Википеди oswiki https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%C3%A6%D0%B9%D1%80%D0%B0%D0%B3_%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%81 MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Медиа Сæрмагонд Тæрхон Архайæг Архайæджы ныхас Википеди Википедийы тæрхон Файл Файлы тæрхон MediaWiki MediaWiki-йы тæрхон Хуызæг Хуызæджы тæрхон Æххуыс Æххуысы тæрхон Категори Категорийы тæрхон TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля 0 574 586978 571461 2025-06-22T18:07:32Z Taamu 795 586978 wikitext text/x-wiki {{Æндæр нысаниуæг|Журналы тыххæй кæс [[Ирæф (журнал)]]. Хъæуы тыххæй кæс [[Æрæф (хъæу)]]}} {{Цæугæдон2 |Ном = Æрæф |Оригиналон ном = Ирæф |Ныв = Урух зимой 3.jpg |Нывы ном = |Картæ = |Картæйы ном = |Дæргъ = 104 |Бассейны фæзуат = 1280 |Бассейн = [[Къаспы денджыз]] |Цæугæдæтты бассейн = [[Терк]] |Доны хардз = 40 |Барыны бынат = |Гуырæн = [[Дыгургом]] |Гуырæны бынат = |Гуырæны бæрзæнд = |s_lat_dir = N |s_lat_deg = 42|s_lat_min = 54|s_lat_sec = 58 |s_lon_dir = E |s_lon_deg = 43|s_lon_min = 41|s_lon_sec = 50.6 |Донæфтæн = [[Терк]] |Донæфтæны бынат = |Донæфтæны бæрзæнд = |m_lat_dir = N|m_lat_deg = 43|m_lat_min = 27|m_lat_sec = 22 |m_lon_dir = E|m_lon_deg = 44|m_lon_min = 06|m_lon_sec = 26 |Цæугæдоны уырдыг = |Паддзахад = Уæрæсе |Регион = [[Цæгат Ирыстон]], [[Кæсæг-Балхъар]] |Позицион картæ = Цæгат Ирыстон |ВикиКъæбицы категори = Urukh River }} '''Æрæф''', [[Дыгурон диалект|дигоронау]] '''Ирæф''' æй [[Цæгат Ирыстон|Цæгат Иристони]] ахсгиагдæр цæугæдæнттæй еу. Аци дон ма '''Урух''' дæр хонунцæ. Ирæфи дони æвзурæг æй [[Хæрисы ком|Хæреси]] цъæх-цъæхид [[цъити|цъететæ]], [[Сугъан]] æма [[Лæбода]]й цъоппитæ. Цæугæдони дæргъцæ æй 104 километри. Ирæф [[Терк|Терки]] дони хæццæ баеу уй Александровский станици цори ([[Кæсæг-Балхъар|Кæсæг-Балхъари Республикæ]]). Ирæф медкоми æ райдайæнæй [[Мæцутæ|Мæцути]] фæзи уæнгæ цæуй [[Москъа]]бæл цæгат-хорискæсæн æрдæмæ. Хонхи цæугæй дони къæдзæхгун билгæрæнтти æрфæ рауæнæй-рауæнти хезуй 50-80 метри уæнгæ, Æхсинтти коми ба — 90-100 метри. Аци рауæн Ирæф хуæнхтæй рахезгæй, [[Ирыстон|Иристони]] иннæ цæугæдæнтти хузæн нæ ниххæлеутæ уй хецæн листæг къанæуттæбæл, фал ма берæ дæсгай километртæ цæуй унгæг æма бæрзонд «къæдзæхгун» ауæдзæбæл, сауæнгæ [[Секер]] æма [[Дзæгъебпарз]]и гъæути уæнгæ. Ами ба фæндон, парахат райвазуй æ реугудур, ниффæтæнтæ уй, æ цуд ба — фæссабурдæр уй. Ирæфбæл æфтуйуй цалдæр цæугæдони: рахез фарсæй — хонсарæй цæгатæрдæмæ — [[Тæни дон]], [[Къæрæугомы дон|Къæрæугоми дон]] æма [[Айгомуги дон]]; галеу фарсæй рæсог [[Билæджы дон|Билæги дон]], [[Наргъы дон (Æрæфы фæрсагдон)|Наргъи дон]], [[Сæхоли дон]], уæдта [[Хæзнидон (цæугæдон)|Хæзнидон]]. Аци цæугæдæнттæй Хæзнидон æй тæккæ даргъдæр æма тæккæ фулдæр донхæссæг, Хæзнидон Ирæфæн æхецæй дæр берæ минкъийдæр нæ ’й. Ирæф, иннæ хуæнхаг цæугæдæнттау, сæрди ивулд фæууй, зумæги ба — æруæлбун уй. Сæрдигон еу сикъундмæ дæттуй дони 300 м³, зумæг ба — æдеугурæй 2 м³. Тæккæ ивулддæр фæууй июли мæйи кæрони æма августи мæйи райдайæни. {{Æрæф}} {{Терчы фæрсагдæттæ}} [[Категори:Цæгат Ирыстоны цæугæдæттæ]] [[Категори:Кæсæг-Балхъары цæугæдæттæ]] [[Категори:Терчы фæрсагдæттæ]] [[Категори:Дыгуронау фыст]] [[Категори:Дыгургомы цæугæдæттæ]] [[Категори:Æрæфы районы цæугæдæттæ]] 67bkxwdkirkc8hr9iu7ttrvjq2zo6xv 0 2258 586989 555747 2025-06-22T21:21:41Z Taamu 795 586989 wikitext text/x-wiki {{ЦР |Статус = Сахар |Ирон ном = Стъарапол |Оригиналон ном = {{lang-ru|Ставрополь}} |Паддзахад = Уæрæсе |Герб = |Тырыса = |Гербы уæрх = |Тырысайы уæрх = |lat_deg =45 |lat_min = 03|lat_sec = |lon_deg =41 |lon_min = 59|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |Паддзахады картæйы ас = 300 |Регионы картæйы ас = 300 |Районы картæйы ас = |Регионы тип = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект |Регион = Стъараполы край |Регион таблицæйы = Стъараполы край |Районы тип = |Район = |Район таблицæйы = |Æмбалады тип = |Æмбалад = |Сæргълæууæджы тип = |Сæргълæууæг = |Бындурæвæрд = 1777 |Раздæры нæмттæ = {{НП-ПН|1935|Ставрополь-Кавказский|1943|Ворошиловск}} |Статус кæдæй = 1785 |Фыццаг кой = |Фæзуат = 171,7<ref name="Генплан">Проект внесения изменений в корректировку генерального плана города Ставрополя на 2010-2030 годы в соответствии с постановлением администрации города Ставрополя от 17.04.2014 № 1305</ref> |Бæрзæнды тип = |Центры бæрзæнд = 230 |Бæстыхъæд = |Официалон æвзаг = |Официалон æвзаг-ref = |Цæрджытæ = {{ Цæрджытæ | Ставрополь | тс }} |Сфысты аз = {{ Цæрджытæ | Ставрополь | г }} |Æнгомдзинад = |Агломераци = |Националон сконд = |Динон сконд = |Сахатон таг = +3 |DST = |Телефонон код = +7 8652 |Посты индекстæ = 355000-355099 |Автомобилон код = |Идентификаторы тип = |Цифрон идентификатор = |ВикиКъæбицы категори = |Сайт = |Сайты æвзаг = }} '''Стъарапол''' ({{lang-ru|Ставрополь}}, [[грекъаг æвзаг|бердзенагау]] нысан кæны ''дзуары сахар'') у [[Уæрæсе|Уæрæсейы]] [[сахар]], [[Стъараполы край]]ы сæйраг сахар. Стъарапол у, æппæт Уæрæсейы цæрынæн хуыздæр чи бæззы, ахæм сахар<ref>{{Cite web|url =http://minstroyrf.ru/upload/iblock/49a/rp-2420_r.pdf|title =Распоряжение Правительства Российской Федерации от 1 декабря 2014 г. № 2420-р «Об итогах Всероссийского конкурса на звание «Самое благоустроенное городское (сельское) поселение России» за 2013 год»|author =|work =|date =|publisher =|accessdate =2015-03-30|archiveurl =https://web.archive.org/web/20170726220739/http://www.minstroyrf.ru/upload/iblock/49a/rp-2420_r.pdf|archivedate =2017-07-26|deadlink =no}}</ref>. Сахары бындур сæвæрдтой [[1777-æм аз]]ы. Сахары статус Стъарапол райста [[1785-æм аз]]ы. [[1935]] азы онг йæ ном уыдис '''Ста́врополь-Кавка́зский''', 1935 азæй [[1943]] азы онг — '''Вороши́ловск'''. == Географи == Стъарапол æрбынат кодта [[Стъараполы уæлвæз]]ыл, Кавказы хæхты раз, цæугæдон Ташла кæм ратæдзы, уыцы ран. У Мæскуыйæ 1450 км хуссарырдæм. Денджызы æмвæзадæй у 230 м уæлдæр. Сахары иу уынг хуыйны ''45-æм параллель'' — йæ дырыс географион координатæтæм гæсгæ. Уымæ гæсгæ Стъарапол у полюсæй æмæ экваторæй æмиас дард<ref>{{Cite web|url =http://ns1.stavadm.ru/stavropol/city-passport/|title =Паспорт города (на 01.01.2013)|author =|work =|date =|publisher =|accessdate =2015-03-31|archiveurl =https://web.archive.org/web/20150402111039/http://ns1.stavadm.ru/stavropol/city-passport/|archivedate =2015-04-02|deadlink =yes}}</ref>. Стъарапол лæууы ахсджиаг бынаты [[Азовы денджыз|Азовы]] æмæ [[Хъаспы денджыз]]ы æхсæн, уымæ гæсгæ сахар фæхонынц «Кавказы къулдуар»<ref>{{Чиныг|автор = Савельева, В. В.|сæргонд = Природа города Ставрополя|ответственный = |издание = |бынат = Ставрополь|рауагъдад = Ставропольсервисшкола|аз = 2002|страницы = |страниц = 192|isbn = 5-93078-105-2}}</ref>. [[Файл:Stavropol urban okrug.png|thumb|360px|'''Стъараполы сахарон зылды сконд:'''<br>{{legend|lightpink|Стъараполы зæххытæ сахары арæнты мидæг}} {{legend|orange|хут. Грушёвый}} {{legend|silver|аэропорт Шпаковское}} {{legend|#b5e61d|цъæх территоритæ}} {{legend|LightSkyBlue|дæттæ}}]] Сахар ахсы 171,7 км²<ref name="Генплан" />. Стырдæр сахары зылд (æд аэропорт æмæ цъæх территоритæ) у 276,7 км². Амæддзæгтæ цы ран лæууынц, ахæм фæзуат у 127,870 км² (сахары зылды фæзуаты 46,2 %). Сахары зылды зæххытæм хауы [[Сенгилейы донæвæрæн]] дæр (42 км²), уымæй сахар фæисы дон. Стъарапол адаргъ ис хуссар-ныгуылæнæй цæгат-скæсæнмæ. Сахарæй 5 км æдде лæууы йæ чысылдæр «æмбæлццон сахар» — [[Михайловск (Стъараполы край)|Михайловск]]. Абоны Стъараполы мидæг ис 530 уынджы, кæцыты иумæйаг дæргъ у 700 километрæй фылдæр. Ис дзы 28 мин амаддзаджы, уыдонæй 23,8 мины цæрынц адæймæгтæ. Сахары ис 149 ахуыргæнæндоны, уыдонæй 20 уæлдæр ахуырад дæттынц. Уымæй йеддæмæ сахары ис фондз музейы, дыууæ театры æмæ 219 фенддаджы (архитектурон, историон æмæ культурон бынтæ). Сахары цур ис егъау хъæд, 4494 гектары. Стъараполы бирæ фенддæгты ’хсæн ис фыццагæм гимназы бæстыхай (кæцыйы ахуыр кодта Хетæгкаты Къоста æмæ йæ рæстæджы æндæр зындгонд адæм), Кавказы фыццаг сылгоймæгты гимназ<ref>{{Cite web |url=http://kulturnoe-nasledie.ru/monuments.php?id=2600000200 |title=Первая на Кавказе женская гимназия |accessdate=2012-08-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140101141916/http://kulturnoe-nasledie.ru/monuments.php?id=2600000200 |archivedate=2014-01-01 |deadlink=yes }}</ref>, сахары фыццаг дуртæй амад хæдзар<ref>[http://kulturnoe-nasledie.ru/monuments.php?id=2600012000 Первый каменный дом в г. Ставрополе]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> æмæ æндæртæ. === Бынæттон хиуынаффæйад === ;Сахары думæйы сæрдар * Колягин Георгий Семёны фырт<ref>{{cite web|title=Колягин Георгий Семёнович|url=http://www.dumast.ru/duma/about/deputies/kolyagin/|work=Официальный сайт Ставропольской городской Думы|accessdate=2016-04-09|ref=Биография Колягина Георгия Семёновича|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160424140418/http://www.dumast.ru/duma/about/deputies/kolyagin/|archivedate=2016-04-24|deadlink=yes}}</ref> ;Сахары сæргълæууæг * Джатдоев Андрей Хасаны фырт<ref>{{cite web|title=Джатдоев Андрей Хасанович|url=http://ставрополь.рф/about/glava_goroda|work=Официальный сайт администрации города Ставрополя|accessdate=2016-04-09|ref=Биография Джатдоева Андрея Хасановича|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160413135624/http://xn--80ae1alafffj1i.xn--p1ai/about/glava_goroda/|archivedate=2016-04-13|deadlink=no}}</ref> == Цæрджытæ == 2010-æм азы сфыстмæ гæсгæ сахары цæрынц<ref>{{cite web|url=http://stavstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/stavstat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/|title=Итоги::Ставропольстат|accessdate=2013-04-24|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GCppk37M?url=http://stavstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/stavstat/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/|archivedate=2013-04-28|deadlink=yes}}</ref>: {|class="wikitable" |- ! Адæмыхатт !! Нымæц, мины !! Хай |- | уырыс || 345 601 || 86,72 % |- | сомих || 17 821 || 4,47 % |- | украинæгтæ || 4089 || 1,03 % |- | хъæрæсейæгтæ || 2415 || 0,61 % |- | грекъæгтæ || 2397 || 0,60 % |- | даргинæгтæ || 1739 || 0,44 % |- | азербайджайнæгтæ || 1570 || 0,39 % |- | тæтæр || 1274 || 0,32 % |- | лекъ || 1148 || 0,29 % |- | æндæртæ || 14 967 || 3,75 % |- | нæ бацамыдтой || 5518 || 1,38 % |} == Истори == Стыр Фыдыбæстæйы хæсты рæстæг немыц байстой Стъарапол 1942 азы 3 августы. 1943 азы 21 январы сахар ссæрибар æрцыдис<ref name='6VdPrvZ01'>{{ cite web | url = http://kursavka.info/images/god-11.doc | title = Календарь государственных праздников Российской федерации, памятных дат и знаменательных событий Ставропольского края на 2011 год | accessdate = 2015-01-17 | archiveurl = https://www.webcitation.org/6VdPrvZ01?url=http://kursavka.info/images/god-11.doc | archivedate = 2015-01-16 | deadlink = yes }}</ref>. Уыцы иу аз Орджоникидзейы крайæн радтой Стъараполы крайы ном, сахар Ворошиловскæн та — йæ раздæры ном, Стъарапол<ref>Указ Президиума ВС СССР от 12.01.1943 о переименовании города Ворошиловска ... и Орджоникидзевского края в Ставропольский край с обоснованием ''«различие в наименовании краевого центра и края вызывает затруднения для учреждений и граждан»''</ref>. === Ирон Стъарапол === Стъараполы гимназы ахуыр кодтой [[Доййаты Саханджери]], [[Хъаныхъуаты Инал]], [[Цæлыккаты Ахмæт]] æмæ [[Хетæгкаты Къоста]] (1871-æм азæй дæс азы дæргъы). Къоста ма Стъарапол цардис йæ фыццаг арвысты рæстæг, 1893 азæй 1897 азы онг, куыста дзы газеты уацхæссæгæй. Стъараполы сæйраг уынгтæй иу хæссы ирон поэты ном — ''Хетæгкаты Къостайы уынг'' (центрон паркмæ ’ввæхс). == Транспорт == Стъараполы кусынц [[троллейбус]]ы 9 маршруты, ис автобустæ æмæ маршруткæтæ. Иннæ сахартимæ Стъарапол баст у автомагистралтæй, ис дзы æфсæнвæндаджы вокзал æмæ аэропорт (рейстæ [[Мæскуы]] æмæ [[Стамбул]]мæ). == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} {{къæртт-Уæрæсе}} {{Стъараполы крайы сахартæ}} [[Категори:Стъарапол|*]] 8kck6dnglx6cfnbxlw835dg7jvvkril 0 2269 586960 555770 2025-06-22T13:18:48Z Spokiyny 26455 586960 wikitext text/x-wiki {{ЦР |Статус = Сахар |Ирон ном = Тольятти |Оригиналон ном = {{lang-ru|Тольятти}} |Паддзахад = Уæрæсе |Герб = |Тырыса = |Гербы уæрх = |Тырысайы уæрх = |lat_deg = 53 |lat_min = 31 |lat_sec = |lon_deg = 49 |lon_min = 25 |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |Паддзахады картæйы ас = 300 |Регионы картæйы ас = 300 |Районы картæйы ас = |Регионы тип = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект |Регион = Самарæйы облæст |Регион таблицæйы = Самарæйы облæст |Районы тип = |Район = |Район таблицæйы = |Æмбалады тип = |Æмбалад = |Сæргълæууæджы тип = |Сæргълæууæг = |Бындурæвæрд = 1737 |Раздæры нæмттæ = {{НП-ПН|1964|Стъарапол}} |Статус кæдæй = 1780 |Фыццаг кой = |Фæзуат = 314,8 |Бæрзæнды тип = |Центры бæрзæнд = |Бæстыхъæд = |Официалон æвзаг = |Официалон æвзаг-ref = |Цæрджытæ = {{ Цæрджытæ | Тольятти | тс }} |Сфысты аз = {{ Цæрджытæ | Тольятти | г }} |Æнгомдзинад = |Агломераци = |Националон сконд = |Динон сконд = |Сахатон таг = +4 |DST = |Телефонон код = +7 8482 |Посты индекстæ = 445000–445999 |Автомобилон код = |Идентификаторы тип = |Цифрон идентификатор = |ВикиКъæбицы категори = |Сайт = |Сайты æвзаг = }} '''Толья́тти''' ([[Тольятти, Пальмиро|Пальмиро Тольяттийы]] номыл, [[1964-æм аз]]ы онг — '''Стъарапол''') у [[Уæрæсе]]йы сахар [[Самарæйы облæст]]ы, уыцы облæсты дыккаг стырдæр сахар. Цæрынц дзы 700 мин адæймаджы. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} {{къæртт-Уæрæсе}} {{Самарæйы облæсты сахартæ}} {{Цæугæдон Волгæйыл сахартæ}} [[Категори:Тольятти|*]] o97i0k9mnvzmr4an8zbl7njwdfihfp2 0 4647 586990 577064 2025-06-22T21:46:57Z Taamu 795 586990 wikitext text/x-wiki {{Æндæр нысаниуæг|Цæугæдоны тыххæй кæс [[Лескены дон]].}} {{ЦР |Статус = Хъæу |Ирон ном = Лескен |Оригиналон ном = |Ныв = |Ном = |Паддзахад = Уæрæсе |Герб = |Тырыса = |Гербы уæрх = |Тырысайы уæрх = |lat_deg =43 |lat_min =16 |lat_sec =38 |lon_deg =43 |lon_min =49 |lon_sec =20 |CoordAddon = |CoordScale = |Паддзахады картæйы ас = 300 |Регионы картæйы ас = 300 |Районы картæйы ас = 300 |Регионы тип = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект |Регион = Цæгат Ирыстон |Регион таблицæйы = Цæгат Ирыстон |Районы тип = Цæгат Ирыстоны административон дих{{!}}Муниципалон район |Район = Æрæфы район |Район таблицæйы = Æрæфы район |Æмбалады тип = |Æмбалад = |Мидæг дихкæнынад = |Сæргълæууæджы тип = |Сæргълæууæг = |Бындурæвæрд = 1864 |Фыццаг кой = |Раздæры нæмттæ = Хайтыхъæу, дыг. ''Хутигъæу'' |Статус кæдæй = |Фæзуат = |Бæрзæнды тип = |Центры бæрзæнд = |Бæстыхъæд = |Официалон æвзаг = |Официалон æвзаг-ref = |Цæрджытæ = {{ Цæрджытæ | Лескен (Северная Осетия) | тс }} |Сфысты аз = {{ Цæрджытæ | Лескен (Северная Осетия) | г }} |Æнгомдзинад = |Агломераци = |Националон сконд = |Динон сконд = |Сахатон таг = +3 |DST = |Телефонон код = |Посты индекстæ = 363507 |Автомобилон код = |Идентификаторы тип = |Цифрон идентификатор = |ВикиКъæбицы категори = |Сайт = |Сайты æвзаг = }} '''Лескен''', вариант: '''Лесчен'''<Ref>[[Мамсыраты Дæбе]]. Уацмыстæ æртæ томæй. Т. 1. Радзырдтæ. Орджоникидзе. 1965</ref> у стыр [[хъæу]] [[Цæгат Ирыстон]]ы [[Æрæфы район]]ы. Лæууы цæугæдон [[Лескены дон]]ы былыл. Бындурæвæрд æрцыдис [[1864-æм аз]]ы.<ref name="toponimi">[[Цагъаты Анастасия]]. Цæгат Ирыстоны топоними. II-æм хай. Дзæуджыхъæу, 1975. 501 ф.</ref> == Цæрджытæ == {{ Цæрджытæ | Лескен (Северная Осетия) }} == Æрвитæнтæ == * [https://www.youtube.com/watch?v=eAWLobFt2Hk ГТРК Алания // Аланийы райсом. Уазджытæ — Текъаты Артур, Бетърозты Аслæнбег (08.09.2020)] == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} {{къæртт-ирон}} {{Æрæфы районы цæрæнрæттæ}} [[Категори:Лескен|*]] ogv46vcx4o0g24i72sb8vhgdlahd9as 10 5075 586983 485182 2025-06-22T18:38:02Z Taamu 795 586983 wikitext text/x-wiki {{Регионы сахартæ |Регион = Стъараполы край |РегионГуырынон = Стъараполы крайы |Тырыса = Flag of Stavropol Krai.svg |Герб = Coat of arms of Stavropol Krai.svg |СæйрагСахар = Стъарапол |Сахартæ = * [[Благодарный]] * [[Будённовск]] * [[Гуым|Гуым (''Георгиевск'')]] * [[Гуымы Хъæрмæдон|Гуымы Хъæрмæдон (''Пятигорск'')]] * [[Ессентуки]] * [[Железноводск]] * [[Зеленокумск]] * [[Изобильный]] * [[Ипатово]] * [[Кисловодск]] * [[Лермонтов (сахар)|Лермонтов]] * [[Минеральные Воды]] * [[Михайловск (Стъараполы край)|Михайловск]] * [[Невинномысск]] * [[Нефтекумск]] * [[Новоалександровск]] * [[Новопавловск]] * [[Светлоград]] }}<noinclude> [[Категори:Википеди:Сахарты номхыгъдты шаблонтæ|Стъараполы край]]</noinclude> e0cbyp9ervvh8twiab6p5x6svks8l3h 10 5465 586984 547438 2025-06-22T18:40:23Z Taamu 795 586984 wikitext text/x-wiki {{Регионы сахартæ |Регион = Цæгат Ирыстон |РегионГуырынон = Цæгат Ирыстоны |Тырыса = Flag of North Ossetia.svg |Герб = Emblem of North Ossetia.svg |СæйрагСахар = Дзæуджыхъæу |СæйрагСахарыСтатус = Сæйраг сахар |Сахартæ = * [[Алагир]] * [[Æрыдон (сахар)|Æрыдон]] * [[Беслæн]] * [[Дигорæ]] * [[Мæздæг]] }}<noinclude> [[Категори:Шаблонтæ:Цæгат Ирыстон]] </noinclude> ml46bruyl5yjt3f3t15vlv4yp5kypzl 10 5466 586980 565316 2025-06-22T18:36:32Z Taamu 795 586980 wikitext text/x-wiki {{Навигацион таблицæ |класс_списков = hlist |ныв = {{#if: {{{Герб|}}} | [[Файл:{{{Герб}}}|75px|{{{РегионГуырынон}}} герб]]}} |ныв2 = {{#if: {{{Тырыса|}}} | [[Файл:{{{Тырыса}}}|75px|{{{РегионГуырынон}}} тырыса]]}} |заголовок = [[{{{Регион}}}|{{{РегионГуырынон}}}]] сахартæ |список = {{#if: {{{СæйрагСахар|}}} | {{{СæйрагСахарыСтатус|Административон центр}}}: '''[[{{{СæйрагСахар}}}]]'''<br />}}{{{Сахартæ}}}}} <noinclude>[[Категори:Википеди:Шаблонтæ|{{{Регион}}}]]</noinclude> f95fpgncq2b436zrjklzrad340viso3 586981 586980 2025-06-22T18:37:17Z Taamu 795 586981 wikitext text/x-wiki {{Навигацион таг |класс_списков = hlist |ныв = {{#if: {{{Герб|}}} | [[Файл:{{{Герб}}}|75px|{{{РегионГуырынон}}} герб]]}} |ныв2 = {{#if: {{{Тырыса|}}} | [[Файл:{{{Тырыса}}}|75px|{{{РегионГуырынон}}} тырыса]]}} |заголовок = [[{{{Регион}}}|{{{РегионГуырынон}}}]] сахартæ |список = {{#if: {{{СæйрагСахар|}}} | {{{СæйрагСахарыСтатус|Административон центр}}}: '''[[{{{СæйрагСахар}}}]]'''<br />}}{{{Сахартæ}}}}} <noinclude>[[Категори:Википеди:Шаблонтæ|{{{Регион}}}]]</noinclude> bcmfd3m1c6ppxdkahrvv1u009xojqcu 586982 586981 2025-06-22T18:37:33Z Taamu 795 586982 wikitext text/x-wiki {{Навигацион таг |класс_списков = hlist |ныв = {{#if: {{{Герб|}}} | [[Файл:{{{Герб}}}|75px|{{{РегионГуырынон}}} герб]]}} |ныв2 = {{#if: {{{Тырыса|}}} | [[Файл:{{{Тырыса}}}|75px|{{{РегионГуырынон}}} тырыса]]}} |заголовок = [[{{{Регион}}}|{{{РегионГуырынон}}}]] сахартæ |список = {{#if: {{{СæйрагСахар|}}} | {{{СæйрагСахарыСтатус|Административон центр}}}: '''[[{{{СæйрагСахар}}}]]'''<br />}} {{{Сахартæ}}}}} <noinclude>[[Категори:Википеди:Шаблонтæ|{{{Регион}}}]]</noinclude> 10ximhjv3r31iq6udm5locb357dpyp0 0 6409 586961 550469 2025-06-22T14:20:02Z Spokiyny 26455 586961 wikitext text/x-wiki {{ЦР |Статус = Сахар |Ирон ном = Кисловодск |Оригиналон ном = {{lang-ru|Кисловодск}}<br />{{lang-krc|Нарсана}}<br />{{lang-kbd|Нартсанэ}} |Ныв = |Ном = |Паддзахад = Уæрæсе |Герб = |Тырыса = |Гербы уæрх = |Тырысайы уæрх = |lat_deg = 43 |lat_min = 55 |lat_sec = |lon_deg = 42 |lon_min = 43 |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |Паддзахады картæйы ас = 300 |Регионы картæйы ас = 300 |Районы картæйы ас = 300 |Регионы тип = Уæрæсейы федеративон арæзт{{!}}Федерацийы субъект |Регион = Стъараполы край |Регион таблицæйы = Стъараполы край |Районы тип = |Район = |Район таблицæйы = |Æмбалады тип = |Æмбалад = |Сæргълæууæджы тип = |Сæргълæууæг = |Бындурæвæрд = 1803 |Раздæры нæмттæ = |Статус кæдæй = 1903 |Фыццаг кой = 1803 |Фæзуат = |Бæрзæнды тип = |Центры бæрзæнд = |Бæстыхъæд = |Официалон æвзаг = |Официалон æвзаг-ref = |Цæрджытæ = {{ Цæрджытæ | Кисловодск | тс }} |Сфысты аз = {{ Цæрджытæ | Кисловодск | г }} |Æнгомдзинад = |Агломераци = |Националон сконд = [[уырыссаг адæм|уырыс]] (70,0 %) <br />[[сомихаг адæм|сомих]] (12,96 %) <br /> [[хъæрæсейаг адæм|хъæрæсе]] (10,15 %) |Динон сконд = |Сахатон таг = +3 |DST = |Телефонон код = +7 87937 |Посты индекстæ = 3577xx |Автомобилон код = |Идентификаторы тип = |Цифрон идентификатор = |ВикиКъæбицы категори = |Сайт = |Сайты æвзаг = }} '''Кислово́дск''' ({{lang-ru|Кисловодск}}, {{lang-krc|Нарсана}}, {{lang-kbd|Нартсанэ}}) у сахар [[Стъараполы край|Стъараполы крайы]]. Цæрынц дзы 125,9 мин адæймаджы (2025). == Националон сконд == Кисловодсчы цæрынц ([[2008]]): # [[Уырыссаг адæм|Уырыс]] (70,0 %) # [[Сомихаг адæм|Сомих]] (12,96 %) # [[Хъæрæсейаг адæм|Хъæрæсе]] (10,15 %) == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} {{къæртт-Уæрæсе}} {{Стъараполы крайы сахартæ}} [[Категори:Стъараполы крайы сахартæ]] 39yntl0kqqh7rbez89macxu5iq6j38t 0 12737 586985 559392 2025-06-22T18:42:40Z Taamu 795 586985 wikitext text/x-wiki {{Административон иуæг |Хуыз1 = {{Хуыз|Уæрæсе}} |Хуыз2 = |Ирон ном = Стъараполы край |Оригиналон ном = {{lang-ru|Ставропольский край}} |Ныв = |Нывы ном = |Герб = |Тырыса = |Паддзахад = Уæрæсе |Гимн = |Статус = Уæрæсейы Федерацийы субъект |Кæй сконды у = |Датæ = |Йæ дæлхæйттæ = |Сæйраг сахары тип = |Сæйраг сахар = [[Стъарапол]] |Стырдæр сахар = |СтырдæрСахартæ = |Сæргълæууæг = |Сæргълæууæджы титул = |Сæргълæууæг2 = |Сæргълæууæджы титул2 = |ÆМП = |ÆМП-ы аз = |Бынат ÆМП-мæ гæсгæ = |ÆМП иу адæймагмæ = |Бынат ÆМП иу адæймагмæ гæсгæ = |ÆРП = |ÆРП-ы аз = |Бынат ÆРП-мæ гæсгæ = |ÆРП иу адæймагмæ = |Бынат ÆРП иу адæймагмæ гæсгæ = |Æвзаг = |Æвзæгтæ = |Цæрджытæ = {{ Цæрджытæ | Ставропольский край | тс }} |Сфысты аз = {{ Цæрджытæ | Ставропольский край | г }} |Цæрджыты нымæцмæ гæсгæ бынат = |Цæрджыты аргъгонд = |Аргъгонды аз = |Æнгомад = |Националон сконд = |Динмæ гæсгæ = |Фæзуат = |Фæзуатмæ гæсгæ бынат = |Картæ = |Картæйы ас = |Административон иуæджы картæ = Relief Map of Stavropol Krai.jpg |Картæйы ас аи = |СахатонТаг = {{MSK0}} |Телефонон код = |Посты индекстæ = |ISO = |Автомобилон код = 26, 126 |Сайт = |ВикиКъæбицы категори = }} '''Стъараполы край''' ({{lang-ru|Ставропольский край}}) у [[Уæрæсе|Уæрæсейы]] край, [[Ростовы облæст]], [[Краснодары край]], [[Хъалмыхъхъ]], [[Дагъистан]], [[Цæцæн]], [[Кæсæг-Балхъар]] æмæ [[Хъæрæсе-Черкес|Хъæрæсе-Черкесы]] æхсæн. Йæ [[сæйраг сахар]] у [[Стъарапол]] (364 мин адæймаджы). Стъараполы крайы цæрынц 2,7 милуан адæймаджы, уыдонæй сæ фылдæр [[уырыссæгтæ]] (70%) æмæ [[сомихæгтæ]] (13% æввахс). Крайы ис хъомысджын [[электростанцæ]]тæ (Стъараполы ГРЭС — 2400 МВт æмæ Невиномыссчы ГРЭС — 1290 МВт), [[нефт]] æмæ [[æрдзон газ]]ы гуырæнтæ, бæзнаг зæххытæ. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} {{къæртт-Уæрæсе}} {{Уæрæсейы федеративон арæзт}} [[Категори:Стъараполы край| ]] 77ils9sem18uudwukubtuh6cc457qcg 0 20166 586962 579353 2025-06-22T15:45:06Z Taamu 795 586962 wikitext text/x-wiki {{Цæугæдон2 |Ном = Хæрисыдон |Оригиналон ном = Хæресидон |Ныв = Чифандзар на закате.jpg |Нывы ном = |Картæ = |Картæйы ном = |Дæргъ = |Бассейны фæзуат = |Бассейн = |Цæугæдæтты бассейн = |Доны хардз = |Барыны бынат = |Гуырæн = [[Хæрисы ком]] |Гуырæны бынат = |Гуырæны бæрзæнд = |s_lat_dir = N |s_lat_deg = 42|s_lat_min = 54|s_lat_sec = 14 |s_lon_dir = E |s_lon_deg = 43|s_lon_min = 25|s_lon_sec = 41 |Донæфтæн = [[Æрæф]] |Донæфтæны бынат = |Донæфтæны бæрзæнд = |m_lat_dir = N|m_lat_deg = 42|m_lat_min = 54|m_lat_sec = 58 |m_lon_dir = E|m_lon_deg = 43|m_lon_min = 41|m_lon_sec = 51 |Цæугæдоны уырдыг = |Паддзахад = Уæрæсе |Регион = [[Цæгат Ирыстон]] |Позицион картæ = Цæгат Ирыстон |ВикиКъæбицы категори = }} '''Хæрисыдон''', [[Дыгурон диалект|дыгуронау]]: '''Хæресидон''' кæнæ '''Бор дорти лæхцорæн''' у [[цæугæдон]] [[Цæгат Ирыстон|Цæгат Ирыстоны]] [[Æрæфы район]]ы, [[Æрæф]]ы фæрсагдон. == Фæрсæгдæттæ == * [[Кæронкомы дон]] * [[Къæрæуы дон]] * [[Сурæ дон]] * [[Хумесы дон]] * [[Хъæуызæды дон]] == Литературæ == * [[Цагъаты Анастасия]]. Цæгат Ирыстоны топоними. II-æм хай. Дзæуджыхъæу, 1975. {{къæртт-ирон}} {{Æрæф}} [[Категори:Цæгат Ирыстоны цæугæдæттæ]] [[Категори:Дыгургомы цæугæдæттæ]] 0u9olgmuhxm0e0dlmwx0ilwuemb0zzp 586963 586962 2025-06-22T15:46:12Z Taamu 795 586963 wikitext text/x-wiki {{Цæугæдон2 |Ном = Хæрисыдон |Оригиналон ном = Хæресидон |Ныв = Чифандзар на закате.jpg |Нывы ном = |Картæ = |Картæйы ном = |Дæргъ = |Бассейны фæзуат = |Бассейн = |Цæугæдæтты бассейн = |Доны хардз = |Барыны бынат = |Гуырæн = [[Хæрисы ком]] |Гуырæны бынат = |Гуырæны бæрзæнд = |s_lat_dir = N |s_lat_deg = 42|s_lat_min = 54|s_lat_sec = 14 |s_lon_dir = E |s_lon_deg = 43|s_lon_min = 25|s_lon_sec = 41 |Донæфтæн = [[Æрæф]] |Донæфтæны бынат = |Донæфтæны бæрзæнд = |m_lat_dir = N|m_lat_deg = 42|m_lat_min = 54|m_lat_sec = 58 |m_lon_dir = E|m_lon_deg = 43|m_lon_min = 41|m_lon_sec = 51 |Цæугæдоны уырдыг = |Паддзахад = Уæрæсе |Регион = [[Цæгат Ирыстон]] |Позицион картæ = Цæгат Ирыстон |Стъæлфыты позицитæ = 21 |ВикиКъæбицы категори = }} '''Хæрисыдон''', [[Дыгурон диалект|дыгуронау]]: '''Хæресидон''' кæнæ '''Бор дорти лæхцорæн''' у [[цæугæдон]] [[Цæгат Ирыстон|Цæгат Ирыстоны]] [[Æрæфы район]]ы, [[Æрæф]]ы фæрсагдон. == Фæрсæгдæттæ == * [[Кæронкомы дон]] * [[Къæрæуы дон]] * [[Сурæ дон]] * [[Хумесы дон]] * [[Хъæуызæды дон]] == Литературæ == * [[Цагъаты Анастасия]]. Цæгат Ирыстоны топоними. II-æм хай. Дзæуджыхъæу, 1975. {{къæртт-ирон}} {{Æрæф}} [[Категори:Цæгат Ирыстоны цæугæдæттæ]] [[Категори:Дыгургомы цæугæдæттæ]] o9tgz2omvt34wtwt77kebv5trh8gkxc 10 32552 586979 581948 2025-06-22T18:31:19Z Taamu 795 586979 wikitext text/x-wiki {{Навигацион таг |name = Ирыстоны æхсæнæдтæ |ныв = |сæргонд = [[Ирыстон]]ы [[Ирыстоны æхсæнæдтæ|æхсæнæдтæ]] |текст = * [[Дыгургом]] * [[Дзауы æхсæнад|Дзаугом]] * [[Куырттаты ком]] * [[Къуыдаргом]] * [[Тæгиаты æхсæнад|Тæгиатæ]] * [[Туалгом]] * [[Тырсыгом]] * [[Уæлладжыры æхсæнад|Уæлладжыр]] * [[Урстуалтæ]] * [[Хъуды ком]] * [[Чысангом]] }}<noinclude> [[Категори:Шаблонтæ:Ирыстон]] </noinclude> fxf65ykfc6h2goqese9v5qaafc9iplh 0 52352 586988 558447 2025-06-22T21:15:24Z Taamu 795 586988 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг | имя = | оригинал имени = | изображение = | ширина = | описание изображения = | имя при рождении = | дата рождения = | место рождения = | дата смерти = | место смерти = | гражданство = | род деятельности = | годы активности = | направление = | жанр = | язык произведений = | викисклад = | викитека = }} '''Токаты Инусы фырт Алихан''' (райгуырдис 1893-æм азы — амардис 1920-æм азы) у ирон драматург, поэт æмæ публицист, фыццаг ирон сонеты автор. == Цардафыст == Токаты Алихан райгуырдис 1893-æм азы июлы [[Дæргъæвс]]ы хъæуы бирæзæнæгджын зæххкусæгон бинонты. Йæ райгуырæнбоны датæ бæлвырдгонд нæу, кæцыдæр биографтæм гæсгæ, Алихан райгуырд 1895-æм азы<ref>Поэты мæсыг, Хъодзаты Æхсар. — Дзæуджыхъæу, 2020</ref>. 1907-æм азы фæцис дæргъæвсаг дыууæкъласон дины скъола. Чи йæ зыдта, уыдоны ныхæстæм гæсгæ, скъола фæци кады гæххæттимæ. Дарддæр ын нал уыд ахуыр кæныны фадат, раздæхт фæстæмæ æмæ йæ бинонтæн æххуыс кодта хæдзарон куыстыты. Уый фæстæ йæ мад Дзгойы æмхæрæфырты æххуыссæй бацыд Санибайы скъоламæ, уым каст фæцис цыппарæм къласс. 1912-æм азы Алихан каст фæцис [[Баку]]йы денджызон техникум, уый фæстæ бацыд училищемæ æмæ дзы фæахуыр кодта 1916-æм азы октябры онг. Бакуйы базонгæ ис революционертимæ, иста хайад большевикты сусæг змæлды. Уыцы æзты Бакуйы уыди бирæ ирон фæсивæд, архайдтой се ’взаг, сæ адæмы культурæ, сæ хæхты фарн хъахъхъæныныл. Алихан ахуыры рæстæджы фæцалх литературон куыстыл дæр. 1916-æм азы фæззæджы амард Алиханы фыд Инус æмæ октябры поэт ныууагъта йæ ахуыр æмæ раздæхт Ирыстонмæ. 1917-æм азы бацыд ирон революцион-демократон парти «[[Кермен (парти)|Кермен]]<nowiki/>»-мæ. Æнувыдæй архайдта [[Цæгат Кавказ]]ы революцион змæлды. Иста хайад [[Терчы облæст]]ы II съезды куысты [[Гуымы Хъæрмæдон]]ы, уым æй равзæрстой Терчы республикæйы уæлдæр орган — Адæмон Советмæ. === Сфæлдыстад === Токаты Алихан фыссын райдыдта 1909—10-æм æзты. Уæды фыст æмдзæвгæтæ йæ тетрады баззадысты. Уыцы æмдзæвгæты ’хсæн сты «Иунæджы бон», «Амонд», «Дуне», «Хур» æмæ а.д. Æмдзæвгæтæй уæлдай ныффыста драмæ æмæ публицистикон æрмæджытæ дæр. Классикон сонеты формæйы у фыст йе ’мдзæвгæ «Цыкурайы фæрдыг», йæ сюжеты бындур ис адæмон мотив алæмæты фæрдыгы тыххæй, кæцы аххæст кодта йæ хицауы фæндтæ. Токаты фыста æмбисæндтæ дæр: «Хæрæг æмæ булæмæргъ», «Уасæг, хъаз, бабыз æмæ гогыз». 1912-æм азы кæнæ 1913-æм азы ныффыста йæ пьесæ «Урс сынтытæ», сценæйыл æй сæвæрдта Бакуйы ирон драмон къорд 1914-æм азы февралы. Уыцы пьесæ хауы йæ рагон сфæлдыстадмæ æмæ дзы ахсы уæлдай ахсджиаг бынат<ref>Токаты Алихан. Уацмыстæ — Дзæуджыхъæу, ИР, 2004</ref>. === Фæстæдæры цард æмæ мæлæт === 1920-æм азы Алихан райдыдта кусын Ирыстоны зылды революцион комитеты зæхгуысты хайады [[Джызæлы район]]ы ревкомы сæрдарæй. Бирæ фæндтæ уыд æвзонг поэтæн, фæлæ хъыгагæн йæ къухты нæ бафтыдысты. Уыцы аз Токаты Алихан фæрынчын [[тиф]]æй æмæ сыстынхъом нал уыд. Йæ мæлæты размæ Алиханы хо фехъуыста топпы гæрах: йæхæдæг систа йæхимæ къух æви знаджы нæмыгæй амард, уымæн ничи ницы базыдта. Ныры онг дæр йæ мæлæты аххоссаг бæлвырд нæу. Поэты баныгæдтой Дæргъæвсы, рагон æгъдаумæ гæсгæ йын йæ чырыны нывæрдтой йæ къухфыстытæ дæр. Фæлæ 1953-æм азы Цæгат Ирыстоны наукон-иртасæг институт поэты ингæн куы райгом кодта, уæд гæххæттæ уым нал разындысты. == Фиппаинæгтæ == {{Фиппаинæгтæ}} == Литературæ == * Токаев Алихан Инусович // Бибоева И. Г., Казиты М. Р. Писатели Осетии: Библиографический справочник. — Владикавказ: Ир, 2015. — С. 115—117. — ISBN 978-5-7534-1499-01 * Алихан Токаты, Уацмыстæ // Дзæуджыхъæу «Ир», 2004 == Æрвитæнтæ == * [http://ossetians.com/rus/news.php?newsid=392 Токаев Алихан Инусович] * Хетагурова Д. К. [http://www.dissercat.com/content/tvorchestvo-alikhana-tokaeva-i-estetika-simvolizma Творчество Алихана Токаева и эстетика символизма] * [http://www.spatuga.ru/inform-buro/tokaev-alihan-inusovich72 Токаев Алихан Инусович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211021190702/http://www.spatuga.ru/inform-buro/tokaev-alihan-inusovich72 |date=2021-10-21 }} [[Категори:Токатæ|Алихан]] [[Категори:Ирон поэттæ]] jnydgak5alh7wc8b7ea0fv1u3zw55b3 586992 586988 2025-06-23T04:58:54Z Taamu 795 586992 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг | имя = | оригинал имени = | изображение = | ширина = | описание изображения = | имя при рождении = | дата рождения = | место рождения = | дата смерти = | место смерти = | гражданство = | род деятельности = | годы активности = | направление = | жанр = | язык произведений = | викисклад = | викитека = }} '''Токаты Инусы фырт Алихан''' (райгуырдис 1893-æм азы — амардис 1920-æм азы) у ирон драматург, поэт æмæ публицист, фыццаг ирон сонеты автор, [[Токаты Асæх]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Токаты Алихан райгуырдис 1893-æм азы июлы [[Дæргъæвс]]ы хъæуы бирæзæнæгджын зæххкусæгон бинонты. Йæ райгуырæнбоны датæ бæлвырдгонд нæу, кæцыдæр биографтæм гæсгæ, Алихан райгуырд 1895-æм азы<ref>Поэты мæсыг, Хъодзаты Æхсар. — Дзæуджыхъæу, 2020</ref>. 1907-æм азы фæцис дæргъæвсаг дыууæкъласон дины скъола. Чи йæ зыдта, уыдоны ныхæстæм гæсгæ, скъола фæци кады гæххæттимæ. Дарддæр ын нал уыд ахуыр кæныны фадат, раздæхт фæстæмæ æмæ йæ бинонтæн æххуыс кодта хæдзарон куыстыты. Уый фæстæ йæ мад Дзгойы æмхæрæфырты æххуыссæй бацыд Санибайы скъоламæ, уым каст фæцис цыппарæм къласс. 1912-æм азы Алихан каст фæцис [[Баку]]йы денджызон техникум, уый фæстæ бацыд училищемæ æмæ дзы фæахуыр кодта 1916-æм азы октябры онг. Бакуйы базонгæ ис революционертимæ, иста хайад большевикты сусæг змæлды. Уыцы æзты Бакуйы уыди бирæ ирон фæсивæд, архайдтой се ’взаг, сæ адæмы культурæ, сæ хæхты фарн хъахъхъæныныл. Алихан ахуыры рæстæджы фæцалх литературон куыстыл дæр. 1916-æм азы фæззæджы амард Алиханы фыд Инус æмæ октябры поэт ныууагъта йæ ахуыр æмæ раздæхт Ирыстонмæ. 1917-æм азы бацыд ирон революцион-демократон парти «[[Кермен (парти)|Кермен]]<nowiki/>»-мæ. Æнувыдæй архайдта [[Цæгат Кавказ]]ы революцион змæлды. Иста хайад [[Терчы облæст]]ы II съезды куысты [[Гуымы Хъæрмæдон]]ы, уым æй равзæрстой Терчы республикæйы уæлдæр орган — Адæмон Советмæ. === Сфæлдыстад === Токаты Алихан фыссын райдыдта 1909—10-æм æзты. Уæды фыст æмдзæвгæтæ йæ тетрады баззадысты. Уыцы æмдзæвгæты ’хсæн сты «Иунæджы бон», «Амонд», «Дуне», «Хур» æмæ а.д. Æмдзæвгæтæй уæлдай ныффыста драмæ æмæ публицистикон æрмæджытæ дæр. Классикон сонеты формæйы у фыст йе ’мдзæвгæ «Цыкурайы фæрдыг», йæ сюжеты бындур ис адæмон мотив алæмæты фæрдыгы тыххæй, кæцы аххæст кодта йæ хицауы фæндтæ. Токаты фыста æмбисæндтæ дæр: «Хæрæг æмæ булæмæргъ», «Уасæг, хъаз, бабыз æмæ гогыз». 1912-æм азы кæнæ 1913-æм азы ныффыста йæ пьесæ «Урс сынтытæ», сценæйыл æй сæвæрдта Бакуйы ирон драмон къорд 1914-æм азы февралы. Уыцы пьесæ хауы йæ рагон сфæлдыстадмæ æмæ дзы ахсы уæлдай ахсджиаг бынат<ref>Токаты Алихан. Уацмыстæ — Дзæуджыхъæу, ИР, 2004</ref>. === Фæстæдæры цард æмæ мæлæт === 1920-æм азы Алихан райдыдта кусын Ирыстоны зылды революцион комитеты зæхгуысты хайады [[Джызæлы район]]ы ревкомы сæрдарæй. Бирæ фæндтæ уыд æвзонг поэтæн, фæлæ хъыгагæн йæ къухты нæ бафтыдысты. Уыцы аз Токаты Алихан фæрынчын [[тиф]]æй æмæ сыстынхъом нал уыд. Йæ мæлæты размæ Алиханы хо фехъуыста топпы гæрах: йæхæдæг систа йæхимæ къух æви знаджы нæмыгæй амард, уымæн ничи ницы базыдта. Ныры онг дæр йæ мæлæты аххоссаг бæлвырд нæу. Поэты баныгæдтой Дæргъæвсы, рагон æгъдаумæ гæсгæ йын йæ чырыны нывæрдтой йæ къухфыстытæ дæр. Фæлæ 1953-æм азы Цæгат Ирыстоны наукон-иртасæг институт поэты ингæн куы райгом кодта, уæд гæххæттæ уым нал разындысты. == Фиппаинæгтæ == {{Фиппаинæгтæ}} == Литературæ == * Токаев Алихан Инусович // Бибоева И. Г., Казиты М. Р. Писатели Осетии: Библиографический справочник. — Владикавказ: Ир, 2015. — С. 115—117. — ISBN 978-5-7534-1499-01 * Алихан Токаты, Уацмыстæ // Дзæуджыхъæу «Ир», 2004 == Æрвитæнтæ == * [http://ossetians.com/rus/news.php?newsid=392 Токаев Алихан Инусович] * Хетагурова Д. К. [http://www.dissercat.com/content/tvorchestvo-alikhana-tokaeva-i-estetika-simvolizma Творчество Алихана Токаева и эстетика символизма] * [http://www.spatuga.ru/inform-buro/tokaev-alihan-inusovich72 Токаев Алихан Инусович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211021190702/http://www.spatuga.ru/inform-buro/tokaev-alihan-inusovich72 |date=2021-10-21 }} [[Категори:Токатæ|Алихан]] [[Категори:Ирон поэттæ]] 0y4oji27txb9dxc0nracmek042e0xle 0 71646 586975 583029 2025-06-22T16:46:29Z Taamu 795 586975 wikitext text/x-wiki {{Персонæ | имя = Хъантемырты Алихан | оригинал имени = | изображение = Alikhan Gantemir.jpg | род деятельности = | дата рождения = | место рождения = [[Хъæрæгъæс]], [[Терчы облæст]] | гражданство = | подданство = | дата смерти = | место смерти = | отец = | мать = | супруга = | дети = | награды и премии = | сайт = | викисклад = }} '''Хъантемырты'''<ref>[[Уарзиаты Вилен]]. Фæсарæйнаг ирæттæ. Журнал «[[Мах дуг]]», 1993 аз, №5-6</ref> '''Гæдойы фырт Алихан''' (райгуырдис [[1889-æм аз]]ы [[Хъæрæгъæс]]ы — амардис [[1963-æм аз]]ы [[16 апрелы]] [[Мюнхен]]ы) уыдис паддзахадон æмæ æхсæнадон архайæг. == Цардафыст == Фæцис каст [[Бетъырбух]]ы университеты юридикон хайад. Куыста Азербайджаны фыццаг национ хицауады. 1921 азы фæстæ алыгъди [[Турк]]мæ. Куыста [[Анкара]] æмæ [[Стамбул]]ы, Кавказæй рацæуæг адæмы иудзинады фарстатыл. 1934 азы йæ бахъуди [[Герман]]мæ ралидзын. Уым сси «Цæгат-Кавказаг комитеты» бындурæвæрджытæй иу. 1954 азæй фæстæмæ куыста [[Мюнхен]]ы, журнал «Елмеджелейы» (''Elmecele'') сæйраг редакторæй. Уыцы журнал мыхуыры уагъта Советон Цæдисы адæмты институт, уырыссагау, туркагау æмæ англисагау. Хъантемырты Алихан амарди æмæ ныгæд æрцыди Мюнхены<ref>[http://ossetians.com/iron/news.php?newsid=50 Ossetians.com // Хъантемыраты (Кантемир) Алихан]</ref>. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Ирыстоны æхсæнадон архайджытæ]] [[Категори:Хъæрæгъæсы чи райгуырдис, уыдон]] [[Категори:Хъантемуртæ|Алихан]] 7i98u50j4uuaa7c2n7u37gekor9pa8o 0 80825 586964 586959 2025-06-22T15:56:27Z Taamu 795 586964 wikitext text/x-wiki '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910-1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. Йæ сабидуг арвыста æрхуым зæрдæимæ. Фарастаздзыдæй Асæх баззад сидзæрæй. Хызта бонджынты фос æмæ афтæмæй йæхицæн къæбæр амал кодта. 1921-1924 азты фидæны фыссæг хъомыл кодта сидзæрты хæдзары. 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературоон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæ, сарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: А.Н. Островскийы «Гроза», В. Шекспиры «Король Лир», «Ромео и Джульетта», В. Шиллеры «Разбойники», К.Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл. Æнæмæнг, хъæздыг, цæсты ахадгæ, бирæвæрсыг æмæ егъау у Токаты Асæхы сфæлдыстад. Фыссæг-драматург арæхстджынæй пайда кодта ирон адæмон лексикæйæ, æмбисæндтæй æмæ таурæгътæй, адæмон юморæй. Асæх кæд абон не ’хсæн нал ис, уæддæр йæ фæстæ цы бирæ литературон уацмыстæ ныууагъта, уыдон адæм кæсынц зæрдиагæй æмæ йын йæ ном кæддæриддæр æрæмысынц стыр æхсызгонæй. Фыссæг та фæцæры, уæдмæ, цалынмæ йын адæм йæ уацмыстæ фæкæсынц. [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] 5izrgerrt0cww8ah77jhcjilk6pdogt 586965 586964 2025-06-22T16:01:40Z Taamu 795 586965 wikitext text/x-wiki '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910-1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер Токаты Алиханы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921-1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературоон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæ, сарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: А.Н. Островскийы «Гроза», В. Шекспиры «Король Лир», «Ромео и Джульетта», В. Шиллеры «Разбойники», К.Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл. Æнæмæнг, хъæздыг, цæсты ахадгæ, бирæвæрсыг æмæ егъау у Токаты Асæхы сфæлдыстад. Фыссæг-драматург арæхстджынæй пайда кодта ирон адæмон лексикæйæ, æмбисæндтæй æмæ таурæгътæй, адæмон юморæй. Асæх кæд абон не ’хсæн нал ис, уæддæр йæ фæстæ цы бирæ литературон уацмыстæ ныууагъта, уыдон адæм кæсынц зæрдиагæй æмæ йын йæ ном кæддæриддæр æрæмысынц стыр æхсызгонæй. Фыссæг та фæцæры, уæдмæ, цалынмæ йын адæм йæ уацмыстæ фæкæсынц. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] gpwhst6c8z9b7byzzcd9fq32xpvjjy2 586966 586965 2025-06-22T16:03:08Z Taamu 795 586966 wikitext text/x-wiki '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910-1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921-1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературоон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæ, сарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: А.Н. Островскийы «Гроза», В. Шекспиры «Король Лир», «Ромео и Джульетта», В. Шиллеры «Разбойники», К.Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл. Æнæмæнг, хъæздыг, цæсты ахадгæ, бирæвæрсыг æмæ егъау у Токаты Асæхы сфæлдыстад. Фыссæг-драматург арæхстджынæй пайда кодта ирон адæмон лексикæйæ, æмбисæндтæй æмæ таурæгътæй, адæмон юморæй. Асæх кæд абон не ’хсæн нал ис, уæддæр йæ фæстæ цы бирæ литературон уацмыстæ ныууагъта, уыдон адæм кæсынц зæрдиагæй æмæ йын йæ ном кæддæриддæр æрæмысынц стыр æхсызгонæй. Фыссæг та фæцæры, уæдмæ, цалынмæ йын адæм йæ уацмыстæ фæкæсынц. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] kc5rr5bf1a2rggmq81x4yuk6z8j1c5v 586967 586966 2025-06-22T16:07:48Z Taamu 795 586967 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг}} '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910-1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921-1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературоон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæ, сарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: А.Н. Островскийы «Гроза», В. Шекспиры «Король Лир», «Ромео и Джульетта», В. Шиллеры «Разбойники», К.Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл. Æнæмæнг, хъæздыг, цæсты ахадгæ, бирæвæрсыг æмæ егъау у Токаты Асæхы сфæлдыстад. Фыссæг-драматург арæхстджынæй пайда кодта ирон адæмон лексикæйæ, æмбисæндтæй æмæ таурæгътæй, адæмон юморæй. Асæх кæд абон не ’хсæн нал ис, уæддæр йæ фæстæ цы бирæ литературон уацмыстæ ныууагъта, уыдон адæм кæсынц зæрдиагæй æмæ йын йæ ном кæддæриддæр æрæмысынц стыр æхсызгонæй. Фыссæг та фæцæры, уæдмæ, цалынмæ йын адæм йæ уацмыстæ фæкæсынц. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] qum8nxg229fpg0eby13dc3ap3v3kc3q 586968 586967 2025-06-22T16:14:10Z Taamu 795 586968 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг}} '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910-1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921-1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæ, сарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: А.Н. Островскийы «Гроза», В. Шекспиры «Король Лир», «Ромео и Джульетта», В. Шиллеры «Разбойники», К.Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл. Æнæмæнг, хъæздыг, цæсты ахадгæ, бирæвæрсыг æмæ егъау у Токаты Асæхы сфæлдыстад. Фыссæг-драматург арæхстджынæй пайда кодта ирон адæмон лексикæйæ, æмбисæндтæй æмæ таурæгътæй, адæмон юморæй. Асæх кæд абон не ’хсæн нал ис, уæддæр йæ фæстæ цы бирæ литературон уацмыстæ ныууагъта, уыдон адæм кæсынц зæрдиагæй æмæ йын йæ ном кæддæриддæр æрæмысынц стыр æхсызгонæй. Фыссæг та фæцæры, уæдмæ, цалынмæ йын адæм йæ уацмыстæ фæкæсынц. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] b8995cgvg019ntokz21vbu7b1l7dzwd 586969 586968 2025-06-22T16:14:50Z Taamu 795 586969 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг}} '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910—1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921—1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæ, сарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: А.Н. Островскийы «Гроза», В. Шекспиры «Король Лир», «Ромео и Джульетта», В. Шиллеры «Разбойники», К.Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл. Æнæмæнг, хъæздыг, цæсты ахадгæ, бирæвæрсыг æмæ егъау у Токаты Асæхы сфæлдыстад. Фыссæг-драматург арæхстджынæй пайда кодта ирон адæмон лексикæйæ, æмбисæндтæй æмæ таурæгътæй, адæмон юморæй. Асæх кæд абон не ’хсæн нал ис, уæддæр йæ фæстæ цы бирæ литературон уацмыстæ ныууагъта, уыдон адæм кæсынц зæрдиагæй æмæ йын йæ ном кæддæриддæр æрæмысынц стыр æхсызгонæй. Фыссæг та фæцæры, уæдмæ, цалынмæ йын адæм йæ уацмыстæ фæкæсынц. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] mxdjtdkz131aezf378fxbg20iyz59k4 586970 586969 2025-06-22T16:15:18Z Taamu 795 586970 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг}} '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910—1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921—1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæ, сарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: А.Н. Островскийы «Гроза», В. Шекспиры «Король Лир», «Ромео и Джульетта», В. Шиллеры «Разбойники», К.Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл. Æнæмæнг, хъæздыг, цæсты ахадгæ, бирæвæрсыг æмæ егъау у Токаты Асæхы сфæлдыстад. Фыссæг-драматург арæхстджынæй пайда кодта ирон адæмон лексикæйæ, æмбисæндтæй æмæ таурæгътæй, адæмон юморæй. Асæх кæд абон не ’хсæн нал ис, уæддæр йæ фæстæ цы бирæ литературон уацмыстæ ныууагъта, уыдон адæм кæсынц зæрдиагæй æмæ йын йæ ном кæддæриддæр æрæмысынц стыр æхсызгонæй. Фыссæг та фæцæры, уæдмæ, цалынмæ йын адæм йæ уацмыстæ фæкæсынц. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] 5snw9cgbhlswacbdcjl74f5d2rtixr4 586971 586970 2025-06-22T16:30:55Z Taamu 795 586971 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг}} '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910—1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921—1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæ, сарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: А.Н. Островскийы «Гроза», В. Шекспиры «Король Лир», «Ромео и Джульетта», В. Шиллеры «Разбойники», К.Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл. Æнæмæнг, хъæздыг, цæсты ахадгæ, бирæвæрсыг æмæ егъау у Токаты Асæхы сфæлдыстад. Фыссæг-драматург арæхстджынæй пайда кодта ирон адæмон лексикæйæ, æмбисæндтæй æмæ таурæгътæй, адæмон юморæй. Асæх кæд абон не ’хсæн нал ис, уæддæр йæ фæстæ цы бирæ литературон уацмыстæ ныууагъта, уыдон адæм кæсынц зæрдиагæй æмæ йын йæ ном кæддæриддæр æрæмысынц стыр æхсызгонæй. Фыссæг та фæцæры, уæдмæ, цалынмæ йын адæм йæ уацмыстæ фæкæсынц.<ref>{{Cite web|lang=os|url=https://ossetians.com/iron/news.php?newsid=197|title=Токаты Асæх|author=Черчесты Хъ.|website=Ossetians.com|date=|access-date=}}</ref>. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] nb6o9m450fp3sd1rr3xlwgjk04avy96 586972 586971 2025-06-22T16:31:36Z Taamu 795 586972 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг}} '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910—1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921—1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæ, сарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: А.Н. Островскийы «Гроза», В. Шекспиры «Король Лир», «Ромео и Джульетта», В. Шиллеры «Разбойники», К.Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл.<ref>{{Cite web|lang=os|url=https://ossetians.com/iron/news.php?newsid=197|title=Токаты Асæх|author=Черчесты Хъ.|website=Ossetians.com|date=|access-date=}}</ref>. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] 7hnifpy0pokrj1bgn8q3zzbma640203 586973 586972 2025-06-22T16:36:11Z Taamu 795 586973 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг}} '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910—1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921—1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæ, сарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: [[Островский, Александр Николайы фырт|А.Н. Островскийы]] «Тæрккъæвда», [[Шекспир, Уильям|У. Шекспиры]] «Къарол Лир», «Ромео æмæ Джульеттæ», В. Шиллеры «Разбойники», К. Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл.<ref>{{Cite web|lang=os|url=https://ossetians.com/iron/news.php?newsid=197|title=Токаты Асæх|author=Черчесты Хъ.|website=Ossetians.com|date=|access-date=}}</ref>. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] tarvri5qoq3qrykdxlwztneo73y0smw 586974 586973 2025-06-22T16:45:56Z Taamu 795 586974 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг}} '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910—1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921—1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советтон, уырыссаг æмæ фæсарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: [[Островский, Александр Николайы фырт|А.Н. Островскийы]] «Тæрккъæвда», [[Шекспир, Уильям|У. Шекспиры]] «Къарол Лир», «Ромео æмæ Джульеттæ», [[Шиллер, Фридрих|Ф. Шиллеры]] «Разбойники», К. Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл.<ref>{{Cite web|lang=os|url=https://ossetians.com/iron/news.php?newsid=197|title=Токаты Асæх|author=Черчесты Хъ.|website=Ossetians.com|date=|access-date=}}</ref>. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] 6q7t3yffujxsq3uhpf7wgx0xnsw78nn 586976 586974 2025-06-22T16:46:42Z Taamu 795 586976 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг}} '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910—1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 10 майы 1910 азы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921—1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советон, уырыссаг æмæ фæсарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: [[Островский, Александр Николайы фырт|А.Н. Островскийы]] «Тæрккъæвда», [[Шекспир, Уильям|У. Шекспиры]] «Къарол Лир», «Ромео æмæ Джульеттæ», [[Шиллер, Фридрих|Ф. Шиллеры]] «Разбойники», К. Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл.<ref>{{Cite web|lang=os|url=https://ossetians.com/iron/news.php?newsid=197|title=Токаты Асæх|author=Черчесты Хъ.|website=Ossetians.com|date=|access-date=}}</ref>. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] 3n2g8t6cff7ebx7grzomaekhwyv5uoe 586977 586976 2025-06-22T16:47:42Z Taamu 795 586977 wikitext text/x-wiki {{Фыссæг}} '''Токаты Инусы фырт Асæх''' (1910—1994) у ирон драматург, поэт æмæ прозаик, [[Мах дуг|журнал «Мах дуджы»]] редактор (1952—1954), [[Токаты Алихан]]ы ’фсымæр. == Цардафыст == Асæх райгуырд 1910 азы 10 майы [[Дæргъæвс|Хохы Дæргъæвсы]]. 10 аздзыдæй баззад сидзæрæй æмæ хъомыл кодта тынг зын вадæдты, кæм æххуырстæй, кæм бонгай кусæгæй. Йæ хистæр æфсымæр, поэт-революционер [[Токаты Алихан]]ы амарды фæстæ ист æрцыдис сидзæр сывæллæтты хæдзармæ (1921—1924). Æртæ азы фæстæ, сидзæрты скъола куы сæхгæдтой, уæд та райдыдта æххуырсты кусын фийауæй, рæгъаугæсæй Дæргъæвс æмæ Хъобаны хæхты.<ref>Ирон театр. Цæгат Ирыстоны АССР-ы Паддзахадон рауагъдад — Орджоникидзе, 1940</ref> 1928 азы кусынмæ бацыд чингуытæ уадзæн типографимæ, 1931 азы та сси Мæскуыйы паддзахадон театралон аивæдты институты студент. 1935 азы Токайы фырт каст фæцис Театралон институт, æмæ, Цæгат Ирыстоны фыццаг хатт [[Ирон паддзахадон театр]] куы байгом, уæд уым кусын райдыдта актёрæй. Фæстæдæр ссис Ирон театры режиссер æмæ директор. 1941 азы Асæх ацыд Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ, уыд бастдзинады взводы командир. Йæ хъæбатырдзинады тыххæй хорзæхгонд æрцыд бирæ хæстон хæрзиуджытæй. Тохы быдырæй куы сыздæхт, уæд та фæстæмæ йæ уарзон Ирон театры дарддæр кусын райдыдта актёрæй, режиссёрæй, литературон хайады сæргълæууæгæй. 1946 азы Асæхæн лæвæрд æрцыд нæ республикæйы сгуыхт артисты ном. Фæстæдæр Асæх куыста ахæм бæрнон бынæтты: уыд Ирон театры директор, куыста Цæгат Ирыстоны чиныгуадзæн рауагъдады директорæй, Фысджыты цæдисы бæрнон секретарæй, журнал «Мах дуджы» редакторæй æмæ æндæр æхсæнадон бынæтты. Асæх кæд театралон институт каст фæцис, уæддæр уымæн йæ къухы фылдæр æнтыстдзинæдтæ бафтыд литературæйы, тынгдæр та драматургийы. Фыста æмдзæвгæтæ æмæ радзырдтæ. Йе ’мдзæвгæтæй йын иуæй-иутыл нæ композитортæ скодтой зарджытæ («Ды та мыл куыйты сардыдтай», «Хъазийы зарæг» æмæ æнд.) Асæхы фыст радзырдтæ, очерктæ æмæ публицистон уацтæ арæх мыхуыры цыдысты кувд бынæттон, афтæ центрон газеттæ æмæ журналты («Известия», «Литературная Россия», «Советская культура», «Вопросы литературы» æмæ æнд.). Фыссæджы прозаикон уацмысты æмбырдгæндтæ хицæн чингуытæй цæуын райдыдтой 1940 азæй фæстæмæ. Йæ уацау «Катя» (1959, 1960) ирон æмæ уырыссаг æвзæгтыл мыхуыргонд æрцыд нæхи рауагъдады æмæ Мæскуыйы. Уый фæстæ кæрæдзийы фæдыл мыхуыры фæзындысты Асæхы фыст пьесæтæ: «Тохы æхсæв» (1940), «Æнæмæлæт Дзаххотт», «Тузары фæндæгтæ», «Усгуртæ» (1950, 1955), «Æууæнчы аргъ», «Базырджынтæ» (1962), «Тараты Заретæ», «Цы номæй дæм бадзурон», «Зынаргъ лæвар» æмæ æндæртæ. Ацы æппæт пьесæтæ æвæрд æрцыдысты Ирон театры сценæйыл. Асæхы фыст пьесæ «Усгуртæ» та тæлмацгонд æрцыд бæстæйы адæмты бирæ æвзæгтæм, сæвæрдтой йæ суанг Польшæйы, Чехословакийы, Болгарийы æмæ æндæр фæсарæйнаг бæстæты стыр сценæтыл дæр. Токайы-фырт ма уыд тæлмацгæнæг дæр. Ирон æвзагмæ раивта советон, уырыссаг æмæ фæсарæйнаг классикты фыст пьесæтæй дæс æмæ ссæдзæй фылдæр. Уыдонимæ: [[Островский, Александр Николайы фырт|А.Н. Островскийы]] «Тæрккъæвда», [[Шекспир, Уильям|У. Шекспиры]] «Къарол Лир», «Ромео æмæ Джульеттæ», [[Шиллер, Фридрих|Ф. Шиллеры]] «Разбойники», К. Гольдонийы «Слуга двух господ» æмæ æндæртæ. Уыдон дæр æвæрд æрцыдысты ирон театры сценæйыл.<ref>{{Cite web|lang=os|url=https://ossetians.com/iron/news.php?newsid=197|title=Токаты Асæх|author=Черчесты Хъ.|website=Ossetians.com|date=|access-date=}}</ref>. == Фиппаинæгтæ == {{фиппаинæгтæ}} [[Категори:Токатæ|Асæх]] [[Категори:Ирон поэттæ]] [[Категори:Ирон драматургтæ]] [[Категори:Дæргъæвсы чи райгуырдис, уыдон]] 0kejlmxgbqhbvof1993ieagjrue1wtk 10 80826 586986 2025-06-22T18:48:02Z Ymblanter 6212 Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «Кимбап, традиционные корейские роллы с рисом, рыбой, овощами и мясом» 586986 wikitext text/x-wiki Кимбап, традиционные корейские роллы с рисом, рыбой, овощами и мясом nlbhji9z40szfvo4jlfo3hwibtwrvw5 10 80827 586987 2025-06-22T18:48:26Z Ymblanter 6212 Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: «Gimbap (pixabay).jpg» 586987 wikitext text/x-wiki Gimbap (pixabay).jpg 2wsjpqvgxccmrgcql0zh0clq8c8wltu 0 80828 586991 2025-06-22T21:47:27Z Taamu 795 Фарс æрвыст æрцыд [[Лескены район|Лескены районмæ]] 586991 wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Лескены район]] e17t7yzantwua9ejilij9g3o2hhlb5f