Wikipedia pamwiki https://pam.wikipedia.org/wiki/Pun_Bulung MediaWiki 1.45.0-wmf.3 first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk Universidad ning Pilipinas 0 17698 310225 309981 2025-06-06T15:29:57Z InternetArchiveBot 18050 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 310225 wikitext text/x-wiki {{Infobox University |name = [[Image:UP logotype.svg|300px]] |native_name = '''''Unibersidad ng Pilipinas''''' |latin_name = [[:la:Universitas Philippinarum|Universitas Philippinarum]] |image = [[Image:Unibersidad ng Pilipinas.png|200px]]<br><small>[[University of the Philippines Official Seal|Seal]]</small> |motto = Honor and Excellence (Dangalan ampong Kabyasnan) |established = 18 Junio 1908 |type = [[National university|National]], Unibersidad ning pamanyalugsug (Research university) |president = Danilo L. Concepcion [2] |campus = 7 Universidad kareng 11 Campus ampong <br>1 a Virtual Campus (Open University) |city = Diliman, Quezon Lakanbalen |country = [[Filipinas]] |endowment = ₱18.691 billion (US$ 386 million) (2020)[3] |students = 56,015 (2019)[5] |undergrad = 41,991 (pangkabilugan o system-wide) |grad = 20,144 (2019)[5] |faculty = 3,878 (2019)[5] |staff = |free_label = Imno |free = ''[[U.P. Naming Mahal]]'' (U.P. Beloved) |colors = [[Image:UP colors.svg|15px|border]] [[Maroon (color)#UP maroon|U.P. Maroon]] and [[Variations of green#UP Forest green|U.P. Forest Green]] |nickname = [[UP Fighting Maroons|Fighting Maroons]] |mascot = [[U.P. Oblation]] |affiliations = [[Association of Pacific Rim Universities]]<br>ASEAN-European University Network<br>[[ASEAN University Network]]<br>[[University Athletic Association of the Philippines]] |website = [http://www.up.edu.ph up.edu.ph] |logo = }} [[Image: UP-OblationFlag-1.jpg|thumb|right|200px|Ing [[U.P. Oblation|Oblation]]]] [[Image: UP-OuezonHall-1.jpg|thumb|right|200px|[[University of the Philippines, Diliman|Ing UP Diliman, ing pekasentrung campus ning U.P. System]]]] [[Image: UPboble.jpg|thumb|right|200px|[[University of the Philippines Baguio|Ing UP Baguio]]]] [[Image:University of the Philippines-Clark.jpg|thumb|right|200px|[[University of the Philippines, Extension Program in Pampanga|Ing Pansamantalang campus ning UP Extension Program king Pampanga]]]] [[Image:uplb.jpg|thumb|right|200px|[[University of the Philippines, Los Baños|Ing UP Los Baños]]]] [[Image:UP_mla_oblation.jpg|thumb|200px|right|[[University of the Philippines, Manila|Ing UP Manila]]]] :''Ining artikulu tungkul ya king '''University of the Philippines System'''. Kareng aliwang kabaldugan, lon ya ing [[University of the Philippines (disambiguation)]].'' Ing '''Unibersidad ning Pilipinas''' (''University of the Philippines'' king [[w:English language|Ingles]] at ''Unibersidad ng Pilipinas'' king [[w:Filipino language|Filipino]], a keraklan dang papakuyad king '''U.P.''') ing magdili-diling [[pambangsang unibersidad]] king [[Filipinas]] .<ref name="UPAbout1">[http://www.up.edu.ph/content.php?r=2&c=2 ''About UP''] {{Wayback|url=http://www.up.edu.ph/content.php?r=2&c=2 |date=20061002074413 }}, University of the Philippines System Website. Accessed April 27, 2007.</ref> Mitátag ya kanitang 1908 kapamilatan ning leyi ning Philippine Legislature. Miyayampang yang pamagaral king katlung lebel (tertiary level) king halus balang larangan, manibat king [[agrikultura]], [[medisina]], ampong [[kabulasang pangmalda]] (public health) ampong [[leyi]] (law) angga king [[siensia|natural]] ampong [[pang-sosiedad a siensia]], [[w:engineering|engineering]], [[makudtang pamanyulat]] (creative writing) ampong [[w:fine arts|alit]]. Matas ing pamikilala king unibersidad antimong pipagaralan kareng lebel a kolehiyu, graduadu ampong post-graduate. Uling ibat king kapamahalan ing metung a dake ning kayang pondu, pekamababa ing kayang bayad kareng unibersidad a kapante nang uri king mabilug a bangsa. <ref name="UPTuition1">[http://www.up.edu.ph/pdf/tuitionfee.pdf ''Primer on the Proposal to Adjust Tuition and Other Fees''] {{Wayback|url=http://www.up.edu.ph/pdf/tuitionfee.pdf |date=20070630203903 }}, University of the Philippines System Website. Accessed April 27, 2007.</ref> Uli na niti, masikan ing kumpitisiun o pamiligligan kareng lulub keti. Anyang 2006, miras lang pitung pulung libu (70,000) deng minta kareng campus ning UP ampong test center king mabilug a Filipinas bang kuma king [[UP College Admission Test]] (UPCAT) para kareng lulub kolehiyu, ing pekamaragul angga kanita.<ref name="UPCAT1">[http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/metro/view_article.php?article_id=13685 ''70,000 HS seniors take UP entrance test''], Philippine Daily Inquirer Online. Accessed April 27, 2007.</ref> Makikilala ya ing unibersidad kareng magaral a matenakan at aktibu kareng bageng tatagkil kareng pisasabian a tatagkil king bangsa ampo king pulitika. Ibat la king U.P. deng pikabaluan diling pekapun king pulitika ampong sosiedad, ekonomista, abugadu, doktor ning medisina, talatuki ring makudtang alit (creative artists), ampong negosianti. Megaral la keti deng pilan kareng [[Pamuntuk ning Filipinas]], king kolehiyu man o postgraduate. Samantala, makaugne la king unibersidad deng atlung pulu (30) da reng limang pulung (50) National Artist, ampo reng aduang pulu't walu (28) kareng aduang pulu't siyam (29) a National Scientist.<ref name="NS1">[http://www.nast.dost.gov.ph/national.htm ''List of National Scientists''] {{Wayback|url=http://www.nast.dost.gov.ph/national.htm |date=20090209012344 }}, DOST - National Academy of Science and Technology. Accessed April 27, 2007.</ref><ref name="UPAbout1" /> Ing U.P. ing maki maragul diling bilang da reng Sentrung Pambangsa ning Kabiasnan ampong Pamanalkus (National Centers of Excellence and Development) kareng institusion ning matas a pamagaral king bangsa<ref name="CHED1">[http://www.ched.gov.ph/statistics/coecods.html ''Statistics : CHED’s Centers of Excellence/Development''], Commission on Higher Education. Accessed April 27, 2007.</ref> at metung ya kareng atlu mung pipagaralan king Asia a tinanggap galal antimong institusion lalam ding [[w:Ramon Magsaysay Award|Ramon Magsaysay Awards]]. <ref name="RMagsaysay1"> [[List_of_Magsaysay_awardees#Peace_and_International_Understanding|List of Magsaysay Awardees]], Wikipedia. Accessed April 28, 2007.</ref> Ing [[U.P. Oblation|Oblation]] ing manimuna nang sagisag ning U.P. Iti istatua ne ning metung a taung lubas, makauniat/makayatiat la reng kayang takdeng antimong ating abutan, at makalawe ya king babo. Makabasi ya king kadua nang telatag ning ''[[Mi Ultimo Adios]]'' nang [[Jose Rizal]], a dakal a babanggitan tungkul king e makasariling pamiyampang king bangsa.<ref name="Oble1">Michael Tan, [[Mi Ultimo Adios]], Wikipedia. Accessed April 28, 2007.</ref><ref name="Oble2">[http://pinoykasi.homestead.com/files/2002articles/12192002_Oblation.htm ''The Oblation''], Pinoy Kasi. Accessed April 28, 2007.</ref> Ausan da lang ''"Iskolar ng Bayan"'' (''"Iskolar ning Balen"'') deng magaral ampong miyari king U.P.<ref name="Isko1">[http://www.uplb.edu.ph/osa/253 ''Basic Student Information''] {{Wayback|url=http://www.uplb.edu.ph/osa/253 |date=20090122061359 }}, University of the Philippines Los Baños Website. Accessed April 28, 2007.</ref><ref name="Isko2">[http://www.iskolarngbayan.com/ ''Iskolar ng Bayan Estudyante...Iskolar... Makabayan...''] {{Wayback|url=http://www.iskolarngbayan.com/ |date=20090619141547 }}, '''Iskolarngbayan.com'''. Accessed April 28, 2007.</ref><ref name="Isko3">[http://iskolar.net/ ''Iskolar ng Bayan Para sa mga Isko at Iska ng Unibersidad ng Pilipinas''] {{Wayback|url=http://iskolar.net/ |date=20070520025127 }}, '''Iskolar.net'''. Accessed April 28, 2007.</ref Kaugne king pamagmasusi king sentenariu (kadinala'nang banua) ning Unibersidad, mibulalag yang "UP Centennial Year" ing banuang 2008, kabang "University of the Philippines Decade." (Dekada ning Unibersidad ning Filipinas) no man deng banuang 1998-2008.<ref name="centennial1">[http://www.up.edu.ph/content.php?r=14&c=30 ''All Systems Go''] {{Wayback|url=http://www.up.edu.ph/content.php?r=14&c=30 |date=20070311090241 }} University of the Philippines System Website. Accessed April 28, 2007.</ref> <ref name="centennial2">[http://www.upd.edu.ph/~up100/decade.html ''U.P. Decade 1998-2008''], UP System Centennial Year Website. Accessed April 28, 2007.</ref> ==Amlat== Mitátag ya ing Unibersidad ning Filipinas kanitang 1908 antimong '''American University of the Philippines''' kapamilatan ning First Philippine Legislature Act No. 1870, a mayayaus muring University Charter. Kapagnasan na niting miyampang matas a uring pamituru king malagung panyulat (literature), pilosopiya, siensia, at alit (arts), at munie pamagsaneng propesional ampong teknikal. Migumpisa ya ing Unibersidad kareng College of Fine Arts, College of Liberal Arts, ampong College of Medicine and Surgery kareng gusaling atyu king Padre Faura (distritu ning [[Ermita]]) ampong R. Hidalgo (distritu ning [[Quiapo]]) king Menila, ampo ing School of Agriculture king [[Los Baños]], [[w:Laguna (province)|Laguna]]. Mengailangan nong dagdagan ning U.P. deng kayang kursu at dagdagan la reng kayang pasilidad. Mebisa ya ing Board of Regents king munikalang manintun mas maragul a lugal, at menikua yang loting maki leparan a 493 ektarea king Diliman, a sakup ning [[Rizal]] kanitang panaun a ita. Migumpisa ing obra king pamangawa king bayung campus kanitang 1939. Anyang [[w:World War II]] sera no ning U.P. deng keraklan kareng kayang kolehiu liban king College of Medicine, Pharmacy, ampong Engineering. Samantala ginamit do reng Hapon deng aduang gusali king Diliman: ing College of Liberal Arts Building (ing Benitez Hall ngeni) ampo ing Colleges of Law and Business Administration Building (ing Malcolm Hall ngeni). Kaibat ning gera, mengasira la reng gusali king Diliman. Minyad yang pondung labing atlung miliung pesos (Php13 million) ibat king [[US-Philippines War Damage Commission]] ing Pamuntuk ning U.P., i [[Bienvenido Gonzales]]. Mika maragul a proyektu ning pamaniamasan ampong pamitikdo king unibersidad. King mumunang pamikatagun, mika maleparan a pangkabilugang planu (master plan) ampong mapa para king Diliman campus. Makabili la king mapa deng buri rang lunto king pamiparagul ning Diliman. Miragdagan la reng gusali mitikdo king campus ning Diliman: deng University Library o Aklatan ning Unibersidad (Gonzalez Hall), ing College of Engineering (Melchor Hall), Women's Residence Hall o Tuknangan da reng Kebabainan (a ngeni Kamia Residence Hall), ing Conservatory of Music (Abelardo Hall), ing Administration Building o Gusaling Kapanibalan (Quezon Hall), ampo ing U.P. President's Residence o Tuknangan ning Pamuntuk ning U.P. Pansamantala lang pakasaut kareng kubu ampong salilungan a gawa king sawali ampong sim (galvanized iron) deng kolehiu ampong opisinang administratibu. Aniang kapat a pulung (40) anibersariu ning U.P. kanitang Febrero ning 1949, miyalis la reng miyalis la reng upisina ning sentral a kapanibalan (central administration) ning U.P. manibat Menila papunta king Diliman, kayabe ne ing pamanalis ning [[Oblation]]. Mibili la ngan king campus king Diliman deng upisina dang administratibu ning U.P. ampo reng unit na kareng rehiyon king [[Menila]], [[Los Baños]], [[Baguio Lakanbalen]], ampong [[Cebu Lakanbalen|Cebu]]. Merapat murin king Diliman ing seremonias ning pangayari (commencement exercises) king mumunang pamikatagun kanitang 1949. Kanitang dekadang 1950, elilan na ning U.P. ing kayang paralan king pamagaral a katlung lebel o kolehiyu kapamilatan ning pamitátag kareng bayung departamentu o unit ampong payung programa. Mika bayung kapanumanan o reporma kanitang 1959, ing programa ning [[w:General Education| Pangkabilugan a Pamagaral]] (General Education Program). Ing G.E. program megi yang serie o pamituki-tuki da reng core courses (kursung pang-pundasiun) para kareng eganaganang magaral king lebel a kolehiyu o undergraduate. Miyayampang la reng keraklan kareng kursung deti king lumang a College of Liberal Arts. Uli na niti, pepalyari nang Pamuntuk [[Vicente Sinco]] ing pamibayu ning kolehiyu king metung a University College a miyampang kareng core subject king mumunang aduang banua ning kolehiyu. Samantala, miyampang ne mang major course humanidades, natural a siensia ampong siensiang pang-sosiedad king College of Arts and Sciences ampo king Graduate School of Arts and Sciences. Mitátag la kanitang terminu nang Pamuntuk Sinco deng karagdagang kolehiyu ampong instituto. Kayabe la kareti deng Institute of Public Administration (1952), Statistical Center (1953), Labor Education Center (ing salukuyan a School of Labor and Industrial Relations, a mitátag kanitang 1954), Asian Studies Institute (ing salukuyan a Asian Center, a mitátag kanitang 1955), Institute of Library Science (1961), ampo ing College of Home Economics (1961). King lalam ning pamanibala nang [[Carlos P. Romulo]], mitátag la reng Population Institute, Law Center ampo ing Applied Geodesy and Photogrammetry Training Center kanitang 1964, Institute of Mass Communications, College of Business Administration, ampo ing Institute of Planning kanitang 1965, Computer Center, Institute for Small-Scale Industries kanitang 1966, Institute of Social Work ampo ing Community Development kanitang 1967 ampo ing Asian Center kanitang 1968. Aniang panaun ning leyi militar (martial law), sibukan ning kapanibalan ning U.P. ing pamanatili kareng bageng dirinan nang ulaga (priorities) king pamagaral, ampo ing kayang pamagsarili antimong metung a institusion. Aniang panaun a masikan ing aktibismu king unibersidad, tikian ning Pamuntuk ning U.P., i [[Salvado P. Lopez]], ing metung a sistema ning demokratikung pamaniad usuk (democratic consultation), nung nu maki papil la king pamagpasiya kareng pamanuldu (apppointment) ampong pamagtas ranggu (promotion) deng talaturu ampong empleadung administratibu. Kanitang Noviembre 1972, minuna yang mibulalag a dakeng magsarili o autonomous unit lalam ning chancellor ing campus ning [[Los Baños]]. Mirinan yang Php150 million a grant ibat king pondung pambangsa ing Infrastructure Development Program ning U.P. Menibat ya king pondung iti ing ginamit da king pamanikdo kareng bayung gusali kareng College of Business Administration ampong Zoology, Institute of Small-Scale Industries, Transport Training Center, ampo ing Coral Laboratory ning Marine Sciences Institute. Mitikdo la murin deng Kalayaan Residence Hall ampo reng tuknangan da reng empleadung mababa sueldu. Aniang panaun nang [[Onofre D. Corpuz]], mibulalag yang autonomous unit ing [[U.P. Manila]], a ausan dang Health Sciences Center kanita, ampo ing [[U.P. Visayas]]. Mitátag ya murin ketang panaun a ita ing Asian Institute of Tourism (AIT) uli ning pamamie ulaga king turismo antimong industria ning bangsa. Mitátag la murin deng bayung sentru ning pamanyaliksik ampong unit a magkalub titulu antimo ing Third World Studies Center (1977), Creative Writing Center, National Engineering Center (1978), [[University of the Philippines, Extension Program in Pampanga|U.P. Extension Program]] king [[San Fernando, Pampanga]] (1979), a atyu na ngeni king [[Clark Field]], [[Angeles Lakanbalen]], Institute of Islamic Studies (1973), ampong U.P. Film Center, National Center for Transportation Studies (1976). Pigmasusian ne ning U.P. ing kayang kapitumpulu’t limang (75) banua kanitang 1983. Lalam ning Diamond Jubilee project nang [[Edgardo Angara]], mekatipun yang walumpulung miliung pesus (P80 million) ing unibersidad, at megamit iti king pamaglalang kareng bayung professorial chair ampong pamagkalub kareng talaturu (faculty grants). Tetag no murin deng Management Review Committee (MRC) ampong Committee to Review Academic Programs (CRAP) bang sumuri ampong magmunikala dikil king pamipalakad ning unibersidad. Uli ning ulat ning MRC, mika maleparan a pamagbayu o pamag-reorganisa ning U.P. System, ing karagdagang decentralizatin o pamirake king pamanibala ning U.P., ampo ing pamibulalag ning [[U.P. Diliman]] antimong autonomous campus kanitang [[Marzo 23]], [[1983]]. Mibili ya ing [[U.P. Baguio]] lalam ning pamanibala ning [[U.P. Diliman]]. Samantala, mika reorganisasiun ning College of Arts and Sciences, a mepitna karing atlung bayung kolehiyu: ing College of Science, College of Arts and Letters, ampo ing College of Social Sciences and Philosophy. Antimong manimunang unibersidad (flagship university), manimuna ya ing [[U.P. Diliman]] king degulan. Kanitang [[Abril 26]], [[1982]], pormal yang mekilala antimong metung a unibersidad a kayanib (constituent university), alus metung a dekada kaibat ning pamagbayu king pamamalakad (reorganization). Lipat ning pangasentru na ning pamanibala/administrasiun ning U.P. king Diliman, e ya tambing mitatag kaibat ning 1972, dapot panibalan de iti, kayabe da reng unit king Menila bayu ing pamiyagum da reti king Health Sciences Center, antimong unibersidad a ''de facto''. Inumpisan neng Pamuntuk [[Jose Abueva]] ing Socialized Tuition Fee Assistance Program (STFAP) kanitang 1987. Gewa ne muring pormal Abueva ing patakaran ning pamangamit king Filipino king unibersidad. I Pamuntuk [[Emil Javier]] naman, tetag ne ing [[U.P. Mindanao]] king [[Silicon Gulf]], Mauling Mindanao, ampo ing [[U.P. Open University]] kanitang 1995. Kayabe no man kareng pamana nang Pamuntuk [[Francisco Nemenzo]] ing Revitalized General Education Program (RGEP) ampo ing pamiyabe king patakaran ning unibersidad ing pamangilala kareng ambag da king pamanyaliksik (research) ampong pamangudta (creative achievements) deng talaturu ning U.P. I Pamuntuk [[Emerlinda Roman]] naman, manimuna ya king Centennial Campaign Fund a balak dang manyulung kareng serbisiu na ampong pasilidad ning unibersidad kaugne ning kadinala’nang banua ning U.P. ngening 2008. ==Deng Kayagum a Unibersidad== King salukuyan, bibilugan deng pitung Kayagum a Unibersidad o Constituent Universities (a keraklan dang papakuyad antimong '''C.U.''') ing University of the Philippines System, a mayayakit kareng maigit apulung campus king mabilug a Filipinas. Ing U.P. Diliman ing manimunang campus (flagship campus) ning unibersidad, at dakal yang dili yampang a kursu. Makipanayus ya murin ing Unibersidad king kapamahalan ning Makati Lakanbalen para king pamangamit ning University of Makati.<ref name="centennial1" /> Panibalan ne ning chancellor ing balang kayagum a unibersidad ning U.P. Yalal ne ning Board of Regents king terminung atlung banua. E anti king pamuntuk a maki terminung anam a banuang alang pamanulit, malyari yang miyayal king metung pang terminung atlung banua ing chancellor, agpang king pamagpasiya da reng kayanib ning Board of Regents. <div class="references-small"> {| class="wikitable" !Campus !Chancellor !Campus Land Area (Hectares) !Mitátag{{ref|1}} !Focus Areas{{ref|2}} !National Centers of Excellence and Development<ref name="CHED1" /> !Note |- |[[University of the Philippines Baguio|University of the Philippines, Baguio]] |Dr. Priscilla Supnet-Macansantos |6 |1961 |Cordillera Studies, Ethnicity and Cultural studies, Natural Sciences, Mathematics, Social and Development Studies, Management, Language and Literature, Communication Arts, Fine Arts |Biology, Mathematics, Physics |Pekakatawan ning U.P. System king Pangulung Luzon |- |[[University of the Philippines, Diliman]]{{ref|2}} |Dr. Sergio S. Cao |493 |1949 |Law, Engineering, Architecture, Education, Accountancy, Business, Management, Natural Sciences, Marine Science, Mathematics, Information Technology, Creative Writing, Theater, Language and Literature, Music and Performing Arts, Fine Arts, Social Sciences and Philosophy, Public Administration, Journalism, Film and Communication Arts, Sports Science, Tourism, Home Economics (offers most academic programs) |Anthropology, Architecture, Biology, Business, Chemical Engineering, Chemistry, Civil Engineering, Communication Arts, Computer Engineering, Economics, Electrical Engineering, Electronics and Communications Engineering, English, Filipino, Foreign Languages, Geology, History, Industrial Engineering, Geodetic Engineering, Information Technology, Journalism, Literature, Marine Science, Mathematics, Mechanical Engineering, Metallurgical Engineering, Mining Engineering, Music, Physics, Political Science, Psychology, Sociology, Statistics |Pekakatawan ning U.P. king [[University Athletics Association of the Philippines]] |- |[[University of the Philippines Los Baños|University of the Philippines, Los Baños]] |Dr. Luis Rey I. Velasco |3,600 |1909 |Agriculture and allied studies, Biology and allied studies, Natural Sciences, Mathematics, Information Technology, Development Communication, Forestry, Veterinary Medicine, Education, Engineering, Management |Agricultural Engineering, Agriculture, Biology, Chemistry, Communication Arts, Forestry, Information Technology, Mathematics, Physics, Veterinary Medicine, Statistics |Pekakatawan ning U.P. king Philippine Association of State Universities and Colleges-IV Olympics |- |[[University of the Philippines, Manila]] |Dr. Ramon L. Arcadio |14 |1905 |Medicine, Dentistry, Nursing, Public Health, Allied Medical Professions, Biomedical Sciences, Natural Sciences |Biology, Medicine, Nursing |Palakad ne ing [[Philippine General Hospital]] |- |[[University of the Philippines, Visayas]] |Dr. Glenn D. Aguilar |(Multiple campuses) |1918 (Cebu)<br>1973 (Tacloban)<br>1979 (Miagao)<br>1981 (Iloilo)<br> |Aquaculture, Fisheries, Marine Science, Social Sciences, Language and Literature, Communication Arts, Natural Sciences, Information Technology, Management, Accountancy, Education |Biology, Fisheries, Marine Science, Information Technology |U.P. System's flagship unit in the Visayas |- |[[University of the Philippines, Mindanao]] |Dr. Gilda C. Rivero |204 |1995 |Information Technology, Natural Sciences, Social Sciences, Humanities, Management |Information Technology |Ing panrehiyon nang unit king Mindanao ning U.P. System |- |[[University of the Philippines, Open University|University of the Philippines, Open University]] |Dr. Grace J. Alfonso |(atyu king Los Baños, Laguna ing sentru ning Open University) |1995 |Distance learning |Distance Education |Miyutus a magkalub matas a uri ning pamagaral kapamilatan ning distance learning |} # {{note|1}}Mitátag ya antimong unit ning Unibersidad (E antimong autonomous unit). # {{note|2}}Lon la reng bulung ning partikular a Constituent University para king karagdagang impormasiun. E ne opisial a babanggitan ning Unibersidad. # {{note|3}}Kayabe ya murin ing [[University of the Philippines, Extension Program in Pampanga|Extension Program in Pampanga]]. </div> ===Pamagmulang Pamagaral (Basic Education)=== * [[University of the Philippines Integrated School]] in [[U.P. Diliman]] * University of the Philippines Laboratory High School in [[University of the Philippines, Visayas|U.P. Visayas]] - [[U.P. Cebu College]] * [[University of the Philippines Rural High School]] in [[U.P. Los Baños]] ==Pangabalangkas (Organization)== {| style="float:right; margin:1em 1em 1em 1em; width:20em; border: 1px solid #a0a0a0; padding: 2px; bg-color=yellow; text-align:right;" |- style="text-align:center;" |- bgcolor="#800000" align="center" |<span style="color:#FFFFFF;">'''Deng Pamuntuk ning <br />Unibersidad ning Filipinas'''</span> |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Murray S. Bartlett, 1911-1915''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Ignacio B. Villamor, 1915-1921''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''[[Guy Potter Benton|Guy Potter Wharton Benton]], 1921-1925''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Rafael V. Palma, 1925-1933''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Jorge Bocobo, 1934-1939''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Bienvenido M. Gonzalez, 1939-1943, 1945-1951''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Antonio Sison, 1943-1945''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Vidal A. Tan, 1951-1956''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Enrique Virata, 1956-1958''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Vicente G. Sinco, 1958-1962''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''[[Carlos P. Romulo]], 1962-1968''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''[[Salvador P. Lopez]], 1969-1975''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Onofre D. Corpuz, 1975-1979''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Emmanuel V. Soriano, 1979-1981''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''[[Edgardo J. Angara]], 1981-1987''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''[[Jose V. Abueva]], 1987-1993''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Emil Q. Javier, 1993-1999''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Francisco Nemenzo, Jr., 1999-2005''' |- style="text-align:left; font-size:x-small;" |'''Emerlinda R. Román, 2005-Salukuyan''' |} ===Deng Pamuntuk ning Unibersidad ning Filipinas=== Miyayalal ya ing Pamuntuk ning Unibersidad ning Filipinas king metung a terminung anam a banua kapamilata’ning Board of Regents a maki labing aduang kayanib. Aniang 2005, adua nong Americanu ampong labing pitung Filipinu deng sinuyu (migsilbi) antimong Pamuntuk ning Unibersidad ning Filipinas. Ing salukuyan a pamuntuk ning U.P. yapin i Dr. Emerlinda R. Román, metung a propesor ning business administration a migsilbing chancellor ning U.P. Diliman bayu ya miyalal antimong pamuntuk. I Roman ing mumunang babaing pamuntuk ning Unibersidad ning Filipinas. Ya ing manibala king unibersidad king pamagmasusi king kadinala’nang banua (sentenial) king 2008. ===Lupung da reng Rehenti (Board of Regents)=== Ing Board of Regents (''Lupung da reng Rehenti'' king [[Kapampangan (amanu)|Kapampangan]], ''Lupon ng mga Rehente'' king [[w:Filipino language|Filipino]] at keraklan dang papakuyad a '''B.O.R.''') ing matas diling lupung a magpasiya ning Unibersidad ning Pilipinas. Bibilugan de reng labing aduang (12) galame o kayanib. Yutus ning charter ning Unibersidad ing pamitátag king Lupung, a yang bukud a maki upaya king pamipairal ning upaya ning Unibersidad da panglupung ampong pang-kapanibalan (corporate and administrative powers). Ing Talapamuntuk ning [[w:Commission on Higher Education (Philippines)|Commission on Higher Education]] ing magsilbi antimong salukuyan a Talapamuntuk (acting Chairperson), kabang Kaduang Talapamuntuk (Vice Chairperson) ing Pamuntuk ning Unibersidad ning Filipinas. Kayanib la king Lupung da reng Rehenti ning UP deng Talapamuntuk da reng Komite ning Matas a Pamagaral ning [[w:Senate of the Philippines|Senadu]] ampo ning [[w:House of Representatives of the Philippines|Kamara da reng Pekakatawan]] kaugne ning karelang obra antimong talapamuntuk ning karelang komite. Tutuldu lang Rehenting Magaral o Student Regent deng magaral ning UP, kapamilata’ning General Assembly of Student Councils (Pangkabilugan a Kapulungan da reng Sanggunian da reng Magaral). Atin la muring Rehenting Talaturu deng talatur ning mabilug a unibersidad. Itang pekakatawan da reng miyari (alumni) ya pin ing Pamuntuk ning U.P. Alumni Association. Deng aliwang galame ning Lupung da reng Rehenti, tutulduan no ning pamuntuk ning Filipinas. Aniang 2007, deng makatuki ilang galame ning Lupung da reng Rehenti o Board of Regents: {| class="wikitable" ! !Galame ning Lupung (Board Member) ! |- |Talapamuntuk (Chairperson) |Kagalanggalang Carlito S. Puno |Talapamuntuk ning Komision ning Matas a Pamagaral (Commission on Higher Education) |- |Kaduang Talapamuntuk (Vice Chairperson) |Kgg. Emerlinda R. Román |Pamuntuk ning Unibersidad ning Filipinas |- |Galame (Member) |Kgg. [[Juan Flavier|Juan M. Flavier]] |Talapamuntuk, Komite ning Senadu king Matas a Pamagaral (Senate Committee on Higher Education) |- |Galame (Member) |Kgg. Cynthia Villar, Member |Talapamuntuk, Komite ning Kamara king Matas a Pamagaral (House Committee on Higher Education) |- |Galame (Member) |Kgg. Jaime S. de los Santos |Pamuntuk, UP Alumni Association (Aguman da rengn Miyari king UP) |- |Galame (Member) |Kgg. Lourdes Barcenas |Rehenting Talaturu (Faculty Regent) |- |Galame (Member) |Kgg. James Mark Terry L. Ridon |Rehenting Magaral (Student Regent) |- |Galame (Member) |Kgg. Ponciano E. Rivera, Jr. |Rehenting Miyari (Alumni Regent) |- |Galame (Member) |Kgg. Abraham F. Sarmiento |Tildu ning Pamuntuk ning Filipinas |- |Galame (Member) |Kgg. Nelia T. Gonzalez |Tildu ning Pamuntuk ning Filipinas |- |Galame (Member) |Kgg. Edmundo M. Varona |Tildu ning Pamuntuk ning Filipinas |- |Galame (Member) |Kgg. Romulo G. Davide |Tildu ning Pamuntuk ning Filipinas |} Ing Kalihim ing Unibersidad (Secretary of the University) ampo ning Lupung da reng Rehenti yapin i Dr. Loudes E. Abadingo, propesor ning Political Science king Department of Social Sciences, U.P. Manila. Atin yang pamikasundu king [[Boston University School of Public Health]] king Boston, MA, USA ing School of Public Health king UP Manila. Paintulutan nong gawang course work king UP Manila kilub ning metung a semestri ampong international field practicum king Filipinas deng mapilang magaral ibat king [[Boston University]]. ==Programang Akademiku== [[Image:UPDMainLib.JPG|thumb|190px|left|Ing Gonzalez Hall king UP Diliman]] Miyayampang yang aduang dalan apat a pulu’t anam (246) a kursung king kolehiyu ing unibersidad, at atlung dalan anam a pulu’t aduang (362) kursung graduadu, ing maragul dili karen ngang unibersidad ning bangsa.<ref name="Acad1">[http://www.up.edu.ph/content.php?r=5&c=5 ''Academic Programs''] {{Wayback|url=http://www.up.edu.ph/content.php?r=5&c=5 |date=20120304141655 }}, University of the Philippines System Website. Accessed May 6, 2007.</ref> Ing sentrung campus king Diliman ing dakal dili programang akademiku, kabang kilala no man kareng partikular a kursu o programa o kursu.<ref name="UPCAT2">[http://upcat.up.edu.ph/htmls/aboutupcat.html ''UPCAT General Information''], University of the Philippines College Admission Test Website. Accessed April 28, 2007.</ref> Atin yang limampulu’t pitung (57) unit a magkalub titulu (degree-granting unit) king mabilug a sistema ing Unibersidad. Malyari yang maging kolehiyu (college), eskuela (school) o instituto (institute) iti a miyayampang kursung pang-kolehiyu o graduadu. King campus ning Los Baños, ating makakawaning Graduate School para kareng programang pang-graduadu king agriculture, forestry, basic sciences, mathematics ampong statistics, development economics and management, agrarian studies ampong human ecology.<ref name="Graduateschool">[http://www.uplb.edu.ph/gradschool ''The Graduate School''] {{Wayback|url=http://www.uplb.edu.ph/gradschool |date=20070509122306 }}, University of the Philippines Los Baños Website. Accessed May 6, 2007.</ref> The University has 4,135 faculty, trained locally and abroad with 75% having graduate degrees.<ref name="UPStats1" /><ref name="Acad2">Leticia Peñano-Ho, [http://www.up.edu.ph/upforum.php?i=135 ''Who Should Tell Us Who We Are?''] {{Wayback|url=http://www.up.edu.ph/upforum.php?i=135 |date=20070702214633 }}, University of the Philippines System Website. Accessed May 6, 2007.</ref> Atin yang apat a libu, dinalan atlung pulu’t limang (4,135) a talaturu ing Unibersidad, a mituru king Filipinas at kilual na niti, at 75% kareti, maki titulung graduadu (graduate degrees) .<ref name="UPStats1" /><ref name="Acad2"/> Metung ya kareng aduang unibersidad king Filipinas a kayanib king [[ASEAN University Network]], at ya kabud a unibersidad king Filipinas a makaugne king ASEAN-European University Network ampo king [[Association of Pacific Rim Universities]].<ref name="Acad3">[http://www.uibk.ac.at/asea-uninet/members.html ''ASEA-UNINET Universities''] {{Wayback|url=http://www.uibk.ac.at/asea-uninet/members.html |date=20120818104659 }}, ASEA-UNINET Website. Accessed May 7, 2007.</ref><ref name="Acad4">[http://www.apru.org/about/members.htm ''Member Universities''] {{Wayback|url=http://www.apru.org/about/members.htm |date=20070419033539 }}, Association of Pacific Rim Universities Website. Accessed May 7, 2007.</ref> Maki ranggu yang pang aduang dalan siyam a pulu’t siyam (299) ing Unibersidad king Times Higher Education Supplement Rankings kanitang 2006, at pang apat a pulu’t walu (48) king [[w:Asiaweek|Asiaweek's]] Best Universities in Asia a taulingmilimbag kanitang 2000, at uli na niti, maliaring sabiang iti ing matas dili ranggu kareng unibersidad ning Filipinas kareng aduang talaan, dapot mababa ya ranggu karas king pamanyaliksik ampo king pibandian a pinansial (financial resources) .<ref name="Acad2" /><ref name="Acad5">[http://www.asiaweek.com/asiaweek/features/universities2000/schools/multi.overall.html ''Overall Ranking Multi-Disciplinary Schools''], Asiaweek.com. Accessed May 7, 2007.</ref> Pepabalu ning Unibersidad, kapamilatan nang Pamuntuk Emerlinda Román, a e na kaburian ing makiabe king THES Ranking.<ref name="Acad2" /> ==Pikabaluan a tau== :''See [[List of University of the Philippines people]]'' ==Note ampong Pikuanan== <div class="references-small"><references/></div> ==Suglung Palual== * [http://www.upb.edu.ph/ University of the Philippines Baguio] * [http://www.upcebu.edu.ph/ University of the Philippines Cebu] * [http://www.upd.edu.ph/ University of the Philippines Diliman] * [http://upepp.upd.edu.ph/ University of the Philippines Diliman Extension Program in Pampanga] * [http://www.uplb.edu.ph/ University of the Philippines Los Baños] * [http://www.upm.edu.ph/ University of the Philippines Manila]{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.upmin.edu.ph/ University of the Philippines Mindanao] * [http://www.upv.edu.ph/ University of the Philippines Visayas] {{Wayback|url=http://www.upv.edu.ph/ |date=20140517030654 }} * [http://www.up.edu.ph/ University of the Philippines System] * [http://www.upou.edu.ph/ University of the Philippines Open University] {{UP}} {{PNSU}} {{AUN}} {{APRU}} [[Category:ASEAN University Network]] [[Category:Educational institutions established in 1908]] [[Category:State universities and colleges in the Philippines]] [[Category:University of the Philippines| ]] [[Category:National universities|Philippines]] [[Category:Educational institutions in Quezon City]] ti3ozjmlt2ipcrxs8xadotqzjj7j3su Wikipediang Kapampángan 0 25598 310226 291796 2025-06-06T20:04:46Z 200.24.154.85 20 years 310226 wikitext text/x-wiki [[File:Wikipedia-logo-v2-pam.svg|thumb|logo]] Ing '''Wikipediang Kapampángan''' ya ing edision ning [[Wikipedia]] king [[Kapampangan (amanu)|amánung Kapampángan]]. {{philippines-stub}} [[Category:Wikipedia|Kapampangan]] [[Category:Amánung Kapampángan]] klga5vkaez1iysmch92689ei92ctw4q