ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="pa">
  <siteinfo>
    <sitename>ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ</sitename>
    <dbname>pawiki</dbname>
    <base>https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.6</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">ਮੀਡੀਆ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ਖ਼ਾਸ</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ਵਰਤੋਂਕਾਰ</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ਤਸਵੀਰ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">ਫਰਮਾ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">ਮਦਦ</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ਸ਼੍ਰੇਣੀ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">ਫਾਟਕ</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">ਮੌਡਿਊਲ</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
      <namespace key="2600" case="first-letter">Topic</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1568</id>
    <revision>
      <id>811493</id>
      <parentid>811074</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:27:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811493</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22255" sha1="ocxuq3s5oh8qt1ehe6c6wb6w2s413ug" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline            = ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ.jpg
| image_alt                = 
| image_caption            = [[ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ]]
| pushpin_map              = India Punjab#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|31.631328|N|74.872485|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 1999
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 234
| population_total         = 1,132,761
| population_as_of         = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1      = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| parts_type               = [[ਬਲਾਕ]]
| parts                    = ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143001|area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate       = PB:02
| area_code                = 0183******
| blank1_name_sec1         = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1         = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]
| official_name            = 
}}

'''ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ''' (ਜਾਂ ਅੰਬਰਸਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਸ਼ਬਦ ਭਾਵ: &quot;ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਸਰੋਵਰ&quot;) [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ ਹੈ। ਇਹ [[ਲਾਹੌਰ]] ਤੋਂ 67 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ [[ਸਿੱਖੀ|ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] ਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੇਂਦ‍ਰ ਹੈ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਜਾਂ ਪਹਿਲੀ ਬੋਲੀ ਹੈ। ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਮਾਂ ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੈ।

== ਮਿਥਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ [[ਵਾਲਮੀਕ|ਭਗਵਾਨ ਵਾਲਮੀਕਿ]] ਤੀਰਥ ਸਥਲ ਨੂੰ [[ਰਾਮਾਇਣ]] ਦੇ ਲੇਖਕ ਮਹਾਂਰਿਸ਼ੀ [[ਵਾਲਮੀਕ|ਵਾਲਮੀਕਿ]] ਦਾ ਆਸ਼ਰਮ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/pti-stories/valmiki-tirath-sthal-temple-cum-panorama-to-be-opened-on-dec-1-116112200989_1.html|title=Valmiki Tirath Sthal temple-cum-panorama to be opened on Dec 1|date=22 November 2016|work=Business Standard India|access-date=17 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20180803194031/https://www.business-standard.com/article/pti-stories/valmiki-tirath-sthal-temple-cum-panorama-to-be-opened-on-dec-1-116112200989_1.html|archive-date=3 August 2018|agency=Press Trust of India}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.indianmirror.com/temples/ram-tirth.html|title=Ram Tirth Temple, Indian Ram Tirth Temple, Ram Tirth Temple in India|last=|archive-url=https://web.archive.org/web/20161010043925/http://www.indianmirror.com/temples/ram-tirth.html|archive-date=10 October 2016|access-date=17 March 2022}}&lt;/ref&gt; ਰਾਮਾਇਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, [[ਸੀਤਾ]] ਨੇ ਰਾਮਤੀਰਥ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ [[ਰਾਮ]] ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਲਵ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਲਾਨਾ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਰਾਮਤੀਰਥ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ]] ਅਤੇ [[ਕਸੂਰ]] ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਲਵ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੁਆਰਾ [[ਅਸ਼ਵਮੇਧ|ਅਸ਼ਵਮੇਧ ਯੱਗ]] ਦੌਰਾਨ, ਲਵ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ ਨੇ ਰਸਮੀ ਘੋੜੇ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦੇ [[ਦੁਰਗਿਆਣਾ ਮੰਦਰ|ਦੁਰਗਿਆਨਾ ਮੰਦਰ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਦਰੱਖਤ ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ [[ਹਨੂੰਮਾਨ]] ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਨੀਂਹ 1574 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਨੂੰ ਟੱਕ ਲਾ ਕੇ ਰੱਖੀ। ਕੁਝ ਹਵਾਲਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਨੇੜੇ ਦੇ ਤੁੰਗ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਾਸੀਆਂ ਪਾਸੋਂ ਖ਼ਰੀਦੀ ਗਈ ਸੀ ਜਦਕਿ ਕੁਝ ਹੋਰਨਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁਗ਼ਲ ਸਮਰਾਟ ਅਕਬਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਬੀਬੀ ਭਾਨੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਦੀ ਸਮੇਂ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਜੋ ਇਸ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਨਗਰ ਵੱਸਿਆ ਉਸ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਨਾਂਅ ਰਾਮਦਾਸਪੁਰ, ਚੱਕ ਰਾਮਦਾਸ ਜਾਂ ਗੁਰੂ ਦਾ ਚੱਕ ਪਿਆ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਰੋਵਰ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਵਾਇਆ, ਸੰਤੋਖਸਰ ਤੇ ਰਾਮਸਰ ਦੇ ਤਾਲ ਖੁਦਵਾਏ ਅਤੇ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਬਣਵਾਇਆ, ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਤਰੱਕੀ ਕਰਦਾ ਗਿਆ। [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ|ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ]] ਨੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਬਣਵਾਇਆ ਅਤੇ ਕੌਲਸਰ ਤੇ ਬਿਬੇਕਸਰ ਦੇ ਤਾਲ ਖੁਦਵਾਏ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਹਦੂਦ ਵਿੱਚ ਲੋਹ ਗੜ੍ਹ [[ਰਾਮਸਰ|ਕਿਲ੍ਹਾ]] ਉੱਸਰਵਾਇਆ 1635 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਪ੍ਰਸਥਾਨ ਕਰ ਗਏ ਤਾਂ ਤਕਰੀਬਨ 65 ਸਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦ ਦੇ ਵਾਰਸਾਂ ਹੇਠ ਰਿਹਾ। 1699 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਸਾਜਨਾ ਉਪਰੰਤ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਈ ਭੇਜਿਆ।

18ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਉਤਾਰ ਚੜ੍ਹਾਅ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਏ। 1765 ਵਿੱਚ ਮਿਸਲਾਂ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਕਾਇਮ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਕਈ ਮਿਸਲ ਸਰਦਾਰਾਂ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਰਦਾਰਾਂ ਨੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਆਪਣੇ ਬੁੰਗੇ ਕਾਇਮ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਕਟੜੇ ਜਾਂ ਹਲਕੇ ਕਾਇਮ ਕੀਤੇ ਜੋ ਕਿ ਵਪਾਰੀਆਂ ਤੇ ਦਸਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਤੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਸਨ। ਅਹਿਮ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲੈਣ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਖ਼ਾਲਸੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ। 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਉੱਘਾ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਸੀ।

ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਕਿ 1801 ਤੱਕ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੀ ਪਦਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ, ਨੇ 1805 ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਆਪਣਾ ਅਧਿਕਾਰ ਜਮਾਇਆ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਜ਼ਮਜ਼ਮਾ ਤੋਪ ਤੇ ਭੰਗੀ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ

ਅਤੇ ਤੋਸ਼ੇਖਾਨੇ ਤੇ ਆਪਣਾ ਦਬਦਬਾ ਬਣਾ ਲਿਆ। 1815 ਵਿੱਚ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਕਿਲ੍ਹਾ ਹਥਿਆ ਲੈਣ ਉਪਰੰਤ 1820 ਵਿੱਚ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਤੇ ਕਨ੍ਹਈਆ ਮਿਸਲ ਨੂੰ ਅਧੀਨ ਕਰ ਲੈਣ ਬਾਅਦ ਪੂਰਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੇਠ ਆ ਗਿਆ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਲ੍ਹਾ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਬਣਵਾਇਆ ਗਿਆ, ਰਾਮ ਬਾਗ਼ ਲਵਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਉੱਤੇ ਸੋਨਾ ਜੜਵਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਸਭ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਬੇਅੰਤ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਸਨਅਤੀ ਤੇ ਵਪਾਰਕ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ।

== ਮੁੱਖ ਆਕਰਸ਼ਨ ==
ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸਿਖੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਗੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ | ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਥਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ | ਅਨੇਕ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ,ਲਾਰੰਸ ਰੋਡ ਸਥਿਤ [[ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਘਰ]] , ਰਾਮ(ਕੰਪਨੀ) ਬਾਗ਼ ਸਥਿਤ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੈਨੋਰਮਾ]], [[ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ]] ਠਾਕਰ ਸਿੰਘ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ ਆਦਿ ਵੇਖਣ ਯੋਗ ਅਸਥਾਨ ਹਨ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਜਲੰਧਰ ਆਉਂਦੇ ਜੀ.ਟੀ ਰੋਡ ਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਖਰੀ ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਇਹ ਸਡ਼ਕ [[ਲਾਹੌਰ]] ਨੂੰ ਤੁਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਲਾਹੌਰ, ਜੋ ਕੀ ਵੰਡ ਤੋ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਸਾਰਾ ੫੦ ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ | ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦਾ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਗੜ੍ਹ ਵੀ ਹੈ | ਪਰ ਇਸਦੇ ਬਾਰਡਰ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦਾ ਉਦਯੋਗਕ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ | ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦਾ ਨਾਂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ | ਇਸ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਉਡਾਣਾ ਚੜਦੀਆਂ ਨੇ | ਇਥੋਂ [[ਸਿੰਗਾਪੁਰ]], [[ਤਾਸ਼ਕੰਦ]], [[ਅਸ਼ਗਾਬਾਤ]] ਅਤੇ [[ਲੰਡਨ]], [[ਬਰਮਿੰਘਮ]] ਤੇ [[ਟਰਾਂਟੋ]] ਨੂੰ ਵੀ ਉਡਾਨਾਂ ਨੇ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਆਵਾਜਾਹੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਐਥੋਂ ਹੋਰ ਉਡਾਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਵੀ ਉਮੀਦ ਹਨ | ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਟੂਰੀਜ਼ਮ, ਐਥੋਂ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਬਜ਼ਾਰ, ਖੇਤੀ, ਦਸਤਕਾਰੀ, ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਸੂਖਮ ਇੰਜਿਨਰਿੰਗ ਹੈ |

== ਭੂਗੋਲ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Hamandir_Sahib_(Golden_Temple).jpg|thumb|ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ]]
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ {{Coord|31.63|N|74.87|E}} ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.fallingrain.com/world/IN/23/Amritsar.html|title=Falling Rain Genomics, Inc – Amritsar|publisher=Fallingrain.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20120811181822/http://www.fallingrain.com/world/IN/23/Amritsar.html|archive-date=11 August 2012|access-date=17 July 2012}}&lt;/ref&gt; 234 ਮੀਟਰ ਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ ਦੇ ਨਾਲ (768 ਫੁੱਟ)। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਮਾਝਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 15 ਮੀਲ (25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਸਥਿਤ ਹੈ। [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ। ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿੱਚ [[ਅਜਨਾਲਾ, ਭਾਰਤ|ਅਜਨਾਲਾ]], [[ਅਟਾਰੀ]], [[ਬਿਆਸ ਸ਼ਹਿਰ|ਬਿਆਸ]], [[ਬੁੱਢਾ ਥੇਹ]], [[ਛੇਹਰਟਾ|ਛੇਹਰਟਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਜੰਡਿਆਲਾ ਗੁਰੂ]], [[ਮਜੀਠਾ]], [[ਰਾਜਾਸਾਂਸੀ]], [[ਰਾਮਦਾਸ]], ਰਈਆ, ਵੇਰਕਾ ਕਸਬਾ ਅਤੇ [[ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1,132,761 ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਮੂਹ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1,183,705 ਸੀ। ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਦਾ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਤੀ 1,000 ਮਰਦਾਂ ਪਿੱਛੇ 879 ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 9.7% ਛੇ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਨ। ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਸਾਖਰਤਾ 85.27% ਸੀ; ਮਰਦ ਸਾਖਰਤਾ 88.09% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ 82.09% ਸੀ। ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 28.8% ਹੈ।

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ
[[ਤਸਵੀਰ:Sri_Guru_Ram_Dass_Jee_International_Airport,_Amritsar.jpg|thumb|[[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]]]]
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ [[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]] ਹੈ। ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਈ ਸਿੱਧੀਆਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਡਾਣਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਭਾਰਤ ਦਾ 12ਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਅਸਤ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite tweet|user=networkthoughts|number=1223996410070228999|title=Top 20 airports in #India by passenger traffic in 2019 International, Domestic and Total|date=2 February 2020|accessdate=22 January 2021}}&lt;/ref&gt; ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੇਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

== ਸਿੱਖਿਆ ==
2011 ਦੀ ਜਨਗਨਣਾ ਮੁਤਾਬਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਸਾਖਰਤਾ ੭੫% ਹੈ।  [[ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ|ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ]] ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਗਠਨ ਹੈ । ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਪੁਰਾਣਾ ਇਹ ਸੰਸਥਾਨ 1892 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਇਹ [[ਵਿਗਿਆਨ]], [[ਕਲਾ]], ਕਮਰਸ, [[ਕੰਪਿਊਟਰ]], [[ਭਾਸ਼ਾ|ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]], [[ਸਿੱਖਿਆ]], ਖੇਤੀ, ਅਤੇ ਫ਼ਿਜ਼ਿਓਥੈਰਪੀ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । 1969 ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਕਾਇਮ ਹੋਈ ਸੀ । ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਡੀ ਏ ਵੀ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਬੀ ਬੀ ਕੇ-ਡੀ ਏ ਵੀ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੋਮੈਨ ਵੀ ਹਨ । ਇਸ ਦੇ ਚਾਰ ਮੁਖ ਦਵਾਰ ਹਨ ।

== ਧਾਰਮਿਕ ਥਾਵਾਂ ==
ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਦਿੱਤੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਥਾਵਾਂ ਹਨ:
* [[ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਾਹਿਬ|ਸਚਖੰਡ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ]]
* ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕੌਲਸਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਬਾਬਾ ਅਟੱਲ ਰਾਏ ਸਾਹਿਬ ਜੀ
* ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ (ਉੱਚਾਰਣ ਅਸਥਾਨ ਗ‌ਉੜ੍ਹੀ ਮਃ ੫ ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ) ਅਤੇ ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸ਼ਹੀਦ
* ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਬਿਬੇਕਸਰ ਸਾਹਿਬ
*ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸੰਤੋਖਸਰ ਸਾਹਿਬ (ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ)
* ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਲ
* ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ
*ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਟੋਭਾ ਭਾਈ ਸਾਲ੍ਹੋ ਜੀ
*ਦੁਰਗਿਆਣਾ ਮੰਦਿਰ
* ਖ਼ੈਰ-ਉਦ-ਦੀਨ ਮਸਜਿਦ

ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਨੇੜ੍ਹੇ

* ਸ਼੍ਰੀ ਤਰਨਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ
* ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ
* ਸ਼੍ਰੀ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ
* ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ
* ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ (ਸ਼੍ਰੀ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨੇੜ੍ਹੇ)
* ਪਿੰਡ ਬਾਸਰਕੇ
* ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਤੀਰਥ ਮੰਦਰ

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==
[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲਾ]]

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ}}
== ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ==
* [http://www.amritsarplus.com/ Amritsar City Website]*
* [http://www.amritsar.com/ Amritsar Portal]
* [http://amritsar.nic.in/ Amritsar District Administration]
* [http://www.amritsarcorp.com/ Amritsar Municipal Corporation]
* [http://www.durgianatirath.com/ Shri Durgiana Tirath] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060613191214/http://durgianatirath.com/ |date=2006-06-13 }}
* [http://www.indiatouristoffice.org/North/amritsar.htm Tourist Office] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040802235654/http://www.indiatouristoffice.org/North/amritsar.htm |date=2004-08-02 }}
* [http://www.amritsar.com/Amritsar%20City%20Map.shtml City Map] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040821062743/http://www.amritsar.com/Amritsar%20City%20Map.shtml |date=2004-08-21 }}
* [http://www.mypind.com/dtamrit.htm My Pind – District Map ]
* [http://www.mapsofindia.com/maps/pocketmaps/chandigarhamritsar.htm Route from Chandigarh to Amritsar]

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>ocxuq3s5oh8qt1ehe6c6wb6w2s413ug</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ੳ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2347</id>
    <revision>
      <id>811484</id>
      <parentid>546245</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T15:31:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>198.48.167.237</ip>
      </contributor>
      <comment>Comma</comment>
      <origin>811484</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2309" sha1="5dzsgm2s8euiknf4sjngx3xw1glit1s" xml:space="preserve">{{ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਰਣ ਮਾਲਾ}}
[[ਤਸਵੀਰ:Ooraa.gif|thumb|right]]
[[ਤਸਵੀਰ:Ooraa.ogg|right]]
'''ਊੜਾ''' [[ਗੁਰਮੁਖੀ]] ਵਰਣਮਾਲਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅੱਖਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;ਵਣਜਾਰਾ ਬੇਦੀ&quot;/&gt; ਇਸ ਤੋਂ [[ਪੰਜਾਬੀ]] ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਦਸਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤਿੰਨ ਸਵਰ ਬਣਦੇ ਹਨ: ਉ, ਊ ਅਤੇ ਓ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਊੜਾ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਊੜੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨਾਲ, ਔਂਕੜ, ਦੁਲੈਂਕੜ ਜਾਂ ਹੋੜਾ ਜ਼ਰੂਰ ਲੱਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਸਭ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਅੱਖਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਤਿੰਨ ਰੂਪ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਮਹੇਸ਼ ਦੇ ਵਾਚਕ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਤਿੰਨ ਰੂਪ ਮਾਤ, ਪਤਾਲ ਅਤੇ ਸਵਰਗ ਲੋਕ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;ਵਣਜਾਰਾ ਬੇਦੀ&quot;&gt;{{cite book | title=ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ | publisher=ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁਕ ਸ਼ਾਪ | author=ਵਣਜਾਰਾ ਬੇਦੀ | year=2009 | pages=1 | isbn=81-7116-293-2}}&lt;/ref&gt;

==ਇਤਿਹਾਸ==
ਊੜੇ ਆਪਣੀ ਬਣਾਵਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿਪੀ ਦੇ ਅੱਖਰ '''उ''' ਨਾਲ ਕਾਫੀ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਊੜੇ ਨੂੰ ਇਸੇ ਦਾ ਹੀ ਸੁਧਰਿਆ ਹੋਇਆ ਰੂਪ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

==ਬਾਹਰਲੇ ਲਿੰਕ==
[http://www.billie.grosse.is-a-geek.com/alphabet-01.html ਊੜੇ ਬਾਰੇ]

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਰਣਮਾਲਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਨਾਲ ਸੁਧਾਰੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>5dzsgm2s8euiknf4sjngx3xw1glit1s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7088</id>
    <revision>
      <id>811494</id>
      <parentid>763691</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:27:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811494</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28472" sha1="h6h3tsxnf5ou09g00mpwgnbk7mg2ny2" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| other_name               = ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ
| name                     = ਮੋਹਾਲੀ
| image_skyline            = {{multiple image
| border                   = infobox
| total_width              = 270
| image_style              = 
| perrow                   = 1/2/2
| image1 =
| image3 =  AGRICULTURE BHAWAN, MOHALI-1.jpg
| image4 = PUDA Bhawan Sahibzada Ajit Singh Nagar ,Punjab 04.jpg
| image5 = Tata BSS Mohali Office.jpg
| image6 = PCA Stadium, Mohali 1.jpg
}}
| imagesize                = 
| image_alt                = 
| image_caption            = ਸਿਖਰ ਤੋਂ; ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਸੱਜੇ: ਫੋਰੈਸਟ ਕੰਪਲੈਕਸ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਭਵਨ, ਪੁੱਡਾ ਭਵਨ, ਟਾਟਾ ਬੀਐਸਐਸ ਮੋਹਾਲੀ ਦਫਤਰ, [[ਪੰਜਾਬ ਕ੍ਰਿਕਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਈਐਸ ਬਿੰਦਰਾ ਸਟੇਡੀਅਮ]]।
| nickname                 = 
| image_map                = 
| map_caption              = 
| map_alt                  = 
| pushpin_map              = India Punjab#India
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = 
| coordinates              = {{coord|30.699|N|76.693|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_name2        = [[ਮੋਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮੋਹਾਲੀ]]
| established_title        = ਸਥਾਪਨਾ
| established_date         = 1 ਨਵੰਬਰ 1975
| founder                  = 
| named_for                = [[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ]]
| government_type          = 
| governing_body           = 
| leader_title1            = 
| leader_name1             = 
| unit_pref                = Metric
&lt;!-- ALL fields with measurements have automatic unit conversion --&gt;
&lt;!-- for references: use &lt;ref&gt; tags --&gt;| area_footnotes           = 
| area_magnitude           = &lt;!-- &lt;ref name=&quot;auto&quot;/&gt; --&gt;
| area_total_km2           = 400
| population_total         = 176152
| population_as_of         = 2011
| population_density_km2   = auto
| elevation_m              = 316
| population_urban         = 
| population_blank1_title  = ਸ਼ਹਿਰ
| population_blank2_title  = ਮੈਟਰੋ
| population_footnotes     = &lt;ref name=&quot;Census2011_UA&quot;/&gt;
| population_demonym       = 
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = [https://www.indiapost.gov.in/vas/pages/FindPinCode.aspx 140XXX - 160XXX]
| area_code                = +91 172
| registration_plate       = PB-65
| blank_name_sec1          = [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]]
| blank_info_sec1          = 0.911 ਮਰਦ/ਔਰਤ (ਸ਼ਹਿਰ)
| blank1_name_sec1         = ਸਾਖਰਤਾ
| blank1_info_sec1         = 91.96% (ਸ਼ਹਿਰ) &lt;br /&gt; 91.86% (ਮੈਟਰੋ)
| blank2_name_sec1         = [[ਜੀਡੀਪੀ]]
| blank2_info_sec1         = ₹6,500 ਕਰੋੜ (US$ 1.3 ਬਿਲੀਅਨ) 2009-10 ਵਿੱਚ
| website                  = http://mcmohali.org/
| footnotes                = 
| type                     = ਸ਼ਹਿਰ
}}
'''ਮੋਹਾਲੀ''', ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ '''ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ''' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਮੋਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮੋਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਸ਼ਹਿਰ&lt;ref&gt;{{cite news |title=Capt calls Mohali the state capital, invites investment |url=https://www.hindustantimes.com/chandigarh/capt-calls-mohali-the-state-capital-invites-investment/story-W3xivjdRuhfvWqPN9XxUBL.html |access-date=18 February 2021 |work=Hindustan Times |date=6 December 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt; ਹੈ, ਜੋ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇਹ [[ਮੋਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮੋਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜ ਦੇ ਛੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ [[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ|ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਮੋਹਾਲੀ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਇੱਕ ਆਈਟੀ ਹੱਬ ਵਜੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹੱਤਵ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite news |title=Mohali as next big IT hub: 'Mohali among top 10 Indian cities in IT |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/mohali-among-top-10-indian-cities-in-it/articleshow/62535306.cms |access-date=18 February 2021 |work=The Times of India |date=17 January 2018 |language=en}}&lt;/ref&gt; 
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੋਹਾਲੀ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Punjabi Bureau of Investment Promotion |title=SAS NAGAR |url=http://investpunjab.gov.in/about;Key=sas |website=Invest Punjab |access-date=30 March 2021 |archive-date=16 ਮਈ 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220516215616/http://investpunjab.gov.in/about;Key=sas |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਮੋਹਾਲੀ ਅਤੇ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਏਅਰਪੋਰਟ]] ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਨੈੱਟਵਰਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੜਕਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=TNN |title=Greater Mohali Area Development Authority builds 5 new roads to International Airport |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/Greater-Mohali-Area-Development-Authority-builds-5-new-roads-to-Internationa-airport/articleshow/53087734.cms |website=The Times of India |access-date=30 March 2021}}&lt;/ref&gt;

ਮੋਹਾਲੀ ਪਹਿਲਾਂ [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਅਤੇ 2006 ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ, ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ ਦੇ [[ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਾਸਤ ਖੇਤਰ]] ਬਣ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ੧੯੬੬ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਅੱਜ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਗੁਆਂਢੀ ਇਲਾਕੇ ਹਨ, ਬਸ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ ਕੇਂਦਰਸ਼ਾਸਿਤ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੀਮਾ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਮੂਲ ਪਰਕਲਪਨਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ  ਦੇ ਮਾਰਗਾਂ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਹੀ ਨਕਲ ਹੈ ,  ਇਸਦੇ ਲਈ ਵੱਖ  ਤੋਂ ਕੋਈ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ।  ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਕਾਸ ਕੇਵਲ ਫੇਜ ਸੱਤ ਤੱਕ ਸੀ ।  ਫੇਜ ੮ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ੧੯੮੦  ਦੇ ਦਸ਼ਕ  ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ,  ਅਤੇ ਫੇਜ ੮ ਵਿੱਚ ੧੯੯੦  ਦੇ ਦਸ਼ਕ  ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਆਪਣਾ ਬਸ ਅੱਡਿਆ ਬਣਾ ।  ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੋ ਲੱਖ  ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੈ ,  ਜੋ ਕਿ ਚੰਡੀਗੜ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੀ ੧ / ੫ ਹੈ।  ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਈ  [[ਬਹਿਰਸਰੋਤੀਕਰਣ]]   [[ਸੂਚਨਾ ਤਕਨੀਕ]]  ਕੰਪਨੀਆਂ ਆਪਣਾ ਰਹੀ ਹਨ ,  ਤਾਂਕਿ ਇਸ ਨਗਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਨਿਵੇਸ਼  ਦੇ ਮੋਕੀਆਂ ਦਾ ਉਹ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਉਠਾ ਸਕਣ ।

ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਅਤੇ  [[ਪੰਚਕੁਲਾ]]   ( ਚੰਡੀਗੜ  ਦੇ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ,   [[ਹਰਿਆਣਾ]]  ਵਿੱਚ )  ਚੰਡੀਗੜ  ਦੇ ਦੋ ਉਪਗਰਹੀ ਨਗਰ ਹਨ ।  ਇਸ ਤਿੰਨਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਚੰਡੀਗੜ ਤਰਿਨਗਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਹਾਲਤ ==
ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਚੰਡੀਗੜ  ਦੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਹੈ।  ਇਹ ਲੱਗਭੱਗ ਚੰਡੀਗੜ ਦੀ ਹੀ ਵਿਸਥਾਰ ਹੈ।  ਇਸਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਰੂਪਨਗਰ ਜਿਲਾ ਹੈ।  ਇਸਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ  [[ਫਤੇਹਗੜ ਸਾਹਿਬ]]  ਅਤੇ  [[ਪਟਿਆਲਾ]]  ਹਨ ।  ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਤੇਜੀ ਤੋਂ ਤਰੱਕੀ ਹੋਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਤੋਂ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਚੰਡੀਗੜ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲੱਗਭੱਗ ਮਿਲ ਹੀ ਗਿਆ ਹੈ।

ਆਸਪਾਸ  ਦੇ ਕੁੱਝ ਥਾਂ ਹਨ  [[ਚੰਡੀਗੜ]]  ,   [[ਪੰਚਕੁਲਾ]]  ,   [[ਜੀਰਕਪੁਰ]]  ,   [[ਪਿੰਜੌਰ]]  ,   [[ਖਰੜ]]  ,   [[ਕੁਰਾਲੀ]]  ,   [[ਰੋਪੜ]]  ,  ਅਤੇ   [[ਮੋਰਿੰਦਾ ਸ਼ਹਿਰ , ਰੋਪੜ|ਮੋਰਿੰਦਾ]]  ।

== ਮੌਸਮ ==
ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ  [[ਉਪ - ਉਸ਼ਣਕਟਿਬੰਧੀਏ]]  ਮਹਾਦਵੀਪੀਏ  [[ਮਾਨਸੂਨ]] ੀ  [[ਮੌਸਮ]]  ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ,  ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਠੰਡ ,  ਅਮੂਮਨ  [[ਵਰਖਾ]]  ਅਤੇ  [[ਤਾਪਮਾਨ]]  ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਕਮੀ - ਬੇਸ਼ੀ ਹੈ (   - ੧ °ਤੋਂ .  ਤੋਂ 44 °ਤੋਂ )  ।  ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਬੀ ਕਦੇ ਦਿਸੰਬਰ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਪਾਲਿਆ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।  ਔਸਤ ਵਾਰਸ਼ਿਕ ਵਰਖਾ ੬੧੭ ਮਿਮੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।  ਕਦੇ ਕਦੇ  [[ਪਸ਼ਚਮ]]  ਨਾਲ  ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੀਂਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ

ਗਰੀਸ਼ਮ :  ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ੪੪°ਤੋਂ .  ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।  ਆਮਤੌਰ ਪਰ ਤਾਪਮਾਨ 35°ਤੋਂ .  ਤੋਂ ੪੨°ਤੋਂ .   ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।  
ਸ਼ਰਦ :  ਸ਼ਰਦ ਰਿਤੁ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ੩੬° ਤੋਂ .  ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।  ਆਮਤੌਰ ਪਰ ਤਾਪਮਾਨ ੧੬° ਅਤੇ ੨੭°  ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ,  ਹੇਠਲਾ ਤਾਪਮਾਨ ੧੩° ਤੋਂ .   ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ
ਸੀਤ :  ਸਰਦੀਆਂ  ( ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ )  ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ  ( ਅਧਿਕਤਮ )  ੭° ਤੋਂ .  ਤੋਂ ੧੫° ਤੋਂ ਅਤੇ  ( ਹੇਠਲਾ )   - ੨° ਤੋਂ .  ਤੋਂ ੫° ਤੋਂ .   ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।  
ਬਸੰਤ :  ਬਸੰਤ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ  ( ਅਧਿਕਤਮ )  ੧੬° ਤੋਂ .  ਅਤੇ ੨੫° ਤੋਂ .  ਅਤੇ  ( ਹੇਠਲਾ )  ੯° ਤੋਂ .  ਅਤੇ ੧੮° ਤੋਂ .   ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
੨੦੦੧ ਦੀ ਭਾਰਤੀ  [[ਜਨਗਣਨਾ]]   ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ,&lt;ref&gt;{{GR|India}}&lt;/ref&gt; ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਜਨਸੰਕਿਆ ੧ , ੨੩ , ੨੮੪ ਸੀ ।  ਪੁਰਖ ੫੩ %  ਵੱਲ ਔਰਤਾਂ 4੭ %  ਸਨ ।  ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਸਾਕਸ਼ਰਤਾ ਦਰ ੮੩ %  ਹੈ ਜੋ ਕਿ ੫੯ . ੫ %   ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ  ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੈ।  ਪੁਰਖ ਸਾਕਸ਼ਰਤਾ ੮੫ %  ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਤਰੀ ਸਾਕਸ਼ਰਤਾ ੮੧ %  ਹੈ।  ੧੦ %  ਜਨਸੰਖਿਆ ੬ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਕੀਤੀ ਹੈ।

== ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ==
ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖਤ:   [[ਪੰਜਾਬੀ]]  ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ  [[ਹਿੰਦੀ]]  ਅਤੇ   [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]  ਵੀ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹਨ ।

== ਨਗਰ ਨਿਯੋਜਨ ==
&lt;gallery&gt;
Image:Typical North Indian house in Mohali.jpg|ਇੱਕ ਜਵਾਬ ਭਾਰਤੀ ਘਰ ;   ( ਇੱਥੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੋਇਆ )  ਸੇਕਟਰ ੬੮ ,  ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ&lt;/gallery&gt;
ਚੰਡੀਗੜ ਨੂੰ ਸੇਕਟਰੋਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਕਰਣ ਦੀ ਸਫਲਤਾ  ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ੮੦੦ ਮੀ x ੧੨੦੦ ਮੀ  ਦੇ ਸੇਕਟਰ ਕੱਟੇ ਗਏ ।  ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਈ ਹੁਣੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਹਨ ,  ਜਿਵੇਂ ਕਿ  [[ਸੇਕਟਰ ੬੨]]  ,  ਜੋ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਨਗਰ ਕੇਂਦਰ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।    [[ਪੰਜਾਬ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਏਸੋਸਿਏਸ਼ਨ|ਪੀਸੀਏ]]  ਸਟੇਡਿਅਮ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ ਤੋਂ ਆਵਾਜਾਈ ਸਬੰਧੀ ਚੰਗੇ ਜੁੜਾਵ ਇਸਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਤਿ ਉੱਤਮ ਹਨ ।

ਹਾਲ ਕੀਤੀ  [[ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਮਹਾਂ ਯੋਜਨਾ]]   ਦੇ ਤਹਿਤ ਸ਼ਹਿਰ ੧੧੪ ਸੇਕਟਰ ਤੱਕ ਖਿੱਚ ਗਿਆ ਹੈ।

*   [[ਆਈਏਏਸ]]  ਅਧਿਕਾਰੀ  [[ਕੇਬੀਏਸ ਸਿੱਧੂ]]   ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬਣਾ ਪੁਡਾ ਭਵਨ - ਜੋ ਕਿ   [[ਪੰਜਾਬ ਸ਼ਹਿਰੀ ਯੋਜਨਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਾਧਿਕਰਣ]]  [ http :  /  / puda . nic . in /  ]  ਦਾ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਮੁੱਖਆਲਾ ਹੈ ,  ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਪੁਡਾ  ਦੇ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਦਾ ਪਰਿਚਾਯਕ ਹੈ।  ਹੁਣ ਪੁਡਾ  ਦੇ ਯੋਜਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ  ਦੇ ਕਾਰਜ  [[ਭਾਰੀ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਖੇਤਰ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਾਧਿਕਰਣ]]   ( ਜੀਮਾਡਾ )  ਨੂੰ  ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ;  ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਲਾ ਕਲੇਕਟਰ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਹੀ ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕਾ ਦੀ ਪਦਵੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ,  ਪਰ ਹੁਣ ਇੱਕ ਵੱਖ ਆਈਏਏਸ ਅਫਸਰ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਇਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

== ਕ੍ਰਿਕੇਟ ==
[[ਤਸਵੀਰ:LightsMohali.png|thumb|left|300px|ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪੀਸੀਏ ਸਟੇਡਿਅਮ]] 
੧੯੯੨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਏਸੋਸਿਏਸ਼ਨ  (   [[ਪੰਜਾਬ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਏਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਸਟੇਡਿਅਮ|ਪੀਸੀਏ]]  ਨੇ ਇੱਕ ਅਤਿਆਧੁਨਿਕ ਸੁਵਿਧਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸੋਚੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਭਿਆਸ ਜਗ੍ਹਾ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ  -  ਇਸਨੂੰ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ  ਦੇ ਇੱਕ  [[ਦਲਦਲ]] ੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਹੋਇਆ ।  ਪੀਸੀਏ ਨੇ ਇਸ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ,  ਇੱਕ  [[ਤਰਣਤਾਲ]]  ,   [[ਸਵਾਸਥ ਕਲੱਬ]]  ,   [[ਟੇਨਿਸ]]  ਕੋਰਟ ,   [[ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ]]  ,   [[ਭੋਜਨਾਲਾ]]  ਅਤੇ  [[ਸ਼ਰਾਬ ਖ਼ਾਨਾ]]  ਅਤੇ [ http :  /  / www . cricketnet . co . in  ਬਾਹਰ ਅਤੇ ਅੰਦਰ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਅਭਿਆਸ  ਦੇ ਨੇਟ ]  ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ ।

ਸਰਕਾਰੀ / ਪੁਡਾ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਪੀਸੀਏ ਨੂੰ ਕੌੜੀਆਂ  ਦੇ ਭਾਵ ਆਵੰਟਿਤ ਕਰਣ ਸਬੰਧੀ ਵਿਵਾਦ ਹੁਣੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ ,  ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸੌਦਾ ਤੱਦ ਤੈਅ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ  [[ਆਈਏਸ ਬਿੰਦਰਾ]]  ,  ਪੀਸੀਏ  ਦੇ ਆਜੀਵਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ  ਦੇ ਸੇਵਾਰਤ ਆਈਏਏਸ ਅਫਸਰ  ਦੇ ਤੌਰ ਪਰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ  ਦੇ ਸਰਵੇਸਰਵਾ ਵੀ ਸਨ ।

ਪੰਜਾਬ - ਆਧਾਰਿਤ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਰਿਕੇਟਰ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ,  ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ  [[ਯੁਵਰਾਜ ਸਿੰਘ]]   ,   [[ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ]]   ,   [[ਦਿਨੇਸ਼ ਮੋਂਗਿਆ]]  ,  ਅਤੇ  [[ਪੰਜਾਬ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਟੀਮ]]  ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ।

== ਨਿਗਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਵੇਸ਼ ==
ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਕਾਮੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੀਟੀਏਲ  [[ਪੰਜਾਬ ਟਰੈਕਟਰ ਲਿਮਿਟੇਡ]]  ,   [[ਆਈਸੀਆਈ ਪੇਂਟਸ]]  ਅਤੇ  [[ਗੋਦਰੇਜ ਸਮੂਹ]]  ,  ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੱਡੀ ਬਹੁਰਾਸ਼ਟਰੀਏ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਇੱਥੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਜਮਾਂ ਰਹੀ ਹਨ ।

[[ਤਸਵੀਰ:QuarkCity.png|thumb|250px|ਕਵਾਰਕ , ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ]] 
[[ਇੰਫੋਸਿਸ]]  ,  ਜੋ ਕਿ ਜਾਣਾ ਮੰਨਿਆ   [[ਸੂਚਨਾ ਤਕਨੀਕ|ਆਈ ਟੀ]]  ਸੇਵਾ ਦਾਤਾ ਹੈ ,  ਦਾ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਕਾਸ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ,  ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ   [[ਚੰਡੀਗੜ ਟੇਕਨਾਲਾਜੀ ਪਾਰਕ]]  ਵਿੱਚ ਹੈ।  ਵੱਡੀ ਸੰਸਾਰਿਕ ਤਕਨੀਕੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ   [[ਡੇਲ ਇੰਕ .|ਡੇਲ]]  ,    [[ਕਵਾਰਕ ਇੰਕ .|ਕਵਾਰਕ]]  ,   [[ਫਿਲਿਪਸ]]  ,   [[ਸੇਬਿਜ ਇੰਫੋਟੇਕ]]  ,  ਏਸਸੀਏਲ  ( ਸੇਮਿਕੰਡਕਟਰ )  ,  ਅਤੇ  [[ਪਨਕਾਮ]]  ਇੱਥੇ ਆਈਆਂ ਹਨ ।   [[ਡੇਂਵਰ]]  - ਆਧਾਰਿਤ   [[ਕਵਾਰਕ , ਇੰਕ .|ਕਵਾਰਕ]]  ਨੇ ੫੦ ਕਰੋਡ਼ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਕੀਤੀ   {{convert | 46 | acre | m2 | adj = on}}   [[ਕਵਾਰਕਸਿਟੀ]]  ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਹੈ ,  ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿ ੩੦ %  ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਇਲਾਕਾ ਹੈ ,  ਅਤੇ ੧੦ %  ਦੁਕਾਨਾਂ ,  ਦਵਾਖ਼ਾਨਾ ,  ਮਨੋਰੰਜਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਅਕ ਇਲਾਕੇ ਹਨ ।  ਇਸਦੇ ਜਰਿਏ ੨੫ , ੦੦੦ ਪ੍ਰਤੱਖ ਅਤੇ ੧ ਲੱਖ ਪਰੋਕਸ਼ ਨੌਕਰੀਆਂ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।

[ http :  /  / www . quarkcity . com ਕਵਾਰਕਸਿਟੀ ]  ਇੱਕ  {{convert | 51 | acre | m2 | adj = on}} , ਬਹੁ - ਪ੍ਰਯੋਗੀਏ ਵਿਕਾਸ ਹੈ ਜੋ ਕਿ [[ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਰਥਕ ਖੇਤਰ]] ( ਏਸਈਜੀ ) ਹੈ। ਕਵਾਰਕਸਿਟੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ [[ਲਈ ਕੋਰਬੁਜਿਏ]] ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਚੰਡੀਗੜ ਦੀ ਹੀ ਤਰੱਕੀ ਹੈ , ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕੀਤੀ [[ਰਾਜਧਾਨੀ]] [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਤੋਂ ੨੬੫ ਕਿਮੀ ( ੧੬੬ ਮੀਲ ) [[ਜਵਾਬ]] ਵਿੱਚ ਹੈ।

== ਜਿਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ==
[[File:District court complex ,Mohal, Punjab.jpg|thumb|District court complex ,Mohal, Punjab, India]]
* [[ਉਪ ਆਯੁਕਤ ( ਭਾਰਤ )|ਉਪ ਆਯੁਕਤ]] , [[ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਸੇਵਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜਿਲੀਆਂ ਦੇ ਆਮ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। &lt; / u&gt;

== ਰੋਚਕ ਸਥਾਨ ==

ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਰਿਆਟਕੋਂ ਲਈ ਰੋਚਕ ਸਥਾਨ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ -
* [[ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ]] - ਚੰਡੀਗੜ 
* [[ਰਾਕ ਗਾਰਡਨ]] - ਚੰਡੀਗੜ 
* [[ਬਗੀਚੀ ਗਾਰਡਨ]] ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਮਏ ਫੱਵਾਰੇ - [[ਪੰਚਕੁਲਾ]] 
* [[ਪਿੰਜੌਰ ਗਾਰਡਨ]] - [[ਪਿੰਜੌਰ]] 
* [[ਨਾਡਾ ਸਾਹਿਬ]] [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ]] , ਨਾਡਾ , ਪੰਚਕੁਲਾ 
* ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਸਟੇਡਿਅਮ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ 
* [[ਸੇਕਟਰ ੧੭]] ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ 
* [[ਭਾਖੜਾ]] [[ਨੰਗਲ]] [[ਬੰਨ੍ਹ]] 
* [[ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] 
* [[ਸੰਗੀਤਮਏ ਫੱਵਾਰਾ]] - [[ਸੇਕਟਰ ੭੦]] 
* [[ਥੰਡਰ ਜੋਨ]] - [[ਲਾਂਡਰਾਂ]] 
* [[ਫਨ ਸਿਟੀ]] - [[ਰਾਮਗੜ]] 
* [[ਕਲਾ ਅਜਾਇਬ-ਘਰ]] , [[ਸੇਕਟਰ ੧੦]] , ਚੰਡੀਗੜ 
* ਸੇਕਟਰ ੨੨ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ 
* ਪੀਵੀਆਰ ਸਿਨੇਮਾ 
* ਫਨ ਰਿਪਬਲਿਕ
* ਰੋਜ ਗਾਰਡਨ

== ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਥਾਂ ==
* [[ਫਤਿਹ ਬੁਰਜ ]]- ਪਿੰਡ [[ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ]]

 [[File:Gurdwara Singh Shaheedan ,Sohana , Punjab.jpg|thumb|left|Gurdwara Singh Shaheedan ,Sohana , Punjab]]
[[File:Night view of Fateh Burj, Punjab, India.JPG|200px|right|thumb|[[Banda Singh Bahadur]] War Memorial at Ajitgarh, Punjab]]
* [ http : / / www . asiarooms . com / travel - guide / india / chandigarh / sightseeing - in - chandigarh / amb - sahib - gurudwara - in - chandigarh . html ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਬ ਸਾਹਿਬ ] , ਫੇਜ - ੮
* [ http : / / angithasahib . com / about . html | ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ ] , ਫੇਜ - ੮
* [[ਗੁਰੁਦਵਾਰਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦਾਂ]] - [ਸੋਹਾਣਾ] 
* ਲਾਲਾਂ ਵਾਲਾ ਪੀਰ - ਪੁਰਾਣੀ ਦਰਗਾਹ , ਫੇਜ - ੧
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ]] - [[ਜੀਰਕਪੁਰ]] 
* [ http : / / www . chandigarh . co . uk / religious - places / nabha - sahib - gurudwara . html ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਭਾ ਸਾਹਿਬ ] - [[ਜੀਰਕਪੁਰ]]

== ਸਿੱਖਿਆ ==
* [[ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਅਭਿਅੰਤਰਿਕੀ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਮਹਾਂਵਿਦਿਆਲਾ]] , [[ਟੰਗੋਰੀ]] , ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ 
* [[ਚੰਡੀਗੜ ਕਾਲਜ ਆਫ ਏਜੁਕੇਸ਼ਨ ਫਾਰ ਵਿਮੇਨ]] ( ਸੀਸੀਈਡਬਲਿਊ ) 
* [[ਚੰਡੀਗੜ ਕਾਲਜ ਆਫ ਇਞਜਿਨੀਇਰਿਙਗ]] ( ਸੀਈਸੀ ) 
* [[ਚੰਡੀਗੜ ਕਾਲਜ ਆਫ ਫਾਰਮੇਸੀ]] ( ਸੀਸੀਪੀ ) 
* [[ਚੰਡੀਗੜ ਕਾਲਜ ਆਫ ਹੋਟਲ ਮੈਨੇਜਮੇਂਟ ਏੰਡ ਕੇਟਰਿਙਗ ਟਕਨਾਲਾਜੀ]] ( ਸੀਸੀਏਚਏਮ ) 
* [[ਚੰਡੀਗਞ ਇੰਜਿਨੀਇਰਿਙਗ ਕਾਲਜ]] ( ਸੀਈਸੀ ) 
* [[ਦਿ ਨੇਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟਿਟਿਊਟ ਆਫ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟਿਕਲ ਏਜੁਕੇਸ਼ਨ ਏੰਡ ਰਿਸਰਚ]] ( ਏਨਆਈਪੀਈਆਰ ) 
* [ http : / / www . sasiitmohali . com ਸੱਸ ਇੰਸਟਿਟਿਊਟ ਆਫ ਇੰਫਾਰਮੇਸ਼ਨ ਟਕਨਾਲਾਜੀ ਏੰਡ ਰਿਸਰਚ ( ਏਸਏਏਸਆਈਆਈਟੀਆਰ ) ] 
* [ http : / / www . gjimt . com ਗਿਆਨ ਜੋਤੀ ਇੰਸਟਿਟਿਊਟ ਆਫ ਮੈਨੇਜਮੇਂਟ ਏੰਡ ਟਕਨਾਲਾਜੀ , ਫੇਜ - ੨ , ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ] 
* ਸੀਡਕ , [ http : / / www . cdacmohali . in / ਸੀਡਕ ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ] ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਉਪਚਾਰ ਜਿਵੇਂ ਉੱਨਤ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਧਰਤ ਹੈ।

== ਸੰਸਥਾਵਾਂ ==
* ਰਾਇਤ ਏੰਡ ਬਾਹਰਾ ਕਾਲਜ ਆਫ ਇਞਜਿਨੀਇਰਿਙਗ ਖਰੜ
* ਗਿਆਨ ਜੋਤੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ , ਫੇਜ - ੨ , ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ 
* [[ਇੰਡਿਅਨ ਇੰਸਟਿਟਿਊਟ ਆਫ ਟੇਕਨਾਲਾਜੀ , ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ]] 
* [[ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ]] 
* [[ਇੰਡਿਅਨ ਇੰਸਟਿਟਿਊਟ ਆਫ ਸਾਇੰਸ ਏਜੁਕੇਸ਼ਨ ਏੰਡ ਰਿਸਰਚ|ਆਈਆਈਏਸਈਆਰ]] ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ 
* [[ਪੰਜਾਬ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਕਾਬੂ ਬੋਰਡ]] 
* [[ਵੋਖਾਰਟ ਹਸਪਤਾਲ]] 
* [[ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ]] 
* [[ਫ਼ੈਸ਼ਨ ਟੇਕਨਾਲਾਜੀ ਪਾਰਕ ( ਏਫਟੀਪੀ )]] 
* [[ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਕੈਰਮ ਏਸੋਸਿਏਸ਼ਨ]] 
* [[ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ , ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ]] - http : / / www . ypsmohali . in
* ਬ੍ਰਹਮਾ ਕੁਮਾਰੀ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਫੇਜ - ੭
* ਆਰਮੀ ਢੰਗ ਸੰਸਥਾਨ
* [ http : / / www . tqmbizschool . org ਪੀਟੀਊ ਦਾ ਟੀਕਿਊਏਮ ਅਤੇ ਅੰਤਰਪ੍ਰਨਿਊਰਸ਼ਿਪ ਗਿਆਨ ਜੋਤੀ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ । ਬੀ - ੧੦੨ , ਫੇਜ - ੮ , ਉਦਯੋਗਕ ਖੇਤਰ , ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ ] 
* [[ਕਾਂਟਿਨੇਂਟਲ ਇੰਸਟਿਟਿਊਟ ਆਫ ਸਾਇੰਸ ਏੰਡ ਟੇਕਨਾਲਾਜੀ]] ( ਸੀਆਈਆਈਏਸ ) 
* ਸੰਤ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
* ਲਾਰੇਂਸ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
* ਸੇਂਟ ਜੇਵਿਅਰਸ ਸੀਨਿਅਰ ਸੇਕੇਂਡਰੀ ਸਕੂਲ ਸੇਕਟਰ ੭੧ , ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ

==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ==
* [[ਨਿਊ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]]

==ਹਵਾਲੇ==
{{reflist}}

==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ==
* {{Commons category-inline|Mohali|ਮੋਹਾਲੀ}}
{{ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੋਹਾਲੀ]]</text>
      <sha1>h6h3tsxnf5ou09g00mpwgnbk7mg2ny2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਖਰੜ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10420</id>
    <revision>
      <id>811495</id>
      <parentid>705578</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:28:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811495</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13160" sha1="j4r0vj1ec22e3cb2f631x0qxbwjh907" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਖਰੜ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਸ਼ਹਿਰ ਖਰੜ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.749685|N|76.655677|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਮੋਹਾਲੀ]] 
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 279
| population_total                = 74.460
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖਰੜ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 140301
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:27 PB:65
| area_code       = 0160******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਮੋਹਾਲੀ]]
| official_name                   = 
}}
[[ਤਸਵੀਰ:Burj Fateh Chaparh Chiri.jpg|thumb|319x319px|ਫਤਿਹ ਬੁਰਜ, ਚੱਪੜਚਿੜੀ]]
'''ਖਰੜ''', [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ ਸੂਬੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਮੋਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲਾ|ਮੋਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਨਗਰ ਕੋਂਸਲ ਹੈ। ਇਹ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 10-15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ [[ਮੋਹਾਲੀ]] ਤੋਂ ਤਕ਼ਰੀਬਨ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।&lt;br /&gt;ਖਰੜ ਨੂੰ [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲੇ]] ਦੀ ਤਕਸੀਮ ਸਮੇਂ ਮੁਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲੇ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਹ ਕਾਫੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਅਤੇ ਮੋਹਾਲੀ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਨਾਲ ਵੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਖਰੜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸੀ ਕਰ ਕੇ ਇੱਥੇ ਰਹਾਇਸ਼ੀ ਇਲਾਕੇ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਨੇ। ਇੱਥੇ ਨਵੇਂ ਵੱਸੋ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਮਾਡਲ ਟਾਊਨ, ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਇਨਕਲੇਵ, ਸੰਨੀ ਇਨਕਲੇਵ ਅਤੇ ਗਿਲਕੋ ਵੈੱਲੀ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਅਤੇ ਅੰਦਰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਗਰੁੱਪ ਆਫ ਕਾਲਜ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਏ ਹਨ।

==ਇਤਿਹਾਸ ==
ਖਰੜ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ [[ਪਾਂਡਵ|ਪਾਂਡੂ]] ਕਾਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਰਿਹਾ ਹੈ। 

===ਰਾਕਸ਼ਸ ਦਾ ਨਾ===
ਪੁਰਾਣੀ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਖਰੜ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਇਕ ਆਦਮਖੋਰ ਰਾਕਸ਼ਸ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਾ ਖਰੜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਥਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਰਾਕਸ਼ਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਿਰਦਈ ਸੀ ਜੋ ਆਦਮੀ ਦੀ ਗਰਦਨ ਵੱਢ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅੰਤੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਦੂਰ ਵਗਾਹ ਕੇ ਮਾਰਦਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਉਹ ਸਿਰ ਨੂੰ ਵਗਾਹ ਕੇ ਮਾਰਦਾ ਸੀ ਉਸਦਾ ਨਾਂ ਮੁੰਡੀ ਖਰੜ ਪੈ ਗਿਆ।

===ਪਾਂਡੂ ਕਾਲ===
ਜਦੋ [[ਪਾਂਡਵ|ਪਾਂਡੂ]] ਆਪਣੇ ਵਣਵਾਸ ਸਮੇਂ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿ ਵਿਚਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾ ਉਹ ਖਰੜ ਵਿਚ ਵੀ ਆਏ। ਅਤੇ ਇਥੇ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖਰੜ ਫੇਰੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਤ ਇਕ ਮੰਦਰ ਵੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

===ਸਿੱਖ ਕਾਲ===
ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨੋਵੇ ਗੁਰੂ [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ|ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ]] ਖਰੜ ਤੋਂ ਹੀ ਲੰਘ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਲਈ ਗਏ ਸਨ ਕਿਊਕਿ ਮੁਗ਼ਲ ਕਾਲ ਵਿਚ ਸ਼ਾਹ ਰਾਹ ਇਥੋਂ ਹੀ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਬਣੇ ਨੇੜਲੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਇਸ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

[[ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ|ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਜੀ]] ਨੇ ਖਰੜ ਦੇ ਨੇੜੇ ਚੱਪੜਚਿੜੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਹੀ ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੂੰ ਜੰਗ ਵਿਚ ਹਰਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋ ਇਸਨੂੰ ਤਸਦੀਕ ਕਰਦਾ ਇਕ ਬੁਰਜ ਐਂਡ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸਮਾਰਕ ਵੀ ਉਸਾਰਿਆ ਹੈ।

===ਅੰਗਰੇਜ਼ ਕਾਲ===
[[ਅੰਗਰੇਜ਼]] ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਇਹ ਅੰਬਾਲਾ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸਨੂੰ ਤਹਿਸੀਲ ਪੱਧਰ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਵਿਚ ਅੱਜ ਦੇ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]], [[ਮੁਹਾਲੀ]], [[ਪੰਚਕੁਲਾ ਜ਼ਿਲਾ|ਪੰਚਕੁਲਾ]] ਜ਼ਿਲਿਆਂ ਸਮੇਤ [[ਖਰੜ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਹੁਣ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਸੀ।

== ਭੂਗੋਲ ==
ਖਰੜ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 30 °44′N 76°39′E﻿ / ﻿30.74, 76.65 ਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਤਕਰੀਬਨ 297 ਮੀਟਰ ਹੈ।

== ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ==
ਪੰਜਾਬੀ ਮੁੱਖ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵੀ ਲੋਕ ਬੋਲ ਲੇਂਦੇ ਹਨ। 

ਇਥੇ ਪੁਆਦੀ ਉਪਬੋਲੀ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਬ੍ਰਿਜ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

'''ਟਕਸਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਤੋਂ ਪੁਆਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਉਪਬੋਲੀ ਦਾ ਫਰਕ:'''
&lt;br&gt;
&lt;blockquote&gt;'''ਟਕਸਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ:''' ਕਿ ਹਾਲ ਹੈ ?&lt;br&gt;'''ਪੁਆਦੀ ਉਪਬੋਲੀ:''' ਕਿਆ ਹਾਲ ਹੈ?&lt;/blockquote&gt;
&lt;blockquote&gt;'''ਟਕਸਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ:''' ਇਹ ਤੂੰ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਕੀਤਾ?&lt;br&gt;'''ਪੁਆਦੀ ਉਪਬੋਲੀ:''' ਇਹ ਤੂੰ ਕੈਕਣਾ ਕੀਤਾ?&lt;/blockquote&gt;
&lt;blockquote&gt;'''ਟਕਸਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ:''' ਇਸਨੂੰ ਇਦਾਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।&lt;br&gt;'''ਪੁਆਦੀ ਉਪਬੋਲੀ:''' ਇਸਨੂੰ ਐਕਣਾਂ ਕਰੀਦਾ।&lt;/blockquote&gt;
&lt;blockquote&gt;'''ਟਕਸਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ:''' ਇਸਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖਦੇ।&lt;br&gt;'''ਪੁਆਦੀ ਉਪਬੋਲੀ:''' ਇਸਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਗੱਭੇ ਰੱਖਦੇ।&lt;/blockquote&gt;
&lt;blockquote&gt;'''ਟਕਸਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ:''' ਤੂੰ ਕੱਲ ਕੀ ਕਰਦਾ ਸੀ?&lt;br&gt;'''ਪੁਆਦੀ ਉਪਬੋਲੀ:''' ਤੂੰ ਕੱਲ ਕਿਆ ਕਰਦਾ ਤਾ?&lt;/blockquote&gt;

== ਧਰਮ ==
ਖਰੜ ਦਾ ਮੁਖ ਧਰਮ [[ਸਿੱਖ|ਸਿਖ]] ਧਰਮ ਹੈ। [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ|ਹਿੰਦੂ]], [[ਇਸਲਾਮ]], ਇਸਾਈ ਅਤੇ [[ਜੈਨ ਧਰਮ|ਜੈਨ]] ਵੀ ਏਥੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। [[ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ]] ਅਤੇ [[ਮੰਦਰ|ਮੰਦਰਾਂ]] ਨਾਲ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਖਰੜ ਚ 71.3% ਸਿੱਖ, 28.1% ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ 0.6% ਹੋਰ ਧਰਮਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

== ਲੋਕ ==
2001 ਦੀ ਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਖਰੜ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 39,410, ਮਰਦ 46% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 54% ਹਨ। ਖਰੜ ਚ 75% ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਲੋਕ ਹਨ। 11% ਆਬਾਦੀ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਹੈ।

== ਮੁੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਜਗਾਹਾਂ ==
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁ: ਸਿੰਘ ਸਭਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲੀ ਦਫਤਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਕਲਗੀਧਰ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੋੜੀ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਨਗਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਸ ਮਾਰਗ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਗਤ ਰਾਵੀਦਾਸ ਜੀ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ
* ਇਮਲੀ ਵਾਲਾ ਮੰਦਿਰ 
* ਸਾਈ ਬਾਬਾ ਮੰਦਿਰ 
* CNI ਗਿਰਜਾਘਰ
* ਬੀਬੀ ਜੀ ਦਾ ਮੰਦਿਰ 
* ਅੰਬਿਕਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਿਰ 
* ਭਗਤ ਘਾਟ ਮੰਦਿਰ
* ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਸਾਈ ਮੰਦਿਰ
* ਪੱਥਰਾਂ ਵਾਲਾ ਖੂਹ
* ਜੈਨ ਮੰਦਿਰ
* ਮੈਮਨ ਮਸਜਿਦ
* ਈਦ ਗਾਹ
* ਮਾਤਾ ਨੈਣਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਿਰ
* ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਿਰ
* ਪੀਰ ਮਜ਼ਾਰ
* ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ

== ਸਕੂਲ ==
* ਖਾਲਸਾ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
* ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਮੇਮੋਰਿਆਲ ਗਰਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
* ਹੈਂਡਰਸਨ ਜੁਬਲੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
* ਹੈਂਡਰਸਨ ਗਰਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
* ਵਿਕਰਮ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
* ਸੇੰਟ ਇਜਰਾ ਸਕੂਲ
* ਸੇੰਟ ਮੋੰਤੇਸਤਰੀ ਸਕੂਲ
* ਲਿਟਲ ਬਲੋਜਾਮ ਸਕੂਲ
* ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਸਕੂਲ(ਖਾਨਪੁਰ)
* ਕ੍ਰਿਸਚਨ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
* ਨਾਮਦੇਵ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
* ਇੰਡਸ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
* ਨੇਤਾ ਜੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
* ਟੇਗੋਰ ਨਿਕੇਤਨ ਸਕੂਲ
* ਏ: ਪੀ: ਜੇ: ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ(ਮੁੰਡੀ ਖਰੜ)
* ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਫ਼ਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
* ਗਿਆਨ ਜੋਤੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ(ਮੋਹਾਲੀ)

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>j4r0vj1ec22e3cb2f631x0qxbwjh907</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਜੰਡਾਲੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18223</id>
    <revision>
      <id>811496</id>
      <parentid>810115</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:28:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811496</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20802" sha1="3lp56b1ivud21nm37pdlgzlab1x6iv1" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਜੰਡਾਲੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = Jandali.jpg
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.657721|N|76.035019|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 1.936
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਦੋਰਾਹਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141413
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55/ PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
}}

'''ਜੰਡਾਲੀ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ ਦੋਰਾਹਾ ਅਤੇ  [[ਪਾਇਲ, ਭਾਰਤ|ਪਾਇਲ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ, [[ਸਰਹਿੰਦ ਨਹਿਰ]] ਦੇ ਕੰਢੇ, ਧਮੋਟ ਪਿੰਡ ਤੋਂ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ, [[ਜਰਗੜੀ]] ਪਿੰਡ ਤੋਂ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 4 ਕੁ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ [[ਨਸਰਾਲੀ]] ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ 4 ਕੁ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ [[ਸਿਹੌੜਾ]] ਪਿੰਡ ਹੈ। ਉੱਘਾ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ [[ਜੱਸੀ ਗਿੱਲ]] ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਜੰਮਪਲ ਹੈ। ਇਥੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।

==ਇਤਿਹਾਸ==
ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸ਼੍ਰੀ [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ]] ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚੋਂ 52 ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਵਿਖੇ ਆਏ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਡੇਰਾ ਲਗਾਇਆ ਜਦੋਂ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮਸੰਦ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਚੋਖਾ ਜੀ ਚੌਹਾਨ, ਅਤੇ ਸੰਗਤ ਨੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਨਗਰ ਨੂੰ ਵਧਣ ਫੁੱਲਣ ਦਾ ਵਰ ਦਿੱਤਾ ,ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੁਵਾਰਾ ਲਗਾਈ ਗਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਿੱਮ ਅੱਜ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ਸੋਭਿਤ ਹੈ। ਅਤੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕੋਲ ਸਰੋਵਰ ਵੀ ਹੈ,ਜਿੱਥੇ ਸੰਗਤਾਂ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਬੀਬੀਆਂ ਵਾਸਤੇ ਅਲੱਗ ਅਤੇ ਭਾਈਆਂ ਵਾਸਤੇ ਅਲੱਗ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਹੈ।

==ਅਬਾਦੀ==
ਇਥੋਂ ਦੇ ਕੁੱਲ 352 ਪਰਿਵਾਰ ਹਨ ਅਤੇ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 1936 ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1029 ਨਰ 907 ਮਾਦਾ ਹਨ। ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ 0-6 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 181 ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 9.35 % ਬਣਦੀ ਹੈ। ਜੰਡਾਲੀ ਪਿੰਡ ਦਾ ਔਸਤ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ 881 ਹੈ, ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 895 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਹੈ। ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ 757 ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਹੈ। 2011 ਵਿੱਚ ਜੰਡਾਲੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 77.95 % ਸੀ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੀ 75,84% ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਸਾਖਰਤਾ 84.45%, ਜਦਕਿ ਮਹਿਲਾ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 70.69 %. ਹੈ। 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ 
#[[ਨਿਜ਼ਾਮਪੁਰ]] (1ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#[[ਜਰਗੜੀ]] (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#[[ਅਲੂਣਾ ਪੱਲ੍ਹਾ]] (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਅਲੂਣਾ ਮਿਆਨਾਂ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਅਲੂਣਾ ਤੋਲਾ (3 KM)
#[[ਧਮੋਟ ਕਲਾਂ]] (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
ਜੰਡਾਲੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਜੰਡਾਲੀ ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਖੰਨਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਡੇਹਲੋਂ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਅਮਲੋਹ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਖੰਨਾ]]
#[[ਪਾਇਲ]]
#[[ਦੋਰਾਹਾ]]
#[[ਮਲੌਦ]]
#[[ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ]]
#[[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]]
#[[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜੰਡਾਲੀ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ==
ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਨੂੰ  ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ 6ਵੇਂ ਗੁਰੂ [[ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ|ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ]] ਜੀ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਇਥੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਕਰ ਕਮਲਾਂ ਨਾਲ਼ ਲਗਾਈ ਗਈ ਨਿੰਮ ਸਾਹਿਬ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਹੈ। ਅਤੇ ਇੱਕ  ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਹਿਬ, ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ਹੈ  ਜਿਹੜਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਸਰਾਲੀ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਤੇ ਡੇਰਾ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਇਕ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਜੰਡਾਲੀ ਤੋਂ ਅਲੂਣਾ ਪੱਲ੍ਹਾ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਤੇ ਇਕ ਪੀਰ ਖਾਨਾ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਸਮੇ ਸਮੇ ਨਾਲ ਭੰਡਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਗੁੱਗਾ ਮਾੜੀ ਵੀ ਹੈ। ਜਿਸਦੀ ਇਮਾਰਤ ਲਗਭੱਗ 200 ਸਾਲ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਪੁਰਾਣੀ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਭਾਦੋਂ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਨੌਮੀ ਨੂੰ ਚੌਂਕੀਆਂ ਭਰੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਮਾੜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਸ,ਕਾਕਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।

==ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ==
#ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਚੇਅਰਮੈਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਲੁਧਿਆਣਾ,
# ਜਗਰੂਪ ਸਿੰਘ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਅਫ਼ਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨਤਾਰਨ
# ਸਵ [[ਨਿੰਦਰ ਗਿੱਲ]] ਲੇਖਕ
# ਪ੍ਰਿੰਸਿਪਲ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਮੈਬਰ ਬਲਾਕ ਸੰਮਤੀ 
# ਰਿਟਾਇਰਡ SSP ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਸਵ ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ
# ਸ,ਜਗਮੇਲ ਸਿੰਘ  AEE (ਰਿਟ)
# ਜਤਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਾਰੰਗੀ ਮਾਸਟਰ [[ਢਾਡੀ (ਸੰਗੀਤ)]] ਜਥਾ (ਸਵ: [[ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਦਿਲਬਰ]])

==ਪਿੰਡ ਦੇ ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਜਵਾਨ==
# ਸੈਪਰ ਗੱਜਣ ਸਿੰਘ 
# ਸੈਪਰ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ 

==ਪਿੰਡ ਦੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ==
# ਸ.ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ  
# ਸ.ਬਿਰਜ ਲਾਲ ਸਿੰਘ 
# ਸ.ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ 
# ਸ.ਬੰਤ ਸਿੰਘ 
# ਸ.ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ (ਮਾਸਟਰ)
# ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਅਜਮੇਰ ਕੌਰ
# ਸ. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ
# ਸ. ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ 
# ਸ. ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 
# ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਅਰਸ਼ਦੀਪ ਕੌਰ
# ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ (ਮੋਜੂਦਾ ਸਰਪੰਚ)

==ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਜਵਾਨ==
# ਕੈਪਟਨ ਰੱਖਾ ਸਿੰਘ
# ਸੂਬੇਦਾਰ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ
# ਸੀ,ਐੱਚ,ਐੱਮ ਗੁਰਧਿਆਨ ਸਿੰਘ
# ਹੌਲਦਾਰ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਮੇਹਰ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਨਾਥ ਸਿੰਘ
# ਹੌਲਦਾਰ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ
# ਸਿਪਾਹੀ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਰਾਮ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ
# ਹੌਲਦਾਰ ਭਜਨ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਹਰਨੇਕ ਸਿੰਘ
# ਸਿਪਾਹੀ ਸੰਤ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਬਲਿਹਾਰ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ 
# ਨਾਇਕ ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ
# ਸੂਬੇਦਾਰ ਸਤਵੀਰ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਲਖਵੀਰ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ
# ਸੂਬੇਦਾਰ ਉੱਤਮ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਹਰਬਚਨ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਰਣਬੀਰ ਸਿੰਘ
# ਹੌਲਦਾਰ ਸ਼੍ਰੀ ਸਿੰਘ
# ਹੌਲਦਾਰ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ
# ਹੌਲਦਾਰ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ
# ਹੌਲਦਾਰ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ

==ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਜਵਾਨ==

# ਹੌਲਦਾਰ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
# ਹੌਲਦਾਰ ਬਲਤੇਜ ਸਿੰਘ
# ਹੌਲਦਾਰ ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
# ਲੈਂਸ ਨਾਇਕ ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਸਿੰਘ
# ਸਿਪਾਹੀ ਬਲਿਹਾਰ ਸਿੰਘ
# ਨਾਇਕ ਅੱਛਰਾ ਨਾਥ

==ਪਿੰਡ ਦੇ NRI==
# ਹਰਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਡਾ: ਟਹਿਲ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਪ੍ਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਸੁਖਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਸਿੰਘ ਯੂਕੇ
# ਦੀਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 
# ਰੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਜਗਦੀਪ ਸਿੰਘ ਗੋਲਡੀ ਯੂ ਕੇ
# ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 
# ਮਾਨਵ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਅਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ 
# ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ
# ਚੋਬਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੀਸ
# ਚਰਨਵੀਰ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਕਾਲਾ ਯੂ ਐੱਸ
# ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ 
# ਨਵੀ ਗਿੱਲ ਯੂ ਐੱਸ
# ਜਗਦੀਪ ਸਿੰਘ ਯੂ ਕੇ
# ਪ੍ਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸਾਉਦੀ
# ਗਗਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸਾਇਪ੍ਰੈਸ
# ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਪ੍ਰਭਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਹਰਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਾਉਦੀ
# ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਾਉਦੀ
# ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਯੂ ਐੱਸ
# ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ  ਯੂ ਕੇ
# ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਮਨਤੇਜ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਇਟਲੀ
# ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਯੂ ਐੱਸ 
# ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਇਟਲੀ
# ਲਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਯੂ ਕੇ
# ਜਗਰੂਪ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡਾ
# ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਇਟਲੀ

==ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ==
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਖੇਡ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਫੁੱਟਬਾਲ,ਕ੍ਰਿਕੇਟ,ਕਬੱਡੀ,ਵਾਲੀਬਾਲ, ਕੁਸਤੀਆਂ ਦੇ ਟੂਰਨਾਂਮੈਂਟ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਥੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਸਪੋਰਟਸ ਕਲੱਬ ਜੰਡਾਲੀ ਹੈ।   
&lt;Gallery mode=packed style=&quot;text-align:left&quot;&gt;
ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਖੇਡ ਸਟੇਡੀਅਮ.jpg|ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਖੇਡ ਸਟੇਡੀਅਮ
ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ.jpg|ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ
&lt;/gallery&gt;

==ਪਸ਼ੂ ਹਸਪਤਾਲ==
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇੱਕ [[ਪਸ਼ੂ ਹਸਪਤਾਲ]] ਵੀ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==ਕੁਆਪ੍ਰੇਟਿਵ ਸੁਸਾਇਟੀ==
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇੱਕ ਕੁਆਪ੍ਰੇਟਿਵ ਸੁਸਾਇਟੀ ਵੀ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਰੇਟਾਂ ਤੇ ਯੂਰੀਆ ਖਾਦ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।
ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਚੀਜਾਂ ਜਿਵੇ ਤੇਲ ,ਘਿਓ,ਚਾਹ ਪੱਤੀ, ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਤੇ ਕੁਆਪ੍ਰੇਟਿਵ ਸੁਸਾਇਟੀ ਵਿਚ ਬੈਂਕ ਦਾ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।
[[File:ਕੁਆਪ੍ਰੇਟਿਵ ਸੁਸਾਇਟੀ.jpg|thumb|ਕੁਆਪ੍ਰੇਟਿਵ ਸੁਸਾਇਟੀ]]

==ਜਿੰਮ==
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ ਵਾਸਤੇ ਦੋ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਜਿੰਮ ਹਨ। ਜਿਥੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਾਵਨ ਕਸਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
&lt;Gallery mode=packed style=&quot;text-align:left&quot;&gt;
ਸਰਕਾਰੀ ਜਿੰਮ ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ 2.jpg|ਸਰਕਾਰੀ ਜਿੰਮ ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ 2
ਸਰਕਾਰੀ ਜਿੰਮ ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ.jpg|ਸਰਕਾਰੀ ਜਿੰਮ ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ
&lt;/gallery&gt;

==ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ==
[[File:ਸਕੂਲ.jpg|thumb|ਸਰਕਾਰੀ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ ਜੰਡਾਲੀ]]
ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ 5ਵੀ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਹੈ।  
ਦੂਸਰਾ ਸਰਕਾਰੀ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ ਹੈ, ਜਿਥੇ 6ਵੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ 8ਵੀ  ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਹੈ।

==ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ==
ਜੰਡਾਲੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਵੱਲ੍ਹੋ ਸਾਲ 2022 ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ( CCTV ) ਸੀ.ਸੀ.ਟੀ.ਵੀ ਕੈਮਰੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਤੇ ਨਿਗ੍ਹਾ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
&lt;Gallery mode=packed style=&quot;text-align:left&quot;&gt;
ਪਿੰਡ ਵਿਚ CCTV ਕੈਮਰੇ.jpg|ਪਿੰਡ ਵਿਚ CCTV ਕੈਮਰੇ
ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਦੇ cctv.jpg|ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਦੇ cctv
&lt;/gallery&gt;

==ਸਰਕਾਰੀ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ==
ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ ਵਿਚ ਸਿਹਤ ਕੇਂਦਰ ਵੀ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਸਮੇ ਸਮੇ ਤੇ ਟੀਕੇ ਅਤੇ &quot;&quot;[[ਪੋਲੀਓ]] ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਪਿਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਅਤੇ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਟੀਕੇ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
[[File:ਸਿਹਤ ਕੇਂਦਰ.jpg|thumb|ਸਰਕਾਰੀ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ]]

==ਨਹਿਰ==
[[ਸਰਹਿੰਦ ਨਹਿਰ]] ਦੀ ਪਟਿਆਲਾ ਫੀਡਰ ਬ੍ਰਾਂਚ ਨਹਿਰ ਜੰਡਾਲੀ ਪਿੰਡ ਨੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਵਗਦੀ ਹੈ। ਜਿਸਨੂੰ ਸਾਲ 2009 ਦੇ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰ ਵਲ੍ਹੋ ਪੱਕੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਹਿਰ ਨਜਦੀਕ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ।
&lt;Gallery mode=packed style=&quot;text-align:left&quot;&gt;
ਨਹਿਰ ਪਿੰਡ ਜੰਡਾਲੀ.jpg|ਨਹਿਰ 
ਨਹਿਰ ਪੁਲ.jpg|ਨਹਿਰ ਦਾ ਪੁਲ
&lt;/gallery&gt;

==ਗੈਲਰੀ==
[[File:ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਨਿੰਮ੍ਹ ਸਾਹਿਬ.jpg|thumb|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਜੰਡਾਲੀ]]
[[File:ਗੁੱਗਾ ਮਾੜੀ.jpg|thumb|ਗੁੱਗਾ ਮਾੜੀ]]
[[File:ਸਰੋਵਰ ਗੁ ਨਿੱਮ ਸਾਹਿਬ.jpg|thumb|ਸਰੋਵਰ ਜੰਡਾਲੀ]]
[[File:ਪੀਰ ਖਾਨਾ.jpg|thumb|ਪੀਰ ਖਾਨਾ]]
[[File:ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ.jpg|thumb|ਮੰਦਰ]]

==ਹਵਾਲੇ==
[http://www.thesikhencyclopedia.com/other-historical-places/punjab/jandali JANDALI - Punjab - the Sikh Encyclopedia]
http://www.census2011.co.in/data/village/33268-jandali-punjab.html
http://pbplanning.gov.in/districts/Doraha.pdf&lt;/ref&gt;
https://www.census2011.co.in/data/town/800192-payal-punjab.html

{{ਹਵਾਲੇ}}

{{Ludhiana district}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>3lp56b1ivud21nm37pdlgzlab1x6iv1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18481</id>
    <revision>
      <id>811497</id>
      <parentid>730693</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:28:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811497</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8003" sha1="sndkxhhxfew8ta72zvfav4uy4taiht0" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name  =ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ
| native_name = 
| native_name_lang = 
| other_name =
| settlement_type = 
| image_skyline = National Martyrs Memorial Hussainiwala closeup.jpg
| image_alt = 
| image_caption = The National Martyrs Memorial, built at Hussainiwala in memory of the Sardar Bhagat Singh, Sukhdev and Rajguru
| nickname = FZR
| pushpin_map = India Punjab
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt = 
| pushpin_map_caption = Location in Punjab, India
| coordinates = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.956754|N|74.614428|E|display=inline,title}}
| pushpin_map                     = India Punjab#India3
| pushpin_label_position          = right
| subdivision_type = ਦੇਸ਼ 
| subdivision_name = [[ਭਾਰਤ]]
| subdivision_type1 = [[ਰਾਜ]]
| subdivision_type2 = [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_name2 = [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date = 
| founder  = [[ਫ਼ਿਰੋਜ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗ਼ਲਕ]]
| named_for = [[ਫ਼ਿਰੋਜ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗ਼ਲਕ]]
| government_type = ਲੋਕਤੰਤਰੀ
| governing_body = 
| leader_title1 = 
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = 
| area_total_km2 = 
| area_rank = 
| elevation_footnotes = 
| elevation_m = 182
| population_total = 110091
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = {{cref|‡}}
| population_density_km2 = 380
| population_rank = 
| population_demonym = ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀਆ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| timezone1 = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1 = +05:30
| postal_code_type = [[ਡਾਕ ਇਨਡੈਕਸ ਨੰਬਰ|ਪਿੰਨ]]
| postal_code = 152001
| postal2_code_type = UNLOCODE
| postal2_code = IN FIR
| area_code = 91-1632
| registration_plate = PB:05
| blank1_name_sec1 = [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]]
| blank1_info_sec1 = 885/1000&lt;ref name=&quot;census2011.co.in&quot;&gt;http://www.census2011.co.in/census/city/13-firozpur.html&lt;/ref&gt; [[male|♂]]/[[female|♀]]
| blank1_name_sec2 = ਮੌਸਮ
| blank1_info_sec2 = [[Climatic regions of India|Cw]] &lt;small&gt;([[Köppen climate classification|Köppen]])&lt;/small&gt;
| website  = {{URL|http://www.ferozepur.nic.in}}
| footnotes = 
| leader_title2 = [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]]
| leader_name2 = [[ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਘੁਬਾਇਆ]] ([[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]])
| leader_title3 = [[ਵਿਧਾਨਕ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] (ਸ਼ਹਿਰੀ)
| leader_name3 = ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪਿੰਕੀ ([[ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ|ਇੱਕ]])
| leader_title4 = [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ]] (ਦਿਹਾਤੀ)
| leader_name4 = ਸਤਕਾਰ ਕੌਰ ([[ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ|ਇੱਕ]])&lt;ref&gt;http://www.hindustantimes.com/assembly-elections/assembly-elections-2017-only-6-women-legislators-make-entry-into-punjab-assembly/story-rpUsDjKcYUDyYqxjMsN21N.html&lt;/ref&gt;
| demographics1_info1 = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| demographics1_title2 = ਬੋਲੀ
| demographics1_info2 = [[ਮਲਵਈ ਬੋਲੀ|ਮਲਵਈ]]
| demographics1_title3 = ਹੋਰ
| demographics1_info3 = [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]
| blank2_name_sec1 = ਸਾਖ਼ਰਤਾ
| blank2_info_sec1 = 69.80%
| blank3_name_sec1 = [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] ਹਲਕਾ
| blank3_info_sec1 = [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਖੇਤਰ)|ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]]
| blank4_name_sec1 = [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਚੋਣ-ਹਲਕਾ
| blank4_info_sec1 = ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਸਿਟੀ
| blank5_name_sec1 = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ|ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ]] ਏਜੰਸੀ
| blank5_info_sec1 = ਪੰਜਾਬ ਸ਼ਹਿਰੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਅਥਾਰਟੀ (PUDA)
| blank6_name_sec1 = ਮੁੱਖ ਰਾਜਮਾਰਗ
| blank6_info_sec1 = NH95 SH15 SH20
| blank2_name_sec2 = ਔਸਤ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ
| blank2_info_sec2 = {{convert|29.7|°C|°F}}
| blank3_name_sec2 = ਔਸਤ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ
| blank3_info_sec2 = {{convert|16.9|°C|°F}}
| blank4_name_sec2 = ਵਰਖਾ
| blank4_info_sec2 = 731.6 ਮਿ.ਮੀ. (28.80 ਇੰਚ)
|latNS=N|latd=30.9331|longEW=E|longd=74.6225}}

'''ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ''', [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ [[ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ]] ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ [[ਤੁਗ਼ਲਕ ਵੰਸ਼|ਤੁਗਲੁਕ ਖ਼ਾਨਦਾਨ]] ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੁਲਤਾਨ [[ਫਿਰੋਜ਼ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗਲੁਕ]] (1351-88) ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਲਤਨਤ 'ਤੇ 1351 ਤੋਂ 1388 ਤਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;sen2&quot;&gt;{{Cite book |last=Sen |first=Sailendra |title=A Textbook of Medieval Indian History |publisher=Primus Books |year=2013 |isbn=978-9-38060-734-4 |pages=98}}&lt;/ref&gt; ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਨੂੰ 'ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |last=Dhiman |first=Manoj |url=http://www.tribuneindia.com/1999/99jul03/saturday/regional.htm#3 |title=tribuneindia... Regional Vignettes |publisher=Tribuneindia.com |date=July 3, 1999 |accessdate=2016-12-26}}&lt;/ref&gt; ਇਹ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] ਦੇ ਬਾਅਦ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ (ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ) ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.infopunjab.com/punjab/travel/firozepur.htm
|title= Firozpur
|publisher=Info Punjab
|accessdate=2006-10-14
}}&lt;/ref&gt;

ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦੀ ਚਾਰ ਦੀਵਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਗੇਟ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾ ਗੇਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਸ (10) ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਗੇਟ ਦਾ ਆਪਣਾ ਵੱਖਰਾ ਨਾਂ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੇਟਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ: ਦਿੱਲੀ ਗੇਟ, ਮੋਰੀ ਗੇਟ, ਬਗਦਾਦੀ ਗੇਟ, ਜ਼ੀਰਾ ਗੇਟ, ਮਖੂ ਗੇਟ, ਬਾਸੀ ਗੇਟ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰੀ ਗੇਟ, ਕਸੂਰੀ ਗੇਟ, ਮੁਲਤਾਨੀ ਗੇਟ,ਅਤੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨੀ ਗੇਟ ਆਦਿ। ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਬਗਦਾਦੀ ਗੇਟ, ਜ਼ੀਰਾ ਗੇਟ ਅਤੇ ਮੁਲਤਾਨੀ ਗੇਟ ਹੀ ਸਹੀ-ਸਲਾਮਤ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋ ਵੀ ਬਗਦਾਦੀ ਗੇਟ ਤੇ ਜ਼ੀਰਾ ਗੇਟ ਚੰਗੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹਨ ਪਰ ਮੁਲਤਾਨੀ ਗੇਟ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਖਸਤਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਗੇਟ ਮਲੀਆਮੇਟ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]]</text>
      <sha1>sndkxhhxfew8ta72zvfav4uy4taiht0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>811500</id>
      <parentid>811497</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:29:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811500</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8002" sha1="6dgbc6rfq6ztsech4lz3yqztqs3ii5n" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name  =ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ
| native_name = 
| native_name_lang = 
| other_name =
| settlement_type = 
| image_skyline = National Martyrs Memorial Hussainiwala closeup.jpg
| image_alt = 
| image_caption = The National Martyrs Memorial, built at Hussainiwala in memory of the Sardar Bhagat Singh, Sukhdev and Rajguru
| nickname = FZR
| pushpin_map = India Punjab
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt = 
| pushpin_map_caption = Location in Punjab, India
| coordinates = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.956754|N|74.614428|E|display=inline,title}}
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| subdivision_type = ਦੇਸ਼ 
| subdivision_name = [[ਭਾਰਤ]]
| subdivision_type1 = [[ਰਾਜ]]
| subdivision_type2 = [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_name2 = [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date = 
| founder  = [[ਫ਼ਿਰੋਜ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗ਼ਲਕ]]
| named_for = [[ਫ਼ਿਰੋਜ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗ਼ਲਕ]]
| government_type = ਲੋਕਤੰਤਰੀ
| governing_body = 
| leader_title1 = 
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = 
| area_total_km2 = 
| area_rank = 
| elevation_footnotes = 
| elevation_m = 182
| population_total = 110091
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = {{cref|‡}}
| population_density_km2 = 380
| population_rank = 
| population_demonym = ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀਆ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| timezone1 = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1 = +05:30
| postal_code_type = [[ਡਾਕ ਇਨਡੈਕਸ ਨੰਬਰ|ਪਿੰਨ]]
| postal_code = 152001
| postal2_code_type = UNLOCODE
| postal2_code = IN FIR
| area_code = 91-1632
| registration_plate = PB:05
| blank1_name_sec1 = [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]]
| blank1_info_sec1 = 885/1000&lt;ref name=&quot;census2011.co.in&quot;&gt;http://www.census2011.co.in/census/city/13-firozpur.html&lt;/ref&gt; [[male|♂]]/[[female|♀]]
| blank1_name_sec2 = ਮੌਸਮ
| blank1_info_sec2 = [[Climatic regions of India|Cw]] &lt;small&gt;([[Köppen climate classification|Köppen]])&lt;/small&gt;
| website  = {{URL|http://www.ferozepur.nic.in}}
| footnotes = 
| leader_title2 = [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]]
| leader_name2 = [[ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਘੁਬਾਇਆ]] ([[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]])
| leader_title3 = [[ਵਿਧਾਨਕ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] (ਸ਼ਹਿਰੀ)
| leader_name3 = ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪਿੰਕੀ ([[ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ|ਇੱਕ]])
| leader_title4 = [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ]] (ਦਿਹਾਤੀ)
| leader_name4 = ਸਤਕਾਰ ਕੌਰ ([[ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ|ਇੱਕ]])&lt;ref&gt;http://www.hindustantimes.com/assembly-elections/assembly-elections-2017-only-6-women-legislators-make-entry-into-punjab-assembly/story-rpUsDjKcYUDyYqxjMsN21N.html&lt;/ref&gt;
| demographics1_info1 = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| demographics1_title2 = ਬੋਲੀ
| demographics1_info2 = [[ਮਲਵਈ ਬੋਲੀ|ਮਲਵਈ]]
| demographics1_title3 = ਹੋਰ
| demographics1_info3 = [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]
| blank2_name_sec1 = ਸਾਖ਼ਰਤਾ
| blank2_info_sec1 = 69.80%
| blank3_name_sec1 = [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] ਹਲਕਾ
| blank3_info_sec1 = [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਖੇਤਰ)|ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]]
| blank4_name_sec1 = [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਚੋਣ-ਹਲਕਾ
| blank4_info_sec1 = ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਸਿਟੀ
| blank5_name_sec1 = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ|ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ]] ਏਜੰਸੀ
| blank5_info_sec1 = ਪੰਜਾਬ ਸ਼ਹਿਰੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਅਥਾਰਟੀ (PUDA)
| blank6_name_sec1 = ਮੁੱਖ ਰਾਜਮਾਰਗ
| blank6_info_sec1 = NH95 SH15 SH20
| blank2_name_sec2 = ਔਸਤ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ
| blank2_info_sec2 = {{convert|29.7|°C|°F}}
| blank3_name_sec2 = ਔਸਤ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ
| blank3_info_sec2 = {{convert|16.9|°C|°F}}
| blank4_name_sec2 = ਵਰਖਾ
| blank4_info_sec2 = 731.6 ਮਿ.ਮੀ. (28.80 ਇੰਚ)
|latNS=N|latd=30.9331|longEW=E|longd=74.6225}}

'''ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ''', [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ [[ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ]] ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ [[ਤੁਗ਼ਲਕ ਵੰਸ਼|ਤੁਗਲੁਕ ਖ਼ਾਨਦਾਨ]] ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੁਲਤਾਨ [[ਫਿਰੋਜ਼ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗਲੁਕ]] (1351-88) ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਲਤਨਤ 'ਤੇ 1351 ਤੋਂ 1388 ਤਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;sen2&quot;&gt;{{Cite book |last=Sen |first=Sailendra |title=A Textbook of Medieval Indian History |publisher=Primus Books |year=2013 |isbn=978-9-38060-734-4 |pages=98}}&lt;/ref&gt; ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਨੂੰ 'ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |last=Dhiman |first=Manoj |url=http://www.tribuneindia.com/1999/99jul03/saturday/regional.htm#3 |title=tribuneindia... Regional Vignettes |publisher=Tribuneindia.com |date=July 3, 1999 |accessdate=2016-12-26}}&lt;/ref&gt; ਇਹ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] ਦੇ ਬਾਅਦ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ (ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ) ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.infopunjab.com/punjab/travel/firozepur.htm
|title= Firozpur
|publisher=Info Punjab
|accessdate=2006-10-14
}}&lt;/ref&gt;

ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦੀ ਚਾਰ ਦੀਵਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਗੇਟ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾ ਗੇਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਸ (10) ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਗੇਟ ਦਾ ਆਪਣਾ ਵੱਖਰਾ ਨਾਂ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੇਟਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ: ਦਿੱਲੀ ਗੇਟ, ਮੋਰੀ ਗੇਟ, ਬਗਦਾਦੀ ਗੇਟ, ਜ਼ੀਰਾ ਗੇਟ, ਮਖੂ ਗੇਟ, ਬਾਸੀ ਗੇਟ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰੀ ਗੇਟ, ਕਸੂਰੀ ਗੇਟ, ਮੁਲਤਾਨੀ ਗੇਟ,ਅਤੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨੀ ਗੇਟ ਆਦਿ। ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਬਗਦਾਦੀ ਗੇਟ, ਜ਼ੀਰਾ ਗੇਟ ਅਤੇ ਮੁਲਤਾਨੀ ਗੇਟ ਹੀ ਸਹੀ-ਸਲਾਮਤ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋ ਵੀ ਬਗਦਾਦੀ ਗੇਟ ਤੇ ਜ਼ੀਰਾ ਗੇਟ ਚੰਗੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹਨ ਪਰ ਮੁਲਤਾਨੀ ਗੇਟ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਖਸਤਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਗੇਟ ਮਲੀਆਮੇਟ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]]</text>
      <sha1>6dgbc6rfq6ztsech4lz3yqztqs3ii5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਰਾਭਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29271</id>
    <revision>
      <id>811498</id>
      <parentid>740024</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:28:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811498</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4639" sha1="haqq9y03g0co2t5xzuv5a6scde4b2t2" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਸਰਾਭਾ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.750064|N|75.7044229|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਪਖੋਵਾਲ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141105
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:10
| area_code       = 0161******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਰਾਏਕੋਟ]]
}}
'''ਸਰਾਭਾ''' [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ ਪੱਖੋਵਾਲ ਦਾ ਥਾਣਾ ਸੁਧਾਰ ਅਧੀਨ ਪੈਂਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Pakhowal.pdf&lt;/ref&gt; [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ ਇੱਕ ਉੱਘੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਅਤੇ ਇਨਕਲਾਬੀ, ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਸਰਗਰਮ ਕਾਰਕੁੰਨ [[ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ]] ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੋਣ ਨਾਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਮਿਲੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;[http://punjabitribuneonline.com/2015/04/%e0%a8%b6%e0%a8%b9%e0%a9%80%e0%a8%a6-%e0%a8%95%e0%a8%b0%e0%a8%a4%e0%a8%be%e0%a8%b0-%e0%a8%b8%e0%a8%bf%e0%a9%b0%e0%a8%98-%e0%a8%b8%e0%a8%b0%e0%a8%be%e0%a8%ad%e0%a8%be-%e0%a8%a6%e0%a8%be-%e0%a8%aa/ ਅਮਨਦੀਪ ਦਰਦੀ ''' ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭੇ ਦਾ ਪਿੰਡ''']&lt;/ref&gt; ਐਪਰ, ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਹੋਰ ਗਦਰੀ ਦੇਸ਼ [[ਭਗਤ]] ਵੀ ਹੋਏ ਹਨ; ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਲੀਆ ਸਿੰਘ, ਅਮਰ ਸਿੰਘ, ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ, ਬਦਨ ਸਿੰਘ (ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਦਾਦਾ), ਕੁੰਦਨ ਸਿੰਘ, ਨਾਰੰਗ ਸਿੰਘ, ਨੂਰ ਇਲਾਹੀ, ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸਫਰੀ ਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ (ਦੋਵੇਂ ਸਕੇ ਭਰਾ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।&lt;ref&gt;[http://punjabitribuneonline.com/2011/05/%E0%A8%A6%E0%A9%87%E0%A8%B6-%E0%A8%AD%E0%A8%97%E0%A8%A4-%E0%A8%B8%E0%A9%82%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%87-%E0%A8%AA%E0%A9%88%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%95%E0%A8%B0%E0%A8%A8-%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B2/ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਸੂਰਮੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਿੰਡ ਸਰਾਭਾ]&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>haqq9y03g0co2t5xzuv5a6scde4b2t2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਾਦਿਕ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29660</id>
    <revision>
      <id>811499</id>
      <parentid>730690</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:29:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811499</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3528" sha1="6vv829r0txf1u7qsdag8li0tlof6k3x" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸਾਦਿਕ 
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਕਸਬਾ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.710079|N|74.584821|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 202
| population_total                = 7.384
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 151212
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:04
| area_code       = 01639******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ]]
}}

'''ਸਾਦਿਕ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] (ਭਾਰਤ) ਦੇ [[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਸ਼ਹਿਰ|ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ]] ਜਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਛੋਟਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ|ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]], [[ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ]], [[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ]], ਅਤੇ [[ਜੰਡ ਸਾਹਿਬ]] ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। 
==ਹਵਾਲੇ==
#https://www.google.co.in/maps/place/Sadiq,+Punjab+151212/@30.7062332,74.5699166,14z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x3919dffba7c3676f:0x69dd4bf14fdd224e!8m2!3d30.7071928!4d74.5844061?hl=en
{{ਹਵਾਲੇ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>6vv829r0txf1u7qsdag8li0tlof6k3x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨੰਦੇੜ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30100</id>
    <revision>
      <id>811501</id>
      <parentid>756093</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:29:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811501</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6513" sha1="5ilr1jdomxjbth0q8d7kqg0j0edht7c" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਨੰਦੇੜ
| native_name              = 
| settlement_type          = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline            = {{Photomontage
 | photo1a      = Swami Ramanand Teerth Marathwada University.jpg 
 | photo2a      = Vishnupuri temple - panoramio.jpg
 | photo2b      = Hazur Sahib, Nanded, Maharashtra, September 2012.jpg
 | photo3a      = Shivajiss.jpg
 | photo3b      = Statue of Dr. Babasaheb Ambedkar in Nanded.jpg
 | photo4a      = FREEDOM ( NANDED ) - panoramio.jpg
 | photo4b      = Godavari river, Trikut, Nanded.jpg
 | spacing      = 2
 | color_border = white
 | color        = black
 | size         = 280
 | foot_montage = ''ਉੱਪਰ ਤੋਂ, ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਸੱਜੇ:'' ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਾਨੰਦ ਤੀਰਥ ਮਰਾਠਵਾੜਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਕਲੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ, [[ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ]], ਛਤਰਪਤੀ [[ਸ਼ਿਵਾਜੀ]] ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਮੂਰਤੀ, [[ਅੰਬੇਦਕਰ]] ਦੀ ਮੂਰਤੀ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਅਤੇ [[ਗੋਦਾਵਰੀ ਨਦੀ]]
 }}
| image_caption            = 
| nickname                 = ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ, ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| map_alt                  = 
| map_caption              = 
| pushpin_map              = India Maharashtra#India
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = 
| coordinates              = {{coord|19.15|N|77.30|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flagu|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = ਰਾਜ
| subdivision_type2        = 
| subdivision_type3        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1        = [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]]
| subdivision_name2        = 
| subdivision_name3        = [[ਨੰਦੇੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title        = ਸਥਾਪਨਾ
| established_date         = 
| founder                  = ਨੰਦ ਰਾਜਵੰਸ਼
| named_for                = [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ]]
| government_type          = 
| governing_body           = 
| leader_title             = 
| leader_name              = 
| leader_title1            = 
| leader_name1             = 
| leader_title2            = 
| leader_name2             = 
| leader_title3            = 
| leader_name3             = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_total_km2           = 63.22
| area_rank                = 
| elevation_m              = 362
| population_total         = 550,439
| population_as_of         = 2011
| population_footnotes     = &lt;ref&gt;{{cite web|title=Nanded Waghala City Census 2011 data|url=http://www.census2011.co.in/census/city/357-nanded-waghala.html|access-date = 13 April 2015|publisher=Indian Census 2011}}&lt;/ref&gt;
| population_density_km2   = auto
| population_rank          = 79ਵਾਂ (ਭਾਰਤ)
| population_demonym       = ਨੰਦੇੜਕਰ
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]]
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 431601 to 606
| area_code_type           = ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ
| area_code                = 02462
| iso_code                 = [[ISO 3166-2:IN|IN-MH]]
| registration_plate       = MH-26
| unemployment_rate        = 
| blank3_name_sec1         = ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਦੂਰੀ
| blank3_info_sec1         = {{convert|575|km|mi}} E (ਧਰਾਤਲ)
| blank4_name_sec1         = [[ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਹੈਦਰਾਬਾਦ]] ਤੋਂ ਦੂਰੀ
| blank4_info_sec1         = {{convert|293|km|mi}} NW (ਧਰਾਤਲ)
| blank5_name_sec1         = [[ਔਰੰਗਾਬਾਦ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ|ਔਰੰਗਾਬਾਦ]] ਤੋਂ ਦੂਰੀ
| blank5_info_sec1         = {{convert|255|km|mi}} SE (ਧਰਾਤਲ)
| website                  = {{URL|https://nwcmc.gov.in/}}
| footnotes                = 
| blank_name_sec1          = [[ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ]]
| blank_info_sec1          = [[ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਈਆ|INR]] 21,257.00[[ਕਰੋੜ]] (2013) &lt;ref name=autogenerated1&gt;{{cite web |last1=Records |first1=knoema |title=District Gross Domestic Product of Maharashtra 2011-12 to 2019-20 |url=https://knoema.com/NITI_DGAGRBACPFTM2019V1/districtwise-gdp-and-growth-rate-based-at-current-price-2004-05-from-2005-06-to-2012-13-maharashtra?tsId=1000360}}&lt;/ref&gt;
}}

'''ਨੰਦੇੜ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਰਾਜ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜ ਦਾ ਦਸਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ 79ਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਮਰਾਠਵਾੜਾ ਖੇਤਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ [[ਨੰਦੇੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਨੰਦੇੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ।

ਆਖ਼ਰੀ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ]], [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਨੇ ਨਾਂਦੇੜ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਬਿਤਾਏ ਅਤੇ 1708 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ [[ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ]] ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੁਰਗੱਦੀ ਸੌਂਪੀ।&lt;ref name=mhg&gt;{{cite web|title=Nanded|url=http://www.maharashtratourism.gov.in/mtdc/HTML/MaharashtraTourism/Default.aspx?strpage=../Maharashtratourism/CitiestoVisits/Introduction_Nanded.html|website=maharashtra government|access-date=18 July 2015}}&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{Reflist}}

==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ==
{{Commons category|Nanded|ਨੰਦੇੜ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨੰਦੇੜ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨੰਦੇੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨੰਦੇੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]</text>
      <sha1>5ilr1jdomxjbth0q8d7kqg0j0edht7c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪਾਇਲ, ਭਾਰਤ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30823</id>
    <revision>
      <id>811502</id>
      <parentid>810122</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:29:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811502</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7052" sha1="ewoe82rth6baexfwxfwe9xo0sho8gib" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਪਾਇਲ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਕਸਬਾ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.721907|N|76.0160118|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 7.923
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਦੋਰਾਹਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141416
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55/ PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
}}

'''ਪਾਇਲ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਸਬਾ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=District Ludhiana, Government of Punjab {{!}} The Industrial Capital of Punjab {{!}} India |url=https://ludhiana.nic.in/ |access-date=2024-05-12 |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਜਗਦੇਵ ਪਰਮਾਰ ਦੇ ਭਰਾ ਪਿੰਗਲ ਨੇ ਵਸਾਇਆ ਸੀ। ਪਾਇਲ ਸਰਹਿੰਦ ਦਾ ਇੱਕ ਪਰਗਣਾ ਸੀ। ਪੈਪਸੂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਰਦਾਰ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਰਾੜੇਵਾਲਾ ਵੀ ,ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਨ। ਇਹ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ 35 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ [[ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ (ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ)|ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਪਿੰਡ ਕੋਟਲੀ ਇਸਤੋਂ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲਹਿੰਦੇ ਵਾਲ਼ੇ ਪਾਸੇ ਹੈ। ਪਾਇਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਦਾਊਮਾਜਰਾ ਰੋਡ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ ਜਿਸ ਨੂੰ 10 ਨਾਮੀ ਅਖਾੜਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥੇਹ ਦੇ ਉੱਪਰ ਪਾਇਲ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਮਹਾਰਾਜਾ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ। ਇਸ ਪਰਗਣੇ ਦੀ ਆਮਦਨ ਦਾ ਚੌਥਾ ਹਿੱਸਾ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਲੈਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਫਤਿਹ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਖੰਡਰ ਥੇਹ ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਸ ਥੇਹ ਤੋਂ ਸਾਰਾ ਪਾਇਲ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ ਪਾਇਲ (ਲੁਧਿਆਣਾ) ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪ੍ਚੀਨ ਚਿੱਤਰ ਹਨ। ਜੋ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹਨ।

==ਗੈਲਰੀ==
&lt;Gallery mode=packed style=&quot;text-align:left&quot;&gt;
ਰਾਵਣ.jpg|ਇਹ ਮੂਰਤੀ ਪਾਇਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਬੀਜਾ ਸਡ਼ਕ ਦੇ ਨਾਲ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਥੇ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਦੁਸਹਿਰੇ ਵਾਲ਼ੇ ਦਿਨ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
GOD GANESH.JPG|GOD GANESH
Lord Krishna with Gopi's.JPG|Lord Krishna with Gopi's
Ancient Wall Painting on Shiva Temple.JPG|Ancient Wall Painting on Shiva Temple
Ancient Wall Painting.JPG|Ancient Wall Painting
Central roof painting.JPG|Central roof painting
Ancient roof painting.JPG|Ancient roof painting
Ancient wall painting.JPG|Ancient wall painting
Ancient Shiva Temple painting.JPG|Ancient Shiva Temple painting
ਪਾਇਲ ਕਿਲ੍ਹਾ.jpg|ਪਾਇਲ ਕਿਲ੍ਹਾ
ਅੰਦਰੂਨੀ ਦਵਾਰ.jpg|ਅੰਦਰੂਨੀ ਦਵਾਰ
ਪਾਇਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸਾ.jpg|ਪਾਇਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸਾ
ਪਾਇਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸਾ 2.jpg|ਪਾਇਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸਾ
ਤਿੰਜੋਰੀ.jpg|ਤਿੰਜੋਰੀ
&lt;/Gallery&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
https://www.census2011.co.in/data/town/800192-payal-punjab.html

{{Ludhiana district}}

{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>ewoe82rth6baexfwxfwe9xo0sho8gib</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਾਏਪੁਰ ਚੋਬਦਾਰਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42244</id>
    <revision>
      <id>811503</id>
      <parentid>752242</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:30:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811503</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5476" sha1="697rykyplfi1qnka4p4y60zip4qc01c" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            =ਰਾਏਪੁਰ ਚੋਬਦਰਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.555214|N|76.120006|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               =[[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 268
| population_total                = 711
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 147203
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:48 PB:23
| area_code       = 01763******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅਮਲੋਹ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਰਾਏਪੁਰ ਚੋਬਦਾਰਾਂ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਅਮਲੋਹ]] ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਅਮਲੋਹ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।  ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।  ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 62ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਰਾਏਪੁਰ ਚੋਬਦਾਰਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਖੰਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਰਹਿੰਦ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਮਰਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਖੰਨਾ, ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ, ਅਮਲੋਹ,ਸਰਹਿੰਦ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਨਾਭਾ ਰਾਏਪੁਰ ਚੋਬਦਾਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ।  ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਖੰਨਾ ਸ਼ਹਿਰ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ।

==ਅਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਏਪੁਰ ਚੋਬਦਾਰਾਂ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 711 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 137 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 46.0% ਹੈ।  ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 65.7% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 28.6% ਹੈ।
==ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ==
ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਮੰਦਰ ਵੀ ਹਨ।ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਨਮੋਨਾਥ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਡੇਰਾ ਹੈ। ਜਿਥੇ 
ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਾਠ ਪੂਜਾ ਚਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਥੇ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਪੁਰਬ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ਼ ਮਨਾਇਆ ਜਾਦਾ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://fatehgarhsahib.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>697rykyplfi1qnka4p4y60zip4qc01c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਲਾਣਾ ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42311</id>
    <revision>
      <id>811504</id>
      <parentid>724697</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:30:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811504</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3657" sha1="nwlubhjts4vstlpummj7vf5nkw8lkdj" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸਲਾਣਾ ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਵਾਲ਼ਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.659738|N|76.201497|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2 = [[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 1.936
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਅਮਲੋਹ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 147301
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:23
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
}}

''' ਸਲਾਣਾ ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਅਮਲੋਹ]] ਬਲਾਕ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗੰਨਾ ਮਿੱਲ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਲੋਂ ਗੰਨਾ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
===ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ===
[[File:ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਚਸ਼ਮਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਸਲਾਣਾ.jpg|thumb|ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਚਸ਼ਮਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਸਲਾਣਾ]]

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>nwlubhjts4vstlpummj7vf5nkw8lkdj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਕਾਰੋਂਪੁਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42689</id>
    <revision>
      <id>811505</id>
      <parentid>756232</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:30:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811505</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3366" sha1="bclyaivjsxivgju7do7p5xkcxl4k6rt" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮਕਾਰੋਂਪੁਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.645872|N|76.499769|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 265
| population_total                = 
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੇੜਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 140406
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:23
| area_code       = 01763******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]]
}}
'''ਮਕਾਰੋਂਪੁਰ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ [[ਖੇੜਾ]] ਬਲਾਕ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।
ਨਾਮਵਰ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ [[ਸਤਵਿੰਦਰ ਬੁੱਗਾ]] ਵੀ ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
#https://fatehgarhsahib.nic.in/
#https://fatehgarhsahib.nic.in/village-panchayats/
{{ਅਧਾਰ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>bclyaivjsxivgju7do7p5xkcxl4k6rt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਚਾਪੜਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44043</id>
    <revision>
      <id>811506</id>
      <parentid>708347</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:30:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811506</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3061" sha1="27fmvmc96pqoowivzbqzpkeh7kqwmuj" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਚਾਪੜਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.686288|N|75.992340|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 262
| population_total                = 525
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਦੋਰਾਹਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141119
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55 
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
}}

'''ਚਾਪੜਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਦੋਰਾਹਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Doraha.pdf&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>27fmvmc96pqoowivzbqzpkeh7kqwmuj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਿਹੌੜਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44315</id>
    <revision>
      <id>811507</id>
      <parentid>789143</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:30:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811507</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3957" sha1="7hjqr52id7ssba4z2h0nm3k2sfg7qx2" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸਿਹੌੜਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਸਿਹੌੜਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.657449|N|76.007639|E|display=inline,title}}| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 2.594
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141413
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਮਲੌਦ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਸਿਹੌੜਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਦੋਰਾਹਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਸਿਹੌੜਾ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਹਰਪਾਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਹਿਜ ਨੇ ਵਸਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਸਹਿਜਵਾੜਾ ਰੱਖਿਆ | ਜੋ ਬਦਲ ਕੇ ਸਿਹੌੜਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਸਹਿਜ ਨੇ ਆਪਣੀ ਚੌਧਰ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ।
ਸਿਹੌੜੇ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਨਿਜ਼ਾਮਪੁਰ,[[ਮਦਨੀਪੁਰ]], ਲਸਾੜਾ,ਕੂਹਲੀ, ਕਲਾਂ,ਕੂਹਲੀ ਖੁਰਦ,ਬੇਰ,ਚਾਪੜਾ, [[ਜੰਡਾਲੀ]],
ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵੀ ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਜੰਮਪਲ ਹਨ, ਏਥੇ ਓਹਨਾ ਦੀ ਮਾਤਾ ਮਾਤਾ ਹਰਨਾਮ ਕੌਰ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਹਰਨਾਮ ਕੌਰ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵੀ ਹੈ।

==ਗੈਲਰੀ==
[[File:ਯਾਦਗਰੀ ਗੇਟ.jpg|thumb|ਯਾਦਗਾਰੀ ਗੇਟ ਸਿਹੌੜਾ]]
[[File:Shiv mandir sehoura.jpg|thumb|ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਸਿਹੌੜਾ]]


==ਹਵਾਲੇ==
&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Doraha.pdf&lt;/ref&gt;

{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>7hjqr52id7ssba4z2h0nm3k2sfg7qx2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਧਮੋਟ ਕਲਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44316</id>
    <revision>
      <id>811508</id>
      <parentid>810124</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:31:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811508</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5093" sha1="7m19sdy2xn4c63maj5q6jeersdajwos" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਧਮੋਟ ਕਲਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਧਮੋਟ ਕਲਾਂ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.689228|N|76.029332|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 6.662
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset                    = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141413
| area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB55
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਧਮੋਟ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਪਾਇਲ ਅਤੇ ਬਲਾਕ ਦੋਰਾਹਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਵੱਡਾ ਪਿੰਡ ਹੈ,।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Doraha.pdf&lt;/ref&gt;
ਜਿਥੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਆਬਾਦੀ ਗਿੱਲ ਝੱਲੀ ਗੋਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਪਾਇਲ ਨਗਰ ਧਮੋਟ ਤੋਂ ਪੰਜ ਕਿਮੀ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਪਾਇਲ - ਮਲੌਦ ਸੜਕ ਲੰਘਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਪਾਸੇ ਸਰਹੰਦ ਨਹਿਰ। ਧਮੋਟ ਕਲਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੋਈ ਸਾਢੇ ਅੱਠ ਸੌ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਸਾਇਆ ਨਗਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://punjabnewsusa.com/2012/12/%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%B2%E0%A9%B1%E0%A8%A5-%E0%A8%AF%E0%A9%8B%E0%A8%A7%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%82-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A1-%E0%A8%A7%E0%A8%AE%E0%A9%8B/{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

ਲਾਗਲੇ ਪਿੰਡ ਧਮੋਟ ਖੁਰਦ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਅਤੇ ਭਾਡੇਵਾਲ ਧਮੋਟ ਕਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਜਾ ਕੇ ਵਸੇ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕੋ ਹੀ ਪੰਚਾਇਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਬਾ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਮੱਲਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਰਹਿੰਦ ਵਿਖੇ ਜੈਨ ਖਾਨ ਨਾਲ ਲੜਦੇ  ਹੋਇਆ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।

==ਗੈਲਰੀ==
[[File:ਮੰਦਰ.jpg|thumb|ਵਿਸ਼ਕਰਮਾ ਮੰਦਰ]]
[[File:Post Office Dhamot 141413.jpg|thumb|Post Office Dhamot 141413]]
[[File:ਪੱਕਾ ਚੌਂਤਰਾ ਧਮੋਟ ਕਲਾਂ.jpg|thumb|ਪੱਕਾ ਚੌਂਤਰਾ ਧਮੋਟ ਕਲਾਂ]]

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਹਵਾਲੇ}}

{{Ludhiana district}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>7m19sdy2xn4c63maj5q6jeersdajwos</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨਿਜ਼ਾਮਪੁਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44318</id>
    <revision>
      <id>811509</id>
      <parentid>753950</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:31:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811509</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3652" sha1="4oojf87fr0v11zpv1y5ypk0ry9n8g0z" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਨਿਜ਼ਾਮਪੁਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਨਿਜ਼ਾਮਪੁਰ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.654328|N|76.024646|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 1457
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141413
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB55
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
}}
'''ਨਿਜ਼ਾਮਪੁਰ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਪਾਇਲ, ਭਾਰਤ|ਪਾਇਲ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਪਾਇਲ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ 40 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਬੱਡੀ ਖਿਡਾਰੀ [[ਤੇਜੀ ਨਿਜਾਮਪੁਰ]] ਵੀ ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਜੰਮਪਲ ਸੀ।

==ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ==
[[ਜੰਡਾਲੀ]], [[ਸਿਹੌੜਾ]], [[ਭਾਡੇਵਾਲ]], [[ਜਰਗੜੀ]], [[ਲਸਾੜਾ]] ਪਿੰਡ ਹਨ। &lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Doraha.pdf&lt;/ref&gt;

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਪਾਇਲ, ਦੋਰਾਹਾ,ਖੰਨਾ, ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ, ਮਲੌਦ, ਨਿਜ਼ਾਮਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>4oojf87fr0v11zpv1y5ypk0ry9n8g0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਧਮੋਟ ਖੁਰਦ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44325</id>
    <revision>
      <id>811510</id>
      <parentid>810125</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:31:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811510</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3124" sha1="5e9ld5eyy4lq4sx48l3b8lgtl88wonm" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਧਮੋਟ ਖੁਰਦ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਧਮੋਟ ਖੁਰਦ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.694833|N|76.012961|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 1352
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141413
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB55
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਧਮੋਟ ਖੁਰਦ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਦੋਰਾਹਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Doraha.pdf&lt;/ref&gt;
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

{{Ludhiana district}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>5e9ld5eyy4lq4sx48l3b8lgtl88wonm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਘਲੋਟੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44341</id>
    <revision>
      <id>811511</id>
      <parentid>708348</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:31:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811511</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3062" sha1="hmnfil7pmxmhkxcat82d6e5pm5bgsxv" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਘਲੋਟੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.717190|N|75.970866|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 262
| population_total                = 3.872
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਦੋਰਾਹਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141419
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55 
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
}}
'''ਘਲੋਟੀ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਦੋਰਾਹਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Doraha.pdf&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>hmnfil7pmxmhkxcat82d6e5pm5bgsxv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਜਰਗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44348</id>
    <revision>
      <id>811512</id>
      <parentid>748456</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:31:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811512</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4618" sha1="grn4fagqi6tia0t05dzcabpjunq9i9i" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਜਰਗ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਜਰਗ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.613705|N|76.069413|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 269
| population_total                = 3.383
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਦੋਰਾਹਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141415
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਜਰਗ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਦੋਰਾਹਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Doraha.pdf&lt;/ref&gt; ਇਹ ਖੰਨਾ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਸੜਕ (ਵਾਇਆ ਜੋੜੇ ਪੁਲ) ਸੜਕ ਤੇ ਖੰਨੇ ਤੋਂ ਲਗਪਗ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ: ਰੌਣੀ, ਤੁਰਮਰੀ, ਜਲਾਜਣ, [[ਜਰਗੜੀ]], [[ਜੁਲਮਗੜ੍ਹ]], ਸਿਰਥਲਾ ਅਤੇ ਮਾਂਹਪੁਰ ਹਨ। ਇਸ ਨਗਰ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸਾਮਰਾਟ ਰਾਜਾ ਜਗਦੇਵ ਪਰਮਾਰ ਹੋਇਆ। ਜਿਸ ਰਾਜ  ਦੂਰ ਦੂਰ ਤੱਕ ਫੈਲਿਆਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ  ਛੇੇੇਵੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵੀ ਆਏ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਖੇੇੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁੁਰਦੁਆਰਾ  ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਈ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਤੇ ਬਾਲਕ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋੋੋਏ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਘੁੁੱਗ ਵੱਸਦਾ ਨਗਰ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ [[ਜਰਗ ਦਾ ਮੇਲਾ]] ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੂਰ ਦੂਰ ਤੱਕ ਮਸਹੂਰ ਹੈ।

==ਗੈਲਰੀ==

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/
https://www.census2011.co.in/data/subdistrict/226-payal-ludhiana-punjab.html
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>grn4fagqi6tia0t05dzcabpjunq9i9i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਲਾਪਰਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>45761</id>
    <revision>
      <id>811513</id>
      <parentid>708357</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:32:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811513</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3068" sha1="m5tzeprirmozo9ahxcg21znv6sk36tz" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਲਾਪਰਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.753685|N|75.930910|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 262
| population_total                = 1.940
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਡੇਹਲੋਂ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141421
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55 
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਡੇਹਲੋਂ]]
}}

'''ਲਾਪਰਾਂ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਡੇਹਲੋਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Deloh.pdf&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>m5tzeprirmozo9ahxcg21znv6sk36tz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਛੰਨਾ, ਸੰਗਰੂਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46226</id>
    <revision>
      <id>811514</id>
      <parentid>779201</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:32:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811514</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5143" sha1="p68luhzpkfdv68fylmt6z6z1ytxbwgr" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            =  ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਛੰਨਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.307544|N|75.870717|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 238
| population_total                = 1672
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੰਗਰੂਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148001
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 
| area_code       = 01672******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸੰਗਰੂਰ]], [[ਧੂਰੀ]]
}}
'''ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਛੰਨਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਸੰਗਰੂਰ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਅਤੇ [[ਧੂਰੀ]] ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ 116 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਿਆਣਾ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ 7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਥਲੇਸ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਰੂਪਾਹੇੜੀ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਸਾਰੋਂ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ),ਅਕੋਈ ਸਾਹਿਬ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬੇਨੜਾ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ),ਦੇਹਕਲਾਂ (500 ਮੀਟਰ), ਬਾਲੀਆਂ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਛੰਨਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਛੰਨਾ ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਸ਼ੇਰਪੁਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਸੁਨਾਮ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
[[ਧੂਰੀ]], ਸੰਗਰੂਰ, &quot;[[ਲੌਂਗੋਵਾਲ]], ਸੁਨਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਛੰਨਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਰੇਲ ਦੁਆਰਾ==
[[ਬਹਾਦੁਰ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]],ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਛੰਨਾ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ 1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਦੂਰੀ ਤੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਅਤੇ  [[ਧੂਰੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। [[ਸੰਗਰੂਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ ।
&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Sangrur.pdf&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
https://sangrur.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>p68luhzpkfdv68fylmt6z6z1ytxbwgr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਿਰਧਨੋ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46801</id>
    <revision>
      <id>811515</id>
      <parentid>748480</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:32:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811515</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3107" sha1="kzmgxpn1vf6amz2s7lprs3121k8jspz" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਬਿਰਧਨੋ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਬਿਰਧਨੋ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.518394|N|76.090161|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਟਿਆਲਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 296
| population_total                = 1672
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਨਾਭਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 147202
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:34 PB:11
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਨਾਭਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਬਿਰਧਨੋ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਟਿਆਲਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਨਾਭਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Nabha.pdf&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>kzmgxpn1vf6amz2s7lprs3121k8jspz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਢੀਂਗੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46885</id>
    <revision>
      <id>811516</id>
      <parentid>704928</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:32:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811516</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3270" sha1="7m5jsu8uyy49xjdfsrc351rhsxusr7l" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਢੀਂਗੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਢੀਂਗੀ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.406237|N|76.101383|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਟਿਆਲਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 250
| population_total                = 1765
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਨਾਭਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 147201
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:34 PB:11
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਨਾਭਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਢੀਂਗੀ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਨਾਭਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਨਾਭਾ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਰੋਡ ਤੇ ਨਾਭੇ ਤੋ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। &lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Nabha.pdf&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>7m5jsu8uyy49xjdfsrc351rhsxusr7l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47441</id>
    <revision>
      <id>811517</id>
      <parentid>799413</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:33:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811517</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18409" sha1="fy9zln0mw7iol1q5s9kx7qnk9k0tovi" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = '''ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ'''|other_name
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਪਿੰਡ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Punjab#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|30.006832|N|76.068262|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਟਿਆਲਾ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 1999
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 182
| population_total         = 22566
| population_as_of         = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| parts_type               = [[ਬਲਾਕ]] ਘੱਗਾ ਪਾਤੜਾ
| parts                    = 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 147102
| area_code_type           = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate       = PB:11,PB:72
| area_code                = 0175******
| blank1_name_sec1         = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1         = [[ਘੱਗਾ]]
}}


== ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ ==
ਇਹ ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਪਾਤੜਾਂ]], ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪਟਿਆਲਾ ਤੇ ਡਾਕਖ਼ਾਨਾ ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ ਹੈ ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ ਪਿੰਡ ਪਾਤੜਾਂ ਤੋਂ ਘੱਗਾ ਤੇ ਸਮਾਣਾ ਪਟਿਆਲਾ ਵਾਲੇ ਮੇਨ ਰੋਡ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1600 ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਘੱਗਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਪਾਤੜਾਂ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;ਭੱਟੀ&quot;&gt;{{Cite book|title=ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ|last=ਭੱਟੀ|first=ਬਲਵਿੰਦਰ|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=|quote=|via=}}&lt;/ref&gt;

== ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ:- ==
ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਹੁਣ ਦਫਤਰੀਵਾਲਾ ਹੈ ਇਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਬਿਸ਼ਨਪੁਰਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਫੇਰ ਬਦਲ ਕੇ ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਇਸ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸਤ ਦੁਬਾਰਾ ਇੱਕ ਦਫ਼ਤਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਤਰ ਸਿੰਘ ਨਾਮ ਦਾ ਬੰਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਆਲੇ -ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਉਸ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜਿਸ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਬਿਸ਼ਨਪੁਰੇ ਤੋਂ ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਸਰਦਾਰਾ ਦਾ ਪਿੰਡ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਸਰਦਾਰ ਹਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਸਭ ਪਹਿਲਾ ਦੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਰਫਿਊਜੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਕੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਆ ਵੱਸੇ ਹਨ। ਜਿੰਨਾ ਨੂੰ ਉਹਨਾ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;ਸਿੰਘ&quot;&gt;{{Cite book|title=ਸਾਬਕਾ ਸਰਪੰਚ|last=ਸਿੰਘ|first=ਸੁਖਦੇਵ|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=|quote=|via=}}&lt;/ref&gt;

== ਪਿੰਡ ਦੀ ਦਿੱਖ:- ==
ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੁਰੂਆਤ ਪਾਤੜਾਂ ਤੋਂ ਸਮਾਣਾ ਪਟਿਆਲਾ ਵਾਲੇ ਮੇਨ ਰੋਡ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉੱਥੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਮੇਨ ਰੋਡ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਪੈਰਾਡਾਈ ਇੰਨਟਨੈਸਨਲ ਪ੍ਰਾਇਵੇਟ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੜਕਾਂ ਪੱਕੀਆਂ ਹਨ ਪਿੰਡ ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ ਦੀਆ ਸਾਰੀਆ ਗਲੀਆ ਤੇ ਨਾਲੀਆ ਪੰਚਾਇਤ ਵੱਲੋਂ ਪੱਕੀਆ ਕੀਤੀਆ ਗਈਆ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦੋ ਮੰਦਰ ਹਨ ਮਾਤਾ ਰਾਣੀਆ ਦਾ ਤੇ ਹਨੂਮਾਨ ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੈ ਤੇ ਦੋ ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ ਹਨ ਇੱਕ ਰਵਿਦਾਸ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਤੇ ਇੱਕ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਦਰਬਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਲਮੀਕ ਜੀ ਦੀ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਹੈ ਨਗਰ ਖੇੜਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਖੂਹ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਹਨ ਪਿੰਡ ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਖੇਤ ਹਨ ਤੇ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਸਾਰੇ ਪਾਸਿਆ ਤੋਂ ਖੇਤਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੀ ਭੂਗੋਲਿਕ ਦਿੱਖ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧੀਆ ਬਣਾਦੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਤਿੰਨ ਡੇਰੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰੋ ਰਫਿਊਜੀ ਲੋਕ ਆ ਕੇ ਵੱਸੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਨਾਮਾਂ ਨਾਲ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਲੱਧੇ ਕਾ ਡੇਰਾ, ਸਤਨਾਮ ਕਾ ਡੇਰਾ ਅਤੇ ਕਮਾਹੂੰਆ ਕਾ ਡੇਰਾ ਆਦਿ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਧਹੂੜ 2 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਦੁਗਾਲ 4 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਬੁਰਡ 3 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;ਸੋਹੀ&quot;&gt;{{Cite book|title=ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ|last=ਸੋਹੀ|first=ਅਵਤਾਰ|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=|quote=|via=}}&lt;/ref&gt;

== ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਸੰਬੰਧੀ ਅੰਕੜੇ:- ==
ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 500 ਘਰ ਹਨ ਦਫਤਰੀਵਾਲਾ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 1600 ਹੈ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕਈ ਜ਼ਾਤਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਜੱਟ, ਰਾਜਪੂਤ, ਰਵਿਦਾਸੀਏ, ਬਾਲਮੀਕ, ਪਰਜਾਪਤ ਘਮਿਆਰ, ਮੁਸਲਮਾਨ, ਰਫਿਊਜੀ, ਲੁਹਾਰ, ਨਾਈ, ਤਰਖਾਣ, ਝਿਉਰ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਆਿਦ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ|last=ਸਿੰਘ|first=ਕੌਰਾ|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=|quote=|via=}}&lt;/ref&gt;

== ਵਸੋ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ:- ==
ਦਫਤਰੀਵਾਲਾ ਪਿੰਡ ਦੀਆ ਕੁੱਲ ਵੋਟਾਂ 1600 ਦੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹਨ ਿੲਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਈ ਲੋਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਿੱਤਾ ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਹੈ ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕ ਨੌਕਰੀਆ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਤਰਖਾਣ ਲੋਕ ਮਿਸਤਰੀਪਣੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਫੌਰਮੇਨ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਲੋਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਹਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫ਼ੌਜੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=ਸਾਬਕਾ ਮੈਬਰ|year=1921|url=https://archive.org/details/dli.ministry.29444|last=ਸਿੰਘ|first=ਕੌਰਾ|publisher=|isbn=|location=|pages=|quote=|via=}}&lt;/ref&gt;

== ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ:- ==
ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਦੋ ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ ਹਨ ਇੱਕ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਦਰਬਾਰ ਤੇ ਦੂਜਾ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਹੈ (ਉੱਥੇ ਪਹਿਲਾ ਮੰਗਲਦਾਸ ਦਾ ਟੱਲਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜੋ ਹੁਣ ਰਵਿਦਾਸੀਏ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਾਲਿਆ ਨੇ ਬਦਲ ਕੇ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।) ਤੇ ਇੱਕ ਬਾਲਮੀਕ ਜੀ ਦੀ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਹੈ ਮਾਤਾ ਰਾਣੀਆ ਦੇ ਮੰਦਰ ਹਨ ਹਨੂਮਾਨ ਜੀ ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਨੌਂ ਗਜਾ ਪੀਰ ਦੀ ਦਰਗਾਹ,ਪੀਰਾਂ ਦੀ ਦਰਗਾਹ ਅਤੇ ਸਿੱਧਾਂ ਦੀ ਸਮਾਧ ਆਦਿ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ ਇੰਨਾ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਪਾਉਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਾਰੇ ਬੜੀ ਸਰਧਾ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੇ ਹਨ&lt;ref&gt;{{Cite book|title=ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ|last=ਕੌਰ|first=ਹਮੀਰ|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=|quote=|via=}}&lt;/ref&gt;।

== ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ:- ==
ਪਿੰਡ ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਛੇ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਬਣੀਆ ਹੋਈਆ ਹਨ ਜਿੰਨਾ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਦੋ ਪ੍ਰਈਵੇਟ ਹਨ।

* ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਇਮਰੀ ਸਕੂਲ।
* ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ। 
* ਦਾ ਪੈਰਾਡਾਈ ਇੰਟਰਨੈਸਨਲ ਸਕੂਲ।
* ਹੈਪੀ ਪੁਬਲਿਕ ਸਕੂਲ। 
* ਦੋ ਬੱਚਿਆ ਵਾਲੀਆਂ ਅੰਗਣਬਾੜੀਆ ਹਨ&lt;ref&gt;{{Cite book|title=ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ|last=ਕੌਰ|first=ਸੰਦੀਪ|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=|quote=|via=}}&lt;/ref&gt;।

== ਹੋਰ ਨਜਦੀਕੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਤੇ ਹੋਰ ਅਧਾਰੇ:- ==

* ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਘੱਗਾ ਇਹ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡ ਤੋਂ 7 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਹੈ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੱਚੇ ਇਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਸਾਈਕਲਾਂ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 
* ਪਿੰਡ ਤੋਂ 6 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਕਿਰਤੀ ਕਾਲਜ ਨਿਆਲ (ਪਾਤੜਾਂ) ਸਥਿਤ ਹੈ ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆ ਤੇ ਮੁੰਡੇ ਪੜ੍ਹਨ ਆਉਦੇ ਹਨ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ ਦੀਆ ਕੁੜੀਆ ਜਿਆਦਾ ਪੜ੍ਹਨ ਆਉਦੀਆ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਬੱਸ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤੇ ਬੱਚਿਆ ਦਾ ਬੱਸ ਪਾਸ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੁੜੀਆ ਤੇ ਮੁੰਡਿਆ ਨੂੰ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਅਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 
* ਵਿਦਿਅਕ ਪੱਖੋਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਆਜਾਦੀ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆ ਕੁੜੀਆ ਮੁੰਡੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀਆ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕੁੱਝ ਨੌਜਵਾਨ ਜੋ ਪੜੇ - ਲਿਖੇ ਹਨ ਤੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਮਾਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। 
* 2 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਨਾਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਧਹੂੜ ਵਿੱਚ ਮਾਲਵਾ ਗ੍ਰਾਮੀਨ ਬੈਂਕ ਹੈ।
* ਮੇਨ ਰੋਡ ਉੱਤੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਦੋ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਤੇ ਇੱਕ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਨਰਸਿੰਗ ਹੋਮ ਹੈ&lt;ref&gt;{{Cite book|title=ਮੈਬਰ|year=1921|url=https://archive.org/details/dli.ministry.29444|last=ਸਿੰਘ|first=ਗੁਰਜੰਟ|publisher=|isbn=|location=|pages=|quote=|via=}}&lt;/ref&gt;।

== ਹੋਰ ਸਥਾਨ ਤੇ ਇਮਾਰਤਾ:- ==
ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਹਵੇਲੀ ਹੈ ਜੋ ਜੱਦੀ ਸਰਦਾਰਾ ਦੀ ਹੈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਟੈਂਕੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਮੋਟਰ ਲਗਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸਥਾਨ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਹਨ।

* ਸੱਥ 
* ਡਾਕਖਾਨਾ 
* ਤਿੰਨ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ-ਘਾਟ ਹਨ।
* ਤਿੰਨ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਹਨ।
* ਇੱਕ ਇਲੈਕਟੋਨਿਕ ਇੱਟਾਂ ਦੀ ਫ਼ੈਕਟਰੀ ਹੈ&lt;ref name=&quot;ਭੱਟੀ&quot;/&gt;।

== ਖੇਡ ਸਥਾਨ:- ==
ਖੇਡ ਦੇ ਦੋ ਗਰਾਊਡ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆ ਲਈ ਹੈ ਇੱਕ ਗਰਾਊਡ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਲੱਬ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗਰੁੱਪ ਵੱਲੋਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਤੇ ਬੱਚੇ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ਗਰਾਊਡ ਵਿੱਚ ਜੋ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡੀਆ ਜਾਦੀਆ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਵਾਲੀਬਾਲ, ਕ੍ਰਿਕਟ ਆਦਿ ਤੇ ਸਵੇਰੇ ਸਵੇਰੇ ਭਰਤੀਆ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;ਸੋਹੀ&quot;/&gt;

== ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ:- ==
ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਨਿਵਾਸੀ ਸ. ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸ. ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮਹਾਨ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆਂ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ&lt;ref&gt;{{Cite book|title=ਕਲੱਬ ਪ੍ਰਧਾਨ|last=ਸਿੰਘ|first=ਕੁਲਦੀਪ|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=|quote=|via=}}&lt;/ref&gt;

== ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਜ:- ==

* ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਵਿੱਤੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਵੱਲੋਂ ਪਿੰਡ ਦੀਆ ਗਲੀਆ ਤੇ ਨਾਲੀਆ ਨੂੰ ਪੱਕੀਆ ਕੀਤੀਆ ਹਨ। 
* ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੱਚੇ ਮਕਾਨਾਂ ਤੋਂ ਪੱਕੇ ਮਕਾਨ ਸਰਪੰਚ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ।
* ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈਆ ਹਨ।
* ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਦੀਆ ਨਵੀਆ ਇਮਾਰਤਾ ਬਣਾਈਆ ਗਈਆ ਸਨ।
* ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 2 ਆਂਗਣਵਾੜੀਆ ਬਹੁਤ ਵਧੀ ਬਣਾਏ ਹਨ ਤੇ ਵਰਕਰਾਂ ਤੇ ਸਕੂਲ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪੰਚਾਇਤ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀਆ ਗਈਆ ਸਨ। 
* ਸਰਪੰਚ ਵੱਲੋਂ ਗਰੀਬ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਫ਼ਤ ਵਾਲੇ ਮੀਟਰ ਲਗਵਾਏ ਗਏ ਹਨ। 
* ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਨਰੇਗਾ ਸਕੀਮ ਦੀ ਪੁਰੀ ਸੁਵਿਧਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। 
* ਸਰਪੰਚ ਵੱਲੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਤੇ ਵਿਧਵਾ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੈਨਸਿਲਾਂ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਦੀਆ ਹਨ।
* ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਗਨ ਸਕੀਮ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 
* ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਆਟਾ ਦਾਲ ਵਾਲੀ ਸਕੀਮ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ&lt;ref name=&quot;ਸਿੰਘ&quot;/&gt;।

==ਹਵਾਲੇ==
https://villageinfo.in/punjab/patiala/patran/daftriwala.html
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>fy9zln0mw7iol1q5s9kx7qnk9k0tovi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਭਰੋਵਾਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48053</id>
    <revision>
      <id>811518</id>
      <parentid>748511</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:34:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811518</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3129" sha1="esq5pyz0w7rogkandpj0jvdf6aaxhe7" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਭਰੋਵਾਲ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਭਰੋਵਾਲ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.394486|N|75.074167|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਤਰਨ ਤਾਰਨ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 185
| population_total                = 3.895
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143411
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:66
| area_code       = 01859******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਤਰਨਤਾਰਨ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਭਰੋਵਾਲ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਤਰਨਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਤਰਨਤਾਰਨ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Khadoor%20Sahib.pdf&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>esq5pyz0w7rogkandpj0jvdf6aaxhe7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਜਾਤੀ ਉਮਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48071</id>
    <revision>
      <id>811519</id>
      <parentid>752872</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:34:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811519</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3176" sha1="c0nig3f4prw8v3z84ld95ujuzp6xtjd" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਜਾਤੀ ਉਮਰਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਜਾਤੀ ਉਮਰਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.505982|N|75.095063|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 225
| population_total                = 607
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143115
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:63
| area_code       = 01859******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਤਰਨਤਾਰਨ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਜਾਤੀ ਉਮਰਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਤਰਨਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਤਰਨਤਾਰਨ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Khadoor%20Sahib.pdf&lt;/ref&gt; ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ]] ਅਤੇ [[ਸ਼ਹਿਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ਼]] ਦੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>c0nig3f4prw8v3z84ld95ujuzp6xtjd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦੀਨੇਵਾਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48086</id>
    <revision>
      <id>811520</id>
      <parentid>738983</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:34:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811520</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5270" sha1="6kk01dyl15pzg286udj69qcql6zebw5" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਦੀਨੇਵਾਲ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਦੀਨੇਵਾਲ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.485481|N|75.038252|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 225
| population_total                = 2.850
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143406
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:66
| area_code       = 01859******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਤਰਨਤਾਰਨ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਦੀਨੇਵਾਲ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਤਰਨਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਤਰਨਤਾਰਨ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਤਰਨਤਾਰਨ ਤੋਂ 13 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਪੂਰਵ ਵਲ੍ਹ ਹੈ।ਅਤੇ ਫਤਿਆਬਾਦ ਤੋਂ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।  

==ਇਤਿਹਾਸ==
'''ਦੀਨੇਵਾਲ''' ਪਿੰਡ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੱਕ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਇੱਕ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮਵਰ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਸੀ। ਗਿੱਲ ਉਪ ਜਾਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਵਾਹੀਯੋਗ ਜ਼ਮੀਨ ਵਾਲੀ ਜਾਇਦਾਦ ਅਤੇ ਵੱਕਾਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀ। ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਘਰ ਸੀ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸੀ।

==1947 ਦੀ ਵੰਡ ਤੋ ਬਾਅਦ==
ਪੰਜਾਬ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਕਾਫੀ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਆ ਗਏ। ਸਰਦਾਰ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਪਰਵਾਸੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਘੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਮਾਲਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਘਰ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ ਛੱਡ ਕੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਸ.ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਰਪੰਚ ਸਨ, 

==ਹਵਾਲੇ==
&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Khadoor%20Sahib.pdf&lt;/ref&gt;
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>6kk01dyl15pzg286udj69qcql6zebw5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48421</id>
    <revision>
      <id>811521</id>
      <parentid>739070</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:34:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811521</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2953" sha1="qqdejj9m621s6m2vunuummdt3nnsa82" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.170129|N|74.693651|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 193
| population_total                = 2.576
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਵਲਟੋਹਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143416
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:66
| area_code       = 01632******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਤਰਨਤਾਰਨ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਤਰਨਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਤਰਨਤਾਰਨ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਵਲਟੋਹਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Valtoha.pdf&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>qqdejj9m621s6m2vunuummdt3nnsa82</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਉਟਾਲਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48692</id>
    <revision>
      <id>811522</id>
      <parentid>705569</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:34:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811522</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3931" sha1="pb1axdgpwor8aavrl8qljti1w2gstk0" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਉਟਾਲਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਉਟਾਲਾਂ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.826876|N|76.197308|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 3.348
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸਮਰਾਲਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141114
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:43 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸਮਰਾਲਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਉਟਾਲਾਂ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਸਮਰਾਲਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Samrala.pdf&lt;/ref&gt; ਇਹ ਸਮਰਾਲਾ ਤੋਂ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਓਟਲਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 34 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 69 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।
ਓਟਲਾਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਖੰਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਦੋਰਾਹਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਮਾਛੀਵਾੜਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਖਮਾਣੋਂ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।


==ਹਵਾਲੇ==
https://villageinfo.in/punjab/ludhiana.html
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>pb1axdgpwor8aavrl8qljti1w2gstk0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦਹਿੜੂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48757</id>
    <revision>
      <id>811523</id>
      <parentid>809724</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:34:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811523</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7834" sha1="on5h4yomtle6wljo88vx34ah9hjd2ik" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਦਹਿੜੂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.747012|N|76.151414|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 2.446
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141412
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB26
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਦਹਿੜੂ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਖੰਨਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ ਤੋਂ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਰਬੰਸਪੁਰਾ, ਰੂਪਾ, [[ਗੰਢੂਆਂ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੂਰਬਾ]], ਬਗਲੀ ਖੁਰਦ,[[ਬਗਲੀ ਕਲਾਂ]], ਚੱਕ ਮਾਫ਼ੀ, ਕਲਾਲਮਾਜਰਾ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਚੋਂ ਅੰਬਾਲਾ, ਅਟਾਰੀ, ਰੇਲ ਲਾਈਨ, ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ [[ਰੇਲ ਫਾਟਕ 159 ਸੀ]] ਹੈ।ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ  
ਇੱਕ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਸਰੀ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਡਾਕਘਰ,ਪੰਚਾਇਤ ਘਰ ਵੀ ਹੈ।

==ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ==
#ਸੰਗੂ ਪੱਤੀ,
#ਬੱਲ੍ਹੜ ਪੱਤੀ,
#ਅਭੀਆ ਪੱਤੀ,

==ਇਤਿਹਾਸ==
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜ ਦੇ ਪਤਨ ਦੇ ਬਾਅਦ,[[ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ]] ਨੇ [[ਸਰਹਿੰਦ]] ਤੋਂ [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]] ਤੱਕ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦਹਿੜੂ ਦੇ ਇੱਕ ਜੱਥੇਦਾਰ ਨੇ ਦਹਿੜੂ ਤੋਂ ਨਾਭੇ ਤੱਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਇਲਾਕੇ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ [[ਨਾਭੇ]] ਦੇ ਰਾਜੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਬੇਟੀ ਦਯਾ ਕੌਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਰਾਜਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਨਵੀਂ ਪਤਨੀ ਵਿੱਚਕਾਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਝਗੜਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ [[ਨਾਭੇ]] ਦੇ ਰਾਜੇ ਦੀ ਪਤਨੀ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਕੋਲ ਦਹਿੜੂ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਦਹਿੜੂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਹਿ ਸਕਦੀ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦਹਿੜੂ ਅਤੇ ਨਾਭਾ ਵਿਚਕਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇੱਕ &quot;ਕਣ&quot;, ਜਾਂ &quot;ਛੋਟਾ ਹਿੱਸਾ&quot; ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸਨੂੰ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ [[ਖੰਨਾ]] ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਨਾਮ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਨੂੰ &quot;ਕਣ&quot; ਤੋਂ [[ਖੰਨਾ]] ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Khanna.pdf&lt;/ref&gt;
==ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰੇ==
[[File:ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ.jpg|thumb|ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ]]
[[File:ਡਾਕਘਰ.jpg|thumb|ਡਾਕਘਰ]]

[[File:ਪੰਚਾਇਤ ਘਰ.jpg|thumb|ਪੰਚਾਇਤ ਘਰ ਪਿੰਡ ਦਹਿੜੂ]]

==ਰੇਲਵੇ ਫਾਟਕ==
[[File:ਦਹਿੜੂ ਫਾਟਕ.jpg|thumb|ਦਹਿੜੂ ਫਾਟਕ]]

==ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ==
ਦਹਿੜੂ ਪਿੰਡ ਵੱਡਾ ਪਿੰਡ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 5 ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਹਨ। ਦੋ ਕੁਟੀਆ ਬਾਬਾ ਸ਼ੰਕਰਾ ਨੰਦ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਗੰਗਾ ਨੰਦ ਭੂਰੀ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਗਵਾਨ ਮੰਦਰ, ਗੁਰੂ ਬਾਲਮੀਕ ਮੰਦਰ,ਗੁੱਗਾ ਮਾੜੀ, ਮਾਤਾ ਰਾਣੀਆਂ ਆਦਿ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਫਾਟਕ 159 ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਲ਼ ਹਾਥੀ ਵਾਲ਼ੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ।
[[File:ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਗਵਾਨ ਮੰਦਰ ਪਿੰਡ ਦਹਿੜੂ.jpg|thumb|ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਗਵਾਨ ਮੰਦਰ ਪਿੰਡ ਦਹਿੜੂ]]
[[File:ਕੁਟੀਆ ਪਿੰਡ ਦਹਿੜੂ.jpg|thumb|ਕੁਟੀਆ ਪਿੰਡ ਦਹਿੜੂ]]
[[File:ਕੁਟੀਆ ਪਿੰਡ ਦਹਿੜੂ1.jpg|thumb|]]
[[File:ਕੁਟੀਆ ਪਿੰਡ ਦਹਿੜੂ 2.jpg|thumb|]]
[[File:ਪੁਰਣਾ ਖੂਹ.jpg|thumb|ਪੁਰਣਾ ਖੂਹ]]
[[File:ਸਮਾਧ.jpg|thumb|ਸਮਾਧ]]

==ਹਵਾਲੇ==
https://www.sikhiwiki.org/index.php/Daheru_Shootout
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>on5h4yomtle6wljo88vx34ah9hjd2ik</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਰੌਦੀਆਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49116</id>
    <revision>
      <id>811524</id>
      <parentid>748462</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:34:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811524</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3098" sha1="dmctl47h2jhsofusnq7i6d0luylo4yr" xml:space="preserve">[[File:ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡ ਕਰੌਦੀਆਂ.jpg|thumb|ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡ ਕਰੌਦੀਆਂ]]
{{Infobox settlement
| name                            = ਕਰੌਦੀਆਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਕਰੌਦੀਆਂ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.682164|N|76.079852|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 854
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141413
|area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਕਰੌਦੀਆਂ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਖੰਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://citypopulation.de/en/india/villages/ludhiana/
&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Khanna.pdf&lt;/ref&gt;
https://ludhiana.nic.in/about-district/district-at-a-glance/
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>dmctl47h2jhsofusnq7i6d0luylo4yr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਘੁਰਾਲਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49119</id>
    <revision>
      <id>811525</id>
      <parentid>706868</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:35:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811525</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4392" sha1="akthng3laa0ibv08tma007fx260u9hu" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਘੁਰਾਲਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ ਘੁਰਾਲਾ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.694391|N|76.103373|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 269
| population_total                = 825
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141414
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:26 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਘੁਰਾਲਾ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਖੰਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੰਗਰ [[ਕਰਨ ਔਜਲਾ]] ਵੀ ਪਿੰਡ ਘੁਰਾਲਾ ਦਾ ਜੰਮਪਲ ਹੈ। ਘੁਰਾਲਾ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਖੰਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Khanna.pdf&lt;/ref&gt;
ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 36 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖੰਨਾ ਤੋਂ 4 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 75 ਕਿ.ਮੀ ਦੂਰ ਹੈ।

ਘੁਰਾਲਾ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਚੀਮਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਦਾਊ ਮਾਜਰਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਕਰੌਦੀਆਂ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), [[ਈਸੜੂ]] (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਘੁਰਾਲਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਘੁਰਾਲਾ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਅਮਲੋਹ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਡੇਹਲੋਂ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>akthng3laa0ibv08tma007fx260u9hu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗੱਗੜ ਮਾਜਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49528</id>
    <revision>
      <id>811526</id>
      <parentid>706789</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:35:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811526</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3348" sha1="115kmfsw25tnyaht88ifxmwtps957tc" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਗਗੜ ਮਾਜਰਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ ਗਗੜ ਮਾਜਰਾ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.737091|N|76.137016|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 269
| population_total                = 620
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141401
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:26 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਗਗੜ ਮਾਜਰਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬਲਾਕ ਖੰਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Khanna.pdf&lt;/ref&gt; ਇਹ ਮਾਲਵੇ ਇਲਾਕਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਮੋਹਨਪੁਰ,ਭੁਮੱਦੀ,ਬੀਜਾ,ਕਿਸ਼ਨਗੜ੍ਹ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>115kmfsw25tnyaht88ifxmwtps957tc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55180</id>
    <revision>
      <id>811527</id>
      <parentid>809479</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:35:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811527</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8616" sha1="0qxhzsl3pz2epfr5dhtu3dx0rf03nuj" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਕਸਬਾ
| image_skyline                   = [[File:Entrance of Govt. Senior Secondary School Khuian Sarwar (Fazilka).jpg|thumb|Entrance of Govt. Senior Secondary School Khuian Sarwar (Fazilka)]]
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.111930|N|74.067593|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 199
| population_total                = 6.221
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152128
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:61/ PB:22
| area_code       = 01634******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅਬੋਹਰ]]
}}
'''ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ [[ਅਬੋਹਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Khuain-Sarwar.pdf&lt;/ref&gt;

==ਇਤਿਹਾਸ==
ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਨੀਂਹ ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪਿੰਡ ਭਾਰਤ ਹਿੱਸੇ ਆਇਆ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਹਾਲੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚਲੀ ਸਾਰੀ ਆਬਾਦੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੋਂ ਆਈ ਹੈ।
[[File:Entrance of Govt. Senior Secondary School Khuian Sarwar (Fazilka).jpg|thumb|Entrance of Govt. Senior Secondary School Khuian Sarwar (Fazilka)]]
[[File:Entrance of Govt. Primary School Khuian Sarwar (Fazilka).jpg|thumb|Entrance of Govt. Primary School Khuian Sarwar (Fazilka)]]

==ਬੋਲੀ==
ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਹੀ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਉਰਦੂ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦੀ ਮਾਲੂਮਾਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਆਂਡੀ ਪਿੰਡ ਬਿਸ਼ਨੋਈਆਂ ਅਤੇ ਜਾਟਾਂ ਦੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ [[ਬਾਗੜੀ]] ਬੋਲੀ ਵੀ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

==ਬਿਰਾਦਰੀਆਂ==
ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅੱਧੀ ਗਿਣਤੀ [[ਕੰਬੋਜ]] ਜਾਤੀ ਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਮਹਾਜਨ ਅਤੇ [[ਰਾਅ ਸਿੱਖ]] ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹਨ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=ਮਈ 2025}}

==ਬੈਂਕ==
ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 5 ਬੈਂਕ ਹਨ:

#ਸਟੇਟ‬ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ
#ਪੰਜਾਬ‬ ਨੈੱਸ਼ਨਲ ਬੈਂਕ
#ਐੱਚ‬.ਡੀ.ਐੱਫ਼.ਸੀ ਬੈਂਕ
#ਓਰੇਏਂਟਿਡ‬ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਕਾਮਰਸ
#ਸਹਿਕਾਰੀ‬ ਬੈਂਕ&lt;ref&gt;banksifsccode.com/oriental-bank-of...ifsc.../khuian-sarwar-branch/&lt;/ref&gt;

==ਸਕੂਲ==
ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਲਈ 5 ਸਕੂਲ ਹਨ:

#ਸਰਕਾਰੀ‬ ਸੀਨੀਅਰ ਸੰਕੈਂਡਰੀ ਸਕੂਲ 
#ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ 
#ਨੇਹਾ‬ ਨਿਊ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ 
#ਰੂਪਿੰਦਰਾ‬ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
#ਸ਼ਹੀਦ‬ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਮੇਮੋਰੀਕਲ ਸਕੂਲ&lt;ref&gt;http://www.latlong.net/.../shaheed-udham-singh-memorial-school-khuian-sarwar-{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} punjab-india-13994.html&lt;/ref&gt;

==ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ==
#ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ‬ ਸੰਗਤਸਰ ਸਾਹਿਬ
#ਪੁਰਾਣਾ‬ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ 
#ਡੇਰਾ‬ ਬਾਬਾ ਭੁੱਮਣ ਸ਼ਾਹ ਜੀ
#ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਵਡਭਾਗ ਸਿੰਘ ਜੀ 
#ਸ੍ਰੀ‬ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮੰਦਿਰ 
#ਸਮਾਧ‬ ਪੀਰ ਪੂਨਣ ਜੀ&lt;ref&gt;http://www.distancebetweencities.co.in/khuian-sarwar...india.../photos{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

==ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ==

ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 3 ਡਿਸਪੈਂਸਰੀਆਂ ਹਨ।
#ਸਰਕਾਰੀ‬ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ
#ਸ਼ਰਮਾਂ‬ ਹਸਤਪਤਾਲ
#‎ਪਸ਼ੂ‬ ਹਸਤਪਤਾਲ

==ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਿੱਤੇ==
ਇਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਦੀ 75 ਫ਼ੀਸਦੀ ਜਮੀਨ ਵਿੱਚ ਬਾਗ਼ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤੇ ਲੋਕ ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਵੱਲ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਹਾਜਨ ਲੋਕ ਆਮ ਕਰਕੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰੀ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ ਪਿੰਡ ਆਪਣੇ ਕਿਨੂੰਆਂ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਕਰਕੇ ਕਾਫ਼ੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।

==ਆਵਾਜਾਈ ਸਹੂਲਤਾਂ==
ਪਿੰਡ ਜੀ.ਟੀ ਰੋਡ ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਅਬੋਹਰ ਤੋਂ ਗੰਗਾਨਗਰ ਰੋੜ (NH15) ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਹੀ ਪੰਜਕੋਸੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ।

==ਨੇੜਲੇ ਸਥਾਨ==

ਇਸ‬ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬੁੱਢਤੀਰਥ ਸਾਹਿਬ ਹਰੀਪੁਰਾ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਮੱਸਿਆਂ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ‎ਇੱਥੋ‬ 6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਹੀ ਪਿੰਡ [[ਪੰਜਕੋਸੀ]] ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਦੇ [[ਬਲਰਾਮ ਜਾਖੜ]] ਅਤੇ [[ਸੁਨੀਲ ਜਾਖੜ]] ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}


[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>0qxhzsl3pz2epfr5dhtu3dx0rf03nuj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਐਤੀਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58401</id>
    <revision>
      <id>811528</id>
      <parentid>756554</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:35:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811528</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4951" sha1="ibhfuwvjwoizfgl50fq2tu2mydmk08e" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਐਤੀਆਣਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.752526|N|75.604856|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 239
| population_total                = 3.048
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਧਾਰ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141107
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:10
| area_code       = 01624******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]]
}}

'''ਐਤੀਆਣਾ''' [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 33 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 126 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਐਤੀਆਣਾ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 141107 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਹਲਵਾਰਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਹਲਵਾਰਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਵੀ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ। ਏਥੋਂ ਦੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਧੰਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਐਤੀਆਣਾ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਪੱਖੋਵਾਲ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਰਾਏਕੋਟ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਜਗਰਾਉਂ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਿੱਧਵਾਂ ਬੇਟ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਹੇਰਾਂ
#ਬੜੈਚ
#ਹਲਵਾਰਾ
#ਤੁਗਲ
==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#ਰਾਏਕੋਟ (15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਜਗਰਾਉਂ (19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ (27 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਲੁਧਿਆਣਾ (33 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਐਤੀਆਣਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।
 
==ਹਵਾਲੇ==
#https://villageinfo.in/punjab/ludhiana/raikot/aitiana.html
#https://ludhiana.nic.in/
#https://www.facebook.com/PindAitiana/videos/%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BE%E0%A8%88%E0%A8%86%E0%A8%82/479524437321733/
#https://www.facebook.com/PindAitiana/videos/%E0%A8%90%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%A3%E0%A8%BE-%E0%A8%A6%E0%A9%87-%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%B9%E0%A9%80%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%82-%E0%A8%A8%E0%A9%82%E0%A9%B0-%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%B2-%E0%A8%B8%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%AE/514984106135058/?locale=pt_BR
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>ibhfuwvjwoizfgl50fq2tu2mydmk08e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੁਨਾਮ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>64563</id>
    <revision>
      <id>811529</id>
      <parentid>811195</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:35:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811529</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16156" sha1="96kma5tsqzr0u3q2esijudybiunmgsr" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸੁਨਾਮ
| other_name                      = ਸੁਨਾਮ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.128238|N|75.805314|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 231 
| population_total                = 51024 
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148028
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13/ PB:44
| website                 = www.sunamhelpline.com
| area_code       = 01676******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸੰਗਰੂਰ]]
}}

'''ਸੁਨਾਮ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] [[ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ [[ਮਿਊਂਸੀਪਲ ਕੌਂਸਲ]] ਹੈ।
[[ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਸੁਨਾਮ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੰਜਸ਼ ਸੁਨਾਮ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

==ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ==
ਸੁਨਾਮ ਸ਼ਹੀਦ [[ਊਧਮ ਸਿੰਘ]] ਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਹੈ,ਜਿਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਗਵਰਨਰ,[[ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਹੱਤਿਆਕਾਂਡ]] ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਮਾਈਕਲ ਓ ਡਵਾਇਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ [[ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਹੱਤਿਆਕਾਂਡ]] ਦਾ ਬਦਲਾ ਲਿਆ। ਅਤੇ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ [[ਸੁਨਾਮ|ਸੁਨਾਮ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ]] ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਤੋ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ।

==ਕਿਲ੍ਹਾ==
ਸ਼ਹਿਰ ਸੁਨਾਮ ਦਾ ਕਿਲਾ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਅਹਿਮੀਅਤ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲਾ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਬਣਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕ [[ਬਲਬਨ]] ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਸੀ। ਸਮੇਂ- ਸਮੇਂ ਕਾਬਜ਼ ਰਹੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਇਸ ਕਿਲੇ ’ਤੇ ਰਿਹਾ। [[ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ]] ਨੇ ਜਦੋਂ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਇਹ ਕਿਲਾ ਉਸ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ  ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਿਹਾ ਤੇ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[ਜਿੰਦ ਕੌਰ|ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦ ਕੌਰ]] ਨੇ ਵੀ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਇਸ ਕਿਲੇ  ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ ਸੀ। [[ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ]] ਨੇ ਜਦੋਂ ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਉਦੋਂ ਸੁਨਾਮ ਨੂੰ ਰਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਇੱਥੇ ਇਹ ਕਿਲਾ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਕਿਲੇ ਦੀ ਬਾਰਾਂਦਰੀ ਬਣਵਾਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;[http://punjabitribuneonline.com/2014/01/%E0%A8%96%E0%A9%B0%E0%A8%A1%E0%A8%B0-%E0%A8%AC%E0%A8%A3%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%9C%E0%A8%BE-%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A8%BE-%E0%A8%B9%E0%A9%88-%E0%A8%B8%E0%A9%81%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE/ ਖੰਡਰ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਸੁਨਾਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਿਲਾ - ਬੀਰ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਨਭੌਰੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ 21 ਜਨਵਰੀ 2014]&lt;/ref&gt; ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਕਚਿਹਰੀ ਕਿਲਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਭਾਈ ਮੂਲ ਚੰਦ ਸਾਹਿਬ==
ਇਹ ਸੁਨਾਮ ਦੀ ਉਹ ਜਗਾਹ ਹੈ ਜਿਸ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਆਉਂਦੇ ਨੇ ਹਨ ।

* ਸੁਨਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ:
* ਮਾਤਾ ਮੋਦੀ ਮੰਦਰ
* ਨੈਣਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ
* ਸੰਤੋਸ਼ੀ ਮਾਤਾ ਮੰਦਰ
* ਸੂਰਜ ਕੁੰਡ
* ਸੀਤਾ ਸਰ ਮੰਦਰ
* ਗੀਤਾ ਭਵਨ
* ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ

==ਸੀਤਾਸਰ==
ਇਹ ਇੱਕ 80 ਬਿਘਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਰੋਵਰ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੀਤਾ ਮਾਤਾ ਨੇ, ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਕਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਥੇ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਧੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਵੀ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਵਿਧਵਾ ਔਰਤਾਂ ਇੱਥੇ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਧੋਣ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਕੁੰਭ ਦਾ ਮੇਲਾ ਸੁਨਾਮ ਦੇ ਸੀਤਾਸਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੋਇਆ। ਹੁਣ ਇਸ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਉਹਨੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਉਪਰ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਮੰਦਿਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਹ ਸਰੋਵਰ ਸੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕੇਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਰੋਵਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸਰਸਵਤੀ ਨਦੀ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

==ਗੁਰਦੁਆਰੇ==
ਸੁਨਾਮ ਵਿਖੇ 10 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਹਨ। ਇਥੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਵੱਡਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਮਸਤੂਆਣਾ ਵਲੋਂ ਬਣਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

== ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ==
{|class=&quot;Guru Gobind Singh public school
|-
! style=&quot;width:325px;&quot;|ਨਾਮ
! style=&quot;width:325px;&quot;|ਕਿਸਮ

|- style=&quot;background:#ddd;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;|
ਸਕੂਲ
|- 42&amp;nbsp;km
|-
|ਆਦਰਸ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
|ਅਰਧ ਸਰਕਾਰੀ
|-
| ਮਾਡਲ ਬੇਸਿਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
|ਨਿਜੀ

|-
|ਡੀ.ਏ.ਵੀ. ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ 
|ਨਿਜੀ

|-
|ਰੋਸਮੈਰੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
|ਨਿਜੀ

|-
|Dr.Gagandeep rotary public school
|ਨਿਜੀ

|-
|ਗੋਰਮੈਂਟ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ (ਲਡ਼ਕੇ)
|ਸਰਕਾਰੀ.
|-
|ਮਿਲੇਨੀਅਮ ਸਕੂਲ
|ਨਿਜੀ.
|-
|ਗੋਰਮੈਂਟ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ (ਲੜਕੀਆਂ)
|ਸਰਕਾਰੀ.

|-
|ਚਾਈਲਡ ਕੇਅਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ
|ਨਿਜੀ

|-
|ਟੋਰਨ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ
|ਨਿਜੀ

|-
|ਸਰਵਿਤਕਾਰੀ ਆਦਰਸ਼ ਵਿਦਿਆ ਮੰਦਰ
|
|-
|ਸ਼੍ਰੀ ਅੱਤਮ ਵੱਲਭ ਜੈਨ ਸਕੂਲ
|ਨਿਜੀ
|-
 
|-
|ਨਿਜੀਸ਼੍ਰੀ ਸੂਰਜਕੁੰਡ ਸਰਵਵਿਤਕਾਰੀ ਵਿਦਿਆ ਮੰਦਰ
|
|}ਅਕੇਡੀਆ ਵਰਲੜ ਸਕੂਲ,

ਸੁਨਾਮ।&lt;br /&gt;

=== ਹਿੰਦੂ ਸਭਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਸੁਨਾਮ ===
ਇਹ ਸੁਨਾਮ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਪਬਲਿਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਸਭਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਸੁਨਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 19 ਫਰਵਰੀ 1948 ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਕਰਤਾ ਰਾਮ ਜਿੰਦਲ 1965 ਤੋਂ 1992 ਤਕ ਲਗਭਗ 30 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਰਹੇ, ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸਕੂਲ 100 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੋਂ 2000 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧਿਆ।  ਸਕੂਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਿਲਵਰ ਜੁਬਲੀ 1973 ਵਿਚ ਮਨਾਈ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਸੈਂਬਲੀ ਹਾਲ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ।  ਇਹ ਸਕੂਲ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਅਤੇ ਅਰਧ-ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਿੰਦੂ ਸਭਾ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਆਰਟਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

=== ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਸੁਨਾਮ ===
ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਸੁਨਾਮ ਕਾਲਜ ਬੈਚੂਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ, ਬੈਚੂਲਰ ਆਫ਼ ਕਾਮਰਸ, ਬੈਚੂਲਰ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ (ਮੈਡੀਕਲ ਅਤੇ ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ), ਬੈਚੂਲਰ ਆਫ਼ ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਇਨ ਹਿਸਟਰੀ, ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਇਨ ਇਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨਾਲੌਜੀ, ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਸਾੱਫਟਵੇਅਰ ਨੈਟਵਰਕਿੰਗ ਕੋਰਸਾਂ ਵਿਚ ਡਰੈੱਸ ਡਿਜ਼ਾਈਨਿੰਗ ਅਤੇ ਡਿਪਲੋਮਾ।

=== ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਡੈਂਟਲ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਟਿਊਟ, ਸੁਨਾਮ ===
ਸ.ਭਗਵਾਨ ਦਾਸ ਅਰੋੜਾ ਸਾਬਕਾ.ਮੰਤਰੀ ਪੰਜਾਬ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਿਮਾਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਲਗਨ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਰੱਖੀ ਸੀ,ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੁਨਾਮ ਵਿਖੇ ਡੈਂਟਲ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ।  4 ਅਗਸਤ 1996 ਨੂੰ,ਸ਼.ਅਸ਼ੋਕ ਬਾਂਸਲ ਐਡਵੋਕੇਟ ਅਤੇ ਡਾ.ਵਿਕਰਮ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਦਾਸ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਾਲ 1997 ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਡੈਂਟਲ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਟਿਊਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਅੱਜ ਕਾਲਜ ਨੇ ਖ਼ਾਸ ਦੰਦ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨਾਲ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਰਵ ਉੱਤਮ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।  (ਬੀਡੀਐਸ ਅਤੇ ਐਮਡੀਐਸ ਕੋਰਸ) ਪੂਰੇ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਕੱਠਿਆਂ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਲਗਭਗ 40 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਇਥੇ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।  ਇਹ ਕਾਲਜ ਲਗਭਗ 17 ਏਕੜ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਚਾਰ ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਇਮਾਰਤ ਹੈ ਜੋ ਪਟਿਆਲਾ-ਬਠਿੰਡਾ ਰੋਡ, ਸੁਨਾਮ (ਪੰਜਾਬ) ਵਿਖੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੁਕਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ।

=== ਹਿੰਦੂ ਸਭਾ ਮਹਿਲਾ ਕਾਲਜ, ਸੁਨਾਮ ===
ਇਹ ਕਾਲਜ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਲਈ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਸਕਣ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਬੈਚੂਲਰ ਆਫ ਆਰਟਸ, ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।

'''ਲਾਇਬਰੇਰੀ'''

ਸੁਨਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵੀ ਹੈ। ਜੋ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਨਿਆ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ,ਪੀਰਾਂ ਵਾਲਾ ਗੇਟ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਸਵੇਰੇ 8 ਵਜੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਤੱਕ ਖੁੱਲੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

==ਮੁਸਲਿਮ ਬਰਾਦਰੀ==
[[File:Peer Banna Banoi, Sunam.jpg|thumb|Peer Banna Banoi, Sunam]]
ਵਿਭਾਜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁਨਾਮ ਦੀ ਜਿਆਦਾਤਰ ਆਬਾਦੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਜੇ ਸੁਨਾਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੀਰ ਹੋਰ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਦੇ ਪੀਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕੁੱਲ 100 ਹੁੰਦੀ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>96kma5tsqzr0u3q2esijudybiunmgsr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਏਲਨਾਬਾਦ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>69676</id>
    <revision>
      <id>811530</id>
      <parentid>756055</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:36:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811530</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7678" sha1="ndooxdpaxd1n7iam0el1xb9kx4eeznl" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਏਲਨਾਬਾਦ
| other_name                      = ऐलनाबाद
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Haryana#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.450741|N|74.663933|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ|ਹਰਿਆਣਾ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸਿਰਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸਿਰਸਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 189
| population_total                = 32.795
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਬਾਗੜੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬਾਗੜੀ]], [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]], [[ਹਰਿਆਣਵੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਰਿਆਣਵੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 125102
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = HR:44
| area_code       = 01698******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸਿਰਸਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਏਲਨਾਬਾਦ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਸੂਬੇ ਦੇ [[ਸਿਰਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 208 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਹਿਸਾਰ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਸਿਰਸਾ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 43 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਤਹਿਸੀਲ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਂ ਖਡਿਆਲ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਇੱਕ ਲੱਖ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 125102 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਏਲਨਾਬਾਦ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਰਾਣੀਆ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਟਿੱਬੀ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਨੋਹਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਿਰਸਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਪ੍ਰਤਾਪ ਨਗਰ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਖਾਰੀ ਸੁਰੇਰਾਂ (6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਤਲਵਾੜਾ ਖੁਰਦ (7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਕਲਾਂ (7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਮੌਜੂਖੇੜਾ (7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਇਸਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।
==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਏਲਨਾਬਾਦ ਦੇ ਰਾਣੀਆਂ, ਰਾਵਤਸਰ, ਨੋਹਰ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਇਤਿਹਾਸ==
ਖਡਿਆਲ ਦਾ ਨਾਂ ਏਲਨਾਬਾਦ ਰਾਣੀ ਏਲਨਾ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਪਿਆ। ਰਾਣੀ ਏਲਨਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਿਸਾਰ ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਰਾਬਟ ਹੱਚ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਵਹਿ ਰਹੀ ਘੱਗਰ ਨਦੀ ਕਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਹੋ ਕੇ ਗੁਜ਼ਰਦੀ ਸੀ। ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਗਰ ਨਦੀ ਖਡਿਆਲ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਖਡਿਆਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਾਲਕ ਧਾਨੂਕੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਗੋਲਛਿਆਂ ਅਤੇ ਭਾਦੂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਵਹਿਣ ਵਾਲੀ ਘੱਗਰ ਨਦੀ ਅਕਸਰ ਖਡਿਆਲ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਸਾਲ 1962, 63 ਅਤੇ 88 ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹ ਨਾਲ ਅੱਧਾ ਖਡਿਆਲ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਸੇਠ ਗੌਰੀ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਰੁਪਿਆ ਖਰਚ ਕਰਕੇ ਖਡਿਆਲ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸੇ ਬੰਨ੍ਹ ਬਣਾ ਕੇ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਸੀ। ਸੰਨ 1978 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਥੋਂ ਲੰਘਦੀ [[ਘੱਗਰ ਨਦੀ]] ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਬੰਨ੍ਹ ਬਣਾ ਕੇ ਇਸ ਹਲਕੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਜੀਵਨ ਦਿੱਤਾ।

==ਸਹੂਲਤਾ==
ਸੰਨ 1927 ਵਿੱਚ ਏਲਨਾਬਾਦ ਨੂੰ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ। 1967 ਵਿੱਚ ਏਲਨਾਬਾਦ ਨੂੰ [[ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ]] ਦਾ ਦਰਜਾ ਮਿਲਿਆ। [[ਏਲਨਾਬਾਦ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਰੇਲ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। 17 ਵਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸੰਨ 1940 ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਪਹਿਲਾ ਸਰਕਾਰੀ [[ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ]], 1947 ਵਿੱਚ [[ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ]] ਬਣਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਏਲਨਾਬਾਦ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 100 ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹਨ। ਏਲਨਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ 1979 ਵਿੱਚ ਉਪ-ਤਹਿਸੀਲ,1982 ਵਿੱਚ [[ਤਹਿਸੀਲ]] ਅਤੇ 1989 ਵਿੱਚ [[ਉਪ ਮੰਡਲ]] ਦਾ ਦਰਜਾ ਮਿਲਿਆ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿਰਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>ndooxdpaxd1n7iam0el1xb9kx4eeznl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਜਕੋਸੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>70586</id>
    <revision>
      <id>811531</id>
      <parentid>755252</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:36:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811531</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6565" sha1="gyv142ltt7nw78jnmf6n1loas2kfmng" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਪੰਜਕੋਸੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.170277|N|74.063453|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 199
| population_total                = 4.012
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152128
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:61/ PB:22
| area_code       = 01634******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅਬੋਹਰ]]
}}
'''ਪੰਜਕੋਸੀ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ &quot;[[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤੋਂ  33 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ ਤੋਂ 7 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 312 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।ਪੰਜਕੋਸੀ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 152128 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ ਹੈ।ਪੰਜ ਕੋਸੀ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਅਬੋਹਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਮਲੋਟ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਦੇ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਫੀ ਪੁਰਾਣਾ ਪਿੰਡ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
# ਦੌਲਤਪੁਰਾ (9 KM), 
# ਦੀਵਾਨ ਖੇੜਾ (10 KM), 
#ਪੁਰਾਣਾ ਸੂਰਜ ਨਗਰ (16 KM), 
#ਬੋਦੀ ਵਾਲਾ ਪੀਠਾ (17 KM) ਪੰਜ ਕੋਸੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#ਅਬੋਹਰ 17 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
#ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ 33 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
#ਸਾਦੁਲਸ਼ਹਿਰ 43 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
#ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ 40 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੰਜ ਕੋਸੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
ਪੰਜਕੋਸੀ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਪੰਜਕੋਸੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ। ਪੰਜਕੋਸੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 4012 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 724 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 48.3% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 54.6% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 22.5% ਹੈ।

==ਇਤਿਹਾਸ==
ਇਹ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕਾਫੀ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਲੋਕ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ [[ਸੀਕਰ]] ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਵੱਸੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਬਜੁਰਗਾਂ ਵੱਲੋ ਜਮੀਨਾਂ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਹਵੇਲੀਆਂ ਇਸ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦੀਆਂ ਹਨ।

==ਬਰਾਦਰੀਆਂ==
ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅੱਧੀ ਗਿਣਤੀ [[ਜਾਖੜ]] ਜਾਟਾਂ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਤਕਰੀਬਨ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜਮੀਨ ਤੇ ਮਾਲਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ [[ਹਿੰਦੂ]] ਧਰਮ ਦੇ ਮੰਨਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਘੁਮਿਆਰ ਜਾਤੀ ਦੀ ਵੀ ਵਸੋਂ ਹੈ।
==ਬੋਲੀ==
ਇੱਥੇ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹੀ [[ਬਾਗੜੀ]] ਬੋਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਦਫ਼ਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾ [[ਪੰਜਾਬੀ]] ਹੀ ਹੈ। 
==ਉੱਘੇ ਲੋਕ==
*[[ਬਲਰਾਮ ਜਾਖੜ]]
*[[ਸੁਨੀਲ ਜਾਖੜ]]
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਆਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਜਸਥਨ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ]]</text>
      <sha1>gyv142ltt7nw78jnmf6n1loas2kfmng</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਢੇਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>75871</id>
    <revision>
      <id>811532</id>
      <parentid>704896</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:36:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811532</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3720" sha1="c8yx6tiw4lkipkkwept4im8foy3eag1" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਢੇਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਢੇਰ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.269041|N|76.446462|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਰੂਪਨਗਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 296
| population_total                = 2.366
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 140133
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:16 PB:12
| area_code       = 01885******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਢੇਰ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਸ਼੍ਰੀ [[ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਰਕਬਾ 270 ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜਨ ਸੰਖਿਆ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ 2250 ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿੱਚ ਡਾਕਘਰ ਵੀ ਹੈ, ਪਿੰਨ ਕੋਡ 140133 ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਰੂਪਨਗਰ [[ਨੰਗਲ]] ਸੜਕ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਭਨੁਪਲੀ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।
==ਹਵਾਲੇ==
https://www.onefivenine.com/village.dont?method=displayVillage&amp;villageId=141877
https://socialsecurity.punjab.gov.in//Search.aspx
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>c8yx6tiw4lkipkkwept4im8foy3eag1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਬੀਰ ਪੰਥ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79195</id>
    <revision>
      <id>811481</id>
      <parentid>811434</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T13:04:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Shabnamrana</username>
        <id>33504</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>811481</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12953" sha1="3d8exg4euz7t11zhy51nxog9e3natk3" xml:space="preserve">== '''ਕਬੀਰ ਪੰਥ''' ==
ਕਬੀਰ ਪੰਥ (ਕਬੀਰ ਦਾ ਮਾਰਗ) ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਫਲਸਫੇ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੱਚੀ ਭਗਤੀ ਦਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ ਹੈ। ਇਹ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਸੱਚੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।ਇਸਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪਿਛੋਕੜਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਕਬੀਰ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ। ਕਬੀਰ ਬਾਰੇ, ਉਸਦੇ ਅਨੁਯਾਈ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਪਵਿੱਤਰ ਵੇਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਉਹ ਪਰਮ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਇਕ ਧੰੂਏ ਵਿਚ ਕਰੋੜਾਂ ਸੂਰਜਾਂ ਅਤੇ ਕਰੋੜਾਂ ਚੰਦ੍ਰਮਾਂ ਦੇ ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਨਿਵਾਸ ਸਤਲੋਕ ਤੋਂ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆ ਕੇ ਚੰਗੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਅੱਜ ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਜਾਣਾਂਗੇ ਕਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਿਹੜੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਬਾਰੇ ਗਵਾਹੀ ਕਿਵੇਂ ਦਿੱਤੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਨੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪਾ ਲਿਆ ਹੈ

ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਇੱਕ ਹੀ ਮਾਲਕ ਹੈ। ਆਪੋ-ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਕਵੀ ਰਾਦੇਵ (ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਹੱਕਾ ਕਬੀਰ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰਨਾ 721 ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਸਤਿ ਕਬੀਰ (ਸ਼੍ਰੀ ਧਰਮਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ) ਹੈ। ਅਤੇ ਬੰਦੀ ਛੋੜ ਕਬੀਰ (ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ) ਨੂੰ ਕਬੀਰਾ, ਕਬੀਰਾਨ, ਖਬੀਰਾ ਜਾਂ ਖਬੀਰਾਨ (ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਰਾਨ ਸ਼ਰੀਫ ਸੂਰਤ ਫੁਰਕਾਨੀ 25, ਆਇਤ 19, 21, 52, 58, 59) ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਗਰੀਬ, ਜਿਸਕੁ ਕਹਿਤ ਕਬੀਰ ਜੂਲਾਹਾ।

ਸਭ ਗਤੀ ਪੂਰਨ ਅਗਮ ਅਗਾਹਾ। 

ਕਬੀਰ ਸਾਹਬ ਜੀ ਦਾ ਮਾਰਗ ਜਾਂ ਮਾਰਗ। ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸਾਏ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਬੀਰਪੰਥੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬਾਰਾਂ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਕਾਲ ਤੋਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਅਨੁਰਾਗ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਕਬੀਰ ਚਰਿੱਤਰ ਸਮਝ ਪੰਨਾ ਨੰ. 1870 ਤੋਂ:- 

1. ਨਰਾਇਣ ਦਾਸ ਜੀ (ਮੌਤ ਦਾ ਅੰਨ੍ਹਾ ਦੂਤ) ਦਾ ਪੰਥ।

2. ਯਗੌਦਾਸ (ਜਾਗਰੂਕ) ਸੰਪਰਦਾ 

3. ਸੂਰਤ ਗੋਪਾਲ ਪੰਥ (ਕਾਸ਼ੀ ਕਬੀਰ ਚੌਰਾ ਦਾ ਧਾਰਨੀ ਸਿਧਾਂਤ)

4. ਮੂਲ ਨਿਰੰਜਨ ਪੰਥ

5. ਟਕਸਰ ਪੰਥ 

6. ਭਗਵਾਨ ਦਾਸ (ਬ੍ਰਹਮਾ) ਸੰਪਰਦਾ 

7. ਸਤਿਆਨਾਮੀ ਸੰਪਰਦਾ 

8. ਕਮਲੀ (ਅਦਭੁਤ) ਸੰਪਰਦਾ 

9. ਰਾਮ ਕਬੀਰ ਪੰਥ 

10. ਪ੍ਰੇਮ ਧਾਮ ਦੀ ਵਾਣੀ ਪੰਥ (ਪਰਮ ਧਾਮ)

11. ਜੀਵ ਪੰਥ 

12. ਗਰੀਬਦਾਸ ਪੰਥ

ਸੇਠ ਧਨੀ ਧਰਮਦਾਸ ਜੀ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਰਮ ਚੇਲੇ ਸਨ ਪਰ ਧਰਮਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸਪੁੱਤਰ ਨਰਾਇਣ ਦਾਸ ਜੀ ਸਮੇਂ ਦੁਆਰਾ ਭੇਜੇ ਗਏ ਦੂਤ ਸਨ। ਵਾਰ ਵਾਰ ਸਮਝਾਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਨਰਾਇਣ ਦਾਸ ਨੇ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੋਂ ਨਾਂ ਉਪਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਦੁਖੀ ਹੋਏ ਧਰਮਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਨਰਾਇਣ ਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਦਿਖਾਇਆ। ਸੰਤ ਧਰਮਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਮੇਰਾ ਵੰਸ਼ ਨਾਰਾਇਣ ਦਾਸ ਕਾਲ ਦਾ ਵੰਸ਼ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਧਰਮਦਾਸ ਵੰਸ਼ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ।

== '''ਚੂੜਾਮਣੀ ਨੂੰ ਕਬੀਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼''' ==
ਭਗਵਾਨ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਸੰਤ ਧਰਮਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਚੂੜਾਮਣੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਤਾਂ ਜੋ ਉਸਦੀ ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹੇ ਅਤੇ ਵੰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰਹੇ।ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਧਰਮਦਾਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਕਾਲ ਤੁਹਾਡੀ ਸੱਤਵੀਂ, ਗਿਆਰ੍ਹਵੀਂ, ਤੇਰ੍ਹਵੀਂ ਅਤੇ ਸਤਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸੰਤਾਨ ਨੂੰ ਫਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇਗਾ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਕਲਿਆਣ ਚੂੜਾਮਣੀ ਸੰਪਰਦਾਇ ਦੀ ਦੂਜੀ ਉਪ-ਸ਼ਾਖਾ ਦੇ ਸੰਤ ਮਹੰਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ,ਇਸ ਦੀਆਂ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਸਤ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਕਹੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਪਰ ਕਾਲ ਦੇ ਦੂਤ ਆਪਣੀ ਮਨਘੜਤ ਬੁੱਧੀ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਣਗੇ ਕਿ ਰਾਜਵੰਸ਼ 42 ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਰਾਜਵੰਸ਼ 42 ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਰਾਜਵੰਸ਼ 42 ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ। ਇਸਦਾ ਸਬੂਤ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

== '''ਕਾਲ ਦੇ ਬਾਰਾਂ ਪੰਥ ।''' ==
ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਉਪਰੋਕਤ ਬਾਰ੍ਹਵਾਂ ਸੰਪਰਦਾ ਸਾਡੀ ਸਾਖੀ ਲੈ ਕੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਪਰਦਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੇਗਾ। ਪਰ ਅਸਲ ਮੰਤਰ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਣਗਿਣਤ ਜਨਮਾਂ ਲਈ ਸਤਲੋਕ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ। ਉਪਰੋਕਤ ਬਾਰਾਂ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਸਾਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਕੇ ਭਗਤੀ ਤਾਂ ਕਰਨਗੇ ਪਰ ਸਥਾਈ ਸਥਾਨ (ਸਤਲੋਕ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।ਬਾਰ੍ਹਵੇਂ ਸੰਪਰਦਾਇ (ਗਰੀਬਦਾਸ ਸੰਪਰਦਾਇ) ਵਿੱਚ, ਕਾਲ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਉਹ ਹੋਵਾਂਗਾ ਜੋ ਬਾਰ੍ਹਵੇਂ ਸੰਪਰਦਾਇ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਆਵਾਂਗਾ ਅਤੇ ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਿਟਾ ਦਿਆਂਗਾ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੰਪਰਦਾਇ ਚਲਾਵਾਂਗਾ।ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਤੇਰ੍ਹਵੇਂ ਸੰਪਰਦਾਇ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਹਨ ਜੋ ਸਾਰੇ ਹਨੇਰੇ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਤੇਰ੍ਹਵਾਂ ਸੰਪਰਦਾਇ ਹੀ ਅਸਲ ਮੰਤਰਾਂ ਦੀ ਦੀਖਿਆ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਅਸਲ ਤੱਤਦਰਸ਼ੀ ਸੰਤ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਸਲ ਸਾਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਜੀ ਅਸਲ ਕਬੀਰਪੰਥੀ ਗੁਰੂ ਹਨ।

ਬਾਰਾਂ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਕਬੀਰ ਚਰਿਤ੍ਰ ਬੋਧ (ਬੋਧ ਸਾਗਰ) ਦੇ ਪੰਨਾ ਨੰ. 1870 ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਾਰ੍ਹਵੇਂ ਸੰਪਰਦਾ ਨੂੰ ਗਰੀਬਦਾਸ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਸਨ, ਪਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਅਸਲ ਅਰਥ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੇਰ੍ਹਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਇਆ।

== '''ਤੇਰ੍ਹਵੇਂ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਬਾਰੇ ਨਿਰੰਜਨ ਦਾ ਬਿਆਨ''' ==
ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਕਬੀਰ ਸਾਗਰ ਦੀ ਕਬੀਰ ਵਾਣੀ ਪੇਜ ੧੩੪ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ:-

“ਬਾਰਵੇਂ ਵੰਸ਼ ਪ੍ਰਕਟ ਹੋਏ ਉਜਿਆਰਾ, 

ਤੇਰਵੇਂ ਵੰਸ਼ ਮਿਟੇ ਸਕਲ ਅੰਧਿਆਰਾ “

== '''ਇਸ ਵੇਲੇ, ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਤੇਰ੍ਹਵੇਂ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਹਨ।''' ==
ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੰਥ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀ ਮਿਲਾਵਟ ਬਾਰੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ 12ਵੇਂ ਪੰਥ ਤੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਰਸਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਖੁਦ 12ਵੇਂ ਪੰਥ ਵਿੱਚ ਆਉਣਗੇ।ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸੰਪਰਦਾ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸੱਚਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨਗੇ, ਪਰ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸੰਪਰਦਾ ਤੱਕ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਭੇਤ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕਣਗੇ।ਇਸ ਵੇਲੇ, ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਤੇਰ੍ਹਵੇਂ ਸੰਪਰਦਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਵਤਾਂ ਦੇ ਰਹੱਸ ਨੂੰ ਸਮਝਾ ਕੇ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਜਾਣਗੀਆਂ।

ਕਬੀਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਸਵਸੰਵੇਦ ਬੋਧ (1515) ਦੇ ਪੰਨਾ 171 'ਤੇ ਇੱਕ ਦੋਹੇ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:-

ਦਵਿਵੇਦੀ, ਕਬੀਰ ਸੰਪਰਦਾਇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ, &quot;ਨਾਨਕ ਸੰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਪਰਦਾਇ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਦੇ ਲਈ ਕੁਝ ਨਿਯਮ ਵੀ ਬਣਾਏ।&quot;

&lt;gallery&gt;
File:Kabir004.jpg

File:Saint Kabir with Namdeva, Raidas and Pipaji. Jaipur, early 19century, National Museum New Delhi (2).jpg
&lt;/gallery&gt;
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਆਤਮ ਸਨਮਾਨ ਮਹੀਨਾ ਜੂਨ 2016]]</text>
      <sha1>3d8exg4euz7t11zhy51nxog9e3natk3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਾਜਾਤਾਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79836</id>
    <revision>
      <id>811533</id>
      <parentid>748499</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:36:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811533</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9827" sha1="jyvpxv6094e81r55qtmh5f1npsfrfne" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਰਾਜਾਤਾਲ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਰਾਜਾਤਾਲ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.535281|N|74.626560|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]

| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 224
| population_total                = 1,132,761
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143108
| area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:17 PB:89
| area_code       = 01858******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]
}}
'''ਰਾਜਾਤਾਲ''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾਝੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ]] ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੈ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ 35 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਚੌਗਾਵਾਂ 2 ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਅਟਾਰੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

==ਪਿੰਡ ਸੰਬੰਧੀ==
ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 4 ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਆਧੁਨਿਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨਾਲ ਮਾਲੋ-ਮਾਲ ਹੈ। ਰਾਜਾਤਾਲ ਦਾ ਸ਼ਬਦੀ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਰਾਜੇ ਦਾ ਤਲਾਬ’। ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਤਲਾਬ ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦੀਵਾਨ ਟੋਡਰ ਮੱਲ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਰਾਜ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਅਦਾਲਤੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਬੁਲ ਫ਼ਾਜ਼ਲ ਦੇ ਕਹਿਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਣਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੀਵਾਨ ਟੋਡਰ ਮੱਲ ਅਕਬਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਉੱਘਾ ਦਰਬਾਰੀ, ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਦਿਆਲੂ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਸੀ।

==ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ==
ਰਾਜਾਤਾਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਅਹਿਮ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਮੁਗ਼ਲ ਕਾਲ ਸਮੇਂ ਇਹ ਸਥਾਨ ਆਗਰਾ ਤੋਂ ਲਾਹੌਰ ਤੱਕ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ੇਰਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਮਾਰਗ ਸਤਿਥ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਦੂਰੀ 24 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ 1621 ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਲਾਹੌਰ ਪਰਤਦੇ ਸਮੇਂ ਰਾਜਾਤਾਲ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਦਿਨ ਠਹਿਰੇ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;ਪਿੰਡ ਰਾਜਾਤਾਲ&quot;&gt;{{cite web | url=http://punjabitribuneonline.com/2016/06/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%9D%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%87%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%95-%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A1-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BE/ | title=ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿੰਡ ਰਾਜਾਤਾਲ | publisher=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ | date=8 ਜੂਨ 2016 | accessdate=21 ਜੂਨ 2016 | author=ਦਿਲਬਾਗ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ}}&lt;/ref&gt; ਰਾਜਾਤਾਲ ਸਥਿਤ ਤਲਾਬ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਬਰਾਂ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਨਗਾਹਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਗ਼ਲ ਕਾਲ ਦੇ ਭਵਨ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਾਨਗਾਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;ਰਾਜਾਤਾਲ ਪਿੰਡ&quot;&gt;{{cite web | url=http://www.watanweekly.com/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%9D%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%87%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%95-%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A1-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BE/ | title=ਆਪਣਾ ਪਿੰਡ | publisher=weekly watan | date=4 ਜੂਨ 2016 | accessdate=21 ਜੂਨ 2016 }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਮਈ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

==ਪਿੰਡ ਦੀਆ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਇਮਾਰਤਾਂ==
ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਵੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵੱਲੋਂ ਬਣਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਪੁਰਾਤਨ ਸਰਾਂ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭੋਰੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਭੋਰਿਆਂ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ੇਰਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਮਾਰਗ ਰਸਤੇ ਆਗਰਾ ਤੋਂ ਲਾਹੌਰ ਆਉਣ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਯਾਤਰੀ ਇੱਥੇ ਠਹਿਰਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੋਸ਼-ਮੀਨਾਰ ਵੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੁਗ਼ਲ ਕਾਲ ਸਮੇਂ ਡਾਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੋਸ਼-ਮੀਨਾਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਚਲਦਾ ਸੀ, ਜਿਹੜੇ ਕਲਕੱਤਾ ਤੋਂ ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਤੱਕ ਜਾਂਦੇ ਸੜਕੀ ਮਾਰਗ ਉੱਤੇ ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਕੋਸ਼-ਮੀਨਾਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;ਰਾਜਾਤਾਲ&quot;&gt;{{cite web | url=http://www.panjabitimes.com/news/140276--%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%9D%E0%A9%87-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%87%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%95-%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A1-%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%B2.aspx | title=ਮਾਝੇ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿੰਡ | publisher=Punjabi Times | date=12 ਜੂਨ 2016 | accessdate=21 ਜੂਨ 2016 }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

==ਆਬਾਦੀ ਸੰਬੰਧੀ ਅੰਕੜੇ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center; hight:50%;
!ਵਿਸ਼ਾ&lt;ref name=&quot;ਆਬਾਦੀ ਸੰਬੰਧੀ ਅੰਕੜੇ&quot;&gt;{{cite web | url=http://www.census2011.co.in/data/village/37666-rajatal-punjab.html | title=census2011 | date=2011 | accessdate=21 ਜੂਨ 2016}}&lt;/ref&gt;
!ਕੁੱਲ
!ਮਰਦ
!ਔਰਤਾਂ
|-
|ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
|387
|
|	
|-
|ਆਬਾਦੀ
|2156
|1162
|994	
|-
|ਬੱਚੇ (0-6)
|260
|158
|102	
|-
|ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ
|646
|353
|293	
|-
|ਪਿਛੜੇ ਕਬੀਲੇ
|0
|0
|0	
|-
|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ
|0.6609
|0.7141
|0.6009	
|-
|ਕਾਮੇ
|730
|639
|91	
|-
|ਮੁੱਖ ਕਾਮੇ
|707
|0
|0	
|-
|ਦਰਮਿਆਨੇ ਲੋਕ
|23
|19
|4	
|}

==ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ==
ਪਿੰਡ ਦੇ 89 ਲੋਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।

==ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਥਾਵਾਂ==
===ਧਾਰਮਿਕ ਥਾਵਾਂ===
===ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਥਾਵਾਂ===
===ਸਹਿਕਾਰੀ ਥਾਵਾਂ===
==ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ==
==ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰੋਹ==
==ਪਿੰਡ ਦੀਆ ਮੁੱਖ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ==
==ਫੋਟੋ ਗੈਲਰੀ==
==ਪਹੁੰਚ==

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>jyvpxv6094e81r55qtmh5f1npsfrfne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹਿਮਾਯੂੰਪੁਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82276</id>
    <revision>
      <id>811535</id>
      <parentid>748522</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:02:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811535</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4304" sha1="2r6tztuq1bio2ezdutd87sq883rdho7" xml:space="preserve">[[File:ਸਮਾਧੀ ਬਾਬਾ ਸੰਗ ਦਾਸ ਜੀਪਿੰਡ ਹਿਮਾਊਪੁਰ.jpg|thumb|ਸਮਾਧੀ ਬਾਬਾ ਸੰਗ ਦਾਸ ਜੀ ਪਿੰਡ ਹਿਮਾਊਪੁਰ]]
{{Infobox settlement
| name                            = ਹਿਮਾਯੂੰਪੁਰਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਹਿਮਾਯੂੰਪੁਰਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.819552|N|75.812707|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 1860
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 142022
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:10
| area_code       = 0161******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| official_name                   = 
}}

''' ਹਿਮਾਯੂੰਪੁਰਾ''', ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੱਛਮੀ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਇਕ  ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ,ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ 
ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਖੇੜੀ, ਝਮੇੜੀ,[[ਜੱਸੋਵਾਲ]],ਬ੍ਹੀਲਾ,ਧਾਂਦਰਾ, ਹਨ।

।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.census2011.co.in/data/village/33569-himayunpura-punjab.html &quot;Himayunpura&quot;]. ''census2011.co.in''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ==
ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਿਤਾ ਸਰਪੰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਚੁਣੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!ਵਿਸ਼ਾ
!ਕੁੱਲ
!ਮਰਦ
!ਔਰਤਾਂ
|-
|ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
|351
|
|
|-
| ਆਬਾਦੀ
|1,860
|987
|873
|}

== ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੱਛਮੀ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿਚ ਪਿੰਡ ==

== ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ==
* [http://www.censusindia.gov.in/2011census/Listofvillagesandtowns.aspx Villages in Ludhiana West Tehsil] 

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]</text>
      <sha1>2r6tztuq1bio2ezdutd87sq883rdho7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਖਾਨਪੁਰ (ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੱਛਮ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82306</id>
    <revision>
      <id>811536</id>
      <parentid>710492</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:02:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811536</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7743" sha1="3ymbpkw8hirc7spb5exaqc3bx00xn4s" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਖਾਨਪੁਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = ਬਾਬਾ ਜੋਗੀ ਪੀਰ ਚਾਹਲ.jpg
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.79562|N|75.903398|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 262
| population_total                = 3.567
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਡੇਹਲੋਂ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141206
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:10 
| area_code       = 0161******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]]
}}
'''ਖਾਨਪੁਰ''' ਪਿੰਡ [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਤਹਿਸੀਲ ਅਤੇ ਬਲਾਕ [[ਡੇਹਲੋਂ]] ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਗਿੱਲ ਹੈ। ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਏਥੋਂ ਦੀ  ਮੁੱਖ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਮਰਦ ਕੁੜਤਾ ਪਜਾਮਾ ਪਹਿਨਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਸਲਵਾਰ ਕੁੜਤੀ ਪਹਿਨਦੀਆਂ ਸਨ,

==ਜੋਗੀ ਪੀਰ ਦਾ ਮੇਲਾ==
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜੋ ਬਾਬਾ ਜੋਗੀ ਪੀਰ ਜੀ ਚਾਹਲ ਦਾ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਹਰੇਕ ਸਾਲ ਸਤੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਭਾਰੀ ਮੇਲਾ ਭਰਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਇਲਾਕੇ ਤੋਂ ਸੰਗਤਾਂ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੀਆਂ ਹਨ।ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵੀ ਕੱਢਦੇ ਹਨ। ਬਲਦਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲਿਜਾ ਕੇ ਸਥਾਨ ਉੱਪਰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਰੌਣਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵੱਲ੍ਹੋ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ  ਸੰਗਤਾਂ ਵਾਸਤੇ ਲੰਗਰ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੋਟੀ, ਖੀਰ,ਮਿੱਠਾ ਦੁੱਧ, ਅਤੇ ਮਿੱਠੇ ਜਲ ਦੀਆਂ ਛਬੀਲਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਤਿੰਨੇ ਦਿਨ ਕਵੀਸ਼ਰ ,ਢਾਡੀ ਜਥੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਗੁਣਗਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਾਹਲ ਗੋਤ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਨਹਿਰ (ਸੂਆ) ਵੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=37329 &quot;Khanpur (Ludhiana West)&quot;]. ''censusindia.gov.in''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

==ਗੈਲਰੀ==
[[File:ਬਾਬਾ ਜੋਗੀ ਪੀਰ ਚਾਹਲ.jpg|thumb|ਬਾਬਾ ਜੋਗੀ ਪੀਰ ਚਾਹਲ]]
[[File:ਜੋਗੀ ਪੀਰ.jpg|thumb|ਜੋਗੀ ਪੀਰ]]
[[File:ਸਥਾਨ ਜੋਗੀ ਪੀਰ ਚਾਹਲ.jpg|thumb|ਜੋਗੀ ਪੀਰ ਚਾਹਲ]]
[[File:ਪਿੰਡ ਖਾਨਪੁਰ.jpg|thumb|ਪਿੰਡ ਖਾਨਪੁਰ]]
[[File:ਮਿੱਟੀ ਕੱਢਣੀ.jpg|thumb|ਮਿੱਟੀ ਕੱਢਣੀ]]
[[File:ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡ ਖਾਨਪੁਰ.jpg|thumb|ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡ ਖਾਨਪੁਰ]]
[[File:ਬਲ਼ਦ.jpg|thumb|ਬਲ਼ਦ]]

== ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ==
ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਿਤਾ ਸਰਪੰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਚੁਣੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! ਵੇਰਵਾ
! ਕੁੱਲ
! ਮਰਦ
!ਔਰਤਾਂ
|-
|ਕੁੱਲ ਘਰ
|673
|
|
|-
| ਅਬਾਦੀ
|3,567
|1,855
|1,712
|}

==ਖਾਨਪੁਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ==
ਡੰਗੋਰਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਹਰਨਾਮਪੁਰਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਰਣੀਆ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਜੱਸੜ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਜਰਖੜ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਘਵੱਦੀ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਖਾਨਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਖਾਨਪੁਰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਡੇਹਲੋਂ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਲੁਧਿਆਣਾ-2 ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਪੱਖੋਵਾਲ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਲੁਧਿਆਣਾ,ਸਾਹਨੇਵਾਲ, ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ, ਡੇਹਲੋਂ,ਦੋਰਾਹਾ,ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਖਾਨਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

== ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ==
* [http://www.census2011.co.in/data/subdistrict/228-ludhiana-west-ludhiana-punjab.html Villages in Ludhiana West Tehsil]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੱਛਮੀ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>3ymbpkw8hirc7spb5exaqc3bx00xn4s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਚਿੱਤਰ ਸਿੰਘ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>87736</id>
    <revision>
      <id>811717</id>
      <parentid>788107</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:00:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>112.196.28.186</ip>
      </contributor>
      <comment>ਕੁਝ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਪੈਲਿੰਗ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਦਰੁਸਤ ਕਰਕੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੀ ।</comment>
      <origin>811717</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4311" sha1="0fdgo65wl48uzv2dgj7ztu0ejw0x94h" xml:space="preserve">'''ਭਾਈ ਬਚਿੱਤਰ ਸਿੰਘ '''(6 ਮਈ 1664 – 22 ਦਸੰਬਰ 1705) ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਯੋਧਾ&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Nabha|first1=Kahan Singh|title=Mahan Kosh|publisher=Punjabi University|location=Patiala}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਥਾਪੇ ਜਰਨੈਲ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ ਯੋਧੇ ਵੱਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ [[ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਅਲੀਪੁਰ ਰਿਆਸਤ,[[ ਮੁਲਤਾਨ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://artofpunjab.com/products/bachittar-singh-saint-soldier-sikh-art-print#|title=Art of Punjab, Kanwar Singh}}&lt;/ref&gt; 
== ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ ==
ਭਾਈ ਬਚਿੱਤਰ ਸਿੰਘ [[ਸਿੱਖ]] ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ ਅਤੇ [[ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸਪੁੱਤਰ ਸਨ। &lt;ref&gt;Guru De SherHardcover: 407 pages Publisher: Chattar Singh Jeevan Singh (2011) Language: Punjabi [//en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9788176014373 ISBN 978-8176014373]&lt;/ref&gt;

== ਅਨੰਦਪੁਰ ਦੀ ਦੂਜੀ ਜੰਗ ਸਮੇਂ ==
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਦਸਤਾ ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅੰਦਰ ਮੌਜੂਦ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ [[ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ]] ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੂ]] ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਧਾਵਾ ਬੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅੰਦਰ ਸੰਨ੍ਹ ਨਾ ਲਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸੰਜੋਅ ਨਾਲ ਢਕੇ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ ਮਸਤ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਵਰਤ ਕੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕੀਤੀ। [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਦੂਣੀ ਚੰਦ ਨੂੰ ਹਾਥੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਖਿਆ ਤਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਡਰ ਕੇ ਕੰਧ ਟੱਪ ਕੇ ਭੱਜ ਗਿਆ । ਕੰਧ ਟੱਪਦਿਆਂ ਉਸਦੀ ਲੱਤ ਟੁੱਟ ਗਈ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਰਸਤੇ ਜਾਂਦਿਆ ਸੱਪ ਲੜ ਗਿਆ ਤੇ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਬਚਿੱਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ [http://www.punjabichapters.com/2025/02/bhai-bachittar-singh-vs-alcoholic.html ਹਾਥੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ] ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਘੋੜੇ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਨਾਗਣੀ ਦਾ ਐਸਾ ਵਾਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨਾਗਣੀ ਹਾਥੀ ਦਾ ਸੰਜੋਅ ਚੀਰਦੀ ਹੋਈ ਉਸਦੇ ਮੱਥੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵੱਜੀ। ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹਾਥੀ ਚੰਘਿਆੜਦਾ ਹੋਇਆ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਗਿਆ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਆਈਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਮੁਕਾਬਲਾ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪੱਖ ਦਾ ਹੋ ਨਿੱਬੜਿਆ।

== ਮੌਤ ==
ਭਾਈ ਬਚਿੱਤਰ ਸਿੰਘ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੀ ਤਾਬ ਨਾ ਝੇਲਦੇ ਹੋਏ 8 ਦਸੰਬਰ 1705 ਨੂੰ ਚੱਲ ਵਸੇ। ਅਗਲੀ ਰਾਤ ਨਿਹੰਗ ਖਾਨ ਨੇ ਗੁਪਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਦੇਹ ਦਾ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1664]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1705]]</text>
      <sha1>0fdgo65wl48uzv2dgj7ztu0ejw0x94h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੁਹਾਰ ਜਮਸ਼ੇਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>96607</id>
    <revision>
      <id>811537</id>
      <parentid>756359</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:03:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811537</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7321" sha1="louzcht8t2prbyy082kq6hji5kca6da" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮੁਹਾਰ ਜਮਸ਼ੇਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.483302|N|73.937292|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 181
| population_total                = 522
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152123
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:61/ PB:22
| area_code       = 01638******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
}}

'''ਮੁਹਾਰ ਜਮਸ਼ੇਰ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦਾ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜੋ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤੋਂ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਉੱਤਰ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਤਿੰਨ ਪਾਸੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਲਗਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੀ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਵੇਖਿਆਂ ਸਾਫ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਚਾਰਦੁਆਰੀ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਖੇਤਰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਘੱਟ। ਨਿਰੋਲ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਪਿੰਡ ਕਾਫੀ ਪਛੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਰਾਂ ਦਾ ਇਹ ਫੌਜੀ ਖੇਤਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਕਰੀਬ 522 ਅਤੇ ਅਬਾਦੀ 800 ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੈ, ਤੇ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਅਨਪੜ੍ਹ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ ਮਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੀ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਕਰਿਆਨਾ ਸਟੋਰ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਬਾਰੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਪਾਕਿ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹੀ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਵਸਾਇਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੈ ਹੀ ਇਥੋਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਆਬਾਦ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਕਿਸਾਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਵੀ ਪੂਰੇ ਮਾਲਕ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕੇ। 2007 ਦੇ ਭੂਮੀ ਐਕਟ ਤਹਿਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਪੈਸੇ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੈ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹੱਕ ਦਿੱਤੇ ਸਨ, ਪਰ ਅਦਾਲਤੀ ਹੁਕਮਾਂ ਕਾਰਨ ਇਹ ਕਿਸਾਨ ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ ਤੋਂ ਫਿਰ ਸੱਖਣੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਥਿਤੀ ਪੱਖੋਂ ਇਹ ਨਿਵੇਕਲਾ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਚੌਥੇ ਪਾਸੇ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਵਗਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਸ ਦਰਿਆ ਉਪਰ ਪੁਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆਂ ਹੈ ਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਲੋਕ ਬੇੜੀ ਰਾਹੀਂ ਦਰਿਆ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਸਮਗਲਿੰਗ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਰੋਧੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕੰਡਿਆਲੀ ਤਾਰ ਲਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਵੀ ਕੰਡਿਆਲੀ ਤਾਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦਾਖਿਲ ਹੋਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹੀ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਰਸਤੇ ਤੇ ਗੇਟ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਉਪਰ 24 ਘੰਟੇ ਫੌਜ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰਹਿਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋ ਹੀ ਫੌਜ ਵੱਲੋ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਚੈਕਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਤੇ ਇਹ ਗੇਟ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਤੇ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਗੇਟ ਅੱਜ ਵੀ ਬੀਐਸਐਫ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
#https://localbodydata.com/gram-panchayat-muhar-jamsher-261549
#https://fazilka.nic.in/tehsil/
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>louzcht8t2prbyy082kq6hji5kca6da</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਘੜੂੰਆਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>102530</id>
    <revision>
      <id>811538</id>
      <parentid>758159</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:03:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811538</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25965" sha1="2c79rboslwuv38dxmc0joetkwrkqrms" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਘੜੂੰਆਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline   = [[File:ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ 3.jpg|thumb|ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ]]
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.771734|N|76.559948|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               =[[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 303
| population_total                = 6.302
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖਰੜ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 140413
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:65
| area_code       = 0160******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖਰੜ]]
}}

'''ਘੜੂੰਆਂ''' ਪਿੰਡ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]]-[[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਮੁੱਖ ਮਾਰਗ ਉਪਰ [[ਖਰੜ]]-[[ਮੋਰਿੰਡਾ, ਪੰਜਾਬ]] ਵਿਚਕਾਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ [[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖਰੜ]] ਦਾ ਵੱਡਾ ਪਿੰਡ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਲ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਕਰੀਬ ਪੰਦਰਾਂ ਹਜ਼ਾਰ ਹੈ।
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center; hight:50%; 
!ਜਿਲ੍ਹਾ 
!ਡਾਕਖਾਨਾ 
!ਪਿੰਨ ਕੋਡ 
!ਖੇਤਰ 
!ਨਜਦੀਕ 
!ਥਾਣਾ 
|- 
|ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ
|
|140413
| ਮਾਲਵਾ
|ਘੜੂੰਆਂ
|ਘੜੂੰਆਂ
|}

==ਪਿੰਡ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ== 
ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਮਕਰਣ ਸਬੰਧੀ ਇਕ ਦੰਦ ਕਥਾ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਾਂਡਵ ਜੂਏ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦਰੋਪਤੀ ਨੂੰ ਹਾਰ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਤ ਮੁਤਾਬਕ ਰਾਜ ਭਾਗ ਤਿਆਗਣਾ ਪਿਆ। ਉਹ ਘੁੰਮਦੇ-ਘੁਮਾਉਂਦੇ ਇਸ ਜੰਗਲੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਆ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਇਕ ਪੁਰਾਤਨ ਮੰਦਰ ਝਾੜਖੰਡੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੈਣ-ਬਸੇਰਾ ਕੀਤਾ। ਦੰਦ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਇਕ ਰਾਖ਼ਸ਼ਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੀਮ ਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਘੜੀ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਤੇ ਘੜੀ ਵਿਚ ਪੁੱਤਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਨਾਂ ਘੜੀ ਤੋਂ ਘੜੂੰਆਂ ਪੈ ਗਿਆ। ਭੀਮ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਘੜੂੰਕਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਪਿੰਡ ਪੱਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ :

# ਗੁਰੀਆ ਪੱਤੀ (ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਕੁੰਡਲ ਦੀ ਔਲਾਦ ਵੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੈ)
#ਜਾਗੋ ਪੱਤੀ (ਗੁਰੀਆ ਜੀ ਦਾ ਚਾਚਾ ਪਰ ਉਹ ਵੀ ਗੁਰੀਆ ਪੱਤੀ ਹੀ ਵੱਜਦੀ ਹੈ)
#ਨਾਹਰ ਪੱਤੀ (ਗੁਰੀਆ ਜੀ ਦਾ ਚਾਚਾ)
#ਦੱਗੋ ਪੱਤੀ (ਗੁਰੀਆ ਜੀ ਦਾ ਭਰਾ)
#ਚਾਂਦ ਪੱਤੀ (ਬਾਬਾ ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ਼)

==ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ== 
==ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਥਾਵਾਂ== 
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਚਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ, ਪੰਜ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਤੇ ਤਿੰਨ ਕਾਲਜ, ਅਤੇ ਸਟੇਡੀਅਮ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ, ਜਿਮ ਹਨ। 
==ਧਾਰਮਿਕ ਥਾਵਾਂ==
ਤਲਾਬ ਦੁਆਲੇ ਸੱਤ ਮੰਦਰ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੇ ਦੋ ਮਸੀਤਾ, ਚਾਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਹਵੇਲੀਆਂ ਤੇ ਖੂਹ ਹਨ।

==ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਥਾਵਾਂ==

ਹਰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਇਤਿਹਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਸੰਬੰਧੀ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪਿੰਡ ਅਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲਸਾਨੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ ਮਿਲਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂI ਦੇ ਨਾਮਕਰਨ ਸੰਬੰਧੀ ਕਈ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਚਲਿੱਤ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਮਕਰਣ ਸਬੰਧੀ ਇਕ ਦੰਦ ਕਥਾ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਾਂਡਵ ਜੂਏ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦਰੋਪਤੀ ਨੂੰ ਹਾਰ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਤ ਮੁਤਾਬਕ ਰਾਜ ਭਾਗ ਤਿਆਗਣਾ ਪਿਆ। ਉਹ ਘੁੰਮਦੇ-ਘੁਮਾਉਂਦੇ ਇਸ ਜੰਗਲੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਆ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਇਕ ਪੁਰਾਤਨ ਮੰਦਰ ਝਾੜਖੰਡੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੈਣ-ਬਸੇਰਾ ਕੀਤਾ। ਦੰਦ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਇਕ ਰਾਖ਼ਸ਼ਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੀਮ ਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਘੜੀ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਤੇ ਘੜੀ ਵਿਚ ਪੁੱਤਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਨਾਂ ਘੜੀ ਤੋਂ ਘੜੂੰਆਂ ਪੈ ਗਿਆ। ਭੀਮ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਘੜੂੰਕਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇੱਕ ਧਾਰਨਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਸਮੇਤ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿੰਡ ਨਮੋਲ ([[ਲੌਂਗੋਵਾਲ਼]] ਨੇੜੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]]) ਤੋਂ 1400 ਈਸਵੀ ਦੇ ਆਸ—ਪਾਸ ਇੱਥੇੇੇ ਆਏ ਪਰ ਉਂਝ ਇੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅਬਾਦੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਦੂਜੀ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਭੀਮ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਘਟੋਤਕੱਚ (ਹਡਿੰਬਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ) ਇੱਥੇ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਘੜੂੰਆਂ ਪਿਆ।ਤੀਜੀ ਧਾਰਨਾ ਅਨੁਸਾਰ 1574—75 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸ਼੍ਰੀ [[ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ]] ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਗੱਦੀ ਬਾਬਾ ਰੰਗਦਾਸ ਭੰਡਾਰੀ ([[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]]) ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ।ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਮੰਦਰ ਬਣਨੇ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ।ਇਸ ਲਈ ਅਜਿਹਾ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਤੈਮੂਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਸਮੇਂ ਸੂਰਜ ਵੰਸ਼ੀ ਰਾਜਿਆਂ ਮੰਦਰ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨੇ ਹੀ ਮਗਰੋਂ ਬਾਬਾ ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਵਸਾਇਆ। ਬਾਬਾ ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿਰਕੱਢ ਸੀ।ਗੁਸਾਈਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਨੂੰ ‘ਗਰੂੰਆਂ’ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਨਾਂ ਬਦਲਦੇ—ਬਦਲਦੇ ‘ਘੜੂੰਆਂ’ ਹੋ ਗਿਆ।1660—61 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਸਾਹਿਬ  ਜੀ, 1664 ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਰਾਮਰਾਏ ਜੀ ਅਤੇ 1670 ਦੇ ਕਰੀਬ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਚਰਨ ਪਾਏ।ਨਵੰਬਰ 1762 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਨੇ ਮੋਰਿੰਡਾ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਲਾਲ ਜੀ ਨੂੰ ਬੱਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ।ਉਪਰੰਤ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਬੇਟੇ ਧੀਰਮੱਲੀਆਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ, ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਪਿੰਡ ਆਗਮਨ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨਹੀਂ ਵੜਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਕਾਲਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜਾ ਕੇ ਬੈਠ ਗਏ ਪਰ ਮਗਰੋਂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਵੀ (ਜੋ ਰੰਗਦਾਸ ਦੀ ਗੱਦੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਸੀ) ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕ ਕੇ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਬਣ ਗਏ।ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਔਲਾਦ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ 22 ਮੰਜੀਆਂ ਥਾਪੀਆਂ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਮੰਜੀ ਘੜੂੰਏਂ ਵੀ ਸੀ।ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਬੰਸ ਬਿਨੋਦ, ਗਣੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ (1884) ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੀਰਥ ਸੰਗ੍ਰਹਿ (ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨਿਰੋਤਮ ਅਤੇ ਸਰੂਪ ਦਾਸ ਭੱਲਾ) ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਲਿਖਦੇ ਹਨ,“ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਬਾਲਾ) ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਭੰਡਾਰੀ ਖੱਤਰੀ, ਜੋ ਵੈਰਾਗੀਆਂ ਦਾ ਚੇਲਾ ਸੀ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਦੀ ਗੱਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ੀ।ਵੰਸ ਘੜੂੰਏਂ ਵਿੱਚ ਅਬਾਦ ਹੈ।” ਉਂਝ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਵੇਲੀ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਪਲੇਟ ਉੱਤੇ 22 ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਹਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ਼ੋਂ ਇਹਨਾਂ ਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਹੈ।

ਸਮਰਾਟ ਅਕਬਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਥੇ ਮੰਦਰ ਮੌਜੂਦ ਸਨ—ਝਾੜਖੰਡੀ (ਅਭਿਮਨਯੂ ਦੇ ਫੇਰੇ), ਸਨਾਤਕ ਧਰਮ ਮੰਦਰ (ਬਸੰਤੀ ਦੇਵੀ ਦਾ), ਟੋਭਾ (ਮਲਕੂਆਣਾ ਸਾਹਿਬ), ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੀ ਝੀਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (62 ਵਿੱਘੇ ਜਗ੍ਹਾ), ਦੁਆਲ਼ੇ ਵੀ ਮੰਦਰ ਸਨ।1948—49 ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਥੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਮਾਜਰੇ ਦੇ ਸੰਤ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦਾਸ ਨੇ ਖੁਦਾਈ ਕਰਵਾਈ, ਤਾਂ ਵੱਡੀਆਂ—ਵੱਡੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਨਿਕਲ਼ੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਪੰਜੇ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸੀ।

ਤਵਾਰੀਖ਼ ਗੁਰੂ ਖ਼ਾਲਸਾ ਮਹਾਂਦੇਵ ਦੀ ਔਲਾਦ ਸੰਬੰਧੀ ਸਫ਼ਾ 622 ਉੱਤੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ।ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਹਾਂਦੇਵ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੱਲ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਗੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਔਲਾਦ ਹੀ ਘੜੂੰਏਂ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

14 ਜਨਵਰੀ 1703 ਵਿੱਚ ਰਾਣਵਾਂ ਕੋਲ਼ ਹੋਈ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਘੜੂੰਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।ਪੰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।1764 ਵਿੱਚ ਮੋਰਿੰਡਾ ਕਤਲੇਆਮ ਸਮੇਂ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਸੂਰਬੀਰ ਰਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਦਲ ਸਿੰਘ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਅਨਿਨ ਸੇਵਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਨਾਂ ਹਨ : ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ, ਬਾਜ ਸਿੰਘ, ਰਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਦਲ ਸਿੰਘ।ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ।ਬੰਦੇ ਬਹਾਦਰ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਣ ਸਿੰਘ, ਦਲ ਸਿੰਘ, ਦਿਆ ਸਿੰਘ, ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; ਘੜੂੰਏਂਵਾਲ ਔ ਸਲੌਦੀਵਾਲ ਹੁਤੇ ਕਦੀਮੀ ਸਿੰਘਨ ਨਾਲ਼।

   ਰਣ ਸਿੰਘ, ਦਯਾ ਸਿੰਘ ਘੜੂੰਏਂ ਵਾਲ, ਪੀਵਣ ਪਾਣੀ ਗਏ ਉਸ ਨਾਲ਼।

(ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਭੰਗੂ ਪੰਨਾ 471)

ਬਾਬਾ ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਨੌਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਗੁਰੀਆ ਜੀ (1720 ਈਸਵੀ ਦੇ ਨੇੜੇ—ਤੇੜੇ) ਹੋਏ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੱਠ ਮੁੰਡੇ ਸਨ — ਮਲੀਆ, ਰਾਉ, ਪਰਮਾ, ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦ, ਸਾਹਿਬ ਰਾਏ, ਜੈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਆਲਮ ਚੰਦ ਅਤੇ ਗੜਕੂ।ਬਾਬਾ ਗੁਰੀਆ ਜੀ ਦੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸਨ — ਕੰਨੜ, ਬੁਲਾਰਾ, ਦਾਤਾ, ਸ਼ਿਵ ਦਾਸ। ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਮੂਲਾ ਸੀ।ਇਹ ਵੀ ਛੇ ਭਰਾ ਸਨ — ਨਾਹਰ, ਬਾਹੜ, ਮਾਈ ਦਿੱਤਾ, ਬੁੱਲਾ ਚਾਹੜ ਅਤੇ ਜਾਗੋ। ਗੁਰੀਆ ਜੀ ਚਾਰ ਪੰਜ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਜਗੀਰਦਾਰ ਸਨ। 1779—80 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸ੍ਰ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ ਨੇ (ਸ੍ਰ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੋਤਾ ਤੇ ਸ੍ਰ ਸਰਦੂਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਪੁੱਤਰ) ਘੜੂੰਏਂ ਨੂੰ ਰਿਆਸਤ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਅਮਰਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ਼ ਜੋੜ ਲਿਆ।

ਇਹ ਪਿੰਡ ਪੱਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ :

1. ਗੁਰੀਆ ਪੱਤੀ (ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਕੁੰਡਲ ਦੀ ਔਲਾਦ ਵੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੈ)

2. ਜਾਗੋ ਪੱਤੀ (ਗੁਰੀਆ ਜੀ ਦਾ ਚਾਚਾ ਪਰ ਉਹ ਵੀ ਗੁਰੀਆ ਪੱਤੀ ਹੀ ਵੱਜਦੀ ਹੈ)

3. ਨਾਹਰ ਪੱਤੀ (ਗੁਰੀਆ ਜੀ ਦਾ ਚਾਚਾ)

4. ਦੱਗੋ ਪੱਤੀ (ਗੁਰੀਆ ਜੀ ਦਾ ਭਰਾ)

5. ਚਾਂਦ ਪੱਤੀ (ਬਾਬਾ ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ਼)

ਇਹੋ ਨਹੀਂ, ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਦੀ ਲਹਿਰ ਸਮੇਂ ਵੀ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੇ ਪੂਰਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।7 ਜਨਵਰੀ 1940 ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲੀਆਂ ਉੱਤੇ ਘੜੂੰਏਂ ਵਿੱਚ ਗੋਲ਼ੀ ਚੱਲੀ ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ 26 ਬੰਦਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕੇਸ ਚੱਲਿਆ।ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਛੇ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾ ਹੋਈ।ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਹਨ੍ਹੇਰ ਕੋਠੜੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਲੜਕਾ ਬਚਨ ਸਿੰਘ, ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਪੱੁਤਰ ਮਾਨ ਸਿੰਘ, ਨਿਰਵੈਰ ਸਿੰਘ ਪੁੱਤਰ ਨਰਾਇਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਹੋਈਆਂ।ਵੈਦ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 160 ਰੁਪਏ ਜੁਰਮਾਨਾ ਤੇ ਡੇਢ ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ। 60 ਆਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਬਸੀ ਪਠਾਣਾਂ ਹਵਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਸ੍ਰ ਹਜੂਰਾ ਸਿੰਘ ਭਗੌੜਾ ਹੀ ਰਿਹਾ, ਉਹ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਨਾ ਹੋਇਆ।ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਗਿਆਨੀ ਜੈਲ ਸਿੰਘ ਵੀ ਪਿੰਡ ਰੁਕ ਕੇ ਲੰਘਦੇ ਸਨ।ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਈ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੌਹਰ ਦਿਖਾਏ ਨੇ।1897—98 ਵਿੱਚ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਫੀਟਿੰਗ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਵਾਦ ਉੱਠਿਆ ਸੀ,ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਘੜੂੰਏਂ ਦੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਰੋਲ (ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਮਤਾ) ਅਦਾ ਕੀਤਾ। 

ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦੋ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਨੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਬਾਬਾ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਿੱਲੀ ਵਾਲ਼ੇ ਕਰਵਾ  ਰਹੇ ਹਨ।ਘੜੂੰਏਂ ਕੋਲ਼ 18,000 ਵਿੱਘੇ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ।ਡੇਰਾ ਬਰਾਗੀਆਂ ਕੋਲ਼ 60 ਵਿੱਘੇ, ਉਦਾਸੀਆਂ ਕੋਲ਼ 100 ਵਿੱਘੇ ਅਤੇ ਗੁਸਾਈਆਂ ਦੇ ਡੇਰੇ ਕੋਲ਼ 80 ਵਿੱਘੇ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ।ਨਿਰਮਲੀਆਂ ਦੇ ਡੇਰੇ ਦੀ 80 ਵਿੱਘੇ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਡੇਰਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਅਨੂਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੀ ਪੱਤੀ ਮਾਜਰੀ (ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੰਬਰ 2) ਹੈ।ਬਾਬਾ ਗੁਰੀਆ ਦੇ ਕਈ ਕਬਜੇ ਵਾਲ਼ੇ ਪਿੰਡ ਬੇ ਚਿਰਾਗ ਹਨ।ਬਾਬਾ ਨਾਹਰ ਦੀ ਔਲਾਦ ਦੇ ਅੱਗੇ ਕੁਝ ਘਰਾਂ ਨੇ ਬਰੌਲੀ ਪਿੰਡ ਬਣਾ ਲਿਆ । ਕੁਝ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਮਾਜਰੇ ਲੈ ਗਏ।ਚਾਂਦਪੱਤੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਮੁੱਲਾਂਪੁਰ ਦਾਖਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤਲਵੰਡੀ ਖੁਰਦ ਪਿੰਡ ਵਸਾ ਲਿਆ।ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੜੈਲਾ—ਘੜੈਲੀ (ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ) ਤੇ ਸ਼ਾਂਤਪੁਰ ਵੀ ਜਾ ਵਸਾਇਆ।ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਮੁਰੱਬੇਬੰਦੀ 1952 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।ਮੁੱਖ ਗੋਤ ਧਨੋਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਕੁੱਲ ਵੋਟ 5060 ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਾਲ਼ੇ ਪਾਸੇ ਪੱਛੜੀ ਜਾਤੀ, ਵਿਚਕਾਰ ਗੁਸਾਈਆਂ ਦੀਆਂ ਸਮਾਧਾਂ ਅਤੇ ਆਲ਼ੇ—ਦੁਆਲ਼ੇ ਹੋਰ ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।ਲੁਹਾਰਾਂ,ਤਰਖਾਣਾਂ, ਸੁਨਿਆਰਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਉਨ੍ਹੀ ਦਿਨੀਂ ਬੜੇ ਜ਼ੋਰਾਂ ਉੱਤੇ ਸੀ।ਦਸਵੀਂ ਤੱਕ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਬਾਰਵੀਂ ਤੱਕ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਕੁੜੀਆਂ ਵੀ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ। ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਉਦਾਸੀਆਂ ਨੇ ਹਸਪਤਾਲ਼, ਬੈਂਕ, ਸਟੇਡੀਅਮ, ਡਾਕ—ਘਰ, ਟੈਲੀਫੋਨ ਐਕਸਚੇਂਜ, ਪੁਲੀਸ ਚੌਕੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਟੈਂਕੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ।ਉਂਝ ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਵੀ ਹੈ ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਇਹ ਬੰਦ ਹੈ।

==ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ==
[[File:ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਜੱਗਾ ਜੀ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ.jpg|thumb|ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਜੱਗਾ ਜੀ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ]]
[[File:ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੱਗਾ ਜੀ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ.jpg|thumb|ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੱਗਾ ਜੀ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ]]
[[File:ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਜੱਗਾ ਜੀ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ 2.jpg|thumb|ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਜੱਗਾ ਜੀ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ]]

==ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰੋਹ== 
==ਪਿੰਡ ਦੀਆ ਮੁੱਖ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ== 
#ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੰਤਰੀ ਤੇ ਉੱਘੇ ਲੇਖਕ [[ਹਰਨੇਕ ਸਿੰਘ ਘੜੂੰਆਂ]] ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਚੀਫ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸ੍ਰੀ ਧਨੋਆ। 
#ਸੰਤ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਢੱਕੀ ਸਾਹਿਬ [[ਮਕਸੂਦੜਾ]] ਵਾਲੇ ਵੀ ਇਸੇ ਨਗਰ ਦੇ ਜੰਮਪਲ ਹਨ।
# ਸਵਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ (ਮਹਰਾਜਾ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਅਹਿਲਕਾਰ), 
#ਬਸ਼ੇਸ਼ਰ ਸਿੰਘ, 
#ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ (ਮੁਲਾਜ਼ਮ), 
#ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ (ਪੈਪਸੂ ਵੇਲ਼ੇ ਵਿਧਾਇਕ),
# ਸੁਰੈਣ ਸਿੰਘ ਧਨੋਆ (ਚੀਫ ਸੈਕਟਰੀ ਪੰਜਾਬ), 
#ਜਗਤ ਸਿੰਘ (ਸਾਬਕਾ ਵਿਧਾਇਕ), 
#ਹਰਨੈਕ ਸਿੰਘ ਘੜੂੰਆਂ (ਸਾਬਕਾ ਵਿਧਾਇਕ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ), 
#ਜਥੇਦਾਰ ਮੋਖਾ ਸਿੰਘ (ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰ), 
#ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਪਾਲਟੇ (ਜੁਆਇੰਟ ਰਜਿਸਟਰਾਰ) , 
#ਬਾਵਾ ਸਿੰਘ, 
#ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ, 
#ਮਾਨ ਸਿੰਘ (ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ), 
#ਰਾਜਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ (ਰਿਟਾਇਰ ਬਿਰਗੇਡੀਅਰ)
#ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ (ਜਾਗੋ ਪੱਤੀ)
#ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਮਠਾੜੂ (ਚੀਫ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਅਸਾਮ)
#ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਦੇ ਗੁਰੀਆ ਪੱਤੀ ਵਿੱਚ ਨਾਨਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਣ ਲਈ ਘੜੂੰਏਂ ਹੀ ਟਿਕੇ ਹੋਏ ਹਨ।ਅਜੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੇ ਹੋਰ ਵਿਸਥਾਰ ਲੈਣਾ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਛਪਵਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਧ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

==ਫੋਟੋ ਗੈਲਰੀ==
[[File:ਸਰਬਲੋਹ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ.jpg|thumb|ਸਰਬਲੋਹ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ]]
[[File:ਸਰਬਲੋਹ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਕਾਰੀਗਰ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ.jpg|thumb|ਸਰਬਲੋਹ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਕਾਰੀਗਰ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ]]
[[File:ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਜੱਗਾ ਜੀ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ 2.jpg|thumb|ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਜੱਗਾ ਜੀ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ]]

==ਪਹੁੰਚ== 


==ਹਵਾਲੇ== 
{{ਹਵਾਲੇ}} 

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਿੰਡ]] 
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]]</text>
      <sha1>2c79rboslwuv38dxmc0joetkwrkqrms</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਲਿਬੜਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104114</id>
    <revision>
      <id>811539</id>
      <parentid>705499</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:03:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811539</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4794" sha1="ew338bbvni1il3n9dpmw0pwy5twc8di" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਲਿਬੜਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਲਿਬੜਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.723172|N|76.177718|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 269
| population_total                = 2.226
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141401
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:26 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਲਿਬੜਾ''' [[ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਮਾਰਗ]] ‘ਤੇ ਵਸਿਆ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ 90 ਫ਼ੀਸਦੀ ਲੋਕ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰੀਬ 2.226 ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਭਗ 400 ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਆਢੀ ਪਿੰਡ [[ਕੌੜੀ]], [[ਦਾਊਦਪੁਰ]], [[ਮੋਹਨਪੁਰ]], [[ਭਮੱਦੀ]], [[ਇਕੋਲਾਹੀ]] ਹਨ।

==ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ==
ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੱਚੇ ਖੇਡਦੇ ਹਨ। 

==ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ==
ਸਾਬਕਾ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ [[ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਲਿਬੜਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Congress leader Sukhdev Singh Libra passes away at 87 |url=https://www.indiatoday.in/india/story/congress-leader-sukhdev-singh-libra-passes-away-at-87-1596194-2019-09-06 |access-date=2023-07-05 |website=India Today |language=en}}&lt;/ref&gt; ਤੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਧਾਇਕ [[ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸਿੰਘ ਲਿਬੜਾ]], ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ [[ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਕੰਗ]] ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਹਨ। ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਕੰਗ ਨੇ [[ਤੂਤਾਂ ਵਾਲਾ ਖੂਹ]] ਨਾਂ ਦਾ ਬੜਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀਰੀਅਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।

==ਸਹੂਲਤਾਂ==
ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੇਨਰਾ ਬੈਂਕ ਦੀ ਸ਼ਾਖ਼ਾ, ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ ਤੇ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਸੈਂਟਰ, ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ। ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਗਰੁੱਪ ਆਪ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟਸ ਦੇ ਕਾਲਜਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਵੀ ਇਥੇ ਹੈ ।

== ਹਵਾਲੇ ==
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>ew338bbvni1il3n9dpmw0pwy5twc8di</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪਠਾਨਕੋਟ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>106161</id>
    <revision>
      <id>811540</id>
      <parentid>703221</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:03:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811540</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3680" sha1="bfhcck3pamlg8co2uq6fg4pjau24u3i" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਪਠਾਨਕੋਟ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਸ਼ਹਿਰ ਪਠਾਨਕੋਟ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|32.270590|N|75.654582|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 330
| population_total                = 1.48937
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਪਠਾਨਕੋਟ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 145001
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:35
| area_code       = 0186******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਪਠਾਨਕੋਟ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਪਠਾਨਕੋਟ''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। 27 ਜੁਲਾਈ 2011 ਵਿਚ ਪਠਾਨਕੋਟ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦਾ ਜ਼ਿਲਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 

==ਆਬਾਦੀ==
ਸਨ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਪਠਾਨਕੋਟ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 148,937 ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 78,117 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 70,820 ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 29,855 ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 0 ਹੈ। 

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

&lt;ref&gt;{{citeweb|url=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=30040|title=Census re
port 2011|work=censusindia.gov.in}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>bfhcck3pamlg8co2uq6fg4pjau24u3i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੀਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107962</id>
    <revision>
      <id>811491</id>
      <parentid>757797</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:01:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>156</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Peking_University_Logo.png|Peking_University_Logo.png]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Ymblanter|Ymblanter]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files in Category:北京大學|]].</comment>
      <origin>811491</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13515" sha1="bdux3i4xsj4qj1ch18vy5bruau3060k" xml:space="preserve">{{Infobox university
| name = ਪੀਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
| native_name = {{lang|zh-hans|北京大学}}
| image_name = Peking University seal.svg
| image_size = 150px
| motto = {{lang|zh-hans|思想自由，兼容并包}}
| mottoeng = ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਸਰਬ-ਪੱਖੀ ਰਵੱਈਆ&lt;ref&gt;{{Cite web |url = https://www.economist.com/china/2014/02/15/dont-think-just-teach |title = Don’t think, just teach |publisher = The Economist |accessdate = 17 May 2017}}&lt;/ref&gt;
| established = 1898
| type = [[ਪਬਲਿਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪਬਲਿਕ]]
| president = 
| head_label = [[ਪਾਰਟੀ ਕਮੇਟੀ ਸਕੱਤਰ|ਪਾਰਟੀ ਸਕੱਤਰ]]
| head = [[ਹਾਓ ਪਿੰਗ]]

| students = 30,248
| undergrad = 15,128&lt;ref name=office/&gt;
| postgrad = 15,120&lt;ref name=office/&gt;
| city = [[ਹੈਦਿਨ ਜ਼ਿਲਾ]], [[ਬੀਜਿੰਗ]]
| country = [[ਚੀਨ]]
| campus = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]], {{convert|274|ha|abbr=on}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsen.pku.edu.cn/aboutpku/general_information/index.htm|title=About PKU, General Information|publisher=Peking University|accessdate=17 May 2018|archive-date=17 ਮਈ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180517160607/http://newsen.pku.edu.cn/aboutpku/general_information/index.htm|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt;
| former_names = ਪੀਕਿੰਗ ਇਮਪੀਰੀਅਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.pku.edu.cn/AboutPKU/History|title=History Peking University|publisher=|accessdate=15 July 2015|archive-date=16 ਜੁਲਾਈ 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150716021501/http://english.pku.edu.cn/AboutPKU/History/|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt;
| colours = ਲਾਲ {{color box|#94070a}}
| website = {{URL|http://www.pku.edu.cn/}}
| logo = 
| footnotes = 
| faculty = 4,206&lt;ref name=office&gt;{{cite web|url=http://www.oir.pku.edu.cn/en/quickfacts.htm|archive-url=https://archive.today/20130616025857/http://www.oir.pku.edu.cn/en/quickfacts.htm|dead-url=yes|archive-date=2013-06-16|title=Quick Facts|publisher=Office of International Relations. Peking University}}&lt;/ref&gt;
| affiliations = [[ਰਿਸਰਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਅਲਾਇੰਸ|ਆਈਏਆਰਯੂ]], [[ਏਸ਼ੀਅਨ ਲਿਬਰਲ ਆਰਟਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦਾ ਅਲਾਇੰਸ]], [[ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਈਸਟ ਏਸ਼ੀਅਨ ਰਿਜ਼ਰਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਜ਼|ਏਏਆਰਯੂ]], [[ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਪੈਸੀਫਿਕ ਰਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਜ਼|ਏਪੀਆਰਯੂ]], [[ਬੇਸੇਟੋਹਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਜ਼|ਬੇਸੇਟੋਹਾ]], [[ਸੀ 9 ਲੀਗ|ਸੀ 9]]
}}

'''ਪੀਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ'''&lt;ref&gt;Also spelled as Beijing University.&lt;/ref&gt; (ਸੰਖੇਪ '''ਪੀਕੇਯੂ''' ਜਾਂ '''ਬੇਇਡਾ '''ਚੀਨੀ: 北京大学, [[ਪਿਨਯਿਨ]]: běi jīng dà xué) [[ਬੀਜਿੰਗ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚੀਨੀ ਖੋਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ  ਹੈ ਅਤੇ C9 ਲੀਗ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Times2&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.timeshighereducation.com/student/best-universities/best-universities-china|title=Best universities in China 2018|date=6 September 2017|work=Times Higher Education}}&lt;/ref&gt; '''ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੀਕਿੰਗ''' 1898 ਵਿੱਚ '''ਬੀਜਿੰਗ ਗੌਜ਼ੀਜੀਅਨ''' (ਬੀਜਿੰਗ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਕਾਲਜ),&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/40906464|title=Beijing da xue chuang ban shi shi kao yuan|last=1959-|first=Hao, Ping,|last2=1959-|first2=郝平,|date=1998|publisher=Beijing da xue chu ban she|isbn=9787301036617|edition=Di 1 ban|location=Beijing|oclc=40906464}}&lt;/ref&gt; ਦੀ ਇੱਕ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਬਦਲ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਲਈ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਆਧੁਨਿਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 1917 ਵਿਚ, ਕਾਈ ਯੁਆਨਪੇਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਈ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਫੈਕਲਟੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਜਮਹੂਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ, ਪੀਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚੀਨ ਦੇ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਚੀਨ ਦੇ ਨਿਊ ਕਲਚਰ ਮੂਵਮੈਂਟ, ਚੌਥੀ ਮਈ ਮੂਵਮੈਂਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਅਹਿਮ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਇਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਨਿਭਾਈ ਹੈ ਕਿ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਚੀਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੀਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਮਾਓ ਜੇ ਦੋਂਗ, ਲੂ ਸ਼ੁਨ, ਗੂ ਹੌੰਗਮਿੰਗ, ਹੂ ਸ਼ੀ, ਮਾਓ ਡੂਨ, ਲੀ ਦਾਜੋ, ਚੇਨ ਡਕਸਿਉ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀ ਕੇਕੀਯਾਂਗ ਸਮੇਤ ਕਈ ਉੱਘੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਚੀਨੀ ਹਸਤੀਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਵਾਈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ। &lt;ref name=&quot;pku.edu.cn&quot;&gt;[http://www.pku.edu.cn/about/about/beida/mingren.htm Peking University - Mingren] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080804210142/http://www.pku.edu.cn/about/about/beida/mingren.htm|date=2008-08-04}}&lt;/ref&gt;

2017 ਤਕ, ਪੇਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਫੈਕਲਟੀ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਦੇ 76 ਮੈਂਬਰ, ਚੀਨੀ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ 15 ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਵਰਲਡ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ ਦੇ 23 ਮੈਂਬਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.pku.edu.cn/education/szdw/index.htm|title=北京大学|last=北京大学计算中心|access-date=2017-10-26|archive-date=2017-10-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20171026164321/http://www.pku.edu.cn/education/szdw/index.htm|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt; ਪੀਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.lib.pku.edu.cn/portal/en/bggk/bgjs/lishiyange|title=The introduction of Peking university|website=Peking University of library}}&lt;/ref&gt; ਪੇਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਕੂਲ ਲਾਇਬਰੇਰੀ 8 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕੇਂਦਰ ਪੀਕੇਯੂ ਹਾਲ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕੇਂਦਰ  ਆਰਟਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ, ਅਤੇ ਆਰਟਸ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਦਾ ਆਰਥਰ ਐਮ ਸੈਕਲਰ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵੀ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪੀਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਐਫੀਲੀਏਟਿਡ ਬਾਨੀ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਐਫੀਲੀਏਟਿਡ ਕੰਪਨੀ ਹੈ ਅਤੇ 2016 ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਕੁੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਮੁੱਲ 239.3 ਬਿਲੀਅਨ ਯੂਆਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.founder.com/about/intro.html|title=公司介绍_集团概况_方正集团|last=方正集团|website=www.founder.com|access-date=2018-02-28|archive-date=2020-04-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200413092213/http://www.founder.com/about/intro.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ਪੀਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਚੋਟੀ ਦੀ ਉੱਚ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾ ਵਜੋਂ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;chinaeducenter.com&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.chinaeducenter.com/en/universityranking1.php|title=University in China. China Education Center|author=www.chinaeducenter.com|publisher=Chinaeducenter.com|accessdate=2012-04-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;china-university-ranking.com&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.china-university-ranking.com/|title=2009 China University Ranking|date=2008-12-24|publisher=China-university-ranking.com|accessdate=2012-04-22|archive-date=2012-02-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20120213193804/http://www.china-university-ranking.com/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;gse.sjtu.edu.cn&quot;&gt;{{cite web|url=http://gse.sjtu.edu.cn/kxyj/articles/en/ELW2005003--Univ%20ranking%20in%20China%202005%20HEE_30_02%20p10.pdf|title=Univ ranking in China 200|format=PDF|accessdate=2012-04-22|archive-date=2008-09-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20080910083322/http://gse.sjtu.edu.cn/kxyj/articles/en/ELW2005003--Univ%20ranking%20in%20China%202005%20HEE_30_02%20p10.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2014-15/world-ranking|title=World University Rankings 2014-15|website=Times Higher Education|access-date=15 July 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;www.topuniversities.com&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/|title=World University Rankings|work=Top Universities|accessdate=15 July 2015}}&lt;/ref&gt; ਚੀਨ ਵਿਚ ਦਾਖਲੇ ਵਿਚ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੁਣੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.isd.pku.edu.cn/index.php?m=content&amp;c=index&amp;a=lists&amp;catid=89|title=Peking University Application Information for International Students|website=Admission office of Peking university|access-date=2018-05-29|archive-date=2014-08-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20140813231806/http://www.isd.pku.edu.cn/index.php?m=content&amp;c=index&amp;a=lists&amp;catid=89|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt; 2017 ਵਿੱਚ, ਪੀਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ 11 ਵੇਂ ਸਾਲ ਲਈ ਸੀਯੂਏਏਏ ਦੁਆਰਾ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.dxsbb.com/news/5463.html|title=2017-2018中国大学排名700强排行榜（校友会最新完整版）_大学生必备网|website=m.dxsbb.com|access-date=2018-02-28}}&lt;/ref&gt; ਅਕਾਦਮਿਕੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੀਕਿੰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਪਣੇ ਕੈਂਪਸ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://lifestyle.ie.msn.com/student-special/gallery.aspx?cp-documentid=250739757|title=Most beautiful universities|last=Francis Whittaker|date=July 14, 2011|publisher=[[MSN]]|access-date=ਮਈ 29, 2018|archive-date=ਅਕਤੂਬਰ 4, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131004225614/http://lifestyle.ie.msn.com/student-special/gallery.aspx?cp-documentid=250739757|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.travelandleisure.com/articles/worlds-most-beautiful-universities/6|title=World's Most Beautiful Universities|last=Stirling Kelso|date=September 2012|publisher=''[[Travel and Leisure]]''}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/2013/07/11/worlds-most-beautiful-universities_n_3578402.html|title=15 Of The World's Most Beautiful Universities Revealed|date=July 11, 2013|website=[[The Huffington Post UK]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://bschool.nus.edu.sg/NUSPKUMBA/AboutPekingUniversity/Overview/tabid/412/Default.aspx|title=NUS PKU MBA - About Peking University - Overview|archive-url=https://web.archive.org/web/20150716095045/http://bschool.nus.edu.sg/NUSPKUMBA/AboutPekingUniversity/Overview/tabid/412/Default.aspx|archive-date=16 July 2015|dead-url=yes|access-date=15 July 2015}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{reflist|2}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ]]</text>
      <sha1>bdux3i4xsj4qj1ch18vy5bruau3060k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਜਨਾਲਾ, ਭਾਰਤ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111137</id>
    <revision>
      <id>811541</id>
      <parentid>704684</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:03:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811541</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6657" sha1="c70eljw9wtsy87p458e0dy5v27tsq8z" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਅਜਨਾਲਾ
| native_name = 
| native_name_lang = pa
| other_name = 
| nickname = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline = 
| image_alt = 
| image_caption = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.841151|N|74.762640|E|display=inline,title}}
| subdivision_type = ਦੇਸ਼
| subdivision_name = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2 = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]
| established_title = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder = 
| named_for = 
| government_type = 
| governing_body = 
| unit_pref = ਮੀਟਰਿਕ
| area_footnotes = 
| area_rank = 
| area_total_km2 = 
| elevation_footnotes = 
| elevation_m                     = 213
| population_total                = 18602
| population_as_of                = 2011
| population_rank = 
| population_density_km2 = auto
| population_demonym = 
| population_footnotes = 
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| timezone1 = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143102
| registration_plate = PB:14 
| area_code       = 01858******
| website = 
| footnotes = 
}}
'''ਅਜਨਾਲਾ'''  [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਇੱਕ [[ਨਗਰ ਪੰਚਾਇਤ]] ਹੈ।  ਕਲੀਆਂ ਵਾਲਾ ਖੂਹ, ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਥਾਨ ਅਜਨਾਲਾ ਦਾ ਇੱਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਹੈ।

== ਭੂਗੋਲ ==
ਅਜਨਾਲਾ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ {{Coord|31.84|N|74.76|E}} 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;[http://www.fallingrain.com/world/IN/23/Ajnala.html Falling Rain Genomics, Inc - Ajnala]&lt;/ref&gt; ਇਸ ਦੀ ਔਸਤਨ ਉਚਾਈ 213 ਮੀਟਰ (698 ਫੁੱਟ) ਹੈ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2001 ਦੀ [[ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ| ਜਨਗਣਨਾ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999|title=Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)|publisher=Census Commission of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999|archive-date=2004-06-16|access-date=2008-11-01}}&lt;/ref&gt; ਅਜਨਾਲਾ ਦੀ ਅਬਾਦੀ 18,602 ਸੀ। ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 55% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 45% ਹੈ। ਅਜਨਾਲਾ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 68% ਹੈ, ਜੋ ਕੌਮੀ ਔਸਤ 59.5% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ; 58% ਮਰਦ ਅਤੇ 42% ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਖਰਤ ਹਨ। 12% ਆਬਾਦੀ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ।

== 1857 ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਰੋਹ ==
1857 ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, 26 ਵੀਂ ਮੂਲ ਇਨਫੈਂਟਰੀ ਦੇ 282 ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਰਪੱਖ ਸੁਣਵਾਈ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਖੇਪ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਫਰੈਡਰਿਕ ਹੈਨਰੀ ਕੂਪਰ ਦੁਆਰਾ ਮੁਕੱਦਮੇ ਬਗੈਰ ਹੀ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।&lt;ref&gt;Cooper, &quot;Crisis in the Punjab&quot;, pp 154-6, cited in ''The Great Indian Mutiny'' by Christopher Hubbard, pp 132&lt;/ref&gt; ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਥਾਣੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਡੂੰਘੇ ਸੁੱਕੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਚਾਰਕੋਲ, ਚੂਨੇ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਭਰ ਗਈਆਂ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-india-26413278|title=India to examine claims over '1857 rebel' bodies&quot;|date=3 March 2014|access-date=6 April 2018|publisher=BBC News}}&lt;/ref&gt;. ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਗਾਰਡ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖ ਬਣੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਮਾਰਚ 2014 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸਿੱਖ [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ|ਗੁਰਦੁਆਰੇ]] ਦੇ ਮੁਖੀ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕਿ ਦਫਨਾਏ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਸਰੀਰ ਖੂਹ ਦੀ ਖੁਦਾ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲੇ ਹਨ।
====[[ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਖੂਹ]] ====

&lt;gallery&gt;
Kalianwala Khu ( Black well) or Shaheedan da Khu 02.jpg|ਉਸਾਰੀ ਜਾ ਰਹੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਦੀ ਬਿਲਡਿੰਗ 
Kalianwala Khu ( Black well) or Shaheedan da Khu 01.jpg|ਕਾਲਿਆਂਵਾਲਾ ਖੂਹ

&lt;/gallery&gt;
====ਪੁਰਾਣੀ ਅਜਨਲਾ ਤਹਿਸੀਲ====
ਪੁਰਾਣੀ ਅਜਨਲਾ ਤਹਿਸੀਲ [[ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਾਰਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਇੱਕ ਸਮਾਰਕ ਹੈ ਜੋ S-PB-4। ਤੇ ਦਰਜ ਹੈ।

&lt;gallery&gt; 
Old Tehsil, Ajnala 01.jpg|
Old Tehsil, Ajnala 03.jpg|
Old Tehsil, Ajnala 04.jpg|
Old Tehsil, Ajnala 05.jpg|
Old Tehsil, Ajnala 06.jpg| 
Old Tehsil, Ajnala 07.jpg|
&lt;/gallery&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

{{ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>c70eljw9wtsy87p458e0dy5v27tsq8z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬੱਲਰਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116636</id>
    <revision>
      <id>811542</id>
      <parentid>752366</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:04:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811542</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4221" sha1="klar4sic2v9cu4a954t7wv3akjchc61" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਬੱਲਰਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   =  | pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.840822|N|75.847852|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 227
| population_total                =7.311
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148033 ਮੂਣਕ
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13
| area_code       = 01676******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਜਾਖਲ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਬੱਲਰਾਂ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲੇ]] ਦੇ ਉਪ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਮੂਣਕ ਦਾ ਇੱਕ [[ਪਿੰਡ]] ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਤੋ 54 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੈ। [[ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ]] ਤੋਂ 14 ਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਕਿ.ਮੀ. ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 157 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲੇ]] ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਅਤੇ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਫ਼ਤੇਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲਾ|ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲੇ]] ਦੀ ਹੱਦ [[ਜਾਖਲ]] ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ  ਅਤੇ ਮੂਣਕ ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। 
==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਜਾਖਲ,ਮੂਣਕ ,[[ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ]]
==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ== 
[[ਲੇਹਲ ਕਲਾਂ]], [[ਲੇਹਲ ਖੁਰਦ]], [[ਬਖੋਰਾ ਕਲਾਂ]]  ਚੂਲੜ,ਕੜੈਲ, ਬਾਜ਼ੀਦਪੁਰ ਹਨ।
==ਗੈਲਰੀ==
==ਹਵਾਲੇ==
https://sangrur.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>klar4sic2v9cu4a954t7wv3akjchc61</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਾਸੀ ਅਰਖ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>117085</id>
    <revision>
      <id>811543</id>
      <parentid>748482</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:04:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811543</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4463" sha1="5kn49is84ho8yyva448z5akks0nw7r6" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਬਾਸੀ ਅਰਖ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਬਾਸੀ ਅਰਖ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.148038|N|76.046783|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 247
| population_total                = 2.394
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148026
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]]
| official_name                   = 
}}
[[File:ਪਿੰਡ ਬਾਸੀਅਰਖ.jpg|thumb|ਪਿੰਡ ਬਾਸੀਅਰਖ]]

'''ਬਾਸੀ ਅਰਖ''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਸ [[ਪਿੰਡ]] ਦੀ ਆਬਾਦੀ 2011 ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 2394 ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਕਾਹਨਗੜ੍ਹ, [[ਨਰਾਇਣਗੜ੍ਹ]], ਭੱਟੀਵਾਲ, ਬਲਿਆਲ, ਅਕਬਰਪੁਰ, [[ਬਿਜਲਪੁਰ]] ਹਨ। ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਵੀਸ਼ਰ ਸਵ: ਜ਼ੋਰਾ ਸਿੰਘ,ਓਹਨਾ ਦੇ ਸੁਪੱਤਰ ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ ,ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੱਲੂ   ਨਰੈਣ ਸਿੰਘ ,ਚਿਮਨ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਵੀਸ਼ਰ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚੋਂ ਰਾਮਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾ: ਰਿੰਕਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕਵੀਸ਼ਰ ਬਾਸੀਅਰਖ ਦੇ ਜੰਮਪਲ ਸਨ।

==ਗੈਲਰੀ==
[[File:ਸਰਕਾਰੀ ਸਮਾਰਟ ਸਕੂਲ ਬਾਸੀਅਰਖ.jpg|thumb|ਸਰਕਾਰੀ ਸਮਾਰਟ ਸਕੂਲ ਬਾਸੀਅਰਖ]]
[[File:ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ ਪਿੰਡ ਬਾਸੀਅਰਖ.jpg|thumb|ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ ਪਿੰਡ ਬਾਸੀਅਰਖ]]
== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
https://sangrur.nic.in/
https://www.census2011.co.in/data/village/39730-basiarkh-punjab.html
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>5kn49is84ho8yyva448z5akks0nw7r6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>118996</id>
    <revision>
      <id>811544</id>
      <parentid>788742</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:05:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811544</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6317" sha1="6m9vq3tfsq47f2a00hqgr45190wysxl" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.190538|N|75.879135|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਪਿੰਡ
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 238
| population_total                = 3.068
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148001
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13
| area_code       = 01672******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸੰਗਰੂਰ]]
| official_name                   = 
}}
'''[[ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ]]''' ਪਿੰਡ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]]   ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਸੁਨਾਮ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਸੰਗਰੂਰ ਪਾਤੜਾਂ ਰੋਡ ਤੇ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੱਛਮ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਮਹਿਲਾਂ ਚੋਂਕ ਤੋਂ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ । ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ  ਬਾਬਾ ਦਲੇਰ ਸਿੰਘ ਜੀ  ਖੇੜੀ ਵਾਲੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ।ਜਿਹਨਾ ਦਾ ਅੱਜ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਤਿਕਾਰ ਹੈ ਇਥੇ ਬਹੁਤ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਆਉਦੀ ਹਨ ਓਹਨਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਪ੍ਰਕਾਸ ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ ਬਣਾਇਆ। ਇਥੇ ਹਰੇਕ ਮਹੀਨੇ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇੱਕ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਡਾ ਬਾਗ ਹੈ । ਜਿਸ ਵਿਚ [[ਅੰਬ]] ,[[ਨਾਸਪਾਤੀ]], [[ਅਮਰੂਦ]],[[ਅੰਗੂਰ]], [[ਆੜੂ]], [[ਫਲ]] ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਈਲਵਾਲ,ਕਨੋਈ,ਕੁਲਾਰਾਂ,ਗੱਗੜਪੁਰ ਹਨ। 
==ਆਵਾਜਾਈ==
ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਪਾਤੜਾਂ ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦੀ ਫਲਾਈ ਓਵਰ ਵੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰੇਲ ਯਾਤਰਾ ਲਈ
ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, [[ਸੰਗਰੂਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਏਥੋਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ ਰੇਲ ਮਾਰਗ ਰਾਹੀਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ==
[[File:ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਖੇੜੀ.jpg|thumb|ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਖੇੜੀ]]

==ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰੇ==
[[File:ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਖੇੜੀ.jpg|thumb|ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ ਸੰਗਰੁਰ]]
[[File:ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ.jpg|thumb|ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ]]
[[File:ਸਰਕਾਰੀ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ.jpg|thumb|ਸਰਕਾਰੀ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ]]
==ਬਾਗ==
[[File:ਸਰਕਾਰੀ ਬਾਗ.jpg|thumb|ਸਰਕਾਰੀ ਬਾਗ]]

==ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ==
[[File:ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਪ੍ਰਕਾਸ ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ.jpg|thumb|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਪ੍ਰਕਾਸ ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ]]
&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/sunam.pdf&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>6m9vq3tfsq47f2a00hqgr45190wysxl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>143254</id>
    <revision>
      <id>811546</id>
      <parentid>806828</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:06:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811546</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15512" sha1="a9da5638h9j5cqwdvrv8u8tk5ync6hs" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ|official_name=|other_name=ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ, ਬ੍ਰਿੰਦਾਵਣ|native_name=|native_name_lang=|nicknames=City of Widows|settlement_type=[[ਸਹਿਰ]]|image_skyline={{Photomontage
| photo1a          = Iskon Temple, Vrindawan.jpg 
| photo2a          = Prem Mandir Vrindavan, Mathura, Uttar Pradesh, India (2014).jpg
| spacing          = 2
| position         = center
| color_border     = white
| color            =  black
| size             = 266
| foot_montage     = Top to bottom: [[Krishna Balaram Mandir]] and [[Prem Mandir Vrindavan|Prem Mandir (Love temple)]] in Vrindavan}}|image_alt=|image_caption=|nickname=|pushpin_map=India Uttar Pradesh#India|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Location in Uttar Pradesh, India|pushpin_label_position=right|coordinates={{coord|27.58|N|77.7|E|display=inline,title}}|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name={{IND}}|subdivision_type1=[[States and territories of India|State]]|subdivision_type2=[[List of districts of India|District]]|subdivision_name1=[[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]|subdivision_name2=[[ਮਥੁਰਾ]]|established_title=&lt;!-- Established --&gt;|established_date=|founder=|named_for=|government_type=[[Municipal Corporation]]|governing_body=Mathura Vrindavan Municipal Corporation|unit_pref=Metric|area_footnotes=|area_total_km2=|area_rank=|elevation_footnotes=|elevation_m=170|population_total=63,005|population_as_of=2011|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;Census2011Gov&quot;/&gt;|population_density_km2=auto|population_rank=|population_demonym=Vrindavan wasi|demographics_type1=Languages|demographics1_title1=Official|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+05:30|postal_code_type=[[Postal Index Number|PIN]]|postal_code=281121|area_code=0565|area_code_type=Telephone code|registration_plate=UP-85|website=|footnotes=|demographics1_info1=[[Hindi]]|demographics1_title3=Native|demographics1_info3=[[Braj Bhasha|Braj Bhasha dialect]]}}'''ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ''' ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Vrindavan''') ਜਿਸਨੂੰ '''ਵਰਿੰਦਾਬਨ''' ਅਤੇ '''ਬਰਿੰਦਾਬਨ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ,&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite web|url=https://dsal.uchicago.edu/reference/gazetteer/pager.html?objectid=DS405.1.I34_V09_023.gif|title=Brindaban|date=1909|publisher=[[The Imperial Gazetteer of India]]}}&lt;/ref&gt; ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ [[ਮਥੁਰਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ [[ਵੈਸ਼ਨਵਵਾਦ|ਵੈਸ਼ਨਵ ਧਰਮ]] ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਬ੍ਰਜ ਭੂਮੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਿਨ ਬਿਤਾਏ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;Hawley&quot;&gt;{{cite book|title=Krishna's Playground: Vrindavan in the 21st Century|url=https://archive.org/details/krishnasplaygrou0000hawl|surname=Hawley|given=John Stratton|publisher=Oxford University Press|year=2020|isbn=978-0190123987|place=Oxford; New York}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Madan&quot;&gt;{{cite book|url=https://archive.org/details/indiathroughages00mada|title=India through the ages|last=Gopal|first=Madan|publisher=Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India|year=1990|editor=K.S. Gautam|page=[https://archive.org/details/indiathroughages00mada/page/176 176]}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ [[ਆਗਰਾ]]-[[ਦਿੱਲੀ]] ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 'ਤੇ [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ [[ਮਥੁਰਾ]] ਤੋਂ ਲਗਭਗ 11 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਐਨ ਐਚ -44 ਦੇ ਉਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ [[ਰਾਧਾ]] ਅਤੇ [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦੀ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/agra/up-gets-first-officially-designated-teerth-sthals-in-vrindavan-and-barsana/articleshow/61277272.cms|title=UP gets first officially designated 'teerth sthals' in Vrindavan and Barsana|date=27 October 2017|publisher=[[Times of India]]}}&lt;/ref&gt;

== ਵਿਉਂਤਪੱਤੀ ==
ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਮ, वन्दावन (ਵੇਂਦਵਾਨਾ), ਇਸ ਦੇ ਅਰਥ (ਪਵਿੱਤਰ ਤੁਲਸੀ) ਅਤੇ ਵਾਨਾ (ਇੱਕ ਗਰੋਵ ਜਾਂ ਜੰਗਲ) ਦੇ ਬਾਗਾਂ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{cite web|url=https://dsal.uchicago.edu/reference/gazetteer/pager.html?objectid=DS405.1.I34_V09_023.gif|title=Brindaban|date=1909|publisher=[[The Imperial Gazetteer of India]]}}&lt;/ref&gt;

== ਭੂਗੋਲ ==
ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ 27.58° ਉੱਤਰ 77.7° ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।  ਇਸ ਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 170 ਮੀਟਰ (557 ਫੁੱਟ) ਹੈ। [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]

[[ਜਮਨਾ ਦਰਿਆ|ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਇਹ [[ਦਿੱਲੀ]] ਤੋਂ 125 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ [[ਮਥੁਰਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ।

== ਜਨ-ਅੰਕੜੇ ==
2011 ਦੀ ਭਾਰਤੀ [[ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 63,005 ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 34,769 ਮਰਦ ਅਤੇ 28,236 ਔਰਤਾਂ ਸਨ। 0 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਬਾਦੀ 7,818 ਸੀ। ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ ਸਾਖਰਤਾ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 42,917 ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 68.11% ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ 73.7% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ 61.2% ਸੀ। ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਤੀ ੧੦੦੦ ਮਰਦਾਂ ਪਿੱਛੇ ੮੧੨ ਔਰਤਾਂ ਹੈ। ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 6,294 ਅਤੇ 18 ਸੀ।&lt;ref name=&quot;Census2011Gov&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=143385|title=Census of India: Vrindavan|website=www.censusindia.gov.in|access-date=9 October 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;nayaka1974&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=kNQLHQAACAAJ|title=A students' history of education in India (1800–1973)|publisher=Macmillan|year=1974|edition=6|authors=Jayant Pandurang Nayaka, Syed Nurullah}}&lt;/ref&gt; ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਦੇ 2011 ਵਿੱਚ 11,637 ਘਰ ਸਨ। ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਬ੍ਰਜ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;LuciaMichelutti1&quot;&gt;{{cite web|url=http://etheses.lse.ac.uk/2106/1/U613338.pdf|title=Sons of Krishna: the politics of Yadav community formation in a North Indian town|author=Lucia Michelutti|date=2002|work=PhD Thesis Social Anthropology|publisher=London School of Economics and Political Science University of London|pages=49|access-date=20 May 2015}}&lt;/ref&gt;

== ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਰਾਸਤ ==
[[File:Aindra_Dasa_Kartik_2009.JPG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Aindra_Dasa_Kartik_2009.JPG|thumb|ਇਸਕਾਨ ਭਗਤ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ ਭਜਨ ਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ]]
ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਨੂੰ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਦੀ ਵੈਸ਼ਨਵਵਾਦ ਪਰੰਪਰਾ ਲਈ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ [[ਗੋਵਰਧਨ]], [[ਗੋਕੁਲ]], [[ਨੰਦਗਾਂਵ]], ਬਰਸਾਨਾ, [[ਮਥੁਰਾ]] ਅਤੇ ਭੰਡਿਰਵਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਥਾਨ [[ਰਾਧਾ]] ਅਤੇ [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਪੂਜਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਹਰ ਸਾਲ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਨੇੜਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬ੍ਰਜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਆਮ ਨਮਸਕਾਰ ਜਾਂ ਵਧਾਈਆਂ ਰਾਧੇ ਰਾਧੇ ਹਨ ਜੋ ਦੇਵੀ ਰਾਧਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Divine Passions|last=Lynch|first=Owen M.|date=31 December 1990|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-30975-3|pages=3–34|language=en|chapter=ONE. The Social Construction of Emotion in India|doi=10.1525/9780520309753-002|chapter-url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1525/9780520309753-002/html}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[File:Swiatyniamadanmohan.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Swiatyniamadanmohan.jpg|thumb|17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਧਾ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰੌਲੀ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਰਾਜਾ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ।]]
ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੀਤ ਹੈ, ਜੋ [[ਹਿੰਦੂ]] [[ਸਭਿਆਚਾਰ]] ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ [[ਮੁਸਲਮਾਨ|ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ]] ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੂ]] ਸਮਰਾਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੰਧੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 16 ਵੀਂ ਅਤੇ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ [[ਹਿੰਦੂ|ਹਿੰਦੂ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ]] ਹੈ।

ਸਮਕਾਲੀ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚੋਂ, ਵਲਭਚਾਰੀਆ, ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ 84 ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ [[ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ]] 'ਤੇ ਪ੍ਰਵਚਨ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ੮੪ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੁਸ਼ਤੀਮਾਰਗ ਬੈਥਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਹ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ, ਉਹ ਹਰ ਸਾਲ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁਸ਼ਤੀਮਾਰਗ ਦੇ ਗਠਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://thewire.in/urban/watch-john-stratton-hawley-book|title=Watch {{!}} John Stratton Hawley on His Latest Book on 'Krishna's Playground'|date=25 January 2020|work=The Wire|access-date=3 March 2020}}&lt;/ref&gt;

ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਦਾ ਸਾਰ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਚੈਤੰਨਿਆ ਮਹਾਪ੍ਰਭੂ ਦੁਆਰਾ ਦੁਬਾਰਾ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਾਲ 1515 ਵਿੱਚ, ਚੈਤੰਨਿਆ ਮਹਾਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਗੁਆਚੇ ਹੋਏ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਸੀ।

ਪਿਛਲੇ 250 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਹਿਲਾਂ ਸਥਾਨਕ ਰਾਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਡਿਵੈਲਪਰਾਂ ਦੁਆਰਾ। ਜੰਗਲ ਦੇ ਢੱਕਣ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਬਾਕੀ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੋਰ, ਗਾਵਾਂ, ਬਾਂਦਰ ਅਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

== ਮੰਦਰ ==
ਰਾਧਾਰਾਣੀ ਦੀ ਧਰਤੀ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਅਤੇ ਮੰਦਰਾਂ (ਮੰਦਰਾਂ) ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਾਧਾ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਭਗ 5000 ਮੰਦਰ ਹਨ। ਤੀਰਥ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਇਹ ਹਨ:

* ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਧਾ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮੰਦਰ

* ਸ੍ਰੀ ਰਾਧਾ ਰਮਨ ਮੰਦਰ,

* ਬਾਂਕੇ ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਦਰ,

* ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ-ਬਲਰਾਮ ਮੰਦਰ

* ਪ੍ਰੇਮ ਮੰਦਰ

* ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ-ਬਲਰਾਮ ਮੰਦਰ

* ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਚੰਦਰੋਦਿਆ ਮੰਦਰ

* ਰਾਧਾ ਵੱਲਭ ਮੰਦਰ
== ਗੈਲਰੀ ==
&lt;gallery&gt;
ਤਸਵੀਰ:KesiGhat River.JPG|ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਕੇਸੀ ਘਾਟ
ਤਸਵੀਰ:Vrindavan, India (20566547434).jpg|ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਦਾ ਰੰਗਾਜੀ ਮੰਦਰ
ਤਸਵੀਰ:PremMandirSideViewFromCanteen.jpg|alt=ਪ੍ਰੇਮ ਮੰਦਰ, ਵਰਿੰਦਾਵਨ|ਪ੍ਰੇਮ ਮੰਦਿਰ, ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ
ਤਸਵੀਰ:ISKON TEMPLE 1.jpg|ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਬਲਰਾਮ ਮੰਦਰ
ਤਸਵੀਰ:Madanmohan Mandir Vrindavan.JPG|alt=ਰਾਧਾ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮੰਦਰ, ਵਰਿੰਦਾਵਨ|ਰਾਧਾ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮੰਦਿਰ, ਵਰਿੰਦਾਵਨ
ਤਸਵੀਰ:Pagal Baba Mandir.jpg|alt=ਪਾਗਲ ਬਾਬਾ ਮੰਦਰ|ਪਾਗਲ ਬਾਬਾ ਮੰਦਿਰ
&lt;/gallery&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Articles with hAudio microformats]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੂ ਤੀਰਥ-ਅਸਥਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੂ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਹਿਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]]</text>
      <sha1>a9da5638h9j5cqwdvrv8u8tk5ync6hs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ:GrowthMentors.json</title>
    <ns>8</ns>
    <id>145534</id>
    <revision>
      <id>811721</id>
      <parentid>719377</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:25:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Satdeep Gill</username>
        <id>1613</id>
      </contributor>
      <comment>/* growthexperiments-manage-mentors-summary-change-self-no-reason:Satdeep Gill| */</comment>
      <origin>811721</origin>
      <model>json</model>
      <format>application/json</format>
      <text bytes="661" sha1="351r8o1snq0s53s5osgwqvpayb5weg6" xml:space="preserve">{
	&quot;Mentors&quot;: {
		&quot;18176&quot;: {
			&quot;message&quot;: &quot;ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ! ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ?&quot;,
			&quot;weight&quot;: 2,
			&quot;username&quot;: &quot;Kuldeepburjbhalaike&quot;
		},
		&quot;1613&quot;: {
			&quot;message&quot;: &quot;ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ! ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛ ਸਕਦੇ ਹੋ।&quot;,
			&quot;weight&quot;: 2,
			&quot;username&quot;: &quot;Satdeep Gill&quot;
		},
		&quot;18155&quot;: {
			&quot;message&quot;: &quot;ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ! ਆਓ ਮਿਲਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਈਏ!&quot;,
			&quot;weight&quot;: 2,
			&quot;username&quot;: &quot;Jagseer S Sidhu&quot;
		}
	}
}</text>
      <sha1>351r8o1snq0s53s5osgwqvpayb5weg6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੌਡਿਊਲ:Location map/data/India/doc</title>
    <ns>828</ns>
    <id>147297</id>
    <revision>
      <id>811545</id>
      <parentid>626108</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:05:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811545</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1856" sha1="i5cdylhnkhmwbwss8u70chubbd4gwsg" xml:space="preserve">&lt;!-- Categories and interwikis go at the bottom of this page. --&gt;
{{Module:Location map/data/doc|image=[[File:India location map.svg|India location map]]
|examples=
=== Location map, using default map (image) ===
{{Location map | India
| width   = 200
| lat_deg = 18.98
| lon_deg = 72.83
| label   = Mumbai
}}
&lt;pre style=&quot;width:30em&quot;&gt;
{{Location map | India
| width   =200
| lat_deg = 18.98
| lon_deg = 72.83
| label   = Mumbai
}}
&lt;/pre&gt;
{{clear}}

=== Location map many, using relief map (image1) ===
{{Location map many | India
| relief   = yes
| width    = 200
| caption  = Two locations in India
| lat1_deg = 18.98
| lon1_deg = 72.83
| label1   = Mumbai
| lat2_deg = 28.61
| lon2_deg = 77.21
| label2   = New Delhi
}}
&lt;pre style=&quot;width:30em&quot;&gt;
{{Location map many | India
| relief   = yes
| width    = 200
| caption  = Two locations in India
| lat1_deg = 18.98
| lon1_deg = 72.83
| label1   = Mumbai
| lat2_deg = 28.61
| lon2_deg = 77.21
| label2   = New Delhi
}}
&lt;/pre&gt;
{{clear}}

=== Location map+, using AlternativeMap ===
{{Location map+ | India
| AlternativeMap = India relief location map.jpg
| width   = 200
| caption = Two locations in India
| places  =
  {{Location map~ | India
  | lat_deg = 18.98
  | lon_deg = 72.83
  | label   = Mumbai
  }}
  {{Location map~ | India
  | lat_deg = 28.61
  | lon_deg = 77.21
  | label   = New Delhi
  }}
}}
&lt;pre style=&quot;width:35em&quot;&gt;
{{Location map+ | India
| AlternativeMap = India relief location map.jpg
| width   = 200
| caption = Two locations in India
| places  =
  {{Location map~ | India
  | lat_deg = 18.98
  | lon_deg = 72.83
  | label   = Mumbai
  }}
  {{Location map~ | India
  | lat_deg = 28.61
  | lon_deg = 77.21
  | label   = New Delhi
  }}
}}
  }}
}}
&lt;/pre&gt;
}}
&lt;includeonly&gt;
&lt;!-- Categories go here, and interwikis go on Wikidata: --&gt;

[[Category:India location map modules| ]]

&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>i5cdylhnkhmwbwss8u70chubbd4gwsg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਾਹਾ, ਅੰਬਾਲਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>154442</id>
    <revision>
      <id>811547</id>
      <parentid>765238</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:07:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811547</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5713" sha1="53cuzn9pi2tdo3nsydsyqw4zsi16a3f" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = Saha
| native_name              = 
| native_name_lang         = Hindi, Punjabi, Haryanvi
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = Rular
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Haryana#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = Location in Haryana, India
| coordinates              = {{coord|30|18|N|76|58|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = Country
| subdivision_name         = {{flag|India}}
| subdivision_type1        = [[States and territories of India|State]]
| subdivision_name1        = [[Haryana]]
| subdivision_type2        = [[List of districts of India|District]]
| subdivision_name2        = [[Ambala district|Ambala]]
| established_title        = Established
| established_date         = ancient
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = Democratic
| governing_body           = [[Government of Haryana]]
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 275
| population_total         = 10,050
| population_as_of         = 
| population_rank          = 
| population_density_km2   = 
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = Languages
| demographics1_title1     = Official
| demographics1_info1      = [[Hindi]], [[Punjabi language|Punjabi]], [[Haryanvi language|Haryanvi]]
| timezone1                = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[Postal Index Number|PIN]]
| postal_code              = 133104 &lt;ref name=&quot;pin&quot;&gt;{{cite web | url=http://www.pincode.net.in/HARYANA/AMBALA/S/SAHA | title=Pincode in India | accessdate=30 October 2014}}&lt;/ref&gt;
| area_code_type           = 
| area_code                = 133104
| registration_plate       = HR
| blank1_name_sec1         = 
| blank1_info_sec1         = 
| website                  = {{URL|haryana.gov.in}}
| iso_code                 = [[ISO 3166-2:IN|IN-HR]]
| footnotes                = 
}}
'''ਸਾਹਾ''' ਭਾਰਤੀ  [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਤੇ [[ਤਹਿਸੀਲ]] ਹੈ। ਖੇਤਰ 15.14 ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ&amp;nbsp;[[ਅੰਬਾਲਾ ਛਾਉਣੀ]] ਤੋਂ 23 ਕਿਲੋਮੀਟਰ &amp;nbsp;ਅੰਬਾਲਾ-ਜਗਾਧਰੀ ਹਾਈਵੇਅ 'ਤੇ ਅੰਬਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। &lt;ref&gt;see [[List of state highways in Haryana]] for distance between Saha and Ambala Cantt&lt;/ref&gt; ਸਾਹਾ ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਜੰਕਸ਼ਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਪੂਰਬ, ਪੱਛਮ, ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਜਗਾਧਰੀ]], ਅੰਬਾਲਾ ਕੈਂਟ, ਪੰਚਕੁਲਾ ਅਤੇ [[ਦਿੱਲੀ]] ਨੂੰ ਸੜਕ ਲਿੰਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਈਕ੍ਰੋਨ ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼, ਇੰਡੀਆਮਾਰਟ, ਕੋਕਾ-ਕੋਲਾ ਵਰਗੇ ਉਦਯੋਗ ਇੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹਨ। &lt;ref name=&quot;indiamart&quot;&gt;{{Cite web |title=Indiamart company in Ambala |url=http://www.indiamart.com/company/3247371/ |access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;Micron industries&quot;&gt;{{Cite web |title=Industries in Ambala |url=http://www.grotal.com/Ambala-Cantt/Micron-Instrument-Industries-C41/ |access-date=30 October 2014}}&lt;/ref&gt; ਮਾਈਕ੍ਰੋਨ ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟ ਉਦਯੋਗ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਕੋਪ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਕਨੀਕੀ ਉਪਕਰਣਾਂ ਵਰਗੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਯੰਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। &lt;ref name=&quot;micron industries&quot;&gt;{{Cite web |title=Micron Optik-Manufacturers of Biological Microscopes |url=http://www.microscopes-india.com/ |access-date=30 October 2017 |archive-date=5 ਦਸੰਬਰ 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171205212432/http://microscopes-india.com/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗ ਸਾਹਾ-ਪੰਚਕੂਲਾ ਹਾਈਵੇਅ (NH73) ਅਤੇ ਸਾਹਾ ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਹਾਈਵੇਅ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

ਸਾਹਾ ਦੀ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ ਔਸਤਨ ਉਚਾਈ 275 ਮੀਟਰ ਹੈ। ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਟੋਬਾ, ਸਮਲੇਹੜੀ, ਤੇਪਲਾ (3&amp;nbsp;km), ਕਲਪੀ (3&amp;nbsp;km), ਰਾਮਪੁਰ (4&amp;nbsp;km), ਅਤੇ ਨਹੋਨੀ (6&amp;nbsp;km). ਸਾਹਾ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਬਰਾੜਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਅੰਬਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>53cuzn9pi2tdo3nsydsyqw4zsi16a3f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਧਾਰੀ, ਗੁਜਰਾਤ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158409</id>
    <revision>
      <id>811548</id>
      <parentid>653758</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:07:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811548</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4552" sha1="4c1xt8qrj3t481uzlbzu6i5ir3dozf2" xml:space="preserve">{{multiple issues |
{{cleanup|date=August 2010}}
{{more citations needed|date=June 2018}}
}}
{{Use dmy dates|date=June 2018}}
{{Use Indian English|date=June 2018}}
{{Infobox settlement
| name                    = ਧਾਰੀ
| native_name             = 
| native_name_lang        = ધારી
| Minister                = 
| other_name              =
| nickname                = 
| settlement_type         = ਨਗਰ
| image_skyline           = Dhari famous places.png
| image_alt               = ਧਾਰੀ
| image_caption           = ਧਾਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਗੇਟ, ਸ਼੍ਰੀ ਖੋਡੀਆਰ ਮੰਦਰ, ਸ੍ਰੀ ਬਾਪਸ ਜੋਗੀ ਘਾਟ, ਹਵਾਈ ਦ੍ਰਿਸ਼
| pushpin_map             = India Gujarat#India
| pushpin_label_position  = right
| pushpin_map_alt         = 
| pushpin_map_caption     = ਗੁਜਰਾਤ, ਭਾਰਤ 
| coordinates             = {{coord|21|19|34|N|71|1|38|E|display=inline,title}}
| subdivision_type        = ਦੇਸ਼
| subdivision_name        = ਭਾਰਤ
| subdivision_type1       = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਾਸਨ]]
| subdivision_name1       = [[ਗੁਜਰਾਤ]]
| subdivision_type2       = 
| subdivision_name2       = [[ਅਮਰੇਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title       = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date        = 
| founder                 = 
| named_for               = 
| government_type         = 
| governing_body          = 
| unit_pref               = Metric
| area_footnotes          = 
| area_rank               = 
| area_total_km2          = 
| elevation_footnotes     = 
| elevation_m             = 
| population_total        = 30352
| population_footnotes    = &lt;ref name=2011census/&gt;
| population_as_of        = 2011
| population_rank         = 
| population_density_km2  = auto
| population_demonym      = 
| demographics_type1      = Languages
| demographics1_title1    = Official
| demographics1_info1     = [[Gujarati language|Gujarati]], [[Hindi language|Hindi]]
| timezone1               = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1             = +5:30
| postal_code_type        = [[Postal Index Number|PIN]]
| postal_code             = 365640
| area_code_type          = Telephone code
| area_code               = 02797
| registration_plate      =[[List of RTO districts in India#GJ.E2.80.94Gujarat|GJ]]-14
| blank1_name_sec1        = Nearest city
| blank1_info_sec1        = Amreli
| blank2_name_sec1        = [[Human sex ratio|Sex ratio]]
| blank2_info_sec1        = 1.05 &lt;ref name=&quot;2011census&quot;&gt;{{cite web|title=Distribution of Population, Decadal Growth Rate, Sex-Ratio and Population Density|url=http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/data_files/gujarat/table-1.xls|work=[[2011 census of India]]|publisher=[[Government of India]]|accessdate=21 March 2012|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111113182831/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/data_files/gujarat/table-1.xls|archivedate=13 November 2011|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; [[male|♂]]/[[female|♀]]

| blank3_name_sec1        = Literacy
| blank3_info_sec1        = 81.26% &lt;ref name=&quot;Dhari Village Census 2011 data&quot;&gt;{{cite web|title=Dhari Village Census 2011 data&quot;|url=http://www.census2011.co.in/data/village/515697-dhari-gujarat.html|accessdate=21 March 2012|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| blank4_name_sec1        = [[Lok Sabha]] constituency
| blank4_info_sec1        = 41
| website                 = {{URL|gujaratindia.com}} 
| footnotes               = 
}}'''ਧਾਰੀ''' ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਜਰਾਤ ਰਾਜ ਦੇ ਅਮਰੇਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਨਗਰ ਸ਼ੈਤਰੁੰਜੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿਚ 87 ਪਿੰਡ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। 2011 ਦੀ ਜਨਗਨਣਾ ਸਮੇਂ ਇਸ ਨਗਰ ਦੀ ਅਬਾਦੀ 30352 ਸੀ। ਇਹ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈਡਕੁਆਟਰ ਤੋਂ 42 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਗਾਂਧੀਨਗਰ]] ਤੋਂ 318 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਹ ਨਗਰ [[ਕੇਸਰ ਅੰਬ]] ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਨਗਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਗਰ]]</text>
      <sha1>4c1xt8qrj3t481uzlbzu6i5ir3dozf2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158586</id>
    <revision>
      <id>811549</id>
      <parentid>768468</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:07:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811549</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13691" sha1="alp3a3du7nknci8em7tf8072hzldsv6" xml:space="preserve">{{Distinguish|ਮੁੰਬਈ}}
{{Infobox settlement
| name                     = ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ
| other_name               = &lt;!-- Please do not  add New Bombay, as the city was officially named Navi Mumbai, it's municipal corporation formed in 1992 was formed with Navi Mumbai Municipal Corporation (NMMC), not as NBMC --&gt;
| settlement_type          = [[ਸ਼ਹਿਰ]]
| image_skyline            = {{multiple image
| border                   = infobox
| total_width              = 270
| image_style              = 
| perrow                   = 1/2/2/2
| image3 = Utsav Chauk, Kharghar Navi Mumbai.jpg
| image4     = Vashi, Navi Mumbai.jpg
| image1      = Navi Mumbai Skyline.jpg
| image6     = Navi Mumbai Municipality Corporation.jpeg
| image5     = Vashi Railway Station.jpg
| image7     = Buildings along the Palm Beach Road.JPG
}}
| image_alt                = ਮੁੰਬਈ
| image_caption            = ਉੱਪਰ ਤੋਂ ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਸੱਜੇ: &lt;br /&gt;ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਸਕਾਈਲਾਈਨ, ਉਤਸਵ ਚੌਕ, ਵਾਸ਼ੀ ਸੈਕਟਰ 30ਏ, ਵਾਸ਼ੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਨਗਰ ਨਿਗਮ, ਪਾਮ ਬੀਚ ਮਾਰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਇਮਾਰਤਾਂ
| map_alt                  = ਮੁੰਬਈ
| map_caption              = ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ
| pushpin_map              = India Maharashtra#India#India Mumbai
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = ਮੁੰਬਈ
| coordinates              = {{coord|19.02|N|73.02|E|format=dms|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_type2        = 
| subdivision_type3        = [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1        = {{flagicon image|..Maharashtra Flag(INDIA).png}} [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ]]
| subdivision_name2        = 
| subdivision_name3        = [[ਠਾਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]&lt;br /&gt;[[ਰਾਇਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਰਾਇਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title        = ਯੋਜਨਾਬੱਧ, ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਮਲਕੀਅਤ
| established_date         = ਸਿਟੀ ਐਂਡ ਇੰਡਸਟਰੀਅਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ &lt;!-- CIDCO is the supreme authority for developing cities in Maharashtra and, therefore it develops nodes of Navi Mumbai and than hand it over to NMMC --&gt;
| government_type          = ਨਗਰ ਨਿਗਮ
| elevation_m              = 14
| population_total         = 1,618,000
| population_demonym       = ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈਕਰ
| registration_plate       = MH-43 ([[ਠਾਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]])&lt;br /&gt;MH-46 ([[ਰਾਇਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਰਾਇਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]])
| image_shield             = 
| governing_body           = ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਨਗਰ ਨਿਗਮ &lt;br /&gt;(ਠਾਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ)&lt;br /&gt; 
ਪਨਵੇਲ ਨਗਰ ਨਿਗਮ (ਰਾਇਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ)
| nickname                 = ਫਲੇਮਿੰਗੋ ਸਿਟੀ
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ]]
}}

'''ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ''' ({{IPA-mr|nəʋiː mumbəiː}})&lt;!-- Do not add New Bombay as the city was not called New Bombay, since the Municipal Corporation registered in 1991 was registered as NMMC (Navi Mumbai Municipal Corporation). There are no documents suggesting it was called New Bombay--&gt; ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਤੱਟ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ 'ਤੇ [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ]] ਦੇ ਕੋਂਕਣ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਮੁੰਬਈ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਰੀਜਨ (MMR) ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਐਗਰੀ ਅਤੇ [[ਕੋਲੀ ਲੋਕ|ਕੋਲੀ]] ਭਾਈਚਾਰੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਡੀਵਾਈ ਪਾਟਿਲ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਆਈਪੀਐਲ (2008) ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਫਾਈਨਲ ਲਈ ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਠਾਣੇ ਬੇਲਾਪੁਰ ਮਾਰਗ ਅਤੇ ਪਾਮ ਬੀਚ ਮਾਰਗ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਆਕਰਸ਼ਣ ਅਤੇ ਉੱਚੇ-ਉੱਚੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਖੇਤਰ ਹਨ। 2023 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1,618,000 ਹੈ। ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਇਸਦੀ ਔਸਤਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 14 ਮੀਟਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Cidco:population&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.cidco.maharashtra.gov.in/NM_Population.aspx|title=CIDCO :: Population|website=Cidco.maharashtra.gov.in|access-date=10 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810171956/http://www.cidco.maharashtra.gov.in/NM_Population.aspx|archive-date=10 August 2017|url-status=dead|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਜਾਂ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 1500 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੰਤ ਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਜੰਜੀਰਾ ਦੇ ਸਿਦੀਆਂ ਨੇ ਪਨਵੇਲ ਕ੍ਰੀਕ ਦੇ ਮੂੰਹ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਸਥਿਤ ਬੇਲਾਪੁਰ ਕਿਲਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। 1682 ਵਿੱਚ, ਕਿਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਬੇਲਾਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਸਿੱਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।

1733 ਵਿੱਚ, ਚਿਮਾਜੀ ਅੱਪਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠਿਆਂ ਨੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਤੋਂ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਖੋਹ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਤੋਂ ਇਸਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਵਾਪਸ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਨੇੜਲੇ ਅਮ੍ਰਿਤੈਸ਼ਵਰ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਬੇਲੀ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਰੱਖੇਗਾ, ਅਤੇ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਨਾਮ ਬੇਲਾਪੁਰ ਕਿਲਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਰਾਠਿਆਂ ਨੇ 23 ਜੂਨ 1817 ਤੱਕ ਇਸ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ [[ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ]] ਦੇ ਕੈਪਟਨ ਚਾਰਲਸ ਗ੍ਰੇ ਨੇ ਇਸ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠਿਆਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦੇਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਨੀਤੀ ਤਹਿਤ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੰਸਥਾ, ਸਿਡਕੋ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cidco.maharashtra.gov.in/NM_Introduction.aspx|work=[[CIDCO]]|title=Introduction|access-date=2017-08-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630004329/http://www.cidco.maharashtra.gov.in/NM_Introduction.aspx|archive-date=30 June 2015|url-status=live|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਦੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ, [[ਠਾਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਠਾਣੇ]] ਅਤੇ [[ਰਾਏਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਰਾਏਗੜ੍ਹ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Navi Mumbai A Cruel Joke|url=http://www.mumbaimirror.com/mumbai/others/Navi-Mumbai-a-cruel-joke/articleshow/50374105.cms|access-date=20 January 2016|work=Mumbai Mirror|date=30 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160201091030/http://www.mumbaimirror.com/mumbai/others/Navi-Mumbai-a-cruel-joke/articleshow/50374105.cms|archive-date=1 February 2016|url-status=live|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ [[ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਅਭਿਆਨ]] ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਐਮਓਯੂਡੀ) ਅਤੇ ਕੁਆਲਿਟੀ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (ਕਿਊਸੀਆਈ) ਦੁਆਰਾ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਲਈ ਸਰਵੇਖਣ ਕੀਤੇ ਗਏ 73 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੀਜਾ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/mbErel.aspx?relid=136427|title=Swachh Survekshan −2016 – ranks of 73 cities|website=pib.nic.in|access-date=10 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20160220130401/http://pib.nic.in/newsite/mbErel.aspx?relid=136427|archive-date=20 February 2016|url-status=live|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤਾਂ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈਆਂ ਅਤੇ ਮਲਕੀਅਤ ਹਨ।

ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ ਜੋ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸਜ਼, ਇੰਟੀਰੀਅਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਅਤੇ ਹੋਟਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸਮੇਤ ਕਈ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੇ ਕੋਰਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਹੁ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ/ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਨੋਰੰਜਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਗੋਲਫ ਕੋਰਸ, ਸੈਂਟਰਲ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਖਾਰਘਰ ਵਿੱਚ ਪਾਂਡਵਕੜਾ ਵਾਟਰ ਫਾਲਸ। ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਲਈ ਕਈ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਅਤੇ ਲਗਜ਼ਰੀ ਹੋਟਲ ਵੀ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਮਾਲ ਹਨ. ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਧੀਆ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਕੇਂਦਰਾਂ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦਾ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਵੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸੈਕਟਰ 05, ਖਾਰਘਰ ਵਿੱਚ ਐਮਆਈਟੀਆਰ ਹਸਪਤਾਲ, ਜੁਹੂ ਪਿੰਡ ਨੇੜੇ ਫੋਰਟਿਸ ਹੀਰਾਨੰਦਾਨੀ ਹਸਪਤਾਲ, ਜੁਹੂ ਨਗਰ (ਵਾਸ਼ੀ), ਬੇਲਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਅਪੋਲੋ ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ ਖਾਰਘਰ, ਪਨਵੇਲ, ਕਾਮੋਥੇ ਵਿੱਚ ਐਸਆਰਐਲ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਸੈਂਟਰ। , ਕਲੰਬੋਲੀ, ਕੋਪਰ ਖੈਰਾਣੇ, ਜੁਹੂ ਗਾਓਂ ਕੁਝ ਨਾਮ ਕਰਨ ਲਈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{Reflist}}

==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ==
{{Commons category}}
*{{Wikivoyage-inline}}
* {{citation |title=Places to Visit in Navi Mumbai |work=Tripoto |url=https://www.tripoto.com/places-to-visit/india/navi-mumbai |access-date=2 November 2014 |archive-date=17 ਮਾਰਚ 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150317041150/http://www.tripoto.com/places-to-visit/india/navi-mumbai |url-status=dead }}
*[http://www.nmmconline.com Navi Mumbai Municipal Corporation] Accessed 11 October 2012.
*[http://www.nmsez.com/index.html Navi Mumbai Special Economic Zone] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121230100533/http://www.nmsez.com/index.html |date=30 December 2012 }}
*[http://www.cidco.maharashtra.gov.in/Home.aspx CIDCO&amp;nbsp;– City and Industrial Development Corporation] Accessed 29 June 2013.
*[https://www.tahelkapost.com/2021/05/NAVI-MUMBAI-METRO-TRAIN%20.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211002145707/https://www.tahelkapost.com/2021/05/NAVI-MUMBAI-METRO-TRAIN%20.html |date=2021-10-02 }} navi Mumbai metro train trial
*[https://paarivahan.com/maharashtra/mumbai-central-mh55 Navi Mumbai RTO Code] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230224184644/https://paarivahan.com/maharashtra/mumbai-central-mh55 |date=2023-02-24 }}

[[Category:ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ| ]]
[[Category:ਮੁੰਬਈ]]</text>
      <sha1>alp3a3du7nknci8em7tf8072hzldsv6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਾਮਦਾਸ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>165264</id>
    <revision>
      <id>811550</id>
      <parentid>748498</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:08:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811550</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5121" sha1="ejbdqrxgo86yjk47epzy0xaqxzsk53w" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਰਾਮਦਾਸ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਰਾਮਦਾਸ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.964684|N|74.912826|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 224
| population_total                = 3.069
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143603
| area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:14,PB:02
| area_code       = 01858******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਰਾਮਦਾਸ''', [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]]  [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦਾ  ਇੱਕ [[ਸ਼ਹਿਰ]] ਅਤੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਹੈ। ਇਹ [[ਰਾਵੀ|ਰਾਵੀ ਨਦੀ]] ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ  ਸਥਿਤ ਹੈ। 

ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਤੋਂ ਲਗਭਗ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ([[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] - ਵੇਰਕਾ - ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ - ਰਾਮਦਾਸ - [[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ]] - [[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]]) ਨਾਲ਼ ਅਤੇ  ਕੰਕਰੀਟ ਸੜਕ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ - ਅਜਨਾਲਾ - ਰਮਦਾਸ - ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ - ਮਜੀਠਾ - ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ - ਰਾਮਦਾਸ) ਰਾਹੀਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ([[ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਲਾਂਘਾ|ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਕੋਰੀਡੋਰ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) ਰਾਮਦਾਸ ਤੋਂ 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।

ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸਸਕਾਰ ਇੱਥੇ ਛੇਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ [[ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ|ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ]] ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਦੋ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧਾਂ।

== ਹਵਾਲੇ ==
https://www.census2011.co.in/data/subdistrict/257-amritsar-ii-amritsar-punjab.html
https://www.mapsofindia.com/villages/punjab/amritsar/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>ejbdqrxgo86yjk47epzy0xaqxzsk53w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗੋਬਿੰਦਪੁਰ, ਝਾਰਖੰਡ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>165865</id>
    <revision>
      <id>811551</id>
      <parentid>677036</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:08:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811551</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9572" sha1="p8b8fu25geruvy8dckjmtdhdz5cq3xh" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਗੋਬਿੰਦਪੁਰ 
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਜਨਗਣਨਾ ਕਸਬਾ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Jharkhand#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਝਾਰਖੰਡ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|23|50|19|N|86|31|7|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼ 
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਝਾਰਖੰਡ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਧਨਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਧਨਬਾਦ]]
| subdivision_type3        = 
| subdivision_name3        = 
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 2.83
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 188
| population_total         = 11,318
| population_as_of         = 2011
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = Languages
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]], [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਅਤੇ [[Kurmali language|Kudmali]]
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 828109
| area_code_type           = ਟੈਲੀਫੋਨ/ਐੱਸਟੀਡੀ ਕੋਡ
| area_code                = 06540
| registration_plate       = JH
| website                  = {{URL|dhanbad.nic.in/}}
| footnotes                = 
}}
'''ਗੋਬਿੰਦਪੁਰ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਝਾਰਖੰਡ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਧਨਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਧਨਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਧਨਬਾਦ ਸਦਰ ਉਪਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਗੋਵਿੰਦਪੁਰ ਸੀਡੀ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।

==ਭੂਗੋਲ==
ਗੋਬਿੰਦਪੁਰ 23°50′19″N 86°31′7″E ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web| url =http://wikimapia.org/13816435/Govindpur-High-School-Dhanbad  |title= Govindpur High School Dhanbad | work= Jharkhand| publisher= Wikimapia  | access-date = 21 December 2015}}&lt;/ref&gt; ਇਸਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 188 ਮੀਟਰ (616 ਫੁੱਟ) ਹੈ।

ਢਾਂਗੀ ਪਹਾੜੀਆਂ (ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ 385.57 ਮੀਟਰ) ਪ੍ਰਧਾਨ ਖੁੰਟਾ ਤੋਂ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਤੱਕ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Chapter III - Study Area: Dhanbad District |url=http://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/28391/9/09_chapter%203.pdf |access-date=8 October 2017 |work=Pages 38-43 |publisher=Shodganga}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/28391/9/09_chapter%203.pdf &quot;Chapter III - Study Area: Dhanbad District&quot;] &lt;span class=&quot;cs1-format&quot;&gt;(PDF)&lt;/span&gt;. ''Pages 38-43''. Shodganga&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;8 October&lt;/span&gt; 2017&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;span title=&quot;ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Pages+38-43&amp;rft.atitle=Chapter+III+-+Study+Area%3A+Dhanbad+District&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fshodhganga.inflibnet.ac.in%2Fbitstream%2F10603%2F28391%2F9%2F09_chapter%25203.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%97%E0%A9%8B%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%B0%2C+%E0%A8%9D%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%96%E0%A9%B0%E0%A8%A1&quot; class=&quot;Z3988&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=gztr 2.Chapter I (General) 1-38 |url=http://dhanbad.nic.in/pdf/gztr_2.Chapter%20I%20(GENERAL)%201-38.pdf |access-date=8 October 2017 |work=Pages 2-5 |publisher=Jharkhand Government}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://dhanbad.nic.in/pdf/gztr_2.Chapter%20I%20(GENERAL)%201-38.pdf &quot;gztr 2.Chapter I (General) 1-38&quot;] &lt;span class=&quot;cs1-format&quot;&gt;(PDF)&lt;/span&gt;. ''Pages 2-5''. Jharkhand Government&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;8 October&lt;/span&gt; 2017&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;span title=&quot;ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Pages+2-5&amp;rft.atitle=gztr+2.Chapter+I+%28General%29+1-38&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fdhanbad.nic.in%2Fpdf%2Fgztr_2.Chapter%2520I%2520%28GENERAL%29%25201-38.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%97%E0%A9%8B%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%B0%2C+%E0%A8%9D%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%96%E0%A9%B0%E0%A8%A1&quot; class=&quot;Z3988&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt;

== ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ==


ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਖੇਤਰ, [[ਧਨਬਾਦ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ (ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉੱਤਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ) ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਖਿੰਡੇ ਹੋਏ ਹਨ।

== ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ==


ਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਗੋਵਿੰਦਪੁਰ ਸੀਡੀ ਬਲਾਕ (CD Block) ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Dhanbad – Welcome to the Coal Capital of India |url=http://www.dhanbad.nic.in/Admins/structure.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171024095316/http://www.dhanbad.nic.in/Admins/structure.html |archive-date=24 ਅਕਤੂਬਰ 2017 |access-date=15 October 2017 |work=Administrative Structure of Dhanbad District – List of Thana and Outpost of Dhanbad Outpost |publisher=Jharkhand Government }}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;. ''Administrative Structure of Dhanbad District – List of Thana and Outpost of Dhanbad Outpost''. Jharkhand Government. Archived from [http://www.dhanbad.nic.in/Admins/structure.html the original] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171024095316/http://www.dhanbad.nic.in/Admins/structure.html |date=2017-10-24 }} on 24 October 2017&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;15 October&lt;/span&gt; 2017&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;span title=&quot;ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Administrative+Structure+of+Dhanbad+District+%E2%80%93+List+of+Thana+and+Outpost+of+Dhanbad+Outpost&amp;rft.atitle=Dhanbad+%E2%80%93+Welcome+to+the+Coal+Capital+of+India&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.dhanbad.nic.in%2FAdmins%2Fstructure.html&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%97%E0%A9%8B%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%B0%2C+%E0%A8%9D%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%96%E0%A9%B0%E0%A8%A1&quot; class=&quot;Z3988&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt;

== ਸੀਡੀ ਬਲਾਕ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ==


ਗੋਵਿੰਦਪੁਰ ਸੀਡੀ ਬਲਾਕ ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਵਿਖੇ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;dchb1&quot;&gt;{{cite web |title=District Census Handbook 2011 Series 21 Part XIIB |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2009_PART_B_DCHB_DHANBAD.pdf |access-date=8 October 2017 |work=Map on Page 3 |publisher=Directorate of Census Operations, Jharkhand}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2009_PART_B_DCHB_DHANBAD.pdf &quot;District Census Handbook 2011 Series 21 Part XIIB&quot;] &lt;span class=&quot;cs1-format&quot;&gt;(PDF)&lt;/span&gt;. ''Map on Page 3''. Directorate of Census Operations, Jharkhand&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;8 October&lt;/span&gt; 2017&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;span title=&quot;ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Map+on+Page+3&amp;rft.atitle=District+Census+Handbook+2011+Series+21+Part+XIIB&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.censusindia.gov.in%2F2011census%2Fdchb%2F2009_PART_B_DCHB_DHANBAD.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%97%E0%A9%8B%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%B0%2C+%E0%A8%9D%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%96%E0%A9%B0%E0%A8%A1&quot; class=&quot;Z3988&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt;

==ਇਤਿਹਾਸ==


ਗੋਬਿੰਦਪੁਰ [[ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗਲ]] ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਟਕਸਾਲ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਅਕਬਰ ਅਤੇ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਤਾਂਬੇ ਦੇ ਸਿੱਕੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}</text>
      <sha1>p8b8fu25geruvy8dckjmtdhdz5cq3xh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਜਾਖਲ ਮੰਡੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>166035</id>
    <revision>
      <id>811552</id>
      <parentid>675362</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:08:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811552</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3047" sha1="mqanaq1ej8uuqhciebksvssygebgbv1" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਜਾਖਲ ਮੰਡੀ
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = [[City]]
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Haryana#India
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ 
| coordinates              = {{coord|29.800768|N|75.833381|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = [[Country]]
| subdivision_name         = {{flag|India}}
| subdivision_type1        = [[ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_name1        = [[ਹਰਿਆਣਾ]]
| subdivision_type2        = [[ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ]]
| subdivision_name2        = [[ਫਤਿਆਬਾਦ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 
| population_total         = 6890
| population_as_of         = 2001
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = Languages
| demographics1_title1     = Official
| demographics1_info1      = [[ਹਿੰਦੀ]], [[ਹਰਿਆਣਵੀ]]
| timezone1                = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = &lt;!-- [[Postal Index Number|PIN]] --&gt;
| postal_code              = 125133
| registration_plate       = [[List of RTO districts in India#HR.E2.80.94Haryana|HR]]-23
| website                  = {{URL|https://fatehabad.nic.in}}
| iso_code                 = [[ISO 3166-2:IN|IN-HR]]
| footnotes                = 
}}

'''ਜਾਖਲ ਮੰਡੀ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਹਰਿਆਣਾ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] ਦੇ [[ਫ਼ਤਿਆਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ [[ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ, ਹਰਿਆਣਾ|ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਕਸਬੇ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ [[ਸ਼ਹਿਰ]]  ਹੈ, ਇਹ ਰੇਲਵਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਜੰਕਸ਼ਨ ਹੈ। ਰਾਜਨੀਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ [[ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ (ਭਾਰਤ)|ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ]] ਦਾ ਦਰਜਾ ਹੈ।
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]]</text>
      <sha1>mqanaq1ej8uuqhciebksvssygebgbv1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦਾਹੋਦ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>166052</id>
    <revision>
      <id>811553</id>
      <parentid>675419</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:08:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811553</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8417" sha1="p8bvq1uq9hctcb33o2ocyfcqeie7daw" xml:space="preserve">{{About|ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ|ਇਸਦੇ ਨਾਮ ਵਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਦਾਹੋਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ}}
{{Infobox settlement
| name                            = ਦਾਹੌਦ
| native_name_lang                = 
| other_name                      =
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| nickname                        = 
| image_map                       = 
| map_alt                         = 
| map_caption                     = 
| pushpin_map                     = India Gujarat#India
| pushpin_label_position          = 
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = 
| coordinates                     = {{coord|22|50|05|N|74|15|20|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = ਭਾਰਤ
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_type3               = 
| subdivision_name1               = [[ਗੁਜਰਾਤ]]
| subdivision_name2               = [[ਦਾਹੌਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਦਾਹੌਦ]]
| subdivision_name3               = 
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 2006
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_total_km2                  = 14
| area_rank                       = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 
| population_metro                = 2,127,086
| population_as_of                = 2011
| population_footnotes            = &lt;ref name=census&gt;{{cite web|title=Dohad Metropolitan Urban Region Population 2011 Census|url=http://www.census2011.co.in/census/metropolitan/300-dohad.html|website=www.census2011.co.in|access-date=23 October 2017}}&lt;/ref&gt;
| population_density_km2          = auto
| population_rank                 = 
| population_demonym              = 
| demographics_type1              = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1            = ਅਧਿਕਾਰਤ
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type                = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code                     = 389151
| area_code                       = 2673
| area_code_type                  = ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate              = GJ-20
| website                         = https://dahod.gujarat.gov.in
| footnotes                       = 
| demographics1_info1             = [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]]
| area_urban_km2                  = 3,642
}}

[[File:Jilla Panchayat Bhawan Dahod.jpg|thumb|ਦਾਹੋਦ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੰਚਾਇਤ ਭਵਨ]]

'''ਦਾਹੋਦ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਗੁਜਰਾਤ]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ [[ਦਾਹੋਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਦਾਹੋਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਦੁਧੀਮਤੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਸੰਤ ਦਧੀਚੀ ਤੋਂ ਪਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧਮਤੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ [[ਆਸ਼ਰਮ]] ਸੀ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾਹੋਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਲਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ [[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ]] ਤੋਂ 214 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (133 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਵਡੋਦਰਾ]] ਤੋਂ 159 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (99 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਦੋਹਦ (ਭਾਵ &quot;ਦੋ ਸੀਮਾਵਾਂ&quot; ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਅਤੇ [[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਨੇੜੇ ਹਨ)।&lt;ref name=&quot;Desai2007&quot;&gt;{{cite book|author=Anjali H. Desai|title=India Guide Gujarat|url=https://books.google.com/books?id=gZRLGZNZEoEC&amp;pg=PA180|access-date=28 August 2017|year=2007|publisher=India Guide Publications|isbn=978-0-9789517-0-2|page=180}}&lt;/ref&gt;

[[ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ]] [[ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ]] ਦਾ ਜਨਮ [[ਜਹਾਂਗੀਰ]] ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ 1618 ਵਿੱਚ ਦਾਹੋਦ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਸਬੇ ਦਾ ਪੱਖ ਲੈਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Shikoh |first=Dara |title=On Becoming an Indian Muslim: French Essays on Aspects of Syncretism |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2008 |isbn=9780195658071 |editor-last=Waseem |editor-first=M. |page=103 |chapter=An Experiment in Hindu-Muslim Unity}}&lt;/ref&gt; [[ਤਾਤਿਆ ਟੋਪੇ]], ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ, ਦਾਹੋਦ ਤੋਂ ਫਰਾਰ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਸਨ।

ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਚਮਹਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 2006 ਵਿੱਚ ਦਾਹੋਦ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਰਬਨ ਬੈਂਕ ਹਸਪਤਾਲ ਇੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਗਿਰਧਰ ਲਾਲ ਸੇਠ ਦੇ ਟਰੱਸਟ ਵੱਲੋਂ ਡੈਂਟਲ ਕਾਲਜ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।

ਰੇਲਵੇ ਕਲੋਨੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਾਹੋਦ ਦੇ ਪਰੇਲ ਖੇਤਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਉਸੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਪੱਛਮੀ ਰੇਲਵੇ ਲੋਕੋਮੋਟਿਵ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਵੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਖੇਤਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਥੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੇਲਵੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪ. ਦਾਹੋਦ ਵੀ ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਕੋਨ ਦਾਹੋਦ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਅਧਾਰਤ ਸਿੱਖਿਆ, ਯੁਵਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦਾਹੋਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ]] ਦੇ ਫਲੈਗਸ਼ਿਪ ਸਮਾਰਟ ਸਿਟੀਜ਼ ਮਿਸ਼ਨ ਤਹਿਤ ਸਮਾਰਟ ਸਿਟੀ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੌ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ,&lt;ref name=census/&gt; ਦਾਹੋਦ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 130,503 ਸੀ। ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 51% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 49% ਹਨ। ਦਾਹੋਦ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 83.57% ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ 74.04% ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{reflist|refs=}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦਾਹੋਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>p8bvq1uq9hctcb33o2ocyfcqeie7daw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਟੋਹਾਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>166288</id>
    <revision>
      <id>811554</id>
      <parentid>764429</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:08:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811554</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8740" sha1="6mfbndk39jtiselx5pcwo04x7thikk7" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਟੋਹਾਣਾ
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| settlement_type          = 
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| nickname                 = ਨਹਿਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| pushpin_map              = India Haryana#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|29.7|N|75.9|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = ਰਾਜ
| subdivision_type2        = ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
| subdivision_name1        = [[ਹਰਿਆਣਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = ਗਣਤੰਤਰ
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_total_km2           = 
| area_rank                = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 224
| population_total         = 63,871 [ਸ਼ਹਿਰੀ] 199,870 [ਦਿਹਾਤੀ]
| population_as_of         = 2011
| population_footnotes     = 
| population_density_km2   = auto
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਕ
| timezone1                = IST
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪੋਸਟਲ ਇੰਡੈਕਸ ਨੰਬਰ|PIN]]
| postal_code              = 125120
| area_code                = 01692
| area_code_type           = ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ
| iso_code                 = IN-HR
| registration_plate       = HR23
| website                  = 
| footnotes                = 
| demographics1_info1      = [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]
}}
&lt;templatestyles src=&quot;Module:Infobox/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;
'''ਟੋਹਾਣਾ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਹਰਿਆਣਾ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] ਦੇ [[ਫ਼ਤਿਆਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] 'ਤੌਸ਼ਯਨਾ' ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਨਹਿਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ (ਨਹਿਰੋਂ ਕੀ ਨਗਰੀ) ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਭੂਗੋਲ ==
ਟੋਹਾਣੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ {{Coord|29.7|N|75.9|E|}} ਹੈ।&lt;ref&gt;[http://www.fallingrain.com/world/IN/10/Tohana.html Falling Rain Genomics, Inc - Tohana]&lt;/ref&gt; ਇਸਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 225 [[ਮੀਟਰ]] (734 [[ਫੁੱਟ (ਇਕਾਈ)|ਫੁੱਟ]]) ਹੈ।

== ਭਾਈਚਾਰੇ ==
ਟੋਹਾਣਾ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਲੋਕ ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ ਜਾਂ ਜੈਨ ਹਨ। [[ਜੱਟ|ਜਾਟ]], [[ਜੱਟ ਸਿੱਖ]], [[ਦਲਿਤ]], [[ਅਗਰਵਾਲ]], ਭਾਟੀਆ ਅਤੇ [[ਅਰੋੜਾ]] ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਆਬਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ [[ਸੈਣੀ]], [[ਜਹਾਂਗੀਰ|ਜੰਗੀਰ]] ਅਤੇ [[ਜੈਨ ਧਰਮ|ਜੈਨ]] [[ਬ੍ਰਹਮ|ਬ੍ਰਾਹਮਣ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਲੋਕ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਹਰਿਆਣਵੀ ਬੋਲੀ|ਹਰਿਆਣਵੀ]], [[ਸਰਾਇਕੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮੁਲਤਾਨੀ]] ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional) |url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-date=2004-06-16 |access-date=2008-11-01 |publisher=Census Commission of India}}&lt;/ref&gt; ਟੋਹਾਣਾ ਵਿੱਚ 12,642 ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ 63,871 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਸੀ। ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 52.65% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 47.35% ਹਨ। ਟੋਹਾਣਾ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 67.81% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ 74.5% ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ; ਮਰਦ ਸਾਖਰਤਾ 72% ਹੈ, ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ 62.54% ਹੈ। ਟੋਹਾਣਾ ਵਿੱਚ, 11.99% ਆਬਾਦੀ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੀ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਮਰਦ-ਔਰਤ ਅਨੁਪਾਤ 55.48:44.52 ਹੈ।

ਟੋਹਾਣਾ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਗੁਆਂਢੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ [[ਹਿਸਾਰ]], ਜੋ ਕਿ ਟੋਹਾਣਾ ਤੋਂ 72 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਹਿਸਾਰ 1997 ਤੱਕ ਟੋਹਾਣੇ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸੀ। ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਨੂੰ ਹਿਸਾਰ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਟੋਹਾਣੇ ਨੂੰ ਉਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਵਿਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਾਰਕ ਨਹਿਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹਨ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਟੋਹਾਣਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਮਾਰੂਥਲ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਭਾਖੜਾ ਨੰਗਲ ਸਬ-ਬ੍ਰਾਂਚ ਨਹਿਰ ਨੇ ਕਸਬੇ ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਲਈ ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਸਰੋਤ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਟੋਹਾਣਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਹੱਬ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਰਾਏ ਬਹਾਦਰ ਕੰਵਰ ਸੇਨ ਗੁਪਤਾ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 1899 ਵਿੱਚ ਟੋਹਾਣਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;[http://www.digitaltohana.com/tohana/ DIGITAL TOHANA Website]&lt;/ref&gt;

== ਆਵਾਜਾਈ ==

=== ਰੇਲਵੇ ===
ਟੋਹਾਣਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਅਤੇ [[ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਡਬਲ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਲਾਈਨ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਕੁੱਲ 47 ਟਰੇਨਾਂ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਰੇਲਗੱਡੀ [[ਅਵਧ ਅਸਮ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ|ਅਵਧ ਅਸਾਮ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]] ਵੀ ਟੋਹਾਣਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਰੁਕਦੀ ਹੈ।

=== ਸੜਕ ਮਾਰਗ ਰਾਹੀਂ ===
ਟੋਹਾਣਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 148ਬੀ (ਭਾਰਤ) ਨਾਲ ਨਾਰਨੌਲ, [[ਹਾਂਸੀ]], [[ਮੂਨਕ]], [[ਬਠਿੰਡਾ]] ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਟੋਹਾਣਾ [[ਭੂਨਾ, ਫਤਿਹਾਬਾਦ|ਭੂਨਾ]] ਅਤੇ [[ਰਤੀਆ]] ਰਾਹੀਂ ਇਸਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ [[ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ, ਹਰਿਆਣਾ|ਫਤਿਹਾਬਾਦ]] ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>6mfbndk39jtiselx5pcwo04x7thikk7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨੀਲੋਖੇੜੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>167938</id>
    <revision>
      <id>811555</id>
      <parentid>681156</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:09:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811555</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3478" sha1="sfwgqftbotpvpqg88ncmm1qkcw3g1io" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                    = ਨੀਲੋਖੇੜੀ
| native_name             = &lt;!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --&gt;
| native_name_lang        =
| other_name              =
| nickname                =
| settlement_type         = ਕਸਬਾ
| image_skyline           =
| image_alt               =
| image_caption           =
| pushpin_map             = India Haryana#India
| pushpin_label_position  = right
| pushpin_map_alt         =
| pushpin_map_caption     = ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates             = {{coord|29.83|N|76.92|E|display=inline,title}}
| subdivision_type        = ਦੇਸ਼
| subdivision_name        = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1       = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1       = [[ਹਰਿਆਣਾ]]
| subdivision_type2       = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2       = [[ਕਰਨਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਕਰਨਾਲ]]
| established_title       = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date        =
| founder                 =
| named_for               =
| government_type         =
| governing_body          =
| unit_pref               = Metric
| area_footnotes          =
| area_rank               =
| area_total_km2          =
| elevation_footnotes     =
| elevation_m             = 237
| population_total        = 16,405
| population_as_of        = 2011 
| population_rank         =
| population_density_km2  = auto
| population_demonym      =
| population_footnotes    =
| demographics_type1      = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1    = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1     = [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]
| timezone1               = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1             = +5:30
| postal_code_type        = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code             = 132117
| area_code_type          = ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ
| area_code               = +91-01745-XXXXXX
| blank2_name             = ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ
| blank2_info             = 904:1000 [[ਮਰਦ|♂]]/[[ਔਰਤ|♀]]
| registration_plate      = HR
| website                 = {{URL|nilokheri.org}}
| footnotes               =
}}
'''ਨੀਲੋਖੇੜੀ''' [[ਕਰਨਾਲ|ਕਰਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ 19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ [[ਕਰਨਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਕਰਨਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਿਉਂਸਪਲ ਕਮੇਟੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ 13 ਵਾਰਡ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 1 'ਤੇ [[ਦਿੱਲੀ]] ਤੋਂ ਲਗਭਗ 143 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* {{Official website| http://govtpolynlk.nic.in/}}
* [https://web.archive.org/web/20171116150415/http://techeduhry.nic.in/ Department of Technical Education, Haryana]

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਰਨਾਲ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਰਨਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨੀਲੋਖੇੜੀ]]</text>
      <sha1>sfwgqftbotpvpqg88ncmm1qkcw3g1io</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਧੂਹੜ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>168503</id>
    <revision>
      <id>811556</id>
      <parentid>810878</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:09:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811556</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4225" sha1="gjnrmv0g9a1iq032kk57gz1mwydi6ra" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = '''ਧੂਹੜ'''
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਪਿੰਡ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Punjab#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|30.020461|N|76.057546|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਟਿਆਲਾ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 1999
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 200
| population_total         = 2.828
| population_as_of         = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| parts_type               = [[ਬਲਾਕ]]ਪਾਤੜਾਂ
| parts                    = 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 147102 Ghagga
| area_code_type           = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate       = PB:11
| area_code                = 0175******
| blank1_name_sec1         = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1         = [[ਘੱਗਾ, ਪਾਤੜਾਂ]]
}}

'''ਧੂਹੜ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਟਿਆਲਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਪਾਤੜਾਂ|ਪਾਤੜਾਂ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਪਿੰਡ ਬਰਾਸ, ਦਫ਼ਤਰੀਵਾਲਾ, ਦੁਗਾਲ ਅਤੇ ਇਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਕਸਬਾ ਘੱਗਾ ਹੈ। ਜੋਂ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਧੰਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।

==ਆਬਾਦੀ==
ਧੂਹੜ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 0-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 282 ਹੈ ਜੋ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 9.97% ਬਣਦੀ ਹੈ। ਧੂਹੜ ਪਿੰਡ ਦਾ ਔਸਤ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ 873 ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 895 ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਧੁਰ ਲਈ ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ 880 ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Dhur {{!}} Village {{!}} GeoIQ |url=https://geoiq.io/places/Dhur/Village |access-date=2024-02-04 |website=geoiq.io }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਫ਼ਰਵਰੀ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
==ਹਵਾਲੇ==
https://villageinfo.in/punjab/patiala/patran/dhur.html
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>gjnrmv0g9a1iq032kk57gz1mwydi6ra</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਲਿਕਾਬਾਲੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>169351</id>
    <revision>
      <id>811557</id>
      <parentid>755355</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:09:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811557</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3824" sha1="t5chaogpv3yxan8lehgzogwdxjo17ga" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਲਿਕਾਬਾਲੀ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = [[File:Likabali, Arunachal pradesh 2.jpg|thumb|Likabali, Arunachal pradesh]]

| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Arunachal Pradesh#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|27.662924|N|94.696525|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 267
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type                = &lt;!-- [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]] --&gt;
| postal_code                     = 791105
| registration_plate              = AR-14
| website                         = https://uppersiang.nic.in/
| footnotes                       = 
| official_name                   = 
}}
[[File:Likabali, Arunachal pradesh 2.jpg|thumb|Likabali, Arunachal pradesh]]
'''ਲਿਕਾਬਾਲੀ''', [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ [[ਹੇਠਲਾ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਹੇਠਲੇ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਅਸਮ ਅਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਹੱਦ ਦੇ ਉੱਪਰ ਹੈ। ।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Likabali|url=http://villagemap.in/arunachal-pradesh/west-siang/likabali+circle/249900.html|accessdate=26 October 2015}}&lt;/ref&gt;{{better source|date=April 2022}}
ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ [[ਲਿਕਾਬਾਲੀ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)]] ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਕਾਰਡੋ ਨਿਗਯੋਰ ਹੈ।
===ਗੈਲਰੀ===
[[File:Likabali, Arunachal pradesh.jpg|thumb|Likabali, Arunachal pradesh]]
[[File:Likabali, Arunachal pradesh 2.jpg|thumb|Likabali, Arunachal pradesh]]
[[File:Kheti Lekabali.jpg|thumb|Kheti Likabali]]
&lt;ref&gt;{{cite web|title=Likabali MLA |url=http://arunachalassembly.gov.in/mla.html |accessdate=14 August 2016 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160819210824/http://www.arunachalassembly.gov.in/mla.html |archivedate=19 August 2016 }}&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{Reflist}}

{{coord|27.659|94.692|display=title}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹੇਠਲਾ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]</text>
      <sha1>t5chaogpv3yxan8lehgzogwdxjo17ga</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Anpanman11</title>
    <ns>3</ns>
    <id>170257</id>
    <revision>
      <id>811482</id>
      <parentid>687914</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:47:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FlightTime</username>
        <id>46912</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>FlightTime ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Shah Bayg Khan]] ਨੂੰ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Anpanman11]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Shah Bayg Khan|Shah Bayg Khan]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/Anpanman11|Anpanman11]]&quot;</comment>
      <origin>687914</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="235" sha1="3trmk8ejh5vvfyiu52qqxx691apyk7s" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Shah Bayg Khan}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:02, 3 ਜੂਨ 2023 (UTC)</text>
      <sha1>3trmk8ejh5vvfyiu52qqxx691apyk7s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਢੌਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171268</id>
    <revision>
      <id>811558</id>
      <parentid>691668</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:09:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811558</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3320" sha1="oidwqurtb9osbsu2l5tq75ppixqcxg5" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਸਢੌਰਾ
| native_name              = ਸਾਧੂ-ਰਾਹ
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = [[ਸ਼ਹਿਰ]]
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Haryana#India
| pushpin_label_position   = left
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      =ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|30.3833|N|77.2167|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = [[ਦੇਸ਼]]
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਹਰਿਆਣਾ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਯਮੁਨਾਨਗਰ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 
| population_total         = 25693
| population_as_of         = 2011
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1      = [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]], [[ਹਰਿਆਣਵੀ]]
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = &lt;!-- [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]] --&gt;
| postal_code              = 133204
| registration_plate       = HR-71
| website                  = {{URL|haryana.gov.in}}
| iso_code                 = [[ISO 3166-2:IN|IN-HR]]
| footnotes                = 
}}
'''ਸਢੌਰਾ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ [[ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਮਿਉਂਸਪਲ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਨਾਲ [[ਯਮੁਨਾਨਗਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਸਢੌਰਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੰਦਰ/ਦਰਗਾਹ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਨੋਕਾਮਨਾ ਮੰਦਿਰ, ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਰਾਇਣ ਮੰਦਿਰ, ਰੋਜ਼ਾ ਪੀਰ ਦਰਗਾਹ ਸਢੌਰਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਥਾਨ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{Reflist|2}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>oidwqurtb9osbsu2l5tq75ppixqcxg5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦੌਦਪੁਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171746</id>
    <revision>
      <id>811559</id>
      <parentid>705470</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:10:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811559</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3134" sha1="6i57x19n45tfibw0koxpn5hiz7sr62o" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਦਾਊਦਪੁਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਦਾਊਦਪੁਰ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.735741|N|76.181632|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 1.025
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141417
| area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB26 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਦਾਊਦਪੁਰ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਕੌਮੀ ਸ਼ਾਹਰਾਹ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪਾਸੇ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚੋ [[ਦਿੱਲੀ]]-[[ਜੰਮੂ]]  ਮੁੱਖ ਰੇਲ ਲਾਈਨ  ਲੰਘਦੀ ਹੈ।

===ਪਿੰਡ ਦੇ ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ===

ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੈਦਾਨ ਹੈ।

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>6i57x19n45tfibw0koxpn5hiz7sr62o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਚਾਵਾ ਪੈਲ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171764</id>
    <revision>
      <id>811560</id>
      <parentid>758225</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:10:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811560</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2996" sha1="758ty9wzqin856tm33jmrlke5s2ddqf" xml:space="preserve">[[File:Chawa pail Railway station.jpg|thumb|Chawa pail Railway station]]
{{Infobox station
| name          = ਚਾਵਾ ਪੈਲ
| type          = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| style         = Indian Railways
| image         = 
| image_caption = 
| address       = [[ਪਾਇਲ, ਭਾਰਤ|ਪਾਇਲ]], [[ਜਸਪਾਲੋਂ]], [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country       = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates   = {{Coord|30.759463|N|76.127465|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation     = {{convert|267|m|ft}}
| line          = [[ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| structure     = Standard on ground
| platform      = 2
| tracks        = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ
| parking       = 
| bicycle       = 
| opened        = 1870
| closed        = 
| rebuilt       = 
| electrified   = ਹਾਂ
| ADA           = 
| code          = {{Indian railway code
  | code = CHA
  | division = {{rwd|Ambala}}
  }}
| owned         = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator      = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| status        = ਚਾਲੂ
| former        = 
| passengers    = 
| pass_year = 
| pass_percent  = 
| pass_system   = 
| map_type      = India Punjab#India
| map_dot_label = 
| map_caption   = ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| services      = {{Adjacent stations|system=Indian Railways
|line=Northern Railway zone|left=ਦੋਰਾਹਾ|right=ਖੰਨਾ|type=[[ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]}}
}}
'''ਚਾਵਾ ਪੈਲ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ [[ਅੰਬਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਡਵੀਜ਼ਨ]] ਦੇ ਅਧੀਨ [[ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]] 'ਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ [[ਪਾਇਲ, ਭਾਰਤ|ਪਾਇਲ]], [[ਜਸਪਾਲੋਂ]] ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਥੇ ਪੈਸਿੰਜਰ ਅਤੇ ਕਈ ਮੇਲ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Chawa Pail Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/chawa-pail-cha/654 |access-date=2021-05-23 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Chawapall Railway Station (CHA) : Station Code, Time Table, Map, Enquiry |url=https://www.ndtv.com/indian-railway/chawapall-cha-station |access-date=2021-05-23 |website=www.ndtv.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>758ty9wzqin856tm33jmrlke5s2ddqf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਿਲਾਪਥਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171929</id>
    <revision>
      <id>811561</id>
      <parentid>759917</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:10:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811561</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8613" sha1="6mmakmpvoty4ldqjse4mxuy740cxt46" xml:space="preserve">
{{Use dmy dates|date=November 2018}}
{{Use Indian English|date=November 2018}}
{{more citations needed|date=July 2013}}
{{Infobox settlement
| name               = ਸਿਲਾਪਾਥਰ
| other_name         = 
| settlement_type    = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline      = 
| image_alt          = 
| image_caption      = [[File:Silapathar city.jpg|thumb|Silapathar city]]
| nickname           = SLP
| pushpin_map        = India Assam#India
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = 
| pushpin_map_caption = Location in Assam, India
| coordinates        = {{coord|27|35|43|N|94|43|12|E|display=inline,title}}
| subdivision_type   = Country
| subdivision_name   = {{flag|India}}
| subdivision_type1  = [[States and territories of India|State]]
| subdivision_name1  = [[Assam]]
| subdivision_type2  = [[List of districts of India|District]]
| subdivision_name2  = [[Dhemaji district|Dhemaji]]
| established_title  = Silapathar Municipality Board 
| established_date   = 1991
| founder            = 
| named_for          = 
| government_type    = 
| governing_body     = Silapathar Municipality Board 
| leader_name        = heuhsyshgysysdushd
| unit_pref          = Metric
| area_footnotes     = 
| area_total_km2     = 
| area_rank          = 
| elevation_footnotes = 
| elevation_m        = 
| population_footnotes = 
| population_total   = 35200 
| population_as_of   = 2011
| population_rank    = 
| population_density_km2 = auto
| population_demonym = 
| demographics_type1 = Languages
| demographics1_title1 = Official
| demographics1_info1 = [[Assamese language|Assamese]]
| timezone1          = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1        = +5:30
| postal_code_type   = [[Postal Index Number|PIN]]
| postal_code        = 787059
| area_code_type     = Telephone code
| area_code          = +91, 03753
| registration_plate = AS-22
| website            = 
| footnotes          = 
| official_name      = ਸਿਲਾਪਾਥਰ 
}}

'''ਸਿਲਾਪਾਥਰ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਅਸਾਮ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] ਵਿੱਚ [[ਧੇਮਾਜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਧੇਮਾਜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ [[ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦਰਿਆ|ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ]] ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ [[ਗੁਹਾਟੀ]] ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 470 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (290 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਪਿੰਡ [[ਲੀਕਾਬਲੀ]]  ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ 6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (3.7 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਰੇਲ ਅਤੇ ਸੜਕ ਪੁਲ (ਬੋਗੀਬੀਲ ਪੁਲ) ਸਿਲਾਪਥਰ ਨੂੰ [[ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ]] ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਾਲਿਨੀਥਨ ਮੰਦਰ ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਤੋਂ {{Cvt|10|km|spell=in}} ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਸਥਿਤ ਹੈ।

ਇਹ [[ਧੇਮਾਜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਧੇਮਾਜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਅਤੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦਾ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਲਈ ਸਾਰੀਆਂ ਰੋਜਾਨਾਂ ਜਰੂਰਤ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਏਥੋਂ ਹੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
[[File:Durga Pooja Silpathar Assam.jpg|thumb|ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ ਸਿਲਾਪਥਰ ਅਸਾਮ]]

== ਭਾਸ਼ਾ ==
ਬੰਗਾਲੀ ਬੋਲੀ 10,917  ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ  ਹਨ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 5,105 'ਤੇ ਅਸਾਮੀ, ਹਿੰਦੀ 4,001, ਮਿਸ਼ਿੰਗ 3,281 ਅਤੇ ਨੇਪਾਲੀ 1,521 ਲੋਕ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਸਿਲਪਾਥਰ ਤੋਂ [[ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 22 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।  ਅਤੇ ਧੇਮਾਜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤੋਂ 28  ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ, ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ [[ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ]] ਹੈ।  NH-52 ਹੁਣ NH-15 ਸ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਏਥੋਂ  ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ, ਐਮ,ਈ,ਐੱਸ, ਫੁਲਵਾੜੀ, ਗੋਗਰਾ,ਲਿਕਾਬਾਲੀ,ਹਨ ਬੋਗੀਬੀਲ ਪੁਲ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ NH-37 ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ASTC ਨੇੜਲੇ ਕਸਬਿਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਈ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸ਼ੇਅਰ ਟੈਕਸੀ ਵੀ ਵੱਡੇ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭੱਜਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਰਾਤ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], [[ਨਾਗਾਲੈਂਡ]], [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਅਤੇ [[ਗੁਹਾਟੀ]] ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਰੰਗੀਆ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ  2010 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਨਵਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ , ਪਹਿਲਾਂ ਇਥੇ ਛੋਟੀ ਲਾਈਨ ਮੀਟਰ ਗੇਜ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਚਲਦੀਆਂ ਸਨ, ਇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਅਗਲਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜੁਨੇਈ ਹੈ। ਹਿਰ ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਗੁਹਾਟੀ]] ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਨਿਊ ਸਿਸੀਬੋਰਗਾਓਂ ਅਤੇ ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਿੱਧੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਨੂੰ ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਰਾਜਧਾਨੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਤੱਕ ਆਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
[[Dibrugarh Rajdhani Express]].
[[File:Silapathat Railway station.jpg|thumb|Silapathar Railway station]]

ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨਵਾਂ ਜੋ 2016 ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਹੈ।

=== ਸਕੂਲ ===

* ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
* ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਟਾਊਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
* ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਟਾਊਨ ਗਰਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
* ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
* ਲਾਰਡ ਮੈਕਾਲੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
* ਸਿਲਪਥਰ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
* SFS ਸਕੂਲ
* ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਅਕੈਡਮੀ
* ਲਾਰਡ ਮੈਕਾਲੇ ਸਕੂਲ
* ਯੂਟੋਪੀਅਨ ਅਕੈਡਮੀ
* ਸਨ ਵੈਲੀ ਅਕੈਡਮੀ

=== ਕਾਲਜ ===

* ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਕਾਲਜ
* ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਟਾਊਨ ਕਾਲਜ
* ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ
* ਸਿਲਪਥਰ ਜੂਨੀਅਰ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ
* ਪੂਰਬਾਂਚਲ ਕਾਲਜ
* ਅਬੂਟਾਨੀ ਕਾਲਜ
*

== ਰਾਜਨੀਤੀ ==
ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਉੱਤਰੀ [[ਲਖੀਮਪੁਰ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)]] ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। 

ਬੀ ਜੇ ਪੀ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਬਰੂਆ ਇਸ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=List of Parliamentary &amp; Assembly Constituencies |url=http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S03/AS_ACPC.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20060504181808/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S03/AS_ACPC.pdf |archive-date=2006-05-04 |access-date=2008-10-06 |website=Assam |publisher=Election Commission of India}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧੇਮਾਜੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧੇਮਾਜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>6mmakmpvoty4ldqjse4mxuy740cxt46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਸਰ, ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171954</id>
    <revision>
      <id>811562</id>
      <parentid>695937</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:10:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811562</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11950" sha1="nexmqll6zi5cyj2nqr0mlfs0tdcwmlc" xml:space="preserve">{{Use dmy dates|date=July 2018}}
{{Use Indian English|date=July 2018}}
{{more citations needed|date=May 2009}}
{{Infobox settlement
| name                            = ਬਸਰ
| native_name                     = 
| native_name_lang                = 
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਕਸਬਾ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Arunachal Pradesh#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|27|59|0|N|94|40|0|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = ਲੇਪਾ-ਰਾਡਾ
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 578
| population_total                = 
| population_as_of                = 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| demographics_type1              = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1            = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1             = [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type                = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code                     = 791101
| area_code_type                  = ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ
| area_code                       = 03795
| registration_plate              = AR25
| blank1_name_sec1                = ਤਟ ਰੇਖਾ
| blank1_info_sec1                = {{Convert|0|km|mi}}
| blank2_name_sec1                = 
| blank2_info_sec1                = 
| website                         = 
| iso_code                        = [[ISO 3166-2:IN|IN-AR]]
| footnotes                       = 
}}
'''ਬਸਰ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਲੇਪਾ-ਰਾਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਨਗਣਨਾ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਬਾਸਾਰ ਗਾਲੋ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਹੈ। ਬਸਰ ਦੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਸਰ ਲੇਪਰਾਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਾਸਕੋਨ ਤਿਉਹਾਰ ਵੀ ਹੈ। ਬਾਸਾਰ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਨਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿਦੀ, ਹੀਈ ਅਤੇ ਹਿਲੇ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Basar MLA |url=http://arunachalassembly.gov.in/mla.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160819210824/http://www.arunachalassembly.gov.in/mla.html |archive-date=19 August 2016 |access-date=14 August 2016}}&lt;/ref&gt;

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2001 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਾਸਾਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 3834 ਗਾਲੋ (ਜਨਜਾਤੀ) ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 56% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 44% ਬਣਦੇ ਹਨ। ਬਾਸਾਰ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 72% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 59.5% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। 61% ਮਰਦ ਅਤੇ 39% ਔਰਤਾਂ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਹਨ। 16% ਆਬਾਦੀ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਘਣਤਾ 11 ਵਿਅਕਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ &lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; ਹੈ।
ਬਸਰ ਦੇ ਗਾਲੋ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲ ਚੌਲ, ਮੱਕੀ ਹੈ, ਬਾਸਾਰ ਘਾਟੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸੰਤਰੇ ਅਤੇ ਅਨਾਨਾਸ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੀਵੀਫਰੂਟ ਅਤੇ ਸੇਬ ਪਹਾੜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬਾਸਾਰ, ਗਾਲੋ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਰੀਬਾ, ਬਾਸਰ ਅਤੇ ਰੀਰਾਮ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦਾ ਅਸਲ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ 65 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਹਾੜੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਰੇਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਮੁੱਖ ਸ਼ੈਲੀ ਵਾਲੇ ਗਾਓਂ ਬੁੱਢਾ (ਸਰਪੰਚ)ਦੇ ਅਧੀਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰਵਾਇਤੀ ਅਦਾਲਤ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀਆਂ ਕੌਂਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਫੈਸਲੇ ਇੱਕ '''ਡੇਰੇ''' ਵਿੱਚ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

== ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਂਵਾ ==
ਇਸ ਸਮੇਂ ਬਸਰ ਸਰਕਲ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹਨ 1) ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (ICAR), ਬਾਸਾਰ 2) ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (RGU), ਈਟਾਨਗਰ ਨਾਲ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਕਾਲਜ 3) APSCTE ਨਾਲ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਟੋਮੀ ਪੌਲੀਟੈਕਨਿਕ ਕਾਲਜ 4) ਸਰਕਾਰੀ ਉੱਚ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਬਾਸਰ 5) ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਬਾਮ 6) ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਪੁਰਾਣੀ ਮੰਡੀ ਬਾਸਾਰ 7) ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਕੇਂਦਰ ਵਿਦਿਆਲਿਆ, ਪੁਰਾਣੀ ਬਜ਼ਾਰ ਬਾਸਾਰ 8) SFS ਸਕੂਲ, ਗੋਰੀ

== ਭਾਸ਼ਾ ==
ਬਸਾਰ ਵਿੱਚ ਗਾਲੋ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਉਪ-ਬੋਲੀ ਗਾਲੋ (ਲਾਰੇ) ਹੈ, ਜੋ ਗਾਲੋ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀ ਉਪ-ਬੋਲੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਵੀ ਗਾਲੋ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।

ਬਾਸਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗੈਲੋ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਦੋਵੇਂ ਲਿੰਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਸਵੈ-ਬੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ''ਮੱਖੀ'' ਛਾਤੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਭੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ''ਗਲੇ'' ਲਪੇਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਢੱਕਦਾ ਹੈ। ਮਰਦ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਬੁਣਿਆ ਸਲੀਵਲੇਸ ਕਮੀਜ਼ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੋ ਅਰਧ ਕੀਮਤੀ ਪੱਥਰਾਂ ਅਤੇ ਕੋਰਲਾਂ ਨਾਲ ਜੜੀ ਹੋਈ ਇੱਕ ਬੈਲਟ-ਵਰਗੇ ਹਿਰਨ ਦੇ ਚਮੜੇ 'ਤੇ ਲਟਕਦਾ ਹੈ। ਸਿਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਟੋਪੀ-ਵਰਗੇ ਢੱਕਣ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ''ਜਿਸਨੂੰ'' ਬੋਲੁਪ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਗੰਨੇ ਤੋਂ ਹੱਥ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੁਰਾਣੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਹੈਲਮੇਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ।

ਬਸਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਗਾਲੋ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਟੈਟੂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਥਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ &quot;ਹੋਬ&quot; ਜਾਂ ਮਿਥੁਨ ( ''ਬੋਸ ਫਰੰਟਾਲਿਸ'' ) ਕਹਿੰਦੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ 'ਤੇ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਤਿਉਹਾਰ ਅਤੇ ਨਾਚ ==
ਤਿਉਹਾਰ &quot; [[ਮੋਪਿਨ]] &quot;  ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤਿਉਹਾਰ, ਬਾਸਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ &quot;ਮੋਪਿਨ&quot; ਦਾ ਪੋਪੀਰ ਗਾਨ ਅਤੇ ਨਾਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੋਪਿਨ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਮਹੀਨੇ 5 ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬਾਸਕੋਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹਰ ਸਾਲ ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਥਾਨਕ ਗਾਲੋ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਜਸ਼ਨ  ਧੂਮ ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2018-12-17 |title=BASCON - A Festival Beyond The Ordinary At Basar |url=https://imvoyager.com/bascon-festival-basar-arunachal-pradesh-india/ |access-date=2019-07-21 |website=Voyager - Sandy N Vyjay |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== ਧਰਮ ==
ਗਾਲੋ ਲੋਕਾਂ ਦੀ &quot;ਡੋਨੀ-ਪੋਲੋ&quot; ਪ੍ਰਥਾ ਦੇ  ਲੋਕ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀਆਂ ਅਸੀਸਾਂ ਮੰਗਣ ਲਈ ਪੂਰਵਜਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਕਾਂ ਦਾ ਗਾਇਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ &quot;ਨਾਇਬੂ&quot; ਨਾਮਕ ਪੁਜਾਰੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਡੋਨੀ-ਪੋਲੋ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚੋਲੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
===ਗੈਲਰੀ===
[[File:Shiv mandir Villege Basar Arunachal pradesh.jpg|thumb|Shiv mandir Villege Basar Arunachal pradesh]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* [http://www.maplandia.com/india/arunachal-pradesh/west-siang/basar/ Basar ਦੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ]

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੇਪਾ ਰਾਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>nexmqll6zi5cyj2nqr0mlfs0tdcwmlc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪਾਸੀਘਾਟ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171960</id>
    <revision>
      <id>811563</id>
      <parentid>748488</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:10:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811563</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24671" sha1="fsn5uflzmjx9cv3nbc2dfnwl9pp1pyd" xml:space="preserve">[[File:Pasighat Arunachal Pradesh.jpg|thumb|ਪਾਸੀਘਾਟ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
{{Infobox settlement
| name                    = ਪਾਸੀਘਾਟ
| native_name             = 
| native_name_lang        = 
| other_name              = 
| nickname                = 
| settlement_type         = ਕਸਬਾ
| image_skyline           = Pasighat Town - May2019.jpg
| image_alt               = 
| image_caption           = A view of Pasighat from Hotel Siang
| pushpin_map             = India Arunachal Pradesh#India
| pushpin_label_position  = left
| pushpin_map_alt         = 
| pushpin_map_caption     = Location in Arunachal Pradesh, India
| coordinates             = {{coord|28.07|N|95.33|E|display=inline,title}}
| subdivision_type        = ਦੇਸ਼
| subdivision_name        = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1       = [[States and territories of India|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1       = {{flagicon image|..Arunachal Pradesh Flag(INDIA).png}} [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_type2       = [[List of districts of India|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2       = [[ਈਸਟ ਸਿਆਂਗ]]
| established_title       = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date        =  1911
| founder                 = 
| named_for               = 
| government_type         = Multi Party democracy
| governing_body          = 
| leader_title1           = Deputy Commissioner
| leader_name1            = Mr. Tayi Taggu, IAS
| unit_pref               = Metric
| area_footnotes          = 
| area_rank               = 
| area_total_km2          = 14.60
| elevation_footnotes     = 
| elevation_m             = 152
| population_total         = 24,656
| population_as_of       = 2011
| population_rank         = 
| population_density_km2  = 1504.9
| population_demonym      = 
| population_footnotes = &lt;ref name=&quot;2011 census data&quot;&gt;{{cite web|title=Census of India Search details |url=http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=95828|publisher=censusindia.gov.in|access-date=10 May 2015}}&lt;/ref&gt;
| demographics_type1      = Languages&lt;ref name=&quot;langoff1&quot;&gt;{{cite web |title=1977 Sikkim government gazette |url=https://www.sikkim.gov.in/stateportal/UsefulLinks/Gazette1977.pdf |website=sikkim.gov.in |publisher=Governor of Sikkim |access-date=28 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180722164022/https://www.sikkim.gov.in/stateportal/UsefulLinks/Gazette1977.pdf |archive-date=22 July 2018 |page=188 |language=en }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;langoff&quot;&gt;{{cite web|url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |page=109 |title=50th Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India |date=16 July 2014 |access-date=28 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20180102211909/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf|archive-date=2 January 2018|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
| demographics1_title1    = Official
| demographics1_info1     = {{hlist|[[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ|ਆਸਾਮੀ]]|[[ਹਿੰਦੀl|ਹਿੰਦੀ]]|[[ਆਦਿ ਬੋਲੀ|ਆਦਿ]]|}}
| timezone1               = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1             = +5:30
| postal_code_type        = [[Postal Index Number|PIN]]
| postal_code             = 791102
| area_code_type          = Telephone code
| area_code               = 0368
| registration_plate      = AR-09
| blank_name              = [[Köppen climate classification|Climate]]
| blank_info              = [[Humid subtropical climate|Cwa]]
| website                 = {{URL|www.pasighat.com}}
| iso_code                = [[ISO 3166-2:IN|IN-AR]]
| footnotes               =

}}
'''ਪਾਸੀਘਾਟ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] ਵਿੱਚ [[ਪੂਰਬ ਸਿਆਂਗ]] [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] [[ਹਿਮਾਲਿਆ]] ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ ਉੱਤੇ, ਪਾਸੀਘਾਟ ਅਰੁਣਾਚਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। &lt;ref&gt;[http://www.newsonair.com/Oldest%20town%20of%20Arunachal%20Pradesh.asp Pasighat: Oldest town of Arunachal Pradesh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110126110812/http://www.newsonair.com/Oldest%20town%20of%20Arunachal%20Pradesh.asp|date=26 January 2011}}. &lt;/ref&gt; [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਨੇ ਜੂਨ 2017 ਚ ਪਾਸੀਘਾਟ  ਨੂੰ [[ਸਮਾਰਟ ਸਿਟੀਜ਼]] ਮਿਸ਼ਨ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਸ਼ਹਿਰ [[ਸਿਲਾਪਥਰ]],[[ਜੁਨੇਈ]],ਰੋਇੰਗ ਹਨ। [[ਚੁਮ ਦਰੰਗ]] ਭਾਰਤੀ ਮਾਡਲ ਵੀ ਏਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਜਮਪਲ ਹੈ। ਨਾਵਲਕਾਰ [[ਮਾਮੰਗ ਦਾਈ]] ਵੀ ਪਾਸੀਘਾਟ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ ।

ਇਹ [[ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ]] ਦਾ (ALG)  ਹਵਾਈ ਪੱਟੀ ਵੀ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਪਾਸੀਘਾਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ]] ਦੁਆਰਾ 1911 ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਅਬੋਰ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਤਰੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਇੱਕ ਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਪਾਸੀਘਾਟ ਦਾ ਗਿਆਨ ਆਖਰੀ [[Anglo-Abor War|ਐਂਗਲੋ-ਆਬੋਰ ਯੁੱਧ]] ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਭਰਿਆ ਜੋ 1912 ਵਿੱਚ 1894 ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਐਂਗਲੋ-ਆਬੋਰ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਥੇ ਗ੍ਰੇਫ਼ ਸੜਕ ਨਿਰਮਾਣ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਬਰ੍ਹਾਮਾਂਕ ਚੀਫ਼ ਹੈਡਕੁਆਰਟਰ ਵੀ ਹੈ।

ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ''ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਸਥਾਨ'' ਵੀ 1950 ਵਿੱਚ ਪਾਸੀਘਾਟ ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

* ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾ ਲਿਮਿਟੇਡ (1957)
* ਨਰਸ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ (ਜਨਰਲ ਹਸਪਤਾਲ)
* ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਕਾਲਜ - ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਲਜ (ਸਥਾਪਿਤ 3 ਜੁਲਾਈ 1964 &lt;ref&gt;{{Cite web |title=JAWAHARLAL NEHRU COLLEGE |url=https://www.jncpasighat.edu.in/ |access-date=June 17, 2020}}&lt;/ref&gt; )
* 1966 ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ [[ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ]] ਸਟੇਸ਼ਨ।
* ਸਰਕਾਰੀ ਪੋਲੀਟੈਕਨਿਕ ਕਾਲਜ, ਪਾਸੀਘਾਟ
* ਬਾਗਬਾਨੀ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਕਾਲਜ, ਸੀ.ਏ.ਯੂ.

ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਨੂੰ [[ਸ਼ਿਲਾਂਗ]] (ਉਸ ਸਮੇਂ ''[[ਨਾਰਥ-ਈਸਟ ਫ੍ਰੰਟੀਅਰ ਅਜੰਸੀ|NEFA]]'' ) ਤੋਂ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੇ ਪਾਸੀਘਾਟ ਦੇ ਬਿਹਤਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 1974 ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਈਟਾਨਗਰ]] ਤੋਂ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਾਸੀਘਾਟ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਜਰੂਰੀ ਵਿਕਾਸ ਜੋ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਸੀ ''ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਹਾਰਟੀਕਲਚਰ'' ਐਂਡ ''ਫੋਰੈਸਟਰੀ ਸੈਂਟਰਲ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ'' 7 ਮਾਰਚ 2001 ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

== ਭੂਗੋਲ ==


ਤਿੰਨ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਉੱਚੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਪਾਸੀਘਾਟ[[ਅਸਾਮ|ਆਸਾਮ ਦੇ]] ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮੀਂਹ ਵਾਲੇ ਬੱਦਲਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।  ਸਰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਈਬੇਰੀਅਨ ਹਾਈ ਤੋਂ ਤੇਜ਼, ਠੰਡੀਆਂ, ਖੁਸ਼ਕ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਹਵਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਸੀਘਾਟ ਨੂੰ ਧੁੰਦ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ &quot;ਠੰਢੇ&quot; ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਦਿਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿੱਘੇ ਅਤੇ ਸਾਫ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ &quot;ਗਰਮ&quot; ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਦੀ ਵੱਧ  ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਸਵੇਰ ਦੇ ਨਿੱਘੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਤੋਂ ਗਰਮ, ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ ਹੋ  ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

[[ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦਰਿਆ|ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ]] ਪਾਸੀਘਾਟ ਵਿੱਚ ''ਦਿਹੰਗ''  ਜਾਂ ''ਸਿਆਂਗ''  ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਤਲਹੱਟੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਿਆੰਗ ਨਦੀ ਇਥੇ ਹੀ ''ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ''  ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਵਹਿੰਦਾ, ਇਹ ਇਸਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਖੱਬੇ-ਕਿਨਾਰੇ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ''ਦਿਬਾਂਗ''  ਅਤੇ ''ਲੋਹਿਤ''  ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ''ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ'' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਹ ਪਾਸੀਘਾਟ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਅਸਾਮ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

[[ਖੇਤੀਬਾੜੀ]] ਏਥੋਂ ਦੇ  ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਿੱਤਾ ਹੈ। [[ਚਾਵਲ|ਚੌਲ]] ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਮੁੱਖ  ਅਨਾਜ ਹੈ। ਕਸਬੇ ਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਵੱਡੇ [[ਚਾਹ|ਚਾਹ ਦੇ ਬਾਗ]] ਹਨ ਜੋ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਤੱਕ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ|ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ]] ਇਸ ਉਦਯੋਗ 'ਤੇ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਲਗਾਈ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਲੰਬਰਿੰਗ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਥਾਈ ਉਦਯੋਗ ਸੀ। ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਕਸਬਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪਾਸੀਘਾਟ ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਬਾਗਬਾਨੀ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਕਸਬੇ ਦੀ ਆਮਦਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਾਧਨ ਹਨ।
[[ਤਸਵੀਰ:VKV_Pasighat.jpg|left|thumb|160x160px| ਪਾਸੀਘਾਟ ਵਿੱਚ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਸਕੂਲ]]
2011 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional) |url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-date=16 June 2004 |access-date=1 November 2008 |publisher=Census Commission of India}}&lt;/ref&gt; ਪਾਸੀਘਾਟ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 24,672 ਸੀ। &lt;ref&gt;{{Cite web |last=ORGI |title=Census of India Website : Office of the Registrar General &amp; Census Commissioner, India |url=http://censusindia.gov.in/ |access-date=2017-11-13 |website=censusindia.gov.in}}&lt;/ref&gt; ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 50.62% (12,482 ਮਰਦ) ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 49.37% (12,174 ਔਰਤਾਂ) ਹਨ। ਏਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 79.1% ਹੈ: ਮਰਦ ਸਾਖਰਤਾ 85.25%, ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ 73.74% ਹੈ। ਪਾਸੀਘਾਟ ਵਿੱਚ, 12% ਆਬਾਦੀ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ  ਹੈ।

=== ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ===
{{Pie chart|thumb=right|caption=Languages spoken in Pasighat (2011)&lt;ref name=&quot;censusindia.gov.in&quot;&gt;https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/10194&lt;/ref&gt;|label1=[[Adi language|Adi]]|value1=36.80|color1=yellow|label2=[[Nepali language|Nepali]]|value2=17.31|color2=teal|label3=[[Bengali language|Bengali]]|value3=10.63|color3=red|label4=[[Bhojpuri language|Bhojpuri]]|value4=10.18|color4=silver|label5=[[Hindi language|Hindi]]|value5=7.73|color5=green|label6=[[Assamese language|Assamese]]|value6=4.79|color6=gold|label7=Others|value7=12.56|color7=blue}}2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਆਦੀ 9,074 ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੇਪਾਲੀ 4,269, ਬੰਗਾਲੀ 2,621, ਭੋਜਪੁਰੀ 2,511, ਹਿੰਦੀ 1,905 ਅਤੇ ਅਸਾਮੀ 1,181 ਸੀ।

== ਸੱਭਿਆਚਾਰ ==
ਪਾਸੀਘਾਟ ਦੇ ਲੋਕ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੋਲੁੰਗ, ਪੂਜਾ ਅਰਾਨ ਅਤੇ ਈਟੋਰ ਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਹਨ। ਦੰਤਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਲੁੰਗ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਤਿਉਹਾਰ, ਜੋ ਕਿ ਆਦਿ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਦੌਲਤ ਦੀ ਦੇਵੀ, ਕੀਨੇ-ਨੈਣੇ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ' [[ਪੂਜਾ (ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ)|ਪੂਜਾ]] ' ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।

ਸੋਲੁੰਗ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਆਦਿਸ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ ਜਾਂ ''ਸੋਲੁੰਗ ਗਿਡੀ ਡੋਗਿਨ'' ਉਹ ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ''ਡੋਰਫ ਲੌਂਗ'', ਦੂਜਾ ਦਿਨ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਦਾ ਦਿਨ ਹੈ।ਮਿਥੁਨ ,ਗਾਂ,ਸੂਰ ਦੀ ਬਲੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ  ''ਬਿਨਯਤ ਬਿਨਮ'' ਜਾਂ ਤੀਜਾ ਦਿਨ ਅਰਦਾਸ ਦਾ ਦਿਨ ਹੈ। ''ਏਕੋਫ ਦਾ ਤਖਤ'' ਚੌਥਾ ਦਿਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ''ਮੀਰੀ'' ਜਾਂ ਪੰਜਵਾਂ ਦਿਨ ਵਿਦਾਈ ਦਾ ਦਿਨ ਹੈ। ਸੋਲੁੰਗ ਦੌਰਾਨ ਗਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਗੀਤ ''ਸੋਲੁੰਗ ਅਬਾਂਗ'' ਦੇ ਬੋਲ ਹਨ ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ, ਪੌਦਿਆਂ ਆਦਿ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਆਦਿ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਰੰਗੀਨ ''ਪੋਂੰਗ'' ਡਾਂਸ ਅਤੇ ''ਤਾਪੂ'' ਨਾਮਕ ਜੰਗੀ  ਕਲਚਰ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

== ਆਵਾਜਾਈ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Ranaghat_Bridge_over_River_Siang_(Brahmaputra).jpg|thumb| ਸਿਆਂਗ (ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ) ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਰਾਣੇਘਾਟ ਪੁਲ]]
ਪਾਸੀਘਾਟ NH-515 ਦੁਆਰਾ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ [[ਗੁਹਾਟੀ]], ਲਖੀਮਪੁਰ ਅਤੇ ਈਟਾਨਗਰ ਤੋਂ ਅਕਸਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। 32 ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਓਰਯਾਮਘਾਟ ਤੱਕ ਕਿਸ਼ਤੀ ਦੁਆਰਾ ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜਲ ਮਾਰਗ&amp;nbsp;ਪਾਸੀਘਾਟ ਤੋਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਬੱਸ ਜਾਂ ਟੈਕਸੀ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲ ਹੈੱਡ ਮੁਰਕੋਂਗਸੇਲੇਕ ਵਿਖੇ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਰੰਗੀਆ - ਮੁਰਕੋਂਗਸੇਲੇਕ ਬਰਾਡ ਗੇਜ ਟ੍ਰੈਕ ਦਾ ਟਰਮੀਨਲ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Solace to suffering humanity would surface from Arunachal, believes Shankaracharya |url=http://www.aninews.in/newsdetail2/story31970/solace-to-suffering-humanity-would-surface-from-arunachal-believes-shankaracharya.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140819083952/http://www.aninews.in/newsdetail2/story31970/solace-to-suffering-humanity-would-surface-from-arunachal-believes-shankaracharya.html |archive-date=19 August 2014 |access-date=16 January 2014 |publisher=ANI}}&lt;/ref&gt;

227 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ [[Murkongselek-Pasighat-Tezu-Rupai line|ਮੁਰਕੋਂਗਸੇਲੇਕ-ਪਾਸੀਘਾਟ-ਤੇਜ਼ੂ-ਰੁਪਈ ਲਾਈਨ ਨੂੰ]] ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;geos2&quot;&gt;[https://www.hindustantimes.com/india-news/india-to-construct-strategic-railway-lines-along-border-with-china/story-g6P7JgLiSfK7F5WpVw1VTM.html India to construct strategic railway lines along border with China], Hindustan Times, 30 Nov 2016.&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;geos4&quot;&gt;[https://arunachalobserver.org/2019/01/05/2019-target-survey-3-strategic-rail-lines-along-china-border/ 2019 target to survey 3 strategic rail lines along China border], Arunachal Observer, January 5, 2019.&lt;/ref&gt; ਰੇਲ ਹੈੱਡ ਨੂੰ ਪਾਸੀਘਾਟ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਹੈ। ਬੀਜੀ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਉੱਤਰੀ-ਅਸਾਮ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਪਾਸੀਘਾਟ ਕਸਬੇ, ਅਰੁਣਾਚਲ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਸਿਆਂਗ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਨਾਲ ਜੋੜੇਗੀ, ਜੋ ਕਿ 26.5 ਦੀ ਰੇਲ ਮਾਰਗ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&amp;nbsp;ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲਗਭਗ 24.5&amp;nbsp;ਰੂਟ ਦਾ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਰੰਗੀਆ - ਮੁਰਕੋਂਗਸੇਲੇਕ ਬੀਜੀ ਪਰਿਵਰਤਨ (ਪਾਸੀਘਾਟ ਤੱਕ ਵਿਸਤਾਰ ਦੇ ਨਾਲ) ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 2010 ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਘੋਸ਼ਿਤ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਇਹ ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਲਾਈਨ ਰੋਇੰਗ, ਪਰਸ਼ੂਰਾਮਕੁੰਡ, ਰੁਪਈ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਪਾਸੀਘਾਟ- ਤੇਜ਼ੂ - ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਕੁੰਡ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ-ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਸਰਵੇਖਣ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਫਰੰਟੀਅਰ ਰੇਲਵੇ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। &lt;ref name=&quot;tinsukia&quot;&gt;{{Cite web |title=Solace to suffering humanity would surface from Arunachal, believes Shankaracharya |url=http://www.aninews.in/newsdetail2/story31970/solace-to-suffering-humanity-would-surface-from-arunachal-believes-shankaracharya.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140819083952/http://www.aninews.in/newsdetail2/story31970/solace-to-suffering-humanity-would-surface-from-arunachal-believes-shankaracharya.html |archive-date=19 August 2014 |access-date=16 January 2014 |publisher=ANI}}&lt;/ref&gt; ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਟੇਟ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ (APSTS) ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਾਧਨ ਹੈ ਜੋ ਦੂਜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। APSTS ਬੱਸਾਂ ਵੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਪਾਸੀਘਾਟ ਤੋਂ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਈਟਾਨਗਰ, ਪਾਸੀਘਾਟ ਤੋਂ ਸ਼ਿਲਾਂਗ, ਮੇਘਾਲਿਆ ਤੱਕ ਗੁਹਾਟੀ ਰਾਹੀਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਗੁਹਾਟੀ, ਅਸਾਮ ਲਈ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ਜੋ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਮਾਲਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਿੱਜੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੀ ਵਿੰਗਰ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਸੂਮੋ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਭਰ ਵਿੱਚ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ, ਚੁਣੇ ਗਏ ਹਫਤੇ ਦੇ ਦਿਨਾਂ 'ਤੇ ਪਾਸੀਘਾਟ ਤੋਂ ਗੁਹਾਟੀ ਅਤੇ ਗੁਹਾਟੀ ਤੋਂ ਪਾਸੀਘਾਟ ਲਈ ਨਿਯਮਤ ਉਡਾਣਾਂ ਵੀ ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਗੁਹਾਟੀ ਅਤੇ [[ਨੇਤਾਜੀ ਸੁਭਾਸ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਕੋਲਕਾਤਾ]] ਅਲਾਇੰਸ ਏਅਰ ਦੁਆਰਾ ਪਾਸੀਘਾਟ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।

; ਮਿਲਟਰੀ ਬੇਸ

* ALGs ਦੀ ਸੂਚੀ
* ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
* [[ਹਿੰਦ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦੀ ਝਗੜਾ|LAC 'ਤੇ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਫੌਜੀ ਤਾਇਨਾਤੀ]]
* [[ਹਿੰਦ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦੀ ਝਗੜਾ|ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਵਿਵਾਦਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ]]
* ਟਿਆਨਵੇਂਡੀਅਨ
* Ukdungle

; ਸਰਹੱਦਾਂ

* [[ਅਸਲ ਨਿਯੰਤਰਨ ਰੇਖਾ|ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ]] (LAC)
* ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ
* ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ
*

* ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦੀ ਸੜਕਾਂ
* ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਤਿਅੰਤ ਬਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
* ਉੱਚ ਉਚਾਈ ਖੋਜ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾ
* ਸੁਤੰਤਰ ਗੋਲਡਨ ਜੁਬਲੀ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਪਾਸੀਘਾਟ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
{{Commons category}}
* [https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/iaf-to-have-7-operational-advanced-landing-grounds-in-arunachal-pradesh-in-a-month/articleshow/49809013.cms?from=mdr IAF's ALG]
* [http://www.pasighat.com Town website]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਸੀਘਾਟ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੂਰਬ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੂਰਬ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>fsn5uflzmjx9cv3nbc2dfnwl9pp1pyd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਖਨੂਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171969</id>
    <revision>
      <id>811564</id>
      <parentid>737449</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:11:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811564</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14837" sha1="grcz6l5mj85z4gafj2zw8z0tyg3zujl" xml:space="preserve">[[File:ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਲੀਬੇਗ ਵਾਲੇ(ਅਖਨੂਰ).jpg|thumb|ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਲੀਬੇਗ ਵਾਲੇ(ਅਖਨੂਰ)]]
{{Infobox settlement
| name                     = ਅਖਨੂਰ
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਕਸਬਾ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Jammu and Kashmir#India
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = Location in Jammu and Kashmir, India
| coordinates              = {{coord|32.896413|N|74.736943|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = Country
| subdivision_name         = {{flag|India}}
| subdivision_type1        = [[States and union territories of India|Union Territory]]
| subdivision_name1        = [[Jammu and Kashmir (union territory)|Jammu and Kashmir]]
| subdivision_type2        = [[List of districts of Jammu and Kashmir|District]]
| subdivision_name2        = [[jammu district|jammu]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = Akhnoor
| government_type          = Democratic
| governing_body           = ਐਮ ਸੀ ਅਖਨੂਰ
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 402
| population_total         = 
| population_as_of         = 2011
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = Languages
| demographics1_title1     = Official
| demographics1_info1      = [[Poonchi,Dogri language|ਡੋਗਰੀ,ਪੰਜਾਬੀ,ਹਿੰਦੀ,ਗੋਜਰੀ]]
| timezone1                = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[Postal Index Number|ਡਾਕ.ਕੋਡ]]
| postal_code              = 181201
| registration_plate       = 
| website                  = 
| footnotes                = 
}}

'''ਅਖਨੂਰ''' [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਦੇ ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਵਿੱਚ [[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ [[ਸ਼ਹਿਰ]] ਅਤੇ ਮਿਉਂਸਪਲ ਕਮੇਟੀ ਹੈ। ਇਹ [[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ ਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ 28 ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਅਖਨੂਰ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ]] ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ [[ਝਨਾਂ ਨਦੀ|ਚਨਾਬ ਦਰਿਆ]] ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਵਸਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸਰਹੱਦੀ ਸਥਿਤੀ ਇਸ ਨੂੰ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਖਨੂਰ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਉਪ-ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ - ਅਖਨੂਰ, ਚੌਂਕੀ ਚੌਰਾ ਅਤੇ ਖੌੜ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ; ਸੱਤ ਤਹਿਸੀਲਾਂ - ਅਖਨੂਰ ਖਾਸ, ਚੌਂਕੀ ਚੌਰਾ, ਮਾਈਰਾ ਮੰਡੀਆਂ, ਜੌੜੀਆਂ, ਖਰਾਹ ਬੱਲੀ, ਖੌੜ ਅਤੇ ਪਰਗਵਾਲ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਇਹ ਸਥਾਨ [[ਮਹਾਂਭਾਰਤ]] &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.akhnoor.nic.in/ |title=Official Web Site of Akhnoor Sub-Division (J&amp;K) |access-date=2023-07-13 |archive-date=2022-12-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221207043418/http://akhnoor.nic.in/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;[http://www.thehindu.com/news/national/other-states/akhnoor-caught-in-a-time-warp/article5007275.ece Akhnoor: Caught in a time warp - The Hindu]&lt;/ref&gt; ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ''ਵਿਰਾਟ ਨਗਰ'' ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਉੱਤਰੀ [[ਜੈਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜੈਪੁਰ ਜ਼ਿਲੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਬੈਰਾਟ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ''ਵਿਰਾਟ ਨਗਰ'' ਵਜੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ। &lt;ref&gt;[http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=1968&amp;ex_title=A+Tryst+with+History+at+Viratnagar+ A Tryst with History at Viratnagar]&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;[http://kapasanmata.com/History.aspx Kapasan Mata]&lt;/ref&gt; ਇਹ ਸਥਾਨ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਪੁਰਾਤਤਵ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿਭਾਗ|ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ]] ਦੁਆਰਾ ਖੁਦਾਈ ਨੇ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਖਨੂਰ [[ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਸੱਭਿਅਤਾ|ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਸਭਿਅਤਾ]] ਦੇ ਆਖਰੀ ਗੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਮੰਡ, ਅਖਨੂਰ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਰੀ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਟੇਰਾਕੋਟਾ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਅਤੇ [[ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਸੱਭਿਅਤਾ|ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਿੰਧ]] ਕਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋਰ ਮਾਨਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਸਤੂਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਅਖਨੂਰ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਉੱਪਰਲੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵੱਲ ਜੋ [[ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਪਹਾੜੀਆਂ]] ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ, ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਵਸਤੂ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਲਭਿਆ ਜੋ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੜੱਪਾ ਲੋਕ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ।

ਚਿਨਾਬ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤੇ ਬਾਬਾ ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਲੀਬੇਗ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। 

ਅੰਬਾਰਨ-ਪੰਬਰਵਾਨ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਖੁਦਾਈ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਥਾਨ [[ਕੁਸ਼ਾਣ ਸਲਤਨਤ|ਕੁਸ਼ਾਨ]] ਕਾਲ ਅਤੇ [[ਗੁਪਤ ਸਾਮਰਾਜ|ਗੁਪਤਾ]] ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ [[ਬੁੱਧ ਧਰਮ]] ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਸੀ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅੱਠ-ਬੋਲੀ ਸਤੂਪ (ਇੱਕ ਟਿੱਲੇ ਵਰਗੀ ਬਣਤਰ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੋਧੀ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਹਨ, ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀਆਂ ਪੱਕੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਨਾਲ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਦੇ ਰਸਤਿਆਂ, ਧਿਆਨ ਸੈੱਲਾਂ ਅਤੇ ਕਮਰਿਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ,ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, &lt;ref&gt;[http://hillpost.in/2011/11/dalai-lama-to-visit-kushan-period-monastry-excavated-in-kashmir/34832/ Dalai Lama to visit Kushan period {{sic|mona|stry|nolink=y}} excavated in Kashmir | Hill Post]&lt;/ref&gt; [[ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ|ਬੁੱਧ]] ਦੇ ਜੀਵਨ ਆਕਾਰ ਦੇ ਟੈਰਾਕੋਟਾ ਬੁੱਤ ਤੇ ਸਿੱਕੇ। ਉਹ ਦੌਰ ਵੀ ਜਗ੍ਹਾਵਾਂ ਤੋਂ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://news.oneindia.in/2011/10/17/dalai-lama-to-visit-ambaran-next-month.html |title=Dalai Lama to visit Ambaran next month – News Oneindia |access-date=2023-07-13 |archive-date=2014-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140305005136/http://news.oneindia.in/2011/10/17/dalai-lama-to-visit-ambaran-next-month.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; [[14ਵੇਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ|14ਵੇਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੇ]] ਅਗਸਤ, ੨੦੧੨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਗੁਪਤ ਕਾਲ ਤੋਂ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਤਾਬੂਤ, ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਮੋਤੀ, ਅਤੇ ੩ ਤਾਂਬੇ ਦੇ ਸਿੱਕੇ ਮਿਲੇ ਹਨ। &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://himsatta.com/fullstory.php?&amp;id=6&amp;newsid=1331 |title=Dalai Lama Visits Ancient Buddhist Sites in Jammu : Himsatta |access-date=2023-07-13 |archive-date=2018-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180409172021/http://himsatta.com/fullstory.php?&amp;id=6&amp;newsid=1331 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.thenorthlines.com/newsdet.aspx?q=41918 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140308054924/http://www.thenorthlines.com/newsdet.aspx?q=41918 |archive-date=8 March 2014 |access-date=27 February 2014}}&lt;/ref&gt; ਸਟੂਪਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਜਿਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ [[ਪਾਟਲੀਪੁਤ੍ਰ|ਪਾਟਲੀਪੁੱਤਰ]], ਮੌਜੂਦਾ [[ਪਟਨਾ]], [[ਬਿਹਾਰ]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੰਜਾਬ]] ਪ੍ਰਾਂਤ, [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਚ ਹੁਣ [[ਤਕਸ਼ਿਲਾ|ਟੈਕਸਲਾ]] ਤੱਕ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਾਰਗਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਖੋਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਸੇ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਅੰਬਰਾਨ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਨਾਲ ਬਣੀ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ [[ਤ੍ਰੀਮੂਰਤੀ|ਤ੍ਰਿਮੂਰਤੀ]] ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਹੈ।

== ਵ੍ਯੁਤਪਤੀ ==
ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਸਬੇ ਦਾ ਨਾਮ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੁਆਰਾ ਅਖਨੂਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸੰਤ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸਦੀ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗ ਲੱਗ ਗਈ ਸੀ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਚਨਾਬ ਉੱਤੇ ਵਗਣ ਵਾਲੀ ਕਸਬੇ ਦੀ ਤਾਜ਼ੀ ਹਵਾ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੀਕ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਕਸਬੇ ਨੂੰ ''ਆਂਖੋ-ਕਾ-ਨੂਰ'' (ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਨੂਰ) ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸਥਾਨ ''ਅਖਨੂਰ'' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। &lt;ref&gt;[http://www.tribuneindia.com/1999/99sep04/saturday/head13.htm The Tribune...Saturday Plus Head]&lt;/ref&gt; ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਖਨੂਰ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਾਈਟ ਤੋਂ ਕਾਪੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਵਿਪਰੀਤ ਬਿਰਤਾਂਤ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ:
ਇਹ ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਅਖਨੂਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਹਿੰਦੂ ਪੁਜਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਕੁਝ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਚਿਨਾਬ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਧੋਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਾਣੀ ਨੇ ਨੁਸਖੇ ਦੀ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਨਜ਼ਰ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਂ ਅਖਨੂਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਰਦੂ ਵਿਚ 'ਨੂਰ' ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਦਰਸ਼ਨ/ਚਮਕ/ਚਮਕ ਅਤੇ 'ਆਂਖ' ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਅੱਖ।

== ਭੂਗੋਲ ==
ਅਖਨੂਰ 32.87°N 74.73°E 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 301 ਮੀਟਰ (988 ਫੁੱਟ) ਹੈ। ਅਖਨੂਰ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਚਨਾਬ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਚਨਾਬ ਅਖਨੂਰ ਦੀ ਮਾਈਰਾ ਮੰਡਰੀਆ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿਚ ਕਠਾਰ (ਖਧੰਧਰਾ ਘਾਟੀ) ਵਿਖੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ, ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ, ਕਾਲੀ ਧਾਰ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਕੁਟਾ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਇਸ ਨੂੰ ਘੇਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਖਨੂਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 144A 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜੋ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਪੁੰਛ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਜੰਮੂ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 28 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਰਾਜੌਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਰਿਆਸੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਛੰਬ ਤਹਿਸੀਲ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ) ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਜਲਵਾਯੂ ਹੈ।
=== ਧਰਮ ===
ਅਖਨੂਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ 92.37% ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ, ਇਸਲਾਮ ਅਤੇ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 1.91%, 2.70% ਅਤੇ 2.38% ਲੋਕ ਹਨ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>grcz6l5mj85z4gafj2zw8z0tyg3zujl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਟੂਟਿੰਗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171985</id>
    <revision>
      <id>811565</id>
      <parentid>703345</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:11:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811565</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14281" sha1="9vzzecwj6rk6xljj53w5dp4dto0yza7" xml:space="preserve">{{Use dmy dates|date=October 2013}}
{{Infobox settlement
| name                    = ਟੂਟਿੰਗ 
| native_name             = 
| native_name_lang        = Adi 
| other_name              = 
| nickname                = 
| settlement_type         = ਕਸਬਾ
| image_skyline           = Tuting monastery -.jpg
| image_alt               = 
| image_caption           = ਟੂਟਿੰਗ ਮੱਠ
| pushpin_map             = India Arunachal Pradesh#India
| pushpin_label_position  = 
| pushpin_map_alt         = 
| pushpin_map_caption     =  ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates             = {{coord|28.992185|N|94.894697|E|display=inline,title}}
| subdivision_type        = ਦੇਸ਼
| subdivision_name        = {{flagu|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1       = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1       = [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_type2       = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2       = [[ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title       = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date        = 
| founder                 = 
| named_for               = 
| government_type         = 
| governing_body          = 
| unit_pref               = Metric
| area_footnotes          = 
| area_rank               = 
| area_total_km2          = 
| elevation_footnotes     = 
| elevation_m             = 1240
| population_total        = 
| population_as_of        = 
| population_rank         = 
| population_density_km2  = auto
| population_demonym      = 
| population_footnotes    = 
| demographics_type1      = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1    = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1     = 
ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
| timezone1               = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1             = +05:30
| postal_code_type        = &lt;!-- [[Postal Index Number|PIN]] --&gt;
| postal_code             = 
| registration_plate      = AR
| website                 = 
| iso_code                = [[ISO 3166-2:IN|IN-AR]]
| footnotes               =
}}
{{OSM Location map
| coord = {{coord|28|59|19|N|94|53|56|E}}   &lt;!-- Map center --&gt;
| float = right                   &lt;!-- float = left --&gt;
| zoom = 10
| width = 275
| height = 275
| nolabels = 1
| caption = {{center|[[ਮੈਕਮੋਹਨ ਲਾਈਨ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਟੂਟਿੰਗ}}
&lt;!-- Tuting --&gt;
| label = ਟੂਟਿੰਗ
| mark-title = ਟੂਟਿੰਗ
| mark-description = ਟੂਟਿੰਗ ਐਡਵਾਂਸਡ ਲੈਂਡਿੰਗ ਗਰਾਊਂਡ ਦੇ ਨਾਲ ਕਸਬਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦਾ ਬੇਸ
| mark-coord = {{coord|28|59|19|N|94|53|56|E}} 
| mark = Green pog.svg  &lt;!-- Wtlogo2.png --&gt;
| mark-size = 10
| mark-image = 
| label-size = 10
| label-color = dark grey
| label-pos = right 
| shape = 
| shape-color = 
| shape-outline = 
}}
'''ਟੂਟਿੰਗ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਵਿੱਚ ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਾਮਵਰ [[ਤਹਿਸੀਲ|ਸਰਕਲ]] ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ। ਇਹ [[ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦਰਿਆ|ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ]] (ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ) ਦੇ ਕੰਢੇ {{Cvt|34|km}} ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ [[ਮੈਕਮੋਹਨ ਰੇਖਾ|ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ ਦੇ]] ਦੱਖਣ ਅਤੇ {{Cvt|170|km}} ਯਿੰਗਕਿਓਂਗ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ। &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Town |title=Tuting |url=https://timesofindia.indiatimes.com/travel/tuting/tuting/ps50310198.cms |access-date=2019-03-23 |website=Times of India Travel}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;cir1&quot; /&gt; ਟੂਟਿੰਗ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਰਾਜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ|ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ]] ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ|ਭਾਰਤੀ ਮਿਲਟਰੀ]] ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਦਾ ਵੀ ਘਰ  ਹੈ। ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ ਦੁਆਰਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਘੁਸਪੈਠ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੜਕ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Chinese road-building team entered 1km inside Arunachal, sent back by Indian Army: Sources |url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/chinese-road-building-team-had-entered-one-km-inside-arunachal-sources/articleshow/62355590.cms |access-date=2018-12-24 |website=The Times of India}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;cir1&quot;&gt;{{Cite web |title=Place of interest {{!}} District Upper Siang, Government of Arunachal Pradesh |url=https://uppersiang.nic.in/places-of-interest/ |access-date=2021-02-07 |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਟੂਟਿੰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਕੱਪੂ, ਬੋਨਾ,ਗੇਲਿੰਗ,ਪਲਸੀ,ਪੁਰੰਗ,ਹਨ।

== ਟਿਕਾਣਾ ==
ਇਹ {{Convert|2,000|km|mi|-long|adj=mid}} [[ਮੈਕਮੋਹਨ ਰੇਖਾ|ਮੈਕਮੋਹਨ ਲਾਈਨ]] ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਜੇਨਗਰ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਫਰੰਟੀਅਰ ਹਾਈਵੇਅ ਤੋਂ ਮਾਗੋ- ਥਿੰਗਬੂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਕੀਤਾ, &lt;ref name=&quot;BR1&quot;&gt;{{Cite web |title=Top officials to meet to expedite road building along China border |url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Top-officials-to-meet-to-expedite-road-building-along-China-border/articleshow/44831871.cms |access-date=27 October 2014 |website=Dipak Kumar Dash |publisher=timesofindia.indiatimes.com}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;BR2&quot;&gt;{{Cite web |title=Narendra Modi government to provide funds for restoration of damaged highways |url=http://www.dnaindia.com/india/report-narendra-modi-government-to-provide-funds-for-restoration-of-damaged-highways-2020106 |access-date=27 October 2014 |website= |publisher=dnaindia.com}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;BR3&quot;&gt;{{Cite web |title=Indian Government Plans Highway Along Disputed China Border |url=https://thediplomat.com/2014/10/indian-government-plans-highway-along-disputed-china-border/ |access-date=27 October 2014 |website=Ankit Panda |publisher=thediplomat.com}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;BR4&quot;&gt;{{Cite web |title=Govt planning road along McMohan line in Arunachal Pradesh: Kiren Rijiju |url=http://www.livemint.com/Politics/nqEwdXxkIgrSHPpTSzsFRN/Govt-planning-road-along-McMohan-line-in-Arunachal-Pradesh.html |access-date=2014-10-26 |publisher=Live Mint}}&lt;/ref&gt; ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਮੈਪ ਜਿਸਦਾ [http://www.tribuneindia.com/2014/20141016/nat7.jpg ਇੱਥੇ] ਅਤੇ [https://web.archive.org/web/20160306112247/http://arunachalpradesh.nic.in/images/state_map.jpg ਇੱਥੇ] ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;BR5&quot;&gt;{{Cite web |title=China warns India against paving road in Arunachal |url=http://www.tribuneindia.com/2014/20141016/nation.htm |access-date=2014-10-26 |website=Ajay Banerjee |publisher=tribuneindia.com}}&lt;/ref&gt; ਲਗਭਗ {{Cvt|35|km}} ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਗੇਲਿੰਗ, ਭਾਰਤ-ਤਿੱਬਤ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਖਰੀ ਪਿੰਡ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite web |others=Content Owned by District Administration. Developed and hosted by National Informatics Centre, Ministry of Electronics &amp; Information Technology, Government of India |title=Gelling |url=https://uppersiang.nic.in/tourist-place/gelling/ |url-status=live |access-date=2021-06-17 |publisher=Government of Arunachal Pradesh}}&lt;/ref&gt; ਸਾਂਗਪੋ ਨਦੀ (ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ) [[ਤਿੱਬਤ]] ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਸਿਆਂਗ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ ਅਤੇ ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;cir1&quot;&gt;{{Cite web |title=Place of interest {{!}} District Upper Siang, Government of Arunachal Pradesh |url=https://uppersiang.nic.in/places-of-interest/ |access-date=2021-02-07 |language=en-US}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://uppersiang.nic.in/places-of-interest/ &quot;Place of interest | District Upper Siang, Government of Arunachal Pradesh&quot;]&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;7 February&lt;/span&gt; 2021&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ==
ਟੂਟਿੰਗ-ਯਿੰਗਕਿਓਂਗ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਟੂਟਿੰਗ ਕਸਬਾ (ADC) ਵਧੀਕ [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ|ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ]] ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;adc1&quot;&gt;{{Cite web |title=Districts Officials |url=http://www.arunachalpradesh.gov.in/districts-officials/ |access-date=2019-03-23 |website=Arunachal Pradesh, Official State Portal |language=en-US}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Subdivision &amp; Blocks {{!}} District Upper Siang, Government of Arunachal Pradesh |url=https://uppersiang.nic.in/subdivision-blocks/ |access-date=2019-03-23 |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਟੂਟਿੰਗ ਕਸਬਾ [[ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ|ਏਡੀਸੀ]] ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;adc1&quot; /&gt;

== ਸੱਭਿਆਚਾਰ ==
ਟੂਟਿੰਗ ਆਦਿ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਵਸੋਂ ਹੈ, ਜੋ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਵਸਨੀਕ ਹਨ ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਇਸ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਮੇਂਬਾ ਅਤੇ ਖਾਂਬਾ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਕਈ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਆਬਾਦੀ ਵੀ ਆਬਾਦ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;adc1&quot;&gt;{{Cite web |title=Districts Officials |url=http://www.arunachalpradesh.gov.in/districts-officials/ |access-date=2019-03-23 |website=Arunachal Pradesh, Official State Portal |language=en-US}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.arunachalpradesh.gov.in/districts-officials/ &quot;Districts Officials&quot;]. ''Arunachal Pradesh, Official State Portal''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;23 March&lt;/span&gt; 2019&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

ਟੂਟਿੰਗ ਦੀ ਉੱਤਰੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਗੇਲਿੰਗ ਸਰਕਲ ਵਿੱਚ, ਮੇਮਬਾ ਲੋਕ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਕਬੀਲੇ ਹਨ ਜੋ ਨਿੰਗਮਾ [[ਮਹਾਯਾਨ|ਮਹਾਯਾਨ ਬੁੱਧ]] ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਸਾਰ, ਤੋਰਗਿਆ, ਧਰੁਬਾ ਅਤੇ ਸੋਬੂਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰ [[ਗੋਂਪਾ|ਗੋਨਪਾਸ]] ਵਿੱਚ ਬਾਰਡੋ ਛਮ ਪਸ਼ੂ-ਮਾਸਕ ਲੋਕ ਨਾਚ ਕਰਕੇ  ਮੁਮਪਾ ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। &lt;ref name=&quot;cir1&quot;&gt;{{Cite web |title=Place of interest {{!}} District Upper Siang, Government of Arunachal Pradesh |url=https://uppersiang.nic.in/places-of-interest/ |access-date=2021-02-07 |language=en-US}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://uppersiang.nic.in/places-of-interest/ &quot;Place of interest | District Upper Siang, Government of Arunachal Pradesh&quot;]&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;7 February&lt;/span&gt; 2021&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ==
ਗੇਲਿੰਗ, ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦ ਤੱਕ ਤਿੰਨ ਘੰਟੇ ਦੇ ਪੈਦਲ ਮਾਰਗ ਦੇ ਨਾਲ, ਇੱਕ ਸੈਲਾਨੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡੈਂਪੋ ਤਸੋ ਝੀਲ, {{Convert|300|ft|adj=on}} ਹੈ। ਬਿਸ਼ਿੰਗ ਵਿਖੇ ਉੱਚਾ ਸਿਬੇ-ਰੀ ਝਰਨਾ, ਤਿੱਬਤ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁਣ ਬੰਦ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਕਾਪਾਂਗਲਾ ਦੱਰੇ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼, ਅਤੇ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਗੇਲਿੰਗ ਵਿਖੇ ਨਿਰੀਖਣ ਬੰਗਲਾ। ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼। &lt;ref name=&quot;cir1&quot;&gt;{{Cite web |title=Place of interest {{!}} District Upper Siang, Government of Arunachal Pradesh |url=https://uppersiang.nic.in/places-of-interest/ |access-date=2021-02-07 |language=en-US}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://uppersiang.nic.in/places-of-interest/ &quot;Place of interest | District Upper Siang, Government of Arunachal Pradesh&quot;]&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;7 February&lt;/span&gt; 2021&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਆਵਾਜਾਈ ==

=== ਸੜਕ ਮਾਰਗ ===
ਟੂਟਿੰਗ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਯਿੰਗਕਿਓਂਗ ਅਤੇ [[ਪਾਸੀਘਾਟ|ਪਾਸੀਘਾਟ ਨਾਲ]] ਅਤੇ ਪਾਸੀਘਾਟ-ਆਲੋ-ਟੂਟਿੰਗ-ਗੇਲਿੰਗ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦੀ ਸੜਕਾਂ ਰਾਹੀਂ LAC ਉੱਤੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਗੇਲਿੰਗ ਵਿਖੇ  ਇੰਡੋ ਤਿਬਤੀਅਨ ਬਾਰਡਰ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਤੱਕ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

=== ਟੂਟਿੰਗ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ===


ਟੂਟਿੰਗ ਏ ਐਲ ਜੀ [[ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ]] ਦੀ ਇੱਕ ਐਡਵਾਂਸਡ ਲੈਂਡਿੰਗ ਗਰਾਊਂਡ ਏਅਰਸਟ੍ਰਿਪ ਹੈ।

== ਨਕਸ਼ਾ ==

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==
  

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>9vzzecwj6rk6xljj53w5dp4dto0yza7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਜ਼ਿਮੀਥਾਂਗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172054</id>
    <revision>
      <id>811566</id>
      <parentid>696139</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:12:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811566</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8198" sha1="ejnecfsjw97znsqpk8l5v478j5scvjf" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਜ਼ਿਮੀਥਾਂਗ'''
| native_name                     = ਪਾਂਗਚੇਨ
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = 
| area_footnotes                  = 
| area_total_km2                  = 
| area_rank                       = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 2120
| population_total                = 2498
| population_as_of                = 2011
| population_footnotes            = 
| named_for                       = 
| population_density_km2          = auto
| population_rank                 = 
| population_demonym              = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type                = &lt;!-- [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]] --&gt;
| postal_code                     = 
| image_map                       = Zemithang.png
| map_caption                     = ਜ਼ਿਮੀਥਾਂਗ ਸਰਕਲ
| government_type                 = 
| founder                         = 
| pushpin_label_position          = right
| native_name_lang                = 
| other_name                      = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = Gorsam Stupa, Zemithang India.jpg
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਗੋਰਸਮ ਚੋਰਟੇਨ
| nickname                        = 
| pushpin_map                     = India Arunachal Pradesh#India
| pushpin_map_alt                 = 
| established_date                = 
| pushpin_map_caption             = ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|27.7106891|91.7300530|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1               = {{flagicon image|..Arunachal Pradesh Flag(INDIA).png}} [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_name2               = [[ਤਵਾਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਤਵਾਂਗ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
}}
'''ਜ਼ਿਮੀਥਾਂਗ''' ਉੱਤਰ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ [[ਭੂਟਾਨ]] ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨਾਲ ਚੀਨ ਦੇ [[ਤਿੱਬਤ ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਿਆਰ ਖੇਤਰ|ਤਿੱਬਤ ਆਟੋਨੋਮਸ ਖੇਤਰ]] ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਖਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਭਾਗ ਹੈ। ਜਿਮੀਥਾਂਗ ਤਵਾਂਗ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 90 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਲੂੰਪੋ ਵੈਲੀ,ਨੀਲੀਆ,BTK,ਸ਼ਕਤੀ,ਲੁਮਲਾ,ਗਿਸਪੂ ਹਨ। ਏਥੇ ਮੁਮਪਾ ਅਬਾਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੱਠ ਜਗ੍ਹਾ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।ਯਾਕ ਏਥੋਂ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜਾਨਵਰ ਹੈ।ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮਾਨ ਦੀ ਢੋਆ ਢੁਆਈ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਮੀਥਾਂਗ  ਤੋਂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਲੰਗਰੋਲਾ, ਸਰੋਲਾ ਟੋਪ, ਕਰੇਟਿੰਗ,ਟੀ ਗੁਮਪਾ, ਸੰਗੇਤਸਰ ਝੀਲ ਜਿਥੇ ਤਾਪਮਾਨ - 20 ਤੋਂ ਵੀ ਹੇਠ ਚਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ,ਜ਼ਿਮੀਥਾਂਗ ਦਾ ਮੌਸਮ ਉਚਾਈ ਘੱਟ ਹੋਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਵਧੀਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। &lt;ref&gt;
{{Cite web |authors=Sang Khandu (APCS, Circle Officer, Bomdila) |title=Leaves of Pangchen |url=https://cdn.s3waas.gov.in/s39b70e8fe62e40c570a322f1b0b659098/uploads/2018/09/2018091989.pdf |url-status=live |access-date=12 July 2021}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;
{{Cite web |last=Chowdhary |first=Charu |date=2019-07-23 |title=Zemithang: An Oasis of Calm And Tranquility in Arunachal Pradesh |url=https://www.india.com/travel/articles/zemithang-an-oasis-of-calm-and-tranqility-in-arunachal-pradesh-3725154/ |url-status=live |access-date=2021-07-12 |website=India.com}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;
{{Cite web |date=10 December 2015 |title=Community from Zemithang Valley bags award for forest conservation |url=https://www.wwfindia.org/?14841/Community-from-Zemithang-Valley-bags-award-for-forest-conservation |url-status=live |access-date=2021-07-12 |website=www.wwfindia.org |publisher=[[WWF-India]] |language=en}}&lt;/ref&gt; 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 2,498 ਹੈ, ਜੋ 18 ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਗਈ ਹੈ। ਜ਼ਿਮੀਥਾਂਗ ਸਰਕਲ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਡੁਡੂੰਗਰ ਸਰਕਲ, ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਭਾਈਚਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਬਲਾਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। &lt;ref&gt;
{{Citation |title=Tawang District Census Handbook, Part A |url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/12/1201_PART_A_DCHB_TAWANG.pdf |pages=28, 77 |year=2011 |publisher=Directorate of Census Operations, Arunachal Pradesh}}&lt;/ref&gt; ਜ਼ਿਮੀਥਾਂਗ ਦੀ ਤਿੱਬਤ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਸਰਹੱਦ, ਨਾਮਕਾ ਚੂ ਅਤੇ ਸੁਮਡੋਰੋਂਗ ਚੂ ਘਾਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਚੀਨ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦਿਤ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;france&quot;&gt;{{Cite web |date=2023-05-04 |title=Taking the high road: India infrastructure drive counters China |url=https://www.rfi.fr/en/international-news/20230504-taking-the-high-road-india-infrastructure-drive-counters-china |access-date=2023-07-07 |website=[[Radio France Internationale|RFI]]}}&lt;/ref&gt;

ਜ਼ਿਮਿਥਾਂਗ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਿੰਦੂ ਸੀ ਜਦੋਂ [[14ਵੇਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ|14ਵੇਂ ਦਲਾਈਲਾਮਾ]] ਭਾਰਤ ਆਏ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਹ 1959 ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤ ਉੱਤੇ ਚੀਨੀ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀਨ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵੱਲ੍ਹ ਭੱਜ ਆਏ ਸਨ। &lt;ref name=&quot;france&quot;&gt;{{Cite web |date=2023-05-04 |title=Taking the high road: India infrastructure drive counters China |url=https://www.rfi.fr/en/international-news/20230504-taking-the-high-road-india-infrastructure-drive-counters-china |access-date=2023-07-07 |website=[[Radio France Internationale|RFI]]}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.rfi.fr/en/international-news/20230504-taking-the-high-road-india-infrastructure-drive-counters-china &quot;Taking the high road: India infrastructure drive counters China&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;ਅਤੇ  ਉਹ ਤਵਾਂਗ ਮੱਠ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਏ, &lt;ref name=&quot;ie&quot;&gt;{{Cite web |date=2020-07-06 |title=How the Dalai Lama escaped to Arunachal Pradesh 58 years back |url=https://indianexpress.com/article/research/how-the-dalai-lama-had-escaped-to-arunachal-pradesh-58-years-back-assam-north-east-china-4597581/ |access-date=2023-07-07 |website=[[Indian Express Limited|Indian Express]]}}&lt;/ref&gt; ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ &quot;ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ&quot; &quot;ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਕਿਹਾ ਮੈਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ਹੈ।&quot; &lt;ref name=&quot;ie&quot; /&gt;

== ਗੈਲਰੀ ==
&lt;gallery widths=&quot;220&quot;&gt;
File:Zimithang ARUNACHAL PRADESH, India.jpg|Nature near Zemithang
File:Zimithang.jpg|Mountains of Zemithang
File:Tawang district with labels.png|Tawang district
&lt;/gallery&gt;

== ਨੋਟ ==
{{notelist}}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਤਵਾਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]</text>
      <sha1>ejnecfsjw97znsqpk8l5v478j5scvjf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਆਲੋ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172150</id>
    <revision>
      <id>811567</id>
      <parentid>696228</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:12:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811567</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12660" sha1="841qdxcq4agjemw5o252c2gk9984c1v" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                    = ਆਲੋ
| native_name             = ਆਲੋ
| settlement_type         = ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ
| image_skyline           = Along Town.jpg
| image_alt               = 
| image_caption           = ਆਲੋ
| pushpin_map             = India Arunachal Pradesh#India
| pushpin_label_position  = left
| pushpin_map_alt         =
| pushpin_map_caption     = ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates             = {{coord|28.17|N|94.77|E|display=inline,title}}
| subdivision_type        = ਦੇਸ਼
| subdivision_name        = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1       = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1       = {{flagicon image|..Arunachal Pradesh Flag(INDIA).png}} [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_type2       = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2       = [[ਪੱਛਮੀ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪੱਛਮੀ ਸਿਆਂਗ]]
| established_title       =
| established_date        = 1948
| founder                 =
| named_for               =
| government_type         = 
| governing_body          =
| leader_title1           = 
| leader_name1            = 
| leader_title2           =
| leader_name2            =
| unit_pref               = Metric
| area_footnotes          =
| area_rank               =
| area_total_km2          =
| elevation_footnotes     =
| elevation_m             = 295
| population_total        = 20680
| population_as_of        = 2011
| population_rank         = 
| population_density_km2  = 13
| population_demonym      =
| population_footnotes    =&lt;ref name = &quot;2011 census&quot;&gt;{{cite web|title = Aalo Population Census 2011| url = http://www.census2011.co.in/data/town/801432-aalo-arunachal-pradesh.html|publisher  = [[Government of India]]|access-date = 10 August 2016}}&lt;/ref&gt;
| demographics_type1      = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1    = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1     = [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]
| timezone1               = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1             = +5:30
| postal_code_type        = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code             = 791 001
| area_code_type          = ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ
| area_code               = 91 3783 XXX XXXX
| registration_plate      = AR-08
| Neighborhood            = Dਅਰਕਾ, ਪੇਸਿੰਗ, ਵਾਕ, ਕਾਂਬਾ, ਕੋਜ਼ੀ, ਅੰਗੂ ਪਿੰਡ
| website                 = {{URL|http://westsiang.nic.in/}}
| footnotes               =
}}
'''ਆਲੋ''', ਪਹਿਲਾਂ '''ਅਲੌਂਗ''', [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਸਿਆਂਗ [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਜਿਆਦਾ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ।[[ ਲਿਕਾਬਲੀ]] ਜੋ [[ਅਸਾਮ]] ਅਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਹੈ।ਓਥੋ 138 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।

ਇਹ [[ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ]] ਦਾ ਐਡਵਾਂਸ ਲੈਂਡਿੰਗ ਗਰਾਊਂਡ (ALG) ਵੀ ਹੈ।

== ਸੱਭਿਆਚਾਰ ==
[[ਮੋਪਿਨ]] ਏਥੋਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜ ਤੋਂ ਛੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਯੋਮਗੋ ਰਿਵਰ ਫੈਸਟੀਵਲ, ਹਰ ਸਾਲ ਪੀਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਦਿਨ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ, ਪੰਜ ਤੋਂ ਨੌ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ, ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾ, ਹੈਂਡਲੂਮ ਅਤੇ ਦਸਤਕਾਰੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਅਮੀਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2001 ਤੱਕ, ਅਲੌਂਗ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 16,834 ਸੀ। ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 56% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 44% ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਆਲੋ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 69% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ 59.5% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ; 75% ਮਰਦ ਅਤੇ 61% ਔਰਤਾਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ। ਆਬਾਦੀ ਦਾ 15% 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦਾ ਹੈ। ਘੱਟ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ - 2001 ਵਿੱਚ ਹਰ 1000 ਮੁੰਡਿਆਂ ਲਈ 916 ਕੁੜੀਆਂ - ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਖੇਤਰ ਲਈ ਖਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ।

2011 ਵਿੱਚ, ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ {{Significant figures|20680|3}} ਸੀ।  ਆਲੋ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ (ਪਹਿਲਾਂ ਅਲੌਂਗ) ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਗਾਲੋ ਲੋਕ ਹਨ। ਅਤੇ ਗਾਲੋ ਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ ਪਰ ਆਦੀ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਆਲੋ ਟਾਊਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਰਮ ਡੋਨੀ-ਪੋਲੋ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[ਇਸਾਈ ਧਰਮ|ਈਸਾਈਅਤ]] ਅਤੇ [[ਤਿਬਤੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ|ਤਿੱਬਤੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ]], [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਅਤੇ [[ਇਸਲਾਮ|ਮੁਸਲਿਮ ਧਰਮ]] ਦੀਆਂ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਹਨ।

== ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ==
 
{{Pie chart
|thumb = right
|caption = Languages spoken in Aalo (2011)&lt;ref name=&quot;censusindia.gov.in&quot;&gt;[https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/10194 C-16: Population by mother tongue, Arunachal Pradesh - 2011]&lt;/ref&gt;
|label1 = [[Adi language|Adi]]
|value1 = 54.14
|color1 = yellow
|label2 = [[Hindi language|Hindi]]
|value2 = 17.29
|color2 = green
|label3 = [[Bengali language|Bengali]]
|value3 = 5.45
|color3 = red
|label4 = [[Bhojpuri language|Bhojpuri]]
|value4 = 4.78
|color4 = silver
|label5 = [[Nepali language|Nepali]]
|value5 = 4.62
|color5 = teal
|label6 = [[Assamese language|Assamese]]
|value6 = 3.78
|color6 = gold
|label7= Others
|value7 = 13.75
|color7 = blue
}}

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਆਲੋ (ਅਲੌਗ) ਵਿੱਚ ਸੜਕਾਂ ਦਾ ਚੰਗਾ ਨੈੱਟਵਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੜਕ ਜੋ ਉੱਤਰੀ ਲਖੀਮਪੁਰ ਤੋਂ ਰਾਜਧਾਨੀ ਈਟਾਨਗਰ ਤੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਆਲੋ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਆਲੋ ਲਈ ਨਿਯਮਤ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ [[ਈਟਾਨਗਰ]] ਤੋਂ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਟੇਟ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਸੇਵਾ (APSTS) ਦੀਆਂ ਬੱਸਾਂ ਆਲੋ ਤੱਕ ਅਤੇ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। [[ਪਾਸੀਘਾਟ]] ਤੋਂ ਆਲੋ (106) ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਬੱਸ ਰਾਹੀਂ 5 ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਹੈ। &amp;nbsp;ਕਿਲੋਮੀਟਰ)  ਜੋ ਪੰਗਿਨ ਹੋ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ [[Moying|ਮੋਇੰਗ]] (150&amp;nbsp;ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਹੈ। ਬੱਸ ਨੂੰ ਆਲੋ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਲਗਭਗ 6.5 ਘੰਟੇ ਲੱਗਣਗੇ। ਏਥੋਂ ਦੇ ਸੜਕਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ BRO ਦੇਖਦੀ ਹੈ। ਇਥੇ BRO ਮੁਖ ਹੈਡਕੁਆਰਟਰ 44 BRTF ਹੈ।

ਆਲੋ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ [[ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]] [[ਪਾਸੀਘਾਟ]] ਵਿਖੇ ਹੈ। ਇਹ ਉਡਾਣ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ [[ਗੁਹਾਟੀ]], [[ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ]], [[ਤੇਜ਼ਪੁਰ]] ਸਮੇਤ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਾਸੀਘਾਟ ਤੋਂ ਆਲੋ ਤੱਕ ਕੋਈ ਬੱਸ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਟੈਕਸੀਆਂ ਵੀ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੋ ਪੰਜ ਘੰਟੇ ਵਿਚ ਲਿਕਾਬਾਲੀ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਪੈਣੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸੜਕੀ ਮਾਰਗ ਬਹੁਤ ਪਰਵਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 

ਆਲੋ ਕੋਲ ਕੋਈ ਰੇਲਵੇ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮੁਰਕੋਂਗਸੇਲੇਕ ਵਿਖੇ ਹੈ। ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲਾਈਨ ਜੋ ਬਰਾਡ ਗੇਜ ਰੇਲਵੇ ਰਾਹੀਂ ਆਲੋ ਤੋਂ [[ਸਿਲਾਪਥਰ|ਸਿਲਾਪਾਥਰ]] ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਸਿਲਾਪਾਥਰ ਰੇਲ ਲਾਈਨ ਦਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ  ਰੇਲ ਸੇਵਾ  ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;Aalo&quot;&gt;{{Cite web |title=Govt plans 3 key railway lines |url=http://archive.indianexpress.com/news/eye-on-china-s-upgrade-govt-plans-3-key-railway-lines-one-to-tawang/826950/ |access-date=4 August 2011 |website=The Indian Express}}&lt;/ref&gt;

== ਮੀਡੀਆ ==
ਅਲੌਂਗ ਕੋਲ [[ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ]] ਰਿਲੇਅ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਅਲੌਂਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ FM ਫ੍ਰੀਕੁਐਂਸੀ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==

; ਮਿਲਟਰੀ ਬੇਸ

* ALGs ਦੀ ਸੂਚੀ
* ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
* [[ਹਿੰਦ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦੀ ਝਗੜਾ|LAC 'ਤੇ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਫੌਜੀ ਤਾਇਨਾਤੀ]]
* [[ਹਿੰਦ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦੀ ਝਗੜਾ|ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਵਿਵਾਦਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ]]
* ਟਿਆਨਵੇਂਡੀਅਨ
* Ukdungle

* [[ਅਸਲ ਨਿਯੰਤਰਨ ਰੇਖਾ|ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ]] (LAC)
* ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ
* ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ
*

; ਟਕਰਾਅ

* [[ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਜੰਗ|ਚੀਨ-ਭਾਰਤੀ ਸੰਘਰਸ਼]]
* ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਵਾਦਿਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
* ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਵਾਦਿਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

; ਹੋਰ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ੇ

* ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦੀ ਸੜਕਾਂ
* ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਤਿਅੰਤ ਬਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
* ਉੱਚ ਉਚਾਈ ਖੋਜ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* [https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/iaf-to-have-7-operational-advanced-landing-grounds-in-arunachal-pradesh-in-a-month/articleshow/49809013.cms?from=mdr ਆਈਏਐਫ ਦੇ ਏ.ਐਲ.ਜੀ]
* ਏਅਰ ਮਾਰਸ਼ਲ ਕੇ.ਕੇ. ਨੋਹਵਰ, [http://capsindia.org/files/documents/CAPS_ExpertView_KKN_07.pdf ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਗਤੀ: ਢੁਕਵੀਂ?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210518075121/https://capsindia.org/files/documents/CAPS_ExpertView_KKN_07.pdf |date=2021-05-18 }}, ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਏਅਰ ਪਾਵਰ ਸਟੱਡੀਜ਼, 13 ਮਾਰਚ 2018

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੱਛਮੀ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>841qdxcq4agjemw5o252c2gk9984c1v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦਾਪੋਰਿਜੋ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172602</id>
    <revision>
      <id>811568</id>
      <parentid>698262</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:12:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811568</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9673" sha1="a86tzzfdmgpzahld6xp620rqizugucc" xml:space="preserve">&lt;!-- See [[Wikipedia:WikiProject Indian cities]] for details --&gt;{{Infobox settlement
| name                    = ਦਾਪੋਰਿਜੋ
| native_name             = Dapo
| native_name_lang        = Tagin
| other_name              = 
| nickname                = 
| settlement_type         = ਕਸਬਾ
| image_skyline           = 
| image_alt               = 
| image_caption           = 
| pushpin_map             = India Arunachal Pradesh#India
| pushpin_label_position  = 
| pushpin_map_alt         = 
| pushpin_map_caption     = ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates             = {{coord|27|59|10|N|94|13|15|E|display=inline,title}}
| subdivision_type        = ਦੇਸ਼
| subdivision_name        = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1       = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1       = {{flagicon image|..Arunachal Pradesh Flag(INDIA).png}} [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_type2       = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2       = [[Upper Subansiri]]
| established_title       = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date        = 19 ਜੂਨ 1991
| named_for               = 
| government_type         = 
| governing_body          = 
| unit_pref               = Metric
| area_footnotes          = 
| area_rank               = 
| area_total_km2          = 
| elevation_footnotes     = 
| elevation_m             = 
| population_total        = 15468
| population_as_of        = 2001
| population_rank         = 
| population_density_km2  = auto
| population_demonym      = 
| population_footnotes    = 
| timezone1               = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1             = +5:30
| postal_code_type        = &lt;!-- [[Postal Index Number|PIN]] --&gt;
| postal_code             = 
| registration_plate      = AR
| website                 = 
| iso_code                = IN-AR
| footnotes               =

}}
'''ਦਾਪੋਰੀਜੋ''' ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ|ਅਰੁਣਾਚਲ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਅਪਰ]] ਸੁਬਾਨਸਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਨਗਣਨਾ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।

== ਨਾਮਕਰਨ ==
ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਾਪੋ ਨੇ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਜਾਂ ਦੁਸ਼ਟ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ &quot;ਸੁਰੱਖਿਆ&quot; ਜਾਂ &quot;ਰੁਕਾਵਟ&quot; ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਰਿਜੋ &quot;ਵਾਦੀ&quot; ਲਈ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਅੱਪਰ ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ। ਇਹ ਵੱਡੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਨਦੀ ਦੇ ਉੱਪਰ, ਦਾਪੋਰੀਜੋ ਬ੍ਰਿਜ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ- ਇੱਕ BRO ਉੱਦਮ ਜੋ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ, ਇੱਕ ਪੁਲ ਅਪ੍ਰੈਲ 2020 ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 27 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2001 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ, ਦਾਪੋਰੀਜੋ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 15,468 ਸੀ। ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 52% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 48% ਹਨ। ਦਾਪੋਰੀਜੋ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 59% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੌਮੀ ਔਸਤ 59.5% ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ: ਮਰਦ ਸਾਖਰਤਾ 66% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ 51% ਹੈ। ਦਾਪੋਰੀਜੋ ਵਿੱਚ, 19% ਆਬਾਦੀ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੀ ਹੈ। ਦਾਪੋਰੀਜੋ ਉਪਰਲੇ ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਤਿੰਨ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹਾਂ, ਤਾਗਿਨ, ਗਾਲੋ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ੀ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦਾ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਗਿਨ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਪ-ਸਮੂਹਾਂ ਜਾਂ ਕਬੀਲੇ ਲੇਯੂ, ਤਾਮਿਨ, ਤਾਸੀ, ਗਿਡੂ ਗਿੰਗੂ, ਰੇਰੀ, ਮਰਾ, ਨਾਹ, ਆਦਿ ਹਨ।

== ਸ਼ਾਸਨ ==
'''ਤਾਨੀਆ ਸੋਕੀ''' 24ਵੇਂ ਦਾਪੋਰੀਜੋ ਹਲਕੇ ਦੀ  MLA ਵਿਧਾਇਕ ਹੈ (ਅਪ੍ਰੈਲ-2019 ਤੱਕ), ਅਤੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ-ਕਮ-ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟ੍ਰੇਟ ਕਾਂਟੋ ਡੰਗੇਨ APCS (ਜਨਵਰੀ 2021 ਤੱਕ) ਹੈ। ਤਾਰੂ ਗੁਸਰ ਦਪੋਰੀਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਐਸਪੀ (ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ) ਹਨ।

== ਟੌਪੋਗ੍ਰਾਫੀ ==
ਦਾਪੋਰੀਜੋ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 600 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਮੁਖ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦਰਿਆ ਦਾਪੋਰਿਜੋ ਘਾਟੀ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਤਿੰਨ ਕੋਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿੱਚ [[ਸੁਬੰਸਿਰੀ ਨਦੀ|ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਨਦੀ]] ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਦਾਪੋਰੀਜੋ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਥਾਨ ਮੈਂਗਾ ਮੰਦਰ, ਸਿੱਪੀ ਆਦਿ ਹਨ। .

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਦਾਪੋਰਜੀ NH13 'ਤੇ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਵੱਡੇ ਟ੍ਰਾਂਸ-ਅਰੁਣਾਚਲ ਹਾਈਵੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਜ਼ੀਰੋ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਨਿਰਮਾਣ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਹੈਲੀ-ਏਅਰਲਿਫਟ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੂਰੀ (ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੋਲੋਰਿਆਂਗ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ) ਅਤੇ ਸਰਲੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੁਰੁੰਗ ਕੁਮੇ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ 2017 ਵਿੱਚ BRO ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਸੜਕ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਕੋਲੋਰਿਆਂਗ-ਹੁਰੀ-ਸਰਲੀ-ਤਲੀਹਾ-ਦਾਪੋਰੀਜੋ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਨੂੰ ਸਰਲੀ-ਟੀ ਸੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇ ਕੇ ਸਮਰੱਥ ਕਰੇਗੀ। &lt;ref name=&quot;sar1&quot;&gt;[https://www.business-standard.com/article/current-affairs/border-road-org-builds-strategic-road-in-remote-arunachal-near-china-117090400810_1.html Border Road Org builds strategic road in remote Arunachal near China], Business Standard, 4 Sept 2017.&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;sar3&quot;&gt;[http://www.arunachalpwd.org/pdf/SARDP_Power_point.pdf SARDP approved roads], SARDP plan, 2017.&lt;/ref&gt; ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤਲੀਆ -ਦਾਪੋਰੀਜੋ, ਤਲੀਆ - ਨਾਚੋ, ਤਲੀਆ-ਤਾਟੋ ( ਸ਼ੀ ਯੋਮੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਰੇ ਜ਼ਮੀਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਅਧੀਨ ਸਨ, ਮੁਕੰਮਲ ਹੋ ਗਏ, ਇਹ [[ਸੇਪਾ]] -ਤਮਸਾਂਗ ਯਾਂਗਫੋ-ਸਰਲੀ-ਕੋਲੋਰੀ-ਕੋਲੋਰਿਯਾਂਗ-ਅਤੇ-ਦਾਪੋਰਿਅੰਗ-ਤੋਲੀ- ਕੋਲੋਰਿਅੰਗ -ਤੋਂ ਰਣਨੀਤਕ ਸਰਹੱਦੀ ਸੰਪਰਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ। ਤੋਂ (ਅਤੇ ਮੇਚੁਕਾ -ਗੇਲਿੰਗ ਅਤੇ [[ਆਲੋ]] ਤੋਂ ਪਰੇ) &lt;ref name=&quot;sar2&quot;&gt;[http://164.100.47.193/lsscommittee/Defence/17_Defence_10.pdf Defence committee: action taken report], Parliament of India, 12 Feb 2021.&lt;/ref&gt;

== ਤਿਉਹਾਰ ==
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੇ ਸੀ-ਡੋਨੀ ਪੋਲੋ ਫੈਸਟੀਵਲ, [[ਮੋਪਿਨ]], [[Bori yullo|ਬੋਰੀ ਯੂਲੋ]], ਨਯੋਕੁਮ ਤਿਉਹਾਰ ਸਾਲ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਬਹੁਤ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==
ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਹਲਕਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਇੱਥੇ ਕੁੱਲ 60ਵੇਂ ਹਲਕਿਆਂ ਦੀ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ==
* [http://www.arunachaltourism.com/daporijo.php] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200720200804/http://www.arunachaltourism.com/daporijo.php |date=2020-07-20 }}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੱਪਰ ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੱਪਰ ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>a86tzzfdmgpzahld6xp620rqizugucc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਤੇਜੂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172605</id>
    <revision>
      <id>811569</id>
      <parentid>698067</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:12:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811569</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16461" sha1="9o9pbfu1vm2gzvw4z6cjwrzu8r6ikqe" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਤੇਜੂ
| native_name                     = 
| native_name_lang                = 
| other_name                      = 
| settlement_type                 = ਕਸਬਾ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| nickname                        = 
| pushpin_map                     = India Arunachal Pradesh#India
| pushpin_label_position          = left
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|27.92|N|96.17|E|display=inline,title}}
| coordinates_footnotes           = &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.fallingrain.com/world/IN/30/Tezu.html|title=Maps, Weather, and Airports for Tezu, India|website=www.fallingrain.com}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1               = [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_name2               = [[ਲੋਹਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੋਹਿਤ]]
| established_title               = ਸਥਾਪਨਾ
| established_date                = 1946
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_total_km2                  = 
| area_rank                       = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 185
| population_total                = 18184
| population_as_of                = 2011
| population_footnotes            = 
| population_density_km2          = 17
| population_rank                 = 
| population_demonym              = 
| demographics_type1              = 
| demographics1_title1            = ਅਧਿਕਾਰਤ
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|IST]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type                = 
| postal_code                     = 792001
| registration_plate              = AR-11
| unemployment_rate               = 
| website                         = 
| iso_code                        = IN-AR
| footnotes                       = 
| demographics1_info1             = [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਤੇਜੂ'''  [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ [[ਲੋਹਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੋਹਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਕਸਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।

ਤੇਜੂ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ 60 ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਤੇਜ਼ੂ ਹਲਕੇ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਧਾਇਕ (MLA) (ਮਈ 2019) ਕਰੀਖੋ ਕ੍ਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Tezu MLA |url=http://arunachalassembly.gov.in/mla.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160819210824/http://www.arunachalassembly.gov.in/mla.html |archive-date=19 August 2016 |access-date=14 August 2016}}&lt;/ref&gt;

== ਭੂਗੋਲ ==
ਇਸਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 185 &amp;nbsp;ਮੀਟਰ ਹੈ  (606ਫੁੱਟ). ਇਹ ਲੋਹਿਤ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

== ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ ==
ਏਥੋਂ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ ਚੌਲ, ਸਰ੍ਹੋਂ, ਅਦਰਕ ਅਤੇ ਸੰਤਰਾ ਹਨ।{{Weather box|location=Tezu (1961–1990, extremes 1969–1992)|metric first=Y|single line=Y|Jan record high C=31.8|Feb record high C=30.3|Mar record high C=35.5|Apr record high C=36.1|May record high C=40.0|Jun record high C=40.0|Jul record high C=38.9|Aug record high C=38.3|Sep record high C=39.7|Oct record high C=40.5|Nov record high C=34.1|Dec record high C=30.1|year record high C=40.5|Jan high C=23.2|Feb high C=23.6|Mar high C=26.6|Apr high C=27.8|May high C=30.5|Jun high C=31.9|Jul high C=31.6|Aug high C=32.9|Sep high C=32.1|Oct high C=31.0|Nov high C=27.9|Dec high C=24.8|year high C=28.7|Jan mean C=14.7|Feb mean C=16.2|Mar mean C=19.6|Apr mean C=21.8|May mean C=25.2|Jun mean C=26.8|Jul mean C=26.6|Aug mean C=27.3|Sep mean C=26.4|Oct mean C=25.1|Nov mean C=21.0|Dec mean C=16.4|year mean C=22.3|Jan low C=7.5|Feb low C=10.4|Mar low C=13.9|Apr low C=16.5|May low C=19.5|Jun low C=22.7|Jul low C=23.3|Aug low C=23.5|Sep low C=22.6|Oct low C=19.3|Nov low C=13.3|Dec low C=8.6|year low C=16.8|Jan record low C=1.1|Feb record low C=1.2|Mar record low C=7.1|Apr record low C=6.9|May record low C=9.9|Jun record low C=17.1|Jul record low C=17.1|Aug record low C=19.3|Sep record low C=18.9|Oct record low C=7.5|Nov record low C=3.5|Dec record low C=0.6|year record low C=0.6|rain colour=green|Jan rain mm=46.3|Feb rain mm=76.0|Mar rain mm=144.3|Apr rain mm=326.0|May rain mm=290.9|Jun rain mm=462.9|Jul rain mm=710.7|Aug rain mm=429.5|Sep rain mm=343.9|Oct rain mm=181.5|Nov rain mm=20.0|Dec rain mm=31.3|year rain mm=3063.3|Jan rain days=4.3|Feb rain days=6.8|Mar rain days=9.6|Apr rain days=13.7|May rain days=13.7|Jun rain days=17.4|Jul rain days=20.1|Aug rain days=14.5|Sep rain days=12.5|Oct rain days=6.8|Nov rain days=2.1|Dec rain days=2.5|year rain days=124.0|Jan humidity=81|Feb humidity=80|Mar humidity=75|Apr humidity=77|May humidity=78|Jun humidity=83|Jul humidity=87|Aug humidity=84|Sep humidity=83|Oct humidity=76|Nov humidity=73|Dec humidity=77|year humidity=80|source 1=[[India Meteorological Department]]&lt;ref name=IMDnormals&gt;
{{cite web
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200216160549/http://imdpune.gov.in/library/public/Climatological%20Normals%20%281961-1990%29.pdf
| archivedate = 16 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/Climatological%20Normals%20%281961-1990%29.pdf
| title = Station: Tezu Climatological Table 1961–1990
| work = Climatological Normals 1961–1990
| publisher = India Meteorological Department
| date = July 2010
| pages = 801–802
| accessdate = 17 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=IMDextremes&gt;
{{cite web
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200205042509/http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| archivedate = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| title = Extremes of Temperature &amp; Rainfall for Indian Stations (Up to 2012)
| publisher = India Meteorological Department
| date = December 2016
| page = M22
| accessdate = 17 February 2020}}&lt;/ref&gt;}}
[[ਤਸਵੀਰ:Lohit_View.jpg|thumb|232x232px| ''ਲੋਹਿਤ ਦ੍ਰਿਸ਼'']]
[[ਤਸਵੀਰ:Parshuram_Kund.jpg|thumb| ''ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਕੁੰਡ'']]

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਤੇਜੂ ਵਿਖੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਗਰਿਕ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੋਵੇਗਾ। 22 ਸਤੰਬਰ, 2017 ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਫਲਾਈਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹੋਰ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਮੋਹਨਬਾੜੀ ਵਿਖੇ ਹੈ (154 km) ਅਤੇ [[ਗੁਹਾਟੀ]] 

( [[ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਗੋਪੀਨਾਥ ਬੌਰਡੋਲੋਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਲੋਕਪ੍ਰਿਯਾ ਗੋਪੀਨਾਥ ਬੋਰਦੋਲੋਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]] )

ਤੇਜੂ ਸੜਕ ਦੁਆਰਾ [[ਅਸਾਮ|ਆਸਾਮ ਦੇ]] ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਰਾਜ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਟੇਟ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਸੇਵਾਵਾਂ (APSTS) ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਿੱਜੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੇ ਵਾਹਨ ਅਸਾਮ ਨੂੰ ਬਿਨਾ ਰੋਕ-ਟੋਕ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਾਹਨ ਤਿਨਸੁਕੀਆ, ਅਸਾਮ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤਿਨਸੁਕੀਆ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਗੁਹਾਟੀ, ਦਿੱਲੀ, ਕੋਲਕਾਤਾ, ਬੰਗਲੌਰ, ਮੁੰਬਈ, ਜੰਮੂ ਆਦਿ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

[[Murkongselek-Pasighat-Tezu-Rupai line|ਮੁਰਕੋਂਗਸੇਲੇਕ-ਪਾਸੀਘਾਟ-ਤੇਜ਼ੂ-ਰੁਪਈ ਲਾਈਨ ਨੂੰ]] ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;geos2&quot;&gt;[https://www.hindustantimes.com/india-news/india-to-construct-strategic-railway-lines-along-border-with-china/story-g6P7JgLiSfK7F5WpVw1VTM.html India to construct strategic railway lines along border with China], Hindustan Times, 30 Nov 2016.&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;geos4&quot;&gt;[https://arunachalobserver.org/2019/01/05/2019-target-survey-3-strategic-rail-lines-along-china-border/ 2019 target to survey 3 strategic rail lines along China border], Arunachal Observer, January 5, 2019.&lt;/ref&gt; ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਮੁਰਕੋਂਗਸੇਲੇਕ ਸਿਲਾਪਥਰ ਤੋਂ [[ਪਾਸੀਘਾਟ]] ਰਾਹੀਂ ਬ੍ਰੌਡਗੇਜ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਰਾਹੀਂ ਤੇਜ਼ੂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਅਤੇ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਕੁੰਡ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਰੇਲ ਲਾਈਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਰਵੇਖਣ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਅਲੋਬਾਰੀਘਾਟ ਵਿਖੇ ਲੋਹਿਤ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ''ਲੋਹਿਤ ਪੁਲ (2.9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)'' ਨੇ [[ਅਸਾਮ]] ਨਾਲ ਤੇਜ਼ੂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਖਾਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਲ ਨੇ ਬੱਸ ਸੇਵਾ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਧੇ  [[ਗੁਹਾਟੀ|ਤੇਜੂ  ਨੂੰ ਗੁਹਾਟੀ]] ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਰਣਨੀਤਕ 2 ਲੇਨ ''ਡਾ. ਭੂਪੇਨ ਹਜ਼ਾਰਿਕਾ ਸੇਤੂ ਜਾਂ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ 'ਤੇ ਢੋਲਾ-ਸਾਦੀਆ ਪੁਲ (9.15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)'', ਜਿਸ ਨੇ [[ਅਸਾਮ|ਆਸਾਮ]] ਅਤੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਘੱਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, 26 ਮਈ, 2017 ਤੋਂ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੱਖਿਆ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਦਰਿਆ ਪੁਲ ਹੈ।

=== ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ===
{{Pie chart|thumb=right|caption=Languages spoken in Tezu Town (2011)&lt;ref name=&quot;censusindia.gov.in&quot;&gt;{{cite web | title=C-16: Population by mother tongue, Arunachal Pradesh2011 | website=India | date=2022-07-04 | url=http://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/10194 | access-date=2023-07-23}}&lt;/ref&gt;|label1=[[Bengali language|Bengali]]|value1=18.55|color1=red|label2=[[Nepali language|Nepali]]|value2=18.54|color2=yellow|label3=[[Bhojpuri language|Bhojpuri]]|value3=12.08|color3=orange|label4=[[Hindi language|Hindi]]|value4=10.36|color4=pink|label5=[[Idu Mishmi language|Mismi]]|value5=9.84|color5=teal|label6=[[Assamese language|Assamese]]|value6=8.58|color6=green|label7=Others|value7=22.05|color7=blue}}ਜਨਗਣਨਾ 2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] 3,373 ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ, 3,371 ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ [[ਨੇਪਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਨੇਪਾਲੀ]], 2,197 ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ [[ਭੋਜਪੁਰੀ ਬੋਲੀ|ਭੋਜਪੁਰੀ]], 1,884 ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]], 1,790 ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਸਮੀ ਅਤੇ 1,561 ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ [[ਆਸਾਮੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅਸਾਮੀ]] ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

== ਸਥਾਨਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤਿਉਹਾਰ ==
ਮੁੱਖ ਮਿਸ਼ਮੀ ਰੱਬ ਰਿੰਗਯਾਜਬਮਾਲੂ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮਿਸ਼ਮੀ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਤਮਲਾਦੂ ਪੂਜਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ,ਇਹ ਹਰ ਸਾਲ 15 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ  ਸਾਰੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ  ਹੈ। ਪਵਿੱਤਰ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਕੁੰਡ ਵੀ ਨੇੜੇ ਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲੱਖਾਂ ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਪਾਪ ਧੋਣ  ।ਲਈ  ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ੂ ਵਿਖੇ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਤਾਮਲਾਡੂ, ਡਿਗਰੂ ਅਤੇ ਮਿਜੂ ਮਿਸ਼ਮੀ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਤੇਜ਼ੂ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਲੋਹਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਤਿਉਹਾਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਮੋਪਿਨ]] (ਆਦੀ ਤਿਉਹਾਰ), ਸੰਗਕੇਨ (ਖਮਤੀ ਅਤੇ ਸਿੰਘਪੋ ਕਬੀਲੇ), ਰੇਹ (ਇਦੂ ਮਿਸ਼ਮੀ ਤਿਉਹਾਰ), ਅਤੇ ਲੋਸਰ (ਮੋਨਪਾ ਤਿਉਹਾਰ) ਵੀ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ [[ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ]] (ਦਸਹਿਰਾ), [[ਕਾਲੀ ਪੂਜਾ]], [[ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ]] ਆਦਿ ਵੀ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

== ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰੇ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Indira_gandhi_govt._college.jpg|thumb| ''ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਸਰਕਾਰ'' ''ਕਾਲਜ'']]
* ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਇਰ ਸਕੂਲ, ਤੇਜੂ
* ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਤੇਜੂ
* ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਦਿਆਲਿਆ, ਤੇਜ਼ੂ
* ਕ੍ਰਿਕ ਐਂਡ ਬੋਰੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਸਕੂਲ
* ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ
* ਅਧਿਆਪਕ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ ''(ਬੀ.ਐੱਡ ਕਾਲਜ)''
* ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਦਿਆਲਿਆ, ਤੇਜ਼ੂ
* VKV Tafragam, Tezu
* ਅਰੁਣ ਜੋਤੀ ਸਕੂਲ
* ਲੋਹਿਤ ਵੈਲੀ ਸਕੂਲ
* ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਤੇਲੂਲੰਗ

== ਹਵਾਲੇ ==
&lt;references /&gt;

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੋਹਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>9o9pbfu1vm2gzvw4z6cjwrzu8r6ikqe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਹੋਲੀ ਖੁਰਦ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172874</id>
    <revision>
      <id>811570</id>
      <parentid>728901</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:12:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811570</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3849" sha1="05ss9m9u7p2uvz0bq6o436w31h7q851" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮਹੋਲੀ ਖੁਰਦ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਮਹੋਲੀ ਖੁਰਦ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.613428|N|75.731844|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]]
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 252
| population_total                = 1.832
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148021
| area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB13/PB82
| area_code       = 01675******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਮਹੋਲੀ ਖੁਰਦ''' [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ |ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ]] ਦਾ ਇਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਮਹੋਲੀ ਕਲਾਂ, ਰਛੀਨ, ਬ੍ਰਹਾਮਪੁਰ, ਲੋਹਟਬੱਦੀ ਹਨ।

==ਗੈਲਰੀ==
[[File:ਪੁਰਾਣਾ ਘਰ ਮਹੋਲ਼ੀ ਖੁਰਦ.jpg|thumb|ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਘਰ, ਮਹੋਲੀ ਖੁਰਦ]]
[[File:ਪਿੰਡ ਮਹੌਲ਼ੀ ਪੁਰਾਣਾ ਘਰ.jpg|thumb|ਪਿੰਡ ਮਹੋਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਘਰ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
https://www.indiagrowing.com/Punjab/Sangrur/Malerkotla/Maholi_Khurd {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230822130452/https://www.indiagrowing.com/Punjab/Sangrur/Malerkotla/Maholi_Khurd |date=2023-08-22 }}
https://villageinfo.in/punjab/sangrur/malerkotla/maholi-khurd.html
https://villageinfo.in/punjab/sangrur/malerkotla.html


[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>05ss9m9u7p2uvz0bq6o436w31h7q851</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਹੋਲੀ ਕਲਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173017</id>
    <revision>
      <id>811571</id>
      <parentid>810162</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:13:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811571</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3473" sha1="8rotr96ecmtdsppsu08dfbyz8y5dk8m" xml:space="preserve">{{ਬੇਹਵਾਲਾ|date=ਜੂਨ 2025}}{{Infobox settlement
| name                            = ਮਹੋਲੀ ਕਲਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਮਹੋਲੀ ਕਲਾਂ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.623876|N|75.755664|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name2               = [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 252
| population_total                = 2.933
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148021
| area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB13/PB82
| area_code       = 01675******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਮਹੋਲੀ ਕਲਾਂ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ]] ਦਾ ਇਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ [[ਮਹੋਲੀ ਖੁਰਦ]], ਮਹੇਰਨਾਂ, ਕਸਬਾ, ਸੰਦੌੜ, ਰਛੀਨ ਹਨ। ਮਹੋਲੀ ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਦਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੁੱਪ ਕਲਾਂ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}{{ਆਧਾਰ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>8rotr96ecmtdsppsu08dfbyz8y5dk8m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਇੰਗਕਿਓਂਗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173214</id>
    <revision>
      <id>811572</id>
      <parentid>748463</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:13:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811572</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31287" sha1="cujo4muv0ukzo791j46uy10l9h8qjw7" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਇੰਗਕਿਓਂਗ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਕਸਬਾ
| image_skyline                   = Yingkiong.jpg
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਵੈਲਕਮ ਗੇਟ, ਇੰਗਕਿਓਂਗ
| pushpin_map                     = India Arunachal Pradesh#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|28.61037|N|95.047531|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 8573
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type                = &lt;!-- [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]] --&gt;
| postal_code                     = 791002
| registration_plate              = AR-14
| website                         = https://uppersiang.nic.in/
| footnotes                       = 
| official_name                   = 
}}
'''ਇੰਗਕਿਓਂਗ''' [[ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ|ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤੀ]] ਰਾਜ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਵਿੱਚ [[ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ,&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=Archived copy |url=http://dcmsme.gov.in/dips/Dist-Profile-Upper-Siang.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150408054958/http://dcmsme.gov.in/dips/Dist-Profile-Upper-Siang.pdf |archive-date=8 April 2015 |access-date=21 September 2018}}&lt;/ref&gt; [[ਈਟਾਨਗਰ|ਇਟਾਨਗਰ]] ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Upper Siang {{!}} Arunachal Pradesh {{!}} DISTRICTS OF INDIA |url=http://districts.nic.in/districtsdetails.php?sid=AR&amp;disid=AR010 |access-date=2018-09-19 |website=districts.nic.in |language=EN}}&lt;/ref&gt; 250 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਹੈ। ਅਤੇ [[ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦਰਿਆ|ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ]] ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Unnamed Road to Unnamed Road |url=https://www.google.com/maps/dir/28.6410969,95.0176618/28.6402864,95.0261974/@28.6419987,95.0206179,17z/am=t?shorturl=1 |access-date=2019-06-14 |website=Unnamed Road to Unnamed Road |language=en}}&lt;/ref&gt; 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਸਬੇ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 8,573 ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |year=2011 |title=Census, Govt of India - Yingkiong |url=http://censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=298497}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[ਤਸਵੀਰ:North-East_Frontier_in_1946_map_of_India_by_National_Geographic.jpg|left|thumb|250x250px| 1946 ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦੀ ਟ੍ਰੈਕਟਾਂ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ; ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਸਾਦੀਆ ਫਰੰਟੀਅਰ ਟ੍ਰੈਕਟ ਵਿੱਚ ਸੀ]]
1911 ਵਿੱਚ, ਐਂਗਲੋ-ਅਬੋਰ ਯੁੱਧਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇ [[ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਉੱਪਰੀ ਸਿਆਂਗ]] ਖੇਤਰ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਕੰਟਰੋਲ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਿਆ। ਸਹਾਇਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਉੱਘੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿਵਲ ਸੇਵਕਾਂ ਵਿੱਚ 1882 ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਜੈਕ ਫਰਾਂਸਿਸ ਨੀਡਹਮ&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pL_GfLfK3lYC&amp;q=francis&amp;pg=PA52|title=Report on the Administration of North East India|date=1984|publisher=Mittal Publications|language=en}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ [[Noel Williamson|ਨੋਏਲ ਵਿਲੀਅਮਸਨ]] ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕੋਮਸਿੰਗ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Forgotten fighter of Arunachal - Work on promised memorial yet to begin |url=https://www.telegraphindia.com/north-east/forgotten-fighter-of-arunachal-work-on-promised-memorial-yet-to-begin/cid/272232 |access-date=2019-06-26 |website=www.telegraphindia.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Northeast India's 5 unforgettable freedom fighters |url=https://thenortheasttoday.com/archive/northeast-indias-5-unforgettable-freedom-fighters/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190626094015/https://thenortheasttoday.com/archive/northeast-indias-5-unforgettable-freedom-fighters/ |archive-date=26 June 2019 |access-date=2019-06-26 |website=TNT-The NorthEast Today |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਇਲਾਕਾ 1995 ਤੱਕ ਪੂਰਬੀ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਅਲੱਗ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਪਾਸੀਘਾਟ]] ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Pasighat to Yingkiong |url=https://www.google.com/maps/dir/Pasighat,+791102/Yingkiong+791002/@28.4287891,94.8048081,9.25z/data=!4m13!4m12!1m5!1m1!1s0x373f96c3a0c72f09:0x2a6b8445d41d326c!2m2!1d95.3259629!2d28.0618646!1m5!1m1!1s0x376aab0ed1e62679:0x4a2c26f253a3cdef!2m2!1d95.0364522!2d28.6235847 |access-date=2020-08-22 |website=Pasighat to Yingkiong |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਭੂਗੋਲ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Yingkiong_Town.jpg|thumb| ( NH-513 ) ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼]]
ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਇਸ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਅਤੇ ਦਰਿਆ ਦੀਆਂ ਘਾਟੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 2013 |title=Ground Water Information Booklet. Upper Siang District, Arunachal Pradesh |url=http://cgwb.gov.in/District_Profile/Arunachal/UPPER%20SIANG.pdf}}&lt;/ref&gt; ਕਸਬਾ {{Cvt|200|m|ft}} ਹੈ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ। [[ਟੂਟਿੰਗ|ਟਿਊਟਿੰਗ]], ਸਿੰਗਿੰਗ, ਅਤੇ ਬਿਸ਼ਿੰਗ ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਕਸਬੇ ਹਨ, ਭੂਗੋਲਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹਨ। ਸਿਮੋਂਗ, ਗੋਬੁਕ, ਪੁਗਿੰਗ, ਪੰਗਕਾਂਗ, ਗੇਟੇ, ਮੋਇੰਗ, ਬੋਮਡੋ, ਜਾਨਬੋ,ਮੋਸਿੰਗ,ਮਿਗਿੰਗ, ਲੀਕੋਰ ਅਤੇ ਮਿਲੰਗ ਕੁਝ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਬਸਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹਨ।ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਕੋਮਕਾਰ,ਗੇਕੂ,ਦੇਲੇਕ ਬਸਤੀ ,ਕਿਲੋਮੀਟਰ 65 ਹਨ। ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਆਲੋ (ਅਲੌਗ) ਤੋਂ 120 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। 

== ਜਲਵਾਯੂ ==
ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਗਰਮ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਉਪ-ਉਪਖੰਡੀ ਜਲਵਾਯੂ ਹੈ। ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਪਮਾਨ&amp;nbsp;ਗਰਮੀਆਂ ਦੌਰਾਨ 39°C ਹੈ। ਅਤੇ&amp;nbsp;ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ 4°C ਹੈ।&lt;ref name=&quot;cgwb.gov.in&quot;&gt;http://cgwb.gov.in/District_Profile/Arunachal/UPPER%20SIANG.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt; ਹੈਲੀਮੀਟਰ&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Managing natural resources : focus on land and water : felicitation volume in honour of Professor R.L. Dwivedi|date=13 March 2014|others=Dwivedi, R. L., 1924-, Misra, H. N. (Harikesh N.), 1945-|isbn=9788120349339|location=Delhi|oclc=893309586}}&lt;/ref&gt; ਕਸਬੇ ਦੇ ਉੱਚੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਲ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Snow_in_upper_Yingkiong_.jpg|thumb| ਸਾਲ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਬਰਫ਼ ਨਾਲ ਢਕੇ ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਕਰਦੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ।]]

== ਆਰਥਿਕਤਾ ==
ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਕਿਸਾਨ ਹਨ। ਅਤੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਪਾਰਕ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੁਆਰਾ MIDH (ਮਿਸ਼ਨ ਫਾਰ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਆਫ ਹਾਰਟੀਕਲਚਰ) ਦੁਆਰਾ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, [[ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲਾ|ਜੋ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ]] ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ-ਪ੍ਰਯੋਜਿਤ ਯੋਜਨਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Horticulture {{!}} DISTRICT UPPER SIANG {{!}} India |url=https://uppersiang.nic.in/horticulture/ |access-date=2020-10-11 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Home {{!}} Mission for Integrated Development of Horticulture (MIDH) |url=https://midh.gov.in/ |access-date=2020-10-11 |website=midh.gov.in}}&lt;/ref&gt; ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ 69 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਹਿਰੀ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;cgwb.gov.in&quot;&gt;http://cgwb.gov.in/District_Profile/Arunachal/UPPER%20SIANG.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt;

ਝੂਮ ਦੀ ਖੇਤੀ (ਸਲੈਸ਼ ਅਤੇ ਬਰਨ) ਅਤੇ ਛੱਤ ਦੀ ਖੇਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਹਨ। ਚੌਲ, [[ਮੱਕੀ]] ਅਤੇ ਬਾਜਰਾ ਮੁੱਖ ਭੋਜਨ ਫਸਲਾਂ ਹਨ। ਹਲਦੀ, ਅਦਰਕ ਅਤੇ [[ਗੰਨਾ|ਗੰਨੇ]] ਵਰਗੀਆਂ ਨਕਦ ਫਸਲਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ARUNACHAL PRADESH {{!}} Department of Agriculture Cooperation &amp; Farmers Welfare {{!}} Mo A&amp;FW {{!}} GoI |url=http://agricoop.nic.in/agriculturecontingency/arunachal-pradesh?page=1 |access-date=2019-02-13 |website=agricoop.nic.in}}&lt;/ref&gt;

ਸੰਤਰੇ ਅਤੇ ਅਨਾਨਾਸ, ਮੌਸੰਮੀ ਵਰਗੇ ਮੌਸਮੀ ਫਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਾਫੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਨੁਕੂਲ ਕਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਵਾਧੂ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਸੀਘਾਟ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਜਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਵੀ ਆਮ ਕਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਲਈ ਰੋਜਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਪਾਂਸਰ ਕੀਤੇ FFDA (ਮੱਛੀ ਕਿਸਾਨ ਵਿਕਾਸ ਏਜੰਸੀ) ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Department of Fisheries {{!}} Arunachal Pradesh |url=http://meenarun.nic.in/schemes.html |access-date=2019-02-13 |website=meenarun.nic.in}}&lt;/ref&gt;

ਸਿਆਂਗ ਚਾਹ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SIANG TEA AND INDUSTRIES PVT LTD - Company, directors and contact details {{!}} Zauba Corp |url=https://www.zaubacorp.com/company/SIANG-TEA-AND-INDUSTRIES-PVT-LTD/U01132AR1986PTC002622 |access-date=2018-09-19 |website=www.zaubacorp.com |language=en}}&lt;/ref&gt; ਨਾਮਕ [[ਬਲੈਕ ਟੀ|ਕਾਲੀ ਚਾਹ]] ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਖਪਤ ਲਈ ਰਾਮਸਿੰਗ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਚਾਹ ਬਗਾਨ ਡੇਕੀ ਟੀ ਅਸਟੇਟ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.mospi.gov.in/sites/default/files/6ec_dirEst/ec6_Arunachal%20Pradesh.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113001327/http://www.mospi.gov.in/sites/default/files/6ec_dirEst/ec6_Arunachal%20Pradesh.pdf |archive-date=13 November 2019 |access-date=26 June 2019}}&lt;/ref&gt;

ਹਥ ਕਲਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਾਂਸ ਦੇ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਬੈਠਨ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਮੂੜ੍ਹਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਦਿ ਕਬੀਲੇ ਈਗਿਨ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ''ਟੋਕਰੀ'' ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੌਲ, ਸੁੱਕੀ ਲੱਕੜ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਾਂ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਘਰੇਲੂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਢੋਣ ਲਈ ਅਕਸਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sharma|first=Tika Prasad|date=October 2008|title=Ethnobotanical observations on Bamboos among Adi tribes in Arunachal Pradesh|url=http://www.niscair.res.in/sciencecommunication/researchjournals/rejour/ijtk/fulltextsearch/2008/October%202008/IJTK-Vol%207(4)-%20October%202008-%20pp%20594-597.htm|journal=Indian Journal of Traditional Knowledge|volume=7|issue=4|pages=594–597|via=Department of Botany, Gauhati University, Guwahati 781014, Assam}}&lt;/ref&gt;

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
ਭਾਰਤ ਦੀ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 8,573 ਸੀ: ਇੱਥੇ 4,381 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 4,192 ਔਰਤਾਂ ਸਨ। 0 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 1,139 ਬੱਚੇ ਸਨ। ਕੁੱਲ ਕੰਮਕਾਜੀ ਅਬਾਦੀ 3,787 ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਕੰਮਕਾਜੀ ਆਬਾਦੀ 2,221 ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਕੰਮਕਾਜੀ ਆਬਾਦੀ 1,566 ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Census of India: Primary Census Abstract |url=http://censusindia.gov.in/pca |access-date=2018-09-19 |website=censusindia.gov.in}}&lt;/ref&gt;

ਖੇਤਰ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 64% ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 44.89% ਅਤੇ ਆਦਮੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 55% ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Census of India: Search Details |url=http://censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=298497 |access-date=2019-06-09 |website=censusindia.gov.in}}&lt;/ref&gt;

ਆਦਿ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ [[ਉਪਭਾਸ਼ਾ|ਬੋਲੀ]] ਹੈ। [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਨੂੰ ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ

== ਸੱਭਿਆਚਾਰ ==

=== ਤਿਉਹਾਰ ===
ਯਿੰਗਕਿਓਂਗ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਆਦਿ ਲੋਕ ਸੋਲੁੰਗ, ਅਰਾਨ (ਉਨਿੰਗ-ਅਰਨ) ਈਟੋਰ, ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਗਾਲੋ ਲੋਕ ਮੋਪਿਨ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।
[[ਤਸਵੀਰ:Tapu_War_dance.jpg|thumb| ਟਾਪੂ (ਆਦਿ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਮਰਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਆਮ ਹਮਲਾਵਰ ਮੁਦਰਾ) ਅਸਲ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 'ਵਾਰਮ ਅੱਪ' ਵਜੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਸਲ ਕਬੀਲੇ ਯੁੱਧਾਂ ਦੌਰਾਨ ਯੁੱਧ ਦੇ ਰੋਣ ਵਾਲੇ ਡਾਂਸ ਦਾ ਮੰਚਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ।]]
[[ਤਸਵੀਰ:Siang_River_Festival,Upper_Siang.jpg|thumb| ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕਬਾਇਲੀ ਔਰਤਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਸੁਆਗਤ ਨਾਚ (ਪੋਨੰਗ) ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।]]

* ਸੋਲੁੰਗ ਤਿਉਹਾਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਵਾਢੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਗਸਤ-ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: ਤਿਉਹਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਉਚਿਤ ਤਾਰੀਖ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੌਂਸਲ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ''ਕੇਬਾਂਗ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ&lt;ref name=&quot;cgwb.gov.in&quot;&gt;http://cgwb.gov.in/District_Profile/Arunachal/UPPER%20SIANG.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt; ਜਾਂ ''ਗਾਮ'' (ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁਖੀ) ਦੁਆਰਾ ਹਰ ਸਾਲ। ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਦਿਨ, ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਅਪੰਗ &lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwmA&quot;&gt;(ਸਥਾਨਕ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਵਾਈਨ)&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt; ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਲਈ ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਮੀਟ ਸਟੋਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
* ਅਰਨ (ਯੂਨਿੰਗ ਅਰਨ) ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਉਪਰਲੇ ਸਿਆਂਗ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਆਦਿ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Unying Aran celebrated with traditional fervor |url=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/03/09/unying-aran-celebrated-with-traditional-fervor/ |access-date=2018-09-19 |website=Arunachal Times}}&lt;/ref&gt; ਇਹ [[ਬਸੰਤ]] ਦੀ ਆਮਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਮਰਦ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਾਰੀ ਨਾਚ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕੇ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਯਾਕਜੋਂਗ ਨਾਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਵੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।
* ਈਟੋਰ ਤਿਉਹਾਰ 15 ਮਈ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਉਪਰਲੇ ਸਿਆਂਗ ਵਿੱਚ ਆਦਿ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਈਟੋਰ ਦਾ ਅਰਥ ਸਥਾਨਕ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ 'ਕੰਡਰੀ' ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਲਈ ਇਹ ਕਾਸ਼ਤ ਵਾਲੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾੜ ਦੇ ਕੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗਾਇਲ (ਮਿਥੁਨ) ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Cultural fiesta in the &quot;Island of peace&quot; Arunachal Pradesh|last=Pathak|first=Guptajit|last2=Gogoi|first2=Raju|date=2008|publisher=Mittal Publications|isbn=978-8183242318|location=New Delhi, India|oclc=277280040}}&lt;/ref&gt; ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦਾਅਵਤ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਭੇਟਾਂ ਚੜ੍ਹਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਈਟੋਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਚੱਕਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Mishra 2016&quot;&gt;{{Cite journal|last=Mishra|first=B.P.|last2=Kumawat|first2=M.M.|last3=Kumar|first3=Naresh|last4=Riba|first4=Toge|last5=Kumar|first5=Sanjeev|date=2016|title=Significance of Aran Festival for Rodent Management by Adi Tribes of Arunachal Pradesh|journal=Journal of Global Communication|volume=9|issue=1|pages=15|doi=10.5958/0976-2442.2016.00004.5|issn=0974-0600}}&lt;/ref&gt;
* ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦਰਸ਼ਨ ਤਿਉਹਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 2005 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਯਿੰਗਕਿਓਂਗ, ਟੂਟਿੰਗ ਅਤੇ ਪਾਸੀਘਾਟ ਨੂੰ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਥਾਨਾਂ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nelive.in/arunachal-pradesh/art-culture/famous-festivals-arunachal-pradesh|title=Famous Festivals Of Arunachal Pradesh|date=2018-07-04|work=Nelive|access-date=2018-09-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20180919171802/https://www.nelive.in/arunachal-pradesh/art-culture/famous-festivals-arunachal-pradesh|archive-date=19 September 2018}}&lt;/ref&gt;

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਸ਼ਹਿਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 513 (NH-513) ਅਤੇ ਪਾਸੀਘਾਟ (126) ਤੋਂ NH-52 ਰਾਹੀਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸੇ ਅਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। [[ਈਟਾਨਗਰ]] ਤੋਂ (392) ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਤੇ ਹੈ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ ਟੈਕਸੀ ਅਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;tr1&quot;&gt;{{Cite web |title=Dibrugarh Airport to Yingkiong |url=https://www.google.com/maps/dir/Dibrugarh+Airport,+Mohanbari,+Assam+786012/Yingkiong,+791002/@27.9968961,94.4623071,9z/am=t/data=!3m1!4b1!4m14!4m13!1m5!1m1!1s0x37409f0a988ccddb:0x52d3689326f31d52!2m2!1d95.0159356!2d27.485766!1m5!1m1!1s0x376aab0ed1e62679:0x4a2c26f253a3cdef!2m2!1d95.0364522!2d28.6235847!3e0?shorturl=1 |access-date=2019-06-09 |website=Dibrugarh Airport to Yingkiong |language=en}}&lt;/ref&gt;

ਸਾਲ 2019 ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ, ਬਯੋਰੁੰਗ ਬ੍ਰਿਜ, ਇੱਕ 300-ਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਕੇਬਲ ਸਸਪੈਂਸ਼ਨ ਫੁੱਟ-ਬ੍ਰਿਜ, [[ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦਰਿਆ|ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ]] ਉੱਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪੁਲ ਪੂਰਬੀ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਕੰਢੇ 'ਤੇ [[ਟੂਟਿੰਗ]]-ਗੇਲਿੰਗ ਦੀ ਸੜਕ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ,ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ 20,000 ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਵਿੱਚ 40 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;[https://www.deccanherald.com/national/longest-suspension-bridge-near-712412.html Longest suspension bridge near China border], Deccan Derald, 11 jan 2019.&lt;/ref&gt;

ਪਹਿਲਾਂ ਹਵਾਈ ਸੰਪਰਕ ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਦੇ ਮੋਹਨਬਾੜੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;tr1&quot;&gt;{{Cite web |title=Dibrugarh Airport to Yingkiong |url=https://www.google.com/maps/dir/Dibrugarh+Airport,+Mohanbari,+Assam+786012/Yingkiong,+791002/@27.9968961,94.4623071,9z/am=t/data=!3m1!4b1!4m14!4m13!1m5!1m1!1s0x37409f0a988ccddb:0x52d3689326f31d52!2m2!1d95.0159356!2d27.485766!1m5!1m1!1s0x376aab0ed1e62679:0x4a2c26f253a3cdef!2m2!1d95.0364522!2d28.6235847!3e0?shorturl=1 |access-date=2019-06-09 |website=Dibrugarh Airport to Yingkiong |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=AAI sees potential in Dibrugarh airport |url=https://www.telegraphindia.com/north-east/aai-sees-potential-in-dibrugarh-airport/cid/1416205 |access-date=2019-06-09 |website=www.telegraphindia.com |language=en}}&lt;/ref&gt; 2018 ਵਿੱਚ, ਪਾਸੀਘਾਟ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਪਾਸੀਘਾਟ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ(ALG) ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਚਾਲੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ,&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/itanagar/arunachals-first-commercial-flight-lands-at-pasighat-airport/articleshow/64271968.cms|title=Arunachal's first commercial flight lands at Pasighat airport - Times of India|work=The Times of India|access-date=2018-09-19}}&lt;/ref&gt; ਜੋ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਦਾ  ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ। ਪਾਸੀਘਾਟ, ਈਟਾਨਗਰ ਅਤੇ ਅਸਾਮ ਤੋਂ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਨਾਲ ਸਿੱਧੀ ਹਵਾਈ ਸੰਪਰਕ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Civil Aviation – Government of Arunachal Pradesh |url=http://www.arunachalpradesh.gov.in/civil-aviation/ |access-date=2018-09-19 |website=www.arunachalpradesh.gov.in |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਹੈਲੀਪੈਡ ਹਨ। ਇੱਕ ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕੁਲੈਕਟਰ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜੋ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਲੈਂਡਿੰਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Helipad Yingkiong |url=https://www.google.com/maps/place/Helipad+Yingkiong/@28.6333039,95.0233992,17z/data=!4m5!3m4!1s0x376aab2b3b122a25:0x9816f9f9d8ae834c!8m2!3d28.6333039!4d95.0255879?shorturl=1 |access-date=2019-06-09 |website=Helipad Yingkiong |language=en}}&lt;/ref&gt;

ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਆਸਾਮ ਦੇ [[ਜੁਨੇਈ|ਜੁਨਈ]] ਵਿੱਚ ਮੁਰਕੋਂਗਸੇਲੇਕ 163 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Shah |first=Jay |title=Murkongselek Station - 3 Train Departures NFR/Northeast Frontier Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/departures/murkongselek-mzs/872 |access-date=2018-09-20 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt; ਪਾਸੀਘਾਟ ਰਾਹੀਂ ਯਿੰਗਕਿਓਂਗ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Trade |first=TI |title=The Assam Tribune Online |url=http://www.assamtribune.com/scripts/details.asp?id=jan2510/State10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920161229/http://www.assamtribune.com/scripts/details.asp?id=jan2510%2FState10 |archive-date=20 September 2018 |access-date=2018-09-20 |website=www.assamtribune.com}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Tuting_monastery_-.jpg|alt=|thumb| ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ ਵਿੱਚ ਪਲੀਉਲ ਮੱਠ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Gandhi_bridge.jpg|thumb|220x220px| ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਗਾਂਧੀ ਪੁਲ (ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਝੂਲਦਾ ਪੁਲ), ਗੰਨੇ ਅਤੇ ਬਾਂਸ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਆਂਗ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੈਲਾਨੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹੈ।]]
[[ਤਸਵੀਰ:ਗਾਂਧੀ ਬ੍ਰਿਜ ਇੰਗਕਿਓੰਗ ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ.jpg|thumb| ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਗਾਂਧੀ ਬ੍ਰਿਜ]]
[[ਤਸਵੀਰ:TsitA.jpg|thumb| ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ ਵਿੱਚ ਪਵਿੱਤਰ ਸਿਤਾਪੁਰੀ ਝੀਲ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼]]
ਕਸਬੇ ਨੇ [[ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਮਹਾਮਾਰੀ 2019|ਕੋਵਿਡ-19]] ਦੇ ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰੀ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਇੰਗਕਿਓਂਗ ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਹੈ। ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ-19 ਟੈਸਟਿੰਗ ਲੈਬ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-05-31 |title=Arunachal Pradesh reports fourth COVID-19 case |url=https://www.deccanherald.com/national/east-and-northeast/arunachal-pradesh-reports-fourth-covid-19-case-843869.html |access-date=2020-09-15 |website=Deccan Herald |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Desk |first=Sentinel Digital |date=2020-09-15 |title=Arunachal Health &amp; Family Welfare Minister Alo Libang tests COVID positive - Sentinelassam |url=https://www.sentinelassam.com/north-east-india-news/arunachal-news/arunachal-health-family-welfare-minister-alo-libang-tests-covid-positive-501494 |access-date=2020-09-15 |website=www.sentinelassam.com |language=en}}&lt;/ref&gt; ਇਥੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵੀ ਹੈ।ਅਤੇ ਐਮਬੂਲੈਂਸ ਸੇਵਾ ਵੀ ਹੈ।

== ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ ==
* [[ਗੇਗੋਂਗ ਅਪਾਂਗ|ਗੇਗੁੰਗ ਅਪਾਂਗ]]
* ਆਲੋ ਲਿਬਾਂਗ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
*https://uppersiang.nic.in/
*http://arunachaltp.nic.in/yingkiong.html

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੱਪਰ ਸਿਆਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>cujo4muv0ukzo791j46uy10l9h8qjw7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਤਾਕਸਿੰਗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173281</id>
    <revision>
      <id>811573</id>
      <parentid>755360</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:13:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811573</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17727" sha1="86w8lyyqq5xw5nuo13uzz01wm23xons" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                    = ਤਾਕਸਿੰਗ
| native_name             = 
| native_name_lang        = &lt;!-- ISO 639-2 code e.g. &quot;fr&quot; for French. If more than one, use {{lang}} instead --&gt;
| settlement_type         = [[ਪਿੰਡ]]
| image_skyline           = 
| image_alt               = 
| image_caption           = 
| etymology               = 
| nickname                = 
| pushpin_map             = India Arunachal Pradesh#India
| pushpin_label_position  = right
| pushpin_map_alt         =
| pushpin_map_caption     = ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates             = {{coord|28.4347|93.2039|display=inline,title}}
| subdivision_type        = ਦੇਸ਼
| subdivision_name        = [[ਭਾਰਤ]]
| subdivision_type1       = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1       = [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_type2       = [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2       = ਅੱਪਰ ਸੁਬਾਨਸਿਰੀ
| subdivision_type3       = 
| subdivision_name3       = 
| website                 = &lt;!-- {{URL|example.com}} --&gt;
}}
[[ਤਸਵੀਰ:McMahon-Line-map-Subansiri-secor.jpg|right|thumb|300x300px| ਮੈਕਮੋਹਨ ਲਾਈਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲੱਭਦੇ ਹੋਏ]]
'''ਤਾਕਸਿੰਗ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਉਪਰਲੇ ਸੁਬਾਨਸਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਾਮਵਰ [[ਤਹਿਸੀਲ|ਸਰਕਲ]] ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.rediff.com/news/special/does-india-need-to-be-invaded-by-china-to-wake-up/20170726.htm|title=Does India need to be invaded by China to wake up?|last=Arpi|first=Claude|date=26 July 2017|work=Rediff}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://caravanmagazine.in/vantage/the-border-villages-of-arunachal-pradesh-a-story-of-neglect|title=The Border Villages of Arunachal Pradesh: A Story of Neglect|last=Bhattacharya|first=Rajeev|date=8 December 2015|work=The Caravan}}&lt;/ref&gt; ਤਾਕਸਿੰਗ ਦਾ ਖੇਤਰ ਤਾਗਿਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।[6]

ਇਹ ਪਿੰਡ [[ਸੁਬੰਸਿਰੀ ਨਦੀ|ਸੁਬਾਨਸਿਰੀ ਨਦੀ]] ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਵਸਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਨਦੀ ਪੱਛਮ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲਿਮਕਿੰਗ ਤੋਂ ਪਿੰਡ ਤੱਕ ਸੜਕ ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ  (BRO)ਬਾਰਡਰ ਰੋਡਜ਼ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (GREF)ਦੀ 128 ਸੜਕ ਨਿਰਮਾਣੀ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/bro-extends-road-connectivity-upto-taksing-in-china-border/articleshow/64206177.cms|title=BRO extends road connectivity upto Taksing in China border|date=17 May 2018|work=The Economic Times}}&lt;/ref&gt;  ਤਾਕਸਿੰਗ ਅਸਫੀਲਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਹੈ।

== ਵਰਣਨ ==
{{OSM Location map}}

ਤਾਕਸਿੰਗ ਪੱਛਮ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਸੁਬਾਨਸਿਰੀ ਨਦੀ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਹੈ।

ਜੈਲੇਨਸੀਨਾਕ ਅਤੇ ਤਾਕਸਿੰਗ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਨਦੀ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਪੈਦਲ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਸਤਾ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ '''ਇਸ਼ਨੇਯਾ''' ਪਿੰਡ ਤੱਕ, ਅਤੇ ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਨਦੀ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਇਸਦੇ ਉੱਤਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਯੁਮੇ ਚੂ ਅਤੇ ਸੁਬਾਨਸਿਰੀ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਲੁੰਗ (ਸੁਬਾਨਸਿਰੀ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਯੁਮੇ (ਯੂਮੇ ਚੂ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ) ਤੋਂ ਰਸਤੇ ਇੱਥੇ ਜੁੜਦੇ ਹਨ। [3] ਭਾਰਤ ਦੀ ਬਾਰਡਰ ਰੋਡਜ਼ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ਬੀਆਰਓ) ਨੇ 2009 ਅਤੇ 2018 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਗੇਲੇਨਸੀਨਾਕ ਅਤੇ ਤਾਕਸਿੰਗ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸੜਕ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਨਦੀ ਦਾ ਦੱਖਣੀ ਕਿਨਾਰਾ '''ਟੈਕਸਿੰਗ ਸਰਕਲ''' ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਿੰਡਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਨਦੀ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਕੁਝ ਪਿੰਡ ਵੀ ਹਨ। 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਤਾਕਸਿੰਗ ਸਰਕਲ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 733 ਸੀ।

ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਨਾ ਲੋਕ (ਜਾਂ Nga ਲੋਕ) ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਨਾ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। [14]&lt;ref&gt;{{Citation |last=Arpi |first=Claude |title=1962: The McMahon Line Saga |date=2013 |chapter=The Pure Crystal Mountain Pilgrimage of Tsari |publisher=Lancer Publishers |isbn=9781935501404}}&lt;/ref&gt; ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਗੁਆਂਢੀ ਲਿਮਕਿੰਗ ਸਰਕਲ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਤਾਗਿਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹਨ। &lt;ref&gt;{{Cite book|title=Tribes of India: Ongoing Challenges|last=Rann Singh Mann|publisher=M.D. Publications Pvt. Ltd.|year=1996|isbn=81-7533-007-4|pages=395–402}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nbt Ethnologue profile of Nga]&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==

== ਤਸਰੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ==
ਡਕਪਾ ਸ਼ੇਰੀ ਪਹਾੜ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ 12-ਸਾਲਾ ਜ਼ਾਰੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ, ਤਾਕਸਿੰਗ ਤਿੱਬਤੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ [[ਸੁਬੰਸਿਰੀ ਨਦੀ|ਜ਼ਾਰੀ ਚੂ]] ਘਾਟੀ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਗੇਲੇਨਸੀਨਾਕ ਤੱਕ ਗਈ ਅਤੇ ਸੁਬਾਨਸਿਰੀ ਘਾਟੀ ਰਾਹੀਂ ਵਾਪਸ ਤਿੱਬਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਈ। ਤਿੱਬਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਕਸਿੰਗ ਦਾ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਹੈ। ਤਾਕਸਿੰਗ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਜਗ੍ਹਾ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ''ਨਗਾਮਪਾ ਟ੍ਰੈਟਰੋਕ'' ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਤਾਂਤਰਿਕ ਚਾਰਨਲ ਗਰਾਉਂਡ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਡਰੁਕਪਾ ਲਾਮਾ ਨੇ ਧਿਆਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਤਾਕਸਿੰਗ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦਰੱਖਤ ਦੁਆਰਾ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਮੁੱਖ ਜ਼ਾਰੀ ਖੇਤਰ-ਰੱਖਿਅਕ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।[1]
ਆਖਰੀ ਜ਼ਾਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ 1956 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[ਹਿੰਦ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦੀ ਝਗੜਾ|ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਸਰਹੱਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੇ]] ਦੋਵਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਤਾਕਸਿੰਗ ਤੋਂ ਲੰਘਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਲੂਸ ਚਾਰ ਨਦੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਸਪੁਰ 'ਤੇ ਡੋਰਿੰਗ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਚਾਰਲੋ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਲੋਕ ਭੁੱਖੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਮੱਕੀ ਲੈ ਕੇ ਆਏ।[18]

== ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦੀ ਟਕਰਾਅ ==
1959 ਦੇ ਤਿੱਬਤੀ ਵਿਦਰੋਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਚੀਨੀ ਫੌਜਾਂ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦ ਦਾ ਫੌਜੀਕਰਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮਿਗੀਤੁਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲੋਂਗਜੂ ਵਿਖੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦੀ ਚੌਕੀ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਦੇੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਮਾਜਾ ਸਰਹੱਦੀ ਚੌਕੀ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਈ।[19] ਸਾਲ 1962 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨਾਲ ਚੀਨੀ ਸਰਗਰਮੀ ਫਿਰ ਵਧ ਗਈ।[20] ਭਾਰਤ ਨੇ ਇੱਕ ਪਲਟੂਨ ਦੁਆਰਾ ਤਾਕਸਿੰਗ ਵਿਖੇ ਆਪਣੀ ਸਰਹੱਦੀ ਚੌਕੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ। ਜੂਨ ਵਿੱਚ, ਲੇਂਗਬੇਂਗ (ਲਿੰਗਬਿੰਗ) ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੀਨੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਅਧੀਨ, ਤਾਕਸਿੰਗ ਪੋਸਟ ਤੋਂ ਕੁਝ ਹਥਿਆਰ ਚੋਰੀ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਝੜਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਬਾਇਲੀ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ।[21]23 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਚੀਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਨਾਲ [[ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਜੰਗ|ਜੰਗ]] ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਦੀ ਅਸਫੀਲਾ ਚੌਕੀ ਦੇ ਇੱਕ [[ਨਾੲਿਬ ਸੂਬੇਦਾਰ|ਜੇਸੀਓ]] ਅਤੇ 17 ਹੋਰ ਰੈਂਕ ਦੇ ਜਵਾਨ ਗੁਆ ਦਿੱਤੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦੀ ਚੌਕੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਲੀਆ ਵੱਲ ਹਟਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਖਾਲੀ ਪਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੌਂਕੀਆਂ 'ਤੇ ਚੀਨੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।[19]16 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ, ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਚੀਨੀ ਸੈਨਿਕ ਭਾਰੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਜੈਲੇਨਸੀਨਾਕ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਗਏ ਸਨ।[22] ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਚੀਨੀ ਆਪਣੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਚੌਂਕੀਆਂ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਗਏ, ਸਿਵਾਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰੀ ਚੂ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਲੋਂਗਜੂ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ।

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਾਰਡਰ ਰੋਡਜ਼ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ (ਬੀਆਰਓ) ਨੇ 2009 ਅਤੇ 2018 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਗੇਲੇਨਸੀਨਾਕ ਅਤੇ ਤਾਕਸਿੰਗ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸੜਕ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਕਸਿੰਗ ਨੂੰ ਮੌਜੂਦਾ ਗੇਲੇਨਸੀਨਾਕ- ਲਿਮਕਿੰਗ- ਤਾਲੀਆ- [[ਦਾਪੋਰਿਜੋ|ਦਾਪੋਰੀਜੋ]] ਸੜਕ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਸੜਕ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਖੋਲ ਕੇ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨਿਰਮਾਣ ਟੀਮਾਂ ਨੂੰ ਬਾਰਸ਼, ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲਾਂ, ਰੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜਾਂ, ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਜੱਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨਕ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।&lt;ref&gt;
ANI, [https://www.business-standard.com/article/news-ani/bro-creates-history-through-road-link-to-china-border-118051700535_1.html BRO creates history through road link to China border], Business Standard, 17 May 2018.&lt;/ref&gt; ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ 2020 ਵਿੱਚ ਸੜਕ ਦੀ ਹਾਲਤ ਖਰਾਬ ਸੀ&lt;ref name=&quot;Telegraph abduction spotlight&quot;&gt;[https://www.telegraphindia.com/north-east/abduction-spotlight-on-poor-border-roads-in-arunachal/cid/1791246 ‘Abduction’ spotlight on poor border roads in Arunachal], The Telegraph (Kolkata), 8 September 2020.&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਹੋਰ ਰਣਨੀਤਕ ਸੜਕ BRO ਦੁਆਰਾ 2017 ਵਿੱਚ ਕੁਰੁੰਗ ਕੁਮੇ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਹੂਰੀ (ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੋਲੋਰਿਆਂਗ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ) ਅਤੇ ਸਰਲੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜ਼ੀਰੋ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਨਿਰਮਾਣ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਹੈਲੀ-ਏਅਰਲਿਫਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਕੋਲੋਰਿਆਂਗ-ਹੁਰੀ-ਸਰਲੀ-ਤਾਲੀਆ-ਦਾਪੋਰੀਜੋ ਜੋੜਨ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਕਰੇਗੀ। ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਸਰਲੀ-ਤਲੀਹਾ ਸੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ।&lt;ref name=&quot;sar1&quot;&gt;[http://www.arunachalpwd.org/pdf/SARDP_Power_point.pdf SARDP approved roads], SARDP plan, 2017.&lt;/ref&gt; ਇੱਕ ਵਾਰ ਤਾਲੀਆ-ਦਾਪੋਰੀਜੋ, ਤਾਲੀਆ- ਨਾਚੋ, ਤਾਲੀਆ- ਟਾਟੋ ( ਸ਼ੀ ਯੋਮੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ, ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਮੀਨ ਗ੍ਰਹਿਣ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਅਧੀਨ ਸਨ, ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਇਹ [[ਸੇਪਾ]] -ਤਮਸਾਂਗ ਯਾਂਗਫੋ-ਸਰਲੀ ਤੋਂ ਰਣਨੀਤਕ ਸਰਹੱਦੀ ਸੰਪਰਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ। -ਕੋਲੋਰਿਯਾਂਗ-ਸਰਲੀ-ਨਾਚੋ (ਅਤੇ ਦਾਪੋਰਿਜੋ-ਟੈਕਸਿੰਗ ਤੋਂ ਪਰੇ)-ਟਾਟੋ (ਅਤੇ ਮੇਚੁਕਾ-ਗੇਲਿੰਗ ਅਤੇ ਆਲੋ ਤੋਂ ਪਰੇ)&lt;ref name=&quot;sar2&quot;&gt;[http://164.100.47.193/lsscommittee/Defence/17_Defence_10.pdf Defence committee: action taken report], Parliament of India, 12 Feb 2021.&lt;/ref&gt;

== ਨੋਟਸ ==
{{Notelist}}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਿਬਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ==
* {{Citation |title=Upper Subansiri District Census Handbook, Part A |url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/12/1205_PART_A_DCHB_UPPER%20SUBANSIRI.pdf |year=2011 |publisher=Directorate of Census Operations, Arunachal Pradesh |ref={{sfnref|Upper Subansiri District Census Handbook|2011}}}}
* {{Citation |last=Huber |first=Toni |title=The Cult of Pure Crystal Mountain: Popular Pilgrimage and Visionary Landscape in Southeast Tibet |url=https://books.google.com/books?id=ac4PUrEtVtsC |year=1999 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-535313-6 |ref={{sfnref|Huber, The Cult of Pure Crystal Mountain|1999}}}}
* {{Citation |last=Johri |first=Sitaram |title=Chinese Invasion of NEFA |url=https://books.google.com/books?id=eZc5AQAAIAAJ |year=1965 |publisher=Himalaya Publications |ref={{sfnref|Johri, Chinese Invasion of NEFA|1965}}}}
* {{Citation |last=Krishnatry |first=S. M. |title=Border Tagins of Arunachal Pradesh: Unarmed Expedition 1956 |url=http://pahar.in/?wpfb_dl=19901 |year=2005 |publisher=National Book Trust |isbn=978-81-237-4460-5 |ref={{sfnref|Krishnatry, Border Tagins of Arunachal Pradesh|2005}} |access-date=2023-08-09 |archive-date=2023-08-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230810230357/http://pahar.in/?wpfb_dl=19901 |url-status=dead }}
* {{Citation |last=Sandhu |first=P. J. S. |title=1962: A View from the Other Side of the Hill |url=https://books.google.com/books?id=boBNCgAAQBAJ |year=2015 |publisher=Vij Books India Pvt Ltd |isbn=978-93-84464-37-0 |ref={{sfnref|Sandhu, Shankar &amp; Dwivedi, 1962 from the Other Side of the Hill|2015}} |last2=Shankar |first2=Vinay |last3=Dwivedi |first3=G. G.}}
* {{Citation |last=Sinha |first=P.B. |title=History of the Conflict with China, 1962 |url=http://www.php.isn.ethz.ch/lory1.ethz.ch/collections/coll_india/documents/WarWithChina_1962_000.pdf |year=1992 |publisher=History Division, Ministry of Defence, Government of India |ref={{sfnref|Sinha &amp; Athale, History of the Conflict with China|1992}} |last2=Athale |first2=A.A. |last3=Prasad |first3=S. N.}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੱਪਰ ਸੁਬਨਸਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>86w8lyyqq5xw5nuo13uzz01wm23xons</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਤਾਰਾ (ਸ਼ਹਿਰ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173582</id>
    <revision>
      <id>811574</id>
      <parentid>758072</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:13:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811574</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52408" sha1="en5k933ap5iziwemfc38evxmwtxc7qd" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸਤਾਰਾ| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline            = Ajinkyatara Fort Satara City.jpg
| image_alt                = 
| image_caption            = ਸਤਾਰਾ (ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ) ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅਜਿੰਕਯਤਾਰਾ ਕਿਲੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼।
| image_caption                   = ਅਜਿੰਕਿਆਤਾਰਾ ਕਿਲਾ
| pushpin_map                     = India Maharashtra#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|17.688|N|74.006|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸਤਾਰਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt; Established
| established_date                = 16ਵੀਂ ਸਦੀ
| founder                         = [[ਸ਼ਾਹੂ ਪਹਿਲਾ]]
| named_for                       = 'ਸਾਤ ਤਾਰਾ' ਜਾਂ ਸੱਤ ਤਾਰੇ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸੱਤ ਤਾਰੇ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਪਹਾੜੀ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 742
| population_total                = 1,79.147
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 415001,415002,415003
| area_code_type           = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| area_code                = 02162
| registration_plate = MH-11
| governing_body           = ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਸਤਾਰਾ
| website                  = {{URL|www.satara.nic.in}}
}}
'''ਸਤਾਰਾ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਸੂਬੇ]] ਦੇ [[ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦਰਿਆ|ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ]] ਨਦੀ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ, ਵੇਨਾ ਦੇ ਸੰਗਮ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ [[ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ]] ਦੇ ਛਤਰਪਤੀ [[ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਾਹੂ|ਸ਼ਾਹੂ ਪਹਿਲੇ]] ਦੀ ਸੀਟ ਸੀ। ਇਹ ਸਤਾਰਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ [[ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਸੱਤ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ (ਸਤ-ਤਾਰਾ) ਤੋਂ ਪਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਫੌਜੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੈਨਸ਼ਨਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਰਾਜ 1296 ਦੇ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸੰਨ 1636 ਈ: ਨੂੰ ਨਿਜ਼ਾਮ ਸ਼ਾਹੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ। 1663 ਈ: ਵਿੱਚ [[ਸ਼ਿਵਾ ਜੀ|ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ]] ਪਰਾਲੀ ਅਤੇ ਸਤਾਰਾ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। [[ਸ਼ਿਵਾ ਜੀ|ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ]] ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, [[ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ]] ਤੇ ਮੁਗਲਾਂ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸੰਭਾਜੀ ਸਿਰਫ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ, 1700 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੈਦੀ ਰਿਹਾ।ਰਾਣੀ [[ਤਾਰਾਬਾਈ|ਤਾਰਾਬਾਈ ਨੇ]] ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ 1707 ਈ: ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹੂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਮਰਾਠਿਆਂ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ਲਈ ਆਪਸੀ ਕਲੇਸ਼ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕੇ। ਸ਼ਾਹੂ [[ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ]] ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ। [[ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ]] ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਮੁਹੰਮਦ ਆਜ਼ਮ ਸ਼ਾਹ ਨੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਤਾਰਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਅਜਿੰਕਿਆਤਾਰਾ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1706 ਵਿੱਚ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਨੇ ਜਿੱਤਿਆ। 1708 ਈ: ਵਿੱਚ, ਛੱਤਰਪਤੀ [[ਸੰਭਾਜੀ]] ਦੇ ਪੁੱਤਰ [[ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਾਹੂ|ਛੱਤਰਪਤੀ ਸ਼ਾਹੂ]] ਨੂੰ ਸਤਾਰਾ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਤਾਜ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। [[ਸ਼ਿਵਾ ਜੀ|ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ]] ਦੇ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਲੋਕ ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਛਤਰਪਤੀ ਉਦੈਰਾਜ ਭੌਂਸਲੇ [[ਸ਼ਿਵਾ ਜੀ|ਸ਼ਿਵਾਜੀ]] ਦੇ 13ਵੇਂ ਵੰਸ਼ਜ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Satara District : Historical reference |url=https://www.satara.gov.in/en/history/ |website=www.satara.gov.in}}&lt;/ref&gt;

ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ]] ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੈਡੋ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Vidyabharti D.C.C. Bank (Bank clerk examination)|last=Swami|first=V.N.|publisher=Vidyabharti Publication|year=2020|location=[[Latur]], Maharashtra, India|page=191|language=mr}}&lt;/ref&gt;

== ਭੂਗੋਲ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Satara1.jpg|thumb| ਸਤਾਰਾ]]


ਸਤਾਰਾ 17.68°N 73.98°E 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸੱਤ ਪਹਾੜਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਤਾਰਾ ਅਜਿੰਕਿਆਤਾਰਾ ਕਿਲੇ ਦੀ ਢਲਾਨ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣ ਪਠਾਰ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪੂਨੇ ਤੋਂ (110 KM), ਸਾਂਗਲੀ ਤੋਂ (121 KM), ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਤੋਂ (122 KM) ਅਤੇ ਸੋਲਾਪੁਰ ਤੋਂ (263 KM) ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਤਾਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

ਕੌਮੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 48 (ਪਹਿਲਾਂ ਕੌਮੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 4) ਕਰਾੜ ਅਤੇ ਖੰਡਾਲਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Satara District Map |url=http://www.mapsofindia.com/maps/maharashtra/districts/satara.htm |access-date=31 March 2015 |website=Mapsofindia.com}}&lt;/ref&gt; ਕਾਸ ਪਠਾਰ,ਵਿਚ ਇੱਕ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਘਾਟੀ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜੋ ਸਤਾਰਾ ਤੋਂ 25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Official Website Of Kaas |url=https://www.kas.ind.in/index.php |access-date=2020-01-16 |website=www.kas.ind.in}}&lt;/ref&gt;

ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਤੀਬਰਤਾ ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਭੁਚਾਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਪਾਟਨ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਖਿੰਡੇ ਹੋਏ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;gsda.maharashtra.gov.in&quot;&gt;{{Cite web |title=Groundwater Surveys and Development Agency Website |url=https://gsda.maharashtra.gov.in/english/index.php/District_Information_InDetailed/index/15}}&lt;/ref&gt;

ਸਤਾਰਾ ਕਾਸ ਪਠਾਰ, ਠੋਗਘਰ, ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮੌਜੂਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁਦਰਤੀ ਥਾਵਾਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਕਾਸ ਪਠਾਰ ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਾਈਟ (WHS) ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਕਾਸ ਪੱਥਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਗੁਲਾਬੀ ਬਲਸਾਮ, ਪੀਲੇ ਸਮਿਥੀਆ ਫੁੱਲਾਂ, ਅਤੇ ਨੀਲੇ ਯੂਟ੍ਰਿਕੂਲਰਿਆਸ ਦੇ ਚਮਕਦਾਰ ਸ਼ੇਡ ਵਿਸ਼ਾਲ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਛਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

=== ਜਲਵਾਯੂ ===
ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਰਮ ਗਰਮ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਜਲਵਾਯੂ ਹੈ।ਕੋਪੇਨ ਜਲਵਾਯੂ ਵਰਗੀਕਰਨ, ਜੋ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਉੱਚੀ ਉਚਾਈ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ। ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ 900 ਤੋਂ ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੋਂ 1,500 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੱਕ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।{{Weather box|location=Satara (1981–2010, extremes 1933–2012)|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=35.8|Feb record high C=38.0|Mar record high C=40.5|Apr record high C=41.9|May record high C=42.1|Jun record high C=40.9|Jul record high C=33.5|Aug record high C=35.2|Sep record high C=34.6|Oct record high C=37.7|Nov record high C=36.0|Dec record high C=34.0|year record high C=42.1|Jan high C=29.8|Feb high C=32.4|Mar high C=35.4|Apr high C=37.2|May high C=36.6|Jun high C=30.4|Jul high C=27.0|Aug high C=26.5|Sep high C=28.9|Oct high C=30.9|Nov high C=30.1|Dec high C=29.3|year high C=31.2|Jan low C=12.8|Feb low C=14.2|Mar low C=18.1|Apr low C=21.1|May low C=22.7|Jun low C=22.5|Jul low C=21.8|Aug low C=21.2|Sep low C=20.5|Oct low C=19.2|Nov low C=15.9|Dec low C=13.3|year low C=18.6|Jan record low C=4.8|Feb record low C=5.8|Mar record low C=9.1|Apr record low C=12.3|May record low C=15.2|Jun record low C=18.0|Jul record low C=19.0|Aug record low C=14.5|Sep record low C=14.5|Oct record low C=13.2|Nov record low C=9.0|Dec record low C=7.3|year record low C=4.8|rain colour=green|Jan rain mm=1.1|Feb rain mm=0.2|Mar rain mm=5.1|Apr rain mm=20.2|May rain mm=27.2|Jun rain mm=199.7|Jul rain mm=224.9|Aug rain mm=172.1|Sep rain mm=124.1|Oct rain mm=100.6|Nov rain mm=21.6|Dec rain mm=8.7|year rain mm=905.3|Jan rain days=0.1|Feb rain days=0.1|Mar rain days=0.3|Apr rain days=1.4|May rain days=2.1|Jun rain days=10.9|Jul rain days=15.3|Aug rain days=12.8|Sep rain days=8.1|Oct rain days=5.5|Nov rain days=1.5|Dec rain days=0.4|year rain days=58.7|time day=17:30 [[Indian Standard Time|IST]]|Jan humidity=36|Feb humidity=29|Mar humidity=28|Apr humidity=34|May humidity=44|Jun humidity=70|Jul humidity=78|Aug humidity=79|Sep humidity=71|Oct humidity=56|Nov humidity=47|Dec humidity=41|year humidity=51|source 1=[[India Meteorological Department]]&lt;ref name=IMDnormals&gt;
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205040301/http://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = http://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| title = Station: Satara Climatological Table 1981–2010
| work = Climatological Normals 1981–2010
| publisher = India Meteorological Department
| date = January 2015
| pages = 685–686
| access-date = 10 April 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=IMDextremes&gt;
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205042509/http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| title = Extremes of Temperature &amp; Rainfall for Indian Stations (Up to 2012)
| publisher = India Meteorological Department
| date = December 2016
| page = M152
| access-date = 10 April 2020}}&lt;/ref&gt;|source 2=Government of Maharashtra&lt;ref&gt;
{{cite web
| url = http://cultural.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/SATARA/gen_climate.html | title = Climate
| publisher = Government of Maharashtra
| access-date = 10 April 2020}}&lt;/ref&gt;|date=June 2012}}{{Weather box|location=Satara (1981–2010, extremes 1933–2012)|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=35.8|Feb record high C=38.0|Mar record high C=40.5|Apr record high C=41.9|May record high C=42.1|Jun record high C=40.9|Jul record high C=33.5|Aug record high C=35.2|Sep record high C=34.6|Oct record high C=37.7|Nov record high C=36.0|Dec record high C=34.0|year record high C=42.1|Jan high C=29.8|Feb high C=32.4|Mar high C=35.4|Apr high C=37.2|May high C=36.6|Jun high C=30.4|Jul high C=27.0|Aug high C=26.5|Sep high C=28.9|Oct high C=30.9|Nov high C=30.1|Dec high C=29.3|year high C=31.2|Jan low C=12.8|Feb low C=14.2|Mar low C=18.1|Apr low C=21.1|May low C=22.7|Jun low C=22.5|Jul low C=21.8|Aug low C=21.2|Sep low C=20.5|Oct low C=19.2|Nov low C=15.9|Dec low C=13.3|year low C=18.6|Jan record low C=4.8|Feb record low C=5.8|Mar record low C=9.1|Apr record low C=12.3|May record low C=15.2|Jun record low C=18.0|Jul record low C=19.0|Aug record low C=14.5|Sep record low C=14.5|Oct record low C=13.2|Nov record low C=9.0|Dec record low C=7.3|year record low C=4.8|rain colour=green|Jan rain mm=1.1|Feb rain mm=0.2|Mar rain mm=5.1|Apr rain mm=20.2|May rain mm=27.2|Jun rain mm=199.7|Jul rain mm=224.9|Aug rain mm=172.1|Sep rain mm=124.1|Oct rain mm=100.6|Nov rain mm=21.6|Dec rain mm=8.7|year rain mm=905.3|Jan rain days=0.1|Feb rain days=0.1|Mar rain days=0.3|Apr rain days=1.4|May rain days=2.1|Jun rain days=10.9|Jul rain days=15.3|Aug rain days=12.8|Sep rain days=8.1|Oct rain days=5.5|Nov rain days=1.5|Dec rain days=0.4|year rain days=58.7|time day=17:30 [[Indian Standard Time|IST]]|Jan humidity=36|Feb humidity=29|Mar humidity=28|Apr humidity=34|May humidity=44|Jun humidity=70|Jul humidity=78|Aug humidity=79|Sep humidity=71|Oct humidity=56|Nov humidity=47|Dec humidity=41|year humidity=51|source 1=[[India Meteorological Department]]&lt;ref name=IMDnormals&gt;
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205040301/http://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = http://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| title = Station: Satara Climatological Table 1981–2010
| work = Climatological Normals 1981–2010
| publisher = India Meteorological Department
| date = January 2015
| pages = 685–686
| access-date = 10 April 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=IMDextremes&gt;
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205042509/http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| title = Extremes of Temperature &amp; Rainfall for Indian Stations (Up to 2012)
| publisher = India Meteorological Department
| date = December 2016
| page = M152
| access-date = 10 April 2020}}&lt;/ref&gt;|source 2=Government of Maharashtra&lt;ref&gt;
{{cite web
| url = http://cultural.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/SATARA/gen_climate.html | title = Climate
| publisher = Government of Maharashtra
| access-date = 10 April 2020}}&lt;/ref&gt;|date=June 2012}}

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2011 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ [[ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ&lt;ref&gt;[http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf Cities having population 1 lakh and above]. &lt;/ref&gt; ਸਤਾਰਾ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 120,079 ਸੀ; 61,129 ਮਰਦ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 59,066 ਔਰਤਾਂ ਹਨ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 52% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 48% ਹਨ।&lt;ref name=&quot;tin.tin.nsdl.com&quot;&gt;{{Cite web |title=NSDL Tax Information Network (TIN) - Search |url=https://tin.tin.nsdl.com/pan/servlet/AOSearch?city=SATARA&amp;display=N&amp;Category= |access-date=2020-09-23 |website=tin.tin.nsdl.com}}&lt;/ref&gt; [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਬੋਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਬੋਲੀ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ 1.5% ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸੂਬੇ ਦਾ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ 1000 ਮੁੰਡਿਆਂ 'ਤੇ 883 ਕੁੜੀਆਂ ਹੈ, {{Bar box|title=Religions in Satara city|titlebar=#Fcd116|left1=Religion|right1=Percent|float=right|bars={{bar percent|[[Hindus]]|orange|83.3}}
{{bar percent|[[Muslims]]|green|7.7}}
{{bar percent|[[Christians|Christian]]|blue|4}}
{{bar percent|[[Jainism|Jain]]|pink|3.7}}
{{bar percent|[[Buddhism|Buddhist]]|yellow|1.3}}
{{bar percent|Others†|black|1}}|caption=Distribution of religions&lt;br /&gt;
†&lt;small&gt;Includes [[Sikh]]s (0.2%), [[Parsi]] (0.8%).&lt;/small&gt;}}ਸਤਾਰਾ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਮਿਉਂਸਪਲ ਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਗਈ ਹੈ। ਅਤੇ ਅਸਲ ਸ਼ਹਿਰੀਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 326,765 ਹੈ। ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਜਿਆਦਾ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਕਸਬਿਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਬੀ.ਕਾਰੰਜੇ, ਖੇੜ, ਗੋਡੋਲੀ ਅਤੇ ਵਿਲਾਸਪੁਰ ਹਨ।

ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ 16 ਸਤੰਬਰ 2019 ਨੂੰ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ [[ਦੇਵੇਂਦਰ ਫੜਨਵੀਸ]] ਵਲ੍ਹੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ 40 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲਟਕ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਹੱਦ ਪੂਰਬ ਵੱਲ NH4 ਤੱਕ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਜਿੰਕਿਆਤਾਰਾ ਤੱਕ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਵੇਨਾ ਨਦੀ ਤੱਕ ਸਾਰਾ ਖੇਤਰ, ਸ਼ਾਹੂਪੁਰੀ, ਸੰਭਾਜੀਨਗਰ, ਵਿਲਾਸਪੁਰ ਅਤੇ ਦਾਰੇ ਬੁਦਰੂਕ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ।

== ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ==
ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸਤਾਰਾ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਦੇ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ (N.C.P) ਦੇ MP ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਪਾਟਿਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=NCP's Shriniwas Patil Who Won Satara In Prestige Battle With BJP Sworn In |url=https://www.ndtv.com/india-news/ncps-shriniwas-patil-who-beat-udayanraje-bhosale-in-satara-bypoll-sworn-in-2134256 |access-date=2020-09-24 |website=NDTV.com}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸਤਾਰਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਇੱਕ MLA ਵੀ ਚੁਣਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਦੇ ਸ਼ਿਵੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਅਭਯਾਸਿੰਘ ਭੋਸਲੇ ਕਰਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php|title=District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies|publisher=Chief Electoral Officer, Maharashtra website}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bhonsle Shivendrasinh Abhaysinh(Nationalist Congress Party(NCP)):Constituency- Satara(SATARA) - Affidavit Information of Candidate |url=https://myneta.info/mh2009/candidate.php?candidate_id=3411 |access-date=2020-09-24 |website=myneta.info}}&lt;/ref&gt;

=== ਸਿਵਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ===
ਸਤਾਰਾ,ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Municipal Council, Satara {{!}} District Satara, Government of Maharashtra, India {{!}} India |url=https://www.satara.gov.in/en/public-utility/municipal-councils-2/ |access-date=2020-09-23 |language=en-US}}&lt;/ref&gt; 1.2 ਲੱਖ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੀ ਸਤਾਰਾ ਉਪ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਹੈ। ਜਿਹੜੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਤਾਰਾ ਉਪ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Cenus 2011 |url=https://censusindia.gov.in/}}&lt;/ref&gt; ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ 8 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਘਣਤਾ 14748 ਵਿਅਕਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Census 2011 |url=https://censusindia.gov.in/}}&lt;/ref&gt;

ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ 39 ਵਾਰਡਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਰੇਕ 5 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;tin.tin.nsdl.com&quot;/&gt; ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਾਰਡ ਨੰ (19) 4691 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਵਾਰਡ ਹੈ ਅਤੇ 2206 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਵਾਰਡ ਨੰ (23) ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਵਾਰਡ ਹੈ&lt;ref name=&quot;tin.tin.nsdl.com&quot; /&gt;

=== ਨਾਗਰਿਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ===
ਕਾਸ ਝੀਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਪੀਣ ਲਈ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=GEOGRAPHICAL SET UP OF THE STUDY REGION |url=https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/2496/9/09_chapter%202.pdf}}&lt;/ref&gt; (ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਧਿਕਰਨ) ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Drinking Water Quality in Distribution System of Satara City Maharashtra |url=https://www.researchgate.net/publication/279308965 |access-date=9 December 2020}}&lt;/ref&gt; 19 ਐਮਐਲਡੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਪਾਣੀ ਦੇ ਲੀਕ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਸਿਰਫ 17.2 ਐਮਐਲਡੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |title=Road Map towards 24x7 Water Supply in Class 'A' Municipal Councils in Maharashtra |url=https://www.pas.org.in/Portal/document/ResourcesFiles/Road%20Map%20Towards%2024x7%20WS%20Final.pdf |access-date=9 December 2020}}&lt;/ref&gt;

ਸਤਾਰਾ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਫਾਈ ਦਾ ਸਾਰਾ ਜਿਮਾਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੋਏਆ ਹੈ।ਠੋਸ ਕੂੜਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਹਰ ਦਿਨ 70 ਮੀਟਰਕ ਟਨ ਠੋਸ ਕੂੜਾ ਇੱਕਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 18 ਮੀਟਰਕ ਟਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਖਾਦ ਦੁਆਰਾ ਨਿਪਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |title=Action Plan Priorities - Venna |url=https://www.mpcb.gov.in/sites/default/files/river-polluted/action-plan-priority/Action_plans_priority_III_VENNA_2019_03072019.pdf |access-date=9 December 2020 |website=Maharashtra Pollution Control Board}}&lt;/ref&gt; ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ 8.17 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ, 20972 ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Solid Waste Management Information |url=http://www.nswai.com/docs/Satara.pdf |website=National Solid Waste Association of India}}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ12.8 ਐਮਐਲਡੀ ਸੀਵਰੇਜ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt;  ਸਤਾਰਾ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਕੋਲ 17.5 ਐਮਐਲਡੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਐਸਟੀਪੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਪਬਲਿਕ ਸਰਵਿਸ ਐਕਟ, 2015 ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਐਕਟ ਹੈ। ਆਮ ਲੋਕ ਇੱਕ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ RTS ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਜਾਂ 'ਆਪਲ ਸਰਕਾਰ' ਵੈੱਬ ਪੋਰਟਲ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕਰਕੇ ਇਸ ਐਕਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਨਾਗਰਿਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈਣ ਲਈ ਆਨਲਾਈਨ ਅਪਲਾਈ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

== ਆਰਥਿਕਤਾ ==
ਹਲਦੀ , ਅਦਰਕ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗੰਨਾ ਸਤਾਰਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਫਸਲ ਹੈ। ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 302 ਬੈਂਕਾਂ ਹਨ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 1905 ਵਿੱਚ ਮੇਨਥੋਲ ਅਤੇ ਸਾਬਣ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਤਾਂਬੇ ਦੇ ਵੱਡੇ ਕਾਰਖਾਨੇ 1922 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਨਅਤੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਖੜੋਤ ਆ ਗਈ ਸੀ। 1950-60 ਤੋਂ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਸਤਾਰਾ ਤਹਿਸੀਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ [[ਗੁੜ]] ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰੰਗਾਈ ਦਾ ਉਦਯੋਗ ਹੈ। ਇਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ, ਦੇਸ਼ ਅਜਾਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲ 1957 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਰੰਗਾਈ ਸੈਂਟਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=INDUSTRIAL DISTRIBUTION AND DEVELOPMENT IN SATARA TEHSIL |url=https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/135123/9/09%20growth%20and%20distribution%20of%20industriesin%20satara%20tehsil.pdf}}&lt;/ref&gt;

=== ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Kas_plateau.JPG|thumb| ਕਾਸ ਪਠਾਰ, ਸਤਾਰਾ ( [[ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਟਿਕਾਣਾ|ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ]] ) &lt;ref name=&quot;dnaindia.com&quot;&gt;{{Cite web |last=Mulla, Mohsin |date=4 July 2012 |title=Kaas to bloom for only 2,000 tourists daily |url=http://www.dnaindia.com/pune/report_kaas-to-bloom-for-only-2000-tourists-daily_1710438 |publisher=Dnaindia.com}}&lt;/ref&gt;]]
ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਾਫੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਜਗ੍ਹਾਵਾਂ ਹਨ।

* ਅਜਿੰਕਿਆਤਾਰਾ ਕਿਲਾ (ਅਜਿੰਕਿਆਤਾਰਾ ਕਿਲਾ)
* ਜਰਨਦੇਸ਼ਵਰ ਹਨੂੰਮਾਨ - ਸਤਾਰਾ ਕੋਰੇਗਾਓਂ ਰੋਡ।
*
* ਸੱਜਨਗੜ ਕਿਲਾ (ਸੱਜਨਗੜ ਕਿਲਾ)
* ਕਾਸ ਪਠਾਰ - &quot; [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਘਾਟੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ [[ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਟਿਕਾਣਾ|ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ]] ਵੀ ਹੈ
* ਬਾਰਾਮੋਤੀਚੀ ਵਿਹਿਰ ਸਟੈਪ ਖੂਹ, ਲਿੰਬ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ ਸਤਾਰਾ ਤੋਂ 16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।
* ਥੇਘੜ ਝਰਨਾ
* ਯੇਵਤੇਸ਼ਵਰ
* ਬਮਨੌਲੀ
* ਧੌਮ ਡੈਮ
* 12 ਮੋਤੀ ਵਿਹੀਰ, ਅੰਗ
* ਰਾਜੇ ਬਕਸਾਵਰ ਪੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦਰਗਾਹ (ਖਤਗੁਨ)
* [[Chaphal|ਚੱਫਲ]] (ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਮੰਦਰ, ਨੇੜੇ ਉਮਬਰਾਜ)&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=VirajTravels – Perfect place to find all holiday packages |url=http://virajtravels.in/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=22&amp;catid=2&amp;Itemid=3 |access-date=18 August 2017 |website=virajtravels.in |archive-date=4 ਮਾਰਚ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140304171358/http://virajtravels.in/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=22&amp;catid=2&amp;Itemid=3 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
* ਨੇਰ ਤਲਾਬ

[[ਤਸਵੀਰ:Bamnoli_Boating_View.jpg|thumb| ਬਮਨੌਲੀ ਬੋਟਿੰਗ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼]]
[[ਤਸਵੀਰ:A_view_of_Narayan_Maharaj_Math_from_Shembdi_Vaghali-Bamnoli_Road.jpg|thumb| ਸ਼ੇਮਬਡੀ ਵਾਘਾਲੀ-ਬਮਨੋਲੀ ਰੋਡ ਤੋਂ ਨਰਾਇਣ ਮਹਾਰਾਜ ਮੱਠ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼]]
[[ਤਸਵੀਰ:Kandi_Pedhe1.jpg|thumb]]
ਨਰਾਇਣ ਮਹਾਰਾਜ ਮੱਠ, ਬਮਨੌਲੀ ਤੋਂ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼

* ਪ੍ਰਤਾਪਗੜ੍ਹ ਉੱਤਰ ਪੱਛਮ ਵਿਚ ਸਤਾਰਾ ਤੋਂ 75 ਕਿ.ਮੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।

ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਪ੍ਰਤਾਪਗੜ੍ਹ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਥੇ 10 ਨਵੰਬਰ 1659 ਨੂੰ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਅਤੇ ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੇ ਜਨਰਲ ਅਫਜ਼ਲ ਖਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਸੀ। ਅਤੇ ਮਰਾਠਿਆਂ ਦੀ ਨਿਰਣਾਇਕ ਜਿੱਤ ਹੋਈ।

* ਪੰਚਗਨੀ ਸਤਾਰਾ ਤੋਂ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਜਿਸਨੂੰ  ਅਹਿ ਪਚਗਨੀ (ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ पाचगणी) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਹੈ।

== ਸੱਭਿਆਚਾਰ ==
ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਜਿੰਕਿਆਤਾਰਾ ਕਿਲੇ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਸ ਪਠਾਰ / ਫੁੱਲ ਪਠਾਰ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਵ ਕੁਦਰਤੀ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;dnaindia.com&quot;&gt;{{Cite web |last=Mulla, Mohsin |date=4 July 2012 |title=Kaas to bloom for only 2,000 tourists daily |url=http://www.dnaindia.com/pune/report_kaas-to-bloom-for-only-2000-tourists-daily_1710438 |publisher=Dnaindia.com}}&lt;/ref&gt; ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਮਹਿਲ ਹਨ, ਪੁਰਾਣਾ ਮਹਿਲ (ਜੂਨਾ ਰਜਵਾੜਾ) ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਮਹਿਲ (ਨਵਾ ਰਜਵਾੜਾ) ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਪੁਰਾਣਾ ਮਹਿਲ ਲਗਭਗ 300 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਪੈਲੇਸ ਲਗਭਗ 200 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ।

ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਅਨੋਖੀ ਮੂਰਤੀ ਪੋਵਈ ਨਾਕੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੈਨਨ ਦੇ ਕੋਲ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਬੁੱਤ ਨੂੰ ਘੋੜੇ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਥੋਂਗੇਰ ਝਰਨੇ ਸਤਾਰਾ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹਨ। ਇਹ [[ਪੱਛਮੀ ਘਾਟ]] ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣਾ ਮਾਨਸੂਨ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਜਗ੍ਹਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਝਰਨੇ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਵਾਸਤੇ ਸੈਲਾਨੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੁਲਾਈ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ  ਦੌਰਾਨ ਵਜਰਾਈ ਵਾਟਰਫਾਲ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਝਰਨਾ, ਸਤਾਰਾ ਤੋਂ 22 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।

ਸਤਾਰਾ ਹਰ ਸਾਲ 'ਸਤਾਰਾ ਹਾਫ ਹਿੱਲ ਮੈਰਾਥਨ' ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Satara-Hill-Half-Marathon-on-September-6/articleshow/48737672.cms|title=Satara Hill Half Marathon on September 6 - Times of India|work=The Times of India|access-date=2017-10-25}}&lt;/ref&gt; 2015 ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ 2,618 ਦੌੜਾਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਦੌੜ (ਸਿੰਗਲ ਮਾਉਂਟੇਨ) ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ ਬੁੱਕ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.livemint.com/Leisure/OpffY7yGgUYdRZvyhJFokJ/Runs-you-cannot-miss-in-2016.html|title=Runs you cannot miss in 2016|last=Avlani|first=Shrenik|date=2016-01-04|work=livemint.com/|access-date=2017-10-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/most-people-in-a-mountain-ascent-single-mountain|title=Most people in a mountain run - single mountain|work=Guinness World Records|access-date=2017-10-25|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;

ਅਪਸ਼ਿੰਗ ਪਿੰਡ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹਰੇਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਾਂ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਬਰਤਾਨੀਆ ਲਈ ਲੜਦਿਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ 46 ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।


ਸਤਾਰਾ ਆਪਣੀ ਮਿੱਠੇ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ: ਕਾਂਦੀ ''ਪੇੜੇ''  ਕਾਂਦੀ ਪੇੜੇ ਦੁੱਧ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੁਆਦ ਹੈ ਜੋ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਸ਼ੁੱਧ ਫੁੱਲ-ਚਰਬੀ ਵਾਲੇ ਦੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਅਮੀਰੀ ਅਤੇ ਮਿਠਾਸ ਹੈ। ਕਾਂਦੀ ਦੇ ਪੇੜੇ ਦਾ ਵਿਲੱਖਣ ਸਵਾਦ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੋਰ ਪੇੜਿਆਂ ਵਾਂਗ ਖੰਡ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ।

== ਸਿੱਖਿਆ ==
ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ  ਇੱਕ (ਸੈਨਿਕ ਸਕੂਲ) ਹੈ - ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਧੀਨ 23 ਜੂਨ 1961 ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਸੈਨਿਕ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਯਸ਼ਵੰਤਰਾਓ ਚਵਾਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Google Map |date= |title=Yashwantrao Chavan Institute of Science,Satara&amp;#124; Home :: Science College |url=http://ycis.ac.in/ |access-date=2022-07-18 |publisher=Ycis.ac.in}}&lt;/ref&gt; ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਸਾਲ 2022 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। GMC (ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ) ਸਤਾਰਾ ਦਾ ਸਾਲ 2022 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਬੈਚ ਹੈ, ਇਹ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਸਤਾਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=District Hospital, Satara · M2R5+HQ4, Sadarbazar, Guruwar Peth, Satara, Maharashtra 415002, India |url=https://www.google.com/maps/place/District+Hospital,+Satara/@17.6913947,74.0094581,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x3bc239be08d96bbd:0xd7b5d483e2953730!8m2!3d17.6913947!4d74.0094581 |access-date=2022-11-27 |website=District Hospital, Satara · M2R5+HQ4, Sadarbazar, Guruwar Peth, Satara, Maharashtra 415002, India |language=en}}&lt;/ref&gt;

* ਕੇਐਸਡੀ ਸ਼ਾਨਭਾਗ ਵਿਦਿਆਲਿਆ (1990)
* [https://www.gmcsatara.org/ ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=sequentia |url=https://www.gmcsatara.org/ |access-date=2022-11-27 |website=www.gmcsatara.org |language=en}}&lt;/ref&gt; (2022)

== ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ ==

* ਜਗਨਨਾਥ ਰਾਓਜੀ ਚਿਟਨਿਸ
* [[ਸਾਈ ਭੌਂਸਲੇ|ਸਾਈਂ ਭੋਸਲੇ]]
* ਯਸ਼ਵੰਤਰਾਓ ਚਵਾਨ
* ਤਾਨਾਜੀ ਮਲੁਸਰੇ
* [[ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ|ਝਾਂਸੀ ਦੀ ਰਾਣੀ]]
* [[ਜੋਤੀ ਰਾਓ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਓ ਫੂਲੇ|ਜੋਤੀਰਾਓ ਫੂਲੇ]]
* ਭੌਰਾਓ ਪਾਟਿਲ
* ਕ੍ਰਾਂਤੀਸਿੰਘਾ ਨਾਨਾ ਪਾਟਿਲ
* [[ਖਸ਼ਾਬਾ ਦਾਦਾਸਾਹਿਬ ਜਾਧਵ|ਖਾਸ਼ਾਬਾ ਦਾਦਾਸਾਹਿਬ ਜਾਧਵ]]
* ਉਦਯਨਰਾਜੇ ਭੋਸਲੇ
* [[ਨਰਿੰਦਰ ਦਾਬੋਲਕਰ|ਨਰਿੰਦਰ ਦਾਭੋਲਕਰ]]
* ਸ਼ਿਵੇਂਦਰ ਰਾਜੇ ਭੋਸਲੇ
* ਸਯਾਜੀ ਸ਼ਿੰਦੇ
* [[ਲਲਿਤਾ ਬਾਬਰ]]
* [[ਸ਼ਰਦ ਪਵਾਰ]]
* ਸ਼ਾਹਿਰ ਸਾਬਲ

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਸਤਾਰਾ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ 250 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਕੌਮੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 48 (ਮੁੰਬਈ ਪੂਨੇ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ ਅਤੇ ਪੀਬੀ ਰੋਡ ਰਾਹੀਂ) ਪੂਨੇ ਤੋਂ 110 ਕਿ.ਮੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਟਰਮੀਨਸ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਕੋਲਹਾਪੁਰ, ਮਿਰਾਜ ਵਾਇਆ ਸਤਾਰਾ ਤੱਕ ਰੇਲ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਬੋਰੀਵਲੀ, ਦਾਦਰ, ਮੁੰਬਈ ਸੈਂਟਰਲ, ਅਤੇ ਠਾਣੇ ਤੋਂ ਸਤਾਰਾ ਤੱਕ ਨਿੱਜੀ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਰਾਜ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਬੱਸਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ( ਪੂਨੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ।

ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੜਕ ਅਤੇ ਰੇਲ ਮਾਰਗ ਨਾਲ ਬਾਕੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੌਮੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 48 [[ਦਿੱਲੀ]] ਅਤੇ [[ਚੇਨਈ|ਚੇਨਈ ਦੇ]] ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਮਾਰਗ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਵਲ੍ਹ ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਪੂਨੇ ਨੂੰ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਭੀੜ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਬਾਈਪਾਸ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੌਮੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 548C ਸਤਾਰਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਕੋਰੇਗਾਓਂ, ਪੁਸੇਗਾਓਂ, ਮਸਾਵੜ, ਅਕਲੁਜ, ਟੈਂਭੁਰਨੀ ਅਤੇ ਮੁਰੂਦ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਇਹ 4 ਲਾਈਨ ਹਾਈਵੇਅ ਵੀ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੰਮ ਜਲਦੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਾਜ ਮਾਰਗ 58 ਸਤਾਰਾ ਨੂੰ [[ਮਹਾਬਲੇਸ਼ਵਰ]] ਅਤੇ ਸੋਲਾਪੁਰ ਨਾਲ ਜੋੜੇਗਾ।

ਸਤਾਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੇਂਦਰੀ ਰੇਲਵੇ ਦੀ [[ਪੂਨੇ]] - ਮਿਰਾਜ ਲਾਈਨ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਪੂਨੇ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਲ੍ਹੋ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਹਿਯਾਦਰੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ, ਕੋਯਨਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ, ਮਹਾਲਕਸ਼ਮੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ,[[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]], [[ਗੋਆ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]] ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਰੇਲਾਂ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਤਾਰਾ ਵਿਖੇ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਤਾਰਾ ਮਹਾਦ ਕੌਮੀ ਸੜਕ ਮਾਰਗ ਹੈ ਜੋ ਸਤਾਰਾ ਨੂੰ [[ਕੋਂਕਣ]] ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।

=== ਰੇਲਵੇ ===

* ਸਤਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ

ਸਤਾਰਾ ਮਹੌਲੀ ਦੇ ਨੇੜੇ 07 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਕਰੀਬ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਸਤਾਰਾ ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ ਤੋਂ ਸਤਾਰਾ ਪੰਢਰਪੁਰ, ਸਤਾਰਾ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਮਿਰਾਜ, ਸਾਂਗਲੀ, ਕੋਲਹਾਪੁਰ, ਅਤੇ ਬੰਗਲੌਰ (ਕੁਝ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ) ਲਈ ਰੂਟ 'ਤੇ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਮੁੰਬਈ ਜਾਂ ਪੂਨੇ ਤੋਂ ਸੜਕ ਜਾਂ ਰੇਲ ਰਾਹੀਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਤਾਰਾ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ। (ਮਹਾਲਕਸ਼ਮੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ)''ਕੋਯਨਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ'', &quot; [[ਗੋਆ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]] &quot;''ਚਲੁਕਿਆ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ'' 

;; ਰੇਲਵੇ ਟਾਈਮ ਟੇਬਲ ਸਤਾਰਾ


; ਮਿਰਾਜ/ਕਰਾੜ ਵੱਲ

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!No.
!Train No.
!Train Name
!Train Type
!Day
!Departure time
|-
|Dis.
|11023
|Mumbai&amp;nbsp;– Kolhapur
|Sahyadri Express
|Discontinued
|Discontinued
|-
|-
|01
|11097
|Pune – Ernakulam
|Poorna Express
|Sun
|00.45&amp;nbsp;Am
|-
|-
|02
|17411
|Mumbai - Kolhapur
|Mahalaxmi Express
|Daily
|03.15&amp;nbsp;Am
|-
|03
|11021
|Dadar - Tirunelveli
|Tirunelveli / Chalukya Express
|Sun, Wed, Thu
|04.00&amp;nbsp;Am
|-
|04
|11035
|Dadar – Mysore
|Sharavati Express
|Fri
|04.00&amp;nbsp;Am
|-
|05
|11005
|Dadar - Puducherry
|Puducherry Express
|Mon, Tue, Sat
|04.00&amp;nbsp;Am
|-
|06
|51441
|Satara – Kolhapur
|Demu Special
|Daily
|05.40&amp;nbsp;Am
|-
|07
|16209
|Ajmer – Mysore
|All Mysore Express
|Mon, Sat
|04.55&amp;nbsp;Am
|-
|08
|16505
|Gandhidham – Bangalore
|GIMB SBC Bangalore Express
|Wed
|04.55&amp;nbsp;Am
|-
|09
|16507
|Jodhpur – Bangalore
|JU SBC Bangalore Express
|Sun, Fri
|04.55&amp;nbsp;Am
|-
|10
|16531
|Ajmer – Bangalore
|SBC Garib Nawaz Express
|Tue
|04.55&amp;nbsp;Am
|-
|11
|11040
|Gondia – Kolhapur
|Maharashtra Express
|Daily
|07.30&amp;nbsp;Am
|-
|12
|12148
|Nizamuddin – Kolhapur
|Nizamuddin Express
|Fri
|09.30&amp;nbsp;Pm
|-
|13
|12782
|Nizamuddin – Mysore
|Swarnajayani Express
|Tue
|09.30&amp;nbsp;Pm
|-
|14
|11049
|Ahmadabad-Kolhapur
|Ahmadabad Express
|Mon
|10.50&amp;nbsp;Pm
|-
|15
|51409
|Pune – Kolhapur
|Demu Special
|Daily
|02.30&amp;nbsp;Pm
|-
|16
|11029
|Mumbai – Kolhapur
|Koyna Express
|Daily
|04.00&amp;nbsp;Pm
|-
|17
|12780
|Nizamuddin – Vasco
|Goa Express
|Daily
|07.50&amp;nbsp;Pm
|-
|18
|22497
|ShriGanganagar-Tiruchchirapali
|Humsafar Express
|Tue
|09.45&amp;nbsp;Pm
|-
|19
|01539
|Pune - Satara
|Demu Special
|Daily
|10.40&amp;nbsp;Pm Terminated
|-
|
|
|
|Sahyadri Express &gt;&gt; Discontinued
|
|
|-
|
|
|
|Information by ( Basargi) : updated In August 2022
|
|
|}

; ਪੂਨੇ ਵੱਲ

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!No.
!Train No.
!Train Name
!Train Type
!Day
!Departure time
|-
|Dis
|11024
|Kolhapur – Mumbai
|Sahyadri Express
|Discontinued
|Discontinued
|-
|01
|11012
|Kolhapur - Mumbai
|Mahalaxmi Express
|Daily
|12.15&amp;nbsp;Am
|-
|02
|12779
|[[:en:Vasco_da_Gama,_Goa|Vasco]] – Nizamuddin
|Goa Express
|Daily
|01.00&amp;nbsp;Am
|-
|03
|22498
|Tiruchchirapali - ShriGanganagar
|Humsafar Express
|Sat
|05.00&amp;nbsp;Am
|-
|04
|01540
|Satara - Pune
|Demu Special
|Daily
|06.15&amp;nbsp;Am
|-
|05
|51410
|Kolhapur – Pune
|Passenger
|Daily
|09.28&amp;nbsp;Am
|-
|06
|11030
|Kolhapur – Mumbai
|Koyna Express
|Daily
|12.05&amp;nbsp;Pm
|-
|07
|12147
|Kolhapur – [[:en:Hazrat_Nizamuddin_railway_station|Nizamuddin]]
|Nizamuddin Express
|Tue
|12.40&amp;nbsp;Pm
|-
|08
|12781
|Mysore – Nizamuddin
|Swarnajayani Express
|Sat
|12.40&amp;nbsp;Pm
|-
|09
|16210
|Mysore – Ajmer
|Ajmer Express
|Wed, Fri
|03.15&amp;nbsp;Pm
|-
|10
|16506
|[[:en:Bangalore|Bangalore]] – Gandhidham
|Gandhidham Express
|Sun
|03.15&amp;nbsp;Pm
|-
|11
|16508
|Bangalore - Jodhpur
|Jodhpur Express
|Tue, Thu
|03.15&amp;nbsp;Pm
|-
|12
|16532
|Bangalore – Ajmer
|Garib Nawaz Express
|Sat
|03.15&amp;nbsp;Pm
|-
|13
|16532
|Kolhapur – Ahmadabad
|Ahmadabad Express
|Sat
|04.30&amp;nbsp;Pm
|-
|14
|11039
|Kolhapur - Gondia
|Maharashtra Express
|Daily
|06.40&amp;nbsp;Pm
|-
|15
|11098
|Ernakulam – Pune
|Poorna Express
|Tue
|08.10&amp;nbsp;Pm
|-
|16
|51442
|Kolhapur – Satara
|Demu Special
|Daily
|09.28&amp;nbsp;Pm
|-
|17
|11006
|Puducherry - Dadar
|Puducherry Express
|Mon, Wed, Thu
|11.10&amp;nbsp;Pm
|-
|18
|11022
|Tirunelveli -  Dadar
|Tirunelveli / Chalukya Express
|Tue, Fri, Sat
|11.10&amp;nbsp;Pm
|-
|19
|11036
|Mysore – Dadar
|Sharavati Express
|Sun
|11.10&amp;nbsp;Pm
|-
|Station Del
|17317
|Hubli - Dadar
|Hubli Express
|Station Del
|Station Del
|-
|
|
|
|Sahyadri Express  &gt;&gt; Discontinued
|
|
|-
|
|
|
|Information by( Basargi): Updated In August 2022
|
|
|}

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==

* ਭੋਸਲੇ
* [[ਮਰਾਠੀ ਲੋਕ|ਮਰਾਠਾ]]
* [[ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ]]
* ਮਰਾਠਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
* [[ਪੇਸ਼ਵਾ|ਪੇਸ਼ਵੇ]]
* ਹੋਲਕਰ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{reflist|colwidth=30em}}
[https://allcngpumpnearme.in/cng-pump-in-satara-near-me/ ਮੇਰੇ ਨੇੜੇ ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚ CNG ਪੰਪ]

== ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ ==
* ਪਾਲ ਐਚ. ਵਾਨ ਟੂਚਰ: [http://gaebler.info/politik/tucher.pdf ''ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ: ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਅਤੇ ਸੰਕਟ - ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਰਮਨ ਮਿਸ਼ਨ 1939 - 1946''] ਡਿਸਸ. ਅਰਲੈਂਗੇਨ 1980 ਲੇਖਕ ਦਾ ਐਡੀਸ਼ਨ ਅਰਲੈਂਗੇਨ/ਜਰਮਨੀ 1980।[http://gaebler.info/politik/tucher-14.pdf ਸਤਾਰਾ] ਪੜ੍ਹੋ।
* ਵਿਲਹੇਲਮ ਫਿਲਚਨਰ: ''ਇੱਕ ਖੋਜਕਰਤਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ''  ਵਿਲਹੇਲਮ ਫਿਲਚਨਰ ਨੂੰ ਸਤੰਬਰ 1941 ਤੋਂ ਨਵੰਬਰ 1946 ਤੱਕ ਸਤਾਰਾ ਦੇ ਪੈਰੋਲ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
* ''ਬੜੌਦਾ ਦੇ ਖ਼ਾਨਦਾਨੀ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੋਣ।'' ''ਬੰਬਈ, ਬੜੌਦਾ, ਪੂਨਾ ਅਤੇ ਸਤਾਰਾ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ'' . ਬੀਏ ਗੁਪਤਾ ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕਲਕੱਤਾ 1922
* ਮਲਿਕ, ''ਬੰਬਈ ਅਤੇ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਐਸਸੀ ਸਟੋਨ ਏਜ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼'', ਐੱਮ. ਸਯਾਜੀਰਾਓ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬੜੌਦਾ 1959
* ਇਰਾਵਤੀ ਕਰਵੇ, ਜਯੰਤ ਸਦਾਸ਼ਿਵ ਰੰਦਾਦਿਵ, ''ਇੱਕ ਵਧ ਰਹੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ'' ਡੇਕਨ ਕਾਲਜ, 1965, ਪੂਨਾ
* ਵਲੁੰਜਕਰ, ਟੀ.ਐਨ. ''ਸੋਸ਼ਲ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ, ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਐਂਡ ਚੇਂਜ ਇਨ ਏ ਵਿਲੇਜ ਕਮਿਊਨਿਟੀ'', ਡੇਕਨ ਕਾਲਜ ਪੂਨਾ 1966।
* ਡਾ.ਬਰਾਮਬੇਦਕਰ [[ਭੀਮਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ|ਨੇ]] ਆਪਣੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਪੁਸਤਕ [[ਵੇਟਿੰਗ ਫ਼ਾਰ ਅ ਵੀਜ਼ਾ|ਵੇਟਿੰਗ ਫਾਰ ਏ ਵੀਜ਼ਾ]][https://drambedkarbooks.files.wordpress.com/2009/03/selected-work-of-dr-b-r-ambedkar.pdf] ਵਿੱਚ ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਤਾਰਾ (ਸ਼ਹਿਰ)]]</text>
      <sha1>en5k933ap5iziwemfc38evxmwtxc7qd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173698</id>
    <revision>
      <id>811575</id>
      <parentid>748461</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:14:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811575</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13147" sha1="jowtk9xbvrntx019e1aytwd5904bs6n" xml:space="preserve">&lt;!-- See [[Wikipedia:WikiProject Indian cities]] for details --&gt;{{Infobox settlement
| name                     = ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ
| settlement_type          = ਕਸਬਾ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ
| nickname                 = 
| pushpin_map              = India Jammu and Kashmir#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|33.592132|N|75.165432|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1        = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
| subdivision_name2        = [[ਅਨੰਤਨਾਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅਨੰਤਨਾਗ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_total_km2           = 
| area_rank                = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 1670
| population_total         = 9871
| population_as_of         = 2011
| population_footnotes     = 
| population_density_km2   = auto
| population_rank          = 
| population_demonym       = 
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਕਸ਼ਮੀਰੀ]], [[ਉਰਦੂ]], [[ਹਿੰਦੀ]], [[ਡੋਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੋਗਰੀ]], [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]&lt;ref name=&quot;OfficialLang&quot;&gt;{{cite web |url=http://egazette.nic.in/WriteReadData/2020/222037.pdf |title=The Jammu and Kashmir Official Languages Act, 2020 |publisher=The Gazette of India|date=27 September 2020 |access-date=27 September 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news | title=Parliament passes JK Official Languages Bill, 2020 | work=Rising Kashmir | date=23 September 2020 | url=http://risingkashmir.com/news/parliament-passes-jk-official-languages-bill-2020 | access-date=23 September 2020 | archive-date=24 September 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200924141909/http://risingkashmir.com/news/parliament-passes-jk-official-languages-bill-2020 | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| demographics1_title2     = Spoken
| demographics1_info2      = 
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = &lt;!-- [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]] --&gt;
| postal_code              = 192221
| registration_plate       = ਜੇ ਕੇ 03
| website                  = 
| footnotes                = 
}}
[[ਤਸਵੀਰ:Inside_View_of_Masjid_e_Al_Noor.jpg|thumb| ਮਸਜਿਦ ਏ ਅਲ ਨੂਰ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਦ੍ਰਿਸ਼]]
'''ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ''', ਜਿਸ ਨੂੰ '''ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਦਰਵਾਜਾ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ।

ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਬਾਈਪਾਸ ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦਲਵਾਚ, ਚਿਮੁੱਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮਪੋਰਾ ਆਦਿ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜਰਦਾ ਹੈ।

ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ NH44 ਹਾਈਵੇ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਦੁਆਰਾ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
ਸਾਲ 2011 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ [[ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ|ਜਨਗਣਨਾਂ]] ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Census of India 2011: Data from the 2011 Census, including cities, villages and towns (Provisional) |url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-date=2004-06-16 |access-date=2008-11-01 |publisher=Census Commission of India}}&lt;/ref&gt; ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 9871 ਸੀ। ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 55% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 45% ਸੀ। ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਵਿੱਚ, 20.67% ਆਬਾਦੀ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਹੈ। ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 70.21% ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਕੌਮੀ ਔਸਤ 67.16% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, 79.82% ਮਰਦ  ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਔਰਤਾਂ 58.27% ਹਨ।

[[ਜੇਹਲਮ]] ਨਦੀ ਦਾ [[ਵੈਰੀਨਾਗ|ਵੇਰੀਨਾਗ]] ਸਰੋਤ ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।

ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕਾਫੀ ਸੂਫ਼ੀ ਦਰਬਾਰ ਹਨ। ਬਾਬਾ ਸਾਦ ਸ਼ਾਹ ਸਾਹਬ ਦਾ ਅਸਥਾਨ ਸ਼ੰਪੋਰਾ, ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਹਬੀਬ ਸ਼ਾਹ ਸਹਿਬ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਮੁਈਨ ਸ਼ਾਹ ਸਾਹਬ ਦਾ ਅਸਥਾਨ ਕੁਰੀਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਅੱਧਾ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਥਾਨਕ ਕਥਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਬਾ ਮੋਈਨ ਸ਼ਾਹ ਸਾਹਬ ਦੁਆਰਾ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਬਰ 'ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਅਸਥਾਨ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਜ਼ਰਤ ਸਈਅਦ ਨੂਰ ਸ਼ਾਹ ਵਲੀ ਬਗਦਾਦੀ ਦਾ ਅਸਥਾਨ ਕੁੰਡ ਵਿਖੇ ਲਗਭਗ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਈਅਦ ਆਸਿਮ ਅਤੇ ਸਈਦ ਕਾਸਿਮ ਬੁਖਾਰੀ ਦਾ ਅਸਥਾਨ ਚੁਰਾਟ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜੋ ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।

== ਜਲਵਾਯੂ ==
{{Weather box|metric first=Y|single line=Y|width=auto|location=Qazigund (1981–2010, extremes 1962–2012)|Jan record high C=16.2|Feb record high C=19.2|Mar record high C=26.5|Apr record high C=31.4|May record high C=33.6|Jun record high C=35.7|Jul record high C=34.5|Aug record high C=35.0|Sep record high C=32.8|Oct record high C=32.2|Nov record high C=24.3|Dec record high C=18.1|year record high C=35.7|Jan high C=6.6|Feb high C=9.4|Mar high C=14.4|Apr high C=20.0|May high C=23.6|Jun high C=27.1|Jul high C=27.9|Aug high C=27.9|Sep high C=26.3|Oct high C=21.9|Nov high C=16.2|Dec high C=9.8|year high C=19.3|Jan low C=-3.1|Feb low C=-0.7|Mar low C=2.8|Apr low C=6.5|May low C=9.7|Jun low C=13.4|Jul low C=16.6|Aug low C=15.8|Sep low C=11.0|Oct low C=5.2|Nov low C=1.0|Dec low C=-1.5|year low C=6.4|Jan record low C=-15.7|Feb record low C=-16.7|Mar record low C=-7.5|Apr record low C=-1.5|May record low C=-0.2|Jun record low C=7.0|Jul record low C=9.4|Aug record low C=8.4|Sep record low C=4.0|Oct record low C=-1.2|Nov record low C=-8.2|Dec record low C=-14.4|year record low C=-16.7|rain colour=green|Jan rain mm=143.2|Feb rain mm=172.7|Mar rain mm=192.4|Apr rain mm=115.8|May rain mm=106.4|Jun rain mm=69.7|Jul rain mm=115.1|Aug rain mm=91.1|Sep rain mm=62.5|Oct rain mm=42.2|Nov rain mm=44.9|Dec rain mm=79.1|year rain mm=1235.1|Jan rain days=7.3|Feb rain days=8.4|Mar rain days=9.3|Apr rain days=7.9|May rain days=7.9|Jun rain days=5.4|Jul rain days=7.1|Aug rain days=5.7|Sep rain days=3.6|Oct rain days=2.7|Nov rain days=2.5|Dec rain days=4.6|year rain days=72.5|time day=17:30 [[Indian Standard Time|IST]]|Jan humidity=69|Feb humidity=64|Mar humidity=56|Apr humidity=52|May humidity=55|Jun humidity=54|Jul humidity=62|Aug humidity=65|Sep humidity=56|Oct humidity=51|Nov humidity=56|Dec humidity=65|year humidity=59|source 1=[[India Meteorological Department]]&lt;ref name=IMDnormals&gt;
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205040301/http://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| title = Station: Quazigund Climatological Table 1981–2010
| work = Climatological Normals 1981–2010
| publisher = India Meteorological Department
| date = January 2015
| pages = 637–638
| access-date = 24 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=IMDextremes&gt;
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205042509/http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| title = Extremes of Temperature &amp; Rainfall for Indian Stations (Up to 2012)
| publisher = India Meteorological Department
| date = December 2016
| page = M78
| access-date = 24 March 2020}}&lt;/ref&gt;}}

== ਆਵਾਜਾਈ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Qazigund_railway_station.jpg|thumb| [[ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]]]
ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਸੜਕ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ ਦੁਆਰਾ [[ਅਨੰਤਨਾਗ]] ਅਤੇ [[ਸ੍ਰੀਨਗਰ|ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ]] ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਤੋਂ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਲਈ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਦਸ ਵਾਰ ਰੇਲ ਚਲਦੀ ਹੈ।,ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ [[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ]] ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤ ਨਾਲ NH 44 ਹਾਈਵੇ ਸਾਰੇ ਕੌਮੀ ਰਾਜਮਾਰਗਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਨੰਬਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇ 1A (ਭਾਰਤ)|(NH 1A]] ) ਰਾਹੀਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਹੜੀ ਰੇਲਵੇ ਸੁਰੰਗ [[ਪੀਰ ਪੰਜਾਲ]] ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਕੌਮੀ NH44 ਹਾਈਵੇ ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਨੂੰ ਸ਼ੂਪਿਆਨ ਰਾਹੀਂ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।

== ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਰੇਲਵੇ ਸੁਰੰਗ ==
[[ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ]] ਬਨਿਹਾਲ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਪੀਰ ਪੰਜਾਲ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ 11 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਰੇਲਵੇ ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਰਂਗ ਦਾ ਕੰਮ ਸਾਲ 2011 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ 26 ਦਸੰਬਰ 2012 ਤੱਕ ਚਾਲੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਅਤੇ [[ਏਸ਼ੀਆ]] ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਰੇਲਵੇ ਸੁਰੰਗ ਹੈ। ਅਤੇ ਕਾਜ਼ੀਗੁੰਡ ਅਤੇ ਬਨਿਹਾਲ ਵਿਚਕਾਰ ਸਫਰ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਸਿਰਫ 11 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;TOI&quot;&gt;{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-10-14/india/30278754_1_jawahar-tunnel-tunnel-excavation-baramulla|title=India's longest railway tunnel unveiled in Jammu &amp; Kashmir|date=14 October 2011|work=[[The Times of India]]|access-date=14 October 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20130629075419/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-10-14/india/30278754_1_jawahar-tunnel-tunnel-excavation-baramulla|archive-date=29 June 2013}}&lt;/ref&gt;

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==
* [[ਅਨੰਤਨਾਗ]]
* [[ਪੁਲਵਾਮਾ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਨੰਤਨਾਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>jowtk9xbvrntx019e1aytwd5904bs6n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੱਮਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173773</id>
    <revision>
      <id>811576</id>
      <parentid>748503</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:14:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811576</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3692" sha1="cokx64h7ynwhm420hn54dlj057tqbpa" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮੱਮਨ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਮੱਮਨ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.921478|N|75.107531|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 200
| population_total                = 1.475
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਬਟਾਲਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143511
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:18 PB:06
| area_code       = 01871******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਬਟਾਲਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਮੱਮਨ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]] ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। [[ਬਟਾਲਾ]] ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਅਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਤੋਂ 52 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਅਤੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ 17 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਰਾਇਚੱਕ,ਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਮਸ਼,ਕੋਟਲੀ ਸੂਰਤ ਮਲ੍ਹੀ,ਧਿਆਨਪੁਰਾ,ਚਾਨੇਵਾਲ,ਚੰਦੁ ਮੰਜਾ,ਸਰਵਾਲੀ,ਦਾਲਮ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਗੈਲਰੀ==

==ਹਵਾਲੇ==
https://villageinfo.in/punjab/gurdaspur/dera-baba-nanak/maman.html

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>cokx64h7ynwhm420hn54dlj057tqbpa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਾਇਚੱਕ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173803</id>
    <revision>
      <id>811577</id>
      <parentid>748501</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:14:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811577</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3895" sha1="14k9mjqn1gi224ggt8vauwx5gkhhn6i" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਰਾਇਚੱਕ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਰਾਇਚੱਕ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.923386|N|75.121422|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
| subdivision_name2               = [[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 245
| population_total                = 1.824
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143511
| area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:18,PB:06
| area_code       = 01871******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਬਟਾਲਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਰਾਇਚੱਕ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]] ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। [[ਬਟਾਲਾ]] ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਬਟਾਲਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸੜਕ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਤੋਂ 38 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਅਤੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ 17 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਚਾਨੇਵਾਲ, ਕੋਹਾਲੀ, ਢ਼ੇਸ਼ੀਆਂ, ਭਗਵਾਨਪੁਰਾ, ਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਮਸ਼, ਕੋਟਲੀ ਸੂਰਤਮਲ੍ਹੀ, ਧਿਆਨਪੁਰਾ, ਚਾਨੇਵਾਲ, ਚੰਦੁ ਮੰਜਾ, ਸਰਵਾਲੀ, ਦਾਲਮ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਗੈਲਰੀ==

==ਹਵਾਲੇ==
https://villageinfo.in/punjab/gurdaspur/dera-baba-nanak/maman.html
https://villageinfo.in/punjab/gurdaspur.html
https://villageinfo.in/punjab/gurdaspur/dera-baba-nanak/raichak.html

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>14k9mjqn1gi224ggt8vauwx5gkhhn6i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਲਨੋਈ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173812</id>
    <revision>
      <id>811578</id>
      <parentid>756728</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:14:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811578</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7537" sha1="7gffm4sh8fukqwjjju5s3y1pgxm9dl2" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਬਲਨੋਈ
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਪਿੰਡ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Jammu and Kashmir#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|33.61|N|73.98|E|display=inline,title}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.google.co.in/maps/place/Balnoi/@33.6197408,73.9895378,13z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x38e0255b5f75d063:0xd7ec7c9bf8cdab83!8m2!3d33.6316976!4d74.0241367?hl=en&amp;authuser=0|title=Balnoi, Poonch (Google Maps)|work=Google Maps|access-date=24 April 2020}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = {{nowrap|[[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]}}
| subdivision_type2        = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1        = {{flagicon image|Government of Jammu and Kashmir.svg}} [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
| subdivision_name2        = [[ਪੁੰਛ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਭਾਰਤ|ਪੁੰਛ]]
| subdivision_type3        = ਤਹਿਸੀਲ
| subdivision_name3        = [[ਮੇਂਢਰ ਤਹਿਸੀਲ|ਮੇਂਢਰ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 
| population_total         = 2,425&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ourhero.in/villages/balnoi-1177|title=Balnoi Population|work=Our Hero|accessdate=24 April 2020}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਸਤੰਬਰ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
| population_as_of         = 2011
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ
| demographics1_info1      = [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]], [[ਗੁਜਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੋਜਰੀ]], [[ਪਹਾੜੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪਹਾੜੀ]], [[ਉਰਦੂ]]
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 185211
| registration_plate       = JK-12
| website                  = {{url|poonch.nic.in}}
| footnotes                = 
}}
'''ਬਲਨੋਈ''' [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਦੇ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਪੁੰਛ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਬਲਨੋਈ ਮੇਂਢਰ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਮਨਕੋਟ,ਘਨੀ,ਛਾਜਲਾ,ਸਾਗਰਾ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਲਾਈਨ ਆਫ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਤੋਂ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਥੇ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲ,ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਥੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੱਕੀਆਂ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ। ਏਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੁਖ ਕਿੱਤਾ ਖੇਤੀ ਬਾੜੀ,ਭੇਡ ਪਲਾਣ ਹੈ। ਏਥੋਂ ਦਾ ਇੱਕ ਰੁੱਖ (ਕਊ) ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।ਜਿਸਦੀ ਲੱਕੜ ਬਹੁਤ ਮਜਬੂਤ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਪੱਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
ਭਾਰਤ ਦੀ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸੁਮਾਰੀ  ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,ਪਿੰਡ ਬਲਨੋਈ ਵਿੱਚ 435 ਪਰਿਵਾਰ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Balnoi Population |url=https://ourhero.in/villages/balnoi-1177 |access-date=24 April 2020 |website=Our Hero }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਸਤੰਬਰ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ਬਲਨੋਈ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ 67.16% ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 51.03% ਸੀ। ਬਲਨੋਈ ਵਿੱਚ, ਮਰਦ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 63.74% ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 39.47% ਹੈ।
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+ਜਨਸੰਖਿਆ (2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ)
!
! ਕੁੱਲ
! ਨਰ
! ਔਰਤ
|-
| ਆਬਾਦੀ
| 2425
| 1167
| 1258
|-
| 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ
| 538
| 268
| 270
|-
| ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ
| 0
| 0
| 0
|-
| ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲਾ
| 1286
| 620
| 666
|-
| ਸਾਖਰਤਾ
| 51.03%
| 63.74%
| 39.47%
|-
| ਕਾਮੇ (ਸਾਰੇ)
| 897
| 492
| 405
|-
| ਮੁੱਖ ਕਰਮਚਾਰੀ (ਸਾਰੇ)
| 160
| -
| -
|-
| ਸੀਮਾਂਤ ਕਾਮੇ (ਕੁੱਲ)
| 737
| 364
| 373
|}

== ਆਵਾਜਾਈ ==

=== ਸੜਕ ===
ਬਲਨੋਈ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨਾਂ ਨਾਲ NH 144A ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਤਰ-ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੜਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

=== ਰੇਲ ===
ਬਲਨੋਈ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਅਵੰਤੀਪੋਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ {{Cvt|233|km}} ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਅਤੇ {{Cvt|177|km}} ਕ੍ਰਮਵਾਰ.

=== ਹਵਾ ===
ਬਲਨੋਈ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ {{Cvt|203|km}} ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ [[ਸ਼ੇਖ ਉਲ-ਅਲਾਮ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]] ਹੈ ਅਤੇ 6.5-ਘੰਟੇ ਦੀ ਡਰਾਈਵ ਹੈ।

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==

* [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
* ਪੁਣਛ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
* [[ਪੁੰਛ]]
* ਚੰਡੀਮਾਰਹ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>7gffm4sh8fukqwjjju5s3y1pgxm9dl2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੇਂਢਰ ਤਹਿਸੀਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173814</id>
    <revision>
      <id>811579</id>
      <parentid>748506</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:14:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811579</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19491" sha1="fvncgavbc4httpn8523lxu0ti4bklpx" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਮੇਂਢਰ
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = ਧਰਮਸਾਲ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| nickname                 = 
| pushpin_map              = India Jammu and Kashmir#India
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|33.60|N|74.11|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = {{nowrap|[[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]}}
| subdivision_type2        = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name1        = {{flagicon image|Government of Jammu and Kashmir.svg}} [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
| subdivision_name2        = [[ਪੁੰਛ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਪੁੰਛ]]
| seat_type                = ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ
| seat                     = ਮੇਂਢਰ
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_footnotes     = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| leader_party             = 
| leader_title             = 
| leader_name              = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_total_km2           = 
| area_rank                = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 
| population_total         = 
| population_as_of         = 
| population_footnotes     = 
| population_density_km2   = auto
| population_rank          = 
| population_demonym       = 
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਡੋਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੋਗਰੀ]], [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਹਿੰਦੀ]], [[ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਕਸ਼ਮੀਰੀ]], [[ਉਰਦੂ]]
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 185211
| area_code                = 01965
| area_code_type           = ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate       = JK-12
| footnotes                = 
| website                  = {{URL|poonch.nic.in}}
| settlement_type          = ਤਹਿਸੀਲ
}}
'''ਮੇਂਢਰ''' [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਦੇ ਪੁੰਛ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਇੱਕ [[ਤਹਿਸੀਲ]] (ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) ਹੈ। ਇਹ [[ਹਿਮਾਲਿਆ]] ਦੇ ਅੰਦਰ [[ਪੀਰ ਪੰਜਾਲ]] ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀ ਤਲਹਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮੇਂਢਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਮੇਂਢਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪੁੰਛ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 54 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਦੀਆਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ]] ਤੋਂ 425 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Mendhar_Town_(Mendhar_sub_Division,Poonch).jpg|thumb| ਮੇਂਧਰ ਟਾਊਨ (ਮੇਂਧਰ ਸਬ ਡਿਵੀਜ਼ਨ, ਪੁੰਛ)]]
[[ਤਸਵੀਰ:Mendhar_town.jpg|thumb| ਮੇਂਢਰ ਸ਼ਹਿਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:View_of_Mendhar_Town_from_Gholad_village.jpg|thumb| ਪਿੰਡ ਘੋਲੜ ਤੋਂ ਮੇਂਢਰ ਕਸਬੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼]]
[[ਤਸਵੀਰ:View_of_Village_Salwah_from_Shahsatar.jpg|thumb| ਸ਼ਾਹਸਤਰ ਤੋਂ ਪਿੰਡ ਸਲਵਾਹਾ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼]]

== ਭੂਗੋਲ ==
ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਤਾਪਮਾਨ {{Cvt|19|-|35|°C}} ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ {{Cvt|9|°C}} ਹੈ। ਫਰਵਰੀ {{Cvt|13|°C}} ਹੈ ; ਮਾਰਚ {{Cvt|19|°C}} ਹੈ ; {{Cvt|24|°C}} ਅਪ੍ਰੈਲ ਹੈ ; ਅਤੇ ਮਈ {{Cvt|30|°C}} ਹੈ ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
{{Pie chart|thumb=right|caption=Religion in Mendhar Tehsil (2011)&lt;ref name=&quot;Mendhar Tehsil Population&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.censusindia2011.com/jammu-kashmir/punch/mendhar-population.html|title=Mendhar Tehsil Population|work=Census India|accessdate=10 July 2021}}&lt;/ref&gt;|label1=[[Islam]]|value1=92.69|color1=Green|label2=[[Hinduism]]|value2=6.24|color2=DarkOrange|label3=[[Sikhism]]|value3=0.79|color3=Yellow|label4=[[Christianity]]|value4=0.13|color4=Blue|label5=[[Buddhism]]|value5=0.04|color5=Gold|label6=Not Stated|value6=0.12|color6=Black}}ਭਾਰਤ ਦੀ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੇਂਢਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦੀ ਕੁੱਲ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਆਬਾਦੀ 112,723 ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 57,723 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 55,000 ਔਰਤਾਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਪਹਾੜੀ, [[ਗੁੱਜਰ]], [[ਬੱਕਰਵਾਲ|ਬਕਰਵਾਲ]] ਅਤੇ [[ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਲੋਕ|ਕਸ਼ਮੀਰੀ]] ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦੋ ਬਲਾਕ ਹਨ; ਬਾਲਾਕੋਟ ਤੇ ਮੇਂਢਰ। ਮੇਂਢਰ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 50 ਪਿੰਡ ਅਤੇ 50 ਨਗਰ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਹਨ।

== ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੇ ਸਥਾਨ ==
'''ਜ਼ਿਆਰਤ ਪੀਰ ਫਤਿਹ ਸ਼ਾਹ ਦਰਿਆ:''' ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮਨਕੋਟ ਦੋਬਰਾਜ ਵਿਖੇ ਮੇਂਢਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਅਸਥਾਨ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜਾਂ ਅਤੇ ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਉਰਸ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਮੇਲਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੇਂਢਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਲੋਕ ਉਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੀਰ ਫਤਹਿ ਸ਼ਾਹ ਦਰਿਆ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੇ ਹਨ।

=== ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਘਾਟੀ ===
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਘਾਟੀ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੇਂਢਰ ਤੋਂ {{Cvt|30|km}} ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ।&lt;ref&gt;[http://www.holidayiq.com/Krishna-Ghati-Poonch-Sightseeing-946-17848.html Krishna Ghati] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190423080204/https://www.holidayiq.com/Krishna-Ghati-Poonch-Sightseeing-946-17848.html |date=2019-04-23 }}, Holiday IQ, Retrieved 2016-04-16.&lt;/ref&gt; ਸਾਈਟ ਇਸਦੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ. ਇਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਲਗਾਤਾਰ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਾਰਨ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਨ। ਜਿਥੇ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

=== ਜ਼ਿਆਰਤ ਛੋਟੇ ਸ਼ਾਹ ਸਾਹਿਬ ===
ਜ਼ਿਆਰਤ ਛੋਟੇ ਸ਼ਾਹ ਸਾਹਿਬ ਮੇਂਢਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਖੀ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ੀਰਤ ਸੰਤ ਸਖੀ ਪੀਰ ਛੋਟੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਣਵਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਕੁਝ ਸੌ ਗਜ਼ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇ ਖੰਡਰ ਪਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਂਡਵਾਂ ਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;[http://poonch.gov.in/TourismandReligiousplaces/ReligiousPlaces/muslim.html Muslim religious places], Poonch district government, Retrieved 2016-04-16.&lt;/ref&gt; '''ਜ਼ਿਆਰਤ ਮੀਆਂ ਪੀਰੂ ਸਾਹਿਬ:''' ਇਹ  ਅਸਥਾਨ ਕਸ਼ਬਲਰੀ ਪਹਾੜੀ ਦੀ ਚੋਟੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮੇਂਢਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉੱਚੇ ਅਤੇ ਬਰਫੀਲੇ ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਾਸਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

=== ਰਾਮ ਕੁੰਡ ===
ਰਾਮ ਕੁੰਡ ਪੁੰਛ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਛਾਜਲਾ,ਮੇਂਧਰ ਤੋਂ {{Cvt|6|km}} ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ 724 ਅਤੇ 761 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਲਿਤਾਦਿਤਿਆ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ&lt;ref&gt;[http://kashmirparadise.blogspot.com/2009/03/ramkund-mandir-in-poonch.html Ramkund Mandir in Poonch], Kashir Paradise, Retrieved 2016-04-16.&lt;/ref&gt; ਮੰਦਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਪਵਿੱਤਰ ਤਾਲਾਬ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਮਕੁੰਡ, ਲਛਮਣਕੁੰਡ ਅਤੇ ਸੀਤਾਕੁੰਡ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਮਕੁੰਡ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਝਰਨਾ ਵੀ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਰਾਮਕੁੰਡ {{Cvt|8|-|19|km}} ਹੈ ਮੇਂਢਰ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਤੋਂ। ਤੀਰਥ ਯਾਤਰੀ ਮਾਰਚ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਚੈਤਰ ਚੌਦਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;[http://poonch.gov.in/BasicDetail/ReligiousPlaces/hindu.asp Hindu shrines] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140421064256/http://poonch.gov.in/BasicDetail/ReligiousPlaces/hindu.asp|date=2014-04-21}}, Poonch district government, Retrieved 2016-04-16.&lt;/ref&gt;

== ਪਿੰਡ ==
'''[[Gohlad Main market (Jammu and Kashmir)|ਗੋਹਲੜ]]''' ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ ਮੇਂਢਰ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਦਫ਼ਤਰ ਗੋਹਲੜ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਗੋਹਲੜ ਟਾਊਨ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਸ.ਡੀ.ਐਮ ਦਫ਼ਤਰ, ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਦਫ਼ਤਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦਫ਼ਤਰ, ਬੱਸ ਅੱਡਾ,ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ, ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਮੇਂਢਰ ਦੇ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਦਫ਼ਤਰ ਗੋਹਲੜ ਦੇ ਮੁੱਖ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਜਾਮੀਆ ਮਸਜਿਦ ਗੋਹਲੜ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ [[ਮਸਜਿਦ|ਮਸਜਿਦਾਂ]] ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।

'''ਟੋਪਾ''' ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ ਮੇਂਢਰ ਤੋਂ {{Cvt|4|km}} ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਟੋਪਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਇੱਥੇ [[ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਯੁੱਧ (1965)|1965 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ]] ਦੌਰਾਨ 5 ਗੋਰਖਾ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਲੜੀ ਗਈ ਸੀ।

'''ਸਲਵਾਹ''' ਇਹ ਮੇਂਢਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਛੋਟੀ ਘਾਟੀ ਹੈ। ਇਹ ਲਗਭਗ ਮੇਂਢਰ ਕਸਬੇ ਤੋਂ 7 ਕਿ.ਮੀ. ਦੱਖਣ ਤੋਂ ਜੁਗਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਦਾਨਾ ਸ਼ਾਹਸਤਰ ਪਹਾੜ ਦੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਟੋਪਾ, ਮੇਂਢਰ ਅਤੇ ਭੇਰਾ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹਨ। ਜੁਗਲ, ਮਨਕੋਟ, ਦੱਖਣ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਕੈਨੇਟੀ, ਬੋਨਾਲਾ ਕਲਾਬਨ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਉੱਤਰ ਪੱਛਮ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸੂਰਨਕੋਟ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ। ਥਰਪੁਰ ਥੇਰ ਪਰਬਤ ਦੀ ਸਿਖਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਖਰਬਾਨੀ ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ। ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾਨਾ ਸ਼ਾਹਸਤਾਰ ਲਗਭਗ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ 8ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ  ਸਕੂਲ ਇਕ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਇੱਕ ਮਿੰਨੀ ਸਟੇਡੀਅਮ, ਇੱਕ ਸਿਹਤ ਕੇਂਦਰ, 3 ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ, 4 ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਅਤੇ 3 ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਹਨ।
[[ਤਸਵੀਰ:Sometime_silence_is_the_best_answer,_Village_Salwah_(ListenShahid).jpg|thumb| ਚੁੱਪ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਜਵਾਬ ਹੈ, ਪਿੰਡ ਸਲਵਾਹਾ (ਸੁਣੋ ਸ਼ਹੀਦ)]]
[[ਤਸਵੀਰ:Beautiful_village_Salwah.jpg|thumb| ਸੋਹਣਾ ਪਿੰਡ ਸਲਵਾਹਾ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Government_Higher_Secondary_School_Salwah_,Mendhar.jpg|thumb| ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਸਲਵਾਹ, ਮੇਂਢਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Beauty_of_Village_Salwah,Mendhar_Poonch.jpg|thumb| ਪਿੰਡ ਸਲਵਾਹ, ਮੇਂਧਰ ਪੁੰਛ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Beauty_of_Village_Salwah,Mendhar_Poonch(J&amp;K).jpg|thumb|alt=Beauty of Village Salwah, Mendhar Poonch (J&amp;K)|ਪਿੰਡ ਸਲਵਾਹ, ਮੇਂਧਰ ਪੁੰਛ (ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ) ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ]]

'''ਮਨਕੋਟ''' ਪਿੰਡ ਵੀ ਮੇਂਢਰ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਮਨਕੋਟ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਡਿਫੈਂਸ ਕੈਂਪ ਹੈ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

'''[[ਬਲਨੋਈ]]''' ਵੀ ਤਹਿਸੀਲ ਮੇਂਢਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। 1947 ਦੀ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਲਨੋਈ ਦੇ ਲੋਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ।

'''ਚੱਕ ਬਨੋਲਾ''' ਪਿੰਡ ਮੇਂਢਰ ਤੋਂ 15 ਕਿ.ਮੀ. ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲਾਂ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਉਪਜਾਊ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚੱਕ ਬਨੋਲਾ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 1500 ਹੈ (2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾਂ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ।

'''ਕਾਲਾਬਨ''' ਮੇਂਢਰ ਦਾ ਇੱਕ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦਾ ਪਿੰਡ  ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਮੇਂਢਰ ਤੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।

'''ਸਾਗਰਾ''' ਇਹ ਪਿੰਡ ਮਾਨਕੋਟ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮੰਢੇਰੀ ਨਦੀ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੰਢੇ ਵਸਿਆ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਮੇਂਢਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 13 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੋ ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸਾਗਰਾ ਦਾ ਜਲਵਾਯੂ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

== ਆਵਾਜਾਈ ==

=== ਹਵਾ ===
ਪੁੰਛ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ [[ਪੁੰਛ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹਵਾਈ ਪੱਟੀ ਹੈ। ਮੇਂਢਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ [[ਸ੍ਰੀਨਗਰ|ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ]] ਦਾ [[ਸ਼ੇਖ ਉਲ-ਅਲਾਮ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਸ਼ੇਖ ਉਲ-ਆਲਮ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]] ਹੈ, ਜੋ ਪੁੰਛ ਤੋਂ 175 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

=== ਰੇਲ ===
ਮੇਂਢਰ ਸ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਰੇਲ ਸੰਪਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। [[ਜੰਮੂ-ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਲਾਈਨ|ਜੰਮੂ-ਪੁੰਛ ਲਾਈਨ]] ਵਿਛਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ। ਜੋ [[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ ਨੂੰ]] [[ਪੁੰਛ]] ਨਾਲ ਰੇਲਵੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦੇਵੇਗੀ। ਮੇਂਢਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਮੇਂਢਰ ਤੋਂ 210 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

=== ਰੋਡ ===
ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ NH 144A ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਤਰ-ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੜਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। '''ਦੱਛਲ''' ਤੋਂ ਐਰੀ ਪੁਲ ਵਾਇਆ ਬਾਈਪਾਸ ਸੜਕ ਉਸਾਰੀ ਅਧੀਨ ਹੈ।

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==
* [[ਪੁੰਛ]]
* [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
* [[ਰਾਜੌਰੀ]]
* ਸੁਰੰਕੋਟ
* [[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* [https://web.archive.org/web/20170915154945/http://jammukashmir.nic.in/ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਰਕਾਰ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ]
* [http://poonch.gov.in/ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁੰਛ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ]
* [http://www.mapsofindia.com/maps/jammuandkashmir/tehsil/poonch.html ਪੁੰਛ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ], mapsofindia.com.

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੁੰਛ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ]]</text>
      <sha1>fvncgavbc4httpn8523lxu0ti4bklpx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੁੰਦਰਬਨੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173816</id>
    <revision>
      <id>811580</id>
      <parentid>704589</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:15:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811580</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11898" sha1="q4ksgs0cub40zthm7uspqdl5qlmy9gu" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਸੁੰਦਰਬਨੀ
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = ਗ੍ਰੀਨ ਵੈਲੀ
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਕਸਬਾ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Jammu and Kashmir#India
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|33.04|N|74.49|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_name1        = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
| subdivision_type2        = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਰਾਜੌਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਰਾਜੌਰੀ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = ਸੁੰਦਰਾ
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 633
| population_total         = 7200
| population_as_of         = 2011
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = ਪੁੰਚੀ,ਡੋਗਰੀ
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 185153
| registration_plate       = 
| website                  = 
| footnotes                = 
}}
'''ਸੁੰਦਰਬਨੀ''' [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਦੇ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦਾ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ [[ਨਗਰ ਪੰਚਾਇਤ|ਅਧਿਸੂਚਿਤ ਖੇਤਰ ਕਮੇਟੀ ਹੈ]]। ਵਿੱਚ ਰਾਜੌਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ [[ਰਾਜੌਰੀ|ਰਾਜੌਰੀ ਕਸਬੇ]] ਤੋਂ  ਲਗਭਗ 70 ਕਿਲੋਮੀਟਰ [[ਅਖਨੂਰ]] ਰਾਜੌਰੀ ਸੜਕ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

== ਭੂਗੋਲ ==
ਸੁੰਦਰਬਨੀ 33.04°ਉੱਤਰ 74.49°E 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 633 ਮੀਟਰ (2,077 ਫੁੱਟ) ਹੈ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2011 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,[2] ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 10,531 ਸੀ। ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪਿੰਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ
{| class=&quot;wikitable&quot;
|ਬਖਰ
| ਬਾਲਚਮਨ
| ਬਾਮਲੀਆ
|-
| ਬਾਂਦਰਾਹੀ
| ਬਰਨਾਰਾ
| ਬਸੰਤ ਪੁਰ
|-
| ਭਜਵਲ
| ਚੱਕ ਨਵਾਬਾਦ
| ਚੱਕ ਟਵੇਲਾ
|-
| ਚੰਗੀ ਕਾਂਗੜੀਲ
| ਚੇਹਨੀ
| ਦਿਓਲੀ
|-
| ਦੇਵਕ
| ਧਰ
| ਢੋਕ ਬੈਨਰ
| ਧਰੋਠ
| ਗੰਦੇਹ
| ਘੰਠਾ
| ਗੋਰਾਹਾ ਚਰਾਲਾ
|-
| ਹਥਲ
| ਕਲਡੂਬੀ
| ਕਾਂਗੜੀ
|-
| ਲੈਮਨ
| ਲੰਗਰ
| ਲੋਹਾਰਾ ਕੋਟ
| ਮਾਕੋਲ
|-
| ਮਾਨਿਕਾਹ
| ਮਾਰਚੋਲਾ
| ਮਾਵਾ
|-
| ਨਹ
| ਨਾਲਾ
| ਨੌਟੀ
|-
| ਓਨਾ
| ਪਟਨੀ
| ਪਾਤਰ
|-
| ਪ੍ਰੈਟ
| ਪੇਲੀ
| ਫਾਲ
|-
| ਸੇਹੀਆ
| ਸਹਿਤ
| ਸੁੰਦਰਬਨੀ
|-
| ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ
| ਥੰਗਰੋਟ
| ਥਿਚਕਾ
| ਤੇਰਾ ਰੈਣਾ ਮੁਹੱਲਾ
|-
| ਤਾਲਾ ਟਾਂਡਾ
|}
ਮੱਲ੍ਹਾ ਪਿੰਡ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ 12 ਕਿ.ਮੀ. ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਅੰਬਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਬਾਬਾ ਕਾਂਸ਼ੀ ਗਿਰੀ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਕੰਪਲੈਕਸ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਦੀ ਆਖਰੀ ਹੱਦ ਪਿੰਡ ਬਸੰਤਪੁਰ ਹੈ।

=== ਧਰਮ ===
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ, ਜੋ 90% ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ 5.4%ਨਾਲ ਵਾਲਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ। ਈਸਾਈਅਤ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 0.56% ਅਤੇ 3.59% ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Sunderbani Population&quot;&gt;{{Cite web |title=ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਵਿਚ ਧਰਮ|url=https://www.censusindia2011.com/jammu-kashmir/rajouri/sunderbani/sunderbani-mc-population.html |access-date=27 September 2020 |website=Census India}}&lt;/ref&gt;{{Pie chart|thumb=right|caption=Religion in Sunderbani Town (2011)&lt;ref name=&quot;Sunderbani Population&quot;/&gt;|label1=[[ਹਿੰਦੂ]]|value1=96.44|color1=DarkOrange|label2=[[ਸਿੱਖ]]|value2=1.95|color2=Yellow|label3=[[ਮੁਸਲਿਮ]]|value3=1.60|color3=Green|label4=[[ਇਸਾਈ]]|value4=0.00|color4=Blue|label5=[[ਬੁੱਧ]]|value5=0.00|color5=Gold|label6=[[ਜੈਨ]]|value6=0.00|color6=Brown|label7=Others|value7=0.00|color7=Grey|label8=Not Stated|value8=0.01|color8=Black}}

== ਆਵਾਜਾਈ ==

=== ਹਵਾ ===
ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ [[ਰਾਜੌਰੀ]] ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 70 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

=== ਰੇਲ ===
ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਲਈ ਕੋਈ ਰੇਲ ਸੰਪਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਦਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ [[ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

=== ਰੋਡ ===
ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 44ਏ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ।

== ਸਿੱਖਿਆ ==

=== ਕਾਲਜ ===
ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਵਿਦਿਅਕ ਕੰਪਲੈਕਸ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਵਾਮੀ ਵਿਸ਼ਵਾਤਮਾਨੰਦ ਸਰਸਵਤੀ ਡਿਗਰੀ ਕਾਲਜ, ਐਸਵੀਐਸ ਪੈਰਾਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਐਸਵੀਐਸ ਬੀਐਡ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੰਗਦੇਵ ਜੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕਾਲਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲ 2012 ਵਿੱਚ ਜੀਡੀਸੀ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। SSVS ਡਿਗਰੀ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ, NCC ਉੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਾਲੇ ਕੈਡਿਟਾਂ (RDC ਅਤੇ TSC ਕੈਂਪਾਂ) ਦੇ ਨਾਮ SUO ਮੋਹਿਤ ਕੁਮਾਰ ਰੈਨਾ, SUO ਸਾਹਿਲ ਸ਼ਰਮਾ, JUO ਰੋਹਿਤ ਸ਼ਰਮਾ, ਗੋਵਿੰਦ ਸ਼ਰਮਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਵਰਮਾ ਹਨ। ਉਹ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਆਰਡੀਸੀ ਧਾਰਕ ਐਨਸੀਸੀ ਕੈਡੇਟ ਹਨ।

=== ਸਕੂਲ ===
ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਕੂਲ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਸਜੀਜੀਡੀ ਮਾਡਲ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਹਰਸ਼ ਨਿਕੇਤਨ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਨਿਊ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਭਾਰਤ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਬੀਐਸਐਫ ਕੈਂਪਸ ਸੁੰਦਰਬਨੀ।

== ਨੇੜਲੇ ਆਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਸਥਾਨ ==

=== ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ, ਕਟੜਾ ===
ਸ਼੍ਰੀ [[ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ]] ਮੰਦਿਰ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ 74 ਕਿ.ਮੀ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ&amp;nbsp;

=== ਸ਼ਿਵ ਖੋੜੀ ਮੰਦਰ ===
[[ਸ਼ਿਵ ਖੋੜੀ]] ਗੁਫਾ &amp;nbsp;ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ  45 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ।

=== ਚਾਰਨੋਟ ਮੰਦਰ ===
ਚਾਰਨੋਟ ਮੰਦਿਰ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ 8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੈ।

=== ਮੰਗਲਾ ਮਾਤਾ ਦਾ ਮੰਦਰ ===
ਇਹ ਮੰਦਰ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ 41 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ।

=== ਸ਼੍ਰੀ ਰਘੁਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ===
ਇਹ ਮੰਦਰ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ 8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਹੈ।

=== ਬਾਬਾ ਭੈਰਵ ਨਾਥ ਮੰਦਰ ===
ਇਹ ਮੰਦਰ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ 8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।

=== ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਝੀਲ ===
ਇਹ ਝੀਲ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 1.5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।

=== ਦੁਰਗਾ ਮਾਤਾ ਮੰਦਰ, ਲੰਮਣ ===
ਇਹ ਮੰਦਰ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 2.5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।

=== ਸ਼ਾਹਦਰਾ ਸ਼ਰੀਫ, ਮੰਦਰ ===
ਸ਼ਾਹਦਰਾ ਸ਼ਰੀਫ ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਤੋਂ 97 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੂਰ ਹੈ।

== ਰਾਜਨੀਤੀ ==

* ਸ਼. ਰਵਿੰਦਰ ਰੈਨਾ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ- ਸੁੰਦਰਬਨੀ (2017) ਦੀ [[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ (ਭਾਰਤ)|ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ (ਵਿਧਾਇਕ) ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ]] ਹੈ।
* ਸ਼. ਸੁਰਿੰਦਰ ਚੌਧਰੀ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਪੀਪਲਜ਼ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ - ਸੁੰਦਰਬਨੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ (ਭਾਰਤ)|ਵਿਧਾਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (MLC) ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ]] ਹੈ।
* ਸ਼. ਰਾਧੇ ਸ਼ਾਮ ਸ਼ਰਮਾ ਸਾਬਕਾ ਵਿਧਾਇਕ ਹਨ।
* ਸ਼. ਰਵਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਐਮਐਲਸੀ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਜੌਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>q4ksgs0cub40zthm7uspqdl5qlmy9gu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸ਼ੇਖ ਭੱਟੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173846</id>
    <revision>
      <id>811581</id>
      <parentid>705173</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:15:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811581</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3637" sha1="f0r66ygg0eak4wanis1gpt1ezd8dfwn" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸ਼ੇਖ ਭੱਟੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਸ਼ੇਖ ਭੱਟੀ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.872597|N|74.672768|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 224
| population_total                = 756
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਅਜਨਾਲਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143102
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:14 PB:02
| area_code       = 01858******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅਜਨਾਲਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਸ਼ੇਖ ਭੱਟੀ''' ਇਹ ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਅਜਨਾਲਾ]] ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਭਾਰਤ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ 2.5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ 37 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ ਪੂੰਗਾ, ਕੋਟਲੀ ਕੋਕਾ, ਬਕ੍ਰੌਰ, ਬ੍ਰ੍ਲਾਸ, [[ਵੇਰਕਾ]], ਹਰਸ਼ਾ ਛੀਨਾ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਗੈਲਰੀ==
==ਹਵਾਲੇ==
https://villageinfo.in/punjab/amritsar/amritsar-i.html
https://villageinfo.in/punjab.html

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>f0r66ygg0eak4wanis1gpt1ezd8dfwn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਾਰੰਗਦੇਵ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173852</id>
    <revision>
      <id>811582</id>
      <parentid>748517</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:15:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811582</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4473" sha1="dg31k1n5zkpeeqcr83v8kvr06zhax02" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸਾਰੰਗਦੇਵ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਸਾਰੰਗਦੇਵ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.894017|N|74.699415|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 224
| population_total                = 4.988
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143102
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:14 
| area_code       = 01858******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅਜਨਾਲਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਸਾਰੰਗਦੇਵ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਅਜਨਾਲਾ, ਭਾਰਤ]]-1 ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ 36 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅਜਨਾਲਾ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 274 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ
ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ ਗ੍ਰੰਥਗੜ੍ਹ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਖਾਨਵਾਲ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬੱਦਾ ਚੱਕ ਡੋਗਰਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਫਤਹਿਵਾਲ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਫਤਹਿਵਾਲ ਛੋਟਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਸਾਰੰਗਦੇਵ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਸਾਰੰਗਦੇਵ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹਰਸ਼ਾ ਛੀਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਚੋਗਾਵਾਂ-2 ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਵੇਰਕਾ-5 ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਗੈਲਰੀ==
==ਹਵਾਲੇ==
https://www.censusindia.co.in/villages/sarang-dev-population-amritsar-punjab-37146
https://www.bing.com/search?EID=MBSC&amp;form=BGGCMF&amp;pc=U750&amp;DPC=BG02&amp;q=amritsar+village+list

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>dg31k1n5zkpeeqcr83v8kvr06zhax02</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗੰਢੂਆਂ, ਲੁਧਿਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173923</id>
    <revision>
      <id>811583</id>
      <parentid>705389</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:15:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811583</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3360" sha1="5m3b6ihslvzxlrq1c68ba0qhvwnbqhz" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਗੰਢੂਆਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਗੰਢੂਆਂ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.745108|N|76.170008|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 269
| population_total                = 495
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੰਨਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141417
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:26 
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਗੰਢੂਆਂ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਖੰਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ [[ਦਾਊਦਪੁਰ]], [[ਦਹਿੜੂ]], [[ਪੂਰਬਾ]], ਰੂਪਾ, ਬਗਲੀ ਹਨ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ 37 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ [[ਖੰਨਾ]] ਤੋਂ 7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>5m3b6ihslvzxlrq1c68ba0qhvwnbqhz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੂਰਬਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173925</id>
    <revision>
      <id>811584</id>
      <parentid>705484</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:15:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811584</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3746" sha1="nylaqa2e5xw13mzhlwnf09liv7aipkp" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਪੂਰਬਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਪੂਰਬਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.765517|N|76.173979|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 897
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸਮਰਾਲਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141412
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:43 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸਮਰਾਲਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਪੂਰਬਾ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 37 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਮਰਾਲਾ ਤੋਂ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਅਤੇ ਖੰਨਾ ਤੋਂ 9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 67 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।
ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰੂਪਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਅਜਲੌਦ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬਗਲੀ ਖੁਰਦ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬਰਧਾਲਾਂ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), [[ਦੀਵਾਲਾ]] (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>nylaqa2e5xw13mzhlwnf09liv7aipkp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦੀਵਾਲਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173926</id>
    <revision>
      <id>811585</id>
      <parentid>705494</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:16:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811585</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4459" sha1="k8o6b0pudm1cufp5ovz13ij1cbnhrfq" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਦੀਵਾਲਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਦੀਵਾਲਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.991241|N|76.167984|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 1.059
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸਮਰਾਲਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141417
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:43 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸਮਰਾਲਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਦੀਵਾਲਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 35 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਮਰਾਲਾ ਤੋਂ 1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 68 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸਮਰਾਲਾ ਬੀਜਾ ਰੋਡ ਤੇ ਹੈ।

== ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ==
ਪਿੰਡ ਦਾ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ 316 ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ। ਦੀਵਾਲਾ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 1,059 ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 562 ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 497 ਹੈ। ਦੀਵਾਲਾ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 72.80% ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 75.27% ਮਰਦ ਅਤੇ 70.02% ਔਰਤਾਂ ਸਾਖਰ ਹਨ। ਦੀਵਾਲਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 197 ਘਰ ਹਨ। ਦੀਵਾਲਾ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 141417 ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Diwala Village in Samrala (Ludhiana) Punjab {{!}} villageinfo.in |url=https://villageinfo.in/punjab/ludhiana/samrala/diwala.html#:~:text=Diwala%20village%20is%20located%20in,is%20also%20a%20gram%20panchayat. |access-date=2023-08-28 |website=villageinfo.in}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
&lt;references /&gt;
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>k8o6b0pudm1cufp5ovz13ij1cbnhrfq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਿੱਤਨਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173929</id>
    <revision>
      <id>811586</id>
      <parentid>748460</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811586</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4869" sha1="8rzo0ek1wepzk6z3jybzoclkz8zyjbl" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਕਿੱਤਨਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਕਿੱਤਨਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.250436|N|76.073892|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 260
| population_total                = 1.675
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 144531
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:24
| area_code       = 01884******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਕਿੱਤਨਾ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 40 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਤੋਂ 7 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 103 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ ਆਇਮਾ ਮੁਗਲਾਂ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਫਤਿਹਪੁਰ ਖੁਰਦ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਜੀਵਨਪੁਰ ਗੁੱਜਰਾਂ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਅਕਾਲਗੜ੍ਹ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਕਿੱਤਨਾ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਮਾਹਿਲਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਬੰਗਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਰੋਆ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ, ਫਗਵਾੜਾ, ਨੰਗਲ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਕਿਤਨਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਅਤੇ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। [[ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਖੇੜਾ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਦੂਜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ [[ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] ਦੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ।

==ਗੈਲਰੀ==

==ਹਵਾਲੇ==
https://www.census2011.co.in/census/city/9-hoshiarpur.html

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>8rzo0ek1wepzk6z3jybzoclkz8zyjbl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173969</id>
    <revision>
      <id>811587</id>
      <parentid>765247</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:16:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811587</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37948" sha1="0vaiq5i64emihl8rdibc4tda3rk7f4v" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline                   =  Suratgarh Super Thermal Power Plant.JPG
| image_alt                       = ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ
| image_caption                   = ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ
| pushpin_map                     = India Rajasthan#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.317877|N|73.902932|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ|ਰਾਜਸਥਾਨ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੂਰਤ ਸਿੰਘ (ਬੀਕਾਨੇਰ ਦਾ ਸ਼ਾਸ਼ਕ)
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 168
| population_total                = 70536
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]],[[ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਬੋਲੀ|ਰਾਜਸਥਾਨੀ]],[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]],[[ਬਾਗੜੀ ਬੋਲੀ|ਬਾਗੜੀ]] ,
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 335804
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = RJ:13 
| area_code       = 01509******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SZqtUmxtUJsC&amp;q=Suratgarh&amp;pg=PA143|title=Land and People of Indian States and Union Territories: In 36 Volumes. Rajasthan|last=Bhatt|first=Shankarlal C.|date=2006|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-379-1|language=en}}&lt;/ref&gt;''' ਇੱਕ [[ਸ਼ਹਿਰ]] ਅਤੇ ਇੱਕ [[ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ|ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ]] ਹੈ, ਜੋ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ|ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ]] ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੂਰਤ ਸਿੰਘ&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=The Tribune - Windows - Heritage |url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010113/windows/heritage.htm |access-date=2020-12-10 |website=tribuneindia.com}}&lt;/ref&gt; (1765 - 1828) ਦੁਆਰਾ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Maharaja Surat Singh |url=https://www.geni.com/people/Maharaja-Surat-Singh/6000000009764513056 |access-date=2020-12-10 |website=geni_family_tree |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Harvard |title=From the Harvard Art Museums' collections Maharaja Surat Singh (r. 1788-1828) of Bikaner at a Window |url=https://harvardartmuseums.org/collections/object/310685 |access-date=2020-12-10 |website=harvardartmuseums.org |language=en}}&lt;/ref&gt; [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]],ਪੰਜਾਬੀ,[[ਬਾਗੜੀ]] ਅਤੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਰਾਜਸਥਾਨੀ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ।

== ਭੂਗੋਲ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ 29.317701°ਉੱਤਰ 73.898935°E 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।  ਇਸ ਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 168 ਮੀਟਰ (551) ਫੁੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਥਾਰ ਮਾਰੂਥਲ ਦਾ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਮੌਸਮੀ ਘੱਗਰ ਨਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਲੀ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰੂਥਲ ਨੂੰ ਟਿੱਬਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਨੂੰਮਾਨ ਖੇਜੜੀ ਅਤੇ ਮਾਣਕਸਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਟਿੱਬਿਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਅੰਤਰ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2011 ਦੀ ਭਾਰਤੀ [[ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ|ਜਨਗਣਨਾ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Suratgarh Population Census 2011 |url=http://www.census2011.co.in/data/town/800453-suratgarh.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-date=2004-06-16 |access-date=2008-11-01 |publisher=Census Commission of India}}&lt;/ref&gt; ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 70,536 ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 37,126 ਪੁਰਸ਼ ਹਨ ਜਦਕਿ 33,410 ਔਰਤਾਂ ਹਨ। 0-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 9037 ਹੈ ਜੋ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.81% ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਸੂਬੇ ਦੀ ਔਸਤ 888 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਲਗਭਗ 861 ਹੈ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 66.11% ਨਾਲੋਂ 75.68% ਵੱਧ ਹੈ।

== ਮੀਡੀਆ ==
[[ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ]] ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ 918 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 300 ਦੇ ਨਾਲ kHzkW ਰੇਡੀਓ ਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰ. ਇਸਨੂੰ (ਕਾਟਨ ਸਿਟੀ ਚੈਨਲ) ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਚੈਨਲ 17:41 UTC 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦੀ ਅੰਤ ਤੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸੂਰਜ ਛਿੱਪਣ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ ਮੱਧ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਧ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਮੱਧਮ ਵੇਵ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੁਣਿਆ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਰੇਡੀਓ ਚੈਨਲ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਖਾੜਾ ਸੀ  ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ. ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਕਦੇ ਸੋਡਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 3000 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਨਦੀਆਂ, [[ਸਰਸਵਤੀ ਨਦੀ|ਸਰਸਵਤੀ]] ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਦਵਤੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਹਰਾ-ਭਰਾ, ਹਰਿਆ ਭਰਿਆ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਰੇਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਸਰਸਵਤੀ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਵਤੀ ਦੇ ਬੇਸਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਅਤੇ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਕਾਲੀਬਾਂਗਨ ਅਤੇ ਬੜੌਦ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਦੇ ਉਭਾਰ ਨੂੰ ਸਰਸਵਤੀ ਦੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਪੂਰਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗਵਾਹ ਸੀ। ਰੰਗਮਹਲ, ਮਾਣਕਸਰ ਅਤੇ ਅਮਰਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਸਰਸਵਤੀ ਸਭਿਅਤਾ 1500 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾਰਡਿਓ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਟ ਗਈ ਹੈ।

ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਨੇ [[ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਲੌਜ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਰੇਲ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ। ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਬੀਕਾਨੇਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੇਲੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਸਾਲ 1927 ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਨਹਿਰ ਬਣਨ ਨਾਲ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਅੱਲਗ-ਅਲੱਗ ਪਿੰਡਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਫਾਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1956 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨਹਿਰ]] ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਪਸ਼ੂ ਪ੍ਰਜਨਨ ਫਾਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਬੇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਫਤਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। CISF&lt;ref name=&quot;Bharatvarsh&quot;&gt;{{Cite web |last=Bharatvarsh |first=TV9 |date=2020-12-30 |title=आखिर CISF को ही क्यों दिया गया सूरतगढ़ सुपरक्रिटिकल थर्मल पॉवर प्लांट की सुरक्षा का जिम्मा? |url=https://www.tv9hindi.com/state/rajasthan/why-cisf-given-security-to-suratgarh-supercritical-thermal-power-plant-436976.html |access-date=2022-05-25 |website=TV9 Bharatvarsh |language=hi}}&lt;/ref&gt; ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਨੇ 3 ਨਵੰਬਰ 1998 ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਗੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਕੋਲ 1500 ਮੈਗਾਵਾਟ ਦਾ ਇੱਕ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ 93% ਦਾ ਇੱਕ PLF ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੰਚਾਲਿਤ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ। ਉਦਯੋਗ ਨੇ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨਾਲ ਜਲਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ।।ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮੰਗਾਂ ਘਟਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਇੱਟਾਂ ਹੁਣ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਇਲਾਕਿਆਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚੁਰੂ&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Churu-Rajasthan |title=Home |url=https://churu.rajasthan.gov.in/content/raj/churu/en/home.html |access-date=2020-12-10 |website=churu.rajasthan.gov.in |language=en-us}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਝੁਨਝਨੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ, ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਜੋਧਪੁਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਲ 2014 ਵਿੱਚ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਥੇ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-09-09 |title=आखिर 5 साल बाद जोधपुर आ गया सीआरपीएफ सेंटर {{!}} Jodhpur: CRPF training centre fully opernalised |url=https://www.patrika.com/jodhpur-news/jodhpur-crpf-training-centre-fully-opernalised-5070396/ |access-date=2022-05-25 |website=Patrika News |language=hi-IN}}&lt;/ref&gt;

22 ਫਰਵਰੀ 2022 ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਵਲ੍ਹੋਂ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਪਿਛਲੇ 3 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=नशे का नाशः पुलिस ने डोडा पोस्त और नशीली गोलियों सहित अन्य मादक पदार्थों को किया नष्ट |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/rajasthan/bikaner/destruction-of-drugs-police-destroyed-doda-poppy-and-other-intoxicants-including-intoxicants/1105495 |access-date=2022-05-25 |website=Zee News |language=hi}}&lt;/ref&gt;

8 ਮਈ 2022 ਨੂੰ, ਨਹਿਰਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜਿਆਸਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬੰਬ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, 24 ਮਈ 2022 ਨੂੰ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਲਾਸਟ ਕਰਕੇ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/local/rajasthan/sriganganagar/suratgarh/news/found-on-may-8-in-indira-gandhi-canal-people-heaved-a-sigh-of-relief-after-the-action-of-bomb-disposal-squad-129846506.html?media=1|title=16 दिन बाद बम को किया डिफ्यूज|date=24 May 2022|work=BHASKAR|access-date=25 May 2022}}&lt;/ref&gt;

11 ਮਈ 2022 ਨੂੰ, ਬੀ.ਜੇ.ਪੀ ਆਗੂ ਜੇਪੀ ਨੱਡਾ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਸੁੰਧਰਾ ਰਾਜੇ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.tv9hindi.com/state/rajasthan/rajasthan-ex-cm-vasundhara-raje-attacks-gehlot-government-appeasement-politics-and-state-is-number-one-in-riots-au275-1225249.html|title=तुष्टिकरण मोड में गहलोत सरकार}}&lt;/ref&gt;

== ਸ਼ਾਸਨ ==
ਰਾਮਪ੍ਰਤਾਪ ਕਾਸਨੀਅਨ 2018&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rajasthan Legislative Assembly |url=https://rajassembly.nic.in/MemberContacts.aspx |access-date=2020-12-11 |website=rajassembly.nic.in}}&lt;/ref&gt; ਵਿੱਚ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ (ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਖੇਤਰ) ਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ MLA ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਤਹਿਸੀਲ ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਹੜੀ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਮੰਗ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਤੋਂ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਦੂਰੀ ਵੱਧ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਭਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਕੰਮ ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ SDM ਦੀ ਦੇਖ ਰੇਖ ਅੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਲਈ ਰਾਖਵੀਂ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Singh |first=Sadhu |date=21 October 2019 |title=नगरपालिका अध्यक्ष एससी वर्ग के लिए आरक्षित |url=https://m.patrika.com/sri-ganganagar-news/municipal-chairman-reserved-for-sc-cattegary-5250664/ |access-date=2020-12-09 |website=Patrika News |language=hi}}&lt;/ref&gt; ਇੱਥੇ SDM ਅਦਾਲਤ, ਇੱਕ ADM, ACJM, MJM ਅਤੇ ADJ ਅਦਾਲਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜਨਰਲ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Suratgarh General Government Hospital {{!}} National Health Portal of India |url=https://www.nhp.gov.in/hospital/suratgarh-genral-government-hospital-ganganagar-rajasthan |access-date=2020-12-09 |website=nhp.gov.in |archive-date=2021-04-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210417205043/https://www.nhp.gov.in/hospital/suratgarh-genral-government-hospital-ganganagar-rajasthan |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਘਰ-ਘਰ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਗਾਰਬੇਜ ਟਰੱਕ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-04-05 |title=शहर में कचरा उठाव के लिए अब सूरतगढ़ रोड गौशाला में होगा कचरा एकत्र, {{!}} Now garbage will be collected in Suratgarh Road Gaushala for waste |url=https://www.patrika.com/sri-ganganagar-news/now-garbage-will-be-collected-in-suratgarh-road-gaushala-for-waste-5968385/ |access-date=2022-05-25 |website=Patrika News |language=hi-IN}}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸੀਵਰੇਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਛਾਈ ਗਈ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sewerage in 11 cities |url=https://urban.rajasthan.gov.in/content/raj/udh/en/organizations/rudsico/sectors-programmes/elven-severage-project.html |access-date=2023-08-27 |archive-date=2023-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230827052931/https://urban.rajasthan.gov.in/content/raj/udh/en/organizations/rudsico/sectors-programmes/elven-severage-project.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ।

== ਸਿੱਖਿਆ ==

* [[Government College, Suratgarh|ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Swargiya Shree Gurusharan Chhabra Government College Suratgarh |url=https://hte.rajasthan.gov.in/college/gcsuratgarh}}&lt;/ref&gt;
* [[Suratgarh PG College, Suratgarh|ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਪੀਜੀ ਕਾਲਜ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SURATGARH P.G. COLLEGE |url=https://www.suratgarhpgcollege.com/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170218043417/http://suratgarhpgcollege.com/ |archive-date=2017-02-18 |website=suratgarhpgcollege.com}}&lt;/ref&gt;
* [[Tagore PG College|ਟੈਗੋਰ ਪੀ.ਜੀ. ਕਾਲਜ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Welcome to Tagore PG College, Suratgarh - Best college in area |url=https://tagorepgcollege2004.com/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210413162205/http://tagorepgcollege2004.com/ |archive-date=13 April 2021 |access-date=13 December 2020}}&lt;/ref&gt;
* [[Government Senior Secondary, Suratgarh|ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ]]
* [[Bhatia Ashram|ਭਾਟੀਆ ਆਸ਼ਰਮ]]
* [[Swami Vivekanand Government Model School|ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ]]&lt;ref&gt;https://bhatiaashram.org/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bhatia Ashram Suratgarh,RAS, 1st Grade, Police, Patwar Parveen Bhatia |url=http://www.rojgarsmachar.in/bhatia-ashram-suratgarh/ |access-date=2023-08-27 |archive-date=2023-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230827052929/http://www.rojgarsmachar.in/bhatia-ashram-suratgarh/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
* ਟੈਗੋਰ ਕੇਂਦਰੀ ਅਕੈਡਮੀ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Tagore Central Academy Suratgarh « HEYSCHOOLS.IN |url=https://heyschools.in/02815063/Tagore_Central_Academy_Suratgarh |access-date=2022-05-25 |website=heyschools.in |language=en-IN}}&lt;/ref&gt;
* ਬਲੌਸਮ ਅਕੈਡਮੀ ਸਕੂਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Blossom Academy School, Suratgarh - Admissions, Fees, Reviews and Address 2022 |url=https://www.icbse.com/schools/blossom-academy-kr26gy |access-date=2022-05-25 |website=iCBSE |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
* ਕੇਵੀ ਨੰ. 1 ਏਅਰਫੋਰਸ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ
* ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ
* ਦਿੱਲੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ

== ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ [[ਥਾਰ ਮਾਰੂਥਲ]] ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਗਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਠੰਡੀਆਂ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗਰਮ ਮਾਰੂਥਲ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੈ। ਸਾਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਮਹੀਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ 118°F (48°C)ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।  ਅਤੇ ਦਿਨ ਦਾ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ 95°F (35°C) ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।ਮਈ, ਜੂਨ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 122 °F (50°C) ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਨਮੀ 50% ਤੋਂ ਘੱਟ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਨਮੀ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 20% ਤੋਂ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਮਾਰੂਥਲ ਜਲਵਾਯੂ ਕਾਰਨ ਵਰਖਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋ [[ਮੌਨਸੂਨ|ਮਾਨਸੂਨ]] ਮੌਸਮਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਵਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖੁਸ਼ਕ ਹਵਾਵਾਂ ਧੂੜ ਦੇ ਤੂਫਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੀਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਆਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਦੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਲਕੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ {{Convert|55|°F|°C|abbr=on}} ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਦਸੰਬਰ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਾਪਮਾਨ 33°F (1°C) ਤੱਕ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਕੌਮੀ ਪੰਛੀ ਮੋਰ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/local/rajasthan/sriganganagar/suratgarh/news/peacock-dies-after-being-hit-by-power-line-shadow-indignation-in-the-villager-129744427.html|title=विभाग की लापरवाही}}&lt;/ref&gt; ਖਰਗੋਸ਼, ਚਿੰਕਾਰਾ, ਚਿੱਟਾ ਹਿਰਨ ਅਤੇ ਨੀਲ ਗਾਂ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮੂਲ ਜਾਨਵਰ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;zeenews.india.com&quot;&gt;{{Cite web |title=Suratgarh Amrita Devi Park became the refuge of Chinkara Nilgai is also present in the park{{!}} Suratgarh: चिंकारा की शरणस्थली बना अमृता देवी पार्क, नील गाय भी पार्क में है मौजूद {{!}} Hindi News, बीकानेर |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/rajasthan/bikaner/suratgarh-amrita-devi-park-became-the-refuge-of-chinkara-nilgai-is-also-present-in-the-park/1099199/amp |access-date=2022-06-13 |website=zeenews.india.com}}&lt;/ref&gt; ਏਥੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਬਰੋਪਾਲ ਝੀਲ ਦੇ ਫਲੇਮਿੰਗੋਜ਼ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ , ਮੌਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੈਮੋਇਸੇਲ ਕ੍ਰੇਨਜ਼, ਨੰਗੇ ਸਿਰ ਵਾਲੇ ਗੀਜ਼, ਸਪਾਟ ਬਿੱਲ ਬੱਤਖਾਂ,ਸ਼ੋਵੇਲਰ, ਟੂਫਟਡ ਡਕ, ਵਿਜੇਨ ਅਤੇ ਕੂਟਸ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਝੀਲ ਐਵੋਸੇਟ, ਗ੍ਰੀਨ ਸ਼ੰਕ, ਲਿਟਲ ਰਿੰਗ ਪਲਾਵਰ, ਰੈੱਡ ਸ਼ੰਕ, ਕਰਲਿਊਜ਼, ਸੈਂਡ ਪਾਈਪਰ, ਬਲੈਕ ਵਿੰਗ ਸਟਿਲਟ ਵਰਗੇ ਵੈਡਰਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਗੱਘੜ ਡਿਸਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਵੀ ਮੌਸਮੀ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Sunday Tribune - Spectrum - Article |url=https://www.tribuneindia.com/2002/20020324/spectrum/main7.htm |access-date=2022-06-13 |website=tribuneindia.com}}&lt;/ref&gt;

ਲੂੰਬੜੀ ਅਤੇ ਗਿੱਦੜ,ਹਿਰਨ ਵਰਗੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2010-05-06 |title=FIGHTING AN ENEMY – A STORY FROM SURATGARH RAJASTHAN |url=https://bhavanajagat.com/2010/05/06/fighting-an-enemy-a-story-from-suratgarh-rajasthan/ |access-date=2022-06-13 |website=Simon Cyrene-The Twelfth Disciple |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਦਿਲਚਸਪ ਸਥਾਨ ==

* Khejri Hanuman Temple
* Kalibanga
* Suratgarh Super Thermal Power Station
* Suratgarh Air Force Station
* [[Suratgarh Military Station]]
* Suratgarh Railway Station among top clean railway station in India&lt;ref&gt;{{Cite web |date=3 October 2019 |title=Six stations in Rajasthan among top 10 in railway cleanliness survey {{!}} India News - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/six-stations-in-rajasthan-among-top-10-in-railway-cleanliness-survey/articleshow/71414426.cms |access-date=2020-12-09 |website=The Times of India |language=en |agency=TNN}}&lt;/ref&gt;
* All India Radio Station Aakashwani
* Sodhal Fort&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-04-21 |title=History of Suratgarh Rajasthan - Rajasthani Tadka |url=https://rajasthanitadka.com/history-of-suratgarh-rajasthan/ |access-date=2022-05-25 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
* Lord Ganesh Mandir Dhab
* Shree Cement Factory Udaipur
* Ghaghar river
* Rangmahal
* Badopal
* [http://wikimapia.org/3531389/Padpata-Dham Padpata Dham Dhaban]&lt;ref&gt;https://www.patrika.com/sri-ganganagar-news/padpata-dham-in-dhaban-jallar-2321050/ {{Dead link|date=February 2022}}&lt;/ref&gt;
* [[Central State Farm, Suratgarh]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=_eGMDwAAQBAJ&amp;q=suratgarh&amp;pg=PA163|title=Hand Book of Seed Industry (Prospects and its Costing)|last=Ramdeo|first=Avinash|date=2011-05-01|publisher=Scientific Publishers|isbn=978-93-87869-17-2|language=en}}&lt;/ref&gt; largest mechanised Farm in South East Asia.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=dBjoAAAAMAAJ&amp;q=suratgarh|title=India Today and Tomorrow|date=1971|publisher=V.J. Joseph.|language=en}}&lt;/ref&gt; It has Russian Machinery Museum.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=15 February 2018 |title=Suratgarh museum: Russian machinery museum inaugurated in Suratgarh {{!}} Jaipur News - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/jaipur/russian-machinery-museum-inaugurated-in-suratgarh/articleshow/62923390.cms |access-date=2020-12-14 |website=The Times of India |language=en |agency=TNN}}&lt;/ref&gt;
* CISF&lt;ref name=&quot;Bharatvarsh&quot;/&gt;
* Amruta Devi Park, Village Dabla&lt;ref name=&quot;zeenews.india.com&quot;/&gt;
* Baropal lake&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;

== ਆਰਥਿਕਤਾ ==
ਮੁੱਖ ਰੱਖਿਆ ਕੇਂਦਰਾਂ ਅਤੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨਾਲ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਹੋਰ ਵਿਕਾਸ ਸ਼੍ਰੀ ਸੀਮੈਂਟ ਅਤੇ ਬੰਗੂਰ ਸੀਮਿੰਟ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸੀਮੈਂਟ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਸੁਆਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪੀਪੀਸੀ, ਓਪੀਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਸੀਮੈਂਟ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਜੋਧਪੁਰ-ਬਠਿੰਡਾ ਲਾਈਨ 'ਤੇ ਹੈ। ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ: [[ਬੀਕਾਨੇਰ]] - 174 ਕਿਲੋਮੀਟਰ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ|ਗੰਗਾਨਗਰ]] - 70 ਕਿਲੋਮੀਟਰ, [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ]] - 52 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰੇਲ ਅਤੇ ਸੜਕੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੁਆਰਾ ਦੂਜੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। NH 62 ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੈਗਾ ਹਾਈਵੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ 434.93 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ ਰੇਲ ਰੂਟ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦਾ 8 ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Suratgarh to Old Delhi: 1 COV-Reserved Trains - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/search/sog-suratgarh-junction-to-dli-old-delhi-junction/114/0/349 |access-date=2020-12-10 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt; 1257 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜਾਮਨਗਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ (NH-754) ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵਾਲੇ ਪਾਸ਼ਿਓ ਲੰਘੇਗਾ। ਇਹ 6 ਲਾਈਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਸਤੰਬਰ 2023 ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।

== ਸੱਭਿਆਚਾਰ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਬਾਗੜੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੱਤ ਹੈ, ਪਰ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤਾ ਦੂਰ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਇੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ, ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ, ਸੁਪਰ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-10-02 |title=Top 10 cleanest railway stations in India 2019: Indian Railways releases survey; these stations top the list - The Financial Express |url=https://www.financialexpress.com/infrastructure/railways/cleanest-railway-stations-in-india-2019-top-10-list-railway-zone-indian-railways/1724510/ |access-date=2020-12-12 |website=financialexpress.com}}&lt;/ref&gt; ਸੀਆਈਐਸਐਫ&lt;ref name=&quot;Bharatvarsh&quot;/&gt; ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਫਾਰਮ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫੌਜੀ ਗਾਰਡਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇਹ ਖੇਤਰ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ।

ਇੰਦਰਾ ਸਰਕਲ ਨੇੜੇ ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਦੇ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਭਾਦਵ ਸੁਦੀ ਅਤੇ ਮਾਘ ਸੁਦੀ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 February 2020 |title=श्रीगंगानगर.लोक देवता बाबा रामदेव मंदिर में माघ सुदी पर भरा मेला, रामसा पीर के जयकारों से माहौल भक्तिमय........देखें खास तस्वीरें |url=https://www.patrika.com/sri-ganganagar-news/lok-devta-baba-ramdev-mela-at-sriganganagar-5729471/ |access-date=2022-05-27 |website=Patrika News |language=hi-IN}}&lt;/ref&gt; ਦੀ ਹਰ ਦਸ਼ਮੀ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਦਾ ਮੇਲਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=बाबा रामदेव का मेला |url=https://www.bhaskar.com/amp/baba-ramdev39s-fair-today-from-4am-to-800pm-the-sunderdia-circle-will-be-closed-between-shiv-chowk-072005-2765022.html}}&lt;/ref&gt;

ਹਨੂੰਮਾਨ ਖੇਜਰੀ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਟਿੱਬੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਭੀੜ ਨਾਲ ਭਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਗ੍ਰੀਨ ਗਲੋਬ ਅਵਾਰਡ 2022 ਵਿਚ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਭਿਨੇਤਾ ਦਰਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ।ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ ਚੌਬੇ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/local/rajasthan/sriganganagar/suratgarh/news/seminar-on-green-energy-organized-five-members-of-poonam-foundation-trust-honored-nineteen-innovators-were-honored-across-the-country-129905316.html|title=Green Glob Awards 2022}}&lt;/ref&gt;

== ਖੇਡਾਂ ==
NH 62 ਹਾਈਵੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਦਾ ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ ਖੇਡ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਕਟ, ਫੁੱਟਬਾਲ, ਬੈਡਮਿੰਟਨ ਅਤੇ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ ਲਾਇਨਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਆਈਪੀਐਲ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਖਿਡਾਰੀ ਅੰਕਿਤ ਸੋਨੀ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕਟ ਇੱਕ ਅਕੈਡਮੀ ਖੋਲ੍ਹੀ ਹੈ। ਤਾਂ ਜੋ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ  ਹੋ ਸਕੇ ਅਤੇ ਅੰਕਿਤ ਸੋਨੀ ਨੇ ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਕ੍ਰਿਕਟ

# ਸ਼ੇਰਵੁੱਡ ਕ੍ਰਿਕਟ ਅਕੈਡਮੀ 
# ਅੰਕਿਤ ਸੋਨੀ ਦੁਆਰਾ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਕ੍ਰਿਕਟ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>0vaiq5i64emihl8rdibc4tda3rk7f4v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>811594</id>
      <parentid>811587</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:17:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT</username>
        <id>55200</id>
      </contributor>
      <comment>URL ਤੋਂ AMP ਟਰੈਕਿੰਗ ਹਟਾਈ ਗਈ ([[:m:User:KiranBOT/AMP|ਵੇਰਵੇ]]) ([[User talk:Usernamekiran|ਗਲਤੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰੋ]]) v2.2.7r</comment>
      <origin>811594</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37944" sha1="0sdky0voo13qy6djx6orlam54jscya2" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline                   =  Suratgarh Super Thermal Power Plant.JPG
| image_alt                       = ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ
| image_caption                   = ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ
| pushpin_map                     = India Rajasthan#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.317877|N|73.902932|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ|ਰਾਜਸਥਾਨ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੂਰਤ ਸਿੰਘ (ਬੀਕਾਨੇਰ ਦਾ ਸ਼ਾਸ਼ਕ)
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 168
| population_total                = 70536
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]],[[ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਬੋਲੀ|ਰਾਜਸਥਾਨੀ]],[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]],[[ਬਾਗੜੀ ਬੋਲੀ|ਬਾਗੜੀ]] ,
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 335804
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = RJ:13 
| area_code       = 01509******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SZqtUmxtUJsC&amp;q=Suratgarh&amp;pg=PA143|title=Land and People of Indian States and Union Territories: In 36 Volumes. Rajasthan|last=Bhatt|first=Shankarlal C.|date=2006|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-379-1|language=en}}&lt;/ref&gt;''' ਇੱਕ [[ਸ਼ਹਿਰ]] ਅਤੇ ਇੱਕ [[ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ|ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ]] ਹੈ, ਜੋ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ|ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ]] ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੂਰਤ ਸਿੰਘ&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=The Tribune - Windows - Heritage |url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010113/windows/heritage.htm |access-date=2020-12-10 |website=tribuneindia.com}}&lt;/ref&gt; (1765 - 1828) ਦੁਆਰਾ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Maharaja Surat Singh |url=https://www.geni.com/people/Maharaja-Surat-Singh/6000000009764513056 |access-date=2020-12-10 |website=geni_family_tree |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Harvard |title=From the Harvard Art Museums' collections Maharaja Surat Singh (r. 1788-1828) of Bikaner at a Window |url=https://harvardartmuseums.org/collections/object/310685 |access-date=2020-12-10 |website=harvardartmuseums.org |language=en}}&lt;/ref&gt; [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]],ਪੰਜਾਬੀ,[[ਬਾਗੜੀ]] ਅਤੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਰਾਜਸਥਾਨੀ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ।

== ਭੂਗੋਲ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ 29.317701°ਉੱਤਰ 73.898935°E 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।  ਇਸ ਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 168 ਮੀਟਰ (551) ਫੁੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਥਾਰ ਮਾਰੂਥਲ ਦਾ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਮੌਸਮੀ ਘੱਗਰ ਨਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਲੀ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰੂਥਲ ਨੂੰ ਟਿੱਬਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਨੂੰਮਾਨ ਖੇਜੜੀ ਅਤੇ ਮਾਣਕਸਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਟਿੱਬਿਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਅੰਤਰ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2011 ਦੀ ਭਾਰਤੀ [[ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ|ਜਨਗਣਨਾ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Suratgarh Population Census 2011 |url=http://www.census2011.co.in/data/town/800453-suratgarh.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-date=2004-06-16 |access-date=2008-11-01 |publisher=Census Commission of India}}&lt;/ref&gt; ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 70,536 ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 37,126 ਪੁਰਸ਼ ਹਨ ਜਦਕਿ 33,410 ਔਰਤਾਂ ਹਨ। 0-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 9037 ਹੈ ਜੋ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.81% ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਸੂਬੇ ਦੀ ਔਸਤ 888 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਲਗਭਗ 861 ਹੈ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 66.11% ਨਾਲੋਂ 75.68% ਵੱਧ ਹੈ।

== ਮੀਡੀਆ ==
[[ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ]] ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ 918 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 300 ਦੇ ਨਾਲ kHzkW ਰੇਡੀਓ ਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰ. ਇਸਨੂੰ (ਕਾਟਨ ਸਿਟੀ ਚੈਨਲ) ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਚੈਨਲ 17:41 UTC 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦੀ ਅੰਤ ਤੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸੂਰਜ ਛਿੱਪਣ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ ਮੱਧ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਧ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਮੱਧਮ ਵੇਵ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੁਣਿਆ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਰੇਡੀਓ ਚੈਨਲ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਖਾੜਾ ਸੀ  ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ. ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਕਦੇ ਸੋਡਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 3000 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਨਦੀਆਂ, [[ਸਰਸਵਤੀ ਨਦੀ|ਸਰਸਵਤੀ]] ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਦਵਤੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਹਰਾ-ਭਰਾ, ਹਰਿਆ ਭਰਿਆ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਰੇਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਸਰਸਵਤੀ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਵਤੀ ਦੇ ਬੇਸਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਅਤੇ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਕਾਲੀਬਾਂਗਨ ਅਤੇ ਬੜੌਦ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਦੇ ਉਭਾਰ ਨੂੰ ਸਰਸਵਤੀ ਦੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਪੂਰਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗਵਾਹ ਸੀ। ਰੰਗਮਹਲ, ਮਾਣਕਸਰ ਅਤੇ ਅਮਰਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਸਰਸਵਤੀ ਸਭਿਅਤਾ 1500 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾਰਡਿਓ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਟ ਗਈ ਹੈ।

ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਨੇ [[ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਲੌਜ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਰੇਲ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ। ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਬੀਕਾਨੇਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੇਲੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਸਾਲ 1927 ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਨਹਿਰ ਬਣਨ ਨਾਲ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਅੱਲਗ-ਅਲੱਗ ਪਿੰਡਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਫਾਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1956 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨਹਿਰ]] ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਪਸ਼ੂ ਪ੍ਰਜਨਨ ਫਾਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਬੇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਫਤਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। CISF&lt;ref name=&quot;Bharatvarsh&quot;&gt;{{Cite web |last=Bharatvarsh |first=TV9 |date=2020-12-30 |title=आखिर CISF को ही क्यों दिया गया सूरतगढ़ सुपरक्रिटिकल थर्मल पॉवर प्लांट की सुरक्षा का जिम्मा? |url=https://www.tv9hindi.com/state/rajasthan/why-cisf-given-security-to-suratgarh-supercritical-thermal-power-plant-436976.html |access-date=2022-05-25 |website=TV9 Bharatvarsh |language=hi}}&lt;/ref&gt; ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਨੇ 3 ਨਵੰਬਰ 1998 ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਗੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਕੋਲ 1500 ਮੈਗਾਵਾਟ ਦਾ ਇੱਕ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ 93% ਦਾ ਇੱਕ PLF ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੰਚਾਲਿਤ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ। ਉਦਯੋਗ ਨੇ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨਾਲ ਜਲਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ।।ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮੰਗਾਂ ਘਟਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਇੱਟਾਂ ਹੁਣ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਇਲਾਕਿਆਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚੁਰੂ&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Churu-Rajasthan |title=Home |url=https://churu.rajasthan.gov.in/content/raj/churu/en/home.html |access-date=2020-12-10 |website=churu.rajasthan.gov.in |language=en-us}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਝੁਨਝਨੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ, ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਜੋਧਪੁਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਲ 2014 ਵਿੱਚ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਥੇ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-09-09 |title=आखिर 5 साल बाद जोधपुर आ गया सीआरपीएफ सेंटर {{!}} Jodhpur: CRPF training centre fully opernalised |url=https://www.patrika.com/jodhpur-news/jodhpur-crpf-training-centre-fully-opernalised-5070396/ |access-date=2022-05-25 |website=Patrika News |language=hi-IN}}&lt;/ref&gt;

22 ਫਰਵਰੀ 2022 ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਵਲ੍ਹੋਂ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਪਿਛਲੇ 3 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=नशे का नाशः पुलिस ने डोडा पोस्त और नशीली गोलियों सहित अन्य मादक पदार्थों को किया नष्ट |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/rajasthan/bikaner/destruction-of-drugs-police-destroyed-doda-poppy-and-other-intoxicants-including-intoxicants/1105495 |access-date=2022-05-25 |website=Zee News |language=hi}}&lt;/ref&gt;

8 ਮਈ 2022 ਨੂੰ, ਨਹਿਰਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜਿਆਸਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬੰਬ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, 24 ਮਈ 2022 ਨੂੰ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਲਾਸਟ ਕਰਕੇ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/local/rajasthan/sriganganagar/suratgarh/news/found-on-may-8-in-indira-gandhi-canal-people-heaved-a-sigh-of-relief-after-the-action-of-bomb-disposal-squad-129846506.html?media=1|title=16 दिन बाद बम को किया डिफ्यूज|date=24 May 2022|work=BHASKAR|access-date=25 May 2022}}&lt;/ref&gt;

11 ਮਈ 2022 ਨੂੰ, ਬੀ.ਜੇ.ਪੀ ਆਗੂ ਜੇਪੀ ਨੱਡਾ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਸੁੰਧਰਾ ਰਾਜੇ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.tv9hindi.com/state/rajasthan/rajasthan-ex-cm-vasundhara-raje-attacks-gehlot-government-appeasement-politics-and-state-is-number-one-in-riots-au275-1225249.html|title=तुष्टिकरण मोड में गहलोत सरकार}}&lt;/ref&gt;

== ਸ਼ਾਸਨ ==
ਰਾਮਪ੍ਰਤਾਪ ਕਾਸਨੀਅਨ 2018&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rajasthan Legislative Assembly |url=https://rajassembly.nic.in/MemberContacts.aspx |access-date=2020-12-11 |website=rajassembly.nic.in}}&lt;/ref&gt; ਵਿੱਚ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ (ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਖੇਤਰ) ਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ MLA ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਤਹਿਸੀਲ ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਹੜੀ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਮੰਗ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਤੋਂ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਦੂਰੀ ਵੱਧ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਭਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਕੰਮ ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ SDM ਦੀ ਦੇਖ ਰੇਖ ਅੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਲਈ ਰਾਖਵੀਂ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Singh |first=Sadhu |date=21 October 2019 |title=नगरपालिका अध्यक्ष एससी वर्ग के लिए आरक्षित |url=https://m.patrika.com/sri-ganganagar-news/municipal-chairman-reserved-for-sc-cattegary-5250664/ |access-date=2020-12-09 |website=Patrika News |language=hi}}&lt;/ref&gt; ਇੱਥੇ SDM ਅਦਾਲਤ, ਇੱਕ ADM, ACJM, MJM ਅਤੇ ADJ ਅਦਾਲਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜਨਰਲ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Suratgarh General Government Hospital {{!}} National Health Portal of India |url=https://www.nhp.gov.in/hospital/suratgarh-genral-government-hospital-ganganagar-rajasthan |access-date=2020-12-09 |website=nhp.gov.in |archive-date=2021-04-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210417205043/https://www.nhp.gov.in/hospital/suratgarh-genral-government-hospital-ganganagar-rajasthan |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਘਰ-ਘਰ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਗਾਰਬੇਜ ਟਰੱਕ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-04-05 |title=शहर में कचरा उठाव के लिए अब सूरतगढ़ रोड गौशाला में होगा कचरा एकत्र, {{!}} Now garbage will be collected in Suratgarh Road Gaushala for waste |url=https://www.patrika.com/sri-ganganagar-news/now-garbage-will-be-collected-in-suratgarh-road-gaushala-for-waste-5968385/ |access-date=2022-05-25 |website=Patrika News |language=hi-IN}}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸੀਵਰੇਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਛਾਈ ਗਈ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sewerage in 11 cities |url=https://urban.rajasthan.gov.in/content/raj/udh/en/organizations/rudsico/sectors-programmes/elven-severage-project.html |access-date=2023-08-27 |archive-date=2023-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230827052931/https://urban.rajasthan.gov.in/content/raj/udh/en/organizations/rudsico/sectors-programmes/elven-severage-project.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ।

== ਸਿੱਖਿਆ ==

* [[Government College, Suratgarh|ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Swargiya Shree Gurusharan Chhabra Government College Suratgarh |url=https://hte.rajasthan.gov.in/college/gcsuratgarh}}&lt;/ref&gt;
* [[Suratgarh PG College, Suratgarh|ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਪੀਜੀ ਕਾਲਜ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SURATGARH P.G. COLLEGE |url=https://www.suratgarhpgcollege.com/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170218043417/http://suratgarhpgcollege.com/ |archive-date=2017-02-18 |website=suratgarhpgcollege.com}}&lt;/ref&gt;
* [[Tagore PG College|ਟੈਗੋਰ ਪੀ.ਜੀ. ਕਾਲਜ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Welcome to Tagore PG College, Suratgarh - Best college in area |url=https://tagorepgcollege2004.com/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210413162205/http://tagorepgcollege2004.com/ |archive-date=13 April 2021 |access-date=13 December 2020}}&lt;/ref&gt;
* [[Government Senior Secondary, Suratgarh|ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ]]
* [[Bhatia Ashram|ਭਾਟੀਆ ਆਸ਼ਰਮ]]
* [[Swami Vivekanand Government Model School|ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ]]&lt;ref&gt;https://bhatiaashram.org/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bhatia Ashram Suratgarh,RAS, 1st Grade, Police, Patwar Parveen Bhatia |url=http://www.rojgarsmachar.in/bhatia-ashram-suratgarh/ |access-date=2023-08-27 |archive-date=2023-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230827052929/http://www.rojgarsmachar.in/bhatia-ashram-suratgarh/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
* ਟੈਗੋਰ ਕੇਂਦਰੀ ਅਕੈਡਮੀ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Tagore Central Academy Suratgarh « HEYSCHOOLS.IN |url=https://heyschools.in/02815063/Tagore_Central_Academy_Suratgarh |access-date=2022-05-25 |website=heyschools.in |language=en-IN}}&lt;/ref&gt;
* ਬਲੌਸਮ ਅਕੈਡਮੀ ਸਕੂਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Blossom Academy School, Suratgarh - Admissions, Fees, Reviews and Address 2022 |url=https://www.icbse.com/schools/blossom-academy-kr26gy |access-date=2022-05-25 |website=iCBSE |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
* ਕੇਵੀ ਨੰ. 1 ਏਅਰਫੋਰਸ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ
* ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ
* ਦਿੱਲੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ

== ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ [[ਥਾਰ ਮਾਰੂਥਲ]] ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਗਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਠੰਡੀਆਂ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗਰਮ ਮਾਰੂਥਲ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੈ। ਸਾਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਮਹੀਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ 118°F (48°C)ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।  ਅਤੇ ਦਿਨ ਦਾ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ 95°F (35°C) ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।ਮਈ, ਜੂਨ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 122 °F (50°C) ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਨਮੀ 50% ਤੋਂ ਘੱਟ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਨਮੀ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 20% ਤੋਂ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਮਾਰੂਥਲ ਜਲਵਾਯੂ ਕਾਰਨ ਵਰਖਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋ [[ਮੌਨਸੂਨ|ਮਾਨਸੂਨ]] ਮੌਸਮਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਵਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖੁਸ਼ਕ ਹਵਾਵਾਂ ਧੂੜ ਦੇ ਤੂਫਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੀਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਆਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਦੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਲਕੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ {{Convert|55|°F|°C|abbr=on}} ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਦਸੰਬਰ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਾਪਮਾਨ 33°F (1°C) ਤੱਕ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਕੌਮੀ ਪੰਛੀ ਮੋਰ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/local/rajasthan/sriganganagar/suratgarh/news/peacock-dies-after-being-hit-by-power-line-shadow-indignation-in-the-villager-129744427.html|title=विभाग की लापरवाही}}&lt;/ref&gt; ਖਰਗੋਸ਼, ਚਿੰਕਾਰਾ, ਚਿੱਟਾ ਹਿਰਨ ਅਤੇ ਨੀਲ ਗਾਂ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮੂਲ ਜਾਨਵਰ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;zeenews.india.com&quot;&gt;{{Cite web |title=Suratgarh Amrita Devi Park became the refuge of Chinkara Nilgai is also present in the park{{!}} Suratgarh: चिंकारा की शरणस्थली बना अमृता देवी पार्क, नील गाय भी पार्क में है मौजूद {{!}} Hindi News, बीकानेर |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/rajasthan/bikaner/suratgarh-amrita-devi-park-became-the-refuge-of-chinkara-nilgai-is-also-present-in-the-park/1099199/amp |access-date=2022-06-13 |website=zeenews.india.com}}&lt;/ref&gt; ਏਥੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਬਰੋਪਾਲ ਝੀਲ ਦੇ ਫਲੇਮਿੰਗੋਜ਼ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ , ਮੌਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੈਮੋਇਸੇਲ ਕ੍ਰੇਨਜ਼, ਨੰਗੇ ਸਿਰ ਵਾਲੇ ਗੀਜ਼, ਸਪਾਟ ਬਿੱਲ ਬੱਤਖਾਂ,ਸ਼ੋਵੇਲਰ, ਟੂਫਟਡ ਡਕ, ਵਿਜੇਨ ਅਤੇ ਕੂਟਸ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਝੀਲ ਐਵੋਸੇਟ, ਗ੍ਰੀਨ ਸ਼ੰਕ, ਲਿਟਲ ਰਿੰਗ ਪਲਾਵਰ, ਰੈੱਡ ਸ਼ੰਕ, ਕਰਲਿਊਜ਼, ਸੈਂਡ ਪਾਈਪਰ, ਬਲੈਕ ਵਿੰਗ ਸਟਿਲਟ ਵਰਗੇ ਵੈਡਰਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਗੱਘੜ ਡਿਸਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਵੀ ਮੌਸਮੀ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Sunday Tribune - Spectrum - Article |url=https://www.tribuneindia.com/2002/20020324/spectrum/main7.htm |access-date=2022-06-13 |website=tribuneindia.com}}&lt;/ref&gt;

ਲੂੰਬੜੀ ਅਤੇ ਗਿੱਦੜ,ਹਿਰਨ ਵਰਗੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2010-05-06 |title=FIGHTING AN ENEMY – A STORY FROM SURATGARH RAJASTHAN |url=https://bhavanajagat.com/2010/05/06/fighting-an-enemy-a-story-from-suratgarh-rajasthan/ |access-date=2022-06-13 |website=Simon Cyrene-The Twelfth Disciple |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਦਿਲਚਸਪ ਸਥਾਨ ==

* Khejri Hanuman Temple
* Kalibanga
* Suratgarh Super Thermal Power Station
* Suratgarh Air Force Station
* [[Suratgarh Military Station]]
* Suratgarh Railway Station among top clean railway station in India&lt;ref&gt;{{Cite web |date=3 October 2019 |title=Six stations in Rajasthan among top 10 in railway cleanliness survey {{!}} India News - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/six-stations-in-rajasthan-among-top-10-in-railway-cleanliness-survey/articleshow/71414426.cms |access-date=2020-12-09 |website=The Times of India |language=en |agency=TNN}}&lt;/ref&gt;
* All India Radio Station Aakashwani
* Sodhal Fort&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-04-21 |title=History of Suratgarh Rajasthan - Rajasthani Tadka |url=https://rajasthanitadka.com/history-of-suratgarh-rajasthan/ |access-date=2022-05-25 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
* Lord Ganesh Mandir Dhab
* Shree Cement Factory Udaipur
* Ghaghar river
* Rangmahal
* Badopal
* [http://wikimapia.org/3531389/Padpata-Dham Padpata Dham Dhaban]&lt;ref&gt;https://www.patrika.com/sri-ganganagar-news/padpata-dham-in-dhaban-jallar-2321050/ {{Dead link|date=February 2022}}&lt;/ref&gt;
* [[Central State Farm, Suratgarh]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=_eGMDwAAQBAJ&amp;q=suratgarh&amp;pg=PA163|title=Hand Book of Seed Industry (Prospects and its Costing)|last=Ramdeo|first=Avinash|date=2011-05-01|publisher=Scientific Publishers|isbn=978-93-87869-17-2|language=en}}&lt;/ref&gt; largest mechanised Farm in South East Asia.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=dBjoAAAAMAAJ&amp;q=suratgarh|title=India Today and Tomorrow|date=1971|publisher=V.J. Joseph.|language=en}}&lt;/ref&gt; It has Russian Machinery Museum.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=15 February 2018 |title=Suratgarh museum: Russian machinery museum inaugurated in Suratgarh {{!}} Jaipur News - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/jaipur/russian-machinery-museum-inaugurated-in-suratgarh/articleshow/62923390.cms |access-date=2020-12-14 |website=The Times of India |language=en |agency=TNN}}&lt;/ref&gt;
* CISF&lt;ref name=&quot;Bharatvarsh&quot;/&gt;
* Amruta Devi Park, Village Dabla&lt;ref name=&quot;zeenews.india.com&quot;/&gt;
* Baropal lake&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;

== ਆਰਥਿਕਤਾ ==
ਮੁੱਖ ਰੱਖਿਆ ਕੇਂਦਰਾਂ ਅਤੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨਾਲ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਹੋਰ ਵਿਕਾਸ ਸ਼੍ਰੀ ਸੀਮੈਂਟ ਅਤੇ ਬੰਗੂਰ ਸੀਮਿੰਟ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸੀਮੈਂਟ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਸੁਆਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪੀਪੀਸੀ, ਓਪੀਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਸੀਮੈਂਟ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਜੋਧਪੁਰ-ਬਠਿੰਡਾ ਲਾਈਨ 'ਤੇ ਹੈ। ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ: [[ਬੀਕਾਨੇਰ]] - 174 ਕਿਲੋਮੀਟਰ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ|ਗੰਗਾਨਗਰ]] - 70 ਕਿਲੋਮੀਟਰ, [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ]] - 52 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰੇਲ ਅਤੇ ਸੜਕੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੁਆਰਾ ਦੂਜੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। NH 62 ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੈਗਾ ਹਾਈਵੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ 434.93 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ ਰੇਲ ਰੂਟ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦਾ 8 ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Suratgarh to Old Delhi: 1 COV-Reserved Trains - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/search/sog-suratgarh-junction-to-dli-old-delhi-junction/114/0/349 |access-date=2020-12-10 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt; 1257 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜਾਮਨਗਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ (NH-754) ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵਾਲੇ ਪਾਸ਼ਿਓ ਲੰਘੇਗਾ। ਇਹ 6 ਲਾਈਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਸਤੰਬਰ 2023 ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।

== ਸੱਭਿਆਚਾਰ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਬਾਗੜੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੱਤ ਹੈ, ਪਰ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤਾ ਦੂਰ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਇੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ, ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ, ਸੁਪਰ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-10-02 |title=Top 10 cleanest railway stations in India 2019: Indian Railways releases survey; these stations top the list - The Financial Express |url=https://www.financialexpress.com/infrastructure/railways/cleanest-railway-stations-in-india-2019-top-10-list-railway-zone-indian-railways/1724510/ |access-date=2020-12-12 |website=financialexpress.com}}&lt;/ref&gt; ਸੀਆਈਐਸਐਫ&lt;ref name=&quot;Bharatvarsh&quot;/&gt; ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਫਾਰਮ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫੌਜੀ ਗਾਰਡਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇਹ ਖੇਤਰ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ।

ਇੰਦਰਾ ਸਰਕਲ ਨੇੜੇ ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਦੇ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਭਾਦਵ ਸੁਦੀ ਅਤੇ ਮਾਘ ਸੁਦੀ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 February 2020 |title=श्रीगंगानगर.लोक देवता बाबा रामदेव मंदिर में माघ सुदी पर भरा मेला, रामसा पीर के जयकारों से माहौल भक्तिमय........देखें खास तस्वीरें |url=https://www.patrika.com/sri-ganganagar-news/lok-devta-baba-ramdev-mela-at-sriganganagar-5729471/ |access-date=2022-05-27 |website=Patrika News |language=hi-IN}}&lt;/ref&gt; ਦੀ ਹਰ ਦਸ਼ਮੀ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਦਾ ਮੇਲਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=बाबा रामदेव का मेला |url=https://www.bhaskar.com/baba-ramdev39s-fair-today-from-4am-to-800pm-the-sunderdia-circle-will-be-closed-between-shiv-chowk-072005-2765022.html}}&lt;/ref&gt;

ਹਨੂੰਮਾਨ ਖੇਜਰੀ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਟਿੱਬੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਭੀੜ ਨਾਲ ਭਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਗ੍ਰੀਨ ਗਲੋਬ ਅਵਾਰਡ 2022 ਵਿਚ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਭਿਨੇਤਾ ਦਰਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ।ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ ਚੌਬੇ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/local/rajasthan/sriganganagar/suratgarh/news/seminar-on-green-energy-organized-five-members-of-poonam-foundation-trust-honored-nineteen-innovators-were-honored-across-the-country-129905316.html|title=Green Glob Awards 2022}}&lt;/ref&gt;

== ਖੇਡਾਂ ==
NH 62 ਹਾਈਵੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਦਾ ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ ਖੇਡ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਕਟ, ਫੁੱਟਬਾਲ, ਬੈਡਮਿੰਟਨ ਅਤੇ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ ਲਾਇਨਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਆਈਪੀਐਲ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਖਿਡਾਰੀ ਅੰਕਿਤ ਸੋਨੀ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕਟ ਇੱਕ ਅਕੈਡਮੀ ਖੋਲ੍ਹੀ ਹੈ। ਤਾਂ ਜੋ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ  ਹੋ ਸਕੇ ਅਤੇ ਅੰਕਿਤ ਸੋਨੀ ਨੇ ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਕ੍ਰਿਕਟ

# ਸ਼ੇਰਵੁੱਡ ਕ੍ਰਿਕਟ ਅਕੈਡਮੀ 
# ਅੰਕਿਤ ਸੋਨੀ ਦੁਆਰਾ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਕ੍ਰਿਕਟ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>0sdky0voo13qy6djx6orlam54jscya2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗੋਗਾਮੇੜੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173975</id>
    <revision>
      <id>811588</id>
      <parentid>733526</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:16:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811588</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5114" sha1="5r02wccd9yp90rytnqqupx7vapjzubg" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਗੋਗਾਮੇੜੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = ਗੁੱਗਾਮੇੜੀ
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   =  
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Rajasthan#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                    ={{coord|29.157296|N|75.028982|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ|ਰਾਜਸਥਾਨ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 197
| population_total                = 0000
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1      = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1    = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1     = [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]
| timezone1               = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1             = +5:30
| postal_code_type        = &lt;!-- [[Postal Index Number|PIN]] --&gt;
| postal_code             = 
| registration_plate      = [[List of RTO districts in India#RJ.E2.80.94Rajasthan|RJ-49]]  
| website                 = https://gogamedi.org
| iso_code                = [[ISO 3166-2:IN|RJ-IN]]
| footnotes               =
 
}}
'''ਗੋਗਾਮੇੜੀ''' [[ਰਾਜਸਥਾਨ]], [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਵਾਲਾ ਪਿੰਡ ਹੈ, ਇਹ ਪਿੰਡ ਬਾਗੜ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਨੋਹਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਤੋਂ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ,ਭਾਦਰਾ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਤੋਂ 20 ਕਿ.ਮੀ, [[ਹਿਸਾਰ]] ਤੋਂ 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ, [[ਦਿੱਲੀ]] ਤੋਂ  245 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ [[ਜੈਪੁਰ]] ਤੋਂ 359 ਕਿ.ਮੀ.ਬਠਿੰਡਾ ਤੋਂ144 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ 243 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਸੰਗਰੂਰ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ176 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ

== ਗੋਗਾਮੇੜੀ ਦਾ ਮੇਲਾ ==
[[ਗੋਗਾਜੀ]] (ਚੁਰੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਦਾਦਰੇਵਾ) ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਗੁੱਗਾ ਜੀ ਦੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਗੋਗਾਮਾੜੀ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੇਲਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੇਲਾ ਭਾਦਰਾ (ਗੁੱਗਾ ਨੌਮੀ) ਦੇ ਅੱਧੇ ਅੱਧ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਦਿਨ ਤੋਂ ਉਸੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੱਧੇ ਅੱਧ ਦੇ ਗਿਆਰ੍ਹਵੇਂ ਦਿਨ ਤੱਕ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.festivalsofindia.in/gogaji-fair/|title=Gogamedi Fair in Hanumangarh|access-date=15 March 2017|publisher=festivalsofindia}}&lt;/ref&gt;

== ਟਿਕਾਣਾ ==
ਗੋਗਾਮੇਡੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ NH 65 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੈ; ਸਿੱਧਾ ਹਿਸਾਰ (ਹਰਿਆਣਾ) ਜਾਓ (230) ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਅਤੇ ਹਿਸਾਰ ਤੋਂ ਭਾਦਰਾ (60) ਲਈ ਸੜਕ ਲਓ km) ਅਤੇ ਗੋਗਾਮੇਡੀ 25 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਸਥਿਤ [[ਦਿੱਲੀ]] ਤੋਂ  245 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ [[ਜੈਪੁਰ]] ਤੋਂ 359 ਕਿ.ਮੀ.ਬਠਿੰਡਾ ਤੋਂ144 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ 243 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਸੰਗਰੂਰ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ176 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* {{Official website|https://www.gogamedi.org/}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਨੂਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>5r02wccd9yp90rytnqqupx7vapjzubg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਝੱਲੀਆਂ ਕਲਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173993</id>
    <revision>
      <id>811589</id>
      <parentid>705413</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:16:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811589</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4637" sha1="6hlpsbteiuubi3wll8y1sri8wbr9k7w" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਝੱਲੀਆਂ ਕਲਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਝੱਲੀਆਂ ਕਲਾਂ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.908227|N|76.488611|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਰੂਪਨਗਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 277
| population_total                = 00
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਰੂਪਨਗਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 140111
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:71 PB:12
| area_code       = 01881******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਰੂਪਨਗਰ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਝੱਲੀਆਂ ਕਲਾਂ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਝੱਲੀਆਂ ਕਲਾਂ ਪੰਚਾਇਤ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੂਪਨਗਰ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 37 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਝੱਲੀਆਂ ਕਲਾਂ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 140111 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਬੇਲਾ (ਰੂਪਨਗਰ) ਹੈ। ਝੱਲੀਆਂ ਕਲਾਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਕੁਰਾਲੀ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮੋਰਿੰਡਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮਾਜਰੀ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰੂਪਨਗਰ, ਕੁਰਾਲੀ, [[ਮੋਰਿੰਡਾ, ਪੰਜਾਬ]], ਬੱਦੀ ਝੱਲੀਆਂ ਕਲਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਸੋਲਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। [[ਸੋਲਨ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਾਲਾਗੜ੍ਹ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ।

==ਗੈਲਰੀ==

==ਹਵਾਲੇ==
https://www.indianetzone.com/47/history_rupnagar_district.htm
https://rupnagar.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>6hlpsbteiuubi3wll8y1sri8wbr9k7w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੋਰਿੰਡਾ, ਪੰਜਾਬ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173994</id>
    <revision>
      <id>811590</id>
      <parentid>705399</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:16:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811590</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4388" sha1="5nge2cn6svljghnemnsp8oy28oxyn1i" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮੋਰਿੰਡਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਸ਼ਹਿਰ ਮੋਰਿੰਡਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.789685|N|76.495677|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਰੂਪਨਗਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 279
| population_total                = 21.788
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਰੂਪਨਗਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 140101
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:16 PB:71
| area_code       = 0160******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਰੂਪਨਗਰ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਮੋਰਿੰਡਾ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਇੱਕ ਤਹਿਸੀਲ ਹੈ। ਮੋਰਿੰਡਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਮੋਰਿੰਡਾ ਦਿਹਾਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਮੋਰਿੰਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਕੁਰਾਲੀ ਸਿਟੀ, [[ਖਰੜ]] ਸ਼ਹਿਰ, [[ਮੋਹਾਲੀ]] ਸ਼ਹਿਰ ਮੋਰਿੰਡਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। ਮੋਰਿੰਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਰੇਲਵੇ ਅਤੇ ਸੜਕ ਮਾਰਗ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਮੋਰਿੰਡਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।

ਰੂਪਨਗਰ ਤੋਂ 25 ਕਿ ਮੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 31 ਕਿਲੋਮੀਟਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ 100 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਗਾਰਡਨ (ਪਿੰਜੌਰ) ਦੇਖਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਮੋਰਿੰਡਾ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ '''ਬਾਗਾਂ ਵਾਲਾ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==ਗੈਲਰੀ==

==ਹਵਾਲੇ==
https://rupnagar.nic.in/
https://www.onefivenine.com/india/villag/Rupnagar/Morinda

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>5nge2cn6svljghnemnsp8oy28oxyn1i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਹਿੰਦੀਪੁਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174022</id>
    <revision>
      <id>811591</id>
      <parentid>705467</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:16:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811591</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3868" sha1="lfr2hv3n8j6uc75ju83blp8n8rfig99" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮਹਿੰਦੀਪੁਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਮਹਿੰਦੀਪੁਰ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.742873|N|76.122334|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 269
| population_total                = 1.016
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141416
| area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:26 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਮਹਿੰਦੀਪੁਰ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖੰਨਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸ਼ੇਰਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਮਾਰਗ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਲ ਖੰਨਾ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਖੰਨਾ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ 34 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਕਿਸ਼ਨਗੜ੍ਹ,ਬੀਜਾ,ਘੁੰਗਰਾਲੀ ਰਾਜਪੂਤਾਂ,ਗੱਗੜਮਾਜਰਾ,ਪੱਛਮ ਵਲ੍ਹ ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ,ਪੂਰਬ ਵਲ੍ਹ ਸਮਰਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੁਲਾਰ ਨਰਸਿੰਗ ਕਾਲਜ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਲ ਹੀ ਹੈ।   

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/about-district/district-at-a-glance/
https://citypopulation.de/en/india/villages/ludhiana/00225__khanna/

==ਗੈਲਰੀ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>lfr2hv3n8j6uc75ju83blp8n8rfig99</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕੌੜੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174033</id>
    <revision>
      <id>811592</id>
      <parentid>708210</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:17:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811592</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5325" sha1="nizc7mcnqzmrbc2smo8x1mjrq1c3hrk" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਕੌੜੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਕੌੜੀ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.723953|N|76.189950|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 269
| population_total                = 2.309
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141401
| area_code_type =  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:26 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਕੌੜੀ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਖੰਨਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 42 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖੰਨਾ ਤੋਂ 6 ਕਿ.ਮੀ.ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 65 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਕੌੜੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ [[ਦੌਦਪੁਰ]] (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), [[ਲਿਬੜਾ]] (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਕਲਾਲ ਮਾਜਰਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਮਾਡਲ ਟਾਊਨ ਖੰਨਾ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਗੁਰੂ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨਗਰ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਹਨ। ਕੌੜੀ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਮਰਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਮਲੋਹ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਖਮਾਣੋਂ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਦੋਰਾਹਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਖੰਨਾ, ਦੋਰਾਹਾ, ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ, ਪਾਇਲ ਇਸਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਅਤੇ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਵੱਲ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਮਲੋਹ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੈ। 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਕੌਰੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ। ਕੌੜੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 2309 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 446 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 46.3% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 66.5% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 28.9% ਹੈ।

==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ==
ਸਾਲ 1998 ਦੇ ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਕੌੜੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਿਆਲਦਾ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਭਿਆਨਕ ਹਾਦਸਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਜਾਨੀ ਅਤੇ ਮਾਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/about-district/district-at-a-glance/
https://www.census2011.co.in/search.php?cx=partner-pub-0612465356921996%3A9964620645&amp;cof=FORID%3A10&amp;ie=UTF-8&amp;q=kauri&amp;sa=Search

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>nizc7mcnqzmrbc2smo8x1mjrq1c3hrk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨਾਗਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174062</id>
    <revision>
      <id>811593</id>
      <parentid>705592</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:17:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811593</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3389" sha1="jlsd7uajbd3cmrqgs1z77jr52ykc877" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਨਾਗਰਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਨਾਗਰਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.799736|N|76.156140|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 1.292
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸਮਰਾਲਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141114
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:43 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸਮਰਾਲਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਨਾਗਰਾ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਰਾਲਾ ਬੀਜਾ ਸੜਕ ਦੇ ਉੱਪਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁਆਂਢੀ ਪਿੰਡ ਸ਼ਮਸ਼ਪੁਰ, ਬੰਬ, [[ਦੀਵਾਲਾ]], ਮੰਜਾਲੀ ਕਲਾਂ, ਬਗਲੀ ਕਲਾਂ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://villageinfo.in/punjab/ludhiana/samrala/nagra.html
https://villageinfo.in/punjab/ludhiana.html

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>jlsd7uajbd3cmrqgs1z77jr52ykc877</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਢਿੱਲਵਾਂ, ਲੁਧਿਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174063</id>
    <revision>
      <id>811595</id>
      <parentid>809877</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:17:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811595</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3866" sha1="12esx71mejli5m0ebea7qnciimir5k7" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਢਿਲਵਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਢਿਲਵਾਂ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.784719|N|76.195031|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 1.562
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸਮਰਾਲਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141114
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:43 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸਮਰਾਲਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਢਿਲਵਾਂ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 39 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਮਰਾਲਾ ਤੋਂ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 65 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।
== ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ==
ਢਿੱਲਵਾਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਹੈ, ਇਕ ਮਾਤਾ ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਹਨ,ਗੁੱਗਾ ਮੈੜੀ,ਬਾਬਾ ਸੁਰਜੀਤ ਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਸਥਾਨ,

==ਹਵਾਲੇ==
http://www.onefivenine.com/india/villages/Ludhiana/Samrala/Dhilwan

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>12esx71mejli5m0ebea7qnciimir5k7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹਰਬੰਸਪੁਰਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174227</id>
    <revision>
      <id>811596</id>
      <parentid>706805</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:17:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811596</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3918" sha1="akt26sk89bobd95226dam8pu10ejfgi" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਹਰਬੰਸਪੁਰਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ ਹਰਬੰਸਪੁਰਾ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.71066|N|76.139565|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 1.207
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141412
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:26 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਹਰਬੰਸਪੁਰਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 35 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਮਰਾਲਾ ਤੋਂ 6 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 71 ਕਿ.ਮੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ ਤੋਂ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ  ਰੂਪਾ, [[ਗੰਢੂਆਂ, ਲੁਧਿਆਣਾ|ਗੰਢੂਆਂ]], [[ਦਹਿੜੂ]], ਬਗਲੀ ਖੁਰਦ,[[ਬਗਲੀ ਕਲਾਂ]], ਚਾਵਾ, ਬੀਜਾ, ਭੌਰਲਾ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਚੋਂ ਅੰਬਾਲਾ, ਅਟਾਰੀ, ਰੇਲ ਲਾਈਨ, ਲੰਘਦੀ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>akt26sk89bobd95226dam8pu10ejfgi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਾਗਾ, ਗੋਆ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174236</id>
    <revision>
      <id>811597</id>
      <parentid>706773</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:17:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811597</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5632" sha1="iuxtnvcbsdu4rsopuqngo0ozjwg7a02" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਬਾਗਾ
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline            = India - Goa - 010 - Touristy Baga Beach.jpg
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Goa#India
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਗੋਆ ਵਿੱਚ ਬਾਗਾ ਦਾ ਸਥਾਨ
| coordinates              = {{coord|15|33|32|N|73|45|12|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = ਭਾਰਤ
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਗੋਆ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਉੱਤਰੀ ਗੋਆ]]
| subdivision_type3        = ਸਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ
| subdivision_name3        = [[ਬਰਦੇਜ਼]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| leader_title             = 
| leader_name              = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 
| population_total         = 
| population_as_of         = 2001
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type2       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics2_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics2_info1      = [[ਕੋਣਕਣੀ]]
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 403516
| area_code                = 083227
| website                  = 
| footnotes                = 
}}
[[ਤਸਵੀਰ:BagaBeachPanorana.jpg|thumb| 2018 ਵਿੱਚ ਬਾਗਾ ਬੀਚ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਦ੍ਰਿਸ਼।]]
'''ਬਾਗਾ,''' [[ਬਾਰਦੇਜ਼]], [[ਗੋਆ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ [[ਕੈਲੰਗੁਟ]] ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਬਾਗਾ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬੀਚ ਅਤੇ [[ਬਾਗਾ ਕਰੀਕ|ਬਾਗਾ ਕ੍ਰੀਕ]] ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸੈਲਾਨੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
[[ਤਸਵੀਰ:Baga_Beach-India_Goa-Andres_Larin.jpg|left|thumb| 2023 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਗਾ ਬੀਚ ਦਾ ਡਰੋਨ ਸ਼ਾਟ]]

== ਬਾਗਾ ਬੀਚ ==
ਬਾਗਾ ਬੀਚ [[ਉੱਤਰ ਗੋਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਉੱਤਰੀ ਗੋਆ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬੀਚ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀ ਸਥਾਨ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;nytimes2010&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2010/03/14/travel/14hours.html|title=36 Hours in Goa, India|last=Jeff Koyen|date=14 March 2010|work=[[The New York Times]]|access-date=31 March 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.beachatlas.com/baga Baga, India - Beach Guide, Info, Photos]&lt;/ref&gt; ਬਾਗਾ ਨੇੜੇ ਦੇ ਬੀਚ ਸਟ੍ਰੈਚ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜੋ ਕਿ [[ਸਿੰਕੁਰਿਮ|ਸਿੰਕਵੇਰਿਮ]], [[ਕੈਂਡੋਲੀਮ]] ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, [[ਕੈਲੰਗੁਟ]] ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਬਾਗਾ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Dolphins_at_baga.JPG|left|thumb| ਡਾਲਫਿਨ ਲਗਭਗ 1-2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਦਿਖ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Baga_Beach_25012016.jpg|thumb| ਬਾਗਾ ਬੀਚ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਸੇਲਿੰਗ]]
ਬੀਚ ਵਿੱਚ ਝੁੱਗੀਆਂ ਅਤੇ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਵੇਲੇ ਬੀਚ ਤੰਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=G2yWe6ulHkEC&amp;pg=PA468 South India handbook: the travel guide], p. 468-69 (2001) ({{ISBN|978-1900949811}})&lt;/ref&gt;

ਬੀਚ ਦਾ ਨਾਮ [[ਬਾਗਾ ਕਰੀਕ|ਬਾਗਾ ਕ੍ਰੀਕ]] ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬੀਚ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਸਿਰੇ 'ਤੇ [[ਅਰਬ ਸਾਗਰ]] ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;fodorindia&quot;&gt;[https://books.google.com/books?id=G2yWe6ulHkEC&amp;dq=%22Baga+beach%22&amp;pg=PA465 Fodor's India], p.454-55 (6th ed. 2008) ({{ISBN|978-1400019120}})&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
{{Commons category|Baga, Goa|ਬਾਗਾ, ਗੋਆ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੋਆ ਦੇ ਬੀਚ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉੱਤਰ ਗੋਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>iuxtnvcbsdu4rsopuqngo0ozjwg7a02</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਚਾਵਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174264</id>
    <revision>
      <id>811598</id>
      <parentid>706869</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:18:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811598</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4588" sha1="omjc28jt044mahgeu59l46r42lltqoa" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਚਾਵਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.755412|N|76.136935|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 630
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141412
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:26 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਚਾਵਾ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 33 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅਤੇ ਸਮਰਾਲਾ ਤੋਂ 6 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 72 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ ਬਗਲੀ ਖੁਰਦ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਭੌਰਲਾ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬੀਜਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਮੰਡਿਆਲਾ ਖੁਰਦ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਗੱਗੜ ਮਾਜਰਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) [[ਦਹਿੜੂ]] (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਚਾਵਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਚਾਵਾ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਖੰਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਪਾਇਲ, ਭਾਰਤ|ਪਾਇਲ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਮਲੋਹ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਮਾਛੀਵਾੜਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। [[ਚਾਵਾ ਪੈਲ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਏਥੋਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਬੀਜਾ ਏਥੋਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਬੱਸ ਅੱਡਾ ਹੈ। ਜਿਥੋਂ ਦਿੱਲੀ,ਜੰਮੂ,ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ,ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਸੂਬਿਆਂ ਵਾਸਤੇ 24 ਘੰਟੇ ਬੱਸ ਸਰਵਿਸ ਹੈ। 
ਖੰਨਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਦੋਰਾਹਾ, ਪਾਇਲ,ਸਮਰਾਲਾ ਚਾਵਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>omjc28jt044mahgeu59l46r42lltqoa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹੁਸੈਨੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174272</id>
    <revision>
      <id>811599</id>
      <parentid>706867</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:18:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811599</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5141" sha1="k6uwpi3ydtnlfyy6dm6ddh0akvznnx6" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਹੁਸੈਨੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ ਹੁਸੈਨੀ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Haryana#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.500197|N|77.128302|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ|ਹਰਿਆਣਾ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੰਬਾਲਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 275
| population_total                = 1.612
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਪੁਆਧੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੁਆਧੀ]], [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]  
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 134203
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = HR:04 HR:03
| area_code       = 0181******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਨਰਾਇਣਗੜ੍ਹ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਹੁਸੈਨੀ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ [[ਨਰਾਇਣਗੜ੍ਹ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਬਾਲਾ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਅੰਬਾਲਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 42 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਨਰਾਇਣਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 6 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 49 ਕਿ.ਮੀ ਦੂਰ ਹੈ।

'''ਹੁਸੈਨੀ''' ਪਿੰਡ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਯਮਕੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਮਹੰਤ ਦਾ ਨਾਂ ਬਾਬਾ ਭਗਵਾਨ ਦਾਸ (ਕਾਲਾ ਬਾਬਾ) ਸੀ, ਉਹ ਬਹਾਦਰ ਆਦਮੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸਿਰਫ ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ, ਨਾ ਨਾਸ਼ਤਾ, ਨਾ ਰਾਤ ਦਾ ਖਾਣਾ. ਇੱਥੇ ਬਾਬਾ ਦੁਧਾਈ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਲੋਕਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਦੁੱਧ 'ਤੇ ਹੀ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਸਖ਼ਤ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਦਾ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। ਨਰਾਇਣਗੜ੍ਹ, ਨਾਹਨ, ਬਬਿਆਲ, ਪੰਚਕੂਲਾ, [[ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ]] ਹੁਸੈਨੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ [[ਯਮੁਨਾਨਗਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਯਮੁਨਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਦੌਰਾ (ਹਿੱਸਾ) ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਦੂਜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ [[ਸਿਰਮੌਰ]] ਦੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ [[ਹਿਮਾਚਲ]] ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ambala.gov.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>k6uwpi3ydtnlfyy6dm6ddh0akvznnx6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬੇਨੌਲੀਮ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174307</id>
    <revision>
      <id>811600</id>
      <parentid>708229</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:20:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811600</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11228" sha1="ctkrljec36qbx8vsdozkhspn59930ro" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਬੇਨੌਲੀਮ
| image_skyline            = 20191211 Benaulim 4885.jpg
| settlement_type          = ਪਿੰਡ
| pushpin_map              = India Goa#India
| pushpin_map_caption      = ਗੋਆ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|15.25|N|73.92|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਗੋਆ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਦੱਖਣੀ ਗੋਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਦੱਖਣੀ ਗੋਆ]]
| subdivision_type3        = 
| subdivision_name3        = 
| unit_pref                = Metric
| elevation_m              = 1
| population_total         = 11,919
| population_as_of         = 2011
| population_footnotes     = &lt;ref name=&quot;cen11abt&quot;/&gt;
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਕੋਂਕਣੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਕੋਂਕਣੀ]]
| population_demonym       = 
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 403&amp;nbsp;716
| registration_plate       = GA-08
}}
'''ਬੇਨੌਲੀਮ''' (''ਬਨਾਲੇਮ'') [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਗੋਆ]] ਰਾਜ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਗੋਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਸਲਸੇਟ]] ਤਾਲੁਕਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ, ਇਹ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ [[ਕੋਲਵਾ]] ਪਿੰਡ, ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ [[ਮਾਰਗੋ|ਮਾਰਗਾਓ]] ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ [[ਵਰਕਾ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। [[ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਭਾਰਤ|ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸ਼ਾਸਨ]] ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਇਹ ਸਲਸੇਟ ਦੇ ਨੌਂ [[ਗੋਆ ਦੇ Communidades|ਕਮਿਊਨਿਡੇਡਾਂ]] ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਬੇਨੌਲੀਮ [[ਜੋਸਫ ਵਾਜ਼|ਸੇਂਟ ਜੋਸੇਫ ਵਾਜ਼]] ਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਦਰੀ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਸੀ। ਬੇਨੌਲੀਮ ਕਈ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤਰਖਾਣਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਗੋਆ ਦੇ 'ਤਰਖਾਣਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮਕਾਲੀ ਬੇਨੌਲੀਮ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਸਮੁੰਦਰ ਕਿਨਾਰੇ ਰਿਜੋਰਟ|ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਵਾਲਾ ਰਿਜ਼ੋਰਟ]] ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸਦੇ ਸੁੰਦਰ ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ, ਸੁਹਾਵਣੇ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਰੇਤ ਦੇ ਬੀਚਾਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਗੋਆ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ ਵੀ ਹੈ। ਬੇਨੌਲੀਮ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵੱਡੇ ਚਰਚ ਹਨ। ਮਜ਼ਿਲਵਾਡੋ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਚਰਚ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਚਰਚ ਹੈ ਜੋ ਲੋਇਓਲਾ ਪਰੇਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੇ ਚੈਪਲ ਉੱਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੋਲਵਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪੋਵਾਕਾਓ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੇਂਟ ਜੌਨ ਬੈਪਟਿਸਟ ਚਰਚ, ਜਿੱਥੇ ਸੇਂਟ ਜੋਸਫ਼ ਵਾਜ਼ ਨੇ ਬਪਤਿਸਮਾ ਲਿਆ ਸੀ।

ਬੇਨੌਲੀਮ 15°16′12″N 73°56′5″E ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 1 ਮੀਟਰ (3.3 ਫੁੱਟ) ਹੈ।

2016 ਵਿੱਚ, ਬੇਨੌਲੀਮ ਨੇ [[8ਵਾਂ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸੰਮੇਲਨ|8ਵੇਂ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸੰਮੇਲਨ]] ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ।

== ਵ੍ਯੁਤਪਤੀ ==
ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ''ਬਨਹਾਲੀ'' ਜਾਂ ''ਬਨਾਵਲੀ'' (ਤੀਰਾਂ ਦਾ ਪਿੰਡ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ''ਬਾਨ'' 'ਤੀਰ' ਲਈ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਅਤੇ 'ਪਿੰਡ' ਲਈ [[ਕੰਨੜ]] ਸ਼ਬਦ ''ਹਾਲੀ'' । ''[[ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ]]'' ਦੇ ''[[ਸਹਯਾਦ੍ਰਿਖੰਡ|ਸਹਿਆਦ੍ਰਿਖੰਡ]]'' ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਗਵਾਨ [[ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ|ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਨੇ]] ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਤੀਰ ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇਵਤਾ [[ਵਰੁਣ|ਵਰੁਣ ਨੂੰ]] ਉਸ ਬਿੰਦੂ ਤੱਕ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਜਿੱਥੇ ਉਸਦਾ ਤੀਰ ਗਿਰਿਆ  ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Harvard citation no brackets|Machado|1999|pp=29&amp;ndash;34}}&lt;/ref&gt; ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੀਰ ''ਬਨਹੱਲੀ'' ਵਿਖੇ ਗਿਰਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਗੌਡ ਸਾਰਸਵਤ ਬ੍ਰਾਹਮਣ|ਗੌਡ ਸਾਰਸਵਤ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ]] ਦੁਆਰਾ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Harvard citation no brackets|Machado|1999|pp=35&amp;ndash;38}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ''ਬਨਹੱਲੀ'' ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਿਆਂ [[ਸ਼ਿਵ]] ਅਤੇ [[ਪਾਰਵਤੀ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ''ਕਾਤਯਾਨੀ ਬਨੇਸ਼ਵਰ'' ਮੰਦਰ ਦਾ ਸਥਾਨ ਸੀ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਖੰਡਰ ਅਜੇ ਵੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਕੇਨਰਾ (ਆਧੁਨਿਕ [[ਉੱਤਰਾ ਕੰਨੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਉੱਤਰਾ ਕੰਨੜ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) ਵਿੱਚ ਅਵਰਸਾ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।ਲੰਮੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਨਾਰੀਅਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ, 'ਬਨਾਵਲੀ ਗ੍ਰੀਨ ਗੋਲ', ਬੇਨੌਲੀਮ ਦੀ [[ਲੈਂਡਰੇਸ|ਜ਼ਮੀਨ]], ਨੂੰ 1987 ਵਿੱਚ [[ਬਾਲਾਸਾਹਿਬ ਸਾਵੰਤ ਕੋਂਕਣ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਦਿਆਪੀਠ ਦੇ ਡਾ|ਕੋਂਕਣ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਦਿਆਪੀਠ]], [[ਦਾਪੋਲੀ]] ਦੁਆਰਾ [[ਕੋਂਕਣ ਡਿਵੀਜ਼ਨ|ਤੱਟਵਰਤੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ 'ਪ੍ਰਤਾਪ' ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਉੱਤਮ ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਤੇ ਫਲਦਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉੱਚ ਝਾੜ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Harvard citation no brackets|Kurien &amp; K. V.|2007|p=[https://books.google.com/books?id=2VFYqwA-Mn4C&amp;dq=Pratap+benaulim&amp;pg=PA155 155]}}&lt;/ref&gt;


== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
{{Pie chart|thumb=right|caption=ਬੇਨੌਲੀਮ ਵਿੱਚ ਧਰਮ (2011)&lt;ref name=&quot;cen11re&quot;/&gt;|label1=[[ਈਸਾਈ ਧਰਮ]]|value1=82.68|color1=Blue|label2=[[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]]|value2=13.05|color2=DarkOrange|label3=[[ਇਸਲਾਮ]]|value3=3.90|color3=DarkGreen|label4=Others|value4=0.37|color4=Maroon}}

== ਯਾਤਰੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ==
ਬੇਨੌਲੀਮ ਦੇ ਤਿੰਨ ਬੀਚ ਹਨ: ਮੁੱਖ ਬੇਨੌਲੀਮ ਬੀਚ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਬੀਚ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸੇਰਨਾਬਤਿਮ ਬੀਚ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Harvard citation no brackets|McCulloch &amp; Stott|2013|p=[https://books.google.com/books?id=Hj_-AgAAQBAJ&amp;q=Vaddi+beach+benaulim+goa 113]}}&lt;/ref&gt; ਬੇਨੌਲੀਮ ਬੀਚ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Citation |title=Introducing Benaulim |url=http://www.lonelyplanet.com/india/goa/benaulim/introduction |work=[[Lonely Planet]] |access-date=28 July 2017 |archive-date=5 ਸਤੰਬਰ 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160905143914/http://www.lonelyplanet.com/india/goa/benaulim/introduction |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਸਨਬਾਥਿੰਗ ਅਤੇ ਸਵੀਮਿੰਗ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਥੇ ਪੈਰਾਸੇਲਿੰਗ, ਜੈੱਟ ਸਕੀਇੰਗ, ਕਿਸ਼ਤੀ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਅਤੇ ਵਿੰਡ ਸਰਫਿੰਗ ਦੇ ਵਿਕਲਪ ਵੀ ਹਨ। ਬੇਨੌਲੀਮ ਬੀਚ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਅਣਵਿਕਸਿਤ ਹਨ। &lt;ref&gt;
{{Citation |title=Top 5 water-sports destinations in India |url=http://www.moneycontrol.com/news/trends/travel-trends/top-5-water-sports-destinationsindia-1510129.html |work=[[Moneycontrol.com]] |access-date=28 July 2017}}
&lt;/ref&gt; ਕੋਰੋਨਵਾਇਰਸ ਲੌਕਡਾਊਨ ਦੌਰਾਨ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪੰਜ ਬਾਲਗ ਓਲੀਵ ਰਿਡਲੇ ਕੱਛੂ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਜੂਨ 2020 ਵਿੱਚ ਬੇਨੌਲੀਮ ਬੀਚ 'ਤੇ ਧੋਤੇ ਗਏ। ਕੱਛੂਆਂ ਨੂੰ ਬੀਚ 'ਤੇ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਵਾਲੇ ਜਾਲਾਂ ਵਿਚ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬੇਨੌਲੀਮ ਮਛੇਰੇ ਪੇਲੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਸੀ।

ਬੇਨੌਲੀਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮਾਰੀਆ ਹਾਲ (ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਇਵੈਂਟ ਹਾਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ), ਇੱਕ [[ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸੈਂਟਰ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਿਹਾਇਸ਼, ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ, ਕਰਿਆਨੇ ਅਤੇ ਕੈਮਿਸਟ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹਨ। &lt;ref&gt;
{{Citation |title=Maria Hall&amp;mdash;Landmark in Benaulim |url=https://www.lonelyplanet.com/india/benaulim/attractions/maria-hall/a/poi-sig/1440132/1315142 |work=[[Lonely Planet]] |access-date=28 July 2017}}
&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੋਆ ਦੇ ਬੀਚ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦੱਖਣ ਗੋਆ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>ctkrljec36qbx8vsdozkhspn59930ro</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਾਜਗੜ੍ਹ, ਲੁਧਿਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174335</id>
    <revision>
      <id>811601</id>
      <parentid>707113</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:20:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811601</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4455" sha1="aetp1k0e9jaz0f1juywbztz0svawfk7" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਰਾਜਗੜ੍ਹ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.796945|N|76.003783|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 262
| population_total                = 3.425
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਦੋਰਾਹਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141421
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55 
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਰਾਜਗੜ੍ਹ''' ਪਿੰਡ [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਦੋਰਾਹਾ ਤੋਂ 6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।ਕੌਮੀ ਸ਼ਾਹਰਾਹ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਅਤੇ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 86 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸੰਸਾਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ੀਸਿਆਂ ਵਾਲਾ ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਵਾਸਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਸੰਗਤਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਰਾਜਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਬਿਲਗਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਅਜਨੌਦ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਜੈਪੁਰਾ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਦੋਰਾਹਾ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਅੜੈਚਾ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਰਾਜਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਰਾਜਗੜ੍ਹ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਡੇਹਲੋਂ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਮਰਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਖੰਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਲੁਧਿਆਣਾ-2 ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>aetp1k0e9jaz0f1juywbztz0svawfk7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੰਗਤਪੁਰਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174337</id>
    <revision>
      <id>811602</id>
      <parentid>707110</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:20:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811602</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4494" sha1="7lm6op0xh6qvk90r1mrkkyn2895s6p7" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸੰਗਤਪੁਰਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.804779|N|76.259116|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 885
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੰਨਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141114
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:43 
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸਮਰਾਲਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਸੰਗਤਪੁਰਾ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 44 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਮਰਾਲਾ ਤੋਂ 11 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 58 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਸੰਗਤਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਸਰਵਰਪੁਰ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਘੁੰਗਰਾਲੀ (ਸਿੱਖਾਂ) (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਘਰਖਨਾ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬੌਂਦਲ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ),ਮਲ ਮਾਜਰਾ 1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਮਾਣਕੀ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਸੰਗਤਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਸੰਗਤਪੁਰਾ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸਮਰਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਮਾਛੀਵਾੜਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਖੰਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੀਤਕਾਰ ਗਾਮੀ ਸੰਗਤਪੁਰੀਆ ਵੀ ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰਖਦਾ ਹੈ। ਸੰਗਤਪੁਰਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 141114 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਸਮਰਾਲਾ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>7lm6op0xh6qvk90r1mrkkyn2895s6p7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬੱਟਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174339</id>
    <revision>
      <id>811603</id>
      <parentid>808454</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:21:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811603</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4043" sha1="edpwn0bx68j0588ton10a4pey38isj1" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਬੱਟਲ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Jammu and Kashmir#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|32.930314|N|74.406040|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਰਾਜ)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜੰਮੂ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 885
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਡੋਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੋਗਰੀ]] [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਜੰਮੂ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 181204
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = JK:02 
| area_code       = 01924******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅਖਨੂਰ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਬੱਟਲ''' ਪਿੰਡ [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਰਾਜ)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ [[ਅਖਨੂਰ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਪਹਾੜੀ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿਚ ਅਤੇ ਮਨਾਵਰ ਤਵੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤੇ ਵਸਿਆ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਜੋਗਵਾਂ,ਸ਼ੇਰੀ ਪਲਾਈ,ਕੇਰੀ,ਖੋੜ,ਜੌੜੀਆਂ,ਇਹ ਅਖਨੂਰ ਤੋਂ 57 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਤੋਂ 86 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ [[ਸੁੰਦਰਬਨੀ]] ਤੋਂ 70 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ]] ਤੋਂ 315 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ

==ਹਵਾਲੇ==

* https://jammu.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>edpwn0bx68j0588ton10a4pey38isj1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕੋਲੇਵਾੜੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174397</id>
    <revision>
      <id>811604</id>
      <parentid>707366</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:21:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811604</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5040" sha1="o8rubanbo0sdxwv05ps9ejowqh7nwlt" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਕੋਲੇਵਾੜੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Maharashtra#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|17.11820|N|74.441604|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸਤਾਰਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 626
| population_total                = 1.035
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸਤਾਰਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 415023
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = MH:11 
| area_code       = 02165******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਕੋਰੇਗਾਓ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਕੋਲੇਵਾੜੀ''' ਪਿੰਡ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੇ ਮਾਨ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਪੁਣੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਤਾਰਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 55 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮਾਨ ਤੋਂ 21 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ 259 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਪਥਰੀਲੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਕੋਲੇਵਾੜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਪੰਧਰਵਾੜੀ (ਮਹਿਮਾਨਗੜ) (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਦਹਿਵੜੀ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਉਕੀਰਦੇ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਨਿਧਾਲ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਸਤਰੇਵਾੜੀ (ਮਾਲਾਵੜੀ) (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਕੋਲੇਵਾੜੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਕੋਲੇਵਾੜੀ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਾਨ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਕੋਰੇਗਾਂਵ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਫਲਟਨ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਕਾਡੇਗਾਂਵ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਫਲਟਨ, ਮਾਹੁਲੀ, ਮਸਾਵੜ, ਸਤਾਰਾ,ਕੋਰੇਗਾਓ, ਕੋਲੇਵਾੜੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। 
==ਅਬਾਦੀ==
ਕੋਲੇਵਾੜੀ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਕੋਲੇਵਾੜੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਮਰਾਠੀ ਹੈ। ਕੋਲੇਵਾੜੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 1035 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 218 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 50.6% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 61.5% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 27.4% ਹੈ।
==ਗੈਲਰੀ==
==ਹਵਾਲੇ==
https://www.satara.gov.in/en/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>o8rubanbo0sdxwv05ps9ejowqh7nwlt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੁਸੇਗਾਓਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174398</id>
    <revision>
      <id>811605</id>
      <parentid>707697</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:21:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811605</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4939" sha1="kw7tu1158xpf6jv4ca00hdznsm9feqy" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਪੁਸੇਗਾਓਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਕਸਬਾ
| image_skyline                   = Pusegaon.jpg
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Maharashtra#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|17.707892|N|74.320287|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸਤਾਰਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 626
| population_total                = 9.180
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸਤਾਰਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 415502
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = MH:11 
| area_code       = 02375******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਕੋਰੇਗਾਓ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਪੁਸੇਗਾਂਓਂ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੇ ਖਟਾਵ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸਤਾਰਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 39 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖਟਾਵ ਤੋਂ 19 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ 248 ਕਿ ਮੀ ਦੂਰ ਹੈ। ਪੁਸੇਗਾਓਂ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਮਰਾਠੀ ਹੈ। ਏਥੇ ਦਾ ਸੇਵਾਗਿਰੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਧਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ ਵਿਸਾਪੁਰ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਨੇਰ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਕਟਗੁਨ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ),ਭਾਂਡੇਵਾੜੀ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਪੁਸੇਗਾਂਵ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਪੁਸੇਗਾਂਵ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਖਟਾਵ ਤਹਿਸੀਲ , ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਾਨ ਤਹਿਸੀਲ , ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਫਲਟਨ ਤਹਿਸੀਲ , ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸਤਾਰਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਪੁਸੇਗਾਓਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਤਾਰਾ, ਫਲਟਨ, ਮਹੌਲੀ, ਕਰਾੜ, ਕੋਰੇਗਾਓਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੁਸੇਗਾਓਂ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 9180 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2018 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 48.5% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 79.9% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 36.8% ਹੈ।
==ਗੈਲਰੀ==
[[File:Pusegao.jpg|thumb|pusegao]]

==ਹਵਾਲੇ==
https://www.satara.gov.in/en/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>kw7tu1158xpf6jv4ca00hdznsm9feqy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨੇਰ, ਸਤਾਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174399</id>
    <revision>
      <id>811606</id>
      <parentid>754171</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:21:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811606</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5151" sha1="btgl9qh29m5tsrb7rmxb6aqzq0ypv19" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਨੇਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Maharashtra#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|17.726339|N|74.299889|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸਤਾਰਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 626
| population_total                = 1.884
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸਤਾਰਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 415502
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = MH:11 
| area_code       = 02375******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਕੋਰੇਗਾਓ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਨੇਰ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਦੇ [[ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੇ ਖਟਾਵ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਨੇਰ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਮਰਾਠੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਨੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਤਾਰਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 37 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖਟਾਵ ਤੋਂ 22 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ 244 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਨੇਰ ਪਿੰਡ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ [[ਨੇਰ ਤਲਾਬ]] ਹੈ। ਜੋ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੈ। ਜਿਥੋਂ ਸਾਰੇ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਮਿਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਕਈ ਮੰਦਰ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂਦੱਤ ਮੰਦਰ,ਨਾਗਨਾਥ ਮੰਦਰ 
ਨੇਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ [[ਪੁਸੇਗਾਓਂ]] (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ),ਕਿਲੇ ਵਰਧਨਗੜ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਨਾਗਨਾਥਵਾੜੀ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਵਿਸਾਪੁਰ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਰਾਮੋਸ਼ੀਵਾੜੀ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਫਰਤੜਵਾੜੀ,4 (ਕਿ ਮੀ) ਨੇਰ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਨੇਰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਖਟਾਵ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਫਲਟਨ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਾਨ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸਤਾਰਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਸਤਾਰਾ, ਫਲਟਨ,ਕੋਰੇਗਾਓ, ਮਹੌਲੀ, ਕਰਾੜ ਨੇਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ  ਨੇਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 1884 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 400 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 49.8% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 82.2% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 40.0%

==ਹਵਾਲੇ==
https://www.satara.gov.in/en/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>btgl9qh29m5tsrb7rmxb6aqzq0ypv19</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਖੇਮਕਰਨ ਸਰਾਇ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174404</id>
    <revision>
      <id>811607</id>
      <parentid>707543</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:21:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811607</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5284" sha1="ocptqmvymhnr7jxxs92sgu4dk0ujd02" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਖੇਮਕਰਨ ਸਰਾਇ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = Son_River_Arwal_Bihar.jpg
| image_alt                       = arwal jpg
| image_caption                   = ਸੋਨ ਨਦੀ ਅਰਵਲ, ਬਿਹਾਰ
| pushpin_map                     = India Bihar#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਬਿਹਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|25.125063|N|84.812992|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਬਿਹਾਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਅਰਵਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅਰਵਲ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 354
| population_total                = 7.237
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਮੈਥਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮੈਥਲੀ]] [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਕੁਰਥਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 804421
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = BR:56
| area_code       = 06114******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਕੁਰਥਾ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਖੇਮਕਰਨ ਸਰਾਇ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਬਿਹਾਰ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਅਰਵਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅਰਵਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਕੁਰਥਾ ਬਲਾਕ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਮਗਧ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਅਰਵਲ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 23 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਕੁਰਥਾ ਤੋਂ 1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਪਟਨਾ]] ਤੋਂ 74 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਹੋਰ ਪਿੰਡ ਪਿੰਜਰਾਵਾਂ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਚਮਾਂਡੀਹ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਮਾਨਿਕਪੁਰ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਖਟਾਂਗੀ (9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਸੋਨਭਦਰਾ (9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਖੇਮਕਰਨ ਸਰਾਏ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਖੇਮਕਰਨ ਸਰਾਏ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੋਨਭੱਦਰ-ਬੰਸੀ-ਸੂਰਜਪੁਰ ਬਲਾਕ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਰਤਨੀ ਫਰੀਦਪੁਰ ਬਲਾਕ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਕਾਪਰੀ ਬਲਾਕ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਟੇਕਰੀ ਬਲਾਕ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਤਿਓਹਾਰ==
ਇੱਥੇ ਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਹੋਲੀ, ਦੀਵਾਲੀ,&quot;ਛੱਠ&quot; ਪੂਜਾ, ਦੁਰਗਾਪੂਜਾ, ਜੋ ਪੂਰੇ ਸਰਧਾ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਧੂਮ ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਥੇ 15 ਅਗਸਤ, 26 ਜਨਵਰੀ, 2 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==ਆਬਾਦੀ ==
ਖੇਮਕਰਨ ਸਰਾਇ ਦੀ ਕੁਲ ਅਬਾਦੀ 2011 ਜਨਗਣਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 7237 ਹੈ।

== ਪੰਚਾਇਤ ==
ਖੇਮਕਰਨ ਸਰਾਇ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਅੰਦਰ 5 ਪਿੰਡ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਪੰਜ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪੰਚਾਇਤ ਹੈ। ਇਹ ਪੰਜ ਪਿੰਡ ਹਨ - ਕੁਰਥਾ, ਮੁਬਾਰਕਪੁਰ, ਸਰਾਇਆ ਪਰ, ਨਾਨਸੂ ਵਿਘਹਾ, ਕੁਰਥਾ ਡੀਹ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://arwal.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਰਵਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>ocptqmvymhnr7jxxs92sgu4dk0ujd02</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੋਬੋਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174471</id>
    <revision>
      <id>811608</id>
      <parentid>707614</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:21:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811608</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2785" sha1="mmkcpnux96wtgc936rwu19jhlnw44z7" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਮੋਬੋਰ
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline            = File:Mobor Beach, Goa, India - panoramio.jpg
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Goa#India
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਗੋਆ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|15.1573|N|73.9463|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਗੋਆ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਦੱਖਣੀ ਗੋਆ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 10
| population_total         = 
| population_as_of         = 
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਕੋਂਕਣੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਕੋਂਕਣੀ]]
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = &lt;!-- [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]] --&gt;
| postal_code              = 
| registration_plate       = GA
| website                  = {{URL|goa.gov.in}}
| footnotes                = 
}}
'''ਮੋਬੋਰ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਗੋਆ]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ [[ਦੱਖਣ ਗੋਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਦੱਖਣੀ ਗੋਆ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{URL|goaholidayhomes.com/information/mobor-beach.html|Mobor beach &amp;ndash; GoaHolidayHomes.com}}, retrieved on 2017-07-06.&lt;/ref&gt;

ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਓੱਕ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣਾ ਬੀਚ ਹੈ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੋਆ ਦੇ ਬੀਚ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦੱਖਣ ਗੋਆ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>mmkcpnux96wtgc936rwu19jhlnw44z7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਖਾਲੜਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174488</id>
    <revision>
      <id>811609</id>
      <parentid>707903</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:22:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811609</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4357" sha1="e0nk9flxfamjqy6ianaplk7b6umo940" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਖਾਲੜਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.395454|N|74.624616|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਤਰਨ ਤਾਰਨ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 214
| population_total                = 5.831
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143305
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:46 PB:88
| area_code       = 01852******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਤਰਨਤਾਰਨ]]
| blank2_name_sec1  = [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] ਹਲਕਾ 
| blank2_info_sec1  = ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ
| blank3_name_sec1  = [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਹਲਕਾ 
| blank3_info_sec1  = ਖੇਮਕਰਨ

| official_name                   = 
}}

'''ਖਾਲੜਾ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਤਰਨਤਾਰਨ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ [[ਭਿੱਖੀਵਿੰਡ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 32 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਭਿੱਖੀਵਿੰਡ ਤੋਂ 8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਅਤੇ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 254 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇੰਡੋ ਪਾਕ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵਸਿਆ ਪਿੰਡ ਹੈ।
ਸਹੀਦ ਭਾਈ [[ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲੜਾ]] ਵੀ ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।

==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ==
'''ਜਸਕਰਨ ਸਿੰਘ''' ਇੱਕੀ ਸਾਲਾ ਨੌਜਵਾਨ '''KBC''' ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਸੀਜਨ 15 ਦਾ '''ਇੱਕ ਕਰੋੜ''' ਰੁਪਏ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲਾ ਵੀ ਖਾਲੜਾ ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਹੈ। ਜੋ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਖਾਲੜਾ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਰੋਸ਼ਨ ਕੀਤਾ

==ਗੈਲਰੀ==

==ਹਵਾਲੇ==
https://tarntaran.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>e0nk9flxfamjqy6ianaplk7b6umo940</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਾਰਕਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174508</id>
    <revision>
      <id>811610</id>
      <parentid>750049</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:22:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811610</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7987" sha1="32bmhgey0cpb86gfzss5r597epxmwyu" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਵਾਰਕਾ
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Goa#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਗੋਆ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|15.22|N|73.92|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਗੋਆ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਦੱਖਣੀ ਗੋਆ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 0
| population_total         = 4859
| population_as_of         = 2001
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਕੋਂਕਣੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਕੋਂਕਣੀ]]
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = &lt;!-- [[Postal Index Number|PIN]] --&gt;
| postal_code              = 
| registration_plate       = GA
| website                  = {{URL|goa.gov.in}}
| footnotes                = 
}}
'''ਵਾਰਕਾ'''  [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਗੋਆ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] ਵਿੱਚ [[ਦੱਖਣ ਗੋਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਦੱਖਣੀ ਗੋਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਜਨਗਣਨਾ ਕਸਬਾ|ਜਨਗਣਨਾ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ]] ਹੈ। ਵਾਰਕਾ  ਆਪਣੇ ਬੀਚਾਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਇਹ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਥਾਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੀਚ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੱਕੜ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਈਸਾਈ ਮੱਛੀ ਫੜਨ ਵਾਲੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਵਾਰਕਾ  ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬੀਚ ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਅਤੇ ਠਹਿਰਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਕੈਰਾਵੇਲਾ ਬੀਚ ਰਿਜ਼ੋਰਟ, ਸਟਰਲਿੰਗ ਗੋਆ, ਵਾਰਕਾ ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Luxury Resorts/Hotels in South Goa &amp;#124; Varca Beach Resorts - Sterling Holidays |url=https://www.sterlingholidays.com/resorts-hotels/goa-varca}}&lt;/ref&gt; ਜ਼ੂਰੀ ਵ੍ਹਾਈਟ ਸੈਂਡਜ਼ ਰਿਜੋਰਟ, ਕਲੱਬ ਮਹਿੰਦਰਾ ਵਾਰਕਾ  ਬੀਚ ਰਿਜੋਰਟ ਅਤੇ ਸੈਰੇਨਿਟੀ ਬਾਇ ਦ ਓਰੀਗਾਮੀ ਕਲੈਕਸ਼ਨ, ਗੋਆ,&lt;ref&gt;{{Cite web |date= |title=SERENITY {{!}} Villas and Apartments : About us |url=https://web.archive.org/web/20091217180209/http://serenityresidency.com/aboutus.html |archive-url=http://serenityresidency.com/aboutus.html |archive-date=2009-12-17 |access-date=2022-03-09 |website=serenityresidency.com}}&lt;/ref&gt; ਮੋਨਿਕਾ ਗੈਸਟ ਹਾਊਸ, ਵਾਰਕਾ ਬੀਚ ਹਾਊਸ। 

== ਭੂਗੋਲ ==
ਵਾਰਕਾ {{coord|15.22|N|73.92|E|}} 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 0 ਮੀਟਰ (0 ਫੁੱਟ) ਹੈ।

== ਬੀਚ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Varca_Beach_(33777179995).jpg|thumb|200x200px| ਵਾਰਕਾ  ਬੀਚ]]

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2001 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ [[ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional) |url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-date=2004-06-16 |access-date=2008-11-01 |publisher=Census Commission of India}}&lt;/ref&gt; ਵਾਰਕਾ  ਦੀ ਆਬਾਦੀ 4859 ਸੀ। ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 47% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 53% ਹਨ। ਵਾਰਕਾ  ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 77% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ 59.5% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ: ਮਰਦ ਸਾਖਰਤਾ 80% ਹੈ, ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ 75% ਹੈ। ਵਾਰਕਾ  ਵਿੱਚ, 10% ਆਬਾਦੀ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਤੱਕ, ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 25,000 ਹੈ। ਵਾਰਕਾ  ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਰਦ, ਕੁਵੈਤ, ਯੂਏਈ ਅਤੇ ਬਹਿਰੀਨ ਵਰਗੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਰਾਇਆ ਜਾਂ ਐਨਆਰਆਈ (ਗੈਰ ਨਿਵਾਸੀ ਭਾਰਤੀ) ਵਜੋਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੈਥੋਲਿਕ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਵਾਰਕਾ  ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੋਟਲਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਐਚਡੀਐਫਸੀ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਬੈਂਕ ਵਰਗੇ ਕਈ ਬੈਂਕਾਂ ਨੇ ਵਾਰਕਾ  ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਖੋਲ੍ਹੀਆਂ ਹਨ। ਬੋਰਕਰਸ ਸੁਪਰ ਸਟੋਰ, ਮੈਗਸਨ ਸੁਪਰਮਾਰਕੀਟ, ਹੋਮ ਸੈਂਟਰ ਆਦਿ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ਅਨੁਭਵ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

== ਸਮਾਰਕ ==
ਅਵਰ ਲੇਡੀ ਆਫ਼ ਗਲੋਰੀਆ ਚਰਚ ਨੂੰ ਵਾਰਕਾ  ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹੈ। ਚਰਚ ਦੇ ਨਾਲ, ਸੇਂਟ ਮੈਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਚਰਚ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
&lt;references /&gt;

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
{{commons category|Varca|ਵਾਰਕਾ}}
* [http://indiatourism.ws/goa/varca/ ਵਾਰਕਾ  ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਸ, 2012] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230908045738/https://indiatourism.ws/goa/varca/ |date=2023-09-08 }}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੋਆ ਦੇ ਬੀਚ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦੱਖਣ ਗੋਆ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>32bmhgey0cpb86gfzss5r597epxmwyu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਘਣਗਸ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174592</id>
    <revision>
      <id>811611</id>
      <parentid>769185</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:22:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811611</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3840" sha1="gifux0t96vrwjqkt6v7wafstvq7e6ea" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਘਣਗਸ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.731608|N|75.933875|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 262
| population_total                = 2.597
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਦੋਰਾਹਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141419
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55 
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
}}
'''ਘਣਗਸ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਸੂਬੇ ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਪਾਇਲ, ਭਾਰਤ|ਪਾਇਲ]] ਅਤੇ ਬਲਾਕ [[ਦੋਰਾਹਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਘਣਗਸ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ 22 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੋਰਾਹਾ ਤੋਂ 9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 94 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ [[ਕਰਮਸਰ ਰਾੜਾ ਸਾਹਿਬ]] ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ [[ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਘਣਗਸ]] ਵੀ ਏਥੋਂ ਦੇ ਜਮਪਲ ਹਨ। ਘਣਗਸ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਕਟਾਹਰੀ, ਬਿਲਾਸਪੁਰ, ਭੀਖੀ, ਰਾੜਾ, ਘਲੋਟੀ, ਲਾਪਰਾਂ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==

* https://ludhiana.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>gifux0t96vrwjqkt6v7wafstvq7e6ea</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗੁਰਨੇ ਖੁਰਦ, ਸੰਗਰੂਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174611</id>
    <revision>
      <id>811612</id>
      <parentid>708338</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:22:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811612</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4401" sha1="ifwbopzqnv3001nl9c9fm5t24vnqcoy" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਗੁਰਨੇ ਖੁਰਦ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.875840|N|75.800836|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 227
| population_total                = 1.649
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148033
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:75
| area_code       = 01676******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ]]
}}
'''ਗੁਰਨੇ ਖੁਰਦ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ [[ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰਨੇ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 42 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ ਤੋਂ 8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 149 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।

===ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ===
ਚੋਟੀਆਂ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬਖੋਰਾ ਖੁਰਦ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਆਲਮਪੁਰ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਰਾਮਪੁਰ ਜਵਾਹਰਵਾਲਾ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਕੋਟੜਾ ਲੇਹਲ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਗੁਰਨੇ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।
ਗੁਰਨੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਜਾਖਲ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਅੰਦਾਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਬੁਢਲਾਡਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਟੋਹਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ ਹੈ।
===ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ===
ਸੁਨਾਮ, ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ,ਜਾਖਲ, ਟੋਹਾਣਾ, ਬੁਢਲਾਡਾ, ਪਾਤੜਾਂ, ਰਤੀਆ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਗੈਲਰੀ==

==ਹਵਾਲੇ==
https://sangrur.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>ifwbopzqnv3001nl9c9fm5t24vnqcoy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬੇਨੜਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174621</id>
    <revision>
      <id>811613</id>
      <parentid>708305</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:22:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811613</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4320" sha1="jpysv9bhoetshqgdj8iva10q07tv9jp" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            =  ਬੇਨੜਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.334847|N|75.849287|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 249
| population_total                = 4.704
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੰਗਰੂਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148034
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 
| area_code       = 01672******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਧੂਰੀ]]
}}

'''ਬੇਨੜਾ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ [[ਧੂਰੀ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ 11 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸੰਗਰੂਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਮੁੱਖ ਮਾਰਗ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਧੂਰੀ ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਅਤੇ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 115 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। 
==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ==
ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਛੰਨਾ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਧੂਰੀ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਧੂਰੀ ਪਿੰਡ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਕੱਕੜਵਾਲ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਪੇਦਨੀ ਕਲਾਂ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਬੇਨੜਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।
ਬੇਨੜਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸੰਗਰੂਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਸ਼ੇਰਪੁਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਧੂਰੀ, ਸੰਗਰੂਰ, [[ਲੌਂਗੋਵਾਲ]], [[ਸੁਨਾਮ]] ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹਨ।
==ਗੈਲਰੀ==
==ਹਵਾਲੇ==
https://sangrur.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>jpysv9bhoetshqgdj8iva10q07tv9jp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਝੋਰੜਾਂ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174698</id>
    <revision>
      <id>811614</id>
      <parentid>708580</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:23:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811614</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4043" sha1="0hqakuhlk8xi75u8tx5impqdo1v80yw" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਝੋਰੜਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.639826|N|75.486255|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 239
| population_total                = 
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਰਾਇਕੋਟ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 142037
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:10
| area_code       = 01624******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਰਾਇਕੋਟ]]
}}

'''ਝੋਰੜਾਂ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ [[ਰਾਏਕੋਟ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 43 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 132 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।
ਝੋਰਾਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮਹਿਲ ਕਲਾਂ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸੁਧਾਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਪੱਖੋਵਾਲ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਜਗਰਾਓਂ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰਾਏਕੋਟ, ਜਗਰਾਓਂ, ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ, ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।
ਜਿਹੜੇ 21 ਸੂਰਬੀਰ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ [[ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ]] ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਹਵਾਲਦਾਰ ਸ: ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਪਿੰਡ ਝੋਰੜਾਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>0hqakuhlk8xi75u8tx5impqdo1v80yw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਭਾਰਤ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174904</id>
    <revision>
      <id>811615</id>
      <parentid>728743</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:24:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811615</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12045" sha1="8vyiiuhxn35paz7cb8egp6f1f27z0v6" xml:space="preserve">{{about|ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਿਹਾਰ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ|ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾਂ|ਭਾਰਤ–ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਬੰਧ}}
{{Infobox settlement
| name                     = ਪਾਕਿਸਤਾਨ
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਪਿੰਡ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = Bihar#India
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = 
| coordinates              = {{coord|25.9384|N|87.4034|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਬਿਹਾਰ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਪੂਰਨੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪੂਰਨੀਆਂ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ (ਦੇਸ਼)]]
| government_type          = ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ
| governing_body           = [[ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ]]
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 
| population_total         = 
| population_as_of         = 
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਮੈਥਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮੈਥਿਲੀ]], [[ਹਿੰਦੀ]]
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = &lt;!-- [[Postal Index Number|PIN]] --&gt;
| postal_code              = 
| registration_plate       = 
| website                  = 
| iso_code                 = IN-BR
| footnotes                = 
| official_name            = 
}}
'''ਪਾਕਿਸਤਾਨ''' ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜੋ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਬਿਹਾਰ]] ਸੂਬੇ ਦੇ [[ਪੂਰਨੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪੂਰਨੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅਗਸਤ 1947 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] (ਮੌਜੂਦਾ [[ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼]]) ਵਿੱਚ ਇਥੋਂ ਜਾਣ ਵਾਲੇ [[ਮੁਸਲਮਾਨ|ਮੁਸਲਿਮ]] ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਨਾਮ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ&lt;ref name=&quot;BTimes&quot;&gt;[http://www.bihartimes.com/Newsbihar/2009/Jan/Newsbihar03Jan6.html Pakistan without Muslims, a village in India’s Bihar state]&lt;/ref&gt; ਹਾਲਾਂਕਿ ਵੰਡ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਾਂਝੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਸਰਹੱਦ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਇਸਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਪੂਰਨੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਹੱਦ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.thaindian.com/newsportal/south-asia/the-pakistan-that-exists-in-purnea-district-of-bihar_100137721.html |title=The Pakistan that exists in Purnea district of Bihar |access-date=2023-09-17 |archive-date=2012-10-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121006122805/http://www.thaindian.com/newsportal/south-asia/the-pakistan-that-exists-in-purnea-district-of-bihar_100137721.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ [[ਮਸਜਿਦ]] ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਹਿੰਦੂ]] ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title='Pakistan' village in India's Bihar wants to change name |url=https://gulfnews.com/world/asia/india/pakistan-village-in-indias-bihar-wants-to-change-name-1.67227282 |access-date=2020-12-24 |website=gulfnews.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਪੂਰਨੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਗਸਤ 1947 ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਭੰਗ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ]] ਦੇ ਬਿਹਾਰ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਨੂੰ [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਜ|ਭਾਰਤ ਦੇ]] [[ਹਿੰਦੂ]] -ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ [[ਮੁਸਲਮਾਨ|ਮੁਸਲਿਮ]] ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ|ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ]] ਸੀ।

[[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦਿਆਂ, ਪੂਰਨੀਆ [[ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਐਕਸਕਲੇਵ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਾਇਦਾਦ ਆਪਣੇ ਹਿੰਦੂ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਲ੍ਹੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਰੱਖਿਆ।

== ਭੂਗੋਲ ==
ਇਹ ਪਿੰਡ ਪੂਰਨੀਆ ਤੋਂ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ, ਤੋਂ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ  ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;[http://www.bihartodayonline.com/2009/01/this-pakistan-has-no-muslims.html This 'Pakistan' has no Muslims]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਸਤੰਬਰ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=March 2018|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
1947 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ [[ਮੁਸਲਮਾਨ]] ਪਰਿਵਾਰ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਾਸੀ ਅੱਜ [[ਹਿੰਦੂ]] ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਸਨੀਕ [[ਸੰਥਾਲ ਕਬੀਲਾ|ਸੰਤਾਲ]] ਕਬੀਲੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ [[ਭਾਰਤ]] ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਬਾਇਲੀ ਸਮੂਹ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;BTimes2&quot;&gt;[http://www.bihartodayonline.com/2009/01/this-pakistan-has-no-muslims.html This 'Pakistan' has no Muslims]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਸਤੰਬਰ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=March 2018|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}
[[Category:Articles with dead external links from March 2018]]
[[Category:Articles with permanently dead external links]]
&lt;sup class=&quot;noprint Inline-Template&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;&lt;span style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;&amp;#x5B;''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਲਿੰਕ ਰੋਟ|&lt;span title=&quot; Dead link tagged March 2018&quot;&gt;permanent dead link&lt;/span&gt;]]''&amp;#x5D;&lt;/span&gt;&lt;/sup&gt;&lt;/ref&gt; ਪਿੰਡ ਅੱਜ ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਹੈ। ਅਤੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੜਕਾਂ, ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਸਮੇਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘਾਟ ਹੈ।

== ਨਾਮਕਰਨ ਵਿਵਾਦ ==
[[ਭਾਰਤ]] ਅਤੇ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ [[ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਸੰਬੰਧ|ਸਬੰਧ]] ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਰਹੇ ਹਨ। [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ [[ਹਿੰਦੂ|ਹਿੰਦੂਆਂ]] ਅਤੇ [[ਮੁਸਲਮਾਨ|ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ]] ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਭਾਰੀ ਹਿੰਸਾ ਨੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਫ਼ਰਤ ਦੇ ਬੀਜ ਬੀਜੇ। ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ [[ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਅੰਗਰੇਜਾਂ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਕਈ ਜੰਗਾਂ ਲੜੀਆਂ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਦੇ [[ਹਿਮਾਲਿਆ|ਹਿਮਾਲੀਅਨ]] ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ [[ਕਸ਼ਮੀਰ ਬਖੇੜਾ|ਖੇਤਰੀ ਵਿਵਾਦ]] ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ, ਜਿਸ ਦਾ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ &quot;ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ&quot; ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ, ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਥਾਨਕ ਕਲੰਕ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |last= |first= |date=2020-12-21 |title='Pakistan' village in India's Bihar wants to change name {{!}} India – Gulf News |url=https://gulfnews.com/world/asia/india/pakistan-village-in-indias-bihar-wants-to-change-name-1.67227282 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201221132958/https://gulfnews.com/world/asia/india/pakistan-village-in-indias-bihar-wants-to-change-name-1.67227282 |archive-date=21 December 2020 |access-date=2020-12-21 |website=Gulf news}}&lt;/ref&gt; ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ (ਬਿਰਸਾ ਨਗਰ) ਰੱਖਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀਆਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-12-21 |title=Pakistan in Bihar to soon vanish from people's memory |url=https://www.thestatesman.com/india/pakistan-in-bihar-to-soon-vanish-from-peoples-memory-1502812862.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20201221130830/https://www.thestatesman.com/india/pakistan-in-bihar-to-soon-vanish-from-peoples-memory-1502812862.html |archive-date=21 December 2020 |access-date=2020-12-21}}&lt;/ref&gt; ਹਾਲਾਂਕਿ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੁਆਰਾ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-10-20 |title=No Muslim Residents: People Of Bihar Village Named 'Pakistan' Desperately Want A Name Change |url=https://www.indiatimes.com/trending/social-relevance/bihar-village-pakistan-no-muslim-resident-name-change-378182.html |access-date=2020-12-24 |website=IndiaTimes |language=en-IN}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-10-19 |title=A village in India called 'Pakistan' |url=http://tribune.com.pk/story/2083087/village-india-called-pakistan |access-date=2020-12-24 |website=The Express Tribune |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੂਰਨੀਆਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>8vyiiuhxn35paz7cb8egp6f1f27z0v6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਡਵਾਨੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>175405</id>
    <revision>
      <id>811616</id>
      <parentid>714619</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:24:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811616</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5048" sha1="2zgdxefeqzim1xa9ntc2j829yrd3frf" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਬਡਵਾਨੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Maharashtra#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|18.824892|N|76.712843|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਪਰਭਣੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਰਭਣੀ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 392
| population_total                = 2.623
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਗੰਗਾਖੇੜ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 431514
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = MH:22
| area_code       = 02453******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਗੰਗਾਖੇੜ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਬਡਵਾਨੀ''' ਪਿੰਡ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਪਰਭਣੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਰਭਣੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਗੰਗਾਖੇੜ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਮਰਾਠਵਾੜਾ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਏਥੋਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਬੋਲੀ ਮਰਾਠੀ ਅਤੇ ਅੰਧ ਹੈ।  ਇਹ ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਰਭਣੀ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 58 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਗੰਗਾਖੇੜ ਤੋਂ 11 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ 473 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।

==ਬਡਵਾਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ== 
ਕੋਡਰੀ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਉੰਡੇਗਾਓਂ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬੋਰਦਾ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਡੋਂਗਰਜਾਵਾਲਾ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਵਾਗਦਾਰੀ (6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਬਡਵਾਨੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਬਡਵਾਨੀ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸੋਨਪੇਠ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰਾਲੀ ਵੀ। ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਅਹਿਮਦਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਪਾਲਮ ਤਹਿਸੀਲ।
==ਆਬਾਦੀ==
ਬਡਵਾਨੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਮਰਾਠੀ ਹੈ। ਬਡਵਾਨੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 2623 ਹੈ। ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 565 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 48.5٪ ਹੈ। ਪੇਂਡੂ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 62.5٪ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 25.3٪ ਹੈ।
==ਬਡਵਾਨੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਪਰਲੀ, ਲੋਹਾ, ਲਾਤੂਰ, ਪਰਭਣੀ ਬਡਵਾਨੀ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਗੈਲਰੀ==

==ਹਵਾਲੇ==
https://parbhani.gov.in/about-district/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਰਭਣੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>2zgdxefeqzim1xa9ntc2j829yrd3frf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਚੈਲੇਂਜ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>180454</id>
    <revision>
      <id>811617</id>
      <parentid>769160</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:25:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811617</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6398" sha1="f445l6c45tzc37ficd9n0p4fumqei9j" xml:space="preserve">{{Infobox sports league
| title           = ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ &lt;br&gt; ਸੀਜ਼ਨ
| last_season     = 
| upcoming_season = 
| logo            = 
| pixels          = &lt;!-- use a format of ##px, such as 120px --&gt;
| caption         = 
| sport           = [[ਕਬੱਡੀ]]
| founded         = 2016
| last tournament = 
| owner           = ਮਸ਼ਾਲ ਸਪੋਰਟਸ
| ceo             = 
| director        = 
| president       = 
| commissioner    = 
| Tagline         = 
| motto           = 
| inaugural       = [[#ਸੀਜ਼ਨ 1|2016]]
| folded          = 2016
| teams           = 3
| country         = {{IND}}
| venue           = 7 ਜਗ੍ਹਾ
| most_champs     = 
| tv              = ਸਟਾਰ ਸਪੋਰਟਸ
| sponsor         = ਸਟਾਰ ਸਪੋਰਟਸ
| related_comps   = 
| founder         = 
| levels          = 
| promotion       = 
| relegation      = 
| domestic_cup    = 
| website         = 
| footnotes       = 
| dissolved       = 
}}

'''ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਚੈਲੇਂਜ,''' ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ ਸੀ, ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਲਈ [[ਪ੍ਰੋ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ]] ਵਾਂਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। 2016 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਟੀਮਾਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਲੀਗ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੱਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2016-06-27 |title=Star India launches Women's Kabaddi Challenge |url=https://www.business-standard.com/article/companies/star-india-launches-women-s-kabaddi-challenge-116062700945_1.html |access-date=2023-06-17 |website=www.business-standard.com |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਇੱਕ ਟੈਸਟ ਈਵੈਂਟ ਸੀ, ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੀਜ਼ਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2017-10-24 |title=Pro Kabaddi League: Here' why Women's Challenge did not reappear in the 2017 season |url=https://www.firstpost.com/sports/pro-kabaddi-league-here-why-womens-challenge-did-not-reappear-in-the-2017-season-4171477.html |access-date=2023-06-17 |website=Firstpost |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਸੀਜ਼ਨ 1 ==
ਪਹਿਲਾ ਸੀਜ਼ਨ, 2016 ਵਿੱਚ 28 ਜੂਨ ਤੋਂ 31 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਟਾਰ ਸਪੋਰਟਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਾਈਨਲ 31 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=2016-06-28 |title=Indian women's kabaddi set for major boost as three-team league kicks off on Tuesday |url=https://www.firstpost.com/sports/indian-womens-kabaddi-set-for-major-boost-as-three-team-league-kicks-off-on-tuesday-2860864.html |access-date=2023-06-17 |website=Firstpost |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |date=2016-06-27 |title=Women’s Kabaddi Challenge begins tomorrow |url=https://sportstar.thehindu.com/kabaddi/womens-kabaddi-challenge-begins-tomorrow/article8780134.ece |access-date=2023-06-17 |website=sportstar.thehindu.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

ਸਟੌਰਮ ਕੁਈਨ, ਅਤੇ ਫਾਇਰ ਬਰਡਜ਼ ਵਿਚਕਾਰ ਫਾਈਨਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋਇਆ। ਸਟੌਰਮ ਕਵੀਨਜ਼ ਨੇ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਫਾਇਰ ਬਰਡਜ਼ ਨੂੰ 24-23 ਨਾਲ ਹਰਾਉਣ ਲਈ ਆਖਰੀ ਦੂਜੀ ਵਾਰੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2016-07-31 |title=Women’s Pro Kabaddi League 2016: Storm Queens beat Fire Birds 24 – 23 |url=https://indianexpress.com/article/sports/sport-others/pro-kabaddi-league-final-pkl-season-1-live-score-fire-birds-vs-storm-queens-today-match-streaming-video-2946388/ |access-date=2023-06-17 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਟੀਮਾਂ ==
ਪਹਿਲੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਟੀਮਾਂ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਗੀਆਂ

* [[Fire Birds WKC|ਫਾਇਰ ਬਰਡਜ਼]] - ਕੈਪਟਨ: [[Mamatha Poojari|ਮਮਤਾ ਪੂਜਾਰੀ]]
* [[Ice Divas WKC|ਆਈਸ ਦਿਵਸ]] - ਕੈਪਟਨ: [[ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ਮਹਾਤਰੇ]]
* [[Storm Queens WKC|ਸਟੋਰਮ ਕਵੀਨਜ਼]] - ਕੈਪਟਨ: [[Tejaswini Bai|ਤੇਜਸਵਿਨੀ ਬਾਈ]]

ਪਹਿਲੇ ਐਡੀਸ਼ਨ ਲਈ ਸੱਤ ਸਥਾਨ [[ਬੰਗਲੌਰ]], [[ਦਿੱਲੀ]], [[ਹੈਦਰਾਬਾਦ]], [[ਜੈਪੁਰ]], [[ਕੋਲਕਾਤਾ]], [[ਮੁੰਬਈ]] ,ਅਤੇ [[ਪੂਨੇ|ਪੁਣੇ]] ਹੋਣਗੇ&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |date=2016-06-27 |title=Women’s Kabaddi Challenge begins tomorrow |url=https://sportstar.thehindu.com/kabaddi/womens-kabaddi-challenge-begins-tomorrow/article8780134.ece |access-date=2023-06-17 |website=sportstar.thehindu.com |language=en}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://sportstar.thehindu.com/kabaddi/womens-kabaddi-challenge-begins-tomorrow/article8780134.ece &quot;Women's Kabaddi Challenge begins tomorrow&quot;]. ''sportstar.thehindu.com''. 27 June 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;17 June&lt;/span&gt; 2023&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=2016-06-28 |title=Indian women's kabaddi set for major boost as three-team league kicks off on Tuesday |url=https://www.firstpost.com/sports/indian-womens-kabaddi-set-for-major-boost-as-three-team-league-kicks-off-on-tuesday-2860864.html |access-date=2023-06-17 |website=Firstpost |language=en}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.firstpost.com/sports/indian-womens-kabaddi-set-for-major-boost-as-three-team-league-kicks-off-on-tuesday-2860864.html &quot;Indian women's kabaddi set for major boost as three-team league kicks off on Tuesday&quot;]. ''Firstpost''. 28 June 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;17 June&lt;/span&gt; 2023&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;
{{Location map+|India}}

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==
* [[ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਬੱਡੀ]]</text>
      <sha1>f445l6c45tzc37ficd9n0p4fumqei9j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183253</id>
    <revision>
      <id>811618</id>
      <parentid>789296</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:25:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811618</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4554" sha1="d599mnro6x94ai86mdz4g9cd9va8ckp" xml:space="preserve">{{Infobox sports league|title=ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ|last_season=2023 ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ|sport=ਕਬੱਡੀ|founded=2023|inaugural=2023 ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ|teams=8|venue=ਸ਼ਬਾਬ ਅਲ-ਅਹਿਲ ਸਪੋਰਟਸ ਕਲੱਬ|champion=ਉਮਾ ਕੋਲਕਾਤਾ|champ_season=2023 ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ|TV=ਯੂਰੋਸਪੋਰਟ ਇੰਡੀਆ|related_comps=ਪ੍ਰੋ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ|website=https://wklindia.com/}}

'''ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Women's Kabaddi League;''' '''WKL''') ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਭਾਰਤੀ [[ਕਬੱਡੀ]] ਲੀਗ ਹੈ ਜੋ 2023 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੀਜ਼ਨ ਦੁਬਈ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਟੀਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Mohamed |first=Farzan |date=2023-07-05 |title=&quot;I would like to thank the Women's Kabaddi League&quot; - Harwinder Kaur after women's kabaddi players get a platform to showcase their skills [Exclusive] |url=https://www.sportskeeda.com/kabaddi/news-i-like-thank-women-s-kabaddi-league-harwinder-kaur-women-s-kabaddi-players-get-platform-showcase-skills-exclusive |access-date=2023-08-02 |website=sportskeeda.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-15 |title=12 day Non stop Action In Inaugural Women's Kabaddi League In Dubai |url=https://thefangarage.com/articles/19148-12-day-non-stop-action-in-inaugural-womens-kabaddi-league-in-dubai |access-date=2023-08-02 |website=thefangarage.com |archive-date=2023-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230802195201/https://thefangarage.com/articles/19148-12-day-non-stop-action-in-inaugural-womens-kabaddi-league-in-dubai |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਮਾ ਕੋਲਕਾਤਾ ਨੇ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਪੈਂਥਰਸ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=How Dubai helped showcase the talent and grit of female Kabaddi players from across India |url=https://www.khaleejtimes.com/sports/how-dubai-helped-showcase-the-talent-and-grit-of-female-kabaddi-players-from-across-india |access-date=2023-08-02 |website=Khaleej Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=How Women have impacted Kabaddi over the years in Asian Games |url=http://www.kabaddiadda.com/articles/how-women-have-impacted-kabaddi-over-years-asian-games |access-date=2023-08-02 |website=Kabaddi Adda }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਫ਼ਰਵਰੀ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

{{Location map+|India}}

ਅੱਠ ਟੀਮਾਂ ਦਿੱਲੀ ਡਾਇਨਾਮਾਈਟਸ, ਗੁਜਰਾਤ ਏਂਜਲਸ, ਗ੍ਰੇਟ ਮਰਾਠਾ, ਹਰਿਆਣਾ ਹਸਲਰ, ਪੰਜਾਬ ਪੈਂਥਰਜ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਈਡਰਜ਼, ਉਮਾ ਕੋਲਕਾਤਾ ਅਤੇ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਹਾਕਸ ਹਨ। ਜੇਤੂ ਟੀਮ ਨੇ ₹10,000,000 (US$130,000) ਜਦਕਿ ਉਪ ਜੇਤੂ ਨੇ ₹5,000,000 (US$63,000) ਦੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=SportzConnect |date=2023-06-17 |title=Women's Kabaddi League 2023: Full Schedule, Match Timings &amp; Live Streaming Details |url=https://www.sportskeeda.com/kabaddi/women-s-kabaddi-league-2023-full-schedule-match-timings-live-streaming-details |access-date=2023-08-02 |website=www.sportskeeda.com |language=en-us}}&lt;/ref&gt;

== ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align: center&quot;
!ਟੀਮਾਂ
! [[2023 Women's Kabaddi League|2023]]
|-
| align=&quot;left&quot; | ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਹਾਕਸ
| 7ਵਾਂ
|-
| align=&quot;left&quot; | ਦਿੱਲੀ ਡਾਇਨਾਮਾਈਟਸ
| style=&quot;background-color: #cc9966&quot; | 4ਵਾਂ
|-
| align=&quot;left&quot; | ਮਹਾਨ ਮਰਾਠੇ
| 5ਵਾਂ
|-
| align=&quot;left&quot; | ਗੁਜਰਾਤ ਏਂਜਲਸ
| 6ਵਾਂ
|-
| align=&quot;left&quot; | ਹਰਿਆਣਾ ਹਸਲਰਜ਼
| 8ਵਾਂ
|-
| align=&quot;left&quot; | ਪੰਜਾਬ ਪੈਂਥਰਜ਼
| style=&quot;background:silver&quot; | 2ਜੀ
|-
| align=&quot;left&quot; | ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਈਡਰਜ਼
| style=&quot;background-color: #cc9966&quot; | 3 ਜੀ
|-
| align=&quot;left&quot; | ਉਮਾ ਕੋਲਕਾਤਾ
| style=&quot;background-color: gold&quot; | '''1ਲੀ'''
|}

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==

* [[ਪ੍ਰੋ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ]]

== ਹਵਾਲੇ ==</text>
      <sha1>d599mnro6x94ai86mdz4g9cd9va8ckp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਤਲਾਮ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185322</id>
    <revision>
      <id>811619</id>
      <parentid>785216</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811619</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34039" sha1="csix83yymn7dlc74g19qeolclt6ctj4" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਰਤਲਾਮ
| native_name              = &lt;!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --&gt;
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline            = Ratlam_city.jpg
| image_alt                = 
| image_caption            = ਰਤਲਾਮ ਜੰਕਸਨ
| pushpin_map              = India Madhya Pradesh#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = 
| coordinates              = {{coord|23.334|N|75.037|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| subdivision_type2        = ਖੇਤਰ
| subdivision_name2        = [[ਮਾਲਵਾ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name3        = [[ਰਤਲਾਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਰਤਲਾਮ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = [[ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਰਾਠੋਰ]]
| named_for                = 
| governing_body           = 
| leader_title             = 
| leader_name              = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = &lt;ref name='Ratlam City'&gt;{{cite web|title=Welcome to Ratlam City|url=http://www.rmcratlam.in/about|website=rmcratlam.in|access-date=22 November 2020}}&lt;/ref&gt;
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 39.19
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 480
| population_total         = 264,914
| population_as_of         = 2011
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_metro         = 
| population_metro_footnotes = 
| population_demonym       = ਰਤਲਾਮੀ
| population_footnotes     = &lt;ref name=&quot;Census2011&quot;/&gt;
| demographics_type1       = [[ਭਾਸ਼ਾ]]
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]&lt;ref name=&quot;langoff&quot;&gt;{{cite web|title=52nd Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India|url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf|website=nclm.nic.in|publisher=[[Ministry of Minority Affairs]]|access-date=7 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525141614/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf|archive-date=25 May 2017}}&lt;/ref&gt;
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 457001
| area_code_type           = ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ
| area_code                = 07412
| registration_plate       = MP-43
| blank1_name_sec2         = 
| blank1_info_sec2         = 
| website                  = {{URL|https://ratlam.nic.in}}
| footnotes                = 
| official_name            = 
| imagesize                = 
}}
'''ਰਤਲਾਮ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] ਦੇ [[ਮਾਲਵਾ]] ਖੇਤਰ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਰਤਲਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 480 ਮੀਟਰ (1,570 ) ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਰਤਲਾਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1947 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਭੋਪਾਲ]] ਤੋਂ 294 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ੍ਹ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Information&quot;&gt;[http://ratlam.nic.in/ Ratlam District Information], ratlam.nic.in. &lt;/ref&gt;

2019 ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, [[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ|(ਬੀ ਜੇ ਪੀ)]] ਦੇ ਗੁਮਨ ਸਿੰਘ ਡਾਮੋਰ ਨੂੰ ਰਤਲਾਮ ਤੋਂ [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਲੋਕ ਸਭਾ|ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] ਚੁਣਿਆ ਗਏ ਸਨ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=23 May 2019 |title=Ratlam Election Results 2019 Live Updates (Jhabua ): Guman Singh Domar of BJP Wins |url=https://www.news18.com/news/politics/ratlam-election-results-2019-live-updates-jhabua-winner-loser-leading-trailing-2154471.html |access-date=23 May 2019 |website=News18}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Ratan_Singh_of_Ratlam.jpg|thumb|ਰਤਲਾਮ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਤਨ ਸਿੰਘ]]
ਰਤਲਾਮ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1652 ਵਿੱਚ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਰਾਜਾ ਉਦੈ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੜਪੋਤੇ, ਰਾਜਾ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਰਾਠੌਰ, [[ਜਾਲੌਰ]] ਦੇ ਮਹੇਸ਼ ਦਾਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ, ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀਆਂ ਅਤੇ ਉਜ਼ਬੇਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਸਮਰਾਟ [[ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ|ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ]] ਲਈ ਵਧੀਆ ਫੌਜੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਪੂਤਾਨਾ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਮਾਲਵਾ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। (ਰਾਜਾ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੁੱਤਰ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ) ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਤ ਰਾਮ ਬਣ ਗਈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਤਲਾਮ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਰਾਠੌਰ, ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਦਲੇਰ, ਉਸਨੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਪਸੰਦੀਦਾ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਕੇ [[ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ|ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ]] ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਜੋ ਆਗਰਾ ਪੈਲੇਸ ਗਾਰਡਨ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਗਿਆ ਸੀ, ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਲਈ ਕਾਬੁਲ ਅਤੇ ਕੰਧਾਰ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਿਆ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1652 ਵਿੱਚ, ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਰਤਲਾਮ ਦੇ ਪਰਗਨਾ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਜਾਲੌਰ ਦੀ ਥਾਂ ਲਈ, ਅਤੇ ਉਹ ਰਤਲਾਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਜਾ ਬਣਿਆ 1658 ਵਿੱਚ ਸਮਰਾਟ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਇੱਕ ਝੂਠੀ ਅਫਵਾਹ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੱਦੀ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਲੜਾਈ ਹੋਈ। ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ ਰਾਜਪੂਤ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਾਂਝੀ ਫੌਜ ਭੇਜੀ। ਰਾਠੌਰ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਸੈਨਾ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਲਈ ਰਾਜ਼ੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੁਸਲਿਮ ਕਮਾਂਡਰਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾ ਲੈਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਧਰਮਟ ਵਿਖੇ ਭਿਆਨਕ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ (ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ ਤਲਵਾਰ ਦੇ 80 ਜ਼ਖ਼ਮ ਸਨ)।

ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਝੱਜਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ ਦਾਸ ਦੀ ਧੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਸੁਖਰੂਪਦੇ ਕੰਵਰ ਸ਼ੇਖਾਵਤ ਜੀ ਸਾਹਿਬਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੰਡਾ ਸੀ। ਉਹ ਸੰਨ 1658 ਵਿੱਚ ਉਜੈਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਧਰਮਟ ਵਿਖੇ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਰਤਲਾਮ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1829 ਵਿੱਚ ਕੈਪਟਨ ਬੋਰਥਵਿਕ ਵਲ੍ਹੋ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=History |url=https://ratlam.nic.in/en/history/#:~:text=The%20New%20Town%20of%20Ratlam,for%20its%20bargains%20called%20Sattas |access-date=14 August 2020 |website=District Ratlam, Government of Madhya Pradesh}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Phatasingh.jpg|thumb|ਰਤਲਾਮ ਦੇ ਪਦਮ ਸਿੰਘ]]
ਰਤਲਾਮ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਪਹਿਲੇ ਵਪਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਜਲਦੀ ਹੀ [[ਅਫ਼ੀਮ|ਅਫੀਮ]], ਤੰਬਾਕੂ ਅਤੇ ਲੂਣ ਦੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ &quot;ਸੱਤਸ&quot; ਨਾਮਕ ਸੌਦੇਬਾਜ਼ੀ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। 1872 ਵਿੱਚ ਖੰਡਵਾ ਨੂੰ ਰਾਜਪੂਤਾਨਾ ਸਟੇਟ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਰਤਲਾਮ ਨਾਲੋਂ ਵਪਾਰ ਲਈ ਕੋਈ ਬਿਹਤਰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਆਪਣੇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਸੁਆਦ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਮਕੀਨ ਸਨੈਕ 'ਰਤਲਾਮ ਸੇਵ' ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਰਤਲਾਮ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=SakhiJewellers |date=23 October 2021 |title=Reason Behind Ratlam Gold Jewelry's Fame - Sakhi Jewellers |url=https://sakhijewellers.com/information/reason-behind-ratlam-gold-jewelry-fame/ |access-date=23 December 2021 |language=en-US |archive-date=23 ਦਸੰਬਰ 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211223162905/https://sakhijewellers.com/information/reason-behind-ratlam-gold-jewelry-fame/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਰਤਲਾਮ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਾਲਵਾ ਏਜੰਸੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਰਤਲਾਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰਤਲਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਰਤਲਾਮ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰਾਜ ਸੀ, ਪਰ ਤਤਕਾਲੀ ਸ਼ਾਸਕ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਧਰਮਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਹਾਦਰੀ ਭਰੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਜ ਵਿਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੱਜਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਇਸ ਖਿਤਾਬ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 5 ਜਨਵਰੀ 1819 ਨੂੰ ਰਤਲਾਮ ਰਾਜ ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਾਜ ਬਣ ਗਿਆ।

== ਭੂਗੋਲ ==
Ratlam is located at coordinates: &lt;templatestyles src=&quot;Module:Coordinates/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;{{Coord|23|19|0|N|75|04|0|E|type:city}} (23.316667, 75.066667)It is very close to the borders of [[ਰਾਜਸਥਾਨ|Rajasthan]] and [[ਗੁਜਰਾਤ|Gujarat]].

== ਜਲਵਾਯੂ ==
ਰਤਲਾਮ ਵਿੱਚ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਉਪ-ਖੰਡੀ ਜਲਵਾਯੂ (''ਸੀ. ਐੱਫ. ਏ.'' ਜ਼ੋਨ) ਹੈ। ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਸਮ ਹਨ: ਗਰਮੀਆਂ, [[ਮੌਨਸੂਨ]] ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ। ਗਰਮੀਆਂ ਮਾਰਚ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਜੂਨ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ {{Convert|112|F|C}}°F (44) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਮੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੌਨਸੂਨ ਦਾ ਮੌਸਮ ਜੂਨ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਔਸਤਨ ਲਗਭਗ {{Convert|100|F|C|abbr=on}} °F (38 ) ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ, ਭਾਰੀ ਵਰਖਾ ਅਤੇ ਉੱਚ ਨਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਔਸਤ ਵਰਖਾ {{Cvt|37|inch}} ਇੰਚ (940 ਮਿਲੀਮੀਟਰ) ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ, ਠੰਢੀਆਂ ਅਤੇ ਧੁੱਪ ਵਾਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਤਾਪਮਾਨ ਔਸਤਨ 39-46 °F (4-8 °C) ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਹੈ ਪਰ ਕੁਝ ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਠੰਢਾ ਹੋਣ ਤੇ  (4-8 °C) ਦੇ ਨੇੜੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਮੌਨਸੂਨ ਕਾਰਨ ਰਤਲਾਮ ਵਿੱਚ ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ 35 ਤੋਂ 38 ਇੰਚ (890 ਤੋਂ 970 ਮਿਲੀਮੀਟਰ) ਦੀ ਹਲਕੀ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ&lt;ref name=&quot;NOAA&quot;&gt;[http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?refer=&amp;s=45724&amp;cityname=Indore--United-States-of-America&amp;refer=&amp;cityname=Indore- Indore, India Weather (closest to Ratlam)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230405070114/http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?refer=&amp;s=45724&amp;cityname=Indore--United-States-of-America&amp;refer=&amp;cityname=Indore- |date=2023-04-05 }}, weatherbase.com, 15 March 2012.&lt;/ref&gt;{{Weather box|location=Ratlam (1981–2010, extremes 1948–2009)|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=34.0|Feb record high C=37.8|Mar record high C=41.9|Apr record high C=45.2|May record high C=45.5|Jun record high C=45.0|Jul record high C=40.6|Aug record high C=38.7|Sep record high C=39.3|Oct record high C=39.0|Nov record high C=36.9|Dec record high C=33.8|year record high C=45.5|Jan high C=26.3|Feb high C=28.8|Mar high C=34.1|Apr high C=38.2|May high C=39.8|Jun high C=36.3|Jul high C=30.3|Aug high C=28.3|Sep high C=30.9|Oct high C=33.0|Nov high C=30.6|Dec high C=27.6|year high C=32.0|Jan low C=10.9|Feb low C=13.4|Mar low C=18.2|Apr low C=23.2|May low C=26.2|Jun low C=25.3|Jul low C=23.5|Aug low C=23.1|Sep low C=22.2|Oct low C=19.8|Nov low C=15.9|Dec low C=11.9|year low C=19.5|Jan record low C=2.5|Feb record low C=2.6|Mar record low C=9.0|Apr record low C=11.6|May record low C=18.4|Jun record low C=17.3|Jul record low C=18.1|Aug record low C=16.9|Sep record low C=14.0|Oct record low C=12.5|Nov record low C=7.9|Dec record low C=3.9|year record low C=2.5|rain colour=green|Jan rain mm=6.8|Feb rain mm=1.0|Mar rain mm=1.2|Apr rain mm=1.2|May rain mm=8.8|Jun rain mm=103.4|Jul rain mm=332.8|Aug rain mm=347.9|Sep rain mm=97.5|Oct rain mm=45.5|Nov rain mm=5.7|Dec rain mm=2.3|year rain mm=954.0|Jan rain days=0.5|Feb rain days=0.2|Mar rain days=0.2|Apr rain days=0.2|May rain days=0.8|Jun rain days=5.9|Jul rain days=13.7|Aug rain days=13.7|Sep rain days=5.4|Oct rain days=1.6|Nov rain days=0.3|Dec rain days=0.2|year rain days=42.6|time day=17:30 [[Indian Standard Time|IST]]|Jan humidity=36|Feb humidity=28|Mar humidity=21|Apr humidity=20|May humidity=25|Jun humidity=47|Jul humidity=71|Aug humidity=77|Sep humidity=62|Oct humidity=40|Nov humidity=37|Dec humidity=38|year humidity=41|source 1=[[India Meteorological Department]]&lt;ref name=IMDnormals&gt;
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205040301/http://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| title = Station: Ratlam Climatological Table 1981–2010
| work = Climatological Normals 1981–2010
| publisher = India Meteorological Department
| date = January 2015
| pages = 661–662
| access-date = 28 December 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=IMDextremes&gt;
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205042509/http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| title = Extremes of Temperature &amp; Rainfall for Indian Stations (Up to 2012)
| publisher = India Meteorological Department
| date = December 2016
| page = M128
| access-date = 28 December 2020}}&lt;/ref&gt;}}

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
{{Bar box|title=Religions in Ratlam city (2011)&lt;ref name=&quot;religion&quot;&gt;{{Cite web|date=2011|title=Table C-01 Population by Religion: Uttar Pradesh|url=https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/11394/download/14507/DDW09C-01%20MDDS.XLS|website=censusindia.gov.in|publisher=[[Registrar General and Census Commissioner of India]]}}&lt;/ref&gt;}}2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਤਲਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 264,914 ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 134,915 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 129,999 ਔਰਤਾਂ ਹਨ। ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ 1000 ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 964 ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਹੈ। 0 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ 29,763 ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰਤਲਾਮ ਵਿੱਚ ਸਾਖਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 204,101 ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 81.2% ਦੀ ਪੁਰਸ਼ ਸਾਖਰਤਾ ਅਤੇ 72.8% ਦੀ ਔਰਤਾਂ ਸਾਖਰਤਾ ਵਾਲੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 77.0% ਸਨ। ਰਤਲਾਮ ਦੀ 7 + ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 86.8% ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪੁਰਸ਼ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ [ID2] ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ&gt; ID1] ਸੀ। ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 27,124 ਅਤੇ 12,567 ਸੀ। ਰਤਲਾਮ ਵਿੱਚ ਘਰਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 53133 ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Census2011&quot;&gt;{{Cite web |title=Ratlam - Census 2011 |url=http://censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=527392 |access-date=13 February 2020 |website=censusindia.gov.in}}&lt;/ref&gt; 28.17% ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀ (ਰਤਲਾਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਆਦਿਵਾਸੀ) ।ਰਤਲਾਮ ਦਾ ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮੂਹ ਹਨ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ratlam District Population, Madhya Pradesh, List of Tehsils in Ratlam |url=https://www.censusindia2011.com/madhya-pradesh/ratlam-population.html |access-date=2022-08-10 |website=Censusindia2011.com |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== ਨੇੜਲੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ==

* ਸੈਲਾਨਾ-ਰਾਜਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਰਾਠੌਰ ਵਲ੍ਹੋ1736 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਸੈਲਾਨਾ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜੋ ਰਤਲਾਮ ਤੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (12 ਮੀਲ) ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਕੈਕਟਸ ਗਾਰਡਨ, ਮਹਿਲ ਅਤੇ ਕੇਦਾਰੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਗੁਫਾ ਮੰਦਰਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Tourist Places &amp;#124; District Ratlam, Government of Madhya Pradesh &amp;#124; India |url=https://ratlam.nic.in/en/tourist-places/}}&lt;/ref&gt;
* ਢੋਲਵਾਦ ਡੈਮ-ਰਾਓਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਰਤਲਾਮ ਤੋਂ {{Cvt|25|km}} ਕਿਲੋਮੀਟਰ (16 ਮੀਲ) ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। 

== ਆਵਾਜਾਈ ==

=== ਰੇਲਵੇ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Ratlam_Junction_(2).jpg|thumb|ਰਤਲਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ]]
[[ਤਸਵੀਰ:MAHI_RAILWAY_BRIDGE_RATLAM.jpg|thumb|ਮਾਹੀ ਰੇਲਵੇ ਬ੍ਰਿਜ ਰਤਲਾਮ]]
ਰਤਲਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ ਦਿੱਲੀ-ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਅਜਮੇਰ-ਖੰਡਵਾ ਰੇਲ ਮਾਰਗਾਂ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਦੇ ਰੇਲ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਉੱਤੇ ਪੱਛਮੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਉੱਤੇ ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਲਾਈਨਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਹੈ। ਰਤਲਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ ਪੱਛਮੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਦਾ ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ratlam Junction |url=http://ratlam.nic.in/profile.html#TRANSPORT}}&lt;/ref&gt; ਰਤਲਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹੋਏ ਚਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਟਰੈਕ ਹਨ, ਜੋ [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਦਿੱਲੀ]], [[ਅਜਮੇਰ]] ਅਤੇ ਖੰਡਵਾ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰਤਲਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲਗਭਗ 157 ਰੇਲਾਂ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਰਾਜਧਾਨੀ, ਗਰੀਬ ਰਥ ਵਰਗੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਦੇ ਸਟਾਫ ਰਤਲਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ 'ਤੇ ਠਹਿਰਾਓ ਬਦਲਦੇ ਹਨ।

ਰਤਲਾਮ [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੇਲ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ 15 ਤੋਂ 20 ਮਿੰਟ ਲਈ ਰੁਕਦੀ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਨੂੰ ਵੈਕਯੂਮ ਕਲੀਨਰਾਂ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਖਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਹੈਂਡਹੋਲਡ ਪੋਰਟੇਬਲ ਐਚਪੀ ਕਲੀਨਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਧੋਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Clean Train Station |url=http://relyoncts.com/service-location-ratlam.php}}&lt;/ref&gt;

ਰਤਲਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ 2007 ਦੀ ਹਿੰਦੀ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਕਾਮੇਡੀ ਫਿਲਮ ਜਬ ਵੀ ਮੇਟ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਰਤਲਾਮ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਵਿਖਾਈਆਂ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;[[Jab We Met]]&lt;/ref&gt;

=== ਸੜਕਾਂ ===
ਰਤਲਾਮ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 79 ਰਾਹੀਂ [[ਇੰਦੌਰ]] ਅਤੇ ਨੀਮਚ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਚਾਰ ਮਾਰਗੀ ਰਾਜਮਾਰਗ ਇੰਦੌਰ ਤੋਂ [[ਚਿਤੌੜਗੜ੍ਹ]] ਤੱਕ ਚਲਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ [[ਉਦੈਪੁਰ]], [[ਬਾਂਸਵਾੜਾ]], ਮੰਦਸੌਰ, ਨੀਮਚ, [[ਇੰਦੌਰ]], [[ਭੋਪਾਲ]], [[ਧਾਰ]], [[ਉੱਜੈਨ|ਉਜੈਨ]], ਨਾਗਦਾ, ਪੇਟਲਾਵਦ, ਝਾਬੂਆ ਆਦਿ ਲਈ ਰੋਜਾਨਾ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਹਨ।

ਰਤਲਾਮ ਵਿੱਚ ਆਟੋ ਰਿਕਸ਼ਾ, ਟਾਟਾ ਮੈਜਿਕ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਿਟੀ ਬੱਸਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਸਿਟੀ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਸਾਧਨ ਹਨ।

=== ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ===
ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਬੰਜਲੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਪੱਟੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ [[ਇੰਦੌਰ]] ਦਾ ਦੇਵੀ ਅਹਿਲਿਆ ਬਾਈ ਹੋਲਕਰ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ([[ਭੋਪਾਲ]] ਵਿਖੇ ਰਾਜਾ ਭੋਜ ਹਵਾਈ ਅੱਡ 289 ਕਿਲੋਮੀਟਰ [180 ਮੀਲ]) [[ਉਦੈਪੁਰ]] ਵਿਖੇ ਮਹਾਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ 252 ਕਿਲੋਮੀਟਰ [157 ਮੀਲ]) [[ਵਡੋਦਰਾ]] ਵਿਖੇ ਵਡੋਦਰਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡ਼ਾ 327 ਕਿਲੋਮੀਟਰ [203 ਮੀਲ]) [[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ]] ਵਿਖੇ ਸਰਦਾਰ ਵੱਲਭਭਾਈ ਪਟੇਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ 340 ਕਿਲੋਮੀਟਰ [210 ਮੀਲ]) ਹੈ।

== ਆਰਥਿਕਤਾ ==
ਰਤਲਾਮ ਵਿੱਚ ਕਈ ਉਦਯੋਗ ਹਨ ਜੋ ਹੋਰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤਾਂਬੇ ਦੇ ਤਾਰ, ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਰੱਸੀਆਂ, ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰਤਲਾਮ ਸੋਨੇ, ਚਾਂਦੀ, ਰਤਲਾਮਈ ਨਮਕੀਨ ਸੇਵ, ਰਤਲਾਮਾਈ ਸਾੜੀ ਅਤੇ ਦਸਤਕਾਰੀ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।ਕਈ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਰਤਲਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਜਨਤਕ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੰਪਨੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੀਪੀ ਤਾਰਾਂ, ਡੀਪੀ ਅਭਿਸ਼ਾ ਲਿਮਟਡ ਅਤੇ ਕਤਰੀਆ ਤਾਰ ਲਿਮਟਡ. ਅੰਬੀ ਵਾਈਨ ਦੀ ਨਿਰਮਾਣ ਇਕਾਈ ਵੀ ਰਤਲਾਮ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।

=== ਖੇਤੀਵਾੜੀ ===
ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਤਲਾਮ ਦੀ ਜੌਡ਼ਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੋਇਆਬੀਨ, ਕਣਕ, ਮੱਕੀ, ਛੋਲੇ, ਕਪਾਹ, ਲਸਣ, ਗੰਢੇ, ਮਟਰ, ਅਮਰੂਦ, ਅਨਾਰ, ਅੰਗੂਰ ਅਤੇ ਅਫੀਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

== ਜੈਨ ਮੰਦਰ ==

=== ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਗੇਸ਼ਵਰ ਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਤੀਰਥ ===
ਇਹ ਮਦਰ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ 23ਵੇਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ ਜੈਨ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚਮਤਕਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਮੂਲਨਾਇਕ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪਾਰਸਵਨਾਥ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 7 ਕੋਬਰਾ ਹਨ। ਇਹ 13  ਫੁੱਟ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਇੱਕ ਹੀ ਪੰਨੇ ਦੇ ਪੱਥਰ ਤੋਂ ਉੱਕਰੀ ਗਈ ਹੈ। {{Fraction|1|2}}ਇਹ ਮੂਰਤੀ ਲਗਭਗ '''2850 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ''' ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੂਰਤੀ ਧਰਨੇਂਦਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਭਗਵਾਨ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀਨਾਥ ਸਵਾਮੀ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਮਹਾਵੀਰ ਸਵਾਮੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵੀ ਹਨ। ਕੰਧ ਉੱਤੇ, ਸੱਪ ਦੇ 7 ਚਿਹਰੇ ਜੋ ਕਿ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਫਨ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਇੱਕ ਛੇਕ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੱਪ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਸੱਪਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਗਲੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਝਾਕਾ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕਾਲੇ ਜਾਂ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Shri Jain Shwetamber Nageshwar Parshwanath Tirth |url=http://nageshwartirth.org/about_the_temple_idol.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20110620194624/http://www.nageshwartirth.org/about_the_temple_idol.php |archive-date=20 June 2011 |access-date=5 ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 |archivedate=20 ਜੂਨ 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110620194624/http://www.nageshwartirth.org/about_the_temple_idol.php |url-status=deviated }}&lt;/ref&gt;

=== ਬਿਬਰੋਡ ਤੀਰਥ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Adinath_Bhagwan,_Bibrod.jpg|thumb|200x200px|ਬਿਬਰੋਦ ਤੀਰਥ ਵਿਖੇ ਆਦਿਨਾਥ ਦੀ ਮੂਰਤੀ]]
ਬਿਬਰੋਡ ਤੀਰਥ 13ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਤੀਰਥੰਕਰ [[ਰਿਸ਼ਵਦੇਵ|ਆਦਿਨਾਥ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਮੂਲਨਾਇਕ ਪਦਮਾਸਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਆਦਿਨਾਥ ਦੀ ਢਾਈ ਫੁੱਟ (0.76 ਮੀਟਰ) ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਉੱਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਤੇਰਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੀਰਥ ਇਥੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਨਾ ਮੇਲੇ ਲਈ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ &quot;ਬਿਬਰੋਡ ਮੇਲਾ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ==

=== ਕਾਲਕਾ ਮਾਤਾ ਮੰਦਰ ===
ਇਹ ਮੰਦਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਗੀਚਿਆਂ ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਸਟ੍ਰੀਟ ਫੂਡ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਇਕੱਠ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਲਾਅ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਾਣੀ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਝਲੀ ਤਲਾਅ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਝਲੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੇਲਾ ਵੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।

'''ਬਾਰਬਾਦ ਹਨੂੰਮਾਨ ਮੰਦਰ'''

ਇਹ ਰਤਲਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਇਹ ਭਗਵਾਨ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਹਰ ਸਾਲ ਹਨੂੰਮਨ ਜਯੰਤੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

* [[Khatushyam Temple Bangrod|ਖਤੁਸ਼ਿਆਮ ਮੰਦਰ ਬੰਗਰੋਡ]]-ਬੰਗੋਡ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਰ, ਰਤਲਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ {{Cvt|9|km}} ਕਿਲੋਮੀਟਰ (5.6 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ਇਕਾਦਸ਼ੀ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* [https://web.archive.org/web/20131227224606/http://ratlam.nic.in/tourism.html ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਾਈਟ]

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਤਲਾਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਤਲਾਮ]]</text>
      <sha1>csix83yymn7dlc74g19qeolclt6ctj4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪਲਸਾਨਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185323</id>
    <revision>
      <id>811620</id>
      <parentid>749001</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:26:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811620</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9896" sha1="h010t4dt8lamvt8xyp6txwv64h8lhre" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਪਲਸਾਨਾ
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਕਸਬਾ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Rajasthan#India
| pushpin_label_position   = Left
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|27.5121433|N|75.3260324|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਰਾਜਸਥਾਨ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਸੀਕਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੀਕਰ]]
| established_title        = &lt;!-- northe side --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = 
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 
| population_total         = 13186
| population_as_of         = 2021
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਹਿੰਦੀ]]
| demographics_type2       = 
| demographics2_title1     = 
| demographics2_info1      = 
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 332402
| area_code_type           = +91
| area_code                = 91-1576
| registration_plate       = RJ-23
| blank1_name_sec1         = 
| blank1_info_sec1         = 
| blank1_name_sec2         = 
| blank1_info_sec2         = 
| website                  = 
}}
'''ਪਲਸਾਨਾ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਸੂਬੇ ਦੇ [[ਸੀਕਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੀਕਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ। ਇਹ [[ਜੈਪੁਰ]] ਤੋਂ 84 ਕਿਲੋਮੀਟਰ, [[ਜੋਧਪੁਰ]] ਤੋਂ 350 ਕਿਲੋਮੀਟਰ, [[ਬੀਕਾਨੇਰ]] ਤੋਂ 245 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ [[ਦਿੱਲੀ]] ਤੋਂ 250 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

== ਭੂਗੋਲ ==
ਪਲਸਾਨਾ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੀਕਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਦੰਤਰਾਮਗੜ੍ਹ ਤਹਿਸੀਲ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਸਮਿਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਗੁਣਕ {{Coord|27.5121433|N|75.3260324|E|}} ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 427 ਮੀਟਰ (1401 ਫੁੱਟ) ਹੈ।

== ਜਲਵਾਯੂ ==
ਪਲਸਾਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਰਮ ਅਰਧ-ਸੁੱਕਾ ਜਲਵਾਯੂ ਹੈ (ਕੋਪੇਨ ਜਲਵਾਯੂ ਵਰਗੀਕਰਣ ਬੀ. ਐੱਸ. ਐੱਚ. ਜਲਵਾਯੂ, ਜੂਨ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿਚ ਮੌਨਸੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਾਰਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤਾਪਮਾਨ ਸਾਲ ਭਰ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਉੱਚਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਾ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ ਲਗਭਗ {{Convert|30|C|F}} ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ (86 ਡਿਗਰੀ ਫਾਰਨਹੀਟ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਈ ਅਤੇ ਜੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ {{Convert|50|C|F}} ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ (122 ਡਿਗਰੀ ਫਾਰਨਹੀਟ) ਦੇ ਲਗਭਗ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਕੋਈ ਨਮੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਮੌਨਸੂਨ ਦੌਰਾਨ ਅਕਸਰ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਗਰਜ ਨਾਲ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਹਲਕੇ ਅਤੇ ਸੁਹਾਵਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ 15-18 °C (ID2) °F ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਕੋਈ ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
== ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ==

* ਸ੍ਰੀ ਦਿਗੰਬਰ ਜੈਨ ਬੜਾ ਮੰਦਰ, ਬਵਾਰੀ ਗੇਟ
* ਖੰਡੇਲਾ ਵੈਸ਼ਯ ਧਾਮ
* ਮਾਧੋ ਨਿਵਾਸ ਕੋਠੀ
* ਦੀਵਾਨ ਜੀ ਦੀ ਹਵੇਲੀ
* ਸ਼ੋਭਗਯਾਵਤੀ ਮੰਦਿਰ
* ਸਰਸ ਡੇਅਰੀ
* ਦੇਸੀ ਤੱਤ ਭੋਜਨਾਲੇ

=== ਮੰਦਰ ===
* ਜੀਨ ਮਾਤਾ ਮੰਦਰ
* ਖਾਟੂ ਸ਼ਯਾਮ ਮੰਦਰ
* ਮਾਤਾ ਮਨਸਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ, ਹਸਮਪੁਰ
* ਸ਼ਕਮਭਰੀ ਮਾਤਾ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਮੰਦਰ

== ਸਿੱਖਿਆ ==
* ਆਦਰਸ਼ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ (ਸ਼ਨੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ) 
* ਜਯਾ ਪਬਲਿਕ ਸੀਨੀਅਰ ਸਕੂਲ

== ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ==
ਪਲਸਾਨਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸੀਕਰ ਦਿਹਾਤੀ ਸਮੂਹ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

== ਆਵਾਜਾਈ ==
{| align=&quot;right&quot;
|[[ਤਸਵੀਰ:Kilometre_sign_Sikar.jpg|thumb|184x184px|[[ਮੀਲ ਪੱਥਰ|ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ]] &quot;ਸੀਕਰ 16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ&quot;&amp;nbsp;]]
|[[ਤਸਵੀਰ:Kilometre_sign_Ranili.jpg|thumb|184x184px|ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ &quot;ਰਾਨੋਲੀ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ&quot;&amp;nbsp;]]
|}

== ਰੇਲਗੱਡੀ ==
ਪਲਸਾਨਾ ਉੱਤਰੀ ਪੱਛਮੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਲਸਾਨਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਲਸਾਨਾ ਸ਼ਹਿਰ ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਸੈਕਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ [[ਜੈਪੁਰ]], ਲੋਹਾਰੂ, ਰੇਵਾੜੀ, ਚੁਰੂ, ਝੁੰਝੁਨੂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

== ਸੜਕ ==
ਪਲਸਾਨਾ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਸੜਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ ਐੱਨਐੱਚ-52 ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਐੱਨਐੱਚ-52 ਸੀਕਰ ਨੂੰ [[ਜੈਪੁਰ]], [[ਕੈਥਲ]] ਅਤੇ [[ਬੀਕਾਨੇਰ]] ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਮਾਲ ਲਾਂਘਾ ਵੀ ਸੀਕਰ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਵੇਗਾ। ਕੋਟਪੁਤਾਲੀ ਕੁਚਾਮਨ ਮੈਗਾਹਾਈਵੇਅ ਵੀ ਪਲਸਾਨਾ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ।

== ਹਵਾਈ ਰਸਤੇ ==
ਪਲਸਾਨਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਜੈਪੁਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ, ਜੋ [[ਦਿੱਲੀ]], ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਹੈਦਰਾਬਾਦ]], [[ਬੰਗਲੌਰ]], [[ਪੂਨੇ|ਪੁਣੇ]], [[ਇੰਦੌਰ]], [[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ]], [[ਚੇਨਈ]], [[ਗੁਹਾਟੀ]], [[ਕੋਲਕਾਤਾ]], [[ਉਦੈਪੁਰ]], [[ਦੁਬਈ]], [[ਸ਼ਾਰਜਾ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਸ਼ਾਰਜਾਹ]], [[ਮਸਕਟ]] ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਉਡਾਣਾਂ ਹਨ। ਸ਼ਾਹਪੁਰਾ (ਜੈਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ) ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਹੈ ਜੋ ਸੀਕਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਛੋਟੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਲੈਂਡਿੰਗ (ਭੁਗਤਾਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ) ਲਈ [[Tarpura|ਤਾਰਪੁਰਾ]] ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਹਵਾਈ ਪੱਟੀ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==
* [[ਸੀਕਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* [https://web.archive.org/web/20120223201444/http://sikar.nic.in/ ਸੀਕਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਵੈੱਬਪੇਜ]
* [https://web.archive.org/web/20120204045946/http://sikar.nic.in/gal_skr.htm ਸੀਕਰ ਦੀ ਫੋਟੋ-ਗੈਲਰੀ]
* [http://www.uq.net.au/~zzhsoszy/ips/s/sikar.html ਸੀਕਰ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੀ ਵੰਸ਼ਾਵਲੀ]
* [http://www.suraj.ac.in ਸੂਰਜ ਸਮਾਰਟ ਸਕੂਲ]

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੀਕਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>h010t4dt8lamvt8xyp6txwv64h8lhre</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਾਨੂੰਪੁਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185780</id>
    <revision>
      <id>811621</id>
      <parentid>752061</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:26:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811621</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6100" sha1="d83stck2bwv62wi61ekxtkzuvlcf4yp" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮਾਨੂੰਪੁਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.758632|N|76.270221|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 261
| population_total                = 2552
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸਮਰਾਲਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141417
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:43 
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
}}
'''ਮਾਨੂੰਪੁਰ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ, ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ {{!}} ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਰਾਜਧਾਨੀ {{!}} India |url=https://ludhiana.nic.in/pa/ |access-date=2024-04-21 |language=pa-IN}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-01-30 |title=ਸੀਐੱਚਸੀ ਮਾਨੂੰਪੁਰ 'ਚ ਵਿਸ਼ਵ ਕੁਸ਼ਟ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ - World Leprosy Day was celebrated at CHC Manupur |url=https://www.punjabijagran.com/punjab/ludhiana-world-leprosy-day-was-celebrated-at-chc-manupur-9328740.html |access-date=2024-04-21 |website=Punjabi Jagran |language=hi}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 47 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਮਰਾਲਾ ਤੋਂ 13 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 56 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਮਾਨੂੰਪੁਰ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 141417 ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੀ ਪਿੰਡ==
ਗੋਸਲਾਂ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਕੋਟਲਾ ਭੜੀ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਸੇਹ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਹਰਿਓਂ ਕਲਾਂ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਸਰਵਰਪੁਰ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਗੋਹ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਮਾਨੂੰਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਮਾਨੂੰਪੁਰ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸਮਰਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਖੰਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਮਲੋਹ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਬੱਸੀ ਪਠਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਅਤੇ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਖਮਾਣੋਂ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਖੰਨਾ,ਸਮਰਾਲਾ, ਮੋਰਿੰਡਾ, ਕੁਰਾਲੀ, ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਮਾਨੂੰਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਸ਼ੀਤਲਾ ਮਾਤਾ ਦਾ ਮੰਦਰ==
ਇਹ ਸਥਾਨ ਮਾਨੂੰਪੁਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜੋ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਰ ਹੈ।

==ਆਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਨੂੰਪੁਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 2552 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 476 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 47.4% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 76.1% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 35.1% ਹੈ। ਮਾਨੂੰਪੁਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>d83stck2bwv62wi61ekxtkzuvlcf4yp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਚੂਲੜ ਕਲਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185870</id>
    <revision>
      <id>811622</id>
      <parentid>752654</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:26:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811622</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5267" sha1="3psbnhdz307g8n1p5jyq97us6a4cjym" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਚੂਲੜ ਕਲਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   =  
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.824997|N|75.818542|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 227
| population_total                =4.099
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148033 ਮੂਣਕ
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13
| area_code       = 01676******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਜਾਖਲ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਚੂਲੜ ਕਲਾਂ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 55 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ ਤੋਂ 13 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 159 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਚੂਲੜ ਕਲਾਂ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਚੋਟੀਆਂ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬਲਰਾਂ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬਖੋਰਾਂ ਕਲਾਂ (6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ ਪਪੜਾਂ (6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਕਾਲੀਆ (7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਚੂਲੜ ਕਲਾਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਅੰਦਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਟੋਹਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਬੁਢਲਾਡਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਾਖਲ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਜਾਖਲ, ਟੋਹਾਣਾ, ਬੁਢਲਾਡਾ, ਰਤੀਆ, ਪਾਤੜਾਂ ਚੂਲੜ ਕਲਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਆਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਚੂਲੜ ਕਲਾਂ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 4099 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 772 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 47.6% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 51.9% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 21.1% ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>3psbnhdz307g8n1p5jyq97us6a4cjym</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੰਡਵੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185871</id>
    <revision>
      <id>811623</id>
      <parentid>752653</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:26:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811623</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5238" sha1="j33wjcit1qcx3zclatzvv7baoxe62og" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮੰਡਵੀ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   =  
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.808950|N|75.988284|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 229
| population_total                =6.105
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਮੂਣਕ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148027
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13
| area_code       = 01764******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਪਾਤੜਾਂ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਮੰਡਵੀ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਅੰਦਾਣਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 59 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 149 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148027 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਪੱਕੀ ਖਨੌਰੀ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਰਾਮਗੜ੍ਹ ਗੁੱਜਰਾਂ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਅੰਦਾਣਾ (6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬੁਸ਼ਹਿਰਾ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਠਸਕਾ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਉਰਫ਼ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ (6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਇਸਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਟੋਹਾਣਾ, ਖਨੌਰੀ, ਪਾਤੜਾਂ, ਨਰਵਾਣਾ, ਸੁਨਾਮ ਇਸਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਟੋਹਾਣਾ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਦੂਜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਮੰਡਵੀ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਪਾਤੜਾਂ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਟੋਹਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਨਰਵਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਆਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 6105 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 1123 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 47.5% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 55.1% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 23.4% ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://sangrur.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>j33wjcit1qcx3zclatzvv7baoxe62og</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185878</id>
    <revision>
      <id>811624</id>
      <parentid>752693</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:26:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811624</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5637" sha1="tsmw1qaps6bfkdlvs94517my4773j7d" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.754566|N|76.08106|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 269
| population_total                = 1.876
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੰਨਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141416
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:26 
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
}}

'''ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖੰਨਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 29 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਖੰਨਾ ਤੋਂ 9 ਕਿ.ਮੀ. ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 77 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 141416 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ [[ਪਾਇਲ, ਭਾਰਤ|ਪਾਇਲ]] ਹੈ। ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਖੰਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਡੇਹਲੋਂ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਕੋਟਾਂ]] ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਦੌਰ ਵੇਲੇ ਦੀ [[ਸਰਾਏ ਲਸ਼ਕਰੀ ਖ਼ਾਨ]] ਵੀ ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਰਾਏਪੁਰ ਰਾਜਪੂਤਾ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ),ਕੋਟ ਪਨੈਂਚ, (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਬਿਸ਼ਨਪੁਰਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬੀਜਾ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਕੋਟਲਾ ਅਫਗਾਨਾ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਮੰਡਿਆਲਾ ਖੁਰਦ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਬਰਮਾਲੀਪੁਰ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਖੰਨਾ, ਦੋਰਾਹਾ, ਪਾਇਲ, ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ, ਸਮਰਾਲਾ ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪੋਲਿੰਗ/ਬੂਥ==
1) ਕਿਸ਼ਨਗੜ੍ਹ
2) ਕੋਟ ਪਨੈਚ
3) ਮੰਡਿਆਲਾ ਕਲਾਂ
4) ਮਾਣਕ ਮਾਜਰਾ
5) ਰਾਹੌਨ

==ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ==
'''ਰੇਲ ਦੁਆਰਾ'''
[[ਚਾਵਾ ਪੈਲ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]], ਦੋਰਾਹਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨ।

'''ਸੜਕ ਦੁਵਾਰਾ'''
NH:44 ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ ਦੇ ਇੱਕ ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>tsmw1qaps6bfkdlvs94517my4773j7d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਿਸ਼ਨਪੁਰਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185879</id>
    <revision>
      <id>811625</id>
      <parentid>753158</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:26:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811625</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5058" sha1="ghd9qzo2sqjqf9apg4pkbfdamt62ula" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਬਿਸ਼ਨਪੁਰਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.748180|N|76.055463|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 262
| population_total                = 375
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਦੋਰਾਹਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141416
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:55
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਦੋਰਾਹਾ]]
}}

'''ਬਿਸ਼ਨਪੁਰਾ''' ਪਿੰਡ ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਦੋਰਾਹਾ]] ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ [[ਪਾਇਲ, ਲੁਧਿਆਣਾ|ਪਾਇਲ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 28 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਦੋਰਾਹਾ ਤੋਂ 4 ਕਿ.ਮੀ. ਦੋਰਾਹਾ ਪਾਇਲ ਸੜਕ ਤੇ ਹੈ। ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 80 ਕਿ.ਮੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 141416 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਪਾਇਲ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਖੰਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਮਰਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਡੇਹਲੋਂ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਅਮਲੋਹ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਬਰਮਾਲੀਪੁਰ (2 ਕਿਮੀ), ਸ਼ਾਹਪੁਰ (2 ਕਿਮੀ), ਰਾਏਪੁਰ ਰਾਜਪੂਤਾਂ (2 ਕਿਮੀ), [[ਕੋਟ ਸੇਖੋਂ]] (2 ਕਿਮੀ), ਕੱਦੋਂ (3 ਕਿਮੀ)  ਕੋਟਲੀ (3 ਕਿਮੀ) ਬਿਸ਼ਨਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
[[ਖੰਨਾ]], [[ਦੋਰਾਹਾ]], [[ਪਾਇਲ, ਲੁਧਿਆਣਾ|ਪਾਇਲ]], [[ਮਲੌਦ]], [[ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ]], ਲੁਧਿਆਣਾ, [[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਬਿਸ਼ਨਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਬਿਸ਼ਨਪੁਰਾ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 375 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 72 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 47.5% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 72.5% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 33.3% ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>ghd9qzo2sqjqf9apg4pkbfdamt62ula</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਖਨਾਲ ਖੁਰਦ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185952</id>
    <revision>
      <id>811626</id>
      <parentid>753014</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:27:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811626</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5019" sha1="k4wskadqebhbwxb1xol62pnyt37qs76" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਖਨਾਲ ਖੁਰਦ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.104319|N|76.002537|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 234
| population_total                = 1.948
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148035
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 
| area_code       = 01676******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਖਨਾਲ ਖੁਰਦ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ [[ਸੁਨਾਮ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸੁਨਾਮ ਤੋਂ 12 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 119 ਕਿ.ਮੀ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਮਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਪਾਤੜਾਂ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸੰਗਰੂਰ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।
ਇਸਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148035 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਦਿੜਬਾ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਗੁਜਰਾਂ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ ਜੇਜੀਆਂ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਕਮਾਲਪੁਰ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬਿਜਲ ਪੁਰ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਸਮੂਰਾ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਖਨਾਲ ਖੁਰਦ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਪਾਤੜਾਂ, ਸਮਾਣਾ, ਸੁਨਾਮ, ਸੰਗਰੂਰ ਖਨਾਲ ਖੁਰਦ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਪਿੰਡ ਦੀ ਅਬਾਦੀ==
ਸਾਲ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਅਨੁਸਾਰ ਖਨਾਲ ਖੁਰਦ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 1948 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 376 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 45.4% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 55.2% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 23.5% ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
https://sangrur.nic.in/
https://www.census2011.co.in/data/village/39730-basiarkh-punjab.html

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>k4wskadqebhbwxb1xol62pnyt37qs76</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਮੂਰਾਂ, ਸੰਗਰੂਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185954</id>
    <revision>
      <id>811627</id>
      <parentid>753011</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:27:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811627</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4738" sha1="kqny0zzgh4bfh00j1qlwadwpj8qvnys" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸਮੂਰਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.082527|N|76.045757|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 234
| population_total                = 2032
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148035
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 PB:44
| area_code       = 01676******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸੰਗਰੂਰ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਸਮੂਰਾਂ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਸੁਨਾਮ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 31 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸੁਨਾਮ ਤੋਂ 17 ਕਿ.ਮੀ. ਅਤੇ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 117 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148035 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ [[ਦਿੜ੍ਹਬਾ]] ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਮਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਪਾਤੜਾਂ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਗੁਹਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਕਮਾਲਪੁਰ (3 KM), [[ਖਨਾਲ ਖੁਰਦ]] (5 KM), ਘਨੌਰ ਰਾਜਪੂਤਨ (6 KM), [[ਖਨਾਲ ਕਲਾਂ]] (6 KM), ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ ਜੇਜੀਆਂ (6 KM) ਇਸਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਪਾਤੜਾਂ, ਸਮਾਣਾ, ਸੁਨਾਮ, ਸੰਗਰੂਰ, ਦਿੜਬਾ, ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਇਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਪਿੰਡ ਦੀ ਅਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 2032 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 386 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 47.0% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 53.6% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 21.2% ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
https://sangrur.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>kqny0zzgh4bfh00j1qlwadwpj8qvnys</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਫੀਪੁਰ ਖੁਰਦ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185955</id>
    <revision>
      <id>811628</id>
      <parentid>753009</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:27:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811628</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4186" sha1="gljcn2d17syyr748hylig25x3alwmnr" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸਫੀਪੁਰ ਖੁਰਦ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.090022|N|76.058734|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 234
| population_total                = 1.948
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148035
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 
| area_code       = 01676******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸੰਗਰੂਰ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਸਫੀਪੁਰ ਖੁਰਦ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਸੁਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 128 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸੰਗਰੂਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਪਾਤੜਾਂ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਸਫੀਪੁਰ ਕਲਾਂ,ਸਿਹਾਲ,ਸਮੂਰਾਂ,ਕਮਾਲਪੁਰਾ,ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਮਾਜਰਾ,ਘੰਗਰੋਲੀ 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਸੁਨਾਮ, ਸੰਗਰੂਰ, ਪਾਤੜਾਂ, ਲੌਂਗੋਵਾਲ,ਦਿੜ੍ਹਬਾ ਇਸਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

https://sangrur.nic.in/
https://www.census2011.co.in/data/village/39730-basiarkh-punjab.html

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>gljcn2d17syyr748hylig25x3alwmnr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਕਬਰਪੁਰ, ਸੰਗਰੂਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185956</id>
    <revision>
      <id>811629</id>
      <parentid>753008</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:27:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811629</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5861" sha1="bu0t9xzf47p47ro1n1x1mlfv3dozdna" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਅਕਬਰਪੁਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.164993|N|76.001973|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 247
| population_total                = 1.471
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148026
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 PB:84
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਅਕਬਰਪੁਰ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੰਗਰੂਰ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ 22ਕਿਲੋਮੀਟਰ, ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 11ਕਿਲੋਮੀਟਰ,ਸ਼ਹਿਰ ਦਿੜ੍ਹਬਾ ਤੋਂ 12ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਾਭਾ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੁਨਾਮ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੰਗਰੂਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਮਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਧੂਰੀ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਬਿਜਲ ਪੁਰ (3 KM), ਕਪਿਆਲ (3 KM), ਨਾਗਰਾ (4 KM), ਬੱਤਰੀਆ (4 KM), ਸੰਘੇੜੀ (4 KM) ਇਸਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਸੰਗਰੂਰ, ਸੁਨਾਮ, ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ,ਸਮਾਣਾ, ਪਾਤੜਾਂ ਇਸਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 263 ਘਰ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 1471 ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ 760 ਪੁਰਸ਼ ਹਨ ਜਦਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 711 ਹੈ। 0-6 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 133 ਬੱਚੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚੋਂ 74 ਮੁੰਡੇ ਹਨ ਅਤੇ 59 ਲੜਕੀਆਂ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 61% ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕੁੱਲ 1471 ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ 903 ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 66% ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁੱਲ 760 ਵਿਚੋਂ 502 ਮਰਦ ਸਾਖਰ ਹਨ ਜਦਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਅਨੁਪਾਤ 56% ਹੈ। ਕੁੱਲ 711 ਔਰਤਾਂ ਵਿਚੋਂ 401 ਔਰਤਾਂ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਦਰ 38% ਹੈ। ਇੱਥੇ 1471 ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 568 ਅਨਪੜ੍ਹ ਹਨ। ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੀ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਅਨੁਪਾਤ 33% ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁੱਲ 760 ਵਿਚੋਂ 258 ਮਰਦ ਅਨਪੜ੍ਹ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਅਨਪੜਤਾ ਅਨੁਪਾਤ 43% ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਲ 711 ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 310 ਅਨਪੜ੍ਹ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
https://sangrur.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>bu0t9xzf47p47ro1n1x1mlfv3dozdna</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਸੂਲੜਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185996</id>
    <revision>
      <id>811630</id>
      <parentid>753005</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:27:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811630</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5232" sha1="pm6x2986r14kyaodmkcea1sdwnnur57" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਰਸੂਲੜਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.698280|N|76.188889|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 269 
| population_total                = 2.583
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141401
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB26 / PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਰਸੂਲੜਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖੰਨਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 42 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਖੰਨਾ [[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਮੁੱਖ ਸੜਕ  ਉੱਪਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖੰਨਾ ਤੋਂ 4 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 67 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 141401 ਹੈ ਅਤੇ ਪੋਸਟ ਹੈੱਡ ਆਫਿਸ ਖੰਨਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਮਲੋਹ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਮਰਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਖਮਾਣੋਂ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਅਤੇ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਵੱਲ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਮਲੋਹ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿਧ ਗੈਂਗਸਟਰ ਰੁਪਿੰਦਰ ਗਾਂਧੀ ਵੀ ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਜੰਮਪਲ ਸੀ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਇਕੋਲਾਹਾ (1 KM), ਬਾਹੋ ਮਾਜਰਾ (2 KM), ਲਿਬੜਾ (2 KM), ਬਘੌਰ (3 KM), ਖਟੜਾ (3 KM) ਇਸਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਖੰਨਾ, ਦੋਰਾਹਾ, ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ, ਪਾਇਲ,ਸਰਹਿੰਦ, ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ ਇਸਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 2583 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 528 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 47.2% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 67.4% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 30.3% ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>pm6x2986r14kyaodmkcea1sdwnnur57</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਮਰੇ ਵਾਲਾ, ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186019</id>
    <revision>
      <id>811631</id>
      <parentid>753296</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:27:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811631</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3978" sha1="656ppg7ofzlr129gqnmat5sjznsl18u" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਕਮਰੇ ਵਾਲਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.622474|N|74.260539|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 185
| population_total                = 459
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਜਲਾਲਾਬਾਦ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152024
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:61/ PB:22
| area_code       = 01685******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]]
}}

'''ਕਮਰੇ ਵਾਲਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ [[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 36 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 277 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।

==ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ==
ਰੇਲ ਦੁਆਰਾ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ,ਕਮਰੇ ਵਾਲਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈ ਵੇ: NH254
ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈ ਵੇ: NH105B

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਅਮਿਰ ਖਾਸ, ਮੋਹਕਮ ਦੁੱਲੇਕੇ ਨੱਥੂਵਾਲ, ਘੁੱਲਾ, ਬਾਦਲਕੇ ਉਤਾੜ

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਜਲਾਲਾਬਾਦ, ਗੁਰੂ ਹਰਸਹਾਏ

==ਹਵਾਲੇ==
https://fazilka.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>656ppg7ofzlr129gqnmat5sjznsl18u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਾਨੇਵਾਲਾ, ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186020</id>
    <revision>
      <id>811632</id>
      <parentid>753399</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:28:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811632</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3936" sha1="rwhfhunhhuw01zxi46f9emv3xagzddq" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮਾਨੇਵਾਲਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.585735|N|74.260386|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 185
| population_total                = 565
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਜਲਾਲਾਬਾਦ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152024
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:61/ PB:22
| area_code       = 01685******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]]
}}

'''ਮਾਨੇ ਵਾਲਾ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ [[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]] ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 38 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 277 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਮੁਕਤਸਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਮਮਦੋਟ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
[[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]] , [[ਮੁਕਤਸਰ]] , [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]] , [[ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ]] ਇਸਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://fazilka.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>rwhfhunhhuw01zxi46f9emv3xagzddq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੀਰ ਬਖਸ਼ ਚੌਹਾਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186073</id>
    <revision>
      <id>811633</id>
      <parentid>756388</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:28:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811633</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4793" sha1="3khnjf235ikawh1npkb2xt9a8vo364f" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਪੀਰ ਬਖਸ਼ ਚੌਹਾਨ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.63735|N|74.249033|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 199
| population_total                = 459
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਜਲਾਲਾਬਾਦ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152024
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:61/ PB:22
| area_code       = 01685******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]]
}}

'''ਪੀਰ ਬਖਸ਼ ਚੌਹਾਨ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 37 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 269 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ ਪੀਰ ਬਖਸ਼ ਚੌਹਾਨ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਮਮਦੋਟ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮੁਕਤਸਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#[[ਆਮਿਰ ਖਾਸ]]
#[[ਮੋਹਕਮ ਅਰਾਈਆਂ]]
#[[ਕਮਰੇਵਾਲਾ]]
#[[ਨਾਥ ਚਿਸ਼ਤੀ]]

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#ਜਲਾਲਾਬਾਦ, 
#ਮੁਕਤਸਰ, 
#ਘੁਬਾਇਆ,
#ਮਮਦੋਟ, 
#ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਛਾਉਣੀ ਇਸਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
ਪੀਰ ਬਖਸ਼ ਚੌਹਾਨ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਅਨੁਸਾਰ 1131 ਹੈ।

==ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਰਸਤੇ==
#ਗੁਰੂ ਹਰਸਹਾਏ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
#ਜੀਵਾ ਅਰਾਈਆਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪੀਰ ਬਖਸ਼ ਚੌਹਾਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
https://fazilka.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>3khnjf235ikawh1npkb2xt9a8vo364f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਚੱਕ ਕਾਠਗੜ੍ਹ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186094</id>
    <revision>
      <id>811634</id>
      <parentid>753548</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:28:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811634</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4597" sha1="2za3xhux6hxru74p8hjy4ix0cere8ay" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਚੱਕ ਕਾਠਗੜ੍ਹ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.613784|N|74.294469|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 199
| population_total                = 2.975
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਜਲਾਲਾਬਾਦ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152022
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:61/ PB:22
| area_code       = 01685******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]]
}}

'''ਚੱਕ ਕਾਠਗੜ੍ਹ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ [[ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]] ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 39 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 269 ਕਿ.ਮੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਹੈ। ਇਸਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਮਮਦੋਟ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮੁਕਤਸਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
[[ਜਲਾਲਾਬਾਦ, ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ|ਜਲਾਲਾਬਾਦ]], [[ਮੁਕਤਸਰ]], [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]], [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਛਾਉਣੀ]] ਚੱਕ ਕਾਠਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਚੱਕ ਕਾਠਗੜ੍ਹ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 2975 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 551 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 47.9% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 49.2% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 19.9% ​​ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://fazilka.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>2za3xhux6hxru74p8hjy4ix0cere8ay</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਮਦੋਟ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186095</id>
    <revision>
      <id>811635</id>
      <parentid>753545</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:28:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811635</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4411" sha1="quybck3kexxohrvmot5d0d8g0qdagxi" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮਮਦੋਟ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਕਸਬਾ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.87075|N|74.423564|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 199
| population_total                = 6242
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਮਮਦੋਟ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152023
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:05
| area_code       = 01685******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]]
}}

'''ਮਮਦੋਟ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤ ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਮਮਦੋਟ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ। ਇਹ [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 24 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਤਹਿਸੀਲ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 152023 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਮਮਦੋਟ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਲਖਮੀਰ ਕੇ ਉੱਤਰ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਮਮਦੋਟ ਉੱਤਰ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਮਮਦੋਟ ਹਿਠਾੜ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਚੱਕ ਦੋਨਾ ਰਹੀਮੇ ਕੇ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਜੋਧਪੁਰ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਇਸਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਛਾਉਣੀ , ਜਲਾਲਾਬਾਦ , ਫਰੀਦਕੋਟ ਇਸਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
# https://ferozepur.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>quybck3kexxohrvmot5d0d8g0qdagxi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੁੰਡੀਆਂ ਜੱਟਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186180</id>
    <revision>
      <id>811636</id>
      <parentid>808544</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:28:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811636</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6071" sha1="jy9kfjpzzhissq1g6rv3fmqt8tp6nck" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮੁੰਡੀਆਂ ਜੱਟਾਂ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.584121|N|75.747065|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 296
| population_total                = 341
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 146114
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:07
| area_code       = 01886******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ]]
}}

'''ਮੁੰਡੀਆਂ ਜੱਟਾਂ''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਸੂਬੇ ਦੇ [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 159 ਕਿ.ਮੀ ਡੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 146114 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਨੰਦਾਚੌਰ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਭੋਗਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਟਾਂਡਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਭੂੰਗਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਉਰਮਾਰ ਟਾਂਡਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ==
*[[ਖਾਲਸਾ ਏਡ]] ਦੇ ਬਾਨੀ ਸ,[[ਰਵੀ ਸਿੰਘ]] ਖ਼ਾਲਸਾ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਮੁੰਡੀਆਂ ਜੱਟਾਂ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦ ਜਨਮ 16 ਸਤੰਬਰ 1969 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿੱਖ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫਾ ਮੱਦਦ ਅਤੇ ਰਾਹਤ ਸੰਸਥਾ ਖ਼ਾਲਸਾ ਏਡ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਹੈ।
*[[ਸਿਮਰਨ ਕੌਰ ਮੁੰਡੀ]] ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਮਾਡਲ ਅਤੇ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਹੈ, ਜੋ  [[ਬਾਲੀਵੁੱਡ|ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ]] ''ਜੋ ਹਮ ਚਾਹੇਂ''  2011 ਵਿੱਚ ਅਦਾਕਾਰੀ ਲਈ ਪਹਿਚਾਣੀ ਗਈ। ਇਹ ਵੀ ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜੰਮਪਲ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਧਮੀਆਂ ਖੁਰਦ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬਾਗੇਵਾਲ ਗੁੱਜਰਾਂ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਖਡਿਆਲਾ ਸੈਣੀਆਂ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਮੁਰਾਦਪੁਰ ਨਰਿਆਲ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਬਡਾਲਾ ਪੁਖਤਾ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਇਸਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ, ਟਾਂਡਾ ਉੜਮੁੜ, ਦਸੂਹਾ, ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਇਸਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
ਮੁੰਡੀਆਂ ਜੱਟਾਂ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਮੁੰਡੀਆਂ ਜੱਟਾਂ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 341 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 83 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 52.8% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 77.1% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 39.3% ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://hoshiarpur.nic.in/

{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>jy9kfjpzzhissq1g6rv3fmqt8tp6nck</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹਿੰਦੂਮਲਕੋਟ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186324</id>
    <revision>
      <id>811637</id>
      <parentid>755376</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:29:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811637</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5424" sha1="h2xgtus0io3l2eqya71aoweb1lsljh7" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਹਿੰਦੂਮਲਕੋਟ (7 ਬੀ)
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Rajasthan #India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਰਾਜਸਥਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.145780|N|73.924864|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਰਾਜਸਥਾਨ |ਰਾਜਸਥਾਨ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 178
| population_total                = 4.278
| population_as_of                = 2020 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] [[ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਰਾਜਸਥਾਨੀ]] [[ਬਾਗੜੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬਾਗੜੀ]] [[ਸ਼੍ਰਾਇਕੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਸ਼੍ਰਾਇਕੀ ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਗੰਗਾਨਗਰ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 335804
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = RJ:13 
| area_code       = 0154******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ]]
}}

'''ਹਿੰਦੂਮਲਕੋਟ''' (7 ਬੀ) [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ [[ਬੀਕਾਨੇਰ]] ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਜੈਪੁਰ]] ਤੋਂ 450 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ ਥੋੜੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਹਿੰਦੂਮਲਕੋਟ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 335804 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ [[ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ]] ਹੈ। ਹਿੰਦੂਮਲਕੋਟ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਾਦੁਲਸ਼ਹਿਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਪਦਮਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਕਰਨਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
# ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ,3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
# ਸਾਦੁਲਸ਼ਹਿਰ, 34 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
# [[ਅਬੋਹਰ]], 48 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
#[[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ]] 59 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹਿੰਦੂਮਲਕੋਟ (7ਬੀ) ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ==
# ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
# ਮੋਹਨਪੁਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 7.8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
# ਅਬੋਹਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 46 ਕਿਲੋਮੀਟਰ

==ਹਵਾਲੇ==
# https://www.tourism.rajasthan.gov.in/content/rajasthan-tourism/en/tourist-destinations/sriganganagar.html
# https://www.india.gov.in/official-website-sri-ganganagar-district-rajasthan

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>h2xgtus0io3l2eqya71aoweb1lsljh7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਕੈਨਵਾਲਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186446</id>
    <revision>
      <id>811638</id>
      <parentid>755412</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:29:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811638</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4421" sha1="l04suewgw7l1oo6dimtxb9vzsfb1s7f" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਬਕੈਨਵਾਲਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.165777|N|73.975917|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 199
| population_total                = 00
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152128
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:22
| area_code       = 01634******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅਬੋਹਰ]]
}}

'''ਬਕੈਨਵਾਲਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ|ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]] ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 35 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ 
ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਹੱਦ ਉੱਪਰ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤ–ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ|ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ]] ਤੋਂ ਥੋੜੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 314 ਕਿ.ਮੀ ਡੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 152128 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਅਬੋਹਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸਾਦੁਲਸ਼ਹਿਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
[[ਅਬੋਹਰ]], [[ਸਾਦੁਲਸ਼ਹਿਰ]], [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ]], [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]] ਇਸਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਗੈਲਰੀ==

==ਹਵਾਲੇ==
https://fazilka.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>l04suewgw7l1oo6dimtxb9vzsfb1s7f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਜਾਵਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186482</id>
    <revision>
      <id>811639</id>
      <parentid>755407</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:29:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811639</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4880" sha1="hfg2sfsw5rpynse60f2i66j3y5kpce2" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਪੰਜਾਵਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.093758|N|73.958065|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 199
| population_total                = 2.905
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152123
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:22
| area_code       = 01634******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅਬੋਹਰ]]
}}

'''ਪੰਜਾਵਾ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]] ਤੋਂ 44 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 314 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਹੱਦ ਦੇ ਬਿਲਕੁੱਲ ਉੱਪਰ ਹੈ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤ–ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ|ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸਰਹੱਦ]] ਤੋਂ ਕੁਝ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਅਬੋਹਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸਾਦੂਲਸ਼ਹਿਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
[[ਅਬੋਹਰ]], [[ਸਾਦੁਲਸ਼ਹਿਰ]], [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ]], [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]] ਇਸਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਦੀਵਾਨ ਖੇੜਾ, ਗਿਦੜਾਂਵਾਲੀ, [[ਹਿੰਦੂਮਲਕੋਟ]], [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਪੰਜਵਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਆਬਾਦੀ==
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ, ਪੰਜਵਾ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 2905 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 559 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 46.6% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 55.9% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 22.5% ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://fazilka.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>hfg2sfsw5rpynse60f2i66j3y5kpce2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਟੜਿਆਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186509</id>
    <revision>
      <id>811640</id>
      <parentid>770511</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:29:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811640</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5514" sha1="4085ir7giju3m1f586ml8k7rub9tbrj" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਬਟੜਿਆਣਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.203892|N|75.993284|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 247
| population_total                = 2.322
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148026
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 PB:84
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਬਟੜਿਆਣਾ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 9 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 111 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਬਟੜਿਆਣਾ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148026 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਹੈ। ਬਟੜਿਆਣਾ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੰਗਰੂਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਸੁਨਾਮ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਸਮਾਣਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਧੂਰੀ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਅਤੇ [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਨਾਭਾ]] ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਕਪਿਆਲ (2 ਕਿਮੀ)
#ਝਨੇੜੀ (2 ਕਿਮੀ) 
#ਘਰਾਚੋਂ (3 ਕਿਮੀ) 
#ਰੇਤਗੜ੍ਹ (3 ਕਿਮੀ)
#ਅਕਬਰਪੁਰ (4 ਕਿਮੀ), ਬਟੜਿਆਣਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#ਸੰਗਰੂਰ, (18 ਕਿਮੀ)
#ਸੁਨਾਮ (23 ਕਿਮੀ)
#ਸਮਾਣਾ (26 ਕਿਮੀ)
#ਧੂਰੀ(29ਕਿਮੀ) ਬਟੜਿਆਣਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
ਬਟੜਿਆਣਾ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ
ਬਟੜਿਆਣਾ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 2322 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 436 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 46.3% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 54.5% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 21.9% ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
#https://sangrur.nic.in/
#https://wortheum.news/punjab/@mandeepsharma/5qxhcp-1000 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240518152857/https://wortheum.news/punjab/@mandeepsharma/5qxhcp-1000 |date=2024-05-18 }}
#https://www.youtube.com/watch?v=oti1cWKM8IE
#https://www.punjabitribuneonline.com/news/uncategorized/in-village-batariana-farmers-dug-up-chip-meters-227124/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>4085ir7giju3m1f586ml8k7rub9tbrj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰੇਤਗੜ੍ਹ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186510</id>
    <revision>
      <id>811641</id>
      <parentid>755564</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:29:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811641</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5273" sha1="fi8vkd29oqwqytwsfaxlurfof0srd9d" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਰੇਤਗੜ੍ਹ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.223745|N|76.022724|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 247
| population_total                = 1.706
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148026
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਰੇਤਗੜ੍ਹ''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 5 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 107 ਕਿ.ਮੀ ਦੂਰ ਹੈ। ਰੇਤਗੜ੍ਹ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148026 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਾਭਾ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੰਗਰੂਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਮਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਸੁਨਾਮ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਧੂਰੀ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਰਾਮਪੁਰਾ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#ਕਪਿਆਲ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#ਬੱਤਰੀਆ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਭੱਟੀਵਾਲ ਖੁਰਦ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#ਫੱਗੂਵਾਲਾ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), ਰੇਤਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਸੰਗਰੂਰ (21 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਸਮਾਣਾ (22 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਨਾਭਾ (23 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਧੂਰੀ (30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਰੇਤਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅਬਾਦੀ==
ਰੇਤਗੜ੍ਹ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ
ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 1706 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 339 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 46.2% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 54.9% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 23.3% ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

#https://sangrur.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>fi8vkd29oqwqytwsfaxlurfof0srd9d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਭੱਟੀਵਾਲ ਖੁਰਦ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186512</id>
    <revision>
      <id>811642</id>
      <parentid>755562</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:30:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811642</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4757" sha1="i2mmuvesr0k9r2n5dewc9o76htm3z7s" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਭੱਟੀਵਾਲ ਖੁਰਦ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.205169|N|76.056289|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 247
| population_total                = 
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148026
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]]
| official_name                   = 
}}


'''ਭੱਟੀਵਾਲ ਖੁਰਦ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਬਲਾਕ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 8 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 105 ਕਿ.ਮੀ ਦੀਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148026 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਮਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੁਨਾਮ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੰਗਰੂਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਧੂਰੀ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਾਭਾ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਰਾਮਗੜ੍ਹ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#ਨਰਾਇਣਗੜ੍ਹ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਰੇਤਗੜ੍ਹ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਕਾਹਨਗੜ੍ਹ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਕਪਿਆਲ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਭੱਟੀਵਾਲ ਖੁਰਦ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#ਸਮਾਣਾ
#ਨਾਭਾ
#ਸੰਗਰੂਰ
#ਸਰਹਿੰਦ 
#ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਭੱਟੀਵਾਲ ਖੁਰਦ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

#https://sangrur.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>i2mmuvesr0k9r2n5dewc9o76htm3z7s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਧੂਰੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186536</id>
    <revision>
      <id>811643</id>
      <parentid>760077</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:30:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811643</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6837" sha1="9hez2lpzd1u2y7u9wkh76k2jgaaz2xs" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਧੂਰੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ|ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] [[ਜੰਕਸ਼ਨ|ਸਟੇਸ਼ਨ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਮੁਹੱਲਾ ਧੂਰੀ, [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = ਭਾਰਤ
| coordinates        = {{coord|30.3730|75.8663|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|239|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਲੁਧਿਆਣਾ–ਜਾਖਲ ਲਾਈਨ]] [[ਬਠਿੰਡਾ-ਰਾਜਪੁਰਾ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = 7 {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = ਹਾਂ
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
  | code        = DUI
  | division = {{rwd|Ambala}}
  }}
| opened             = 1905
| electrified        = 2020
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = ਧੂਰੀ
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ ##ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}
'''[[ਧੂਰੀ]] ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਧੂਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਧੂਰੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਸਟੇਸ਼ਨ [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਦੇ [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਅੰਬਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=Passenger amenities details of Dhuri railway station as on 31/03/2018 |url=https://www.raildrishti.in/raildrishti/IRDBStationPDF.jsp?stncode=DUI |access-date=26 August 2020 |publisher=Rail Drishti}}&lt;/ref&gt;

== ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ==
ਧੂਰੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 248 ਮੀਟਰ (814 ) ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ DUI ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Dhuri Junction railway station |url=https://indiarailinfo.com/arrivals/dhuri-junction-dui/679 |access-date=26 August 2020 |publisher=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt; ਧੂਰੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਿੰਗਲ ਟਰੈਕ, {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} ,676 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਲੁਧਿਆਣਾ-ਜਾਖਲ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 1905 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਠਿੰਡਾ-ਰਾਜਪੁਰਾ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਧੂਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਨੂੰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਸਟੇਸ਼ਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ  ਸਟੇਸ਼ਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Dhuri Junction Train Station |url=https://www.cleartrip.com/trains/stations/DUI/ |access-date=26 August 2020 |website=[[Cleartrip]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Trains passing Dhuri Junction (DUI) Station |url=https://www.ndtv.com/indian-railway/dhuri-jn-dui-station |access-date=26 August 2020 |website=[[NDTV]]}}&lt;/ref&gt;

== ਬਿਜਲੀਕਰਨ ==
ਧੂਰੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਬਿਜਲੀ ਲਾਈਨਾਂ ਹਨ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਧੂਰੀ ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 2019 ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੁਧਿਆਣਾ-ਜਾਖਲ ਲਾਈਨ 'ਤੇ 62 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੇ ਧੂਰੀ (ਪੰਜਾਬ-ਜਾਖਲ) ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ 2020 ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਟਰਾਇਲ ਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। &amp;nbsp;ਬਠਿੰਡਾ-ਰਾਜਪੁਰਾ ਲਾਈਨ 'ਤੇ ਧੂਰੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਲਹਿਰਾ ਮੁਹੱਬਤ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੱਕ 68 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਜੁਲਾਈ 2020 ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2020/jul/16/northern-railway-completes-electrification-work-on-130-km-line-in-punjab-haryana-2170697.html|title=Northern Railway completes electrification work on 130 km line in Punjab, Haryana|date=16 July 2020|work=[[The New Indian Express]]|access-date=27 August 2020}}&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;

== ਸਹੂਲਤਾਂ ==
ਧੂਰੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਾਟਰ ਕੂਲਰ ਨਾਲ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ, ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜਨਤਕ ਪਖਾਨੇ, ਰਿਟਾਇਰਿੰਗ ਰੂਮ, ਢੁਕਵੇਂ ਬੈਠਣ ਵਾਲਾ ਪਨਾਹ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ, ਟੈਲੀਫੋਨ ਬੂਥ ਅਤੇ ਇੱਕ ਏ. ਟੀ. ਐੱਮ. ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਫੁੱਟ ਓਵਰਬ੍ਰਿਜ ਕਨੈਕਟਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
#[https://nr.indianrailways.gov.in/testnr.jsp?DIVISION_ID=4&amp;STATION_ID=DHURI ਧੂਰੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਮਈ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=January 2024|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਬਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]</text>
      <sha1>9hez2lpzd1u2y7u9wkh76k2jgaaz2xs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186661</id>
    <revision>
      <id>811644</id>
      <parentid>756358</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:30:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811644</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4303" sha1="hgfoyh9c69um8zxsmstxg8xlrrqadai" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.440722|N|73.940264|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 181
| population_total                = 537
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152123
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:22
| area_code       = 01638******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
}}

'''ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ''' ਉਰਫ '''ਨਾਕੀਕੇ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 309 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੈ ਭਾਰਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹੱਦ ਤੋਂ ਥੋੜੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 152123 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਗਾਂਧੀ ਨਗਰ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਹੈ।
ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਬੋਹਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਲੋਟ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
#[[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]]
#[[ਅਬੋਹਰ]]
#[[ਮੁਕਤਸਰ]] ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#[[ਮੁਹਾਰ ਜਮਸ਼ੇਰ]]
#[[ਮੁਹਾਰ ਖੀਵਾ]]

==ਹਵਾਲੇ==
#https://localbodydata.com/gram-panchayat-muhar-sona-261552
#https://fazilka.nic.in/tehsil/
#https://villageinfo.in/punjab/firozpur/fazilka/muhar-sona-urf-nakike.html

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>hgfoyh9c69um8zxsmstxg8xlrrqadai</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੁਹਾਰ ਖੀਵਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186662</id>
    <revision>
      <id>811645</id>
      <parentid>756356</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:30:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811645</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4199" sha1="lzj8x26elxjrusfdw8rdmivwpcq70n4" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਮੁਹਾਰ ਖੀਵਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.448715|N|73.958769|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 181
| population_total                = 565
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152123
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:22
| area_code       = 01638******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
}}

'''ਮੁਹਾਰ ਖੀਵਾ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 309 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ [[ਭਾਰਤ–ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ|ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ]] ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਮੁਹਾਰ ਖੀਵਾ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਖੁਈਆਂ ਸਰਵਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਬੋਹਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਲੋਟ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#[[ਮੁਹਾਰ ਜਮਸ਼ੇਰ]]
#[[ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ]]

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]], 
#[[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]], 
#[[ਅਬੋਹਰ]], 
#[[ਮੁਕਤਸਰ]] ਮੋਹਾਰ ਖੀਵਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
#https://fazilka.nic.in/tehsil/
#https://localbodydata.com/gram-panchayat-muhar-khiwa-261551#google_vignette
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>lzj8x26elxjrusfdw8rdmivwpcq70n4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਥੇਹ ਕਲੰਦਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187065</id>
    <revision>
      <id>811646</id>
      <parentid>805349</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:30:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811646</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4582" sha1="qr5q4neg29lwk7jrz5qsovc9z5347b4" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਥੇਹ ਕਲੰਦਰ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.462566|N|74.089876|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 181
| population_total                = 1.064
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] 
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਜਲਾਲਾਬਾਦ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 152123
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:22
| area_code       = 01638******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]
}}

'''ਥੇਹ ਕਲੰਦਰ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 309 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਥੇਹ ਕਲੰਦਰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਅਬੋਹਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਮਲੋਟ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]] (10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#[[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]] (25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#[[ਅਬੋਹਰ]] (42 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#[[ਮੁਕਤਸਰ]] (55 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
==ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ==
ਥੇਹ ਕਲੰਦਰ ਪਿੰਡ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਦੇ ਉੱਪਰ ਹੈ।
ਰੇਲ ਦੁਵਾਰਾ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਪਿੰਡ ਵਿਚ [[ਥੇਹ ਕਲੰਦਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਵੀ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਲੋਕਲ ਅਤੇ ਮੇਲ ਰੇਲਾਂ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
#https://fazilka.nic.in/pa/
#https://www.census2011.co.in/data/village/35037-theh-kalandar-punjab.html
#https://school.careers360.com/schools/akal-academy-theh-kalandhar-fazilka
#https://localbodydata.com/gram-panchayat-theh-kalandar-261630

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>qr5q4neg29lwk7jrz5qsovc9z5347b4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦੋਰਾਹਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187106</id>
    <revision>
      <id>811647</id>
      <parentid>758277</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:31:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811647</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3969" sha1="t053cyjlihsy3ynw8ymt9xvcwe63tsc" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਦੋਰਾਹਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = ਮੇਨ ਬਜ਼ਾਰ ਰੋਡ, ਐੱਸ ਬੀ ਨਗਰ, [[ਦੋਰਾਹਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ|ਦੋਰਾਹਾ]], [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        {{Coord|30.804137|N|76.043303|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|261|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ–ਅਟਾਰੀ ਲਾਇਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
| code = DOA
| division = {{rwd|Ambala}}
}}
| opened             = 1870
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways
|ਲਾਈਨ=ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ|left=Sahnewal|right=Chawapall|type=[[ਅੰਬਾਲਾ–ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
}}

'''ਦੋਰਾਹਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਅੰਬਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਦੋਰਾਹਾ|ਦੋਰਾਹਾ ਸ਼ਹਿਰ]] ਵਿਖੇ ਮੇਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਰੋਡ, ਐਸ. ਬੀ. ਐਸ. ਨਗਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Doraha Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/doraha-doa/655 |access-date=2021-05-23 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Doraha Railway Station (DOA) : Station Code, Time Table, Map, Enquiry |url=https://www.ndtv.com/indian-railway/doraha-doa-station |access-date=2021-05-23 |website=www.ndtv.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==

ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862  ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਸੈਕਟਰ ਦਾ 1995-96 ਵਿੱਚ, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ- [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ 1996-97 ਵਿੱਚ, ਫਿਲੌਰ -ਫਗਵਾੜਾ ਸੈਕਟਰ ਦਾ 2002-03 ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫਗਵਾੜਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ- ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਾ 2003-04 ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>t053cyjlihsy3ynw8ymt9xvcwe63tsc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗੋਰਾਇਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187172</id>
    <revision>
      <id>811648</id>
      <parentid>758710</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:31:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811648</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4712" sha1="4zqgpctm3hg2oft4ybnonicq8wlvhbm" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਗੋਰਾਇਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways 
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 44, ਦਿਲਬਾਗ ਕਲੋਨੀ, [[ਗੋਰਾਇਆ]], [[ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.129722|N|75.774193|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|245|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ–ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = GRY
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1870
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways
|line=Northern Railway zone|left=Mauli Halt|right=Phillaur Junction|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਗੋਰਾਇਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ।ਜਿਸਦਾ ਕੋਡ: (ਜੀ,ਆਰ.ਵਾਈ) ਹੈ। GRY ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਗੁਰਾਇਆ ਵਿਖੇ ਕੌਮੀ ਸ਼ਾਹਰਾਹ 44,ਦੇ ਉੱਪਰ ਦਿਲਬਾਗ ਕਲੋਨੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Joshi |first=Yash |title=Goraya Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/goraya-gry/660 |access-date=2021-05-21 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=TTI |title=GRY / Goraya Railway Station {{!}} Train Arrival / Departure Timings at Goraya |url=http://www.totaltraininfo.com/station/gry/ |access-date=2021-05-21 |website=www.totaltraininfo.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-21 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਵਿੰਦਗਡ਼੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-ਫਗਵਾਡ਼ਾ ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾਡ਼ਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID4] ਕੀਤਾ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-21 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
https://indiarailinfo.com/
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>4zqgpctm3hg2oft4ybnonicq8wlvhbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੌਲੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187192</id>
    <revision>
      <id>811649</id>
      <parentid>758707</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:32:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811649</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4660" sha1="jr1lu02dbwfjyxc574sao1ezyvsjiea" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਮੌਲੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways 
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = [[ਮੌਲੀ, ਫਗਵਾੜਾ|ਮੌਲੀ]], [[ਫਗਵਾੜਾ]], [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.175|N|75.769234|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|242|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 1
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = MLIH
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1870
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways
|line=Northern Railway zone|left=Phagwara|right=Goraya|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਮੌਲੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਕੋਡ: (ਐਮ,ਏ,ਯੂ,ਐਲ) MAUL ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ [[ਫਗਵਾੜਾ]] ਦੇ ਮੌਲੀ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=karthik |title=Mauli Halt Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/mauli-halt-mlih/9612 |access-date=2021-05-20 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mauli Halt (MLIH) Railway Station: Station Code, Schedule &amp; Train Enquiry - RailYatri |url=https://www.railyatri.in/stations/mauli-halt-mlih |access-date=2021-05-20 |website=www.railyatri.in}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-20 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਵਿੰਦਗੜ੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-ਫਗਵਾਡ਼ਾ ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾੜਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID3] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-20 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>jr1lu02dbwfjyxc574sao1ezyvsjiea</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਚਹੇੜੂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187213</id>
    <revision>
      <id>811650</id>
      <parentid>758539</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:33:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811650</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4724" sha1="e9zhcju4fdddvasm0lptw26pg5c6ywt" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਚਹੇੜੂ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 44, ਚਹੇੜੂ, ਤਹਿਸੀਲ [[ਫਗਵਾੜਾ]], [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.262695|N|75.706691|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|238|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ–ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
  | code = CEU
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways
|line=Northern Railway zone|left=Jalandhar Cantonment|right=Phagwara|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਚਹੇੜੂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਫਗਵਾੜਾ]] ਦੇ ਪਿੰਡ ਚਹੇੜੂ  ਵਿਖੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 44 ਦੇ ਕੋਲ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Singh |first=Khushwinder |title=Chiheru Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/chiheru-ceu/662 |access-date=May 18, 2021 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Chiheru Railway Station (CEU) : Station Code, Time Table, Map, Enquiry |url=https://www.ndtv.com/indian-railway/chiheru-ceu-station |access-date=May 18, 2021 |website=www.ndtv.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=May 18, 2021 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਵਿੰਦਗੜ੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾੜਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾੜਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID2] ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=May 18, 2021 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>e9zhcju4fdddvasm0lptw26pg5c6ywt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਾਬਾ ਸੋਢਲ ਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187214</id>
    <revision>
      <id>811651</id>
      <parentid>799174</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:33:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811651</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5124" sha1="j8ue4rq9w6hsxui9c5yjxsm6a09omvk" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਬਾਬਾ ਸੋਢਲ ਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = ਨਿਵੀਆ ਪਾਰਕ ਰੋਡ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ, [[ਜਲੰਧਰ]], [[ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.35302|N|75.564868|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|239|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ–ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 1
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = BBSL
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways
|line=Northern Railway zone|left=Sura Nussi|right=Jalandhar City|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਬਾਬਾ ਸੋਢਲ ਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਹਾਲਟ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਜਲੰਧਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ, ਜਲੰਧਰ ਵਿਖੇ ਨਿਵੀਆ ਪਾਰਕ ਸੜਕ ਦੇ ਕੋਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਕੋਡ: BBSL ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Baba Sodhal Nagar- BBSL Railway station google map {{!}} TrainTime.In |url=https://train-time.in/indian-railways/station-maps/bbsl-baba-sodhal-nagar-map |access-date=2021-05-13 |website=train-time.in |archive-date=2021-05-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210513160746/https://train-time.in/indian-railways/station-maps/bbsl-baba-sodhal-nagar-map |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=M |first=Yash |title=Baba Sodhal Nagar Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/baba-sodhal-nagar-bbsl/10257 |access-date=2021-05-13 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-13 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ]]-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾੜਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾੜਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID4] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-13 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>j8ue4rq9w6hsxui9c5yjxsm6a09omvk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੁਰਾ ਨੁੱਸੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187229</id>
    <revision>
      <id>811652</id>
      <parentid>758625</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:33:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811652</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4675" sha1="75b0x11r1jlf0tavsjkmuy82y4byofe" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਸੁਰਾ ਨੁੱਸੀ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 1, ਸੁਰਾ ਨੁਸੀ, [[ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.224998|N|75.323106|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|240|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = SRX
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways
|line=Northern Railway zone|left=Kartarpur|right=Baba Sodhal Nagar|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਸੁਰਾ ਨੁੱਸੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸੁਰਾ ਨੁੱਸੀ ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ Nh 44 ਦੇ ਕੋਲ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sura Nussi Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/sura-nussi-srx/2737 |access-date=2021-05-13 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=TTI |title=SRX / Sura Nussi Railway Station {{!}} Train Arrival / Departure Timings at Sura Nussi |url=http://www.totaltraininfo.com/station/srx/ |access-date=2021-05-13 |website=www.totaltraininfo.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-13 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾਡ਼ਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾਡ਼ਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID2] ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-13 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>75b0x11r1jlf0tavsjkmuy82y4byofe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187232</id>
    <revision>
      <id>811653</id>
      <parentid>758623</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:34:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811653</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4703" sha1="ha87vbil3mr7ikvyq3atocqpxosynaj" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਕਰਤਾਰਪੁਰ
| style              = Indian Railways 
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = [[ਕਰਤਾਰਪੁਰ, ਭਾਰਤ|ਕਰਤਾਰਪੁਰ]], [[ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.432388|N|75.492544|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|235|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = KRE
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Hamira|right=Sura Nussi|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਸੂਬੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ [[ਕਰਤਾਰਪੁਰ, ਭਾਰਤ|ਕਰਤਾਰਪੁਰ]] ਕਸਬੇ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=virdi |first=gurmeet singh |title=Kartarpur Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/kartarpur-kre/663 |access-date=2021-05-13 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=TTI |title=KRE / Kartarpur Railway Station {{!}} Train Arrival / Departure Timings at Kartarpur |url=http://www.totaltraininfo.com/station/kre/ |access-date=2021-05-13 |website=www.totaltraininfo.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-13 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾਡ਼ਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾਡ਼ਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID2] ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-13 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>ha87vbil3mr7ikvyq3atocqpxosynaj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹਮੀਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187233</id>
    <revision>
      <id>811654</id>
      <parentid>758622</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:34:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811654</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4565" sha1="b9shc1rc8fuuoxlr8shwrmkzpd9bpno" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਹਮੀਰਾ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = [[ਹਮੀਰਾ]], [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.45628|N|75.432702|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|224|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = HMR
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Ramidi Halt|right=Kartarpur|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਹਮੀਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਸੂਬੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਹਮੀਰਾ ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jain |first=Rahul Kr |title=Hamira Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/hamira-hmr/2573 |access-date=2021-05-13 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=TTI |title=HMR / Hamira Railway Station {{!}} Train Arrival / Departure Timings at Hamira |url=http://www.totaltraininfo.com/station/hmr/ |access-date=2021-05-13 |website=www.totaltraininfo.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਸੰਨ1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-13 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾਡ਼ਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾਡ਼ਾ-ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID4] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-13 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>b9shc1rc8fuuoxlr8shwrmkzpd9bpno</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਮੀਦੀ ਹਾਲਟ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187234</id>
    <revision>
      <id>811655</id>
      <parentid>758621</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:34:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811655</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4868" sha1="j6mv0gl8f51vce97r1psqzcdw4je8t2" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਰਮੀਦੀ ਹਾਲਟ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = [[ਜਲੰਧਰ]]-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਰੋਡ, ਸੁਭਾਨਪੁਰ, [[ਰਮੀਦੀ]], [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.465951|N|75.407843|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|220|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 1
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = RYM
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Dhilwan|right=Hamira|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਰਮੀਦੀ ਹਾਲਟ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਹਾਲਟ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ ਭਾਰਤੀ ਸੂਬੇ[[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਰਮੀਦੀ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਸੁਭਾਨਪੁਰ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ [[ਜਲੰਧਰ]]-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਰੋਡ ਦੇ ਕੋਲ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=karthik |title=Ramidi Halt Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/ramidi-halt-rym/10256 |access-date=2021-05-12 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ramidi Halt Railway Station (RYM) : Station Code, Time Table, Map, Enquiry |url=https://www.ndtv.com/indian-railway/ramidi-halt-rym-station |access-date=2021-05-12 |website=www.ndtv.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-12 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਵਿੰਦਗਡ਼੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾਡ਼ਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾਡ਼ਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID4] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-12 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>j6mv0gl8f51vce97r1psqzcdw4je8t2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਢਿੱਲਵਾਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187235</id>
    <revision>
      <id>811656</id>
      <parentid>758615</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:35:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811656</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4753" sha1="riz94wxj66my5j7htb34fmx1bge2c5m" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਢਿੱਲਵਾਂ
| style              = Indian Railways 
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = [[ਜਲੰਧਰ]]-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਰੋਡ, [[ਢਿੱਲਵਾਂ]], [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.498953|N|75.335011|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|224|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = DIW
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Beas Junction|right=Ramidi Halt|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਢਿੱਲਵਾਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਢਿੱਲਵਾਂ ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ [[ਜਲੰਧਰ]]-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਦੇ ਕੋਲ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Joshi |first=Yash |title=Dhilwan Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/dhilwan-diw/762 |access-date=2021-05-12 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Dhilwan Railway Station (DIW) : Station Code, Time Table, Map, Enquiry |url=https://www.ndtv.com/indian-railway/dhilwan-diw-station |access-date=2021-05-12 |website=www.ndtv.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-12 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾਡ਼ਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾਡ਼ਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID2] ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-12 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>riz94wxj66my5j7htb34fmx1bge2c5m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਰਈਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187253</id>
    <revision>
      <id>811657</id>
      <parentid>758857</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:35:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811657</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4768" sha1="fid7cvwzkue0rw6r8i69w3hivp89k3j" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਰਈਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = ਰਈਆ ਮੰਡੀ, [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.541835|N|75.238827|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|236|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ–ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = BBKR
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = 2002
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Butari|right=Beas Junction|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਰਈਆ ਮੰਡੀ ਹਾਲਟ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਹਾਲਟ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ [[ਰਈਆ]] ਕਸਬੇ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=singh |first=inderjeet |title=Baba Bakala Raiya Halt Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/baba-bakala-raiya-halt-bbkr/5512 |access-date=2021-05-11 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=TTI |title=BBKR / Baba Bakala Rayya Halt Railway Station {{!}} Train Arrival / Departure Timings at Baba Bakala Rayya Halt |url=http://www.totaltraininfo.com/station/bbkr/ |access-date=2021-05-11 |website=www.totaltraininfo.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-11 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾਡ਼ਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾਡ਼ਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID1] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-11 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>fid7cvwzkue0rw6r8i69w3hivp89k3j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬੁਟਾਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187256</id>
    <revision>
      <id>811658</id>
      <parentid>758853</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:35:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811658</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4701" sha1="fmoofrbj7fq3ru7qktxit3ftfwxhv5t" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਬੁਟਾਰੀ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = [[ਬੁਟਾਰੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ|ਬੁਟਾਰੀ]], [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.556444|N|75.183274|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|235|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ–ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = BTR
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Tangra|right=Baba Bakalaraya|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਬੁਟਾਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਬੁਟਾਰੀ,]] ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜਿਸਦਾ ਕੋਡ ਬੀ ਟੀ ਆਰ BTR ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jain |first=Rahul Kr |title=Butari Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/butari-btr/2572 |access-date=2021-05-11 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=TTI |title=BTR / Butari Railway Station {{!}} Train Arrival / Departure Timings at Butari |url=http://www.totaltraininfo.com/station/btr/ |access-date=2021-05-11 |website=www.totaltraininfo.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-11 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾੜਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾਡ਼ਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID1] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-11 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>fmoofrbj7fq3ru7qktxit3ftfwxhv5t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਟਾਂਗਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187258</id>
    <revision>
      <id>811659</id>
      <parentid>758852</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:36:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811659</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4680" sha1="cnc4nmenn3rtyqj4g2me6n8u3su4h71" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਟਾਂਗਰਾ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 1, ਟਾਂਗਰਾ, [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.576426|N|75.107232|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|235|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ–ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
  | code = TRA
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Jandiala|right=Butari|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਟਾਂਗਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਟਾਂਗਰਾ]] ਵਿਖੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 1 ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।ਜਿਸਦਾ ਕੋਡ :ਟੀ ਆਰ ਏ (TRA) ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Tangra Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/tangra-tra/763 |access-date=2021-05-11 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Tangra Railway Station (TRA) : Station Code, Time Table, Map, Enquiry |url=https://www.ndtv.com/indian-railway/tangra-tra-station |access-date=2021-05-11 |website=www.ndtv.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-11 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾਡ਼ਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾਡ਼ਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID1] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-11 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>cnc4nmenn3rtyqj4g2me6n8u3su4h71</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਾਨਾਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187261</id>
    <revision>
      <id>811660</id>
      <parentid>758850</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:36:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811660</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4787" sha1="mweblw94yofta81doyn31e9x9t9fdi2" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਮਾਨਾਵਾਲਾ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = ਰੱਖ ਮਾਨਾਵਾਲਾ, [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{Coord|31.612827|N|74.966562|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|233|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਅੰਬਾਲਾ–ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = MOW
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = 1862
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Amritsar Junction|right=Jandiala|type=[[Ambala–Attari line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਮਾਨਾਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਅੰਬਾਲਾ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਰੱਖ ਮਾਨਾਵਾਲਾ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਕੋਡ:ਐਮ ਓ ਡਬਲਯੂ (MOW) ਹੈ। ਏਥੇ 2 ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=TTI |title=MOW / Mananwala Railway Station {{!}} Train Arrival / Departure Timings at Mananwala |url=http://www.totaltraininfo.com/station/mow/ |access-date=2021-05-05 |website=www.totaltraininfo.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jayashree |title=Manawala Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/manawala-mow/2739 |access-date=2021-05-05 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਅਟਾਰੀ ਲਾਈਨ 1862 ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Scinde, Punjaub &amp; Delhi Railway - FIBIwiki |url=https://wiki.fibis.org/w/Scinde,_Punjaub_&amp;_Delhi_Railway |access-date=2021-05-05 |website=wiki.fibis.org}}&lt;/ref&gt; ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਮਾਰਕੰਡਾ-[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1995-96, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗਡ਼੍ਹ-[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ 1996-97, [[ਫਿਲੌਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਿਲੌਰ]]-[[ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਫਗਵਾਡ਼ਾ]] ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 2002-03 ਅਤੇ ਫਗਵਾਡ਼ਾ-ਜਲੰਧਰ ਸਿਟੀ-[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID1] ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=[IRFCA] Electrification History from CORE |url=https://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2021-05-05 |website=irfca.org}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>mweblw94yofta81doyn31e9x9t9fdi2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਕਟੜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187517</id>
    <revision>
      <id>811661</id>
      <parentid>767660</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:36:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811661</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9819" sha1="c7lvtzjrzsniagd91njk9a07klksjbs" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਕਟੜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| native_name        = 
| native_name_lang   = 
| style              = Indian Railways
| type               = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|30px]] ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਰੇਲਗੱਡੀ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| image              = KatraRailwayStation.jpg
| caption            = ਮੁੱਖ ਦੁਆਰ
| address            = [[ਕਟੜਾ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਟੜਾ]], [[ਰਿਆਸੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
| country            = ਭਾਰਤ
| coordinates        = {{Coord|32|58|56|N|74|56|07|E|type:railwaystation_region:IN|display=inline}}
| elevation          = {{convert|813.707|m|ft|0|abbr=on}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਜੰਮੂ–ਬਾਰਾਮੁੱਲਾ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 4
| tracks             = 
| connections        = 
| parking            = {{rint|park}} ਉਪਲਬਧ
| accessible         = {{Access icon}}{{citation needed|date=March 2019}}
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code| code = SVDK| zone = [[Northern Railway zone]]| division = {{rwd|Firozpur}}}}
| opened             = {{start date and age|2014|7|4}}
| electrified        = [[25 kV AC]], [[50 Hz]] [[OHLE]]
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| pass_rank          = 
| map_type           = India Jammu and Kashmir#India
| map_dot_label      = ਕਟੜਾ
}}

'''ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਕਟੜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ:('''SVDK''') ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ [[ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਦੇ ਜਿਲ੍ਹੇ ਰਿਆਸੀ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ ਊਧਮਪੁਰ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਰੇਲਵੇ ਲਿੰਕ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਉੱਤੇ [[ਕਟੜਾ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਟੜਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਿੰਦੂ ਬ੍ਰਹਮ ਮੰਦਰ [[ਵੈਸ਼ਣੋ ਦੇਵੀ|ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ]] ਸਥਿਤ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਸ ਦੇ ਕਟੜਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੇਲ ਸੰਪਰਕ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਲੱਖਾਂ ਯਾਤਰੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਸੰਨ 1898 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜੰਮੂ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਨਾਲ ਜੋਡ਼ਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਤਾਲਮੇਲ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰੁਕ ਗਿਆ ਸੀ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=September 2015}} ਅਪ੍ਰੈਲ 2005 ਵਿੱਚ, [[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ]] ਊਧਮਪੁਰ [[ਸ੍ਰੀਨਗਰ]] ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਰੇਲਵੇ ਲਿੰਕ ਜੰਮੂ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਊਧਮਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੱਕ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ [[ਬਨਿਹਾਲ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੀਰਪੰਜਾਲ ਰੇਲਵੇ ਸੁਰੰਗ ਦਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2012 ਵਿੱਚ ਟੈਸਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਰੇਲ ਲਿੰਕ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ]] ਨੇ 4 ਜੁਲਾਈ 2014 ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 1 ਵਜੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਕਟੜਾ ਇਸ ਵੇਲੇ [[ਜੰਮੂ-ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਲਾਈਨ]] ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਉੱਤਰੀ ਟਰਮੀਨਸ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਦੇ ਜੁੜੇ ਨੈਟਵਰਕ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਉੱਤਰੀ ਸਥਾਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=23 January 2014 |title=PM to visit J&amp;K on Feb 2 |url=http://www.kashmirtimes.in/newsdet.aspx?q=28113 |publisher=Kashmir Times |access-date=24 ਜੂਨ 2024 |archive-date=30 ਮਈ 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150530140901/http://www.kashmirtimes.in/newsdet.aspx?q=28113 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 January 2014 |title=SPG reviews arrangements for PM's visit to open track |url=http://www.dailyexcelsior.com/spg-reviews-arrangements-for-pms-visit-to-open-track/ |publisher=Daily Excelsior}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=23 January 2014 |title=PM to inaugurate Udhampur-Katra railway track on Feb 2 |url=http://www.earlytimes.in/newsdet.aspx?q=121427 |publisher=Early Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 June 2014 |title=PM to inaugurate Katra railway station on July 4 |url=http://indianexpress.com/article/india/india-others/bjp-manifesto-on-track-katra-station-first-stop/}}&lt;/ref&gt;
ਮਾਰਚ 2015 ਵਿੱਚ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ 1 ਮੈਗਾਵਾਟ ਦਾ ਸੋਲਰ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Katra solar project to save Rs 1 crore energy bill for Railways |url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/transportation/railways/katra-solar-project-to-save-rs-1-crore-energy-bill-for-railways/articleshow/49631529.cms |access-date=24 March 2017 |website=The Economic Times}}&lt;/ref&gt;

== ਯਾਤਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ==
ਕਟੜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਹੇਠਲੀ ਮੰਜ਼ਲ 'ਤੇ ਐਸਕੇਲੇਟਰ, ਲਿਫਟਾਂ, ਮੌਜੂਦਾ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ, ਦੂਜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀ ਬੁਕਿੰਗ, ਰੇਲ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਸੈਕਸ਼ਨ, ਤੀਰਥ ਯਾਤਰੀ ਗਾਈਡ, ਸੈਲਾਨੀ ਸਹਾਇਤਾ, ਵੀ. ਆਈ. ਪੀ. ਲਾਊਂਜ, ਇੱਕ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਲਾਊਂਜ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਏਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਹੋਟਲ, ਬਹੁ-ਵਿਅੰਜਨ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ, ਕਲੌਕ ਰੂਮ, ਉਡੀਕ ਹਾਲ, ਇੱਕੋ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਦੁਕਾਨ, ਚਾਹ ਦੀ ਦੁਕਾਨ, ਟਾਇਲਟ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਕੇਟਰਿੰਗ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਮੰਜ਼ਲ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਰਿਟਾਇਰਿੰਗ ਕਮਰੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੈਫੇਟੇਰੀਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 November 2012 |title=Katra railway station to be commissioned by March |url=http://www.business-standard.com/article/pti-stories/katra-railway-station-to-be-commissioned-by-march-112112700421_1.html |publisher=Business Standard}}&lt;/ref&gt; ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀ ਬੱਸਾਂ ਨੂੰ  ਖੜ੍ਹਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪਾਰਕਿੰਗ ਸਥਾਨ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੋਣਾ। ਕਟੜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਆਧੁਨਿਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੈ।

==ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ==
#22461 ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
#22478 ਵੰਦੇ ਭਾਰਤ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==
{{Stack|{{Portal|Trains}}}}

* [[ਬਨਿਹਾਲ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
* [[ਜੰਮੂ-ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਲਾਈਨ]]
* [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
* [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist|30em}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
{{Commons category|Shri Mata Vaishno Devi Katra railway station|ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਕਟੜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ}}

* [http://www.indianrailways.gov.in/ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]
* [https://www.vivekdkumar.in/2019/02/katra-railway-station.html?m=1 ਕਟੜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190327085652/https://www.vivekdkumar.in/2019/02/katra-railway-station.html?m=1 |date=2019-03-27 }}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਿਆਸੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>c7lvtzjrzsniagd91njk9a07klksjbs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੰਗਰੀਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187581</id>
    <revision>
      <id>811662</id>
      <parentid>761604</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:36:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811662</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3917" sha1="bfiqsd4qzics8z7vm28iy121x4z0vkp" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਸੰਗਰੀਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਸਟੇਸ਼ਨ
| image              = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|80px]]
| caption            = 
| address            = [[ਸੰਗਰੀਆ, ਭਾਰਤ|ਸੰਗਰੀਆ]], [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਰਾਜਸਥਾਨ]]
| country            = ਭਾਰਤ
| coordinates        = {{coord|29.7931|74.4665|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = 
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = ਉੱਤਰ ਪੱਛਮੀ ਰੇਲਵੇ
| lines              = ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ–ਬਠਿੰਡਾ ਲਾਈਨ
| platforms          = 1
| tracks             = 1
| connections        = 
| structure          = Standard (on ground station)
| depth              = 
| levels             = 
| parking            = ਹਾਂ
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
  | code = SGRA
  | zone =  [[North Western Railway zone|North Western Railway]]
  | division = {{rwd|Bikaner}}
  }}
| opened             = 
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| mpassengers        = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = 
| map_type           = India Rajasthan#India
| map_dot_label      = ਸੰਗਰੀਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| map_size           = 300
}}

'''ਸੰਗਰੀਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਦੇ [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕੋਡ ਐੱਸ. ਜੀ. ਆਰ. ਏ.(SGRA) ਹੈ। ਇਹ ਸੰਗਰੀਆ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੈ। ਯਾਤਰੀ, ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਅਤੇ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SGRA/Sangaria |url=https://indiarailinfo.com/departures/sangaria-sgra/111 |website=India Rail Info}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SGRA:Passenger Amenities Details As on : 31/03/2018, Division : Bikaner |url=https://www.raildrishti.in/raildrishti/IRDBStationPDF.jsp?stncode=SGRA |website=Raildrishti}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=संगरिया: रेलवे स्टेशन पर छबील लगाई |url=https://www.bhaskar.com/rajasthan/hanumangarh/news/rajasthan-news-sangaria-printed-at-railway-station-082504-4764048.html |website=Bhaskar}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=रेलयात्रा का विचार तो हो जाएं सावधान |url=https://www.patrika.com/jaipur-news/new-schedule-of-railway-in-sangaria-1552139/ |website=Patrika}}&lt;/ref&gt;

== ਟ੍ਰੇਨਾਂ ==
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਗਰੀਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨਃ
* ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ-ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ
* ਅਵਧ ਅਸਾਮ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* ਕਾਲਕਾ-ਬਾੜਮੇਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਨਾਂਦੇੜ-ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>bfiqsd4qzics8z7vm28iy121x4z0vkp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੰਗਰੀਆ, ਭਾਰਤ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187585</id>
    <revision>
      <id>811663</id>
      <parentid>760579</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:37:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811663</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5305" sha1="qc2ww07lo82y8zhpngqrbpb6if87kof" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸੰਗਰੀਆ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Rajasthan#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.787974|N|74.465588|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ|ਰਾਜਸਥਾਨ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 193
| population_total                = 36.619
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] [[ਹਿੰਦੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੰਗਰੀਆ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 335063
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = RJ:31
| area_code       = 01499******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = 
}}

'''ਸੰਗਰੀਆ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਸੰਗਰੀਆ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਬੀਕਾਨੇਰ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ।ਇਹ ਤਿਕੋਣੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ ਜਿੱਥੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]], [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਅਤੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।ਸੰਗਰੀਆ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 335063 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਸੰਗਰੀਆ (ਹਨੂਮਾਨਗੜ੍ਹ) ਹੈ। ਸੰਗਰੀਆ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਟਿੱਬੀ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਡੱਬਵਾਲੀ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਲੰਬੀ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
ਨਥਵਾਣਾ (6 KM), ਭਗਤਪੁਰਾ (7 KM), ਬੋਲਾਂਵਾਲੀ (7 KM), ਮੋਰਜੰਡ ਸਿੱਖਨ (11 KM), ਦੀਨਗੜ੍ਹ (12 KM) ਸੰਗਰੀਆ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਸੰਗਰੀਆ, ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ, ਮੰਡੀ ਡੱਬਵਾਲੀ, ਸਾਦੁਲਸ਼ਹਿਰ ਸੰਗਰੀਆ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਆਵਾਜਾਈ==
ਸੰਘਰੀਆ ਵਿੱਚ [[ਸੰਗਰੀਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਹੈ। ਜੋ ਸੰਗਰੀਆ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਪੈਸੇਂਜ਼ਰ ਅਤੇ ਮੇਲ ਰੇਲਾਂ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;&quot;[https://books.google.com/books?id=0LU7DwAAQBAJ Lonely Planet Rajasthan, Delhi &amp; Agra],&quot; Michael Benanav, Abigail Blasi, Lindsay Brown, Lonely Planet, 2017, ISBN 9781787012332&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;[https://books.google.com/books?id=9TuZDwAAQBAJ Berlitz Pocket Guide Rajasthan],&quot; Insight Guides, Apa Publications (UK) Limited, 2019, ISBN 9781785731990&lt;/ref&gt;

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==
* [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]

== ਹਵਾਲਾ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਨੂਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>qc2ww07lo82y8zhpngqrbpb6if87kof</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੋਰਿੰਡਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187600</id>
    <revision>
      <id>811671</id>
      <parentid>760472</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:38:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811671</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3439" sha1="g6frqpkdf2j7wm7pjufy7egj63bjtki" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਮੋਰਿੰਡਾ ਜੰਕਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| image              = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|100px]]
| caption            = ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਲੋਗੋ
| address            = ਮੋਰਿੰਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਰੋਡ, [[ਮੋਰਿੰਡਾ, ਪੰਜਾਬ|ਮੋਰਿੰਡਾ]], [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = {{flagu|ਭਾਰਤ}}
| coordinates        = {{coord|30.79|N|76.5|E|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|285|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = ਊਨਾ ਸਰਹਿੰਦ ਲਾਈਨ
ਊਨਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਲਾਈਨ
| platforms          = 2
| tracks             = 3
| connections        = 
| structure          = Standard (on ground station)
| parking            = ਹਾਂ
| accessible         = 
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
| code = MRND
| zone = [[Northern Railway zone]]
| division = {{rwd|Ambala}}
}}
| opened             = 1927
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = 
| map_size           = 
}}

'''ਮੋਰਿੰਡਾ ਜੰਕਸ਼ਨ''' ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ [[ਮੋਰਿੰਡਾ, ਪੰਜਾਬ|ਮੋਰਿੰਡਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੇਵਸ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਇਹ [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ [[ਅੰਬਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]] ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡਃ-('''MRND''') ਹੈ।ਸਿੰਗਲ ਲਾਈਨ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਫਾਈਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=MRND/Morinda Junction |url=http://indiarailinfo.com/arrivals/anandpur-sahib-ansb/1976 |website=India Rail Info}}&lt;/ref&gt;

ਮੋਰਿੰਡਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮੋਰਿੰਡਾ ਸਿਟੀ ਰੋਡ (ਚੰਡੀਗਡ਼੍ਹ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੂੰ ਜੋਡ਼ਦਾ ਹੈ) ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ, ਮੋਰਿੰਡਾ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀ ਕਸਬਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>g6frqpkdf2j7wm7pjufy7egj63bjtki</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨਾਭਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187612</id>
    <revision>
      <id>811672</id>
      <parentid>760463</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:38:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811672</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3909" sha1="9udadfga4bzrlrtg1v2oln5kbqm4rh6" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਨਾਭਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ|ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] [[ਜੰਕਸ਼ਨ|ਸਟੇਸ਼ਨ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            =  ਭਾਰਤ ਨਗਰ ਕਲੋਨੀ, ਨਾਭਾ, [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = ਭਾਰਤ
| coordinates        = {{coord|30.363421|76.146224|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|239|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਬਠਿੰਡਾ-ਰਾਜਪੁਰਾ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = 7 {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = ਹਾਂ
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
  | code        = NBA
  | division = {{rwd|Ambala}}
  }}
| opened             = 1905
| electrified        = 2020
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = ਨਾਭਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ##ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਨਾਭਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ [[ਨਾਭਾ]] ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ [[ਰਾਜਪੁਰਾ-ਬਠਿੰਡਾ ਲਾਈਨ]] ਉੱਪਰ ਹੈ। ਨਾਭਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ: '''NBA''' ਹੈ।
ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ 3 ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ। ਇਹ ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਅੰਬਾਲਾ ਡਿਵੀਜਨ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਤਾ: ਭਾਰਤ ਨਗਰ ਕਲੋਨੀ, ਨਾਭਾ, ਪੰਜਾਬ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 147201 ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਅਸਤ ਅਤੇ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਨਾਭਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸੌ ਰੇਲ ਟਿਕਟ ਬੁਕਿੰਗ ਅਤੇ ਰੇਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਭਾ ਤੋਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 22 ਹੈ।

== ਸਹੂਲਤਾਂ ==
ਨਾਭਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਾਟਰ ਕੂਲਰ ਨਾਲ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ, ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜਨਤਕ ਪਖਾਨੇ, ਰਿਟਾਇਰਿੰਗ ਰੂਮ, ਢੁਕਵੇਂ ਬੈਠਣ ਵਾਲਾ ਪਨਾਹ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ, ਟੈਲੀਫੋਨ ਬੂਥ ਅਤੇ ਇੱਕ ਏ. ਟੀ. ਐੱਮ. ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
#https://indiarailinfo.com/station/map/nabha-nba/759
#https://www.youtube.com/watch?v=hhFu-Js6GRA

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>9udadfga4bzrlrtg1v2oln5kbqm4rh6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੋਗਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187616</id>
    <revision>
      <id>811673</id>
      <parentid>766172</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:39:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811673</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3322" sha1="dp14tlbnik70ppovsni6khqzocyuj2d" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਮੋਗਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            = ਰੇਲਵੇ ਰੋਡ, [[ਮੋਗਾ, ਪੰਜਾਬ]]
| country            = ਭਾਰਤ
| coordinates        = {{coord|30.8175|75.1687|type:railwaystation_region:IN|display=inline}}
| elevation          = {{convert|223|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਲੁਧਿਆਣਾ-ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = ਹਾਂ
| bicycle            = ਨਹੀਂ
| accessible         = 
| status             = ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
| code               = {{Indian railway code
  | code = MOGA
  | division = [[Firozpur railway division]]
  }}
| opened             = 
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਨਹੀਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Punjab#India
}}

'''ਮੋਗਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ [[ਮੋਗਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;[http://www.dnaindia.com/india/report-shatabdi-fares-on-select-routes-likely-to-be-slashed-2460935 Shatabdi fares on select routes likely to be slashed]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.tribuneindia.com/news/punjab/ferozepur-chandigarh-train-gets-green-signal/38980.html |title=FEROZEPUR-CHANDIGARH express |access-date=2024-06-27 |archive-date=2017-08-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170806220905/http://www.tribuneindia.com/news/punjab/ferozepur-chandigarh-train-gets-green-signal/38980.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ==
ਮੋਗਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 223 ਮੀਟਰ (732 ) ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕੋਡ: MOGA ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ 2 ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ। ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਉੱਪਰ  ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਵੱਛਤਾ ਸਮੇਤ ਕਈ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ [[ਲੁਧਿਆਣਾ-ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਲਾਈਨ]] ਉੱਪਰ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
{{Railway stations in the Punjab, India}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੋਗਾ, ਪੰਜਾਬ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]</text>
      <sha1>dp14tlbnik70ppovsni6khqzocyuj2d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187881</id>
    <revision>
      <id>811674</id>
      <parentid>761432</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:39:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811674</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5397" sha1="lrxe1v4x5ad8k632dajc8f4czulunwx" xml:space="preserve">
{{Infobox station
| name               = ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[Indian Railways]] station
| image              = [[File:Saharanpur Junction railway station board.jpg|400px]]
| caption            = Saharanpur Junction railway station.
| address            = Lakdi Ka Pul, New Patel Nagar, Bijopuri, [[Saharanpur]], [[Uttar Pradesh]]
| country            = {{flagu|India}}
| coordinates        = {{coord|29.9613|77.5411|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|275.050|m|ft}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| operator           = [[Northern Railways]]
| lines              = [[Saharanpur–Ambala-Amritsar line]],
&lt;br/&gt;[[Saharanpur- Moradabad -Lucknow Line]]
&lt;br/&gt;[[Saharanpur-Meerut-Delhi line]],&lt;br/&gt;[[Saharanpur - Shamli - Delhi line]]
| platforms          = 6
| tracks             = 10
| connections        = Auto stand
| structure          = Standard (on-ground station)
| parking            = Yes (paid parking)
| accessible         = 
| status             = Functioning
| code               = {{Indian railway code
| code          = SRE
| zone          = [[Northern Railway zone]]
| division        = {{rwd|Ambala}}
}}
| opened             = 
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Uttar Pradesh#India
| map_dot_label      = ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ
}}

'''ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਰਾਜ ਦੇ ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]] ਨੈੱਟਵਰਕ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ ਐੱਸ. ਆਰ. ਈ. (SRE )ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=M |first=Yash |title=Trains to Saharanpur Station – 145 Arrivals NR/Northern Zone – Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/arrivals/saharanpur-junction-sre/340 |website=India Rail Info}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Saharanpur Junction Railway Station (SRE) – Time Table &amp; List of Trains |url=https://www.holidayiq.com/railways/saharanpur-junction-railway-station-sre.html |website=HolidayIQ |access-date=2024-07-06 |archive-date=2019-02-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190222223543/http://www.holidayiq.com/railways/saharanpur-junction-railway-station-sre.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=सहारनपुर जंक्शन स्टेशन लाइव स्थिति जाने वाली ट्रेनें अगले 12 घंटे में |url=https://erail.in/hi/station-live/saharanpur-SRE |website=erail.in |language=hi}}&lt;/ref&gt;

== ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਚਿੱਤਰ ==

== ਗੈਲਰੀ ==
&lt;gallery&gt;
ਤਸਵੀਰ:Out_Side_View_Of_Saharanpur_Junction.jpg|alt=Outside view of Saharanpur Junction|ਸਿੰਗਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਔਰਤ ਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ
ਤਸਵੀਰ:Saharanpur_Junction_stationboard.JPG|alt=Saharanpur Junction platform board|ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ
ਤਸਵੀਰ:Saharanpur_platformboard.JPG|alt=Saharanpur platform board|ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ
ਤਸਵੀਰ:Saharanpur_Railway_Station,_Uttar_Pradesh.jpg|alt=Saharanpur railway platform|ਸਟਾਰਰ ਰੀਲਵੇ ਪਲੇਅਰਮ
ਤਸਵੀਰ:Saharanpur_Junction_Railway_Station,_Uttar_Pradesh,_India_01.png|alt=Saharanpur Junction|ਸਿੰਗਲਜ਼
ਤਸਵੀਰ:Platform_number_4,_Saharanpur_Junction.png|alt=Saharanpur Junction platform 4.|ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪੱਤਰ 4.
&lt;/gallery&gt;

== ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਲੋਕੋ ਸ਼ੈੱਡ, ਖਨਲਮਪੁਰਾ ==
ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਲੋਕੋ ਸ਼ੈੱਡ ਖਨਲਮਪੁਰਾ (ਈਐੱਲਐੱਸ ਕੇਜੇਜੀਵਾਈ) ਸਹਾਰਨਪੁਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਲੋਕੋ ਸ਼ੈੱਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ੈੱਡ ਨੂੰ 2015 ਵਿੱਚ ਚਾਲੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਐਸ ਐਨ
!ਲੋਕੋਮੋਟਿਵਜ਼
!ਐਚਪੀ
!ਮਾਤਰਾ
|-
|1.
|WAG-7
|5350
|19
|-
|2.
|WAG9
|6120
|126
|-
| colspan=&quot;3&quot; |'''ਮਈ 2024 ਤੱਕ ਕੁੱਲ ਇੰਜਣ ਸਰਗਰਮ'''
|145
|}

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==

* ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}{{Railway stations in Uttar Pradesh}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਹਾਰਨਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>lrxe1v4x5ad8k632dajc8f4czulunwx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਠੂਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187965</id>
    <revision>
      <id>811675</id>
      <parentid>761498</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:40:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811675</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3763" sha1="2ztplomqdppm50tlho0twkxwvswu8re" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਕਠੂਆ
| native_name        = &lt;!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --&gt;
| native_name_lang   = 
| style              = Indian Railways
| type               = [[Indian Railways]] station
| image              = 
| caption            = 
| address            = Govindsar, District. Kathua, Jammu and Kashmir, 184102
| country            = India
| coordinates        = {{coord|32.3981|75.5507|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|393|m|ft}}
| owned              = Ministry of Railways
| operator           = [[Indian Railways]]
| lines              = [[Jalandhar–Jammu line]]
| platforms          = 2
| tracks             = 6
| connections        = 
| structure          = Standard (on ground)
| parking            = Available
| accessible         = Yes
| status             = Functioning
| code               = {{Indian railway code
  | code = KTHU 
  | zone = [[Northern Railways]]
  | division = [[Firozpur]]
  }}
| opened             = 
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = North India Railway Company
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Jammu and Kashmir#India
}}

'''ਕਠੂਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸ਼ਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਕਠੂਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਜੋ ਕਠੂਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਹੈ।  ਇਹ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।  ਕਠੂਆ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਲਗਭਗ 54 ਟਰੇਨਾਂ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ

== ਬਿਜਲੀਕਰਨ ==
ਸਮੁੱਚੇ ਜਲੰਧਰ-ਜੰਮੂ ਸੈਕਸ਼ਨ, ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਾਈਡਿੰਗਜ਼ ਨੂੰ 25 ਕੇਵੀ ਏਸੀ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਊਰਜਾਵਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਸਤ 2014 ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਟ੍ਰੈਕਸ਼ਨ ਲਈ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਵਰਾਜ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਤੋਂ ਬਾਂਦਰਾ ਟਰਮੀਨਸ ਤੱਕ ਡਬਲਿਊਏਪੀ-4 ਦਾ ਅੰਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹਿਮਗਿਰੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਤੋਂ ਹਾਵਡ਼ਾ ਤੱਕ ਡਬਲਿਊਏਪੀ-7 ਦਾ ਅੰਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==

* [[ਜੰਮੂ-ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਲਾਈਨ]]
* [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
* ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ
{{Railway stations in Jammu and Kashmir}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਠੂਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>2ztplomqdppm50tlho0twkxwvswu8re</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187975</id>
    <revision>
      <id>811676</id>
      <parentid>794451</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:43:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811676</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5444" sha1="s6doindhanqam35p7c4r26e969nqiet" xml:space="preserve">
{{Infobox station
| name               = ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| native_name        = &lt;!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --&gt;
| style              = Indian Railways
| type               = [[Indian Railways]] station
| image              = Mukerian railway station 2.jpg
| caption            = Location in [[Punjab, India|Punjab]]
| address            = ਕਿਸ਼ਨ ਪੁਰਾ
| borough            = ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰ
| country            = ਭਾਰਤ
| coordinates        = {{Coord|31.9413|N|75.6123|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline, title}}
| elevation          = {{convert|257|m|ft}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| operator           = [[Northern Railway zone|Northern Railway]]
| lines              = [[Jalandhar–Jammu line]]
| platforms          = 3
| tracks             = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = Yes
| bicycle            = Yes
| accessible         = 
| status             = Functioning
| code               = {{Indian railway code
  | code = MEX
  | division = Firozpur
  }}
| opened             = 1915
| closed             = 
| rebuilt            = after [[Kashmir war of 1965]]
| electrified        = 2014
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Ghaunspur|right=Mushahibpur|type=[[Jalandhar–Jammu line]]}}
| map_type           = India Punjab#India
}}

ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ  ਹੈ।ਇਸਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ: MEX ਹੈ। ਅਤੇ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

== ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ==
ਮੁਕੇਰੀਅਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 257 ਮੀਟਰ (843 ) ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕੋਡ-ਮੈਕਸ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mukeria |url=http://indiarailinfo.com/departures/mukerian-mex/95 |access-date=14 February 2014 |publisher=indiarailinfo}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[ਜਲੰਧਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਦੀ ਲਾਈਨ 1915 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hoshiarpur – Punjab District Gazetteers |url=http://punjabrevenue.nic.in/gaz_hsp10.htm#ch7c |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105330/http://punjabrevenue.nic.in/gaz_hsp10.htm#ch7c |archive-date=4 March 2016 |access-date=14 February 2014 |website=Chapter VII Communications – Railways |publisher=}}&lt;/ref&gt; ਮੁਕੇਰੀਆਂ-[[ਪਠਾਨਕੋਟ]] ਲਾਈਨ 1952 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Train tales from bygone era |url=http://www.tribuneindia.com/2002/20020420/windows/main2.htm |access-date=14 February 2014 |publisher=The Tribune, 20 April 2002}}&lt;/ref&gt; ਪਠਾਨਕੋਟ-ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਲਾਈਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 1965 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1971 ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=IR History: Part V (1970–1995) |url=http://www.irfca.org/faq/faq-history5.html |access-date=14 February 2014 |publisher=IRFCA}}&lt;/ref&gt;

== ਬਿਜਲੀਕਰਨ ==
ਜਲੰਧਰ-ਜੰਮੂ ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2010-11 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਗਭਗ 100 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Railway Electrification |url=http://www.indianrailways.gov.in/railwayboard/view_section.jsp?lang=0&amp;id=0,1,304,366,532,565 |access-date=14 February 2014 |publisher=Railway Electrification Directorate, Indian Railways}}&lt;/ref&gt;  ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Electrification of Jammu Pathankot track likely to take another year |url=http://www.earlytimeplus.com/newsdet.aspx?q=3784 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140225213432/http://www.earlytimeplus.com/newsdet.aspx?q=3784 |archive-date=25 February 2014 |access-date=13 February 2014 |publisher=Early Time Plus}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* [http://indiarailinfo.com/departures/mukerian-mex/95 ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਵਿਖੇ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ]
{{Railway stations in the Punjab, India}}


[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>s6doindhanqam35p7c4r26e969nqiet</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹਿੰਡੌਨ ਸ਼ਹਿਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187991</id>
    <revision>
      <id>811677</id>
      <parentid>761580</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:43:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811677</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8104" sha1="4sa20373mwuvs13vwlt65p05z0ti8zm" xml:space="preserve">
{{Infobox station
| name               = ਹਿੰਡੌਨ ਸ਼ਹਿਰ
| native_name        = 
| native_name_lang   = 
| style              = Indian Railways
| type               = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|30px]] [[Indian Railways]] station
| image              = Hindaun City Railway Station.jpg
| caption            = 
| address            = Near Vajna Kalan, Bazariya, [[Hindaun City]], [[Rajasthan]], India
| coordinates        = {{coord|26.7557|77.0314|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| owned              = [[Ministry of Railways (India)|Ministry of Railways]], [[Indian Railways]]
| operator           = {{rwd|Kota}}
| lines              = [[New Delhi–Mumbai main line]]
| platforms          = 02
| tracks             = 04
| connections        = Taxi stand, auto rickshaw stand
| structure          = Standard (on ground station)
| depth              = 
| levels             = 
| parking            = Yes Available
| bicycle            = 
| accessible         = {{Access icon|20px}} Available
| status             = Functioning
| code               = {{Indian railway code
| code = HAN
| zone  = [[Western Railway zone|WCR]]
| division = {{rwd|Kota}}
  }}
| opened             = 1909
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = 
| passengers         = 10000+
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = 52 trains
| map_type           = India Rajasthan#India
}}

'''ਹਿੰਡੌਨ ਸ਼ਹਿਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ'''  ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ  ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹਿੰਡੌਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਛਮੀ ਮੱਧ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਕੋਟਾ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੌਨ ਸਿਟੀ ਦਿੱਲੀ-ਮੁੰਬਈ ਮਾਰਗ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਬੀ-ਗ੍ਰੇਡ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ।

ਇਹ ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਜ ਦੇ ਕਰੌਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਕੋਡ (HAN ) ਹੈ। ਅਤੇ ਇਹ ਕੋਟਾ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਹਿੰਡੌਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸ਼੍ਰੀ ਮਹਾਬੀਰਜੀ ਅਤੇ ਬਿਆਨਾਂ ਜੰਕਸ਼ਨ ਹਨ। ਸਵਾਈ ਮਾਧੋਪੁਰ ਹਿੰਡੌਨ ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ ਦੂਜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ।

== ਰੇਲਾਂ ==
ਹਿੰਡੌਨ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]], [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਲਖਨਊ]], [[ਕਾਨਪੁਰ]], ਜੰਮੂ-ਤਵੀ, [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਜਲੰਧਰ]], [[ਹਰਿਦੁਆਰ]], [[ਦੇਹਰਾਦੂਨ]], [[ਜੈਪੁਰ]], [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ|ਚੰਡੀਗਡ਼੍ਹ]], [[ਕਾਲਕਾ]] ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਕਟਡ਼ਾ ਲਈ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਹਨ।

'''ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ'''

* 22917/22918 ਬਾਂਦਰਾ ਟਰਮੀਨਲ-ਹਰਿਦੁਆਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ-ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ
* 12926/12925 ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਮੁੰਬਈ [[ਪੱਛਮ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]-ਰੋਜ਼ਾਨਾ
* 12059/60 [[ਕੋਟਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਕੋਟਾ]] ਜਨ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* [[ਜਨ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਐਕਸਪ੍ਰੇੱਸ|ਜਨ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ]]
* 12903/04 ਗੋਲਡਨ ਟੈਂਪਲ ਮੇਲ
* 12963/64 ਮੇਵਾਡ਼ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ

'''ਮੇਲ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ'''

* 19024/19023 ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜਨਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ-ਰੋਜ਼ਾਨਾ
* 19037/19038 ਬਾਂਦਰਾ ਟਰਮੀਨਲ-ਗੋਰਖਪੁਰ ਅਵਧ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਬਾਂਦਰਾ ਟਰਮੀਨਲ-ਗੋਰਖਪੁਰ ਅਵਧ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ
* 19039/19040 ਬਾਂਦਰਾ ਟਰਮੀਨਲ-ਮੁਜ਼ੱਫਰਪੁਰ ਅਵਧ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਬਾਂਦਰਾ ਟਰਮੀਨਲ-ਮੁਜ਼ੱਫਰਪੁਰ ਅਵਧ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ
* 19019/19020 ਬਾਂਦਰਾ ਟਰਮੀਨਲ-ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ-ਰੋਜ਼ਾਨਾ
* 13237/38/39 40 ਪਟਨਾ-ਕੋਟਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* 19805/06 ਕੋਟਾ-ਊਧਮਪੁਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* 19803/04 ਕੋਟਾ-ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਕਟੜਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ

'''ਯਾਤਰੀ ਰੇਲਾਂ'''

* 59355/56 ਰਤਲਾਮ-ਮਥੁਰਾ ਯਾਤਰੀ-ਰੋਜ਼ਾਨਾ
* 59812/11 ਰਤਲਾਮ-ਆਗਰਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਹਲਦੀਘਾਟੀ-ਯਾਤਰੀ
* 59814/13 ਕੋਟਾ-ਆਗਰਾ ਕਿਲ੍ਹਾ-ਯਾਤਰੀ
* 59806/05 ਜੈਪੁਰ-ਬਿਆਨਾਂ-ਤੇਜ਼ ਯਾਤਰੀ
* 54794/93 ਸਵਾਈ ਮਾਧੋਪੁਰ-ਮਥੁਰਾ-ਯਾਤਰੀ

== ਹਿੰਡੌਨ ਬਲਾਕ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;background:#fff;&quot;
! style=&quot;background:blue;&quot; |ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਮ
! style=&quot;background:blue;&quot; |ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ
! style=&quot;background:blue;&quot; |ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ
! style=&quot;background:blue;&quot; |ਕੁੱਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ
|-
| style=&quot;text-align:left;&quot; |ਹਿੰਡੌਨ ਸਿਟੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਹਿੰਡੌਨ ਸਿਟੀ) 
| style=&quot;text-align:center;&quot; |ਹਾਨ
| style=&quot;text-align:center;&quot; |ਪੱਛਮੀ ਕੇਂਦਰੀ ਰੇਲਵੇ
| style=&quot;text-align:center;&quot; |2
|-
| style=&quot;text-align:left;&quot; |ਸ਼੍ਰੀ ਮਹਾਬੀਰਜੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਪਟੋਂਡਾ ਹਿੰਡੌਨ) 
| style=&quot;text-align:center;&quot; |ਐੱਸਐੱਮਬੀਜੇ
| style=&quot;text-align:center;&quot; |ਪੱਛਮੀ ਕੇਂਦਰੀ ਰੇਲਵੇ
| style=&quot;text-align:center;&quot; |3 
 |-
| style=&quot;text-align:left;&quot; |ਫਤੇਹਸਿੰਘਪੁਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਸੁਰਥ (ਸੁਰਥ ਹਿੰਡੌਨ) 
| style=&quot;text-align:center;&quot; |ਐੱਫ. ਐੱਸ. ਪੀ.
| style=&quot;text-align:center;&quot; |ਪੱਛਮੀ ਕੇਂਦਰੀ ਰੇਲਵੇ
| style=&quot;text-align:center;&quot; |2
|-
| style=&quot;text-align:left;&quot; |[[Sikroda Meena railway station|ਸਿਕਰੋਦਾ ਮੀਨਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] (ਹਿੰਡੌਨ ਸਿਟੀ) 
| style=&quot;text-align:center;&quot; |ਐੱਸ. ਆਰ. ਐੱਮ.
| style=&quot;text-align:center;&quot; |ਪੱਛਮੀ ਕੇਂਦਰੀ ਰੇਲਵੇ
| style=&quot;text-align:center;&quot; |2 
|-
| style=&quot;text-align:left;&quot; |ਢਿਨਢੋਰਾ ਐੱਚ. ਕੇ. ਐੱਮ. ਕੇ. ਡੀ. ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਢਿਨਧੋਰਾ ਹਿੰਡੌਨ) 
| style=&quot;text-align:center;&quot; |ਡੀ. ਐੱਨ. ਐੱਚ. ਕੇ.
| style=&quot;text-align:center;&quot; |ਪੱਛਮੀ ਕੇਂਦਰੀ ਰੇਲਵੇ
| style=&quot;text-align:center;&quot; |2
|}

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==

* ਹਿੰਡੌਨ
* ਹਿੰਡੌਨ ਬਲਾਕ
* ਹਿੰਡੌਨ ਸਿਟੀ ਬੱਸ ਡਿਪੂ
* ਕਰੌਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}{{Railway stations in Rajasthan}}{{Hindaun block}}


[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਰੌਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>4sa20373mwuvs13vwlt65p05z0ti8zm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗੰਗਾਪੁਰ ਸਿਟੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188005</id>
    <revision>
      <id>811678</id>
      <parentid>761618</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:43:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811678</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4660" sha1="p2149c1gpglbgd8zg9ngorbwcaghq7e" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਗੰਗਾਪੁਰ ਸਿਟੀ ਜੰਕਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|30px]] [[Express trains in India|Express train]] and [[Slow and fast passenger trains in India|Passenger train]] station
| image              = Ganagpur City Railway Station Main Entrance.jpg
| caption            = Gangapur City Jn. Railway Station Entrance
| address            = Gurudwara Circle, Railway Colony, [[Gangapur City]], [[Rajasthan]]
| coordinates        = {{coord|26.47171|N|76.71594|E|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|245.3|m|ft}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| lines              = [[New Delhi–Mumbai main line]] [[Dausa-Gangapur City Line]]
| platforms          = 3
| tracks             = 4
| connections        = Auto Rickshaw
| structure          = Standard on-ground station
| levels             = 
| parking            = ਹਾਂ
| bicycle            = 
| accessible         = ਹਾਂ
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = GGC
| opened             = 1952
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| map_type           = India Rajasthan#India
}}

'''ਗੰਗਾਪੁਰ ਸਿਟੀ ਜੰਕਸ਼ਨ''' ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਸਵਾਈ ਮਾਧੋਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਗੰਗਾਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ ਨਾਮ '''GGC''' ਹੈ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ-ਮੁੰਬਈ ਮੁੱਖ ਲਾਈਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਛਮੀ ਮੱਧ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਕੋਟਾ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨੇਡ਼ਲੇ ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਲਈ ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਰੋਤ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Gangapur_City_Railway_Station.jpg|thumb|ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਤਸਵੀਰ]]
ਗੰਗਾਪੁਰ ਸਿਟੀ ਜੰ. ਇਹ ਦਿੱਲੀ-ਕੋਟਾ-ਵਡੋਦਰਾ-ਮੁੰਬਈ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਨਾਮ ਦਾ ਸੰਖੇਪ G.G.C'''.''' ਹੈ। ਇਸ ਮਾਰਗ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲ ਗੰਗਾਪੁਰ ਸਿਟੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ. ਇਹ ਕੋਟਾ ਡਵੀਜ਼ਨ ਅਧੀਨ ਪੱਛਮੀ ਮੱਧ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਗੰਗਾਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ [[ਦਿੱਲੀ]], [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਜੈਪੁਰ]], [[ਕੋਟਾ]], [[ਆਗਰਾ]], [[ਇੰਦੌਰ]], [[ਮਥੁਰਾ]], [[ਪਟਨਾ]], [[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ]], [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਅਤੇ [[ਉਦੈਪੁਰ]] ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਨੇਡ਼ਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਵਾਈ ਮਾਧੋਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਭਰਤਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ , ਕੋਟਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨ।

== ਗੈਲਰੀ ==
&lt;gallery&gt;
ਤਸਵੀਰ:Old_Gangapur_City_station_IMG-20161205-WA0045.jpg|alt=Old Gangapur City station|ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ
ਤਸਵੀਰ:Ganagpur_City_Railway_Station_Main_Entrance.jpg|alt=Gangapur City railway station entrance|ਮੁੱਖ ਲੇਖ ਅਤੇ ਖੋਜ
ਤਸਵੀਰ:Gangapur_City_railway_station.jpg|alt=Gangapur City station board|ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰੋਬਾਰ
&lt;/gallery&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}{{Railway stations in Rajasthan}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਵਾਈ ਮਾਧੋਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>p2149c1gpglbgd8zg9ngorbwcaghq7e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188015</id>
    <revision>
      <id>811679</id>
      <parentid>761690</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:44:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811679</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9371" sha1="ae3dxyku0i5gav5wm6m2zokk7lax1wz" xml:space="preserve">
{{Infobox station
| name               = ਜੰਮੂ ਤਵੀ
| style              = Indian Railways
| type               = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|30px]] [[Indian Railways]] station
| image              = Jammu Tawi to Delhi - Rail side views 02.JPG
| caption            = 
| address            = ਰੇਲਵੇ ਰੋਡ, [[ਜੰਮੂ]],
| country            = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸ਼ਤ)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]], [[ਭਾਰਤ]]
| coordinates        = {{coord|32.7063|74.8802|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|343.763|m|ft}}
| owned              = Indian Railways
| operator           = Northern Railway
| lines              = [[Jalandhar–Jammu line]]&lt;br /&gt;[[Amritsar–Jammu line]]&lt;br /&gt;[[Jammu–Baramulla line]]
| platforms          = 3
| tracks             = 7
| connections        = 
| structure          = At–ground
| parking            = ਹਾਂ
| accessible         = Yes {{access icon}}
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
  | code = JAT
  | zone = [[Northern Railways]]
  | division = {{rwd|Firozpur}}
  }}
| opened             = {{start date and age|df=yes|1975}}
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = North India Railway Company
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Jammu and Kashmir#India
}}

'''[[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ]] ਤਵੀ''' ਭਾਰਤੀ [[ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜੰਮੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ: '''JAT''' ਹੈ। ਇਹ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਰੇਲ ਦੁਆਰਾ ਘਾਟੀ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।

== ਪਿਛੋਕਡ਼ ==
ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ [[ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ]] ਵੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਹੈੱਡ ਹੈ। [[ਜੰਮੂ-ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਲਾਈਨ]] ਇੱਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇਹ [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]] ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਕੋਡ ਜੇ. ਏ. ਟੀ. ਹੈ। ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਦੂਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਰੇਲਗੱਡੀ, ਹਿਮਸਾਗਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਜੋ 70 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ [[ਕੰਨਿਆਕੁਮਾਰੀ]], [[ਤਮਿਲ਼ ਨਾਡੂ|ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ]] ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਹ [[ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਕਟੜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਕਟਡ਼ਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਰੇਲਗੱਡੀ, ਵੰਦੇ ਭਾਰਤ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ, ਇੱਥੇ ਰੁਕਦੀ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ-ਸਿਆਲਕੋਟ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮੌਜੂਦ ਸੀ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਸਿਆਲਕੋਟ ਜੰਕਸ਼ਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਲਈ ਰੇਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸਨ, ਜੋ {{Convert|43|km|abbr=on}} ਕਿਲੋਮੀਟਰ (27 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸੀ। ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ [[ਵਜ਼ੀਰਾਬਾਦ]] ਅਤੇ ਨਰੋਵਾਲ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਦੋਵੇਂ ਅੱਜ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਪੁਰਾਣਾ ਜੰਮੂ ਸਟੇਸ਼ਨ 1897 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਆਲਕੋਟ ਨਾਲ ਰੇਲਵੇ ਲਿੰਕ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਸੀ। 1971 ਤੱਕ [[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ]] ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਰੇਲ ਸੇਵਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਨੇ [[ਪਠਾਨਕੋਟ]]-ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਲਾਈਨ ਵਿਛਾਈ ਸੀ। ਨਵਾਂ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਸਟੇਸ਼ਨ 1975 ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਾਲ 2000 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ ਲਈ ਰਾਹ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪੁਰਾਣੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ, ਡੀ. ਟੀ. ਐੱਮ. ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸਟੇਸ਼ਨ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਡਾਇਰੈਕਟਰ (ਐੱਸ. ਡੀ.) ਐੱਸ ਹੈ। ਉਚਿਤ ਸਿੰਘਲ (2014 ਬੈਚ ਦੇ ਆਈ. ਆਰ. ਟੀ. ਐਸ. ਅਧਿਕਾਰੀ)  ਜੰਮੂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ 2024 ਤੱਕ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ ਅਤੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪੁਨਰ-ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦੁਬਾਰਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੁਡ਼ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ।

== ਬਿਜਲੀਕਰਨ ==
ਸਮੁੱਚੇ ਜਲੰਧਰ-ਜੰਮੂ ਸੈਕਸ਼ਨ, ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਾਈਡਿੰਗਜ਼ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ 25 ਕੇਵੀ ਏਸੀ ਤੱਕ ਬਿਜਲੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਸਤ 2014 ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਟ੍ਰੈਕਸ਼ਨ ਲਈ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਸਵਰਾਜ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਤੋਂ ਬਾਂਦਰਾ ਟਰਮੀਨਲ ਤੱਕ W.A.P-7 ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ ਸ਼ੈੱਡ ਦਾ ਅੰਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹਿਮਗਿਰੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਨੂੰ ਹੁਣ [[ਜੰਮੂ (ਸ਼ਹਿਰ)|ਜੰਮੂ ਤਵੀ]] ਤੋਂ [[ਹਾਵੜਾ|ਹਾਵਡ਼ਾ]] ਤੱਕ W.A.P-7 ਹਾਵਡ਼ਾ ਸ਼ੈੱਡ ਦਾ ਅੰਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==

* [[ਜੰਮੂ-ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਲਾਈਨ]]
* [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
* [[ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
* ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

== ਗੈਲਰੀ ==
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot;&gt;
ਤਸਵੀਰ:Night_View_of_Jammu_Tawi_Railway_Station2.jpg
ਤਸਵੀਰ:Night_View_of_Jammu_Tawi_Railway_Station1.jpg
ਤਸਵੀਰ:Station_de_Jammutavi.jpg|alt=Jammu Tawi railway station|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ
ਤਸਵੀਰ:Jammu_Tawi_to_Delhi_-_Rail_side_views_01.JPG|alt=Tourist reception area|ਸਾਹਿਤਕ ਖੋਜ
&lt;/gallery&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* [https://web.archive.org/web/20130402130639/http://www.indianrailways.gov.in/ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲ ਮੰਤਰਾਲਾ, ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ]
* [https://www.traintimetable.in/mumbai-new-delhi-amritsar-firozpur-jammu.html ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸਾਰਣੀ]
{{Railway stations in Jammu and Kashmir}}{{Top 100 booking stations of Indian Railways}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>ae3dxyku0i5gav5wm6m2zokk7lax1wz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੁਨਾਬਾਓ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188017</id>
    <revision>
      <id>811680</id>
      <parentid>761706</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:44:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811680</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5125" sha1="tj3g4yjtzqgomu6skfue5609l3l96wg" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name = ਮੁਨਾਬਾਓ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| type = [[Indian Railways]] station
| style = Indian Railways
| image = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|80px]]
| image_caption = 
| address = Munabao, Barmer district, Rajasthan
| country = India
| coordinates = {{Coord|25.7429|N|70.2768|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline}}
| elevation = {{convert|80|m|ft}}
| line = [[Marwar Junction–Munabao line]]
| structure = Standard on ground
| platform = 1
| tracks = {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| parking = ਹਾਂ
| bicycle = ਨਹੀਂ
| opened = 1902
| closed = 
| rebuilt = 
| electrified = ਹਾਂ
| ADA = 
| code = {{Indian railway code
  | code          = MBF
  | division      = Jodhpur
  }}
| owned = [[Indian Railways]]
| operator = [[North Western Railway zone|North Western Railway]]
| status = Functioning
| former = 
| passengers = 
| pass_year = 
| pass_percent = 
| mapframe = 
| pass_system = 
| map_type = India Rajasthan#India
| map_dot_label = ਮੁਨਾਬਾਓ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| map_size = 300
| map_caption = ਮੁਨਾਬਾਓ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
}}
'''ਮੁਨਾਬਾਓ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਜ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਾੜਮੇਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।  ਇਸਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ : MBF ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਆਵਾਜਾਈ ਪੁਆਇੰਟ ਹੈ। 1,000 ਮਿਲੀਮੀਟਰ  ਸਿੰਧ ਵਿੱਚ ਲੂਨੀ ਤੋਂ ਸ਼ਾਦੀਪੱਲੀ ਤੱਕ (3 ਫੁੱਟ 3+3⁄8 ਇੰਚ) ਬ੍ਰੌਡ-ਮੀਟਰ-ਗੇਜ ਲਾਈਨ 1902 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਥਾਰ ਮਾਰੂਥਲ ਅਤੇ ਸ਼ਾਦੀਪੱਲੀ ਤੋਂ ਹੈਦਰਾਬਾਦ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ) ਤੱਕ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਮਾਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੂਨੀ-ਬਾੜਮੇਰ-ਮੁਨਾਬਾਓ ਸੈਕਸ਼ਨ ਨੂੰ 2004 ਵਿੱਚ 5 ਫੁੱਟ 6 ਇੰਚ (1,676 ਮਿਲੀਮੀਟਰ) ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਵਿੱਚ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 1965 ਦੀ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਹੇਠ ਆ ਗਿਆ ਸੀ।

==ਇਤਿਹਾਸ==
ਰੇਲਵੇ ਗਜ਼ਟ ਦੇ 1929 ਦੇ ਅੰਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਿੰਧ ਮੇਲ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਅਤੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਸਿੰਧ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਸ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਚੱਲਦੀ ਸੀ।  ਇਹ ਰੂਟ ਲਗਭਗ 1965 ਤੱਕ ਜੋਧਪੁਰ ਅਤੇ ਕਰਾਚੀ ਵਿਚਕਾਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਸੀ।  ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ, ਖੋਖਰਪਾੜ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ 135 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਮੀਰਪੁਰ ਖਾਸ ਰਾਹੀਂ ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਸਿੰਧ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮੀਟਰ-ਗੇਜ ਬ੍ਰਾਂਚ ਲਾਈਨ ਦਾ ਟਰਮੀਨਸ ਸੀ। 
==ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰੇਲ==
ਮੁਨਾਬਾਓ-ਖੋਖਰਪਾਰ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਰੇਲ ਸੰਪਰਕ 2006 ਵਿੱਚ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਥਾਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਬਲਾਕ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਰਾਚੀ ਤੋਂ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੁਨਾਬਾਵ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਜੋਧਪੁਰ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਕੀ ਕੋਠੀ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਬਦਲਦੀ ਹੈ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ.ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ, ਥਾਰ ਲਿੰਕ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਭਗਤ ਕੀ ਕੋਠੀ (ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ) ਤੋਂ ਮੁਨਾਬਾਓ ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ ਤੱਕ ਨਾਨ-ਸਟਾਪ ਚੱਲਦੀ ਹੈ।  ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਜ਼ੀਰੋ ਪੁਆਇੰਟ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੁਨਾਬਾਓ ਤੋਂ ਬਾੜਮੇਰ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਚੱਲਦੀ ਹੈ।
==ਹਵਾਲੇ==
#https://indiarailinfo.com/station/map/barmer-bme/1145
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਾੜਮੇਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>tj3g4yjtzqgomu6skfue5609l3l96wg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਘੱਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188019</id>
    <revision>
      <id>811681</id>
      <parentid>761724</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:44:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811681</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3502" sha1="d507hcyn7q4ez75cmog3cu2hhupn44y" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name          = ਘੱਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 
| type          = [[Indian Railways]] station
| style         = Indian Railways
| image         = Ghaggar railway station (2).jpg
| image_caption = 
| address       = Derabassi-Ramgarh Road, Mubarakpur Ghaggar [[Mohali]], [[Punjab, India|Punjab]]
| country       = India
| coordinates   = {{coord|30.6274|76.8471|type:railwaystation_region:IN|display=title,inline}}
| map_type      = India Punjab#India
| map_dot_label = ਘੱਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| map_caption   = Location in Punjab##Location in India
| line          = 
| other         = Auto stand
| elevation     = {{convert|301|m|ft}}
| structure     = Standard (on ground station)
| platform      = 2
| depth         = 
| levels        = 
| tracks        = 4 (construction – doubling of diesel [[5 ft 6 in gauge railway|broad gauge]])
| parking       = ਹਾਂ
| bicycle       = ਹਾਂ
| opened        = 
| closed        = 
| rebuilt       = 
| electrified   = ਹਾਂ
| ADA           = 
| code          = {{Indian railway code
  | code = GHG
  | zone = [[Northern Railway zone|Northern Railway]]
  | division = {{rwd|Ambala}}
  }}
| owned         = [[Indian Railways]]
| operator      = [[Northern Railway zone|Northern Railway]]
| status        = ਚਾਲੂ
| former        = 
| passengers    = 
| pass_year     = 
| pass_percent  = 
| pass_system   = 
| mpassengers   = 
| services      = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Dappar|right=Chandigarh Junction|type=Mohali Ludhiana Line}}
}}
'''ਘੱਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਮੁਹਾਲੀ ਵਿੱਚ, [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕੋਡ: '''G. C. G.''' ਹੈ। ਇਹ ਡੇਰਾਬੱਸੀ ਅਤੇ ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ [[ਘੱਗਰ ਹਕਰਾ ਦਰਿਆ|ਘੱਗਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ। ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਵੱਛਤਾ ਸਮੇਤ ਚੰਗੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹਨ।

== ਟ੍ਰੇਨਾਂ ==
ਘੱਗਰ ਤੋਂ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਹਨਃ

* ਕਾਲਕਾ-ਦਿੱਲੀ ਯਾਤਰੀ (ਅਣ-ਰਾਖਵਾਂ) 
* ਅੰਬਾਲਾ-ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਯਾਤਰੀ (ਅਣ-ਰਾਖਵਾਂ) 
* ਅੰਬ ਅੰਦੌਰਾ-ਅੰਬਾਲਾ ਡੀ. ਐੱਮ. ਯੂ.
* ਕਾਲਕਾ-ਅੰਬਾਲਾ ਯਾਤਰੀ (ਅਣ-ਰਾਖਵਾਂ) 

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* ਘੱਗਰ ਇੰਡੀਆ ਰੇਲ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਟ੍ਰੇਨਾਂ
* {{Wikivoyage-inline|Chandigarh}}
{{Railway stations in the Punjab, India}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>d507hcyn7q4ez75cmog3cu2hhupn44y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦੱਪਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188021</id>
    <revision>
      <id>811682</id>
      <parentid>761731</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:44:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811682</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2972" sha1="fa9j4m7f3u3jgbllxv0g83tztw0jz03" xml:space="preserve">
{{Infobox station
| name               = ਦੱਪਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| native_name        = 
| style              = Indian Railways
| image              = [[File:Dappar_Railway_Station.jpg|250px]]
| caption            = 
| address            = [[Sahibzada Ajit Singh Nagar district|SAS Nagar District]], [[Punjab, India|Punjab]]
| country            = India
| coordinates        = {{coord|30.5175|76.8075|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|305|m|ft}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| operator           = [[Northern Railway zone]]
| lines              = [[Delhi–Kalka line]]
| platforms          = 2{{citation needed|date=February 2019}}
| tracks             = 
| structure          = Standard on ground
| parking            = 
| bicycle            = 
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
  | code = DHPR
  | zone = [[Northern Railway zone]]
  | division = {{rwd|Ambala}}
  }}
| opened             = 
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Lalru|right=Ghaggar}}
| map_type           = India Punjab#India
}}

'''ਦੱਪਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ'''  ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਤੋਂ ਲਗਭਗ 11 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ: '''DHPR''' ਹੈ।

== ਰੇਲਾਂ ==

* 14887/14888 ਕਾਲਕਾ-ਬਾਡ਼ਮੇਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* 13008 ਉਦਯਨ ਆਭਾ ਤੂਫ਼ਾਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਉਦਿਆਨ ਆਭਾ ਤੂਫ਼ਾਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* http://indiarailinfo.com/station/map/dappar-dhpr/2640
{{Railway stations in the Punjab, India}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੇਖ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤੋਂ ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>fa9j4m7f3u3jgbllxv0g83tztw0jz03</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਿਸ਼ਨਗਡ਼੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188048</id>
    <revision>
      <id>811683</id>
      <parentid>761859</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:45:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811683</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6022" sha1="t4t8rcrkp14jxzgy83zfbfg6n6jyjme" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name          =ਕਿਸ਼ਨਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| type          = [[Indian Railways]] station
| style         = Indian Railways
| image         = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|100px]]
| image_caption = Indian Railway logo
| address       = [[Kishangarh]], [[Ajmer district]], [[Rajasthan]]
| country       = {{flagu|India}}
| coordinates   = {{coord|26.589565|74.856359|type:railwaystation_region:IN|display=inline}}
| line          = [[Ahmedabad]]–[[Delhi]] main line &lt;br&gt;[[Jaipur–Ahmedabad line]]
| other         = 
| elevation     = {{convert|457|m|ft}}
| structure     = Standard (on ground station)
| platform      = 2
| depth         =
| levels        =
| tracks        = 4
| parking       = Yes
| bicycle       = Yes 
| opened        = 
| closed        =
| rebuilt       =
| electrified   = Yes
| ADA           = {{Access icon|20px}} Available
| code          = {{Indian railway code
  | code = KSG
  | zone = [[North Western Railway zone]]
  | division = {{rwd|Jaipur}}
  }}
| owned         = [[Indian Railways]]
| operator      = [[North Western Railway Zone (India)|North Western Railways]]
| status        = Functional
| former        = 
| passengers    = 
| pass_year     =
| pass_percent  =
| pass_system   =
| mpassengers   =
| services      = 
| map_type      = India Rajasthan#India
| map_dot_label = ਕਿਸ਼ਨਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| map_size      = 300
}}
'''ਕਿਸ਼ਨਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਅਜਮੇਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਕੋਡ '''KSG''' ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸ਼ਨਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ। ਯਾਤਰੀ,ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਅਤੇ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੇ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ।

== ਰੇਲਾਂ ==
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਕਿਸ਼ਨਗਡ਼੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਦੋਵੇਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ।
#[[ਖਜੂਰਾਹੋ-ਉਦੈਪੁਰ ਸਿਟੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਚੇਤਕ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ|ਉਦੈਪੁਰ ਸਿਟੀ-ਦਿੱਲੀ ਸਰਾਏ ਰੋਹਿਲਾ ਚੇਤਕ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਅਜਮੇਰ-ਸਿਲਦਾਹ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਰਾਜਕੋਟ-ਦਿੱਲੀ ਸਰਾਏ ਰੋਹਿਲਾ ਵੀਕਲੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਭਾਵਨਗਰ ਟਰਮੀਨਸ-ਦਿੱਲੀ ਸਰਾਏ ਰੋਹਿਲਾ ਲਿੰਕ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ-ਗੋਰਖਪੁਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਜੈਪੁਰ-ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਵੀਕਲੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਯੋਗਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ|ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ-ਹਰਿਦੁਆਰ ਯੋਗਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ-ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਕਟੜਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਅਜਮੇਰ-ਦਿੱਲੀ ਸਰਾਏ ਰੋਹਿਲਾ ਜਨ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਅਲਾ ਹਜ਼ਰਤ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ (ਭਿਲਡੀ ਰਾਹੀਂ)]]
#[[ਅਲਾ ਹਜ਼ਰਤ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ (ਵਾਇਆ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ)]]
#[[ਬਾਂਦਰਾ ਟਰਮੀਨਸ-ਦਿੱਲੀ ਸਰਾਏ ਰੋਹਿਲਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਭੋਪਾਲ-ਜੈਪੁਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਅਜਮੇਰ-ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਗਰੀਬ ਰਥ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਮਾਰੂਸਾਗਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ|ਅਜਮੇਰ-ਏਰਨਾਕੁਲਮ ਮਾਰੂਸਾਗਰ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਉਦੈਪੁਰ ਸਿਟੀ-ਹਰਿਦੁਆਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#ਅਜਮੇਰ-ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ (ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰਾਹੀਂ)
#ਅਜਮੇਰ-ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ (ਧੂਰੀ ਰਾਹੀਂ)
#[[ਅਮਰਾਪੁਰ ਅਰਾਵਲੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ|ਬਾਂਦਰਾ ਟਰਮੀਨਸ-ਜੈਪੁਰ ਅਮਰਾਪੁਰ ਅਰਾਵਲੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਆਗਰਾ ਫੋਰਟ-ਅਜਮੇਰ ਇੰਟਰਸਿਟੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
# [[ਪੂਜਾ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ|ਅਜਮੇਰ-ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਪੂਜਾ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਪੋਰਬੰਦਰ-ਦਿੱਲੀ ਸਰਾਏ ਰੋਹਿਲਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਉਦੈਪੁਰ ਸਿਟੀ-ਜੈਪੁਰ ਇੰਟਰਸਿਟੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ-ਦੌਰਾਈ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਨਾਗਪੁਰ-ਜੈਪੁਰ ਵੀਕਲੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਰਾਣੀਖੇਤ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ|ਜੈਸਲਮੇਰ-ਕਾਠਗੋਦਾਮ ਰਾਣੀਖੇਤ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਦਯੋਦਿਆ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ|ਅਜਮੇਰ-ਜਬਲਪੁਰ ਦਯੋਦਿਆ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਓਖਾ-ਜੈਪੁਰ ਵੀਕਲੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ-ਲਖਨਊ ਵੀਕਲੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
#[[ਦੁਰਗ-ਅਜਮੇਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
==ਹਵਾਲੇ==
#https://indiarailinfo.com/station/map/kishangarh-ksg/278

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਜਮੇਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>t4t8rcrkp14jxzgy83zfbfg6n6jyjme</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਹਿੰਦਰਗਡ਼੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188049</id>
    <revision>
      <id>811684</id>
      <parentid>761866</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:45:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811684</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8646" sha1="aoii2wmtxtvek0rmwa71uvaei0fxq09" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਮਹਿੰਦਾਰਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[Indian Railways]] [[Train station|Station]]
| image              = Mahendragarh.jpg
| caption            = Mahendragarh Railway Station in Mahendragarh, Haryana, India
| address            = Station Road, [[Mahendragarh]], [[Haryana]]
| country            = {{flag|India}}
| coordinates        = {{Coord|28|16|51|N|76|08|53|E|display=inline,title}}
| elevation          = {{Convert|246|m|ft}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| operator           = Indian Railways
| lines              = [[Delhi–Bikaner line]]
| platforms          = 2
| tracks             = 12
| bus_routes         = 1
| connections        = 
| structure          = Terminus
| parking            = Available (paid)
| accessible         = 
| status             = Functional
| code               = {{Indian railway code
  | code = MHRG
  | zone = [[North Western Railway zone]]
  | division = {{rwd|Bikaner}}
  }}
| opened             = 1940
| closed             = 
| rebuilt            = 2009–11
| electrified        = Yes
| former             = 
| passengers         = 1000–2000
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Haryana#India
}}

'''ਮਹਿੰਦਰਗਡ਼੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''', ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ MHRG, [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ]] [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਮਹਿੰਦਰਗਡ਼ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਮਹਿੰਦਰਗਢ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਤਰ ਪੱਛਮੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਦੇ [[ਬੀਕਾਨੇਰ]] ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]]-ਰੇਵਾਡ਼ੀ-ਬੀਕਾਨੇਰ ਮਾਰਗ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=22 COVID-19 Special Arrivals at Mahendragarh NWR/North Western Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/arrivals/mahendragarh-mhrg/1233}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mahendragarh Railway Station (MHRG) : Station Code, Time Table, Map, Enquiry |url=https://www.ndtv.com/indian-railway/mahendragarh-mhrg-station}}&lt;/ref&gt;

== ਸਥਾਨ ==
ਮਹਿੰਦਰਗੜ੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਸਟੇਸ਼ਨ 114 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (71 ਮੀਲ) ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਵੱਡਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਬੀਕਾਨੇਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ ਰੇਵਾਡ਼ੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੱਕ ਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬੀਕਾਨੇਰ ਪ੍ਰਿੰਸਲੀ ਸਟੇਟ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਜੋਧਪੁਰ-ਬੀਕਾਨੇਰ ਰੇਲਵੇ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ 19ਵੀਂ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਮੀਟਰ-ਗੇਜ ਲਾਈਨ ਵਜੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਲਾਈਨ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਡ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹੀ ਗਈ ਸੀ।ਪਹਿਲਾ ਪਡ਼ਾਅ, ਬੀਕਾਨੇਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ ਰਤਨਗਡ਼੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੱਕ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬੀਕਾਨੇਰ-ਰਤਨਗਡ਼੍ਹ ਤਾਰ ਲਾਈਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 24 ਨਵੰਬਰ 1912 ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।ਦੂਜਾ ਪਡ਼ਾਅ, ਰਤਨਗਡ਼੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ ਚੁਰੂ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੱਕ 22 ਮਈ 1910 ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।ਤੀਜਾ ਪਡ਼ਾਅ, ਚੁਰੂ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸਾਦੁਲਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੱਕ 8 ਜੁਲਾਈ 1911 ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।ਚੌਥੇ ਪਡ਼ਾਅ, ਸਾਦੁਲਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ ਰੇਵਾਡ਼ੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੱਕ 4 ਮਾਰਚ 1937 ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1 ਮਾਰਚ 1941 ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

=== ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ===
ਮਹਿੰਦਰਗਡ਼੍ਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ 1896 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1940 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ-ਰੇਵਾਡ਼ੀ-ਬੀਕਾਨੇਰ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 1952 ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਬਣੇ [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਖੇਤਰ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ]] ਦੇ ਬੀਕਾਨੇਰ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।

=== ਗੇਜ ਪਰਿਵਰਤਨ ===
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, [[ਭਾਰਤੀ ਗੇਜ ਰੇਲਵੇ|5 ਫੁੱਟ 6 ਇੰਚ]] (1,7676 ਮਿਲੀਮੀਟਰ) ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੈਕਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਰੇਵਾਡ਼ੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸਾਦੁਲਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪਹਿਲੇ ਸੈਕਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 17 ਸਤੰਬਰ 2008 ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਦੁਲਪੁਰਜੰਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਤਨਗਡ਼੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਜਾ ਸੈਕਸ਼ਨ 1 ਅਗਸਤ 2010 ਨੂੰ ਖੋਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਤਨਗਡ਼੍ਹ ਜੱਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਬੀਕਾਨੇਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਦਰਮਿਆਨ ਤੀਜਾ ਸੈਕਸ਼ਨ 30 ਮਾਰਚ 2011 ਨੂੰ ਖੋਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&amp;nbsp;

=== ਬਿਜਲੀਕਰਨ ===
ਮੁੱਖ ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 11 ਫਰਵਰੀ 2019 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਰੇਵਾਡ਼ੀ ਅਤੇ ਸਾਦੁਲਪੁਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪਹਿਲੇ ਸੈਕਸ਼ਨ 'ਤੇ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਰੇਲ ਬਜਟ' ਤੇ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਦੋ ਪਡ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ 4 ਮਾਰਚ 2020 ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਕੀ ਸੈਕਸ਼ਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਦੁਲਪੁਰ-ਚੁਰੂ, ਚੁਰੂ-ਰਤਨਗਡ਼੍ਹ ਅਤੇ ਰਤਨਗਡ਼੍ਹ-ਬੀਕਾਨੇਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

== ਟ੍ਰੇਨਾਂ ==
ਰੇਵਾਡ਼ੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਰੁਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mahendragarh Railway Station &amp;#124; Trains Timetable passing through Mahendragarh Station |url=https://www.cleartrip.com/trains/stations/MHRG/}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#cfcfcf; text-align:center;&quot; |ਟ੍ਰੇਨ ਨੰ.
!ਰੇਲਗੱਡੀ ਦਾ ਨਾਮ
!ਤੋਂ
!ਨੂੰ
!ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਡਿਪ
|-
|19727
|ਸੀਕਰ-ਰੇਵਾਡ਼ੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ
|ਸੀਕਰ
|ਰੇਵਾਡ਼ੀ
|08:35
|-
|}

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==

* [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ|Indian Railways]]
* [[ਨਰੇਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
* [[ਦਿੱਲੀ ਸਰਾਏ ਰੂਹੇਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
* [[ਦਿੱਲੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
* [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
* [[ਹਜ਼ਰਤ ਨਿਜ਼ਾਮੂਦੀਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Railway stations in Haryana}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>aoii2wmtxtvek0rmwa71uvaei0fxq09</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਟੁੰਡਲਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188058</id>
    <revision>
      <id>811685</id>
      <parentid>808095</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:45:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811685</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19114" sha1="g5sfa1nlmsws0qr5j0zr0drz2fy5sz0" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਟੁੰਡਲਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|30px]] [[Indian Railways|Indian Railway]] Station
| image              = Tundla Junction.jpg
| caption            = 
| address            = Junction Point, [[Tundla]], [[Uttar Pradesh]]
| country            = India
| coordinates        = {{Coord|27.2077|N|78.2336|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline}}
| elevation          = {{convert|166.878|m|ft}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| operator           = [[North Central Railway zone|North Central Railway]]
| lines              = [[Kanpur–Delhi section]] of [[Howrah–Delhi main line]] [[Howrah–Gaya–Delhi line]] and Tundla-Agra line
| platforms          = 7
| tracks             = 
| connections        = 
| structure          = Standard on ground
| parking            = Yes
| bicycle            = yes
| accessible         = 
| status             = Functioning
| code               = {{Indian railway code
  | code = TDL
  | zone = 
  | division = {{rwd|Prayagraj}}
  }}
| opened             = 1866
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = [[East Indian Railway Company]]
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Uttar Pradesh#India
| map_dot_label      = Tundla
| map_caption        = Location in [[Uttar Pradesh]]##Location in India
}}
{| class=&quot;collapsible collapsed RMbox&quot; cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;float:right;clear:right;margin-top:0;margin-bottom:1em;margin-left:1em;empty-cells:show;border-collapse:collapse;font-size:88%;background:#F9F9F9;color:inherit;&quot;
! style=&quot;color:#FFF;background:#27404E;text-align:center;padding:5px&quot; |&lt;templatestyles src=&quot;Hlist/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;&lt;templatestyles src=&quot;Module:Navbar/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;&lt;div style=&quot;margin-left:55px&quot;&gt;&lt;div style=&quot;white-space:nowrap;margin-right:55px;font-size:113.63636363636%&quot;&gt;ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
|-
| style=&quot;line-height:normal;padding:4px 5px&quot; |&lt;div class=&quot;selfreference noprint&quot; style=&quot;text-align:right;font-size:97%&quot;&gt;[[ਫਰਮਾ:Railway line legend|ਕਥਾ]]&lt;/div&gt;
|-
| style=&quot;padding:0px 6px 6px&quot; |
{| class=&quot;nogrid routemap&quot; style=&quot;font-size:107.95454545455%&quot;
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_CONTg.svg|link=|alt=|20x20px|CONTG]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |5&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਬਿਲੋਚਪੁਰਾ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |4&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_KDSTa.svg|link=|alt=|20x20px|KDSTa]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਬੇਲਾਗੰਜ ਯਾਰਡ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_ABZg+l.svg|link=|alt=|20x20px|ABZg + l]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STRq.svg|link=|alt=|20x20px|STRq]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_ABZr+r.svg|link=|alt=|20x20px|ABZr + r]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |5&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਆਗਰਾ ਸ਼ਹਿਰ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STRl.svg|link=|alt=|20x20px|STRl]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_hKRZWaeq.svg|link=|alt=|20x20px|hKRZWaeq]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR+r.svg|link=|alt=|20x20px|STR + r]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR+l.svg|link=|alt=|20x20px|STR + l]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_hKRZWaeq.svg|link=|alt=|20x20px|hKRZWaeq]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_ABZg+r.svg|link=|alt=|20x20px|ABZg + r]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |8&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਯਮੁਨਾ ਪੁਲ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |4&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;[[ਆਗਰਾ ਫੋਰਟ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਆਗਰਾ ਕਿਲ੍ਹਾ]]&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |2&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਈਦਗਾਹ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_CONTgq.svg|link=|alt=|20x20px|CONTgq]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_kABZq2.svg|link=|alt=|20x20px|kABZq2]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_KRZo+k23.svg|link=|alt=|20x20px|KRZo + k23]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_kABZq+3.svg|link=|alt=|20x20px|kABZq + 3]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STRr.svg|link=|alt=|20x20px|STRr]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;''ਭਰਤਪੁਰ ਅਤੇ ਬਯਾਨਾ''&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_kABZg+14.svg|link=|alt=|20x20px|ਕੇਏਬੀਜ਼ੈੱਡਜੀ + 14]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_BHF.svg|link=|alt=|20x20px|ਬੀ. ਐੱਚ. ਐੱਫ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |0&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;[[ਆਗਰਾ ਛਾਉਣੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਆਗਰਾ ਛਾਉਣੀ]]&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_FLUG.svg|link=|alt=|20x20px|FLUG]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਆਗਰਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_CONTf.svg|link=|alt=|20x20px|CONTf]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;''ਆਗਰਾ-ਭੋਪਾਲ ਸੈਕਸ਼ਨ ਤੱਕ''&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |12&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਛਾਲੇਸਰ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_SKRZ-G2o.svg|link=|alt=|20x20px|SKRZ-G2o]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| class=&quot;RMr&quot; |
| class=&quot;RMr4&quot; |&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਆਗਰਾ-ਲਖਨਊ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |16&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਕੁਬੇਰਪੁਰ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |23&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਏਤਮਾਦਪੁਰ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_ABZg+l.svg|link=|alt=|20x20px|ABZg + l]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |''ਕਾਨਪੁਰ-ਦਿੱਲੀ ਸੈਕਸ਼ਨ ਤੱਕ''
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_BHF.svg|link=|alt=|20x20px|ਬੀ. ਐੱਚ. ਐੱਫ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |27&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਟੁੰਡਲਾ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_CONTf.svg|link=|alt=|20x20px|CONTf]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |''ਕਾਨਪੁਰ-ਦਿੱਲੀ ਸੈਕਸ਼ਨ ਤੱਕ''
|-
| style=&quot;padding:0 3px 0 0;&quot; |
|
| class=&quot;RMl1&quot; |
|
| class=&quot;RMr1&quot; |
|
| style=&quot;padding:0 0 0 3px;&quot; |
|}
|}
'''ਟੁੰਡਲਾ ਜੰਕਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ '''TDL''' ਹੈ। ਇਹ ਆਗਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ [[ਦਿੱਲੀ]]-[[ਹਾਵੜਾ|ਹਾਵਡ਼ਾ]] ਮੁੱਖ ਲਾਈਨ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਟੁੰਡਲਾ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ-ਪੰਡਿਤ ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਉਪਾਧਿਆਏ ਨਗਰ/[[ਲਖਨਊ]] ਸੈਕਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਲਈ ਡਰਾਈਵਰਾਂ ਅਤੇ ਗਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਇੱਕ ਤਕਨੀਕੀ ਹਾਲਟ ਹੈ। ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਟੁੰਡਲਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਆਗਰਾ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪੂਰਬ, ਅਰਥਾਤ [[ਕੋਲਕਾਤਾ]], [[ਗੁਹਾਟੀ]], [[ਪਟਨਾ]] ਆਦਿ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉੱਤਰੀ ਰਾਜ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।ਇਸ ਦਾ [[ਆਗਰਾ ਛਾਉਣੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਆਗਰਾ ਛਾਉਣੀ]], ਬਦਾਯੂੰ, ਬਰੇਲੀ ਜੰਕਸ਼ਨ, [[ਇਟਾਵਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਇਟਾਵਾ]], ਅਲੀਗਡ਼੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ., ਫਾਫੁੰਦ, [[ਕਾਨਪੁਰ ਸੈਂਟਰਲ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਕਾਨਪੁਰ ਕੇਂਦਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਆਦਿ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
1972: ਹਾਵੜਾ ਤੋਂ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਟੁੰਡਲਾ ਪਹੁੰਚਿਆ।

29 ਦਸੰਬਰ 2002: ਕੋਂਕਣ ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਡਬਲਯੂਡੀਪੀ-4 ਲੋਕੋ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 150 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ (ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ 165 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਵਾਲੀ) ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਮਡਗਾਓਂ-ਰੋਹਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦਾ ਟਰਾਇਲ ਚਲਾਇਆ।  ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ, NR ਨੇ ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ-ਟੁੰਡਲਾ ਸੈਕਸ਼ਨ 'ਤੇ 180 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਡਬਲਯੂਡੀਪੀ-4 ਦੇ ਨਾਲ ਟਰਾਇਲ ਚਲਾਏ ਹਨ।

13-21 ਦਸੰਬਰ 2003: NCR ਦੇ ਟੁੰਡਲਾ-ਕਾਨਪੁਰ ਸੈਕਸ਼ਨ 'ਤੇ MEMUs ਲਈ ਕਮਜ਼ੋਰ ਫੀਲਡ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਨਾਲ ਟਰਾਇਲ।  &quot;ਡੈਂਸ ￼￼ਕਰਸ਼ ਲੋਡ￼￼&quot; ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੁਕਣ ਦੇ ਨਾਲ, 4-ਕਾਰ MEMU ਰੇਕ 90 km/h ਦੀ ਅਧਿਕਤਮ ਸਪੀਡ ਨਾਲ 7% ਅਤੇ 100 ਦੀ ਅਧਿਕਤਮ ਸਪੀਡ ਨਾਲ 10% ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। .

== ਹਵਾਲੇ ==
#https://ncr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&amp;id=0,4,527,1600 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240712162401/https://ncr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&amp;id=0,4,527,1600 |date=2024-07-12 }}
#https://indiarailinfo.com/departures/tundla-junction-tdl/451

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* ਟੁੰਡਲਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਇੰਡੀਆ ਰੇਲ ਜਾਣਕਾਰੀ
{{Railway stations in Uttar Pradesh}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>g5sfa1nlmsws0qr5j0zr0drz2fy5sz0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188070</id>
    <revision>
      <id>811686</id>
      <parentid>807732</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:45:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811686</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19988" sha1="4t32pegap8ezb1o99fkuz827m74kmad" xml:space="preserve">
{{Infobox station
| name               = ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ
| style              = Indian Railways
| type               = [[Indian Railways]] station
| image              = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|100px]]
| caption            = Indian Railways logo
| address            = Dr. H.S.sharma Road, Lohamandi, Agra, Uttar Pradesh
| country            = India
| coordinates        = {{Coord|27.1941|N|77.9969|E|type:railwaystation_region:IN|format=dms|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|170|m|ft}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| operator           = [[North Central Railway zone|North Central Railway]]
| lines              = [[Agra–Delhi chord]]&lt;br /&gt;[[Delhi–Chennai line]]
| platforms          = 4
| tracks             = 
| connections        = 
| structure          = Standard on ground
| parking            = ਨਹੀਂ
| bicycle            = ਨਹੀਂ
| accessible         = 
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
  | code = RKM
  | division = {{rwd|Agra}}
  }}
| opened             = 1904
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = 1982–85
| former             = [[East Indian Railway Company]]
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Uttar Pradesh#India
| map_dot_label      = ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ
| map_caption        = Location in [[Uttar Pradesh]]##Location in India
}}
{| class=&quot;collapsible collapsed RMbox&quot; cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;float:right;clear:right;margin-top:0;margin-bottom:1em;margin-left:1em;empty-cells:show;border-collapse:collapse;font-size:88%;background:#F9F9F9;color:inherit;&quot;
! style=&quot;color:#FFF;background:#27404E;text-align:center;padding:5px&quot; |&lt;templatestyles src=&quot;Hlist/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;&lt;templatestyles src=&quot;Module:Navbar/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;&lt;div style=&quot;margin-left:55px&quot;&gt;&lt;div style=&quot;white-space:nowrap;margin-right:55px;font-size:113.63636363636%&quot;&gt;ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
|-
| style=&quot;line-height:normal;padding:4px 5px&quot; |&lt;div class=&quot;selfreference noprint&quot; style=&quot;text-align:right;font-size:97%&quot;&gt;[[ਫਰਮਾ:Railway line legend|ਕਥਾ]]&lt;/div&gt;
|-
| style=&quot;padding:0px 6px 6px&quot; |
{| class=&quot;nogrid routemap&quot; style=&quot;font-size:107.95454545455%&quot;
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_CONTg.svg|link=|alt=|20x20px|CONTG]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |5&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਬਿਲੋਚਪੁਰਾ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |4&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_KDSTa.svg|link=|alt=|20x20px|KDSTa]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਬੇਲਾਗੰਜ ਯਾਰਡ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_ABZg+l.svg|link=|alt=|20x20px|ABZg + l]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STRq.svg|link=|alt=|20x20px|STRq]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_ABZr+r.svg|link=|alt=|20x20px|ABZr + r]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |5&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਆਗਰਾ ਸ਼ਹਿਰ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STRl.svg|link=|alt=|20x20px|STRl]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_hKRZWaeq.svg|link=|alt=|20x20px|hKRZWaeq]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR+r.svg|link=|alt=|20x20px|STR + r]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR+l.svg|link=|alt=|20x20px|STR + l]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_hKRZWaeq.svg|link=|alt=|20x20px|hKRZWaeq]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_ABZg+r.svg|link=|alt=|20x20px|ABZg + r]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |8&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਯਮੁਨਾ ਪੁਲ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |4&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;[[ਆਗਰਾ ਫੋਰਟ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਆਗਰਾ ਕਿਲ੍ਹਾ]]&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |2&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਈਦਗਾਹ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_CONTgq.svg|link=|alt=|20x20px|CONTgq]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_kABZq2.svg|link=|alt=|20x20px|kABZq2]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_KRZo+k23.svg|link=|alt=|20x20px|KRZo + k23]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_kABZq+3.svg|link=|alt=|20x20px|kABZq + 3]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STRr.svg|link=|alt=|20x20px|STRr]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;''ਭਰਤਪੁਰ ਅਤੇ ਬਯਾਨਾ''&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_kABZg+14.svg|link=|alt=|20x20px|ਕੇਏਬੀਜ਼ੈੱਡਜੀ + 14]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_BHF.svg|link=|alt=|20x20px|ਬੀ. ਐੱਚ. ਐੱਫ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |0&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;[[ਆਗਰਾ ਛਾਉਣੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਆਗਰਾ ਛਾਉਣੀ]]&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_FLUG.svg|link=|alt=|20x20px|FLUG]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਆਗਰਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_CONTf.svg|link=|alt=|20x20px|CONTf]]&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;''ਆਗਰਾ-ਭੋਪਾਲ ਸੈਕਸ਼ਨ ਤੱਕ''&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |12&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਛਾਲੇਸਰ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_SKRZ-G2o.svg|link=|alt=|20x20px|SKRZ-G2o]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| class=&quot;RMr&quot; |
| class=&quot;RMr4&quot; |&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਆਗਰਾ-ਲਖਨਊ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |16&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਕੁਬੇਰਪੁਰ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_HST.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਚਐਸਟੀ]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |23&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;ਏਤਮਾਦਪੁਰ&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_STR.svg|link=|alt=|20x20px|ਐਸ. ਟੀ. ਆਰ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_ABZg+l.svg|link=|alt=|20x20px|ABZg + l]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |''ਕਾਨਪੁਰ-ਦਿੱਲੀ ਸੈਕਸ਼ਨ ਤੱਕ''
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_BHF.svg|link=|alt=|20x20px|ਬੀ. ਐੱਚ. ਐੱਫ.]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |27&lt;div class=&quot;RMsi&quot;&gt;[[ਟੁੰਡਲਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਟੁੰਡਲਾ]]&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMl&quot; |
| class=&quot;RMl1&quot; |
| class=&quot;RMir&quot; |&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;RM_&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_WASSER.svg|link=|alt=|20x20px|ਵਾੱਸਰ]]&lt;/div&gt;&lt;div&gt;[[ਤਸਵੀਰ:BSicon_CONTf.svg|link=|alt=|20x20px|CONTf]]&lt;/div&gt;
| class=&quot;RMr1&quot; |
| colspan=&quot;2&quot; class=&quot;RMr&quot; |''ਕਾਨਪੁਰ-ਦਿੱਲੀ ਸੈਕਸ਼ਨ ਤੱਕ''
|-
| style=&quot;padding:0 3px 0 0;&quot; |
|
| class=&quot;RMl1&quot; |
|
| class=&quot;RMr1&quot; |
|
| style=&quot;padding:0 0 0 3px;&quot; |
|}
|}
'''ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ'''  ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਰਾਜ ਦੇ ਆਗਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਿੱਲੀ-ਆਗਰਾ ਲਾਈਨ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ : RKM ਹੈ। ਇਹ [[ਆਗਰਾ]] ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ ਅਤੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

== ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ==
[[ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ|ਮੁਗਲ]] ਕਾਲ 16-17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਆਗਰਾ]], [[ਤਾਜ ਮਹਿਲ]] ਅਤੇ ਆਗਰਾ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਸਮਾਰਕਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Agra&quot;&gt;{{Cite web |title=Agra Railway Station |url=http://www.makemytrip.com/railways/agra.html |access-date=2 July 2013 |publisher=Make my trip}}&lt;/ref&gt; [[ਤਾਜ ਮਹਿਲ]] ਸਾਲਾਨਾ 7 ਤੋਂ 8 ਮਿਲੀਅਨ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਸਾਲ ਲੱਗਭੱਗ 8 ਲੱਖ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਯਾਤਰੀ ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Taj Visitors |url=http://tajmahal.gov.in/taj_visitors.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160831140804/http://www.tajmahal.gov.in/taj_visitors.html |archive-date=31 August 2016 |access-date=2 July 2013 |publisher=Department of Tourism, Govt. of Uttar Pradesh}}&lt;/ref&gt; ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਨੰਬਰ 1 'ਤੇ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਜਾਂ ਦੇਵੀ ਕਾਲੀ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਦੇਵੀ ਚਮੁੰਡਾ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਮੰਦਰ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਤੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਆਗਰਾ-ਦਿੱਲੀ ਤਾਰ 1904 ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 1904 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੀ। 1910 ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=IR History: Part III (1900–1947) |url=http://www.irfca.org/faq/faq-history3.html |access-date=2 July 2013 |publisher=IRFCA}}&lt;/ref&gt;

== ਬਿਜਲੀਕਰਨ ==
ਫਰੀਦਾਬਾਦ-ਮਥੁਰਾ-ਆਗਰਾ ਸੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1982-85, ਟੁੰਡਲਾ-ਯਮੁਨਾ ਬ੍ਰਿਜ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ [ID3] ਅਤੇ ਯਮੁਨਾ ਬ੍ਰਿਜ-ਆਗਰਾ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ (ID1) ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=History of Electrification |url=http://irfca.org/docs/electrification-history.html |access-date=2 July 2013 |publisher=IRFCA}}&lt;/ref&gt;

== ਯਾਤਰੀ ==
ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਲਗਭਗ 114,000 ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Raja Ki Mandi |url=http://railenquiry.in/stationinfo/RKM/Raja-ki-mandi |access-date=2 July 2013 |publisher=Indian Rail Enquiry}}&lt;/ref&gt;

== ਸਹੂਲਤਾਂ ==
ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਰਿਟਾਇਰਿੰਗ ਰੂਮ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸਟਾਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Raja Ki Mandi (RKM), Agra railway station |url=http://www.makemytrip.com/railways/raja_ki_mandi-rkm-railway-station.html |access-date=2 July 2013 |publisher=Make my trip}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=North Central Railway: Passenger Amenities Available At Stations |url=http://www.trainenquiry.com/o/StaticContent/Railway_Amnities/NC_R/passenger_amini_NCR.htm |access-date=2 July 2013 |publisher=trainenquiry.com }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਮਈ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== ਗੈਲਰੀ ==
&lt;gallery widths=&quot;180&quot;&gt;
ਤਸਵੀਰ:Raja_ki_mandi.jpg|alt=Raja ki Mandi railway station name plate on Platform No.1|ਪਲੇਅਰ ਨੰਬਰ 1 ਮੁੰਡ ਰੇਲਵੇ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦਾ ਨਾਮ ਪੰਜਾਬ
&lt;/gallery&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* [http://indiarailinfo.com/arrivals/raja-ki-mandi-rkm/743 ਰਾਜਾ ਕੀ ਮੰਡੀ ਵਿਖੇ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ]
* {{Wikivoyage-inline|Agra}} {{Railway stations in Uttar Pradesh}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਆਗਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>4t32pegap8ezb1o99fkuz827m74kmad</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਖਤਿਆਰਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188085</id>
    <revision>
      <id>811687</id>
      <parentid>761964</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:46:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811687</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6436" sha1="co87oor6wnitjv7rs4iih0jhjjrccco" xml:space="preserve">


{{Infobox station
| name               = ਬਖਤਿਰਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|20px]] [[Indian Railways]] station
| image              = Bakhtiyarpur junction.jpeg
| caption            = Bakhtiyarpur station board
| address            = Station Road, [[Bakhtiarpur]], [[Patna district]], [[Bihar]]
| country            = India
| coordinates        = {{Coord|25|27|21|N|85|31|51|E|display=inline}}
| elevation          = {{convert|51|m|ft}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| operator           = [[East Central Railway zone|East Central Railway]]
| lines              = [[Howrah–Delhi main line]]&lt;br/&gt;[[Asansol–Patna section]]&lt;br/&gt;[[Bakhtiyarpur–Tilaiya line]]
| platforms          = 5
| tracks             = 6
| connections        = {{stnlnk|Barh}}, {{stnlnk|Harnaut}}, {{stnlnk|Khusropur}}
| structure          = Standard (on-ground station)
| parking            = Available
| accessible         = 
| status             = Functioning
| code               = {{Indian railway code
  | code     = BKP
  | zone     = [[East Central Railway zone|East Central Railway]]
  | division = [[Danapur division]]
  }}
| zone               = [[East Central Railway zone|East Central Railway]]
| opened             = 
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| passengers         = 35,000
| pass_system        = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system1=Indian Railways
|line1=Howrah–Delhi main line|type1=[[Asansol–Patna section]]|left1=Jai Prakash Mahuli|right1=Champapur Halt|to-left1=Asansol Junction or Howrah Junction|to-right1=Patna Junction or New Delhi
|line2=Bakhtiyarpur–Tilaiya line|left2=|right2=Karnauti Halt|to-right2=Tilaiya
}}
| route_map          = {{Asansol–Patna section|inline=1}}
| map_state          = collapsed
| map_type           = India Bihar#India
| map_dot_label      = 
| map_size           = 300
}}

'''ਬਖਤਿਆਰਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ''', ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਬਿਹਾਰ]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਪਟਨਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 46 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਪਟਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਖਤਿਆਰਪਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ: BKP ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਬੀ ਮੱਧ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਦਾਨਾਪੁਰ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਬਖਤਿਆਰਪੁਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਨਗਰ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ-ਕੋਲਕਾਤਾ ਮੁੱਖ ਲਾਈਨ ਰਾਹੀਂ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। [[ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਉਪਾਧਿਆਏ ਜੰਕਸ਼]] , (ਮੁਗ਼ਲਸਰਾਇ) ਹਾਵਡ਼ਾ-ਪਟਨਾ- ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਉਪਾਧਿਆਏ ਜੰਕਸ਼ਨ ਮੇਨ ਲਾਈਨ [[ਪਟਨਾ]] ਅਤੇ ਬਰੌਨੀ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਾਵਡ਼ਾ, ਸਿਆਲਦਾ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਰੇਲਾਂ ਇੱਥੇ ਰੁਕਦੀਆਂ ਹਨ।

== ਸਹੂਲਤਾਂ ==
ਉਪਲਬਧ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਹੂਲਤਾਂ ਉਡੀਕ ਕਮਰੇ, ਕੰਪਿਊਟਰਾਈਜ਼ਡ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ  ਟਿਕਟ ਦੀ ਸਹੂਲਤ, ਅਤੇ ਗੱਡੀਆਂ ਵਾਸਤੇ ਪਾਰਕਿੰਗ ਵੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;computerized_list&quot;&gt;{{Cite web |title=List of Locations (Irrespective Of States) Where Computerized Reservation Facilities Are Available |url=http://www.indianrail.gov.in/location_Alphabetically.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130703033000/http://www.indianrail.gov.in/location_Alphabetically.html |archive-date=3 July 2013 |access-date=18 April 2012 |publisher=Official website of the [[Indian Railways]]}}&lt;/ref&gt; ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੈ। ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪਖਾਨੇ, ਚਾਹ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਵਾਈ-ਫਾਈ ਸਹੂਲਤ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

=== ਪਲੇਟਫਾਰਮ ===
ਇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ 5 ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ। ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਫੁੱਟ ਓਵਰਬ੍ਰਿਜ (F.O.B) ਨਾਲ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਏ ਹਨ।ਇੱਥੇ 5 ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 1 ਅਤੇ 2 ਮੁੱਖ ਲਾਈਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ 1 ਪਟਨਾ ਤੋਂ ਆਸਨਸੋਲ ਅਤੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 2 ਪਟਨਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 3.45 ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਾਜਗੀਰ, ਬਿਹਾਰ ਸ਼ਰੀਫ, ਮੁਰਹਰੀ ਹਾਈ-ਟੈਕ ਸਿਟੀ, ਹਰਨੌਟ ਲਈ ਉਪਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ==
ਬਖਤਿਆਰਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਹਨ।

# ਗਯਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ 110 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (68 ਮੀਲ) 
# ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਜੈਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ, [[ਪਟਨਾ]] 52 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* [http://indiarailinfo.com/station/map/599 ਬਖਤਿਆਰਪੁਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਨਕਸ਼ਾ]
* [https://web.archive.org/web/20100416105758/http://www.patna.nic.in/ ਪਟਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ]
{{Patna Division topics}}{{Railway stations in Bihar}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਟਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਟਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੀਆਂਂ ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>co87oor6wnitjv7rs4iih0jhjjrccco</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਲਾਲਗਡ਼੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188089</id>
    <revision>
      <id>811688</id>
      <parentid>761975</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:46:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811688</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5780" sha1="n0f4e6e9w9mivgazajnvjbbgh8nxwxy" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = ਲਾਲਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[Indian Railways]] station
| image              = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|100px]]
| caption            = Indian Railways logo
| address            = Lalgarh, [[Bikaner]], [[Rajasthan]]
| country            = India
| coordinates        = {{coord|28.0436|73.3144|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|225|m|ft}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| operator           = [[North Western Railway zone|North Western Railway]]
| lines              = [[Jodhpur–Bathinda line]]&lt;br/&gt;[[Jodhpur–Jaisalmer line|Phalodi–Lalgarh line]]
| platforms          = 3
| tracks             = 7
| connections        = Auto stand, Ola Cabs
| structure          = Standard (on ground station)
| depth              = 
| levels             = 
| parking            = No
| bicycle            = No
| accessible         = 
| status             = Functioning
| code               = {{Indian railway code
  | code = LGH
  | zone = [[North Western Railway zone|North Western Railway]]
  | division = {{rwd|Bikaner}}
  }}
| opened             = 
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = 
| mpassengers        = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = &lt;!-- Only use S-rail/S-line Templates here, without start or end --&gt;
| map_type           = India Rajasthan#India
}}

'''ਲਾਲਗਡ਼੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਦੇ ਬੀਕਾਨੇਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕੋਡ &lt;nowiki&gt;'''LGH'''&lt;/nowiki&gt; ਹੈ। ਇਹ [[ਬੀਕਾਨੇਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਲਾਲਗੜ੍ਹ ਜੱਟਾਂ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ। ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਨਾਹ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਵੱਛਤਾ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=LGH/Lalgarh Junction |url=http://indiarailinfo.com/departures/lalgarh-junction-lgh/116 |website=India Rail Info}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 May 2014 |title=लालगढ़ वर्कशॉप के विकास पर बे्रक |url=http://www.bhaskar.com/news/RAJ-BIK-MAT-latest-bikaner-news-044003-84425-NOR.html |website=Bhaskar News |language=hi}}&lt;/ref&gt;   &lt;sup class=&quot;noprint Inline-Template&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;&amp;#x5B;''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ|&lt;span title=&quot;The material near this tag failed verification of its source citation(s). (January 2019)&quot;&gt;failed verification&lt;/span&gt;]]''&amp;#x5D;&lt;/sup&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2 November 2015 |title=बीकानेर में होगा रेलवे का विद्युतीकरण |url=http://bhaskar.com/news/RAJ-OTH-MAT-latest-loonkaransar-news-055044-2956405-NOR.html?pg=0&amp;referrer_url=https%3A%2F%2Fwww.google.co.in%2Fsearch%3Fq%3D%25E0%25A4%25B9%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25B0%2B%25E0%25A4%25B8%25E0%25A5% |website=Bhaskar |language=hi}}&lt;/ref&gt; 

== ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ==
ਲਾਲਗਡ਼੍ਹ ਤੋਂ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਹਨਃ

* ਕਾਲਕਾ-ਬਾਡ਼ਮੇਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* ਭਾਵਨਗਰ ਟਰਮੀਨਸ-ਊਧਮਪੁਰ ਜਨਮਭੂਮੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ
* [[Barmer–Haridwar Link Express|ਬਾਡ਼ਮੇਰ-ਹਰਿਦੁਆਰ ਲਿੰਕ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ]]
* ਜੈਸਲਮੇਰ-ਲਾਲਗਡ਼੍ਹ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ-ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ
* ਅਵਧ ਅਸਾਮ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* ਕਾਲਕਾ-ਬਾਡ਼ਮੇਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* ਦਿੱਲੀ ਸਰਾਏ ਰੋਹਿਲ੍ਲਾ-ਬੀਕਾਨੇਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ (ਸ੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਰਾਹੀਂ) 
* ਦਿੱਲੀ ਸਰਾਏ ਰੋਹਿਲ੍ਲਾ-ਬੀਕਾਨੇਰ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ
* ਬੀਕਾਨੇਰ-ਦਿੱਲੀ ਸਰਾਏ ਰੋਹਿਲ੍ਲਾ ਇੰਟਰਸਿਟੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ
* [[Jaisalmer–Bikaner Express|ਜੈਸਲਮੇਰ-ਬੀਕਾਨੇਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ]]
* [[Kota–Shri Ganganagar Superfast Expres|ਕੋਟਾ-ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ]]
* ਲੀਲਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ
* [[Shri Ganganagar–Tiruchichirappalli Humsafar Express|ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ-ਤਿਰੁਚਿਰਾਪਲ੍ਲੀ ਹਮਸਫਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ]]
* ਹਾਵਡ਼ਾ-ਜੈਸਲਮੇਰ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}{{Railway stations in Rajasthan}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬੀਕਾਨੇਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>n0f4e6e9w9mivgazajnvjbbgh8nxwxy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਾਸਾਰਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188108</id>
    <revision>
      <id>811689</id>
      <parentid>762065</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:46:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811689</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9384" sha1="hvok5svgge1nmyr0b6g8dyjufatu7nw" xml:space="preserve">
{{Infobox station
| name               = ਸਾਸਰਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ
| native_name        = 
| native_name_lang   = 
| style              = Indian Railways
| symbol             = 
| symbol_location    = 
| type               = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|30px]] [[Indian Railways]] station
| image              = Sasaram Junction RS Platform.JPG
| alt                = 
| caption            = Sasaram Junction
| address            = [[Grand Trunk Road|Old G.T. Road]], Gandhi Chowk, [[Sasaram]], [[Rohtas district|District- Rohtas]], [[Bihar]] 821115
| borough            = 
| country            = India
| coordinates        = {{coord|24.9562|84.0192|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = 107.776 Mtr.
| owned              = Indian Railways
| operator           = [[East Central Railway zone|East Central Railways]]
| lines              = [[Howrah–Gaya–Delhi line]], &lt;br /&gt;[[Gaya–Pandit Deen Dayal Upadhyaya Junction section]], &lt;br /&gt;
[[Howrah–Prayagraj–Mumbai line]],
[[Grand Chord]], &lt;br /&gt; [[Ara–Sasaram line]]
| distance           = 
| platforms          = 7
| tracks             = 12
| train_operators    = Indian railway
| connections        = 
| structure          = Standard (on-ground station)
| parking            = Available {{rint|park}}
| bicycle            = Available
| accessible         = Yes {{rint|wheelchair}}
| status             = Functioning
| code               = {{Indian railway code
  | code = SSM
  | zone = [[East Central Railway zone]]
  | division = {{rwd|Pandit Deen Dayal Upadhyaya}}
  }}
| website            = indianrailways.gov.in
| opened             = {{start date and age|df=yes|1906}}
| closed             = &lt;!-- {{End date|YYYY|MM|DD|df=y}} --&gt;
| electrified        = 1961–63
| passengers         = 200000+ per day&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.raildrishti.in/raildrishti/mobilesite/stationBhuvan.jsp|title = Rail Drishti}}&lt;/ref&gt;
| pass_year          = 
| pass_rank          = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways
|line=East Central Railway zone|left1=Karwandia|right1=Kumahu|to-left1=Gaya Junction or Howrah Junction|to-right1=Pandit Deen Dayal Upadhyaya Junction or New Delhi|type=[[Gaya–Pandit Deen Dayal Upadhyaya Junction section]]|line2=Ara–Sasaram line|left2=Mokar Halt|right2=|to-left2=Ara Junction}}
| route_map          = {{Grand Chord}}
| map_state          = collapsed
| map_type           = India Bihar#India
}}

'''ਸਾਸਾਰਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤ  ਦੇ ਬਿਹਾਰ ਰਾਜ ਦੇ ਰੋਹਤਾਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਾਸਾਰਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ: '''SSM''' ਹੈ।  ਗ੍ਰੈਂਡ ਕੋਰਡ ਲਾਈਨ ਦੇ ਗਯਾ-ਪੰਡਿਤ ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਉਪਾਧਿਆਏ ਜੰਕਸ਼ਨ ਸੈਕਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਸਾਰਾਮ [[ਦਿੱਲੀ]] ਅਤੇ [[ਕੋਲਕਾਤਾ]] ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ [[ਆਰਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਆਰਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਰਾਹੀਂ [[ਪਟਨਾ]] ਨਾਲ ਵੀ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Trains at Sasaram junction |url=https://indiarailinfo.com/departures/sasaram-junction-ssm/1391 |website=India Rail Info}}&lt;/ref&gt;

ਸਾਸਾਰਾਮ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2007-2008 ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸਹੀ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆਈ। ਫਿਰ ਵੀ [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਕੋਲ ਸਾਸਾਰਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ 'ਤੇ 24 ਘੰਟੇ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਸਮੂਹ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਲਾਈਟਾਂ ਹੇਠ ਪਡ਼੍ਹਦਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਹੁਣ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਅਧਿਐਨ ਸਮੂਹਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Singh |first=Ritu |date=2021-10-07 |title=How Bihar's Sasaram Railway Station Became a Coaching Hub For Students Troubled by Power Cuts |url=https://www.india.com/viral/viral-news-how-bihars-sasaram-railways-station-became-coaching-hub-students-aspirants-troubled-by-power-cuts-full-story-5039038/ |access-date=2021-10-07 |website=India News, Breaking News {{!}} India.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਹਾਵਡ਼ਾ-ਗਯਾ-ਦਿੱਲੀ ਲਾਈਨ ਦਾ ਗ੍ਰੈਂਡ ਕੋਰਡ ਸੈਕਸ਼ਨ 1906 ਵਿੱਚ ਚਾਲੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;irfcaiii&quot;&gt;{{Cite web |title=IR History: Part III (1900–1947) |url=http://www.irfca.org/faq/faq-history3.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130701132505/http://irfca.org/faq/faq-history3.html |archive-date=1 July 2013 |access-date=19 June 2013 |publisher=IRFCA}}&lt;/ref&gt;

=== ਆਰਾ-ਸਾਸਾਰਾਮ ਲਾਈਟ ਰੇਲਵੇ ===
[[ਬਿਹਾਰ]] ਵਿੱਚ ਆਰਾ ਅਤੇ [[ਸਾਸਾਰਾਮ]] ਨੂੰ ਜੋਡ਼ਨ ਵਾਲੀ ਆਰਾ-ਸਾਸਾਰਾਮ ਲਾਈਟ ਰੇਲਵੇ 1914 ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਮਾਰਟਿਨ ਲਾਈਟ ਰੇਲਵੇ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ {{Track gauge|2ft6in|lk=on}}  ਤੰਗ ਗੇਜ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਦੀ ਕੁੱਲ ਲੰਬਾਈ {{Convert|102.2|km|mi}} ਮੀਲ) ਸੀ। ਵੱਧ ਰਹੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕਾਰਨ, ਇਸ ਨੂੰ 1978 ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

2006-07 ਵਿੱਚ, ਇਸ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਨੂੰ [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਦੁਆਰਾ ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰੇਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[Ara–Sasaram line|ਆਰਾ-ਸਾਸਾਰਾਮ ਲਾਈਨ]] ਦੀ ਕੁੱਲ ਲੰਬਾਈ 1,676 ਮਿਲੀਮੀਟਰ  ਫੁੱਟ 6 ਇੰਚ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Speech of Shri Lalu Prasad Introducing the Railway Budget 2006-07 On 24th February 2006 |url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=15847 |access-date=2011-12-01 |website=New lines |publisher=Press Information Bureau}}&lt;/ref&gt;

== ਬਿਜਲੀਕਰਨ ==
ਗਯਾ- ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਉਪਾਧਿਆਏ (ਮੁਗਲਸਰਾਏ) ਸੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 1961-63 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=History of Electrification |url=http://irfca.org/docs/electrification-history.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131019225702/http://irfca.org/docs/electrification-history.html |archive-date=19 October 2013 |access-date=19 June 2013 |publisher=IRFCA}}&lt;/ref&gt;

== ਸਹੂਲਤਾਂ ==
ਸਾਸਾਰਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰਾਈਜ਼ਡ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਕਾਊਂਟਰ, ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਟਿਕਟ ਵੈਂਡਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ (ਏਟੀਵੀਐਮ) ਵੇਟਿੰਗ ਰੂਮ, ਫੂਡ ਸਟਾਲ ਅਤੇ ਰਿਟਾਇਰਿੰਗ ਰੂਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Facilities at Sasaram Junction |url=http://www.redbus.in/trains/stations/sasaram-junction-ssm#:~:text=The%20station%20offers%20a%20wide,platform%20for%20long%2Ddistance%20trains.}}&lt;/ref&gt;

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* [https://indiarailinfo.com/arrivals/1391#st ਸਾਸਾਰਾਮ ਜੰਕਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ]

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==
ਆਰਾ-ਸਾਸਾਰਾਮ ਡੇਮੂ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}{{Railway stations in Bihar}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੋਹਤਾਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>hvok5svgge1nmyr0b6g8dyjufatu7nw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰੋਹਤਕ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188128</id>
    <revision>
      <id>811690</id>
      <parentid>762147</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:47:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811690</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5176" sha1="og7d7poyl6x7jedszca33134tzcpmfh" xml:space="preserve">
{{Infobox station
| name              = ਰੋਹਤਕ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| style              = Indian Railways
| type               = [[Express trains in India|Express train]] and [[Slow and fast passenger trains in India|Passenger train]] station
| image              = Rohtak railway station.jpg
| caption            = Rohtak Railway Station
| address            = [[Rohtak]], [[Haryana]]
| country            = {{flagu|India}}
| coordinates        = {{coord|28.8907|76.5801|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|220|m|ft|0|abbr=on}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| operator           = [[Northern Railway zone|Northern Railways]]
| lines              = [[Delhi–Fazilka line]]
[[Rohtak–Rewari line]]
[[Rohtak–Panipat line]]
[[Rohtak–Hansi line]]
[[Rohtak–Bhiwani line]]
| platforms          = 3
| tracks             = 4
| connections        = Taxi stand, Auto stand
| structure          = Standard (on-ground station)
| levels             = 
| parking            = Available
| bicycle            = Available
| accessible         = {{Access icon|20px}} Available
| status             = Operational
| code               = {{Indian railway code
| code     = ROK&lt;ref name=&quot;stn_code&quot; /&gt;
| owned    = [[Indian Railways]]
| zone     = [[Northern Railway zone]]
| division = {{rwd|Delhi}}
}}
| opened             = 
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = Yes
| former             = 
| mpassengers        = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = {{Adjacent stations|system=Indian Railways|line=Northern Railway zone|left=Asthal Bohar|right=Samar Gopalpur|type=[[Rewari–Rohtak line]]}}
| map_type           = India Haryana#India
}}

'''ਰੋਹਤਕ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਰੋਹਤਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਰੋਹਤਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡਃ R.O.K) ਹੈ। ਰੋਹਤਕ, [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;stn_code&quot;&gt;{{Cite web |date=2023–24 |title=Station Code Index |url=https://indianrailways.gov.in/railwayboard/uploads/directorate/coaching/pdf/Station_code.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20240216225807/https://indianrailways.gov.in/railwayboard/uploads/directorate/coaching/TAG_2023-24/Station_Code_Index.pdf |archive-date=16 February 2024 |access-date=23 March 2024 |website=Portal of Indian Railways |publisher=Centre For Railway Information Systems |page=7 |format=PDF}}&lt;/ref&gt; ਇਸ ਦਾ ਕੋਡ ROK ਹੈ। ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ। [[ਦਿੱਲੀ]], [[ਪਾਣੀਪਤ]], ਰੇਵਾਡ਼ੀ, ਭਿਵਾਨੀ, [[ਜੀਂਦ]] ਅਤੇ [[ਹਾਂਸੀ]] ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।
ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਨਾਂ ==
ਰੋਹਤਕ ਦਿੱਲੀ ਲਾਈਨ ਰਾਹੀਂ ਬਹਾਦੁਰ ਗਡ਼੍ਹ, ਪਾਣੀਪਤ ਲਾਈਨ ਰਾਹੀਂ ਗੋਹਾਨਾ, ਹਾਂਸੀ ਲਾਈਨ ਰਾਹੀਂ ਮਹਮ ਅਤੇ ਰੇਵਾਡ਼ੀ ਲਾਈਨ ਰਾਹੀਂ ਝੱਜਰ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਜੀਂਦ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦਿੱਲੀ-ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਲਾਈਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਲਾਈਨ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ [[ਬਠਿੰਡਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] ਤੱਕ ਦੋਹਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਤੇ ਰੋਹਤਕ ਵਿਚਕਾਰ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੋਰ ਸਾਰੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਸਿੰਗਲ ਟਰੈਕ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਰਹਿਤ ਹਨ। ਰੋਹਤਕ ਤੋਂ ਰੇਵਾਡ਼ੀ ਤੱਕ ਝੱਜਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲਾਈਨ ਜਨਵਰੀ 2013 ਤੋਂ ਚਾਲੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;[http://www.business-standard.com/article/economy-policy/new-81-km-railway-line-inaugurated-in-southern-haryana-113011000045_1.html &quot;New 81-km railway line inaugurated in southern Haryana&quot;]&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* ਰੋਹਤਕ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਇੰਡੀਆ ਰੇਲ ਜਾਣਕਾਰੀ
{{Railway stations in Haryana}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੋਹਤਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>og7d7poyl6x7jedszca33134tzcpmfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ:GrowthExperimentsSuggestedEdits.json</title>
    <ns>8</ns>
    <id>188293</id>
    <revision>
      <id>811488</id>
      <parentid>762709</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:44:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maintenance script</username>
        <id>10359</id>
      </contributor>
      <comment>Adding version data</comment>
      <origin>811488</origin>
      <model>json</model>
      <format>application/json</format>
      <text bytes="2993" sha1="6eyxzlwno4sq9if1r1oo7blhbgdp7tq" xml:space="preserve">{
	&quot;$version&quot;: &quot;1.0.0&quot;,
	&quot;GEInfoboxTemplates&quot;: [],
	&quot;copyedit&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;
	},
	&quot;expand&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;ਅਧਾਰ&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੰਗੇ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਸੰਬੰਧੀ ਸੁਝਾਅ&quot;
	},
	&quot;image_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25,
		&quot;templates&quot;: []
	},
	&quot;link_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maximumLinksToShowPerTask&quot;: 3,
		&quot;excludedSections&quot;: [
			&quot;bibliography&quot;,
			&quot;external links&quot;,
			&quot;notes&quot;,
			&quot;notes and references&quot;,
			&quot;references&quot;,
			&quot;see also&quot;,
			&quot;sources&quot;,
			&quot;ਅਗਾਂਹ ਪੜ੍ਹੋ&quot;,
			&quot;ਅੱਗੇ ਪੜੋ&quot;,
			&quot;ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹੋ&quot;,
			&quot;ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ&quot;,
			&quot;ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ&quot;,
			&quot;ਕਿਤਾਬ ਸੂਚੀ&quot;,
			&quot;ਕਿਤਾਬਚਾ&quot;,
			&quot;ਕਿਤਾਬਾਂ&quot;,
			&quot;ਜੀਵਨੀ&quot;,
			&quot;ਟਿਪਣੀਆਂ&quot;,
			&quot;ਟਿੱਪਣੀਆਂ&quot;,
			&quot;ਨੋਟ&quot;,
			&quot;ਨੋਟ ਅਤੇ ਹਵਾਲੇ&quot;,
			&quot;ਨੋਟਸ&quot;,
			&quot;ਨੋਟਸ ਅਤੇ ਹਵਾਲੇ&quot;,
			&quot;ਪੁਸਤਕ&quot;,
			&quot;ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ&quot;,
			&quot;ਪੁਸਤਕ-ਸੂਚੀ&quot;,
			&quot;ਪੁਸਤਕਾਂ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰਲੇ ਲਿੰਕ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰੀ ਕਡ਼ੀਆਂ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰੀ ਸਰੋਤ&quot;,
			&quot;ਸਰੋਤ&quot;,
			&quot;ਸੂਚਨਾ&quot;,
			&quot;ਸ੍ਰੋਤ&quot;,
			&quot;ਹਵਾਲਾ&quot;,
			&quot;ਹਵਾਲਾ ਪੁਸਤਕਾਂ&quot;,
			&quot;ਹਵਾਲੇ&quot;,
			&quot;ਹਵਾਲੇ ਅਤੇ ਨੋਟਸ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਦੇਖੋ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਵੇਖੋ&quot;
		],
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25,
		&quot;underlinkedWeight&quot;: 0.5,
		&quot;minimumLinkScore&quot;: 0.6,
		&quot;maximumEditsTaskIsAvailable&quot;: &quot;no&quot;,
		&quot;templates&quot;: []
	},
	&quot;links&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;
	},
	&quot;references&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;ਬੇ-ਹਵਾਲਾ&quot;,
			&quot;ਬੇ-ਹਵਾਲਾ ਭਾਗ&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ&quot;
	},
	&quot;section_image_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25
	},
	&quot;update&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;ਅਪਡੇਟ&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;
	}
}</text>
      <sha1>6eyxzlwno4sq9if1r1oo7blhbgdp7tq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>811489</id>
      <parentid>811488</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:09:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maintenance script</username>
        <id>10359</id>
      </contributor>
      <comment>Migrating data to new format</comment>
      <origin>811489</origin>
      <model>json</model>
      <format>application/json</format>
      <text bytes="2993" sha1="gg4km9qastr2w3hdhyqqr69p89fibu8" xml:space="preserve">{
	&quot;$version&quot;: &quot;2.0.0&quot;,
	&quot;GEInfoboxTemplates&quot;: [],
	&quot;copyedit&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;
	},
	&quot;expand&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;ਅਧਾਰ&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੰਗੇ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਸੰਬੰਧੀ ਸੁਝਾਅ&quot;
	},
	&quot;image_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25,
		&quot;templates&quot;: []
	},
	&quot;link_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maximumLinksToShowPerTask&quot;: 3,
		&quot;excludedSections&quot;: [
			&quot;bibliography&quot;,
			&quot;external links&quot;,
			&quot;notes&quot;,
			&quot;notes and references&quot;,
			&quot;references&quot;,
			&quot;see also&quot;,
			&quot;sources&quot;,
			&quot;ਅਗਾਂਹ ਪੜ੍ਹੋ&quot;,
			&quot;ਅੱਗੇ ਪੜੋ&quot;,
			&quot;ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹੋ&quot;,
			&quot;ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ&quot;,
			&quot;ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ&quot;,
			&quot;ਕਿਤਾਬ ਸੂਚੀ&quot;,
			&quot;ਕਿਤਾਬਚਾ&quot;,
			&quot;ਕਿਤਾਬਾਂ&quot;,
			&quot;ਜੀਵਨੀ&quot;,
			&quot;ਟਿਪਣੀਆਂ&quot;,
			&quot;ਟਿੱਪਣੀਆਂ&quot;,
			&quot;ਨੋਟ&quot;,
			&quot;ਨੋਟ ਅਤੇ ਹਵਾਲੇ&quot;,
			&quot;ਨੋਟਸ&quot;,
			&quot;ਨੋਟਸ ਅਤੇ ਹਵਾਲੇ&quot;,
			&quot;ਪੁਸਤਕ&quot;,
			&quot;ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ&quot;,
			&quot;ਪੁਸਤਕ-ਸੂਚੀ&quot;,
			&quot;ਪੁਸਤਕਾਂ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰਲੇ ਲਿੰਕ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰੀ ਕਡ਼ੀਆਂ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ&quot;,
			&quot;ਬਾਹਰੀ ਸਰੋਤ&quot;,
			&quot;ਸਰੋਤ&quot;,
			&quot;ਸੂਚਨਾ&quot;,
			&quot;ਸ੍ਰੋਤ&quot;,
			&quot;ਹਵਾਲਾ&quot;,
			&quot;ਹਵਾਲਾ ਪੁਸਤਕਾਂ&quot;,
			&quot;ਹਵਾਲੇ&quot;,
			&quot;ਹਵਾਲੇ ਅਤੇ ਨੋਟਸ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਦੇਖੋ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ&quot;,
			&quot;ਹੋਰ ਵੇਖੋ&quot;
		],
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25,
		&quot;underlinkedWeight&quot;: 0.5,
		&quot;minimumLinkScore&quot;: 0.6,
		&quot;maximumEditsTaskIsAvailable&quot;: &quot;no&quot;,
		&quot;templates&quot;: []
	},
	&quot;links&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;
	},
	&quot;references&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;ਬੇ-ਹਵਾਲਾ&quot;,
			&quot;ਬੇ-ਹਵਾਲਾ ਭਾਗ&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ&quot;
	},
	&quot;section_image_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25
	},
	&quot;update&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;ਅਪਡੇਟ&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;
	}
}</text>
      <sha1>gg4km9qastr2w3hdhyqqr69p89fibu8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188318</id>
    <revision>
      <id>811691</id>
      <parentid>762895</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:47:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811691</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2966" sha1="qt7ibpc5t2ti18twknes9x4pfh2at7f" xml:space="preserve">
{{Infobox station
| name               = ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| other_name         = 
| style              = Indian Railways
| type               = [[Indian Railways]] station
| image              = [[File:Indian_Railways_Suburban_Railway_Logo.svg|100px]]
| caption            = Indian Railways logo
| address            = Railway Station Road, [[Nangal]], [[Rupnagar district]], [[Punjab, India|Punjab]]
| country            = {{flagu|India}}
| coordinates        = {{coord|31.3708|76.3735|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|355|m|ft}}
| owned              = [[Indian Railways]]
| operator           = [[Northern Railway zone|Northern Railway]]
| lines              = Sirhind-Una railway line
| platforms          = 3
| tracks             = 4
| connections        = 
| structure          = Standard (on-ground station)
| depth              = 
| levels             = 
| parking            = ਹਾਂ
| bicycle            = ਹਾਂ
| accessible         = 
| status             = Single Track Electrified
| code               = {{Indian railway code
  | code = NLDM
  | zone = [[Northern Railway zone]]
  | division = {{rwd|Ambala}}
  }}
| opened             = 
| closed             = 
| rebuilt            = 
| electrified        = ਹਾਂ
| former             = 
| mpassengers        = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| services           = &lt;!-- Only use S-rail/S-line Templates here, without start or end --&gt;
| map_type           = India Punjab#India
}}

'''ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰੂਪਨਗਰ (ਰੋਪੜ) ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕੋਡ '''ਐੱਨਐੱਲਡੀਐੱਮ (N.L.D.M)''' ਹੈ। ਇਹ [[ਨੰਗਲ]], ਨੰਗਲ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ ਅਤੇ  ਨੰਗਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ 3 ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ। ਅਤੇ 4 ਲਾਈਨਾਂ ਹਨ।

== ਰੇਲਾਂ ==

* ਨੰਗਲ ਡੈਮ-ਅੰਬ ਅੰਦੌਰਾ ਸਵਾਰੀ
* ਨੰਗਲ ਡੈਮ-ਅੰਬਾਲਾ ਸਵਾਰੀ
* ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ
* ਗੁਰੂਮੁਖੀ ਸੁਪਰਫਾਸਟ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ
* ਸਹਾਰਨਪੁਰ-ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਮੀਮੂ

== ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਚਿੱਤਰ ==

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}{{Railway stations in the Punjab, India}}


[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>qt7ibpc5t2ti18twknes9x4pfh2at7f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jugal Kishore Pangotra</title>
    <ns>3</ns>
    <id>189608</id>
    <revision>
      <id>811722</id>
      <parentid>768467</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:31:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Satdeep Gill</username>
        <id>1613</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਤਸਵੀਰਾਂ */ ਨਵਾਂ ਭਾਗ</comment>
      <origin>811722</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1435" sha1="ro9kcnu46jbtajtxfgxdx4b6myflztd" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Jugal Kishore Pangotra}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:59, 9 ਸਤੰਬਰ 2024 (UTC)

== ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਤਸਵੀਰਾਂ ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ @[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jugal Kishore Pangotra|Jugal Kishore Pangotra]], ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਬਣਾਇਆ ਧਿਆਨ ਸ਼ਾਹ ਸਿਕੰਦਰ ਬਾਰੇ ਲੇਖ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਜੋੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਨਹੀਂ ਸਨ ਸਗੋਂ ਹੋਰ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਕੈਨ ਹਨ। ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਰ ਦੀ ਲਿਖਤੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਅਪਲੋਡ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਤਸਵੀਰਾਂ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨੀਆਂ ਪੈਣਗੀਆਂ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:31, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>ro9kcnu46jbtajtxfgxdx4b6myflztd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Divinations</title>
    <ns>3</ns>
    <id>190693</id>
    <revision>
      <id>811715</id>
      <parentid>775614</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T05:14:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AramilFeraxa</username>
        <id>46356</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>AramilFeraxa ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jet Pilot]] ਨੂੰ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Divinations]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Jet Pilot|Jet Pilot]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/Divinations|Divinations]]&quot;</comment>
      <origin>772487</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="238" sha1="r300apl3yihdqhu2q2r53tiu349a864" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Tres Libras}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:03, 7 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>r300apl3yihdqhu2q2r53tiu349a864</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਫਰੀਦਾਬਾਦ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>191434</id>
    <revision>
      <id>811692</id>
      <parentid>778772</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:47:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811692</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40022" sha1="qvusiwp2qahyyjlppic15xdmgvdt00l" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = ਫਰੀਦਾਬਾਦ
| official_name            = 
| settlement_type          = ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਸਿਟੀ
| native_name              = &lt;!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. --&gt;
| pushpin_map              = India Haryana#India
| pushpin_label            = ਫਰੀਦਾਬਾਦ
| pushpin_map_alt          = Faridabad
| image_skyline            = {{multiple image
   | border       = infobox
   | space = 1
   | total_width  = 260
   | perrow       = 1/2/2/1
| image1 = Vatika Business Towers Faridabad.png
| image2 = NHPC Corporate Office.jpg
| image3 = Crown plaza Faridabad.jpg
| image4 = Academic Block, ESIC Medical College and Hospital, Faridabad.jpg
| image5 = Most Beautiful Lake in Faridabad.jpg
| image6 = Larsen &amp; Toubro Office.png
}}
| image_caption            = ਉੱਪਰ ਤੋਂ, ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਸੱਜੇ: ਵਾਟਿਕਾ ਮਾਈਂਡਸਕੇਪ, NHPC ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਦਫਤਰ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਦਾ ਕਰਾਊਨ ਪਲਾਜ਼ਾ, ਸੂਰਜਕੁੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਝੀਲ, ਲਾਰਸਨ ਐਂਡ ਟੂਬਰੋ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਦਫਤਰ
| coordinates              = {{coord|28.4211|N|77.3078|E|display=it}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{IND}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਹਰਿਆਣਾ]]
| subdivision_type2        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2        = [[ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫਰੀਦਾਬਾਦ]]
| subdivision_type3        = [[ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਹਾਨਗਰ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਖੇਤਰ]]
| subdivision_name3        = [[ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ (ਭਾਰਤ)|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ]]
| established_title        = ਸਥਾਪਨਾ
| established_date         = 1607
| founder                  = [[ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਬੁਖਾਰੀ]]
| government_type          = ਨਗਰ ਨਿਗਮ (ਭਾਰਤ)
| governing_body           = [[ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਨਗਰ ਨਿਗਮ]]&lt;ref&gt;{{cite web |title= Faridabad Municipal Corporation |url=https://ulbharyana.gov.in/Faridabad/191 |date=June 2024}}&lt;/ref&gt;
| leader_title             = ਮੇਅਰ (ਭਾਰਤ)
| leader_name              = ਸੁਮਨ ਬਾਲਾ
| leader_title1            = ਸੀਨੀਅਰ ਡਿਪਟੀ ਮੇਅਰ
| leader_name1             = ਦਵਿੰਦਰ ਚੌਧਰੀ
| unit_pref                = ਮੈਟ੍ਰਿਕ
| area_total_km2           = 189.9
| area_footnotes           = &lt;ref&gt;{{cite web |title=Faridabad City |url=https://cdn.s3waas.gov.in/s305049e90fa4f5039a8cadc6acbb4b2cc/uploads/2018/05/2018051750-1.pdf }}&lt;/ref&gt;
| elevation_m              = 198
| population_total         = 1,414,050
| population_as_of         = 2011
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = ਫਰੀਦਾਬਾਦੀ
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1      = [[ਹਿੰਦੀ]]&lt;ref name=nclmanurep2010&gt;{{cite web |url = http://www.nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf |title = Report of the Commissioner for linguistic minorities: 52nd report (July 2014 to June 2015) |pages = 85–86 |publisher = Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |access-date = 16 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20161115133948/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf |archive-date = 15 November 2016 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 121001&lt;ref name=&quot;pincode&quot;&gt;{{cite web|url=https://pin-code.net/in-taluka/faridabad-pin-code/13/|title=Faridabad Pin code|publisher=pin-code.net|access-date=15 February 2021|archive-date=22 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211022124504/https://pin-code.net/in-taluka/faridabad-pin-code/13/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
| area_code_type           = ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ
| area_code                = 0129
| registration_plate       = HR-51 (ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ) &lt;br/&gt; HR-29 (ਬੱਲਭਗੜ੍ਹ) &lt;br/&gt; HR-38 (Commercial) &lt;br/&gt; HR-87 (ਬਡਖਲ)
| website                  = {{URL|https://ulbharyana.gov.in/Faridabad/191|ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਨਗਰ ਨਿਗਮ}}
| blank_info_sec1          = {{nowrap|{{increase}} 0.696&lt;ref name=&quot;unhdi-gdl&quot;&gt;{{cite web |title=Government of Haryana– District Database |url=https://in.one.un.org/wp-content/uploads/2017/06/SDG-Vision-Documnet-Haryana-Final.pdf |access-date=30 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190930123032/https://in.one.un.org/wp-content/uploads/2017/06/SDG-Vision-Documnet-Haryana-Final.pdf |archive-date=30 September 2019 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ({{color|Orange| ਮੱਧਮ}})}}
| blank_name_sec1          = ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਸੂਚਕਾਂਕ
}}
'''ਫਰੀਦਾਬਾਦ,''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਐਨ.ਸੀ.ਟੀ. ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ [[ਸ਼ਹਿਰ]] ਹੈ ਅਤੇ [[ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ (ਭਾਰਤ)|ਦਿੱਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;tribuneindia2005&quot;&gt;{{Citation |title=The Tribune, Chandigarh, India – Delhi and neighbourhood |url=http://www.tribuneindia.com/2005/20051228/delhi.htm#1 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070613023249/http://www.tribuneindia.com/2005/20051228/delhi.htm#1 |access-date=27 May 2007 |archive-date=13 June 2007}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 284 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। [[ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ|ਯਮੁਨਾ]] ਨਦੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਰਬੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸੀਮਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ]] ਇਸਨੂੰ 24 ਮਈ 2016 ਨੂੰ ਸਮਾਰਟ ਸਿਟੀਜ਼ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਦੂਜੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;Smrt1&quot;&gt;{{Cite web |title=Lucknow, Warangal...2nd List of Smart Cities Is Out: 10 Facts |url=http://www.ndtv.com/india-news/lucknow-warangal-2nd-list-of-smart-cities-is-out-10-facts-1409414 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160527075434/http://www.ndtv.com/india-news/lucknow-warangal-2nd-list-of-smart-cities-is-out-10-facts-1409414 |archive-date=27 May 2016 |access-date=24 May 2016}}&lt;/ref&gt; 2021 ਦਿੱਲੀ ਖੇਤਰੀ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ ਜਾਂ ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 2007 |title=Evaluation Study of DMA Towns in National Capital Region |url=http://tcpomud.gov.in/divisions/mutp/dma/final_dma_report.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20170320052724/http://tcpomud.gov.in/divisions/mutp/dma/final_dma_report.pdf |archive-date=20 March 2017 |access-date=19 March 2017 |website=Town and Country Planning Organisation |publisher=[[Ministry of Housing and Urban Affairs|Ministry of Urban Development]]}}&lt;/ref&gt;

[[ਆਗਰਾ ਨਹਿਰ]] ਅਤੇ [[ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ]] ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਦੇ ਨਵੇਂ ਵਿਕਸਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਹਿੱਸੇ (ਸੈਕਸ਼ਨ 66 ਤੋਂ 89) ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਗ੍ਰੇਟਰ ਫਰੀਦਾਬਾਦ]] (ਨਹਿਰਪਾਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਚੌੜੀਆਂ ਸੜਕਾਂ, ਉੱਚੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਮਾਲ, ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਉਪ-ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੈਕਟਰ 66 ਤੋਂ 74 ਉਦਯੋਗਿਕ ਸੈਕਟਰ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੈਕਟਰ 75 ਤੋਂ 89 ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸੈਕਟਰ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Acme Spaces |url=http://www.acmespaces.com/news_detail.php?id=180 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151124164712/http://www.acmespaces.com/news_detail.php?id=180 |archive-date=24 November 2015 |website=acmespaces.com}}&lt;/ref&gt;

ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ 50% ਆਮਦਨ ਟੈਕਸ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਅਤੇ ਗੁੜਗਾਓਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=28 December 2005 |title=The Tribune |url=http://www.tribuneindia.com/2005/20051228/delhi.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070613023249/http://www.tribuneindia.com/2005/20051228/delhi.htm |archive-date=13 June 2007 |access-date=27 May 2007}}&lt;/ref&gt; ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੈਕਟਰ ਤੋਂ ਮਹਿੰਦੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਟਰੈਕਟਰ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ, ਸਵਿੱਚ ਗੇਅਰ, ਫਰਿੱਜ, ਜੁੱਤੀਆਂ, ਟਾਇਰ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਇਸਦੇ ਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਿਕ ਉਤਪਾਦ ਹਨ।

2018 ਵਿੱਚ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਨੂੰ [[ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾ|ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ]] ਦੁਆਰਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://ca.news.yahoo.com/worlds-worst-air-indian-city-struggles-track-pollution-132116286.html|title=With world's worst air, Indian city struggles to track pollution|last=Dasgupta|first=Neha|date=16 May 2018|work=Yahoo News|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180516183730/https://ca.news.yahoo.com/worlds-worst-air-indian-city-struggles-track-pollution-132116286.html|archive-date=16 May 2018|agency=Reuters|location=United States}}&lt;/ref&gt; 2020 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਸਿਖਰਲੇ ਦਸ ਸਭ ਤੋਂ ਗੰਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰੀਦਾਬਾਦ 10ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 August 2020 |title=top ten cleanest and dirtiest cities in India in 2020 |url=https://www.gqindia.com/get-smart/content/top-ten-cleanest-dirtiest-cities-in-india-2020 |access-date=27 May 2022 |website=GQIndia}}&lt;/ref&gt;

ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੇ ਫਲੈਗਸ਼ਿਪ ਸਮਾਰਟ ਸਿਟੀਜ਼ ਮਿਸ਼ਨ ਤਹਿਤ ਸਮਾਰਟ ਸਿਟੀ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੌ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

{{Weather box|width=auto|location=Faridabad|metric first=Yes|single line=Yes|Jan high C=21.1|Feb high C=23.7|Mar high C=30.0|Apr high C=36.9|May high C=40.0|Jun high C=39.0|Jul high C=35.2|Aug high C=34.2|Sep high C=34.2|Oct high C=32.9|Nov high C=27.6|Dec high C=22.4|Jan low C=7.7|Feb low C=10.6|Mar low C=15.3|Apr low C=21.1|May low C=25.4|Jun low C=27.7|Jul low C=26.7|Aug low C=25.8|Sep low C=23.9|Oct low C=19.1|Nov low C=14.2|Dec low C=9.3|rain colour=green|Jan rain mm=23|Feb rain mm=33|Mar rain mm=20|Apr rain mm=14|May rain mm=20|Jun rain mm=74|Jul rain mm=208|Aug rain mm=183|Sep rain mm=99|Oct rain mm=13|Nov rain mm=5|Dec rain mm=8|source=''Climate Data''&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Faridabad climate: Weather Faridabad &amp; temperature by month |url=https://en.climate-data.org/asia/india/haryana/faridabad-2854/ |access-date=21 April 2024 |website=en.climate-data.org}}&lt;/ref&gt;}}

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
{{Bar box|title=ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਧਰਮ (2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ)&lt;ref name=&quot;Religion&quot;&gt;{{cite web |title=C-1 Population By Religious Community |url=https://censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW09C-01%20MDDS.XLS |website=census.gov.in |access-date=11 December 2020}}&lt;/ref&gt;|titlebar=#ddd|left1=[[ਧਰਮ]]|right1=ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ|float=right|bars={{bar percent|[[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]]|DarkOrange|89.01}}
{{bar percent|[[ਇਸਲਾਮ]]|Green|7.29}}
{{bar percent|[[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]]|Darkkhaki|2.04}}}}2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1,414,050 ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 754,542 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 659,508 ਔਰਤਾਂ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;2011 Census of India&quot;&gt;{{Cite web |title=Provisional Population Totals, Census of India 2011; Cities having population 1 lakh and above |url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120507135928/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf |archive-date=7 May 2012 |access-date=10 October 2015 |publisher=Office of the Registrar General &amp; Census Commissioner, India}}&lt;/ref&gt; ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 83.83 ਫੀਸਦੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Citation |title=Census 2011 at a Glance (District Faridabad) |url=http://faridabad.nic.in/census2011.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20150504100306/http://faridabad.nic.in/census2011.htm |archive-date=4 May 2015}}&lt;/ref&gt; ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ [[ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ|ਬ੍ਰਜਭਾਸ਼ਾ]] ਅਤੇ [[ਹਰਿਆਣਵੀ ਬੋਲੀ|ਹਰਿਆਣਵੀ]] ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional) |url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-date=16 June 2004 |access-date=1 November 2008 |publisher=Census Commission of India}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਧਰਮ
! ਧਰਮ
! ਆਬਾਦੀ&lt;br /&gt;(1911)
!ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ&lt;br /&gt;(1911)
|-
| [[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] [[ਤਸਵੀਰ:Om.svg|16x16px]]
| 3,034 ਹੈ
|{{Percentage|3034|4485|2}} 
|-
| [[ਇਸਲਾਮ]] [[ਤਸਵੀਰ:Star_and_Crescent.svg|15x15px]]
| 1,436
|{{Percentage|1436|4485|2}} 
|-
| [[ਇਸਾਈ ਧਰਮ|ਈਸਾਈ]] [[ਤਸਵੀਰ:Christian_cross.svg|21x21px]]
| 12
|{{Percentage|12|4485|2}} 
|-
| [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] [[ਤਸਵੀਰ:Khanda.svg|19x19px]]
| 1
|{{Percentage|1|4485|2}} 
|-
| ਹੋਰ
| 2
|{{Percentage|2|4485|2}} 
|-
| '''ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ'''
| '''4,485''' 
| '''{{Percentage|4485|4485|2}}'''
|}

== ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ==
ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਦੇ ਛੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |title=Administration |url=http://faridabad.nic.in/administration.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20150730083822/http://faridabad.nic.in/administration.htm |publisher=faridabad.nic.in |archive-date=30 July 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Who's Who &amp;#124; District Faridabad, Government of Haryana &amp;#124; India |url=https://faridabad.nic.in/whos-who/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190401140512/https://faridabad.nic.in/whos-who/ |archive-date=1 April 2019 |access-date=1 April 2019}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਐੱਸ ਨੰ.
! ਵਿਭਾਗ
! ਸਿਰਲੇਖ
! ਅਹੁਦਾ ਧਾਰਕ
! ਯੋਗਤਾ
|-
| 1
| ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ
| ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਕਮਿਸ਼ਨਰ
| ਸ਼. ਸੰਜੇ ਜੂਨ
| ਆਈ.ਏ.ਐਸ
|-
| 2
| ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ
| [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ|ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸ]]
| ਸ਼. ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ
| ਆਈ.ਏ.ਐਸ
|-
| 3
| ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ
| ਵਧੀਕ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸ
| ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਅਪਰਾਜਿਤਾ
| ਆਈ.ਏ.ਐਸ
|-
| 4
| ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਦੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮ (MCF)
| ਕਮਿਸ਼ਨਰ
| ਸ਼. ਜਤਿੰਦਰ
| ਆਈ.ਏ.ਐਸ
|-
| 5
| ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਸੈਸ਼ਨ ਜੱਜ
| ਸ਼. ਯਸ਼ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਰਾਠੌਰ
| HCS (ਨਿਆਂਇਕ)
|-
| 6
| ਪੁਲਿਸ
| ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ
| ਸ਼. ਵਿਕਾਸ ਕੁਮਾਰ ਅਰੋੜਾ
| ਆਈ.ਪੀ.ਐਸ
|}
ਫਰੀਦਾਬਾਦ, ਪਲਵਲ, ਅਤੇ ਨੂਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਡਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਇੱਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Npti_at_night.jpg|alt=NPTI Corporate Office, Faridabad|left|thumb| ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਵਰ ਟਰੇਨਿੰਗ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਆਫਿਸ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ]]
ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਸੈਕਟਰ 12 ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜੋ ਕਿ 8 ਦਸੰਬਰ 1980 ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਏਪੀ ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪਹਿਲੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਸੈਸ਼ਨ ਜੱਜ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਵਜੋਂ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸੀ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਬਾਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ 2000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਕੀਲ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Faridabad |first=District Court |date=3 October 2019 |title=District Court Faridabad |url=https://districts.ecourts.gov.in/faridabad |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191003065722/https://districts.ecourts.gov.in/faridabad |archive-date=3 October 2019}}&lt;/ref&gt;

== ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕ ==

=== ਰੇਲ ===
ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ-ਮੁੰਬਈ ਲਾਈਨ ਦੇ ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ 'ਤੇ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ [[ਹਜ਼ਰਤ ਨਿਜ਼ਾਮੂਦੀਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਹਜ਼ਰਤ ਨਿਜ਼ਾਮੁਦੀਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]], [[ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ|ਪੁਰਾਣੇ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] ਤੋਂ ਕਰੀਬ 25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਹੈਦਰਾਬਾਦ]], [[ਚੇਨਈ]] ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਈ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਇੱਥੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹਨ। [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਤੋਂ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਵਿਚਕਾਰ ਲੋਕਲ ਟਰੇਨਾਂ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;mcf&quot;&gt;{{Citation |last=Municipal Corporation Faridabad |title=Faridabad Connectivity |date=2015 |url=https://mcfbd.com/faridabad-connectivity |archive-url=https://web.archive.org/web/20150809022629/http://mcfbd.com/faridabad-connectivity/ |access-date=9 September 2015 |archive-date=9 August 2015}}&lt;/ref&gt;

=== ਮੈਟਰੋ ===
[[ਤਸਵੀਰ:DelhiMetroVioletLine.JPG|thumb| [[ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋ]] ਦੀ ਵਾਇਲੇਟ ਲਾਈਨ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ]]
[[ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋ]] ਵਾਇਲੇਟ ਲਾਈਨ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਨੂੰ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ|ਦਿੱਲੀ]] ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਤੱਕ ਵਾਇਲਟ ਲਾਈਨ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ|ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ]] [[ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ]] ਦੁਆਰਾ 6 ਸਤੰਬਰ 2015 ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Citation |title=PM Narendra Modi travels by Delhi Metro |date=6 September 2015 |url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2015-09-06/news/66268172_1_pm-narendra-modi-delhi-metro-rail-corporation-faridabad |work=[[The Economic Times]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925124930/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2015-09-06/news/66268172_1_pm-narendra-modi-delhi-metro-rail-corporation-faridabad |access-date=9 September 2015 |archive-date=25 September 2015}}&lt;/ref&gt; ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋ ਦੇ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਕੋਰੀਡੋਰ ਵਿੱਚ 9 ਮੈਟਰੋ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨ ਜੋ ਸਾਰੇ ਉੱਚੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |title=Faridabad Metro Corridor – Press Brief |date=25 September 2015 |url=http://www.delhimetrorail.com/press_reldetails.aspx?id=63aQSC8zmhslld |work=Delhimetrorail.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20160101225813/http://www.delhimetrorail.com/press_reldetails.aspx?id=63aQSC8zmhslld |access-date=3 November 2015 |archive-date=1 January 2016}}&lt;/ref&gt; ਮੈਟਰੋ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ- ਸੰਤ ਸੂਰਦਾਸ ਸਿਹੀ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ ਬੱਲਭਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨਾਲ ਬੱਲਭਗੜ੍ਹ ਤੱਕ ਲੰਬਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕੁੱਲ 11 ਮੈਟਰੋ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਹਨ: ਸਰਾਏ, ਐਨਐਚਪੀਸੀ ਚੌਕ, ਮੇਵਾਲਾ ਮਹਾਰਾਜਪੁਰ, ਸੈਕਟਰ 28, ਬਡਖਲ ਮੋੜ, ਪੁਰਾਣਾ ਫਰੀਦਾਬਾਦ, ਨੀਲਮ ਚੌਕ ਅਜਰੌਂਦਾ, ਬਾਟਾ ਚੌਕ, ਐਸਕਾਰਟਸ ਮੁਜੇਸਰ, ਸੰਤ ਸੂਰਦਾਸ (ਸਿਹੀ) ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ।&lt;ref&gt;{{Citation |title=Faridabad Metro Corridor – Press Brief |url=http://www.delhimetrorail.com/press_reldetails.aspx?id=63aQSC8zmhslld |work=delhimetrorail.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20160101225813/http://www.delhimetrorail.com/press_reldetails.aspx?id=63aQSC8zmhslld |access-date=3 November 2015 |archive-date=1 January 2016}}&lt;/ref&gt;

=== ਸੜਕ  ===
[[ਤਸਵੀਰ:Delhi_Faridabad_Skyway.png|thumb| ਦਿੱਲੀ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਸਕਾਈਵੇਅ]]
ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਦਿੱਲੀ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਸਕਾਈਵੇਅ (ਮੇਨ ਬਦਰਪੁਰ ਫਲਾਈਓਵਰ) ਰਾਹੀਂ [[ਦਿੱਲੀ]] ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਗਾਮੀ DND-ਫਰੀਦਾਬਾਦ-KMP ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/noida/Two-bridges-across-Yamuna-to-link-Noida-and-Haryana/articleshow/23362941.cms|title=Two bridges across Yamuna to link Noida and Haryana|date=October 2013|work=The Times of India|access-date=27 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151106152234/http://timesofindia.indiatimes.com/city/noida/Two-bridges-across-Yamuna-to-link-Noida-and-Haryana/articleshow/23362941.cms|archive-date=6 November 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Nod-for-road-joining-Greater-Noida-Faridabad/articleshow/40205603.cms|title=Nod for road joining Greater Noida, Faridabad|date=14 August 2014|work=The Times of India|access-date=27 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151106234220/http://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Nod-for-road-joining-Greater-Noida-Faridabad/articleshow/40205603.cms|archive-date=6 November 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |last=Tiwary |first=A K |title=Connectivity, smooth traffic, REAL GROWTH! FNG Expressway will be a boon for daily commuters once it is complete; also, it is emerging as a growth corridor for real estate development. |url=http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Archive&amp;Source=Page&amp;Skin=TOINEW&amp;BaseHref=CAP/2014/04/12&amp;PageLabel=57&amp;EntityId=Ar05700&amp;ViewMode=HTML |archive-url=https://web.archive.org/web/20170820040648/http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Archive&amp;Source=Page&amp;Skin=TOINEW&amp;BaseHref=CAP%2F2014%2F04%2F12&amp;PageLabel=57&amp;EntityId=Ar05700&amp;ViewMode=HTML |access-date=21 April 2019 |archive-date=20 August 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |title=Kalindi Kunj bypass gets a go-ahead at last |date=27 April 2014 |url=http://indiatoday.intoday.in/story/kalindi-kunj-bypass-najeeb-jung-badarpur-vorder-dnd-noida-faridabad/1/357787.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20150509014007/http://indiatoday.intoday.in/story/kalindi-kunj-bypass-najeeb-jung-badarpur-vorder-dnd-noida-faridabad/1/357787.html |access-date=27 July 2015 |archive-date=9 May 2015}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਰੋਡ ( SH137 ) ਅਤੇ ਨੋਇਡਾ, [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਗਰ ਨੇੜੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪੁਲ ਰਾਹੀਂ [[ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ]] ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਮਾਂਝਵਾਲੀ ਅਤੇ ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ਜੇਵਰ ਅਤੇ ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ FNG ਸੜਕ ਰਾਹੀਂ।

=== ਏਅਰਵੇਜ਼ ===
ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ]] ਦੁਆਰਾ ਸੇਵਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਤੋਂ 35 ਕਿ.ਮੀ. ਹੈ। ਇਹ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਅਸਤ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਸੰਪਰਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Indira Gandhi Delhi International Airport – Fact Sheet |url=http://www.newdelhiairport.in/fact-sheet.aspx |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151106213309/http://www.newdelhiairport.in/fact-sheet.aspx |archive-date=6 November 2015 |access-date=12 November 2015 |website=newdelhiairport.in}}&lt;/ref&gt;

== ਸਿੱਖਿਆ ==

=== ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ===
ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਕੋਰਸਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਲਜ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨ, ਦਵਾਈ, ਕਲਾ, ਕਾਮਰਸ, ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ, MCA, ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਕੋਰਸ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਕਾਲਜ ਜੋ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਅਤੇ ਅੰਡਰਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਕੋਰਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

* ਅਲ-ਫਲਾਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (AFU)
* ESIC ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ
* ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਹੋਟਲ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ
* ਜੇਸੀ ਬੋਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਵਾਈ.ਐਮ.ਸੀ.ਏ
* ਮਾਨਵ ਰਚਨਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
* ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਵਰ ਟਰੇਨਿੰਗ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ
* ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਲਈ ਖੇਤਰੀ ਕੇਂਦਰ (RCB)
* ਅਨੁਵਾਦਕ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਸੰਸਥਾ (THSTI)

== ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Academic_Block,_ESIC_Medical_College_and_Hospital,_Faridabad.jpg|thumb| ESIC ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ]]
ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਹਨ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Private Hospital in Faridabad |url=http://www.hospitalkhoj.com/hospitals/private/faridabad |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151124183058/http://www.hospitalkhoj.com/hospitals/private/faridabad |archive-date=24 November 2015 |access-date=8 November 2015 |website=hospitalkhoj.com}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hospitals in Faridabad |url=http://www.faridabadonline.in/city-guide/hospitals-in-faridabad |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151125070958/http://www.faridabadonline.in/city-guide/hospitals-in-faridabad |archive-date=25 November 2015 |access-date=8 November 2015 |website=faridabadonline.in}}&lt;/ref&gt; ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਹਸਪਤਾਲ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਕਰਮਚਾਰੀ ਰਾਜ ਬੀਮਾ ਨਿਗਮ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਗੋਲਡ ਫੀਲਡ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਸੀ ਜੋ ਪਿੰਡ ਚੈਨਸਾ, ਬੱਲਬਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੀ ਜੋ ਵਿੱਤੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਕਾਰਨ 2016 ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2020 ਵਿੱਚ &quot;ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ&quot; ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਮੁੜ ਚਾਲੂ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Verma |first=Chetan |date=30 October 2020 |title=पूर्व पीएम अटल बिहारी वाजपेयी के नाम पर रखा जाएगा फरीदाबाद गोल्डफील्ड मेडिकल कॉलेज का नाम {{!}} Hari Bhoomi |url=https://www.haribhoomi.com/local/haryana/faridabad-goldfield-medical-college-to-be-named-after-former-pm-atal-bihari-vajpayee-352699 |access-date=6 November 2020 |website=www.haribhoomi.com |language=hi}}&lt;/ref&gt; ਹੋਰ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

* ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਹਸਪਤਾਲ
* ਏਸ਼ੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸਿਜ਼
* ESIC ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ
* ਮੈਟਰੋ ਹਾਰਟ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਹਸਪਤਾਲ

== ਖੇਡਾਂ ==

=== ਕ੍ਰਿਕਟ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Nahar_Singh_Stadium.jpg|thumb| ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ ਸਟੇਡੀਅਮ]]
ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ ਸਟੇਡੀਅਮ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 25,000 ਸੀਟਾਂ ਹਨ, ਨੇ 8 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਮੈਚ ਅਤੇ ਸੇਲਿਬ੍ਰਿਟੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਲੀਗ ਦੇ ਮੁੰਬਈ ਹੀਰੋਜ਼ ਅਤੇ ਭੋਜਪੁਰੀ ਦਬੰਗ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਲੀਗ ਕ੍ਰਿਕਟ ਮੈਚ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੈਦਾਨ ਦੀ ਮਾੜੀ ਹਾਲਤ ਕਾਰਨ, 2017 ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, $10.15 ਮਿਲੀਅਨ (115 ਕਰੋੜ) ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੇ ਸਟੇਡੀਅਮ ਅਤੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 2020 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੱਕ ਇਸ ਸਹੂਲਤ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਚ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;tribuneindia190302&quot;&gt;{{Cite web |last=Ahlawat |first=Bijendra |date=2 March 2019 |title=Cricket matches to resume in Faridabad stadium next year |url=https://www.tribuneindia.com/news/haryana-tribune/cricket-matches-to-resume-in-faridabad-stadium-next-year/736970.html |website=Haryana Tribune }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਦਸੰਬਰ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://archive.indianexpress.com/news/all-is-not-lost-for-nahar-singh-stadium/160189/|title=All is not lost for Nahar Singh Stadium|last=Vivek|first=G.S.|date=22 June 2007|work=[[The Indian Express]]|access-date=11 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206210750/http://archive.indianexpress.com/news/all-is-not-lost-for-nahar-singh-stadium/160189/|archive-date=6 February 2016}}&lt;/ref&gt;

== ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ==

* ਇਸਕੋਨ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਧਾ ਗੋਵਿੰਦ ਧਾਮ।
* ਸ਼੍ਰੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਵੈਸ਼ਨੋ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ, ਤਿਕੋਨਾ ਪਾਰਕ।
* ਸ਼੍ਰੀ ਸਾਲਾਸਰ ਬਾਲਾਜੀ ਇਵਮ ਖਾਟੂ ਸ਼ਿਆਮ ਮੰਦਰ, ਮੇਨ ਮਥੁਰਾ ਰੋਡ, ਬੱਲਭਗੜ੍ਹ
* ਸ਼੍ਰੀ 1008 ਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਦਿਗੰਬਰ ਜੈਨ ਮੰਦਰ, ਸੈਕਟਰ 16
* ਝਰਨਾ ਮੰਦਿਰ, ਮੁਹੱਬਤਾਬਾਦ
* ਨਾਗਾਸ਼੍ਰੀ ਮੰਦਿਰ, ਸਿਹੀ
* ਧੂਣੀ ਬਾਬਾ ਮੰਦਿਰ, ਤਿਲੋਰੀ ਖੱਦਰ
* ਰਤਨ ਨਾਥ ਮੰਦਰ
* ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ, ਸੈਨਿਕ ਕਲੋਨੀ
* ਗੁੜਗਾਓਂ-ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ 'ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਹਨੂੰਮਾਨ ਮੰਦਰ
* ਬਧਕਲ ਝੀਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਾਰਸਨ ਮੰਦਿਰ
* ਜਗਨਨਾਥ ਮੰਦਿਰ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ, ਸੈਕਟਰ 15 ਏ
* ਹਰੀ ਪਰਵਤ ਮੰਦਿਰ, ਅਨੰਗਪੁਰ

== ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ==
ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਤੋਂ [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਲੋਕ ਸਭਾ|ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪਾਲ ਗੁਰਜਰ ਹਨ, ਜੋ ਮਈ 2019 ਵਿੱਚ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ। [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ (ਭਾਰਤ)|ਵਿਧਾਇਕ]] ਨਰਿੰਦਰ ਗੁਪਤਾ ਹਨ, ਜੋ ਅਕਤੂਬਰ 2019 ਵਿੱਚ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 October 2019 |title=Haryana Election Results 2019: Full list of winners |url=https://www.indiatvnews.com/elections/haryana-assembly-polls-2019-haryana-assembly-election-results-2019-full-winners-list-names-of-winning-candidates-bjp-congress-others-558754 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191025143700/https://www.indiatvnews.com/elections/haryana-assembly-polls-2019-haryana-assembly-election-results-2019-full-winners-list-names-of-winning-candidates-bjp-congress-others-558754 |archive-date=25 October 2019 |access-date=29 October 2019 |website=India TV}}&lt;/ref&gt;

== ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ ==

* ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਬੈਂਡਾ – ਸਿਆਸਤਦਾਨ
* ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭਡਾਣਾ - ਸਿਆਸਤਦਾਨ
* [[ਮਨੂ ਭਾਕਰ]] - ਡਬਲ ਓਲੰਪਿਕ ਤਮਗਾ ਜੇਤੂ
* ਮਨਵਿੰਦਰ ਬਿਸਲਾ - ਘਰੇਲੂ ਕ੍ਰਿਕਟਰ
* [[ਸ਼ਵੇਤਾ ਚੌਧਰੀ]] - ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼
* ਰਾਹੁਲ ਦਲਾਲ, ਬੀ 1992 – ਘਰੇਲੂ ਕ੍ਰਿਕਟਰ।
* ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪਾਲ ਗੁਰਜਰ - ਸਿਆਸਤਦਾਨ &lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://164.100.47.194/Loksabha/Members/MemberBioprofile.aspx?mpsno=4629|title=Members Bioprofile}}&lt;/ref&gt;
* [[ਹਿਮਾਨੀ ਕਪੂਰ]] - ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ
* [[ਕੈਰੀਮਿਨਾਟੀ|ਅਜੈ ਨਗਰ]] – ਕੈਰੀਮਿਨਾਤੀ ਨਾਮ ਹੇਠ YouTube ਸਮੱਗਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾ
* ਲਲਿਤ ਨਗਰ – ਸਿਆਸਤਦਾਨ – ਤਿਗਾਂਵ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਸਾਬਕਾ ਵਿਧਾਇਕ
* ਮਨੀਸ਼ ਨਰਵਾਲ - ਪੈਰਾਲੰਪਿਕ ਸੋਨ ਤਮਗਾ ਜੇਤੂ ਅਤੇ ਖੇਲ ਰਤਨ ਜੇਤੂ
* ਸ਼ਿਵ ਨਰਵਾਲ - ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼
* [[ਸੋਨੂੰ ਨਿਗਮ]] - ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕ
* ਧਰੁਵ ਰਾਠੀ - YouTuber
* ਅਜੈ ਰਾਤਰਾ - ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰ
* ਮਹੇਸ਼ ਰਾਵਤ - ਘਰੇਲੂ ਕ੍ਰਿਕਟਰ
* ਰਿਦਮ ਸਾਂਗਵਾਨ - ਓਲੰਪੀਅਨ
* [[ਅਨੀਸਾ ਸੈਯਦ|ਅਨੀਸਾ ਸੱਯਦ]] - ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼
* ਮੋਹਿਤ ਸ਼ਰਮਾ - ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰ
* [[ਰਿਚਾ ਸ਼ਰਮਾ (ਗਾਇਕਾ)|ਰਿਚਾ ਸ਼ਰਮਾ]] - ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਪਲੇਬੈਕ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਗਾਇਕਾ
* [[ਕਬੀਰ ਦੁਹਨ ਸਿੰਘ|ਕਬੀਰ ਦੁਹਾਨ ਸਿੰਘ]] – ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਦਾਕਾਰ
* ਮਹਿੰਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ – ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ
* ਗੌਰਵ ਸੋਲੰਕੀ - ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼
* ਰਾਹੁਲ ਤਿਵਾਤੀਆ - ਕ੍ਰਿਕਟਰ - ਹਰਿਆਣਾ - [[ਗੁਜਰਾਤ ਟਾਇਟਨਸ]]
* ਵਿਜੇ ਯਾਦਵ - ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰ

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==
* [[ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ|ਗੁੜਗਾਓਂ]]
* [[ਨੋਇਡਾ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist|30em}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਚ ਯਾਤਰੀ ਆਕਰਸ਼ਣ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫਰੀਦਾਬਾਦ]]</text>
      <sha1>qvusiwp2qahyyjlppic15xdmgvdt00l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਜਨੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>192901</id>
    <revision>
      <id>811729</id>
      <parentid>783699</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:50:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Meenukusam</username>
        <id>51574</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the section &quot;Film Songs&quot; from the page &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1293190805|Shree ranjani]]&quot;</comment>
      <origin>811729</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13339" sha1="ge0wxk9dpup58yeft29qh6prz2fu783" xml:space="preserve">ਸ਼੍ਰੀਰੰਜਨੀ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਹੈਕਸਾਟੋਨਿਕ ਸਕੇਲ (ਸ਼ਾਡਵ ਰਾਗਮ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ &quot;ਛੇ ਸੁਰਾਂ  ਦਾ&quot;। ਇਹ ਇੱਕ ਉਤਪੰਨ ਪੈਮਾਨੇ (ਜਨਯਾ ਰਾਗਮ) ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਯਾਨੀ ਸੱਤ ਸੁਰ (ਸੰਗੀਤਕ ਨੋਟਸ) ਨਹੀਂ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ '''ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਜਨੀ''' ਜਾਂ ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਜਾਨੀ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਪੈਮਾਨੇ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਅਰੋਹਃ ਸ, ਕੋਮਲ ਗ, ਮ, ਧ, ਕੋਮਲ ਨੀ, ਸੰ , ਅਵਰੋਹ :ਸੰ ਕੋਮਲ ਨੀ, ਧ, ਮ,ਕੋਮਲ ਗ, ਰੇ,ਸ।

== ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Sriranjani_scale.svg|right|thumb|300x300px|ਸੀ 'ਤੇ ''ਸ਼ਾਦਜਮ'' ਨਾਲ ''ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਜਨੀ'' ਸਕੇਲ]]
''ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਜਨੀ'' ਇੱਕ ਸਮਰੂਪ ਪੈਮਾਨੇ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ''ਪੰਚਮ'' ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਾਡਵ-ਸ਼ਾਡਵ ਰਾਗਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਰੋਹ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ) ਦੋਵਾਂ ਸਕੇਲਾਂ ਵਿੱਚ ਛੇ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਅਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ।(ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ [[ਸੁਰ|ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ]] ਵੇਖੋਃ

* ਆਰੋਹਨਃ ਸ ਰੇ2 ਗ2 ਮ1 ਧ2 ਨੀ2 ਸੰ [a]  
* ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ2 ਧ2 ਮ1 ਗ2 ਰੇ2 ਸ[b]  

ਇਹ ਸਕੇਲ ਸ਼ਡਜਮ, ਚਤੁਰੂਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਸਾਧਾਰਣ ਗੰਧਾਰਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਮਮ, ਚਤੁਰਥੀ ਧੈਵਤਮ ਅਤੇ ਕੈਸਿਕੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਸੁਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ''ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਜਨੀ'' 22ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ, ''[[ਖਰਹਰਪ੍ਰਿਆ (ਰਾਗਮ)|ਖਰਹਰਪ੍ਰਿਯਾ]]'' ਦਾ ਇੱਕ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਮੂਲ ਪੈਮਾਨੇ,''ਖਰਹਰਪ੍ਰਿਯਾ'' ਤੋਂ ਸਿਰਫ ਸਥਿਰ ''ਪੰਚਮ'' ਗਾਇਬ ਹੈ।

== ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ==
''ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਜਨੀ'' ਇੱਕ ਮਨਮੋਹਣਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫ਼ਿਲਮ ਸੰਗੀਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸ਼੍ਰੀਰੰਜਨੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ।

* [[ਤਿਆਗਰਾਜ]] ਦੁਆਰਾ ਮਾਰੂਬਾਲਕਾ, ''ਬ੍ਰੋਚੇਵਰੇਵਰ'', ''ਸਾਡ਼ੀ'' ਏਵਰੇ, ਭੁਵਿਨੀ ਦਾਸੁਦਾਨੇ ਅਤੇ ''ਸੋਗਾਸੁਗਾ ਮ੍ਰੁਦੰਗਾ ਤਾਲਮੂ''
* ''ਸ਼੍ਰੀ ਦਮ ਦੁਰਗੇ'', ''ਬਾਲੰਬਿਕਾਇਆ'' ਅਤੇ ''ਪਰਵਤਾ ਰਾਜਾ ਕੁਮਾਰੀ'' ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ
* ਇਨੀ ਓਰੁ ਕਾਨਮ ਉੱਨਈ, ਕਾਨਾ ਵੇਂਦਾਮੋ, ''ਮਾਤਾ ਇਨਮ ਵਾਤਾ'' ਅਤੇ ''ਗਜਵਾਦਨਾ ਕਰੂਣਾ''-ਪਾਪਾਨਸਮ ਸਿਵਨਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ
* ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਏਨ੍ਨਾ ਬਿੱਟੂ, ਥਾਲਾ ਬੇਕੂ ਪੁਰੰਦਰਦਾਸ ਦੁਆਰਾ
* ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ ਦੁਆਰਾ ਨਾਦਮੇਨਮ ਕੋਵਿਲੀਲੇ [[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]] ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ
* [[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]] ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਲੈਅਰਾਜਾ ਦੁਆਰਾ ਪਾਗਲੀਲੇ ਓਰੂ ਨੀਲਵੀਨਾਈ ਕੰਡੇਨ
* ਹਰਿਨੀ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ ਗਏ ਮਨਚਨਲੂਰ ਗਿਰੀਧਰਨ ਦੁਆਰਾ ''ਮੁਕਸ਼ਿਕਾ ਵਾਹਨਨੇ''[[ਹਰੀਨੀ (ਗਾਇਕਾ)|ਹਰੀਨੀ]]

== ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ ==

=== ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਮਿਲ]] ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਗੀਤ 
!ਫਿਲਮ 
!ਸੰਗੀਤਕਾਰ 
!ਗਾਇਕ/ਗਾਇਕਾ 
|-
|ਨਾਥਾਮੇਨੁਮ ਕੋਵਿਲਿਲੇ
|ਮਨਮਾਧਾਲੀਲਾਈl
|ਐਮ.ਏਸ.ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ
|ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ
|-
|ਨਾਥਾਵਿਨੋਥਾਂਗਲ (ਰਾਗਮਾਲਾ ਪੱਲਵੀ ਅਨੁਪੱਲਵੀ)
|ਸਾਲੰਗੇ ਓਲੀ
| rowspan=&quot;12&quot; |ਇਲਿਆਰਾਜਾ 
|ਏਸ.ਪੀ.ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
|-
|ਨਾਥਮ ਏਲੁਨਥਾ ਥਾਡੀ 
|ਗੋਪੁਰਾ ਵਾਸਾ ਲਿਲੇ 
| rowspan=&quot;2&quot; |ਕੇ.ਜੇ.ਯੇਸੁਦਸ, ਏਸ.ਜਾਨਕੀ
|-
|ਓਰੁ ਰਾਗਮ 
|ਉਨਨਾਈ ਵਾਜ਼ਥੀ ਪਾਡੂਗਿਰੇਂ
|-
|ਓਰੁ ਮਨਥਾਰਾ ਪੂ
|ਚਿੰਨਾ ਜਮੀਨ
|ਮਾਨੋ ਕੇ.ਏਸ.ਚਿਤਰਾ
|-
|ਏਰੇਟੂ ਪਾਥੀਨਾਰੂ
|ਰਾਜਾ ਰਾਜਾਥਾਨ
|ਮਾਨੋ, ਏਸ.ਜਾਨਕੀ
|-
|ਵਨਥਾਧੂ ਵਨਥਾਧੂ
|ਕਿੱਲੀਪੇਚੂ
ਕੇਤਕਵਾ
| rowspan=&quot;3&quot; |ਏਸ.ਜਾਨਕੀ
|-
|ਕਥੀਰੂੰਥੇਨ
ਕਨਵਾ
|ਧਰਮਾ ਪਾਥੀਨੀ
|-
|ਪਗਾਲਿਲੇ ਓਰੁ  ਨੀਲਾਵਿਨੈ 
ਕਾਨਦੇਨ
|ਨਿਨੇਵੇ ਓਰੁ ਸੰਗੀਤਮ
|-
|ਵੈਕਸੀ ਵੇਲੀਕਿਲਾਮਾ
|ਰਸਾ ਮਗਨ
|ਏਸ.ਪੀ.ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
|-
|ਸਾਮੀ ਏਨ ਥਾਲੀ
|ਸ਼ੇਨਬਗਾਮੇ
ਸ਼ੇਨਬਗਾਮੇ
| rowspan=&quot;2&quot; |[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]]
|-
|ਨੱਲਾਥੋਰ ਵੀਨਾਈ
|ਓਰੇ ਓਰੁ  ਗਰਾਮਥਿਲੇ
|-
|ਕਾਨਨ ਨੀ ਏਨ
|ਇਵਾਨ
|ਸੁਧਾ ਰਘੁ ਨਾਥਨ
|-
|ਵਾਨਮ
ਸੇਵਾਨਮ
ਵੇਨ ਮੇਗਾਮ
|ਕੁਲੀਰਕਾਲਾਮੇਗਨਗਲ
|ਸ਼ੰਕਰ-ਗਣੇਸ਼
|ਕੇ.ਜੇ.ਯੇਸੁਦਾਸ,
ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ
|-
|ਮੇਗਨ
ਵੰਧੂ ਪੋਗਮ
|ਮਨਧੀਰਾਪੁੰਨਾਗੇ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ
|ਮਧੂ ਬਾਲਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, ਅਨਵੇਸ਼ਾ
|-
|ਇਥੋ ਇਲਿਆ ਕਿੱਲੀਗਲ
|ਕਿਜ਼ਾਕੇ ਓਰੁ ਕਾਧਾਲ ਪਾਟੁ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਏਸ.ਪੀ.ਬਾਲਾ ਸੁਬ੍ਰਮਣ੍ਯਮ[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ.ਏਸ.ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਏਲੇਥਲ ਵਾਰੁਵਾਲੇ
|ਜਾਥੀ ਮਾਲੀ 
|ਮਰਗਧਾ ਮਨੀ 
|-
|ਕੜਾਵੁਲੀਦਮ 
|ਅਜ਼ਾਗਿਆ 
ਪੰਡੀਪੁਰਮ 
|ਭਾਰਦਵਾਜ
|ਪਰਸੰਨਾ, ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ 
|-
|ਥੀਦਾ ਥੀਂਦਾ 
(ਰੇਤੀਗੋਵਲਾ ਰਾਗ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਭਾਗ A ਵਿੱਚ ਹੈ)
|ਥੁਲਲੂਵਾਧੋ ਇਲਾਮੇ
|ਯੁਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਜਾ 
|ਪੀ.ਉੰਨੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ.ਬੋਮਬੇ ਜੈਸ਼੍ਰੀ
|-
|ਕੰਨਾਨੇ 
|ਕੰਨੀ ਰਾਸੀ 
|ਵਿਸ਼ਾਲ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ 
|[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ.ਏਸ.ਚਿਤਰਾ]]
|}

== ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ ==
ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

=== ਸਕੇਲ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ===

* ''[[ਅਭੋਗੀ]]'' ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਰੰਜਨੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਅਰੋਹ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਦੋਵਾਂ ਪੈਮਾਨਿਆਂ) ਵਿੱਚ ਕੈਸਿਕੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਅਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ ਸ ਰੇ2 ਗ2 ਮ1 ਧ2 ਸੰ -ਸੰ ਧ2 ਮ1 ਗ2 ਰੇ2 ਸ ਹੈ। 
* ਰਾਗਮ ਜਯਮਨੋਹਰੀ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਅਰੋਹ [[ਅਭੋਗੀ]] ਵਰਗਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਅਵਰੋਹ ਸ਼੍ਰੀਰੰਜਨੀ ਵਾਂਗ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਅਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ ਸ ਰੇ2 ਗ2 ਮ1 ਧ2 ਸੰ , ਸੰ ਨੀ2 ਧ2 ਮ1 ਗ2 ਰੇ2 ਸ [b]

== ਨੋਟਸ ==
{{Notelist|30em}}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ  ==


=== ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਮਿਲ]] ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਗੀਤ.
!ਫ਼ਿਲਮ
!ਸੰਗੀਤਕਾਰ
!ਗਾਇਕ
|-
|ਨੈਥਮੈਨਮ ਕੋਵਿਲੀਲੀ
|ਮਨਮਾਧਾ ਲੀਲਾਈ
|ਐਮ. ਐਸ. ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ
|[[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]]
|-
|ਨਾਥਵਿਨੋਥੰਗਲ (ਰਾਗਮਾਲਿਕਾ ਪੱਲਵੀ ਅਨੁਪਲਵੀ ਕੇਵਲ) 
|ਸਲੰਗਾਈ ਓਲੀ
| rowspan=&quot;12&quot; |ਇਲੈਅਰਾਜਾ
|ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਐੱਸ ਪੀ. ਸੈਲਜਾਐਸ. ਪੀ. ਸੈਲਜਾ
|-
|ਨਾਥਮ ਏਲੂੰਥਾਥਾਦੀ
|ਗੋਪੁਰਾ ਵਾਸਾਲੀਲੇ
| rowspan=&quot;2&quot; |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਓਰੂ ਰਾਗਮ
|ਉੱਨਈ ਵਜਥੀ ਪਾਡੂਗਿਰੇਨ
|-
|ਓਰੂ ਮੰਥਰਾ ਪੂ
|ਚਿੰਨਾ ਜ਼ਮੀਨ
|ਮਾਨੋ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਈਰੇਟੂ ਪਥਿਨਾਰੂ
|ਰਾਜਾ ਰਾਜਥਨ
|ਮਾਨੋ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਵੰਥਾਧੂ ਵੰਥਾਡੂ
|ਕਿਲਿਪੇਟਚੂ ਕੇਟਕਾਵਾ
| rowspan=&quot;3&quot; |[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਕਥਿਰੰਥੇਨ ਕਨਾਵਾ
|ਧਰਮ ਪਾਥਨੀ
|-
|ਪੈਗਲਿਲੇ ਓਰੂ ਨੀਲਵੀਨਾਈ ਕੰਡੇਨ
|ਨਿਨੈਵ ਓਰੂ ਸੰਗੀਤਮ
|-
|ਵੈਕਾਸੀ ਵੇਲਿਕਿਲਾਮਾ
|ਰਾਸਾ ਮਗਨ
|ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
|-
|ਸਾਮੀ ਐਨ ਥਾਲੀ
|ਸ਼ੇਨਬਾਗਾਮੇ ਸ਼ੇਨਬਾਗਾਮਾ
| rowspan=&quot;2&quot; |[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਨੱਲਾਥੋਰ ਵੀਨਾਈ
|ਓਰੇ ਓਰੂ ਗ੍ਰਾਮੈਥੀਲੀ
|-
|ਕੰਨਨ ਨੀ ਐਨ
|ਇਵਾਨ
|[[ਸੁਧਾ ਰਗੁਨਾਥਨ|ਸੁਧਾ ਰਘੁਨਾਥਨ]]
|-
|ਵਾਨਮ ਸੇਵਨਮ ਵੇਨ ਮੇਗਾਮ
|ਕੁਲਿਰਕਲਾ ਮੇਗੰਗਲ
|ਸ਼ੰਕਰ-ਗਣੇਸ਼
|[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], [[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]]
|-
|ਮੇਗਨ ਵੰਧੂ ਪੋਗਮ
|ਮੰਧੀਰਾ ਪੰਨਗਾਈ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ
|ਮਧੂ ਬਾਲਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਅਨਵੇਸ਼ਾ]]
|-
|ਇਥੋ ਇਲੈਆ ਕਿਲੀਗਲ
|ਕਿਝਾਕੇ ਓਰੁ ਕਦਲ ਪਾਤੂ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ.]] [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਐੱਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਅਲਾਇਥਲ ਵਰੁਵਾਲੇ
|ਜਾਤੀ ਮੱਲੀ
|ਮਰਾਗਾਧਾ ਮਨੀ
|-
|ਕਦਵੁਲਿਡਮ
|ਅਜ਼ਾਗੀਆ ਪੰਡੀਪੁਰਮ
|ਭਾਰਦਵਾਜ
|ਪ੍ਰਸੰਨਾ, [[ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ]]
|-
|ਥੀਂਡਾ ਥੀਂਡਾ
(ਰੇਤੀਗੌਲਾ ਰਾਗ ਭਾਗ ਏ ਵਿੱਚ ਵੀ ਛੋਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
|ਥੂਲੁਵਧੋ ਇਲਾਮਾਈ
|ਯੁਵਨ ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਜਾ
|ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਬੰਬੇ ਜੈਯਾਸ਼੍ਰੀ|ਬੰਬੇ ਜੈਸ਼੍ਰੀ]]
|-
|ਕੰਨਨ
|ਕੰਨੀ ਰਾਸੀ
|ਵਿਸ਼ਾਲ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ
|[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]]
|}</text>
      <sha1>ge0wxk9dpup58yeft29qh6prz2fu783</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਹਾਨਾ (ਰਾਗਾ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>192930</id>
    <redirect title="ਸਹਾਨਾ (ਰਾਗ)" />
    <revision>
      <id>811727</id>
      <parentid>781501</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:36:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Meenukusam</username>
        <id>51574</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the section &quot;Film songs&quot; from the page &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1292687553|Sahana (raga)]]&quot;</comment>
      <origin>811727</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3585" sha1="lmknvz6xa4vh6jtt1e7hc02lywbgy98" xml:space="preserve">#ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਸਹਾਨਾ (ਰਾਗ)]]

== ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ  ==


=== ਤਮਿਲ ਭਾਸ਼ਾ ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਗੀਤ.
!ਫ਼ਿਲਮ
!ਸੰਗੀਤਕਾਰ
!ਗਾਇਕ
|-
|ਥਾਮੀਏਨ ਪੇਂਥਾਮਿਸ
|ਸ਼ਿਵਕਾਵੀ
|ਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ
|ਐਮ. ਕੇ. ਤਿਆਗਰਾਜ ਭਾਗਵਤਰ
|-
|ਪਾਥਿਨੀਏ ਅਨਪੋਲ ਇਥਰਾਈਮੀਥਿਨਿਲ
|ਕੰਨਗੀ
|ਐੱਸ. ਵੀ. ਵੈਂਕਟਾਰਮਨ
|ਪੀ. ਯੂ. ਚਿਨੱਪਾ
|-
|ਪਾਰਥੇਨ ਸਿਰੀਥੇਨ
|ਵੀਰਾ ਅਭਿਮਨਿਊ
|ਕੇ. ਵੀ. ਮਹਾਦੇਵਨ
|ਪੀ. ਬੀ. ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ, [[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]]
|-
|ਐਨਾਮੈਲਮ
|ਤਿਰੂਮਾਨਮ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਐੱਸ. ਐੱਮ. ਸੁਬੱਈਆ ਨਾਇਡੂ
|ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ
|-
|ਨੀ ਐਂਜੀ ਐਨ
|ਮਨੀਪੂ
| rowspan=&quot;2&quot; |[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]]
|-
|ਇੰਗੋ ਪਿਰੰਡਾਵਰਮ
|ਬੋਮਾਈ
|ਐੱਸ. ਬਾਲਾਚੰਦਰ
|-
|ਅਧੀ ਨਾਥਨ ਕੇਟਕਿੰਦਰਨ
|ਗੰਗਾ ਗੌਰੀ
|ਐਮ. ਐਸ. ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ
|ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਅਜ਼ਹੇ ਸੁਗਾਮਾ (ਵਿਜੈਵੰਤੀ ਮਿਕਸਡ) 
|ਪਾਰਥਲੇ ਪਰਵਾਸਮ
|[[ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ]]
|ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ, [[ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ]]
|-
|ਰੁਕੂ ਰੁਕੂ
|ਅਵਵਈ ਸ਼ਨਮੁਗੀ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਦੇਵਾ
|[[ਕਮਲ ਹਸਨ|ਕਮਲ ਹਾਸਨ]], ਸੁਜਾਤਾ
|-
|ਇੰਦੂ ਮਹਾ ਸਮੁਦਰਮੇ
(ਰਾਗਮਾਲਿਕਾਃ ਸਹਾਨਾ, ਦੇਸ਼) 
|ਮਾਨਵਾ
|[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]]
|-
|ਪੂਥੀਨੀ
|ਈਰਾ ਨੀਲਮ
|ਸਰਪੀ
|[[ਚਿਨਮਈ]]
|}

=== ਮਲਿਆਲਮ ਭਾਸ਼ਾ ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਗੀਤ.
!ਫ਼ਿਲਮ
!ਸੰਗੀਤਕਾਰ
!ਗਾਇਕ
|-
|ਚੇਨਥਰਮਿਜ਼ੀ ਪੂੰਥਨ ਮੋਝੀ
|ਪੇਰੂਮਾਝੱਕਲਮ
|ਐਮ. ਜੈਚੰਦਰਨ
|ਮਧੂ ਬਾਲਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]], [[Sharada Kalyanasundaram|ਸ਼ਾਰਦਾ ਕਲਿਆਣਸੁੰਦਰਮ]]
|-
|ਐਨੋਡੇਨਥਿਨੂ ਪਿਨਾਕਕਮ
|ਕਾਲੀਅੱਟਮ
|ਕੈਥਾਪਰਾਮ ਦਾਮੋਦਰਨ ਨੰਬੂਥਿਰੀ
|[[ਭਾਵਨਾ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ]]
|-
|ਨਾਡਾ ਨੇ ਵਰੰਬੋਲ ਈ ਯਾਮਮ
|ਵਾਸਤਵਮ
|ਐਲੇਕਸ ਪਾਲ
|[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]], ਪ੍ਰਦੀਪ ਪਲੁਰੂਥੀ
|-
|ਥਾਮਾਰਪੂਵਿਲ ਵਾਜ਼ੂਮ
|ਚੰਦਰਲੇਖਾ
|ਬਰਨੀ-ਇਗਨੇਸ਼ਿਯਸ
|ਐਮ. ਜੀ. ਸ਼੍ਰੀਕੁਮਾਰ
|}

=== ਤੇਲਗੂ ਭਾਸ਼ਾ ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਗੀਤ.
!ਫ਼ਿਲਮ
!ਸੰਗੀਤਕਾਰ
!ਗਾਇਕ
|-
|ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਪੰਜਾਬੀ
|[[శ్రీ రాజేశ్వరీ విలాస్ కాఫీక్లబ్|ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣਤਾ]]
|ਪੇਂਡਯਾਲਾ
|[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ|ਸੁਸ਼ੀਲਾ]]
|}</text>
      <sha1>lmknvz6xa4vh6jtt1e7hc02lywbgy98</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕੰਤਾਮਨੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>192997</id>
    <revision>
      <id>811479</id>
      <parentid>783662</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T12:03:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Meenukusam</username>
        <id>51574</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the section &quot;Compositions&quot; from the page &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1275040964|Kantamani]]&quot;</comment>
      <origin>811479</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5628" sha1="6v8c33wfi2g7mozr009f4kpprlr2rqe" xml:space="preserve">'''ਕਾਂਤਾਮਨੀ''' (ਬੋਲਣ 'ਚ  ਕੰਤਾਮਣੀ) ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਰਾਗ|ਰਾਗਮ]] ਹੈ। ਇਹ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72ਵੀਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 61ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ '''ਕੁੰਤਲਮ''' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Kantamani_scale.svg|right|thumb|300x300px|ਸੀ 'ਤੇ ''ਸ਼ਡਜਮ'' ਨਾਲ ''ਕਾਂਤਾਮਨੀ'' ਸਕੇਲ]]
ਇਹ 11ਵੇਂ ''ਚੱਕਰ ਰੁਦਰ'' ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਨਾਮ ''ਰੁਦਰ-ਪਾ'' ਹੈ। ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ ''ਸਾ ਰੀ ਗੁ ਮੀ ਪ ਧ ਨਾ'' ਹੈ।  ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ [[ਸੁਰ|ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ]] ਵੇਖੋ):

* ਅਰੋਹਣਃ  ਸ ਰੇ2 ਗ3 ਮ2 ਪ ਧ1 ਨੀ1 ਸੰ [a] 
* ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ1 ਧ1 ਪ ਮ2 ਗ3 ਰੇ2 ਸ [b] 

(ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸੁਰ  ਹਨ ਚਤੁਰਸ਼ਰੁਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰਮ, ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤਮ, ਸ਼ੁੱਧਾ ਨਿਸ਼ਾਦਮ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹੈ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਰੋਹ-ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਯਮ ਮਰਾਰੰਜਨੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 25ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਹੈ।

== ਜਨਯ ਰਾਗਮ ==
ਕੰਤਾਮਨੀ ਕੋਲ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਜਨਯ ਰਾਗਮ (ਉਤਪੰਨ ਸਕੇਲ) ਹਨ। ਕਾਂਤਮਣੀ ਅਤੇ ਹੋਰ 71 ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾਂ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੇ ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੂਚੀ ਲਈ ਜਨਯ ਰਾਗਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੇਖੋ।

== ਰਚਨਾਵਾਂ ==
ਇਸ ਰਾਗ ਲਈ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨਃ

* ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਗੰਧੀ ਕੁੰਤਲੰਬਿਕੇ-''ਮੁਤੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ''
* ਕੋਟੇਸ਼ਵਰ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ''ਨਾਦਾਸੁਕਮ''
* ''ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰੀ ਪਾਈ'' ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ
* [[ਤਿਆਗਰਾਜ]] ਦੁਆਰਾ ਪਾਲਿੰਟੂਵੋ

== ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ ==
ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕੰਤਾਮਨੀ ਦੇ ਸੁਰ ਜਦੋਂ ''ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ'' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ''[[ਮਾਨਵਤੀ]]'' ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ''ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ'', ਰਾਗ ਵਿੱਚ ''ਸ਼ਾਦਜਮ'' ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਨੋਟ ਆਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ। ਹੋਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਲਈ ਮਾਨਵਤੀ ਉੱਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਵੇਖੋ।

== ਨੋਟਸ ==
{{Notelist|30em}}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਰਚਨਾਵਾਂ ==

ਕਂਤਾਮਨੀ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਰਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨਃ

* ਮੁਤੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ-ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਗੰਧੀ ਕੁੰਤਲੰਬਿਕੇ
* ਕੋਟੇਸ਼ਵਰ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚ ਗਈ-ਨਾਦਾਸੁਖਮ
* [[ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ|''ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ'']] ''ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ-ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰੀ ਪਾਈ'' 
* [[ਤਿਆਗਰਾਜ]] ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ- ਪਾਲਿੰਟੂਵੋ
* ਤਿਰੂਵੋਟਰਿਉਰ ਤਿਆਗਯਾਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ-ਮਾਤਿਕੀ ਮਾਤਿਕੀ 
* ''ਅੱਕਰਾਈ ਸੋਰਨਾਲਥਾ'' ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ-ਪਾਹੀਮਮ ਸ਼੍ਰੀ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ
* ਕੇ ਰਾਮਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ-''ਕਮਲਾ ਕੰਥਮਨੀਕੇ. ਰਾਮਰਾਜ''</text>
      <sha1>6v8c33wfi2g7mozr009f4kpprlr2rqe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਲਹਾਰੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>193178</id>
    <revision>
      <id>811725</id>
      <parentid>783612</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:51:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Meenukusam</username>
        <id>51574</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the section &quot;Select compositions&quot; from the page &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1292513361|Malahari]]&quot;</comment>
      <origin>811725</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7435" sha1="1m1h6gocx18t4a6wlo02s4obzwf85v4" xml:space="preserve">'''ਮਲਹਾਰੀ''' ਇੱਕ ਕਰਨਾਟਕੀ [[ਰਾਗ]] ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ 15ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਮਾਇਆਮਲਾਵਾਗੌਲਾ ਦਾ ਇੱਕ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਸਵੇਰ ਦੇ ਰਾਗ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਰਾਗ ਹੈ।

ਕਲਾਸੀਕਲ ਕਾਰਨਾਟਕੀ ਤਾਲੀਮ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਮਾਇਆਮਲਾਵਾਗੌਲਾ ਵਿੱਚ ਸੁਰ-ਅਧਾਰਤ ਅਭਿਆਸਾਂ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਰਾਗ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਕਈ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸ ਅਤੇ ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Karnataka_Shuddha_Saveri_scale.svg|right|thumb|300x300px|ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਪੈਮਾਨਾ ਸੀ ਦੇ ਨਾਲ ''ਸ਼ਡਜਮ'' (ਟੌਨਿਕ ਨੋਟ) ]]

== ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Malahari_descending_scale.svg|right|thumb|300x300px|ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਵੱਧਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਨੋਟ ਗ3 ਹੈ]]
ਇਹ ਰਾਗ ਇੱਕ ਅਸਮਰੂਪ ਪੈਮਾਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਔਡਵ-ਸ਼ਾਡਵ ਰਾਗ ਜਿਸ ਦੇ ਅਰੋਹ-ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਅਤੇ ਛੇ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ।

* ਆਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ1 ਮ1 ਪ ਧ1 ਸੰ [a] 
* ਅਵਰੋਹਣਃਸੰ ਧ1 ਪ ਮ1 ਗ3 ਰੇ1 ਸ [b] 

ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਸ਼ਭ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਮਾ, ਅਰੋਹਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹਣ ਵਿੱਚੋਂ ਵਾਧੂ ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਨਿਸ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਗਾਇਕਾਪ੍ਰਿਆ (13ਵਾਂ ਮੇਲਕਰਤਾ) ਜਾਂ ਵਕੁਲਭਰਣਮ (14ਵਾਂ) ਤੋਂ ਵੀ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇਹ ਮਾਇਆਮਲਾਵਾਗੌਲਾ (15ਵਾਂ) ਨਾਲ ਮੂਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

== ਰਚਨਾਵਾਂ ਚੁਣੋ ==
{{Notelist|30em}}

=== ਗੀਤ ===

* ਰੂਪਕਾ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣਨਾਥ, ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸਾ
* ਰੂਪਕਾ ਵਿੱਚ ਕੁੰਡ ਗੌਰਾ ਗੌਰੀਵਰ, ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸਾ
* ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਤ੍ਰਿਪੁਟ ਵਿੱਚ ਪਦੂਮਾਨਾਭ ਪਰਮਪੁਰਸ਼ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸਾ
* ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਗਈ ਤ੍ਰਿਪੁਟ ਵਿੱਚ ਕੇਰੀਆ ਨੀਰਾਨੂ ਕੇਰੇਗੇ ਚੇਲਲੀ

=== ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ===

* ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਰੂਪਕਾ ਵਿੱਚ ਪੰਚਮਟੰਗਾ
* ਮੁਥੀਆ ਭਾਗਵਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰੁਪਕਾ ਵਿੱਚ ''ਅਨੰਤ ਪਦਮਨਾਬਮ''
* ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਵਾਤੀ ਥਿਰੂਨਲ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਝੰਪਾ ਵਿੱਚ ਕਲਏ ਦੇਵਦੇਵ
* ਸ਼ਾਹਜੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਮੇਲੁਕੋਵਯਿਆ

== ਸਬੰਧਤ ਰਾਗ ==
ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

=== ਸਕੇਲ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ===

* [[ਕਰਨਾਟਕਾ ਸ਼ੁੱਧ ਸਾਵੇਰੀ|ਕਰਨਾਟਕ ਸ਼ੁੱਧ ਸਾਵੇਰੀ]] ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਰੂਪ ਪੈਮਾਨੇ ਹੈ ਜੋ ''ਮਲਹਾਰੀ'' (''ਗੰਧਾਰ'' ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ) ਦੇ ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਪੈਮਾਨੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਅਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ ਸ ਰੇ1 ਮ1 ਪ ਧ1 ਸੰ: ਸੰ ਧ1 ਪ ਮ1 ਰੇ1 ਸ ਹੈ। 

== ਨੋਟਸ ==


== ਹਵਾਲੇ ==
&lt;references /&gt;

== ਚੋਣਵੀਆਂ ਬੰਦਿਸ਼ਾਂ ==


=== ਗੀਤਾਮਸ ===

* ਰੂਪਕਾ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ''ਸ਼੍ਰੀ ਗਣਨਾਥ'', ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ 
* ਰੂਪਕਾ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਕੁੰਧਾ ਗੌਰਾ ਗੌਰੀਵਰ, ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ 
* ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਤ੍ਰਿਪੁਟ ਵਿੱਚ ਰਚੀ ਗਈ ਪਦੂਮਾਨਾਭ ਪਰਮਪੁਰਸ਼ 
* ਪੁਰੰਦਰਾ ਦਾਸਾ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ ਤ੍ਰਿਪੂਤਾ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ''ਕੇਰਾਇਆ ਨੀਰਾਨੂ ਕਰੇਗੇ ਚੱਲੀ''

=== ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ===

* ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਆਦਿ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ ''ਵਿਗਨੇਸ਼ਵਰਮ ਭਜਾਰੇ'' ਅਤੇ ਰੂਪਕ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ ਪੰਚ ਮਾਤੰਗਾ 
* ਅੰਨਾਮਾਚਾਰੀਆ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ ''ਇਵਵਾਰੇਵਵਰਿਵਾਡੋ''
* ਮੁਥੀਆ ਭਾਗਵਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਰੂਪਕਾ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਰਚਛੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ ''ਸ਼੍ਰੀ ਮਹਾਗਣਪਾਥੇ''
* ਸ਼੍ਰੀ ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਵਿੱਚ ਰੂਪਕਾ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਟੀ. ਐੱਨ. ਸੇਸ਼ਾਗੋਪਾਲਨ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ ਦਸਸ਼ਰੇਸ਼ਤਮ
* ਅੰਨਾਮਚਾਰੀਆ ਦੁਆਰਾ ਆਦਿ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ ''ਸ਼ਰਨੰਬਿਤਾਦੇ''
* ''ਵਰ ਸਿੱਧੀ ਵਿਨਾਇਕਾ'', ਡਾ. [[ਸ਼੍ਰੀਪਦਾ ਪਿਨਾਕਪਾਨੀ]] ਦੁਆਰਾ ਆਦਿ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਰਚੀ ਗਈ ਇੱਕ ਬੰਦਿਸ਼,ਇੱਕ ਵਰਨਮ
* ''ਗੋਪੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਏ. ਜੇ.'' ਦੁਆਰਾ ਰੂਪਕਾ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼  ''ਸ਼੍ਰੀ ਰਘੂਪੁੰਗਵਾ''</text>
      <sha1>1m1h6gocx18t4a6wlo02s4obzwf85v4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਧਰਮਵਤੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>193714</id>
    <revision>
      <id>811726</id>
      <parentid>796166</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:22:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Meenukusam</username>
        <id>51574</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the section &quot;Film Songs&quot; from the page &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1283899241|Dharmavati]]&quot;</comment>
      <origin>811726</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21685" sha1="c4j16sq73ttlrxi90dldjdw457r5iiz" xml:space="preserve">'''ਧਰਮਾਵਤੀ''' ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72ਵੀਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 59ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ '''''ਧਾਮਾਵਤੀ''''' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ''[[ਮਧੁਵੰਤੀ]]'' ਧਰਮਾਵਤੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ]] ਪੈਮਾਨਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;raganidhi&quot; /&gt;ਰਾਗ ਧਰਮਾਵਤੀ ਨੂੰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਵਰਗੀ ਪੰਡਿਤ ਸਮਰੇਸ਼ ਚੌਧਰੀ (ਪੰਡਿਤ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਦੇ ਚੇਲੇ) ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

== ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Dharmavati_scale.svg|right|thumb|300x300px|ਧਰਮਾਵਤੀ ਸਕੇਲ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੀ ਉੱਤੇ ਸ਼ਡਜਮ ਹੈ]]
ਇਹ 10ਵੇਂ ''ਚੱਕਰ ਦੀਸੀ'' ਵਿੱਚ 5ਵਾਂ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਨਾਮ ਡਿਸੀ-ਮਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ ''ਸਾ ਰੀ ਗੀ ਮੀ ਪਾ ਧੀ ਨੂੰ'' ਹੈ।  ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ''[[ਸੁਰ|ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ]]'' ਵੇਖੋ):

* ਆਰੋਹਨਃ ਸ ਰੇ2 ਗ2 ਮ2 ਪ ਧ2 ਨੀ3 ਸੰ [a] 
* ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ2 ਪ ਮ2 ਗ2 ਰੇ2 ਸ [b]

(ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਸੁਰ ਹਨ ਚਤੁਰਸ਼ਰੁਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਸਾਧਾਰਣ ਗੰਧਾਰਮ, ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ, ਚਤੁਰਸ਼ਰੁਥੀ ਧੈਵਥਮ, ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹੈ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਆਰੋਹ-ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ''ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ'' ''ਗੌਰੀਮਨੋਹਰੀ'' ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 23ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਹੈ।

== ਜਨਯ ਰਾਗਮ ==
ਧਰਮਾਵਤੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਜਨਯ ਰਾਗਮ (ਇਸ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਏ ਸਕੇਲ) ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ''[[ਮਧੁਵੰਤੀ]]'', ਰੰਜਨੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਤਿਆਗਰਾਜ ਅਤੇ ''[[ਵਿਜੈਨਗਰੀ]]'' ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। ਧਰਮਾਵਤੀ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੇ ਸਾਰੇ ਰਾਗਾਂ ਲਈ ''ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ'' ਵੇਖੋ।

== ਰਚਨਾਵਾਂ ==
ਇੱਥੇ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਆਮ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਧਰਮਾਵਤੀ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

* ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਪਰੰਦਮਾਵਤੀ ਜਯਤੀ (ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਗਮ ''ਧਾਮਾਵਤੀ'' ਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ) 
* ਰਾਮਚੰਦਰਸਿਆ-ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ]
* ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸਾ ਦੁਆਰਾ ''ਧਰਮਵੇ ਜਯਵੇੰਬਾ''
* ਮੁੱਲਾਈ ਓਰਨਥਾ, ਰਾਜਨ ਸੋਮਸੁੰਦਰਮ ਦੁਆਰਾ ਸੰਧਮ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤਮਿਲ ਕੁਰੂੰਟੋਕਈ ਕਵਿਤਾਃ ਸਿੰਫਨੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਤਮਿਲ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈਸੰਧਮ-ਸਿੰਫਨੀ ਨੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਤਮਿਲ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ
* ਅੰਬੁਜਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ''ਓਡੋਡੀ ਵੰਧਨ ਕੰਨਾ''ਅੰਬੂਜਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ
* ਮੈਸੂਰ ਵਾਸੁਦੇਵਾਚਰ ਦੁਆਰਾ ''ਭਜਨ ਸੇਯਾਦਾ ਰਾਡਾ''ਮੈਸੂਰ ਵਾਸੂਦੇਵਚਾਰ
* ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ''ਵਾਸਮਾ ਨੀ''

ਆਈ. ਡੀ. 1, ਇਲੈਅਰਾਜਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ [[ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ]] ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਫਿਲਮ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਧਰਮਾਵਤੀ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ [[ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ]] ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। T.G.Lingappa ਨੇ 'ਕਨਸੱਲੀ ਬੰਦਾਵਨਾਰੇ' (ਸ਼੍ਰਿਤੀ ਸੇਰੀਦਾਗ) ਵਰਗੇ ਗੀਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਲੈਅਰਾਜਾ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ 'ਮੀਂਦਮ ਮੀਦਮ ਵਾ' ([[ਵਿਕਰਮ (ਅਭਿਨੇਤਾ)|ਵਿਕਰਮ]]) 'ਅੰਧੇਲਾ ਰਵਾਮਿਧੀ' (ਸਵਰਨਾ ਕਮਲਮ) 'ਵਾਨਵਿਲੇ' (ਰਾਮਨਾ) 'ਨਟਰਾਜਾ ਪਾਦਾਲੂ' (ਆਲਾਪਨਾ) ਵਰਗੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਰਹਿਮਾਨ ਨੇ 1993 ਦੀ ਤਮਿਲ ਫਿਲਮ 'ਜੈਂਟਲਮੈਨ' ਵਿੱਚ ਧਰਮਾਵਤੀ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ' ਓਟਾਗਥਾਈ ਕੱਟੀਕੋ 'ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ।

== ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ ==

=== ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਮਿਲ]] ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#1E90FF&quot; |ਗੀਤ.
! style=&quot;background:#1E90FF&quot; |ਫ਼ਿਲਮ
! style=&quot;background:#1E90FF&quot; |ਸੰਗੀਤਕਾਰ
! style=&quot;background:#1E90FF&quot; |ਗਾਇਕ
|-
|ਕਾਧਲ ਕਾਧਲ ਐਂਡਰੂ ਪੇਸਾ
|ਉੱਤਰਵਿੰਦਰੀ ਉੱਲੇ ਵਾ
| rowspan=&quot;6&quot; |ਐਮ. ਐਸ. ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ
|[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]], ਐਮ. ਐੱਲ. ਸ਼੍ਰੀਕਾਂਤ
|-
|ਅਮਾਨਈ
|ਅਵਾਨ ਓਰੂ ਸਰੀਥੀਰਾਮ
|ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, [[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]]
|-
|ਹੈਲੋ ਮੇਰੇ ਪਿਆਰੇ ਗਲਤ ਨੰਬਰ
|ਮਨਮਾਧਾ ਲੀਲਾਈ
|[[K.J. Yesudas|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], ਐਲ. ਆਰ. ਈਸਵਾਰੀ
|-
|ਮੇਲਾ ਪੇਸੁੰਗਲ ਪਿਰਾਰ
|ਕਾਸਤਨ ਕਦਵੁਲਾਡਾ
|ਕੋਵਈ ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਐਲ. ਆਰ. ਈਸਵਾਰੀ
|-
|ਊਮਾਈ ਪੇਨਾਈ ਪੇਸਾ ਸੋਨਲ
|ਅਲਾਈਗਲ
|[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਕਾਲਈ ਮਲਾਈ
|ਗਿਆਨ ਪਰਵਈ
|[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਨੰਦਾ ਐਨ ਨੀਲਾ
|ਨੰਦਾ ਐਨ ਨੀਲਾ
|ਵੀ. ਦਕਸ਼ਿਨਾਮੂਰਤੀ
| rowspan=&quot;4&quot; |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
|-
|ਇਲਾਮ ਸੋਲਈ ਪੂਥਾਧਲ
|ਉਨੱਕਾਗਵੇ ਵਾਜ਼ਗਿਰੇਨ
| rowspan=&quot;9&quot; |ਇਲਯਾਰਾਜਾ
|-
|ਕੋਨਜੀ ਕੋਨਜੀ
|ਵੀਰਾ
|-
|ਨਟਰਾਜਨ ਕੁਡੀ ਕੋਂਡਾ
|ਸਲੰਗਈਇਲ ਓਰੂ ਸੰਗੀਤਮ
|-
|ਯੇਨੂਲੀਲ ਯੇਂਗੋ
|ਰੋਸਾੱਪੂ ਰਵਿਕਾਈਕਾਰੀ
|[[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]]
|-
|ਵਜਵਾ ਮਾਇਆਮਾ
|ਗਾਇਤਰੀ
|ਬੀ. ਐਸ. ਸ਼ਸ਼ਿਰੇਖਾ
|-
|ਵਾਨਾਵਿਲੇ ਵਾਨਾਵਿਲੇ
|ਰਾਮਨਾ
|[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], [[ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ]], ਇਲੈਅਰਾਜਾ
|-
|ਹੇ ਆਇਆਸਾਮੀ
|ਵਰੁਸ਼ਮ ਪਧੀਨਾਰੂ
|ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਵਾਦਾਗਈ ਵੀਡੀਥੂ
|ਪਦਥਾ ਥੇਨੀਕਲ
|[[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]], ਮਨੋਮਾਨੋ
|-
|ਮੀਂਡਮ ਮੀਂਡਮ ਵਾ
|ਵਿਕਰਮ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਐੱਸ ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਓਟਾਗਾਥੋ ਕੱਟੀਕੋ
|ਸੱਜਣ।
| rowspan=&quot;2&quot; |[[ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ]]
|-
|ਈਦੂ ਸੁਗਾਮ
|ਵੰਡੀਚੋਲਾਈ ਚਿਨਰਾਸੂ
|ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]]
|-
|ਪਦਾਲ ਨਾਨ ਪਦ
|ਈਦੂ ਓਰੂ ਥੋਦਰਕਥਾਈ
|ਗੰਗਾਈ ਅਮਰਨ
|ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
|-
|ਕੋਬਾਮ ਐਨਾ
|ਵੇਲਲੀ ਨੀਲਵੇ
|ਕੋਟੀ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਓਹ ਸਵਰਨਾਮੁਕੀ
|ਕਰੁੱਪੂ ਵੇਲਾਈ
| rowspan=&quot;3&quot; |ਦੇਵਾ
|-
|ਓਹ ਅੰਥੀ ਨੀਰਾ ਕਾਠੇ
|ਮੱਪਿੱਲਈ ਮਾਨਸੂ ਪੂਪੋਲਾ
|P.Rajagopal
|-
|ਉਲਾਗਾਥਿਲ ਉੱਲਾ
|ਥਾਈ ਪੋਰਨਥਾਚੂ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ
|-
|ਉਨ ਸਮਾਇਲਾਰਾਇਲ
|ਢਿੱਲ
| rowspan=&quot;3&quot; |ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ
|-
|ਥਵਾਮਿਨਰੀ ਕਿਦਾਥਾ
|ਅੰਬੂ
|[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], [[ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ]]
|-
|ਸਿਲੇਂਦਰ ਥੀਪੋਰੀ ਓਂਦਰੂ
|ਥੀਥੀਕੁਧੇ
|ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ
|-
|ਥਾ ਥੀ ਥੌਮ
|ਅਜ਼ਗਨ
|ਐਮ. ਐਮ. ਕੀਰਵਾਨੀ
|[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਉਨ ਅਜ਼ਾਗੁਕੂ
|ਆਲਵੰਧਨ
|[[ਸ਼ੰਕਰ-ਅਹਿਸਾਨ-ਲੋਏ|ਸ਼ੰਕਰ-ਅਹਿਸਾਨ-ਲੋਇ]]
|[[ਸ਼ੰਕਰ ਮਹਾਦੇਵਨ]], ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ
|-
|ਕਾਨਾ ਕਾਨੁਮ ਕਾਲੰਗਲ
|7ਜੀ ਰੇਨਬੋ ਕਲੋਨੀ
| rowspan=&quot;4&quot; |ਯੁਵਨ ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਜਾ
|ਹਰੀਸ਼ ਰਾਘਵੇਂਦਰ, ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ, ਉਸਤਾਦ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ
|-
|ਕੰਡਾ ਨਾਲ ਮੁਧਲਾਈ (ਰਾਗਮ ਮਧੁਵੰਤੀ) 
|ਕੰਡਾ ਨਾਲ ਮੁਧਲ
|ਸੁਬੀਕਸ਼ਾ, ਪੂਜਾ
|-
|ਏਨੋ ਯੂਇਰਮੇਲ
|ਪੁੰਨਗਾਈ ਪੂਵ
|[[ਭਵਾਥਾਰਿਨੀ|ਭਵਥਾਰਿਨੀ]]
|-
|ਵਾਦਾ ਬਿਨ ਲਾਡਾ
|ਮਨਕਥਾ
|ਕ੍ਰਿਸ਼, [[ਸੁਚਿੱਤਰਾ|ਸੁਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਏਨਾਕੇਨਾ ਯੇਰਕਨਾਵ
|ਪਾਰਥੇਨ ਰਸਿਥੇਨ
| rowspan=&quot;3&quot; |ਭਾਰਦਵਾਜ
|ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਹਰੀਨੀ (ਗਾਇਕਾ)|ਹਰੀਨੀ]]
|-
|ਈਦੂ ਕਥਾਲਾ
|14 ਫਰਵਰੀ
|ਹਰੀਕਰਨ
|-
|ਆਯੀਰਾਮ ਯਾਨਾਈ
|ਵੱਲਾਮਈ ਥਰਾਯੋ
|[[ਨਿਤਿਆਸ਼੍ਰੀ ਮਹਾਦੇਵਨ]], [[ਚਿਨਮਈ]]
|-
|ਉੱਨਈ ਥਿਨਾਮ ਏਥਿਰਪਾਰਥੇਨ
|ਕਦਲੂਦਨ
|ਐਸ. ਏ. ਰਾਜਕੁਮਾਰ
|ਪ੍ਰਸੰਨਾ, ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ
|-
|ਉੱਨਈ ਸਰਨਾਦੈੰਥੇਨ
|ਅਮੁਵਾਗੀਆ ਨਾਨ
|ਸਬੇਸ਼-ਮੁਰਾਲੀ
|ਹਰੀਸ਼ ਰਾਘਵੇਂਦਰ, ਕਲਿਆਣੀ
|-
|ਵੈਨੇ ਵੈਨੇ
|ਵਿਸਵਸਮ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਡੀ. ਇਮਾਨ
|[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], [[ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ]]
|-
|ਸੇਂਗਾਥੀਅਰ ਸੇਂਗਾਥੀਰ
|ਕਡ਼ਾਈਕੁੱਟੀ ਸਿੰਗਮ
|ਪ੍ਰਦੀਪ ਕੁਮਾਰ
|-
|ਕੰਨਾ ਤੂਧੂ ਪੋ ਦਾ
|ਪੁਥਮ ਪੁਧੂ ਕਾਲਈ
|ਗੋਵਿੰਦ ਵਸੰਤਾ
|[[ਬੰਬੇ ਜੈਯਾਸ਼੍ਰੀ|ਬੰਬੇ ਜੈਸ਼੍ਰੀ]]
|-
|ਮੋਗਾਮਾ ਇਲਾਈ ਮੋਚਾਮਾ
|ਇੰਦਰਾ ਵਿਜ਼ਾ
|ਯਥੀਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ
|[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ
|-
|ਓਮਕਾਰਾ ਪ੍ਰਣਵ ਮੰਤਰ ਸਵਰੂਪਮ
|ਮਾਲੀਗਾਈ
|ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ
|[[ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਨੀ (ਗਾਇਕਾ)|ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਿਨੀ]]
|}

== ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ ==
ਧਰਮਾਵਤੀ ਦੇ ਸੁਰ ਜਦੋਂ ''ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ'' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ 2 ਹੋਰ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਮ, ਅਰਥਾਤ, ''[[ਚੱਕਰਵਾਕਮ (ਰਾਗ)|ਚੱਕਰਵਾਕਮ]]'' ਅਤੇ ''ਸਰਸੰਗੀ'' ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ''ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ'', ਰਾਗ ਵਿੱਚ ''ਸ਼ਡਜਮ'' ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਨੋਟ ਆਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ। ਹੋਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਧਰਮਾਵਤੀ ਉੱਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਵੇਖੋ।

== ਨੋਟਸ ==
{{Notelist}}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਗ]]

== ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ  ==


=== ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਾਮਿਲ]] ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#1E90FF&quot; |ਗੀਤ.
! style=&quot;background:#1E90FF&quot; |ਫ਼ਿਲਮ
! style=&quot;background:#1E90FF&quot; |ਸੰਗੀਤਕਾਰ
! style=&quot;background:#1E90FF&quot; |ਗਾਇਕ
|-
|ਕਾਧਲ ਕਾਧਲ ਐਂਡਰੂ ਪੇਸਾ
|ਉੱਤਰਵਿੰਦਰੀ ਉੱਲੇ ਵਾ
| rowspan=&quot;6&quot; |ਐਮ. ਐਸ. ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ
|[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]], ਐਮ. ਐੱਲ. ਸ਼੍ਰੀਕਾਂਤ
|-
|ਅਮਾਨਈ
|ਅਵਾਨ ਓਰੂ ਸਰੀਥੀਰਾਮ
|ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, [[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]]
|-
|ਹੈਲੋ ਮਾਈ ਡਿਯਰ ਰੋਂਗ ਨੰਬਰ
|ਮਨਮਾਧਾ ਲੀਲਾਈ
|[[K.J. Yesudas|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], ਐਲ. ਆਰ. ਈਸਵਾਰੀ
|-
|ਮੇਲਾ ਪੇਸੁੰਗਲ ਪਿਰਾਰ
|ਕਾਸਤਨ ਕਦਵੁਲਾਡਾ
|ਕੋਵਈ ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਐਲ. ਆਰ. ਈਸਵਾਰੀ
|-
|ਊਮਾਈ ਪੇਨਾਈ ਪੇਸਾ ਸੋਨਲ
|ਅਲਾਈਗਲ
|[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਕਾਲਈ ਮਲਾਈ
|ਗਿਆਨ ਪਰਵਈ
|[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਨੰਦਾ ਐਨ ਨੀਲਾ
|ਨੰਦਾ ਐਨ ਨੀਲਾ
|ਵੀ. ਦਕਸ਼ਿਨਾਮੂਰਤੀ
| rowspan=&quot;4&quot; |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
|-
|ਇਲਾਮ ਸੋਲਈ ਪੂਥਾਧਲ
|ਉਨੱਕਾਗਵੇ ਵਾਜ਼ਗਿਰੇਨ
| rowspan=&quot;9&quot; |ਇਲਯਾਰਾਜਾ
|-
|ਕੋਨਜੀ ਕੋਨਜੀ
|ਵੀਰਾ
|-
|ਨਟਰਾਜਨ ਕੁਡੀ ਕੋਂਡਾ
|ਸਲੰਗਈਇਲ ਓਰੂ ਸੰਗੀਤਮ
|-
|ਯੇਨੂਲੀਲ ਯੇਂਗੋ
|ਰੋਸਾੱਪੂ ਰਵਿਕਾਈਕਾਰੀ
|[[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]]
|-
|ਵਜਵਾ ਮਾਇਆਮਾ
|ਗਾਇਤਰੀ
|ਬੀ. ਐਸ. ਸ਼ਸ਼ਿਰੇਖਾ
|-
|ਵਾਨਾਵਿਲੇ ਵਾਨਾਵਿਲੇ
|ਰਾਮਨਾ
|[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], [[ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ]], ਇਲੈਅਰਾਜਾ
|-
|ਹੇ ਆਇਆਸਾਮੀ
|ਵਰੁਸ਼ਮ ਪਧੀਨਾਰੂ
|ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਵਾਦਾਗਈ ਵੀਡੀਥੂ
|ਪਦਥਾ ਥੇਨੀਕਲ
|[[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]], ਮਨੋਮਾਨੋ
|-
|ਮੀਂਡਮ ਮੀਂਡਮ ਵਾ
|ਵਿਕਰਮ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਐੱਸ ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਓਟਾਗਾਥੋ ਕੱਟੀਕੋ
|ਸੱਜਣ।
| rowspan=&quot;2&quot; |[[ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ]]
|-
|ਈਦੂ ਸੁਗਾਮ
|ਵੰਡੀਚੋਲਾਈ ਚਿਨਰਾਸੂ
|ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]]
|-
|ਪਦਾਲ ਨਾਨ ਪਦ
|ਈਦੂ ਓਰੂ ਥੋਦਰਕਥਾਈ
|ਗੰਗਾਈ ਅਮਰਨ
|ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
|-
|ਕੋਬਾਮ ਐਨਾ
|ਵੇਲਲੀ ਨੀਲਵੇ
|ਕੋਟੀ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਓਹ ਸਵਰਨਾਮੁਕੀ
|ਕਰੁੱਪੂ ਵੇਲਾਈ
| rowspan=&quot;3&quot; |ਦੇਵਾ
|-
|ਓਹ ਅੰਥੀ ਨੀਰਾ ਕਾਠੇ
|ਮੱਪਿੱਲਈ ਮਾਨਸੂ ਪੂਪੋਲਾ
|P.Rajagopal
|-
|ਉਲਾਗਾਥਿਲ ਉੱਲਾ
|ਥਾਈ ਪੋਰਨਥਾਚੂ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ
|-
|ਉਨ ਸਮਾਇਲਾਰਾਇਲ
|ਢਿੱਲ
| rowspan=&quot;3&quot; |ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ
|-
|ਥਵਾਮਿਨਰੀ ਕਿਦਾਥਾ
|ਅੰਬੂ
|[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], [[ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ]]
|-
|ਸਿਲੇਂਦਰ ਥੀਪੋਰੀ ਓਂਦਰੂ
|ਥੀਥੀਕੁਧੇ
|ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ
|-
|ਥਾ ਥੀ ਥੌਮ
|ਅਜ਼ਗਨ
|ਐਮ. ਐਮ. ਕੀਰਵਾਨੀ
|[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਉਨ ਅਜ਼ਾਗੁਕੂ
|ਆਲਵੰਧਨ
|[[ਸ਼ੰਕਰ-ਅਹਿਸਾਨ-ਲੋਏ|ਸ਼ੰਕਰ-ਅਹਿਸਾਨ-ਲੋਇ]]
|[[ਸ਼ੰਕਰ ਮਹਾਦੇਵਨ]], ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ
|-
|ਕਾਨਾ ਕਾਨੁਮ ਕਾਲੰਗਲ
|7ਜੀ ਰੇਨਬੋ ਕਲੋਨੀ
| rowspan=&quot;4&quot; |ਯੁਵਨ ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਜਾ
|ਹਰੀਸ਼ ਰਾਘਵੇਂਦਰ, ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ, [[ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ)|ਉਸਤਾਦ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ]]
|-
|ਕੰਡਾ ਨਾਲ ਮੁਧਲਾਈ (ਰਾਗਮ ਮਧੁਵੰਤੀ) 
|ਕੰਡਾ ਨਾਲ ਮੁਧਲ
|ਸੁਬੀਕਸ਼ਾ, ਪੂਜਾ
|-
|ਏਨੋ ਯੂਇਰਮੇਲ
|ਪੁੰਨਗਾਈ ਪੂਵ
|[[ਭਵਾਥਾਰਿਨੀ|ਭਵਥਾਰਿਨੀ]]
|-
|ਵਾਦਾ ਬਿਨ ਲਾਡਾ
|ਮਨਕਥਾ
|ਕ੍ਰਿਸ਼, [[ਸੁਚਿੱਤਰਾ|ਸੁਚਿਤਰਾ]]
|-
|ਏਨਾਕੇਨਾ ਯੇਰਕਨਾਵ
|ਪਾਰਥੇਨ ਰਸਿਥੇਨ
| rowspan=&quot;3&quot; |ਭਾਰਦਵਾਜ
|ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਹਰੀਨੀ (ਗਾਇਕਾ)|ਹਰੀਨੀ]]
|-
|ਈਦੂ ਕਥਾਲਾ
|14 ਫਰਵਰੀ
|ਹਰੀਕਰਨ
|-
|ਆਯੀਰਾਮ ਯਾਨਾਈ
|ਵੱਲਾਮਈ ਥਰਾਯੋ
|[[ਨਿਤਿਆਸ਼੍ਰੀ ਮਹਾਦੇਵਨ]], [[ਚਿਨਮਈ]]
|-
|ਉੱਨਈ ਥਿਨਾਮ ਏਥਿਰਪਾਰਥੇਨ
|ਕਦਲੂਦਨ
|ਐਸ. ਏ. ਰਾਜਕੁਮਾਰ
|ਪ੍ਰਸੰਨਾ, ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ
|-
|ਉੱਨਈ ਸਰਨਾਦੈੰਥੇਨ
|ਅਮੁਵਾਗੀਆ ਨਾਨ
|ਸਬੇਸ਼-ਮੁਰਾਲੀ
|ਹਰੀਸ਼ ਰਾਘਵੇਂਦਰ, ਕਲਿਆਣੀ
|-
|ਵੈਨੇ ਵੈਨੇ
|ਵਿਸਵਸਮ
| rowspan=&quot;2&quot; |ਡੀ. ਇਮਾਨ
|[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], [[ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ]]
|-
|ਸੇਂਗਾਥੀਅਰ ਸੇਂਗਾਥੀਰ
|ਕਡ਼ਾਈਕੁੱਟੀ ਸਿੰਗਮ
|ਪ੍ਰਦੀਪ ਕੁਮਾਰ
|-
|ਕੰਨਾ ਤੂਧੂ ਪੋ ਦਾ
|ਪੁਥਮ ਪੁਧੂ ਕਾਲਈ
|ਗੋਵਿੰਦ ਵਸੰਤਾ
|[[ਬੰਬੇ ਜੈਯਾਸ਼੍ਰੀ|ਬੰਬੇ ਜੈਸ਼੍ਰੀ]]
|-
|ਮੋਗਾਮਾ ਇਲਾਈ ਮੋਚਾਮਾ
|ਇੰਦਰਾ ਵਿਜ਼ਾ
|ਯਥੀਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ
|[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ
|-
|ਓਮਕਾਰਾ ਪ੍ਰਣਵ ਮੰਤਰ ਸਵਰੂਪਮ
|ਮਾਲੀਗਾਈ
|ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ
|[[ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਨੀ (ਗਾਇਕਾ)|ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਿਨੀ]]
|}</text>
      <sha1>c4j16sq73ttlrxi90dldjdw457r5iiz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨਾਗਾਨੰਦਿਨੀ ਰਾਗਮ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>193778</id>
    <revision>
      <id>811480</id>
      <parentid>787340</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T12:14:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Meenukusam</username>
        <id>51574</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the section &quot;Compositions&quot; from the page &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1187403605|Naganandini]]&quot;</comment>
      <origin>811480</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5460" sha1="5nv23pnzl4lm8oun9i9zbpwyihidcbr" xml:space="preserve">
  

'''ਨਾਗਾਨੰਦਿਨੀ''' (ਉਚਾਰਨ ਨਾਗਾ + ਨੰਦਿਨੀ-ਧੀ (ਨਾਗਾ/ਪਹਾੜ ਦੀ ਨੰਦਿਨੀ ਭਾਵ ਪਾਰਵਤੀ) ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤਕ ਸਕੇਲ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ) ਇੱਕ [[ਰਾਗ|ਰਾਗਮ]] ਹੈ। ਇਹ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72ਵੀਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 30ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ '''ਨਾਗਭਰਣਮ''' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Naganandini_scale.svg|right|thumb|300x300px|ਸੀ 'ਤੇ ''ਸ਼ਡਜਮ'' ਨਾਲ ''ਨਾਗਾਨੰਦਿਨੀ'' ਸਕੇਲ]]
ਇਹ 5ਵੇਂ ਚੱ''ਚੱਕਰ ਬਾਨਾ'' ਵਿੱਚ 6ਵਾਂ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਨਾਮ ''ਬਾਨਾ-ਸ਼ਾ'' ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ ''ਸਾ ਰੀ ਗੁ ਮਾ ਪਾ ਧੁ ਨੂੰ'' ਹੈ।  ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ [[ਸੁਰ|ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ]] ਵੇਖੋ):

* ਅਰੋਹਣ: ਸ ਰੇ2 ਗ3 ਮ1 ਪ ਧ3 ਨੀ3 ਸੰ [a] 
* ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ3 ਪ ਮ1 ਗ3 ਰੇ2 ਸ [b] 

ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਚੱਤੁਸ੍ਰੁਥੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਮਮ, ਸ਼ਤਸ੍ਰੁਥੀ ਧੈਵਤਮ, ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਨੋਟਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹੈ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ  ਅਤੇ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਆਰੋਹ ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ 66ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ''ਚਿੱਤਰਮਬਾਡ਼ੀ'' ਦੇ ਬਰਾਬਰ ''ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ'' ਹੈ।

== ਜਨਯ ਰਾਗਮ ==
''ਨਾਗਾਨੰਦਿਨੀ'' ਦੇ ਕੁੱਝ ਛੋਟੇ ਜਨਯ ਰਾਗ (ਉਤਪੰਨ ਸਕੇਲ) ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ''ਨਾਗਾਨੰਦਿਨੀ'' ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਾਰੇ ਰਾਗਾਂ ਲਈ ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੇਖੋ।

== ਰਚਨਾਵਾਂ ==
''ਨਾਗਾਨੰਦਿਨੀ'' ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਇਹ ਹਨਃ

* ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ''ਨਾਗਭਰਣਮ''
* [[ਤਿਆਗਰਾਜ]] ਦੁਆਰਾ ਸੱਤਲੇਨੀ ਦੀਨਾਮੂ
* ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਦਕਸ਼ਾਯਨੀ ਰਕਸ਼ਮਮ

== ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ ==
ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਨਾਗਾਨੰਦਿਨੀ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ''ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ'' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ 2 ਹੋਰ ਛੋਟੇ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ, ਭਾਵਪ੍ਰਿਆ ਅਤੇ ''[[ਵਾਗਧੀਸ਼ਵਰੀ]]'' ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ''ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ'', ਰਾਗ ਵਿੱਚ ''ਸ਼ਡਜਮ'' ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਨੋਟ ਆਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ। ਹੋਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਨਾਗਾਨੰਦਿਨੀ ਉੱਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦ ਵੇਖੋ।

== ਨੋਟਸ ==
{{Notelist|30em}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* [https://ianring.com/musictheory/scales/3253 ਮੇਲਾ ਨਾਗਾਨੰਦਿਨੀ-ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ]

== ਹਵਾਲੇ ==
 

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਗ]]

== Compositions ==


''ਨਾਗਾਨੰਦਿਨੀ'' ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਰਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਬੰਦਿਸ਼ਾਂ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨਃ

* ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ -''ਨਾਗਭਰਣਮ''
* [[ਤਿਆਗਰਾਜ]] ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ -ਸੱਤਲੇਨੀ ਦੀਨਾਮੂ
* [[ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ|ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]] ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ ਬੰਦਿਸ਼ -ਦਕਸ਼ਾਯਨੀ ਰਕਸ਼ਮਮ</text>
      <sha1>5nv23pnzl4lm8oun9i9zbpwyihidcbr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਿੰਧੁਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>194224</id>
    <revision>
      <id>811730</id>
      <parentid>790031</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:57:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Meenukusam</username>
        <id>51574</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the section &quot;Theory&quot; from the page &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/909069398|Sindhura]]&quot;</comment>
      <origin>811730</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2656" sha1="60qhg3hjsfvu4pkyzfep8tuqp807a3t" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;width: 19em; text-align: center;&quot;
|+ class=&quot;infobox-title&quot; id=&quot;4&quot; |ਸਿੰਧੁਰਾ
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; |[[Thaat|ਥਾਟ]]
| class=&quot;infobox-data&quot; |[[Kafi (thaat)|ਕਾਫ਼ੀ]]&lt;sup class=&quot;noprint Inline-Template Template-Fact&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;&amp;#x5B;''[[Wikipedia:Citation needed|&lt;span title=&quot;This claim needs references to reliable sources. (October 2018)&quot;&gt;citation needed&lt;/span&gt;]]''&amp;#x5D;&lt;/sup&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; |ਜਾਤੀ
| class=&quot;infobox-data&quot; |ਔਡਵਾ-ਸੰਪੂਰਨਾ
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; |[[Arohana|ਅਰੋਹਣ]]
| class=&quot;infobox-data&quot; |ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਸੰ
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; |[[Avarohana|ਅਵਾਰੋਹਾਨਾ]]
| class=&quot;infobox-data&quot; |ਸੰ &lt;u&gt;ਨੀ&lt;/u&gt; ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; |[[Vadi (music)|ਵਾਦੀ]]
| class=&quot;infobox-data&quot; |ਸ
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; |[[Samavadi|ਸਾਮਵਾਦੀ]]
| class=&quot;infobox-data&quot; |ਪ
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; |ਨਾਲ ਦੇ ਰਾਗ 
| class=&quot;infobox-data&quot; |&lt;templatestyles src=&quot;Plainlist/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;&lt;div class=&quot;plainlist&quot;&gt;
* &lt;span title=&quot;International Alphabet of Sanskrit transliteration&quot;&gt;''ਸਿੰਧੋਡਾ''&lt;/span&gt;
* ਸੈਂਧਵੀ
* ਸਿੰਧਵੀ 
&lt;/div&gt;
|-
! class=&quot;infobox-label&quot; scope=&quot;row&quot; |ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਰਾਗ 
| class=&quot;infobox-data&quot; |&lt;templatestyles src=&quot;Plainlist/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;&lt;div class=&quot;plainlist&quot;&gt;
* [[ਕਾਫੀ (ਰਾਗ)|ਕਾਫ਼ੀ]]
* [[ਬਰਵਾ (ਰਾਗ)|ਬਰਵਾ]]
&lt;/div&gt;
|}
 {{Notelist|30em}}
'''ਸਿੰਧੁਰਾ''' ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਰਾਗ]] ਹੈ।

== ਥਿਊਰੀ ==
ਅਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਸੰ  [a] {{Sfn|OEMI:S}}

ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ &lt;u&gt;ਨੀ&lt;/u&gt; ਧ ਪ ਮ ਜੀ ਰੇ ਸ [b] {{Sfn|OEMI:S}}

ਵਾਦੀ ਸੁਰ- ਸ {{Sfn|OEMI:S}}

ਸੰਵਾਦੀ ਸੁਰ- ਪ {{Sfn|OEMI:S}}
{{Reflist}}

== ਹਵਾਲੇ ==

== ਸਰੋਤ ==

*  
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੇਖ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤੋਂ ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਗ]]

== ਥਿਓਰੀ ==

ਅਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਸੰ [a] {{Sfn|OEMI:S}}

ਅਵਰੋਹਣਃਸੰ &lt;u&gt;ਨੀ&lt;/u&gt; ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ [b] {{Sfn|OEMI:S}}&lt;

ਵਾਦੀ - ਸ {{Sfn|OEMI:S}}

ਸੰਵਾਦੀ- ਪ {{Sfn|OEMI:S}}</text>
      <sha1>60qhg3hjsfvu4pkyzfep8tuqp807a3t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>194261</id>
    <revision>
      <id>811693</id>
      <parentid>809610</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:47:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811693</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7687" sha1="5ngxygpx3kly3idnyinpr8e61zz7off" xml:space="preserve">
{{Infobox settlement
| name                            = ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = [[File:ਕਸਬਾ ਭੂਰਾਲ.jpg|thumb|ਪੰਚਾਇਤ ਘਰ]]

| image_alt                       = 

| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.572852|N|75.693027|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਪਿੰਡ
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 252
| population_total                = 2.365
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੰਦੌੜ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148020
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:28 PB13
| area_code       = 01675******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ,''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਦੀ [[ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਤੋਂ ਪਛਮ ਵੱਲ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 107 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਕਸਬਾ ਭਰਾਲ ਦਾ  ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148020 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਸੰਦੌੜ ਹੈ। ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਡੇਹਲੋਂ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਪੱਖੋਵਾਲ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸ਼ੇਰਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਦਲੇਰ ਸਿੰਘ [[ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ]] ਵਾਲੇ ਓਹਨਾ ਦਾ ਜਨਮ ਵੀ ਏਸੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹਨਾ ਦਾ ਸਥਾਨ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਖੇੜੀ ਸਾਹਿਬ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਪ੍ਰਕਾਸ ਸਾਹਿਬ ਹੈ

== ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ==

* [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ|ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]]
* [[ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ]]
* [[ਧੂਰੀ]]
* [[ਰਾਏਕੋਟ]]

== ਆਬਾਦੀ ==
ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ ਵੱਡਾ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 470 ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਸਬਾ ਭਰਾਲ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ 2365 ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1259 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 1106 ਔਰਤਾਂ ਹਨ। ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 0-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 232 ਹੈ ਜੋ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 9.81% ਬਣਦੀ ਹੈ। ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ ਪਿੰਡ ਦਾ ਔਸਤ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ 878 ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 895 ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ ਲਈ ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ 693 ਹੈ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=January 2025}}

ਕਸਬਾ ਭੂਰਾਲ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਹੈ। 2011 ਵਿੱਚ, ਕਸਬਾ ਭੂਰਾਲ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 75.84% ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 71.96% ਸੀ। ਕਸਬਾ ਭੂਰਾਲ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 77.01% ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 66.37% ਹੈ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=January 2025}}

== ਪੰਚਾਇਤ ==

ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਐਕਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸਰਪੰਚ (ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੁਖੀ) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪਿੰਡ ਦਾ ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਹੈ।

# ਸਰਪੰਚ ਸ੍ਰ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ  
# ਪੰਚ ਬੀਬੀ ਦਵਿੰਦਰ ਕੌਰ
# ਪੰਚ ਬੀਬੀ ਜਸਵਿੰਦਰ ਕੌਰ
# ਪੰਚ ਬੀਬੀ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
# ਪੰਚ ਬੀਬੀ ਰਮਨਦੀਪ ਕੌਰ
# ਪੰਚ ਸ੍ਰ ਟਹਿਲ  ਸਿੰਘ
# ਪੰਚ ਸ੍ਰ ਸਤਪਾਲ ਸਿੰਘ
# ਪੰਚ ਸ੍ਰ ਅੰਗਰੇਜ ਸਿੰਘ
# ਪੰਚ ਸ੍ਰ ਲਖਵੀਰ ਸਿੰਘ
#ਪੰਚ ਸ੍ਰ ਅਜੈਬ ਸਿੰਘ

== ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰੇ ==
# ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
# ਅਨਾਜ ਮੰਡੀ
# ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ

== ਗੈਲਰੀ ==
[[File:ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ.jpg|thumb|ਦਫ਼ਤਰ|none]]
[[File:ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ.jpg|thumb|ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ ਕਸਬਾ ਭੁਰਾਲ|none]][[File:ਕਸਬਾ ਭੂਰਾਲ.jpg|thumb|ਪੰਚਾਇਤ ਘਰ|none]]

== ਹਵਾਲੇ ==
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]

&lt;nowiki&gt;#&lt;/nowiki&gt;https://www.census2011.co.in/data/village/39391-kasba-bhural-punjab.html</text>
      <sha1>5ngxygpx3kly3idnyinpr8e61zz7off</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਲਤਾਂਗੀ ਰਾਗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>194429</id>
    <revision>
      <id>811723</id>
      <parentid>791447</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:36:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Meenukusam</username>
        <id>51574</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the section &quot;Film Songs&quot; from the page &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1252482419|Latangi]]&quot;</comment>
      <origin>811723</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9601" sha1="4rsnha9fybkxddilpeq44h72oga887j" xml:space="preserve">{{unreferenced}}    

ਲਤਾਂਗੀ (ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਲਤਾਂਗੀ) ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ । ਇਹ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72ਵੀਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 63ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ '''ਗੀਤਾਪ੍ਰਿਆ''' ਜਾਂ ਗੀਤਪ੍ਰਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Latangi_scale.svg|right|thumb|300x300px|ਸੀ 'ਤੇ ''ਸ਼ਡਜਮ'' ਨਾਲ ਲਤਾਂਗੀ ਰਾਗ ]]
ਇਹ 11ਵੇਂ ''ਚੱਕਰ ਰੁਦਰ'' ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਨਾਮ ''ਰੁਦਰ-ਗੋ'' ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ ਸਾ ਰੀ ਗੁ ਮੀ ਪਾ ਧਾ ਨੁ ਹੈ।  ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ [[ਸੁਰ|ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ]] ਵੇਖੋ):

* ਆਰੋਹਣਃ  ਸ ਰੇ2 ਗ3 ਮ2 ਪ ਧ1 ਨੀ3 ਸੰ [a]
* ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ1 ਪ ਮ2 ਗ3 ਰੇ2 ਸ [b] 

(ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸੁਰ ਹਨ ਚਤੁਰਸ਼ਰੁਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰਮ, ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤਮ, ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹੈ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਰਾਗ ਹੈ,  ਸੰਪੂਰਨ ਰਾਗ ਓਹ ਰਾਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਆਰੋਹ-ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ''ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ'' ਸਾਰਾਸੰਗੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 27ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਹੈ।

== ਜਨਯ ਰਾਗਮ ==
ਲਤੰਗੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਜਨਯ ਰਾਗਮ (ਉਤਪੰਨ ਸਕੇਲ) ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਲਤੰਗੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੂਚੀ ਲਈ ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੇਖੋ।

== ਰਚਨਾਵਾਂ ==
ਲਤਾਂਗੀ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਰਚੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।

* [[ਤਿਆਗਰਾਜ]] ਦੁਆਰਾ ਦੀਨਾਮ ਸੁਧੀਨਮੂ
* [[ਤਿਆਗਰਾਜ]] ਦੁਆਰਾ ''ਅਪਰਧਾਮੁਲਾ''
* ਮੈਰਿਵੇ ਅਤੇ ਅਪਰਾਡਮੁਲਨ-ਪਟਨਾਮ ਸੁਬਰਾਮਣੀਆ ਅਈਅਰ
* ਪਾਪਨਾਸਮ ਸਿਵਨ ਦੁਆਰਾ ਪਿਰਵਾ ਵਰਮ ਥਾਰਮਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ
* ਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ ਦੁਆਰਾ ਵੈਂ''ਵੈਂਕਟਾਰਮਨ''
* ਜੈਚਾਮਾਰਾਜੇਂਦਰ ਵੋਡੇਅਰ ਦੁਆਰਾ ''ਸ਼੍ਰੀਲਾਲਿਥ ਸ਼੍ਰੀਕਾਂਤਸਾਹਿਤੇ''
* ਤਾਮਰਾਲੋਚਨੀ ਲਤਾਂਗੀ ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ
* ਮਦੁਰਾਈ ਆਰ. ਮੁਰਲੀਦਰਨ ਦੁਆਰਾ ਕੰਜਮ ਸਲੰਗਾਈ ਤਿਗਾਜ਼ਮ ਵਰਨਮਮਦੁਰੈ ਆਰ. ਮੁਰਲੀਦਰਨ

== ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ ==
ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਲਤਾਂਗੀ ਦੇ ਸੁਰ ਜਦੋਂ ''ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ'' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ 2 ਹੋਰ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਮ, ਅਰਥਾਤ ਸੂਰਯਾਕਾਂਤਮ ਅਤੇ ਸੇਨਵਤੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ''ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ'', ਰਾਗ ਵਿੱਚ ''ਸ਼ਡਜਮ'' ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਸੁਰ ਆਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ। ਹੋਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਸੂਰਯਾਕੰਤਮ ਉੱਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਵੇਖੋ।

== ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ ==

=== ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਮਿਲ]] ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਗੀਤ.
!ਫ਼ਿਲਮ
!ਸੰਗੀਤਕਾਰ
!ਗਾਇਕ
|-
|ਪਿਰਾਵਾ ਵਰਮ ਥਰੂਮ
|ਨੰਦਨਾਰ
|ਐੱਮ. ਡੀ. ਪਾਰਥਸਾਰਥੀ ਅਤੇ ਐੱਸ. ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ
|ਡੰਡਪਾਨੀ ਦੇਸੀਕਰ
|-
|ਗਣਾਨਾਧਨੇ ਵਰੁਗਾ
|ਅਵਵਾਇਰ
|ਐਮ. ਡੀ. ਪਾਰਥਸਾਰਥੀ, ਪੀ. ਐਸ. ਆਨੰਦਰਮਨ ਅਤੇ ਮਾਇਆਵਰਮ ਵੇਨੂ
|[[ਕੇ.ਬੀ. ਸੁੰਦਰਮਬਲ|ਕੇ. ਬੀ. ਸੁੰਦਰੰਬਲ]]
|-
|ਅਦਾਧਾ ਮਾਨਾਮਮ ਅੰਡੋ
|ਮੰਨਾਧੀ ਮੰਨਾਨ
|ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ-ਰਾਮਮੂਰਤੀ
|ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਐਮ. ਐਲ. ਵਸੰਤਕੁਮਾਰੀ
|-
|ਥੋਗਈ ਇਲਾਮਾਇਲ
(ਕੇਵਲ ਚਰਣਮ) 
|ਪਯਨੰਗਲ ਮੁਡੀਵਥਿੱਲਈ
| rowspan=&quot;5&quot; |ਇਲੈਅਰਾਜਾ
|ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
|-
|ਚਿੰਨਾ ਰਾਸਾਵੇ
|ਵਾਲਟਰ ਵੈਟਰੀਵਲ
|ਮਾਨੋ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਐਨਾਈ ਥੋਡਾਰੇੰਦੂ
|ਮਾਮਿਆਰ ਵੀਡੂ
|[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਵਨਮੇਲਮ ਸ਼ੇਨਬਾਗਾਪੂ
|ਨਾਡੋਡੀ ਪੱਟੂਕਕਰਨ
|[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]]
|-
|ਆਦਮ ਪਥਮ
|ਪੋਨ ਮੇਗਲਾਈ
|[[ਸੁਧਾ ਰਗੁਨਾਥਨ|ਸੁਧਾ ਰਘੁਨਾਥਨ]]
|-
|ਯੇਂਗਾਏ ਏਨਾਥੂ ਕਵਿਤਾਈ
(ਚਰਨਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਰਾਗਮ ਲਥੰਗੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
|ਕੰਦੁਕੌਂਡੈਨ ਕੰਦੁਕੋਕੌਂਡੈਨ
|[[ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ]]
|[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]], ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ
|}

== ਨੋਟਸ ==
{{Notelist|30em}}

== ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ ==

=== ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਾਮਿਲ]] ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਗੀਤ.
!ਫ਼ਿਲਮ
!ਸੰਗੀਤਕਾਰ
!ਗਾਇਕ
|-
|ਪਿਰਾਵਾ ਵਰਮ ਥਰੂਮ
|ਨੰਦਨਾਰ
|ਐੱਮ. ਡੀ. ਪਾਰਥਸਾਰਥੀ ਅਤੇ ਐੱਸ. ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ
|ਡੰਡਪਾਨੀ ਦੇਸੀਕਰ
|-
|ਗਣਾਨਾਧਨੇ ਵਰੁਗਾ
|ਅਵਵਾਇਰ
|ਐਮ. ਡੀ. ਪਾਰਥਸਾਰਥੀ, ਪੀ. ਐਸ. ਆਨੰਦਰਮਨ ਅਤੇ ਮਾਇਆਵਰਮ ਵੇਨੂ
|[[ਕੇ.ਬੀ. ਸੁੰਦਰਮਬਲ|ਕੇ. ਬੀ. ਸੁੰਦਰੰਬਲ]]
|-
|ਅਦਾਧਾ ਮਾਨਾਮਮ ਅੰਡੋ
|ਮੰਨਾਧੀ ਮੰਨਾਨ
|ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ-ਰਾਮਮੂਰਤੀ
|ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਐਮ. ਐਲ. ਵਸੰਤਕੁਮਾਰੀ
|-
|ਥੋਗਈ ਇਲਾਮਾਇਲ
(ਕੇਵਲ ਚਰਣਮ) 
|ਪਯਨੰਗਲ ਮੁਡੀਵਥਿੱਲਈ
| rowspan=&quot;5&quot; |ਇਲੈਅਰਾਜਾ
|ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
|-
|ਚਿੰਨਾ ਰਾਸਾਵੇ
|ਵਾਲਟਰ ਵੈਟਰੀਵਲ
|ਮਾਨੋ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਐਨਾਈ ਥੋਡਾਰੇੰਦੂ
|ਮਾਮਿਆਰ ਵੀਡੂ
|[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]]
|-
|ਵਨਮੇਲਮ ਸ਼ੇਨਬਾਗਾਪੂ
|ਨਾਡੋਡੀ ਪੱਟੂਕਕਰਨ
|[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]]
|-
|ਆਦਮ ਪਥਮ
|ਪੋਨ ਮੇਗਲਾਈ
|[[ਸੁਧਾ ਰਗੁਨਾਥਨ|ਸੁਧਾ ਰਘੁਨਾਥਨ]]
|-
|ਯੇਂਗਾਏ ਏਨਾਥੂ ਕਵਿਤਾਈ
(ਚਰਨਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਰਾਗਮ ਲਥੰਗੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
|ਕੰਦੁਕੌਂਡੈਨ ਕੰਦੁਕੋਕੌਂਡੈਨ
|[[ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ]]
|[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]], ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ
|}</text>
      <sha1>4rsnha9fybkxddilpeq44h72oga887j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>194504</id>
    <revision>
      <id>811694</id>
      <parentid>790687</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:48:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811694</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4892" sha1="0tphg50352ez061v7m10o3dscd8su12" xml:space="preserve">{{Infobox sports league|title=ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|current_season=2024 ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|current_season2=|last_season=2023 ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|upcoming_season=2025 ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|logo=Tennis Premier League.png|sport=[[ਟੈਨਿਸ]]|inaugural=2018|founded={{start date|2018}}|founder={{ubl|ਕੁਨਾਲ ਠਾਕੁਰ|}}|motto=ਹਰ ਬਿੰਦੂ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ|teams=8|continent=ਏਸ਼ੀਆ|country={{IND}}|champion=[[ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਸਟ੍ਰਾਈਕਰਜ਼]] (2024)|most_champs=[[ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਸਟ੍ਰਾਈਕਰਜ਼]] (3 titles)|TV='''India''' &lt;br/&gt; [[ਸਪੋਰਟਸ18]] (TV) &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-11-01 |title=Tennis Premier League Partners with Viacom18 |url=https://brandequity.economictimes.indiatimes.com/news/media/tennis-premier-league-partners-with-viacom18/114342263 |access-date=2024-10-18 |website=brandequity |language=en-US}}&lt;/ref&gt; &lt;br/&gt; [[ਜੀਓ ਸਿਨਮਾ]] (ਇੰਟਰਨੈੱਟ) 
&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-11-01 |title=Tennis Premier League Partners with Viacom18 |url=https://brandequity.economictimes.indiatimes.com/news/media/tennis-premier-league-partners-with-viacom18/114342263 |access-date=2024-10-18 |website=brandequity |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt; '''ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ''' &lt;br/&gt;[[#List_of_broadcasters|ਬਰਾਡਕਾਸਰਟਾਂ ਦੀ ਸੁਚੀ]]|website={{URL|https://www.tplsport.com/|Website}}}}

'''ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ''' ਭਾਰਤੀ [[ਗੇਂਦ-ਛਿੱਕਾ|ਟੈਨਿਸ]] [[ਖੇਡ ਲੀਗ|ਲੀਗ]] ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Iyer |first=Aniruddh |date=2023-06-12 |title=Transforming tennis: An inside look at TPL and its impact on the sport |url=https://www.sportskeeda.com/bos/news-the-tennis-premier-league-tpl-a-paradigm-shift-tennis |access-date=2023-11-01 |website=www.sportskeeda.com |language=en-us}}&lt;/ref&gt; ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੁਨਾਲ ਠੱਕੁਰ ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਣਾਲ ਜੈਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Srinivasan |first=Kamesh |date=2022-08-25 |title=Tennis Premier League, an effort to benefit Indian tennis, says Kunal Thakkur |url=https://sportstar.thehindu.com/tennis/tennis-premier-league-kunal-thakur-schedule-format-prize-money/article65810958.ece |access-date=2024-08-20 |website=Sportstar |language=en}}&lt;/ref&gt; ਲੀਗ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੀਜ਼ਨ ਅਕਤੂਬਰ 2018 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2018-10-22 |title=Aishwarya Rai Bachchan and Leander Paes inaugurate Kunal Thakkur &amp; Mrunal Jain's Tennis Premier League |url=https://bollyy.com/aishwarya-rai-bachchan-and-leander-paes-inaugurate-kunal-thakkur-mrunal-jains-tennis-premier-league/ |access-date=2023-11-01 |website=Bollyy |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਫਾਰਮੈਟ ==
ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਦੇ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਟੀਮਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਗੇਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਸਿੰਗਲ, ਪੁਰਸ਼ ਡਬਲ ਅਤੇ ਮਿਕਸਡ ਡਬਲ: ਹਰੇਕ ਦੇ 20 ਅੰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Push for Indian tennis is coming in small packages, leagues |url=https://www.moneycontrol.com/news/trends/sports/push-for-indian-tennis-comes-in-small-packages-leagues-11877751.html/ |website=Money Control}}&lt;/ref&gt;

== ਟੀਮਾਂ ==
ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 8 ਟੀਮਾਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 24 ਖਿਡਾਰੀ ਫਾਈਨਲ ਖਿਤਾਬ ਲਈ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਟੀਮ ਦਾ ਆਪਣਾ ਮਾਲਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਲਾਹਕਾਰ, ਕੋਚ, ਇੱਕ ਫਿਜ਼ੀਓ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last= |date=2019-09-19 |title=Zeeshan Ali, Nandan Bal to mentor teams in Tennis Premier League |url=https://mumbaimirror.indiatimes.com/sport/others/zeeshan-ali-nandan-bal-to-mentor-teams-in-tpl/articleshow/71194900.cms |access-date=2023-11-01 |website=mumbaimirror.indiatimes.com |publisher=Mumbai Mirror |language=en}}&lt;/ref&gt;
{{Location map+|India}}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==

* ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਟੈਨਿਸ
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>0tphg50352ez061v7m10o3dscd8su12</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਲਟੀਮੇਟ ਖੋ ਖੋ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>194505</id>
    <revision>
      <id>811695</id>
      <parentid>806011</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:48:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811695</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10822" sha1="r8yckrwni1v7m0x58r849bxrq27cbrt" xml:space="preserve">
{{Infobox sports league|title=ਅਲਟੀਮੇਟ ਖੋ ਖੋ|current_season=|last_season=2023–24ਅਲਟੀਮੇਟ ਖੋ ਖੋ|upcoming_season=2024|logo=Ultimate_Kho_Kho_Logo.svg|sport=[[ਖੋ ਖੋ]]|founded=2022|inaugural=[[2022ਅਲਟੀਮੇਟ ਖੋ ਖੋ|2022]]|ceo=ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਨਿਯੋਗੀ|teams=6|venue=|country={{IND}}|champion=ਗੁਜਰਾਤ ਜਾਇੰਟਸ|most successful club=ਓਡੀਸ਼ਾ ਜਗਰਨਾਟਸ&lt;br&gt;ਗੁਜਰਾਤ ਜਾਇੰਟਸ&lt;br&gt;(1 each)|website={{URL|https://www.ultimatekhokho.com/|Website}}}}{{Season sidebar|title=ਸੀਜ਼ਨ|list=* [[2022 Ultimate Kho Kho|2022]]
* [[2023–24 Ultimate Kho Kho|2023–24]]}}

'''ਅਲਟੀਮੇਟ ਖੋ ਖੋ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-11-14 |title=India To Host First-Ever Kho Kho World Cup: MS Tyagi Highlights The Sport's Growth |url=https://revealinside.in/india-to-host-first-ever-kho-k/ |access-date=2024-11-14 |language=en-US |archive-date=2024-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241208043024/https://revealinside.in/india-to-host-first-ever-kho-k |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;''' ਭਾਰਤੀ ਫ੍ਰੈਂਚਾਇਜ਼ੀ-ਅਧਾਰਤ [[ਖੋ-ਖੋ]] ਲੀਗ ਹੈ। ਖੋ ਖੋ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੁਆਰਾ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 2022 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;:10&quot;&gt;{{Cite web |last=Khosla |first=Varuni |date=2023-01-17 |title=Ultimate Kho Kho S1 claims total reach of 41 million viewers from India |url=https://www.livemint.com/sports/news/ultimate-kho-kho-s1-claims-total-reach-of-41-million-viewers-from-india-11673930091871.html |access-date=2023-01-18 |website=mint |language=en}}&lt;/ref&gt; ਪਹਿਲੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕ 64 ਮਿਲੀਅਨ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 41 ਮਿਲੀਅਨ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ UKK ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ [[ਪ੍ਰੋ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ]] ਅਤੇ [[ਇੰਡੀਅਨ ਸੁਪਰ ਲੀਗ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਗੈਰ- [[ਕ੍ਰਿਕਟ]] ਖੇਡ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਬਣ ਗਿਆ।&lt;ref name=&quot;:10&quot; /&gt;

== ਨਿਯਮ ==
ਯੂਕੇਕੇ ਮਿਆਰੀ 'ਟੈਸਟ ਫਾਰਮੈਟ' ਦੇ ਉਲਟ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੋ ਖੋ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ 'ਤੇਜ਼ ਫਾਰਮੈਟ' ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=General 4 |url=https://www.khokho.net/the-game |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20241007111758/https://www.khokho.net/the-game |archive-date=2024-10-07 |access-date=2024-10-02 |website=International Kho Kho Federation |language=en-GB }}&lt;/ref&gt; ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੋਧਾਂ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ:&lt;ref name=&gt;{{Cite web |date=17 May 2019 |title=Ultimate Kho Kho: Shorter duration, more points for acrobatic tags among new rules for the league |url=https://scroll.in/field/923769/ultimate-kho-kho-shorter-duration-more-points-for-acrobatic-tags-among-new-rules-for-the-league |access-date=2022-07-17 |website=Scroll.in}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=/&gt;&lt;ref name=/&gt;

* ਹਮਲਾਵਰ (ਪਿੱਛਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ) ਟੀਮ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ 7 ਖਿਡਾਰੀ ਮੈਦਾਨ 'ਤੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;:72&quot;&gt;{{Cite web |last=Chhabria |first=Vinay |title=Scoring, fouls &amp; more - All the rules of Kho Kho you need to know before Ultimate Kho Kho 2022 |url=https://www.sportskeeda.com/sports/scoring-fouls-all-rules-kho-kho-need-know-ultimate-kho-kho-2022 |access-date=2022-08-14 |website=sportskeeda.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot;&gt;{{Cite web |date=14 August 2022 |title=Ultimate Kho Kho: Squads, format, fixtures – all you need to know about latest Indian sports league |url=https://scroll.in/field/1030441/ultimate-kho-kho-squads-format-fixtures-all-you-need-to-know-about-latest-indian-sports-league |access-date=2022-08-14 |website=Scroll.in}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{Cite web |last=Sharma |first=Avinash |date=2022-08-14 |title=Ultimate Kho Kho 2022: Revamped format, changed mat dimensions, tickets; all you need to know |url=https://www.mykhel.com/more-sports/ultimate-kho-kho-2022-revamped-format-changed-mat-dimensions-tickets-all-you-need-to-know-195659.html |access-date=2022-08-14 |website=MyKhel}}&lt;/ref&gt;
* ਖੇਡਣ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਸਿਰਫ਼ 22 ਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਅਤੇ 16 ਮੀਟਰ ਚੌੜਾ ਹੈ। {{Efn|Certain other dimensions of the playing field are changed as well. For example, the boxes which the sitting chasers squat in have been turned into 40cm squares.}}&lt;ref name=&quot;:72&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:9&quot; /&gt;
* ਪ੍ਰਤੀ ਟੈਗ 2 ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Upadhyay |first=Maanas |date=2024-01-24 |title=&quot;If I'm worried about whether he got two or three points, then I'll miss out on that&quot;- UKK CEO Tenzing Niyogi divulges reason for scoring rule changes |url=https://www.sportskeeda.com/kho-kho/news-if-i-m-worried-whether-got-two-three-points-i-ll-miss-that-ukk-ceo-tenzing-niyogi-divulges-reason-scoring-rule-changes |access-date=2024-02-07 |website=www.sportskeeda.com |language=en-us}}&lt;/ref&gt;
* ਇੱਕ ਬੈਚ ਦੀ ਬਰਖਾਸਤਗੀ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਬੈਚ ਦੀ ਐਂਟਰੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ 30-ਸਕਿੰਟ ਦਾ ਬ੍ਰੇਕ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। {{Efn|The attacking team can select any of its on-court players to be the active attacker at the start of the new batch. A kho does not need to be given by the attacker after the break.}} &lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;
* ਜੇਕਰ ਡਿਫੈਂਡਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 3 ਮਿੰਟ (&quot;ਡ੍ਰੀਮ ਰਨ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਊਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ 1 ਅੰਕ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਹਰ 30 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਅੰਕ ਬਚਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-12-24 |title=Ultimate Kho Kho revolutionises traditional sport: Expanding, innovating and inspiring |url=https://www.sakshipost.com/news/ultimate-kho-kho-revolutionises-traditional-sport-expanding-innovating-and-inspiring-259092 |access-date=2023-12-24 |website=Sakshi Post |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023 |title=Ultimate Kho Kho Season 2: All your FAQs answered |url=https://www.ultimatekhokho.com/news/ultimate-kho-kho-season-2-all-your-faqs-answered |access-date=2023-12-24 |website=Ultimate Kho Kho |language=en}}&lt;/ref&gt;
* ਇੱਕ ਹਮਲਾਵਰ ਖਿਡਾਰੀ (ਜਿਸਨੂੰ ''ਵਜ਼ੀਰ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਸਰਗਰਮ ਹਮਲਾਵਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦੌੜ ਸਕਦਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;
* ਹਮਲਾਵਰ ਟੀਮ ਆਪਣੇ ਹਰੇਕ ਹਮਲਾਵਰ ਮੋੜ 'ਤੇ ਪਾਵਰਪਲੇ ਲੈ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਦੋ ''ਵਜ਼ੀਰ'' ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਪਾਵਰਪਲੇਅ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਮੌਜੂਦਾ ਬੈਚ ਦੇ ਸਾਰੇ 3 ਡਿਫੈਂਡਰ ਆਊਟ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ।&lt;ref name=&quot;:72&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:8&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:9&quot; /&gt;
* ਹਰੇਕ ਟੀਮ ਦਾ ਗੋਲ ਕਰਨ/ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ 7 ਮਿੰਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਾਰੀ ਵਿਚਕਾਰ ਬ੍ਰੇਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |date=17 May 2019 |title=Ultimate Kho Kho: Shorter duration, more points for acrobatic tags among new rules for the league |url=https://scroll.in/field/923769/ultimate-kho-kho-shorter-duration-more-points-for-acrobatic-tags-among-new-rules-for-the-league |access-date=2022-07-17 |website=Scroll.in}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://scroll.in/field/923769/ultimate-kho-kho-shorter-duration-more-points-for-acrobatic-tags-among-new-rules-for-the-league &quot;Ultimate Kho Kho: Shorter duration, more points for acrobatic tags among new rules for the league&quot;]. ''Scroll.in''. 17 May 2019&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;17 July&lt;/span&gt; 2022&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Citation |title=Understanding The Game Play - KHO-KHO |url=https://www.youtube.com/watch?v=wTPuIoPkM9g |access-date=2022-07-15}}&lt;cite class=&quot;citation cs2&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.youtube.com/watch?v=wTPuIoPkM9g ''Understanding The Game Play - KHO-KHO'']&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;, retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;15 July&lt;/span&gt; 2022&lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite web |title=Ultimate Kho Kho Rules {{!}} Update New rules of Kho Kho |url=https://khokhoskills.com/ultimate-kho-kho-new-rules/ |access-date=2022-07-16 |website=KHO KHO}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://khokhoskills.com/ultimate-kho-kho-new-rules/ &quot;Ultimate Kho Kho Rules | Update New rules of Kho Kho&quot;]. ''KHO KHO''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;16 July&lt;/span&gt; 2022&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;
* ਟਾਈਬ੍ਰੇਕਰ (&quot;ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਚੇਜ਼&quot; ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ): ਹਰੇਕ ਟੀਮ ਨੂੰ ਸਕੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਵਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ (ਪਾਵਰਪਲੇ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ), ਅਤੇ ਜੋ ਟੀਮ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਅੰਕ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹਾਸਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਜਿੱਤ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{Cite web |title=rules-season1.pdf |url=https://drive.google.com/file/d/1IPH86qv3lt83qKmrKD6MzZ6c0ImMQPDc/view |access-date=2022-08-14 |website=Google Docs}}&lt;/ref&gt;

== ਟੀਮਾਂ ==
{{Location map+|India}}

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==

* ਖੋ ਖੋ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ
* ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਡ
* [[ਪ੍ਰੋ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ]]
* ਵਰਲਡ ਚੇਜ਼ ਟੈਗ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>r8yckrwni1v7m0x58r849bxrq27cbrt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੈਂਡਬਾਲ ਲੀਗ (ਭਾਰਤ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>194621</id>
    <revision>
      <id>811696</id>
      <parentid>791416</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:48:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ਟੀਮਾਂ */</comment>
      <origin>811696</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6568" sha1="p77r54w146pnkfpnt6728py0nljwx2w" xml:space="preserve">

'''ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੈਂਡਬਾਲ ਲੀਗ'''  [[ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੈਂਡਬਾਲ|ਭਾਰਤ ਦੀ]] ਪੁਰਸ਼ ਪੇਸ਼ੇਵਰ [[ਹੈਂਡਬਾਲ]] ਲੀਗ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-05-12 |title=Jaipur to host the inaugural season of the Premier Handball League |url=https://www.hindustantimes.com/sports/others/jaipur-to-host-the-inaugural-season-of-the-premier-handball-league-101683893375686.html |access-date=2023-06-08 |website=Hindustan Times |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |date=2023-06-08 |title=Premier Handball League: Format, squads, fixtures – what you need to know about new competition |url=https://scroll.in/field/1050381/premier-handball-league-format-squads-fixtures-what-you-need-to-know-about-new-competition |access-date=2023-06-08 |website=Scroll.in |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-07 |title=Premier Handball League: Little-known sport hopes to raise its game in new avatar |url=https://www.espn.in/olympics/handball/story/_/id/37809799/premier-handball-league-starting-june-8-atul-kumar-deepak-ahlawat-phl-news |access-date=2023-06-08 |website=ESPN |language=en}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਲੀਗ ਹੈਂਡਬਾਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਇੰਡੀਆ  ਅਤੇ ''ਬਲੂਸਪੋਰਟ ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ'' ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਪਹਿਲ ਹੈ। ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੈਂਡਬਾਲ ਲੀਗ ਇੱਕ ਫਰੈਂਚਾਇਜ਼ੀ-ਅਧਾਰਤ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਅਨ ਹੈਂਡਬਾਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਅਨ ਹੈਂਡਬਾਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੈਂਡਬਾਲ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਛੇ ਫ੍ਰੈਂਚਾਇਜ਼ੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹਰੇਕ [[ਭਾਰਤ]] ਭਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਟੀਮਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ [[ਜੈਪੁਰ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=7 December 2020 |title=Inaugural edition of Premier Handball League slated to be held in Jaipur, December 24 onwards |url=https://www.knocksense.com/jaipur/inaugural-edition-of-premier-handball-league-slated-to-be-held-in-jaipur-december-24-onwards |access-date=11 December 2020 |website=www.knocksence.com}}&lt;/ref&gt; ਪਹਿਲਾ ਸੀਜ਼ਨ 8 ਤੋਂ 25 ਜੂਨ 2023 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਵਾਈ ਮਾਨਸਿੰਘ ਇਨਡੋਰ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-04-25 |title=Premier Handball League 2023 Auction: India Internationals draw strong attention from all teams |url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/premier-handball-league-2023-auction-harender-singh-nain-indian-international-domestic-foreign-players-russia-iraq/article66776664.ece |access-date=2023-06-08 |website=sportstar.thehindu.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-08 |title=All you need to know about Premier Handball League 2023 |url=https://thebridge.in/handball/all-you-need-to-know-about-premier-handball-league-2023-42388 |access-date=2023-06-08 |website=thebridge.in |language=en}}&lt;/ref&gt;

ਹਰੇਕ ਫਰੈਂਚਾਇਜ਼ੀ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਨਿਲਾਮੀ 23 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 ਨੂੰ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-04-25 |title=Premier Handball League 2023 Auction: Full List of India &amp; Overseas Players Bought, Complete Squads of 6 Teams |url=https://www.mykhel.com/more-sports/premier-handball-league-2023-auction-full-list-players-bought-complete-squads-213829.html |access-date=2023-06-08 |website=www.mykhel.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=2023-04-25 |title=Premier Handball League 2023 Auction: India Internationals draw strong attention from all teams |url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/premier-handball-league-2023-auction-harender-singh-nain-indian-international-domestic-foreign-players-russia-iraq/article66776664.ece |access-date=2023-06-08 |website=sportstar.thehindu.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਟੀਮਾਂ ==
{{Location map+|India}}
{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#1F1C4C;color:#FFFFFF&quot; |ਸ਼ਹਿਰ
! style=&quot;background:#1F1C4C;color:#FFFFFF&quot; | ਟੀਮ
! style=&quot;background:#1F1C4C;color:#FFFFFF&quot; | ਸ਼ੁਰੂਆਤ
! style=&quot;background:#1F1C4C;color:#FFFFFF&quot; | ਮਾਲਕ(ਮਾਲਕਾਂ)
|-
| [[ਹੈਦਰਾਬਾਦ]]
| ਤੇਲਗੂ ਟੈਲਨਜ਼
| 2023
| ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਰੈਡੀ ਕਨਕਨਾਲਾ
|-
| [[ਜੈਪੁਰ]]
| [[Rajasthan Patriots|ਰਾਜਸਥਾਨ ਪੈਟ੍ਰਿਅਟਸ]]
| 2023
| ਸ਼ਿਵ ਵਿਲਾਸ ਰੇਸੋਰਟਸ ਪ੍ਰਾਇਵੇਟ ਲਿਮਿਟੇਡ
|-
| [[ਲਖਨਊ]]
| [[Golden Eagles Uttar Pradesh|ਗੋਲਡਨ ਈਗਲਜ਼ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]
| 2023
| ਆਈਕੋਨਿਕ ਓਲੰਪਿਕ ਗੇਮਜ਼ ਅਕੈਡਮੀ
|-
| [[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ]]
| [[Garvit Gujarat|ਗਰਵਿਤ ਗੁਜਰਾਤ]]
| 2023
| ਆਰ.ਕੇ. ਨਾਇਡੂ
|-
| [[ਮੁੰਬਈ]]
| ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਆਇਰਨਮੈਨ
| 2023
| ਪੁਨੀਤ ਬਾਲਨ
|-
| [[ਦਿੱਲੀ]]
| [[Delhi Panzers|ਦਿੱਲੀ ਪੈਂਜਰਸ]]
| 2023
| ਵਿਨੀਤ ਭੰਡਾਰੀ, ਰਜਤ ਅਗਰਵਾਲ, ਸੈਲੇਸ਼ ਆਰੀਆ
|}

== ਜੇਤੂ ==
{| class=&quot;sortable wikitable&quot;
!ਸਾਲ
! ਜੇਤੂ
! width=&quot;150&quot; | ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ਉੱਤੇ
! ਸਕੋਰ
! ਫਾਈਨਲ ਸਥਾਨ (ਸਤਹੀ)
! ਸ਼ਹਿਰ
|-
| 2023
| '''ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਆਇਰਨਮੈਨ'''
| ਗੋਲਡਨ ਈਗਲਜ਼ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
| 38-24
| colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | ''ਸਵਾਈ ਮਾਨਸਿੰਘ ਇਨਡੋਰ ਸਟੇਡੀਅਮ, ਜੈਪੁਰ'' 
|}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>p77r54w146pnkfpnt6728py0nljwx2w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕੋਟ ਕਰਾਰ ਖਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198002</id>
    <revision>
      <id>811697</id>
      <parentid>806880</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:49:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811697</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4723" sha1="rcttjakynjo967octi0qrd9egbeqpv2" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਕੋਟ ਕਰਾਰ ਖਾਂ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|31.381443|N|75.468179|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਕਪੂਰਥਲਾ ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 228
| population_total                = 1.858
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਕਪੂਰਥਲਾ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 144013
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:09
| area_code       = 01822******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਕਪੂਰਥਲਾ ]]
}}
'''ਕੋਟ ਕਰਾਰ ਖਾਂ''' ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਕਪੂਰਥਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਕਪੂਰਥਲਾ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 168 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਕੋਟ ਕਰਾਰ ਖਾਂ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 144013 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਨਾਗਰਾ (ਜਲੰਧਰ) ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕ ਸਵ: [[ਸਾਬਰ ਕੋਟੀ]] ਵੀ ਕੋਟ ਕਰਾਰ ਖਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਜੰਮਪਲ ਸਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਵਡਾਲਾ ਖੁਰਦ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#ਖੋਜੇਵਾਲ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਵਡਾਲਾ ਕਲਾਂ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਮੇਨਵਾਂ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਅਰਬਨ ਅਸਟੇਟ ਕਪੂਰਥਲਾ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਕੋਟ ਕਰਾਰ ਖਾਂ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#ਕਰਤਾਰਪੁਰ, 
#ਕਪੂਰਥਲਾ, 
#ਜਲੰਧਰ, 
#ਜਲੰਧਰ ਛਾਉਣੀ। ਕੋਟ ਕਰਾਰ ਖਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
* [https://www.censusindia.gov.in/2011census/Listofvillagesandtowns.aspx  Villages in Kapurthala]
* [https://web.archive.org/web/20160915101605/http://punjabdata.com/Villages/Villages-In-Kapurthala-Tehsil-In-Kapurthala-District.html Kapurthala Villages List]
* https://kapurthala.gov.in/pa

{{Kapurthala district |state=collapsed}}

{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>rcttjakynjo967octi0qrd9egbeqpv2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਕੰਢੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198317</id>
    <revision>
      <id>811698</id>
      <parentid>808287</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:49:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811698</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5340" sha1="8ycaw34wp5ghtzkjlfx70q3c3xfa9su" xml:space="preserve">{{Unreferenced|date=ਮਈ 2025}}{{Infobox settlement
| name                            = '''ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਕੰਢੀ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|32.383489|N|75.691691|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਪਠਾਨਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਪਠਾਨਕੋਟ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 524
| population_total                = 11,169 ਮਰਦ ਅਤੇ 9,860 ਔਰਤਾਂ
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਪਠਾਨਕੋਟ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 145029
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:35
| area_code       = 01870******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਪਠਾਨਕੋਟ ]]
}}

'''ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਕੰਢੀ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਪਠਾਨਕੋਟ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਧਾਰ ਕਲਾਂ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ  ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Google Search |url=https://www.google.com/search?gs_ssp=eJzj4tFP1zc0ysgzSE43zDFg9BIvzkjMKCgtUshOzEvJVChILMlIzMvOLwEA9GcNSg&amp;q=shahpur+kandi+pathankot&amp;rlz |access-date=2025-05-17 |website=www.google.com}}&lt;/ref&gt; ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 240 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਕੰਢੀ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 145029 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਘਰ ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਕੰਢੀ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ ਹੈ। [[ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ]] ਉੱਪਰ ਬਣਿਆ &quot;[[ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਡੈਮ]] ਵੀ ਇਥੋਂ ਨੇੜੇ ਹੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਕੰਢੀ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਨੂਰਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਭੱਟੀਅਟ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਸੁਜਾਨਪੁਰ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਇੰਦੌਰਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਪਠਾਨਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਕਠੂਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। [[ਕਠੂਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਬਸੋਹਲੀ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਦੂਜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਾਂਗੜਾ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਦੋ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਰਾਜ ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਰਾਜ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਰਾਜ ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਰਾਜ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#ਪਠਾਨਕੋਟ, 
#ਸੁਜਾਨਪੁਰ, 
#ਡਲਹੌਜ਼ੀ, 
#ਕਠੂਆ 

== ਹਵਾਲੇ ==
https://www.encardio.com/projects/shahpurkandi-hydropower-project#:~:text=Shahpurkandi%20hydropower%20project%20is%20located,the%20existing%20Ranjit%20Sagar%20Dam.

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਠਾਨਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰ ਕਲਾਂ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
&lt;references /&gt;{{PunjabIN-geo-stub}}</text>
      <sha1>8ycaw34wp5ghtzkjlfx70q3c3xfa9su</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਧਾਰਸੂਲ ਕਲਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198339</id>
    <revision>
      <id>811699</id>
      <parentid>809634</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:49:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811699</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4991" sha1="fduym1wr3wkbgam8h07t87gtib3s1xq" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਧਾਰਸੂਲ ਕਲਾਂ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ ਧਾਰਸੂਲ ਕਲਾਂ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Haryana#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.68250|N|75.2467|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ|ਹਰਿਆਣਾ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 232
| population_total                = 4.105
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]  
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 125106
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = HR:62
| area_code       = 01749******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਜਾਖਲ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਧਾਰਸੂਲ ਕਲਾਂ''', ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਦੇ [[ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੇ [[ਟੋਹਾਣਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ [[ਹਿਸਾਰ]] ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਤੋਂ 32 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਟੋਹਾਣਾ ਤੋਂ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 181 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਧਾਰਸੂਲ ਕਲਾਂ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 125106 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਘਰ ਧਰਸੂਲ ਕਲਾਂ ਹੈ। ਧਾਰਸੂਲ ਕਲਾਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਟੋਹਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਭੂਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਰਤੀਆ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਬੁਢਲਾਡਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਹੈ। ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਦਾਣਾ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਦੀਵਾਨਾ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਸਲੇਮਪੁਰੀ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਗੁਲਰਵਾਲ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਨਨਹੇੜੀ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਕਾਨਖੇੜਾ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
ਧਾਰਸੂਲ ਕਲਾਂ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਜਾਖਲ ਮੰਡੀ]],
#[[ਰਤੀਆ]], 
#[[ਟੋਹਾਣਾ]], 
#[[ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ]], 
#[[ਬੁਢਲਾਡਾ]], 
ਧਾਰਸੂਲ ਕਲਾਂ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://fatehabad.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>fduym1wr3wkbgam8h07t87gtib3s1xq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕੋਟਲੀ ਅਰਜੁਨ ਸਿੰਘ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198366</id>
    <revision>
      <id>811700</id>
      <parentid>808517</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:49:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811700</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7565" sha1="k60uhu13w751h5uukfz1fa52iepay5r" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਕੋਟਲੀ ਅਰਜੁਨ ਸਿੰਘ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Jammu and Kashmir#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|32.590457|N|74.709424|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਰਾਜ)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜੰਮੂ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 333
| population_total                = 1662
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਡੋਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੋਗਰੀ]] [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 181102
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = JK:02 
| area_code       = 01983******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਕੋਟਲੀ ਅਰਜੁਨ ਸਿੰਘ''', [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸ਼ਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ [[ਜੰਮੂ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ]] ਬਲਾਕ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਭਾਰਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ [[ਸਿਆਲਕੋਟ]] ਰੋਡ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਜੰਮੂ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ 191 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ,ਕੋਟਲੀ ਅਰਜੁਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 181102 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਘਰ ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਹੈ। ਕੋਟਲੀ ਅਰਜੁਨ ਸਿੰਘ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਬਿਸ਼ਨਾਹ ਬਲਾਕ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਤਵਾਰੀ ਬਲਾਕ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਪੁਰਮੰਡਲ ਬਲਾਕ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਜੰਮੂ ਬਲਾਕ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਕੋਟਲੀ ਅਰਜੁਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ:
#[[ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ]]
#[[ਜੰਮੂ]],
#[[ਊਧਮਪੁਰ ਜ਼ਿਲਾ|ਊਧਮਪੁਰ]], 
#ਕਠੂਆ
#[[ਦੀਨਾਨਗਰ]] 
==ਇਤਿਹਾਸ==
ਕੋਟਲੀ ਅਰਜੁਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੋਟਲੀ ਹੀਰੂ ਸ਼ਾਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ/ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਕੋਟਲੀ ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਲੋਬਾਣਾ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੋ ਕਲੋਨੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਹਰੀਜਨ ਆਬਾਦੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਆਈ ਸੀ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜੰਮੂ/ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਡਾਕਟਰ, ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਰਗੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਅਨੁਪਾਤ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਨੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉੱਤਮਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਚਿਤ ਆਕਾਰ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਸੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯੂਕੇ, ਇਟਲੀ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਵਿਲੱਖਣ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ [[ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲ]] ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਕਦੀ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਇੱਟਾਂ ਦੇ ਭੱਠਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਉੱਭਰ ਆਈ ਹੈ ਜੋ ਲੱਖਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਚੂਸ ਕੇ ਇੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਜੰਮੂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਦੀ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ; ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਅਸਮਾਨ ਖੱਡਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਨ।ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਲੋਕ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ!

==ਹਵਾਲੇ==
#https://www.census2011.co.in/data/village/6006-kotli-arjan-singh-jammu-and-kashmir.html
#https://jammu.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>k60uhu13w751h5uukfz1fa52iepay5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਲੋਅਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198367</id>
    <revision>
      <id>811701</id>
      <parentid>808516</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:49:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811701</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4605" sha1="6f7hcpwymq21jtvcl7ltgdyg4adjuk6" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਲੋਅਰ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Jammu and Kashmir#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|32.84288|N|74.465794|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਰਾਜ)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜੰਮੂ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 333
| population_total                = 7222 
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਡੋਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੋਗਰੀ]] [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੌੜ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 181204
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = JK:02 
| area_code       = 01983******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅਖਨੂਰ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਲੋਅਰ''', [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸ਼ਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ [[ਜੰਮੂ|ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਖੌੜ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ( ਐੱਲ.ਓ.ਸੀ) ਤੇ ਵਸਿਆ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਜੰਮੂ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 36 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸੂਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ 165 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।, ਜੰਮੂ ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਲੋਅਰ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 181204 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਹੈ। ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਲੋਅਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਅਖਨੂਰ]] ਬਲਾਕ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਾਰਹ ਬਲਾਕ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਭਲਵਾਲ ਬਲਾਕ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਪੰਚਰਾਈ ਬਲਾਕ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ [[ਸਾਂਬਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#ਜੰਮੂ, 
#ਊਧਮਪੁਰ,
#ਰਾਜੌਰੀ, 
#ਕਠੂਆ 
==ਹਵਾਲੇ==
#https://www.census2011.co.in/data/village/5551-pallan-wala-jammu-and-kashmir.html
#https://jammu.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>6f7hcpwymq21jtvcl7ltgdyg4adjuk6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਅੱਪਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198368</id>
    <revision>
      <id>811702</id>
      <parentid>808515</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:49:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811702</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4832" sha1="25s37ohn0ivq0vnleolvxbnkdp8k0rn" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਅੱਪਰ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Jammu and Kashmir#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|32.845889|N|74.461066|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਰਾਜ)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜੰਮੂ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 333
| population_total                = 4355 
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਡੋਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੋਗਰੀ]] [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੌੜ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 181204
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = JK:02 
| area_code       = 01983******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਅਖਨੂਰ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਅੱਪਰ''', ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸ਼ਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ [[ਜੰਮੂ|ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਖੌੜ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਜੰਮੂ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 36 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ 165 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।, ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਅੱਪਰ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 181204 ਹੈ। ਅਤੇ ਡਾਕਘਰ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਹੈ। ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਅੱਪਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਅਖਨੂਰ]] ਬਲਾਕ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਾਰਹ ਬਲਾਕ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਭਲਵਾਲ ਬਲਾਕ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਰਾਜੌਰੀ]] ਬਲਾਕ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ ਅੱਪਰ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ:
#ਜੰਮੂ, 
#ਊਧਮਪੁਰ, 
#ਰਾਜੌਰੀ, 
#ਕਠੂਆ
#ਜੌੜੀਆਂ 
==ਸਕੂਲ==
# ਗੌਰਮੈਂਟ ਹਾਇਰ ਸਕੈਂਡਰੀ ਸ੍ਕੂਲ ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ
# ਗੌਰਮੈਂਟ ਗਰਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ
# ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਸ਼ਿਕਸ਼ਾ ਕੇਂਦਰ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਪੱਲਾਂਵਾਲਾ

==ਹਵਾਲੇ==
#https://www.census2011.co.in/data/village/5551-pallan-wala-jammu-and-kashmir.html
#https://jammu.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>25s37ohn0ivq0vnleolvxbnkdp8k0rn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਣਬੀਰ ਸਿਘ ਪੁਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198373</id>
    <revision>
      <id>811703</id>
      <parentid>808473</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:50:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811703</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6455" sha1="45w4r48ib3lwblx9lphp8ymemz9btsn" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਕਸਬਾ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Jammu and Kashmir#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|32.607160|N|74.733270|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਰਾਜ)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)|ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜੰਮੂ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 333
| population_total                = 163567
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਡੋਗਰੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੋਗਰੀ]] [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਆਰ.ਐਸ.ਪੁਰਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 181102
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = JK:02 
| area_code       = 01983******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ''' (ਰਣਬੀਰ ਸਿੰਘ ਪੁਰਾ) ਭਾਰਤ ਦੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸ਼ਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਜੰਮੂ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਬਲਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਹੈ। ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 181102 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਹੈ। ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਬਿਸ਼ਨਾਹ ਬਲਾਕ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਤਵਾਰੀ ਬਲਾਕ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਪੁਰਮੰਡਲ ਬਲਾਕ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਜੰਮੂ ਬਲਾਕ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਬਾਰੇ==
ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਹੁਣ ਇੱਕ ਸਬ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮੁਖੀ ਇੱਕ ਸਬ ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ (ਐਸਡੀਐਮ) ਹੈ। ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ  ਕਈ  ਅਤੇ ਇੱਕ  ਹੈ। ਆਰਐਸ ਪੁਰਾ ਵਿਸ਼ਵ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਟਾਊਨ ਕਾਰ, ਸਾਈਕਲ ਜਾਂ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਵਿਚਕਾਰ ਅਕਸਰ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੱਸਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕਈ ਸਰਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ, ਕਈ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ, ਇੱਕ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਹੈਲਥ ਸੈਂਟਰ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਟੀਕਾ ਉਤਪਾਦਨ ਸੰਸਥਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰ/ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਮੰਦਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਪੁਲਿਸ ਅਫਸਰ (ਡੀ.ਐਸ.ਪੀ.) ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ।

==ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਕਾਲਜ==
# ਡਿਗਰੀ ਕਾਲਜ,
# ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
# ਵੈਟਰਨਰੀ ਕਾਲਜ

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਚੋਹਾਲਾ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਕਿਰ ਪਿੰਡ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਗਾਗੀਆਂ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਜਸੋਰ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਖੌਰ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#ਜੰਮੂ, 
#ਊਧਮਪੁਰ, 
#ਕਠੂਆ, 
#ਦੀਨਾਨਗਰ 
ਆਰ ਐੱਸ ਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।
==ਹਵਾਲੇ==
#https://jammu.nic.in/public-utility/p-s-r-s-pura/
#https://jammu.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>45w4r48ib3lwblx9lphp8ymemz9btsn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵੱਲਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198388</id>
    <revision>
      <id>811704</id>
      <parentid>811458</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:50:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811704</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6274" sha1="3mc8j0ksmll69p6v080ss0els6xxpvb" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = '''ਵੱਲਾ'''
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਪਿੰਡ
| image_skyline            = ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ.jpg
| image_alt                = 
| image_caption            = [[ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ]]
| pushpin_map              = India Punjab#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|31.637613|N|74.926607|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 1999
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 234
| population_total         = 31328
| population_as_of         = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1      = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| parts_type               = [[ਬਲਾਕ]]
| parts                    = ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143001|area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate       = PB:02
| area_code                = 0183******
| blank1_name_sec1         = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1         = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]
| official_name            = 
}}

'''ਵੱਲਾ''', ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਵੇਰਕਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ [[ਗੋਲਡਨ ਗੇਟ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 243 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਵੱਲਾ ​​ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜੰਡਿਆਲਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹਰਸ਼ਾ ਛੀਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਗੰਡੀਵਿੰਡ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], 
#[[ਤਰਨਤਾਰਨ]], 
#[[ਬਟਾਲਾ]], 
#[[ਪੱਟੀ, ਪੰਜਾਬ]]
#[[ਜੰਡਿਆਲਾ ਗੁਰੂ]], 
#[[ਰਈਆ]]
==ਇਤਿਹਾਸ==
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕੋਠਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਵੱਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਇੱਥੇ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ [[ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ]] ਦੀ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਆਏ ਸਨ, ਪਰ ਮਸੰਦਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਬਾਹਰ ਬੈਠੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਚਲੇ ਗਏ, &quot;ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਮਸੰਦ ਇੱਛਾ ਦੀ ਅੱਗ ਨਾਲ ਸੜ ਰਹੇ ਹਨ,&quot; ਅਤੇ ਵੱਲਾ ਆਏ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਪਿੱਪਲ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠ ਬੈਠ ਗਏ। ਇੱਕ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ, ਮਾਈ ਹਾਰੋ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੰਗਤ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਆਈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ 17 ਦਿਨ ਮਾਈ ਹਾਰੋ ਜੀ ਦੇ ਕੱਚੇ ਘਰ ਰਹੇ। ਅਤੇ ਜਾਣ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ &quot;ਮਾਈਆਂ ਰੱਬ ਰਾਜਿਆਂ&quot; ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਦੋ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਹਨ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=ਮਈ 2025}}

==ਆਬਾਦੀ==
ਵੱਲਾ ਪਿੰਡ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 31328 ਹੈ। ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 16535 ਅਤੇ 14793 ਹੈ। ਖੇਤਰ ਦਾ ਆਕਾਰ ਲਗਭਗ 7.7 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ==
[[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]], 12.82 ਕਿਲੋਮੀਟਰ

==ਨੇੜੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ==
ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਦੂਰੀ (ਏਰੀਅਲ) [[ਵੇਰਕਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]], 2.97 ਕਿਲੋਮੀਟਰ

==ਹਵਾਲੇ==
#https://geoiq.io/places/Vallah/WdNiEnKoKu
#https://amritsar.nic.in/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>3mc8j0ksmll69p6v080ss0els6xxpvb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਈਆ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198389</id>
    <revision>
      <id>811705</id>
      <parentid>808950</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:50:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811705</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4325" sha1="1e4zna98gpth9iysur2vwykmsxcgx49" xml:space="preserve">{{More citations needed|date=ਮਈ 2025}}{{Infobox settlement
| name                     = '''ਰਈਆ'''
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਪਿੰਡ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = [[ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ]]
| pushpin_map              = India Punjab#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|31.539387|N|75.234092|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 1999
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 234
| population_total         = 31328
| population_as_of         = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1      = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| parts_type               = [[ਬਲਾਕ]]
| parts                    = ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143112|area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate       = PB:02
| area_code                = 01853******
| blank1_name_sec1         = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1         = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]
| official_name            = 
}}

'''ਰਈਆ'''- ਭਾਰਤੀ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰਈਆ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਤਹਿਸੀਲ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ। ਰਈਆ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 143112 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਰਈਆ ਹੈ। ਰਈਆ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜੰਡਿਆਲਾ-4 ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹਰਸ਼ਾ ਛੀਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਗੰਡੀਵਿੰਡ-9 ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰਈਆ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਢਿਲਵਾਂ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਗਾਜ਼ੀਵਾਲ ਮਿਆਣੀ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਚੱਕ ਆਲਾ ਬਖ਼ਸ਼ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਪੁਤਲੀ ਘਰ  
#ਇਤਹਾਦ ਨਗਰ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਨਗਰ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ==

# [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]],
# [[ਤਰਨਤਾਰਨ]], 
# [[ਬਟਾਲਾ]], 
# [[ਪੱਟੀ]] 
# [[ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ]]
==ਹਵਾਲੇ==
#https://amritsar.nic.in/directory/bdpo-rayya/
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>1e4zna98gpth9iysur2vwykmsxcgx49</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕੈਥੂਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198403</id>
    <revision>
      <id>811706</id>
      <parentid>808931</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:50:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811706</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3568" sha1="rjtxfaxbc4x943yd5hhc35ty7iyx7rc" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = '''ਕੈਥੂਨ'''
| native_name              = 
| native_name_lang         = 
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Rajasthan#India
| pushpin_label_position   = 
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = Location in Rajasthan, India
| coordinates              = {{coord|25.1407|N|75.9679|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = Country
| subdivision_name         = {{flag|India}}
| subdivision_type1        = [[States and territories of India|State]]
| subdivision_name1        = [[Rajasthan]]
| subdivision_type2        = [[List of districts of India|District]]
| subdivision_name2        = [[Kota district|Kota]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 
| population_total         = 20362
| population_as_of         = 2001
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| demographics_type1       = Languages
| demographics1_title1     = Official
| demographics1_info1      = [[Hindi language|Hindi]]
| timezone1                = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1              = +5:30
| postal_code_type         = &lt;!-- [[Postal Index Number|PIN]] --&gt;
| postal_code              = 
| registration_plate       = 
| website                  = 
| footnotes                = 
}}
'''ਕੈਥੂਨ''' ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਕੋਟਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ [[ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ|ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ]] ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਡ਼ੀਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ [[ਕੋਟਾ ਡੋਰੀਆ]] ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ  ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2011 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੈਥੂਨ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 20,362 ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns  (Provisional) |url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-date=2004-06-16 |access-date=2008-11-01 |publisher=Census Commission of India}}&lt;/ref&gt; ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 52% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਅਬਾਦੀ 48% ਹੈ। ਕੈਥੂਨ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 62% ਹੈ, ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ 59.5% ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ| ਪੁਰਸ਼ ਸਾਖਰਤਾ 73% ਹੈ, ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਸਾਖਰਤਾ 51% ਹੈ। ਕੈਥੂਨ ਵਿੱਚ, 17% ਆਬਾਦੀ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੀ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]]</text>
      <sha1>rjtxfaxbc4x943yd5hhc35ty7iyx7rc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਤੁਰਮਰੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198408</id>
    <revision>
      <id>811707</id>
      <parentid>808929</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:50:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811707</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5471" sha1="33l6n2lb6kaqvujsuzj33g1hj5xcref" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = '''ਤੁਰਮਰੀ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.618077|N|76.093650|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 269
| population_total                = 1045
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਖੰਨਾ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 141414
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:26 PB:10
| area_code       = 01628******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖੰਨਾ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਤੁਰਮਰੀ''', ਪਿੰਡ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਖੰਨਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 39 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 71 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 141414 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਘਰ ਈਸੜੂ ਹੈ। ਤੁਰਮੂਰੀ ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਸਮਰਾਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਅਮਲੋਹ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਪਾਇਲ ਲੁਧਿਆਣਾ  ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਡੇਹਲੋਂ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਮਲੋਹ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੈ।

==ਤੁਰਮੂਰੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਖੰਨਾ]], 
#[[ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ]], 
#[[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]], 
#[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ]], 
#[[ਨਾਭਾ]] ਤੁਰਮੂਰੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਤੁਰਮਰੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ==
#[[ਜਰਗ]]
#[[ਜਲਾਜਣ]]
#ਫਤਹਿਪੁਰ
#[[ਦੀਵਾ]]
#[[ਰੌਣੀ]]
#[[ਹੋਲ]]

==ਆਬਾਦੀ==
ਤੁਰਮਾਰੀ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਵੇਰਵੇ
ਤੁਰਮਰੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ। ਤੁਰਮਰੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 1045 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 192 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 48.8% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 59.6% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 25.5% ਹੈ।

==ਨੇੜਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ==
[[ਖੰਨਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] 
ਤੁਰਮਰੀ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
https://ludhiana.nic.in/
https://www.census2011.co.in/data/subdistrict/226-payal-ludhiana-punjab.html
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਖੰਨਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>33l6n2lb6kaqvujsuzj33g1hj5xcref</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅੰਦਾਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198659</id>
    <revision>
      <id>811708</id>
      <parentid>810859</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:50:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811708</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5893" sha1="kjpfw8g23gemw0tjgxes0o1nwujp9r5" xml:space="preserve">{{ਬੇਹਵਾਲਾ|date=ਜੂਨ 2025}}{{Infobox settlement
| name                            = '''ਅੰਦਾਣਾ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਕਸਬਾ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਅੰਦਾਣਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.811494|N|76.038190|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਕਸਬਾ
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 229
| population_total                = 5291
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੁਨਾਮ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148027
| area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13
| area_code       = 01764******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਖਨੌਰੀ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਅੰਦਾਣਾ,''' [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ [[ਅੰਦਾਣਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ 61 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ। ਅੰਦਾਣਾ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148027 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਪੱਕੀ [[ਖਨੌਰੀ]] ਹੈ। ਅੰਦਾਣਾ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ [[ਪੰਜਾਬੀ]] ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ [[ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਫਤਿਹਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਟੋਹਾਣਾ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਦੂਜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਅੰਦਾਣਾ ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਪਾਤੜਾਂ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਨਰਵਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਟੋਹਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਅੰਦਾਣਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ==
#ਚੰਦੂ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਚੱਠਾ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਬਾਓਪੁਰ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#[[ਬਨਾਰਸੀ]] (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#[[ਮੰਡਵੀ]] (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
ਅੰਦਾਣਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। 

==ਅੰਦਾਣਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਖਨੌਰੀ]],
#[[ਪਾਤੜਾਂ]], 
#[[ਟੋਹਾਣਾ]], 
#[[ਨਰਵਾਣਾ]], 
#[[ਕੈਥਲ]], 
#[[ਜਾਖਲ ਮੰਡੀ]]
ਅੰਦਾਣਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਅੰਦਾਣਾ ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਵੇਰਵੇ==
ਅੰਦਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 5291 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 926 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 46.8% ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 52.2% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 19.5% ਹੈ।

==ਭਾਸ਼ਾ==
ਪੰਜਾਬੀ ਇੱਥੇ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

{{ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ}}
{{ਅਧਾਰ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]</text>
      <sha1>kjpfw8g23gemw0tjgxes0o1nwujp9r5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਖੋਪੀਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198671</id>
    <revision>
      <id>811709</id>
      <parentid>810854</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:51:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811709</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6062" sha1="fbhgsaagtav2e42gy7pmkl46kw9cqv0" xml:space="preserve">{{ਬੇਹਵਾਲਾ|date=ਜੂਨ 2025}}{{Infobox settlement
| name                            = '''ਬਖੋਪੀਰ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.305023|N|76.064562|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 247
| population_total                = 1176
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 1418026
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13/ PB:84
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ]]
}}

'''ਬਖੋਪੀਰ''', [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਤੋਂ 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ [[ਨਾਭਾ]] [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਮੁਖ ਸੜਕ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 97 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਬਖੋਪੀਰ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148026 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਘਰ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਹੈ। ਬਖੋਪੀਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਨਾਭਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਧੂਰੀ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਸਮਾਣਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਅਤੇ [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] [[ਨਾਭਾ]] ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ।

==ਬਖੋਪੀਰ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ== 
#[[ਬਖਤੜਾ]] (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਪੰਨਵਾਂ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਮਾਝਾ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਮਾਝੀ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ), 
#ਤੂਰੀ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ),

==ਬਖੋਪੀਰ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਨਾਭਾ]],
#[[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]],
#[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ]], 
#[[ਸਰਹਿੰਦ]], 
#[[ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]], 
#[[ਸਮਾਣਾ]],
ਬਖੋਪੀਰ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਭਾਸ਼ਾ==
ਬਖੋਪੀਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।

==ਨੇੜਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ==
#[[ਨਾਭਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]],
#ਕਕਰਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, 
#[[ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]], 
ਬਖੋਪੀਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨ

==ਆਬਾਦੀ==
ਬਖੋਪੀਰ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 1176 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 237 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 47.2% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 66.2% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 27.6% ਹੈ।{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ}}
{{ਅਧਾਰ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]</text>
      <sha1>fbhgsaagtav2e42gy7pmkl46kw9cqv0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198674</id>
    <revision>
      <id>811670</id>
      <parentid>810853</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:38:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811670</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3533" sha1="7wyqxchati76uni75wr67cwu8s3r846" xml:space="preserve">{{Infobox station
| name               = '''ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ'''
| style              = Indian Railways
| type               = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ|ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] [[ਜੰਕਸ਼ਨ|ਸਟੇਸ਼ਨ]]
| image              = 
| caption            = 
| address            =  ਨਾਭਾ ਰੋਡ, ਛੀਂਟਾਂਵਾਲਾ, [[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| country            = ਭਾਰਤ
| coordinates        = {{coord|30.365809|76.006817|type:railwaystation_region:IN|display=inline,title}}
| elevation          = {{convert|239|m|ft}}
| owned              = [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]]
| operator           = [[ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ|ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ]]
| lines              = [[ਬਠਿੰਡਾ-ਰਾਜਪੁਰਾ ਲਾਈਨ]]
| platforms          = 2
| tracks             = 7 {{Track gauge|5ft6in|lk=on}} [[broad gauge]]
| structure          = Standard on ground
| parking            = ਹਾਂ
| bicycle            = 
| accessible         = 
| status             = ਚਾਲੂ
| code               = {{Indian railway code
  | code        = CTW
  | division = {{rwd|Ambala}}
  }}
| opened             = 1905
| electrified        = 2020
| former             = 
| passengers         = 
| pass_system        = 
| pass_year          = 
| pass_percent       = 
| map_type           = India Punjab#India
| map_dot_label      = ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
| map_caption        = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ##ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ
}}

'''ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Chhintanwala Railway Station Map/Atlas NR/Northern Zone - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/station/map/chhintanwala-ctw/4873 |access-date=2025-06-15 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt; ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ ਦਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਡ ਨਾਮ '''CTW''' ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਅਸਤ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੌ ਰੇਲ ਟਿਕਟ ਬੁਕਿੰਗ ਅਤੇ ਰੇਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ (CTW) ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੱਲ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 20 ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Chhintanwala (CTW) Railway Station: Station Code, Schedule &amp; Train Enquiry - RailYatri |url=https://www.railyatri.in/stations/chhintanwala-ctw |access-date=2025-06-15 |website=www.railyatri.in}}&lt;/ref&gt;

==ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਪਤਾ==
ਨਾਭਾ ਰੋਡ, ਛੀਂਟਾਂਵਾਲਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪਟਿਆਲਾ - 147201
==ਹਵਾਲੇ==
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]</text>
      <sha1>7wyqxchati76uni75wr67cwu8s3r846</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਖਤੜਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198686</id>
    <revision>
      <id>811669</id>
      <parentid>810852</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:38:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811669</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5705" sha1="nv4ho2p496qse566kpznsqfxrgltpw9" xml:space="preserve">{{ਬੇਹਵਾਲਾ|date=ਜੂਨ 2025}}{{Infobox settlement
| name                            = '''ਬਖਤੜਾ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.315018|N|76.069471|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 247
| population_total                = 1208
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 1418026
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13/ PB:84
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ]]
}}

'''ਬਖਤੜਾ''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=ਜੂਨ 2025}} ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 27 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 7 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 95 ਕਿ.ਮੀ ਬਖਤੜਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148026 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਾਭਾ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ। ਬਖਤੜਾ ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਨਾਭਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਧੂਰੀ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਸਮਾਣਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਬਖਤੜੀ (1 ਕਿ.ਮੀ.), 
#ਪੰਨਵਾਂ (3 ਕਿ.ਮੀ.), 
#ਮਾਝਾ (4 ਕਿ.ਮੀ.), 
#ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਭਾਦਸੋਂ (4 ਕਿ.ਮੀ.), 
#ਮਾਝੀ (4 ਕਿ.ਮੀ.) 
==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਨਾਭਾ]],
#[[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]],
#[[ਪਟਿਆਲਾ]],
#[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ]], 
#[[ਸਰਹਿੰਦ]] 
#[[ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]], 
#[[ਸਮਾਣਾ]] 

==ਆਬਾਦੀ==
ਬਖਤੜਾ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਵੇਰਵੇ
ਬਖਤਰਾ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 1208 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 211 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 46.8% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 64.0% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 27.7% ਹੈ।

==ਭਾਸ਼ਾ==
ਬਖਤੜਾ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।

==ਨੇੜਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ==
#[[ਨਾਭਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]],
#ਕਕਰਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, 
#[[ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]], 
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ}}
{{ਅਧਾਰ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]</text>
      <sha1>nv4ho2p496qse566kpznsqfxrgltpw9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਖਤੜੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198687</id>
    <revision>
      <id>811668</id>
      <parentid>810851</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:38:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811668</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5473" sha1="cbihxpwvqpzk7h6rofzwvodw9aes2qp" xml:space="preserve">{{ਬੇਹਵਾਲਾ|date=ਜੂਨ 2025}}{{Infobox settlement
| name                            = '''ਬਖਤੜੀ'''
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.302094|N|76.074430|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 247
| population_total                = 842
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ 
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 1418026
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13/ PB:84
| area_code       = 01765******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ]]
}}

'''ਬਖਤੜੀ''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 27 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਭਵਾਨੀ ਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 6 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 96 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ।ਬਖਤੜੀ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148026 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਾਭਾ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ। ਬਖਤੜੀ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਨਾਭਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸਮਾਣਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਧੂਰੀ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੰਗਰੂਰ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#[[ਬਖਤੜਾ]] (1 ਕਿ.ਮੀ.), 
#ਪੰਨਵਾਂ (4 ਕਿ.ਮੀ.), 
#ਮਾਝੀ (2 ਕਿ.ਮੀ.), 
#ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਭਾਦਸੋਂ (4 ਕਿ.ਮੀ.), 
#ਮਾਝੀ (4 ਕਿ.ਮੀ.) 
ਬਖਤੜੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਨਾਭਾ]],
#[[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]],
#[[ਪਟਿਆਲਾ]],
#[[ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ]], 
#[[ਸਰਹਿੰਦ]] 
#[[ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]], 
#[[ਸਮਾਣਾ]] ਬਖਤੜੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਭਾਸ਼ਾ==
ਬਖਤੜਾ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।

==ਨੇੜਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ==
#[[ਨਾਭਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]],
#ਕਕਰਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, 
#[[ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]], 
ਬਖਤੜੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨ{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ}}
{{ਅਧਾਰ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]</text>
      <sha1>cbihxpwvqpzk7h6rofzwvodw9aes2qp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਖੁਆਸਪੁਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198765</id>
    <revision>
      <id>811667</id>
      <parentid>809994</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:37:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811667</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5994" sha1="k631rtu3e9x32hlc2fifbpxjppi1c20" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਖੁਆਸਪੁਰਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = ਪਿੰਡ ਖੁਆਸਪੁਰਾ
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.993480|N|76.545218|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਰੂਪਨਗਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 277
| population_total                = 1340
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਰੂਪਨਗਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 140001
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:12 
| area_code       = 01881******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਰੂਪਨਗਰ]]
| official_name                   = 
}}

'''ਖੁਆਸਪੁਰਾ''', [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਰੂਪਨਗਰ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ [[ਰੂਪਨਗਰ]] ਤੋਂ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਰੂਪਨਗਰ ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 42 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਖੁਆਸਪੁਰਾ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 140001 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਘਰ ਰੋਪੜ ਹੈ। ਖੁਆਸਪੁਰਾ ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ [[ਕੁਰਾਲੀ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮੋਰਿੰਡਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਬਲਾਚੌਰ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ [[ਸੋਲਨ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਸੋਲਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਨਾਲਾਗੜ੍ਹ]] ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਹ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਰਾਜ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ।

==ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ==
[[ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ]] (15 ਮਾਰਚ 1934 – 9 ਅਕਤੂਬਰ 2006) ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਜਨ ਨਾਇਕ ਜਾਂ ਮਾਨਿਆਵਰ ਜਾਂ ਸਾਹਿਬ, ਆਦਿ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਪੁਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤੀ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਬਹੁਜਨ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਵਾਹਕ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰੋਪੜ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਖੁਆਸਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਲਿਤ ਸਮਾਜ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨੇਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਘਨੌਲੀ (1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਨਾਨਕਪੁਰ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#ਲੱਧਲ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#ਆਲਮਪੁਰ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਨਗਰ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
ਖੁਆਸਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਰੂਪਨਗਰ]]
#[[ਕੁਰਾਲੀ]]
#[[ਮੋਰਿੰਡਾ, ਪੰਜਾਬ|ਮੋਰਿੰਡਾ]]
#[[ਬੱਦੀ]]

==ਆਬਾਦੀ==
ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1340 ਹੈ। 

==ਹਵਾਲੇ==
https://www.indianetzone.com/47/history_rupnagar_district.htm
https://rupnagar.nic.in/

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>k631rtu3e9x32hlc2fifbpxjppi1c20</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਭਲਵਾਨ, ਸੰਗਰੂਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198816</id>
    <revision>
      <id>811666</id>
      <parentid>810823</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:37:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811666</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6020" sha1="j9p3hxg8vjfobk8ccc6rccshffq2eri" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            =  ਭਲਵਾਨ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.322482|N|75.944541|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 249
| population_total                = 3726
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸੰਗਰੂਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 148024
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:13 
| area_code       = 01672******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸੰਗਰੂਰ]], [[ਧੂਰੀ]]
}}

'''ਭਲਵਾਨ''', ਭਾਰਤੀ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਧੂਰੀ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਧੂਰੀ ਤੋਂ 9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 106 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਭਲਵਾਨ ਦਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148017 ਹੈ। ਭਲਵਾਨ ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੰਗਰੂਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਸ਼ੇਰਪੁਰ]] ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।


==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ==
#ਨੰਦਗੜ੍ਹ (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਭੋਜੋਵਾਲੀ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#ਭੁੱਲਰ ਹੇੜੀ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#ਭੱਦਲਵੜ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
#ਖੇੜੀ ਚੰਦਵਾ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
ਭਲਵਾਨ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। 

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ==

#[[ਧੂਰੀ]]
#[[ਸੰਗਰੂਰ]] 
#[[ਨਾਭਾ]]
#[[ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ]] 
ਭਲਵਾਨ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ==
#[[ਧੂਰੀ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] 
#ਕੌਲਸੇੜੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ
#[[ਛੀਟਾਂਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] 
ਭਲਵਾਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨ।

==ਆਬਾਦੀ==
ਭਲਵਾਨ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ। ਭਲਵਾਨ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 3726 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 751 ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 48.1% ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 59.8% ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 26.1% ਹੈ।

{| class=&quot;wikitable&quot;
|'''ਜਨਗਣਨਾ ਪੈਰਾਮੀਟਰ'''
|'''ਜਨਗਣਨਾ ਡੇਟਾ'''
|-
|ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ
|3726
|-
|ਕੁੱਲ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
|751
|-
|ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ %
|48.1% (1793)
|-
|ਕੁੱਲ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ %
|59.8% (2228)
|-
|ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ
|26.1% (974)
|-
|ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ %
|0.0 % ( 0)
|-
|ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਆਬਾਦੀ %
|32.0% (1192)
|-
|ਕੰਮਕਾਜੀ ਆਬਾਦੀ %
|30.2%
|-
|2011 ਤੱਕ ਬੱਚੇ (0 -6) ਦੀ ਆਬਾਦੀ
|417
|-
|2011 ਤੱਕ ਬੱਚੀਆਂ (0 -6) ਆਬਾਦੀ %
|49.6% (207)
|}

==ਹਵਾਲੇ==
#https://www.census2011.co.in/data/village/39667-bhalwan-punjab.html
#https://sangrur.nic.in/
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]</text>
      <sha1>j9p3hxg8vjfobk8ccc6rccshffq2eri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨਾਰੋਮਾਜਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198904</id>
    <revision>
      <id>811665</id>
      <parentid>811208</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:37:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811665</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5256" sha1="mg6od5zpvsstrnq05eq7n8rlxwegfmv" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਨਾਰੋਮਾਜਰਾ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਪਿੰਡ
| image_skyline                   = 
| image_alt                       = 
| image_caption                   = 
| pushpin_map                     = India Punjab#India
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|30.60822|N|75.919231|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = 
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 252
| population_total                = 1.208
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 1418021
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = PB:28/ PB:13
| area_code       = 01675******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]]
}}

'''ਨਾਰੋਮਾਜਰਾ''', ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ [[ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ]] ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Naro Majra Village in Malerkotla (Sangrur) Punjab {{!}} villageinfo.in |url=https://villageinfo.in/punjab/sangrur/malerkotla/naro-majra.html#google_vignette |access-date=2025-06-15 |website=villageinfo.in}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਤੋਂ 13 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 96 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਨਾਰੋਮਾਜਰਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 148021 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਘਰ ਆਮ ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ ਹੈ। ਨਾਰੋਮਾਜਰਾ ਉੱਤਰ ਵੱਲ [[ਡੇਹਲੋਂ]] ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਪਾਇਲ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਪੱਖੋਵਾਲ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨਾਰੋਮਾਜਰਾ ਪਿੰਡ ਦੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੀ ਟੀਮ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=ਜੂਨ 2025}}

==ਨਾਰੋ ਮਾਜਰਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ==
#[[ਫਲੌਂਡ ਕਲਾਂ]] (3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਬਾਲੇਵਾਲ (4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#[[ਕੁੱਪ ਕਲਾਂ]] (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#[[ਭੋਗੀਵਾਲ]] (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ)
#ਅਮੀਰ ਨਗਰ  ਦੁਲਮਾਂ (5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) 
ਨਾਰੋਮਾਜਰਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਹਨ। 

==ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]]
#[[ਅਹਿਮਦਗੜ੍ਹ]]
#[[ਧੂਰੀ]]
#[[ਖੰਨਾ]] 
#[[ਮਲੌਦ]] 
#[[ਪਾਇਲ]]
ਨਾਰੋਮਾਜਰਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Village &amp; Panchayats {{!}} District Malerkotla, Government of Punjab {{!}} India |url=https://malerkotla.nic.in/village-panchayats/ |access-date=2025-06-15 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>mg6od5zpvsstrnq05eq7n8rlxwegfmv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਭਕਨਾ ਕਲਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>199028</id>
    <revision>
      <id>811664</id>
      <parentid>811461</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:37:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>76.53.254.138</ip>
      </contributor>
      <origin>811664</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8114" sha1="dx3f7u47i5a753cmv1y2m1nxx10ulcp" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                     = '''ਭਕਨਾ ਕਲਾਂ'''
| other_name               = 
| nickname                 = 
| settlement_type          = ਪਿੰਡ
| image_skyline            = 
| image_alt                = 
| image_caption            = 
| pushpin_map              = India Punjab#India
| pushpin_label_position   = right
| pushpin_map_alt          = 
| pushpin_map_caption      = ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
| coordinates              = {{coord|31.581150|N|74.720296|E|display=inline,title}}
| subdivision_type         = ਦੇਸ਼
| subdivision_name         = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1        = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1        = [[ਪੰਜਾਬ]]
| established_title        = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date         = 1999
| founder                  = 
| named_for                = 
| government_type          = 
| governing_body           = 
| unit_pref                = Metric
| area_footnotes           = 
| area_rank                = 
| area_total_km2           = 
| elevation_footnotes      = 
| elevation_m              = 233
| population_total         = 3264 
| population_as_of         = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1       = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1     = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1      = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| population_rank          = 
| population_density_km2   = auto
| population_demonym       = 
| population_footnotes     = 
| timezone1                = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1              = +5:30
| parts_type               = [[ਬਲਾਕ]]
| parts                    = ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 143002 
|area_code_type  ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate       = PB:02
| area_code                = 0183******
| blank1_name_sec1         = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1         = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]
| official_name            = 
}}

'''ਭਕਨਾ ਕਲਾਂ''', ਭਾਰਤੀ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੇ ਵੇਰਕਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 243 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਭਕਨਾ ਕਲਾਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜੰਡਿਆਲਾ ਗੁਰੂ ਤਹਿਸੀਲ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹਰਸ਼ਾ ਛੀਨਾ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਗੰਡੀਵਿੰਡ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ==
#[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] 
#[[ਤਰਨਤਾਰਨ]] 
#[[ਬਟਾਲਾ]] 
#[[ਪੱਟੀ]] 
ਭਕਨਾ ਕਲਾਂ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ।

==ਇਤਿਹਾਸ==
ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਆਗੂ ਬਾਬਾ [[ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ]] ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਵੀ ਭਕਨਾ ਕਲਾਂ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਓਹਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਸਾਲ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ ਰਾਮ ਕੌਰ ਦੇ ਪੇਕਾ ਪਿੰਡ, [[ਖਤਰਾਏ ਖੁਰਦ]], ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਭਾਈ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਕਲਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਾਸੀ ਸਨ। ਉਸਦੀ ਉਮਰ ਅਜੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਦਾਦਕਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਪੜ੍ਹਨੀ ਸਿੱਖੀ। ਦਸ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਲਹੌਰ ਨੇ ਦੇ ਇੱਕ ਜਿੰਮੀਦਾਰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਧੀ, ਬਿਸ਼ਨ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ 1881 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇੇ ਪਿੰਡ ਸਰਕਾਰੀ ਪਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਬਣਿਆ ,11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰੇ ਉਹ ਪਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋੋੋੋਇਆ। 1886 ਤੱੱਕ ਉਸ ਨੇ ਉਰਦੂ ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਸੀ। ਜਵਾਨੀ ਵਿਚ ਬੁਰੀ ਸੰਗਤ ਕਾਰਨ ਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਗਲਤ ਆਦਤਾਂ ਵੱੱਸ ਉਹ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਹਾਲੀ ਵਿੱਚ ਫੱਸ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾ ਵਿੱਚ “ਪ੍ਰਦੇਸ ਰਟਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮੇਰੀ ਮਾਇਕ-ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਸੀ ਤੇ ਇਹ ਮਾਲੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਮੇਰੇ ਹੀ ਬੁਰੇ ਭਲੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਸੀ ਕਿਉਂਜੋ ਇਹ ਕੰਗਾਲੀ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਬਾਪ-ਦਾਦੇ ਵੱਲੋਂ ਵਿਰਸੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਿਲੀ। ਜਦੋਂ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਕਾਲਵੱਸ ਹੋਏ ਤਾਂ ਉਸ ਵਕਤ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੇ ਕੁੱਛੜ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਸਾਲ ਦਾ ਨਿੱਕੜਾ ਜਿਹਾ ਬਾਲ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸਾਂ। ਮੇਰੇ ਬਾਪੂ ਜੀ ਦੇ ਦੋ ਵਿਆਹ ਸਨ। ਮੇਰੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਮਾਤਾਵਾਂ ਤੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮੇਰਾ ਕੋਈ ਚਾਚਾ, ਤਾਇਆ ਜਾਂ ਦੂਜਾ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਇਕੱਲਾ ਵਾਰਸ ਸਾਂ। ਮੇਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵੀ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸੀ। ਭੁਇੰ-ਭਾਂਡੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰੋਕੜ ਰੁਪਿਆ ਤੇ ਮੱਝੀਂ-ਗਾਈਂ ਵੀ ਚੋਖੀਆਂ ਸਨ....। ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਬਸਤੀਕਰਨ ਬਿੱਲ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ 1906-07 ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਫਰਵਰੀ 1909 ਨੂੰ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਦੇ ਬਾਅਦ 4 ਅਪ੍ਰੈਲ 1909 ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸਿਆਟਲ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।

==ਨੇੜੇ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ==
#[[ਭਗਤਾਂਵਾਲਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]]
#[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ]] 
ਭਕਨਾ ਕਲਾਂ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨ।

==ਹਵਾਲੇ==
#https://lalkaar.wordpress.com/baba-sohan-singh-lalkaar-january-2020/
#http://medbox.iiab.me/kiwix/wikipedia_pa_all_maxi_2019-
#https://www.census2011.co.in/data/village/37635-bhakna-kalan-punjab.html
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]]</text>
      <sha1>dx3f7u47i5a753cmv1y2m1nxx10ulcp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Shah Bayg Khan</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199036</id>
    <redirect title="ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Anpanman11" />
    <revision>
      <id>811483</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:47:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FlightTime</username>
        <id>46912</id>
      </contributor>
      <comment>FlightTime ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Shah Bayg Khan]] ਨੂੰ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Anpanman11]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Shah Bayg Khan|Shah Bayg Khan]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/Anpanman11|Anpanman11]]&quot;</comment>
      <origin>811483</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="88" sha1="pza4iw3bnx4465jcnfoe2oenm592saw" xml:space="preserve">#ਰੀਡਾਇਰੈਕਟ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Anpanman11]]</text>
      <sha1>pza4iw3bnx4465jcnfoe2oenm592saw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬੀਨਾ ਭਾਰਦਵਾਜ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>199037</id>
    <revision>
      <id>811485</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:54:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nitesh Gill</username>
        <id>8973</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1279391018|Beena Bhardwaj]]&quot; ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ</comment>
      <origin>811485</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3128" sha1="k8zdaz4s5teflkexzqiz14q9n2u7u4v" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name                = Beena Bharadwaj
| native_name         = बिना भारद्वाज
| native_name_lang    = Hi
| office              = [[14th Legislative Assembly of Uttar Pradesh]]
| term_start          = February 2002
| term_end            = May 2007
| party               = [[Samajwadi Party]] (Till 2017), [[Bhartiya Janta Party]] Since 2017
| leader              = [[Mulayam Singh Yadav]]
}}
{{Infobox officeholder
| name                = Beena Bharadwaj
| native_name         = बिना भारद्वाज
| native_name_lang    = Hi
| office              = [[14th Legislative Assembly of Uttar Pradesh]]
| term_start          = February 2002
| term_end            = May 2007
| party               = [[Samajwadi Party]] (Till 2017), [[Bhartiya Janta Party]] Since 2017
| leader              = [[Mulayam Singh Yadav]]
}}

'''ਬੀਨਾ ਭਾਰਦਵਾਜ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜੋ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ 14ਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ ਅਤੇ 2002 ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਜਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਹ 2017 ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਾਰਟੀ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bilaspur Assembly Constituency Election Result - Legislative Assembly Constituency |url=https://resultuniversity.com/election/bilaspur-uttar-pradesh-assembly-constituency |access-date=2023-06-04 |website=resultuniversity.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=🗳️ Beena Bhardwaj, Bilaspur Assembly Elections 2002 LIVE Results {{!}} Election Dates, Exit Polls, Leading Candidates &amp; Parties {{!}} Latest News, Articles &amp; Statistics {{!}} LatestLY.com |url=https://www.latestly.com/elections/assembly-elections/uttar-pradesh/2002/bilaspur/beena-bhardwaj/ |access-date=2023-06-04 |website=LatestLY |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bilaspur Election Result 2022 LIVE: Bilaspur MLA Election Result &amp; Vote Share - Oneindia |url=https://www.oneindia.com/bilaspur-assembly-elections-up-36/ |access-date=2023-06-04 |website=www.oneindia.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Uttar Pradesh Assembly Election Results in 2002 |url=https://www.elections.in/uttar-pradesh/assembly-constituencies/2002-election-results.html |access-date=2023-06-04 |website=www.elections.in}}&lt;/ref&gt;


ਚਡਡਡ ਗਗਗ ਗਗਗਗ ਗਗਗਗ ਗਗਗਗ ਗਗਗ ਦੰਦਣ ਸੰਸਦ ਗਗਗ ਗਗਗ ਗਗਗ ਗਗਗ ਗਗਗ 

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>k8zdaz4s5teflkexzqiz14q9n2u7u4v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>811486</id>
      <parentid>811485</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T15:57:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nitesh Gill</username>
        <id>8973</id>
      </contributor>
      <origin>811486</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2651" sha1="6j7t70ccztkh60ftq1o21h9wtqbvxiq" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name                = ਬੀਨਾ ਭਾਰਦਵਾਜ
| native_name         = बिना भारद्वाज
| native_name_lang    = Hi
| office              = [[14th Legislative Assembly of Uttar Pradesh]]
| term_start          = ਫਰਵਰੀ 2002
| term_end            = ਮਈ 2007
| party               = [[ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ]] (2017 ਤੱਕ), [[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]] 2017 ਤੋਂ
| leader              = [[ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ]]
}}

'''ਬੀਨਾ ਭਾਰਦਵਾਜ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜੋ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ 14ਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ ਅਤੇ 2002 ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਜਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਹ 2017 ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਾਰਟੀ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bilaspur Assembly Constituency Election Result - Legislative Assembly Constituency |url=https://resultuniversity.com/election/bilaspur-uttar-pradesh-assembly-constituency |access-date=2023-06-04 |website=resultuniversity.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=🗳️ Beena Bhardwaj, Bilaspur Assembly Elections 2002 LIVE Results {{!}} Election Dates, Exit Polls, Leading Candidates &amp; Parties {{!}} Latest News, Articles &amp; Statistics {{!}} LatestLY.com |url=https://www.latestly.com/elections/assembly-elections/uttar-pradesh/2002/bilaspur/beena-bhardwaj/ |access-date=2023-06-04 |website=LatestLY |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bilaspur Election Result 2022 LIVE: Bilaspur MLA Election Result &amp; Vote Share - Oneindia |url=https://www.oneindia.com/bilaspur-assembly-elections-up-36/ |access-date=2023-06-04 |website=www.oneindia.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Uttar Pradesh Assembly Election Results in 2002 |url=https://www.elections.in/uttar-pradesh/assembly-constituencies/2002-election-results.html |access-date=2023-06-04 |website=www.elections.in}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>6j7t70ccztkh60ftq1o21h9wtqbvxiq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Akali darsh</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199038</id>
    <revision>
      <id>811487</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:58:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <origin>811487</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="233" sha1="3qupljnfavzql3ceqevq3mxzm24a28m" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Akali darsh}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:58, 23 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>3qupljnfavzql3ceqevq3mxzm24a28m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Cosy15</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199039</id>
    <revision>
      <id>811490</id>
      <timestamp>2025-06-23T17:37:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <origin>811490</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="228" sha1="291sjkwfaubl6p2oqjf8lx14pps7lj4" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Cosy15}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 17:37, 23 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>291sjkwfaubl6p2oqjf8lx14pps7lj4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Dadasacks</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199040</id>
    <revision>
      <id>811492</id>
      <timestamp>2025-06-23T18:12:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <origin>811492</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="231" sha1="gz4m0u6so1yxjgtqccsb4idfg6fnxlm" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Dadasacks}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:12, 23 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>gz4m0u6so1yxjgtqccsb4idfg6fnxlm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:J.A vvicth</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199041</id>
    <revision>
      <id>811534</id>
      <timestamp>2025-06-23T18:52:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <origin>811534</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="232" sha1="d9530m42xppf1s72ea81iiwqqnh8lcb" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=J.A vvicth}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:52, 23 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>d9530m42xppf1s72ea81iiwqqnh8lcb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MIZ87</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199042</id>
    <revision>
      <id>811710</id>
      <timestamp>2025-06-23T23:17:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <origin>811710</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" sha1="4xmreg4bkghtlkaezvs0pb32cjeosxo" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=MIZ87}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 23:17, 23 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>4xmreg4bkghtlkaezvs0pb32cjeosxo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Strometeus</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199043</id>
    <revision>
      <id>811711</id>
      <timestamp>2025-06-24T01:39:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <origin>811711</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="232" sha1="9ztcjkq6n8qtfry4tb4rxvwx63057ic" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Strometeus}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 01:39, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>9ztcjkq6n8qtfry4tb4rxvwx63057ic</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Anderson198369</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199044</id>
    <revision>
      <id>811712</id>
      <timestamp>2025-06-24T02:05:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <origin>811712</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="236" sha1="qqwpdwyqqclbaz4urls07xzq5bgb0qb" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Anderson198369}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:05, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>qqwpdwyqqclbaz4urls07xzq5bgb0qb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199045</id>
    <revision>
      <id>811713</id>
      <timestamp>2025-06-24T04:34:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <origin>811713</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="263" sha1="ca3mcxy0x8dmx7fdbykk6una5anvbtm" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:34, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>ca3mcxy0x8dmx7fdbykk6una5anvbtm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ:ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ</title>
    <ns>2</ns>
    <id>199046</id>
    <revision>
      <id>811714</id>
      <timestamp>2025-06-24T04:47:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ</username>
        <id>55314</id>
      </contributor>
      <comment>ਇਹ ਸਫ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਬਾਰੇ ਹੈ।</comment>
      <origin>811714</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" sha1="lg42qphpmlgdukpe3e182jtj2bu9z4d" xml:space="preserve">ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ</text>
      <sha1>lg42qphpmlgdukpe3e182jtj2bu9z4d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jet Pilot</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199047</id>
    <redirect title="ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Divinations" />
    <revision>
      <id>811716</id>
      <timestamp>2025-06-24T05:14:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AramilFeraxa</username>
        <id>46356</id>
      </contributor>
      <comment>AramilFeraxa ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jet Pilot]] ਨੂੰ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Divinations]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Jet Pilot|Jet Pilot]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/Divinations|Divinations]]&quot;</comment>
      <origin>811716</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89" sha1="6de8s6xhaqplh08c0fdqfsa0tetwhfv" xml:space="preserve">#ਰੀਡਾਇਰੈਕਟ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Divinations]]</text>
      <sha1>6de8s6xhaqplh08c0fdqfsa0tetwhfv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Manraj93</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199048</id>
    <revision>
      <id>811718</id>
      <timestamp>2025-06-24T06:12:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <origin>811718</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="230" sha1="g87q5yzxz1zoklij2awbxnsoqmhv9wm" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Manraj93}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:12, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>g87q5yzxz1zoklij2awbxnsoqmhv9wm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰੇਣੂਕਾ ਬਿਸ਼ਨੋਈ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>199049</id>
    <revision>
      <id>811719</id>
      <timestamp>2025-06-24T06:23:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nitesh Gill</username>
        <id>8973</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1259103715|Renuka Bishnoi]]&quot; ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ</comment>
      <origin>811719</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3219" sha1="8ltk8x903eaffwoeqyz1by8icdazapb" xml:space="preserve">
{{Infobox officeholder||
| name                = Renuka Bishnoi
| image               = 
| office              = Member of [[Haryana Legislative Assembly]]
| term_start          = 2014
| term_end            = 2019
| constituency        = [[Hansi (Vidhan Sabha constituency)|Hansi]]
| predecessor         = [[Vinod Bhayana]]
| successor           = [[Vinod Bhayana]]
| caption             = 
| birth_date          = {{Birth date and age|1973|9|1|df=y}}
| birth_place         = [[Sangaria, India|Sangaria]], [[Rajasthan]], India
| residence           = 3, Jacaranda Avenue, Westend Greens, Rajokri, New Delhi 110038
| death_date          = 
| death_place         = 
| party               = [[Indian National Congress]] (earlier [[Haryana Janhit Congress|HJC (BL)]] which merged in 2016) till 2022
| spouse              = [[Kuldeep Bishnoi]]
| children            = 3, including &lt;br/&gt; [[Bhavya Bishnoi (politician)|Bhavya Bishnoi]] &lt;br /&gt; [[Chaitanya Bishnoi]]
| website             = 
| footnotes           = 
| date                = 
| year                = 
| parents             = 
| citizenship         = [[India]]n
| profession          = {{hlist|Social work|business}}
| relations           = 
}}

'''ਰੇਣੂਕਾ ਬਿਸ਼ਨੋਈ''' (ਜਨਮ 1 ਸਤੰਬਰ 1973) [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੀ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ|ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] ਅਤੇ [[ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;vidhan&quot;&gt;{{Cite web |title=Haryana Vidhan Sabha MLA |url=http://haryanaassembly.gov.in/MLADetails.aspx?MLAID=873 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191025061507/http://haryanaassembly.gov.in:80/MLADetails.aspx?MLAID=873 |archive-date=25 October 2019 |access-date=5 July 2017 |website=haryanaassembly.gov.in}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਅਕਤੂਬਰ 2014 ਵਿੱਚ ਹਾਂਸੀ ਤੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਜਨਹਿਤ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਟਿਕਟ 'ਤੇ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hansi Election Results 2014 |url=http://www.elections.in/haryana/assembly-constituencies/hansi.html |access-date=5 July 2017 |website=elections.in}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==
ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕੁਲਦੀਪ ਬਿਸ਼ਨੋਈ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ 3 ਬੱਚੇ, ਭਵਿਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ, [[ਚੈਤਨਿਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ|ਚੈਤੰਨਿਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ]] ਅਤੇ ਸੀਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ, ਹਨ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1973]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ ਕਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>8ltk8x903eaffwoeqyz1by8icdazapb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>811720</id>
      <parentid>811719</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:35:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nitesh Gill</username>
        <id>8973</id>
      </contributor>
      <origin>811720</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3534" sha1="38ynawxxmb0pkhnirwxo33bsvyy0adm" xml:space="preserve">
{{Infobox officeholder||
| name                = ਰੇਣੂਕਾ ਬਿਸ਼ਨੋਈ
| image               = 
| office              = [[ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੀ ਮੈਂਬਰ 
| term_start          = 2014
| term_end            = 2019
| constituency        = [[ਹਾਂਸੀ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)|ਹਾਂਸੀ]]
| predecessor         = [[ਵਿਨੋਦ ਭਯਾਨਾ]]
| successor           = [[ਵਿਨੋਦ ਭਯਾਨਾ]]
| caption             = 
| birth_date          = {{Birth date and age|1973|9|1|df=y}}
| birth_place         = [[ਸੰਗਾਰਿਆ, ਭਾਰਤ|ਸੰਗਾਰਿਆ]], [[ਰਾਜਸਥਾਨ]], ਭਾਰਤ
| residence           = 3, Jacaranda Avenue, Westend Greens, Rajokri, New Delhi 110038
| death_date          = 
| death_place         = 
| party               = [[ਭਾਰਤੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ]] (earlier [[Haryana Janhit Congress|HJC (BL)]] which merged in 2016) till 2022
| spouse              = [[ਕੁਲਦੀਪ ਬਿਸ਼ਨੋਈ]]
| children            = 3, including &lt;br/&gt; [[ਭਵਿਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ (ਰਾਜਨੀਤਿਕ)|ਭਵਿਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ]] &lt;br /&gt; [[ਚੈਤਨਿਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ]]
| website             = 
| footnotes           = 
| date                = 
| year                = 
| parents             = 
| citizenship         = [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]]
| profession          = {{hlist|Social work|business}}
| relations           = 
}}

'''ਰੇਣੂਕਾ ਬਿਸ਼ਨੋਈ''' (ਜਨਮ 1 ਸਤੰਬਰ 1973) [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੀ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ|ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] ਅਤੇ [[ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Haryana Vidhan Sabha MLA |url=http://haryanaassembly.gov.in/MLADetails.aspx?MLAID=873 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191025061507/http://haryanaassembly.gov.in:80/MLADetails.aspx?MLAID=873 |archive-date=25 October 2019 |access-date=5 July 2017 |website=haryanaassembly.gov.in}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਅਕਤੂਬਰ 2014 ਵਿੱਚ ਹਾਂਸੀ ਤੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਜਨਹਿਤ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਟਿਕਟ 'ਤੇ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hansi Election Results 2014 |url=http://www.elections.in/haryana/assembly-constituencies/hansi.html |access-date=5 July 2017 |website=elections.in}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==
ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕੁਲਦੀਪ ਬਿਸ਼ਨੋਈ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ 3 ਬੱਚੇ, ਭਵਿਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ, [[ਚੈਤਨਿਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ|ਚੈਤੰਨਿਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ]] ਅਤੇ ਸੀਆ ਬਿਸ਼ਨੋਈ, ਹਨ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1973]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ ਕਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>38ynawxxmb0pkhnirwxo33bsvyy0adm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ:PamelaBertaccini/ਕੱਚਾ ਖ਼ਾਕਾ</title>
    <ns>2</ns>
    <id>199050</id>
    <revision>
      <id>811724</id>
      <timestamp>2025-06-24T10:40:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>PamelaBertaccini</username>
        <id>55168</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;{{Infobox person  | name = Andrea Benetti (ਐਂਡਰੀਆ ਬੇਨੇਟੀ)  | image = Andrea-Benetti.jpg  | caption = 2017 ਵਿੱਚ ਐਂਡਰੀਆ ਬੇਨੇਟੀ  | imagesize =   | birth_name =   | other_names =   | birth_date = {{Birth date|1964|01|15|df=y}}  | birth_place = ਬੋਲੋਨਾ, [[ਇਟਲੀ]]  | death_date =   | death_place =   | death_cause =   | occupation = ਕਲਾਕਾਰ, ਚਿੱਤਰਕਾਰ, ਫ...&quot; ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ</comment>
      <origin>811724</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43060" sha1="sdav1fo0ccatdq0ft3pmnjqa6dvy6xm" xml:space="preserve">{{Infobox person
 | name = Andrea Benetti (ਐਂਡਰੀਆ ਬੇਨੇਟੀ)
 | image = Andrea-Benetti.jpg
 | caption = 2017 ਵਿੱਚ ਐਂਡਰੀਆ ਬੇਨੇਟੀ
 | imagesize = 
 | birth_name = 
 | other_names = 
 | birth_date = {{Birth date|1964|01|15|df=y}}
 | birth_place = ਬੋਲੋਨਾ, [[ਇਟਲੀ]]
 | death_date = 
 | death_place = 
 | death_cause = 
 | occupation = ਕਲਾਕਾਰ, ਚਿੱਤਰਕਾਰ, ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ
 | spouse = 
 | partner = 
 | years_active = 
 | signature = Firma-cognome-B.svg
 | website = {{URL|andreabenetti.eu}}
}}

Andrea Benetti ਇੱਕ ਇਤਾਲਵੀ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ, ਜੋ 15 ਜਨਵਰੀ 1964 ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਨਿਓ-ਰੂਪੇਸਟਰ ਆਰਟ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ ਦਾ ਲੇਖਕ ਹੈ, ਜੋ ਉਸਨੇ 2009 ਵਿੱਚ 53ਵੀਂ [[ਵੇਨਿਸ ਬਿਏਨਲ]] ਵਿੱਚ, ਕਾ' ਫੋਸਕਾਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਈ ਗਈ ਪਵੇਲੀਅਨ “ਨੈਚਰ ਐਂਡ ਡ੍ਰੀਮਜ਼” ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://gregorio-rossi.it/news/arte_contemporanea_andrea-benetti |title=53ਵੀਂ ਵੇਨਿਸ ਬਿਏਨਲ ਵਿੱਚ ਨਿਓਰੂਪੇਸਟਰ ਆਰਟ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ, ਕਾ' ਫੋਸਕਾਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਈ ਗਈ ਪਵੇਲੀਅਨ ਵਿੱਚ}}&lt;/ref&gt;

== ਜੀਵਨੀ ==

Andrea Benetti ਇੱਕ ਇਤਾਲਵੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਬਾਇਓਗ੍ਰਾਫੀ ਔਨਲਾਈਨ ਸਾਈਟ 'ਤੇ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ|url=https://biografieonline.it/biografia-andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;, ਜਿਸਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ, ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ, ਕਲਾਤਮਕ ਡਰਾਇੰਗ, ਇੰਸਟਾਲੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਕਲਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। 2006 ਵਿੱਚ, Benetti ਨੇ ਨਿਓ-ਰੂਪੇਸਟਰ ਆਰਟ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਉਸਨੇ 2009 ਵਿੱਚ 53ਵੀਂ ਬਿਏਨਲੇ ਦੇ [[ਵੇਨਿਸ]] ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ “ਟ੍ਰੇਕਾਨੀ” ਸਾਈਟ 'ਤੇ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ M.A.C.I.A. ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕਲਾਕਾਰ|url=https://museomacia.org/collezione-permanente-arte-contemporanea-italiana/andrea-benetti-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;

Andrea Benetti ਦੀ ਕਲਾ, ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਪੂਰਵ-ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਲਾ ਰੂਪਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੈ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਬੋਲੋਨਿਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਖੋਜ: Andrea Benetti - ਮੂਲ ਦੇ ਰੰਗ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼|url=https://cris.unibo.it/handle/11585/182301}}&lt;/ref&gt;। Benetti ਨੇ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਸੰਕਲਪਨਾਤਮਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਚੱਟਾਨ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਦੇ, ਜੋ ਪੂਰਵ-ਇਤਿਹਾਸ ਦੌਰਾਨ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ੂਮੋਰਫਿਕ ਅਤੇ ਐਂਥਰੋਪੋਮੋਰਫਿਕ ਮੋਟਿਫ, ਅਮੂਰਤ ਜਿਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਸ਼ਕਲਾਂ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਬੋਲੋਨਿਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਮੈਗਜ਼ੀਨ|url=https://magazine.unibo.it/archivio/2013/04/12/colori_e_suoni_delle_origini}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। Andrea Benetti ਦੀ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀ ਪੂਰਵ-ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸੰਕਲਪਨਾਤਮਕ ਪੁਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਆਪਣੀ ਮੂਲ ਪੇਂਟਿੰਗ 'ਤੇ ਖੋਜ ਨੂੰ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਲਈ, Benetti ਨੇ ਪੇਲੀਓਲਿਥਿਕ ਪਿਗਮੈਂਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਬਣਾਈ। ਉਹੀ ਪਿਗਮੈਂਟ ਜੋ ਇੱਕ ਪੂਰਵ-ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਫੁਮਾਨੇ ਦੀ ਗੁਫਾ ਦੀ ਚੱਟਾਨ 'ਤੇ ਚੱਟਾਨ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪੇਂਟ ਕਰਨ ਲਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਿਗਮੈਂਟਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਫੇਰਾਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜੋ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨ ਖੁਦਾਈਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਿਗਮੈਂਟਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ Benetti ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਇੱਕ &quot;ਸਹਿਯੋਗੀ&quot; ਦੇ ਪਿਗਮੈਂਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਵੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਣਾ ਸਕੇ ਜੋ 40,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਕਲਾਤਮਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਮੂਲ ਕਲਾ ਨਾਲ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਇਸ਼ਾਰਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਫੇਰਾਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਖੋਜ: Andrea Benetti - ਸਮਕਾਲੀ ਪੂਰਵ-ਇਤਿਹਾਸ|url=https://iris.unife.it/handle/11392/2351078}}&lt;/ref&gt;

2011 ਵਿੱਚ, Andrea Benetti ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਲਾਤਮਕ ਖੋਜ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ, ਕਾਸਟੇਲਾਨਾ ਗੁਫਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਬਣਾਈ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਗੁਫਾ ਦੀਆਂ ਚੱਟਾਨੀ ਦੀਵਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਅਸਲ ਕਲਾ ਗੈਲਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ &quot;ਲਾ ਪਿਟੁਰਾ ਰਿਟੋਰਨਾ ਨੈਲੇ ਗ੍ਰੋਟੇ&quot; ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬੋਲੋਨਿਆ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰ ਨੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਉਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਲਿਆਇਆ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਸਲੈਂਟੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਲੇਕੇ) ਦੀ ਖੋਜ: Andrea Benetti - ਲਾ ਪਿਟੁਰਾ ਨਿਓਰੂਪੇਸਟਰੇ|url=https://iris.unisalento.it/handle/11587/390731?mode=full}}&lt;/ref&gt;

Andrea Benetti ਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਬੰਧ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਤਕਨੀਕੀ ਪਹਿਲੂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤਕ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੈ। ਕਲਾਕਾਰ ਸਪਾਈਸ, ਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲੀਆਂ ਹੋਰ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤੇਲ ਦੇ ਰੰਗ ਅਤੇ ਜਿਪਸਮ ਨਾਲ ਬਣੇ ਬਾਸ-ਰਿਲੀਫ਼ ਦੇ ਨਾਲ, ਜੋ ਕੈਨਵਾਸ 'ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

Andrea Benetti ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਜਾਇਬਘਰਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ, ਦੀਆਂ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਦ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ|url=https://www.edueda.net/index.php?title=Andrea_Benetti#Collezioni_Estere}}&lt;/ref&gt;, ਵੈਟੀਕਨ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ “ਵਿਕੀਆਰਟ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ|url=https://www.wikiart.org/en/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;, ਕੁਇਰਿਨਲ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ “ਸਾਪੇਰੇ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ|url=https://www.sapere.it/enciclopedia/Benetti%2C+Andrea.html}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਚੈਂਬਰ ਆਫ਼ ਡਿਪਟੀਜ਼&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਸੂਚਨਾ ਸਾਈਟ “ਰੋਮਾ ਟੂਡੇ” - Andrea Benetti ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ “VR60768 · ਐਂਥਰੋਪੋਮੋਰਫਿਕ ਫਿਗਰ”|url=https://www.romatoday.it/eventi/mostre/vr60768-anthropomorphic-figure-andrea-benetti.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਮੈਗਜ਼ੀਨ “ਨੋਨ ਸੋਲੋ ਸਿਨੇਮਾ” - ਚੈਂਬਰ ਆਫ਼ ਡਿਪਟੀਜ਼ ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ|url=https://www.nonsolocinema.com/La-mostra-di-Andrea-Benetti-alla_31297.html}}&lt;/ref&gt; ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਮੈਗਜ਼ੀਨ “ਆਰਟਰਿਬਿਊਨ” 'ਤੇ Andrea Benetti ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ|url=https://www.artribune.com/artista-mostre-biografia/andrea-benetti/}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਮੈਗਜ਼ੀਨ “ਐਕਸੀਬਾਰਟ” 'ਤੇ Andrea Benetti ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ|url=https://www.exibart.com/artista-curatore-critico-arte/andrea-benetti/}}&lt;/ref&gt;
* &quot;ਲਾ ਪਿਟੁਰਾ ਨਿਓ-ਰੂਪੇਸਟਰੇ&quot; (ਕਾਸਟੇਲਾਨਾ ਗੁਫਾਵਾਂ, ਕਾਵੇਰਨਾ “ਲਾ ਗ੍ਰੇਵ”, 2011)&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਸਲੈਂਟੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ - ਲੇਕੇ ਦੀ ਖੋਜ|url=https://iris.unisalento.it/handle/11587/390731?mode=full}}&lt;/ref&gt;
* &quot;ਕਲਰੀ ਏ ਸੁਓਨੀ ਡੈਲੇ ਓਰਿਜੀਨੀ&quot; ([[ਬੋਲੋਨਿਆ]], ਪਲਾਜ਼ੋ ਡੀ'ਅਕੁਰਸਿਓ, 2013)&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਡੇਲੀ “ਲਾ ਸਤੰਪਾ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ “ਕਲਰੀ ਏ ਸੁਓਨੀ ਡੈਲੇ ਓਰਿਜੀਨੀ”|url=https://www.lastampa.it/cultura/2013/03/20/news/colori-e-suoni-delle-origini-1.36113830}}&lt;/ref&gt;
* &quot;ਲਾ ਜੇਨੇਸੀ ਡੈਲਾ ਪਿਟੁਰਾ&quot; (ਬਾਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਲਾਜ਼ੋ ਡੈਲਾ ਪੋਸਟਾ, 2014)&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਡੇਲੀ “ਬਾਰੀ ਲਾਈਵ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ “ਲਾ ਜੇਨੇਸੀ ਡੈਲਾ ਪਿਟੁਰਾ”|url=https://barilive.it/2014/02/26/pitture-e-suoni-dal-principio-della-storia/}}&lt;/ref&gt;
* &quot;VR60768 · ਐਂਥਰੋਪੋਮੋਰਫਿਕ ਫਿਗਰ&quot; ([[ਰੋਮ]], ਚੈਂਬਰ ਆਫ਼ ਡਿਪਟੀਜ਼, 2015)&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਚੈਂਬਰ ਆਫ਼ ਡਿਪਟੀਜ਼ ਦੀ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਪ੍ਰੈਸ ਰਿਲੀਜ਼|url=http://www.camera.it/leg17/browse/1131?shadow_comunicatostampa=9016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਚੈਂਬਰ ਆਫ਼ ਡਿਪਟੀਜ਼ ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ|url=https://www.nonsolocinema.com/La-mostra-di-Andrea-Benetti-alla_31297.html}}&lt;/ref&gt;
* &quot;ਪ੍ਰੀਹਿਸਟੋਰੀਆ ਕੰਟੈਂਪੋਰੇਨੀਆ&quot; (ਫੇਰਾਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਲਾਜ਼ੋ ਟੁਰਚੀ ਡੀ ਬਾਗਨੋ, 2016)&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਐਸਟੈਂਸ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - ਪਲਾਜ਼ੋ ਟੁਰਚੀ ਡੀ ਬਾਗਨੋ ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ|url=https://www.estense.com/2016/547575/andrea-benetti-espone-a-palazzo-turchi-di-bagno/}}&lt;/ref&gt;
* &quot;ਵੋਲਟੀ ਕੋਂਟਰੋ ਲਾ ਵਾਇਲੈਂਜ਼ਾ&quot; (ਬੋਲੋਨਿਆ, ਪਲਾਜ਼ੋ ਡੀ'ਅਕੁਰਸਿਓ, 2017)&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਬੋਲੋਨਿਆ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਾਈਟ – ਪਲਾਜ਼ੋ ਡੀ'ਅਕੁਰਸਿਓ ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ|url=https://archivio-notizie.comune.bologna.it/2017/11/volti-contro-la-violenza-mostra-fotografica-di-andrea-benetti-palazzo-daccursio/}}&lt;/ref&gt;
* &quot;ਟਾਈਮਲੈਸ ਸ਼ੇਪਸ&quot; (ਬੋਲੋਨਿਆ, ਪਲਾਜ਼ੋ ਡੈਲਾ ਰੀਜੀਓਨੇ, 2021)&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਸਕਾਈ ਟੀਜੀ 24 ਪਲਾਜ਼ੋ ਡੈਲਾ ਰੀਜੀਓਨੇ ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ “ਟਾਈਮਲੈਸ ਸ਼ੇਪਸ”|url=https://tg24.sky.it/bologna/2021/09/24/timeless-shapes-la-personale-di-andrea-benetti-a-bologna?fbclid=IwAR1AP-HXdslx19ldls8v_gSW32V-uFT-2H85sJk6-uiWitK7PVzvEmyLUYA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰੈਸ ਏਜੰਸੀ “ਏ.ਐਨ.ਐਸ.ਏ.” ਦੀ ਸਾਈਟ|url=https://www.ansa.it/sito/notizie/cultura/arte/2021/09/24/timeless-shapes-la-personale-di-andrea-benetti-a-bologna_aff0a702-e1e7-48c2-9688-7148d8f09572.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਡੇਲੀ “ਇਲ ਰੈਸਟੋ ਡੈਲ ਕਾਰਲਿਨੋ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - Andrea Benetti ਦਾ “ਵਿਆਜੋ ਨੈਲਾ ਸਟੋਰੀਆ”|url=https://www.ilrestodelcarlino.it/bologna/cronaca/assemblea-legislativa-viaggio-nellarte-con-andrea-benetti-93f9e9f6?live}}&lt;/ref&gt;
* &quot;ਕਲਰਸ ਇਨ ਵੇਨਿਸ&quot; (ਵੇਨਿਸ, ਪਲਾਜ਼ੋ ਜ਼ਾਗੁਰੀ, 2023)&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਵੇਨੇਜ਼ੀਆ ਟੂਡੇ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - Andrea Benetti ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ “ਕਲਰਸ ਇਨ ਵੇਨਿਸ”|url=https://www.veneziatoday.it/eventi/andrea-benetti-colors-in-venice.html}}&lt;/ref&gt;
* &quot;ਪ੍ਰੀਹਿਸਟੋਰਿਕ ਵੇਵ&quot; ([[ਮਿਲਾਨ]], ਸਪਾਜ਼ੀਓ ਆਰਟੇਏਰੀਆ, 2023)&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰੈਸ ਏਜੰਸੀ “ਏ.ਐਨ.ਐਸ.ਏ. - ”ਮਿਲਾਨ ਵਿੱਚ ਰੂਪੇਸਟਰ ਪੇਂਟਿੰਗ”|url=https://www.ansa.it/sito/notizie/cultura/arte/2023/11/10/la-pittura-rupestre-rivive-con-andrea-benetti-a-milano_de8abdf0-9c1f-4949-8b30-29952c57aa74.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਇਲ ਜਿਓਰਨਾਲੇ ਡੈਲ'ਆਰਟੇ” - ਮਿਲਾਨ ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ|url=https://www.ilgiornaledellarte.com/Articolo/Andrea-Benetti,-un-neorupestre-a-Milano}}&lt;/ref&gt;

2020 ਵਿੱਚ, Andrea Benetti ਨੂੰ 49ਵਾਂ “ਨੈਟੂਨੋ ਡੀ'ਓਰੋ” ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਬੋਲੋਨਿਆ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਲਾਤਮਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਲਾ ਰੀਪਬਲਿਕਾ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - Andrea Benetti ਨੂੰ “ਨੈਟੂਨੋ ਡੀ'ਓਰੋ” ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ|url=https://bologna.repubblica.it/cronaca/2020/10/21/news/il_lions_da_il_suo_nettuno_d_oro_a_andrea_benetti-271320159/}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਬੋਲੋਨਿਆ ਟੂਡੇ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - Andrea Benetti 49ਵੇਂ “ਨੈਟੂਨੋ ਡੀ'ਓਰੋ” ਦਾ ਜੇਤੂ|url=https://www.bolognatoday.it/social/segnalazioni/andrea-benetti-vincitore-del-49-nettuno-d-oro-7576025.html}}&lt;/ref&gt;

== ਅਜਾਇਬਘਰ ਅਤੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ==

[[File:Andrea Benetti in mostra alla Camera dei Deputati.jpg|thumb|left|ਪ੍ਰੋ. ਐਮ. ਪੇਰੇਸਾਨੀ, ਪ੍ਰੋ. ਐਸ. ਗ੍ਰਾਂਦੀ, ਏ. ਬੇਨੇਟੀ ਬੇਨੇਟੀ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ “VR60768 - ਐਂਥਰੋਪੋਮੋਰਫਿਕ ਫਿਗਰ” ਵਿੱਚ, ਚੈਂਬਰ ਆਫ਼ ਡਿਪਟੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਾਈ ਗਈ।]]

ਅਜਾਇਬਘਰ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਹੈ:
* ਯੂ.ਐਨ.ਓ. ਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ([[ਨਿਊ ਯਾਰਕ]], [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ]]) - ਰਚਨਾ: &quot;ਐਗੇਨਸਟ ਵਾਇਲੈਂਸ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ “ਸਾਪੇਰੇ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ|url=https://www.sapere.it/enciclopedia/Benetti%2C+Andrea.html}}&lt;/ref&gt;
* ਵੈਟੀਕਨ ਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ([[ਵੈਟੀਕਨ ਸਿਟੀ]]) - ਰਚਨਾ: &quot;ਓਮਾਜ਼ੋ ਅ ਲਾ ਕਰੋਲ ਵੋਟੀਲਾ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ “ਟ੍ਰੇਕਾਨੀ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;
* M.A.C.I.A. - ਇਟਾਲੀਅਨ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਦਾ ਅਜਾਇਬਘਰ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ (ਸੈਨ ਜੋਸ, [[ਕੋਸਟਾ ਰੀਕਾ]]) - ਰਚਨਾ: &quot;ਗਿਓਚੀ ਡੀ'ਇਨਫਾਂਜ਼ੀਆ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ M.A.C.I.A. ਦੀ ਸਾਈਟ 'ਤੇ Andrea Benetti ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਪੰਨਾ|url=http://www.museomacia.org/collezione-permanente-arte-contemporanea-italiana/andrea-benetti-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;
* ਕੁਇਰਿਨਲ ਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ · ਇਟਾਲੀਅਨ ਰੀਪਬਲਿਕ ਦੀ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ · (ਰੋਮ – ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਕੈਚੀਆ VII&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ “ਵਿਕੀਆਰਟ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ|url=https://www.wikiart.org/en/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;
* ਮੋਂਟੇਸਿਟੋਰਿਓ ਪੈਲੇਸ · ਇਟਾਲੀਅਨ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ · ਚੈਂਬਰ ਆਫ਼ ਡਿਪਟੀਜ਼ (ਰੋਮ – ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;9 ਨਵੰਬਰ 1989&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਫੈਸ਼ਨ ਮੈਗਜ਼ੀਨ “ਮਾਈ ਲਕਸਰੀ” - Andrea Benetti ਦਾ ਨਿਓ-ਰੂਪੇਸਟਰ ਸੁਆਦ|url=https://www.myluxury.it/articolo/l-arte-che-va-di-moda-il-gusto-neorupestre-di-andrea-benetti/40475/}}&lt;/ref&gt;
* ਰਿਚਮੰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ([[ਰਿਚਮੰਡ]] - ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਵੋਲਾਰੇ&quot;
* ਫੇਰਾਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ (ਫੇਰਾਰਾ – ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਓਮਿਨਿਡੇ ਡੀ ਪੋਰਟੋ ਬਾਡਿਸਕੋ I&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਫੇਰਾਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਸਾਈਟ - Andrea Benetti ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ “ਪ੍ਰੀਹਿਸਟੋਰੀਆ ਕੰਟੈਂਪੋਰੇਨੀਆ”|url=http://www.unife.it/sma/it/le-mostre/archivio-delle-mostre/2016/andrea-benetti-prehistoria-contemporanea/andrea-benetti-prehistoria-contemporanea}}&lt;/ref&gt;
* ਬਾਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ (ਬਾਰੀ - ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਇੰਬਾਰਕਾਜ਼ੀਓਨੇ ਕੋਨ ਅਲਬੇਰੀ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਬਾਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਾਈਟ - Andrea Benetti ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ “ਲਾ ਜੇਨੇਸੀ ਡੈਲਾ ਪਿਟੁਰਾ”|url=https://www.uniba.it/it/eventi-alluniversita/anno-2014/andrea-benetti-colori-e-suoni-delle-origini}}&lt;/ref&gt;
* MAMbo · ਬੋਲੋਨਿਆ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਅਜਾਇਬਘਰ (ਬੋਲੋਨਿਆ – ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਫਿਓਰ ਡੀ ਲੋਟੋ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਮਿਊਜ਼ੀਓ ਮਾਮਬੋ” ਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ|url=https://www.museibologna.it/mambo/collezioneonline/scheda/&amp;collezione=2&amp;sfogliaper=titolo&amp;id=6121}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਆਰ.ਏ.ਏ.ਐਮ. ਆਰਕਾਈਵ ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਰਚਨਾ “ਫਿਓਰ ਡੀ ਲੋਟੋ”|url=https://archivioraam.org/opera/fior-di-loto}}&lt;/ref&gt;
* ਮਿਊਜ਼ਿਓਨ · ਬੋਲਜ਼ਾਨੋ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਅਜਾਇਬਘਰ ([[ਬੋਲਜ਼ਾਨੋ]] – ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਇਸਟਿੰਟੋ ਪ੍ਰਿਮਿਟੀਵੋ II&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਕਲਚਰਲ ਹੇਰੀਟੇਜ ਸਾਈਟ 'ਤੇ Andrea Benetti ਦੀ ਰਚਨਾ|url=https://oggetti-musei-archivi.prov.bz.it/Details/bz/60004248}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਆਰ.ਏ.ਏ.ਐਮ. ਆਰਕਾਈਵ ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਰਚਨਾ “ਇਸਟਿੰਟੋ ਪ੍ਰਿਮਿਟੀਵੋ”|url=https://archivioraam.org/opera/istinto-primitivo-ii-2}}&lt;/ref&gt;
* ਬੁਏਨਸ ਆਇਰਸ ਦੇ ਜਸਟਿਸ ਅਤੇ ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ([[ਬੁਏਨਸ ਆਇਰਸ]] - [[ਅਰਜਨਟੀਨਾ]]) - ਰਚਨਾ: &quot;ਮੈਟਿਟੇ ਸਪੇਜ਼ੇਟੇ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਦ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ” 'ਤੇ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ|url=https://www.edueda.net/index.php?title=Andrea_Benetti#Collezioni_Estere}}&lt;/ref&gt;
* CAMeC – ਸਮਕਾਲੀ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ – ([[ਲਾ ਸਪੇਜ਼ੀਆ]] – ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਗ੍ਰੋਟਾ ਡੇਈ ਸੇਰਵੀ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਸਿਟਾ ਡੈਲਾ ਸਪੇਜ਼ੀਆ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ|url=https://www.cittadellaspezia.com/2019/06/20/decine-di-opere-donate-al-camec-il-patrimonio-artistico-cresce-288850/}}&lt;/ref&gt;
* ਐਫ. ਪੀ. ਮਿਚੇਤੀ ਅਜਾਇਬਘਰ (ਫ੍ਰਾਂਕਾਵਿਲਾ ਅਲ ਮਾਰੇ – ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਟ੍ਰੇ ਟੇਸੀ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਲਾ ਰੀਪਬਲਿਕਾ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ|url=https://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2010/08/18/quelle-pitture-neorupestri-di-andrea-benetti.html}}&lt;/ref&gt;
* ਓਸਵਾਲਡੋ ਲਿਸਿਨੀ ਅਜਾਇਬਘਰ ([[ਅਸਕੋਲੀ ਪੀਸੇਨੋ]] - ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਓਮਿਨਿਡੀ ਏ ਐਨੀਮਾਲੀ I&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਪੀਸੇਨੋ ਓਗੀ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ|url=https://www.picenooggi.it/2013/08/26/19640/lartista-andrea-benetti-ad-ascoli-per-far-vivere-il-travertino/}}&lt;/ref&gt;
* ਆਰਟਿਨਜੇਨੀਓ ਅਜਾਇਬਘਰ ([[ਪੀਸਾ]] - ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਟ੍ਰਿਟਿਕੋ ਵੇਸਪਾ II&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਅਜਾਇਬਘਰ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ|url=https://www.artingenioedizioni.it/2021/10/14/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;
* ਲੇਕੇ ਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ([[ਲੇਕੇ]] - ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਲਾ ਕੋਏਰੇਂਜ਼ਾ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਪੁਗਲੀਆ ਇਨ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ|url=https://www.pugliain.net/astrattismo-lecce-mostra-benetti/}}&lt;/ref&gt;
* ਜਿਆਕੋਮੋ ਕਾਸਾਨੋਵਾ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੀ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ (ਵੇਨਿਸ - ਇਟਲੀ) - ਰਚਨਾ: &quot;ਓਮਾਜ਼ੋ ਅ ਜਿਆਕੋਮੋ ਕਾਸਾਨੋਵਾ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਆਰਟੇ.ਇਟ” ਦੀ ਸਾਈਟ|url=http://www.arte.it/calendario-arte/venezia/mostra-andrea-benetti-colors-in-venice-90229}}&lt;/ref&gt;
* ਪਾਰਕੋ ਡੈਲੇ ਮੁਰਾ - ਸਥਾਈ ਇੰਸਟਾਲੇਸ਼ਨ &quot;ਟਾਈਮਲੈਸ ਸ਼ੇਪਸ&quot; (ਲਾ ਸਪੇਜ਼ੀਆ - ਇਟਲੀ)&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਲਾ ਸਪੇਜ਼ੀਆ” ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ|url=https://www.comune.laspezia.it/novita/comunicati/la-citta-col-cuore}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਡੇਲੀ “ਗਜ਼ੇਟਾ ਡੈਲਾ ਸਪੇਜ਼ੀਆ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ|url=https://gazzettadellaspezia.com/index.php?option=com_k2&amp;view=item&amp;id=151605}}&lt;/ref&gt;

== ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ==

* 53ਵੀਂ ਵੇਨਿਸ ਬਿਏਨਲ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰੀ - 2009&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ਡੇਲੀ “ਲਾ ਰੀਪਬਲਿਕਾ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - Andrea Benetti ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਨਿਓ-ਰੂਪੇਸਟਰ ਕਲਾ |url=https://bologna.repubblica.it/cronaca/2013/04/12/news/andrea_benetti_e_la_sua_arte_neorupestre-56465622}}&lt;/ref&gt;
* ਮਿਚੇਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ LXI - 2010&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ “ਟ੍ਰੇਕਾਨੀ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ |url=https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;
* ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ “ਐਕਸੀਲੈਂਸ” - 2014&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ M.A.C.I.A. ਦੇ ਕਲਾਕਾਰ |url=https://museomacia.org/collezione-permanente-arte-contemporanea-italiana/andrea-benetti-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;
* 49ਵਾਂ ਨੈਟੂਨੋ ਡੀ'ਓਰੋ ਪੁਰਸਕਾਰ - 2020&lt;ref&gt;{{Cite web |title=“ਦ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti |url=https://www.edueda.net/index.php?title=Andrea_Benetti#Collezioni_Estere}}&lt;/ref&gt;

== ਬਿਬਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ==

[[File:Papa-opera-andrea-benetti.jpg|right|thumb|ਵੈਟੀਕਨ, 28/11/12 - ਪੋਪ ਬੇਨੇਡਿਕਟ XVI Andrea Benetti ਦੀ ਰਚਨਾ “ਓਮਾਜ਼ੋ ਅ ਕਾਰੋਲ ਵੋਟੀਲਾ” ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਏ.ਐਨ.ਐਫ.ਈ. ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ]]
* Andrea Benetti: ''Andrea Benetti ਅਤੇ ਲਾਂਫ੍ਰਾਂਕੋ ਡੀ ਰੀਕੋ – ਸਤੰਬਰ 2001'', ਕਿਊ. ਕੇ. ਐਚ. ਕੇਲਰ, ਜੀ. ਰੋਸੀ, ਆਰ. ਸਾਬਾਟੇਲੀ; ਜੌਨਜ਼ ਹੌਪਕਿਨਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਬੋਲੋਨਿਆ, 2008, 12 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title= “ਜੋਸੇ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ” ਸਾਈਟ 'ਤੇ Andrea Benetti ਦੀ ਜੀਵਨੀ|url=https://joseartgallery.com/artists/Andrea_Benetti/}}&lt;/ref&gt;
* ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੇਖਕ: ''ਆਰਟੇ ਏ ਕਲਚੁਰਾ - ਇਕ ਪੁਲ ਇਟਲੀ ਅਤੇ ਕੋਸਟਾ ਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ'', ਬਾਂਡੇਕੀ ਐਂਡ ਵਿਵਾਲਦੀ, ਸੈਨ ਜੋਸ, 2008, 98 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਆਰਟੇ ਏ ਕਲਚੁਰਾ - ਇਕ ਪੁਲ ਇਟਲੀ ਅਤੇ ਕੋਸਟਾ ਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ|url=https://gregorio-rossi.it/pubblicazioni/arte-cultura-ponte-italia-costa_rica|}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''ਅਸਾਧਾਰਨ ਖੋਜ ਗਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ'', ਬੋਲੋਨਿਆ, 2009, 104 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਪੰਨਾ |url=https://museomacia.org/arte-contemporanea-italiana-bibliografia-libri-e-cataloghi/velocita-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''ਨਿਓਰੂਪੇਸਟਰ ਆਰਟ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ'', ਕਿਊ. ਗ੍ਰੇਗੋਰਿਓ ਰੋਸੀ; ਉੰਬਰਟੋ ਅਲੇਮਾਂਦੀ ਐਂਡ ਸੀ., ਵੇਨਿਸ, 2009, 18 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=Andrea Benetti ਦਾ ਨਿਓਰੂਪੇਸਟਰ ਆਰਟ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ |url=https://museomacia.org/arte-contemporanea-italiana-bibliografia-libri-e-cataloghi/manifesto_arte_neorupestre.html}}&lt;/ref&gt;
* ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੇਖਕ: ''ਪਵੇਲੀਅਨ “ਨੈਚਰ ਏ ਸੋਗਨੀ” ਦਾ ਕੈਟਾਲੋਗ - 53ਵੀਂ ਵੇਨਿਸ ਬਿਏਨਲ'', ਕਿਊ. ਗ੍ਰੇਗੋਰਿਓ ਰੋਸੀ; ਉੰਬਰਟੋ ਅਲੇਮਾਂਦੀ ਐਂਡ ਸੀ., ਵੇਨਿਸ, 2009, 98 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਨੈਚਰ ਏ ਸੋਗਨੀ” - ਪਵੇਲੀਅਨ ਦਾ ਕੈਟਾਲੋਗ|url=https://gregorio-rossi.it/pubblicazioni/53.-espo-internazionale-darte-biennale-di-venezia}}&lt;/ref&gt;
* ਕਾਰਲੋ ਫਾਬਰਿਜ਼ਿਓ ਕਾਰਲੀ: ''ਡਿਓਰਾਮਾ ਇਤਾਲੀਅਨੋ - 61ਵਾਂ ਮਿਚੇਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ'', ਵੈਲੇਕੀ ਐਡੀਟੋਰੇ, ਫ੍ਰਾਂਕਾਵਿਲਾ ਅਲ ਮਾਰੇ, 2010, 202 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਡੇਲੀ “ਗਿਊਲਿਆਨੋਵਾ ਨਿਊਜ਼” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - LXI ਮਿਚੇਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ - ਕਲਾ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ|url=https://www.giulianovanews.it/2010/07/francavilla-al-mare-ch-24-luglio---31-agosto-2010-lxi-premio-michetti-arte-e-ambiente/}}&lt;/ref&gt;
* ਸੀ. ਪੈਰਿਸੋਟ, ਪੀ. ਪੈਂਸੋਸੀ: ''ਪੋਰਟਰੇਟਸ ਡੀ'ਆਰਟਿਸਟਸ'', ਐਡੀਜ਼ਿਓਨੀ ਕਾਸਾ ਮੋਡਿਗਲਿਆਨੀ, ਰੋਮ, 2010, 72 ਪੰਨੇ
* Andrea Benetti: ''Andrea Benetti - ਬੀ. ਪੀ. ਬਿਫੋਰ ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟ'', ਕਿਊ. ਸਿਮੋਨਾ ਗਾਵਿਓਲੀ; ਮੀਡੀਆ ਬ੍ਰੇਨ ਐਡੀਜ਼ਿਓਨੀ, ਬੋਲੋਨਿਆ, 2009, 52 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਘਟਨਾ – ਆਰਟ ਪੁਆਇੰਟ ਗੈਲਰੀ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ|url=https://www.artpointgallery.kr/%EB%B3%B5%EC%A0%9C-andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''Andrea Benetti - ਲਾ ਪਿਟੁਰਾ ਨਿਓਰੂਪੇਸਟਰੇ'', ਕਿਊ. ਮਾਸੀਮੋ ਗੁਆਸਟੇਲਾ; ਕਾਸਟੇਲਾਨਾ ਗ੍ਰੋਟੇ, 2011, 58 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਲਾ ਰੀਪਬਲਿਕਾ” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - ਕਾਸਟੇਲਾਨਾ: ਕਲਾ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੀ ਹੈ|url=http://bari.repubblica.it/cronaca/2011/09/07/foto/la_pittura_torna_alle_origini_i_lavori_di_binetti_nelle_grotte-21358167/}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''ਐਮ173 - ਟ੍ਰੈਸ ਅਪੋਕ੍ਰਿਫੇ'', ਕਿਊ. ਡੀ. ਇਅਕੁਆਨੀਏਲੋ, ਸੀ. ਪੈਰਿਸੋਟ, ਜੀ. ਰੋਸੀ; ਇਸਤੀਟੂਟੋ ਯੂਰੋਪਿਓ ਪੇਗਾਸੋ, ਰੋਮ, 2012, 70 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਆਰਟੇ.ਇਟ” ਸਾਈਟ 'ਤੇ - Andrea Benetti: “ਐਮ173 – ਟ੍ਰੈਸ ਅਪੋਕ੍ਰਿਫੇ”|url=https://www.arte.it/calendario-arte/bologna/mostra-m173-cro-magnon-tracce-apocrife-2464}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''ਇਲ ਸਿਮਬੋਲਿਜ਼ਮੋ ਨੈਲਾ ਪਿਟੁਰਾ ਨਿਓਰੂਪੇਸਟਰੇ'', ਕਿਊ. ਜੀ. ਰੋਸੀ, ਡੀ. ਸਕਾਰਫੀ; ਮੀਡੀਆ ਬ੍ਰੇਨ ਐਡੀਜ਼ਿਓਨੀ, ਸਿਰਾਕੂਸਾ, 2012, 88 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਸਿਰਾਕੂਸਾ ਨਿਊਜ਼” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - Andrea Benetti ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ|url=https://www.siracusanews.it/siracusa-ospitera-la-pittura-neorupestre-di-andrea-benetti-gia-presentata-anche-alla-53-biennale-di-venezia/}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''ਕਲੋਰੀ ਏ ਸੁਓਨੀ ਡੈਲੇ ਓਰਿਜੀਨੀ'', ਕਿਊ. ਸਿਲਵੀਆ ਗ੍ਰਾਂਦੀ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਬੋਲੋਨਿਆ, 2013, 86 ਪੰਨੇ, ISBN 9788890851308&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਪਬਲਿਸ਼ਿੰਗ ਹਾਊਸ “ਫੇਲਟਰਿਨੇਲੀ” ਦੀ ਸਾਈਟ - ਕਲੋਰੀ ਏ ਸੁਓਨੀ ਡੈਲੇ ਓਰਿਜੀਨੀ |url=https://www.lafeltrinelli.it/libri/andrea-benetti/colori-e-suoni-origini-ediz/9788890851308}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''ਡੈਲਾ ਰੋਕੀਆ ਅ ਲਾ ਟੇਲਾ - ਇਲ ਟ੍ਰਾਵਰਟੀਨੋ ਨੈਲਾ ਪਿਟੁਰਾ ਨਿਓਰੂਪੇਸਟਰੇ'', ਕਿਊ. ਸਟੇਫਾਨੋ ਪਾਪੇਟੀ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਅਸਕੋਲੀ ਪੀ., 2014, 54 ਪੰਨੇ, ISBN 9788890851360&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਲਿਬਰੇਰੀ ਕੋਓਪ” ਦੀ ਸਾਈਟ - “ਡੈਲਾ ਰੋਕੀਆ ਅ ਲਾ ਟੇਲਾ”|url=https://www.librerie.coop/libri/9788890851360-dalla-roccia-alla-tela-il-travertino-nella-pittura-neorupestre-qudulibri/}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''ਕਲੋਰੀ ਏ ਸੁਓਨੀ ਡੈਲੇ ਓਰਿਜੀਨੀ'', ਕਿਊ. ਐਸ. ਕਾਸਾਨੋ, ਡੀ. ਕੋਪੋਲਾ, ਏ. ਐਫ. ਯੂਰਿਕੀਓ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਬਾਰੀ, 2014, 58 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਮੈਗਜ਼ੀਨ “ਫੇਮੇ ਡੀ ਸੁਡ” - ਬਾਰੀ ਵਿੱਚ Andrea Benetti ਦਾ ਕਲਾਤਮਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ|url=https://www.famedisud.it/colori-e-suoni-delle-origini-a-bari-il-progetto-artistico-neorupestre-di-andrea-benetti-e-frank-nemola/}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''ਇਲ ਕਲੋਰੇ ਡੈਲਾ ਲੂਸੇ'', ਕਿਊ. ਸਿਲਵੀਆ ਗ੍ਰਾਂਦੀ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਬੋਲੋਨਿਆ, 2014, 56 ਪੰਨੇ, ISBN 9788899007003&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਬੋਲੋਨਿਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਖੋਜ - Andrea Benetti ਦੀ ਕਲਾ 'ਤੇ - ਇਲ ਕਲੋਰੇ ਡੈਲਾ ਲੂਸੇ|url=https://cris.unibo.it/handle/11585/533026}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਪਬਲਿਸ਼ਿੰਗ ਹਾਊਸ “ਫੇਲਟਰਿਨੇਲੀ” ਦੀ ਸਾਈਟ - ਇਲ ਕਲੋਰੇ ਡੈਲਾ ਲੂਸੇ|url=https://www.lafeltrinelli.it/colore-della-luce-opere-in-libro-andrea-benetti/e/9788899007003}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''VR60768 - ਐਂਥਰੋਪੋਮੋਰਫਿਕ ਫਿਗਰ'', ਕਿਊ. ਐਸ. ਗ੍ਰਾਂਦੀ, ਐਮ. ਪੇਰੇਸਾਨੀ, ਐਮ. ਰੋਮਾਂਡਿਨੀ, ਜੀ. ਵਿਰੇਲੀ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਰੋਮ, 2015, 80 ਪੰਨੇ, ISBN 9788899007058&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਬੋਲੋਨਿਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਖੋਜ - Andrea Benetti ਦੀ ਕਲਾ 'ਤੇ - “VR60768 - ਐਂਥਰੋਪੋਮੋਰਫਿਕ ਫਿਗਰ”|url=https://cris.unibo.it/handle/11585/556340}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: ''ਅਸਟ੍ਰੈਟਿਜ਼ਮੋ ਡੈਲੇ ਓਰਿਜੀਨੀ'', ਕਿਊ. ਟੋਟੀ ਕਾਰਪੇਂਟੀਏਰੀ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਲੇਕੇ, 2015, 60 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=“ਪੁਗਲੀਆ ਨਿਊਜ਼” 'ਤੇ ਖ਼ਬਰ - Andrea Benetti ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਕਾਸਟੇਲੋ ਕਾਰਲੋ ਵੀ ਵਿੱਚ|url=https://www.puglianews.org/magazine/6014-astrattismo-delle-origini.html}}&lt;/ref&gt;
* ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੇਖਕ: ''ਆਰਟੇ ਨਿਓਰੂਪੇਸਟਰੇ'', ਕਿਊ. ਪੈਟਰਿਜ਼ੀਆ ਡੁਗੇਰੋ; ਮੋਨੋਗ੍ਰਾਫ, ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਬੋਲੋਨਿਆ, 2015, 208 ਪੰਨੇ, ISBN 9788890851315&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਪੁਆਇੰਟੋ ਐਨਾਉਦੀ - Andrea Benetti - ਆਰਟੇ ਨਿਓ-ਰੂਪੇਸਟਰੇ, ਇਟਾਲੀਅਨ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਐਡੀ.|url=https://www.puntoeinaudibrescia.it/scheda-libro/andrea-benetti/andrea-benetti-arte-neorupestre-ediz-italiana-e-inglese-9788890851315-2291565.html}}&lt;/ref&gt;
* [[File:Andrea Benetti-col-direttore-della-Johns-Hopkins-University.jpg|right|thumb|Andrea Benetti ਅਤੇ ਜੌਨਜ਼ ਹੌਪਕਿਨਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕੇਨੇਟ ਐਚ. ਕੇਲਰ, ਬੇਨੇਟੀ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ ਦੌਰਾਨ, ਜੌਨਜ਼ ਹੌਪਕਿਨਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲਗਾਈ ਗਈ।]]
* Andrea Benetti: ''ਸਾਈਨਮ ਕਰੂਸਿਸ'', ਕਿਊ. ਫਿਓਰੇਂਜ਼ੋ ਫੈਕੀਨੀ ਫਰਨਾਂਡੋ ਲਾਂਜ਼ੀ, ਜਿਓਇਆ ਲਾਂਜ਼ੀ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਬੋਲੋਨਿਆ, 2016, 42 ਪੰਨੇ, ISBN 9788899007157&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਲਿਬਰੇਰੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟਾਰੀਆ - ਸਾਈਨਮ ਕਰੂਸਿਸ - ਮਲਟੀਲਿੰਗੁਅਲ ਐਡੀ.|url=https://www.libreriauniversitaria.it/signum-crucis-ediz-multilingue-benetti/libro/9788899007157?srsltid=AfmBOorWyCyototdIRBaFF-fojihX8hvjvrdZG0h4HTPUuJNN6O8HPOA}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: &quot;ਪ੍ਰੀਹਿਸਟੋਰੀਆ ਕੰਟੈਂਪੋਰੇਨੀਆ&quot;, ਕਿਊ. ਪੀ. ਫਾਮੇਲੀ, ਏ. ਫਿਓਰਿਲੋ, ਐਫ. ਫੋਂਟਾਨਾ, ਐਮ. ਪੇਰੇਸਾਨੀ, ਐਮ. ਰੋਮਾਂਡਿਨੀ, ਆਈ. ਸਕਿਪਾਨੀ, ਯੂ. ਟੀ. ਹੋਹੇਨਸਟਾਈਨ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਫੇਰਾਰਾ, 2016, 64 ਪੰਨੇ, ISBN 9788899007188&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਪਬਲਿਸ਼ਿੰਗ ਹਾਊਸ “ਫੇਲਟਰਿਨੇਲੀ” - Andrea Benetti ਦਾ “ਪ੍ਰੀਹਿਸਟੋਰੀਆ ਕੰਟੈਂਪੋਰੇਨੀਆ”|url=https://www.lafeltrinelli.it/libri/andrea-benetti/prehistoria-contemporanea-ediz-illustrata/9788899007188}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: &quot;ਓਮਾਜ਼ੋ ਅ ਲਾ ਪਿਟੁਰਾ ਰੂਪੇਸਟਰੇ&quot;, ਕਿਊ. ਐਮ. ਰਾਤੀ, ਪੀ. ਫਾਮੇਲੀ, ਏ. ਮਾਰੋਨੇ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਲਾ ਸਪੇਜ਼ੀਆ, 2016, 58 ਪੰਨੇ, ISBN 9788899007232&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਲਿਬਰੇਰੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟਾਰੀਆ - “ਓਮਾਜ਼ੋ ਅ ਲਾ ਪਿਟੁਰਾ ਰੂਪੇਸਟਰੇ”|url=https://www.libreriauniversitaria.it/omaggio-pittura-rupestre-benetti-andrea/libro/9788899007232}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: &quot;ਵੋਲਟੀ ਕੋਂਟਰੋ ਲਾ ਵਾਇਲੈਂਜ਼ਾ&quot;, ਕਿਊ. ਸਿਲਵੀਆ ਗ੍ਰਾਂਦੀ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਬੋਲੋਨਿਆ, 2017, 40 ਪੰਨੇ, ISBN 9788899007256&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਯੂਨੀਲਿਬਰੋ - Andrea Benetti ਦਾ “ਵੋਲਟੀ ਕੋਂਟਰੋ ਲਾ ਵਾਇਲੈਂਜ਼ਾ”|url=https://www.unilibro.it/libro/benetti-andrea-grandi-s-cur-/volti-contro-la-violenza/9788899007256?srsltid=AfmBOop8_7AP0sEVoWegJXaeZYf6r7RrI1I8e83hB0VcdnchE53vQlPF}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: &quot;ਟਾਈਮਲੈਸ ਸ਼ੇਪਸ&quot;, ਕਿਊ. ਸਟੇਫਾਨੋ ਬੋਨਾਗਾ, ਗ੍ਰੇਗੋਰਿਓ ਰੋਸੀ, ਕੋਰਾਡੋ ਰੋਜ਼ੀ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਬੋਲੋਨਿਆ, 2021, 44 ਪੰਨੇ, ISBN 9788899007904&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਲਿਬਰੇਰੀ ਆਈ.ਬੀ.ਐਸ. - Andrea Benetti ਦਾ ਟਾਈਮਲੈਸ ਸ਼ੇਪਸ |url=https://www.ibs.it/timeless-shapes-forme-senza-tempo-libro-andrea-benetti/e/9788899007904}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: &quot;ਕਲਰਸ ਇਨ ਵੇਨਿਸ&quot;, ਕਿਊ. ਫ੍ਰਾਂਸੇਸਕੋ ਪਾਓਲੋ ਕੈਂਪੀਓਨੇ, ਟਿਜ਼ਿਆਨਾ ਫੁਲਿਗਨਾ, ਗਾਇਆ ਜਿਓਰਗੇਟੀ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਵੇਨਿਸ, 2023, 90 ਪੰਨੇ, ISBN 9791281171077&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਲਿਬਰੇਰੀ “ਯੂਨੀਲਿਬਰੋ” - “ਕਲਰਸ ਇਨ ਵੇਨਿਸ”, ਇਟਾਲੀਅਨ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਐਡੀ. |url=https://www.unilibro.it/libro/benetti-andrea-campione-f-p-cur/colors-venice-ediz-italiana-inglese/9791281171077}}&lt;/ref&gt;
* Andrea Benetti: &quot;ਪ੍ਰੀਹਿਸਟੋਰਿਕ ਵੇਵ&quot;, ਕਿਊ. ਲੁਸਿਆਨਾ ਅਪੀਸੇਲਾ, ਸਟੇਫਾਨੋ ਬੋਨਾਗਾ; ਕੁਡੁਲਿਬਰੀ, ਮਿਲਾਨ, 2023, 48 ਪੰਨੇ, ISBN 9791281171176&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਪਬਲਿਸ਼ਿੰਗ ਹਾਊਸ “ਫੇਲਟਰਿਨੇਲੀ” - Andrea Benetti ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦਾ ਕੈਟਾਲੋਗ “ਪ੍ਰੀਹਿਸਟੋਰਿਕ ਵੇਵ” |url=https://www.lafeltrinelli.it/prehistoric-wave-catalogo-della-mostra-libro-andrea-benetti/e/9791281171176}}&lt;/ref&gt;
* ਫ੍ਰਾਂਸੇਸਕੋ ਪਾਓਲੋ ਕੈਂਪੀਓਨੇ - ਸਟੇਫਾਨੋ ਪਾਪੇਟੀ - ਸਟੇਫਾਨੋ ਓਡੋਆਰਡੀ: &quot;ਲੂਸੇ ਨੈਲ ਸਿਲੈਂਜ਼ੀਓ&quot;, ਅਲਕੇਮੀਕਲ ਸ਼ੈਡੋਜ਼, ਅਸਕੋਲੀ ਪੀਸੇਨੋ, 2023, 48 ਪੰਨੇ&lt;ref&gt;{{cite web|title=ਅਸਕੋਲੀ ਪੀਸੇਨੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਾਈਟ - Andrea Benetti ਅਤੇ ਡੇਰੀਓ ਬਿਨੇਟੀ ਦਾ “ਲੂਸੇ ਨੈਲ ਸਿਲੈਂਜ਼ੀਓ” |url=https://www.comune.ap.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/25571}}&lt;/ref&gt;

== ਨੋਟ ==
&lt;references/&gt;

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* [https://www.andreabenetti.com Andrea Benetti - ਅਧਿਕਾਰਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਇਟਾਲੀਅਨ ਵਿੱਚ]
* [https://www.andreabenetti.eu Andrea Benetti - ਅਧਿਕਾਰਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ]
* [https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ “ਟ੍ਰੇਕਾਨੀ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti]
* [https://www.sapere.it/enciclopedia/Benetti%2C+Andrea.html ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ “ਡੀ ਅਗੋਸਟੀਨੀ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti]
* [https://www.wikiart.org/en/andrea-benetti ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ “ਵਿਕੀਆਰਟ” ਵਿੱਚ Andrea Benetti]
* [https://vimeo.com/409226880 Andrea Benetti - ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ ਵੀਡੀਓ]

{{DEFAULTSORT:Benetti, Andrea}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਚਿੱਤਰਕਾਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਲਾਕਾਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇਤਾਲਵੀ ਕਲਾਕਾਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:1964 ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇਤਾਲਵੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ]]</text>
      <sha1>sdav1fo0ccatdq0ft3pmnjqa6dvy6xm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Simrat Sidhu</title>
    <ns>3</ns>
    <id>199051</id>
    <revision>
      <id>811728</id>
      <timestamp>2025-06-24T11:48:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <origin>811728</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="234" sha1="p7flai5saljltxy3e1dpj70bmy0kbj2" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Simrat Sidhu}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:48, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC)</text>
      <sha1>p7flai5saljltxy3e1dpj70bmy0kbj2</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>