Wikipedia papwiki https://pap.wikipedia.org/wiki/P%C3%A1gina_Prinsipal MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Medio Spesial Diskushon Usuario Diskushon usuario Wikipedia Diskushon Wikipedia Fail Diskushon fail MediaWiki Diskushon MediaWiki Malchi Diskushon malchi Yuda Diskushon yuda Kategoria Diskushon kategoria TimedText TimedText talk Module Module talk 10 1593 164051 158040 2025-06-24T10:13:19Z Kallmemel 14000 164051 wikitext text/x-wiki {{Infobox generiek | bgcolor = #e3e3e3 | kop = {{{nomber|}}} | breed = {{if empty|{{{nomber nativo|}}}|{{#ifeq:{{PAGENAME}}|{{wikidata|property|multilanguage|P1705}}||{{#if:{{#property:P1705}}|{{wikidata|property|multilanguage|format=''%p''|P1705}}}}}}}} | image = {{#if:{{{imagen|}}}|{{{imagen}}}|{{wikidata|property|raw|P18}}}} | caption = {{#if:{{{descripcion|}}}|{{{descripcion}}}|{{#if:{{#invoke:wd|qualifier|P18|P2096}}|{{#invoke:wd|qualifier|P18|P2096}}}}}} |head1_1 = {{var|{{{variante|}}}|Pronunciacion|Pronunsiashon}}&nbsp; |item1_1 = {{{pronunciacion|}}} | head1_2 = {{#switch:{{{variante|}}}|#default=Crea pa|c=Kreá pa}} | item1_2 = {{{creado|}}} | head1_3 = Aña | item1_3 = {{{aña|}}} | head1_4 = {{#switch:{{{variante|}}}|#default=Utilisa|c=Utilisá}}&nbsp;na | item1_4 = {{if empty|{{#if:{{{pais|}}}|{{Lista expande|variante={{{variante|}}} |titulo=Lista pais|1={{{pais}}}}}}}|{{#if:{{#property:P17}}|{{Lista expande|variante={{{variante|}}} |titulo=Lista pais|1={{wikidata|properties|linked|format=%p<br>|P17}}}}}}}} | head1_5 = [[Lenga materno|Nativo]]&nbsp;pa&nbsp; | item1_5 = {{if empty|{{#if:{{{region|}}}|{{Lista expande|variante={{{variante|}}} |titulo=Lista pais |1={{{region}}}}}}}|{{#if:{{#property:P2341}}|{{Lista expande|variante={{{variante|}}} |titulo=Lista pais |1={{wikidata|properties|linked|format=%p<br>|P2341}}}}}}}} | head1_6 = Vitalidad | item1_6 = {{{vitalidad|}}} | head1_7 = Usuario | item1_7 = {{#if:{{{usuario_total|}}}|Total:&nbsp;{{{usuario_total}}}<br>}}<!-- -->{{#if:{{{prome_lenguahe|}}}|[[Lenga materno|L1:]]&nbsp;{{{prome_lenguahe}}}<br>|{{#if:{{#property:P1098}}|{{#ifeq:{{#invoke:wd|qualifier|P1098|P518}}|lenga materno|[[Lenga materno|L1:]]&nbsp;{{Spel number|{{#invoke:wd|property|raw|P1098}}|variante={{{variante|}}}}}&nbsp;({{wikidata|qualifier|P1098|P585}})<br>}}}}}}<!-- --><!-- -->{{#if:{{{segundo_lenguahe|}}}|L2:&nbsp;{{{segundo_lenguahe}}}}} | head1_8 = Uitgestorven&nbsp;in | item1_8 = {{{uitgestorven|}}} | head1_9 = Rango | item1_9 = {{{rango|}}} | head1_10 = [[Famia di idioma|Famia&nbsp;<br>{{var|{{{variante|}}}|linguistico|lingwístiko}}]]&nbsp; | item1_10 = {{#if:{{{famia|}}}|<div>{{{famia}}}</div>}} | head1_11 = Variante | item1_11 = {{#if:{{{var|}}}|<div> {{{var}}}</div>}} | head1_12 = [[Dialecto|{{#switch:{{{variante|}}}|#default=Dialecto|c=Dialekto}}]] | item1_12 = {{#if:{{{ dialecto|}}}|<div> {{{dialecto}}}</div>}} | head3_1 = {{#switch:{{{variante|}}}|#default=Alfabet|c=Álfabèt}}&nbsp; | item3_1 = {{#if:{{{alfabet|}}}|{{{alfabet}}}|{{Wikidata|properties|linked|P282}}}} | kop4 = {{#switch:{{{variante|}}}|#default=Status oficial|c=Státus ofisial}} | head4_1 = {{#switch:{{{variante|}}}|#default=[[Idioma ofisial|Oficial]]&nbsp;na&nbsp;|c=[[Idioma ofisial|Ofisial]]&nbsp;na&nbsp;}} | item4_1 = {{#if:{{{oficial|}}}|{{Lista expande|variante={{{variante|}}} |titulo=Lista pais|1={{{oficial}}}}}}} | head5_1 = {{#switch:{{{variante|}}}|#default=[[Lenga minoritario|idioma&nbsp;minoritario]]&nbsp;<br>reconoci&nbsp;na&nbsp;|c=[[Lenga minoritario|idioma&nbsp;di&nbsp;minoria]]&nbsp;<br>rekonosí&nbsp;na&nbsp;}} | item5_1 = {{#if:{{{minoria|}}}|{{Lista expande|variante={{{variante|}}} |titulo=Lista pais |1={{{minoria}}}}}}} | head5_2 = {{#switch:{{{variante|}}}|#default=Regula&nbsp;pa|c=Regulá&nbsp;pa}} | item5_2 = {{{organisacion|}}} | kop6 = {{#switch:{{{variante|}}}|#default=Codigo|c=Kódigo}} | head6_1 = {{#if:{{{639-1}}}{{wikidata|property|P218}}|[[ISO 639]]-1}} | item6_1 = {{#if:{{{639-1|}}}|{{mono|{{{639-1}}}}}|{{#if:{{#property:P218}}|{{mono|{{wikidata|property|P218}}}}}}}} | head6_2 = {{#if:{{{639-1|}}}{{wikidata|property|P218}}|ISO 639-2|[[ISO 639]]-2}} | item6_2 = {{#if:{{{639-2|}}}|{{mono|{{{639-2}}}}}|{{#if:{{#property:P219}}|{{mono|{{wikidata|property|P219}}}}}}}} | head6_3 = {{#if:{{{639-2|}}}{{wikidata|property|P219}}|ISO 639-3|[[ISO 639]]-3}} | item6_3 = {{#if:{{{639-3|}}}|{{mono|{{{639-3}}}}}| {{#if:{{wikidata|property|P220}}|{{mono|[https://iso639-3.sil.org/code/{{wikidata|property|P220}} {{wikidata|property|P220}}]}}}}}} | head6_4=''Glottolog'' | item6_4={{wikidata|property|linked|P1394}} | image0 = {{if empty|{{{mapa|}}}|{{wikidata|property|raw|P1846}}}} | caption0 = {{{leyenda|{{var|{{{variante|}}}|mapa di distribucion|Mapa di distribushon}}}}} | otherkop = {{#if:{{#invoke:wikidata|claim|P373}}{{{commons|}}}|----}} | other0 = {{#if:{{{commons|}}} | <small>[[commons:{{{commons}}}|{{var|{{{variante|}}}|Imagennan|Imágennan}}]]&nbsp;riba</small> [[File:Commons-logo.svg|15px|link=|Wikimedia Commons]] <small>[[Wikimedia Commons]]</small> | {{#ifeq:{{#invoke:wd|property|P373}}||| <small>[[commons:Category:{{#invoke:wd|property|P373}}|{{var|{{{variante|}}}|Imagennan|Imágennan}}]]&nbsp;riba</small> [[File:Commons-logo.svg|15px|link=|Wikimedia Commons]] <small>[[Wikimedia Commons]]</small>}} }} | links36 = {{#if:{{#invoke:Wikidata|pageId}}|<small><nowiki>[</nowiki>[[:Wikidata:{{#invoke:Wikidata|pageId}}|{{var|{{{variante|}}}|Edita|Editá}} Wikidata]]<nowiki>]</nowiki>&nbsp;·&nbsp;<nowiki>[</nowiki>[[Template:Infobox idioma/doc|Manual]]<nowiki>]</nowiki></small>}} }}<noinclude> {{documentation}} [[Category:Wikipedia templates]] </noinclude> 3gw9uvflpk71yd4hbq3d9tjnrit28go 0 2729 163997 163947 2025-06-23T15:58:14Z Kallmemel 14000 /* Polaridat */ 163997 wikitext text/x-wiki {{Variante}} {{Multiple image | image1 = Chromosome DNA Gene.svg | caption1 = Un ''[[gen]]'' ta un segmento distinto di DNA ku ta kódigo funshonal. Un ''kromosom'' ta un kadena largu di DNA ku ta kontené hopi gen. Un kromosom humano por kontené te ku 250 mion ''par di base'' y ta enserá miles di gen. | image2 = DNA animation.gif | caption2 = E dòbel héliks forma pa e biokimika di DNA. E ''parnan di base'' ta aloká horizontal entre e dos kadenan spiral | direction = vertical | header = {{PAGENAME}} }} '''Desoksiribonukleine zür''' (òf '''Ásido desoksiribonukleiko'''), miho konosí komo '''DNA''' ta un makromolekül biologiko ku ta kontené e informashon [[Genetica|hereditario]] di práktikamente tur [[organismo]] bibu i hopi [[Virus|vírùs]]. Den tur [[Cel|sèl]] bibu, DNA ta hunga un ròl sentral den desaroyo, funshon, kresementu i reprodukshon. DNA ta areglá komo un ''polímer'' hopi largu, konsistiendo di dos kadena di ''nukleotide'' ku huntu ta forma un ''dòbel héliks'' (struktura spiral). Kada nukleotide ta konsistí di tres parti: un base nitrogeno (''adenine'', ''guanine'', s''itosine'' òf ''timine''), un molekül di suku (''desoksiribose''), i un grupo di fosfat. E gruponan di suku i fosfat ta forma e wes'i lomba di e kadena, miéntras ku e basenan ta dirigí paden i ta forma par: adenine (A) semper ta konektá ku timine (T), i guanine (G) semper ku sitosine (C). E sekuensia spesífiko di e basenan aki ta forma e kódigo genétiko, ku ta kontené instrukshonan pa sintetisá proteina. Proteina ta esensial pa e struktura i funshon di sèlnan. Un sekshon di DNA ku ta kódifika pa un proteina òf karakterístika spesífiko ta wòrdu yamá un ''[[gen]]''. E produkshon di proteina for di gennan ta sosedé via dos proseso presisamente regulá: transkripshon (e kopiamentu di DNA den RNA) i tradukshon (e tradukshon di RNA den un proteina). Den organismonan eukaria, manera [[animal]] i mata, e DNA ta distribuí riba vários kromosom, aloká den e núkleo di sèl. E kromosomnan aki ta konsistí di DNA doblá i mará stèrki, rònt di proteinanan spesial. Promé ku kada divishon selular, kromosomnan ta wòrdu kopiá kompletamente den un proseso yamá DNA-replikashon. Den ''prokariote'', manera [[bakteria]] i ''archaea'', e DNA no ta situá den un núkleo, pero ta liber den e ''sitoplasma'', i normalmente organisá den forma di un solo kromosom sirkular. == Struktura == [[Fail:Fig-1-X-ray-chrystallography-of-DNA.gif|thumb|Potrèt di DNA (potrèt 51), Rosalind Franklin, 1952.]] E struktura di e dòbel héliks a wòrdu deskribí na 1953 pa James Watson i Francis Crick i tabata un logro den [[siensia]], prinsipalmente pa ku e desaroyo di [[biologia molekular]]. Un parti importante di e evidensia pa e dòbel héliks a bin for di e potretnan di ''kristalografia di rayonan X'' saka pe e kímiko, Rosalind Franklin na King's College London. Su potretnan skerpi a resultá krusial pa komprondé e forma espasial di DNA.<ref>{{Citeer web|url=https://biologielessen.nl/dubbele-spiraal-helix/|titel=Dubbele spiraal(helix)|bezochtdatum=2025-06-21|werk=biologielessen.nl}}</ref> E héliks ku dos kadenanan ku ta bira rònt di un as komun tin un anchura di 20 angstrom (2,0 nanometer). Un buèlta (òf revolushon) kompleto ta kontené mas o ménos dies [[par di base]] i ta 34 angstrom (3,4 nanometer) largu. E nukleotidenan ta konektá na otro ku ''enlase kovalente'' dor di e gruponan di suku i fosfat. E basenan ta forma un konekshon di ''brùgnan hidrógeno'' entre otro pa forma e par di basenan, A–T i G–C. === Polaridat === {{multiple image | image1 = DNA chemical structure.svg | image2 = Nukleotid num.svg | footer = Struktura kímiko di DNA. Brùgnan hidrógeno ta representá komo liñanan interumpí (···). Kada ekstremidat di e dòbel héliks tin un grup'i-fosfat-5' na un banda i un grup'i-hidroksil-3' (—OH) eksponé na e otro. }} E manera ku nukleotidenan ta konektá na otro ta duna un kadena di DNA un polaridat kímiko spesífiko, òf direkshon. Tur nukleotide ta konektá ku otro den e mesun orientashon. Si numerá e [[Atom|atòmnan]] di karbon den e molèkül di suku desoksiribose, ta haña ku e grupo di fosfat ta konektá na e di sinku atòm di karbon (5'), miéntras ku e grupo hidroksil (—OH) ta konektá ne e di tres atòm di karbon (3'). Esaki ta duna kada kadena di DNA un ekstremidat distinguí. E indikashonan aki ta indiká na un manera fiho den kua direkshon, un sekuensia di DNA mester wòrdu lesá. Pa por par e basenan huntu, e dos kadena di nukleotide mester enfrenta otro den orientashon inverso. Den otro palabra, e polaridat di un kadena ta kontrario di e otro. Ta ser bisa ku e kadenanan ta posishona ''antiparalelo'' dilanti otro. Den investigashon genétiko, e términonan ''sentido'' i ''antisentido'' ta wòrdu usá. Un sekshon di DNA ta wòrdu yamá sentido, si e sekuensia di nukleotide ta similar na esun di e mRNA (mensahero pa kodifikashon di proteina). E otro kadena, ku ta komplementario na e kadena di sentido, ta yamá ''antisentido.'' === Largura i kantidat === {{multiple image | image1 = ORNL History (44670612800).jpg | caption1 = DNA desplegá (no spiral). DNA ta lorá rònt di proteina, manera kralchi riba un kadena (''nukleosom''). | image2 = 1204 vir001277 Fig2 (cropped).jpg | caption2 = Algun fragmentonan lòs di DNA isolá for di un DNA-vírùs ku dòbel kadena. | direction = vertical | header = Grabashon elektromikroskopiko }} Molèkül di DNA ta sumamente largu en relashon ku nan diameter. Bou di mikroskop elektróniko nan ta aparsé komo hilonan fini. Asta molèkülnan di DNA relativamente chikitu di vírùsnan, manera bakteriofag λ, ya kaba tin un largura konsiderabel. E largura di un molèkul di DNA ta wòrdu ekspresá generalmente den kantidat di par di base. Den práktika, esaki ta varia di algun kilobase (kb) pa megabase (Mb). Por ehèmpel, e kromosom di baketeria laboratorio, ''Escherichia coli'', ta konsistí di aproklsimadamente 6,4 Mb di DNA. E DNA di [[hende]], i otro [[primate]], tin un kantidat total di mas o ménos 3,0 gigabase (GB). Den un sèl humano promedio ta kontené mas o ménos 6,0 pikogram di DNA. Un otro forma pa ekspresá e largura di DNA ta dor di e midí físiko di e dòbel héliks. Si tur e DNA den un sèl humano ta desplegá, e lo ta mas ku dos meter largu. Esei ta pasobra sèlnan sèlnan di kurpa humano ta ''diploide'', loke ta nifiká ku nan ta kontené dos sèt kompleto di DNA: un di e mama i un di e tata. Pa e DNA por pas den e espasio limitá di e núkleo selular, e DNA mester ta den un forma kompakto. Den eukarianan, e forma kompakto aki sa sosedé dor di lora e DNA rònt di proteinanan spesial, e ''histonan''. E kompleho di DNA lora aki, visibel bou di mikroskopnan fuerte, ta yamá ''kromatine''. E stuktura di kromatine ta hunga un ròl importante durante ekspreshon i divishon di gen. {{appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=DNA (biologie) |oldid=68871426}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia celular]] [[Kategoria:Biologia molecular]] 5vqiwgg3mpm4bt53349hphjs94dn3tk 163999 163997 2025-06-23T15:59:54Z Kallmemel 14000 /* Struktura */ 163999 wikitext text/x-wiki {{Variante}} {{Multiple image | image1 = Chromosome DNA Gene.svg | caption1 = Un ''[[gen]]'' ta un segmento distinto di DNA ku ta kódigo funshonal. Un ''kromosom'' ta un kadena largu di DNA ku ta kontené hopi gen. Un kromosom humano por kontené te ku 250 mion ''par di base'' y ta enserá miles di gen. | image2 = DNA animation.gif | caption2 = E dòbel héliks forma pa e biokimika di DNA. E ''parnan di base'' ta aloká horizontal entre e dos kadenan spiral | direction = vertical | header = {{PAGENAME}} }} '''Desoksiribonukleine zür''' (òf '''Ásido desoksiribonukleiko'''), miho konosí komo '''DNA''' ta un makromolekül biologiko ku ta kontené e informashon [[Genetica|hereditario]] di práktikamente tur [[organismo]] bibu i hopi [[Virus|vírùs]]. Den tur [[Cel|sèl]] bibu, DNA ta hunga un ròl sentral den desaroyo, funshon, kresementu i reprodukshon. DNA ta areglá komo un ''polímer'' hopi largu, konsistiendo di dos kadena di ''nukleotide'' ku huntu ta forma un ''dòbel héliks'' (struktura spiral). Kada nukleotide ta konsistí di tres parti: un base nitrogeno (''adenine'', ''guanine'', s''itosine'' òf ''timine''), un molekül di suku (''desoksiribose''), i un grupo di fosfat. E gruponan di suku i fosfat ta forma e wes'i lomba di e kadena, miéntras ku e basenan ta dirigí paden i ta forma par: adenine (A) semper ta konektá ku timine (T), i guanine (G) semper ku sitosine (C). E sekuensia spesífiko di e basenan aki ta forma e kódigo genétiko, ku ta kontené instrukshonan pa sintetisá proteina. Proteina ta esensial pa e struktura i funshon di sèlnan. Un sekshon di DNA ku ta kódifika pa un proteina òf karakterístika spesífiko ta wòrdu yamá un ''[[gen]]''. E produkshon di proteina for di gennan ta sosedé via dos proseso presisamente regulá: transkripshon (e kopiamentu di DNA den RNA) i tradukshon (e tradukshon di RNA den un proteina). Den organismonan eukaria, manera [[animal]] i mata, e DNA ta distribuí riba vários kromosom, aloká den e núkleo di sèl. E kromosomnan aki ta konsistí di DNA doblá i mará stèrki, rònt di proteinanan spesial. Promé ku kada divishon selular, kromosomnan ta wòrdu kopiá kompletamente den un proseso yamá DNA-replikashon. Den ''prokariote'', manera [[bakteria]] i ''archaea'', e DNA no ta situá den un núkleo, pero ta liber den e ''sitoplasma'', i normalmente organisá den forma di un solo kromosom sirkular. == Struktura == [[Fail:Fig-1-X-ray-chrystallography-of-DNA.gif|thumb|Potrèt di DNA (potrèt 51), Rosalind Franklin, 1952.]] E struktura di e dòbel héliks a wòrdu deskribí na 1953 pa James Watson i Francis Crick i tabata un logro den [[siensia]], prinsipalmente pa ku e desaroyo di [[biologia molekular]]. Un parti importante di e evidensia pa e dòbel héliks a bin for di e potretnan di ''kristalografia di rayonan X'' saka pe e kímiko, Rosalind Franklin na King's College London. Su potretnan skerpi a resultá krusial pa komprondé e forma espasial di DNA.<ref>{{Citeer web|url=https://biologielessen.nl/dubbele-spiraal-helix/|titel=Dubbele spiraal(helix)|bezochtdatum=2025-06-21|werk=biologielessen.nl}}</ref> E héliks ku dos kadenanan ku ta bira rònt di un as komun tin un anchura di 20 angstrom (2,0 nanometer). Un buèlta (òf revolushon) kompleto ta kontené mas o ménos dies [[par di base]] i ta 34 angstrom (3,4 nanometer) largu. E nukleotidenan ta konektá na otro ku ''enlase kovalente'' dor di e gruponan di suku i fosfat. E basenan ta forma un konekshon di ''brùgnan hidrógeno'' entre otro pa forma e par di basenan, A···T i G···C. === Polaridat === {{multiple image | image1 = DNA chemical structure.svg | image2 = Nukleotid num.svg | footer = Struktura kímiko di DNA. Brùgnan hidrógeno ta representá komo liñanan interumpí (···). Kada ekstremidat di e dòbel héliks tin un grup'i-fosfat-5' na un banda i un grup'i-hidroksil-3' (—OH) eksponé na e otro. }} E manera ku nukleotidenan ta konektá na otro ta duna un kadena di DNA un polaridat kímiko spesífiko, òf direkshon. Tur nukleotide ta konektá ku otro den e mesun orientashon. Si numerá e [[Atom|atòmnan]] di karbon den e molèkül di suku desoksiribose, ta haña ku e grupo di fosfat ta konektá na e di sinku atòm di karbon (5'), miéntras ku e grupo hidroksil (—OH) ta konektá ne e di tres atòm di karbon (3'). Esaki ta duna kada kadena di DNA un ekstremidat distinguí. E indikashonan aki ta indiká na un manera fiho den kua direkshon, un sekuensia di DNA mester wòrdu lesá. Pa por par e basenan huntu, e dos kadena di nukleotide mester enfrenta otro den orientashon inverso. Den otro palabra, e polaridat di un kadena ta kontrario di e otro. Ta ser bisa ku e kadenanan ta posishona ''antiparalelo'' dilanti otro. Den investigashon genétiko, e términonan ''sentido'' i ''antisentido'' ta wòrdu usá. Un sekshon di DNA ta wòrdu yamá sentido, si e sekuensia di nukleotide ta similar na esun di e mRNA (mensahero pa kodifikashon di proteina). E otro kadena, ku ta komplementario na e kadena di sentido, ta yamá ''antisentido.'' === Largura i kantidat === {{multiple image | image1 = ORNL History (44670612800).jpg | caption1 = DNA desplegá (no spiral). DNA ta lorá rònt di proteina, manera kralchi riba un kadena (''nukleosom''). | image2 = 1204 vir001277 Fig2 (cropped).jpg | caption2 = Algun fragmentonan lòs di DNA isolá for di un DNA-vírùs ku dòbel kadena. | direction = vertical | header = Grabashon elektromikroskopiko }} Molèkül di DNA ta sumamente largu en relashon ku nan diameter. Bou di mikroskop elektróniko nan ta aparsé komo hilonan fini. Asta molèkülnan di DNA relativamente chikitu di vírùsnan, manera bakteriofag λ, ya kaba tin un largura konsiderabel. E largura di un molèkul di DNA ta wòrdu ekspresá generalmente den kantidat di par di base. Den práktika, esaki ta varia di algun kilobase (kb) pa megabase (Mb). Por ehèmpel, e kromosom di baketeria laboratorio, ''Escherichia coli'', ta konsistí di aproklsimadamente 6,4 Mb di DNA. E DNA di [[hende]], i otro [[primate]], tin un kantidat total di mas o ménos 3,0 gigabase (GB). Den un sèl humano promedio ta kontené mas o ménos 6,0 pikogram di DNA. Un otro forma pa ekspresá e largura di DNA ta dor di e midí físiko di e dòbel héliks. Si tur e DNA den un sèl humano ta desplegá, e lo ta mas ku dos meter largu. Esei ta pasobra sèlnan sèlnan di kurpa humano ta ''diploide'', loke ta nifiká ku nan ta kontené dos sèt kompleto di DNA: un di e mama i un di e tata. Pa e DNA por pas den e espasio limitá di e núkleo selular, e DNA mester ta den un forma kompakto. Den eukarianan, e forma kompakto aki sa sosedé dor di lora e DNA rònt di proteinanan spesial, e ''histonan''. E kompleho di DNA lora aki, visibel bou di mikroskopnan fuerte, ta yamá ''kromatine''. E stuktura di kromatine ta hunga un ròl importante durante ekspreshon i divishon di gen. {{appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=DNA (biologie) |oldid=68871426}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia celular]] [[Kategoria:Biologia molecular]] qarlfg6pvm108owq2pa2xutj411upr9 164002 163999 2025-06-23T16:04:02Z Kallmemel 14000 /* Struktura */ 164002 wikitext text/x-wiki {{Variante}} {{Multiple image | image1 = Chromosome DNA Gene.svg | caption1 = Un ''[[gen]]'' ta un segmento distinto di DNA ku ta kódigo funshonal. Un ''kromosom'' ta un kadena largu di DNA ku ta kontené hopi gen. Un kromosom humano por kontené te ku 250 mion ''par di base'' y ta enserá miles di gen. | image2 = DNA animation.gif | caption2 = E dòbel héliks forma pa e biokimika di DNA. E ''parnan di base'' ta aloká horizontal entre e dos kadenan spiral | direction = vertical | header = {{PAGENAME}} }} '''Desoksiribonukleine zür''' (òf '''Ásido desoksiribonukleiko'''), miho konosí komo '''DNA''' ta un makromolekül biologiko ku ta kontené e informashon [[Genetica|hereditario]] di práktikamente tur [[organismo]] bibu i hopi [[Virus|vírùs]]. Den tur [[Cel|sèl]] bibu, DNA ta hunga un ròl sentral den desaroyo, funshon, kresementu i reprodukshon. DNA ta areglá komo un ''polímer'' hopi largu, konsistiendo di dos kadena di ''nukleotide'' ku huntu ta forma un ''dòbel héliks'' (struktura spiral). Kada nukleotide ta konsistí di tres parti: un base nitrogeno (''adenine'', ''guanine'', s''itosine'' òf ''timine''), un molekül di suku (''desoksiribose''), i un grupo di fosfat. E gruponan di suku i fosfat ta forma e wes'i lomba di e kadena, miéntras ku e basenan ta dirigí paden i ta forma par: adenine (A) semper ta konektá ku timine (T), i guanine (G) semper ku sitosine (C). E sekuensia spesífiko di e basenan aki ta forma e kódigo genétiko, ku ta kontené instrukshonan pa sintetisá proteina. Proteina ta esensial pa e struktura i funshon di sèlnan. Un sekshon di DNA ku ta kódifika pa un proteina òf karakterístika spesífiko ta wòrdu yamá un ''[[gen]]''. E produkshon di proteina for di gennan ta sosedé via dos proseso presisamente regulá: transkripshon (e kopiamentu di DNA den RNA) i tradukshon (e tradukshon di RNA den un proteina). Den organismonan eukaria, manera [[animal]] i mata, e DNA ta distribuí riba vários kromosom, aloká den e núkleo di sèl. E kromosomnan aki ta konsistí di DNA doblá i mará stèrki, rònt di proteinanan spesial. Promé ku kada divishon selular, kromosomnan ta wòrdu kopiá kompletamente den un proseso yamá DNA-replikashon. Den ''prokariote'', manera [[bakteria]] i ''archaea'', e DNA no ta situá den un núkleo, pero ta liber den e ''sitoplasma'', i normalmente organisá den forma di un solo kromosom sirkular. == Struktura == [[Fail:Fig-1-X-ray-chrystallography-of-DNA.gif|thumb|Potrèt di DNA (potrèt 51), Rosalind Franklin, 1952.]] E struktura di e dòbel héliks a wòrdu deskribí na 1953 pa James Watson i Francis Crick i tabata un logro den [[siensia]], prinsipalmente pa ku e desaroyo di [[biologia molekular]]. Un parti importante di e evidensia pa e dòbel héliks a bin for di e potretnan di ''kristalografia di rayonan X'' saka pe e kímiko, Rosalind Franklin na King's College London. Su potretnan skerpi a resultá krusial pa komprondé e forma espasial di DNA.<ref>{{Citeer web|url=https://biologielessen.nl/dubbele-spiraal-helix/|titel=Dubbele spiraal(helix)|bezochtdatum=2025-06-21|werk=biologielessen.nl}}</ref> E héliks ku dos kadenanan ku ta bira rònt di un as komun tin un anchura di 20 angstrom (2,0 nanometer). Un buèlta (òf revolushon) kompleto ta kontené mas o ménos dies [[par di base]] i ta 34 angstrom (3,4 nanometer) largu. E nukleotidenan ta konektá na otro ku ''enlase kovalente'' dor di e gruponan di suku i fosfat. E basenan ta forma un konekshon di ''brùgnan hidrógeno'' entre otro pa forma e par di basenan, A•T i G•C. === Polaridat === {{multiple image | image1 = DNA chemical structure.svg | image2 = Nukleotid num.svg | footer = Struktura kímiko di DNA. Brùgnan hidrógeno ta representá komo liñanan interumpí (···). Kada ekstremidat di e dòbel héliks tin un grup'i-fosfat-5' na un banda i un grup'i-hidroksil-3' (—OH) eksponé na e otro. }} E manera ku nukleotidenan ta konektá na otro ta duna un kadena di DNA un polaridat kímiko spesífiko, òf direkshon. Tur nukleotide ta konektá ku otro den e mesun orientashon. Si numerá e [[Atom|atòmnan]] di karbon den e molèkül di suku desoksiribose, ta haña ku e grupo di fosfat ta konektá na e di sinku atòm di karbon (5'), miéntras ku e grupo hidroksil (—OH) ta konektá ne e di tres atòm di karbon (3'). Esaki ta duna kada kadena di DNA un ekstremidat distinguí. E indikashonan aki ta indiká na un manera fiho den kua direkshon, un sekuensia di DNA mester wòrdu lesá. Pa por par e basenan huntu, e dos kadena di nukleotide mester enfrenta otro den orientashon inverso. Den otro palabra, e polaridat di un kadena ta kontrario di e otro. Ta ser bisa ku e kadenanan ta posishona ''antiparalelo'' dilanti otro. Den investigashon genétiko, e términonan ''sentido'' i ''antisentido'' ta wòrdu usá. Un sekshon di DNA ta wòrdu yamá sentido, si e sekuensia di nukleotide ta similar na esun di e mRNA (mensahero pa kodifikashon di proteina). E otro kadena, ku ta komplementario na e kadena di sentido, ta yamá ''antisentido.'' === Largura i kantidat === {{multiple image | image1 = ORNL History (44670612800).jpg | caption1 = DNA desplegá (no spiral). DNA ta lorá rònt di proteina, manera kralchi riba un kadena (''nukleosom''). | image2 = 1204 vir001277 Fig2 (cropped).jpg | caption2 = Algun fragmentonan lòs di DNA isolá for di un DNA-vírùs ku dòbel kadena. | direction = vertical | header = Grabashon elektromikroskopiko }} Molèkül di DNA ta sumamente largu en relashon ku nan diameter. Bou di mikroskop elektróniko nan ta aparsé komo hilonan fini. Asta molèkülnan di DNA relativamente chikitu di vírùsnan, manera bakteriofag λ, ya kaba tin un largura konsiderabel. E largura di un molèkul di DNA ta wòrdu ekspresá generalmente den kantidat di par di base. Den práktika, esaki ta varia di algun kilobase (kb) pa megabase (Mb). Por ehèmpel, e kromosom di baketeria laboratorio, ''Escherichia coli'', ta konsistí di aproklsimadamente 6,4 Mb di DNA. E DNA di [[hende]], i otro [[primate]], tin un kantidat total di mas o ménos 3,0 gigabase (GB). Den un sèl humano promedio ta kontené mas o ménos 6,0 pikogram di DNA. Un otro forma pa ekspresá e largura di DNA ta dor di e midí físiko di e dòbel héliks. Si tur e DNA den un sèl humano ta desplegá, e lo ta mas ku dos meter largu. Esei ta pasobra sèlnan sèlnan di kurpa humano ta ''diploide'', loke ta nifiká ku nan ta kontené dos sèt kompleto di DNA: un di e mama i un di e tata. Pa e DNA por pas den e espasio limitá di e núkleo selular, e DNA mester ta den un forma kompakto. Den eukarianan, e forma kompakto aki sa sosedé dor di lora e DNA rònt di proteinanan spesial, e ''histonan''. E kompleho di DNA lora aki, visibel bou di mikroskopnan fuerte, ta yamá ''kromatine''. E stuktura di kromatine ta hunga un ròl importante durante ekspreshon i divishon di gen. {{appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=DNA (biologie) |oldid=68871426}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia celular]] [[Kategoria:Biologia molecular]] enwv1eylvih8m6ntt9whk9ws9085mdx 164004 164002 2025-06-23T16:24:19Z Kallmemel 14000 typo 164004 wikitext text/x-wiki {{Variante}} {{Multiple image | image1 = Chromosome DNA Gene.svg | caption1 = Un ''[[gen]]'' ta un segmento distinto di DNA ku ta kódigo funshonal. Un ''kromosom'' ta un kadena largu di DNA ku ta kontené hopi gen. Un kromosom humano por kontené te ku 250 mion ''par di base'' y ta enserá miles di gen. | image2 = DNA animation.gif | caption2 = E dòbel héliks forma pa e biokimika di DNA. E ''parnan di base'' ta aloká horizontal entre e dos kadenan spiral | direction = vertical | header = {{PAGENAME}} }} '''Desoksiribonukleine zür''' (òf '''Ásido desoksiribonukleiko'''), miho konosí komo '''DNA''' ta un makromolekül biologiko ku ta kontené e informashon [[Genetica|hereditario]] di práktikamente tur [[organismo]] bibu i hopi [[Virus|vírùs]]. Den tur [[Cel|sèl]] bibu, DNA ta hunga un ròl sentral den desaroyo, funshon, kresementu i reprodukshon. DNA ta areglá komo un ''polímer'' hopi largu, konsistiendo di dos kadena di ''nukleotide'' ku huntu ta forma un ''dòbel héliks'' (struktura spiral). Kada nukleotide ta konsistí di tres parti: un base nitrogeno (''adenine'', ''guanine'', s''itosine'' òf ''timine''), un molekül di suku (''desoksiribose''), i un grupo di fosfat. E gruponan di suku i fosfat ta forma e wes'i lomba di e kadena, miéntras ku e basenan ta dirigí paden i ta forma par: adenine (A) semper ta konektá ku timine (T), i guanine (G) semper ku sitosine (C). E sekuensia spesífiko di e basenan aki ta forma e kódigo genétiko, ku ta kontené instrukshonan pa sintetisá proteina. Proteina ta esensial pa e struktura i funshon di sèlnan. Un sekshon di DNA ku ta kódifika pa un proteina òf karakterístika spesífiko ta wòrdu yamá un ''[[gen]]''. E produkshon di proteina for di gennan ta sosedé via dos proseso presisamente regulá: transkripshon (e kopiamentu di DNA den RNA) i tradukshon (e tradukshon di RNA den un proteina). Den organismonan eukaria, manera [[animal]] i mata, e DNA ta distribuí riba vários kromosom, aloká den e núkleo di sèl. E kromosomnan aki ta konsistí di DNA doblá i mará stèrki, rònt di proteinanan spesial. Promé ku kada divishon selular, kromosomnan ta wòrdu kopiá kompletamente den un proseso yamá DNA-replikashon. Den ''prokariote'', manera [[bakteria]] i ''archaea'', e DNA no ta situá den un núkleo, pero ta liber den e ''sitoplasma'', i normalmente organisá den forma di un solo kromosom sirkular. == Struktura == [[Fail:Fig-1-X-ray-chrystallography-of-DNA.gif|thumb|Potrèt di DNA (potrèt 51), Rosalind Franklin, 1952.]] E struktura di e dòbel héliks a wòrdu deskribí na 1953 pa James Watson i Francis Crick i tabata un logro den [[siensia]], prinsipalmente pa ku e desaroyo di [[biologia molekular]]. Un parti importante di e evidensia pa e dòbel héliks a bin for di e potretnan di ''kristalografia di rayonan X'' saka pe e kímiko, Rosalind Franklin na King's College London. Su potretnan skerpi a resultá krusial pa komprondé e forma espasial di DNA.<ref>{{Citeer web|url=https://biologielessen.nl/dubbele-spiraal-helix/|titel=Dubbele spiraal(helix)|bezochtdatum=2025-06-21|werk=biologielessen.nl}}</ref> E héliks ku dos kadenanan ku ta bira rònt di un as komun tin un anchura di 20 angstrom (2,0 nanometer). Un buèlta (òf revolushon) kompleto ta kontené mas o ménos dies [[par di base]] i ta 34 angstrom (3,4 nanometer) largu. E nukleotidenan ta konektá na otro ku ''enlase kovalente'' dor di e gruponan di suku i fosfat. E basenan ta forma un konekshon di ''brùgnan hidrógeno'' entre otro pa forma e par di basenan, A•T i G•C. === Polaridat === {{multiple image | image1 = DNA chemical structure.svg | image2 = Nukleotid num.svg | footer = Struktura kímiko di DNA. Brùgnan hidrógeno ta representá komo liñanan interumpí (···). Kada ekstremidat di e dòbel héliks tin un grup'i-fosfat-5' na un banda i un grup'i-hidroksil-3' (—OH) eksponé na e otro. }} E manera ku nukleotidenan ta konektá na otro ta duna un kadena di DNA un polaridat kímiko spesífiko, òf direkshon. Tur nukleotide ta konektá ku otro den e mesun orientashon. Si numerá e [[Atom|atòmnan]] di karbon den e molekül di suku desoksiribose, ta haña ku e grupo di fosfat ta konektá na e di sinku atòm di karbon (5'), miéntras ku e grupo hidroksil (—OH) ta konektá ne e di tres atòm di karbon (3'). Esaki ta duna kada kadena di DNA un ekstremidat distinguí. E indikashonan aki ta indiká na un manera fiho den kua direkshon, un sekuensia di DNA mester wòrdu lesá. Pa por par e basenan huntu, e dos kadena di nukleotide mester enfrenta otro den orientashon inverso. Den otro palabra, e polaridat di un kadena ta kontrario di e otro. Ta ser bisa ku e kadenanan ta posishona ''antiparalelo'' dilanti otro. Den investigashon genétiko, e términonan ''sentido'' i ''antisentido'' ta wòrdu usá. Un sekshon di DNA ta wòrdu yamá sentido, si e sekuensia di nukleotide ta similar na esun di e mRNA (mensahero pa kodifikashon di proteina). E otro kadena, ku ta komplementario na e kadena di sentido, ta yamá ''antisentido.'' === Largura i kantidat === {{multiple image | image1 = ORNL History (44670612800).jpg | caption1 = DNA desplegá (no spiral). DNA ta lorá rònt di proteina, manera kralchi riba un kadena (''nukleosom''). | image2 = 1204 vir001277 Fig2 (cropped).jpg | caption2 = Algun fragmentonan lòs di DNA isolá for di un DNA-vírùs ku dòbel kadena. | direction = vertical | header = Grabashon elektromikroskopiko }} molekül di DNA ta sumamente largu en relashon ku nan diameter. Bou di mikroskop elektróniko nan ta aparsé komo hilonan fini. Asta molekülnan di DNA relativamente chikitu di vírùsnan, manera bakteriofag λ, ya kaba tin un largura konsiderabel. E largura di un molèkul di DNA ta wòrdu ekspresá generalmente den kantidat di par di base. Den práktika, esaki ta varia di algun kilobase (kb) pa megabase (Mb). Por ehèmpel, e kromosom di baketeria laboratorio, ''Escherichia coli'', ta konsistí di aproklsimadamente 6,4 Mb di DNA. E DNA di [[hende]], i otro [[primate]], tin un kantidat total di mas o ménos 3,0 gigabase (GB). Den un sèl humano promedio ta kontené mas o ménos 6,0 pikogram di DNA. Un otro forma pa ekspresá e largura di DNA ta dor di e midí físiko di e dòbel héliks. Si tur e DNA den un sèl humano ta desplegá, e lo ta mas ku dos meter largu. Esei ta pasobra sèlnan sèlnan di kurpa humano ta ''diploide'', loke ta nifiká ku nan ta kontené dos sèt kompleto di DNA: un di e mama i un di e tata. Pa e DNA por pas den e espasio limitá di e núkleo selular, e DNA mester ta den un forma kompakto. Den eukarianan, e forma kompakto aki sa sosedé dor di lora e DNA rònt di proteinanan spesial, e ''histonan''. E kompleho di DNA lora aki, visibel bou di mikroskopnan fuerte, ta yamá ''kromatine''. E stuktura di kromatine ta hunga un ròl importante durante ekspreshon i divishon di gen. {{appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=DNA (biologie) |oldid=68871426}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia celular]] [[Kategoria:Biologia molecular]] da0eo84do99jox0upqc7glrj60haf9o 0 3487 164014 158401 2025-06-23T16:54:11Z Kallmemel 14000 wikilink 164014 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Databox}} '''Awa''' (formula kimico: [[Hidrógeno|H]]₂[[Oksígeno|O]]) ta e componente kimico di dos [[Atom|atoom]] di [[Hidrógeno|hidrogeno]] y un atoom di [[Zürstòf|zuurstof]]. Awa ta aparece den naturalesa den tres fase principal: likido, solido, y [[gas]]. Na temperatura di camber, awa ta un likido, sin color y holo specifico. Tur bida na mundo ta compone y depende pa un gran parti di awa. Awa ta cubri mas o menos 71% di superficie di [[tera (planeta)|planeta Tera]]. == Ciclo di awa == Tin un ciclo di awa continuo riba Tera. Awa di laman ta vapora den [[solo]], condensa den [[Atmosfera di mundu|atmosfeer]] y cai bek na tera y ocean como awacero. E awa eventualmente ta core bek pa laman via riu i den fondo di tera. [[File:Watercycledutchhigh.jpg|center|thumb|Ciclo di awa]] Awa di laman tambe ta wordo yama awa salo, ya cu e ta contene hopi salo disolvi. E salo ta keda atras na e momento cu awa di laman vapora, pues awacero no ta contene salo. Esaki ta yama awa dushi. Awa dushi ta awa cu ta contene menos di 1000 miligram di elementonan solido, manera salo.<ref name=":0">[https://www.usgs.gov/special-topics/water-science-school/science/freshwater-lakes-and-rivers-and-water-cycle USGS. ''Freshwater (Lakes and Rivers) and the Water Cycle'']Consulta 27 di februari 2025.</ref> Den areanan caminda awa dushi y salo ta mescla, por ehempel na bocanan di riu, awa brak ta surgi. Tin un total di aproximadamente 1.400.000.000 km³ di awa na Tera. Di esaki, 97% ta aparece como awa salo den [[Oséano|ocean]] y [[laman|lama]]. E 3% cu ta sobra ta consisti di awa dushi y salo den suela (23.300.000 km³), masa di ijs (24.000.000 km³), awa superficial den [[Lago (kurpa di awa)|lago]] y [[Riu|riunan]] (190.000 km³), y vapor di awa den atmosfeer (14.000 km³). E proporcionnan exacto por varia debi na factornan manera [[Krísis di klima|cambio di klima]]. == Propiedadnan fisico == === Estado di agregacion === Awa por exsisti den tres fase principal: solido (ijs), likido (awa), y gas (vapor di awa). E [[scala di temperatura]] Celsius ta basa riba e transicion entre e fasenan aki: na 0 °C ijs ta smelt y na 100 °C awa ta herbe (na presion standard).<ref>[https://www.scienceabc.com/nature/why-does-water-evaporate-even-at-room-temperature.html ScienceABC] ''Why does water evaporate at room temperature?'' Consulta 27 di februari 2025.</ref> Awa por vapora for di tanto e fase solido como e fase likido. Vaporacion directamente for di ijs ta wordo yama ''sublimacion''. Contrariamente, condensacion ta e proceso vapor pa likido, y ''re-sublimacion'' ta vapor pa solido. {{Multiple image | image1 = Glacial iceberg in Argentina.jpg | image2 = Aggregate phase water-NL.svg | caption1 = Awa como solido, likido, y gas | image3 = Darmstadt-Mathildenhoehe Winterimpressionen 2007 Raureif.jpg | caption3 = ''Re-sublimacion'' riba un taki. | direction = vertical | align = left | caption2 = Transicionnan di fase y estadonan di awa | image4 = Water-triple-point-20210210.gif | caption4 = Ora tur e aire ta wordo saca for di awa di ijs na 0 °C, e awa ta cuminsa herbe na un presion di vapor di 6.2 mbar (0.62 kPa). Esaki ta e ''punto tripel'', caminda ijs, awa y vapor di awa ta existi simultaneamente. }} E puntonan di smelt y herbe di awa ta depende di presion. Na elevacionnan abou, unda presion ta mas halto, ijs ta smelt na temperaturanan mas abou, mientras na elevacionnan halto, unda presion ta mas abou, e punto di herbe ta baha. Por ehempel, ora e presion ta abou (vacuum) y igual na 4 kPa (40 mbar), e temperatura di herbe awa ta wordo alcansa na 29 °C.<ref>{{citeer web |url=https://www.vacuumverdamper.nl/wat-is-verdamping/#:~:text=Water%20kookpunt%20is%20100%C2%B0,bereikt%20op%2029%C2%B0C. |titel=Wat is verdamping? |bezochtdatum=2025-02-28 |werk=vacuumverdamper.nl}}</ref> Un otro ehempel, cushinando un batata riba Mount Everest (presion abou), cu punto di herbe na 69 °C,<ref>{{Citeer web|url=https://poetsenpolijsten.nl/informatiecentrum/wat-is-cavitatie-en-hoe-voorkom-je-dit/#:~:text=Het%20kookpunt%20van%20water%20is,%C2%B0C%20al%20gaan%20koken.|titel=Wat is Cavitatie? En hoe voorkom je dit?|bezochtdatum=2025-02-28|werk=poetsenpolijsten.nl}}</ref> ta dura largo pa cushina, mesun cos si lo mester cushina e batata bou di condicion normal na 69 °C.<ref>{{Citeer web|url=https://www.startpagina.nl/v/wetenschap/natuurkunde-scheikunde/vraag/254171/mogelijk-aardappel-gaar-koken-ruimte/#:~:text=De%20aardappel%20wordt%20niet%20gaar,50%20graden%20onder%20normale%20omstandigheden.|titel=Is het mogelijk een aardappel gaar te koken in een ruimte waar de druk zo verlaagd is dat het kookpunt vh water 50 graden is?|bezochtdatum=2025-02-28}}</ref> Awa den estado solido tin por lo menos diesun diferente fase di ijs, cada un cu su mesun structura di cristal, dependiendo di presion y temperatura. Tambe tin un estado caminda ijs, awa likido y vapor di awa ta existi simultaneamente, yama e ''punto tripel''. Esaki ta sucede na 0.01 °C y un presion di 0.6 kPa. Ademas, awa por aparece den un forma ''supercayente'' of ''superfriu'' bou di circunstancia special. Awa supercayente ta likido ariba di 100 °C, mientras cu awa superfriu ta keda likido abou di 0 °C. Esaki ta tuma luga, por ehempel, den un baki hopi limpi y suave, manera un ''bekerglas''. E disturbio di mas chikito por cuasa cu awa supercayente ta herbe diripiente y explosivamente, un fenomeno yama ''herbemento retrasa''. Awa superfriu por vries abruptamente riba vibracion, formando ijs den un tempo cortico. E densidad di ijs ta mas abou cu esun di awa na 0 °C, pa e motibo aki cu ijs ta flota riba awa. Esaki ta debi na e structura di enlace di hidrogeno, cu ta duna ijs un structura di kristal habri (''tetrahedra'') similar na esun di diamante. Ora di smelt, e structura aki ta kenter parcialmente, loke ta causa cu e [[Molekül|moleculenan]] di awa ta move mas cerca di otro. Un enlace di hidrogeno ta un enlace special cu ta sucede principalmente entre atoomnan di hidrogeno mara na zuurstof. E enlace aki ta influencia propiedadnan fundamental di awa, manera su ''calor specifico'', puntonan di smelt y herbe, y densidad. === Capacidad di calor specifico === Awa tin un calor specifico extremamente halto. Pa awa likido esaki ta 4186 joules pa kilogram pa kelvin. Esaki ta nifica cu ta tuma 4186 joule di energia pa aumenta temperatura di un liter di awa cu un grado Celsius. E propiedad aki ta permiti sistemanan cu hopi awa, manera organismonan y Tera, pa keda relativamente stabiel den temperatura. Awa tambe tin un influencia como moderado riba e klima, specialmente na areanan cu un klima maritimo. === Absorbacion === Awa puro ta absorba principalmente onda di luz cortico, manera cora, oraño, geel. Segun cu luz penetra mas profundo den awa, e onda di luz mas largo (violeta y blauw) ta wordo absorba. Den awanan mas hundo, casi tur luz di solo ta disparce, loke ta pone e ocean parse blauw scur. E color di ocean y lagonan ta varia debi na materia organico disolvi, na consentracionnan mas halto, e color di awa ta cambia gradualmente di violeta y blauw pa berde, oraño y cora.<ref>{{citeer web |url=https://sigmaearth.com/nl/why-are-the-oceans-blue/ |titel=Waarom zijn de oceanen blauw? |werk=sigmaearth.com |auteur= Dr. Emily Greenfield |datum=2024-10-01 |bezochtdatum=2025-02-28}}</ref> == Propiedadnan kimico == Awa ta un molecule cu ta consisti di dos atoom di [[Hidrógeno|hidrogeno]] y un atoom di zuurstof. Su formula kimico ta (H₂O). Awa tin un tension superficial, pues awa ta forma druppel riba superficie, na luga di sprei tur caminda. Den e sciencia di kimica, ta uza e palabra 'aqua', cu ta palabra Latin pa awa, pa referi na e molecule aki a traves di tur idioma. Aunke e ser humano por biba sin cuminda pa un siman, e no por biba sin awa pa mas cu un of dos dia. == Awa den naturalesa == Mata, bestia y hende mester bebe awa pa por biba. E ta duna nos un medio di reaccion kimico cu ta tuma lugar y esaki ta mas tanto pa sanger. E ta mantene e temperatura di curpa mes cu sodo di e cuero. Awa ta yuda e sanger duna nos nutricion pa nos stoma y tur parti curpa cu ta mantene nos bibo. E ta yuda tambe hiba e sanger oxigeno te nos pulmonnan. E awa ta yuda produci pishi. Slijm ta yuda e hende tanto como bestia diregi alimento. E pishi ta yuda elimina mal producto kimico den nos curpa. E curpa humano ta 60-70% awa. Awa ta e componente principal di co'i bebe manera lechi, juice y biña. Cada co'i bebe ta contene cos manera smaak y nutricion, tambe manera sucu, fruta y tin biaha alcohol. Awa cu hende sa bebe nos ta yama 'awa dushi'. E awa di e ocean ta awa salo, pero e lago y riu generalmente por bisa cu no tin awa salo. Ta di bisa cu 3% so tin awa dushi, e resto ta awa salo. == Mira tambe == * [[Water- en Energiebedrijf Aruba NV|WEB Aruba]] {{appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Water |oldid=68698800}} {{references}} }} [[Category:Bebida]] [[Category:Awa| ]] klrme2qi1m1uk0lf065pj37z9c06nhs 0 3791 164006 163817 2025-06-23T16:24:43Z Kallmemel 14000 typo 164006 wikitext text/x-wiki {{Variante|c }} {{Multiple image | image1 = Darwin Tree 1837.png | caption1 = E skèts di Charles Darwin di 1837, su promé diagram di un mata di evolushon for di su promé diario riba {{lang|en|Transmutation of species|italic=yes}} ('Transmutashon di espesienan'). | header = {{PAGENAME}} }} '''Evolushon''' ta e proseso pa medio di kua [[organismo|organismonan]] ta kambia durante generashonnan, prinsipalmente pa medio di selekshon natural di karakterístikanan genétikamente variá. E mekanismo aki, ku ta kondusí na kambio gradual di poblashonnan i formashon di [[espesie|espesienan]] nobo, a wòrdu deskribí pa promé biaha den siglo disnuebe dor di Charles Darwin i Alfred Russel Wallace. Evolushon biológiko ta basá riba echonan opservabel: #Hopi bia organismonan ta produsí mas yu ku por sobrebibí. #Tin variashon genétiko entre individuonan, evidente pa ku e struktura di kurpa, fisiologia, i komportashon. #Algun propiedat ta oumentá e chèns di sobrebibensia i reprodukshon ({{lang|en|fitness|italic=yes}}). #E propiedatnan benefisioso aki por wòrdu pasá di generashon pa generashon. Individuonan ku karakterístikanan bentahoso tin mas chèns di reprodusí, hasiendo e karakterístikanan aki mas komun den generashonnan siguiente. Bida na [[Tera (planeta)|Tera]] a evolushoná durante biones di aña. Sientífikonan ta studia e evolushon aki dor di studia [[Fossiel|fosil]], analisá similaridatnan den struktura di kurpa, desaroyo di èmbrio, i biokímika, i kompará material genétiko ([[ADN|DNA]]). DNA i otro datonan molekular por wòrdu usá pa determiná kon organismonan ta relashoná i ki ora nan liñanan di evolushon a separá. Gradualmente, evolushon a krea un biodiversidat enorme, ku ta kambiando konstantemente pa medio di formashon di espesie i ekstinshon. E diversidat di mas grandi ta sosodé entre [[bakteria]] i ''archaea'', organismonan uniselular ku a dominá bida na Tera pa hopi tempu. For di e antepasadonan uniselular aki, organismonan mas i mas kompleho i multiselular a evolushoná, manera ''alga'', beskein (''fungi''), mata, i [[Animal|bestianan]]. == Mekanismo == Evolushon ta basá riba e transmishon di karakterístikanan di mayornan pa yunan. Durante e proseso aki, erornan chikitu òf kambionan den e material genétiko por sosodé, loke ta kondusí na variashonnan den karakterístika. Debí ku organismonan generalmente ta produsí mas yu ku ta nesesario pa mantené e poblashon, ''preshon di selekshon natural'' ta surgi. E ambiente ta determiná kua individuonan tin mas chèns di sobrebibí i reprodusí, kousando ku sierto karakterístika ta bira mas komun durante generashonnan.[[File:Haeckel Trochilidae.jpg|thumb|Variashon entre diferente espesie di kolibri. Variashon natural ta permití selekshon natural pa sosodé, loke ta kondusí na evolushon.]] === Selekshon natural === For di fin di siglo diesocho padilanti, e idea di desendensia komun di tur espesie a haña popularidat. E biólogo ingles Charles Darwin a dediká dékadanan na investigá e hipótesis aki i a konkluí ku evolushon por wòrdu splika dor di un kombinashon di tres faktor: #Variashon: diferensianan chikitu entre individuonan denter di un espesie. #Sobreprodukshon di yu: organismonan ta produsí mas yu ku ta nesesario pa mantené e poblashon. #Selekshon natural: solamente e individuonan mihó adaptá na nan ambiente ta sobrebibí i reprodusí, fomentando karakterístikanan benefisioso den e poblashon. Aunke Darwin no tabata e promé pa bini ku e ideanan aki, su nòmber a bira inseparabel ku e teoria di evolushon. Esaki tabata prinsipalmente pasobra el a amplia ekstensivamente i publiká su teoria, loke a hasié mundialmente famoso. Den su buki influente, ''On the Origin of Species'' (1859), Darwin no solamente a deskribí kon espesienan ta desaroyá pa medio di variashon i selekshon natural, pero tambe a atendé e opheshonnan di krítikonan profundamente. El a rekonosé tambe ku Alfred Russel Wallace a yega independientemente na e mesun bista. Darwin a basá su teoria riba opservashonnan den naturalesa. El a señalá ku poblashonnan no ta krese indefinidamente, apesar di e echo ku organismonan ta produsí mas yu ku ta nesesario pa mantené e tamaño di poblashon. Esaki tabata asosiá ku e ideanan di Thomas Malthus, kende a argumentá ku rekursonan di kuminda den naturalesa ta limitá i ku no ta tur individuo por sobrebibí. Den un poblashon, individuonan ta diferensiá di otro. Algun tin karakterístikanan ku ta duna nan un bentaha den haña kuminda òf evitá karnivor. Esaki ta konta no solamente na nivel individual, pero tambe na nivel di grupo: sierto poblashonnan denter di un espesie tin karakterístikanan ku ta hasi nan mihó kapasitá pa sobrebibí. Darwin a konkluí for di esaki ku tin un lucha konstante pa eksistensia den naturalesa. Solamente un kantidat limitá di individuo por sobrebibí i reprodusí, i e proseso aki no ta arbitrario. Individuonan ku karakterístikanan faborabel tin un chèns mas grandi di reprodusí, loke ta kousa ku e karakterístikanan aki ta bira mas komun durante generashonnan. Un ehèmpel di selekshon natural por wòrdu mira den orkidianan. Darwin a observa ku algun orkidia tin propiedatnan spesial pa atraé insekto y asina fomentá nan ''stuifmeel''. Segun Darwin, diversidat den e formanan di orkidia por wòrdu splika pa selekshon natural: insektonan tabata preferá sierto forma òf koló, loke a nifiká ku e karakterístikanan ei a wòrdu pasá i a sigui evolushoná. Den ''On the Origin of Species'', Darwin a argumentá ku selekshon natural ta e forsa prinsipal tras di evolushon i ku e desaroyo di bida por wòrdu splika kompletamente dor di prosesonan natural. Desde e publikashon di su buki na 1859, no a haña ningun alternativa sientífikamente sostenibel pa su teoria. === Herensia === {{multiple image | image1 = Sexlinked inheritance white.jpg | caption1 = Skema ku ta mustra herensia den e lèbèlèbè, ''Drosophila melanogaster'', for di e buki di Thomas Hunt Morgan ''The Physical Basis of Heredity'' (1919). Gennan ta wòrdu mustra ku ovalnan. E mutashon (wowonan blanku) ta sosodé solamente den yunan maskulino i ta wòrdu kousa pa e kombinashon di gennan. | image2 = Drosophila polytene chromosomes 2.jpg | caption2 = Kromosomnan visibel pa medio di un mikroskop di lus. | direction = vertical }} Karakterístikanan ta wòrdu pasá di generashon pa generashon a base di ''[[Gen|gennan]]''. Gennan ta kontené e informashon ku ta determiná kon un organismo ta desaroyá i komportá. Tur organismo ta heredá e karakterístikanan genétiko aki for di nan mayornan i ta pasa nan pa nan yunan. Gennan ta trahá di DNA, un molekül orgániko largu trahá di ''nukleotido''. Meskos ku e sekuensia di lèternan den un palabra ta karga nifikashon, e sekuensia di nukleotido den DNA ta karga informashon hereditario. E DNA kompleto di un organismo ta kontené tur e instrukshonnan nesesario pa kresementu, desaroyo i funshonamentu. Den sèlnan, DNA ta organisá den ''kromosomnan''. Den reprodukshon seksual, rekombinashon di kromosom ta krea kombinashonnan úniko di gen, hasiendo kada individuo genétikamente diferente. Mutashonnan, kambionan arbitrario den e sekuensia di nukleotido, por kambia DNA. Tin bia esaki ta kondusí na propiedatnan nobo, pero normalmente mutashonnan no tin un efekto negativo. Selekshon natural, di otro banda, no ta arbitrario: organismonan ku karakterístikanan faborabel tin un chèns mas grandi di sobrebibí i reprodusí. Mutashonnan ta proveé e base pa variashon genétiko i adaptashonnan nobo, miéntras ku selekshon natural ta determiná kua karakterístikanan ta fomentá denter di un poblashon i kua ta disparsé. === Drif genétiko === Banda di mutashonnan, tin un otro proseso arbitrario ku ta kousa kambionan genétiko: ''drif genétiko''. Esaki ta un efekto di statistik ku ta sosodé pa kasualidat den reprodukshon seksual. Yunan ta heredá un porshon arbitrario di e gennan di nan mayornan, loke ta nifiká ku algun gen por bai pèrdí den generashonnan susesivo. E efekto arbitrario aki ta kousa ku e distribushon di karakterístiknan genétiko denter di un poblashon ta kambia pa kada generashon. Den algun kaso, un karakterístika partikular por asta disparsé kompletamente, puramente pa kasualidat. E efekto aki ta mas fuerte den poblashonnan chikitu, kaminda tin un chèns mas grandi ku un ''allel'' partikular (un variante di un gen) lo no wòrdu pasá i eventualmente lo disparsé. Mas largu un poblashon keda chikitu, mas grandi e influensia di drif genétiko ta. Tur poblashon natural ta pasa dor di tantu drift genétiko komo selekshon natural, pero e efekto ta varia dependiendo di e tamaño di e poblashon. Den poblashonnan grandi, e proporshon di variantenan genétiko ta keda relativamente stabil, i evolushon ta wòrdu impulsá prinsipalmente pa selekshon natural. Den poblashonnan chikitu, e chèns ku un allel partikular lo disparsé ta haltu, miéntras ku selekshon natural ta bira relativamente ménos importante. === Otro formanan di selekshon === No ta tur proseso di selekshon den evolushon ta duna direktamente un bentaha di sobrebibensia den naturalesa. Den algun kaso, karakterístiknan ta wòrdu selektá ku no tin influensia direkto riba sobrebibensia, pero ta wòrdu pasá pa otro motibunan. {{multiple image | image1 = Big and little dog 1.jpg | caption1 = E diferensianan eksterno entre un Chihuahua i ''Great Dane'' ta e resultado di selekshon artifisial. | image2 = The Magnificent Peafowl.jpg | caption2 = Pòwis ku plumanan habri. | direction = vertical | align = left }} Un ehèmpel di esaki ta selekshon artifisial. Ora di kria bestia òf kultivá mata, hende ta determiná kua karakterístika i gennan ta wòrdu pasá pa e siguiente generashon. E proseso aki tabatin un influensia grandi riba e evolushon di espesienan domestiká. Tin diferensianan eksterno grandi entre rasanan di kachó, ounke tur kachó ta desendiente di e mesun antepasadonan: wòlfnan domestiká ku a biba mas o ménos 15.000 aña pasá. Den selekshon natural, karakterístikanan ta wòrdu selektá a base di nan bentaha den naturalesa, miéntras ku den selekshon artifisial, karakterístikanan ta wòrdu selektá a base di preferensia humano. Un forma di selekshon ku ta sosodé den naturalesa ku no ta afektá direktamente e chèns sobrebibensia di un organismo ta selekshon seksual. Selekshon seksual ta sosodé solamente den organismonan ku ta reprodusí seksualmente. Karakterístikanan ku ta fasilitá e búskeda di un pareha ta garantisá di wòrdu transmití mas frekuentemente. Un ehèmpel konosí di esaki ta e plumashi di pòwis machu. Pòwisnan ku plumanan mas grandi i mas briante ta atraé mas hembra i p'esei tin mas yu. Esaki por kondusí na reakshon positivo: tantu e adorno impreshonante komo e preferensia pa e adorno ei ta wòrdu pasá pa e siguiente generashon. Esaki por kousa un forma rápido di selekshon natural, ku karakterístikanan ta bira mas i mas ekstremo. == Mira tambe == * [[Evolucion humano|Evolushon humano]] {{Commonscat}} {{Appendix|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Evolutie (biologie) |oldid=68692511}} {{References}} }} [[Category:Evolucion| ]] m2eqifzn28qrhjv4tf4xkpq598c6mo3 0 3916 164015 136989 2025-06-23T16:54:34Z Kallmemel 14000 wikilink 164015 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Databox}} {{Wak articulo|dp=ja|Wak [[Tera]] (pagina di referencia) pa un otro nificacion di topico.}} '''Tera''' (òf '''planeta Tera'''; símbolo: [[file:Earth symbol (fixed width).svg|16px|🜨]]) ta e di tres planeta for di [[Solo]]<ref name=":0" /> y e di cinco planeta mas grandi den e [[sistema solar]]. Ademas, cual diameter, masa, volumen, [[gravedad]], y [[forsa di veld magnetico]]; planeta Tera ta esun di mas grandi di e cuater planetanan interno den cercania di Solo. Alabes, e ta un di e cuater planetanan terestre cual ta consisti di piedra y metal. Ora e sistema solar a desaroya y evoluciona na su forma actual, mas o menos 4.5 biyon aña pasa, Tera a forma cu ayudo di gravedad cu a rek gas y stof hunto.<ref name=":1">{{Citeer web|url=https://science.nasa.gov/earth/facts/|titel=Earth|bezochtdatum=2024-05-13|werk=science.nasa.gov}}</ref> == Propiedad astronomico == === Orbita y rotacion === Ora Tera ta orbita Solo, e ta completa un rotacion cada 23,9 [[ora]]. Ta tuma 365,25 dia pa completa un biahe rond di Solo. E cuart di [[dia]] extra ey ta un reto pa nos sistema calendario, cu ta conta un aña como 365 dia. Pa tene e kalender anual conforme na e orbita di Tera rond di Solo, cada cuater aña ta añadi un dia. E dia ey ta ser yama dia bisiesto, y e aña cu e ta añadi na dje ta ser yama [[Schrikkeljaar|aña bisiesto]].<ref name=":1" /> {{Multiple image | image1 = EpicEarth-Globespin-tilt-23.4.gif | caption1 = Rotacion di Tera inclina pa 23,4 grado. | image2 = Earth-Rotation-Milkyway.gif | caption2 = E rotacion di Tera contra [[Caminda di Lechi]] den fondo. | direction = horizontal | align = center | total_width = 450 }} E as di [[rotacion]] di Tera ta inclina pa 23,4 [[grado]] en relaciona cu e plano di orbita di Tera rond di Solo. E inclinacion aki ta causa e ciclo anual di temporada. Na sierto temporada den e aña e [[hemisferio]] nort ta inclina den direccion di Solo, y e hemisferio sur ta inclina for di Solo. Asina, Solo ta mas halto na shelo, na hemisferio nort, cual ta produci e temporada di [[berano]]. E opuesto ta berdad pa e hemisferio sur, unda tin menos keintamento directo solar cual ta produci e temporada di [[winter]]. Seis luna despues, e situacion ta bira. Ora [[primavera]] y [[herfst]] cuminsa, cada hemisferio ta ricibi un cantidad igual di keintamento for di Solo.<ref name=":1" /> === Luna === Tera ta e unico planeta cu tin un solo [[luna]]. E luna ta 384.400 kilometer leu di planeta Tera esey ta ekivalente na 30 planeta Tera cu por pas entre Luna y Tera. [[Luna]] ta e obheto mas briyante den e shelo di anochi. Ademas, Luna ta responsabel pa stabilisa e rotacion tambalia di planeta Tera cual ta haci e clima mas stabiel pa miles di aña.<ref name=":1" /> {{Panorama | image = Earth-to-Moon-Scale.jpg | caption = {{Center|Un illustracion di Tera y Luna na un distancia aproxima for di otro.}} | height = 50px }} E ta un hecho acepta den e comunidad di ciencia cu Luna a forma door di un encuentro entre planeta Tera primitivo y un pida piedra grandi. E encuentro aki a saca un porcion interior di planeta Tera for di luga, resultando den pidanan cu a bin hunto y forma e luna.<ref name=":1" />[[File:NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg|thumb|Planeta Tera ta subi pa di tres biaha ariba e horizonte [[Luna|lunar]]. Saca riba 24 di december na aña 1968 pa Bill Anders, ''[[Apollo 8]]''.|left]] == Propiedad fisico == E planeta ta alrededor di 150 miyon kilometer (1 [[unidad astronomico]]) for di Solo. Asina, e ta suficiente calor pa por tin [[awa]] likido, e ta e unico planeta den e sistema solar cu likido ariba e superficie.<ref name=":1" /> E temperatura promedio na Tera ta mas o menos 14°C, pero tambe tin temperaturanan extremo di 57 grado y 89 grado bou di sero. E [[diameter]] na e equator ta un 12.760 kilometer n'ey<ref name=":1" /> y Tera ta pisa por lo menos 5.972 biyon biyon [[ton]].<ref name=":0">{{Citeer web |url=https://www.universiteitleiden.nl/leven-in-het-heelal/over-leven/aarde |titel=Aarde |werk=Universiteit Leiden |bezochtdatum=2024-05-12}}</ref> <!--Tin biaha sa yam'é tambe Mundu, e Planeta Blou òf su nomber [[latin]], ''Terra''.--> === Structura interno === Planeta Tera su structura ta consisti di, principalmente, cuater capa, esakinan ta inclui un [[nucleo interno]] na e centro di Tera; encapsula pa un [[nucleo externo]]; [[mantel]]; y [[capa di tera]]. E nucleo interno ta un [[esfera]] [[solido]] di metalnan di [[Heru|hero]] y [[nikel]] cu tin un straal di mas o menos 1.221 kilometer. Eynan e temperatura ta yega te 5.400 grado Celsius. Rondonando e nucleo interno ta e nucleo externo. E capa aki ta mas o menos 2.300 kilometer diki y ta consisti di hero y nikel likido. Meymey di e nucleo externo y e capa di tera ta e mantel, e capa mas diki. E mantel ta un mescla di piedra dirti cu ta cayente y pegapega (consistencia di caramel) ta mas o menos 2.900 kilometer diki.<ref name=":1" /> E capa mas externo, capa di tera continental, un 30 pa 50 kilometer diki n'ey. E capa di tera aki ta relativamente fini, en comparacion cu e diameter di henter planeta Tera.<ref name=":0" /> Na fondo di ocean, e capa di tera ta e mas fini y ta extende un 5 pa 10 kilometer n'ey for di e fondo di ocean pa e top di e mantel.<ref name=":1" /> === Veld magnetico === {{Multiple image | image1 = Animati3.gif | caption1 = Simulacion di un interaccion entre e veld magnetico di Tera cu e [[veld magnetico interplanetario]] solar. | image2 = Aurora Borealis NO.JPG | caption2 = Aurora Borealis na [[Noruega]] (2006) | direction = vertical | total_width = }} E rotacion rapido di Tera y e nulceo di hero y nikel ta crea un [[veld magnetico]], cual e [[biento solar]] ta deforma den un forma di lagrima den espacio. Ora particula carga for di biento solar keda atrapa den e veld magnetico di Tera, e particulanan ta dal den [[Molekül|molecule]] di aire ariba poolnan magnetico di Tera. E moleculenan di aire aki ta cuminsa bria y ta causa [[aurora]].<ref name=":1" /> === Superficie === Manera [[Mars]] y [[Venus]], Tera tambe tin [[volcan]], sero y depresionnan geologico. Tera su [[litosfera]] ta inclui e capa di tera (tanto continental como oceanico) y e mantel superior. E litosfera ta dividi den [[Plancha tectonico|planchanan tectonico]] cu ta constantemente den movecion. Por ehempel, e plancha di [[Nort Amérika|Nort America]] ta move west riba e conchi di [[Oséano Pasífiko|Ocean Pacifico]] na un velocidad igual na e crecemento di nos huña. Un temblor ta resulta ora plachinan ta schuur canto di otro, pasa over y ariba otro, dal den otro, of split y separa.<ref name=":1" /> E oceannan ta cubri casi 70% di e superficie di planeta Tera cu un profunidad promedio di 4 kilometer. Ademas, e oceannan ta contene 97% di awa di planeta Tera. Casi tur volcan na mundo ta scondi bou di e oceannan aki. Un volcan di [[Mauna Kea]] na [[Hawaii (estado)|Hawaii]] ta mas halto cu [[Mount Everest]], pero mayoria di e volcan ta bou di awa. E cadena of serie di sero di mas largo na mundo tambe ta bou di awa, na fondo di [[Oséano Atlántiko|Ocean Atlantico]] y [[Ocean Artico]]. E ta cuater biaha mas largo cu [[Andes]] (''Cordillera de los Andes''), [[Rocky Mountain]], y [[Himalaya]] combina.<ref name=":1" /> Al contrario, di nos perspectiva como hende humano, Tera, como un obheto cosmico, ta extraordinariamente suave. Por ehempel, si bo tabatin un dede grandi, y pase ariba e superficie di Tera, Tera lo sinti mesun suave cu un [[bala di biljart]]. Tera su seronan ta chikito en comparacion cu otro seronan den e sistema solar. Esun mas grandi na Mars, [[Olympus Mons]], ta mas o menos 19 kilometer halto y casi 482 kilometer hancho na su fondo.<ref>{{Cite book|author1=Neil deGrasse Tyson|title=Astrophysics for People in a Hurry|year=2017|publisher=W.W. Norton & Company|publication-place=New York & London|isbn=978-0-393-60939-4}}</ref> == Atmosfeer == {| class="wikitable" style="float:right; margin-left: 1em; margin-bottem: 1em; font-size: 85%;" ! colspan=2 | Composicion di atmosfeer |- | [[Nitrogeno]] | 78,08% |- | [[Oksigeno|Oxigeno]] | 20,95% |- | [[Argon]] | 0,93% |- | [[Vapor di awa]] | 0% tot 4% |- | [[Dioxido di carbon]] | 0,038% |- | [[Neon]] | 0,018% |- | [[Helium]] | 0,0005% |- | [[Metano]] | spoor |- | [[Cripton]] | spoor |- | [[Hidrogeno]] | spoor |} [[File:Thin Line of Earth's Atmosphere and the Setting Sun.jpg|left|thumb|Bista di e capa fini di atmosfeer di Tera na bahada di solo for di [[Stacion Especial Internacional]] (2009).]] Tera tin un atmosfeer cu ta consisti di 78% [[nitrogeno]], 21% [[Oksígeno|oxigeno]], y 1% di otro gasnan manera [[argon]], [[dioxido di carbon]], y [[neon]]. E atmosfeer ta afecta Tera su clima di termino largo y tempo local di termino cortico. Ademas, e ta proteha bida na Tera for di radiacion di solo y for di meteoor cual ta kima den e atmosfeer prome cu nan por dal e superficie di Tera como meteoriet.<ref name=":1" /> {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Astronomia]] gwc6v93zmzbwc6h4a2mfqxdedtvxqms 0 4187 164028 154683 2025-06-23T18:39:08Z Caribiana 8320 algun korekshon 164028 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{Infopais | variante =c | nomber_nativo = {{lang|ar|ٱلْجُمْهُورِيَّةُ ٱلْيَمَنِيَّةُ}}<br>''al-Jumhūrīyah al-Yamanīyah'' | nomber_propio = Repúblika di Yemen | himno_nashonal = {{lang|ar|الجمهورية المتحدة}}<br>''al-Jumhūriyyatu l-Muttaḥidatu''<br>"Repúblika Uni" | lema = {{lang|ar|ٱللَّهُ، ٱلْوَطَنُ، ٱلثَوْرَةُ، ٱلْوَحْدَةُ}}<br>''Allāh, al-Waṭan, ath-Thawrah, al-Waḥdah''<br>"Dios, e Patria, Revolushon, Unidat" | stat_mas_grandi = | idiomanan_ofisial = [[Árabe]] | forma_di_gobernashon = [[Repúblika]] | tipo_di_soberania = Independiente | persentahe_awa = ±0 | densidat_pop = 44.7 | moneda = Yemeni rial | kodigo_moneda = YER | utc_offset = +3 }} '''Yemen''', ofisialmente e '''Repúblika di Yemen''' ([[árabe]]: '''الجمهورية اليمنية''', '''al-Jumhuuriyya al-Yamaniyya''') ta un pais situá riba e [[Península di Arabia]] den [[Asia]] sùitwest. E tin frontera ku [[Arabia Saudita]] panort, [[Laman Korá]] pa west, [[Laman Árabe]] i [[Golfo di Aden]] pasuit i [[Oman]] pa ost. Yemen su área di tera ta djis net bou di 530,000 km2, i su teritorio ta inkluí mas ku 200 [[isla]], esun di mas grandi ta [[Socotra]], mas o menos 415&nbsp;km na parti sùit di tera firme di Yemen, for di e kosta di [[Somalia]]. Yemen ta e úniko estado den e Peninsula Árabe ku tin un [[gobièrnu]] puramente [[repúblika]]no. Su [[kapital]] ta [[San'a]]. {{Asia}} [[Category:Pais]] [[Category:Yemen]] iifwf50zjhtfy9o9cx5ndyaxypu61lx 0 4639 164048 147815 2025-06-24T08:53:42Z Amherst99 1810 164048 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Infobox idioma |nomber nativo = język polski |pais = [[Polonia]], [[Alemania]], Republica Czechia, [[Slovakia]], [[Hungria]], [[Lituania]], partinan di [[Latvia]], [[Ukrania]] y [[Belarus]] | region = [[Oropa]] | usuario_total= 45 miyon | famia = [[Lenganan indo-oropeo|Indo-europeo]] *[[Lenganan baltiko|Balto-slavico]] **[[Lenganan slaviko|Slavico]] ***[[Lenganan west slaviko|West-slavico]] | oficial = {{POL}} <br> {{EUR}} | organisacion = Rada Języka Polskiego |mapa = }} '''Polaco''' o '''polako''' (język polski, tambe polszczyzna) ta un [[lenganan indo-oropeo|lenga Indo-oropeo]] di e grupo slavico. E ta e [[lenga materno]] di mas of menos 40 [[miyon]] hende. Polaco ta wordo papia primeramente na [[Polonia]] y ta haya gruponan grandi di papiado entre otro na [[Estadonan Uni di Merka|Merca]] y na paisnan di loke tabata antes [[Union Sovietiko|Union Sovietico]] manera [[Ukrania]] y [[Lituania]]. E ta [[idioma ofisial|idioma oficial]] na Polonia. Desde 2004 e ta un idioma di trabou na [[Union Oropeo|EU]], unda e ta e di seis idioma mas papia.<ref>{{en}} Keating, Dave, [https://www.forbes.com/sites/davekeating/2020/02/06/despite-brexit-english-remains-the-eus-most-spoken-language-by-far/ Despite Brexit, English Remains The EU's Most Spoken Language By Far], Forbes. Recupera 23 augustus 2021.</ref> [[File:Map of Polish language.svg|thumb|250px|Mapa di e idioma Polaco|center]] [[File:Polish-alphabet.png|thumb|250px|left|E alfabeto Polaco ta contene 32 letter. Q, V y X no ta usa den idioma Polaco.]] {{Appendix|refs|2= {{References}} ;Link externo * [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=pol Polaco den Ethnologue (ingles)] }} [[Category:Lenganan slaviko]] [[Category:Polonia]] r9u38v48p9lqwq4otvs7fweipmfmzqk 164049 164048 2025-06-24T09:10:37Z Caribiana 8320 ampliashon 164049 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Infobox idioma |nomber nativo = język polski |pais = [[Polonia]], [[Alemania]], Republica Czechia, [[Slovakia]], [[Hungria]], [[Lituania]], partinan di [[Latvia]], [[Ukrania]] y [[Belarus]] | region = [[Oropa]] | usuario_total= 45 miyon | famia = [[Lenganan indo-oropeo|Indo-europeo]] *[[Lenganan baltiko|Balto-slavico]] **[[Lenganan slaviko|Slavico]] ***[[Lenganan west slaviko|West-slavico]] | oficial = {{POL}} <br> {{EUR}} | organisacion = Rada Języka Polskiego |mapa = }} '''Polaco''' o '''polako''' (na polaco: ''język polski'', tambe ''polszczyzna'') ta un [[lenganan indo-oropeo|lenga Indo-europeo]] di e grupo slavico. E ta e [[lenga materno]] di mas of menos 40 miyon hende. Polaco ta wordo papia principalmente na [[Polonia]] y ta haya gruponan grandi di papiado entre otro na [[Estadonan Uni di Amérika|Merca]] y den paisnan ku tabata parti di [[Union Sovietiko|Union Sovietico]] antes, manera [[Ukrania|Ucrania]] y [[Lituania]]. E ta [[idioma ofisial|idioma oficial]] di Polonia. Desde 2004, e ta un idioma di trabou den [[Union Oropeo|EU]], unda e ta e di seis idioma mas papia.<ref>{{en}} Keating, Dave, [https://www.forbes.com/sites/davekeating/2020/02/06/despite-brexit-english-remains-the-eus-most-spoken-language-by-far/ Despite Brexit, English Remains The EU's Most Spoken Language By Far], Forbes. Recupera 23 augustus 2021.</ref> == Caracteristicanan linguistico == E idioma Polaco ta un lenga di tipo flexivo, cu un sistema compleho di casonan gramatical (seis caso), diferente tipo di conhugacion verbal y un [[ortografia]] basa riba alfabet [[latin]] cu letternan diacritico. == Diaspora y uzo internacional == Fuera di Polonia, polaco ta un lenga importante den e diaspora Polaco, cu gruponan grandi di emigrantenan y nan descendientenan na paisnan manera Merca, [[Canada]], [[Reino Uni]], [[Brasil]], [[Argentina]] i [[Australia]]. [[File:Map of Polish language.svg|thumb|250px|Mapa di e idioma Polaco|center]] [[File:Polish-alphabet.png|thumb|250px|left|E alfabeto Polaco ta contene 32 letter. Q, V y X no ta usa den idioma Polaco.]] {{Appendix|refs|2= {{References}} ;Link externo * [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=pol Polaco den Ethnologue (ingles)] }} [[Category:Lenganan slaviko]] [[Category:Polonia]] bzc06uwqnpw5t3azwxynd37w9n0tzwv 164050 164049 2025-06-24T09:19:31Z Caribiana 8320 164050 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Infobox idioma |nomber nativo = język polski |pais = [[Polonia]], [[Alemania]], Republica Czechia, [[Slovakia]], [[Hungria]], [[Lituania]], partinan di [[Latvia]], [[Ukrania]] y [[Belarus]] | region = [[Oropa]] | usuario_total= 45 miyon | famia = [[Idioma indo-oropeo|Indo-europeo]] *[[Lenganan baltiko|Balto-slavico]] **[[Lenganan slaviko|Slavico]] ***[[Lenganan west slaviko|West-slavico]] | oficial = {{POL}} <br> {{EUR}} | organisacion = Rada Języka Polskiego |mapa = }} '''Polaco''' o '''polako''' (na polaco: ''język polski'', tambe ''polszczyzna'') ta un [[idioma indo-oropeo|lenga Indo-Europeo]] di e grupo slavico. E ta e [[lenga materno]] di mas of menos 40 miyon hende. Polaco ta wordo papia principalmente na [[Polonia]] y ta haya gruponan grandi di papiado den paisnan cu tabata parti di [[Union Sovietiko|Union Sovietico]] antes, manera [[Ukrania|Ucrania]] y [[Lituania]]. Fuera di Polonia, polaco ta un lenga importante den e diaspora Polaco, cu gruponan grandi di emigrante y nan descendientenan na paisnan manera [[Estadonan Uni di Amérika|Merca]], [[Canada]], [[Reino Uni]], [[Brasil]], [[Argentina]] y [[Australia]]. E ta [[idioma ofisial|idioma oficial]] di Polonia. Desde 2004, e ta un idioma di trabou den [[Union Oropeo|EU]], unda e ta e di seis idioma mas papia.<ref>{{en}} Keating, Dave, [https://www.forbes.com/sites/davekeating/2020/02/06/despite-brexit-english-remains-the-eus-most-spoken-language-by-far/ Despite Brexit, English Remains The EU's Most Spoken Language By Far], Forbes. Recupera 23 augustus 2021.</ref> == Caracteristicanan linguistico == E idioma Polaco ta un lenga di tipo flexivo, cu un sistema compleho di casonan gramatical (seis caso), diferente tipo di conhugacion verbal y un [[ortografia]] basa riba alfabet [[latin]] cu letternan diacritico. [[File:Polish-alphabet.png|thumb|250px|center|E alfabet Polaco ta contene 32 letter. Q, V y X no ta uza den idioma Polaco.]] {{Appendix|refs|2= {{References}} ;Link externo * [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=pol Polaco den Ethnologue (ingles)] }} [[Category:Lenganan slaviko]] [[Category:Polonia]] q78dqzn2tfcdkhyphcft4qj8v44k0uq 3 7325 164053 161926 2025-06-24T10:53:09Z Kallmemel 14000 /* Un papiamento, un articulo */ new section 164053 wikitext text/x-wiki ==Welkom== Dag Caribiana, sorry dat ik in het Nederlands schrijf. Ik zag zojuist dat jij de Papiamentse Wikipedia nieuw leven hebt ingeblazen met een paar mooie en uitgebreide artikelen. Daar wil ik je even voor bedanken: ga zo door! [[User:Steinbach|Steinbach]] ([[User talk:Steinbach|talk]]) 20:24, 11 aprel 2020 (UTC) ::Hoi Steinbach, bedankt voor jouw reactie. Sedert 2018 schrijf ik "Caribische" artikelen voor de Nederlandstalige Wikipedia en volg ik op de voet de gebeurtenissen in het Caribisch deel van het Koninkrijk. Dat maakt het makkelijker om af en toe een artikel te vertalen/schrijven voor de Papiamentstalige wikipedia. Helaas ervaar ik dat als eenling de motivatie op den duur afneemt. Bedankt voor jouw woorden van aanmoediging, ik probeer het nog vol te houden!!. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 20:59, 11 aprel 2020 (UTC) :::Hoi Caribiana, ik ken het gevoel. Ik ben al meer dan 15 jaar bij de Limburgse Wikipedia actief en ik heb daar vaak ook helemaal alleen gewerkt. Je moet maar denken: wat zou je zelf liever vinden? Een helemaal lege Papiamentse Wikipedia? Of eentje die wel klein is maar toch goed onderhouden wordt en gestadig groeit? Ook de kleine Wikipedia's worden heus wel gelezen, en een levende website is reclame voor de taal! [[User:Steinbach|Steinbach]] ([[User talk:Steinbach|talk]]) 20:13, 23 aprel 2020 (UTC) ::Het is en blijft vrijwilligerswerk. Dus draag ik mijn steentje bij. Hopelijk volgen anderen. Ik heb net even naar de Limburgse wikipedia gekeken; petje af, Limburgs ziet er een stuk moeilijker uit dan het Papiaments. mvg [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 20:27, 23 aprel 2020 (UTC) == ip-wijziging == Klopt [https://pap.wikipedia.org/w/index.php?title=Ortografia_di_Papiamento&type=revision&diff=74419&oldid=74103 dit] wat het ip hier doet? [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|talk]]) 22:56, 28 novèmber 2020 (UTC) :Dit is vandalisme. Wijzigingen moeten teruggedraaid worden.[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 23:03, 28 novèmber 2020 (UTC) ::done, dank je. [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|talk]]) 23:14, 28 novèmber 2020 (UTC) == Vertaling infobox en andere kaders == Hi Caribiana, Ik moet dit eigenlijk in het Papiaments schrijven, maar daarin kan ik me denk ik nog niet subtiel genoeg uiten, mijn excuses. Hoewel ik nog wat moeite met de taal heb vind ik het leuk om te helpen met de techniek, die is voor mij geen probleem. Ik zit met de naam van een paar sjablonen. In de Nederlandstalige Wikipedia noemen we omkaderde stukken een box, en daarom heb ik de Zusterprojectbox (dat is waar {{tl|Commonscat}} op gebaseerd is) nu {{tl|Proyekto hermana box}} genoemd, maar de naam zit me toch niet helemaal lekker. Is "Kaha proyekto hermana" beter, of "Box proyekto hermana"? Of is het zo goed? Ik vraag het omdat ik nog niet zo goed ben met de taal. Een andere vraag: Ik mis het sjabloon "appendix" (bij de buren: [[nl:Sjabloon:Appendix]]) maar ik ben huiverig het toe te voegen. Ik wil niet per se alles uit Nederland overnemen, om juist een eigen identiteit voor deze Wikipedia te zien ontstaan, maar aan de andere kant: het is toch wel erg makkelijk. Ik ben benieuwd hoe u dit ziet. Met vriendelijke groet, (jij zeggen mag) <br>--[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|talk]]) 13:09, 2 febrüari 2021 (UTC) :Hoi Frank, bedankt voor je inzet en tijd om mee te helpen/mee te denken. Er wordt door Wiki Goes Caribbean groep momenteel gewerkt aan het verbeteren van de Papiamentse wikipedia en het aantrekken van vrijwilligers. Aankomende zaterdag a.s. (14.00-16.00 u) is de groep weer online samen, en wordt er verslag gedaan van de stand van zaken. Mocht je interesse hebben dan kan je inschrijven via https://www.wikimedia.nl/activiteit/wiki-goes-caribbean-schrijfmiddag-p3njqb. Nu de vragen: ik geef de voorkeur aan de volgende benaming "Box proyekto ruman". Box is ook in het papiaments overgenomen maar niet de spaanse "hermana". Ik heb vorig jaar voor de groep een lijst opgesteld van de gebreken die ik bij het schrijven tegenkwam; daar heb ik ook "appendix" genoemd. Later ontdekte ik de Engelse "reflist", maar ik vind dit minder fraai en handig. Als je zaterdag erbij bent kan deze vraag ook gesteld worden. Wat mij betreft gewoon doen, de gemeenschap is heel klein en de meeste bijdragen zijn vertalingen afkomstig van schrijvers uit andere wikipedias. vriendelijke groet, [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 20:57, 2 febrüari 2021 (UTC) :: Ik zal er Box proyekto ruman van maken. Weer wat geleerd vandaag. En ik zal ook de appendix ergens binnenkort eens overnemen. Het gezin heeft een drukke zaterdag, dus ik ga even kijken of de bijeenkomst lukt, bedankt voor de uitnodiging in ieder geval. [[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|talk]]) 22:54, 2 febrüari 2021 (UTC) ::: Tin {{tl|Appendix}} i {{tl|References}} tambe awor. Dokumentashon ta falta ainda, mes mi a tradusí djei na balor di mi fèrmohen.<ref>example.org</ref> Ta kisas bon om het nog even te checken. Mi a inksribí pa (zeg ik dat zo goed?) djásabra! --[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|talk]]) 16:42, 3 febrüari 2021 (UTC) {{Appendix}} :Hopi bon, bo papiamentu ta bayando hopi bon! Mijn gevoel zegt wel dat de tekst "fuente, nota i referensha" moet luiden en niet meervoud. Zelf heb ik nooit grammatica gehad, maar tekst is makkelijk op elk moment te wijzigen. Ik heb de Appendix template uitgeprobeerd in het artikel [[Herman van Bergen]] maar wist niet hoe "lista di fuente" te integreren in de box. Wil je hiernaar kijken? Fijn dat je zaterdag meedoet! [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 19:54, 3 febrüari 2021 (UTC) :: Ik zal er meteen enkelvoud van maken. Ik denk dat het artikel over Herman van Bergen nu ongeveer is zoals je bedoelt. Toevallig trouwens, ik heb de naaldenkathedraal bezocht afgelopen voorjaar, leuk nu dit artikel tegen te komen. Als je references én handmatige aanvullingen gebruikt, dan is de constructie met <code>2=</code> nodig. Ik zal te gelegener tijd wat documentatie overnemen van de Nederlandse wiki, het werkt hier precies zoals daar, als het goed is. --[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|talk]]) 22:30, 3 febrüari 2021 (UTC) :::Perfect! Ik gebruik code 2 ook op de NL wiki, dus het zal wel lukken. Mooie toeval van de kathedraal. Een bezoek staat nog op mijn lijstje. Dit artikel heb ik vertaald van de NL wiki, hetgeen nog ontbreekt is de vermelding (sjabloon:vermelding anderstalige wiki ontbreekt in PAP wiki). [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 22:59, 3 febrüari 2021 (UTC) ::::Dat sjabloon miste ik eigenlijk ook. Ik heb een simpele versie van {{tl|Tradukshon for di otro Wikipedia}} gemaakt, ik moet daar nog een klein beetje aan de techniek schaven. --[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|talk]]) 23:47, 3 febrüari 2021 (UTC) == Nuweg? == [[User talk:Samuel Rosinda|Dit]] lijkt me niet de bedoeling van een overlegpagina denk ik? Kan het naar de hoofdnaamruimte, of moet het weg? [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|talk]]) 20:27, 4 febrüari 2021 (UTC) ::Wat is de vraag? (mogelijk is dit bericht niet voor mij bedoeld) [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 20:33, 4 febrüari 2021 (UTC) == Welkomstsjabloon == Hi Cariniana, Ik heb [[Template:Welcome|hier]] een aanzetje gemaakt voor een welkomstsjabloon: zou jij hem misschien willen vertalen? Komende week krijgen de studenten van de universiteit hun tweede les in Wikipedia, en het zou leuk zijn om ze dan al welkom te hebben geheten. [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|talk]]) 15:18, 7 febrüari 2021 (UTC) ::Kijk [[Template:Welcome|hier]] naar de vertaling. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 21:04, 7 febrüari 2021 (UTC) == Coor title dms == Na luga di shablon <code>Coor title dms</code> mi ha disidi di kopia e shablon {{tl|Coord}} for di enwiki. E ta brinda posibilidatnan komparabel. Ku e shablon {{tl|WikidataCoord}} no tin nodi di yeda e kordinado, djis e shablon ta sufisiente. Klaru, si e kordinadonan ta importá den wikidata. Groetjes, --[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|talk]]) 11:19, 9 febrüari 2021 (UTC) ::Masha danki [[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] Salu2 [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 20:42, 9 febrüari 2021 (UTC) == Infobox nobo, por ehèmpel bij [[Joe Biden]], [[Kamala Harris]] (dignatario) i [[Jandino Asporaat]] (persona) == Komo palabrá resien mi ha traha un nobo infobox pa persona ({{tl|Infobox persona}}). Esaki por remplasá e {{tl|Infobox person}}. Eseinan no ta na uza muchu. Pa hende ku funshon i gobièrnu mi ha trahe e predefinishon {{tl|Infobox dignatario}}. Mi ta kere ku e {{tl|Infobox artista}} ta na turno lo siguiente. Ainda yen di kamponan no ta presente, i tin imperfekshonnan chiki ku mi no ta komprondé 100%. Als er verzoekjes zijn voor bepaalde velden, laat het maar horen. Si bo tin sugerensha òf petishonan pa komplementashon, mi ta skucha esei ku plaser. <small>Klopt de taal een beetje? Ik hoop het.</small>--[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|talk]]) 00:03, 11 febrüari 2021 (UTC) :Danki pa e informashon, Frank! Als ik het goed begrijp wordt nu bij ({{tl|Infobox persona}}) en {{tl|Infobox dignatario}} de gegevens automatisch uit Wikidata getrokken (punt dat Ciell maakte tijdens de laatste zoom-vergadering). Zo ja, dan zou dit ook toegepast kunnen worden op andere veel gebruikte infoboxen zoals Infopais, Infosiudat, Infoidioma. In het algemeen vind ik het ontwerp van de infobox minder strak en gestyleerd dan dat van de Engelse en Nederlandse wikipedia. De meeste infoboxen zijn te breed ten opzichte van de tekst aan de linkerkant en maken de pagina layout minder fraai. groet, [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 23:26, 11 febrüari 2021 (UTC) == Tradukshon-template [[Mode Gakuen Cocoon Tower]] == Mi tabata mira bo edit di página [[Mode Gakuen Cocoon Tower]], i m'a nota ku e template Tradukshon tin parámetro fout/lubidá. Mi a koregí esei, pero mi no ta tur kombensí ku e Wikipedia hulandes ta bo fuente di tradukshon. Ta p'esei e mensahe aki. Groetjes, --[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|talk]]) 10:14, 17 febrüari 2021 (UTC) :Mi a usa e version na ingles. Mi lo koregi esei. Danki! [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 10:53, 17 febrüari 2021 (UTC) == hallo== Hey Caribiana, cu mil amor mi ta purba contribui ora tempo ta permiti. Danki pa bo contribucionan tambe. Despues cu ayera ma edit e pida di gobierno den e articulo principal di Aruba e parti di Pais Aruba a eigenlijk bira overbodig pa e momento, pero min corda kita e link mas. Pronto mi lo tin un texto mas elobaro caminda “Pais Aruba” por wordo incorpora den e alinea atrobe. Orañostad - 27 februari 2021 :Orañostad, bon dia y danki pa informa mi. Dentro di e proyecto [[:nl:Wikipedia:Wikiproject/Wiki goes Caribbean]], cu participante tanto di Hulanda, Aruba, Corsou y Boneiro, tin un initiativa andando pa cu pap.wiki cu ta ensera no solamente pa expande e candidat di articulo pero tambe pa hisa e calidad di e articulonan y su imagen encyclopedico en general. Nos ta mehorando e tools pa e editornan y ta dunando mas atencion na algun reglanan basico di wikipedia, manera un bon uzo di e idioma Papiamento/u, neutralidad di e textonan y mencion di fuentenan. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 09:27, 27 febrüari 2021 (UTC) == Fout den Wikipedia:Artíkulonan importante? == Un hende mi a mustra riba ku mi a kometé un taalfoutje den e introdukshon di e página [[Wikipedia:Artíkulonan importante]], pero mi no sa eksaktamente kiko ta e falta. Bo por a les'é i korigí mi ora ta nesesario? Masha danki! --[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|talk]]) 21:43, 27 febrüari 2021 (UTC) :Fabor wak e teksto nobo, unabes ku mi a kuminsa mi a mira mas kos pa drecha. Algun palabra mi a rei komo mi no ta sigur loke kier bisa. Si e no ta bon, duna mi e teksto na hulandes i mi lo tradusi esaki. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|talk]]) 22:39, 27 febrüari 2021 (UTC) :: Presis manera mi ta men. Danki! --[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|talk]]) 00:15, 28 febrüari 2021 (UTC) == Reglanan == Mi ta pidi mi despensa pa e mas bien largu retardo. Lo bo chèk [[User:Frank Geerlings/sandbox/Kriterionan]]? Manera custumber korrekshonnan tabata wèlkom riba tereno di tono, uso di lenga i kontenido. Sinti bo liber pa kambia kosnan si tin nodi. Masha danki! --[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|diskushon]]) 17:21, 16 mei 2021 (UTC) ::Frank, mi a hasi algun kambio tekstual i di ortografia. Mira si esaki ta duna mas klaridad na e lesadó. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 21:03, 16 mei 2021 (UTC) ::: Danki pa e korekshon i restrukturashon. Awor e teksto splika e puntonan mas mihó. Mi lo publiká esei den portal di komunidat i tambe riba un página e so. Saludo, --[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|diskushon]]) 22:55, 16 mei 2021 (UTC) :Mi ta mira ku tur e kambionan ku mi a hasi den bo sandbox a bai perdi. Aki un biaha mas e teksto: == Rekisitonan ku tur artíkulo mester ta kumpli kune== E kriterionan no ta e úniko base pa determiná si un artikulo ta adekuá i kla pa publiká. E prinsipio di sano huisio ta konta i lo guia nos. Tur artíkulo den e ensiklopedia mester: * Tin ''un base''; esei ta deskribí un tópiko spesífiko. Un artíkulo den [[Wikipedia]] no ta un storia, argumento, alabansa òf propaganda komersial, sino ta deskribí e tópiko den un manera neutral i konkreto. Si tin mas ku un solo posishon establesí, ta splika konsiso kiko ta esei i kua gruponan ta ligá na kua respektivo deklarashonnan ètsétera. * Tin un ''introdukshon'' ku ta menshoná breve e tema i ta formula konsiso e pakiko e tópiko ta ensiklopédiko. E promé frase ta kontené e '''titulo di artikel''' ku lèter diki. * Ta un ''distribushon lógiko den suptemanan''. Den kaso di un artikulo biografiko e órden kronológiko ta bisto, por ehempel. * Ta identifiká ''artikulo tradusí'' for di un Wikipedia di otro idioma. E shablon {{tl|Tradukshon for di otro Wikipedia}} ta rekerí esaki. * Artikulonan ta basá riba ''fuente existente'' i ta menshoná esei. Un fuente no mester ta ''online'', tambe e por un buki òf dokumento skirbí. Menshoná e URL den kaso e fuente ta disponibel online. Ta obligatorio pa tin un mínimo di un (1) fuente, pero nos ta preferá ku tur deklarashon ta karga un fuente. * Tin ''suptemanan stándart'' manera "Linknan eksterno", "Mira tambe", i otro. Usa nan kaminda ta posibel. * Tin un ''mínimo di algun frase''. Un solo frase no ta sufisiente òf adekuá. Artikulonan ki tin hopi eror, òf ki ta wordu skirbi den idioma kompletamente robes (ingles, hulandes, òf un tradukshon inlegibel òf inkomprensibel òf ta traha mediante un kòmpiuter) nos lo mester kita. Saludos, [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 21:28, 16 mei 2021 (UTC) == Your feedback is needed - Improving the Content Translation tool == Hello Friend, Apologies as this message is not in your native language. The WMF language team is reaching out to you based on your position as an '''admin''' in the Papiamento Wikipedia. In particular, we want to learn about your experience, the issues you encounter with [https://pap.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChanges?hidebots=1&hidecategorization=1&hideWikibase=1&hidelog=1&tagfilter=contenttranslation&limit=500&days=30&urlversion=2 articles created with Content translation]. We appreciate the great work you are doing in Papiamento Wikipedia to ensure standard and quality articles are not compromised. However, it is a big task to encounter content that is not standard daily, and a difficult decision to delete them because they fall below standard. '''Our observations''' We noticed that articles created with the Content Translation tool in your wiki are deleted more frequently than in other Wikipedias. We say this because, from our statistics, 117 articles were added to Papiamento Wikipedia in 2020. Out of the above figure, only 1 of them were translated using the Content Translation tool; 2 of the articles added with Content translation were deleted. Therefore, the deletion rate and the tool's low usage signals a problem or deficiencies peculiar to your Wikipedia. The Content Translation tool can increase content creation in your Wikipedia and is an excellent way to efficiently introduce newcomers to adding content and expand on existing ones. '''Our request''' So, we want you to participate in a survey. The survey will give us insight into how we can improve the tool to get quality articles and reduce the number of deletion, hence making your work easier. Please follow this link to the Survey: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSerq6hRwdB6jCK_CYVqRp_P07zpAqtMDtyDFJ14SwnCHJ89qA/viewform?usp=sf_link '''Take the Survey''']<br> To know how the information collected from the survey will be used, please [[foundation:Content_Translation_Feedback_for_Wikipedia_Admins_Privacy_Statement|read the Privacy Statement]]. If you are not comfortable with taking the survey, that is fine. You can still provide us with feedback in this thread or via [mailto:uozurumba@wikimedia.org email] on the following questions: * What makes the articles created with content translation fall below standard in your Wikipedia? * What are the common mistakes that editors that use content translation make? * How do you think we can improve the  Content Translation tool that will help you with your work or make your task easier and reduce deletion of articles in Papiamento Wikipedia? So please, feel free to give us feedback in any way that is most convenient for you. Thank you so much, as we look forward to your response. [[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[User talk:UOzurumba (WMF)|talk]]) 11:55, 21 yüni 2021 (UTC) On behalf of the WMF language team. <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_16&oldid=21623117 --> == '''Reminder''': Your feedback is needed - Improving the Content Translation tool == Hello Friend! The WMF Language team earlier reached out to you to participate in a survey to give us insight into improving the [[mw:Content_translation|Content Translation tool]] to make your work as an '''admin''' easier. Towards improving the quality of content in your Wikipedia and avoiding the case of content deletion. Again, we are reaching out to you as a reminder to <u>[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSerq6hRwdB6jCK_CYVqRp_P07zpAqtMDtyDFJ14SwnCHJ89qA/viewform?usp=sf_link '''Take the Survey''']</u> as the '''survey will close on 9th July 2021 (23:59 UTC)'''. The survey will only take you between 10 to 15 minutes. Please [[foundation:Content_Translation_Feedback_for_Wikipedia_Admins_Privacy_Statement|read the Privacy Statement]] to know how the information collected from the survey will be used. If you already took the survey- thank you! '''You don't need to retake it'''. Thank you, as we look forward to your response. [[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] 19:17, 6 yüli 2021 (UTC) On behalf of the WMF Language team. <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_11&oldid=21702258 --> == #WPWP == Leuk om te zien dat je meedoet! Als je #WPWP en ook #WPWPWGC in je bewerkingssamenvatting gebruikt (mag samen in dezelfde samenvatting) bij het toevoegen van afbeeldingen uit de Nederlandse Cariben (in welke taalversie dan ook!), doe je mee aan de internationale èn aan de speciale WGC wedstrijd. :) [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|diskushon]]) 10:20, 15 yüli 2021 (UTC) == Cedrick Ridderplaat == Beste Caribiana, Via dit bericht wil ik je aandacht vestigen op een probleem op de Papiamentse Wikipedia. Er zijn twee 'artikelen' te vinden over Cedrick Ridderplaat. Het betreft de volgende links: [[Cedrick Riderplaat]] en [[Cedric Ridderplaat (Ced Ride)]]. Het laatste artikel, daarvan is zelfs de naam verkeerd geschreven. Waarom schrijf ik jou hierover aan. Wel, jij hebt het artikel in juni genomineerd voor verwijdering - wat nog niet is gebeurd overigens. Het bevreemdt mij dat de artikeltitel 'Cedrick Ridderplaat' is en niet het pseudoniem waaronder deze beste man bekend was. Ced Ride is overleden op 14 juli 2021. Op de Nederlandstalige Wikipedia heb ik reeds een artikel geschreven over Ced Ride, check: [[nl:Ced Ride|Ced Ride]]. Graag wil ik dit artikel nog verder uitbreiden maar eventuele andere bronnen over Ced Ride zijn beschikbaar in het Papiaments en die taal ben ik verre van machtig. Ik wil je dus vragen, indien jij daar tijd voor hebt en welwillend bent, om het artikel over Ced Ride te schrijven en eventuele informatie met betrekking tot Ride te delen met mij, zodat ik het Nederlandstalige artikel kan uitbreiden; dat mag jij uiteraard ook doen, aangezien je goed Nederlands spreekt. Ik hoop graag van je te horen. [[User:Wobuzowatsj|Wobuzowatsj]] ([[User talk:Wobuzowatsj|diskushon]]) 10:51, 16 yüli 2021 (UTC) :Hi Wobuzowatsj, bedankt voor de mooie bijdrage over Ced Ride. Ik ben op de hoogte van de doublure op de pap.wiki en had beide al genomineerd voor verwijdering. Inmiddels heb ik veel materiaal over Ced Ride verzameld, zowel van Delpher.nl als uit Papiamentse kranten. Hiervan heb ik een gedeelte verwerkt in jouw artikel op nl.wiki. Het bijwerken op de pap.wiki staat in de planning voor wanneer ik meer tijdruimte heb. Vriendelijke groet, [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 21:13, 16 yüli 2021 (UTC) == Eman == Ik heb vandaag op Commons een categorie met afbeeldingen van [[Henny "Shon A" Eman]] aangemaakt. Daarna kwam ik erachter dat er op deze Wikipedia in het Papiaments ook een artikel over hem bestaat wat voor een belangrijk deel door jou geschreven is. Ik heb daar een afbeelding bij gezet (voor de lezer wel zo leuk) maar het zou mooi zijn als jij nog een onderschrift kan regelen want daar waag ik mij maar niet aan. - [[User:Robotje|Robotje]] ([[User talk:Robotje|diskushon]]) 18:18, 3 ougùstùs 2021 (UTC) :Heel hartelijk dank, Robotje. Dit past mooi in de actie #WPWP #WPWPWGC.[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 21:10, 3 ougùstùs 2021 (UTC) ::Jij bedankt voor het onderschrift. Op de Friese Wikipedia riep ik in het verleden in soortgelijke gevallen ook nog wel eens de hulp in van de daar actieve gebruikers. Recentelijk ben ik op en-wiki, Wikidata en op Commons gefocust op Surinaamse en Antilliaanse politiek & politici in de vorige eeuw. Ik neem daarom aan dat we de komende tijd elkaar daar nog wel vaker kunnen helpen bij dergelijke onderwerpen. - [[User:Robotje|Robotje]] ([[User talk:Robotje|diskushon]]) 23:17, 3 ougùstùs 2021 (UTC) :Vast wel! Er valt nog veel te schrijven over de politiek in de Caraiben. Met de dit jaar gehouden verkiezingen op Curacao en Aruba heb ik daarop ingezoomd. Mocht je kunnen helpen dan zie ik graag meer logo's van politieke partijen op Commons. Enkele van mijn bijdragen werden verwijderd, maar andere weer niet. Tot een volgende keer en succes, [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 09:12, 4 ougùstùs 2021 (UTC) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the articles [[:en:Flag of Azerbaijan]] and [[:en:Coat of arms of Azerbaijan]] in Papiamentu? They should not be long. Yours sincerely, [[User:Multituberculata|Multituberculata]] ([[User talk:Multituberculata|diskushon]]) 14:42, 4 ougùstùs 2021 (UTC) == Wikipedia:Páginanan pa sea kitá == Hi Caribiana, Ik heb zelf gisteren gezocht naar een goede bron voor de artikelen over deze twee onderwerpen, maar vind maar weinig. Ken jij ze misschien, of is dit gewoon een gevalletje zelfpromotie? [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|diskushon]]) 08:40, 7 ougùstùs 2021 (UTC) :Hi Ciell, weer een tijdje geleden. Ik ben inmiddels terug in NL. Ik vrees dat jouw vermoeden niet ver van de werkelijkheid ligt. Ik begon met verbeteren maar zag gauw dat ik dat moest laten zitten. Ik vond wel een eigen website, maar nauwelijks secundaire bronnen. Naast bronnen is het nog de vraag of de onderwerpen [[:nl:Wikipedia:Relevantie|EN]] zijn. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 09:36, 7 ougùstùs 2021 (UTC) == Mail? == Hi Caribiana, Even checken: doet je mail het nog? Ik had jullie een mailtje gestuurd over het bevestigen van de admin-rechten, maar heb van jou nog geen reactie en zie je stem ook nog niet terug in [[Wikipedia:Portal di komunidat|Portal di komunidat]], dus ik kom even navragen of mijn mails wel aankomen....? [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|diskushon]]) 16:31, 10 ougùstùs 2021 (UTC) : Hi Ciell! Jawel, maar ik wilde niet haantje de voorste zijn. Jammer dat er geen andere reacties zijn uit de gemeenschap. Ik heb net gereageerd. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 17:52, 10 ougùstùs 2021 (UTC) ::Dank je! [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|diskushon]]) 10:23, 12 ougùstùs 2021 (UTC) == #WPWPWGC == Bon dia Caribiana, Masha danki pa tur e portrètnan ku Bo(snan) a añadí na e Wikipedia na Papiamentu. Lo mi ke ofresé Bo, tambe na nòmber di WMN, un bale di bol.com òf Amazon, segun bo preferensia. Pabien!! :) Saludo kordial, [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|diskushon]]) 20:20, 13 sèptèmber 2021 (UTC) :@Ciell i WMN, masha danki pa e gesto di apresio. Un bale ta semper bonbini! Laga mi sa kiko pa hasi pa usa esaki. Saludos [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 12:52, 14 sèptèmber 2021 (UTC) ::Haha, Ik ga even terug naar het Nederlands ;-). Mag WMNL de waardebon opsturen naar het bij hun bekende mailadres? En wil je dan graag een bol.com of een Amazon waardebon? [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|diskushon]]) 21:12, 14 sèptèmber 2021 (UTC) :::Si, no ta problema pa mail esaki. Mi lo prefera bol.com. Danki di antemano. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 21:17, 14 sèptèmber 2021 (UTC) ::::Perfect! Ik heb het doorgestuurd aan kantoor, en verwacht dat je in de loop van volgende week een mailtje met je prijs ontvangt. Nogmaals bedankt en gefeliciteerd! [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|diskushon]]) 18:23, 16 sèptèmber 2021 (UTC) == Flower of the month == [[File:Bignonia corymbosa 3.jpg|thumb|<center>Bignonia corymbosa</center>]] Hi Caribiana For your huge efforts on Papiamentu Wikipedia I want to award you with the [[:als:Wikipedia:Blueme vum Monet|Flower of the month]]. Best regards, --[[User:Holder|Holder]] ([[User talk:Holder|diskushon]]) 06:17, 1 novèmber 2021 (UTC) Hi Holder, Thank you so much for the gesture of appreciation. It made my day! The challenges of having and maintaining the Papiamento wikipedia with its small speakers population and two official orthographies are enormous. However, the support from Wikipedia, especially the Dutch wikipedia platform, has been very important to its existence. I wish you good luck with your work towards regional and minority languages on Wikipedia! Best regards, [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 10:41, 1 novèmber 2021 (UTC) == {{tl|Citeer web}} == Hi Caribiana, Manera bo a pidi mi a transponé e shablon {{tl|Citeer web}}. Posiblemente tin mester di adaptashon chikí, laga mi si esei ta e kaso. Mi ta spera ku esaki ta hasi mas fásil e tradusí for di artíkulo hulandes. Siguente asuntu dje lista ta e AutoWikiBrowser. Groetjes, --[[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|diskushon]]) 12:16, 10 desèmber 2021 (UTC) : Hi Frank, danki pa bo adaptashon ku bo a traha asina rapido. Mi ta bai experimentá kune awor i lo laga bo sa si akaso mester di kambio. Mi ta bin bek tambe riba e infobox shablonnan asina mi ta kla pa inventarisa loke mi kier komo prioridat. Salu2 [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 10:04, 12 desèmber 2021 (UTC) Hi Frank, Por fin mi a test e shablon i e ta funkshoná. Wak'e [[Thessaly_Zimmerman|aki]]. Solamente mester tradusi e teksto "geraadpleegd op" i tambe anadi na e shablon e parameter "taal=". Danki pa bo yudanza te awor. Felis Pasku! [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 14:06, 22 desèmber 2021 (UTC) {{ping|Frank Geerlings}} Danki pa e kambio hasi. E ta funshoná. Solamente mi tin duda si e palabra "konsultá" (=geraadpleegd) ta mas apropiá ku rekuperá (=retrieved). Mi ta asumi ku esaki por wordu adapta asina un eksperto di Papiamentu por indika nos loke loke ta mas miho. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 11:38, 29 desèmber 2021 (UTC) :Awor mi ta mira "konsultá riba=geraadpleegd op" ta literalmente tradusi di hulandes. Na Papiamentu ta bisa "konsultá dia ... / nase dia .. /fayese dia .... etc. Bo por drecha esaki? :: Despensa, mi a koregí e siman pasá sin ku mi a mèldu. Uso robes di e palabra 'riba' ta un fout ki mi ta kometé tin be, mi lo mas atento "riba" dje. :) [[User:Frank Geerlings|Frank Geerlings]] ([[User talk:Frank Geerlings|diskushon]]) 12:02, 11 yanüari 2022 (UTC) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 18:18, 4 yanüari 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(6)&oldid=22532666 --> == [[Vicente Costalago]] == I suspect this article is either spam or userpage content, could you please verify? [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|diskushon]]) 18:40, 8 yanüari 2022 (UTC) :In my perception this is a case of spam. The subject article exists only on minority language wikipedia platforms and most of them were initiated by the same author. Not encyclopedic to warrant an article on its own and no secundary sources could be found online. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 19:54, 8 yanüari 2022 (UTC) ::Thanks! And if you look at the [[Special:Contributions/Caro_de_Segeda|other contributions]] from this user? [[User:Ciell|Ciell]] ([[User talk:Ciell|diskushon]]) 09:51, 9 yanüari 2022 (UTC) : I have looked at all contributions. As confirmed by the article history of these contributions I have made corrections and additions in several cases, with the exception of the cases where I deemed the article not warranted/acceptable to be/remain on pap.wiki. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 11:37, 9 yanüari 2022 (UTC) == Revision == Hi! Sorry to bother. I would like to ask you whether you could please revise the article [[Lingua Franca Nova]] as I have just a basic knowledge of Papiamento and I wouldn't like to leave any wrong sentence. --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 20:53, 17 mart 2022 (UTC) :{{ping|1=Caro de Segeda}} I have made some revisions of your recent addition to the abovementioned article. However, as I am not a linguist my translation, especially on the active and passive participles, may not be entirely accurate. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 04:06, 18 mart 2022 (UTC) :: Thank you so much for your help. I was trying to find a grammar of Papiamento and I could only find [https://papiamento.aw/pages/wp-content/uploads/2018/06/p.aw_PDF_regla_Gramatica.pdf this] document. Do you now about a better one by any chance? --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 07:28, 18 mart 2022 (UTC) == [[:Category:Deleteme]] == Hi, could you please look at the deletion requests? I am concerned that one of the articles is borderline spam. '''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 00:30, 15 òktober 2022 (UTC) :Hi Rshen7754, can you be more specific as to your concern and what action should be taken? There are presently 4 requests for deletion.[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 10:39, 15 òktober 2022 (UTC) ::I am concerned that [https://pap.wikipedia.org/wiki/Radiofruz] is promotional since it directly references the URL. --'''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 00:12, 24 òktober 2022 (UTC) == Revision == Hi, sorry to bother, could you please revise the following short articles? * [[L. L. Zamenhof]] * [[Otto Jespersen]] * [[Louis Couturat]] * [[Alexander Gode]] I just want to make sure that they have no errors. Thank you in advance and sorry for the inconveniences caused. --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 08:33, 8 mei 2023 (UTC) :Hi Caro de Segeda! I have completed the revision of [[L. L. Zamenhof]]. For the other three articles there are some hurdles to be taken before I can start revising. One article lacks references, minimal one reference is required to remain on the platform. Also, I am unable to grasp what is being said/meant in several sentences making it difficult to correct properly. It would be of assistance if you can indicate whether the article was translated from another Wikipedia platform. In that case, you can use our template for translations, for an example [[Herman van Bergen|click here]]. If it is not an translation from Wikipedia you can send me the original language text if it is in English, Dutch or Spanish. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 19:41, 11 mei 2023 (UTC) :Hi! All the articles have been translated from the English or Spanish Wikipedia. :* [[:es:Otto Jespersen]] :* [[:en:Louis Couturat]] :* [[:en:Alexander Gode]] :If there are sentences you don't understand please let me know and I will point them out at their article in English. :Thank you so much for your help and sorry for the inconveniences caused. [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 06:19, 13 mei 2023 (UTC) Hi Caro de Segeda, I will look at these articles and if need be come back to you. Should you meantine require help for adding the translation template to your articles I would be most willing to assist. I would also like to mention the following. I noticed you have been adding categories to the category tree. Two years ago there was a general cleanup of the tree due to the countless unuseful categories for a small platform like the Papiamento/u wikipedia. The directive was introduced that new categories are added only when there are two or more existing articles that fall within the new category. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 15:16, 13 mei 2023 (UTC) :Oh, sorry, I didn't realised that about the categories. :Which one is the translation template? Please let me know and I will try to add it myself. [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 15:24, 13 mei 2023 (UTC) :: The template translation from another Wikipedia is a box with the heading "referensia", that is placed at the bottom of an article. It looks like this: {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma= |oldid = |titulo= }} {{References}} }} At indioma you add the original language, e.g. spanish=es, english=en. Under oldid you fill out numbers generated in the URL of the original article. For this you go the article history and click the most recent "previous". In the url will appear the oldid number; copy this. Titulo= the name of the original article. See the following articles on how to use it: [[Winston Churchill]], [[Herman van Bergen]]. Good luck. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 16:20, 13 mei 2023 (UTC) :Thank you for the explanation. It is already done. [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 17:38, 13 mei 2023 (UTC) == Categories == There are two categories that are the same * [[:Category:Idioma]] * [[:Category:Lenganan]] I suggest keeping one and deleting the other. --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 10:08, 5 yüni 2023 (UTC) == Sócrates òf Sókrates == Pordoná bo pa molestia bo, mi tabata ke puntra bo kon e nòmber "Socrates" lo a ser skirbí: Socrates, Sokrates, Sócrates òf Sokrates? --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 15:46, 10 yüni 2023 (UTC) :@Caro de Segeda, en general e regla ta cu por "papiamentisa" un nomber propio stranhero ora ya tin un version existente y conoci den Papiamento/u. Solamente mester tene cuenta pa mantene uniformidad di ortografia dentro di e articulo concerni. Banda di esey semper tin e opcion di uza e ortografia original di un nomber propio. Mi intento pa busca "Socrates" na Papiamento/u no a duna ningun resultado, excepto cu tin un caya na Boneiro cu yama "Kaya Socrates". Mi conseho ta pa uza e ortografia original, esta Socrates, irespecto si e ortografia ta den Papiamento of Papiamentu (e texto aki ta skirbi den Papiamento). Masha danki pa bo contribucionnan tocante filosofia. Nos tin un lista di articulonan desea, incluso tocante e tema aki. Fabor wak [[Wikipedia:Artíkulonan importante|aki]]. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 21:05, 10 yüni 2023 (UTC) ::Danki pa bo kontesta i pa e lista. Mi ta bai purba di hasi e artíkulonan ku ta einan. [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 05:53, 11 yüni 2023 (UTC) ::Bo sa si ta e nòmber di e arkipelago [https://en.wikipedia.org/wiki/Las_Aves_Archipelago aki] na papiamento? --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 07:06, 11 yüni 2023 (UTC) :::Na e [[islanan ABC]] ta referi na e [[archipielago]] aki simplemente como "Las Aves" (nomber propio) of islanan Las Aves. No tin un tradukshon na Papiamento/u. Mescos ta conta tambe pa [https://es.wikipedia.org/wiki/Archipi%C3%A9lago_Los_Roques "Los Roques"].[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 15:33, 11 yüni 2023 (UTC) ::::Danki pa bo kontesta. [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 15:40, 11 yüni 2023 (UTC) == Epoca of edat? == Kon e diferente stadia di historia ta wòrdu yamá den papiamentu? ''Epoca'' (manera ta aparece den e articulo [[Historia|aki]]) of edad? E Époka mediano òf edat media? --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 07:33, 13 yüni 2023 (UTC) :Francamente bisa mi no conoce e diferente estado di historia na Papiamento. Loke sa tende mas tanto den comunicacion oral ta ''Edat Medio'' (variante|c) of ''Edad Medio'' (variante|a) pa Middle Ages na ingles. Tambe: un persona di ''edad mediano'' ta un persona cu tin 50 aňa of mas. Mi lo purba investiga e estadonan di historia, pero pa awor lo tin cu scoge pa un traduccion sin sa realmente si e ta corecto.[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 14:55, 13 yüni 2023 (UTC) ::Danki pa bo kontesta. Mi ta bai usa e palabra "edat" en bes di "époka". [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 15:07, 13 yüni 2023 (UTC) :::Hola, mi a purba di tradusí mayoria di e artíkulo tokante [[Martin Heidegger]] pa tin un artíkulo mas largu tokante un filósofo. Bo por revis'é por fabor pasobra mi nivel di papiamentu no ta bon. [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 15:30, 13 yüni 2023 (UTC) == Translation request == Hello. Can you create the article [[:en:Laacher See]], which is the third most powerful volcano in Europe after Campi Flegrei and Santorini, in Papiamentu Wikipedia? Yours sincerely, [[User:Multituberculata|Multituberculata]] ([[User talk:Multituberculata|diskushon]]) 17:01, 13 yüni 2023 (UTC) == Articulonan prominente == Hola, mi tabata ke puntra bo si e Wikipedia aki tin artíkulonan prominente. --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 07:06, 15 yüni 2023 (UTC) :@Caro de Segeda: Nos plataforma no tin un rubrica di "Artikulonan prominente", pero mi no sa si ta esey realmente tabata bo pregunta. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 13:49, 15 yüni 2023 (UTC) ::Si, esei tabata mi pregunta. [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 15:03, 15 yüni 2023 (UTC) == Revishon == Hola, bo por revisá e promé tres partinan di e artíkulo [[Gramàtika di Lingua Franca Nova|aki]]? Nan ta: Ortografia i pronunsiashon, Frasenan i Sustantivonan. Mi a purba di usa e ortografia di Kòrsou. --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 09:43, 18 yüni 2023 (UTC) == Revishon == Hola, bo por revisá e parti [https://pap.wikipedia.org/wiki/Gram%C3%A0tika_di_Lingua_Franca_Nova#Sustantivonan aki] di e artíkulo, por fabor? --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 06:42, 21 yüni 2023 (UTC) :@[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]], ya mi a repasa e artikulo te e rubrika 'Komplementonan'. Mi a nota den bo artikulonan ku hopi biaha palabranan ku ta repeti ta wordu skirbi na diferente manera. Fabor bo mes revisa e artikulo prome riba uniformidat di ortografia. Pa e terminologia di gramatika wak e prome sekshon di e buki di oro di papiamento. Laga mi sa ora bo a kaba e artikulo kompleto i a revisa esaki. Mi lo e ora ei repasa e artikulo kompleto.[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 16:40, 21 yüni 2023 (UTC) ::Mi a revisá e artíkulo i a purba di kambia tur kos pa e ortografia di Kòrsou. Por fabor, tene na kuenta ku mi nivel di papiamentu no ta hopi halto i, aunke mi ta hasiendo tur loke ta posibel, ta posibel ku mi tin eror. [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 08:32, 22 yüni 2023 (UTC) :::Bo por pone bou di e artikulo for di kua idioma e ta tradusi? Esei lo yuda mi ku e revishon.[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 18:39, 23 yüni 2023 (UTC) ::::Mi a tradusí for di [https://elefen.org/vici/gramatica/en/xef aki]. [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 12:07, 24 yüni 2023 (UTC) :::::Hola, bo por bisa mi te unda e teksto [[Gramàtika di Lingua Franca Nova|aki]] ta wòrdu revisá? [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 05:48, 4 yüli 2023 (UTC) ::::::Hola Caro de Segeda, mi a revisa e artikulo te e rubrika "Frase nominal". Mi rekomendashon ta pa bo studia promé e korekshonnan ku mi a hasi i kaba e artikulo kompleto. Despues bo por check den teksto usando ''Control-F'' si tin ripitishon di palabra similar na esunnan koregi. P.e. check tur "wordo" ku mester bira "wòrdu"; "mayusculo" mester bira "lèter kapital" etc. Pues kopiando mi korekshonnan bo mes por koregi i revisa mayoria di e teksto sin ku bo mester ta un experto den papiamentu. Usa dikshonario pa bo tradukshon. Lesa e promé sekshon di e "Buki di Oro" pa palabra tekniko. Tur e praktikanan aki lo yuda eleva bo konosementu di e idioma. Tanten mi lo wanta ku revisa. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 01:32, 6 yüli 2023 (UTC) == Revishon == Hola, bo por revisá e parti [https://pap.wikipedia.org/wiki/Gram%C3%A0tika_di_Lingua_Franca_Nova#Athetivonan aki] di e artíkulo, por fabor? Mi ta kere ku e sekshon kompletu tin tur e palabranan usando e mesun ortografia. --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 07:23, 14 ougùstùs 2023 (UTC) :@Caro de Segeda: Mi a kaba di revisá e sekshon "Athetivonan" den e artikulo LFN. Mi a nota ku tabatin menos eror ortográfiko. Danki pa a kontrolá esei di antemano. Pa loke ta trata e tekstonan na LFN naturalmente mi no por husga si nan ta korekto. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 14:08, 17 ougùstùs 2023 (UTC) == Revishon == Hola, bo por revisá e parti [https://pap.wikipedia.org/wiki/Gram%C3%A0tika_di_Lingua_Franca_Nova#Determinantenan aki] di e artíkulo, por fabor? --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 10:45, 18 sèptèmber 2023 (UTC) ::Mi a kaba di revisá e sekshon ku bo a pidi. Danki pa a hasi e korekshon ménos trabahoso pa mi.[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 18:33, 20 sèptèmber 2023 (UTC) == Revishon "Glosa"== Hola, bo por revisá e teksto [https://pap.wikipedia.org/wiki/User:Caro_de_Segeda#Glosa aki], por fabor? --[[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 12:32, 10 novèmber 2023 (UTC) :Halo, Caro! Mi tabata pa bai revisa e teksto di bo artikulo "Glosa". Si acaso e teksto riba bo pagina personal (referensia duna ariba) ta destina pa e artikulo, fabor pone esaki den e artikulo prome i mi lo revisa e artikulo kompleto. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 14:40, 10 novèmber 2023 (UTC) ::Mi a añadí esaki [[Glosa#Introdukshon|aki]]. [[User:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[User talk:Caro de Segeda|diskushon]]) 22:03, 13 novèmber 2023 (UTC) :Mi a kaba di revisa henter e artikulo [[Glosa]]. Permiti mi duna algun feedback. E komienso di e artikulo tabata ekselente (den Papiamentu). Pabien ku e progreso aki. E rubrika "Introdukshon" sinembargo no tabata den ortografia di Papiamentu sino Papiamento (uniformidat ta regla). Despues den e rubrika "Historia" mi ta enkontra hopi repetishon di e kontenido den e partinan anterior. Esaki ta hasi un artikulo bira laf i hasta e lesado no lo kier sigui lesa. Trata di evita esaki ya ku bo a hasi hopi trabou di tradukshon kaba. E artikulo ta falta referensia, usa e esunnan den wiki na ingles. Minimalmente un referensia ta e regla; den artikulo mas komplika i akademiko (manera esaki) ta bon pa menshona mas tantu referensia pa e lesado ku kier sa mas. Saludos, [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 12:22, 16 novèmber 2023 (UTC) == Rubrica:Dia den historia == E lunanan di februari y maart ta cla, si Caribiana kier añadi of drecha algo por usa e paginanan ki pa hasi esey: [[Wikipedia:Dia den historia/febrüari]] y [[Wikipedia:Dia den historia/maart]]. Mi lo sigui cu e sgiuente lunanan. Si tin algo, por fabor laga sa. Buenos? Laters. [[User:Kallmemel|Kallmemel]] ([[User talk:Kallmemel|diskushon]]) 11:21, 7 febrüari 2024 (UTC) :Kallmemel, danki pa e entusiasmo cu bo a mustra dor di traha di biaha riba mi sugerencia. Mi a nota cu bo a hinca hopi tempo den esaki tambe. Danki pa esey. Mi mes a pensa cu e lo tabata mas simpel pa implementa, djies uzando un link cu e pagina di fecha original (a lo estilo di e template "databox"). Prome di sigui mi lo kier sa si "mutaties" mester tuma lugar un caminda so of dos? (tanto den e pagina di fecha original como den esun di Dia den historia). Si ta dos caminda kiko ta e posibilidad pa evita esey? Salu2 [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 17:03, 7 febrüari 2024 (UTC) ::Oh no! Un caminda so. E pagina original di fecha ta esun cu unda <u>tur</u> informacion ta wordo acumula na un lugar y ta wordo usa como referencia. Esun di Dia den historia ta pa ''curate'' (organisa o maneha) kico bo lo kier pa aparece ariba e pagina principal. Si Caribiana a wak cu mi a agrega mas cu loke tin ariba e pagina original di fecha, manera imagen, ta paso mi ta haya cu sino e rubrica lo mustra basta bashi y pa asina e sinti mas ''afgewerkt''. Como extra, si e agregacionnan aki ta di relevancia nan por wordo agrega na e pagina original di fecha. [[User:Kallmemel|Kallmemel]] ([[User talk:Kallmemel|diskushon]]) 17:35, 7 febrüari 2024 (UTC) :::Danki pa e splicacion aki. Mi ta contento cu ta un caminda so. Danki pa e "features" adicional cu bo a agrega na Dia den historia. Mi lo bay studia e dos pagina cu ta cla i si mi tin pregunta mi lo bin bek cerca bo. Bon nochi! [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 19:34, 7 febrüari 2024 (UTC) == Hòfi Mango == Hi Caribiana, ik heb een paar foto's toegevoegd aan [[Hòfi Mango]]. Wil jij de bijschriften vertalen? Groet uit zonnig Curaçao! [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 21:43, 23 febrüari 2024 (UTC) :Op mijn [[:nl:Gebruiker:Kattiel/Hòfi Mango|NL kladpagina]] zijn de foto's kleiner afgebeeld. Dat lukt me hier niet. Wil jij de tekst even controleren? De machinevertaling was nogal slecht, ik heb hem zo goed mogelijk aangepast. Binnenkort vul ik hem nog aan. [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 21:49, 23 febrüari 2024 (UTC) ::Hoi Kattiel, fantastisch dat je foto's hebt toegevoegd. Ik heb het onderschrift vertaald en wil ook het lemma zelf vertalen voor plaatsing op nl.wiki. Er zijn nog meerdere lemma's van Curacao waarop foto's ontbreken. Mocht je er zin in hebben en je komt ze tegen, graag foto's van Banco di Caribe, Orco Bank, Biblioteka Nashonal Korsou, Boekhandel Salas, gebouw en/of naambord van Sentral Sindikal di Korsou (SSK-AVVC) - NAAM (Stichting Nationaal Archeologisch en Antropologisch Memoriebeheer) - United Telecommunications Services (UTS) en Aqualectra, J.A.J. Sprock NV en/of ponche crema, naambord Kaminda Girigorio A. ''Nai'' Curie, Radulphus College, Roi Rincon, Plasa Felix Chacuto en/of buste Felix Chakuto te Otrabanda, Stadion dr. Antoine Maduro, Stadion Rignaal (Jean) Francisca, gebouw of logo Telecuracao, kranten Vigilante, Amigoe en Antilliaans Dagblad, Radio Curom en Radio Hoyer. Geniet van zonnig Curacao en tot maandag! Overigens ik kon geen toegang krijgen tot je kladblok. groeten [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 23:31, 23 febrüari 2024 (UTC) :::Zojuist gepubliceerd op NL WP, zie [[:nl:Hòfi Mango]]. Groet en tot maandag! [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 21:01, 24 febrüari 2024 (UTC) ::::Ik zie bij je wensenlijstje een logo en een aantal kranten staan. Foto's van logo's mogen niet zonder toestemming op WP ivm auteursrecht. Wat betreft de kranten, bedoel je een foto van de papieren krant of van het gebouw? [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 22:05, 24 febrüari 2024 (UTC) :::::Bedankt voor het kijken naar het wensenlijstje. Het is niet de bedoeling om auteursrechten te schenden. Het gaat mij voornamelijk om de (kantoor)gebouwen; bv een foto van de voorgevel, al dan niet voorzien van de naam van de organisatie. Radio Curom was gevestigd in het monumentaal pand, Roodeweg 64, Otrabanda. Voor wat betreft de kranten een foto van een papieren krant of lokale kranten in een kiosk/verkooppunt danwel het kantoorgebouw van de krant. Alvast bedankt voor de te nemen moeite. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 22:39, 24 febrüari 2024 (UTC) ::Hoi Kattiel, geniet van zonnig Curacao! Fantastisch dat je foto's heb toegevoegd. Ik heb het onderschrift vertaald en wil ook het lemma zelf vertalen voor plaatsing op nl.wiki. Ik heb nog meerdere lemma's waarop foto's ontbreken.Mocht je je camara bij de hand hebben en je komt ze tegen, graag foto's van Banco di Caribe, Orco Bank, Radio Curom, Rudy Plaate, Biblioteka Nashonal Korsou, Boekhandel Salas, gebouw Sentral Sindikal di Korsou (SSK-AVVC), gebouw of naambord NAAM - United Telecommunications Services (UTS) en Aqualectra, J.A.J. Sprock NV en/of ponche crema, naambord Kaminda Girigorio A. ''Nai'' Curie, Radulfus College [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 22:11, 24 febrüari 2024 (UTC) :::Hm, een beetje dubbelop ;-) Heb je mijn vraag over de kranten gezien? [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 22:35, 24 febrüari 2024 (UTC) == Foto's == Hi Caribiana, Vandaag heb ik o.a. foto's gemaakt van een krantendisplay in Zuikertuintje en van de MCB. Het lukte me via Wikidata wel om de foto van de [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|MCB]] en de krantenfoto bij [[Antilliaans Dagblad]] te plaatsen, niet bij [[Vigilante]]. Het eenvoudigst (voor mij) is als je de komende tijd [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:ListFiles/Kattiel&ilshowall=1 mijn uploads] in de gaten houdt. Zoals je waarschijnlijk hebt gezien, heb ik je verlanglijstje doorgestuurd aan iemand die via Ellen Spijkstra liet weten wel voor de Papiamentstalige WP foto's te willen maken. Ik laat je zijn reactie weten. Groet, [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 00:26, 29 febrüari 2024 (UTC) :Hi Kattiel, bedankt voor de laatste foto uploads. Ik heb meteen alles doorlopen tot 2019. Kon verschillende foto's van landhuizen gebruiken. Ook de kranten. Ik ben je zeer erkentelijk en ook voor het inschakelen van een assistent. De aanwezigheid van foto's zijn voor mij vaak juist hetgeen mij over de streep trekt om over het onderwerp te schrijven. Is de foto van MCB het hoofdkantoor van MCB, zo ja welke straat? Die zou ik kunnen plaatsen bij [[Premio MCB]] (jaarlijkse prijs) of de nog aan te maken Kopa MCB (voetbaltournooi). [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 12:27, 29 febrüari 2024 (UTC) ::Volgens de website is het MCB-hoofdkantoor op Plasa Jo-Jo Correa, de foto is van het kantoor op de Cas Coraweg. Ik zal uitkijken naar het hoofdkantoor. Een vraag aan jou: Elodie Heloise zou heel graag haar bio op de Papiamentstalige WP hebben. Ik heb daarvoor wat gelobbied tijdens de schrijfbijeenkomst op de UoC, maar niemand heeft toegehapt. Ik begreep dat de vertaaltool de tekst geeft in Papiamento. Als ik die gebruik, kun jij hem dan bewerken naar Papiamentu, of is dat een te grote omweg? [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 13:14, 29 febrüari 2024 (UTC) :::::Het vertalen van het lemma van Elodie Heloise wil ik wel heel graag voor mijn rekening nemen. Ik zal hierop de wikipedia vertaaltool uitproberen. Dit doe ik liever zelf omdat ik toch de oorspronkelijk tekst moet raadplegen voor de essentie van wat er gezegd wordt. Heb wel een paar dagen tijd nodig vanwege andere commitments. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 13:27, 29 febrüari 2024 (UTC) ::::::Super, Dankjewel! [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 13:38, 29 febrüari 2024 (UTC) :::::::Ik wil nog foto's maken van de landhuizen Hato, Habaai, San Juan, Daniel, Santa Cruz en Rooi Catootje. Heb jij nog andere wensen? [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 14:33, 29 febrüari 2024 (UTC) ::::::::Hi Kattiel, ik kan nu niets bedenken. Ik zou zeggen Landhuis Ascension en Landhuis Zuurzak, maar misschien bestaan ze niet meer. Ook de Nationale Bibliotheek aan de Fokkerweg, Roi Rincon, gebouw Sentro multifunshonal Pedro Celestino (Shon Pe) Hooi te Barber. Ter info: [[Elodie Heloise]]. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 18:31, 1 mart 2024 (UTC) :::::::::[[:nl:Landhuis Ascencion]] is er al. Van Zeelandia heb ik eergisteren [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Landhuis_Zeelandia een foto] gemaakt. Van Zuurzak zijn alleen wat oude [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Landhuis_Zuurzak foto's], ik zal kijken of ik het vinden kan. De rest zet ik op mijn lijstje. Veel dank voor de vertaling van Elodie Heloise, ik zie haar waarschijnlijk vanavond, ze zal blij zijn! [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 22:07, 1 mart 2024 (UTC) ::::::::::Laat weten wat Elodie ervan vindt. Als alle foto's niet lukken geen probleem. Ben al blij met wat lukt. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 22:15, 1 mart 2024 (UTC) :::::::::::Vanmorgen regende het, een goed moment om wat foto's te maken. De bib en de boekhandel op de Fokkerweg konden we niet vinden, bij de Banco di Caribe werd ik direct door een bewaker in de kraag gevat: ik moet schriftelijk toestemming vragen aan de marketingafdeling voor ik een foto mag maken. Gelukkig lukte landhuis Hato wel, al versperde een bord Verboden Toegang de weg naar de voorkant en zit de achterkant verstopt achter veel struiken. We hebben besloten er niet meer speciaal op uit te gaan om te fotograferen. Hopelijk heeft onze "assistent" meer succes. [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 22:04, 4 mart 2024 (UTC) ::::::::::::Dat klinkt allemaal erg avontuurlijk. Jammer van het weer. Mogelijk zijn de bieb en boekhandel verhuisd. Ik wacht af wat wel lukt. Fijne avond. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 22:16, 4 mart 2024 (UTC) :::::::::::::Toch vandaag de MCB in Punda gevonden. Ik zag dat er op Commons erg veel foto's in de categorieën "Buildings in Curaçao" en "Buildings in Willemstad" staan, waardoor niets terug te vinden is. Ben eraan begonnen dat op te schonen, door bijvoorbeeld veel foto's naar de categorie "Handelskade" te verplaatsen. Maar wellicht kun jij sommige foto's van je verlanglijstje daar wel in vinden. [[User:Kattiel|Kattiel]] ([[User talk:Kattiel|diskushon]]) 02:38, 7 mart 2024 (UTC) :hoi Kattiel, ik ben weer door de foto's op Wiki Commons gegaan. Ik zie dat sommige nu beter geidentificeerd zijn. Dat helpt met het gebruik. Groet [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 23:18, 7 mart 2024 (UTC) == [[en:Public holidays in Aruba]] == Hi, Caribiana. Vandaag heb ik de Engelse Wikipedia-pagina bewerkt om feestdagen in Aruba. Kunt u het alsjeblieft controleren, de ontbrekende namen in Papiamento toevoegen. Bedankt. [[User:NoychoH|NoychoH]] ([[User talk:NoychoH|diskushon]]) 20:03, 13 aprel 2024 (UTC) :Hi NoychH, I have reviewed the article [[:en:Public holidays in Aruba]] and made as needed corrections and additions. Please note that the Papiamento names are now written in the official Aruban orthography (not the Curacaoan orthography). [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 10:54, 14 aprel 2024 (UTC) == Poetry in Papiamento == Hi, I would like to ask you whether there are any books of poetry written in Papiamento? --[[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 08:37, 20 yüni 2024 (UTC) :Hi John Gua, there are definitely poetry books in Papiamento, both in the orthography of Aruba as well as that of Curacao/Bonaire. Here are a few names of known poets whose works can be found in books and anthologies: Pierre Lauffer, Joseph Sickman Corsen, Elis Juliana, Frank Martinus Arion, Henry Habibe, Federico Oduber, Luis Daal, Guillermo Rosario, Frida Winklaar Domacasse, Rudy Domacasse, Lucille Berry-Haseth, Olga Orman, Philomena Wong, Nydia Ecury. Several of them have articles on wikipedia (English, Dutch or Papiamento), where you may find the titles of the publications. I hope this is helpful to you.[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 10:48, 22 yüni 2024 (UTC) ::It is very helpful, thank you so much for your help. [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 15:54, 22 yüni 2024 (UTC) :::Hola, mi a kuminsá traha e artíkulonan tokante e diferente poeta ku a skirbi na Papiamentu. Mi a haña informashon tokante [[Federico Oduber]], pero mi nivel di hulandes ta hopi básiko. Bo por komplementá e artíkulo ku e informashon [https://www.dbnl.org/tekst/claa003nave01_01/claa003nave01_01_0006.php aki]? [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 07:18, 10 yüli 2024 (UTC) ::::Bon dia, Jon Gua! mi tin bon notisia pa bo. Desde algun siman por tradusi di kualkier idioma pa papiamentu via google: https://translate.google.com/?hl=nl&sl=en&tl=pap&op=translate. Ora bo ta kla ku e artikulo di Federico Oduber mi lo hasi e kambionan ku ta nesesario. Eksito ku e tradukshon!!08:17, 10 yüli 2024 (UTC) [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 08:17, 10 yüli 2024 (UTC) :::::Bai, danki hopi. Esaki lo yuda mi hopi! [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 08:20, 10 yüli 2024 (UTC) ::::::Mi a traha e artíkulonan tokante e diferente autornan ku bo a konta mi. Mi no por a haña nada mas. [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 09:30, 10 yüli 2024 (UTC) :::::::Fantastiko, bo ta dunando un aporte importante na e plataforma aki. Recien papiamentu a wordu rekonosi ofisialmente komo idioma regional i di minoria na Oropa. Pa mas inspirashon wak e siguiente artikulonan: [[lista di papiamentista]], [[lista di Antianista]], [[lista di outor di Karibe Hulandes]], [[literatura di Karibe Hulandes]] i [[literatura hubenil di Karibe Hulandes]]. Varios artikulo ku ta falta riba e listanan aki tin artikulo eksistente riba otro wikipedianan. Aki google translate sigur lo por ta masha util. Un biaha mas danki pa bo tempo i esfuerzo. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 10:30, 10 yüli 2024 (UTC) ::::::::Danki pa e linknan. Mi ta bai krea artíkulonan poko poko. Sinembargo, mi ke terminá [[Gramàtika di Lingua Franca Nova|e artíkulo aki]], ya ku e ta kasi terminá i ta largu. Pero despues di esei lo mi sigui traha riba e listanan ei. [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 10:33, 10 yüli 2024 (UTC) :::::::::Hola, mi ta tradusí e artíkulo tokante e [[Gramàtika di Lingua Franca Nova|gramátika]]. Mi ke puntra bo si bo por revisá te na e parti relashoná ku e [[Gramàtika di Lingua Franca Nova#Verbonan|verbonan]] (pues te na e parti "''Eras es umana, pardonas es divin.'' – Errá ta humano, pordoná ta divino."), mientras mi ta sigui tradusí e resto den Word, pa sigurá ku e artíkulo ta korekto. [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 09:57, 11 yüli 2024 (UTC) ::::::::::Mi a haña e artíkulo [https://www.dbnl.org/tekst/_wat001196801_01/_wat001196801_01_0004.php aki] tokante literatura di Papiamentu. E por ta interesante. [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 22:28, 12 yüli 2024 (UTC) == Homer in Papiamentu == Hola, mi ta lamentá di molestá bo, pero mi ke puntra bo kon bo ta tradusí e nòmber di e poeta griego [[:en:Homer]] na Papiamentu? Homero? Homero? Omer? Omero? --[[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 07:18, 8 yüli 2024 (UTC) :Hola Jon Gua, realmente mi no sa kiko ta usual den e caso aki. Ami lo uza "Homero" o "Homerus" (na hulandes). Tin biaha ora mi no sa mi ta consulta e database digital di obranan na Papiamento: www.coleccion.aw. Si mi por permiti mi mes duna bo inspiracion, lo siguiente. E islanan ABC tin vinculo cu Spana como su colonia di 1499 te 1633. E islanan di gigantes, despues islanan inutiles a forma parti di Nueva Andalucia. Personahenan importante tabata Juan de Ampies, Alonso de Ojeda y Amerigo Vespucci, pero tambe Juan de la Cosa, Lazaro Bejarano, Francisco Montesinos y Juan de Castellanos, cu a dedica 21 couplet na e islanan ABC den su obra "Elegias de Varones Ilustres de Indias". Mayoria di e temanan di e epoca Spano no tin articulo ainda riba wikipedia na papiamento. Saludos, [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 13:28, 8 yüli 2024 (UTC) ::Danki pa e artíkulonan proponé i pa e link. Mi ta purba di krea nan poko poko. [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 18:03, 8 yüli 2024 (UTC) :::Tur e artíkulonan ta traha ademas di Lázaro Bejarano i Francisco Montesinos, ku no tin nada riba Wikipedia. Mi ta komplementá e artíkulo tokante e [[Kolonisashon spaño di Antia Hulandes]]. Si bo sa un otro artikulo ku falta, laga mi sa. [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 07:18, 9 yüli 2024 (UTC) ::::Danki Jon Gua pa tur e artikulonan produsi ku tantu rapides. Mi a apresia esei hopi. Kizas por skirbi ainda tokante e wikilinks kora den e artikulonan, por ehempel Tierra Firme. Mi kier kambia e nomber di [[Kolonisashon spaño di Antia Hulandes]] pa Kolonisashon spaño di Karibe Hulandes komo esey lo identifika mihor e teritorio pa e lektor. Mi ta lamenta ku riba wikipedia en general tin asina poko skirbi tokante e epoka kolonial spaño den Amerika.[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 07:40, 9 yüli 2024 (UTC) :::::Mi ta kreando artíkulonan for di e wikilinks. Mi a haña tambe [[Gramàtika di Lingua Franca Nova]], ku no ta terminá, p'esei lo mi purba agregá e informashon ku falta. E ta un di e artikulonan mas grandi di e wiki, pa kual lo ta bon pa tin e kompleto. Ademas, lo mi kuminsá krea mas artíkulo tokante historia spaño di e Amérika, ya ku bo a bisa ku no tin asina tantu informashon. [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 07:45, 9 yüli 2024 (UTC) ::::::Danki pa bo coperashon. Mi a mira cu riba wikipedia na ingles tin artikulo di Antonio de Montesinos i Bartolome de las Casas, tambe "encomienda". Mi ta trahando riba e artikulo di Lazaro Bejarano. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 12:39, 9 yüli 2024 (UTC) == Gramàtika di Lingua Franca Nova == Alo Caribiana, Mi a kaba di tradusí e artíkulo riba e [[Gramàtika di Lingua Franca Nova]] i mi a stòp di editá esaki. Lo no tin mas edishon na mi nòmber pues mi ke puntra bo si bo por fabor revisá henter e artíkulo pa nos por sigurá ku e ta korekto. --[[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 14:50, 15 yüli 2024 (UTC) :@[[User:Jon Gua|Jon Gua]], bon dia! Mi a kuminsa pasa dor di e artikulo aki i a keda na e rubrika di Aposishon. Komo e artikulo ta basta largu mi lo hasi e revisionnan pida pida. Esei lo tuma mas tempu ku normal. Mi lo avisa ora mi ta kla. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 08:51, 16 yüli 2024 (UTC) ::No tin problema. Manera bo a bisa, pida pida. Masha danki pa boso yudansa. [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 10:27, 16 yüli 2024 (UTC) == Cucui == Hola, mi a traha un artíkulo tokante [[Cucui]]. Komo ku e ta un bebida di Aruba, por ta mihó pa tin e artíkulo skirbí den ortografia arubano, pero mi no sa kon pa hasié. Kiko bo ta pensa? Nos ta laga esaki manera e ta awor òf kisas ku e ortografia di Aruba? --[[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 06:21, 17 yüli 2024 (UTC) :Bon dia! Danki pa ta asina productivo. Mi mes ta prefera pa skirbi articulonan tocante Aruba den ortografia di Aruba, i di otro islanan den nan propio ortografia. Hopi biaha ta alumno/studiante cu ta consulta wikipedia pa nan tareanan. Bo lo por skohe e ora ey pa skirbi tocante Corsou, Boneiro, Sint Maarten etc.; e islanan aki actualmente ta falta colaborador cu ta concentra riba nan. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 09:08, 17 yüli 2024 (UTC) ::E problema ta ku mi no sa kon pa skirbi den ortografia Arubano. [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 14:11, 17 yüli 2024 (UTC) :::Hola Jon Gua! Dal bai i skirbi loke bo ta domina, pero preferibelmente mantene un ortografia denter di un tema, por ehempel tur artikulo di pais of siudat ta den ortografia di Korsou. Mi kier tambe informa bo ku mi a nota den bo artikulonan (spesialmente esunnan saka for di wikipedia na ingles) e informashon no tur ora ta aktualisa/korekto mas. Mi mes ta prefera usa idioma hulandes (mas up to date) of spano (mas fasil pa tradusi-idioma mas serka di papiamentu ku ingles). Usualmente mi ta analisa diferente vershon di idioma di antemano prome mi disidi kual mi lo usa. Tambe den referensianan usa di otro idioma mester tradusi e teksto unda esaki ta nesesario i aktualisa e fecha di akseso (mira komo ehempel bo artikulo [[Aeropuerto Juancho E. Irausquin]].[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 21:48, 17 yüli 2024 (UTC) ::::Si mi tradusí for di e artíkulo hulandes sigur lo mi mester usa un traduktor outomátiko, esei lo ta bon? [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 22:30, 17 yüli 2024 (UTC) :::::Bo a purba google translate kaba? [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 22:32, 17 yüli 2024 (UTC) ::::::Si, por ehèmpel pa [[Cucui]] i [[Pastechi]]. Bo ta kere ku nan ta ok? [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 22:38, 17 yüli 2024 (UTC) :::::::Si bo bai den historial di e artikulo i klik riba previo unda mi nomber ta para, bo lo mira tur e kambionan ku mi a hasi. Ta bon pa analisa esakinan pa bo mes mehora bo dominio di papiamentu. Den e kaso di [[cucui]] i [[pastechi]] tabatin fayonan den e kontenido no tantu den tradukshon o ortografia. Loke tabata falta tambe ta duna e referensianan tambe atenshon.[[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 22:48, 17 yüli 2024 (UTC) ::::::::I kon e revishon di e artíkulo tokante [[Gramàtika di Lingua Franca Nova|gramátika]] ta bai? E tin hopi eror? [[User:Jon Gua|Jon Gua]] ([[User talk:Jon Gua|diskushon]]) 23:06, 17 yüli 2024 (UTC) :::::::::Bo ta hasiendo hopi progreso pa loke ta trata gramatika i ortografia.<big>👍</big> Si bo ta interesa den mas detaye bo por check den e historial loke ta e kosnan ku mi a koregi te awor. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 08:07, 18 yüli 2024 (UTC) == Buongiorno da [[Campora San Giovanni]] == Un cordiale buongiorno carissima, spero che vada tutto bene da te, ti scrivo in italiano perché ho visto che lo capisci abbastanza bene. Ti vorrei chiedere se potresti migliorare la pagina in papiamento di Campora, ed eventualmente se hai piacere di collaborare con me per scambi di traduzioni e idee. intanto di sentirci presto ti auguro una serena giornata. ciao carissima! [[User:Luigi Salvatore Vadacchino|Luigi Salvatore Vadacchino]] ([[User talk:Luigi Salvatore Vadacchino|diskushon]]) 06:10, 9 novèmber 2024 (UTC) :Buongiorno anche per te! Grazie per il tuo interesse verso la piattaforma Wikipedia in Papiamento. Questa piattaforma è curata da un piccolo team di volontari con un focus su temi internazionali e argomenti locali della sua propria area linguistica. Molti articoli esistenti sono punti di partenza che devono ancora essere ampliati. Adesso ho fatto lo stesso per Campora San Giovanni. Se vuoi migliorare, integrare o scrivere tu stesso qualcosa su Wikipedia Papiamento, puoi utilizzare Google Translate. Saluti [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 08:26, 9 novèmber 2024 (UTC) == Mantencion di rubrica == Bon aña, @[[User:Caribiana|Caribiana]]! Mi tin un pregunta tocante e rubrica ''Dia den Historia''. Kiko Caribiana su opinion ta tocante e rubrica? Con nos por mehora e mantencion? Of si, algo otro mester bin na su luga? Mi no ta haya cu e rubrica ta na su optimal, pero mi mes tin dificultad di mantene. E ora ey, prome cu mi haci cualkier accion mi di lami puntra pa mi haya un bista mas cla tocante e rubrica. [[User:Kallmemel|Kallmemel]] ([[User talk:Kallmemel|diskushon]]) 15:47, 1 yanüari 2025 (UTC) :Mi mihor deseonan pa 2025! Na prome luga mi tin cu admiti cu mi ta gusta e rubrica aki. Kisas su contenido of presentacion no ta lo mihor, pero den un forma conciso e ta ofrece informacion na e publico lesado. Regularmente mi ta añadi/update informacion na e fechanan. Kiko bo kier meen exactamente cu mantencion? Mi ta willing pa duna un man, pero mehoracionnan cu ta depende di factibilidad tecnico mi no lo por yuda cune. Bo pregunta bo lo por "leg voor" tambe na e otro moderador. E ta parcemi un wikipediano experencia. [[User:Caribiana|Caribiana]] ([[User talk:Caribiana|diskushon]]) 22:50, 2 yanüari 2025 (UTC) ::Oki! E problema no ta tecnico. Djis, mi tin dificultad, mas bien, cu e contenido cu ta aperece riba pagina principal mes. E motivacion no ta bin mi asina facil cu e rubrica aki, vooral cu e tin di haber cu fecha y dia, of cua hecho ta di importancia of relevante pa e pagina principal: Ken a muri ken a nace? of informacion internacional? mi non sa kico ta relevante. [[User:Kallmemel|Kallmemel]] ([[User talk:Kallmemel|diskushon]]) 15:05, 3 yanüari 2025 (UTC) == Thank you for being a medical contributors! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''The 2024 Cure Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |In 2024 you '''[[mdwiki:WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2024_(all)|were one of the top medical editors in your language]]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|Consider joining for 2025]]''', there are no associated costs. Additionally one of our primary efforts revolves around translating health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating]. |} Thanks again :-) -- [[mdwiki:User:Doc_James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 06:23, 26 yanüari 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2024&oldid=28172893 --> == Yuda == Alo, mi ta diskulpa di molestiá bo ku esaki pero mi ke puntra bo si bo por fabor revisá [[Ronald Clark|e artíkulo aki]] ya ku aparentemente e no ta korekto. Mi a tradusí esaki for di [https://simple.wikipedia.org/wiki/Ronald_Clark esaki]. Masha danki [[Usuario:Jon Gua|Jon Gua]] ([[Diskushon usuario:Jon Gua|diskushon]]) 05:04, 29 mei 2025 (UTC) :@[[Usuario:Jon Gua|Jon Gua]] Halo, mi a revisá e artikulo i a enkontra eror di ortografia i sintáksis i falta di wikilinks. Ademas e teksto tabata hopi repetitivo (hopi bes e kaso ora usa tekstonan ingles) i ainda por wordo minimalisá mas na loke ta relevante so. Pues mi ta rekomendá pa (1) semper hasi uso di un disionario despues di e tradukshon digital outomatisá, (2) simplifiká e frasenan (spesialmente esunnan largu) pa duna mas klaridat i (3) check pa wikilinks eksistente. saludos, [[Usuario:Caribiana|Caribiana]] ([[Diskushon usuario:Caribiana|diskushon]]) 12:05, 29 mei 2025 (UTC) ::Danki pa bo yudansa. Mi kier a puntra bo si mi kontribushonnan ta mas dañino ku útil i si bo ta preferá pa mi no skirbi nada (mi no ta bai sinti mi malu òf rabiá si bo ta pensa asina). Por fabor sea honesto i laga mi sa pasobra mi no ke ta un molèster i hasi mas daño ku bon na e proyekto aki ya ku boso ta djis dos hende trahando aki. [[Usuario:Jon Gua|Jon Gua]] ([[Diskushon usuario:Jon Gua|diskushon]]) 14:09, 29 mei 2025 (UTC) :::@[[Usuario:Jon Gua|Jon Gua]], e ta difisil pa duna un kontesta riba bo pregunta. Tur kontribuidó ta bon bini riba e plataforma. Loke ta dañino ta ora e kontenido di un of mas artikulo tin un nivel mucho abou, komo esei ta refleha riba henter e plataforma. Nos di nos banda kier duna yudansa pero por solamente te un sierto grado i pa un sierto tempo, pasobra e kapasidat pa duna yudansa ta limita (manera bo mes a remarka). E limitashon aki no ta solamente hende pero tambe konosementu di tur tema pa por duna yudansa.[[Usuario:Caribiana|Caribiana]] ([[Diskushon usuario:Caribiana|diskushon]]) 15:00, 29 mei 2025 (UTC) ::::Diskulpa pa molestiá bo atrobe pero por fabor bo por hasi meskos ku [[Literatura extremeño|e artíkulo aki]]? Mi no ta bai krea esnan nobo pa un tempu pasobra klaramente Kallmemel ta djis agregá un plantilla <nowiki>{{Mal traduccion}}</nowiki> na kada artíkulo nobo ku mi krea. [[Usuario:Jon Gua|Jon Gua]] ([[Diskushon usuario:Jon Gua|diskushon]]) 18:48, 29 mei 2025 (UTC) == Yuda:Tradukshon == Hi Caribiana, mi a haci un comienso cu e pagina di [[Yuda:Tradukshon]]. Si falta cambio den cualkier forma, por laga sa. Mi ta sigur cu e por wordo mehora. [[Usuario:Kallmemel|Kallmemel]] ([[Diskushon usuario:Kallmemel|diskushon]]) 13:57, 3 yüni 2025 (UTC) :Hi Kallmemel, sigur un bon initiativa di bo parti pa bin cu e pagina aki. A base di mi experencianan mi mes a pone algun pensamento general riba [[Usuario:Caribiana]] siman pasa. Check esey si por tin algo util. Mi ta di tur manera di acuerdo cu bo texto, y hasta no ta kere cu mi por a bis'e mihor. Pa awor mi por a pensa solamente riba (1) kiko pa haci ora di traduci palabranan tecnico (vaktermen) di cual no por haya un traduccion ningun caminda. Ki tips tin pa esaki? (2) Nombernan geografico y palabranan deriva (p.e. adhetivo). Traduci of no? Algun ta den uzo den Papiamento y nan traduccion ta conoci! Pero hopi ta nobo, vooral ora editornan di tur skina na mundo kier skirbi riba nan pueblo, region, cultura etc. Nos mester introduci un regla pa esaki?? Mi ta menciona esaki pasobra mi ta pega cu e articulo [[Literatura extremeño]]. Mester Papiamentisa esaki, p.e. "Literatura ekstremeño" como e ta skirbi den variante c of mihor "Literatura di Extremadura"? Mas aleu mi a check [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Instruction_videos_Papiamento_WoA Wiki Commons] unda awor tin e videonan di instruccion cu nos por uza, sinembargo esun di e tayer di traduccion no ta riba dje ainda. Si tin un potret di dje cu kizas por uza: [[File:WoA Ban Wiki Workshop, 5-2025 03.jpg|thumb|100px]]. Mi lo bolbe lesa e texto y si mi cay riba algo bo lo tende di mi. [[Usuario:Caribiana|Caribiana]] ([[Diskushon usuario:Caribiana|diskushon]]) 15:31, 3 yüni 2025 (UTC) ::@[[Usuario:Kallmemel|Kallmemel]], bon dia! Mi a mira cu e pagina ta expandiendo hopi bon. Loke mi ta kere por wordo anadi ainda ta pa bisa algo tocante e copiamento di referencia for di un otro idioma. Mester splica cu mester check y adapta e referencianan como cada idioma ta diferente. Danki pa tur bo esfuersonan! [[Usuario:Caribiana|Caribiana]] ([[Diskushon usuario:Caribiana|diskushon]]) 09:14, 5 yüni 2025 (UTC) == Un papiamento, un articulo == Bon Dia Caribiana! Ma ripara cu tin mas cu un articulo di papiamento, menos esun principal aki di [[Papiamentu|papiamento]], tin 3 otro: [[Papiamento na Aruba]], [[Papiamentu na Kórsou]], y [[Papiamentu na Boneiru]]. Tin un motibo pa mantene e otro tres articulonan aki? [[Usuario:Kallmemel|Kallmemel]] ([[Diskushon usuario:Kallmemel|diskushon]]) 10:53, 24 yüni 2025 (UTC) dthlnjx9fsqbpesf80czaq1z57oymjw 2 7580 164038 163917 2025-06-23T20:15:06Z Caribiana 8320 164038 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ * [[Piet Kasteel]] - [[Representante di Hulanda na Aruba, Corsou y Sint Maarten]] - [[welga general di Aruba di 1977]] - [[SVGA]] - [[hefe di estado]] - [[nepotismo]] - [[Nigel Maduro]] - [[derechista (politika)]] - [[KNSM]] - [[Operashon Nueland]] ------------------ {{Variante|c}} {{Infobox politico| variante = c | nomber = Michèle Russel-Capriles | imagen = | descripcion = | nomber completo = | fecha nacemento = [[29 di òktober]] [[1968]] | luga nacemento = {{CUW}} | fecha fayecimento = | luga fayecimento = | pais = {{CUW}} | funcion actual= Gobernador interino di Korsou | desde = [[1 di yüni]] [[2019]] | antecesor = | sucesor = | partido = | ofishi = politico | temporada1 = | funcion1 = | website = https://sintmaartengov.org/ }} '''Michèle Russel-Capriles''' (☆ [[29 di òktober]] [[1968]] na [[Kòrsou]]) ta un polítiko, atministradó i artista visual di Kòrsou. E ta gobernador interino di Kòrsou for di 1 di yüni 2019. == Bida i karera == Russel-Capriles ta un yu muhé di Diane Henriquez i [[Lio Capriles]][1] i nieta di [[May Henriquez]]. Na 1990, ela optené un lisensiatura den relashonnan internashonal na Universidat di Pennsylvania, spesialisá den asuntunan di refugiado, i a bai traha na Maduro & Curiel’s Bank. Huntu ku otronan, ela funda Partido Antiá Restrukturá, ku a boga pa preservashon i restrukturashon di Antia Hulandes. Di 1994 pa 1998, e tabata miembro di parlamento i a enfoká riba bienestar di hubentut, derechonan di hende muhé i polítika hudisial.[2] Despues di a bandoná polítika, ela bira enbolbí den arte, kultura, historia i kuido di salú. Ela sirbi den e hunta di direktiva di vários organisashon sin fin di lucro i korporativo, ta presidente di e Museo Históriko Kultural Hudiu i tesorero di Landhuis Bloemhof. Ela organisá hopi eksposishon históriko i di arte den tur dos museo. Pa dies sinku aña e tabata miembro di e direktiva di Antia Hulandes i departamentu di Aruba di e Fondo Kultural, e último shete añanan komo presidente.[2][3] For di promé di yüni 2019, Michèle Russel-Capriles ta gobernador interino di Kòrsou. E ta susedé Nolda Römer-Kenepa den e posishon aki.[4][5] Ekshibishonnan individual Russel-Capriles a partisipá den hopi eksposishon di grupo na kas i den eksterior. Ademas, e tabatin e siguiente eksposishonnan individual. 2016 - Serio?, kolahenan i imágennan di medionan miksto den Landhuis Bloemhof. Durante e exposicion aki ela crea dos obra di arte conhunto hunto cu boluntarionan: Wall of Memory y Standing Tall. Esakinan a keda atras den e hardin di Bloemhof.[6] 2019-2020 - Ban Serio, arte di ensamblahe na Landhuis Bloemhof.[7] E eksposishon a wòrdu ekstendé ku e proyekto Circle of Life den kolaborashon ku e Ronald McDonald House lokal, den kua a krea un obra di arte komun grandi for di desperdisio médiko. Pu --------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona| variante = c | nomber = Lio Capriles | imagen = | descripcion = | nomber completo = Lionel Isaac Haim Capriles | alias = ''Paps'' | fecha nacemento = [[1933]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = [[4 di yanüari]] [[2017]] | luga fayecimento = {{CUW}} | alma mater = | conoci pa = [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB) | distincion = [[Krus di Mérito Kòrsou]] | casa = Judith Capriles | tata = Isaac Haim (Sha) Capriles | mama = Hilda Capriles-Pinedo | yui = Lionel (Chicu) Capriles;<br>Michèle Russel-Capriles }} '''Lionel Isaac Haim (Lio) Capriles''' (☆ 30 di ougùstùs [[1933]] – † [[4 di yanüari]] [[2017]] na [[Kòrsou]]), tambe kariñoso konosí komo “Paps”, tabata un bankero i figura markante di [[Kòrsou]]. Pa añanan largu el a liderá komo CEO e institushon finansiero di mas grandi den [[Karibe Hulandes]], [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB).<ref>{{citeer web|url=https://antilliaansdagblad.com/nieuws-menu/curacao/15031-paps-capriles-overleden|titel=Paps Capriles overleden|datum= |bezochtdatum=2025-06-22}}</ref> == Biografia == Lionel Capriles a nase den ougùstùs 1933. Su famia, tata, welo i bisawelo, tabata relashoná ku banko MCB ku a wòrdu fundá na 1916.[2] Na 1954, el a cuminsa su karera na CMB na edat di 21 ana.<ref>Jarige 'Paps' 35 jaar bij Maduro. "Amigoe". Curaçao, 30-08-1989, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 22-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642976:mpeg21:p003</ref> El a sirbi komo President-Director di MCB i na edat di 70 a retirá. Despues di su retiro, el a sigui pa sinku aña mas komo presidente di e Konseho di Supervisión.[3] Su yu homber, Lionel “Chicu” Capriles II, a sigui su pasonan i bira CEO di MCB na 2004.[2] Su sobrenòmber “Paps” a surgi pasobra durante evento públiko e tabata saluda hopi hende ku e palabranan “bon dia Paps”, un manera kordial pa saluda mes ora e no tabata rekorda tur su nòmber.[2] Bou di su liderato, na 2016 MCB a selebrá su 100 añanan di existensia, ku un rekonosimentu di e Kámara di Komersio.[5] E tabata kasa ku Judith. Nan tin dos yiu: Lionel “Chicu” Capriles II i Michèle Russel‑Capriles, i seis nietonan.[2][6] Lionel “Paps” Capriles a fayesé den desèmber 2016 na edat di 83, despues di un enfermedat ku no tabata prolongá.[1][2] == Inbolbimentu síviko i sosial == Capriles tabata un figura importante den komunidat di Kòrsou. El a sirbi komo: * Presidente di Kámara di Komersio di Kòrsou * Presidente di Stichting Maatschappij en Politie * Presidente di Sociaal Vangnet Reda Sosial * Presidente di e mesa directiva di Sonesta/Rif Resort * Presidente di e mesa directiva di World Trade Center Kòrsou[2] * PResidente di Lions Club korsou * Consul di Hapon? Den 2009, el a organisá un seminario importante tokante pobresa, pa promové dialogo i akshon den komunidat.[4] == Legado i bida personal == Capriles tabata conoci pa su integridat i su entrega na komunidat di Kòrsou. Su lema preferí tabata: “Behold the turtle; he makes progress only when he sticks his neck out.”—un refleho di su filosofia di bida, ku sin riska no tin progreso.[2][6] == Distinshon == * {{JPN}}: Officer of the Order of the Rising Sun (1982) * {{VEN}}: Gran Cordón den Orden de Francisco de Miranda (1994) * {{CUW}}: [[Krus di Mérito Kòrsou|Krus di Mérito]] (2011) {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Capriles, Lio}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------------ {{Variante|c}} {{infobox edificio| variante = c | infobox_tipo = Lanthùis | imagen = Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen TM-20029918 Vooraanzicht van Landhuis Veeris Curacao Boy Lawson (Fotograaf).jpg | descripcion = Lanthùis Veeris (1964) | nomber2 = Lanthùis Feeris | pais = {{CUW}} | localisa_na = [[Willemstad]] | luga = [[Veeris]] | adres = | cercania = | funcion_original = kas di plantashi | funcion_actual = | fecha_construccion = ront di 1800 | renova = | restaura = | status_monumento = [[Monumento]] registrá ?? | propietario = | zoom = 13 }} '''Lanthùis Veeris''' ta un [[lanthùis na Kòrsou]], situá den e bario di [[Veeris]], zona nortwest di [[Willemstad]]. E ta un di e lanthùisnan mas bieu na Kòrsou ku ta eksistí ainda. == Historia == Historia di e Plantage Veeris E landhuis a tuma su nòmber di famia Veeris, ku ta e prome doño konosí di e plantagenan Drie Gebroeders i Westerveld. Den di dos mita di siglo 19, e plantagenan aki a fúsioná ku Eendracht pa formá plantage Union, ku eventualmente a bira konosí komo plantage Veeris. No ta kla si e landhuis actual ta originalmente parte di Union, Drie Gebroeders of otro plantage, pero su lokashon ta indiká ku e landhuis ta situá entre e plantagenan historiko Morgenster i Raphael, na banda west di Weg naar Westpunt. ta un kas grandi históriko situá den e bario [[Veeris]], banda oeste di Willemstad, Kòrsou. E bario Veeris mes ta centraé bon entre Hato Airport i e sentro di Willemstad, mas o menos 10 minùt di maneho di e kapital. E kas ta riba un kavel di mas o menos 6.000 m2 di tereno propio. E landhuis mes ta un ejenplo di arkitetura kolonial ku a keda den su estado original. E propiedat ta konsisti di e kas prinsipal, un bijgebouw ku cisterna, un magasina, un edifisio pa bano i ducha, i koralen tradicional. == Edifisio == Kompleho di tereno di kunuku ku edifisio prinsipal i strukturanan adishonal. Edifisio prinsipal: struktura di un piso ku plan di piso rektangular. Dak di gable riba área di núkleo, daknan skerpi riba galerianan. Dos dormitorio na tur dos banda di dak. Gables den forma di embudo ku fronton triangular i gables kurvá paden i pafó na nivel di galeria. Terasa dilanti kompleto i tambe terasa patras kòrtiku. Strukturanan adishonal ta inkluí un tanki di dos piso i un magasina konektá ku tres arko na e edifisio prinsipal.<ref name="Monument">[https://curacaomonuments.org/sites/landhuis-veeris-veeris-z-n-willemstad/ Landhuis Veeris], curacaomonuments.org</ref> E monumento tin balor históriko kultural pa motibu di e kombinashon di gablenan kurvá paden i pafó ku puntanan di gable den forma di embudo ku fronton ta indiká un fase di transishon rònt di 1800. Balor históriko arkitektóniko komo un tereno di kunuku ku galerianan núkleo i rondó di dje, un lay-out típiko di Curaçao, i un sala típiko ku pasashinan arkuá i arkuá. Konhunto i balor históriko kultural pa motibu di e koherensia di tereno di kunuku, terasanan, tanki, magasina, kas di wc, koralnan i kurá ku porta.<ref name="Monument"/> *Deskripshon Arkitetural i Interno Landhuis Veeris ta un edifisio di mas o menos 570 m2.<ref>https://www.huisenaanbod.nl/index.php?p=detail&sLand=Antillen&sProv=&sRegio=&sPlaats=&Koophuur=K&order=&lan=NL&det=i*zo*&loc=ANT::::::;&AdvId=3198157 Lanthuis Veeris], huisenaanbod.nl</ref> Ora bo drenta, bo topa ku un espacio habri ku hopi detallenan autentiko, inkluindo porta i bentana original, yuna zolder amplio dividi na dos kamber grandi, un kuchina, i un bano. E struktura ta ofresé gran potenshal pa restaurashon den su estilo autentiko. *Desaroyo aktual i potenshal Veeris ta desaroyando rápidamente komo un zona industrial i komersial moderno, ku e sentro komersial Sambil serka, ku ta atrahé hopi trafiko humano. E lokashon di Landhuis Veeris lo pone’l den un posishon estratégiko pa diferente uzo: residenshal, komersial, turístiko of kulturel. Según e plan regulativo lokal (Artíkulo 3 di DROV), e terreno tin destino pa: bibuenda, negoshi, detalji, servisio, rekreo, aktividatnan sosial, trafiko, defensa, of preservashon di paisahe i kultura. *Konklushon Landhuis Veeris ta un testigu mudo di e historia agrikultural i sosial di Kòrsou. Ku un renovashon ku ta respetá su karákter original, e kas por bira un punto di referensia pa patrimonio, turismo, of desaroyo sosho-kultural moderno. == Lista di referensia == *Huisenaanbod.nl (anunsi original di bentanan) *Data topografiko lokal i historia di plantage Kòrsou *Informashon general tokante DROV-regulashon. {{Appendix}} -------------- '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashi) situá den parti sùitwest di [[Willemstad]], serka e laguna di [[Piscaderabaai]]. E bario a tuma su nòmber for di plantashi Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a kria bestia. E plantashon mes tabata pertenesé na famia Veeris, un fam di orígen [[Hulanda|hulandes]].<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e tereno di Veeris a wòrdu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan manumisio ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Finalmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisá den distrito di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su meskla di kasnan tradishonal i modernu. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área a kontinua desaroyando komo un bario residensial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashi original. Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kultural afrokurasoleño. {{Appendix}} == Referensia == <references> <ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> <ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> </references> '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashon) lokalisa den parti suroeste di [[Kòrsou]], serka di otro barionan históritiko manera [[Mundu Nobo]] i [[Otrobanda]]. E bario a tuma su nomber for di e plantashon Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a tene chukaramentu di bestia. E plantashon mes a pertenesé na famia Veeris, un apelido di orígen hulandés.<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e terreno di Veeris a wordu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan libertá ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Eventualmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisa den distrit di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su mezcla di kasnan tradicional i moderno. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área ta kontinua desaroyando komo un bario residencial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashon original.<ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kulturnan [[Afro-Korsou|afro-korsou]]. == Mira tambe == * [[Lanthùis na Kòrsou]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------- E Islanan ABC Aruba, Bonaire y Curaçao ta na e rand zuid di e faha di horcan. Nan no ta pafó di e faha di horcan, manera hopi ta considera. Historia ta siña ku mas o ménos un biaha kada 100 aña daño konsiderabel ta wòrdu eksperensiá dor di siklonnan tropikal ku ta pasa riba òf djis sùit di e islanan. Aunke e orkan nivel di eksperensia pa e islanan por wòrdu konsiderá komo hopi chikitu, bon konosí ta e orkan menor kual a pasa net pazuid di Curaçao dia [[23 di september]] [[1877]] causando un daño structural calcula di US$ 2 mion, prinsipalmente pa e sekshon di kosta di Willemstad. Un konvento a wòrdu labá kompletamente (restunan ainda visibel na marea abou), hopi barku a bai pèrdí i por lo ménos 70 persona a hoga. E barometer di mas abou lesamentu na Willemstad a wòrdu opservá pa 15:30 UTC riba 23 di sèptèmber (UTC = ora lokal + kuater ora na Área di Karibe Oriental) ku 995.4 milibar. Un barco nabegando pazuid di Curaçao a reporta un presion mas abao di 988.8 milibar. Riba promedio, un biaha cada cuater aña un ciclon tropical ta sosodé denter di un radio di 150 kilometer, pero mayoria pasando pa nort di e islanan sin causa mal tempo serio. Asta e inmediato efektonan di orkan grandi Hazel, di kua e sentro a pasa mas o ménos 90 kilometer pa nort riba Dia 7 di òktober 1954, ku bientunan máksimo sostené serka di e sentro di 190 km/h, tabata limitá na opservá bientonan maximo di 50 km/h cu rafaga te 90 km/h, y e daño, un estimacion di US$ 350.000,-, a resulta principalmente door di inundacionnan repentino pa motibo di yobida pisa (promedio di 48 ora: Aruba aprox. 250 mm, Bonaire y Curaçao aprox. 125 mm). Saba, St. Eustatius i St. Maarten ta situá denter di e faha di orkan. Kasi tur aña por lo ménos un siklon tropikal ta sosodé denter di un alkanse di 100 miya i riba promedio un biaha kada 4-5 aña orkan kondishonnan ta wòrdu eksperensiá. Referí na Adhunto II - Siklonan tropikal ku ta pasa denter di 100 N.M. di 17.5N, 63.0W te ku 31 di desèmber 2014. E orkannan mas resien ku a kousa daño konsiderabel na e islanan tabata e orkannan Omar (2008), José (1999), Lenny (1999), Georges (1998), Luis (1995), Marilyn (1995), Hugo (1989), Donna (1960) i Dog (1950). Specialmente e daño ocasiona pa horcan Luis tabata extenso. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC), un instansia di Gobièrnu di Kòrsou ku su ofisina i sentro di pronóstiko di wer na Seru Mahuma ta e outoridat responsabel pa e servisio di atvertensia di orkan. Sinembargo ta responsabilidad di Gobierno di cada pais of isla pa mantene y activa un organisashon di preparashon pa kalamidat. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC). E sucursal na Aruba a bira Departamento Meteorologico Aruba (DMA) y esun na St. Maarten a haya e nomber di Departamento Meteorologico St. Maarten. MDC lo sigui ta responsabel pa emishon di pronóstikonan di wer rutinario i tambe boletinnan di atvertensia pa Kòrsou i tambe pa Islanan BES (Boneiru, S. Eustatius i Saba). ----------------- ------- == Historia == Imperio Romano por dividí den dos fase prinsipal: * '''Imperio Romano Oksidental''' (27 a.C. – 476 d.C.), ku su kapital na [[Roma]]. * '''Imperio Romano Oriental''' (284 – 1453), ku su kapital na [[Istanbul|Constantinopel]] (ó [[Bizantin]]). E imperio a logra ekspandé su teritorio pa inkluí un gran parti di e mundo konosí durante esaki, ku un sistema di kaminan, lei, i struktura politik ku a influensia Europa i mas allá. Imperio Romano a kontribuí hopi na arkitektura, lei, idioma ([[Latin]]), sistema di gobernashon i relíshon. Na e final di e imperio, [[Cristiandat]] a bira e relíshon ofisial. E imperio a ekspandé pa inkluí gran parti di e mundu konosí e tempu ei, desaroyando sistemanan di kaminda, lei i gobièrnu ku a influensiá Europa i mas leu profundamente. Kultura i Herensia E Imperio Romano a kontribuí signifikantemente na arkitektura, lei, idioma (latin), gobernashon i religion. Den su añanan despues, Kristianismo a bira e religion ofisial. Kaida di e Imperio E Imperio Romano Oksidental a kai na aña 476 di nos era, ora e último emperador, Romulus Augustulus, a ser destituí. E Imperio Romano Oriental (Imperio Bizantino) a sigui te na 1453, ora ku Konstantinopla a wòrdu konkistá pa e Turkonan Otomano. ------------- {{Variante|c}} {{Infobox dignatario| variante = c | nomber completo = Petrus Albertus Kasteel | imagen = Petrus Albertus Kasteel (1942).jpg | sucesion = Di 50° Gobernador di Kolonia Kòrsou | periodo start = [[15 di yüli]] [[1942]] | periodo fin = [[1 di yüli]] [[1948]] | monarkia = [[Wilhelmina di Hulanda|Wilhelmina]] (1898-1948) | antecesor = [[Gielliam Wouters]] | sucesor = Leonard Antoon Hubert Peters |fecha nacemento= |luga nacemento = |fecha fayecimento= |luga fayecimento = |pareha = Marie Kasteel-Baltussen |religion = [[Iglesia Catolico Romano|katóliko]] |yui = 5 <!-- Seccion di informacion profecional --> |ofishi = gobernante, diplomátiko |partido = }} '''Petrus Albertus (Piet) Kasteel''' (☆ [[4 di novèmber]] [[1901]] na [[Zwolle]] - † 13 di desèmber [[2003]] na [[Roma]]) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di gobièrnu kolonial hulandés. E tabata gobernador di [[Kòrsou i Dependensianan|Kolonia Kòrsou]] (Antia Hulandes) for di 1942 te 1948, ku ta inklui Guera Mundial II i un periodo di transishon polítiko di kolonia pa pais Antia Hulandes. == Bida personal == Piet Kasteel a nase den Zwolle, Hulanda, riba 4 di novèmber 1901. Den su bida personal i profesional, e tabata un katóliko dediká ku un gran pashon pa komunidat i notisia. == Periodista i trahadón den ekshilio == Den su hoben aña, Kasteel a traha komo editor parlementario pa e periódico katóliko De Maasbode i komo periodista pa De Tijd. Den 1923, e a fundá e asociashon De Klare Waarheid. Durante Segunda Gèrr Mundial, e a fugi pa Ingalaterra, kaminda e a traha pa e gobièrnu Hulandés den ekshilio na Londen. == Gobernador di Kòrsou i su dependensianan == Kasteel a ser nombra gobernador di Kòrsou i su dependensianan riba 15 di yüli 1942, na un momentu difísil den historia global. E a sustituí Gielliam Johannes Josephus Wouters i a tene e kargo te 4 di ougùstùs 1948. Durante su mandato, e a enfrenta reto di gobernashon militarisa den tempo di guerra, maneho di internashon di estranhero, i tenshon sosial. Tambe, e a guia proseso di inisiante negoshashon pa mas autonomia polítiko pa e teritorio kolonial. == Karrera diplomátiko == Despues di su periodo den Antia Hulandes, Kasteel a sirbi komo embahador di Hulanda na: Chile (1948–1956) Irlanda (1956–1966) Israel (1966) == Rekonesimentu == Piet Kasteel a resibí varios premio internashonal: Medal of Freedom with Silver Palm (Merka) Ridder van de Orde van de Nederlandse Leeuw (Hulanda) Grootkruis van de Pauselijke Orde van Sint-Gregorius de Grote (Vatikano) Commandeur van het Legioen van Eer (Fransia) == Fayesimentu == Piet Kasteel a fayesé na Roma, Italia, riba 13 di desèmber 2003, na edat di 102 aña. == Referensianan == Wikipedia. Piet Kasteel. Find a Grave. Petrus Albertus Kasteel (1901–2003). YouWho. Diplomats – Petrus Kasteel. Petrus Albertus "Piet" Kasteel (Zwolle, 4 di novèmber 1901 – Roma, 13 di desèmber 2003) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di administrashon kolonyal Hulandés. E tabata gobernador di Kòrsou i su dependensianan for di 1942 te 1948, durante Segunda Gèrr Mundial i un periodu di transishon polítiko den e Antia Hulandes. ------------------ -------------- '''Wikipedia na Papiamento: un plataforma di idioma comparti''' '''Wikipedia''' ta un di e proyectonan mas notabel riba e internet: un enciclopedia liber, dirigi pa comunidad y disponibel den diferente idioma. Sinembargo hopi hende no ta realisa cu un version di Wikipedia den un solo idioma por sirbi pa varios variante di e mesun idioma. Por ehempel, e Wikipedia di Ingles ta inclui articulo skirbi tanto den Ingles Britanico como Ingles Mericano. Mescos ta pasa cu e Wikipedia di Hulandes, cu ta skirbi lenguahe Hulandes (papia na Hulanda) como lenguahe Flamenco (papia na Belgica). E modelo bilingual aki ta aplica tambe na Wikipedia di Papiamento, cu ta sirbi e variantenan di Papiamentu y Papiamento. == Indica y respeta e variante di Papiamento/u == Dicon Wikipedia di Papiamento ta un plataforma comparti? E editornan ta encurasha pa indica den cua variante un articulo ta skirbi originalmente, si ta den Papiamento of Papiamentu. Unabes un variante ta scogi pa un articulo, ta wordo considera bon practica pa mantene consistencia y edicion continuo den e mesun variante ey. E uniformidad den lenguahe, en particular e ortografia y vocabulario, ta preserva claridad y evita confusion pa otro lector y editornan. Bo por consulta e documentacion riba Wikipedia di Papiamento pa mas informacion tocante con pa indica e variante di bo escogencia. Mescos cu Wikipedia di Ingles ta acepta tanto "color" como "colour"; pero ta spera consistencia den un mesun articulo. E principio aki ta aplica tambe na e uzo di Papiamento y Papiamentu den nan plataforma comparti. == Cuminsa un otro version di lenguahe riba Wikipedia == Aunke ta practico y comun pa comparti un version di idioma, tambe ta posibel pa propone i desaroya un Wikipedia separa pa un variante specifico di un idioma manera un Wikipedia di Papiamento separa, cu lo ta diferente for di e version comparti cu ta existi awor. Pero, tin cierto criteria cu e Wikimedia Foundation ta exigi pa lansa un edicion nobo di Wikipedia. Esaki ta inclui: * E idioma mester ta reconoci cu un codigo ISO 639. * Mester tin suficiente contribuidonan activo cu ta compromete pa desaroya e version nobo. * E idioma mester tin un localisacion valido den sistema di Wikimedia (traduccion di interface via translatewiki.net). * E comunidad mester demostra actividad continuo den Wikimedia Incubator, e plataforma unda ta test y desaroya edicionnan nobo. Bo por haya e lista completo di rekisito y paso pa propone un edicion nobo di Wikipedia riba Wikimedia Incubator: https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Language_committee/Handbook#Requisites == Contribui na un comunidad bilingual == No ta importa si bo ta skirbi den Papiamento of Papiamentu, contribui na Wikipedia di Papiamento/u ta yuda preserva i promove e idioma den tur su forma. Si bo ta respeta cada variante y colabora entre diferente manera di skirbi, e comunidad di Wikipedia ta sigui construi un fuente di informacion valioso y inclusivo pa tur cu ta papia Papiamento/u den islanan ABC y den mundu henter. ------------------ {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} {{Multiple image| total_width = 340 | align = center | caption_align= center | image2 = Bolletjes.jpg | caption2 = Bolitanan den stoma di un mula | image1 = Bird smuggler.jpg | caption1 = Mula transportando parhanan | image3 = Anus-patron (1205687).jpg | caption3 = Cartucho di ano pa transporta microfilm ilegal | image4 = Smuggling tunnel in Rafah (2009).jpg | caption4 = Tunnel pa contrabanda na [[Gaza]] (2009) }} {{clear}} {{Appendix}} [[Category:Sociedad]] ----------------- == SVGA == Dialuna dia 9 di december Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba (SVGA) a celebra 60 aña di existencia. === historia === Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba a wordo lanta dia 9 di december 1964 dor dimeneer P.Harting, meneer A. de Vries y señora C. van den Berg. Nan a ripara cu tabata hopi necesario pa Aruba tin scol special, pasadianan pa mucha y adulto, centro pa train trabao y cas pa cuido 24/7 pa persona cu un discapacidad intelectual. Nan a traha un plan prome y a cuminsa busca fondonan. Na aña1973 a habri pasadia bibito pin. Scol dun’un man a habri na aña1976.Na aña1979 SVGA a habri un pasadia pa adulto na Brasil mainta y atardi den eedificiodiscoldun’unman. Desde aña 1982 tabatin un psi- cologo na SVGA, aña 1985 a cuminsa un sportleider y na aña1986 nos trahado social, cu te actualidad ta den servicio cerca pa nos, a cuminsa na SVGA. E grupo social pedagogico a forma y na aña1993 a amplia cu un logopedista y dos aña despues cu un di dos psicologo. Desde aña1985 e asina yama “di tres fase” a habri. Esey tabata encera cu Pasadia Bibito Pin a muda pa Piedra Plat 97A y na e mesun tereno a habri Pasadia Briyo di Solo pa adulto y Centro Man na Obra cu ta un centro pa train diferente trabao pa adulto. A habri tambe un gymzaal riba e tereno pa por duna atencion na movecion pa e clientenan. Na aña 1988 a realisa Cas Sjabururi unda adultonan vulnerabel por a cuminsa biba y haya cuido necesario mientras den dia ta bishita Pasadia Briyo di Solo o Centro Man na Obra. Na aña 2003 SVGA a habri dos apar- tamento riba e tereno di Cas Sjabururipahabitantenanmas independiente cuminsa train pa biba riba nan mes. Hunto cu FCCA a logra na aña 2008 pa habri e oportunidad pa algun persona bay biba cu guia riba nan mes den e bario di Jaburibari. Naaña2019apasaeguiadie habitantenan over pa Fundacion Biba Bou Guia. Na aña 2020 Cas Blenchi a habri den cuadro di e “Sociaal Crisis Plan Aruba”. Esaki ta duna oportunidad pa brinda un cas pa muchanan y hoben cu temporalmente no por ta cerca nan mayornan. Hunto cu Stichting Ambiente Feliz a habri na aña 2021 un Pasadia pa mucha cu discapacidad mul- tiple na Centro di Cuido na San Nicolas. Na e momento aki nos ta duna enseñansa, guia y/o cuido na mas o menos 250 cliente o alumno diariamente.<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241212.pdf SVGA ta celebra 60 aña di existencia!], Bon Dia Aruba (12 di december 2024)</ref> ----------------------- == Shoco == De Arubaanse holenuil a laga den holen op de grond na bieden a topa cu cactusbegroeiing en droog bos. [[Afbeelding:Athene cunicularia arubensis.jpeg|thumb|175px|links|Hol van de shoco nabij Alto Vista]] Als de shoco geen kuil nos finden, graaft ze self een kuil in zachhe grond. Pasobra un groot di e nivelnan di nivelnan di e subsorto aki ainda ta na fin, palabranan di e poblashon ta bini ku e beschrechtde gebied di [[Nationaal park Arikok]] a wòrdu konkluí. E shoco ta un wezen di als bereigd sorteá den genia genétiko. Tera Cora, e zona patras di campo di golf di Tierra del Sol, algun biaha tabata un zona di biodiversidad halto y tambe tabata un di e luga- nan di reproduccion mas im- portante pa Burrowing Owl (Athene cunicularia aruben- sis) localmente yama “Sho- co.”<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241005.pdf Shoconan ta confrontando temponan dificil y mester di fondonan pa proyecto di preservacion], NoticiaCla (5 di october 2024)</ref> {{Appendix}} -------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona | variante = a | nomber = Nigel Maduro | ofishi = activista }} '''Nigel Maduro''' ta un activista ambiental y climatico di Aruba.<ref>https://solodipueblo.com/nigel-maduro-tin-anuncio-pa-dia-26-di-september-anuncio-ta-sigui-riba-un-ana-di-protesta-y-caida-di-gobierno/], Solodipueblo (16 di september 2024)</ref> activista defensor di tera, cientifico den sostenibilidad y tambe representante hoben di Aruba National Trust, Nigel Maduro Nigel Maduro ta Caquetío Indígena di Aruba, un aktivista ambiental intersekshonal, un sientífiko di sostenibilidat, i un artista multidisiplinario. Nigel tin eksperensia trahando den e sektor ambiental sin fin di lucro (Greenpeace Aotearoa), e sektor di sostenibilidat korporativo, i asta tabata un planifikadó stratégiko di sostenibilidat pa un kunuku di agro-ekologia. E ta notoriamente conoci pa lanta un movecion socio-ambiental na Aruba dor di wordo deteni pa graffiti “No More Hotels” y “Land Back” tur rond di e isla. Desde e tempu ei el a organisá múltiple protesta disruptivo durante protokòlnan i diskursonan gubernamental. Nigel tin komo meta pa kambio sistemátiko den e industria di hotèl i turismo di Aruba, tur miéntras e ta yuda ku proyektonan di konsulta di desaroyo sostenibel i ta duna sosten i asistensia na movementunan di base.<ref>[https://dezwijger.nl/programma/roots-resilience-caribbean-perspectives-on-climate-change Roots resilience: Caribbean Perspectives on climate change], dezwijger.nl</ref> {{Appendix}} Nigel ta ampliamente rekonosé pa su protestanan di akshon direkto. Un di su actonan mas notabel tabata graffiti “No More Hotels” y “Land Back” riba areanan turistico den henter Aruba—un acto cu a lanta un debate local significativo tocante desaroyo di turismo insostenibel y perdida di tereno. E protesta aki no solamente a konsientisá riba asuntunan ambiental i kultural pero tambe a bira un katalisadó pa kompromiso mas amplio di komunidat a traves di manifestashonnan pasífiko i protestanan di “Beach Party” ku ta kombiná tayernan di sostenibilidat ku presentashonnan públiko kreativo. Master Science den Liderato Estratégiko: Nigel a haña un Master di Science den Liderato Estratégiko. E formashon akademiko aki a duna dje un marco robusto pa enfrenta desafionan kompleho di sostenibilidat, pa kombiná siensia ku aktivismo, i pa impulsa kambio sistémiko den polítika i industria. Trabao Profesional i Karrera Aktivismo Ambiental i di Klima: Akshon Directo i Protesanan: Nigel a gana atenshon largu ku su inisiativa di akshon directo den Aruba. Notablemente, e a hasi grafiti ku slogan “No More Hotels” i “Land Back”, ku a pone enfoke riba e keshonan di desaroyo insostenibel i e perde di tereno pa e Pueblo Indígena. Organisashon di Komunidat: El ta un e figura importante den organisá demostrashonnan pasífikamente i eventonan di komunidat, manera e “Beach Party” protesanan, ku ta combiná e partisipashon públiko ku edukashon ambiental. Esakinan ta yuda pa mustrá e impakto di e desaroyo excesivo i pa uni e komunidat riba prátikanan sostenibel. Siensia di Sostenibilidat i Konsultoria: Nigel a krea su karrera como un siensia di sostenibilidat, spesialisa den kambio di klima, konservashon di biodiversidat, i drechtenan di e Pueblo Indígena. Su trabao a inkluí rolnan tanto den sektornan di organisashon sin ganansa como den sektornan korporativo, kaminda el a kontribuí pa planifikashon estratégico di sostenibilidat, manera pa asisti den praktikannan agro-ekológiko i proyektonan di konservashon ku ta basa riba e komunidat. Representashon Internashonal: Reconosí pa su liderato, Nigel a wordu selekshoná pa e Caribbean Climate Justice Leaders Academy pa representá Aruba na plataforma global manera COP29. Su rol internashonal ta demostrá su influencia i su kompromiso pa duna bocho na e preocupashonnan di su komunidat den diskushonnan global riba klima. Arte Multidisiplinario A mas ku su aktivismo i siensia, Nigel ta ekspresá su perspektivanan a través di su arte. Su trabao creativo ta kompletá su aktivismo, duna un narrashon visual pa e asuntunan ambiental i sosial cu Aruba ta enfrenta. Nigel Maduro, ku su kombina di formación akademiko riguroso, aktivismo “hands-on”, i ekspreshon creativo, ta un forsa dinamiko den e lucha pa sostenibilidat ambiental i drechtenan di e Pueblo Indígena den Aruba i den e región di Caribe. {{Appendix}} ------------ {{Variante|a}} {{Databox}} '''Nepotismo''' ([[latin]]: ‘nepos’, nietu; desendiente; primo) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan altu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. nl.wiki:Nepotismo (< latin ‘nepos’, nietu; desendiente; primu) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan haltu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. Den un sentido mas smal, e ta trata di faboresé parientenan, komo un forma di faboritismo. Un proverbio hulandes ku originalmente ta relashoná ku esaki ta bisa: “E bloed kruipt woer ‘t neet kin goon”, kier men ku nepotismo ta tuma lugá skondí (kruip of kröp) en bes di abiertamente (drechi). Sanger ta wòrdu usá einan komo un término bieu pa parentesko. Efektonan Ta probabel ku kasi ningun organisashon ta liber di nepotismo. Ta tipikamente humano pa (kier) duna un bentaha òf nombramentu na un persona di mesun pensamentu, òf por lo ménos un hende ku un konosé. Esaki lo ta apliká mas fuerte si ta nesesario di koperashon a largu plaso. I niun hende lo ke nombra un hende boluntariamente òf otorgá un trabou si e ta odia e otro persona ei. Sinembargo, nepotismo por bira indeseabel ora e tuma proporshonnan muchu grandi, ku otro palabra: ora un hende laga e laso di famia òf amistat pisa mas pisá ku e rekisitonan di kompetensia di e nombramentu òf asignashon. Esaki ta reflehá ora un hende ta wòrdu nombrá na un puesto òf risibí un nombramentu òf supsidio miéntras ku e no ta kumpli ku e rekisitonan, ta relativamente yòn òf sin eksperensia, òf ora e nombramentu aki ta na kosto di (inkluso) kandidatonan mihó kalifiká. Kualke krítika ta wòrdu ignorá òf ta kondusí na un kontesta fuerte di e organisashon. Nepotismo por ta un forma di patronahe, kaminda e patron ta yuda e kliente den su karera. E servisio por ta resiproko tambe riba un base informal di ‘quid pro quo’: si bo laba mi lomba, lo mi laba esun di bo. Al fin i al kabo, un bono ta wòrdu kreá a base di kua e benefisiario por spera ku e benefisiario hasi algu a kambio. Por ehèmpel, A, kende su kompania di bion dòler ta un kliente di un firma di kontabilidat, por pone preshon riba e firma ei pa nombra B komo partner. E ora ei A lo spera ku B no ta hasi muchu alboroto tokante firmamentu di kuenta anual, asta si nan por ta dudoso. Nepotismo eventualmente por kondusí na un redukshon di kalidat, pasobra e personanan nombrá no tin òf no tin sufisiente e kalidatnan rekerí pa e funshon. E efectonan negativo di esaki por wordo absorba te cierto grado door di empleadonan experencia, pero esaki tambe tin su limitenan y ta depende tambe di e boluntad di e personanan ey pa haci trabou pa cual nan no ta haya credito. E ta kondusí tambe na peliger moral, ora e persona sa ku tin un patron ku lo proteh’é di krítika di otronan. Hende sa ku nan por keda sinta di tur manera, loke na su turno por ta un insentivo pa sigui polítikanan mas riesgoso. E por kita tambe e insentivo pa hasi e trabou bon na promé lugá. Finalmente, nepotismo por kondusí na pèrdida di konfiansa bou di e públiko òf empleadonan di un kompania, loke por kondusí na intrankilidat. Al fin i al kabo, esnan mihó kalifiká no ta mira nan esfuersonan rekompensá, de echo, otronan ta kaba ta mustra nan plumanan. Pa un empresa e por kondusí na un redukshon den e boluntat pa hasi un esfuerso i un èksodo di mihó trahadó i kliente, pa paisnan na un boluntat redusí pa obedesé gobièrnu òf paga belasting, i emigrashon di trahadónan kualifiká en partikular. A largu plaso, nepotismo por destruí un organisashon òf pais. ==Formanan di nepotismo== En prinsipio, nepotismo por hunga un ròl den kualke bentaha, pero normalmente e ta konserní e siguiente situashonnan: * Sita * Suseshonnan * Premionan di supsidio; * Fiansa * Promoshonnan (dentro di kompanianan i organisashonnan) * Otorgashon di pedido, konseshon, pèrmit i kontrakt; * Sera wowo pa erornan di un hende, soportá largu den sanshonnan atministrativo i penal; * Sosten públiko òf sekreto durante elekshon. Ta difísil pa imaginá nepotismo den posishonnan elekto, pero e por sosodé einan tambe (hopi bia indirektamente). Al fin i al kabo, elekshonnan por wòrdu manipulá dor di, por ehèmpel, indusí kandidatonan kontrali pa retirá, ekspresá públikamente sosten na un kandidato partikular, duna sosten finansiero na e kandidato òf influensiá medionan di komunikashon di manera ku nan ta ekspresá solamente puntonan di bista positivo tokante e kandidato. Den sierto paisnan, fraude di votashon direkto òf intimidashon di votadónan tambe ta posibel. Nepotismo tambe ta posibel denter di organisashonnan privá. Por ehèmpel, un direktor (senior) por ke otorgá e nombramentu òf kontrato na un miembro di famia òf amigu, òf por wòrdu poné bou di preshon di pafó. E preshon ei hopi bia ta bini di un hende ku un medio di poder i por, por ehèmpel ------------------------------- == Cinema na Aruba == (Oranjestad)—During the span of over 100 years, Aruba only saw five '''open air movie theatres'''. Now practically obsolete on the island, these theaters were once frequently visited by locals and migrants in the 20th century. The first open air theater was constructed in 1920 and was commissioned by Shon Eduard (Eddy) de Veer. This theater was located at the Hotel Colombia in Oranjestad, which is now where the Aruban census office is located. The theater was simple; it only consisted of a screen, and visitors had to bring their own chairs to enjoy the popular silent movies of the time. American migrants who worked in the refinery and lived in the Lago Colony in Sero Colorado also had their piece of the pie with their Open air Theatre, which formed part of the Esso Club, also known as the Pan-Am Club. It was at this theater that “Talkies” were first streamed, movies with sound. This theater mostly streamed American blockbusters for the American expats, this way making sure that these migrant were not missing out on entertainment from their home land. In the 1950’s and 60’s, Savaneta saw their own open air theater, located in front of the Marinier’s Kazerne (Marine Barracks). This theater was mostly visited by the neighboring marines, who didn’t have much entertainment other than movies at that time. The last and most recent open air theater was constructed in the form of a drive-in theater. A popular American concept, the Drive Inn located in Balashi was a hot spot for teenagers, who had the habit of cramming all their friends in one car to go see the movies. For this phenomenon there was a separate price that you had to pay called the “car crash”. This theater closed around 2012, but was re-opened during the pandemic in July 2020, where movies were streamed on a gigantic screen set up in front of stacked containers. However, this nostalgic form of entertainment did not last very long as it was closed again only a year or two later. Nowadays you can still see the stacked containers when you drive near the bridge in Balashi.<ref>“De kolibrie op de rots en meer over de geschiedenis van Aruba” by Evert Bongers. </ref> ------------------------- Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten {{Databox}} '''Matrimonio di mesun sexo''' no ta wordo ehecuta na Aruba, Curaçao, of Sint Maarten, cu ta paisnan constituyente di Reino Hulandes. E islanan tabata obligá despues di vários sentensia di korte pa registrá kualke matrimonio (inkluso matrimonio di mesun sekso) registrá den Reino, pero esaki ta konsiderá prinsipalmente derechonan di residensia, i nan no mester duna matrimonionan di mesun sekso e mesun efekto hurídiko ku sekso opuesto matrimonionan.[1] Matrimonio den e teritorio Oropeo di Hulanda, meskos ku den e munisipionan Karibense di Boneiru, Sint Eustatius i Saba,[2] ta habrí pa kualke dos persona sin importá sekso. Aruba a reconoce sociedadnan registra cu ta brinda casi tur e derechonan y beneficionan di matrimonio desde september 2021. E mesun luna ey, un corte mas abao na Curaçao a dicta cu stroba parehanan di mesun sexo di casa ta viola e disposicionnan di igualdad di Constitucion di Curaçao, pero a laga e desishon di si mester legalisá matrimonio di mesun sekso te na Parlamento di Curaçao.[3] Na december 2022, Corte Conhunto di Husticia di Aruba, Curaçao, Sint Maarten, y di Bonaire, Sint Eustatius y Saba a dicta cu e prohibicion di matrimonio di mesun sexo di Aruba y Curaçao tabata inconstitucional. E òrdu di korte tabata programá pa drenta na vigor dia 7 di mart 2023 si no a apela esaki na Korte Supremo di Hulanda; sinembargo e gobiernonan di tanto Curaçao como Aruba ---------------------------------------- {{Databox}} Un '''estado di derecho''' ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Rechtsstaat (aleman: [ˈʁɛçt͡sˌʃtaːt] ⓘ; lit. “estado di lei”; “estado hurídiko”) ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Un Rechtsstaat ta un estado konstitushonal den kua e ehersisio di poder gubernamental ta limitá pa lei.[1] E ta estrechamente relashoná ku “konstitushonalismo” ku hopi bia ta mará na e konsepto Anglo-Merikano di estado di derecho, pero ta diferensiá di dje den enfatisá tambe loke ta hustu (p.e., un konsepto di korekto moral basá riba étika, rashonalidat, lei, lei natural, religion, òf igualdat). Pues e ta lo kontrario di Obrigkeitsstaat (aleman: [ˈoːbʁɪçkaɪ̯t͡sʃtaːt] ⓘ) òf Nichtrechtsstaat (un estado basá riba e uso arbitrario di poder),[2] i di Unrechtsstaat (un no-Rechtsstaat ku e kapasidat pa bira unu despues di un periodo di desaroyo históriko).[3] Den un Rechtsstaat, e poder di estado ta limitá pa asina protehá siudadanonan di e ehersisio arbitrario di outoridat. E siudadanonan ta kompartí libertatnan sivil basá legalmente i por usa e kortenan. Den pensamentu hurídiko kontinental di Europa, e Rechtsstaat ta wòrdu kontrastá ku tantu e estado polisial komo e État légal.[4] {{Appendix}} -------------------------------------- '''Polítika''' ta e manera cu e conflictonan di interes di grupo y individuonan ta wordo expresa den un sociedad - generalmente a base di negociacionnan - na e varios nivel administrativo y sosial. Unda e liña di division ta core entre lo politico y lo etico y social ta un pregunta tocante cua tin hopi diferencia di opinion. Mayoria di erudito ta reconoce cu mester tin cierto potencial pa e uso di poder òf violensia pa un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko — disidí un konflikto polítiko por lo general ta enserá un kambio di poder di un grupo òf persona pa otro. Un otro definicion ta cu politica ta inclui e sèt di aktividanan relaciona cu tumamento di desicion di grupo of otro formanan di relacionnan di poder entre individuo, manera e distribucion di recursonan of status social. Un hende ku ta ocupa un funcion of posicion den [[Polítika|politica]] ta wordo yama un politico. Politisacion ta komvertí un tema esencial; no-politico den un asunto politico pa asina provoca un discusion politico tocante di dje. [[Category:Polítika]] ---------------------------------------- * gabinete di minoria --------------------------------------- '''Hefe di estado''' ta ---------------------------- *gabinete (politica) * izquierdista * pais * eleccion --------------- ----------------------- == Miembro i elekshon == Parlamento Oropeo a wòrdu fundá na 1952; su kompetensianan a wòrdu ampliá varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan pa miembronan di parlamento (MEP); promé ku esei e miembronan tabata bini for di kada estado-miembro di Union Oropeo. E parlamento tin 705 miembro, ku mester oumentá na 720 despues di e elekshonnan oropeo dia [[6 di yüni]] [[2024]]. E ta representa e di dos electorado democratico mas grandi na mundu (despues di Parlamento di India), ku un electorado di 375 mion votadó eligibel na 2009.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/07/AR2009060702402.html |title=Conservatives Post Gains In European Elections |author1=Brand, Constant |author2=Wielaard, Robert |agency=Associated Press |newspaper=The Washington Post |date=8 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref>{{cite news |author=Ian Traynor |url=https://www.theguardian.com/politics/2009/jun/07/eu-elections-social-democrats |title=Misery for social democrats as voters take a turn to the right |work=The Guardian |location=UK |date=7 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref name="18 new MEPs take their seats">{{cite web |url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |title=18 new MEPs take their seats |publisher=European Parliament |date=10 January 2012 |access-date=14 February 2012 |archive-date=11 May 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511172955/http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |url-status=dead }}</ref> Kada un di e 27 estado-miembro di EU tin un kantidat fiho di asiento parlamentario, ku ta dependé di e kantidat di habitante. Esaki ta varia for di 6 asiento pa [[Malta]] te na 96 pa [[Alemania]]. For di 1 di febrüari 2020 [[Hulanda]] tin derecho riba 29 di e 705 asiento i pa e termino 2024-2029 esaki lo oumenta pa 31 asiento. Siudadanonan hulandes di [[Reino Hulandes]], irespekto unda nan ta residensiá, tin derecho di voto pa parlamento oropeo; pa residentenan di [[Karibe Hulandes]] esaki a bai na vigor desde aña 2009. E miembronan di parlamento oropeo ta wòrdu eligí kada sinko aña mediante elekshon general direkto i sekreto. Sinembargo, te ku 2019 e partisipashon a baha na kada turno di votashon, for di 65% na 1979 te cu 50% na 2009, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan. For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di parlamento oropeo. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] The Parliament is composed of 705 members (MEPs), due to rise to 720 after the June 2024 European elections. It represents the second-largest democratic electorate in the world (after the Parliament of India), with an electorate of 375 million eligible voters in 2009.[2][3][4] en.wiki:E parlamento ta konstituí pa 720 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Parlament Oropeo a wordu funda na 1952; su kompetensianan a wordu amplia varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan general direkto i sekreto ku ta tuma luga kada sinku ana, promé ku esei e miembronan di parlamento tabata bini for di kada pais. E parlamento ta konstituí pa 751 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Pasobra e MEPnan ta bin di diferente pais, nan ta papia diferente idioma (24 na 2013) den Parlamento. Nan tin un derecho protehá riba e promé idioma (multilingüismo), i Parlamento mester di hopi intérprete. Diferente di otro gruponan internacional di politico, MEP no ta sinta den grupo di pais, pero nan ta sinta banda di personanan ku ta komparti nan ideanan. E dos gruponan mas grandi ta e "Partido Popular Oropeo-Demokratanan Oropeo" i e "Partido di e Sosialistanan Oropeo". Pero e gruponan aki ta traha huntu pa yega na un akuerdo, p'esei nan no ta bringa pa traha un lei si e otro grupo no ta gusta dje. De parlementsleden organiseren zich in fracties i; op basis van een gemeenschappelijke politieke overtuiging en niet op basis van hun land van herkomst. Momenteel zijn er in het Europees Parlement zeven fracties en een aantal 'niet-ingeschreven' leden. De fracties komen voort uit meer dan honderd nationale politieke partijen. E miembronan di Parlamento Europeo ta wordo eligi cada cinco aña via eleccion general. Sinembargo, te cu 2019 e participacion a baha na cada turno di votacion, for di 65% na 1979 te cu 43% na e eleccionnan di 2009. Durante e último elekshonnan Europeo di mei 2019 e partisipashon tabata di 50%, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan.[1] 2] For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di Parlamento. Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Alle 27 lidstaten hebben afhankelijk van het inwonersaantal een vast aantal zetels. Dit loopt uiteen van 6 zetels voor Malta tot 96 voor Duitsland. == Reino Hulandes == In de zittingsperiode van 2 juli 2019 tot en met 2024 waren 33 personen afgevaardigden van Nederland in het Europees Parlement. Nederland had aanvankelijk 26 zetels na de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019. === Karibe Hulandes === Dit wetsvoorstel breidt in de Kieswet het kiesrecht voor de leden van het Europees Parlement uit tot alle Nederlanders die op de Nederlandse Antillen en Aruba wonen. Aanleiding voor deze wijziging zijn uitspraken van de Raad van State (200404446/1b en 200404450/1b) en het Europese Hof van Justitie (C-300/04) waarin zij stellen dat er mag geen onderscheid mag zijn tussen Nederlanders buiten Europa die nu Europees kiesrecht hebben en Nederlanders in Aruba en de Antillen die dat nu niet hebben. De regel dat Arubanen en Antillianen alleen kunnen stemmen voor het Europees Parlement als zij ooit tien jaar in Nederland hebben gewoond komt te vervallen. Bij de verkiezingen van 2009 konden kiesgerechtigden in Aruba en de Nederlandse Antillen voor het eerst stemmen voor het Europees Parlement. Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009.[23] De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%, aanzienlijk hoger dan de opkomst van 36,8% onder Nederlanders in Nederland.[24] Men bedenke daarbij echter wel dat het totaal aantal inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen in 2009 rond de 330.000 lag,[25] en dat dus maar een klein percentage de moeite heeft genomen zich te laten registreren als kiesgerechtigde. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] ---------------------------- * Muhe * Constitucion * Globalisashon * Progaganda * Cancion ---------------------------- '''Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel''' (☆ [[28 di yanüari]] [[1916]] na [[Kòrsou]] - † [[23 di sèptèmber]] [[2007]] na Kòrsou) tabata un lingwista di [[Kòrsou]] i luchadó di resistensia na [[Hulanda]] durante di [[Di Dos Guera Mundial|Segundo Guera Mundial]]. == Biografia == Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di [[Gerald Sprockel|Cor Sprockel]] i sobrino di [[John Horris Sprockel]], ambos politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na [[Tilburg]]??. Na 1940 el a graduá pa MO-A [[ingles]].<ref name="AD">{{citeer web|url=http://www.norberthendrikse.nl/sprockel.pdf|titel=Tirso Sprockel als verzetsstrijder|werk=[[Antilliaans Dagblad]]|auteur=Hendrikse, Solange|datum=2020-10-24|bezochtdatum=2024-04-25}}</ref> E guera na Hulanda ta strob'é pa bolbe su isla natal; na 1942 e ta kasa ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg i ta kuminsa un famia. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Na Hulanda su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, den sus aktividatnan di resistensia el a traha huntu ku dos studiante [[Antias Hulandes|antiano]]: [[Boy Ecury]] i [[Delfincio Navarro]]. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via [[Spaña]] pa [[Inglatera]]. Na 1945 Sprockel ta regresa Korsou i ta bira dosente na Thomas College. Despues di a okupá varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di [[Antias Hulandes]].<ref name="AD"/> E tabatin tambe lasonan estrecho ku diferente fundashon una e tabata forma parti i e direktiva; manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking ([[Sticusa]]). Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997). Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel". == Honor == Durante su bida Sprockel a risibí varios kondekorashon: Kabayero den [[Orden di Leon Hulandes]] (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di verkennerij. explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na [[University of Curaçao|Universidat di Antia Hulandes]] pa su dedikashon na [[Papiamentu]]. ==Literatuur== * Tirso Sprockel - ''De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw'', essay 1999 ==Externe link== * [http://www.papiamentu.nl Mede door Sprockel opgezette site over het Papiamentu] {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Sprockel, Tirso}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Kòrsou]] [[:Category:Papiamentista]] * Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd. De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.<ref>Sportveld Janwé krijgt nam ”Tirso Sprockel”. "Amigoe". Curaçao, 10-09-1985, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643391:mpeg21:p007</ref> * algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990 * president college curatoren UNA - 1979 * Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die deze kerlijke erkenning kreeg in 1988.<ref>TIRSO SPROCKEL: NAMENS PROCESSIE AANVAARD Voor eerst Antilliaan onderscheiden met Sylvester orde Mgr. Ellis: met talenten door Sprockel gewoekerd. "Amigoe". Curaçao, 16-06-1988, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642163:mpeg21:p011</ref> -------------------- Te bewerken naar Papiaments: * [[Lijst van scholen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen in de Nederlandse Antillen]] * [[Lijst van ministers van Economische Zaken van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Economische Ontwikkeling]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Aruba]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Sint Maarten]] * [[Lijst van ministers van Justitie van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Justitie]] * '''ABBA''' Amateur Baseball Bond Aruba ([[:it:Federazione di baseball di Aruba|it]]) * '''CBF''' Curacao Baseball Federation ([[:it:Federazione di baseball di Curaçao|it]]) ------------------------ == Preparacion Bandera di Aruba== Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976; A DICIDI: ----------- == Gabinete Mercelina == Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta [[Luc Mercelina]] (URSM). [[Veronica Webster]] (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i [[Grisha Heyliger-Marten]] (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon. [[Marinka Gumbs]] (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, [[Raeyhon Peterson]] (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, [[Christophe Emmanuel]] (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia. [[Patrice Gumbs]] (PFP) i [[Gracita Arrindell]] (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten. --------------------- {{Databox}} '''Parlamento di e teritorio Kòrsou''', ofisialmente ''Staten van het gebiedsdeel Curaçao'' i abreviá ''Staten van Curaçao'') tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla [[Kòrsou]], [[Aruba]], [[Boneiru]], [[Sint Maarten]], [[Sint Eustatius]] i [[Saba]]. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e [[Konseho Kolonial]] i predesesor di [[Parlamento di Antias Hulandes]]. == Nomber == Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di [[Reino Hulandes]]. Asina, e aña ei e nòmber [[Kòrsou i Dependensianan]] a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou. == Konstelashon == Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan. == Repartishon di asiento == Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i [[Islariba]]. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. == Elekshon == Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13] E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente: {| class="wikitable" style="text-align:left;" !colspan=1 rowspan=2 style="color: gray"|&nbsp;Miembro !colspan=4 style="color: gray"|&nbsp;Periodo parlamentario 1938-1942 |- ! rowspan="1" style="color: gray"|&nbsp;Repartishon ! style="color: gray"|&nbsp;Nòmber ! style="color: gray"|&nbsp;Partido ! style="color: gray"|&nbsp;Remarke |- | rowspan="10" style="color: gray"| Elegí | rowspan="6" |Curacao | [[Moises Frumencio da Costa Gomez|Moises da Costa Gomez]]|| rowspan="3" |CKP || |- | Ernesto Cecilio Martijn || |- | Adolphe Desertine || |- | J. Capriles || rowspan="2"|lijst Capriles-Rustige || |- | J. Rustige || |- | Willy Maal ||lijst Jonckheer-<br/ >Suarez-Maal || |- | rowspan="2"| Aruba | Jacobo Arends || rowspan="2"|Katholieke partij Aruba || |- | Jean M. de Cuba || |- | rowspan="1"| Bonaire | John de Jongh || CKP || |- | rowspan="1"| Bovenwinden | W.R. Plantz || || |- | rowspan="5" style="color: gray"| Benoemd | rowspan="5" |Curacao | [[John Sprockel]]* || || benoemd statenvoorzitter |- | Isaac Capriles || || |- | Salomon Alfred Senior || || |- | Carel Nicolaas („Cai") Winkel* || || |- | Ph. Bichon van IJsselmonde* || ||na 1940 remplasa pa F. Vromans. |- |} *) oudlid Koloniale Raad {{Appendix}} [[:Category:Karibe Hulandes]] ---------------------------------------------- {{Variante|a}} {{Databox}} {{Infobox person | name = Anouk Balentina | image = | caption = | term = | monarch = | predecessor = | birth_date = [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] | occupation = hurista, activista y ambientalista | party = }} '''Anouk Balentina''' (☆n. [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] na [[Aruba]]) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista [[Aruba]]no. == Bida == Anouk Balentina a nase i lanta den bario di [[Parkietenbos]].<ref>[https://dossierkoninkrijksrelaties.nl/2023/01/30/open-brief-aan-de-koning/ Open brief aan de Koning]. Dossierkoninrijksrelaties.nl (30 di januari 2023)</ref> Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos.<ref>http://magazine.xclusivomagazine.com/2002-april-magazine-aruba#!entrevista-anouk-balentina-457</ref> Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente.<ref>[https://awemainta.com/wp-content/uploads/2022/07/awe1907.pdf Caso incinerator Parkietenbos: ciudadano ta bolbe gana caso contra gobierno], Awemainta (19 di juli 2022)</ref> Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020 ---------------------- https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf * Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal * Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho" * Template:Página Prinsipal Articulo destaca ------------- {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} '''Dr. Horacio E. Oduber Hospital''' (HOH) ta un [[hospital]] general di tamaño mediano na [[Aruba]]. E ta situa nortwest di e [[kapital|capital]] [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa [[Arend Petroleum Maatschappij]]. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia [[5 di mart]] [[1977]] den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di [[Hulanda]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:010639094:mpeg21:a0065|titel=Gedeputeerde Leo bedankt Nederland en bisdom. Ziekenhuis onder zware politiebewaking geopend|werk=[[Amigoe]]|datum=1977-03-07|bezochtdatum=2024-02-22}}</ref> Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion ''Stichting Ziekenverpleging Aruba''.<ref>[https://www.arubahospital.com/about-hoh/board-of-directors/ Board of Directors], Website oficial HOH</ref> HOH ta afilia na ''[[Dutch Caribbean Hospital Alliance]] (DCHA)'', un organisacion cooperativo di hospitalnan den [[Karibe Hulandes|Caribe Hulandes]].<ref>{{nl}}[https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/02/10/oprichting-ziekenhuiscooperatie-dutch-caribbean-hospital-alliance-een-feit Oprichting ziekenhuiscoöperatie “Dutch Caribbean Hospital Alliance” een feit], Rijksoverheid (10 di februari 2021)</ref> == Historia == Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat.<ref name="Ancho">{{Citeer web|url=http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|titel=Historische figuren: Horacio Oduber|werk=Historiadiaruba.aw|datum= |bezochtdatum=1 mei 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230802180232/http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|archiefdatum=2023-08-02}}</ref> E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas.<ref name="Ancho"/> E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia. Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920. [[File:BNA-DIG-HARTOG-CAHA-001-014-008.jpg|thumb|left|Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)]] [[File:Voormalig ziekenhuis San Pedro de Verona.jpg|thumb|220x220px|left|Entrada di San Pedro de Verona]]Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di [[Lago Oil & Transport Company|Lago]] na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.<ref>{{nl}}[http://www.skipr.nl/actueel/id2829-vumc-versterkt-band-met-arubaans-ziekenhuis.html VUmc versterkt band met Arubaans ziekenhuis], 4 di december 2009</ref> Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso.<ref>[http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/news/latest-news/2064-renovatie-en-nieuwbouwplannen-van-het-horacio-oduber-hospitaal-hoh Renovatie- en nieuwbouwplannen van het Horacio Oduber Hospitaal (HOH)]</ref> Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022. == Servicionan == Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar. E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.<ref>[https://www.overheid.aw/informacion-tocante-servicio/cuido-y-salud-sub-topics_47801/item/hospital-dr-horacio-oduber-hoh_41386.html Hospital Dr. Horacio Oduber (HOH)], Gobierno di Aruba website oficial</ref> Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di [[Boneiru|Bonaire]] y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di [[Kòrsou|Corsou]] pa Aruba. == Galeria == <gallery widths="200" heights="200"> Oduber Hospital 21 30 49 855000.jpeg|Compleho di Horacio Oduber Hospital Oduber Hospital 21 30 42 124000.jpeg|Entrada principal di e hospital Oduber Hospital 21 31 33 124000.jpeg|Fachada di edificio B </gallery> --------------------- Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022. Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia. Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY. ------------------- '''E Konstitushon di Sint Maarten''' (na [[ingles]]: Constitution of Sint Maarten; [[hulandes]]: '''Staatsregeling van Curaçao''') ta e areglo legal konstituyente di pais [[Sint Maarten]], ku ta forma parti di [[Reino Hulandes]]. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan == Historia == E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e [[Konseho Insular]] dia 21 di yüli 2010.[1] 1] E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes. E konstitushon a drenta na vigor dia [[10 di òktober]] [[2010]], ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá. == Contenido === E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan: Tereno i unidat * Derecho Fundamental * Gobièrnu i e minister mandatario E Estadonan * Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente * Lejislashon i gobernashon * Hustisia, Ministerio Públiko i Polis Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal. E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente: * Capitulo I - Derecho Fundamental * Capitulo II - Gobierno * Capitulo III - [[Parlamento di Aruba|Parlamento]] * Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho * Capitulo V - Legislacion y Gobernacion * Capitulo VI - Husticia y poder hudicial * Capitulo VII - Disposicion final {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Staatsregeling van Sint Maarten}} {{References}} }} [[:Category:Gobièrnu]] [[:Category:Sint Maarten]] == Mira tambe == * [[Antias Hulandes]] * [[Disolucion di Antia Hulandes|Disolushon di Antias Hulandes]] ---------------------------- zie encyclopedia NA/CUR '''Raad van State di Reino Hulandes''' (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di The '''Council of State''' ({{lang-nl|{{Audio|Nl-Raad van State.ogg|Raad van State}}}}) is a [[constitution]]ally established advisory body in the [[Netherlands]] to the [[Cabinet of the Netherlands|government]] and [[States General of the Netherlands|States General]] that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.<ref>{{cite web|url=http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|title=The Council of State|access-date=2013-02-02|archive-date=2013-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130115200809/http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|url-status=dead}}</ref> {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Raad van State}} {{References}} }} [[:Category:]] --------------- {{Variante|c}} {{Databox}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =65395301|titulo=Sababank}} {{References}} }} [[Category:Karibe Hulandes]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Jacob Wit}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wit, Jacob}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Antias Hulandes]] -------------------- Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki) --------------------- '''Aanmaken''': * {{CUW}} : [[Medardo de Marchena]] - [[Manuel Fray]] - [[Joseph Sickman Corsen]] - shon Win Hoyer - Jan Gerard Palm - [[Yandi Paula]] - [[Mongui Maduro]] - [[Gibi Basilio]] - [[Jose Capricorne]] - Plaza hotel curacao (en.wiki) - [[Chin Behilia]] - [[Rene Römer]] - [[Paul Comenencia]] * {{ABW}} : [[Lista di gezaghebber di Aruba]] (nl.wiki) - [[Chiara Petrocchi]] (taekwondo) - [[Kanisha Sluis]] (en.wiki) - Akisha Albert (en.wiki) - * General: [[Etnografia]] - [[Seramika]] - [[Leonel Messi]] (ht.wiki) - [[gobiernu]] - politiko - konstitushon - estado - pais? - [[Madurodam]] * nl.wiki: Nederlands Caribisch Soortenregister (Dutch Caribbean Species Register) - Casearua tremula (Palu di Boneiru of Kenepa spirito) * no.wik: Shete Boka nasjonalpark - * en.wiki: Bandariba '''Verbeteren/aanvullen''': * [[Coca-Cola]] - [[Skandinavia]] - [[Rastafari]] - [[Guera Friu]] - [[Yuana]] - [[Jazz]] - [[One Piece]] - [[Nydia Ecury]] - [[Boven Bolivia]] / Plantage Bolivia (bnn/vara joop) - [[Guillfred Besaril]] (https://24ora.com/geoffrey-wever-gobierno-a-tuma-e-paso-corecto-den-caso-di-guillfred-besaril/) == Curaçao == # December 1, 1796: [[Johann Lauffer]] overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.<ref>{{cite book|url=https://pure.knaw.nl/portal/en/publications/cura%C3%A7ao-in-the-age-of-revolutions-1795-1800 |title=Curaçao in the Age of Revolutions, 1795–1800 |chapter=The Patriot coup d’état in Curaçao, 1796| last1=Fatah-Black |first1=Karwan| publisher=[[KITLV]] |location=Leiden|year=2011|isbn=978-90-6718-380-2|page=123}}</ref> ----------- == Historia di ATA == Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante. Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.<ref>https://awemainta.com/wp-content/uploads/2024/02/AM240221.pdf Ta rindi honor na tur ex-director di Aruba Tourism Bureau y Aruba Tourism Authority], Awemainta (21 di februari 2024) </ref> * Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010? {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=en|oldid =1159849385|titulo=Spoken word}} {{References}} }} [[:Category:Musika]] ------------------ * [[:en:Wikipedia:Administrators' reading list]] * https://nl.wikibooks.org/wiki/Handboek_MediaWiki * https://translatewiki.net {{NPOV language}} {{Refimprove}} {{stub}} -------------------------- == Hooiberg == Na 1988 a embeyece '''Hooiberg''' pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642486:mpeg21:a0078|titel=Hooiberg wordt toeristenoord|werk=[[Amigoe]]|datm=1987-08-20|bezochtdatum=2022-11-15}}</ref> De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero. Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico. --------------- '''Jay Bryant Haviser''' (21 di november [[1955]] na ... ) ta un arkeologo merikano. NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean. tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155 OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A. Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten ------------------ '''Madurodam''' is een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se [[Miniatuurpark|miniatuurstad]] in [[Den Haag]] op een [[Schaal (verhouding)|schaal]] van 1 op 25,<ref>De Erasmus- en van Brienenoordbruggen zijn gebouwd op de grotere schaal van 1:12. Op 1:25 zou men er niet overheen kunnen lopen.</ref> geopend op [[2 juli]] [[1952]] aan het George Maduroplein. Dit toeristische [[attractiepark]] trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers.<ref>Op [https://web.archive.org/web/20160312195102/http://nieuws.nl/algemeen/20130108/meer-bezoekers-voor-madurodam/ nieuws.nl] meldt het park zelf 739.000 over 2013, een stijging van 36% ten opzichte van 2011. Omgerekend zouden er dat laatste jaar dus rond de 550.000 geweest moeten zijn. De organisatie spreekt min of meer standaard van 1 miljoen per jaar, een cijfer dat door ''[http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/3486389/2013/08/03/1-miljoen-bezoekers-trok-Madurodam-het-afgelopen-jaar.dhtml Trouw]'' wordt gemeld over 2013. Er bestaan geen andere cijfers dan die door het park zelf verstrekt worden.</ref> Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals [[Legoland Billund]]<ref>{{Citeer web|url=http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|titel=nieuws|bezochtdatum=2020-10-24|werk=www.miniland.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201027034227/http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|archiefdatum=2020-10-27|dodeurl=nee}}</ref> en het [[Disneyland Park (Anaheim)|Disneyland Park in Anaheim]].<ref>{{Citeer boek|titel=Walt Disney's Disneyland|auteur=Nichols, Chris, 1971-|medeauteurs=Nichols, Charlene (Archivist),|url=https://www.worldcat.org/oclc/1018083433|plaats=[Köln, Germany]|ISBN=978-3-8365-6348-2}}</ref> Het is genoemd naar [[George Maduro]], een [[Curaçao (hoofdbetekenis)|Curaçao]]se student die zich tijdens [[Duitse aanval op Nederland in 1940|de meidagen van 1940]] als [[cavalerie]][[officier]] onderscheidde in [[Duitse aanval op Nederland in 1940#De slag om de residentie|de slag om de residentie]], en in februari 1945 in concentratiekamp [[Dachau (concentratiekamp)|Dachau]] overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.<ref>[https://www.madurodam.nl/nl/organisatie/geschiedenis/ ''Wie was George Maduro?''], madurodam.nl</ref> ---------- == Aloe == Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru. === Islanan ABC === Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. <ref>Encyclopedie van de Nederlandse Antillen, H. Hoetink (1969)</ref>Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd. De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat.<ref name="Aloe">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php@f13option=com_content&task=view&id=46&Itemid=32 Aloe/Mon Plaisir], Historia di Aruba</ref> De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.<ref name="Aloe"/> Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi. aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan). Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen. ==== Uzo ==== Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe.<ref>Remedinan di tera, Grupo di Noord, 2010</ref> Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan. {{Appendix}} -------------------- '''Francesco Corallo''' ([[Catania (stad)|Catania]], [[Italië]], [[1960]]<ref name=":1">{{Citeer web|url=https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|titel=La vita d'azzardo di Francesco Corallo tra il padre boss e l'entourage di Fini|bezochtdatum=2018-10-14|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2013-08-04|werk=La Repubblica|uitgever=|taal=it|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728155350/https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|archiefdatum=2020-07-28}}</ref>), ookwel bekend als “King of the Slots”,<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-claims-his-phone-was-hacked-on-orders-of-italy-and-the-netherlands |titel=Corallo claims his phone was hacked on orders of Italy and the Netherlands |datum=18 januari 2022 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |taal=en}}</ref> is een [[Italië|Italiaans]]-[[Nederland|Nederlands]]<ref name=":3" /> [[zakenman]] en [[Casino (gokken)|casino]]-eigenaar op het [[Caribische eilanden|Caribische eiland]] [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]].<ref name=":5" /> == Levensloop == Corallo bezit diverse casino's, waaronder drie in Sint-Maarten<ref>{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |titel=Corallo will rebuild Starz Casino in Cupecoy |datum=2018-01-19 |bezochtdatum=2019-12-19 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> en daarnaast ook in Santo Domingo en [[Panama (land)|Panama]]. Voorheen bezat hij ook een gokgelegenheid in [[Curaçao]], maar daar verloor hij zijn licentie nadat zijn naam boven kwam drijven in de praktijken rondom [[Gerrit Schotte]].<ref name=":0">{{Citeer web |url=https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |titel=English/Italian :The Biography Of Francesco Corallo “The Godfather” Of The Caribbean Part 1 |achternaam=Galli |voornaam=Eva |datum=2016-12-14 |bezochtdatum=2018-10-14 |werk=St Maarten News |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728165936/https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |archiefdatum=2020-07-28 |dodeurl=ja}}</ref> Het onderzoek hiernaar kwam aan het rollen na een verzoek om referenties door Schotte aan de Italiaanse regering voor de aanstelling van Corallo in een hoge positie bij een financiële instelling op de Antillen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |titel=Schotte behind bars 18 months |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=6 december 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald Newspaper St. Maarten |uitgever= |taal= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204743/https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Toen Corallo in 2011 gearresteerd werd door de Italiaanse financiële politie (''Guardia di Financa''), beriep hij zich op [[diplomatieke immuniteit]] omdat hij een diplomaat van Dominica zou zijn. Hij bezat namelijk een Dominicaans diplomatiek paspoort dat hij illegaal gekocht had, juist om aan arrestatie in Italië te voorkomen.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/cc-francesco-corallo-bought-his-diplomatic-passport/ |titel=Francesco Corallo bought his diplomatic passport |datum=2017-01-03 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Curaçao Chronicle |taal=en |via=Knipselkrant}}</ref> De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken ging niet mee in zijn claim: hij verklaarde dat diplomatieke immuniteit in het gastland (hier: Italië) niet van toepassing is voor iemand die betrokken is in belangrijke economische activiteiten.<ref>{{Citeer web |url=https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |titel=Inside Dominica IV: Government or enemy of people? |datum=2011-11-18 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dominica news online most popular |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Eind 2016 werd Corallo op [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]] gearresteerd op [[verdenking]] van [[belastingontduiking]], [[Witwassen|witwasserij]], [[Verduistering (misdrijf)|verduistering]] en lidmaatschap van een internationale [[Georganiseerde misdaad|criminele organisatie]]. In afwachting van uitzetting werd hij maandenlang in een [[Philipsburg|Philipsburgse]] [[politiebureau]] in verzekerde bewaring gesteld.<ref name=":2">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |titel=Corallo wins case at Human Rights Court |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=9 oktober 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204746/https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] bepaalde later dat de omstandigheden rond de bewaring van Corallo in St.-Maarten inhumaan waren, maar oordeelde ook dat de bewaring zelf niet onrechtmatig leek.<ref name=":2" /> In augustus 2017 werd Corallo na een juridische strijd door Sint-Maarten uitgeleverd aan Italië.<ref>{{Citeer web |url=https://online.flipbuilder.com/toms/occx/files/basic-html/page37.html |titel=Ayera tardi Francesco Corallo a keda extradita pa Italia |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=2017-08-17 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Awemainta |uitgever= |taal=pap |archiefurl= |archiefdatum= |dodeurl= |via=Online Flipbuilder}}</ref><ref name=":3">{{Citeer web |url=http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/legal-documents/judgments/137-judgements/8062-fransesco-corallo-may-be-extradited |titel=Francesco Corallo may be extradited |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=20 juni 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dutch Caribbean Legal Portal |uitgever= |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=http://www.soualigapost.com/en/news/16220/justice/francesco-corallo-was-extradited-italy |titel=Francesco Corallo (Catania, Italy, 1960) was extradited today to Italy |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=16 augustus 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Souliga Post |uitgever= |taal=en |archiefurl= |archiefdatum=}}</ref> Eenmaal aangekomen in Italië werd hij vrijgelaten<ref name=":4">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son#:~:text=allegedly%20tried%20to%20extort%20his%20son,-Islands%2004%20May&text=PHILIPSBURG%2D%2DGaetano%20Corallo%2C%20father,Italy%20where%20he%20presently%20resides. |titel=Corallo Sr. allegedly tried to extort his son |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=11 mei 2024 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20180613053454/http://curacaochronicle.com/judicial/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son/ |archiefdatum=2018-06-13}}</ref> en een klein jaar later, in juli 2018, keerde hij weer terug naar Sint-Maarten.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/businessman-corallo-returns-to-st-maarten#:~:text=Maarten,-Islands%2026%20July&text=PHILIPSBURG%2D%2DAtlantis%20Group%20owner,in%20Italy%20and%20can%20travel. |titel=Businessman Corallo returns to St. Maarten |datum=2018-07-26 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=the Daily Herald |taal=en}}</ref> In 2016 werd door de aanklager in Rome aan zijn collega's in St.-Maarten gevraagd drie boten van Corallo [[Inbeslagname|in beslag te nemen]] en te verkopen met als doel 215,4 miljoen euro aan onrechtmatige winsten van de zakenman terug te vorderen. Na een juridische strijd waarin Corallo tegen de verkoop van zijn boten streed, gaf een Philisburgse rechtbank in 2019 definitief haar fiat voor de verkoop.<ref name=":5">{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |titel=Court allows prosecutor to sell Corallo’s boats |datum=2019-02-13 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204747/https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> == Persoonlijk == Francesco Corallo heeft een vertroebelde relatie met zijn vader, [[Gaetane Corallo]]. Het is echter onbekend wat voor rol de vader speelt in zijn zoons leven: in 2010 werd door de rechtbank van Rome gesteld dat hun relatie verbroken is en er geen zakelijk verband tussen de twee bestaat. Later werd door de civiele rechtbank van Rome een bevel uitgevaardigd waarin het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken opgedragen werd elke verwijzing van Corallo en zijn broer met hun vader te verwijderen van de website.<ref name=":1" /> In 2016 beschuldigde de vader Francesco weer van geldvervreemding, een voorval dat zo'n dertig jaar eerder plaatsgevonden zou hebben.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/dh-corallo-sr-sticks-to-claim-on-son-expected-his-arrest/ |titel=Corallo Sr. sticks to claim on son, expected his arrest |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=15 december 2016 |bezochtdatum= |werk=Daily Herald |uitgever= |taal=en |dodeurl= |via=Knipselkrant |dodelink=}}</ref> Hier is echter nooit bewijs voor gevonden en Corallo overwoog meerdere [[Smaad|smaadzaken]] tegen zijn vader aan te spannen.<ref name=":4" /> == Referenties == {{References}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =63318783|titulo=Gilbert Wawoe}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wawoe, Gilbert}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Korsou]] rrq0vrnb1doesh341qqw9q4ich0hsrj 164039 164038 2025-06-23T20:16:46Z Caribiana 8320 164039 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ * [[Piet Kasteel]] - [[Representante di Hulanda na Aruba, Corsou y Sint Maarten]] - [[welga general di Aruba di 1977]] - [[SVGA]] - [[hefe di estado]] - [[nepotismo]] - [[Nigel Maduro]] - [[derechista (politika)]] - [[KNSM]] - [[Operashon Nueland]] ------------------ {{Variante|c}} {{Infobox politico| variante = c | nomber = Michèle Russel-Capriles | imagen = Michèle Russel-Capriles.jpg | descripcion = | nomber completo = | fecha nacemento = [[29 di òktober]] [[1968]] | luga nacemento = {{CUW}} | fecha fayecimento = | luga fayecimento = | pais = {{CUW}} | funcion actual= Gobernador interino di Korsou | desde = [[1 di yüni]] [[2019]] | antecesor = | sucesor = | partido = | ofishi = politico | temporada1 = | funcion1 = | website = https://sintmaartengov.org/ }} '''Michèle Russel-Capriles''' (☆ [[29 di òktober]] [[1968]] na [[Kòrsou]]) ta un polítiko, atministradó i artista visual di Kòrsou. E ta gobernador interino di Kòrsou for di 1 di yüni 2019. == Bida i karera == Russel-Capriles ta un yu muhé di Diane Henriquez i [[Lio Capriles]][1] i nieta di [[May Henriquez]]. Na 1990, ela optené un lisensiatura den relashonnan internashonal na Universidat di Pennsylvania, spesialisá den asuntunan di refugiado, i a bai traha na Maduro & Curiel’s Bank. Huntu ku otronan, ela funda Partido Antiá Restrukturá, ku a boga pa preservashon i restrukturashon di Antia Hulandes. Di 1994 pa 1998, e tabata miembro di parlamento i a enfoká riba bienestar di hubentut, derechonan di hende muhé i polítika hudisial.[2] Despues di a bandoná polítika, ela bira enbolbí den arte, kultura, historia i kuido di salú. Ela sirbi den e hunta di direktiva di vários organisashon sin fin di lucro i korporativo, ta presidente di e Museo Históriko Kultural Hudiu i tesorero di Landhuis Bloemhof. Ela organisá hopi eksposishon históriko i di arte den tur dos museo. Pa dies sinku aña e tabata miembro di e direktiva di Antia Hulandes i departamentu di Aruba di e Fondo Kultural, e último shete añanan komo presidente.[2][3] For di promé di yüni 2019, Michèle Russel-Capriles ta gobernador interino di Kòrsou. E ta susedé Nolda Römer-Kenepa den e posishon aki.[4][5] Ekshibishonnan individual Russel-Capriles a partisipá den hopi eksposishon di grupo na kas i den eksterior. Ademas, e tabatin e siguiente eksposishonnan individual. 2016 - Serio?, kolahenan i imágennan di medionan miksto den Landhuis Bloemhof. Durante e exposicion aki ela crea dos obra di arte conhunto hunto cu boluntarionan: Wall of Memory y Standing Tall. Esakinan a keda atras den e hardin di Bloemhof.[6] 2019-2020 - Ban Serio, arte di ensamblahe na Landhuis Bloemhof.[7] E eksposishon a wòrdu ekstendé ku e proyekto Circle of Life den kolaborashon ku e Ronald McDonald House lokal, den kua a krea un obra di arte komun grandi for di desperdisio médiko. Pu --------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona| variante = c | nomber = Lio Capriles | imagen = | descripcion = | nomber completo = Lionel Isaac Haim Capriles | alias = ''Paps'' | fecha nacemento = [[1933]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = [[4 di yanüari]] [[2017]] | luga fayecimento = {{CUW}} | alma mater = | conoci pa = [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB) | distincion = [[Krus di Mérito Kòrsou]] | casa = Judith Capriles | tata = Isaac Haim (Sha) Capriles | mama = Hilda Capriles-Pinedo | yui = Lionel (Chicu) Capriles;<br>Michèle Russel-Capriles }} '''Lionel Isaac Haim (Lio) Capriles''' (☆ 30 di ougùstùs [[1933]] – † [[4 di yanüari]] [[2017]] na [[Kòrsou]]), tambe kariñoso konosí komo “Paps”, tabata un bankero i figura markante di [[Kòrsou]]. Pa añanan largu el a liderá komo CEO e institushon finansiero di mas grandi den [[Karibe Hulandes]], [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB).<ref>{{citeer web|url=https://antilliaansdagblad.com/nieuws-menu/curacao/15031-paps-capriles-overleden|titel=Paps Capriles overleden|datum= |bezochtdatum=2025-06-22}}</ref> == Biografia == Lionel Capriles a nase den ougùstùs 1933. Su famia, tata, welo i bisawelo, tabata relashoná ku banko MCB ku a wòrdu fundá na 1916.[2] Na 1954, el a cuminsa su karera na CMB na edat di 21 ana.<ref>Jarige 'Paps' 35 jaar bij Maduro. "Amigoe". Curaçao, 30-08-1989, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 22-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642976:mpeg21:p003</ref> El a sirbi komo President-Director di MCB i na edat di 70 a retirá. Despues di su retiro, el a sigui pa sinku aña mas komo presidente di e Konseho di Supervisión.[3] Su yu homber, Lionel “Chicu” Capriles II, a sigui su pasonan i bira CEO di MCB na 2004.[2] Su sobrenòmber “Paps” a surgi pasobra durante evento públiko e tabata saluda hopi hende ku e palabranan “bon dia Paps”, un manera kordial pa saluda mes ora e no tabata rekorda tur su nòmber.[2] Bou di su liderato, na 2016 MCB a selebrá su 100 añanan di existensia, ku un rekonosimentu di e Kámara di Komersio.[5] E tabata kasa ku Judith. Nan tin dos yiu: Lionel “Chicu” Capriles II i Michèle Russel‑Capriles, i seis nietonan.[2][6] Lionel “Paps” Capriles a fayesé den desèmber 2016 na edat di 83, despues di un enfermedat ku no tabata prolongá.[1][2] == Inbolbimentu síviko i sosial == Capriles tabata un figura importante den komunidat di Kòrsou. El a sirbi komo: * Presidente di Kámara di Komersio di Kòrsou * Presidente di Stichting Maatschappij en Politie * Presidente di Sociaal Vangnet Reda Sosial * Presidente di e mesa directiva di Sonesta/Rif Resort * Presidente di e mesa directiva di World Trade Center Kòrsou[2] * PResidente di Lions Club korsou * Consul di Hapon? Den 2009, el a organisá un seminario importante tokante pobresa, pa promové dialogo i akshon den komunidat.[4] == Legado i bida personal == Capriles tabata conoci pa su integridat i su entrega na komunidat di Kòrsou. Su lema preferí tabata: “Behold the turtle; he makes progress only when he sticks his neck out.”—un refleho di su filosofia di bida, ku sin riska no tin progreso.[2][6] == Distinshon == * {{JPN}}: Officer of the Order of the Rising Sun (1982) * {{VEN}}: Gran Cordón den Orden de Francisco de Miranda (1994) * {{CUW}}: [[Krus di Mérito Kòrsou|Krus di Mérito]] (2011) {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Capriles, Lio}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------------ {{Variante|c}} {{infobox edificio| variante = c | infobox_tipo = Lanthùis | imagen = Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen TM-20029918 Vooraanzicht van Landhuis Veeris Curacao Boy Lawson (Fotograaf).jpg | descripcion = Lanthùis Veeris (1964) | nomber2 = Lanthùis Feeris | pais = {{CUW}} | localisa_na = [[Willemstad]] | luga = [[Veeris]] | adres = | cercania = | funcion_original = kas di plantashi | funcion_actual = | fecha_construccion = ront di 1800 | renova = | restaura = | status_monumento = [[Monumento]] registrá ?? | propietario = | zoom = 13 }} '''Lanthùis Veeris''' ta un [[lanthùis na Kòrsou]], situá den e bario di [[Veeris]], zona nortwest di [[Willemstad]]. E ta un di e lanthùisnan mas bieu na Kòrsou ku ta eksistí ainda. == Historia == Historia di e Plantage Veeris E landhuis a tuma su nòmber di famia Veeris, ku ta e prome doño konosí di e plantagenan Drie Gebroeders i Westerveld. Den di dos mita di siglo 19, e plantagenan aki a fúsioná ku Eendracht pa formá plantage Union, ku eventualmente a bira konosí komo plantage Veeris. No ta kla si e landhuis actual ta originalmente parte di Union, Drie Gebroeders of otro plantage, pero su lokashon ta indiká ku e landhuis ta situá entre e plantagenan historiko Morgenster i Raphael, na banda west di Weg naar Westpunt. ta un kas grandi históriko situá den e bario [[Veeris]], banda oeste di Willemstad, Kòrsou. E bario Veeris mes ta centraé bon entre Hato Airport i e sentro di Willemstad, mas o menos 10 minùt di maneho di e kapital. E kas ta riba un kavel di mas o menos 6.000 m2 di tereno propio. E landhuis mes ta un ejenplo di arkitetura kolonial ku a keda den su estado original. E propiedat ta konsisti di e kas prinsipal, un bijgebouw ku cisterna, un magasina, un edifisio pa bano i ducha, i koralen tradicional. == Edifisio == Kompleho di tereno di kunuku ku edifisio prinsipal i strukturanan adishonal. Edifisio prinsipal: struktura di un piso ku plan di piso rektangular. Dak di gable riba área di núkleo, daknan skerpi riba galerianan. Dos dormitorio na tur dos banda di dak. Gables den forma di embudo ku fronton triangular i gables kurvá paden i pafó na nivel di galeria. Terasa dilanti kompleto i tambe terasa patras kòrtiku. Strukturanan adishonal ta inkluí un tanki di dos piso i un magasina konektá ku tres arko na e edifisio prinsipal.<ref name="Monument">[https://curacaomonuments.org/sites/landhuis-veeris-veeris-z-n-willemstad/ Landhuis Veeris], curacaomonuments.org</ref> E monumento tin balor históriko kultural pa motibu di e kombinashon di gablenan kurvá paden i pafó ku puntanan di gable den forma di embudo ku fronton ta indiká un fase di transishon rònt di 1800. Balor históriko arkitektóniko komo un tereno di kunuku ku galerianan núkleo i rondó di dje, un lay-out típiko di Curaçao, i un sala típiko ku pasashinan arkuá i arkuá. Konhunto i balor históriko kultural pa motibu di e koherensia di tereno di kunuku, terasanan, tanki, magasina, kas di wc, koralnan i kurá ku porta.<ref name="Monument"/> *Deskripshon Arkitetural i Interno Landhuis Veeris ta un edifisio di mas o menos 570 m2.<ref>https://www.huisenaanbod.nl/index.php?p=detail&sLand=Antillen&sProv=&sRegio=&sPlaats=&Koophuur=K&order=&lan=NL&det=i*zo*&loc=ANT::::::;&AdvId=3198157 Lanthuis Veeris], huisenaanbod.nl</ref> Ora bo drenta, bo topa ku un espacio habri ku hopi detallenan autentiko, inkluindo porta i bentana original, yuna zolder amplio dividi na dos kamber grandi, un kuchina, i un bano. E struktura ta ofresé gran potenshal pa restaurashon den su estilo autentiko. *Desaroyo aktual i potenshal Veeris ta desaroyando rápidamente komo un zona industrial i komersial moderno, ku e sentro komersial Sambil serka, ku ta atrahé hopi trafiko humano. E lokashon di Landhuis Veeris lo pone’l den un posishon estratégiko pa diferente uzo: residenshal, komersial, turístiko of kulturel. Según e plan regulativo lokal (Artíkulo 3 di DROV), e terreno tin destino pa: bibuenda, negoshi, detalji, servisio, rekreo, aktividatnan sosial, trafiko, defensa, of preservashon di paisahe i kultura. *Konklushon Landhuis Veeris ta un testigu mudo di e historia agrikultural i sosial di Kòrsou. Ku un renovashon ku ta respetá su karákter original, e kas por bira un punto di referensia pa patrimonio, turismo, of desaroyo sosho-kultural moderno. == Lista di referensia == *Huisenaanbod.nl (anunsi original di bentanan) *Data topografiko lokal i historia di plantage Kòrsou *Informashon general tokante DROV-regulashon. {{Appendix}} -------------- '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashi) situá den parti sùitwest di [[Willemstad]], serka e laguna di [[Piscaderabaai]]. E bario a tuma su nòmber for di plantashi Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a kria bestia. E plantashon mes tabata pertenesé na famia Veeris, un fam di orígen [[Hulanda|hulandes]].<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e tereno di Veeris a wòrdu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan manumisio ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Finalmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisá den distrito di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su meskla di kasnan tradishonal i modernu. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área a kontinua desaroyando komo un bario residensial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashi original. Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kultural afrokurasoleño. {{Appendix}} == Referensia == <references> <ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> <ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> </references> '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashon) lokalisa den parti suroeste di [[Kòrsou]], serka di otro barionan históritiko manera [[Mundu Nobo]] i [[Otrobanda]]. E bario a tuma su nomber for di e plantashon Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a tene chukaramentu di bestia. E plantashon mes a pertenesé na famia Veeris, un apelido di orígen hulandés.<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e terreno di Veeris a wordu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan libertá ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Eventualmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisa den distrit di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su mezcla di kasnan tradicional i moderno. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área ta kontinua desaroyando komo un bario residencial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashon original.<ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kulturnan [[Afro-Korsou|afro-korsou]]. == Mira tambe == * [[Lanthùis na Kòrsou]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------- E Islanan ABC Aruba, Bonaire y Curaçao ta na e rand zuid di e faha di horcan. Nan no ta pafó di e faha di horcan, manera hopi ta considera. Historia ta siña ku mas o ménos un biaha kada 100 aña daño konsiderabel ta wòrdu eksperensiá dor di siklonnan tropikal ku ta pasa riba òf djis sùit di e islanan. Aunke e orkan nivel di eksperensia pa e islanan por wòrdu konsiderá komo hopi chikitu, bon konosí ta e orkan menor kual a pasa net pazuid di Curaçao dia [[23 di september]] [[1877]] causando un daño structural calcula di US$ 2 mion, prinsipalmente pa e sekshon di kosta di Willemstad. Un konvento a wòrdu labá kompletamente (restunan ainda visibel na marea abou), hopi barku a bai pèrdí i por lo ménos 70 persona a hoga. E barometer di mas abou lesamentu na Willemstad a wòrdu opservá pa 15:30 UTC riba 23 di sèptèmber (UTC = ora lokal + kuater ora na Área di Karibe Oriental) ku 995.4 milibar. Un barco nabegando pazuid di Curaçao a reporta un presion mas abao di 988.8 milibar. Riba promedio, un biaha cada cuater aña un ciclon tropical ta sosodé denter di un radio di 150 kilometer, pero mayoria pasando pa nort di e islanan sin causa mal tempo serio. Asta e inmediato efektonan di orkan grandi Hazel, di kua e sentro a pasa mas o ménos 90 kilometer pa nort riba Dia 7 di òktober 1954, ku bientunan máksimo sostené serka di e sentro di 190 km/h, tabata limitá na opservá bientonan maximo di 50 km/h cu rafaga te 90 km/h, y e daño, un estimacion di US$ 350.000,-, a resulta principalmente door di inundacionnan repentino pa motibo di yobida pisa (promedio di 48 ora: Aruba aprox. 250 mm, Bonaire y Curaçao aprox. 125 mm). Saba, St. Eustatius i St. Maarten ta situá denter di e faha di orkan. Kasi tur aña por lo ménos un siklon tropikal ta sosodé denter di un alkanse di 100 miya i riba promedio un biaha kada 4-5 aña orkan kondishonnan ta wòrdu eksperensiá. Referí na Adhunto II - Siklonan tropikal ku ta pasa denter di 100 N.M. di 17.5N, 63.0W te ku 31 di desèmber 2014. E orkannan mas resien ku a kousa daño konsiderabel na e islanan tabata e orkannan Omar (2008), José (1999), Lenny (1999), Georges (1998), Luis (1995), Marilyn (1995), Hugo (1989), Donna (1960) i Dog (1950). Specialmente e daño ocasiona pa horcan Luis tabata extenso. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC), un instansia di Gobièrnu di Kòrsou ku su ofisina i sentro di pronóstiko di wer na Seru Mahuma ta e outoridat responsabel pa e servisio di atvertensia di orkan. Sinembargo ta responsabilidad di Gobierno di cada pais of isla pa mantene y activa un organisashon di preparashon pa kalamidat. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC). E sucursal na Aruba a bira Departamento Meteorologico Aruba (DMA) y esun na St. Maarten a haya e nomber di Departamento Meteorologico St. Maarten. MDC lo sigui ta responsabel pa emishon di pronóstikonan di wer rutinario i tambe boletinnan di atvertensia pa Kòrsou i tambe pa Islanan BES (Boneiru, S. Eustatius i Saba). ----------------- ------- == Historia == Imperio Romano por dividí den dos fase prinsipal: * '''Imperio Romano Oksidental''' (27 a.C. – 476 d.C.), ku su kapital na [[Roma]]. * '''Imperio Romano Oriental''' (284 – 1453), ku su kapital na [[Istanbul|Constantinopel]] (ó [[Bizantin]]). E imperio a logra ekspandé su teritorio pa inkluí un gran parti di e mundo konosí durante esaki, ku un sistema di kaminan, lei, i struktura politik ku a influensia Europa i mas allá. Imperio Romano a kontribuí hopi na arkitektura, lei, idioma ([[Latin]]), sistema di gobernashon i relíshon. Na e final di e imperio, [[Cristiandat]] a bira e relíshon ofisial. E imperio a ekspandé pa inkluí gran parti di e mundu konosí e tempu ei, desaroyando sistemanan di kaminda, lei i gobièrnu ku a influensiá Europa i mas leu profundamente. Kultura i Herensia E Imperio Romano a kontribuí signifikantemente na arkitektura, lei, idioma (latin), gobernashon i religion. Den su añanan despues, Kristianismo a bira e religion ofisial. Kaida di e Imperio E Imperio Romano Oksidental a kai na aña 476 di nos era, ora e último emperador, Romulus Augustulus, a ser destituí. E Imperio Romano Oriental (Imperio Bizantino) a sigui te na 1453, ora ku Konstantinopla a wòrdu konkistá pa e Turkonan Otomano. ------------- {{Variante|c}} {{Infobox dignatario| variante = c | nomber completo = Petrus Albertus Kasteel | imagen = Petrus Albertus Kasteel (1942).jpg | sucesion = Di 50° Gobernador di Kolonia Kòrsou | periodo start = [[15 di yüli]] [[1942]] | periodo fin = [[1 di yüli]] [[1948]] | monarkia = [[Wilhelmina di Hulanda|Wilhelmina]] (1898-1948) | antecesor = [[Gielliam Wouters]] | sucesor = Leonard Antoon Hubert Peters |fecha nacemento= |luga nacemento = |fecha fayecimento= |luga fayecimento = |pareha = Marie Kasteel-Baltussen |religion = [[Iglesia Catolico Romano|katóliko]] |yui = 5 <!-- Seccion di informacion profecional --> |ofishi = gobernante, diplomátiko |partido = }} '''Petrus Albertus (Piet) Kasteel''' (☆ [[4 di novèmber]] [[1901]] na [[Zwolle]] - † 13 di desèmber [[2003]] na [[Roma]]) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di gobièrnu kolonial hulandés. E tabata gobernador di [[Kòrsou i Dependensianan|Kolonia Kòrsou]] (Antia Hulandes) for di 1942 te 1948, ku ta inklui Guera Mundial II i un periodo di transishon polítiko di kolonia pa pais Antia Hulandes. == Bida personal == Piet Kasteel a nase den Zwolle, Hulanda, riba 4 di novèmber 1901. Den su bida personal i profesional, e tabata un katóliko dediká ku un gran pashon pa komunidat i notisia. == Periodista i trahadón den ekshilio == Den su hoben aña, Kasteel a traha komo editor parlementario pa e periódico katóliko De Maasbode i komo periodista pa De Tijd. Den 1923, e a fundá e asociashon De Klare Waarheid. Durante Segunda Gèrr Mundial, e a fugi pa Ingalaterra, kaminda e a traha pa e gobièrnu Hulandés den ekshilio na Londen. == Gobernador di Kòrsou i su dependensianan == Kasteel a ser nombra gobernador di Kòrsou i su dependensianan riba 15 di yüli 1942, na un momentu difísil den historia global. E a sustituí Gielliam Johannes Josephus Wouters i a tene e kargo te 4 di ougùstùs 1948. Durante su mandato, e a enfrenta reto di gobernashon militarisa den tempo di guerra, maneho di internashon di estranhero, i tenshon sosial. Tambe, e a guia proseso di inisiante negoshashon pa mas autonomia polítiko pa e teritorio kolonial. == Karrera diplomátiko == Despues di su periodo den Antia Hulandes, Kasteel a sirbi komo embahador di Hulanda na: Chile (1948–1956) Irlanda (1956–1966) Israel (1966) == Rekonesimentu == Piet Kasteel a resibí varios premio internashonal: Medal of Freedom with Silver Palm (Merka) Ridder van de Orde van de Nederlandse Leeuw (Hulanda) Grootkruis van de Pauselijke Orde van Sint-Gregorius de Grote (Vatikano) Commandeur van het Legioen van Eer (Fransia) == Fayesimentu == Piet Kasteel a fayesé na Roma, Italia, riba 13 di desèmber 2003, na edat di 102 aña. == Referensianan == Wikipedia. Piet Kasteel. Find a Grave. Petrus Albertus Kasteel (1901–2003). YouWho. Diplomats – Petrus Kasteel. Petrus Albertus "Piet" Kasteel (Zwolle, 4 di novèmber 1901 – Roma, 13 di desèmber 2003) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di administrashon kolonyal Hulandés. E tabata gobernador di Kòrsou i su dependensianan for di 1942 te 1948, durante Segunda Gèrr Mundial i un periodu di transishon polítiko den e Antia Hulandes. ------------------ -------------- '''Wikipedia na Papiamento: un plataforma di idioma comparti''' '''Wikipedia''' ta un di e proyectonan mas notabel riba e internet: un enciclopedia liber, dirigi pa comunidad y disponibel den diferente idioma. Sinembargo hopi hende no ta realisa cu un version di Wikipedia den un solo idioma por sirbi pa varios variante di e mesun idioma. Por ehempel, e Wikipedia di Ingles ta inclui articulo skirbi tanto den Ingles Britanico como Ingles Mericano. Mescos ta pasa cu e Wikipedia di Hulandes, cu ta skirbi lenguahe Hulandes (papia na Hulanda) como lenguahe Flamenco (papia na Belgica). E modelo bilingual aki ta aplica tambe na Wikipedia di Papiamento, cu ta sirbi e variantenan di Papiamentu y Papiamento. == Indica y respeta e variante di Papiamento/u == Dicon Wikipedia di Papiamento ta un plataforma comparti? E editornan ta encurasha pa indica den cua variante un articulo ta skirbi originalmente, si ta den Papiamento of Papiamentu. Unabes un variante ta scogi pa un articulo, ta wordo considera bon practica pa mantene consistencia y edicion continuo den e mesun variante ey. E uniformidad den lenguahe, en particular e ortografia y vocabulario, ta preserva claridad y evita confusion pa otro lector y editornan. Bo por consulta e documentacion riba Wikipedia di Papiamento pa mas informacion tocante con pa indica e variante di bo escogencia. Mescos cu Wikipedia di Ingles ta acepta tanto "color" como "colour"; pero ta spera consistencia den un mesun articulo. E principio aki ta aplica tambe na e uzo di Papiamento y Papiamentu den nan plataforma comparti. == Cuminsa un otro version di lenguahe riba Wikipedia == Aunke ta practico y comun pa comparti un version di idioma, tambe ta posibel pa propone i desaroya un Wikipedia separa pa un variante specifico di un idioma manera un Wikipedia di Papiamento separa, cu lo ta diferente for di e version comparti cu ta existi awor. Pero, tin cierto criteria cu e Wikimedia Foundation ta exigi pa lansa un edicion nobo di Wikipedia. Esaki ta inclui: * E idioma mester ta reconoci cu un codigo ISO 639. * Mester tin suficiente contribuidonan activo cu ta compromete pa desaroya e version nobo. * E idioma mester tin un localisacion valido den sistema di Wikimedia (traduccion di interface via translatewiki.net). * E comunidad mester demostra actividad continuo den Wikimedia Incubator, e plataforma unda ta test y desaroya edicionnan nobo. Bo por haya e lista completo di rekisito y paso pa propone un edicion nobo di Wikipedia riba Wikimedia Incubator: https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Language_committee/Handbook#Requisites == Contribui na un comunidad bilingual == No ta importa si bo ta skirbi den Papiamento of Papiamentu, contribui na Wikipedia di Papiamento/u ta yuda preserva i promove e idioma den tur su forma. Si bo ta respeta cada variante y colabora entre diferente manera di skirbi, e comunidad di Wikipedia ta sigui construi un fuente di informacion valioso y inclusivo pa tur cu ta papia Papiamento/u den islanan ABC y den mundu henter. ------------------ {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} {{Multiple image| total_width = 340 | align = center | caption_align= center | image2 = Bolletjes.jpg | caption2 = Bolitanan den stoma di un mula | image1 = Bird smuggler.jpg | caption1 = Mula transportando parhanan | image3 = Anus-patron (1205687).jpg | caption3 = Cartucho di ano pa transporta microfilm ilegal | image4 = Smuggling tunnel in Rafah (2009).jpg | caption4 = Tunnel pa contrabanda na [[Gaza]] (2009) }} {{clear}} {{Appendix}} [[Category:Sociedad]] ----------------- == SVGA == Dialuna dia 9 di december Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba (SVGA) a celebra 60 aña di existencia. === historia === Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba a wordo lanta dia 9 di december 1964 dor dimeneer P.Harting, meneer A. de Vries y señora C. van den Berg. Nan a ripara cu tabata hopi necesario pa Aruba tin scol special, pasadianan pa mucha y adulto, centro pa train trabao y cas pa cuido 24/7 pa persona cu un discapacidad intelectual. Nan a traha un plan prome y a cuminsa busca fondonan. Na aña1973 a habri pasadia bibito pin. Scol dun’un man a habri na aña1976.Na aña1979 SVGA a habri un pasadia pa adulto na Brasil mainta y atardi den eedificiodiscoldun’unman. Desde aña 1982 tabatin un psi- cologo na SVGA, aña 1985 a cuminsa un sportleider y na aña1986 nos trahado social, cu te actualidad ta den servicio cerca pa nos, a cuminsa na SVGA. E grupo social pedagogico a forma y na aña1993 a amplia cu un logopedista y dos aña despues cu un di dos psicologo. Desde aña1985 e asina yama “di tres fase” a habri. Esey tabata encera cu Pasadia Bibito Pin a muda pa Piedra Plat 97A y na e mesun tereno a habri Pasadia Briyo di Solo pa adulto y Centro Man na Obra cu ta un centro pa train diferente trabao pa adulto. A habri tambe un gymzaal riba e tereno pa por duna atencion na movecion pa e clientenan. Na aña 1988 a realisa Cas Sjabururi unda adultonan vulnerabel por a cuminsa biba y haya cuido necesario mientras den dia ta bishita Pasadia Briyo di Solo o Centro Man na Obra. Na aña 2003 SVGA a habri dos apar- tamento riba e tereno di Cas Sjabururipahabitantenanmas independiente cuminsa train pa biba riba nan mes. Hunto cu FCCA a logra na aña 2008 pa habri e oportunidad pa algun persona bay biba cu guia riba nan mes den e bario di Jaburibari. Naaña2019apasaeguiadie habitantenan over pa Fundacion Biba Bou Guia. Na aña 2020 Cas Blenchi a habri den cuadro di e “Sociaal Crisis Plan Aruba”. Esaki ta duna oportunidad pa brinda un cas pa muchanan y hoben cu temporalmente no por ta cerca nan mayornan. Hunto cu Stichting Ambiente Feliz a habri na aña 2021 un Pasadia pa mucha cu discapacidad mul- tiple na Centro di Cuido na San Nicolas. Na e momento aki nos ta duna enseñansa, guia y/o cuido na mas o menos 250 cliente o alumno diariamente.<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241212.pdf SVGA ta celebra 60 aña di existencia!], Bon Dia Aruba (12 di december 2024)</ref> ----------------------- == Shoco == De Arubaanse holenuil a laga den holen op de grond na bieden a topa cu cactusbegroeiing en droog bos. [[Afbeelding:Athene cunicularia arubensis.jpeg|thumb|175px|links|Hol van de shoco nabij Alto Vista]] Als de shoco geen kuil nos finden, graaft ze self een kuil in zachhe grond. Pasobra un groot di e nivelnan di nivelnan di e subsorto aki ainda ta na fin, palabranan di e poblashon ta bini ku e beschrechtde gebied di [[Nationaal park Arikok]] a wòrdu konkluí. E shoco ta un wezen di als bereigd sorteá den genia genétiko. Tera Cora, e zona patras di campo di golf di Tierra del Sol, algun biaha tabata un zona di biodiversidad halto y tambe tabata un di e luga- nan di reproduccion mas im- portante pa Burrowing Owl (Athene cunicularia aruben- sis) localmente yama “Sho- co.”<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241005.pdf Shoconan ta confrontando temponan dificil y mester di fondonan pa proyecto di preservacion], NoticiaCla (5 di october 2024)</ref> {{Appendix}} -------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona | variante = a | nomber = Nigel Maduro | ofishi = activista }} '''Nigel Maduro''' ta un activista ambiental y climatico di Aruba.<ref>https://solodipueblo.com/nigel-maduro-tin-anuncio-pa-dia-26-di-september-anuncio-ta-sigui-riba-un-ana-di-protesta-y-caida-di-gobierno/], Solodipueblo (16 di september 2024)</ref> activista defensor di tera, cientifico den sostenibilidad y tambe representante hoben di Aruba National Trust, Nigel Maduro Nigel Maduro ta Caquetío Indígena di Aruba, un aktivista ambiental intersekshonal, un sientífiko di sostenibilidat, i un artista multidisiplinario. Nigel tin eksperensia trahando den e sektor ambiental sin fin di lucro (Greenpeace Aotearoa), e sektor di sostenibilidat korporativo, i asta tabata un planifikadó stratégiko di sostenibilidat pa un kunuku di agro-ekologia. E ta notoriamente conoci pa lanta un movecion socio-ambiental na Aruba dor di wordo deteni pa graffiti “No More Hotels” y “Land Back” tur rond di e isla. Desde e tempu ei el a organisá múltiple protesta disruptivo durante protokòlnan i diskursonan gubernamental. Nigel tin komo meta pa kambio sistemátiko den e industria di hotèl i turismo di Aruba, tur miéntras e ta yuda ku proyektonan di konsulta di desaroyo sostenibel i ta duna sosten i asistensia na movementunan di base.<ref>[https://dezwijger.nl/programma/roots-resilience-caribbean-perspectives-on-climate-change Roots resilience: Caribbean Perspectives on climate change], dezwijger.nl</ref> {{Appendix}} Nigel ta ampliamente rekonosé pa su protestanan di akshon direkto. Un di su actonan mas notabel tabata graffiti “No More Hotels” y “Land Back” riba areanan turistico den henter Aruba—un acto cu a lanta un debate local significativo tocante desaroyo di turismo insostenibel y perdida di tereno. E protesta aki no solamente a konsientisá riba asuntunan ambiental i kultural pero tambe a bira un katalisadó pa kompromiso mas amplio di komunidat a traves di manifestashonnan pasífiko i protestanan di “Beach Party” ku ta kombiná tayernan di sostenibilidat ku presentashonnan públiko kreativo. Master Science den Liderato Estratégiko: Nigel a haña un Master di Science den Liderato Estratégiko. E formashon akademiko aki a duna dje un marco robusto pa enfrenta desafionan kompleho di sostenibilidat, pa kombiná siensia ku aktivismo, i pa impulsa kambio sistémiko den polítika i industria. Trabao Profesional i Karrera Aktivismo Ambiental i di Klima: Akshon Directo i Protesanan: Nigel a gana atenshon largu ku su inisiativa di akshon directo den Aruba. Notablemente, e a hasi grafiti ku slogan “No More Hotels” i “Land Back”, ku a pone enfoke riba e keshonan di desaroyo insostenibel i e perde di tereno pa e Pueblo Indígena. Organisashon di Komunidat: El ta un e figura importante den organisá demostrashonnan pasífikamente i eventonan di komunidat, manera e “Beach Party” protesanan, ku ta combiná e partisipashon públiko ku edukashon ambiental. Esakinan ta yuda pa mustrá e impakto di e desaroyo excesivo i pa uni e komunidat riba prátikanan sostenibel. Siensia di Sostenibilidat i Konsultoria: Nigel a krea su karrera como un siensia di sostenibilidat, spesialisa den kambio di klima, konservashon di biodiversidat, i drechtenan di e Pueblo Indígena. Su trabao a inkluí rolnan tanto den sektornan di organisashon sin ganansa como den sektornan korporativo, kaminda el a kontribuí pa planifikashon estratégico di sostenibilidat, manera pa asisti den praktikannan agro-ekológiko i proyektonan di konservashon ku ta basa riba e komunidat. Representashon Internashonal: Reconosí pa su liderato, Nigel a wordu selekshoná pa e Caribbean Climate Justice Leaders Academy pa representá Aruba na plataforma global manera COP29. Su rol internashonal ta demostrá su influencia i su kompromiso pa duna bocho na e preocupashonnan di su komunidat den diskushonnan global riba klima. Arte Multidisiplinario A mas ku su aktivismo i siensia, Nigel ta ekspresá su perspektivanan a través di su arte. Su trabao creativo ta kompletá su aktivismo, duna un narrashon visual pa e asuntunan ambiental i sosial cu Aruba ta enfrenta. Nigel Maduro, ku su kombina di formación akademiko riguroso, aktivismo “hands-on”, i ekspreshon creativo, ta un forsa dinamiko den e lucha pa sostenibilidat ambiental i drechtenan di e Pueblo Indígena den Aruba i den e región di Caribe. {{Appendix}} ------------ {{Variante|a}} {{Databox}} '''Nepotismo''' ([[latin]]: ‘nepos’, nietu; desendiente; primo) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan altu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. nl.wiki:Nepotismo (< latin ‘nepos’, nietu; desendiente; primu) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan haltu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. Den un sentido mas smal, e ta trata di faboresé parientenan, komo un forma di faboritismo. Un proverbio hulandes ku originalmente ta relashoná ku esaki ta bisa: “E bloed kruipt woer ‘t neet kin goon”, kier men ku nepotismo ta tuma lugá skondí (kruip of kröp) en bes di abiertamente (drechi). Sanger ta wòrdu usá einan komo un término bieu pa parentesko. Efektonan Ta probabel ku kasi ningun organisashon ta liber di nepotismo. Ta tipikamente humano pa (kier) duna un bentaha òf nombramentu na un persona di mesun pensamentu, òf por lo ménos un hende ku un konosé. Esaki lo ta apliká mas fuerte si ta nesesario di koperashon a largu plaso. I niun hende lo ke nombra un hende boluntariamente òf otorgá un trabou si e ta odia e otro persona ei. Sinembargo, nepotismo por bira indeseabel ora e tuma proporshonnan muchu grandi, ku otro palabra: ora un hende laga e laso di famia òf amistat pisa mas pisá ku e rekisitonan di kompetensia di e nombramentu òf asignashon. Esaki ta reflehá ora un hende ta wòrdu nombrá na un puesto òf risibí un nombramentu òf supsidio miéntras ku e no ta kumpli ku e rekisitonan, ta relativamente yòn òf sin eksperensia, òf ora e nombramentu aki ta na kosto di (inkluso) kandidatonan mihó kalifiká. Kualke krítika ta wòrdu ignorá òf ta kondusí na un kontesta fuerte di e organisashon. Nepotismo por ta un forma di patronahe, kaminda e patron ta yuda e kliente den su karera. E servisio por ta resiproko tambe riba un base informal di ‘quid pro quo’: si bo laba mi lomba, lo mi laba esun di bo. Al fin i al kabo, un bono ta wòrdu kreá a base di kua e benefisiario por spera ku e benefisiario hasi algu a kambio. Por ehèmpel, A, kende su kompania di bion dòler ta un kliente di un firma di kontabilidat, por pone preshon riba e firma ei pa nombra B komo partner. E ora ei A lo spera ku B no ta hasi muchu alboroto tokante firmamentu di kuenta anual, asta si nan por ta dudoso. Nepotismo eventualmente por kondusí na un redukshon di kalidat, pasobra e personanan nombrá no tin òf no tin sufisiente e kalidatnan rekerí pa e funshon. E efectonan negativo di esaki por wordo absorba te cierto grado door di empleadonan experencia, pero esaki tambe tin su limitenan y ta depende tambe di e boluntad di e personanan ey pa haci trabou pa cual nan no ta haya credito. E ta kondusí tambe na peliger moral, ora e persona sa ku tin un patron ku lo proteh’é di krítika di otronan. Hende sa ku nan por keda sinta di tur manera, loke na su turno por ta un insentivo pa sigui polítikanan mas riesgoso. E por kita tambe e insentivo pa hasi e trabou bon na promé lugá. Finalmente, nepotismo por kondusí na pèrdida di konfiansa bou di e públiko òf empleadonan di un kompania, loke por kondusí na intrankilidat. Al fin i al kabo, esnan mihó kalifiká no ta mira nan esfuersonan rekompensá, de echo, otronan ta kaba ta mustra nan plumanan. Pa un empresa e por kondusí na un redukshon den e boluntat pa hasi un esfuerso i un èksodo di mihó trahadó i kliente, pa paisnan na un boluntat redusí pa obedesé gobièrnu òf paga belasting, i emigrashon di trahadónan kualifiká en partikular. A largu plaso, nepotismo por destruí un organisashon òf pais. ==Formanan di nepotismo== En prinsipio, nepotismo por hunga un ròl den kualke bentaha, pero normalmente e ta konserní e siguiente situashonnan: * Sita * Suseshonnan * Premionan di supsidio; * Fiansa * Promoshonnan (dentro di kompanianan i organisashonnan) * Otorgashon di pedido, konseshon, pèrmit i kontrakt; * Sera wowo pa erornan di un hende, soportá largu den sanshonnan atministrativo i penal; * Sosten públiko òf sekreto durante elekshon. Ta difísil pa imaginá nepotismo den posishonnan elekto, pero e por sosodé einan tambe (hopi bia indirektamente). Al fin i al kabo, elekshonnan por wòrdu manipulá dor di, por ehèmpel, indusí kandidatonan kontrali pa retirá, ekspresá públikamente sosten na un kandidato partikular, duna sosten finansiero na e kandidato òf influensiá medionan di komunikashon di manera ku nan ta ekspresá solamente puntonan di bista positivo tokante e kandidato. Den sierto paisnan, fraude di votashon direkto òf intimidashon di votadónan tambe ta posibel. Nepotismo tambe ta posibel denter di organisashonnan privá. Por ehèmpel, un direktor (senior) por ke otorgá e nombramentu òf kontrato na un miembro di famia òf amigu, òf por wòrdu poné bou di preshon di pafó. E preshon ei hopi bia ta bini di un hende ku un medio di poder i por, por ehèmpel ------------------------------- == Cinema na Aruba == (Oranjestad)—During the span of over 100 years, Aruba only saw five '''open air movie theatres'''. Now practically obsolete on the island, these theaters were once frequently visited by locals and migrants in the 20th century. The first open air theater was constructed in 1920 and was commissioned by Shon Eduard (Eddy) de Veer. This theater was located at the Hotel Colombia in Oranjestad, which is now where the Aruban census office is located. The theater was simple; it only consisted of a screen, and visitors had to bring their own chairs to enjoy the popular silent movies of the time. American migrants who worked in the refinery and lived in the Lago Colony in Sero Colorado also had their piece of the pie with their Open air Theatre, which formed part of the Esso Club, also known as the Pan-Am Club. It was at this theater that “Talkies” were first streamed, movies with sound. This theater mostly streamed American blockbusters for the American expats, this way making sure that these migrant were not missing out on entertainment from their home land. In the 1950’s and 60’s, Savaneta saw their own open air theater, located in front of the Marinier’s Kazerne (Marine Barracks). This theater was mostly visited by the neighboring marines, who didn’t have much entertainment other than movies at that time. The last and most recent open air theater was constructed in the form of a drive-in theater. A popular American concept, the Drive Inn located in Balashi was a hot spot for teenagers, who had the habit of cramming all their friends in one car to go see the movies. For this phenomenon there was a separate price that you had to pay called the “car crash”. This theater closed around 2012, but was re-opened during the pandemic in July 2020, where movies were streamed on a gigantic screen set up in front of stacked containers. However, this nostalgic form of entertainment did not last very long as it was closed again only a year or two later. Nowadays you can still see the stacked containers when you drive near the bridge in Balashi.<ref>“De kolibrie op de rots en meer over de geschiedenis van Aruba” by Evert Bongers. </ref> ------------------------- Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten {{Databox}} '''Matrimonio di mesun sexo''' no ta wordo ehecuta na Aruba, Curaçao, of Sint Maarten, cu ta paisnan constituyente di Reino Hulandes. E islanan tabata obligá despues di vários sentensia di korte pa registrá kualke matrimonio (inkluso matrimonio di mesun sekso) registrá den Reino, pero esaki ta konsiderá prinsipalmente derechonan di residensia, i nan no mester duna matrimonionan di mesun sekso e mesun efekto hurídiko ku sekso opuesto matrimonionan.[1] Matrimonio den e teritorio Oropeo di Hulanda, meskos ku den e munisipionan Karibense di Boneiru, Sint Eustatius i Saba,[2] ta habrí pa kualke dos persona sin importá sekso. Aruba a reconoce sociedadnan registra cu ta brinda casi tur e derechonan y beneficionan di matrimonio desde september 2021. E mesun luna ey, un corte mas abao na Curaçao a dicta cu stroba parehanan di mesun sexo di casa ta viola e disposicionnan di igualdad di Constitucion di Curaçao, pero a laga e desishon di si mester legalisá matrimonio di mesun sekso te na Parlamento di Curaçao.[3] Na december 2022, Corte Conhunto di Husticia di Aruba, Curaçao, Sint Maarten, y di Bonaire, Sint Eustatius y Saba a dicta cu e prohibicion di matrimonio di mesun sexo di Aruba y Curaçao tabata inconstitucional. E òrdu di korte tabata programá pa drenta na vigor dia 7 di mart 2023 si no a apela esaki na Korte Supremo di Hulanda; sinembargo e gobiernonan di tanto Curaçao como Aruba ---------------------------------------- {{Databox}} Un '''estado di derecho''' ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Rechtsstaat (aleman: [ˈʁɛçt͡sˌʃtaːt] ⓘ; lit. “estado di lei”; “estado hurídiko”) ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Un Rechtsstaat ta un estado konstitushonal den kua e ehersisio di poder gubernamental ta limitá pa lei.[1] E ta estrechamente relashoná ku “konstitushonalismo” ku hopi bia ta mará na e konsepto Anglo-Merikano di estado di derecho, pero ta diferensiá di dje den enfatisá tambe loke ta hustu (p.e., un konsepto di korekto moral basá riba étika, rashonalidat, lei, lei natural, religion, òf igualdat). Pues e ta lo kontrario di Obrigkeitsstaat (aleman: [ˈoːbʁɪçkaɪ̯t͡sʃtaːt] ⓘ) òf Nichtrechtsstaat (un estado basá riba e uso arbitrario di poder),[2] i di Unrechtsstaat (un no-Rechtsstaat ku e kapasidat pa bira unu despues di un periodo di desaroyo históriko).[3] Den un Rechtsstaat, e poder di estado ta limitá pa asina protehá siudadanonan di e ehersisio arbitrario di outoridat. E siudadanonan ta kompartí libertatnan sivil basá legalmente i por usa e kortenan. Den pensamentu hurídiko kontinental di Europa, e Rechtsstaat ta wòrdu kontrastá ku tantu e estado polisial komo e État légal.[4] {{Appendix}} -------------------------------------- '''Polítika''' ta e manera cu e conflictonan di interes di grupo y individuonan ta wordo expresa den un sociedad - generalmente a base di negociacionnan - na e varios nivel administrativo y sosial. Unda e liña di division ta core entre lo politico y lo etico y social ta un pregunta tocante cua tin hopi diferencia di opinion. Mayoria di erudito ta reconoce cu mester tin cierto potencial pa e uso di poder òf violensia pa un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko — disidí un konflikto polítiko por lo general ta enserá un kambio di poder di un grupo òf persona pa otro. Un otro definicion ta cu politica ta inclui e sèt di aktividanan relaciona cu tumamento di desicion di grupo of otro formanan di relacionnan di poder entre individuo, manera e distribucion di recursonan of status social. Un hende ku ta ocupa un funcion of posicion den [[Polítika|politica]] ta wordo yama un politico. Politisacion ta komvertí un tema esencial; no-politico den un asunto politico pa asina provoca un discusion politico tocante di dje. [[Category:Polítika]] ---------------------------------------- * gabinete di minoria --------------------------------------- '''Hefe di estado''' ta ---------------------------- *gabinete (politica) * izquierdista * pais * eleccion --------------- ----------------------- == Miembro i elekshon == Parlamento Oropeo a wòrdu fundá na 1952; su kompetensianan a wòrdu ampliá varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan pa miembronan di parlamento (MEP); promé ku esei e miembronan tabata bini for di kada estado-miembro di Union Oropeo. E parlamento tin 705 miembro, ku mester oumentá na 720 despues di e elekshonnan oropeo dia [[6 di yüni]] [[2024]]. E ta representa e di dos electorado democratico mas grandi na mundu (despues di Parlamento di India), ku un electorado di 375 mion votadó eligibel na 2009.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/07/AR2009060702402.html |title=Conservatives Post Gains In European Elections |author1=Brand, Constant |author2=Wielaard, Robert |agency=Associated Press |newspaper=The Washington Post |date=8 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref>{{cite news |author=Ian Traynor |url=https://www.theguardian.com/politics/2009/jun/07/eu-elections-social-democrats |title=Misery for social democrats as voters take a turn to the right |work=The Guardian |location=UK |date=7 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref name="18 new MEPs take their seats">{{cite web |url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |title=18 new MEPs take their seats |publisher=European Parliament |date=10 January 2012 |access-date=14 February 2012 |archive-date=11 May 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511172955/http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |url-status=dead }}</ref> Kada un di e 27 estado-miembro di EU tin un kantidat fiho di asiento parlamentario, ku ta dependé di e kantidat di habitante. Esaki ta varia for di 6 asiento pa [[Malta]] te na 96 pa [[Alemania]]. For di 1 di febrüari 2020 [[Hulanda]] tin derecho riba 29 di e 705 asiento i pa e termino 2024-2029 esaki lo oumenta pa 31 asiento. Siudadanonan hulandes di [[Reino Hulandes]], irespekto unda nan ta residensiá, tin derecho di voto pa parlamento oropeo; pa residentenan di [[Karibe Hulandes]] esaki a bai na vigor desde aña 2009. E miembronan di parlamento oropeo ta wòrdu eligí kada sinko aña mediante elekshon general direkto i sekreto. Sinembargo, te ku 2019 e partisipashon a baha na kada turno di votashon, for di 65% na 1979 te cu 50% na 2009, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan. For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di parlamento oropeo. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] The Parliament is composed of 705 members (MEPs), due to rise to 720 after the June 2024 European elections. It represents the second-largest democratic electorate in the world (after the Parliament of India), with an electorate of 375 million eligible voters in 2009.[2][3][4] en.wiki:E parlamento ta konstituí pa 720 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Parlament Oropeo a wordu funda na 1952; su kompetensianan a wordu amplia varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan general direkto i sekreto ku ta tuma luga kada sinku ana, promé ku esei e miembronan di parlamento tabata bini for di kada pais. E parlamento ta konstituí pa 751 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Pasobra e MEPnan ta bin di diferente pais, nan ta papia diferente idioma (24 na 2013) den Parlamento. Nan tin un derecho protehá riba e promé idioma (multilingüismo), i Parlamento mester di hopi intérprete. Diferente di otro gruponan internacional di politico, MEP no ta sinta den grupo di pais, pero nan ta sinta banda di personanan ku ta komparti nan ideanan. E dos gruponan mas grandi ta e "Partido Popular Oropeo-Demokratanan Oropeo" i e "Partido di e Sosialistanan Oropeo". Pero e gruponan aki ta traha huntu pa yega na un akuerdo, p'esei nan no ta bringa pa traha un lei si e otro grupo no ta gusta dje. De parlementsleden organiseren zich in fracties i; op basis van een gemeenschappelijke politieke overtuiging en niet op basis van hun land van herkomst. Momenteel zijn er in het Europees Parlement zeven fracties en een aantal 'niet-ingeschreven' leden. De fracties komen voort uit meer dan honderd nationale politieke partijen. E miembronan di Parlamento Europeo ta wordo eligi cada cinco aña via eleccion general. Sinembargo, te cu 2019 e participacion a baha na cada turno di votacion, for di 65% na 1979 te cu 43% na e eleccionnan di 2009. Durante e último elekshonnan Europeo di mei 2019 e partisipashon tabata di 50%, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan.[1] 2] For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di Parlamento. Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Alle 27 lidstaten hebben afhankelijk van het inwonersaantal een vast aantal zetels. Dit loopt uiteen van 6 zetels voor Malta tot 96 voor Duitsland. == Reino Hulandes == In de zittingsperiode van 2 juli 2019 tot en met 2024 waren 33 personen afgevaardigden van Nederland in het Europees Parlement. Nederland had aanvankelijk 26 zetels na de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019. === Karibe Hulandes === Dit wetsvoorstel breidt in de Kieswet het kiesrecht voor de leden van het Europees Parlement uit tot alle Nederlanders die op de Nederlandse Antillen en Aruba wonen. Aanleiding voor deze wijziging zijn uitspraken van de Raad van State (200404446/1b en 200404450/1b) en het Europese Hof van Justitie (C-300/04) waarin zij stellen dat er mag geen onderscheid mag zijn tussen Nederlanders buiten Europa die nu Europees kiesrecht hebben en Nederlanders in Aruba en de Antillen die dat nu niet hebben. De regel dat Arubanen en Antillianen alleen kunnen stemmen voor het Europees Parlement als zij ooit tien jaar in Nederland hebben gewoond komt te vervallen. Bij de verkiezingen van 2009 konden kiesgerechtigden in Aruba en de Nederlandse Antillen voor het eerst stemmen voor het Europees Parlement. Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009.[23] De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%, aanzienlijk hoger dan de opkomst van 36,8% onder Nederlanders in Nederland.[24] Men bedenke daarbij echter wel dat het totaal aantal inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen in 2009 rond de 330.000 lag,[25] en dat dus maar een klein percentage de moeite heeft genomen zich te laten registreren als kiesgerechtigde. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] ---------------------------- * Muhe * Constitucion * Globalisashon * Progaganda * Cancion ---------------------------- '''Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel''' (☆ [[28 di yanüari]] [[1916]] na [[Kòrsou]] - † [[23 di sèptèmber]] [[2007]] na Kòrsou) tabata un lingwista di [[Kòrsou]] i luchadó di resistensia na [[Hulanda]] durante di [[Di Dos Guera Mundial|Segundo Guera Mundial]]. == Biografia == Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di [[Gerald Sprockel|Cor Sprockel]] i sobrino di [[John Horris Sprockel]], ambos politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na [[Tilburg]]??. Na 1940 el a graduá pa MO-A [[ingles]].<ref name="AD">{{citeer web|url=http://www.norberthendrikse.nl/sprockel.pdf|titel=Tirso Sprockel als verzetsstrijder|werk=[[Antilliaans Dagblad]]|auteur=Hendrikse, Solange|datum=2020-10-24|bezochtdatum=2024-04-25}}</ref> E guera na Hulanda ta strob'é pa bolbe su isla natal; na 1942 e ta kasa ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg i ta kuminsa un famia. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Na Hulanda su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, den sus aktividatnan di resistensia el a traha huntu ku dos studiante [[Antias Hulandes|antiano]]: [[Boy Ecury]] i [[Delfincio Navarro]]. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via [[Spaña]] pa [[Inglatera]]. Na 1945 Sprockel ta regresa Korsou i ta bira dosente na Thomas College. Despues di a okupá varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di [[Antias Hulandes]].<ref name="AD"/> E tabatin tambe lasonan estrecho ku diferente fundashon una e tabata forma parti i e direktiva; manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking ([[Sticusa]]). Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997). Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel". == Honor == Durante su bida Sprockel a risibí varios kondekorashon: Kabayero den [[Orden di Leon Hulandes]] (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di verkennerij. explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na [[University of Curaçao|Universidat di Antia Hulandes]] pa su dedikashon na [[Papiamentu]]. ==Literatuur== * Tirso Sprockel - ''De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw'', essay 1999 ==Externe link== * [http://www.papiamentu.nl Mede door Sprockel opgezette site over het Papiamentu] {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Sprockel, Tirso}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Kòrsou]] [[:Category:Papiamentista]] * Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd. De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.<ref>Sportveld Janwé krijgt nam ”Tirso Sprockel”. "Amigoe". Curaçao, 10-09-1985, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643391:mpeg21:p007</ref> * algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990 * president college curatoren UNA - 1979 * Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die deze kerlijke erkenning kreeg in 1988.<ref>TIRSO SPROCKEL: NAMENS PROCESSIE AANVAARD Voor eerst Antilliaan onderscheiden met Sylvester orde Mgr. Ellis: met talenten door Sprockel gewoekerd. "Amigoe". Curaçao, 16-06-1988, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642163:mpeg21:p011</ref> -------------------- Te bewerken naar Papiaments: * [[Lijst van scholen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen in de Nederlandse Antillen]] * [[Lijst van ministers van Economische Zaken van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Economische Ontwikkeling]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Aruba]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Sint Maarten]] * [[Lijst van ministers van Justitie van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Justitie]] * '''ABBA''' Amateur Baseball Bond Aruba ([[:it:Federazione di baseball di Aruba|it]]) * '''CBF''' Curacao Baseball Federation ([[:it:Federazione di baseball di Curaçao|it]]) ------------------------ == Preparacion Bandera di Aruba== Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976; A DICIDI: ----------- == Gabinete Mercelina == Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta [[Luc Mercelina]] (URSM). [[Veronica Webster]] (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i [[Grisha Heyliger-Marten]] (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon. [[Marinka Gumbs]] (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, [[Raeyhon Peterson]] (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, [[Christophe Emmanuel]] (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia. [[Patrice Gumbs]] (PFP) i [[Gracita Arrindell]] (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten. --------------------- {{Databox}} '''Parlamento di e teritorio Kòrsou''', ofisialmente ''Staten van het gebiedsdeel Curaçao'' i abreviá ''Staten van Curaçao'') tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla [[Kòrsou]], [[Aruba]], [[Boneiru]], [[Sint Maarten]], [[Sint Eustatius]] i [[Saba]]. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e [[Konseho Kolonial]] i predesesor di [[Parlamento di Antias Hulandes]]. == Nomber == Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di [[Reino Hulandes]]. Asina, e aña ei e nòmber [[Kòrsou i Dependensianan]] a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou. == Konstelashon == Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan. == Repartishon di asiento == Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i [[Islariba]]. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. == Elekshon == Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13] E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente: {| class="wikitable" style="text-align:left;" !colspan=1 rowspan=2 style="color: gray"|&nbsp;Miembro !colspan=4 style="color: gray"|&nbsp;Periodo parlamentario 1938-1942 |- ! rowspan="1" style="color: gray"|&nbsp;Repartishon ! style="color: gray"|&nbsp;Nòmber ! style="color: gray"|&nbsp;Partido ! style="color: gray"|&nbsp;Remarke |- | rowspan="10" style="color: gray"| Elegí | rowspan="6" |Curacao | [[Moises Frumencio da Costa Gomez|Moises da Costa Gomez]]|| rowspan="3" |CKP || |- | Ernesto Cecilio Martijn || |- | Adolphe Desertine || |- | J. Capriles || rowspan="2"|lijst Capriles-Rustige || |- | J. Rustige || |- | Willy Maal ||lijst Jonckheer-<br/ >Suarez-Maal || |- | rowspan="2"| Aruba | Jacobo Arends || rowspan="2"|Katholieke partij Aruba || |- | Jean M. de Cuba || |- | rowspan="1"| Bonaire | John de Jongh || CKP || |- | rowspan="1"| Bovenwinden | W.R. Plantz || || |- | rowspan="5" style="color: gray"| Benoemd | rowspan="5" |Curacao | [[John Sprockel]]* || || benoemd statenvoorzitter |- | Isaac Capriles || || |- | Salomon Alfred Senior || || |- | Carel Nicolaas („Cai") Winkel* || || |- | Ph. Bichon van IJsselmonde* || ||na 1940 remplasa pa F. Vromans. |- |} *) oudlid Koloniale Raad {{Appendix}} [[:Category:Karibe Hulandes]] ---------------------------------------------- {{Variante|a}} {{Databox}} {{Infobox person | name = Anouk Balentina | image = | caption = | term = | monarch = | predecessor = | birth_date = [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] | occupation = hurista, activista y ambientalista | party = }} '''Anouk Balentina''' (☆n. [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] na [[Aruba]]) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista [[Aruba]]no. == Bida == Anouk Balentina a nase i lanta den bario di [[Parkietenbos]].<ref>[https://dossierkoninkrijksrelaties.nl/2023/01/30/open-brief-aan-de-koning/ Open brief aan de Koning]. Dossierkoninrijksrelaties.nl (30 di januari 2023)</ref> Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos.<ref>http://magazine.xclusivomagazine.com/2002-april-magazine-aruba#!entrevista-anouk-balentina-457</ref> Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente.<ref>[https://awemainta.com/wp-content/uploads/2022/07/awe1907.pdf Caso incinerator Parkietenbos: ciudadano ta bolbe gana caso contra gobierno], Awemainta (19 di juli 2022)</ref> Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020 ---------------------- https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf * Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal * Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho" * Template:Página Prinsipal Articulo destaca ------------- {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} '''Dr. Horacio E. Oduber Hospital''' (HOH) ta un [[hospital]] general di tamaño mediano na [[Aruba]]. E ta situa nortwest di e [[kapital|capital]] [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa [[Arend Petroleum Maatschappij]]. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia [[5 di mart]] [[1977]] den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di [[Hulanda]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:010639094:mpeg21:a0065|titel=Gedeputeerde Leo bedankt Nederland en bisdom. Ziekenhuis onder zware politiebewaking geopend|werk=[[Amigoe]]|datum=1977-03-07|bezochtdatum=2024-02-22}}</ref> Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion ''Stichting Ziekenverpleging Aruba''.<ref>[https://www.arubahospital.com/about-hoh/board-of-directors/ Board of Directors], Website oficial HOH</ref> HOH ta afilia na ''[[Dutch Caribbean Hospital Alliance]] (DCHA)'', un organisacion cooperativo di hospitalnan den [[Karibe Hulandes|Caribe Hulandes]].<ref>{{nl}}[https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/02/10/oprichting-ziekenhuiscooperatie-dutch-caribbean-hospital-alliance-een-feit Oprichting ziekenhuiscoöperatie “Dutch Caribbean Hospital Alliance” een feit], Rijksoverheid (10 di februari 2021)</ref> == Historia == Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat.<ref name="Ancho">{{Citeer web|url=http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|titel=Historische figuren: Horacio Oduber|werk=Historiadiaruba.aw|datum= |bezochtdatum=1 mei 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230802180232/http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|archiefdatum=2023-08-02}}</ref> E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas.<ref name="Ancho"/> E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia. Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920. [[File:BNA-DIG-HARTOG-CAHA-001-014-008.jpg|thumb|left|Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)]] [[File:Voormalig ziekenhuis San Pedro de Verona.jpg|thumb|220x220px|left|Entrada di San Pedro de Verona]]Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di [[Lago Oil & Transport Company|Lago]] na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.<ref>{{nl}}[http://www.skipr.nl/actueel/id2829-vumc-versterkt-band-met-arubaans-ziekenhuis.html VUmc versterkt band met Arubaans ziekenhuis], 4 di december 2009</ref> Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso.<ref>[http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/news/latest-news/2064-renovatie-en-nieuwbouwplannen-van-het-horacio-oduber-hospitaal-hoh Renovatie- en nieuwbouwplannen van het Horacio Oduber Hospitaal (HOH)]</ref> Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022. == Servicionan == Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar. E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.<ref>[https://www.overheid.aw/informacion-tocante-servicio/cuido-y-salud-sub-topics_47801/item/hospital-dr-horacio-oduber-hoh_41386.html Hospital Dr. Horacio Oduber (HOH)], Gobierno di Aruba website oficial</ref> Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di [[Boneiru|Bonaire]] y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di [[Kòrsou|Corsou]] pa Aruba. == Galeria == <gallery widths="200" heights="200"> Oduber Hospital 21 30 49 855000.jpeg|Compleho di Horacio Oduber Hospital Oduber Hospital 21 30 42 124000.jpeg|Entrada principal di e hospital Oduber Hospital 21 31 33 124000.jpeg|Fachada di edificio B </gallery> --------------------- Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022. Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia. Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY. ------------------- '''E Konstitushon di Sint Maarten''' (na [[ingles]]: Constitution of Sint Maarten; [[hulandes]]: '''Staatsregeling van Curaçao''') ta e areglo legal konstituyente di pais [[Sint Maarten]], ku ta forma parti di [[Reino Hulandes]]. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan == Historia == E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e [[Konseho Insular]] dia 21 di yüli 2010.[1] 1] E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes. E konstitushon a drenta na vigor dia [[10 di òktober]] [[2010]], ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá. == Contenido === E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan: Tereno i unidat * Derecho Fundamental * Gobièrnu i e minister mandatario E Estadonan * Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente * Lejislashon i gobernashon * Hustisia, Ministerio Públiko i Polis Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal. E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente: * Capitulo I - Derecho Fundamental * Capitulo II - Gobierno * Capitulo III - [[Parlamento di Aruba|Parlamento]] * Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho * Capitulo V - Legislacion y Gobernacion * Capitulo VI - Husticia y poder hudicial * Capitulo VII - Disposicion final {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Staatsregeling van Sint Maarten}} {{References}} }} [[:Category:Gobièrnu]] [[:Category:Sint Maarten]] == Mira tambe == * [[Antias Hulandes]] * [[Disolucion di Antia Hulandes|Disolushon di Antias Hulandes]] ---------------------------- zie encyclopedia NA/CUR '''Raad van State di Reino Hulandes''' (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di The '''Council of State''' ({{lang-nl|{{Audio|Nl-Raad van State.ogg|Raad van State}}}}) is a [[constitution]]ally established advisory body in the [[Netherlands]] to the [[Cabinet of the Netherlands|government]] and [[States General of the Netherlands|States General]] that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.<ref>{{cite web|url=http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|title=The Council of State|access-date=2013-02-02|archive-date=2013-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130115200809/http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|url-status=dead}}</ref> {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Raad van State}} {{References}} }} [[:Category:]] --------------- {{Variante|c}} {{Databox}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =65395301|titulo=Sababank}} {{References}} }} [[Category:Karibe Hulandes]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Jacob Wit}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wit, Jacob}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Antias Hulandes]] -------------------- Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki) --------------------- '''Aanmaken''': * {{CUW}} : [[Medardo de Marchena]] - [[Manuel Fray]] - [[Joseph Sickman Corsen]] - shon Win Hoyer - Jan Gerard Palm - [[Yandi Paula]] - [[Mongui Maduro]] - [[Gibi Basilio]] - [[Jose Capricorne]] - Plaza hotel curacao (en.wiki) - [[Chin Behilia]] - [[Rene Römer]] - [[Paul Comenencia]] * {{ABW}} : [[Lista di gezaghebber di Aruba]] (nl.wiki) - [[Chiara Petrocchi]] (taekwondo) - [[Kanisha Sluis]] (en.wiki) - Akisha Albert (en.wiki) - * General: [[Etnografia]] - [[Seramika]] - [[Leonel Messi]] (ht.wiki) - [[gobiernu]] - politiko - konstitushon - estado - pais? - [[Madurodam]] * nl.wiki: Nederlands Caribisch Soortenregister (Dutch Caribbean Species Register) - Casearua tremula (Palu di Boneiru of Kenepa spirito) * no.wik: Shete Boka nasjonalpark - * en.wiki: Bandariba '''Verbeteren/aanvullen''': * [[Coca-Cola]] - [[Skandinavia]] - [[Rastafari]] - [[Guera Friu]] - [[Yuana]] - [[Jazz]] - [[One Piece]] - [[Nydia Ecury]] - [[Boven Bolivia]] / Plantage Bolivia (bnn/vara joop) - [[Guillfred Besaril]] (https://24ora.com/geoffrey-wever-gobierno-a-tuma-e-paso-corecto-den-caso-di-guillfred-besaril/) == Curaçao == # December 1, 1796: [[Johann Lauffer]] overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.<ref>{{cite book|url=https://pure.knaw.nl/portal/en/publications/cura%C3%A7ao-in-the-age-of-revolutions-1795-1800 |title=Curaçao in the Age of Revolutions, 1795–1800 |chapter=The Patriot coup d’état in Curaçao, 1796| last1=Fatah-Black |first1=Karwan| publisher=[[KITLV]] |location=Leiden|year=2011|isbn=978-90-6718-380-2|page=123}}</ref> ----------- == Historia di ATA == Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante. Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.<ref>https://awemainta.com/wp-content/uploads/2024/02/AM240221.pdf Ta rindi honor na tur ex-director di Aruba Tourism Bureau y Aruba Tourism Authority], Awemainta (21 di februari 2024) </ref> * Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010? {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=en|oldid =1159849385|titulo=Spoken word}} {{References}} }} [[:Category:Musika]] ------------------ * [[:en:Wikipedia:Administrators' reading list]] * https://nl.wikibooks.org/wiki/Handboek_MediaWiki * https://translatewiki.net {{NPOV language}} {{Refimprove}} {{stub}} -------------------------- == Hooiberg == Na 1988 a embeyece '''Hooiberg''' pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642486:mpeg21:a0078|titel=Hooiberg wordt toeristenoord|werk=[[Amigoe]]|datm=1987-08-20|bezochtdatum=2022-11-15}}</ref> De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero. Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico. --------------- '''Jay Bryant Haviser''' (21 di november [[1955]] na ... ) ta un arkeologo merikano. NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean. tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155 OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A. Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten ------------------ '''Madurodam''' is een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se [[Miniatuurpark|miniatuurstad]] in [[Den Haag]] op een [[Schaal (verhouding)|schaal]] van 1 op 25,<ref>De Erasmus- en van Brienenoordbruggen zijn gebouwd op de grotere schaal van 1:12. Op 1:25 zou men er niet overheen kunnen lopen.</ref> geopend op [[2 juli]] [[1952]] aan het George Maduroplein. Dit toeristische [[attractiepark]] trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers.<ref>Op [https://web.archive.org/web/20160312195102/http://nieuws.nl/algemeen/20130108/meer-bezoekers-voor-madurodam/ nieuws.nl] meldt het park zelf 739.000 over 2013, een stijging van 36% ten opzichte van 2011. Omgerekend zouden er dat laatste jaar dus rond de 550.000 geweest moeten zijn. De organisatie spreekt min of meer standaard van 1 miljoen per jaar, een cijfer dat door ''[http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/3486389/2013/08/03/1-miljoen-bezoekers-trok-Madurodam-het-afgelopen-jaar.dhtml Trouw]'' wordt gemeld over 2013. Er bestaan geen andere cijfers dan die door het park zelf verstrekt worden.</ref> Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals [[Legoland Billund]]<ref>{{Citeer web|url=http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|titel=nieuws|bezochtdatum=2020-10-24|werk=www.miniland.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201027034227/http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|archiefdatum=2020-10-27|dodeurl=nee}}</ref> en het [[Disneyland Park (Anaheim)|Disneyland Park in Anaheim]].<ref>{{Citeer boek|titel=Walt Disney's Disneyland|auteur=Nichols, Chris, 1971-|medeauteurs=Nichols, Charlene (Archivist),|url=https://www.worldcat.org/oclc/1018083433|plaats=[Köln, Germany]|ISBN=978-3-8365-6348-2}}</ref> Het is genoemd naar [[George Maduro]], een [[Curaçao (hoofdbetekenis)|Curaçao]]se student die zich tijdens [[Duitse aanval op Nederland in 1940|de meidagen van 1940]] als [[cavalerie]][[officier]] onderscheidde in [[Duitse aanval op Nederland in 1940#De slag om de residentie|de slag om de residentie]], en in februari 1945 in concentratiekamp [[Dachau (concentratiekamp)|Dachau]] overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.<ref>[https://www.madurodam.nl/nl/organisatie/geschiedenis/ ''Wie was George Maduro?''], madurodam.nl</ref> ---------- == Aloe == Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru. === Islanan ABC === Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. <ref>Encyclopedie van de Nederlandse Antillen, H. Hoetink (1969)</ref>Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd. De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat.<ref name="Aloe">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php@f13option=com_content&task=view&id=46&Itemid=32 Aloe/Mon Plaisir], Historia di Aruba</ref> De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.<ref name="Aloe"/> Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi. aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan). Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen. ==== Uzo ==== Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe.<ref>Remedinan di tera, Grupo di Noord, 2010</ref> Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan. {{Appendix}} -------------------- '''Francesco Corallo''' ([[Catania (stad)|Catania]], [[Italië]], [[1960]]<ref name=":1">{{Citeer web|url=https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|titel=La vita d'azzardo di Francesco Corallo tra il padre boss e l'entourage di Fini|bezochtdatum=2018-10-14|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2013-08-04|werk=La Repubblica|uitgever=|taal=it|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728155350/https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|archiefdatum=2020-07-28}}</ref>), ookwel bekend als “King of the Slots”,<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-claims-his-phone-was-hacked-on-orders-of-italy-and-the-netherlands |titel=Corallo claims his phone was hacked on orders of Italy and the Netherlands |datum=18 januari 2022 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |taal=en}}</ref> is een [[Italië|Italiaans]]-[[Nederland|Nederlands]]<ref name=":3" /> [[zakenman]] en [[Casino (gokken)|casino]]-eigenaar op het [[Caribische eilanden|Caribische eiland]] [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]].<ref name=":5" /> == Levensloop == Corallo bezit diverse casino's, waaronder drie in Sint-Maarten<ref>{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |titel=Corallo will rebuild Starz Casino in Cupecoy |datum=2018-01-19 |bezochtdatum=2019-12-19 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> en daarnaast ook in Santo Domingo en [[Panama (land)|Panama]]. Voorheen bezat hij ook een gokgelegenheid in [[Curaçao]], maar daar verloor hij zijn licentie nadat zijn naam boven kwam drijven in de praktijken rondom [[Gerrit Schotte]].<ref name=":0">{{Citeer web |url=https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |titel=English/Italian :The Biography Of Francesco Corallo “The Godfather” Of The Caribbean Part 1 |achternaam=Galli |voornaam=Eva |datum=2016-12-14 |bezochtdatum=2018-10-14 |werk=St Maarten News |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728165936/https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |archiefdatum=2020-07-28 |dodeurl=ja}}</ref> Het onderzoek hiernaar kwam aan het rollen na een verzoek om referenties door Schotte aan de Italiaanse regering voor de aanstelling van Corallo in een hoge positie bij een financiële instelling op de Antillen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |titel=Schotte behind bars 18 months |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=6 december 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald Newspaper St. Maarten |uitgever= |taal= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204743/https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Toen Corallo in 2011 gearresteerd werd door de Italiaanse financiële politie (''Guardia di Financa''), beriep hij zich op [[diplomatieke immuniteit]] omdat hij een diplomaat van Dominica zou zijn. Hij bezat namelijk een Dominicaans diplomatiek paspoort dat hij illegaal gekocht had, juist om aan arrestatie in Italië te voorkomen.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/cc-francesco-corallo-bought-his-diplomatic-passport/ |titel=Francesco Corallo bought his diplomatic passport |datum=2017-01-03 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Curaçao Chronicle |taal=en |via=Knipselkrant}}</ref> De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken ging niet mee in zijn claim: hij verklaarde dat diplomatieke immuniteit in het gastland (hier: Italië) niet van toepassing is voor iemand die betrokken is in belangrijke economische activiteiten.<ref>{{Citeer web |url=https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |titel=Inside Dominica IV: Government or enemy of people? |datum=2011-11-18 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dominica news online most popular |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Eind 2016 werd Corallo op [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]] gearresteerd op [[verdenking]] van [[belastingontduiking]], [[Witwassen|witwasserij]], [[Verduistering (misdrijf)|verduistering]] en lidmaatschap van een internationale [[Georganiseerde misdaad|criminele organisatie]]. In afwachting van uitzetting werd hij maandenlang in een [[Philipsburg|Philipsburgse]] [[politiebureau]] in verzekerde bewaring gesteld.<ref name=":2">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |titel=Corallo wins case at Human Rights Court |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=9 oktober 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204746/https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] bepaalde later dat de omstandigheden rond de bewaring van Corallo in St.-Maarten inhumaan waren, maar oordeelde ook dat de bewaring zelf niet onrechtmatig leek.<ref name=":2" /> In augustus 2017 werd Corallo na een juridische strijd door Sint-Maarten uitgeleverd aan Italië.<ref>{{Citeer web |url=https://online.flipbuilder.com/toms/occx/files/basic-html/page37.html |titel=Ayera tardi Francesco Corallo a keda extradita pa Italia |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=2017-08-17 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Awemainta |uitgever= |taal=pap |archiefurl= |archiefdatum= |dodeurl= |via=Online Flipbuilder}}</ref><ref name=":3">{{Citeer web |url=http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/legal-documents/judgments/137-judgements/8062-fransesco-corallo-may-be-extradited |titel=Francesco Corallo may be extradited |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=20 juni 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dutch Caribbean Legal Portal |uitgever= |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=http://www.soualigapost.com/en/news/16220/justice/francesco-corallo-was-extradited-italy |titel=Francesco Corallo (Catania, Italy, 1960) was extradited today to Italy |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=16 augustus 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Souliga Post |uitgever= |taal=en |archiefurl= |archiefdatum=}}</ref> Eenmaal aangekomen in Italië werd hij vrijgelaten<ref name=":4">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son#:~:text=allegedly%20tried%20to%20extort%20his%20son,-Islands%2004%20May&text=PHILIPSBURG%2D%2DGaetano%20Corallo%2C%20father,Italy%20where%20he%20presently%20resides. |titel=Corallo Sr. allegedly tried to extort his son |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=11 mei 2024 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20180613053454/http://curacaochronicle.com/judicial/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son/ |archiefdatum=2018-06-13}}</ref> en een klein jaar later, in juli 2018, keerde hij weer terug naar Sint-Maarten.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/businessman-corallo-returns-to-st-maarten#:~:text=Maarten,-Islands%2026%20July&text=PHILIPSBURG%2D%2DAtlantis%20Group%20owner,in%20Italy%20and%20can%20travel. |titel=Businessman Corallo returns to St. Maarten |datum=2018-07-26 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=the Daily Herald |taal=en}}</ref> In 2016 werd door de aanklager in Rome aan zijn collega's in St.-Maarten gevraagd drie boten van Corallo [[Inbeslagname|in beslag te nemen]] en te verkopen met als doel 215,4 miljoen euro aan onrechtmatige winsten van de zakenman terug te vorderen. Na een juridische strijd waarin Corallo tegen de verkoop van zijn boten streed, gaf een Philisburgse rechtbank in 2019 definitief haar fiat voor de verkoop.<ref name=":5">{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |titel=Court allows prosecutor to sell Corallo’s boats |datum=2019-02-13 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204747/https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> == Persoonlijk == Francesco Corallo heeft een vertroebelde relatie met zijn vader, [[Gaetane Corallo]]. Het is echter onbekend wat voor rol de vader speelt in zijn zoons leven: in 2010 werd door de rechtbank van Rome gesteld dat hun relatie verbroken is en er geen zakelijk verband tussen de twee bestaat. Later werd door de civiele rechtbank van Rome een bevel uitgevaardigd waarin het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken opgedragen werd elke verwijzing van Corallo en zijn broer met hun vader te verwijderen van de website.<ref name=":1" /> In 2016 beschuldigde de vader Francesco weer van geldvervreemding, een voorval dat zo'n dertig jaar eerder plaatsgevonden zou hebben.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/dh-corallo-sr-sticks-to-claim-on-son-expected-his-arrest/ |titel=Corallo Sr. sticks to claim on son, expected his arrest |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=15 december 2016 |bezochtdatum= |werk=Daily Herald |uitgever= |taal=en |dodeurl= |via=Knipselkrant |dodelink=}}</ref> Hier is echter nooit bewijs voor gevonden en Corallo overwoog meerdere [[Smaad|smaadzaken]] tegen zijn vader aan te spannen.<ref name=":4" /> == Referenties == {{References}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =63318783|titulo=Gilbert Wawoe}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wawoe, Gilbert}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Korsou]] qc0zsrdwud6oryaf2xr7xs0dwn3jk8b 164040 164039 2025-06-23T20:18:34Z Caribiana 8320 164040 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ * [[Piet Kasteel]] - [[Representante di Hulanda na Aruba, Corsou y Sint Maarten]] - [[welga general di Aruba di 1977]] - [[SVGA]] - [[hefe di estado]] - [[nepotismo]] - [[Nigel Maduro]] - [[derechista (politika)]] - [[KNSM]] - [[Operashon Nueland]] ------------------ {{Variante|c}} {{Infobox politico| variante = c | nomber = Michèle Russel-Capriles | imagen = Michèle Russel-Capriles.jpg | descripcion = | nomber completo = | fecha nacemento = [[29 di òktober]] [[1968]] | luga nacemento = {{CUW}} | fecha fayecimento = | luga fayecimento = | pais = {{CUW}} | funcion actual= Gobernador interino di Korsou | desde = [[1 di yüni]] [[2019]] | antecesor = | sucesor = | partido = | ofishi = polítiko, artista visual | mama = | tata = | casa = | temporada1 = | funcion1 = | website = }} '''Michèle Russel-Capriles''' (☆ [[29 di òktober]] [[1968]] na [[Kòrsou]]) ta un polítiko, atministradó i artista visual di Kòrsou. E ta gobernador interino di Kòrsou for di 1 di yüni 2019. == Bida i karera == Russel-Capriles ta un yu muhé di Diane Henriquez i [[Lio Capriles]][1] i nieta di [[May Henriquez]]. Na 1990, ela optené un lisensiatura den relashonnan internashonal na Universidat di Pennsylvania, spesialisá den asuntunan di refugiado, i a bai traha na Maduro & Curiel’s Bank. Huntu ku otronan, ela funda Partido Antiá Restrukturá, ku a boga pa preservashon i restrukturashon di Antia Hulandes. Di 1994 pa 1998, e tabata miembro di parlamento i a enfoká riba bienestar di hubentut, derechonan di hende muhé i polítika hudisial.[2] Despues di a bandoná polítika, ela bira enbolbí den arte, kultura, historia i kuido di salú. Ela sirbi den e hunta di direktiva di vários organisashon sin fin di lucro i korporativo, ta presidente di e Museo Históriko Kultural Hudiu i tesorero di Landhuis Bloemhof. Ela organisá hopi eksposishon históriko i di arte den tur dos museo. Pa dies sinku aña e tabata miembro di e direktiva di Antia Hulandes i departamentu di Aruba di e Fondo Kultural, e último shete añanan komo presidente.[2][3] For di promé di yüni 2019, Michèle Russel-Capriles ta gobernador interino di Kòrsou. E ta susedé Nolda Römer-Kenepa den e posishon aki.[4][5] Ekshibishonnan individual Russel-Capriles a partisipá den hopi eksposishon di grupo na kas i den eksterior. Ademas, e tabatin e siguiente eksposishonnan individual. 2016 - Serio?, kolahenan i imágennan di medionan miksto den Landhuis Bloemhof. Durante e exposicion aki ela crea dos obra di arte conhunto hunto cu boluntarionan: Wall of Memory y Standing Tall. Esakinan a keda atras den e hardin di Bloemhof.[6] 2019-2020 - Ban Serio, arte di ensamblahe na Landhuis Bloemhof.[7] E eksposishon a wòrdu ekstendé ku e proyekto Circle of Life den kolaborashon ku e Ronald McDonald House lokal, den kua a krea un obra di arte komun grandi for di desperdisio médiko. Pu --------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona| variante = c | nomber = Lio Capriles | imagen = | descripcion = | nomber completo = Lionel Isaac Haim Capriles | alias = ''Paps'' | fecha nacemento = [[1933]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = [[4 di yanüari]] [[2017]] | luga fayecimento = {{CUW}} | alma mater = | conoci pa = [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB) | distincion = [[Krus di Mérito Kòrsou]] | casa = Judith Capriles | tata = Isaac Haim (Sha) Capriles | mama = Hilda Capriles-Pinedo | yui = Lionel (Chicu) Capriles;<br>Michèle Russel-Capriles }} '''Lionel Isaac Haim (Lio) Capriles''' (☆ 30 di ougùstùs [[1933]] – † [[4 di yanüari]] [[2017]] na [[Kòrsou]]), tambe kariñoso konosí komo “Paps”, tabata un bankero i figura markante di [[Kòrsou]]. Pa añanan largu el a liderá komo CEO e institushon finansiero di mas grandi den [[Karibe Hulandes]], [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB).<ref>{{citeer web|url=https://antilliaansdagblad.com/nieuws-menu/curacao/15031-paps-capriles-overleden|titel=Paps Capriles overleden|datum= |bezochtdatum=2025-06-22}}</ref> == Biografia == Lionel Capriles a nase den ougùstùs 1933. Su famia, tata, welo i bisawelo, tabata relashoná ku banko MCB ku a wòrdu fundá na 1916.[2] Na 1954, el a cuminsa su karera na CMB na edat di 21 ana.<ref>Jarige 'Paps' 35 jaar bij Maduro. "Amigoe". Curaçao, 30-08-1989, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 22-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642976:mpeg21:p003</ref> El a sirbi komo President-Director di MCB i na edat di 70 a retirá. Despues di su retiro, el a sigui pa sinku aña mas komo presidente di e Konseho di Supervisión.[3] Su yu homber, Lionel “Chicu” Capriles II, a sigui su pasonan i bira CEO di MCB na 2004.[2] Su sobrenòmber “Paps” a surgi pasobra durante evento públiko e tabata saluda hopi hende ku e palabranan “bon dia Paps”, un manera kordial pa saluda mes ora e no tabata rekorda tur su nòmber.[2] Bou di su liderato, na 2016 MCB a selebrá su 100 añanan di existensia, ku un rekonosimentu di e Kámara di Komersio.[5] E tabata kasa ku Judith. Nan tin dos yiu: Lionel “Chicu” Capriles II i Michèle Russel‑Capriles, i seis nietonan.[2][6] Lionel “Paps” Capriles a fayesé den desèmber 2016 na edat di 83, despues di un enfermedat ku no tabata prolongá.[1][2] == Inbolbimentu síviko i sosial == Capriles tabata un figura importante den komunidat di Kòrsou. El a sirbi komo: * Presidente di Kámara di Komersio di Kòrsou * Presidente di Stichting Maatschappij en Politie * Presidente di Sociaal Vangnet Reda Sosial * Presidente di e mesa directiva di Sonesta/Rif Resort * Presidente di e mesa directiva di World Trade Center Kòrsou[2] * PResidente di Lions Club korsou * Consul di Hapon? Den 2009, el a organisá un seminario importante tokante pobresa, pa promové dialogo i akshon den komunidat.[4] == Legado i bida personal == Capriles tabata conoci pa su integridat i su entrega na komunidat di Kòrsou. Su lema preferí tabata: “Behold the turtle; he makes progress only when he sticks his neck out.”—un refleho di su filosofia di bida, ku sin riska no tin progreso.[2][6] == Distinshon == * {{JPN}}: Officer of the Order of the Rising Sun (1982) * {{VEN}}: Gran Cordón den Orden de Francisco de Miranda (1994) * {{CUW}}: [[Krus di Mérito Kòrsou|Krus di Mérito]] (2011) {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Capriles, Lio}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------------ {{Variante|c}} {{infobox edificio| variante = c | infobox_tipo = Lanthùis | imagen = Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen TM-20029918 Vooraanzicht van Landhuis Veeris Curacao Boy Lawson (Fotograaf).jpg | descripcion = Lanthùis Veeris (1964) | nomber2 = Lanthùis Feeris | pais = {{CUW}} | localisa_na = [[Willemstad]] | luga = [[Veeris]] | adres = | cercania = | funcion_original = kas di plantashi | funcion_actual = | fecha_construccion = ront di 1800 | renova = | restaura = | status_monumento = [[Monumento]] registrá ?? | propietario = | zoom = 13 }} '''Lanthùis Veeris''' ta un [[lanthùis na Kòrsou]], situá den e bario di [[Veeris]], zona nortwest di [[Willemstad]]. E ta un di e lanthùisnan mas bieu na Kòrsou ku ta eksistí ainda. == Historia == Historia di e Plantage Veeris E landhuis a tuma su nòmber di famia Veeris, ku ta e prome doño konosí di e plantagenan Drie Gebroeders i Westerveld. Den di dos mita di siglo 19, e plantagenan aki a fúsioná ku Eendracht pa formá plantage Union, ku eventualmente a bira konosí komo plantage Veeris. No ta kla si e landhuis actual ta originalmente parte di Union, Drie Gebroeders of otro plantage, pero su lokashon ta indiká ku e landhuis ta situá entre e plantagenan historiko Morgenster i Raphael, na banda west di Weg naar Westpunt. ta un kas grandi históriko situá den e bario [[Veeris]], banda oeste di Willemstad, Kòrsou. E bario Veeris mes ta centraé bon entre Hato Airport i e sentro di Willemstad, mas o menos 10 minùt di maneho di e kapital. E kas ta riba un kavel di mas o menos 6.000 m2 di tereno propio. E landhuis mes ta un ejenplo di arkitetura kolonial ku a keda den su estado original. E propiedat ta konsisti di e kas prinsipal, un bijgebouw ku cisterna, un magasina, un edifisio pa bano i ducha, i koralen tradicional. == Edifisio == Kompleho di tereno di kunuku ku edifisio prinsipal i strukturanan adishonal. Edifisio prinsipal: struktura di un piso ku plan di piso rektangular. Dak di gable riba área di núkleo, daknan skerpi riba galerianan. Dos dormitorio na tur dos banda di dak. Gables den forma di embudo ku fronton triangular i gables kurvá paden i pafó na nivel di galeria. Terasa dilanti kompleto i tambe terasa patras kòrtiku. Strukturanan adishonal ta inkluí un tanki di dos piso i un magasina konektá ku tres arko na e edifisio prinsipal.<ref name="Monument">[https://curacaomonuments.org/sites/landhuis-veeris-veeris-z-n-willemstad/ Landhuis Veeris], curacaomonuments.org</ref> E monumento tin balor históriko kultural pa motibu di e kombinashon di gablenan kurvá paden i pafó ku puntanan di gable den forma di embudo ku fronton ta indiká un fase di transishon rònt di 1800. Balor históriko arkitektóniko komo un tereno di kunuku ku galerianan núkleo i rondó di dje, un lay-out típiko di Curaçao, i un sala típiko ku pasashinan arkuá i arkuá. Konhunto i balor históriko kultural pa motibu di e koherensia di tereno di kunuku, terasanan, tanki, magasina, kas di wc, koralnan i kurá ku porta.<ref name="Monument"/> *Deskripshon Arkitetural i Interno Landhuis Veeris ta un edifisio di mas o menos 570 m2.<ref>https://www.huisenaanbod.nl/index.php?p=detail&sLand=Antillen&sProv=&sRegio=&sPlaats=&Koophuur=K&order=&lan=NL&det=i*zo*&loc=ANT::::::;&AdvId=3198157 Lanthuis Veeris], huisenaanbod.nl</ref> Ora bo drenta, bo topa ku un espacio habri ku hopi detallenan autentiko, inkluindo porta i bentana original, yuna zolder amplio dividi na dos kamber grandi, un kuchina, i un bano. E struktura ta ofresé gran potenshal pa restaurashon den su estilo autentiko. *Desaroyo aktual i potenshal Veeris ta desaroyando rápidamente komo un zona industrial i komersial moderno, ku e sentro komersial Sambil serka, ku ta atrahé hopi trafiko humano. E lokashon di Landhuis Veeris lo pone’l den un posishon estratégiko pa diferente uzo: residenshal, komersial, turístiko of kulturel. Según e plan regulativo lokal (Artíkulo 3 di DROV), e terreno tin destino pa: bibuenda, negoshi, detalji, servisio, rekreo, aktividatnan sosial, trafiko, defensa, of preservashon di paisahe i kultura. *Konklushon Landhuis Veeris ta un testigu mudo di e historia agrikultural i sosial di Kòrsou. Ku un renovashon ku ta respetá su karákter original, e kas por bira un punto di referensia pa patrimonio, turismo, of desaroyo sosho-kultural moderno. == Lista di referensia == *Huisenaanbod.nl (anunsi original di bentanan) *Data topografiko lokal i historia di plantage Kòrsou *Informashon general tokante DROV-regulashon. {{Appendix}} -------------- '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashi) situá den parti sùitwest di [[Willemstad]], serka e laguna di [[Piscaderabaai]]. E bario a tuma su nòmber for di plantashi Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a kria bestia. E plantashon mes tabata pertenesé na famia Veeris, un fam di orígen [[Hulanda|hulandes]].<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e tereno di Veeris a wòrdu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan manumisio ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Finalmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisá den distrito di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su meskla di kasnan tradishonal i modernu. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área a kontinua desaroyando komo un bario residensial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashi original. Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kultural afrokurasoleño. {{Appendix}} == Referensia == <references> <ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> <ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> </references> '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashon) lokalisa den parti suroeste di [[Kòrsou]], serka di otro barionan históritiko manera [[Mundu Nobo]] i [[Otrobanda]]. E bario a tuma su nomber for di e plantashon Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a tene chukaramentu di bestia. E plantashon mes a pertenesé na famia Veeris, un apelido di orígen hulandés.<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e terreno di Veeris a wordu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan libertá ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Eventualmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisa den distrit di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su mezcla di kasnan tradicional i moderno. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área ta kontinua desaroyando komo un bario residencial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashon original.<ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kulturnan [[Afro-Korsou|afro-korsou]]. == Mira tambe == * [[Lanthùis na Kòrsou]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------- E Islanan ABC Aruba, Bonaire y Curaçao ta na e rand zuid di e faha di horcan. Nan no ta pafó di e faha di horcan, manera hopi ta considera. Historia ta siña ku mas o ménos un biaha kada 100 aña daño konsiderabel ta wòrdu eksperensiá dor di siklonnan tropikal ku ta pasa riba òf djis sùit di e islanan. Aunke e orkan nivel di eksperensia pa e islanan por wòrdu konsiderá komo hopi chikitu, bon konosí ta e orkan menor kual a pasa net pazuid di Curaçao dia [[23 di september]] [[1877]] causando un daño structural calcula di US$ 2 mion, prinsipalmente pa e sekshon di kosta di Willemstad. Un konvento a wòrdu labá kompletamente (restunan ainda visibel na marea abou), hopi barku a bai pèrdí i por lo ménos 70 persona a hoga. E barometer di mas abou lesamentu na Willemstad a wòrdu opservá pa 15:30 UTC riba 23 di sèptèmber (UTC = ora lokal + kuater ora na Área di Karibe Oriental) ku 995.4 milibar. Un barco nabegando pazuid di Curaçao a reporta un presion mas abao di 988.8 milibar. Riba promedio, un biaha cada cuater aña un ciclon tropical ta sosodé denter di un radio di 150 kilometer, pero mayoria pasando pa nort di e islanan sin causa mal tempo serio. Asta e inmediato efektonan di orkan grandi Hazel, di kua e sentro a pasa mas o ménos 90 kilometer pa nort riba Dia 7 di òktober 1954, ku bientunan máksimo sostené serka di e sentro di 190 km/h, tabata limitá na opservá bientonan maximo di 50 km/h cu rafaga te 90 km/h, y e daño, un estimacion di US$ 350.000,-, a resulta principalmente door di inundacionnan repentino pa motibo di yobida pisa (promedio di 48 ora: Aruba aprox. 250 mm, Bonaire y Curaçao aprox. 125 mm). Saba, St. Eustatius i St. Maarten ta situá denter di e faha di orkan. Kasi tur aña por lo ménos un siklon tropikal ta sosodé denter di un alkanse di 100 miya i riba promedio un biaha kada 4-5 aña orkan kondishonnan ta wòrdu eksperensiá. Referí na Adhunto II - Siklonan tropikal ku ta pasa denter di 100 N.M. di 17.5N, 63.0W te ku 31 di desèmber 2014. E orkannan mas resien ku a kousa daño konsiderabel na e islanan tabata e orkannan Omar (2008), José (1999), Lenny (1999), Georges (1998), Luis (1995), Marilyn (1995), Hugo (1989), Donna (1960) i Dog (1950). Specialmente e daño ocasiona pa horcan Luis tabata extenso. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC), un instansia di Gobièrnu di Kòrsou ku su ofisina i sentro di pronóstiko di wer na Seru Mahuma ta e outoridat responsabel pa e servisio di atvertensia di orkan. Sinembargo ta responsabilidad di Gobierno di cada pais of isla pa mantene y activa un organisashon di preparashon pa kalamidat. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC). E sucursal na Aruba a bira Departamento Meteorologico Aruba (DMA) y esun na St. Maarten a haya e nomber di Departamento Meteorologico St. Maarten. MDC lo sigui ta responsabel pa emishon di pronóstikonan di wer rutinario i tambe boletinnan di atvertensia pa Kòrsou i tambe pa Islanan BES (Boneiru, S. Eustatius i Saba). ----------------- ------- == Historia == Imperio Romano por dividí den dos fase prinsipal: * '''Imperio Romano Oksidental''' (27 a.C. – 476 d.C.), ku su kapital na [[Roma]]. * '''Imperio Romano Oriental''' (284 – 1453), ku su kapital na [[Istanbul|Constantinopel]] (ó [[Bizantin]]). E imperio a logra ekspandé su teritorio pa inkluí un gran parti di e mundo konosí durante esaki, ku un sistema di kaminan, lei, i struktura politik ku a influensia Europa i mas allá. Imperio Romano a kontribuí hopi na arkitektura, lei, idioma ([[Latin]]), sistema di gobernashon i relíshon. Na e final di e imperio, [[Cristiandat]] a bira e relíshon ofisial. E imperio a ekspandé pa inkluí gran parti di e mundu konosí e tempu ei, desaroyando sistemanan di kaminda, lei i gobièrnu ku a influensiá Europa i mas leu profundamente. Kultura i Herensia E Imperio Romano a kontribuí signifikantemente na arkitektura, lei, idioma (latin), gobernashon i religion. Den su añanan despues, Kristianismo a bira e religion ofisial. Kaida di e Imperio E Imperio Romano Oksidental a kai na aña 476 di nos era, ora e último emperador, Romulus Augustulus, a ser destituí. E Imperio Romano Oriental (Imperio Bizantino) a sigui te na 1453, ora ku Konstantinopla a wòrdu konkistá pa e Turkonan Otomano. ------------- {{Variante|c}} {{Infobox dignatario| variante = c | nomber completo = Petrus Albertus Kasteel | imagen = Petrus Albertus Kasteel (1942).jpg | sucesion = Di 50° Gobernador di Kolonia Kòrsou | periodo start = [[15 di yüli]] [[1942]] | periodo fin = [[1 di yüli]] [[1948]] | monarkia = [[Wilhelmina di Hulanda|Wilhelmina]] (1898-1948) | antecesor = [[Gielliam Wouters]] | sucesor = Leonard Antoon Hubert Peters |fecha nacemento= |luga nacemento = |fecha fayecimento= |luga fayecimento = |pareha = Marie Kasteel-Baltussen |religion = [[Iglesia Catolico Romano|katóliko]] |yui = 5 <!-- Seccion di informacion profecional --> |ofishi = gobernante, diplomátiko |partido = }} '''Petrus Albertus (Piet) Kasteel''' (☆ [[4 di novèmber]] [[1901]] na [[Zwolle]] - † 13 di desèmber [[2003]] na [[Roma]]) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di gobièrnu kolonial hulandés. E tabata gobernador di [[Kòrsou i Dependensianan|Kolonia Kòrsou]] (Antia Hulandes) for di 1942 te 1948, ku ta inklui Guera Mundial II i un periodo di transishon polítiko di kolonia pa pais Antia Hulandes. == Bida personal == Piet Kasteel a nase den Zwolle, Hulanda, riba 4 di novèmber 1901. Den su bida personal i profesional, e tabata un katóliko dediká ku un gran pashon pa komunidat i notisia. == Periodista i trahadón den ekshilio == Den su hoben aña, Kasteel a traha komo editor parlementario pa e periódico katóliko De Maasbode i komo periodista pa De Tijd. Den 1923, e a fundá e asociashon De Klare Waarheid. Durante Segunda Gèrr Mundial, e a fugi pa Ingalaterra, kaminda e a traha pa e gobièrnu Hulandés den ekshilio na Londen. == Gobernador di Kòrsou i su dependensianan == Kasteel a ser nombra gobernador di Kòrsou i su dependensianan riba 15 di yüli 1942, na un momentu difísil den historia global. E a sustituí Gielliam Johannes Josephus Wouters i a tene e kargo te 4 di ougùstùs 1948. Durante su mandato, e a enfrenta reto di gobernashon militarisa den tempo di guerra, maneho di internashon di estranhero, i tenshon sosial. Tambe, e a guia proseso di inisiante negoshashon pa mas autonomia polítiko pa e teritorio kolonial. == Karrera diplomátiko == Despues di su periodo den Antia Hulandes, Kasteel a sirbi komo embahador di Hulanda na: Chile (1948–1956) Irlanda (1956–1966) Israel (1966) == Rekonesimentu == Piet Kasteel a resibí varios premio internashonal: Medal of Freedom with Silver Palm (Merka) Ridder van de Orde van de Nederlandse Leeuw (Hulanda) Grootkruis van de Pauselijke Orde van Sint-Gregorius de Grote (Vatikano) Commandeur van het Legioen van Eer (Fransia) == Fayesimentu == Piet Kasteel a fayesé na Roma, Italia, riba 13 di desèmber 2003, na edat di 102 aña. == Referensianan == Wikipedia. Piet Kasteel. Find a Grave. Petrus Albertus Kasteel (1901–2003). YouWho. Diplomats – Petrus Kasteel. Petrus Albertus "Piet" Kasteel (Zwolle, 4 di novèmber 1901 – Roma, 13 di desèmber 2003) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di administrashon kolonyal Hulandés. E tabata gobernador di Kòrsou i su dependensianan for di 1942 te 1948, durante Segunda Gèrr Mundial i un periodu di transishon polítiko den e Antia Hulandes. ------------------ -------------- '''Wikipedia na Papiamento: un plataforma di idioma comparti''' '''Wikipedia''' ta un di e proyectonan mas notabel riba e internet: un enciclopedia liber, dirigi pa comunidad y disponibel den diferente idioma. Sinembargo hopi hende no ta realisa cu un version di Wikipedia den un solo idioma por sirbi pa varios variante di e mesun idioma. Por ehempel, e Wikipedia di Ingles ta inclui articulo skirbi tanto den Ingles Britanico como Ingles Mericano. Mescos ta pasa cu e Wikipedia di Hulandes, cu ta skirbi lenguahe Hulandes (papia na Hulanda) como lenguahe Flamenco (papia na Belgica). E modelo bilingual aki ta aplica tambe na Wikipedia di Papiamento, cu ta sirbi e variantenan di Papiamentu y Papiamento. == Indica y respeta e variante di Papiamento/u == Dicon Wikipedia di Papiamento ta un plataforma comparti? E editornan ta encurasha pa indica den cua variante un articulo ta skirbi originalmente, si ta den Papiamento of Papiamentu. Unabes un variante ta scogi pa un articulo, ta wordo considera bon practica pa mantene consistencia y edicion continuo den e mesun variante ey. E uniformidad den lenguahe, en particular e ortografia y vocabulario, ta preserva claridad y evita confusion pa otro lector y editornan. Bo por consulta e documentacion riba Wikipedia di Papiamento pa mas informacion tocante con pa indica e variante di bo escogencia. Mescos cu Wikipedia di Ingles ta acepta tanto "color" como "colour"; pero ta spera consistencia den un mesun articulo. E principio aki ta aplica tambe na e uzo di Papiamento y Papiamentu den nan plataforma comparti. == Cuminsa un otro version di lenguahe riba Wikipedia == Aunke ta practico y comun pa comparti un version di idioma, tambe ta posibel pa propone i desaroya un Wikipedia separa pa un variante specifico di un idioma manera un Wikipedia di Papiamento separa, cu lo ta diferente for di e version comparti cu ta existi awor. Pero, tin cierto criteria cu e Wikimedia Foundation ta exigi pa lansa un edicion nobo di Wikipedia. Esaki ta inclui: * E idioma mester ta reconoci cu un codigo ISO 639. * Mester tin suficiente contribuidonan activo cu ta compromete pa desaroya e version nobo. * E idioma mester tin un localisacion valido den sistema di Wikimedia (traduccion di interface via translatewiki.net). * E comunidad mester demostra actividad continuo den Wikimedia Incubator, e plataforma unda ta test y desaroya edicionnan nobo. Bo por haya e lista completo di rekisito y paso pa propone un edicion nobo di Wikipedia riba Wikimedia Incubator: https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Language_committee/Handbook#Requisites == Contribui na un comunidad bilingual == No ta importa si bo ta skirbi den Papiamento of Papiamentu, contribui na Wikipedia di Papiamento/u ta yuda preserva i promove e idioma den tur su forma. Si bo ta respeta cada variante y colabora entre diferente manera di skirbi, e comunidad di Wikipedia ta sigui construi un fuente di informacion valioso y inclusivo pa tur cu ta papia Papiamento/u den islanan ABC y den mundu henter. ------------------ {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} {{Multiple image| total_width = 340 | align = center | caption_align= center | image2 = Bolletjes.jpg | caption2 = Bolitanan den stoma di un mula | image1 = Bird smuggler.jpg | caption1 = Mula transportando parhanan | image3 = Anus-patron (1205687).jpg | caption3 = Cartucho di ano pa transporta microfilm ilegal | image4 = Smuggling tunnel in Rafah (2009).jpg | caption4 = Tunnel pa contrabanda na [[Gaza]] (2009) }} {{clear}} {{Appendix}} [[Category:Sociedad]] ----------------- == SVGA == Dialuna dia 9 di december Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba (SVGA) a celebra 60 aña di existencia. === historia === Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba a wordo lanta dia 9 di december 1964 dor dimeneer P.Harting, meneer A. de Vries y señora C. van den Berg. Nan a ripara cu tabata hopi necesario pa Aruba tin scol special, pasadianan pa mucha y adulto, centro pa train trabao y cas pa cuido 24/7 pa persona cu un discapacidad intelectual. Nan a traha un plan prome y a cuminsa busca fondonan. Na aña1973 a habri pasadia bibito pin. Scol dun’un man a habri na aña1976.Na aña1979 SVGA a habri un pasadia pa adulto na Brasil mainta y atardi den eedificiodiscoldun’unman. Desde aña 1982 tabatin un psi- cologo na SVGA, aña 1985 a cuminsa un sportleider y na aña1986 nos trahado social, cu te actualidad ta den servicio cerca pa nos, a cuminsa na SVGA. E grupo social pedagogico a forma y na aña1993 a amplia cu un logopedista y dos aña despues cu un di dos psicologo. Desde aña1985 e asina yama “di tres fase” a habri. Esey tabata encera cu Pasadia Bibito Pin a muda pa Piedra Plat 97A y na e mesun tereno a habri Pasadia Briyo di Solo pa adulto y Centro Man na Obra cu ta un centro pa train diferente trabao pa adulto. A habri tambe un gymzaal riba e tereno pa por duna atencion na movecion pa e clientenan. Na aña 1988 a realisa Cas Sjabururi unda adultonan vulnerabel por a cuminsa biba y haya cuido necesario mientras den dia ta bishita Pasadia Briyo di Solo o Centro Man na Obra. Na aña 2003 SVGA a habri dos apar- tamento riba e tereno di Cas Sjabururipahabitantenanmas independiente cuminsa train pa biba riba nan mes. Hunto cu FCCA a logra na aña 2008 pa habri e oportunidad pa algun persona bay biba cu guia riba nan mes den e bario di Jaburibari. Naaña2019apasaeguiadie habitantenan over pa Fundacion Biba Bou Guia. Na aña 2020 Cas Blenchi a habri den cuadro di e “Sociaal Crisis Plan Aruba”. Esaki ta duna oportunidad pa brinda un cas pa muchanan y hoben cu temporalmente no por ta cerca nan mayornan. Hunto cu Stichting Ambiente Feliz a habri na aña 2021 un Pasadia pa mucha cu discapacidad mul- tiple na Centro di Cuido na San Nicolas. Na e momento aki nos ta duna enseñansa, guia y/o cuido na mas o menos 250 cliente o alumno diariamente.<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241212.pdf SVGA ta celebra 60 aña di existencia!], Bon Dia Aruba (12 di december 2024)</ref> ----------------------- == Shoco == De Arubaanse holenuil a laga den holen op de grond na bieden a topa cu cactusbegroeiing en droog bos. [[Afbeelding:Athene cunicularia arubensis.jpeg|thumb|175px|links|Hol van de shoco nabij Alto Vista]] Als de shoco geen kuil nos finden, graaft ze self een kuil in zachhe grond. Pasobra un groot di e nivelnan di nivelnan di e subsorto aki ainda ta na fin, palabranan di e poblashon ta bini ku e beschrechtde gebied di [[Nationaal park Arikok]] a wòrdu konkluí. E shoco ta un wezen di als bereigd sorteá den genia genétiko. Tera Cora, e zona patras di campo di golf di Tierra del Sol, algun biaha tabata un zona di biodiversidad halto y tambe tabata un di e luga- nan di reproduccion mas im- portante pa Burrowing Owl (Athene cunicularia aruben- sis) localmente yama “Sho- co.”<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241005.pdf Shoconan ta confrontando temponan dificil y mester di fondonan pa proyecto di preservacion], NoticiaCla (5 di october 2024)</ref> {{Appendix}} -------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona | variante = a | nomber = Nigel Maduro | ofishi = activista }} '''Nigel Maduro''' ta un activista ambiental y climatico di Aruba.<ref>https://solodipueblo.com/nigel-maduro-tin-anuncio-pa-dia-26-di-september-anuncio-ta-sigui-riba-un-ana-di-protesta-y-caida-di-gobierno/], Solodipueblo (16 di september 2024)</ref> activista defensor di tera, cientifico den sostenibilidad y tambe representante hoben di Aruba National Trust, Nigel Maduro Nigel Maduro ta Caquetío Indígena di Aruba, un aktivista ambiental intersekshonal, un sientífiko di sostenibilidat, i un artista multidisiplinario. Nigel tin eksperensia trahando den e sektor ambiental sin fin di lucro (Greenpeace Aotearoa), e sektor di sostenibilidat korporativo, i asta tabata un planifikadó stratégiko di sostenibilidat pa un kunuku di agro-ekologia. E ta notoriamente conoci pa lanta un movecion socio-ambiental na Aruba dor di wordo deteni pa graffiti “No More Hotels” y “Land Back” tur rond di e isla. Desde e tempu ei el a organisá múltiple protesta disruptivo durante protokòlnan i diskursonan gubernamental. Nigel tin komo meta pa kambio sistemátiko den e industria di hotèl i turismo di Aruba, tur miéntras e ta yuda ku proyektonan di konsulta di desaroyo sostenibel i ta duna sosten i asistensia na movementunan di base.<ref>[https://dezwijger.nl/programma/roots-resilience-caribbean-perspectives-on-climate-change Roots resilience: Caribbean Perspectives on climate change], dezwijger.nl</ref> {{Appendix}} Nigel ta ampliamente rekonosé pa su protestanan di akshon direkto. Un di su actonan mas notabel tabata graffiti “No More Hotels” y “Land Back” riba areanan turistico den henter Aruba—un acto cu a lanta un debate local significativo tocante desaroyo di turismo insostenibel y perdida di tereno. E protesta aki no solamente a konsientisá riba asuntunan ambiental i kultural pero tambe a bira un katalisadó pa kompromiso mas amplio di komunidat a traves di manifestashonnan pasífiko i protestanan di “Beach Party” ku ta kombiná tayernan di sostenibilidat ku presentashonnan públiko kreativo. Master Science den Liderato Estratégiko: Nigel a haña un Master di Science den Liderato Estratégiko. E formashon akademiko aki a duna dje un marco robusto pa enfrenta desafionan kompleho di sostenibilidat, pa kombiná siensia ku aktivismo, i pa impulsa kambio sistémiko den polítika i industria. Trabao Profesional i Karrera Aktivismo Ambiental i di Klima: Akshon Directo i Protesanan: Nigel a gana atenshon largu ku su inisiativa di akshon directo den Aruba. Notablemente, e a hasi grafiti ku slogan “No More Hotels” i “Land Back”, ku a pone enfoke riba e keshonan di desaroyo insostenibel i e perde di tereno pa e Pueblo Indígena. Organisashon di Komunidat: El ta un e figura importante den organisá demostrashonnan pasífikamente i eventonan di komunidat, manera e “Beach Party” protesanan, ku ta combiná e partisipashon públiko ku edukashon ambiental. Esakinan ta yuda pa mustrá e impakto di e desaroyo excesivo i pa uni e komunidat riba prátikanan sostenibel. Siensia di Sostenibilidat i Konsultoria: Nigel a krea su karrera como un siensia di sostenibilidat, spesialisa den kambio di klima, konservashon di biodiversidat, i drechtenan di e Pueblo Indígena. Su trabao a inkluí rolnan tanto den sektornan di organisashon sin ganansa como den sektornan korporativo, kaminda el a kontribuí pa planifikashon estratégico di sostenibilidat, manera pa asisti den praktikannan agro-ekológiko i proyektonan di konservashon ku ta basa riba e komunidat. Representashon Internashonal: Reconosí pa su liderato, Nigel a wordu selekshoná pa e Caribbean Climate Justice Leaders Academy pa representá Aruba na plataforma global manera COP29. Su rol internashonal ta demostrá su influencia i su kompromiso pa duna bocho na e preocupashonnan di su komunidat den diskushonnan global riba klima. Arte Multidisiplinario A mas ku su aktivismo i siensia, Nigel ta ekspresá su perspektivanan a través di su arte. Su trabao creativo ta kompletá su aktivismo, duna un narrashon visual pa e asuntunan ambiental i sosial cu Aruba ta enfrenta. Nigel Maduro, ku su kombina di formación akademiko riguroso, aktivismo “hands-on”, i ekspreshon creativo, ta un forsa dinamiko den e lucha pa sostenibilidat ambiental i drechtenan di e Pueblo Indígena den Aruba i den e región di Caribe. {{Appendix}} ------------ {{Variante|a}} {{Databox}} '''Nepotismo''' ([[latin]]: ‘nepos’, nietu; desendiente; primo) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan altu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. nl.wiki:Nepotismo (< latin ‘nepos’, nietu; desendiente; primu) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan haltu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. Den un sentido mas smal, e ta trata di faboresé parientenan, komo un forma di faboritismo. Un proverbio hulandes ku originalmente ta relashoná ku esaki ta bisa: “E bloed kruipt woer ‘t neet kin goon”, kier men ku nepotismo ta tuma lugá skondí (kruip of kröp) en bes di abiertamente (drechi). Sanger ta wòrdu usá einan komo un término bieu pa parentesko. Efektonan Ta probabel ku kasi ningun organisashon ta liber di nepotismo. Ta tipikamente humano pa (kier) duna un bentaha òf nombramentu na un persona di mesun pensamentu, òf por lo ménos un hende ku un konosé. Esaki lo ta apliká mas fuerte si ta nesesario di koperashon a largu plaso. I niun hende lo ke nombra un hende boluntariamente òf otorgá un trabou si e ta odia e otro persona ei. Sinembargo, nepotismo por bira indeseabel ora e tuma proporshonnan muchu grandi, ku otro palabra: ora un hende laga e laso di famia òf amistat pisa mas pisá ku e rekisitonan di kompetensia di e nombramentu òf asignashon. Esaki ta reflehá ora un hende ta wòrdu nombrá na un puesto òf risibí un nombramentu òf supsidio miéntras ku e no ta kumpli ku e rekisitonan, ta relativamente yòn òf sin eksperensia, òf ora e nombramentu aki ta na kosto di (inkluso) kandidatonan mihó kalifiká. Kualke krítika ta wòrdu ignorá òf ta kondusí na un kontesta fuerte di e organisashon. Nepotismo por ta un forma di patronahe, kaminda e patron ta yuda e kliente den su karera. E servisio por ta resiproko tambe riba un base informal di ‘quid pro quo’: si bo laba mi lomba, lo mi laba esun di bo. Al fin i al kabo, un bono ta wòrdu kreá a base di kua e benefisiario por spera ku e benefisiario hasi algu a kambio. Por ehèmpel, A, kende su kompania di bion dòler ta un kliente di un firma di kontabilidat, por pone preshon riba e firma ei pa nombra B komo partner. E ora ei A lo spera ku B no ta hasi muchu alboroto tokante firmamentu di kuenta anual, asta si nan por ta dudoso. Nepotismo eventualmente por kondusí na un redukshon di kalidat, pasobra e personanan nombrá no tin òf no tin sufisiente e kalidatnan rekerí pa e funshon. E efectonan negativo di esaki por wordo absorba te cierto grado door di empleadonan experencia, pero esaki tambe tin su limitenan y ta depende tambe di e boluntad di e personanan ey pa haci trabou pa cual nan no ta haya credito. E ta kondusí tambe na peliger moral, ora e persona sa ku tin un patron ku lo proteh’é di krítika di otronan. Hende sa ku nan por keda sinta di tur manera, loke na su turno por ta un insentivo pa sigui polítikanan mas riesgoso. E por kita tambe e insentivo pa hasi e trabou bon na promé lugá. Finalmente, nepotismo por kondusí na pèrdida di konfiansa bou di e públiko òf empleadonan di un kompania, loke por kondusí na intrankilidat. Al fin i al kabo, esnan mihó kalifiká no ta mira nan esfuersonan rekompensá, de echo, otronan ta kaba ta mustra nan plumanan. Pa un empresa e por kondusí na un redukshon den e boluntat pa hasi un esfuerso i un èksodo di mihó trahadó i kliente, pa paisnan na un boluntat redusí pa obedesé gobièrnu òf paga belasting, i emigrashon di trahadónan kualifiká en partikular. A largu plaso, nepotismo por destruí un organisashon òf pais. ==Formanan di nepotismo== En prinsipio, nepotismo por hunga un ròl den kualke bentaha, pero normalmente e ta konserní e siguiente situashonnan: * Sita * Suseshonnan * Premionan di supsidio; * Fiansa * Promoshonnan (dentro di kompanianan i organisashonnan) * Otorgashon di pedido, konseshon, pèrmit i kontrakt; * Sera wowo pa erornan di un hende, soportá largu den sanshonnan atministrativo i penal; * Sosten públiko òf sekreto durante elekshon. Ta difísil pa imaginá nepotismo den posishonnan elekto, pero e por sosodé einan tambe (hopi bia indirektamente). Al fin i al kabo, elekshonnan por wòrdu manipulá dor di, por ehèmpel, indusí kandidatonan kontrali pa retirá, ekspresá públikamente sosten na un kandidato partikular, duna sosten finansiero na e kandidato òf influensiá medionan di komunikashon di manera ku nan ta ekspresá solamente puntonan di bista positivo tokante e kandidato. Den sierto paisnan, fraude di votashon direkto òf intimidashon di votadónan tambe ta posibel. Nepotismo tambe ta posibel denter di organisashonnan privá. Por ehèmpel, un direktor (senior) por ke otorgá e nombramentu òf kontrato na un miembro di famia òf amigu, òf por wòrdu poné bou di preshon di pafó. E preshon ei hopi bia ta bini di un hende ku un medio di poder i por, por ehèmpel ------------------------------- == Cinema na Aruba == (Oranjestad)—During the span of over 100 years, Aruba only saw five '''open air movie theatres'''. Now practically obsolete on the island, these theaters were once frequently visited by locals and migrants in the 20th century. The first open air theater was constructed in 1920 and was commissioned by Shon Eduard (Eddy) de Veer. This theater was located at the Hotel Colombia in Oranjestad, which is now where the Aruban census office is located. The theater was simple; it only consisted of a screen, and visitors had to bring their own chairs to enjoy the popular silent movies of the time. American migrants who worked in the refinery and lived in the Lago Colony in Sero Colorado also had their piece of the pie with their Open air Theatre, which formed part of the Esso Club, also known as the Pan-Am Club. It was at this theater that “Talkies” were first streamed, movies with sound. This theater mostly streamed American blockbusters for the American expats, this way making sure that these migrant were not missing out on entertainment from their home land. In the 1950’s and 60’s, Savaneta saw their own open air theater, located in front of the Marinier’s Kazerne (Marine Barracks). This theater was mostly visited by the neighboring marines, who didn’t have much entertainment other than movies at that time. The last and most recent open air theater was constructed in the form of a drive-in theater. A popular American concept, the Drive Inn located in Balashi was a hot spot for teenagers, who had the habit of cramming all their friends in one car to go see the movies. For this phenomenon there was a separate price that you had to pay called the “car crash”. This theater closed around 2012, but was re-opened during the pandemic in July 2020, where movies were streamed on a gigantic screen set up in front of stacked containers. However, this nostalgic form of entertainment did not last very long as it was closed again only a year or two later. Nowadays you can still see the stacked containers when you drive near the bridge in Balashi.<ref>“De kolibrie op de rots en meer over de geschiedenis van Aruba” by Evert Bongers. </ref> ------------------------- Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten {{Databox}} '''Matrimonio di mesun sexo''' no ta wordo ehecuta na Aruba, Curaçao, of Sint Maarten, cu ta paisnan constituyente di Reino Hulandes. E islanan tabata obligá despues di vários sentensia di korte pa registrá kualke matrimonio (inkluso matrimonio di mesun sekso) registrá den Reino, pero esaki ta konsiderá prinsipalmente derechonan di residensia, i nan no mester duna matrimonionan di mesun sekso e mesun efekto hurídiko ku sekso opuesto matrimonionan.[1] Matrimonio den e teritorio Oropeo di Hulanda, meskos ku den e munisipionan Karibense di Boneiru, Sint Eustatius i Saba,[2] ta habrí pa kualke dos persona sin importá sekso. Aruba a reconoce sociedadnan registra cu ta brinda casi tur e derechonan y beneficionan di matrimonio desde september 2021. E mesun luna ey, un corte mas abao na Curaçao a dicta cu stroba parehanan di mesun sexo di casa ta viola e disposicionnan di igualdad di Constitucion di Curaçao, pero a laga e desishon di si mester legalisá matrimonio di mesun sekso te na Parlamento di Curaçao.[3] Na december 2022, Corte Conhunto di Husticia di Aruba, Curaçao, Sint Maarten, y di Bonaire, Sint Eustatius y Saba a dicta cu e prohibicion di matrimonio di mesun sexo di Aruba y Curaçao tabata inconstitucional. E òrdu di korte tabata programá pa drenta na vigor dia 7 di mart 2023 si no a apela esaki na Korte Supremo di Hulanda; sinembargo e gobiernonan di tanto Curaçao como Aruba ---------------------------------------- {{Databox}} Un '''estado di derecho''' ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Rechtsstaat (aleman: [ˈʁɛçt͡sˌʃtaːt] ⓘ; lit. “estado di lei”; “estado hurídiko”) ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Un Rechtsstaat ta un estado konstitushonal den kua e ehersisio di poder gubernamental ta limitá pa lei.[1] E ta estrechamente relashoná ku “konstitushonalismo” ku hopi bia ta mará na e konsepto Anglo-Merikano di estado di derecho, pero ta diferensiá di dje den enfatisá tambe loke ta hustu (p.e., un konsepto di korekto moral basá riba étika, rashonalidat, lei, lei natural, religion, òf igualdat). Pues e ta lo kontrario di Obrigkeitsstaat (aleman: [ˈoːbʁɪçkaɪ̯t͡sʃtaːt] ⓘ) òf Nichtrechtsstaat (un estado basá riba e uso arbitrario di poder),[2] i di Unrechtsstaat (un no-Rechtsstaat ku e kapasidat pa bira unu despues di un periodo di desaroyo históriko).[3] Den un Rechtsstaat, e poder di estado ta limitá pa asina protehá siudadanonan di e ehersisio arbitrario di outoridat. E siudadanonan ta kompartí libertatnan sivil basá legalmente i por usa e kortenan. Den pensamentu hurídiko kontinental di Europa, e Rechtsstaat ta wòrdu kontrastá ku tantu e estado polisial komo e État légal.[4] {{Appendix}} -------------------------------------- '''Polítika''' ta e manera cu e conflictonan di interes di grupo y individuonan ta wordo expresa den un sociedad - generalmente a base di negociacionnan - na e varios nivel administrativo y sosial. Unda e liña di division ta core entre lo politico y lo etico y social ta un pregunta tocante cua tin hopi diferencia di opinion. Mayoria di erudito ta reconoce cu mester tin cierto potencial pa e uso di poder òf violensia pa un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko — disidí un konflikto polítiko por lo general ta enserá un kambio di poder di un grupo òf persona pa otro. Un otro definicion ta cu politica ta inclui e sèt di aktividanan relaciona cu tumamento di desicion di grupo of otro formanan di relacionnan di poder entre individuo, manera e distribucion di recursonan of status social. Un hende ku ta ocupa un funcion of posicion den [[Polítika|politica]] ta wordo yama un politico. Politisacion ta komvertí un tema esencial; no-politico den un asunto politico pa asina provoca un discusion politico tocante di dje. [[Category:Polítika]] ---------------------------------------- * gabinete di minoria --------------------------------------- '''Hefe di estado''' ta ---------------------------- *gabinete (politica) * izquierdista * pais * eleccion --------------- ----------------------- == Miembro i elekshon == Parlamento Oropeo a wòrdu fundá na 1952; su kompetensianan a wòrdu ampliá varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan pa miembronan di parlamento (MEP); promé ku esei e miembronan tabata bini for di kada estado-miembro di Union Oropeo. E parlamento tin 705 miembro, ku mester oumentá na 720 despues di e elekshonnan oropeo dia [[6 di yüni]] [[2024]]. E ta representa e di dos electorado democratico mas grandi na mundu (despues di Parlamento di India), ku un electorado di 375 mion votadó eligibel na 2009.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/07/AR2009060702402.html |title=Conservatives Post Gains In European Elections |author1=Brand, Constant |author2=Wielaard, Robert |agency=Associated Press |newspaper=The Washington Post |date=8 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref>{{cite news |author=Ian Traynor |url=https://www.theguardian.com/politics/2009/jun/07/eu-elections-social-democrats |title=Misery for social democrats as voters take a turn to the right |work=The Guardian |location=UK |date=7 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref name="18 new MEPs take their seats">{{cite web |url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |title=18 new MEPs take their seats |publisher=European Parliament |date=10 January 2012 |access-date=14 February 2012 |archive-date=11 May 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511172955/http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |url-status=dead }}</ref> Kada un di e 27 estado-miembro di EU tin un kantidat fiho di asiento parlamentario, ku ta dependé di e kantidat di habitante. Esaki ta varia for di 6 asiento pa [[Malta]] te na 96 pa [[Alemania]]. For di 1 di febrüari 2020 [[Hulanda]] tin derecho riba 29 di e 705 asiento i pa e termino 2024-2029 esaki lo oumenta pa 31 asiento. Siudadanonan hulandes di [[Reino Hulandes]], irespekto unda nan ta residensiá, tin derecho di voto pa parlamento oropeo; pa residentenan di [[Karibe Hulandes]] esaki a bai na vigor desde aña 2009. E miembronan di parlamento oropeo ta wòrdu eligí kada sinko aña mediante elekshon general direkto i sekreto. Sinembargo, te ku 2019 e partisipashon a baha na kada turno di votashon, for di 65% na 1979 te cu 50% na 2009, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan. For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di parlamento oropeo. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] The Parliament is composed of 705 members (MEPs), due to rise to 720 after the June 2024 European elections. It represents the second-largest democratic electorate in the world (after the Parliament of India), with an electorate of 375 million eligible voters in 2009.[2][3][4] en.wiki:E parlamento ta konstituí pa 720 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Parlament Oropeo a wordu funda na 1952; su kompetensianan a wordu amplia varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan general direkto i sekreto ku ta tuma luga kada sinku ana, promé ku esei e miembronan di parlamento tabata bini for di kada pais. E parlamento ta konstituí pa 751 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Pasobra e MEPnan ta bin di diferente pais, nan ta papia diferente idioma (24 na 2013) den Parlamento. Nan tin un derecho protehá riba e promé idioma (multilingüismo), i Parlamento mester di hopi intérprete. Diferente di otro gruponan internacional di politico, MEP no ta sinta den grupo di pais, pero nan ta sinta banda di personanan ku ta komparti nan ideanan. E dos gruponan mas grandi ta e "Partido Popular Oropeo-Demokratanan Oropeo" i e "Partido di e Sosialistanan Oropeo". Pero e gruponan aki ta traha huntu pa yega na un akuerdo, p'esei nan no ta bringa pa traha un lei si e otro grupo no ta gusta dje. De parlementsleden organiseren zich in fracties i; op basis van een gemeenschappelijke politieke overtuiging en niet op basis van hun land van herkomst. Momenteel zijn er in het Europees Parlement zeven fracties en een aantal 'niet-ingeschreven' leden. De fracties komen voort uit meer dan honderd nationale politieke partijen. E miembronan di Parlamento Europeo ta wordo eligi cada cinco aña via eleccion general. Sinembargo, te cu 2019 e participacion a baha na cada turno di votacion, for di 65% na 1979 te cu 43% na e eleccionnan di 2009. Durante e último elekshonnan Europeo di mei 2019 e partisipashon tabata di 50%, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan.[1] 2] For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di Parlamento. Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Alle 27 lidstaten hebben afhankelijk van het inwonersaantal een vast aantal zetels. Dit loopt uiteen van 6 zetels voor Malta tot 96 voor Duitsland. == Reino Hulandes == In de zittingsperiode van 2 juli 2019 tot en met 2024 waren 33 personen afgevaardigden van Nederland in het Europees Parlement. Nederland had aanvankelijk 26 zetels na de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019. === Karibe Hulandes === Dit wetsvoorstel breidt in de Kieswet het kiesrecht voor de leden van het Europees Parlement uit tot alle Nederlanders die op de Nederlandse Antillen en Aruba wonen. Aanleiding voor deze wijziging zijn uitspraken van de Raad van State (200404446/1b en 200404450/1b) en het Europese Hof van Justitie (C-300/04) waarin zij stellen dat er mag geen onderscheid mag zijn tussen Nederlanders buiten Europa die nu Europees kiesrecht hebben en Nederlanders in Aruba en de Antillen die dat nu niet hebben. De regel dat Arubanen en Antillianen alleen kunnen stemmen voor het Europees Parlement als zij ooit tien jaar in Nederland hebben gewoond komt te vervallen. Bij de verkiezingen van 2009 konden kiesgerechtigden in Aruba en de Nederlandse Antillen voor het eerst stemmen voor het Europees Parlement. Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009.[23] De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%, aanzienlijk hoger dan de opkomst van 36,8% onder Nederlanders in Nederland.[24] Men bedenke daarbij echter wel dat het totaal aantal inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen in 2009 rond de 330.000 lag,[25] en dat dus maar een klein percentage de moeite heeft genomen zich te laten registreren als kiesgerechtigde. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] ---------------------------- * Muhe * Constitucion * Globalisashon * Progaganda * Cancion ---------------------------- '''Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel''' (☆ [[28 di yanüari]] [[1916]] na [[Kòrsou]] - † [[23 di sèptèmber]] [[2007]] na Kòrsou) tabata un lingwista di [[Kòrsou]] i luchadó di resistensia na [[Hulanda]] durante di [[Di Dos Guera Mundial|Segundo Guera Mundial]]. == Biografia == Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di [[Gerald Sprockel|Cor Sprockel]] i sobrino di [[John Horris Sprockel]], ambos politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na [[Tilburg]]??. Na 1940 el a graduá pa MO-A [[ingles]].<ref name="AD">{{citeer web|url=http://www.norberthendrikse.nl/sprockel.pdf|titel=Tirso Sprockel als verzetsstrijder|werk=[[Antilliaans Dagblad]]|auteur=Hendrikse, Solange|datum=2020-10-24|bezochtdatum=2024-04-25}}</ref> E guera na Hulanda ta strob'é pa bolbe su isla natal; na 1942 e ta kasa ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg i ta kuminsa un famia. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Na Hulanda su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, den sus aktividatnan di resistensia el a traha huntu ku dos studiante [[Antias Hulandes|antiano]]: [[Boy Ecury]] i [[Delfincio Navarro]]. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via [[Spaña]] pa [[Inglatera]]. Na 1945 Sprockel ta regresa Korsou i ta bira dosente na Thomas College. Despues di a okupá varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di [[Antias Hulandes]].<ref name="AD"/> E tabatin tambe lasonan estrecho ku diferente fundashon una e tabata forma parti i e direktiva; manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking ([[Sticusa]]). Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997). Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel". == Honor == Durante su bida Sprockel a risibí varios kondekorashon: Kabayero den [[Orden di Leon Hulandes]] (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di verkennerij. explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na [[University of Curaçao|Universidat di Antia Hulandes]] pa su dedikashon na [[Papiamentu]]. ==Literatuur== * Tirso Sprockel - ''De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw'', essay 1999 ==Externe link== * [http://www.papiamentu.nl Mede door Sprockel opgezette site over het Papiamentu] {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Sprockel, Tirso}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Kòrsou]] [[:Category:Papiamentista]] * Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd. De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.<ref>Sportveld Janwé krijgt nam ”Tirso Sprockel”. "Amigoe". Curaçao, 10-09-1985, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643391:mpeg21:p007</ref> * algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990 * president college curatoren UNA - 1979 * Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die deze kerlijke erkenning kreeg in 1988.<ref>TIRSO SPROCKEL: NAMENS PROCESSIE AANVAARD Voor eerst Antilliaan onderscheiden met Sylvester orde Mgr. Ellis: met talenten door Sprockel gewoekerd. "Amigoe". Curaçao, 16-06-1988, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642163:mpeg21:p011</ref> -------------------- Te bewerken naar Papiaments: * [[Lijst van scholen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen in de Nederlandse Antillen]] * [[Lijst van ministers van Economische Zaken van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Economische Ontwikkeling]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Aruba]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Sint Maarten]] * [[Lijst van ministers van Justitie van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Justitie]] * '''ABBA''' Amateur Baseball Bond Aruba ([[:it:Federazione di baseball di Aruba|it]]) * '''CBF''' Curacao Baseball Federation ([[:it:Federazione di baseball di Curaçao|it]]) ------------------------ == Preparacion Bandera di Aruba== Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976; A DICIDI: ----------- == Gabinete Mercelina == Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta [[Luc Mercelina]] (URSM). [[Veronica Webster]] (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i [[Grisha Heyliger-Marten]] (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon. [[Marinka Gumbs]] (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, [[Raeyhon Peterson]] (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, [[Christophe Emmanuel]] (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia. [[Patrice Gumbs]] (PFP) i [[Gracita Arrindell]] (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten. --------------------- {{Databox}} '''Parlamento di e teritorio Kòrsou''', ofisialmente ''Staten van het gebiedsdeel Curaçao'' i abreviá ''Staten van Curaçao'') tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla [[Kòrsou]], [[Aruba]], [[Boneiru]], [[Sint Maarten]], [[Sint Eustatius]] i [[Saba]]. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e [[Konseho Kolonial]] i predesesor di [[Parlamento di Antias Hulandes]]. == Nomber == Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di [[Reino Hulandes]]. Asina, e aña ei e nòmber [[Kòrsou i Dependensianan]] a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou. == Konstelashon == Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan. == Repartishon di asiento == Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i [[Islariba]]. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. == Elekshon == Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13] E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente: {| class="wikitable" style="text-align:left;" !colspan=1 rowspan=2 style="color: gray"|&nbsp;Miembro !colspan=4 style="color: gray"|&nbsp;Periodo parlamentario 1938-1942 |- ! rowspan="1" style="color: gray"|&nbsp;Repartishon ! style="color: gray"|&nbsp;Nòmber ! style="color: gray"|&nbsp;Partido ! style="color: gray"|&nbsp;Remarke |- | rowspan="10" style="color: gray"| Elegí | rowspan="6" |Curacao | [[Moises Frumencio da Costa Gomez|Moises da Costa Gomez]]|| rowspan="3" |CKP || |- | Ernesto Cecilio Martijn || |- | Adolphe Desertine || |- | J. Capriles || rowspan="2"|lijst Capriles-Rustige || |- | J. Rustige || |- | Willy Maal ||lijst Jonckheer-<br/ >Suarez-Maal || |- | rowspan="2"| Aruba | Jacobo Arends || rowspan="2"|Katholieke partij Aruba || |- | Jean M. de Cuba || |- | rowspan="1"| Bonaire | John de Jongh || CKP || |- | rowspan="1"| Bovenwinden | W.R. Plantz || || |- | rowspan="5" style="color: gray"| Benoemd | rowspan="5" |Curacao | [[John Sprockel]]* || || benoemd statenvoorzitter |- | Isaac Capriles || || |- | Salomon Alfred Senior || || |- | Carel Nicolaas („Cai") Winkel* || || |- | Ph. Bichon van IJsselmonde* || ||na 1940 remplasa pa F. Vromans. |- |} *) oudlid Koloniale Raad {{Appendix}} [[:Category:Karibe Hulandes]] ---------------------------------------------- {{Variante|a}} {{Databox}} {{Infobox person | name = Anouk Balentina | image = | caption = | term = | monarch = | predecessor = | birth_date = [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] | occupation = hurista, activista y ambientalista | party = }} '''Anouk Balentina''' (☆n. [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] na [[Aruba]]) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista [[Aruba]]no. == Bida == Anouk Balentina a nase i lanta den bario di [[Parkietenbos]].<ref>[https://dossierkoninkrijksrelaties.nl/2023/01/30/open-brief-aan-de-koning/ Open brief aan de Koning]. Dossierkoninrijksrelaties.nl (30 di januari 2023)</ref> Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos.<ref>http://magazine.xclusivomagazine.com/2002-april-magazine-aruba#!entrevista-anouk-balentina-457</ref> Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente.<ref>[https://awemainta.com/wp-content/uploads/2022/07/awe1907.pdf Caso incinerator Parkietenbos: ciudadano ta bolbe gana caso contra gobierno], Awemainta (19 di juli 2022)</ref> Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020 ---------------------- https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf * Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal * Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho" * Template:Página Prinsipal Articulo destaca ------------- {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} '''Dr. Horacio E. Oduber Hospital''' (HOH) ta un [[hospital]] general di tamaño mediano na [[Aruba]]. E ta situa nortwest di e [[kapital|capital]] [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa [[Arend Petroleum Maatschappij]]. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia [[5 di mart]] [[1977]] den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di [[Hulanda]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:010639094:mpeg21:a0065|titel=Gedeputeerde Leo bedankt Nederland en bisdom. Ziekenhuis onder zware politiebewaking geopend|werk=[[Amigoe]]|datum=1977-03-07|bezochtdatum=2024-02-22}}</ref> Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion ''Stichting Ziekenverpleging Aruba''.<ref>[https://www.arubahospital.com/about-hoh/board-of-directors/ Board of Directors], Website oficial HOH</ref> HOH ta afilia na ''[[Dutch Caribbean Hospital Alliance]] (DCHA)'', un organisacion cooperativo di hospitalnan den [[Karibe Hulandes|Caribe Hulandes]].<ref>{{nl}}[https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/02/10/oprichting-ziekenhuiscooperatie-dutch-caribbean-hospital-alliance-een-feit Oprichting ziekenhuiscoöperatie “Dutch Caribbean Hospital Alliance” een feit], Rijksoverheid (10 di februari 2021)</ref> == Historia == Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat.<ref name="Ancho">{{Citeer web|url=http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|titel=Historische figuren: Horacio Oduber|werk=Historiadiaruba.aw|datum= |bezochtdatum=1 mei 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230802180232/http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|archiefdatum=2023-08-02}}</ref> E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas.<ref name="Ancho"/> E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia. Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920. [[File:BNA-DIG-HARTOG-CAHA-001-014-008.jpg|thumb|left|Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)]] [[File:Voormalig ziekenhuis San Pedro de Verona.jpg|thumb|220x220px|left|Entrada di San Pedro de Verona]]Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di [[Lago Oil & Transport Company|Lago]] na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.<ref>{{nl}}[http://www.skipr.nl/actueel/id2829-vumc-versterkt-band-met-arubaans-ziekenhuis.html VUmc versterkt band met Arubaans ziekenhuis], 4 di december 2009</ref> Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso.<ref>[http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/news/latest-news/2064-renovatie-en-nieuwbouwplannen-van-het-horacio-oduber-hospitaal-hoh Renovatie- en nieuwbouwplannen van het Horacio Oduber Hospitaal (HOH)]</ref> Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022. == Servicionan == Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar. E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.<ref>[https://www.overheid.aw/informacion-tocante-servicio/cuido-y-salud-sub-topics_47801/item/hospital-dr-horacio-oduber-hoh_41386.html Hospital Dr. Horacio Oduber (HOH)], Gobierno di Aruba website oficial</ref> Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di [[Boneiru|Bonaire]] y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di [[Kòrsou|Corsou]] pa Aruba. == Galeria == <gallery widths="200" heights="200"> Oduber Hospital 21 30 49 855000.jpeg|Compleho di Horacio Oduber Hospital Oduber Hospital 21 30 42 124000.jpeg|Entrada principal di e hospital Oduber Hospital 21 31 33 124000.jpeg|Fachada di edificio B </gallery> --------------------- Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022. Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia. Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY. ------------------- '''E Konstitushon di Sint Maarten''' (na [[ingles]]: Constitution of Sint Maarten; [[hulandes]]: '''Staatsregeling van Curaçao''') ta e areglo legal konstituyente di pais [[Sint Maarten]], ku ta forma parti di [[Reino Hulandes]]. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan == Historia == E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e [[Konseho Insular]] dia 21 di yüli 2010.[1] 1] E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes. E konstitushon a drenta na vigor dia [[10 di òktober]] [[2010]], ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá. == Contenido === E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan: Tereno i unidat * Derecho Fundamental * Gobièrnu i e minister mandatario E Estadonan * Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente * Lejislashon i gobernashon * Hustisia, Ministerio Públiko i Polis Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal. E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente: * Capitulo I - Derecho Fundamental * Capitulo II - Gobierno * Capitulo III - [[Parlamento di Aruba|Parlamento]] * Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho * Capitulo V - Legislacion y Gobernacion * Capitulo VI - Husticia y poder hudicial * Capitulo VII - Disposicion final {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Staatsregeling van Sint Maarten}} {{References}} }} [[:Category:Gobièrnu]] [[:Category:Sint Maarten]] == Mira tambe == * [[Antias Hulandes]] * [[Disolucion di Antia Hulandes|Disolushon di Antias Hulandes]] ---------------------------- zie encyclopedia NA/CUR '''Raad van State di Reino Hulandes''' (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di The '''Council of State''' ({{lang-nl|{{Audio|Nl-Raad van State.ogg|Raad van State}}}}) is a [[constitution]]ally established advisory body in the [[Netherlands]] to the [[Cabinet of the Netherlands|government]] and [[States General of the Netherlands|States General]] that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.<ref>{{cite web|url=http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|title=The Council of State|access-date=2013-02-02|archive-date=2013-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130115200809/http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|url-status=dead}}</ref> {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Raad van State}} {{References}} }} [[:Category:]] --------------- {{Variante|c}} {{Databox}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =65395301|titulo=Sababank}} {{References}} }} [[Category:Karibe Hulandes]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Jacob Wit}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wit, Jacob}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Antias Hulandes]] -------------------- Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki) --------------------- '''Aanmaken''': * {{CUW}} : [[Medardo de Marchena]] - [[Manuel Fray]] - [[Joseph Sickman Corsen]] - shon Win Hoyer - Jan Gerard Palm - [[Yandi Paula]] - [[Mongui Maduro]] - [[Gibi Basilio]] - [[Jose Capricorne]] - Plaza hotel curacao (en.wiki) - [[Chin Behilia]] - [[Rene Römer]] - [[Paul Comenencia]] * {{ABW}} : [[Lista di gezaghebber di Aruba]] (nl.wiki) - [[Chiara Petrocchi]] (taekwondo) - [[Kanisha Sluis]] (en.wiki) - Akisha Albert (en.wiki) - * General: [[Etnografia]] - [[Seramika]] - [[Leonel Messi]] (ht.wiki) - [[gobiernu]] - politiko - konstitushon - estado - pais? - [[Madurodam]] * nl.wiki: Nederlands Caribisch Soortenregister (Dutch Caribbean Species Register) - Casearua tremula (Palu di Boneiru of Kenepa spirito) * no.wik: Shete Boka nasjonalpark - * en.wiki: Bandariba '''Verbeteren/aanvullen''': * [[Coca-Cola]] - [[Skandinavia]] - [[Rastafari]] - [[Guera Friu]] - [[Yuana]] - [[Jazz]] - [[One Piece]] - [[Nydia Ecury]] - [[Boven Bolivia]] / Plantage Bolivia (bnn/vara joop) - [[Guillfred Besaril]] (https://24ora.com/geoffrey-wever-gobierno-a-tuma-e-paso-corecto-den-caso-di-guillfred-besaril/) == Curaçao == # December 1, 1796: [[Johann Lauffer]] overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.<ref>{{cite book|url=https://pure.knaw.nl/portal/en/publications/cura%C3%A7ao-in-the-age-of-revolutions-1795-1800 |title=Curaçao in the Age of Revolutions, 1795–1800 |chapter=The Patriot coup d’état in Curaçao, 1796| last1=Fatah-Black |first1=Karwan| publisher=[[KITLV]] |location=Leiden|year=2011|isbn=978-90-6718-380-2|page=123}}</ref> ----------- == Historia di ATA == Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante. Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.<ref>https://awemainta.com/wp-content/uploads/2024/02/AM240221.pdf Ta rindi honor na tur ex-director di Aruba Tourism Bureau y Aruba Tourism Authority], Awemainta (21 di februari 2024) </ref> * Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010? {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=en|oldid =1159849385|titulo=Spoken word}} {{References}} }} [[:Category:Musika]] ------------------ * [[:en:Wikipedia:Administrators' reading list]] * https://nl.wikibooks.org/wiki/Handboek_MediaWiki * https://translatewiki.net {{NPOV language}} {{Refimprove}} {{stub}} -------------------------- == Hooiberg == Na 1988 a embeyece '''Hooiberg''' pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642486:mpeg21:a0078|titel=Hooiberg wordt toeristenoord|werk=[[Amigoe]]|datm=1987-08-20|bezochtdatum=2022-11-15}}</ref> De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero. Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico. --------------- '''Jay Bryant Haviser''' (21 di november [[1955]] na ... ) ta un arkeologo merikano. NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean. tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155 OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A. Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten ------------------ '''Madurodam''' is een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se [[Miniatuurpark|miniatuurstad]] in [[Den Haag]] op een [[Schaal (verhouding)|schaal]] van 1 op 25,<ref>De Erasmus- en van Brienenoordbruggen zijn gebouwd op de grotere schaal van 1:12. Op 1:25 zou men er niet overheen kunnen lopen.</ref> geopend op [[2 juli]] [[1952]] aan het George Maduroplein. Dit toeristische [[attractiepark]] trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers.<ref>Op [https://web.archive.org/web/20160312195102/http://nieuws.nl/algemeen/20130108/meer-bezoekers-voor-madurodam/ nieuws.nl] meldt het park zelf 739.000 over 2013, een stijging van 36% ten opzichte van 2011. Omgerekend zouden er dat laatste jaar dus rond de 550.000 geweest moeten zijn. De organisatie spreekt min of meer standaard van 1 miljoen per jaar, een cijfer dat door ''[http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/3486389/2013/08/03/1-miljoen-bezoekers-trok-Madurodam-het-afgelopen-jaar.dhtml Trouw]'' wordt gemeld over 2013. Er bestaan geen andere cijfers dan die door het park zelf verstrekt worden.</ref> Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals [[Legoland Billund]]<ref>{{Citeer web|url=http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|titel=nieuws|bezochtdatum=2020-10-24|werk=www.miniland.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201027034227/http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|archiefdatum=2020-10-27|dodeurl=nee}}</ref> en het [[Disneyland Park (Anaheim)|Disneyland Park in Anaheim]].<ref>{{Citeer boek|titel=Walt Disney's Disneyland|auteur=Nichols, Chris, 1971-|medeauteurs=Nichols, Charlene (Archivist),|url=https://www.worldcat.org/oclc/1018083433|plaats=[Köln, Germany]|ISBN=978-3-8365-6348-2}}</ref> Het is genoemd naar [[George Maduro]], een [[Curaçao (hoofdbetekenis)|Curaçao]]se student die zich tijdens [[Duitse aanval op Nederland in 1940|de meidagen van 1940]] als [[cavalerie]][[officier]] onderscheidde in [[Duitse aanval op Nederland in 1940#De slag om de residentie|de slag om de residentie]], en in februari 1945 in concentratiekamp [[Dachau (concentratiekamp)|Dachau]] overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.<ref>[https://www.madurodam.nl/nl/organisatie/geschiedenis/ ''Wie was George Maduro?''], madurodam.nl</ref> ---------- == Aloe == Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru. === Islanan ABC === Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. <ref>Encyclopedie van de Nederlandse Antillen, H. Hoetink (1969)</ref>Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd. De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat.<ref name="Aloe">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php@f13option=com_content&task=view&id=46&Itemid=32 Aloe/Mon Plaisir], Historia di Aruba</ref> De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.<ref name="Aloe"/> Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi. aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan). Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen. ==== Uzo ==== Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe.<ref>Remedinan di tera, Grupo di Noord, 2010</ref> Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan. {{Appendix}} -------------------- '''Francesco Corallo''' ([[Catania (stad)|Catania]], [[Italië]], [[1960]]<ref name=":1">{{Citeer web|url=https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|titel=La vita d'azzardo di Francesco Corallo tra il padre boss e l'entourage di Fini|bezochtdatum=2018-10-14|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2013-08-04|werk=La Repubblica|uitgever=|taal=it|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728155350/https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|archiefdatum=2020-07-28}}</ref>), ookwel bekend als “King of the Slots”,<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-claims-his-phone-was-hacked-on-orders-of-italy-and-the-netherlands |titel=Corallo claims his phone was hacked on orders of Italy and the Netherlands |datum=18 januari 2022 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |taal=en}}</ref> is een [[Italië|Italiaans]]-[[Nederland|Nederlands]]<ref name=":3" /> [[zakenman]] en [[Casino (gokken)|casino]]-eigenaar op het [[Caribische eilanden|Caribische eiland]] [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]].<ref name=":5" /> == Levensloop == Corallo bezit diverse casino's, waaronder drie in Sint-Maarten<ref>{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |titel=Corallo will rebuild Starz Casino in Cupecoy |datum=2018-01-19 |bezochtdatum=2019-12-19 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> en daarnaast ook in Santo Domingo en [[Panama (land)|Panama]]. Voorheen bezat hij ook een gokgelegenheid in [[Curaçao]], maar daar verloor hij zijn licentie nadat zijn naam boven kwam drijven in de praktijken rondom [[Gerrit Schotte]].<ref name=":0">{{Citeer web |url=https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |titel=English/Italian :The Biography Of Francesco Corallo “The Godfather” Of The Caribbean Part 1 |achternaam=Galli |voornaam=Eva |datum=2016-12-14 |bezochtdatum=2018-10-14 |werk=St Maarten News |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728165936/https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |archiefdatum=2020-07-28 |dodeurl=ja}}</ref> Het onderzoek hiernaar kwam aan het rollen na een verzoek om referenties door Schotte aan de Italiaanse regering voor de aanstelling van Corallo in een hoge positie bij een financiële instelling op de Antillen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |titel=Schotte behind bars 18 months |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=6 december 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald Newspaper St. Maarten |uitgever= |taal= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204743/https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Toen Corallo in 2011 gearresteerd werd door de Italiaanse financiële politie (''Guardia di Financa''), beriep hij zich op [[diplomatieke immuniteit]] omdat hij een diplomaat van Dominica zou zijn. Hij bezat namelijk een Dominicaans diplomatiek paspoort dat hij illegaal gekocht had, juist om aan arrestatie in Italië te voorkomen.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/cc-francesco-corallo-bought-his-diplomatic-passport/ |titel=Francesco Corallo bought his diplomatic passport |datum=2017-01-03 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Curaçao Chronicle |taal=en |via=Knipselkrant}}</ref> De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken ging niet mee in zijn claim: hij verklaarde dat diplomatieke immuniteit in het gastland (hier: Italië) niet van toepassing is voor iemand die betrokken is in belangrijke economische activiteiten.<ref>{{Citeer web |url=https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |titel=Inside Dominica IV: Government or enemy of people? |datum=2011-11-18 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dominica news online most popular |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Eind 2016 werd Corallo op [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]] gearresteerd op [[verdenking]] van [[belastingontduiking]], [[Witwassen|witwasserij]], [[Verduistering (misdrijf)|verduistering]] en lidmaatschap van een internationale [[Georganiseerde misdaad|criminele organisatie]]. In afwachting van uitzetting werd hij maandenlang in een [[Philipsburg|Philipsburgse]] [[politiebureau]] in verzekerde bewaring gesteld.<ref name=":2">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |titel=Corallo wins case at Human Rights Court |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=9 oktober 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204746/https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] bepaalde later dat de omstandigheden rond de bewaring van Corallo in St.-Maarten inhumaan waren, maar oordeelde ook dat de bewaring zelf niet onrechtmatig leek.<ref name=":2" /> In augustus 2017 werd Corallo na een juridische strijd door Sint-Maarten uitgeleverd aan Italië.<ref>{{Citeer web |url=https://online.flipbuilder.com/toms/occx/files/basic-html/page37.html |titel=Ayera tardi Francesco Corallo a keda extradita pa Italia |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=2017-08-17 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Awemainta |uitgever= |taal=pap |archiefurl= |archiefdatum= |dodeurl= |via=Online Flipbuilder}}</ref><ref name=":3">{{Citeer web |url=http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/legal-documents/judgments/137-judgements/8062-fransesco-corallo-may-be-extradited |titel=Francesco Corallo may be extradited |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=20 juni 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dutch Caribbean Legal Portal |uitgever= |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=http://www.soualigapost.com/en/news/16220/justice/francesco-corallo-was-extradited-italy |titel=Francesco Corallo (Catania, Italy, 1960) was extradited today to Italy |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=16 augustus 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Souliga Post |uitgever= |taal=en |archiefurl= |archiefdatum=}}</ref> Eenmaal aangekomen in Italië werd hij vrijgelaten<ref name=":4">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son#:~:text=allegedly%20tried%20to%20extort%20his%20son,-Islands%2004%20May&text=PHILIPSBURG%2D%2DGaetano%20Corallo%2C%20father,Italy%20where%20he%20presently%20resides. |titel=Corallo Sr. allegedly tried to extort his son |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=11 mei 2024 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20180613053454/http://curacaochronicle.com/judicial/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son/ |archiefdatum=2018-06-13}}</ref> en een klein jaar later, in juli 2018, keerde hij weer terug naar Sint-Maarten.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/businessman-corallo-returns-to-st-maarten#:~:text=Maarten,-Islands%2026%20July&text=PHILIPSBURG%2D%2DAtlantis%20Group%20owner,in%20Italy%20and%20can%20travel. |titel=Businessman Corallo returns to St. Maarten |datum=2018-07-26 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=the Daily Herald |taal=en}}</ref> In 2016 werd door de aanklager in Rome aan zijn collega's in St.-Maarten gevraagd drie boten van Corallo [[Inbeslagname|in beslag te nemen]] en te verkopen met als doel 215,4 miljoen euro aan onrechtmatige winsten van de zakenman terug te vorderen. Na een juridische strijd waarin Corallo tegen de verkoop van zijn boten streed, gaf een Philisburgse rechtbank in 2019 definitief haar fiat voor de verkoop.<ref name=":5">{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |titel=Court allows prosecutor to sell Corallo’s boats |datum=2019-02-13 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204747/https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> == Persoonlijk == Francesco Corallo heeft een vertroebelde relatie met zijn vader, [[Gaetane Corallo]]. Het is echter onbekend wat voor rol de vader speelt in zijn zoons leven: in 2010 werd door de rechtbank van Rome gesteld dat hun relatie verbroken is en er geen zakelijk verband tussen de twee bestaat. Later werd door de civiele rechtbank van Rome een bevel uitgevaardigd waarin het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken opgedragen werd elke verwijzing van Corallo en zijn broer met hun vader te verwijderen van de website.<ref name=":1" /> In 2016 beschuldigde de vader Francesco weer van geldvervreemding, een voorval dat zo'n dertig jaar eerder plaatsgevonden zou hebben.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/dh-corallo-sr-sticks-to-claim-on-son-expected-his-arrest/ |titel=Corallo Sr. sticks to claim on son, expected his arrest |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=15 december 2016 |bezochtdatum= |werk=Daily Herald |uitgever= |taal=en |dodeurl= |via=Knipselkrant |dodelink=}}</ref> Hier is echter nooit bewijs voor gevonden en Corallo overwoog meerdere [[Smaad|smaadzaken]] tegen zijn vader aan te spannen.<ref name=":4" /> == Referenties == {{References}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =63318783|titulo=Gilbert Wawoe}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wawoe, Gilbert}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Korsou]] sx1z1gozwct0ecx0h8vj2xttx9p3s42 164041 164040 2025-06-23T20:21:00Z Caribiana 8320 164041 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ * [[Piet Kasteel]] - [[Representante di Hulanda na Aruba, Corsou y Sint Maarten]] - [[welga general di Aruba di 1977]] - [[SVGA]] - [[hefe di estado]] - [[nepotismo]] - [[Nigel Maduro]] - [[derechista (politika)]] - [[KNSM]] - [[Operashon Nueland]] ------------------ {{Variante|c}} {{Infobox politico| variante = c | nomber = Michèle Russel-Capriles | imagen = Michèle Russel-Capriles.jpg | descripcion = | nomber completo = | fecha nacemento = [[29 di òktober]] [[1968]] | luga nacemento = {{CUW}} | fecha fayecimento = | luga fayecimento = | pais = {{CUW}} | funcion actual= Gobernador interino di Korsou | desde = [[1 di yüni]] [[2019]] | antecesor = | sucesor = | partido = | ofishi = polítiko, artista visual | mama = | tata = | casa = | temporada1 = | funcion1 = | website = }} '''Michèle Russel-Capriles''' (☆ [[29 di òktober]] [[1968]] na [[Kòrsou]]) ta un polítiko, dirigente i artista visual di [[Kòrsou]]. E ta gobernador interino di Kòrsou for di 1 di yüni 2019. == Bida i karera == Russel-Capriles ta un yu muhé di Diane Henriquez i [[Lio Capriles]]<ref>{{Citeer web|url=https://curacao.nu/michele-russel-capriles-voorgedragen-voor-plaatsvervangend-gouverneur/|titel=Michèle Russel-Capriles voorgedragen voor plaatsvervangend gouverneur|werk=Curaçao Nu|datum=15 mei 2019|bezochtdatum=23 september 2023}}</ref> i nieta di [[May Henriquez]]. Na 1990, ela optené un lisensiatura den relashonnan internashonal na Universidat di Pennsylvania, spesialisá den asuntunan di refugiado, i a bai traha na [[Maduro & Curiel’s Bank]]. Huntu ku otronan, el a funda Partido Antiá Restrukturá, ku a boga pa preservashon i restrukturashon di Antia Hulandes. Di 1994 pa 1998, e tabata miembro di parlamento i a enfoká riba bienestar di hubentut, derechonan di hende muhé i polítika hudisial.[2] Despues di a bandoná polítika, ela bira enbolbí den arte, kultura, historia i kuido di salú. Ela sirbi den e hunta di direktiva di vários organisashon sin fin di lucro i korporativo, ta presidente di e Museo Históriko Kultural Hudiu i tesorero di Landhuis Bloemhof. Ela organisá hopi eksposishon históriko i di arte den tur dos museo. Pa dies sinku aña e tabata miembro di e direktiva di Antia Hulandes i departamentu di Aruba di e Fondo Kultural, e último shete añanan komo presidente.[2][3] For di promé di yüni 2019, Michèle Russel-Capriles ta gobernador interino di Kòrsou. E ta susedé Nolda Römer-Kenepa den e posishon aki.[4][5] Ekshibishonnan individual Russel-Capriles a partisipá den hopi eksposishon di grupo na kas i den eksterior. Ademas, e tabatin e siguiente eksposishonnan individual. 2016 - Serio?, kolahenan i imágennan di medionan miksto den Landhuis Bloemhof. Durante e exposicion aki ela crea dos obra di arte conhunto hunto cu boluntarionan: Wall of Memory y Standing Tall. Esakinan a keda atras den e hardin di Bloemhof.[6] 2019-2020 - Ban Serio, arte di ensamblahe na Landhuis Bloemhof.[7] E eksposishon a wòrdu ekstendé ku e proyekto Circle of Life den kolaborashon ku e Ronald McDonald House lokal, den kua a krea un obra di arte komun grandi for di desperdisio médiko. Pu --------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona| variante = c | nomber = Lio Capriles | imagen = | descripcion = | nomber completo = Lionel Isaac Haim Capriles | alias = ''Paps'' | fecha nacemento = [[1933]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = [[4 di yanüari]] [[2017]] | luga fayecimento = {{CUW}} | alma mater = | conoci pa = [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB) | distincion = [[Krus di Mérito Kòrsou]] | casa = Judith Capriles | tata = Isaac Haim (Sha) Capriles | mama = Hilda Capriles-Pinedo | yui = Lionel (Chicu) Capriles;<br>Michèle Russel-Capriles }} '''Lionel Isaac Haim (Lio) Capriles''' (☆ 30 di ougùstùs [[1933]] – † [[4 di yanüari]] [[2017]] na [[Kòrsou]]), tambe kariñoso konosí komo “Paps”, tabata un bankero i figura markante di [[Kòrsou]]. Pa añanan largu el a liderá komo CEO e institushon finansiero di mas grandi den [[Karibe Hulandes]], [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB).<ref>{{citeer web|url=https://antilliaansdagblad.com/nieuws-menu/curacao/15031-paps-capriles-overleden|titel=Paps Capriles overleden|datum= |bezochtdatum=2025-06-22}}</ref> == Biografia == Lionel Capriles a nase den ougùstùs 1933. Su famia, tata, welo i bisawelo, tabata relashoná ku banko MCB ku a wòrdu fundá na 1916.[2] Na 1954, el a cuminsa su karera na CMB na edat di 21 ana.<ref>Jarige 'Paps' 35 jaar bij Maduro. "Amigoe". Curaçao, 30-08-1989, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 22-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642976:mpeg21:p003</ref> El a sirbi komo President-Director di MCB i na edat di 70 a retirá. Despues di su retiro, el a sigui pa sinku aña mas komo presidente di e Konseho di Supervisión.[3] Su yu homber, Lionel “Chicu” Capriles II, a sigui su pasonan i bira CEO di MCB na 2004.[2] Su sobrenòmber “Paps” a surgi pasobra durante evento públiko e tabata saluda hopi hende ku e palabranan “bon dia Paps”, un manera kordial pa saluda mes ora e no tabata rekorda tur su nòmber.[2] Bou di su liderato, na 2016 MCB a selebrá su 100 añanan di existensia, ku un rekonosimentu di e Kámara di Komersio.[5] E tabata kasa ku Judith. Nan tin dos yiu: Lionel “Chicu” Capriles II i Michèle Russel‑Capriles, i seis nietonan.[2][6] Lionel “Paps” Capriles a fayesé den desèmber 2016 na edat di 83, despues di un enfermedat ku no tabata prolongá.[1][2] == Inbolbimentu síviko i sosial == Capriles tabata un figura importante den komunidat di Kòrsou. El a sirbi komo: * Presidente di Kámara di Komersio di Kòrsou * Presidente di Stichting Maatschappij en Politie * Presidente di Sociaal Vangnet Reda Sosial * Presidente di e mesa directiva di Sonesta/Rif Resort * Presidente di e mesa directiva di World Trade Center Kòrsou[2] * PResidente di Lions Club korsou * Consul di Hapon? Den 2009, el a organisá un seminario importante tokante pobresa, pa promové dialogo i akshon den komunidat.[4] == Legado i bida personal == Capriles tabata conoci pa su integridat i su entrega na komunidat di Kòrsou. Su lema preferí tabata: “Behold the turtle; he makes progress only when he sticks his neck out.”—un refleho di su filosofia di bida, ku sin riska no tin progreso.[2][6] == Distinshon == * {{JPN}}: Officer of the Order of the Rising Sun (1982) * {{VEN}}: Gran Cordón den Orden de Francisco de Miranda (1994) * {{CUW}}: [[Krus di Mérito Kòrsou|Krus di Mérito]] (2011) {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Capriles, Lio}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------------ {{Variante|c}} {{infobox edificio| variante = c | infobox_tipo = Lanthùis | imagen = Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen TM-20029918 Vooraanzicht van Landhuis Veeris Curacao Boy Lawson (Fotograaf).jpg | descripcion = Lanthùis Veeris (1964) | nomber2 = Lanthùis Feeris | pais = {{CUW}} | localisa_na = [[Willemstad]] | luga = [[Veeris]] | adres = | cercania = | funcion_original = kas di plantashi | funcion_actual = | fecha_construccion = ront di 1800 | renova = | restaura = | status_monumento = [[Monumento]] registrá ?? | propietario = | zoom = 13 }} '''Lanthùis Veeris''' ta un [[lanthùis na Kòrsou]], situá den e bario di [[Veeris]], zona nortwest di [[Willemstad]]. E ta un di e lanthùisnan mas bieu na Kòrsou ku ta eksistí ainda. == Historia == Historia di e Plantage Veeris E landhuis a tuma su nòmber di famia Veeris, ku ta e prome doño konosí di e plantagenan Drie Gebroeders i Westerveld. Den di dos mita di siglo 19, e plantagenan aki a fúsioná ku Eendracht pa formá plantage Union, ku eventualmente a bira konosí komo plantage Veeris. No ta kla si e landhuis actual ta originalmente parte di Union, Drie Gebroeders of otro plantage, pero su lokashon ta indiká ku e landhuis ta situá entre e plantagenan historiko Morgenster i Raphael, na banda west di Weg naar Westpunt. ta un kas grandi históriko situá den e bario [[Veeris]], banda oeste di Willemstad, Kòrsou. E bario Veeris mes ta centraé bon entre Hato Airport i e sentro di Willemstad, mas o menos 10 minùt di maneho di e kapital. E kas ta riba un kavel di mas o menos 6.000 m2 di tereno propio. E landhuis mes ta un ejenplo di arkitetura kolonial ku a keda den su estado original. E propiedat ta konsisti di e kas prinsipal, un bijgebouw ku cisterna, un magasina, un edifisio pa bano i ducha, i koralen tradicional. == Edifisio == Kompleho di tereno di kunuku ku edifisio prinsipal i strukturanan adishonal. Edifisio prinsipal: struktura di un piso ku plan di piso rektangular. Dak di gable riba área di núkleo, daknan skerpi riba galerianan. Dos dormitorio na tur dos banda di dak. Gables den forma di embudo ku fronton triangular i gables kurvá paden i pafó na nivel di galeria. Terasa dilanti kompleto i tambe terasa patras kòrtiku. Strukturanan adishonal ta inkluí un tanki di dos piso i un magasina konektá ku tres arko na e edifisio prinsipal.<ref name="Monument">[https://curacaomonuments.org/sites/landhuis-veeris-veeris-z-n-willemstad/ Landhuis Veeris], curacaomonuments.org</ref> E monumento tin balor históriko kultural pa motibu di e kombinashon di gablenan kurvá paden i pafó ku puntanan di gable den forma di embudo ku fronton ta indiká un fase di transishon rònt di 1800. Balor históriko arkitektóniko komo un tereno di kunuku ku galerianan núkleo i rondó di dje, un lay-out típiko di Curaçao, i un sala típiko ku pasashinan arkuá i arkuá. Konhunto i balor históriko kultural pa motibu di e koherensia di tereno di kunuku, terasanan, tanki, magasina, kas di wc, koralnan i kurá ku porta.<ref name="Monument"/> *Deskripshon Arkitetural i Interno Landhuis Veeris ta un edifisio di mas o menos 570 m2.<ref>https://www.huisenaanbod.nl/index.php?p=detail&sLand=Antillen&sProv=&sRegio=&sPlaats=&Koophuur=K&order=&lan=NL&det=i*zo*&loc=ANT::::::;&AdvId=3198157 Lanthuis Veeris], huisenaanbod.nl</ref> Ora bo drenta, bo topa ku un espacio habri ku hopi detallenan autentiko, inkluindo porta i bentana original, yuna zolder amplio dividi na dos kamber grandi, un kuchina, i un bano. E struktura ta ofresé gran potenshal pa restaurashon den su estilo autentiko. *Desaroyo aktual i potenshal Veeris ta desaroyando rápidamente komo un zona industrial i komersial moderno, ku e sentro komersial Sambil serka, ku ta atrahé hopi trafiko humano. E lokashon di Landhuis Veeris lo pone’l den un posishon estratégiko pa diferente uzo: residenshal, komersial, turístiko of kulturel. Según e plan regulativo lokal (Artíkulo 3 di DROV), e terreno tin destino pa: bibuenda, negoshi, detalji, servisio, rekreo, aktividatnan sosial, trafiko, defensa, of preservashon di paisahe i kultura. *Konklushon Landhuis Veeris ta un testigu mudo di e historia agrikultural i sosial di Kòrsou. Ku un renovashon ku ta respetá su karákter original, e kas por bira un punto di referensia pa patrimonio, turismo, of desaroyo sosho-kultural moderno. == Lista di referensia == *Huisenaanbod.nl (anunsi original di bentanan) *Data topografiko lokal i historia di plantage Kòrsou *Informashon general tokante DROV-regulashon. {{Appendix}} -------------- '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashi) situá den parti sùitwest di [[Willemstad]], serka e laguna di [[Piscaderabaai]]. E bario a tuma su nòmber for di plantashi Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a kria bestia. E plantashon mes tabata pertenesé na famia Veeris, un fam di orígen [[Hulanda|hulandes]].<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e tereno di Veeris a wòrdu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan manumisio ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Finalmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisá den distrito di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su meskla di kasnan tradishonal i modernu. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área a kontinua desaroyando komo un bario residensial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashi original. Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kultural afrokurasoleño. {{Appendix}} == Referensia == <references> <ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> <ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> </references> '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashon) lokalisa den parti suroeste di [[Kòrsou]], serka di otro barionan históritiko manera [[Mundu Nobo]] i [[Otrobanda]]. E bario a tuma su nomber for di e plantashon Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a tene chukaramentu di bestia. E plantashon mes a pertenesé na famia Veeris, un apelido di orígen hulandés.<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e terreno di Veeris a wordu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan libertá ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Eventualmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisa den distrit di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su mezcla di kasnan tradicional i moderno. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área ta kontinua desaroyando komo un bario residencial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashon original.<ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kulturnan [[Afro-Korsou|afro-korsou]]. == Mira tambe == * [[Lanthùis na Kòrsou]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------- E Islanan ABC Aruba, Bonaire y Curaçao ta na e rand zuid di e faha di horcan. Nan no ta pafó di e faha di horcan, manera hopi ta considera. Historia ta siña ku mas o ménos un biaha kada 100 aña daño konsiderabel ta wòrdu eksperensiá dor di siklonnan tropikal ku ta pasa riba òf djis sùit di e islanan. Aunke e orkan nivel di eksperensia pa e islanan por wòrdu konsiderá komo hopi chikitu, bon konosí ta e orkan menor kual a pasa net pazuid di Curaçao dia [[23 di september]] [[1877]] causando un daño structural calcula di US$ 2 mion, prinsipalmente pa e sekshon di kosta di Willemstad. Un konvento a wòrdu labá kompletamente (restunan ainda visibel na marea abou), hopi barku a bai pèrdí i por lo ménos 70 persona a hoga. E barometer di mas abou lesamentu na Willemstad a wòrdu opservá pa 15:30 UTC riba 23 di sèptèmber (UTC = ora lokal + kuater ora na Área di Karibe Oriental) ku 995.4 milibar. Un barco nabegando pazuid di Curaçao a reporta un presion mas abao di 988.8 milibar. Riba promedio, un biaha cada cuater aña un ciclon tropical ta sosodé denter di un radio di 150 kilometer, pero mayoria pasando pa nort di e islanan sin causa mal tempo serio. Asta e inmediato efektonan di orkan grandi Hazel, di kua e sentro a pasa mas o ménos 90 kilometer pa nort riba Dia 7 di òktober 1954, ku bientunan máksimo sostené serka di e sentro di 190 km/h, tabata limitá na opservá bientonan maximo di 50 km/h cu rafaga te 90 km/h, y e daño, un estimacion di US$ 350.000,-, a resulta principalmente door di inundacionnan repentino pa motibo di yobida pisa (promedio di 48 ora: Aruba aprox. 250 mm, Bonaire y Curaçao aprox. 125 mm). Saba, St. Eustatius i St. Maarten ta situá denter di e faha di orkan. Kasi tur aña por lo ménos un siklon tropikal ta sosodé denter di un alkanse di 100 miya i riba promedio un biaha kada 4-5 aña orkan kondishonnan ta wòrdu eksperensiá. Referí na Adhunto II - Siklonan tropikal ku ta pasa denter di 100 N.M. di 17.5N, 63.0W te ku 31 di desèmber 2014. E orkannan mas resien ku a kousa daño konsiderabel na e islanan tabata e orkannan Omar (2008), José (1999), Lenny (1999), Georges (1998), Luis (1995), Marilyn (1995), Hugo (1989), Donna (1960) i Dog (1950). Specialmente e daño ocasiona pa horcan Luis tabata extenso. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC), un instansia di Gobièrnu di Kòrsou ku su ofisina i sentro di pronóstiko di wer na Seru Mahuma ta e outoridat responsabel pa e servisio di atvertensia di orkan. Sinembargo ta responsabilidad di Gobierno di cada pais of isla pa mantene y activa un organisashon di preparashon pa kalamidat. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC). E sucursal na Aruba a bira Departamento Meteorologico Aruba (DMA) y esun na St. Maarten a haya e nomber di Departamento Meteorologico St. Maarten. MDC lo sigui ta responsabel pa emishon di pronóstikonan di wer rutinario i tambe boletinnan di atvertensia pa Kòrsou i tambe pa Islanan BES (Boneiru, S. Eustatius i Saba). ----------------- ------- == Historia == Imperio Romano por dividí den dos fase prinsipal: * '''Imperio Romano Oksidental''' (27 a.C. – 476 d.C.), ku su kapital na [[Roma]]. * '''Imperio Romano Oriental''' (284 – 1453), ku su kapital na [[Istanbul|Constantinopel]] (ó [[Bizantin]]). E imperio a logra ekspandé su teritorio pa inkluí un gran parti di e mundo konosí durante esaki, ku un sistema di kaminan, lei, i struktura politik ku a influensia Europa i mas allá. Imperio Romano a kontribuí hopi na arkitektura, lei, idioma ([[Latin]]), sistema di gobernashon i relíshon. Na e final di e imperio, [[Cristiandat]] a bira e relíshon ofisial. E imperio a ekspandé pa inkluí gran parti di e mundu konosí e tempu ei, desaroyando sistemanan di kaminda, lei i gobièrnu ku a influensiá Europa i mas leu profundamente. Kultura i Herensia E Imperio Romano a kontribuí signifikantemente na arkitektura, lei, idioma (latin), gobernashon i religion. Den su añanan despues, Kristianismo a bira e religion ofisial. Kaida di e Imperio E Imperio Romano Oksidental a kai na aña 476 di nos era, ora e último emperador, Romulus Augustulus, a ser destituí. E Imperio Romano Oriental (Imperio Bizantino) a sigui te na 1453, ora ku Konstantinopla a wòrdu konkistá pa e Turkonan Otomano. ------------- {{Variante|c}} {{Infobox dignatario| variante = c | nomber completo = Petrus Albertus Kasteel | imagen = Petrus Albertus Kasteel (1942).jpg | sucesion = Di 50° Gobernador di Kolonia Kòrsou | periodo start = [[15 di yüli]] [[1942]] | periodo fin = [[1 di yüli]] [[1948]] | monarkia = [[Wilhelmina di Hulanda|Wilhelmina]] (1898-1948) | antecesor = [[Gielliam Wouters]] | sucesor = Leonard Antoon Hubert Peters |fecha nacemento= |luga nacemento = |fecha fayecimento= |luga fayecimento = |pareha = Marie Kasteel-Baltussen |religion = [[Iglesia Catolico Romano|katóliko]] |yui = 5 <!-- Seccion di informacion profecional --> |ofishi = gobernante, diplomátiko |partido = }} '''Petrus Albertus (Piet) Kasteel''' (☆ [[4 di novèmber]] [[1901]] na [[Zwolle]] - † 13 di desèmber [[2003]] na [[Roma]]) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di gobièrnu kolonial hulandés. E tabata gobernador di [[Kòrsou i Dependensianan|Kolonia Kòrsou]] (Antia Hulandes) for di 1942 te 1948, ku ta inklui Guera Mundial II i un periodo di transishon polítiko di kolonia pa pais Antia Hulandes. == Bida personal == Piet Kasteel a nase den Zwolle, Hulanda, riba 4 di novèmber 1901. Den su bida personal i profesional, e tabata un katóliko dediká ku un gran pashon pa komunidat i notisia. == Periodista i trahadón den ekshilio == Den su hoben aña, Kasteel a traha komo editor parlementario pa e periódico katóliko De Maasbode i komo periodista pa De Tijd. Den 1923, e a fundá e asociashon De Klare Waarheid. Durante Segunda Gèrr Mundial, e a fugi pa Ingalaterra, kaminda e a traha pa e gobièrnu Hulandés den ekshilio na Londen. == Gobernador di Kòrsou i su dependensianan == Kasteel a ser nombra gobernador di Kòrsou i su dependensianan riba 15 di yüli 1942, na un momentu difísil den historia global. E a sustituí Gielliam Johannes Josephus Wouters i a tene e kargo te 4 di ougùstùs 1948. Durante su mandato, e a enfrenta reto di gobernashon militarisa den tempo di guerra, maneho di internashon di estranhero, i tenshon sosial. Tambe, e a guia proseso di inisiante negoshashon pa mas autonomia polítiko pa e teritorio kolonial. == Karrera diplomátiko == Despues di su periodo den Antia Hulandes, Kasteel a sirbi komo embahador di Hulanda na: Chile (1948–1956) Irlanda (1956–1966) Israel (1966) == Rekonesimentu == Piet Kasteel a resibí varios premio internashonal: Medal of Freedom with Silver Palm (Merka) Ridder van de Orde van de Nederlandse Leeuw (Hulanda) Grootkruis van de Pauselijke Orde van Sint-Gregorius de Grote (Vatikano) Commandeur van het Legioen van Eer (Fransia) == Fayesimentu == Piet Kasteel a fayesé na Roma, Italia, riba 13 di desèmber 2003, na edat di 102 aña. == Referensianan == Wikipedia. Piet Kasteel. Find a Grave. Petrus Albertus Kasteel (1901–2003). YouWho. Diplomats – Petrus Kasteel. Petrus Albertus "Piet" Kasteel (Zwolle, 4 di novèmber 1901 – Roma, 13 di desèmber 2003) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di administrashon kolonyal Hulandés. E tabata gobernador di Kòrsou i su dependensianan for di 1942 te 1948, durante Segunda Gèrr Mundial i un periodu di transishon polítiko den e Antia Hulandes. ------------------ -------------- '''Wikipedia na Papiamento: un plataforma di idioma comparti''' '''Wikipedia''' ta un di e proyectonan mas notabel riba e internet: un enciclopedia liber, dirigi pa comunidad y disponibel den diferente idioma. Sinembargo hopi hende no ta realisa cu un version di Wikipedia den un solo idioma por sirbi pa varios variante di e mesun idioma. Por ehempel, e Wikipedia di Ingles ta inclui articulo skirbi tanto den Ingles Britanico como Ingles Mericano. Mescos ta pasa cu e Wikipedia di Hulandes, cu ta skirbi lenguahe Hulandes (papia na Hulanda) como lenguahe Flamenco (papia na Belgica). E modelo bilingual aki ta aplica tambe na Wikipedia di Papiamento, cu ta sirbi e variantenan di Papiamentu y Papiamento. == Indica y respeta e variante di Papiamento/u == Dicon Wikipedia di Papiamento ta un plataforma comparti? E editornan ta encurasha pa indica den cua variante un articulo ta skirbi originalmente, si ta den Papiamento of Papiamentu. Unabes un variante ta scogi pa un articulo, ta wordo considera bon practica pa mantene consistencia y edicion continuo den e mesun variante ey. E uniformidad den lenguahe, en particular e ortografia y vocabulario, ta preserva claridad y evita confusion pa otro lector y editornan. Bo por consulta e documentacion riba Wikipedia di Papiamento pa mas informacion tocante con pa indica e variante di bo escogencia. Mescos cu Wikipedia di Ingles ta acepta tanto "color" como "colour"; pero ta spera consistencia den un mesun articulo. E principio aki ta aplica tambe na e uzo di Papiamento y Papiamentu den nan plataforma comparti. == Cuminsa un otro version di lenguahe riba Wikipedia == Aunke ta practico y comun pa comparti un version di idioma, tambe ta posibel pa propone i desaroya un Wikipedia separa pa un variante specifico di un idioma manera un Wikipedia di Papiamento separa, cu lo ta diferente for di e version comparti cu ta existi awor. Pero, tin cierto criteria cu e Wikimedia Foundation ta exigi pa lansa un edicion nobo di Wikipedia. Esaki ta inclui: * E idioma mester ta reconoci cu un codigo ISO 639. * Mester tin suficiente contribuidonan activo cu ta compromete pa desaroya e version nobo. * E idioma mester tin un localisacion valido den sistema di Wikimedia (traduccion di interface via translatewiki.net). * E comunidad mester demostra actividad continuo den Wikimedia Incubator, e plataforma unda ta test y desaroya edicionnan nobo. Bo por haya e lista completo di rekisito y paso pa propone un edicion nobo di Wikipedia riba Wikimedia Incubator: https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Language_committee/Handbook#Requisites == Contribui na un comunidad bilingual == No ta importa si bo ta skirbi den Papiamento of Papiamentu, contribui na Wikipedia di Papiamento/u ta yuda preserva i promove e idioma den tur su forma. Si bo ta respeta cada variante y colabora entre diferente manera di skirbi, e comunidad di Wikipedia ta sigui construi un fuente di informacion valioso y inclusivo pa tur cu ta papia Papiamento/u den islanan ABC y den mundu henter. ------------------ {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} {{Multiple image| total_width = 340 | align = center | caption_align= center | image2 = Bolletjes.jpg | caption2 = Bolitanan den stoma di un mula | image1 = Bird smuggler.jpg | caption1 = Mula transportando parhanan | image3 = Anus-patron (1205687).jpg | caption3 = Cartucho di ano pa transporta microfilm ilegal | image4 = Smuggling tunnel in Rafah (2009).jpg | caption4 = Tunnel pa contrabanda na [[Gaza]] (2009) }} {{clear}} {{Appendix}} [[Category:Sociedad]] ----------------- == SVGA == Dialuna dia 9 di december Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba (SVGA) a celebra 60 aña di existencia. === historia === Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba a wordo lanta dia 9 di december 1964 dor dimeneer P.Harting, meneer A. de Vries y señora C. van den Berg. Nan a ripara cu tabata hopi necesario pa Aruba tin scol special, pasadianan pa mucha y adulto, centro pa train trabao y cas pa cuido 24/7 pa persona cu un discapacidad intelectual. Nan a traha un plan prome y a cuminsa busca fondonan. Na aña1973 a habri pasadia bibito pin. Scol dun’un man a habri na aña1976.Na aña1979 SVGA a habri un pasadia pa adulto na Brasil mainta y atardi den eedificiodiscoldun’unman. Desde aña 1982 tabatin un psi- cologo na SVGA, aña 1985 a cuminsa un sportleider y na aña1986 nos trahado social, cu te actualidad ta den servicio cerca pa nos, a cuminsa na SVGA. E grupo social pedagogico a forma y na aña1993 a amplia cu un logopedista y dos aña despues cu un di dos psicologo. Desde aña1985 e asina yama “di tres fase” a habri. Esey tabata encera cu Pasadia Bibito Pin a muda pa Piedra Plat 97A y na e mesun tereno a habri Pasadia Briyo di Solo pa adulto y Centro Man na Obra cu ta un centro pa train diferente trabao pa adulto. A habri tambe un gymzaal riba e tereno pa por duna atencion na movecion pa e clientenan. Na aña 1988 a realisa Cas Sjabururi unda adultonan vulnerabel por a cuminsa biba y haya cuido necesario mientras den dia ta bishita Pasadia Briyo di Solo o Centro Man na Obra. Na aña 2003 SVGA a habri dos apar- tamento riba e tereno di Cas Sjabururipahabitantenanmas independiente cuminsa train pa biba riba nan mes. Hunto cu FCCA a logra na aña 2008 pa habri e oportunidad pa algun persona bay biba cu guia riba nan mes den e bario di Jaburibari. Naaña2019apasaeguiadie habitantenan over pa Fundacion Biba Bou Guia. Na aña 2020 Cas Blenchi a habri den cuadro di e “Sociaal Crisis Plan Aruba”. Esaki ta duna oportunidad pa brinda un cas pa muchanan y hoben cu temporalmente no por ta cerca nan mayornan. Hunto cu Stichting Ambiente Feliz a habri na aña 2021 un Pasadia pa mucha cu discapacidad mul- tiple na Centro di Cuido na San Nicolas. Na e momento aki nos ta duna enseñansa, guia y/o cuido na mas o menos 250 cliente o alumno diariamente.<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241212.pdf SVGA ta celebra 60 aña di existencia!], Bon Dia Aruba (12 di december 2024)</ref> ----------------------- == Shoco == De Arubaanse holenuil a laga den holen op de grond na bieden a topa cu cactusbegroeiing en droog bos. [[Afbeelding:Athene cunicularia arubensis.jpeg|thumb|175px|links|Hol van de shoco nabij Alto Vista]] Als de shoco geen kuil nos finden, graaft ze self een kuil in zachhe grond. Pasobra un groot di e nivelnan di nivelnan di e subsorto aki ainda ta na fin, palabranan di e poblashon ta bini ku e beschrechtde gebied di [[Nationaal park Arikok]] a wòrdu konkluí. E shoco ta un wezen di als bereigd sorteá den genia genétiko. Tera Cora, e zona patras di campo di golf di Tierra del Sol, algun biaha tabata un zona di biodiversidad halto y tambe tabata un di e luga- nan di reproduccion mas im- portante pa Burrowing Owl (Athene cunicularia aruben- sis) localmente yama “Sho- co.”<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241005.pdf Shoconan ta confrontando temponan dificil y mester di fondonan pa proyecto di preservacion], NoticiaCla (5 di october 2024)</ref> {{Appendix}} -------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona | variante = a | nomber = Nigel Maduro | ofishi = activista }} '''Nigel Maduro''' ta un activista ambiental y climatico di Aruba.<ref>https://solodipueblo.com/nigel-maduro-tin-anuncio-pa-dia-26-di-september-anuncio-ta-sigui-riba-un-ana-di-protesta-y-caida-di-gobierno/], Solodipueblo (16 di september 2024)</ref> activista defensor di tera, cientifico den sostenibilidad y tambe representante hoben di Aruba National Trust, Nigel Maduro Nigel Maduro ta Caquetío Indígena di Aruba, un aktivista ambiental intersekshonal, un sientífiko di sostenibilidat, i un artista multidisiplinario. Nigel tin eksperensia trahando den e sektor ambiental sin fin di lucro (Greenpeace Aotearoa), e sektor di sostenibilidat korporativo, i asta tabata un planifikadó stratégiko di sostenibilidat pa un kunuku di agro-ekologia. E ta notoriamente conoci pa lanta un movecion socio-ambiental na Aruba dor di wordo deteni pa graffiti “No More Hotels” y “Land Back” tur rond di e isla. Desde e tempu ei el a organisá múltiple protesta disruptivo durante protokòlnan i diskursonan gubernamental. Nigel tin komo meta pa kambio sistemátiko den e industria di hotèl i turismo di Aruba, tur miéntras e ta yuda ku proyektonan di konsulta di desaroyo sostenibel i ta duna sosten i asistensia na movementunan di base.<ref>[https://dezwijger.nl/programma/roots-resilience-caribbean-perspectives-on-climate-change Roots resilience: Caribbean Perspectives on climate change], dezwijger.nl</ref> {{Appendix}} Nigel ta ampliamente rekonosé pa su protestanan di akshon direkto. Un di su actonan mas notabel tabata graffiti “No More Hotels” y “Land Back” riba areanan turistico den henter Aruba—un acto cu a lanta un debate local significativo tocante desaroyo di turismo insostenibel y perdida di tereno. E protesta aki no solamente a konsientisá riba asuntunan ambiental i kultural pero tambe a bira un katalisadó pa kompromiso mas amplio di komunidat a traves di manifestashonnan pasífiko i protestanan di “Beach Party” ku ta kombiná tayernan di sostenibilidat ku presentashonnan públiko kreativo. Master Science den Liderato Estratégiko: Nigel a haña un Master di Science den Liderato Estratégiko. E formashon akademiko aki a duna dje un marco robusto pa enfrenta desafionan kompleho di sostenibilidat, pa kombiná siensia ku aktivismo, i pa impulsa kambio sistémiko den polítika i industria. Trabao Profesional i Karrera Aktivismo Ambiental i di Klima: Akshon Directo i Protesanan: Nigel a gana atenshon largu ku su inisiativa di akshon directo den Aruba. Notablemente, e a hasi grafiti ku slogan “No More Hotels” i “Land Back”, ku a pone enfoke riba e keshonan di desaroyo insostenibel i e perde di tereno pa e Pueblo Indígena. Organisashon di Komunidat: El ta un e figura importante den organisá demostrashonnan pasífikamente i eventonan di komunidat, manera e “Beach Party” protesanan, ku ta combiná e partisipashon públiko ku edukashon ambiental. Esakinan ta yuda pa mustrá e impakto di e desaroyo excesivo i pa uni e komunidat riba prátikanan sostenibel. Siensia di Sostenibilidat i Konsultoria: Nigel a krea su karrera como un siensia di sostenibilidat, spesialisa den kambio di klima, konservashon di biodiversidat, i drechtenan di e Pueblo Indígena. Su trabao a inkluí rolnan tanto den sektornan di organisashon sin ganansa como den sektornan korporativo, kaminda el a kontribuí pa planifikashon estratégico di sostenibilidat, manera pa asisti den praktikannan agro-ekológiko i proyektonan di konservashon ku ta basa riba e komunidat. Representashon Internashonal: Reconosí pa su liderato, Nigel a wordu selekshoná pa e Caribbean Climate Justice Leaders Academy pa representá Aruba na plataforma global manera COP29. Su rol internashonal ta demostrá su influencia i su kompromiso pa duna bocho na e preocupashonnan di su komunidat den diskushonnan global riba klima. Arte Multidisiplinario A mas ku su aktivismo i siensia, Nigel ta ekspresá su perspektivanan a través di su arte. Su trabao creativo ta kompletá su aktivismo, duna un narrashon visual pa e asuntunan ambiental i sosial cu Aruba ta enfrenta. Nigel Maduro, ku su kombina di formación akademiko riguroso, aktivismo “hands-on”, i ekspreshon creativo, ta un forsa dinamiko den e lucha pa sostenibilidat ambiental i drechtenan di e Pueblo Indígena den Aruba i den e región di Caribe. {{Appendix}} ------------ {{Variante|a}} {{Databox}} '''Nepotismo''' ([[latin]]: ‘nepos’, nietu; desendiente; primo) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan altu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. nl.wiki:Nepotismo (< latin ‘nepos’, nietu; desendiente; primu) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan haltu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. Den un sentido mas smal, e ta trata di faboresé parientenan, komo un forma di faboritismo. Un proverbio hulandes ku originalmente ta relashoná ku esaki ta bisa: “E bloed kruipt woer ‘t neet kin goon”, kier men ku nepotismo ta tuma lugá skondí (kruip of kröp) en bes di abiertamente (drechi). Sanger ta wòrdu usá einan komo un término bieu pa parentesko. Efektonan Ta probabel ku kasi ningun organisashon ta liber di nepotismo. Ta tipikamente humano pa (kier) duna un bentaha òf nombramentu na un persona di mesun pensamentu, òf por lo ménos un hende ku un konosé. Esaki lo ta apliká mas fuerte si ta nesesario di koperashon a largu plaso. I niun hende lo ke nombra un hende boluntariamente òf otorgá un trabou si e ta odia e otro persona ei. Sinembargo, nepotismo por bira indeseabel ora e tuma proporshonnan muchu grandi, ku otro palabra: ora un hende laga e laso di famia òf amistat pisa mas pisá ku e rekisitonan di kompetensia di e nombramentu òf asignashon. Esaki ta reflehá ora un hende ta wòrdu nombrá na un puesto òf risibí un nombramentu òf supsidio miéntras ku e no ta kumpli ku e rekisitonan, ta relativamente yòn òf sin eksperensia, òf ora e nombramentu aki ta na kosto di (inkluso) kandidatonan mihó kalifiká. Kualke krítika ta wòrdu ignorá òf ta kondusí na un kontesta fuerte di e organisashon. Nepotismo por ta un forma di patronahe, kaminda e patron ta yuda e kliente den su karera. E servisio por ta resiproko tambe riba un base informal di ‘quid pro quo’: si bo laba mi lomba, lo mi laba esun di bo. Al fin i al kabo, un bono ta wòrdu kreá a base di kua e benefisiario por spera ku e benefisiario hasi algu a kambio. Por ehèmpel, A, kende su kompania di bion dòler ta un kliente di un firma di kontabilidat, por pone preshon riba e firma ei pa nombra B komo partner. E ora ei A lo spera ku B no ta hasi muchu alboroto tokante firmamentu di kuenta anual, asta si nan por ta dudoso. Nepotismo eventualmente por kondusí na un redukshon di kalidat, pasobra e personanan nombrá no tin òf no tin sufisiente e kalidatnan rekerí pa e funshon. E efectonan negativo di esaki por wordo absorba te cierto grado door di empleadonan experencia, pero esaki tambe tin su limitenan y ta depende tambe di e boluntad di e personanan ey pa haci trabou pa cual nan no ta haya credito. E ta kondusí tambe na peliger moral, ora e persona sa ku tin un patron ku lo proteh’é di krítika di otronan. Hende sa ku nan por keda sinta di tur manera, loke na su turno por ta un insentivo pa sigui polítikanan mas riesgoso. E por kita tambe e insentivo pa hasi e trabou bon na promé lugá. Finalmente, nepotismo por kondusí na pèrdida di konfiansa bou di e públiko òf empleadonan di un kompania, loke por kondusí na intrankilidat. Al fin i al kabo, esnan mihó kalifiká no ta mira nan esfuersonan rekompensá, de echo, otronan ta kaba ta mustra nan plumanan. Pa un empresa e por kondusí na un redukshon den e boluntat pa hasi un esfuerso i un èksodo di mihó trahadó i kliente, pa paisnan na un boluntat redusí pa obedesé gobièrnu òf paga belasting, i emigrashon di trahadónan kualifiká en partikular. A largu plaso, nepotismo por destruí un organisashon òf pais. ==Formanan di nepotismo== En prinsipio, nepotismo por hunga un ròl den kualke bentaha, pero normalmente e ta konserní e siguiente situashonnan: * Sita * Suseshonnan * Premionan di supsidio; * Fiansa * Promoshonnan (dentro di kompanianan i organisashonnan) * Otorgashon di pedido, konseshon, pèrmit i kontrakt; * Sera wowo pa erornan di un hende, soportá largu den sanshonnan atministrativo i penal; * Sosten públiko òf sekreto durante elekshon. Ta difísil pa imaginá nepotismo den posishonnan elekto, pero e por sosodé einan tambe (hopi bia indirektamente). Al fin i al kabo, elekshonnan por wòrdu manipulá dor di, por ehèmpel, indusí kandidatonan kontrali pa retirá, ekspresá públikamente sosten na un kandidato partikular, duna sosten finansiero na e kandidato òf influensiá medionan di komunikashon di manera ku nan ta ekspresá solamente puntonan di bista positivo tokante e kandidato. Den sierto paisnan, fraude di votashon direkto òf intimidashon di votadónan tambe ta posibel. Nepotismo tambe ta posibel denter di organisashonnan privá. Por ehèmpel, un direktor (senior) por ke otorgá e nombramentu òf kontrato na un miembro di famia òf amigu, òf por wòrdu poné bou di preshon di pafó. E preshon ei hopi bia ta bini di un hende ku un medio di poder i por, por ehèmpel ------------------------------- == Cinema na Aruba == (Oranjestad)—During the span of over 100 years, Aruba only saw five '''open air movie theatres'''. Now practically obsolete on the island, these theaters were once frequently visited by locals and migrants in the 20th century. The first open air theater was constructed in 1920 and was commissioned by Shon Eduard (Eddy) de Veer. This theater was located at the Hotel Colombia in Oranjestad, which is now where the Aruban census office is located. The theater was simple; it only consisted of a screen, and visitors had to bring their own chairs to enjoy the popular silent movies of the time. American migrants who worked in the refinery and lived in the Lago Colony in Sero Colorado also had their piece of the pie with their Open air Theatre, which formed part of the Esso Club, also known as the Pan-Am Club. It was at this theater that “Talkies” were first streamed, movies with sound. This theater mostly streamed American blockbusters for the American expats, this way making sure that these migrant were not missing out on entertainment from their home land. In the 1950’s and 60’s, Savaneta saw their own open air theater, located in front of the Marinier’s Kazerne (Marine Barracks). This theater was mostly visited by the neighboring marines, who didn’t have much entertainment other than movies at that time. The last and most recent open air theater was constructed in the form of a drive-in theater. A popular American concept, the Drive Inn located in Balashi was a hot spot for teenagers, who had the habit of cramming all their friends in one car to go see the movies. For this phenomenon there was a separate price that you had to pay called the “car crash”. This theater closed around 2012, but was re-opened during the pandemic in July 2020, where movies were streamed on a gigantic screen set up in front of stacked containers. However, this nostalgic form of entertainment did not last very long as it was closed again only a year or two later. Nowadays you can still see the stacked containers when you drive near the bridge in Balashi.<ref>“De kolibrie op de rots en meer over de geschiedenis van Aruba” by Evert Bongers. </ref> ------------------------- Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten {{Databox}} '''Matrimonio di mesun sexo''' no ta wordo ehecuta na Aruba, Curaçao, of Sint Maarten, cu ta paisnan constituyente di Reino Hulandes. E islanan tabata obligá despues di vários sentensia di korte pa registrá kualke matrimonio (inkluso matrimonio di mesun sekso) registrá den Reino, pero esaki ta konsiderá prinsipalmente derechonan di residensia, i nan no mester duna matrimonionan di mesun sekso e mesun efekto hurídiko ku sekso opuesto matrimonionan.[1] Matrimonio den e teritorio Oropeo di Hulanda, meskos ku den e munisipionan Karibense di Boneiru, Sint Eustatius i Saba,[2] ta habrí pa kualke dos persona sin importá sekso. Aruba a reconoce sociedadnan registra cu ta brinda casi tur e derechonan y beneficionan di matrimonio desde september 2021. E mesun luna ey, un corte mas abao na Curaçao a dicta cu stroba parehanan di mesun sexo di casa ta viola e disposicionnan di igualdad di Constitucion di Curaçao, pero a laga e desishon di si mester legalisá matrimonio di mesun sekso te na Parlamento di Curaçao.[3] Na december 2022, Corte Conhunto di Husticia di Aruba, Curaçao, Sint Maarten, y di Bonaire, Sint Eustatius y Saba a dicta cu e prohibicion di matrimonio di mesun sexo di Aruba y Curaçao tabata inconstitucional. E òrdu di korte tabata programá pa drenta na vigor dia 7 di mart 2023 si no a apela esaki na Korte Supremo di Hulanda; sinembargo e gobiernonan di tanto Curaçao como Aruba ---------------------------------------- {{Databox}} Un '''estado di derecho''' ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Rechtsstaat (aleman: [ˈʁɛçt͡sˌʃtaːt] ⓘ; lit. “estado di lei”; “estado hurídiko”) ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Un Rechtsstaat ta un estado konstitushonal den kua e ehersisio di poder gubernamental ta limitá pa lei.[1] E ta estrechamente relashoná ku “konstitushonalismo” ku hopi bia ta mará na e konsepto Anglo-Merikano di estado di derecho, pero ta diferensiá di dje den enfatisá tambe loke ta hustu (p.e., un konsepto di korekto moral basá riba étika, rashonalidat, lei, lei natural, religion, òf igualdat). Pues e ta lo kontrario di Obrigkeitsstaat (aleman: [ˈoːbʁɪçkaɪ̯t͡sʃtaːt] ⓘ) òf Nichtrechtsstaat (un estado basá riba e uso arbitrario di poder),[2] i di Unrechtsstaat (un no-Rechtsstaat ku e kapasidat pa bira unu despues di un periodo di desaroyo históriko).[3] Den un Rechtsstaat, e poder di estado ta limitá pa asina protehá siudadanonan di e ehersisio arbitrario di outoridat. E siudadanonan ta kompartí libertatnan sivil basá legalmente i por usa e kortenan. Den pensamentu hurídiko kontinental di Europa, e Rechtsstaat ta wòrdu kontrastá ku tantu e estado polisial komo e État légal.[4] {{Appendix}} -------------------------------------- '''Polítika''' ta e manera cu e conflictonan di interes di grupo y individuonan ta wordo expresa den un sociedad - generalmente a base di negociacionnan - na e varios nivel administrativo y sosial. Unda e liña di division ta core entre lo politico y lo etico y social ta un pregunta tocante cua tin hopi diferencia di opinion. Mayoria di erudito ta reconoce cu mester tin cierto potencial pa e uso di poder òf violensia pa un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko — disidí un konflikto polítiko por lo general ta enserá un kambio di poder di un grupo òf persona pa otro. Un otro definicion ta cu politica ta inclui e sèt di aktividanan relaciona cu tumamento di desicion di grupo of otro formanan di relacionnan di poder entre individuo, manera e distribucion di recursonan of status social. Un hende ku ta ocupa un funcion of posicion den [[Polítika|politica]] ta wordo yama un politico. Politisacion ta komvertí un tema esencial; no-politico den un asunto politico pa asina provoca un discusion politico tocante di dje. [[Category:Polítika]] ---------------------------------------- * gabinete di minoria --------------------------------------- '''Hefe di estado''' ta ---------------------------- *gabinete (politica) * izquierdista * pais * eleccion --------------- ----------------------- == Miembro i elekshon == Parlamento Oropeo a wòrdu fundá na 1952; su kompetensianan a wòrdu ampliá varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan pa miembronan di parlamento (MEP); promé ku esei e miembronan tabata bini for di kada estado-miembro di Union Oropeo. E parlamento tin 705 miembro, ku mester oumentá na 720 despues di e elekshonnan oropeo dia [[6 di yüni]] [[2024]]. E ta representa e di dos electorado democratico mas grandi na mundu (despues di Parlamento di India), ku un electorado di 375 mion votadó eligibel na 2009.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/07/AR2009060702402.html |title=Conservatives Post Gains In European Elections |author1=Brand, Constant |author2=Wielaard, Robert |agency=Associated Press |newspaper=The Washington Post |date=8 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref>{{cite news |author=Ian Traynor |url=https://www.theguardian.com/politics/2009/jun/07/eu-elections-social-democrats |title=Misery for social democrats as voters take a turn to the right |work=The Guardian |location=UK |date=7 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref name="18 new MEPs take their seats">{{cite web |url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |title=18 new MEPs take their seats |publisher=European Parliament |date=10 January 2012 |access-date=14 February 2012 |archive-date=11 May 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511172955/http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |url-status=dead }}</ref> Kada un di e 27 estado-miembro di EU tin un kantidat fiho di asiento parlamentario, ku ta dependé di e kantidat di habitante. Esaki ta varia for di 6 asiento pa [[Malta]] te na 96 pa [[Alemania]]. For di 1 di febrüari 2020 [[Hulanda]] tin derecho riba 29 di e 705 asiento i pa e termino 2024-2029 esaki lo oumenta pa 31 asiento. Siudadanonan hulandes di [[Reino Hulandes]], irespekto unda nan ta residensiá, tin derecho di voto pa parlamento oropeo; pa residentenan di [[Karibe Hulandes]] esaki a bai na vigor desde aña 2009. E miembronan di parlamento oropeo ta wòrdu eligí kada sinko aña mediante elekshon general direkto i sekreto. Sinembargo, te ku 2019 e partisipashon a baha na kada turno di votashon, for di 65% na 1979 te cu 50% na 2009, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan. For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di parlamento oropeo. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] The Parliament is composed of 705 members (MEPs), due to rise to 720 after the June 2024 European elections. It represents the second-largest democratic electorate in the world (after the Parliament of India), with an electorate of 375 million eligible voters in 2009.[2][3][4] en.wiki:E parlamento ta konstituí pa 720 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Parlament Oropeo a wordu funda na 1952; su kompetensianan a wordu amplia varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan general direkto i sekreto ku ta tuma luga kada sinku ana, promé ku esei e miembronan di parlamento tabata bini for di kada pais. E parlamento ta konstituí pa 751 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Pasobra e MEPnan ta bin di diferente pais, nan ta papia diferente idioma (24 na 2013) den Parlamento. Nan tin un derecho protehá riba e promé idioma (multilingüismo), i Parlamento mester di hopi intérprete. Diferente di otro gruponan internacional di politico, MEP no ta sinta den grupo di pais, pero nan ta sinta banda di personanan ku ta komparti nan ideanan. E dos gruponan mas grandi ta e "Partido Popular Oropeo-Demokratanan Oropeo" i e "Partido di e Sosialistanan Oropeo". Pero e gruponan aki ta traha huntu pa yega na un akuerdo, p'esei nan no ta bringa pa traha un lei si e otro grupo no ta gusta dje. De parlementsleden organiseren zich in fracties i; op basis van een gemeenschappelijke politieke overtuiging en niet op basis van hun land van herkomst. Momenteel zijn er in het Europees Parlement zeven fracties en een aantal 'niet-ingeschreven' leden. De fracties komen voort uit meer dan honderd nationale politieke partijen. E miembronan di Parlamento Europeo ta wordo eligi cada cinco aña via eleccion general. Sinembargo, te cu 2019 e participacion a baha na cada turno di votacion, for di 65% na 1979 te cu 43% na e eleccionnan di 2009. Durante e último elekshonnan Europeo di mei 2019 e partisipashon tabata di 50%, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan.[1] 2] For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di Parlamento. Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Alle 27 lidstaten hebben afhankelijk van het inwonersaantal een vast aantal zetels. Dit loopt uiteen van 6 zetels voor Malta tot 96 voor Duitsland. == Reino Hulandes == In de zittingsperiode van 2 juli 2019 tot en met 2024 waren 33 personen afgevaardigden van Nederland in het Europees Parlement. Nederland had aanvankelijk 26 zetels na de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019. === Karibe Hulandes === Dit wetsvoorstel breidt in de Kieswet het kiesrecht voor de leden van het Europees Parlement uit tot alle Nederlanders die op de Nederlandse Antillen en Aruba wonen. Aanleiding voor deze wijziging zijn uitspraken van de Raad van State (200404446/1b en 200404450/1b) en het Europese Hof van Justitie (C-300/04) waarin zij stellen dat er mag geen onderscheid mag zijn tussen Nederlanders buiten Europa die nu Europees kiesrecht hebben en Nederlanders in Aruba en de Antillen die dat nu niet hebben. De regel dat Arubanen en Antillianen alleen kunnen stemmen voor het Europees Parlement als zij ooit tien jaar in Nederland hebben gewoond komt te vervallen. Bij de verkiezingen van 2009 konden kiesgerechtigden in Aruba en de Nederlandse Antillen voor het eerst stemmen voor het Europees Parlement. Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009.[23] De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%, aanzienlijk hoger dan de opkomst van 36,8% onder Nederlanders in Nederland.[24] Men bedenke daarbij echter wel dat het totaal aantal inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen in 2009 rond de 330.000 lag,[25] en dat dus maar een klein percentage de moeite heeft genomen zich te laten registreren als kiesgerechtigde. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] ---------------------------- * Muhe * Constitucion * Globalisashon * Progaganda * Cancion ---------------------------- '''Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel''' (☆ [[28 di yanüari]] [[1916]] na [[Kòrsou]] - † [[23 di sèptèmber]] [[2007]] na Kòrsou) tabata un lingwista di [[Kòrsou]] i luchadó di resistensia na [[Hulanda]] durante di [[Di Dos Guera Mundial|Segundo Guera Mundial]]. == Biografia == Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di [[Gerald Sprockel|Cor Sprockel]] i sobrino di [[John Horris Sprockel]], ambos politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na [[Tilburg]]??. Na 1940 el a graduá pa MO-A [[ingles]].<ref name="AD">{{citeer web|url=http://www.norberthendrikse.nl/sprockel.pdf|titel=Tirso Sprockel als verzetsstrijder|werk=[[Antilliaans Dagblad]]|auteur=Hendrikse, Solange|datum=2020-10-24|bezochtdatum=2024-04-25}}</ref> E guera na Hulanda ta strob'é pa bolbe su isla natal; na 1942 e ta kasa ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg i ta kuminsa un famia. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Na Hulanda su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, den sus aktividatnan di resistensia el a traha huntu ku dos studiante [[Antias Hulandes|antiano]]: [[Boy Ecury]] i [[Delfincio Navarro]]. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via [[Spaña]] pa [[Inglatera]]. Na 1945 Sprockel ta regresa Korsou i ta bira dosente na Thomas College. Despues di a okupá varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di [[Antias Hulandes]].<ref name="AD"/> E tabatin tambe lasonan estrecho ku diferente fundashon una e tabata forma parti i e direktiva; manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking ([[Sticusa]]). Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997). Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel". == Honor == Durante su bida Sprockel a risibí varios kondekorashon: Kabayero den [[Orden di Leon Hulandes]] (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di verkennerij. explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na [[University of Curaçao|Universidat di Antia Hulandes]] pa su dedikashon na [[Papiamentu]]. ==Literatuur== * Tirso Sprockel - ''De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw'', essay 1999 ==Externe link== * [http://www.papiamentu.nl Mede door Sprockel opgezette site over het Papiamentu] {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Sprockel, Tirso}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Kòrsou]] [[:Category:Papiamentista]] * Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd. De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.<ref>Sportveld Janwé krijgt nam ”Tirso Sprockel”. "Amigoe". Curaçao, 10-09-1985, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643391:mpeg21:p007</ref> * algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990 * president college curatoren UNA - 1979 * Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die deze kerlijke erkenning kreeg in 1988.<ref>TIRSO SPROCKEL: NAMENS PROCESSIE AANVAARD Voor eerst Antilliaan onderscheiden met Sylvester orde Mgr. Ellis: met talenten door Sprockel gewoekerd. "Amigoe". Curaçao, 16-06-1988, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642163:mpeg21:p011</ref> -------------------- Te bewerken naar Papiaments: * [[Lijst van scholen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen in de Nederlandse Antillen]] * [[Lijst van ministers van Economische Zaken van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Economische Ontwikkeling]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Aruba]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Sint Maarten]] * [[Lijst van ministers van Justitie van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Justitie]] * '''ABBA''' Amateur Baseball Bond Aruba ([[:it:Federazione di baseball di Aruba|it]]) * '''CBF''' Curacao Baseball Federation ([[:it:Federazione di baseball di Curaçao|it]]) ------------------------ == Preparacion Bandera di Aruba== Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976; A DICIDI: ----------- == Gabinete Mercelina == Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta [[Luc Mercelina]] (URSM). [[Veronica Webster]] (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i [[Grisha Heyliger-Marten]] (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon. [[Marinka Gumbs]] (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, [[Raeyhon Peterson]] (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, [[Christophe Emmanuel]] (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia. [[Patrice Gumbs]] (PFP) i [[Gracita Arrindell]] (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten. --------------------- {{Databox}} '''Parlamento di e teritorio Kòrsou''', ofisialmente ''Staten van het gebiedsdeel Curaçao'' i abreviá ''Staten van Curaçao'') tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla [[Kòrsou]], [[Aruba]], [[Boneiru]], [[Sint Maarten]], [[Sint Eustatius]] i [[Saba]]. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e [[Konseho Kolonial]] i predesesor di [[Parlamento di Antias Hulandes]]. == Nomber == Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di [[Reino Hulandes]]. Asina, e aña ei e nòmber [[Kòrsou i Dependensianan]] a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou. == Konstelashon == Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan. == Repartishon di asiento == Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i [[Islariba]]. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. == Elekshon == Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13] E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente: {| class="wikitable" style="text-align:left;" !colspan=1 rowspan=2 style="color: gray"|&nbsp;Miembro !colspan=4 style="color: gray"|&nbsp;Periodo parlamentario 1938-1942 |- ! rowspan="1" style="color: gray"|&nbsp;Repartishon ! style="color: gray"|&nbsp;Nòmber ! style="color: gray"|&nbsp;Partido ! style="color: gray"|&nbsp;Remarke |- | rowspan="10" style="color: gray"| Elegí | rowspan="6" |Curacao | [[Moises Frumencio da Costa Gomez|Moises da Costa Gomez]]|| rowspan="3" |CKP || |- | Ernesto Cecilio Martijn || |- | Adolphe Desertine || |- | J. Capriles || rowspan="2"|lijst Capriles-Rustige || |- | J. Rustige || |- | Willy Maal ||lijst Jonckheer-<br/ >Suarez-Maal || |- | rowspan="2"| Aruba | Jacobo Arends || rowspan="2"|Katholieke partij Aruba || |- | Jean M. de Cuba || |- | rowspan="1"| Bonaire | John de Jongh || CKP || |- | rowspan="1"| Bovenwinden | W.R. Plantz || || |- | rowspan="5" style="color: gray"| Benoemd | rowspan="5" |Curacao | [[John Sprockel]]* || || benoemd statenvoorzitter |- | Isaac Capriles || || |- | Salomon Alfred Senior || || |- | Carel Nicolaas („Cai") Winkel* || || |- | Ph. Bichon van IJsselmonde* || ||na 1940 remplasa pa F. Vromans. |- |} *) oudlid Koloniale Raad {{Appendix}} [[:Category:Karibe Hulandes]] ---------------------------------------------- {{Variante|a}} {{Databox}} {{Infobox person | name = Anouk Balentina | image = | caption = | term = | monarch = | predecessor = | birth_date = [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] | occupation = hurista, activista y ambientalista | party = }} '''Anouk Balentina''' (☆n. [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] na [[Aruba]]) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista [[Aruba]]no. == Bida == Anouk Balentina a nase i lanta den bario di [[Parkietenbos]].<ref>[https://dossierkoninkrijksrelaties.nl/2023/01/30/open-brief-aan-de-koning/ Open brief aan de Koning]. Dossierkoninrijksrelaties.nl (30 di januari 2023)</ref> Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos.<ref>http://magazine.xclusivomagazine.com/2002-april-magazine-aruba#!entrevista-anouk-balentina-457</ref> Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente.<ref>[https://awemainta.com/wp-content/uploads/2022/07/awe1907.pdf Caso incinerator Parkietenbos: ciudadano ta bolbe gana caso contra gobierno], Awemainta (19 di juli 2022)</ref> Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020 ---------------------- https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf * Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal * Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho" * Template:Página Prinsipal Articulo destaca ------------- {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} '''Dr. Horacio E. Oduber Hospital''' (HOH) ta un [[hospital]] general di tamaño mediano na [[Aruba]]. E ta situa nortwest di e [[kapital|capital]] [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa [[Arend Petroleum Maatschappij]]. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia [[5 di mart]] [[1977]] den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di [[Hulanda]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:010639094:mpeg21:a0065|titel=Gedeputeerde Leo bedankt Nederland en bisdom. Ziekenhuis onder zware politiebewaking geopend|werk=[[Amigoe]]|datum=1977-03-07|bezochtdatum=2024-02-22}}</ref> Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion ''Stichting Ziekenverpleging Aruba''.<ref>[https://www.arubahospital.com/about-hoh/board-of-directors/ Board of Directors], Website oficial HOH</ref> HOH ta afilia na ''[[Dutch Caribbean Hospital Alliance]] (DCHA)'', un organisacion cooperativo di hospitalnan den [[Karibe Hulandes|Caribe Hulandes]].<ref>{{nl}}[https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/02/10/oprichting-ziekenhuiscooperatie-dutch-caribbean-hospital-alliance-een-feit Oprichting ziekenhuiscoöperatie “Dutch Caribbean Hospital Alliance” een feit], Rijksoverheid (10 di februari 2021)</ref> == Historia == Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat.<ref name="Ancho">{{Citeer web|url=http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|titel=Historische figuren: Horacio Oduber|werk=Historiadiaruba.aw|datum= |bezochtdatum=1 mei 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230802180232/http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|archiefdatum=2023-08-02}}</ref> E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas.<ref name="Ancho"/> E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia. Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920. [[File:BNA-DIG-HARTOG-CAHA-001-014-008.jpg|thumb|left|Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)]] [[File:Voormalig ziekenhuis San Pedro de Verona.jpg|thumb|220x220px|left|Entrada di San Pedro de Verona]]Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di [[Lago Oil & Transport Company|Lago]] na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.<ref>{{nl}}[http://www.skipr.nl/actueel/id2829-vumc-versterkt-band-met-arubaans-ziekenhuis.html VUmc versterkt band met Arubaans ziekenhuis], 4 di december 2009</ref> Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso.<ref>[http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/news/latest-news/2064-renovatie-en-nieuwbouwplannen-van-het-horacio-oduber-hospitaal-hoh Renovatie- en nieuwbouwplannen van het Horacio Oduber Hospitaal (HOH)]</ref> Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022. == Servicionan == Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar. E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.<ref>[https://www.overheid.aw/informacion-tocante-servicio/cuido-y-salud-sub-topics_47801/item/hospital-dr-horacio-oduber-hoh_41386.html Hospital Dr. Horacio Oduber (HOH)], Gobierno di Aruba website oficial</ref> Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di [[Boneiru|Bonaire]] y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di [[Kòrsou|Corsou]] pa Aruba. == Galeria == <gallery widths="200" heights="200"> Oduber Hospital 21 30 49 855000.jpeg|Compleho di Horacio Oduber Hospital Oduber Hospital 21 30 42 124000.jpeg|Entrada principal di e hospital Oduber Hospital 21 31 33 124000.jpeg|Fachada di edificio B </gallery> --------------------- Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022. Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia. Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY. ------------------- '''E Konstitushon di Sint Maarten''' (na [[ingles]]: Constitution of Sint Maarten; [[hulandes]]: '''Staatsregeling van Curaçao''') ta e areglo legal konstituyente di pais [[Sint Maarten]], ku ta forma parti di [[Reino Hulandes]]. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan == Historia == E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e [[Konseho Insular]] dia 21 di yüli 2010.[1] 1] E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes. E konstitushon a drenta na vigor dia [[10 di òktober]] [[2010]], ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá. == Contenido === E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan: Tereno i unidat * Derecho Fundamental * Gobièrnu i e minister mandatario E Estadonan * Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente * Lejislashon i gobernashon * Hustisia, Ministerio Públiko i Polis Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal. E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente: * Capitulo I - Derecho Fundamental * Capitulo II - Gobierno * Capitulo III - [[Parlamento di Aruba|Parlamento]] * Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho * Capitulo V - Legislacion y Gobernacion * Capitulo VI - Husticia y poder hudicial * Capitulo VII - Disposicion final {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Staatsregeling van Sint Maarten}} {{References}} }} [[:Category:Gobièrnu]] [[:Category:Sint Maarten]] == Mira tambe == * [[Antias Hulandes]] * [[Disolucion di Antia Hulandes|Disolushon di Antias Hulandes]] ---------------------------- zie encyclopedia NA/CUR '''Raad van State di Reino Hulandes''' (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di The '''Council of State''' ({{lang-nl|{{Audio|Nl-Raad van State.ogg|Raad van State}}}}) is a [[constitution]]ally established advisory body in the [[Netherlands]] to the [[Cabinet of the Netherlands|government]] and [[States General of the Netherlands|States General]] that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.<ref>{{cite web|url=http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|title=The Council of State|access-date=2013-02-02|archive-date=2013-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130115200809/http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|url-status=dead}}</ref> {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Raad van State}} {{References}} }} [[:Category:]] --------------- {{Variante|c}} {{Databox}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =65395301|titulo=Sababank}} {{References}} }} [[Category:Karibe Hulandes]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Jacob Wit}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wit, Jacob}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Antias Hulandes]] -------------------- Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki) --------------------- '''Aanmaken''': * {{CUW}} : [[Medardo de Marchena]] - [[Manuel Fray]] - [[Joseph Sickman Corsen]] - shon Win Hoyer - Jan Gerard Palm - [[Yandi Paula]] - [[Mongui Maduro]] - [[Gibi Basilio]] - [[Jose Capricorne]] - Plaza hotel curacao (en.wiki) - [[Chin Behilia]] - [[Rene Römer]] - [[Paul Comenencia]] * {{ABW}} : [[Lista di gezaghebber di Aruba]] (nl.wiki) - [[Chiara Petrocchi]] (taekwondo) - [[Kanisha Sluis]] (en.wiki) - Akisha Albert (en.wiki) - * General: [[Etnografia]] - [[Seramika]] - [[Leonel Messi]] (ht.wiki) - [[gobiernu]] - politiko - konstitushon - estado - pais? - [[Madurodam]] * nl.wiki: Nederlands Caribisch Soortenregister (Dutch Caribbean Species Register) - Casearua tremula (Palu di Boneiru of Kenepa spirito) * no.wik: Shete Boka nasjonalpark - * en.wiki: Bandariba '''Verbeteren/aanvullen''': * [[Coca-Cola]] - [[Skandinavia]] - [[Rastafari]] - [[Guera Friu]] - [[Yuana]] - [[Jazz]] - [[One Piece]] - [[Nydia Ecury]] - [[Boven Bolivia]] / Plantage Bolivia (bnn/vara joop) - [[Guillfred Besaril]] (https://24ora.com/geoffrey-wever-gobierno-a-tuma-e-paso-corecto-den-caso-di-guillfred-besaril/) == Curaçao == # December 1, 1796: [[Johann Lauffer]] overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.<ref>{{cite book|url=https://pure.knaw.nl/portal/en/publications/cura%C3%A7ao-in-the-age-of-revolutions-1795-1800 |title=Curaçao in the Age of Revolutions, 1795–1800 |chapter=The Patriot coup d’état in Curaçao, 1796| last1=Fatah-Black |first1=Karwan| publisher=[[KITLV]] |location=Leiden|year=2011|isbn=978-90-6718-380-2|page=123}}</ref> ----------- == Historia di ATA == Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante. Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.<ref>https://awemainta.com/wp-content/uploads/2024/02/AM240221.pdf Ta rindi honor na tur ex-director di Aruba Tourism Bureau y Aruba Tourism Authority], Awemainta (21 di februari 2024) </ref> * Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010? {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=en|oldid =1159849385|titulo=Spoken word}} {{References}} }} [[:Category:Musika]] ------------------ * [[:en:Wikipedia:Administrators' reading list]] * https://nl.wikibooks.org/wiki/Handboek_MediaWiki * https://translatewiki.net {{NPOV language}} {{Refimprove}} {{stub}} -------------------------- == Hooiberg == Na 1988 a embeyece '''Hooiberg''' pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642486:mpeg21:a0078|titel=Hooiberg wordt toeristenoord|werk=[[Amigoe]]|datm=1987-08-20|bezochtdatum=2022-11-15}}</ref> De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero. Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico. --------------- '''Jay Bryant Haviser''' (21 di november [[1955]] na ... ) ta un arkeologo merikano. NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean. tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155 OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A. Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten ------------------ '''Madurodam''' is een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se [[Miniatuurpark|miniatuurstad]] in [[Den Haag]] op een [[Schaal (verhouding)|schaal]] van 1 op 25,<ref>De Erasmus- en van Brienenoordbruggen zijn gebouwd op de grotere schaal van 1:12. Op 1:25 zou men er niet overheen kunnen lopen.</ref> geopend op [[2 juli]] [[1952]] aan het George Maduroplein. Dit toeristische [[attractiepark]] trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers.<ref>Op [https://web.archive.org/web/20160312195102/http://nieuws.nl/algemeen/20130108/meer-bezoekers-voor-madurodam/ nieuws.nl] meldt het park zelf 739.000 over 2013, een stijging van 36% ten opzichte van 2011. Omgerekend zouden er dat laatste jaar dus rond de 550.000 geweest moeten zijn. De organisatie spreekt min of meer standaard van 1 miljoen per jaar, een cijfer dat door ''[http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/3486389/2013/08/03/1-miljoen-bezoekers-trok-Madurodam-het-afgelopen-jaar.dhtml Trouw]'' wordt gemeld over 2013. Er bestaan geen andere cijfers dan die door het park zelf verstrekt worden.</ref> Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals [[Legoland Billund]]<ref>{{Citeer web|url=http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|titel=nieuws|bezochtdatum=2020-10-24|werk=www.miniland.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201027034227/http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|archiefdatum=2020-10-27|dodeurl=nee}}</ref> en het [[Disneyland Park (Anaheim)|Disneyland Park in Anaheim]].<ref>{{Citeer boek|titel=Walt Disney's Disneyland|auteur=Nichols, Chris, 1971-|medeauteurs=Nichols, Charlene (Archivist),|url=https://www.worldcat.org/oclc/1018083433|plaats=[Köln, Germany]|ISBN=978-3-8365-6348-2}}</ref> Het is genoemd naar [[George Maduro]], een [[Curaçao (hoofdbetekenis)|Curaçao]]se student die zich tijdens [[Duitse aanval op Nederland in 1940|de meidagen van 1940]] als [[cavalerie]][[officier]] onderscheidde in [[Duitse aanval op Nederland in 1940#De slag om de residentie|de slag om de residentie]], en in februari 1945 in concentratiekamp [[Dachau (concentratiekamp)|Dachau]] overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.<ref>[https://www.madurodam.nl/nl/organisatie/geschiedenis/ ''Wie was George Maduro?''], madurodam.nl</ref> ---------- == Aloe == Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru. === Islanan ABC === Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. <ref>Encyclopedie van de Nederlandse Antillen, H. Hoetink (1969)</ref>Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd. De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat.<ref name="Aloe">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php@f13option=com_content&task=view&id=46&Itemid=32 Aloe/Mon Plaisir], Historia di Aruba</ref> De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.<ref name="Aloe"/> Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi. aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan). Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen. ==== Uzo ==== Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe.<ref>Remedinan di tera, Grupo di Noord, 2010</ref> Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan. {{Appendix}} -------------------- '''Francesco Corallo''' ([[Catania (stad)|Catania]], [[Italië]], [[1960]]<ref name=":1">{{Citeer web|url=https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|titel=La vita d'azzardo di Francesco Corallo tra il padre boss e l'entourage di Fini|bezochtdatum=2018-10-14|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2013-08-04|werk=La Repubblica|uitgever=|taal=it|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728155350/https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|archiefdatum=2020-07-28}}</ref>), ookwel bekend als “King of the Slots”,<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-claims-his-phone-was-hacked-on-orders-of-italy-and-the-netherlands |titel=Corallo claims his phone was hacked on orders of Italy and the Netherlands |datum=18 januari 2022 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |taal=en}}</ref> is een [[Italië|Italiaans]]-[[Nederland|Nederlands]]<ref name=":3" /> [[zakenman]] en [[Casino (gokken)|casino]]-eigenaar op het [[Caribische eilanden|Caribische eiland]] [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]].<ref name=":5" /> == Levensloop == Corallo bezit diverse casino's, waaronder drie in Sint-Maarten<ref>{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |titel=Corallo will rebuild Starz Casino in Cupecoy |datum=2018-01-19 |bezochtdatum=2019-12-19 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> en daarnaast ook in Santo Domingo en [[Panama (land)|Panama]]. Voorheen bezat hij ook een gokgelegenheid in [[Curaçao]], maar daar verloor hij zijn licentie nadat zijn naam boven kwam drijven in de praktijken rondom [[Gerrit Schotte]].<ref name=":0">{{Citeer web |url=https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |titel=English/Italian :The Biography Of Francesco Corallo “The Godfather” Of The Caribbean Part 1 |achternaam=Galli |voornaam=Eva |datum=2016-12-14 |bezochtdatum=2018-10-14 |werk=St Maarten News |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728165936/https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |archiefdatum=2020-07-28 |dodeurl=ja}}</ref> Het onderzoek hiernaar kwam aan het rollen na een verzoek om referenties door Schotte aan de Italiaanse regering voor de aanstelling van Corallo in een hoge positie bij een financiële instelling op de Antillen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |titel=Schotte behind bars 18 months |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=6 december 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald Newspaper St. Maarten |uitgever= |taal= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204743/https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Toen Corallo in 2011 gearresteerd werd door de Italiaanse financiële politie (''Guardia di Financa''), beriep hij zich op [[diplomatieke immuniteit]] omdat hij een diplomaat van Dominica zou zijn. Hij bezat namelijk een Dominicaans diplomatiek paspoort dat hij illegaal gekocht had, juist om aan arrestatie in Italië te voorkomen.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/cc-francesco-corallo-bought-his-diplomatic-passport/ |titel=Francesco Corallo bought his diplomatic passport |datum=2017-01-03 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Curaçao Chronicle |taal=en |via=Knipselkrant}}</ref> De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken ging niet mee in zijn claim: hij verklaarde dat diplomatieke immuniteit in het gastland (hier: Italië) niet van toepassing is voor iemand die betrokken is in belangrijke economische activiteiten.<ref>{{Citeer web |url=https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |titel=Inside Dominica IV: Government or enemy of people? |datum=2011-11-18 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dominica news online most popular |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Eind 2016 werd Corallo op [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]] gearresteerd op [[verdenking]] van [[belastingontduiking]], [[Witwassen|witwasserij]], [[Verduistering (misdrijf)|verduistering]] en lidmaatschap van een internationale [[Georganiseerde misdaad|criminele organisatie]]. In afwachting van uitzetting werd hij maandenlang in een [[Philipsburg|Philipsburgse]] [[politiebureau]] in verzekerde bewaring gesteld.<ref name=":2">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |titel=Corallo wins case at Human Rights Court |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=9 oktober 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204746/https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] bepaalde later dat de omstandigheden rond de bewaring van Corallo in St.-Maarten inhumaan waren, maar oordeelde ook dat de bewaring zelf niet onrechtmatig leek.<ref name=":2" /> In augustus 2017 werd Corallo na een juridische strijd door Sint-Maarten uitgeleverd aan Italië.<ref>{{Citeer web |url=https://online.flipbuilder.com/toms/occx/files/basic-html/page37.html |titel=Ayera tardi Francesco Corallo a keda extradita pa Italia |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=2017-08-17 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Awemainta |uitgever= |taal=pap |archiefurl= |archiefdatum= |dodeurl= |via=Online Flipbuilder}}</ref><ref name=":3">{{Citeer web |url=http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/legal-documents/judgments/137-judgements/8062-fransesco-corallo-may-be-extradited |titel=Francesco Corallo may be extradited |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=20 juni 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dutch Caribbean Legal Portal |uitgever= |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=http://www.soualigapost.com/en/news/16220/justice/francesco-corallo-was-extradited-italy |titel=Francesco Corallo (Catania, Italy, 1960) was extradited today to Italy |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=16 augustus 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Souliga Post |uitgever= |taal=en |archiefurl= |archiefdatum=}}</ref> Eenmaal aangekomen in Italië werd hij vrijgelaten<ref name=":4">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son#:~:text=allegedly%20tried%20to%20extort%20his%20son,-Islands%2004%20May&text=PHILIPSBURG%2D%2DGaetano%20Corallo%2C%20father,Italy%20where%20he%20presently%20resides. |titel=Corallo Sr. allegedly tried to extort his son |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=11 mei 2024 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20180613053454/http://curacaochronicle.com/judicial/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son/ |archiefdatum=2018-06-13}}</ref> en een klein jaar later, in juli 2018, keerde hij weer terug naar Sint-Maarten.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/businessman-corallo-returns-to-st-maarten#:~:text=Maarten,-Islands%2026%20July&text=PHILIPSBURG%2D%2DAtlantis%20Group%20owner,in%20Italy%20and%20can%20travel. |titel=Businessman Corallo returns to St. Maarten |datum=2018-07-26 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=the Daily Herald |taal=en}}</ref> In 2016 werd door de aanklager in Rome aan zijn collega's in St.-Maarten gevraagd drie boten van Corallo [[Inbeslagname|in beslag te nemen]] en te verkopen met als doel 215,4 miljoen euro aan onrechtmatige winsten van de zakenman terug te vorderen. Na een juridische strijd waarin Corallo tegen de verkoop van zijn boten streed, gaf een Philisburgse rechtbank in 2019 definitief haar fiat voor de verkoop.<ref name=":5">{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |titel=Court allows prosecutor to sell Corallo’s boats |datum=2019-02-13 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204747/https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> == Persoonlijk == Francesco Corallo heeft een vertroebelde relatie met zijn vader, [[Gaetane Corallo]]. Het is echter onbekend wat voor rol de vader speelt in zijn zoons leven: in 2010 werd door de rechtbank van Rome gesteld dat hun relatie verbroken is en er geen zakelijk verband tussen de twee bestaat. Later werd door de civiele rechtbank van Rome een bevel uitgevaardigd waarin het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken opgedragen werd elke verwijzing van Corallo en zijn broer met hun vader te verwijderen van de website.<ref name=":1" /> In 2016 beschuldigde de vader Francesco weer van geldvervreemding, een voorval dat zo'n dertig jaar eerder plaatsgevonden zou hebben.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/dh-corallo-sr-sticks-to-claim-on-son-expected-his-arrest/ |titel=Corallo Sr. sticks to claim on son, expected his arrest |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=15 december 2016 |bezochtdatum= |werk=Daily Herald |uitgever= |taal=en |dodeurl= |via=Knipselkrant |dodelink=}}</ref> Hier is echter nooit bewijs voor gevonden en Corallo overwoog meerdere [[Smaad|smaadzaken]] tegen zijn vader aan te spannen.<ref name=":4" /> == Referenties == {{References}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =63318783|titulo=Gilbert Wawoe}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wawoe, Gilbert}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Korsou]] cdccjbpe5r0hepahkbkvim2yi18ihrq 164042 164041 2025-06-23T20:22:48Z Caribiana 8320 164042 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ * [[Piet Kasteel]] - [[Representante di Hulanda na Aruba, Corsou y Sint Maarten]] - [[welga general di Aruba di 1977]] - [[SVGA]] - [[hefe di estado]] - [[nepotismo]] - [[Nigel Maduro]] - [[derechista (politika)]] - [[KNSM]] - [[Operashon Nueland]] ------------------ {{Variante|c}} {{Infobox politico| variante = c | nomber = Michèle Russel-Capriles | imagen = Michèle Russel-Capriles.jpg | descripcion = | nomber completo = | fecha nacemento = [[29 di òktober]] [[1968]] | luga nacemento = {{CUW}} | fecha fayecimento = | luga fayecimento = | pais = {{CUW}} | funcion actual= Gobernador interino di Korsou | desde = [[1 di yüni]] [[2019]] | antecesor = | sucesor = | partido = | ofishi = polítiko, artista visual | mama = | tata = | casa = | temporada1 = | funcion1 = | website = }} '''Michèle Russel-Capriles''' (☆ [[29 di òktober]] [[1968]] na [[Kòrsou]]) ta un polítiko, dirigente i artista visual di [[Kòrsou]]. E ta gobernador interino di Kòrsou for di 1 di yüni 2019. == Bida i karera == Russel-Capriles ta un yu muhé di Diane Henriquez i [[Lio Capriles]]<ref>{{Citeer web|url=https://curacao.nu/michele-russel-capriles-voorgedragen-voor-plaatsvervangend-gouverneur/|titel=Michèle Russel-Capriles voorgedragen voor plaatsvervangend gouverneur|werk=Curaçao Nu|datum=15 mei 2019|bezochtdatum=23 september 2023}}</ref> i nieta di [[May Henriquez]]. Na 1990, ela optené un lisensiatura den relashonnan internashonal na Universidat di Pennsylvania, spesialisá den asuntunan di refugiado, i a bai traha na [[Maduro & Curiel’s Bank]]. Huntu ku otronan, el a funda Partido Antiá Restrukturá, ku a boga pa preservashon i restrukturashon di Antia Hulandes. Di 1994 pa 1998, e tabata miembro di parlamento i a enfoká riba bienestar di hubentut, derechonan di hende muhé i polítika hudisial.[2] Despues di a bandoná polítika, ela bira enbolbí den arte, kultura, historia i kuido di salú. Ela sirbi den e hunta di direktiva di vários organisashon sin fin di lucro i korporativo, ta presidente di e Museo Históriko Kultural Hudiu i tesorero di Landhuis Bloemhof. Ela organisá hopi eksposishon históriko i di arte den tur dos museo. Pa dies sinku aña e tabata miembro di e direktiva di Antia Hulandes i departamentu di Aruba di e Fondo Kultural, e último shete añanan komo presidente.[2][3] For di promé di yüni 2019, Michèle Russel-Capriles ta gobernador interino di Kòrsou. E ta susedé Nolda Römer-Kenepa den e posishon aki.[4][5] Ekshibishonnan individual Russel-Capriles a partisipá den hopi eksposishon di grupo na kas i den eksterior. Ademas, e tabatin e siguiente eksposishonnan individual. 2016 - Serio?, kolahenan i imágennan di medionan miksto den Landhuis Bloemhof. Durante e exposicion aki ela crea dos obra di arte conhunto hunto cu boluntarionan: Wall of Memory y Standing Tall. Esakinan a keda atras den e hardin di Bloemhof.[6] 2019-2020 - Ban Serio, arte di ensamblahe na Landhuis Bloemhof.[7] E eksposishon a wòrdu ekstendé ku e proyekto Circle of Life den kolaborashon ku e Ronald McDonald House lokal, den kua a krea un obra di arte komun grandi for di desperdisio médiko. Pu {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Russel-Capriles, Michèle}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] --------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona| variante = c | nomber = Lio Capriles | imagen = | descripcion = | nomber completo = Lionel Isaac Haim Capriles | alias = ''Paps'' | fecha nacemento = [[1933]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = [[4 di yanüari]] [[2017]] | luga fayecimento = {{CUW}} | alma mater = | conoci pa = [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB) | distincion = [[Krus di Mérito Kòrsou]] | casa = Judith Capriles | tata = Isaac Haim (Sha) Capriles | mama = Hilda Capriles-Pinedo | yui = Lionel (Chicu) Capriles;<br>Michèle Russel-Capriles }} '''Lionel Isaac Haim (Lio) Capriles''' (☆ 30 di ougùstùs [[1933]] – † [[4 di yanüari]] [[2017]] na [[Kòrsou]]), tambe kariñoso konosí komo “Paps”, tabata un bankero i figura markante di [[Kòrsou]]. Pa añanan largu el a liderá komo CEO e institushon finansiero di mas grandi den [[Karibe Hulandes]], [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB).<ref>{{citeer web|url=https://antilliaansdagblad.com/nieuws-menu/curacao/15031-paps-capriles-overleden|titel=Paps Capriles overleden|datum= |bezochtdatum=2025-06-22}}</ref> == Biografia == Lionel Capriles a nase den ougùstùs 1933. Su famia, tata, welo i bisawelo, tabata relashoná ku banko MCB ku a wòrdu fundá na 1916.[2] Na 1954, el a cuminsa su karera na CMB na edat di 21 ana.<ref>Jarige 'Paps' 35 jaar bij Maduro. "Amigoe". Curaçao, 30-08-1989, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 22-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642976:mpeg21:p003</ref> El a sirbi komo President-Director di MCB i na edat di 70 a retirá. Despues di su retiro, el a sigui pa sinku aña mas komo presidente di e Konseho di Supervisión.[3] Su yu homber, Lionel “Chicu” Capriles II, a sigui su pasonan i bira CEO di MCB na 2004.[2] Su sobrenòmber “Paps” a surgi pasobra durante evento públiko e tabata saluda hopi hende ku e palabranan “bon dia Paps”, un manera kordial pa saluda mes ora e no tabata rekorda tur su nòmber.[2] Bou di su liderato, na 2016 MCB a selebrá su 100 añanan di existensia, ku un rekonosimentu di e Kámara di Komersio.[5] E tabata kasa ku Judith. Nan tin dos yiu: Lionel “Chicu” Capriles II i Michèle Russel‑Capriles, i seis nietonan.[2][6] Lionel “Paps” Capriles a fayesé den desèmber 2016 na edat di 83, despues di un enfermedat ku no tabata prolongá.[1][2] == Inbolbimentu síviko i sosial == Capriles tabata un figura importante den komunidat di Kòrsou. El a sirbi komo: * Presidente di Kámara di Komersio di Kòrsou * Presidente di Stichting Maatschappij en Politie * Presidente di Sociaal Vangnet Reda Sosial * Presidente di e mesa directiva di Sonesta/Rif Resort * Presidente di e mesa directiva di World Trade Center Kòrsou[2] * PResidente di Lions Club korsou * Consul di Hapon? Den 2009, el a organisá un seminario importante tokante pobresa, pa promové dialogo i akshon den komunidat.[4] == Legado i bida personal == Capriles tabata conoci pa su integridat i su entrega na komunidat di Kòrsou. Su lema preferí tabata: “Behold the turtle; he makes progress only when he sticks his neck out.”—un refleho di su filosofia di bida, ku sin riska no tin progreso.[2][6] == Distinshon == * {{JPN}}: Officer of the Order of the Rising Sun (1982) * {{VEN}}: Gran Cordón den Orden de Francisco de Miranda (1994) * {{CUW}}: [[Krus di Mérito Kòrsou|Krus di Mérito]] (2011) {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Capriles, Lio}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------------ {{Variante|c}} {{infobox edificio| variante = c | infobox_tipo = Lanthùis | imagen = Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen TM-20029918 Vooraanzicht van Landhuis Veeris Curacao Boy Lawson (Fotograaf).jpg | descripcion = Lanthùis Veeris (1964) | nomber2 = Lanthùis Feeris | pais = {{CUW}} | localisa_na = [[Willemstad]] | luga = [[Veeris]] | adres = | cercania = | funcion_original = kas di plantashi | funcion_actual = | fecha_construccion = ront di 1800 | renova = | restaura = | status_monumento = [[Monumento]] registrá ?? | propietario = | zoom = 13 }} '''Lanthùis Veeris''' ta un [[lanthùis na Kòrsou]], situá den e bario di [[Veeris]], zona nortwest di [[Willemstad]]. E ta un di e lanthùisnan mas bieu na Kòrsou ku ta eksistí ainda. == Historia == Historia di e Plantage Veeris E landhuis a tuma su nòmber di famia Veeris, ku ta e prome doño konosí di e plantagenan Drie Gebroeders i Westerveld. Den di dos mita di siglo 19, e plantagenan aki a fúsioná ku Eendracht pa formá plantage Union, ku eventualmente a bira konosí komo plantage Veeris. No ta kla si e landhuis actual ta originalmente parte di Union, Drie Gebroeders of otro plantage, pero su lokashon ta indiká ku e landhuis ta situá entre e plantagenan historiko Morgenster i Raphael, na banda west di Weg naar Westpunt. ta un kas grandi históriko situá den e bario [[Veeris]], banda oeste di Willemstad, Kòrsou. E bario Veeris mes ta centraé bon entre Hato Airport i e sentro di Willemstad, mas o menos 10 minùt di maneho di e kapital. E kas ta riba un kavel di mas o menos 6.000 m2 di tereno propio. E landhuis mes ta un ejenplo di arkitetura kolonial ku a keda den su estado original. E propiedat ta konsisti di e kas prinsipal, un bijgebouw ku cisterna, un magasina, un edifisio pa bano i ducha, i koralen tradicional. == Edifisio == Kompleho di tereno di kunuku ku edifisio prinsipal i strukturanan adishonal. Edifisio prinsipal: struktura di un piso ku plan di piso rektangular. Dak di gable riba área di núkleo, daknan skerpi riba galerianan. Dos dormitorio na tur dos banda di dak. Gables den forma di embudo ku fronton triangular i gables kurvá paden i pafó na nivel di galeria. Terasa dilanti kompleto i tambe terasa patras kòrtiku. Strukturanan adishonal ta inkluí un tanki di dos piso i un magasina konektá ku tres arko na e edifisio prinsipal.<ref name="Monument">[https://curacaomonuments.org/sites/landhuis-veeris-veeris-z-n-willemstad/ Landhuis Veeris], curacaomonuments.org</ref> E monumento tin balor históriko kultural pa motibu di e kombinashon di gablenan kurvá paden i pafó ku puntanan di gable den forma di embudo ku fronton ta indiká un fase di transishon rònt di 1800. Balor históriko arkitektóniko komo un tereno di kunuku ku galerianan núkleo i rondó di dje, un lay-out típiko di Curaçao, i un sala típiko ku pasashinan arkuá i arkuá. Konhunto i balor históriko kultural pa motibu di e koherensia di tereno di kunuku, terasanan, tanki, magasina, kas di wc, koralnan i kurá ku porta.<ref name="Monument"/> *Deskripshon Arkitetural i Interno Landhuis Veeris ta un edifisio di mas o menos 570 m2.<ref>https://www.huisenaanbod.nl/index.php?p=detail&sLand=Antillen&sProv=&sRegio=&sPlaats=&Koophuur=K&order=&lan=NL&det=i*zo*&loc=ANT::::::;&AdvId=3198157 Lanthuis Veeris], huisenaanbod.nl</ref> Ora bo drenta, bo topa ku un espacio habri ku hopi detallenan autentiko, inkluindo porta i bentana original, yuna zolder amplio dividi na dos kamber grandi, un kuchina, i un bano. E struktura ta ofresé gran potenshal pa restaurashon den su estilo autentiko. *Desaroyo aktual i potenshal Veeris ta desaroyando rápidamente komo un zona industrial i komersial moderno, ku e sentro komersial Sambil serka, ku ta atrahé hopi trafiko humano. E lokashon di Landhuis Veeris lo pone’l den un posishon estratégiko pa diferente uzo: residenshal, komersial, turístiko of kulturel. Según e plan regulativo lokal (Artíkulo 3 di DROV), e terreno tin destino pa: bibuenda, negoshi, detalji, servisio, rekreo, aktividatnan sosial, trafiko, defensa, of preservashon di paisahe i kultura. *Konklushon Landhuis Veeris ta un testigu mudo di e historia agrikultural i sosial di Kòrsou. Ku un renovashon ku ta respetá su karákter original, e kas por bira un punto di referensia pa patrimonio, turismo, of desaroyo sosho-kultural moderno. == Lista di referensia == *Huisenaanbod.nl (anunsi original di bentanan) *Data topografiko lokal i historia di plantage Kòrsou *Informashon general tokante DROV-regulashon. {{Appendix}} -------------- '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashi) situá den parti sùitwest di [[Willemstad]], serka e laguna di [[Piscaderabaai]]. E bario a tuma su nòmber for di plantashi Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a kria bestia. E plantashon mes tabata pertenesé na famia Veeris, un fam di orígen [[Hulanda|hulandes]].<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e tereno di Veeris a wòrdu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan manumisio ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Finalmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisá den distrito di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su meskla di kasnan tradishonal i modernu. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área a kontinua desaroyando komo un bario residensial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashi original. Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kultural afrokurasoleño. {{Appendix}} == Referensia == <references> <ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> <ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> </references> '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashon) lokalisa den parti suroeste di [[Kòrsou]], serka di otro barionan históritiko manera [[Mundu Nobo]] i [[Otrobanda]]. E bario a tuma su nomber for di e plantashon Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a tene chukaramentu di bestia. E plantashon mes a pertenesé na famia Veeris, un apelido di orígen hulandés.<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e terreno di Veeris a wordu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan libertá ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Eventualmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisa den distrit di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su mezcla di kasnan tradicional i moderno. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área ta kontinua desaroyando komo un bario residencial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashon original.<ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kulturnan [[Afro-Korsou|afro-korsou]]. == Mira tambe == * [[Lanthùis na Kòrsou]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------- E Islanan ABC Aruba, Bonaire y Curaçao ta na e rand zuid di e faha di horcan. Nan no ta pafó di e faha di horcan, manera hopi ta considera. Historia ta siña ku mas o ménos un biaha kada 100 aña daño konsiderabel ta wòrdu eksperensiá dor di siklonnan tropikal ku ta pasa riba òf djis sùit di e islanan. Aunke e orkan nivel di eksperensia pa e islanan por wòrdu konsiderá komo hopi chikitu, bon konosí ta e orkan menor kual a pasa net pazuid di Curaçao dia [[23 di september]] [[1877]] causando un daño structural calcula di US$ 2 mion, prinsipalmente pa e sekshon di kosta di Willemstad. Un konvento a wòrdu labá kompletamente (restunan ainda visibel na marea abou), hopi barku a bai pèrdí i por lo ménos 70 persona a hoga. E barometer di mas abou lesamentu na Willemstad a wòrdu opservá pa 15:30 UTC riba 23 di sèptèmber (UTC = ora lokal + kuater ora na Área di Karibe Oriental) ku 995.4 milibar. Un barco nabegando pazuid di Curaçao a reporta un presion mas abao di 988.8 milibar. Riba promedio, un biaha cada cuater aña un ciclon tropical ta sosodé denter di un radio di 150 kilometer, pero mayoria pasando pa nort di e islanan sin causa mal tempo serio. Asta e inmediato efektonan di orkan grandi Hazel, di kua e sentro a pasa mas o ménos 90 kilometer pa nort riba Dia 7 di òktober 1954, ku bientunan máksimo sostené serka di e sentro di 190 km/h, tabata limitá na opservá bientonan maximo di 50 km/h cu rafaga te 90 km/h, y e daño, un estimacion di US$ 350.000,-, a resulta principalmente door di inundacionnan repentino pa motibo di yobida pisa (promedio di 48 ora: Aruba aprox. 250 mm, Bonaire y Curaçao aprox. 125 mm). Saba, St. Eustatius i St. Maarten ta situá denter di e faha di orkan. Kasi tur aña por lo ménos un siklon tropikal ta sosodé denter di un alkanse di 100 miya i riba promedio un biaha kada 4-5 aña orkan kondishonnan ta wòrdu eksperensiá. Referí na Adhunto II - Siklonan tropikal ku ta pasa denter di 100 N.M. di 17.5N, 63.0W te ku 31 di desèmber 2014. E orkannan mas resien ku a kousa daño konsiderabel na e islanan tabata e orkannan Omar (2008), José (1999), Lenny (1999), Georges (1998), Luis (1995), Marilyn (1995), Hugo (1989), Donna (1960) i Dog (1950). Specialmente e daño ocasiona pa horcan Luis tabata extenso. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC), un instansia di Gobièrnu di Kòrsou ku su ofisina i sentro di pronóstiko di wer na Seru Mahuma ta e outoridat responsabel pa e servisio di atvertensia di orkan. Sinembargo ta responsabilidad di Gobierno di cada pais of isla pa mantene y activa un organisashon di preparashon pa kalamidat. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC). E sucursal na Aruba a bira Departamento Meteorologico Aruba (DMA) y esun na St. Maarten a haya e nomber di Departamento Meteorologico St. Maarten. MDC lo sigui ta responsabel pa emishon di pronóstikonan di wer rutinario i tambe boletinnan di atvertensia pa Kòrsou i tambe pa Islanan BES (Boneiru, S. Eustatius i Saba). ----------------- ------- == Historia == Imperio Romano por dividí den dos fase prinsipal: * '''Imperio Romano Oksidental''' (27 a.C. – 476 d.C.), ku su kapital na [[Roma]]. * '''Imperio Romano Oriental''' (284 – 1453), ku su kapital na [[Istanbul|Constantinopel]] (ó [[Bizantin]]). E imperio a logra ekspandé su teritorio pa inkluí un gran parti di e mundo konosí durante esaki, ku un sistema di kaminan, lei, i struktura politik ku a influensia Europa i mas allá. Imperio Romano a kontribuí hopi na arkitektura, lei, idioma ([[Latin]]), sistema di gobernashon i relíshon. Na e final di e imperio, [[Cristiandat]] a bira e relíshon ofisial. E imperio a ekspandé pa inkluí gran parti di e mundu konosí e tempu ei, desaroyando sistemanan di kaminda, lei i gobièrnu ku a influensiá Europa i mas leu profundamente. Kultura i Herensia E Imperio Romano a kontribuí signifikantemente na arkitektura, lei, idioma (latin), gobernashon i religion. Den su añanan despues, Kristianismo a bira e religion ofisial. Kaida di e Imperio E Imperio Romano Oksidental a kai na aña 476 di nos era, ora e último emperador, Romulus Augustulus, a ser destituí. E Imperio Romano Oriental (Imperio Bizantino) a sigui te na 1453, ora ku Konstantinopla a wòrdu konkistá pa e Turkonan Otomano. ------------- {{Variante|c}} {{Infobox dignatario| variante = c | nomber completo = Petrus Albertus Kasteel | imagen = Petrus Albertus Kasteel (1942).jpg | sucesion = Di 50° Gobernador di Kolonia Kòrsou | periodo start = [[15 di yüli]] [[1942]] | periodo fin = [[1 di yüli]] [[1948]] | monarkia = [[Wilhelmina di Hulanda|Wilhelmina]] (1898-1948) | antecesor = [[Gielliam Wouters]] | sucesor = Leonard Antoon Hubert Peters |fecha nacemento= |luga nacemento = |fecha fayecimento= |luga fayecimento = |pareha = Marie Kasteel-Baltussen |religion = [[Iglesia Catolico Romano|katóliko]] |yui = 5 <!-- Seccion di informacion profecional --> |ofishi = gobernante, diplomátiko |partido = }} '''Petrus Albertus (Piet) Kasteel''' (☆ [[4 di novèmber]] [[1901]] na [[Zwolle]] - † 13 di desèmber [[2003]] na [[Roma]]) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di gobièrnu kolonial hulandés. E tabata gobernador di [[Kòrsou i Dependensianan|Kolonia Kòrsou]] (Antia Hulandes) for di 1942 te 1948, ku ta inklui Guera Mundial II i un periodo di transishon polítiko di kolonia pa pais Antia Hulandes. == Bida personal == Piet Kasteel a nase den Zwolle, Hulanda, riba 4 di novèmber 1901. Den su bida personal i profesional, e tabata un katóliko dediká ku un gran pashon pa komunidat i notisia. == Periodista i trahadón den ekshilio == Den su hoben aña, Kasteel a traha komo editor parlementario pa e periódico katóliko De Maasbode i komo periodista pa De Tijd. Den 1923, e a fundá e asociashon De Klare Waarheid. Durante Segunda Gèrr Mundial, e a fugi pa Ingalaterra, kaminda e a traha pa e gobièrnu Hulandés den ekshilio na Londen. == Gobernador di Kòrsou i su dependensianan == Kasteel a ser nombra gobernador di Kòrsou i su dependensianan riba 15 di yüli 1942, na un momentu difísil den historia global. E a sustituí Gielliam Johannes Josephus Wouters i a tene e kargo te 4 di ougùstùs 1948. Durante su mandato, e a enfrenta reto di gobernashon militarisa den tempo di guerra, maneho di internashon di estranhero, i tenshon sosial. Tambe, e a guia proseso di inisiante negoshashon pa mas autonomia polítiko pa e teritorio kolonial. == Karrera diplomátiko == Despues di su periodo den Antia Hulandes, Kasteel a sirbi komo embahador di Hulanda na: Chile (1948–1956) Irlanda (1956–1966) Israel (1966) == Rekonesimentu == Piet Kasteel a resibí varios premio internashonal: Medal of Freedom with Silver Palm (Merka) Ridder van de Orde van de Nederlandse Leeuw (Hulanda) Grootkruis van de Pauselijke Orde van Sint-Gregorius de Grote (Vatikano) Commandeur van het Legioen van Eer (Fransia) == Fayesimentu == Piet Kasteel a fayesé na Roma, Italia, riba 13 di desèmber 2003, na edat di 102 aña. == Referensianan == Wikipedia. Piet Kasteel. Find a Grave. Petrus Albertus Kasteel (1901–2003). YouWho. Diplomats – Petrus Kasteel. Petrus Albertus "Piet" Kasteel (Zwolle, 4 di novèmber 1901 – Roma, 13 di desèmber 2003) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di administrashon kolonyal Hulandés. E tabata gobernador di Kòrsou i su dependensianan for di 1942 te 1948, durante Segunda Gèrr Mundial i un periodu di transishon polítiko den e Antia Hulandes. ------------------ -------------- '''Wikipedia na Papiamento: un plataforma di idioma comparti''' '''Wikipedia''' ta un di e proyectonan mas notabel riba e internet: un enciclopedia liber, dirigi pa comunidad y disponibel den diferente idioma. Sinembargo hopi hende no ta realisa cu un version di Wikipedia den un solo idioma por sirbi pa varios variante di e mesun idioma. Por ehempel, e Wikipedia di Ingles ta inclui articulo skirbi tanto den Ingles Britanico como Ingles Mericano. Mescos ta pasa cu e Wikipedia di Hulandes, cu ta skirbi lenguahe Hulandes (papia na Hulanda) como lenguahe Flamenco (papia na Belgica). E modelo bilingual aki ta aplica tambe na Wikipedia di Papiamento, cu ta sirbi e variantenan di Papiamentu y Papiamento. == Indica y respeta e variante di Papiamento/u == Dicon Wikipedia di Papiamento ta un plataforma comparti? E editornan ta encurasha pa indica den cua variante un articulo ta skirbi originalmente, si ta den Papiamento of Papiamentu. Unabes un variante ta scogi pa un articulo, ta wordo considera bon practica pa mantene consistencia y edicion continuo den e mesun variante ey. E uniformidad den lenguahe, en particular e ortografia y vocabulario, ta preserva claridad y evita confusion pa otro lector y editornan. Bo por consulta e documentacion riba Wikipedia di Papiamento pa mas informacion tocante con pa indica e variante di bo escogencia. Mescos cu Wikipedia di Ingles ta acepta tanto "color" como "colour"; pero ta spera consistencia den un mesun articulo. E principio aki ta aplica tambe na e uzo di Papiamento y Papiamentu den nan plataforma comparti. == Cuminsa un otro version di lenguahe riba Wikipedia == Aunke ta practico y comun pa comparti un version di idioma, tambe ta posibel pa propone i desaroya un Wikipedia separa pa un variante specifico di un idioma manera un Wikipedia di Papiamento separa, cu lo ta diferente for di e version comparti cu ta existi awor. Pero, tin cierto criteria cu e Wikimedia Foundation ta exigi pa lansa un edicion nobo di Wikipedia. Esaki ta inclui: * E idioma mester ta reconoci cu un codigo ISO 639. * Mester tin suficiente contribuidonan activo cu ta compromete pa desaroya e version nobo. * E idioma mester tin un localisacion valido den sistema di Wikimedia (traduccion di interface via translatewiki.net). * E comunidad mester demostra actividad continuo den Wikimedia Incubator, e plataforma unda ta test y desaroya edicionnan nobo. Bo por haya e lista completo di rekisito y paso pa propone un edicion nobo di Wikipedia riba Wikimedia Incubator: https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Language_committee/Handbook#Requisites == Contribui na un comunidad bilingual == No ta importa si bo ta skirbi den Papiamento of Papiamentu, contribui na Wikipedia di Papiamento/u ta yuda preserva i promove e idioma den tur su forma. Si bo ta respeta cada variante y colabora entre diferente manera di skirbi, e comunidad di Wikipedia ta sigui construi un fuente di informacion valioso y inclusivo pa tur cu ta papia Papiamento/u den islanan ABC y den mundu henter. ------------------ {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} {{Multiple image| total_width = 340 | align = center | caption_align= center | image2 = Bolletjes.jpg | caption2 = Bolitanan den stoma di un mula | image1 = Bird smuggler.jpg | caption1 = Mula transportando parhanan | image3 = Anus-patron (1205687).jpg | caption3 = Cartucho di ano pa transporta microfilm ilegal | image4 = Smuggling tunnel in Rafah (2009).jpg | caption4 = Tunnel pa contrabanda na [[Gaza]] (2009) }} {{clear}} {{Appendix}} [[Category:Sociedad]] ----------------- == SVGA == Dialuna dia 9 di december Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba (SVGA) a celebra 60 aña di existencia. === historia === Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba a wordo lanta dia 9 di december 1964 dor dimeneer P.Harting, meneer A. de Vries y señora C. van den Berg. Nan a ripara cu tabata hopi necesario pa Aruba tin scol special, pasadianan pa mucha y adulto, centro pa train trabao y cas pa cuido 24/7 pa persona cu un discapacidad intelectual. Nan a traha un plan prome y a cuminsa busca fondonan. Na aña1973 a habri pasadia bibito pin. Scol dun’un man a habri na aña1976.Na aña1979 SVGA a habri un pasadia pa adulto na Brasil mainta y atardi den eedificiodiscoldun’unman. Desde aña 1982 tabatin un psi- cologo na SVGA, aña 1985 a cuminsa un sportleider y na aña1986 nos trahado social, cu te actualidad ta den servicio cerca pa nos, a cuminsa na SVGA. E grupo social pedagogico a forma y na aña1993 a amplia cu un logopedista y dos aña despues cu un di dos psicologo. Desde aña1985 e asina yama “di tres fase” a habri. Esey tabata encera cu Pasadia Bibito Pin a muda pa Piedra Plat 97A y na e mesun tereno a habri Pasadia Briyo di Solo pa adulto y Centro Man na Obra cu ta un centro pa train diferente trabao pa adulto. A habri tambe un gymzaal riba e tereno pa por duna atencion na movecion pa e clientenan. Na aña 1988 a realisa Cas Sjabururi unda adultonan vulnerabel por a cuminsa biba y haya cuido necesario mientras den dia ta bishita Pasadia Briyo di Solo o Centro Man na Obra. Na aña 2003 SVGA a habri dos apar- tamento riba e tereno di Cas Sjabururipahabitantenanmas independiente cuminsa train pa biba riba nan mes. Hunto cu FCCA a logra na aña 2008 pa habri e oportunidad pa algun persona bay biba cu guia riba nan mes den e bario di Jaburibari. Naaña2019apasaeguiadie habitantenan over pa Fundacion Biba Bou Guia. Na aña 2020 Cas Blenchi a habri den cuadro di e “Sociaal Crisis Plan Aruba”. Esaki ta duna oportunidad pa brinda un cas pa muchanan y hoben cu temporalmente no por ta cerca nan mayornan. Hunto cu Stichting Ambiente Feliz a habri na aña 2021 un Pasadia pa mucha cu discapacidad mul- tiple na Centro di Cuido na San Nicolas. Na e momento aki nos ta duna enseñansa, guia y/o cuido na mas o menos 250 cliente o alumno diariamente.<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241212.pdf SVGA ta celebra 60 aña di existencia!], Bon Dia Aruba (12 di december 2024)</ref> ----------------------- == Shoco == De Arubaanse holenuil a laga den holen op de grond na bieden a topa cu cactusbegroeiing en droog bos. [[Afbeelding:Athene cunicularia arubensis.jpeg|thumb|175px|links|Hol van de shoco nabij Alto Vista]] Als de shoco geen kuil nos finden, graaft ze self een kuil in zachhe grond. Pasobra un groot di e nivelnan di nivelnan di e subsorto aki ainda ta na fin, palabranan di e poblashon ta bini ku e beschrechtde gebied di [[Nationaal park Arikok]] a wòrdu konkluí. E shoco ta un wezen di als bereigd sorteá den genia genétiko. Tera Cora, e zona patras di campo di golf di Tierra del Sol, algun biaha tabata un zona di biodiversidad halto y tambe tabata un di e luga- nan di reproduccion mas im- portante pa Burrowing Owl (Athene cunicularia aruben- sis) localmente yama “Sho- co.”<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241005.pdf Shoconan ta confrontando temponan dificil y mester di fondonan pa proyecto di preservacion], NoticiaCla (5 di october 2024)</ref> {{Appendix}} -------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona | variante = a | nomber = Nigel Maduro | ofishi = activista }} '''Nigel Maduro''' ta un activista ambiental y climatico di Aruba.<ref>https://solodipueblo.com/nigel-maduro-tin-anuncio-pa-dia-26-di-september-anuncio-ta-sigui-riba-un-ana-di-protesta-y-caida-di-gobierno/], Solodipueblo (16 di september 2024)</ref> activista defensor di tera, cientifico den sostenibilidad y tambe representante hoben di Aruba National Trust, Nigel Maduro Nigel Maduro ta Caquetío Indígena di Aruba, un aktivista ambiental intersekshonal, un sientífiko di sostenibilidat, i un artista multidisiplinario. Nigel tin eksperensia trahando den e sektor ambiental sin fin di lucro (Greenpeace Aotearoa), e sektor di sostenibilidat korporativo, i asta tabata un planifikadó stratégiko di sostenibilidat pa un kunuku di agro-ekologia. E ta notoriamente conoci pa lanta un movecion socio-ambiental na Aruba dor di wordo deteni pa graffiti “No More Hotels” y “Land Back” tur rond di e isla. Desde e tempu ei el a organisá múltiple protesta disruptivo durante protokòlnan i diskursonan gubernamental. Nigel tin komo meta pa kambio sistemátiko den e industria di hotèl i turismo di Aruba, tur miéntras e ta yuda ku proyektonan di konsulta di desaroyo sostenibel i ta duna sosten i asistensia na movementunan di base.<ref>[https://dezwijger.nl/programma/roots-resilience-caribbean-perspectives-on-climate-change Roots resilience: Caribbean Perspectives on climate change], dezwijger.nl</ref> {{Appendix}} Nigel ta ampliamente rekonosé pa su protestanan di akshon direkto. Un di su actonan mas notabel tabata graffiti “No More Hotels” y “Land Back” riba areanan turistico den henter Aruba—un acto cu a lanta un debate local significativo tocante desaroyo di turismo insostenibel y perdida di tereno. E protesta aki no solamente a konsientisá riba asuntunan ambiental i kultural pero tambe a bira un katalisadó pa kompromiso mas amplio di komunidat a traves di manifestashonnan pasífiko i protestanan di “Beach Party” ku ta kombiná tayernan di sostenibilidat ku presentashonnan públiko kreativo. Master Science den Liderato Estratégiko: Nigel a haña un Master di Science den Liderato Estratégiko. E formashon akademiko aki a duna dje un marco robusto pa enfrenta desafionan kompleho di sostenibilidat, pa kombiná siensia ku aktivismo, i pa impulsa kambio sistémiko den polítika i industria. Trabao Profesional i Karrera Aktivismo Ambiental i di Klima: Akshon Directo i Protesanan: Nigel a gana atenshon largu ku su inisiativa di akshon directo den Aruba. Notablemente, e a hasi grafiti ku slogan “No More Hotels” i “Land Back”, ku a pone enfoke riba e keshonan di desaroyo insostenibel i e perde di tereno pa e Pueblo Indígena. Organisashon di Komunidat: El ta un e figura importante den organisá demostrashonnan pasífikamente i eventonan di komunidat, manera e “Beach Party” protesanan, ku ta combiná e partisipashon públiko ku edukashon ambiental. Esakinan ta yuda pa mustrá e impakto di e desaroyo excesivo i pa uni e komunidat riba prátikanan sostenibel. Siensia di Sostenibilidat i Konsultoria: Nigel a krea su karrera como un siensia di sostenibilidat, spesialisa den kambio di klima, konservashon di biodiversidat, i drechtenan di e Pueblo Indígena. Su trabao a inkluí rolnan tanto den sektornan di organisashon sin ganansa como den sektornan korporativo, kaminda el a kontribuí pa planifikashon estratégico di sostenibilidat, manera pa asisti den praktikannan agro-ekológiko i proyektonan di konservashon ku ta basa riba e komunidat. Representashon Internashonal: Reconosí pa su liderato, Nigel a wordu selekshoná pa e Caribbean Climate Justice Leaders Academy pa representá Aruba na plataforma global manera COP29. Su rol internashonal ta demostrá su influencia i su kompromiso pa duna bocho na e preocupashonnan di su komunidat den diskushonnan global riba klima. Arte Multidisiplinario A mas ku su aktivismo i siensia, Nigel ta ekspresá su perspektivanan a través di su arte. Su trabao creativo ta kompletá su aktivismo, duna un narrashon visual pa e asuntunan ambiental i sosial cu Aruba ta enfrenta. Nigel Maduro, ku su kombina di formación akademiko riguroso, aktivismo “hands-on”, i ekspreshon creativo, ta un forsa dinamiko den e lucha pa sostenibilidat ambiental i drechtenan di e Pueblo Indígena den Aruba i den e región di Caribe. {{Appendix}} ------------ {{Variante|a}} {{Databox}} '''Nepotismo''' ([[latin]]: ‘nepos’, nietu; desendiente; primo) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan altu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. nl.wiki:Nepotismo (< latin ‘nepos’, nietu; desendiente; primu) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan haltu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. Den un sentido mas smal, e ta trata di faboresé parientenan, komo un forma di faboritismo. Un proverbio hulandes ku originalmente ta relashoná ku esaki ta bisa: “E bloed kruipt woer ‘t neet kin goon”, kier men ku nepotismo ta tuma lugá skondí (kruip of kröp) en bes di abiertamente (drechi). Sanger ta wòrdu usá einan komo un término bieu pa parentesko. Efektonan Ta probabel ku kasi ningun organisashon ta liber di nepotismo. Ta tipikamente humano pa (kier) duna un bentaha òf nombramentu na un persona di mesun pensamentu, òf por lo ménos un hende ku un konosé. Esaki lo ta apliká mas fuerte si ta nesesario di koperashon a largu plaso. I niun hende lo ke nombra un hende boluntariamente òf otorgá un trabou si e ta odia e otro persona ei. Sinembargo, nepotismo por bira indeseabel ora e tuma proporshonnan muchu grandi, ku otro palabra: ora un hende laga e laso di famia òf amistat pisa mas pisá ku e rekisitonan di kompetensia di e nombramentu òf asignashon. Esaki ta reflehá ora un hende ta wòrdu nombrá na un puesto òf risibí un nombramentu òf supsidio miéntras ku e no ta kumpli ku e rekisitonan, ta relativamente yòn òf sin eksperensia, òf ora e nombramentu aki ta na kosto di (inkluso) kandidatonan mihó kalifiká. Kualke krítika ta wòrdu ignorá òf ta kondusí na un kontesta fuerte di e organisashon. Nepotismo por ta un forma di patronahe, kaminda e patron ta yuda e kliente den su karera. E servisio por ta resiproko tambe riba un base informal di ‘quid pro quo’: si bo laba mi lomba, lo mi laba esun di bo. Al fin i al kabo, un bono ta wòrdu kreá a base di kua e benefisiario por spera ku e benefisiario hasi algu a kambio. Por ehèmpel, A, kende su kompania di bion dòler ta un kliente di un firma di kontabilidat, por pone preshon riba e firma ei pa nombra B komo partner. E ora ei A lo spera ku B no ta hasi muchu alboroto tokante firmamentu di kuenta anual, asta si nan por ta dudoso. Nepotismo eventualmente por kondusí na un redukshon di kalidat, pasobra e personanan nombrá no tin òf no tin sufisiente e kalidatnan rekerí pa e funshon. E efectonan negativo di esaki por wordo absorba te cierto grado door di empleadonan experencia, pero esaki tambe tin su limitenan y ta depende tambe di e boluntad di e personanan ey pa haci trabou pa cual nan no ta haya credito. E ta kondusí tambe na peliger moral, ora e persona sa ku tin un patron ku lo proteh’é di krítika di otronan. Hende sa ku nan por keda sinta di tur manera, loke na su turno por ta un insentivo pa sigui polítikanan mas riesgoso. E por kita tambe e insentivo pa hasi e trabou bon na promé lugá. Finalmente, nepotismo por kondusí na pèrdida di konfiansa bou di e públiko òf empleadonan di un kompania, loke por kondusí na intrankilidat. Al fin i al kabo, esnan mihó kalifiká no ta mira nan esfuersonan rekompensá, de echo, otronan ta kaba ta mustra nan plumanan. Pa un empresa e por kondusí na un redukshon den e boluntat pa hasi un esfuerso i un èksodo di mihó trahadó i kliente, pa paisnan na un boluntat redusí pa obedesé gobièrnu òf paga belasting, i emigrashon di trahadónan kualifiká en partikular. A largu plaso, nepotismo por destruí un organisashon òf pais. ==Formanan di nepotismo== En prinsipio, nepotismo por hunga un ròl den kualke bentaha, pero normalmente e ta konserní e siguiente situashonnan: * Sita * Suseshonnan * Premionan di supsidio; * Fiansa * Promoshonnan (dentro di kompanianan i organisashonnan) * Otorgashon di pedido, konseshon, pèrmit i kontrakt; * Sera wowo pa erornan di un hende, soportá largu den sanshonnan atministrativo i penal; * Sosten públiko òf sekreto durante elekshon. Ta difísil pa imaginá nepotismo den posishonnan elekto, pero e por sosodé einan tambe (hopi bia indirektamente). Al fin i al kabo, elekshonnan por wòrdu manipulá dor di, por ehèmpel, indusí kandidatonan kontrali pa retirá, ekspresá públikamente sosten na un kandidato partikular, duna sosten finansiero na e kandidato òf influensiá medionan di komunikashon di manera ku nan ta ekspresá solamente puntonan di bista positivo tokante e kandidato. Den sierto paisnan, fraude di votashon direkto òf intimidashon di votadónan tambe ta posibel. Nepotismo tambe ta posibel denter di organisashonnan privá. Por ehèmpel, un direktor (senior) por ke otorgá e nombramentu òf kontrato na un miembro di famia òf amigu, òf por wòrdu poné bou di preshon di pafó. E preshon ei hopi bia ta bini di un hende ku un medio di poder i por, por ehèmpel ------------------------------- == Cinema na Aruba == (Oranjestad)—During the span of over 100 years, Aruba only saw five '''open air movie theatres'''. Now practically obsolete on the island, these theaters were once frequently visited by locals and migrants in the 20th century. The first open air theater was constructed in 1920 and was commissioned by Shon Eduard (Eddy) de Veer. This theater was located at the Hotel Colombia in Oranjestad, which is now where the Aruban census office is located. The theater was simple; it only consisted of a screen, and visitors had to bring their own chairs to enjoy the popular silent movies of the time. American migrants who worked in the refinery and lived in the Lago Colony in Sero Colorado also had their piece of the pie with their Open air Theatre, which formed part of the Esso Club, also known as the Pan-Am Club. It was at this theater that “Talkies” were first streamed, movies with sound. This theater mostly streamed American blockbusters for the American expats, this way making sure that these migrant were not missing out on entertainment from their home land. In the 1950’s and 60’s, Savaneta saw their own open air theater, located in front of the Marinier’s Kazerne (Marine Barracks). This theater was mostly visited by the neighboring marines, who didn’t have much entertainment other than movies at that time. The last and most recent open air theater was constructed in the form of a drive-in theater. A popular American concept, the Drive Inn located in Balashi was a hot spot for teenagers, who had the habit of cramming all their friends in one car to go see the movies. For this phenomenon there was a separate price that you had to pay called the “car crash”. This theater closed around 2012, but was re-opened during the pandemic in July 2020, where movies were streamed on a gigantic screen set up in front of stacked containers. However, this nostalgic form of entertainment did not last very long as it was closed again only a year or two later. Nowadays you can still see the stacked containers when you drive near the bridge in Balashi.<ref>“De kolibrie op de rots en meer over de geschiedenis van Aruba” by Evert Bongers. </ref> ------------------------- Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten {{Databox}} '''Matrimonio di mesun sexo''' no ta wordo ehecuta na Aruba, Curaçao, of Sint Maarten, cu ta paisnan constituyente di Reino Hulandes. E islanan tabata obligá despues di vários sentensia di korte pa registrá kualke matrimonio (inkluso matrimonio di mesun sekso) registrá den Reino, pero esaki ta konsiderá prinsipalmente derechonan di residensia, i nan no mester duna matrimonionan di mesun sekso e mesun efekto hurídiko ku sekso opuesto matrimonionan.[1] Matrimonio den e teritorio Oropeo di Hulanda, meskos ku den e munisipionan Karibense di Boneiru, Sint Eustatius i Saba,[2] ta habrí pa kualke dos persona sin importá sekso. Aruba a reconoce sociedadnan registra cu ta brinda casi tur e derechonan y beneficionan di matrimonio desde september 2021. E mesun luna ey, un corte mas abao na Curaçao a dicta cu stroba parehanan di mesun sexo di casa ta viola e disposicionnan di igualdad di Constitucion di Curaçao, pero a laga e desishon di si mester legalisá matrimonio di mesun sekso te na Parlamento di Curaçao.[3] Na december 2022, Corte Conhunto di Husticia di Aruba, Curaçao, Sint Maarten, y di Bonaire, Sint Eustatius y Saba a dicta cu e prohibicion di matrimonio di mesun sexo di Aruba y Curaçao tabata inconstitucional. E òrdu di korte tabata programá pa drenta na vigor dia 7 di mart 2023 si no a apela esaki na Korte Supremo di Hulanda; sinembargo e gobiernonan di tanto Curaçao como Aruba ---------------------------------------- {{Databox}} Un '''estado di derecho''' ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Rechtsstaat (aleman: [ˈʁɛçt͡sˌʃtaːt] ⓘ; lit. “estado di lei”; “estado hurídiko”) ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Un Rechtsstaat ta un estado konstitushonal den kua e ehersisio di poder gubernamental ta limitá pa lei.[1] E ta estrechamente relashoná ku “konstitushonalismo” ku hopi bia ta mará na e konsepto Anglo-Merikano di estado di derecho, pero ta diferensiá di dje den enfatisá tambe loke ta hustu (p.e., un konsepto di korekto moral basá riba étika, rashonalidat, lei, lei natural, religion, òf igualdat). Pues e ta lo kontrario di Obrigkeitsstaat (aleman: [ˈoːbʁɪçkaɪ̯t͡sʃtaːt] ⓘ) òf Nichtrechtsstaat (un estado basá riba e uso arbitrario di poder),[2] i di Unrechtsstaat (un no-Rechtsstaat ku e kapasidat pa bira unu despues di un periodo di desaroyo históriko).[3] Den un Rechtsstaat, e poder di estado ta limitá pa asina protehá siudadanonan di e ehersisio arbitrario di outoridat. E siudadanonan ta kompartí libertatnan sivil basá legalmente i por usa e kortenan. Den pensamentu hurídiko kontinental di Europa, e Rechtsstaat ta wòrdu kontrastá ku tantu e estado polisial komo e État légal.[4] {{Appendix}} -------------------------------------- '''Polítika''' ta e manera cu e conflictonan di interes di grupo y individuonan ta wordo expresa den un sociedad - generalmente a base di negociacionnan - na e varios nivel administrativo y sosial. Unda e liña di division ta core entre lo politico y lo etico y social ta un pregunta tocante cua tin hopi diferencia di opinion. Mayoria di erudito ta reconoce cu mester tin cierto potencial pa e uso di poder òf violensia pa un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko — disidí un konflikto polítiko por lo general ta enserá un kambio di poder di un grupo òf persona pa otro. Un otro definicion ta cu politica ta inclui e sèt di aktividanan relaciona cu tumamento di desicion di grupo of otro formanan di relacionnan di poder entre individuo, manera e distribucion di recursonan of status social. Un hende ku ta ocupa un funcion of posicion den [[Polítika|politica]] ta wordo yama un politico. Politisacion ta komvertí un tema esencial; no-politico den un asunto politico pa asina provoca un discusion politico tocante di dje. [[Category:Polítika]] ---------------------------------------- * gabinete di minoria --------------------------------------- '''Hefe di estado''' ta ---------------------------- *gabinete (politica) * izquierdista * pais * eleccion --------------- ----------------------- == Miembro i elekshon == Parlamento Oropeo a wòrdu fundá na 1952; su kompetensianan a wòrdu ampliá varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan pa miembronan di parlamento (MEP); promé ku esei e miembronan tabata bini for di kada estado-miembro di Union Oropeo. E parlamento tin 705 miembro, ku mester oumentá na 720 despues di e elekshonnan oropeo dia [[6 di yüni]] [[2024]]. E ta representa e di dos electorado democratico mas grandi na mundu (despues di Parlamento di India), ku un electorado di 375 mion votadó eligibel na 2009.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/07/AR2009060702402.html |title=Conservatives Post Gains In European Elections |author1=Brand, Constant |author2=Wielaard, Robert |agency=Associated Press |newspaper=The Washington Post |date=8 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref>{{cite news |author=Ian Traynor |url=https://www.theguardian.com/politics/2009/jun/07/eu-elections-social-democrats |title=Misery for social democrats as voters take a turn to the right |work=The Guardian |location=UK |date=7 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref name="18 new MEPs take their seats">{{cite web |url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |title=18 new MEPs take their seats |publisher=European Parliament |date=10 January 2012 |access-date=14 February 2012 |archive-date=11 May 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511172955/http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |url-status=dead }}</ref> Kada un di e 27 estado-miembro di EU tin un kantidat fiho di asiento parlamentario, ku ta dependé di e kantidat di habitante. Esaki ta varia for di 6 asiento pa [[Malta]] te na 96 pa [[Alemania]]. For di 1 di febrüari 2020 [[Hulanda]] tin derecho riba 29 di e 705 asiento i pa e termino 2024-2029 esaki lo oumenta pa 31 asiento. Siudadanonan hulandes di [[Reino Hulandes]], irespekto unda nan ta residensiá, tin derecho di voto pa parlamento oropeo; pa residentenan di [[Karibe Hulandes]] esaki a bai na vigor desde aña 2009. E miembronan di parlamento oropeo ta wòrdu eligí kada sinko aña mediante elekshon general direkto i sekreto. Sinembargo, te ku 2019 e partisipashon a baha na kada turno di votashon, for di 65% na 1979 te cu 50% na 2009, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan. For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di parlamento oropeo. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] The Parliament is composed of 705 members (MEPs), due to rise to 720 after the June 2024 European elections. It represents the second-largest democratic electorate in the world (after the Parliament of India), with an electorate of 375 million eligible voters in 2009.[2][3][4] en.wiki:E parlamento ta konstituí pa 720 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Parlament Oropeo a wordu funda na 1952; su kompetensianan a wordu amplia varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan general direkto i sekreto ku ta tuma luga kada sinku ana, promé ku esei e miembronan di parlamento tabata bini for di kada pais. E parlamento ta konstituí pa 751 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Pasobra e MEPnan ta bin di diferente pais, nan ta papia diferente idioma (24 na 2013) den Parlamento. Nan tin un derecho protehá riba e promé idioma (multilingüismo), i Parlamento mester di hopi intérprete. Diferente di otro gruponan internacional di politico, MEP no ta sinta den grupo di pais, pero nan ta sinta banda di personanan ku ta komparti nan ideanan. E dos gruponan mas grandi ta e "Partido Popular Oropeo-Demokratanan Oropeo" i e "Partido di e Sosialistanan Oropeo". Pero e gruponan aki ta traha huntu pa yega na un akuerdo, p'esei nan no ta bringa pa traha un lei si e otro grupo no ta gusta dje. De parlementsleden organiseren zich in fracties i; op basis van een gemeenschappelijke politieke overtuiging en niet op basis van hun land van herkomst. Momenteel zijn er in het Europees Parlement zeven fracties en een aantal 'niet-ingeschreven' leden. De fracties komen voort uit meer dan honderd nationale politieke partijen. E miembronan di Parlamento Europeo ta wordo eligi cada cinco aña via eleccion general. Sinembargo, te cu 2019 e participacion a baha na cada turno di votacion, for di 65% na 1979 te cu 43% na e eleccionnan di 2009. Durante e último elekshonnan Europeo di mei 2019 e partisipashon tabata di 50%, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan.[1] 2] For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di Parlamento. Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Alle 27 lidstaten hebben afhankelijk van het inwonersaantal een vast aantal zetels. Dit loopt uiteen van 6 zetels voor Malta tot 96 voor Duitsland. == Reino Hulandes == In de zittingsperiode van 2 juli 2019 tot en met 2024 waren 33 personen afgevaardigden van Nederland in het Europees Parlement. Nederland had aanvankelijk 26 zetels na de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019. === Karibe Hulandes === Dit wetsvoorstel breidt in de Kieswet het kiesrecht voor de leden van het Europees Parlement uit tot alle Nederlanders die op de Nederlandse Antillen en Aruba wonen. Aanleiding voor deze wijziging zijn uitspraken van de Raad van State (200404446/1b en 200404450/1b) en het Europese Hof van Justitie (C-300/04) waarin zij stellen dat er mag geen onderscheid mag zijn tussen Nederlanders buiten Europa die nu Europees kiesrecht hebben en Nederlanders in Aruba en de Antillen die dat nu niet hebben. De regel dat Arubanen en Antillianen alleen kunnen stemmen voor het Europees Parlement als zij ooit tien jaar in Nederland hebben gewoond komt te vervallen. Bij de verkiezingen van 2009 konden kiesgerechtigden in Aruba en de Nederlandse Antillen voor het eerst stemmen voor het Europees Parlement. Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009.[23] De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%, aanzienlijk hoger dan de opkomst van 36,8% onder Nederlanders in Nederland.[24] Men bedenke daarbij echter wel dat het totaal aantal inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen in 2009 rond de 330.000 lag,[25] en dat dus maar een klein percentage de moeite heeft genomen zich te laten registreren als kiesgerechtigde. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] ---------------------------- * Muhe * Constitucion * Globalisashon * Progaganda * Cancion ---------------------------- '''Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel''' (☆ [[28 di yanüari]] [[1916]] na [[Kòrsou]] - † [[23 di sèptèmber]] [[2007]] na Kòrsou) tabata un lingwista di [[Kòrsou]] i luchadó di resistensia na [[Hulanda]] durante di [[Di Dos Guera Mundial|Segundo Guera Mundial]]. == Biografia == Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di [[Gerald Sprockel|Cor Sprockel]] i sobrino di [[John Horris Sprockel]], ambos politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na [[Tilburg]]??. Na 1940 el a graduá pa MO-A [[ingles]].<ref name="AD">{{citeer web|url=http://www.norberthendrikse.nl/sprockel.pdf|titel=Tirso Sprockel als verzetsstrijder|werk=[[Antilliaans Dagblad]]|auteur=Hendrikse, Solange|datum=2020-10-24|bezochtdatum=2024-04-25}}</ref> E guera na Hulanda ta strob'é pa bolbe su isla natal; na 1942 e ta kasa ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg i ta kuminsa un famia. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Na Hulanda su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, den sus aktividatnan di resistensia el a traha huntu ku dos studiante [[Antias Hulandes|antiano]]: [[Boy Ecury]] i [[Delfincio Navarro]]. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via [[Spaña]] pa [[Inglatera]]. Na 1945 Sprockel ta regresa Korsou i ta bira dosente na Thomas College. Despues di a okupá varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di [[Antias Hulandes]].<ref name="AD"/> E tabatin tambe lasonan estrecho ku diferente fundashon una e tabata forma parti i e direktiva; manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking ([[Sticusa]]). Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997). Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel". == Honor == Durante su bida Sprockel a risibí varios kondekorashon: Kabayero den [[Orden di Leon Hulandes]] (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di verkennerij. explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na [[University of Curaçao|Universidat di Antia Hulandes]] pa su dedikashon na [[Papiamentu]]. ==Literatuur== * Tirso Sprockel - ''De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw'', essay 1999 ==Externe link== * [http://www.papiamentu.nl Mede door Sprockel opgezette site over het Papiamentu] {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Sprockel, Tirso}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Kòrsou]] [[:Category:Papiamentista]] * Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd. De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.<ref>Sportveld Janwé krijgt nam ”Tirso Sprockel”. "Amigoe". Curaçao, 10-09-1985, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643391:mpeg21:p007</ref> * algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990 * president college curatoren UNA - 1979 * Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die deze kerlijke erkenning kreeg in 1988.<ref>TIRSO SPROCKEL: NAMENS PROCESSIE AANVAARD Voor eerst Antilliaan onderscheiden met Sylvester orde Mgr. Ellis: met talenten door Sprockel gewoekerd. "Amigoe". Curaçao, 16-06-1988, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642163:mpeg21:p011</ref> -------------------- Te bewerken naar Papiaments: * [[Lijst van scholen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen in de Nederlandse Antillen]] * [[Lijst van ministers van Economische Zaken van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Economische Ontwikkeling]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Aruba]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Sint Maarten]] * [[Lijst van ministers van Justitie van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Justitie]] * '''ABBA''' Amateur Baseball Bond Aruba ([[:it:Federazione di baseball di Aruba|it]]) * '''CBF''' Curacao Baseball Federation ([[:it:Federazione di baseball di Curaçao|it]]) ------------------------ == Preparacion Bandera di Aruba== Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976; A DICIDI: ----------- == Gabinete Mercelina == Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta [[Luc Mercelina]] (URSM). [[Veronica Webster]] (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i [[Grisha Heyliger-Marten]] (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon. [[Marinka Gumbs]] (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, [[Raeyhon Peterson]] (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, [[Christophe Emmanuel]] (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia. [[Patrice Gumbs]] (PFP) i [[Gracita Arrindell]] (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten. --------------------- {{Databox}} '''Parlamento di e teritorio Kòrsou''', ofisialmente ''Staten van het gebiedsdeel Curaçao'' i abreviá ''Staten van Curaçao'') tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla [[Kòrsou]], [[Aruba]], [[Boneiru]], [[Sint Maarten]], [[Sint Eustatius]] i [[Saba]]. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e [[Konseho Kolonial]] i predesesor di [[Parlamento di Antias Hulandes]]. == Nomber == Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di [[Reino Hulandes]]. Asina, e aña ei e nòmber [[Kòrsou i Dependensianan]] a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou. == Konstelashon == Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan. == Repartishon di asiento == Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i [[Islariba]]. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. == Elekshon == Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13] E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente: {| class="wikitable" style="text-align:left;" !colspan=1 rowspan=2 style="color: gray"|&nbsp;Miembro !colspan=4 style="color: gray"|&nbsp;Periodo parlamentario 1938-1942 |- ! rowspan="1" style="color: gray"|&nbsp;Repartishon ! style="color: gray"|&nbsp;Nòmber ! style="color: gray"|&nbsp;Partido ! style="color: gray"|&nbsp;Remarke |- | rowspan="10" style="color: gray"| Elegí | rowspan="6" |Curacao | [[Moises Frumencio da Costa Gomez|Moises da Costa Gomez]]|| rowspan="3" |CKP || |- | Ernesto Cecilio Martijn || |- | Adolphe Desertine || |- | J. Capriles || rowspan="2"|lijst Capriles-Rustige || |- | J. Rustige || |- | Willy Maal ||lijst Jonckheer-<br/ >Suarez-Maal || |- | rowspan="2"| Aruba | Jacobo Arends || rowspan="2"|Katholieke partij Aruba || |- | Jean M. de Cuba || |- | rowspan="1"| Bonaire | John de Jongh || CKP || |- | rowspan="1"| Bovenwinden | W.R. Plantz || || |- | rowspan="5" style="color: gray"| Benoemd | rowspan="5" |Curacao | [[John Sprockel]]* || || benoemd statenvoorzitter |- | Isaac Capriles || || |- | Salomon Alfred Senior || || |- | Carel Nicolaas („Cai") Winkel* || || |- | Ph. Bichon van IJsselmonde* || ||na 1940 remplasa pa F. Vromans. |- |} *) oudlid Koloniale Raad {{Appendix}} [[:Category:Karibe Hulandes]] ---------------------------------------------- {{Variante|a}} {{Databox}} {{Infobox person | name = Anouk Balentina | image = | caption = | term = | monarch = | predecessor = | birth_date = [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] | occupation = hurista, activista y ambientalista | party = }} '''Anouk Balentina''' (☆n. [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] na [[Aruba]]) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista [[Aruba]]no. == Bida == Anouk Balentina a nase i lanta den bario di [[Parkietenbos]].<ref>[https://dossierkoninkrijksrelaties.nl/2023/01/30/open-brief-aan-de-koning/ Open brief aan de Koning]. Dossierkoninrijksrelaties.nl (30 di januari 2023)</ref> Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos.<ref>http://magazine.xclusivomagazine.com/2002-april-magazine-aruba#!entrevista-anouk-balentina-457</ref> Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente.<ref>[https://awemainta.com/wp-content/uploads/2022/07/awe1907.pdf Caso incinerator Parkietenbos: ciudadano ta bolbe gana caso contra gobierno], Awemainta (19 di juli 2022)</ref> Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020 ---------------------- https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf * Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal * Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho" * Template:Página Prinsipal Articulo destaca ------------- {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} '''Dr. Horacio E. Oduber Hospital''' (HOH) ta un [[hospital]] general di tamaño mediano na [[Aruba]]. E ta situa nortwest di e [[kapital|capital]] [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa [[Arend Petroleum Maatschappij]]. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia [[5 di mart]] [[1977]] den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di [[Hulanda]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:010639094:mpeg21:a0065|titel=Gedeputeerde Leo bedankt Nederland en bisdom. Ziekenhuis onder zware politiebewaking geopend|werk=[[Amigoe]]|datum=1977-03-07|bezochtdatum=2024-02-22}}</ref> Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion ''Stichting Ziekenverpleging Aruba''.<ref>[https://www.arubahospital.com/about-hoh/board-of-directors/ Board of Directors], Website oficial HOH</ref> HOH ta afilia na ''[[Dutch Caribbean Hospital Alliance]] (DCHA)'', un organisacion cooperativo di hospitalnan den [[Karibe Hulandes|Caribe Hulandes]].<ref>{{nl}}[https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/02/10/oprichting-ziekenhuiscooperatie-dutch-caribbean-hospital-alliance-een-feit Oprichting ziekenhuiscoöperatie “Dutch Caribbean Hospital Alliance” een feit], Rijksoverheid (10 di februari 2021)</ref> == Historia == Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat.<ref name="Ancho">{{Citeer web|url=http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|titel=Historische figuren: Horacio Oduber|werk=Historiadiaruba.aw|datum= |bezochtdatum=1 mei 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230802180232/http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|archiefdatum=2023-08-02}}</ref> E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas.<ref name="Ancho"/> E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia. Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920. [[File:BNA-DIG-HARTOG-CAHA-001-014-008.jpg|thumb|left|Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)]] [[File:Voormalig ziekenhuis San Pedro de Verona.jpg|thumb|220x220px|left|Entrada di San Pedro de Verona]]Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di [[Lago Oil & Transport Company|Lago]] na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.<ref>{{nl}}[http://www.skipr.nl/actueel/id2829-vumc-versterkt-band-met-arubaans-ziekenhuis.html VUmc versterkt band met Arubaans ziekenhuis], 4 di december 2009</ref> Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso.<ref>[http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/news/latest-news/2064-renovatie-en-nieuwbouwplannen-van-het-horacio-oduber-hospitaal-hoh Renovatie- en nieuwbouwplannen van het Horacio Oduber Hospitaal (HOH)]</ref> Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022. == Servicionan == Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar. E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.<ref>[https://www.overheid.aw/informacion-tocante-servicio/cuido-y-salud-sub-topics_47801/item/hospital-dr-horacio-oduber-hoh_41386.html Hospital Dr. Horacio Oduber (HOH)], Gobierno di Aruba website oficial</ref> Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di [[Boneiru|Bonaire]] y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di [[Kòrsou|Corsou]] pa Aruba. == Galeria == <gallery widths="200" heights="200"> Oduber Hospital 21 30 49 855000.jpeg|Compleho di Horacio Oduber Hospital Oduber Hospital 21 30 42 124000.jpeg|Entrada principal di e hospital Oduber Hospital 21 31 33 124000.jpeg|Fachada di edificio B </gallery> --------------------- Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022. Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia. Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY. ------------------- '''E Konstitushon di Sint Maarten''' (na [[ingles]]: Constitution of Sint Maarten; [[hulandes]]: '''Staatsregeling van Curaçao''') ta e areglo legal konstituyente di pais [[Sint Maarten]], ku ta forma parti di [[Reino Hulandes]]. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan == Historia == E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e [[Konseho Insular]] dia 21 di yüli 2010.[1] 1] E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes. E konstitushon a drenta na vigor dia [[10 di òktober]] [[2010]], ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá. == Contenido === E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan: Tereno i unidat * Derecho Fundamental * Gobièrnu i e minister mandatario E Estadonan * Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente * Lejislashon i gobernashon * Hustisia, Ministerio Públiko i Polis Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal. E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente: * Capitulo I - Derecho Fundamental * Capitulo II - Gobierno * Capitulo III - [[Parlamento di Aruba|Parlamento]] * Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho * Capitulo V - Legislacion y Gobernacion * Capitulo VI - Husticia y poder hudicial * Capitulo VII - Disposicion final {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Staatsregeling van Sint Maarten}} {{References}} }} [[:Category:Gobièrnu]] [[:Category:Sint Maarten]] == Mira tambe == * [[Antias Hulandes]] * [[Disolucion di Antia Hulandes|Disolushon di Antias Hulandes]] ---------------------------- zie encyclopedia NA/CUR '''Raad van State di Reino Hulandes''' (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di The '''Council of State''' ({{lang-nl|{{Audio|Nl-Raad van State.ogg|Raad van State}}}}) is a [[constitution]]ally established advisory body in the [[Netherlands]] to the [[Cabinet of the Netherlands|government]] and [[States General of the Netherlands|States General]] that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.<ref>{{cite web|url=http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|title=The Council of State|access-date=2013-02-02|archive-date=2013-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130115200809/http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|url-status=dead}}</ref> {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Raad van State}} {{References}} }} [[:Category:]] --------------- {{Variante|c}} {{Databox}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =65395301|titulo=Sababank}} {{References}} }} [[Category:Karibe Hulandes]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Jacob Wit}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wit, Jacob}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Antias Hulandes]] -------------------- Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki) --------------------- '''Aanmaken''': * {{CUW}} : [[Medardo de Marchena]] - [[Manuel Fray]] - [[Joseph Sickman Corsen]] - shon Win Hoyer - Jan Gerard Palm - [[Yandi Paula]] - [[Mongui Maduro]] - [[Gibi Basilio]] - [[Jose Capricorne]] - Plaza hotel curacao (en.wiki) - [[Chin Behilia]] - [[Rene Römer]] - [[Paul Comenencia]] * {{ABW}} : [[Lista di gezaghebber di Aruba]] (nl.wiki) - [[Chiara Petrocchi]] (taekwondo) - [[Kanisha Sluis]] (en.wiki) - Akisha Albert (en.wiki) - * General: [[Etnografia]] - [[Seramika]] - [[Leonel Messi]] (ht.wiki) - [[gobiernu]] - politiko - konstitushon - estado - pais? - [[Madurodam]] * nl.wiki: Nederlands Caribisch Soortenregister (Dutch Caribbean Species Register) - Casearua tremula (Palu di Boneiru of Kenepa spirito) * no.wik: Shete Boka nasjonalpark - * en.wiki: Bandariba '''Verbeteren/aanvullen''': * [[Coca-Cola]] - [[Skandinavia]] - [[Rastafari]] - [[Guera Friu]] - [[Yuana]] - [[Jazz]] - [[One Piece]] - [[Nydia Ecury]] - [[Boven Bolivia]] / Plantage Bolivia (bnn/vara joop) - [[Guillfred Besaril]] (https://24ora.com/geoffrey-wever-gobierno-a-tuma-e-paso-corecto-den-caso-di-guillfred-besaril/) == Curaçao == # December 1, 1796: [[Johann Lauffer]] overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.<ref>{{cite book|url=https://pure.knaw.nl/portal/en/publications/cura%C3%A7ao-in-the-age-of-revolutions-1795-1800 |title=Curaçao in the Age of Revolutions, 1795–1800 |chapter=The Patriot coup d’état in Curaçao, 1796| last1=Fatah-Black |first1=Karwan| publisher=[[KITLV]] |location=Leiden|year=2011|isbn=978-90-6718-380-2|page=123}}</ref> ----------- == Historia di ATA == Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante. Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.<ref>https://awemainta.com/wp-content/uploads/2024/02/AM240221.pdf Ta rindi honor na tur ex-director di Aruba Tourism Bureau y Aruba Tourism Authority], Awemainta (21 di februari 2024) </ref> * Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010? {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=en|oldid =1159849385|titulo=Spoken word}} {{References}} }} [[:Category:Musika]] ------------------ * [[:en:Wikipedia:Administrators' reading list]] * https://nl.wikibooks.org/wiki/Handboek_MediaWiki * https://translatewiki.net {{NPOV language}} {{Refimprove}} {{stub}} -------------------------- == Hooiberg == Na 1988 a embeyece '''Hooiberg''' pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642486:mpeg21:a0078|titel=Hooiberg wordt toeristenoord|werk=[[Amigoe]]|datm=1987-08-20|bezochtdatum=2022-11-15}}</ref> De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero. Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico. --------------- '''Jay Bryant Haviser''' (21 di november [[1955]] na ... ) ta un arkeologo merikano. NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean. tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155 OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A. Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten ------------------ '''Madurodam''' is een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se [[Miniatuurpark|miniatuurstad]] in [[Den Haag]] op een [[Schaal (verhouding)|schaal]] van 1 op 25,<ref>De Erasmus- en van Brienenoordbruggen zijn gebouwd op de grotere schaal van 1:12. Op 1:25 zou men er niet overheen kunnen lopen.</ref> geopend op [[2 juli]] [[1952]] aan het George Maduroplein. Dit toeristische [[attractiepark]] trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers.<ref>Op [https://web.archive.org/web/20160312195102/http://nieuws.nl/algemeen/20130108/meer-bezoekers-voor-madurodam/ nieuws.nl] meldt het park zelf 739.000 over 2013, een stijging van 36% ten opzichte van 2011. Omgerekend zouden er dat laatste jaar dus rond de 550.000 geweest moeten zijn. De organisatie spreekt min of meer standaard van 1 miljoen per jaar, een cijfer dat door ''[http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/3486389/2013/08/03/1-miljoen-bezoekers-trok-Madurodam-het-afgelopen-jaar.dhtml Trouw]'' wordt gemeld over 2013. Er bestaan geen andere cijfers dan die door het park zelf verstrekt worden.</ref> Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals [[Legoland Billund]]<ref>{{Citeer web|url=http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|titel=nieuws|bezochtdatum=2020-10-24|werk=www.miniland.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201027034227/http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|archiefdatum=2020-10-27|dodeurl=nee}}</ref> en het [[Disneyland Park (Anaheim)|Disneyland Park in Anaheim]].<ref>{{Citeer boek|titel=Walt Disney's Disneyland|auteur=Nichols, Chris, 1971-|medeauteurs=Nichols, Charlene (Archivist),|url=https://www.worldcat.org/oclc/1018083433|plaats=[Köln, Germany]|ISBN=978-3-8365-6348-2}}</ref> Het is genoemd naar [[George Maduro]], een [[Curaçao (hoofdbetekenis)|Curaçao]]se student die zich tijdens [[Duitse aanval op Nederland in 1940|de meidagen van 1940]] als [[cavalerie]][[officier]] onderscheidde in [[Duitse aanval op Nederland in 1940#De slag om de residentie|de slag om de residentie]], en in februari 1945 in concentratiekamp [[Dachau (concentratiekamp)|Dachau]] overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.<ref>[https://www.madurodam.nl/nl/organisatie/geschiedenis/ ''Wie was George Maduro?''], madurodam.nl</ref> ---------- == Aloe == Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru. === Islanan ABC === Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. <ref>Encyclopedie van de Nederlandse Antillen, H. Hoetink (1969)</ref>Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd. De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat.<ref name="Aloe">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php@f13option=com_content&task=view&id=46&Itemid=32 Aloe/Mon Plaisir], Historia di Aruba</ref> De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.<ref name="Aloe"/> Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi. aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan). Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen. ==== Uzo ==== Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe.<ref>Remedinan di tera, Grupo di Noord, 2010</ref> Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan. {{Appendix}} -------------------- '''Francesco Corallo''' ([[Catania (stad)|Catania]], [[Italië]], [[1960]]<ref name=":1">{{Citeer web|url=https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|titel=La vita d'azzardo di Francesco Corallo tra il padre boss e l'entourage di Fini|bezochtdatum=2018-10-14|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2013-08-04|werk=La Repubblica|uitgever=|taal=it|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728155350/https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|archiefdatum=2020-07-28}}</ref>), ookwel bekend als “King of the Slots”,<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-claims-his-phone-was-hacked-on-orders-of-italy-and-the-netherlands |titel=Corallo claims his phone was hacked on orders of Italy and the Netherlands |datum=18 januari 2022 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |taal=en}}</ref> is een [[Italië|Italiaans]]-[[Nederland|Nederlands]]<ref name=":3" /> [[zakenman]] en [[Casino (gokken)|casino]]-eigenaar op het [[Caribische eilanden|Caribische eiland]] [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]].<ref name=":5" /> == Levensloop == Corallo bezit diverse casino's, waaronder drie in Sint-Maarten<ref>{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |titel=Corallo will rebuild Starz Casino in Cupecoy |datum=2018-01-19 |bezochtdatum=2019-12-19 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> en daarnaast ook in Santo Domingo en [[Panama (land)|Panama]]. Voorheen bezat hij ook een gokgelegenheid in [[Curaçao]], maar daar verloor hij zijn licentie nadat zijn naam boven kwam drijven in de praktijken rondom [[Gerrit Schotte]].<ref name=":0">{{Citeer web |url=https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |titel=English/Italian :The Biography Of Francesco Corallo “The Godfather” Of The Caribbean Part 1 |achternaam=Galli |voornaam=Eva |datum=2016-12-14 |bezochtdatum=2018-10-14 |werk=St Maarten News |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728165936/https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |archiefdatum=2020-07-28 |dodeurl=ja}}</ref> Het onderzoek hiernaar kwam aan het rollen na een verzoek om referenties door Schotte aan de Italiaanse regering voor de aanstelling van Corallo in een hoge positie bij een financiële instelling op de Antillen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |titel=Schotte behind bars 18 months |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=6 december 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald Newspaper St. Maarten |uitgever= |taal= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204743/https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Toen Corallo in 2011 gearresteerd werd door de Italiaanse financiële politie (''Guardia di Financa''), beriep hij zich op [[diplomatieke immuniteit]] omdat hij een diplomaat van Dominica zou zijn. Hij bezat namelijk een Dominicaans diplomatiek paspoort dat hij illegaal gekocht had, juist om aan arrestatie in Italië te voorkomen.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/cc-francesco-corallo-bought-his-diplomatic-passport/ |titel=Francesco Corallo bought his diplomatic passport |datum=2017-01-03 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Curaçao Chronicle |taal=en |via=Knipselkrant}}</ref> De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken ging niet mee in zijn claim: hij verklaarde dat diplomatieke immuniteit in het gastland (hier: Italië) niet van toepassing is voor iemand die betrokken is in belangrijke economische activiteiten.<ref>{{Citeer web |url=https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |titel=Inside Dominica IV: Government or enemy of people? |datum=2011-11-18 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dominica news online most popular |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Eind 2016 werd Corallo op [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]] gearresteerd op [[verdenking]] van [[belastingontduiking]], [[Witwassen|witwasserij]], [[Verduistering (misdrijf)|verduistering]] en lidmaatschap van een internationale [[Georganiseerde misdaad|criminele organisatie]]. In afwachting van uitzetting werd hij maandenlang in een [[Philipsburg|Philipsburgse]] [[politiebureau]] in verzekerde bewaring gesteld.<ref name=":2">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |titel=Corallo wins case at Human Rights Court |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=9 oktober 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204746/https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] bepaalde later dat de omstandigheden rond de bewaring van Corallo in St.-Maarten inhumaan waren, maar oordeelde ook dat de bewaring zelf niet onrechtmatig leek.<ref name=":2" /> In augustus 2017 werd Corallo na een juridische strijd door Sint-Maarten uitgeleverd aan Italië.<ref>{{Citeer web |url=https://online.flipbuilder.com/toms/occx/files/basic-html/page37.html |titel=Ayera tardi Francesco Corallo a keda extradita pa Italia |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=2017-08-17 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Awemainta |uitgever= |taal=pap |archiefurl= |archiefdatum= |dodeurl= |via=Online Flipbuilder}}</ref><ref name=":3">{{Citeer web |url=http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/legal-documents/judgments/137-judgements/8062-fransesco-corallo-may-be-extradited |titel=Francesco Corallo may be extradited |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=20 juni 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dutch Caribbean Legal Portal |uitgever= |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=http://www.soualigapost.com/en/news/16220/justice/francesco-corallo-was-extradited-italy |titel=Francesco Corallo (Catania, Italy, 1960) was extradited today to Italy |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=16 augustus 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Souliga Post |uitgever= |taal=en |archiefurl= |archiefdatum=}}</ref> Eenmaal aangekomen in Italië werd hij vrijgelaten<ref name=":4">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son#:~:text=allegedly%20tried%20to%20extort%20his%20son,-Islands%2004%20May&text=PHILIPSBURG%2D%2DGaetano%20Corallo%2C%20father,Italy%20where%20he%20presently%20resides. |titel=Corallo Sr. allegedly tried to extort his son |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=11 mei 2024 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20180613053454/http://curacaochronicle.com/judicial/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son/ |archiefdatum=2018-06-13}}</ref> en een klein jaar later, in juli 2018, keerde hij weer terug naar Sint-Maarten.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/businessman-corallo-returns-to-st-maarten#:~:text=Maarten,-Islands%2026%20July&text=PHILIPSBURG%2D%2DAtlantis%20Group%20owner,in%20Italy%20and%20can%20travel. |titel=Businessman Corallo returns to St. Maarten |datum=2018-07-26 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=the Daily Herald |taal=en}}</ref> In 2016 werd door de aanklager in Rome aan zijn collega's in St.-Maarten gevraagd drie boten van Corallo [[Inbeslagname|in beslag te nemen]] en te verkopen met als doel 215,4 miljoen euro aan onrechtmatige winsten van de zakenman terug te vorderen. Na een juridische strijd waarin Corallo tegen de verkoop van zijn boten streed, gaf een Philisburgse rechtbank in 2019 definitief haar fiat voor de verkoop.<ref name=":5">{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |titel=Court allows prosecutor to sell Corallo’s boats |datum=2019-02-13 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204747/https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> == Persoonlijk == Francesco Corallo heeft een vertroebelde relatie met zijn vader, [[Gaetane Corallo]]. Het is echter onbekend wat voor rol de vader speelt in zijn zoons leven: in 2010 werd door de rechtbank van Rome gesteld dat hun relatie verbroken is en er geen zakelijk verband tussen de twee bestaat. Later werd door de civiele rechtbank van Rome een bevel uitgevaardigd waarin het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken opgedragen werd elke verwijzing van Corallo en zijn broer met hun vader te verwijderen van de website.<ref name=":1" /> In 2016 beschuldigde de vader Francesco weer van geldvervreemding, een voorval dat zo'n dertig jaar eerder plaatsgevonden zou hebben.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/dh-corallo-sr-sticks-to-claim-on-son-expected-his-arrest/ |titel=Corallo Sr. sticks to claim on son, expected his arrest |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=15 december 2016 |bezochtdatum= |werk=Daily Herald |uitgever= |taal=en |dodeurl= |via=Knipselkrant |dodelink=}}</ref> Hier is echter nooit bewijs voor gevonden en Corallo overwoog meerdere [[Smaad|smaadzaken]] tegen zijn vader aan te spannen.<ref name=":4" /> == Referenties == {{References}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =63318783|titulo=Gilbert Wawoe}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wawoe, Gilbert}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Korsou]] qjwaek813nfzc0egfk6h4tqst1om4ab 164043 164042 2025-06-23T20:23:22Z Caribiana 8320 164043 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ * [[Piet Kasteel]] - [[Representante di Hulanda na Aruba, Corsou y Sint Maarten]] - [[welga general di Aruba di 1977]] - [[SVGA]] - [[hefe di estado]] - [[nepotismo]] - [[Nigel Maduro]] - [[derechista (politika)]] - [[KNSM]] - [[Operashon Nueland]] ------------------ {{Variante|c}} {{Infobox politico| variante = c | nomber = Michèle Russel-Capriles | imagen = Michèle Russel-Capriles.jpg | descripcion = | nomber completo = | fecha nacemento = [[29 di òktober]] [[1968]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = | luga fayecimento = | pais = {{CUW}} | funcion actual= Gobernador interino di Korsou | desde = [[1 di yüni]] [[2019]] | antecesor = | sucesor = | partido = | ofishi = polítiko, artista visual | mama = | tata = | casa = | temporada1 = | funcion1 = | website = }} '''Michèle Russel-Capriles''' (☆ [[29 di òktober]] [[1968]] na [[Kòrsou]]) ta un polítiko, dirigente i artista visual di [[Kòrsou]]. E ta gobernador interino di Kòrsou for di 1 di yüni 2019. == Bida i karera == Russel-Capriles ta un yu muhé di Diane Henriquez i [[Lio Capriles]]<ref>{{Citeer web|url=https://curacao.nu/michele-russel-capriles-voorgedragen-voor-plaatsvervangend-gouverneur/|titel=Michèle Russel-Capriles voorgedragen voor plaatsvervangend gouverneur|werk=Curaçao Nu|datum=15 mei 2019|bezochtdatum=23 september 2023}}</ref> i nieta di [[May Henriquez]]. Na 1990, ela optené un lisensiatura den relashonnan internashonal na Universidat di Pennsylvania, spesialisá den asuntunan di refugiado, i a bai traha na [[Maduro & Curiel’s Bank]]. Huntu ku otronan, el a funda Partido Antiá Restrukturá, ku a boga pa preservashon i restrukturashon di Antia Hulandes. Di 1994 pa 1998, e tabata miembro di parlamento i a enfoká riba bienestar di hubentut, derechonan di hende muhé i polítika hudisial.[2] Despues di a bandoná polítika, ela bira enbolbí den arte, kultura, historia i kuido di salú. Ela sirbi den e hunta di direktiva di vários organisashon sin fin di lucro i korporativo, ta presidente di e Museo Históriko Kultural Hudiu i tesorero di Landhuis Bloemhof. Ela organisá hopi eksposishon históriko i di arte den tur dos museo. Pa dies sinku aña e tabata miembro di e direktiva di Antia Hulandes i departamentu di Aruba di e Fondo Kultural, e último shete añanan komo presidente.[2][3] For di promé di yüni 2019, Michèle Russel-Capriles ta gobernador interino di Kòrsou. E ta susedé Nolda Römer-Kenepa den e posishon aki.[4][5] Ekshibishonnan individual Russel-Capriles a partisipá den hopi eksposishon di grupo na kas i den eksterior. Ademas, e tabatin e siguiente eksposishonnan individual. 2016 - Serio?, kolahenan i imágennan di medionan miksto den Landhuis Bloemhof. Durante e exposicion aki ela crea dos obra di arte conhunto hunto cu boluntarionan: Wall of Memory y Standing Tall. Esakinan a keda atras den e hardin di Bloemhof.[6] 2019-2020 - Ban Serio, arte di ensamblahe na Landhuis Bloemhof.[7] E eksposishon a wòrdu ekstendé ku e proyekto Circle of Life den kolaborashon ku e Ronald McDonald House lokal, den kua a krea un obra di arte komun grandi for di desperdisio médiko. Pu {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Russel-Capriles, Michèle}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] --------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona| variante = c | nomber = Lio Capriles | imagen = | descripcion = | nomber completo = Lionel Isaac Haim Capriles | alias = ''Paps'' | fecha nacemento = [[1933]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = [[4 di yanüari]] [[2017]] | luga fayecimento = {{CUW}} | alma mater = | conoci pa = [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB) | distincion = [[Krus di Mérito Kòrsou]] | casa = Judith Capriles | tata = Isaac Haim (Sha) Capriles | mama = Hilda Capriles-Pinedo | yui = Lionel (Chicu) Capriles;<br>Michèle Russel-Capriles }} '''Lionel Isaac Haim (Lio) Capriles''' (☆ 30 di ougùstùs [[1933]] – † [[4 di yanüari]] [[2017]] na [[Kòrsou]]), tambe kariñoso konosí komo “Paps”, tabata un bankero i figura markante di [[Kòrsou]]. Pa añanan largu el a liderá komo CEO e institushon finansiero di mas grandi den [[Karibe Hulandes]], [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB).<ref>{{citeer web|url=https://antilliaansdagblad.com/nieuws-menu/curacao/15031-paps-capriles-overleden|titel=Paps Capriles overleden|datum= |bezochtdatum=2025-06-22}}</ref> == Biografia == Lionel Capriles a nase den ougùstùs 1933. Su famia, tata, welo i bisawelo, tabata relashoná ku banko MCB ku a wòrdu fundá na 1916.[2] Na 1954, el a cuminsa su karera na CMB na edat di 21 ana.<ref>Jarige 'Paps' 35 jaar bij Maduro. "Amigoe". Curaçao, 30-08-1989, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 22-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642976:mpeg21:p003</ref> El a sirbi komo President-Director di MCB i na edat di 70 a retirá. Despues di su retiro, el a sigui pa sinku aña mas komo presidente di e Konseho di Supervisión.[3] Su yu homber, Lionel “Chicu” Capriles II, a sigui su pasonan i bira CEO di MCB na 2004.[2] Su sobrenòmber “Paps” a surgi pasobra durante evento públiko e tabata saluda hopi hende ku e palabranan “bon dia Paps”, un manera kordial pa saluda mes ora e no tabata rekorda tur su nòmber.[2] Bou di su liderato, na 2016 MCB a selebrá su 100 añanan di existensia, ku un rekonosimentu di e Kámara di Komersio.[5] E tabata kasa ku Judith. Nan tin dos yiu: Lionel “Chicu” Capriles II i Michèle Russel‑Capriles, i seis nietonan.[2][6] Lionel “Paps” Capriles a fayesé den desèmber 2016 na edat di 83, despues di un enfermedat ku no tabata prolongá.[1][2] == Inbolbimentu síviko i sosial == Capriles tabata un figura importante den komunidat di Kòrsou. El a sirbi komo: * Presidente di Kámara di Komersio di Kòrsou * Presidente di Stichting Maatschappij en Politie * Presidente di Sociaal Vangnet Reda Sosial * Presidente di e mesa directiva di Sonesta/Rif Resort * Presidente di e mesa directiva di World Trade Center Kòrsou[2] * PResidente di Lions Club korsou * Consul di Hapon? Den 2009, el a organisá un seminario importante tokante pobresa, pa promové dialogo i akshon den komunidat.[4] == Legado i bida personal == Capriles tabata conoci pa su integridat i su entrega na komunidat di Kòrsou. Su lema preferí tabata: “Behold the turtle; he makes progress only when he sticks his neck out.”—un refleho di su filosofia di bida, ku sin riska no tin progreso.[2][6] == Distinshon == * {{JPN}}: Officer of the Order of the Rising Sun (1982) * {{VEN}}: Gran Cordón den Orden de Francisco de Miranda (1994) * {{CUW}}: [[Krus di Mérito Kòrsou|Krus di Mérito]] (2011) {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Capriles, Lio}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------------ {{Variante|c}} {{infobox edificio| variante = c | infobox_tipo = Lanthùis | imagen = Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen TM-20029918 Vooraanzicht van Landhuis Veeris Curacao Boy Lawson (Fotograaf).jpg | descripcion = Lanthùis Veeris (1964) | nomber2 = Lanthùis Feeris | pais = {{CUW}} | localisa_na = [[Willemstad]] | luga = [[Veeris]] | adres = | cercania = | funcion_original = kas di plantashi | funcion_actual = | fecha_construccion = ront di 1800 | renova = | restaura = | status_monumento = [[Monumento]] registrá ?? | propietario = | zoom = 13 }} '''Lanthùis Veeris''' ta un [[lanthùis na Kòrsou]], situá den e bario di [[Veeris]], zona nortwest di [[Willemstad]]. E ta un di e lanthùisnan mas bieu na Kòrsou ku ta eksistí ainda. == Historia == Historia di e Plantage Veeris E landhuis a tuma su nòmber di famia Veeris, ku ta e prome doño konosí di e plantagenan Drie Gebroeders i Westerveld. Den di dos mita di siglo 19, e plantagenan aki a fúsioná ku Eendracht pa formá plantage Union, ku eventualmente a bira konosí komo plantage Veeris. No ta kla si e landhuis actual ta originalmente parte di Union, Drie Gebroeders of otro plantage, pero su lokashon ta indiká ku e landhuis ta situá entre e plantagenan historiko Morgenster i Raphael, na banda west di Weg naar Westpunt. ta un kas grandi históriko situá den e bario [[Veeris]], banda oeste di Willemstad, Kòrsou. E bario Veeris mes ta centraé bon entre Hato Airport i e sentro di Willemstad, mas o menos 10 minùt di maneho di e kapital. E kas ta riba un kavel di mas o menos 6.000 m2 di tereno propio. E landhuis mes ta un ejenplo di arkitetura kolonial ku a keda den su estado original. E propiedat ta konsisti di e kas prinsipal, un bijgebouw ku cisterna, un magasina, un edifisio pa bano i ducha, i koralen tradicional. == Edifisio == Kompleho di tereno di kunuku ku edifisio prinsipal i strukturanan adishonal. Edifisio prinsipal: struktura di un piso ku plan di piso rektangular. Dak di gable riba área di núkleo, daknan skerpi riba galerianan. Dos dormitorio na tur dos banda di dak. Gables den forma di embudo ku fronton triangular i gables kurvá paden i pafó na nivel di galeria. Terasa dilanti kompleto i tambe terasa patras kòrtiku. Strukturanan adishonal ta inkluí un tanki di dos piso i un magasina konektá ku tres arko na e edifisio prinsipal.<ref name="Monument">[https://curacaomonuments.org/sites/landhuis-veeris-veeris-z-n-willemstad/ Landhuis Veeris], curacaomonuments.org</ref> E monumento tin balor históriko kultural pa motibu di e kombinashon di gablenan kurvá paden i pafó ku puntanan di gable den forma di embudo ku fronton ta indiká un fase di transishon rònt di 1800. Balor históriko arkitektóniko komo un tereno di kunuku ku galerianan núkleo i rondó di dje, un lay-out típiko di Curaçao, i un sala típiko ku pasashinan arkuá i arkuá. Konhunto i balor históriko kultural pa motibu di e koherensia di tereno di kunuku, terasanan, tanki, magasina, kas di wc, koralnan i kurá ku porta.<ref name="Monument"/> *Deskripshon Arkitetural i Interno Landhuis Veeris ta un edifisio di mas o menos 570 m2.<ref>https://www.huisenaanbod.nl/index.php?p=detail&sLand=Antillen&sProv=&sRegio=&sPlaats=&Koophuur=K&order=&lan=NL&det=i*zo*&loc=ANT::::::;&AdvId=3198157 Lanthuis Veeris], huisenaanbod.nl</ref> Ora bo drenta, bo topa ku un espacio habri ku hopi detallenan autentiko, inkluindo porta i bentana original, yuna zolder amplio dividi na dos kamber grandi, un kuchina, i un bano. E struktura ta ofresé gran potenshal pa restaurashon den su estilo autentiko. *Desaroyo aktual i potenshal Veeris ta desaroyando rápidamente komo un zona industrial i komersial moderno, ku e sentro komersial Sambil serka, ku ta atrahé hopi trafiko humano. E lokashon di Landhuis Veeris lo pone’l den un posishon estratégiko pa diferente uzo: residenshal, komersial, turístiko of kulturel. Según e plan regulativo lokal (Artíkulo 3 di DROV), e terreno tin destino pa: bibuenda, negoshi, detalji, servisio, rekreo, aktividatnan sosial, trafiko, defensa, of preservashon di paisahe i kultura. *Konklushon Landhuis Veeris ta un testigu mudo di e historia agrikultural i sosial di Kòrsou. Ku un renovashon ku ta respetá su karákter original, e kas por bira un punto di referensia pa patrimonio, turismo, of desaroyo sosho-kultural moderno. == Lista di referensia == *Huisenaanbod.nl (anunsi original di bentanan) *Data topografiko lokal i historia di plantage Kòrsou *Informashon general tokante DROV-regulashon. {{Appendix}} -------------- '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashi) situá den parti sùitwest di [[Willemstad]], serka e laguna di [[Piscaderabaai]]. E bario a tuma su nòmber for di plantashi Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a kria bestia. E plantashon mes tabata pertenesé na famia Veeris, un fam di orígen [[Hulanda|hulandes]].<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e tereno di Veeris a wòrdu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan manumisio ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Finalmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisá den distrito di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su meskla di kasnan tradishonal i modernu. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área a kontinua desaroyando komo un bario residensial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashi original. Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kultural afrokurasoleño. {{Appendix}} == Referensia == <references> <ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> <ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> </references> '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashon) lokalisa den parti suroeste di [[Kòrsou]], serka di otro barionan históritiko manera [[Mundu Nobo]] i [[Otrobanda]]. E bario a tuma su nomber for di e plantashon Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a tene chukaramentu di bestia. E plantashon mes a pertenesé na famia Veeris, un apelido di orígen hulandés.<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e terreno di Veeris a wordu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan libertá ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Eventualmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisa den distrit di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su mezcla di kasnan tradicional i moderno. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área ta kontinua desaroyando komo un bario residencial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashon original.<ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kulturnan [[Afro-Korsou|afro-korsou]]. == Mira tambe == * [[Lanthùis na Kòrsou]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------- E Islanan ABC Aruba, Bonaire y Curaçao ta na e rand zuid di e faha di horcan. Nan no ta pafó di e faha di horcan, manera hopi ta considera. Historia ta siña ku mas o ménos un biaha kada 100 aña daño konsiderabel ta wòrdu eksperensiá dor di siklonnan tropikal ku ta pasa riba òf djis sùit di e islanan. Aunke e orkan nivel di eksperensia pa e islanan por wòrdu konsiderá komo hopi chikitu, bon konosí ta e orkan menor kual a pasa net pazuid di Curaçao dia [[23 di september]] [[1877]] causando un daño structural calcula di US$ 2 mion, prinsipalmente pa e sekshon di kosta di Willemstad. Un konvento a wòrdu labá kompletamente (restunan ainda visibel na marea abou), hopi barku a bai pèrdí i por lo ménos 70 persona a hoga. E barometer di mas abou lesamentu na Willemstad a wòrdu opservá pa 15:30 UTC riba 23 di sèptèmber (UTC = ora lokal + kuater ora na Área di Karibe Oriental) ku 995.4 milibar. Un barco nabegando pazuid di Curaçao a reporta un presion mas abao di 988.8 milibar. Riba promedio, un biaha cada cuater aña un ciclon tropical ta sosodé denter di un radio di 150 kilometer, pero mayoria pasando pa nort di e islanan sin causa mal tempo serio. Asta e inmediato efektonan di orkan grandi Hazel, di kua e sentro a pasa mas o ménos 90 kilometer pa nort riba Dia 7 di òktober 1954, ku bientunan máksimo sostené serka di e sentro di 190 km/h, tabata limitá na opservá bientonan maximo di 50 km/h cu rafaga te 90 km/h, y e daño, un estimacion di US$ 350.000,-, a resulta principalmente door di inundacionnan repentino pa motibo di yobida pisa (promedio di 48 ora: Aruba aprox. 250 mm, Bonaire y Curaçao aprox. 125 mm). Saba, St. Eustatius i St. Maarten ta situá denter di e faha di orkan. Kasi tur aña por lo ménos un siklon tropikal ta sosodé denter di un alkanse di 100 miya i riba promedio un biaha kada 4-5 aña orkan kondishonnan ta wòrdu eksperensiá. Referí na Adhunto II - Siklonan tropikal ku ta pasa denter di 100 N.M. di 17.5N, 63.0W te ku 31 di desèmber 2014. E orkannan mas resien ku a kousa daño konsiderabel na e islanan tabata e orkannan Omar (2008), José (1999), Lenny (1999), Georges (1998), Luis (1995), Marilyn (1995), Hugo (1989), Donna (1960) i Dog (1950). Specialmente e daño ocasiona pa horcan Luis tabata extenso. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC), un instansia di Gobièrnu di Kòrsou ku su ofisina i sentro di pronóstiko di wer na Seru Mahuma ta e outoridat responsabel pa e servisio di atvertensia di orkan. Sinembargo ta responsabilidad di Gobierno di cada pais of isla pa mantene y activa un organisashon di preparashon pa kalamidat. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC). E sucursal na Aruba a bira Departamento Meteorologico Aruba (DMA) y esun na St. Maarten a haya e nomber di Departamento Meteorologico St. Maarten. MDC lo sigui ta responsabel pa emishon di pronóstikonan di wer rutinario i tambe boletinnan di atvertensia pa Kòrsou i tambe pa Islanan BES (Boneiru, S. Eustatius i Saba). ----------------- ------- == Historia == Imperio Romano por dividí den dos fase prinsipal: * '''Imperio Romano Oksidental''' (27 a.C. – 476 d.C.), ku su kapital na [[Roma]]. * '''Imperio Romano Oriental''' (284 – 1453), ku su kapital na [[Istanbul|Constantinopel]] (ó [[Bizantin]]). E imperio a logra ekspandé su teritorio pa inkluí un gran parti di e mundo konosí durante esaki, ku un sistema di kaminan, lei, i struktura politik ku a influensia Europa i mas allá. Imperio Romano a kontribuí hopi na arkitektura, lei, idioma ([[Latin]]), sistema di gobernashon i relíshon. Na e final di e imperio, [[Cristiandat]] a bira e relíshon ofisial. E imperio a ekspandé pa inkluí gran parti di e mundu konosí e tempu ei, desaroyando sistemanan di kaminda, lei i gobièrnu ku a influensiá Europa i mas leu profundamente. Kultura i Herensia E Imperio Romano a kontribuí signifikantemente na arkitektura, lei, idioma (latin), gobernashon i religion. Den su añanan despues, Kristianismo a bira e religion ofisial. Kaida di e Imperio E Imperio Romano Oksidental a kai na aña 476 di nos era, ora e último emperador, Romulus Augustulus, a ser destituí. E Imperio Romano Oriental (Imperio Bizantino) a sigui te na 1453, ora ku Konstantinopla a wòrdu konkistá pa e Turkonan Otomano. ------------- {{Variante|c}} {{Infobox dignatario| variante = c | nomber completo = Petrus Albertus Kasteel | imagen = Petrus Albertus Kasteel (1942).jpg | sucesion = Di 50° Gobernador di Kolonia Kòrsou | periodo start = [[15 di yüli]] [[1942]] | periodo fin = [[1 di yüli]] [[1948]] | monarkia = [[Wilhelmina di Hulanda|Wilhelmina]] (1898-1948) | antecesor = [[Gielliam Wouters]] | sucesor = Leonard Antoon Hubert Peters |fecha nacemento= |luga nacemento = |fecha fayecimento= |luga fayecimento = |pareha = Marie Kasteel-Baltussen |religion = [[Iglesia Catolico Romano|katóliko]] |yui = 5 <!-- Seccion di informacion profecional --> |ofishi = gobernante, diplomátiko |partido = }} '''Petrus Albertus (Piet) Kasteel''' (☆ [[4 di novèmber]] [[1901]] na [[Zwolle]] - † 13 di desèmber [[2003]] na [[Roma]]) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di gobièrnu kolonial hulandés. E tabata gobernador di [[Kòrsou i Dependensianan|Kolonia Kòrsou]] (Antia Hulandes) for di 1942 te 1948, ku ta inklui Guera Mundial II i un periodo di transishon polítiko di kolonia pa pais Antia Hulandes. == Bida personal == Piet Kasteel a nase den Zwolle, Hulanda, riba 4 di novèmber 1901. Den su bida personal i profesional, e tabata un katóliko dediká ku un gran pashon pa komunidat i notisia. == Periodista i trahadón den ekshilio == Den su hoben aña, Kasteel a traha komo editor parlementario pa e periódico katóliko De Maasbode i komo periodista pa De Tijd. Den 1923, e a fundá e asociashon De Klare Waarheid. Durante Segunda Gèrr Mundial, e a fugi pa Ingalaterra, kaminda e a traha pa e gobièrnu Hulandés den ekshilio na Londen. == Gobernador di Kòrsou i su dependensianan == Kasteel a ser nombra gobernador di Kòrsou i su dependensianan riba 15 di yüli 1942, na un momentu difísil den historia global. E a sustituí Gielliam Johannes Josephus Wouters i a tene e kargo te 4 di ougùstùs 1948. Durante su mandato, e a enfrenta reto di gobernashon militarisa den tempo di guerra, maneho di internashon di estranhero, i tenshon sosial. Tambe, e a guia proseso di inisiante negoshashon pa mas autonomia polítiko pa e teritorio kolonial. == Karrera diplomátiko == Despues di su periodo den Antia Hulandes, Kasteel a sirbi komo embahador di Hulanda na: Chile (1948–1956) Irlanda (1956–1966) Israel (1966) == Rekonesimentu == Piet Kasteel a resibí varios premio internashonal: Medal of Freedom with Silver Palm (Merka) Ridder van de Orde van de Nederlandse Leeuw (Hulanda) Grootkruis van de Pauselijke Orde van Sint-Gregorius de Grote (Vatikano) Commandeur van het Legioen van Eer (Fransia) == Fayesimentu == Piet Kasteel a fayesé na Roma, Italia, riba 13 di desèmber 2003, na edat di 102 aña. == Referensianan == Wikipedia. Piet Kasteel. Find a Grave. Petrus Albertus Kasteel (1901–2003). YouWho. Diplomats – Petrus Kasteel. Petrus Albertus "Piet" Kasteel (Zwolle, 4 di novèmber 1901 – Roma, 13 di desèmber 2003) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di administrashon kolonyal Hulandés. E tabata gobernador di Kòrsou i su dependensianan for di 1942 te 1948, durante Segunda Gèrr Mundial i un periodu di transishon polítiko den e Antia Hulandes. ------------------ -------------- '''Wikipedia na Papiamento: un plataforma di idioma comparti''' '''Wikipedia''' ta un di e proyectonan mas notabel riba e internet: un enciclopedia liber, dirigi pa comunidad y disponibel den diferente idioma. Sinembargo hopi hende no ta realisa cu un version di Wikipedia den un solo idioma por sirbi pa varios variante di e mesun idioma. Por ehempel, e Wikipedia di Ingles ta inclui articulo skirbi tanto den Ingles Britanico como Ingles Mericano. Mescos ta pasa cu e Wikipedia di Hulandes, cu ta skirbi lenguahe Hulandes (papia na Hulanda) como lenguahe Flamenco (papia na Belgica). E modelo bilingual aki ta aplica tambe na Wikipedia di Papiamento, cu ta sirbi e variantenan di Papiamentu y Papiamento. == Indica y respeta e variante di Papiamento/u == Dicon Wikipedia di Papiamento ta un plataforma comparti? E editornan ta encurasha pa indica den cua variante un articulo ta skirbi originalmente, si ta den Papiamento of Papiamentu. Unabes un variante ta scogi pa un articulo, ta wordo considera bon practica pa mantene consistencia y edicion continuo den e mesun variante ey. E uniformidad den lenguahe, en particular e ortografia y vocabulario, ta preserva claridad y evita confusion pa otro lector y editornan. Bo por consulta e documentacion riba Wikipedia di Papiamento pa mas informacion tocante con pa indica e variante di bo escogencia. Mescos cu Wikipedia di Ingles ta acepta tanto "color" como "colour"; pero ta spera consistencia den un mesun articulo. E principio aki ta aplica tambe na e uzo di Papiamento y Papiamentu den nan plataforma comparti. == Cuminsa un otro version di lenguahe riba Wikipedia == Aunke ta practico y comun pa comparti un version di idioma, tambe ta posibel pa propone i desaroya un Wikipedia separa pa un variante specifico di un idioma manera un Wikipedia di Papiamento separa, cu lo ta diferente for di e version comparti cu ta existi awor. Pero, tin cierto criteria cu e Wikimedia Foundation ta exigi pa lansa un edicion nobo di Wikipedia. Esaki ta inclui: * E idioma mester ta reconoci cu un codigo ISO 639. * Mester tin suficiente contribuidonan activo cu ta compromete pa desaroya e version nobo. * E idioma mester tin un localisacion valido den sistema di Wikimedia (traduccion di interface via translatewiki.net). * E comunidad mester demostra actividad continuo den Wikimedia Incubator, e plataforma unda ta test y desaroya edicionnan nobo. Bo por haya e lista completo di rekisito y paso pa propone un edicion nobo di Wikipedia riba Wikimedia Incubator: https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Language_committee/Handbook#Requisites == Contribui na un comunidad bilingual == No ta importa si bo ta skirbi den Papiamento of Papiamentu, contribui na Wikipedia di Papiamento/u ta yuda preserva i promove e idioma den tur su forma. Si bo ta respeta cada variante y colabora entre diferente manera di skirbi, e comunidad di Wikipedia ta sigui construi un fuente di informacion valioso y inclusivo pa tur cu ta papia Papiamento/u den islanan ABC y den mundu henter. ------------------ {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} {{Multiple image| total_width = 340 | align = center | caption_align= center | image2 = Bolletjes.jpg | caption2 = Bolitanan den stoma di un mula | image1 = Bird smuggler.jpg | caption1 = Mula transportando parhanan | image3 = Anus-patron (1205687).jpg | caption3 = Cartucho di ano pa transporta microfilm ilegal | image4 = Smuggling tunnel in Rafah (2009).jpg | caption4 = Tunnel pa contrabanda na [[Gaza]] (2009) }} {{clear}} {{Appendix}} [[Category:Sociedad]] ----------------- == SVGA == Dialuna dia 9 di december Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba (SVGA) a celebra 60 aña di existencia. === historia === Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba a wordo lanta dia 9 di december 1964 dor dimeneer P.Harting, meneer A. de Vries y señora C. van den Berg. Nan a ripara cu tabata hopi necesario pa Aruba tin scol special, pasadianan pa mucha y adulto, centro pa train trabao y cas pa cuido 24/7 pa persona cu un discapacidad intelectual. Nan a traha un plan prome y a cuminsa busca fondonan. Na aña1973 a habri pasadia bibito pin. Scol dun’un man a habri na aña1976.Na aña1979 SVGA a habri un pasadia pa adulto na Brasil mainta y atardi den eedificiodiscoldun’unman. Desde aña 1982 tabatin un psi- cologo na SVGA, aña 1985 a cuminsa un sportleider y na aña1986 nos trahado social, cu te actualidad ta den servicio cerca pa nos, a cuminsa na SVGA. E grupo social pedagogico a forma y na aña1993 a amplia cu un logopedista y dos aña despues cu un di dos psicologo. Desde aña1985 e asina yama “di tres fase” a habri. Esey tabata encera cu Pasadia Bibito Pin a muda pa Piedra Plat 97A y na e mesun tereno a habri Pasadia Briyo di Solo pa adulto y Centro Man na Obra cu ta un centro pa train diferente trabao pa adulto. A habri tambe un gymzaal riba e tereno pa por duna atencion na movecion pa e clientenan. Na aña 1988 a realisa Cas Sjabururi unda adultonan vulnerabel por a cuminsa biba y haya cuido necesario mientras den dia ta bishita Pasadia Briyo di Solo o Centro Man na Obra. Na aña 2003 SVGA a habri dos apar- tamento riba e tereno di Cas Sjabururipahabitantenanmas independiente cuminsa train pa biba riba nan mes. Hunto cu FCCA a logra na aña 2008 pa habri e oportunidad pa algun persona bay biba cu guia riba nan mes den e bario di Jaburibari. Naaña2019apasaeguiadie habitantenan over pa Fundacion Biba Bou Guia. Na aña 2020 Cas Blenchi a habri den cuadro di e “Sociaal Crisis Plan Aruba”. Esaki ta duna oportunidad pa brinda un cas pa muchanan y hoben cu temporalmente no por ta cerca nan mayornan. Hunto cu Stichting Ambiente Feliz a habri na aña 2021 un Pasadia pa mucha cu discapacidad mul- tiple na Centro di Cuido na San Nicolas. Na e momento aki nos ta duna enseñansa, guia y/o cuido na mas o menos 250 cliente o alumno diariamente.<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241212.pdf SVGA ta celebra 60 aña di existencia!], Bon Dia Aruba (12 di december 2024)</ref> ----------------------- == Shoco == De Arubaanse holenuil a laga den holen op de grond na bieden a topa cu cactusbegroeiing en droog bos. [[Afbeelding:Athene cunicularia arubensis.jpeg|thumb|175px|links|Hol van de shoco nabij Alto Vista]] Als de shoco geen kuil nos finden, graaft ze self een kuil in zachhe grond. Pasobra un groot di e nivelnan di nivelnan di e subsorto aki ainda ta na fin, palabranan di e poblashon ta bini ku e beschrechtde gebied di [[Nationaal park Arikok]] a wòrdu konkluí. E shoco ta un wezen di als bereigd sorteá den genia genétiko. Tera Cora, e zona patras di campo di golf di Tierra del Sol, algun biaha tabata un zona di biodiversidad halto y tambe tabata un di e luga- nan di reproduccion mas im- portante pa Burrowing Owl (Athene cunicularia aruben- sis) localmente yama “Sho- co.”<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241005.pdf Shoconan ta confrontando temponan dificil y mester di fondonan pa proyecto di preservacion], NoticiaCla (5 di october 2024)</ref> {{Appendix}} -------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona | variante = a | nomber = Nigel Maduro | ofishi = activista }} '''Nigel Maduro''' ta un activista ambiental y climatico di Aruba.<ref>https://solodipueblo.com/nigel-maduro-tin-anuncio-pa-dia-26-di-september-anuncio-ta-sigui-riba-un-ana-di-protesta-y-caida-di-gobierno/], Solodipueblo (16 di september 2024)</ref> activista defensor di tera, cientifico den sostenibilidad y tambe representante hoben di Aruba National Trust, Nigel Maduro Nigel Maduro ta Caquetío Indígena di Aruba, un aktivista ambiental intersekshonal, un sientífiko di sostenibilidat, i un artista multidisiplinario. Nigel tin eksperensia trahando den e sektor ambiental sin fin di lucro (Greenpeace Aotearoa), e sektor di sostenibilidat korporativo, i asta tabata un planifikadó stratégiko di sostenibilidat pa un kunuku di agro-ekologia. E ta notoriamente conoci pa lanta un movecion socio-ambiental na Aruba dor di wordo deteni pa graffiti “No More Hotels” y “Land Back” tur rond di e isla. Desde e tempu ei el a organisá múltiple protesta disruptivo durante protokòlnan i diskursonan gubernamental. Nigel tin komo meta pa kambio sistemátiko den e industria di hotèl i turismo di Aruba, tur miéntras e ta yuda ku proyektonan di konsulta di desaroyo sostenibel i ta duna sosten i asistensia na movementunan di base.<ref>[https://dezwijger.nl/programma/roots-resilience-caribbean-perspectives-on-climate-change Roots resilience: Caribbean Perspectives on climate change], dezwijger.nl</ref> {{Appendix}} Nigel ta ampliamente rekonosé pa su protestanan di akshon direkto. Un di su actonan mas notabel tabata graffiti “No More Hotels” y “Land Back” riba areanan turistico den henter Aruba—un acto cu a lanta un debate local significativo tocante desaroyo di turismo insostenibel y perdida di tereno. E protesta aki no solamente a konsientisá riba asuntunan ambiental i kultural pero tambe a bira un katalisadó pa kompromiso mas amplio di komunidat a traves di manifestashonnan pasífiko i protestanan di “Beach Party” ku ta kombiná tayernan di sostenibilidat ku presentashonnan públiko kreativo. Master Science den Liderato Estratégiko: Nigel a haña un Master di Science den Liderato Estratégiko. E formashon akademiko aki a duna dje un marco robusto pa enfrenta desafionan kompleho di sostenibilidat, pa kombiná siensia ku aktivismo, i pa impulsa kambio sistémiko den polítika i industria. Trabao Profesional i Karrera Aktivismo Ambiental i di Klima: Akshon Directo i Protesanan: Nigel a gana atenshon largu ku su inisiativa di akshon directo den Aruba. Notablemente, e a hasi grafiti ku slogan “No More Hotels” i “Land Back”, ku a pone enfoke riba e keshonan di desaroyo insostenibel i e perde di tereno pa e Pueblo Indígena. Organisashon di Komunidat: El ta un e figura importante den organisá demostrashonnan pasífikamente i eventonan di komunidat, manera e “Beach Party” protesanan, ku ta combiná e partisipashon públiko ku edukashon ambiental. Esakinan ta yuda pa mustrá e impakto di e desaroyo excesivo i pa uni e komunidat riba prátikanan sostenibel. Siensia di Sostenibilidat i Konsultoria: Nigel a krea su karrera como un siensia di sostenibilidat, spesialisa den kambio di klima, konservashon di biodiversidat, i drechtenan di e Pueblo Indígena. Su trabao a inkluí rolnan tanto den sektornan di organisashon sin ganansa como den sektornan korporativo, kaminda el a kontribuí pa planifikashon estratégico di sostenibilidat, manera pa asisti den praktikannan agro-ekológiko i proyektonan di konservashon ku ta basa riba e komunidat. Representashon Internashonal: Reconosí pa su liderato, Nigel a wordu selekshoná pa e Caribbean Climate Justice Leaders Academy pa representá Aruba na plataforma global manera COP29. Su rol internashonal ta demostrá su influencia i su kompromiso pa duna bocho na e preocupashonnan di su komunidat den diskushonnan global riba klima. Arte Multidisiplinario A mas ku su aktivismo i siensia, Nigel ta ekspresá su perspektivanan a través di su arte. Su trabao creativo ta kompletá su aktivismo, duna un narrashon visual pa e asuntunan ambiental i sosial cu Aruba ta enfrenta. Nigel Maduro, ku su kombina di formación akademiko riguroso, aktivismo “hands-on”, i ekspreshon creativo, ta un forsa dinamiko den e lucha pa sostenibilidat ambiental i drechtenan di e Pueblo Indígena den Aruba i den e región di Caribe. {{Appendix}} ------------ {{Variante|a}} {{Databox}} '''Nepotismo''' ([[latin]]: ‘nepos’, nietu; desendiente; primo) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan altu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. nl.wiki:Nepotismo (< latin ‘nepos’, nietu; desendiente; primu) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan haltu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. Den un sentido mas smal, e ta trata di faboresé parientenan, komo un forma di faboritismo. Un proverbio hulandes ku originalmente ta relashoná ku esaki ta bisa: “E bloed kruipt woer ‘t neet kin goon”, kier men ku nepotismo ta tuma lugá skondí (kruip of kröp) en bes di abiertamente (drechi). Sanger ta wòrdu usá einan komo un término bieu pa parentesko. Efektonan Ta probabel ku kasi ningun organisashon ta liber di nepotismo. Ta tipikamente humano pa (kier) duna un bentaha òf nombramentu na un persona di mesun pensamentu, òf por lo ménos un hende ku un konosé. Esaki lo ta apliká mas fuerte si ta nesesario di koperashon a largu plaso. I niun hende lo ke nombra un hende boluntariamente òf otorgá un trabou si e ta odia e otro persona ei. Sinembargo, nepotismo por bira indeseabel ora e tuma proporshonnan muchu grandi, ku otro palabra: ora un hende laga e laso di famia òf amistat pisa mas pisá ku e rekisitonan di kompetensia di e nombramentu òf asignashon. Esaki ta reflehá ora un hende ta wòrdu nombrá na un puesto òf risibí un nombramentu òf supsidio miéntras ku e no ta kumpli ku e rekisitonan, ta relativamente yòn òf sin eksperensia, òf ora e nombramentu aki ta na kosto di (inkluso) kandidatonan mihó kalifiká. Kualke krítika ta wòrdu ignorá òf ta kondusí na un kontesta fuerte di e organisashon. Nepotismo por ta un forma di patronahe, kaminda e patron ta yuda e kliente den su karera. E servisio por ta resiproko tambe riba un base informal di ‘quid pro quo’: si bo laba mi lomba, lo mi laba esun di bo. Al fin i al kabo, un bono ta wòrdu kreá a base di kua e benefisiario por spera ku e benefisiario hasi algu a kambio. Por ehèmpel, A, kende su kompania di bion dòler ta un kliente di un firma di kontabilidat, por pone preshon riba e firma ei pa nombra B komo partner. E ora ei A lo spera ku B no ta hasi muchu alboroto tokante firmamentu di kuenta anual, asta si nan por ta dudoso. Nepotismo eventualmente por kondusí na un redukshon di kalidat, pasobra e personanan nombrá no tin òf no tin sufisiente e kalidatnan rekerí pa e funshon. E efectonan negativo di esaki por wordo absorba te cierto grado door di empleadonan experencia, pero esaki tambe tin su limitenan y ta depende tambe di e boluntad di e personanan ey pa haci trabou pa cual nan no ta haya credito. E ta kondusí tambe na peliger moral, ora e persona sa ku tin un patron ku lo proteh’é di krítika di otronan. Hende sa ku nan por keda sinta di tur manera, loke na su turno por ta un insentivo pa sigui polítikanan mas riesgoso. E por kita tambe e insentivo pa hasi e trabou bon na promé lugá. Finalmente, nepotismo por kondusí na pèrdida di konfiansa bou di e públiko òf empleadonan di un kompania, loke por kondusí na intrankilidat. Al fin i al kabo, esnan mihó kalifiká no ta mira nan esfuersonan rekompensá, de echo, otronan ta kaba ta mustra nan plumanan. Pa un empresa e por kondusí na un redukshon den e boluntat pa hasi un esfuerso i un èksodo di mihó trahadó i kliente, pa paisnan na un boluntat redusí pa obedesé gobièrnu òf paga belasting, i emigrashon di trahadónan kualifiká en partikular. A largu plaso, nepotismo por destruí un organisashon òf pais. ==Formanan di nepotismo== En prinsipio, nepotismo por hunga un ròl den kualke bentaha, pero normalmente e ta konserní e siguiente situashonnan: * Sita * Suseshonnan * Premionan di supsidio; * Fiansa * Promoshonnan (dentro di kompanianan i organisashonnan) * Otorgashon di pedido, konseshon, pèrmit i kontrakt; * Sera wowo pa erornan di un hende, soportá largu den sanshonnan atministrativo i penal; * Sosten públiko òf sekreto durante elekshon. Ta difísil pa imaginá nepotismo den posishonnan elekto, pero e por sosodé einan tambe (hopi bia indirektamente). Al fin i al kabo, elekshonnan por wòrdu manipulá dor di, por ehèmpel, indusí kandidatonan kontrali pa retirá, ekspresá públikamente sosten na un kandidato partikular, duna sosten finansiero na e kandidato òf influensiá medionan di komunikashon di manera ku nan ta ekspresá solamente puntonan di bista positivo tokante e kandidato. Den sierto paisnan, fraude di votashon direkto òf intimidashon di votadónan tambe ta posibel. Nepotismo tambe ta posibel denter di organisashonnan privá. Por ehèmpel, un direktor (senior) por ke otorgá e nombramentu òf kontrato na un miembro di famia òf amigu, òf por wòrdu poné bou di preshon di pafó. E preshon ei hopi bia ta bini di un hende ku un medio di poder i por, por ehèmpel ------------------------------- == Cinema na Aruba == (Oranjestad)—During the span of over 100 years, Aruba only saw five '''open air movie theatres'''. Now practically obsolete on the island, these theaters were once frequently visited by locals and migrants in the 20th century. The first open air theater was constructed in 1920 and was commissioned by Shon Eduard (Eddy) de Veer. This theater was located at the Hotel Colombia in Oranjestad, which is now where the Aruban census office is located. The theater was simple; it only consisted of a screen, and visitors had to bring their own chairs to enjoy the popular silent movies of the time. American migrants who worked in the refinery and lived in the Lago Colony in Sero Colorado also had their piece of the pie with their Open air Theatre, which formed part of the Esso Club, also known as the Pan-Am Club. It was at this theater that “Talkies” were first streamed, movies with sound. This theater mostly streamed American blockbusters for the American expats, this way making sure that these migrant were not missing out on entertainment from their home land. In the 1950’s and 60’s, Savaneta saw their own open air theater, located in front of the Marinier’s Kazerne (Marine Barracks). This theater was mostly visited by the neighboring marines, who didn’t have much entertainment other than movies at that time. The last and most recent open air theater was constructed in the form of a drive-in theater. A popular American concept, the Drive Inn located in Balashi was a hot spot for teenagers, who had the habit of cramming all their friends in one car to go see the movies. For this phenomenon there was a separate price that you had to pay called the “car crash”. This theater closed around 2012, but was re-opened during the pandemic in July 2020, where movies were streamed on a gigantic screen set up in front of stacked containers. However, this nostalgic form of entertainment did not last very long as it was closed again only a year or two later. Nowadays you can still see the stacked containers when you drive near the bridge in Balashi.<ref>“De kolibrie op de rots en meer over de geschiedenis van Aruba” by Evert Bongers. </ref> ------------------------- Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten {{Databox}} '''Matrimonio di mesun sexo''' no ta wordo ehecuta na Aruba, Curaçao, of Sint Maarten, cu ta paisnan constituyente di Reino Hulandes. E islanan tabata obligá despues di vários sentensia di korte pa registrá kualke matrimonio (inkluso matrimonio di mesun sekso) registrá den Reino, pero esaki ta konsiderá prinsipalmente derechonan di residensia, i nan no mester duna matrimonionan di mesun sekso e mesun efekto hurídiko ku sekso opuesto matrimonionan.[1] Matrimonio den e teritorio Oropeo di Hulanda, meskos ku den e munisipionan Karibense di Boneiru, Sint Eustatius i Saba,[2] ta habrí pa kualke dos persona sin importá sekso. Aruba a reconoce sociedadnan registra cu ta brinda casi tur e derechonan y beneficionan di matrimonio desde september 2021. E mesun luna ey, un corte mas abao na Curaçao a dicta cu stroba parehanan di mesun sexo di casa ta viola e disposicionnan di igualdad di Constitucion di Curaçao, pero a laga e desishon di si mester legalisá matrimonio di mesun sekso te na Parlamento di Curaçao.[3] Na december 2022, Corte Conhunto di Husticia di Aruba, Curaçao, Sint Maarten, y di Bonaire, Sint Eustatius y Saba a dicta cu e prohibicion di matrimonio di mesun sexo di Aruba y Curaçao tabata inconstitucional. E òrdu di korte tabata programá pa drenta na vigor dia 7 di mart 2023 si no a apela esaki na Korte Supremo di Hulanda; sinembargo e gobiernonan di tanto Curaçao como Aruba ---------------------------------------- {{Databox}} Un '''estado di derecho''' ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Rechtsstaat (aleman: [ˈʁɛçt͡sˌʃtaːt] ⓘ; lit. “estado di lei”; “estado hurídiko”) ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Un Rechtsstaat ta un estado konstitushonal den kua e ehersisio di poder gubernamental ta limitá pa lei.[1] E ta estrechamente relashoná ku “konstitushonalismo” ku hopi bia ta mará na e konsepto Anglo-Merikano di estado di derecho, pero ta diferensiá di dje den enfatisá tambe loke ta hustu (p.e., un konsepto di korekto moral basá riba étika, rashonalidat, lei, lei natural, religion, òf igualdat). Pues e ta lo kontrario di Obrigkeitsstaat (aleman: [ˈoːbʁɪçkaɪ̯t͡sʃtaːt] ⓘ) òf Nichtrechtsstaat (un estado basá riba e uso arbitrario di poder),[2] i di Unrechtsstaat (un no-Rechtsstaat ku e kapasidat pa bira unu despues di un periodo di desaroyo históriko).[3] Den un Rechtsstaat, e poder di estado ta limitá pa asina protehá siudadanonan di e ehersisio arbitrario di outoridat. E siudadanonan ta kompartí libertatnan sivil basá legalmente i por usa e kortenan. Den pensamentu hurídiko kontinental di Europa, e Rechtsstaat ta wòrdu kontrastá ku tantu e estado polisial komo e État légal.[4] {{Appendix}} -------------------------------------- '''Polítika''' ta e manera cu e conflictonan di interes di grupo y individuonan ta wordo expresa den un sociedad - generalmente a base di negociacionnan - na e varios nivel administrativo y sosial. Unda e liña di division ta core entre lo politico y lo etico y social ta un pregunta tocante cua tin hopi diferencia di opinion. Mayoria di erudito ta reconoce cu mester tin cierto potencial pa e uso di poder òf violensia pa un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko — disidí un konflikto polítiko por lo general ta enserá un kambio di poder di un grupo òf persona pa otro. Un otro definicion ta cu politica ta inclui e sèt di aktividanan relaciona cu tumamento di desicion di grupo of otro formanan di relacionnan di poder entre individuo, manera e distribucion di recursonan of status social. Un hende ku ta ocupa un funcion of posicion den [[Polítika|politica]] ta wordo yama un politico. Politisacion ta komvertí un tema esencial; no-politico den un asunto politico pa asina provoca un discusion politico tocante di dje. [[Category:Polítika]] ---------------------------------------- * gabinete di minoria --------------------------------------- '''Hefe di estado''' ta ---------------------------- *gabinete (politica) * izquierdista * pais * eleccion --------------- ----------------------- == Miembro i elekshon == Parlamento Oropeo a wòrdu fundá na 1952; su kompetensianan a wòrdu ampliá varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan pa miembronan di parlamento (MEP); promé ku esei e miembronan tabata bini for di kada estado-miembro di Union Oropeo. E parlamento tin 705 miembro, ku mester oumentá na 720 despues di e elekshonnan oropeo dia [[6 di yüni]] [[2024]]. E ta representa e di dos electorado democratico mas grandi na mundu (despues di Parlamento di India), ku un electorado di 375 mion votadó eligibel na 2009.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/07/AR2009060702402.html |title=Conservatives Post Gains In European Elections |author1=Brand, Constant |author2=Wielaard, Robert |agency=Associated Press |newspaper=The Washington Post |date=8 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref>{{cite news |author=Ian Traynor |url=https://www.theguardian.com/politics/2009/jun/07/eu-elections-social-democrats |title=Misery for social democrats as voters take a turn to the right |work=The Guardian |location=UK |date=7 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref name="18 new MEPs take their seats">{{cite web |url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |title=18 new MEPs take their seats |publisher=European Parliament |date=10 January 2012 |access-date=14 February 2012 |archive-date=11 May 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511172955/http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |url-status=dead }}</ref> Kada un di e 27 estado-miembro di EU tin un kantidat fiho di asiento parlamentario, ku ta dependé di e kantidat di habitante. Esaki ta varia for di 6 asiento pa [[Malta]] te na 96 pa [[Alemania]]. For di 1 di febrüari 2020 [[Hulanda]] tin derecho riba 29 di e 705 asiento i pa e termino 2024-2029 esaki lo oumenta pa 31 asiento. Siudadanonan hulandes di [[Reino Hulandes]], irespekto unda nan ta residensiá, tin derecho di voto pa parlamento oropeo; pa residentenan di [[Karibe Hulandes]] esaki a bai na vigor desde aña 2009. E miembronan di parlamento oropeo ta wòrdu eligí kada sinko aña mediante elekshon general direkto i sekreto. Sinembargo, te ku 2019 e partisipashon a baha na kada turno di votashon, for di 65% na 1979 te cu 50% na 2009, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan. For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di parlamento oropeo. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] The Parliament is composed of 705 members (MEPs), due to rise to 720 after the June 2024 European elections. It represents the second-largest democratic electorate in the world (after the Parliament of India), with an electorate of 375 million eligible voters in 2009.[2][3][4] en.wiki:E parlamento ta konstituí pa 720 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Parlament Oropeo a wordu funda na 1952; su kompetensianan a wordu amplia varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan general direkto i sekreto ku ta tuma luga kada sinku ana, promé ku esei e miembronan di parlamento tabata bini for di kada pais. E parlamento ta konstituí pa 751 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Pasobra e MEPnan ta bin di diferente pais, nan ta papia diferente idioma (24 na 2013) den Parlamento. Nan tin un derecho protehá riba e promé idioma (multilingüismo), i Parlamento mester di hopi intérprete. Diferente di otro gruponan internacional di politico, MEP no ta sinta den grupo di pais, pero nan ta sinta banda di personanan ku ta komparti nan ideanan. E dos gruponan mas grandi ta e "Partido Popular Oropeo-Demokratanan Oropeo" i e "Partido di e Sosialistanan Oropeo". Pero e gruponan aki ta traha huntu pa yega na un akuerdo, p'esei nan no ta bringa pa traha un lei si e otro grupo no ta gusta dje. De parlementsleden organiseren zich in fracties i; op basis van een gemeenschappelijke politieke overtuiging en niet op basis van hun land van herkomst. Momenteel zijn er in het Europees Parlement zeven fracties en een aantal 'niet-ingeschreven' leden. De fracties komen voort uit meer dan honderd nationale politieke partijen. E miembronan di Parlamento Europeo ta wordo eligi cada cinco aña via eleccion general. Sinembargo, te cu 2019 e participacion a baha na cada turno di votacion, for di 65% na 1979 te cu 43% na e eleccionnan di 2009. Durante e último elekshonnan Europeo di mei 2019 e partisipashon tabata di 50%, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan.[1] 2] For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di Parlamento. Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Alle 27 lidstaten hebben afhankelijk van het inwonersaantal een vast aantal zetels. Dit loopt uiteen van 6 zetels voor Malta tot 96 voor Duitsland. == Reino Hulandes == In de zittingsperiode van 2 juli 2019 tot en met 2024 waren 33 personen afgevaardigden van Nederland in het Europees Parlement. Nederland had aanvankelijk 26 zetels na de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019. === Karibe Hulandes === Dit wetsvoorstel breidt in de Kieswet het kiesrecht voor de leden van het Europees Parlement uit tot alle Nederlanders die op de Nederlandse Antillen en Aruba wonen. Aanleiding voor deze wijziging zijn uitspraken van de Raad van State (200404446/1b en 200404450/1b) en het Europese Hof van Justitie (C-300/04) waarin zij stellen dat er mag geen onderscheid mag zijn tussen Nederlanders buiten Europa die nu Europees kiesrecht hebben en Nederlanders in Aruba en de Antillen die dat nu niet hebben. De regel dat Arubanen en Antillianen alleen kunnen stemmen voor het Europees Parlement als zij ooit tien jaar in Nederland hebben gewoond komt te vervallen. Bij de verkiezingen van 2009 konden kiesgerechtigden in Aruba en de Nederlandse Antillen voor het eerst stemmen voor het Europees Parlement. Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009.[23] De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%, aanzienlijk hoger dan de opkomst van 36,8% onder Nederlanders in Nederland.[24] Men bedenke daarbij echter wel dat het totaal aantal inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen in 2009 rond de 330.000 lag,[25] en dat dus maar een klein percentage de moeite heeft genomen zich te laten registreren als kiesgerechtigde. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] ---------------------------- * Muhe * Constitucion * Globalisashon * Progaganda * Cancion ---------------------------- '''Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel''' (☆ [[28 di yanüari]] [[1916]] na [[Kòrsou]] - † [[23 di sèptèmber]] [[2007]] na Kòrsou) tabata un lingwista di [[Kòrsou]] i luchadó di resistensia na [[Hulanda]] durante di [[Di Dos Guera Mundial|Segundo Guera Mundial]]. == Biografia == Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di [[Gerald Sprockel|Cor Sprockel]] i sobrino di [[John Horris Sprockel]], ambos politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na [[Tilburg]]??. Na 1940 el a graduá pa MO-A [[ingles]].<ref name="AD">{{citeer web|url=http://www.norberthendrikse.nl/sprockel.pdf|titel=Tirso Sprockel als verzetsstrijder|werk=[[Antilliaans Dagblad]]|auteur=Hendrikse, Solange|datum=2020-10-24|bezochtdatum=2024-04-25}}</ref> E guera na Hulanda ta strob'é pa bolbe su isla natal; na 1942 e ta kasa ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg i ta kuminsa un famia. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Na Hulanda su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, den sus aktividatnan di resistensia el a traha huntu ku dos studiante [[Antias Hulandes|antiano]]: [[Boy Ecury]] i [[Delfincio Navarro]]. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via [[Spaña]] pa [[Inglatera]]. Na 1945 Sprockel ta regresa Korsou i ta bira dosente na Thomas College. Despues di a okupá varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di [[Antias Hulandes]].<ref name="AD"/> E tabatin tambe lasonan estrecho ku diferente fundashon una e tabata forma parti i e direktiva; manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking ([[Sticusa]]). Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997). Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel". == Honor == Durante su bida Sprockel a risibí varios kondekorashon: Kabayero den [[Orden di Leon Hulandes]] (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di verkennerij. explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na [[University of Curaçao|Universidat di Antia Hulandes]] pa su dedikashon na [[Papiamentu]]. ==Literatuur== * Tirso Sprockel - ''De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw'', essay 1999 ==Externe link== * [http://www.papiamentu.nl Mede door Sprockel opgezette site over het Papiamentu] {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Sprockel, Tirso}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Kòrsou]] [[:Category:Papiamentista]] * Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd. De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.<ref>Sportveld Janwé krijgt nam ”Tirso Sprockel”. "Amigoe". Curaçao, 10-09-1985, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643391:mpeg21:p007</ref> * algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990 * president college curatoren UNA - 1979 * Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die deze kerlijke erkenning kreeg in 1988.<ref>TIRSO SPROCKEL: NAMENS PROCESSIE AANVAARD Voor eerst Antilliaan onderscheiden met Sylvester orde Mgr. Ellis: met talenten door Sprockel gewoekerd. "Amigoe". Curaçao, 16-06-1988, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642163:mpeg21:p011</ref> -------------------- Te bewerken naar Papiaments: * [[Lijst van scholen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen in de Nederlandse Antillen]] * [[Lijst van ministers van Economische Zaken van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Economische Ontwikkeling]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Aruba]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Sint Maarten]] * [[Lijst van ministers van Justitie van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Justitie]] * '''ABBA''' Amateur Baseball Bond Aruba ([[:it:Federazione di baseball di Aruba|it]]) * '''CBF''' Curacao Baseball Federation ([[:it:Federazione di baseball di Curaçao|it]]) ------------------------ == Preparacion Bandera di Aruba== Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976; A DICIDI: ----------- == Gabinete Mercelina == Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta [[Luc Mercelina]] (URSM). [[Veronica Webster]] (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i [[Grisha Heyliger-Marten]] (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon. [[Marinka Gumbs]] (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, [[Raeyhon Peterson]] (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, [[Christophe Emmanuel]] (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia. [[Patrice Gumbs]] (PFP) i [[Gracita Arrindell]] (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten. --------------------- {{Databox}} '''Parlamento di e teritorio Kòrsou''', ofisialmente ''Staten van het gebiedsdeel Curaçao'' i abreviá ''Staten van Curaçao'') tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla [[Kòrsou]], [[Aruba]], [[Boneiru]], [[Sint Maarten]], [[Sint Eustatius]] i [[Saba]]. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e [[Konseho Kolonial]] i predesesor di [[Parlamento di Antias Hulandes]]. == Nomber == Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di [[Reino Hulandes]]. Asina, e aña ei e nòmber [[Kòrsou i Dependensianan]] a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou. == Konstelashon == Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan. == Repartishon di asiento == Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i [[Islariba]]. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. == Elekshon == Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13] E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente: {| class="wikitable" style="text-align:left;" !colspan=1 rowspan=2 style="color: gray"|&nbsp;Miembro !colspan=4 style="color: gray"|&nbsp;Periodo parlamentario 1938-1942 |- ! rowspan="1" style="color: gray"|&nbsp;Repartishon ! style="color: gray"|&nbsp;Nòmber ! style="color: gray"|&nbsp;Partido ! style="color: gray"|&nbsp;Remarke |- | rowspan="10" style="color: gray"| Elegí | rowspan="6" |Curacao | [[Moises Frumencio da Costa Gomez|Moises da Costa Gomez]]|| rowspan="3" |CKP || |- | Ernesto Cecilio Martijn || |- | Adolphe Desertine || |- | J. Capriles || rowspan="2"|lijst Capriles-Rustige || |- | J. Rustige || |- | Willy Maal ||lijst Jonckheer-<br/ >Suarez-Maal || |- | rowspan="2"| Aruba | Jacobo Arends || rowspan="2"|Katholieke partij Aruba || |- | Jean M. de Cuba || |- | rowspan="1"| Bonaire | John de Jongh || CKP || |- | rowspan="1"| Bovenwinden | W.R. Plantz || || |- | rowspan="5" style="color: gray"| Benoemd | rowspan="5" |Curacao | [[John Sprockel]]* || || benoemd statenvoorzitter |- | Isaac Capriles || || |- | Salomon Alfred Senior || || |- | Carel Nicolaas („Cai") Winkel* || || |- | Ph. Bichon van IJsselmonde* || ||na 1940 remplasa pa F. Vromans. |- |} *) oudlid Koloniale Raad {{Appendix}} [[:Category:Karibe Hulandes]] ---------------------------------------------- {{Variante|a}} {{Databox}} {{Infobox person | name = Anouk Balentina | image = | caption = | term = | monarch = | predecessor = | birth_date = [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] | occupation = hurista, activista y ambientalista | party = }} '''Anouk Balentina''' (☆n. [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] na [[Aruba]]) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista [[Aruba]]no. == Bida == Anouk Balentina a nase i lanta den bario di [[Parkietenbos]].<ref>[https://dossierkoninkrijksrelaties.nl/2023/01/30/open-brief-aan-de-koning/ Open brief aan de Koning]. Dossierkoninrijksrelaties.nl (30 di januari 2023)</ref> Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos.<ref>http://magazine.xclusivomagazine.com/2002-april-magazine-aruba#!entrevista-anouk-balentina-457</ref> Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente.<ref>[https://awemainta.com/wp-content/uploads/2022/07/awe1907.pdf Caso incinerator Parkietenbos: ciudadano ta bolbe gana caso contra gobierno], Awemainta (19 di juli 2022)</ref> Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020 ---------------------- https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf * Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal * Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho" * Template:Página Prinsipal Articulo destaca ------------- {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} '''Dr. Horacio E. Oduber Hospital''' (HOH) ta un [[hospital]] general di tamaño mediano na [[Aruba]]. E ta situa nortwest di e [[kapital|capital]] [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa [[Arend Petroleum Maatschappij]]. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia [[5 di mart]] [[1977]] den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di [[Hulanda]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:010639094:mpeg21:a0065|titel=Gedeputeerde Leo bedankt Nederland en bisdom. Ziekenhuis onder zware politiebewaking geopend|werk=[[Amigoe]]|datum=1977-03-07|bezochtdatum=2024-02-22}}</ref> Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion ''Stichting Ziekenverpleging Aruba''.<ref>[https://www.arubahospital.com/about-hoh/board-of-directors/ Board of Directors], Website oficial HOH</ref> HOH ta afilia na ''[[Dutch Caribbean Hospital Alliance]] (DCHA)'', un organisacion cooperativo di hospitalnan den [[Karibe Hulandes|Caribe Hulandes]].<ref>{{nl}}[https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/02/10/oprichting-ziekenhuiscooperatie-dutch-caribbean-hospital-alliance-een-feit Oprichting ziekenhuiscoöperatie “Dutch Caribbean Hospital Alliance” een feit], Rijksoverheid (10 di februari 2021)</ref> == Historia == Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat.<ref name="Ancho">{{Citeer web|url=http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|titel=Historische figuren: Horacio Oduber|werk=Historiadiaruba.aw|datum= |bezochtdatum=1 mei 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230802180232/http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|archiefdatum=2023-08-02}}</ref> E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas.<ref name="Ancho"/> E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia. Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920. [[File:BNA-DIG-HARTOG-CAHA-001-014-008.jpg|thumb|left|Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)]] [[File:Voormalig ziekenhuis San Pedro de Verona.jpg|thumb|220x220px|left|Entrada di San Pedro de Verona]]Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di [[Lago Oil & Transport Company|Lago]] na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.<ref>{{nl}}[http://www.skipr.nl/actueel/id2829-vumc-versterkt-band-met-arubaans-ziekenhuis.html VUmc versterkt band met Arubaans ziekenhuis], 4 di december 2009</ref> Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso.<ref>[http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/news/latest-news/2064-renovatie-en-nieuwbouwplannen-van-het-horacio-oduber-hospitaal-hoh Renovatie- en nieuwbouwplannen van het Horacio Oduber Hospitaal (HOH)]</ref> Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022. == Servicionan == Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar. E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.<ref>[https://www.overheid.aw/informacion-tocante-servicio/cuido-y-salud-sub-topics_47801/item/hospital-dr-horacio-oduber-hoh_41386.html Hospital Dr. Horacio Oduber (HOH)], Gobierno di Aruba website oficial</ref> Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di [[Boneiru|Bonaire]] y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di [[Kòrsou|Corsou]] pa Aruba. == Galeria == <gallery widths="200" heights="200"> Oduber Hospital 21 30 49 855000.jpeg|Compleho di Horacio Oduber Hospital Oduber Hospital 21 30 42 124000.jpeg|Entrada principal di e hospital Oduber Hospital 21 31 33 124000.jpeg|Fachada di edificio B </gallery> --------------------- Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022. Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia. Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY. ------------------- '''E Konstitushon di Sint Maarten''' (na [[ingles]]: Constitution of Sint Maarten; [[hulandes]]: '''Staatsregeling van Curaçao''') ta e areglo legal konstituyente di pais [[Sint Maarten]], ku ta forma parti di [[Reino Hulandes]]. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan == Historia == E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e [[Konseho Insular]] dia 21 di yüli 2010.[1] 1] E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes. E konstitushon a drenta na vigor dia [[10 di òktober]] [[2010]], ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá. == Contenido === E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan: Tereno i unidat * Derecho Fundamental * Gobièrnu i e minister mandatario E Estadonan * Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente * Lejislashon i gobernashon * Hustisia, Ministerio Públiko i Polis Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal. E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente: * Capitulo I - Derecho Fundamental * Capitulo II - Gobierno * Capitulo III - [[Parlamento di Aruba|Parlamento]] * Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho * Capitulo V - Legislacion y Gobernacion * Capitulo VI - Husticia y poder hudicial * Capitulo VII - Disposicion final {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Staatsregeling van Sint Maarten}} {{References}} }} [[:Category:Gobièrnu]] [[:Category:Sint Maarten]] == Mira tambe == * [[Antias Hulandes]] * [[Disolucion di Antia Hulandes|Disolushon di Antias Hulandes]] ---------------------------- zie encyclopedia NA/CUR '''Raad van State di Reino Hulandes''' (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di The '''Council of State''' ({{lang-nl|{{Audio|Nl-Raad van State.ogg|Raad van State}}}}) is a [[constitution]]ally established advisory body in the [[Netherlands]] to the [[Cabinet of the Netherlands|government]] and [[States General of the Netherlands|States General]] that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.<ref>{{cite web|url=http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|title=The Council of State|access-date=2013-02-02|archive-date=2013-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130115200809/http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|url-status=dead}}</ref> {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Raad van State}} {{References}} }} [[:Category:]] --------------- {{Variante|c}} {{Databox}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =65395301|titulo=Sababank}} {{References}} }} [[Category:Karibe Hulandes]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Jacob Wit}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wit, Jacob}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Antias Hulandes]] -------------------- Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki) --------------------- '''Aanmaken''': * {{CUW}} : [[Medardo de Marchena]] - [[Manuel Fray]] - [[Joseph Sickman Corsen]] - shon Win Hoyer - Jan Gerard Palm - [[Yandi Paula]] - [[Mongui Maduro]] - [[Gibi Basilio]] - [[Jose Capricorne]] - Plaza hotel curacao (en.wiki) - [[Chin Behilia]] - [[Rene Römer]] - [[Paul Comenencia]] * {{ABW}} : [[Lista di gezaghebber di Aruba]] (nl.wiki) - [[Chiara Petrocchi]] (taekwondo) - [[Kanisha Sluis]] (en.wiki) - Akisha Albert (en.wiki) - * General: [[Etnografia]] - [[Seramika]] - [[Leonel Messi]] (ht.wiki) - [[gobiernu]] - politiko - konstitushon - estado - pais? - [[Madurodam]] * nl.wiki: Nederlands Caribisch Soortenregister (Dutch Caribbean Species Register) - Casearua tremula (Palu di Boneiru of Kenepa spirito) * no.wik: Shete Boka nasjonalpark - * en.wiki: Bandariba '''Verbeteren/aanvullen''': * [[Coca-Cola]] - [[Skandinavia]] - [[Rastafari]] - [[Guera Friu]] - [[Yuana]] - [[Jazz]] - [[One Piece]] - [[Nydia Ecury]] - [[Boven Bolivia]] / Plantage Bolivia (bnn/vara joop) - [[Guillfred Besaril]] (https://24ora.com/geoffrey-wever-gobierno-a-tuma-e-paso-corecto-den-caso-di-guillfred-besaril/) == Curaçao == # December 1, 1796: [[Johann Lauffer]] overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.<ref>{{cite book|url=https://pure.knaw.nl/portal/en/publications/cura%C3%A7ao-in-the-age-of-revolutions-1795-1800 |title=Curaçao in the Age of Revolutions, 1795–1800 |chapter=The Patriot coup d’état in Curaçao, 1796| last1=Fatah-Black |first1=Karwan| publisher=[[KITLV]] |location=Leiden|year=2011|isbn=978-90-6718-380-2|page=123}}</ref> ----------- == Historia di ATA == Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante. Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.<ref>https://awemainta.com/wp-content/uploads/2024/02/AM240221.pdf Ta rindi honor na tur ex-director di Aruba Tourism Bureau y Aruba Tourism Authority], Awemainta (21 di februari 2024) </ref> * Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010? {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=en|oldid =1159849385|titulo=Spoken word}} {{References}} }} [[:Category:Musika]] ------------------ * [[:en:Wikipedia:Administrators' reading list]] * https://nl.wikibooks.org/wiki/Handboek_MediaWiki * https://translatewiki.net {{NPOV language}} {{Refimprove}} {{stub}} -------------------------- == Hooiberg == Na 1988 a embeyece '''Hooiberg''' pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642486:mpeg21:a0078|titel=Hooiberg wordt toeristenoord|werk=[[Amigoe]]|datm=1987-08-20|bezochtdatum=2022-11-15}}</ref> De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero. Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico. --------------- '''Jay Bryant Haviser''' (21 di november [[1955]] na ... ) ta un arkeologo merikano. NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean. tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155 OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A. Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten ------------------ '''Madurodam''' is een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se [[Miniatuurpark|miniatuurstad]] in [[Den Haag]] op een [[Schaal (verhouding)|schaal]] van 1 op 25,<ref>De Erasmus- en van Brienenoordbruggen zijn gebouwd op de grotere schaal van 1:12. Op 1:25 zou men er niet overheen kunnen lopen.</ref> geopend op [[2 juli]] [[1952]] aan het George Maduroplein. Dit toeristische [[attractiepark]] trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers.<ref>Op [https://web.archive.org/web/20160312195102/http://nieuws.nl/algemeen/20130108/meer-bezoekers-voor-madurodam/ nieuws.nl] meldt het park zelf 739.000 over 2013, een stijging van 36% ten opzichte van 2011. Omgerekend zouden er dat laatste jaar dus rond de 550.000 geweest moeten zijn. De organisatie spreekt min of meer standaard van 1 miljoen per jaar, een cijfer dat door ''[http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/3486389/2013/08/03/1-miljoen-bezoekers-trok-Madurodam-het-afgelopen-jaar.dhtml Trouw]'' wordt gemeld over 2013. Er bestaan geen andere cijfers dan die door het park zelf verstrekt worden.</ref> Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals [[Legoland Billund]]<ref>{{Citeer web|url=http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|titel=nieuws|bezochtdatum=2020-10-24|werk=www.miniland.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201027034227/http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|archiefdatum=2020-10-27|dodeurl=nee}}</ref> en het [[Disneyland Park (Anaheim)|Disneyland Park in Anaheim]].<ref>{{Citeer boek|titel=Walt Disney's Disneyland|auteur=Nichols, Chris, 1971-|medeauteurs=Nichols, Charlene (Archivist),|url=https://www.worldcat.org/oclc/1018083433|plaats=[Köln, Germany]|ISBN=978-3-8365-6348-2}}</ref> Het is genoemd naar [[George Maduro]], een [[Curaçao (hoofdbetekenis)|Curaçao]]se student die zich tijdens [[Duitse aanval op Nederland in 1940|de meidagen van 1940]] als [[cavalerie]][[officier]] onderscheidde in [[Duitse aanval op Nederland in 1940#De slag om de residentie|de slag om de residentie]], en in februari 1945 in concentratiekamp [[Dachau (concentratiekamp)|Dachau]] overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.<ref>[https://www.madurodam.nl/nl/organisatie/geschiedenis/ ''Wie was George Maduro?''], madurodam.nl</ref> ---------- == Aloe == Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru. === Islanan ABC === Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. <ref>Encyclopedie van de Nederlandse Antillen, H. Hoetink (1969)</ref>Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd. De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat.<ref name="Aloe">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php@f13option=com_content&task=view&id=46&Itemid=32 Aloe/Mon Plaisir], Historia di Aruba</ref> De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.<ref name="Aloe"/> Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi. aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan). Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen. ==== Uzo ==== Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe.<ref>Remedinan di tera, Grupo di Noord, 2010</ref> Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan. {{Appendix}} -------------------- '''Francesco Corallo''' ([[Catania (stad)|Catania]], [[Italië]], [[1960]]<ref name=":1">{{Citeer web|url=https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|titel=La vita d'azzardo di Francesco Corallo tra il padre boss e l'entourage di Fini|bezochtdatum=2018-10-14|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2013-08-04|werk=La Repubblica|uitgever=|taal=it|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728155350/https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|archiefdatum=2020-07-28}}</ref>), ookwel bekend als “King of the Slots”,<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-claims-his-phone-was-hacked-on-orders-of-italy-and-the-netherlands |titel=Corallo claims his phone was hacked on orders of Italy and the Netherlands |datum=18 januari 2022 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |taal=en}}</ref> is een [[Italië|Italiaans]]-[[Nederland|Nederlands]]<ref name=":3" /> [[zakenman]] en [[Casino (gokken)|casino]]-eigenaar op het [[Caribische eilanden|Caribische eiland]] [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]].<ref name=":5" /> == Levensloop == Corallo bezit diverse casino's, waaronder drie in Sint-Maarten<ref>{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |titel=Corallo will rebuild Starz Casino in Cupecoy |datum=2018-01-19 |bezochtdatum=2019-12-19 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> en daarnaast ook in Santo Domingo en [[Panama (land)|Panama]]. Voorheen bezat hij ook een gokgelegenheid in [[Curaçao]], maar daar verloor hij zijn licentie nadat zijn naam boven kwam drijven in de praktijken rondom [[Gerrit Schotte]].<ref name=":0">{{Citeer web |url=https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |titel=English/Italian :The Biography Of Francesco Corallo “The Godfather” Of The Caribbean Part 1 |achternaam=Galli |voornaam=Eva |datum=2016-12-14 |bezochtdatum=2018-10-14 |werk=St Maarten News |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728165936/https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |archiefdatum=2020-07-28 |dodeurl=ja}}</ref> Het onderzoek hiernaar kwam aan het rollen na een verzoek om referenties door Schotte aan de Italiaanse regering voor de aanstelling van Corallo in een hoge positie bij een financiële instelling op de Antillen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |titel=Schotte behind bars 18 months |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=6 december 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald Newspaper St. Maarten |uitgever= |taal= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204743/https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Toen Corallo in 2011 gearresteerd werd door de Italiaanse financiële politie (''Guardia di Financa''), beriep hij zich op [[diplomatieke immuniteit]] omdat hij een diplomaat van Dominica zou zijn. Hij bezat namelijk een Dominicaans diplomatiek paspoort dat hij illegaal gekocht had, juist om aan arrestatie in Italië te voorkomen.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/cc-francesco-corallo-bought-his-diplomatic-passport/ |titel=Francesco Corallo bought his diplomatic passport |datum=2017-01-03 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Curaçao Chronicle |taal=en |via=Knipselkrant}}</ref> De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken ging niet mee in zijn claim: hij verklaarde dat diplomatieke immuniteit in het gastland (hier: Italië) niet van toepassing is voor iemand die betrokken is in belangrijke economische activiteiten.<ref>{{Citeer web |url=https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |titel=Inside Dominica IV: Government or enemy of people? |datum=2011-11-18 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dominica news online most popular |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Eind 2016 werd Corallo op [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]] gearresteerd op [[verdenking]] van [[belastingontduiking]], [[Witwassen|witwasserij]], [[Verduistering (misdrijf)|verduistering]] en lidmaatschap van een internationale [[Georganiseerde misdaad|criminele organisatie]]. In afwachting van uitzetting werd hij maandenlang in een [[Philipsburg|Philipsburgse]] [[politiebureau]] in verzekerde bewaring gesteld.<ref name=":2">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |titel=Corallo wins case at Human Rights Court |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=9 oktober 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204746/https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] bepaalde later dat de omstandigheden rond de bewaring van Corallo in St.-Maarten inhumaan waren, maar oordeelde ook dat de bewaring zelf niet onrechtmatig leek.<ref name=":2" /> In augustus 2017 werd Corallo na een juridische strijd door Sint-Maarten uitgeleverd aan Italië.<ref>{{Citeer web |url=https://online.flipbuilder.com/toms/occx/files/basic-html/page37.html |titel=Ayera tardi Francesco Corallo a keda extradita pa Italia |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=2017-08-17 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Awemainta |uitgever= |taal=pap |archiefurl= |archiefdatum= |dodeurl= |via=Online Flipbuilder}}</ref><ref name=":3">{{Citeer web |url=http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/legal-documents/judgments/137-judgements/8062-fransesco-corallo-may-be-extradited |titel=Francesco Corallo may be extradited |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=20 juni 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dutch Caribbean Legal Portal |uitgever= |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=http://www.soualigapost.com/en/news/16220/justice/francesco-corallo-was-extradited-italy |titel=Francesco Corallo (Catania, Italy, 1960) was extradited today to Italy |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=16 augustus 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Souliga Post |uitgever= |taal=en |archiefurl= |archiefdatum=}}</ref> Eenmaal aangekomen in Italië werd hij vrijgelaten<ref name=":4">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son#:~:text=allegedly%20tried%20to%20extort%20his%20son,-Islands%2004%20May&text=PHILIPSBURG%2D%2DGaetano%20Corallo%2C%20father,Italy%20where%20he%20presently%20resides. |titel=Corallo Sr. allegedly tried to extort his son |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=11 mei 2024 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20180613053454/http://curacaochronicle.com/judicial/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son/ |archiefdatum=2018-06-13}}</ref> en een klein jaar later, in juli 2018, keerde hij weer terug naar Sint-Maarten.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/businessman-corallo-returns-to-st-maarten#:~:text=Maarten,-Islands%2026%20July&text=PHILIPSBURG%2D%2DAtlantis%20Group%20owner,in%20Italy%20and%20can%20travel. |titel=Businessman Corallo returns to St. Maarten |datum=2018-07-26 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=the Daily Herald |taal=en}}</ref> In 2016 werd door de aanklager in Rome aan zijn collega's in St.-Maarten gevraagd drie boten van Corallo [[Inbeslagname|in beslag te nemen]] en te verkopen met als doel 215,4 miljoen euro aan onrechtmatige winsten van de zakenman terug te vorderen. Na een juridische strijd waarin Corallo tegen de verkoop van zijn boten streed, gaf een Philisburgse rechtbank in 2019 definitief haar fiat voor de verkoop.<ref name=":5">{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |titel=Court allows prosecutor to sell Corallo’s boats |datum=2019-02-13 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204747/https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> == Persoonlijk == Francesco Corallo heeft een vertroebelde relatie met zijn vader, [[Gaetane Corallo]]. Het is echter onbekend wat voor rol de vader speelt in zijn zoons leven: in 2010 werd door de rechtbank van Rome gesteld dat hun relatie verbroken is en er geen zakelijk verband tussen de twee bestaat. Later werd door de civiele rechtbank van Rome een bevel uitgevaardigd waarin het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken opgedragen werd elke verwijzing van Corallo en zijn broer met hun vader te verwijderen van de website.<ref name=":1" /> In 2016 beschuldigde de vader Francesco weer van geldvervreemding, een voorval dat zo'n dertig jaar eerder plaatsgevonden zou hebben.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/dh-corallo-sr-sticks-to-claim-on-son-expected-his-arrest/ |titel=Corallo Sr. sticks to claim on son, expected his arrest |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=15 december 2016 |bezochtdatum= |werk=Daily Herald |uitgever= |taal=en |dodeurl= |via=Knipselkrant |dodelink=}}</ref> Hier is echter nooit bewijs voor gevonden en Corallo overwoog meerdere [[Smaad|smaadzaken]] tegen zijn vader aan te spannen.<ref name=":4" /> == Referenties == {{References}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =63318783|titulo=Gilbert Wawoe}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wawoe, Gilbert}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Korsou]] 3uj5z183akmhmjitfxerg37olr18jg8 164044 164043 2025-06-23T20:28:10Z Caribiana 8320 /* Bida i karera */ 164044 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ * [[Piet Kasteel]] - [[Representante di Hulanda na Aruba, Corsou y Sint Maarten]] - [[welga general di Aruba di 1977]] - [[SVGA]] - [[hefe di estado]] - [[nepotismo]] - [[Nigel Maduro]] - [[derechista (politika)]] - [[KNSM]] - [[Operashon Nueland]] ------------------ {{Variante|c}} {{Infobox politico| variante = c | nomber = Michèle Russel-Capriles | imagen = Michèle Russel-Capriles.jpg | descripcion = | nomber completo = | fecha nacemento = [[29 di òktober]] [[1968]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = | luga fayecimento = | pais = {{CUW}} | funcion actual= Gobernador interino di Korsou | desde = [[1 di yüni]] [[2019]] | antecesor = | sucesor = | partido = | ofishi = polítiko, artista visual | mama = | tata = | casa = | temporada1 = | funcion1 = | website = }} '''Michèle Russel-Capriles''' (☆ [[29 di òktober]] [[1968]] na [[Kòrsou]]) ta un polítiko, dirigente i artista visual di [[Kòrsou]]. E ta gobernador interino di Kòrsou for di 1 di yüni 2019. == Bida i karera == Russel-Capriles ta un yu muhé di Diane Henriquez i [[Lio Capriles]]<ref>{{Citeer web|url=https://curacao.nu/michele-russel-capriles-voorgedragen-voor-plaatsvervangend-gouverneur/|titel=Michèle Russel-Capriles voorgedragen voor plaatsvervangend gouverneur|werk=Curaçao Nu|datum=15 mei 2019|bezochtdatum=23 september 2023}}</ref> i nieta di [[May Henriquez]]. Na 1990, el a optené un [[lisensiatura|bachelor]] den relashonnan internashonal na Universidat di Pennsylvania, spesialisá den asuntunan di refugiado, i a bai traha na [[Maduro & Curiel’s Bank]]. Na 1993, e tabata kofundadó di [[Partido Alternativa Real|Partido Antiá Restrukturá]], ku a boga pa preservashon i restrukturashon di [[Antia Hulandes]]. Di 1994 pa 1998, e tabata miembro di parlamento i a enfoká riba bienestar di hubentut, derechonan di hende muhé i polítika hudisial.<ref name="CM">{{Citeer web|url=https://caribbeanmuseums.com/dutch-speakers-biographies/|titel=Dutch Speakers’ Biographies - Michèle Russel-Capriles|werk=caribbeanmuseums.com|bezochtdatum=23 september 2023}}</ref> Despues di a bandoná polítika, ela bira enbolbí den arte, kultura, historia i kuido di salú. Ela sirbi den e hunta di direktiva di vários organisashon sin fin di lucro i korporativo, ta presidente di e Museo Históriko Kultural Hudiu i tesorero di Landhuis Bloemhof. Ela organisá hopi eksposishon históriko i di arte den tur dos museo. Pa dies sinku aña e tabata miembro di e direktiva di Antia Hulandes i departamentu di Aruba di e Fondo Kultural, e último shete añanan komo presidente.[2][3] For di promé di yüni 2019, Michèle Russel-Capriles ta gobernador interino di Kòrsou. E ta susedé Nolda Römer-Kenepa den e posishon aki.[4][5] Ekshibishonnan individual Russel-Capriles a partisipá den hopi eksposishon di grupo na kas i den eksterior. Ademas, e tabatin e siguiente eksposishonnan individual. 2016 - Serio?, kolahenan i imágennan di medionan miksto den Landhuis Bloemhof. Durante e exposicion aki ela crea dos obra di arte conhunto hunto cu boluntarionan: Wall of Memory y Standing Tall. Esakinan a keda atras den e hardin di Bloemhof.[6] 2019-2020 - Ban Serio, arte di ensamblahe na Landhuis Bloemhof.[7] E eksposishon a wòrdu ekstendé ku e proyekto Circle of Life den kolaborashon ku e Ronald McDonald House lokal, den kua a krea un obra di arte komun grandi for di desperdisio médiko. Pu {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Russel-Capriles, Michèle}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] --------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona| variante = c | nomber = Lio Capriles | imagen = | descripcion = | nomber completo = Lionel Isaac Haim Capriles | alias = ''Paps'' | fecha nacemento = [[1933]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = [[4 di yanüari]] [[2017]] | luga fayecimento = {{CUW}} | alma mater = | conoci pa = [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB) | distincion = [[Krus di Mérito Kòrsou]] | casa = Judith Capriles | tata = Isaac Haim (Sha) Capriles | mama = Hilda Capriles-Pinedo | yui = Lionel (Chicu) Capriles;<br>Michèle Russel-Capriles }} '''Lionel Isaac Haim (Lio) Capriles''' (☆ 30 di ougùstùs [[1933]] – † [[4 di yanüari]] [[2017]] na [[Kòrsou]]), tambe kariñoso konosí komo “Paps”, tabata un bankero i figura markante di [[Kòrsou]]. Pa añanan largu el a liderá komo CEO e institushon finansiero di mas grandi den [[Karibe Hulandes]], [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB).<ref>{{citeer web|url=https://antilliaansdagblad.com/nieuws-menu/curacao/15031-paps-capriles-overleden|titel=Paps Capriles overleden|datum= |bezochtdatum=2025-06-22}}</ref> == Biografia == Lionel Capriles a nase den ougùstùs 1933. Su famia, tata, welo i bisawelo, tabata relashoná ku banko MCB ku a wòrdu fundá na 1916.[2] Na 1954, el a cuminsa su karera na CMB na edat di 21 ana.<ref>Jarige 'Paps' 35 jaar bij Maduro. "Amigoe". Curaçao, 30-08-1989, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 22-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642976:mpeg21:p003</ref> El a sirbi komo President-Director di MCB i na edat di 70 a retirá. Despues di su retiro, el a sigui pa sinku aña mas komo presidente di e Konseho di Supervisión.[3] Su yu homber, Lionel “Chicu” Capriles II, a sigui su pasonan i bira CEO di MCB na 2004.[2] Su sobrenòmber “Paps” a surgi pasobra durante evento públiko e tabata saluda hopi hende ku e palabranan “bon dia Paps”, un manera kordial pa saluda mes ora e no tabata rekorda tur su nòmber.[2] Bou di su liderato, na 2016 MCB a selebrá su 100 añanan di existensia, ku un rekonosimentu di e Kámara di Komersio.[5] E tabata kasa ku Judith. Nan tin dos yiu: Lionel “Chicu” Capriles II i Michèle Russel‑Capriles, i seis nietonan.[2][6] Lionel “Paps” Capriles a fayesé den desèmber 2016 na edat di 83, despues di un enfermedat ku no tabata prolongá.[1][2] == Inbolbimentu síviko i sosial == Capriles tabata un figura importante den komunidat di Kòrsou. El a sirbi komo: * Presidente di Kámara di Komersio di Kòrsou * Presidente di Stichting Maatschappij en Politie * Presidente di Sociaal Vangnet Reda Sosial * Presidente di e mesa directiva di Sonesta/Rif Resort * Presidente di e mesa directiva di World Trade Center Kòrsou[2] * PResidente di Lions Club korsou * Consul di Hapon? Den 2009, el a organisá un seminario importante tokante pobresa, pa promové dialogo i akshon den komunidat.[4] == Legado i bida personal == Capriles tabata conoci pa su integridat i su entrega na komunidat di Kòrsou. Su lema preferí tabata: “Behold the turtle; he makes progress only when he sticks his neck out.”—un refleho di su filosofia di bida, ku sin riska no tin progreso.[2][6] == Distinshon == * {{JPN}}: Officer of the Order of the Rising Sun (1982) * {{VEN}}: Gran Cordón den Orden de Francisco de Miranda (1994) * {{CUW}}: [[Krus di Mérito Kòrsou|Krus di Mérito]] (2011) {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Capriles, Lio}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------------ {{Variante|c}} {{infobox edificio| variante = c | infobox_tipo = Lanthùis | imagen = Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen TM-20029918 Vooraanzicht van Landhuis Veeris Curacao Boy Lawson (Fotograaf).jpg | descripcion = Lanthùis Veeris (1964) | nomber2 = Lanthùis Feeris | pais = {{CUW}} | localisa_na = [[Willemstad]] | luga = [[Veeris]] | adres = | cercania = | funcion_original = kas di plantashi | funcion_actual = | fecha_construccion = ront di 1800 | renova = | restaura = | status_monumento = [[Monumento]] registrá ?? | propietario = | zoom = 13 }} '''Lanthùis Veeris''' ta un [[lanthùis na Kòrsou]], situá den e bario di [[Veeris]], zona nortwest di [[Willemstad]]. E ta un di e lanthùisnan mas bieu na Kòrsou ku ta eksistí ainda. == Historia == Historia di e Plantage Veeris E landhuis a tuma su nòmber di famia Veeris, ku ta e prome doño konosí di e plantagenan Drie Gebroeders i Westerveld. Den di dos mita di siglo 19, e plantagenan aki a fúsioná ku Eendracht pa formá plantage Union, ku eventualmente a bira konosí komo plantage Veeris. No ta kla si e landhuis actual ta originalmente parte di Union, Drie Gebroeders of otro plantage, pero su lokashon ta indiká ku e landhuis ta situá entre e plantagenan historiko Morgenster i Raphael, na banda west di Weg naar Westpunt. ta un kas grandi históriko situá den e bario [[Veeris]], banda oeste di Willemstad, Kòrsou. E bario Veeris mes ta centraé bon entre Hato Airport i e sentro di Willemstad, mas o menos 10 minùt di maneho di e kapital. E kas ta riba un kavel di mas o menos 6.000 m2 di tereno propio. E landhuis mes ta un ejenplo di arkitetura kolonial ku a keda den su estado original. E propiedat ta konsisti di e kas prinsipal, un bijgebouw ku cisterna, un magasina, un edifisio pa bano i ducha, i koralen tradicional. == Edifisio == Kompleho di tereno di kunuku ku edifisio prinsipal i strukturanan adishonal. Edifisio prinsipal: struktura di un piso ku plan di piso rektangular. Dak di gable riba área di núkleo, daknan skerpi riba galerianan. Dos dormitorio na tur dos banda di dak. Gables den forma di embudo ku fronton triangular i gables kurvá paden i pafó na nivel di galeria. Terasa dilanti kompleto i tambe terasa patras kòrtiku. Strukturanan adishonal ta inkluí un tanki di dos piso i un magasina konektá ku tres arko na e edifisio prinsipal.<ref name="Monument">[https://curacaomonuments.org/sites/landhuis-veeris-veeris-z-n-willemstad/ Landhuis Veeris], curacaomonuments.org</ref> E monumento tin balor históriko kultural pa motibu di e kombinashon di gablenan kurvá paden i pafó ku puntanan di gable den forma di embudo ku fronton ta indiká un fase di transishon rònt di 1800. Balor históriko arkitektóniko komo un tereno di kunuku ku galerianan núkleo i rondó di dje, un lay-out típiko di Curaçao, i un sala típiko ku pasashinan arkuá i arkuá. Konhunto i balor históriko kultural pa motibu di e koherensia di tereno di kunuku, terasanan, tanki, magasina, kas di wc, koralnan i kurá ku porta.<ref name="Monument"/> *Deskripshon Arkitetural i Interno Landhuis Veeris ta un edifisio di mas o menos 570 m2.<ref>https://www.huisenaanbod.nl/index.php?p=detail&sLand=Antillen&sProv=&sRegio=&sPlaats=&Koophuur=K&order=&lan=NL&det=i*zo*&loc=ANT::::::;&AdvId=3198157 Lanthuis Veeris], huisenaanbod.nl</ref> Ora bo drenta, bo topa ku un espacio habri ku hopi detallenan autentiko, inkluindo porta i bentana original, yuna zolder amplio dividi na dos kamber grandi, un kuchina, i un bano. E struktura ta ofresé gran potenshal pa restaurashon den su estilo autentiko. *Desaroyo aktual i potenshal Veeris ta desaroyando rápidamente komo un zona industrial i komersial moderno, ku e sentro komersial Sambil serka, ku ta atrahé hopi trafiko humano. E lokashon di Landhuis Veeris lo pone’l den un posishon estratégiko pa diferente uzo: residenshal, komersial, turístiko of kulturel. Según e plan regulativo lokal (Artíkulo 3 di DROV), e terreno tin destino pa: bibuenda, negoshi, detalji, servisio, rekreo, aktividatnan sosial, trafiko, defensa, of preservashon di paisahe i kultura. *Konklushon Landhuis Veeris ta un testigu mudo di e historia agrikultural i sosial di Kòrsou. Ku un renovashon ku ta respetá su karákter original, e kas por bira un punto di referensia pa patrimonio, turismo, of desaroyo sosho-kultural moderno. == Lista di referensia == *Huisenaanbod.nl (anunsi original di bentanan) *Data topografiko lokal i historia di plantage Kòrsou *Informashon general tokante DROV-regulashon. {{Appendix}} -------------- '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashi) situá den parti sùitwest di [[Willemstad]], serka e laguna di [[Piscaderabaai]]. E bario a tuma su nòmber for di plantashi Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a kria bestia. E plantashon mes tabata pertenesé na famia Veeris, un fam di orígen [[Hulanda|hulandes]].<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e tereno di Veeris a wòrdu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan manumisio ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Finalmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisá den distrito di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su meskla di kasnan tradishonal i modernu. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área a kontinua desaroyando komo un bario residensial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashi original. Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kultural afrokurasoleño. {{Appendix}} == Referensia == <references> <ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> <ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> </references> '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashon) lokalisa den parti suroeste di [[Kòrsou]], serka di otro barionan históritiko manera [[Mundu Nobo]] i [[Otrobanda]]. E bario a tuma su nomber for di e plantashon Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a tene chukaramentu di bestia. E plantashon mes a pertenesé na famia Veeris, un apelido di orígen hulandés.<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e terreno di Veeris a wordu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan libertá ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Eventualmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisa den distrit di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su mezcla di kasnan tradicional i moderno. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área ta kontinua desaroyando komo un bario residencial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashon original.<ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kulturnan [[Afro-Korsou|afro-korsou]]. == Mira tambe == * [[Lanthùis na Kòrsou]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------- E Islanan ABC Aruba, Bonaire y Curaçao ta na e rand zuid di e faha di horcan. Nan no ta pafó di e faha di horcan, manera hopi ta considera. Historia ta siña ku mas o ménos un biaha kada 100 aña daño konsiderabel ta wòrdu eksperensiá dor di siklonnan tropikal ku ta pasa riba òf djis sùit di e islanan. Aunke e orkan nivel di eksperensia pa e islanan por wòrdu konsiderá komo hopi chikitu, bon konosí ta e orkan menor kual a pasa net pazuid di Curaçao dia [[23 di september]] [[1877]] causando un daño structural calcula di US$ 2 mion, prinsipalmente pa e sekshon di kosta di Willemstad. Un konvento a wòrdu labá kompletamente (restunan ainda visibel na marea abou), hopi barku a bai pèrdí i por lo ménos 70 persona a hoga. E barometer di mas abou lesamentu na Willemstad a wòrdu opservá pa 15:30 UTC riba 23 di sèptèmber (UTC = ora lokal + kuater ora na Área di Karibe Oriental) ku 995.4 milibar. Un barco nabegando pazuid di Curaçao a reporta un presion mas abao di 988.8 milibar. Riba promedio, un biaha cada cuater aña un ciclon tropical ta sosodé denter di un radio di 150 kilometer, pero mayoria pasando pa nort di e islanan sin causa mal tempo serio. Asta e inmediato efektonan di orkan grandi Hazel, di kua e sentro a pasa mas o ménos 90 kilometer pa nort riba Dia 7 di òktober 1954, ku bientunan máksimo sostené serka di e sentro di 190 km/h, tabata limitá na opservá bientonan maximo di 50 km/h cu rafaga te 90 km/h, y e daño, un estimacion di US$ 350.000,-, a resulta principalmente door di inundacionnan repentino pa motibo di yobida pisa (promedio di 48 ora: Aruba aprox. 250 mm, Bonaire y Curaçao aprox. 125 mm). Saba, St. Eustatius i St. Maarten ta situá denter di e faha di orkan. Kasi tur aña por lo ménos un siklon tropikal ta sosodé denter di un alkanse di 100 miya i riba promedio un biaha kada 4-5 aña orkan kondishonnan ta wòrdu eksperensiá. Referí na Adhunto II - Siklonan tropikal ku ta pasa denter di 100 N.M. di 17.5N, 63.0W te ku 31 di desèmber 2014. E orkannan mas resien ku a kousa daño konsiderabel na e islanan tabata e orkannan Omar (2008), José (1999), Lenny (1999), Georges (1998), Luis (1995), Marilyn (1995), Hugo (1989), Donna (1960) i Dog (1950). Specialmente e daño ocasiona pa horcan Luis tabata extenso. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC), un instansia di Gobièrnu di Kòrsou ku su ofisina i sentro di pronóstiko di wer na Seru Mahuma ta e outoridat responsabel pa e servisio di atvertensia di orkan. Sinembargo ta responsabilidad di Gobierno di cada pais of isla pa mantene y activa un organisashon di preparashon pa kalamidat. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC). E sucursal na Aruba a bira Departamento Meteorologico Aruba (DMA) y esun na St. Maarten a haya e nomber di Departamento Meteorologico St. Maarten. MDC lo sigui ta responsabel pa emishon di pronóstikonan di wer rutinario i tambe boletinnan di atvertensia pa Kòrsou i tambe pa Islanan BES (Boneiru, S. Eustatius i Saba). ----------------- ------- == Historia == Imperio Romano por dividí den dos fase prinsipal: * '''Imperio Romano Oksidental''' (27 a.C. – 476 d.C.), ku su kapital na [[Roma]]. * '''Imperio Romano Oriental''' (284 – 1453), ku su kapital na [[Istanbul|Constantinopel]] (ó [[Bizantin]]). E imperio a logra ekspandé su teritorio pa inkluí un gran parti di e mundo konosí durante esaki, ku un sistema di kaminan, lei, i struktura politik ku a influensia Europa i mas allá. Imperio Romano a kontribuí hopi na arkitektura, lei, idioma ([[Latin]]), sistema di gobernashon i relíshon. Na e final di e imperio, [[Cristiandat]] a bira e relíshon ofisial. E imperio a ekspandé pa inkluí gran parti di e mundu konosí e tempu ei, desaroyando sistemanan di kaminda, lei i gobièrnu ku a influensiá Europa i mas leu profundamente. Kultura i Herensia E Imperio Romano a kontribuí signifikantemente na arkitektura, lei, idioma (latin), gobernashon i religion. Den su añanan despues, Kristianismo a bira e religion ofisial. Kaida di e Imperio E Imperio Romano Oksidental a kai na aña 476 di nos era, ora e último emperador, Romulus Augustulus, a ser destituí. E Imperio Romano Oriental (Imperio Bizantino) a sigui te na 1453, ora ku Konstantinopla a wòrdu konkistá pa e Turkonan Otomano. ------------- {{Variante|c}} {{Infobox dignatario| variante = c | nomber completo = Petrus Albertus Kasteel | imagen = Petrus Albertus Kasteel (1942).jpg | sucesion = Di 50° Gobernador di Kolonia Kòrsou | periodo start = [[15 di yüli]] [[1942]] | periodo fin = [[1 di yüli]] [[1948]] | monarkia = [[Wilhelmina di Hulanda|Wilhelmina]] (1898-1948) | antecesor = [[Gielliam Wouters]] | sucesor = Leonard Antoon Hubert Peters |fecha nacemento= |luga nacemento = |fecha fayecimento= |luga fayecimento = |pareha = Marie Kasteel-Baltussen |religion = [[Iglesia Catolico Romano|katóliko]] |yui = 5 <!-- Seccion di informacion profecional --> |ofishi = gobernante, diplomátiko |partido = }} '''Petrus Albertus (Piet) Kasteel''' (☆ [[4 di novèmber]] [[1901]] na [[Zwolle]] - † 13 di desèmber [[2003]] na [[Roma]]) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di gobièrnu kolonial hulandés. E tabata gobernador di [[Kòrsou i Dependensianan|Kolonia Kòrsou]] (Antia Hulandes) for di 1942 te 1948, ku ta inklui Guera Mundial II i un periodo di transishon polítiko di kolonia pa pais Antia Hulandes. == Bida personal == Piet Kasteel a nase den Zwolle, Hulanda, riba 4 di novèmber 1901. Den su bida personal i profesional, e tabata un katóliko dediká ku un gran pashon pa komunidat i notisia. == Periodista i trahadón den ekshilio == Den su hoben aña, Kasteel a traha komo editor parlementario pa e periódico katóliko De Maasbode i komo periodista pa De Tijd. Den 1923, e a fundá e asociashon De Klare Waarheid. Durante Segunda Gèrr Mundial, e a fugi pa Ingalaterra, kaminda e a traha pa e gobièrnu Hulandés den ekshilio na Londen. == Gobernador di Kòrsou i su dependensianan == Kasteel a ser nombra gobernador di Kòrsou i su dependensianan riba 15 di yüli 1942, na un momentu difísil den historia global. E a sustituí Gielliam Johannes Josephus Wouters i a tene e kargo te 4 di ougùstùs 1948. Durante su mandato, e a enfrenta reto di gobernashon militarisa den tempo di guerra, maneho di internashon di estranhero, i tenshon sosial. Tambe, e a guia proseso di inisiante negoshashon pa mas autonomia polítiko pa e teritorio kolonial. == Karrera diplomátiko == Despues di su periodo den Antia Hulandes, Kasteel a sirbi komo embahador di Hulanda na: Chile (1948–1956) Irlanda (1956–1966) Israel (1966) == Rekonesimentu == Piet Kasteel a resibí varios premio internashonal: Medal of Freedom with Silver Palm (Merka) Ridder van de Orde van de Nederlandse Leeuw (Hulanda) Grootkruis van de Pauselijke Orde van Sint-Gregorius de Grote (Vatikano) Commandeur van het Legioen van Eer (Fransia) == Fayesimentu == Piet Kasteel a fayesé na Roma, Italia, riba 13 di desèmber 2003, na edat di 102 aña. == Referensianan == Wikipedia. Piet Kasteel. Find a Grave. Petrus Albertus Kasteel (1901–2003). YouWho. Diplomats – Petrus Kasteel. Petrus Albertus "Piet" Kasteel (Zwolle, 4 di novèmber 1901 – Roma, 13 di desèmber 2003) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di administrashon kolonyal Hulandés. E tabata gobernador di Kòrsou i su dependensianan for di 1942 te 1948, durante Segunda Gèrr Mundial i un periodu di transishon polítiko den e Antia Hulandes. ------------------ -------------- '''Wikipedia na Papiamento: un plataforma di idioma comparti''' '''Wikipedia''' ta un di e proyectonan mas notabel riba e internet: un enciclopedia liber, dirigi pa comunidad y disponibel den diferente idioma. Sinembargo hopi hende no ta realisa cu un version di Wikipedia den un solo idioma por sirbi pa varios variante di e mesun idioma. Por ehempel, e Wikipedia di Ingles ta inclui articulo skirbi tanto den Ingles Britanico como Ingles Mericano. Mescos ta pasa cu e Wikipedia di Hulandes, cu ta skirbi lenguahe Hulandes (papia na Hulanda) como lenguahe Flamenco (papia na Belgica). E modelo bilingual aki ta aplica tambe na Wikipedia di Papiamento, cu ta sirbi e variantenan di Papiamentu y Papiamento. == Indica y respeta e variante di Papiamento/u == Dicon Wikipedia di Papiamento ta un plataforma comparti? E editornan ta encurasha pa indica den cua variante un articulo ta skirbi originalmente, si ta den Papiamento of Papiamentu. Unabes un variante ta scogi pa un articulo, ta wordo considera bon practica pa mantene consistencia y edicion continuo den e mesun variante ey. E uniformidad den lenguahe, en particular e ortografia y vocabulario, ta preserva claridad y evita confusion pa otro lector y editornan. Bo por consulta e documentacion riba Wikipedia di Papiamento pa mas informacion tocante con pa indica e variante di bo escogencia. Mescos cu Wikipedia di Ingles ta acepta tanto "color" como "colour"; pero ta spera consistencia den un mesun articulo. E principio aki ta aplica tambe na e uzo di Papiamento y Papiamentu den nan plataforma comparti. == Cuminsa un otro version di lenguahe riba Wikipedia == Aunke ta practico y comun pa comparti un version di idioma, tambe ta posibel pa propone i desaroya un Wikipedia separa pa un variante specifico di un idioma manera un Wikipedia di Papiamento separa, cu lo ta diferente for di e version comparti cu ta existi awor. Pero, tin cierto criteria cu e Wikimedia Foundation ta exigi pa lansa un edicion nobo di Wikipedia. Esaki ta inclui: * E idioma mester ta reconoci cu un codigo ISO 639. * Mester tin suficiente contribuidonan activo cu ta compromete pa desaroya e version nobo. * E idioma mester tin un localisacion valido den sistema di Wikimedia (traduccion di interface via translatewiki.net). * E comunidad mester demostra actividad continuo den Wikimedia Incubator, e plataforma unda ta test y desaroya edicionnan nobo. Bo por haya e lista completo di rekisito y paso pa propone un edicion nobo di Wikipedia riba Wikimedia Incubator: https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Language_committee/Handbook#Requisites == Contribui na un comunidad bilingual == No ta importa si bo ta skirbi den Papiamento of Papiamentu, contribui na Wikipedia di Papiamento/u ta yuda preserva i promove e idioma den tur su forma. Si bo ta respeta cada variante y colabora entre diferente manera di skirbi, e comunidad di Wikipedia ta sigui construi un fuente di informacion valioso y inclusivo pa tur cu ta papia Papiamento/u den islanan ABC y den mundu henter. ------------------ {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} {{Multiple image| total_width = 340 | align = center | caption_align= center | image2 = Bolletjes.jpg | caption2 = Bolitanan den stoma di un mula | image1 = Bird smuggler.jpg | caption1 = Mula transportando parhanan | image3 = Anus-patron (1205687).jpg | caption3 = Cartucho di ano pa transporta microfilm ilegal | image4 = Smuggling tunnel in Rafah (2009).jpg | caption4 = Tunnel pa contrabanda na [[Gaza]] (2009) }} {{clear}} {{Appendix}} [[Category:Sociedad]] ----------------- == SVGA == Dialuna dia 9 di december Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba (SVGA) a celebra 60 aña di existencia. === historia === Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba a wordo lanta dia 9 di december 1964 dor dimeneer P.Harting, meneer A. de Vries y señora C. van den Berg. Nan a ripara cu tabata hopi necesario pa Aruba tin scol special, pasadianan pa mucha y adulto, centro pa train trabao y cas pa cuido 24/7 pa persona cu un discapacidad intelectual. Nan a traha un plan prome y a cuminsa busca fondonan. Na aña1973 a habri pasadia bibito pin. Scol dun’un man a habri na aña1976.Na aña1979 SVGA a habri un pasadia pa adulto na Brasil mainta y atardi den eedificiodiscoldun’unman. Desde aña 1982 tabatin un psi- cologo na SVGA, aña 1985 a cuminsa un sportleider y na aña1986 nos trahado social, cu te actualidad ta den servicio cerca pa nos, a cuminsa na SVGA. E grupo social pedagogico a forma y na aña1993 a amplia cu un logopedista y dos aña despues cu un di dos psicologo. Desde aña1985 e asina yama “di tres fase” a habri. Esey tabata encera cu Pasadia Bibito Pin a muda pa Piedra Plat 97A y na e mesun tereno a habri Pasadia Briyo di Solo pa adulto y Centro Man na Obra cu ta un centro pa train diferente trabao pa adulto. A habri tambe un gymzaal riba e tereno pa por duna atencion na movecion pa e clientenan. Na aña 1988 a realisa Cas Sjabururi unda adultonan vulnerabel por a cuminsa biba y haya cuido necesario mientras den dia ta bishita Pasadia Briyo di Solo o Centro Man na Obra. Na aña 2003 SVGA a habri dos apar- tamento riba e tereno di Cas Sjabururipahabitantenanmas independiente cuminsa train pa biba riba nan mes. Hunto cu FCCA a logra na aña 2008 pa habri e oportunidad pa algun persona bay biba cu guia riba nan mes den e bario di Jaburibari. Naaña2019apasaeguiadie habitantenan over pa Fundacion Biba Bou Guia. Na aña 2020 Cas Blenchi a habri den cuadro di e “Sociaal Crisis Plan Aruba”. Esaki ta duna oportunidad pa brinda un cas pa muchanan y hoben cu temporalmente no por ta cerca nan mayornan. Hunto cu Stichting Ambiente Feliz a habri na aña 2021 un Pasadia pa mucha cu discapacidad mul- tiple na Centro di Cuido na San Nicolas. Na e momento aki nos ta duna enseñansa, guia y/o cuido na mas o menos 250 cliente o alumno diariamente.<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241212.pdf SVGA ta celebra 60 aña di existencia!], Bon Dia Aruba (12 di december 2024)</ref> ----------------------- == Shoco == De Arubaanse holenuil a laga den holen op de grond na bieden a topa cu cactusbegroeiing en droog bos. [[Afbeelding:Athene cunicularia arubensis.jpeg|thumb|175px|links|Hol van de shoco nabij Alto Vista]] Als de shoco geen kuil nos finden, graaft ze self een kuil in zachhe grond. Pasobra un groot di e nivelnan di nivelnan di e subsorto aki ainda ta na fin, palabranan di e poblashon ta bini ku e beschrechtde gebied di [[Nationaal park Arikok]] a wòrdu konkluí. E shoco ta un wezen di als bereigd sorteá den genia genétiko. Tera Cora, e zona patras di campo di golf di Tierra del Sol, algun biaha tabata un zona di biodiversidad halto y tambe tabata un di e luga- nan di reproduccion mas im- portante pa Burrowing Owl (Athene cunicularia aruben- sis) localmente yama “Sho- co.”<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241005.pdf Shoconan ta confrontando temponan dificil y mester di fondonan pa proyecto di preservacion], NoticiaCla (5 di october 2024)</ref> {{Appendix}} -------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona | variante = a | nomber = Nigel Maduro | ofishi = activista }} '''Nigel Maduro''' ta un activista ambiental y climatico di Aruba.<ref>https://solodipueblo.com/nigel-maduro-tin-anuncio-pa-dia-26-di-september-anuncio-ta-sigui-riba-un-ana-di-protesta-y-caida-di-gobierno/], Solodipueblo (16 di september 2024)</ref> activista defensor di tera, cientifico den sostenibilidad y tambe representante hoben di Aruba National Trust, Nigel Maduro Nigel Maduro ta Caquetío Indígena di Aruba, un aktivista ambiental intersekshonal, un sientífiko di sostenibilidat, i un artista multidisiplinario. Nigel tin eksperensia trahando den e sektor ambiental sin fin di lucro (Greenpeace Aotearoa), e sektor di sostenibilidat korporativo, i asta tabata un planifikadó stratégiko di sostenibilidat pa un kunuku di agro-ekologia. E ta notoriamente conoci pa lanta un movecion socio-ambiental na Aruba dor di wordo deteni pa graffiti “No More Hotels” y “Land Back” tur rond di e isla. Desde e tempu ei el a organisá múltiple protesta disruptivo durante protokòlnan i diskursonan gubernamental. Nigel tin komo meta pa kambio sistemátiko den e industria di hotèl i turismo di Aruba, tur miéntras e ta yuda ku proyektonan di konsulta di desaroyo sostenibel i ta duna sosten i asistensia na movementunan di base.<ref>[https://dezwijger.nl/programma/roots-resilience-caribbean-perspectives-on-climate-change Roots resilience: Caribbean Perspectives on climate change], dezwijger.nl</ref> {{Appendix}} Nigel ta ampliamente rekonosé pa su protestanan di akshon direkto. Un di su actonan mas notabel tabata graffiti “No More Hotels” y “Land Back” riba areanan turistico den henter Aruba—un acto cu a lanta un debate local significativo tocante desaroyo di turismo insostenibel y perdida di tereno. E protesta aki no solamente a konsientisá riba asuntunan ambiental i kultural pero tambe a bira un katalisadó pa kompromiso mas amplio di komunidat a traves di manifestashonnan pasífiko i protestanan di “Beach Party” ku ta kombiná tayernan di sostenibilidat ku presentashonnan públiko kreativo. Master Science den Liderato Estratégiko: Nigel a haña un Master di Science den Liderato Estratégiko. E formashon akademiko aki a duna dje un marco robusto pa enfrenta desafionan kompleho di sostenibilidat, pa kombiná siensia ku aktivismo, i pa impulsa kambio sistémiko den polítika i industria. Trabao Profesional i Karrera Aktivismo Ambiental i di Klima: Akshon Directo i Protesanan: Nigel a gana atenshon largu ku su inisiativa di akshon directo den Aruba. Notablemente, e a hasi grafiti ku slogan “No More Hotels” i “Land Back”, ku a pone enfoke riba e keshonan di desaroyo insostenibel i e perde di tereno pa e Pueblo Indígena. Organisashon di Komunidat: El ta un e figura importante den organisá demostrashonnan pasífikamente i eventonan di komunidat, manera e “Beach Party” protesanan, ku ta combiná e partisipashon públiko ku edukashon ambiental. Esakinan ta yuda pa mustrá e impakto di e desaroyo excesivo i pa uni e komunidat riba prátikanan sostenibel. Siensia di Sostenibilidat i Konsultoria: Nigel a krea su karrera como un siensia di sostenibilidat, spesialisa den kambio di klima, konservashon di biodiversidat, i drechtenan di e Pueblo Indígena. Su trabao a inkluí rolnan tanto den sektornan di organisashon sin ganansa como den sektornan korporativo, kaminda el a kontribuí pa planifikashon estratégico di sostenibilidat, manera pa asisti den praktikannan agro-ekológiko i proyektonan di konservashon ku ta basa riba e komunidat. Representashon Internashonal: Reconosí pa su liderato, Nigel a wordu selekshoná pa e Caribbean Climate Justice Leaders Academy pa representá Aruba na plataforma global manera COP29. Su rol internashonal ta demostrá su influencia i su kompromiso pa duna bocho na e preocupashonnan di su komunidat den diskushonnan global riba klima. Arte Multidisiplinario A mas ku su aktivismo i siensia, Nigel ta ekspresá su perspektivanan a través di su arte. Su trabao creativo ta kompletá su aktivismo, duna un narrashon visual pa e asuntunan ambiental i sosial cu Aruba ta enfrenta. Nigel Maduro, ku su kombina di formación akademiko riguroso, aktivismo “hands-on”, i ekspreshon creativo, ta un forsa dinamiko den e lucha pa sostenibilidat ambiental i drechtenan di e Pueblo Indígena den Aruba i den e región di Caribe. {{Appendix}} ------------ {{Variante|a}} {{Databox}} '''Nepotismo''' ([[latin]]: ‘nepos’, nietu; desendiente; primo) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan altu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. nl.wiki:Nepotismo (< latin ‘nepos’, nietu; desendiente; primu) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan haltu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. Den un sentido mas smal, e ta trata di faboresé parientenan, komo un forma di faboritismo. Un proverbio hulandes ku originalmente ta relashoná ku esaki ta bisa: “E bloed kruipt woer ‘t neet kin goon”, kier men ku nepotismo ta tuma lugá skondí (kruip of kröp) en bes di abiertamente (drechi). Sanger ta wòrdu usá einan komo un término bieu pa parentesko. Efektonan Ta probabel ku kasi ningun organisashon ta liber di nepotismo. Ta tipikamente humano pa (kier) duna un bentaha òf nombramentu na un persona di mesun pensamentu, òf por lo ménos un hende ku un konosé. Esaki lo ta apliká mas fuerte si ta nesesario di koperashon a largu plaso. I niun hende lo ke nombra un hende boluntariamente òf otorgá un trabou si e ta odia e otro persona ei. Sinembargo, nepotismo por bira indeseabel ora e tuma proporshonnan muchu grandi, ku otro palabra: ora un hende laga e laso di famia òf amistat pisa mas pisá ku e rekisitonan di kompetensia di e nombramentu òf asignashon. Esaki ta reflehá ora un hende ta wòrdu nombrá na un puesto òf risibí un nombramentu òf supsidio miéntras ku e no ta kumpli ku e rekisitonan, ta relativamente yòn òf sin eksperensia, òf ora e nombramentu aki ta na kosto di (inkluso) kandidatonan mihó kalifiká. Kualke krítika ta wòrdu ignorá òf ta kondusí na un kontesta fuerte di e organisashon. Nepotismo por ta un forma di patronahe, kaminda e patron ta yuda e kliente den su karera. E servisio por ta resiproko tambe riba un base informal di ‘quid pro quo’: si bo laba mi lomba, lo mi laba esun di bo. Al fin i al kabo, un bono ta wòrdu kreá a base di kua e benefisiario por spera ku e benefisiario hasi algu a kambio. Por ehèmpel, A, kende su kompania di bion dòler ta un kliente di un firma di kontabilidat, por pone preshon riba e firma ei pa nombra B komo partner. E ora ei A lo spera ku B no ta hasi muchu alboroto tokante firmamentu di kuenta anual, asta si nan por ta dudoso. Nepotismo eventualmente por kondusí na un redukshon di kalidat, pasobra e personanan nombrá no tin òf no tin sufisiente e kalidatnan rekerí pa e funshon. E efectonan negativo di esaki por wordo absorba te cierto grado door di empleadonan experencia, pero esaki tambe tin su limitenan y ta depende tambe di e boluntad di e personanan ey pa haci trabou pa cual nan no ta haya credito. E ta kondusí tambe na peliger moral, ora e persona sa ku tin un patron ku lo proteh’é di krítika di otronan. Hende sa ku nan por keda sinta di tur manera, loke na su turno por ta un insentivo pa sigui polítikanan mas riesgoso. E por kita tambe e insentivo pa hasi e trabou bon na promé lugá. Finalmente, nepotismo por kondusí na pèrdida di konfiansa bou di e públiko òf empleadonan di un kompania, loke por kondusí na intrankilidat. Al fin i al kabo, esnan mihó kalifiká no ta mira nan esfuersonan rekompensá, de echo, otronan ta kaba ta mustra nan plumanan. Pa un empresa e por kondusí na un redukshon den e boluntat pa hasi un esfuerso i un èksodo di mihó trahadó i kliente, pa paisnan na un boluntat redusí pa obedesé gobièrnu òf paga belasting, i emigrashon di trahadónan kualifiká en partikular. A largu plaso, nepotismo por destruí un organisashon òf pais. ==Formanan di nepotismo== En prinsipio, nepotismo por hunga un ròl den kualke bentaha, pero normalmente e ta konserní e siguiente situashonnan: * Sita * Suseshonnan * Premionan di supsidio; * Fiansa * Promoshonnan (dentro di kompanianan i organisashonnan) * Otorgashon di pedido, konseshon, pèrmit i kontrakt; * Sera wowo pa erornan di un hende, soportá largu den sanshonnan atministrativo i penal; * Sosten públiko òf sekreto durante elekshon. Ta difísil pa imaginá nepotismo den posishonnan elekto, pero e por sosodé einan tambe (hopi bia indirektamente). Al fin i al kabo, elekshonnan por wòrdu manipulá dor di, por ehèmpel, indusí kandidatonan kontrali pa retirá, ekspresá públikamente sosten na un kandidato partikular, duna sosten finansiero na e kandidato òf influensiá medionan di komunikashon di manera ku nan ta ekspresá solamente puntonan di bista positivo tokante e kandidato. Den sierto paisnan, fraude di votashon direkto òf intimidashon di votadónan tambe ta posibel. Nepotismo tambe ta posibel denter di organisashonnan privá. Por ehèmpel, un direktor (senior) por ke otorgá e nombramentu òf kontrato na un miembro di famia òf amigu, òf por wòrdu poné bou di preshon di pafó. E preshon ei hopi bia ta bini di un hende ku un medio di poder i por, por ehèmpel ------------------------------- == Cinema na Aruba == (Oranjestad)—During the span of over 100 years, Aruba only saw five '''open air movie theatres'''. Now practically obsolete on the island, these theaters were once frequently visited by locals and migrants in the 20th century. The first open air theater was constructed in 1920 and was commissioned by Shon Eduard (Eddy) de Veer. This theater was located at the Hotel Colombia in Oranjestad, which is now where the Aruban census office is located. The theater was simple; it only consisted of a screen, and visitors had to bring their own chairs to enjoy the popular silent movies of the time. American migrants who worked in the refinery and lived in the Lago Colony in Sero Colorado also had their piece of the pie with their Open air Theatre, which formed part of the Esso Club, also known as the Pan-Am Club. It was at this theater that “Talkies” were first streamed, movies with sound. This theater mostly streamed American blockbusters for the American expats, this way making sure that these migrant were not missing out on entertainment from their home land. In the 1950’s and 60’s, Savaneta saw their own open air theater, located in front of the Marinier’s Kazerne (Marine Barracks). This theater was mostly visited by the neighboring marines, who didn’t have much entertainment other than movies at that time. The last and most recent open air theater was constructed in the form of a drive-in theater. A popular American concept, the Drive Inn located in Balashi was a hot spot for teenagers, who had the habit of cramming all their friends in one car to go see the movies. For this phenomenon there was a separate price that you had to pay called the “car crash”. This theater closed around 2012, but was re-opened during the pandemic in July 2020, where movies were streamed on a gigantic screen set up in front of stacked containers. However, this nostalgic form of entertainment did not last very long as it was closed again only a year or two later. Nowadays you can still see the stacked containers when you drive near the bridge in Balashi.<ref>“De kolibrie op de rots en meer over de geschiedenis van Aruba” by Evert Bongers. </ref> ------------------------- Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten {{Databox}} '''Matrimonio di mesun sexo''' no ta wordo ehecuta na Aruba, Curaçao, of Sint Maarten, cu ta paisnan constituyente di Reino Hulandes. E islanan tabata obligá despues di vários sentensia di korte pa registrá kualke matrimonio (inkluso matrimonio di mesun sekso) registrá den Reino, pero esaki ta konsiderá prinsipalmente derechonan di residensia, i nan no mester duna matrimonionan di mesun sekso e mesun efekto hurídiko ku sekso opuesto matrimonionan.[1] Matrimonio den e teritorio Oropeo di Hulanda, meskos ku den e munisipionan Karibense di Boneiru, Sint Eustatius i Saba,[2] ta habrí pa kualke dos persona sin importá sekso. Aruba a reconoce sociedadnan registra cu ta brinda casi tur e derechonan y beneficionan di matrimonio desde september 2021. E mesun luna ey, un corte mas abao na Curaçao a dicta cu stroba parehanan di mesun sexo di casa ta viola e disposicionnan di igualdad di Constitucion di Curaçao, pero a laga e desishon di si mester legalisá matrimonio di mesun sekso te na Parlamento di Curaçao.[3] Na december 2022, Corte Conhunto di Husticia di Aruba, Curaçao, Sint Maarten, y di Bonaire, Sint Eustatius y Saba a dicta cu e prohibicion di matrimonio di mesun sexo di Aruba y Curaçao tabata inconstitucional. E òrdu di korte tabata programá pa drenta na vigor dia 7 di mart 2023 si no a apela esaki na Korte Supremo di Hulanda; sinembargo e gobiernonan di tanto Curaçao como Aruba ---------------------------------------- {{Databox}} Un '''estado di derecho''' ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Rechtsstaat (aleman: [ˈʁɛçt͡sˌʃtaːt] ⓘ; lit. “estado di lei”; “estado hurídiko”) ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Un Rechtsstaat ta un estado konstitushonal den kua e ehersisio di poder gubernamental ta limitá pa lei.[1] E ta estrechamente relashoná ku “konstitushonalismo” ku hopi bia ta mará na e konsepto Anglo-Merikano di estado di derecho, pero ta diferensiá di dje den enfatisá tambe loke ta hustu (p.e., un konsepto di korekto moral basá riba étika, rashonalidat, lei, lei natural, religion, òf igualdat). Pues e ta lo kontrario di Obrigkeitsstaat (aleman: [ˈoːbʁɪçkaɪ̯t͡sʃtaːt] ⓘ) òf Nichtrechtsstaat (un estado basá riba e uso arbitrario di poder),[2] i di Unrechtsstaat (un no-Rechtsstaat ku e kapasidat pa bira unu despues di un periodo di desaroyo históriko).[3] Den un Rechtsstaat, e poder di estado ta limitá pa asina protehá siudadanonan di e ehersisio arbitrario di outoridat. E siudadanonan ta kompartí libertatnan sivil basá legalmente i por usa e kortenan. Den pensamentu hurídiko kontinental di Europa, e Rechtsstaat ta wòrdu kontrastá ku tantu e estado polisial komo e État légal.[4] {{Appendix}} -------------------------------------- '''Polítika''' ta e manera cu e conflictonan di interes di grupo y individuonan ta wordo expresa den un sociedad - generalmente a base di negociacionnan - na e varios nivel administrativo y sosial. Unda e liña di division ta core entre lo politico y lo etico y social ta un pregunta tocante cua tin hopi diferencia di opinion. Mayoria di erudito ta reconoce cu mester tin cierto potencial pa e uso di poder òf violensia pa un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko — disidí un konflikto polítiko por lo general ta enserá un kambio di poder di un grupo òf persona pa otro. Un otro definicion ta cu politica ta inclui e sèt di aktividanan relaciona cu tumamento di desicion di grupo of otro formanan di relacionnan di poder entre individuo, manera e distribucion di recursonan of status social. Un hende ku ta ocupa un funcion of posicion den [[Polítika|politica]] ta wordo yama un politico. Politisacion ta komvertí un tema esencial; no-politico den un asunto politico pa asina provoca un discusion politico tocante di dje. [[Category:Polítika]] ---------------------------------------- * gabinete di minoria --------------------------------------- '''Hefe di estado''' ta ---------------------------- *gabinete (politica) * izquierdista * pais * eleccion --------------- ----------------------- == Miembro i elekshon == Parlamento Oropeo a wòrdu fundá na 1952; su kompetensianan a wòrdu ampliá varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan pa miembronan di parlamento (MEP); promé ku esei e miembronan tabata bini for di kada estado-miembro di Union Oropeo. E parlamento tin 705 miembro, ku mester oumentá na 720 despues di e elekshonnan oropeo dia [[6 di yüni]] [[2024]]. E ta representa e di dos electorado democratico mas grandi na mundu (despues di Parlamento di India), ku un electorado di 375 mion votadó eligibel na 2009.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/07/AR2009060702402.html |title=Conservatives Post Gains In European Elections |author1=Brand, Constant |author2=Wielaard, Robert |agency=Associated Press |newspaper=The Washington Post |date=8 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref>{{cite news |author=Ian Traynor |url=https://www.theguardian.com/politics/2009/jun/07/eu-elections-social-democrats |title=Misery for social democrats as voters take a turn to the right |work=The Guardian |location=UK |date=7 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref name="18 new MEPs take their seats">{{cite web |url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |title=18 new MEPs take their seats |publisher=European Parliament |date=10 January 2012 |access-date=14 February 2012 |archive-date=11 May 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511172955/http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |url-status=dead }}</ref> Kada un di e 27 estado-miembro di EU tin un kantidat fiho di asiento parlamentario, ku ta dependé di e kantidat di habitante. Esaki ta varia for di 6 asiento pa [[Malta]] te na 96 pa [[Alemania]]. For di 1 di febrüari 2020 [[Hulanda]] tin derecho riba 29 di e 705 asiento i pa e termino 2024-2029 esaki lo oumenta pa 31 asiento. Siudadanonan hulandes di [[Reino Hulandes]], irespekto unda nan ta residensiá, tin derecho di voto pa parlamento oropeo; pa residentenan di [[Karibe Hulandes]] esaki a bai na vigor desde aña 2009. E miembronan di parlamento oropeo ta wòrdu eligí kada sinko aña mediante elekshon general direkto i sekreto. Sinembargo, te ku 2019 e partisipashon a baha na kada turno di votashon, for di 65% na 1979 te cu 50% na 2009, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan. For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di parlamento oropeo. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] The Parliament is composed of 705 members (MEPs), due to rise to 720 after the June 2024 European elections. It represents the second-largest democratic electorate in the world (after the Parliament of India), with an electorate of 375 million eligible voters in 2009.[2][3][4] en.wiki:E parlamento ta konstituí pa 720 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Parlament Oropeo a wordu funda na 1952; su kompetensianan a wordu amplia varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan general direkto i sekreto ku ta tuma luga kada sinku ana, promé ku esei e miembronan di parlamento tabata bini for di kada pais. E parlamento ta konstituí pa 751 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Pasobra e MEPnan ta bin di diferente pais, nan ta papia diferente idioma (24 na 2013) den Parlamento. Nan tin un derecho protehá riba e promé idioma (multilingüismo), i Parlamento mester di hopi intérprete. Diferente di otro gruponan internacional di politico, MEP no ta sinta den grupo di pais, pero nan ta sinta banda di personanan ku ta komparti nan ideanan. E dos gruponan mas grandi ta e "Partido Popular Oropeo-Demokratanan Oropeo" i e "Partido di e Sosialistanan Oropeo". Pero e gruponan aki ta traha huntu pa yega na un akuerdo, p'esei nan no ta bringa pa traha un lei si e otro grupo no ta gusta dje. De parlementsleden organiseren zich in fracties i; op basis van een gemeenschappelijke politieke overtuiging en niet op basis van hun land van herkomst. Momenteel zijn er in het Europees Parlement zeven fracties en een aantal 'niet-ingeschreven' leden. De fracties komen voort uit meer dan honderd nationale politieke partijen. E miembronan di Parlamento Europeo ta wordo eligi cada cinco aña via eleccion general. Sinembargo, te cu 2019 e participacion a baha na cada turno di votacion, for di 65% na 1979 te cu 43% na e eleccionnan di 2009. Durante e último elekshonnan Europeo di mei 2019 e partisipashon tabata di 50%, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan.[1] 2] For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di Parlamento. Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Alle 27 lidstaten hebben afhankelijk van het inwonersaantal een vast aantal zetels. Dit loopt uiteen van 6 zetels voor Malta tot 96 voor Duitsland. == Reino Hulandes == In de zittingsperiode van 2 juli 2019 tot en met 2024 waren 33 personen afgevaardigden van Nederland in het Europees Parlement. Nederland had aanvankelijk 26 zetels na de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019. === Karibe Hulandes === Dit wetsvoorstel breidt in de Kieswet het kiesrecht voor de leden van het Europees Parlement uit tot alle Nederlanders die op de Nederlandse Antillen en Aruba wonen. Aanleiding voor deze wijziging zijn uitspraken van de Raad van State (200404446/1b en 200404450/1b) en het Europese Hof van Justitie (C-300/04) waarin zij stellen dat er mag geen onderscheid mag zijn tussen Nederlanders buiten Europa die nu Europees kiesrecht hebben en Nederlanders in Aruba en de Antillen die dat nu niet hebben. De regel dat Arubanen en Antillianen alleen kunnen stemmen voor het Europees Parlement als zij ooit tien jaar in Nederland hebben gewoond komt te vervallen. Bij de verkiezingen van 2009 konden kiesgerechtigden in Aruba en de Nederlandse Antillen voor het eerst stemmen voor het Europees Parlement. Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009.[23] De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%, aanzienlijk hoger dan de opkomst van 36,8% onder Nederlanders in Nederland.[24] Men bedenke daarbij echter wel dat het totaal aantal inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen in 2009 rond de 330.000 lag,[25] en dat dus maar een klein percentage de moeite heeft genomen zich te laten registreren als kiesgerechtigde. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] ---------------------------- * Muhe * Constitucion * Globalisashon * Progaganda * Cancion ---------------------------- '''Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel''' (☆ [[28 di yanüari]] [[1916]] na [[Kòrsou]] - † [[23 di sèptèmber]] [[2007]] na Kòrsou) tabata un lingwista di [[Kòrsou]] i luchadó di resistensia na [[Hulanda]] durante di [[Di Dos Guera Mundial|Segundo Guera Mundial]]. == Biografia == Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di [[Gerald Sprockel|Cor Sprockel]] i sobrino di [[John Horris Sprockel]], ambos politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na [[Tilburg]]??. Na 1940 el a graduá pa MO-A [[ingles]].<ref name="AD">{{citeer web|url=http://www.norberthendrikse.nl/sprockel.pdf|titel=Tirso Sprockel als verzetsstrijder|werk=[[Antilliaans Dagblad]]|auteur=Hendrikse, Solange|datum=2020-10-24|bezochtdatum=2024-04-25}}</ref> E guera na Hulanda ta strob'é pa bolbe su isla natal; na 1942 e ta kasa ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg i ta kuminsa un famia. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Na Hulanda su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, den sus aktividatnan di resistensia el a traha huntu ku dos studiante [[Antias Hulandes|antiano]]: [[Boy Ecury]] i [[Delfincio Navarro]]. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via [[Spaña]] pa [[Inglatera]]. Na 1945 Sprockel ta regresa Korsou i ta bira dosente na Thomas College. Despues di a okupá varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di [[Antias Hulandes]].<ref name="AD"/> E tabatin tambe lasonan estrecho ku diferente fundashon una e tabata forma parti i e direktiva; manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking ([[Sticusa]]). Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997). Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel". == Honor == Durante su bida Sprockel a risibí varios kondekorashon: Kabayero den [[Orden di Leon Hulandes]] (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di verkennerij. explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na [[University of Curaçao|Universidat di Antia Hulandes]] pa su dedikashon na [[Papiamentu]]. ==Literatuur== * Tirso Sprockel - ''De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw'', essay 1999 ==Externe link== * [http://www.papiamentu.nl Mede door Sprockel opgezette site over het Papiamentu] {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Sprockel, Tirso}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Kòrsou]] [[:Category:Papiamentista]] * Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd. De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.<ref>Sportveld Janwé krijgt nam ”Tirso Sprockel”. "Amigoe". Curaçao, 10-09-1985, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643391:mpeg21:p007</ref> * algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990 * president college curatoren UNA - 1979 * Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die deze kerlijke erkenning kreeg in 1988.<ref>TIRSO SPROCKEL: NAMENS PROCESSIE AANVAARD Voor eerst Antilliaan onderscheiden met Sylvester orde Mgr. Ellis: met talenten door Sprockel gewoekerd. "Amigoe". Curaçao, 16-06-1988, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642163:mpeg21:p011</ref> -------------------- Te bewerken naar Papiaments: * [[Lijst van scholen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen in de Nederlandse Antillen]] * [[Lijst van ministers van Economische Zaken van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Economische Ontwikkeling]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Aruba]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Sint Maarten]] * [[Lijst van ministers van Justitie van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Justitie]] * '''ABBA''' Amateur Baseball Bond Aruba ([[:it:Federazione di baseball di Aruba|it]]) * '''CBF''' Curacao Baseball Federation ([[:it:Federazione di baseball di Curaçao|it]]) ------------------------ == Preparacion Bandera di Aruba== Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976; A DICIDI: ----------- == Gabinete Mercelina == Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta [[Luc Mercelina]] (URSM). [[Veronica Webster]] (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i [[Grisha Heyliger-Marten]] (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon. [[Marinka Gumbs]] (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, [[Raeyhon Peterson]] (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, [[Christophe Emmanuel]] (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia. [[Patrice Gumbs]] (PFP) i [[Gracita Arrindell]] (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten. --------------------- {{Databox}} '''Parlamento di e teritorio Kòrsou''', ofisialmente ''Staten van het gebiedsdeel Curaçao'' i abreviá ''Staten van Curaçao'') tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla [[Kòrsou]], [[Aruba]], [[Boneiru]], [[Sint Maarten]], [[Sint Eustatius]] i [[Saba]]. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e [[Konseho Kolonial]] i predesesor di [[Parlamento di Antias Hulandes]]. == Nomber == Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di [[Reino Hulandes]]. Asina, e aña ei e nòmber [[Kòrsou i Dependensianan]] a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou. == Konstelashon == Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan. == Repartishon di asiento == Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i [[Islariba]]. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. == Elekshon == Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13] E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente: {| class="wikitable" style="text-align:left;" !colspan=1 rowspan=2 style="color: gray"|&nbsp;Miembro !colspan=4 style="color: gray"|&nbsp;Periodo parlamentario 1938-1942 |- ! rowspan="1" style="color: gray"|&nbsp;Repartishon ! style="color: gray"|&nbsp;Nòmber ! style="color: gray"|&nbsp;Partido ! style="color: gray"|&nbsp;Remarke |- | rowspan="10" style="color: gray"| Elegí | rowspan="6" |Curacao | [[Moises Frumencio da Costa Gomez|Moises da Costa Gomez]]|| rowspan="3" |CKP || |- | Ernesto Cecilio Martijn || |- | Adolphe Desertine || |- | J. Capriles || rowspan="2"|lijst Capriles-Rustige || |- | J. Rustige || |- | Willy Maal ||lijst Jonckheer-<br/ >Suarez-Maal || |- | rowspan="2"| Aruba | Jacobo Arends || rowspan="2"|Katholieke partij Aruba || |- | Jean M. de Cuba || |- | rowspan="1"| Bonaire | John de Jongh || CKP || |- | rowspan="1"| Bovenwinden | W.R. Plantz || || |- | rowspan="5" style="color: gray"| Benoemd | rowspan="5" |Curacao | [[John Sprockel]]* || || benoemd statenvoorzitter |- | Isaac Capriles || || |- | Salomon Alfred Senior || || |- | Carel Nicolaas („Cai") Winkel* || || |- | Ph. Bichon van IJsselmonde* || ||na 1940 remplasa pa F. Vromans. |- |} *) oudlid Koloniale Raad {{Appendix}} [[:Category:Karibe Hulandes]] ---------------------------------------------- {{Variante|a}} {{Databox}} {{Infobox person | name = Anouk Balentina | image = | caption = | term = | monarch = | predecessor = | birth_date = [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] | occupation = hurista, activista y ambientalista | party = }} '''Anouk Balentina''' (☆n. [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] na [[Aruba]]) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista [[Aruba]]no. == Bida == Anouk Balentina a nase i lanta den bario di [[Parkietenbos]].<ref>[https://dossierkoninkrijksrelaties.nl/2023/01/30/open-brief-aan-de-koning/ Open brief aan de Koning]. Dossierkoninrijksrelaties.nl (30 di januari 2023)</ref> Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos.<ref>http://magazine.xclusivomagazine.com/2002-april-magazine-aruba#!entrevista-anouk-balentina-457</ref> Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente.<ref>[https://awemainta.com/wp-content/uploads/2022/07/awe1907.pdf Caso incinerator Parkietenbos: ciudadano ta bolbe gana caso contra gobierno], Awemainta (19 di juli 2022)</ref> Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020 ---------------------- https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf * Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal * Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho" * Template:Página Prinsipal Articulo destaca ------------- {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} '''Dr. Horacio E. Oduber Hospital''' (HOH) ta un [[hospital]] general di tamaño mediano na [[Aruba]]. E ta situa nortwest di e [[kapital|capital]] [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa [[Arend Petroleum Maatschappij]]. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia [[5 di mart]] [[1977]] den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di [[Hulanda]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:010639094:mpeg21:a0065|titel=Gedeputeerde Leo bedankt Nederland en bisdom. Ziekenhuis onder zware politiebewaking geopend|werk=[[Amigoe]]|datum=1977-03-07|bezochtdatum=2024-02-22}}</ref> Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion ''Stichting Ziekenverpleging Aruba''.<ref>[https://www.arubahospital.com/about-hoh/board-of-directors/ Board of Directors], Website oficial HOH</ref> HOH ta afilia na ''[[Dutch Caribbean Hospital Alliance]] (DCHA)'', un organisacion cooperativo di hospitalnan den [[Karibe Hulandes|Caribe Hulandes]].<ref>{{nl}}[https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/02/10/oprichting-ziekenhuiscooperatie-dutch-caribbean-hospital-alliance-een-feit Oprichting ziekenhuiscoöperatie “Dutch Caribbean Hospital Alliance” een feit], Rijksoverheid (10 di februari 2021)</ref> == Historia == Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat.<ref name="Ancho">{{Citeer web|url=http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|titel=Historische figuren: Horacio Oduber|werk=Historiadiaruba.aw|datum= |bezochtdatum=1 mei 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230802180232/http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|archiefdatum=2023-08-02}}</ref> E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas.<ref name="Ancho"/> E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia. Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920. [[File:BNA-DIG-HARTOG-CAHA-001-014-008.jpg|thumb|left|Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)]] [[File:Voormalig ziekenhuis San Pedro de Verona.jpg|thumb|220x220px|left|Entrada di San Pedro de Verona]]Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di [[Lago Oil & Transport Company|Lago]] na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.<ref>{{nl}}[http://www.skipr.nl/actueel/id2829-vumc-versterkt-band-met-arubaans-ziekenhuis.html VUmc versterkt band met Arubaans ziekenhuis], 4 di december 2009</ref> Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso.<ref>[http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/news/latest-news/2064-renovatie-en-nieuwbouwplannen-van-het-horacio-oduber-hospitaal-hoh Renovatie- en nieuwbouwplannen van het Horacio Oduber Hospitaal (HOH)]</ref> Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022. == Servicionan == Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar. E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.<ref>[https://www.overheid.aw/informacion-tocante-servicio/cuido-y-salud-sub-topics_47801/item/hospital-dr-horacio-oduber-hoh_41386.html Hospital Dr. Horacio Oduber (HOH)], Gobierno di Aruba website oficial</ref> Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di [[Boneiru|Bonaire]] y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di [[Kòrsou|Corsou]] pa Aruba. == Galeria == <gallery widths="200" heights="200"> Oduber Hospital 21 30 49 855000.jpeg|Compleho di Horacio Oduber Hospital Oduber Hospital 21 30 42 124000.jpeg|Entrada principal di e hospital Oduber Hospital 21 31 33 124000.jpeg|Fachada di edificio B </gallery> --------------------- Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022. Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia. Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY. ------------------- '''E Konstitushon di Sint Maarten''' (na [[ingles]]: Constitution of Sint Maarten; [[hulandes]]: '''Staatsregeling van Curaçao''') ta e areglo legal konstituyente di pais [[Sint Maarten]], ku ta forma parti di [[Reino Hulandes]]. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan == Historia == E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e [[Konseho Insular]] dia 21 di yüli 2010.[1] 1] E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes. E konstitushon a drenta na vigor dia [[10 di òktober]] [[2010]], ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá. == Contenido === E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan: Tereno i unidat * Derecho Fundamental * Gobièrnu i e minister mandatario E Estadonan * Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente * Lejislashon i gobernashon * Hustisia, Ministerio Públiko i Polis Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal. E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente: * Capitulo I - Derecho Fundamental * Capitulo II - Gobierno * Capitulo III - [[Parlamento di Aruba|Parlamento]] * Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho * Capitulo V - Legislacion y Gobernacion * Capitulo VI - Husticia y poder hudicial * Capitulo VII - Disposicion final {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Staatsregeling van Sint Maarten}} {{References}} }} [[:Category:Gobièrnu]] [[:Category:Sint Maarten]] == Mira tambe == * [[Antias Hulandes]] * [[Disolucion di Antia Hulandes|Disolushon di Antias Hulandes]] ---------------------------- zie encyclopedia NA/CUR '''Raad van State di Reino Hulandes''' (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di The '''Council of State''' ({{lang-nl|{{Audio|Nl-Raad van State.ogg|Raad van State}}}}) is a [[constitution]]ally established advisory body in the [[Netherlands]] to the [[Cabinet of the Netherlands|government]] and [[States General of the Netherlands|States General]] that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.<ref>{{cite web|url=http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|title=The Council of State|access-date=2013-02-02|archive-date=2013-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130115200809/http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|url-status=dead}}</ref> {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Raad van State}} {{References}} }} [[:Category:]] --------------- {{Variante|c}} {{Databox}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =65395301|titulo=Sababank}} {{References}} }} [[Category:Karibe Hulandes]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Jacob Wit}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wit, Jacob}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Antias Hulandes]] -------------------- Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki) --------------------- '''Aanmaken''': * {{CUW}} : [[Medardo de Marchena]] - [[Manuel Fray]] - [[Joseph Sickman Corsen]] - shon Win Hoyer - Jan Gerard Palm - [[Yandi Paula]] - [[Mongui Maduro]] - [[Gibi Basilio]] - [[Jose Capricorne]] - Plaza hotel curacao (en.wiki) - [[Chin Behilia]] - [[Rene Römer]] - [[Paul Comenencia]] * {{ABW}} : [[Lista di gezaghebber di Aruba]] (nl.wiki) - [[Chiara Petrocchi]] (taekwondo) - [[Kanisha Sluis]] (en.wiki) - Akisha Albert (en.wiki) - * General: [[Etnografia]] - [[Seramika]] - [[Leonel Messi]] (ht.wiki) - [[gobiernu]] - politiko - konstitushon - estado - pais? - [[Madurodam]] * nl.wiki: Nederlands Caribisch Soortenregister (Dutch Caribbean Species Register) - Casearua tremula (Palu di Boneiru of Kenepa spirito) * no.wik: Shete Boka nasjonalpark - * en.wiki: Bandariba '''Verbeteren/aanvullen''': * [[Coca-Cola]] - [[Skandinavia]] - [[Rastafari]] - [[Guera Friu]] - [[Yuana]] - [[Jazz]] - [[One Piece]] - [[Nydia Ecury]] - [[Boven Bolivia]] / Plantage Bolivia (bnn/vara joop) - [[Guillfred Besaril]] (https://24ora.com/geoffrey-wever-gobierno-a-tuma-e-paso-corecto-den-caso-di-guillfred-besaril/) == Curaçao == # December 1, 1796: [[Johann Lauffer]] overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.<ref>{{cite book|url=https://pure.knaw.nl/portal/en/publications/cura%C3%A7ao-in-the-age-of-revolutions-1795-1800 |title=Curaçao in the Age of Revolutions, 1795–1800 |chapter=The Patriot coup d’état in Curaçao, 1796| last1=Fatah-Black |first1=Karwan| publisher=[[KITLV]] |location=Leiden|year=2011|isbn=978-90-6718-380-2|page=123}}</ref> ----------- == Historia di ATA == Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante. Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.<ref>https://awemainta.com/wp-content/uploads/2024/02/AM240221.pdf Ta rindi honor na tur ex-director di Aruba Tourism Bureau y Aruba Tourism Authority], Awemainta (21 di februari 2024) </ref> * Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010? {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=en|oldid =1159849385|titulo=Spoken word}} {{References}} }} [[:Category:Musika]] ------------------ * [[:en:Wikipedia:Administrators' reading list]] * https://nl.wikibooks.org/wiki/Handboek_MediaWiki * https://translatewiki.net {{NPOV language}} {{Refimprove}} {{stub}} -------------------------- == Hooiberg == Na 1988 a embeyece '''Hooiberg''' pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642486:mpeg21:a0078|titel=Hooiberg wordt toeristenoord|werk=[[Amigoe]]|datm=1987-08-20|bezochtdatum=2022-11-15}}</ref> De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero. Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico. --------------- '''Jay Bryant Haviser''' (21 di november [[1955]] na ... ) ta un arkeologo merikano. NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean. tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155 OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A. Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten ------------------ '''Madurodam''' is een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se [[Miniatuurpark|miniatuurstad]] in [[Den Haag]] op een [[Schaal (verhouding)|schaal]] van 1 op 25,<ref>De Erasmus- en van Brienenoordbruggen zijn gebouwd op de grotere schaal van 1:12. Op 1:25 zou men er niet overheen kunnen lopen.</ref> geopend op [[2 juli]] [[1952]] aan het George Maduroplein. Dit toeristische [[attractiepark]] trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers.<ref>Op [https://web.archive.org/web/20160312195102/http://nieuws.nl/algemeen/20130108/meer-bezoekers-voor-madurodam/ nieuws.nl] meldt het park zelf 739.000 over 2013, een stijging van 36% ten opzichte van 2011. Omgerekend zouden er dat laatste jaar dus rond de 550.000 geweest moeten zijn. De organisatie spreekt min of meer standaard van 1 miljoen per jaar, een cijfer dat door ''[http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/3486389/2013/08/03/1-miljoen-bezoekers-trok-Madurodam-het-afgelopen-jaar.dhtml Trouw]'' wordt gemeld over 2013. Er bestaan geen andere cijfers dan die door het park zelf verstrekt worden.</ref> Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals [[Legoland Billund]]<ref>{{Citeer web|url=http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|titel=nieuws|bezochtdatum=2020-10-24|werk=www.miniland.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201027034227/http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|archiefdatum=2020-10-27|dodeurl=nee}}</ref> en het [[Disneyland Park (Anaheim)|Disneyland Park in Anaheim]].<ref>{{Citeer boek|titel=Walt Disney's Disneyland|auteur=Nichols, Chris, 1971-|medeauteurs=Nichols, Charlene (Archivist),|url=https://www.worldcat.org/oclc/1018083433|plaats=[Köln, Germany]|ISBN=978-3-8365-6348-2}}</ref> Het is genoemd naar [[George Maduro]], een [[Curaçao (hoofdbetekenis)|Curaçao]]se student die zich tijdens [[Duitse aanval op Nederland in 1940|de meidagen van 1940]] als [[cavalerie]][[officier]] onderscheidde in [[Duitse aanval op Nederland in 1940#De slag om de residentie|de slag om de residentie]], en in februari 1945 in concentratiekamp [[Dachau (concentratiekamp)|Dachau]] overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.<ref>[https://www.madurodam.nl/nl/organisatie/geschiedenis/ ''Wie was George Maduro?''], madurodam.nl</ref> ---------- == Aloe == Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru. === Islanan ABC === Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. <ref>Encyclopedie van de Nederlandse Antillen, H. Hoetink (1969)</ref>Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd. De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat.<ref name="Aloe">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php@f13option=com_content&task=view&id=46&Itemid=32 Aloe/Mon Plaisir], Historia di Aruba</ref> De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.<ref name="Aloe"/> Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi. aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan). Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen. ==== Uzo ==== Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe.<ref>Remedinan di tera, Grupo di Noord, 2010</ref> Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan. {{Appendix}} -------------------- '''Francesco Corallo''' ([[Catania (stad)|Catania]], [[Italië]], [[1960]]<ref name=":1">{{Citeer web|url=https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|titel=La vita d'azzardo di Francesco Corallo tra il padre boss e l'entourage di Fini|bezochtdatum=2018-10-14|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2013-08-04|werk=La Repubblica|uitgever=|taal=it|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728155350/https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|archiefdatum=2020-07-28}}</ref>), ookwel bekend als “King of the Slots”,<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-claims-his-phone-was-hacked-on-orders-of-italy-and-the-netherlands |titel=Corallo claims his phone was hacked on orders of Italy and the Netherlands |datum=18 januari 2022 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |taal=en}}</ref> is een [[Italië|Italiaans]]-[[Nederland|Nederlands]]<ref name=":3" /> [[zakenman]] en [[Casino (gokken)|casino]]-eigenaar op het [[Caribische eilanden|Caribische eiland]] [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]].<ref name=":5" /> == Levensloop == Corallo bezit diverse casino's, waaronder drie in Sint-Maarten<ref>{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |titel=Corallo will rebuild Starz Casino in Cupecoy |datum=2018-01-19 |bezochtdatum=2019-12-19 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> en daarnaast ook in Santo Domingo en [[Panama (land)|Panama]]. Voorheen bezat hij ook een gokgelegenheid in [[Curaçao]], maar daar verloor hij zijn licentie nadat zijn naam boven kwam drijven in de praktijken rondom [[Gerrit Schotte]].<ref name=":0">{{Citeer web |url=https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |titel=English/Italian :The Biography Of Francesco Corallo “The Godfather” Of The Caribbean Part 1 |achternaam=Galli |voornaam=Eva |datum=2016-12-14 |bezochtdatum=2018-10-14 |werk=St Maarten News |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728165936/https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |archiefdatum=2020-07-28 |dodeurl=ja}}</ref> Het onderzoek hiernaar kwam aan het rollen na een verzoek om referenties door Schotte aan de Italiaanse regering voor de aanstelling van Corallo in een hoge positie bij een financiële instelling op de Antillen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |titel=Schotte behind bars 18 months |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=6 december 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald Newspaper St. Maarten |uitgever= |taal= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204743/https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Toen Corallo in 2011 gearresteerd werd door de Italiaanse financiële politie (''Guardia di Financa''), beriep hij zich op [[diplomatieke immuniteit]] omdat hij een diplomaat van Dominica zou zijn. Hij bezat namelijk een Dominicaans diplomatiek paspoort dat hij illegaal gekocht had, juist om aan arrestatie in Italië te voorkomen.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/cc-francesco-corallo-bought-his-diplomatic-passport/ |titel=Francesco Corallo bought his diplomatic passport |datum=2017-01-03 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Curaçao Chronicle |taal=en |via=Knipselkrant}}</ref> De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken ging niet mee in zijn claim: hij verklaarde dat diplomatieke immuniteit in het gastland (hier: Italië) niet van toepassing is voor iemand die betrokken is in belangrijke economische activiteiten.<ref>{{Citeer web |url=https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |titel=Inside Dominica IV: Government or enemy of people? |datum=2011-11-18 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dominica news online most popular |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Eind 2016 werd Corallo op [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]] gearresteerd op [[verdenking]] van [[belastingontduiking]], [[Witwassen|witwasserij]], [[Verduistering (misdrijf)|verduistering]] en lidmaatschap van een internationale [[Georganiseerde misdaad|criminele organisatie]]. In afwachting van uitzetting werd hij maandenlang in een [[Philipsburg|Philipsburgse]] [[politiebureau]] in verzekerde bewaring gesteld.<ref name=":2">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |titel=Corallo wins case at Human Rights Court |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=9 oktober 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204746/https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] bepaalde later dat de omstandigheden rond de bewaring van Corallo in St.-Maarten inhumaan waren, maar oordeelde ook dat de bewaring zelf niet onrechtmatig leek.<ref name=":2" /> In augustus 2017 werd Corallo na een juridische strijd door Sint-Maarten uitgeleverd aan Italië.<ref>{{Citeer web |url=https://online.flipbuilder.com/toms/occx/files/basic-html/page37.html |titel=Ayera tardi Francesco Corallo a keda extradita pa Italia |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=2017-08-17 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Awemainta |uitgever= |taal=pap |archiefurl= |archiefdatum= |dodeurl= |via=Online Flipbuilder}}</ref><ref name=":3">{{Citeer web |url=http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/legal-documents/judgments/137-judgements/8062-fransesco-corallo-may-be-extradited |titel=Francesco Corallo may be extradited |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=20 juni 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dutch Caribbean Legal Portal |uitgever= |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=http://www.soualigapost.com/en/news/16220/justice/francesco-corallo-was-extradited-italy |titel=Francesco Corallo (Catania, Italy, 1960) was extradited today to Italy |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=16 augustus 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Souliga Post |uitgever= |taal=en |archiefurl= |archiefdatum=}}</ref> Eenmaal aangekomen in Italië werd hij vrijgelaten<ref name=":4">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son#:~:text=allegedly%20tried%20to%20extort%20his%20son,-Islands%2004%20May&text=PHILIPSBURG%2D%2DGaetano%20Corallo%2C%20father,Italy%20where%20he%20presently%20resides. |titel=Corallo Sr. allegedly tried to extort his son |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=11 mei 2024 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20180613053454/http://curacaochronicle.com/judicial/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son/ |archiefdatum=2018-06-13}}</ref> en een klein jaar later, in juli 2018, keerde hij weer terug naar Sint-Maarten.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/businessman-corallo-returns-to-st-maarten#:~:text=Maarten,-Islands%2026%20July&text=PHILIPSBURG%2D%2DAtlantis%20Group%20owner,in%20Italy%20and%20can%20travel. |titel=Businessman Corallo returns to St. Maarten |datum=2018-07-26 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=the Daily Herald |taal=en}}</ref> In 2016 werd door de aanklager in Rome aan zijn collega's in St.-Maarten gevraagd drie boten van Corallo [[Inbeslagname|in beslag te nemen]] en te verkopen met als doel 215,4 miljoen euro aan onrechtmatige winsten van de zakenman terug te vorderen. Na een juridische strijd waarin Corallo tegen de verkoop van zijn boten streed, gaf een Philisburgse rechtbank in 2019 definitief haar fiat voor de verkoop.<ref name=":5">{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |titel=Court allows prosecutor to sell Corallo’s boats |datum=2019-02-13 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204747/https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> == Persoonlijk == Francesco Corallo heeft een vertroebelde relatie met zijn vader, [[Gaetane Corallo]]. Het is echter onbekend wat voor rol de vader speelt in zijn zoons leven: in 2010 werd door de rechtbank van Rome gesteld dat hun relatie verbroken is en er geen zakelijk verband tussen de twee bestaat. Later werd door de civiele rechtbank van Rome een bevel uitgevaardigd waarin het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken opgedragen werd elke verwijzing van Corallo en zijn broer met hun vader te verwijderen van de website.<ref name=":1" /> In 2016 beschuldigde de vader Francesco weer van geldvervreemding, een voorval dat zo'n dertig jaar eerder plaatsgevonden zou hebben.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/dh-corallo-sr-sticks-to-claim-on-son-expected-his-arrest/ |titel=Corallo Sr. sticks to claim on son, expected his arrest |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=15 december 2016 |bezochtdatum= |werk=Daily Herald |uitgever= |taal=en |dodeurl= |via=Knipselkrant |dodelink=}}</ref> Hier is echter nooit bewijs voor gevonden en Corallo overwoog meerdere [[Smaad|smaadzaken]] tegen zijn vader aan te spannen.<ref name=":4" /> == Referenties == {{References}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =63318783|titulo=Gilbert Wawoe}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wawoe, Gilbert}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Korsou]] 5lmklt5pooo79gj8hbsffb3nz5nq6ht 164045 164044 2025-06-23T20:31:48Z Caribiana 8320 164045 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ * [[Piet Kasteel]] - [[Representante di Hulanda na Aruba, Corsou y Sint Maarten]] - [[welga general di Aruba di 1977]] - [[SVGA]] - [[hefe di estado]] - [[nepotismo]] - [[Nigel Maduro]] - [[derechista (politika)]] - [[KNSM]] - [[Operashon Nueland]] ------------------ {{Variante|c}} {{Infobox politico| variante = c | nomber = Michèle Russel-Capriles | imagen = Michèle Russel-Capriles.jpg | descripcion = | nomber completo = | fecha nacemento = [[29 di òktober]] [[1968]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = | luga fayecimento = | pais = {{CUW}} | funcion actual= Gobernador interino di Korsou | desde = [[1 di yüni]] [[2019]] | antecesor = [[Nolda Römer-Kenepa]] | sucesor = | partido = | ofishi = polítiko, artista visual | mama = Diane Henriquez | tata = Lio Capriles | casa = Russel | temporada1 = 1994-1998 | funcion1 = miembro di [[Parlamento di Kòrsou]] | website = }} '''Michèle Russel-Capriles''' (☆ [[29 di òktober]] [[1968]] na [[Kòrsou]]) ta un polítiko, dirigente i artista visual di [[Kòrsou]]. E ta gobernador interino di Kòrsou for di 1 di yüni 2019. == Bida i karera == Russel-Capriles ta un yu muhé di Diane Henriquez i [[Lio Capriles]]<ref>{{Citeer web|url=https://curacao.nu/michele-russel-capriles-voorgedragen-voor-plaatsvervangend-gouverneur/|titel=Michèle Russel-Capriles voorgedragen voor plaatsvervangend gouverneur|werk=Curaçao Nu|datum=15 mei 2019|bezochtdatum=23 september 2023}}</ref> i nieta di [[May Henriquez]]. Na 1990, el a optené un [[lisensiatura|bachelor]] den relashonnan internashonal na Universidat di Pennsylvania, spesialisá den asuntunan di refugiado, i a bai traha na [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]]. Na 1993, e tabata kofundadó di [[Partido Alternativa Real|Partido Antiá Restrukturá]], ku a boga pa preservashon i restrukturashon di [[Antias Hulandes]]. Di 1994 pa 1998, e tabata miembro di parlamento i a enfoká riba bienestar di hubentut, derechonan di hende muhé i polítika hudisial.<ref name="CM">{{Citeer web|url=https://caribbeanmuseums.com/dutch-speakers-biographies/|titel=Dutch Speakers’ Biographies - Michèle Russel-Capriles|werk=caribbeanmuseums.com|bezochtdatum=23 september 2023}}</ref> Despues di a bandoná polítika, ela bira enbolbí den arte, kultura, historia i kuido di salú. Ela sirbi den e hunta di direktiva di vários organisashon sin fin di lucro i korporativo, ta presidente di e Museo Históriko Kultural Hudiu i tesorero di Landhuis Bloemhof. Ela organisá hopi eksposishon históriko i di arte den tur dos museo. Pa dies sinku aña e tabata miembro di e direktiva di Antia Hulandes i departamentu di Aruba di e Fondo Kultural, e último shete añanan komo presidente.[2][3] For di promé di yüni 2019, Michèle Russel-Capriles ta gobernador interino di Kòrsou. E ta susedé Nolda Römer-Kenepa den e posishon aki.[4][5] Ekshibishonnan individual Russel-Capriles a partisipá den hopi eksposishon di grupo na kas i den eksterior. Ademas, e tabatin e siguiente eksposishonnan individual. 2016 - Serio?, kolahenan i imágennan di medionan miksto den Landhuis Bloemhof. Durante e exposicion aki ela crea dos obra di arte conhunto hunto cu boluntarionan: Wall of Memory y Standing Tall. Esakinan a keda atras den e hardin di Bloemhof.[6] 2019-2020 - Ban Serio, arte di ensamblahe na Landhuis Bloemhof.[7] E eksposishon a wòrdu ekstendé ku e proyekto Circle of Life den kolaborashon ku e Ronald McDonald House lokal, den kua a krea un obra di arte komun grandi for di desperdisio médiko. Pu {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Russel-Capriles, Michèle}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] --------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona| variante = c | nomber = Lio Capriles | imagen = | descripcion = | nomber completo = Lionel Isaac Haim Capriles | alias = ''Paps'' | fecha nacemento = [[1933]] | luga nacemento = | fecha fayecimento = [[4 di yanüari]] [[2017]] | luga fayecimento = {{CUW}} | alma mater = | conoci pa = [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB) | distincion = [[Krus di Mérito Kòrsou]] | casa = Judith Capriles | tata = Isaac Haim (Sha) Capriles | mama = Hilda Capriles-Pinedo | yui = Lionel (Chicu) Capriles;<br>Michèle Russel-Capriles }} '''Lionel Isaac Haim (Lio) Capriles''' (☆ 30 di ougùstùs [[1933]] – † [[4 di yanüari]] [[2017]] na [[Kòrsou]]), tambe kariñoso konosí komo “Paps”, tabata un bankero i figura markante di [[Kòrsou]]. Pa añanan largu el a liderá komo CEO e institushon finansiero di mas grandi den [[Karibe Hulandes]], [[Maduro & Curiel's Bank N.V.|Maduro & Curiel’s Bank]] (MCB).<ref>{{citeer web|url=https://antilliaansdagblad.com/nieuws-menu/curacao/15031-paps-capriles-overleden|titel=Paps Capriles overleden|datum= |bezochtdatum=2025-06-22}}</ref> == Biografia == Lionel Capriles a nase den ougùstùs 1933. Su famia, tata, welo i bisawelo, tabata relashoná ku banko MCB ku a wòrdu fundá na 1916.[2] Na 1954, el a cuminsa su karera na CMB na edat di 21 ana.<ref>Jarige 'Paps' 35 jaar bij Maduro. "Amigoe". Curaçao, 30-08-1989, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 22-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642976:mpeg21:p003</ref> El a sirbi komo President-Director di MCB i na edat di 70 a retirá. Despues di su retiro, el a sigui pa sinku aña mas komo presidente di e Konseho di Supervisión.[3] Su yu homber, Lionel “Chicu” Capriles II, a sigui su pasonan i bira CEO di MCB na 2004.[2] Su sobrenòmber “Paps” a surgi pasobra durante evento públiko e tabata saluda hopi hende ku e palabranan “bon dia Paps”, un manera kordial pa saluda mes ora e no tabata rekorda tur su nòmber.[2] Bou di su liderato, na 2016 MCB a selebrá su 100 añanan di existensia, ku un rekonosimentu di e Kámara di Komersio.[5] E tabata kasa ku Judith. Nan tin dos yiu: Lionel “Chicu” Capriles II i Michèle Russel‑Capriles, i seis nietonan.[2][6] Lionel “Paps” Capriles a fayesé den desèmber 2016 na edat di 83, despues di un enfermedat ku no tabata prolongá.[1][2] == Inbolbimentu síviko i sosial == Capriles tabata un figura importante den komunidat di Kòrsou. El a sirbi komo: * Presidente di Kámara di Komersio di Kòrsou * Presidente di Stichting Maatschappij en Politie * Presidente di Sociaal Vangnet Reda Sosial * Presidente di e mesa directiva di Sonesta/Rif Resort * Presidente di e mesa directiva di World Trade Center Kòrsou[2] * PResidente di Lions Club korsou * Consul di Hapon? Den 2009, el a organisá un seminario importante tokante pobresa, pa promové dialogo i akshon den komunidat.[4] == Legado i bida personal == Capriles tabata conoci pa su integridat i su entrega na komunidat di Kòrsou. Su lema preferí tabata: “Behold the turtle; he makes progress only when he sticks his neck out.”—un refleho di su filosofia di bida, ku sin riska no tin progreso.[2][6] == Distinshon == * {{JPN}}: Officer of the Order of the Rising Sun (1982) * {{VEN}}: Gran Cordón den Orden de Francisco de Miranda (1994) * {{CUW}}: [[Krus di Mérito Kòrsou|Krus di Mérito]] (2011) {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Capriles, Lio}} [[Kategoria:Hende]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------------ {{Variante|c}} {{infobox edificio| variante = c | infobox_tipo = Lanthùis | imagen = Collectie Nationaal Museum van Wereldculturen TM-20029918 Vooraanzicht van Landhuis Veeris Curacao Boy Lawson (Fotograaf).jpg | descripcion = Lanthùis Veeris (1964) | nomber2 = Lanthùis Feeris | pais = {{CUW}} | localisa_na = [[Willemstad]] | luga = [[Veeris]] | adres = | cercania = | funcion_original = kas di plantashi | funcion_actual = | fecha_construccion = ront di 1800 | renova = | restaura = | status_monumento = [[Monumento]] registrá ?? | propietario = | zoom = 13 }} '''Lanthùis Veeris''' ta un [[lanthùis na Kòrsou]], situá den e bario di [[Veeris]], zona nortwest di [[Willemstad]]. E ta un di e lanthùisnan mas bieu na Kòrsou ku ta eksistí ainda. == Historia == Historia di e Plantage Veeris E landhuis a tuma su nòmber di famia Veeris, ku ta e prome doño konosí di e plantagenan Drie Gebroeders i Westerveld. Den di dos mita di siglo 19, e plantagenan aki a fúsioná ku Eendracht pa formá plantage Union, ku eventualmente a bira konosí komo plantage Veeris. No ta kla si e landhuis actual ta originalmente parte di Union, Drie Gebroeders of otro plantage, pero su lokashon ta indiká ku e landhuis ta situá entre e plantagenan historiko Morgenster i Raphael, na banda west di Weg naar Westpunt. ta un kas grandi históriko situá den e bario [[Veeris]], banda oeste di Willemstad, Kòrsou. E bario Veeris mes ta centraé bon entre Hato Airport i e sentro di Willemstad, mas o menos 10 minùt di maneho di e kapital. E kas ta riba un kavel di mas o menos 6.000 m2 di tereno propio. E landhuis mes ta un ejenplo di arkitetura kolonial ku a keda den su estado original. E propiedat ta konsisti di e kas prinsipal, un bijgebouw ku cisterna, un magasina, un edifisio pa bano i ducha, i koralen tradicional. == Edifisio == Kompleho di tereno di kunuku ku edifisio prinsipal i strukturanan adishonal. Edifisio prinsipal: struktura di un piso ku plan di piso rektangular. Dak di gable riba área di núkleo, daknan skerpi riba galerianan. Dos dormitorio na tur dos banda di dak. Gables den forma di embudo ku fronton triangular i gables kurvá paden i pafó na nivel di galeria. Terasa dilanti kompleto i tambe terasa patras kòrtiku. Strukturanan adishonal ta inkluí un tanki di dos piso i un magasina konektá ku tres arko na e edifisio prinsipal.<ref name="Monument">[https://curacaomonuments.org/sites/landhuis-veeris-veeris-z-n-willemstad/ Landhuis Veeris], curacaomonuments.org</ref> E monumento tin balor históriko kultural pa motibu di e kombinashon di gablenan kurvá paden i pafó ku puntanan di gable den forma di embudo ku fronton ta indiká un fase di transishon rònt di 1800. Balor históriko arkitektóniko komo un tereno di kunuku ku galerianan núkleo i rondó di dje, un lay-out típiko di Curaçao, i un sala típiko ku pasashinan arkuá i arkuá. Konhunto i balor históriko kultural pa motibu di e koherensia di tereno di kunuku, terasanan, tanki, magasina, kas di wc, koralnan i kurá ku porta.<ref name="Monument"/> *Deskripshon Arkitetural i Interno Landhuis Veeris ta un edifisio di mas o menos 570 m2.<ref>https://www.huisenaanbod.nl/index.php?p=detail&sLand=Antillen&sProv=&sRegio=&sPlaats=&Koophuur=K&order=&lan=NL&det=i*zo*&loc=ANT::::::;&AdvId=3198157 Lanthuis Veeris], huisenaanbod.nl</ref> Ora bo drenta, bo topa ku un espacio habri ku hopi detallenan autentiko, inkluindo porta i bentana original, yuna zolder amplio dividi na dos kamber grandi, un kuchina, i un bano. E struktura ta ofresé gran potenshal pa restaurashon den su estilo autentiko. *Desaroyo aktual i potenshal Veeris ta desaroyando rápidamente komo un zona industrial i komersial moderno, ku e sentro komersial Sambil serka, ku ta atrahé hopi trafiko humano. E lokashon di Landhuis Veeris lo pone’l den un posishon estratégiko pa diferente uzo: residenshal, komersial, turístiko of kulturel. Según e plan regulativo lokal (Artíkulo 3 di DROV), e terreno tin destino pa: bibuenda, negoshi, detalji, servisio, rekreo, aktividatnan sosial, trafiko, defensa, of preservashon di paisahe i kultura. *Konklushon Landhuis Veeris ta un testigu mudo di e historia agrikultural i sosial di Kòrsou. Ku un renovashon ku ta respetá su karákter original, e kas por bira un punto di referensia pa patrimonio, turismo, of desaroyo sosho-kultural moderno. == Lista di referensia == *Huisenaanbod.nl (anunsi original di bentanan) *Data topografiko lokal i historia di plantage Kòrsou *Informashon general tokante DROV-regulashon. {{Appendix}} -------------- '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashi) situá den parti sùitwest di [[Willemstad]], serka e laguna di [[Piscaderabaai]]. E bario a tuma su nòmber for di plantashi Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a kria bestia. E plantashon mes tabata pertenesé na famia Veeris, un fam di orígen [[Hulanda|hulandes]].<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e tereno di Veeris a wòrdu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan manumisio ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Finalmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisá den distrito di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su meskla di kasnan tradishonal i modernu. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área a kontinua desaroyando komo un bario residensial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashi original. Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kultural afrokurasoleño. {{Appendix}} == Referensia == <references> <ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> <ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> </references> '''Veeris''' ta un bario i un èks-[[kunuku]] (plantashon) lokalisa den parti suroeste di [[Kòrsou]], serka di otro barionan históritiko manera [[Mundu Nobo]] i [[Otrobanda]]. E bario a tuma su nomber for di e plantashon Veeris, ku tabata un di hopi plantashonnan agríkola durante e periodo kolonial.<ref name="arkos">[https://www.archiefnaskorsou.cw Archivo Nashonal Kòrsou – Dokumento di plantashon Veeris]</ref> == Historia == Durante e siglo 18 i 19, e área ku awe ta konosí komo Veeris tabata parte di un plantashon chikí ku tabata produsi produktonan agríkola manera maishi, bonchi, i tambe a tene chukaramentu di bestia. E plantashon mes a pertenesé na famia Veeris, un apelido di orígen hulandés.<ref name="arkos"/> Despues di [[abolishon di sklabitut]] den [[1863]], hopi di e terreno di Veeris a wordu dividí den lotenan mas chikí i a bira un komunidat di famianan libertá ku a krea su propio espasio, agrikultura i bida sosial. Eventualmente, ku e desaroyo urbano di [[Willemstad]], Veeris a kambia di kunuku na bario urbano. == Geografia i tempu moderno == Veeris ta lokalisa den distrit di [[Willemstad]] i ta karakterisá pa su mezcla di kasnan tradicional i moderno. E bario tin kaminda prinsipal ku ta konektá ku otro partinan di e siudat, i e área ta kontinua desaroyando komo un bario residencial trankil. == Kultura i patrimonio == Varios kas di Veeris tin balor patrimonial, i por wak strukturanan di estilo kolonial, kas di kunuku, i algun restonan di e plantashon original.<ref name="monumento">[https://www.monumento.org Fundashon Pro Monumento – Inventario di kas di balor patrimonial]</ref> Tur aña, e komunidat ta selebrá eventonan chikí relashoná ku historia lokal, i Veeris ta konsiderá parte di e herensia kulturnan [[Afro-Korsou|afro-korsou]]. == Mira tambe == * [[Lanthùis na Kòrsou]] [[Kategoria:Kòrsou]] ------------- E Islanan ABC Aruba, Bonaire y Curaçao ta na e rand zuid di e faha di horcan. Nan no ta pafó di e faha di horcan, manera hopi ta considera. Historia ta siña ku mas o ménos un biaha kada 100 aña daño konsiderabel ta wòrdu eksperensiá dor di siklonnan tropikal ku ta pasa riba òf djis sùit di e islanan. Aunke e orkan nivel di eksperensia pa e islanan por wòrdu konsiderá komo hopi chikitu, bon konosí ta e orkan menor kual a pasa net pazuid di Curaçao dia [[23 di september]] [[1877]] causando un daño structural calcula di US$ 2 mion, prinsipalmente pa e sekshon di kosta di Willemstad. Un konvento a wòrdu labá kompletamente (restunan ainda visibel na marea abou), hopi barku a bai pèrdí i por lo ménos 70 persona a hoga. E barometer di mas abou lesamentu na Willemstad a wòrdu opservá pa 15:30 UTC riba 23 di sèptèmber (UTC = ora lokal + kuater ora na Área di Karibe Oriental) ku 995.4 milibar. Un barco nabegando pazuid di Curaçao a reporta un presion mas abao di 988.8 milibar. Riba promedio, un biaha cada cuater aña un ciclon tropical ta sosodé denter di un radio di 150 kilometer, pero mayoria pasando pa nort di e islanan sin causa mal tempo serio. Asta e inmediato efektonan di orkan grandi Hazel, di kua e sentro a pasa mas o ménos 90 kilometer pa nort riba Dia 7 di òktober 1954, ku bientunan máksimo sostené serka di e sentro di 190 km/h, tabata limitá na opservá bientonan maximo di 50 km/h cu rafaga te 90 km/h, y e daño, un estimacion di US$ 350.000,-, a resulta principalmente door di inundacionnan repentino pa motibo di yobida pisa (promedio di 48 ora: Aruba aprox. 250 mm, Bonaire y Curaçao aprox. 125 mm). Saba, St. Eustatius i St. Maarten ta situá denter di e faha di orkan. Kasi tur aña por lo ménos un siklon tropikal ta sosodé denter di un alkanse di 100 miya i riba promedio un biaha kada 4-5 aña orkan kondishonnan ta wòrdu eksperensiá. Referí na Adhunto II - Siklonan tropikal ku ta pasa denter di 100 N.M. di 17.5N, 63.0W te ku 31 di desèmber 2014. E orkannan mas resien ku a kousa daño konsiderabel na e islanan tabata e orkannan Omar (2008), José (1999), Lenny (1999), Georges (1998), Luis (1995), Marilyn (1995), Hugo (1989), Donna (1960) i Dog (1950). Specialmente e daño ocasiona pa horcan Luis tabata extenso. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC), un instansia di Gobièrnu di Kòrsou ku su ofisina i sentro di pronóstiko di wer na Seru Mahuma ta e outoridat responsabel pa e servisio di atvertensia di orkan. Sinembargo ta responsabilidad di Gobierno di cada pais of isla pa mantene y activa un organisashon di preparashon pa kalamidat. Departamentu Meteorológiko Kòrsou (MDC). E sucursal na Aruba a bira Departamento Meteorologico Aruba (DMA) y esun na St. Maarten a haya e nomber di Departamento Meteorologico St. Maarten. MDC lo sigui ta responsabel pa emishon di pronóstikonan di wer rutinario i tambe boletinnan di atvertensia pa Kòrsou i tambe pa Islanan BES (Boneiru, S. Eustatius i Saba). ----------------- ------- == Historia == Imperio Romano por dividí den dos fase prinsipal: * '''Imperio Romano Oksidental''' (27 a.C. – 476 d.C.), ku su kapital na [[Roma]]. * '''Imperio Romano Oriental''' (284 – 1453), ku su kapital na [[Istanbul|Constantinopel]] (ó [[Bizantin]]). E imperio a logra ekspandé su teritorio pa inkluí un gran parti di e mundo konosí durante esaki, ku un sistema di kaminan, lei, i struktura politik ku a influensia Europa i mas allá. Imperio Romano a kontribuí hopi na arkitektura, lei, idioma ([[Latin]]), sistema di gobernashon i relíshon. Na e final di e imperio, [[Cristiandat]] a bira e relíshon ofisial. E imperio a ekspandé pa inkluí gran parti di e mundu konosí e tempu ei, desaroyando sistemanan di kaminda, lei i gobièrnu ku a influensiá Europa i mas leu profundamente. Kultura i Herensia E Imperio Romano a kontribuí signifikantemente na arkitektura, lei, idioma (latin), gobernashon i religion. Den su añanan despues, Kristianismo a bira e religion ofisial. Kaida di e Imperio E Imperio Romano Oksidental a kai na aña 476 di nos era, ora e último emperador, Romulus Augustulus, a ser destituí. E Imperio Romano Oriental (Imperio Bizantino) a sigui te na 1453, ora ku Konstantinopla a wòrdu konkistá pa e Turkonan Otomano. ------------- {{Variante|c}} {{Infobox dignatario| variante = c | nomber completo = Petrus Albertus Kasteel | imagen = Petrus Albertus Kasteel (1942).jpg | sucesion = Di 50° Gobernador di Kolonia Kòrsou | periodo start = [[15 di yüli]] [[1942]] | periodo fin = [[1 di yüli]] [[1948]] | monarkia = [[Wilhelmina di Hulanda|Wilhelmina]] (1898-1948) | antecesor = [[Gielliam Wouters]] | sucesor = Leonard Antoon Hubert Peters |fecha nacemento= |luga nacemento = |fecha fayecimento= |luga fayecimento = |pareha = Marie Kasteel-Baltussen |religion = [[Iglesia Catolico Romano|katóliko]] |yui = 5 <!-- Seccion di informacion profecional --> |ofishi = gobernante, diplomátiko |partido = }} '''Petrus Albertus (Piet) Kasteel''' (☆ [[4 di novèmber]] [[1901]] na [[Zwolle]] - † 13 di desèmber [[2003]] na [[Roma]]) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di gobièrnu kolonial hulandés. E tabata gobernador di [[Kòrsou i Dependensianan|Kolonia Kòrsou]] (Antia Hulandes) for di 1942 te 1948, ku ta inklui Guera Mundial II i un periodo di transishon polítiko di kolonia pa pais Antia Hulandes. == Bida personal == Piet Kasteel a nase den Zwolle, Hulanda, riba 4 di novèmber 1901. Den su bida personal i profesional, e tabata un katóliko dediká ku un gran pashon pa komunidat i notisia. == Periodista i trahadón den ekshilio == Den su hoben aña, Kasteel a traha komo editor parlementario pa e periódico katóliko De Maasbode i komo periodista pa De Tijd. Den 1923, e a fundá e asociashon De Klare Waarheid. Durante Segunda Gèrr Mundial, e a fugi pa Ingalaterra, kaminda e a traha pa e gobièrnu Hulandés den ekshilio na Londen. == Gobernador di Kòrsou i su dependensianan == Kasteel a ser nombra gobernador di Kòrsou i su dependensianan riba 15 di yüli 1942, na un momentu difísil den historia global. E a sustituí Gielliam Johannes Josephus Wouters i a tene e kargo te 4 di ougùstùs 1948. Durante su mandato, e a enfrenta reto di gobernashon militarisa den tempo di guerra, maneho di internashon di estranhero, i tenshon sosial. Tambe, e a guia proseso di inisiante negoshashon pa mas autonomia polítiko pa e teritorio kolonial. == Karrera diplomátiko == Despues di su periodo den Antia Hulandes, Kasteel a sirbi komo embahador di Hulanda na: Chile (1948–1956) Irlanda (1956–1966) Israel (1966) == Rekonesimentu == Piet Kasteel a resibí varios premio internashonal: Medal of Freedom with Silver Palm (Merka) Ridder van de Orde van de Nederlandse Leeuw (Hulanda) Grootkruis van de Pauselijke Orde van Sint-Gregorius de Grote (Vatikano) Commandeur van het Legioen van Eer (Fransia) == Fayesimentu == Piet Kasteel a fayesé na Roma, Italia, riba 13 di desèmber 2003, na edat di 102 aña. == Referensianan == Wikipedia. Piet Kasteel. Find a Grave. Petrus Albertus Kasteel (1901–2003). YouWho. Diplomats – Petrus Kasteel. Petrus Albertus "Piet" Kasteel (Zwolle, 4 di novèmber 1901 – Roma, 13 di desèmber 2003) tabata un periodista, diplomátiko i ofisial di administrashon kolonyal Hulandés. E tabata gobernador di Kòrsou i su dependensianan for di 1942 te 1948, durante Segunda Gèrr Mundial i un periodu di transishon polítiko den e Antia Hulandes. ------------------ -------------- '''Wikipedia na Papiamento: un plataforma di idioma comparti''' '''Wikipedia''' ta un di e proyectonan mas notabel riba e internet: un enciclopedia liber, dirigi pa comunidad y disponibel den diferente idioma. Sinembargo hopi hende no ta realisa cu un version di Wikipedia den un solo idioma por sirbi pa varios variante di e mesun idioma. Por ehempel, e Wikipedia di Ingles ta inclui articulo skirbi tanto den Ingles Britanico como Ingles Mericano. Mescos ta pasa cu e Wikipedia di Hulandes, cu ta skirbi lenguahe Hulandes (papia na Hulanda) como lenguahe Flamenco (papia na Belgica). E modelo bilingual aki ta aplica tambe na Wikipedia di Papiamento, cu ta sirbi e variantenan di Papiamentu y Papiamento. == Indica y respeta e variante di Papiamento/u == Dicon Wikipedia di Papiamento ta un plataforma comparti? E editornan ta encurasha pa indica den cua variante un articulo ta skirbi originalmente, si ta den Papiamento of Papiamentu. Unabes un variante ta scogi pa un articulo, ta wordo considera bon practica pa mantene consistencia y edicion continuo den e mesun variante ey. E uniformidad den lenguahe, en particular e ortografia y vocabulario, ta preserva claridad y evita confusion pa otro lector y editornan. Bo por consulta e documentacion riba Wikipedia di Papiamento pa mas informacion tocante con pa indica e variante di bo escogencia. Mescos cu Wikipedia di Ingles ta acepta tanto "color" como "colour"; pero ta spera consistencia den un mesun articulo. E principio aki ta aplica tambe na e uzo di Papiamento y Papiamentu den nan plataforma comparti. == Cuminsa un otro version di lenguahe riba Wikipedia == Aunke ta practico y comun pa comparti un version di idioma, tambe ta posibel pa propone i desaroya un Wikipedia separa pa un variante specifico di un idioma manera un Wikipedia di Papiamento separa, cu lo ta diferente for di e version comparti cu ta existi awor. Pero, tin cierto criteria cu e Wikimedia Foundation ta exigi pa lansa un edicion nobo di Wikipedia. Esaki ta inclui: * E idioma mester ta reconoci cu un codigo ISO 639. * Mester tin suficiente contribuidonan activo cu ta compromete pa desaroya e version nobo. * E idioma mester tin un localisacion valido den sistema di Wikimedia (traduccion di interface via translatewiki.net). * E comunidad mester demostra actividad continuo den Wikimedia Incubator, e plataforma unda ta test y desaroya edicionnan nobo. Bo por haya e lista completo di rekisito y paso pa propone un edicion nobo di Wikipedia riba Wikimedia Incubator: https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Language_committee/Handbook#Requisites == Contribui na un comunidad bilingual == No ta importa si bo ta skirbi den Papiamento of Papiamentu, contribui na Wikipedia di Papiamento/u ta yuda preserva i promove e idioma den tur su forma. Si bo ta respeta cada variante y colabora entre diferente manera di skirbi, e comunidad di Wikipedia ta sigui construi un fuente di informacion valioso y inclusivo pa tur cu ta papia Papiamento/u den islanan ABC y den mundu henter. ------------------ {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} {{Multiple image| total_width = 340 | align = center | caption_align= center | image2 = Bolletjes.jpg | caption2 = Bolitanan den stoma di un mula | image1 = Bird smuggler.jpg | caption1 = Mula transportando parhanan | image3 = Anus-patron (1205687).jpg | caption3 = Cartucho di ano pa transporta microfilm ilegal | image4 = Smuggling tunnel in Rafah (2009).jpg | caption4 = Tunnel pa contrabanda na [[Gaza]] (2009) }} {{clear}} {{Appendix}} [[Category:Sociedad]] ----------------- == SVGA == Dialuna dia 9 di december Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba (SVGA) a celebra 60 aña di existencia. === historia === Stichting voor Verstandelijk Gehandicapten Aruba a wordo lanta dia 9 di december 1964 dor dimeneer P.Harting, meneer A. de Vries y señora C. van den Berg. Nan a ripara cu tabata hopi necesario pa Aruba tin scol special, pasadianan pa mucha y adulto, centro pa train trabao y cas pa cuido 24/7 pa persona cu un discapacidad intelectual. Nan a traha un plan prome y a cuminsa busca fondonan. Na aña1973 a habri pasadia bibito pin. Scol dun’un man a habri na aña1976.Na aña1979 SVGA a habri un pasadia pa adulto na Brasil mainta y atardi den eedificiodiscoldun’unman. Desde aña 1982 tabatin un psi- cologo na SVGA, aña 1985 a cuminsa un sportleider y na aña1986 nos trahado social, cu te actualidad ta den servicio cerca pa nos, a cuminsa na SVGA. E grupo social pedagogico a forma y na aña1993 a amplia cu un logopedista y dos aña despues cu un di dos psicologo. Desde aña1985 e asina yama “di tres fase” a habri. Esey tabata encera cu Pasadia Bibito Pin a muda pa Piedra Plat 97A y na e mesun tereno a habri Pasadia Briyo di Solo pa adulto y Centro Man na Obra cu ta un centro pa train diferente trabao pa adulto. A habri tambe un gymzaal riba e tereno pa por duna atencion na movecion pa e clientenan. Na aña 1988 a realisa Cas Sjabururi unda adultonan vulnerabel por a cuminsa biba y haya cuido necesario mientras den dia ta bishita Pasadia Briyo di Solo o Centro Man na Obra. Na aña 2003 SVGA a habri dos apar- tamento riba e tereno di Cas Sjabururipahabitantenanmas independiente cuminsa train pa biba riba nan mes. Hunto cu FCCA a logra na aña 2008 pa habri e oportunidad pa algun persona bay biba cu guia riba nan mes den e bario di Jaburibari. Naaña2019apasaeguiadie habitantenan over pa Fundacion Biba Bou Guia. Na aña 2020 Cas Blenchi a habri den cuadro di e “Sociaal Crisis Plan Aruba”. Esaki ta duna oportunidad pa brinda un cas pa muchanan y hoben cu temporalmente no por ta cerca nan mayornan. Hunto cu Stichting Ambiente Feliz a habri na aña 2021 un Pasadia pa mucha cu discapacidad mul- tiple na Centro di Cuido na San Nicolas. Na e momento aki nos ta duna enseñansa, guia y/o cuido na mas o menos 250 cliente o alumno diariamente.<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241212.pdf SVGA ta celebra 60 aña di existencia!], Bon Dia Aruba (12 di december 2024)</ref> ----------------------- == Shoco == De Arubaanse holenuil a laga den holen op de grond na bieden a topa cu cactusbegroeiing en droog bos. [[Afbeelding:Athene cunicularia arubensis.jpeg|thumb|175px|links|Hol van de shoco nabij Alto Vista]] Als de shoco geen kuil nos finden, graaft ze self een kuil in zachhe grond. Pasobra un groot di e nivelnan di nivelnan di e subsorto aki ainda ta na fin, palabranan di e poblashon ta bini ku e beschrechtde gebied di [[Nationaal park Arikok]] a wòrdu konkluí. E shoco ta un wezen di als bereigd sorteá den genia genétiko. Tera Cora, e zona patras di campo di golf di Tierra del Sol, algun biaha tabata un zona di biodiversidad halto y tambe tabata un di e luga- nan di reproduccion mas im- portante pa Burrowing Owl (Athene cunicularia aruben- sis) localmente yama “Sho- co.”<ref>https://www.cspnv.com/pdf/bon-dia-aruba-20241005.pdf Shoconan ta confrontando temponan dificil y mester di fondonan pa proyecto di preservacion], NoticiaCla (5 di october 2024)</ref> {{Appendix}} -------------- {{Variante|c}} {{Infobox persona | variante = a | nomber = Nigel Maduro | ofishi = activista }} '''Nigel Maduro''' ta un activista ambiental y climatico di Aruba.<ref>https://solodipueblo.com/nigel-maduro-tin-anuncio-pa-dia-26-di-september-anuncio-ta-sigui-riba-un-ana-di-protesta-y-caida-di-gobierno/], Solodipueblo (16 di september 2024)</ref> activista defensor di tera, cientifico den sostenibilidad y tambe representante hoben di Aruba National Trust, Nigel Maduro Nigel Maduro ta Caquetío Indígena di Aruba, un aktivista ambiental intersekshonal, un sientífiko di sostenibilidat, i un artista multidisiplinario. Nigel tin eksperensia trahando den e sektor ambiental sin fin di lucro (Greenpeace Aotearoa), e sektor di sostenibilidat korporativo, i asta tabata un planifikadó stratégiko di sostenibilidat pa un kunuku di agro-ekologia. E ta notoriamente conoci pa lanta un movecion socio-ambiental na Aruba dor di wordo deteni pa graffiti “No More Hotels” y “Land Back” tur rond di e isla. Desde e tempu ei el a organisá múltiple protesta disruptivo durante protokòlnan i diskursonan gubernamental. Nigel tin komo meta pa kambio sistemátiko den e industria di hotèl i turismo di Aruba, tur miéntras e ta yuda ku proyektonan di konsulta di desaroyo sostenibel i ta duna sosten i asistensia na movementunan di base.<ref>[https://dezwijger.nl/programma/roots-resilience-caribbean-perspectives-on-climate-change Roots resilience: Caribbean Perspectives on climate change], dezwijger.nl</ref> {{Appendix}} Nigel ta ampliamente rekonosé pa su protestanan di akshon direkto. Un di su actonan mas notabel tabata graffiti “No More Hotels” y “Land Back” riba areanan turistico den henter Aruba—un acto cu a lanta un debate local significativo tocante desaroyo di turismo insostenibel y perdida di tereno. E protesta aki no solamente a konsientisá riba asuntunan ambiental i kultural pero tambe a bira un katalisadó pa kompromiso mas amplio di komunidat a traves di manifestashonnan pasífiko i protestanan di “Beach Party” ku ta kombiná tayernan di sostenibilidat ku presentashonnan públiko kreativo. Master Science den Liderato Estratégiko: Nigel a haña un Master di Science den Liderato Estratégiko. E formashon akademiko aki a duna dje un marco robusto pa enfrenta desafionan kompleho di sostenibilidat, pa kombiná siensia ku aktivismo, i pa impulsa kambio sistémiko den polítika i industria. Trabao Profesional i Karrera Aktivismo Ambiental i di Klima: Akshon Directo i Protesanan: Nigel a gana atenshon largu ku su inisiativa di akshon directo den Aruba. Notablemente, e a hasi grafiti ku slogan “No More Hotels” i “Land Back”, ku a pone enfoke riba e keshonan di desaroyo insostenibel i e perde di tereno pa e Pueblo Indígena. Organisashon di Komunidat: El ta un e figura importante den organisá demostrashonnan pasífikamente i eventonan di komunidat, manera e “Beach Party” protesanan, ku ta combiná e partisipashon públiko ku edukashon ambiental. Esakinan ta yuda pa mustrá e impakto di e desaroyo excesivo i pa uni e komunidat riba prátikanan sostenibel. Siensia di Sostenibilidat i Konsultoria: Nigel a krea su karrera como un siensia di sostenibilidat, spesialisa den kambio di klima, konservashon di biodiversidat, i drechtenan di e Pueblo Indígena. Su trabao a inkluí rolnan tanto den sektornan di organisashon sin ganansa como den sektornan korporativo, kaminda el a kontribuí pa planifikashon estratégico di sostenibilidat, manera pa asisti den praktikannan agro-ekológiko i proyektonan di konservashon ku ta basa riba e komunidat. Representashon Internashonal: Reconosí pa su liderato, Nigel a wordu selekshoná pa e Caribbean Climate Justice Leaders Academy pa representá Aruba na plataforma global manera COP29. Su rol internashonal ta demostrá su influencia i su kompromiso pa duna bocho na e preocupashonnan di su komunidat den diskushonnan global riba klima. Arte Multidisiplinario A mas ku su aktivismo i siensia, Nigel ta ekspresá su perspektivanan a través di su arte. Su trabao creativo ta kompletá su aktivismo, duna un narrashon visual pa e asuntunan ambiental i sosial cu Aruba ta enfrenta. Nigel Maduro, ku su kombina di formación akademiko riguroso, aktivismo “hands-on”, i ekspreshon creativo, ta un forsa dinamiko den e lucha pa sostenibilidat ambiental i drechtenan di e Pueblo Indígena den Aruba i den e región di Caribe. {{Appendix}} ------------ {{Variante|a}} {{Databox}} '''Nepotismo''' ([[latin]]: ‘nepos’, nietu; desendiente; primo) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan altu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. nl.wiki:Nepotismo (< latin ‘nepos’, nietu; desendiente; primu) ta den un sentido mas amplio e faboresé, dor di outoridatnan òf kompanianan, di miembronan di famia òf amigunan, dor di nombra nan na posishonnan haltu òf dor di duna nan asignashonnan. Nepotismo tambe por tuma e forma di patronahe. Nepotismo òf kronismo ta un forma di korupshon. Den un sentido mas smal, e ta trata di faboresé parientenan, komo un forma di faboritismo. Un proverbio hulandes ku originalmente ta relashoná ku esaki ta bisa: “E bloed kruipt woer ‘t neet kin goon”, kier men ku nepotismo ta tuma lugá skondí (kruip of kröp) en bes di abiertamente (drechi). Sanger ta wòrdu usá einan komo un término bieu pa parentesko. Efektonan Ta probabel ku kasi ningun organisashon ta liber di nepotismo. Ta tipikamente humano pa (kier) duna un bentaha òf nombramentu na un persona di mesun pensamentu, òf por lo ménos un hende ku un konosé. Esaki lo ta apliká mas fuerte si ta nesesario di koperashon a largu plaso. I niun hende lo ke nombra un hende boluntariamente òf otorgá un trabou si e ta odia e otro persona ei. Sinembargo, nepotismo por bira indeseabel ora e tuma proporshonnan muchu grandi, ku otro palabra: ora un hende laga e laso di famia òf amistat pisa mas pisá ku e rekisitonan di kompetensia di e nombramentu òf asignashon. Esaki ta reflehá ora un hende ta wòrdu nombrá na un puesto òf risibí un nombramentu òf supsidio miéntras ku e no ta kumpli ku e rekisitonan, ta relativamente yòn òf sin eksperensia, òf ora e nombramentu aki ta na kosto di (inkluso) kandidatonan mihó kalifiká. Kualke krítika ta wòrdu ignorá òf ta kondusí na un kontesta fuerte di e organisashon. Nepotismo por ta un forma di patronahe, kaminda e patron ta yuda e kliente den su karera. E servisio por ta resiproko tambe riba un base informal di ‘quid pro quo’: si bo laba mi lomba, lo mi laba esun di bo. Al fin i al kabo, un bono ta wòrdu kreá a base di kua e benefisiario por spera ku e benefisiario hasi algu a kambio. Por ehèmpel, A, kende su kompania di bion dòler ta un kliente di un firma di kontabilidat, por pone preshon riba e firma ei pa nombra B komo partner. E ora ei A lo spera ku B no ta hasi muchu alboroto tokante firmamentu di kuenta anual, asta si nan por ta dudoso. Nepotismo eventualmente por kondusí na un redukshon di kalidat, pasobra e personanan nombrá no tin òf no tin sufisiente e kalidatnan rekerí pa e funshon. E efectonan negativo di esaki por wordo absorba te cierto grado door di empleadonan experencia, pero esaki tambe tin su limitenan y ta depende tambe di e boluntad di e personanan ey pa haci trabou pa cual nan no ta haya credito. E ta kondusí tambe na peliger moral, ora e persona sa ku tin un patron ku lo proteh’é di krítika di otronan. Hende sa ku nan por keda sinta di tur manera, loke na su turno por ta un insentivo pa sigui polítikanan mas riesgoso. E por kita tambe e insentivo pa hasi e trabou bon na promé lugá. Finalmente, nepotismo por kondusí na pèrdida di konfiansa bou di e públiko òf empleadonan di un kompania, loke por kondusí na intrankilidat. Al fin i al kabo, esnan mihó kalifiká no ta mira nan esfuersonan rekompensá, de echo, otronan ta kaba ta mustra nan plumanan. Pa un empresa e por kondusí na un redukshon den e boluntat pa hasi un esfuerso i un èksodo di mihó trahadó i kliente, pa paisnan na un boluntat redusí pa obedesé gobièrnu òf paga belasting, i emigrashon di trahadónan kualifiká en partikular. A largu plaso, nepotismo por destruí un organisashon òf pais. ==Formanan di nepotismo== En prinsipio, nepotismo por hunga un ròl den kualke bentaha, pero normalmente e ta konserní e siguiente situashonnan: * Sita * Suseshonnan * Premionan di supsidio; * Fiansa * Promoshonnan (dentro di kompanianan i organisashonnan) * Otorgashon di pedido, konseshon, pèrmit i kontrakt; * Sera wowo pa erornan di un hende, soportá largu den sanshonnan atministrativo i penal; * Sosten públiko òf sekreto durante elekshon. Ta difísil pa imaginá nepotismo den posishonnan elekto, pero e por sosodé einan tambe (hopi bia indirektamente). Al fin i al kabo, elekshonnan por wòrdu manipulá dor di, por ehèmpel, indusí kandidatonan kontrali pa retirá, ekspresá públikamente sosten na un kandidato partikular, duna sosten finansiero na e kandidato òf influensiá medionan di komunikashon di manera ku nan ta ekspresá solamente puntonan di bista positivo tokante e kandidato. Den sierto paisnan, fraude di votashon direkto òf intimidashon di votadónan tambe ta posibel. Nepotismo tambe ta posibel denter di organisashonnan privá. Por ehèmpel, un direktor (senior) por ke otorgá e nombramentu òf kontrato na un miembro di famia òf amigu, òf por wòrdu poné bou di preshon di pafó. E preshon ei hopi bia ta bini di un hende ku un medio di poder i por, por ehèmpel ------------------------------- == Cinema na Aruba == (Oranjestad)—During the span of over 100 years, Aruba only saw five '''open air movie theatres'''. Now practically obsolete on the island, these theaters were once frequently visited by locals and migrants in the 20th century. The first open air theater was constructed in 1920 and was commissioned by Shon Eduard (Eddy) de Veer. This theater was located at the Hotel Colombia in Oranjestad, which is now where the Aruban census office is located. The theater was simple; it only consisted of a screen, and visitors had to bring their own chairs to enjoy the popular silent movies of the time. American migrants who worked in the refinery and lived in the Lago Colony in Sero Colorado also had their piece of the pie with their Open air Theatre, which formed part of the Esso Club, also known as the Pan-Am Club. It was at this theater that “Talkies” were first streamed, movies with sound. This theater mostly streamed American blockbusters for the American expats, this way making sure that these migrant were not missing out on entertainment from their home land. In the 1950’s and 60’s, Savaneta saw their own open air theater, located in front of the Marinier’s Kazerne (Marine Barracks). This theater was mostly visited by the neighboring marines, who didn’t have much entertainment other than movies at that time. The last and most recent open air theater was constructed in the form of a drive-in theater. A popular American concept, the Drive Inn located in Balashi was a hot spot for teenagers, who had the habit of cramming all their friends in one car to go see the movies. For this phenomenon there was a separate price that you had to pay called the “car crash”. This theater closed around 2012, but was re-opened during the pandemic in July 2020, where movies were streamed on a gigantic screen set up in front of stacked containers. However, this nostalgic form of entertainment did not last very long as it was closed again only a year or two later. Nowadays you can still see the stacked containers when you drive near the bridge in Balashi.<ref>“De kolibrie op de rots en meer over de geschiedenis van Aruba” by Evert Bongers. </ref> ------------------------- Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten {{Databox}} '''Matrimonio di mesun sexo''' no ta wordo ehecuta na Aruba, Curaçao, of Sint Maarten, cu ta paisnan constituyente di Reino Hulandes. E islanan tabata obligá despues di vários sentensia di korte pa registrá kualke matrimonio (inkluso matrimonio di mesun sekso) registrá den Reino, pero esaki ta konsiderá prinsipalmente derechonan di residensia, i nan no mester duna matrimonionan di mesun sekso e mesun efekto hurídiko ku sekso opuesto matrimonionan.[1] Matrimonio den e teritorio Oropeo di Hulanda, meskos ku den e munisipionan Karibense di Boneiru, Sint Eustatius i Saba,[2] ta habrí pa kualke dos persona sin importá sekso. Aruba a reconoce sociedadnan registra cu ta brinda casi tur e derechonan y beneficionan di matrimonio desde september 2021. E mesun luna ey, un corte mas abao na Curaçao a dicta cu stroba parehanan di mesun sexo di casa ta viola e disposicionnan di igualdad di Constitucion di Curaçao, pero a laga e desishon di si mester legalisá matrimonio di mesun sekso te na Parlamento di Curaçao.[3] Na december 2022, Corte Conhunto di Husticia di Aruba, Curaçao, Sint Maarten, y di Bonaire, Sint Eustatius y Saba a dicta cu e prohibicion di matrimonio di mesun sexo di Aruba y Curaçao tabata inconstitucional. E òrdu di korte tabata programá pa drenta na vigor dia 7 di mart 2023 si no a apela esaki na Korte Supremo di Hulanda; sinembargo e gobiernonan di tanto Curaçao como Aruba ---------------------------------------- {{Databox}} Un '''estado di derecho''' ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Rechtsstaat (aleman: [ˈʁɛçt͡sˌʃtaːt] ⓘ; lit. “estado di lei”; “estado hurídiko”) ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan. Un Rechtsstaat ta un estado konstitushonal den kua e ehersisio di poder gubernamental ta limitá pa lei.[1] E ta estrechamente relashoná ku “konstitushonalismo” ku hopi bia ta mará na e konsepto Anglo-Merikano di estado di derecho, pero ta diferensiá di dje den enfatisá tambe loke ta hustu (p.e., un konsepto di korekto moral basá riba étika, rashonalidat, lei, lei natural, religion, òf igualdat). Pues e ta lo kontrario di Obrigkeitsstaat (aleman: [ˈoːbʁɪçkaɪ̯t͡sʃtaːt] ⓘ) òf Nichtrechtsstaat (un estado basá riba e uso arbitrario di poder),[2] i di Unrechtsstaat (un no-Rechtsstaat ku e kapasidat pa bira unu despues di un periodo di desaroyo históriko).[3] Den un Rechtsstaat, e poder di estado ta limitá pa asina protehá siudadanonan di e ehersisio arbitrario di outoridat. E siudadanonan ta kompartí libertatnan sivil basá legalmente i por usa e kortenan. Den pensamentu hurídiko kontinental di Europa, e Rechtsstaat ta wòrdu kontrastá ku tantu e estado polisial komo e État légal.[4] {{Appendix}} -------------------------------------- '''Polítika''' ta e manera cu e conflictonan di interes di grupo y individuonan ta wordo expresa den un sociedad - generalmente a base di negociacionnan - na e varios nivel administrativo y sosial. Unda e liña di division ta core entre lo politico y lo etico y social ta un pregunta tocante cua tin hopi diferencia di opinion. Mayoria di erudito ta reconoce cu mester tin cierto potencial pa e uso di poder òf violensia pa un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko — disidí un konflikto polítiko por lo general ta enserá un kambio di poder di un grupo òf persona pa otro. Un otro definicion ta cu politica ta inclui e sèt di aktividanan relaciona cu tumamento di desicion di grupo of otro formanan di relacionnan di poder entre individuo, manera e distribucion di recursonan of status social. Un hende ku ta ocupa un funcion of posicion den [[Polítika|politica]] ta wordo yama un politico. Politisacion ta komvertí un tema esencial; no-politico den un asunto politico pa asina provoca un discusion politico tocante di dje. [[Category:Polítika]] ---------------------------------------- * gabinete di minoria --------------------------------------- '''Hefe di estado''' ta ---------------------------- *gabinete (politica) * izquierdista * pais * eleccion --------------- ----------------------- == Miembro i elekshon == Parlamento Oropeo a wòrdu fundá na 1952; su kompetensianan a wòrdu ampliá varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan pa miembronan di parlamento (MEP); promé ku esei e miembronan tabata bini for di kada estado-miembro di Union Oropeo. E parlamento tin 705 miembro, ku mester oumentá na 720 despues di e elekshonnan oropeo dia [[6 di yüni]] [[2024]]. E ta representa e di dos electorado democratico mas grandi na mundu (despues di Parlamento di India), ku un electorado di 375 mion votadó eligibel na 2009.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/07/AR2009060702402.html |title=Conservatives Post Gains In European Elections |author1=Brand, Constant |author2=Wielaard, Robert |agency=Associated Press |newspaper=The Washington Post |date=8 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref>{{cite news |author=Ian Traynor |url=https://www.theguardian.com/politics/2009/jun/07/eu-elections-social-democrats |title=Misery for social democrats as voters take a turn to the right |work=The Guardian |location=UK |date=7 June 2009 |access-date=17 August 2010}}</ref><ref name="18 new MEPs take their seats">{{cite web |url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |title=18 new MEPs take their seats |publisher=European Parliament |date=10 January 2012 |access-date=14 February 2012 |archive-date=11 May 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511172955/http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/content/20120103MUN34829/html/18-new-MEPs-take-their-seats |url-status=dead }}</ref> Kada un di e 27 estado-miembro di EU tin un kantidat fiho di asiento parlamentario, ku ta dependé di e kantidat di habitante. Esaki ta varia for di 6 asiento pa [[Malta]] te na 96 pa [[Alemania]]. For di 1 di febrüari 2020 [[Hulanda]] tin derecho riba 29 di e 705 asiento i pa e termino 2024-2029 esaki lo oumenta pa 31 asiento. Siudadanonan hulandes di [[Reino Hulandes]], irespekto unda nan ta residensiá, tin derecho di voto pa parlamento oropeo; pa residentenan di [[Karibe Hulandes]] esaki a bai na vigor desde aña 2009. E miembronan di parlamento oropeo ta wòrdu eligí kada sinko aña mediante elekshon general direkto i sekreto. Sinembargo, te ku 2019 e partisipashon a baha na kada turno di votashon, for di 65% na 1979 te cu 50% na 2009, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan. For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di parlamento oropeo. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] The Parliament is composed of 705 members (MEPs), due to rise to 720 after the June 2024 European elections. It represents the second-largest democratic electorate in the world (after the Parliament of India), with an electorate of 375 million eligible voters in 2009.[2][3][4] en.wiki:E parlamento ta konstituí pa 720 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Parlament Oropeo a wordu funda na 1952; su kompetensianan a wordu amplia varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan general direkto i sekreto ku ta tuma luga kada sinku ana, promé ku esei e miembronan di parlamento tabata bini for di kada pais. E parlamento ta konstituí pa 751 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Pasobra e MEPnan ta bin di diferente pais, nan ta papia diferente idioma (24 na 2013) den Parlamento. Nan tin un derecho protehá riba e promé idioma (multilingüismo), i Parlamento mester di hopi intérprete. Diferente di otro gruponan internacional di politico, MEP no ta sinta den grupo di pais, pero nan ta sinta banda di personanan ku ta komparti nan ideanan. E dos gruponan mas grandi ta e "Partido Popular Oropeo-Demokratanan Oropeo" i e "Partido di e Sosialistanan Oropeo". Pero e gruponan aki ta traha huntu pa yega na un akuerdo, p'esei nan no ta bringa pa traha un lei si e otro grupo no ta gusta dje. De parlementsleden organiseren zich in fracties i; op basis van een gemeenschappelijke politieke overtuiging en niet op basis van hun land van herkomst. Momenteel zijn er in het Europees Parlement zeven fracties en een aantal 'niet-ingeschreven' leden. De fracties komen voort uit meer dan honderd nationale politieke partijen. E miembronan di Parlamento Europeo ta wordo eligi cada cinco aña via eleccion general. Sinembargo, te cu 2019 e participacion a baha na cada turno di votacion, for di 65% na 1979 te cu 43% na e eleccionnan di 2009. Durante e último elekshonnan Europeo di mei 2019 e partisipashon tabata di 50%, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan.[1] 2] For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di Parlamento. Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Alle 27 lidstaten hebben afhankelijk van het inwonersaantal een vast aantal zetels. Dit loopt uiteen van 6 zetels voor Malta tot 96 voor Duitsland. == Reino Hulandes == In de zittingsperiode van 2 juli 2019 tot en met 2024 waren 33 personen afgevaardigden van Nederland in het Europees Parlement. Nederland had aanvankelijk 26 zetels na de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019. === Karibe Hulandes === Dit wetsvoorstel breidt in de Kieswet het kiesrecht voor de leden van het Europees Parlement uit tot alle Nederlanders die op de Nederlandse Antillen en Aruba wonen. Aanleiding voor deze wijziging zijn uitspraken van de Raad van State (200404446/1b en 200404450/1b) en het Europese Hof van Justitie (C-300/04) waarin zij stellen dat er mag geen onderscheid mag zijn tussen Nederlanders buiten Europa die nu Europees kiesrecht hebben en Nederlanders in Aruba en de Antillen die dat nu niet hebben. De regel dat Arubanen en Antillianen alleen kunnen stemmen voor het Europees Parlement als zij ooit tien jaar in Nederland hebben gewoond komt te vervallen. Bij de verkiezingen van 2009 konden kiesgerechtigden in Aruba en de Nederlandse Antillen voor het eerst stemmen voor het Europees Parlement. Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009.[23] De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%, aanzienlijk hoger dan de opkomst van 36,8% onder Nederlanders in Nederland.[24] Men bedenke daarbij echter wel dat het totaal aantal inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen in 2009 rond de 330.000 lag,[25] en dat dus maar een klein percentage de moeite heeft genomen zich te laten registreren als kiesgerechtigde. {{Appendix}} [[:Category:Oropa]] [[:Category:Politika]] ---------------------------- * Muhe * Constitucion * Globalisashon * Progaganda * Cancion ---------------------------- '''Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel''' (☆ [[28 di yanüari]] [[1916]] na [[Kòrsou]] - † [[23 di sèptèmber]] [[2007]] na Kòrsou) tabata un lingwista di [[Kòrsou]] i luchadó di resistensia na [[Hulanda]] durante di [[Di Dos Guera Mundial|Segundo Guera Mundial]]. == Biografia == Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di [[Gerald Sprockel|Cor Sprockel]] i sobrino di [[John Horris Sprockel]], ambos politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na [[Tilburg]]??. Na 1940 el a graduá pa MO-A [[ingles]].<ref name="AD">{{citeer web|url=http://www.norberthendrikse.nl/sprockel.pdf|titel=Tirso Sprockel als verzetsstrijder|werk=[[Antilliaans Dagblad]]|auteur=Hendrikse, Solange|datum=2020-10-24|bezochtdatum=2024-04-25}}</ref> E guera na Hulanda ta strob'é pa bolbe su isla natal; na 1942 e ta kasa ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg i ta kuminsa un famia. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Na Hulanda su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, den sus aktividatnan di resistensia el a traha huntu ku dos studiante [[Antias Hulandes|antiano]]: [[Boy Ecury]] i [[Delfincio Navarro]]. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via [[Spaña]] pa [[Inglatera]]. Na 1945 Sprockel ta regresa Korsou i ta bira dosente na Thomas College. Despues di a okupá varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di [[Antias Hulandes]].<ref name="AD"/> E tabatin tambe lasonan estrecho ku diferente fundashon una e tabata forma parti i e direktiva; manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking ([[Sticusa]]). Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997). Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel". == Honor == Durante su bida Sprockel a risibí varios kondekorashon: Kabayero den [[Orden di Leon Hulandes]] (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di verkennerij. explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na [[University of Curaçao|Universidat di Antia Hulandes]] pa su dedikashon na [[Papiamentu]]. ==Literatuur== * Tirso Sprockel - ''De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw'', essay 1999 ==Externe link== * [http://www.papiamentu.nl Mede door Sprockel opgezette site over het Papiamentu] {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Sprockel, Tirso}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Kòrsou]] [[:Category:Papiamentista]] * Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd. De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.<ref>Sportveld Janwé krijgt nam ”Tirso Sprockel”. "Amigoe". Curaçao, 10-09-1985, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643391:mpeg21:p007</ref> * algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990 * president college curatoren UNA - 1979 * Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die deze kerlijke erkenning kreeg in 1988.<ref>TIRSO SPROCKEL: NAMENS PROCESSIE AANVAARD Voor eerst Antilliaan onderscheiden met Sylvester orde Mgr. Ellis: met talenten door Sprockel gewoekerd. "Amigoe". Curaçao, 16-06-1988, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642163:mpeg21:p011</ref> -------------------- Te bewerken naar Papiaments: * [[Lijst van scholen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen op Aruba]] * [[Lijst van politieke partijen in de Nederlandse Antillen]] * [[Lijst van ministers van Economische Zaken van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Economische Ontwikkeling]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Aruba]] * [[Lijst van ministers van Financiën van Sint Maarten]] * [[Lijst van ministers van Justitie van Aruba]] * [[Lijst van Curaçaose ministers van Justitie]] * '''ABBA''' Amateur Baseball Bond Aruba ([[:it:Federazione di baseball di Aruba|it]]) * '''CBF''' Curacao Baseball Federation ([[:it:Federazione di baseball di Curaçao|it]]) ------------------------ == Preparacion Bandera di Aruba== Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976; A DICIDI: ----------- == Gabinete Mercelina == Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta [[Luc Mercelina]] (URSM). [[Veronica Webster]] (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i [[Grisha Heyliger-Marten]] (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon. [[Marinka Gumbs]] (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, [[Raeyhon Peterson]] (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, [[Christophe Emmanuel]] (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia. [[Patrice Gumbs]] (PFP) i [[Gracita Arrindell]] (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten. --------------------- {{Databox}} '''Parlamento di e teritorio Kòrsou''', ofisialmente ''Staten van het gebiedsdeel Curaçao'' i abreviá ''Staten van Curaçao'') tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla [[Kòrsou]], [[Aruba]], [[Boneiru]], [[Sint Maarten]], [[Sint Eustatius]] i [[Saba]]. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e [[Konseho Kolonial]] i predesesor di [[Parlamento di Antias Hulandes]]. == Nomber == Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di [[Reino Hulandes]]. Asina, e aña ei e nòmber [[Kòrsou i Dependensianan]] a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou. == Konstelashon == Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan. == Repartishon di asiento == Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i [[Islariba]]. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. == Elekshon == Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13] E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente: {| class="wikitable" style="text-align:left;" !colspan=1 rowspan=2 style="color: gray"|&nbsp;Miembro !colspan=4 style="color: gray"|&nbsp;Periodo parlamentario 1938-1942 |- ! rowspan="1" style="color: gray"|&nbsp;Repartishon ! style="color: gray"|&nbsp;Nòmber ! style="color: gray"|&nbsp;Partido ! style="color: gray"|&nbsp;Remarke |- | rowspan="10" style="color: gray"| Elegí | rowspan="6" |Curacao | [[Moises Frumencio da Costa Gomez|Moises da Costa Gomez]]|| rowspan="3" |CKP || |- | Ernesto Cecilio Martijn || |- | Adolphe Desertine || |- | J. Capriles || rowspan="2"|lijst Capriles-Rustige || |- | J. Rustige || |- | Willy Maal ||lijst Jonckheer-<br/ >Suarez-Maal || |- | rowspan="2"| Aruba | Jacobo Arends || rowspan="2"|Katholieke partij Aruba || |- | Jean M. de Cuba || |- | rowspan="1"| Bonaire | John de Jongh || CKP || |- | rowspan="1"| Bovenwinden | W.R. Plantz || || |- | rowspan="5" style="color: gray"| Benoemd | rowspan="5" |Curacao | [[John Sprockel]]* || || benoemd statenvoorzitter |- | Isaac Capriles || || |- | Salomon Alfred Senior || || |- | Carel Nicolaas („Cai") Winkel* || || |- | Ph. Bichon van IJsselmonde* || ||na 1940 remplasa pa F. Vromans. |- |} *) oudlid Koloniale Raad {{Appendix}} [[:Category:Karibe Hulandes]] ---------------------------------------------- {{Variante|a}} {{Databox}} {{Infobox person | name = Anouk Balentina | image = | caption = | term = | monarch = | predecessor = | birth_date = [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] | occupation = hurista, activista y ambientalista | party = }} '''Anouk Balentina''' (☆n. [[1 di desèmber|1 di december]] [[1979]] na [[Aruba]]) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista [[Aruba]]no. == Bida == Anouk Balentina a nase i lanta den bario di [[Parkietenbos]].<ref>[https://dossierkoninkrijksrelaties.nl/2023/01/30/open-brief-aan-de-koning/ Open brief aan de Koning]. Dossierkoninrijksrelaties.nl (30 di januari 2023)</ref> Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos.<ref>http://magazine.xclusivomagazine.com/2002-april-magazine-aruba#!entrevista-anouk-balentina-457</ref> Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente.<ref>[https://awemainta.com/wp-content/uploads/2022/07/awe1907.pdf Caso incinerator Parkietenbos: ciudadano ta bolbe gana caso contra gobierno], Awemainta (19 di juli 2022)</ref> Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020 ---------------------- https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf * Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal * Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho" * Template:Página Prinsipal Articulo destaca ------------- {{Databox}} {{Variante|a}} {{Databox}} '''Dr. Horacio E. Oduber Hospital''' (HOH) ta un [[hospital]] general di tamaño mediano na [[Aruba]]. E ta situa nortwest di e [[kapital|capital]] [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa [[Arend Petroleum Maatschappij]]. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia [[5 di mart]] [[1977]] den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di [[Hulanda]].<ref>{{Citeer nieuws|url=https://delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:010639094:mpeg21:a0065|titel=Gedeputeerde Leo bedankt Nederland en bisdom. Ziekenhuis onder zware politiebewaking geopend|werk=[[Amigoe]]|datum=1977-03-07|bezochtdatum=2024-02-22}}</ref> Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion ''Stichting Ziekenverpleging Aruba''.<ref>[https://www.arubahospital.com/about-hoh/board-of-directors/ Board of Directors], Website oficial HOH</ref> HOH ta afilia na ''[[Dutch Caribbean Hospital Alliance]] (DCHA)'', un organisacion cooperativo di hospitalnan den [[Karibe Hulandes|Caribe Hulandes]].<ref>{{nl}}[https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/02/10/oprichting-ziekenhuiscooperatie-dutch-caribbean-hospital-alliance-een-feit Oprichting ziekenhuiscoöperatie “Dutch Caribbean Hospital Alliance” een feit], Rijksoverheid (10 di februari 2021)</ref> == Historia == Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat.<ref name="Ancho">{{Citeer web|url=http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|titel=Historische figuren: Horacio Oduber|werk=Historiadiaruba.aw|datum= |bezochtdatum=1 mei 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230802180232/http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=56&Itemid=65|archiefdatum=2023-08-02}}</ref> E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas.<ref name="Ancho"/> E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia. Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920. [[File:BNA-DIG-HARTOG-CAHA-001-014-008.jpg|thumb|left|Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)]] [[File:Voormalig ziekenhuis San Pedro de Verona.jpg|thumb|220x220px|left|Entrada di San Pedro de Verona]]Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di [[Lago Oil & Transport Company|Lago]] na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.<ref>{{nl}}[http://www.skipr.nl/actueel/id2829-vumc-versterkt-band-met-arubaans-ziekenhuis.html VUmc versterkt band met Arubaans ziekenhuis], 4 di december 2009</ref> Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso.<ref>[http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/news/latest-news/2064-renovatie-en-nieuwbouwplannen-van-het-horacio-oduber-hospitaal-hoh Renovatie- en nieuwbouwplannen van het Horacio Oduber Hospitaal (HOH)]</ref> Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022. == Servicionan == Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar. E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.<ref>[https://www.overheid.aw/informacion-tocante-servicio/cuido-y-salud-sub-topics_47801/item/hospital-dr-horacio-oduber-hoh_41386.html Hospital Dr. Horacio Oduber (HOH)], Gobierno di Aruba website oficial</ref> Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di [[Boneiru|Bonaire]] y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di [[Kòrsou|Corsou]] pa Aruba. == Galeria == <gallery widths="200" heights="200"> Oduber Hospital 21 30 49 855000.jpeg|Compleho di Horacio Oduber Hospital Oduber Hospital 21 30 42 124000.jpeg|Entrada principal di e hospital Oduber Hospital 21 31 33 124000.jpeg|Fachada di edificio B </gallery> --------------------- Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022. Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia. Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY. ------------------- '''E Konstitushon di Sint Maarten''' (na [[ingles]]: Constitution of Sint Maarten; [[hulandes]]: '''Staatsregeling van Curaçao''') ta e areglo legal konstituyente di pais [[Sint Maarten]], ku ta forma parti di [[Reino Hulandes]]. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan == Historia == E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e [[Konseho Insular]] dia 21 di yüli 2010.[1] 1] E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes. E konstitushon a drenta na vigor dia [[10 di òktober]] [[2010]], ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá. == Contenido === E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan: Tereno i unidat * Derecho Fundamental * Gobièrnu i e minister mandatario E Estadonan * Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente * Lejislashon i gobernashon * Hustisia, Ministerio Públiko i Polis Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal. E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente: * Capitulo I - Derecho Fundamental * Capitulo II - Gobierno * Capitulo III - [[Parlamento di Aruba|Parlamento]] * Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho * Capitulo V - Legislacion y Gobernacion * Capitulo VI - Husticia y poder hudicial * Capitulo VII - Disposicion final {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Staatsregeling van Sint Maarten}} {{References}} }} [[:Category:Gobièrnu]] [[:Category:Sint Maarten]] == Mira tambe == * [[Antias Hulandes]] * [[Disolucion di Antia Hulandes|Disolushon di Antias Hulandes]] ---------------------------- zie encyclopedia NA/CUR '''Raad van State di Reino Hulandes''' (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di The '''Council of State''' ({{lang-nl|{{Audio|Nl-Raad van State.ogg|Raad van State}}}}) is a [[constitution]]ally established advisory body in the [[Netherlands]] to the [[Cabinet of the Netherlands|government]] and [[States General of the Netherlands|States General]] that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.<ref>{{cite web|url=http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|title=The Council of State|access-date=2013-02-02|archive-date=2013-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130115200809/http://www.raadvanstate.nl/the_council_of_state/|url-status=dead}}</ref> {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Raad van State}} {{References}} }} [[:Category:]] --------------- {{Variante|c}} {{Databox}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =65395301|titulo=Sababank}} {{References}} }} [[Category:Karibe Hulandes]] {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =|titulo=Jacob Wit}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wit, Jacob}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Antias Hulandes]] -------------------- Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki) --------------------- '''Aanmaken''': * {{CUW}} : [[Medardo de Marchena]] - [[Manuel Fray]] - [[Joseph Sickman Corsen]] - shon Win Hoyer - Jan Gerard Palm - [[Yandi Paula]] - [[Mongui Maduro]] - [[Gibi Basilio]] - [[Jose Capricorne]] - Plaza hotel curacao (en.wiki) - [[Chin Behilia]] - [[Rene Römer]] - [[Paul Comenencia]] * {{ABW}} : [[Lista di gezaghebber di Aruba]] (nl.wiki) - [[Chiara Petrocchi]] (taekwondo) - [[Kanisha Sluis]] (en.wiki) - Akisha Albert (en.wiki) - * General: [[Etnografia]] - [[Seramika]] - [[Leonel Messi]] (ht.wiki) - [[gobiernu]] - politiko - konstitushon - estado - pais? - [[Madurodam]] * nl.wiki: Nederlands Caribisch Soortenregister (Dutch Caribbean Species Register) - Casearua tremula (Palu di Boneiru of Kenepa spirito) * no.wik: Shete Boka nasjonalpark - * en.wiki: Bandariba '''Verbeteren/aanvullen''': * [[Coca-Cola]] - [[Skandinavia]] - [[Rastafari]] - [[Guera Friu]] - [[Yuana]] - [[Jazz]] - [[One Piece]] - [[Nydia Ecury]] - [[Boven Bolivia]] / Plantage Bolivia (bnn/vara joop) - [[Guillfred Besaril]] (https://24ora.com/geoffrey-wever-gobierno-a-tuma-e-paso-corecto-den-caso-di-guillfred-besaril/) == Curaçao == # December 1, 1796: [[Johann Lauffer]] overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.<ref>{{cite book|url=https://pure.knaw.nl/portal/en/publications/cura%C3%A7ao-in-the-age-of-revolutions-1795-1800 |title=Curaçao in the Age of Revolutions, 1795–1800 |chapter=The Patriot coup d’état in Curaçao, 1796| last1=Fatah-Black |first1=Karwan| publisher=[[KITLV]] |location=Leiden|year=2011|isbn=978-90-6718-380-2|page=123}}</ref> ----------- == Historia di ATA == Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante. Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.<ref>https://awemainta.com/wp-content/uploads/2024/02/AM240221.pdf Ta rindi honor na tur ex-director di Aruba Tourism Bureau y Aruba Tourism Authority], Awemainta (21 di februari 2024) </ref> * Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010? {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=en|oldid =1159849385|titulo=Spoken word}} {{References}} }} [[:Category:Musika]] ------------------ * [[:en:Wikipedia:Administrators' reading list]] * https://nl.wikibooks.org/wiki/Handboek_MediaWiki * https://translatewiki.net {{NPOV language}} {{Refimprove}} {{stub}} -------------------------- == Hooiberg == Na 1988 a embeyece '''Hooiberg''' pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo.<ref>{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642486:mpeg21:a0078|titel=Hooiberg wordt toeristenoord|werk=[[Amigoe]]|datm=1987-08-20|bezochtdatum=2022-11-15}}</ref> De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero. Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico. --------------- '''Jay Bryant Haviser''' (21 di november [[1955]] na ... ) ta un arkeologo merikano. NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean. tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155 OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A. Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten ------------------ '''Madurodam''' is een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se [[Miniatuurpark|miniatuurstad]] in [[Den Haag]] op een [[Schaal (verhouding)|schaal]] van 1 op 25,<ref>De Erasmus- en van Brienenoordbruggen zijn gebouwd op de grotere schaal van 1:12. Op 1:25 zou men er niet overheen kunnen lopen.</ref> geopend op [[2 juli]] [[1952]] aan het George Maduroplein. Dit toeristische [[attractiepark]] trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers.<ref>Op [https://web.archive.org/web/20160312195102/http://nieuws.nl/algemeen/20130108/meer-bezoekers-voor-madurodam/ nieuws.nl] meldt het park zelf 739.000 over 2013, een stijging van 36% ten opzichte van 2011. Omgerekend zouden er dat laatste jaar dus rond de 550.000 geweest moeten zijn. De organisatie spreekt min of meer standaard van 1 miljoen per jaar, een cijfer dat door ''[http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/3486389/2013/08/03/1-miljoen-bezoekers-trok-Madurodam-het-afgelopen-jaar.dhtml Trouw]'' wordt gemeld over 2013. Er bestaan geen andere cijfers dan die door het park zelf verstrekt worden.</ref> Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals [[Legoland Billund]]<ref>{{Citeer web|url=http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|titel=nieuws|bezochtdatum=2020-10-24|werk=www.miniland.nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201027034227/http://www.miniland.nl/Nieuws/Artikelen/121117%20legoland%20billund%2050%20geschiedenis.htm|archiefdatum=2020-10-27|dodeurl=nee}}</ref> en het [[Disneyland Park (Anaheim)|Disneyland Park in Anaheim]].<ref>{{Citeer boek|titel=Walt Disney's Disneyland|auteur=Nichols, Chris, 1971-|medeauteurs=Nichols, Charlene (Archivist),|url=https://www.worldcat.org/oclc/1018083433|plaats=[Köln, Germany]|ISBN=978-3-8365-6348-2}}</ref> Het is genoemd naar [[George Maduro]], een [[Curaçao (hoofdbetekenis)|Curaçao]]se student die zich tijdens [[Duitse aanval op Nederland in 1940|de meidagen van 1940]] als [[cavalerie]][[officier]] onderscheidde in [[Duitse aanval op Nederland in 1940#De slag om de residentie|de slag om de residentie]], en in februari 1945 in concentratiekamp [[Dachau (concentratiekamp)|Dachau]] overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.<ref>[https://www.madurodam.nl/nl/organisatie/geschiedenis/ ''Wie was George Maduro?''], madurodam.nl</ref> ---------- == Aloe == Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru. === Islanan ABC === Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. <ref>Encyclopedie van de Nederlandse Antillen, H. Hoetink (1969)</ref>Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd. De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat.<ref name="Aloe">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php@f13option=com_content&task=view&id=46&Itemid=32 Aloe/Mon Plaisir], Historia di Aruba</ref> De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.<ref name="Aloe"/> Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi. aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan). Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen. ==== Uzo ==== Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe.<ref>Remedinan di tera, Grupo di Noord, 2010</ref> Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan. {{Appendix}} -------------------- '''Francesco Corallo''' ([[Catania (stad)|Catania]], [[Italië]], [[1960]]<ref name=":1">{{Citeer web|url=https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|titel=La vita d'azzardo di Francesco Corallo tra il padre boss e l'entourage di Fini|bezochtdatum=2018-10-14|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2013-08-04|werk=La Repubblica|uitgever=|taal=it|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728155350/https://www.repubblica.it/cronaca/2012/05/30/news/la_vita_d_azzardo_di_francesco_corallo_tra_il_padre_boss_e_l_entourage_di_fini-64287400/?refresh_ce|archiefdatum=2020-07-28}}</ref>), ookwel bekend als “King of the Slots”,<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-claims-his-phone-was-hacked-on-orders-of-italy-and-the-netherlands |titel=Corallo claims his phone was hacked on orders of Italy and the Netherlands |datum=18 januari 2022 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |taal=en}}</ref> is een [[Italië|Italiaans]]-[[Nederland|Nederlands]]<ref name=":3" /> [[zakenman]] en [[Casino (gokken)|casino]]-eigenaar op het [[Caribische eilanden|Caribische eiland]] [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]].<ref name=":5" /> == Levensloop == Corallo bezit diverse casino's, waaronder drie in Sint-Maarten<ref>{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |titel=Corallo will rebuild Starz Casino in Cupecoy |datum=2018-01-19 |bezochtdatum=2019-12-19 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://stmaartennews.com/business/corallo-will-rebuild-starz-casino-cupecoy/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> en daarnaast ook in Santo Domingo en [[Panama (land)|Panama]]. Voorheen bezat hij ook een gokgelegenheid in [[Curaçao]], maar daar verloor hij zijn licentie nadat zijn naam boven kwam drijven in de praktijken rondom [[Gerrit Schotte]].<ref name=":0">{{Citeer web |url=https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |titel=English/Italian :The Biography Of Francesco Corallo “The Godfather” Of The Caribbean Part 1 |achternaam=Galli |voornaam=Eva |datum=2016-12-14 |bezochtdatum=2018-10-14 |werk=St Maarten News |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200728165936/https://sxmgovernment.com/2016/12/14/english-italian-the-biography-of-francesco-corallo-the-godfather-of-the-caribbean-part-1/ |archiefdatum=2020-07-28 |dodeurl=ja}}</ref> Het onderzoek hiernaar kwam aan het rollen na een verzoek om referenties door Schotte aan de Italiaanse regering voor de aanstelling van Corallo in een hoge positie bij een financiële instelling op de Antillen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |titel=Schotte behind bars 18 months |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=6 december 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald Newspaper St. Maarten |uitgever= |taal= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204743/https://www.thedailyherald.sx/islands/83340-schotte-behind-bars-18-months |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Toen Corallo in 2011 gearresteerd werd door de Italiaanse financiële politie (''Guardia di Financa''), beriep hij zich op [[diplomatieke immuniteit]] omdat hij een diplomaat van Dominica zou zijn. Hij bezat namelijk een Dominicaans diplomatiek paspoort dat hij illegaal gekocht had, juist om aan arrestatie in Italië te voorkomen.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/cc-francesco-corallo-bought-his-diplomatic-passport/ |titel=Francesco Corallo bought his diplomatic passport |datum=2017-01-03 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Curaçao Chronicle |taal=en |via=Knipselkrant}}</ref> De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken ging niet mee in zijn claim: hij verklaarde dat diplomatieke immuniteit in het gastland (hier: Italië) niet van toepassing is voor iemand die betrokken is in belangrijke economische activiteiten.<ref>{{Citeer web |url=https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |titel=Inside Dominica IV: Government or enemy of people? |datum=2011-11-18 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dominica news online most popular |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204744/https://sakafete.com/inside-dominica-iv-government-or-enemy-of-people/ |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Eind 2016 werd Corallo op [[Sint Maarten (eiland)|St.-Maarten]] gearresteerd op [[verdenking]] van [[belastingontduiking]], [[Witwassen|witwasserij]], [[Verduistering (misdrijf)|verduistering]] en lidmaatschap van een internationale [[Georganiseerde misdaad|criminele organisatie]]. In afwachting van uitzetting werd hij maandenlang in een [[Philipsburg|Philipsburgse]] [[politiebureau]] in verzekerde bewaring gesteld.<ref name=":2">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |titel=Corallo wins case at Human Rights Court |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=9 oktober 2018 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204746/https://www.thedailyherald.sx/islands/81459-corallo-wins-case-at-human-rights-court |archiefdatum=2019-12-19 |dodeurl=ja}}</ref> Het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] bepaalde later dat de omstandigheden rond de bewaring van Corallo in St.-Maarten inhumaan waren, maar oordeelde ook dat de bewaring zelf niet onrechtmatig leek.<ref name=":2" /> In augustus 2017 werd Corallo na een juridische strijd door Sint-Maarten uitgeleverd aan Italië.<ref>{{Citeer web |url=https://online.flipbuilder.com/toms/occx/files/basic-html/page37.html |titel=Ayera tardi Francesco Corallo a keda extradita pa Italia |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=2017-08-17 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Awemainta |uitgever= |taal=pap |archiefurl= |archiefdatum= |dodeurl= |via=Online Flipbuilder}}</ref><ref name=":3">{{Citeer web |url=http://www.dutchcaribbeanlegalportal.com/legal-documents/judgments/137-judgements/8062-fransesco-corallo-may-be-extradited |titel=Francesco Corallo may be extradited |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=20 juni 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Dutch Caribbean Legal Portal |uitgever= |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=http://www.soualigapost.com/en/news/16220/justice/francesco-corallo-was-extradited-italy |titel=Francesco Corallo (Catania, Italy, 1960) was extradited today to Italy |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=16 augustus 2017 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=Souliga Post |uitgever= |taal=en |archiefurl= |archiefdatum=}}</ref> Eenmaal aangekomen in Italië werd hij vrijgelaten<ref name=":4">{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son#:~:text=allegedly%20tried%20to%20extort%20his%20son,-Islands%2004%20May&text=PHILIPSBURG%2D%2DGaetano%20Corallo%2C%20father,Italy%20where%20he%20presently%20resides. |titel=Corallo Sr. allegedly tried to extort his son |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=11 mei 2024 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=The Daily Herald |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20180613053454/http://curacaochronicle.com/judicial/corallo-sr-allegedly-tried-to-extort-his-son/ |archiefdatum=2018-06-13}}</ref> en een klein jaar later, in juli 2018, keerde hij weer terug naar Sint-Maarten.<ref>{{Citeer web |url=https://www.thedailyherald.sx/islands/businessman-corallo-returns-to-st-maarten#:~:text=Maarten,-Islands%2026%20July&text=PHILIPSBURG%2D%2DAtlantis%20Group%20owner,in%20Italy%20and%20can%20travel. |titel=Businessman Corallo returns to St. Maarten |datum=2018-07-26 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=the Daily Herald |taal=en}}</ref> In 2016 werd door de aanklager in Rome aan zijn collega's in St.-Maarten gevraagd drie boten van Corallo [[Inbeslagname|in beslag te nemen]] en te verkopen met als doel 215,4 miljoen euro aan onrechtmatige winsten van de zakenman terug te vorderen. Na een juridische strijd waarin Corallo tegen de verkoop van zijn boten streed, gaf een Philisburgse rechtbank in 2019 definitief haar fiat voor de verkoop.<ref name=":5">{{Citeer web |url=https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |titel=Court allows prosecutor to sell Corallo’s boats |datum=2019-02-13 |bezochtdatum=11 mei 2024 |werk=StMaartenNews.com |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20191219204747/https://stmaartennews.com/judicial/court-allows-prosecutor-sell-corallos-boats/ |archiefdatum=2019-12-19}}</ref> == Persoonlijk == Francesco Corallo heeft een vertroebelde relatie met zijn vader, [[Gaetane Corallo]]. Het is echter onbekend wat voor rol de vader speelt in zijn zoons leven: in 2010 werd door de rechtbank van Rome gesteld dat hun relatie verbroken is en er geen zakelijk verband tussen de twee bestaat. Later werd door de civiele rechtbank van Rome een bevel uitgevaardigd waarin het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken opgedragen werd elke verwijzing van Corallo en zijn broer met hun vader te verwijderen van de website.<ref name=":1" /> In 2016 beschuldigde de vader Francesco weer van geldvervreemding, een voorval dat zo'n dertig jaar eerder plaatsgevonden zou hebben.<ref>{{Citeer web |url=https://knipselkrant-curacao.com/dh-corallo-sr-sticks-to-claim-on-son-expected-his-arrest/ |titel=Corallo Sr. sticks to claim on son, expected his arrest |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=15 december 2016 |bezochtdatum= |werk=Daily Herald |uitgever= |taal=en |dodeurl= |via=Knipselkrant |dodelink=}}</ref> Hier is echter nooit bewijs voor gevonden en Corallo overwoog meerdere [[Smaad|smaadzaken]] tegen zijn vader aan te spannen.<ref name=":4" /> == Referenties == {{References}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =63318783|titulo=Gilbert Wawoe}} {{References}} }} {{DEFAULTSORT:Wawoe, Gilbert}} [[:Category:Hende]] [[:Category:Korsou]] b55spgq2uxotwkle1si38obor4xhlq3 2 8104 163966 163935 2025-06-23T13:02:56Z Caribiana 8320 163966 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pérsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Varios isla ta situá den e estrecho smal: Ormuz, e isla for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber, Kish, Qeshm, Abu Musa i islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante. E estrecho ta mas o ménos 35 mia (54 kilometer) hanchu na su punto mas smal. E tráfiko di barku na e punto ei ta dividí den dos ruta, kada un tres kilometer di hanchura. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di Iran. Tin un zona buffer di tres kilometer entre e rutanan di direkshon ost i west pa preveni colision. E estrecho ta sufisiente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.[1] == Link eksterno == * {{en}} [http://www.persiangulfonline.org Ecologia i historia di Golfo Pèrsiko] {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ------------------ --------------- '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pérsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo ta frontera ku Iran panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E Golfo ta importante pa e ekonomia mundial pasobra kantidatnan grandi di zeta ta wòrdu transportá dor di e Golfo. ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. 9igx9qknyj1pbl8vnxwf7oi2rx50vmv 163967 163966 2025-06-23T13:09:53Z Caribiana 8320 163967 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit [[Emiratonan Arabe Uní]] i Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Varios isla ta situá den e estrecho smal: Ormuz, e isla for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber, Kish, Qeshm, Abu Musa i islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante. E estrecho ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko di barku na e punto ei ta dividí den dos ruta, kada un tres kilometer di hanchura. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di Iran. Tin un zona buffer di tres kilometer entre e rutanan di direkshon ost i west pa preveni dalmento. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> == Link eksterno == * {{en}} [http://www.persiangulfonline.org Ecologia i historia di Golfo Pèrsiko] {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ------------------ --------------- '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pérsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo ta frontera ku Iran panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E Golfo ta importante pa e ekonomia mundial pasobra kantidatnan grandi di zeta ta wòrdu transportá dor di e Golfo. ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. olabwdflqmelzr5xp19odvhg3o8ebdf 163973 163967 2025-06-23T13:25:29Z Caribiana 8320 163973 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Varios isla ta situá den e estrecho aki, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon riba e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ki un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di Iran. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan "chokepoint" mas importante den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli ku ta transportá maritimo mundialmente pasa dor di e estrecho aki, hòrando na mas o ménos 20% di petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frecuente den relashon internacional, especialment den periodonan di konflicto of sanksionan internashonal ku ta involucrá Iran. == Tópico di kontroversia == E posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e Emiratonan Arabe Uní. E kontrolo di e pasashi maritimo ta un punt strategiko pa e paisnan rònt di e golfo. {{Commonscat}} {{Appendix}} E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko maritimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení kolishon. E ruta di direkshon wèst ta kore den e awanan teritorial di Iran. E estrecho ta suficientement profund pa e mas grandi [[tankeronan di petroleo]] pasa sin problema.<ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E estrecho di Ormuz ta un di e punto di chokepoint mas importante den e komersio global di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroleo ku ta transportá maritimo mundialmente pasa dor di e estrecho aki, hòrando na mas o ménos 20% di petroleo global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frecuente den relashon internacional, especialment den periodonan di konflicto of sanksionan internashonal ku ta involucra Iran. == Tópico di kontroversia == E posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e Emiratonan Arabe Uní. E kontrolo di e pasashi maritimo ta un punt strategiko pa e paisnan rònt di e golfo. [[:Kategoria:Geografia]] ------------------ --------------- '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pérsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo ta frontera ku Iran panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E Golfo ta importante pa e ekonomia mundial pasobra kantidatnan grandi di zeta ta wòrdu transportá dor di e Golfo. ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. dqlb5ldwt7tdp7njf1pf0x0ikgu8rb5 163974 163973 2025-06-23T13:25:56Z Caribiana 8320 163974 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Varios isla ta situá den e estrecho, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon riba e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ki un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di Iran. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan "chokepoint" mas importante den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli ku ta transportá maritimo mundialmente pasa dor di e estrecho aki, hòrando na mas o ménos 20% di petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frecuente den relashon internacional, especialment den periodonan di konflicto of sanksionan internashonal ku ta involucrá Iran. == Tópico di kontroversia == E posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e Emiratonan Arabe Uní. E kontrolo di e pasashi maritimo ta un punt strategiko pa e paisnan rònt di e golfo. {{Commonscat}} {{Appendix}} E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko maritimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení kolishon. E ruta di direkshon wèst ta kore den e awanan teritorial di Iran. E estrecho ta suficientement profund pa e mas grandi [[tankeronan di petroleo]] pasa sin problema.<ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E estrecho di Ormuz ta un di e punto di chokepoint mas importante den e komersio global di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroleo ku ta transportá maritimo mundialmente pasa dor di e estrecho aki, hòrando na mas o ménos 20% di petroleo global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frecuente den relashon internacional, especialment den periodonan di konflicto of sanksionan internashonal ku ta involucra Iran. == Tópico di kontroversia == E posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e Emiratonan Arabe Uní. E kontrolo di e pasashi maritimo ta un punt strategiko pa e paisnan rònt di e golfo. [[:Kategoria:Geografia]] ------------------ --------------- '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pérsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo ta frontera ku Iran panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E Golfo ta importante pa e ekonomia mundial pasobra kantidatnan grandi di zeta ta wòrdu transportá dor di e Golfo. ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. qegxkx6qmfe7k3nzd4sx1lbvxhv243c 163975 163974 2025-06-23T13:31:23Z Caribiana 8320 163975 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon dor e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di [[Iran]]. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan mas importante yamá "chokepoint" den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli ku ta wordu transportá maritimo mundialmente ta pasa dor di e estrecho aki, hòrando na mas o ménos 20% di petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frekuente den relashon internashonal, espesialmente den periodonan di konflikto òf sankshonan internashonal ku ta involukrá Iran. == Tópico di kontroversia == E posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e Emiratonan Arabe Uní. E kontrol di e pasahe marítimo ta un punto stratégiko pa e paisnan rònt di Golfo Pèrsiko. {{Commonscat}} {{Appendix}} E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko maritimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení kolishon. E ruta di direkshon wèst ta kore den e awanan teritorial di Iran. E estrecho ta suficientement profund pa e mas grandi [[tankeronan di petroleo]] pasa sin problema.<ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E estrecho di Ormuz ta un di e punto di chokepoint mas importante den e komersio global di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroleo ku ta transportá maritimo mundialmente pasa dor di e estrecho aki, hòrando na mas o ménos 20% di petroleo global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frecuente den relashon internacional, especialment den periodonan di konflicto of sanksionan internashonal ku ta involucra Iran. == Tópico di kontroversia == E posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e Emiratonan Arabe Uní. E kontrolo di e pasashi maritimo ta un punt strategiko pa e paisnan rònt di e golfo. [[:Kategoria:Geografia]] ------------------ --------------- '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pérsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo ta frontera ku Iran panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E Golfo ta importante pa e ekonomia mundial pasobra kantidatnan grandi di zeta ta wòrdu transportá dor di e Golfo. ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. bjd4zcl8ad998pcdu1cv56ri64ctnku 163976 163975 2025-06-23T13:33:15Z Caribiana 8320 /* Importansia geopolítiko */ 163976 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon dor e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di [[Iran]]. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan mas importante yamá "chokepoint" den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli mundial ku ta wòrdu transportá via laman ta pasa dor di e estrecho aki, hòrando na mas o ménos 20% di petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frekuente den relashon internashonal, espesialmente den periodonan di konflikto òf sankshonan internashonal ku ta involukrá Iran. == Tópico di kontroversia == E posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e Emiratonan Arabe Uní. E kontrol di e pasahe marítimo ta un punto stratégiko pa e paisnan rònt di Golfo Pèrsiko. {{Commonscat}} {{Appendix}} E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko maritimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení kolishon. E ruta di direkshon wèst ta kore den e awanan teritorial di Iran. E estrecho ta suficientement profund pa e mas grandi [[tankeronan di petroleo]] pasa sin problema.<ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E estrecho di Ormuz ta un di e punto di chokepoint mas importante den e komersio global di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroleo ku ta transportá maritimo mundialmente pasa dor di e estrecho aki, hòrando na mas o ménos 20% di petroleo global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frecuente den relashon internacional, especialment den periodonan di konflicto of sanksionan internashonal ku ta involucra Iran. == Tópico di kontroversia == E posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e Emiratonan Arabe Uní. E kontrolo di e pasashi maritimo ta un punt strategiko pa e paisnan rònt di e golfo. [[:Kategoria:Geografia]] ------------------ --------------- '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pérsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo ta frontera ku Iran panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E Golfo ta importante pa e ekonomia mundial pasobra kantidatnan grandi di zeta ta wòrdu transportá dor di e Golfo. ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. rkinp94x7vyinllrp0nv1dn2czarpra 163977 163976 2025-06-23T13:40:48Z Caribiana 8320 163977 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon dor e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di [[Iran]]. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E kontrol di e pasahe marítimo ta un punto stratégiko pa e paisnan rònt di Golfo Pèrsiko. E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan mas importante yamá "chokepoint" den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli mundial ku ta wòrdu transportá via laman ta pasa dor di e estrecho aki, kontando pa mas o ménos 20% di e petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frekuente den relashon internashonal, spesialmente den periodonan di konflikto òf sankshon internashonal ku ta involukrá Iran. Ademas e posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e [[Emiratonan Arabe Uní]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko maritimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení kolishon. E ruta di direkshon wèst ta kore den e awanan teritorial di Iran. E estrecho ta suficientement profund pa e mas grandi [[tankeronan di petroleo]] pasa sin problema.<ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E estrecho di Ormuz ta un di e punto di chokepoint mas importante den e komersio global di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroleo ku ta transportá maritimo mundialmente pasa dor di e estrecho aki, hòrando na mas o ménos 20% di petroleo global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frecuente den relashon internacional, especialment den periodonan di konflicto of sanksionan internashonal ku ta involucra Iran. == Tópico di kontroversia == E posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e Emiratonan Arabe Uní. E kontrolo di e pasashi maritimo ta un punt strategiko pa e paisnan rònt di e golfo. ------------------ --------------- '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pérsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo ta frontera ku Iran panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E Golfo ta importante pa e ekonomia mundial pasobra kantidatnan grandi di zeta ta wòrdu transportá dor di e Golfo. ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. kn1hec9iep79nzoaq8ymen7x94c5iew 163987 163977 2025-06-23T15:14:30Z Caribiana 8320 163987 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon dor e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di [[Iran]]. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E kontrol di e pasahe marítimo ta un punto stratégiko pa e paisnan rònt di Golfo Pèrsiko. E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan mas importante yamá "chokepoint" den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli mundial ku ta wòrdu transportá via laman ta pasa dor di e estrecho aki, kontando pa mas o ménos 20% di e petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frekuente den relashon internashonal, spesialmente den periodonan di konflikto òf sankshon internashonal ku ta involukrá Iran. Ademas e posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e [[Emiratonan Arabe Uní]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko maritimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení kolishon. E ruta di direkshon wèst ta kore den e awanan teritorial di Iran. E estrecho ta suficientement profund pa e mas grandi [[tankeronan di petroleo]] pasa sin problema.<ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E estrecho di Ormuz ta un di e punto di chokepoint mas importante den e komersio global di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroleo ku ta transportá maritimo mundialmente pasa dor di e estrecho aki, hòrando na mas o ménos 20% di petroleo global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frecuente den relashon internacional, especialment den periodonan di konflicto of sanksionan internashonal ku ta involucra Iran. == Tópico di kontroversia == E posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e Emiratonan Arabe Uní. E kontrolo di e pasashi maritimo ta un punt strategiko pa e paisnan rònt di e golfo. ------------------ '''Laman Arabe''' ([[árabe]]: بحر العرب, ''Bahr al-'Arab'', latin: ''Mare Erythraeum'') ta un laman marginal di [[Oséano indio]] entre e [[Península ÁrabE]] i [[India]]. E laman ta mas o ménos 2.400 kilometer di largura i su profundidat máksimo ta mas o ménos 5.000 meter. Na parti wèst, laman ta ekstendé te na e Golfo di Aden. Den nortwèst, e laman ta konektá ku e Golfo di Oman, ku na su turno ta konektá ku e Golfo Pérsiko. E Golfo di Khambhat na kosta di India ta parti di Laman Arabe. Den zuidoost, e laman ta konektá ku e Laman Laccadive. Paisnan na kosta di Laman Arabe ta inkluí India, Iran, Oman, Pakistan, Yemen i Emiratonan Árabe Uni (UAE). Statnan na kosta ta inkluí Mumbai na India i Karachi na Pakistan. --------------- '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pérsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo ta frontera ku Iran panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E Golfo ta importante pa e ekonomia mundial pasobra kantidatnan grandi di zeta ta wòrdu transportá dor di e Golfo. ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. ld9p1h45qe4h5mfbnplva69qpl59z3p 163990 163987 2025-06-23T15:35:36Z Caribiana 8320 163990 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo tin frontera ku [[Iran]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E laman aki ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero di petroli ku ta sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman abiertu i distribushon mundial. Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di e geopolitika mundial. E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na [[Emiratonan Arabe Uní]], e uniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i pa provision/entrega di kombustibel na barkunan. * Chabahar na [[Iran]], un puerto strategico ku Iran ta desaroya ku kooperashon di India, pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha dependensia di e [[Estrecho di Ormuz]]. * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikí pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. ndfisjdze0sj574t315do512pxevzf0 163991 163990 2025-06-23T15:38:48Z Caribiana 8320 163991 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo tin frontera ku [[Iran]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E laman aki ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero di petroli ku ta sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman abiertu i distribushon mundial. Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di e geopolitika mundial. E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na [[Emiratonan Arabe Uní]], e uniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i pa provision/entrega di kombustibel na barkunan. * Chabahar na [[Iran]], un puerto strategico ku Iran ta desaroyá ku kooperashon di [[India]], pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha e dependensia di [[Estrecho di Ormuz]]. * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikitu, pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. mca1hnbqe5liublpcq1484vbz1818yw 163992 163991 2025-06-23T15:39:50Z Caribiana 8320 163992 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[estrecho di Ormuz]]. E Golfo tin frontera ku [[Iran]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E laman aki ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero di petroli ku ta sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman abiertu i distribushon mundial. Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di e geopolitika mundial. E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na [[Emiratonan Arabe Uní]], e uniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i pa provision/entrega di kombustibel na barkunan. * Chabahar na [[Iran]], un puerto strategico ku Iran ta desaroyá ku kooperashon di [[India]], pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha e dependensia di [[Estrecho di Ormuz]]. * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikitu, pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. 5nszro2nsnxg1u9xzfw8t3hgiryekjv 163994 163992 2025-06-23T15:47:27Z Caribiana 8320 163994 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Golfo di Oman''' ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]]. E paisnan situá rònt di e Golfo di Oman ta [[Iran]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E golfo ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo di Oman ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero ku sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman habri i distribushon mundial. Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di e geopolítika mundial. E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na [[Emiratonan Arabe Uní]], e úniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i pa provision/entrega di kombustibel na barkunan. * Chabahar na [[Iran]], un haf stratégiko ku Iran ta desaroyá ku kooperashon di [[India]], pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha e dependensia di [[Estrecho di Ormuz]]. * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikitu, pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. r0mu722c12zkfrcb2dlbansnitcdt37 163995 163994 2025-06-23T15:54:59Z Caribiana 8320 163995 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Golfo di Oman''', tambe konosí komo ''Golfo di Makran'', ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]] den [[Oséano indio]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]]. E paisnan situá rònt di e Golfo di Oman ta [[Iran]] i [[Pakistan]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E golfo ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo di Oman ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero ku sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman habri i distribushon mundial. Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di e geopolítika mundial. E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na [[Emiratonan Arabe Uní]], e úniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i pa provision/entrega di kombustibel na barkunan. * Chabahar na [[Iran]], un haf stratégiko ku Iran ta desaroyá ku kooperashon di [[India]], pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha e dependensia di [[Estrecho di Ormuz]]. * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikitu, pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. 1usyob6cdohleyd6wtwla5f1ws9aeh5 163998 163995 2025-06-23T15:58:51Z Caribiana 8320 163998 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Golfo di Oman''', tambe konosí komo ''Golfo di Makran'', ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]] den [[Oséano indio]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]]. E paisnan situá rònt di e Golfo di Oman ta [[Iran]] i [[Pakistan]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E golfo ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo di Oman ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero ku sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman habri i distribushon mundial. Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di e geopolítika mundial. E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na Emiratonan Arabe Uní, e úniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i pa provishon di kombustibel na barkunan. * Chabahar na [[Iran]], un haf stratégiko ku Iran ta desaroyá ku kooperashon di [[India]], pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha e dependensia di [[Estrecho di Ormuz]]. * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikitu, pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. ggmnllray3nvql8bztev2l736wkmen5 164023 163998 2025-06-23T18:06:53Z Caribiana 8320 164023 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Laman Árabe''' ([[árabe]]: بحر العرب, ''Bahr al-'Arab'', [[latin]]: ''Mare Erythraeum'') ta un laman marginal di [[Oséano indio]] entre [[Península Arabe]] i [[India]]. E laman ta mas o ménos 2.400 kilometer di largura i su profundidat máksimo ta mas o ménos 5.000 meter. Na parti wèst, laman ta ekstendé te na e Golfo di Aden. Den nortwèst, e laman ta konektá ku e Golfo di Oman, ku na su turno ta konektá ku e Golfo Pérsiko. E Golfo di Khambhat na kosta di India ta parti di Laman Arabe. Den zuidoost, e laman ta konektá ku e Laman Laccadive. Paisnan na kosta di Laman Arabe ta inkluí India, Iran, Oman, Pakistan, Yemen i Emiratonan Árabe Uni (UAE). Statnan na kosta ta inkluí Mumbai na India i Karachi na Pakistan. '''Golfo di Oman''', tambe konosí komo ''Golfo di Makran'', ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]] den [[Oséano indio]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]]. E paisnan situá rònt di e Golfo di Oman ta [[Iran]] i [[Pakistan]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E golfo ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo di Oman ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero ku sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman habri i distribushon mundial. Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di e geopolítika mundial. E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na Emiratonan Arabe Uní, e úniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i pa provishon di kombustibel na barkunan. * Chabahar na [[Iran]], un haf stratégiko ku Iran ta desaroyá ku kooperashon di [[India]], pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha e dependensia di [[Estrecho di Ormuz]]. * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikitu, pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. rhegi3r4whgko4h857ihyda3y3k7t8c 164024 164023 2025-06-23T18:11:20Z Caribiana 8320 164024 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Laman Árabe''' ([[árabe]]: بحر العرب, ''Bahr al-'Arab'', [[latin]]: ''Mare Erythraeum'') ta un laman marginal di [[Oséano indio]] entre [[Península Árabe]] i [[India]]. E laman ta mas o ménos 2.400 kilometer di largura i su profundidat máksimo ta mas o ménos 5.000 meter. Na parti wèst, laman ta ekstendé te na [[Golfo di Aden]]. Den nortwèst, e laman ta konektá ku [[Golfo di Oman]], ku na su turno ta konektá ku [[Golfo Pèrsiko]]. E Golfo di Khambhat na kosta di India ta parti di Laman Árabe. Den sùitost, e laman ta konektá ku Laman Laccadive. Paisnan na kosta di Laman Árabe ta inkluí [[India]], [[Iran]], [[Oman]], [[Pakistan]], [[Yemen]] i [[Emiratonan Arabe Uní]] (EAU). Siudatnan na kosta ta inkluí [[Mumbai]] na India i [[Karachi]] na Pakistan. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. 45ouw5m5gtzk4ibdrj77vywpyihizdw 164025 164024 2025-06-23T18:20:25Z Caribiana 8320 164025 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Laman Árabe''' ([[árabe]]: بحر العرب, ''Bahr al-'Arab'', [[latin]]: ''Mare Erythraeum'') ta un laman marginal di [[Oséano indio]] entre [[Península Árabe]] i [[India]]. E laman ta mas o ménos 2.400 kilometer di largura i su profundidat máksimo ta mas o ménos 5.000 meter. Na parti wèst, laman ta ekstendé te na [[Golfo di Aden]]. Den nortwèst, e laman ta konektá ku [[Golfo di Oman]], ku na su turno ta konektá ku [[Golfo Pèrsiko]]. E Golfo di Khambhat na kosta di India ta parti di Laman Árabe. Den sùitost, e laman ta konektá ku Laman Laccadive.<ref>Banse, Karl, and Charles R. McClain. "Winter blooms of phytoplankton in the Arabian Sea as observed by the Coastal Zone Color Scanner." Marine Ecology Progress Series (1986): 201-211.</ref> and the [[Maldives]], on the southwest by [[Somalia]].<ref>Pham, J. Peter. "Putting Somali piracy in context." Journal of Contemporary African Studies 28.3 (2010): 325-341.</ref> Paisnan na kosta di Laman Árabe ta inkluí [[India]], [[Iran]], [[Oman]], [[Pakistan]], [[Yemen]] i [[Emiratonan Arabe Uní]] (EAU). Siudatnan na kosta ta inkluí [[Mumbai]] na India i [[Karachi]] na Pakistan. Laman Árabe ta un di e rutanan mas importante di transporte marítimo na mundu, partikularmente pa e tráfiko di [[petroli]] i [[gas natural]] ku ta bini for di [[Golfo Pèrsiko]]. Gran kantidat di tankeronan ta pasa dor di e Laman Árabe rumbo pa [[Oropa]], [[Asia]] i [[Amérika]]. Ademas, e laman ta di gran importansia pa e ekonomia regional pa peska, transporte marítimo i [[turismo]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. 4t5sitpzhb1hzaeckmask0ak83cmr9j 164026 164025 2025-06-23T18:29:01Z Caribiana 8320 164026 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Laman Árabe''' ([[árabe]]: بحر العرب, ''Bahr al-'Arab'', [[latin]]: ''Mare Erythraeum'') ta un laman marginal di [[Oséano indio]] entre [[Península Árabe]] i [[India]]. E laman ta mas o ménos 2.400 kilometer di largura i su profundidat máksimo ta mas o ménos 5.000 meter. Na parti wèst, laman ta ekstendé te na [[Golfo di Aden]]. Den nortwèst, e laman ta konektá ku [[Golfo di Oman]], ku na su turno ta konektá ku [[Golfo Pèrsiko]]. E Golfo di Khambhat na kosta di India ta parti di Laman Árabe. Den sùitost, e laman ta konektá ku Laman Laccadive.<ref>Banse, Karl, and Charles R. McClain. "Winter blooms of phytoplankton in the Arabian Sea as observed by the Coastal Zone Color Scanner." Marine Ecology Progress Series (1986): 201-211.</ref> Paisnan na kosta di Laman Árabe ta inkluí [[India]], [[Iran]], [[Oman]], [[Pakistan]], [[Yemen]] i [[Emiratonan Arabe Uní]] (EAU). Siudatnan na kosta ta inkluí [[Mumbai]] na India i [[Karachi]] na Pakistan. Hafnan mas importante rònt di Laman Árabe ta inkluí Kandla, Mundra, Pipavav, Dahej, Hazira Port, Mumbai, Nhava Sheva (Navi Mumbai), Mormugão ([[Goa]]), New Mangalore i Kochi na India; Karachi, Qasim, i Gwadar na [[Pakistan]], Chabahar na Iran i Salalah na [[Oman]]. Laman Árabe ta un di e rutanan mas importante di transporte marítimo na mundu, partikularmente pa e tráfiko di [[petroli]] i [[gas natural]] ku ta bini for di [[Golfo Pèrsiko]]. Gran kantidat di tankeronan ta pasa dor di e Laman Árabe rumbo pa [[Oropa]], [[Asia]] i [[Amérika]]. Ademas, e laman ta di gran importansia pa e ekonomia regional pa peska, transporte marítimo i [[turismo]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. o1rwueczioz9brdag0vfpmhky0cjxfu 164027 164026 2025-06-23T18:34:19Z Caribiana 8320 164027 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Laman Árabe''' ([[árabe]]: بحر العرب, ''Bahr al-'Arab'', [[latin]]: ''Mare Erythraeum'') ta un laman marginal di [[Oséano indio]] entre [[Península Árabe]] i [[India]]. E laman ta mas o ménos 2.400 kilometer di largura i su profundidat máksimo ta mas o ménos 5.000 meter. Na parti wèst, laman ta ekstendé te na [[Golfo di Aden]]. Den nortwèst, e laman ta konektá ku [[Golfo di Oman]], ku na su turno ta konektá ku [[Golfo Pèrsiko]]. E Golfo di Khambhat na kosta di India ta parti di Laman Árabe. Den sùitost, e laman ta konektá ku Laman Laccadive.<ref>Banse, Karl, and Charles R. McClain. "Winter blooms of phytoplankton in the Arabian Sea as observed by the Coastal Zone Color Scanner." Marine Ecology Progress Series (1986): 201-211.</ref> Paisnan na kosta di Laman Árabe ta inkluí [[India]], [[Iran]], [[Oman]], [[Pakistan]], [[Yemen]] i [[Emiratonan Arabe Uní]] (EAU). Siudatnan na kosta ta inkluí [[Mumbai]] na India i [[Karachi]] na Pakistan. Hafnan mas importante rònt di Laman Árabe ta inkluí Kandla, Mundra, Pipavav, Dahej, Hazira Port, Mumbai, Nhava Sheva (Navi Mumbai), Mormugão ([[Goa]]), New Mangalore i Kochi na India; Karachi, Qasim, i Gwadar na [[Pakistan]], Chabahar na Iran i Salalah na [[Oman]]. Laman Árabe ta un di e rutanan mas importante di transporte marítimo na mundu, partikularmente pa e tráfiko di [[petroli]] i [[gas natural]] ku ta bini for di [[Golfo Pèrsiko]]. Gran kantidat di tankeronan ta pasa dor di e Laman Árabe rumbo pa [[Oropa]], [[Asia]] i [[Amérika]]. Ademas, e laman ta di gran importansia pa e ekonomia regional pa peska, transporte marítimo i [[turismo]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. nqkhsxszjq1vbyp9ah0b0vh4qteguhm 164030 164027 2025-06-23T18:56:59Z Caribiana 8320 164030 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Península Árabe''' òf '''Arabia''' ([[árabe]]: شبه الجزيرة العربية ''shibh al-jazīrah al-ʻarabīyah'' òf جزيرة العرب ''jazīrat al-ʻArab''; “Isla di e Árabenan” òf tambe “Arabistan”) ta un region na [[Asia]], direktamente ost di [[Afrika]]. E tin frontera ku [[Laman Korá]], [[Golfo di Aden]], [[Oséano indio]], [[Laman Árabe]], [[Golfo di Oman]] i [[Golfo Pèrsiko]]. E península ta inkluí e siguiente paisnan: [[Arabia Saudita]], [[Yemen]], [[Oman]], [[Qatar]], [[Kuwait]] i [[Emiratonan Arabe Uní]]. Na e rand nort tin [[Hordania]] i [[Irak]], ku tambe ta doño di parti di e península. Bahrain ta situá riba un isla djis na kosta di e península. E region ta hunga un ròl geopolítiko importante den [[Medio Oriente]] i e mundu árabe debí na su reservanan grandi di zeta i gas. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. nggv3ty4oxzgzjxipu2my7ylv48pilt 164031 164030 2025-06-23T18:59:13Z Caribiana 8320 164031 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Península Árabe''' òf '''Arabia''' ([[árabe]]: شبه الجزيرة العربية ''shibh al-jazīrah al-ʻarabīyah'' òf جزيرة العرب ''jazīrat al-ʻArab''; “Isla di e Árabenan” òf tambe “Arabistan”) ta un region na [[Asia]], direktamente ost di [[Afrika]]. E tin frontera ku [[Laman Korá]], [[Golfo di Aden]], [[Oséano indio]], [[Laman Árabe]], [[Golfo di Oman]] i [[Golfo Pèrsiko]]. E península ta inkluí e siguiente paisnan: [[Arabia Saudita]], [[Yemen]], [[Oman]], [[Qatar]], [[Kuwait]] i [[Emiratonan Arabe Uní]]. Na e rand nort tin [[Hordania]] i [[Irak]], ku tambe ta forma parsialmente parti di e península. [[Bahrain]] ta situá riba un isla djis na haltura di e kosta di e península. E region ta hunga un ròl geopolítiko importante den [[Medio Oriente]] i e mundu árabe debí na su reservanan grandi di zeta i gas. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. a8gsjgk11wgdp55cpxkjqet7apal8au 164032 164031 2025-06-23T19:11:57Z Caribiana 8320 164032 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Península Árabe''' òf '''Arabia''' ([[árabe]]: شبه الجزيرة العربية ''shibh al-jazīrah al-ʻarabīyah'' òf جزيرة العرب ''jazīrat al-ʻArab''; “Isla di e Árabenan” òf tambe “Arabistan”) ta un region na [[Asia]], direktamente ost di [[Afrika]]. E ta rondoná pa [[Laman Korá]] na nòrtwèst, [[Golfo di Aden]] na sùitwèst, [[Oséano Indio]] na sùit, [[Laman Árabe]] na sùitost, [[Golfo di Oman]] na ost, i [[Golfo Pèrsiko]] na nortost. E península ta inkluí e siguiente paisnan: [[Arabia Saudita]], [[Yemen]], [[Oman]], [[Qatar]], [[Kuwait]] i [[Emiratonan Arabe Uní]]. Na e rant nort tin [[Hordania]] i [[Irak]], di cua parti ta geografikamente parti di e península. [[Bahrein]] ta situá riba un isla djis na haltura di e kosta di e península. E [[península]] ta konsistí di e siguiente paisnan: [[Arabia Saudita]] (e pais mas grandi di e península), [[Yemen]], [[Oman]], [[Kuwait]], [[Qatar]], [[Emiratonan Arabe Uní]]. E region ta hunga un ròl geopolítiko importante den [[Medio Oriente]] i e mundu árabe debí na su reservanan grandi di zeta i gas. --- A mas, [[Hordania]] i [[Irak]] tin parti di nan territorio geográfiko ku por wordu konsiderá komo parte di e rant nòrt di e península. [[Bahrein]] ta un isla chikí situá na haltura di e kosta di e península, den e [[Golfo Pèrsiko]]. == Importansia geopolítiko == E Península Árabe ta hunga un ròl geopolítiko fundamental den e region di [[Medio Oriente]] i den e mundu árabe, principalmente pa motibu di su depositonan inmenso di [[petroleo]] i [[gas natural]], ku ta sirbi komo un di e fuentenan di energia mas importante na mundu. Hopi di e paisnan aki ta miembro di e organizashon di eksportadornan di petroleo ([[OPEC]]). Ademá, e region tin un importansia relijioso grandi: e siudat santu musulman di [[Meca]] (''Mecca'') i [[Medina]] ta situá den Arabia Saudita, lo ku ta atrae millonanan di pelegrinonan musulman cada aña. == Geografia == Gran parti di e Península Árabe ta komprondé desiertonan, entre esnan [[Desierto Rub' al Khali]] (''Empty Quarter''), un di e desiertonan mas grandi i inhospito na mundu. E region tin tambe sierranan, planuran arido i kustanan largu. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. jx41gl5nll83nyeipqwxwgzkc3ei4st 164033 164032 2025-06-23T19:20:55Z Caribiana 8320 164033 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Península Árabe''' òf '''Arabia''' ([[árabe]]: شبه الجزيرة العربية ''shibh al-jazīrah al-ʻarabīyah'' òf جزيرة العرب ''jazīrat al-ʻArab''; “Isla di e Árabenan” òf tambe “Arabistan”) ta un region na [[Asia]], direktamente ost di [[Afrika]]. E ta rondoná pa [[Laman Korá]] na nòrtwèst, [[Golfo di Aden]] na sùitwèst, [[Oséano indio]] na sùit, [[Laman Árabe]] na sùitost, [[Golfo di Oman]] na ost, i [[Golfo Pèrsiko]] na nortost. E península ta inkluí e siguiente paisnan: [[Arabia Saudita]], [[Yemen]], [[Oman]], [[Qatar]], [[Kuwait]] i [[Emiratonan Arabe Uní]]. Ademas, [[Hordania]] i [[Irak]] tin parti di nan teritorio ku por wòrdu konsiderá komo geográfikamente parte di e rant nòrt di e península. [[Bahrein]] ta un isla chikitu situá na altura di e kosta di e península, den e [[Golfo Pèrsiko]]. E region ta hunga un ròl geopolítiko importante den [[Medio Oriente]] i e mundu árabe debí na su reservanan grandi di zeta i gas. == Importansia geopolítiko == E Península Árabe ta hunga un ròl geopolítiko fundamental den e region di [[Medio Oriente]] i den e mundu árabe, prinsipalmente pa motibu di su depositonan inmenso di [[petroli]] i [[gas natural]], ku ta sirbi komo un di e fuentenan di energia mas importante na mundu. Hopi di e paisnan aki ta miembro di e organizashon di eksportadornan di petroli ([[OPEC]]). E region tin tambe un importansia religioso grandi: e siudat santu musulman di [[Meca]] (''Mecca'') i [[Medina]] ta situá den Arabia Saudita, ku ta atrae miones di pelegrinonan musulman kada aña. == Geografia == Gran parti di e Península Árabe ta enserá áreanan di desierto, entre nan un di e desiertonan mas grandi i inhospito na mundu, Desierto Rub' al Khali. E region tin tambe seru, plano arido i kostanan largu. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. hq7luot60w4kmvj4e7q3yqqrn8rqm84 164034 164033 2025-06-23T19:23:50Z Caribiana 8320 /* Importansia geopolítiko */ 164034 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Península Árabe''' òf '''Arabia''' ([[árabe]]: شبه الجزيرة العربية ''shibh al-jazīrah al-ʻarabīyah'' òf جزيرة العرب ''jazīrat al-ʻArab''; “Isla di e Árabenan” òf tambe “Arabistan”) ta un region na [[Asia]], direktamente ost di [[Afrika]]. E ta rondoná pa [[Laman Korá]] na nòrtwèst, [[Golfo di Aden]] na sùitwèst, [[Oséano indio]] na sùit, [[Laman Árabe]] na sùitost, [[Golfo di Oman]] na ost, i [[Golfo Pèrsiko]] na nortost. E península ta inkluí e siguiente paisnan: [[Arabia Saudita]], [[Yemen]], [[Oman]], [[Qatar]], [[Kuwait]] i [[Emiratonan Arabe Uní]]. Ademas, [[Hordania]] i [[Irak]] tin parti di nan teritorio ku por wòrdu konsiderá komo geográfikamente parte di e rant nòrt di e península. [[Bahrein]] ta un isla chikitu situá na altura di e kosta di e península, den e [[Golfo Pèrsiko]]. E region ta hunga un ròl geopolítiko importante den [[Medio Oriente]] i e mundu árabe debí na su reservanan grandi di zeta i gas. == Importansia geopolítiko == E Península Árabe ta hunga un ròl geopolítiko fundamental den e region di [[Medio Oriente]] i den e mundu árabe, prinsipalmente pa motibu di su depositonan inmenso di [[petroli]] i [[gas natural]], ku ta sirbi komo un di e fuentenan di energia mas importante na mundu. Hopi di e paisnan aki ta miembro di e organizashon di eksportadornan di petroli ([[OPEC]]). E region tin tambe un importansia religioso grandi: e siudatnan santu musulman di [[Meca]] (''Mecca'') i [[Medina]] ta situá den Arabia Saudita, loke ta atrae miones di pelegrinonan musulman kada aña. == Geografia == Gran parti di e Península Árabe ta enserá áreanan di desierto, entre nan un di e desiertonan mas grandi i inhospito na mundu, Desierto Rub' al Khali. E region tin tambe seru, plano arido i kostanan largu. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. 090bzsqbxyavt73lcboe70jyecf0wut 164035 164034 2025-06-23T19:32:44Z Caribiana 8320 164035 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ To do: * Canada: New Brunswick - North West Territories - Prince Edward Island - * others: [[Islanan Seychelles]] - [[Isla San Andres]] - [[Isla Providencia]] - [[Islanan Turks & Caicos]] - ----------------- {{Databox}} '''Península Árabe''' òf '''Arabia''' ([[árabe]]: شبه الجزيرة العربية ''shibh al-jazīrah al-ʻarabīyah'' òf جزيرة العرب ''jazīrat al-ʻArab''; “Isla di e Árabenan” òf tambe “Arabistan”) ta un region na [[Asia]], direktamente ost di [[Afrika]]. E ta rondoná pa [[Laman Korá]] na nòrtwèst, [[Golfo di Aden]] na sùitwèst, [[Oséano indio]] na sùit, [[Laman Árabe]] na sùitost, [[Golfo di Oman]] na ost, i [[Golfo Pèrsiko]] na nortost. == Geografia == E península tin un superfisie di 3.237.500 km², di kua gran parti di ta enserá áreanan di desierto, entre nan un di e desiertonan mas grandi i inhospito na mundu, Rub' al Khali. E region tin tambe seru, plano arido i kostanan largu. Na 2014, e península tabata konta ku un [[poblashon]] di mas òf menos 80 mion habitante. Península Árabe ta inkluí e siguiente paisnan: [[Arabia Saudita]], [[Yemen]], [[Oman]], [[Qatar]], [[Kuwait]] i [[Emiratonan Arabe Uní]]. Ademas, [[Hordania]] i [[Irak]] tin parti di nan teritorio ku por wòrdu konsiderá komo geográfikamente parte di e rant nòrt di e península. [[Bahrein]] ta un isla chikitu situá na altura di e kosta di e península, den e [[Golfo Pèrsiko]]. == Importansia geopolítiko == E Península Árabe ta hunga un ròl geopolítiko fundamental den e region di [[Medio Oriente]] i den e mundu árabe, prinsipalmente pa motibu di su depositonan inmenso di [[petroli]] i [[gas natural]], ku ta sirbi komo un di e fuentenan di energia mas importante na mundu. Hopi di e paisnan aki ta miembro di e organizashon di eksportadornan di petroli ([[OPEC]]). E region tin tambe un importansia religioso grandi: e siudatnan santu musulman di [[Meca]] (''Mecca'') i [[Medina]] ta situá den Arabia Saudita, loke ta atrae miones di pelegrinonan musulman kada aña. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[:Kategoria:Geografia]] ---------------- {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Bario | nomber = The Village | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = BNA-DIG-MEINERS-0153 - Luchtfoto's 17 - 640900 - Lago Heights, Tankfarm, San Nicolas en Lago Haven c.jpg |caption1 = |image2 = Arme woonwijk in San Nicolas op Aruba met op de achtergrond de Lago-olieraffinad, Bestanddeelnr 252-8017.jpg |caption2 = |image3 = BNA-DIG-MEINERS-0246 - San Nicolas - Tin Town straatje in de Village 600900 c.jpg |caption3 = }} | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[San Nicolas]] | zoom = 14 }} '''The Village''' of '''Village''' ta un bario den centro di [[San Nicolas]], [[Aruba]]. E ta situa pega cu e tereno di e refineria, cu tabata den operacion entre 1924 y 2009.<ref name="Lago">[http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=28&Itemid=42 De Lago en de Eagle], historiadiaruba.aw</ref> The Village ta situa casi den centro di San Nicolas. E parti di pueblo aki semper tabata un sumpiña den banda di hopi Arubiano. El a bini na eksistensia ora ku trahadónan stranhero a establesé nan mes riba e isla komo trahadónan barata. Pueblo a wòrdu konstruí di kasnan, konstruí di palu di kaha i dak ku bleki di kerosin plat. Un berdadero bario pober na djis un tiro di piedra for di e tranké di e refineria di Lago.<ref> VILLAGE. "Amigoe". Curaçao, 23-07-1988, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642689:mpeg21:p005</ref> E habitantenan a logra construi un comunidad estrecho cu un subcultura cu ta basta diferente cu esun di Aruba. Di akuerdo ku un senso di e Konseho Nashonal di Vivienda (NWR) na 1982, 1.382 hende tabata biba einan. Desde cu e refineria di petroleo a cera, hopi hende a bay. Pa añanan largo gobierno a mantene su distancia di e problema di pueblo. Pa e polítikonan, e residentenan tabata solamente di interes elektoral. Ultimo añanan gobierno mas y mas a realisa cu mester haci algo pa mehora e condicionnan di bida den e bario aki. Fundashon Cas pa Comunidad Arubano, FCCA, ta e asociacion di vivienda cu ta trahando riba e renobacion den Village cu fondonan di desaroyo Hulandes. Following discovery of the deep water harbor at San Nicolas at the south-eastern end of Aruba, Pan American Petroleum Company established the initial oil industry in 1924. The small population consisting primarily of indigenous people and European newcomers was significantly expanded after the Company began to recruit workers from the United States, many Caribbean Islands and South America. The Village and San Nicolas developed and became the major dynamic in the life and business activity largely due to the various operations of the Lago refinery. Its contribution towards the Allied Forces’ victory in World War II and other monumental events in San Nicolas are appropriately delineated. Aspects of a vibrant and productive society in San Nicolas range from the environmental to the socio-cultural. The human experience is comprehensively presented through the delineation of the lives and activities of individuals and groups. A comprehensive overview of the island’s history and a retrospective on economic development complete a presentation of relevant subject matter. De uitbreiding bleef gestaag doorgaan, zo ook de bouw van woonwijken: het uit Amerika aangetrokken management werd gehuisvest in de zgn. Colony , een van de rest van het eiland afgescheiden woongemeenschap waar alleen bevoegden zoals de bewoners van de bungalows, toegang tot hadden. Ook een eigen ziekenhuis, voorzien van de modernste outillage, maakte daar deel van uit. Het had zijn eigen politiekorps, zijn eigen protestante kerk en een Amerikaanse school. Buiten de Colony verrezen woonwijken voor het lokale personeel, voor elke laag van de hierarchie een aparte wijk. In 1937 werd begonnen met Lago Heights, 150 huizen. In 1939 Essoville met 75 bungalows om te beginnen. In 1947 werd begonnen met sociale woningbouw in Lagoville: de arbeiders werden in de gelegenheid gesteld door een spaarregeling op den duur eigenaar te worden van de huizen. En afgezien van de door Lago neergezette wijken was er in het centrum van wat later San Nicolas zou gaan heten ook een wijk van in de haast opgebouwde huizen in de stijl die ook op de Engelstalige Caribische eilanden te vinden is: The Village.<ref name="Lago"/> as-Zuid den e parti sùit di e pais outónomo di Aruba , pertenesé na Hulanda , na Sur Amérika . Riba promé di yanüari 2020, e tabatin 615 habitante. {{Appendix}} Blijkbaar is het kabinet voor Nederlands Antilliaanse Zaken (KABNA) in Den Haag nogal overvallen door de aankondiging van het Bestuurscollege op Aruba dat het kalm aan wil doen met de renovatie van de woningen in "The Village". <ref>verwarring rond Village. "Amigoe". Curaçao, 18-09-1984, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642992:mpeg21:p003</ref> De bouw van de 36 tweekamer-woningen in The Village werd gegund aan Bohama Aruba nv, die voor een bedrag van ƒ.1.472.000,-- inschreef. De bouw begint op dinsdag 29 september en duurt 7 maanden. Binnenkort zal ook een begin worden gemaakt met de bouw van 16 extra woningen in de Village alsmede de infrastructuur voor rioleringen, waterleiding en electra.<ref>Bohema bouwt woningen in The Village. "Amigoe". Curaçao, 26-09-1987, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-04-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010642518:mpeg21:p004</ref> {{Appendix}} ------------------ {{Variante|a}} {{Infobox luga den pais| variante = a | tipo = Sero | imagen = | descripcion = | pais = {{ABW}} | tipo_division_adm = region | division_adm = [[Paradera]] | zoom = 14 }} '''Sero Plat''' (tambe skirbi como '''Ceru Plat''') ta un [[seru|sero]] chikito na [[Aruba]], situa den region di [[Paradera]] un 100 meter zuidwest di [[Sero Cristal]], formando parti di un cordon di seronan chikito. E tin un haltura di 73 meter riba nivel di laman. Su nomber ta referi na su forma, un elevacion modesto cu un punta plat.<ref>Vivienno Frank. 2019. ''Aruba en een keuze uit haar toponiemen.'', pag. 205, ISBN:978-0-359-65900-5</ref> === Historia === Sero Plat ta conoci principalmente como un fuente historico di mineral durante e epoca di mineria di oro riba e isla. E ta localisa den un area caminda oro a wordo descubri den [[siglo 19]]. E sero ta relaciona historicamente cu otro lugarnan di mineria, manera e ruinan di [[Bushiribana]], cu tabata conecta pa un caminda construi pa transporta mineral pa fundi. Durante e epoca di “fiebre di oro” na [[Aruba]], Sero Plat tabata un di e lugarnan principal caminda e mineral tabata wordo mina. E compania [[Aruba Island Gold Mining Company, Ltd.]] a extrae mineral for di e area aki y transporta esei via un caminda construi spesialmente pa e mina na Bushiribana. Esaki a contribui na e desaroyo industrial di [[Aruba]] durante e siglo 19 y a pone Sero Plat como un punto importante den e historia di mineria di oro riba e isla. === Estado actual === Awendia, Sero Plat no ta un area minero activo. E sero ta forma parti di e paisahe natural di [[Aruba]]. == Mira tambe == * [[Bushiribana]] == Referencia == * [https://www.mindat.org/feature-3577139.html Mindat.org – Seroe Plat] * [https://aw.geoview.info/ceru_plat,3577139 GeoView – Ceru Plat] {{Appendix}} {{Template:Navegacion Seronan di Aruba}} [[Category:Seru na Aruba]] -------------- == Bushiribana == Het „piratenkasteel", zoals eens een Essokaart van Aruba de ruïne van Bushiribana bij Boca Mahos heeft genoemd, werd gebouwd in 1874 als een goudwasserij. Van 1854 tot 1868 had Concessie de Jongh van Den Haag de beschikking over de goudvelden van Aruba. Maar deze heeft er niet hard gewerkt. Na 1867 ett wel iot 1872 was de concessie verleend aan Isola, Ricket & Co, New Vork, een Amerikaanse maatschappij dus. Zij werkte nog voïgens de primitieve methode: bij de mijnen zelf ter plaatste de stenen kapot slaan, ziften en wassen. Isola, merkwaardigerwijze bij de oude goudmijnwerkers alleen bekend als Isalo, werkte behalve op de reeds genoemde plaatsen Westpunt en omgeving van Rooi Fluit ook nog in de omgeving van Sero Cristal en bij Sero Moskita en Tres Cp.bez aan de noordoostkant van het eiland. In 1870 kwamen te Sero Moskita nog een paar goudmijnwerkers om het leven door het instorten van de mijn, namelijk Luis Rivero en Pedro Farro. Van 1872 tot 1881 was de goudconcessie verleend aan een Engelse maatschappij Aruba Island Goldmining Company, London, \ Deze maatschappij bouwde de goudwasserij van Bushiribana in 1874, waarbij de bekende Arubaanse metselaar Aiexander Donati met enkele Curacaose metselaars het romantische stenen gevaarte r>ptrok. Hijskranen van houten balken moesten de zware stenen op hun plaats bree{ gen. In deze fabriek ging men & stampmolens werken om de fijn te malen. Het Engelse personyj van deze maatschappij, dat voot groot gedeelte daar in de buurt v , de goudwasserij woonde, best" " volgens do herinnering van de °^ Arubaanse -------------- Sero Plat—also known as Ceru Plat or Seroe Plat—is a modest hill located in Aruba, outside the boundaries of Arikok National Park. It is situated near the town of Oranjestad, with coordinates approximately at 12°32′57″N, 69°59′37″W. The hill lies about 3.5 km north of Hooiberg, one of Aruba's most prominent landmarks .​ Mindat Mapcarta +1 Mindat +1 Sero Plat is characterized as a rounded elevation with a local relief of less than 300 meters . While it may not be among the tallest hills on the island, it contributes to the diverse topography of the region. The surrounding area includes other notable features such as Sero Cristal and the historic Bushiribana gold smelter, which are in close proximity to Sero Plat.​ Mindat Although Sero Plat is not within Arikok National Park, it adds to the varied landscape of Aruba and may be of interest to those exploring the island's natural features.​ --------- {{Databox}} '''Pago Pago''' ta {{Appendix}} [[:Kategoria:Oseania]] -------------- {{Variante|a}} {{Databox}} E '''Important Bird Area di Washikemba–Fontein–Onima''' ta un pida tereno di 5.959 hektar banda di e kosta nortost di e isla di [[Boneiru]] den [[Hulanda Karibense]]. El a wòrdu asigná komo un area importante di para dor di BirdLife International, debi ku e ta sostené poblashonnan di vários espesie di para menasá òf di alkanse restringí. E ta kontené tres reservorio di awa dushi i tambe mata seku i algun palu di fruta introdusí. Paranan pa kua e IBA a wòrdu identifiká ta inkluí paloma ku wowo desnudo, yerba merikano, stern di mas chikitu, amazona ku skouder hel, elaenia di Karibe i thrasher ku wowo perla. Menasanan potensial pa e sitio ta bini di trapamentu ilegal di e papagayonan, destrukshon di habitat dor di buriku i kabritunan salbahe, predashon dor di pushi salbahe, i disturbio humano di kolonianan di nèshi.<ref name=bli>{{cite web |url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/washikemba--fontein--onima-bonaire-iba-bonaire-sint-eustatius-and-saba-(to-netherlands) |title=Washikemba-Fontein-Onima, Bonaire |author=<!--Not stated--> |date=2007 |website= BirdLife Data Zone|publisher= BirdLife International|access-date= 14 October 2020}}</ref> {{Appendix}} [[:Kategoria:Paranan]] [[:Kategoria:Boneiru]] --------------- {{infobox luga den pais | variante = c | tipo = Siudat | nomber = Ginebra | pais = {{SUI}} | multi_imagen = {{multiple image | total_width = {{Infobox/afbeeldingbreedte}} |perrow = 1/2/1 |border = infobox |image1 = UN Building A Southern Lawn.jpg |caption1 = Palais des Nations |image2 = ReformationsdenkmalGenf1.jpg |caption2 = Monumento di Reformacion |image3 = Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg |caption3 = Siudat ku Lago Ginebra }} | zoom = 5 }} {{Commonscat|Ginebra}} {{Appendix}} [[:Category:Siudadnan]] [[:Category:Suisa]] ----------- {{Infopais}} '''Islanan Seychelles'' [[:Category:Maroko]] ----------------- {{Multiple image | header_align = | header = | align = center | image1 = Redonda Day.JPG | image2 = Redonda west cliffs.JPG | image3 = Stone building on Redonda.JPG | caption1 = Bista riba Redonda for di [[Nevis]] ku [[Montserrat]] den fondo | caption2 = Barankanan den laman na banda west | caption3 = Kas riba Redona | caption_align = center | width1 = | width2 = | width3 = | total_width = 500 | direction = horizontal }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Antigua y Barbuda]] ----------------------- {{Infopais}} '''South Georgia and the South Sandwich Islands''' ([[ingles]]: Falkland Islands, [[spaño]] (Islas) Malvinas òf Islas Falkland) (SGSSI) ta un teritorio ultramar britániko den e parti sur di [[Oseano Atlantiko]]. E ta un grupo di islanan remoto i inhóspito, konsistí di Georgia Sur i un kadena di islanan mas chikitu konosí komo e Islanan Sandwich Sur. South Georgia ta 165 kilometer largu i 35 kilometer largu i ta e isla di mas grandi den e teritorio. E islanan di South Sandwich ta keda mas o menos 700 kilometer (430 mi) sureste di South Georgia. E área total di e teritorio ta 3,903 km2.[1] 1] E islanan Falkland ta mas o menos 1,300 kilometer (810 mi) west for di su punto mas serka. E islanan di South Sandwich no tin habitante, i un poblashon no permanente chikitu ta biba na South Georgia.[ No tin buelo di pasahero ni ferry regular pa of for di e teritorio, maske bishitanan di crucero na South Georgia ta bira mas popular, cu varios mil bishitante tur zomer. Reino Uni a deklará su soberania riba Sur Georgia na 1775 i e Islanan Sur Sandwich na 1908. E teritorio di "South Georgia and the South Sandwich Islands" a ser formá na 1985;[3] anteriormente, e tabata goberná komo parti di e Dependensia di e Islanan Falkland. Argentina a reklamá Sur di Georgia na 1927 i a reklamá e Islanan Sur di Sandwich na 1938. E islanan ta forma un teritorio britániko ultramar, dependiente i no outónomo, ku ta kai bou [[Reino Uni]]. E ta pertenesé na un di e 17 teritorio riba e lista di [[Nashonnan Uni]] di teritorionan no outónomo bou di supervishon di e Komité di Dekolonisashon di Nashonnan Uni. Argentina ta reklamá e grupo di islanan, loke a kondusí na e Guera di Falkland na 1982 durante e término di [[Margaret Thatcher]] komo [[promé minister]] di Reino Uni. E dos islanan mas grandi ta Falkland Ost i Falkland West. E kapital di islanan Falkland ta [[Stanley]], establesé riba e isla Falkland Ost. E habitantenan di e islanan tin nashonalidat britániko i ta papia ingles. Nan ta haña nan entrada prinsipalmente for di peska i kuido di karné. {{Appendix}} [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] ------------------ '''King Edward Point''' (tambe konosí komo KEP) ta un stashon di investigashon permanente di British Antarctic Survey riba e isla di Georgia Sur i ta [[kapital]] di e teritorio di mas leu di Merka di Georgia Sur i e Islanan Sandwich Sur.[1] E ta situá den Cumberland East Bay riba e kosta noreste di e isla. 2] E asentamentu ta e kapital mas chikitu na mundu segun [[poblashon]]. {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Reino Uni|Islanan Falkland]] --------------------- {{Databox}} E '''Alpen''' ta un kadena di seru na [[Oropa]] ku ta ekstende for di e kosta [[Laman Mediteráneo|mediteráneo]] di [[Fransia|franses]] den sùitwest te e plano di Pannon den e parti ost. E superfisie di e serunan ta mas ku 200.000 km2. E Alpen ta parti di ocho estado: [[Austria]] (29%), [[Italia]] (27%), Fransia (21%), [[Suisa]] (13%), [[Alemania]] (5,8%), [[Slovenia]] (3,5%), [[Liechtenstein]] (0,08%) i [[Monaco]] (0,001%). Por bisa ku [[Hungria]] tambe ta pertenesé na esaki, ya ku e Seru di Odenburg na su frontera ta pertenesé na e serunan di Alpen. Den total tin mas o ménos 13 mion hende ta biba den henter e teritorio di Alpen. Solamente den e parti west di e serunan alpino tin kumbre di 4000 meter di altura. E kumbre di mas haltu ta Mont Blanc (4808 m) i ademas tin 82 otro kumbre ku un haltura riba 4000 m. E Alpen ta un kadena di montaña relativamente hóben, formá durante e orogenesia alpino den e periodo tersiario. Den e Alpen ta nase hopi riu grandi di Oropa, manera e Rhone, Rhin, Po i Inn. E Alpen ta forma un barera geográfiko importante den Oropa. For di prehistoria, e pasonan di Alpen ta forma un konekshon importante entre suit i nort di Oropa. Den [[siglo 21]] tambe un selekshon di pasonan di seru (i túnel) ta di importansia internashonal. [[Category:Oropa]] --------------- {{Databox}} '''Samoa Merikano''' ta un teritorio <gallery mode="nolines" widths="220" class="center"> Flag of Port Louis, Mauritius.svg|Bandera di Port Louis. Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|Eskudo di Port Louis. </gallery> {{Appendix}} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Mauritius]] ---------------------------- {{infobox luga den pais | variante =c | tipo = Kapital | pais = {{BHS}} }} '''Saint-Denis''' (na reuniones krioyo: Sin-Dni), ta e [[kapital]] atministrativo (''prefectura'') di e departamento i region ultramar di [[Réunion (isla)|Réunion]], den [[Oséano indio]]. E ta situá na e punto di mas nort di e [[isla]], serka di e boka di riu Saint-Denis. Saint-Denis ta e munisipio mas poblá den e departamentonan fransesnan den ultramar i e di diesnuebe mas poblá den henter [[Fransia]]. Segun senso di 2020, tabatin 315,080 habitante den e área metropolitano di Saint-Denis<ref name="AAV_pop">{{cite web |url=https://statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=pop_legales.popmun&s=2019&selcodgeo=9D1&t=A01&view=map13 |title=Statistiques locales - Saint-Denis : Aire d'attraction des villes 2020 - Population municipale 2020 |author=INSEE |author-link=INSEE |access-date=2023-01-14}}</ref>, di kua 153,001 tabata biba den e siudat di Saint-Denis mes y e resto na lugánan den bisinario manera La Possession, Sainte-Marie, Sainte-Suzanne, Saint-André, i Bras-Panon.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/6683031/dep974.pdf Populations légales 2020: 974 La Réunion], INSEE</ref> {{Appendix}} [[Category:Isla]] [[Category:Fransia]] -------------------------------- {{Commonscat}} {{Appendix|refs|2= * {{Tradukshon for di otro Wikipedia|idioma=nl|oldid =66396157|titulo=Antwerpen (stad)}} {{References}} }} [[Category:Siudadnan]] [[Category:Belgika]] ------------------- {{Databox}} -------------------- ==Uitbreiding Boneiru == === Demografia === E [[idioma ofisial]] ta [[Hulandes]]. [[Papiamentu]] i [[Ingles]] tambe ta wordu rekonosí komo idioma ofisial den trafiko legal i administrativo, enseñansa, bida sosio-ekonomiko i hustisia.<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/vraag-en-antwoord/erkende-talen-nederland Erkende talen Nederland], Rijksoverheid</ref> Di e poblashon 64% ta papia Papiamentu na kas, i 15% Hulandes, 15% [[Spaño]] i 5% Ingles. Mayoria di e hablado di Papiamentu ta papia tambe Hulandes, Ingles i Spaño. Na Boneiru ta uza e [[Ortografia di papiamentu|ortografia fonétiko]] di Papiamentu, no esun di Aruba (etimologiko). Un partikuliaridat di e Papiamentu di Boneiru ta sufigo dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) E residentenan di Boneiru ta uza hopi abreviashon ora di papia. Na e islanan hermana Curaçao en Aruba nan ta yama esaki ''korta palabra'', papiamentu abreviá. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> --- De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. The population is estimated to be 20,104 in 2019. Most of its inhabitants are biracial, the product of European and African intermarriage. However, a significant part of the population has a variety of origins, including the Netherlands, Dominican Republic, Venezuela, Colombia, Suriname and the United States, among others. === Luganan mas pobla === [[File:Catholic church in Rincon (Bonaire 2014) (15073092343).jpg|thumb|St. Louis Bertrand a Catholic church in Rincon, Bonaire]] E streya riba bandera di Boneiru tin seis punta, representando e seis bario antiguo di Boneiru. The star on Bonaire's flag has six points, representing the six original settlements. Due to population growth and building expansion, five of them have grown together with the capital Kralendijk. Only Rincon, the oldest settlement on the island, located in the northern half, remained an independent village. In addition to these nuclei, a number of new districts have been added over the years. Behind Kralendijk, against the hill, are the Republiek and Santa Barbara districts. Behind Santa Barbara, on the coast, is the luxurious new district of Sabadeco (Santa Barbara Development Corporation). Beyond the airport, in the direction of the salt flats, is the neighbourhood of [[Belnem]], named after [[Harry Belafonte]]. The population of as 2017 is distributed in the old towns and districts as follows:<ref name="pop"/> * Kralendijk with a total of 10,620 inhabitants.<ref name="pop">{{cite web|url=https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/17/bonaire-bevolkingscijfers-per-buurt |title=Bonaire, bevolkingscijfers per buurt|website=Centraal Bureau voor de Statistiek|access-date=2 May 2021|year=2017|language=nl|quote=Sum of Entrejol (Antriol), Nikiboko, Noord Saliña, Playa and Tera Kora}}</ref> * Playa (centre of Kralendijk) with 2,571 inhabitants<ref name="pop"/> * Tera Kora with 1,568 inhabitants<ref name="pop"/> * Nikiboko with 3,058 inhabitants<ref name="pop"/> * [[Antriol]] with 3,811 inhabitants<ref name="pop"/> * Nort di Saliña with 1,217 inhabitants<ref name="pop"/> * Rincon with 1,875 inhabitants<ref name="pop"/> nl.wiki Bonaire heeft 20.104 inwoners volgens de telling van 2019.[1] In 2001 had 86% van de bevolking de Nederlandse nationaliteit, maar was slechts 52% op het eiland zelf geboren.[8] Naast veel mensen van de andere eilanden Curaçao en Aruba, uit Nederland en de buurlanden Venezuela en Colombia wonen er veel mensen uit de Dominicaanse Republiek, grotendeels arbeidsmigranten. De overgrote meerderheid van de bevolking is rooms-katholiek, (77%). Verder is er een kleine protestantse gemeenschap en is de evangelische gemeenschap sterk in opkomst (zo'n 10% van de bevolking). De officiële taal is het Nederlands. Papiaments en Engels worden tevens erkend als officiële taal in het rechts- en bestuurlijk verkeer, onderwijs, sociaal-economisch leven en de rechtspraak.[9] Van de bevolking spreekt 64% thuis Papiaments] (een zelfstandige creoolse taal met voornamelijk invloeden uit het Spaans en het Portugees, daarnaast veel invloed van het Nederlands, Engels, Frans, alsmede Indiaanse en West-Afrikaanse talen) en 15% Nederlands, 15% Spaans en 5% Engels. De meeste Papiamentstaligen spreken ook Nederlands, Engels en Spaans. Op Bonaire gebruikt men de fonetische spelling van het Papiaments, niet de Arubaanse (etymologische). Een bijzonderheid in het dialect van Bonaire is dat de uitgang -mentu/-mento, die in deze taal veel voorkomt, er wordt uitgesproken als -men ("Papiamen") Andere voorbeelden zijn kas (huis) Bonairiaans dialect: (Ka) voorbeeld in een vorm van een zin, mi ta bai kas (ik ga naar huis) Bonairiaans dialect (m'a bai ka) De bewoners van Bonaire gebruiken veel afkortingen als ze aan het praten zijn. Op de buureilanden Curaçao en Aruba noemt men dit korta palabra, verkorte spraak. stqkdm7fqtg8z3k742kb2e1hx8f0jgk 0 9390 164046 162954 2025-06-23T21:31:32Z Caribiana 8320 164046 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Infobox futbolista| variante = a | nomber completo = Angel Bartholome Botta | fecha nacemento = [[12 di desèmber|12 di december]] [[1925]] | luga nacemento = {{ARG}} |fecha fayecimento = [[15 di ougùstùs|15 di augustus]] [[2011]] | luga fayecimento = {{ABW}} | posicion = defensor <!-- Seccion di seleccion nacional 1--> | seleccion = {{ABW}} | debut seleccion = 1954 | number seleccion = | participa = | goal = <!-- Seccion di trayectoria --> | temporada = 1953-1958<br />1958-1960<br />1960 | club = [[SV Aruba Juniors|Aruba Juniors]]<br />[[SV La Fama|La Fama]]<br />Aruba Juniors <!-- Seccion di Prestacion --> | campeonato = | medaya = | competencia = | aña = }} '''Angel Bartholome Botta''' (☆ [[12 di desèmber|12 di december]] [[1925]] na [[Buenos Aires]]<ref>[https://archive.org/details/BNA-DIG-SOLODIPUEBLO-2011-08-19/page/30/mode/1up?q=angel+botta&view=theater Anuncio di morto], Solo di Pueblo, 19 di augustus 2011</ref> - † [[15 di ougùstùs|15 di augustus]] [[2011]] na [[Aruba]]) tabata un [[futbol]]ista profesional internacionalista, entrenador y empresario [[Argentina|Argentino]]-[[Aruba]]no. Botta a hunga un papel importante den historia di futbol di Aruba, unda e centro tecnico di futbol di [[Arubaanse Voetbalbond|AVB]] ta carga su nomber. == Biografia == Angel Botta a cuminsa su carera profesional como futbolista na 1946 cu Club Atletico Chacarita Juniors di [[Buenos Aires]].<ref name="Amigoe">{{nl}}{{citeer web|url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010643829:mpeg21:a0149|titel=Angel Botta: Liever op Aruba dan in Nederland|werk=[[Amigoe]]|datum=1968-08-23|bezochtdatum=2023-05-14}}</ref> Despues di a cosecha bastante exito den ekiponan na diferente pais [[Sur Amérika|Suramericano]], esta [[Bolivia]], [[Colombia]] y [[Venezuela]], Botta a yega Aruba na 1952, contrata pa [[SV Aruba Juniors|Aruba Juniors]] como entrenador. === Carera na Aruba === Durante e campeonato di 1953 el a participa tambe como hungador den e ekipo di Aruba Juniors, destacando como un di e mihor anotadornan di gol. Cune e ekipo a titula campeon di Aruba na 1953 (torneo unda el a anota no menos cu 23 gol) y na 1956. Dia 26 di juni 1954 el a debuta den seleccion Arubano hungando contra e ekipo Millonarios di [[Bogota]], Colombia. Na 1958 el a pasa pa hunga pa [[SV La Fama|La Fama]], pero dos aña despues a bolbe na Aruba Juniors. Na 1964, despues di tabata inactivo un par di aña, el a hunga pa [[SV Tropical Sport Club|Tropical]] di [[Tanki Leendert]] y a yuda e ekipo titula subkampeon.<ref name="SdP">{{citeer web|url=https://archive.org/details/BNA-DIG-SOLODIPUEBLO-2011-08-17/page/10/mode/1up?q=angel+botta&view=theater|titel=Un parti importante di nos historia di futbol a keda marca pa un gran futbolista y entrenador|werk=Solo di Pueblo|datum=2011-08-17|bezochtdatum=2023-05-14}}</ref> Botta tabata entrenador di varios ekipo di futbol Arubano; entre nan Aruba Juniors (1952-1957), [[SV La Fama|La Fama]], [[SV Dakota|Dakota]], [[SV Estrella|Estrella]] (1970), Tropical (1964-1965), [[Racing Club Aruba]] (1965), Brasil Juniors, [[SV Caiquetio|Caiquetio]] LIFIDA, [[SV Juventud Tanki Leendert|Juventud Tanki Leendert]] LIFIDA. Den [[Kopa antiano|Copa Antiano]] Botta a yuda RCA titula campeon na 1965, sigui pa Estrella na 1970, siendo e unico dos clubnan di Aruba pa logra esaki.<ref name="SdP"/> Na 1952 Botta a fungi tambe como director tecnico di e [[Seleccion nacional di futbol di Aruba (masculino)|seleccion di Aruba]] y den decada sesenta di e seleccion [[Antias Hulandes|Antiano]], cu e tempo ey tabata forma den mayoria pa hungadornan Arubano. Na 1965 a keda apunta entrenador oficial di [[Arubaanse Voetbalbond|AVB]].<ref name="Amigoe"/> Den e [[Weganan Centroamericano y di Caribe]] e [[Selekshon Antiano di Futbòl|seleccion Antiano]] a titula subcampeon na [[Cuba]] (1960); na di tres luga na e campeonato na [[Costa Rica]] (1961) y a obtene e medaya di plata na [[Puerto Rico]] (1966). Na 1974 Botta tabata coach di [[Republika Dominikano|Republica Dominicano]] durante e Weganan Centroamericano y di Caribe. Na 1996 el a bolbe un biaha mas como coach di e prome seleccion Arubano durante e weganan clasificatorio pa [[Kopa Mundial di Futbòl|Copa Mundial di 1998]], sinembargo e seleccion a keda elimina despues di a sufri dos derota contra [[Republika Dominikano]] (2-3 y 1-3). El a funda na 1977 "El Gaucho", un restaurant tipico Argentino, di cual e tabata propietario y coki. Su tata tambe tabatin un restaurant na Argentina. E restaurant ta estableci te awendia den un casita di mas o menos un 100 aña bieu na [[Oranjestad]].<ref>[https://archive.org/details/BNA-DIG-BOULEVARD-1977-05/mode/1up?q=angel+botta&view=theater El Gaucho], Boulevard, mei 1977</ref> [[File:Arubaanse Voetbalbond AVB.jpeg|thumb|275x275px|Plakkaat di e apertura di e Centro Tecnico]] Botta tabata casa cu Alicia Cotarelo-Ydigoras, di cua el a divorcia y tabata tata di tres yiu muhe. Durante su ultimo añanan e tabata sufri di e malesa di [[Alzheimer]]. El a fayece dia 15 di augustus 2011 den [[Horacio Oduber Hospital]] na e edad di 85 aña.<ref>{{citeer web|url=https://archive.org/details/BNA-DIG-AWEMAINTA-2011-08-17/page/n27/mode/1up?q=angel+botta&view=theater|titel=Mundo deportivo ta yora Angel Botta|werk=AweMainta|datum=2011-08-17|bezochtdatum=2023-05-14}}</ref> == Honor == * Na bida Botta tabata miembro honorario di [[Arubaanse Voetbalbond]] (AVB). * Miembro di Salon di Fama di Aruba * Dia [[25 di aprel|25 di april]] [[2009]] a habri e ''Centro Tecnico Angel Botta'' na [[Compleho Deportivo Frans Figaroa]]. {{Appendix}} {{DEFAULTSORT:Botta, Angel}} [[Category:Hende]] [[Category:Futbòl na Aruba]] 5r0x02sgassh61d4sx45tkqi1oewse0 0 9548 164047 163883 2025-06-24T08:40:22Z Caribiana 8320 164047 wikitext text/x-wiki {{Variante|a}} {{Databox}} [[File:Dera Gay 2023.jpeg|thumb|270px|Celebracion di Dera Gay na Centro di Bario Noord (2023).]] '''Dera Gay''' of '''Dia di San Juan''' ta un celebracion cultural tradicional na [[Aruba]], cu ta tuma luga riba dia [[24 di yüni|24 di juni]]. E celebracion ta relaciona cu e fiesta di consecha, y ta resultado di e combinacion di elementonan [[folklor]]ico y [[Iglesia Catolico Romano|catolico]]. Dera Gay ta un di e fiestanan folklorico mas popular di herencia cultural Arubano. == Origen == Dera Gay ta nifica literalmente pa "dera e gay". Den aña 1862 caba, e palabra "Dera Gay" a wordo documenta y ta e nomber comun pa e fiesta di San Juan.<ref name="gobierno"/> E fiesta tin dos rais: * e origen religioso relaciona cu e dia natal di San Juan (''Juan Bautista''), segun calendario catolico; * e origen cultural relaciona cu e temporada di cosecha. Prome cu cuminsa un temporada nobo, e cunukeronan tabata kima dia 23 di juni tur loke a sobra di cosecha, simbolisando purificacion.<ref name="gobierno">{{nl}}{{citeer web|url=https://www.overheid.aw/informatie-dienstverlening/folklore_47084/item/fiesta-di-dera-gay_37798.html|titel=Fiesta di Dera Gay|werk=gobierno.aw|datum= |bezochtdatum=2023-06-22}}</ref> == Celebracion == Dera Gay ta wordo celebra anualmente den diferente centro di bario rond di e isla. Organisacionnan cultural, social y deportivo ta organisa eventonan pa publico, cu baile, musica, cantica actividadnan folklorico.[[File:Fighting cocks Rancho 16 05 04 723000.jpeg|thumb|left|185px|Gay peleador bibo den bario di [[Rancho (Aruba)|Rancho]], Oranjestad.]] Den grupo di baile, homber y muhe ta bisti den colornan geel y cora. Cada color tin su propio simbolismo: - color geel ta representa e mata [[kibrahacha]], ku ta floria den juni.<br> - color cora ta simbolisa candela y energia.<br> Un paña ta wordo mara rond di wowo di un persona, cu mester trata di dera e gay cu un palo, simbolisando e decapitacion simbolico di San Juan Bautista. Antes tabata uza un gay bibo cu tabata wordo hinca den un buraco y tapa cu un calbas; awendia ta uza solamente un calbas. E cantica tradicional di Dera Gay ta wordo acompaña pa instrumentonan folklorico manera e fio, [[Tambú|tambu]] i [[wiri]]. E ritmo di e cantica ta stimula e movemento anima cu ta forma parti di e baile.[[File:Bonbini Festival Aruba 21 05 15 569000.jpeg|thumb|Demonstracion di Dera Gai na Bonbini Festival den [[Fort Zoutman]].]] === Cantica di Dera Gay === San Juan ta bin, San Juan ta bay<br /> San Juan ta bin, San Juan ta bay<br /> At’e cu e palo den su man,<br /> Cu su wowo bon mara.<br /> ''Refran'':<br /> Dere gay, dere gay<br /> Coro: pa nos soye<br /> Dere gay, dere gay<br /> Coro: pa nos come<br /> Dere gay, dere gay<br /> Coro: pa nos plume<br /> Dere gay, dere gay<br /> Coro: pa nos mate <br /> Dere gay, dere gay<br /> Coro: pa nos soye<br /> Dere gay, dere gay<br /> Coro: pa nos plume<br /> Amigo tur ban hala un banda<br /> Pa Don Juan bay mata e gay<br /> Ate cu e palo den su man,<br /> Cu su wowo bon mara<br /> ''Refran'' Don Juan cu e palo ariba bao<br /> Ta balia bay pe mata e gay<br /> Ata Don Juan a mata e gay,<br /> Core mira, el a mate<br /> ''Refran'' == Link externo == * [https://www.youtube.com/watch?v=yeHseaTd10M&t=1005s Documentario di Dera Gay], Depto. di Cultura Aruba (24 di april 2025) via [[Youtube]]. == Literatura == * {{Cite book |author=[[René Römer|Römer, René A.]] |url=https://archive.org/details/BNA-DIG-NA-CULTUREEL-MOZAIEK/mode/2up |title=Cultureel Mozaïek van de Nederlandse Antillen: Constanten en Varianten |publisher=Walburg Pers |year=1978 |location=Zutphen |isbn=9789060110836 |language=nl |trans-title=Cultural Mosaic of the Netherlands Antilles: Constants and Variants |url-access=registration}} * {{citeer web|auteur=[[Wim Rutgers|Rutgers, Wim]] (1996)|url=https://www.dbnl.org/tekst/_die004199601_01/_die004199601_01_0119.php|titel= Me riddle, me raddle Oratuur van de Nederlandse Antillen en Aruba|werk=Dietsche Warande en Belfort, edicion 141}} {{Appendix}} [[Category:Músika]] [[Category:Folklor]] [[Category:Aruba]] 67c3u8nam1eohoikd90tsrzl5qokoxx 10 11626 164052 158041 2025-06-24T10:13:41Z Kallmemel 14000 164052 wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} {{Utilisa Wikidata|P218|P219|P220|P282|P1394}} <!-- Añadi categoria unda ta indica abou di e pagina aki y interwiki na Wikidata --> == Uzo == {{Infobox idioma | nomber = ''nomber'' | nomber nativo = ''nomber nativo'' | pronunciacion = ''pronunciacion'' | creado = ''creado'' | aña = ''aña'' | imagen = | descripcion = ''descripcion'' | mapa = | leyenda = ''leyenda'' | pais = ''pais'' | region = ''region'' | usuario_total = ''usuario_total'' | prome_lenguahe = ''prome_lenguahe'' | segundo_lenguahe = ''segundo_lenguahe'' | rango = ''rango'' | famia = ''famia'' | var = ''var'' | dialecto = ''dialecto'' | alfabet = ''alfabet'' | oficial = ''oficial'' | organisacion = ''organisacion'' | minoria = ''minoria'' | 639-1 = ''639-1'' | 639-2 = ''639-2'' | 639-3 = ''639-3'' }} <syntaxhighlight lang="wikitext" style="overflow:auto;">{{Infobox idioma | variante = <!-- Default (sin balor) infobox ta aparece den Papiamento di <variante a>, pero cu balor di 'c', infobox ta aparece den <variante c> --> | nomber = | nomber nativo = | pronunciacion = <!-- {{AFI|pronunciacion sin parentesis cuadra}} --> | creado = | aña = | imagen = | descripcion = | mapa = | leyenda = | pais = | region = | usuario_total = | prome_lenguahe = | segundo_lenguahe = | rango = | famia = | var = | dialecto = | alfabet = <!-- Seccion di status oficial --> | oficial = | organisacion = | minoria = <!-- Seccion di codigo --> | 639-1 = <!-- Wikidata: P218 --> | 639-2 = <!-- Wikidata: P219 --> | 639-3 = <!-- Wikidata: P220 --> }} </syntaxhighlight> == Ehempel == <div style="display:flex; flex-wrap:wrap"> <div> {{Infobox idioma | variante = c | nomber = Papiamentu | imagen = Dushi Caribbean style mural.jpg | pais = {{Lista horizontal| *[[Aruba]] *[[Kòrsou]] *[[Boneiru]] *[[Hulanda]] }} | region = Karibe Hulandes | papiado = 341.300 | famia = [[Idioma krioyo]] *Idioma Portugues krioyo **Papiamento | oficial = {{ABW}}<br />{{BON}}<br />{{CUW}} | dialecto = [[Papiamento na Aruba|Papiamento]]<br/>[[Papiamentu na Kórsou|Papiamentu]]<br/>[[Papiamentu na Boneiru|Papiamen]] | organisacion = [[Fundashon pa Planifikashon di Idioma]] | mapa = ABCEilandenLocatie.PNG | glotto = papi1253 }} </div> </div> == Parameter di plantia == <templatedata> { "params": { "variante": { "description": "Sin balor, e infobox ta aparece den Papiamento di <variante a>, pero cu balor di 'c', infobox ta aparece den Papiamento di <variante c>", "type": "line", "suggestedvalues": [ "c" ] }, "nomber": { "description": "Nomber di idioma.", "example": "Hapones", "type": "line" }, "nomber nativo": { "description": "Nomber nativo of nomber alternativo di idioma.", "example": "日本語, Nihongo", "type": "line" }, "imagen": { "type": "wiki-file-name" }, "descripcion": {}, "pronunciacion": { "description": "Utilisa plantia di {{AFI}} pa indentifica Alfabet Fonetiko Internacional.", "example": " {{AFI|ˈruskʲɪj jɪˈzɨk}}", "type": "line" }, "pais": {}, "region": {}, "rango": {}, "famia": { "description": "Famia of genetica di idioma. " }, "var": { "label": "variacion" }, "dialecto": {}, "alfabet": {}, "oficial": {}, "minoria": {}, "organisacion": {}, "639-1": {}, "639-2": {}, "639-3": {}, "mapa": { "type": "wiki-file-name" }, "leyenda": {}, "papiado1": { "description": "E cantidad di usuario nativo di idioma." }, "papiado2": { "description": "E cantidad di usuario di idioma como e di dos idioma of otro." }, "creado": {}, "aña": {}, "vitalidad": {}, "usuario_total": {}, "prome_lenguahe": {}, "segundo_lenguahe": {}, "uitgestorven": {}, "descripcion mapa": {}, "commons": {} }, "paramOrder": [ "variante", "nomber", "nomber nativo", "imagen", "descripcion", "pronunciacion", "pais", "region", "papiado1", "papiado2", "rango", "famia", "var", "dialecto", "alfabet", "oficial", "minoria", "organisacion", "639-1", "639-2", "639-3", "mapa", "leyenda", "creado", "aña", "vitalidad", "usuario_total", "prome_lenguahe", "segundo_lenguahe", "uitgestorven", "descripcion mapa", "commons" ], "format": "block" } </templatedata> <includeonly>{{sandbox other|| <!-- Categoria abou di liña aki; interwikis na Wikidata --> }}</includeonly> qjx2bjs5umzbmfr16fkryvttgvyv1kv 8 11892 164011 131089 2025-06-23T16:44:28Z Maintenance script 5741 Adding version data 164011 json application/json { "$version": "1.0.0", "GEInfoboxTemplates": [], "copyedit": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "expand": { "disabled": false, "templates": [ "Stub" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25, "templates": [] }, "link_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maximumLinksToShowPerTask": 3, "excludedSections": [ "bibliografia", "eksterno links", "enlace externo", "extra link", "fuente", "ligamine externe", "link eksterno", "link externo", "linknan eksterno", "linknan externo", "links", "mira tambe", "mira també", "nota", "references", "referencia", "referensha", "referensia", "referensianan" ], "maxTasksPerDay": 25, "underlinkedWeight": 0.5, "minimumLinkScore": 0.6, "maximumEditsTaskIsAvailable": "no" }, "links": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "references": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "section_image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25 }, "update": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" } } 8x075ea1zmju3bsdvqa50iv05vdeojl 164017 164011 2025-06-23T17:09:30Z Maintenance script 5741 Migrating data to new format 164017 json application/json { "$version": "2.0.0", "GEInfoboxTemplates": [], "copyedit": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "expand": { "disabled": false, "templates": [ "Stub" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25, "templates": [] }, "link_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maximumLinksToShowPerTask": 3, "excludedSections": [ "bibliografia", "eksterno links", "enlace externo", "extra link", "fuente", "ligamine externe", "link eksterno", "link externo", "linknan eksterno", "linknan externo", "links", "mira tambe", "mira també", "nota", "references", "referencia", "referensha", "referensia", "referensianan" ], "maxTasksPerDay": 25, "underlinkedWeight": 0.5, "minimumLinkScore": 0.6, "maximumEditsTaskIsAvailable": "no" }, "links": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "references": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "section_image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25 }, "update": { "disabled": false, "templates": [], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" } } po02vl309aw6m4w6metg619xotxxplb 0 13157 163965 163812 2025-06-23T13:01:14Z Kallmemel 14000 163965 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA to protein or ncRNA.svg |caption1=Gennan kodifiká pa proteina ta wòrdu transkribí den mRNA, pa sintetisá proteina. Genenan kodifiká pa RNA ta wòrdu transkribí den RNA ku ta funshoná direktamente den e [[Cel|sèl]]. |header={{PAGENAME}} }} Den [[biologia]], e término '''gen''' tin dos nifikashon prinsipal. Den [[Genetica|genétika]] klásiko, un gen ta referí na un unidat básiko di herensia, manera deskribí pa Gregor Mendel. Den [[biologia molekular]], un gen ta wòrdu definí komo un sekuensia di ''nukleotide'' den [[DNA]] ku ta wòrdu transkribí pa produsí un molèkül di RNA funshonal. Tin dos tipo di gen molekular prinsipal: (1) gennan kodifiká pa proteina, ta produsí RNA-mensahero (mRNA) pa wòrdu tradusí den proteina, i (2) gennan no-kodifiká, ta produsí molèkülnan di RNA ku ta funshoná direktamente sin wòrdu tradusí. Durante ekspreshon di gen, e DNA-sekuensia di un gen ta wòrdu transkribí promé den RNA. E RNA aki por ta funshonal riba su mes, òf e por sirbi komo un malchi pa sintetisá un proteina. Gennan ta wòrdu traspasá di mayornan pa yunan i ta forma e base di karakterístikanan hereditario. Tur e gennan di un individuo huntu ta forma su ''genotipo'', un sèt úniko di DNA-sekuensia heredá for di e ''genpul'' (òf reserva di gen) di e [[espesie]]. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=en |titel=Gene |oldid=1286775206}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia molecular]] 7cx3gpa2pzzgo9m0nxnwsagro02xkuk 164003 163965 2025-06-23T16:23:48Z Kallmemel 14000 typo 164003 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA to protein or ncRNA.svg |caption1=Gennan kodifiká pa proteina ta wòrdu transkribí den mRNA, pa sintetisá proteina. Genenan kodifiká pa RNA ta wòrdu transkribí den RNA ku ta funshoná direktamente den e [[Cel|sèl]]. |header={{PAGENAME}} }} Den [[biologia]], e término '''gen''' tin dos nifikashon prinsipal. Den [[Genetica|genétika]] klásiko, un gen ta referí na un unidat básiko di herensia, manera deskribí pa Gregor Mendel. Den [[biologia molekular]], un gen ta wòrdu definí komo un sekuensia di ''nukleotide'' den [[DNA]] ku ta wòrdu transkribí pa produsí un molekül di RNA funshonal. Tin dos tipo di gen molekular prinsipal: (1) gennan kodifiká pa proteina, ta produsí RNA-mensahero (mRNA) pa wòrdu tradusí den proteina, i (2) gennan no-kodifiká, ta produsí molekülnan di RNA ku ta funshoná direktamente sin wòrdu tradusí. Durante ekspreshon di gen, e DNA-sekuensia di un gen ta wòrdu transkribí promé den RNA. E RNA aki por ta funshonal riba su mes, òf e por sirbi komo un malchi pa sintetisá un proteina. Gennan ta wòrdu traspasá di mayornan pa yunan i ta forma e base di karakterístikanan hereditario. Tur e gennan di un individuo huntu ta forma su ''genotipo'', un sèt úniko di DNA-sekuensia heredá for di e ''genpul'' (òf reserva di gen) di e [[espesie]]. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=en |titel=Gene |oldid=1286775206}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia molecular]] p00sexrn149c1vmniusgtxjplmlh1il 0 13163 163993 163939 2025-06-23T15:40:35Z Caribiana 8320 163993 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Golfo Pèrsiko''' (perso: خلیج پروس , [[árabe]] : الخليج الفارسی ) ta un ekstenshon di [[Oséano indio]] entre [[Península Árabe]] i [[Iran]]. E laman interno aki tin un área di aproksimadamente 233.000 km² i ta konektá ku [[Golfo di Oman]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]].<ref>[http://www.persiangulfonline.org/research/An%20Historical%20Geography%20of%20The%20Persian%20Gulf.pdf A Historical Geography of The Persian Gulf], Persian Gulf Online, 22 di aprel 2004.</ref> E paisnan situá rònt di e Golfo Pèrsiko ta [[Iran]], [[Oman]], [[Emiratonan Arabe Uní]], [[Arabia Saudita]], [[Qatar]], [[Bahrein]], [[Kuwait]] i [[Irak]]. Debí na nan posishon geográfiko, ta referí na e paisnan aki komo e Estadonan di Golfo. Golfo Pérsiko y e paisnan rònt di dje ta konosí mundialmente komo e region di Golfo. Na e parti nortost di e golfo ta haña e delta di e riu Shatt al-Arab (òf Arvand-Rud), ku ta forma dor di konfluensia di e riunan Eufrates i Tigris. E region rònt di e golfo ta kompletamente rondoná pa desierto i e paisnan kanto di e golfo a desaroyá un ekonomia fuerte basá riba e eksportashon di petroli i gas. == Importansia geopolítiko == Golfo Pèrsiko ta un di e regionnan mas stratégiko na mundu pa motibu di su riku depositonan di [[petroleo]] y [[gas natural]]. Hopi di e paisnan den e region ta parte di e organisashon [[OPEC]], ku ta influensiá e merkado mundial di energia. Tambe, e region ta un punto importante pa navigashon marítimo, ku e estrecho di Ormuz sirbiendo komo un pasahe esensial pa hopi di e tráfiko mundial di petroleo. == Flora i fauna == Apesar di su klima di desierto, Golfo Pèrsiko tin un ekosistema marino diverso, ku manglo, [[rif di koral|koral]] i espesienan di piska i kokolishi. Sinembargo, e nivel altu di salu i polushon industrial ta pone preshon riba e biodiversidat lokal. == Siudatnan den region == Varios siudat grandi di Medio Oriente ta lokalisá den region di Golfo Pèrsiko. {{Multiple image| total_width = 480 | align = center | caption_align= center | border = infobox | perrow = 2/3/3 | image1 = سواحل کیش در روز طبیعت1400011322240458522511884.jpg | caption1 = Isla Kish, [[Iran]] | image2 = Murthadha.80.jpg | caption2 = [[Kuwait City]], [[Kuwait]] | image3 = Abu dhabi skylines 2014.jpg | caption3 = [[Abu Dhabi]], [[Emiratonan Arabe Uní|EAU]] | image4 = Dhow in the fjords of Khasab, Oman - panoramio.jpg | caption4 = Khasab, Musandam, [[Oman]] | image5 = مرسى القوارب بالجبيل الصناعية.jpg|Jubail, [[Arabia Saudita]] | caption5 = Jubail, [[Arabia Saudita]] | image6 = West Bay district of Doha seen from the corniche at night.jpg | caption6 = [[Doha]], [[Qatar]] | image7 = Manama Night (59168542).jpeg | caption7 = [[Manama]], [[Bahrein]] | image8 = Dubai skyline unsplash.jpg | caption8 = [[Dubai]] anochi }} {{clear}} == Link eksterno == * {{en}} [http://www.persiangulfonline.org Ecologia i historia di Golfo Pèrsiko] {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] 5k6fd9qt1ot1znd5du7akzh35b6kkt6 164018 163993 2025-06-23T17:29:51Z Caribiana 8320 164018 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Golfo Pèrsiko''' (perso: خلیج پروس , [[árabe]] : الخليج الفارسی ) ta un ekstenshon di [[Oséano indio]] entre [[Península Árabe]] i [[Iran]]. E laman interno aki tin un área di aproksimadamente 233.000 km² i ta konektá ku [[Golfo di Oman]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]].<ref>[http://www.persiangulfonline.org/research/An%20Historical%20Geography%20of%20The%20Persian%20Gulf.pdf A Historical Geography of The Persian Gulf], Persian Gulf Online, 22 di aprel 2004.</ref> E paisnan situá rònt di e Golfo Pèrsiko ta [[Iran]], [[Oman]], [[Emiratonan Arabe Uní]], [[Arabia Saudita]], [[Qatar]], [[Bahrein]], [[Kuwait]] i [[Irak]]. Debí na nan posishon geográfiko, ta referí na e paisnan aki komo e Estadonan di Golfo. Golfo Pérsiko y e paisnan rònt di dje ta konosí mundialmente komo e region di Golfo. Na e parti nortost di e golfo ta haña e delta di e riu Shatt al-Arab (òf Arvand-Rud), ku ta forma dor di konfluensia di e riunan Eufrates i Tigris. E region rònt di e golfo ta kompletamente rondoná pa desierto i e paisnan kanto di e golfo a desaroyá un ekonomia fuerte basá riba e eksportashon di petroli i gas. == Importansia geopolítiko == Golfo Pèrsiko ta un di e regionnan mas stratégiko na mundu pa motibu di su riku depositonan di [[petroleo]] y [[gas natural]]. Hopi di e paisnan den e region ta parte di e organisashon [[OPEC]], ku ta influensiá e merkado mundial di energia. Tambe, e region ta un punto importante pa navigashon marítimo, ku e estrecho di Ormuz sirbiendo komo un pasahe esensial pa hopi di e tráfiko mundial di petroleo. == Hafnan importante == Golfo Pèrsiko tin algun di e hafnan mas grande den [[Medio Oriente]], esensial pa e eksportashon di petroli i gas, asina komo importashon di otro tipo di karga: '''Haf di Ras Tanura''' (Arabia Saudita) – e haf di eksportashon di petroli mas grandi di Arabia Saudita, manehá pa Saudi Aramco.<ref>https://www.saudiaramco.com/en/news-media/news/2020/ras-tanura-terminal</ref> '''Haf di Jebel Ali''' (Emiratonan Arabe Uní) – un di e hafnan di kònteiner mas grandi na mundu, situá serka [[Dubai]]; e haf ta fundamental pa komersio regional i internashonal.<ref>https://www.dpworld.com/what-we-do/maritime/ports-terminals/jebel-ali-port</ref> '''Haf di Bandar Abbas''' (Iran) – e haf di kònteiner i kargo mas grandi di Iran, un punto stratégiko pa e eksportashon di petroli i otro produktonan.<ref>https://www.portinfo.ir/en</ref> '''Haf di Mina Al Ahmadi''' (Kuwait) – e haf primario pa e eksportashon di petroli di Kuwait.<ref>https://www.knpc.com/en/About-us/Refineries/Mina-Al-Ahmadi</ref> '''Haf di Umm Qasr''' (Irak) – e haf prinsipal di Irak pa transito di petroli i carga general.<ref>https://www.mot.gov.iq/ar-us/Ports/Um-Qasr-Port</ref> '''Haf di Doha''' (Qatar) – un haf importante pa Qatar, aparte di e terminalnan di LNG (Liquefied Natural Gas) ku Qatar poseé.<ref>https://www.portsofqatar.qa/doha-port</ref> == Flora i fauna == Apesar di su klima di desierto, Golfo Pèrsiko tin un ekosistema marino diverso, ku manglo, [[rif di koral|koral]] i espesienan di piska i kokolishi. Sinembargo, e nivel altu di salu i polushon industrial ta pone preshon riba e biodiversidat lokal. == Siudatnan den region == Varios siudat grandi di Medio Oriente ta lokalisá den region di Golfo Pèrsiko. {{Multiple image| total_width = 480 | align = center | caption_align= center | border = infobox | perrow = 2/3/3 | image1 = سواحل کیش در روز طبیعت1400011322240458522511884.jpg | caption1 = Isla Kish, [[Iran]] | image2 = Murthadha.80.jpg | caption2 = [[Kuwait City]], [[Kuwait]] | image3 = Abu dhabi skylines 2014.jpg | caption3 = [[Abu Dhabi]], [[Emiratonan Arabe Uní|EAU]] | image4 = Dhow in the fjords of Khasab, Oman - panoramio.jpg | caption4 = Khasab, Musandam, [[Oman]] | image5 = مرسى القوارب بالجبيل الصناعية.jpg|Jubail, [[Arabia Saudita]] | caption5 = Jubail, [[Arabia Saudita]] | image6 = West Bay district of Doha seen from the corniche at night.jpg | caption6 = [[Doha]], [[Qatar]] | image7 = Manama Night (59168542).jpeg | caption7 = [[Manama]], [[Bahrein]] | image8 = Dubai skyline unsplash.jpg | caption8 = [[Dubai]] anochi }} {{clear}} == Link eksterno == * {{en}} [http://www.persiangulfonline.org Ecologia i historia di Golfo Pèrsiko] {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] gjq1zc2tcdvu4pifl6yylm9tvq2lalq 164021 164018 2025-06-23T17:59:07Z Caribiana 8320 imagen agrega 164021 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Golfo Pèrsiko''' (perso: خلیج پروس , [[árabe]] : الخليج الفارسی ) ta un ekstenshon di [[Oséano indio]] entre [[Península Árabe]] i [[Iran]]. E laman interno aki tin un área di aproksimadamente 233.000 km² i ta konektá ku [[Golfo di Oman]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]].<ref>[http://www.persiangulfonline.org/research/An%20Historical%20Geography%20of%20The%20Persian%20Gulf.pdf A Historical Geography of The Persian Gulf], Persian Gulf Online, 22 di aprel 2004.</ref> E paisnan situá rònt di e Golfo Pèrsiko ta [[Iran]], [[Oman]], [[Emiratonan Arabe Uní]], [[Arabia Saudita]], [[Qatar]], [[Bahrein]], [[Kuwait]] i [[Irak]]. Debí na nan posishon geográfiko, ta referí na e paisnan aki komo e Estadonan di Golfo. Golfo Pérsiko i e paisnan rònt di dje ta konosí mundialmente komo e region di Golfo. Na e parti nortost di e golfo ta haña e delta di e riu Shatt al-Arab (òf Arvand-Rud), ku ta forma dor di konfluensia di e riunan Eufrates i Tigris. E region rònt di e golfo ta kompletamente rondoná pa desierto i e paisnan kanto di e golfo a desaroyá un ekonomia fuerte basá riba e eksportashon di petroli i gas. == Importansia geopolítiko == Golfo Pèrsiko ta un di e regionnan mas stratégiko na mundu pa motibu di su riku depositonan di [[petroli]] i [[gas natural]]. Hopi di e paisnan den e region ta parte di e organisashon [[OPEC]], ku ta influensiá e merkado mundial di energia. Tambe, e region ta un punto importante pa navigashon marítimo, ku e estrecho di Ormuz sirbiendo komo un pasahe esensial pa hopi di e tráfiko mundial di petroleo. == Hafnan importante == Golfo Pèrsiko tin algun di e hafnan mas grande den [[Medio Oriente]], esensial pa e eksportashon di petroli i gas, asina komo importashon di otro tipo di karga: '''Haf di Ras Tanura''' (Arabia Saudita) – e haf di eksportashon di petroli mas grandi di Arabia Saudita, manehá pa Saudi Aramco.<ref>https://www.saudiaramco.com/en/news-media/news/2020/ras-tanura-terminal</ref> '''Haf di Jebel Ali''' (Emiratonan Arabe Uní) – un di e hafnan di kònteiner mas grandi na mundu, situá serka [[Dubai]]; e haf ta fundamental pa komersio regional i internashonal.<ref>https://www.dpworld.com/what-we-do/maritime/ports-terminals/jebel-ali-port</ref> '''Haf di Bandar Abbas''' (Iran) – e haf di kònteiner i kargo mas grandi di Iran, un punto stratégiko pa e eksportashon di petroli i otro produktonan.<ref>https://www.portinfo.ir/en</ref> '''Haf di Mina Al Ahmadi''' (Kuwait) – e haf primario pa e eksportashon di petroli di Kuwait.<ref>https://www.knpc.com/en/About-us/Refineries/Mina-Al-Ahmadi</ref> '''Haf di Umm Qasr''' (Irak) – e haf prinsipal di Irak pa transito di petroli i carga general.<ref>https://www.mot.gov.iq/ar-us/Ports/Um-Qasr-Port</ref> '''Haf di Doha''' (Qatar) – un haf importante pa Qatar, aparte di e terminalnan di LNG (Liquefied Natural Gas) ku Qatar poseé.<ref>https://www.portsofqatar.qa/doha-port</ref> {{Multiple image| total_width = 720 | align = center | caption_align= center | header = Hafnan den Golfo Pèrsiko | header-align = center | border = infobox | direction = horizontal | image1 = View of boats docked at Doha Port in 2013.jpg | caption1 = [[Doha]] | image2 = RarTanura434.jpg | caption2 = Ras Tanura | image4 = Jebel Ali Port 2 Imresolt.jpg | caption4 = Jebel Ali | image3 = Umm qasr.jpg | caption3 = Umm Qasr }} == Flora i fauna == Apesar di su klima di desierto, Golfo Pèrsiko tin un ekosistema marino diverso, ku manglo, [[rif di koral|koral]] i espesienan di piska i kokolishi. Sinembargo, e nivel altu di salu i polushon industrial ta pone preshon riba e biodiversidat lokal. == Siudatnan den region == Varios siudat grandi di Medio Oriente ta lokalisá den region di Golfo Pèrsiko. {{Multiple image| total_width = 480 | align = center | caption_align= center | border = infobox | perrow = 2/3/3 | image1 = سواحل کیش در روز طبیعت1400011322240458522511884.jpg | caption1 = Isla Kish, [[Iran]] | image2 = Murthadha.80.jpg | caption2 = [[Kuwait City]], [[Kuwait]] | image3 = Abu dhabi skylines 2014.jpg | caption3 = [[Abu Dhabi]], [[Emiratonan Arabe Uní|EAU]] | image4 = Dhow in the fjords of Khasab, Oman - panoramio.jpg | caption4 = Khasab, Musandam, [[Oman]] | image5 = مرسى القوارب بالجبيل الصناعية.jpg|Jubail, [[Arabia Saudita]] | caption5 = Jubail, [[Arabia Saudita]] | image6 = West Bay district of Doha seen from the corniche at night.jpg | caption6 = [[Doha]], [[Qatar]] | image7 = Manama Night (59168542).jpeg | caption7 = [[Manama]], [[Bahrein]] | image8 = Dubai skyline unsplash.jpg | caption8 = [[Dubai]] anochi }} {{clear}} == Link eksterno == * {{en}} [http://www.persiangulfonline.org Ecologia i historia di Golfo Pèrsiko] {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] h8jaf6ksci2ekwm78dffw0tg0sx4kdv 164022 164021 2025-06-23T18:02:38Z Caribiana 8320 164022 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Golfo Pèrsiko''' (perso: خلیج پروس , [[árabe]] : الخليج الفارسی ) ta un ekstenshon di [[Oséano indio]] entre [[Península Árabe]] i [[Iran]]. E laman interno aki tin un área di aproksimadamente 233.000 km² i ta konektá ku [[Golfo di Oman]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]].<ref>[http://www.persiangulfonline.org/research/An%20Historical%20Geography%20of%20The%20Persian%20Gulf.pdf A Historical Geography of The Persian Gulf], Persian Gulf Online, 22 di aprel 2004.</ref> E paisnan situá rònt di e Golfo Pèrsiko ta [[Iran]], [[Oman]], [[Emiratonan Arabe Uní]], [[Arabia Saudita]], [[Qatar]], [[Bahrein]], [[Kuwait]] i [[Irak]]. Debí na nan posishon geográfiko, ta referí na e paisnan aki komo e Estadonan di Golfo. Golfo Pérsiko i e paisnan rònt di dje ta konosí mundialmente komo e region di Golfo. Na e parti nortost di e golfo ta haña e delta di e riu Shatt al-Arab (òf Arvand-Rud), ku ta forma dor di konfluensia di e riunan Eufrates i Tigris. E region rònt di e golfo ta kompletamente rondoná pa desierto i e paisnan kanto di e golfo a desaroyá un ekonomia fuerte basá riba e eksportashon di petroli i gas. == Importansia geopolítiko == Golfo Pèrsiko ta un di e regionnan mas stratégiko na mundu pa motibu di su riku depositonan di [[petroli]] i [[gas natural]]. Hopi di e paisnan den e region ta parte di e organisashon [[OPEC]], ku ta influensiá e merkado mundial di energia. Tambe, e region ta un punto importante pa navigashon marítimo, ku e estrecho di Ormuz sirbiendo komo un pasahe esensial pa hopi di e tráfiko mundial di petroleo. == Hafnan importante == Golfo Pèrsiko tin algun di e hafnan mas grande den [[Medio Oriente]], esensial pa e eksportashon di petroli i gas, asina komo importashon di otro tipo di karga: '''Haf di Ras Tanura''' (Arabia Saudita) – e haf di eksportashon di petroli mas grandi di Arabia Saudita, manehá pa Saudi Aramco.<ref>https://www.saudiaramco.com/en/news-media/news/2020/ras-tanura-terminal</ref> '''Haf di Jebel Ali''' (Emiratonan Arabe Uní) – un di e hafnan di kònteiner mas grandi na mundu, situá serka [[Dubai]]; e haf ta fundamental pa komersio regional i internashonal.<ref>https://www.dpworld.com/what-we-do/maritime/ports-terminals/jebel-ali-port</ref> '''Haf di Bandar Abbas''' (Iran) – e haf di kònteiner i kargo mas grandi di Iran, un punto stratégiko pa e eksportashon di petroli i otro produktonan.<ref>https://www.portinfo.ir/en</ref> '''Haf di Mina Al Ahmadi''' (Kuwait) – e haf primario pa e eksportashon di petroli di Kuwait.<ref>https://www.knpc.com/en/About-us/Refineries/Mina-Al-Ahmadi</ref> '''Haf di Umm Qasr''' (Irak) – e haf prinsipal di Irak pa transito di petroli i carga general.<ref>https://www.mot.gov.iq/ar-us/Ports/Um-Qasr-Port</ref> '''Haf di Doha''' (Qatar) – un haf importante pa Qatar, aparte di e terminalnan di LNG (Liquefied Natural Gas) ku Qatar poseé.<ref>https://www.portsofqatar.qa/doha-port</ref> {{Multiple image| total_width = 720 | align = center | caption_align= center | header = Hafnan den Golfo Pèrsiko | header-align = center | border = infobox | direction = horizontal | image1 = View of boats docked at Doha Port in 2013.jpg | caption1 = [[Doha]] | image2 = RarTanura434.jpg | caption2 = Ras Tanura | image4 = Jebel Ali Port 2 Imresolt.jpg | caption4 = Jebel Ali | image3 = Umm qasr.jpg | caption3 = Umm Qasr }} == Flora i fauna == Apesar di su klima di desierto, Golfo Pèrsiko tin un ekosistema marino diverso, ku manglo, [[ref di koral|koral]] i espesienan di piska i kokolishi. Sinembargo, e nivel altu di salu i polushon industrial ta pone preshon riba e biodiversidat lokal. == Siudatnan den region == Varios siudat grandi di Medio Oriente ta lokalisá den region di Golfo Pèrsiko. {{Multiple image| total_width = 630 | align = center | caption_align= center | border = infobox | perrow = 4/4 | image1 = سواحل کیش در روز طبیعت1400011322240458522511884.jpg | caption1 = Isla Kish, [[Iran]] | image2 = Murthadha.80.jpg | caption2 = [[Kuwait City]], [[Kuwait]] | image3 = Abu dhabi skylines 2014.jpg | caption3 = [[Abu Dhabi]], [[Emiratonan Arabe Uní|EAU]] | image4 = Dhow in the fjords of Khasab, Oman - panoramio.jpg | caption4 = Khasab, Musandam, [[Oman]] | image5 = مرسى القوارب بالجبيل الصناعية.jpg|Jubail, [[Arabia Saudita]] | caption5 = Jubail, [[Arabia Saudita]] | image6 = West Bay district of Doha seen from the corniche at night.jpg | caption6 = [[Doha]], [[Qatar]] | image7 = Manama Night (59168542).jpeg | caption7 = [[Manama]], [[Bahrein]] | image8 = Dubai skyline unsplash.jpg | caption8 = [[Dubai]] anochi }} {{clear}} == Link eksterno == * {{en}} [http://www.persiangulfonline.org Ecologia i historia di Golfo Pèrsiko] {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] 87nnnx3pt7jwxhtemopy4gp8abk72li 0 13164 163962 163961 2025-06-23T12:00:12Z Kallmemel 14000 163962 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. {{Appendix}} [[Kategoria:Biologia molecular]] n60yvoi7f05f19ytsh9rglfxix2k2pv 163963 163962 2025-06-23T12:03:47Z Kallmemel 14000 163963 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. {{Appendix}} [[Kategoria:Biologia molecular]] 0zu4giaq1jupbvzzbm4otyke1jrl0kj 163964 163963 2025-06-23T12:21:09Z Kallmemel 14000 163964 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. {{Appendix}} [[Kategoria:Biologia molecular]] 6yp39x3em8mfmdp4unap2r7rax9eq17 163968 163964 2025-06-23T13:11:41Z Kallmemel 14000 163968 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A–U i G–C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parenan ménos komun (manera G–U òf A–A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridemenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. {{Appendix}} [[Kategoria:Biologia molecular]] aiwte6g1451oy1di3kiak1fdpe10chj 163969 163968 2025-06-23T13:18:33Z Kallmemel 14000 163969 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A–U i G–C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parenan ménos komun (manera G–U òf A–A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridemenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e sèl lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di amino zürnan korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. {{Appendix}} [[Kategoria:Biologia molecular]] ji4lk7kj28k4g109tlno6usg5han66s 163970 163969 2025-06-23T13:18:53Z Kallmemel 14000 163970 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A–U i G–C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parenan ménos komun (manera G–U òf A–A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridemenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e sèl lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di ''amino zürnan'' korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. {{Appendix}} [[Kategoria:Biologia molecular]] htn9vsfj5xwoj0vpg3ivvfmefupz200 163971 163970 2025-06-23T13:20:07Z Kallmemel 14000 163971 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A–U i G–C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parnan ménos komun (manera G–U òf A–A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridemenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e [[Cel|sèl]] lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di ''amino zürnan'' korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. {{Appendix}} [[Kategoria:Biologia molecular]] ffgoxih6w1v5f434z3831i91u29zf3a 163972 163971 2025-06-23T13:22:09Z Kallmemel 14000 163972 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A–U i G–C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parnan ménos komun (manera G–U òf A–A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridemenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e [[Cel|sèl]] lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di ''amino zürnan'' korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=en |titel=Base pair |oldid=1296838707}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia molecular]] 0qfvaplg9n1d8tfhpvczl50bg0rywxj 163983 163972 2025-06-23T14:47:55Z Kallmemel 14000 163983 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A–U i G–C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parnan ménos komun (manera G–U òf A–A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridimenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e [[Cel|sèl]] lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di ''amino zürnan'' korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=en |titel=Base pair |oldid=1296838707}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia molecular]] n1pm14nd3znvofbomhd8wixjhc9tz8c 163984 163983 2025-06-23T14:51:45Z Kallmemel 14000 163984 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA ku enlasenan intramolekular.]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A–U i G–C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parnan ménos komun (manera G–U òf A–A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridimenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e [[Cel|sèl]] lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di ''amino zürnan'' korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=en |titel=Base pair |oldid=1296838707}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia molecular]] re0opzgske47mcqplgi3js1uvmuzc8b 163986 163984 2025-06-23T15:13:33Z Kallmemel 14000 163986 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA ku enlasenan intramolekular.]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A–U i G–C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parnan ménos komun (manera G–U òf A–A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridimenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e [[Cel|sèl]] lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di ''amino zürnan'' korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. Komo ku DNA tin dos kadena, e tamaño di un ''genom'' ta wòrdu midi generalmente den par di base. Un par di base ta korespondé na un ''nukleotido'' riba kada kadena. Por ehèmpel, e genom humano (ku 23 kromosom di un mayor) tin alrededor di 3,2 bion par di base. E ta kontené mas o ménos 20.000 pa 25.000 [[gen]] ku ta duna instrukshon pa sintetisá proteina. Den [[biologia molekular]], sientífikonan ta usa e término kilobase (kb) pa 1.000 par di base. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=en |titel=Base pair |oldid=1296838707}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia molecular]] sv8vi0f7h62kxcfsduqqjpbxn721xdc 163988 163986 2025-06-23T15:25:24Z Kallmemel 14000 163988 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA ku enlasenan intramolekular.]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A–U i G–C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parnan ménos komun (manera G–U òf A–A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridimenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e [[Cel|sèl]] lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di ''amino zürnan'' korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. Komo ku DNA tin dos kadena, e tamaño di un ''genom'' ta wòrdu midi generalmente den par di base. Un par di base ta korespondé na un ''nukleotido'' riba kada kadena. Por ehèmpel, e genom humano (ku 23 kromosom di un mayor) tin alrededor di 3,2 bion par di base. E ta kontené mas o ménos 20.000 pa 25.000 [[gen]] ku ta duna instrukshon pa sintetisá proteina. Den [[biologia molekular]], sientífikonan ta usa e término kilobase (kb) pa 1.000 par di base. E kantidat total pa ku par di base di DNA na [[Tera (planeta)|Tera]] ta kalkulá na mas o ménos <math>5.0 \times 10^{37}</math>, ku un masa kombiná di mas o ménos 50 bion ton. Den komparashon, e masa kalkulá di henter e biosfera ta alrededor di 4 trion ton di karbon. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=en |titel=Base pair |oldid=1296838707}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia molecular]] 7h2seskcjzin6wkp6zy2bm5ry15ssb9 163989 163988 2025-06-23T15:26:58Z Kallmemel 14000 163989 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G–C) i adenine ku timine (A–T) den DNA òf ku urasil (A–U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA ku enlasenan intramolekular.]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A–U i G–C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parnan ménos komun (manera G–U òf A–A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridimenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e [[Cel|sèl]] lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di ''amino zürnan'' korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. Komo ku DNA tin dos kadena, e tamaño di un ''genom'' ta wòrdu midi generalmente den par di base. Un par di base ta korespondé na un ''nukleotido'' riba kada kadena. Por ehèmpel, e genom humano (ku 23 kromosom di un mayor) tin alrededor di 3,2 bion par di base. E ta kontené mas o ménos 20.000 pa 25.000 [[gen]] ku ta duna instrukshon pa sintetisá proteina. Den [[biologia molekular]], sientífikonan ta usa e término kilobase (kb) pa 1.000 par di base. E kantidat total pa ku par di base di DNA na [[Tera (planeta)|Tera]] ta kalkulá na mas o ménos <math>5,0 \times 10^{37}</math>, ku un masa kombiná di mas o ménos 50 bion ton. Den komparashon, e masa kalkulá di henter e biosfera ta alrededor di 4 trion ton di karbon. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=en |titel=Base pair |oldid=1296838707}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia molecular]] f4r5f4hh8qx5yzykkkt11g67yda5th1 163996 163989 2025-06-23T15:57:34Z Kallmemel 14000 163996 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G···C) i adenine ku timine (A···T) den DNA òf ku urasil (A···U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA ku enlasenan intramolekular.]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A···U i G···C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parnan ménos komun (manera G···U òf A···A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridimenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e [[Cel|sèl]] lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di ''amino zürnan'' korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. Komo ku DNA tin dos kadena, e tamaño di un ''genom'' ta wòrdu midi generalmente den par di base. Un par di base ta korespondé na un ''nukleotido'' riba kada kadena. Por ehèmpel, e genom humano (ku 23 kromosom di un mayor) tin alrededor di 3,2 bion par di base. E ta kontené mas o ménos 20.000 pa 25.000 [[gen]] ku ta duna instrukshon pa sintetisá proteina. Den [[biologia molekular]], sientífikonan ta usa e término kilobase (kb) pa 1.000 par di base. E kantidat total pa ku par di base di DNA na [[Tera (planeta)|Tera]] ta kalkulá na mas o ménos <math>5,0 \times 10^{37}</math>, ku un masa kombiná di mas o ménos 50 bion ton. Den komparashon, e masa kalkulá di henter e biosfera ta alrededor di 4 trion ton di karbon. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=en |titel=Base pair |oldid=1296838707}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia molecular]] g9a118124pockqhpptzdtrvtr3q0c5g 164001 163996 2025-06-23T16:03:38Z Kallmemel 14000 164001 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=DNA base-pair diagram.jpg |caption1=E struktura kímiko di parnan di base di DNA. |header={{PAGENAME}} }} Un '''par di base''' (deriva for di e termino [[ingles]]: ''base pair'', bp) ta e unidat fundamental di ''nukleine zür'' di dòbel kadena, ku ta konsistí di dos base nitrógeno konektá na otro pa medio di ''brùgnan hidrógeno''. E parnan di base aki ta forma e blokinan struktural básiko di [[DNA]] su dòbel héliks i ta kontribuí na e plegamentu tridimenshonal di ambos e molèkülnan di DNA i RNA. Brùgnan hidrógeno ta kousa patronchinan spesífiko, e Watson-Crick par, esakinan ta inkluí e par di guanine ku sitosine (G•C) i adenine ku timine (A•T) den DNA òf ku urasil (A•U) den RNA. E naturalesa komplementario pa ku e par di basenan ta sigurá ku kada kadena di DNA ta karga un kopia redundante di e informashon genétiko. E redundansia aki, huntu ku e struktura uniforme di e dòbel héliks, ta hasi DNA idealmente adekuá pa almasenamentu di informashon pa largu plaso. Ademas, par di basenan ta permití prosesonan selular krítiko, manera durante replikashon di DNA, e enzím DNA polimerase ta usa e sekuensia di un kadena komo malchi pa sintetisá su komplemento, miéntras ku RNA polimerase ta usa e par di basenan pa transkribí DNA den RNA. [[Fail:Stem-loop.svg|thumb|Un ehèmpel di un lup di ganchu (na ingles: ''stem-loop'' òf ''hairpin loop'') di RNA ku enlasenan intramolekular.]] Par di base intramolekular tambe por forma den un kadena singular di nukleine zür. Esaki ta sosodé hopi bia den molekülnan di RNA. Por ehèmpel, den RNA-transportadó (tRNA), parnan di base normal (manera A•U i G•C) ta krea sekshonnan kòrtiku di dos kadena. Otro parnan ménos komun (manera G•U òf A•A) ta yuda e RNA dobla den formanan tridimenshonal espasial ku ta importante pa su funshon. Par di base entre tRNA i RNA-mensahero (mRNA) ta nesesario pa produkshon di proteina. E ta yuda e [[Cel|sèl]] lesa e kódigo di mRNA i konstruí e kadena di ''amino zürnan'' korekto pa sintetisá proteina, usando e kódigo genétiko komo guia. Komo ku DNA tin dos kadena, e tamaño di un ''genom'' ta wòrdu midi generalmente den par di base. Un par di base ta korespondé na un ''nukleotido'' riba kada kadena. Por ehèmpel, e genom humano (ku 23 kromosom di un mayor) tin alrededor di 3,2 bion par di base. E ta kontené mas o ménos 20.000 pa 25.000 [[gen]] ku ta duna instrukshon pa sintetisá proteina. Den [[biologia molekular]], sientífikonan ta usa e término kilobase (kb) pa 1.000 par di base. E kantidat total pa ku par di base di DNA na [[Tera (planeta)|Tera]] ta kalkulá na mas o ménos <math>5,0 \times 10^{37}</math>, ku un masa kombiná di mas o ménos 50 bion ton. Den komparashon, e masa kalkulá di henter e biosfera ta alrededor di 4 trion ton di karbon. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=en |titel=Base pair |oldid=1296838707}} {{references}} }} [[Kategoria:Biologia molecular]] aninhqwttn3pxiyz5g9kb9y25ino9ni 0 13165 163978 2025-06-23T13:43:28Z Caribiana 8320 Created page with "{{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan..." 163978 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon dor e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di [[Iran]]. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA), bezochtdatum: 2024-06-01</ref> == Importansia geopolítiko == E kontrol di e pasahe marítimo ta un punto stratégiko pa e paisnan rònt di Golfo Pèrsiko. E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan mas importante yamá "chokepoint" den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli mundial ku ta wòrdu transportá via laman ta pasa dor di e estrecho aki, kontando pa mas o ménos 20% di e petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frekuente den relashon internashonal, spesialmente den periodonan di konflikto òf sankshon internashonal ku ta involukrá Iran. Ademas e posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e [[Emiratonan Arabe Uní]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] q6wova4ymwrdd1p4tx5648fu9fme9hk 163979 163978 2025-06-23T13:44:03Z Caribiana 8320 163979 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon dor e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di [[Iran]]. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA)</ref> == Importansia geopolítiko == E kontrol di e pasahe marítimo ta un punto stratégiko pa e paisnan rònt di Golfo Pèrsiko. E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan mas importante yamá "chokepoint" den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli mundial ku ta wòrdu transportá via laman ta pasa dor di e estrecho aki, kontando pa mas o ménos 20% di e petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frekuente den relashon internashonal, spesialmente den periodonan di konflikto òf sankshon internashonal ku ta involukrá Iran. Ademas e posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e [[Emiratonan Arabe Uní]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] sizo1yuflz9wty63tzbhd4xvzheh6l1 163980 163979 2025-06-23T13:52:53Z Caribiana 8320 ampliashon 163980 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon dor e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di [[Iran]]. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA)</ref> == Importansia geopolítiko == Pa krusa e estrecho, barkunan ta pasa dor di e awanan teritorial di [[Iran]] i [[Oman]] bou di e provishonnan di pasahe di tránsito di e Konvenshon di Nashonnan Uni riba e Lei di Laman.<ref name=USEIA01>{{cite web |url=http://www.eoearth.org/view/article/156265/ |title=Strait of Hormuz |publisher=The Encyclopedia of Earth |author=Alejandra Roman & Administration |access-date= |archive-date=5 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160405131935/http://www.eoearth.org/view/article/156265/ |url-status=live}}</ref> E kontrol di e pasahe marítimo ta un punto stratégiko pa e paisnan rònt di Golfo Pèrsiko. E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan mas importante yamá "chokepoint" den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli mundial ku ta wòrdu transportá via laman ta pasa dor di e estrecho aki, kontando pa mas o ménos 20% di e petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frekuente den relashon internashonal, spesialmente den periodonan di konflikto òf sankshon internashonal ku ta involukrá Iran. Ademas e posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e [[Emiratonan Arabe Uní]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] 51oo05ozmn4fzfboybdbxkzpdl3wful 163981 163980 2025-06-23T14:38:21Z Caribiana 8320 163981 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon dor e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di [[Iran]]. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA)</ref> == Importansia geopolítiko == Pa krusa e estrecho, barkunan ta pasa dor di e awanan teritorial di [[Iran]] i [[Oman]] bou di e provishonnan di pasahe di tránsito di e Konvenshon di Nashonnan Uni riba e Lei di Laman.<ref name=USEIA01>{{cite web |url=http://www.eoearth.org/view/article/156265/ |title=Strait of Hormuz |publisher=The Encyclopedia of Earth |author=Alejandra Roman & Administration |access-date= |archive-date=5 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160405131935/http://www.eoearth.org/view/article/156265/ |url-status=live}}</ref> E kontrol di e pasahe marítimo ta un punto stratégiko pa e paisnan rònt di Golfo Pèrsiko. E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan mas importante yamá "chokepoint" den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli mundial ku ta wòrdu transportá via laman ta pasa dor di e estrecho aki, kontando pa mas o ménos 20% di e petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frekuente den relashon internashonal, spesialmente den periodonan di konflikto òf sankshon internashonal ku ta involukrá Iran. Ademas e posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e [[Emiratonan Arabe Uní]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] [[Kategoria:Iran]] [[Kategoria:Oman]] drclmaf4zpa72760gg0crfq7cm6js18 163982 163981 2025-06-23T14:40:35Z Caribiana 8320 163982 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon dor e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di [[Iran]]. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA)</ref> == Importansia geopolítiko == Pa krusa e estrecho, barkunan ta pasa dor di e awanan teritorial di [[Iran]] i [[Oman]] bou di e provishonnan di pasahe di tránsito di e Konvenshon di Nashonnan Uni riba e Lei di Laman.<ref name=USEIA01>{{cite web |url=http://www.eoearth.org/view/article/156265/ |title=Strait of Hormuz |publisher=The Encyclopedia of Earth |author=Alejandra Roman & Administration |access-date= |archive-date=5 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160405131935/http://www.eoearth.org/view/article/156265/ |url-status=live}}</ref> E kontrol di e pasahe marítimo ta un punto stratégiko pa e paisnan rònt di Golfo Pèrsiko. E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan mas importante yamá "chokepoint" den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli mundial ku ta wòrdu transportá via laman ta pasa dor di e estrecho aki, kontando pa mas o ménos 20% di e petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frekuente den relashon internashonal, spesialmente den periodonan di konflikto òf sankshon internashonal ku ta involukrá Iran. Ademas e posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e [[Emiratonan Arabe Uní]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] [[Kategoria:Iran]] np7c2qex3rlj002hz1noyldhedomyla 163985 163982 2025-06-23T15:03:22Z Caribiana 8320 163985 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Estrecho di Ormuz''' (farsi: تنگه هرمز , [[árabe]]: مضيق هرمز) ta un estrecho entre [[Golfo Pèrsiko]] na wèst i [[Golfo di Oman]] na ost. Panort ta situá [[Iran]] i pasùit ta situá [[Emiratonan Arabe Uní]] i e peninsula di Musandam, un teritorio di [[Oman]]. Den e estrecho tin varios isla, entre nan e isla di Ormuz (for di kua e estrecho aki a tuma su nòmber), Kish, Qeshm, Abu Musa i e islanan Tunb Grandi i Tunb Chikitu. E islanan aki tin un posishon stratégiko importante den e kontrol di e navegashon dor e estrecho. E estrecho di Ormuz ta mas o ménos 54 kilometer hanchu na su punto mas smal. E tráfiko marítimo na e punto ei ta dividí den dos ruta di tres kilometer di hanchura kada un, ku un zona buffer di tres kilometer entre nan pa prevení bòksmento. E ruta den direkshon wèst ta kore dor di awanan teritorial di [[Iran]]. E estrecho ta sufisientemente hundu pa e tankeronan di petroli mas grandi.<ref>'Sa profondeur autorise le passage des plus grands supertankers.' in: Marie-Madeleine Damien, ''Dictionnaire du transport et de la logistique'', Dunod: Paris 2010, 3ème édition, p. 192</ref> <ref>[https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430 "World Oil Transit Chokepoints"], U.S. Energy Information Administration (EIA)</ref> Pa krusa e estrecho, barkunan ta pasa dor di e awanan teritorial di [[Iran]] i [[Oman]] bou di e provishonnan di pasahe di tránsito di e Konvenshon di Nashonnan Uni riba e Lei di Laman.<ref name=USEIA01>{{cite web |url=http://www.eoearth.org/view/article/156265/ |title=Strait of Hormuz |publisher=The Encyclopedia of Earth |author=Alejandra Roman & Administration |access-date= |archive-date=5 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160405131935/http://www.eoearth.org/view/article/156265/ |url-status=live}}</ref> == Importansia geopolítiko == E kontrol di e pasahe marítimo ta un punto stratégiko pa e paisnan rònt di Golfo Pèrsiko. E estrecho di Ormuz ta un di e puntonan mas importante yamá "chokepoint" den e komersio mundial di energia. Mas o ménos un terser parti di e petroli mundial ku ta wòrdu transportá via laman ta pasa dor di e estrecho aki, kontando pa mas o ménos 20% di e petroli global. Pa esaki, e ta un punto di tenshon frekuente den relashon internashonal, spesialmente den periodonan di konflikto òf sankshon internashonal ku ta involukrá Iran. Ademas e posesion di e islanan Tunb Grandi, Tunb Chikitu i Abu Musa ta un punto di disputa entre Iran i e [[Emiratonan Arabe Uní]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] [[Kategoria:Iran]] g820ffn935stjkfxx8im6c554lhtlhq 0 13166 164000 2025-06-23T16:00:23Z Caribiana 8320 Created page with "{{Databox}} '''Golfo di Oman''', tambe konosí komo ''Golfo di Makran'', ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]] den [[Oséano indio]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]]. E paisnan situá rònt di e Golfo di Oman ta [[Iran]] i [[Pakistan]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E golfo ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo di Oman ta krusial pa e ekonomia mu..." 164000 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Golfo di Oman''', tambe konosí komo ''Golfo di Makran'', ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]] den [[Oséano indio]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]]. E paisnan situá rònt di e Golfo di Oman ta [[Iran]] i [[Pakistan]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E golfo ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo di Oman ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero ku sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman habri i distribushon mundial. Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di e geopolítika mundial. E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na Emiratonan Arabe Uní, e úniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i pa provishon di kombustibel na barkunan. * Chabahar na [[Iran]], un haf stratégiko ku Iran ta desaroyá ku kooperashon di [[India]], pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha e dependensia di [[Estrecho di Ormuz]]. * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikitu, pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] 3oyxk6qn6tgm7uyz3zl7bte26x86a33 164005 164000 2025-06-23T16:24:42Z Caribiana 8320 referensia agrega 164005 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Golfo di Oman''', tambe konosí komo ''Golfo di Makran'', ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]] den [[Oséano indio]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]]. E paisnan situá rònt di e Golfo di Oman ta [[Iran]] i [[Pakistan]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E golfo ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo di Oman ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero ku sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman habri i distribushon mundial.<ref>https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430</ref> Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di geopolítika mundial.<ref>https://www.britannica.com/place/Gulf-of-Oman</ref> E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na Emiratonan Arabe Uní, e úniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i pa provishon di kombustibel na barkunan.<ref>https://www.fujairahport.ae/</ref> * Chabahar na [[Iran]], un haf stratégiko ku Iran ta desaroyá ku kooperashon di [[India]], pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha e dependensia di Estrecho di Ormuz.<ref>https://www.reuters.com/world/india-iran-ink-deal-develop-chabahar-port-counter-chinas-belt-road-2024-05-13/</ref> * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikitu, pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo.<ref>https://timesofoman.com/article/138084-khasab-port-records-growth-in-tourist-traffic</ref> {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] rbu9178ndiw9h8qjl5xsf80i6teq34d 164007 164005 2025-06-23T16:41:18Z Caribiana 8320 164007 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Golfo di Oman''', tambe konosí komo ''Golfo di Makran'', ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]] den [[Oséano indio]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]]. E paisnan situá rònt di e Golfo di Oman ta [[Iran]] i [[Pakistan]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E golfo ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo di Oman ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero ku sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman habri i distribushon mundial.<ref>https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430</ref> Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di geopolítika mundial.<ref>https://www.britannica.com/place/Gulf-of-Oman</ref> E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na Emiratonan Arabe Uní, e úniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i provishon di kombustibel na barkunan.<ref>https://www.fujairahport.ae/</ref> * Chabahar na [[Iran]], un haf stratégiko ku Iran ta desaroyá ku kooperashon di [[India]], pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha e dependensia di Estrecho di Ormuz. * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikitu, pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] 6i4n8gs945lqoe1qtsweilpihmxvums 164016 164007 2025-06-23T17:01:35Z Caribiana 8320 imagen agrega 164016 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Golfo di Oman''', tambe konosí komo ''Golfo di Makran'', ta e parti nortwèst di [[Laman Árabe]] den [[Oséano indio]], ku ta konektá ku e [[Golfo Pèrsiko]] dor di e [[Estrecho di Ormuz]]. E paisnan situá rònt di e Golfo di Oman ta [[Iran]] i [[Pakistan]] panort, [[Emiratonan Arabe Uní]] na wèst, i [[Oman]] pasùit. E golfo ta sirbi komo un ruta stratégiko importante pa tráfiko marítimo internashonal. E Golfo di Oman ta krusial pa e ekonomia mundial, pasobra un gran kantidat di petroli i gas natural ta wòrdu transportá dor di e region aki. Tur tankero ku sali for di e Golfo Pèrsiko mester pasa dor di e Estrecho di Ormuz i Golfo di Oman pa yega na laman habri i distribushon mundial.<ref>https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=4430</ref> Pa esaki, e ta un área ku ta regularmente bou di e atenshon di geopolítika mundial.<ref>https://www.britannica.com/place/Gulf-of-Oman</ref> E hafnan mas importante den e region ta: * Sultan Qaboos na [[Muscat]], Oman, un di e hafnan komersial mas importante di Oman. * Fujairah na Emiratonan Arabe Uní, e úniko haf den parti ost di e pais na Golfo di Oman. E ta importante pa tráfiko di tankero i provishon di kombustibel na barkunan.<ref>https://www.fujairahport.ae/</ref> * Chabahar na [[Iran]], un haf stratégiko ku Iran ta desaroyá ku kooperashon di [[India]], pa diversifiká su ruta di eksportashon i pa baha e dependensia di Estrecho di Ormuz. * Khasab na Oman (distrito di Musandam), un haf mas chikitu, pero ku ta importante pa tráfiko lokal y turismo. {{Multiple image| total_width = 460 | align = center | caption_align= center | border = infobox | perrow = 2/2 | image1 = Oman Mascat Port Sultan Qaboos 01.jpg | caption1 = Haf di Sultan Qaboos | image2 = Fujairah City view north towards Fujairah Port.jpg | caption2 = Bista pa haf di Fujairah | image3 = محوطه شهیدکلانتری.jpg | caption3 = Haf di Chabahar | image4 = KHASAB ZIPLINE 2024.jpg | caption4 = Costa di Khasab }} {{clear}} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] bm5ecgf5k0gdrtu3r7pumpl0onap27n 0 13167 164008 2025-06-23T16:41:54Z Kallmemel 14000 Created page with "{{variante|c}} {{multiple image |image1=Alpha-D-Glucose4.svg |caption1=Diferente modelo pa ku e expreshon di un molekül di glukose (suku). |header={{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di e supstansia ei. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". {{App..." 164008 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image |image1=Alpha-D-Glucose4.svg |caption1=Diferente modelo pa ku e expreshon di un molekül di glukose (suku). |header={{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di e supstansia ei. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] g71mkac9d757h2ou0fblp5tqtgveirx 164009 164008 2025-06-23T16:43:30Z Kallmemel 14000 164009 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image | image1 = Alpha-D-Glucose4.svg | caption1 = Diferente modelo pa ku e expreshon di un glukose (suku) molekül. | header = {{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di e supstansia ei. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] b8a7x0j4bkdbrsxw5d4ti39vdxtd72n 164010 164009 2025-06-23T16:44:20Z Kallmemel 14000 164010 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image | image1 = Alpha-D-Glucose4.svg | caption1 = Diferente modelo pa ku e expreshon di un glukose (suku) molekül. | header = {{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di un supstansia. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] qzs4g7615s3f95vpa5nyhhz8ov2ngvw 164012 164010 2025-06-23T16:49:10Z Kallmemel 14000 164012 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image | image1 = Alpha-D-Glucose4.svg | caption1 = Diferente modelo pa ku e expreshon di un glukose (suku) molekül. | header = {{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di un supstansia. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". Molekülnan ta konsistí di atòmnan ku ta konektá na otro dor di enlasenan kovalente den un areglo fiho. E komposishon di un molekül ta wòrdu determiná dor di e [[Elemento kímiko|elementonan kímiko]] ku ta form'é i e manera ku e atòmnan aki ta konektá ku otro. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] s2oseo9rnznfdlb697ift84rmcsraxw 164013 164012 2025-06-23T16:50:48Z Kallmemel 14000 164013 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image | image1 = Alpha-D-Glucose4.svg | caption1 = Diferente modelo pa ku e expreshon di un glukose (suku) molekül. | header = {{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di un supstansia. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". Molekülnan ta konsistí di atomnan ku ta konektá na otro dor di enlasenan kovalente den un areglo fiho. E komposishon di un molekül ta wòrdu determiná dor di e [[Elemento kímiko|elementonan kímiko]] ku ta form'é i e manera ku e atomnan aki ta konektá ku otro. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] 8v8wcbsqcdx7yveh39fxe54zy0z410m 164019 164013 2025-06-23T17:55:48Z Kallmemel 14000 164019 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image | image1 = Alpha-D-Glucose4.svg | caption1 = Diferente modelo pa ku e expreshon di un glukose (suku) molekül. | header = {{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di un supstansia. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". Molekülnan ta konsistí di [[Atom|atomnan]] konektá na otro dor di enlasenan kovalente den un areglo fiho. E komposishon di un molekül ta wòrdu determiná dor di e [[Elemento kímiko|elementonan kímiko]] ku ta form'é i e manera ku e atomnan aki ta konektá ku otro. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] a6isrl43e3azajq62zcizh50qpf7hbx 164020 164019 2025-06-23T17:57:37Z Kallmemel 14000 164020 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image | image1 = Alpha-D-Glucose4.svg | caption1 = Diferente modelo pa ku e expreshon di un glukose (suku) molekül. | header = {{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di un supstansia. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". Molekülnan ta konsistí di [[Atom|atomnan]] konektá na otro dor di enlasenan ''kovalente'' den un areglo fiho. E komposishon di un molekül ta wòrdu determiná dor di e [[Elemento kímiko|elementonan kímiko]] ku ta form'é i e manera ku e atomnan aki ta konektá ku otro. {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] hbf88ii72tjeh0bjcy5au7jif0zatgy 164054 164020 2025-06-24T11:01:47Z Kallmemel 14000 164054 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image | image1 = Alpha-D-Glucose4.svg | caption1 = Diferente modelo pa ku e expreshon di un glukose (suku) molekül. | header = {{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di un supstansia. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". Molekülnan ta konsistí di [[Atom|atomnan]] konektá na otro dor di enlasenan ''kovalente'' den un areglo fiho. E komposishon di un molekül ta wòrdu determiná dor di e [[Elemento kímiko|elementonan kímiko]] ku ta form'é i e manera ku e atomnan aki ta konektá ku otro. E masa kombiná di e atomnan den un molekül ta wòrdu yamá masa molekular. Esaki ta ekspresá den un unidat di masa atómiko (u), kamda: : 1 u ≈ 1,6605402 × 10⁻²⁷ kg {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] tnrjij68yp1ipdkyi8hbk12p5ep3ov8 164055 164054 2025-06-24T11:06:03Z Kallmemel 14000 164055 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image | image1 = Alpha-D-Glucose4.svg | caption1 = Diferente modelo pa ku e expreshon di un glukose (suku) molekül. | header = {{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di un supstansia. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". Molekülnan ta konsistí di [[Atom|atomnan]] konektá na otro dor di enlasenan ''kovalente'' den un areglo fiho. E komposishon di un molekül ta wòrdu determiná dor di e [[Elemento kímiko|elementonan kímiko]] ku ta form'é i e manera ku e atomnan aki ta konektá ku otro. E masa kombiná di e atomnan den un molekül ta wòrdu yamá masa molekular. Esaki ta ekspresá den un unidat di masa atómiko (u), kamda: : 1 u ≈ 1,6605402 × 10⁻²⁷ kg E dimenshon di molekülnan ta generalmente den e òrdu di nanometer (1 nanometer = 1 × 10 ^-9 meter) {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] 5dofm4aujhwwq8w1g4kecu4pd7kt5gi 164056 164055 2025-06-24T11:46:02Z Kallmemel 14000 164056 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image | image1 = Alpha-D-Glucose4.svg | caption1 = Diferente modelo pa ku e expreshon di un glukose (suku) molekül. | header = {{PAGENAME}} }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di un supstansia. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". Molekülnan ta konsistí di [[Atom|atomnan]] konektá na otro dor di enlasenan ''kovalente'' den un areglo fiho. E komposishon di un molekül ta wòrdu determiná dor di e [[Elemento kímiko|elementonan kímiko]] ku ta form'é i e manera ku e atomnan aki ta konektá ku otro. E masa kombiná di e atomnan den un molekül ta wòrdu yamá masa molekular. Esaki ta ekspresá den un unidat di masa atómiko (u), kamda: : 1 u ≈ 1,6605402 × 10⁻²⁷ kg E dimenshon di molekülnan ta generalmente den e òrdu di nanometer (1 nanometer = 1 × 10 ^-9 meter). [[Fail:Menschenhaar 200 fach.jpg|thumb|Un kabei humano tin un promedio anchura di 0,1 milimeter diki, ounke esaki por varia entre kabei blond i maron. Den e anchura aki, mas o ménos binti [[Cel|sèl]] ta pas band'i otro, pero si pone molekülnan band'i otro, shen mil lo pas banda di otro den 0,1 milimeter.]] {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] 85ejnoq77ncwhfae8j3hezmbfqw4u2i 164057 164056 2025-06-24T11:47:01Z Kallmemel 14000 164057 wikitext text/x-wiki {{variante|c}} {{multiple image | image1 = Alpha-D-Glucose4.svg | caption1 = Diferente modelo pa ku e expreshon di un glukose (suku) molekül. | header = {{PAGENAME}} | width = | total_width = 250 }} Un '''molekül''' ta e parti di mas chikitu di un supstansia molekular ku ainda ta retené e propiedatnan kímiko di un supstansia. Si un molekül ta wòrdu dividí mas aleu, e propiedatnan aki ta bai pèrdí. E término ta derivá for di e palabra [[latin]] ''molecula'', ku ta nifiká "masa chikitu". Molekülnan ta konsistí di [[Atom|atomnan]] konektá na otro dor di enlasenan ''kovalente'' den un areglo fiho. E komposishon di un molekül ta wòrdu determiná dor di e [[Elemento kímiko|elementonan kímiko]] ku ta form'é i e manera ku e atomnan aki ta konektá ku otro. E masa kombiná di e atomnan den un molekül ta wòrdu yamá masa molekular. Esaki ta ekspresá den un unidat di masa atómiko (u), kamda: : 1 u ≈ 1,6605402 × 10⁻²⁷ kg E dimenshon di molekülnan ta generalmente den e òrdu di nanometer (1 nanometer = 1 × 10 ^-9 meter). [[Fail:Menschenhaar 200 fach.jpg|thumb|Un kabei humano tin un promedio anchura di 0,1 milimeter diki, ounke esaki por varia entre kabei blond i maron. Den e anchura aki, mas o ménos binti [[Cel|sèl]] ta pas band'i otro, pero si pone molekülnan band'i otro, shen mil lo pas banda di otro den 0,1 milimeter.]] {{Appendix|refs|2= *{{Tradukshon for di otro Wikipedia |idioma=nl |titel=Molecuul |oldid=69284414}} {{references}} }} [[Kategoria:Kimica]] t2sr7kpkrcqvu2bqn33kmiyl0618tlk 0 13168 164029 2025-06-23T18:42:53Z Caribiana 8320 Created page with "{{Databox}} '''Laman Árabe''' ([[árabe]]: بحر العرب, ''Bahr al-'Arab'', [[latin]]: ''Mare Erythraeum'') ta un laman marginal di [[Oséano indio]] entre [[Península Árabe]] i [[India]]. E laman ta mas o ménos 2.400 kilometer di largura i su profundidat máksimo ta mas o ménos 5.000 meter. Na parti wèst, laman ta ekstendé te na [[Golfo di Aden]]. Den nortwèst, e laman ta konektá ku [[Golfo di Oman]], ku na su turno ta konektá ku [[Golfo Pèrsiko]]. E Go..." 164029 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Laman Árabe''' ([[árabe]]: بحر العرب, ''Bahr al-'Arab'', [[latin]]: ''Mare Erythraeum'') ta un laman marginal di [[Oséano indio]] entre [[Península Árabe]] i [[India]]. E laman ta mas o ménos 2.400 kilometer di largura i su profundidat máksimo ta mas o ménos 5.000 meter. Na parti wèst, laman ta ekstendé te na [[Golfo di Aden]]. Den nortwèst, e laman ta konektá ku [[Golfo di Oman]], ku na su turno ta konektá ku [[Golfo Pèrsiko]]. E Golfo di Khambhat na kosta di India ta parti di Laman Árabe. Den sùitost, e laman ta konektá ku Laman Laccadive.<ref>Banse, Karl, and Charles R. McClain. "Winter blooms of phytoplankton in the Arabian Sea as observed by the Coastal Zone Color Scanner." Marine Ecology Progress Series (1986): 201-211.</ref> Paisnan na kosta di Laman Árabe ta inkluí [[India]], [[Iran]], [[Oman]], [[Pakistan]], [[Yemen]] i [[Emiratonan Arabe Uní]] (EAU). Siudatnan na kosta ta inkluí [[Mumbai]] na India i [[Karachi]] na Pakistan. Hafnan mas importante rònt di Laman Árabe ta inkluí Kandla, Mundra, Pipavav, Dahej, Hazira Port, Mumbai, Nhava Sheva (Navi Mumbai), Mormugão ([[Goa]]), New Mangalore i Kochi na India; Karachi, Qasim, i Gwadar na Pakistan, Chabahar na Iran i Salalah na Oman. Laman Árabe ta un di e rutanan mas importante di transporte marítimo na mundu, partikularmente pa e tráfiko di [[petroli]] i [[gas natural]] ku ta bini for di [[Golfo Pèrsiko]]. Gran kantidat di tankeronan ta pasa dor di e Laman Árabe rumbo pa [[Oropa]], [[Asia]] i [[Amérika]]. Ademas, e laman ta di gran importansia pa e ekonomia regional pa peska, transporte marítimo i [[turismo]]. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] ak9bof7vcbbfhepd6w6yc3rdgarrz5t 0 13169 164036 2025-06-23T19:44:00Z Caribiana 8320 Created page with "{{Databox}} '''Península Árabe''' òf '''Arabia''' ([[árabe]]: شبه الجزيرة العربية ''shibh al-jazīrah al-ʻarabīyah'' òf جزيرة العرب ''jazīrat al-ʻArab''; “Isla di e Árabenan” òf tambe “Arabistan”) ta un region na [[Asia]], direktamente ost di [[Afrika]]. E ta rondoná pa [[Laman Korá]] na nòrtwèst, [[Golfo di Aden]] na sùitwèst, [[Oséano indio]] na sùit, [[Laman Árabe]] na sùitost, [[Golfo di Oman]] na ost, i Golfo..." 164036 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Península Árabe''' òf '''Arabia''' ([[árabe]]: شبه الجزيرة العربية ''shibh al-jazīrah al-ʻarabīyah'' òf جزيرة العرب ''jazīrat al-ʻArab''; “Isla di e Árabenan” òf tambe “Arabistan”) ta un region na [[Asia]], direktamente ost di [[Afrika]]. E ta rondoná pa [[Laman Korá]] na nòrtwèst, [[Golfo di Aden]] na sùitwèst, [[Oséano indio]] na sùit, [[Laman Árabe]] na sùitost, [[Golfo di Oman]] na ost, i [[Golfo Pèrsiko]] na nortost. == Geografia == E península tin un superfisie di 3.237.500 km², di kua gran parti ta área di desierto, entre otro un di e desiertonan mas grandi i inhabitabel na mundu, Rub' al Khali. E region tin tambe [[seru]], plano árido i kostanan largu. Na 2014, e península tabatin mas òf menos 80 mion habitante. E Península Árabe ta inkluí e siguiente paisnan: [[Arabia Saudita]], [[Yemen]], [[Oman]], [[Qatar]], [[Kuwait]] i [[Emiratonan Arabe Uní]]. Ademas, [[Hordania]] i [[Irak]] tin parti di nan teritorio ku por wòrdu konsiderá komo geográfikamente parte di e rant nòrt di e península. [[Bahrein]] ta un isla chikitu situá na altura di e kosta di e península, den e [[Golfo Pèrsiko]]. == Importansia geopolítiko == E Península Árabe ta hunga un ròl geopolítiko fundamental den e region di [[Medio Oriente]] i den e mundu árabe, prinsipalmente debí na su depósitonan inmenso di [[petroli]] i [[gas natural]], ku ta sirbi komo un di e fuentenan di energia mas importante na mundu. Hopi di e paisnan aki ta miembro di e organisashon di eksportadornan di petroli ([[OPEC]]). E region tin tambe un importansia religioso grandi: e siudatnan santu [[Islam|musulman]] di [[Meca]] (''Mecca'') i [[Medina]] ta situá den Arabia Saudita, loke ta atrae miones di pelegrinonan musulman kada aña. {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] jyoehof6nkeghw9km9gwj1kao4t7hsb 164037 164036 2025-06-23T20:08:55Z Caribiana 8320 imagen agrega 164037 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Península Árabe''' òf '''Arabia''' ([[árabe]]: شبه الجزيرة العربية ''shibh al-jazīrah al-ʻarabīyah'' òf جزيرة العرب ''jazīrat al-ʻArab''; “Isla di e Árabenan” òf tambe “Arabistan”) ta un region na [[Asia]], direktamente ost di [[Afrika]]. E ta rondoná pa [[Laman Korá]] na nòrtwèst, [[Golfo di Aden]] na sùitwèst, [[Oséano indio]] na sùit, [[Laman Árabe]] na sùitost, [[Golfo di Oman]] na ost, i [[Golfo Pèrsiko]] na nortost. == Geografia == E península tin un superfisie di 3.237.500 km², di kua gran parti ta área di desierto, entre otro un di e desiertonan mas grandi i inhabitabel na mundu, Rub' al Khali. E region tin tambe [[seru]], plano árido i kostanan largu. Na 2014, e península tabatin mas òf menos 80 mion habitante. E Península Árabe ta inkluí e siguiente paisnan: [[Arabia Saudita]], [[Yemen]], [[Oman]], [[Qatar]], [[Kuwait]] i [[Emiratonan Arabe Uní]]. Ademas, [[Hordania]] i [[Irak]] tin parti di nan teritorio ku por wòrdu konsiderá komo geográfikamente parte di e rant nòrt di e península. [[Bahrein]] ta un isla chikitu situá na altura di e kosta di e península, den e [[Golfo Pèrsiko]]. == Importansia geopolítiko == E Península Árabe ta hunga un ròl geopolítiko fundamental den e region di [[Medio Oriente]] i den e mundu árabe, prinsipalmente debí na su depósitonan inmenso di [[petroli]] i [[gas natural]], ku ta sirbi komo un di e fuentenan di energia mas importante na mundu. Hopi di e paisnan aki ta miembro di e organisashon di eksportadornan di petroli ([[OPEC]]). E region tin tambe un importansia religioso grandi: e siudatnan santu [[Islam|musulman]] di [[Mekka]] i [[Medina]] ta situá den Arabia Saudita, loke ta atrae miones di peregrino musulman kada aña. {{Multiple image| total_width = 420 | align = center | caption_align= center | footer = Mekka durante temporada di peregrinashon (Hajj) | footer_align = center | border = infobox | direction = horizontal | image2 = The Hajj kicks into full gear - Flickr - Al Jazeera English (8).jpg | image1 = Kod Harema u Mekki - panoramio.jpg }} {{Commonscat}} {{Appendix}} [[Kategoria:Geografia]] nmptgq2mcj5r38e9psqzpp03y8v1dwa