ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ pawiki https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.45.0-wmf.4 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਾਟਕ ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ Event Event talk Topic 0 2772 810525 810467 2025-06-13T06:58:26Z Tamanpreet Kaur 26648 /* ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਕੈਦ */ 810525 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography | religion = [[ਸਿੱਖੀ]] | name = ਸ੍ਰੀ ਗੂਰੁ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ | image = Hargobind_Sahib_Ji_Gurusar_Sahib.jpg ‎ | caption = ਗੂਰੁ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਦੀ ਖ਼ਿਆਲੀ ਪੇਂਟਿੰਗ | birth_name = | birth_date = {{Birth date|1595|07|05|df=yes}} | birth_place = ਗੁਰੂ ਕੀ ਵਡਾਲ਼ੀ, [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ]] (ਹੁਣ [[ਭਾਰਤ]]) | death_date = {{Death date and age|1644|03|19|1595|07|05}}<ref name=eos>{{cite web |url= http://eos.learnpunjabi.org/HARGOBIND%20GURU%20(1595-1644).html |title=HARGOBIND, GURU (1595-1644) |last1=Fauja Singh |first= |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University, Patiala |access-date=12 August 2017}}</ref> | ਜੋਤੀ ਜੋਤ = [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]], [[ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ]] (ਹੁਣ [[ਭਾਰਤ]]) | nationality = | other_names = ''ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ<br />ਮੀਰੀ ਪੀਰੀ ਦੇ ਮਾਲਕ'' | known_for = {{plainlist|# [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ]] ਦੀ ਉਸਾਰੀ # ਜੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਣ ਵਾਲ਼ੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ # ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਟ੍ਰੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਅਤੇ ਜੰਗੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ # ਮੀਰੀ ਪੀਰੀ ਦੀ ਕਾਇਮੀ # [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] ਦੇ ਬਾਨੀ # ਇਹ ਜੰਗਾ ਲੜੀਆਂ: * [[ਰੁਹੀਲਾ ਦੀ ਲੜਾਈ]] * ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਦੀ ਜੰਗ * ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਜੰਗ (1634) * [[ਲਹਿਰਾ ਦੀ ਲੜਾਈ]] * ਗੁਰੂਸਰ ਦੀ ਜੰਗ * ਕੀਰਤਪੁਰ ਦੀ ਜੰਗ}} | predecessor = [[ਗੁਰ ਅਰਜਨ]] | successor = [[ਗੁਰ ਹਰਿਰਾਇ]] | spouse = {{plainlist| * ਮਾਤਾ ਦਮੋਦਰੀ<ref>{{cite web |url= http://eos.learnpunjabi.org/DAMODARI%20MATA%20(1597-1631).html |title=DAMODARI, MATA |last1=Gurnek Singh |first= |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala |access-date=12 August 2017}}</ref> * ਮਾਤਾ ਨਾਨਕੀ<ref>{{cite web |url= http://eos.learnpunjabi.org/NANAKI%20MATA%20(D.%201678).html |title=NANAKI, MATA |last1=Banerjee |first=A. C. |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala |access-date=12 August 2017}}</ref> * ਮਾਤਾ ਮਹਾ ਦੇਵੀ<ref>{{cite web | url=http://eos.learnpunjabi.org/MAHA%20DEVI%20MATA%20(D.%201645).html |title=MAHA DEVI, MATA |last1=Gurnek Singh |first= |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala |access-date=12 August 2017}}</ref> }} | children = [[ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ]], [[ਸੂਰਜ ਮੱਲ]], [[ਅਨੀ ਰਾਇ]], [[ਅਟਲ ਰਾਇ]] , [[ਗੁਰ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ|ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]], ਅਤੇ [[ਬੀਬੀ ਵੀਰੋ]] | father = ਗੁਰ ਅਰਜਨ | mother = ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ }} {{ਸਿੱਖੀ ਸਾਈਡਬਾਰ}} '''ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ''' (5 ਜੁਲਾਈ 1595 – 19 ਮਾਰਚ 1644) [[ਸਿੱਖਾਂ]] ਦਸਾਂ ਵਿਚੋਂ ਛੇਵੇਂ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਗੁਰੂ]] ਹੋਏ ਸਨ।<ref>HS Syan (2013), Sikh Militancy in the Seventeenth Century, IB Tauris, {{ISBN|978-1780762500}}, pages 48–55</ref> ==ਵਿੱਦਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ== 1603 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਵਿੱਦਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ [[ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ]] ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ ਗਈ। ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕ ਸੀ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਨਿਪੁੰਨ ਹੁੰਦੇ ਗਏ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਆਪ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਮਹਾਂਬਲੀ ਯੋਧਾ ਹੋਣ ਦਾ ਆਖ ਦੇਂਦੇ ਸਨ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ}} ==ਪਿਤਾ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ== [[ਜਹਾਂਗੀਰ]] ਸਮੇਂ ਦਾ ਹਾਕਮ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਹੀ ਪਿਤਾ [[ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ]] ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਲਾਹੌਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਗੁਰਿਆਈ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਜਾਤ-ਅਭਿਮਾਨੀ ਕਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਵੈਰੀਆਂ ਨੇ ਜਹਾਂਗੀਰ ਤੋਂ ਮਈ 1606 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਹਿਬ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲਗਭਗ 11 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਅਸਰ ਆਮ ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਬਹੁਤ ਪਿਆ ਸੋ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਧਾਰੀ ਹੋਣ ਦਾ ਦ੍ਰਿੜ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋ ਗਿਆ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ}} ==‘ਮੀਰੀ ਅਤੇ ਪੀਰੀ’== {{Quote box|width=246px|bgcolor=#ACE1AF|align=right|quote="ਪੰਜ ਪਿਆਲੇ, ਪੰਜ ਪੀਰ ਛਟਮੁ ਪੀਰ ਬੈਠਾ ਗੁਰੁ ਭਾਰੀ। ਅਰਜਨ ਕਾਇਆ ਪਲਟਿ ਕੈ, ਮੂਰਤਿ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਵਾਰੀ। ਚਲੀ ਪੀੜੀ ਸੋਢੀਆਂ ਰੂਪ ਦਿਖਾਵਣਿ ਵਾਰੋ ਵਾਰੀ। ਦਲਭੰਜਨ ਗੁਰੁ ਸੂਰਮਾ ਵਡ ਯੋਧਾ ਬਹੁ ਪਰਉਪਕਾਰੀ। ਦਰਬਾਰੀ ਢਾਡੀ ਅਬਦੁੱਲਾ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਦੋ ਤਲਵਾਰੀ ਬੱਧੀਆਂ ਇੱਕ ਮੀਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪੀਰੀ ਦੀ। ਇਕ ਅਜ਼ਮਤ ਦੀ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਰਾਖੀ ਕਰੇ ਵਜ਼ੀਰ ਦੀ। ਮੇਰੇ ਪਰਵਾਰ ਕੋਈ ਇਲਮ ਨਹੀਂ।"|salign=right|source=— ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ}} [[ਮੀਰੀ-ਪੀਰੀ]] ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਧਰਮ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਤੋਰਨਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪ ਵੀ ਦੋ ਤਲਵਾਰਾਂ ‘ਮੀਰੀ ਅਤੇ ਪੀਰੀ’ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਈਆਂ। ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਗਦ ਭੇਟਾ ਦੇਣ ਦੀ ਥਾਂ ਆਪਣੀ ਜੁਆਨੀ ਅਰਪਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਅਤੇ ਘੋੜੇ ਭੇਟਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਵਿੱਦਿਆ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਚੋਣਵੇਂ ਸੂਰਮੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਇਹ ਰੁਚੀ ਦੇਖ ਕੇ ਮਾਝੇ, ਮਾਲਵੇ ਅਤੇ ਦੁਆਬੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਸੌ ਜਵਾਨ ਆਪ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਗਏ। ਕਾਲ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਕੂਮਤ ਦੀ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਬਿਲਕੁਲ ਕੋਈ ਸਾਰ ਨਹੀਂ ਲਈ ਸੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਬਣ ਰਹੀ ਫੌ਼ਜ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਗਏ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ}} ==ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ== ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਅਸਥਾਨ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ 1609 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ]] ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੂਰਮਿਆਂ ==ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪਰਚਾਰ== ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖ-ਧਰਮ ਦੇ ਪਰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 1612-13 ਵਿੱਚ ਦੁਆਬੇ ਅਤੇ ਮਾਲਵੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦਾਪਅਤੇ ਰਚਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਾਰਖੂ ਅੱਖ ਨੇ ਪੈਂਦੇ ਖਾਂ ਤੇ ਖ਼ਾਸ ਮਿਹਰ ਕੀਤੀ। 1613 ਵਿੱਚ [[ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ]] ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਡਰੌਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਸਾਧੂ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਵਰੀਆ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਸਿੱਖ ਬਣਿਆ ਜਿਸਦੇ ਘਰ ‘[[ਭਾਈ ਰੂਪ ਚੰਦ]]’ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ। [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਲਈ [[ਰਾਮਸਰ]] ਅਤੇ [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਿਬੇਕਸਰ]] ਨਾਮ ਦੇ ਸਰੋਵਰ ਬਣਵਾਏ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ [[ਲੋਹਗੜ੍ਹ]] ਦਾ ਕਿਲਾ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ==ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਕੈਦ== [[ਜਹਾਂਗੀਰ]] ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਹੋਣਾ ਪਸੰਦ ਨਾ ਆਇਆ। 1612 ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਆਗਰੇ ਤੋਂ ਗੁਪਤ ਹੁਕਮ ਦੇਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]] ਦੇ ਕਿਲੇ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਿਥੇ ਹੋਰ ਰਾਜਸੀ ਕੈਦੀ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖ ਦੂਰੋਂ ਨੇੜਿਉਂ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]] ਪਹੁੰਚਦੇ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨਾ ਕਰਨ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ। 1614 ਵਿੱਚ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੂੰ ਦਮੇ ਦਾ ਬੜਾ ਸਖ਼ਤ ਦੌਰਾ ਪਿਆ। ਆਖ਼ਰ ਉਸਨੇ ਫ਼ਕੀਰ [[ਮੀਆਂ ਮੀਰ]] ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਰਿਹਾਈ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੱਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ 52 ਕਲੀਆਂ ਵਾਲੇ ਚੋਲੇ ਦੀਆਂ ਕਲੀਆਂ ਫੱੜ ਕੇ 52 ਰਾਜੇ ਵੀ ਜੇਲ ਵਿਚੋਂ ਰਿਹਾ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੰਦੀ ਛੋੜ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ==ਬੰਦੀ ਛੋੜ== [[ਗਵਾਲੀਅਰ]] ਦੇ ਕਿਲੇ 'ਚੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋਣ ਅਤੇ [[ਜਹਾਂਗੀਰ]] ਵੱਲੋਂ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕੀਤੇ ਗਏ 52 ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਕਰਵਾਉਣ ਉਪਰੰਤ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ [[ਬੰਦੀ ਛੋੜ ਦਿਵਸ]] ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਹਰ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਕਰਮਕਾਂਡਾਂ, ਵਹਿਮਾਂ, ਭਰਮਾਂ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਮੁਕਤ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ==ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਅਤੇ ਘੋੜੇ== [[ਕਾਬੁਲ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸਿੱਖ-ਮਸੰਦ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਦੋ ਵਧੀਆ ਘੋੜੇ ਲੈਕੇ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਹੀ [[ਲਾਹੌਰ]] ਦੇ ਤੁਰਕ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਘੋੜੇ ਖੋਹ ਲਏ। [[ਬਿਧੀ ਚੰਦ|ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ]] ਨੇ ਦੋਵੇਂ ਘੋੜੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਲਿਆਂਦੇ। ਇਸ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਇਸ ਵਾਰੀਂ [[ਲਾਲਾਬੇਗ]] ਅਤੇ [[ਕਮਰਬੇਗ]] ਦੀ ਕਮਾਨ ਹੇਠ ਤੁਰਕਾਂ ਨੇ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਕਰਾਰੀ ਜੰਗ ਸੀ। ਦੋਨਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। ‘ਡਰੌਲੀ’ ਦੀ ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕ ਸਰਦਾਰ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸ ਜੰਗ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ‘ਗੁਰੂ ਸਰ’ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰੋਵਰ ਬਣਵਾਇਆ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ}} ==ਨੰਗਲ ਸਰਸਾ ਦੀ ਲੜਾਈ== ਨਿੱਤ ਦੇ ਮੁਗ਼ਲ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖ ਕੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ, [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 3 ਮਈ, 1635 ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਉਥੇ ਹੀ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ। ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ [[ਬਿਲਾਸਪੁਰ]], [[ਨਾਹਨ]], [[ਗੁਲੇਰ]], [[ਨਦੌਣ]], [[ਖੰਡੂਰ]] (ਮਗਰੋਂ [[ਨਾਲਾਗੜ੍ਹ]]) ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਰਿਆਸਤਾਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਇਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੋਪੜ (ਹੁਣ [[ਰੋਪੜ]]) ਦੇ ਨਵਾਬ ਨੇ [[ਖੰਡੂਰ]] ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਉਥੋਂ ਦਾ ਰਾਜਾ [[ਹਰੀ ਚੰਦ]], ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ ਅਰਜ਼ ਕਰਨ ਆ ਪੁੱਜਾ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ (ਬਾਬਾ) ਗੁਰਦਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਜੱਥਾ ਭੇਜ ਦਿਤਾ। ਪਹਿਲੀ ਜੁਲਾਈ, 1635 ਦੇ ਦਿਨ [[ਨੰਗਲ ਗੁੱਜਰਾਂ]] (ਹੁਣ [[ਸਰਸਾ ਨੰਗਲ]]) ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦੋਹਾਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਲੜਾਈ ਹੋਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੋਪੜ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦਾ ਬੜਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਹ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਰ ਕੇ ਭੱਜ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਰੋਪੜ ਦੇ ਨਵਾਬ ਨੇ ਕੋਟਲਾ ਸ਼ਮਸ ਖ਼ਾਨ (ਹੁਣ [[ਕੋਟਲਾ ਨਿਹੰਗ ਖ਼ਾਨ]]) ਦੇ ਮਾਲਕ ਸ਼ਮਸ ਖ਼ਾਨ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਈ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਤ ਉੱਤੇ ਬੁਲਾਇਆ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ, 18 ਜੁਲਾਈ, 1635 ਦੇ ਦਿਨ ਰੋਪੜ ਪੁੱਜੇ ਤੇ ਇੱਕ ਰਾਤ ਉਹ ਨਵਾਬ ਦੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਮਹਿਮਾਨ ਬਣ ਕੇ ਰਹੇ। 19 ਤੇ 20 ਤਾਰੀਖ਼ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਕੋਟਲਾ ਸ਼ਮਸ ਖ਼ਾਨ (ਹੁਣ ਕੋਟਲਾ ਨਿਹੰਗ ਖ਼ਾਨ) ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹੇ। ਇਸ ਮਗਰੋਂ ਜਦ ਤਕ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਰਹੇ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਗ਼ਲ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੰਦੂ ਰਿਆਸਤ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ==ਯੁੱਧ== ਅੰਮਿ੍ਤਸਰ ਦੀ ਲੜਾਈ÷ 1634 ਈ: ਵਿੱਚ [[ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ]] ਦੇ ਸੈਨਾਪਤੀ ਗੁਲਾਮ ਰਸੂਲ ਖਾਂ ਅਤੇ ਮੁਖਲਿਸ ਖਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚਕਾਰ ਬਾਜ਼ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਜਿੱਤ ਹੋਈ। ਇਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਸੀ। ===ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ=== ਇਹ ਲੜਾਈ 1635 ਈ: ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਪੈਂਦੇ ਖਾਂ ਨੇ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਗੰਢ ਲਿਆ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਨਵਾਬ ਨੇ ਕਾਲੇ ਖਾਂ ਦੀ ਕਮਾਨ ਹੇਠ ਫ਼ੌਜ ਤੋਰ ਦਿੱਤੀ। ‘ਕਰਤਾਰਪੁਰ’ ਦੀ ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਯੋਧਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ 14 ਸਾਲ ਦੇ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ (ਪਹਿਲਾ ਨਾਮ ਤਿਆਗ ਮੱਲ) ਜੀ ਵੀ ਮੈਦਾਨੇ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਲੜੇ। ਆਖਿਰ ਪੈਂਦੇ ਖਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਆਇਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਉੱਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਕੀਤੇ ਪਰ ਕੁਝ ਨਾ ਵਿਗਾੜ ਸਕਿਆ ਜਦ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਇਕੋ ਵਾਰ ਨਾਲ ਜਖ਼ਮੀ ਹੋਕੇ ਘੋੜੇ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਅੰਤ ਨੇੜੇ ਆਗਿਆ। ਪੈਂਦੇ ਖਾਂ ਦਾ ਦਾਮਾਦ ਕਾਲੇ ਖਾਂ ਨੇ ਵੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਲਈ ਲਲਕਾਰਿਆ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਵਾਰ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਵਾਪਸੀ ਵਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਖਿਆਂ ਕਾਲੇ ਖਾਂ,ਵਾਰ ਇਉਂ ਨਹੀਂ ਇਉਂ ਕਰੀ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਾਰ ਨਾਲ ਕਾਲੇ ਖਾਂ ਦੇ ਮੋਢੇ ਤੋਂ ਐਸਾ ਚੀਰ ਪਾਇਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਜੰਜੂ ਪਾਇਆ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਯੁੱਧ 1635 ਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਭੱਜ ਕੇ ਜਾਣ ਬਚਾਈ। 1635ਈ: ਵਿੱਚ ਹੀ ਫਗਵਾੜਾ ਦਾ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਦਾਸਾ ਜੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੁਲੇਹਾ ਜੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਹਾਰ ਹੋਈ। 1638 ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿਤਾ ਜੀ ਚਲਾਨਾ ਕਰ ਗਏ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ}} ==ਅੰਤਿਮ ਸਮਾਂ== ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਕਰਮ ਕਾਂਡਾਂ ਅਤੇ ਵਹਿਮਾਂ ਭਰਮਾਂ ਤੋਂ ਕੱਢਿਆ। 1635 ਵਿੱਚ [[ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ]] ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਜੋ ਧਾਰਮਿਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਤੰਗ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੋ 1644 ਤੱਕ ਅਮਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਪਰਚਾਰ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਅੰਤ ਵੇਲਾ ਨੇੜੇ ਜਾਣਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰਗੱਦੀ ਆਪਣੇ ਪੋਤਰੇ (ਪੁੱਤਰ ਬਾਬਾ ਗੁਰ ਦਿਤਾ ਜੀ) [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ]] ਜੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਅਤੇ 3 ਮਾਰਚ 1644 ਨੂੰ 49 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾ ਗਏ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} ==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ== {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190528120243/http://www.babagurdittaji.com/ |date=28 May 2019 }} {{Sikhism}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ]] o8y1x6pccgzzxep5ygdw5f12ntvvsca 0 14376 810488 520568 2025-06-12T14:39:15Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810488 wikitext text/x-wiki {{ਬੇ-ਹਵਾਲਾ|ਤਾਰੀਖ਼=ਸਿਤੰਬਰ 2012}} {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #FFFFFF; background: #003399; padding: 4px; font-size:170%;" | '''ਵੰਟਹੁਕ''' <br /> ''Windhoek'' / ''Windhuk''<br /> [[ਤਸਵੀਰ:Windhoek-Skyline.jpg|270px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''ਨਕਸ਼ਾ''' |style="border-left:1px solid #999"| '''ਨਿਸ਼ਾਨ''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[ਤਸਵੀਰ:Wahlkreis Windhoek Ost in Khomas.png|160px|center]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[ਤਸਵੀਰ:Windhoek COA.svg|80px|center]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''ਝੰਡਾ''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[ਤਸਵੀਰ:Flag of None.svg|80px|center]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''ਦੇਸ''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[ਤਸਵੀਰ:Flag of Namibia.svg|20px]] [[ਨਮੀਬੀਆ]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''ਖਿੱਤਾ''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[ਖੋਮਸ]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂਕ''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂਕ|22|56|S|17|09|E}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''ਅਸਥਾਪਨਾ''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[18 ਅਕਤੂਬਰ]] [[1890]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''ਰਕਬਾ:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- ਸਮੁੱਚ | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 645 ਕਿਲੋਮੀਟਰ² |- | &nbsp;'''ਉਚਾਈ''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;650 ਮੀਟਰ |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''ਅਬਾਦੀ:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- ਸਮੁੱਚ (2011) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 322&nbsp;500 |- | &nbsp;- ਅਬਾਦੀ ਸੰਘਣਾਪਣ | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 356,6/ਕਿਲੋਮੀਟਰ² |- |&nbsp;'''ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | WAT / [[UTC]] +1 |- | &nbsp;- DST | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | WAST / [[UTC]] +2 |- |&nbsp;'''ਮੇਅਰ''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[ਏਲੀਨ ਤ੍ਰੇੱਪਰ]] (SWAPO) |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''ਵੈੱਬਸਾਈਟ''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | http://www.windhoekcc.org.na {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201119115836/http://www.windhoekcc.org.na/ |date=2020-11-19 }} |- style="border-top:1px solid #999;" |} [[ਤਸਵੀਰ:Windhoek aerial.jpg|thumbnail|300px|ਵੰਟਹੁਕ]] [[ਤਸਵੀਰ:Windhoek ende 19 jahrhundert.jpg|thumbnail|left|300px|ਵੰਟਹੁਕ]] [[ਤਸਵੀਰ:Windhuk stamp.jpg|thumbnail|left|170px|ਵੰਟਹੁਕ]] '''ਵੰਟਹੁਕ''' [[ਨਮੀਬੀਆ]] ਦਾ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। {{ਅਧਾਰ}} ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਮੀਬੀਆ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]] 9q1q4y42n97rfnqxx86p1u7zv0l1ydd 0 15304 810598 760222 2025-06-13T11:29:51Z 2401:4900:80B7:6D42:0:0:37B4:52C6 /* ਉਚੀ ਸਿੱਖਿਆ */ ਵਿਆਕਰਨ ਸਹੀ ਕੀਤੀ 810598 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = <!-- Note that we do not add honorifics as per [[WP:NCIN]], specific section [[Wikipedia:Naming conventions (Indic)#Titles and honorifics|here]]. --> | image = Dr. Bhimrao Ambedkar.jpg | alt = | caption = 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅੰਬੇਡਕਰ | office1 = [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਰਾਜ ਸਭਾ]] | term_start1 = 3 ਅਪਰੈਲ 1952 | term_end1 = 6 ਦਸੰਬਰ 1956 | order = | office = ਪਹਿਲਾ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਮੰਤਰੀ | term_start = 15 ਅਗਸਤ 1947 | term_end = 6 ਅਕਤੂਬਰ 1951 | president = [[ਡਾ. ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ]] | governor_general = ਲੂਈ ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ<br />[[ਸੀ. ਰਾਜਾਗੋਪਾਲਚਾਰੀ]] | primeminister = [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ]] | parliamentarygroup = | predecessor = ਅਹੁਦਾ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਇਆ | successor = ਚਾਰੂ ਚੰਦਰ ਬਿਸਵਾਸ | order2 = | office2 = [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ|ਸੰਵਿਧਾਨ ਖਰੜਾ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ]] | term_start2 = 29 ਅਗਸਤ 1947 | term_end2 = 24 ਜਨਵਰੀ 1950 | order3 = | office3 = [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ | term_start3 = 9 ਦਸੰਬਰ 1946 | term_end3 = 24 ਜਨਵਰੀ 1950 | constituency3 = {{•}} [[ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ|ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰਾਂਤ]] (1946–47)<br /> {{•}} [[ਬੰਬੇ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ|ਬੰਬੇ ਪ੍ਰਾਂਤ]] (1947–50) | office4 = ਵਾਇਸਰਾਏ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਰਤ ਮੰਤਰੀ | term_start4 = 22 ਜੁਲਾਈ 1942 | term_end4 = 20 ਅਕਤੂਬਰ 1946 | governor_general4 = ਲਿਨਲਿਥਗੋ ਦਾ ਮਾਰਕੁਏਸ<br />ਦਿ ਵਿਸਕਾਉਂਟ ਵੇਵਲ | predecessor4 = ਫਿਰੋਜ਼ ਖਾਨ ਨੂਨ {{Collapsed infobox section begin | last = Yes | ਵਿਧਾਨਕ ਅਹੁਦੇ | titlestyle = border:1px dashed lightgrey;}} {{Infobox officeholder | embed = Yes | office5 = [[ਬੰਬੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਵਿੱਚ [[ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਨੇਤਾ]] | term_start5 = 1937 | term_end5 = 1942 | office6 = [[ਬੰਬੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ | term_start6 = 1937 | term_end6 = 1942 | constituency6 = ਬੰਬੇ ਸ਼ਹਿਰ | order7 = | office7 = [[ਬੰਬੇ ਵਿਧਾਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ | term_start7 = 1926 | term_end7 = 1937 {{Collapsed infobox section end}} }} | pronunciation = | birth_name = ਭੀਵਾ ਰਾਮਜੀ ਸਿਕਪਾਲ | birth_date = {{Birth date|df=yes|1891|4|14}} | birth_place = [[ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਨਗਰ|ਮਹੂ]], [[ਸੈਂਟਰਲ ਇੰਡੀਆ ਏਜੰਸੀ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ]]<br />(ਹੁਣ [[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], [[ਭਾਰਤ]]) | death_date = {{Death date and age|df=yes|1956|12|6|1891|4|14}} | death_place = [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]], ਭਾਰਤ | resting_place = ਚੈਤਿਆ ਭੂਮੀ | resting_place_coordinates = {{Coord|19|01|30|N|72|50|02|E|display=inline}} | party = ਆਜ਼ਾਦ ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ<br />ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ | otherparty = ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ | spouse = {{unbulleted list | {{marriage|[[ਰਮਾਬਾਈ ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ|ਰਮਾਬਾਈ ਅੰਬੇਡਕਰ]]|1906|1935|end=died}} | {{marriage|[[ਸਵਿਤਾ ਅੰਬੇਡਕਰ]]|1948}}}} | children = [[ਯਸ਼ਵੰਤ ਅੰਬੇਡਕਰ|ਯਸ਼ਵੰਤ ਅੰਬੇਡਕਰ]] | parents = | mother = | father = | relatives = ਅੰਬੇਡਕਰ ਪਰਿਵਾਰ | profession = {{hlist|ਨਿਆਂਕਾਰ|ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ|ਰਾਜਨੇਤਾ|ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ|ਲੇਖਕ}} | awards = [[ਭਾਰਤ ਰਤਨ]]<br />(1990, ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ) | signature = Dr. Babasaheb Ambedkar Signature.svg | signature_alt = | website = <!--Military service--> | nickname = ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ | footnotes = | education = {{nowrap|[[ਮੁੰਬਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] (ਬੀਏ, ਐੱਮਏ)}}<br />{{nowrap|[[ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] (ਐੱਮਏ, ਪੀਐੱਚਡੀ)}}<br />[[ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਇਕਨਾਮਿਕਸ]] (ਐੱਮਐੱਸਸੀ, ਡੀਐੱਸਸੀ) | constituency1 = [[ਬੰਬੇ ਪ੍ਰਾਂਤ]] }} '''ਡਾਕਟਰ ਭੀਮਰਾਉ ਅੰਬੇਡਕਰ''' (14 ਅਪ੍ਰੈਲ 1891 - 6 ਦਸੰਬਰ 1956), '''ਡਾਕਟਰ ਬਾਬਾਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ''' ਨਾਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਾਨੂੰਨਸਾਜ਼, [[ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ]], [[ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨ]] ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ''ਦਲਿਤ ਬੋਧੀ ਲਹਿਰ'' ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ([[ਬਹੁਜਨ]]) ਨਾਲ ਹੁੰਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਭੇਦਭਾਵ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ, ਜਦਕਿ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਮੰਤਰੀ, ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਗਣਤੰਤਰ ਦੇ ਮੋਢੀ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਤੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ''ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ'', [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਵਿਚ ਭਾਵ "ਆਦਰਯੋਗ ਪਿਤਾ" ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਬਾਬਾਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ [[ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਅਤੇ [[ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਇਕਨਾਮਿਕਸ]] ਵਿੱਚੋਂ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਚ ਖੋਜ ਲਈ ਇਕ ਵਿਦਵਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇੱਕ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਵਕੀਲ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ, ਰਸਾਲੇ ਛਾਪਣ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਬਹੁਜਨਾਂ ਲਈ ਸਮਾਜਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। 1956 ਵਿਚ, ਓਹਨਾਂ ਨੇ ਧੱਮਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ [[ਬੁੱਧ ਧਰਮ]] ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ। ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਤਾਦਾਦ ਵਿੱਚ ਬਹੁਜਨਾਂ ਨੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ। 1990 ਵਿਚ ਬਾਬਾਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ [[ਭਾਰਤ ਰਤਨ]] ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਡਾਕਟਰ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਸਿਰਫ਼ ਦੱਬੇ ਕੁੱਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਨਹੀਂ ਹਨ ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਯੁੱਗ ਪੁਰਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਸਮੁੱਚੀ ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ ਸਨ।। ==ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ== ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ 1891 ਨੂੰ ਅਜੋਕੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ (ਹੁਣ [[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]) ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਮਹਾੳੁ (ਹੁਣ ਡਾ ਅੰਬੇਦਕਰ ਨਗਰ) ਦੀ ਫੌਜੀ ਛਾਉਣੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{cite book |last=Jaffrelot |first=Christophe |title = Ambedkar and Untouchability: Fighting the Indian Caste System|url=https://archive.org/details/nlsiu.305.56.jaf.32857 |year= 2005 |publisher=[[Columbia University Press]]|location=New York|isbn= 978-0-231-13602-0 | page=[https://archive.org/details/nlsiu.305.56.jaf.32857/page/2 2]}}</ref> ਉਹ ਰਾਮਜੀ ਮਾਲੋਜੀ ਸਿਕਪਾਲ, ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਅਫ਼ਸਰ, ਜੋ ਸੂਬੇਦਾਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਸੀ, ਅਤੇ ਭੀਮਾਬਾਈ ਸਿਕਪਾਲ ਦਾ 14 ਵਾਂ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਬੱਚਾ ਸੀ।<ref name="Columbia">{{cite web| last = Pritchett| first = Frances|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/timeline/1890s.html| title = In the 1890s| format = PHP| accessdate = 2 August 2006| archiveurl=https://web.archive.org/web/20060907040421/http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/timeline/1890s.html| archivedate= 7 September 2006 | deadurl=no}}</ref> ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਅਜੋਕੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਅੰਬਾਬਾਦ (ਮੰਡਾਨਗਡ ਤਾਲੁਕਾ) ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ [[ਮਰਾਠੀ ਲੋਕ|ਮਰਾਠੀ]] ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਜਨਮ ਮਹਾਰ (ਦਲਿਤ) ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਅਛੂਤ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੀ।<ref>{{cite web |work=[[Encyclopædia Britannica]] |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/357931/Mahar |title=Mahar |publisher=britannica.com |accessdate=12 January 2012 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111130060042/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/357931/Mahar |archivedate=30 November 2011 }}</ref> ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਨੇ [[ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ]] ਦੀ ਫੌਜ ਲਈ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਮਹਾੳੁ ਛਾਉਣੀ ਵਿਚ ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref>{{cite book|last=Ahuja|first=M. L.|title=Eminent Indians : administrators and political thinkers|year=2007|publisher=Rupa|location=New Delhi|isbn=978-8129111074|pages=1922–1923|chapter-url=https://books.google.com/books?id=eRLLxV9_EWgC&pg=PA1922|accessdate=17 July 2013|chapter=Babasaheb Ambedkar|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161223004804/https://books.google.com/books?id=eRLLxV9_EWgC&pg=PA1922|archivedate=23 December 2016}}</ref> ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਸਕੂਲ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਅੰਬੇਡਕਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਛੂਤ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਲਾਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬੈਠਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵੱਲੋਂ ਉਚਾਈ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਡੋਲ੍ਹਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਭਾਂਡੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਦੀ ਇਜ਼ਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ ਕੰਮ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਚਪੜਾਸੀ ਦੁਆਰਾ ਅੰਬੇਦਕਰ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਚਪੜਾਸੀ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ; ਉਸਨੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ "ਨੋ ਪੀਅਨ, ਨੋ ਵਾਟਰ" ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਸੀ।<ref name = "Waiting for Visa">{{cite web|others= Frances Pritchett, translator |url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/txt_ambedkar_waiting.html |title=Waiting for a Visa|first= B. R. |last= Ambedkar |publisher=Columbia.edu |accessdate=17 July 2010| archiveurl=https://web.archive.org/web/20100624202609/http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/txt_ambedkar_waiting.html| archivedate= 24 June 2010 | deadurl=no}}</ref> ਉਸਨੂੰ ਅਲੱਗ ਬੋਰੇ 'ਤੇ ਬੈਠਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਨਾਲ ਘਰ ਲਿਜਾਂਦਾ ਸੀ।<ref>{{cite news | last =Kurian | first =Sangeeth | title =Human rights education in schools | newspaper =The Hindu | url =http://www.hindu.com/yw/2007/02/23/stories/2007022304300600.htm | access-date =2019-04-24 | archive-date =2013-11-03 | archive-url =https://web.archive.org/web/20131103093853/http://www.hindu.com/yw/2007/02/23/stories/2007022304300600.htm | dead-url =yes }}</ref> ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਜੀ ਸਿਕਪਾਲ 1894 ਵਿਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਤਾਰਾ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸਣ ਅਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਸੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿਚ ਗੁਜ਼ਾਰੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰ - ਬਲਾਰਾਮ, ਅਨੰਦਰਾਓ ਅਤੇ ਭੀਮਰਾਓ - ਅਤੇ ਦੋ ਬੇਟੀਆਂ - ਮੰਜੂਲਾ ਅਤੇ ਤੁਲਸਾ ਹੀ ਬਚੇ। ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭੈਣਾਂ ਤੋਂ, ਸਿਰਫ ਅੰਬੇਡਕਰ ਹੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਗਏ। ਓਹਨਾਂ ਦਾ ਅਸਲ ਉਪਨਾਮ ''ਸਕਾਪਾਲ'' ਸੀ ਪਰ ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ''ਅੰਬੇਡਕਰ'' ਦਰਜ ਕਰਵਾਇਆ ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਅੰਬਦਾਵੇ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ।<ref>[http://www.loksatta.com/kgtocollege-news/international-standard-educational-complex-at-original-village-of-dr-babasaheb-ambedkar-446635/lite/ Daily Loksatta Dated 18/04/2014] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171020002119/http://www.loksatta.com/kgtocollege-news/international-standard-educational-complex-at-original-village-of-dr-babasaheb-ambedkar-446635/lite/ |date=20 October 2017 }}</ref><ref name = Ambavadekar>{{cite web|url=http://www.outlookindia.com/article.aspx?263871 |title=Bhim, Eklavya |publisher=outlookindia.com |accessdate=17 July 2010| archiveurl=https://web.archive.org/web/20100811223316/http://outlookindia.com/article.aspx?263871| archivedate= 11 August 2010 | deadurl=no}}</ref> ।<ref>{{Cite web|url=https://www.thebetterindia.com/95923/bhimrao-ambedkar-father-indian-constitution-little-known-facts-life/|title=ਭੀਮਰਾਓ ਦੇ ਨਾਮ ਦੀ ਬਦਲੀ|last=Pal|first=Sanchari|date=April 14, 2017|website=www.thebetterindia.com|publisher=thebetterindia|access-date=}}</ref> ==ਸਿੱਖਿਆ== ===ਪੋਸਟ-ਸੈਕੰਡਰੀ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ=== 1897 ਵਿਚ, ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਮੁੰਬਈ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਅੰਬੇਡਕਰ ਐਲਫਿੰਸਟਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਇਕੋ-ਇਕ ਅਛੂਤ ਬਣ ਗਿਆ। 1906 ਵਿਚ, 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ, ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਇਕ 9 ਸਾਲ ਦੀ ਲੜਕੀ ਰਮਾਬਾਈ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।<ref name="Columbia2">{{cite web| last = Pritchett| first = Frances|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/timeline/1900s.html| title = In the 1900s| format = PHP| accessdate = 5 January 2012| deadurl=no| archiveurl=https://web.archive.org/web/20120106043617/http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/timeline/1900s.html| archivedate = 6 January 2012| df = dmy-all}}</ref> ===ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਬੰਬਈ ਵਿਚ ਅੰਡਰ ਗਰੈਜੂਏਟ ਪੜ੍ਹਾਈ=== [[File:Young Ambedkar.gif|thumb|upright|left|ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅੰਬੇਡਕਰ ]] 1907 ਵਿਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਉਹ ਐੱਲਫਿੰਸਟਨ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਏ ਜੋ ਕਿ [[ਮੁੰਬਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਬੰਬੇ]] ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਹਰ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਸਨ। ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ 'ਦਿ ਬੁੱਧਾ ਐਂਡ ਹਿਸ ਧਾਮਾ' ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਚੌਥੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ "ਮਹਾਨ ਉਚਾਈਆਂ" ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਜਨਤਕ ਸਮਾਰੋਹ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਾਦਾ ਕੇਲੁਸਕਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਇਕ ਮਿੱਤਰ ਨੇ [[ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ|ਬੁੱਧ]] ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।<ref name="Columbia2"/><ref>[http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/ambedkar_buddha/00_pref_unpub.html unpublished preface of "The Buddha and his Dhamma"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180502081913/http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/ambedkar_buddha/00_pref_unpub.html |date=2018-05-02 }}, cite 5th para</ref> 1912 ਤੱਕ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬੰਬਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬੜੌਦਾ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਅਤੇ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਬੀਮਾਰ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲਈ ਮੁੰਬਈ ਵਾਪਸ ਆਉਣਾ ਪਿਆ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ 2 ਫਰਵਰੀ 1913 ਨੂੰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।<ref name="Columbia3">{{cite web| last = Pritchett| first = Frances|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/timeline/1910s.html| title = In the 1910s| format = PHP| accessdate = 5 January 2012| deadurl=no| archiveurl=https://web.archive.org/web/20111123170145/http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/timeline/1910s.html| archivedate = 23 November 2011| df = dmy-all}}</ref> ===ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ=== 1913 ਵਿਚ ਅੰਬੇਡਕਰ 22 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬਦੋੜਾ ਸਿਆ ਜੀ ਰਾਓ ਗਾਇਕਵਾਡ III (ਬੜੌਦਾ ਦੇ ਗਾਇਕਵਾਡ) ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਕੀਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ £ 11.50 (ਸਟਰਲਿੰਗ) ਦੀ ਬੜੌਦਾ ਸਟੇਟ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ]] ਵਿਚ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਪੋਸਟ-ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਲਵਿੰਸਟਨ ਹਾਲ ਦੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ, ਨਾਵਲ ਭੱਠਨਾ ਨਾਂ ਦਾ ਇਕ [[ਪਾਰਸੀ]] ਸੀ ਜੋ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਭਰ ਦਾ ਮਿੱਤਰ ਸੀ, ਨਾਲ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਜੂਨ 1915 ਵਿਚ ਐਮ.ਏ. ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ, ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਇਤਿਹਾਸ, ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਮਾਨਵ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਥੀਸਿਸ, ''ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਵਪਾਰ'' ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ। ਅੰਬੇਡਕਰ [[ਜੌਨ ਡੇਵੀ]] ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=http://www.livemint.com/Opinion/VGJT8kkl9dGnqWpkgft9QM/Ambedkars-teacher.html|title=Ambedkar teacher|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160403032535/http://www.livemint.com/Opinion/VGJT8kkl9dGnqWpkgft9QM/Ambedkars-teacher.html|archivedate=3 April 2016|date=30 March 2016}}</ref> 1916 ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਹੋਰ ਐਮ.ਏ. ਲਈ ਆਪਣੀ ਦੂਜੀ ਥੀਸਿਸ, ''ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਵੀਡੈਂਡ ਆਫ ਇੰਡੀਆ - ੲੇ ਹਿਸਟੋਰਿਕ ਐਂਡ ਐਨਾਲਿਟਿਕਲ ਸਟੱਡੀ'' ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤੀਜੀ ਥੀਸਿਸ ਲਈ ਲੰਡਨ ਰਵਾਨਾ ਹੋਣ ਲਈ 1927 ਵਿਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਐੱਚ. ਐੱਚ. ਡੀ. ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web|url=http://c250.columbia.edu/c250_celebrates/remarkable_columbians/bhimrao_ambedkar.html|title=Bhimrao Ambedkar|work=columbia.edu|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140210115211/http://c250.columbia.edu/c250_celebrates/remarkable_columbians/bhimrao_ambedkar.html|archivedate=10 February 2014}}</ref> 9 ਮਈ ਨੂੰ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਲੈਗਜੈਂਡਰ ਟੇਨਨਵੀਸਰ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਏ ਇੱਕ ਸੈਮੀਨਾਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ''ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਜਾਤ: ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ, ਉਤਪਤੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ'' ਦਾ ਪੇਪਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। === ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਵਿਚ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ === [[File:Dr. B. R. Ambedkar with his professors and friends from the London School of Economics and Political Science, 1916-17.jpg|thumb|ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ ਇਕਨਾਮਿਕਸ (1916-17) ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਅਤੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਅੰਬੇਦਕਰ (ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ, ਪਹਿਲੀ ਤੋਂ ਸੱਜੇ)]] ਅਕਤੂਬਰ 1916 ਵਿਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਗ੍ਰੇਜ਼ ਇਨ ਵਿਚ ਬਾਰ ਕੋਰਸ ਲਈ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈ ਲਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਥੀਸੀਸ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜੂਨ 1917 ਵਿਚ ਉਹ ਭਾਰਤ ਪਰਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਬੜੋਦਾ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਦਾ ਪੁਸਤਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ 'ਤੇ ਇਕ ਜਰਮਨ ਪਣਡੁੱਬੀ ਦੁਆਰਾ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡੁੱਬ ਗਈ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੀ ਥੀਸੀਸ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਲੰਡਨ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਮਿਲ ਗਈ। ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ 1921 ਵਿਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। 1923 ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ "ਦੀ ਪ੍ਰਬਲਮ ਆਫ ਦੀ ਰੁਪੀ: ਇਟਸ ਓਰੀਜਨ ਐਂਡ ਸਲੂਸ਼ਨ" ਨਾਮ ਦੀ ਥੀਸਸ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।<ref name="firstpost.com">{{cite web|url=http://www.firstpost.com/politics/rescuing-ambedkar-from-pure-dalitism-he-wouldve-been-indias-best-prime-minister-2195498.html|title=Rescuing Ambedkar from pure Dalitism: He would've been India's best Prime Minister|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151106214027/http://www.firstpost.com/politics/rescuing-ambedkar-from-pure-dalitism-he-wouldve-been-indias-best-prime-minister-2195498.html|archivedate=6 November 2015}}</ref> ਇਸੇ ਸਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਡੀ.ਐਸ.ਸੀ. ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਡਾਕਟਰ, ਐਲ.ਐਲ.ਡੀ., ਕੋਲੰਬੀਆ, 1952 ਅਤੇ ਡੀ. ਲਿਟ., ਓਸਮਾਨਿਆ, 1953, ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=Wx218EFVU8MC&pg=PA163&dq=ambedkar%20D'Litt#v=onepage&q=ambedkar%20D'Litt|title=Dalit Movement in India and Its Leaders, 1857–1956|first=Rāmacandra|last=Kshīrasāgara|date=1 January 1994|publisher=M.D. Publications Pvt. Ltd.|accessdate=2 November 2016|via=Google Books|isbn=9788185880433}}</ref> ==ਛੂਤਛਾਤ ਦਾ ਵਿਰੋਧ== [[File:Ambedkar Barrister.jpg|thumb|upright|left|1922 ਵਿਚ ਅੰਬੇਡਕਰ ਬੈਰਿਸਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ]] ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੰਬੇਡਕਰ ਬੜੌਦਾ ਰਿਆਸਤ ਦੁਆਰਾ ਪੜ੍ਹਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਇਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਗਾਇਕਵਾੜ ਦਾ ਮਿਲਟਰੀ ਸੈਕਟਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੀ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਆਤਮਕਥਾ, ''ਵੇਟਿੰਗ ਫ਼ਾਰ ਵੀਜ਼ਾ'' ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਵਧ ਰਹੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਕਮਾਈ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਅਕਾਊਂਟੈਂਟ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਟਿਊਟਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਕ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਲਾਹ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਗ੍ਰਾਹਕਾਂ ਨੇ ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਕਿ ਉਹ ਅਛੂਤ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਅਸਫ਼ਲ ਹੋ ਗਿਆ।<ref>{{cite book |last1=Keer |first1=Dhananjay |title=Dr. Ambedkar: Life and Mission |year=1971 |origyear=1954 |publisher=Popular Prakashan |location=Mumbai |isbn=978-8171542376 |oclc=123913369 |pages=37–38}}</ref> ਸੰਨ 1918 ਵਿਚ ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਸੈਨੇਡਨਹਮ ਕਾਲਜ ਆਫ ਕਾਮਰਸ ਐਂਡ ਇਕਨੋਮਿਕਸ ਵਿਚ ਸਿਆਸੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਉਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਦਿੱਤਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੀਣ-ਪਾਣੀ ਦਾ ਜੱਗ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ।<ref>{{cite book |editor-first= Ian |editor-last= Harris |url= https://books.google.com/id=0rwiLKm3LGUC&pg=PA84&dq=ambedkar+discriminated+at+Sydenham+College+of+Comme#v=onepage&q=ambedkar%20discriminated%20at%20Sydenham%20College%20of%20Comme |title= Buddhism and politics in twentieth-century Asia |publisher= Continuum International Group |isbn= 9780826451781 |date= 22 August 2001 }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ ਸਾਊਥਬੋਰੋ ਕਮੇਟੀ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਐਕਟ 1919 ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸੁਣਵਾਈ ਤੇ, ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਅਛੂਤਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਚੋਣ-ਹਲਕਾ ਅਤੇ [[ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ|ਰਾਖਵੇਂਕਰਨ]] ਲਈ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ।<ref name=Tejani>{{cite book|last=Tejani|first=Shabnum|title=Indian secularism : a social and intellectual history, 1890–1950|year=2008|publisher=Indiana University Press|location=Bloomington, Ind.|isbn=978-0253220448|pages=205–210|chapter-url=https://books.google.com/books?id=6xtrPKa59j4C&pg=PA205&dq=%22ambedkar%22+%22+Southborough+Committee%22#v=onepage&q=%22ambedkar%22%20%22%20Southborough%20Committee%22|accessdate=17 July 2013|chapter=From Untouchable to Hindu Gandhi, Ambedkar and Depressed class question 1932}}</ref> 1920 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਕੋਲਹਪੁਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੂ ,ਸ਼ਾਹੂ ਚੌਥੇ (1874-19 22), ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਮੁੰਬਈ ਵਿਚ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ਮੂਕਨਾਇਕ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।<ref name="Jaffrelot">{{cite book |last1=Jaffrelot |first1=Christophe |title=Dr Ambedkar and Untouchability: Analysing and Fighting Caste |url=https://archive.org/details/drambedkaruntouc0000jaff |year=2005 |publisher=C. Hurst & Co. Publishers |location=London |isbn=978-1850654490 |page=[https://archive.org/details/drambedkaruntouc0000jaff/page/4 4] }}</ref> ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1926 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਗੈਰ-ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਨਾਲ ਬਚਾਅ ਕੀਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਬਦਨਾਮੀ ਲਈ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਧਨੰਜੈ ਕੀਰ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ "ਇਹ ਜਿੱਤ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ ਗਾਹਕਾਂ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਸੀ।"<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=B-2d6jzRmBQC&pg=PA64|title=Dr. Ambedkar: Life and Mission|last=Keer|first=Dhananjay|date=1995|publisher=Popular Prakashan|isbn=9788171542376}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=5u9hDwAAQBAJ&pg=PT30|title=7 Reformers who Change the World|last=Mookherji|first=Kalyani|date=2018|publisher=Prabhat Prakashan}}</ref> ਬੰਬਈ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿਚ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਸਨੇ ਅਛੂਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਭਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਗਠਿਤ ਯਤਨ ਕੇਂਦਰੀ ਸੰਸਥਾ ''ਬਹਿਸ਼ਕ੍ਰਿਤ ਹਿਤਕਾਰਨੀ ਸਭਾ'' ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਮਕਸਦ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ "ਦਲਿਤਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ" ਕਰਨਾ ਸੀ।<ref>{{cite web |url=http://www.ncdhr.org.in/ncdhr/general-info-misc-pages/dr-ambedkar |title=Dr. Ambedkar |accessdate=12 January 2012 |publisher=National Campaign on Dalit Human Rights |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121008195805/http://www.ncdhr.org.in/ncdhr/general-info-misc-pages/dr-ambedkar |archivedate=8 October 2012 }}</ref> ਦਲਿਤ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਉਸਨੇ ਨੇ ਪੰਜ ਅਖਬਾਰਾਂ- ਮੂਕਨਾਕ (1920), ਬਹਿਸ਼ੀਕ੍ਰਿਤ ਭਾਰਤ (1924), ਸਮਤਾ (1928), ਜਨਤਾ (1930) ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੁੱਧਾ ਭਾਰਤ (1956) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.forwardpress.in/2017/07/ambedkars-journalism-and-its-significance-today/|title=Ambedkar's journalism and its significance today|date=5 July 2017|work=Forward Press|access-date=13 November 2018}}</ref> 1925 ਵਿਚ ਉਹ ਆਲ-ਯੂਰਪੀਅਨ [[ਸਾਈਮਨ ਕਮਿਸ਼ਨ]] ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਬੰਬਈ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ ਕਮੇਟੀ ਵਿਚ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{cite book|title=B. R. Ambedkar:perspectives on social exclusion and inclusive policies|last1=Thorat|first1=Sukhadeo|last2=Kumar|first2=Narender|publisher=Oxford University Press|year=2008|location=New Delhi}}</ref> ਇਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਭਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਰੋਸ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਅਣਡਿੱਠ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਦਕਿ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਖੁਦ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਇਕ ਵੱਖਰੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਲਿਖੀ।<ref>{{cite book|title=Writings and Speeches|last=Ambedkar|first=B. R.|publisher=Education Dept., Govt. of Maharashtra|year=1979|volume=1}}</ref> 1927 ਤੱਕ, ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ [[ਛੂਤ-ਛਾਤ]] ਵਿਰੁੱਧ ਸਰਗਰਮ ਲਹਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੇ ਹੱਕ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਾਣੀ ਦੀ ਟੈਂਕ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਅਛੂਤ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਲਈ [[ਮਹਾੜ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=http://www.manase.org/en/maharashtra.php?mid=68&smid=23&pmid=1&id=857|title=Dr. Babasaheb Ambedkar|publisher=Maharashtra Navanirman Sena|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110510041016/https://www.manase.org/en/maharashtra.php?mid=68&smid=23&pmid=1&id=857|archivedate=10 May 2011|deadurl=yes|accessdate=26 December 2010}}</ref> 1927 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਜਾਤੀਗਤ ਭੇਦਭਾਵ ਅਤੇ "ਛੂਤ-ਛਾਤ" ਲਈ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਸਹੀ ਠਹਿਰਾਉਣ ਲਈ, ਕਲਾਸਿਕ ਹਿੰਦੂ ਪਾਠ, [[ਮੰਨੂੰ ਸਿਮ੍ਰਤੀ]] (ਮਨੂ ਦੇ ਨਿਯਮ) ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਰਸਮੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਲਿਖਤ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਸਾੜ ਦਿੱਤੀਆਂ। 25 ਦਸੰਬਰ 1927 ਨੂੰ, ਉਸਨੇ ਮੰਨੂੰ ਸਿਮ੍ਰਤੀ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਸਾੜਨ ਲਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web|url=http://www.outlookindia.com/article/The-Lies-Of-Manu/281937|title=The Lies Of Manu|last=Kumar|first=Aishwary|work=outlookindia.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151018233954/http://www.outlookindia.com/article/the-lies-of-manu/281937|archivedate=18 October 2015|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.frontline.in/static/html/fl2815/stories/20110729281509500.htm|title=Annihilating caste|work=frontline.in|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140528172120/http://www.frontline.in/static/html/fl2815/stories/20110729281509500.htm|archivedate=28 May 2014|deadurl=no}}</ref> ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਸਾਲ 25 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ''ਮੰਨੂੰ ਸਿਮ੍ਰਤੀ ਦਹਿਨ ਦਿਵਸ'' (ਮਨੂਸਮ੍ਰਿਤੀ ਬਰਨਿੰਗ ਡੇ) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਅੰਬੇਦਕਰਿਤਾਂ ਅਤੇ ਦਲਿਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="Menon 2014">{{cite web|url=http://kafila.org/2014/12/25/peace-on-earth-and-social-justice-christmas-greetings/|title=Meanwhile, for Dalits and Ambedkarites in India, December 25th is Manusmriti Dahan Din, the day on which B R Ambedkar publicly and ceremoniously in 1927|last=Menon|first=Nivedita|date=25 December 2014|website=Kafila|accessdate=21 October 2015|archive-date=24 ਸਤੰਬਰ 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924131134/http://kafila.org/2014/12/25/peace-on-earth-and-social-justice-christmas-greetings/|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://iaws.org/wp-content/themes/pdf/newsletters/NLB035-2003.pdf|title=11. Manusmriti Dahan Day celebrated as Indian Women's Liberation Day|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117031944/http://iaws.org/wp-content/themes/pdf/newsletters/NLB035-2003.pdf|archivedate=17 November 2015|deadurl=no}}</ref> 1930 ਵਿਚ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਪਿੱਛੋਂ ਕਾਲਰਾਮ ਮੰਦਿਰ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਕਾਲਰਾਮ ਮੰਦਰ ਸਤਿਗ੍ਰਾ ਵਿਖੇ 15 ਹਜ਼ਾਰ ਵਾਲੰਟੀਅਰ ਨਾਸ਼ਿਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ। ਇਸ ਜਲੂਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਇਕ ਫੌਜੀ ਬੈਂਡ, ਸਕੌਉਟਸ ਦਾ ਇੱਕ ਬੈਚ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਪੁਰਸ਼ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ, ਆਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਚੱਲੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਤਾਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।<ref name="keer">{{cite book|url=https://books.google.com/?id=B-2d6jzRmBQC&pg=PA136&dq=%22kalaram+temple%22+%22ambedkar%22#v=onepage&q=%22kalaram%20temple%22%20%22ambedkar%22|title=Dr. Ambedkar : life and mission|last=Keer|first=Dhananjay|publisher=Popular Prakashan Private Limited|year=1990|isbn=978-8171542376|edition=3rd|location=Bombay|pages=136–140}}</ref> == ਪੂਨਾ ਪੈਕਟ == [[File:M.R. Jayakar, Tej Bahadur Sapru and Dr. Babasaheb Ambedkar at Yerwada jail, in Poona, on 24 September 1932, the day the Poona Pact was signed.jpg|thumb|24 ਸਤੰਬਰ 1932 ਨੂੰ ਪੂਨਾ ਵਿਚ ਯੇਰਵਾੜਾ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਐੱਮ. ਆਰ. ਜੈਕਾਰ, ਤੇਜ ਬਹਾਦੁਰ ਸਪਰੂ ਅਤੇ ਅੰਬੇਡਕਰ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਪੂਨਾ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ]] 1932 ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇ [[ਕਮਿਊਨਲ ਅਵਾਰਡ]] ਵਿਚ "ਦਬੇ ਵਰਗਾਂ" ਲਈ ਇਕ ਵੱਖਰੇ ਚੋਣ ਹਲਕੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਅਛੂਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਚੋਣ ਹਲਕੇ ਦਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਡਰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਵੰਡ ਦੇਵੇਗੀ।<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/469892/Poona-Pact|title=Poona Pact – 1932|website=Britannica.com|publisher=''Encyclopædia Britannica''|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150518073354/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/469892/Poona-Pact|archivedate=18 May 2015|deadurl=no|accessdate=29 April 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.outlookindia.com/article/a-part-that-parted/281929|title=Ambekar vs Gandhi: A Part That Parted|date=20 August 2012|accessdate=29 April 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150427033738/http://www.outlookindia.com/article/a-part-that-parted/281929|archivedate=27 April 2015|deadurl=no|publisher=Outlook}}</ref><ref>{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Museum-to-showcase-Poona-Pact/articleshow/2400058.cms|title=Museum to showcase Poona Pact|date=25 September 2007|accessdate=29 April 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151017053453/http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Museum-to-showcase-Poona-Pact/articleshow/2400058.cms|archivedate=17 October 2015|deadurl=no|publisher=''The Times of India''|quote=Read 8th Paragraph}}</ref> [[ਪੂਨੇ]] ਦੇ [[ਯਰਵਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਜੇਲ੍ਹ]] 'ਚ ਕੈਦ ਹੋਣ' ਤੇ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਜਲਦ ਹੀ, ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰਕੁੰਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ]] ਅਤੇ [[ਪਾਲਵਣਕਰ ਬਾਲੂ]] ਨੇ ਯਰਵਾੜਾ ਵਿਖੇ ਅੰਬੇਡਕਰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite journal|last1=Omvedt|first1=Gail|year=2012|title=A Part That Parted|url=http://www.outlookindia.com/article.aspx?281929|deadurl=no|journal=Outlook India|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120812003046/http://outlookindia.com/article.aspx?281929|archivedate=12 August 2012|accessdate=12 August 2012}}</ref> 25 ਸਤੰਬਰ 1932 ਨੂੰ, ਪੂਨਾ ਪੈਕਟ ਨਾਮ ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਤੇ ਅੰਬੇਦਕਰ (ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿੱਚ ਦੱਬੇ ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ) ਅਤੇ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ (ਦੂਜੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵੱਲੋਂ) ਵਿਚਕਾਰ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਮਝੌਤੇ ਨੇ ਆਮ ਚੋਣ ਹਲਕੇ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਅਸਥਾਈ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਵਿਚ ਦੱਬੇ ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰਾਖਵੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਰਾਮਸੇ ਮੈਕਡੋਨਾਲਡ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕਮਿਊਨਲ ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਗਏ 71 ਦੇ ਬਜਾਏ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 148 ਸੀਟਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ। ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚ ਅਛੂਤਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿਚ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ "ਉਦਾਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ/ਦੱਬੇ ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ " ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਐਕਟ 1935 ਅਧੀਨ ਅਤੇ 1950 ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀਆਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ।<ref name="sharma2007">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=srDytmFE3KMC&printsec=frontcover#v=onepage|title=Introduction to the Constitution of India|last1=Sharma|last2=Sharma|first2=B. K.|date=1 August 2007|isbn=9788120332461|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150518222319/https://books.google.com/books?id=srDytmFE3KMC&printsec=frontcover&cad=0#v=onepage|archivedate=18 May 2015|deadurl=no}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.mkgandhi.org/articles/epic_fast.htm|title=Gandhi's Epic Fast|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111112190032/http://mkgandhi.org/articles/epic_fast.htm|archivedate=12 November 2011|deadurl=no}}</ref> ਪੂਨਾ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿਚ, ਇਕ ਇਕਜੁੱਟ ਵੋਟਰਾਂ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਤੌਰ ਤੇ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਅਛੂਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਆਪਣੇ ਹੀ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਗਈ।<ref>Ravinder Kumar, "Gandhi, Ambedkar and the Poona pact, 1932." ''South Asia: Journal of South Asian Studies'' 8.1–2 (1985): 87–101.</ref> == ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ == [[File:A photograph of the election manifesto of the All India Scheduled Caste Federation, the party founded by Dr Ambedkar.jpg|thumb|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਸੰਘ ਦੇ ਚੋਣ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ, ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਪਾਰਟੀ]] 1935 ਵਿੱਚ, ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੂੰ [[ਸਰਕਾਰੀ ਲਾਅ ਕਾਲਜ, ਬੰਬਈ]] ਦਾ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਦੋ ਸਾਲ ਤੱਕ ਇਸ ਪਦ 'ਤੇ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਨੇ ਰਾਮ ਜੇਸ ਕਾਲਜ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਰਾਏ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੇ ਗਵਰਨਿੰਗ ਬਾਡੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।<ref name=bb>{{cite web|url=http://thecampusconnect.com/7-interesting-historical-facts-about-ramjas-college-university-of-delhi/|archive-url=https://web.archive.org/web/20150530184924/http://thecampusconnect.com/7-interesting-historical-facts-about-ramjas-college-university-of-delhi/|dead-url=yes|archive-date=2015-05-30|title=thecampusconnect.com}}</ref> ਬੰਬਈ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ, ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਇਕ ਘਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲਿਆ ਅਤੇ 50,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਾਲੀ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਰੱਖੀ।<ref name="Columbia5">{{cite web| last = Pritchett| first = Frances|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/timeline/1930s.html| title = In the 1930s| format = PHP| accessdate = 2 August 2006| archiveurl=https://web.archive.org/web/20060906055230/http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/timeline/1930s.html| archivedate= 6 September 2006 | deadurl=no}}</ref> ਉਸੇ ਸਾਲ ਇਕ ਲੰਮੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਰਮਾਬਾਈ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਪੰਢਰਪੁਰ ਦੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬੜੀ ਪੁਰਾਣੀ ਇੱਛਾ ਸੀ, ਪਰ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਪੰਢਰਪੁਰ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਛੂਤ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਲਈ ਇਕ ਨਵਾਂ ਪੰਢਰਪੁਰ ਬਣਾ ਦੇਵੇਗਾ। 13 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਨਸਿਕ ਵਿੱਚ ਯਓਲਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਾਨਫਰੰਸ ਤੇ ਅੰਬੇਦਕਰ ਧਰਮ ਬਦਲਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਛੱਡਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।<ref name="Columbia5"/>ਉਹ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਜਨਤਕ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ। 1936 ਵਿਚ, ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਸੁਤੰਤਰ ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ 1937 ਦੀਆਂ ਬੰਬਈ ਚੋਣਾਂ ਨੂੰ 13 ਅਜ਼ਾਦ ਅਤੇ 4 ਆਮ ਸੀਟਾਂ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਅਤੇ 11 ਅਤੇ 3 ਸੀਟਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੀਆਂ ਸਨ। ਅੰਬੇਡਕਰ ਬੰਬਈ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ (ਐਮਐਲਏ) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite book |last1=Jaffrelot |first1=Christophe |title=Dr Ambedkar and Untouchability: Analysing and Fighting Caste |url=https://archive.org/details/drambedkaruntouc0000jaff |year=2005 |publisher=C. Hurst & Co. Publishers |location=London |isbn=978-1850654490 |pages=[https://archive.org/details/drambedkaruntouc0000jaff/page/76 76]–77 }}</ref> ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ 15 ਮਈ, 1936 ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ [[ਜਾਤਪਾਤ ਦਾ ਬੀਜ ਨਾਸ਼]] ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web|url=http://scroll.in/article/727548/may-15-it-was-79-years-ago-today-that-ambedkars-annihilation-of-caste-was-published|title=May 15: It was 79 years ago today that Ambedkar's 'Annihilation Of Caste' was published|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160529175303/http://scroll.in/article/727548/may-15-it-was-79-years-ago-today-that-ambedkars-annihilation-of-caste-was-published|archivedate=29 May 2016|deadurl=no}}</ref> ਇਸ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਪੁਰਾਤਨ ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂਆਂ ਅਤੇ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ "ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਤਾੜਨਾ" ਵਿਸ਼ਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref name="Mungekar">{{cite journal|last=Mungekar|first=Bhalchandra|date=16–29 July 2011|title=Annihilating caste|url=http://www.frontline.in/navigation/?type=static&page=flonnet&rdurl=fl2815/stories/20110729281509500.htm|deadurl=no|journal=Frontline|volume=28|issue=11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131101224527/http://www.frontline.in/navigation/?type=static&page=flonnet&rdurl=fl2815%2Fstories%2F20110729281509500.htm|archivedate=1 November 2013|accessdate=18 July 2013}}</ref><ref name="NYT01">[[Siddhartha Deb|Deb, Siddhartha]], [https://www.nytimes.com/2014/03/09/magazine/arundhati-roy-the-not-so-reluctant-renegade.html "Arundhati Roy, the Not-So-Reluctant Renegade"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170706154739/https://www.nytimes.com/2014/03/09/magazine/arundhati-roy-the-not-so-reluctant-renegade.html|date=6 July 2017}}, New York Times ''Magazine'', 5 March 2014. Retrieved 5 March 2014.</ref> ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 1955 ਦੀ ਇੱਕ ਬੀਬੀਸੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਗਾਂਧੀ 'ਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀਵਾਦ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ।<ref>{{cite web|url=http://scroll.in/article/813771/a-for-ambedkar-as-gujarats-freedom-march-nears-tryst-an-assertive-dalit-culture-spreads|title=A for Ambedkar: As Gujarat's freedom march nears tryst, an assertive Dalit culture spreads|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160916194115/http://scroll.in/article/813771/a-for-ambedkar-as-gujarats-freedom-march-nears-tryst-an-assertive-dalit-culture-spreads|archivedate=16 September 2016|deadurl=no}}</ref> ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਮੇਟੀ<ref name="autogenerated2">{{cite book|title=Dr Ambedkar and Untouchability: Analysing and Fighting Caste|url=https://archive.org/details/drambedkaruntouc0000jaff|last1=Jaffrelot|first1=Christophe|publisher=C. Hurst & Co. Publishers|year=2005|isbn=978-1850654490|location=London|page=[https://archive.org/details/drambedkaruntouc0000jaff/page/5 5]}}</ref> ਅਤੇ ਵਾਇਸਰਾਇ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕੌਂਸਲ ਵਜੋਂ ਕਿਰਤ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।<ref name="autogenerated22" /> ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਦੇ ਲਾਹੌਰ ਪ੍ਰਸਤਾਵ (1940) ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ 400 ਪੰਨਿਆਂ ਦਾ ਇਕ ਟਾਈਟਲ ਲਿਖਿਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ''ਥੌਟਸ ਆਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ'' ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ "ਪਾਕਿਸਤਾਨ" ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪੱਖਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੁਸਲਿਮ ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਮੁਸਲਿਮ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਸੂਬਾਈ ਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਂਤ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਜੇ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ "ਆਪਣੀ ਮੰਗ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ"। ਵਿਦਵਾਨ ਵੈਂਕਟ ਧੂਲੀਲਪਾਲਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਥੌਟਸ ਆਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਇਸਨੇ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਈ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਕਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] ਦਾ ਰਸਤਾ ਬਣ ਗਿਆ।<ref>{{citation |last=Sialkoti |first=Zulfiqar Ali |title=An Analytical Study of the Punjab Boundary Line Issue during the Last Two Decades of the British Raj until the Declaration of 3 June 1947 |journal=Pakistan Journal of History and Culture |volume=XXXV |number=2 |year=2014 |url=http://www.nihcr.edu.pk/Latest_English_Journal/Pjhc%2035-2,%202014/4%20Punjab%20Boundary%20Line,%20Zulfiqar%20Ali.pdf |p=73–76 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180402094202/http://www.nihcr.edu.pk/Latest_English_Journal/Pjhc%2035-2,%202014/4%20Punjab%20Boundary%20Line,%20Zulfiqar%20Ali.pdf |archivedate=2 April 2018 }}</ref><ref>{{citation |last=Dhulipala |first=Venkat |title=Creating a New Medina |url=https://books.google.com/books?id=1Z6TBQAAQBAJ&pg=PR2 |date=2015 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-107-05212-3 |ref={{sfnref|Dhulipala, Creating a New Medina|2015}} |pp=124,&nbsp;134,&nbsp;142–144,&nbsp;149}}</ref> ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ''ਸ਼ੂਦਰ ਕੌਣ ਸਨ?'' ਵਿਚ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਅਛੂਤਾਂ ਦੇ ਗਠਨ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਸ਼ੂਦਰ ਅਤੇ ਅਤੀ ਸ਼ੂਦਰ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਵਿਚ ਬਦਲਾਅ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ 1946 ਦੇ ਚੋਣ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਹ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ|ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ]] ਰਾਜ ਵਿਚ ਸੀ।<ref name="Firstpost 2015">{{cite web | title=Attention BJP: When the Muslim League rescued Ambedkar from the 'dustbin of history' | website=Firstpost | date=15 April 2015 |url=http://www.firstpost.com/india/attention-sanghis-when-the-muslim-league-rescued-ambedkar-from-the-dustbin-of-history-2196678.html | accessdate=5 September 2015 | deadurl=no | archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032027/http://www.firstpost.com/india/attention-sanghis-when-the-muslim-league-rescued-ambedkar-from-the-dustbin-of-history-2196678.html | archivedate=20 September 2015 | df=dmy-all }}</ref> ਅੰਬੇਦਕਰ ਦੋ ਵਾਰ ਸੰਸਦ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਿਆ ਅਤੇ [[ਰਾਜ ਸਭਾ]], [[ਭਾਰਤੀ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ|ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ]] ਦੇ ਉਪਰਲੇ ਸਦਨ, ਵਿਚ ਬੰਬਈ ਸਟੇਟ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 3 ਅਪ੍ਰੈਲ 1952 ਅਤੇ 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1956 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੀ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 3 ਅਪ੍ਰੈਲ 1956 ਤੋਂ 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1962 ਤੱਕ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਪਰ ਮਿਆਦ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 6 ਦਸੰਬਰ 1956 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।<ref>{{cite web|title=Alphabetical List Of Former Members Of Rajya Sabha Since 1952|url=http://164.100.47.5/Newmembers/alphabeticallist_all_terms.aspx|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=5 March 2019}}</ref> ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਬੰਬਈ ਨੌਰਥ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਆਮ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਚੋਣ ਲੜੀ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਬਕਾ ਸਹਾਇਕ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨਾਰਾਇਣ ਸਾਡੋਬਾ ਕਾਜਰੋਲਕਰ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਫਿਰ 1954 ਦੇ ਭੰਡਾਰਾ ਤੋਂ ਉਪ-ਚੋਣ ਵਿਚ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਜਿੱਤੀ। 1957 ਵਿਚ ਦੂਜੀ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://zeenews.india.com/news/general-elections-2014/election-anecdote-when-br-ambedkar-lost-in-first-lok-sabha-polls_929706.html|title=Election anecdote: When BR Ambedkar lost in first Lok Sabha polls|date=2014-05-04|website=Zee News|language=en|access-date=2019-03-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://zeenews.india.com/lok-sabha-general-elections-2019/the-story-of-1951-and-1952-lok-sabha-election-all-you-need-to-know-2182998.html|title=INKredible India: The story of 1951-1952 Lok Sabha election - All you need to know|date=2019-02-24|website=Zee News|language=en|access-date=2019-03-30}}</ref> ==ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦਾ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ== [[File:Dr. Babasaheb Ambedkar, chairman of the Drafting Committee, presenting the final draft of the Indian Constitution to Dr. Rajendra Prasad on 25 November, 1949.jpg|thumb|right|300px|ਡਰਾਫਟ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਅੰਬੇਦਕਰ, 25 ਨਵੰਬਰ 1949 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅੰਤਮ ਮਤੇ ਨੂੰ [[ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ]] ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ]] {{See also|ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ|ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ}} 15 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਬਾਅਦ, ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। 29 ਅਗਸਤ ਨੂੰ, ਉਸਨੂੰ ਸੰਵੀਧਾਨ ਡਰਾਫਟ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਲਿਖਣ ਲਈ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ|ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{cite web|title=Some Facts of Constituent Assembly |work=Parliament of India |publisher=National Informatics Centre |url=http://parliamentofindia.nic.in/ls/debates/facts.htm |quote=On 29 August 1947, the Constituent Assembly set up an Drafting Committee under the Chairmanship of B. R. Ambedkar to prepare a Draft Constitution for India |accessdate=14 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511104514/http://parliamentofindia.nic.in/ls/debates/facts.htm |archivedate=11 May 2011 |deadurl=yes }}</ref> ਅੰਬੇਡਕਰ ਇੱਕ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਮਾਹਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ 60 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੂੰ "ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦਾ ਪਿਤਾ" ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=PKElDwAAQBAJ&printsec=frontcover|title=Indian Polity|last=Laxmikanth|first=M.|publisher=McGraw-Hill Education|isbn=9789352604883}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/why-do-we-celebrate-constitution-day-of-india-a-look-at-dr-b-r-ambedkar-s-contribution-towards-the-indian-constitution-1396312-2018-11-26|title=Constitution Day: A look at Dr BR Ambedkar's contribution towards Indian Constitution|work=India Today|date=26 November 2018}}</ref> ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ, ਡਰਾਫਟ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ, ਟੀ.ਟੀ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਾਚਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ,"ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸੰਵਿਧਾਨ ਖਰੜੇ ਦਾ ਭਾਰ ਡਾ. ਅੰਬੇਦਕਰ ਉੱਤੇ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਇਸ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜੋ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਹੈ ਅਸੀਂ ਉਸ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ।"<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/opinion/columns/ambedkar-constitution-narendra-modi-govt-2851111/|title=Denying Ambedkar his due|date=14 June 2016|work=The Indian Express|access-date=17 January 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=http://164.100.47.194/loksabha/writereaddata/cadebatefiles/C05111948.html|title=Constituent Assembly of India Debates|website=164.100.47.194|access-date=17 January 2019}}</ref> ==ਉਚੀ ਸਿੱਖਿਆ== 1894 ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਗਏ। ਉਸਤੋਂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਵੀ ਸਵਰਗ ਸਿਧਾਰ ਗਏ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪ ਬੰਬੇ ਆ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ। 1907 ਈ. ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਸਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਜੋ ਅਲਗਾਂਵਬਾਦ ਦੇ ਭਿੰਨ-ਭੇਦ ਦੇਖੇ, ਇਨਾਂ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਮਨ ਕਾਫ਼ੀ ਦੁਖਾਇਆ। ਉਨਾਂ ਦੀ ਛਾਦੀ ਹਿੰਦੂ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ਼ਾਂ ਤਹਿਤ ਰਾਮਾਂਬਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। 1908 ਈ. ਵਿੱਚ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ’’ ਐਲਫਿਨਸਟੋਨ ’’ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈ ਲਿਆ ਤੇ ਬੜੋਦਾ ਦੇ ਸ਼ਾਸ਼ਕ ’’ ਗਾਇਕਵਾੜ ’’ ਕੋਲੋਂ 25 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾਂ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿੱਪ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। 1912 ਈ. ਵਿੱਚ ਆਪ ਨੇ ’’ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਤੇ ਪੋਲੀਟੀਕਲ ਸ਼ਾਇੰਸ਼ ’’ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਉਨਾਂ ਨੇ [[ਬੜੋਦਾ]] ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਨੋਕਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਯਸਵੰਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਫਿਰ 2 ਫਰਵਰੀ 1913 ਈ. ਵਿੱਚ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਵੀ ਸਵਰਗ ਸਿਧਾਰ ਗਏ। ==ਬਹੁਜਨਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਘੁਲਾਟੀਏ== ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ '''ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਦਕਰ''' ਨੇ ਗਰੀਬ ਤੇ ਪੱਛੜੇ ਹੋਏ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜੋ ਪਹਿਰਾ ਦਿੱਤਾ ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਇਹ ਸਮਾਜ ਵੀ ਅੱਖੋਂ ਉਹਲੇ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਗਰੀਬ ਤੇ ਪੱਛੜੇ ਹੋਏ ਸਮਾਜ ਲਈ ਜੋ ਨੌਕਰੀਆਂ ਲਈ ਰਾਖ਼ਵਾਂਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬਾਬਾ ਸਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਹੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। 1920 ਈ. ਵਿੱਚ ’’ਵੀਕਲੀ ਨਾਇਕ’’ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸਨੂੰ ’’ਲੀਡਰ ਆਫ ਸਾਇਲੰਟ’’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਛੂਤ-ਛਾਤ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਲੜਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕੈਪਸ਼ੂਲ ਜਾਂ ਟੀਕੇ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਅਲੋਚਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਫਿਰ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ 1926 ਈ. ਵਿੱਚ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਏ। ਫਿਰ 1927 ਈ. ਵਿੱਚ ਛੂਤ-ਛਾਤ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਖ਼ਿਲਾਫ ਲੜਨ ਲਈ ਕਈ ਅੰਦੋਲਨ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਛੂਤ-ਛਾਤ ਦਾ ਇੰਨਾਂ ਬੋਲ-ਬਾਲਾ ਸੀ ਕਿ ਗਰੀਬ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਪਾਣੀ ਵੀ ਪੀਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਵੀ ਮਨਾਹੀ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਸ ਖ਼ਿਲਾਫ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ ਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਦਮ ਉਠਾਏ ਗਏ। ਉਨਾਂ ਇੱਕ ਅੰਦੋਲਨ ਵੀ ਚਲਾਇਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭਿਆ ਗਿਆ। 1928 ਈ. ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਬੰਬੇ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੇਂਸ਼ੀ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਯੂਰਪੀ ਸਾਇਮਨ ਕਮਿਸ਼ਨਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ==ਨੌਕਰੀ== ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਤੇ ਇਨਾਂ ਦੇ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਗ਼ਲਤ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਅਲੋਚਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੀ ਅਸਫ਼ਲਤਾ ਤੋਂ ਵੀ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਸਨ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਦਲਿਤ ਸਮਾਜ ਵੀ ਪੜਿਆ-ਲਿਖਿਆ ਹੋਵੇ ਦੀ ਗੱਲ ਤੇ ਪੂਰਾ ਪਹਿਰਾ ਦਿੱਤਾ। 1935 ਈ. ਵਿੱਚ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਲਾਅ ਕਾਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤਰਾਂ 2 ਸਾਲ ਤੱਕ ਉਨਾਂ ਇਸ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲਈ ਇੱਕ ਘਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਵੀ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ 50000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਜਾਤਪਾਤ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਛੱਡ ਕੇ [[ਬੁੱਧ ਧਰਮ]] ਅਪਣਾਇਆ। ਬਾਬਾਸਾਹਿਬ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਅਪਣਾਇਆ ਕਿ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕ ਸਦੀਵੀ ਅਮਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਜੀਅ ਸਕਣ ==ਮੌਤ== ਉਹ ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਦੇ ਰੋਗ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸਨ। ਫਿਰ 6 ਦਸੰਬਰ 1956 ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿੱਲੀ ਵਾਲੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਤੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਲਈ ਜੋ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਨਾ-ਭੁੱਲਣਯੋਗ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਅੱਜ ਵੀ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ ਦਾ ਹਰ ਸਾਲ ਦਾ ਦਿਨ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਡਾਕਟਰ ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਦਕਰ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ==ਹਵਾਲੇ== {{reflist|30em}} ==ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ== {{Refbegin|30em}} * {{Cite book |last=Ahir |first=D. C. |title=The Legacy of Dr. Ambedkar |year=1990 |publisher=B. R. Publishing |isbn=81-7018-603-X |location=Delhi}} * {{Cite book |last=Ajnat |first=Surendra |title=Ambedkar on Islam |publisher=Buddhist Publ. |year=1986 |location=Jalandhar}} * {{Cite book |title=Reconstructing the World: B.R. Ambedkar and Buddhism in India |publisher=Oxford University Press |editor-last=Beltz |editor-first=Johannes |location=New Delhi |editor-last2=Jondhale |editor-first2=S.}} * {{Cite book |last=Bholay |first=Bhaskar Laxman |title=Dr Dr. Baba Saheb Ambedkar: Anubhav Ani Athavani |publisher=Sahitya Akademi |year=2001 |location=Nagpur}}{{ISBN?}} * {{Cite book |last=Fernando |first=W. J. Basil |title=Demoralisation and Hope: Creating the Social Foundation for Sustaining Democracy – A comparative study of N. F. S. Grundtvig (1783–1872) Denmark and B. R. Ambedkar (1881–1956) India |publisher=AHRC Publication |year=2000 |isbn=962-8314-08-4 |location=Hong Kong}} * Chakrabarty, Bidyut. "B.R. Ambedkar" ''Indian Historical Review'' (Dec 2016) 43#2 pp 289–315. {{doi|10.1177/0376983616663417}}. * {{Cite book |last=Gautam |first=C. |title=Life of Babasaheb Ambedkar |publisher=Ambedkar Memorial Trust |year=2000 |edition=2nd |location=London}} * {{Cite book |last=Jaffrelot |first=Christophe |title=Ambedkar and Untouchability. Analysing and Fighting Caste |publisher=Columbia University Press |year=2004 |location=New York |author-link=Christophe Jaffrelot}} * {{Cite book |last=Kasare |first=M. L. |title=Economic Philosophy of Dr. B.R. Ambedkar |publisher=B. I. Publications |location=New Delhi}} * {{Cite book |last=Kuber |first=W. N. |title=Dr. Ambedkar: A Critical Study |publisher=People's Publishing House |location=New Delhi}} * Kumar, Aishwary. ''Radical Equality: Ambedkar, Gandhi, and the Risk of Democracy'' (2015).{{ISBN?}} * Kumar, Ravinder. "Gandhi, Ambedkar and the Poona pact, 1932." ''South Asia: Journal of South Asian Studies'' 8.1–2 (1985): 87–101. * {{Cite book |last=Michael |first=S.M. |url=https://archive.org/details/foreignpolicyact0000gins_t2j6 |title=Untouchable, Dalits in Modern India |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=1999 |isbn=978-1-55587-697-5 |url-access=registration }} * Nugent, Helen M. (1979) "The communal award: The process of decision-making." ''South Asia: Journal of South Asian Studies'' 2#1–2 (1979): 112–129. * {{Cite book |last=Omvedt |first=Gail |title=Ambedkar: Towards an Enlightened India |date=2004 |publisher=Penguin |isbn=0-670-04991-3 |author-link=Gail Omvedt}} * {{Cite book |last=Sangharakshita |first=Urgyen |title=Ambedkar and Buddhism |year=1986 |publisher=Windhorse Publications |isbn=0-904766-28-4 |author-link=Sangharakshita}} [http://www.sangharakshita.org/_books/Ambedkar_and_Buddhism.pdf PDF] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924094012/http://www.sangharakshita.org/_books/Ambedkar_and_Buddhism.pdf |date=24 September 2015 }} '''Primary sources''' * Ambedkar, Bhimrao Ramji. ''Annihilation of caste: The annotated critical edition'' (Verso Books, 2014).{{ISBN?}} {{Refend}} ==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ== {{Sister project links |wikt=no |commons=Category:B. R. Ambedkar |b=no |n=no |q=B. R. Ambedkar |s=Author:Bhimrao Ramji Ambedkar |v=no |species=no |d=Q231690 }} * [https://www.bbc.com/news/world-asia-india-42234642 Ambedkar: The man behind India's constitution], [[BBC News]] * [http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/index.html Dr. B. R. Ambedkar: Timeline Index and more work by him] at the [[Columbia University]] * [https://www.lse.ac.uk/library/whats-on/exhibitions/educate-agitate-organise Exhibition: "Educate. Agitate. Organise." Ambedkar and LSE], exhibition at the [[London School of Economics and Political Science]], which includes Ambedkar's "student file." * [http://drambedkarwritings.gov.in/content/ Writings and Speeches of Dr. B.R. Ambedkar] in various languages at the Dr. Ambedkar Foundation, [[Government of India]] * [http://www.ambedkar.org/ Dr. Babasaheb Ambedkar's related articles] * {{Gutenberg author|id=52301}} * [https://www.mea.gov.in/about-amb.htm 'Babasaheb' Dr. B.R. Ambedkar: Maker and conscience-keeper of modern India] at the [[Ministry of External Affairs (India)|Ministry of External Affairs]], [[Government of India]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1891]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1956]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬੀ ਆਰ ਅੰਬੇਡਕਰ| ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦਲਿਤ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਬੇਡਕਰ ਪਰਿਵਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਰਾਠੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਲੋਕ]] 5hg7230s88gqcd7fpb1j35tdn391t0v 0 16560 810582 733891 2025-06-13T08:52:27Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Principal_Sarwan_Singh.jpg|Principal_Sarwan_Singh.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810582 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਪ੍ਰਿੰ. ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ | image = | image_size = | caption = | birth_date = 8 ਜੁਲਾਈ 1940 | birth_place = [[ਚਕਰ| ਚਕਰ]], ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ]] | spouse = ਹਰਜੀਤ ਕੌਰ | parents = ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ, ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ | children = ਜਗਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | death_date = | death_place = | occupation = ਖੇਡ ਲੇਖਕ, ਵਾਰਤਕਕਾਰ, ਪ੍ਰੋਫੈ਼ਸਰ, ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | nationality = | ethnicity = [[ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ|ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਬੀ. ਏ. (ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ), ਬੀ. ਐੱਡ. (ਮੁਕਤਸਰ), ਐੱਮ. ਏ. (ਦਿੱਲੀ) | alma_mater = | period = | genre = ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ, ਕਹਾਣੀਆਂ, ਰੇਖਾ ਚਿੱਤਰ | subject = | movement = | notableworks = | relatives = | influences = | influenced = | awards = | website = | portaldisp = }} '''ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ''' (ਜਨਮ 8 ਜੁਲਾਈ 1940) ਇੱਕ ਨਾਮਵਰ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਤੇ ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੇਡਾਂ ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸੈਂਕੜੇ ਆਰਟੀਕਲ ਲਿਖੇ ਹਨ ਅਤੇ ਡੇਢ ਦਰਜਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾਈਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ [[ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ]] ਬਾਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ [[ਕਹਾਣੀ]], [[ਨਿਬੰਧ]], [[ਰੇਖਾ-ਚਿੱਤਰ]], ਹਾਸ ਵਿਅੰਗ, ਅਤੇ [[ਸਫਰਨਾਮਾ|ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ]] ਵੀ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਉਹ ਖੇਡ-ਮੇਲਿਆਂ ਤੇ ਬਾਕਇਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦਾ ਵੀ ਹੈ। ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰੈਫਰੀ ਵੀ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਕੁਮੈਂਟਰੀ ਦਾ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਸੈਕਿੰਡ ਬੈੱਸਟ ਅਥਲੀਟ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਾ ਚੋਟੀ ਦਾ ਖਿਡਾਰੀ ਬਣਨ ਦਾ ਸੁਫਨਾ ਪੂਰਾ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ, ਉਹ ਖੇਡ-ਲੇਖਕ ਬਣ ਗਿਆ। ==ਜੀਵਨ ਵੇਰਵਾ== ਪ੍ਰਿੰ: ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 8 ਜੁਲਾਈ 1940 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡ ਚਕਰ (ਜ਼ਿਲਾ ਲੁਧਿਆਣਾ) ਵਿਖੇ ਸਰਦਾਰ ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਕੈਰੋਂ ਦੇ ਰਾਜ ਵੇਲੇ ਖੁਸ਼ ਹੈਸੀਅਤੀ ਟੈਕਸ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਜੇਲ੍ਹ ਕੱਟੀ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਪਾਲਾ ਸਿੰਘ ਜੈਤੋ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾਭੇ ਜੇਲ੍ਹ ਕੱਟੀ। ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹਰਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਐਮ. ਏ. ਬੀ. ਐੱਡ. ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਰਿਟਾਇਰਡ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਹਨ। ਵੱਡਾ ਜਗਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਪਰਮਜੀਤ ਕੌਰ ਅਮਰਦੀਪ ਕਾਲਜ ਮੁਕੰਦਪੁਰ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਨੇ ਅਤੇ ਛੋਟਾ ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੁਖਦੀਪ ਕੌਰ ਕੈਨੇਡਾ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰ: ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਿੰਡ ਚਕਰ ਤੋਂ ਚਾਰ, ਮੱਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਦਸ, ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤੋਂ ਚੌਦਾਂ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਸੋਲ਼ਾਂ ਜਮਾਤਾਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ। ਉਸ ਨੇ ਐੱਮ. ਆਰ. ਕਾਲਜ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤੋਂ ਬੀ. ਏ., ਖਾਲਸਾ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਕਾਲਜ ਮੁਕਤਸਰ ਤੋਂ ਬੀ. ਐੱਡ. ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਐੱਮ. ਏ. ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਉੱਥੇ ਹੀ ਲੈਕਚਰਾਰ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਢੁੱਡੀਕੇ ਦੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮਿਹਣਾ ਮਾਰਿਆ ਕਿ "ਜੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲੱਗ ਪੈਣਾ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਅੰਗੂਰੀ ਚਰਨੀ ਐਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਫਾਇਦਾ ਹੋਇਆ। ਸਾਡੇ ਪੇਂਡੂ ਕਾਲਜਾ ਵਿੱਚ ਫੇਰ ਕੌਣ ਪੜ੍ਹਾਊ" ਤਾਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਪੱਕੀ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।ਫਿਰ ਤੀਹ ਸਾਲ ਦੇ ਕਰੀਬ ਢੁੱਡੀਕੇ ਦੇ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਚਾਰ ਸਾਲ ਅਮਰਦੀਪ ਕਾਲਜ ਮੁਕੰਦਪੁਰ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵੀ ਰਹੇ। 1990 ਤੋਂ ਪ੍ਰਿੰ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਵਿਜ਼ਟਰ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। 1998 ਵਿੱਚ ਛੋਟਾ ਪੁੱਤਰ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਲੜਕੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਗਿਆ। 2001 ਵਿੱਚ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਬਤੌਰ ਇੰਮੀਗਰਾਂਟ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਗਏ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਗਰਮੀਆਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਕੱਟਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ। ==ਖੇਡਾਂ 'ਚ ਭਾਗ ਲੈਣਾ== ਪ੍ਰਿੰ: ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦਾ ਬੈੱਸਟ ਅਥਲੀਟ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਸੈਕੰਡ ਬੈੱਸਟ ਅਥਲੀਟ ਸੀ। ਗੋਲਾ ਸੁੱਟਣ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਚੈਂਪੀਅਨ ਸੀ 'ਤੇ ਕਾਲਜ ਦੀ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦਾ ਕੈਪਟਨ ਵੀ ਰਿਹਾ। ਡਿਸਕਸ, ਜੈਵਲਿਨ ਤੇ ਹੌਪ ਸਟੈੱਪ ਐਂਡ ਜੰਪ ਵਿੱਚ ਯੂਨਿਵਰਸਿਟੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤੇ। ਇੰਟਰ-ਵਰਸਿਟੀ ਮੀਟ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨਿਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਕਬੱਡੀ ਵੀ ਖੇਡਿਆ ਤੇ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੀਆਂ ਕਿੱਕਾਂ ਵੀ ਲਾਈਆਂ। ==ਸਾਹਿਤਕ ਜੀਵਨ== ਜਦੋਂ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਐੱਮ. ਏ. ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਉਹ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਲ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਰਿਹਾ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਹਰ ਹਫਤੇ ਹੁੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦਾ ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵੀ ਰਜਿਸਟਰ ਉੱਤੇ ਨੋਟ ਕਰਦਾ। ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾਂ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਹੀ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਜਾਗ ਲੱਗੀ। 1962 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਦਿੱਲੀ ਪੜ੍ਹਨ ਹੀ ਲੱਗਾ ਸੀ ਤਾਂ ਟੀਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਕਰਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੇਡੀਅਮ ਜਾਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਨਾਮੀ ਅਥਲੀਟਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਉਦੋਂ ਖੇਡਾਂ ਤੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਵੀ ਸ਼ੌਂਕ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ [[ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ]] ਨੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਰੇਖਾ ਚਿੱਤਰ ਲਿਖੇ ਜੋ 'ਨਿੰਮ ਦੇ ਪੱਤੇ' ਤੇ 'ਸੁਰਮੇ ਵਾਲੀ ਅੱਖ' ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਛਪੇ। ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਰੇਖਾ ਚਿੱਤਰ ਲਿਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਤੱਕੜਾ ਖਿਡਾਰੀ ਬਣਨ ਦੀ ਰੀਝ ਸੀ ਜੋ ਪੂਰੀ ਨਾ ਹੋ ਸਕੀ। ਉਸੇ ਰੀਝ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹ ਖੇਡ ਲੇਖਕ ਬਣ ਗਿਆ। ==ਪੁਸਤਕਾਂ== ਹੁਣ ਤੱਕ ਪ੍ਰਿੰ: ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੈਂਕੜੇ ਆਰਟੀਕਲ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਡੇਢ ਦਰਜਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾਈਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ, ਸਪੋਰਟਸਮੈੱਨ ਆਫ਼ ਪੰਜਾਬ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਛਪਵਾਉਣ ਤੇ ਨਾਵਲ ਲਿਖਣ ਦਾ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ 'ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਨਾ ਰੱਜੀਆਂ' ਛੇ ਸਾਲ ਬੀ. ਏ. ਦੀਆਂ ਜਮਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ 'ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੱਥ 'ਚੋਂ' ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਰਹੀ। ਅਨੇਕਾਂ ਆਰਟੀਕਲ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਮੋਢੀ ਖੇਡ ਲੇਖਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦੈ ਵੈਸੇ ਉਹ ਸਰਬਾਂਗੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਰੇਖਾ ਚਿੱਤਰ, ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ, ਹਾਸ ਵਿਅੰਗ ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੱਥ ਦੇ ਤਬਸਰੇ ਵੀ ਲਿਖੇ ਹਨ। * ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਾਕੀ (ਅਨੁਵਾਦ), ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਟ੍ਰੱਸਟ ਦਿੱਲੀ, 1974 <p> * ਡਾਕ ਟਿਕਟਾਂ ਦਾ ਰੁਮਾਂਸ (ਅਨੁਵਾਦ), ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਟ੍ਰੱਸਟ ਦਿੱਲੀ, 1975 <p> * ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉੱਘੇ ਖਿਡਾਰੀ, ਨਵਯੁੱਗ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ ਦਿੱਲੀ, 1978 <p> * ਖੇਡ ਸੰਸਾਰ, ਆਰਸੀ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ ਦਿੱਲੀ, 1981 <p> * ਖੇਡ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, 1982 <p> * ਪੰਜਾਬੀ ਖਿਡਾਰੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ, 1982, 1989, 2000 <p> * ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੱਥ 'ਚੋਂ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ ਲੁਧਿਆਣਾ, 1985 <p> * ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ 'ਚੋਂ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ ਲੁਧਿਆਣਾ, 1986 <p> * ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ ਲੁਧਿਆਣਾ, 1988 <p> * ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਨਾ ਰੱਜੀਆਂ (ਮੇਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਫੇਰੀ), ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ, 1981 <p> * ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਦੇਸੀ ਖੇਡਾਂ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ, 1996 <p> * ਬਾਤਾਂ ਵਤਨ ਦੀਆਂ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ, 1996 <p> * ਖੇਡ ਜਗਤ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ ਲੁਧਿਆਣਾ, 2002 <p> * ਖੇਡ ਪਰਿਕਰਮਾ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ ਲੁਧਿਆਣਾ, 2003 <p> * ਖੇਡ ਦਰਸ਼ਨ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ ਲੁਧਿਆਣਾ, 2004 <p> * ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਸਦੀ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ ਲੁਧਿਆਣਾ, 2005 <p> * ਫੇਰੀ ਵਤਨਾਂ ਦੀ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ ਲੁਧਿਆਣਾ, 2007 <p> * ਚੋਣਵੇਂ ਪੰਜਾਬੀ ਖਿਡਾਰੀ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਟ੍ਰੱਸਟ ਦਿੱਲੀ, 2007 <p> * ਕਬੱਡੀ ਕਬੱਡੀ (ਵਾਰਤਕ), ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲੁਧਿਆਣਾ, 2007, 2008 <p> * ਅਮਰਦੀਪ ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਾਨਵੀਰ, ਅਮਰਦੀਪ ਟ੍ਰੱਸਟ ਮੁਕੰਦਪੁਰ, 2008 <p> * ਹਸੰਦਿਆਂ ਖੇਲੰਦਿਆਂ (ਸਵੈ ਜੀਵਨੀ), ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, 2009 <p> * ਮੇਲੇ ਕਬੱਡੀ ਦੇ, ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲੁਧਿਆਣਾ, 2010 <p> * ਅੱਖੀ ਡਿੱਠਾ ਕਬੱਡੀ ਵਰਲਡ ਕੱਪ, ਲੋਕਗੀਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 2011 <p> * ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ * ਖੇਡ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ * ਖੇਡ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਮੋਤੀ ==ਇਨਾਮ ਤੇ ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ== ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਇਨਾਮ ਤੇ ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲੇ ਹਨ: #ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਟ੍ਰੱਸਟ ਢੁੱਡੀਕੇ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਨਮਾਨ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਪੁਰਸਕਾਰ #ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ ਪੁਰਸਕਾਰ #ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਥ ਲਾਂਬੜਾ ਦਾ ਸੱਯਦ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਅਵਾਰਡ #ਸਪੋਰਟਸ ਅਥਾਰਟੀ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਖੇਡ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਰਡ #ਸਾਹਿਤ ਸਭਾਵਾਂ ਤੇ ਖੇਡ ਮੇਲਿਆਂ ਦੇ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਨ ਸਨਮਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। # ਕਮਲਜੀਤ ਖੇਡਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸੁਰਜੀਤ ਯਾਦਗਾਰੀ ਐਵਾਰਡ # ਕਿਲ੍ਹਾ ਰਾਏਪੁਰ ਖੇਡਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਨਮਾਨ, # ਪੁਰੇਵਾਲ ਖੇਡ ਮੇਲੇ ਉਤੇ ਲਾਈਫ ਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਐਵਾਰਡ ਦਿੰਦਿਆਂ ਗੁਰਜ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। # [[ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਖੇਲ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ|ਖੇਡ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ]] ਉਹਨਾਂ ਦੀਆ ਰਚਨਾਵਾਂ 1965-66 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਪਰਚੇ ‘ਆਰਸੀ’ ਵਿੱਚ ਛਪਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦਰਜਨ ਦੇ ਕਰੀਬ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਤੇ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਛਪੀਆਂ। ਉਸ ਦੇ ਫੁਟਕਲ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। <ref name="gb">{{cite web | url=http://books.google.com/books/about/Kheeda_Di_Duniya.html?id=QHhsPgAACAAJ | title=Kheeda_Di_Duniya | publisher=Chetna Parkashan | date=2008 | accessdate=November 21, 2012}}</ref><ref name="cp">{{cite web | url=http://www.chetnaparkashan.com//index.php?option=com_virtuemart&page=shop.browse&author_name=Prin.%20Sarwan%20Singh&Itemid=53 | title=Books | publisher=Chetna Parkashan | accessdate=November 21, 2012 }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ਬਾਹਰਲੇ ਲਿੰਕ== *http://www.punjabexpress.info/index.php?Itemid=0&option=com_content&view=article&catid=2010&id=342{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *http://navdeepasija.blogspot.ca/2010/12/09-life-in-mr-govt-college-fazilka.html *http://www.sarokar.ca/2015-04-08-03-15-11/2015-05-04-23-41-51/98-2015-10-24-03-11-07 *http://www.likhari.org/archive/Satnam%20Dhaw/satnam%20dhaw_5_Pr%20Sarwan%20Singh%209%20October%202007.dwt {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181219045415/http://www.likhari.org/archive/Satnam%20Dhaw/satnam%20dhaw_5_Pr%20Sarwan%20Singh%209%20October%202007.dwt |date=2018-12-19 }} ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1940]] mcwb5jkzhpnabo50f965ie46f4vajlb 10 18504 810495 168726 2025-06-12T16:51:12Z Milenioscuro 6846 810495 wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | name = Venezuela | top = 12.8 | bottom = 0.4 | left = -73.6 | right = -59.6 | image = Venezuela adm location map.svg | image1 = Venezuela relief location map.svg }}<noinclude> {{Location map/Info}} {{Documentation}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਸਥਿਤੀ ਨਕਸ਼ਾ ਫਰਮੇ|Venezuela]] </noinclude> dqhvcepplbicvqaqpq7jnpx8latv8wd 10 19122 810506 168617 2025-06-12T21:21:08Z Milenioscuro 6846 810506 wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | name = ਕਾਂਗੋ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ | top = 6 | bottom = -14 | left = 11 | right = 32 | image = Democratic Republic of the Congo adm location map.svg | image1 = Democratic Republic of the Congo relief location map.jpg }}<noinclude>{{Location map/Info}} <!-- -- The above switch-statement branches by text in parameter #1, -- returning the associated value after each equals sign ("="). --> {{Documentation}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਸਥਿਤੀ ਨਕਸ਼ਾ ਫਰਮੇ|Democratic Republic of the Congo]] </noinclude> pzg63nl6hqikpv5jmut0d2fdogaif42 10 19823 810523 168729 2025-06-13T05:56:28Z Milenioscuro 6846 810523 wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | name = ਜ਼ਾਂਬੀਆ | top = -7.8 | bottom = -18.3 | left = 21.5 | right = 34.0 | image = Zambia adm location map.svg | image1 = Zambia relief location map.svg }}<noinclude> {{Location map/Info}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਸਥਿਤੀ ਨਕਸ਼ਾ ਫਰਮੇ|Zambia]] </noinclude> rbdkzfq0hga3pzm5vu4zg68iqzj1973 0 20645 810486 590289 2025-06-12T13:42:50Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810486 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਝਰਨਾ | name = ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਝਰਨਾ | photo = Victoriafälle.jpg | photo_caption = ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਝਰਨਾ | location = [[ਲਿਵਿੰਗਸਟੋਨ]], [[ਜ਼ਾਂਬੀਆ]]<br>ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਫ਼ਾਲਜ਼, [[ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ]] | coords = {{coord|17|55|28|S|25|51|24|E |type:waterbody_scale:60000 |display=inline}} | watercourse = [[ਜ਼ੰਬੇਜ਼ੀ ਦਰਿਆ]] | embedded = {{designation list | embed=yes | designation1 = WHS | designation1_offname = Mosi-oa-Tunya / Victoria Falls | designation1_date = 1989 <small>(13ਵਾਂ ਅਜਲਾਸ)</small> | designation1_type = ਕੁਦਰਤੀ | designation1_criteria = vii, viii | designation1_number = [http://whc.unesco.org/en/list/509 509] | designation1_free1name = ਹਿੱਸੇਦਾਰ ਮੁਲਕ | designation1_free1value = [[ਜ਼ਾਂਬੀਆ]] ਅਤੇ [[ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ]] | designation1_free2name = ਖੇਤਰ | designation1_free2value = [[ਅਫ਼ਰੀਕਾ]] }} | type = ਝਰਨਾ | height = {{convert|355|ft|abbr=on}} (ਮੱਧ ਵਿੱਚ) | height_longest = | number_drops = 1 | average_flow = 1088 m³/s (38,430 cu ft/s) | world_rank = }} '''ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਝਰਨਾ''' (ਜਾਂ '''ਮੋਸੀ-ਓਆ-ਤੁਨਿਆ''' (Mosi-oa-Tunya) (ਤੋਕਾਲੀਆ [[ਟੋਂਗਾ ਭਾਸ਼ਾ (ਜ਼ਾਂਬੀਆ)|ਟੋਂਗਾ]]: ''ਧੂਆਂ ਜੋ ਗੱਜਦਾ ਹੈ'') ਦੱਖਣੀ [[ਅਫ਼ਰੀਕਾ]] ਵਿੱਚ [[ਜ਼ੰਬੇਜ਼ੀ ਦਰਿਆ]] ਉੱਤੇ [[ਜ਼ਾਂਬੀਆ]] ਅਤੇ [[ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ]] ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਝਰਨਾ ਹੈ। ===ਮੱਛੀਆਂ=== ਇਸ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਝਰਨੇ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ 39 ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਤੇ 89 ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਝਰਨੇ ਦੀ ਉਤਲੀ ਅਤੇ ਹੇਠਲੀ ਜ਼ੰਬੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਰੋਕਾ ਲਾਉਣ ਦਾ ਅਸਰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।<ref name="UNEP">[http://www.unep-wcmc.org/sites/wh/mosi-oa-.html United Nations Environment Programme: Protected Areas and World Heritage World Conservation Monitoring Centre] {{Webarchive|url=https://wayback.archive-it.org/all/20080510070551/http://www.unep-wcmc.org/sites/wh/mosi-oa-.html |date=2008-05-10 }}. Website accessed 1 March 2007.</ref> ==ਮੀਡੀਆ== {| align="center" background="transparent" |[[Image:Smoke that thunders victoria falls 1.ogg|ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਝਰਨਾ|300x400px]] |[[Image:Victoria falls.ogv|title=Victoria Falls Dry Season|ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ ਤੋਂ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਝਰਨਾ|300x400px]] |}<br/> {| align="center" background="transparent" {{wide image|Victoria_Falls.png|800px|alt=The Victoria Falls, Livingstone, Zambia: A panoramic view from the Zambian side near the Knife-edge bridge|ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਝਰਨਾ (ਮੋਸੀ-ਓਆ-ਤੁਨਿਆ), ਲਿਵਿੰਗਸਟੋਨ, ਜ਼ਾਬੀਆ: ਨਾਈਫ਼-ਐੱਜ ਪੁਲ ਕੋਲ ਜ਼ਾਂਬੀਆਈ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਝਰਨੇ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦ੍ਰਿਸ਼}} |} ==ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ== * [[ਇਗੁਆਜ਼ੁ ਫਾਲ੍ਸ]] ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== {{commons|Victoria Falls}} *[http://www.openstreetmap.org/?lat=-17.8995&lon=25.8353&zoom=13&layers=B000FTF Openstreetmap ਵੱਲੋਂ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਝਰਨੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ] *http://www.safarispecialists.net/VicFalls/VicFalls-info.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130810030400/http://www.safarispecialists.net/VicFalls/VicFalls-info.html |date=2013-08-10 }} *http://www.victoriafalls-guide.net/victoria-falls-tourism-police-december-2011.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120510030121/http://www.victoriafalls-guide.net/victoria-falls-tourism-police-december-2011.html |date=2012-05-10 }} * A useful list of further reading is included on the [http://www.unep-wcmc.org/sites/wh/mosi-oa-.html UNEP-WCMC website's page for Mosi-oa-Tunya.] {{Webarchive|url=https://wayback.archive-it.org/all/20080510070551/http://www.unep-wcmc.org/sites/wh/mosi-oa-.html |date=2008-05-10 }} *[http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=16309 NASA Earth Observatory ਪੰਨਾ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031004081558/http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=16309 |date=2003-10-04 }} *[http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=509 Entry on UNESCO World Heritage site] *[http://www.time.com/time/world/article/0,8599,218617,00.html TIME magazine article about tourism in the area] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130824131412/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,218617,00.html |date=2013-08-24 }} *[http://www.snopes.com/photos/natural/devilspool.asp Devil's Pool Urban Legends Reference Page] - [[Snopes.com]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਝਰਨੇ]] 8r6i19d5hp2wc9zt2q34zhaxc5c6cdi 0 22226 810485 609535 2025-06-12T13:33:30Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810485 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = ਨਵਾਬ ਵਾਜਿਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ | title = [[ਮਿਰਜ਼ਾ]] (ਸ਼ਾਹੀ ਨਾਮ)<br>[[ਅਵਧ]] ਦਾ [[ਰਾਜਾ]] | image = washah1.jpg|200px | caption = | succession = [[File:अवध ध्वज.gif|border|22x20px]] ਅਵਧ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਰਾਜਾ | reign = 13 ਫ਼ਰਵਰੀ 1847 – 11 ਫ਼ਰਵਰੀ 1856 | coronation = | othertitles = ਸਿਕੰਦਰ ਜਾਹ<br /> ਪਦਸ਼ਾ-ਏ-ਅਦੀਲ<br /> ਕੇਸਰ-ਏ-ਜ਼ਮਾਨ<br /> ਸੁਲਤਾਨ-ਏ-ਆਲਮ | full name = ਅਬੁਲ ਮਨਸੂਰ ਮੀਰਜ਼ਾ ਮੁਹੰਮਦ '''ਵਾਜਿਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ''' |predecessor = [[ਅਮਜਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ]] |successor = [[ਬੀਰਜਿਸ ਕਦਰ]] | queen = | consort = | spouse 1 = | spouse 2 = | spouse 3 = | spouse 4 = | spouse 5 = | spouse 6 = | dynasty = ਅਵਧ | royal anthem = | father = [[ਅਮਜਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ]] | mother = | birth_date = {{birth date|df=yes|1822|7|30}} | birth_place = [[ਲਖਨਊ]], [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ]] | death_date = {{death date and age|df=yes|1887|9|21|1822|7|30}} | death_place = [[ਮੇਤੀਆਬੁਰਜ]], ਗਾਰਡਨ ਰੀਚ, [[ਕਲਕੱਤਾ]], [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ]] | date of burial = | place of burial = | religion = [[ਸ਼ੀਆ ਇਸਲਾਮ]] |}} '''ਵਾਜਿਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ''' ({{lang-ur|{{Nastaliq|واجد علی شاہ}}}}) (ਜਨਮ: 30 ਜੁਲਾਈ 1822 – ਮੌਤ: 1 ਸਤੰਬਰ 1887), '''ਅਵਧ ਦਾ 5ਵਾਂ ਨਵਾਬ/ਰਾਜਾ''' ਸੀ। ਉਹ 13 ਫਰਵਰੀ 1847 ਤੋਂ 11 ਫਰਵਰੀ 1856 ਤੱਕ ਗੱਦੀ ਨਸ਼ੀਨ ਰਿਹਾ।<ref>{{cite web|title=Wajid- Ali-Shah (1847-1856)|url=http://lucknow.nic.in/history1/wajid.html|publisher=National Informatics Centre, India}}</ref><ref>{{cite web|title=Wajid Ali Shah (1847-1856)|url=http://lucknow.me/Wajid-Ali-Shah.html|publisher=Lucknow.me}}</ref> ==ਜੀਵਨ== ਵਾਜਿਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਜਨਮ 30 ਜੁਲਾਈ 1822 ਨੂੰ ਅਯੁੱਧਿਆ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ 'ਅਬੂ ਅਲ ਮਨਸੂਰ ਸਿਕੰਦਰ ਸ਼ਾਹ ਪਾਦਸ਼ਾਹ ਆਦਿਲ ਕੈਸਰ ਜਮਾਂ ਸੁਲਤਾਨ ਆਲਮ ਮਿਰਜਾ ਮੋਹੰਮਦ ਵਾਜਿਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਅਖਤਰ' ਸੀ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਅਮਜਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੱਦੀ ਨਸ਼ੀਨ ਹੋਇਆ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} ==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ== {{commons category}} * [http://www.4dw.net/royalark/India4/oudh9.htm Royal line of Nawabs of Oudh], A complete genealogy of the rulers of Awadh * [http://lucknow.nic.in/Wazir.htm National Informatics Centre, Lucknow – Rulers of Awadh] * [http://oudh.tripod.com/misc/noosec.htm#wak NAWABS OF OUDH & THEIR SECULARISM – Dr. B. S. Saxena] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180827010208/http://oudh.tripod.com/misc/noosec.htm#wak |date=2018-08-27 }} * [http://oudh.tripod.com/was/wastruth.htm Annexation of Oudh – Its Affairs – The Truth An Extract from King Wajid Ali Shah of Awadh By Mirza Ali Azhar] * [http://oudh.tripod.com/was/wascontrib.htm The Literary And Cultural Contributions of Wajid Ali Shah] * [http://www.indiancoins.8m.com/awadh/AwadhHist.html#WazirAliKhan HISTORY OF AWADH (Oudh) a princely State of India by Hameed Akhtar Siddiqui] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20010901224326/http://www.indiancoins.8m.com/awadh/AwadhHist.html#WazirAliKhan |date=2001-09-01 }} * [http://oudh.tripod.com/was/wasray.htm My Wajid Ali is Not 'Effete And Effeminate'! -Satyajit Ray] * [http://oudh.tripod.com/was/swansong.htm SWANSONG OF A POET-KING, THE STATESMAN MONDAY 5TH JULY, 1982 Calcutta – India] * [http://oudh.tripod.com/was/waskoo.htm Wajid Ali Shah, King of Oudh] * [http://oudh.tripod.com/was/wastrib.htm A tribute to Wajid Ali Shah, the last and greatest King of Avadh, THE TAJ MAGAZINE – Volume 23 No. 1] * Much of the content here has been extracted from an [http://www.musicalnirvana.com/ghazal/wajid_ali_shah_articles.html article] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204092740/http://www.musicalnirvana.com/ghazal/wajid_ali_shah_articles.html |date=2012-02-04 }} by Susheela Mishra. * [http://www.biblio.com/details.php?dcx=15690166&src=frg "Awadh Under Wajid Ali Shah", Dr. G.D. Bhatnagar] * [http://www.biblio.com/details.php?dcx=15394601&src=frg "Wajid Ali Shah: The Tragic King", Ranbir Sinh] * [http://www.musicalnirvana.com/ghazal/wajid_ali_shah_articles.html Baabul Moraa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204092740/http://www.musicalnirvana.com/ghazal/wajid_ali_shah_articles.html |date=2012-02-04 }} *[http://nopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/24735/1/SR%2050(12)%2028-29.pdf ''Wajid Ali Shah: The Naturalist King''] by Shakunt Pandey {{ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਵਾਬ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1822]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1887]] g6y1a86cdf5891vl312p8uic22blquf 0 40031 810530 755515 2025-06-13T08:41:47Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Principal_Gopal_Singh_GRC_Btd.jpg|Principal_Gopal_Singh_GRC_Btd.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810530 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ |[[File:Principal_Major_Mohinder_Nath.jpg|100px]] |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ |[[File:Honourable_Principal_Dr._(Capt.)_Bhupinder_singh_Punia.jpg|100px]] |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ |[[File:Som_Datt_Bhagat.jpg|100px]] |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Govt_Rajindra_College_1955-56.jpg|ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|ਪ੍ਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲਾਸ ਸੈਸ਼ਨ 1975-76 File:Rajindra_Govt._College_Hostel_Bhatinda._1977-78.jpg|ਹੋਸਟਲ 1977-78 File:GRC_Bathinda_Group_com_1982.jpg|ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਲਾਲ ਗਰਗ ਕਾਮਰਸ, ਵੀਰ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ , ਫੂਲ ਚੰਦ ਮਾਨਵ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੇੈੱਸ.ਅੇੈੱਨ ਗੁਪਤਾ ਫਿਲਾਸਫੀ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਮੈਡਮ ਸੁਖਦੀਪ ਔਲਖ File:GRC_Bathinda_MA_Pol_1977-78.jpg| ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 ਦੀ ਐਮ ਏ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ File:GRC_Bathinda_Kabaddi_team_1973_74.jpg|ਕਬੱਡੀ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1973-74 File:GRC_Bathinda_1966.jpg|1966 ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ File:GRC_BTD_Prep_1977-78.jpg|ਪਰੈਪ ਆਰਟਸ 1977-78</Gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] r14b3260k8s2p1qb6g8z7vogfuaxuii 810531 810530 2025-06-13T08:41:57Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Govt_Rajindra_College_1955-56.jpg|Govt_Rajindra_College_1955-56.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810531 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ |[[File:Principal_Major_Mohinder_Nath.jpg|100px]] |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ |[[File:Honourable_Principal_Dr._(Capt.)_Bhupinder_singh_Punia.jpg|100px]] |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ |[[File:Som_Datt_Bhagat.jpg|100px]] |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|ਪ੍ਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲਾਸ ਸੈਸ਼ਨ 1975-76 File:Rajindra_Govt._College_Hostel_Bhatinda._1977-78.jpg|ਹੋਸਟਲ 1977-78 File:GRC_Bathinda_Group_com_1982.jpg|ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਲਾਲ ਗਰਗ ਕਾਮਰਸ, ਵੀਰ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ , ਫੂਲ ਚੰਦ ਮਾਨਵ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੇੈੱਸ.ਅੇੈੱਨ ਗੁਪਤਾ ਫਿਲਾਸਫੀ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਮੈਡਮ ਸੁਖਦੀਪ ਔਲਖ File:GRC_Bathinda_MA_Pol_1977-78.jpg| ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 ਦੀ ਐਮ ਏ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ File:GRC_Bathinda_Kabaddi_team_1973_74.jpg|ਕਬੱਡੀ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1973-74 File:GRC_Bathinda_1966.jpg|1966 ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ File:GRC_BTD_Prep_1977-78.jpg|ਪਰੈਪ ਆਰਟਸ 1977-78</Gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] lb94o7hvzzl5qokqrchb10zrasw675x 810535 810531 2025-06-13T08:44:22Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Bathinda_1966.jpg|GRC_Bathinda_1966.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810535 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ |[[File:Principal_Major_Mohinder_Nath.jpg|100px]] |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ |[[File:Honourable_Principal_Dr._(Capt.)_Bhupinder_singh_Punia.jpg|100px]] |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ |[[File:Som_Datt_Bhagat.jpg|100px]] |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|ਪ੍ਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲਾਸ ਸੈਸ਼ਨ 1975-76 File:Rajindra_Govt._College_Hostel_Bhatinda._1977-78.jpg|ਹੋਸਟਲ 1977-78 File:GRC_Bathinda_Group_com_1982.jpg|ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਲਾਲ ਗਰਗ ਕਾਮਰਸ, ਵੀਰ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ , ਫੂਲ ਚੰਦ ਮਾਨਵ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੇੈੱਸ.ਅੇੈੱਨ ਗੁਪਤਾ ਫਿਲਾਸਫੀ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਮੈਡਮ ਸੁਖਦੀਪ ਔਲਖ File:GRC_Bathinda_MA_Pol_1977-78.jpg| ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 ਦੀ ਐਮ ਏ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ File:GRC_Bathinda_Kabaddi_team_1973_74.jpg|ਕਬੱਡੀ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1973-74 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] gaa5909sxh5u6ya1ri2nzfdsphg1oio 810545 810535 2025-06-13T08:45:59Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Bathinda_Kabaddi_team_1973_74.jpg|GRC_Bathinda_Kabaddi_team_1973_74.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810545 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ |[[File:Principal_Major_Mohinder_Nath.jpg|100px]] |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ |[[File:Honourable_Principal_Dr._(Capt.)_Bhupinder_singh_Punia.jpg|100px]] |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ |[[File:Som_Datt_Bhagat.jpg|100px]] |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|ਪ੍ਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲਾਸ ਸੈਸ਼ਨ 1975-76 File:Rajindra_Govt._College_Hostel_Bhatinda._1977-78.jpg|ਹੋਸਟਲ 1977-78 File:GRC_Bathinda_Group_com_1982.jpg|ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਲਾਲ ਗਰਗ ਕਾਮਰਸ, ਵੀਰ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ , ਫੂਲ ਚੰਦ ਮਾਨਵ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੇੈੱਸ.ਅੇੈੱਨ ਗੁਪਤਾ ਫਿਲਾਸਫੀ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਮੈਡਮ ਸੁਖਦੀਪ ਔਲਖ File:GRC_Bathinda_MA_Pol_1977-78.jpg| ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 ਦੀ ਐਮ ਏ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] a0bsvrrz9ry9oukbqsyrwif8gerrwq5 810546 810545 2025-06-13T08:46:13Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Bathinda_MA_Pol_1977-78.jpg|GRC_Bathinda_MA_Pol_1977-78.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810546 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ |[[File:Principal_Major_Mohinder_Nath.jpg|100px]] |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ |[[File:Honourable_Principal_Dr._(Capt.)_Bhupinder_singh_Punia.jpg|100px]] |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ |[[File:Som_Datt_Bhagat.jpg|100px]] |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|ਪ੍ਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲਾਸ ਸੈਸ਼ਨ 1975-76 File:Rajindra_Govt._College_Hostel_Bhatinda._1977-78.jpg|ਹੋਸਟਲ 1977-78 File:GRC_Bathinda_Group_com_1982.jpg|ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਲਾਲ ਗਰਗ ਕਾਮਰਸ, ਵੀਰ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ , ਫੂਲ ਚੰਦ ਮਾਨਵ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੇੈੱਸ.ਅੇੈੱਨ ਗੁਪਤਾ ਫਿਲਾਸਫੀ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਮੈਡਮ ਸੁਖਦੀਪ ਔਲਖ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] mbr74d711k44lfic3jig54qkh6gsl2o 810547 810546 2025-06-13T08:46:23Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Bathinda_Group_com_1982.jpg|GRC_Bathinda_Group_com_1982.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810547 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ |[[File:Principal_Major_Mohinder_Nath.jpg|100px]] |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ |[[File:Honourable_Principal_Dr._(Capt.)_Bhupinder_singh_Punia.jpg|100px]] |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ |[[File:Som_Datt_Bhagat.jpg|100px]] |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|ਪ੍ਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲਾਸ ਸੈਸ਼ਨ 1975-76 File:Rajindra_Govt._College_Hostel_Bhatinda._1977-78.jpg|ਹੋਸਟਲ 1977-78 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 1sdj9kl6frtawzamufrm7kq93b7ywvq 810548 810547 2025-06-13T08:46:34Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Principal_Major_Mohinder_Nath.jpg|Principal_Major_Mohinder_Nath.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810548 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ |[[File:Honourable_Principal_Dr._(Capt.)_Bhupinder_singh_Punia.jpg|100px]] |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ |[[File:Som_Datt_Bhagat.jpg|100px]] |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|ਪ੍ਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲਾਸ ਸੈਸ਼ਨ 1975-76 File:Rajindra_Govt._College_Hostel_Bhatinda._1977-78.jpg|ਹੋਸਟਲ 1977-78 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 6prczjlhdsfj20eydkha73dj5gnsah4 810549 810548 2025-06-13T08:46:43Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Rajindra_Govt._College_Hostel_Bhatinda._1977-78.jpg|Rajindra_Govt._College_Hostel_Bhatinda._1977-78.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploa 810549 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ |[[File:Honourable_Principal_Dr._(Capt.)_Bhupinder_singh_Punia.jpg|100px]] |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ |[[File:Som_Datt_Bhagat.jpg|100px]] |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|ਪ੍ਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲਾਸ ਸੈਸ਼ਨ 1975-76 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] bsqdfzhyqpcg9xmq4lj5n6pcg7nfear 810550 810549 2025-06-13T08:46:53Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Honourable_Principal_Dr._(Capt.)_Bhupinder_singh_Punia.jpg|Honourable_Principal_Dr._(Capt.)_Bhupinder_singh_Punia.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion reques 810550 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ |[[File:Som_Datt_Bhagat.jpg|100px]] |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|ਪ੍ਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲਾਸ ਸੈਸ਼ਨ 1975-76 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] m9y19fs86507lhtj13wa5gr4katkrnr 810551 810550 2025-06-13T08:47:02Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Som_Datt_Bhagat.jpg|Som_Datt_Bhagat.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810551 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|ਪ੍ਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲਾਸ ਸੈਸ਼ਨ 1975-76 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] ma1z13ad4a45tjh0lhnevqr6ps39nm6 810552 810551 2025-06-13T08:47:13Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg|GRC_BTD_pre-medical_session_1975-76.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu| 810552 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] iard6l49n5d5klf9xsou2wu7t02qur8 810553 810552 2025-06-13T08:47:24Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg|GRC_BTD_MA_Pol_sci_session_1977-78.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]] 810553 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] swys5ptxjk669wqpqitzic6uwub8qm4 810554 810553 2025-06-13T08:47:34Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg|GRC_BTD_Executive_college_union_1954-55.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhatta 810554 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ਅਸਾ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 709n36md8yo4klfyxx4emu3arbw9rwi 810555 810554 2025-06-13T08:47:43Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg|GRC_BTD_BA_III_Asa_Singh_sandhu.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810555 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|ਬੀਏ 198081 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 8pvrw92x1pw4avqgwpxmdrm92oi9k3u 810556 810555 2025-06-13T08:47:53Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg|GRC_BTD_BA_session_1980-81.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810556 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|ਐਮ ਏ ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ ਸੈਸ਼ਨ 1985-85 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 5j6h88csjc2l0m17t25jxwqxnftr2le 810557 810556 2025-06-13T08:48:03Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg|GRC_BTD_MA_Pol_sc_session_1985-86.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810557 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg| ਬੀ ਐਸ ਸੀ ਸੈਸ਼ਨ 1977-78 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] meif8s4jl2ihd1so4f1cnan55bompsh 810558 810557 2025-06-13T08:48:12Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg|GRC_BTD_BSc_III_1977-78.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810558 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ |[[File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|100px]] |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 6yfaao4g4114es4d584hp436tzofex0 810559 810558 2025-06-13T08:48:22Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg|Vijay_Goyal_Principal_GRC_Btd.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810559 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|ਭੰਗੜਾ ਟੀਮ ਸ਼ੈਸ਼ਨ 1977-78 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] f7cuksn2lttkevxerfhwoj1p5w8s25t 810560 810559 2025-06-13T08:48:32Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg|GRC_BTD_Drama_Team_1977-78.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810560 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ 1955-56 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] ebiuaq0blfzjfjwpepwxmcvkxg0eo6r 810561 810560 2025-06-13T08:48:43Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg|GRC_Btd_Punjabi_sahit_sabha.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810561 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ File:GRC Btd BSc III 1977-78.jpg|BSc III Session 1977-78 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] jh5membvxff98x0vgr4rtywv40juzs0 810562 810561 2025-06-13T08:48:52Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Btd_BSc_III_1977-78.jpg|GRC_Btd_BSc_III_1977-78.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810562 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ |[[File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|100px]] |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 8qkp7qkm99x6qqquj6tkybvg42k0anv 810563 810562 2025-06-13T08:49:03Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg|Dr._Sukhraj_Singh_Bhatti.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810563 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1970 ਬੀ ਏ ਫਾਈਨਲ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 7ofemcmgkjxqe21sayfn5xvgzahxmzw 810568 810563 2025-06-13T08:50:02Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Btd_BA_1970.jpg|GRC_Btd_BA_1970.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810568 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ |[[File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|70px]] |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] kiyea803ous5i2qxh2y3jtokma6ul9e 810569 810568 2025-06-13T08:50:12Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg|Principal_Chint_Ram_GRC_Btd.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810569 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ | |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|ਇੱਕੋ ਸਾਲ 1986-87 ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਅਤੇ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਨ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ) ਨੇ ਅੰਤਰ ਕਾਲਜ਼ ਭਾਸ਼ਣ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੈਦੀਪ, ਮਨਦੀਪ, ਡਾ. ਮਨਿੰਦਰ, ਅਪਰ ਅਪਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਨੁਪਮਾ,ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬੰਟੀ ਮੋਂਗਾ,ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] p5pio9ho4819ilder9lh8z3jbafurck 810570 810569 2025-06-13T08:50:23Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg|GRC_Btd_Winner_1986-87.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810570 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ | |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਪੀਕਰ ਕਲੱਬ ਦੀ ਟੀਮ 1977-78 ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਤੂ ਟਰਾਫ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ੍ਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ ਜੀ , ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ ਮੈਡਮ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਨਾਲ । ਟੀਮ ਹੈ ਵਿਜੇ ਗੁਪਤਾ , ਹਰਵਿੰਦਰ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ, ਐਮ. ਐਸ. ਦਰਸ਼ਨਾ , ਰਾਕੇਸ਼ ਚਾਵਲਾ, ਜੈ ਚੰਦ ਪਰਿੰਦਾ , ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਵੀਟ , ਪੁਸ਼ਪਾ , ਸ਼ਿਆਮਾ ,ਅੰਜੂ ਬਰੂਟਾ, ਮੀਰਾਂ , ਰਮੇਸ਼ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਬਰਾੜ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] cne9hy2t5e1pcopcxmwj58gkhw5xkld 810571 810570 2025-06-13T08:50:32Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg|GRC_Btd_speaker_1977-78.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810571 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ | |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|ਬੀ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੈਸ਼ਨ 1980-81 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] fj5vbz4yeujxspp5xv8zubll41dddvx 810572 810571 2025-06-13T08:50:42Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg|GRC_Btd_.BA_1980-81jpg.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810572 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ | |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ |[[File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|100px]] |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 8denylgu843k7852cexim5s0sv33tk6 810573 810572 2025-06-13T08:50:52Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg|Sukhchain_Rai_Garg_GRC_Bathinda.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810573 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ | |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ | |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ File:GRC_Btd_54-55.jpg|ਕਾਲਜ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਸੈਸ਼ਨ 1954-55 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] ewcy2xy8b80dt1hlc3qtkeu4wxmog7i 810575 810573 2025-06-13T08:51:12Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Btd_54-55.jpg|GRC_Btd_54-55.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810575 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ | |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ | |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। File:GRC_Bathinda_1978.jpg|ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾਲ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 25vgg78omash82ipv6dwjhqeh7lhx3f 810576 810575 2025-06-13T08:51:22Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Bathinda_1978.jpg|GRC_Bathinda_1978.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810576 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ | |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ | |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|1982 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੇਜਰ ਮੋਹਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ , ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰੋ ਮਸਤਾਨਾ , ਪ੍ਰੋ ਕਰਮ ਸਿੰਘ , ਪ੍ਰੋ ਐਸ ਐਨ ਗੁਪਤਾ ਯੂਥ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] re11kz63zrxlcujxk266v4ulcfk4iux 810577 810576 2025-06-13T08:51:32Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:GRC_Bathinda_Sport.jpg|GRC_Bathinda_Sport.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810577 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ | |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ | |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Geographical Association.jpg.webp|ਗਰੁੱਪ ਫੋਟੋ 1968 ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 4luzavr5uerxnk25gjic3i8a78swa8y 810578 810577 2025-06-13T08:51:47Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Geographical_Association.jpg.webp|Geographical_Association.jpg.webp]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810578 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ | |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ | |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ |[[File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|100px]] |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] stvz3w0x05d0tnsd4683fezu9qqspwq 810579 810578 2025-06-13T08:51:56Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Dr._Jyotsna_Principal.jpg|Dr._Jyotsna_Principal.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810579 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |image_size = 200x |latin_name = |motto = {{lang-en|'''Sweetness And Light'''}} |motto_lang = |mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' |established = {{start date|1940}} |type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] |endowment = |president = |provost = |students = '''4,271''' (2015 ਮੁਤਾਬਿਕ) <br/> 2,254 ਮੁੰਡੇ <br/> 2017 ਕੁੜੀਆਂ |undergrad = |postgrad = |city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] |state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] |country = [[ਭਾਰਤ]] |coor = |campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] |free_label=ਮੈਗਜ਼ੀਨ |free= ''ਦ ਰਜਿੰਦਰਾ'' |athletics = |nickname = ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ |sports = |affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} |website = {{URL|https://grcb.ac.in/}} |logo = |image_name = Grcb-logo.png |faculty = |colors = |Toll Free No = 0164-2211983 (O), ਫੈਕ: 0164-2211943 }} '''ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ''' '''[[ਬਠਿੰਡਾ]]''' ਦੀਆਂ ਮੋਹਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1904 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1940 ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖਿੱਤੇ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਕਾਲਜ ਹੈ।<ref>http://www.grcb.ac.in</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਾਲਜ ਦੀ ਨੀਂਹ 1904 ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਜੋ 1900 ਈ. ਵਿੱਚ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ [[ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ|ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 1940 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਕਾਲਜ ਬਣ ਗਿਆ।ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ। ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਕਾਲਜ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ ਸਨ। ਫਿਰ 1950 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ., 1955 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ, 1962 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ 1958 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1968 ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੈਡੀਕਲ, ਨਾਨ- ਮੈਡੀਕਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਐਮ.ਏ. (ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਜਿਸ ਜਗਾਹ ਤੇ ਮਲਟੀ ਲੈਵਲ ਕਾਰ ਪਾਰਕਿੰਗ ਬਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ , ਇਸ ਸਾਰੀ ਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚੌਕ ਤੱਕ ਮਾਲ ਰੋਡ ਕੱਢੀ ਗਈ ਤਾਂ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੀ ਛਾਤੀ ਚੀਰ ਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਕੱਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਕਫ ਬੋਰਡ ਦੀ 28 ਏਕੜ ਜਮੀਨ ਅੇੈਕੁਆਇਰ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਸੜਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ । ਸੋ ਕਾਲਜ ਦੀ ਛਾਤੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵੇਰ ਫਿਰ ਚੀਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਲਜ ਹੌਸਟਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਸੜਕ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਸੜਕ ਤੋਂ ਪਾਰ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਕੁਆਰਟਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਾਰਬੇਜ਼ ਢੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੀ ਪੋਸਟ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਲਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਜਮੀਨ ਦੇ ਉਸ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਲਈ ਬਿਗਾਨੇ ਹੋ ਗਏ । ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਲਈ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੀ ਜਮੀਨ ਲੈ ਲਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਉਂਡ ਅਤੇ 400 ਮੀਟਰ ਦਾ ਟਰੈਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਗਰਾਉਂਡ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਹਾਕੀ ਦੇ ਅੇੈਸਟਰੋ ਟਰਫ ਗਰਾਉਂਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੰਧ ਕੱਢਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉੱਧਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਲੰਗੜਾ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ==ਕਾਲਜ ਦਰਪਣ== [[ਤਸਵੀਰ:Maingateofrajindra.jpg|thumb|ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ]] ਕਾਲਜ ਦੀ [[E]] ਆਕਾਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਤੇ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਦੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਸਫਲਤਾ-ਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਐਨ. ਐਸ.ਐਸ. ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਸਰਵੋਤਮ (ਬੈਸਟ) ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲਜ ਦਾ ਉਲੇਖ ‘ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆਂ’ ਬ੍ਰਿਟੇਨਿਕਾ<ref>{{Cite web |url=http://www.britannicaindia.com/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-05-19 |archive-date=2014-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517051112/http://britannicaindia.com/ |dead-url=yes }}</ref> ਦੀ ਜਿਲਦ ਤਿੰਨ, ਪੰਨਾ 564 ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਟੀਨ ਤੇ ਹੋਸਟਲ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵੱਲੋਂ ’ਦਾ ਰਜਿੰਦਰਾ’ ਸਾਲਾਨਾ ‘ਮੈਗਜ਼ੀਨ’ ਛਪਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ==ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ== * ਇਹ ਮਾਣ ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1948 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਨ ਆਏ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਔਰਤ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। * ਮੁਖਤਿਆਰ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਵਧੀਆ ਸਪੀਕਰ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੌਢੀ ਨੇਤਾ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸੰਪਦਕ ਰਹੇ। ==ਵਿਦਿਆਰਥੀ== * ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਦ]] ==ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1940 |1945 |- |2 | ਸ਼੍ਰੀ ਐਮ.ਜੇ. ਸਹਾਏ | |1945 |1948 |- |3 |ਸ਼੍ਰੀ ਮੂਲ ਰਾਜ ਸਿੰਘ | |1948 |1951 |- |4 |ਡਾ. ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ | |1951 |1952 |- |5 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਐਲ.ਪਾਰਤੀ | |1952 |1953 |- |6 |ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ | |1953 |1954 |- |7 | ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਐਚ. ਐਮ. ਢਿੱਲੋਂ | |1954 |1961 |- |8 |ਡਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ | |1961 |1964 |- |9 |ਡਾ. ਓ. ਪੀ. ਭਾਰਦਵਾਜ | |1964 |1966 |- |10 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ | |1966 |1966 |- |11 |ਸ੍ਰੀ ਬੀ.ਕੇ.ਕਪੁਰ | |1968 |1971 |- |12 |ਸ੍ਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ | |1971 |1972 |- |13 |ਅਪਰਅਪਾਰ ਸਿੰਘ | | 1972 |1973 |- |14 |ਡਾ. ਡੀ. ਆਰ. ਵਿਜ | |2 ਜੂਨ 73 |3 ਅਗਸਤ 73 |- |15 | ਸ਼੍ਰੀ ਓ. ਪੀ. ਪਾਂਡੋਵ | |11-8-73 |ਦਸੰਬਰ- 75 |- |16 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |14 ਜਨਵਰੀ 1974 |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 |- |17 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਾਲ ਚੰਦ ਗੁਪਤਾ | |25 ਅਪ੍ਰੈਲ 77 |22 ਜੁਲਾਈ 77 |- |18 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |23-7-77 |4-8-78 |- |19 |ਮੇਜ਼ਰ ਮਹਿੰਦਰ ਨਾਥ | |17-2-79 |31-5-81 |- |20 |ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਰਤ ਚੰਦਰ | |1-6-81 |31-12-81 |- |21 | ਸ਼੍ਰੀ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ | |31-12-81 |21-11-83 |- |22 |ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨਵਲ | |3-12-83 |3-7-86 |- |23 | ਸ਼੍ਰੀ ਲਜਾਰ ਸਿੰਘ | |3-7-86 |11-6-87 |- |24 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਐਸ. ਰਤਨ | |15-6-87 |11-7-89 |- |25 |ਡਾ. (ਕੈਪਟਨ) ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆਂ | |11-7-89 |7-12-90 |- |26 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਮਦੱਤ ਭਗਤ | |7-12-90 |27-3-01 |- |27 |ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ | |31-5-02 |29-2-2000 |- |28 | ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |2-7-02 |31-3-03 |- |29 | ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਭੱਟੀ | |2 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 |15 ਜੂਨ 2003 |- |30 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | |11 ਸਤੰਬਰ 2003 |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |- |31 |ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |16 ਜੁਲਾਈ 2004 |30 ਨਵੰਬਰ 2005 |- |32 |ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ | |20 ਜਨਵਰੀ 2006 |16 ਜੁਲਾਈ 2007 |- |33 |ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਤ ਰਾਮ | |19 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 |- |34 |ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ. ਕੇ. ਬੰਗੜ | |8 ਦਸੰਬਰ 2007 |30 ਸਤੰਬਰ 2009 |- |35 |ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਖਚੈਨ ਰਾਏ ਗਰਗ | |13 ਨਵੰਬਰ 2009 |31 ਜੁਲਾਈ 2011 |- |36 |ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ | |15 ਮਈ 2012 |30 ਸਤੰਬਰ 2015 |- |37 |ਡਾ. ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ | |23 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |30 ਨਵੰਬਰ 2017 |- |38. |ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਗਰਵਾਲ | |3 ਜਨਵਰੀ 2018 |30 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 |- |39 |ਸ਼੍ਰੀ ਜਯੋਤੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ | |31 ਮਈ 2019 |30 ਸਤੰਬਰ 2020 |- |40 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ | |9 ਫਰਵਰੀ 2021 |31 ਜਨਵਰੀ 2023 |- |41 |ਡਾ. ਜਯੋਤਸਨਾ ਸਿੰਗਲਾ | |24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |ਹੁਣ |- |} ===ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ=== ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਛੇ ਕਲਾਸ ਕਮਰਿਆਂ ਤੋਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਲਈ ਖਾਸ-ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਮਿਤੀ 22 ਫਰਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸੰਸਦੀ ਸਕੱਤਰ ''ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ'' ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਮਾਰਤ ਸਦਕਾ ਉਹ 10,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜੋ ਥਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ '''49,232''' ਕਿਤਾਬਾਂ (2015-16 ਅਨੁਸਾਰ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 30 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿੱਚ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ==ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੋਰਸ== * ਐੱਮ.ਏ. - ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਆਨਰਜ਼ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 100) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. - ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 120) * ਬੀ.ਏ. (ਸਮੈਸਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 720) * ਬੀ.ਸੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 80) * ਬੀ.ਬੀ.ਏ. - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 50) * ਬੀ.ਐੱਸਸੀ. (ਬਾਇਓਟੈੱਕ) - 3 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ (ਸੀਟਾਂ 40) * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਐੱਸਸੀ. (ਫ਼ਿਲਾਸਫੀ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਐੱਮ.ਏ. (ਇਤਿਹਾਸ)- ਸੀਟਾਂ 30 * ਬੀ.ਕਾਮ. (ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ)- ਸੀਟਾਂ 60 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਸਰਵਿਸ - ਸੀਟਾਂ 30 * ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ - ਸੀਟਾਂ 30 (ਨੋਟ:ਵਧੇਰੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ {{URL|grcb.ac.in}} ਦੇਖੋ) ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਂਵਾਂ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A9%B0/ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਊਨ ਵਿੱਚ 'ਮੇਰਾ ਕਾਲਜ' ਲੇਖ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖਿਆ ਅਦਾਰੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਕਾਲਜ]] 43nve4qfvsqspt14a80xhs0hrcb0toq 0 40764 810513 778587 2025-06-13T02:07:29Z JayCubby 53657 ([[c:GR|GR]]) [[File:Zakho Kurds by Albert Kahn.jpg]] → [[File:Zakho Kurds by Albert Kahn (color-corrected).jpg]] adjust colors and exposure for clarity 810513 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Roj emblem.svg | caption = ਕੁਰਦ ਸੂਰਜ | group = ਕੁਰਦ <br /> کورد | pop = 30–40 ਮਿਲੀਅਨ<ref name="CIAonline">{{cite book |title= The World Factbook |edition= Online |date= 2015 |publisher= US [[Central Intelligence Agency]] |location= Langley, Virginia |issn= 1553-8133 |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |accessdate= 2 August 2015 |archive-date= 7 ਮਈ 2013 |archive-url= https://www.webcitation.org/6GR2bmwfo?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/docs/history.html |dead-url= yes }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090912045414/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |date=12 ਸਤੰਬਰ 2009 }} A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are {{as of|lc= y|2015|08}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.</ref><br>({{small|[[The World Factbook]], 2015 estimate}})<br>36.4–45.6 million<ref name="KIOP2017">[http://www.institutkurde.org/en/info/the-kurdish-population-1232551004 The Kurdish Population] by the [[Kurdish Institute of Paris]], 2017 estimate. The Kurdish population is estimated at 15–20 million in Turkey, 10–12 million in Iran, 8–8.5 million in Iraq, 3–3.6 million in Syria, 1.2–1.5 million in the European diaspora, and 400k–500k in the former USSR - for a total of 36.4 million to 45. 6 million globally.</ref><br>({{small|[[Kurdish Institute of Paris]], 2017 estimate}}) | region2 = {{flagcountry|Turkey}} | pop2 = est. 14.3–20 ਮਿਲੀਅਨ | ref2 =<ref name="CIAonline" /><ref name = "KIOP2017" /> | region3 = {{flagcountry|Iran}} | pop3 = est. 8.2–12 ਮਿਲੀਅਨ | ref3 =<ref name="CIAonline" /><ref name = "KIOP2017" /> | region4 = {{flagcountry|Iraq}} | pop4 = est. 5.6–8.5 ਮਿਲੀਅਨ | ref4 =<ref name="CIAonline" /><ref name = "KIOP2017" /> | region5 = {{flagcountry|Syria}} | pop5 = est. 2–3.6 ਮਿਲੀਅਨ | ref5 =<ref name="CIAonline" /><ref name = "KIOP2017" /> | region7 = {{flagcountry|Germany}} | pop7 = 1.2 million-1.5 ਮਿਲੀਅਨ | ref7 =<ref>{{cite web|url=https://www.sueddeutsche.de/politik/interview-am-morgen-wir-deutsche-kurden-aergern-uns-ueber-die-bundesregierung-1.3913545!amp|title="Wir Kurden ärgern uns über die Bundesregierung" - Politik - Süddeutsche.de|publisher=Süddeutsche.de|accessdate=18 May 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.heise.de/tp/features/Geschenk-an-Erdogan-Kurdisches-Kulturfestival-verboten-4155967.html|title=Geschenk an Erdogan? Kurdisches Kulturfestival verboten|publisher=heise.de|accessdate=18 May 2019}}</ref> | region9 = {{flagcountry|France}} | pop9 = 150,000 | ref9 =<ref>{{cite news|title= 3 Kurdish women political activists shot dead in Paris|url= http://edition.cnn.com/2013/01/10/world/europe/france-kurd-deaths/|accessdate= 9 June 2014|agency= CNN|date= 11 January 2013}}</ref> | region10 = {{flagcountry|Sweden}} | pop10 = 83,600 | ref10 =<ref>{{cite web |title= Sweden |url= http://www.ethnologue.com/country/SE |date= 2015 |work= [[Ethnologue]] |accessdate= 14 January 2015}}</ref> | region11 = {{flagcountry| Netherlands}} | pop11 = 70,000 | ref11 =<ref>[http://www.dailystar.co.uk/news/latest-news/405297/Dutch-biker-gang-prepare-take-on-Islamic-State Highway to Hell: Dutch biker gang prepare to take on Islamic State] {{Webarchive|url=https://wayback.archive-it.org/all/20171010074759/http://www.dailystar.co.uk/news/latest-news/405297/Dutch-biker-gang-prepare-take-on-Islamic-State |date=2017-10-10 }} by Jerry Lawton, ''[[Daily Star (British newspaper)|Daily Star]]'', October 2014</ref> | region12 = {{flagcountry|Russia}} | pop12 = 63,818 | ref12 =<ref>{{cite web|title= Всероссийская перепись населения 2010 г. Национальный состав населения Российской Федерации |url= http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_10.php |work= Demoscope.ru |accessdate= 4 July 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120521170119/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_10.php |archivedate= 21 May 2012 }}</ref> | region13 = {{flagcountry|Belgium}} | pop13 = 50,000 | ref13 =<ref name=IKP>{{cite web |title= The Kurdish Diaspora|url= http://www.institutkurde.org/en/kurdorama/ |website= Institut Kurde de Paris |accessdate= 9 June 2014}}</ref> | region14 = {{nowrap|{{flagcountry|United Kingdom}}}} | pop14 = 49,841 | ref14 =<ref name="uk1">{{cite web|title=QS211EW - Ethnic group (detailed)|url=http://www.nomisweb.co.uk/census/2011/CT0010/view/2092957703|work=nomis|publisher=Office for National Statistics|accessdate=3 August 2013}}</ref><ref name="uk2" >{{cite web|title=Ethnic Group - Full Detail_QS201NI|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/18/2011_Northern_Ireland_census_results_-_Ethnic_group_%28QS201NI%29.pdf|accessdate=4 September 2013}}</ref><ref name="uk3" >{{cite web|title=Scotland's Census 2011 - National Records of Scotland - Ethnic group (detailed)|url=http://www.scotlandscensus.gov.uk/documents/censusresults/release2a/rel2A_Ethnicity_detailed_Scotland.pdf|work=Scotland Census|publisher=Scotland Census|accessdate=29 September 2013|archive-date=21 ਮਈ 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140521214855/http://www.scotlandscensus.gov.uk/documents/censusresults/release2a/rel2A_Ethnicity_detailed_Scotland.pdf|dead-url=yes}}</ref> | region15 = {{flagcountry| Kazakhstan}} | pop15 = 46,348 | ref15 =<ref name="KZ2019">{{cite web|title=Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2019 года|url=http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT306055|accessdate=24 August 2018|archive-date=17 ਮਾਰਚ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220317235127/https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT306055|url-status=dead}}</ref> | region17 = {{flagcountry| Switzerland}} | pop17 = 35,000 | ref17 =<ref>{{cite web |title= Switzerland |url= http://www.ethnologue.com/country/CH |work= Ethnologue |accessdate= 14 January 2015}}</ref> | region18 = {{flagcountry| Denmark}} | pop18 = 30,000 | ref18 =<ref>{{cite news |title= Fakta: Kurdere i Danmark |url= http://jyllands-posten.dk/indland/ECE5105449/fakta-kurdere-i-danmark/ |accessdate= 24 December 2013 |newspaper= Jyllandsposten |date= 8 May 2006 |language= Danish}}</ref> | region19 = {{flagcountry| Jordan}} | pop19 = 30,000 | ref19 =<ref>{{cite web |title= Language and Cultural Shift Among the Kurds of Jordan |url= http://www.linguistics.fi/julkaisut/SKY2010/Al-Khatib_Al-Ali_netti.pdf |accessdate= 10 November 2012 |first1= Mahmoud A. |last1= Al-Khatib |first2= Mohammed N. |last2= Al-Ali |page= 12 |archive-date= 1 ਅਕਤੂਬਰ 2018 |archive-url= https://web.archive.org/web/20181001145806/http://www.linguistics.fi/julkaisut/SKY2010/Al-Khatib_Al-Ali_netti.pdf |url-status= dead }}</ref> | region20 = {{flagcountry| Austria}} | pop20 = 23,000 | ref20 =<ref>{{cite web|title=Austria |url= http://www.ethnologue.com/country/AT |work= Ethnologue |accessdate= 14 January 2015}}</ref> | region21 = {{flagcountry| Greece}} | pop21 = 22,000 | ref21 =<ref>{{cite web|title= Greece |url= http://www.ethnologue.com/country/GR/ |work= Ethnologue |accessdate= 14 January 2015}}</ref> | region22 = {{flagcountry| United States}} | pop22 = 20,591 | ref22 =<ref name="USCensus" >{{cite web|title=2011-2015 American Community Survey Selected Population Tables|url=http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_10_SF4_B01003&prodType=table|publisher=Census Bureau |accessdate=29 March 2019}}</ref> | region23 = {{flagcountry| Georgia}} | pop23 = 13,861 | ref23 =<ref>{{cite web |last1= PDF |title= Population/Census |url= http://geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/Census_release_ENG_2016.pdf |website= geostat.ge |access-date= 2019-10-12 |archive-date= 2017-10-10 |archive-url= https://web.archive.org/web/20171010074805/http://geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/Census_release_ENG_2016.pdf |dead-url= yes }}</ref> | region24 = {{flagcountry| Kyrgyzstan}} | pop24 = 13,200 | ref24 =<ref>{{cite web|title= Number of resident population by selected nationality |url= http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_phc/Kyrgyzstan/A5-2PopulationAndHousingCensusOfTheKyrgyzRepublicOf2009.pdf |work= UNStats.UN.org |publisher= United Nations |accessdate= 9 July 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120710092216/http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Kyrgyzstan/A5-2PopulationAndHousingCensusOfTheKyrgyzRepublicOf2009.pdf |archivedate= 10 July 2012 }}</ref> | region25 = {{flagcountry| Canada}} | pop25 = 16,315 | ref25 =<ref>{{cite web|title=Ethnic Origin (279), Single and Multiple Ethnic Origin Responses (3), Generation Status (4), Age (12) and Sex (3) for the Population in Private Households of Canada, Provinces and Territories, Census Metropolitan Areas and Census Agglomerations, 2016 Census|url=http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/dt-td/Rp-eng.cfm?LANG=E&APATH=3&DETAIL=0&DIM=0&FL=A&FREE=0&GC=0&GID=0&GK=0&GRP=1&PID=110528&PRID=10&PTYPE=109445&S=0&SHOWALL=0&SUB=0&Temporal=2017&THEME=120&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=|accessdate=3 February 2018}}</ref> | region26 = {{flagcountry| Finland}} | pop26 = 14,054 | ref26 =<ref>{{cite web|title=Language according to age and sex by region 1990 - 2018|url=http://pxnet2.stat.fi/PXWeb/pxweb/en/StatFin/StatFin__vrm__vaerak/statfin_vaerak_pxt_11rl.px/?rxid=9af0098e-f789-45c1-bb28-0819837048a2|work=Statistics Finland|publisher=Statistics Finland|accessdate=27 April 2019|archive-date=29 ਮਾਰਚ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190329150205/http://pxnet2.stat.fi/PXWeb/pxweb/en/StatFin/StatFin__vrm__vaerak/statfin_vaerak_pxt_11rl.px/?rxid=9af0098e-f789-45c1-bb28-0819837048a2|dead-url=yes}}</ref> | region27 = {{flagcountry| Australia}} | pop27 = 10,551 | ref27 =<ref>{{cite web|date=2016|title=Australia - Ancestry|url=https://profile.id.com.au/australia/ancestry?WebID=10|accessdate=27 April 2019|archive-date=14 ਜਨਵਰੀ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220114185444/https://profile.id.com.au/australia/ancestry?WebID=10|url-status=dead}}</ref> | region28 = {{flagcountry| Azerbaijan}} | pop28 = 6,100 | ref28 =<ref>{{cite book |title= Statistical Yearbook of Azerbaijan 2014 |year= 2015 |page= 80}} Bakı.{{clarify|reason= What is "Bakı"? Author surname? Publisher? Location? Please complete this citation.|date= August 2015}}</ref> | region16 = {{flagcountry| Armenia}} | pop16 = 37,470 | ref16 =<ref>{{cite web|title= Information from the 2011 Armenian National Census|url= http://www.armstat.am/file/doc/99478353.pdf|language= Armenian|work= Statistics of Armenia|accessdate= 27 May 2014}}</ref> | languages = [[ਕੁਰਦ ਭਾਸ਼ਾ|ਕੁਰਦੀ]] and [[Zaza–Gorani languages|Zaza–Gorani]] <br><small> ''Minor: [[ਤੁਰਕ ਭਾਸ਼ਾ|ਤੁਰਕੀ]] (ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ), [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫ਼ਾਰਸੀ]] (ਇਰਾਨ ਵਿੱਚ), [[ਅਰਬੀ]] (ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਈਰਾਕ ਵਿੱਚ), [[Aramaic language|Aramaic]] (ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਈਰਾਕ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ)''</small><br />{{smaller|''In their different forms: [[Central Kurdish|Sorani]], [[Northern Kurdish|Kurmanji]], [[Southern Kurdish|Pehlewani]], [[Zaza language|Zaza]], [[Gorani language (Zaza-Gorani)|Gorani]]''}} | religions = Majority [[Islam]] <br/> {{small|([[Sunni Muslim]], [[Alevi Islam]], [[Shia Islam]])}} <br/> with minorities of [[Yazidism]], [[Yarsanism]], [[Zoroastrianism]], [[Agnosticism]], [[History of the Jews in Kurdistan|Judaism]], [[Christianity]] | related = ਹੋਰ [[ਇਰਾਨੀ ਲੋਕ]] | footnotes = }} '''ਕੁਰਦ ਲੋਕ''' (ਕੁਰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ: کورد) ਮਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ ਹਨ। ਇਹ ਮੁਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ [[ਉਤਰੀ ਇਰਾਕ]], [[ਤੁਰਕੀ]], [[ਇਰਾਨ]], ਅਤੇ [[ਸੀਰੀਆ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੁਰਦ ਤਿੰਨ ਸੌ ਸਾਲ ਈਪੂ ਤੋਂ ਈਰਾਨ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਰਦ ਕੁਰਦਿਸਤਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੱਤਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕੁਰਦ ਇਸਲਾਮ ਵੱਲ ਖਿੱਚੇ ਗਏ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਲਾਹਉੱਦੀਨ ਅਯੂਬੀ ਉਭਰੇ ਸਨ ਜਿਸ ਨੇ ਸਲੀਬੀ ਜੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਨਾਮ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ। ਪਹਿਲੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਰਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ [[ਉਸਮਾਨੀਆ ਸਲਤਨਤ]] ਦੇ ਤਹਿਤ ਬੇਘਰਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗੁਜ਼ਾਰਦੇ ਸਨ। ਉਸਮਾਨੀਆ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਖ਼ਾਤਮੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਮੱਧ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਕਈ ਨਵੇਂ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਵਜੂਦ ਵਿੱਚ ਆਏ ਲੇਕਿਨ ਆਜ਼ਾਦ ਖੁਦਮੁਖ਼ਤਾਰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਕੁਰਦਾਂ ਦਾ ਖ਼ਾਬ ਸਾਕਾਰ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਂਨ੍ਹੀ ਸੌ ਵੀਹ ਦੇ ਸੀਵਰੇ ਦੇ ਮੁਆਹਿਦੇ ਵਿੱਚ ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਇਰਾਕ ਸ਼ਾਮ ਅਤੇ ਕੁਵੈਤ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਵਜੂਦ ਵਿੱਚ ਆਏ ਕੁਰਦਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਮਮਲਕਤ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ [[ਮੁਸਤਫ਼ਾ ਕਮਾਲ ਅਤਾਤੁਰਕ]] ਦੇ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੁਰਕੀ ਨੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਨੇ ਕੁਰਦਾਂ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਤਸਲੀਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਉੱਤਰੀ ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਕੁਰਦਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਸੱਠ ਲੱਖ ਦੇ ਲੱਗਪਗ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਾਦਾਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਇੱਕ ਕਰੋੜ ਅੱਸੀ ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਮ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਦਾਦ ਅਠਾਈ ਲੱਖ ਹੈ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਅਠਤਾਲੀ ਲੱਖ ਦੇ ਕ਼ਰੀਬ ਹਨ। ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਕੁਰਦਾਂ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ [[ਅਜਰਬਾਈਜਾਨ]] ਅਤੇ ਹਮਦਾਨ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਈਰਾਨੀ ਕੁਰਦਿਸਤਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੁਰਦ ਉਸਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਕੁਰਦਿਸਤਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਕੁਰਦਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸਤਾਰਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਹ ਅੱਬਾਸ ਨੇ ਕੁਰਦਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਖੁਰਾਸਾਨ ਵਿੱਚ ਮੁੰਤਕਿਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਉਂਨ੍ਹੀ ਸੌ ਛਿਆਲੀ ਵਿੱਚ ਕਾਜ਼ੀ ਮੁਹੰਮਦ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤ ਹੋਈ ਅਤੇ ਕੁਰਦਾਂ ਨੇ ਮਹਾਂ ਆਬਾਦ ਜਮਹੂਰੀਆ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵੱਖ ਦੇਸ਼ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਰਸਾ ਨਾ ਰਿਹਾ। ਕਾਜ਼ੀ ਮੁਹੰਮਦ ਨੂੰ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਖੁੱਲੇ ਆਮ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। [[ਰਜ਼ਾ ਸ਼ਾਹ ਪਹਲਵੀ]] ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਕੁਰਦਾਂ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਉੱਤੇ ਰੋਕ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਨੀ ਸੌ ਉਨਾਸੀ ਦੇ ਇਸਲਾਮੀ ਇਨਕਲਾਬ ਦੇ ਬਾਅਦ [[ਆਇਤਉੱਲਾਲ੍ਹਾ ਖੁਮੈਨੀ]] ਨੇ ਕੁਰਦਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਧਾਰਮਕ ਲੜਾਈ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਕੁਰਦ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਕੁਰਦਾਂ ਨੂੰ ਹਾਰ ਮੰਨਣੀ ਪਈ। ਉੱਧਰ ਉੱਤਰੀ ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਕੁਰਦਾਂ ਨੇ ਸੰਨ ਉਂਨ੍ਹੀ ਸੌ ਸੱਠ ਤੋਂ ਉਂਨ੍ਹੀ ਸੌ ਪਛੱਤਰ ਤੱਕ ਮੁਸਤਫ਼ਾ ਬਰਜ਼ਾਨੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਦਮੁਖ਼ਤਾਰੀ ਹਾਸਲ ਹੋਈ ਲੇਕਿਨ ਉਂਨ੍ਹੀ ਸੌ ਇਕਾਨਵੇ ਵਿੱਚ ਕੁਰਦਾਂ ਦੀ ਬਗਾਵਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੱਦਾਮ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਇਸ ਇਲਾਕਿਆਂ ਉੱਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਕੁਰਦਾਂ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ। ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਸੱਦਾਮ ਹੁਸੈਨ ਦੇ ਪਤਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕੁਰਦਾਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਖੁਦਮੁਖ਼ਤਾਰੀ ਹਾਸਲ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਲਾਕਾਈ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਵੀ ਤਸਲੀਮ ਕਰ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਰਾਕ ਦੀ ਜੰਗ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੇਲ ਨਾਲ ਮਾਲਾਮਾਲ ਇਲਾਕਿਆਂ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਨਰਮ ਵਤੀਰਾ ਰਖਿਆ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਨਾ ਜਾਣੇ ਫਿਰ ਕਿਉਂ ਹੱਥ ਖਿੱਚ ਲਿਆ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਰਦਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦ ਖ਼ੁਦਮੁਖਤਾਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਰੈਫ਼ਰੈਂਡਮ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਇਰਾਕੀ ਹੁਕੂਮਤ ਨੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੁਰਦਾਂ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖ਼ਾਬ ਚਕਨਾਚੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਇਹੀ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਰਦਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਬਗ਼ਾਵਤਾਂ ਦੀ ਇਬਾਰਤ ਹੈ। ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਕੁਰਦਾਂ ਨੇ ਉਂਨ੍ਹੀ ਸੌ ਪੰਝੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਖ ਸਈਦ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ ਤੁਰਕੀ ਦੀ ਹੁਕੂਮਤ ਨੇ ਕੁਰਦਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਨਿਹਾਇਤ ਸਖ਼ਤ ਨੀਤੀ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਅਤੇ ਰਹਿਤਲ ਖ਼ਤਮ ਕਰਕੇ ਪਹਾੜੀ ਤੁਰਕ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਹਾੜੀ ਤੁਰਕ ਕਰਾਰ ਦੇਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰਕ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜੋੜਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। 1978 ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਕੁਰਦਾਂ ਨੇ ਜਦੋਂ ਅਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਖੁਦਮੁਖ਼ਤਾਰੀ ਦੀ ਤਹਿਰੀਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨਾ ਉੱਤੇ ਤੁਰਕੀ ਦੀ ਹੁਕੂਮਤ ਅਤੇ ਕੁਰਦਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਲੜਾਈ ਭੜਕ ਉੱਠੀ। ਇਸ ਤਹਿਰੀਕ ਵਿੱਚ ਅਲਹਿਦਗੀ ਪਸੰਦ ਤੰਜ਼ੀਮ ਕੁਰਦਿਸਤਾਨ ਵਰਕਰਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਪੇਸ਼ ਪੇਸ਼ ਸੀ। ਇਹ ਤਹਿਰੀਕ ਤੁਰਕੀ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਤਬਾਹਕੁਨ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਤੁਰਕੀ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ 450 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਘਾਟਾ ਪਿਆ। ਆਖਿਰ ਇਸ ਤਹਿਰੀਕ ਦੇ ਆਗੂ ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਔਜਲਾਨ ਨੇ 2015 ਵਿੱਚ ਤਹਿਰੀਕ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਲੜਾਈ ਖ਼ਤਮ ਹੋਈ। ਕੁਰਦਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੁਰਦ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਹ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤੁਰਕੀ, ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਤਸੱਦਦ ਕਾਰਨ ਉਥੋਂ ਭੱਜ ਕੇ ਸ਼ਰਣ ਲਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁਰਦਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸ ਕਦਰ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁਰਦ ਆਗੂ ਸਲਾਹਉਦੀਨ ਅਯੂਬੀ ਨੇ ਤਾਂ ਈਰਾਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਤੱਕ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਤਾਦਾਦ ਵਿੱਚ ਮੁਲਕਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਨੇਅਮਤ ਨਾਲ ਸਰਸ਼ਾਰ ਕੀਤਾ, ਲੇਕਿਨ ਉਸ ਦੀ ਕੌਮ ਅਜੇ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਤੜਫ਼ ਰਹੀ ਹੈ। ==ਗੈਲਰੀ== <gallery> ਤਸਵੀਰ:Mercier. Kurde (Asie). Auguste Wahlen. Moeurs, usages et costumes de tous les peuples du monde. 1843.jpg|ਮਰਸੀਅਰ. ਕੁਰਦੇ (ਏਸੀ) ਔਗਸਟੇ ਵਾਹਲਨ ਦੁਆਰਾ, 1843 ਤਸਵੀਰ:AmadeoPreziosi1816 1882.jpg|ਕੁਰਦਿਸ਼ ਯੋਧੇ [[ਅਮੇਦਿਓ ਪ੍ਰੇਜ਼ੀਓਸੀ]] ਦੁਆਰਾ ਤਸਵੀਰ:3. Turquie d'Asia - 3. Vilayet de Koniah - 10. Planche.png|ਅਰਮੀਨੀਆਈ, ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਕੁਰਦੀ ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜਿਆਂ ਵਿੱਚ, 1873. ਤਸਵੀਰ:Zakho Kurds by Albert Kahn (color-corrected).jpg|[[ਜਾਖੋ]] ਕੁਰਦਜ਼, ਅਲਬਰਟ ਕਾਹਨ (ਸ਼ਾਹੂਕਾਰ), 1910 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਤਸਵੀਰ:Kurdish Cavalry in the Caucasus Mountains. The New York Times, January 24, 1915.jpg|ਕਾਕੇਸ਼ਸ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਪਾਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਰਦਿਸ਼ ਕੈਵੈਲਰੀ ('' [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼]] '', 24 ਜਨਵਰੀ, 1915) ਤਸਵੀਰ:A Jaf chief, S. Kurdistan.jpg|A Kurdish chief. ਤਸਵੀਰ:Antoin Sevruguin 1 kurdish woman.jpg|[[ਪੀਰਾਂਸ਼ਹਿਰ]], [[ਇਰਾਨ]] ਦੀ ਇੱਕ ਕੁਰਦਿਸ਼ ਔਰਤ, [[ਐਂਟੋਇਨ ਸੇਵਰਗੁਇਨ]]। ਤਸਵੀਰ:Kurdish man on horseback 1974.jpg|ਘੋੜੇ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਇੱਕ ਕੁਰਦਿਸ਼ ਆਦਮੀ, [[ਤੁਰਕੀ]], 1974. ਤਸਵੀਰ:Guard at Citadel - Erbil - Iraq.jpg|ਰਵਾਇਤੀ ਕਪੜੇ ਪਹਿਨੇ ਇੱਕ ਕੁਰਦੀ ਆਦਮੀ, [[ਅਰਬਿਲ]] ਤਸਵੀਰ:Keja Darayî.jpg|[[ਮਰਦਿਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਕੁਰਦਿਸ਼ ਬੱਚਾ ਤਸਵੀਰ:YPJ - Rojava.jpg|[[ਰੋਜਾਵਾ]] ਦੀ ਇੱਕ ਕੁਰਦੀ ਔਰਤ ਲੜਾਕੂ। </gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੁਰਦ ਲੋਕ]] cr2eiad6myqg1858e1m1l7n1zao3rd4 0 44898 810589 757160 2025-06-13T10:33:15Z Gurtej Chauhan 27423 810589 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name =ਡਾ. ਤੇਜਵੰਤ ਮਾਨ | image = DSC 2377 (1).jpg | alt = | caption = | birth_name = | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1941|1|1}} | birth_place = ਪਿੰਡ [[ਮੌੜਾਂ]], [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੰਗਰੂਰ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | death_date = | death_place = | nationality = ਭਾਰਤੀ | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | other_names = | occupation = [[ਸਾਹਿਤ ਆਲੋਚਨਾ|ਸਾਹਿਤ ਆਲੋਚਕ]], [[ਅਧਿਆਪਕ]] |alma_mater= [[ਰਣਬੀਰ ਕਾਲਜ ਸੰਗਰੂਰ]], [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] | known_for = ਸਾਹਿਤਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ |website= }} ''ਡਾ. ਤੇਜਵੰਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ'' (ਜਨਮ 1 ਜਨਵਰੀ 1944), ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਨਾਮ ਤੇਜਵੰਤ ਮਾਨ [[ਡਾ. ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ]] ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਨਮਾਨਿਤ<ref>http://www.tribuneindia.com/2010/20100425/cth2.htm</ref> [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਰਗਰਮ ਕਾਰਕੁਨ ਹੈ। ==ਜੀਵਨੀ== ਤੇਜਵੰਤ ਮਾਨ ਦਾ ਜਨਮ 1 ਜਨਵਰੀ 1944 ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਵਰਿਆਮ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ, ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ, ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ [[ਮੌੜਾਂ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਧਮਿੰਦਰ ਪਾਲ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਉਸਦੇ ਤੇਜਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਸਤਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਰਾਜਵੰਤ ਕੌਰ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਓਂਕਾਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਹੈ। ਡਾ. ਤੇਜਵੰਤ ਮਾਨ ਅਜਰਾਲੀ, ਰਣਬੀਰ ਕਾਲਜ ਸੰਗਰੂਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਐਮਏ, ਐਮਲਿਟ, ਪੀਐਚਡੀ ਤੱਕ ਉੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕਾਲਜ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਪੂਰੇ 30 ਸਾਲ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ==ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਿਤਾਬਾਂ== *ਬਾਬੂ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਭਸੌੜ *ਗਿਆਨੀ ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਸੰਗਰੂਰ *ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਧਨੌਲਾ *ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ *ਪਾਗਲ ਔਰਤ ਸਭਿਆ ਆਦਮੀ *ਕਲਮ *ਆਧੁਨਿਕ ਦੰਦ ਕਥਾ *ਬੰਦ ਗਲੀ ਦੀ ਸਿਆਸਤ *ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ *ਡਾਇਰੀ ਦੇ ਪੰਨੇ *ਗੋਦੜੀ ਦਾ ਲਾਲ *ਵਾਰਤਕੀ *ਕਾਗਦਿ ਕੀਮ ਨ ਪਾਈ *ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ (ਤਿੰਨ ਭਾਗ) *ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਸਭਾ ਸੇਖੋਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ *ਪੰਚ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਭਸੌੜ *ਡਾਕਖਾਨਾ ਖਾਸ *ਲਿਖਤੁਮ *ਦਸਤਾਵੇਜ ਇਤਿਹਾਸ ਸਾਹਿਤ *ਪੰਚ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਭਸੌੜ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ *ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਯੁੱਗ *ਰਸਾਲੂ *ਪੂਰਨ ਭਗਤ *ਦੌਲਤ ਰਾਮ ਰਚਿਤ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ *ਪੰਚ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਭਸੌੜ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਦੇਣ *ਸਿੰਘ ਸਭਾਈ ਲਹਿਰਾਂ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਦੇਣ *ਰੂਪ ਬਸੰਤ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ *ਅਲੋਚਕ ਅਤੇ ਸਮੀਖਿਆ ਸਾਹਿਤ *ਲੋਕ ਉਕਤੀ ਸੰਦਰਭ *ਅਨੁਸ਼ਰਨ *ਹਸਤਾਖਰ *ਸਹਿਮਤੀ *ਪਰਵੇਸ਼ *ਸਮਾਜਿਕ ਚੇਤਨਾ ਅਤੇ ਲੇਖਕ *ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ੍ਹ *ਪ੍ਰਸੰਗਕਤਾ *ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ *ਬਹੁ ਵਚਨ *ਗਲਪਕਾਰ ਗੁਰਮੇਲ ਮਡਾਹੜ *ਮੁਕਤੀ ਜੁਗਤ ਸੰਵਾਦ *ਭੁਪਿੰਦਰ ਕਾਵਿ ਤੇ ਰਿਵਿਓਕਾਰੀ *ਮੁੱਖ ਬੰਦ *ਗੁਆਚੇ ਨਾਇਕ ਦੀ ਪੁਨਰ ਉਸਾਰੀ *ਹਰਫ ਬਹਰਫ *ਪੱਤਰ ਕਲਾ *ਜਿਸੁ ਆਸਣਿ ਹਮ ਬੈਠੇ[ਸਵੈ ਜੀਵਨੀ] ==ਇਨਾਮ ਸਨਮਾਨ== ਪੰਜਾਬ ਰਤਨ, ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਵਾਰਸ, ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਥ ਲਾਂਬੜਾ ਵੱਲੋਂ ਐਵਾਰਡ, ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ, ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਮਸਤੂਆਣਾ ਯਾਦਗਾਰੀ, ਕਿਰਤੀ ਐਵਾਰਡ, ਸਾਹਿਤ ਟਰੱਸਟ ਢੁੱਡੀਕੇ, ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਯਾਦਗਾਰੀ ਇਨਾਮ, ਸਾਹਿਤ ਫੁਲਵਾੜੀ, ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਯਾਦਗਾਰੀ ਇਨਾਮ, ਡਾ. ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਇਨਾਮ, ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਇਨਾਮ, ਗਿਆਨੀ ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਯਾਦਗਾਰੀ ਇਨਾਮ, ਰਸਲੋਕ ਹਰਿਆਣਾ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਹੋਮ ਜੋਯੋਤੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਇਨਾਮ, ਸਾਹਿਤ ਅਚਾਰੀਆ, ਦੇਵਿੰਦਰ ਸਤਿਆਰਥੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਇਨਾਮ, ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਇਨਾਮ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਬੋਰਡ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਪੁਰਸਕਾਰ<ref>[http://punjabitribuneonline.com/2011/10/%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B6%E0%A8%BE-%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%97-%E0%A8%B5%E0%A9%B1%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%82-%E0%A8%B6%E0%A9%8B%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%A3%E0%A9%80/ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਸਨਮਾਨਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ, ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ - 20 ਅਨ੍ਤੂਬਰ 2011]</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਕ]] bzdlx5d6td723pyf4c5ssv6e18pkvm2 0 48702 810481 716643 2025-06-12T12:55:04Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Almansa.jpg|Almansa.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:ChemSim|ChemSim]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Almansa.jpg|]]. 810481 wikitext text/x-wiki {{Infobox Historic Site | name = ਅਲਮਾਨਸਾ ਦਾ ਕਿਲਾ | native_name = Castillo de Almansa | native_language =es | image = Castillo de Almansa sobre el cerro del Aguila.jpg | caption = | locmapin = ਸਪੇਨ | latitude = 38.871473 | longitude = -1.093356 | location = [[ਅਲਮਾਨਸਾ]], [[ਸਪੇਨ]] | area = | built = | architect = | architecture = | governing_body = | designation1 = ਸਪੇਨ | designation1_offname = Castillo de Almansa | designation1_type = Non-movable | designation1_criteria = Monument | designation1_date = 1921<ref name="bic" /> | designation1_number = RI-51-0000190 }} '''ਅਲਮਾਨਸਾ ਦਾ ਕਿਲਾ''' ([[ਸਪੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਪੇਨੀ]]: Castillo de Almansa) [[ਅਲਮਾਨਸਾ]], [[ਸਪੇਨ]] ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੀ ਇੱਕ ਗੜ੍ਹੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ 1921 ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ([[ਸਪੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ]] Bien de Interés Cultural) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref name="bic">{{Bien de Interés Cultural}}</ref> ==ਇਤਿਹਾਸ== [[File:Vista nocturna del Castillo de Almansa.jpg|thumb|ਮੱਧਕਾਲੀ ਅਲਮਾਂਸਾ ਕਿਲ੍ਹਾ।]] ==ਗੈਲਰੀ== <gallery widths=175px heights=200px> File:CastilloAlmansa4.jpg File:Tapialalmohade.jpg File:Almansa1.jpg File:Castillo de Almansa 2004-03-21.jpg File:Almansa Castillo.jpg </gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} ==Other websites== {{commons}} *http://www.almansa.es/ Portal of Almansa 7nhi60hrftu0ts130296pd93q2xl6zy 0 52180 810507 803616 2025-06-12T22:05:47Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810507 wikitext text/x-wiki {{ਤਾਪਮਾਨ}} [[File:Pakkanen.jpg|right|thumb|upright|ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਵਿੱਚ ਦਰਜਾਬੰਦ [[ਤਾਪਮਾਪੀ]]]] '''ਸੈਲਸੀਅਸ''', ਜਿਹਨੂੰ '''ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ''' ਵੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,<ref name='AKA'>{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/101689/Celsius-temperature-scale |title=Celsius temperature scale |quote=Celsius temperature scale, also called centigrade temperature scale, scale based on 0° for the freezing point of water and 100° for the boiling point of water. |accessdate=19 February 2012 |publisher=[[Encyclopædia Britannica]]}}</ref> [[ਤਾਪਮਾਨ]] ਨਾਪਣ ਦੀ ਇੱਕ ਇਕਾਈ ਅਤੇ ਪੈਮਾਨਾ ਹੈ। ਇਹਦਾ ਨਾਂ [[ਸਵੀਡਨ|ਸਵੀਡਨੀ]] [[ਤਾਰਾ ਵਿਗਿਆਨੀ]] [[ਆਂਦਰਜ਼ ਸੈਲਸੀਅਸ]] (੧੭੦੧-੧੭੪੪) ਪਿੱਛੋਂ ਪਿਆ ਹੈ ਜੀਹਨੇ ਇੱਕ ਰਲ਼ਦਾ-ਮਿਲ਼ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਪੈਮਾਨਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। '''ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ''' ('''°C''') ਤੋਂ ਭਾਵ ਸੈਲਸੀਅਸ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਤਾਪਮਾਨ ਤੋਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਹਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਵਿੱਥ, ਦੋ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਵਿਚਲੇ ਫ਼ਰਕ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ) ==ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ== *NIST, [http://physics.nist.gov/cuu/Units/kelvin.html ''ਇਕਾਈਆਂ ਦੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ: ਕੈਲਵਿਨ''] *The Uppsala Astronomical Observatory, [http://www.astro.uu.se/history/celsius_scale.html ''ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਸੈਲਸੀਅਸ ਪੈਮਾਨੇ ਦਾ ਅਤੀਤ''] *London South Bank University, [http://www.lsbu.ac.uk/water/data.html ''ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅੰਕੜੇ''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111029012352/http://www.lsbu.ac.uk/water/data.html |date=2011-10-29 }} *BIPM, [http://www1.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter2/2-1/2-1-1/kelvin.html ''ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਮਿਆਰ ਦਾ ਕਿਤਾਬਚਾ, ਹਿੱਸਾ ੨.੧.੧.੫, ਤਾਪ-ਗਤੀ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਇਕਾਈ''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070926215600/http://www1.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter2/2-1/2-1-1/kelvin.html |date=2007-09-26 }} *TAMPILE, [http://www.tampile.com/scales.php ''ਤਾਪਮਾਨ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110524001340/http://www.tampile.com/scales.php |date=2011-05-24 }} [https://www.neonics.co.th/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B9%89%E0%B8%B2/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%93%E0%B8%AB%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4 Neonics] *C to F converter, [http://www.metric-conversions.org/temperature/celsius-to-fahrenheit.htm ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੋਂ ਫ਼ਾਰਨਹਾਈਟ ਬਦਲੂ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਤਾਪਮਾਨ ਦੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇਕਾਈਆਂ]] m08y6ymgfwfwzicyjqx7aupr79ybgck 0 53618 810543 723793 2025-06-13T08:45:40Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Jit_Singh_Joshi_Bathinda.jpg|Jit_Singh_Joshi_Bathinda.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810543 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name =ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ | image = | image_size = | alt = | caption = | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|df=y|1954|6|30}} | birth_place = [[ਭਾਈ ਕੀ ਪਸ਼ੌਰ]] [[ਸੰਗਰੂਰ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | death_date = | death_place = | occupation = ਅਧਿਆਪਕ, ਖੋਜਕਾਰ | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]], | nationality = ਭਾਰਤੀ | ethnicity = ਪੰਜਾਬੀ | citizenship = ਭਾਰਤੀ | education = ਐੱਮ ਏ, ਐੱਮ.ਫਿਲ.,ਪੀ ਐੱਚ ਡੀ | alma_mater = | period = | genre = | subject = | movement = | notable_works = | spouse = | partner = | children = | relatives = | influences = | influenced = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = }} ===ਜੀਵਨ=== <div> ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਰਕਾਰੀ ਗਈ ਸਕੂਲ [[ਭਾਈ ਕੀ ਪਸ਼ੌਰ]] (ਸੰਗਰੂਰ) ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਬੀ.ਏ. ਪੱਧਰ ਦੀ ਵਿਦਿਆ ਸਰਕਾਰੀ ਰਣਬੀਰ ਕਾਲਜ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤੀ। ਐਮ.ਏ. (ਪੰਜਾਬੀ) ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ’ਤੇ (ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ) ਪਾਸ ਕਰ ਕੇ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੁੱਗਲ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੋਠੋਹਾਰੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਤੱਤ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਖੋਜ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਿਖ ਕੇ ਐਮ.ਫਿਲ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਡਾ. ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫਰੈਂਕ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ 19 ਅਕਤੂਬਰ 1976 ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਸਰਵਿਸ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਅਮਲੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਤਬਰ 1986 ਤੋਂ ਮਾਰਚ 1989 ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਐਮ.ਐਲ. ਬਾਵਾ ਡੀ.ਏ.ਵੀ., ਕਾਲਜ ਬਟਾਲਾ ਵਿਖੇ ਬਤੌਰ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਾਧਿਆਪਕ ਦੇ ਕਾਰਜ ਕੀਤੀ। 9 ਮਾਰਚ 1989 ਤੋਂ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਰਿਜਨਲ ਸੈਂਟਰ, ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਬਤੌਰ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਾਧਿਆਪਕ ਦੇ ਕਾਰਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।</div> ===ਅਕਾਦਮਿਕ ਯੋਗਤਾ=== * 1982 ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ 1986 ਤੱਕ ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅਧੀਨ ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਖੋਜ-ਸਹਾਇਕ ਕਾਰਜ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। * ਕਾਲਜ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਕਾਲਜ ਮੈਗਜੀਨ ‘ਰਣਬੀਰ’ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਰਹੇ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆ * ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਥਮ ਰਚਨਾ ‘ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਖ਼ਸੀਅਤ ਨਵਤੇਜ’ 23 ਅਗਸਤ 1981ਈ. ਦੇ ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ। * ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲਗਭਗ 60 ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੁਸਤਕਾਂ,ਪੱਤਰਾਂ ਜਾਂ ਸੈਮੀਨਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ===ਰਚਨਾਵਾਂ=== * “ਭਾਈ ਮੂਲ ਚੰਦ ਜੀ ਸੁਨਾਮ ਵਾਲੇ, ਸੰਖੇਪ ਜੀਵਨੀ (1981) * ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ (1983) * ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਬਾਰੇ (1985) * ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ ਬਦਲਦੇ ਪਰਿਪੇਖ (1997) * ਮਾਲਵੇ ਦਾ ਮਹਾਨ ਦਰਵੇਸ਼: ਭਾਈ ਮੂਲ ਚੰਦ ਜੀ (1997) * ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਸ਼ਾਸਤਰ (1998) * ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ (1999) * ਪੰਜਾਬੀ ਅਧਿਐਨ ਤੇ ਅਧਿਆਪਨ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸੰਕਲਪ (1999) * ਪੰਜਾਬੀ ਅਧਿਐਨ ਤੇ ਅਧਿਆਪਨ ਦੇ ਬਦਲਦੇ ਪਰਿਪੇਖ (2004) * ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਮੂਲ ਸਰੋਕਾਰ (2004) * ਚੰਦ ਸਿੰਘ ਮਰਾਝ (2006) * ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ ਵਿਹਾਰ (2009) * ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ ਭੂੰਦੜ: ਜੀਵਨ ਤੇ ਰਚਨਾ (2010) *ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਚ: ਬਦਲਦੇ ਪਰਿਪੇਖ (2017) *ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ == ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵੇੇੇਰਵਾ == === ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਚ: ਬਦਲਦੇ ਪਰਿਪੇਖ਼ === ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਚ ਬਦਲਦੇ ਪਰਿਪੇਖ ਪੁਸਤਕ ਸੁਤੇ ਸਿਧ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਈ,ਸਗੋਂ ਇਸ ਰਚਨਾ ਬਾਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ।ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ-ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵੱਲ ਦਿਲਚਸਪੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਚਾਰ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅੰਦਰ ਲੋਕ ਗੀਤ ਅਤੇ ਲੋਕ ਨਾਚ ਹੀ ਦੋ ਅਜਿਹੀਆਂ ਵੰਨਗੀਆਂ ਹਨ,ਜਿਹੜੀਆਂ ਇਸ ਤੇਜ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਯੁੱਗ ਅੰਦਰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਗੁਣ ਲੱਛਣ ਸੰਭਾਲੀ ਬੈਠੀਆਂ ਹਨ।ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਅੰਦਰ ਰਸਮ ਰਿਵਾਜ,ਤਿੱਥ ਤਿਉਹਾਰ,ਖਾਣ ਪੀਣ,ਪਹਿਰਾਵਾ,ਸੰਚਾਰ ਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਸੰਦ ਸਾਧਨ ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੱਛਮੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਆਪਣੀ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਨੁਹਾਰ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ,ਪ੍ਰੰਤੂ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਨਾਚ  ਅਤੇ ਲੋਕ ਨਾਚਾਂ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾਗਤ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਾਈ ਬੈਠੇ ਹਨ।ਗਿੱਧਾ,ਭੰਗੜਾ,ਝੁੰਮਰ,ਲੁੱਡੀ,ਸੰਮੀ,ਕਿੱਕਲੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਥਾਨਕ ਨਾਚਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਗੀਤ,ਬੋਲੀਆਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਵੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾਗਤ ਉਚਾਰ ਲਹਿਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪੱਖ ਹਨ।ਜਿਹੜੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਰਤਾਰਾ ਹੋਣ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਲੋਕ ਨਾਚਾਂ ਦੀ ਇਹੋ ਖਾਸੀਅਤ ਪਹਿਚਾਨਣ ਦੇ ਮੰਤਵ ਅਧੀਨ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਹੋਂਦ 'ਚ ਆਈ ਹੈ,ਜਿਹੜੀ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਨਾਚ,ਲੋਕ ਗੀਤ,ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਆਦਿ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਲੋਕ ਨਾਟ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।ਲੋਕ ਨਾਟ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਸਮੇਤ ਪੇਸ਼ ਹੋਇਆ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਤਰਾਂ ਸੁਆਂਗ ਜਾਂ ਤਮਾਸ਼ੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਨਾਚ ਅੰਦਰ ਲੋਕ ਨਾਟ ਦੀ ਝਲਕ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਉਂਜ ਲੋਕ ਨਾਚ ਤੇ ਲੋਕ ਨਾਟ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਵਿਧੀ ਵਿਧਾਨ ਹਨ।ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਮੰਤਵ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਲੋਕ ਨਾਚ ਤਾਂ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਹਰ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਨੱਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ,ਪਰ ਲੋਕ ਨਾਟਕ ਹਰ ਸਮੇਂ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।ਲੋਕ ਨਾਟਕ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਕਥਾਨਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ,ਵੱਖਰੀ ਰੰਗ ਸ਼ੈਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੇਸ-ਭੂਸ਼ਾ ਤੇ ਅਦਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਜਦੋਂ ਕਿ ਲੋਕ ਨਾਚ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਹਨ।ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਲੋਕ ਨਾਚ ਝੁੰਮਰ ਤੇ ਸੰਮੀ ਪਰਸਪਰ ਸਮਾਨਤਾ ਰੱਖਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ ਵਾਲੇ ਨਾਚ ਹਨ।ਮਲਵਈ ਗਿੱਧੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਾਜ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਨਾਚ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭੰਗੜੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ।ਸੋ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅੰਦਰ ਲੋਕ ਨਾਚ ਤੇ ਲੋਕ ਨਾਟ ਵੱਖਰੀਆਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਹਨ,ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੁਣ ਲੱਛਣ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਲੋਕ ਨਾਚ ਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਚਾਂ ਦੇ ਪਰਸਪਰ ਨਿੱਖੜਵੇਂ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਨਾ ਕੇਵਲ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭੂ ਖਿੱਤਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਚ ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ ਨਾਂਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ,ਸਗੋਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾਚ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਤੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਵੀ ਵੱਖਰੇ ਲਹਿਜੇ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਲੋਕ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ,ਪਟਿਆਲਾ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚੋਂ ਲੋਕ ਕਾਵਿ ਜਾਂ ਨ੍ਰਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲੈਅ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਚ ਮਜ਼ਮੂਨ ਨੂੰ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਅਪਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਵੱਲੋਂ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸਾਹਿਤ ਕੋਸ਼ ਵੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਵਾਚੇ ਤੇ ਅਪਨਾਏ ਗਏ ਹਨ। === ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ === ਕਲਾ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਹੈ।ਅਜੋਕੇ ਯੁੱਗ ਦੇ ਹਰ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਸਾਹਿਤ ਵੰਨਗੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਨ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।ਪੰਜਾਬੀ ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਲੇਖਕ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰੋਲ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਹਿਤਿਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ।ਕੁਝ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਬਾਕਾਇਦਾ ਸਾਹਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕਾ-ਦੁੱਕਾ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਗੌਰਵ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ।ਇਤਨੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਪਹੁੰਚ ਬਣਾ ਲੈਣਾ,ਕੇਵਲ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦਾ ਕਮਾਲ ਹੀ ਤਾਂ ਹੈ।ਕਹਾਣੀ ਕਿੳਂਕਿ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਹਾਣ ਲੋਚਦੀ ਹੈ,ਇਸ ਲਈ ਮਾਨਵੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਅਭਿਵਿਅੰਜਨਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਰਬ-ਪ੍ਰਥਮ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕਹਾਣੀ-ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇ ਅਤੇ ਰੂਪ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ 'ਨਵੀਨਤਮ' ਅਤੇ ਸਾਰਥਕ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ ਤਕਨੀਕੀ ਪੱਖ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਕਲਾ-ਕੌਸ਼ਲਤਾ ਵਾਲੀ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਵਾਸਤਵਿਕ,ਵਧੇਰੇ ਗਹਿਰਾਈ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਵਿਆਪਕ ਕੈਨਵਸ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਵਿਪਰੀਤ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਉਤਨੀ ਸੰਤੋਸ਼ਜਨਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤਾ ਕੰਮ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖੋਜ ਪੱਤਰਾਂ ਤੇ ਐਮ.ਏ.,ਐਮ.ਫ਼ਿਲ. ਅਤੇ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ਦੇ ਖੋਜ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਹੈ।ਕੁਝ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੌਲਿਕ ਜਾਂ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਹਾਣੀ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ-ਬੰਦ ਜਾਂ ਆਲੋਚਨਾ ਆਲੋਚਨਾਤਮਿਕ ਨਿਬੰਧ ਵੀ ਲਿਖੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ,ਪ੍ਰੰਤੂ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਬਦਲਦੀ ਨੁਹਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਕਾਫੀ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਆਲੋਚਨਾ ਸਬੰਧੀ ਮਿਲਦੀ ਪੁਸਤਕ ਸਮੱਗਰੀ ਵੀ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਲੰਘ ਸਕੀ।ਇਹਨਾ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਪਠਨ-ਪਾਠਨ ਉਪਰੰਤ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਉਪਜਦਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਫ਼ਲਾਂ ਲੇਖਕ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਫ਼ਲਾਂ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੋ ਗਏ ਹਾਂ।ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਵੱਲੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ,ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੁੱਢਲੇ ਯਤਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇ ਲਖਾਇਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਇਹਨਾ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਹੀ ਅਗਲੇਰੀ ਪੀੜ੍ਹੀ,ਅਗਾਂਹ ਪੁਲਾਂਘ ਪੁੱਟਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੌਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਲਈ ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸ਼ਰਤ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨਾਲ ਇਕਸੁਰਤਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੀ ਹੋਈ ਆਪਣੀ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਿਕ ਤੋਂ ਸੱਖ਼ਣੀ ਨਾ ਹੋਵੇ।ਹੱਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਵਿਉਂਤਣ ਸਮੇਂ ਜਿਸ ਤਰਤੀਬ ਨੂੰ ਮੈਂ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ,ਉਹਦਾ ਸੰਕੇਤਕ ਸੰਖੇਪ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ: ਪਹਿਲੇ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ,ਪੰਜਾਬੀ ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਜਨਮ ਵਿਕਾਸ,ਲੱਛਣ,ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ ਸਬੰਧੀ ਮਿਲਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ਦੇ ਜੀਵਨ,ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੇਰਵੇ ਵਿਚਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਤੀਜੇ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਜੋਸ਼ੀ-ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਬੁਣਤਰ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਦੀ ਚੇਸ਼ਟਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਚੌਥੇ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਸਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਜਨ-ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਛੇਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਨਵੀਨ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਕਰਮ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸਬੰਧੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੱਤਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਕਹਾਣੀ-ਯਾਤਰਾ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ,ਵਿਨਾਸ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਦਾ ਯਤਨ ਹੈ। ਅੱਠਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੰਤਮ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਿੱਜੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਉਲੇਖ ਕਰ ਕੇ ਲੇਖਕ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੇ ਕੁਝ ਲੁਕੇ-ਛਿਪੇ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੰਤਿਕਾ ਵਿੱਚ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀ ਲੇਖਕਾਂ/ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।ਇਸ ਉਪਰੰਤ ਸੰਦਰਭ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸੂਚੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। <nowiki>:</nowiki> === ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ === ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਦੋ ਭਾਗ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ।ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ। ਇਸ ਭਾਗ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਪਾਠਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਇਸ ਤਰਾਂ ਹੈ 1.ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ: ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ; ਲੱਛਣ,ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਤੇ ਮਹੱਤਵ; ਸੰਚਾਰ ਮਾਧਿਅਮ; ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਵਰਗੀਕਰਨ; ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਉਪਭਾਸ਼ਾ; ਪੰਜਾਬੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ; ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਈਆਂ; ਭਾਸ਼ਾ,ਲਿਪੀ ਤੇ ਆਰਥੋਗ੍ਰਾਫੀ; ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ,ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ,ਸਰੂਪ,ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਤੇ ਖੇਤਰ; ਧੁਨੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ,ਧੁਨੀ ਵਿਗਿਆਨੀ,ਧੁਨੀ ਗ੍ਰਾਮ; ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨ,ਰੂਪ ਗ੍ਰਾਮ,ਰੂਪ ਪਰਿਵਰਤਨ; ਵਾਕ ਵਿਗਿਆਨ,ਅਰਥ ਤੇ ਅਰਥ ਵਿਗਿਆਨ; ਚਿਹਨ ਵਿਗਿਆਨ; ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਸਮੀਖਿਆ; ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ 2. ਭਾਰਤੀ ਆਰੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ 3. ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਪੜਾਅ 4. ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਮਾਝੀ,ਦੁਆਬੀ; ਮਲਵਈ,ਪੁਆਧੀ,ਰਾਠੀ ਜਾਂ ਪਚਾਧੀ,ਪੋਠੋਹਾਰੀ,ਮੁਲਤਾਨੀ; ਝਾਂਗੀ,ਪਹਾੜੀ ਤੇ ਡੋਗਰੀ 5.ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਸੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ; ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ; ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ; ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ; ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਉਰਦੂ; ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜੀ 6.ਪੰਜਾਬੀ ਧੁਨੀ ਵਿਗਿਆਨ ਖੰਡੀ ਤੇ ਅਖੰਡੀ ਧੁਨੀਆਂ; ਤਾਨ; ਦਬਾਅ ਜਾਂ ਬਲ; ਨਾਸਿਕਤਾ,ਲਗਾਖ਼ਰ 7.ਪੰਜਾਬੀ ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨ ਬੰਧੇਜੀ ਭਾਵੰਸ਼; ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ 8.ਅਰਥ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਰਥ ਵਿਗਿਆਨ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਪਿਛੋਕੜ; ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ; ਅਰਥ ਬਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤ; ਸ਼ਬਦ ਅਰਥ ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਗ; ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਨ 9. ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਾਕ ਰਚਨਾ ਦੇ ਨਾਮ; ਮੇਲ; ਅਧਿਕਾਰ; ਤਰਤੀਬ; ਵਾਕਾਂ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਨ 10.ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਤੇ ਵਿਕਾਸ 11.ਕੋਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਸ਼ਕਾਰੀ 12.ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਕਰਨ: ਸਥਿਤੀ ਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ 13. ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਾਰਜ ਭਾਗ ਦੂਜਾ: ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ 1. ਲੋਕਧਾਰਾ: ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ,ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਲੱਛਣ ਪਰੰਪਰਾ; ਲੋਕ-ਮਨ;ਲੋਕ-ਸਭਿਆਚਾਰ 2.ਲੋਕ-ਸਾਹਿਤ: ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ,ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ-ਖੇਤਰ ਵਿਸ਼ੇ ਖੇਤਰ;ਕਾਵਿ ਰੂਪ: ਲੋਕ ਗੀਤ; ਘੋੜੀ; ਸੁਹਾਗ;ਕਿੱਕਲੀ; ਥਾਲ,ਲੋਰੀ,ਢੋਲੇ,ਮਾਹੀਆ,ਸਿੱਠਣੀ; ਅਲਾਹੁਣੀ; ਕੀਰਨਾ; ਸੱਦ; ਬੋਲੀ; ਆਰਤੀ; ਭੇਟਾ; ਮੰਗਲਾਚਰਨ; ਲੋਕ ਵਾਰ; ਕਵੀਸ਼ਰੀ; ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਮੂਲਕ ਵਰਗੀਕਰਨ; ਦਿਨ ਦਿਹਾਰਾਂ ਦੇ ਗੀਤ; ਲੋਕ ਕਹਾਣੀ; ਵਰਗੀਕਰਨ,ਸ਼ਗਨ ਅਪਸ਼ਗਨ,ਪੁੰਨ ਪਾਪ; ਸੰਸਕਾਰ 3. ਲੋਕ ਧਰਮ: ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ,ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਰਜ ਵਹਿਮ ਭਰਮ; ਲੋਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ; ਜਾਦੂ ਟੂਣੇ 4.ਰਿਸ਼ਤਾਨਾਤਾ/ਸਾਕਾਦਾਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 5.ਵਰਤ ਤੇ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀਆਂ 6.ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ 7.ਲੋਕ-ਕਲਾ: ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ,ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ-ਨਾਚ: ਗਿੱਧਾ; ਭੰਗੜਾ; ਝੁੰਮਰ;ਸੰਮੀ; ਲੁੱਡੀ; ਕਿੱਕਲੀ; ਲੋਕ ਨਾਟਕ; ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ 8.ਪਹਿਰਾਵਾ ਤੇ ਹਾਰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਪਹਿਰਾਵਾ,ਹਾਰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ 9.ਲੋਕ ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕ ਤਮਾਸ਼ੇ ਦਾਈਆਂ ਦੂਹਕੜੇ; ਪੀਲ ਪਲਾਂਘਣ/ਡੰਡਾ ਡੁੱਕ; ਗੁਟਾਰ ਫਸਗੀ <br /> ===ਸੰਪਾਦਿਤ ਪੁਸਤਕਾਂ=== * “ਕਹਾਣੀ ਸ਼ਾਸਤਰ (1991) * ਸੋਹਣੀ: ਸਨਮਾਨ ਤੇ ਸਮੀਖਿਆ (1997) * ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ (2003) ===ਸੱਭਿਆਚਾਰੀ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ=== <div>“ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਜਿੰਨਾ ਸਰਲ ਅਤੇ ਇਕਹਿਰਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਸੰਕਲਪਾਤਮਿਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਹੀ ਜਟਿਲ ਗਾਹਿਰਾ ਅਤੇ ਇਮਾਲ ਅਰਥ ਖੇਤਰ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਹੋਂਦ ਕਾਰਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਵਿਲੱਖਣ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਨਾ ਕੇਵਲ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਬਾਕੀ ਜੀਵ ਜੰਤੂਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਅਲੱਗ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਸਗੋ਼ ਵਿਭਿੰਨ ਮਨੁੱਖਾਂ, ਮਨੁੱਖੀ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਵਖਰੇਵੇ ਦੇ ਲੱਛਣ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਜਿੰਨਾ ਹੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਅਹਿਮ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ।”7</div> ===ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ === <div>“ਡਾ. ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜ਼ੋਸ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਜੁੱਟ ਅਤੇ ਜਟਿਲ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਨਿਸਚਿਤ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੜਾਅ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਅਤੇ ਪਦਾਰਥਕ ਤੇ ਬੌਧਿਕ ਵਰਤਾਰੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।”5</div> <div> ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਟੱਲ ਸੁਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੜਾਅ ਉੱਤੇ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਸੱਖਣਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।”6</div> ===ਹਵਾਲੇ ਅਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ=== # ਜ਼ੋਸ਼ੀ, ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ, ਮਦਾਨ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ, 2003 # ਜ਼ੋਸ਼ੀ, ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ, ਮਦਾਨ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ, 2003 # ਜ਼ੋਸ਼ੀ, ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ, ਵਾਰਿਸ਼ ਸ਼ਾਹ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, 1997 # ਜ਼ੋਸ਼ੀ, ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ, ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, 1997 # ਜ਼ੋਸ਼ੀ, ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਲੋਕ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ: ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ, ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ, 2010, ਪੰਨਾ 14। # ਜ਼ੋਸ਼ੀ, ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਲੋਕ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ: ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ, ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ, 2010, ਪੰਨਾ 14। # ਜ਼ੋਸ਼ੀ, ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਲੋਕ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ: ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ, ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ, 2010, ਪੰਨਾ 15। #ਜੋਸ਼ੀ,ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਚ: ਬਦਲਦੇ ਪਰਿਪੇਖ, ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ,2017, ਪੰਨਾ 10-15। #ਜੋਸ਼ੀ,ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ, ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਰਵੀ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ,1983,ਪੰਨਾ 7-11। #ਜੋਸ਼ੀ,ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ, ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ,ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ,ਪੰਨਾ 3-4। # <div> <br /></div> <div></div> <div></div> <div></div> k4dpb4elayca0j0f8cjea30hd4ksaxx 0 56060 810484 541039 2025-06-12T13:32:04Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810484 wikitext text/x-wiki [[File:WiFi Logo.svg|thumb|ਵਾਈ-ਫ਼ਾਈ ਅਲਾਇੰਸ ਵੱਲੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਵਾਈ-ਫ਼ਾਈ ਦਾ ਲੋਗੋ]] '''ਵਾਈ-ਫ਼ਾਈ''' (ਜਾਂ '''ਵਾਈਫ਼ਾਈ''') ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ [[ਤਾਰਹੀਣ ਲੈਨ|ਸਥਾਨਕ ਇਲਾਕਾ ਤਾਰਹੀਣ]] ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਕਿਸੇ ਬਿਜਲਾਣੂ ਜੰਤਰ ਨੂੰ 2.4&nbsp;ਗੀ.ਹ. ਦੀ [[ਪਾਰਲੀ ਵਾਰਵਾਰਤਾ]] ਅਤੇ 5&nbsp;ਗੀ.ਹ. ਦੀ [[ਸੁਪਰ-ਉੱਚ ਵਾਰਵਾਰਤਾ]] ਵਾਲ਼ੀਆਂ [[ਸਨਅਤੀ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਪੱਟੀ|ਆਈਐੱਸਐੱਮ ਰੇਡੀਓ ਪੱਟੀਆਂ]] ਵਰਤ ਕੇ [[ਕੰਪਿਊਟਰੀ ਜਾਲ]] ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਸਕਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਵਾਈ-ਫਾਈ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂਅ ਵਾਇਰਲੈੱਸ ਫਿਡੀਲਿਟੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਜਾਂ ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਆਮ ਗਾਹਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ 1997 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ 2003 ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਵਾਲੇ ਵਾਈ-ਫਾਈ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ==ਫਾਇਦਾ== ਵਾਈ-ਫਾਈ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੁਰਦੇ-ਫਿਰਦੇ ਵਾਈ-ਫਾਈ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਮੋਬਾਈਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਉੱਪਰ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਈ-ਫਾਈ ਦੀ ਰੇਂਜ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਕਾਫੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪਰਸਨਲ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਵੀਡੀਓ ਗੇਮ, ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ, ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰਾ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਿੰਟਰ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਰਾਂ, ਦਫ਼ਤਰਾਂ, ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ, ਦੁਕਾਨਾਂ, ਏਅਰਪੋਰਟ, ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ, ਹਸਪਤਾਲਾਂ, ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੀ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ ਹੈ। ਇਸ ਯੰਤਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਤਾਰ, ਮਾਡਮ ਨਾਲ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਵਾਈ-ਫਾਈ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਤਾਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। == ਅਗਾਂਹ ਪੜ੍ਹੋ == {{ਕਾਮਨਜ਼ ਸ਼੍ਰੇਣੀ|Wi-Fi|ਵਾਈ-ਫ਼ਾਈ}} * {{cite book |last=The WNDW Authors |format=PDF |title=[[:File:Wireless Networking in the Developing World (WNDW) Third Edition.pdf|Wireless Networking in the Developing World (Third Edition)]] |editor-last=Butler |editor-first=Jane |date=1 Mar 2013 |isbn=978-1484039359}} ==ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ== * [http://www.wi-fi.org www.wi-fi.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091007005125/http://www.wi-fi.org/wifi-protected-setup |date=2009-10-07 }}&nbsp;—ਵਾਈ-ਫ਼ਾਈ ਅਲਾਇੰਸ ਸਾਈਟ [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਾਈ-ਫ਼ਾਈ]] gd5snnirigypfh81y7suf3y8qfxnbof 0 56421 810494 724777 2025-06-12T16:49:26Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810494 wikitext text/x-wiki [[File:Covalent bond hydrogen.svg|thumb|400px|ਦੋ [[ਹਾਈਡਰੋਜਨ]] ਐਟਮਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦੋ ਬਿਜਲਾਣੂ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ 'ਤੇ ਬਣੇ ਸਹਿਯੋਜਕੀ ਜੋੜ ਸਦਕਾ ਬਣਿਆ H₂ (ਸੱਜੇ)]] '''ਸਹਿਯੋਜਕੀ ਜੋੜ''' ਉਹ [[ਰਸਾਇਣਕ ਜੋੜ]] ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਐਟਮਾਂ]] ਵਿਚਕਾਰ ਬਿਜਲਾਣੂਆਂ ਦੇ ਜੋਟੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ। ਬਿਜਲਾਣੂ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਐਟਮਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਖਿੱਚਵੇਂ ਅਤੇ ਧਕੱਲਵੇਂ ਜ਼ੋਰਾਂ ਦੇ ਟਿਕਾਊ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਸਹਿਯੋਜਕੀ ਜੋੜ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite book| coauthors = Brad Williamson; Robin J. Heyden| last = Campbell| first = Neil A.| title = Biology: Exploring Life| url = http://www.phschool.com/el_marketing.html| accessdate = 2012-02-05| year = 2006| publisher = Pearson Prentice Hall| location = Boston, Massachusetts| isbn = 0-13-250882-6| archive-date = 2014-11-02| archive-url = https://web.archive.org/web/20141102041816/http://www.phschool.com/el_marketing.html| url-status = dead}}</ref> ਕਈ ਅਣੂਆਂ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲਾਣੂ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਨਾਲ਼ ਹਰੇਕ ਪਰਮਾਣੂ ਆਪਣੀ ਬਾਹਰਲੇ ਖ਼ੋਲ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਰਨ ਦੇ ਕਾਬਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਟਿਕਾਊ ਬਿਜਲਾਣਵੀ ਬਣਤਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ==ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ== * [http://wps.prenhall.com/wps/media/objects/602/616516/Chapter_07.html ਸਹਿਯੋਜਕੀ ਜੋੜ ਅਤੇ ਅਣਵੀ ਢਾਂਚਾ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090210183035/http://wps.prenhall.com/wps/media/objects/602/616516/Chapter_07.html |date=2009-02-10 }} * [http://www.chm.bris.ac.uk/pt/harvey/gcse/covalent.html ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਜੋੜ—ਸਹਿਯੋਜਕੀ ਜੋੜ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090430011156/http://www.chm.bris.ac.uk/pt/harvey/gcse/covalent.html |date=2009-04-30 }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਸਾਇਣਕ ਜੋੜ]] 5wainbfrrj8k9szo4wzndy71qmhyta3 0 57916 810591 782938 2025-06-13T10:36:17Z Gurtej Chauhan 27423 Gurtej Chauhan ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਜੀਊਣਾ ਮੌੜ]] ਨੂੰ [[ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ 782938 wikitext text/x-wiki '''ਜੀਊਣਾ ਮੌੜ''' [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਪਿੰਡ [[ਮੌੜ]] ਦਾ ਜੰਮਪਲ ਇੱਕ ਅਣਖੀ ਨੌਜਵਾਨ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਸੀ।ਜਿਉਣੇ ਮੌੜ ਦੇ ਸਮਾਓਂ ਪਿੰਡ ਨਾਨਕੇ ਸੀ। Osda gott maan si ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੇ ਵਾਸੂਦੇਵ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਗੌੜਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹਦੇ ਧਰਮ ਦੇ ਭਾਈ ਬਣੇ ਅਹਿਮਦ ਡੋਗਰ ਨੇ ਲੁੱਟ ਦੇ ਮਾਲ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਹੜੱਪ ਲੈਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਘਰ ਆਏ ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਾਬੀ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਫੜਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੂੰ ਅੰਡੇਮਾਨ-ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਕਾਲ਼ੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਸਜਾ ਹੋ ਗਈ। ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੇ ਜੇਲ ਕੱਟਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਇੱਕ ਬੰਦੇ ਹੱਥ ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਘੱਲੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਜੀਊਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ [[ਅਹਿਮਦ ਡੋਗਰ|ਅਹਿਮਦ]] [[ਅਹਿਮਦ ਡੋਗਰ|ਡੋਗਰ]] ਦੀ ਬੇਈਮਾਨੀ ਦਾ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।<ref name="ਪੰਜਾਟ੍ਰੀ">{{cite web | title=ਲੋਕ ਗਾਥਾ ਜੀਊਣਾ ਮੌੜ | publisher=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਉਨ |url=http://punjabitribuneonline.com/2011/02/%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%95-%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%A5%E0%A8%BE-%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%8A%E0%A8%A3%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A9%8C%E0%A9%9C/| date=5 ਫਰਵਰੀ 2011}}</ref> ==ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ ਕ੍ਰਿਤ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ== <Poem> ੴਸਤਿਗੁਰਪ੍ਰਸਾਦਿ॥ ਦੋਹਰਾ॥ ਗਣਪਤ ਗੌਰਾਂ ਨੰਦ ਕੋ ਪਗ ਬੰਦਨ ਦਿਨ ਰਾਤ॥ ਕਿੱਸਾ ਜੀਉਣੇ ਮੌੜਕਾ ਜਗਤ ਕਰੂੰ ਬਿਖਿਆਤ॥੧॥ ਦੋ ॥ ਨਿਕਟ ਸ਼ਹਿਰ ਸੰਗਰੂਰਦੇ ਕੋਸੋਂ ਹੀਕੀ ਦੌੜ। ਛੋਟਾਸਾਇਕ ਮਾਜਰਾ ਨਾਮ ਗਾਮਕਾ ਮੌੜ॥੨॥ ਇਨ ਮੌੜਾਂ ਕੇ ਬੀਚਮੈਂ ਪ੍ਰਗਟਿਓ ਜੀਉਣਾ ਮੌੜ॥ ਨਾਮੀਹੁਆਧਾੜਵੀਸਗਲੀਬੀਚ ਰਠੌੜ॥੩॥ ਜਿਸਦਿਨ ਜੀਉਣਾ ਜਨਮਿਆ ਸੀਗਾ ਕਰੜਾ ਵਾਰ।ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਦਿਤੀ ਜ਼ੁਲਮਦੀ ਘੋਲ ਪਿਲਾਯਾ ਸਾ॥੪॥ ਜੀਉਣੇ ਮੌੜ ਦੇ ਬਾਪ ਨੇ ਸੱਦ ਨਜੂਮੀ ਏਕ॥ ਪੂਛਾ ਕਰਮ ਨਸੀਬ ਦਾ ਐਸਾ ਕਹਿਣਾ ਨੇਕ॥੫॥ ਖਰਾ ਸਿਆਣਾ ਜੋਤਸ਼ੀ ਵੇਦ ਵਿਧੀ ਭਰਪੂਰ ॥ ਪੜ੍ਹਿਆ ਕਰਮ ਬਿਬਾਕਦਾ ਨਾਮੀ ਜਗ ਮਸ਼ਹੂਰ ॥੬॥ ਖਟ ਕਰਮੋਂ ਕੇ ਬੀਚ ਮੈਂ ਪੰਡਤ ਜੀ ਪਰਬੀਨ। ਚੌਦਸ ਵਿਦ੍ਯਾ ਕੇ ਧਨੀ ਗੁਨੀ ਗੰਭੀਰ ਅਧੀਨ॥੭॥ ਬੇਦ ਸੋਧ ਕੇ ਅਵਲੋਂ ਜੋਤਸ਼ ਲੀਨਾਂ ਦੇਖ। ਸੁਣੋ ਜਵਾਬ ਜੋ ਪੂਛਿਆ ਜੀਉਣ ਮੌੜ ਕੇ ਲੇਖ॥੮॥ ਕਬਿੱਤ ॥ ਹੋਊਗਾ ਜਵਾਨ ਦੁਖ ਦੇਊਗਾ ਜਹਾਨ ਤਾਈਂ ਠੱਗੀ ਯਾਰੀ ਚੋਰੀ ਸਭ ਪਾਪਰੀਤ ਕਰੂਗਾ।ਦਾਰੂ ਮਾਸ ਖਾਊ ਭੋਗਕਰੂ ਸਾਥ ਕੰਜਰੀਦੇ ਰਾਹੀ ਪਾਂਧੀ ਬੁਰਾ ਭਲਾ ਸਭ ਕੋਈ ਡਰੂਗਾ॥ ਖਾਉਗਾਹਰਾਮ ਆਠੋਜਾਮ ਜਾਣ ਬੁਝਕਰ ਹੋਇਕੇ ਬੇਦਰਦ ਮਾਲ ਪਾਂਧੀਆਂਦਾ ਹਰੂਗਾ॥ਧਾੜਵੀਲੁਟੇਰਾ ਭਾਰੀ ਹੋਊ ਭਗਵਾਨਸਿੰਘਾਪੰਡਤਪੁਕਾਰੇਅੰਤ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿਚਮਰੂਗਾ॥ </poem> {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] 9rz5jayi549lgzr63xua1c6hyemvrls 810593 810591 2025-06-13T10:38:16Z Gurtej Chauhan 27423 810593 wikitext text/x-wiki '''ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ''' [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਪਿੰਡ [[ਮੌੜ]] ਦਾ ਜੰਮਪਲ ਇੱਕ ਅਣਖੀ ਨੌਜਵਾਨ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਸੀ। ਜਿਉਣੇ ਮੌੜ ਦੇ ਸਮਾਓਂ ਪਿੰਡ ਨਾਨਕੇ ਸੀ। Osda gott maan si ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੇ ਵਾਸੂਦੇਵ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਗੌੜਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹਦੇ ਧਰਮ ਦੇ ਭਾਈ ਬਣੇ ਅਹਿਮਦ ਡੋਗਰ ਨੇ ਲੁੱਟ ਦੇ ਮਾਲ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਹੜੱਪ ਲੈਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਘਰ ਆਏ ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਾਬੀ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਫੜਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੂੰ ਅੰਡੇਮਾਨ-ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਕਾਲ਼ੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਸਜਾ ਹੋ ਗਈ। ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੇ ਜੇਲ ਕੱਟਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਇੱਕ ਬੰਦੇ ਹੱਥ ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਘੱਲੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਜੀਊਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ [[ਅਹਿਮਦ ਡੋਗਰ|ਅਹਿਮਦ]] [[ਅਹਿਮਦ ਡੋਗਰ|ਡੋਗਰ]] ਦੀ ਬੇਈਮਾਨੀ ਦਾ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।<ref name="ਪੰਜਾਟ੍ਰੀ">{{cite web | title=ਲੋਕ ਗਾਥਾ ਜੀਊਣਾ ਮੌੜ | publisher=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਉਨ |url=http://punjabitribuneonline.com/2011/02/%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%95-%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%A5%E0%A8%BE-%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%8A%E0%A8%A3%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A9%8C%E0%A9%9C/| date=5 ਫਰਵਰੀ 2011}}</ref> ==ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ ਕ੍ਰਿਤ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ== <Poem> ੴਸਤਿਗੁਰਪ੍ਰਸਾਦਿ॥ ਦੋਹਰਾ॥ ਗਣਪਤ ਗੌਰਾਂ ਨੰਦ ਕੋ ਪਗ ਬੰਦਨ ਦਿਨ ਰਾਤ॥ ਕਿੱਸਾ ਜੀਉਣੇ ਮੌੜਕਾ ਜਗਤ ਕਰੂੰ ਬਿਖਿਆਤ॥੧॥ ਦੋ ॥ ਨਿਕਟ ਸ਼ਹਿਰ ਸੰਗਰੂਰਦੇ ਕੋਸੋਂ ਹੀਕੀ ਦੌੜ। ਛੋਟਾਸਾਇਕ ਮਾਜਰਾ ਨਾਮ ਗਾਮਕਾ ਮੌੜ॥੨॥ ਇਨ ਮੌੜਾਂ ਕੇ ਬੀਚਮੈਂ ਪ੍ਰਗਟਿਓ ਜੀਉਣਾ ਮੌੜ॥ ਨਾਮੀਹੁਆਧਾੜਵੀਸਗਲੀਬੀਚ ਰਠੌੜ॥੩॥ ਜਿਸਦਿਨ ਜੀਉਣਾ ਜਨਮਿਆ ਸੀਗਾ ਕਰੜਾ ਵਾਰ।ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਦਿਤੀ ਜ਼ੁਲਮਦੀ ਘੋਲ ਪਿਲਾਯਾ ਸਾ॥੪॥ ਜੀਉਣੇ ਮੌੜ ਦੇ ਬਾਪ ਨੇ ਸੱਦ ਨਜੂਮੀ ਏਕ॥ ਪੂਛਾ ਕਰਮ ਨਸੀਬ ਦਾ ਐਸਾ ਕਹਿਣਾ ਨੇਕ॥੫॥ ਖਰਾ ਸਿਆਣਾ ਜੋਤਸ਼ੀ ਵੇਦ ਵਿਧੀ ਭਰਪੂਰ ॥ ਪੜ੍ਹਿਆ ਕਰਮ ਬਿਬਾਕਦਾ ਨਾਮੀ ਜਗ ਮਸ਼ਹੂਰ ॥੬॥ ਖਟ ਕਰਮੋਂ ਕੇ ਬੀਚ ਮੈਂ ਪੰਡਤ ਜੀ ਪਰਬੀਨ। ਚੌਦਸ ਵਿਦ੍ਯਾ ਕੇ ਧਨੀ ਗੁਨੀ ਗੰਭੀਰ ਅਧੀਨ॥੭॥ ਬੇਦ ਸੋਧ ਕੇ ਅਵਲੋਂ ਜੋਤਸ਼ ਲੀਨਾਂ ਦੇਖ। ਸੁਣੋ ਜਵਾਬ ਜੋ ਪੂਛਿਆ ਜੀਉਣ ਮੌੜ ਕੇ ਲੇਖ॥੮॥ ਕਬਿੱਤ ॥ ਹੋਊਗਾ ਜਵਾਨ ਦੁਖ ਦੇਊਗਾ ਜਹਾਨ ਤਾਈਂ ਠੱਗੀ ਯਾਰੀ ਚੋਰੀ ਸਭ ਪਾਪਰੀਤ ਕਰੂਗਾ।ਦਾਰੂ ਮਾਸ ਖਾਊ ਭੋਗਕਰੂ ਸਾਥ ਕੰਜਰੀਦੇ ਰਾਹੀ ਪਾਂਧੀ ਬੁਰਾ ਭਲਾ ਸਭ ਕੋਈ ਡਰੂਗਾ॥ ਖਾਉਗਾਹਰਾਮ ਆਠੋਜਾਮ ਜਾਣ ਬੁਝਕਰ ਹੋਇਕੇ ਬੇਦਰਦ ਮਾਲ ਪਾਂਧੀਆਂਦਾ ਹਰੂਗਾ॥ਧਾੜਵੀਲੁਟੇਰਾ ਭਾਰੀ ਹੋਊ ਭਗਵਾਨਸਿੰਘਾਪੰਡਤਪੁਕਾਰੇਅੰਤ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿਚਮਰੂਗਾ॥ </poem> {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] hoyrq9177ne60cp9h3dxofrafnpar28 810594 810593 2025-06-13T10:42:41Z Gurtej Chauhan 27423 810594 wikitext text/x-wiki '''ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ''' [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਪਿੰਡ [[ਮੌੜ]] ਦਾ ਜੰਮਪਲ ਇੱਕ ਅਣਖੀ ਨੌਜਵਾਨ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਸੀ। ਜਿਉਣੇ ਮੌੜ ਦੇ ਸਮਾਓਂ ਪਿੰਡ ਨਾਨਕੇ ਸੀ। ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਗੋਤ ਮਾਨ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਭਰਾ ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੇ ਵਾਸੂਦੇਵ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਗੌੜਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹਦੇ ਧਰਮ ਦੇ ਭਾਈ ਬਣੇ ਅਹਿਮਦ ਡੋਗਰ ਨੇ ਲੁੱਟ ਦੇ ਮਾਲ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਹੜੱਪ ਲੈਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਘਰ ਆਏ ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਾਬੀ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਫੜਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੂੰ ਅੰਡੇਮਾਨ-ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਕਾਲ਼ੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਸਜਾ ਹੋ ਗਈ। ਕਿਸ਼ਨੇ ਨੇ ਜੇਲ ਕੱਟਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਇੱਕ ਬੰਦੇ ਹੱਥ ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਘੱਲੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਜੀਊਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ [[ਅਹਿਮਦ ਡੋਗਰ|ਅਹਿਮਦ]] [[ਅਹਿਮਦ ਡੋਗਰ|ਡੋਗਰ]] ਦੀ ਬੇਈਮਾਨੀ ਦਾ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।<ref name="ਪੰਜਾਟ੍ਰੀ">{{cite web | title=ਲੋਕ ਗਾਥਾ ਜੀਊਣਾ ਮੌੜ | publisher=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਉਨ |url=http://punjabitribuneonline.com/2011/02/%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%95-%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%A5%E0%A8%BE-%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%8A%E0%A8%A3%E0%A8%BE-%E0%A8%AE%E0%A9%8C%E0%A9%9C/| date=5 ਫਰਵਰੀ 2011}}</ref> ==ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ ਕ੍ਰਿਤ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ== <Poem> ੴਸਤਿਗੁਰਪ੍ਰਸਾਦਿ॥ ਦੋਹਰਾ॥ ਗਣਪਤ ਗੌਰਾਂ ਨੰਦ ਕੋ ਪਗ ਬੰਦਨ ਦਿਨ ਰਾਤ॥ ਕਿੱਸਾ ਜੀਉਣੇ ਮੌੜਕਾ ਜਗਤ ਕਰੂੰ ਬਿਖਿਆਤ॥੧॥ ਦੋ ॥ ਨਿਕਟ ਸ਼ਹਿਰ ਸੰਗਰੂਰਦੇ ਕੋਸੋਂ ਹੀਕੀ ਦੌੜ। ਛੋਟਾਸਾਇਕ ਮਾਜਰਾ ਨਾਮ ਗਾਮਕਾ ਮੌੜ॥੨॥ ਇਨ ਮੌੜਾਂ ਕੇ ਬੀਚਮੈਂ ਪ੍ਰਗਟਿਓ ਜੀਉਣਾ ਮੌੜ॥ ਨਾਮੀਹੁਆਧਾੜਵੀਸਗਲੀਬੀਚ ਰਠੌੜ॥੩॥ ਜਿਸਦਿਨ ਜੀਉਣਾ ਜਨਮਿਆ ਸੀਗਾ ਕਰੜਾ ਵਾਰ।ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਦਿਤੀ ਜ਼ੁਲਮਦੀ ਘੋਲ ਪਿਲਾਯਾ ਸਾ॥੪॥ ਜੀਉਣੇ ਮੌੜ ਦੇ ਬਾਪ ਨੇ ਸੱਦ ਨਜੂਮੀ ਏਕ॥ ਪੂਛਾ ਕਰਮ ਨਸੀਬ ਦਾ ਐਸਾ ਕਹਿਣਾ ਨੇਕ॥੫॥ ਖਰਾ ਸਿਆਣਾ ਜੋਤਸ਼ੀ ਵੇਦ ਵਿਧੀ ਭਰਪੂਰ ॥ ਪੜ੍ਹਿਆ ਕਰਮ ਬਿਬਾਕਦਾ ਨਾਮੀ ਜਗ ਮਸ਼ਹੂਰ ॥੬॥ ਖਟ ਕਰਮੋਂ ਕੇ ਬੀਚ ਮੈਂ ਪੰਡਤ ਜੀ ਪਰਬੀਨ। ਚੌਦਸ ਵਿਦ੍ਯਾ ਕੇ ਧਨੀ ਗੁਨੀ ਗੰਭੀਰ ਅਧੀਨ॥੭॥ ਬੇਦ ਸੋਧ ਕੇ ਅਵਲੋਂ ਜੋਤਸ਼ ਲੀਨਾਂ ਦੇਖ। ਸੁਣੋ ਜਵਾਬ ਜੋ ਪੂਛਿਆ ਜੀਉਣ ਮੌੜ ਕੇ ਲੇਖ॥੮॥ ਕਬਿੱਤ ॥ ਹੋਊਗਾ ਜਵਾਨ ਦੁਖ ਦੇਊਗਾ ਜਹਾਨ ਤਾਈਂ ਠੱਗੀ ਯਾਰੀ ਚੋਰੀ ਸਭ ਪਾਪਰੀਤ ਕਰੂਗਾ।ਦਾਰੂ ਮਾਸ ਖਾਊ ਭੋਗਕਰੂ ਸਾਥ ਕੰਜਰੀਦੇ ਰਾਹੀ ਪਾਂਧੀ ਬੁਰਾ ਭਲਾ ਸਭ ਕੋਈ ਡਰੂਗਾ॥ ਖਾਉਗਾਹਰਾਮ ਆਠੋਜਾਮ ਜਾਣ ਬੁਝਕਰ ਹੋਇਕੇ ਬੇਦਰਦ ਮਾਲ ਪਾਂਧੀਆਂਦਾ ਹਰੂਗਾ॥ਧਾੜਵੀਲੁਟੇਰਾ ਭਾਰੀ ਹੋਊ ਭਗਵਾਨਸਿੰਘਾਪੰਡਤਪੁਕਾਰੇਅੰਤ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿਚਮਰੂਗਾ॥ </poem> {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] th1zsyds06kchifp4b7xn3i3l72199i 0 76297 810499 706190 2025-06-12T18:22:43Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810499 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਸ਼ੀਰੀਨ ਏਬਾਦੀ | image = Shirin-Ebadi-Amsterdam-2011-Photo-by-Persian-Dutch-Network.jpg | image_size = 200px | caption = ਸ਼ੀਰੀਨ ਏਬਾਦੀ 2011 ਵਿੱਚ | birth_date = {{birth date and age|1947|6|21|df=y}}<ref>{{cite book |author=Daniel P. O'Neil |title=Fatima's sword: Everyday female resistance in post-revolutionary Iran |url=https://books.google.com/books?id=e6OACOoqokEC&pg=PA55 |accessdate=15 January 2012 |year=2007 |publisher=ProQuest |isbn=978-0-549-40947-2 |pages=55–61 }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜਨਵਰੀ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | birth_place = [[ਹਮਦਾਨ]], [[ਇਰਾਨ]] | death_date = <!--{{death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}}--> | occupation = {{flatlist|{{unbulleted list |Lawyer |Judge}}}} | known_for = [[Defenders of Human Rights Center]] | alma_mater = [[ਤੇਹਰਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] | spouse = | parents = | children = | residence = [[ਲੰਡਨ]], [[ਇੰਗਲੈਂਡ]] | nationality = [[ਇਰਾਨ|ਇਰਾਨੀ]] | awards = [[Thorolf Rafto Memorial Prize|Rafto Prize]] {{small|(2001)}}<br />[[Nobel Peace Prize]] {{small|(2003)}}<br />[[Interfaith Center of New York|JPM Interfaith Award]] {{small|(2004)}}<br />[[Legion of Honour]] {{small|(2006)}} | signature = Shirin Ebadi Signature.svg | signature_size = 100px | religion = ਸ਼ੀਆ ਇਸਲਾਮ }} '''ਸ਼ੀਰਿਨ ਏਬਾਦੀ'''  (ਫਾਰਸੀ شيرين عبادى ਦਾ ਜਨਮ 21 ਜੂਨ 1947) ਇੱਕ ਇਰਾਨੀ ਵਕੀਲ ਸੀ, ਜੋਕਿ ਇਰਾਨ ਦੇ ਪੂਰਵ ਜੱਜ, ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਯਕਰਤਾ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਉਨਾ ਨੇ 2003 ਵਿੱਚ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। == ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕਰੀਅਰ == ਏਬਾਦੀ ਦਾ ਜਨਮ ਇਮਾਨ ਦੇ ਹਮਦਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਏਬਾਦੀ, ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੋਟਰੀ ਜਨਤਕ ਮੁੱਖੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਨ। ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1948 ਵਿੱਚ [[ਤੇਹਰਾਨ]] ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ 1965 'ਚ ਤੇਹਰਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1969 ਵਿੱਚ, ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੱਜ ਬਣਨ ਲਈ ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਇੰਟਰਨਸ਼ਿਪ ਅਵਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਮਾਰਚ 1969 'ਚ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੱਜ ਬਣ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ 1971 ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਤਹਿਰਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ 'ਚ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ। 1975 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਤਹਿਰਾਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣੀ। ਸਿਟੀ ਕੋਰਟ ਅਤੇ 1979 ਈਰਾਨੀ ਇਨਕਲਾਬ ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਇਰਾਨ 'ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਮਹਿਲਾ ਜੱਜ ਬਣੀ ਸੀ।<ref name="BBC Profile_2009">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/3181992.stm|title=Profile: Shirin Ebadi|date=27 November 2009|work=BBC News|access-date=26 April 2017}}</ref><ref name="UofA_2004_bio" /><ref name="theguardian_Shirin_Ebadi">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/global-development-professionals-network/2017/apr/25/shirin-ebadi-outside-of-iran-i-knew-id-be-more-useful-i-could-speak|title=Shirin Ebadi: 'Almost a fourth of the people on Earth are Muslim. Are they like each other? Of course not'|author=Porochista Khakpour|date=25 April 2017|access-date=25 April 2017}}</ref> ਉਸ ਦੀਆਂ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਏਬਾਦੀ 1993 ਤੱਕ ਵਕੀਲ ਵਜੋਂ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲਾਅ ਆਫਿਸ ਦੀ ਆਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਖਾਲੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਈਰਾਨ ਦੇ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕੀਤੀ। == ਏਬਾਦੀ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਵਜੋਂ == 2004 ਤੱਕ ਏਬਾਦੀ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਤਹਿਰਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ।<ref name="UofA_2004_bio">{{citation |url=http://www.globaled.ualberta.ca/en/VisitingLectureshipinHumanRights/20042005ShirinEbadi.aspx |work=University of Alberta Visiting Lectureship in Human Rights |title=2004–2005 Lecture – Shirin Ebadi |location=Edmonton, Alberta |date=21 October 2004 |access-date=26 April 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427095816/http://www.globaled.ualberta.ca/en/VisitingLectureshipinHumanRights/20042005ShirinEbadi.aspx |archive-date=27 April 2017 |url-status=dead |archivedate=27 ਅਪ੍ਰੈਲ 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170427095816/http://www.globaled.ualberta.ca/en/VisitingLectureshipinHumanRights/20042005ShirinEbadi.aspx }}</ref> ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚਾਲਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਬਾਅਦ 'ਚ ਸੁਧਾਰਵਾਦੀ ਮੁਹੰਮਦ ਖਤਾਮੀ ਦੇ ਮਈ 1997 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ 'ਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਉਹ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਵਿੱਚ ਫਸਣ ਵਾਲੇ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਪੱਖ ਪੂਰਨ ਬੋਨੋ ਕੇਸਾਂ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਦਾਰੂਸ਼ ਫੌਹਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ, ਇੱਕ ਮਤਭੇਦ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੇਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਚਾਕੂ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਪਰਵਾਨੇ ਐਸਕੰਦਾਰੀ ਦੀ ਵੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਜੋੜਾ ਕਈ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ਜੋ ਈਰਾਨ ਦੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਧਮਕੀਆਂ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਭਿਆਨਕ ਕਤਲਾਂ ਦੇ ਦੌਰ 'ਚ ਮਰ ਗਏ ਸਨ। ਸ਼ੰਕਾ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਪਈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਖਤਾਮੀ ਨੇ ਬੋਲਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਧੇਰੇ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਤਲ ਈਰਾਨ ਦੇ ਖੁਫੀਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖੀ ਸਈਦ ਇਮਾਮੀ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਲਈ ਸੀ। ਏਬਾਦੀ ਨੇ ਵੀ ਇਜ਼ਤ ਇਬਰਾਹੀਮ-ਨੇਜਾਦ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਜੁਲਾਈ 1999 ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ 'ਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। 2000 ਵਿੱਚ ਅਬਦਾਲੀ 'ਤੇ ਅੰਸਾਰ-ਏ-ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾਹ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ, ਅਮੀਰ ਫਰਸ਼ਦ ਇਬਰਾਹੀਮੀ ਦੇ ਵੀਡੀਓ ਟੇਪ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਬਰਾਹੀਮੀ ਨੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਤੇ ਸੰਗਠਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦਾ ਇਕਬਾਲ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਤ ਇਬਰਾਹਿਮ-ਨੇਜਾਦ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਖਤਾਮੀ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਹਮਲੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਏਬਾਦੀ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮੀਰ ਫਰਸ਼ਦ ਇਬਰਾਹੀਮੀ ਦੇ ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨ ਦੀ ਸਿਰਫ ਵੀਡੀਓ ਟੈਪ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਕੇਸ ਨੂੰ ਕੱਟੜਪੰਥੀਾਂ ਦੁਆਰਾ "ਟੇਪ ਨਿਰਮਾਤਾ" ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਵੀਡੀਓ ਟੇਪ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮਨੋਰਥਾਂ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਸਨ। ਏਬਾਦੀ ਅਤੇ ਰੋਹਮੀ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਖਤਾਮੀ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਨੂੰ ਇਬਰਾਹੀਮੀ ਦੇ ਵੀਡੀਓ ਟੇਪ ਜਮ੍ਹਾ ਭੇਜਣ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲਾਇਸੈਂਸਾਂ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮਿਕ ਨਿਆਂ ਪਾਲਿਕਾ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਖਾਲੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਈਬਰਾਹੀਮੀ ਦੇ ਵੀਡੀਓ ਟੇਪ ਕੀਤੇ ਇਕਬਾਲੀਆ ਨੂੰ ਮੁਆਫ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ 48 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੀ ਕੈਦ 'ਚ 16 ਮਹੀਨੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।<ref name="Nobel_Biography_Ebadi">{{cite web|title=Shirin Ebadi – Biographical|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2003/ebadi-bio.html|publisher=The Norwegian Nobel Institute |year=2003 |access-date=26 April 2017}}</ref><ref name="Nobel_Ebadi_facts">{{cite web|title=Shirin Ebadi – Facts|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2003/ebadi-facts.html|publisher=The Norwegian Nobel Institute |year=2003 |access-date=26 April 2017}}</ref><ref name="Nobel_Ebadi_other_resources">{{cite web|title=Shirin Ebadi – Other Resources|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2003/ebadi-or.html|publisher=The Norwegian Nobel Institute |year=2003 |access-date=26 April 2017}}</ref> ਇਸ ਕੇਸ ਨੇ ਇਰਾਨ ਉੱਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸਮੂਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਏਬਾਦੀ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਬਦਸਲੂਕੀ ਦੇ ਕਈ ਕੇਸਾਂ ਦਾ ਬਚਾਅ ਵੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਰੀਅਨ ਗੋਲਸ਼ਾਨੀ<ref>{{cite web|url=https://www.baltimoresun.com/news/bs-xpm-1998-01-28-1998028066-story.html|title=Girl's murder shames Iran Torture: She was as much a victim of Iran's child custody laws as of relatives who killed her.|first=Ann|last=LoLordo|website=baltimoresun.com|access-date=19 January 2019}}</ref>, ਜਿਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਤਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਮਤਰੇਈ ਪਤਨੀ ਦੁਆਰਾ ਕੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਕੇਸ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਈਰਾਨ 'ਚ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ। ਏਬਾਦੀ ਨੇ ਇਸ ਕੇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਰਾਨ ਦੇ ਸਮੱਸਿਆ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਲਾਕ 'ਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਆਰੀਅਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਪਿਤਾ ਬਦਸਲੂਕੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਏਬਾਦੀ ਨੇ ਇੱਕ ਕਿਸ਼ੋਰ ਲੜਕੀ ਲੀਲਾ ਦਾ ਕੇਸ ਵੀ ਸੁਲਝਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਮੂਹਿਕ ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਕਤਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਲੀਲਾ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਬੇਘਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿਓ। ਏਬਾਦੀ ਇਸ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਵਾਲੀ ਕਾਨੂੰਨ ਵੱਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਿਆਨ ਲਿਆਂਦਾ।<ref name="Ebadi, Shirin 2007">{{cite book|author=Shirin Ebadi|title=Iran Awakening: One Woman's Journey to Reclaim Her Life and Country|date=10 April 2007|publisher=Random House|isbn=9780812975284|editor=Azadeh Moaveni|pages=256}}</ref> ਏਬਾਦੀ ਨੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਕੇਸਾਂ (ਹਬੀਬੁੱਲਾ ਪਈਮਾਨ, ਅੱਬਾਸ ਮਾਰੂਫੀ, ਅਤੇ ਫਰਾਜ ਸਰਕੌਹੀ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਸਮੇਤ) ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕੀਤਾ । ਉਸਨੇ ਪੱਛਮੀ ਫੰਡਾਂ ਨਾਲ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸੋਸਾਇਟੀ ਫਾਰ ਪ੍ਰੋਟੈਕਟਿਵ ਰਾਈਟਸ ਆਫ਼ ਚਾਈਲਡ (ਐਸਪੀਆਰਸੀ) (1994) ਅਤੇ ਡਿਫੈਂਡਰਜ਼ ਆਫ਼ ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਸੈਂਟਰ (ਡੀਐਚਆਰਸੀ) ਸਨ।<ref name="BBC Profile_2009" /><ref name="Nobel_Biography_Ebadi"/> ਉਸ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਅਸਲ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਹੜੀ 2002 ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ ਦੀ ਸੰਸਦ ਦੁਆਰਾ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸੰਸਦ ਦੀਆਂ ਔਰਤ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਏਬਾਦੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤ ਦਾ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਤਲਾਕ ਦੇਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਕਿਵੇਂ ਹੈ। ਏਬਾਦੀ ਦੇ ਸੰਸਕਰਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਰੀਆ (ਇਸਲਾਮੀ ਕਾਨੂੰਨ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਏਬਾਦੀ ਨੇ ਬਿੱਲ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਮਰਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿੱਲ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਛੁੱਟੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ।<ref name="Ebadi, Shirin 2007"/> == ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ == 10 ਅਕਤੂਬਰ 2003 ਨੂੰ, ਏਬਾਦੀ ਨੂੰ ਲੋਕਤੰਤਰ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਲਈ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>Nobelprize.org: ''[http://nobelprize.org/peace/laureates/2003/press.html The Nobel Peace Prize 2003]'', last retrieved on 12 October 2007</ref> ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ "ਦਲੇਰ ਵਿਅਕਤੀ" ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਨੇ "ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ।"<ref>[[bbc.co.uk]]: ''[http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/3181428.stm Nobel winner's plea to Iran]'', last retrieved on 12 October 2007</ref> ਹੁਣ ਉਹ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|}} ਉਹ ਜਬਰੀ ਸਰਕਾਰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਨੀਤੀ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਹੈ। ਨੋਬਲ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਕੁਝ ਅਬਜ਼ਰਵਰਾਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪੋਪ ਜੌਨ ਪੌਲ II ਨੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ ਜਾਏਗਾ ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਉਹ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਈਰਾਨੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤ ਸੀ।<ref name="BBC Profile_2009" /> ਸਾਲ 2009 ਵਿੱਚ ਨਾਰਵੇ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਜੋਨਸ ਗਹਰ ਸਟੇਅਰ ਨੇ ਇਕ ਬਿਆਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਏਬਾਦੀ ਦੇ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨੂੰ ਈਰਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਇਹ ਕੌਮੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।"<ref name="reuters_Norway_Nobel_confiscated">{{cite news|date=27 November 2009|title=Norway says Iran confiscated Ebadi's Nobel|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/article/latestCrisis/idUSGEE5AP1X5|access-date=26 April 2009}}</ref> ਈਰਾਨ ਨੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ।<ref name="Iran Denies It Confiscated Ebadi's Nobel Medal">{{cite news|date=27 November 2009|title=Iran Denies It Confiscated Ebadi's Nobel Medal|work=The New York Times|agency=Reuters|url=https://www.nytimes.com/reuters/2009/11/27/world/international-uk-norway-iran-nobel.html|access-date=27 November 2009}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ   == * Awarded plate by Human Rights Watch, 1996 * Official spectator of Human Rights Watch, 1996 * Awarded Rafto Prize, Human Rights Prize in Norway, 2001 * Nobel Peace Prize in October 2003 * Women's eNews 21 Leaders for the 21st Century Award, 2004 * International Democracy Award, 2004 * James Parks Morton Interfaith Award from the Interfaith Center of New York, 2004 * ‘Lawyer of the Year’ award, 2004 * Doctor of Laws, Williams College, 2004<ref>Williams College: ''[http://www.williams.edu/home/commencement/2004/ebadi_cit.php Honorary Degree Citation 2004] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081203123529/http://www.williams.edu/home/commencement/2004/ebadi_cit.php |date=2008-12-03 }}'', last retrieved on 5 May 2008</ref> * Doctor of Laws, Brown University, 2004 * Doctor of Laws, University of British Columbia, 2004 * Honorary doctorate, University of Maryland, College Park, 2004 * Honorary doctorate, University of Toronto, 2004 * Honorary doctorate, Simon Fraser University, 2004 * Honorary doctorate, University of Akureyri, 2004 * Honorary doctorate, Australian Catholic University, 2005 * Honorary doctorate, University of San Francisco, 2005 * Honorary doctorate, Concordia University, 2005 * Honorary doctorate, The University of York, The University of Canada, 2005 * Honorary doctorate, Université Jean Moulin in Lyon, 2005 * UCI Citizen Peacebuilding Award, 2005 * The Golden Plate Award by the Academy of Achievement, 2005 * Legion of Honor award, 2006 * Honorary doctorate, Loyola University Chicago, 2007 * Honorary Doctorate The New School University, 2007 * One of ''A Different View'''s 15 Champions of World Democracy, 2008<ref>''A Different View'', Issue 19, January 2008.</ref> * Award for the Global Defence of Human Rights, [http://www.internationalservice.org.uk/what_we_do/development_awareness/human_rights_awards/awards_2009/dr_shirin_ebadi.aspx International Service Human Rights Award] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723170028/http://www.internationalservice.org.uk/what_we_do/development_awareness/human_rights_awards/awards_2009/dr_shirin_ebadi.aspx |date=2011-07-23 }}, 2009 * Honorary Doctor of Laws, Marquette University, 2009<ref>{{ਫਰਮਾ:Cite web|url=http://www.marquette.edu/research/honors_ebadi.shtml|title=University Honors: Shirin Ebadi|publisher=Marquette University|accessdate=10 January 2010|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/20091103085348/http://www.marquette.edu//research/honors_ebadi.shtml|archivedate=3 November 2009}}</ref> * Honorary Doctor of Law, [[ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|University of Cambridge]], 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.cambridgenetwork.co.uk/news/article/default.aspx?objid=83533 |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2016-03-07 |archive-date=2012-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119165625/http://www.cambridgenetwork.co.uk/news/article/default.aspx?objid=83533 |dead-url=yes }}</ref> * Honorary Doctorate, School of Oriental and African Studies (SOAS) University of London, 2012 * Honorary Doctor of Laws, Law Society of Upper Canada, 2012<ref>http://www.lsuc.on.ca/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=2147487963</ref> * Wolfgang Friedmann Memorial Award, Columbia Journal of Transnational Law, 2013 == ਕਿਤਾਬ ਛਪੀਆਂ == * ''Iran Awakening: One Woman's Journey to Reclaim Her Life and Country'' (2007) [[:en:Special:BookSources/9780676978025|ISBN 978-0-676-97802-5]] * ''Refugee Rights in Iran'' (2008) [[:en:Special:BookSources/9780863566783|ISBN 978-0-86356-678-3]] * ''The Golden Cage: Three brothers, Three choices, One destiny'' (2011) [[:en:Special:BookSources/9780979845642|ISBN 978-0-9798456-4-2]] == ਹੋਰ ਦੇਖੋ == * Iranian women * List of famous Persian women * [[ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|List of peace activists]] * Intellectual movements in Iran * Persian women's movement * Islamic feminism * List of Iranian intellectuals == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist|30em}} == ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ == * [http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2003/ Shirin Ebadi at the Nobel Prize website] * [http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2003/ebadi-autobio.html Shirin Ebadi's autobiography on the Nobel Prize website] * [http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2003/ebadi-lecture.html Shirin Ebadi's Nobel lecture] * [http://www.nobelwomensinitiative.org/ Nobel Women's Initiative] * [http://www.writespirit.net/inspirational_talks/humanitarian_talks/talks_shirin_ebadi/ Quotes from Shirin Ebadi Speeches] * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1191820-1,00.html TIME.com: 10 Questions for Shirin Ebadi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130521075533/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1191820-1,00.html |date=2013-05-21 }} * [http://www.cri-irc.org/v4/publications/9-une-femme-un-pays/22-shirin-ebadi-avocate-pour-les-droits-de-lhomme-en-iran.html Shirin Ebadi, avocate pour les droits de l'homme en Iran] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180505210245/http://www.cri-irc.org/v4/publications/9-une-femme-un-pays/22-shirin-ebadi-avocate-pour-les-droits-de-lhomme-en-iran.html |date=2018-05-05 }} Jean Albert, Ludivine Tomasso and edited by Jacqueline Duband, Emilie Dessens ; Press interviews <br> * [http://www.euronews.com/2013/06/12/iranian-elections-nobel-peace-prize-winner-shirin-ebadi-talks-to-euronews/ ''Iranian elections – Nobel Peace Prize winner Shirin Ebadi talks''] to Euronews 2013.June.12 * [http://www.guardian.co.uk/world/2008/jun/13/shirinebadi.iran David Batty in conversation with Shirin Ebadi], ''"If you want to help Iran, don't attack"'', The Guardian, 13 June 2008 * [http://www.newstatesman.com/middle-east/2009/12/women-rights-iran-government Shirin Ebadi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200630000308/https://www.newstatesman.com/middle-east/2009/12/women-rights-iran-government |date=2020-06-30 }} interviewed by Alyssa McDonald on New Statesman * [http://www.asiasource.org/news/special_reports/ebadi.cfm/ Nermeen Shaikh, ''AsiaSource Interview with Shirin Ebadi''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061003231909/http://www.asiasource.org/news/special_reports/ebadi.cfm |date=2006-10-03 }} * [http://www.msmagazine.com/winter2007/iransquietrevolution.asp "Iran's Quiet Revolution"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090329061018/http://www.msmagazine.com/winter2007/iransquietrevolution.asp |date=2009-03-29 }} Winter 2007 article from [http://www.msmagazine.com ''Ms.'' magazine] about activism and feminism in Iran. ; ਵੀਡੀਓ * [http://depts.washington.edu/llc/olr/persian/v_PER_001/mov/v_PER_001_002_ref.mov Speech in Seattle] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326061152/http://depts.washington.edu/llc/olr/persian/v_PER_001/mov/v_PER_001_002_ref.mov |date=2009-03-26 }} * [http://asiasociety.org/video/policy-politics/shirin-ebadi-what-comes-next-iran Video: Shirin Ebadi on 'What's Ahead for Iran'], Asia Society, New York, 3 March 2010 * [http://www.democracynow.org/2010/3/8/iranian_nobel_peace_prize_winner_shirin Shirin Ebadi Presses Iran on Human Rights and Warns Against International Sanctions] – video by ''Democracy Now!'' * [http://www.omedia.org/Show_Article.asp?DynamicContentID=1872&MenuID=722&ThreadID=1014010 Shirin Ebadi and her view on Nuclear Weapons] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071013222039/http://www.omedia.org/Show_Article.asp?DynamicContentID=1872&MenuID=722&ThreadID=1014010 |date=2007-10-13 }} * [http://www.sandiego.edu/peacestudies/institutes/ipj/programs/distinguished_lecture_series/biographies/shirin_ebadi.php Lecture transcript and video of Ebadi's speech at the Joan B. Kroc Institute for Peace & Justice at the University of San Diego, September 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130430181157/http://www.sandiego.edu/peacestudies/institutes/ipj/programs/distinguished_lecture_series/biographies/shirin_ebadi.php |date=2013-04-30 }} * [http://www.c-span.org/person/?shirinebadi Appearances]<span> on </span>C-SPAN ; ਫੋਟੋ * [http://www.parstimes.com/gallery/shirin_ebadi/ Picture Gallery] * [http://www.thehist.com/index.php?option=com_content&task=view&id=681&Itemid=631 Pictures] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111124052523/http://www.thehist.com/index.php?option=com_content&task=view&id=681&Itemid=631 |date=2011-11-24 }} of Shirin Ebadi's visit to the College Historical Society, Dublin [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1947]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨੋਬਲ ਜੇਤੂ ਔਰਤਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਇਸਤਰੀ ਦਿਹਾੜਾ 2016 ਐਡੀਟਾਥਨ]] iblb9u23bd54flnk7g02uzjh1tri198 0 92184 810574 733849 2025-06-13T08:51:02Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Shamsher_Singh_Ashok.jpg|Shamsher_Singh_Ashok.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810574 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਅਸ਼ੋਕ | image = | image_size = 200 | caption = ਅਸ਼ੋਕ ਸਾਹਿਬ | birth_date = {{Birth date|df=yes|1904|2|10}} | birth_place = [[ਗੁਆਰਾ]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|1986|07|14|1904|2|10}} | death_place = [[ਸੰਗਰੂਰ]] | occupation = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ]] | nationality = ਭਾਰਤ | ethnicity = [[ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਦਸਵੀਂ | alma_mater = | period = 1904-1986 | genre = | occupation = [[ਸੰਪਾਦਕ]] | subject = | movement = | notableworks = | spouse = | children = | relatives = | influences = | influenced = | awards = [[ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤਲੜੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] | website = |portaldisp = }} '''ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਅਸ਼ੋਕ''' (10 ਫਰਵਰੀ 1904 - 14 ਜੁਲਾਈ 1986) ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਲੇਖਕ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਅਸ਼ੋਕ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਗੁਆਰਾ, ਤਹਿਸੀਲ [[ਧੂਰੀ]], ਜਿਲ੍ਹਾ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤਲੜੀ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ। 1978 ਈ. ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੇ ਰੀਸਰਚ ਸਕਾਲਰ ਤੇ ਸਿੱਖ ਰੈਫਰੈਂਸ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਇੰਚਾਰਜ ਵੀ ਰਹੇ।<ref>http://khalsanews.org/newspics/2010/08Aug2010/20%20Aug%2010/20%20Aug%2010%20SGGS%20history.htm</ref> ==ਰਚਨਾਵਾਂ== #ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਜੰਗਨਾਮੇ (ਸੰਪਾਦਿਤ), #ਮਜਲੂਮਬੀਰ (ਕਵਿਤਾ), #ਮੁਦਰਾ ਰਾਖਸ਼ ਨਾਟਕ(ਅਨੁਵਾਦ), #ਜੰਗਨਾਮਾ ਲਾਹੌਰ ਕ੍ਰਿਤ ਕਾਨ ਸਿੰਘ ਬੰਗਾ(ਸੰਪਾਦਿਤ), #ਧਰਮ,ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ(ਲੇਖ ਸੰਗ੍ਰਹਿ), #ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀਵਨੀ ਤੇ ਗੋਸ਼ਟਾਂ , #ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਿਰਤਾਜ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵਜੀ (ਜੀਵਨੀ), #ਸਿੱਖੀ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸ (ਲੇਖ ਸੰਗ੍ਰਹਿ),ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ (1850- 1910), #ਸਾਹਿਤਕ ਲੀਹਾਂ (ਲੇਖ ਸੰਗ੍ਰਹਿ), #ਆਦਮੀ ਦੀ ਪਰਖ (ਅਨੁਵਾਦ), #ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ (ਹਿੰਦੀ), #ਹੀਰ ਵਾਰਿਸ (ਸੰਪਾਦਿਤ), #ਮੁਕਬਲ ਦੇ ਕਿੱਸੇ , #ਪੰਜਾਬੀ ਹੱਥ ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ, #ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ (ਨਾਵਲ), #ਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦ ਦਾ ਜੰਗਨਾਮਾ (ਸੰਪਾਦਿਤ), #ਮਾਧਵ ਨਲ ਕਾਮ ਕੰਦਲਾ ਤੇ ਰਾਗਮਾਲਾ ਨਿਰਣਯ <ref>[http://www.amazon.in/Madhav-Kaam-Kandla-Ragmala-Nirnaya/dp/8172050828/ref=sr_1_1?s=books&ie=UTF8&qid=1415355786&sr=1-1]</ref> #ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲਾ ਇਤਿਹਾਸ(1982) #ਨੀਸਾਣ ਤੇ ਹੁਕਮਨਾਮੇ (ਸੰਪਾਦਨ) #ਜੀਵਨੀ ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ #ਵੀਰ ਨਾਇਕ ਸ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ #ਸ਼ੀਰੀਂ ਫ਼ਰਹਾਦ #ਮਜਹਬੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ #ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਵਾਰਾਂ ਤੇ ਜੰਗਨਾਮੇ #ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੁਰਦੁਆਰੇ #ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਇਤਿਹਾਸ #ਸਾਡਾ ਹਥ-ਲਿਖਤ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ #ਪੰਜਾਬੀ ਵੀਰ ਪਰੰਪਰਾ (17ਵੀਂ ਸਦੀ) #ਸੀਹਰਫ਼ੀਆਂ ਸਾਧੂ ਵਜ਼ੀਰ ਸਿੰਘ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੀਆਂ #ਵੀਰ ਨਾਇਕ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲਵਾ (ਜੀਵਨੀ)।<ref> ਪੁਸਤਕ- ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਅਸ਼ੋਕ ਜੀਵਨ ਤੇ ਰਚਨਾ ,ਲੇਖਕ - ਧਰਮ ਚੰਦ ਵਾਤਿਸ਼ , ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ - ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਉਰੋ ,ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ, ਸੰਨ 1995, ਪੰਨਾ ਨੰ. 1-16,23-24 </ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1904]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1986]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] 3swklmskt0fa86ucji35v8gv10540eu 0 93584 810532 805415 2025-06-13T08:42:08Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Harjinder_Singh_Dilgeer.png|Harjinder_Singh_Dilgeer.png]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810532 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:ਡਾ.ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਂਕੇ}} {{Infobox writer | name = ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ | image = | image_size = | alt = | caption = ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ | pseudonym = |father name ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|1947|10|22|df=y}} | birth_place = ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ, ਭਾਰਤੀ ([[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]) | death_date = | death_place = | relatives = [[ਪਿਤਾ]] ਸ. ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ <br>[[ਮਾਤਾ]] ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਜਗਤਾਰ ਕੌਰ | spouse = | children = | occupation = ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ, ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | alma_mater = | period = | genre = ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ | subject = ਸਮਾਜਕ ਸਰੋਕਾਰ | movement = | notableworks = | mother name = ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਜਗਤਾਰ ਕੌਰ | education = ਐਮ.ਏ, ਐਲ-ਐਲ.ਬੀ., ਐਮ. ਫ਼ਿਲ., ਪੀ-ਐਚ.ਡੀ., }} '''ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ, ਡਾਕਟਰ''' ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ ਸਿੱਖ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕੋ-ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 10 ਜਿਲਦਾਂ ਵਿੱਚ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ, 3716 ਪੰਨੇ )<ref>{{Cite web |url=http://jsks.biz/sikh-history-set-of-10-volumes-dr-harjinder-singh-dilgeer |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2017-05-21 |archive-date=2017-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421233955/http://jsks.biz/sikh-history-set-of-10-volumes-dr-harjinder-singh-dilgeer |dead-url=yes }}</ref> ਅਤੇ 5 ਜਿਲਦਾਂ ਵਿੱਚ (ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ; 1800 ਤੋਂ ਵਧ ਪੰਨੇ ) ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ [[ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ|ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ]] ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ (3747 ਪੰਨੇ ) ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |url=http://jsks.biz/Guru-Granth-Sahib?filter_name=dilgeer&limit=50 |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2017-05-21 |archive-date=2016-10-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161022011439/http://jsks.biz/Guru-Granth-Sahib?filter_name=dilgeer&limit=50 |dead-url=yes }}</ref> ਇਹ ਇੱਕੋ-ਇਕ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵਿਆਖਿਆ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ ਚਾਰ ਜਿਲਦਾਂ ਵਿੱਚ '''ਨਵਾਂ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼''' (ਦਿਲਗੀਰ ਕੋਸ਼) ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜਿਲਦ (583 ਪੰਨੇ ) 2018 ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜੀ (678 ਪੰਨੇ ) ਫ਼ਰਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਸੀ; ਤੀਜੀ (640 ਪੰਨੇ ) ਮਾਰਚ 2021 ਵਿਚ ਛਪੀ ਸੀ (ਤਿੰਨ ਜਿਲਦਾਂ ਦੇ 1900 ਪੰਨੇ )। ਚੌਥੀ ਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਮਾਰਚ ਅਪ੍ਰੈਲ 2022 ਵਿਚ ਛਪੀ ਸੀ (ਕੁਲ 2748 ਪੰਨੇ ਬਣੇ ਹਨ)। ਇਹ ਆਕਾਰ ਵਿਚ ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਭਾ ਦੇ ਕੋਸ਼ ਤੋਂ ਢਾਈ ਗੁਣਾ ਤੋਂ ਵੀ ਵਧ ਹੈ l ਇਸ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਇਕ ਲੱਖ ਐਂਟਰੀਆਂ, 2500 ਜੀਵਨੀਆਂ, 1000 ਦੇ ਲਗਭਗ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ (ਚਿਤਰਾਂ ਸਮੇਤ) ਦਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਤੇ ਅਰਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਰਥ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਆਏ ਹਰ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ, ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ, ਪਿਛੋਕੜ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਜਿਸ-ਜਿਸ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਆਇਆ ਹੈ ਵੀ ਇਸ ਕੋਸ਼ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ==ਜੀਵਨ== ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿਘ ਦਿਲਗੀਰ ਦਾ ਜਨਮ 22 ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਦਿਨ [[ਜਲੰਧਰ]] ਵਿੱਚ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਜਗਤਾਰ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{cite book |title=Five Punjabi Centuries |last=Grewal |first=J. S. |author2=Indu Banga |year=1997 |publisher=Manohar |isbn=978-81-7304-175-4 |page=240 }}</ref> ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪਿਛਕੜ ਜੈਸਲਮੇਰ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਜੈਸਲਮੇਰ ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਹਕੂਮਤ ਖੋਹ ਲਈ ਤੇ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾਲਵਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ (ਬਾਹੀਆ ਦੇ ਇਲਾਕੇ) ਆ ਵਸੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਦੀ ਪਿੰਡ ਮਹਿਰਾਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਜਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਨਹਿਰਾਂ ਕੱਢੀਆਂ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵਡੇਰੇ ਸਾਹੀਵਾਲ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਦਾ ਭਾਵੇਂ ਮੁੱਖ ਧੰਦਾ [[ਖੇਤੀਬਾੜੀ]] ਸੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੁਰਸ਼ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਰਤੀ ਹੋ ਗਏ। 1947 ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਿਰ ਸ਼ਰਣਾਰਥੀ ਬਣਨਾ ਪਿਆ ਤੇ ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਜਲਾਲਾਬਾਦ (ਪੱਛਮੀ), ਫਿਰ ਗੰਗਾਨਗਰ (ਰਾਜਿਸਥਾਨ), ਫਿਰ ਜਲੰਧਰ ਤੇ ਮੁੜ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਆ ਟਿਕੇ। ਦਿਲਗੀਰ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਐਮ.ਏ, ਐਲ-ਐਲ.ਬੀ., ਐਮ. ਫ਼ਿਲ., ਪੀ-ਐਚ.ਡੀ., ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਅਚਾਰੀਆ ਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਡਿਗਰੀਆਂ ਤੇ ਡਿਪਲੋਮੇ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਦਿਲਗੀਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕਿੱਤਾ ਅਧਿਆਪਣ ਚੁਣਿਆ। ਉਹ ਨਰੂੜ ਪਾਂਛਟ, ਨਕੋਦਰ, ਬੰਗਾ ਤੇ [[ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1983 ਵਿੱਚ ਉਹ ਬਰਤਾਨੀਆ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਉਹ ਸਾਊਥਾਲ ਵਿੱਚ 'ਪੰਜਾਬ ਟਾਈਮਜ਼' ਅਖ਼ਬਾਰ ਦਾ ਐਡੀਟਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਕੁਝ ਚਿਰ ਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਬਰਮਿੰਘਮ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਣ ਕਾਰਜ ਵੀ ਕੀਤਾ। 2001 ਵਿੱਚ ਉਹ 'ਸਿੱਖ ਟਾਈਮਜ਼' ਬਰਮਿੰਘਮ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਹ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਕਾਲਜ ਘੁਮਾਣ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਪ੍ਰਸਾਰ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਚ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਇੰਸਟੀਚਊਟ ਆਫ਼ ਸਿੱਖ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਹਿਸਟਰੀ ਰੀਸਰਚ ਬੋਰਡ (ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ) ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਉਹ 'ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਰੀਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਊਟ' ਬ੍ਰਿਮਿੰਘਮ (ਇੰਗਲੈਂਡ) ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹੈ। ਉਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ, ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਬਾਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਵੈਬਸਾਈਟ www.thesikhs.org ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਖੋਜ ਪਤ੍ਰਿਕਾ 'ਸਿੱਖਜ਼ ਪਾਸਟ ਐਂਡ ਪਰੈਜ਼ੰਟ' ਦਾ ਚੀਫ਼ ਐਡੀਟਰ ਵੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਨਾਰਵੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਰਖਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਈਮੇਲ ਸੰਪਰਕ ਹੈ: hsdilgeer@yahoo.com ਦਿਲਗੀਰ ਇਸ ਸਦੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਦਵਾਨ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਅਥਾਰਟੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਦਿਲਗੀਰ ਅੱਜ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸਿੱਖ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਤੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਉਸ ਦੀ ਪੁਸਤਕ 'ਸਿੱਖ ਤਵਾਰੀਖ਼' ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਥਾਕਾਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਥਾ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ==ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੱਥ== ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਮਹਾਨ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਇਕ ਇਨਕਲਾਬੀ ਅਤੇ ਇਕ ਵਿਲੱਖਣ ਖੋਜੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਏਗਾ। ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਮਹਾਨ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਲਹਿਰ ਚਲਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਵਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਗ਼ਲਤ ਰਿਵਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲਹਿਰ ਚਲਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਥ ਵਿਰੋਧੀ ਸਾਬਿਤ ਕਰ ਕੇ ਖ਼ਤਮ ਕਰਵਾਇਆ। ਉਸ ਦੀ ਦੇਣ ਵਿਚ ਹੋਰਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਕਾਰਨਾਮੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ: # ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ‘ਦੇਵ’ ਲਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਸ਼ਰਾਰਤ ਬੰਦ ਕਰਵਾਈ (ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਨਿਰਮਲੇ, ਕੂਕੇ ਅਤੇ ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ. ਵਾਲੇ ਦੇਵ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ) # ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਅਖੌਤੀ ਜਥੇਦਾਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਕੋਈ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣਾਇਆ। ਇਹ ਤਾਂ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦਾ ਬੁੰਗਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਨਿਰਮਲਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੋਟੀ ਚਲਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਅਖੌਤੀ ਤਖ਼ਤ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। # ਉਸ ਨੇ ਪੰਜ ਤਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਤਖ਼ਤ ਉਦੋਂ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਉੱਥੇ ਹੁੰਦਾ ਸੀ; ਇਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ [[ਕਰਤਾਰਪੁਰ]], [[ਖਡੂਰ]], [[ਗੋਇੰਦਵਾਲ]], [[ਛੇਹਰਟਾ]], [[ਕਰਤਾਰਪਰ]] (ਜਲੰਧਰ), [[ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ]] ਸਭ ਤਖ਼ਤ ਸਨ। # ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਅਸਲ ਰੰਗ ਨੀਲਾ ਹੈ; ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦਾ ਹੈ; ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸੀ। # ਉਸ ਨੇ ਸੰਨ 1983 ਵਿਚ (ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਜਲਾਵਤਨ ਸਰਕਾਰ ਦਾ) ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦਾ ਵਿਧਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। # ਉਸ ਨੇ ‘ਵਰਲਡ ਸਿੱਖ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ’ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ (ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਮੂਰਖ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ)। # ਉਸ ਨੇ ਕੂਕਿਆਂ (ਨਾਮਧਾਰੀਆਂ) ਦੀਆਂ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੰਨ 1920 ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਦੇ ਕੂਕੇ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਾਰਿਸ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕਾਇਮ ਕੀਤੇ ਟਾਊਟ ਅਤੇ ਮਹੰਤਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਨ; ਅਤੇ 1947 ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਇਹ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਏਜੰਟ ਰਹੇ ਸਨ; ਅਤੇ ਸੰਨ 2014 ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਇਹ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹਨ। # ਉਸ ਨੇ ਅਖੌਤੀ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਕੋਈ ਟਕਸਾਲ ਨਹੀਂ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ [[ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ]] ਜਾਂ [[ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ]] ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਇਹ ਤਾਂ ਉਹੀ ਨਿਰਮਲੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਸੰਨ 1765 ਤੋਂ 1920 ਤਕ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ’ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਿੱਖ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ. ਦੀ ਇਕ ਸ਼ਾਖ਼ ਹਨ। # ਉਸ ਨੇ ਸੰਨ 1978 ਤੋਂ 1993 ਤਕ [[ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ]], [[ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ]] ਤੇ [[ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਰਨਾਲਾ]] ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਾਰ ਤੇ ਮਰਵਾਏ ਗਏ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰ ਕੇ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਛਾਪਿਆ। # ਉਸ ਨੇ ਭੱਟ ਵਹੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਗੁਰੂ ਕਾਲ ਦੇ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਵਧ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਤੇ ਦਰਜਨਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸਮੱਗਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਕੇ ‘ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ੇਰ’, ‘[[ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ]]’, ‘[[ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ]] ਤੇ [[ਚਾਲ੍ਹੀ ਮੁਕਤੇ]]’, ‘100 ਸਿੱਖ ਬੀਬੀਆਂ’ ਬਾਰੇ ਕੀਮਤੀ ਖੋਜ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ। # ਉਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕਲਚਰ ਬਾਰੇ ‘ਸਿੱਖ ਕੌਣ ਹਨ’ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ, ਫ਼ਰੈਂਚ, ਸਪੈਨਿਸ਼, ਨਾਰਵੀਜੀਅਨ ਆਦਿ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿਚ ਛਾਪ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। # ਉਸ ਨੇ ਮੁਕੰਮਲ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ 10 ਜਿਲਦਾਂ ਵਿਚ ਅੰਗੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਛਾਪ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸ ‘ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ’ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਵੀ ਛਾਪਿਆ। ਅੱਜ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵਧ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਉਸ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚੋਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਕਥਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। # ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸੱਤ ਜਿਲਦਾਂ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ (ਇਹ ਇੱਕੋ-ਇਕ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਨਾਲੋ-ਨਾਲ ਵਿਆਖਿਆ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ)। # ਉਸ ਨੇ ‘ਨਵਾਂ ਤੇ ਵੱਡਾ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼’ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਇਸ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਜਿਲਦਾਂ ਦੇ 2748 ਪੰਨੇ ਬਣੇ)। ਦਿਲਗੀਰ ਦਾ ਇਹ ਕੋਸ਼ [[ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਦੇ [[ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼]] ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਬੇਹਤਰ ਹੈ। # ਉਸ ਨੇ [[ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਇਕ ਲਾਈਟ ਐਂਡ ਸਾਊਂਡ ਡਰਾਮਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਤੇ ਰਚਨਾ ਦੇ ਗ਼ਲਤ ਪਰਚਾਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਪਰਗਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ਨਾ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। # [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਂ ਕਲੋਂ ਪਾਹੁਲ ਲੈਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਕਾਲਪਨਿਕ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ [[ਕਰਤਾਰਪੁਰ]] ਵਿਚ ਪਿਆ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਉਹ ਤਾਂ 1757 ਵਿਚ ਸੜ ਗਿਆ ਸੀ। # ਉਸ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਹਰਿਮੰਦਰ (ਵਿਸ਼ਨੂ ਮੰਦਿਰ) ਅਤੇ ਗੋਲਡਨ ਟੈਂਪਲ ਲਿਖਣ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਨੀਂਹ [[ਸਾਈ ਮੀਆਂ ਮੀਰ]] ਵੱਲੋਂ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ [[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ [[ਹਠੀ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪਰਗਟ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ [[ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੀਚੇਵਾਲ]] ਦਾ ਅਸਲ ਚਿਹਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬੇਈਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਉਸ ਦਾ ਨਾਟਕ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਡੇਰੇ ਦਾ ਦੁਆਲਾ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਸੀ। # ਉਸ ਨੇ [[ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ]] ਦੇ [[ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹੇ]] ਬਾਰੇ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖ ਕੇ ਇਸ ਦੀ ਅਸਲ ਇਤਿਹਾਸ  ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। # ਉਸ ਨੇ ਖੋਜ ਕਰ ਕੇ [[ਸਰਸਾ ਨਦੀ]] ਦੇ ਕੰਢੇ ’ਤੇ ਤਲਵਾਰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਬੀਬੀ ਭਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸੱਚਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ਖੋਜ ਕਰ ਕੇ [[ਬੀਬੀ ਗੁਲਾਬ ਕੌਰ]] ਗ਼ਦਰੀ ਦੇ ਪਤੀ ਦਾ ਸੱਚਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ]] ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਬੱਸੀ ਪਠਾਣਾਂ ਜੇਲ ਵਿਚ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਕੈਦ ਰਹਿਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ [[ਨਵਾਬ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਵੱਲੋਂ ਅਖੌਤੀ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਮਾਰਨ ਅਤੇ [[ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ]] ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖਣ ਦੀ ਗੱਪ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ਗੰਗੂ ਦੀ ਗੱਪ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਨੰਗਾ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ [[ਮੋਤੀ ਰਾਮ ਮਹਿਰਾ]] ਦੀ ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਸਰੋਵਰ) ਦਾ ਮਕਸਦ ਨਹਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਸੀ; ਇਸ ਦਾ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। # ਉਸ ਨੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਿਖੀ ਵਿਚ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਜਾਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਦਾ ਕੋਈ ਸਿਧਾਂਤ ਨਹੀ। # ਦਿਲਗੀਰ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਗੱਪਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ, ਜਿਵੇਂ: ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਮੱਝਾਂ ਚਰਾਉਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਸਾਧੂਆਂ ਨੂੰ ਵੀਹ ਰੁਪੈ ਦੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਖੁਆਉਣ ਦੇ ਝੂਠ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ [[ਪੰਜਾ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਵੱਲੋਂ ਪਹਾੜ ਤੋਂ ਸੁੱਟੇ ਪੱਥਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ [[ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ]] ਨੂੰ ਤੱਤੀ ਤਵੀ ’ਤੇ ਬਿਠਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ]] ਦੀ [[ਗਵਾਲੀਅਰ ਕਿਲ੍ਹਾ]] ਵਿਚ ਕੈਦ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸਾਢੇ ਛੇ ਸਾਲ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਤੇ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਵਾਲੀ ਗੱਪ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ [[ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ]], [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ]] ਅਤੇ [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਦੇ ਇਕ ਤੋਂ ਵਧ ਵਿਆਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪਰਗਟ ਕੀਤੇ। # ਉਸ ਨੇ [[ਗੁਰੂ ਅਮਰ ਦਾਸ ਸਾਹਿਬ]] ਦੀ ਉਮਰ 95 ਸਾਲ ਦੱਸਣ ਦੀ ਗ਼ਲਤੀ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 65 ਸਾਲ ਸੀ; ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 1479 ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ 1509 ਸੀ। # ਉਸ ਨੇ ਚਰਚਾ ਛੇੜਿਆ ਕਿ [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਕਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ]] ਦਾ ਜਨਮ [[ਕੀਰਤਪੁਰ]] ਦਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਪਿੰਡ ਥਾਪਲ (ਸਿਰਮੌਰ ਰਿਆਸਤ) ਦਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਰਾਇ ਜੀ 1645 ਤੋਂ 1656 ਤਕ ਥਾਪਲ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ। # ਉਸ ਨੇ ਅਖੌਤੀ ਤੱਤ ਖਾਲਸਾ ਦੀ ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ [[ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਾ (ਪੱਤਰ)|ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਾ]] [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। # ਉਸ ਨੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ [[ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ]] ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਪਤਾਸੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਬਿਲਕੁਲ ਗ਼ਲਤ ਹੈ (ਗੁਰੂ ਜੀ ਖੰਡ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਛਿੱਟੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਮਾਰਨ ਵਾਸਤੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਹਿ ਸਕਦੇ। # ਉਸ ਨੇ [[ਚਮਕੌਰ]] ਵਿਚ ਦਸ ਲੱਖ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਗੱਪ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ [[ਬਚਿਤਰ ਨਾਟਕ]] ਨਾਂ ਦੀ ਲਿਖਤ ਝੂਠੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਨੌਂ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। # ਉਸ ਨੇ [[ਚਮਕੌਰ]] ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਾੜੀ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰੂ-ਕਾ-ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿਹਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਕਲੀ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕੀਤਾ ਸੀ। # ਉਸ ਨੇ ਦੀਵਾਲੀ, ਰਖੜੀ, ਹੋਲੀ, ਤੀਜ ਆਦਿ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਣਮਤੀਏ ਤਿਉਹਾਰ ਸਾਬਿਤ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ [[ਚਾਰ ਲਾਵਾਂ]] ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਸਪਤਪਦੀ ਦੀ ਨਕਲ ਦੱਸਿਆ। # ਉਸ ਨੇ ਪਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬੀਬੀਆਂ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ (ਉਸ ਨੇ [[ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰ ਕੌਰ]] ਅਤੇ [[ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ]] ਦੀ ਮਾਤਾ ਵੱਲੋਂ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸਬੂਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ)। # ਉਸ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਬੋਰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਲਪਨਿਕ ਅਤੇ ਅਣਇਤਿਹਾਸਕ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਕੀਤੀ। # ਉਸ ਨੇ [[ਮਾਈ ਮੁਮਤਾਜ]] ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਪਰਗਟ ਕੀਤਾ। # ਉਸ ਨੇ 1978 ਤੋਂ 1995 ਤਕ ਦੇ 2500 ਤੋਂ ਵਧ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਇੱਕਠੀਅ ਕਰ ਕੇ ਪੁਸਤਕ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ। # ਉਸ ਨੇ ‘ਅੱਜ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ’ (ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚੋਂ ਹਰ ਇਕ ਦਿਨ ਦਾ ਰੋਜ਼ਨਾਮਚਾ) ਲਿਖ ਕੇ ਪੰਥ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਦੀ ਵੱਡਮੁੱਲੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਬਣਾ ਲਿਆ। ==ਕਿਤਾਬਾਂ== ਡਾ. ਦਿਲਗੀਰ ਨੇ ਲਗਭਗ 60 ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਮੁੱਖ ਇਹ ਹਨ: ===ਪੰਜਾਬੀ ਪੁਸਤਕਾਂ=== * ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ *ਸਿੱਖ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਰੋਲ *ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਤਵਾਰੀਖ਼ *ਸਿੱਖ ਹਾਈਜੈਕਰ *ਸਿੱਖ ਮਸਲੇ *ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਕਲਾਮ *ਸਿੱਖ ਕੌਣ ਹਨ? *ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਕਿਵੇਂ ਬਣੀ? *1955 ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ ਮੋਰਚਾ *ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ *ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ (ਲਾਈਟ ਐਂਡ ਸਾਊਡ) *ਕੀਰਤਪੁਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਲਮਗੀਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ *ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਜਰਨੈਲ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ *ਸਿੱਖ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਦੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ *ਮੱਖਣ ਸ਼ਾਹ ਲੁਬਾਣਾ *ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹਾ *ਸਿੱਖ ਤਵਾਰੀਖ਼ (5 ਜਿਲਦਾਂ): *ਨਾਨਕ ਰਾਜ ਚਲਾਇਆ *ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਬਾਲੇ *ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਦੂਜੀ ਜੱਦੋਜਹਿਦ *ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਤੇ ਗ਼ਦਾੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ *ਸਿੱਖ ਜੁਝਾਰਵਾਦ ਦਾ ਦੌਰ *ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ *100 ਸਿੱਖ ਬੀਬੀਆਂ *ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਵਾਰ *ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਤੇ ਹੋਰ ਲੇਖ *ਜੁਝਾਰੂ ਕਲਾਮ *ਦਿਲਗੀਰੀਆਂ (ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) *ਨਿਤਨੇਮ (ਟੀਕਾ) *ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ (ਟੀਕਾ) *ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ੇਰ *ਸਿੱਖ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਤੇ ਹੋਰ ਲੇਖ *ਸਿੱਖ ਫ਼ਲਾਸਫ਼ੀ ਦੀ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ *ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਚਾਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ 40 ਮੁਕਤੇ *ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਜ ਦਾ ਦਿਨ (2 ਜਿਲਦਾਂ) ===ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੁਸਤਕਾਂ=== *Sikh Reference Book (Sikh Encyclopedia) *Akal Takht Sahib (Concept & Role) *Who Are the Sikhs (English, French, Spanish, Norwegian) *Sikh Culture *Dictionary of Sikh Philosophy *Sikh History in 10 Volumes: *The Sikh Gurus *Banda Singh Bahadur *War and Peace *Rising Out of Ashes *Betrayal of the Sikhs *Struggle for Survival *Massacre of the Sikhs *Genocide of the Sikhs *Hijacking of Sikh Panth *Sikh History in Pictures *Spiritual Manifesto of the Sikhs: Guru Granth Sahib *Ravidas Bani *Nitnaym (English translation) *Sukhmani Sahib (English translation) *Encyclopedia of Jalandhar *Anandpur Sahib *Amritsar & Darbar Sahib (dozens of rare coloured and Black & White photos of Darbar Sahib) *The Heritage ofthe Punjab (dozens of rare coloured and Black & White photos of the ancient and medieval historical buildings of the East Punjab, India) ਨੋਟ:ਉਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ 'ਸਿੱਖ ਕੌਣ ਹਨ' ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਫ਼ਰੈਂਚ, ਸਪੈਨਿਸ਼ ਤੇ ਨਾਰਵੀਜੀਅਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਛਪੀ ਹੋਈ ਹੈ। ===ਹਿੰਦੀ ਪੁਸਤਕਾਂ=== *ਐਮਰਜੰਸੀ ਕੇ ਅਤਿਆਚਾਰ *ਅਨੰਦਪੁਰ ਸ਼ਾਹਿਬ *ਸਿੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰ *ਸਿੱਖ ਕੌਣ ਹੈ? ===ਉਰਦੂ=== *ਸਿੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰ *ਦੀਵਾਨੇ ਦਿਲਗੀਰ === ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ: === ਦਿਲਗੀਰ ਇਕ ਕਵੀ ਵੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਹਨ। 'ਐਸਕੀਮੋ ਸਮਾਇਲ', 'ਦਿਲਗੀਰੀਆਂ' ਅਤੇ 'ਦੀਵਾਨੇ ਦਿਲਗੀਰ' ਉਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀਆਂ 3 ਪੁਸਤਕਾਂ ਹਨ। ਦਿਲਗੀਰ ਨੇ ਕਦੇ ਇਕ ਨਾਵਲਿਟ 'ਕਾਮੂ ਰੋਂਦਾ ਰਹੇਗਾ' ਅਤੇ ਇਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ (ਇੱਕੀ ਘੰਟੇ) ਵੀ ਲਿਖੀ ਸੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਲੇਖਕ]] l9xw4gjek7qj2zwrz1si1m03nwdr2td 0 94192 810508 686718 2025-06-12T22:07:28Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810508 wikitext text/x-wiki {{Infobox artist | name = ਸੈਲੀ ਮਾਨ | image = Sally Mann.jpg | caption = 2007 ਵਿੱਚ ਸੈਲੀ ਮਾਨ | birth_name = ਸੈਲੀ ਮਾਨ ਟਰਨਰ ਮੁੰਗਰ | birth_date = {{birth date and age|1951|5|1}} | birth_place = ਲੇਕਸਿੰਗਟਨ, [[ਵਰਜਿਨੀਆ]], [[ਅਮਰੀਕਾ]] | death_date = | death_place = | nationality = ਅਮਰੀਕੀ | field = [[ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ]] | training = | movement = | works = | patrons = | influenced = | awards = • ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਂਡੋਮੈਂਟ ਫਾਰ ਦੀ ਆਰਟਸ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕਲਾਕਾਰ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ: 1982, 1988 ਅਤੇ 1992.<br> • ਜੌਨ ਸਾਈਮਨ ਗੁਗਨੇਹੈਮ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, 1987.<br> • ਕੋਰਕੋਰਨ ਕਾਲਜ ਆਫ ਆਰਟ ਐਂਡ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਤੋਂ ਆਨਰੇਰੀ ਡਾਕਟਰ ਆਫ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ, 2006.<br> • ਰਾਇਲ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਸੋਸਾਇਟੀ ਤੌਂ ਆਨਰੇਰੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ, 2012<ref>{{cite web | url=http://www.rps.org/annual-awards/Honorary-Fellowships | accessdate=2012-09-07 | title=Honorary Fellowships | publisher=Royal Photographic Society | archive-date=2012-08-14 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120814223017/http://www.rps.org/annual-awards/Honorary-Fellowships | dead-url=yes }}</ref> }} '''ਸੈਲੀ ਮਾਨ''' (ਜਨਮ 1951) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਕਾਲੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।  == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਲੇਕਿੰਗਟਨ, [[ਵਰਜੀਨੀਆ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਮਾਨ, ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕਲੌਤੀ ਧੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ '''ਰਾਬਰਟ ਐਸ. ਮੁੰਗਰ''' ਇੱਕ ਜਨਰਲ ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ਼ਨਰ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ '''ਐਲਿਜ਼ਾਬੇਥ ਇਵਾਨਸ ਮੁੰਗਰ''' ਦੀ [[ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ]] ਅਤੇ [[ਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਲੇਕ੍ਸਿੰਗਟਨ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਸੀ। ਮਾਨ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਨਾਸਤਿਕ ਅਤੇ ਦਇਆਵਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਮਾਨ ਨੂੰ "ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਅਣਗੌਲਿਆਂ" ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।"<ref name="art21">{{Cite web|url=http://ec2-75-101-145-29.compute-1.amazonaws.com/art21/artists/sally-mann|title=Sally Mann|website=Art21|publisher=PBS|access-date=13 December 2014|archive-date=6 ਮਾਰਚ 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140306151220/http://ec2-75-101-145-29.compute-1.amazonaws.com/art21/artists/sally-mann|dead-url=yes}}</ref> ਮਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਰਾਬਰਟ ਮੁੰਗਰ ਦੁਆਰਾ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੁੰਗਰ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਸਨ ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਕੁੜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਾਨ ਦੀਆਂ ਨਗਨ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.britannica.com/biography/Sally-Mann|title=Sally Mann {{!}} American photographer|work=Encyclopedia Britannica|access-date=2017-03-11|language=en}}</ref> ਜਦੋਂ ਉਹ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਮਾਨ ਨੇ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਲੇਕਸਿੰਗਟਨ, ਵਰਜੀਨੀਆ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=Sally Mann: The Lewis Law Portfolio|last=Mann|first=Sally|publisher=Corcoran Gallery of Art|year=1977|location=Washington D.C.}}</ref> ਮਾਨ ਨੇ 1969 ਵਿੱਚ ਪੁਤਨੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬੈਂਨੀਟੋਨ ਕਾਲਜ ਐਂਡ ਫ੍ਰੈਂਡਸ ਵਰਲਡ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1974 ਵਿੱਚ ਹੌਲੀਨਸ ਕਾਲਜ (ਹੁਣ ਹੋਲਿਨਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ) ਤੋਂ ਬੀ.ਏ. ਅਤੇ 1975 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਮ.ਏ ਕੀਤੀ।<ref>[http://www.pbs.org/art21/artists/mann/index.html PBS] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120529210936/http://www.pbs.org/art21/artists/mann/index.html |date=2012-05-29 }} PBS art:21 - Art in the 21st Century</ref> ਉਸਨੇ ਪੁਤਨੇ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਉਸ ਦੇ ਬੁਆਏਫ੍ਰੈਂਡ ਨਾਲ ਹਨੇਰੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲਾ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪੁਤਨੇ ਆਪਣੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਨਗਨ ਸਹਿਪਾਠੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਲਈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸਦੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੀ ਹੋਂਸਲਾ ਅਫਜਾਈ ਕੀਤੀ। ਅੱਜ ਉਸ ਦਾ 5x7 ਕੈਮਰਾ ਵੱਡਾ ਫਾਰਮੈਟ ਕੈਮਰੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ "ਕਦੇ ਵੀ ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ" ਪੜ੍ਹਿਆ। <ref name="NYT interview">{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2015/06/28/books/review/sally-mann-by-the-book.html|title=Sally Mann: By the Book|date=June 25, 2015|website=nytimes.com|access-date=June 28, 2015}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਕੈਰੀਅਰ == ਹੋਲੀਨਜ਼ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਾਨ ਨੇ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਅਤੇ ਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਲਾਅ ਸਕੂਲ ਦੀ ਇਮਾਰਤ, ਲੇਵਿਸ ਹਾਲ (ਹੁਣ ਸਿਡਨੀ ਲੇਵਿਸ ਹਾਲ) ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਫੋਟੋ ਖਿਚਵਾਇਆ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ 1977 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, ਡੀ.ਸੀ. ਵਿੱਚ ਕੋਰਕੋਰਨ ਗੈਲਰੀ ਆਫ ਆਰਟ ਵਿਖੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਇਕਲੌਤੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ। ਕੋਰਕੋਰਨ ਗੈਲਰੀ ਆਫ ਆਰਟ ਨੇ ਮਾਨ ਦੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕੈਟਾਲਾਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ “ਦਿ ਲੇਵਿਸ ਲਾਅ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ” ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਮੱਹਤਵਪੁਰਨ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ, ਸੈਕਿੰਡ ਸਾਇਟ, ਜੋ 1984 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ ਸੀ, ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਨ ਨੇ ਕਈ ਵਿਧਾਵਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਹ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਪਰਿਪੱਕ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ, ਐਟ ਟਵੇਲ: ਪੋਰਟਰੇਟ ਆਫ ਯੰਗ ਵੁਮੈਨ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਵਪਾਰ ਮਿਲਿਆ। 1995 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ "ਅਪਰਚਰ" ਦੇ ਇੱਕ ਅੰਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਥਾਨ ਦੇ ਨਾਲ: ਹੈਨਰੀ ਕਾਰਟੀਅਰ-ਬ੍ਰੇਸਨ, ਗ੍ਰੇਸੀਲਾ ਇਟਬਰਾਈਡ, ਬਾਰਬਰਾ ਕਰੂਗਰ, ਸੈਲੀ ਮਾਨ, ਐਂਡਰੇਸ ਸੇਰਾਨੋ, ਕਲੇਰਿਸਾ ਸਲਾਈਘ "ਜੋ ਫੋਟੋਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ==ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ== ===ਕਿਤਾਬ=== * {{cite book| last = Mann| first = Sally| title = Second Sight: The Photographs of Sally Mann| url = https://archive.org/details/secondsightphoto0000mann| url-access = registration| year = 1983| isbn = 978-0-87923-471-3 }} * ''[[At Twelve: Portraits of Young Women]].'' [[Aperture Foundation|Aperture]], New York, 1988. {{ISBN|978-0-89381-296-6}} * ''[[Immediate Family (book)|Immediate Family]].'' Aperture, New York, 1992. {{ISBN|978-0-89381-518-9}} * ''[[Still Time (book)|Still Time]].'' Aperture, New York, 1994. {{ISBN|978-0-89381-593-6}} * {{cite book| last = Mann| first = Sally| title = What Remains| year = 2003| publisher = [[Bulfinch Press]]| isbn = 978-0-8212-2843-2 }} * {{cite book| last = Mann| first = Sally| title = Deep South| year = 2005| publisher = Bulfinch| isbn = 978-0-8212-2876-0 }} * ''Sally Mann'' (2005), 21st Editions, South Dennis, MA<ref>{{cite web|url=http://www.21steditions.com/sally-mann/|title=Sally Mann|website=21st Editions, The Art of the Book}}</ref> (edition of 110) * ''Sally Mann: Proud Flesh.'' Aperture Press; [[Gagosian Gallery]], New York City, NY, 2009. {{ISBN|978-1-59711-135-5}} * {{cite book| author = John B. Ravenal|author2=David Levi Strauss |author3=Sally Mann |author4=[[Anne Wilkes Tucker]] | title = Sally Mann: The Flesh and the Spirit| url = https://archive.org/details/sallymannfleshsp0000rave| year = 2010| publisher = Aperture| isbn = 978-1-59711-162-1 }} * ''Southern Landscape'' (2013), 21st Editions, South Dennis, MA<ref>{{cite web|url=http://www.21steditions.com/sally-mann-1/|title=Sally Mann (Southern Landscape)|website=21st Editions, The Art of the Book}}</ref> (edition of 58) * {{cite book| last = Mann| first = Sally| title = Hold Still: A Memoir with Photographs | url = https://archive.org/details/holdstillmemoirw0000mann_z0c4| year = 2015| publisher = Little, Brown| isbn = 978-0-316-24776-4 }} * {{cite book| last = Mann| first = Sally| title = Remembered Light: Cy Twombly in Lexington | year = 2016| publisher = Abrams| isbn = 978-1-4197-2272-1 }} * {{cite book| last = Mann| first = Sally| title = Sally Mann: A Thousand Crossings | year = 2018 | publisher = Abrams Books | isbn = 978-1419729034 }} ===ਪ੍ਰਦਸ਼ਨੀ ਕੈਟਾਲਾਗ=== * ''The Lewis Law Portfolio,'' at [[Corcoran Gallery of Art]], Washington DC, 1977 * ''Sweet Silent Thought,'' at the North Carolina Center for Creative Photography, Durham, NC, 1987 * ''Still Time,'' at the Alleghany Highland Arts and Crafts Center, Clifton Forge, VA, 1988 * ''Mother Land,'' at the [[Edwynn Houk Gallery]], New York City, NY, 1997 * ''Sally Mann,'' at the Gagosian Gallery, New York City, NY, 2006 * ''Sally Mann: Deep South/Battlefields,'' at the [[Kulturhuset]], Stockholm, Sweden, 2007 ===ਸੰਗ੍ਰਹਿ=== * {{cite book| author = Corcoran Gallery of Art| title = Hospice: A Photographic Inquiry : [exhibition Tour, The Corcoran Gallery of Art, Washington, March 9 – May 5, 1996...]| year = 1996| publisher = Bulfinch Press| isbn = 978-0-8212-2260-7 }} * {{cite book |author=Andy Grundberg |author2=Corcoran Gallery of Art |title=In Response to Place: William Christenberry, Lynn Davis ... Photographs from the Nature Conservancy's Last Green Places |year=2001 |isbn=978-0-8212-2741-1 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/inresponsetoplac0000natu }} * Ferdinand Protzman, ''Landscape: Photographs of time and Place.'' National Geographic, 2003. {{ISBN|978-0-7922-6166-7}} * R. H. Cravens, ''Photography Past/Forward: Aperture at 50.'' Aperture Press, 2005. {{ISBN|978-1-931788-37-3}} * {{cite book| author = Aperture Foundation, Incorporated| title = Everything that lives, eats| url = https://archive.org/details/everythingthatli0000unse| year = 1996| publisher = Aperture| isbn = 978-0-89381-686-5 }} ===ਹੋਰ=== * {{cite book| last = Wood| first = John| title = Sally Mann| year = 2004| isbn = 978-1-892733-27-6 }} == ਹਵਾਲੇ == {{reflist|2}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1951]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਲੇਖਿਕਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਮਰੀਕੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਮਰੀਕੀ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ]] 4oj4r4i65ejlp2jd81f8vpa81slmvih 0 96046 810520 693883 2025-06-13T05:01:52Z Gurtej Chauhan 27423 810520 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = | native_name = | native_name_lang = | other_name = | nickname = | settlement_type = ਪਿੰਡ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Punjab | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ | latd = | latm = | lats = | latNS = N | longd = | longm = | longs = | longEW = E | coordinates_display = | subdivision_type =ਦੇਸ਼ | subdivision_name = {{flag|ਭਾਰਤ}} | subdivision_type1 =ਰਾਜ | subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | subdivision_type2 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] | subdivision_name2 = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | parts_type = [[ਬਲਾਕ]] | parts = [[ਦੋਰਾਹਾ]] | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ | demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | timezone1 = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type =[[ਪੋਸਟਲ ਇੰਡੈਕਸ ਨੰਬਰ|ਪਿੰਨ]] | postal_code = | registration_plate = | blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ | blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]] | website = | footnotes = }} '''ਘੁਡਾਣੀ ਕਲਾਂ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਦੋਰਾਹਾ ਅਤੇ [[ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।<ref>http://pbplanning.gov.in/districts/Doraha.pdf</ref> ਇਹ [[ਪਾਇਲ]] ਤੋਂ 6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ <ref>[http://www.thesikhencyclopedia.com/other-historical-places/punjab/ghudhani kalan - Punjab - the Sikh Encyclopedia]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੂਨ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਦੱਖਣ ਵੱਲ, [[ਧਮੋਟ ਖੁਰਦ]] ਪਿੰਡ ਤੋਂ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 4 ਕੁ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ [[ਮਕਸੂਦੜਾ]] ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ 4 ਕੁ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ [[ਰਾੜਾ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ 6ਵੇ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ [[ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ]] ਜੀ ਜਦੋਂ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਕਿਲੇ ਵਿਚੋਂ ਰਿਹਾ ਹੋ ਕੇ 52 ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾ ਕਰਵਾ ਕੇ [[ਜਰਗ]], "[[ਜੰਡਾਲੀ]],[[ਧਮੋਟ ਕਲਾਂ]] ਆਦਿ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਫਿਰ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਆਏ ਇਥੇ ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸ੍ਰੀ ਚੋਲਾ ਸਾਹਿਬ ਹੈ। ਜਿਥੇ 52 ਕਲੀਆਂ ਵਾਲਾ ਚੋਲਾ ਸਾਹਿਬ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ [[ਚੋਲਾ ਸਾਹਿਬ]] ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰ ਬਾਰ ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਹੈ। ਇਕ ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਭੜੋਲਾ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਹੈ। <ref>http://www.census2011.co.in/data/village/33268-ghudhani kalan -punjab.html</ref> ==ਪਿਛੋਕੜ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ== ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਘੁਡਾਣੀ ਕਲਾਂ ਦੀ ਮੋੜੀ ਇੱਥੋਂ ਪੰਜ-ਛੇ ਮੀਲ ਦੂਰ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਨਾਲ ਤਬਾਹ ਹੋਏ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਬਚੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਗੱਡੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਚਰਨਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਉਹ 1631 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਆਏ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 40 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਿਨ ਰਹੇ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਚੌਲਾ ਸਾਹਿਬ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਵਾਨ ਸਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸੇ ਜਗ੍ਹਾ ’ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਘੋੜਾ ਬੰਨ੍ਹਣ ਵਾਸਤੇ ਕਿੱਲਾ ਗੱਡਿਆ ਜੋ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਨਿੰਮ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ 52 ਕਲੀਆਂ ਵਾਲਾ ਚੌਲਾ ਸਾਹਿਬ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਾਲੀ ਪੰਜ ਗ੍ਰੰਥੀ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਿਤਨੇਮ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਦੂਜਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹੀ 1631 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਜਦੋਂ ਪਿੰਡ ਘੁਡਾਣੀ ਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਏ ਤਾਂ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਥਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਹੇਠ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਾਧੂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਜਲ ਛਕਾਇਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਿੰਮਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪਾਸੇ ਲਖਿਆਣੇ ਟੋਭੇ ਦੇ ਕੰਢੇ ’ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਦਾਤਣ ਕਰਕੇ ਟੋਭੇ ਦੇ ਕੰਢੇ ’ਤੇ ਗੱਡ ਦਿੱਤੀ ਜਿਹੜੀ ਹੁਣ ਨਿੰਮ ਦੇ ਦਰਖ਼ਤ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਰੋਵਰ ਸਮੇਤ ਹੁਣ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਿੰਮ ਸਾਹਿਬ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹਦੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਦੇ ਪੁੱਜਣ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦਾ ਛਕਿਆ।<ref>{{Cite web|url=http://punjabitribuneonline.com/2015/12/%E0%A8%9B%E0%A9%87%E0%A8%B5%E0%A9%87%E0%A8%82-%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%82-%E0%A8%A6%E0%A9%80-%E0%A8%9A%E0%A8%B0%E0%A8%A8-%E0%A8%9B%E0%A9%8B%E0%A8%B9-%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BE-2/|title=ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਘੁਡਾਣੀ ਕਲਾਂ|last=ਗੋਸਲ|first=ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ|date=|website=|publisher=|access-date=}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] rgczubyy03uwmtbl0qcbymua5bpk3pz 0 96376 810587 485240 2025-06-13T10:29:41Z Gurtej Chauhan 27423 810587 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = '''ਮੌੜਾਂ'' | native_name = | native_name_lang = pa | other_name = | nickname = | settlement_type = | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Punjab | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption =ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਚ ਸਥਿਤੀ | latd = 30.130773 | latm = | lats = | latNS = N | longd = 75.922671 | longm = | longs = | longEW = E | coordinates_display = | subdivision_type = ਦੇਸ਼ | subdivision_name = {{flag|India}} | subdivision_type1 = [[ਰਾਜ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਲਾਕੇ|ਰਾਜ]] | subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | subdivision_type2 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] | subdivision_name2 = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | parts_type = [[Taluka]]s | parts = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ | demographics1_info1 = [[ਗੁਰਮੁਖੀ|ਪੰਜਾਬੀ (ਗੁਰਮੁਖੀ)]] | demographics1_title2 = Regional | demographics1_info2 = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[PIN]] | postal_code = | registration_plate = | blank1_name_sec1 =ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ | blank1_info_sec1 = | footnotes = }} ਮੌੜਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਸੁਨਾਮ]] ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜੋ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ 17 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੰਗਰੂਰ-ਪਾਤੜਾਂ-ਦਿੱਲੀ ਸੜਕ ਉੱਪਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਤਕਰੀਬਨ 11,500 ਤੇ ਰਕਬਾ 3,195 ਏਕੜ (1278 ਹੈਕਟੇਅਰ) ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ 3,500 ਦੇ ਲਗਪਗ ਵੋਟਾਂ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 5 ਗੁਰਦੁਆਰੇ, 2 ਮੰਦਰ, 1 ਮਸਜਿਦ, 2 ਡੇਰੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਆਦਰਸ਼ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੇ ਤਿੰਨ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਸੈਂਟਰ, ਡਾਕਘਰ, ਹੈਲਥ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ, ਸਿਵਲ ਵੈਟਰਨਰੀ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ, ਕੋ-ਓਪਰੇਟਿਵ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਸਰਵਿਸ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਖੇਡ ਸਟੇਡੀਅਮ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ। ==ਪਿਛੋਕੜ== ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਰਨਾਲਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੌੜ ਨਾਭਾ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਜਿਊਣੇ ਮੌੜ ਤੇ ਸਾਬਕਾ ਮੰਤਰੀ ਸ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਕਰਕੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਤਕਰੀਬਨ 250 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। 1947 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਪਿੰਡ ਜੀਂਦ ਰਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਤਰਜ਼ ‘ਤੇ  ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਿੰਨ ਪੱਕੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਛੋਟੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਬਹੁਤ ਖੂੁਬਸੂਰਤ ਸੀ। ਵੱਡੇ ਗੇਟ, ਭੋਰੇ ਅਤੇ ਬੈਰਕਾਂ ਬਣੇ ਹੋੋਏ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਭੋਰੇ ਵੀ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਵਰਗੀ ਜਥੇਦਾਰ ਸ. ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਨੇ ਜੈਤੋ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਨਾਲ ਹੋਰ ਵੀ ਅਨੇਕਾਂ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਅਤੇ ਰਿਆਸਤੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਉੱਚੇ ਅਹੁਦਿਆਂ ’ਤੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੈਤੋ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ 21 ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨਾਲ ਇਕ ਸ਼ਹੀਦ ਸ. ਦੀਵਾਨ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਮੌੜਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਮੋਰਚੇ, ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਿੰਡ ਨੇ ਵਧ-ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਸਨ। ਮਰਹੂਮ ਕਾਮਰੇਡ ਕੌਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ‘ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਲਹਿਰ’ ਵਿੱਚ ਵਧ-ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਜੈਤੋ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਰਹੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਾਮਰੇਡ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ, ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਫੱਕਰ ਅਤੇ ਨਿਧਾਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਇਕੱਠਿਆਂ ਮਿਲਕੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ।<ref>{{Cite web|url=http://punjabitribuneonline.com/2014/12/%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%A3%E0%A9%87-%E0%A8%AE%E0%A9%8C%E0%A9%9C-%E0%A8%A6%E0%A9%80-%E0%A8%9C%E0%A8%A8%E0%A8%AE-%E0%A8%AD%E0%A9%82%E0%A8%AE%E0%A9%80-%E0%A8%AE%E0%A9%8C%E0%A9%9C%E0%A8%BE/|title=ਜਿਊਣੇ ਮੌੜ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਮੌੜਾਂ|last=ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ|first=|date=|website=|publisher=|access-date=}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] 5gns2mr7216tiyy4ef37zbvd7gnigz1 810588 810587 2025-06-13T10:32:23Z Gurtej Chauhan 27423 /* ਪਿਛੋਕੜ */ 810588 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = '''ਮੌੜਾਂ'' | native_name = | native_name_lang = pa | other_name = | nickname = | settlement_type = | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Punjab | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption =ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਚ ਸਥਿਤੀ | latd = 30.130773 | latm = | lats = | latNS = N | longd = 75.922671 | longm = | longs = | longEW = E | coordinates_display = | subdivision_type = ਦੇਸ਼ | subdivision_name = {{flag|India}} | subdivision_type1 = [[ਰਾਜ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਲਾਕੇ|ਰਾਜ]] | subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | subdivision_type2 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] | subdivision_name2 = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | parts_type = [[Taluka]]s | parts = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ | demographics1_info1 = [[ਗੁਰਮੁਖੀ|ਪੰਜਾਬੀ (ਗੁਰਮੁਖੀ)]] | demographics1_title2 = Regional | demographics1_info2 = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[PIN]] | postal_code = | registration_plate = | blank1_name_sec1 =ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ | blank1_info_sec1 = | footnotes = }} ਮੌੜਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਸੁਨਾਮ]] ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜੋ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ 17 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੰਗਰੂਰ-ਪਾਤੜਾਂ-ਦਿੱਲੀ ਸੜਕ ਉੱਪਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਤਕਰੀਬਨ 11,500 ਤੇ ਰਕਬਾ 3,195 ਏਕੜ (1278 ਹੈਕਟੇਅਰ) ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ 3,500 ਦੇ ਲਗਪਗ ਵੋਟਾਂ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 5 ਗੁਰਦੁਆਰੇ, 2 ਮੰਦਰ, 1 ਮਸਜਿਦ, 2 ਡੇਰੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਆਦਰਸ਼ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੇ ਤਿੰਨ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਸੈਂਟਰ, ਡਾਕਘਰ, ਹੈਲਥ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ, ਸਿਵਲ ਵੈਟਰਨਰੀ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ, ਕੋ-ਓਪਰੇਟਿਵ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਸਰਵਿਸ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਖੇਡ ਸਟੇਡੀਅਮ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ। ==ਪਿਛੋਕੜ== ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਬਰਨਾਲਾ]] ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੌੜ [[ਨਾਭਾ]] ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ "[[ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ]] ਤੇ ਸਾਬਕਾ ਮੰਤਰੀ ਸ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਕਰਕੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਤਕਰੀਬਨ 250 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। 1947 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਪਿੰਡ [[ਜੀਂਦ]] ਰਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਪਿੰਡ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਤਰਜ਼ ‘ਤੇ  ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਿੰਨ ਪੱਕੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਛੋਟੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਬਹੁਤ ਖੂੁਬਸੂਰਤ ਸੀ। ਵੱਡੇ ਗੇਟ, ਭੋਰੇ ਅਤੇ ਬੈਰਕਾਂ ਬਣੇ ਹੋੋਏ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਭੋਰੇ ਵੀ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਵਰਗੀ ਜਥੇਦਾਰ ਸ. ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਨੇ ਜੈਤੋ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਨਾਲ ਹੋਰ ਵੀ ਅਨੇਕਾਂ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਅਤੇ ਰਿਆਸਤੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਉੱਚੇ ਅਹੁਦਿਆਂ ’ਤੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੈਤੋ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ 21 ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨਾਲ ਇਕ ਸ਼ਹੀਦ ਸ. ਦੀਵਾਨ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਮੌੜਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਮੋਰਚੇ, ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਿੰਡ ਨੇ ਵਧ-ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਸਨ। ਮਰਹੂਮ ਕਾਮਰੇਡ ਕੌਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ‘ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਲਹਿਰ’ ਵਿੱਚ ਵਧ-ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਜੈਤੋ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਰਹੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਾਮਰੇਡ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ, ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਫੱਕਰ ਅਤੇ ਨਿਧਾਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਇਕੱਠਿਆਂ ਮਿਲਕੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ।<ref>{{Cite web|url=http://punjabitribuneonline.com/2014/12/%E0%A8%9C%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%A3%E0%A9%87-%E0%A8%AE%E0%A9%8C%E0%A9%9C-%E0%A8%A6%E0%A9%80-%E0%A8%9C%E0%A8%A8%E0%A8%AE-%E0%A8%AD%E0%A9%82%E0%A8%AE%E0%A9%80-%E0%A8%AE%E0%A9%8C%E0%A9%9C%E0%A8%BE/|title=ਜਿਊਣੇ ਮੌੜ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਮੌੜਾਂ|last=ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ|first=|date=|website=|publisher=|access-date=}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] dg4totcslt0pzjlc3stmucz64nuhmz4 0 99096 810480 732990 2025-06-12T12:35:28Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810480 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਵਿਗਿਆਨੀ|name=ਲਿੰਡਾ ਏਵੀ|image=Linda Avey in 2008.jpg|image_size=200|birth_date=1960|birth_place=ਦੱਖਣੀ ਡਕੋਟਾ|residence=ਵੁੱਡਸਾਇਡ, CA|citizenship=[[ਸਯੁੰਕਤ ਰਾਜ|ਅਮਰੀਕੀ]]|nationality=ਅਮਰੀਕੀ|fields=[[ਪਰਸਨਲ ਜੀਨੋਮਿਕਸ]],<br>[[ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੌਜੀ]]|workplaces=[[23ਐਂਡਮੀ]]|alma_mater=[[ਅਗਾਸਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]]<ref>{{cite web | url = http://www.augie.edu/about/college-offices-and-affiliates/marketing/college-events/sesquicentennial-celebration/schedule- | title = About Augustana - Schedule of Medallion Events: AC150 | accessdate = 2012-07-14 | publisher = Augustana University | archive-date = 2012-06-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120626092705/http://augie.edu/about/college-offices-and-affiliates/marketing/college-events/sesquicentennial-celebration/schedule- | dead-url = yes }}</ref>|known_for=[[23ਐਂਡਮੀ]] ਦੀ ਸਹਿ-ਬਾਨੀ}} '''ਲਿੰਡਾ ਏਵੀ '''(ਜਨਮ 1960) ਇੱਕ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ|ਅਮਰੀਕੀ]] ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ 23ਐਂਡਮੀ ਅਤੇ ਕੁਰਿਅਸ, ਇੰਕ. ਦੀ ਸਹਿ-ਬਾਨੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web |url=http://www.wearecurio.us/ |title=Curious: We've got questions |access-date=2018-04-23 |archive-date=2015-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151110135253/http://www.wearecurio.us/ |dead-url=yes }}</ref> ਏਵੀ ਨੇ ਅਗਸਤਾਨਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਬੀ.ਏ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਬਿਓਫੋਰਮੁਕਟਿਕਲਸ ਵਿੱਚ 20 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਵਿੱਕਰੀ ਅਤੇ ਬਿਜਨਸ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਕੀਤੀ। ਏਵੀ ਨੇ ਐਫਿਮੇਟ੍ਰਿਕਸ ਅਤੇ ਪੈਰੀਗੇਨ ਸਾਇੰਸਾਂ ਲਈ ਰਿਸਰਚ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ।<ref>{{cite web|url=https://www.pbs.org/kcet/wiredscience/story/90-anne_wojcicki_and_linda_avey_entrepreneurs.html|title=Anne Wojcicki and Linda Avey: Entrepreneurs|work=PBS|accessdate=29 September 2011|archive-date=19 ਦਸੰਬਰ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219233729/http://www.pbs.org/kcet/wiredscience/story/90-anne_wojcicki_and_linda_avey_entrepreneurs.html|url-status=dead}}</ref> 2006 ਵਿੱਚ, ਇਸਨੇ ਪੌਲ ਕੁਸੇਨਜ਼ਾ ਅਤੇ ਐਨੀ ਵੋਜਿਕੀ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨਿੱਜੀ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਸੇਵਾ 23ਐਂਡਮੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |url=https://www.23andme.com/about/corporate/ |title=Corporate Info - 23andMe |access-date=2017-11-01 |archive-date=2012-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121113132310/https://www.23andme.com/about/corporate/ |dead-url=yes }}</ref> ਸਤੰਬਰ 2009 ਵਿੱਚ, ਏਵੀ ਨੇ 23ਐਂਡਮੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰੇਨਸਟਾਰਮ ਰਿਸਰਚ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਰੋਗ ਦੇ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਤੇਜੀ ਲਿਆਉਣ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਤ ਹੈ।<ref>{{cite web|url=http://allthingsd.com/20090904/23andme-co-founder-linda-avey-leaves-start-up-to-focus-on-alzheimers-research/|title=23andMe Co-Founder Linda Avey Leaves Personal Genetics Start-Up to Focus on Alzheimer's Research|last=Swisher|first=Kara|work=Wall Street Journal|accessdate=29 September 2011}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1960]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੰਪਨੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਔਰਤਾਂ]] hov5t74glk10r05wrz9o1r5m8lmvrk3 0 99851 810504 782286 2025-06-12T20:39:13Z Suyash.dwivedi 10224 /* ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ */ 810504 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Baiga_tribe_family.jpg|right|thumb|508x508px|ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਲਾਘਾਟ ਦੇ ਬੈਗਾ ਸਮੂਹ ਦਾ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ]] '''ਬੈਗਾ [[ਭਾਰਤ]],'''[[ਭਾਰਤ|<nowiki/>]] [[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਰਾਜਾਂ [[ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ]] ਅਤੇ [[ਝਾਰਖੰਡ]] ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਬੀਲਾ ਹੈ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੰਡਲਾ [ਡੀੰਡੋਰੀ] ਅਤੇ ਬਾਲਾਘਾਟ ਜ਼ਿਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਬੈਗਾ ਲੋਕ  ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਿਝਵਾਰ, ਨਰੋੋਤੀਆ, ਭਾਰੋਤੀਆ, ਨਾਹਰ, ਰਾਏ ਭੀਨਾ ਅਤੇ ਕਾਢ ਭੈਨਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਉਪ-ਜਾਤੀਆਂ ਹਨ। 1981 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ 248, 9 44 ਸੀ। == ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ == [[File:Baiga tribe man in his traditional wear 02.jpg|thumb|ਬੈਗਾ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿੱਚ]] == ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ == * [http://www.mpinfo.org/mpinfonew/hindi/factfile/janbaiga.asp ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਬੈਗਾ ਜਣਜਾਤੀ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120523154816/http://www.mpinfo.org/mpinfonew/hindi/factfile/janbaiga.asp |date=2012-05-23 }} (ਹਿੰਦੀ) * [http://josh18.in.com/showstory.php?id=133361 बैगा सदियों से मना रहे हैं ‘वीकेन्ड’]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (जोश) * [http://tdil.mit.gov.in/ggs/Sanskritik_CG%28HTML%29/Sanskritik_Chhattisgarh/tribesofCG1.htm छतीसगढ़ की जनजातियाँ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100112082855/http://tdil.mit.gov.in/ggs/Sanskritik_CG(HTML)/Sanskritik_Chhattisgarh/tribesofCG1.htm |date=2010-01-12 }} * [http://www.lib.virginia.edu/area-studies/SouthAsia/Ideas/CP/ch09baiga.html THE THREATENED TRIBAL:THE BAIGAS] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110124224005/http://www.lib.virginia.edu/area-studies/SouthAsia/Ideas/CP/ch09baiga.html |date=2011-01-24 }} * http://www.tribalphoto.com/pages/tribes/india,madhya_pradesh_baiga.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240707071909/http://www.tribalphoto.com/pages/tribes/india,madhya_pradesh_baiga.html |date=2024-07-07 }} * [http://www.youtube.com/watch?v=qcDTEiRil8g&feature=related Baiga on youtube] * [http://www.sinlung.com/ Sinlung - News, Discover, Share, Discuss, Connect - Northeast India] * [http://dindori.nic.in/] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਛੱਤੀਸਗਗੜ੍ਹ ਦੇ ਕਬੀਲੇ]] dkvle8rcmoyb06tvnc9vzj94nfr21lj 0 102339 810519 410138 2025-06-13T05:01:02Z CommonsDelinker 156 Replacing OZ5-2-94.JPG with [[File:Puck_magazine_cover_2_May_1894_-_In_the_cyclone_cellar,_waiting_for_fair_weather.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: meaningless to descriptive). 810519 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Puck magazine cover 2 May 1894 - In the cyclone cellar, waiting for fair weather.jpg|thumb|1894 ਦੇ ਪਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਐਸ ਡੀ ਏਹਰਹਾਰਟ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਕਾਰਟੂਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਔਰਤ ਨੂੰ ਨੂੰ "ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ" ਦੇ ਲੇਬਲ ਤਹਿਤ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਰਾਜਨੀਤਕ ਬਦਲਾਅ ਦੇ ਇੱਕ ਵਾਵਰੋਲੇ ਤੋਂ ਪਨਾਹ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ।]] '''ਅਲੰਕਾਰ''', ਇੱਕ ਬਿੰਬ[[ਅਲੰਕਾਰ (ਸਾਹਿਤ)|<nowiki/>]] ਭਾਸ਼ਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।<ref>{{Cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/metaphor|title=Definition of METAPHOR|website=www.merriam-webster.com|access-date=2016-03-29}}</ref> ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਦੋ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਛੁਪੀਆਂ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਐਂਟੀਥੀਸਿਸ, ਹਾਇਪਰਬੋਲੇ, ਮੇਟੋਨੀਮੀ ਅਤੇ ਸਿਮਲੀ ਸਾਰੇ ਰੂਪਕ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ।<ref name="English Language 1992 pp.653">The Oxford Companion to the English Language (1992) pp.653</ref> ਕਲਾਕਾਰ ਬਿੰਬਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਬਿੰਬ ਇਕ ਲਾਖਣਿਕ ਅਲੰਕਾਰਿਕ ਵਿਚਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਕ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਟਕਰਾਓ ਨਾਲ ਇਕ ਲਿਸ਼ਕਾਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਕਲਾਕਾਰ ਨਵੀਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਲੰਕਾਰ]] nk51eanlf7bf5zf2ln8kpusyyea28di 0 109238 810590 782150 2025-06-13T10:33:23Z 108.30.34.250 Name 810590 wikitext text/x-wiki {{Infobox caste |caste_name= ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਸਿੱਖ |classification= |populated_states=[[ਪੰਜਾਬ]], [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] |languages= [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] |religions= [[ਸਿੱਖੀ]] }} '''ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਸਿੱਖ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਦਲੇਰ]] ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਨੂੰ ਨਕਾਰ ਕੇ [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] ਅਪਣਾਇਆ ਸੀ। ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਸ਼ਬਦ [[ਉਰਦੂ]] ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ''ਪੰਥ'' ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ''ਧਰਮੀ ਵਿਅਕਤੀ'' ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਪੰਜਾਬ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]], [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਅਤੇ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਜ੍ਹਬੀ ਸਿੱਖ ਮਹਾਨ ਕੌਮ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਗੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਖਾਲਸੇ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਸਿੱਖ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]], ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ|ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ]], [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ|ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ]] ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ==ਮੂਲ== ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ ਕਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਧੰਨ ਧੰਨ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਂਕ, ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਰੰਘਰੇਟੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬੇਟੇ - ਧੰਨ ਧੰਨ ਬਾਬਾ ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਜੀ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਕਲਗੀ ਤੋੜਾ ਬਖਸ਼ਿਆ, ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਲਗਾ ਕੇ ਮਜ਼੍ਹਬ ਦਾ ਪੱਕਾ ਸਿੱਖ - ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਸਿੱਖ ਆਖਿਆ) ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਸੀਸ ਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ [[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ|ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ]] ਜੀ ਕੋਲ [[ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ|ਸ੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿਖੇ ਲੈ ਆਏ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਇਸ ਬਹਾਦਰੀ ਕਰਕੇ ਰੰਘਰੇਟੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬੇਟੇ ਆਖ ਦਿੱਤਾ।<ref name="yong">{{cite book |last=Yong |first=Tan Tai |year=2005 |title=The Garrison State: The Military, Government and Society in Colonial Punjab, 1849–1947 |publisher=SAGE |page=73 |isbn=978-8-13210-347-9 |url=https://books.google.com/books?id=d5ZiMV7rqWUC&pg=PA1897}}</ref> ਇਸ ਕੌਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਹੋਏ ਨੇ , ਜਿੰਨ੍ਹਾ ਨੇ ਖਾਲਸੇ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ , * ਧੰਨ ਧੰਨ ਬਾਬਾ ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਜੀ * ਭਾਈ ਬੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ * ਭਾਈ ਧੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ * ਭਾਈ ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ * ਸਰਦਾਰ ਕਾਲਾ ਸਿੰਘ ਜੀ * ਭਾਈ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਜੀ * ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਵੀ ਮਜ਼੍ਹਬੀ ਸਿੱਖ ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਨੇ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਨੀ ਸ਼ਹੀਦ ਧੰਨ ਧੰਨ ਬਾਬਾ ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦਿੱਤੇ ਰਸਤੇ ਤੇ ਚਲਦੇ ਹਨ। Balwinder singh == ਹਵਾਲੇ == 73mm09a013p7uasbehwxc4imx8ddrrs 0 117475 810491 589442 2025-06-12T15:20:49Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Kia_Oval_Pavilion.jpg|Kia_Oval_Pavilion.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Josve05a|Josve05a]] because: [[:c:COM:NETCOPYRIGHT|Copyright violation]], found elsewhere on the web and unlikely to be own work; https://paima 810491 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricket ground | ground_name = ਦ ਓਵਲ | nickname = | othernames = | logo_image = | logo_caption = | image = | image_size = 250px | caption = ਓਵਲ ਦਾ ਪਵੀਲੀਅਨ | country = ਇੰਗਲੈਂਡ | location = [[ਕੈਨਿੰਗਟਨ]], [[ਲੰਡਨ]], ਯੂਨਾਇਟਡ ਕਿੰਗਡਮ | coordinates = | establishment = 1845 | seating_capacity = 25,500<ref>{{cite web|url=https://www.kiaoval.com/main-news/kia-oval-plans-expand-40000/|title=KIA OVAL PLANS TO EXPAND TO 40,000|date=8 June 2017|access-date=3 ਜੂਨ 2019|archive-date=4 ਅਪ੍ਰੈਲ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190404015822/https://www.kiaoval.com/main-news/kia-oval-plans-expand-40000/|dead-url=yes}}</ref> | owner = [[ਕੌਰਨਵਾਲ ਦੀ ਰਿਆਸਤ]] | architect = | contractor = | operator = [[ਸਰੀ ਕਾਊਂਟੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਕਲੱਬ]] | tenants = [[ਸਰੀ ਕਾਊਂਟੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਕਲੱਬ]] | end1 = ਪਵੀਲੀਅਨ ਐਂਡ [[File:TheOvalCricketGroundPitchDimensions.svg|200px]] | end2 = [[ਵੌਕਸਹਾਲ]] ਐਂਡ | international = ਹਾਂ | firsttestdate = 6–8 ਸਤੰਬਰ | firsttestyear = 1880 | firsttesthome = ਇੰਗਲੈਂਡ | firsttestaway = ਆਸਟਰੇਲੀਆ | firsttestawayvar = | lasttestdate = 7-11 ਸਤੰਬਰ | lasttestyear = 2018 | lasttesthome = ਇੰਗਲੈਂਡ | lasttestaway = ਭਾਰਤ | firstodidate = 7 ਸਤੰਬਰ | firstodiyear = 1973 | firstodihome = ਇੰਗਲੈਂਡ | firstodiaway = ਵੈਸਟਇੰਡੀਜ਼ | lastodidate = 2 ਜੂਨ | lastodiyear = 2019 | lastodihome = ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ | lastodiaway = ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ | firstt20idate = 28 ਜੂਨ | firstt20iyear = 2007 | firstt20ihome = ਇੰਗਲੈਂਡ | firstt20iaway = ਵੈਸਟਇੰਡੀਜ਼ | lastt20idate = 20 ਮਈ | lastt20iyear = 2014 | lastt20ihome = ਇੰਗਲੈਂਡ | lastt20iaway = ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ | firstwtestdate = 10–13 ਜੁਲਾਈ | firstwtestyear = 1937 | firstwtesthome = ਇੰਗਲੈਂਡ | firstwtestaway = ਆਸਟਰੇਲੀਆ | lastwtestdate = 24–28 ਜੁਲਾਈ | lastwtestyear = 1976 | lastwtesthome = ਇੰਗਲੈਂਡ | lastwtestaway = ਆਸਟਰੇਲੀਆ | onlywt20idate = 19 ਜੂਨ | onlywt20iyear = 2009 | onlywt20ihome = ਇੰਗਲੈਂਡ | onlywt20iaway = ਆਸਟਰੇਲੀਆ | year1 = 1846–ਹੁਣ ਤੱਕ | club1 = [[ਸਰੀ ਕਾਊਂਟੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਕਲੱਬ|ਸਰੀ]] | year2 = 1950–1963 | club2 = [[ਕੋਰਿੰਥੀਅਨ-ਕੈਸੂਅਲਸ ਐਫ਼.ਸੀ.|ਕੋਰਿੰਥੀਅਨ-ਕੈਸੂਅਲਸ]] (ਫੁੱਟਬਾਲ) | date = 30 ਮਈ | year = 2019 | source = http://www.espncricinfo.com/england/content/ground/57127.html ESPNcricinfo }} '''ਦ ਓਵਲ''', ਜਿਸਨੂੰ '''ਕੀਆ ਓਵਲ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,<ref>{{Cite web|url=http://www.ecb.co.uk/news/domestic/kia-oval,312675,EN.html|title=Surrey unveil Kia deal – Domestic – News Archive – ECB|website=www.ecb.co.uk|access-date=26 June 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kia.co.uk/about-kia/sport-sponsorship/sponsorship-cricket.aspx|title=The Kia Oval & Surrey County Cricket Club {{!}} Kia Motors UK|website=www.kia.co.uk|access-date=7 June 2016}}</ref> [[ਇੰਗਲੈਂਡ]] ਦੇ [[ਕੈਨਿੰਗਟਨ]] ([[ਦੱਖਣੀ ਲੰਡਨ]]) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ ਗਰਾਊਂਡ]] ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.visitlondon.com/things-to-do/place/606654-kia-oval#YIrTHfxOllKzJhIU.97|title=The Kia Oval|website=visitlondon.com|access-date=7 June 2016}}</ref> ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1845 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਉਦੋਂ ਤੋਂ [[ਸਰੀ ਕਾਊਂਟੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਕਲੱਬ]] ਦਾ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਗਰਾਊਂਡ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.kiaoval.com/about-us/archive-history/|title=Archive / History – Kia Oval|website=The History Of Surrey County Cricket Club {{!}} Club and Ground History {{!}} Kia Oval|language=en-GB|access-date=7 June 2016|archive-date=25 ਦਸੰਬਰ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225002117/https://www.kiaoval.com/about-us/archive-history/|dead-url=yes}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.british-history.ac.uk/survey-london/vol26/pp18-31#p14|title=Kennington: Introduction and the demesne lands {{!}} British History Online|website=www.british-history.ac.uk|page=14|at=|access-date=26 June 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.british-history.ac.uk/survey-london/vol26/pp18-31#p20|title=Kennington: Introduction and the demesne lands {{!}} British History Online|website=www.british-history.ac.uk|page=20|access-date=26 June 2016}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਗਰਾਊਂਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਗਰਾਊਂਡ]] 498oto3a34vl25l4kam965gdyylin3z 0 124415 810487 506617 2025-06-12T14:10:23Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810487 wikitext text/x-wiki '''ਸਰ ਵਿਲੀਅਮ ਹੈਨਰੀ ਬ੍ਰੈਗ'''<ref name="frs">{{Cite journal|last=Da c. Andrade|first=E. N.|last2=Lonsdale|first2=K.|year=1943|title=William Henry Bragg. 1862-1942|journal=[[Obituary Notices of Fellows of the Royal Society]]|volume=4|issue=12|pages=276|doi=10.1098/rsbm.1943.0003|jstor=769040|pmc=|pmid=}}</ref> ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: William Henry Bragg; ਜਨਮ: 2 ਜੁਲਾਈ 1862 - 12 ਮਾਰਚ 1942) ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਕੈਮਿਸਟ, [[ਹਿਸਾਬਦਾਨ|ਗਣਿਤ]] ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਖਿਡਾਰੀ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਵਿਲੱਖਣ ਢੰਗ ਨਾਲ<ref name="joint">This is still a unique accomplishment, because no other parent-child combination has yet shared a Nobel Prize (in any field). In several cases, a parent has won a Nobel Prize, and then years later, the child has won the Nobel Prize for separate research. An example of this is with [[Marie Curie]] and her daughter [[Irène Joliot-Curie]], who are the only mother-daughter pair. Several father-son pairs have won two separate Nobel Prizes.</ref> ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਲਾਰੈਂਸ ਬ੍ਰੈਗ ਨਾਲ [[ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ]] 1915 ਦਾ [[ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ]]: ''"ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ [[ਐਕਸ ਕਿਰਨ|ਐਕਸ-ਰੇ]] ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ [[ਲੈਟਿਸ|ਕ੍ਰਿਸਟਲ]] ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਵਾਂ "'' ਲਈ।<ref>{{Cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1915/index.html|title=The Nobel Prize in Physics 1915|publisher=Nobel Foundation|access-date=2008-10-09}}</ref> ਖਣਿਜ ਬ੍ਰੈਗਾਈਟ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਉਸਦੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਹੈ। == ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਅਵਾਰਡ == ਬ੍ਰੈਗ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ, ਲਾਰੈਂਸ ਬ੍ਰੈਗ ਨਾਲ 1915 ਵਿੱਚ ''"[[ਐਕਸ ਕਿਰਨ|ਐਕਸ-ਰੇ ਦੇ]] ਜ਼ਰੀਏ [[ਲੈਟਿਸ|ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਢਾਂਚੇ]] ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ"'' [[ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ]] ਦੇ [[ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਨਾਲ ਸੰਯੁਕਤ ਜੇਤੂ ਸੀ।<ref name="NobelBragg">{{Cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1915/index.html|title=The Nobel Prize in Physics 1915|publisher=Nobel Foundation|access-date=2018-04-26}}</ref> ਬ੍ਰੈਗ ਨੂੰ 1907 ਵਿਚ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਫੈਲੋ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ, 1920 ਵਿਚ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ, ਅਤੇ 1935 ਤੋਂ 1940 ਤਕ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ 1 ਜੂਨ 1946 ਨੂੰ ਬੈਲਜੀਅਮ ਦੀ ਰਾਇਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ, ਲੈਟਰਸ ਅਤੇ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ 1917 ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਐਂਪਾਇਰ (ਆਰਬੀਆਈ) ਦੇ ਆਰਡਰ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਅਤੇ 1920 ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸਨਮਾਨਾਂ ਵਿਚ ਨਾਈਟ ਕਮਾਂਡਰ ( ਕੇਬੀਈ ) ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ 1931 ਵਿਚ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਮੈਰਿਟ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। == ਨਿਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ == 1889 ਵਿੱਚ, ਐਡੀਲੇਡ ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰੈਗ ਨੇ ਗਵਾਂਡੇਲੀਨ ਟੌਡ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਇੱਕ ਹੁਨਰਮੰਦ ਜਲ ਰੰਗ ਦਾ ਪੇਂਟਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਸਰ ਚਾਰਲਸ ਟੌਡ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਸਨ, ਇਕ ਧੀ, ਗਵੇਂਦੋਲਨ ਅਤੇ ਦੋ ਬੇਟੇ, ਵਿਲੀਅਮ ਲਾਰੈਂਸ, 1890 ਵਿਚ ਨੌਰਥ ਐਡੀਲੇਡ ਅਤੇ ਰਾਬਰਟ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਗਵੇਂਦੋਲਨ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਅਲਬਾਨ ਕੈਰੋ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਬ੍ਰੈਗ ਨੇ ਐਡੀਲੇਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਵਿਲੀਅਮ ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ, ਅਤੇ ਰੌਬਰਟ ਗੈਲੀਪੋਲੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ. ਬ੍ਰੈਗ ਦੀ ਪਤਨੀ ਗਵੇਂਡੋਲਾਈਨ ਦੀ 1929 ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਬ੍ਰੈਗ ਨੇ ਟੈਨਿਸ ਅਤੇ ਗੋਲਫ ਖੇਡਿਆ, ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਐਡੀਲੇਡ ਅਤੇ ਐਡੀਲੇਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲੈਕਰੋਸ ਕਲੱਬਾਂ ਦੇ ਬਾਨੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ, ਦੱਖਣੀ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿਚ ਲੇਕਰੋਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਐਡੀਲੇਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸ਼ਤਰੰਜ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦਾ ਸੈਕਟਰੀ ਵੀ ਰਿਹਾ। <ref>[http://www.physics.adelaide.edu.au/history/BraggCentenary.htm Bragg Centenary, 1886–1986] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220316132533/http://www.physics.adelaide.edu.au/history/BraggCentenary.htm |date=2022-03-16 }}, University of Adelaide, page 43.</ref> ਬ੍ਰੈਗ ਦੀ 1942 ਵਿਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਬੇਟੀ ਗਵੇਂਦੋਲਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਲਾਰੈਂਸ ਨੇ ਬਚਾਇਆ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1942]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਗਿਆਨੀ]] jbyrqkasc5ajqsix7k2s31bbheo5abu 0 124680 810529 810433 2025-06-13T08:41:38Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Brar_Jessy_2023.jpg|Brar_Jessy_2023.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810529 wikitext text/x-wiki {{ਅਧਾਰ}} {{Infobox writer | name = '''ਬਰਾੜ ਜੈਸੀ''' | image = | image_size = 200x | caption = 2023 ਪਿੰਡ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲੇ ਸਨਮਾਨ ਸਮੇਂ | birth_place = [[ਮੱਲਕੇ]], ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮੋਗਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] | death_date = | death_place = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | nationality = [[ਭਾਰਤੀ]] | ethnicity = [[ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ|ਪੰਜਾਬੀਅਤ]] | education = ਐਮ.ਐਸ.ਸੀ <small>ਗੁਰੂਕੁਲ ਕਾਲਜ ਕੋਟਕਪੂਰਾ</small><br> ਐਮ.ਫਿਲ, ਪੀ .ਐਚ . ਡੀ <small> [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] , ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ </small> <br /> | alma_mater = | period = | genre = [[ਕਵਿਤਾ]], [[ਕਹਾਣੀ]], [[ਗੀਤ]] | occupation = [[ਕਵਿੱਤਰੀ]], [[ਲੇਖਿਕਾ]] | subject = | movement = | notableworks = [[ਮੈਂ ਸਾਊ ਕੁੜੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ]], [[ਘੜੇ ਚ ਦੱਬੀ ਇੱਜ਼ਤ ]] , [[ਇੱਜ਼ਤਦਾਰ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ]] , [[ਕੀਕਣ ਆਖਾਂ ਮੈਂ ਔਰਤ ]] , [[ਟੁੱਟੀਆਂ ਤਕਦੀਰਾਂ]] | spouse = | relatives = [[ਦਾਦਾ ਸ੍ਰ. ਸਰਬਨ ਸਿੰਘ ]] [[ ਦਾਦੀ ਸ੍ਰ. ਗੁਰਬਚਨ ਕੌਰ ]] [[ਪਿਤਾ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ]] [[ਮਾਤਾ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ]] | influences = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ]] [[ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ ]] | influenced = | awards = ਵੋਮੈਨ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਐਵਾਰਡ , ਬੀਬੀ ਮਨਜੀਤ ਕੌਰ ਸੰਪੂਰਨ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ | website = [[https://www.brarjessy.com]] | portaldisp = }} '''ਬਰਾੜ ਜੈਸੀ''' ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਜਸਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਬਰਾੜ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ]] [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਕਵੀ|ਕਵਿੱਤਰੀ]] ਤੇ [[ਕਹਾਣੀਕਾਰ]] ਹੈ।<ref>https://www.goodreads.com/author/show/20489564.Brar_Jessy</ref> ==ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ== ਬਰਾੜ ਜੈਸੀ ਦਾ ਜਨਮ ਮਾਤਾ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਤੇ ਪਿਤਾ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ [[ਮੱਲਕੇ]], ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮੋਗਾ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। == ਫ਼ਿਲਮਾਂ == * 2020 ਸ਼ਾਰਟ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਮਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤ' *2020 ਸ਼ਾਰਟ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਸੈਕੰਡ ਹੈਡ ਗਰਲ' *2020 ਸ਼ਾਰਟ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਅਨਪੜ੍ਹ' *2022 ਸ਼ਾਰਟ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਅਣਚਾਹਿਆ ਰਿਸ਼ਤਾ’ *2022 ਸ਼ਾਰਟ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਵੰਡ’ *2023 ਸ਼ਾਰਟ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਬਾਈ’ ==ਸਿੱਖਿਆ == ਬਰਾੜ ਜੈਸੀ (ਡਾ. ਜਸਵਿੰਦਰ ਕੌਰ) ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜੀ.ਐਨ.ਮਿਸ਼ਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਮੱਲਕੇ, [[ਮੋਗਾ]] ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਬੀ.ਏ. ਅਤੇ ਪੀਂ ਜੀ ਡੀ ਸੀ ਏ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ, ਸੁਖਾਨੰਦ, ਮੋਗਾ ਤੋਂ ਅਤੇ ਐਮ.ਐਸ.ਸੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਸ ਗੁਰੂਕੁਲ ਕਾਲਜ, [[ਕੋਟਕਪੂਰਾ]] ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਫੈਸ਼ਨ ਡਿਜ਼ਾਇਨਿੰਗ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਗੁਰੂਕੁਲ ਕਾਲਜ , ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਤੋਂ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੈਸੀ ਨੇ ਐਮ.ਫ਼ਿਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਸ [[ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ]], [[ਬਠਿੰਡਾ]] ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜੈਸੀ ਗੁਰੂਕਾਸ਼ੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ,ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ, ਬਠਿੰਡਾ ਤੋਂ [[ਪੀਐਚ.ਡੀ.|ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ.]] ਦਾ ਖ਼ੋਜ ਕਾਰਜ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਏ । ==ਰਚਨਾਵਾਂ== * (2015) ਸਵੀਨਾ ਯਾਂਦਾਂ ਦਾ ਸਰਮਾਇਆ (ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) * (2019) ਮੈਂ ਸਾਊ ਕੁੜੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ (ਸੱਤਵਾਂ ਐਡੀਸ਼ਨ) * (2019) ਬੀਜ਼ ਬਿਰਖ (ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) * (2021) ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬੋਲ (ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹ) * (2022) ਘੜ੍ਹੇ ‘ਚ ਦੱਬੀ ਇੱਜ਼ਤ (ਚੀਥਾ ਐਡੀਸ਼ਨ)(ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) * (2023) ਇੱਜ਼ਤਦਾਰ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ (ਤੀਜਾ ਐਡੀਸ਼ਨ) (ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) *(2024) ਕੀਕਣ ਆਖਾਂ ਮੈਂ ਔਰਤ (ਦੂਜਾ ਐਡੀਸ਼ਨ) (ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) *(2024 ) ਟੁੱਟੀਆਂ ਤਕਦੀਰਾਂ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ) == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} ==ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ== * [https://facebook.com/brarjessy1/ ਫੇਸਬੁੱਕ ਪੇਜ] *[https://instagram.com/brar_jessy ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ] *[https:///www.facebook.com/brargogo/ ਫੇਸਬੁੱਕ ਨਿੱਜੀ ਖਾਤਾ] *[https://twitter.com/BrarJessy/ ਟਵਿੱਟਰ ] *[https://www.dailypunjabtimes.com/main/ਸ਼ਬਦਾਂ-ਦੀ-ਜਾਦੂਗਰ-ਜਸਵਿੰਦਰ-ਕ/ ਲੇਖਕ ਬਾਰੇ]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1989]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਹਾਣੀਕਾਰ]] fkc7rlqcpw176i2h9u34aazm7s4kah8 0 135545 810490 763595 2025-06-12T15:10:33Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810490 wikitext text/x-wiki '''ਸਟੋਨਵਾਲ ਦੰਗੇ''', ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ '''ਸਟੋਨਵਾਲ ਵਿਦਰੋਹ''', '''ਸਟੋਨਵਾਲ ਬਗਾਵਤ''', ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ '''ਸਟੋਨਵਾਲ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਗੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ {{Refn|While the community has always included all LGBT people, the one-word unifying term in the 1950s through the early 1980s was ''gay'' (see [[Gay liberation]]). Later ('70s/80s) this was expanded by many groups to ''lesbian and gay'', then by the '90s and '00s to ''lesbian, gay, bisexual, transgender'' (LGBT). Also by the late eighties and early nineties, ''[[queer]]'' began to be reclaimed as a one-word alternative to the ever-lengthening string of initials, especially when used by radical political groups.{{sfn|Hoffman|2007|pp=79–81}} "[[Gay Community News (Boston)|GCN's]] Stonewall tenth anniversary issue, showing a plaque repeatedly posted by activists at the site of the riots and removed by the building's owner. [Reading]: Gay People of New York City – This is the site of the Stonewall Riots – During the days of June 27 – 31, 1969, gay people ascended into the streets and openly resisted the harassment and criminal exploitation of their community. Oppressions which they had long endured in silence. Rich – Poor – Drag – Butch. Gays stood together and fought in a mass act of resistance. Those days were the birth pangs of the Gay Liberation Movement. Long Live the Spirit of Stonewall." ਦੁਆਰਾ ਜੂਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਪੁਲਿਸ ਛਾਪੇ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਆਪ ਮੁਹਾਰੇ ਰੋਸ ਮੁਜ਼ਾਹਰਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਸੀ। 28 ਜੂਨ 1969, [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਲੋਅਰ ਮੈਨਹਟਨ ਦੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਵਿਲੇਜ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਟੋਨਵਾਲ ਇਨ ਵਿਖੇ ਸਟੋਨਵਾਲ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ, ਹੋਰ ਵਿਲੇਜ ਲੈਸਬੀਅਨ ਅਤੇ ਗੇ ਬਾਰ, ਅਤੇ ਗੁਆਂਢ ਗਲੀ ਦੇ ਲੋਕ ਜਦੋਂ ਪੁਲਿਸ ਹਿੰਸਾ ਤੇ ਉਤਾਰੂ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਵਾਬੀ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ। ਦੰਗਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਟਰਸ਼ੈੱਡ ਘਟਨਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਸਮਲਿੰਗੀ ਮੁਕਤੀ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ LGBT ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।<ref name="StonewallNYC1">{{Cite web |last=Julia Goicichea |date=August 16, 2017 |title=Why New York City Is a Major Destination for LGBT Travelers |url=https://theculturetrip.com/north-america/usa/new-york/articles/why-new-york-city-is-a-major-destination-for-lgbt-travelers/ |access-date=February 2, 2019 |publisher=The Culture Trip |archive-date=ਜਨਵਰੀ 2, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200102084000/https://theculturetrip.com/north-america/usa/new-york/articles/why-new-york-city-is-a-major-destination-for-lgbt-travelers/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Brief History of the Gay and Lesbian Rights Movement in the U.S |url=http://www.uky.edu/~lbarr2/gws250spring11_files/Page1186.htm |access-date=September 2, 2017 |publisher=University of Kentucky |archive-date=ਨਵੰਬਰ 18, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191118054142/http://www.uky.edu/~lbarr2/gws250spring11_files/Page1186.htm |url-status=dead }}</ref><ref name="diversity">{{Cite web |last=US National Park Service |author-link=US National Park Service |date=October 17, 2016 |title=Civil Rights at Stonewall National Monument |url=https://www.nps.gov/places/stonewall.htm |access-date=August 6, 2017 |publisher=[[US Department of the Interior]]}}</ref> ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਮਰੀਕੀ ਗੇ ਬਾਰਾਂ ਲਈ ਆਮ ਗੱਲ ਸੀ, ਸਟੋਨਵਾਲ ਇਨ ਮਾਫੀਆ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਸੀ।{{Sfn|Duberman|1993}}{{Sfn|Carter|2004}}<ref name="AmExpMafia">{{Cite web |date=April 2011 |title=Stonewall Uprising: The Year That Changed America – Why Did the Mafia Own the Bar? |url=https://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/stonewall-why-did-mafia-own-bar/ |access-date=June 5, 2019 |website=American Experience |publisher=PBS}}</ref> ਉਦੋਂ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਗੇ ਬਾਰਾਂ 'ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਛਾਪੇ ਰੁਟੀਨ ਸਨ, 28 ਜੂਨ 1969 ਸਟੋਨਵਾਲ ਇਨ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਨਿੱਕਲ ਗਿਆ।ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਵਿਲੇਜ ਦੇ ਸਮਲਿੰਗੀ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਤਣਾਅ ਅਗਲੀ ਸ਼ਾਮ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਈ ਰਾਤਾਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰ ਰੋਸ ਮੁਜ਼ਾਹਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਕੁਝ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਆਪਣੇ [[ਲਿੰਗਕ ਅਨੁਸਥਾਪਨ|ਜਿਨਸੀ ਝੁਕਾਅ]] ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਜਿਉਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਰਕੁੰਨ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਹੋ ਗਏ, ਅਤੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਡਰ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ। ਨਵੀਆਂ ਕਾਰਕੁੰਨ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨੇ ਟਕਰਾਅ ਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਸਮਲਿੰਗੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ [[ਲੈਸਬੀਅਨ|ਲੈਸਬੀਅਨਾਂ]] ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿੰਨ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਵਿਦਰੋਹ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 28 ਜੂਨ 1970 ਨੂੰ ਘਟਨਾ ਦੀ ਬਰਸੀ ਮਨਾਉਣ ਲਈ, [[ਸ਼ਿਕਾਗੋ]], [[ਲਾਸ ਐਂਜਲਸ|ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]], ਨਿਊਯਾਰਕ, ਅਤੇ [[ਸਾਨ ਫ਼ਰਾਂਸਿਸਕੋ|ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ]] ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸਮਲਿੰਗੀ ਸਵੈਮਾਣ ਮਾਰਚ ਹੋਏ।<ref>{{Cite web |date=June 28, 1970 |title=Heritage &#124; 1970 Christopher Street Liberation Day Gay-In, San Francisco |url=http://www.sfpride.org/heritage/1970.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141022032242/http://www.sfpride.org/heritage/1970.html |archive-date=October 22, 2014 |access-date=June 28, 2014 |publisher=SF Pride}}</ref> ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਮਲਿੰਗੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਅੱਜ, ਸਟੋਨਵਾਲ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ LGBT ਸਵੈਮਾਣ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਸਟੋਨਵਾਲ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਮਾਰਕ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 2016 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ<ref name="monument2">{{Cite web |last=Nakamura, David |last2=Eilperin, Juliet |date=June 24, 2016 |title=With Stonewall, Obama designates first national monument to gay rights movement |url=https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2016/06/24/with-stonewall-obama-designates-first-national-momument-to-gay-rights-movement/ |access-date=June 24, 2016}}</ref> ਅੰਦਾਜ਼ਨ 5 ਮਿਲੀਅਨ ਪ੍ਰਤੀਭਾਗੀਆਂ ਨੇ ਸਟੋਨਵਾਲ ਵਿਦਰੋਹ ਦੀ 50ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮਨਾਈ।<ref name="deBlasio">[https://abcnews.go.com/US/million-people-crowed-nyc-worldpride-mayor/story?id=64090338 About five million people attended WorldPride in NYC, mayor says] By karma allen, July 2, 2019. </ref> ਅਤੇ 6 ਜੂਨ 2019 ਨੂੰ , ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਜੇਮਜ਼ ਪੀ. ਓ'ਨੀਲ ਨੇ 1969 ਵਿੱਚ ਸਟੋਨਵਾਲ ਵਿਖੇ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਲਈ ਰਸਮੀ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ।<ref name="nytimes1">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/06/06/nyregion/stonewall-riots-nypd.html|title=Stonewall Riot Apology: Police Actions Were 'Wrong,' Commissioner Admits|last=Gold|first=Michael|date=June 6, 2019|work=The New York Times|access-date=June 6, 2019|last2=Norman|first2=Derek|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="advocate1">{{Cite web |date=June 6, 2019 |title=New York City Police Finally Apologize for Stonewall Raids |url=https://www.advocate.com/news/2019/6/06/new-york-city-police-finally-apologize-stonewall-raids |access-date=June 6, 2019 |website=advocate.com}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == paymfrdvn2nri5ch39izy33nu49bpk1 0 144125 810567 733967 2025-06-13T08:49:53Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Principal_Satbir_Singh.jpg|Principal_Satbir_Singh.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810567 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਤਬੀਰ ਸਿੰਘ | image = | image_size = 225 | caption = ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਜੀ | birth_date = {{Birth date|df=yes|1932|03|01}} | birth_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|1994|08|18|1932|03|01}} | death_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] | occupation = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ]] | nationality = ਭਾਰਤ | ethnicity = [[ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਐਮ ਏ | alma_mater = ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਚਰਚ ਮਿਸ਼ਨ ਸਕੂਲ ਬਜਾਰ ਕਸੇਰੀਆਂ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] | period = 1932 | genre = | occupation = ਖੋਜੀ ਲੇਖਕ | subject = | movement = | notableworks = | spouse = ਮਾਤਾ ਧੰਨ ਕੌਰ | children = 2 | relatives = | influences = | influenced = | awards = [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] | website = http://www.pss.org |portaldisp = }} '''ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਤਬੀਰ ਸਿੰਘ''' ( 1ਮਾਰਚ 1932 - 18 ਅਗਸਤ 1994) ਇਕ ਸੁਘੜ ਬੁਲਾਰਾ , ਖੋਜੀ ਲੇਖਕ , ਸੁਚੱਜਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ, ਅਥੱਕ ਸੇਵਕ , ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਹੀਰਾ ਦਾ ਜਨਮ ਮਾਤਾ ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋ, ਪਿਤਾ ਭਾਈ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਗ੍ਰਿਹ ਵਿਖੇ [[ਜੇਹਲਮ]] ਹੁਣ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਖੇ ਹੋਇਆ। ਆਪ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਖੋਜੀ ਲੇਖਕ , ਵਧੀਆ ਅਧਿਆਪਕ, ਸੁਚੱਜਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ, ਅਥੱਕ ਸੇਵਕ , ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਹੀਰਾ ਸਨ। ==ਰਚਨਾਵਾਂ== # ਬਲਿਓ ਚਿਰਾਗ਼(ਜੀਵਨੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) # ਕੁਦਰਤੀ ਨੂਰ ( ਜੀਵਨੀ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) # ਪਰਬਤ ਮੇਰਾਣੁ(ਜੀਵਨੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) # ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਕਰਾਮਾਤਿ(ਜੀਵਨੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) # ਪਰਤਖ੍ਹ ਹਰਿ (ਜੀਵਨੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) # ਗੁਰ ਭਾਰੀ (ਜੀਵਨੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) # ਨਿਰਭਉ ਨਿਰਵੈਰੁ(ਜੀਵਨੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) # ਅਸ਼ਟਮ ਬਲਬੀਰਾ(ਜੀਵਨੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) # ਇਤਿ ਜਿਨਿ ਕਰੀ(ਜੀਵਨੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) # ਪੁਰਖ ਭਗਵੰਤ(ਜੀਵਨੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ) # ਸਾਡਾ ਇਤਿਹਾਸ ਭਾਗ -1 (ਦਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀਆਂ) # ਸਾਡਾ ਇਤਿਹਾਸ ਭਾਗ -2 (ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਤੱਕ ) # ਪੁਰਾਤਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜੀਵਨੀਆਂ(ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ) # ਆਦਿ ਸਿੱਖ ਤੇ ਆਦਿ ਸਾਖੀਆਂ(ਸਿੱਖਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼) # ਦਰਵੇਸ਼ੀ ਗਾਖੜੀ (ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ) # ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬੀਰ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ # ਪੂਰਨ ਸਚਿ ਭਰੇ(ਮੰਨੋ ਭਾਂਵੇ ਨਾਂਹ) # ਭਾਰਤ ਦਾ ਬ੍ਰਿਹਤ ਇਤਿਹਾਸ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ(ਅਨੁਵਾਦ) # ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਿਮਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥ(ਸੰਪਾਦਕ) # ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ ਸ਼ਤਾਬਦੀਆਂ # ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ(ਜਪੁ ਤੇ ਉਹਦੇ ਪੱਖ) # ਮਨਿ ਬਿਸ੍ਰਾਮ(ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ) # ਬਾਰਹ ਮਾਹਾ ਤਿੰਨੇ # ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਸਾਰ ਵਿਸਥਾਰ (ਚਾਰ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ) # ਰਛਿਆ ਰਹਿਤ # ਸੌ ਸਵਾਲ # ਰਬਾਬ ਤੋਂ ਨਗਾਰਾ # ਖਾਲਸੇ ਦਾ ਵਾਸੀ # ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ (ਸਚਿਤ੍ਰ) # ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ(ਸਚਿਤ੍ਰ) # ਜੰਗਾਂ ਗੁਰੂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ # ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ (ਸਚਿਤ੍ਰ) # ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ(ਸਚਿਤ੍ਰ) # ਨਿੱਕੀਆਂ ਜਿੰਦਾਂ ਵੱਡੇ ਸਾਕੇ(ਸਚਿਤ੍ਰ) # ਸਾਕਾ ਚਮਕੌਰ(ਸਚਿਤ੍ਰ) # ਅਰਦਾਸ(ਸਚਿਤ੍ਰ) # ਕੇਂਦਰੀ ਸਿੱਖ ਅਜਾਇਬ ਘਰ (ਐਲਬਮ) # ਅਦੁੱਤੀ ਗੁਰਮਤਿ ਸੰਗੀਤ ਸੰਮੇਲਨ ਸਿਮ੍ਰਿਤੀ ਗ੍ਰੰਥ(ਸਹਿ ਸੰਪਾਦਕ) # ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਤਿੰਨ ਸੌ ਸਾਲਾ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸੋਵੀਨਰ( ਸੰਪਾਦਕ) # ਤੂੰ ਸਾਂਝਾ ਸਾਹਿਬ ਬਾਪੁ ਹਮਾਰਾ # ਕਥਾ ਪੁਰਾਤਨ ਇਉਂ ਸੁਣੀ(ਦੋ ਭਾਗ) # ਦਵਾਰਿਕਾ ਨਗਰੀ ਕਾਹੇ ਕੇ ਮਗੋਲ(ਟ੍ਰੈਕਟ) # ਜਗਤ ਜੂਠ ਤੰਬਾਕੂ ਨ ਸੇਵ(ਟ੍ਰੈਕਟ) # ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ (ਟ੍ਰੈਕਟ)ਆਦਿ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਟ੍ਰੈਕਟ ਤੇ ਲੇਖ ==ਦਿਹਾਂਤ== ਆਪ ਜੀ 18 ਅਗਸਤ 1994 ਨੂੰ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਏ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] prahb76e14t0tvcaclz37gt9yfvnjxx 0 147012 810501 628056 2025-06-12T19:24:39Z Too Classy for This World 55195 810501 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਵੈੱਬਸਾਈਟ | name = ਸਪੋਟੀਫਾਈ | logo = 2024 Spotify Logo.svg | logo_alt = ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਲੋਗੋ | type = [[ਜਨਤਕ ਕੰਪਨੀ|ਜਨਤਕ]] ('[S.A. (ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ) {{!}} Société Anonyme]'')) | traded_as = {{ubl|{{NYSE|SPOT}}|[[Russell 1000]] component}} | founded = {{Start date and age|df=yes|2006|4|23}} | country_of_origin = [[ਸਵੀਡਨ]] | locations = 15 offices<ref name="Spotify about">{{cite web|title=About us|url=https://www.spotify.com/au/about-us/contact/|access-date=29 June 2021|website=Spotify}}</ref> | founder = {{Unbulleted list|[[Daniel Ek]]|[[Martin Lorentzon]]}} | industry = {{Unbulleted list|Audio streaming|Podcasting}} | revenue = {{increase}} €9.668 ਅਰਬ (2021)<ref name=20F2022>{{cite web|title=Form 20-F |url= https://d18rn0p25nwr6d.cloudfront.net/CIK-0001639920/0307a021-254e-43c5-aeac-8242b0ea3ade.pdf |publisher=Spotify |access-date=28 March 2022|date=3 February 2022}}</ref> | operating_income = {{increase}} €94 ਮਿਲੀਅਨ (2021)<ref name=20F2022 /> | net_income = {{increase}} €–34 ਮਿਲੀਅਨ (2021)<ref name=20F2022 /> | assets = {{increase}} €7.170 ਅਰਬ (2021)<ref name=20F2022 /> | equity = {{decrease}} €2.119 ਅਰਬ (2021)<ref name=20F2022 /> | employees = 9,808 (September 2022)<ref name=QFR>{{cite web|title=Spotify Technology S.A. Q3 2022 update|url= https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1639920/000114036122038378/brhc10043235_ex99-1.htm |publisher=[[U.S. Securities and Exchange Commission]]|date=26 October 2022}}</ref> | subsidiaries = {{plainlist| * Spotify AB<ref name="Legal Entity Identifier Spotify AB">{{cite web|title=Spotify AB|url=https://lei.report/LEI/5493004INDUJX1TDHI57|website=Legal Entity Identifier|access-date=10 March 2021}}</ref><ref name="sec" />{{rp|43}} * Spotify USA Inc.<ref name="sec" />{{rp|43}} * Spotify Ltd (UK)<ref name="sec" />{{rp|43}} * Several other regional subsidiaries<ref name="sec" />{{rp|43}} * [[Tencent Music]] (16.9%)}} | url = {{Unbulleted list | '''Home Page:''' {{URL|https://www.spotify.com/us/|Spotify}} | '''Web Player:''' {{URL|https://open.spotify.com/|Web Player}}}} | registration = Required | users = {{Unbulleted list | '''Free''': 273 million | '''Paying''': 195 million | '''Total (MAU)''': 456 million }}({{As of|2022|9|30|alt=September 2022}}) | location_city = [[Stockholm]], Sweden<ref name="Spotify about"/><ref name="sec">{{cite web | website=20-F | url = https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1639920/000163992021000006/0001639920-21-000006-index.htm | title = 20-F | access-date = 13 March 2021 | ref = {{harvid|20-F|2020}}}}</ref> | launched = {{Start date and age|df=yes|2008|10|7}} }} '''ਸਪੋਟੀਫਾਈ''' ( /ˈ s p ɒ t ɪ f aɪ / ; {{IPA-sv|ˈspɔ̂tːɪfaj|lang}} ) ਇੱਕ ਮਲਕੀਅਤ ਸਵੀਡਿਸ਼ <ref name="spotify1">{{Cite web|url=https://www.spotify.com/us/about-us/contact/|title=Contact|publisher=Spotify|access-date=20 February 2022}}</ref> ਆਡੀਓ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 23 ਅਪ੍ਰੈਲ 2006 ਨੂੰ ਡੈਨੀਅਲ ਏਕ ਅਤੇ ਮਾਰਟਿਨ ਲੋਰੇਂਟਜ਼ੋਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। <ref>{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/media/2016/oct/14/spotify-uk-revenues-surge-to-almost-190m-as-mobile-subscriptions-take-off|title=Spotify UK revenues surge to almost £190m as mobile subscriptions take off|date=14 October 2016|website=The Guardian|language=en|access-date=6 August 2021}}</ref> ਇਹ ਸਤੰਬਰ 2022 ਤੱਕ 195 ਮਿਲੀਅਨ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗਾਹਕਾਂ ਸਮੇਤ 456 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਸਿਕ ਸਰਗਰਮ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸੰਗੀਤ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ <ref name="Spotify company info22">{{Cite web|url=https://newsroom.spotify.com/company-info/|title=Company Info|date=2 February 2022|website=Spotify For the Record|access-date=2 February 2022}}</ref> ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਅਮਰੀਕੀ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟਰੀ ਰਸੀਦਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਉੱਤੇ ( [[ਲਕਸਮਬਰਗ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਲਕਸਮਬਰਗ ਸਿਟੀ]] -ਨਿਵਾਸੀ ਹੋਲਡਿੰਗ ਕੰਪਨੀ, '''ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ SA''' ਦੁਆਰਾ) ਸੂਚੀਬੱਧ ਹੈ। Spotify ਰਿਕਾਰਡ ਲੇਬਲਾਂ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ 82 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੀਤਾਂ ਸਮੇਤ, ਡਿਜੀਟਲ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਪ੍ਰਤਿਬੰਧਿਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਪੌਡਕਾਸਟਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। <ref name="Spotify company info22"/> ਇੱਕ ਫ੍ਰੀਮੀਅਮ ਸੇਵਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਮੁਢਲੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੀਮਤ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਫਤ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਾਧੂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਔਫਲਾਈਨ ਸੁਣਨਾ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ-ਮੁਕਤ ਸੁਣਨਾ, ਅਦਾਇਗੀ ਗਾਹਕੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਪਭੋਗਤਾ [[ਸੰਗੀਤਕਾਰ|ਕਲਾਕਾਰ]], ਐਲਬਮ, ਜਾਂ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਪਲੇਲਿਸਟ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। == ਇਤਿਹਾਸ == [[ਤਸਵੀਰ:Daniel_Ek_addressing_Spotify_staff.jpg|left|thumb|ਡੈਨੀਅਲ ਏਕ 2010 ਵਿੱਚ ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਸਟਾਫ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ]] ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 2006 ਵਿੱਚ [[ਸਟਾਕਹੋਮ]], ਸਵੀਡਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ,<ref>{{Cite news|url=https://www.thelocal.se/20180302/the-story-of-spotify-swedens-controversial-king-of-music-streaming|title=The story of Spotify: Sweden's controversial king of music streaming|date=2 March 2018|work=The Local Sweden|access-date=31 May 2020}}</ref> ਡੈਨੀਅਲ ਏਕ, Stardoll ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸੀਟੀਓ, ਅਤੇ ਮਾਰਟਿਨ ਲੋਰੇਂਟਜ਼ੋਨ, ਟਰੇਡਡਬਲਰ ਦੇ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ। <ref name="Parsons2">{{Cite web|url=https://www.mirror.co.uk/tech/history-spotify-how-swedish-streaming-12291542|title=History of Spotify: how the Swedish streaming company changed the music industry|last=Parsons|first=Jeff|date=3 April 2018|website=mirror|access-date=31 May 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnbc.com/2018/04/04/spotify-ceo-daniel-ek-is-a-billionaire-after-ipo.html|title=How Spotify's college-dropout founder became a self-made millionaire at 23 — and a billionaire at 35|last=Huddleston|first=Tom Jr.|date=4 April 2018|website=CNBC|access-date=31 May 2020}}</ref> ਏਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਲੋਰੇਂਟਜ਼ੋਨ ਦੁਆਰਾ ਰੌਲੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਨਾਮ ਤੋਂ ਗਲਤ ਸੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ "ਸਪਾਟ" ਅਤੇ "ਪਛਾਣ" ਦਾ ਇੱਕ ਪੋਰਟਮੈਨਟਿਊ ਸੋਚਿਆ। <ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2012/01/04/spotifys-daniel-ek-the-most-important-man-in-music/|title=Spotify's Daniel Ek: The Most Important Man In Music|last=Bertoni|first=Steven|website=Forbes|access-date=31 May 2020}}</ref> === ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਂਚ === [[ਤਸਵੀਰ:Spotify_HQ.jpg|left|thumb|ਸਟਾਕਹੋਮ ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ Spotify ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ]] ਫਰਵਰੀ 2010 ਵਿੱਚ, ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਨੇ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ ਮੁਫਤ ਸੇਵਾ ਪੱਧਰ ਲਈ ਜਨਤਕ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਖੋਲ੍ਹੀ। <ref name="Parsons2"/> ਮੋਬਾਈਲ ਸੇਵਾ ਦੇ ਜਾਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਨੇ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਮੁਫਤ ਸੇਵਾ ਲਈ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ, ਯੂਕੇ ਨੂੰ ਸਿਰਫ-ਸੱਦਾ-ਸੱਦਾ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਲਿਆ। <ref>{{Cite web|url=https://www.theregister.com/2009/09/11/spotify_signups/|title=Spotify reintroduces waiting list, nudges you to paying|website=www.theregister.com|access-date=31 May 2020}}</ref> ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਨੇ ਜੁਲਾਈ 2011 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਛੇ-ਮਹੀਨੇ ਦੀ, ਵਿਗਿਆਪਨ-ਸਮਰਥਿਤ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਨਵੇਂ ਉਪਭੋਗਤਾ ਮੁਫਤ ਵਿੱਚ ਅਸੀਮਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਜਨਵਰੀ 2012 ਵਿੱਚ, ਮੁਫਤ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ ਦੀ ਮਿਆਦ ਖਤਮ ਹੋਣ ਲੱਗੀ, ਅਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਮਹੀਨੇ 10 ਘੰਟੇ ਦੀ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਗੀਤ ਪੰਜ ਨਾਟਕਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2012/1/6/2688250/spotify-free-account-restriction-10-hours-per-month|title=Spotify early adopters will soon lose unlimited listening on free accounts|last=D'Orazio|first=Dante|date=6 January 2012|website=The Verge|access-date=31 May 2020}}</ref> ਪੀਸੀ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਤੁਸੀਂ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਦੇਖੋਗੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ,  ਇੱਕ ਸਰੋਤਾ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਾਣੇ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਪਰ ਸੁਣਨ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਹਰ 4-7 ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਪਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ, ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਨੇ ਮੋਬਾਈਲ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਸਮੇਤ, ਮੁਫਤ ਸੇਵਾ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਣਮਿੱਥੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ। <ref>{{Cite web|url=https://nypost.com/2012/03/29/spotify-to-continue-to-let-us-users-stream-music-for-free/|title=Spotify to continue to let US users stream music for free|last=Report|first=Post Staff|date=29 March 2012|website=New York Post|access-date=31 May 2020}}</ref> 14 ਨਵੰਬਰ 2018 ਨੂੰ, ਕੰਪਨੀ ਨੇ MENA ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 13 ਨਵੇਂ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਰਬੀ ਹੱਬ ਅਤੇ ਕਈ ਪਲੇਲਿਸਟਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=https://arab.news/naj9n|title=Spotify expands to Iraq and Libya|date=17 November 2021|work=Arab News}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references responsive="1"></references> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਂਡਰੌਇਡ (ਔਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ) ਸਾਫਟਵੇਅਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:All articles containing potentially dated statements]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ 'ਤੇ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੰਪਨੀਆਂ]] d9qyjggj0doagbvypn6gkhevmzeapi5 0 148614 810492 728040 2025-06-12T16:32:03Z CommonsDelinker 156 Replacing Emblem_of_East_Pakistan_(1955-1971).svg with [[File:Emblem_of_East_Pakistan_(1955-1970).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · see [[:c::File:Emb 810492 wikitext text/x-wiki {{Distinguish|ਪੱਛਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ}} {{Infobox country | conventional_long_name = ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ | native_name = {{native name|bn|পূর্ব পাকিস্তান}}<br>{{native name|ur|{{nq|مشرقی پاکستان}}}} | common_name = ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ | status = [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੀ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਇਕਾਈਆਂ|ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਇਕਾਈ]] | p1 = ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ | s1 = ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਸਥਾਈ ਸਰਕਾਰ | national_anthem = | anthem = [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ (ਗੀਤ)|ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ]] | image_map = East Pakistan (orthographic projection).svg | flag_type_article = ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਝੰਡਾ | image_coat = Emblem of East Pakistan (1955-1970).svg | symbol = ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ | symbol_type = Emblem | image_flag = Flag of Pakistan.svg | capital = [[ਢਾਕਾ]] | official_languages = [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] | religion = | demonym = ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ | government_type = [[ਇਕਾਤਮਕ ਦੇਸ਼|ਇਕਾਤਮਕ]] [[ਸੰਸਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ|ਸੰਸਦੀ]] [[ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ]] (1955–1956)<br />[[ਸੰਸਦੀ ਗਣਰਾਜ|ਸੰਸਦੀ]] [[ਇਸਲਾਮੀ ਗਣਰਾਜ]] (1956–1958)<br />[[ਅਸਥਾਈ ਸਰਕਾਰ|ਅਸਥਾਈ]] [[ਫੌਜੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ]] (1958–1962)<br />[[ਇਕਾਤਮਕ ਦੇਸ਼|ਇਕਾਤਮਕ]] [[ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਿਆਰਸ਼ਾਹੀ]] [[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਗਣਰਾਜ]] (1962–1969)<br />[[ਸੱਤਾਵਾਦ]] [[ਫੌਜੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ]] ਦੇ ਹੇਠ [[ਇਕਾਤਮਕ ਦੇਸ਼|ਇਕਾਤਮਕ]] [[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਗਣਰਾਜ]](1969–1971) | legislature = [[ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ|ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] | title_leader = [[ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ)|ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]] | leader1 = [[ਅਬੂ ਹੁਸੈਨ ਸਰਕਾਰ]] | year_leader1 = 1955–1956, 1958 ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ | leader2 = [[ਅਤਾਉਰ ਰਹਿਮਾਨ ਖਾਨ]] | year_leader2 = 1956–1958, 1958 ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ | title_representative = [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਰਾਜਪਾਲ]] | representative1 = [[ਅਮੀਰੂਦੀਨ ਅਹਿਮਦ]] | year_representative1 = 1955–1956 | representative2 = [[ਅਬੁਲ ਕਾਸਮ ਫਜ਼ਲੁਲ ਹਕ]] | year_representative2 = 1956–1958 | representative3 = [[ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ (ਰਾਜਪਾਲ)|ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ]] | year_representative3 = 1958–1960 | representative4 = [[ਗ਼ੁਲਾਮ ਫਾਰੂਕ ਖ਼ਾਨ]] | year_representative4 = 1962 | representative5 = [[ਅਬਦੁਲ ਮੋਤਾਲੇਬ ਮਲਿਕ]] | year_representative5 = 1971 | title_deputy = ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ^a | deputy1 = ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ | year_deputy1 = 1960–1962 | deputy2 = [[ਅਬਦੁਲ ਮੋਨੇਮ ਖਾਨ]] | year_deputy2 = 1962–1969 | deputy3 = [[ਮਿਰਜ਼ਾ ਨੂਰੁਲ ਹੁਦਾ]] | year_deputy3 = 1969 | deputy4 = ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ, [[ਸਾਹਬਜ਼ਾਦਾ ਯਾਕੂਬ ਖਾਨ]] | year_deputy4 = 1969, 1971 | deputy5 = ਵਾਈਸ ਐਡਮਿਰਲ [[ਸਈਅਦ ਮੁਹੰਮਦ ਅਹਿਸਾਨ]] | year_deputy5 = 1969–1971 | deputy6 = [[ਟਿੱਕਾ ਖਾਨ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ|ਪੀਏ]] | year_deputy6 = 1971 | deputy7 = ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ, [[ਅਮੀਰ ਅਬਦੁੱਲਾ ਖਾਨ ਨਿਆਜ਼ੀ]], ਪੀਏ | year_deputy7 = 1971 | date_start = 14 ਅਕਤੂਬਰ | event1 = [[ਲੀਗਲ ਫਰੇਮਵਰਕ ਆਰਡਰ, 1970|ਲੀਗਲ ਫਰੇਮਵਰਕ ਆਰਡਰ]] | date_event1 = 1 ਜੁਲਾਈ 1970 | event2 = [[ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਐਲਾਨ|ਸੁਤੰਤਰਤਾ]] | date_event2 = 26 ਮਾਰਚ 1971 | year_start = 1955 | event_start = [[ਇੱਕ ਯੂਨਿਟ|ਸਥਾਪਨਾ]] | date_end = 16 ਦਸੰਬਰ | year_end = 1971 | event_end = [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ|ਮੁਕਤੀ]] | currency = [[ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਈਆ]] | time_zone = [[UTC+6]] | today = [[ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼]]<br>[[ਭਾਰਤ]]{{efn|ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿਚਕਾਰ ਖੇਤਰੀ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੇਖੋ। ([[ਭਾਰਤ-ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਐਨਕਲੇਵਜ਼]])}} }} '''ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ''' 1955 ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਇੱਕ ਯੂਨਿਟ ਸਕੀਮ|ਇਕਾਈ ਨੀਤੀ]] ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੂਬਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਸੂਬੇ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਰੱਖਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, [[ਭਾਰਤ]] ਅਤੇ [[ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼]] ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨੀ ਸਰਹੱਦਾਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਮਿਆਂਮਾਰ ਨਾਲ, [[ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ]] 'ਤੇ ਤੱਟਵਰਤੀ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਸਨ। ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ "ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਬੰਗਾਲੀ" ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ; ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] (ਜਿਸ ਨੂੰ "ਭਾਰਤੀ ਬੰਗਾਲ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਨ ਲਈ, ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ "ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਬੰਗਾਲ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 1971 ਵਿੱਚ, ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਜ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਹੈ "ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਦੇਸ਼"। ਬੋਗਰਾ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਦੀ ਵਨ ਯੂਨਿਟ ਸਕੀਮ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਨਾਮ ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। [[1956 ਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੰਵਿਧਾਨ|1956 ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ]] ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮੀ ਗਣਰਾਜ ਨਾਲ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਬੰਗਾਲੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਐਚ.ਐਸ. ਸੁਹਰਾਵਰਦੀ ਨੇ 1956 ਅਤੇ 1957 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ|ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ]] ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹ ਇਸਕੰਦਰ ਮਿਰਜ਼ਾ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ|ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ]] ਬਣੇ। 1958 ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਤਖਤਾਪਲਟ ਨੇ ਜਨਰਲ ਅਯੂਬ ਖਾਨ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ। ਖਾਨ ਨੇ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੀ ਥਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਪੱਖੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਖਾਨ ਨੇ 1962 ਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਵੋਟਿੰਗ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1966 ਤੱਕ, ਸ਼ੇਖ ਮੁਜੀਬੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਨੇਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਭਰਿਆ ਅਤੇ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਲਈ ਛੇ-ਨੁਕਾਤੀ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 1969 ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਨੇ ਅਯੂਬ ਖ਼ਾਨ ਦਾ ਤਖਤਾ ਪਲਟਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਇਕ ਹੋਰ ਜਨਰਲ, ਯਾਹੀਆ ਖਾਨ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹਥਿਆ ਲਈ ਅਤੇ ਮਾਰਸ਼ਲ ਲਾਅ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ। 1970 ਵਿੱਚ, ਯਾਹੀਆ ਖਾਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸੰਘੀ ਆਮ ਚੋਣ ਕਰਵਾਈ। ਅਵਾਮੀ ਲੀਗ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪਾਰਟੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਫੌਜੀ ਜੰਟਾ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅੜਿੱਕਾ ਰਿਹਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿਵਲ ਨਾ-ਫ਼ਰਮਾਨੀ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ, 1971 ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰੀ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਹੋਈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1359141|title=Special report: The Breakup of Pakistan 1969-1971|date=23 September 2017|work=Dawn|location=Pakistan}}</ref> ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਵੱਖ ਹੋ ਗਿਆ। ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੂਬਾਈ ਅਸੈਂਬਲੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਵਿਧਾਨਕ ਸੰਸਥਾ ਸੀ। ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਯੂਨੀਅਨ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਸੰਧੀ ਸੰਗਠਨ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ 1960 ਅਤੇ 1965 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਔਸਤਨ 2.6% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵਧੀ। ਸੰਘੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਫੰਡ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਨਿਰਯਾਤ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਯੂਬ ਖਾਨ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ। ਕਪਟਾਈ ਡੈਮ 1965 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਈਸਟਰਨ ਰਿਫਾਇਨਰੀ ਚਟਗਾਉਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਢਾਕਾ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਦੂਜੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਜੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਘਰ ਵਜੋਂ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਢਾਕਾ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕੀ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਲੁਈਸ ਕਾਹਨ ਨੂੰ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web|url=http://architectuul.com/architecture/national-assembly-building-of-bangladesh|title=National Assembly Building of Bangladesh|access-date=2023-01-16|archive-date=2022-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20221007030617/https://architectuul.com/architecture/national-assembly-building-of-bangladesh|dead-url=yes}}</ref> ==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ== * [[1971 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ]] * [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] * [[ਪੱਛਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] == ਨੋਟ == {{notelist}} == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} ==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ== * [http://www.bangladesh.gov.bd Government of Bangladesh] * [https://web.archive.org/web/20060127012942/http://www.pakistan.gov.pk/ Government of Pakistan] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬੰਗਾਲ]] gf40me8b2j3h8dpgr7kdvunch4ew1lw 0 152486 810534 733950 2025-06-13T08:43:10Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Paramjitdhingra.jpg|Paramjitdhingra.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810534 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name =ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢੀਂਗਰਾ | image = | imagesize = | caption = | birth_name = | birth_date ={{birth date and age|1958|2|25|df=y}} | birth_place =ਸ਼੍ਰੀ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] |education = ਐਮ.ਏ., ਐਮ.ਫਿਲ., ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. | occupation = [[ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ]], [[ਲੇਖਕ]] | death_date = | death_place = | nationality = [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] | relatives = | spouse = | children =2 | alma_mater = | genre = [[ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀ]], [[ਵਾਰਤਕ]] | language =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | movement = | notable_works =''ਗੁਲਾਮੀ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ'' |years_active = | influences = | signature = }} '''ਡਾ. ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢੀਂਗਰਾ''' [[ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ]] ਹੈ। ==ਲਿਖਤਾਂ== *''ਗੁਲਾਮੀ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ'' *''ਭਾਸ਼ਾ: ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ ਸਰੋਕਾਰ'' *''ਭਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਤੇ ਵਿਹਾਰ'' ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ}} {{ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]] cg4oe7p0bexu4ydur195117f8gmi5r8 0 152632 810586 778776 2025-06-13T10:28:25Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810586 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਅਨੂ ਚੌਧਰੀ | image = | caption = ਏਕਲਾਬਯ ਅਵਾਰਡ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਅਨੂ ਚੌਧਰੀ | native_name = | native_name_lang = | other_names = ਮੁਨੂ | birth_name = ਚੌਧਰੀ ਅਨਸੂਯਾ ਦਾਸ | birth_date = | birth_place = [[ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ]], [[ਓਡੀਸ਼ਾ]], [[ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | occupation = [[ਅਭਿਨੇਤਰੀ]], [[ਮਾਡਲ (ਵਿਅਕਤੀ)|ਮਾਡਲ]] | years_active = 1998– ਮੌਜੂਦ }} [[Category:Articles with hCards]] '''ਅਨੂ ਚੌਧਰੀ''' (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: '''Anu Choudhury''') ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਰਤੀ [[ਅਭਿਨੇਤਰੀ]] ਹੈ। ਉਸਨੇ 65 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ [[ਓਡੀਆ ਭਾਸ਼ਾ|ਉੜੀਆ]] ਫਿਲਮ "''ਮਾਂ ਗੋਜਾ ਬਿਆਨੀ"'' ਸੀ। == ਜੀਵਨ == ਅਨੁ ਦਾ ਜਨਮ [[ਭੁਬਨੇਸ਼ਵਰ|ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ]] ਵਿੱਚ [[ਓਡੀਆ ਭਾਸ਼ਾ|ਉੜੀਆ]] ਫਿਲਮ ਸੰਪਾਦਕ ਰਾਬੀ ਚੌਧਰੀ ਅਤੇ ਸੌਦਾਮਿਨੀ ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਰਾਬੀ ਚੌਧਰੀ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਮੇਕ-ਅੱਪ ਮੈਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਫਿਲਮੀ ਪਿਛੋਕੜ ਦੀ ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਵਜੋਂ ਕਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਮਾ ਦੇਵੀ ਮਹਿਲਾ ਕਾਲਜ, ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ ਤੋਂ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਉੜੀਆ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ' ਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੋਂ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਬਾਲ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਦੋ ਉੜੀਆ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਲ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਬੀਜੂਪੱਟਨਾਇਕ ਕਾਲਜ, ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਉੱਚ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। == ਅਵਾਰਡ == ਅਨੁ ਚੌਧਰੀ ਨੂੰ 30 ਮਈ 2007 ਨੂੰ [[ਭੁਬਨੇਸ਼ਵਰ|ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ]] ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ 2005 ਦੇ ਉੜੀਸਾ ਰਾਜ ਫਿਲਮ ਅਵਾਰਡ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸਾਸੁਘਰਾ ਚਲੀਜੀਬੀ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ<ref name="thehindu_stateaward">{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2007/05/31/stories/2007053106980200.htm|title='Maidens' sweep annual State film awards|date=31 May 2007|work=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20071217121613/http://www.hindu.com/2007/05/31/stories/2007053106980200.htm|archive-date=17 December 2007}}</ref> ਉਸਨੇ 4ਵੇਂ ਸਿਨੇ ਇੰਡੀਆ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ, [[ਨੋਇਡਾ]] ਵਿੱਚ ਕਾਦੰਬਨੀ ਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਕਥਨਤਾਰਾ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦੂਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ।<ref name="kathantara1">{{Cite web |title=Kathantara |url=http://kadambini.org/film.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141118194519/http://kadambini.org/film.htm |archive-date=18 November 2014 |access-date=8 May 2013 |publisher=Kadambinee Media Pvt. Ltd}}</ref> 30 ਦਸੰਬਰ 2007 ਨੂੰ, ਅਨੁ ਨੇ ਓਡੀਆ ਫਿਲਮ ਲਾਲ ਟੁਕੂ ਟੁਕੂ ਸਦਾਬਾ ਬਹੂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਲਈ "[[Chalachhitra Jagat Pratibha Samman|ਚਲਚਿੱਤਰ ਜਗਤ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਸਨਮਾਨ]] - 2007" ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦਾ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ।<ref name="anu_oriyatimes1">{{Cite news|url=http://www.orissatimes.net/2007/12/oriya-film-awards-siddhant-and-anu.html|title=Oriya Film Awards: Siddhant and Anu Choudhury get the Honours|date=31 December 2007|work=Oriya Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20080916105700/http://www.orissatimes.net/2007/12/oriya-film-awards-siddhant-and-anu.html|archive-date=16 September 2008}}</ref> ਉਹ ਸਰਬੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਲਈ ਚਾਰ ਵਾਰ ਰਾਜ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਹੈ। ਅਨੂ ਨੂੰ [[ਲਾਸ ਐਂਜਲਸ|ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]] ਮੂਵੀ ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਨਿਰਵਾਣ 13 ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਰਵੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ। ਉਹ 2011 ਵਿੱਚ ਇਸ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ ਇਕਲੌਤੀ ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰਾ ਸੀ<ref name="Incredible Orissa">{{Cite web |date=11 March 2012 |title=Odisha: anu choudhury in nirvana 13 |url=http://incredibleorissa.com/oriyafilms/anu-choudhury-in-nirvana-13-hindi-movie-bollywood/ |access-date=8 May 2013 |website=Incredible Orissa |archive-date=21 ਫ਼ਰਵਰੀ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130221021908/http://incredibleorissa.com/oriyafilms/anu-choudhury-in-nirvana-13-hindi-movie-bollywood/ |url-status=dead }}</ref> === ਰਾਜ ਪੁਰਸਕਾਰ === ਅਨੂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਵਾਰ ਸਰਵੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਲਈ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉੜੀਸਾ ਰਾਜ ਫਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ * 2001 – ਉੜੀਸਾ ਸਟੇਟ ਫਿਲਮ ਅਵਾਰਡ, ''ਗਾਰੇ ਸਿੰਦੂਰਾ ਧਰੇ ਲੁਹਾ'' * 2002 – ਉੜੀਸਾ ਸਟੇਟ ਫਿਲਮ ਅਵਾਰਡ, ''ਰਾਖੀ ਬੰਧਲੀ ਮੋ ਰਾਖੀਬਾ ਮਨ'' * 2004 – ਉੜੀਸਾ ਸਟੇਟ ਫਿਲਮ ਅਵਾਰਡ, ''ਓਮ ਸਾਂਤੀ ਓਮ'' * 2005 – ਉੜੀਸਾ ਸਟੇਟ ਫਿਲਮ ਅਵਾਰਡ, ''ਸਾਸ਼ੂ ਘਰ ਚਲੀਜੀਬੀ'' === ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ === * 2006 – ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੌਥੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ, ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ''ਕਥਨਤਾਰਾ'' ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ * 2011 - ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਮੂਵੀ ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ''[[Nirvana 13|ਨਿਰਵਾਨਾ 13]]'' ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਨਾਰੀ ਕਾਰਕੁਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਤੇਲਗੂ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬੰਗਾਲੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] iwa9fore0onje30apufu2krppmi0csu 0 153997 810533 643161 2025-06-13T08:43:01Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:ਸਹੀ_ਬੁਨਿਆਦ.jpg|ਸਹੀ_ਬੁਨਿਆਦ.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810533 wikitext text/x-wiki {{Infobox magazine | title = ਸਹੀ ਬੁਨਿਆਦ | image_file = | image_caption = 2011 ਦੇ ਅੰਕ ਦਾ ਟਾਈਟਲ | editor = [[ਜਸਪਾਲ ਮਾਨਖੇੜਾ]] | editor_title =ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ | editor2 = | editor_title2 = | previous_editor = [[ਜਗਮੋਹਣ ਕੌਸ਼ਲ]] || editor3 = |artist = | category = ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਆਮ ਸਮਾਜੀ ਮਸਲਿਆਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਲਈ ਰਸਾਲਾ |circulation = | publisher = | firstdate =2001 | country =ਭਾਰਤ | based = [[ਟੀਚਰਜ਼ ਹੋਮ ਬਠਿੰਡਾ]] | language = ਪੰਜਾਬੀ | website = }} '''ਸਹੀ ਬੁਨਿਆਦ''' ਦੋ-ਮਾਸਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਖਿਆ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਹੈ। [[ਜਗਮੋਹਨ ਕੌਸ਼ਲ]] ਇਸ ਦੇ ਬਾਨੀ ਸੰਪਾਦਕ ਸਨ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿਖਿਆ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ]] 3vula6ufwwc1oghpmeeyv8mqro86v0k 0 156508 810581 649028 2025-06-13T08:52:15Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Jarnail_Ghumaan.png|Jarnail_Ghumaan.png]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810581 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian musician}} {{EngvarB|date=August 2014}} {{Use dmy dates|date=August 2014}} {{Infobox musical artist | name = ਜਰਨੈਲ ਘੁਮਾਣ | image = | caption = | birth_date = 1970 | birth_place = [[ਪੰਜਾਬ]] | death_date = | death_place = | instrument = | genre = [[ਪੰਜਾਬੀ ਮਿਊਜ਼ਿਕ]] | occupation = ਗੀਤਕਾਰ, ਪ੍ਰੋਡਿਊਸਰ | years_active = 1990–ਹੁਣ | label = | associated_acts = | website }} '''ਜਰਨੈਲ ਘੁਮਾਣ''' ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਗੀਤਕਾਰ, ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ। ਸੈਂਕੜੇ ਹੀ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਸਿਰਜਕ ਹੈ। ==ਕਾਰਜ== ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਐਂਚ. ਐਮ. ਵੀ. ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀ ਖੋਲ੍ਹਕੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਮਸੀਹਾ, ਦਿੜ੍ਹਬੇ ਤੋਂ ਉੱਠਿਆ ਗੀਤਕਾਰ, ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਮਾਲਿਕ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਧੁਨਿਕ ਰਿਕਾਡਿੰਗ ਸਟੂਡੀਓ ਖੋਲਿਆ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ 'ਅਧੂਰਾ ਖ਼ਆਬ' ਕਿਤਾਬ ਛੱਪ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ==ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੀਤ== # ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਪਾਖੰਡੀ # ਬਾਬੇ ਮੋਟੀਆਂ ਗੋਗੜਾਂ ਵਾਲੇ # ਰੰਗਲਾ ਪੰਜਾਬ ਕਿਵੇਂ ਕਹਿ ਦਿਆਂ # ਜਾਗ ਉਏ ਤੂੰ ਜਾਗ ਲੋਕਾ # ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤਕਾਰ ਹਾਂ # ਡੇਰਾਵਾਦ ਕਿਉਂ ਪੈਰ ਫੈਲਾਅ ਗਿਆ ==ਗਾਉਂਦਾ ਪੰਜਾਬ== ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਨਵੇਂ ਗਾਇਕਾਂ, ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਚਮਕਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਿਆ 'JLPL' ਦੇ ਬੈਨਰ ਹੇਠ 'ਗਾਉਂਦਾ ਪੰਜਾਬ' ਸ਼ੋਅ ਰਾਹੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹਰ ਕੋਨੇ ਵਿਚੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗੀਤ ਜਗਤ ਨਾਲ ਮੋਹ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਗੱਭਰੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਤਕਰੀਬਨ 100 ਦੇ ਕਰੀਬ ਨਵੇਂ ਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਸੁਰ ਸੰਗਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ # ਸੰਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਡਿਊਸਰ # ਮਿਊਜਿਕ ਅਕੈਡਮੀ # ਹੁਨਮ ਦੀਪਹਿਚਾਣ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਿ]] seea6yyg2fgfcrp37mbxd7g56h06q2h 0 156649 810505 733327 2025-06-12T21:04:18Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810505 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਸੁਨੀਤਾ ਜੈਨ | image = File:SunitaJainBW.jpg | image_size = | caption = | other_names = | birth_date = 13 ਜੁਲਾਈ 1940 | birth_place = ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ | death_date = 11 ਦਸੰਬਰ 2017 | death_place = ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ | resting_place = | resting_place_coordinates = | education = BA, MA, PhD | alma_mater = | occupation = ਕਵੀ, ਲੇਖਕ, ਨਾਵਲਕਾਰ, ਵਿਦਵਾਨ | years_active = 1962 ਤੋਂ | known_for = | spouse = ਆਦਿਸ਼ਵਰ ਲਾਲ ਜੈਨ | partner = | children = | parents = | awards = [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]], ਦਿ ਵਰਲੈਂਡ ਅਵਾਰਡ (1969), ਮੈਰੀ ਸੈਂਡੋਜ਼ ਪ੍ਰੇਰੀ ਸ਼ੂਨਰ ਫਿਕਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹਿੰਦੀ ਸੰਸਥਾਨ ਅਵਾਰਡ, ਦਿੱਲੀ ਹਿੰਦੀ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ, ਨਿਰਾਲਾ ਨਮਿਤ ਅਵਾਰਡ, ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸਨਮਾਨ, ਮਹਾਦੇਵੀ ਵਰਮਾ ਸਨਮਾਨ, ਪ੍ਰਭਾ ਖੇਤਾਨ ਅਵਾਰਡ, ਬ੍ਰਹਮੀ ਸੁੰਦਰੀ ਅਵਾਰਡ , ਸੁਲੋਚਿਨੀ ਲੇਖਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਸਾਹਿਤ ਭੂਸ਼ਣ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਵਿਆਸ ਸਨਮਾਨ ਪੁਰਸਕਾਰ (2015), ਡੀ.ਲਿਟ. ਬਰਧਵਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, 2015 | website = }} [[Category:Articles with hCards]] '''ਸੁਨੀਤਾ ਜੈਨ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Sunita Jain;''' 1940–2017) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਵਾਨ, ਨਾਵਲਕਾਰ, ਛੋਟੀ-ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਕਵੀ ਸੀ।<ref name="Dr. Sunita Jain">{{Cite web |date=2015 |title=Dr. Sunita Jain |url=http://www.jainsamaj.org/rpg_site/literature2.php?id=1027&cat=62 |access-date=22 November 2015 |publisher=Jain Samaj |archive-date=23 ਨਵੰਬਰ 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151123032037/http://www.jainsamaj.org/rpg_site/literature2.php?id=1027&cat=62 |url-status=dead }}</ref><ref name="Contemporary Indian English Poetry: Comparing Male and Female Voices">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=52GGtEiyPeAC&q=sunita+jain+autobiography&pg=PA8|title=Contemporary Indian English Poetry: Comparing Male and Female Voices|last=Kanwar Dinesh Singh|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2008|isbn=9788126908899|pages=208}}</ref> ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ [[ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦਿੱਲੀ|ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਮਾਨਵਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਮੁਖੀ ਸੀ।<ref name="Certificate">{{Cite web |date=28 December 2001 |title=Certificate |url=http://eprint.iitd.ac.in/bitstream/2074/5780/1/TH-2882.pdf |access-date=22 November 2015 |publisher=Indian Institute of Technology, Delhi |archive-date=23 ਨਵੰਬਰ 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151123030953/http://eprint.iitd.ac.in/bitstream/2074/5780/1/TH-2882.pdf |url-status=dead }}</ref> ਉਸਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ 60 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਜੈਨ ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਉਹ ''ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪੋਸਟ-ਕੋਲੋਨੀਅਲ ਲਿਟਰੇਚਰਜ਼ ਦੇ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ'' ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਦ ਵਰਲੈਂਡ ਅਵਾਰਡ (1969) ਅਤੇ ਮੈਰੀ ਸੈਂਡੋਜ਼ ਪ੍ਰੇਰੀ ਸ਼ੂਨਰ ਫਿਕਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ (1970 ਅਤੇ 1971) ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਸੀ।<ref name="Encyclopedia of Post-Colonial Literatures in English">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=nGfMAgAAQBAJ&q=Marie+Sandoz+Prairie+Schooner+Fiction+Award+Sunita+jain&pg=PA725|title=Encyclopedia of Post-Colonial Literatures in English|last=Eugene Benson, L. W. Conolly|publisher=Routledge|year=2004|isbn=9781134468485|pages=1946}}</ref> ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 2004 ਵਿੱਚ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਦੇ ਚੌਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ<ref name="Padma Awards">{{Cite web |date=2015 |title=Padma Awards |url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |access-date=21 July 2015 |publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India |archive-date=15 ਅਕਤੂਬਰ 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |url-status=dead }}</ref> ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। 2015 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਕੇਕੇ ਬਿਰਲਾ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਰਜ ਲਈ ਵਿਆਸ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 2015 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਆਨਰੇਰੀ ਡੀ.ਲਿਟ. ਬਰਧਵਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। == ਅਵਾਰਡ == ਉਸਨੇ 1969 ਵਿੱਚ ਨੇਬਰਾਸਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਦ ਵਰਲੈਂਡ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ 1970 ਅਤੇ 1971 ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਮੈਰੀ ਸੈਂਡੋਜ਼ ਪ੍ਰੇਰੀ ਸ਼ੂਨਰ ਫਿਕਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।<ref name="Aashaa: Hope/faith/trust : Short Stories by Indian Women Writers">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=gQSwvro50oUC&q=Marie+Sandoz+Prairie+Schooner+Fiction+Award+Sunita+jain&pg=PA261|title=Aashaa: Hope/faith/trust : Short Stories by Indian Women Writers|publisher=Star Publications|year=2003|isbn=9788176500753|editor-last=Divya Mathura|pages=287}}</ref><ref name="CONTEMPORARY INDIAN SHORT STORIES IN ENGLISH">{{Cite book|url=http://www.printsasia.in/book/contemporary-indian-short-stories-in-english-arun-joshi-dina-mehta-khwaja-8172010591-9788172010591|title=CONTEMPORARY INDIAN SHORT STORIES IN ENGLISH|date=2010|publisher=Sahitya Akademi|isbn=9788172010591|access-date=22 November 2015|archive-date=23 ਨਵੰਬਰ 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151123032555/http://www.printsasia.in/book/contemporary-indian-short-stories-in-english-arun-joshi-dina-mehta-khwaja-8172010591-9788172010591|url-status=dead}}</ref> ਉਸਨੂੰ 1979 ਅਤੇ 1980 ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹਿੰਦੀ ਸੰਸਥਾਨ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ 1996 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਹਿੰਦੀ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 2004 ਵਿੱਚ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਨਿਰਾਲਾ ਨਮਿਤ ਅਵਾਰਡ (1980), ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸਨਮਾਨ (1996), [[ਮਹਾਂਦੇਵੀ ਵਰਮਾ|ਮਹਾਦੇਵੀ ਵਰਮਾ]] ਸਨਮਾਨ (1997),<ref name="Women's Writing">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ydi9TEQJqD0C&q=Marie+Sandoz+Prairie+Schooner+Fiction+Award+Sunita+jain&pg=PA138|title=Women's Writing|last=Rashmi Gaur|publisher=Sarup & Sons|year=2003|isbn=9788176253963|pages=152}}</ref> ਪ੍ਰਭਾ ਖੇਤਾਨ ਅਵਾਰਡ, ਬ੍ਰਹਮੀ ਸੁੰਦਰੀ ਅਵਾਰਡ, ਸੁਲੋਚਿਨੀ ਲੇਖਕ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਯੂਪੀ ਸਾਹਿਤ ਭੂਸ਼ਣ ਅਵਾਰਡ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਸਨਮਾਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੈ। 2015 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਕੇਕੇ ਬਿਰਲਾ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ''ਕਸ਼ਮਾ'' ਲਈ ਵਿਆਸ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Hindi Author Sunita Jain Conferred Vyas Samman Award |url=https://www.outlookindia.com/newswire/story/hindi-author-sunita-jain-conferred-vyas-samman-award/949987 |access-date=17 November 2021 |publisher=Outlook}}</ref> == ਮੌਤ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ == ਜੈਨ ਦੀ 11 ਦਸੰਬਰ 2017 ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਖੂਨ ਦੇ ਵਿਗਾੜ ਨਾਲ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਸੁਨੀਤਾ ਜੈਨ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ, ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ, ਨਿੱਜੀ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਐਂਡ ਲਿਟਰੇਰੀ ਸੈਂਟਰ ਵਿਖੇ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਾਈ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ: http://jmi.ac.in/jpalc/collections । [[ਤਸਵੀਰ:SunitaJainReceivingPadmashree.jpg|left|thumb| ਸੁਨੀਤਾ ਜੈਨ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ, 2004 ਤੋਂ ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ।]] == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਿਕਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਨਾਵਲਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਅਨੁਵਾਦਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2017]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1940]] 5m4gy5ub7wphslpar0jb07epns3e9a5 0 156905 810580 726548 2025-06-13T08:52:06Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Davi_Sidhu.jpg|Davi_Sidhu.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810580 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian writer}} {{Use dmy dates|date=February 2020}} {{Infobox writer<!-- for more information see [[:Template:Infobox writer/doc]] --> | name = ਦਵੀ ਸਿੱਧੂ | honorific_prefix = | image = | caption = | birth_name = ਦਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1988|2|2}} | birth_place = ਸ਼੍ਰੀ [[ਮੁਕਤਸਰ]] | death_date = | death_place = | occupation = ਕਵਿਤਰੀ | nationality = ਭਾਰਤੀ | period = 2015 ਤੋਂ ਹੁਣ | genre = ਕਵਿਤਾ | subject = | movement = | notableworks = ''[[ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੀ]]'' | spouse = ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ | partner = | children = 1 (ਬੇਟਾ) | awards = | signature = | website = | influences = | influenced = | module = }} '''ਦਵੀ ਸਿੱਧੂ''' (ਜਨਮ 2 ਫਰਵਰੀ 1988) ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵਿਤਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਸ਼ਬਦਾ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਵਿਤਾ ਬੋਲਦੀ ਵੀ ਬਾਕਮਾਲ ਹੈ। ਉਹ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵੱਡੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ। ==ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ== ਦਵੀ ਸਿੱਧੂ ਦਾ ਜਨਮ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਹਿਰ [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਨਾਭਾ]] ਵਿਚ ਪੈਂਦੇ ਪਿੰਡ [[ਛੀਂਟਾ ਵਾਲਾ]] ਵਿਖੇ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਜੋ ਕਿਤੇ ਵਜੋਂ ਕਿਸਾਨ ਸਨ ਤੇ ਮਾਤਾ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਘਰੇਲੂ ਗ੍ਰਹਿਣੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਦਵੀ ਸਿੱਧੂ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਮਾਮਾ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਗੋਦ ਲੈ ਲਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਵਰਿਸ਼ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵਾਂਗੂੰ ਹੋਈ। ਦਵੀ ਸਿੱਧੂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਅਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜੋ [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਵਿਚ ਡਿਪਟੀ ਸੀ. ਟੀ. ਆਈ. ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੋ ਪੱਤਰਾਂ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ।<Ref>ਮੰਗਤ ਗਰਗ ਫ਼ਿਲਮ ਜਰਨਲਿਸਟ</Ref> ==ਸਿੱਖਿਆ== ਦਵੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਛੀਟਾਂ ਵਾਲਾ ਦੇ ਸਕੂਲ ਐਵਰੈਸਟ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਕੀਤੀ। [[ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਅਮਰਗੜ]] ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਲਿਖਣ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸੁਰੂ ਤੋਂ ਘਰ ਵਿਚ ਸੀ। ==ਸਾਹਿਤਕ ਜੀਵਨ== ਦਵੀ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਜੀਵਨ ਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਨਾਨਾ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਨਾਨਕੇ ਘਰ ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੇ ਗ੍ਰੰਥ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਨੌਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਦਵੀ ਨੂੰ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਪਿਆ। ਦਵੀ ਸਿੰਧੂ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲੱਗੀ। ਸਕੂਲੀ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਸ੍ਰ ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹਿੰਮਤ ਹੌਸਲਾ ਅਫ਼ਜਾਈ ਵਧਾਈ। ਦਵੀ ਸਿੱਧੂ ਉੱਘੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ [[ਦਰਸ਼ਨ ਬੁੱਟਰ]] ਅਤੇ [[ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬੰਗੀ]] ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਾਹਿਤਕ ਗੁਰੂ ਮੰਨਦੀ ਹੈ। ==ਕਵਿਤਾਵਾਂ== <Poem>ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਰੋਇਆ ਨਾ ਕਰ ਐਵੇਂ ਐਰੇ ਗੈਰੇ ਦੇ ਮੋਢੇ ਉੱਤੇ ਸਿਰ ਧਰ ਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਵੀ ਕਰਿਆ ਕਰ ਕਿ ਉਸ ਇੱਕ ਮੋਢੇ ਬਦਲੇ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਨੇ, ਗਲਵੱਕੜੀ ਵਿੱਚ ਤੈਨੂੰ ਦੋ ਬੇਗਾਨੇ ਹੱਥ...। ਬਾਪੂ ਦੀ ਉਂਗਲ ਤੇ ਵੱਜੀ ਦਾਤਰੀ ਫੋਨ ਪਤਾ ਕਰ ਲੈਨੀ ਆਂ। ਕਿਹੜੀ ਉਂਗਲ ਤੇ ਸੱਟ ਵੱਜੀ ਬਾਪੂ ਅੱਗੋਂ ਸਹਿਜ ਮਤੇ ਪਤਾ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ? ਜਿਹੜੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ ਫੜ੍ਹ ਕੇ ਤੂੰ, ਤੁਰਨਾ ਸਿਖਿਆ ਸੀ ਪੁੱਤ। ਤੇ ਅੱਗੋਂ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਆਈ।</Poem> ==ਸਨਮਾਨ== [[ਜਗਮੇਲ ਸਿੰਘ ਜਠੌਲ]] ਦੇ ਉੱਦਮ ਕਰਕੇ ਦਵੀ ਨੂੰ 16 ਮਾਰਚ 2018 ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ (ਯੂਐਸਏ) ਵੱਲੋਂ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ==ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ== * [[ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੀ]] * [[ਚਲੋਚਾਲ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਔਰਤ ਲੇਖਕ]] pjgafy87fy6u76x7dkjrd1u03mwt48h 0 158747 810502 703094 2025-06-12T19:53:30Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810502 wikitext text/x-wiki {{Infobox philosopher |region = ਪੱਛਮੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ |era = 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ |image = |caption = |name = ਸਿਸੇਲਾ ਬੋਕ |birth_name = ਸਿਸੇਲਾ ਮਿਰਦਲ |birth_date = {{birth date and age|1934|12|2|df=yes}} |birth_place = ਸਵੀਡਨ |death_date = |death_place = |alma_mater = ਜਾਰਜ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ |school_tradition = [[ਸਮਕਾਲੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ]] |main_interests = [[ਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ]] |influences = ਜੀਨ-ਪਾਲ ਸਾਰਤਰ,<ref>{{cite journal|author=S. Bok|url=http://www.harvardphilosophy.com/issues/1991/Bok.pdf|title=Reassessing Sartre|journal=Harvard Review of Philosophy|volume=1|number=1|pages=48–58|year=1991|doi=10.5840/harvardreview1991116|access-date=2023-03-23|archive-date=2015-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20150113164852/http://www.harvardphilosophy.com/issues/1991/Bok.pdf|url-status=dead}}</ref> ਜੀਨ ਹਰਸ਼,<ref>{{cite web|url=http://alumni.ecolint.net/authors/hersch.html|title=Jeanne Hersch: L'étonnement philosophique|publisher=Alumni of the International School of Geneva}}</ref> ਮੋਂਟੈਗਨੇ<ref>{{cite web|author=S. Bok|url=http://chqdaily.com/2012/06/27/rereading-montaignes-last-essays/ |title=Rereading Montaigne's last essays|work=The Chautauquan Daily|date=June 27, 2012}}</ref> |influenced = }} '''ਸਿਸੇਲਾ ਬੋਕ''' (ਜਨਮ '''ਮਿਰਦਲ'''; 2 ਦਸੰਬਰ 1934) ਇੱਕ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਮੂਲ ਦੀ ਅਮਰੀਕੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾਵਾਦੀ ਹੈ, ਦੋ [[ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ|ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਜੇਤੂਆਂ ਦੀ ਧੀ: [[ਗੁੰਨਾਰ ਮਿਰਦਲ]] ਜਿਸਨੇ 1974 ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੀਡਰਿਕ ਹਾਇਕ ਨਾਲ [[ਅਰਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ|ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ]] ਦਾ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ [[ਅਲਵਾ ਮਿਰਦਲ]] ਜਿਸਨੇ 1982 ਵਿੱਚ [[ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਇਨਾਮ|ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। == ਕਿਤਾਬਾਂ == * ''[[Lying: Moral Choice in Public and Private Life]]'' (Pantheon Books, 1978; Vintage paperback editions, 1979, 1989, 1999). * ''Secrets: on the Ethics of Concealment and Revelation'' (Pantheon Books, 1982; Vintage paperback editions, 1984, 1989). * ''A Strategy for Peace: Human Values and the Threat of War'' (Pantheon Books, 1989; Vintage paperback edition, 1990). * ''Alva Myrdal: A Daughter's Memoir'' (Addison-Wesley, 1991; paperback edition 1992). * ''Common Values'' (University of Missouri Press, 1995; paperback edition 2002). * ''Mayhem: Violence as Public Entertainment'' (Perseus, 1998; paperback edition 1999). * ''Euthanasia and Physician-Assisted Suicide'', with Gerald Dworkin and Ray Frey (Cambridge University Press, 1998). * ''Exploring Happiness: From Aristotle to Brain Science'' ([[Yale University Press]], 2010).<ref>{{cite web|url=http://www.nybooks.com/.php?des/archives/2010/dec/23/who-happy-and-when/ |title=Who Is Happy and When?|date=December 23, 2010|author=[[Thomas Nagel]]|work=[[The New York Review]]}}{{dead link|date=October 2021}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{cite web |url=https://www.pbs.org/now/society/bok.html |title=Interview with Bill Moyers |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date= |work=[[Now on PBS]] |access-date= |quote= |archive-date=2021-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210119101732/https://www.pbs.org/now/society/bok.html |url-status=dead }} * [https://www.pbs.org/now/society/happiness.pdf The Pursuits of Happiness - Lowell Lecture] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121106042258/http://www.pbs.org/now/society/happiness.pdf |date=2012-11-06 }}, October 2003 * [https://www.pbs.org/newshour/gergen/june98/bok_6-23.html Transcript of interview by David Gergen]on PBS' NewsHour "Mayhem" as Entertainment" 1998 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121106042237/http://www.pbs.org/newshour/gergen/june98/bok_6-23.html |date=2012-11-06 }} * [https://web.archive.org/web/20070221184523/http://www.globalhealth.harvard.edu/hcpds/Sissela%20Bok%20CV.html "The Pursuits of Happiness"], Alumni Bulletin, Harvard University Extension School, Vol. 37, Fall 2003, pp.&nbsp;3–11. * [http://www.globalhealth.harvard.edu/hcpds/wpweb/Bok_wp1407_3.pdf "Rethinking the WHO Definition of Health"]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਗਸਤ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{dead link|date=March 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, Working Paper, Harvard Center for Population and Development Studies, Vol. 14, No. 7 October [2004] * [http://www.stpt.usf.edu/hhl/radio/bok.htm Sissela Bok: Honesty in Public Life (Real Audio from WETS FM)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090123033002/http://www.stpt.usf.edu/hhl/radio/bok.htm |date=2009-01-23 }} * [http://alumni.ecolint.net/authors/bok.html "Sissela Myrdal Bok: Exploring Happiness"] at alumni.ecolint.net *{{C-SPAN|54391}} {{DEFAULTSORT:Bok, Sissela}} [[Category:ਜਨਮ 1934]] [[Category:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] a04uz0tpyvd9qpffbdb7vnbflz7b1o8 0 158852 810483 655170 2025-06-12T13:32:02Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810483 wikitext text/x-wiki '''ਵਾਇਸਰਾਏ''' ({{IPAc-en|ˈ|v|aɪ|s|r|ɔɪ}}) ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਖੇਤਰ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਲਾਤੀਨੀ ਅਗੇਤਰ ''ਵਾਇਸ''- ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਦੀ ਥਾਂ" ਅਤੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਸ਼ਬਦ ''ਰਾਏ'', ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਰਾਜਾ"।<ref>{{cite web |title=viceroy |url=https://www.dictionary.com/browse/viceroy |access-date=17 November 2018 |work=www.dictionary.com |quote=Origin of viceroy 1515–25; < Middle French, equivalent to vice- vice- + roy king < Latin rēgem, accusative of rēx}}</ref><ref>{{cite web |title=viceroy |url=https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/viceroy |access-date=27 June 2020 |work=www.collinsdictionary.com |quote=C16: from French, from vice3 + roy king, from Latin rex}}</ref> ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਜੇ ਦਾ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਇਸਰਾਏ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਵਾਇਸਰਾਏਲਟੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦਾ ਰੂਪ '''ਵਾਈਸਰੇਗਲ''' ਹੈ, ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰ '''ਵਾਈਸਰੋਇਲ'''।<ref>{{cite web |title=viceregal |url=http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/viceregal |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121111113924/http://oxforddictionaries.com/definition/english/viceregal |archive-date=11 November 2012 |access-date=22 November 2014 |work=OxfordDictionariesOnline.com}}</ref><ref>"Viceroyal, a", ''The Oxford English Dictionary'', 2nd ed. 1989, OED Online, [[Oxford University Press]], 4 April 2000 <http://dictionary.oed.com/cgi/entry/50277245></ref> '''ਵਾਇਸਰੀਨ''' ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਔਰਤ ਵਾਇਸਰਾਏ ''ਸੂਓ ਜੂਅਰ'' ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਇਸਰਾਏ ਲਿੰਗ-ਨਿਰਪੱਖ ਸ਼ਬਦ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref name="vicereine">{{cite web |title=vicereine |url=http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/vicereine |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130113075444/http://oxforddictionaries.com/definition/english/vicereine |archive-date=13 January 2013 |access-date=22 November 2014 |work=OxfordDictionariesOnline.com}}</ref> ਵਾਈਸਰੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਇਸਰਾਏ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref name="vicereine" /> ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ [[ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਤਰ|ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਤਰਾਂ]] ਦੇ [[ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ]] 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ''ਵਾਈਸਰੇਗਲ'' ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਹਨ। ''ਵਾਇਸਰਾਏ'' ਨੋਬਲ ਰੈਂਕ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ਾਹੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਾਇਸਰਾਏ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਨੋਬਲ ਖਿਤਾਬ ਵੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਰਨਾਰਡੋ ਡੀ ਗਾਲਵੇਜ਼, ਗੈਲਵੈਸਟਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਸਕਾਉਂਟ, ਜੋ ਨਿਊ ਸਪੇਨ ਦਾ ਵਾਇਸਰਾਏ ਵੀ ਸੀ। == ਪੁਰਤਗਾਲੀ == === ਭਾਰਤ === 1505 ਤੋਂ 1896 ਤੱਕ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਰਤ – ਸਮੇਤ, 1752 ਤੱਕ, ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸੰਪਤੀਆਂ, ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਤੋਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਤੱਕ – ਵਿਕਲਪਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਵਾਇਸਰਾਏ (ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਵਾਈਸ-ਰੀ) ਜਾਂ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਰਾਜਪਾਲ ਅਤੇ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। [[ਗੋਆ]] ਦੇ. 1505 ਵਿੱਚ, ਪਹਿਲੇ ਵਾਇਸਰਾਏ, ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਡੀ ਅਲਮੇਡਾ (ਬੀ. 1450–ਡੀ. 1510) ਦੇ ਅਧੀਨ, [[ਵਾਸਕੋ ਦਾ ਗਾਮਾ|ਵਾਸਕੋ ਡਾ ਗਾਮਾ]] ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਲਈ ਸਮੁੰਦਰੀ ਰਸਤੇ ਦੀ ਖੋਜ ਦੇ ਸੱਤ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਪੁਰਤਗਾਲ ਦੇ ਰਾਜਾ ਮੈਨੂਅਲ ਪਹਿਲੇ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਰਾਜਪਾਲਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਕਤੀ ਵੰਡਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ: ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ, [[ਅਰਬੀ ਪਰਾਇਦੀਪ|ਅਰਬ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ]] ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਸੰਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰ, ਕੈਮਬੇ (ਗੁਜਰਾਤ) ਤੱਕ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ; ਦੂਜਾ ਭਾਰਤ (ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ) ਅਤੇ ਸੀਲੋਨ ਵਿੱਚ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਮਲਕਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਤੱਕ।<ref>''O Secretário dos despachos e coisas da Índia pero d´Alcáçova Carneiro'', p.65, Maria Cecília Costa Veiga de Albuquerque Ramos, Universidade de Lisboa, 2009 (In Portuguese) <http://repositorio.ul.pt/bitstream/10451/3387/1/ulfl080844_tm.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210426200649/https://repositorio.ul.pt/bitstream/10451/3387/1/ulfl080844_tm.pdf |date=2021-04-26 }}></ref> ਹਾਲਾਂਕਿ, ਗਵਰਨਰ ਅਫੋਂਸੋ ਡੀ ਅਲਬੂਕਰਕੇ (1509-1515) ਨੇ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੂਰਣ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ। ਦਫਤਰ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਮਿਆਦ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਵਾਇਸਰਾਏ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ; 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ 34 ਗਵਰਨਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਛੇ ਕੋਲ ਹੀ ਲੰਬੇ ਫ਼ਤਵੇ ਸਨ।<ref>Diffie, Bailey W. and George D. Winius (1977), "Foundations of the Portuguese Empire, 1415–1580", p.323-325, Minneapolis: [[University of Minnesota Press]]. David Tan {{ISBN|0-8166-0782-6}}.</ref> * [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਵਰਨਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ]] (1505–1961) == ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ == === ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ === {{Further|ਭਾਰਤ ਦਾ ਗਵਰਨਰ-ਜਰਨਲ|ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਂਤ}} [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਐਕਟ 1858]] ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਿਯੰਤਰਣ [[ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ]] ਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਰਾਊਨ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਜ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ ਨੂੰ ਵਾਇਸਰਾਏ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਅਹੁਦਾ ਵਾਇਸਰਾਏ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਵਿਧਾਨਕ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਸੰਸਦ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ 1858 ਦੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਤਾਜ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਵਿੱਚ [[ਲਾਰਡ ਕੈਨਿੰਗ]] ਨੂੰ "ਪਹਿਲਾ ਵਾਇਸਰਾਏ ਅਤੇ ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ" ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਾਰੰਟ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਇਸਰਾਏ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਪਾਧੀ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਤਰਜੀਹ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵਾਲੇ ਵਾਰੰਟਾਂ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ ਤਾਜ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ-ਇਨ-ਕੌਂਸਲ ਵਿਚ ਨਿਯਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ।<ref>''Imperial Gazetteer of India'' (new ed.), Vol. 4, Oxford: Clarendon Press, 1909, vol 4, p. 16.</ref> ਵਾਇਸਰਾਏ ਨੇ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕੌਂਸਲ ਦੁਆਰਾ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਬੋਝ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਵਿਕਟੋਰੀਅਨ ਅਤੇ ਐਡਵਰਡੀਅਨ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਆਦਮੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਐਕਟ 1919]] ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਵਾਇਸਰਾਏ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਸੀਮਤ ਪਹਿਲੂ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਘਰੇਲੂ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਦਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਐਕਟ 1935]] ਦੁਆਰਾ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ 1947 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ]] ਅਤੇ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨਾਲ ਪੂਰਨ ਸਬੰਧ ਤੋੜ ਲਏ ਜਦੋਂ ਉਹ [[ਗਣਰਾਜ]] ਬਣ ਗਏ - ਭਾਰਤ 1950 ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ|ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ]] ਗਣਰਾਜ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 1956 ਵਿੱਚ [[ਇਸਲਾਮੀ ਗਣਰਾਜ]] ਵਜੋਂ। ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ਼, ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਾਇਸਰਾਏ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਜਨਤਕ ਚਿਹਰਾ ਸੀ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਸਮੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮਰਾਟਾਂ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਵਜੋਂ, ਜੋ ਕਿ [[ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦਾ ਸੰਯੁਕਤ ਸਾਮਰਾਜ|ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੇ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ]] ਦੇ ਰਾਜੇ ਅਤੇ ਰਾਣੀਆਂ ਵੀ ਸਨ, ਵਾਇਸਰਾਏ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮਹਾਨ ਮਾਸਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ: ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਦ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਟਾਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਆਰਡਰ। ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ ਦੋ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਧਾਰਤ ਸਨ: 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਕਲਕੱਤਾ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਲਕੱਤਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸੀ, ਵਾਇਸਰਾਏ ਸਿਮਲਾ ਵਿਖੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਵਾਇਸਰਾਏ ਦੇ ਦੋ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਿਵਾਸ ਅਜੇ ਵੀ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ: ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ [[ਵਾਇਸਰਾਏ ਹਾਊਸ]] ਅਤੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਘਰ। ਉਹ ਅੱਜ ਕ੍ਰਮਵਾਰ [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ|ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ]] ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮਹਿਲ ਦੀ ਹੇਠਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਇਕ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਲਟਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਵਾਇਸਰਾਏ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਆਖਰੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ।<ref>Nath, Aman, ''Dome Over India'', India Book House Ltd. {{ISBN|81-7508-352-2}}.</ref> ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਰਨ ਹੇਸਟਿੰਗਜ਼, ਲਾਰਡ ਕਾਰਨਵਾਲਿਸ, ਲਾਰਡ ਕਰਜ਼ਨ, ਦ ਅਰਲ ਆਫ਼ ਮਿੰਟੋ, ਲਾਰਡ ਚੈਮਸਫੋਰਡ ਅਤੇ ਲਾਰਡ ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਲਾਰਡ ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਖਰੀ ਵਾਇਸਰਾਏ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਪਰ [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਡੋਮੀਨੀਅਨ|ਭਾਰਤ ਦੇ ਡੋਮੀਨੀਅਨ]] ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ ਵਜੋਂ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। == ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ == * [[ਗਵਰਨਰ]] * [[ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ]] == ਨੋਟ == {{Reflist|30em}} == ਸਰੋਤ == * Aznar, Daniel/Hanotin, Guillaume/May, Niels F. (dir.), À la place du roi. Vice-rois, gouverneurs et ambassadeurs dans les monarchies française et espagnole (XVIe-XVIIIe siècles). Madrid: Casa de Velázquez, 2014. * Elliott, J. H., ''Imperial Spain, 1469–1716''. London: Edward Arnold, 1963. * Fisher, Lillian Estelle. ''Viceregal Administration in the Spanish American Colonies''. Berkeley, [[University of California Press]], 1926. * Harding, C. H., ''The Spanish Empire in America''. New York: Oxford University Press, 1947. * {{Efron}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ == * Andrada (undated). ''The Life of Dom John de Castro: The Fourth Vice Roy of India''. Jacinto Freire de Andrada. Translated into English by Peter Wyche. (1664) Henry Herrington, New Exchange, London. Facsimile edition (1994) AES Reprint, New Delhi. {{ISBN|81-206-0900-X}}. * {{in lang|ru}} [http://www.hrono.ru/organ/ukazatel/namestnik.html h''rono.ru'': namestnik] 3g7dsv12wc612l3ifrxvm0izq1se7ep 0 160133 810482 754587 2025-06-12T13:24:26Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810482 wikitext text/x-wiki '''ਵਰਸ਼ਾ ਨਾਇਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Varsha Nair;''' ਜਨਮ 1957) [[ਕੰਪਾਲਾ]], [[ਯੁਗਾਂਡਾ|ਯੂਗਾਂਡਾ]] ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Varsha Nair - About |url=http://www.varshanair.studio/about |access-date=2018-03-30 |website=Varsha Nair |language=en}}</ref> ਉਸਨੇ ਬੜੌਦਾ ਦੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਯਾਜੀਰਾਓ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤ]] ਤੋਂ [[ਇੰਗਲੈਂਡ]] ਅਤੇ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1995 ਵਿੱਚ [[ਬੈਂਕਾਕ]] ਚਲੀ ਗਈ। ਉਸਦਾ ਕੰਮ ਵਿਸਥਾਪਨ, ਘਰ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web |title=Nair, Varsha {{!}} Artist Profile with Bio |url=https://www.mutualart.com/Artist/Varsha-Nair/8926485B9508BA08 |access-date=2018-03-30 |website=www.mutualart.com |language=en |archive-date=2019-04-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190415100858/https://www.mutualart.com/Artist/Varsha-Nair/8926485B9508BA08 |url-status=dead }}</ref><ref name=":1">{{Cite web |last=Archive |first=Asia Art |title=Interview with Varsha Nair |url=https://aaa.org.hk/en/ideas/ideas/interview-with-varsha-nair |access-date=2018-03-30 |website=aaa.org.hk |language=en}}</ref> ਉਹ ਵੂਮੈਨੀਫੇਸਟੋ ਦੇ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਇੱਕ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਕਲਾ ਸਮੂਹਿਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੋ-ਸਾਲਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜੋ ਕਿ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਿੱਚ 1997 ਅਤੇ 2008 ਦਰਮਿਆਨ ਸਰਗਰਮ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਾਕਾਰ-ਅਗਵਾਈ ਐਕਸਚੇਂਜ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/862112488|title=Asia through art and anthropology : cultural translation across borders|date=5 December 2013|others=Nakamura, Fuyubi, 1974-, Perkins, Morgan,, Krischer, Olivier,, Morphy, Howard,, 中村, 冬日, 1974-|isbn=978-0857854483|location=London|oclc=862112488}}</ref> ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਈ ਕਲਾ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਟੈਟ ਮਾਡਰਨ<ref name=":2">{{Cite web |title=ArtAsiaPacific: Still Moving Image |url=http://artasiapacific.com/Magazine/62/StillMovingImage |access-date=2018-03-30 |website=artasiapacific.com |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Tate |title=Mumbai comes to Tate Modern – Press Release |url=https://www.tate.org.uk/press/press-releases/mumbai-comes-tate-modern |access-date=2022-03-26 |website=Tate |language=en-GB}}</ref> (ਲੰਡਨ), ਹਾਉਸ ਡੇਰ ਕਲਚਰੇਨ ਡੇਰ ਵੇਲਟ<ref>{{Cite web |title=Meridian / Urban |url=http://kunstaspekte.art/event/meridian-urban-2011-09 |access-date=2022-03-26 |website=kunstaspekte.de |language=de |archive-date=2022-03-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220326084630/https://kunstaspekte.art/event/meridian-urban-2011-09 |url-status=dead }}</ref> (ਬਰਲਿਨ), ਫੋਂਦਾਜ਼ਿਓਨ ਸੈਂਡਰੇਟੋ ਰੀ ਰੀਬੌਡੇਂਗੋ<ref>{{Cite web |title=Subcontingent - The Indian Subcontinent in Contemporary Art |url=http://kunstaspekte.art/event/subcontingent-the-indian-subcontinent-in-contemporary-2006-06 |access-date=2022-03-26 |website=kunstaspekte.de |language=de |archive-date=2022-03-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220326084631/https://kunstaspekte.art/event/subcontingent-the-indian-subcontinent-in-contemporary-2006-06 |url-status=dead }}</ref> (ਟਿਊਰਿਨ), ਆਰਟ ਇਨ ਜਨਰਲ ( ਨਿਊਯਾਰਕ), ਸਾਰਜੇਵੋ ਸੈਂਟਰ ਆਫ਼ ਕੰਟੈਂਪਰਰੀ ਆਰਟ (ਸਾਰਾਜੇਵੋ), ਐਕਸਪੀਰੀਮੈਂਟਾ ਮੀਡੀਆ ਆਰਟਸ (ਮੈਲਬੋਰਨ), ਲਾਸਾਲੇ-ਐਸਆਈਏ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ, ਦੇਵੀ ਆਰਟ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ (ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ), ਅਤੇ ਦਿ ਗਿਲਡ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ ([[ਮੁੰਬਈ]])। ਉਸਨੇ ਕਈ ਕਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ''n.paradoxa'', ''Southeast of Now: ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਕਾਲੀ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆ'', ''ArtAsiaPacific'', ਅਤੇ ''Ctrl+P ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਕੰਟੈਂਪਰਰੀ ਆਰਟ'' । ਨਾਇਰ ਇਸ ਸਮੇਂ [[ਵਡੋਦਰਾ|ਬੜੌਦਾ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। == ਕਲਾਕਾਰੀ == 2006 ਵਿੱਚ, ਨਾਇਰ ਨੇ ਟੇਟ ਮਾਡਰਨ ਦੇ ਟਰਬਾਈਨ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ''ਐਨਕਾਊਂਟਰ (ਆਂ)'' ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੇ ਲਾਈਵ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਮੰਚਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਇਹਨਾਂ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ [[ਤੇਜਲ ਸ਼ਾਹ]] (ਮੁੰਬਈ ਦੇ) ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਚਿੱਟੇ ਕਢਾਈ ਵਾਲੇ ਸਟ੍ਰੈਟ ਜੈਕੇਟ ਪਹਿਨੇ ਸਨ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਬੇਤੁਕੇ ਲੰਬੇ ਸਲੀਵਜ਼ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਟਰਬਾਈਨ ਹਾਲ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਕੰਮ ਕਈ ਹੋਰ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਲਾਸਗੋ ਵਿੱਚ ਲਾਈਵ ਆਰਟ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮੀਖਿਆ ਅਤੇ ਟਿਊਰਿਨ, ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਪਲਾਜ਼ੋ ਕੈਰੀਗਨਾਨੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name=":3">{{Cite web |last=Nair |first=Varsha |title=Varsha Nair |url=http://www.varshanair.studio/encounter-s-2006#5 |access-date=March 30, 2018}}</ref> 2014 ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਕੰਮ ''ਅੰਡਰਕਰੇਂਟ ਯਾਂਗੋਨ'' [[ਯਾਂਗੋਨ]], ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਵਾਸ਼ਾ ਨਾਇਰ ਨੇ 2009 ਵਿੱਚ ਯਾਂਗੋਨ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਬਿਓਂਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਸਟੀਵਲ ਆਫ ਪਰਫਾਰਮੈਂਸ ਆਰਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=2nd Beyond Pressure International Festival of Performance Art: Yangon, Myanmar 2009 |url=https://aaa.org.hk/en/collection/search/library/2nd-beyond-pressure-international-festival-of-performance-art-yangon-myanmar-2009/search/actors:varsha-nair/page/1/view_as/grid |access-date=March 30, 2018 |website=Asia Art Archive}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1957]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] e0xqy48lagy2e6yktqjta4qoucfk1wd 0 160744 810516 660419 2025-06-13T04:46:11Z Gurtej Chauhan 27423 810516 wikitext text/x-wiki '''ਬਰੋਟੀਵਾਲਾ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ [[ਸੋਲਨ ਜ਼ਿਲਾ|ਸੋਲਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ [[Dharampur Mandal|ਧਰਮਪੁਰ ਮੰਡਲ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਬਰੋਟੀਵਾਲਾ ਆਪਣੇ ਮੰਡਲ ਮੇਨ ਟਾਊਨ ਧਰਮਪੁਰ ਤੋਂ 18.31 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਅਤੇ ਸੋਲਨ ਤੋਂ 25.36 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ&nbsp; ਰਾਜਧਨੀ [[ਸ਼ਿਮਲਾ]] ਤੋਂ 84.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ==ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ== ਮੰਧਾਲਾ (2.795 ਕਿਮੀ), [[Thana, Solan|ਥਾਣਾ]] (8.101 ਕਿਮੀ), ਕਿਸ਼ਨਪੁਰਾ (11.86 ਕਿਮੀ), ਮਾਨਪੁਰਾ (12.21 ਕਿਮੀ), ਕਸੌਲੀ ਗੜਖਲ (12.93 ਕਿਮੀ), ਗੜਖਲ ਸਨਾਵਰ (13.71 ਕਿਮੀ), [[ਟਕਸਾਲ, ਸੋਲਨ|ਟਕਸਾਲ]] (13.76 ਕਿਮੀ), ਅੰਜੀ ਮਾਤਲਾ, [[Badian, Solan|ਬਦੀਆਂ]], ਬਨਾਸਰ, ਭਗੁੜੀ, ਬੁੱਗਰ ਕਨੈਤਾਨ, ਚਮੀਆਂ, ਚਮੋਂ, ਗਨੋਲ, ਗਰਖਲ ਸਨਾਵਰ, ਘੜਸੀ, ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਧਰਮਪੁਰ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। == ਨੋਟ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੋਲਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] 6dkn2i0eczaigb51dlrlgsiz68cseln 810517 810516 2025-06-13T04:47:13Z Gurtej Chauhan 27423 /* ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ */ 810517 wikitext text/x-wiki '''ਬਰੋਟੀਵਾਲਾ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ [[ਸੋਲਨ ਜ਼ਿਲਾ|ਸੋਲਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ [[Dharampur Mandal|ਧਰਮਪੁਰ ਮੰਡਲ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਬਰੋਟੀਵਾਲਾ ਆਪਣੇ ਮੰਡਲ ਮੇਨ ਟਾਊਨ ਧਰਮਪੁਰ ਤੋਂ 18.31 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਅਤੇ ਸੋਲਨ ਤੋਂ 25.36 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ&nbsp; ਰਾਜਧਨੀ [[ਸ਼ਿਮਲਾ]] ਤੋਂ 84.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ==ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ== ਮੰਧਾਲਾ (2.795 ਕਿਮੀ), [[Thana, Solan|ਥਾਣਾ]] (8.101 ਕਿਮੀ), ਕਿਸ਼ਨਪੁਰਾ (11.86 ਕਿਮੀ), ਮਾਨਪੁਰਾ (12.21 ਕਿਮੀ), ਕਸੌਲੀ ਗੜਖਲ (12.93 ਕਿਮੀ), ਗੜਖਲ ਸਨਾਵਰ (13.71 ਕਿਮੀ), [[ਟਕਸਾਲ, ਸੋਲਨ|ਟਕਸਾਲ]] (13.76 ਕਿਮੀ), ਅੰਜੀ ਮਾਤਲਾ, [[Badian, Solan|ਬਦੀਆਂ]], ਬਨਾਸਰ, ਭਗੁੜੀ, ਬੁੱਗਰ ਕਨੈਤਾਨ, ਚਮੀਆਂ, ਚਮੋਂ, ਗਨੋਲ, ਗਰਖਲ ਸਨਾਵਰ, ਘੜਸੀ, ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਧਰਮਪੁਰ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। == ਨੋਟ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੋਲਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] rq1uaelyz1xtx616a3h06l0vf8o8z4s 0 162642 810509 665509 2025-06-12T22:37:56Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810509 wikitext text/x-wiki  {{Infobox field hockey player|name=ਸੰਗੀਤਾ ਕੁਮਾਰੀ|image=|caption=|fullname=|birth_date={{Birth date and age|df=yes|2001|12|24}}|birth_place=ਕਰੰਗਾਗੁੜੀ, ਸਿਮਡੇਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, [[ਝਾਰਖੰਡ]], [[ਭਾਰਤ]]|height=|weight=|position=ਅੱਗੇ|currentclub=ਰੇਲਵੇ ਸਪੋਰਟਸ ਪ੍ਰਮੋਸ਼ਨ ਬੋਰਡ|years1=|clubs1=ਹਾਕੀ ਝਾਰਖੰਡ|caps1=|goals1=|years2=|clubs2=ਰੇਲਵੇ ਸਪੋਰਟਸ ਪ੍ਰਮੋਸ਼ਨ ਬੋਰਡ|caps2=|goals2=|clubnumber=|nationalyears1=2016–|nationalteam1=ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੰਡਰ-21 ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਟੀਮ|nationalcaps1=8|nationalgoals1=4|nationalyears2=2022–|nationalteam2=ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਟੀਮ|nationalcaps2=20|nationalgoals2=7|medaltemplates=}} '''ਸੰਗੀਤਾ ਕੁਮਾਰੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Sangita Kumari;''' ਜਨਮ 24 ਦਸੰਬਰ 2001)<ref>{{Cite web |title=Team Details – INdia |url=https://tms.fih.ch/competitions/709/reports/teams |access-date=10 April 2022 |website=tms.fih.ch |publisher=[[International Hockey Federation]]}}</ref> ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।<ref name="HIND">{{Cite web |title=SANGITA KUMARI |url=https://www.hockeyindia.org/players/sangita-kumari-profile-2130 |access-date=10 April 2022 |website=hockeyindia.org |publisher=[[Hockey India]]}}</ref><ref name="HA">{{Cite web |title=KUMARI Sangita |url=https://hockeyaustralia.altiusrt.com/people/10236 |access-date=10 April 2022 |website=hockeyaustralia.altiusrt.com |publisher=[[Hockey Australia]]}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਸੰਗੀਤਾ ਕੁਮਾਰੀ ਦਾ ਜਨਮ ਝਾਰਖੰਡ ਰਾਜ ਦੇ ਸਿਮਡੇਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕਰੰਗਾਗੁੜੀ ਨਵਾਤੋਲੀ ਵਿੱਚ ਰਣਜੀਤ ਮਾਝੀ ਅਤੇ ਲਖਮਣੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/state/jharkhand/ranchi/international-hockey-player-sangeeta-honored-the-village-elders-by-giving-them-dhoti-with-her-first-salary/articleshow/87555801.cms|title=पहली सैलरी मिली तो इंटरनेशनल हॉकी प्लेयर संगीता ने गांव के बुजुर्गों को गिफ्ट में दी धोती, बच्चों को गेंद|date=6 November 2021|work=navbharat times|access-date=4 August 2022}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.news18.com/news/sports/cwg-2022-sangita-kumari-fights-all-odds-to-represent-india-in-womens-hockey-5646421.html|title=CWG 2022: Sangita Kumari Fights All Odds to Represent India in Women's Hockey|date=29 July 2022|work=news18|access-date=4 August 2022}}</ref> ਉਹ 2012 ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ<ref>{{Cite news|url=https://yespunjab.com/womens-hockey-team-player-sangita-kumari-brave-all-odds-to-represent-india-in-cwg-2022/|title=Women's Hockey team player Sangita Kumari braves all odds to represent India in CWG 2022|date=29 July 2022|work=yespunjab|access-date=4 August 2022|archive-date=29 ਜੁਲਾਈ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220729065331/https://yespunjab.com/womens-hockey-team-player-sangita-kumari-brave-all-odds-to-represent-india-in-cwg-2022/|url-status=dead}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == === ਅੰਡਰ-21 === 2016 ਵਿੱਚ, ਸੰਗੀਤਾ ਨੂੰ [[ਵਾਲੈਂਸੀਆ|ਵੈਲੇਂਸੀਆ]] ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅੰਡਰ-21 ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="FIH">{{Cite web |title=KUMARI Sangita |url=https://tms.fih.ch/people/16314 |access-date=10 April 2022 |website=tms.fih.ch |publisher=[[International Hockey Federation]]}}</ref> ਪੋਚੇਫਸਟਰੂਮ ਵਿੱਚ FIH ਜੂਨੀਅਰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਲਈ 2022 ਤੱਕ ਸੰਗੀਤਾ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਜੂਨੀਅਰ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=India |url=https://www.fih.hockey/events/junior-world-cup/women/fih-hockey-womens-junior-world-cup-2021-1301/teams/india-6153 |access-date=10 April 2022 |website=juniorworldcup.hockey |publisher=[[2022 Women's FIH Hockey Junior World Cup|FIH Junior World Cup]]}}</ref> === ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਮ === ਸੰਗੀਤਾ ਨੇ 2022 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸੀਨੀਅਰ ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਦਿੱਖ FIH ਪ੍ਰੋ ਲੀਗ ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ 3 ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਸਪੇਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਭਾਰਤ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਮੈਚ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੋਲ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Young hockey striker Sangita Kumari eyeing bigger laurels after making successful India debut |url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/hockey/top-stories/young-hockey-striker-sangita-kumari-eyeing-bigger-laurels-after-making-successful-india-debut/articleshow/90050795.cms |access-date=10 April 2022 |website=timesofindia.indiatimes.com |publisher=[[Times of India]]}}</ref> 2022 ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਨੇ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ।<ref>{{Cite news|url=https://www.news18.com/news/sports/special-feeling-to-return-home-with-cwg-medal-young-hockey-sensation-sangita-kumari-5732125.html|title=Special Feeling to Return Home with CWG Medal: Young Hockey Sensation Sangita Kumari|date=11 August 2022|access-date=11 August 2022|publisher=news118}}</ref> === ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੋਲ === {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" width="97%" ! data-sort-type="number" style="font-size:95%;" |ਗੋਲ ! align="center" | ਤਾਰੀਖ਼ ! ਟਿਕਾਣਾ ! width="100" | ਵਿਰੋਧੀ ! data-sort-type="number" style="font-size:95%" | ਸਕੋਰ ! data-sort-type="number" style="font-size:95%" | ਨਤੀਜਾ ! ਮੁਕਾਬਲਾ ! ਹਵਾਲਾ |- | 1 | 27 ਫਰਵਰੀ 2022 | [[ਕਾਲਿੰਗਾ ਸਟੇਡੀਅਮ|ਕਲਿੰਗਾ ਸਟੇਡੀਅਮ]], [[ਭੁਬਨੇਸ਼ਵਰ|ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ]], ਭਾਰਤ | ਸਪੇਨ | align="center" | '''1''' -1 | align="center" | 3-4 | 2021–22 FIH ਪ੍ਰੋ ਲੀਗ | <ref>{{Cite web |title=India 3–4 Spain |url=https://tms.fih.ch/players/16100 |access-date=10 April 2022 |publisher=[[International Hockey Federation]]}}</ref> |} == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2001]] 56mjkzl0djprpx7s3ed8vsmij9gkemz 0 165045 810518 672176 2025-06-13T04:50:42Z Gurtej Chauhan 27423 810518 wikitext text/x-wiki '''ਕੁੰਡਾ ਕਲਾਂ''' ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ [[ਸਹਾਰਨਪੁਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਗੰਗੋਹ ਮੰਡਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ &nbsp;ਗੰਗੋਹ [[ਤਹਿਸੀਲ|ਮੰਡਲ]] ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਤੋਂ 12.64 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਲਖਨਊ]] ਤੋਂ 488 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ==ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ== ਕੁੰਡਾ ਖੁਰਦ (2.6&nbsp;ਕਿਮੀ), ਧੁਲਾਵਲੀ (2.7&nbsp;ਕਿਮੀ), ਬਸੀ (3.5&nbsp;ਕਿਮੀ), ਸਿਕੰਦਰਪੁਰ (4.3&nbsp;ਕਿਮੀ), ਖਾਲਿਦਪੁਰ (5.1&nbsp;ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਅਤੇ ਬਿਨਪੁਰ (5.6&nbsp;ਕਿਮੀ). ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] a3lqf2asw8rulivt0exkjg0sq9s8dxq 0 167636 810536 766534 2025-06-13T08:44:31Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Niranjan_Boha_4.jpg|Niranjan_Boha_4.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810536 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਨਿਰੰਜਨ ਬੋਹਾ | image = Niranjan_Boha_6.png | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date|1956|09|06}} | birth_place = [[ਬੋਹਾ]], [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] | death_date = | death_place = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ | alma_mater = ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਬੋਹਾ | period = 1956 | genre = | occupation = | subject =ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ | movement = | notableworks = | spouse = ਸੰਤੋਸ ਰਾਣੀ ਕੱਕੜ | children = 2 ਸਪੁੱਤਰ (ਨਵਨੀਤ ਕੱਕੜ, ਮਨਮੀਤ ਕੱਕੜ) | relatives = | awards = | website = |portaldisp = }} [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha 2.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.png|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha2.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] [[ਤਸਵੀਰ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ 10.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] '''ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ''' (ਜਨਮ 06 ਸਤੰਬਰ 1956) [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਦੇ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਹਰਦਿਆਲ ਰਾਏ ਕੱਕੜ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਭਰੀਆਂ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਨਗਰ [[ਬੋਹਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ==ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ== ਨਿਰੰਜਣ ਨੇ ਸਕੂਲ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬੋਹਾ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਦਸਵੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸਾਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਹੁਣ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ==ਪੁਸਤਕਾਂ== *''ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ: ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਸਰੂਪ ਤੇ ਸ਼ਿਲਪ ਵਿਧਾਨ'' (ਆਲੋਚਨਾ) *''ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਅਦਬ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਪਲ ਬਦਲਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ'' (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) * ਪੂਰਾ ਮਰਦ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ) * ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ * ਪਲ ਪਲ ਬਦਲਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ (ਲਘੁਕਥਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਅਨੁਵਾਦਕ ਯੋਗਰਾਜ ਪ੍ਰਭਾਕਰ (ਹਿੰਦੀ) ==ਸੰਪਾਦਨ ਕਾਰਜ਼== # ਬੀ. ਐਸ .ਬੀਰ. ਦਾ ਕਾਵਿ ਜਗਤ # ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦੇ ਨਾਵਲ ‘ਉਜੜੇ ਖੂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰਚਨਾਤਮਕ ਵਿਵੇਕ (ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ) # ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਦੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਤਾਂ (ਸੰਪਾਦਕ ,ਡਾ. ਰਾਜਬਿੰਦਰ ਕੌਰ) ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ==ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ== # ਡਾ: ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸੈਨੀ ਵਾਰਤਕ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ- ਮਾਲਵਾ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਸੰਗਰੂਰ , # ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਯਾਗਦਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ- ਲੇਖਕ ਪਾਠਕ ਮੰਚ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # [[ਬਿਸਮਿਲ ਫਰੀਦਕੋਟੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] - ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਫਰੀਦਕੋਟ # [[ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਵਾਰਸ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਚ ਬਰੇਟਾ # [[ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] -.ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਮਹਿਰਮ ਪੁਰਸਕਾਰ]] – ਅਦਾਰਾ ਮਹਿਰਮ ਨਾਭਾ # [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਅਲੋਚਨਾ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] – ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਕਾਲਾਬੂਲਾ (ਸੰਗਰੂਰ) # [[ਸਰਵੋਤਮ ਰੀਵਿਊਕਾਰ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ]] - ਅਦਾਰਾ ਲੋਹਮਣੀ ਅਜੀਤਵਾਲ ( ਮੋਗਾ) # [[ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੇਵੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] # [[ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੰਮੇਲਣ ਸਿਰਸਾ]] # [[ਮਾਤਾ ਮਾਨ ਕੌਰ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -2021 # [[ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਮੰਚ]] # ਵਿਸ਼ੇਸ਼ -[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] # [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਹਰਿਆਣਾ]] # [[ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ]] ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਅਦਾਰਿਆ ਲਈ ਅਨੇਕਾ ਖੋਜ਼ ਪਰਚੇ ਲਿਖੇ ਪੜ੍ਹੇ । ==ਲੜੀਵਾਰ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਲਮ== # ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ(ਮਾਸਿਕ ਮਹਿਰਮ) # ਮਿੰਨੀ ਪਰਚਿਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ –ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ #ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ) # ਅਖਬਾਰੂ ਸਾਹਿਤ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਰਿਜੂ) # ਸਮਕਾਲੀ ਦੀ ਡਾਇਰੀ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਸੰਪਰਕ) # ਕਹਾਣੀ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ (ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅੱਜ ਦੀ ਅਵਾਜ਼- ਐਤਵਾਰੀ ਅੰਕ) # ਮਨੋ ਵਿਗਿਆਣਕ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਛਿਣ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ ( ਮਾਸਿਕ ਤਸਵੀਰ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ(ਪੰਦਰਾਂ ਰੋਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ ਕਨੇਡਾ ) # ਕਿਤਾਬਾਂ ਬੋਲਦੀਆਂ (ਦਸਤਾਵੇਜ਼) ਯੂ ਟਿਊਬ ਚੈਨਲ) # ਪੱਤਰਕਾਰ – ਪਹਿਲਾਂ [[ਜਗਬਾਣੀ]] ਹੁਣ [[ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਂਨ]] # 100 ਤੋਂ ਉਪਰ ਸਕੂਲਾਂ/ ਕਾਲਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਨਸ਼ਾ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਸ਼ਣ ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Niranjan_Boha_8.jpg|ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਵੱਲੋ ਸਨਮਾਨ File:Niranjan_Boha_7.jpg|ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨ:ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਜਮੇਰ ਔਲਖ ਤੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਓਮ ਪ੍ਕਾਸ਼ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮਾਣਦੇ ਹੋਏ File:Niranjan_Boha_5.jpg|ਲਿਖਾਰੀ ਸਭਾ ਬਰਨਾਲਾ ਵੱਲੋ ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਵ: ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ, ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ ਤਰਲੋਚਨ ਲੋਚੀ ਤੇ ਰਾਹੁਲ ਰੁਪਾਲ File:Niranjan_Boha_3.jpg|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ, ਗੁਰਮੀਤ ਕੜਿਆਲਵੀ ਤੇ ਹੋਰ File:Niranjan_Boha_1.jpg|ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਗਮ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਹਮਦਰਦ</Gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1956]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] c206z8331n40dge9w0cqvxasjv0zmj8 810537 810536 2025-06-13T08:44:41Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Niranjan_Boha_8.jpg|Niranjan_Boha_8.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810537 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਨਿਰੰਜਨ ਬੋਹਾ | image = Niranjan_Boha_6.png | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date|1956|09|06}} | birth_place = [[ਬੋਹਾ]], [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] | death_date = | death_place = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ | alma_mater = ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਬੋਹਾ | period = 1956 | genre = | occupation = | subject =ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ | movement = | notableworks = | spouse = ਸੰਤੋਸ ਰਾਣੀ ਕੱਕੜ | children = 2 ਸਪੁੱਤਰ (ਨਵਨੀਤ ਕੱਕੜ, ਮਨਮੀਤ ਕੱਕੜ) | relatives = | awards = | website = |portaldisp = }} [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha 2.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.png|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha2.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] [[ਤਸਵੀਰ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ 10.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] '''ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ''' (ਜਨਮ 06 ਸਤੰਬਰ 1956) [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਦੇ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਹਰਦਿਆਲ ਰਾਏ ਕੱਕੜ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਭਰੀਆਂ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਨਗਰ [[ਬੋਹਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ==ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ== ਨਿਰੰਜਣ ਨੇ ਸਕੂਲ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬੋਹਾ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਦਸਵੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸਾਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਹੁਣ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ==ਪੁਸਤਕਾਂ== *''ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ: ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਸਰੂਪ ਤੇ ਸ਼ਿਲਪ ਵਿਧਾਨ'' (ਆਲੋਚਨਾ) *''ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਅਦਬ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਪਲ ਬਦਲਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ'' (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) * ਪੂਰਾ ਮਰਦ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ) * ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ * ਪਲ ਪਲ ਬਦਲਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ (ਲਘੁਕਥਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਅਨੁਵਾਦਕ ਯੋਗਰਾਜ ਪ੍ਰਭਾਕਰ (ਹਿੰਦੀ) ==ਸੰਪਾਦਨ ਕਾਰਜ਼== # ਬੀ. ਐਸ .ਬੀਰ. ਦਾ ਕਾਵਿ ਜਗਤ # ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦੇ ਨਾਵਲ ‘ਉਜੜੇ ਖੂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰਚਨਾਤਮਕ ਵਿਵੇਕ (ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ) # ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਦੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਤਾਂ (ਸੰਪਾਦਕ ,ਡਾ. ਰਾਜਬਿੰਦਰ ਕੌਰ) ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ==ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ== # ਡਾ: ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸੈਨੀ ਵਾਰਤਕ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ- ਮਾਲਵਾ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਸੰਗਰੂਰ , # ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਯਾਗਦਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ- ਲੇਖਕ ਪਾਠਕ ਮੰਚ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # [[ਬਿਸਮਿਲ ਫਰੀਦਕੋਟੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] - ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਫਰੀਦਕੋਟ # [[ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਵਾਰਸ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਚ ਬਰੇਟਾ # [[ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] -.ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਮਹਿਰਮ ਪੁਰਸਕਾਰ]] – ਅਦਾਰਾ ਮਹਿਰਮ ਨਾਭਾ # [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਅਲੋਚਨਾ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] – ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਕਾਲਾਬੂਲਾ (ਸੰਗਰੂਰ) # [[ਸਰਵੋਤਮ ਰੀਵਿਊਕਾਰ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ]] - ਅਦਾਰਾ ਲੋਹਮਣੀ ਅਜੀਤਵਾਲ ( ਮੋਗਾ) # [[ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੇਵੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] # [[ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੰਮੇਲਣ ਸਿਰਸਾ]] # [[ਮਾਤਾ ਮਾਨ ਕੌਰ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -2021 # [[ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਮੰਚ]] # ਵਿਸ਼ੇਸ਼ -[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] # [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਹਰਿਆਣਾ]] # [[ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ]] ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਅਦਾਰਿਆ ਲਈ ਅਨੇਕਾ ਖੋਜ਼ ਪਰਚੇ ਲਿਖੇ ਪੜ੍ਹੇ । ==ਲੜੀਵਾਰ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਲਮ== # ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ(ਮਾਸਿਕ ਮਹਿਰਮ) # ਮਿੰਨੀ ਪਰਚਿਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ –ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ #ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ) # ਅਖਬਾਰੂ ਸਾਹਿਤ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਰਿਜੂ) # ਸਮਕਾਲੀ ਦੀ ਡਾਇਰੀ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਸੰਪਰਕ) # ਕਹਾਣੀ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ (ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅੱਜ ਦੀ ਅਵਾਜ਼- ਐਤਵਾਰੀ ਅੰਕ) # ਮਨੋ ਵਿਗਿਆਣਕ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਛਿਣ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ ( ਮਾਸਿਕ ਤਸਵੀਰ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ(ਪੰਦਰਾਂ ਰੋਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ ਕਨੇਡਾ ) # ਕਿਤਾਬਾਂ ਬੋਲਦੀਆਂ (ਦਸਤਾਵੇਜ਼) ਯੂ ਟਿਊਬ ਚੈਨਲ) # ਪੱਤਰਕਾਰ – ਪਹਿਲਾਂ [[ਜਗਬਾਣੀ]] ਹੁਣ [[ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਂਨ]] # 100 ਤੋਂ ਉਪਰ ਸਕੂਲਾਂ/ ਕਾਲਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਨਸ਼ਾ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਸ਼ਣ ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Niranjan_Boha_7.jpg|ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨ:ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਜਮੇਰ ਔਲਖ ਤੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਓਮ ਪ੍ਕਾਸ਼ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮਾਣਦੇ ਹੋਏ File:Niranjan_Boha_5.jpg|ਲਿਖਾਰੀ ਸਭਾ ਬਰਨਾਲਾ ਵੱਲੋ ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਵ: ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ, ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ ਤਰਲੋਚਨ ਲੋਚੀ ਤੇ ਰਾਹੁਲ ਰੁਪਾਲ File:Niranjan_Boha_3.jpg|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ, ਗੁਰਮੀਤ ਕੜਿਆਲਵੀ ਤੇ ਹੋਰ File:Niranjan_Boha_1.jpg|ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਗਮ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਹਮਦਰਦ</Gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1956]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] lh5afaehjkayxbw46nmxzujhu63o7n7 810538 810537 2025-06-13T08:44:51Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Niranjan_Boha_7.jpg|Niranjan_Boha_7.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810538 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਨਿਰੰਜਨ ਬੋਹਾ | image = Niranjan_Boha_6.png | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date|1956|09|06}} | birth_place = [[ਬੋਹਾ]], [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] | death_date = | death_place = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ | alma_mater = ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਬੋਹਾ | period = 1956 | genre = | occupation = | subject =ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ | movement = | notableworks = | spouse = ਸੰਤੋਸ ਰਾਣੀ ਕੱਕੜ | children = 2 ਸਪੁੱਤਰ (ਨਵਨੀਤ ਕੱਕੜ, ਮਨਮੀਤ ਕੱਕੜ) | relatives = | awards = | website = |portaldisp = }} [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha 2.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.png|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha2.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] [[ਤਸਵੀਰ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ 10.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] '''ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ''' (ਜਨਮ 06 ਸਤੰਬਰ 1956) [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਦੇ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਹਰਦਿਆਲ ਰਾਏ ਕੱਕੜ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਭਰੀਆਂ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਨਗਰ [[ਬੋਹਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ==ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ== ਨਿਰੰਜਣ ਨੇ ਸਕੂਲ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬੋਹਾ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਦਸਵੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸਾਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਹੁਣ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ==ਪੁਸਤਕਾਂ== *''ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ: ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਸਰੂਪ ਤੇ ਸ਼ਿਲਪ ਵਿਧਾਨ'' (ਆਲੋਚਨਾ) *''ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਅਦਬ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਪਲ ਬਦਲਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ'' (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) * ਪੂਰਾ ਮਰਦ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ) * ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ * ਪਲ ਪਲ ਬਦਲਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ (ਲਘੁਕਥਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਅਨੁਵਾਦਕ ਯੋਗਰਾਜ ਪ੍ਰਭਾਕਰ (ਹਿੰਦੀ) ==ਸੰਪਾਦਨ ਕਾਰਜ਼== # ਬੀ. ਐਸ .ਬੀਰ. ਦਾ ਕਾਵਿ ਜਗਤ # ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦੇ ਨਾਵਲ ‘ਉਜੜੇ ਖੂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰਚਨਾਤਮਕ ਵਿਵੇਕ (ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ) # ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਦੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਤਾਂ (ਸੰਪਾਦਕ ,ਡਾ. ਰਾਜਬਿੰਦਰ ਕੌਰ) ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ==ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ== # ਡਾ: ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸੈਨੀ ਵਾਰਤਕ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ- ਮਾਲਵਾ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਸੰਗਰੂਰ , # ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਯਾਗਦਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ- ਲੇਖਕ ਪਾਠਕ ਮੰਚ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # [[ਬਿਸਮਿਲ ਫਰੀਦਕੋਟੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] - ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਫਰੀਦਕੋਟ # [[ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਵਾਰਸ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਚ ਬਰੇਟਾ # [[ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] -.ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਮਹਿਰਮ ਪੁਰਸਕਾਰ]] – ਅਦਾਰਾ ਮਹਿਰਮ ਨਾਭਾ # [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਅਲੋਚਨਾ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] – ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਕਾਲਾਬੂਲਾ (ਸੰਗਰੂਰ) # [[ਸਰਵੋਤਮ ਰੀਵਿਊਕਾਰ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ]] - ਅਦਾਰਾ ਲੋਹਮਣੀ ਅਜੀਤਵਾਲ ( ਮੋਗਾ) # [[ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੇਵੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] # [[ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੰਮੇਲਣ ਸਿਰਸਾ]] # [[ਮਾਤਾ ਮਾਨ ਕੌਰ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -2021 # [[ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਮੰਚ]] # ਵਿਸ਼ੇਸ਼ -[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] # [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਹਰਿਆਣਾ]] # [[ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ]] ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਅਦਾਰਿਆ ਲਈ ਅਨੇਕਾ ਖੋਜ਼ ਪਰਚੇ ਲਿਖੇ ਪੜ੍ਹੇ । ==ਲੜੀਵਾਰ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਲਮ== # ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ(ਮਾਸਿਕ ਮਹਿਰਮ) # ਮਿੰਨੀ ਪਰਚਿਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ –ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ #ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ) # ਅਖਬਾਰੂ ਸਾਹਿਤ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਰਿਜੂ) # ਸਮਕਾਲੀ ਦੀ ਡਾਇਰੀ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਸੰਪਰਕ) # ਕਹਾਣੀ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ (ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅੱਜ ਦੀ ਅਵਾਜ਼- ਐਤਵਾਰੀ ਅੰਕ) # ਮਨੋ ਵਿਗਿਆਣਕ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਛਿਣ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ ( ਮਾਸਿਕ ਤਸਵੀਰ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ(ਪੰਦਰਾਂ ਰੋਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ ਕਨੇਡਾ ) # ਕਿਤਾਬਾਂ ਬੋਲਦੀਆਂ (ਦਸਤਾਵੇਜ਼) ਯੂ ਟਿਊਬ ਚੈਨਲ) # ਪੱਤਰਕਾਰ – ਪਹਿਲਾਂ [[ਜਗਬਾਣੀ]] ਹੁਣ [[ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਂਨ]] # 100 ਤੋਂ ਉਪਰ ਸਕੂਲਾਂ/ ਕਾਲਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਨਸ਼ਾ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਸ਼ਣ ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Niranjan_Boha_5.jpg|ਲਿਖਾਰੀ ਸਭਾ ਬਰਨਾਲਾ ਵੱਲੋ ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਵ: ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ, ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ ਤਰਲੋਚਨ ਲੋਚੀ ਤੇ ਰਾਹੁਲ ਰੁਪਾਲ File:Niranjan_Boha_3.jpg|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ, ਗੁਰਮੀਤ ਕੜਿਆਲਵੀ ਤੇ ਹੋਰ File:Niranjan_Boha_1.jpg|ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਗਮ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਹਮਦਰਦ</Gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1956]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] ew7mmet6brrwuqpuvrb3ygdicdccogj 810539 810538 2025-06-13T08:45:02Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Niranjan_Boha_5.jpg|Niranjan_Boha_5.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810539 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਨਿਰੰਜਨ ਬੋਹਾ | image = Niranjan_Boha_6.png | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date|1956|09|06}} | birth_place = [[ਬੋਹਾ]], [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] | death_date = | death_place = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ | alma_mater = ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਬੋਹਾ | period = 1956 | genre = | occupation = | subject =ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ | movement = | notableworks = | spouse = ਸੰਤੋਸ ਰਾਣੀ ਕੱਕੜ | children = 2 ਸਪੁੱਤਰ (ਨਵਨੀਤ ਕੱਕੜ, ਮਨਮੀਤ ਕੱਕੜ) | relatives = | awards = | website = |portaldisp = }} [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha 2.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.png|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha2.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] [[ਤਸਵੀਰ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ 10.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] '''ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ''' (ਜਨਮ 06 ਸਤੰਬਰ 1956) [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਦੇ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਹਰਦਿਆਲ ਰਾਏ ਕੱਕੜ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਭਰੀਆਂ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਨਗਰ [[ਬੋਹਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ==ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ== ਨਿਰੰਜਣ ਨੇ ਸਕੂਲ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬੋਹਾ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਦਸਵੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸਾਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਹੁਣ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ==ਪੁਸਤਕਾਂ== *''ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ: ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਸਰੂਪ ਤੇ ਸ਼ਿਲਪ ਵਿਧਾਨ'' (ਆਲੋਚਨਾ) *''ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਅਦਬ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਪਲ ਬਦਲਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ'' (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) * ਪੂਰਾ ਮਰਦ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ) * ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ * ਪਲ ਪਲ ਬਦਲਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ (ਲਘੁਕਥਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਅਨੁਵਾਦਕ ਯੋਗਰਾਜ ਪ੍ਰਭਾਕਰ (ਹਿੰਦੀ) ==ਸੰਪਾਦਨ ਕਾਰਜ਼== # ਬੀ. ਐਸ .ਬੀਰ. ਦਾ ਕਾਵਿ ਜਗਤ # ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦੇ ਨਾਵਲ ‘ਉਜੜੇ ਖੂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰਚਨਾਤਮਕ ਵਿਵੇਕ (ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ) # ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਦੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਤਾਂ (ਸੰਪਾਦਕ ,ਡਾ. ਰਾਜਬਿੰਦਰ ਕੌਰ) ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ==ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ== # ਡਾ: ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸੈਨੀ ਵਾਰਤਕ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ- ਮਾਲਵਾ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਸੰਗਰੂਰ , # ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਯਾਗਦਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ- ਲੇਖਕ ਪਾਠਕ ਮੰਚ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # [[ਬਿਸਮਿਲ ਫਰੀਦਕੋਟੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] - ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਫਰੀਦਕੋਟ # [[ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਵਾਰਸ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਚ ਬਰੇਟਾ # [[ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] -.ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਮਹਿਰਮ ਪੁਰਸਕਾਰ]] – ਅਦਾਰਾ ਮਹਿਰਮ ਨਾਭਾ # [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਅਲੋਚਨਾ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] – ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਕਾਲਾਬੂਲਾ (ਸੰਗਰੂਰ) # [[ਸਰਵੋਤਮ ਰੀਵਿਊਕਾਰ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ]] - ਅਦਾਰਾ ਲੋਹਮਣੀ ਅਜੀਤਵਾਲ ( ਮੋਗਾ) # [[ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੇਵੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] # [[ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੰਮੇਲਣ ਸਿਰਸਾ]] # [[ਮਾਤਾ ਮਾਨ ਕੌਰ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -2021 # [[ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਮੰਚ]] # ਵਿਸ਼ੇਸ਼ -[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] # [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਹਰਿਆਣਾ]] # [[ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ]] ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਅਦਾਰਿਆ ਲਈ ਅਨੇਕਾ ਖੋਜ਼ ਪਰਚੇ ਲਿਖੇ ਪੜ੍ਹੇ । ==ਲੜੀਵਾਰ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਲਮ== # ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ(ਮਾਸਿਕ ਮਹਿਰਮ) # ਮਿੰਨੀ ਪਰਚਿਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ –ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ #ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ) # ਅਖਬਾਰੂ ਸਾਹਿਤ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਰਿਜੂ) # ਸਮਕਾਲੀ ਦੀ ਡਾਇਰੀ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਸੰਪਰਕ) # ਕਹਾਣੀ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ (ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅੱਜ ਦੀ ਅਵਾਜ਼- ਐਤਵਾਰੀ ਅੰਕ) # ਮਨੋ ਵਿਗਿਆਣਕ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਛਿਣ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ ( ਮਾਸਿਕ ਤਸਵੀਰ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ(ਪੰਦਰਾਂ ਰੋਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ ਕਨੇਡਾ ) # ਕਿਤਾਬਾਂ ਬੋਲਦੀਆਂ (ਦਸਤਾਵੇਜ਼) ਯੂ ਟਿਊਬ ਚੈਨਲ) # ਪੱਤਰਕਾਰ – ਪਹਿਲਾਂ [[ਜਗਬਾਣੀ]] ਹੁਣ [[ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਂਨ]] # 100 ਤੋਂ ਉਪਰ ਸਕੂਲਾਂ/ ਕਾਲਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਨਸ਼ਾ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਸ਼ਣ ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Niranjan_Boha_3.jpg|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ, ਗੁਰਮੀਤ ਕੜਿਆਲਵੀ ਤੇ ਹੋਰ File:Niranjan_Boha_1.jpg|ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਗਮ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਹਮਦਰਦ</Gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1956]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] q7tk32icbdhdfy2ln59efmqsain901s 810540 810539 2025-06-13T08:45:12Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Niranjan_Boha_6.png|Niranjan_Boha_6.png]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810540 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਨਿਰੰਜਨ ਬੋਹਾ | image = | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date|1956|09|06}} | birth_place = [[ਬੋਹਾ]], [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] | death_date = | death_place = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ | alma_mater = ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਬੋਹਾ | period = 1956 | genre = | occupation = | subject =ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ | movement = | notableworks = | spouse = ਸੰਤੋਸ ਰਾਣੀ ਕੱਕੜ | children = 2 ਸਪੁੱਤਰ (ਨਵਨੀਤ ਕੱਕੜ, ਮਨਮੀਤ ਕੱਕੜ) | relatives = | awards = | website = |portaldisp = }} [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha 2.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.png|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha2.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] [[ਤਸਵੀਰ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ 10.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] '''ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ''' (ਜਨਮ 06 ਸਤੰਬਰ 1956) [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਦੇ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਹਰਦਿਆਲ ਰਾਏ ਕੱਕੜ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਭਰੀਆਂ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਨਗਰ [[ਬੋਹਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ==ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ== ਨਿਰੰਜਣ ਨੇ ਸਕੂਲ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬੋਹਾ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਦਸਵੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸਾਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਹੁਣ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ==ਪੁਸਤਕਾਂ== *''ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ: ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਸਰੂਪ ਤੇ ਸ਼ਿਲਪ ਵਿਧਾਨ'' (ਆਲੋਚਨਾ) *''ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਅਦਬ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਪਲ ਬਦਲਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ'' (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) * ਪੂਰਾ ਮਰਦ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ) * ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ * ਪਲ ਪਲ ਬਦਲਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ (ਲਘੁਕਥਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਅਨੁਵਾਦਕ ਯੋਗਰਾਜ ਪ੍ਰਭਾਕਰ (ਹਿੰਦੀ) ==ਸੰਪਾਦਨ ਕਾਰਜ਼== # ਬੀ. ਐਸ .ਬੀਰ. ਦਾ ਕਾਵਿ ਜਗਤ # ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦੇ ਨਾਵਲ ‘ਉਜੜੇ ਖੂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰਚਨਾਤਮਕ ਵਿਵੇਕ (ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ) # ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਦੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਤਾਂ (ਸੰਪਾਦਕ ,ਡਾ. ਰਾਜਬਿੰਦਰ ਕੌਰ) ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ==ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ== # ਡਾ: ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸੈਨੀ ਵਾਰਤਕ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ- ਮਾਲਵਾ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਸੰਗਰੂਰ , # ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਯਾਗਦਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ- ਲੇਖਕ ਪਾਠਕ ਮੰਚ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # [[ਬਿਸਮਿਲ ਫਰੀਦਕੋਟੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] - ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਫਰੀਦਕੋਟ # [[ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਵਾਰਸ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਚ ਬਰੇਟਾ # [[ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] -.ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਮਹਿਰਮ ਪੁਰਸਕਾਰ]] – ਅਦਾਰਾ ਮਹਿਰਮ ਨਾਭਾ # [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਅਲੋਚਨਾ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] – ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਕਾਲਾਬੂਲਾ (ਸੰਗਰੂਰ) # [[ਸਰਵੋਤਮ ਰੀਵਿਊਕਾਰ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ]] - ਅਦਾਰਾ ਲੋਹਮਣੀ ਅਜੀਤਵਾਲ ( ਮੋਗਾ) # [[ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੇਵੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] # [[ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੰਮੇਲਣ ਸਿਰਸਾ]] # [[ਮਾਤਾ ਮਾਨ ਕੌਰ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -2021 # [[ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਮੰਚ]] # ਵਿਸ਼ੇਸ਼ -[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] # [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਹਰਿਆਣਾ]] # [[ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ]] ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਅਦਾਰਿਆ ਲਈ ਅਨੇਕਾ ਖੋਜ਼ ਪਰਚੇ ਲਿਖੇ ਪੜ੍ਹੇ । ==ਲੜੀਵਾਰ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਲਮ== # ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ(ਮਾਸਿਕ ਮਹਿਰਮ) # ਮਿੰਨੀ ਪਰਚਿਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ –ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ #ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ) # ਅਖਬਾਰੂ ਸਾਹਿਤ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਰਿਜੂ) # ਸਮਕਾਲੀ ਦੀ ਡਾਇਰੀ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਸੰਪਰਕ) # ਕਹਾਣੀ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ (ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅੱਜ ਦੀ ਅਵਾਜ਼- ਐਤਵਾਰੀ ਅੰਕ) # ਮਨੋ ਵਿਗਿਆਣਕ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਛਿਣ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ ( ਮਾਸਿਕ ਤਸਵੀਰ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ(ਪੰਦਰਾਂ ਰੋਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ ਕਨੇਡਾ ) # ਕਿਤਾਬਾਂ ਬੋਲਦੀਆਂ (ਦਸਤਾਵੇਜ਼) ਯੂ ਟਿਊਬ ਚੈਨਲ) # ਪੱਤਰਕਾਰ – ਪਹਿਲਾਂ [[ਜਗਬਾਣੀ]] ਹੁਣ [[ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਂਨ]] # 100 ਤੋਂ ਉਪਰ ਸਕੂਲਾਂ/ ਕਾਲਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਨਸ਼ਾ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਸ਼ਣ ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Niranjan_Boha_3.jpg|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ, ਗੁਰਮੀਤ ਕੜਿਆਲਵੀ ਤੇ ਹੋਰ File:Niranjan_Boha_1.jpg|ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਗਮ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਹਮਦਰਦ</Gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1956]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] qwceunczbsw91vlcsgqs7e0tyca633g 810541 810540 2025-06-13T08:45:21Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Niranjan_Boha_1.jpg|Niranjan_Boha_1.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810541 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਨਿਰੰਜਨ ਬੋਹਾ | image = | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date|1956|09|06}} | birth_place = [[ਬੋਹਾ]], [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] | death_date = | death_place = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ | alma_mater = ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਬੋਹਾ | period = 1956 | genre = | occupation = | subject =ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ | movement = | notableworks = | spouse = ਸੰਤੋਸ ਰਾਣੀ ਕੱਕੜ | children = 2 ਸਪੁੱਤਰ (ਨਵਨੀਤ ਕੱਕੜ, ਮਨਮੀਤ ਕੱਕੜ) | relatives = | awards = | website = |portaldisp = }} [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha 2.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.png|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha2.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] [[ਤਸਵੀਰ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ 10.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] '''ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ''' (ਜਨਮ 06 ਸਤੰਬਰ 1956) [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਦੇ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਹਰਦਿਆਲ ਰਾਏ ਕੱਕੜ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਭਰੀਆਂ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਨਗਰ [[ਬੋਹਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ==ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ== ਨਿਰੰਜਣ ਨੇ ਸਕੂਲ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬੋਹਾ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਦਸਵੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸਾਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਹੁਣ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ==ਪੁਸਤਕਾਂ== *''ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ: ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਸਰੂਪ ਤੇ ਸ਼ਿਲਪ ਵਿਧਾਨ'' (ਆਲੋਚਨਾ) *''ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਅਦਬ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਪਲ ਬਦਲਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ'' (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) * ਪੂਰਾ ਮਰਦ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ) * ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ * ਪਲ ਪਲ ਬਦਲਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ (ਲਘੁਕਥਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਅਨੁਵਾਦਕ ਯੋਗਰਾਜ ਪ੍ਰਭਾਕਰ (ਹਿੰਦੀ) ==ਸੰਪਾਦਨ ਕਾਰਜ਼== # ਬੀ. ਐਸ .ਬੀਰ. ਦਾ ਕਾਵਿ ਜਗਤ # ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦੇ ਨਾਵਲ ‘ਉਜੜੇ ਖੂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰਚਨਾਤਮਕ ਵਿਵੇਕ (ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ) # ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਦੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਤਾਂ (ਸੰਪਾਦਕ ,ਡਾ. ਰਾਜਬਿੰਦਰ ਕੌਰ) ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ==ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ== # ਡਾ: ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸੈਨੀ ਵਾਰਤਕ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ- ਮਾਲਵਾ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਸੰਗਰੂਰ , # ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਯਾਗਦਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ- ਲੇਖਕ ਪਾਠਕ ਮੰਚ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # [[ਬਿਸਮਿਲ ਫਰੀਦਕੋਟੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] - ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਫਰੀਦਕੋਟ # [[ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਵਾਰਸ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਚ ਬਰੇਟਾ # [[ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] -.ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਮਹਿਰਮ ਪੁਰਸਕਾਰ]] – ਅਦਾਰਾ ਮਹਿਰਮ ਨਾਭਾ # [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਅਲੋਚਨਾ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] – ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਕਾਲਾਬੂਲਾ (ਸੰਗਰੂਰ) # [[ਸਰਵੋਤਮ ਰੀਵਿਊਕਾਰ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ]] - ਅਦਾਰਾ ਲੋਹਮਣੀ ਅਜੀਤਵਾਲ ( ਮੋਗਾ) # [[ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੇਵੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] # [[ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੰਮੇਲਣ ਸਿਰਸਾ]] # [[ਮਾਤਾ ਮਾਨ ਕੌਰ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -2021 # [[ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਮੰਚ]] # ਵਿਸ਼ੇਸ਼ -[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] # [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਹਰਿਆਣਾ]] # [[ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ]] ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਅਦਾਰਿਆ ਲਈ ਅਨੇਕਾ ਖੋਜ਼ ਪਰਚੇ ਲਿਖੇ ਪੜ੍ਹੇ । ==ਲੜੀਵਾਰ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਲਮ== # ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ(ਮਾਸਿਕ ਮਹਿਰਮ) # ਮਿੰਨੀ ਪਰਚਿਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ –ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ #ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ) # ਅਖਬਾਰੂ ਸਾਹਿਤ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਰਿਜੂ) # ਸਮਕਾਲੀ ਦੀ ਡਾਇਰੀ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਸੰਪਰਕ) # ਕਹਾਣੀ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ (ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅੱਜ ਦੀ ਅਵਾਜ਼- ਐਤਵਾਰੀ ਅੰਕ) # ਮਨੋ ਵਿਗਿਆਣਕ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਛਿਣ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ ( ਮਾਸਿਕ ਤਸਵੀਰ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ(ਪੰਦਰਾਂ ਰੋਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ ਕਨੇਡਾ ) # ਕਿਤਾਬਾਂ ਬੋਲਦੀਆਂ (ਦਸਤਾਵੇਜ਼) ਯੂ ਟਿਊਬ ਚੈਨਲ) # ਪੱਤਰਕਾਰ – ਪਹਿਲਾਂ [[ਜਗਬਾਣੀ]] ਹੁਣ [[ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਂਨ]] # 100 ਤੋਂ ਉਪਰ ਸਕੂਲਾਂ/ ਕਾਲਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਨਸ਼ਾ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਸ਼ਣ ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> File:Niranjan_Boha_3.jpg|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ, ਗੁਰਮੀਤ ਕੜਿਆਲਵੀ ਤੇ ਹੋਰ ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1956]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] t2xoqw5sqk05pd53aylbhaur5aei8mc 810542 810541 2025-06-13T08:45:30Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Niranjan_Boha_3.jpg|Niranjan_Boha_3.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810542 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਨਿਰੰਜਨ ਬੋਹਾ | image = | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date|1956|09|06}} | birth_place = [[ਬੋਹਾ]], [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] | death_date = | death_place = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਗ੍ਰੈਜੁਏਸ਼ਨ | alma_mater = ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਬੋਹਾ | period = 1956 | genre = | occupation = | subject =ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ | movement = | notableworks = | spouse = ਸੰਤੋਸ ਰਾਣੀ ਕੱਕੜ | children = 2 ਸਪੁੱਤਰ (ਨਵਨੀਤ ਕੱਕੜ, ਮਨਮੀਤ ਕੱਕੜ) | relatives = | awards = | website = |portaldisp = }} [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha 2.jpg|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha.png|thumb]] [[ਤਸਵੀਰ:Niranjan Boha2.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] [[ਤਸਵੀਰ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ 10.jpg|thumb|ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ 2024 ਵਿੱਚ।]] '''ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ''' (ਜਨਮ 06 ਸਤੰਬਰ 1956) [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਦੇ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਹਰਦਿਆਲ ਰਾਏ ਕੱਕੜ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਭਰੀਆਂ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਨਗਰ [[ਬੋਹਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ==ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ== ਨਿਰੰਜਣ ਨੇ ਸਕੂਲ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬੋਹਾ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਦਸਵੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸਾਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਹੁਣ ਕੁਲਵਕਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ। ==ਪੁਸਤਕਾਂ== *''ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ: ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਸਰੂਪ ਤੇ ਸ਼ਿਲਪ ਵਿਧਾਨ'' (ਆਲੋਚਨਾ) *''ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਅਦਬ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ'' (ਵਾਰਤਕ) *''ਪਲ ਬਦਲਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ'' (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) * ਪੂਰਾ ਮਰਦ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ) * ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ( ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ * ਪਲ ਪਲ ਬਦਲਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ (ਲਘੁਕਥਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਅਨੁਵਾਦਕ ਯੋਗਰਾਜ ਪ੍ਰਭਾਕਰ (ਹਿੰਦੀ) ==ਸੰਪਾਦਨ ਕਾਰਜ਼== # ਬੀ. ਐਸ .ਬੀਰ. ਦਾ ਕਾਵਿ ਜਗਤ # ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਦੇ ਨਾਵਲ ‘ਉਜੜੇ ਖੂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰਚਨਾਤਮਕ ਵਿਵੇਕ (ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ) # ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ ਦੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੀਸਰੀ ਖਿੜਕੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਤਾਂ (ਸੰਪਾਦਕ ,ਡਾ. ਰਾਜਬਿੰਦਰ ਕੌਰ) ਛਪਾਈ ਅਧੀਨ ==ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ== # ਡਾ: ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸੈਨੀ ਵਾਰਤਕ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ- ਮਾਲਵਾ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਸੰਗਰੂਰ , # ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੱਤੋ ਯਾਗਦਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ- ਲੇਖਕ ਪਾਠਕ ਮੰਚ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ # [[ਬਿਸਮਿਲ ਫਰੀਦਕੋਟੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] - ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਫਰੀਦਕੋਟ # [[ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਵਾਰਸ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਚ ਬਰੇਟਾ # [[ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] -.ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਮਹਿਰਮ ਪੁਰਸਕਾਰ]] – ਅਦਾਰਾ ਮਹਿਰਮ ਨਾਭਾ # [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਅਲੋਚਨਾ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -ਅਦਾਰਾ ਮਿੰਨੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ # [[ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਨਮਾਨ]] – ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਕਾਲਾਬੂਲਾ (ਸੰਗਰੂਰ) # [[ਸਰਵੋਤਮ ਰੀਵਿਊਕਾਰ ਪੁਰਸ਼ਕਾਰ]] - ਅਦਾਰਾ ਲੋਹਮਣੀ ਅਜੀਤਵਾਲ ( ਮੋਗਾ) # [[ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੇਵੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] # [[ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਘੂ ਕਥਾ ਸੰਮੇਲਣ ਸਿਰਸਾ]] # [[ਮਾਤਾ ਮਾਨ ਕੌਰ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ]] -2021 # [[ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਮੰਚ]] # ਵਿਸ਼ੇਸ਼ -[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] # [[ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] # [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਹਰਿਆਣਾ]] # [[ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ]] ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਅਦਾਰਿਆ ਲਈ ਅਨੇਕਾ ਖੋਜ਼ ਪਰਚੇ ਲਿਖੇ ਪੜ੍ਹੇ । ==ਲੜੀਵਾਰ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਲਮ== # ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ(ਮਾਸਿਕ ਮਹਿਰਮ) # ਮਿੰਨੀ ਪਰਚਿਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ –ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ #ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਅਣੂ) # ਅਖਬਾਰੂ ਸਾਹਿਤ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਰਿਜੂ) # ਸਮਕਾਲੀ ਦੀ ਡਾਇਰੀ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਸੰਪਰਕ) # ਕਹਾਣੀ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ (ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅੱਜ ਦੀ ਅਵਾਜ਼- ਐਤਵਾਰੀ ਅੰਕ) # ਮਨੋ ਵਿਗਿਆਣਕ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ (ਤ੍ਰੈ ਮਾਸਿਕ ਛਿਣ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ ( ਮਾਸਿਕ ਤਸਵੀਰ) # ਕਿਤਾਬਾ ਵ਼ੱਲ ਖੁਲ੍ਹਦੀ ਖਿੜਕੀ(ਪੰਦਰਾਂ ਰੋਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ ਕਨੇਡਾ ) # ਕਿਤਾਬਾਂ ਬੋਲਦੀਆਂ (ਦਸਤਾਵੇਜ਼) ਯੂ ਟਿਊਬ ਚੈਨਲ) # ਪੱਤਰਕਾਰ – ਪਹਿਲਾਂ [[ਜਗਬਾਣੀ]] ਹੁਣ [[ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਂਨ]] # 100 ਤੋਂ ਉਪਰ ਸਕੂਲਾਂ/ ਕਾਲਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਨਸ਼ਾ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਸ਼ਣ ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <Gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1956]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] d1ql44xs099lfvb2u0yf1e4h5icoh91 0 172365 810565 778701 2025-06-13T08:49:29Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Swarn_Singh_chuslewarh.jpg|Swarn_Singh_chuslewarh.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810565 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = | image = | caption = ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ | birth_date = {{birth date|df=yes|1930|08|11}} | birth_place = [[ਚੂਸਲੇਵੜ]], [[ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਤਰਨ ਤਾਰਨ]] | death_date ={{death date and age|df=yes|2023|08|24|1930 |08|11}} | nationality = ਭਾਰਤੀ | occupation = ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਕੈਪਟਨ (ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ 1970), ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ | known = ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ | notable_works = ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਾਕਾ ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਸਿੰਘ (1997); ਭੂਰਿਆਂ ਵਾਲੇ ਰਾਜੇ ਕੀਤੇ (2020) | mother = ਬੀਬੀ ਬਲਵੰਤ ਕੌਰ | father = ਸ. ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ }} '''ਪ੍ਰਿੰ. ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਚੂਸਲੇਵੜ''' (11 ਅਗਸਤ, 1936 - 24 ਅਗਸਤ 2023) ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਚੂਸਲੇਵੜ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨਤਾਰਨ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਪ੍ਰਿੰ. ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਵੱਡ-ਵਡੇਰੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਸਮੇਂ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਚੂਸਲੇਵੜ ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ ਆਬਾਦ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਬੀਬੀ ਬਲਵੰਤ ਕੌਰ ਜੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਸ. ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਨ। ਸ. ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਵੀ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਉਰਦੂ ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਜਾਣਕਾਰ ਸਨ।<ref>{{Cite web |last=ਰਾਮੂਵਾਲੀਆ |first=ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ |date=13 ਮਈ 2020 |title=ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ : ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਚੂਸਲੇਵੜ |url=https://jagbani.punjabkesari.in/meri-awaz-suno/news/principal-swaran-singh-chuslewar-1202850 |access-date=22 ਜੁਲਾਈ 2023}}</ref> ਪ੍ਰਿੰ. ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਚੂਸਲੇਵੜ ਨੇ ਸੰਨ 1970 ਈ. ਤਕ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿਚ ਕੈਪਟਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਿਤੀਆਂ। ਉਪਰੰਤ ਆਪ ਲਗਭਗ 19 ਸਾਲ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਅਧਿਆਪਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਪ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸਨ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਪੱਟੀ (ਤਰਨਤਾਰਨ) ਵਿਖੇ 10 ਸਾਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵੀ ਰਹੇ। ਆਪ ਜੀ 24 ਅਗਸਤ 2023 ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। == ਸ਼ਖਸੀਅਤ == ਆਪ ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਉਰਦੂ, ਫ਼ਾਰਸੀ, ਪਸ਼ਤੋ ਅਤੇ ਬਲੋਚੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਗਿਆਤਾ ਸੀ। ਆਪ ਨੂੰ ਪਵਿਤਰ ਕੁਰਆਨ ਸ਼ਰੀਫ ਵੀ ਹਾਫਿਜ਼ ਸੀ। ਸੇਵਾ ਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਖੋਜ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿਚ ਨਿਰੰਤਰ ਲੱਗੇ ਰਹੇ। ਆਪ ਨੇ ਪੂਨਾ, ਪਟਨਾ, ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਨੇਕ ਉਤਾਰੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਕੁਤਬ ਫਰੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਮੂੰਹ-ਮੰਗੀਆਂ ਰਕਮਾਂ ਉਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਖਰੜੇ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਖ਼ਰੀਦੀਆਂ ਸਨ। ਪ੍ਰਿੰ. ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੁਚੀ ਸੀ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ, ਘਟਨਾਵਾਂ, ਘੱਲੂਘਾਰਿਆਂ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ-ਮੁਰੀਦਾਂ, ਹਠੀਆਂ, ਜਪੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮਾਂ ਨੂੰ ਖੋਜਣ ਉਤੇ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਆਪ ਇਤਿਹਾਸਕ ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਰਵਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪੁਣ-ਛਾਣ ਕਰਕੇ ਤੱਤ ਕੱਢਣ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਰੱਖਦੇ ਸੀ। ਇਹ ਸ਼ਾਇਦ ਇਕੱਲੇ ਤੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਠਵਿਆਂ (1960-66) ਵਿਚ ਕਾਹਨੂੰਵਾਨ ਦੇ ਛੰਭ ਵਿਚੋਂ ਘੱਲੂਘਾਰਿਆਂ ਸਮੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀਆਂ ਬਚੀਆਂ-ਖੁਚੀਆਂ/ਰੁਲੀਆਂ-ਦਬੀਆਂ ਅਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਲਭ ਕੇ, ਇਸ ਲਈ ਸੰਭਾਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭਵਿਖ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ DNA ਜਾਚ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਅੰਸ-ਬੰਸ/ਔਲਾਦ ਲੱਭਣ ਵਿਚ ਸੌਖ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਉਮਰ ਦੇ 93ਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਵਿਚ ਵੀ ਆਪ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਲੇਖਣ ਵਿਚ ਪੂਰੇ ਜਜ਼ਬੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਗ-ਰੇਸ਼ੇ ਵਿਚ ਲਹੂ ਵਾਂਗ ਰਚਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ==ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਚਨਾਵਾਂ== * ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਾਕਾ ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਸਿੰਘ (1997) ISBN: 81-7205-193-X * ਸ਼ਹੀਦੀ ਭਾਈ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਵਾਂ (1997) ISBN: 81-7205-192-1 * ਮੱਸੇ ਰੰਘੜ ਨੂੰ ਕਰਨੀ ਦਾ ਫਲ (1997) ISBN: 81-7205-191-3 * ਅਬਦਾਲੀ, ਸਿੱਖ ਤੇ ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ (2013) ISBN: 81-7205-558-7 * ਪਹਿਲਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ (2018) ISBN: 91-7205-591-9 * ਭੂਰਿਆਂ ਵਾਲੇ ਰਾਜੇ ਕੀਤੇ (2020) ISBN: 91-7205-640-0 * ਕਦੀਮ ਤਵਾਰੀਖ਼ੀ ਸ਼ਹਿਰ : ਪੱਟੀ (2023) ISBN: 81-7205-682-6 ==ਹਵਾਲੇ== <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1930]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2023]] 6w8n0ouk0yk5amutbfz7e3smg0qvp5a 0 173806 810566 704730 2025-06-13T08:49:41Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Amarjeet_Jeet.jpg|Amarjeet_Jeet.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810566 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀਤ | image = | image_size = 200 | caption = | birth_date = {{Birth date|df=yes|1961|11|04}} | birth_place = [[ਰਾਮਾ ਮੰਡੀ]] | death_date = | death_place = | occupation = | language = [[ਪੰਜਾਬੀ]] | nationality = ਭਾਰਤ | ethnicity = [[ਪੰਜਾਬੀ]] | education = ਉਚ ਸਿੱਖਿਆ | alma_mater = [[ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ]] ਬਠਿੰਡਾ | period = 1981 | genre = | occupation = [[ਕਵੀ]] | subject = | movement = | notableworks = '''ਚਾਨਣ ਦਾ ਛਿੱਟਾਂ''', '''ਬਦਲਦੇ ਮੌਸਮਾਂ ਅੰਦਰ''' | spouse = ਸ਼੍ਰੀ ਮਤੀ ਸੁਰਾਜ ਕੌਰ | children = | relatives = | influences = | influenced = | awards = | website = |portaldisp = }} '''ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀਤ''' (ਜਨਮ 04 ਨਵੰਬਰ 1961) ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਵੀ, ਕਾਮਰੇਡੀ ਖਿਆਲਾਂ ਦੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਆਪ ਇਸ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹੇ। ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ ਮਾਤਾ ਸਵਿੱਤਰੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰ: ਰੂਪ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਂਤ ਦੇ ਘਰ [[ਰਾਮਾ ਮੰਡੀ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਆਪ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991 ਨੂੰ ਸੁਰਾਜ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਈ। ==ਸਿੱਖਿਆ== ਅਮਰਜੀਤ ਜੀਤ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਗੌਰਮਿੰਟ ਸਕੂਲ ਰਾਮਾ ਮੰਡੀ ਅਤੇ ਦਸਵੀਂ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਹਿੰਦੂ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਰਾਮਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਚੇਰੀ ਸਿੱਖਿਆ [[ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ]] ਬਠਿੰਡਾ,ਕਿੱਤਾ ਮੁਖੀ ਸਿੱਖਿਆ [[ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਪਟਿਆਲਾ]] ਤੋਂ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਕਾਮਰੇਡੀ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਦਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀਤ ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪੀ. ਐਸ. ਯੂ. ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜਥੇਬੰਦੀ (ਰੰਧਾਵਾ) ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਰਿਹਾ। ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀਤ ਨੇ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਫਾਰਮਾਸਿਸਟ ਸਰਕਾਰੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਆਪ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ==ਸਾਹਿਕ ਸਫਰ== ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀਤ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਚੇਟਕ ਘਰ ਤੋਂ ਹੀ ਲੱਗੀ, ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਖ਼ੁਦ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸਨ। ਸਾਲ 2003 'ਚ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ' ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ,ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਕਰਕੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਜਨਕ ਰਾਜ ਜਨਕ ਦੀ ਸੰਗਤ ਨਾਲ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਿਖਣ ਵੱਲ ਮੁੜ ਪਿਆ। ਉਹ ਅੱਜਕੱਲ ਸਾਹਿਤ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਸਭਾ ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਗ਼ਜ਼ਲ ਛੱਪ ਚੁੱਕੇ ਨੇ। *'''ਚਾਨਣ ਦਾ ਛਿੱਟਾਂ''' *'''ਬਦਲਦੇ ਮੌਸਮਾਂ ਅੰਦਰ'''<Ref>ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬੰਗੀ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋ</Ref> ==ਰਚਨਾਵਾਂ== <Poem>ਨੰਗੇ ਧੜ ਹੀ ਲੜਿਆ ਸੀ ਉਹ ਜਿੱਤ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੱਕੀ ਮੰਤਰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਸੀ ਉਹ ਜਿੱਤ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੇਈਮਾਨਾਂ ਦੇ ਸੰਗ ਲੜਨਾ ਉਂਜ ਅੱਖਾ ਸੀ, ਸੱਚ ਦਾ ਪੱਲਾ ਫੜਿਆ ਸੀ ਉਹ ਜਿੱਤ ਗਿਆ ਹੈ। ਏਕੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬਲ ਹੁੰਦਾ ਏ ਜਾਣਨ ਸਾਰੇ, ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਸੰਗ ਖੜ੍ਹਿਆ ਸੀ ਉਹ ਜਿੱਤ ਗਿਆ ਹੈ। ਵੈਰੀ ਨੇ ਕਿੱਲ ਗੱਡੇ ਉਸ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ਅੰਦਰ ਸੂਲੀ 'ਤੇ ਜਾ ਚੜ੍ਹਿਆ ਸੀ ਉਹ ਜਿੱਤ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਾਤ ਹਨੇਰੀ ਝੱਖੜ ਝੁੱਲੇ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਧੁੱਪਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਫੜਿਆ ਸੀ ਉਹ ਜਿੱਤ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੱਚ ਦੇ ਅੱਗੇ ਜੀਤ ਕਦੇ ਕੁਝ ਅੜਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸੱਚ ਦਾ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਿਆ ਸੀ ਉਹ ਜਿੱਤ ਗਿਆ ਹੈ।</Poem> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਵੀ]] mt318e8bm9robg7tql3ljk3tjr0cay2 0 173921 810564 704926 2025-06-13T08:49:13Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Jagsir_Wiyogi.jpg|Jagsir_Wiyogi.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810564 wikitext text/x-wiki '''ਜਗਸੀਰ ਸਿੰਘ ਵਿਯੋਗੀ''' (6 ਜਨਵਰੀ 1958 - 18 ਅਗਸਤ 2023) ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋ, ਚਿੱਤਰਕਾਰ, ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸਨ। ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਬਾਬਾ ਬੋਹੜ ਜਨਾਬ [[ਦੀਪਕ ਜੈਤੋਈ]] ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸ਼ਾਗਿਰਦ ਸਨ। ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ ਮੰਡੀ ਕਲਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਆਪ 18 ਅਗਸਤ 2023 ਨੂੰ ਇਸ ਰੰਗਲੇ ਜਹਾਨ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਏ। ==ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ== ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਬੀਤੇ ਮੌਸਮਾਂ ਦੀ ਯਾਦ’ ਛੱਪ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ]] ਵਿਚ ਸ਼ਿਵਰੰਜਨੀ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਦੂਰੋਂ-ਦੂਰੋਂ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਬਤੌਰ ਪੇਂਟਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਘੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ [[ਸੋਭਾ ਸਿੰਘ]] ਨੂੰ ਉਸਤਾਦ ਧਾਰਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਪੇਟਿੰਗਜ਼ ਬਣਾਈਆਂ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੇ [[ਓਸ਼ੋ]] ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਰਿਹਾ। ==ਗੀਤਕਾਰ== ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਗਾਇਕਾ [[ਰੰਜਨਾ]], [[ਗੋਰਾ ਚੱਕ ਵਾਲਾ]], [[ਜਸਵਿੰਦਰ ਬਰਾੜ]], [[ਹਰਦੇਵ ਮਾਹੀਨੰਗਲ]], [[ਬੀਨਾ ਸਾਗਰ]], [[ਰਾਜ ਮਾਨ]], [[ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੱਧੂ]] ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕਈ ਗਾਇਕ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਗਿਰਦ ਗੋਰਾ ਚੱਕ ਵਾਲਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕੈਸਿਟ ‘ਗਲੀਆਂ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਈਆਂ’ ਦੇ ਗੀਤ ਵੀ ਜਗਸੀਰ ਵਿਯੋਗੀ ਨੇ ਲਿਖੇ ਸਨ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} 4modknzhii7cwkvlmocu64b0e6sv38c 0 176056 810497 805897 2025-06-12T17:45:25Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810497 wikitext text/x-wiki '''ਸ਼ਾਹਜ਼ੀਆ ਸਿਕੰਦਰ''' (ਜਨਮ 1969, [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ) ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਸਿਕੰਦਰ ਡਰਾਇੰਗ, ਪੇਂਟਿੰਗ, ਪ੍ਰਿੰਟਮੇਕਿੰਗ, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ, ਸਥਾਪਨਾ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਿਕੰਦਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। == ਸਿੱਖਿਆ == ਸਿਕੰਦਰ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ [[ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ, ਲਹੌਰ|ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਲਾਹੌਰ]] ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੰਡੋ-ਫ਼ਾਰਸੀ ਲਘੂ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਰਵਾਇਤੀ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਸਿਖਾਇਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web |last=Jennifer |first=Noémie |date=2015-11-23 |title=Pakistani Art School Trains the Next Generation of Miniaturists |url=https://creators.vice.com/en_us/article/vvyxmy/pakistani-art-school-trains-the-next-generation-of-miniaturists |access-date=2017-07-09 |website=Creators |publisher=Vice |language=en-us }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਉਸ ਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=http://www.villanieditions.com/shahzia-sikander/|title=Shahzia Sikander, Pakistani-American, born 1969|work=Diane Villani Editions|access-date=2017-07-09|language=en-US}}</ref> ਸਿਕੰਦਰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ 1995 ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟਮੇਕਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰ੍ਹੋਡ ਆਈਲੈਂਡ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਿਜ਼ਾਈਨ (RISD) ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |date=2016-10-01 |title=Events: Gail Silver Memorial Lecture, Shahzia Sikander |url=http://risdmuseum.org/events/1291_2016_10_19_gail_silver_memorial_lecture_shahzia_sikander |access-date=2016-10-17 |website=RISD Museum |publisher=Rhode Island School of Design}}</ref><ref name=":4">{{Cite web |date=9 April 2014 |title=TLAD Artist's Talk: Shahzia Sikander |url=http://academicaffairs.risd.edu/2014/04/tlad-artists-talk-shahzia-sikander/ |access-date=2018-12-30 |website=RISD Academic Affairs |publisher=Rhode Island School of Design (RISD)}}</ref> == ਮੁੱਢਲੇ ਕੰਮ == {{Blockquote|text=Initially I explored the tension between illustration and fine art when I first encountered miniature painting in my late teens. Championing the formal aspects of the Indo-Persian miniature-painting genre has often been at the core of my practice.|author=Shahzia Sikander|source=<ref>{{cite web|last=Gupta|first=Anjali|title=A Conversation with Shahzia Sikander|url=http://www.lindapacefoundation.org/Shahzia-Sikander-interview.php|work=Interview|publisher=Linda Pace Foundation|access-date=10 June 2015|archive-date=31 ਜੁਲਾਈ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180731093703/http://www.lindapacefoundation.org/Shahzia-Sikander-interview.php|url-status=dead}}</ref>}} [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੀ.ਏ ਵਿਦਿਆਰਥਅਣ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਸ਼ਾਹਜ਼ੀਆ ਸਿਕੰਦਰ ਨੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਮੁਗ਼ਲ ਇੰਡੋ-ਫ਼ਾਰਸੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ, ਅਕਸਰ ਮੁਗ਼ਲ (ਇਸਲਾਮਿਕ) ਅਤੇ [[ਰਾਜਪੂਤ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ|ਰਾਜਪੂਤ]] (ਹਿੰਦੂ) ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ, ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Shahzia Sikander |url=http://www.crownpoint.com/artists/206/about-artist |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081015175932/http://www.crownpoint.com/artists/206/about-artist |archive-date=15 October 2008 |access-date=10 June 2015 |website=About the Artist |publisher=Crown Point Press}}</ref> ਲਘੂ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਰੂਪ ਨੂੰ ਰੰਗ ਅਤੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਪਰਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ, ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਮਾਪਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਰਚਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਲਘੂ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਰੰਗੀਨ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਰੂਪ, ਜਾਨਵਰ, ਪੈਟਰਨ, ਆਕਾਰ, ਬਿੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਲਘੂ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਅਕਸਰ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਜਟਿਲਤਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਧਾਰਮਿਕ ਬਿਰਤਾਂਤ, ਲੜਾਈਆਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਅਦਾਲਤੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿਕੰਦਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਚਿੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਅਲੰਕਾਰ ਦੀ ਪਰਤ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਰਵਾਇਤੀ ਲਘੂ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਰੂਪ ਅਤੇ ਅੰਕੜੇ ਨਿਰੰਤਰ ਰੂਪਾਂਤਰਣ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਚਿੱਤਰ ਪਰਤਬੱਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਧਾਰਨਾ ਵਿੱਚ ਬੇਅੰਤ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿਕੰਦਰ ਦੀਆਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਰਚਨਾਵਾਂ "ਹਾਇਰਾਰਕੀਕਲ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਤੇ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਇਕਵਚਨ, ਸਥਿਰ ਪਛਾਣ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।"<ref>{{Cite web |last=Stich |first=Sidra |date=1 June 2011 |title=Shahzia Sikander @SFAI |url=http://www.squarecylinder.com/2011/06/shihazia-sikander-sfai/ |access-date=14 October 2012 |website=Review |publisher=Square Cylinder.com}}</ref> ਨਿਰੰਤਰ ਰੂਪਾਂਤਰਨ ਦੀ ਵਧਦੀ ਪਹੁੰਚ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਇੱਕ ਸਦਾ-ਬਦਲ ਰਹੇ ਸੰਸਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸਮਾਜ ਇੱਕਜੁੱਟ ਹੋ ਕੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। == ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ == === ਸੋਲੋ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ === {| class="wikitable sortable" |+Select solo exhibitions !Year !Name !Location !Type !Notes |- |1993 | |Pakistan Embassy, Washington, D.C., United States |Government gallery |<ref name=":3">{{Cite web |title=Shahzia Sikander Biography |url=http://www.artnet.com/artists/shahzia-sikander/biography |access-date=2018-12-27 |website=artnet.com}}</ref> |- |1996 |Art Celebration 96: Shahzia Sikander |Barbara Davis Gallery, Houston, Texas, United States |Gallery |<ref name=":3" /> |- |1996 |Knock Knock Who's There? Mithilia, Mithilia Who? |Project Row Houses, Houston, Texas, United States |Non-profit gallery |<ref name=":3" /> |- |1997 |A Kind of Slight and Pleasing Dislocation |Hosfelt Gallery, San Francisco, California, United States |Gallery |<ref name=":3" /> |- |1997 |Murals and Miniatures |Deitch Projects, New York, New York, United States |Gallery |<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |date=November 20, 2014 |title=Just In: A Seminal Watercolor by Shahzia Sikander |url=https://lamodern.com/2014/11/just-in-a-seminal-watercolor-by-shahzia-sikander/ |access-date=2018-12-26 |website=Los Angeles Modern Auctions (LAMA) |archive-date=2018-12-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181227181411/https://lamodern.com/2014/11/just-in-a-seminal-watercolor-by-shahzia-sikander/ |url-status=dead }}</ref> |- |1998 |Shahzia Sikander: Drawings and Miniatures |Kemper Museum of Contemporary Art, Kansas City, Missouri, United States |Museum |<ref name=":3" /> |- |1998 |Shahzia Sikander |The Renaissance Society at the University of Chicago, Chicago, Illinois, United States |College gallery |<ref name=":1">{{Cite web |date=2018-08-06 |title=Shahzia Sikander |url=https://landmarks.utexas.edu/video-art/shahzia-sikander |access-date=2018-12-27 |website=LANDMARKS |publisher=University of Texas, College of Fine Arts |language=en}}</ref> |- |1999 |Directions: Shahzia Sikander |Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, Washington, D.C., United States |Museum |<ref name=":1" /> |- |2000 |Shahzia Sikander: Acts of Balance |Whitney Museum of American Art at Philip Morris, New York, New York, United States |Museum |<ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/shahziasikandera1626sika|title=Shahzia Sikander: Acts of Balance|date=2000|publisher=Whitney Museum of American Art|others=Frances Mulhall Achilles Library Whitney Museum of American Art|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2000/06/09/arts/art-in-review-shahzia-sikander.html|title=Art in Review – Shahzia Sikander|last=Cotter|first=Holland|date=2000-06-09|work=The New York Times|access-date=2018-12-27|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |title=Viewpoints: A Conversation with Shirin Neshat and Shahzia Sikander |url=https://asiasociety.org/viewpoints-conversation-shirin-neshat-and-shahzia-sikander |access-date=2018-12-27 |website=Asia Society |language=en}}</ref> |- |2001 |Intimacy |ArtPace, San Antonio, Texas, United States |Non-profit gallery |<ref name=":3" /> |- |2003 |SpiNN |Brent Sikkema, New York, New York, United States |Gallery |<ref name=":3" /> |- |2003 |Drawing to Drawing |Hosfelt Gallery, San Francisco, California, United States |Gallery | |- |2004 |Contemporary Links: Shahzia Sikander |San Diego Museum of Art, San Diego, California, United States |Museum | |- |2004 |Shahzia Sikander: Flip Flop |San Diego Museum of Art, San Diego, California, United States |Museum |This was a three-part installation.<ref>{{Cite web |title=Installation by Shahzia Sikander at SDMA |url=http://artdaily.com/news/9678/Installation-by-Shahzia-br--Sikander-at-SDMA#.XCSIEc9KjOQ |access-date=2018-12-27 |website=artdaily.com}}</ref> |- |2004–2005 |Shahzia Sikander: Nemesis |Aldrich Contemporary Art Museum, Ridgefield, Connecticut, United States |Museum |organized by Ian Berry and Jessica Hough<ref name=":2" /> |- |2004 |Shahzia Sikander: Nemesis |The Frances Young Tang Teaching Museum and Art Gallery at Skidmore College, Saratoga Springs, New York, United States |Museum | |- |2005–2006 |Shahzia Sikander: Nemesis |Pérez Art Museum Miami (PAMM), Miami, Florida, United States |Museum |<ref>{{Cite web |title=New Work: Shazia Sikander - Nemesis |url=https://www.pamm.org/exhibitions/new-work-shazia-sikander-nemesis |access-date=2018-12-27 |website=www.pamm.org}}</ref> |- |2005 |Dissonance to Detour |Otis College of Art and Design, Los Angeles, California, United States |College gallery | |- |2005 |51 Ways of Looking |Brent Sikkema New York, New York, United States |Gallery | |- |2005 |Shahzia Sikander: New Work |Sikkema Jenkins & Co. New York, New York, United States |Gallery |<ref name=":3" /> |- |2006 |Shahzia Sikander: Solo Exhibition |The Fabric Workshop and Museum, Philadelphia, Pennsylvania, United States |Museum | |- |2007 |Shahzia Sikander |Irish Museum of Modern Art (IMMA), Dublin, Ireland |Museum |<ref>{{Cite web |date=2007-03-27 |title=Shahzia Sikander at the Irish Museum of Modern Art |url=http://artdaily.com/news/19709/Shahzia-Sikander-at-the-Irish-Museum-of-Modern-Art#.XCSDd89KjOQ |access-date=2018-12-27 |website=artdaily.com}}</ref> |- |2007–2008 |Shahzia Sikander |Museum of Contemporary Art, Sydney (MCA), Australia |Museum | |- |2008 |Intimate Ambivalence |IKON Gallery, Birmingham, United Kingdom |Gallery | |- |2009 |Stalemate |Sikkema Jenkins & Co. New York, New York, United States |Gallery |<ref name=":3" /> |- |2009 |Shahzia Sikander Selects: Works from the Permanent Collection |Cooper-Hewitt, National Design Museum. New York, New York, United States |Museum | |- |2009 |Shahzia Sikander: 'I am also not my own enemy' |Pilar Corrias, London, United Kingdom |Gallery |<ref>{{Cite web |title=Shahzia Sikander 'I am also not my own enemy' - Exhibition at Pilar Corrias in London |url=https://www.artrabbit.com/events/shahzia-sikander-i-am-also-not-my-own-enemy |access-date=2018-12-27 |website=ArtRabbit |language=en}}</ref> |- |2011 |Shahzia Sikander: The Exploding Company Man and Other Abstractions |Walter and McBean Galleries, San Francisco Art Institute, San Francisco, California, United States |College gallery |Curated by Hou Hanru<ref>{{Cite web |date=April 22, 2011 |title=Shahzia Sikander's The exploding company man and other abstractions - Announcements |url=https://www.e-flux.com/announcements/35655/shahzia-sikander-s-the-exploding-company-man-and-other-abstractions/ |access-date=2018-12-27 |website=www.e-flux.com |language=en}}</ref> |- |2011 |Shahzia Sikander: The Exploding Company Man and Other Abstractions |Bakalar & Paine Galleries, MassArt, Boston, Massachusetts, United States |College gallery |Curated by Hou Hanru<ref name=":0" /> |- |2014 |Shahzia Sikander: Parallax |[[ਬੀਲਦਮੁਸੀਟ|Bildmuseet]], [[ਊਮਿਓ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|Umeå University]], Umea, Sweden |College gallery |"Shahzia Sikander: Parallax" was first shown at this location, a multichannel video animation with original score.<ref>{{Cite news|url=https://sverigesradio.se/artikel/5824065|title=Stormaktskonflikter i miniformat - Kulturnytt i P1|last=Lantto|first=Freja|date=31 March 2014|work=Sveriges Radio}}</ref> |- |2015 |Shahzia Sikander: Parallax |[[ਗੂਗਨਹਾਈਮ ਅਜਾਇਬ-ਘਰ ਬੀਲਬਾਓ|Guggenheim Museum Bilbao]], Spain |Museum |a multichannel video animation with original score |- |2016 |Shahzia Sikander: Ecstasy As Sublime, Heart As Vector |MAXXI, Rome, Italy |Museum | |- |2021 |Shahzia Sikander: Extraordinary Realities |Morgan Library &amp;amp; Museum, New York, United States |Museum |<ref>{{Cite web |last=Angeleti |first=Gabriella |date=16 March 2021 |title=Shahzia Sikander, creator of feminist miniatures, will have a major show at The Morgan in New York |url=https://www.theartnewspaper.com/preview/shahzia-sikander-artist-of-feminist-miniatures-will-have-a-major-show-at-the-morgan-in-new-york |access-date=18 May 2021 |website=www.theartnewspaper.com |language=en}}</ref> |- |2021-2022 |Shahzia Sikander: Unbound |[[Jesus College West Court Gallery]], Cambridge, United Kingdom |Museum |<ref>{{Cite web |date=15 September 2021 |title=At a Cambridge University college wrestling with its imperial past, Shahzia Sikander's show offers new ideas on restitution |url=https://www.theartnewspaper.com/2021/12/09/shahzia-sikander-jesus-college-cambridge-restitution-colonial-loot |access-date=9 May 2022 |website=www.theartnewspaper.com |language=en}}</ref> |} === ਸਮੂਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ === {| class="wikitable sortable" |+ਸਮੂਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ! ਸਾਲ ! ਨਾਮ ! ਟਿਕਾਣਾ ! ਟਾਈਪ ਕਰੋ ! ਨੋਟਸ |- | 1994 | ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਸਮਕਾਲੀ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਚੋਣ | ਪੈਸੀਫਿਕ ਏਸ਼ੀਆ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਪਾਸਾਡੇਨਾ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ | ਅਜਾਇਬ ਘਰ | <ref name=":3"/> |- | 2002 | ਸਮਾ ਸੀਮਾ | ਜੈਕ ਐਸ ਬਲੈਂਟਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਆਰਟ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਟੈਕਸਾਸ ਔਸਟਿਨ ਵਿਖੇ, ਆਸਟਿਨ, ਟੈਕਸਾਸ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ | ਕਾਲਜ ਅਜਾਇਬ ਘਰ | <ref>{{Cite web |title=time/frame |url=https://blantonmuseum.org/exhibition/timeframe/ |access-date=2018-12-27 |website=Blanton Museum of Art |language=en-US |archive-date=2018-12-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181227181536/https://blantonmuseum.org/exhibition/timeframe/ |url-status=dead }}</ref> |- | 2002 | ਹੁਣ ਡਰਾਇੰਗ: ਅੱਠ ਪ੍ਰਸਤਾਵ | ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਕਵੀਂਸ, ਨਿਊਯਾਰਕ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ | ਅਜਾਇਬ ਘਰ | <ref>[https://www.moma.org/calendar/exhibitions/149 "Drawing Now: Eight Propositions"], MoMA, Retrieved 26 December 2018.</ref> |- | 2005 | ਘਾਤਕ ਪਿਆਰ: ਸਾਊਥ ਏਸ਼ੀਅਨ ਅਮਰੀਕਨ ਆਰਟ ਨਾਓ | ਕਵੀਂਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ ਆਰਟ, ਕਵੀਂਸ, ਨਿਊਯਾਰਕ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ | ਅਜਾਇਬ ਘਰ | <ref>[https://queensmuseum.org/2015/11/fatal-love-south-asian-american-art-now "Fatal Love: South Asian American Art Now"], Queens Museum of Art, Retrieved 26 December 2018.</ref> |- | 2006 | ਗੰਦਾ ਯੋਗਾ: ਪੰਜਵਾਂ ਤਾਈਪੇ ਦੋ-ਸਾਲਾ | ਤਾਈਪੇਈ ਦੋ ਸਾਲਾ, ਤਾਈਪੇਈ, ਤਾਈਵਾਨ | ਦੋ-ਸਾਲਾ | <ref>{{Cite web |title="Dirty Yoga: The Fifth Taipei Biennial" at Taipei Fine Arts Museum |url=https://www.artforum.com/picks/dirty-yoga-the-fifth-taipei-biennial-12671 |access-date=2018-12-27 |website=Artforum.com |language=en-US}}</ref> |- | 2007 | ਗਲੋਬਲ ਨਾਰੀਵਾਦ | ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਏ. ਸੈਕਲਰ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਕਲਾ, ਬਰੁਕਲਿਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਬਰੁਕਲਿਨ, ਨਿਊਯਾਰਕ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ | ਕਾਲਜ ਅਜਾਇਬ ਘਰ | 1990 ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਕਲਾ ਦਾ ਕੰਮ, ਮੂਰਤੀ, ਪੇਂਟਿੰਗ, ਡਰਾਇੰਗ, ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ, ਵੀਡੀਓ, ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲਾ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। <ref>[https://www.brooklynmuseum.org/exhibitions/global_feminisms "Global Feminisms"], Brooklyn Museum, Retrieved 26 December 2018.</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2007/03/23/arts/design/23glob.html|title=Global Feminisms - Art - Review|last=Smith|first=Roberta|date=2007-03-23|work=The New York Times|access-date=2018-12-27|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> |- | 2007 | ਗਲੋਬਲ ਨਾਰੀਵਾਦ | ਡੇਵਿਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਕਲਚਰਲ ਸੈਂਟਰ, ਵੈਲੇਸਲੀ ਕਾਲਜ, ਵੇਲਸਲੇ, ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ | ਕਾਲਜ ਅਜਾਇਬ ਘਰ | <ref>{{Cite web |title=Global Feminisms |url=https://www.wellesley.edu/davismuseum/artwork/node/36756 |access-date=2018-12-27 |website=Wellesley College |language=en}}</ref> |- | 2007 | ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਨਹੀਂ | MoMA PS1, ਲੌਂਗ ਆਈਲੈਂਡ ਸਿਟੀ, ਨਿਊਯਾਰਕ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ | ਅਜਾਇਬ ਘਰ | <ref>[https://momaps1.org/exhibitions/view/135 "Not for Sale"], MoMA PS1, Retrieved 26 December 2018.</ref> |- | 2008 | ਆਰਡਰ. ਇੱਛਾ. ਲਾਈਟ: ਸਮਕਾਲੀ ਡਰਾਇੰਗਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ | ਆਇਰਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ (IMMA), ਡਬਲਿਨ, ਆਇਰਲੈਂਡ | ਅਜਾਇਬ ਘਰ | <ref>[https://imma.ie/whats-on/order-desire-light-an-exhibition-of-contemporary-drawings/ "Order. Desire. Light."], Irish Museum of Modern Art, Retrieved 26 December 2018.</ref> |- | 2009 | ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਕੰਪਾਸ: ਜੂਡਿਥ ਰੋਥਸਚਾਈਲਡ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਸਮਕਾਲੀ ਡਰਾਇੰਗ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਤੋਂ ਚੋਣ, | ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ (MOMA), ਨਿਊਯਾਰਕ, ਨਿਊਯਾਰਕ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ | ਅਜਾਇਬ ਘਰ | <ref>[https://www.moma.org/calendar/exhibitions/311 "Compass in Hand: Selections from the Judith Rothschild Foundation Contemporary Drawings Foundation"], Museum of Modern Art, Retrieved 26 December 2018.</ref> |- | 2009 | ਮੂਵਿੰਗ ਪਰਸਪੈਕਟਿਵਜ਼: ਸ਼ਾਹਜ਼ੀਆ ਸਿਕੰਦਰ ਅਤੇ ਸਨ ਜ਼ੂਨ | ਸੈਕਲਰ ਗੈਲਰੀ, ਸਮਿਥਸੋਨੀਅਨ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀ.ਸੀ., ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ | ਅਜਾਇਬ ਘਰ | ''<ref>[https://www.si.edu/Exhibitions/Moving-Perspectives-Shahzia-SikanderXun-4589 "Moving Perspectives: Shahzia Sikander and Sun Xun"], Smithsonian Institution, Retrieved 26 December 2018.</ref>'' |} == ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪਸ == * 1995-1997- ਕੋਰ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ, ਗਲਾਸਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਆਰਟ, ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ, ਹਿਊਸਟਨ <ref name="SKNY">{{Cite web |title=Shahzia Sikander CV from Sean Kelly Gallery Website |url=http://www.skny.com/attachment/en/56d5695ecfaf342a038b4568/TextOneColumnWithFile/587948a4c4c13898738b4567}}</ref>{{Better source needed|date=December 2018}} * 1<sup class="noprint Inline-Template noprint noexcerpt Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ|<span title="This claim needs references to better sources. (December 2018)">ਬਿਹਤਰ&nbsp;ਸਰੋਤ&nbsp;ਲੋੜ ਹੈ</span>]]'' &#x5D;</sup>997- ਲੂਈਸ ਕੰਫਰਟ ਟਿਫਨੀ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ <ref name=":4"/> * 1998- ਜੋਨ ਮਿਸ਼ੇਲ ਅਵਾਰਡ <ref>[http://joanmitchellfoundation.org/artist-programs/artist-grants/painter-sculptors/1998 "Joan Mitchell Foundation - Painters & Sculptors Program"], Joan Mitchell Award, Retrieved 26 December 2018.</ref> * 1999- ਸਾਊਥ ਏਸ਼ੀਅਨ ਵੂਮੈਨਜ਼ ਕ੍ਰਿਏਟਿਵ ਕਲੈਕਟਿਵ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ <ref name="SKNY" />{{Better source needed|date=December 2018}} * 2<sup class="noprint Inline-Template noprint noexcerpt Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ|<span title="This claim needs references to better sources. (December 2018)">ਬਿਹਤਰ&nbsp;ਸਰੋਤ&nbsp;ਲੋੜ ਹੈ</span>]]'' &#x5D;</sup>003- ਤਾਰੀਫ਼ ਅਵਾਰਡ, ਮੇਅਰ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ <ref name="SKNY" />{{Better source needed|date=December 2018}} * 2<sup class="noprint Inline-Template noprint noexcerpt Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ|<span title="This claim needs references to better sources. (December 2018)">ਬਿਹਤਰ&nbsp;ਸਰੋਤ&nbsp;ਲੋੜ ਹੈ</span>]]'' &#x5D;</sup>005- ਜੈਨੀਫਰ ਹਾਵਰਡ ਕੋਲਮੈਨ ਡਿਸਟਿੰਗੂਇਸ਼ਡ ਲੈਕਚਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ <ref name="SKNY" />{{Better source needed|date=December 2018}} * 2<sup class="noprint Inline-Template noprint noexcerpt Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ|<span title="This claim needs references to better sources. (December 2018)">ਬਿਹਤਰ&nbsp;ਸਰੋਤ&nbsp;ਲੋੜ ਹੈ</span>]]'' &#x5D;</sup>005- ਤਮਘਾ-ਏ-ਇਮਤਿਆਜ਼, ਨੈਸ਼ਨਲ ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਆਨਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ <ref name=":4" /> * 2006- ਜੌਨ ਡੀ. ਅਤੇ ਕੈਥਰੀਨ ਟੀ. ਮੈਕਆਰਥਰ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ <ref>[https://www.macfound.org/fellows/790/ "MacArthur Foundation - Shahzia Sikander"], MacArthur Foundation, Retrieved 26 December 2018.</ref> * 2006- ਯੰਗ ਗਲੋਬਲ ਲੀਡਰ, ਵਰਲਡ ਇਕਨਾਮਿਕ ਫੋਰਮ <ref name=":4" /> * 2008- ਸਾਊਥ ਏਸ਼ੀਅਨ ਐਕਸੀਲੈਂਸ ਅਵਾਰਡਸ, 2008 ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਅਤੇ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਆਰਟਸ ਅਚੀਵਰ ਆਫ ਦਾ ਈਅਰ ਅਵਾਰਡ <ref name="SKNY" />{{Better source needed|date=December 2018}} * 2<sup class="noprint Inline-Template noprint noexcerpt Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ|<span title="This claim needs references to better sources. (December 2018)">ਬਿਹਤਰ&nbsp;ਸਰੋਤ&nbsp;ਲੋੜ ਹੈ</span>]]'' &#x5D;</sup>009- ਰੌਕਫੈਲਰ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਬੇਲਾਜੀਓ ਸੈਂਟਰ ਕਰੀਏਟਿਵ ਆਰਟਸ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ <ref name="SKNY" />{{Better source needed|date=December 2018}} * 2<sup class="noprint Inline-Template noprint noexcerpt Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ|<span title="This claim needs references to better sources. (December 2018)">ਬਿਹਤਰ&nbsp;ਸਰੋਤ&nbsp;ਲੋੜ ਹੈ</span>]]'' &#x5D;</sup>012- ਯੂਐਸ ਡਿਪਾਰਟਮੈਂਟ ਆਫ਼ ਸਟੇਟ ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ, ਆਰਟ ਇਨ ਅੰਬੈਸੀਜ਼ (ਏਆਈਈ), ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਰਾਜ ਵਿਭਾਗ <ref>[https://2009-2017.state.gov/r/pa/prs/ps/2012/11/201172.htm "Art World To Celebrate U.S. Department of State's Art in Embassies' 50th Anniversary"], U.S. Department of State, Retrieved 26 December 2018.</ref> * 2022- ਫੁਕੂਓਕਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਪੁਰਸਕਾਰ <ref>{{Cite web |title=Shahzia SIKANDER |url=https://fukuoka-prize.org/en/laureates/detail/caf79562-42fe-420c-a9ce-757e3339b065}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ == * [http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2006%5C11%5C18%5Cstory_18-11-2006_pg3_3 ਗਲੋਬਲ ਕਲਾਕਾਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਡੇਲੀ ਟਾਈਮਜ਼ ਵਿੱਚ ਲੇਖ] * ਪੀਬੀਐਸ ਸੀਰੀਜ਼ ਆਰਟ: 21 ਤੋਂ [https://www.pbs.org/art21/artists/sikander/ ਜੀਵਨੀ, ਇੰਟਰਵਿਊ, ਲੇਖ, ਆਰਟਵਰਕ ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਕਲਿੱਪਸ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111030003002/http://www.pbs.org/art21/artists/sikander/ |date=2011-10-30 }} - ''ਇੱਕੀਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕਲਾ'' - ਸੀਜ਼ਨ 1 (2001)। * [http://www.shahziasikander.com ਸ਼ਾਹਜ਼ੀਆ ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਵੈਬਸਾਈਟ] * ਸਾਹਨੀ, ਹਰਸ਼ (ਮਾਰਚ 2004)। [https://web.archive.org/web/20061112060248/http://www.hirshsawhney.com/shahzia.html ''ਛੋਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ: ਸ਼ਾਹਜ਼ੀਆ ਸਿਕੰਦਰ ਛੋਟੇ ਚਿੱਤਰਾਂ 'ਤੇ ਵੱਡੀ ਹੈ''] । ਟਾਈਮ ਆਉਟ ਨਿਊਯਾਰਕ, ਅੰਕ 443: ਮਾਰਚ 25–ਅਪ੍ਰੈਲ 1, 2004। 18 ਅਕਤੂਬਰ 2006 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। * ਕਾਦੀਸਟ ਆਰਟ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਵਿਖੇ [https://web.archive.org/web/20131003045621/http://kadist.org/en/people/shahzia-sikander ਸ਼ਾਹਜ਼ੀਆ ਸਿਕੰਦਰ] * ਦੇਸਾਈ, ਵਿਸ਼ਾਖਾ (ਦਸੰਬਰ 2000)। ''[[ਸ਼ੀਰੀਂ ਨਿਸ਼ਾਤ|ਸ਼ਿਰੀਨ ਨੇਸ਼ਤ]] ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਜ਼ੀਆ ਸਿਕੰਦਰ ਨਾਲ [https://web.archive.org/web/20061018204045/http://asiasource.org/arts/Viewpoints1.cfm ਗੱਲਬਾਤ]'' । ਏਸ਼ੀਆ ਸਰੋਤ। 18 ਅਕਤੂਬਰ 2006 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1969]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਔਰਤਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਔਰਤ ਕਲਾਕਾਰ]] sonytjuo82wuf98zpa8ku5oyfq1ji43 0 182455 810585 805997 2025-06-13T10:23:12Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810585 wikitext text/x-wiki '''ਅਨੁਭਾ ਸੌਰੀਆ ਸਾਰੰਗੀ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਅਤੇ ਮਾਡਲ ਹੈ ਜੋ ਓਲੀਵੁੱਡ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਸਾਰੰਗੀ ਦਾ ਜਨਮ 1993 ਵਿੱਚ [[ਭੁਬਨੇਸ਼ਵਰ|ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ]], ਉਡ਼ੀਸਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਅਭਿਨੇਤਰੀ [[Puspa Panda|ਪੁਸ਼ਪਾ ਪਾਂਡਾ]] ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਲਾਲਟੈਂਡੂ ਸਾਰੰਗੀ ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਹਨ। ਸਾਰੰਗੀ ਇੱਕ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਡਾਂਸ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>[https://www.veethi.com/india-people/anubha_sourya_sarangi-profile-11992-14.htm ''Veethi'' website]</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਅਨੁਭਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬਾਲ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਹਰੀਹਰ ਦਾਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਫ਼ਿਲਮ 'ਮੁੰਨ ਪ੍ਰੇਮੀ ਮੁੰਨ ਪਗਲਾ' ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਬਣ ਗਈ।<ref>{{Cite web |date=31 August 2011 |title=Anubha Sourya Biography |url=http://incredibleorissa.com/oriyafilms/anubha-sourya/ |publisher=Incredible Odisha |access-date=26 ਮਾਰਚ 2024 |archive-date=13 ਜੂਨ 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240613042919/https://incredibleorissa.com/oriyafilms/anubha-sourya/ |url-status=dead }}</ref> ਉਸ ਨੇ [[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਬਾਲੀਵੁੱਡ]] ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਫ਼ਿਲਮ ਕੌਨ ਕਿਤਨੇ ਪਾਨੀ ਮੇਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 2016 ਵਿੱਚ 5 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਓਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਬੂਸ਼ਨ ਮੋਹੰਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਬਡ਼ਾ ਬਾਲਬਨ (2016) ਅਤੇ ਸਵੀਟ ਹਾਰਟ (2016) ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ।<ref>[https://www.veethi.com/india-people/anubha_sourya_sarangi-profile-11992-14.htm ''Veethi'' website]</ref> ਉਹ 2018 ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮ ਸਾਥੀ ਤੂ ਫੇਰੀਆ ਵਿੱਚ ਜਯੋਤੀ ਰੰਜਨ ਨਾਇਕ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। == ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == {| class="wikitable sortable" !ਸਾਲ. !ਸਿਨੇਮਾ !ਭਾਸ਼ਾ !ਨੋਟਸ !ਰੈਫ. |- |2011 |''[[Mun Premi Mun Pagala|ਮੁਨ ਪ੍ਰੇਮੀ ਮੁਨ ਪਗਲਾ]]'' |[[ਓਡੀਆ ਭਾਸ਼ਾ|ਓਡੀਆ]] | | |- |2014 |''<nowiki/>'ਕੌਨ ਕਿਤਨੇ ਪਾਨੀ ਮੇਂ''' |[[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] |[[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਬਾਲੀਵੁੱਡ]] 'ਚ ਕੀਤਾ ਡੈਬਿਊ |<ref>{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/movie-review/kaun-kitne-paani-mein-review-kunal-kapoor-saurabh-shukla-radhika-apte/|title=Kaun Kitne Paani Mein review: Saurabh Shukla is spot on, too bad the film is not|last=Gupta|first=Shubhra|date=28 August 2015|work=The Indian Express|access-date=5 December 2022}}</ref><ref>{{Cite web |date=28 August 2015 |title=Kaun Kitne Paani Mein movie reviews |url=https://m.hindustantimes.com/movie-reviews/kaun-kitney-paani-mein-review-deserves-praise-for-efforts/story-YLjaZOtEawtQHCY7MHoXHO.html |website=Hindustan Times }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |- | rowspan="3" |2016 |''[[Samaya Bada Balaban|ਸਮਾਂ ਬਡ਼ਾ ਬਲਬਨ]]'' |[[ਓਡੀਆ ਭਾਸ਼ਾ|ਓਡੀਆ]] | |<ref>{{Cite web |date=March 2016 |title=Samaya Bada Balaban movie |url=http://incredibleorissa.com/samaya-bada-balaban-2015-odia-movie/ |publisher=Incredible Odisha |access-date=2024-03-26 |archive-date=2024-02-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240220211352/https://incredibleorissa.com/samaya-bada-balaban-2015-odia-movie/ |url-status=dead }}</ref> |- |''ਮਿੱਠਾ ਦਿਲ।'' |[[ਓਡੀਆ ਭਾਸ਼ਾ|ਓਡੀਆ]] | |<ref>{{Cite web |date=8 August 2016 |title=Sweet Heart movie first look |url=https://odialive.com/sweetheart-odia-film-first-look/ |publisher=Odialive}}</ref> |- |[[Revenge (2016 film)|''ਬਦਲਾ ਲਓ।'']] |[[ਓਡੀਆ ਭਾਸ਼ਾ|ਓਡੀਆ]] | |<ref>{{Cite web |title=dialogueless trailer of movie Revenge will make you wonder |url=http://odishasuntimes.com/dialogueless-trailer-odia-movie-revenge-will-make-wonder-movie/ |website=Odisha Sun Times}}</ref> |- |2017 |''ਬਜਰੰਗੀ'' |[[ਓਡੀਆ ਭਾਸ਼ਾ|ਓਡੀਆ]] | |<ref>{{Cite web |title=Bajrangi wow film buffs in Ganesh Puja |url=https://www.odisha360.com/2017/06/24/bajrangi-wow-film-buffs-ganesh-puja/}}</ref> |- |2018 |''[[Saathi Tu Pheria|ਸਾਥੀ ਤੂੰ ਫ਼ੇਰੀਆ]]'' |[[ਓਡੀਆ ਭਾਸ਼ਾ|ਓਡੀਆ]] | | |- |2020 |''[[Mu Paradesi Chadhei|ਮੁ ਪਰਦੇਸੀ ਚੱਧੇਈ]]'' |[[ਓਡੀਆ ਭਾਸ਼ਾ|ਓਡੀਆ]] | | |} == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1993]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] mcpl0qq2kji9qtjyuiuxpk9oqumcmmr 0 183204 810503 754634 2025-06-12T20:04:57Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810503 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=ਸਿੰਧੂ ਸ੍ਰੀਹਰਸ਼ਾ|female=true|image=Sindhu Sriharsha 2022 02.png|caption=2022 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀਹਰਸ਼ਾ|full_name=ਸਿੰਧੂ ਸ੍ਰੀਹਰਸ਼ਾ|birth_date={{birth date and age|1988|8|17|df=yes}}|birth_place=[[ਬੰਗਲੌਰ]], [[ਭਾਰਤ]]|death_date=|death_place=}} '''ਸਿੰਧੂ ਸ਼੍ਰੀਹਰਸ਼ਾ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Sindhu Sriharsha;''' ਜਨਮ 17 ਅਗਸਤ 1988) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੀ ਅਮਰੀਕੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਕਪਤਾਨ ਹੈ।<ref name="Bio">{{Cite web |title=Sindhu Sriharsha |url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/262364.html |access-date=15 May 2019 |website=ESPN Cricinfo}}</ref><ref>{{Cite web |title=USA-Canada to compete in pursuit of World Cup spots |url=https://www.aninews.in/news/sports/cricket/usa-canada-to-compete-in-pursuit-of-world-cup-spots20190515105520/ |access-date=15 May 2019 |website=ANI News}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.usacricket.org/team-usa/sindhu-sriharsha|title=Sindhu Sriharsha|work=USA Cricket|access-date=March 7, 2022}}</ref> [[ਬੰਗਲੌਰ]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ,<ref>{{Cite web |date=17 August 2017 |title=Interview: USA Captain Sindhu Sriharsha – "We are eager to show what we can do!" |url=https://crickether.com/2017/08/17/interview-usa-captain-sindhu-sriharsha-we-are-eager-to-show-what-we-can-do/ |access-date=15 May 2019 |website=Cricket Her}}</ref><ref>{{Cite web |date=30 August 2019 |title=EXCLUSIVE: Interview with Sindhu Sriharsha – Captain of USA Women's Cricket Team |url=https://femalecricket.com/interviews/4465-interview-with-sindhu-sriharsha-captain-of-usa-womens-cricket-team.html |access-date=18 November 2019 |website=Female Cricket}}</ref> ਸ਼੍ਰੀਹਰਸ਼ਾ ਨੇ ਨੌਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡੀ ਹੈ,<ref>{{Cite web |title=Sindhu Sriharsha |url=https://www.usacricket.org/team-usa/sindhu-sriharsha/ |access-date=15 May 2019 |website=USA Cricket |archive-date=15 ਮਈ 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190515083458/https://www.usacricket.org/team-usa/sindhu-sriharsha/ |url-status=dead }}</ref> ਸਾਬਕਾ ਭਾਰਤੀ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ [[ਸਮਿਥਾ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ|ਸਮਿਤਾ ਹਰੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਲੜਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਡ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਆਂਢ<ref name="wcz 2019-10-08">{{Cite web |last=Upendran |first=Ananya |date=8 October 2019 |title=Of second comings and bravery— Sindhu Sriharsha's unconventional path to the top |url=https://www.womenscriczone.com/of-second-comings-and-bravery-sindhu-sriharshas-unconventional-path-to-the-top |access-date=27 May 2022 |website=Women's CricZone |language=en |archive-date=26 ਮਈ 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220526203623/https://www.womenscriczone.com/of-second-comings-and-bravery-sindhu-sriharshas-unconventional-path-to-the-top/ |url-status=dead }}</ref> ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਏ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਅੰਡਰ-21 ਟੀਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=21 June 2017 |title=Gruny, Bhaskar return to USA squad after five-year absence |url=http://www.espn.com/cricket/story/_/id/19698901/nadia-gruny-shebani-bhaskar-return-usa-squad-five-year-absence |access-date=15 May 2019 |website=ESPN}}</ref> ਨਵੰਬਰ 2015 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਅਮਰੀਕੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵੈਸਟ ਇੰਡੀਜ਼ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮਹਿਲਾ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ]]<ref>{{Cite web |title=USA Women's Squad Announced |url=http://usaca.org/index.php?option=com_content&view=article&layout=edit&id=376 |access-date=15 May 2019 |website=United States of America Cricket Association}}</ref> ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਦੋ [[ਟਵੰਟੀ ਟਵੰਟੀ|ਟੀ-20]] ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਸੀ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਟੀਮਾਂ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਖੇਡੀਆਂ ਸਨ।<ref>{{Cite web |title=USACA Hosts Pakistan Women's Team for Historic Games |url=http://usaca.org/index.php?option=com_content&view=article&layout=edit&id=378 |access-date=15 May 2019 |website=United States of America Cricket Association}}</ref> ਮਈ 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ [[ਫ਼ਲੌਰਿਡਾ|ਫਲੋਰਿਡਾ]] ਵਿੱਚ 2019 ਦੇ ਆਈਸੀਸੀ ਮਹਿਲਾ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਅਮਰੀਕਾ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਜੇਕਰ ਟੀਮ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਜਿੱਤਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ "ਖੁਸ਼ਹਾਲ" ਹੋਵੇਗੀ।<ref>{{Cite web |title=United States and Canada go head to head in Women's Qualifier Americas in pursuit of World Cup spots |url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/1220239 |access-date=15 May 2019 |website=International Cricket Council}}</ref> ਉਸਨੇ 17 ਮਈ 2019 ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਆਪਣਾ WT20I ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |title=1st T20I, ICC Women's T20 World Cup Americas Region Qualifier at Lauderhill, May 17 2019 |url=http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1183855.html |access-date=17 May 2019 |website=ESPN Cricinfo}}</ref> ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, 2-0 ਦੀ ਅਜੇਤੂ ਬੜ੍ਹਤ ਲੈ ਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ।<ref>{{Cite web |date=18 May 2019 |title=Brilliant USA Women seal place at Global Qualifiers |url=https://www.usacricket.org/media-release/brilliant-usa-women-take-place-at-global-qualifiers/ |access-date=19 May 2019 |website=USA Cricket}}</ref> ਸ਼੍ਰੀਹਰਸ਼ਾ ਤਿੰਨ ਮੈਚਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ 80 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ।<ref>{{Cite web |title=ICC Women's T20 World Cup Americas Region Qualifier, 2019: Most runs |url=http://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/batting/most_runs_career.html?id=13027;type=tournament |access-date=19 May 2019 |website=ESPN Cricinfo}}</ref> ਅਮਰੀਕਾ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸ਼੍ਰੀਹਰਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਹੈ! ਅੱਠ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਗਲੋਬਲ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣਾ ਯੂਐਸਏ ਕ੍ਰਿਕਟ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਹੈ।"<ref>{{Cite web |title=United States sweep Canada to reach Women's T20 and Cricket World Cup Qualifiers |url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/1224346 |access-date=22 May 2019 |website=International Cricket Council}}</ref> ਅਗਸਤ 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਵਿੱਚ 2019 ਆਈਸੀਸੀ ਮਹਿਲਾ ਵਿਸ਼ਵ ਟੀ-20 ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਲਈ ਅਮਰੀਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Match official appointments and squads announced for ICC Women's T20 World Cup Qualifier 2019 |url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/1319297 |access-date=21 August 2019 |website=International Cricket Council}}</ref><ref>{{Cite web |title=Captains ready for Women's T20 World Cup Qualifier |url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/1327656 |access-date=28 August 2019 |website=International Cricket Council}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ 2021 ਮਹਿਲਾ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਅਤੇ 2021 ICC ਮਹਿਲਾ T20 ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਅਮਰੀਕਾ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ USA ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੋਣਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਖਲਾਈ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=February 2021 |title=USA Announce Women's National Training Groups |url=https://www.usacricket.org/media-release/usa-announce-womens-national-training-groups/ |access-date=3 February 2021 |website=USA Cricket}}</ref><ref>{{Cite web |title=USA name Women's and U19 squads |url=https://www.cricketeurope.com/DATABASE/ARTICLES2021/articles/000001/000195.shtml?135 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20211114033444/https://www.cricketeurope.com/DATABASE/ARTICLES2021/articles/000001/000195.shtml?135 |archive-date=14 November 2021 |access-date=3 February 2021 |website=Cricket Europe}}</ref> ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਲਈ ਅਮਰੀਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=16 September 2021 |title=Team USA Women's Squad Named for ICC Americas T20 World Cup Qualifier in Mexico |url=https://www.usacricket.org/icc-news/team-usa-womens-squad-named-for-icc-americas-t20-world-cup-qualifier-in-mexico/ |access-date=17 September 2021 |website=USA Cricket}}</ref> ਅਕਤੂਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ ਵਿੱਚ 2021 ਮਹਿਲਾ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਲਈ ਅਮਰੀਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=28 October 2021 |title=Team USA Women's Squad named for ICC Women's World Cup Qualifier in Zimbabwe |url=https://www.usacricket.org/icc-news/team-usa-womens-squad-named-for-icc-womens-world-cup-qualifier-in-zimbabwe/ |access-date=29 October 2021 |website=USA Cricket}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{Cricinfo|id=262364}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1988]] tr9lzc3ubhchv9rbpf13mmmcd1crqlw 0 187109 810527 774606 2025-06-13T07:48:08Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810527 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ਅਜ਼ੀਜ਼ਾ ਇਨਾਮ | birth_name = | caption = | image = | birth_date = {{birth date |1924|2|20|df=y}} | birth_place = | residence = | death_date = {{death date and age|1996|7|23|1924|2|20}} | death_place = | office = [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]], [[ਰਾਜ ਸਭਾ]] | constituency = [[ਬਿਹਾਰ]] | term = 1973-1982 | predecessor = | successor = | office1 = | constituency1 = | term1 = | predecessor1 = | successor1 = | office2 = | termstart2 = | predecessor2 = | successor2 = | party = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] | otherparty = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] | spouse = ਸੱਯਦ ਨਕਵੀ ਇਮਾਮ | children = | website = | footnotes = | date = | year = | source = https://rajyasabha.nic.in/rsnew/pre_member/1952_2003/i.pdf | parents = ਸਯਦ ਵਲੀ ਅਹਿਮਦ (ਪਿਤਾ) <br/> ਖਦੀਜਾ ਅਹਿਮਦ (ਮਾਤਾ) | relations = [[ਮਹੁੰਮਦ ਸ਼ਫੀ ਡੌਡੀ]] (ਮਾਮਾ) <br/> ਅਨੀਸ ਇਮਾਮ (ਮਾਮੀ) <br/> [[ਸੱਯਦ ਅਲੀ ਇਮਾਮ]] (ਅਨੀਸ ਇਮਾਮ ਦੀ ਪਤਨੀ) <br/> ਕੋਲੋਨਲ ਮਹਬੂਬ ਅਹਿਮਦ (ਭਰਾ) }} '''ਬੇਗਮ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾ ਫਾਤਿਮਾ ਇਮਾਮ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ ਜੋ 1973 ਅਤੇ 1979 ਵਿੱਚ [[ਰਾਜ ਸਭਾ]] ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |last=Ashraf |first=Md Umar |date=2022-05-27 |title=बेगम अज़ीज़ा फ़ातिमा इमाम - जिन्हें सियासत विरासत में मिली |url=https://www.heritagetimes.in/begum-aziza-imam-1924-1996/ |access-date=2022-08-05 |website=Heritage Times |language=en-US |archive-date=2022-08-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220805172749/https://www.heritagetimes.in/begum-aziza-imam-1924-1996/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Paying Tribute to Pathbreaking, and Forgotten, Muslim Women from the 20th Century |url=https://thewire.in/women/paying-tribute-to-pathbreaking-and-forgotten-muslim-women-from-the-20th-century |access-date=2022-08-05 |website=thewire.in}}</ref><ref>{{Cite web |title=Pathbreakers: The 20th-Century Muslim Women of India |url=https://www.outlookindia.com/outlooktraveller/explore/story/70770/an-exhibition-on-20th-century-indian-muslim-women |access-date=2022-08-05 |website=www.outlookindia.com}}</ref><ref>{{Cite web |last=Nest |first=The News |date=2022-07-06 |title=দাদা ছিলেন সুভাষ চন্দ্র বসুর ঘনিষ্ট সহযোগী, আজিজা ইমাম রাজনীতি পেয়েছিলেন রক্তে - Begum Aziza Fatima Imam – who inherited politics in blood |url=https://www.thenewsnest.com/opinion-and-views-begum-aziza-fatima-imam-who-inherited-politics-in-blood/ |access-date=2022-08-05 |website=The News Nest |language=en-US |archive-date=2023-03-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230322040939/https://www.thenewsnest.com/opinion-and-views-begum-aziza-fatima-imam-who-inherited-politics-in-blood/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Tales from 20th century 'path-breaking' Muslim women on view |url=https://newsd.in/tales-from-20th-century-path-breaking-muslim-women-on-view/ |access-date=2022-08-05 |website=Newsd.in |language=en-US}}</ref> ਬੇਗਮ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਮਾਮੇ ਸਈਦ ਅਲੀ ਇਮਾਮ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਬੇਗਮ ਅਨੀਸ ਫਾਤਿਮਾ ਇਮਾਮ, ਜੋ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾ ਦੀ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਚਾਚੀ ਸੀ, ਨੇ ਗੋਦ ਲਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=RAJYA SABHA MEMBERS BIOGRAPHICAL SKETCHES 1952 - 2003 |url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/pre_member/1952_2003/i.pdf |access-date=21 June 2020 |publisher=[[Rajya Sabha]]}}</ref><ref name="Dhar2005">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=n3CJsjfGOWIC&pg=PA203|title=Raga'n Josh: Stories from a Musical Life|last=Sheila Dhar|publisher=Orient Blackswan|year=2005|isbn=978-81-7824-117-3|pages=203–|access-date=26 December 2020}}</ref><ref name="Reed1982">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=tBW2AAAAIAAJ|title=The Times of India Directory and Year Book Including Who's who|last=Sir Stanley Reed|publisher=Times of India Press|year=1982|page=817|access-date=26 December 2020}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1996]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1924]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] hoi2egyr6hj9dca0e04a5uyevmnao29 0 192741 810597 780134 2025-06-13T10:58:52Z Meenukusam 51574 Created by translating the section "Compositions" from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1258999100|Bhimsen (raga)]]" 810597 wikitext text/x-wiki   {{Reflist}} '''ਭੀਮਸੇਨ''' ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ]] (ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਕੇਲ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2021-08-10 |title=Bengaluru composer creating new ragas |url=https://www.deccanherald.com/metrolife/metrolife-your-bond-with-bengaluru/bengaluru-composer-creating-new-ragas-1018393.html |access-date=2023-01-13 |website=Deccan Herald |language=en}}</ref>[kn]<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/music/experimenting-with-ragas/article35742833.ece|title=Mahesh Mahadev's experiments with ragas|last=Mary|first=S. B. Vijaya|date=2021-08-05|work=The Hindu|access-date=2023-01-23|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> 'ਭਾਰਤ ਰਤਨ' ਪੰਡਿਤ [[ਭੀਮਸੇਨ ਜੋਸ਼ੀ]] (ਭੀਮ) ਮਿਆ [[ਤਾਨਸੇਨ]] (ਸੇਨ) ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72ਵੀਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 11ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਕੋਕਿਲਾਪ੍ਰਿਆ ਦਾ ਜਨਯਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਨੇ ਦੋ [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ]] [[ਬੰਦਿਸ਼|ਬੰਦਿਸ਼ਾਂ]] ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।[kn]<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Cite web |date=2021-07-17 |title=Bhimsen Raga - A Raga Discovered by Mahesh Mahadev |url=https://maheshmahadev.com/raga-bhimsen/ |access-date=2023-01-23 |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Pinto |first=Arun |date=2023-01-19 |title=Sri Tyagaraja - a New Raga in Carnatic Music by Mahesh Mahadev |url=https://newskarnataka.com/karnataka/bengaluru/sri-tyagaraja-a-new-raga-in-carnatic-music-by-mahesh-mahadev/19012023 |access-date=2023-01-24 |website=News Karnataka |language=en-US}}</ref> == ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ == [[ਤਸਵੀਰ:Kokilapriya_scale.svg|thumb|300x300px|ਅਵਰੋਹ (ਉਤਾਰ) ''ਕੋਕਿਲਾਪ੍ਰਿਆ'' ਸਕੇਲ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਡਜਮ ਸੀ 'ਤੇ ਹੈ।]] ਭੀਮਸੇਨ ਇੱਕ ਅਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗਮ (ਅਸਿਮੀਟ੍ਰਿਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਭਮ ਅਤੇ ਧੈਵਤਮ ਨਹੀਂ ਲਗਦੇ। ਇਹ ਇੱਕ ਔਡਵ-ਸੰਪੂਰਨ ਰਾਗਮ (ਔਡਵ ਰਾਗਮ, ਭਾਵ ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਪੈਂਟਾਟੋਨਿਕ(ਪੰਜ ਸੁਰਾਂ ਵਾਲਾ)ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦਾ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ। * ਅਰੋਹ : ਸ ਗ2 ਮ1 ਪ ਨੀ3 ਸੰ[a] * ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ2 ਪ ਮ1 ਗ2 ਰੇ1 ਸ[b] <ref name=":2">{{Cite web |date=2021-07-17 |title=Bhimsen Raga - A Raga Discovered by Mahesh Mahadev |url=https://maheshmahadev.com/raga-bhimsen/ |access-date=2023-01-23 |language=en-US}}</ref> ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਆਰੋਹਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸੁਰ ਸ਼ਡਜਮ, ਸਾਧਰਨ ਗੰਧਾਰਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ, ਅਰੋਹਣਮ ਵਿੱਚ ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਅਤੇ ਰਾਗ ਦੇ ਅਵਰੋਹਣਮ ਵਿੰਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਸ਼ਭਮ ਅਤੇ ਚੱਤੁਸ੍ਰੁਥੀ ਧੈਵਤਮ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਔਡਵ-ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ। == ਰਚਨਾਵਾਂ == * '''ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਅਤੇ ਸੁਰ ਬੱਧ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰੂਪਕ ਤਾਲ 'ਚ ਵਿਲਮਬਤ ਅਤੇ ਮੱਧ ਲਯ ਵਿੱਚ 'ਗਿਰੀਧਰ ਗੋਪਾਲ ਸ਼ਿਆਮ' ਬੰਦਿਸ਼''' <ref>{{Cite web |last=Sharma |first=Vishal |date=2019-02-05 |title=Mahesh Mahadev - Indian Talent Magazine {{!}} Musician |url=https://www.indiantalentmagazine.com/2019/02/05/mahesh-mahadev/ |access-date=2023-01-24 |language=en-US}}</ref> * '''ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਅਤੇ ਸੁਰ ਬੱਧ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤੀਨ ਤਾਲ 'ਚ ਦ੍ਰੁਤ ਲਯ ਵਿੱਚ''' '''<nowiki/>'ਮਨ ਕੇ ਮੰਦਿਰ ਆਯੋ ਰੇ' ਬੰਦਿਸ਼''' == ਨੋਟਸ == == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]] == ਰਚਨਾਵਾਂ == * ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਅਤੇ ਰਚੀ ਗਈ [kn] ,ਜਯਤੀਰਥ ਮੇਵੁੰਡੀ ਦੁਆਰਾ ਗਾਈ ਗਈ ਰੂਪਕ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਵਿਲੰਬਿਤ ਅਤੇ ਮੱਧਯ ਬੰਦਿਸ਼[3][6] 'ਗਿਰਿਧਰ ਗੋਪਾਲ ਸ਼ਿਆਮ' * ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਅਤੇ ਰਚੀ ਗਈ [kn] ,ਜਯਤੀਰਥ ਮੇਵੁੰਡੀ ਦੁਆਰਾ ਗਾਈ ਗਈ ਤੀਨਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦ੍ਰੁਤ ਬੰਦਿਸ਼[1]'ਮਨ ਕੇ ਮੰਦਿਰ ਆਯੋ ਰੇ' bn5t0lpx3zg41igmgv2thxrvkbeqebd 0 195262 810544 801428 2025-06-13T08:45:49Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Jit_Singh_Joshi_Bathinda.jpg|Jit_Singh_Joshi_Bathinda.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Mdaniels5757|Mdaniels5757]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Nachhattardhammu|]]. 810544 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਰੀਜਨਲ ਸੈਂਟਰ ਬਠਿੰਡਾ | image_size = 200px | latin_name = | motto = ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਰੋਸ਼ਨੀ | motto_lang = | mottoeng = '''ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' | established = {{start date|1984|9|9}} | type = [[ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰੀ]] | endowment = | president = | provost = | students = ਲੜਕੇ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ | undergrad = | postgrad = | city = [[ਬਠਿੰਡਾ]] | state = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | country = [[ਭਾਰਤ]] | coor = | campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] | free_label = ਮੈਗਜ਼ੀਨ | free = ''ਰੀਜਨਲ ਸੈਟਰ ਬਠਿੰਡਾ'' | athletics = | nickname = ਰੀਜਨਲ ਸੈਟਰ | sports = | affiliations = {{hlist|[[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]]}} | website = {{URL|http://rcebathinda.punjabiuniversity.ac.in/}} | logo = | image_name = Resional centre Bathinda.png | faculty = | colors = | Toll Free No = }} '''ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਰੀਜਨਲ ਸੈਂਟਰ ਬਠਿੰਡਾ''' [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ]] ਦਾ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਚਾਨਣ ਮੁਨਾਰਾ ਹੈ। ਵਿਦਿਅਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਪੱਛੜੇ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿਚ 9 ਸਤੰਬਰ 1984 ਈ. ਵਿਚ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਰਿਜਨਲ ਸੈਟਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਦੀ ਇਕ ਖਾਸ ਉਪਲਬੱਧੀ ਸੀ। ਇਹ ਸੰਸਥਾ 20 ਕਨਾਲਾਂ (12100 ਸੁਕੇਅਰ ਮੀਟਰ) ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ==ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਵਿਭਾਗ== ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਵਿਭਾਗ ਲਈ ਇਕ ਢੁਕਵੀਂ ਜਗ੍ਹਾ ਸੀ। ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਵਿਭਾਗ ਇਕ ਮਲਟੀ ਫੈਕਲਟੀ ਵਿਭਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੋਰਸ ਸਫਲਤਾ ਪੂਰਵਕ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। # ਐਮ.ਏ. ਆਨਰਜ਼ (ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ) # ਐਮ.ਏ. ਆਨਰਜ਼ (ਪੰਜਾਬੀ) # ਐਮ.ਏ. ਆਨਰਜ਼ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ) ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਮੈਰਿਟ ਪੁਜੀਸ਼ਨਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਨਿਰੰਤਰ ਪੁਜੀਸ਼ਨਾਂ ਲੈਂਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਯੋਗ ਅਗਵਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਵਿਭਾਗ ਵਲੋਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੈਂਪ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਰਿਜਨਲ ਸੈਂਟਰ, ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਵਿਭਾਗ ਲਈ ਇਹ ਮਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰੋ. [[ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ]] ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਅਧਿਆਪਨ ਕਾਰਜ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਰਿਜਨਲ ਸੈਂਟਰ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇਹ ਖੇਤਰੀ ਅਦਾਰਾ ਉਚੇਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹਰੇਕ ਕਾਲਜ ਅੰਦਰ ਤੇ ਹਰੇਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਅੰਦਰ ਇਸ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਿਜਨਲ ਸੈਂਟਰ, [[ਬਠਿੰਡਾ]] ਵਿਖੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਦੋ ਦਰਜਨ ਦੇ ਕਰੀਬ ਰਿਸਰਚ ਸਕਾਲਰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਆਰੰਭ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਹ ਸੰਸਥਾ [[ਮਾਨਸਾ]] ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ [[ਅਬੋਹਰ]], [[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] ਤੱਕ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਾਹਰਲੇ ਸੂਬਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਾਖਲਿਆਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਹਰਿਆਣਾ ਸੂਬੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਰਿਜਨਲ ਸੈਂਟਰ, ਬਠਿੰਡਾ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੋਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਦਾਖਲਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ===ਵਿਸ਼ੇਸ ਵਿਦਿਆਰਥੀ=== * ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ 'ਪੀਐਮ ਯੁਵਾ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਸਕੀਮ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। * ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੈਸ਼ਨ 2011-12 ਵਿਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚੋਂ ਸੁਖਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। * ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੈਸ਼ਨ 2011-12 ਵਿਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਸਰਬਜੀਤ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। * ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। * ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਹਰ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿਚ ਯੂ.ਜੀ.ਸੀ. ਦੇ ਨੈਟ ਅਤੇ ਜੇ.ਆਰ.ਐਫ਼ ਟੈਸਟ ਵਿਚ ਚਾਰ ਪੰਜ ਬੱਚੇ ਪਾਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। * ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪੀਐਚ.ਡੀ/ਐਮ.ਫਿਲ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਟੈਸਟ ਵਿਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚੋਂ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। * ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨੇ 2016-17 ਵਿਚ ਹੋਈ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਪੀਐਚ.ਡੀ/ਐਮ.ਫਿਲ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। * ਸੈਸ਼ਨ 2017-18 ਵਿਚ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਪੀਐਚ.ਡੀ/ਐਮ.ਫਿਲ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। * ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ ਦਾ ਪਲੇਠਾ ਨਾਵਲ "ਵਕਤ ਬੀਤਿਆ ਨਹੀਂ" ਸਾਹਿਤਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦਾ ਯੁਵਾ ਪੁਰਸਕਾਰ 2019 ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। * ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਗਗਨ ਸੰਧੂ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦਾ ਯੁਵਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। * ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਜੈਸਮੀਨ ਦਾ ਥੀਏਟਰ/ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਨਾਮ ਹੈ। ==ਕੋਰਸ== # ਵੱਖ ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਮਾਸਟਰਜ਼ ਕੋਰਸ # ਬੀ. ਐਡ. ਅਤੇ ਐਮ. ਐਡ. # ਲਾਅ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਐਲ. ਐਲ. ਬੀ. ਅਤੇ ਐਲ. ਐਲ. ਐਮ. ==ਸੰਸਥਾ ਮੁੱਖੀ== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" width="98%" |- ! width=2% |# ! width=14% |ਨਾਮ ! width=14% |ਤਸਵੀਰ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਲਿਆ ! width=10% |ਦਫ਼ਤਰ ਛੱਡਿਆ |- |1 |ਡਾ. ਡੀ. ਸੀ. ਸੈਕਸੇਨਾ (ਪ੍ਰੋ) | |13-09-1984 |23-11-1985 |- |2 |ਡਾ. ਸੀ. ਐਸ. ਨਾਗਪਾਲ (ਰੀਡਰ) | |13-12-1985 |08-09-1987 |- |3 |ਡਾ. ਗੁਰਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ (ਪ੍ਰੋ) | |09-09-1987 |21-01-1988 |- |4 |ਡਾ. ਸੀ ਐਸ. ਨਾਗਪਾਲ(ਪ੍ਰੋ) | |22-01-1988 |31-03-1992 |- |5 |ਡਾ. ਟੀ. ਆਰ. ਵਿਨੋਦ (ਪ੍ਰੋ) | |01-04-1992 |24-05-1995 |- |6 |ਡਾ. ਆਰ. ਕੇ. ਮਹਾਜਨ (ਪ੍ਰੋ) | |25-05-1995 |30-06-1998 |- |7 |ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੱਟੀ (ਰੀਡਰ) | |01-07-1998 |20-10-2000 |- |8 |ਡਾ. ਜਗਰੂਪ ਸਿੰਘ (ਰੀਡਰ) | |21-10-2000 |20-10-2003 |- |9 |ਡਾ. ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੋਮਾਣਾ (ਪ੍ਰੋ) | |21-10-2003 |22-10-2006 |- |10 |ਡਾ. ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਜੱਸਲ(ਪ੍ਰੋ) | |23-10-2006 |20-10-2009 |- |11 |ਡਾ. ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ੀ (ਪ੍ਰੋ) | |21-10-2009 |20-10-2012 |- |12 |ਡਾ. ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ (ਪ੍ਰੋ) | |21-10-2012 |20-10-2015 |- |13 |ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ (ਪ੍ਰੋ) | |21-10-2015 |31-12-2015 |- |14 |ਡਾ. ਭਵਦੀਪ ਸਿੰਘ ਤਾਂਘੀ (ਪ੍ਰੋ) | |18-2-2016 |18-2-2019 |- |15 |ਡਾ. ਬਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ (ਪ੍ਰੋ) | |19-02-2019 |18-02-2022 |- |16 |ਡਾ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ | |19-02-2022 |18-2-2025 |- |17 |ਡਾ. ਨਵਦੀਪ |[[File:Dr. Navdeep RC btd.jpg|60px]] |19-2-2025 |ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ |- |} ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} 2e42d9yotimzxnmztkmvdmgxdfkslvn 828 195378 810583 809829 2025-06-13T09:04:36Z Grufo 47592 Upstream updates 810583 Scribunto text/plain --- --- --- LOCAL ENVIRONMENT --- --- ________________________________ --- --- --- --[[ Abstract utilities ]]-- ---------------------------- -- Helper function for `string.gsub()` (for managing zero-padded numbers) local function zero_padded (str) return ('%03d%s'):format(#str, str) end -- Helper function for `table.sort()` (for natural sorting) local function natural_sort (var1, var2) return tostring(var1):gsub('%d+', zero_padded) < tostring(var2):gsub('%d+', zero_padded) end -- Return a copy or a reference to a table local function copy_or_ref_table (src, refonly) if refonly then return src end newtab = {} for key, val in pairs(src) do newtab[key] = val end return newtab end -- Remove some numeric elements from a table, shifting everything to the left local function remove_numeric_keys (tbl, idx, len) local cache = {} local tmp = idx + len - 1 for key, val in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' and key >= idx then if key > tmp then cache[key - len] = val end tbl[key] = nil end end for key, val in pairs(cache) do tbl[key] = val end end -- Make a reduced copy of a table (shifting in both directions if necessary) local function copy_table_reduced (tbl, idx, len) local ret = {} local tmp = idx + len - 1 if idx > 0 then for key, val in pairs(tbl) do if type(key) ~= 'number' or key < idx then ret[key] = val elseif key > tmp then ret[key - len] = val end end elseif tmp > 0 then local nshift = 1 - idx for key, val in pairs(tbl) do if type(key) ~= 'number' then ret[key] = val elseif key > tmp then ret[key - tmp] = val elseif key < idx then ret[key + nshift] = val end end else for key, val in pairs(tbl) do if type(key) ~= 'number' or key > tmp then ret[key] = val elseif key < idx then ret[key + len] = val end end end return ret end -- Make an expanded copy of a table (shifting in both directions if necessary) --[[ local function copy_table_expanded (tbl, idx, len) local ret = {} local tmp = idx + len - 1 if idx > 0 then for key, val in pairs(tbl) do if type(key) ~= 'number' or key < idx then ret[key] = val else ret[key + len] = val end end elseif tmp > 0 then local nshift = idx - 1 for key, val in pairs(tbl) do if type(key) ~= 'number' then ret[key] = val elseif key > 0 then ret[key + tmp] = val elseif key < 1 then ret[key + nshift] = val end end else for key, val in pairs(tbl) do if type(key) ~= 'number' or key > tmp then ret[key] = val else ret[key - len] = val end end end return ret end ]]-- -- Move a key from a table to another, but only if under a different name and -- always parsing numeric strings as numbers local function steal_if_renamed (val, src, skey, dest, dkey) local realkey = tonumber(dkey) or dkey:match'^%s*(.-)%s*$' if skey ~= realkey then dest[realkey] = val src[skey] = nil end end --[[ Public strings ]]-- ------------------------ -- Special match keywords (functions and modifiers MUST avoid these names) local mkeywords = { ['or'] = 0, pattern = 1, plain = 2, strict = 3 } -- Sort functions (functions and modifiers MUST avoid these names) local sortfunctions = { --alphabetically = false, -- Simply uncommenting enables the option naturally = natural_sort } -- Callback styles for the `mapping_*` and `renaming_*` class of modifiers -- (functions and modifiers MUST avoid these names) --[[ Meanings of the columns: col[1] = Loop type (0-3) col[2] = Number of module arguments that the style requires (1-3) col[3] = Minimum number of sequential parameters passed to the callback col[4] = Name of the callback parameter where to place each parameter name col[5] = Name of the callback parameter where to place each parameter value col[6] = Argument in the modifier's invocation that will override `col[4]` col[7] = Argument in the modifier's invocation that will override `col[5]` A value of `-1` indicates that no meaningful value is stored (i.e. `nil`) ]]-- local mapping_styles = { names_and_values = { 3, 2, 2, 1, 2, -1, -1 }, values_and_names = { 3, 2, 2, 2, 1, -1, -1 }, values_only = { 1, 2, 1, -1, 1, -1, -1 }, names_only = { 2, 2, 1, 1, -1, -1, -1 }, names_and_values_as = { 3, 4, 0, -1, -1, 2, 3 }, names_only_as = { 2, 3, 0, -1, -1, 2, -1 }, values_only_as = { 1, 3, 0, -1, -1, -1, 2 }, blindly = { 0, 2, 0, -1, -1, -1, -1 } } -- Memory slots (functions and modifiers MUST avoid these names) local memoryslots = { i = 'itersep', l = 'lastsep', p = 'pairsep', h = 'header', f = 'footer', n = 'ifngiven' } -- Possible trimming modes for the `parsing` modifier local trim_parse_opts = { trim_none = { false, false }, trim_positional = { false, true }, trim_named = { true, false }, trim_all = { true, true } } -- Possible string modes for the iteration separator in the `parsing` and -- `reinterpreting` modifiers local isep_parse_opts = { splitter_pattern = false, splitter_string = true } -- Possible string modes for the key-value separator in the `parsing` and -- `reinterpreting` modifiers local psep_parse_opts = { setter_pattern = false, setter_string = true } -- Functions and modifiers MUST avoid these names too: `let` --[[ Module's private environment ]]-- -------------------------------------- -- Hard-coded name of the module (to avoid going through `frame:getTitle()`) local modulename = 'Module:Params' -- The functions listed here declare that they don't need the `frame.args` -- metatable to be copied into a regular table; if they are modifiers they also -- guarantee that they will make their own (modified) copy available local refpipe = { call_for_each_group = true, coins = true, count = true, for_each = true, list = true, list_values = true, value_of = true } -- The functions listed here declare that they don't need the -- `frame:getParent().args` metatable to be copied into a regular table; if -- they are modifiers they also guarantee that they will make their own -- (modified) copy available local refparams = { call_for_each_group = true, combining_by_calling = true, concat_and_call = true, concat_and_invoke = true, concat_and_magic = true, count = true, --inserting = true, grouping_by_calling = true, converting_names_to_uppercase = true, converting_names_to_lowercase = true, value_of = true, with_name_matching = true } -- Maximum number of numeric parameters that can be filled, if missing (we -- chose an arbitrary number for this constant; you can discuss about its -- optimal value at Module talk:Params) local maxfill = 1024 -- The private table of functions local library = {} -- Functions and modifiers that can only be invoked in first position local static_iface = {} -- Create a new context local function context_new (frame) local ctx = {} ctx.frame = frame ctx.oparams = frame.args ctx.firstposonly = static_iface ctx.iterfunc = pairs ctx.sorttype = 0 ctx.n_parents = 0 ctx.n_children = 0 ctx.n_available = maxfill return ctx end -- Move to the next action within the user-given list local function context_iterate (ctx, n_forward) local nextfn if ctx.pipe[n_forward] ~= nil then nextfn = ctx.pipe[n_forward]:match'^%s*(.*%S)' end if nextfn == nil then error(modulename .. ': You must specify a function to call', 0) end if library[nextfn] == nil then if ctx.firstposonly[nextfn] == nil then error(modulename .. ': The function ‘' .. nextfn .. '’ does not exist', 0) else error(modulename .. ': The ‘' .. nextfn .. '’ directive can only appear in first position', 0) end end remove_numeric_keys(ctx.pipe, 1, n_forward) return library[nextfn] end -- Main loop local function main_loop (ctx, start_with) local fn = start_with repeat fn = fn(ctx) until not fn if ctx.n_parents > 0 then error(modulename .. ': One or more ‘merging_substack’ directives are missing', 0) end if ctx.n_children > 0 then error(modulename .. ', For some of the snapshots either the ‘flushing’ directive is missing or a group has not been properly closed with ‘merging_substack’', 0) end end -- Add a new stack of parameters to `ctx.children` local function push_cloned_stack (ctx, tbl) local newparams = {} local currsnap = ctx.n_children + 1 if ctx.children == nil then ctx.children = { newparams } else ctx.children[currsnap] = newparams end for key, val in pairs(tbl) do newparams[key] = val end ctx.n_children = currsnap end -- Parse optional user arguments of type `...|[let]|[...][number of additional -- parameters]|[parameter 1]|[parameter 2]|[...]` local function load_child_opts (src, start_from, append_after) local names local tmp local tbl = {} local pin = start_from if src[pin] ~= nil and src[pin]:match'^%s*let%s*$' then names = {} repeat tmp = src[pin + 1] or '' names[tonumber(tmp) or tmp:match'^%s*(.-)%s*$' or ''] = src[pin + 2] pin = pin + 3 until src[pin] == nil or not src[pin]:match'^%s*let%s*$' end tmp = tonumber(src[pin]) if tmp ~= nil then if tmp < 0 then tmp = -1 end local shf = append_after - pin for idx = pin + 1, pin + tmp do tbl[idx + shf] = src[idx] end pin = pin + tmp + 1 end if names ~= nil then for key, val in pairs(names) do tbl[key] = val end end return tbl, pin end -- Load the optional arguments of some of the `mapping_*` and `renaming_*` -- class of modifiers local function load_callback_opts (src, n_skip, default_style) local style local shf local tmp = src[n_skip + 1] if tmp ~= nil then style = mapping_styles[tmp:match'^%s*(.-)%s*$'] end if style == nil then style = default_style shf = n_skip - 1 else shf = n_skip end local n_exist = style[3] local karg = style[4] local varg = style[5] tmp = style[6] if tmp > -1 then tmp = src[tmp + shf] karg = tonumber(tmp) if karg == nil then karg = tmp:match'^%s*(.-)%s*$' else n_exist = math.max(n_exist, karg) end end tmp = style[7] if tmp > -1 then tmp = src[tmp + shf] varg = tonumber(tmp) if varg == nil then varg = tmp:match'^%s*(.-)%s*$' else n_exist = math.max(n_exist, varg) end end local dest, nargs = load_child_opts(src, style[2] + shf, n_exist) tmp = style[1] if (tmp == 3 or tmp == 2) and dest[karg] ~= nil then tmp = tmp - 2 end if (tmp == 3 or tmp == 1) and dest[varg] ~= nil then tmp = tmp - 1 end return dest, nargs, tmp, karg, varg end -- Parse the arguments of some of the `mapping_*` and `renaming_*` class of -- modifiers local function load_replace_args (opts, fname) if opts[1] == nil then error(modulename .. ', ‘' .. fname .. '’: No pattern string was given', 0) end if opts[2] == nil then error(modulename .. ', ‘' .. fname .. '’: No replacement string was given', 0) end local ptn = opts[1] local repl = opts[2] local argc = 3 local nmax = tonumber(opts[3]) if nmax ~= nil or (opts[3] or ''):match'^%s*$' ~= nil then argc = 4 end local flg = opts[argc] if flg ~= nil then flg = mkeywords[flg:match'^%s*(.-)%s*$'] end if flg == 0 then flg = nil elseif flg ~= nil then argc = argc + 1 end return ptn, repl, nmax, flg == 3, argc, (nmax ~= nil and nmax < 1) or (flg == 3 and ptn == repl) end -- Parse the arguments of the `with_*_matching` class of modifiers local function load_pattern_args (opts, fname) local state = 0 local cnt = 1 local keyw local nptns = 0 local ptns = {} for _, val in ipairs(opts) do if state == 0 then nptns = nptns + 1 ptns[nptns] = { val, false, false } state = -1 else keyw = val:match'^%s*(.*%S)' if keyw == nil or mkeywords[keyw] == nil or ( state > 0 and mkeywords[keyw] > 0 ) then break else state = mkeywords[keyw] if state > 1 then ptns[nptns][2] = true end if state == 3 then ptns[nptns][3] = true end end end cnt = cnt + 1 end if state == 0 then error(modulename .. ', ‘' .. fname .. '’: No pattern was given', 0) end return ptns, nptns, cnt end -- Load the optional arguments of the `parsing` and `reinterpreting` modifiers local function load_parse_opts (opts, start_from) local argc = start_from local tmp local optslots = { true, true, true } local noptslots = 3 local trimn = true local trimu = false local iplain = true local pplain = true local isp = '|' local psp = '=' repeat noptslots = noptslots - 1 tmp = opts[argc] if tmp == nil then break end tmp = tmp:match'^%s*(.-)%s*$' if optslots[1] ~= nil and trim_parse_opts[tmp] ~= nil then tmp = trim_parse_opts[tmp] trimn = tmp[1] trimu = tmp[2] optslots[1] = nil elseif optslots[2] ~= nil and isep_parse_opts[tmp] ~= nil then argc = argc + 1 iplain = isep_parse_opts[tmp] isp = opts[argc] optslots[2] = nil elseif optslots[3] ~= nil and psep_parse_opts[tmp] ~= nil then argc = argc + 1 pplain = psep_parse_opts[tmp] psp = opts[argc] optslots[3] = nil else break end argc = argc + 1 until noptslots < 1 return isp, iplain, psp, pplain, trimn, trimu, argc end -- Map parameters' values using a custom callback and a referenced table local value_maps = { [0] = function (tbl, margs, karg, varg, fn) for key in pairs(tbl) do tbl[key] = fn() end end, [1] = function (tbl, margs, karg, varg, fn) for key, val in pairs(tbl) do margs[varg] = val tbl[key] = fn() end end, [2] = function (tbl, margs, karg, varg, fn) for key in pairs(tbl) do margs[karg] = key tbl[key] = fn() end end, [3] = function (tbl, margs, karg, varg, fn) for key, val in pairs(tbl) do margs[karg] = key margs[varg] = val tbl[key] = fn() end end } -- Private table for `map_names()` local name_thieves_maps = { [0] = function (cache, tbl, rargs, karg, varg, fn) for key, val in pairs(tbl) do steal_if_renamed(val, tbl, key, cache, fn()) end end, [1] = function (cache, tbl, rargs, karg, varg, fn) for key, val in pairs(tbl) do rargs[varg] = val steal_if_renamed(val, tbl, key, cache, fn()) end end, [2] = function (cache, tbl, rargs, karg, varg, fn) for key, val in pairs(tbl) do rargs[karg] = key steal_if_renamed(val, tbl, key, cache, fn()) end end, [3] = function (cache, tbl, rargs, karg, varg, fn) for key, val in pairs(tbl) do rargs[karg] = key rargs[varg] = val steal_if_renamed(val, tbl, key, cache, fn()) end end } -- Map parameters' names using a custom callback and a referenced table local function map_names (tbl, rargs, karg, varg, looptype, fn) local cache = {} name_thieves_maps[looptype](cache, tbl, rargs, karg, varg, fn) for key, val in pairs(cache) do tbl[key] = val end end -- Return a new table that contains `src` regrouped according to the numeric -- suffixes in its keys local function make_groups (src) -- NOTE: `src` might be the original metatable! local tmp local prefix local gid local groups = {} for key, val in pairs(src) do -- `key` must only be a string or a number... gid = tonumber(key) if gid == nil then prefix, gid = key:match'^%s*(.-)%s*(%-?%d*)%s*$' gid = tonumber(gid) or '' else prefix = '' end if groups[gid] == nil then groups[gid] = {} end tmp = tonumber(prefix) if tmp ~= nil then if tmp < 1 then prefix = tmp - 1 else prefix = tmp end end groups[gid][prefix] = val end return groups end -- Populate a table by parsing a parameter string local function parse_parameter_string (tbl, str, isp, ipl, psp, ppl, trn, tru) local key local val local spos1 local spos2 local pos1 local pos2 local pos3 = 0 local idx = 1 local lenplone = #str + 1 if isp == nil or isp == '' then if psp == nil or psp == '' then if tru then tbl[idx] = str:match'^%s*(.-)%s*$' else tbl[idx] = str end return tbl end spos1, spos2 = str:find(psp, 1, ppl) if spos1 == nil then key = idx if tru then val = str:match'^%s*(.-)%s*$' else val = str end idx = idx + 1 else key = str:sub(1, spos1 - 1) key = tonumber(key) or key:match'^%s*(.-)%s*$' val = str:sub(spos2 + 1) if trn then val = val:match'^%s*(.-)%s*$' end end tbl[key] = val return tbl end if psp == nil or psp == '' then repeat pos1 = pos3 + 1 pos2, pos3 = str:find(isp, pos1, ipl) val = str:sub(pos1, (pos2 or lenplone) - 1) if tru then val = val:match'^%s*(.-)%s*$' end tbl[idx] = val idx = idx + 1 until pos2 == nil return tbl end repeat pos1 = pos3 + 1 pos2, pos3 = str:find(isp, pos1, ipl) val = str:sub(pos1, (pos2 or lenplone) - 1) spos1, spos2 = val:find(psp, 1, ppl) if spos1 == nil then key = idx if tru then val = val:match'^%s*(.-)%s*$' end idx = idx + 1 else key = val:sub(1, spos1 - 1) key = tonumber(key) or key:match'^%s*(.-)%s*$' val = val:sub(spos2 + 1) if trn then val = val:match'^%s*(.-)%s*$' end end tbl[key] = val until pos2 == nil return tbl end -- Concatenate the numeric keys from the table of parameters to the numeric -- keys from the table of options; non-numeric keys from the table of options -- will prevail over colliding non-numeric keys from the table of parameters local function concat_params (ctx) local tbl = ctx.params local nmax = table.maxn(ctx.pipe) local retval = {} if ctx.subset == 1 then -- We need only the sequence for key, val in ipairs(tbl) do retval[key + nmax] = val end else if ctx.subset == -1 then for key in ipairs(tbl) do tbl[key] = nil end end for key, val in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' and key > 0 then retval[key + nmax] = val else retval[key] = val end end end for key, val in pairs(ctx.pipe) do retval[key] = val end return retval end -- Flush the parameters by calling a custom function for each value (after this -- function has been invoked `ctx.params` will be no longer usable) local function flush_params (ctx, fn) local tbl = ctx.params if ctx.subset == 1 then for key, val in ipairs(tbl) do fn(key, val) end return end if ctx.subset == -1 then for key, val in ipairs(tbl) do tbl[key] = nil end end if ctx.sorttype > 0 then local nums = {} local words = {} local nn = 0 local nw = 0 for key, val in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' then nn = nn + 1 nums[nn] = key else nw = nw + 1 words[nw] = key end end table.sort(nums) table.sort(words, natural_sort) if ctx.sorttype == 2 then for idx = 1, nw do fn(words[idx], tbl[words[idx]]) end for idx = 1, nn do fn(nums[idx], tbl[nums[idx]]) end return end for idx = 1, nn do fn(nums[idx], tbl[nums[idx]]) end for idx = 1, nw do fn(words[idx], tbl[words[idx]]) end return end if ctx.subset ~= -1 then for key, val in ipairs(tbl) do fn(key, val) tbl[key] = nil end end for key, val in pairs(tbl) do fn(key, val) end end --[[ Modifiers ]]-- ----------------------------- -- Syntax: #invoke:params|sequential|pipe to library.sequential = function (ctx) if ctx.subset == -1 then error(modulename .. ': The two directives ‘non-sequential’ and ‘sequential’ are in contradiction with each other', 0) end if ctx.sorttype > 0 then error(modulename .. ': The ‘all_sorted’ and ‘reassorted’ directives are redundant when followed by ‘sequential’', 0) end ctx.iterfunc = ipairs ctx.subset = 1 return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|non-sequential|pipe to library['non-sequential'] = function (ctx) if ctx.subset == 1 then error(modulename .. ': The two directives ‘sequential’ and ‘non-sequential’ are in contradiction with each other', 0) end ctx.iterfunc = pairs ctx.subset = -1 return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|all_sorted|pipe to library.all_sorted = function (ctx) if ctx.subset == 1 then error(modulename .. ': The ‘all_sorted’ directive is redundant after ‘sequential’', 0) end if ctx.sorttype == 2 then error(modulename .. ': The two directives ‘reassorted’ and ‘sequential’ are in contradiction with each other', 0) end ctx.sorttype = 1 return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|reassorted|pipe to library.reassorted = function (ctx) if ctx.subset == 1 then error(modulename .. ': The ‘reassorted’ directive is redundant after ‘sequential’', 0) end if ctx.sorttype == 1 then error(modulename .. ': The two directives ‘sequential’ and ‘reassorted’ are in contradiction with each other', 0) end ctx.sorttype = 2 return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|setting|directives|...|pipe to library.setting = function (ctx) local opts = ctx.pipe local cmd = opts[1] if cmd ~= nil then cmd = cmd:gsub('%s+', ''):gsub('/+', '/'):match'^/*(.*[^/])' end if cmd == nil then error(modulename .. ', ‘setting’: No directive was given', 0) end local sep = string.byte('/') local argc = 2 local dest = {} local vname local chr for idx = 1, #cmd do chr = cmd:byte(idx) if chr == sep then for key, val in ipairs(dest) do ctx[val] = opts[argc] dest[key] = nil end argc = argc + 1 else vname = memoryslots[string.char(chr)] if vname == nil then error(modulename .. ', ‘setting’: Unknown slot ‘' .. string.char(chr) .. '’', 0) end table.insert(dest, vname) end end for key, val in ipairs(dest) do ctx[val] = opts[argc] end return context_iterate(ctx, argc + 1) end -- Syntax: #invoke:params|squeezing|pipe to library.squeezing = function (ctx) local tbl = ctx.params local store = {} local indices = {} local newlen = 0 for key, val in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' then newlen = newlen + 1 indices[newlen] = key store[key] = val tbl[key] = nil end end table.sort(indices) for idx = 1, newlen do tbl[idx] = store[indices[idx]] end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|filling_the_gaps|pipe to library.filling_the_gaps = function (ctx) local tbl = ctx.params local nmin = 1 local nmax = nil local nnums = -1 local tmp = {} for key, val in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' then if nmax == nil then if key < nmin then nmin = key end nmax = key elseif key > nmax then nmax = key elseif key < nmin then nmin = key end nnums = nnums + 1 tmp[key] = val end end if nmax ~= nil and nmax - nmin > nnums then ctx.n_available = ctx.n_available + nmin + nnums - nmax if ctx.n_available < 0 then error(modulename .. ', ‘filling_the_gaps’: It is possible to fill at most ' .. tostring(maxfill) .. ' parameters', 0) end for idx = nmin, nmax, 1 do tbl[idx] = '' end for key, val in pairs(tmp) do tbl[key] = val end end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|clearing|pipe to library.clearing = function (ctx) local tbl = ctx.params local numerics = {} for key, val in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' then numerics[key] = val tbl[key] = nil end end for key, val in ipairs(numerics) do tbl[key] = val end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|cutting|left cut|right cut|pipe to library.cutting = function (ctx) local lcut = tonumber(ctx.pipe[1]) if lcut == nil then error(modulename .. ', ‘cutting’: Left cut must be a number', 0) end local rcut = tonumber(ctx.pipe[2]) if rcut == nil then error(modulename .. ', ‘cutting’: Right cut must be a number', 0) end local tbl = ctx.params local len = #tbl if lcut < 0 then lcut = len + lcut end if rcut < 0 then rcut = len + rcut end local tot = lcut + rcut if tot > 0 then local cache = {} if tot >= len then for key in ipairs(tbl) do tbl[key] = nil end tot = len else for idx = len - rcut + 1, len, 1 do tbl[idx] = nil end for idx = 1, lcut, 1 do tbl[idx] = nil end end for key, val in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' and key > 0 then if key > len then cache[key - tot] = val else cache[key - lcut] = val end tbl[key] = nil end end for key, val in pairs(cache) do tbl[key] = val end end return context_iterate(ctx, 3) end -- Syntax: #invoke:params|cropping|left crop|right crop|pipe to library.cropping = function (ctx) local lcut = tonumber(ctx.pipe[1]) if lcut == nil then error(modulename .. ', ‘cropping’: Left crop must be a number', 0) end local rcut = tonumber(ctx.pipe[2]) if rcut == nil then error(modulename .. ', ‘cropping’: Right crop must be a number', 0) end local tbl = ctx.params local nmin local nmax for key in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' then if nmin == nil then nmin = key nmax = key elseif key > nmax then nmax = key elseif key < nmin then nmin = key end end end if nmin ~= nil then local len = nmax - nmin + 1 if lcut < 0 then lcut = len + lcut end if rcut < 0 then rcut = len + rcut end if lcut + rcut - len > -1 then for key in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' then tbl[key] = nil end end elseif lcut + rcut > 0 then for idx = nmax - rcut + 1, nmax do tbl[idx] = nil end for idx = nmin, nmin + lcut - 1 do tbl[idx] = nil end local lshift = nmin + lcut - 1 if lshift > 0 then for idx = lshift + 1, nmax, 1 do tbl[idx - lshift] = tbl[idx] tbl[idx] = nil end end end end return context_iterate(ctx, 3) end -- Syntax: #invoke:params|purging|start offset|length|pipe to library.purging = function (ctx) local idx = tonumber(ctx.pipe[1]) if idx == nil then error(modulename .. ', ‘purging’: Start offset must be a number', 0) end local len = tonumber(ctx.pipe[2]) if len == nil then error(modulename .. ', ‘purging’: Length must be a number', 0) end local tbl = ctx.params if len < 1 then len = len + table.maxn(tbl) if idx > len then return context_iterate(ctx, 3) end len = len - idx + 1 end ctx.params = copy_table_reduced(tbl, idx, len) return context_iterate(ctx, 3) end -- Syntax: #invoke:params|backpurging|start offset|length|pipe to library.backpurging = function (ctx) local last = tonumber(ctx.pipe[1]) if last == nil then error(modulename .. ', ‘backpurging’: Start offset must be a number', 0) end local len = tonumber(ctx.pipe[2]) if len == nil then error(modulename .. ', ‘backpurging’: Length must be a number', 0) end local idx local tbl = ctx.params if len > 0 then idx = last - len + 1 else for key in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' and (idx == nil or key < idx) then idx = key end end if idx == nil then return context_iterate(ctx, 3) end idx = idx - len if last < idx then return context_iterate(ctx, 3) end len = last - idx + 1 end ctx.params = copy_table_reduced(ctx.params, idx, len) return context_iterate(ctx, 3) end -- Syntax: #invoke:params|rotating|pipe to library.rotating = function (ctx) local tbl = ctx.params local numerics = {} local nmax = 0 for key, val in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' then numerics[key] = val tbl[key] = nil if key > nmax then nmax = key end end end for key, val in pairs(numerics) do tbl[nmax - key + 1] = val end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|pivoting|pipe to --[[ library.pivoting = function (ctx) local tbl = ctx.params local shift = #tbl + 1 if shift < 2 then return library.rotating(ctx) end local numerics = {} for key, val in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' then numerics[key] = val tbl[key] = nil end end for key, val in pairs(numerics) do tbl[shift - key] = val end return context_iterate(ctx, 1) end ]]-- -- Syntax: #invoke:params|mirroring|pipe to --[[ library.mirroring = function (ctx) local tbl = ctx.params local numerics = {} local nmax local nmin for key, val in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' then numerics[key] = val tbl[key] = nil if nmax == nil then nmax = key nmin = key elseif key > nmax then nmax = key elseif key < nmin then nmin = key end end end for key, val in pairs(numerics) do tbl[nmax + nmin - key] = val end return context_iterate(ctx, 1) end ]]-- -- Syntax: #invoke:params|swapping|pipe to --[[ library.swapping = function (ctx) local tbl = ctx.params local cache = {} local nsize = 0 local tmp for key in pairs(tbl) do if type(key) == 'number' then nsize = nsize + 1 cache[nsize] = key end end table.sort(cache) for idx = math.floor(nsize / 2), 1, -1 do tmp = tbl[cache[idx] ] tbl[cache[idx] ] = tbl[cache[nsize - idx + 1] ] tbl[cache[nsize - idx + 1] ] = tmp end return context_iterate(ctx, 1) end ]]-- -- Syntax: #invoke:params|sorting_sequential_values|[criterion]|pipe to library.sorting_sequential_values = function (ctx) local sortfn if ctx.pipe[1] ~= nil then sortfn = sortfunctions[ctx.pipe[1]] end if sortfn then table.sort(ctx.params, sortfn) else table.sort(ctx.params) end -- i.e. either `false` or `nil` if sortfn == nil then return context_iterate(ctx, 1) end return context_iterate(ctx, 2) end -- Syntax: #invoke:params|inserting|position|how many|...|pipe to --[[ library.inserting = function (ctx) -- NOTE: `ctx.params` might be the original metatable! As a modifier, -- this function MUST create a copy of it before returning local idx = tonumber(ctx.pipe[1]) if idx == nil then error(modulename .. ', ‘inserting’: Position must be a number', 0) end local len = tonumber(ctx.pipe[2]) if len == nil or len < 1 then error(modulename .. ', ‘inserting’: The amount must be a number greater than zero', 0) end local opts = ctx.pipe local tbl = copy_table_expanded(ctx.params, idx, len) for key = idx, idx + len - 1 do tbl[key] = opts[key - idx + 3] end ctx.params = tbl return context_iterate(ctx, len + 3) end ]]-- -- Syntax: #invoke:params|imposing|name|value|pipe to library.imposing = function (ctx) if ctx.pipe[1] == nil then error(modulename .. ', ‘imposing’: Missing parameter name to impose', 0) end local key = ctx.pipe[1]:match'^%s*(.-)%s*$' ctx.params[tonumber(key) or key] = ctx.pipe[2] return context_iterate(ctx, 3) end -- Syntax: #invoke:params|providing|name|value|pipe to library.providing = function (ctx) if ctx.pipe[1] == nil then error(modulename .. ', ‘providing’: Missing parameter name to provide', 0) end local key = ctx.pipe[1]:match'^%s*(.-)%s*$' key = tonumber(key) or key if ctx.params[key] == nil then ctx.params[key] = ctx.pipe[2] end return context_iterate(ctx, 3) end -- Syntax: #invoke:params|discarding|name|[how many]|pipe to library.discarding = function (ctx) if ctx.pipe[1] == nil then error(modulename .. ', ‘discarding’: Missing parameter name to discard', 0) end local key = ctx.pipe[1] local len = tonumber(ctx.pipe[2]) if len == nil then ctx.params[tonumber(key) or key:match'^%s*(.-)%s*$'] = nil return context_iterate(ctx, 2) end key = tonumber(key) if key == nil then error(modulename .. ', ‘discarding’: A range was provided, but the initial parameter name is not numeric', 0) end if len < 1 then error(modulename .. ', ‘discarding’: A range can only be a number greater than zero', 0) end for idx = key, key + len - 1 do ctx.params[idx] = nil end return context_iterate(ctx, 3) end -- Syntax: #invoke:params|excluding_non-numeric_names|pipe to library['excluding_non-numeric_names'] = function (ctx) local tmp = ctx.params for key, val in pairs(tmp) do if type(key) ~= 'number' then tmp[key] = nil end end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|excluding_numeric_names|pipe to library.excluding_numeric_names = function (ctx) local tmp = ctx.params for key, val in pairs(tmp) do if type(key) == 'number' then tmp[key] = nil end end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|with_name_matching|target 1|[plain flag 1]|[or] -- |[target 2]|[plain flag 2]|[or]|[...]|[target N]|[plain flag -- N]|pipe to library.with_name_matching = function (ctx) -- NOTE: `ctx.params` might be the original metatable! As a modifier, -- this function MUST create a copy of it before returning local targets, nptns, argc = load_pattern_args(ctx.pipe, targets, 'with_name_matching') local tmp local ptn local tbl = ctx.params local newparams = {} for idx = 1, nptns do ptn = targets[idx] if ptn[3] then tmp = tonumber(ptn[1]) or ptn[1] newparams[tmp] = tbl[tmp] else for key, val in pairs(tbl) do if tostring(key):find(ptn[1], 1, ptn[2]) then newparams[key] = val end end end end ctx.params = newparams return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|with_name_not_matching|target 1|[plain flag 1] -- |[and]|[target 2]|[plain flag 2]|[and]|[...]|[target N]|[plain -- flag N]|pipe to library.with_name_not_matching = function (ctx) local targets, nptns, argc = load_pattern_args(ctx.pipe, targets, 'with_name_not_matching') local tbl = ctx.params if nptns == 1 and targets[1][3] then local tmp = targets[1][1] tbl[tonumber(tmp) or tmp] = nil return context_iterate(ctx, argc) end local yesmatch local ptn for key in pairs(tbl) do yesmatch = true for idx = 1, nptns do ptn = targets[idx] if ptn[3] then if tostring(key) ~= ptn[1] then yesmatch = false break end elseif not tostring(key):find(ptn[1], 1, ptn[2]) then yesmatch = false break end end if yesmatch then tbl[key] = nil end end return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|with_value_matching|target 1|[plain flag 1]|[or] -- |[target 2]|[plain flag 2]|[or]|[...]|[target N]|[plain flag -- N]|pipe to library.with_value_matching = function (ctx) local tbl = ctx.params local targets, nptns, argc = load_pattern_args(ctx.pipe, targets, 'with_value_matching') local nomatch local ptn for key, val in pairs(tbl) do nomatch = true for idx = 1, nptns do ptn = targets[idx] if ptn[3] then if val == ptn[1] then nomatch = false break end elseif val:find(ptn[1], 1, ptn[2]) then nomatch = false break end end if nomatch then tbl[key] = nil end end return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|with_value_not_matching|target 1|[plain flag 1] -- |[and]|[target 2]|[plain flag 2]|[and]|[...]|[target N]|[plain -- flag N]|pipe to library.with_value_not_matching = function (ctx) local tbl = ctx.params local targets, nptns, argc = load_pattern_args(ctx.pipe, targets, 'with_value_not_matching') local yesmatch local ptn for key, val in pairs(tbl) do yesmatch = true for idx = 1, nptns do ptn = targets[idx] if ptn[3] then if val ~= ptn[1] then yesmatch = false break end elseif not val:find(ptn[1], 1, ptn[2]) then yesmatch = false break end end if yesmatch then tbl[key] = nil end end return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|trimming_values|pipe to library.trimming_values = function (ctx) local tbl = ctx.params for key, val in pairs(tbl) do tbl[key] = val:match'^%s*(.-)%s*$' end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|converting_values_to_lowercase|pipe to library.converting_values_to_lowercase = function (ctx) local tbl = ctx.params for key, val in pairs(tbl) do tbl[key] = val:lower() end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|converting_values_to_uppercase|pipe to library.converting_values_to_uppercase = function (ctx) local tbl = ctx.params for key, val in pairs(tbl) do tbl[key] = val:upper() end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|mapping_by_calling|template name|[call -- style]|[let]|[...][number of additional parameters]|[parameter -- 1]|[parameter 2]|[...]|[parameter N]|pipe to library.mapping_by_calling = function (ctx) local opts = ctx.pipe local tname if opts[1] ~= nil then tname = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if tname == nil then error(modulename .. ', ‘mapping_by_calling’: No template name was provided', 0) end local margs, argc, looptype, karg, varg = load_callback_opts(opts, 1, mapping_styles.values_only) local model = { title = tname, args = margs } value_maps[looptype](ctx.params, margs, karg, varg, function () return ctx.frame:expandTemplate(model) end) return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|mapping_by_invoking|module name|function -- name|[call style]|[let]|[...]|[number of additional -- arguments]|[argument 1]|[argument 2]|[...]|[argument N]|pipe to library.mapping_by_invoking = function (ctx) local opts = ctx.pipe local mname local fname if opts[1] ~= nil then mname = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if mname == nil then error(modulename .. ', ‘mapping_by_invoking’: No module name was provided', 0) end if opts[2] ~= nil then fname = opts[2]:match'^%s*(.*%S)' end if fname == nil then error(modulename .. ', ‘mapping_by_invoking’: No function name was provided', 0) end local margs, argc, looptype, karg, varg = load_callback_opts(opts, 2, mapping_styles.values_only) local model = { title = 'Module:' .. mname, args = margs } local mfunc = require(model.title)[fname] if mfunc == nil then error(modulename .. ', ‘mapping_by_invoking’: The function ‘' .. fname .. '’ does not exist', 0) end value_maps[looptype](ctx.params, margs, karg, varg, function () return tostring(mfunc(ctx.frame:newChild(model))) end) return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|mapping_by_magic|parser function|[call -- style]|[let]|[...][number of additional arguments]|[argument -- 1]|[argument 2]|[...]|[argument N]|pipe to library.mapping_by_magic = function (ctx) local opts = ctx.pipe local magic if opts[1] ~= nil then magic = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if magic == nil then error(modulename .. ', ‘mapping_by_magic’: No parser function was provided', 0) end local margs, argc, looptype, karg, varg = load_callback_opts(opts, 1, mapping_styles.values_only) value_maps[looptype](ctx.params, margs, karg, varg, function () return ctx.frame:callParserFunction(magic, margs) end) return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|mapping_by_replacing|target|replace|[count]|[plain -- flag]|pipe to library.mapping_by_replacing = function (ctx) local ptn, repl, nmax, is_strict, argc, die = load_replace_args(ctx.pipe, 'mapping_by_replacing') if die then return context_iterate(ctx, argc) end local tbl = ctx.params if is_strict then for key, val in pairs(tbl) do if val == ptn then tbl[key] = repl end end else if flg == 2 then -- Copied from Module:String's `str._escapePattern()` ptn = ptn:gsub('[%(%)%.%%%+%-%*%?%[%^%$%]]', '%%%0') end for key, val in pairs(tbl) do tbl[key] = val:gsub(ptn, repl, nmax) end end return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|converting_names_to_lowercase|pipe to library.converting_names_to_lowercase = function (ctx) -- NOTE: `ctx.params` might be the original metatable! As a modifier, -- this function MUST create a copy of it before returning local cache = {} for key, val in pairs(ctx.params) do if type(key) == 'string' then cache[key:lower()] = val else cache[key] = val end end ctx.params = cache return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|converting_names_to_uppercase|pipe to library.converting_names_to_uppercase = function (ctx) -- NOTE: `ctx.params` might be the original metatable! As a modifier, -- this function MUST create a copy of it before returning local cache = {} for key, val in pairs(ctx.params) do if type(key) == 'string' then cache[key:upper()] = val else cache[key] = val end end ctx.params = cache return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|renaming_by_calling|template name|[call -- style]|[let]|[...][number of additional parameters]|[parameter -- 1]|[parameter 2]|[...]|[parameter N]|pipe to library.renaming_by_calling = function (ctx) local opts = ctx.pipe local tname if opts[1] ~= nil then tname = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if tname == nil then error(modulename .. ', ‘renaming_by_calling’: No template name was provided', 0) end local rargs, argc, looptype, karg, varg = load_callback_opts(opts, 1, mapping_styles.names_only) local model = { title = tname, args = rargs } map_names(ctx.params, rargs, karg, varg, looptype, function () return ctx.frame:expandTemplate(model) end) return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|renaming_by_invoking|module name|function -- name|[call style]|[let]|[...]|[number of additional -- arguments]|[argument 1]|[argument 2]|[...]|[argument N]|pipe to library.renaming_by_invoking = function (ctx) local opts = ctx.pipe local mname local fname if opts[1] ~= nil then mname = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if mname == nil then error(modulename .. ', ‘renaming_by_invoking’: No module name was provided', 0) end if opts[2] ~= nil then fname = opts[2]:match'^%s*(.*%S)' end if fname == nil then error(modulename .. ', ‘renaming_by_invoking’: No function name was provided', 0) end local rargs, argc, looptype, karg, varg = load_callback_opts(opts, 2, mapping_styles.names_only) local model = { title = 'Module:' .. mname, args = rargs } local mfunc = require(model.title)[fname] if mfunc == nil then error(modulename .. ', ‘renaming_by_invoking’: The function ‘' .. fname .. '’ does not exist', 0) end map_names(ctx.params, rargs, karg, varg, looptype, function () local tmp = mfunc(ctx.frame:newChild(model)) return tonumber(tmp) or tostring(tmp) end) return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|renaming_by_magic|parser function|[call -- style]|[let]|[...][number of additional arguments]|[argument -- 1]|[argument 2]|[...]|[argument N]|pipe to library.renaming_by_magic = function (ctx) local opts = ctx.pipe local magic if opts[1] ~= nil then magic = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if magic == nil then error(modulename .. ', ‘renaming_by_magic’: No parser function was provided', 0) end local rargs, argc, looptype, karg, varg = load_callback_opts(opts, 1, mapping_styles.names_only) map_names(ctx.params, rargs, karg, varg, looptype, function () return ctx.frame:callParserFunction(magic, rargs) end) return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|renaming_by_replacing|target|replace|[count]|[plain -- flag]|pipe to library.renaming_by_replacing = function (ctx) local ptn, repl, nmax, is_strict, argc, die = load_replace_args(ctx.pipe, 'renaming_by_replacing') if die then return context_iterate(ctx, argc) end local tbl = ctx.params if is_strict then local key = tonumber(ptn) or ptn:match'^%s*(.-)%s*$' local val = tbl[key] if val ~= nil then tbl[key] = nil tbl[tonumber(repl) or repl:match'^%s*(.-)%s*$'] = val end else if flg == 2 then -- Copied from Module:String's `str._escapePattern()` ptn = ptn:gsub('[%(%)%.%%%+%-%*%?%[%^%$%]]', '%%%0') end local cache = {} for key, val in pairs(tbl) do steal_if_renamed(val, tbl, key, cache, tostring(key):gsub(ptn, repl, nmax)) end for key, val in pairs(cache) do tbl[key] = val end end return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|grouping_by_calling|template -- name|[let]|[...]|[number of additional arguments]|[argument -- 1]|[argument 2]|[...]|[argument N]|pipe to library.grouping_by_calling = function (ctx) -- NOTE: `ctx.params` might be the original metatable! As a modifier, -- this function MUST create a copy of it before returning local opts = ctx.pipe local tmp if opts[1] ~= nil then tmp = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if tmp == nil then error(modulename .. ', ‘grouping_by_calling’: No template name was provided', 0) end local model = { title = tmp } local tmp, argc = load_child_opts(opts, 2, 0) local gargs = {} for key, val in pairs(tmp) do if type(key) == 'number' and key < 1 then gargs[key - 1] = val else gargs[key] = val end end local groups = make_groups(ctx.params) for gid, group in pairs(groups) do for key, val in pairs(gargs) do group[key] = val end group[0] = gid model.args = group groups[gid] = ctx.frame:expandTemplate(model) end ctx.params = groups return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|parsing|string to parse|[trim flag]|[iteration -- delimiter setter]|[...]|[key-value delimiter setter]|[...]|pipe to library.parsing = function (ctx) local opts = ctx.pipe if opts[1] == nil then error(modulename .. ', ‘parsing’: No string to parse was provided', 0) end local isep, iplain, psep, pplain, trimnamed, trimunnamed, argc = load_parse_opts(opts, 2) parse_parameter_string(ctx.params, opts[1], isep, iplain, psep, pplain, trimnamed, trimunnamed) return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|reinterpreting|parameter to reinterpret|[trim -- flag]|[iteration delimiter setter]|[...]|[key-value delimiter -- setter]|[...]|pipe to library.reinterpreting = function (ctx) local opts = ctx.pipe if opts[1] == nil then error(modulename .. ', ‘reinterpreting’: No parameter to reinterpret was provided', 0) end local isep, iplain, psep, pplain, trimnamed, trimunnamed, argc = load_parse_opts(opts, 2) local tbl = ctx.params local tmp = tonumber(opts[1]) or opts[1]:match'^%s*(.-)%s*$' local str = tbl[tmp] if str ~= nil then tbl[tmp] = nil parse_parameter_string(tbl, str, isep, iplain, psep, pplain, trimnamed, trimunnamed) end return context_iterate(ctx, argc) end -- Syntax: #invoke:params|combining_by_calling|template name|new parameter -- name|pipe to library.combining_by_calling = function (ctx) -- NOTE: `ctx.params` might be the original metatable! As a modifier, -- this function MUST create a copy of it before returning local tname = ctx.pipe[1] if tname ~= nil then tname = tname:match'^%s*(.*%S)' else error(modulename .. ', ‘combining_by_calling’: No template name was provided', 0) end local merge_into = ctx.pipe[2] if merge_into == nil then error(modulename .. ', ‘combining_by_calling’: No parameter name was provided', 0) end merge_into = tonumber(merge_into) or merge_into:match'^%s*(.-)%s*$' ctx.params = { [merge_into] = ctx.frame:expandTemplate{ title = tname, args = ctx.params } } return context_iterate(ctx, 3) end -- Syntax: #invoke:params|snapshotting|pipe to library.snapshotting = function (ctx) push_cloned_stack(ctx, ctx.params) return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|remembering|pipe to library.remembering = function (ctx) push_cloned_stack(ctx, ctx.oparams) return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|entering_substack|[new]|pipe to library.entering_substack = function (ctx) local tbl = ctx.params local ncurrparent = ctx.n_parents + 1 if ctx.parents == nil then ctx.parents = { tbl } else ctx.parents[ncurrparent] = tbl end ctx.n_parents = ncurrparent if ctx.pipe[1] ~= nil and ctx.pipe[1]:match'^%s*new%s*$' then ctx.params = {} return context_iterate(ctx, 2) end local currsnap = ctx.n_children if currsnap > 0 then ctx.params = ctx.children[currsnap] ctx.children[currsnap] = nil ctx.n_children = currsnap - 1 else local newparams = {} for key, val in pairs(tbl) do newparams[key] = val end ctx.params = newparams end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|pulling|parameter name|pipe to library.pulling = function (ctx) local opts = ctx.pipe if opts[1] == nil then error(modulename .. ', ‘pulling’: No parameter to pull was provided', 0) end local parent local tmp = ctx.n_parents if tmp < 1 then parent = ctx.oparams else parent = ctx.parents[tmp] end tmp = tonumber(opts[1]) or opts[1]:match'^%s*(.-)%s*$' if parent[tmp] ~= nil then ctx.params[tmp] = parent[tmp] end return context_iterate(ctx, 2) end -- Syntax: #invoke:params|detaching_substack|pipe to library.detaching_substack = function (ctx) local ncurrparent = ctx.n_parents if ncurrparent < 1 then error(modulename .. ', ‘detaching_substack’: No substack has been created', 0) end local parent = ctx.parents[ncurrparent] for key in pairs(ctx.params) do parent[key] = nil end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|leaving_substack|pipe to library.leaving_substack = function (ctx) local ncurrparent = ctx.n_parents if ncurrparent < 1 then error(modulename .. ', ‘leaving_substack’: No substack has been created', 0) end local currsnap = ctx.n_children + 1 if ctx.children == nil then ctx.children = { ctx.params } else ctx.children[currsnap] = ctx.params end ctx.params = ctx.parents[ncurrparent] ctx.parents[ncurrparent] = nil ctx.n_parents = ncurrparent - 1 ctx.n_children = currsnap return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|merging_substack|pipe to library.merging_substack = function (ctx) local ncurrparent = ctx.n_parents if ncurrparent < 1 then error(modulename .. ', ‘merging_substack’: No substack has been created', 0) end local parent = ctx.parents[ncurrparent] local child = ctx.params ctx.params = parent ctx.parents[ncurrparent] = nil ctx.n_parents = ncurrparent - 1 for key, val in pairs(child) do parent[key] = val end return context_iterate(ctx, 1) end -- Syntax: #invoke:params|flushing|pipe to library.flushing = function (ctx) if ctx.n_children < 1 then error(modulename .. ', ‘flushing’: There are no substacks to flush', 0) end local parent = ctx.params local currsnap = ctx.n_children for key, val in pairs(ctx.children[currsnap]) do parent[key] = val end ctx.children[currsnap] = nil ctx.n_children = currsnap - 1 return context_iterate(ctx, 1) end --[[ Functions ]]-- ----------------------------- -- Syntax: #invoke:params|count library.count = function (ctx) -- NOTE: `ctx.pipe` and `ctx.params` might be the original metatables! local retval = 0 for _ in ctx.iterfunc(ctx.params) do retval = retval + 1 end if ctx.subset == -1 then retval = retval - #ctx.params end ctx.text = retval return false end -- Syntax: #invoke:args|concat_and_call|template name|[prepend 1]|[prepend 2] -- |[...]|[item n]|[named item 1=value 1]|[...]|[named item n=value -- n]|[...] library.concat_and_call = function (ctx) -- NOTE: `ctx.params` might be the original metatable! local opts = ctx.pipe local tname if opts[1] ~= nil then tname = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if tname == nil then error(modulename .. ', ‘concat_and_call’: No template name was provided', 0) end remove_numeric_keys(opts, 1, 1) ctx.text = ctx.frame:expandTemplate{ title = tname, args = concat_params(ctx) } return false end -- Syntax: #invoke:args|concat_and_invoke|module name|function name|[prepend -- 1]|[prepend 2]|[...]|[item n]|[named item 1=value 1]|[...]|[named -- item n=value n]|[...] library.concat_and_invoke = function (ctx) -- NOTE: `ctx.params` might be the original metatable! local opts = ctx.pipe local mname local fname if opts[1] ~= nil then mname = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if mname == nil then error(modulename .. ', ‘concat_and_invoke’: No module name was provided', 0) end if opts[2] ~= nil then fname = opts[2]:match'^%s*(.*%S)' end if fname == nil then error(modulename .. ', ‘concat_and_invoke’: No function name was provided', 0) end remove_numeric_keys(opts, 1, 2) local mfunc = require('Module:' .. mname)[fname] if mfunc == nil then error(modulename .. ', ‘concat_and_invoke’: The function ‘' .. fname .. '’ does not exist', 0) end ctx.text = mfunc(ctx.frame:newChild{ title = 'Module:' .. fname, args = concat_params(ctx) }) return false end -- Syntax: #invoke:args|concat_and_magic|parser function|[prepend 1]|[prepend -- 2]|[...]|[item n]|[named item 1=value 1]|[...]|[named item n= -- value n]|[...] library.concat_and_magic = function (ctx) -- NOTE: `ctx.params` might be the original metatable! local opts = ctx.pipe local magic if opts[1] ~= nil then magic = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if magic == nil then error(modulename .. ', ‘concat_and_magic’: No parser function was provided', 0) end remove_numeric_keys(opts, 1, 1) ctx.text = ctx.frame:callParserFunction(magic, concat_params(ctx)) return false end -- Syntax: #invoke:params|value_of|parameter name library.value_of = function (ctx) -- NOTE: `ctx.pipe` and `ctx.params` might be the original metatables! local opts = ctx.pipe local kstr if opts[1] ~= nil then kstr = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if kstr == nil then error(modulename .. ', ‘value_of’: No parameter name was provided', 0) end local knum = tonumber(kstr) local len = #ctx.params -- No worries: unused when in first position local val = ctx.params[knum or kstr] if val ~= nil and ( ctx.subset ~= -1 or knum == nil or knum > len or knum < 1 ) and ( ctx.subset ~= 1 or (knum ~= nil and knum <= len and knum > 0) ) then ctx.text = (ctx.header or '') .. val .. (ctx.footer or '') return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end -- Syntax: #invoke:params|list library.list = function (ctx) -- NOTE: `ctx.pipe` might be the original metatable! local kvs = ctx.pairsep or '' local pps = ctx.itersep or '' local ret = {} local nss = 0 flush_params( ctx, function (key, val) ret[nss + 1] = pps ret[nss + 2] = key ret[nss + 3] = kvs ret[nss + 4] = val nss = nss + 4 end ) if nss > 0 then if nss > 4 and ctx.lastsep ~= nil then ret[nss - 3] = ctx.lastsep end ret[1] = ctx.header or '' if ctx.footer ~= nil then ret[nss + 1] = ctx.footer end ctx.text = table.concat(ret) return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end -- Syntax: #invoke:params|list_values library.list_values = function (ctx) -- NOTE: `ctx.pipe` might be the original metatable! -- NOTE: `library.coins()` and `library.unique_coins()` rely on us local pps = ctx.itersep or '' local ret = {} local nss = 0 flush_params( ctx, function (key, val) ret[nss + 1] = pps ret[nss + 2] = val nss = nss + 2 end ) if nss > 0 then if nss > 2 and ctx.lastsep ~= nil then ret[nss - 1] = ctx.lastsep end ret[1] = ctx.header or '' if ctx.footer ~= nil then ret[nss + 1] = ctx.footer end ctx.text = table.concat(ret) return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end -- Syntax: #invoke:params|coins|[first coin = value 1]|[second coin = value -- 2]|[...]|[last coin = value N] library.coins = function (ctx) -- NOTE: `ctx.pipe` might be the original metatable! local opts = ctx.pipe local tbl = ctx.params for key, val in pairs(tbl) do tbl[key] = opts[tonumber(val) or val] end return library.list_values(ctx) end -- Syntax: #invoke:params|unique_coins|[first coin = value 1]|[second coin = -- value 2]|[...]|[last coin = value N] library.unique_coins = function (ctx) local opts = ctx.pipe local tbl = ctx.params local tmp for key, val in pairs(tbl) do tmp = tonumber(val) or val tbl[key] = opts[tmp] opts[tmp] = nil end return library.list_values(ctx) end -- Syntax: #invoke:params|for_each|wikitext library.for_each = function (ctx) -- NOTE: `ctx.pipe` might be the original metatable! local txt = ctx.pipe[1] or '' local pps = ctx.itersep or '' local ret = {} local nss = 0 flush_params( ctx, function (key, val) ret[nss + 1] = pps ret[nss + 2] = txt:gsub('%$#', key):gsub('%$@', val) nss = nss + 2 end ) if nss > 0 then if nss > 2 and ctx.lastsep ~= nil then ret[nss - 1] = ctx.lastsep end ret[1] = ctx.header or '' if ctx.footer ~= nil then ret[nss + 1] = ctx.footer end ctx.text = table.concat(ret) return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end -- Syntax: #invoke:params|call_for_each|template name|[append 1]|[append 2] -- |[...]|[append n]|[named param 1=value 1]|[...]|[named param -- n=value n]|[...] library.call_for_each = function (ctx) local opts = ctx.pipe local tname if opts[1] ~= nil then tname = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if tname == nil then error(modulename .. ', ‘call_for_each’: No template name was provided', 0) end local model = { title = tname, args = opts } local ccs = ctx.itersep or '' local ret = {} local nss = 0 table.insert(opts, 1, true) flush_params( ctx, function (key, val) opts[1] = key opts[2] = val ret[nss + 1] = ccs ret[nss + 2] = ctx.frame:expandTemplate(model) nss = nss + 2 end ) if nss > 0 then if nss > 2 and ctx.lastsep ~= nil then ret[nss - 1] = ctx.lastsep end ret[1] = ctx.header or '' if ctx.footer ~= nil then ret[nss + 1] = ctx.footer end ctx.text = table.concat(ret) return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end -- Syntax: #invoke:params|invoke_for_each|module name|module function|[append -- 1]|[append 2]|[...]|[append n]|[named param 1=value 1]|[...] -- |[named param n=value n]|[...] library.invoke_for_each = function (ctx) local opts = ctx.pipe local mname local fname if opts[1] ~= nil then mname = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if mname == nil then error(modulename .. ', ‘invoke_for_each’: No module name was provided', 0) end if opts[2] ~= nil then fname = opts[2]:match'^%s*(.*%S)' end if fname == nil then error(modulename .. ', ‘invoke_for_each’: No function name was provided', 0) end local model = { title = 'Module:' .. mname, args = opts } local mfunc = require(model.title)[fname] local ccs = ctx.itersep or '' local ret = {} local nss = 0 flush_params( ctx, function (key, val) opts[1] = key opts[2] = val ret[nss + 1] = ccs ret[nss + 2] = mfunc(ctx.frame:newChild(model)) nss = nss + 2 end ) if nss > 0 then if nss > 2 and ctx.lastsep ~= nil then ret[nss - 1] = ctx.lastsep end ret[1] = ctx.header or '' if ctx.footer ~= nil then ret[nss + 1] = ctx.footer end ctx.text = table.concat(ret) return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end -- Syntax: #invoke:params|magic_for_each|parser function|[append 1]|[append 2] -- |[...]|[append n]|[named param 1=value 1]|[...]|[named param -- n=value n]|[...] library.magic_for_each = function (ctx) local opts = ctx.pipe local magic if opts[1] ~= nil then magic = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if magic == nil then error(modulename .. ', ‘magic_for_each’: No parser function was provided', 0) end local ccs = ctx.itersep or '' local ret = {} local nss = 0 table.insert(opts, 1, true) flush_params( ctx, function (key, val) opts[1] = key opts[2] = val ret[nss + 1] = ccs ret[nss + 2] = ctx.frame:callParserFunction(magic, opts) nss = nss + 2 end ) if nss > 0 then if nss > 2 and ctx.lastsep ~= nil then ret[nss - 1] = ctx.lastsep end ret[1] = ctx.header or '' if ctx.footer ~= nil then ret[nss + 1] = ctx.footer end ctx.text = table.concat(ret) return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end -- Syntax: #invoke:params|call_for_each_value|template name|[append 1]|[append -- 2]|[...]|[append n]|[named param 1=value 1]|[...]|[named param -- n=value n]|[...] library.call_for_each_value = function (ctx) local opts = ctx.pipe local tname if opts[1] ~= nil then tname = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if tname == nil then error(modulename .. ', ‘call_for_each_value’: No template name was provided', 0) end local model = { title = tname, args = opts } local ccs = ctx.itersep or '' local ret = {} local nss = 0 flush_params( ctx, function (key, val) opts[1] = val ret[nss + 1] = ccs ret[nss + 2] = ctx.frame:expandTemplate(model) nss = nss + 2 end ) if nss > 0 then if nss > 2 and ctx.lastsep ~= nil then ret[nss - 1] = ctx.lastsep end ret[1] = ctx.header or '' if ctx.footer ~= nil then ret[nss + 1] = ctx.footer end ctx.text = table.concat(ret) return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end -- Syntax: #invoke:params|invoke_for_each_value|module name|[append 1]|[append -- 2]|[...]|[append n]|[named param 1=value 1]|[...]|[named param -- n=value n]|[...] library.invoke_for_each_value = function (ctx) local opts = ctx.pipe local mname local fname if opts[1] ~= nil then mname = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if mname == nil then error(modulename .. ', ‘invoke_for_each_value’: No module name was provided', 0) end if opts[2] ~= nil then fname = opts[2]:match'^%s*(.*%S)' end if fname == nil then error(modulename .. ', ‘invoke_for_each_value’: No function name was provided', 0) end local model = { title = 'Module:' .. mname, args = opts } local mfunc = require(model.title)[fname] local ccs = ctx.itersep or '' local ret = {} local nss = 0 remove_numeric_keys(opts, 1, 1) flush_params( ctx, function (key, val) opts[1] = val ret[nss + 1] = ccs ret[nss + 2] = mfunc(ctx.frame:newChild(model)) nss = nss + 2 end ) if nss > 0 then if nss > 2 and ctx.lastsep ~= nil then ret[nss - 1] = ctx.lastsep end ret[1] = ctx.header or '' if ctx.footer ~= nil then ret[nss + 1] = ctx.footer end ctx.text = table.concat(ret) return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end -- Syntax: #invoke:params|magic_for_each_value|parser function|[append 1] -- |[append 2]|[...]|[append n]|[named param 1=value 1]|[...]|[named -- param n=value n]|[...] library.magic_for_each_value = function (ctx) local opts = ctx.pipe local magic if opts[1] ~= nil then magic = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if magic == nil then error(modulename .. ', ‘magic_for_each_value’: No parser function was provided', 0) end local ccs = ctx.itersep or '' local ret = {} local nss = 0 flush_params( ctx, function (key, val) opts[1] = val ret[nss + 1] = ccs ret[nss + 2] = ctx.frame:callParserFunction(magic, opts) nss = nss + 2 end ) if nss > 0 then if nss > 2 and ctx.lastsep ~= nil then ret[nss - 1] = ctx.lastsep end ret[1] = ctx.header or '' if ctx.footer ~= nil then ret[nss + 1] = ctx.footer end ctx.text = table.concat(ret) return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end -- Syntax: #invoke:params|call_for_each_group|template name|[append 1]|[append -- 2]|[...]|[append n]|[named param 1=value 1]|[...]|[named param -- n=value n]|[...] library.call_for_each_group = function (ctx) -- NOTE: `ctx.pipe` and `ctx.params` might be the original metatables! local opts = ctx.pipe local tmp if opts[1] ~= nil then tmp = opts[1]:match'^%s*(.*%S)' end if tmp == nil then error(modulename .. ', ‘call_for_each_group’: No template name was provided', 0) end local model = { title = tmp } local ccs = ctx.itersep or '' local nss = 0 local ret = {} opts = {} for key, val in pairs(ctx.pipe) do if type(key) == 'number' then opts[key - 1] = val else opts[key] = val end end ctx.pipe = opts ctx.params = make_groups(ctx.params) flush_params( ctx, function (gid, group) for key, val in pairs(opts) do group[key] = val end group[0] = gid model.args = group ret[nss + 1] = ccs ret[nss + 2] = ctx.frame:expandTemplate(model) nss = nss + 2 end ) if nss > 0 then if nss > 2 and ctx.lastsep ~= nil then ret[nss - 1] = ctx.lastsep end ret[1] = ctx.header or '' if ctx.footer ~= nil then ret[nss + 1] = ctx.footer end ctx.text = table.concat(ret) return false end ctx.text = ctx.ifngiven or '' return false end --- --- --- PUBLIC ENVIRONMENT --- --- ________________________________ --- --- --- --[[ First-position-only modifiers ]]-- --------------------------------------- -- Syntax: #invoke:params|new|pipe to static_iface.new = function (frame) local ctx = context_new(frame:getParent()) ctx.pipe = copy_or_ref_table(frame.args, false) ctx.params = {} main_loop(ctx, context_iterate(ctx, 1)) return ctx.text end --[[ First-position-only functions ]]-- --------------------------------------- -- Syntax: #invoke:params|self static_iface.self = function (frame) return frame:getParent():getTitle() end --[[ Public metatable of functions ]]-- --------------------------------------- return setmetatable({}, { __index = function (_, query) local fname = query:match'^%s*(.*%S)' if fname == nil then error(modulename .. ': You must specify a function to call', 0) end local func = static_iface[fname] if func ~= nil then return func end func = library[fname] if func == nil then error(modulename .. ': The function ‘' .. fname .. '’ does not exist', 0) end return function (frame) local ctx = context_new(frame:getParent()) ctx.pipe = copy_or_ref_table(frame.args, refpipe[fname]) ctx.params = copy_or_ref_table(ctx.oparams, refparams[fname]) main_loop(ctx, func) return ctx.text end end }) ff1d3o9xogv4rqvgmnj01djzccb5m6s 0 198666 810595 809733 2025-06-13T10:45:46Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Tareyan_Di_Chaaven_Novellet_By_Dhian_Singh_Shah_Sikandar.jpg|Tareyan_Di_Chaaven_Novellet_By_Dhian_Singh_Shah_Sikandar.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Krd|Krd]] because: No permission since 5 June 2025. 810595 wikitext text/x-wiki '''ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਛਾਵੇਂ''', [[ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਹ ਸਿਕੰਦਰ]] ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਇੱਕ-ਪਾਤਰੀ [[ਨਾਵਲੈੱਟ]] ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲੈੱਟ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ [[1984 ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਦੰਗੇ|1984]] ਦੇ ਤਨਾਵਪੂਰਨ ਦੌਰ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲੈੱਟ ਦਾ ਕਥਾਨਕ ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ‘ਸੋਹਣੇ’ ਦੁਆਰਾ ਅੱਗੇ ਤੁਰਦਾ ਅਤੇ ਅੰਜਾਮ ਤੱਕ ਪੁੱਜਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲੈੱਟ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਲੇਖਕ ਨੇ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ 1984 ਦੇ ਉਸ ਮਾਰੂ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸਾਊ ਘਰਾਂ ਦੇ ਸਾਊ ਮੁੰਡੇ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਏ। ਇਸ ਕਿਤਾਬਚੇ ਦੇ ਕੁਲ 48 ਪੰਨੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਵਲੈੱਟ ਬਾਰੇ ਤਿੰਨ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਿਕ ਲੇਖ ਵੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬਚੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਬਾਰ 2024 ਵਿੱਚ ''ਸਹਿਜ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਸਮਾਣਾ'' ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>{{Citation |title=ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਹ ਸਿਕੰਦਰ |date=2025-04-03 |url=https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A8%A7%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%98_%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B9_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0&oldid=803585 |work=ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼ |language=pa |access-date=2025-06-01}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਤਾਬਾਂ]] cira57j923hl6ox95nodq05y74jdtds 0 198833 810521 810371 2025-06-13T05:02:57Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 810521 wikitext text/x-wiki {{Infobox automobile|image=Honda Civic e-HEV Sport (XI) – f 30062024.jpg|caption=2024 Honda Civic liftback|manufacturer=[[Honda]]|aka={{ubl | [[Honda Ballade]] (1980–2001) | [[Honda Integra SJ]] (1996–2001) | [[Honda Domani]] (1997–2000) | [[Honda Integra]] (China, 2022–present) | [[Acura EL]] (Canada, 1997–2005) | [[Acura CSX]] (Canada, 2005–2011) | [[Isuzu Gemini]] (Japan, 1997–2000) | [[Isuzu Vertex]] (Thailand, 1996–2001) | [[Rover 200]] (1984–1989) | [[Triumph Acclaim]] (1981–1984) }}|production=1972–present|class=[[Subcompact car]] (1972–1995)<br />[[Compact car]] (1995–present)|body_style=2-door [[fastback]] [[Sedan (automobile)|sedan/saloon]] (1972–1979)<br />4-door fastback sedan (1973–1978)<br />3-door [[hatchback]] (1972–2011)<br />5-door hatchback (1977–1983, 2000–2021)<br />5-door [[station wagon]] (1974–2006,{{efn|The station wagon variant of the third and fourth generation Civics was called the '''Civic Shuttle''' ('''Wagovan''' in the United States for the third generation, '''Civic Pro''' for a basic commercial version in Japan) from 1983 until 1996, when it was replaced by the '''[[Honda Orthia|Orthia]]''', which was based on the sixth generation Civic and produced from 1996 until 2002. A basic commercial version of the Orthia, called the '''Partner''', was produced until 2006. Both Orthia and Partner were sold only in Japan.}} 2014–2017)<br />4-door sedan (1980–present)<br />2-door [[coupé]] (1993–2020)<ref>{{cite web |title=Our Company – Honda Canada Manufacturing |url=http://www.hondacanadamfg.ca/our-company/ |website=Honda of Canada Mfg |access-date=21 November 2020}}</ref><br />5-door [[liftback]] (1995–2001, 2021–present)|layout=[[Front-engine, front-wheel-drive layout|Front-engine, front-wheel-drive]]<br>[[Front-engine, four-wheel-drive layout|Front-engine, four-wheel-drive]] (1983-2005)|predecessor=[[Honda N600]]<br />[[Honda Z600]]}}[[ਹੌਂਡਾ]] ਸਿਵਿਕ (ਜਪਾਨੀਃ {{ਨਿਹੋਂਗੋ|'''Honda Civic'''|ホンダ・シビック|Honda Shibikku|lead=yes}}, Hepburn: Honda Shibikku) ਇੱਕ ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ ਲਡ਼ੀ ਹੈ ਜੋ ਹੌਂਡਾ ਦੁਆਰਾ 1972 ਤੋਂ ਨਿਰਮਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। 2023 ਤੱਕ, ਸਿਵਿਕ ਨੂੰ ਹੌਂਡਾ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਯਾਤਰੀ ਕਾਰ ਲਾਈਨ-ਅੱਪ ਵਿੱਚ ਹੌਂਡਾ ਫਿੱਟ/ਸਿਟੀ ਅਤੇ ਹੌਂਡਾ ਅਕਾਰਡ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਪੀਡ਼੍ਹੀ ਦੀ ਸਿਵਿਕ ਨੂੰ ਜੁਲਾਈ 1972 ਵਿੱਚ ਦੋ-ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਵਾਲੀ ਫਾਸਟਬੈਕ ਸੇਡਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ-ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਵਾਲੀ ਹੈਚਬੈਕ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=History of Civic: First Generation (1972) |url=http://world.honda.com/CIVIC/generation01/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20151219080652/http://world.honda.com/CIVIC/generation01/ |archive-date=2015-12-19 |publisher=Honda Motor Co., Ltd.}}</ref> ਇੱਕ 1,169 ਸੀਸੀ ਟ੍ਰਾਂਸਵਰਸ ਇੰਜਣ ਅਤੇ ਫਰੰਟ-ਵ੍ਹੀਲ ਡਰਾਈਵ ਦੇ ਨਾਲ, ਕਾਰ ਨੇ ਸਮੁੱਚੇ ਛੋਟੇ ਮਾਪ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਚੰਗੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਜਗ੍ਹਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ।<ref name="multiple">{{Cite web |title=The Honda Civic – A legend, a time capsule on wheels |url=http://www.gaadi.com/blog/the-honda-civic-a-legend-a-time-capsule-on-wheels |publisher=Gaadi |access-date=2025-06-11 |archive-date=2014-07-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140727155327/http://www.gaadi.com/blog/the-honda-civic-a-legend-a-time-capsule-on-wheels |url-status=dead }}</ref> &nbsp;ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬਾਲਣ-ਕੁਸ਼ਲ, ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦੁਹਰਾਓ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਪੋਰਟੀਨੈੱਸ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿਵਿਕ ਸੀ, ਸੀਆਰ ਅਤੇ ਟਾਈਪ ਆਰ ਸੰਸਕਰਣ.<ref>{{Cite web |title=2006 Honda Civic Expert Review |url=http://www.cars.com/go/crp/research.jsp?revid=49131&indcriteria=ASSET_TYPE-Affiliate+Review%2CBuying+Guide%2CVehicle+Profile%7CM-_18_%7CD-_214_%7CY-_2006_%7CresultStructure-combined&makeid=18&modelid=214&year=2006&myid=&revlogtype=19&section=reviews&mode=&aff=national |publisher=Cars.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=2006 Honda Civic Review |url=http://www.jbcarpages.com/honda/civic/2006/ |access-date=2 August 2008 |publisher=JB car pages}}</ref> ਸਿਵਿਕ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਲਈ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਹੌਂਡਾ ਸੀਆਰ-ਐਕਸ, ਹੌਂਡਾ ਸੀਆਰਐਕਸ ਡੇਲ ਸੋਲ, ਕੰਸਰਟੋ, ਪਹਿਲੀ ਪੀਡ਼੍ਹੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ, ਸਿਵਿਕ ਸ਼ਟਲ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਰਥੀਆ ਅਤੇ ਸੀਆਰ-ਵੀ ਬਣਨ ਲਈ) ਦੇ ਅਧਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=FR-V Summary |url=https://hondanews.eu/eu/en/cars/media/pressreleases/214/fr-v-summary |access-date=2021-01-19 |website=hondanews.eu |language=en}}</ref> ਸਿਵਿਕ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1972 ਤੋਂ 2024 ਤੱਕ 28 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਖ ਯੂਨਿਟ ਵੇਚੇ ਗਏ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=Honda Unveils Next-Generation Civic Five-Door |url=https://hondanews.eu/gb/en/cars/media/pressreleases/336488/honda-unveils-next-generation-civic-five-door |access-date=2022-06-11 |website=hondanews.eu |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |date=2020-04-28 |title=15 Best-Selling Vehicles Of All Time |url=https://www.hotcars.com/15-best-selling-vehicles-of-all-time/ |access-date=2021-08-14 |website=HotCars |language=en-US}}</ref> == ਪਿਛੋਕਡ਼ ==   ਹੌਂਡਾ, 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1963 ਵਿੱਚ ਆਟੋਮੋਬਾਈਲਜ਼ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।<ref name="S360/T360">{{Cite web |title=Launching the S360 and T360 / 1962 |url=https://global.honda/heritage/episodes/1962autoproduction.html |access-date=14 October 2019 |website=global.honda |publisher=Honda Global}}</ref> ਹੌਂਡਾ ਨੇ 1967 ਮਾਡਲ ਸਾਲ ਲਈ ਜਾਪਾਨੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਲਈ ਕੇਈ ਕਾਰ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪਣੀ N360 ਮਿਨੀਕਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ। ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਟ੍ਰਾਂਸਵਰਸ-ਮਾਊਂਟਡ ਫਰੰਟ-ਇੰਜਣ, ਫਰੰਟ ਵ੍ਹੀਲ-ਡਰਾਈਵ (ਐਫਐਫ) ਲੇਆਉਟ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹੌਂਡਾ 1300 (1970) ਅਤੇ ਸਿਵਿਕ (1972) ਮਾਡਲਾਂ ਲਈ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।<ref name="N360">{{Cite web |title=Introducing N360 / 1967 |url=https://global.honda/heritage/episodes/1967n360.html |access-date=14 October 2019 |website=global.honda |publisher=Honda Global}}</ref> ਸਿਵਿਕ ਨੇ ਹੌਂਡਾ ਨੂੰ ਸਟੈਂਡਰਡ ਕੰਪੈਕਟ ਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਮਾਰਕੀਟ ਸਫਲਤਾ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਕਾਸ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਕੇਈ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਘੱਟ ਗਈ ਸੀ।<ref name="Civic1972">{{Cite web |title=Announcing the Civic / 1972 |url=https://global.honda/heritage/episodes/1972announcingthecivic.html |access-date=14 October 2019 |website=global.honda |publisher=Honda Global}}</ref> ਇਹ ਹੌਂਡਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਾਡਲ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਇਹ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੋਲਕਸਵੈਗਨ ਗੋਲਫ (1974) ਫੋਰਡ ਫਿਐਸ੍ਟਾ (1976) ਅਤੇ ਫਿਏਟ ਰਿਟੋ (1978) ਟ੍ਰਾਂਵਸ-ਐਫਐਫ, ਕੱਟੇ ਹੋਏ-ਟ੍ਰੈਪੇਜ਼ੋਇਡਲ ਹੈਚਬੈਕਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮਿੰਨੀ ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੰਖੇਪ ਸੇਡਾਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਅਕਾਰ ਦੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੇਨੋਰੇਨੋ 5 ਨੂੰ ਹੌਂਡਾ ਸਿਵਿਕ ਤੋਂ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref name="Automobilia1972">{{Cite journal|last=Bellu|first=René|year=2005|title=Toutes les voitures françaises 1972 (salon [Oct] 1971)|journal=Automobilia|location=Paris|publisher=Histoire & collections|volume=76s|pages=50–53}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=oiQ-AAAAIBAJ&pg=6394,6148008&dq=renault-5&hl=en|title=Morors: Renault's New Baby|date=10 December 1971|access-date=26 May 2014|publisher=Evening News|page=35}}</ref> ਹੌਂਡਾ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਿਵਿਕ ਦੇ ਐੱਫ. ਐੱਫ-ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਅਕਾਰਡ (1976) ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਲੂਡ (1978) ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਣ। ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ, ਸਿਵਿਕ ਯੂਰਪੀਅਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਧੁਨਿਕ ਸੰਖੇਪ ਕਾਰ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਿਵਿਕ ਨੇ ਜਾਪਾਨੀ ਘਰੇਲੂ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਦਾ ਫੈਮੀਲੀਆ ਏਪੀ, ਦੈਹਤਸੂ ਚਾਰਡੇ ਅਤੇ ਮਿਤਸੁਬੀਸ਼ੀ ਮਿਰਾਜ ਵਰਗੇ ਮਾਡਲਾਂ ਨਾਲ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੇਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।<ref name="CS21">{{Cite journal|date=January 1978|editor-last=Fujimoto|editor-first=Akira|title=Japanese Cars 1978|journal=Title: Car Styling Quarterly|location=Tokyo, Japan|publisher=San-ei Shobo Publishing|page=54|ref=CS21}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Articles containing Japanese language text]] 6ekbdvh649uz6007sy76jjxfb4kh33g 3 198859 810489 2025-06-12T14:50:27Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810489 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Rohtke}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:50, 12 ਜੂਨ 2025 (UTC) l8dzmxznj6qnw1indea7ykr6a2qhou8 3 198860 810493 2025-06-12T16:39:21Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810493 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Arsensky}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:39, 12 ਜੂਨ 2025 (UTC) avu0xh4nwn2e305zpqkeyvjnikwgukq 3 198861 810496 2025-06-12T16:57:56Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810496 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=WikiDref}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:57, 12 ਜੂਨ 2025 (UTC) 66qgoeyak529k7lrbhi9i3f9ks88cj0 3 198862 810498 2025-06-12T18:06:32Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810498 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=TeutonicFalv45777}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:06, 12 ਜੂਨ 2025 (UTC) 30w2skh92tpr305d0iykx2v9pm5el7g 3 198863 810500 2025-06-12T19:19:05Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810500 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Too Classy for This World}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 19:19, 12 ਜੂਨ 2025 (UTC) h0rktiicmsf3x5an0kh3relhqe5k6nn 3 198864 810510 2025-06-13T00:11:46Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810510 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=ناصر خلبان}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 00:11, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) hw7e0c6xtw9ygknx5cjsg0120si94dv 3 198865 810511 2025-06-13T01:23:32Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810511 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Albanty Refs}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 01:23, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) fq04selt2xlz8b7sy9bckwkpxgj37hq 3 198866 810512 2025-06-13T01:28:07Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810512 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Kazegafuiteiru}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 01:28, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) 2of5l00qcwa779fpvbirb5x9qmgwb8k 3 198867 810514 2025-06-13T02:34:47Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810514 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Sshain0908}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:34, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) 8bhgguk4mh1f9n5h1nisdxamdkmv2kx 3 198868 810515 2025-06-13T04:02:27Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810515 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=KiranBOT}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:02, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) oc5pvqx9wy5t6gjpfzjzmtg8wn4kygp 3 198869 810522 2025-06-13T05:42:22Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810522 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=MBHbot}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:42, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) cy1qgmc385gvkugiupyk6c11iq51iml 3 198870 810524 2025-06-13T06:57:30Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810524 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=BenAvital100}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:57, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) db0h8vkg2h45jo24wyvsv6mjnzia33w 3 198871 810526 2025-06-13T07:19:22Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810526 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Usernamekiran}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:19, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) d01kxa8g9d06vvwhoahigkw2mib5vaj 3 198872 810528 2025-06-13T08:29:56Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810528 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=جودت}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:29, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) slw62qedi6lqok3t37few5cg3empzk8 3 198873 810584 2025-06-13T09:52:18Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810584 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Prince Dhindsa}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:52, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) lwn4jhesqh5fm6zt6d3stedl1tylreo 0 198874 810592 2025-06-13T10:36:17Z Gurtej Chauhan 27423 Gurtej Chauhan ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਜੀਊਣਾ ਮੌੜ]] ਨੂੰ [[ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ 810592 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਾਇਰੈਕਟ [[ਜਿਊਣਾ ਮੌੜ]] f2qz4aax8k110ecfhvcbxo204w8bmw6 3 198875 810596 2025-06-13T10:52:59Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 810596 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Tejreadss}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:52, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) tc74t5r3a1jgbdzyzyf16lgbhbo3h0x