijpt van de consequenties van een regel kunnen zijn. Schaam u daarvoor niet! Het gaat vaak om juridische taal die voor gewone stervelingen moeilijk te begrijpen kan zijn. Een huurovereenkomst is een belangrijk document waar u rechten aan kunt ontlenen. Bewaar het daarom zorgvuldig. Zie [https://roz.nl/de-roz-modellen/model-woonruimte/ Modellen vn ROZ]] voor een model van een huurovereenkomst voor een woning, dat aan de wettelijke vereisten voldoet. === Verplichtingen van de verhuurder en huurder === Zowel de verhuurder als de huurder hebben verplichtingen. Zie [[w:nl:Huurrecht (Nederland)|Huurrecht (Nederland)]] in Wikipedia voor meer informatie.<br> Voor de wettelijke taakverdeling tussen een ''huurder en verhuurder'' omtrent onderhoud van de woning: zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/woning-huren/vraag-en-antwoord/welke-kosten-zijn-voor-de-huurder-en-welke-voor-de-verhuurder ''Overzicht kostenverdeling huurwoning'' van de Rijksoverheid (Nederlands recht)].<br> Let op '''onderhuur''': Een huurder mag niet zomaar een kamer of de hele woning tijdelijk of permanent onderverhuren, zie daarvoor de huurovereenkomst. Als er niets over in het huurcontract staat, is het toegestaan. === Huurbescherming === Huurders van woonruimte genieten een bepaalde mate van bescherming tegen opzegging van de huur en exhorbitante huurverhogingen. Zie [[w:nl:Huurrecht_(Nederland)#Huur_van_woonruimte|Huur van woonruimte]] in Wikipedia voor meer informatie. === Meer informatie === * [https://www.juridischloket.nl/wonen-en-buren/huurwoning/ Juridisch loket] met vragen en antwoorden * [https://www.justitia.nl/huurrecht/huur-woonruimte# Justitia], o.a. gronden voor opzegging van de huur en diverse tips * [[w:nl:Huurrecht (Nederland)|Huurrecht (Nederland)]] in Wikipedia == Burenrecht == Het [[w:nl:Burenrecht (Nederland)|burenrecht]] regelt de bevoegdheden en verplichtingen van bewoners van naburige erven ("buren"). Buren mogen elkaar geen zodanige hinder toebrengen dat die onrechtmatig is. Het gaat daarbij in ieder geval om geluidsoverlast, trillingen, stank, rook, het onthouden van licht of lucht, of het ontnemen van steun, en om het inrichten van de tuin: bomen moeten minstens 2 meter vanaf de erfgrens worden geplant en heesters en heggen minimaal 50 centimeter (tenzij gemeentelijke verordeningen kortere afstanden toestaan). Ook [https://pointer.kro-ncrv.nl/bij-treiterzaken-worden-mensen-door-hun-buren-geniepig-en-langdurig-geintimideerd pesten, treiteren en intimidatie] leveren onrechtmatige overlast op. In het algemeen geldt dat buren het één-en-ander van elkaar te dulden hebben, maar niet zoveel dat het onleefbaar wordt. Iedereen begrijpt dat bij een verhuizing het nodige aan timmeren, boren en ander lawaai noodzakelijk is. Maar niet dat dat ook 's avonds laat of zelfs 's nachts moet gebeuren, dan is sprake van burenoverlast. Zo nu en dan een feestje is acceptabel, zeker als dat ook vantevoren is aangekondigd. Maar niet als zo'n feestje na middernacht op dezelfde geluidssterkte doorgaat of elke week wordt gehouden. Het is logisch dat de hond van de buren af ten toe blaft. Maar één of zelfs meerdere honden gedurende langere tijd alleen thuis laten die daar niet tegen kunnen en de hele tijd door blijven blaffen, is onrechtmatig. Dat een buur overdag maximaal 1 uur een muziekinstrument bespeelt, zal geaccepteerd moeten worden, hooguit kunnen afspraken worden gemaakt over de tijden waarop wordt geoefend. Barbecueën is leuk, maar probeer rookoverlast voor buren te voorkomen. Een vuurtje in de open haard of een vuurkorf is gezellig, maar helemaal niet leuk voor een buur met astma of andere luchtwegziekte. In sommige gemeenten is het zelfs verboden om hout te stoken als de weercondities zodanig zijn dat er dan overlast wordt ervaren (bijvoorbeeld bij windstil weer). Probeer op goede voet te (blijven) staan met de buren. Probeer zelf zo min mogelijk overlast te veroorzaken. Leg tapijt op de trap, zet vilten dopjes onder stoelen, draag binnen schoeisel dat geen geluid maakt (zoals pantoffels en slippers), laat een hond niet lange tijd alleen thuis. Maak kennis met de buren, nodig ze een keer uit op de koffie, maak een praatje als jullie elkaar tegenkomen, wees behulpzaam en vooral: bespreek problemen op een rustige manier. Probeer samen een oplossing te vinden waarin beide partijen zich zullen kunnen vinden. Als u er echt niet samen uitkomt, zijn er verschillende mogelijkheden: * Leg een logboek aan van de klachten. Noteer elke keer de soort overlast (met beschrijving), dag, tijdstip en duur van de overlast. Dit heeft u nodig voor vervolgstappen. * Voor een huurhuis: meld uw klacht bij de verhuurder en vraag of die wil bemiddelen of de zaak willen oplossen. * Schakel de politie in, bijvoorbeeld de wijkagent. De politie kan beide partijen aanhoren en een bemiddelende rol spelen of ingrijpen als gedrag of overlast niet door de beugel kan. Als de overlast niet ophoudt: meldt het elke keer bij de politie en vraag steeds om het procec-verbaal. Dit zorgt ervoor dat u sterker staat als u het hogerop wilt zoeken. * Juridische stappen. Overleg dit met een [https://www.juridischloket.nl/ Juridisch loket] of uw rechtsbijstandsverzekeraar. Meer informatie: * [https://www.juridischloket.nl/wonen-en-buren/ ''Wonen en buren'' van Juridisch Loket] met o.a. een (uitgebreider) stappenplan voor als er problemen zijn * [https://www.justitia.nl/burenrecht/ ''Burenrecht'' van Justitia] * [https://strooming.nl/particulier/blog/geluid/geluidsoverlast-buren/ ''Geluidsoverlast'' door Strooming] met concrete normen voor geluidsoverlast: tijden waarop geluid wel en niet geaccepteerd worden, en de bijbehorende geluidsterktes * [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/leefbaarheid/vraag-en-antwoord/wat-moet-ik-doen-bij-burenoverlast ''Wat te doen bij burenoverlast'' van Rijksoverheid] == Gemeentelijke verordeningen == Inwoners kunnen te maken hebben met [[w:nl:Gemeentelijke verordening|gemeentelijke verordeningen]]. Deze regelen van alles om de leefbaarheid in de gemeente te bevorderen en waarborgen. Ze kunnen onder andere gaan over: * Bomen planten of kappen, schuttingen bouwen en andere zaken die de tuin en erfafscheiding als onderwerp hebben. * Parkeren. * Afval scheiden en afvoeren. * Burengerucht en stille uren. * Sneeuw ruimen op het troittoir voor het huis en het pad naar het huis. * Verbouwingen, hiervoor kan een [[w:nl:Omgevingsvergunning|omgevingsvergunning]] (voorheen: bouwvergunning) nodig zijn. * Het bouwen van een huis of bijgebouw: kijk of het betreffende [[w:nl:Bestemmingsplan|bestemmingsplan]] het toelaat om een stuk grond te bebouwen. Daarnaast is een omgevingsvergunning verplicht. * Het uitoefenen van beroep of bedrijf aan huis. In het algmeen zal het zijn toegestaan om thuis te werken als het om kantoorwerk of vergelijkbaar rustig werk gaat. Maar het zal niet zonder meer zijn toegestaan als het thuiswerk extra verkeer, parkeerproblemen of lawaai met zich meebrengt, zoals een kapsalon, notariskantoor, prostitutie of timmerbedrijf. * Als de samenstelling van het huishouden verandert (door bijvoorbeeld geboorte, sterfte, kind dat uit huis gaat, verhuizing) moet dat bij de gemeente worden aangegeven, zodat dat in het bevolkingsregister kan worden opgenomen. Zie de website van een gemeente voor welke verordeningen en andere regels er gelden en in welke gevallen een omgevingsvergunning moet worden aangevraagd. == Meer informatie == * [https://www.juridischloket.nl/ Juridisch loket] stichting voor eerstelijns juridisch advies aan burgers in Nederland, gefinancierd door het Ministerie van Justitie en Veiligheid * [https://www.consuwijzer.nl/ Consuwijzer] van de [https://www.acm.nl/nl ACM] (Autoriteit Consument en Markt in Nederland) biedt praktisch advies voor consumenten * [https://www.justitia.nl/ Justitia], o.a. over Nederlands consumentenrecht, huurrecht en burenrecht * Diverse Nederlandse [[w:nl:Consumentenprogramma|tv-programma's]] {{Sub}} 7140x6o2i0pr5kpgthnf6giin02tdjd 0 43687 398305 398143 2025-07-06T07:32:23Z JopkeB 18060 /* Meer informatie */ Picknicken 398305 wikitext text/x-wiki In dit hoofdstuk gaat het over het samenstellen van evenwichtige en gezonde maaltijden en menu's. Zie [[Huishouden/Voeding#Maaltijden samenstellen|Maaltijden samenstellen]] in het Wikibook ''Huishouden'' voor de basis en achtergrondinformatie, met onder andere de (Nederlandse) [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|schijf van Vijf]] en aanbevolen hoeveelheden. == De basis: drie maaltijden per dag en tussendoortjes == Met drie maaltijden per dag en enkele tussendoortjes wordt de inname van voeding goed gespreid over de dag. Gebruikelijk is ontbijt, (lichte) lunch en 's avonds de hoofdmaaltijd. Maar lunch en hoofdmaaltijd kunnen gerust worden omgewisseld, als u liever tussen de middag warm eet. === Ontbijt === [[File:Ontbijt Ibishotel Bochum.JPG|thumb|Ontbijt in een hotel]] Een goed ontbijt bevat een combinatie van: * Fruit en/of rauwkost * Volkoren granen, zoals volkoren brood, havermout en/of muesli zonder suiker * Melkproduct: yoghurt, melk, karnemelk, kwark en/of kaas * Noten of notenpasta zoals 100% pindakaas. Eventueel aangevuld met een ei.<br> Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-ontbijt ''Gezond ontbijt'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezonde-recepten/gezond-ontbijt-recepten.aspx ''Gezond ontbijt'' van Voedingscentrum] === Lunch === [[File:School lunch tray MyPlate 20210810-FNS-UNC-0015.jpg|thumb|Schoollunch]] Een (lichte) lunch kan op talloze manieren bereid zijn: met een koude salade, een warme kop goed gevulde soep, brood, wraps, maar altijd met: * Volkoren graanproducten, zoals volkoren brood, volkoren wraps, zilvervliesrijst, couscous of quinoa. * Fruit, rauwkost en/of groentesoep; denk ook aan kerstomaatjes, plakjes tomaat, komkommer en radijsjes. * Zuivel, zoals kaas, melk, karnemelk of yoghurt. * Voedingsmiddelen met eiwitten, zoals magere vleeswaren, een kleine portie vette vis (zoals zalm, sardines, makreel of haring), peulvruchten (zoals humus of kikkererwten/linzen in de groentesoep) of een gekookt ei. Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-middageten ''Gezond middageten'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-is-een-gezonde-lunch-.aspx ''Gezonde lunch'' van Voedingscentrum]. === Hoofdmaaltijd === Vaak zal een hoofdmaaltijd bestaan uit een warme maaltijd met een toetje/dessert, en dat is prima. Als standaard kan een warme maaltijd bestaan uit aardappels, vlees en groente, en variaties daarop: * ''Aardappels'' kunnen worden vervangen door zilvervliesrijst, volkoren pasta (zoals macaroni, spaghetti en lasagna), boekweit, quinoa, bulgur of andere volkoren graanproducten inclusief volkoren brood en roggebrood. * ''Vlees'' kan worden vervangen door vis, vegaproducten, noten, eieren; of peulvruchten in combinatie met volkorenproducten en een zuivelproduct. * ''Groenten'', d.w.z. verse groente. Ze kunnen gekookt (bijvoorbeeld als bijgerecht, maar ook in soep, saus of stamppot) of rauw gegeten worden. Een 'warme' maaltijd kan overigens ook bestaan uit een koude maaltijdsalade, het belangrijkste is dat alle drie de ingrediënten er in zitten. Ook is het belangrijk dat er veel variatie in warme maaltijden is. Dan eet je steeds verschillende soorten bouwstoffen, zoals verschillende vitamines en mineralen. En als er schadelijke stoffen in bepaalde voedingsmiddelen zitten, krijg je die niet elke dag binnen. Dus elke dag andere groenten, andere vleessoorten en vleesvervangers, en niet elke dag aardappelen. <br> Let op '''nitraat''': Veel groenten bevatten nitraat, zoals spinazie, andijvie, sla, rode bieten, bleekselderij en spitskool. Op zich is nitraat niet schadelijk, maar het kan worden omgezet in nitriet en nitrosamines, die wel schadelijk zijn. Eet daarom deze groente niet achter elkaar, zorg dat er steeds een of meer dagen tussen zitten. Wissel af met andere groenten, zoals knolgewassen, kool en sperziebonen. Zie [https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/nitraat.aspx Nitraat van Voedingscentrum] voor meer informatie. * Een toetje zal in de regel uit een zuivelproduct bestaan, een essentieel onderdeel van de Schijf van Vijf. ** Hiervan kan worden afgeweken als de warme maaltijd al kaas of een andere zuivelproduct bevat. In dat geval is het beter om fruit met een hoog ijzergehalte als dessert te geven, zoals bessen, frambozen, abrikozen, aardbeien, kersen of perziken. ** Bij een toetje wordt vaak aan iets zoets gedacht. Maar het is beter om zo min mogelijk suiker te gebruiken. Vervang suiker door fruit, bijvoorbeeld halfvolle yoghurt met peer, rood fruit en/of appel. Een kaasplankje kan een hartig toetje zijn. Voorbeelden van maaltijden: * [[Kookboek/Vegetarische peulvruchtensoep|Peulvruchtensoep]] (zoals [[Kookboek/Erwtensoep|erwtensoep]], [[Kookboek/Bruinebonensoep|bruine bonensoep]] en [[Kookboek/Linzensoep|linzensoep]]) die goed gevuld is met groente (minstens zo'n 200 g per persoon) en anders een rauwkostsalade vooraf, opgediend met volkorenbrood of roggebrood, belegd met kaas of magere vleeswaren, en een glas melk of karnemelk. Een toetje is niet nodig. * Volkoren macaroni, spaghetti of een andere [[Kookboek/Pastagerecht|pasta]], groentensaus met veel groente (minstens zo'n 200 g per persoon) en anders een rauwkostsalade vooraf, met ham en kaas of gehakt. Een toetje is niet nodig als er kaas in het gerecht is. * Zilvervliesrijst met een goed gevulde groentesaus (minstens zo'n 200 g per persoon) en kip, vlees of vegaproduct naar keuze. Toetje met halfvolle yoghurt, hangop of kwark met vruchten. * [[Kookboek/Koolvis à la Suisse|Koolvis à la Suisse]] met zilvervliesrijst en sperziebonen of worteltjes. Geef een kaasplankje toe. * [https://www.voedingscentrum.nl/recepten/gezond-recept/andijviestamppot-met-champignons-en-tofu-notenkruim.aspx Veganistische andijviestamppot]. Dessert: [[Kookboek/Vruchtensalade|vruchtensalade]]. <gallery widths="200" heights="160"> Simple Dutch meal.JPG|Aardappelen, vlees en groente Hutspot met stooflap op bord.JPG|Hutspot met stoofvlees Erwtensoep roggebrood katenspek.jpg|Erwtensoep met roggebrood Whole Wheat Spaghetti with Peanut Sauce (3117323152).jpg|Spaghetti met groentensaus Arroz con pollo tico.jpg|Rijst met kip en groente RatatouilleWithBuckwheat.jpg|Boekweit met ratatouille Four cheese plates on the haven.jpg|Kaasplankje Hangop bord.jpg|Hangop met stoofpeertjes (dessert) </gallery> Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezonde-warme-maaltijd ''Warme maaltijd'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-is-gezond-avondeten-warme-maaltijd.aspx Avondeten van Voedingscentrum] === Tussendoortjes === Voorbeelden van gezonde tussendoortjes: * Portie fruit, zoals een appel of peer, schaaltje rood fruit, trosje druiven, banaan. * Portie rauwkost (bijvoorbeeld een restje van gisteren of van de lunch) * Kopje groentesoep met een cracker of een volkoren boterham * Handje ongezouten noten. * Schaaltje yoghurt of kwark zonder suiker. * Volkoren cracker met een plakje kaas of smeerkaas. Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-tussendoortje ''Tussendoortje'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-zijn-gezonde-tussendoortjes-.aspx ''Tussendoortjes'' van Voedingscentrum] == Menu's voor bijzondere gelegenheden == Bij bijzondere gelegenheden kan er groter worden uitgepakt. === Brunch === Een brunch is een combinatie van ontbijt ('''br'''eakfast) en l'''unch''', waar ook luxere gerechten worden geserveerd, met een mix van zoet en hartig. Hij wordt meestal gehouden tussen half 11 's morgens en 1 uur 's middags. Er staan typische ontbijt- en lunchgerechten op tafel (zoals eiergerechten, muesli, allerlei soorten brood, krenten- en notenbollen en diverse soorten broodbeleg), maar ook vruchtensalades, wentelteefjes, pannenkoeken, quiches, ragoût, rauwkostsalades en warme vleesgerechten. Dranken zijn vaak (verse) vruchtensappen, melk, karnemelk, water, koffie en thee, maar ook wijn en cocktails met alcohol komen voor. === High tea === Een high tea in Nederland is een lichte maaltijd rond 4 uur 's middags, waarbij allerlei lekkers wordt geserveerd. Hij bestaat uit zo'n acht tot tien zoete en hartige hapjes per persoon, waaronder [[Kookboek/Scones|scones]] met clotted cream en jam, muffins, kleine komkommer- en zalmsandwiches, mini-quiches en mini-gebakjes, en daarnaast kunnen er brownies, plakjes cake, lemon bars en koekjes zijn. En natuurlijk steeds verse potten [[Kookboek/Thee|thee]]. <gallery widths="180" heights="140"> Brunch da America Graffiti.jpg|Brunch (voorbeeld) French Orangery - High Tea.jpg|High Tea (voorbeeld) </gallery> === Feestelijke diners === [[File:Hôtel de l'Europe Spijskaart 16 Mei 1897 Cuypershuis 0387 q.jpg|thumb|300px|Spijskaart uit 1897 t.g.v. P.J.H. Cuypers' 70e verjaardag]] Een feestelijk dinner kan meer dan drie gangen bevatten. De officiële volgorde in een meergangen-menu is<ref>Ontleend aan het [[w:nl:Gang (maaltijd)|Wikipedia-artikel ''Gang (maaltijd)'']]</ref>: Voorgerechten # Aperitief (drankje direct voor het eten, meestal niet aan tafel) # Amuse (klein voorgerechtje, hapje, kan aan tafel maar hoeft niet) # Koud voorgerecht # Soep # Warm voorgerecht Hoofd- en tussengerechten # Visgerecht # Vleesgerecht # Warm tussengerecht (klein warm hapje) # Koud tussengerecht (klein koud hapje) # Groenteschotel (kan ook als bijgerecht bij een vis- of vleesgerecht) # [[w:nl:Spoom|Spoom]] # Gebraad van wild of gevogelte Nagerechten # Kaasplankje # Warm zoet nagerecht # Koud zoet nagerecht # IJs # Gebak (kan ook bij de koffie worden geserveerd) # Fruit # Koffie met iets eetbaars Maak per onderdeel steeds een keuze van maximaal drie gerechten (één of twee is ook goed)! En hoe meer gangen er zijn, hoe kleiner de porties moeten zijn. In plaats van losse nagerechten kan een dessertbuffet worden aangeboden, dan kan iedereen kiezen. Koffie is na afloop nog wel een aparte gang. == Meer informatie == * [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd Gezondleven.be] * [[Huishouden/Voeding#Aan_tafel|Aan tafel]] in het Wikibook ''Huishouden'' over tafel dekken. * [[Huishouden/Voeding#Picknicken|Picknicken]] in het Wikibook ''Huishouden'' over tips om een picknick te organiseren. == Bronnen, noten en/of referenties == {{sub}} [[Categorie:Kookboek/Tips en tricks]] lb6rzdekdjeqq6ddbz9odgkkhn4d1br 398310 398305 2025-07-06T07:49:47Z JopkeB 18060 /* Meer informatie */ Buffet 398310 wikitext text/x-wiki In dit hoofdstuk gaat het over het samenstellen van evenwichtige en gezonde maaltijden en menu's. Zie [[Huishouden/Voeding#Maaltijden samenstellen|Maaltijden samenstellen]] in het Wikibook ''Huishouden'' voor de basis en achtergrondinformatie, met onder andere de (Nederlandse) [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|schijf van Vijf]] en aanbevolen hoeveelheden. == De basis: drie maaltijden per dag en tussendoortjes == Met drie maaltijden per dag en enkele tussendoortjes wordt de inname van voeding goed gespreid over de dag. Gebruikelijk is ontbijt, (lichte) lunch en 's avonds de hoofdmaaltijd. Maar lunch en hoofdmaaltijd kunnen gerust worden omgewisseld, als u liever tussen de middag warm eet. === Ontbijt === [[File:Ontbijt Ibishotel Bochum.JPG|thumb|Ontbijt in een hotel]] Een goed ontbijt bevat een combinatie van: * Fruit en/of rauwkost * Volkoren granen, zoals volkoren brood, havermout en/of muesli zonder suiker * Melkproduct: yoghurt, melk, karnemelk, kwark en/of kaas * Noten of notenpasta zoals 100% pindakaas. Eventueel aangevuld met een ei.<br> Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-ontbijt ''Gezond ontbijt'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezonde-recepten/gezond-ontbijt-recepten.aspx ''Gezond ontbijt'' van Voedingscentrum] === Lunch === [[File:School lunch tray MyPlate 20210810-FNS-UNC-0015.jpg|thumb|Schoollunch]] Een (lichte) lunch kan op talloze manieren bereid zijn: met een koude salade, een warme kop goed gevulde soep, brood, wraps, maar altijd met: * Volkoren graanproducten, zoals volkoren brood, volkoren wraps, zilvervliesrijst, couscous of quinoa. * Fruit, rauwkost en/of groentesoep; denk ook aan kerstomaatjes, plakjes tomaat, komkommer en radijsjes. * Zuivel, zoals kaas, melk, karnemelk of yoghurt. * Voedingsmiddelen met eiwitten, zoals magere vleeswaren, een kleine portie vette vis (zoals zalm, sardines, makreel of haring), peulvruchten (zoals humus of kikkererwten/linzen in de groentesoep) of een gekookt ei. Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-middageten ''Gezond middageten'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-is-een-gezonde-lunch-.aspx ''Gezonde lunch'' van Voedingscentrum]. === Hoofdmaaltijd === Vaak zal een hoofdmaaltijd bestaan uit een warme maaltijd met een toetje/dessert, en dat is prima. Als standaard kan een warme maaltijd bestaan uit aardappels, vlees en groente, en variaties daarop: * ''Aardappels'' kunnen worden vervangen door zilvervliesrijst, volkoren pasta (zoals macaroni, spaghetti en lasagna), boekweit, quinoa, bulgur of andere volkoren graanproducten inclusief volkoren brood en roggebrood. * ''Vlees'' kan worden vervangen door vis, vegaproducten, noten, eieren; of peulvruchten in combinatie met volkorenproducten en een zuivelproduct. * ''Groenten'', d.w.z. verse groente. Ze kunnen gekookt (bijvoorbeeld als bijgerecht, maar ook in soep, saus of stamppot) of rauw gegeten worden. Een 'warme' maaltijd kan overigens ook bestaan uit een koude maaltijdsalade, het belangrijkste is dat alle drie de ingrediënten er in zitten. Ook is het belangrijk dat er veel variatie in warme maaltijden is. Dan eet je steeds verschillende soorten bouwstoffen, zoals verschillende vitamines en mineralen. En als er schadelijke stoffen in bepaalde voedingsmiddelen zitten, krijg je die niet elke dag binnen. Dus elke dag andere groenten, andere vleessoorten en vleesvervangers, en niet elke dag aardappelen. <br> Let op '''nitraat''': Veel groenten bevatten nitraat, zoals spinazie, andijvie, sla, rode bieten, bleekselderij en spitskool. Op zich is nitraat niet schadelijk, maar het kan worden omgezet in nitriet en nitrosamines, die wel schadelijk zijn. Eet daarom deze groente niet achter elkaar, zorg dat er steeds een of meer dagen tussen zitten. Wissel af met andere groenten, zoals knolgewassen, kool en sperziebonen. Zie [https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/nitraat.aspx Nitraat van Voedingscentrum] voor meer informatie. * Een toetje zal in de regel uit een zuivelproduct bestaan, een essentieel onderdeel van de Schijf van Vijf. ** Hiervan kan worden afgeweken als de warme maaltijd al kaas of een andere zuivelproduct bevat. In dat geval is het beter om fruit met een hoog ijzergehalte als dessert te geven, zoals bessen, frambozen, abrikozen, aardbeien, kersen of perziken. ** Bij een toetje wordt vaak aan iets zoets gedacht. Maar het is beter om zo min mogelijk suiker te gebruiken. Vervang suiker door fruit, bijvoorbeeld halfvolle yoghurt met peer, rood fruit en/of appel. Een kaasplankje kan een hartig toetje zijn. Voorbeelden van maaltijden: * [[Kookboek/Vegetarische peulvruchtensoep|Peulvruchtensoep]] (zoals [[Kookboek/Erwtensoep|erwtensoep]], [[Kookboek/Bruinebonensoep|bruine bonensoep]] en [[Kookboek/Linzensoep|linzensoep]]) die goed gevuld is met groente (minstens zo'n 200 g per persoon) en anders een rauwkostsalade vooraf, opgediend met volkorenbrood of roggebrood, belegd met kaas of magere vleeswaren, en een glas melk of karnemelk. Een toetje is niet nodig. * Volkoren macaroni, spaghetti of een andere [[Kookboek/Pastagerecht|pasta]], groentensaus met veel groente (minstens zo'n 200 g per persoon) en anders een rauwkostsalade vooraf, met ham en kaas of gehakt. Een toetje is niet nodig als er kaas in het gerecht is. * Zilvervliesrijst met een goed gevulde groentesaus (minstens zo'n 200 g per persoon) en kip, vlees of vegaproduct naar keuze. Toetje met halfvolle yoghurt, hangop of kwark met vruchten. * [[Kookboek/Koolvis à la Suisse|Koolvis à la Suisse]] met zilvervliesrijst en sperziebonen of worteltjes. Geef een kaasplankje toe. * [https://www.voedingscentrum.nl/recepten/gezond-recept/andijviestamppot-met-champignons-en-tofu-notenkruim.aspx Veganistische andijviestamppot]. Dessert: [[Kookboek/Vruchtensalade|vruchtensalade]]. <gallery widths="200" heights="160"> Simple Dutch meal.JPG|Aardappelen, vlees en groente Hutspot met stooflap op bord.JPG|Hutspot met stoofvlees Erwtensoep roggebrood katenspek.jpg|Erwtensoep met roggebrood Whole Wheat Spaghetti with Peanut Sauce (3117323152).jpg|Spaghetti met groentensaus Arroz con pollo tico.jpg|Rijst met kip en groente RatatouilleWithBuckwheat.jpg|Boekweit met ratatouille Four cheese plates on the haven.jpg|Kaasplankje Hangop bord.jpg|Hangop met stoofpeertjes (dessert) </gallery> Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezonde-warme-maaltijd ''Warme maaltijd'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-is-gezond-avondeten-warme-maaltijd.aspx Avondeten van Voedingscentrum] === Tussendoortjes === Voorbeelden van gezonde tussendoortjes: * Portie fruit, zoals een appel of peer, schaaltje rood fruit, trosje druiven, banaan. * Portie rauwkost (bijvoorbeeld een restje van gisteren of van de lunch) * Kopje groentesoep met een cracker of een volkoren boterham * Handje ongezouten noten. * Schaaltje yoghurt of kwark zonder suiker. * Volkoren cracker met een plakje kaas of smeerkaas. Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-tussendoortje ''Tussendoortje'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-zijn-gezonde-tussendoortjes-.aspx ''Tussendoortjes'' van Voedingscentrum] == Menu's voor bijzondere gelegenheden == Bij bijzondere gelegenheden kan er groter worden uitgepakt. === Brunch === Een brunch is een combinatie van ontbijt ('''br'''eakfast) en l'''unch''', waar ook luxere gerechten worden geserveerd, met een mix van zoet en hartig. Hij wordt meestal gehouden tussen half 11 's morgens en 1 uur 's middags. Er staan typische ontbijt- en lunchgerechten op tafel (zoals eiergerechten, muesli, allerlei soorten brood, krenten- en notenbollen en diverse soorten broodbeleg), maar ook vruchtensalades, wentelteefjes, pannenkoeken, quiches, ragoût, rauwkostsalades en warme vleesgerechten. Dranken zijn vaak (verse) vruchtensappen, melk, karnemelk, water, koffie en thee, maar ook wijn en cocktails met alcohol komen voor. === High tea === Een high tea in Nederland is een lichte maaltijd rond 4 uur 's middags, waarbij allerlei lekkers wordt geserveerd. Hij bestaat uit zo'n acht tot tien zoete en hartige hapjes per persoon, waaronder [[Kookboek/Scones|scones]] met clotted cream en jam, muffins, kleine komkommer- en zalmsandwiches, mini-quiches en mini-gebakjes, en daarnaast kunnen er brownies, plakjes cake, lemon bars en koekjes zijn. En natuurlijk steeds verse potten [[Kookboek/Thee|thee]]. <gallery widths="180" heights="140"> Brunch da America Graffiti.jpg|Brunch (voorbeeld) French Orangery - High Tea.jpg|High Tea (voorbeeld) </gallery> === Feestelijke diners === [[File:Hôtel de l'Europe Spijskaart 16 Mei 1897 Cuypershuis 0387 q.jpg|thumb|300px|Spijskaart uit 1897 t.g.v. P.J.H. Cuypers' 70e verjaardag]] Een feestelijk dinner kan meer dan drie gangen bevatten. De officiële volgorde in een meergangen-menu is<ref>Ontleend aan het [[w:nl:Gang (maaltijd)|Wikipedia-artikel ''Gang (maaltijd)'']]</ref>: Voorgerechten # Aperitief (drankje direct voor het eten, meestal niet aan tafel) # Amuse (klein voorgerechtje, hapje, kan aan tafel maar hoeft niet) # Koud voorgerecht # Soep # Warm voorgerecht Hoofd- en tussengerechten # Visgerecht # Vleesgerecht # Warm tussengerecht (klein warm hapje) # Koud tussengerecht (klein koud hapje) # Groenteschotel (kan ook als bijgerecht bij een vis- of vleesgerecht) # [[w:nl:Spoom|Spoom]] # Gebraad van wild of gevogelte Nagerechten # Kaasplankje # Warm zoet nagerecht # Koud zoet nagerecht # IJs # Gebak (kan ook bij de koffie worden geserveerd) # Fruit # Koffie met iets eetbaars Maak per onderdeel steeds een keuze van maximaal drie gerechten (één of twee is ook goed)! En hoe meer gangen er zijn, hoe kleiner de porties moeten zijn. In plaats van losse nagerechten kan een dessertbuffet worden aangeboden, dan kan iedereen kiezen. Koffie is na afloop nog wel een aparte gang. == Meer informatie == * [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd Gezondleven.be] * [[Huishouden/Voeding#Aan_tafel|Aan tafel]] in het Wikibook ''Huishouden'' over tafel dekken. * [[Kookboek/Buffet|Buffet]] in dit ''Kookboek'', over het organiseren van een buffet. * [[Huishouden/Voeding#Picknicken|Picknicken]] in het Wikibook ''Huishouden'' over tips om een picknick te organiseren. == Bronnen, noten en/of referenties == {{sub}} [[Categorie:Kookboek/Tips en tricks]] ozo8unr0mcgyleq5xe7jp9mvvljwfxe 398317 398310 2025-07-06T09:03:40Z JopkeB 18060 /* Meer informatie */ Barbecuerecept 398317 wikitext text/x-wiki In dit hoofdstuk gaat het over het samenstellen van evenwichtige en gezonde maaltijden en menu's. Zie [[Huishouden/Voeding#Maaltijden samenstellen|Maaltijden samenstellen]] in het Wikibook ''Huishouden'' voor de basis en achtergrondinformatie, met onder andere de (Nederlandse) [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|schijf van Vijf]] en aanbevolen hoeveelheden. == De basis: drie maaltijden per dag en tussendoortjes == Met drie maaltijden per dag en enkele tussendoortjes wordt de inname van voeding goed gespreid over de dag. Gebruikelijk is ontbijt, (lichte) lunch en 's avonds de hoofdmaaltijd. Maar lunch en hoofdmaaltijd kunnen gerust worden omgewisseld, als u liever tussen de middag warm eet. === Ontbijt === [[File:Ontbijt Ibishotel Bochum.JPG|thumb|Ontbijt in een hotel]] Een goed ontbijt bevat een combinatie van: * Fruit en/of rauwkost * Volkoren granen, zoals volkoren brood, havermout en/of muesli zonder suiker * Melkproduct: yoghurt, melk, karnemelk, kwark en/of kaas * Noten of notenpasta zoals 100% pindakaas. Eventueel aangevuld met een ei.<br> Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-ontbijt ''Gezond ontbijt'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezonde-recepten/gezond-ontbijt-recepten.aspx ''Gezond ontbijt'' van Voedingscentrum] === Lunch === [[File:School lunch tray MyPlate 20210810-FNS-UNC-0015.jpg|thumb|Schoollunch]] Een (lichte) lunch kan op talloze manieren bereid zijn: met een koude salade, een warme kop goed gevulde soep, brood, wraps, maar altijd met: * Volkoren graanproducten, zoals volkoren brood, volkoren wraps, zilvervliesrijst, couscous of quinoa. * Fruit, rauwkost en/of groentesoep; denk ook aan kerstomaatjes, plakjes tomaat, komkommer en radijsjes. * Zuivel, zoals kaas, melk, karnemelk of yoghurt. * Voedingsmiddelen met eiwitten, zoals magere vleeswaren, een kleine portie vette vis (zoals zalm, sardines, makreel of haring), peulvruchten (zoals humus of kikkererwten/linzen in de groentesoep) of een gekookt ei. Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-middageten ''Gezond middageten'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-is-een-gezonde-lunch-.aspx ''Gezonde lunch'' van Voedingscentrum]. === Hoofdmaaltijd === Vaak zal een hoofdmaaltijd bestaan uit een warme maaltijd met een toetje/dessert, en dat is prima. Als standaard kan een warme maaltijd bestaan uit aardappels, vlees en groente, en variaties daarop: * ''Aardappels'' kunnen worden vervangen door zilvervliesrijst, volkoren pasta (zoals macaroni, spaghetti en lasagna), boekweit, quinoa, bulgur of andere volkoren graanproducten inclusief volkoren brood en roggebrood. * ''Vlees'' kan worden vervangen door vis, vegaproducten, noten, eieren; of peulvruchten in combinatie met volkorenproducten en een zuivelproduct. * ''Groenten'', d.w.z. verse groente. Ze kunnen gekookt (bijvoorbeeld als bijgerecht, maar ook in soep, saus of stamppot) of rauw gegeten worden. Een 'warme' maaltijd kan overigens ook bestaan uit een koude maaltijdsalade, het belangrijkste is dat alle drie de ingrediënten er in zitten. Ook is het belangrijk dat er veel variatie in warme maaltijden is. Dan eet je steeds verschillende soorten bouwstoffen, zoals verschillende vitamines en mineralen. En als er schadelijke stoffen in bepaalde voedingsmiddelen zitten, krijg je die niet elke dag binnen. Dus elke dag andere groenten, andere vleessoorten en vleesvervangers, en niet elke dag aardappelen. <br> Let op '''nitraat''': Veel groenten bevatten nitraat, zoals spinazie, andijvie, sla, rode bieten, bleekselderij en spitskool. Op zich is nitraat niet schadelijk, maar het kan worden omgezet in nitriet en nitrosamines, die wel schadelijk zijn. Eet daarom deze groente niet achter elkaar, zorg dat er steeds een of meer dagen tussen zitten. Wissel af met andere groenten, zoals knolgewassen, kool en sperziebonen. Zie [https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/nitraat.aspx Nitraat van Voedingscentrum] voor meer informatie. * Een toetje zal in de regel uit een zuivelproduct bestaan, een essentieel onderdeel van de Schijf van Vijf. ** Hiervan kan worden afgeweken als de warme maaltijd al kaas of een andere zuivelproduct bevat. In dat geval is het beter om fruit met een hoog ijzergehalte als dessert te geven, zoals bessen, frambozen, abrikozen, aardbeien, kersen of perziken. ** Bij een toetje wordt vaak aan iets zoets gedacht. Maar het is beter om zo min mogelijk suiker te gebruiken. Vervang suiker door fruit, bijvoorbeeld halfvolle yoghurt met peer, rood fruit en/of appel. Een kaasplankje kan een hartig toetje zijn. Voorbeelden van maaltijden: * [[Kookboek/Vegetarische peulvruchtensoep|Peulvruchtensoep]] (zoals [[Kookboek/Erwtensoep|erwtensoep]], [[Kookboek/Bruinebonensoep|bruine bonensoep]] en [[Kookboek/Linzensoep|linzensoep]]) die goed gevuld is met groente (minstens zo'n 200 g per persoon) en anders een rauwkostsalade vooraf, opgediend met volkorenbrood of roggebrood, belegd met kaas of magere vleeswaren, en een glas melk of karnemelk. Een toetje is niet nodig. * Volkoren macaroni, spaghetti of een andere [[Kookboek/Pastagerecht|pasta]], groentensaus met veel groente (minstens zo'n 200 g per persoon) en anders een rauwkostsalade vooraf, met ham en kaas of gehakt. Een toetje is niet nodig als er kaas in het gerecht is. * Zilvervliesrijst met een goed gevulde groentesaus (minstens zo'n 200 g per persoon) en kip, vlees of vegaproduct naar keuze. Toetje met halfvolle yoghurt, hangop of kwark met vruchten. * [[Kookboek/Koolvis à la Suisse|Koolvis à la Suisse]] met zilvervliesrijst en sperziebonen of worteltjes. Geef een kaasplankje toe. * [https://www.voedingscentrum.nl/recepten/gezond-recept/andijviestamppot-met-champignons-en-tofu-notenkruim.aspx Veganistische andijviestamppot]. Dessert: [[Kookboek/Vruchtensalade|vruchtensalade]]. <gallery widths="200" heights="160"> Simple Dutch meal.JPG|Aardappelen, vlees en groente Hutspot met stooflap op bord.JPG|Hutspot met stoofvlees Erwtensoep roggebrood katenspek.jpg|Erwtensoep met roggebrood Whole Wheat Spaghetti with Peanut Sauce (3117323152).jpg|Spaghetti met groentensaus Arroz con pollo tico.jpg|Rijst met kip en groente RatatouilleWithBuckwheat.jpg|Boekweit met ratatouille Four cheese plates on the haven.jpg|Kaasplankje Hangop bord.jpg|Hangop met stoofpeertjes (dessert) </gallery> Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezonde-warme-maaltijd ''Warme maaltijd'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-is-gezond-avondeten-warme-maaltijd.aspx Avondeten van Voedingscentrum] === Tussendoortjes === Voorbeelden van gezonde tussendoortjes: * Portie fruit, zoals een appel of peer, schaaltje rood fruit, trosje druiven, banaan. * Portie rauwkost (bijvoorbeeld een restje van gisteren of van de lunch) * Kopje groentesoep met een cracker of een volkoren boterham * Handje ongezouten noten. * Schaaltje yoghurt of kwark zonder suiker. * Volkoren cracker met een plakje kaas of smeerkaas. Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-tussendoortje ''Tussendoortje'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-zijn-gezonde-tussendoortjes-.aspx ''Tussendoortjes'' van Voedingscentrum] == Menu's voor bijzondere gelegenheden == Bij bijzondere gelegenheden kan er groter worden uitgepakt. === Brunch === Een brunch is een combinatie van ontbijt ('''br'''eakfast) en l'''unch''', waar ook luxere gerechten worden geserveerd, met een mix van zoet en hartig. Hij wordt meestal gehouden tussen half 11 's morgens en 1 uur 's middags. Er staan typische ontbijt- en lunchgerechten op tafel (zoals eiergerechten, muesli, allerlei soorten brood, krenten- en notenbollen en diverse soorten broodbeleg), maar ook vruchtensalades, wentelteefjes, pannenkoeken, quiches, ragoût, rauwkostsalades en warme vleesgerechten. Dranken zijn vaak (verse) vruchtensappen, melk, karnemelk, water, koffie en thee, maar ook wijn en cocktails met alcohol komen voor. === High tea === Een high tea in Nederland is een lichte maaltijd rond 4 uur 's middags, waarbij allerlei lekkers wordt geserveerd. Hij bestaat uit zo'n acht tot tien zoete en hartige hapjes per persoon, waaronder [[Kookboek/Scones|scones]] met clotted cream en jam, muffins, kleine komkommer- en zalmsandwiches, mini-quiches en mini-gebakjes, en daarnaast kunnen er brownies, plakjes cake, lemon bars en koekjes zijn. En natuurlijk steeds verse potten [[Kookboek/Thee|thee]]. <gallery widths="180" heights="140"> Brunch da America Graffiti.jpg|Brunch (voorbeeld) French Orangery - High Tea.jpg|High Tea (voorbeeld) </gallery> === Feestelijke diners === [[File:Hôtel de l'Europe Spijskaart 16 Mei 1897 Cuypershuis 0387 q.jpg|thumb|300px|Spijskaart uit 1897 t.g.v. P.J.H. Cuypers' 70e verjaardag]] Een feestelijk dinner kan meer dan drie gangen bevatten. De officiële volgorde in een meergangen-menu is<ref>Ontleend aan het [[w:nl:Gang (maaltijd)|Wikipedia-artikel ''Gang (maaltijd)'']]</ref>: Voorgerechten # Aperitief (drankje direct voor het eten, meestal niet aan tafel) # Amuse (klein voorgerechtje, hapje, kan aan tafel maar hoeft niet) # Koud voorgerecht # Soep # Warm voorgerecht Hoofd- en tussengerechten # Visgerecht # Vleesgerecht # Warm tussengerecht (klein warm hapje) # Koud tussengerecht (klein koud hapje) # Groenteschotel (kan ook als bijgerecht bij een vis- of vleesgerecht) # [[w:nl:Spoom|Spoom]] # Gebraad van wild of gevogelte Nagerechten # Kaasplankje # Warm zoet nagerecht # Koud zoet nagerecht # IJs # Gebak (kan ook bij de koffie worden geserveerd) # Fruit # Koffie met iets eetbaars Maak per onderdeel steeds een keuze van maximaal drie gerechten (één of twee is ook goed)! En hoe meer gangen er zijn, hoe kleiner de porties moeten zijn. In plaats van losse nagerechten kan een dessertbuffet worden aangeboden, dan kan iedereen kiezen. Koffie is na afloop nog wel een aparte gang. == Meer informatie == * [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd Gezondleven.be] * [[Huishouden/Voeding#Aan_tafel|Aan tafel]] in het Wikibook ''Huishouden'' over tafel dekken. * [[Kookboek/Barbecuerecept|Barbecue(recept)]] in dit ''Kookboek'', over het organiseren van een barbecue. * [[Kookboek/Buffet|Buffet]] in dit ''Kookboek'', over het organiseren van een buffet. * [[Huishouden/Voeding#Picknicken|Picknicken]] in het Wikibook ''Huishouden'' over tips om een picknick te organiseren. == Bronnen, noten en/of referenties == {{sub}} [[Categorie:Kookboek/Tips en tricks]] ifcyca9war49c7ovcy2re2hlfkvwj8k 0 43800 398280 395917 2025-07-05T15:52:03Z JopkeB 18060 Aanvulling kerrieboter 398280 wikitext text/x-wiki {{Recept | Afbeelding = [[Bestand:Kräuterbutter (4228355639).jpg|300px]] | Categorie = Broodbeleg | Porties = 10 | Energie = | Tijd = 10 minuten | Stippen = 1 }} '''Kruidenboter''' is boter met tuinkruiden en/of andere smaakmakers. Daardoor geeft het meer smaak dan gewone boter of margarine. Kruidenboter is lekker op stokbrood of bij gegrild vlees. ==Ingrediënten== * 150 g {{kb|p=boter|roomboter}} op kamertemperatuur * 3 eetlepels (verse) {{kb|p=kruiden en specerijen|tuinkruiden}} naar keuze, zoals {{Kb|bieslook}}, {{Kb|kervel}}, {{Kb|dille}}, bladselderij, peterselie, {{Kb|oregano}}, {{Kb|kruizemunt}}, of een mix ervan * peper ==Bereidingswijze== * Prak de boter in een schaaltje met een vork. * Snijd de tuinkruiden zeer fijn en roer die met een snufje peper door de boter. * Zet de kruidenboter enkele uren in de koelkast, om de smaken goed te laten intrekken. * Haal de boter een half uur vóór gebruik uit de koelkast, zodat de boter smeerbaar is. == Varianten == * ''Knoflookboter'': met 2 teentjes fijngeperste knoflook en minder of geen kruiden. * ''Citroenboter'': met geraspte citroenschil en 3 theelepels citroensap. * ''Slakkenboter'' (Beurre d’escargot): met fijngesneden peterselie en knoflook, peper en zout; wordt gebruikt als vulling van [[w:Escargots à la bourguignonne|escargots à la bourguignonne]]. * Vervang peper door cayennepeper of sambal om de boter pittiger te maken. * Voeg een ½ theelepel kerriepoeder of paprikapoeder toe. Verwarm de kerrie eerst even in weinig boter, zodat de smaak beter tot zijn recht komt. Meng vervolgens de afgekoelde boter door de rest van de boter. * Voeg enkele druppels worcestersaus toe. == Fotogalerij == <gallery widths="200" heights="150"> Bageta s pomazánkou.jpg|Stokbrood met kruidenboter Hickory Grilled NY Strip (6523198789).jpg|Gegrild vlees met kruidenboter Cooked snails.JPG|Slakkenboter in escargo's </gallery> == Bewaren == Kruidenboter kun je in de koelkast bewaren, mits goed afgesloten.<ref>Bron: [https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/kopen-koken-bewaren/eten-bewaren/hoe-lang-kan-ik-bewaren/roomboter-ongezouten.aspx Voedingscentrum]</ref> * In de koelkast: 1 maand * In de diepvries, in bewaarfolie: 6 maanden {{Recepten}} == Bronnen en referenties == [[Categorie:Broodbeleg|Kruidenboter]] [[Categorie:Zuivelrecept|Kruidenboter]] {{sub}} 8kxdnumjm002agllhpo4anmruxlr3uq 0 43809 398299 392869 2025-07-06T05:53:43Z JopkeB 18060 /* Luxe lunch */ Links 398299 wikitext text/x-wiki [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]] Een '''lunch''' of '''middagmaaltijd''' is een maaltijd die men vanaf het middaguur gebruikt, meestal tussen 12:00 en 14:00. Een lunch kan thuis aan tafel, in een bedrijfsrestaurant, schoolkantine of ander restaurant worden genuttigd. Maar dat is niet voor iedereen weggelegd; velen nemen een lunchtrommel mee naar school of werk. === Basis === In Nederland bestaat de basis uit: * [[Kookboek/Brood|Volkorenbrood]], meestal boterhammen, maar het kunnen ook broodjes zijn. * [[:Categorie:Broodbeleg|Broodbeleg]] zoals [[Kookboek/Boter|boter]], margarine of halvarine, [[Kookboek/Kaas|kaas]], vleeswaren, pindakaas en/of zoet beleg (bijvoorbeeld jam, chocopasta, hagelslag, honing en stroop). * Bij voorkeur ook rauwkost (om te voldoen aan de [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|Schijf van Vijf]]) * Beker of glas [[Kookboek/Melk|melk]] of [[Kookboek/Karnemelk|karnemelk]] * Eventueel [[Kookboek/Thee|thee]] en/of [[Kookboek/Koffie|koffie]] Voor een lunchtrommel: * Sandwiches * Stukjes rauwkost en/of fruit * Daarnaast: drinken * Voor meer inspiratie, zie ook [[:c:Category:Lunch boxes|Commons]] === Luxe lunch === Voor een uitgebreidere of luxe lunch kunnen één of meerdere overige gerechten worden toegevoegd, zowel koude als warme. Bijvoorbeeld: * [[Kookboek/Pannenkoek|Pannenkoeken]] in plaats van brood. * [[Kookboek/Soep|Soep]], als voorgerecht of maaltijdsoep * Diverse soorten luxe broodjes, gesneden stokbrood, krentenbollen, mueslibollen, eierkoeken, krentenbrood en/of notenbrood * [[Kookboek/Saladerecept|Salade]], bijvoorbeeld [[Kookboek/Huzarensalade|huzarensalade]], [[Kookboek/Salade niçoise|salade niçoise]], [[Kookboek/Bonensalade|bonensalade]] of rauwkostsalade * [[Kookboek/Snacks|Snack]], zoals [[Kookboek/Kroketten en bitterballen|kroket]] (met mosterd), [[Kookboek/Spiegelei#Varianten|uitsmijter]] of [[Kookboek/Tosti|tosti]] * [[Kookboek/Sandwichrol|Wraps]] * Warm vlees, zoals [[Kookboek/Balletjes in tomatensaus|balletjes in tomatensaus]] of [[Kookboek/Hamburger|hamburger]] * [[Kookboek/Vis|Vis]], zoals haring, [[Kookboek/Tonijnsalade|tonijnsalade]], [[Kookboek/Makreel|makreel]], [[Kookboek/Gebakken mosselen|gebakken mosselen]] of een [[Kookboek/Lekkerbekje|lekkerbekje]] * [[:Categorie:Hartige taart|Hartige taart]], pasteitjes met [[Kookboek/Ragoût|ragoût]] of andere vulling * Drank: een glas vruchtensap of wijn === Fotogalerij === <gallery widths="150" heights="120"> Bread in basket.jpg|Verschillende soorten brood in een mandje Several cheeses with a slicer, bread and milk.JPG|Schaal met kaas en kaasschaaf Cold cuts.jpg|Schaal met vleeswaren, augurken en tomaten Composed salad.jpg|Schaal met rauwkost naar keuze Haren.jpg|Maatjesharing met uitjes Homemade pie (burek) with spinach and cheese 02.jpg|Spinazie-kaastaart Broodje kroket (37031410706).jpg|Kroket op brood Rosemary bread Laptop Lunches bento (8387053953).jpg|Lunchtrommel </gallery> == Zie ook == Een maaltijd die tegelijk als [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Ontbijt|ontbijt]] en lunch wordt gebruikt, heet een [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|brunch]]. [[Categorie:Lunchgerecht| Lunch]] {{sub}} dwp94urspvyzw71dljjew8scunkucc6 398300 398299 2025-07-06T06:02:03Z JopkeB 18060 Recepten voor de lunch 398300 wikitext text/x-wiki [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]] Een '''lunch''' of '''middagmaaltijd''' is een maaltijd die men vanaf het middaguur gebruikt, meestal tussen 12:00 en 14:00. Een lunch kan thuis aan tafel, in een bedrijfsrestaurant, schoolkantine of ander restaurant worden genuttigd. Maar dat is niet voor iedereen weggelegd; velen nemen een lunchtrommel mee naar school of werk. === Basis === In Nederland bestaat de basis uit: * [[Kookboek/Brood|Volkorenbrood]], meestal boterhammen, maar het kunnen ook broodjes zijn. * [[:Categorie:Broodbeleg|Broodbeleg]] zoals [[Kookboek/Boter|boter]], margarine of halvarine, [[Kookboek/Kaas|kaas]], vleeswaren, pindakaas en/of zoet beleg (bijvoorbeeld jam, chocopasta, hagelslag, honing en stroop). * Bij voorkeur ook rauwkost (om te voldoen aan de [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|Schijf van Vijf]]) * Beker of glas [[Kookboek/Melk|melk]] of [[Kookboek/Karnemelk|karnemelk]] * Eventueel [[Kookboek/Thee|thee]] en/of [[Kookboek/Koffie|koffie]] Voor een lunchtrommel: * Sandwiches * Stukjes rauwkost en/of fruit * Daarnaast: drinken * Voor meer inspiratie, zie ook [[:c:Category:Lunch boxes|Commons]] === Luxe lunch === Voor een uitgebreidere of luxe lunch kunnen één of meerdere overige gerechten worden toegevoegd, zowel koude als warme. Bijvoorbeeld: * [[Kookboek/Pannenkoek|Pannenkoeken]] in plaats van brood. * [[Kookboek/Soep|Soep]], als voorgerecht of maaltijdsoep * Diverse soorten luxe broodjes, gesneden stokbrood, krentenbollen, mueslibollen, eierkoeken, krentenbrood en/of notenbrood * [[Kookboek/Saladerecept|Salade]], bijvoorbeeld [[Kookboek/Huzarensalade|huzarensalade]], [[Kookboek/Salade niçoise|salade niçoise]], [[Kookboek/Bonensalade|bonensalade]] of rauwkostsalade * [[Kookboek/Snacks|Snack]], zoals [[Kookboek/Kroketten en bitterballen|kroket]] (met mosterd), [[Kookboek/Spiegelei#Varianten|uitsmijter]] of [[Kookboek/Tosti|tosti]] * [[Kookboek/Sandwichrol|Wraps]] * Warm vlees, zoals [[Kookboek/Balletjes in tomatensaus|balletjes in tomatensaus]] of [[Kookboek/Hamburger|hamburger]] * [[Kookboek/Vis|Vis]], zoals haring, [[Kookboek/Tonijnsalade|tonijnsalade]], [[Kookboek/Makreel|makreel]], [[Kookboek/Gebakken mosselen|gebakken mosselen]] of een [[Kookboek/Lekkerbekje|lekkerbekje]] * [[:Categorie:Hartige taart|Hartige taart]], pasteitjes met [[Kookboek/Ragoût|ragoût]] of andere vulling * Drank: een glas vruchtensap of wijn === Fotogalerij === <gallery widths="150" heights="120"> Bread in basket.jpg|Verschillende soorten brood in een mandje Several cheeses with a slicer, bread and milk.JPG|Schaal met kaas en kaasschaaf Cold cuts.jpg|Schaal met vleeswaren, augurken en tomaten Composed salad.jpg|Schaal met rauwkost naar keuze Haren.jpg|Maatjesharing met uitjes Homemade pie (burek) with spinach and cheese 02.jpg|Spinazie-kaastaart Broodje kroket (37031410706).jpg|Kroket op brood Rosemary bread Laptop Lunches bento (8387053953).jpg|Lunchtrommel </gallery> == Lunchgerechten == {{Kolommen automatisch|inhoud= <DynamicPageList> category=Lunchgerecht mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> }} == Zie ook == * [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|Brunch]]: een maaltijd die tegelijk als [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Ontbijt|ontbijt]] en lunch wordt gebruikt. [[Categorie:Lunchgerecht| Lunch]] {{sub}} dvuiljpedlf82h2fgn3p9nrvsbza3xp 398302 398300 2025-07-06T06:24:03Z JopkeB 18060 /* Basis */ Uitbreiding 398302 wikitext text/x-wiki [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]] Een '''lunch''' of '''middagmaaltijd''' is een maaltijd die men vanaf het middaguur gebruikt, meestal tussen 12:00 en 14:00. Een lunch kan thuis aan tafel, in een bedrijfsrestaurant, schoolkantine of ander restaurant worden genuttigd. Maar dat is niet voor iedereen weggelegd; velen nemen een lunchtrommel mee naar school of werk. === Basis === In Nederland bestaat de basis uit: * [[Kookboek/Brood|Volkorenbrood]], meestal boterhammen, maar het kunnen ook broodjes zijn. * [[:Categorie:Broodbeleg|Broodbeleg]] zoals [[Kookboek/Boter|boter]], margarine of halvarine, [[Kookboek/Kaas|kaas]], (magere) vleeswaren, een kleine portie vette vis (zoals zalm, sardines, makreel of haring), pindakaas en/of zoet beleg (bijvoorbeeld jam, chocopasta, hagelslag, honing en stroop). * Groente, bijvoorbeeld rauwkost (een salade of losse kerstomaatjes, plakjes tomaat, komkommer en radijsjes) of een kop groentesoep als voorafje. * Beker of glas [[Kookboek/Melk|melk]] of [[Kookboek/Karnemelk|karnemelk]] * Eventueel [[Kookboek/Thee|thee]] en/of [[Kookboek/Koffie|koffie]] Voor een lunchtrommel: * Sandwiches * Stukjes rauwkost en/of fruit * Daarnaast: drinken * Voor meer inspiratie, zie ook [[:c:Category:Lunch boxes|Commons]] === Luxe lunch === Voor een uitgebreidere of luxe lunch kunnen één of meerdere overige gerechten worden toegevoegd, zowel koude als warme. Bijvoorbeeld: * [[Kookboek/Pannenkoek|Pannenkoeken]] in plaats van brood. * [[Kookboek/Soep|Soep]], als voorgerecht of maaltijdsoep * Diverse soorten luxe broodjes, gesneden stokbrood, krentenbollen, mueslibollen, eierkoeken, krentenbrood en/of notenbrood * [[Kookboek/Saladerecept|Salade]], bijvoorbeeld [[Kookboek/Huzarensalade|huzarensalade]], [[Kookboek/Salade niçoise|salade niçoise]], [[Kookboek/Bonensalade|bonensalade]] of rauwkostsalade * [[Kookboek/Snacks|Snack]], zoals [[Kookboek/Kroketten en bitterballen|kroket]] (met mosterd), [[Kookboek/Spiegelei#Varianten|uitsmijter]] of [[Kookboek/Tosti|tosti]] * [[Kookboek/Sandwichrol|Wraps]] * Warm vlees, zoals [[Kookboek/Balletjes in tomatensaus|balletjes in tomatensaus]] of [[Kookboek/Hamburger|hamburger]] * [[Kookboek/Vis|Vis]], zoals haring, [[Kookboek/Tonijnsalade|tonijnsalade]], [[Kookboek/Makreel|makreel]], [[Kookboek/Gebakken mosselen|gebakken mosselen]] of een [[Kookboek/Lekkerbekje|lekkerbekje]] * [[:Categorie:Hartige taart|Hartige taart]], pasteitjes met [[Kookboek/Ragoût|ragoût]] of andere vulling * Drank: een glas vruchtensap of wijn === Fotogalerij === <gallery widths="150" heights="120"> Bread in basket.jpg|Verschillende soorten brood in een mandje Several cheeses with a slicer, bread and milk.JPG|Schaal met kaas en kaasschaaf Cold cuts.jpg|Schaal met vleeswaren, augurken en tomaten Composed salad.jpg|Schaal met rauwkost naar keuze Haren.jpg|Maatjesharing met uitjes Homemade pie (burek) with spinach and cheese 02.jpg|Spinazie-kaastaart Broodje kroket (37031410706).jpg|Kroket op brood Rosemary bread Laptop Lunches bento (8387053953).jpg|Lunchtrommel </gallery> == Lunchgerechten == {{Kolommen automatisch|inhoud= <DynamicPageList> category=Lunchgerecht mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> }} == Zie ook == * [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|Brunch]]: een maaltijd die tegelijk als [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Ontbijt|ontbijt]] en lunch wordt gebruikt. [[Categorie:Lunchgerecht| Lunch]] {{sub}} 9j20vtrkriykht2kt93bww0x50onau9 398303 398302 2025-07-06T06:34:48Z JopkeB 18060 /* Zie ook */ Externe links 398303 wikitext text/x-wiki [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]] Een '''lunch''' of '''middagmaaltijd''' is een maaltijd die men vanaf het middaguur gebruikt, meestal tussen 12:00 en 14:00. Een lunch kan thuis aan tafel, in een bedrijfsrestaurant, schoolkantine of ander restaurant worden genuttigd. Maar dat is niet voor iedereen weggelegd; velen nemen een lunchtrommel mee naar school of werk. === Basis === In Nederland bestaat de basis uit: * [[Kookboek/Brood|Volkorenbrood]], meestal boterhammen, maar het kunnen ook broodjes zijn. * [[:Categorie:Broodbeleg|Broodbeleg]] zoals [[Kookboek/Boter|boter]], margarine of halvarine, [[Kookboek/Kaas|kaas]], (magere) vleeswaren, een kleine portie vette vis (zoals zalm, sardines, makreel of haring), pindakaas en/of zoet beleg (bijvoorbeeld jam, chocopasta, hagelslag, honing en stroop). * Groente, bijvoorbeeld rauwkost (een salade of losse kerstomaatjes, plakjes tomaat, komkommer en radijsjes) of een kop groentesoep als voorafje. * Beker of glas [[Kookboek/Melk|melk]] of [[Kookboek/Karnemelk|karnemelk]] * Eventueel [[Kookboek/Thee|thee]] en/of [[Kookboek/Koffie|koffie]] Voor een lunchtrommel: * Sandwiches * Stukjes rauwkost en/of fruit * Daarnaast: drinken * Voor meer inspiratie, zie ook [[:c:Category:Lunch boxes|Commons]] === Luxe lunch === Voor een uitgebreidere of luxe lunch kunnen één of meerdere overige gerechten worden toegevoegd, zowel koude als warme. Bijvoorbeeld: * [[Kookboek/Pannenkoek|Pannenkoeken]] in plaats van brood. * [[Kookboek/Soep|Soep]], als voorgerecht of maaltijdsoep * Diverse soorten luxe broodjes, gesneden stokbrood, krentenbollen, mueslibollen, eierkoeken, krentenbrood en/of notenbrood * [[Kookboek/Saladerecept|Salade]], bijvoorbeeld [[Kookboek/Huzarensalade|huzarensalade]], [[Kookboek/Salade niçoise|salade niçoise]], [[Kookboek/Bonensalade|bonensalade]] of rauwkostsalade * [[Kookboek/Snacks|Snack]], zoals [[Kookboek/Kroketten en bitterballen|kroket]] (met mosterd), [[Kookboek/Spiegelei#Varianten|uitsmijter]] of [[Kookboek/Tosti|tosti]] * [[Kookboek/Sandwichrol|Wraps]] * Warm vlees, zoals [[Kookboek/Balletjes in tomatensaus|balletjes in tomatensaus]] of [[Kookboek/Hamburger|hamburger]] * [[Kookboek/Vis|Vis]], zoals haring, [[Kookboek/Tonijnsalade|tonijnsalade]], [[Kookboek/Makreel|makreel]], [[Kookboek/Gebakken mosselen|gebakken mosselen]] of een [[Kookboek/Lekkerbekje|lekkerbekje]] * [[:Categorie:Hartige taart|Hartige taart]], pasteitjes met [[Kookboek/Ragoût|ragoût]] of andere vulling * Drank: een glas vruchtensap of wijn === Fotogalerij === <gallery widths="150" heights="120"> Bread in basket.jpg|Verschillende soorten brood in een mandje Several cheeses with a slicer, bread and milk.JPG|Schaal met kaas en kaasschaaf Cold cuts.jpg|Schaal met vleeswaren, augurken en tomaten Composed salad.jpg|Schaal met rauwkost naar keuze Haren.jpg|Maatjesharing met uitjes Homemade pie (burek) with spinach and cheese 02.jpg|Spinazie-kaastaart Broodje kroket (37031410706).jpg|Kroket op brood Rosemary bread Laptop Lunches bento (8387053953).jpg|Lunchtrommel </gallery> == Lunchgerechten == {{Kolommen automatisch|inhoud= <DynamicPageList> category=Lunchgerecht mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> }} == Zie ook == * [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|Brunch]]: een maaltijd die tegelijk als [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Ontbijt|ontbijt]] en lunch wordt gebruikt. * [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-middageten ''Gezond middageten'' van Gezondleven.be] * [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-is-een-gezonde-lunch-.aspx ''Gezonde lunch'' van Voedingscentrum]. [[Categorie:Lunchgerecht| Lunch]] {{sub}} ccu762un0zfjgk7wd8c6iz69x8wi4dr 0 43866 398279 396452 2025-07-05T15:34:50Z JopkeB 18060 398279 wikitext text/x-wiki '''Borrelhapjes''' zijn kleine, hartige gerechten die worden aangeboden tijdens het borrelen, een informele bijeenkomst die vaak aan het eind van de middag plaats vindt. Men kan ze uit de hand eten. Borrelhapjes bestaan in een grote variëteit: van eenvoudig tot bewerkelijk en van gefrituurd tot een groentedip. Afhankelijk van de gelegenheid en het gezelschap stelt men een assortiment samen, rekening houdend met vegetariërs, dieëten, de grootte en aard van het gezelschap (voor zakenrelaties kan wellicht een cateraar worden ingeschakeld, voor een verjaardagsborrel zal er eenvoudiger uitgepakt worden). == Zoutjes en noten== [[Bestand:Mixed nuts bowl.jpg|thumb|200px|Schaaltje noten]] Zoutjes koopt men in de regel kant-en-klaar in de supermarkt, speciaalzaak of op de markt. Het gaat bijvoorbeeld om: * Chips in diverse soorten. * Zoute stengels, kaasstengels, zoute koekjes. * {{Kb|p=noot|Noten}}, pinda's en/of borrelnootjes; die hoeven niet gezouten te zijn, dat is zelfs gezonder (geef er een lepeltje bij!) * Japanse zoutjes. == Koude hapjes == [[File:0598 Brötchen mit ... Sanok.JPG|thumb|200px|Vier soorten hapjes met brood]] * Blokjes en/of rolletjes worst en/of kaas, aan een prikkertje met bijvoorbeeld augurk of ananas. Geschikte worstsoorten zijn onder andere: salami, snijworst, leverworst en gekookte worst. Geschikte kaassoorten: alle soorten kaas die niet uit elkaar vallen als je er blokjes van maakt en een prikkertje in steekt. Een rolletje ham kan bijvoorbeeld worden gevuld met een asperge of roomkaas met bieslook. * [[Kookboek/Gevuld ei|Gevulde eieren]]. * [[Kookboek/Toastjes|Toastjes]]. * Schijfjes stokbrood, crackertjes en/of stukjes roggebrood met beleg. Bijvoorbeeld een smeerseltje, zoals salades met groente, vis, [[Kookboek/Eiersalade|ei]] of vlees; filet americain, paté, roomkaas. Ook plakjes buitenlandse kaas en/of [[Kookboek/Kruidenboter|kruidenboter met dille]] en gerookte zalm zijn een optie. * [[Kookboek/Tapas|Tapas]]. * Aangepaste, dunne [[Kookboek/Sandwichrol|wraps]], in een klein formaat gesneden. * Schaal of bord met augurkjes, radijsjes, kerstomaatjes, schijfjes komkommer, bloemkoolroosjes, stukjes wortel, reepjes paprika en/of bleekselderij, al of niet met prikkertjes en/of [[Kookboek/Dipsaus|dipsausjes]]. NB Borrelhapjes met bederfelijke waar, zoals met filet americain, paté of vis, moeten kort tevoren worden gemaakt, in de koelkast bewaard en snel gegeten worden, anders bederven ze. Ook andere hapjes met vlees en ei zijn kwetsbaar en mogen niet te lang buiten de koelkast. == Gefrituurde hapjes == * [[Kookboek/Kruidige loempiaatjes met zalm en garnaal|Kruidige loempiaatjes met zalm en garnaal]] * [[Kookboek/Bitterballen|Bitterballen]] == Fotogalerij == <gallery widths="180" heights="140"> Bowl of Terra Chips.jpg|Groentechips Senbei-japanse-mix.jpg|Japanse zoutjes Osseworst en Amsterdamse uitjes.JPG|Osseworst en Amsterdamse uitjes Deviled Eggs - 3-23-08.jpg|Gevulde eieren April 2012 Schnittchen nichtvegetarisch.JPG|Belegd stokbrood Small wraps as hors-d'oeuvres.jpg|Kleine wraps Dip It Bean Dip & Vegetables.jpg|Dipsaus met groente Bittergarnituur.jpg|Gefrituurde borrelhapjes Bitterballen (41722156052).jpg|Bitterballen met prikkertjes en mosterd </gallery> {{Recepten}} [[Categorie:Snack|Borrelhapjes]] [[Categorie:Feestgerechten|Borrelhapjes]] {{Sub}} mwvrmouxh24vm99lxzv3qjs1xgif57j 0 44304 398301 398115 2025-07-06T06:16:02Z JopkeB 18060 /* Basis */ 398301 wikitext text/x-wiki [[Kookboek/Recepten|Receptenindex]] Een '''ontbijt''' is de eerste maaltijd van de dag. Een ontbijt kan thuis aan tafel, op school, in een hotel (na een overnachting) of ander restaurant worden genuttigd. In het buitenland zijn vaak barretjes waar je kunt ontbijten. === Basis === De basis van een ontbijt bestaat uit: * {{Kb|Fruit}} in de vorm van versgeperst sap of verse vruchten. * Koolhydraten, bijvoorbeeld: ** [[Kookboek/Brood|Volkorenbrood]], meestal boterhammen, maar het kunnen ook vokorenbroodjes zijn. ** Muesli, volkoren graanontbijt (zoals Brinta), granola of havermout. * {{Kb|Yoghurt}}, {{Kb|kwark}}, [[Kookboek/Hangop|hangop]], {{Kb|melk}}, [[Kookboek/Karnemelk|karnemelk]] of een ander zuivelproduct. * Eiwitten, bijvoorbeeld: {{Kb|ei}} (gekookt, gebakken, gepocheerd of omelet), {{Kb|kaas}}, vleeswaren, noten of notenpasta (bijvoorbeeld naturel pindakaas). * [[Kookboek/Thee|Thee]] en/of [[Kookboek/Koffie|koffie]]. Voorbeelden van ontbijt: * Yoghurt met zelfgemaakte granola, fruit, noten en zaden. * Versgeperst sinaasappelsap, volkorenbrood met pindakaas en een beker melk. === Luxe ontbijt === Voor een uitgebreider of luxe ontbijt kunnen één of meerdere overige gerechten worden toegevoegd, zowel koude als warme. Bijvoorbeeld: * {{Kb|Beschuit}} met verse aardbeien (geprakt), knäckebrot en/of croisantje met {{Kb|jam}} of kaas, of een plakje ontbijtkoek met boter. * [[Kookboek/Pannenkoek|Pannenkoeken]] of flensjes in plaats van brood. * Diverse soorten luxe broodjes, krentenbollen, mueslibollen, eierkoeken, krentenbrood en/of notenbrood. * Engels ontbijt: met warme witte bonen in tomatensaus, roerei, gebakken spek, gebakken worstjes en getoast brood. Zo'n ontbijt zou wel tot de uitzonderingen moeten behoren, bijvoorbeeld voor feestelijke gelegenheden, omdat veel onderdelen niet passen in de Schijf van Vijf. === Fotogalerij === <gallery widths="250" heights="200"> Granola, yogurt, fruit. (16696981528).jpg|Granola, yoghurt en fruit Bread in basket.jpg|Verschillende soorten brood in een mandje Several cheeses with a slicer, bread and milk.JPG|Schaal met kaas en kaasschaaf Cold cuts.jpg|Schaal met vleeswaren, augurken en tomaten The homemade breakfast.jpg|Engels ontbijt Petit dejeuner.jpg|Frans ontbijt </gallery> == Zie ook == * Een maaltijd die tegelijk als [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Ontbijt|ontbijt]] en lunch wordt gebruikt, heet een [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|brunch]]. * Voor grenolarecepten zie bijvoorbeeld [https://brendakookt.nl/recepten/granola-basisrecept/ Brendakookt] of [https://doktertamara.nl/recept-granola-met-noten-pitten-en-zaden/ Doktertamara]. * Meer inspiratie: [https://www.gezondleven.be/themas/voeding/evenwichtige-gezonde-maaltijd/gezond-ontbijt ''Gezond ontbijt'' van Gezondleven.be] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezonde-recepten/gezond-ontbijt-recepten.aspx ''Gezond ontbijt'' van Voedingscentrum] [[Categorie:Recept|*Ontbijt]] {{sub}} 1v21w1kpg35oitnpyddewxvlh3py45t 0 44314 398265 398245 2025-07-05T14:47:08Z Erik Baas 2193 Lintfouten: Verouderde HTML-elementen 398265 wikitext text/x-wiki [[File:Scooping passionfruit ice cream (4566754508).jpg|thumb|Consumptie-ijs]] Met '''"ijs"''' wordt in dit kookboek in de regel "consumptie-ijs" bedoeld^*): een zoete lekkernij die in bevroren toestand wordt gegeten, vaak als nagerecht of tussendoortje. Ook wordt wel een bolletje ijs toegevoegd aan een nagerecht, bijvoorbeeld [[Kookboek/Flensje|flensjes]], [[Kookboek/Appeltaart|appeltaart]] of [[Kookboek/Rabarbermoes|rabarmoes]]. <span style="font-size: small;">*) Andere betekenissen: ijsblokjes of fijngehakt ijs voor cocktails, wat moet blijken uit de context.</span> Er zijn verschillende soorten ijs: * Roomijs (incl. melkijs en slagroomijs) bestaat uit room, melk, suiker en eventuele toevoegingen. * Softijs: lijkt op roomijs, maar is iets vloeibaarder. * Waterijs: ijs gemaakt van water, suiker en een smaakje, zonder zuivel. * Sorbetijs: ijs gemaakt van water met verse vruchten, soms is ook melk toegevoegd. * Yoghurtijs. == Zelf ijs maken == * [[Kookboek/Aardbeienijs|Aardbeienijs]] * [[Kookboek/Roomijs|Roomijs]] * [[Kookboek/Sorbetijs|Sorbetijs]] == Bewaren == IJs bewaar je in de diepvries. Na ± 3 maanden gaat de smaak van het ijs achteruit, maar is het nog wel eetbaar. Haal diepgevroren ijs ongeveer een half uur voor gebruik uit de diepvries en zet het in de koelkast. Dan is het ijs op tijd schepklaar. == Fotogalerij == <gallery widths="180" heights="180"> Bella Gelateria Yaletown, Vancouver (15121542077).jpg|Roomijs Goma 4ever. -blacksesame -goma (16847879308).jpg|Softijs Gelato Bilancia.jpg|IJscoupe met fruit Taro ice cream bar1.jpg|In chocola gedoopt ijsje Double pops.jpg|Waterijsjes Coconut watermelon sorbet (5883601355).jpg|Sorbetijs </gallery> == Recepten met ijs == * IJscoupe met 2 bolletjes ijs naar keuze, strooi er een verkruimeld [[Kookboek/Zandkoekjes|zandkoekje]], sprits of ander bros koekje overheen en voeg een lepel zacht fruit toe. Eventueel een toefje slagroom bovenop. * (Voor volwassenen:) Leg een plakje cake op een gebaksschoteltje en sprenkel daar 1 dessertlepel cointreau overheen. Bedek de cake met ijs en strooi daar wat gekleurde sprinkels of chocoladekrullen overheen. * Zie ook: [[Kookboek/Roomijs#Beroemde_recepten|Beroemde recepten met roomijs]] <DynamicPageList> category= KB-ijs mode=unordered order=ascending suppresserrors = true ordermethod = sortkey </DynamicPageList> [[Categorie:Zoetigheid|IJs]] {{Sub}} 3b7r6mc0ikk99q8xinhe0jn6f5r3c2r 3 44315 398264 2025-07-05T14:35:57Z Erik Baas 2193 Linterrors: deprecated HTML tags. 398264 wikitext text/x-wiki Please, replace <code>&lt;small></code> and <code>&lt;/small></code><br> with <code>&lt;span style="font-size: small;"></code> and <code>&lt;/span></code>. <br>Thank you. - [[Gebruiker:Erik Baas|Erik Baas]] ([[Overleg gebruiker:Erik Baas|overleg]]) 5 jul 2025 16:35 (CEST) 5kynm4rvkiab861dyhirn4uupwsovg8 14 44316 398277 2025-07-05T15:03:41Z Erik Baas 2193 {{Hiddencat}} {{Nog te categoriseren}} 398277 wikitext text/x-wiki {{Hiddencat}} {{Nog te categoriseren}} q6u7au7n6vwmbffwdjfr2j4bu83glhm 14 44317 398285 2025-07-05T16:18:10Z Erik Baas 2193 [[Categorie:Wikibooks]] 398285 wikitext text/x-wiki [[Categorie:Wikibooks]] 8ywl2vniggyjcmesrrxpe9c90vodqtm 398288 398285 2025-07-05T16:33:59Z Erik Baas 2193 Erik Baas heeft pagina [[Categorie:Errors reported by Module String]] hernoemd tot [[Categorie:Wikibooks:Errors reported by Module String]] 398285 wikitext text/x-wiki [[Categorie:Wikibooks]] 8ywl2vniggyjcmesrrxpe9c90vodqtm 398290 398288 2025-07-05T16:35:08Z Erik Baas 2193 {{hiddencat}} 398290 wikitext text/x-wiki {{Hiddencat}} [[Categorie:Wikibooks]] 461nmplgopx6v5wfh1aqv8m6ng6bn4n 14 44318 398289 2025-07-05T16:33:59Z Erik Baas 2193 Erik Baas heeft pagina [[Categorie:Errors reported by Module String]] hernoemd tot [[Categorie:Wikibooks:Errors reported by Module String]] 398289 wikitext text/x-wiki #DOORVERWIJZING [[:Categorie:Wikibooks:Errors reported by Module String]] nmcka2tt7k40elgchv6co58kk722sg3 0 44319 398306 2025-07-06T07:35:55Z JopkeB 18060 Nieuwe pagina aangemaakt met '[[File:SeaDream II — Buffet (dinner).JPG|thumb|350px|Buffettafel (voorbeeld)]] Een '''buffet''' is een manier om aan gasten eten en/of drinken aan te bieden. Er staan een of meer tafels met verschillende gerechten in een centrale ruimte. Iedereen loopt met een bord langs de tafel(s) en schept eten op. Als het bord vol is, gaat men dit elders in dezelfde of en andere ruimte opeten, om eventueel later nog meer op te scheppen. Een buffet is vooral handig als e…' 398306 wikitext text/x-wiki [[File:SeaDream II — Buffet (dinner).JPG|thumb|350px|Buffettafel (voorbeeld)]] Een '''buffet''' is een manier om aan gasten eten en/of drinken aan te bieden. Er staan een of meer tafels met verschillende gerechten in een centrale ruimte. Iedereen loopt met een bord langs de tafel(s) en schept eten op. Als het bord vol is, gaat men dit elders in dezelfde of en andere ruimte opeten, om eventueel later nog meer op te scheppen. Een buffet is vooral handig als er veel gasten zijn. Men kan dan verspreid in de woonkamer of tuin zitten met bijvoorbeeld het bord op schoot of op een salon- of bijzettafel, en de eettafel als buffettafel gebruiken. == Soorten buffetten == Er bestaan verschillende soorten buffets: voor [[Kookboek/Ontbijt|ontbijt]], [[Kookboek/Lunch|lunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#Hoofdmaaltijd|diner]], [[Kookboek/Dessert|desserts]], [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|brunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#High_tea|high tea]], [[Kookboek/Barbecuerecept|barbecue]], borrel en andere gelegenheden. De gerechten die op de buffettafel komen, zijn daar aan aangepast en vormen tezamen een volledige maaltijd (d.w.z. met alle onderdelen uit de [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|Schijf van Vijf]]), uitgezonderd een borrel (die geen maaltijd is). Overdadigheid kunt u beperken door kleine(re) borden, kommen en schaaltjes voor de gasten klaar te zetten. == Voorbereiding == Een buffet vergt wel een goede voorbereiding: planning èn uitvoering, schakel ook hulptroepen in. Het gaat bijvoorbeeld om: welke gerechten, [[Kookboek/Drank|dranken]], [[Kookboek/Smaakmaker|smaakmakers]], etc. komen op tafel te staan, in welke volgorde, in welke hoeveelheden, hoe wordt bederf voorkomen. Bedenk een goede looproute langs of rond de tafel. Plaats aan het begin van die loopuroute voldoende borden en ander serviesgoed, dan de gerechten (met voldoende opscheplepels) en eventueel warmhoudplaatjes voor warme gerechten, en aan het eind bestek, servetten, peper & zout en andere smaakmakers. Plaats glazen en/of bekers bij de dranken. Op het laatste moment kunnen de gerechten, dranken en andere ingrediënten op de buffettafel worden gezet. Maak kaartjes om de gerechten aan te duiden, vooral als die verwarring kunnen veroorzaken, zoals knoflookboter, vleesgerechtn, vegaproducten. Om de hoeveelheid werk te beperken, kunt u ook denken aan afhaal- of bezorgmaaltijden en/of kant-en-klaar producten. Voor een '''lunchbuffet''' is het het gemakkelijkste als er van tevoren sandwiches of broodjes zijn klaargemaakt zodat de gasten niet zelf hun brood hoeven te beleggen. Bied dan wel een ruime keuze aan: volkoren/witbrood, met/zonder boter, vegetarisch/veganistisch, verschillende soorten vleeswaren en kazen, en met/zonder sla of andere rauwkost. [[Categorie:Kookboek/Tips en tricks| Buffet]] {{Sub}} gu6fop39da1d0psocbld18a2gfd5dgj 398307 398306 2025-07-06T07:41:05Z JopkeB 18060 /* Voorbereiding */ 398307 wikitext text/x-wiki [[File:SeaDream II — Buffet (dinner).JPG|thumb|350px|Buffettafel (voorbeeld)]] Een '''buffet''' is een manier om aan gasten eten en/of drinken aan te bieden. Er staan een of meer tafels met verschillende gerechten in een centrale ruimte. Iedereen loopt met een bord langs de tafel(s) en schept eten op. Als het bord vol is, gaat men dit elders in dezelfde of en andere ruimte opeten, om eventueel later nog meer op te scheppen. Een buffet is vooral handig als er veel gasten zijn. Men kan dan verspreid in de woonkamer of tuin zitten met bijvoorbeeld het bord op schoot of op een salon- of bijzettafel, en de eettafel als buffettafel gebruiken. == Soorten buffetten == Er bestaan verschillende soorten buffets: voor [[Kookboek/Ontbijt|ontbijt]], [[Kookboek/Lunch|lunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#Hoofdmaaltijd|diner]], [[Kookboek/Dessert|desserts]], [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|brunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#High_tea|high tea]], [[Kookboek/Barbecuerecept|barbecue]], borrel en andere gelegenheden. De gerechten die op de buffettafel komen, zijn daar aan aangepast en vormen tezamen een volledige maaltijd (d.w.z. met alle onderdelen uit de [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|Schijf van Vijf]]), uitgezonderd een borrel (die geen maaltijd is). Overdadigheid kunt u beperken door kleine(re) borden, kommen en schaaltjes voor de gasten klaar te zetten. == Voorbereiding == Een buffet vergt wel een goede voorbereiding: planning èn uitvoering, schakel ook hulptroepen in. Het gaat bijvoorbeeld om: welke gerechten, [[Kookboek/Drank|dranken]], [[Kookboek/Smaakmaker|smaakmakers]], etc. komen op tafel te staan, in welke volgorde, in welke hoeveelheden, hoe wordt bederf voorkomen. Bedenk een goede looproute langs of rond de tafel. Plaats aan het begin van die loopuroute voldoende borden en ander serviesgoed, dan de gerechten (met voldoende opscheplepels) en eventueel warmhoudplaatjes voor warme gerechten, en aan het eind bestek, servetten, peper & zout en andere smaakmakers. Plaats glazen en/of bekers bij de dranken. Op het laatste moment kunnen de gerechten, dranken en andere ingrediënten op de buffettafel worden gezet. Maak kaartjes om de gerechten aan te duiden, vooral als die verwarring kunnen veroorzaken, zoals knoflookboter, vleesgerechtn, vegaproducten. Om de hoeveelheid werk te beperken, kunt u ook denken aan afhaal- of bezorgmaaltijden en/of kant-en-klaar producten, mede afhankelijk van het gezelschap en wat er gebruikelijk is. Voor een '''lunchbuffet''' is het het gemakkelijkste als er van tevoren sandwiches of broodjes zijn klaargemaakt zodat de gasten niet zelf hun brood hoeven te beleggen. Bied dan wel een ruime keuze aan: volkoren/witbrood, met/zonder boter, vegetarisch/veganistisch, verschillende soorten vleeswaren en kazen, en met/zonder sla of andere rauwkost. [[Categorie:Kookboek/Tips en tricks| Buffet]] {{Sub}} bmn7h76esae1duebuomg1w40dm7gl4v 398315 398307 2025-07-06T08:47:58Z JopkeB 18060 /* Voorbereiding */ 398315 wikitext text/x-wiki [[File:SeaDream II — Buffet (dinner).JPG|thumb|350px|Buffettafel (voorbeeld)]] Een '''buffet''' is een manier om aan gasten eten en/of drinken aan te bieden. Er staan een of meer tafels met verschillende gerechten in een centrale ruimte. Iedereen loopt met een bord langs de tafel(s) en schept eten op. Als het bord vol is, gaat men dit elders in dezelfde of en andere ruimte opeten, om eventueel later nog meer op te scheppen. Een buffet is vooral handig als er veel gasten zijn. Men kan dan verspreid in de woonkamer of tuin zitten met bijvoorbeeld het bord op schoot of op een salon- of bijzettafel, en de eettafel als buffettafel gebruiken. == Soorten buffetten == Er bestaan verschillende soorten buffets: voor [[Kookboek/Ontbijt|ontbijt]], [[Kookboek/Lunch|lunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#Hoofdmaaltijd|diner]], [[Kookboek/Dessert|desserts]], [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|brunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#High_tea|high tea]], [[Kookboek/Barbecuerecept|barbecue]], borrel en andere gelegenheden. De gerechten die op de buffettafel komen, zijn daar aan aangepast en vormen tezamen een volledige maaltijd (d.w.z. met alle onderdelen uit de [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|Schijf van Vijf]]), uitgezonderd een borrel (die geen maaltijd is). Overdadigheid kunt u beperken door kleine(re) borden, kommen en schaaltjes voor de gasten klaar te zetten. == Voorbereiding == Een buffet vergt wel een goede voorbereiding: planning èn uitvoering, schakel ook hulptroepen in. Het gaat bijvoorbeeld om: welke gerechten, [[Kookboek/Drank|dranken]], [[Kookboek/Smaakmaker|smaakmakers]], etc. komen op tafel te staan, in welke volgorde, in welke hoeveelheden, hoe wordt bederf voorkomen. Bedenk een goede looproute langs of rond de tafel. Plaats aan het begin van die loopuroute voldoende borden en ander serviesgoed, dan de gerechten (met voldoende opscheplepels) en eventueel warmhoudplaatjes voor warme gerechten, en aan het eind bestek, servetten, peper & zout en andere smaakmakers. Plaats glazen en/of bekers bij de dranken. Op het laatste moment kunnen de gerechten, dranken en andere ingrediënten op de buffettafel worden gezet. Maak kaartjes om de gerechten aan te duiden, vooral als die verwarring kunnen veroorzaken, zoals knoflookboter, vleesgerechten, vegaproducten. Om de hoeveelheid werk te beperken, kunt u ook denken aan afhaal- of bezorgmaaltijden en/of kant-en-klaar producten, mede afhankelijk van het gezelschap en wat er bij het gezelschap gebruikelijk is. Voor een '''lunchbuffet''' is het het gemakkelijkste als er van tevoren sandwiches of broodjes zijn klaargemaakt zodat de gasten niet zelf hun brood hoeven te beleggen. Bied dan wel een ruime keuze aan: volkoren/witbrood, met/zonder boter, vegetarisch/veganistisch, verschillende soorten vleeswaren en kazen, en met/zonder sla of andere rauwkost. [[Categorie:Kookboek/Tips en tricks| Buffet]] {{Sub}} tdiak77d9zbr0brsihuheunxqge849q 398316 398315 2025-07-06T09:00:30Z JopkeB 18060 /* Voorbereiding */ 398316 wikitext text/x-wiki [[File:SeaDream II — Buffet (dinner).JPG|thumb|350px|Buffettafel (voorbeeld)]] Een '''buffet''' is een manier om aan gasten eten en/of drinken aan te bieden. Er staan een of meer tafels met verschillende gerechten in een centrale ruimte. Iedereen loopt met een bord langs de tafel(s) en schept eten op. Als het bord vol is, gaat men dit elders in dezelfde of en andere ruimte opeten, om eventueel later nog meer op te scheppen. Een buffet is vooral handig als er veel gasten zijn. Men kan dan verspreid in de woonkamer of tuin zitten met bijvoorbeeld het bord op schoot of op een salon- of bijzettafel, en de eettafel als buffettafel gebruiken. == Soorten buffetten == Er bestaan verschillende soorten buffets: voor [[Kookboek/Ontbijt|ontbijt]], [[Kookboek/Lunch|lunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#Hoofdmaaltijd|diner]], [[Kookboek/Dessert|desserts]], [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|brunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#High_tea|high tea]], [[Kookboek/Barbecuerecept|barbecue]], borrel en andere gelegenheden. De gerechten die op de buffettafel komen, zijn daar aan aangepast en vormen tezamen een volledige maaltijd (d.w.z. met alle onderdelen uit de [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|Schijf van Vijf]]), uitgezonderd een borrel (die geen maaltijd is). Overdadigheid kunt u beperken door kleine(re) borden, kommen en schaaltjes voor de gasten klaar te zetten. == Voorbereiding == Een buffet vergt wel een goede voorbereiding: planning èn uitvoering, schakel ook hulptroepen in. Het gaat bijvoorbeeld om: welke gerechten, [[Kookboek/Drank|dranken]], [[Kookboek/Smaakmaker|smaakmakers]], etc. komen op tafel te staan, in welke volgorde, in welke hoeveelheden, hoe wordt bederf voorkomen. Bedenk een goede looproute langs of rond de tafel. Plaats aan het begin van die loopuroute voldoende borden en ander serviesgoed, dan de gerechten (met voldoende opscheplepels) en eventueel warmhoudplaatjes voor warme gerechten, en aan het eind bestek, servetten, peper & zout en andere smaakmakers. Plaats glazen en/of bekers bij de dranken. Op het laatste moment kunnen de gerechten, dranken en andere ingrediënten op de buffettafel worden gezet. Maak kaartjes om de gerechten aan te duiden, vooral als die verwarring kunnen veroorzaken, zoals knoflookboter, vleesgerechten, vegaproducten. Zet ook her en der afvalbakjes neer. Om de hoeveelheid werk te beperken, kunt u ook denken aan afhaal- of bezorgmaaltijden en/of kant-en-klaar producten, mede afhankelijk van het gezelschap en wat er bij het gezelschap gebruikelijk is. Voor een '''lunchbuffet''' is het het gemakkelijkste als er van tevoren sandwiches of broodjes zijn klaargemaakt zodat de gasten niet zelf hun brood hoeven te beleggen. Bied dan wel een ruime keuze aan: volkoren/witbrood, met/zonder boter, vegetarisch/veganistisch, verschillende soorten vleeswaren en kazen, en met/zonder sla of andere rauwkost. [[Categorie:Kookboek/Tips en tricks| Buffet]] {{Sub}} i3wi2uemzz2qv9svvibj42ukqg78gtn 398318 398316 2025-07-06T09:14:33Z JopkeB 18060 398318 wikitext text/x-wiki [[File:SeaDream II — Buffet (dinner).JPG|thumb|350px|Buffettafel (voorbeeld)]] Een '''buffet''' is een manier om aan gasten eten en/of drinken aan te bieden. Er staan een of meer tafels met verschillende gerechten in een centrale ruimte. Iedereen loopt met een bord langs de tafel(s) en schept eten op. Als het bord vol is, gaat men dit elders in dezelfde of en andere ruimte opeten, om eventueel later nog meer op te scheppen. Een buffet is vooral handig als er veel gasten zijn. Men kan dan verspreid in de woonkamer of tuin zitten met bijvoorbeeld het bord op schoot of op een salon- of bijzettafel, en de eettafel als buffettafel gebruiken. == Soorten buffetten == Er bestaan verschillende soorten buffets: voor [[Kookboek/Ontbijt|ontbijt]], [[Kookboek/Lunch|lunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#Hoofdmaaltijd|diner]], [[Kookboek/Dessert|desserts]], [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|brunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#High_tea|high tea]], [[Kookboek/Barbecuerecept|barbecue]], borrel en andere gelegenheden. De gerechten die op de buffettafel komen, zijn daar aan aangepast en vormen tezamen een volledige maaltijd (d.w.z. met alle onderdelen uit de [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|Schijf van Vijf]]), uitgezonderd een borrel (die geen maaltijd is). Overdadigheid kunt u beperken door kleine(re) borden, kommen en schaaltjes voor de gasten klaar te zetten. == Voorbereiding == Een buffet vergt wel een goede voorbereiding: planning èn uitvoering, schakel ook hulptroepen in. Het gaat bijvoorbeeld om: welke gerechten, [[Kookboek/Drank|dranken]], [[Kookboek/Smaakmaker|smaakmakers]], etc. komen op tafel te staan, in welke volgorde, in welke hoeveelheden, hoe wordt bederf voorkomen. Bedenk een goede looproute langs of rond de tafel. Plaats aan het begin van die loopuroute voldoende borden en ander serviesgoed, dan de gerechten (met voldoende opscheplepels) en eventueel warmhoudplaatjes voor warme gerechten, en aan het eind bestek, servetten, peper & zout en andere smaakmakers. Plaats glazen en/of bekers bij de dranken. Op het laatste moment kunnen de gerechten, dranken en andere ingrediënten op de buffettafel worden gezet. Maak kaartjes om de gerechten aan te duiden, vooral als die verwarring kunnen veroorzaken, zoals knoflookboter, vleesgerechten, vegaproducten. Zet ook her en der afvalbakjes neer. Om de hoeveelheid werk te beperken, kunt u ook denken aan afhaal- of bezorgmaaltijden en/of kant-en-klaar producten, mede afhankelijk van het gezelschap en wat er bij het gezelschap gebruikelijk is. Voor een '''lunchbuffet''' is het het gemakkelijkste als er van tevoren sandwiches of broodjes zijn klaargemaakt zodat de gasten niet zelf hun brood hoeven te beleggen. Bied dan wel een ruime keuze aan: volkoren/witbrood, met/zonder boter, vegetarisch/veganistisch, verschillende soorten vleeswaren en kazen, en met/zonder sla of andere rauwkost. [[Categorie:Kookboek/Tips en tricks| ]] {{Sub}} 4hwttilchps80zrjmqsyezo5v7wehu9 398319 398318 2025-07-06T09:15:02Z JopkeB 18060 398319 wikitext text/x-wiki [[File:SeaDream II — Buffet (dinner).JPG|thumb|350px|Buffettafel (voorbeeld)]] Een '''buffet''' is een manier om aan gasten eten en/of drinken aan te bieden. Er staan een of meer tafels met verschillende gerechten in een centrale ruimte. Iedereen loopt met een bord langs de tafel(s) en schept eten op. Als het bord vol is, gaat men dit elders in dezelfde of en andere ruimte opeten, om eventueel later nog meer op te scheppen. Een buffet is vooral handig als er veel gasten zijn. Men kan dan verspreid in de woonkamer of tuin zitten met bijvoorbeeld het bord op schoot of op een salon- of bijzettafel, en de eettafel als buffettafel gebruiken. == Soorten buffetten == Er bestaan verschillende soorten buffets: voor [[Kookboek/Ontbijt|ontbijt]], [[Kookboek/Lunch|lunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#Hoofdmaaltijd|diner]], [[Kookboek/Dessert|desserts]], [[Kookboek/Maaltijden samenstellen#Brunch|brunch]], [[Kookboek/Maaltijden_samenstellen#High_tea|high tea]], [[Kookboek/Barbecuerecept|barbecue]], borrel en andere gelegenheden. De gerechten die op de buffettafel komen, zijn daar aan aangepast en vormen tezamen een volledige maaltijd (d.w.z. met alle onderdelen uit de [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|Schijf van Vijf]]), uitgezonderd een borrel (die geen maaltijd is). Overdadigheid kunt u beperken door kleine(re) borden, kommen en schaaltjes voor de gasten klaar te zetten. == Voorbereiding == Een buffet vergt wel een goede voorbereiding: planning èn uitvoering, schakel ook hulptroepen in. Het gaat bijvoorbeeld om: welke gerechten, [[Kookboek/Drank|dranken]], [[Kookboek/Smaakmaker|smaakmakers]], etc. komen op tafel te staan, in welke volgorde, in welke hoeveelheden, hoe wordt bederf voorkomen. Bedenk een goede looproute langs of rond de tafel. Plaats aan het begin van die loopuroute voldoende borden en ander serviesgoed, dan de gerechten (met voldoende opscheplepels) en eventueel warmhoudplaatjes voor warme gerechten, en aan het eind bestek, servetten, peper & zout en andere smaakmakers. Plaats glazen en/of bekers bij de dranken. Op het laatste moment kunnen de gerechten, dranken en andere ingrediënten op de buffettafel worden gezet. Maak kaartjes om de gerechten aan te duiden, vooral als die verwarring kunnen veroorzaken, zoals knoflookboter, vleesgerechten, vegaproducten. Zet ook her en der afvalbakjes neer. Om de hoeveelheid werk te beperken, kunt u ook denken aan afhaal- of bezorgmaaltijden en/of kant-en-klaar producten, mede afhankelijk van het gezelschap en wat er bij het gezelschap gebruikelijk is. Voor een '''lunchbuffet''' is het het gemakkelijkste als er van tevoren sandwiches of broodjes zijn klaargemaakt zodat de gasten niet zelf hun brood hoeven te beleggen. Bied dan wel een ruime keuze aan: volkoren/witbrood, met/zonder boter, vegetarisch/veganistisch, verschillende soorten vleeswaren en kazen, en met/zonder sla of andere rauwkost. [[Categorie:Kookboek/Tips en tricks]] {{Sub}} n5oq4rvykdtque253kpod4xs370in4o