ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ pawiki https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਾਟਕ ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ Event Event talk Topic ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ 0 3360 811736 811119 2025-06-24T16:30:39Z Satdeep Gill 1613 ਵਿਆਕਰਨ ਸਹੀ ਕੀਤੀ 811736 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ | image = Surjit Patar.jpg | image_size = | caption = | birth_date = {{birth date|df=y|1945|01|14}} | birth_place = [[ਪੱਤੜ ਕਲਾਂ]], [[ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ|ਭਾਰਤ]] | death_date = {{death date and age|2024|05|11|1945|01|14|df=yes}} | death_place = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | occupation = ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰੀ | education = [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] | genre = [[ਗ਼ਜ਼ਲ]], [[ਨਜ਼ਮ]] | subject = ਸਮਾਜਿਕ | notableworks = ''ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼'' }} '''ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ''' ([[ਜਨਮ ਨਾਮ]]: '''ਸੁਰਜੀਤ ਹੁੰਜਣ''') (14 ਜਨਵਰੀ 1945 – 11 ਮਈ 2024)<ref>{{Cite news |last=PTI |date=2024-05-11 |title=Punjabi poet, writer Surjit Patar passes away at 79 |url=https://www.thehindu.com/news/national/punjab/punjabi-poet-writer-surjit-patar-passes-away-at-79/article68163927.ece |access-date=2024-05-11 |work=The Hindu |language=en-IN |issn=0971-751X}}</ref> ਇੱਕ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਲੇਖਕ]] ਅਤੇ [[ਕਵੀ]] ਸੀ।<ref>{{cite web | url=http://www.ramgarhiakom.com/2020/news/news_doc/01_jan_20.html | title=Ramgarhia kom News, January-2020 }}</ref> ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ।<ref name=ssingh>{{cite journal |last=Singh |first= Surjit |date=Spring–Fall 2006 |title=Surjit Patar: Poet of the Personal and the Political |journal=Journal of Punjab Studies |volume=13 |issue= 1|pages= 265 |quote= His poems enjoy immense popularity with the general public and have won high acclaim from critics. }}</ref> ==ਜੀਵਨ == ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਨ 1945 ਨੂੰ [[ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ [[ਜਲੰਧਰ]] ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ [[ਪੱਤੜ ਕਲਾਂ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਕੌਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ.ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਪਾਤਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਅਤੇ ਖਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਖਹਿਰਾ ਮਝਾ ਤੋਂ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਰਣਧੀਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਕਾਲਜ ਕਪੂਰਥਲਾ ਤੋਂ ਬੀ.ਏ ਕਰਕੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਐਮ.ਏ. ਅਤੇ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਿਸਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਤੋਂ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ ਕੀਤੀ। ਜਿਸਦਾ ਵਿਸ਼ਾ "ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦਾ ਰੂਪਾਂਤਰਣ" ਸੀ। ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਉੱਘੇ ਨਾਟਕਕਾਰ [[ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਠੀ]] ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣਾ ਤਖੱਲਸ 'ਪਾਤਰ' ਰੱਖ ਲਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਸੁਰਜੀਤ ਦੇ ਨਾਲ ਪੱਤੜ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਕਲਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/eminent-poet-surjit-patar-is-new-punjab-arts-council-chief-4809036/|title=Eminent poet Surjit Patar is new Punjab Arts Council chief|date=2017-08-23|website=The Indian Express|language=en-US|access-date=2020-01-29}}</ref> ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 2012 ਵਿੱਚ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/punjabi-poet-surjit-patar-gets-padma-shri/|title=Punjabi poet Surjit Patar gets Padma Shri|date=2012-01-26|website=The Indian Express|language=en-US|access-date=2020-01-29}}</ref> 11 ਮਈ 2024 ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ। == ਕਿੱਤਾ == 1969 ਵਿੱਚ ਪਾਤਰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਕਾਲਜ ਬੀੜ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਇਥੋਂ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ। [[2002]] ਵਿਚ ਉਹ [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ]] ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ਅਤੇ 2008 ਤੱਕ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਗੜ੍ਹ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। 2013 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ, [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2013 ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਰਲਡ ਸਿੱਖ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, [[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿਚ ਵਿਜ਼ਿਟਿੰਗ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਤਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲਿਆ ਤੇ ਪੇਂਡੂ ਵਿਦਿਆਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਪਾਤੜ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲਿਆ, ਜਿਹੜਾ ਘਸ-ਘਸਾ ਕੇ ਪਾਤਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਲਾਤੀਨੀ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਦੇ [[ਕੋਲੰਬੀਆ]] ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਮੈਦਿਯਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਉਤਸਵ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕਰਨ ਗਿਆ ਸੀ। ਓਥੇ ਉਸ ਦੀ ਦਾੜ੍ਹੀ, ਪਗੜੀ ਦੇਖ ਕੇ ਇੱਕ ਸਪੇਨੀ ਬੱਚੇ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਦੂਗਰ ਸਮਝ ਲਿਆ ਸੀ। ==ਪੰਜਾਬੀ ਗਜ਼ਲ ਨੂੰ ਦੇਣ== ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਇੱਕ ਸਫਲ ਗਜ਼ਲਕਾਰ ਵਜੋਂ ਹੋਈ। 'ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼' ਪੁਸਤਕ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗਜ਼ਲਾਂ 'ਕੋਲਾਜ਼' ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ [[ਗ਼ਜ਼ਲ]] ਨੂੰ ਰਾਗਆਤਮਿਕਤਾ ਦੇ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਮਿਆਰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਹਰ [[ਸ਼ੇਅਰ]] ਦੀ ਤਪਸ਼, ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚਲੀ ਗਹਿਰਾਈ ਮੁਨੱਖੀ ਮਨ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਝੰਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਸੂਖਮ ਭਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਸ਼ੇਅਰ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਧਰਾਤਲ ਨੂੰ ਟੁੰਬਦੇ ਅਤੇ ਹਿਰਨੀ ਦੀ ਚਾਲ ਵਾਂਗੂ ਚੁੰਗੀਆਂ ਭਰਦੇ ਹਨ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਮਾਨਵਵਾਦੀ, ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜਟਿਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਲਮਬੰਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਯਥਾਰਥ ਦੇ ਪਸਾਰੇ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਸਮੇਟਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਕੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਨੂੰ [[ਉਰਦੂ]] ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਕੇ ਇਕ ਆਧੁਨਿਕ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗ ਵਾਲੀ ਪਛਾਣ ਦੁਆਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਉਸਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ, “''ਕੁਛ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਹਨੇਰਾ ਜਰੇਗਾ ਕਿਵੇਂ, ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਸ਼ਮਾਂਦਾਨ ਕੀ ਕਹਿਣਗੇ। ਗੀਤ ਦੀ ਮੌਤ ਇਸ ਰਾਤ ਜੇ ਹੋ ਗਈ, ਮੇਰਾ ਜੀਣਾ ਮੇਰੇ ਯਾਰ ਕਿੰਜ ਸਹਿਣਗੇ''” ਜਾਂ ਫਿਰ “''ਬਲਦਾ ਬਿਰਖ ਹਾਂ, ਖਤਮ ਹਾਂ, ਬਸ ਸ਼ਾਮ ਤੀਕ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਬਹਾਰ ਦੀ ਕਰਦਾ ਉਡੀਕ ਹਾਂ"''। “''ਕੋਈ ਡਾਲੀਆਂ ‘ਚੋਂ ਲੰਘਿਆ ਹਵਾ ਬਣ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਰਹਿ ਗਏ ਬਿਰਖ ਵਾਲੀ ਹਾ ਬਣ ਕੇ"'', “''ਖੜਕ ਹੋਵੇ ਜੇ ਡਿੱਗੇ ਪੱਤਾ ਵੀ, ਐਸੀ ਚੁੱਪ ਹੈ ਤਾਂ ਬਿਰਖ ਅਰਜ਼ ਕਰੇ"''। ==ਰਚਨਾਵਾਂ== ===ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ=== *''[[ਹਵਾ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼ (ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ)|ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼]] -1979'' *''[[ਬਿਰਖ ਅਰਜ਼ ਕਰੇ]]- 1992'' *''[[ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਲਗਦੀ ਵਰਣਮਾਲਾ|ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਲਗਦੀ ਵਰਨਮਾਲਾ]]-1992'' *''ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦਰਗਾਹ- 2003'' *''[[ਪਤਝੜ ਦੀ ਪਾਜ਼ੇਬ]]'' *''[[ਸੁਰਜ਼ਮੀਨ|ਸੁਰ-ਜ਼ਮੀਨ]]- 2007'' *''[[ਚੰਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਵਹਿੰਗੀ]]'' ===ਅਨੁਵਾਦ === * ਸਪੇਨੀ ਲੇਖਕ [[ਲੋਰਕਾ]] ਦੇ ਤਿੰਨ ਦੁਖਾਂਤ: #[[ਅੱਗ ਦੇ ਕਲੀਰੇ]] (''[[ਬਲੱਡ ਵੈਡਿੰਗ]]'')<ref>[http://punjabipedia.org/topic.aspx?txt=%E0%A8%B8%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%A4%20%E0%A8%AA%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%B0 ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ - ਪੰਜਾਬੀ ਪੀਡੀਆ]</ref> #''ਸਈਓ ਨੀ ਮੈਂ ਅੰਤਹੀਣ ਤਰਕਾਲਾਂ'' (''[[ਯੇਰਮਾ]]'') #''[[ਹੁਕਮੀ ਦੀ ਹਵੇਲੀ]]'' (''[[ਲਾ ਕਾਸਾ ਡੇ ਬਰਨਾਰਡਾ ਅਲਬਾ]]'') *"ਨਾਗ ਮੰਡਲ" (ਗਿਰੀਸ਼ ਕਾਰਨਾਡ ਦਾ ਨਾਟਕ) *ਬ੍ਰੈਖਤ ਅਤੇ ਨੇਰੂਦਾ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ *''ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਰੇ ਦੀ ਪਾਗਲ ਔਰਤ'' (ਯਾਂ ਜਿਰਾਦੂ ਦੇ ਫ਼ਰੈਂਚ ਨਾਟਕ ''ਲਾ ਫ਼ੋਲੇ ਡੇ ਸਈਓ'') === ਵਾਰਤਕ === * ''[[ਸੂਰਜ ਮੰਦਰ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ]]'' * ''ਇਹ ਬਾਤ ਨਿਰੀ ਏਨੀ ਹੀ ਨਹੀਂ'' (2021) (ਕਿਸਾਨੀ ਮੋਰਚੇ ਦੋਰਾਨ ਲਿਖੇ ਲੇਖ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ) ==ਸਨਮਾਨ== * 1993 ਵਿੱਚ "ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਲਗਦੀ ਵਰਨਮਾਲਾ" ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਸਨਮਾਨ * 1997 ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ 'ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ' ਸਨਮਾਨ * 1999 ਵਿੱਚ "ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰੀਸ਼ਦ ਕਲਕੱਤਾ" ਵਲੋਂ '''ਪੰਚਨਾਦ ਪੁਰਸਕਾਰ''' * 2012 ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਆਨਰਜ਼ ਕਾਜ਼ਾ (ਆਨਰੇਰੀ) ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ * 2012 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਵ-ਉਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਨਮਾਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ '''ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ''' * "ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦਰਗਾਹ" ਲਈ ਸਰਸਵਤੀ ਸਨਮਾਨ ==ਕਾਵਿ-ਨਮੂਨਾ== <poem> ਕੋਈ ਡਾਲੀਆਂ ਚੋਂ ਲੰਘਿਆ ਹਵਾ ਬਣ ਕੇ ਅਸੀਂ ਰਹਿ ਗਏ ਬਿਰਖ ਵਾਲੀ ਹਾ ਬਣ ਕੇ ਪੈੜਾਂ ਤੇਰੀਆਂ ‘ਤੇ ਦੂਰ ਦੂਰ ਤੀਕ ਮੇਰੇ ਪੱਤੇ ਡਿੱਗੇ ਮੇਰੀਆਂ ਬਹਾਰਾਂ ਦਾ ਗੁਨਾਹ ਬਣ ਕੇ ਪਿਆਂ ਅੰਬੀਆਂ ਨੂੰ ਬੂਰ ਸੀ ਕਿ ਕੋਇਲ ਕੂਕ ਪਈ ਕਿਸੇ ਜਿੰਦ ਬੀਆਬਾਨ ਦੀ ਗਵਾਹ ਬਣ ਕੇ ਕਦੀ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗੂ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਵੀ ਕਰ ਐਵੇਂ ਲੰਘ ਜਾਨੈ ਪਾਣੀ ਕਦੇ ਵਾ ਬਣ ਕੇ ਜਦੋਂ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਹਾਣ ਦਾ ਸੀ ਸਾਂਵਰਾ ਜਿਹਾ ਜਦੋਂ ਜੁਦਾ ਹੋਇਆ ਤੁਰ ਗਿਆ ਖੁਦਾ ਬਣ ਕੇ </poem> ਅਗਲਾ- ਮੈਂ ਰਾਹਾਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਤੁਰਦਾ ਮੈਂ ਤੁਰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਰਾਹ ਬਣਦੇ ਯੁਗਾਂ ਤੋਂ ਕਾਫਲੇ ਆਉਂਦੇ ਇਸੇ ਸੱਚ ਦੇ ਗਵਾਹ ਬਣਦੇ ਇਹ ਤਪਦੀ ਰੇਤ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਰਸਤਾ ਠੀਕ ਹੈ ਮੇਰਾ ਇਹ ਸੜਦੇ ਪੈਰ, ਠਰਦੇ ਦਿਲ, ਮੇਰੇ ਸੱਚ ਦੇ ਗਵਾਹ ਬਣਦੇ ਜੁ ਲੋ ਮੱਥੇ 'ਚੋਂ ਫੁੱਟਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਅਸਲੀ ਤਾਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਵੀ ਦੇ ਤਖਤ 'ਤੇ ਬਹਿ ਕੇ ਹੀ ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਬਣਦੇ ਇਹ ਪੰਡਤ ਰਾਗ ਦੇ ਤਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਆਉਂਦੇ ਨੇ ਮੇਰੇ ਹਉਕੇ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਵੰਝਲੀ ਦੇ ਸਾਹ ਬਣਦੇ ਅਸਾਨੂੰ ਰੀਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਪਰੀਤ ਪਿਆਰੀ ਹੈ ਤੂੰ ਲਿਖ ਲੇਖਾ ਤੇ ਲਿਖ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਗੁਨਾਹ ਬਣਦੇ ਰਾਂਝੇ ਨਾ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਵੀ ਨਾ ਬਣਦੇ ਅਸੀਂ ਕੈਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਾਂ ਨਾਥ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਲੁੱਡਣ ਮਲਾਹ ਬਣਦੇ ਉਦੋਂ ਤਕ ਤੂੰ ਹੈਂ ਸਾਡੀ ਹਿੱਕ ਦੇ ਵਿਚ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਮਰ ਕੇ ਵੀ ਜਦੋਂ ਤਕ ਜਿਸਮ ਸਾਡੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਬਣਦੇ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦੇ ਸੁਖਨ ਕੁਛ ਯਾਰ, ਕੁਛ ਤਾਰੀਖ ਦੇ ਮੰਜ਼ਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਜ਼ਖਮ ਖਾ ਲੈਨਾਂ ਮੇਰੀ ਖ਼ਾਤਰ ਪਨਾਹ ਬਣਦੇ ਮੈਂ ਇਕ ਗੱਲ ਜਾਣਦਾਂ ਕਿ ਹੈ ਕੋਈ ਸ਼ੈ ਇਸ ਵਜੂਦ ਅੰਦਰ ਉਹ ਜਿਹੜੀ ਲਿਸ਼ਕ ਉਠਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਭ ਰੁਖ ਸਿਆਹ ਬਣਦੇ ਕਦੀ ਦਰਿਆ ਇੱਕਲਾ ਤੈਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਦਿਸ਼ਾ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਂ ਦੀ ਢਾਲ, ਜਲ ਦਾ ਵੇਗ ਹੀ ਰਲ ਮਿਲ ਕੇ ਰਾਹ ਬਣਦੇ ਅਚਨਚੇਤੀ ਕਿਸੇ ਬਿੰਦੂ 'ਚੋਂ ਚਸ਼ਮਾ ਫੁੱਟ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਐਵੇਂ ਖਾਹਮਖਾਹ ਬਣਦੇ ਮੈਂ ਕੁਝ ਨਾਦਾਂ ਤੇ ਬਿੰਦਾਂ ਦਾ ਮਿਲਣ-ਬਿੰਦੂ ਹਾਂ ਮੈਂ ਕੀ ਹਾਂ ਜੇ ਮੈਂ ਆਖਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁਝ ਹਾਂ ਕਥਨ ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹ ਬਣਦੇ ਇਹ ਤੁਰਦਾ ਕੌਣ ਹੈ ਮੈਂ ਕੌਣ ਹਾਂ ਤੇ ਕੌਣ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ ਇਹ ਸੋਚਾਂ ਦਾ ਸਫਰ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਸੀਨੇ ਹੀ ਰਾਹ ਬਣਦੇ ਜਦੋਂ ਤਕ ਲਫਜ਼ ਜਿਊਂਦੇ ਨੇ ਸੁਖਨਵਰ ਜਿਓਣ ਮਰ ਕੇ ਵੀ ਉਹ ਕੇਵਲ ਜਿਸਮ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਜੋ ਸਿਵਿਆਂ ਵਿਚ ਸੁਆਹ ਬਣਦੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲੋਚਿਆ ਬਣਨਾ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਆਰ ਦੇ 'ਪਾਤਰ' ਕਦੇ ਨਾ ਸੋਚਿਆ ਆਪਾਂ ਕਿ ਅਹੁ ਬਣਦੇ ਜਾਂ ਆਹ ਬਣਦੇ। ==ਟੀ.ਵੀ ਤੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ== ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ੀਚਰ ਫਿਲਮ "ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ" ਦੇ ਡਾਇਲਾਗ ਲਿਖੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਖ਼ਮਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਇਕ ਟੇਪ "ਬਿਰਖ ਜੋ ਸਾਜ ਹੈ" ਵੀ ਆਈ ਹੈ। == ਗੈਲਰੀ == <Gallery mode=packed style="text-align:left"> File:Sahitya Akademi Award - Surjit Patar.JPG|ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ - ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ Dr._Surjit_Patar_and_Stalinjeet_at_WikiConference_India_2016.jpg|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸ਼ਕ ਨਾਲ Padam Shree Dr. Surjeet Patar.png|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਲੁਧਿਆਣਾ। Dr. Surjeet Patar.png|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਨਾਭਾ ਕਵਿਤਾ ਉਤਸਵ 2022 ਮੌਕੇ। Punjabi Poet Surjeet Patar.png|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਲੁਧਿਆਣਾ। File:Satdeep Gill with Surjit Patar.JPG|29 ਮਈ 2015 ਨੂੰ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਿਖਣ ਵਾਲ਼ੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ File:Dr. Surjit Patar speaks at opening ceremony of WikiConference India 2016, 5 August 2016 1.jpg|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਵਿੱਕੀ ਇੰਡੀਆ ਕਾਨਫਰੰਸ 5 ਅਗਸਤ 2016 File:Dr. Surjit Patar and Satdeep Gill-Opening Ceremony-WCI 2016 at CGC, Mohali- 5 August-IMG 4894.jpg|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਵਿੱਕੀ ਇੰਡੀਆ 5 ਅਗਸਤ 2016 File:Surjeet Patar.png|ਇਹ ਤਸਵੀਰ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਖਿੱਚੀ ਗਈ। </Gallery> ==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ== *[[ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ]] *[[ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ]] *[[ਅਜੀਤ ਕੌਰ]] *ਡਾ. [[ਸੁਖਪਾਲ ਸੰਘੇੜਾ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} ==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Commons category|Surjit Patar|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ}} *{{IMDb name| id=2539698|name=ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ}} *{{Facebook|PATARSURJIT |ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ}} {{ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ}} {{ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1945]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2024]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਟਾਫ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ) ਦੇ ਲੋਕ]] cmqbb30faa0eexs2vc57pig9xkzzwpc 811737 811736 2025-06-24T16:31:27Z Satdeep Gill 1613 811737 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ | image = Surjit Patar.jpg | image_size = | caption = | birth_date = {{birth date|df=y|1945|01|14}} | birth_place = [[ਪੱਤੜ ਕਲਾਂ]], [[ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ|ਭਾਰਤ]] | death_date = {{death date and age|2024|05|11|1945|01|14|df=yes}} | death_place = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | occupation = ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰੀ | education = [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] | genre = [[ਗ਼ਜ਼ਲ]], [[ਨਜ਼ਮ]] | subject = ਸਮਾਜਿਕ | notableworks = ''ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼'' }} '''ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ''' ([[ਜਨਮ ਨਾਮ]]: '''ਸੁਰਜੀਤ ਹੁੰਜਣ''') (14 ਜਨਵਰੀ 1945 – 11 ਮਈ 2024)<ref>{{Cite news |last=PTI |date=2024-05-11 |title=Punjabi poet, writer Surjit Patar passes away at 79 |url=https://www.thehindu.com/news/national/punjab/punjabi-poet-writer-surjit-patar-passes-away-at-79/article68163927.ece |access-date=2024-05-11 |work=The Hindu |language=en-IN |issn=0971-751X}}</ref> [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਲੇਖਕ]] ਅਤੇ [[ਕਵੀ]] ਸਨ।<ref>{{cite web | url=http://www.ramgarhiakom.com/2020/news/news_doc/01_jan_20.html | title=Ramgarhia kom News, January-2020 }}</ref> ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ।<ref name=ssingh>{{cite journal |last=Singh |first= Surjit |date=Spring–Fall 2006 |title=Surjit Patar: Poet of the Personal and the Political |journal=Journal of Punjab Studies |volume=13 |issue= 1|pages= 265 |quote= His poems enjoy immense popularity with the general public and have won high acclaim from critics. }}</ref> ==ਜੀਵਨ == ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਨ 1945 ਨੂੰ [[ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ [[ਜਲੰਧਰ]] ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ [[ਪੱਤੜ ਕਲਾਂ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਕੌਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ.ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਪਾਤਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਅਤੇ ਖਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਖਹਿਰਾ ਮਝਾ ਤੋਂ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਰਣਧੀਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਕਾਲਜ ਕਪੂਰਥਲਾ ਤੋਂ ਬੀ.ਏ ਕਰਕੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਐਮ.ਏ. ਅਤੇ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਿਸਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਤੋਂ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ ਕੀਤੀ। ਜਿਸਦਾ ਵਿਸ਼ਾ "ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦਾ ਰੂਪਾਂਤਰਣ" ਸੀ। ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਉੱਘੇ ਨਾਟਕਕਾਰ [[ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਠੀ]] ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣਾ ਤਖੱਲਸ 'ਪਾਤਰ' ਰੱਖ ਲਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਸੁਰਜੀਤ ਦੇ ਨਾਲ ਪੱਤੜ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਕਲਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/eminent-poet-surjit-patar-is-new-punjab-arts-council-chief-4809036/|title=Eminent poet Surjit Patar is new Punjab Arts Council chief|date=2017-08-23|website=The Indian Express|language=en-US|access-date=2020-01-29}}</ref> ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 2012 ਵਿੱਚ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/punjabi-poet-surjit-patar-gets-padma-shri/|title=Punjabi poet Surjit Patar gets Padma Shri|date=2012-01-26|website=The Indian Express|language=en-US|access-date=2020-01-29}}</ref> 11 ਮਈ 2024 ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ। == ਕਿੱਤਾ == 1969 ਵਿੱਚ ਪਾਤਰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਕਾਲਜ ਬੀੜ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਇਥੋਂ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ। [[2002]] ਵਿਚ ਉਹ [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ]] ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ਅਤੇ 2008 ਤੱਕ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਗੜ੍ਹ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। 2013 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ, [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2013 ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਰਲਡ ਸਿੱਖ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, [[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿਚ ਵਿਜ਼ਿਟਿੰਗ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਤਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲਿਆ ਤੇ ਪੇਂਡੂ ਵਿਦਿਆਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਪਾਤੜ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲਿਆ, ਜਿਹੜਾ ਘਸ-ਘਸਾ ਕੇ ਪਾਤਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਲਾਤੀਨੀ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਦੇ [[ਕੋਲੰਬੀਆ]] ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਮੈਦਿਯਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਉਤਸਵ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕਰਨ ਗਿਆ ਸੀ। ਓਥੇ ਉਸ ਦੀ ਦਾੜ੍ਹੀ, ਪਗੜੀ ਦੇਖ ਕੇ ਇੱਕ ਸਪੇਨੀ ਬੱਚੇ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਦੂਗਰ ਸਮਝ ਲਿਆ ਸੀ। ==ਪੰਜਾਬੀ ਗਜ਼ਲ ਨੂੰ ਦੇਣ== ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਇੱਕ ਸਫਲ ਗਜ਼ਲਕਾਰ ਵਜੋਂ ਹੋਈ। 'ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼' ਪੁਸਤਕ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗਜ਼ਲਾਂ 'ਕੋਲਾਜ਼' ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ [[ਗ਼ਜ਼ਲ]] ਨੂੰ ਰਾਗਆਤਮਿਕਤਾ ਦੇ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਮਿਆਰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਹਰ [[ਸ਼ੇਅਰ]] ਦੀ ਤਪਸ਼, ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚਲੀ ਗਹਿਰਾਈ ਮੁਨੱਖੀ ਮਨ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਝੰਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਸੂਖਮ ਭਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਸ਼ੇਅਰ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਧਰਾਤਲ ਨੂੰ ਟੁੰਬਦੇ ਅਤੇ ਹਿਰਨੀ ਦੀ ਚਾਲ ਵਾਂਗੂ ਚੁੰਗੀਆਂ ਭਰਦੇ ਹਨ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਮਾਨਵਵਾਦੀ, ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜਟਿਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਲਮਬੰਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਯਥਾਰਥ ਦੇ ਪਸਾਰੇ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਸਮੇਟਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਕੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਨੂੰ [[ਉਰਦੂ]] ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਕੇ ਇਕ ਆਧੁਨਿਕ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗ ਵਾਲੀ ਪਛਾਣ ਦੁਆਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਉਸਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ, “''ਕੁਛ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਹਨੇਰਾ ਜਰੇਗਾ ਕਿਵੇਂ, ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਸ਼ਮਾਂਦਾਨ ਕੀ ਕਹਿਣਗੇ। ਗੀਤ ਦੀ ਮੌਤ ਇਸ ਰਾਤ ਜੇ ਹੋ ਗਈ, ਮੇਰਾ ਜੀਣਾ ਮੇਰੇ ਯਾਰ ਕਿੰਜ ਸਹਿਣਗੇ''” ਜਾਂ ਫਿਰ “''ਬਲਦਾ ਬਿਰਖ ਹਾਂ, ਖਤਮ ਹਾਂ, ਬਸ ਸ਼ਾਮ ਤੀਕ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਬਹਾਰ ਦੀ ਕਰਦਾ ਉਡੀਕ ਹਾਂ"''। “''ਕੋਈ ਡਾਲੀਆਂ ‘ਚੋਂ ਲੰਘਿਆ ਹਵਾ ਬਣ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਰਹਿ ਗਏ ਬਿਰਖ ਵਾਲੀ ਹਾ ਬਣ ਕੇ"'', “''ਖੜਕ ਹੋਵੇ ਜੇ ਡਿੱਗੇ ਪੱਤਾ ਵੀ, ਐਸੀ ਚੁੱਪ ਹੈ ਤਾਂ ਬਿਰਖ ਅਰਜ਼ ਕਰੇ"''। ==ਰਚਨਾਵਾਂ== ===ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ=== *''[[ਹਵਾ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼ (ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ)|ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼]] -1979'' *''[[ਬਿਰਖ ਅਰਜ਼ ਕਰੇ]]- 1992'' *''[[ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਲਗਦੀ ਵਰਣਮਾਲਾ|ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਲਗਦੀ ਵਰਨਮਾਲਾ]]-1992'' *''ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦਰਗਾਹ- 2003'' *''[[ਪਤਝੜ ਦੀ ਪਾਜ਼ੇਬ]]'' *''[[ਸੁਰਜ਼ਮੀਨ|ਸੁਰ-ਜ਼ਮੀਨ]]- 2007'' *''[[ਚੰਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਵਹਿੰਗੀ]]'' ===ਅਨੁਵਾਦ === * ਸਪੇਨੀ ਲੇਖਕ [[ਲੋਰਕਾ]] ਦੇ ਤਿੰਨ ਦੁਖਾਂਤ: #[[ਅੱਗ ਦੇ ਕਲੀਰੇ]] (''[[ਬਲੱਡ ਵੈਡਿੰਗ]]'')<ref>[http://punjabipedia.org/topic.aspx?txt=%E0%A8%B8%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%A4%20%E0%A8%AA%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%B0 ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ - ਪੰਜਾਬੀ ਪੀਡੀਆ]</ref> #''ਸਈਓ ਨੀ ਮੈਂ ਅੰਤਹੀਣ ਤਰਕਾਲਾਂ'' (''[[ਯੇਰਮਾ]]'') #''[[ਹੁਕਮੀ ਦੀ ਹਵੇਲੀ]]'' (''[[ਲਾ ਕਾਸਾ ਡੇ ਬਰਨਾਰਡਾ ਅਲਬਾ]]'') *"ਨਾਗ ਮੰਡਲ" (ਗਿਰੀਸ਼ ਕਾਰਨਾਡ ਦਾ ਨਾਟਕ) *ਬ੍ਰੈਖਤ ਅਤੇ ਨੇਰੂਦਾ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ *''ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਰੇ ਦੀ ਪਾਗਲ ਔਰਤ'' (ਯਾਂ ਜਿਰਾਦੂ ਦੇ ਫ਼ਰੈਂਚ ਨਾਟਕ ''ਲਾ ਫ਼ੋਲੇ ਡੇ ਸਈਓ'') === ਵਾਰਤਕ === * ''[[ਸੂਰਜ ਮੰਦਰ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ]]'' * ''ਇਹ ਬਾਤ ਨਿਰੀ ਏਨੀ ਹੀ ਨਹੀਂ'' (2021) (ਕਿਸਾਨੀ ਮੋਰਚੇ ਦੋਰਾਨ ਲਿਖੇ ਲੇਖ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ) ==ਸਨਮਾਨ== * 1993 ਵਿੱਚ "ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਲਗਦੀ ਵਰਨਮਾਲਾ" ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਸਨਮਾਨ * 1997 ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ 'ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ' ਸਨਮਾਨ * 1999 ਵਿੱਚ "ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰੀਸ਼ਦ ਕਲਕੱਤਾ" ਵਲੋਂ '''ਪੰਚਨਾਦ ਪੁਰਸਕਾਰ''' * 2012 ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਆਨਰਜ਼ ਕਾਜ਼ਾ (ਆਨਰੇਰੀ) ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ * 2012 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਵ-ਉਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਨਮਾਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ '''ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ''' * "ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦਰਗਾਹ" ਲਈ ਸਰਸਵਤੀ ਸਨਮਾਨ ==ਕਾਵਿ-ਨਮੂਨਾ== <poem> ਕੋਈ ਡਾਲੀਆਂ ਚੋਂ ਲੰਘਿਆ ਹਵਾ ਬਣ ਕੇ ਅਸੀਂ ਰਹਿ ਗਏ ਬਿਰਖ ਵਾਲੀ ਹਾ ਬਣ ਕੇ ਪੈੜਾਂ ਤੇਰੀਆਂ ‘ਤੇ ਦੂਰ ਦੂਰ ਤੀਕ ਮੇਰੇ ਪੱਤੇ ਡਿੱਗੇ ਮੇਰੀਆਂ ਬਹਾਰਾਂ ਦਾ ਗੁਨਾਹ ਬਣ ਕੇ ਪਿਆਂ ਅੰਬੀਆਂ ਨੂੰ ਬੂਰ ਸੀ ਕਿ ਕੋਇਲ ਕੂਕ ਪਈ ਕਿਸੇ ਜਿੰਦ ਬੀਆਬਾਨ ਦੀ ਗਵਾਹ ਬਣ ਕੇ ਕਦੀ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗੂ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਵੀ ਕਰ ਐਵੇਂ ਲੰਘ ਜਾਨੈ ਪਾਣੀ ਕਦੇ ਵਾ ਬਣ ਕੇ ਜਦੋਂ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਹਾਣ ਦਾ ਸੀ ਸਾਂਵਰਾ ਜਿਹਾ ਜਦੋਂ ਜੁਦਾ ਹੋਇਆ ਤੁਰ ਗਿਆ ਖੁਦਾ ਬਣ ਕੇ </poem> ਅਗਲਾ- ਮੈਂ ਰਾਹਾਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਤੁਰਦਾ ਮੈਂ ਤੁਰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਰਾਹ ਬਣਦੇ ਯੁਗਾਂ ਤੋਂ ਕਾਫਲੇ ਆਉਂਦੇ ਇਸੇ ਸੱਚ ਦੇ ਗਵਾਹ ਬਣਦੇ ਇਹ ਤਪਦੀ ਰੇਤ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਰਸਤਾ ਠੀਕ ਹੈ ਮੇਰਾ ਇਹ ਸੜਦੇ ਪੈਰ, ਠਰਦੇ ਦਿਲ, ਮੇਰੇ ਸੱਚ ਦੇ ਗਵਾਹ ਬਣਦੇ ਜੁ ਲੋ ਮੱਥੇ 'ਚੋਂ ਫੁੱਟਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਅਸਲੀ ਤਾਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਵੀ ਦੇ ਤਖਤ 'ਤੇ ਬਹਿ ਕੇ ਹੀ ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਬਣਦੇ ਇਹ ਪੰਡਤ ਰਾਗ ਦੇ ਤਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਆਉਂਦੇ ਨੇ ਮੇਰੇ ਹਉਕੇ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਵੰਝਲੀ ਦੇ ਸਾਹ ਬਣਦੇ ਅਸਾਨੂੰ ਰੀਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਪਰੀਤ ਪਿਆਰੀ ਹੈ ਤੂੰ ਲਿਖ ਲੇਖਾ ਤੇ ਲਿਖ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਗੁਨਾਹ ਬਣਦੇ ਰਾਂਝੇ ਨਾ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਵੀ ਨਾ ਬਣਦੇ ਅਸੀਂ ਕੈਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਾਂ ਨਾਥ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਲੁੱਡਣ ਮਲਾਹ ਬਣਦੇ ਉਦੋਂ ਤਕ ਤੂੰ ਹੈਂ ਸਾਡੀ ਹਿੱਕ ਦੇ ਵਿਚ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਮਰ ਕੇ ਵੀ ਜਦੋਂ ਤਕ ਜਿਸਮ ਸਾਡੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਬਣਦੇ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦੇ ਸੁਖਨ ਕੁਛ ਯਾਰ, ਕੁਛ ਤਾਰੀਖ ਦੇ ਮੰਜ਼ਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਜ਼ਖਮ ਖਾ ਲੈਨਾਂ ਮੇਰੀ ਖ਼ਾਤਰ ਪਨਾਹ ਬਣਦੇ ਮੈਂ ਇਕ ਗੱਲ ਜਾਣਦਾਂ ਕਿ ਹੈ ਕੋਈ ਸ਼ੈ ਇਸ ਵਜੂਦ ਅੰਦਰ ਉਹ ਜਿਹੜੀ ਲਿਸ਼ਕ ਉਠਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਭ ਰੁਖ ਸਿਆਹ ਬਣਦੇ ਕਦੀ ਦਰਿਆ ਇੱਕਲਾ ਤੈਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਦਿਸ਼ਾ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਂ ਦੀ ਢਾਲ, ਜਲ ਦਾ ਵੇਗ ਹੀ ਰਲ ਮਿਲ ਕੇ ਰਾਹ ਬਣਦੇ ਅਚਨਚੇਤੀ ਕਿਸੇ ਬਿੰਦੂ 'ਚੋਂ ਚਸ਼ਮਾ ਫੁੱਟ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਐਵੇਂ ਖਾਹਮਖਾਹ ਬਣਦੇ ਮੈਂ ਕੁਝ ਨਾਦਾਂ ਤੇ ਬਿੰਦਾਂ ਦਾ ਮਿਲਣ-ਬਿੰਦੂ ਹਾਂ ਮੈਂ ਕੀ ਹਾਂ ਜੇ ਮੈਂ ਆਖਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁਝ ਹਾਂ ਕਥਨ ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹ ਬਣਦੇ ਇਹ ਤੁਰਦਾ ਕੌਣ ਹੈ ਮੈਂ ਕੌਣ ਹਾਂ ਤੇ ਕੌਣ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ ਇਹ ਸੋਚਾਂ ਦਾ ਸਫਰ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਸੀਨੇ ਹੀ ਰਾਹ ਬਣਦੇ ਜਦੋਂ ਤਕ ਲਫਜ਼ ਜਿਊਂਦੇ ਨੇ ਸੁਖਨਵਰ ਜਿਓਣ ਮਰ ਕੇ ਵੀ ਉਹ ਕੇਵਲ ਜਿਸਮ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਜੋ ਸਿਵਿਆਂ ਵਿਚ ਸੁਆਹ ਬਣਦੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲੋਚਿਆ ਬਣਨਾ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਆਰ ਦੇ 'ਪਾਤਰ' ਕਦੇ ਨਾ ਸੋਚਿਆ ਆਪਾਂ ਕਿ ਅਹੁ ਬਣਦੇ ਜਾਂ ਆਹ ਬਣਦੇ। ==ਟੀ.ਵੀ ਤੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ== ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ੀਚਰ ਫਿਲਮ "ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ" ਦੇ ਡਾਇਲਾਗ ਲਿਖੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਖ਼ਮਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਇਕ ਟੇਪ "ਬਿਰਖ ਜੋ ਸਾਜ ਹੈ" ਵੀ ਆਈ ਹੈ। == ਗੈਲਰੀ == <Gallery mode=packed style="text-align:left"> File:Sahitya Akademi Award - Surjit Patar.JPG|ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ - ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ Dr._Surjit_Patar_and_Stalinjeet_at_WikiConference_India_2016.jpg|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸ਼ਕ ਨਾਲ Padam Shree Dr. Surjeet Patar.png|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਲੁਧਿਆਣਾ। Dr. Surjeet Patar.png|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਨਾਭਾ ਕਵਿਤਾ ਉਤਸਵ 2022 ਮੌਕੇ। Punjabi Poet Surjeet Patar.png|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਲੁਧਿਆਣਾ। File:Satdeep Gill with Surjit Patar.JPG|29 ਮਈ 2015 ਨੂੰ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਿਖਣ ਵਾਲ਼ੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ File:Dr. Surjit Patar speaks at opening ceremony of WikiConference India 2016, 5 August 2016 1.jpg|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਵਿੱਕੀ ਇੰਡੀਆ ਕਾਨਫਰੰਸ 5 ਅਗਸਤ 2016 File:Dr. Surjit Patar and Satdeep Gill-Opening Ceremony-WCI 2016 at CGC, Mohali- 5 August-IMG 4894.jpg|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਵਿੱਕੀ ਇੰਡੀਆ 5 ਅਗਸਤ 2016 File:Surjeet Patar.png|ਇਹ ਤਸਵੀਰ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਖਿੱਚੀ ਗਈ। </Gallery> ==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ== *[[ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ]] *[[ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ]] *[[ਅਜੀਤ ਕੌਰ]] *ਡਾ. [[ਸੁਖਪਾਲ ਸੰਘੇੜਾ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} ==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Commons category|Surjit Patar|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ}} *{{IMDb name| id=2539698|name=ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ}} *{{Facebook|PATARSURJIT |ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ}} {{ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ}} {{ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1945]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2024]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਟਾਫ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ) ਦੇ ਲੋਕ]] tidt52bau2ahnas1vhjq1nolq5tkxqn 811738 811737 2025-06-24T16:31:47Z Satdeep Gill 1613 811738 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ | image = Surjit Patar.jpg | image_size = | caption = | birth_date = {{birth date|df=y|1945|01|14}} | birth_place = [[ਪੱਤੜ ਕਲਾਂ]], [[ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ|ਭਾਰਤ]] | death_date = {{death date and age|2024|05|11|1945|01|14|df=yes}} | death_place = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | occupation = ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰੀ | education = [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] | genre = [[ਗ਼ਜ਼ਲ]], [[ਨਜ਼ਮ]] | subject = ਸਮਾਜਿਕ | notableworks = ''ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼'' }} '''ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ''' ([[ਜਨਮ ਨਾਮ]]: '''ਸੁਰਜੀਤ ਹੁੰਜਣ''') (14 ਜਨਵਰੀ 1945 – 11 ਮਈ 2024)<ref>{{Cite news |last=PTI |date=2024-05-11 |title=Punjabi poet, writer Surjit Patar passes away at 79 |url=https://www.thehindu.com/news/national/punjab/punjabi-poet-writer-surjit-patar-passes-away-at-79/article68163927.ece |access-date=2024-05-11 |work=The Hindu |language=en-IN |issn=0971-751X}}</ref> [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਲੇਖਕ]] ਅਤੇ [[ਕਵੀ]] ਸਨ।<ref>{{cite web | url=http://www.ramgarhiakom.com/2020/news/news_doc/01_jan_20.html | title=Ramgarhia kom News, January-2020 }}</ref> ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ।<ref name=ssingh>{{cite journal |last=Singh |first= Surjit |date=Spring–Fall 2006 |title=Surjit Patar: Poet of the Personal and the Political |journal=Journal of Punjab Studies |volume=13 |issue= 1|pages= 265 |quote= His poems enjoy immense popularity with the general public and have won high acclaim from critics. }}</ref> ==ਜੀਵਨ == ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਨ 1945 ਨੂੰ [[ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ [[ਜਲੰਧਰ]] ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ [[ਪੱਤੜ ਕਲਾਂ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਕੌਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ.ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਪਾਤਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਅਤੇ ਖਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਖਹਿਰਾ ਮਝਾ ਤੋਂ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਰਣਧੀਰ ਗੌਰਮਿੰਟ ਕਾਲਜ ਕਪੂਰਥਲਾ ਤੋਂ ਬੀ.ਏ ਕਰਕੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਐਮ.ਏ. ਅਤੇ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਿਸਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਤੋਂ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ ਕੀਤੀ। ਜਿਸਦਾ ਵਿਸ਼ਾ "ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦਾ ਰੂਪਾਂਤਰਣ" ਸੀ। ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਉੱਘੇ ਨਾਟਕਕਾਰ [[ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਠੀ]] ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣਾ ਤਖੱਲਸ 'ਪਾਤਰ' ਰੱਖ ਲਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਸੁਰਜੀਤ ਦੇ ਨਾਲ ਪੱਤੜ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਕਲਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ।<ref name=":1">{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/eminent-poet-surjit-patar-is-new-punjab-arts-council-chief-4809036/|title=Eminent poet Surjit Patar is new Punjab Arts Council chief|date=2017-08-23|website=The Indian Express|language=en-US|access-date=2020-01-29}}</ref> ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 2012 ਵਿੱਚ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/punjabi-poet-surjit-patar-gets-padma-shri/|title=Punjabi poet Surjit Patar gets Padma Shri|date=2012-01-26|website=The Indian Express|language=en-US|access-date=2020-01-29}}</ref> 11 ਮਈ 2024 ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ। == ਕਿੱਤਾ == 1969 ਵਿੱਚ ਪਾਤਰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਕਾਲਜ ਬੀੜ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਇਥੋਂ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ। [[2002]] ਵਿਚ ਉਹ [[ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ|ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ]] ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ਅਤੇ 2008 ਤੱਕ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਗੜ੍ਹ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। 2013 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ, [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2013 ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਰਲਡ ਸਿੱਖ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, [[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿਚ ਵਿਜ਼ਿਟਿੰਗ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਤਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲਿਆ ਤੇ ਪੇਂਡੂ ਵਿਦਿਆਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਪਾਤੜ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲਿਆ, ਜਿਹੜਾ ਘਸ-ਘਸਾ ਕੇ ਪਾਤਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਲਾਤੀਨੀ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਦੇ [[ਕੋਲੰਬੀਆ]] ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਮੈਦਿਯਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਉਤਸਵ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕਰਨ ਗਿਆ ਸੀ। ਓਥੇ ਉਸ ਦੀ ਦਾੜ੍ਹੀ, ਪਗੜੀ ਦੇਖ ਕੇ ਇੱਕ ਸਪੇਨੀ ਬੱਚੇ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਦੂਗਰ ਸਮਝ ਲਿਆ ਸੀ। ==ਪੰਜਾਬੀ ਗਜ਼ਲ ਨੂੰ ਦੇਣ== ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਇੱਕ ਸਫਲ ਗਜ਼ਲਕਾਰ ਵਜੋਂ ਹੋਈ। 'ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼' ਪੁਸਤਕ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗਜ਼ਲਾਂ 'ਕੋਲਾਜ਼' ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ [[ਗ਼ਜ਼ਲ]] ਨੂੰ ਰਾਗਆਤਮਿਕਤਾ ਦੇ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਮਿਆਰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਹਰ [[ਸ਼ੇਅਰ]] ਦੀ ਤਪਸ਼, ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚਲੀ ਗਹਿਰਾਈ ਮੁਨੱਖੀ ਮਨ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਝੰਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਸੂਖਮ ਭਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਸ਼ੇਅਰ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਧਰਾਤਲ ਨੂੰ ਟੁੰਬਦੇ ਅਤੇ ਹਿਰਨੀ ਦੀ ਚਾਲ ਵਾਂਗੂ ਚੁੰਗੀਆਂ ਭਰਦੇ ਹਨ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਮਾਨਵਵਾਦੀ, ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜਟਿਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਲਮਬੰਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਯਥਾਰਥ ਦੇ ਪਸਾਰੇ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਸਮੇਟਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਕੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਨੂੰ [[ਉਰਦੂ]] ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਕੇ ਇਕ ਆਧੁਨਿਕ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗ ਵਾਲੀ ਪਛਾਣ ਦੁਆਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਉਸਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ, “''ਕੁਛ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਹਨੇਰਾ ਜਰੇਗਾ ਕਿਵੇਂ, ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਸ਼ਮਾਂਦਾਨ ਕੀ ਕਹਿਣਗੇ। ਗੀਤ ਦੀ ਮੌਤ ਇਸ ਰਾਤ ਜੇ ਹੋ ਗਈ, ਮੇਰਾ ਜੀਣਾ ਮੇਰੇ ਯਾਰ ਕਿੰਜ ਸਹਿਣਗੇ''” ਜਾਂ ਫਿਰ “''ਬਲਦਾ ਬਿਰਖ ਹਾਂ, ਖਤਮ ਹਾਂ, ਬਸ ਸ਼ਾਮ ਤੀਕ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਬਹਾਰ ਦੀ ਕਰਦਾ ਉਡੀਕ ਹਾਂ"''। “''ਕੋਈ ਡਾਲੀਆਂ ‘ਚੋਂ ਲੰਘਿਆ ਹਵਾ ਬਣ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਰਹਿ ਗਏ ਬਿਰਖ ਵਾਲੀ ਹਾ ਬਣ ਕੇ"'', “''ਖੜਕ ਹੋਵੇ ਜੇ ਡਿੱਗੇ ਪੱਤਾ ਵੀ, ਐਸੀ ਚੁੱਪ ਹੈ ਤਾਂ ਬਿਰਖ ਅਰਜ਼ ਕਰੇ"''। ==ਰਚਨਾਵਾਂ== ===ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ=== *''[[ਹਵਾ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼ (ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ)|ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫ਼]] -1979'' *''[[ਬਿਰਖ ਅਰਜ਼ ਕਰੇ]]- 1992'' *''[[ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਲਗਦੀ ਵਰਣਮਾਲਾ|ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਲਗਦੀ ਵਰਨਮਾਲਾ]]-1992'' *''ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦਰਗਾਹ- 2003'' *''[[ਪਤਝੜ ਦੀ ਪਾਜ਼ੇਬ]]'' *''[[ਸੁਰਜ਼ਮੀਨ|ਸੁਰ-ਜ਼ਮੀਨ]]- 2007'' *''[[ਚੰਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਵਹਿੰਗੀ]]'' ===ਅਨੁਵਾਦ === * ਸਪੇਨੀ ਲੇਖਕ [[ਲੋਰਕਾ]] ਦੇ ਤਿੰਨ ਦੁਖਾਂਤ: #[[ਅੱਗ ਦੇ ਕਲੀਰੇ]] (''[[ਬਲੱਡ ਵੈਡਿੰਗ]]'')<ref>[http://punjabipedia.org/topic.aspx?txt=%E0%A8%B8%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%A4%20%E0%A8%AA%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%B0 ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ - ਪੰਜਾਬੀ ਪੀਡੀਆ]</ref> #''ਸਈਓ ਨੀ ਮੈਂ ਅੰਤਹੀਣ ਤਰਕਾਲਾਂ'' (''[[ਯੇਰਮਾ]]'') #''[[ਹੁਕਮੀ ਦੀ ਹਵੇਲੀ]]'' (''[[ਲਾ ਕਾਸਾ ਡੇ ਬਰਨਾਰਡਾ ਅਲਬਾ]]'') *"ਨਾਗ ਮੰਡਲ" (ਗਿਰੀਸ਼ ਕਾਰਨਾਡ ਦਾ ਨਾਟਕ) *ਬ੍ਰੈਖਤ ਅਤੇ ਨੇਰੂਦਾ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ *''ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਰੇ ਦੀ ਪਾਗਲ ਔਰਤ'' (ਯਾਂ ਜਿਰਾਦੂ ਦੇ ਫ਼ਰੈਂਚ ਨਾਟਕ ''ਲਾ ਫ਼ੋਲੇ ਡੇ ਸਈਓ'') === ਵਾਰਤਕ === * ''[[ਸੂਰਜ ਮੰਦਰ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ]]'' * ''ਇਹ ਬਾਤ ਨਿਰੀ ਏਨੀ ਹੀ ਨਹੀਂ'' (2021) (ਕਿਸਾਨੀ ਮੋਰਚੇ ਦੋਰਾਨ ਲਿਖੇ ਲੇਖ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ) ==ਸਨਮਾਨ== * 1993 ਵਿੱਚ "ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਲਗਦੀ ਵਰਨਮਾਲਾ" ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਸਨਮਾਨ * 1997 ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ 'ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ' ਸਨਮਾਨ * 1999 ਵਿੱਚ "ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰੀਸ਼ਦ ਕਲਕੱਤਾ" ਵਲੋਂ '''ਪੰਚਨਾਦ ਪੁਰਸਕਾਰ''' * 2012 ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਆਨਰਜ਼ ਕਾਜ਼ਾ (ਆਨਰੇਰੀ) ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ * 2012 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਵ-ਉਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਨਮਾਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ '''ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ''' * "ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦਰਗਾਹ" ਲਈ ਸਰਸਵਤੀ ਸਨਮਾਨ ==ਕਾਵਿ-ਨਮੂਨਾ== <poem> ਕੋਈ ਡਾਲੀਆਂ ਚੋਂ ਲੰਘਿਆ ਹਵਾ ਬਣ ਕੇ ਅਸੀਂ ਰਹਿ ਗਏ ਬਿਰਖ ਵਾਲੀ ਹਾ ਬਣ ਕੇ ਪੈੜਾਂ ਤੇਰੀਆਂ ‘ਤੇ ਦੂਰ ਦੂਰ ਤੀਕ ਮੇਰੇ ਪੱਤੇ ਡਿੱਗੇ ਮੇਰੀਆਂ ਬਹਾਰਾਂ ਦਾ ਗੁਨਾਹ ਬਣ ਕੇ ਪਿਆਂ ਅੰਬੀਆਂ ਨੂੰ ਬੂਰ ਸੀ ਕਿ ਕੋਇਲ ਕੂਕ ਪਈ ਕਿਸੇ ਜਿੰਦ ਬੀਆਬਾਨ ਦੀ ਗਵਾਹ ਬਣ ਕੇ ਕਦੀ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗੂ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਵੀ ਕਰ ਐਵੇਂ ਲੰਘ ਜਾਨੈ ਪਾਣੀ ਕਦੇ ਵਾ ਬਣ ਕੇ ਜਦੋਂ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਹਾਣ ਦਾ ਸੀ ਸਾਂਵਰਾ ਜਿਹਾ ਜਦੋਂ ਜੁਦਾ ਹੋਇਆ ਤੁਰ ਗਿਆ ਖੁਦਾ ਬਣ ਕੇ </poem> ਅਗਲਾ- ਮੈਂ ਰਾਹਾਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਤੁਰਦਾ ਮੈਂ ਤੁਰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਰਾਹ ਬਣਦੇ ਯੁਗਾਂ ਤੋਂ ਕਾਫਲੇ ਆਉਂਦੇ ਇਸੇ ਸੱਚ ਦੇ ਗਵਾਹ ਬਣਦੇ ਇਹ ਤਪਦੀ ਰੇਤ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਰਸਤਾ ਠੀਕ ਹੈ ਮੇਰਾ ਇਹ ਸੜਦੇ ਪੈਰ, ਠਰਦੇ ਦਿਲ, ਮੇਰੇ ਸੱਚ ਦੇ ਗਵਾਹ ਬਣਦੇ ਜੁ ਲੋ ਮੱਥੇ 'ਚੋਂ ਫੁੱਟਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਅਸਲੀ ਤਾਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਵੀ ਦੇ ਤਖਤ 'ਤੇ ਬਹਿ ਕੇ ਹੀ ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਬਣਦੇ ਇਹ ਪੰਡਤ ਰਾਗ ਦੇ ਤਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਆਉਂਦੇ ਨੇ ਮੇਰੇ ਹਉਕੇ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਵੰਝਲੀ ਦੇ ਸਾਹ ਬਣਦੇ ਅਸਾਨੂੰ ਰੀਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਪਰੀਤ ਪਿਆਰੀ ਹੈ ਤੂੰ ਲਿਖ ਲੇਖਾ ਤੇ ਲਿਖ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਗੁਨਾਹ ਬਣਦੇ ਰਾਂਝੇ ਨਾ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਵੀ ਨਾ ਬਣਦੇ ਅਸੀਂ ਕੈਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਾਂ ਨਾਥ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਲੁੱਡਣ ਮਲਾਹ ਬਣਦੇ ਉਦੋਂ ਤਕ ਤੂੰ ਹੈਂ ਸਾਡੀ ਹਿੱਕ ਦੇ ਵਿਚ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਮਰ ਕੇ ਵੀ ਜਦੋਂ ਤਕ ਜਿਸਮ ਸਾਡੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਬਣਦੇ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦੇ ਸੁਖਨ ਕੁਛ ਯਾਰ, ਕੁਛ ਤਾਰੀਖ ਦੇ ਮੰਜ਼ਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਜ਼ਖਮ ਖਾ ਲੈਨਾਂ ਮੇਰੀ ਖ਼ਾਤਰ ਪਨਾਹ ਬਣਦੇ ਮੈਂ ਇਕ ਗੱਲ ਜਾਣਦਾਂ ਕਿ ਹੈ ਕੋਈ ਸ਼ੈ ਇਸ ਵਜੂਦ ਅੰਦਰ ਉਹ ਜਿਹੜੀ ਲਿਸ਼ਕ ਉਠਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਭ ਰੁਖ ਸਿਆਹ ਬਣਦੇ ਕਦੀ ਦਰਿਆ ਇੱਕਲਾ ਤੈਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਦਿਸ਼ਾ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਂ ਦੀ ਢਾਲ, ਜਲ ਦਾ ਵੇਗ ਹੀ ਰਲ ਮਿਲ ਕੇ ਰਾਹ ਬਣਦੇ ਅਚਨਚੇਤੀ ਕਿਸੇ ਬਿੰਦੂ 'ਚੋਂ ਚਸ਼ਮਾ ਫੁੱਟ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਐਵੇਂ ਖਾਹਮਖਾਹ ਬਣਦੇ ਮੈਂ ਕੁਝ ਨਾਦਾਂ ਤੇ ਬਿੰਦਾਂ ਦਾ ਮਿਲਣ-ਬਿੰਦੂ ਹਾਂ ਮੈਂ ਕੀ ਹਾਂ ਜੇ ਮੈਂ ਆਖਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁਝ ਹਾਂ ਕਥਨ ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹ ਬਣਦੇ ਇਹ ਤੁਰਦਾ ਕੌਣ ਹੈ ਮੈਂ ਕੌਣ ਹਾਂ ਤੇ ਕੌਣ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ ਇਹ ਸੋਚਾਂ ਦਾ ਸਫਰ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਸੀਨੇ ਹੀ ਰਾਹ ਬਣਦੇ ਜਦੋਂ ਤਕ ਲਫਜ਼ ਜਿਊਂਦੇ ਨੇ ਸੁਖਨਵਰ ਜਿਓਣ ਮਰ ਕੇ ਵੀ ਉਹ ਕੇਵਲ ਜਿਸਮ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਜੋ ਸਿਵਿਆਂ ਵਿਚ ਸੁਆਹ ਬਣਦੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲੋਚਿਆ ਬਣਨਾ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਆਰ ਦੇ 'ਪਾਤਰ' ਕਦੇ ਨਾ ਸੋਚਿਆ ਆਪਾਂ ਕਿ ਅਹੁ ਬਣਦੇ ਜਾਂ ਆਹ ਬਣਦੇ। ==ਟੀ.ਵੀ ਤੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ== ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ੀਚਰ ਫਿਲਮ "ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ" ਦੇ ਡਾਇਲਾਗ ਲਿਖੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਖ਼ਮਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਇਕ ਟੇਪ "ਬਿਰਖ ਜੋ ਸਾਜ ਹੈ" ਵੀ ਆਈ ਹੈ। == ਗੈਲਰੀ == <Gallery mode=packed style="text-align:left"> File:Sahitya Akademi Award - Surjit Patar.JPG|ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ - ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ Dr._Surjit_Patar_and_Stalinjeet_at_WikiConference_India_2016.jpg|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸ਼ਕ ਨਾਲ Padam Shree Dr. Surjeet Patar.png|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਲੁਧਿਆਣਾ। Dr. Surjeet Patar.png|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਨਾਭਾ ਕਵਿਤਾ ਉਤਸਵ 2022 ਮੌਕੇ। Punjabi Poet Surjeet Patar.png|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਲੁਧਿਆਣਾ। File:Satdeep Gill with Surjit Patar.JPG|29 ਮਈ 2015 ਨੂੰ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਿਖਣ ਵਾਲ਼ੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ File:Dr. Surjit Patar speaks at opening ceremony of WikiConference India 2016, 5 August 2016 1.jpg|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਵਿੱਕੀ ਇੰਡੀਆ ਕਾਨਫਰੰਸ 5 ਅਗਸਤ 2016 File:Dr. Surjit Patar and Satdeep Gill-Opening Ceremony-WCI 2016 at CGC, Mohali- 5 August-IMG 4894.jpg|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਵਿੱਕੀ ਇੰਡੀਆ 5 ਅਗਸਤ 2016 File:Surjeet Patar.png|ਇਹ ਤਸਵੀਰ 28 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਖਿੱਚੀ ਗਈ। </Gallery> ==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ== *[[ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ]] *[[ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ]] *[[ਅਜੀਤ ਕੌਰ]] *ਡਾ. [[ਸੁਖਪਾਲ ਸੰਘੇੜਾ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} ==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Commons category|Surjit Patar|ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ}} *{{IMDb name| id=2539698|name=ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ}} *{{Facebook|PATARSURJIT |ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ}} {{ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ}} {{ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1945]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2024]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਟਾਫ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ) ਦੇ ਲੋਕ]] 1229wu3btaabxqoo35vjjgtsv42yp4y ਫਰਮਾ:ਦੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਕੁਵੈਤ 10 15284 811767 90268 2025-06-25T10:36:42Z CommonsDelinker 156 Replacing Flag_of_Kuwait_(1915-1956).svg with [[File:Flag_of_Kuwait_(1915–1956).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR6|Criterion 6]]). 811767 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = ਕੁਵੈਤ | flag alias = Flag of Kuwait.svg | flag alias-1915 = Flag of Kuwait (1915–1956).svg | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | variant = {{{variant|}}} <noinclude> | var1 = 1915 | redir1 = KWT | redir2 = KUW </noinclude> }} 4hxvw7h87czau368u1jx5kw0pchkm3g ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ 0 16834 811758 811465 2025-06-25T03:52:18Z 2409:40D1:80:B628:B892:CEFF:FE28:2A78 811758 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ | image = Dhani Ram Chatrik.jpg | birth_date = {{Birth date|df=yes|1876|10|4}} | birth_place = ਪੱਸੀਆਂਵਾਲਾ, ਜ਼ਿਲਾ [[ਸਿਆਲਕੋਟ]], ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੰਜਾਬ, (ਹੁਣ[[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) | death_date = {{Death date and age|df=yes|1954|12|18|1876|10|4}} | language = ਪੰਜਾਬੀ | nationality = ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ | education = [[ਲੋਪੋਕੇ]], ਇਸਲਾਮੀਆ ਸਕੂਲ, [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] | caption =ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਦਾ ਪੋਰਟਰੇਟ }} {{ਗਿਆਨਸੰਦੂਕ ਲੇਖਕ | ਨਾਮ = ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ | ਤਸਵੀਰ = Dhani Ram Chatrik.jpg | ਤਸਵੀਰ_ਅਕਾਰ = 220px | ਤਸਵੀਰ_ਸਿਰਲੇਖ = | ਉਪਨਾਮ = | ਜਨਮ_ਤਾਰੀਖ = 4 ਅਕਤੂਬਰ 1876 | ਜਨਮ_ਥਾਂ = | ਮੌਤ_ਤਾਰੀਖ = 18 ਦਸੰਬਰ 1954 (ਉਮਰ 78 ਸਾਲ) | ਮੌਤ_ਥਾਂ = | ਕਾਰਜ_ਖੇਤਰ = [[ਕਵੀ]] | ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ = ਭਾਰਤੀ | ਭਾਸ਼ਾ =ਪੰਜਾਬੀ | ਕਾਲ = 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਧ | ਵਿਧਾ = [[ਕਵਿਤਾ]] | ਵਿਸ਼ਾ = ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ | ਲਹਿਰ = ਪੰਜਾਬੀਅਤ | ਮੁੱਖ_ਰਚਨਾ= |ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ = |ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ = | ਦਸਤਖਤ = | ਜਾਲ_ਪੰਨਾ = | ਟੀਕਾ-ਟਿੱਪਣੀ = | ਮੁੱਖ_ਕੰਮ = }} '''ਲਾਲਾ ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ''' (4 ਅਕਤੂਬਰ 1876– 18 ਦਸੰਬਰ 1954)<ref>http://www.evi.com/q/biography_of_dhani_ram_chatrik</ref> ਆਧੁਨਿਕ [[ਪੰਜਾਬੀ]] [[ਕਵਿਤਾ]] ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਕਾਰ ਕੜੀ ਹਨ। [[ਗੁਰਮੁਖੀ]] ਲਿਪੀ ਲਈ ਟਾਈਪ ਸੈੱਟ ਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>http://lamptoburn.blogspot.in/2011/03/lala-dhani-ram-chatrik.html</ref> ਉਹ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਵਿਦਵਾਨ‌ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਸੇਵਾ ਦੇ ਬਦਲੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ 75ਵੀਂ ਬਰਸੀ ਉੱਤੇ [[ਅਭਿਨੰਦਨ ਗਰੰਥ]] ਸਮਰਪਤ ਕਰਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ‌ ==ਜੀਵਨ== ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਸਾਕਾਰ [[ਇਮਾਮਬਖ਼ਸ਼]] ਦੇ ਪਿੰਡ ਪੱਸੀਆਂਵਾਲਾ, ਜ਼ਿਲਾ [[ਸਿਆਲਕੋਟ]] ([[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) ਵਿੱਚ 4 ਅਕਤੂਬਰ, 1876 ਨੂੰ ਲਾਲਾ ਪੋਹਲੂ ਮੱਲ ਅਰੋੜਾ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ।<ref>{{Cite web|url=https://punjabipedia.org/topic.aspx?txt=%E0%A8%A7%E0%A8%A8%E0%A9%80%20%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%AE%20%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%95|title=ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ - ਪੰਜਾਬੀ ਪੀਡੀਆ|website=punjabipedia.org|access-date=2021-05-12}}</ref> ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਅਜੇ ਬਾਲ ਉਮਰ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਰੋਜੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ [[ਲੋਪੋਕੇ]], [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜ਼ਿਲਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ। ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀਆਂ ਕਾਰਨ ਰਸਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੋਕੇ ਰਹਿ ਗਈ ਅਤੇ ਵਸੀਕਾ ਨਵੀਸੀ ਸਿੱਖਣੀ ਪੈ ਗਈ। ਪਰ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੇ 'ਵਜ਼ੀਰ ਹਿੰਦ ਪ੍ਰੈੱਸ' ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ। ਇਥੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣ ਦੀ ਚੇਟਕ ਲੱਗੀ।<ref>[http://sahitchintan.airinsoft.in/article_details.aspx?id=54 ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਚਿਤੇਰਾ : ਲਾਲਾ ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ-- ਪ੍ਰੋ. ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ,ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਵਿਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਖਾਲਸਾ ਸਮਾਚਾਰ ਤੇ ਖਾਲਸਾ ਯੰਗਮੈਨ ਨਾਮਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਛਪਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ। ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ' ਹਰਧਨੀ ' ਉਪ ਨਾਮ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਫੇਰ ' ਚਾਤ੍ਰਿਕ ' ਤਖ਼ਲਸ ਰੱਖ ਲਿਆ। 1924 ਵਿੱਚ ਓਹਨਾ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰੇੱਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 1926 ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਾ ਬਣੀ ਤਾਂ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਜੀ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਭਾ ਵਿੱਚ [[ਸ. ਚਰਨ ਸਿੰਘ]], [[ਮੌਲਾ ਬਖਸ਼ ਕੁਸ਼ਤਾ]], [[ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਦਰਦ]], [[ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ]], [[ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਮੁਸਾਫਿਰ]], [[ਵਿਧਾਤਾ ਸਿੰਘ ਤੀਰ]], [[ਲਾਲਾ ਕਿਰਪਾ ਸਾਗਰ]], [[ਫਜ਼ਲਦੀਨ]] ਅਤੇ [[ਉਸਤਾਦ ਹਮਦਮ]] ਵਰਗੇ ਉੱਘੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ।<ref>[http://archive.jagbani.com/news/jagbani_155593/ਲਾਲਾ ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ, ਜੱਗਬਾਣੀ 18 ਦਸੰਬਰ 2012 ]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ਰਚਨਾਵਾਂ== # ''ਭਰਥਰ ਹਰੀ'' (1905) # ''ਨਲ ਦਮਯੰਤੀ'' (1906) # ''ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਟੋਕਰੀ'' (1904) # ''ਧਰਮਵੀਰ'' (1908) # ''ਚੰਦਨਵਾੜੀ'' (1931)<ref>http://jsks.biz/chandanvari-dhani-ram-chatrik</ref> # ''ਕੇਸਰ ਕਿਆਰੀ'' (1940)<ref>http://www.punjabi-kavita.com/Dhani-Ram-Chatrik.php</ref> # ''ਨਵਾਂ ਜਹਾਨ'' (1995 )<ref>{{Cite web|url=https://pa.wikisource.org/wiki/%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%A1%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A8%B8:%E0%A8%A8%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82_%E0%A8%9C%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%A8.pdf|title=ਨਵਾਂ ਜਹਾਨ|last=ਚਾਤ੍ਰਿਕ|first=ਧਨੀ ਰਾਮ|date=1945|website=https://pa.wikisource.org/|publisher=ਲਾਹੌਰ ਬੁੱਕ ਸ਼ਾਪ|access-date=}}</ref> # ''ਸੂਫ਼ੀਖ਼ਾਨਾ'' (1950)<ref>{{Cite web|url=https://www.jsks.biz/|title=Soofi Khana - Book By Dhani Ram Chatrik|website=www.jsks.biz|language=en|access-date=2022-06-29}}</ref> # ''ਨੂਰਜਹਾਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬੇਗਮ'' (1953) ==ਸਾਹਿਤਕ ਜਾਣਕਾਰੀ== ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਅੰਤਮ ਰਚਨਾ 1954 ਵਿੱਚ [[ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ]] [[ਲਿਪੀ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ [[ਗੁਰਮੁਖੀ]] ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਮੁਹਾਵਰੇਦਾਰ ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਅੱਡਰੀ ਪਛਾਣ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅਰੰਭਕ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਤਾਂ ਆਤਮਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਛਾਪ ਸੀ। ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ [[ਯਥਾਰਥਵਾਦ]] ਦੇ ਵੱਲ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਯਥਾਰਥਵਾਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਤੰਦਾਂ ਉਘੜਵੀਆਂ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਧਾਰਮਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸੈਕੂਲਰ ਸਾਂਤੀ ਦੇ ਹਾਮੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹਲਕੇ ਫੁਲਕੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਵੀ ਹੈ। ਪਰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਲੱਜਾ ਅਤੇ ਲੱਜਾ ਦੇ ਬੰਧਨ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਅਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਉੱਨਤ ਅਤੇ ਅਵੁਨਤ ਪੱਖ ਸੂਫੀਖਾਨਾ ਵਿੱਚ ਭਲੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਚਿਤਰਿਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਦੀ ਅਤੇ ਛੰਦਾਂ ਦੀ ਬਹੁਵਿਧਤਾ (ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਬੈਂਤ]], [[ਦੋਹਰਾ]], [[ਕੋਰੜਾ]]) ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਵਿਗਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਉਹ ਲੋਕਮੁਖੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਸਨ। ਵਰਣਨਾਤਮਕ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਸ਼ੈਲੀ ਉਹਨਾਂ ਕਿਸਾਨੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖੇ ਹੇਠਲੇ ਕਾਵਿ-ਟੁਕੜੇ ਵਿੱਚੋਂ ਭਲੀਭਾਂਤ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ:<blockquote>ਸਾਉਣ ਮਾਂਹ, ਝੜੀਆਂ ਗਰਮੀ ਝਾੜ ਸੁੱਟੀ, ਧਰਤੀ ਪੁੰਗਰੀ, ਟਹਿਕੀਆਂ ਡਾਲੀਆਂ ਨੇ, ਰਾਹ ਰੋਕ ਲਏ ਛੱਪੜਾਂ ਟੋਭਿਆਂ ਨੇ, ਨਦੀਆਂ ਨਾਲਿਆਂ ਜੂਹਾਂ ਹੰਘਾਲੀਆਂ ਨੇ, ਧਾਈਂ ਉੱਸਰੇ, ਨਿੱਸਰੀ ਚਰ੍ਹੀ ਮੱਕੀ, ਤੇ ਕਪਾਹੀਂ ਨਾ ਜਾਣ ਸੰਭਾਲੀਆਂ ਨੇ, ਜੰਮੂ ਰਸੇ, ਅਨਾਰ ਵਿਚ ਆਈ ਸ਼ੀਰੀ, ਚੜ੍ਹੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਗਿਠ ਗਿਠ ਲਾਲੀਆਂ ਨੇ, ਤਿੜ੍ਹਾਂ ਤਿੜਕੀਆਂ, ਪੱਠਿਆਂ ਲਹਿਰ ਲਾਈ, ਡੰਗਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਪਾਲੀਆਂ ਨੇ, ਵੱਟਾਂ ਬੱਧੀਆਂ, ਜੋਤਰੇ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੇ, ਛਾਵੇਂ ਮੰਜੀਆਂ ਡਾਹੀਆਂ ਹਾਲੀਆਂ ਨੇ ।</blockquote>ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਹੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਹਰੇਕ ਪੰਜਾਬੀ ਬੱਚੇ ਦੀ ਜੁਬਾਨ ਉੱਤੇ ਹੈ:-<blockquote>ਤੂੜੀ ਤੰਦ ਸਾਂਭ ਹਾੜੀ ਵੇਚ ਵੱਟ ਕੇ, ਲੰਬੜਾਂ ਤੇ ਸ਼ਾਹਾਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਕੱਟ ਕੇ, ਮੀਹਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਤੇ ਸਿਆੜ ਕੱਢ ਕੇ, ਮਾਲ ਧੰਦਾ ਸਾਂਭਣੇ ਨੂੰ ਚੂਹੜਾ ਛੱਡ ਕੇ, ਪੱਗ ਝੱਗਾ ਚਾਦਰਾ ਨਵਾਂ ਸਵਾਇ ਕੇ, ਸੰਮਾਂ ਵਾਲੀ ਡਾਂਗ ਉੱਤੇ ਤੇਲ ਲਾਇ ਕੇ, ਕੱਛੇ ਮਾਰ ਵੰਝਲੀ ਅਨੰਦ ਛਾ ਗਿਆ, ਮਾਰਦਾ ਦਮਾਮੇ ਜੱਟ ਮੇਲੇ ਆ ਗਿਆ,<ref>{{Cite web |url=http://www.punjabiportal.com/forum/dhani-ram-chatrik-t1282.html |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2013-07-28 |archive-date=2012-08-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120819035939/http://www.punjabiportal.com/forum/dhani-ram-chatrik-t1282.html |dead-url=yes }}</ref> == ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ == * [https://www.punjabi-kavita.com/DhaniRamChatrik.php ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਉੱਤੇ ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਾਹਿਤਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1876]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1954]] m817caovkpm7e1m9je0h2vlpn6esguy ਫਰਮਾ:ਦੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ 10 17794 811752 103309 2025-06-24T18:49:56Z CommonsDelinker 156 Replacing Flag_of_Turkmenistan_(1992-1997).svg with [[File:Flag_of_Turkmenistan_(1992–1997).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR6|Criterion 6]]). 811752 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ | flag alias = Flag of Turkmenistan.svg | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | variant = {{{variant|}}} | flag alias-1992 = Flag of Turkmenistan (1992–1997).svg | flag alias-1997 = Flag of Turkmenistan (1997-2001).svg <noinclude> | var1 = 1992 | var2 = 1997 | redir1 = TKM | related1 = Turkmen SSR </noinclude> }} mvmou9cwssxvymj61piczv39dcngqxu ਫਰਮਾ:Country data Peru 10 17807 811754 704240 2025-06-24T19:40:46Z CommonsDelinker 156 Replacing Flag_of_Peru_(1822-1825).svg with [[File:Flag_of_Peru_(1822–1825).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR6|Criterion 6]]). 811754 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = ਪੇਰੂ | flag alias = Flag of Peru.svg | flag alias-spain = Flag of Cross of Burgundy.svg | flag alias-1820 = Flag of Tacna Regiment (1820 proposal).svg | flag alias-1821 = Flag of Peru (1821-1822).svg | flag alias-1822 = Flag of Peru (1822).svg | flag alias-1822a = Flag of Peru (1822–1825).svg | flag alias-1825 = Flag of Peru (1825–1884).svg | flag alias-confederation = Flag of the Peru-Bolivian Confederation.svg | flag alias-north = Flag of Peru (1825–1884).svg | link alias-north = North Peru | flag alias-south = Flag of South Peru.svg | link alias-south = South Peru | flag alias-1884 = Flag of Peru (1884–1950).svg | flag alias-state = Flag of Peru (state).svg | flag alias-football = Flag of Peru (state).svg | flag alias-army = Flag of the Peruvian Army.svg | link alias-army = Peruvian Army | flag alias-naval= Flag of the Peruvian Navy.svg | link alias-naval = Peruvian Navy | flag alias-air force= Flag of the Peruvian Air Force.svg | link alias-air force = Peruvian Air Force | flag alias-military=Flag of Peru (war).svg | link alias-military=Peruvian Armed Forces | flag alias-marines = Flag of the Peruvian Navy.svg | link alias-marines = Peruvian Naval Infantry | flag alias-navy = Flag of Peru (state).svg | link alias-navy = Peruvian Navy | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altvar = {{{altvar|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | variant = {{{variant|}}} <noinclude> | var1 = spain | var2 = 1820 | var3 = 1821 | var4 = 1822 | var5 = 1822a | var6 = 1825 | var7 = confederation | var8 = north | var9 = south | var10 = 1884 | var11 = state | var12 = football | redir1 = PER </noinclude> }} 8y7sifp5ngjiubg9ztiwbqnug8mw8nc ਮੌਡਿਊਲ:Location map 828 39216 811745 647758 2025-06-24T17:42:17Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811745 Scribunto text/plain require('strict') local p = {} local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local function round(n, decimals) local pow = 10^(decimals or 0) return math.floor(n * pow + 0.5) / pow end function p.getMapParams(map, frame) if not map then error('The name of the location map definition to use must be specified', 2) end local moduletitle = mw.title.new('Module:Location map/data/' .. map) if not moduletitle then error(string.format('%q is not a valid name for a location map definition', map), 2) elseif moduletitle.exists then local mapData = mw.loadData('Module:Location map/data/' .. map) return function(name, params) if name == nil then return 'Module:Location map/data/' .. map elseif mapData[name] == nil then return '' elseif params then return mw.message.newRawMessage(tostring(mapData[name]), unpack(params)):plain() else return mapData[name] end end else error('Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/' .. map .. '" does not exist', 2) end end function p.data(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local params = {} for k,v in ipairs(args) do if k > 2 then params[k-2] = v end end return map(args[2], #params ~= 0 and params) end local hemisphereMultipliers = { longitude = { W = -1, w = -1, E = 1, e = 1 }, latitude = { S = -1, s = -1, N = 1, n = 1 } } local function decdeg(degrees, minutes, seconds, hemisphere, decimal, direction) if decimal then if degrees then error('Decimal and DMS degrees cannot both be provided for ' .. direction, 2) elseif minutes then error('Minutes can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) elseif seconds then error('Seconds can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) elseif hemisphere then error('A hemisphere can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) end local retval = tonumber(decimal) if retval then return retval end error('The value "' .. decimal .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif seconds and not minutes then error('Seconds were provided for ' .. direction .. ' without minutes also being provided', 2) elseif not degrees then if minutes then error('Minutes were provided for ' .. direction .. ' without degrees also being provided', 2) elseif hemisphere then error('A hemisphere was provided for ' .. direction .. ' without degrees also being provided', 2) end return nil end decimal = tonumber(degrees) if not decimal then error('The degree value "' .. degrees .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif minutes and not tonumber(minutes) then error('The minute value "' .. minutes .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif seconds and not tonumber(seconds) then error('The second value "' .. seconds .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) end decimal = decimal + (minutes or 0)/60 + (seconds or 0)/3600 if hemisphere then local multiplier = hemisphereMultipliers[direction][hemisphere] if not multiplier then error('The hemisphere "' .. hemisphere .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) end decimal = decimal * multiplier end return decimal end -- Finds a parameter in a transclusion of {{Coord}}. local function coord2text(para,coord) -- this should be changed for languages which do not use Arabic numerals or the degree sign local lat, long = mw.ustring.match(coord,'<span class="p%-latitude latitude">([^<]+)</span><span class="p%-longitude longitude">([^<]+)</span>') if lat then return tonumber(para == 'longitude' and long or lat) end local result = mw.text.split(mw.ustring.match(coord,'%-?[%.%d]+°[NS] %-?[%.%d]+°[EW]') or '', '[ °]') if para == 'longitude' then result = {result[3], result[4]} end if not tonumber(result[1]) or not result[2] then mw.log('Malformed coordinates value') mw.logObject(para, 'para') mw.logObject(coord, 'coord') return error('Malformed coordinates value', 2) end return tonumber(result[1]) * hemisphereMultipliers[para][result[2]] end -- effectively make removeBlanks false for caption and maplink, and true for everything else -- if useWikidata is present but blank, convert it to false instead of nil -- p.top, p.bottom, and their callers need to use this function p.valueFunc(key, value) if value then value = mw.text.trim(value) end if value ~= '' or key == 'caption' or key == 'maplink' then return value elseif key == 'useWikidata' then return false end end local function getContainerImage(args, map) if args.AlternativeMap then return args.AlternativeMap elseif args.relief then local digits = mw.ustring.match(args.relief,'^[1-9][0-9]?$') or '1' -- image1 to image99 if map('image' .. digits) ~= '' then return map('image' .. digits) end end return map('image') end function p.top(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true, valueFunc = p.valueFunc}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local width local default_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(args.default_width),"%d*")) if not args.width then width = round((default_as_number or 240) * (tonumber(map('defaultscale')) or 1)) elseif mw.ustring.sub(args.width, -2) == 'px' then width = mw.ustring.sub(args.width, 1, -3) else width = args.width end local width_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(width),"%d*")) or 0; if width_as_number == 0 then -- check to see if width is junk. If it is, then use default calculation width = round((default_as_number or 240) * (tonumber(map('defaultscale')) or 1)) width_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(width),"%d*")) or 0; end if args.max_width ~= "" and args.max_width ~= nil then -- check to see if width bigger than max_width local max_as_number = tonumber(mw.ustring.match(args.max_width,"%d*")) or 0; if width_as_number>max_as_number and max_as_number>0 then width = args.max_width; end end local retval = frame:extensionTag{name = 'templatestyles', args = {src = 'Module:Location map/styles.css'}} if args.float == 'center' then retval = retval .. '<div class="center">' end if args.caption and args.caption ~= '' and args.border ~= 'infobox' then retval = retval .. '<div class="locmap noviewer noresize thumb ' if args.float == '"left"' or args.float == 'left' then retval = retval .. 'tleft' elseif args.float == '"center"' or args.float == 'center' or args.float == '"none"' or args.float == 'none' then retval = retval .. 'tnone' else retval = retval .. 'tright' end retval = retval .. '"><div class="thumbinner" style="width:' .. (width + 2) .. 'px' if args.border == 'none' then retval = retval .. ';border:none' elseif args.border then retval = retval .. ';border-color:' .. args.border end retval = retval .. '"><div style="position:relative;width:' .. width .. 'px' .. (args.border ~= 'none' and ';border:1px solid lightgray">' or '">') else retval = retval .. '<div class="locmap" style="width:' .. width .. 'px;' if args.float == '"left"' or args.float == 'left' then retval = retval .. 'float:left;clear:left' elseif args.float == '"center"' or args.float == 'center' then retval = retval .. 'float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto' elseif args.float == '"none"' or args.float == 'none' then retval = retval .. 'float:none;clear:none' else retval = retval .. 'float:right;clear:right' end retval = retval .. '"><div style="width:' .. width .. 'px;padding:0"><div style="position:relative;width:' .. width .. 'px">' end local image = getContainerImage(args, map) local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() retval = string.format( '%s[[File:%s|%spx|%s%s|class=notpageimage]]', retval, image, width, args.alt or ((args.label or currentTitle.text) .. ' is located in ' .. map('name')), args.maplink and ('|link=' .. args.maplink) or '' ) if args.caption and args.caption ~= '' then if (currentTitle.namespace == 0) and mw.ustring.find(args.caption, '##') then retval = retval .. '[[Category:Pages using location map with a double number sign in the caption]]' end end if args.overlay_image then return retval .. '<div style="position:absolute;top:0;left:0">[[File:' .. args.overlay_image .. '|' .. width .. 'px|class=notpageimage]]</div>' else return retval end end function p.bottom(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true, valueFunc = p.valueFunc}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local retval = '</div>' local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() if not args.caption or args.border == 'infobox' then if args.border then retval = retval .. '<div style="padding-top:0.2em">' else retval = retval .. '<div style="font-size:91%;padding-top:3px">' end retval = retval .. (args.caption or (args.label or currentTitle.text) .. ' (' .. map('name') .. ')') .. '</div>' elseif args.caption ~= '' then -- This is not the pipe trick. We're creating a link with no text on purpose, so that CSS can give us a nice image retval = retval .. '<div class="thumbcaption"><div class="magnify">[[:File:' .. getContainerImage(args, map) .. '|class=notpageimage| ]]</div>' .. args.caption .. '</div>' end if args.switcherLabel then retval = retval .. '<span class="switcher-label" style="display:none">' .. args.switcherLabel .. '</span>' elseif args.autoSwitcherLabel then retval = retval .. '<span class="switcher-label" style="display:none">Show map of ' .. map('name') .. '</span>' end retval = retval .. '</div></div>' if args.caption_undefined then mw.log('Removed parameter caption_undefined used.') local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then retval = retval .. '[[Category:Location maps with removed parameters|caption_undefined]]' end end if map('skew') ~= '' or map('lat_skew') ~= '' or map('crosses180') ~= '' or map('type') ~= '' then mw.log('Removed parameter used in map definition ' .. map()) if currentTitle.namespace == 0 then local key = (map('skew') ~= '' and 'skew' or '') .. (map('lat_skew') ~= '' and 'lat_skew' or '') .. (map('crosses180') ~= '' and 'crosses180' or '') .. (map('type') ~= '' and 'type' or '') retval = retval .. '[[Category:Location maps with removed parameters|' .. key .. ' ]]' end end if string.find(map('name'), '|', 1, true) then mw.log('Pipe used in name of map definition ' .. map()) if currentTitle.namespace == 0 then retval = retval .. '[[Category:Location maps with a name containing a pipe]]' end end if args.float == 'center' then retval = retval .. '</div>' end return retval end local function markOuterDiv(x, y, imageDiv, labelDiv, label_size) return mw.html.create('div') :addClass('od') :addClass('notheme') -- T236137 :cssText('top:' .. round(y, 3) .. '%;left:' .. round(x, 3) .. '%;font-size:' .. label_size .. '%') :node(imageDiv) :node(labelDiv) end local function markImageDiv(mark, marksize, label, link, alt, title) local builder = mw.html.create('div') :addClass('id') :cssText('left:-' .. round(marksize / 2) .. 'px;top:-' .. round(marksize / 2) .. 'px') :attr('title', title) if marksize ~= 0 then builder:wikitext(string.format( '[[File:%s|%dx%dpx|%s|link=%s%s|class=notpageimage]]', mark, marksize, marksize, label, link, alt and ('|alt=' .. alt) or '' )) end return builder end local function markLabelDiv(label, label_size, label_width, position, background, x, marksize) if tonumber(label_size) == 0 then return mw.html.create('div'):addClass('l0'):wikitext(label) end local builder = mw.html.create('div') :cssText('width:' .. label_width .. 'em') local distance = round(marksize / 2 + 1) if position == 'top' then -- specified top builder:addClass('pv'):cssText('bottom:' .. distance .. 'px;left:' .. (-label_width / 2) .. 'em') elseif position == 'bottom' then -- specified bottom builder:addClass('pv'):cssText('top:' .. distance .. 'px;left:' .. (-label_width / 2) .. 'em') elseif position == 'left' or (tonumber(x) > 70 and position ~= 'right') then -- specified left or autodetected to left builder:addClass('pl'):cssText('right:' .. distance .. 'px') else -- specified right or autodetected to right builder:addClass('pr'):cssText('left:' .. distance .. 'px') end builder = builder:tag('div') :wikitext(label) if background then builder:cssText('background-color:' .. background) end return builder:done() end local function getX(longitude, left, right) local width = (right - left) % 360 if width == 0 then width = 360 end local distanceFromLeft = (longitude - left) % 360 -- the distance needed past the map to the right equals distanceFromLeft - width. the distance needed past the map to the left equals 360 - distanceFromLeft. to minimize page stretching, go whichever way is shorter if distanceFromLeft - width / 2 >= 180 then distanceFromLeft = distanceFromLeft - 360 end return 100 * distanceFromLeft / width end local function getY(latitude, top, bottom) return 100 * (top - latitude) / (top - bottom) end function p.mark(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Location map~'}) end local mapnames = {} if not map then if args[1] then map = {} for mapname in mw.text.gsplit(args[1], '#', true) do map[#map + 1] = p.getMapParams(mw.ustring.gsub(mapname, '^%s*(.-)%s*$', '%1'), frame) mapnames[#mapnames + 1] = mapname end if #map == 1 then map = map[1] end else map = p.getMapParams('World', frame) args[1] = 'World' end end if type(map) == 'table' then local outputs = {} local oldargs = args[1] for k,v in ipairs(map) do args[1] = mapnames[k] outputs[k] = tostring(p.mark(frame, args, v)) end args[1] = oldargs return table.concat(outputs, '#PlaceList#') .. '#PlaceList#' end local x, y, longitude, latitude longitude = decdeg(args.lon_deg, args.lon_min, args.lon_sec, args.lon_dir, args.long, 'longitude') latitude = decdeg(args.lat_deg, args.lat_min, args.lat_sec, args.lat_dir, args.lat, 'latitude') if args.excludefrom then -- If this mark is to be excluded from certain maps entirely (useful in the context of multiple maps) for exclusionmap in mw.text.gsplit(args.excludefrom, '#', true) do -- Check if this map is excluded. If so, return an empty string. if args[1] == exclusionmap then return '' end end end local builder = mw.html.create() local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() if args.coordinates then -- Temporarily removed to facilitate infobox conversion. See [[Wikipedia:Coordinates in infoboxes]] -- if longitude or latitude then -- error('Coordinates from [[Module:Coordinates]] and individual coordinates cannot both be provided') -- end longitude = coord2text('longitude', args.coordinates) latitude = coord2text('latitude', args.coordinates) elseif not longitude and not latitude and args.useWikidata then -- If they didn't provide either coordinate, try Wikidata. If they provided one but not the other, don't. local entity = mw.wikibase.getEntity() if entity and entity.claims and entity.claims.P625 and entity.claims.P625[1].mainsnak.snaktype == 'value' then local value = entity.claims.P625[1].mainsnak.datavalue.value longitude, latitude = value.longitude, value.latitude end if args.link and (currentTitle.namespace == 0) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with linked markers with coordinates from Wikidata]]') end end if not longitude then error('No value was provided for longitude') elseif not latitude then error('No value was provided for latitude') end if currentTitle.namespace > 0 then if (not args.lon_deg) ~= (not args.lat_deg) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Degrees]]') elseif (not args.lon_min) ~= (not args.lat_min) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Minutes]]') elseif (not args.lon_sec) ~= (not args.lat_sec) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Seconds]]') elseif (not args.lon_dir) ~= (not args.lat_dir) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Hemisphere]]') elseif (not args.long) ~= (not args.lat) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Decimal]]') end end if ((tonumber(args.lat_deg) or 0) < 0) and ((tonumber(args.lat_min) or 0) ~= 0 or (tonumber(args.lat_sec) or 0) ~= 0 or (args.lat_dir and args.lat_dir ~='')) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if ((tonumber(args.lon_deg) or 0) < 0) and ((tonumber(args.lon_min) or 0) ~= 0 or (tonumber(args.lon_sec) or 0) ~= 0 or (args.lon_dir and args.lon_dir ~= '')) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if (((tonumber(args.lat_min) or 0) < 0) or ((tonumber(args.lat_sec) or 0) < 0)) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if (((tonumber(args.lon_min) or 0) < 0) or ((tonumber(args.lon_sec) or 0) < 0)) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if args.skew or args.lon_shift or args.markhigh then mw.log('Removed parameter used in invocation.') local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then local key = (args.skew and 'skew' or '') .. (args.lon_shift and 'lon_shift' or '') .. (args.markhigh and 'markhigh' or '') builder:wikitext('[[Category:Location maps with removed parameters|' .. key ..' ]]') end end if map('x') ~= '' then x = tonumber(mw.ext.ParserFunctions.expr(map('x', { latitude, longitude }))) else x = tonumber(getX(longitude, map('left'), map('right'))) end if map('y') ~= '' then y = tonumber(mw.ext.ParserFunctions.expr(map('y', { latitude, longitude }))) else y = tonumber(getY(latitude, map('top'), map('bottom'))) end if (x < 0 or x > 100 or y < 0 or y > 100) and not args.outside then mw.log('Mark placed outside map boundaries without outside flag set. x = ' .. x .. ', y = ' .. y) local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then local key = currentTitle.prefixedText builder:wikitext('[[Category:Location maps with marks outside map and outside parameter not set|' .. key .. ' ]]') end end local mark = args.mark or map('mark') if mark == '' then mark = 'Red pog.svg' end local marksize = tonumber(args.marksize) or tonumber(map('marksize')) or 8 local imageDiv = markImageDiv(mark, marksize, args.label or mw.title.getCurrentTitle().text, args.link or '', args.alt, args[2]) local label_size = args.label_size or 91 local labelDiv if args.label and args.position ~= 'none' then labelDiv = markLabelDiv(args.label, label_size, args.label_width or 6, args.position, args.background, x, marksize) end return builder:node(markOuterDiv(x, y, imageDiv, labelDiv, label_size)) end local function switcherSeparate(s) if s == nil then return {} end local retval = {} for i in string.gmatch(s .. '#', '([^#]*)#') do i = mw.text.trim(i) retval[#retval + 1] = (i ~= '' and i) end return retval end function p.main(frame, args, map) local caption_list = {} if not args then args = getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Location map', valueFunc = p.valueFunc}) end if args.useWikidata == nil then args.useWikidata = true end if not map then if args[1] then map = {} for mapname in string.gmatch(args[1], '[^#]+') do map[#map + 1] = p.getMapParams(mw.ustring.gsub(mapname, '^%s*(.-)%s*$', '%1'), frame) end if args['caption'] then if args['caption'] == "" then while #caption_list < #map do caption_list[#caption_list + 1] = args['caption'] end else for caption in mw.text.gsplit(args['caption'], '##', true) do caption_list[#caption_list + 1] = caption end end end if #map == 1 then map = map[1] end else map = p.getMapParams('World', frame) end end if type(map) == 'table' then local altmaps = switcherSeparate(args.AlternativeMap) if #altmaps > #map then error(string.format('%d AlternativeMaps were provided, but only %d maps were provided', #altmaps, #map)) end local overlays = switcherSeparate(args.overlay_image) if #overlays > #map then error(string.format('%d overlay_images were provided, but only %d maps were provided', #overlays, #map)) end if #caption_list > #map then error(string.format('%d captions were provided, but only %d maps were provided', #caption_list, #map)) end local outputs = {} args.autoSwitcherLabel = true for k,v in ipairs(map) do args.AlternativeMap = altmaps[k] args.overlay_image = overlays[k] args.caption = caption_list[k] outputs[k] = p.main(frame, args, v) end return '<div class="switcher-container">' .. table.concat(outputs) .. '</div>' else return p.top(frame, args, map) .. tostring( p.mark(frame, args, map) ) .. p.bottom(frame, args, map) end end return p ez2g6smljgzkccjvhykw6oka8gzsngk 811747 811745 2025-06-24T17:44:42Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811747 Scribunto text/plain require('strict') local p = {} local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local function round(n, decimals) local pow = 10^(decimals or 0) return math.floor(n * pow + 0.5) / pow end function p.getMapParams(map, frame) if not map then error('The name of the location map definition to use must be specified', 2) end local moduletitle = mw.title.new('Module:Location map/data/' .. map) if not moduletitle then error(string.format('%q is not a valid name for a location map definition', map), 2) elseif moduletitle.exists then local mapData = mw.loadData('Module:Location map/data/' .. map) return function(name, params) if name == nil then return 'Module:Location map/data/' .. map elseif mapData[name] == nil then return '' elseif params then return mw.message.newRawMessage(tostring(mapData[name]), unpack(params)):plain() else return mapData[name] end end else error('Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/' .. map .. '" does not exist', 2) end end function p.data(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local params = {} for k,v in ipairs(args) do if k > 2 then params[k-2] = v end end return map(args[2], #params ~= 0 and params) end local hemisphereMultipliers = { longitude = { W = -1, w = -1, E = 1, e = 1 }, latitude = { S = -1, s = -1, N = 1, n = 1 } } local function decdeg(degrees, minutes, seconds, hemisphere, decimal, direction) if decimal then if degrees then error('Decimal and DMS degrees cannot both be provided for ' .. direction, 2) elseif minutes then error('Minutes can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) elseif seconds then error('Seconds can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) elseif hemisphere then error('A hemisphere can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) end local retval = tonumber(decimal) if retval then return retval end error('The value "' .. decimal .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif seconds and not minutes then error('Seconds were provided for ' .. direction .. ' without minutes also being provided', 2) elseif not degrees then if minutes then error('Minutes were provided for ' .. direction .. ' without degrees also being provided', 2) elseif hemisphere then error('A hemisphere was provided for ' .. direction .. ' without degrees also being provided', 2) end return nil end decimal = tonumber(degrees) if not decimal then error('The degree value "' .. degrees .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif minutes and not tonumber(minutes) then error('The minute value "' .. minutes .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif seconds and not tonumber(seconds) then error('The second value "' .. seconds .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) end decimal = decimal + (minutes or 0)/60 + (seconds or 0)/3600 if hemisphere then local multiplier = hemisphereMultipliers[direction][hemisphere] if not multiplier then error('The hemisphere "' .. hemisphere .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) end decimal = decimal * multiplier end return decimal end -- Finds a parameter in a transclusion of {{Coord}}. local function coord2text(para,coord) -- this should be changed for languages which do not use Arabic numerals or the degree sign local lat, long = mw.ustring.match(coord,'<span class="p%-latitude latitude">([^<]+)</span><span class="p%-longitude longitude">([^<]+)</span>') if lat then return tonumber(para == 'longitude' and long or lat) end local result = mw.text.split(mw.ustring.match(coord,'%-?[%.%d]+°[NS] %-?[%.%d]+°[EW]') or '', '[ °]') if para == 'longitude' then result = {result[3], result[4]} end if not tonumber(result[1]) or not result[2] then mw.log('Malformed coordinates value') mw.logObject(para, 'para') mw.logObject(coord, 'coord') return error('Malformed coordinates value', 2) end return tonumber(result[1]) * hemisphereMultipliers[para][result[2]] end -- effectively make removeBlanks false for caption and maplink, and true for everything else -- if useWikidata is present but blank, convert it to false instead of nil -- p.top, p.bottom, and their callers need to use this function p.valueFunc(key, value) if value then value = mw.text.trim(value) end if value ~= '' or key == 'caption' or key == 'maplink' then return value elseif key == 'useWikidata' then return false end end local function getContainerImage(args, map) if args.AlternativeMap then return args.AlternativeMap elseif args.relief then local digits = mw.ustring.match(args.relief,'^[1-9][0-9]?$') or '1' -- image1 to image99 if map('image' .. digits) ~= '' then return map('image' .. digits) end end return map('image') end function p.top(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true, valueFunc = p.valueFunc}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local width local default_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(args.default_width),"%d*")) if not args.width then width = round((default_as_number or 240) * (tonumber(map('defaultscale')) or 1)) elseif mw.ustring.sub(args.width, -2) == 'px' then width = mw.ustring.sub(args.width, 1, -3) else width = args.width end local width_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(width),"%d*")) or 0; if width_as_number == 0 then -- check to see if width is junk. If it is, then use default calculation width = round((default_as_number or 240) * (tonumber(map('defaultscale')) or 1)) width_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(width),"%d*")) or 0; end if args.max_width ~= "" and args.max_width ~= nil then -- check to see if width bigger than max_width local max_as_number = tonumber(mw.ustring.match(args.max_width,"%d*")) or 0; if width_as_number>max_as_number and max_as_number>0 then width = args.max_width; end end local retval = frame:extensionTag{name = 'templatestyles', args = {src = 'Module:Location map/styles.css'}} if args.float == 'center' then retval = retval .. '<div class="center">' end if args.caption and args.caption ~= '' and args.border ~= 'infobox' then retval = retval .. '<div class="locmap noviewer noresize thumb ' if args.float == '"left"' or args.float == 'left' then retval = retval .. 'tleft' elseif args.float == '"center"' or args.float == 'center' or args.float == '"none"' or args.float == 'none' then retval = retval .. 'tnone' else retval = retval .. 'tright' end retval = retval .. '"><div class="thumbinner" style="width:' .. (width + 2) .. 'px' if args.border == 'none' then retval = retval .. ';border:none' elseif args.border then retval = retval .. ';border-color:' .. args.border end retval = retval .. '"><div style="position:relative;width:' .. width .. 'px' .. (args.border ~= 'none' and ';border:1px solid lightgray">' or '">') else retval = retval .. '<div class="locmap" style="width:' .. width .. 'px;' if args.float == '"left"' or args.float == 'left' then retval = retval .. 'float:left;clear:left' elseif args.float == '"center"' or args.float == 'center' then retval = retval .. 'float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto' elseif args.float == '"none"' or args.float == 'none' then retval = retval .. 'float:none;clear:none' else retval = retval .. 'float:right;clear:right' end retval = retval .. '"><div style="width:' .. width .. 'px;padding:0"><div style="position:relative;width:' .. width .. 'px">' end local image = getContainerImage(args, map) local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() retval = string.format( '%s[[File:%s|%spx|%s%s|class=notpageimage]]', retval, image, width, args.alt or ((args.label or currentTitle.text) .. ' is located in ' .. map('name')), args.maplink and ('|link=' .. args.maplink) or '' ) if args.caption and args.caption ~= '' then if (currentTitle.namespace == 0) and mw.ustring.find(args.caption, '##') then retval = retval .. '[[Category:Pages using location map with a double number sign in the caption]]' end end if args.overlay_image then return retval .. '<div style="position:absolute;top:0;left:0">[[File:' .. args.overlay_image .. '|' .. width .. 'px|class=notpageimage]]</div>' else return retval end end function p.bottom(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true, valueFunc = p.valueFunc}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local retval = '</div>' local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() if not args.caption or args.border == 'infobox' then if args.border then retval = retval .. '<div style="padding-top:0.2em">' else retval = retval .. '<div style="font-size:91%;padding-top:3px">' end retval = retval .. (args.caption or (args.label or currentTitle.text) .. ' (' .. map('name') .. ')') .. '</div>' elseif args.caption ~= '' then -- This is not the pipe trick. We're creating a link with no text on purpose, so that CSS can give us a nice image retval = retval .. '<div class="thumbcaption"><div class="magnify">[[:File:' .. getContainerImage(args, map) .. '|class=notpageimage| ]]</div>' .. args.caption .. '</div>' end if args.switcherLabel then retval = retval .. '<span class="switcher-label" style="display:none">' .. args.switcherLabel .. '</span>' elseif args.autoSwitcherLabel then retval = retval .. '<span class="switcher-label" style="display:none"> ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਦੇਖੋ' .. map('name') .. '</span>' end retval = retval .. '</div></div>' if args.caption_undefined then mw.log('Removed parameter caption_undefined used.') local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then retval = retval .. '[[Category:Location maps with removed parameters|caption_undefined]]' end end if map('skew') ~= '' or map('lat_skew') ~= '' or map('crosses180') ~= '' or map('type') ~= '' then mw.log('Removed parameter used in map definition ' .. map()) if currentTitle.namespace == 0 then local key = (map('skew') ~= '' and 'skew' or '') .. (map('lat_skew') ~= '' and 'lat_skew' or '') .. (map('crosses180') ~= '' and 'crosses180' or '') .. (map('type') ~= '' and 'type' or '') retval = retval .. '[[Category:Location maps with removed parameters|' .. key .. ' ]]' end end if string.find(map('name'), '|', 1, true) then mw.log('Pipe used in name of map definition ' .. map()) if currentTitle.namespace == 0 then retval = retval .. '[[Category:Location maps with a name containing a pipe]]' end end if args.float == 'center' then retval = retval .. '</div>' end return retval end local function markOuterDiv(x, y, imageDiv, labelDiv, label_size) return mw.html.create('div') :addClass('od') :addClass('notheme') -- T236137 :cssText('top:' .. round(y, 3) .. '%;left:' .. round(x, 3) .. '%;font-size:' .. label_size .. '%') :node(imageDiv) :node(labelDiv) end local function markImageDiv(mark, marksize, label, link, alt, title) local builder = mw.html.create('div') :addClass('id') :cssText('left:-' .. round(marksize / 2) .. 'px;top:-' .. round(marksize / 2) .. 'px') :attr('title', title) if marksize ~= 0 then builder:wikitext(string.format( '[[File:%s|%dx%dpx|%s|link=%s%s|class=notpageimage]]', mark, marksize, marksize, label, link, alt and ('|alt=' .. alt) or '' )) end return builder end local function markLabelDiv(label, label_size, label_width, position, background, x, marksize) if tonumber(label_size) == 0 then return mw.html.create('div'):addClass('l0'):wikitext(label) end local builder = mw.html.create('div') :cssText('width:' .. label_width .. 'em') local distance = round(marksize / 2 + 1) if position == 'top' then -- specified top builder:addClass('pv'):cssText('bottom:' .. distance .. 'px;left:' .. (-label_width / 2) .. 'em') elseif position == 'bottom' then -- specified bottom builder:addClass('pv'):cssText('top:' .. distance .. 'px;left:' .. (-label_width / 2) .. 'em') elseif position == 'left' or (tonumber(x) > 70 and position ~= 'right') then -- specified left or autodetected to left builder:addClass('pl'):cssText('right:' .. distance .. 'px') else -- specified right or autodetected to right builder:addClass('pr'):cssText('left:' .. distance .. 'px') end builder = builder:tag('div') :wikitext(label) if background then builder:cssText('background-color:' .. background) end return builder:done() end local function getX(longitude, left, right) local width = (right - left) % 360 if width == 0 then width = 360 end local distanceFromLeft = (longitude - left) % 360 -- the distance needed past the map to the right equals distanceFromLeft - width. the distance needed past the map to the left equals 360 - distanceFromLeft. to minimize page stretching, go whichever way is shorter if distanceFromLeft - width / 2 >= 180 then distanceFromLeft = distanceFromLeft - 360 end return 100 * distanceFromLeft / width end local function getY(latitude, top, bottom) return 100 * (top - latitude) / (top - bottom) end function p.mark(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Location map~'}) end local mapnames = {} if not map then if args[1] then map = {} for mapname in mw.text.gsplit(args[1], '#', true) do map[#map + 1] = p.getMapParams(mw.ustring.gsub(mapname, '^%s*(.-)%s*$', '%1'), frame) mapnames[#mapnames + 1] = mapname end if #map == 1 then map = map[1] end else map = p.getMapParams('World', frame) args[1] = 'World' end end if type(map) == 'table' then local outputs = {} local oldargs = args[1] for k,v in ipairs(map) do args[1] = mapnames[k] outputs[k] = tostring(p.mark(frame, args, v)) end args[1] = oldargs return table.concat(outputs, '#PlaceList#') .. '#PlaceList#' end local x, y, longitude, latitude longitude = decdeg(args.lon_deg, args.lon_min, args.lon_sec, args.lon_dir, args.long, 'longitude') latitude = decdeg(args.lat_deg, args.lat_min, args.lat_sec, args.lat_dir, args.lat, 'latitude') if args.excludefrom then -- If this mark is to be excluded from certain maps entirely (useful in the context of multiple maps) for exclusionmap in mw.text.gsplit(args.excludefrom, '#', true) do -- Check if this map is excluded. If so, return an empty string. if args[1] == exclusionmap then return '' end end end local builder = mw.html.create() local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() if args.coordinates then -- Temporarily removed to facilitate infobox conversion. See [[Wikipedia:Coordinates in infoboxes]] -- if longitude or latitude then -- error('Coordinates from [[Module:Coordinates]] and individual coordinates cannot both be provided') -- end longitude = coord2text('longitude', args.coordinates) latitude = coord2text('latitude', args.coordinates) elseif not longitude and not latitude and args.useWikidata then -- If they didn't provide either coordinate, try Wikidata. If they provided one but not the other, don't. local entity = mw.wikibase.getEntity() if entity and entity.claims and entity.claims.P625 and entity.claims.P625[1].mainsnak.snaktype == 'value' then local value = entity.claims.P625[1].mainsnak.datavalue.value longitude, latitude = value.longitude, value.latitude end if args.link and (currentTitle.namespace == 0) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with linked markers with coordinates from Wikidata]]') end end if not longitude then error('No value was provided for longitude') elseif not latitude then error('No value was provided for latitude') end if currentTitle.namespace > 0 then if (not args.lon_deg) ~= (not args.lat_deg) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Degrees]]') elseif (not args.lon_min) ~= (not args.lat_min) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Minutes]]') elseif (not args.lon_sec) ~= (not args.lat_sec) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Seconds]]') elseif (not args.lon_dir) ~= (not args.lat_dir) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Hemisphere]]') elseif (not args.long) ~= (not args.lat) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Decimal]]') end end if ((tonumber(args.lat_deg) or 0) < 0) and ((tonumber(args.lat_min) or 0) ~= 0 or (tonumber(args.lat_sec) or 0) ~= 0 or (args.lat_dir and args.lat_dir ~='')) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if ((tonumber(args.lon_deg) or 0) < 0) and ((tonumber(args.lon_min) or 0) ~= 0 or (tonumber(args.lon_sec) or 0) ~= 0 or (args.lon_dir and args.lon_dir ~= '')) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if (((tonumber(args.lat_min) or 0) < 0) or ((tonumber(args.lat_sec) or 0) < 0)) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if (((tonumber(args.lon_min) or 0) < 0) or ((tonumber(args.lon_sec) or 0) < 0)) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if args.skew or args.lon_shift or args.markhigh then mw.log('Removed parameter used in invocation.') local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then local key = (args.skew and 'skew' or '') .. (args.lon_shift and 'lon_shift' or '') .. (args.markhigh and 'markhigh' or '') builder:wikitext('[[Category:Location maps with removed parameters|' .. key ..' ]]') end end if map('x') ~= '' then x = tonumber(mw.ext.ParserFunctions.expr(map('x', { latitude, longitude }))) else x = tonumber(getX(longitude, map('left'), map('right'))) end if map('y') ~= '' then y = tonumber(mw.ext.ParserFunctions.expr(map('y', { latitude, longitude }))) else y = tonumber(getY(latitude, map('top'), map('bottom'))) end if (x < 0 or x > 100 or y < 0 or y > 100) and not args.outside then mw.log('Mark placed outside map boundaries without outside flag set. x = ' .. x .. ', y = ' .. y) local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then local key = currentTitle.prefixedText builder:wikitext('[[Category:Location maps with marks outside map and outside parameter not set|' .. key .. ' ]]') end end local mark = args.mark or map('mark') if mark == '' then mark = 'Red pog.svg' end local marksize = tonumber(args.marksize) or tonumber(map('marksize')) or 8 local imageDiv = markImageDiv(mark, marksize, args.label or mw.title.getCurrentTitle().text, args.link or '', args.alt, args[2]) local label_size = args.label_size or 91 local labelDiv if args.label and args.position ~= 'none' then labelDiv = markLabelDiv(args.label, label_size, args.label_width or 6, args.position, args.background, x, marksize) end return builder:node(markOuterDiv(x, y, imageDiv, labelDiv, label_size)) end local function switcherSeparate(s) if s == nil then return {} end local retval = {} for i in string.gmatch(s .. '#', '([^#]*)#') do i = mw.text.trim(i) retval[#retval + 1] = (i ~= '' and i) end return retval end function p.main(frame, args, map) local caption_list = {} if not args then args = getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Location map', valueFunc = p.valueFunc}) end if args.useWikidata == nil then args.useWikidata = true end if not map then if args[1] then map = {} for mapname in string.gmatch(args[1], '[^#]+') do map[#map + 1] = p.getMapParams(mw.ustring.gsub(mapname, '^%s*(.-)%s*$', '%1'), frame) end if args['caption'] then if args['caption'] == "" then while #caption_list < #map do caption_list[#caption_list + 1] = args['caption'] end else for caption in mw.text.gsplit(args['caption'], '##', true) do caption_list[#caption_list + 1] = caption end end end if #map == 1 then map = map[1] end else map = p.getMapParams('World', frame) end end if type(map) == 'table' then local altmaps = switcherSeparate(args.AlternativeMap) if #altmaps > #map then error(string.format('%d AlternativeMaps were provided, but only %d maps were provided', #altmaps, #map)) end local overlays = switcherSeparate(args.overlay_image) if #overlays > #map then error(string.format('%d overlay_images were provided, but only %d maps were provided', #overlays, #map)) end if #caption_list > #map then error(string.format('%d captions were provided, but only %d maps were provided', #caption_list, #map)) end local outputs = {} args.autoSwitcherLabel = true for k,v in ipairs(map) do args.AlternativeMap = altmaps[k] args.overlay_image = overlays[k] args.caption = caption_list[k] outputs[k] = p.main(frame, args, v) end return '<div class="switcher-container">' .. table.concat(outputs) .. '</div>' else return p.top(frame, args, map) .. tostring( p.mark(frame, args, map) ) .. p.bottom(frame, args, map) end end return p pb984b4jxnvvf3kyg1anwdby9dbim1d 811748 811747 2025-06-24T17:47:13Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811748 Scribunto text/plain require('strict') local p = {} local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local function round(n, decimals) local pow = 10^(decimals or 0) return math.floor(n * pow + 0.5) / pow end function p.getMapParams(map, frame) if not map then error('The name of the location map definition to use must be specified', 2) end local moduletitle = mw.title.new('Module:Location map/data/' .. map) if not moduletitle then error(string.format('%q is not a valid name for a location map definition', map), 2) elseif moduletitle.exists then local mapData = mw.loadData('Module:Location map/data/' .. map) return function(name, params) if name == nil then return 'Module:Location map/data/' .. map elseif mapData[name] == nil then return '' elseif params then return mw.message.newRawMessage(tostring(mapData[name]), unpack(params)):plain() else return mapData[name] end end else error('Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/' .. map .. '" does not exist', 2) end end function p.data(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local params = {} for k,v in ipairs(args) do if k > 2 then params[k-2] = v end end return map(args[2], #params ~= 0 and params) end local hemisphereMultipliers = { longitude = { W = -1, w = -1, E = 1, e = 1 }, latitude = { S = -1, s = -1, N = 1, n = 1 } } local function decdeg(degrees, minutes, seconds, hemisphere, decimal, direction) if decimal then if degrees then error('Decimal and DMS degrees cannot both be provided for ' .. direction, 2) elseif minutes then error('Minutes can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) elseif seconds then error('Seconds can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) elseif hemisphere then error('A hemisphere can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) end local retval = tonumber(decimal) if retval then return retval end error('The value "' .. decimal .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif seconds and not minutes then error('Seconds were provided for ' .. direction .. ' without minutes also being provided', 2) elseif not degrees then if minutes then error('Minutes were provided for ' .. direction .. ' without degrees also being provided', 2) elseif hemisphere then error('A hemisphere was provided for ' .. direction .. ' without degrees also being provided', 2) end return nil end decimal = tonumber(degrees) if not decimal then error('The degree value "' .. degrees .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif minutes and not tonumber(minutes) then error('The minute value "' .. minutes .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif seconds and not tonumber(seconds) then error('The second value "' .. seconds .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) end decimal = decimal + (minutes or 0)/60 + (seconds or 0)/3600 if hemisphere then local multiplier = hemisphereMultipliers[direction][hemisphere] if not multiplier then error('The hemisphere "' .. hemisphere .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) end decimal = decimal * multiplier end return decimal end -- Finds a parameter in a transclusion of {{Coord}}. local function coord2text(para,coord) -- this should be changed for languages which do not use Arabic numerals or the degree sign local lat, long = mw.ustring.match(coord,'<span class="p%-latitude latitude">([^<]+)</span><span class="p%-longitude longitude">([^<]+)</span>') if lat then return tonumber(para == 'longitude' and long or lat) end local result = mw.text.split(mw.ustring.match(coord,'%-?[%.%d]+°[NS] %-?[%.%d]+°[EW]') or '', '[ °]') if para == 'longitude' then result = {result[3], result[4]} end if not tonumber(result[1]) or not result[2] then mw.log('Malformed coordinates value') mw.logObject(para, 'para') mw.logObject(coord, 'coord') return error('Malformed coordinates value', 2) end return tonumber(result[1]) * hemisphereMultipliers[para][result[2]] end -- effectively make removeBlanks false for caption and maplink, and true for everything else -- if useWikidata is present but blank, convert it to false instead of nil -- p.top, p.bottom, and their callers need to use this function p.valueFunc(key, value) if value then value = mw.text.trim(value) end if value ~= '' or key == 'caption' or key == 'maplink' then return value elseif key == 'useWikidata' then return false end end local function getContainerImage(args, map) if args.AlternativeMap then return args.AlternativeMap elseif args.relief then local digits = mw.ustring.match(args.relief,'^[1-9][0-9]?$') or '1' -- image1 to image99 if map('image' .. digits) ~= '' then return map('image' .. digits) end end return map('image') end function p.top(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true, valueFunc = p.valueFunc}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local width local default_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(args.default_width),"%d*")) if not args.width then width = round((default_as_number or 240) * (tonumber(map('defaultscale')) or 1)) elseif mw.ustring.sub(args.width, -2) == 'px' then width = mw.ustring.sub(args.width, 1, -3) else width = args.width end local width_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(width),"%d*")) or 0; if width_as_number == 0 then -- check to see if width is junk. If it is, then use default calculation width = round((default_as_number or 240) * (tonumber(map('defaultscale')) or 1)) width_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(width),"%d*")) or 0; end if args.max_width ~= "" and args.max_width ~= nil then -- check to see if width bigger than max_width local max_as_number = tonumber(mw.ustring.match(args.max_width,"%d*")) or 0; if width_as_number>max_as_number and max_as_number>0 then width = args.max_width; end end local retval = frame:extensionTag{name = 'templatestyles', args = {src = 'Module:Location map/styles.css'}} if args.float == 'center' then retval = retval .. '<div class="center">' end if args.caption and args.caption ~= '' and args.border ~= 'infobox' then retval = retval .. '<div class="locmap noviewer noresize thumb ' if args.float == '"left"' or args.float == 'left' then retval = retval .. 'tleft' elseif args.float == '"center"' or args.float == 'center' or args.float == '"none"' or args.float == 'none' then retval = retval .. 'tnone' else retval = retval .. 'tright' end retval = retval .. '"><div class="thumbinner" style="width:' .. (width + 2) .. 'px' if args.border == 'none' then retval = retval .. ';border:none' elseif args.border then retval = retval .. ';border-color:' .. args.border end retval = retval .. '"><div style="position:relative;width:' .. width .. 'px' .. (args.border ~= 'none' and ';border:1px solid lightgray">' or '">') else retval = retval .. '<div class="locmap" style="width:' .. width .. 'px;' if args.float == '"left"' or args.float == 'left' then retval = retval .. 'float:left;clear:left' elseif args.float == '"center"' or args.float == 'center' then retval = retval .. 'float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto' elseif args.float == '"none"' or args.float == 'none' then retval = retval .. 'float:none;clear:none' else retval = retval .. 'float:right;clear:right' end retval = retval .. '"><div style="width:' .. width .. 'px;padding:0"><div style="position:relative;width:' .. width .. 'px">' end local image = getContainerImage(args, map) local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() retval = string.format( '%s[[File:%s|%spx|%s%s|class=notpageimage]]', retval, image, width, args.alt or ((args.label or currentTitle.text) .. ' is located in ' .. map('name')), args.maplink and ('|link=' .. args.maplink) or '' ) if args.caption and args.caption ~= '' then if (currentTitle.namespace == 0) and mw.ustring.find(args.caption, '##') then retval = retval .. '[[Category:Pages using location map with a double number sign in the caption]]' end end if args.overlay_image then return retval .. '<div style="position:absolute;top:0;left:0">[[File:' .. args.overlay_image .. '|' .. width .. 'px|class=notpageimage]]</div>' else return retval end end function p.bottom(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true, valueFunc = p.valueFunc}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local retval = '</div>' local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() if not args.caption or args.border == 'infobox' then if args.border then retval = retval .. '<div style="padding-top:0.2em">' else retval = retval .. '<div style="font-size:91%;padding-top:3px">' end retval = retval .. (args.caption or (args.label or currentTitle.text) .. ' (' .. map('name') .. ')') .. '</div>' elseif args.caption ~= '' then -- This is not the pipe trick. We're creating a link with no text on purpose, so that CSS can give us a nice image retval = retval .. '<div class="thumbcaption"><div class="magnify">[[:File:' .. getContainerImage(args, map) .. '|class=notpageimage| ]]</div>' .. args.caption .. '</div>' end if args.switcherLabel then retval = retval .. '<span class="switcher-label" style="display:none">' .. args.switcherLabel .. '</span>' elseif args.autoSwitcherLabel then retval = retval .. '<span class="switcher-label" style="display:none"> .. map('name') .. ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਦੇਖੋ''</span>' end retval = retval .. '</div></div>' if args.caption_undefined then mw.log('Removed parameter caption_undefined used.') local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then retval = retval .. '[[Category:Location maps with removed parameters|caption_undefined]]' end end if map('skew') ~= '' or map('lat_skew') ~= '' or map('crosses180') ~= '' or map('type') ~= '' then mw.log('Removed parameter used in map definition ' .. map()) if currentTitle.namespace == 0 then local key = (map('skew') ~= '' and 'skew' or '') .. (map('lat_skew') ~= '' and 'lat_skew' or '') .. (map('crosses180') ~= '' and 'crosses180' or '') .. (map('type') ~= '' and 'type' or '') retval = retval .. '[[Category:Location maps with removed parameters|' .. key .. ' ]]' end end if string.find(map('name'), '|', 1, true) then mw.log('Pipe used in name of map definition ' .. map()) if currentTitle.namespace == 0 then retval = retval .. '[[Category:Location maps with a name containing a pipe]]' end end if args.float == 'center' then retval = retval .. '</div>' end return retval end local function markOuterDiv(x, y, imageDiv, labelDiv, label_size) return mw.html.create('div') :addClass('od') :addClass('notheme') -- T236137 :cssText('top:' .. round(y, 3) .. '%;left:' .. round(x, 3) .. '%;font-size:' .. label_size .. '%') :node(imageDiv) :node(labelDiv) end local function markImageDiv(mark, marksize, label, link, alt, title) local builder = mw.html.create('div') :addClass('id') :cssText('left:-' .. round(marksize / 2) .. 'px;top:-' .. round(marksize / 2) .. 'px') :attr('title', title) if marksize ~= 0 then builder:wikitext(string.format( '[[File:%s|%dx%dpx|%s|link=%s%s|class=notpageimage]]', mark, marksize, marksize, label, link, alt and ('|alt=' .. alt) or '' )) end return builder end local function markLabelDiv(label, label_size, label_width, position, background, x, marksize) if tonumber(label_size) == 0 then return mw.html.create('div'):addClass('l0'):wikitext(label) end local builder = mw.html.create('div') :cssText('width:' .. label_width .. 'em') local distance = round(marksize / 2 + 1) if position == 'top' then -- specified top builder:addClass('pv'):cssText('bottom:' .. distance .. 'px;left:' .. (-label_width / 2) .. 'em') elseif position == 'bottom' then -- specified bottom builder:addClass('pv'):cssText('top:' .. distance .. 'px;left:' .. (-label_width / 2) .. 'em') elseif position == 'left' or (tonumber(x) > 70 and position ~= 'right') then -- specified left or autodetected to left builder:addClass('pl'):cssText('right:' .. distance .. 'px') else -- specified right or autodetected to right builder:addClass('pr'):cssText('left:' .. distance .. 'px') end builder = builder:tag('div') :wikitext(label) if background then builder:cssText('background-color:' .. background) end return builder:done() end local function getX(longitude, left, right) local width = (right - left) % 360 if width == 0 then width = 360 end local distanceFromLeft = (longitude - left) % 360 -- the distance needed past the map to the right equals distanceFromLeft - width. the distance needed past the map to the left equals 360 - distanceFromLeft. to minimize page stretching, go whichever way is shorter if distanceFromLeft - width / 2 >= 180 then distanceFromLeft = distanceFromLeft - 360 end return 100 * distanceFromLeft / width end local function getY(latitude, top, bottom) return 100 * (top - latitude) / (top - bottom) end function p.mark(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Location map~'}) end local mapnames = {} if not map then if args[1] then map = {} for mapname in mw.text.gsplit(args[1], '#', true) do map[#map + 1] = p.getMapParams(mw.ustring.gsub(mapname, '^%s*(.-)%s*$', '%1'), frame) mapnames[#mapnames + 1] = mapname end if #map == 1 then map = map[1] end else map = p.getMapParams('World', frame) args[1] = 'World' end end if type(map) == 'table' then local outputs = {} local oldargs = args[1] for k,v in ipairs(map) do args[1] = mapnames[k] outputs[k] = tostring(p.mark(frame, args, v)) end args[1] = oldargs return table.concat(outputs, '#PlaceList#') .. '#PlaceList#' end local x, y, longitude, latitude longitude = decdeg(args.lon_deg, args.lon_min, args.lon_sec, args.lon_dir, args.long, 'longitude') latitude = decdeg(args.lat_deg, args.lat_min, args.lat_sec, args.lat_dir, args.lat, 'latitude') if args.excludefrom then -- If this mark is to be excluded from certain maps entirely (useful in the context of multiple maps) for exclusionmap in mw.text.gsplit(args.excludefrom, '#', true) do -- Check if this map is excluded. If so, return an empty string. if args[1] == exclusionmap then return '' end end end local builder = mw.html.create() local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() if args.coordinates then -- Temporarily removed to facilitate infobox conversion. See [[Wikipedia:Coordinates in infoboxes]] -- if longitude or latitude then -- error('Coordinates from [[Module:Coordinates]] and individual coordinates cannot both be provided') -- end longitude = coord2text('longitude', args.coordinates) latitude = coord2text('latitude', args.coordinates) elseif not longitude and not latitude and args.useWikidata then -- If they didn't provide either coordinate, try Wikidata. If they provided one but not the other, don't. local entity = mw.wikibase.getEntity() if entity and entity.claims and entity.claims.P625 and entity.claims.P625[1].mainsnak.snaktype == 'value' then local value = entity.claims.P625[1].mainsnak.datavalue.value longitude, latitude = value.longitude, value.latitude end if args.link and (currentTitle.namespace == 0) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with linked markers with coordinates from Wikidata]]') end end if not longitude then error('No value was provided for longitude') elseif not latitude then error('No value was provided for latitude') end if currentTitle.namespace > 0 then if (not args.lon_deg) ~= (not args.lat_deg) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Degrees]]') elseif (not args.lon_min) ~= (not args.lat_min) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Minutes]]') elseif (not args.lon_sec) ~= (not args.lat_sec) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Seconds]]') elseif (not args.lon_dir) ~= (not args.lat_dir) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Hemisphere]]') elseif (not args.long) ~= (not args.lat) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Decimal]]') end end if ((tonumber(args.lat_deg) or 0) < 0) and ((tonumber(args.lat_min) or 0) ~= 0 or (tonumber(args.lat_sec) or 0) ~= 0 or (args.lat_dir and args.lat_dir ~='')) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if ((tonumber(args.lon_deg) or 0) < 0) and ((tonumber(args.lon_min) or 0) ~= 0 or (tonumber(args.lon_sec) or 0) ~= 0 or (args.lon_dir and args.lon_dir ~= '')) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if (((tonumber(args.lat_min) or 0) < 0) or ((tonumber(args.lat_sec) or 0) < 0)) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if (((tonumber(args.lon_min) or 0) < 0) or ((tonumber(args.lon_sec) or 0) < 0)) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if args.skew or args.lon_shift or args.markhigh then mw.log('Removed parameter used in invocation.') local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then local key = (args.skew and 'skew' or '') .. (args.lon_shift and 'lon_shift' or '') .. (args.markhigh and 'markhigh' or '') builder:wikitext('[[Category:Location maps with removed parameters|' .. key ..' ]]') end end if map('x') ~= '' then x = tonumber(mw.ext.ParserFunctions.expr(map('x', { latitude, longitude }))) else x = tonumber(getX(longitude, map('left'), map('right'))) end if map('y') ~= '' then y = tonumber(mw.ext.ParserFunctions.expr(map('y', { latitude, longitude }))) else y = tonumber(getY(latitude, map('top'), map('bottom'))) end if (x < 0 or x > 100 or y < 0 or y > 100) and not args.outside then mw.log('Mark placed outside map boundaries without outside flag set. x = ' .. x .. ', y = ' .. y) local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then local key = currentTitle.prefixedText builder:wikitext('[[Category:Location maps with marks outside map and outside parameter not set|' .. key .. ' ]]') end end local mark = args.mark or map('mark') if mark == '' then mark = 'Red pog.svg' end local marksize = tonumber(args.marksize) or tonumber(map('marksize')) or 8 local imageDiv = markImageDiv(mark, marksize, args.label or mw.title.getCurrentTitle().text, args.link or '', args.alt, args[2]) local label_size = args.label_size or 91 local labelDiv if args.label and args.position ~= 'none' then labelDiv = markLabelDiv(args.label, label_size, args.label_width or 6, args.position, args.background, x, marksize) end return builder:node(markOuterDiv(x, y, imageDiv, labelDiv, label_size)) end local function switcherSeparate(s) if s == nil then return {} end local retval = {} for i in string.gmatch(s .. '#', '([^#]*)#') do i = mw.text.trim(i) retval[#retval + 1] = (i ~= '' and i) end return retval end function p.main(frame, args, map) local caption_list = {} if not args then args = getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Location map', valueFunc = p.valueFunc}) end if args.useWikidata == nil then args.useWikidata = true end if not map then if args[1] then map = {} for mapname in string.gmatch(args[1], '[^#]+') do map[#map + 1] = p.getMapParams(mw.ustring.gsub(mapname, '^%s*(.-)%s*$', '%1'), frame) end if args['caption'] then if args['caption'] == "" then while #caption_list < #map do caption_list[#caption_list + 1] = args['caption'] end else for caption in mw.text.gsplit(args['caption'], '##', true) do caption_list[#caption_list + 1] = caption end end end if #map == 1 then map = map[1] end else map = p.getMapParams('World', frame) end end if type(map) == 'table' then local altmaps = switcherSeparate(args.AlternativeMap) if #altmaps > #map then error(string.format('%d AlternativeMaps were provided, but only %d maps were provided', #altmaps, #map)) end local overlays = switcherSeparate(args.overlay_image) if #overlays > #map then error(string.format('%d overlay_images were provided, but only %d maps were provided', #overlays, #map)) end if #caption_list > #map then error(string.format('%d captions were provided, but only %d maps were provided', #caption_list, #map)) end local outputs = {} args.autoSwitcherLabel = true for k,v in ipairs(map) do args.AlternativeMap = altmaps[k] args.overlay_image = overlays[k] args.caption = caption_list[k] outputs[k] = p.main(frame, args, v) end return '<div class="switcher-container">' .. table.concat(outputs) .. '</div>' else return p.top(frame, args, map) .. tostring( p.mark(frame, args, map) ) .. p.bottom(frame, args, map) end end return p 7pmkgnh978l2s81fc5j17l2f3hwfson 811749 811748 2025-06-24T17:49:23Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811749 Scribunto text/plain require('strict') local p = {} local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local function round(n, decimals) local pow = 10^(decimals or 0) return math.floor(n * pow + 0.5) / pow end function p.getMapParams(map, frame) if not map then error('The name of the location map definition to use must be specified', 2) end local moduletitle = mw.title.new('Module:Location map/data/' .. map) if not moduletitle then error(string.format('%q is not a valid name for a location map definition', map), 2) elseif moduletitle.exists then local mapData = mw.loadData('Module:Location map/data/' .. map) return function(name, params) if name == nil then return 'Module:Location map/data/' .. map elseif mapData[name] == nil then return '' elseif params then return mw.message.newRawMessage(tostring(mapData[name]), unpack(params)):plain() else return mapData[name] end end else error('Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/' .. map .. '" does not exist', 2) end end function p.data(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local params = {} for k,v in ipairs(args) do if k > 2 then params[k-2] = v end end return map(args[2], #params ~= 0 and params) end local hemisphereMultipliers = { longitude = { W = -1, w = -1, E = 1, e = 1 }, latitude = { S = -1, s = -1, N = 1, n = 1 } } local function decdeg(degrees, minutes, seconds, hemisphere, decimal, direction) if decimal then if degrees then error('Decimal and DMS degrees cannot both be provided for ' .. direction, 2) elseif minutes then error('Minutes can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) elseif seconds then error('Seconds can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) elseif hemisphere then error('A hemisphere can only be provided with DMS degrees for ' .. direction, 2) end local retval = tonumber(decimal) if retval then return retval end error('The value "' .. decimal .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif seconds and not minutes then error('Seconds were provided for ' .. direction .. ' without minutes also being provided', 2) elseif not degrees then if minutes then error('Minutes were provided for ' .. direction .. ' without degrees also being provided', 2) elseif hemisphere then error('A hemisphere was provided for ' .. direction .. ' without degrees also being provided', 2) end return nil end decimal = tonumber(degrees) if not decimal then error('The degree value "' .. degrees .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif minutes and not tonumber(minutes) then error('The minute value "' .. minutes .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) elseif seconds and not tonumber(seconds) then error('The second value "' .. seconds .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) end decimal = decimal + (minutes or 0)/60 + (seconds or 0)/3600 if hemisphere then local multiplier = hemisphereMultipliers[direction][hemisphere] if not multiplier then error('The hemisphere "' .. hemisphere .. '" provided for ' .. direction .. ' is not valid', 2) end decimal = decimal * multiplier end return decimal end -- Finds a parameter in a transclusion of {{Coord}}. local function coord2text(para,coord) -- this should be changed for languages which do not use Arabic numerals or the degree sign local lat, long = mw.ustring.match(coord,'<span class="p%-latitude latitude">([^<]+)</span><span class="p%-longitude longitude">([^<]+)</span>') if lat then return tonumber(para == 'longitude' and long or lat) end local result = mw.text.split(mw.ustring.match(coord,'%-?[%.%d]+°[NS] %-?[%.%d]+°[EW]') or '', '[ °]') if para == 'longitude' then result = {result[3], result[4]} end if not tonumber(result[1]) or not result[2] then mw.log('Malformed coordinates value') mw.logObject(para, 'para') mw.logObject(coord, 'coord') return error('Malformed coordinates value', 2) end return tonumber(result[1]) * hemisphereMultipliers[para][result[2]] end -- effectively make removeBlanks false for caption and maplink, and true for everything else -- if useWikidata is present but blank, convert it to false instead of nil -- p.top, p.bottom, and their callers need to use this function p.valueFunc(key, value) if value then value = mw.text.trim(value) end if value ~= '' or key == 'caption' or key == 'maplink' then return value elseif key == 'useWikidata' then return false end end local function getContainerImage(args, map) if args.AlternativeMap then return args.AlternativeMap elseif args.relief then local digits = mw.ustring.match(args.relief,'^[1-9][0-9]?$') or '1' -- image1 to image99 if map('image' .. digits) ~= '' then return map('image' .. digits) end end return map('image') end function p.top(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true, valueFunc = p.valueFunc}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local width local default_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(args.default_width),"%d*")) if not args.width then width = round((default_as_number or 240) * (tonumber(map('defaultscale')) or 1)) elseif mw.ustring.sub(args.width, -2) == 'px' then width = mw.ustring.sub(args.width, 1, -3) else width = args.width end local width_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(width),"%d*")) or 0; if width_as_number == 0 then -- check to see if width is junk. If it is, then use default calculation width = round((default_as_number or 240) * (tonumber(map('defaultscale')) or 1)) width_as_number = tonumber(mw.ustring.match(tostring(width),"%d*")) or 0; end if args.max_width ~= "" and args.max_width ~= nil then -- check to see if width bigger than max_width local max_as_number = tonumber(mw.ustring.match(args.max_width,"%d*")) or 0; if width_as_number>max_as_number and max_as_number>0 then width = args.max_width; end end local retval = frame:extensionTag{name = 'templatestyles', args = {src = 'Module:Location map/styles.css'}} if args.float == 'center' then retval = retval .. '<div class="center">' end if args.caption and args.caption ~= '' and args.border ~= 'infobox' then retval = retval .. '<div class="locmap noviewer noresize thumb ' if args.float == '"left"' or args.float == 'left' then retval = retval .. 'tleft' elseif args.float == '"center"' or args.float == 'center' or args.float == '"none"' or args.float == 'none' then retval = retval .. 'tnone' else retval = retval .. 'tright' end retval = retval .. '"><div class="thumbinner" style="width:' .. (width + 2) .. 'px' if args.border == 'none' then retval = retval .. ';border:none' elseif args.border then retval = retval .. ';border-color:' .. args.border end retval = retval .. '"><div style="position:relative;width:' .. width .. 'px' .. (args.border ~= 'none' and ';border:1px solid lightgray">' or '">') else retval = retval .. '<div class="locmap" style="width:' .. width .. 'px;' if args.float == '"left"' or args.float == 'left' then retval = retval .. 'float:left;clear:left' elseif args.float == '"center"' or args.float == 'center' then retval = retval .. 'float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto' elseif args.float == '"none"' or args.float == 'none' then retval = retval .. 'float:none;clear:none' else retval = retval .. 'float:right;clear:right' end retval = retval .. '"><div style="width:' .. width .. 'px;padding:0"><div style="position:relative;width:' .. width .. 'px">' end local image = getContainerImage(args, map) local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() retval = string.format( '%s[[File:%s|%spx|%s%s|class=notpageimage]]', retval, image, width, args.alt or ((args.label or currentTitle.text) .. ' is located in ' .. map('name')), args.maplink and ('|link=' .. args.maplink) or '' ) if args.caption and args.caption ~= '' then if (currentTitle.namespace == 0) and mw.ustring.find(args.caption, '##') then retval = retval .. '[[Category:Pages using location map with a double number sign in the caption]]' end end if args.overlay_image then return retval .. '<div style="position:absolute;top:0;left:0">[[File:' .. args.overlay_image .. '|' .. width .. 'px|class=notpageimage]]</div>' else return retval end end function p.bottom(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true, valueFunc = p.valueFunc}) end if not map then map = p.getMapParams(args[1], frame) end local retval = '</div>' local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() if not args.caption or args.border == 'infobox' then if args.border then retval = retval .. '<div style="padding-top:0.2em">' else retval = retval .. '<div style="font-size:91%;padding-top:3px">' end retval = retval .. (args.caption or (args.label or currentTitle.text) .. ' (' .. map('name') .. ')') .. '</div>' elseif args.caption ~= '' then -- This is not the pipe trick. We're creating a link with no text on purpose, so that CSS can give us a nice image retval = retval .. '<div class="thumbcaption"><div class="magnify">[[:File:' .. getContainerImage(args, map) .. '|class=notpageimage| ]]</div>' .. args.caption .. '</div>' end if args.switcherLabel then retval = retval .. '<span class="switcher-label" style="display:none">' .. args.switcherLabel .. '</span>' elseif args.autoSwitcherLabel then retval = retval .. '<span class="switcher-label" style="display:none">' .. map('name') .. ' ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਦੇਖੋ</span>' end retval = retval .. '</div></div>' if args.caption_undefined then mw.log('Removed parameter caption_undefined used.') local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then retval = retval .. '[[Category:Location maps with removed parameters|caption_undefined]]' end end if map('skew') ~= '' or map('lat_skew') ~= '' or map('crosses180') ~= '' or map('type') ~= '' then mw.log('Removed parameter used in map definition ' .. map()) if currentTitle.namespace == 0 then local key = (map('skew') ~= '' and 'skew' or '') .. (map('lat_skew') ~= '' and 'lat_skew' or '') .. (map('crosses180') ~= '' and 'crosses180' or '') .. (map('type') ~= '' and 'type' or '') retval = retval .. '[[Category:Location maps with removed parameters|' .. key .. ' ]]' end end if string.find(map('name'), '|', 1, true) then mw.log('Pipe used in name of map definition ' .. map()) if currentTitle.namespace == 0 then retval = retval .. '[[Category:Location maps with a name containing a pipe]]' end end if args.float == 'center' then retval = retval .. '</div>' end return retval end local function markOuterDiv(x, y, imageDiv, labelDiv, label_size) return mw.html.create('div') :addClass('od') :addClass('notheme') -- T236137 :cssText('top:' .. round(y, 3) .. '%;left:' .. round(x, 3) .. '%;font-size:' .. label_size .. '%') :node(imageDiv) :node(labelDiv) end local function markImageDiv(mark, marksize, label, link, alt, title) local builder = mw.html.create('div') :addClass('id') :cssText('left:-' .. round(marksize / 2) .. 'px;top:-' .. round(marksize / 2) .. 'px') :attr('title', title) if marksize ~= 0 then builder:wikitext(string.format( '[[File:%s|%dx%dpx|%s|link=%s%s|class=notpageimage]]', mark, marksize, marksize, label, link, alt and ('|alt=' .. alt) or '' )) end return builder end local function markLabelDiv(label, label_size, label_width, position, background, x, marksize) if tonumber(label_size) == 0 then return mw.html.create('div'):addClass('l0'):wikitext(label) end local builder = mw.html.create('div') :cssText('width:' .. label_width .. 'em') local distance = round(marksize / 2 + 1) if position == 'top' then -- specified top builder:addClass('pv'):cssText('bottom:' .. distance .. 'px;left:' .. (-label_width / 2) .. 'em') elseif position == 'bottom' then -- specified bottom builder:addClass('pv'):cssText('top:' .. distance .. 'px;left:' .. (-label_width / 2) .. 'em') elseif position == 'left' or (tonumber(x) > 70 and position ~= 'right') then -- specified left or autodetected to left builder:addClass('pl'):cssText('right:' .. distance .. 'px') else -- specified right or autodetected to right builder:addClass('pr'):cssText('left:' .. distance .. 'px') end builder = builder:tag('div') :wikitext(label) if background then builder:cssText('background-color:' .. background) end return builder:done() end local function getX(longitude, left, right) local width = (right - left) % 360 if width == 0 then width = 360 end local distanceFromLeft = (longitude - left) % 360 -- the distance needed past the map to the right equals distanceFromLeft - width. the distance needed past the map to the left equals 360 - distanceFromLeft. to minimize page stretching, go whichever way is shorter if distanceFromLeft - width / 2 >= 180 then distanceFromLeft = distanceFromLeft - 360 end return 100 * distanceFromLeft / width end local function getY(latitude, top, bottom) return 100 * (top - latitude) / (top - bottom) end function p.mark(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Location map~'}) end local mapnames = {} if not map then if args[1] then map = {} for mapname in mw.text.gsplit(args[1], '#', true) do map[#map + 1] = p.getMapParams(mw.ustring.gsub(mapname, '^%s*(.-)%s*$', '%1'), frame) mapnames[#mapnames + 1] = mapname end if #map == 1 then map = map[1] end else map = p.getMapParams('World', frame) args[1] = 'World' end end if type(map) == 'table' then local outputs = {} local oldargs = args[1] for k,v in ipairs(map) do args[1] = mapnames[k] outputs[k] = tostring(p.mark(frame, args, v)) end args[1] = oldargs return table.concat(outputs, '#PlaceList#') .. '#PlaceList#' end local x, y, longitude, latitude longitude = decdeg(args.lon_deg, args.lon_min, args.lon_sec, args.lon_dir, args.long, 'longitude') latitude = decdeg(args.lat_deg, args.lat_min, args.lat_sec, args.lat_dir, args.lat, 'latitude') if args.excludefrom then -- If this mark is to be excluded from certain maps entirely (useful in the context of multiple maps) for exclusionmap in mw.text.gsplit(args.excludefrom, '#', true) do -- Check if this map is excluded. If so, return an empty string. if args[1] == exclusionmap then return '' end end end local builder = mw.html.create() local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() if args.coordinates then -- Temporarily removed to facilitate infobox conversion. See [[Wikipedia:Coordinates in infoboxes]] -- if longitude or latitude then -- error('Coordinates from [[Module:Coordinates]] and individual coordinates cannot both be provided') -- end longitude = coord2text('longitude', args.coordinates) latitude = coord2text('latitude', args.coordinates) elseif not longitude and not latitude and args.useWikidata then -- If they didn't provide either coordinate, try Wikidata. If they provided one but not the other, don't. local entity = mw.wikibase.getEntity() if entity and entity.claims and entity.claims.P625 and entity.claims.P625[1].mainsnak.snaktype == 'value' then local value = entity.claims.P625[1].mainsnak.datavalue.value longitude, latitude = value.longitude, value.latitude end if args.link and (currentTitle.namespace == 0) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with linked markers with coordinates from Wikidata]]') end end if not longitude then error('No value was provided for longitude') elseif not latitude then error('No value was provided for latitude') end if currentTitle.namespace > 0 then if (not args.lon_deg) ~= (not args.lat_deg) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Degrees]]') elseif (not args.lon_min) ~= (not args.lat_min) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Minutes]]') elseif (not args.lon_sec) ~= (not args.lat_sec) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Seconds]]') elseif (not args.lon_dir) ~= (not args.lat_dir) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Hemisphere]]') elseif (not args.long) ~= (not args.lat) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with different longitude and latitude precisions|Decimal]]') end end if ((tonumber(args.lat_deg) or 0) < 0) and ((tonumber(args.lat_min) or 0) ~= 0 or (tonumber(args.lat_sec) or 0) ~= 0 or (args.lat_dir and args.lat_dir ~='')) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if ((tonumber(args.lon_deg) or 0) < 0) and ((tonumber(args.lon_min) or 0) ~= 0 or (tonumber(args.lon_sec) or 0) ~= 0 or (args.lon_dir and args.lon_dir ~= '')) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if (((tonumber(args.lat_min) or 0) < 0) or ((tonumber(args.lat_sec) or 0) < 0)) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if (((tonumber(args.lon_min) or 0) < 0) or ((tonumber(args.lon_sec) or 0) < 0)) then builder:wikitext('[[Category:Location maps with negative degrees and minutes or seconds]]') end if args.skew or args.lon_shift or args.markhigh then mw.log('Removed parameter used in invocation.') local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then local key = (args.skew and 'skew' or '') .. (args.lon_shift and 'lon_shift' or '') .. (args.markhigh and 'markhigh' or '') builder:wikitext('[[Category:Location maps with removed parameters|' .. key ..' ]]') end end if map('x') ~= '' then x = tonumber(mw.ext.ParserFunctions.expr(map('x', { latitude, longitude }))) else x = tonumber(getX(longitude, map('left'), map('right'))) end if map('y') ~= '' then y = tonumber(mw.ext.ParserFunctions.expr(map('y', { latitude, longitude }))) else y = tonumber(getY(latitude, map('top'), map('bottom'))) end if (x < 0 or x > 100 or y < 0 or y > 100) and not args.outside then mw.log('Mark placed outside map boundaries without outside flag set. x = ' .. x .. ', y = ' .. y) local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') if currentTitle.namespace == 0 then local key = currentTitle.prefixedText builder:wikitext('[[Category:Location maps with marks outside map and outside parameter not set|' .. key .. ' ]]') end end local mark = args.mark or map('mark') if mark == '' then mark = 'Red pog.svg' end local marksize = tonumber(args.marksize) or tonumber(map('marksize')) or 8 local imageDiv = markImageDiv(mark, marksize, args.label or mw.title.getCurrentTitle().text, args.link or '', args.alt, args[2]) local label_size = args.label_size or 91 local labelDiv if args.label and args.position ~= 'none' then labelDiv = markLabelDiv(args.label, label_size, args.label_width or 6, args.position, args.background, x, marksize) end return builder:node(markOuterDiv(x, y, imageDiv, labelDiv, label_size)) end local function switcherSeparate(s) if s == nil then return {} end local retval = {} for i in string.gmatch(s .. '#', '([^#]*)#') do i = mw.text.trim(i) retval[#retval + 1] = (i ~= '' and i) end return retval end function p.main(frame, args, map) local caption_list = {} if not args then args = getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Location map', valueFunc = p.valueFunc}) end if args.useWikidata == nil then args.useWikidata = true end if not map then if args[1] then map = {} for mapname in string.gmatch(args[1], '[^#]+') do map[#map + 1] = p.getMapParams(mw.ustring.gsub(mapname, '^%s*(.-)%s*$', '%1'), frame) end if args['caption'] then if args['caption'] == "" then while #caption_list < #map do caption_list[#caption_list + 1] = args['caption'] end else for caption in mw.text.gsplit(args['caption'], '##', true) do caption_list[#caption_list + 1] = caption end end end if #map == 1 then map = map[1] end else map = p.getMapParams('World', frame) end end if type(map) == 'table' then local altmaps = switcherSeparate(args.AlternativeMap) if #altmaps > #map then error(string.format('%d AlternativeMaps were provided, but only %d maps were provided', #altmaps, #map)) end local overlays = switcherSeparate(args.overlay_image) if #overlays > #map then error(string.format('%d overlay_images were provided, but only %d maps were provided', #overlays, #map)) end if #caption_list > #map then error(string.format('%d captions were provided, but only %d maps were provided', #caption_list, #map)) end local outputs = {} args.autoSwitcherLabel = true for k,v in ipairs(map) do args.AlternativeMap = altmaps[k] args.overlay_image = overlays[k] args.caption = caption_list[k] outputs[k] = p.main(frame, args, v) end return '<div class="switcher-container">' .. table.concat(outputs) .. '</div>' else return p.top(frame, args, map) .. tostring( p.mark(frame, args, map) ) .. p.bottom(frame, args, map) end end return p 5muyudp3xc56shipuwyq3phu3vp7jq9 ਬਰੇਮਨ 0 43784 811733 474639 2025-06-24T13:01:47Z RaveDog 21177 better audio quality 811733 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਜਰਮਨ ਟਿਕਾਣਾ |Name=ਬਰੇਮਨ |Art=ਸ਼ਹਿਰ |image_photo=Bremen-rathaus-dom-buergerschaft.jpg |image_caption=ਬਰੇਮਨ ਟਾਊਨ ਹਾਲ, ਬਰੇਮਨ ਗਿਰਜਾ, ਅਤੇ ਸੰਸਦ | image_flag = Flag of Bremen.svg | image_coa = Bremen Wappen(Mittel).svg |lat_deg=53 |lat_min=5 |lon_deg=8 |lon_min=48 |Bundesland=ਬਰੇਮਨ |Landkreis =ਸ਼ਹਿਰੀ |Höhe =12 |Fläche =326.73 |area_metro=11627 |Einwohner =548475 |pop_metro =2,400,000 |Stand =01-11-2006 |pop_ref = |PLZ =28001–28779 |Vorwahl =0421 |Kfz =HB <small>(with 1 to 2 letters and 1 to 3 digits)</small><ref>The carsign HB with 1 letter and 4 digits is reserved for vehicle registration in Bremerhaven.</ref> |Gemeindeschlüssel=04 0 11 000 |NUTS = |LOCODE =DE BRE |Gliederung=5 ਪਰਗਣੇ, 19 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, 88 ਉੱਪ-ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ |Website =[http://www.bremen.de/ ਬਰੇਮਨ ਔਨਲਾਈਨ] |Bürgermeister=ਯੈਨਸ ਬੋਅਰਜ਼ਨ]] |Bürgermeistertitel=ਪਹਿਲਾ ਮੇਅਰ |Partei =SPD |ruling_party1=SPD |ruling_party2=Green |ruling_party3= }} '''ਬਰੇਮਨ''' ਦੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਨਗਰਪਾਲਕਾ ({{lang-de|Stadtgemeinde Bremen}}, {{IPA-de|ˈbʁeːmən|-|De-Bremen2.ogg}}) ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ [[ਜਰਮਨੀ]] ਦਾ ਇੱਕ [[ਹਾਂਸੀਆਟੀ ਲੀਗ|ਹਾਂਸੀਆਟੀ]] ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। [[ਵੇਜ਼ਰ ਦਰਿਆ]] ਦੇ ਕੰਢੇ ਬੰਦਰਗਾਹ ਵਾਲ਼ਾ ਬਰੇਮਨ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਸਨਅਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜੋ [[ਬਰੇਮਨ/ਓਲਡਨਬੁਰਕ ਮਹਾਂਨਗਰੀ ਇਲਾਕਾ|ਬਰੇਮਨ/ਓਲਡਨਬੁਰਕ ਮਹਾਂਨਗਰੀ ਇਲਾਕੇ]] (25 ਲੱਖ ਲੋਕ) ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ [[ਉੱਤਰੀ ਜਰਮਨੀ]] ਦਾ ਦੂਜਾ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਜਰਮਨੀ ਦਾ ਦਸਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। {{ਕਾਮਨਜ਼|Bremen|ਬਰੇਮਨ}} ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ}} 2p4zsu7d9vifxjsgqkjz1919sulhdd0 ਰੋਜ਼ਾ ਪਾਰਕਸ 0 57200 811755 721448 2025-06-24T21:12:30Z CommonsDelinker 156 Removing [[:c:File:Rosaparks.jpg|Rosaparks.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Josve05a|Josve05a]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Rosa Parks in 1955|]]. 811755 wikitext text/x-wiki {{Infobox person |name=ਰੋਜ਼ਾ ਪਾਰਕਸ |image={{!}}border |image_width = 230px |caption= 1955 ਵਿਚ ਰੋਜ਼ਾ ਪਾਰਕਸ, ਮਾਰਥਿਨ ਲੂਥਰ ਕਿੰਗ ਜਰ(ਪਿਛੇ) ਨਾਲ। |dead=dead |birth_name= ਰੋਜ਼ਾ ਲੁਇਸ ਮੈਕੌਲੇ |birth_date={{Birth date|1913|2|4}} |birth_place= ਤੁਸਕੇਜੀ, ਅਲਬਾਮਾ, ਯੂ.ਐਸ. |death_date={{Death date and age|2005|10|24|1913|2|4}} |death_place= ਡੇਟਰੋਇਟ, ਮਿਸ਼ੀਗਨ, ਯੂ.ਐਸ. |nationality = ਅਮਰੀਕਨ |known_for= ਮੋਂਟਗੋਮੇਰੀ ਬਸ ਬਾਇਕਟ |occupation = ਸਿਵਲ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਕਾਰਕੁੰਨ |home_town = ਤੁਸਕੇਜੀ, ਅਲਬਾਮਾ |spouse = ਰੇਮੰਡ ਪਾਰਕਸ (1932–1977) |signature = Rosa Parks Signature.svg }} '''ਰੋਜ਼ਾ ਲੁਇਸ ਮੈਕੌਲੇ ਪਾਰਕਸ''' (4 ਫਰਵਰੀ, 1913 - 24 ਅਕਤੂਬਰ, 2005) ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਰਕੁੰਨ ਸੀ ਜੋ ਮੋਂਟਗੋਮੇਰੀ ਬੱਸ ਬਾਈਕਾਟ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟਸ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ “ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ” ਅਤੇ “ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਮਾਂ” ਕਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{USPL|106|26}}. Retrieved November 13, 2011. The quoted passages can be seen by clicking through to the text or PDF.</ref>1 ਦਸੰਬਰ, 1955 ਨੂੰ ਅਲਬਾਮਾ ਦੇ ਮੋਂਟਗੋਮਰੀ ਵਿਚ ਪਾਰਕਸ ਨੇ ਜਦੋਂ ਇਕ ਵਾਰ “ਗੋਰਾ” ਭਾਗ ਭਰਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਬੱਸ ਦੇ ਡਰਾਈਵਰ ਜੇਮਜ਼ ਐੱਫ. ਬਲੈਕ ਦੇ ਇਕ ਗੋਰੇ ਯਾਤਰੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ “ਰੰਗਦਾਰ” ਭਾਗ ਵਿਚ ਚਾਰ ਸੀਟਾਂ ਦੀ ਇਕ ਕਤਾਰ ਖਾਲੀ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref>{{Cite web|url=https://www.archives.gov/education/lessons/rosa-parks|title=An Act of Courage, The Arrest Records of Rosa Parks|date=15 August 2015|website=National Archives|access-date=1 December 2020}}</ref> ਪਾਰਕਸ ਬੱਸ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਫਾਰ ਦਿ ਐਡਵਾਂਸਮੈਂਟ ਆਫ਼ ਕਲਰਡ ਪੀਪਲ (ਐਨਏਏਸੀਪੀ) ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਅਲਾਬਾਮਾ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕ ਅਵੱਗਿਆ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਕਾਲੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਮੋਂਟਗੋਮਰੀ ਬੱਸਾਂ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਕੇਸ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉਲਝ ਗਿਆ, ਪਰ ਸੰਘੀ ਮੋਂਟਗੋਮਰੀ ਬੱਸ ਮੁਕੱਦਮਾ ਬ੍ਰਾਡਰ ਬਨਾਮ ਗੇਲ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਨਵੰਬਰ 1956 ਵਿੱਚ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ 14ਵੀਂ ਸੋਧ ਦੀ ਬਰਾਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਧਾਰਾ ਅਧੀਨ ਬੱਸਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਗੈਰ-ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਹੈ।<ref>{{Cite episode |title=The Other Rosa Parks: Now 73, Claudette Colvin Was First to Refuse Giving Up Seat on Montgomery Bus |series=[[Democracy Now!]] |url=http://www.democracynow.org/2013/3/29/the_other_rosa_parks_now_73 |publisher=[[Pacifica Radio]] |last1=González |first1=Juan |last2=Goodman |first2=Amy |date=March 29, 2013 |minutes=25 |access-date=April 18, 2013}}</ref><ref name="Branch">{{cite web |title=Parting the Waters: America in the King Years |publisher=Simon & Schuster |year=1988 |first=Taylor |last=Branch |url=http://www.colorado.edu/conflict/branch4.htm |access-date=February 5, 2013| archive-url= https://web.archive.org/web/20130523192706/http://www.colorado.edu/conflict/branch4.htm| archive-date= May 23, 2013| url-status=dead }}</ref> ਪਾਰਕਸ ਦੀ ਅਵੱਗਿਆ ਦਾ ਕੰਮ ਅਤੇ ਮੋਂਟਗੋਮਰੀ ਬੱਸ ਬਾਈਕਾਟ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਈ। ਉਹ ਨਸਲੀ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਦੀ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਈ, ਅਤੇ ਐਡਗਰ ਨਿਕਸਨ ਅਤੇ ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਕਿੰਗ ਜੂਨੀਅਰ ਸਮੇਤ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਗਠਿਤ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਪਾਰਕਸ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਡਿਪਾਰਟਮੈਂਟ ਸਟੋਰ ਵਿੱਚ ਸੀਮਸਟ੍ਰੈਸ ਵਜੋਂ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਐਨਏਏਸੀਪੀ ਦਾ ਮੋਂਟਗੋਮਰੀ ਚੈਪਟਰ ਦੀ ਸਕੱਤਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਫਿਰ ਹਾਈਲੈਂਡਰ ਫੋਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਟੇਨੇਸੀ ਕੇਂਦਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵਰਕਰਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਸਲੀ ਬਰਾਬਰੀ ਲਈ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਵੀ ਦੁੱਖ ਝੱਲਿਆ; ਉਸ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਨੋਂ ਮਾਰਨ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ।<ref>{{Cite news |title=Commentary: Rosa Parks' Role In The Civil Rights Movement |date=June 13, 1999 |work=Weekend Edition Sunday |publisher=NPR |id={{ProQuest|190159646}}}}</ref> ਬਾਈਕਾਟ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਡੈਟਰਾਇਟ ਚਲੀ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨ ਕੰਮ ਮਿਲਿਆ। 1965 ਤੋਂ 1988 ਤੱਕ, ਉਸ ਨੇ ਅਫਰੀਕਨ-ਅਮਰੀਕੀ ਯੂਐਸ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਜੌਨ ਕੋਨਯਰਸ ਦੀ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨਿਸਟ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਬਲੈਕ ਪਾਵਰ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਯੂਐਸ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਦੀਆਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਰਗਰਮ ਸੀ। ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਾਰਕਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ ਅਤੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਰਹੀ ਕਿ ਨਿਆਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news |url=https://www.washingtonpost.com/posteverything/wp/2015/12/01/how-history-got-the-rosa-parks-story-wrong/ |title=How History Got Rosa Parks Wrong|author-link=Jeanne Theoharis |last=Theoharis |first=Jeanne |date=December 1, 2015 |website=The Washington Post }}</ref> ਪਾਰਕਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਐਨਏਏਸੀਪੀ ਦਾ 1979 ਦਾ ਸਪਿੰਗਰਨ ਮੈਡਲ, ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸ਼ੀਅਲ ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਫਰੀਡਮ, ਕਾਂਗਰੇਸ਼ਨਲ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਅਤੇ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟਸ ਕੈਪੀਟਲ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੈਚੁਅਰੀ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਇੱਕ ਮੂਰਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। 2005 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਕੈਪੀਟਲ ਰੋਟੁੰਡਾ ਵਿੱਚ ਸਤਿਕਾਰ ਵਿੱਚ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਅਤੇ ਮਿਸੌਰੀ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਜਨਮਦਿਨ, 4 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾ ਪਾਰਕਸ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਓਹੀਓ ਅਤੇ ਓਰੇਗਨ ਉਸਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ 1 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। == ਆਰੰਭਕ ਜੀਵਨ == ਰੋਜ਼ਾ ਪਾਰਕਸ ਦਾ ਜਨਮ 4 ਫਰਵਰੀ, 1913 ਨੂੰ ਅਲਾਬਾਮਾ ਦੇ ਟਸਕੇਗੀ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾ ਲੁਈਸ ਮੈਕਕੌਲੀ, ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਲਿਓਨਾ (ਨੀ ਐਡਵਰਡਜ਼) ਅਤੇ ਇੱਕ ਤਰਖਾਣ ਜੇਮਜ਼ ਮੈਕਕੌਲੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਫਰੀਕੀ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਪਾਰਕਸ ਦੇ ਪੜਦਾਦਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਕੌਟਸ-ਆਇਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪੜਪੋਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੂਲ ਅਮਰੀਕੀ ਗੁਲਾਮ ਸੀ।<ref name="Remembering Rosa Parks on Her 100th Birthday">{{cite web |last1=Gilmore |first1=Kim |title=Remembering Rosa Parks on Her 100th Birthday |url=https://www.biography.com/news/remembering-rosa-parks-on-her-100th-birthday-21114273 |website=Biography.com |publisher=A&E Television Networks |access-date=December 11, 2019}}</ref><ref>Douglas Brinkley, ''Rosa Parks'', Chapter 1, excerpted from the book published by Lipper/Viking (2000), {{ISBN|0-670-89160-6}}. [http://partners.nytimes.com/books/first/b/brinkley-parks.html Chapter excerpted] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171019200239/http://partners.nytimes.com/books/first/b/brinkley-parks.html |date=October 19, 2017}} on the site of the ''New York Times''. Retrieved July 1, 2008</ref><ref>{{cite news |first=Douglas |last=Brinkley |work=Rosa Parks |title=Chapter 1 (excerpt): 'Up From Pine Level' |publisher=Lipper/Viking; excerpt published in The New York Times |url-access=registration|year=2000 |isbn=0-670-89160-6 |url=https://archive.org/details/rosaparks00brin | access-date= July 1, 2008}}</ref><ref name="Webb">{{cite news |last=Webb |first=James |date=October 3, 2004 |title=Why You Need to Know the Scots-Irish |work=[[Parade (magazine)|Parade]] |url=http://www.parade.com/articles/editions/2004/edition_10-03-2004/featured_0 |access-date=September 2, 2006 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090704152512/http://www.parade.com/articles/editions/2004/edition_10-03-2004/featured_0 |archive-date=July 4, 2009}}</ref> ਉਹ ਜਦੋਂ ਛੋਟੀ ਸੀ ਤਾਂ ਪੁਰਾਣੀ ਟੌਨਸਿਲਾਈਟਸ ਨਾਲ ਖਰਾਬ ਸਿਹਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਮਾਪੇ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮੋਂਟਗੋਮਰੀ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਬਾਹਰ ਪਾਈਨ ਲੈਵਲ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ, ਮਾਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਸਿਲਵੇਸਟਰ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਅਫ਼ਰੀਕਨ ਮੈਥੋਡਿਸਟ ਐਪੀਸਕੋਪਲ ਚਰਚ (ਏਐਮਈ) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ, ਫਿਲਡੇਲਫਿਆ, ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮੁਫਤ ਕਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਤ ਇੱਕ ਸਦੀ ਪੁਰਾਣਾ ਸੁਤੰਤਰ ਕਾਲਾ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇ ਸੀ। ਮੈਕਕੌਲੀ ਨੇ ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤਕ ਪੇਂਡੂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ "ਸਿਲਾਈ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਸੌਦਾ" ਸਿਖਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਰਜਾਈ ਬਨਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਦਾਦੀ ਰਜਾਈ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਰਜਾਈ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿੱਚ ਦਸ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਅਸਾਧਾਰਣ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਰਜਾਈ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਦੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਪਰਿਵਾਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਜਿਵੇਂ ਖੇਤ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸਿਲਾਈ ਸਿੱਖੀ; ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ "ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਜੋ ਪਾ ਸਕਦੀ ਸੀ" ਦੀ ਸਿਲਾਈ ਕੀਤੀ।<ref name="Quilts">{{cite book|editor-last=MacDowell|editor-first=Marsha L. |chapter=An Interview with Rosa Parks, The Quilter |last1=Barney |first1=Deborah Smith |title=African American Quiltmaking in Michigan |date=1997 |publisher=Michigan State University Press|url=https://www.google.com/books/edition/African_American_Quiltmaking_in_Michigan/R63YAAAAMAAJ?hl=en&gbpv=0 | oclc=36900789 |location=East Lansing, MI |isbn=0870134108 |pages=x, 133–138 |access-date=October 12, 2020}}</ref> ਮੋਂਟਗੁਮਰੀ ਦੇ ਇੰਡਸਟਰੀਅਲ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗਰਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਜੋਂ, ਉਸਨੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਕੋਰਸ ਕੀਤੇ। ਪਾਰਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਅਲਾਬਾਮਾ ਸਟੇਟ ਟੀਚਰਜ਼ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਨੀਗਰੋਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਗਏ, ਪਰ ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਬਾਹਰ ਚਲੀ ਗਈ।<ref name="shraff">{{cite book |title=Rosa Parks: Tired of Giving In |publisher=Enslow |last=Shraff |first=Anne |year=2005 |pages=23–27 |isbn=978-0-7660-2463-2 |url=https://books.google.com/books?id=J37vgZvCI78C&pg=PA23}}</ref> 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਆਲੇ -ਦੁਆਲੇ, ਸਾਬਕਾ ਸੰਘੀ ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਨਵੇਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਚੋਣ ਕਾਨੂੰਨ ਅਪਣਾਏ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਲੇ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ disੰਗ ਨਾਲ ਵੰਚਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅਲਾਬਾਮਾ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਰੀਬ ਗੋਰੇ ਵੋਟਰ ਵੀ. ਵ੍ਹਾਈਟ-ਸਥਾਪਿਤ ਜਿਮ ਕ੍ਰੋ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਡੈਮੋਕਰੇਟਸ ਦੁਆਰਾ ਦੱਖਣੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਸਮੇਤ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਜਨਤਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚੂਨ ਸਟੋਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਸਲੀ ਵਖਰੇਵਾਂ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ. ਬੱਸ ਅਤੇ ਰੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਕਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਗੋਰਿਆਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਠਣ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਸਕੂਲ ਬੱਸਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਾਲੇ ਸਕੂਲੀ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਬਲੈਕ ਸਿੱਖਿਆ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਘੱਟ ਫੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਸੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ == {{Library resources box |others=no}} {{Refbegin}} * Barnes, Catherine A. ''Journey from Jim Crow: The Desegregation of Southern Transit'', Columbia University Press, 1983. * Brinkley, Douglas. ''Rosa Parks: A Life'', Penguin Books, October 25, 2005. {{ISBN|0-14-303600-9}} * {{Cite journal |last=Morris |first=Aldon |title=Rosa Parks, Strategic Activist (sidebar) |journal=[[Contexts]] |volume=11 |issue=3 |page=25 |doi=10.1177/1536504212456178 |date=Summer 2012 |doi-access=free}} * Editorial (May 17, 1974). [https://www.nytimes.com/1974/05/17/archives/two-decades-later.html "Two decades later"] {{subscription}}. ''The New York Times''. p.&nbsp;38. ("Within a year of ''[[Brown v. Board of Education|Brown]]'', Rosa Parks, a tired seamstress in Montgomery, Alabama, was, like [[Plessy v. Ferguson|Homer Plessy]] sixty years earlier, arrested for her refusal to move to the back of the bus.") * Parks, Rosa, with [[James Haskins]], ''Rosa Parks: My Story''. New York: Scholastic Inc., 1992. {{ISBN|0-590-46538-4}} * Theoharis, Jeanne ''The Rebellious Life of Mrs. Rosa Parks'', Beacon Press, 2015, {{ISBN|9780807076927}} {{Refend}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{cite web |url=https://www.loc.gov/collections/rosa-parks-papers/about-this-collection/?loclr=twloc |title=Rosa Parks Papers |publisher=Library of Congress}} * [https://web.archive.org/web/20070808131145/http://montgomery.troy.edu/rosaparks/museum/ Rosa Parks Library and Museum] at [[Troy University]] * [http://www.rosaparks.org/ The Rosa and Raymond Parks Institute for Self Development] * [http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-1111 Parks article in the Encyclopedia of Alabama] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141216141633/http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-1111 |date=2014-12-16 }} * [https://web.archive.org/web/20101123154659/http://hfmgv.org/exhibits/rosaparks/home.asp Rosa Parks bus on display at the Henry Ford Museum] * [http://rosaparksbiography.org ''Teaching and Learning Rosa Parks' Rebellious Life''] * Norwood, Arlisha. [https://www.womenshistory.org/education-resources/biographies/rosa-parks "Rosa Parks"]. National Women's History Museum. 2017. [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਇਸਤਰੀ ਦਿਹਾੜਾ 2015 ਐਡੀਟਾਥਨ ਦੌਰਾਨ ਬਣਾਏ ਸਫ਼ੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੋਜ਼ਾ ਪਾਰਕਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1913]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2005]] m76ub45ais4xwpaci5e42d7thmwhfm9 ਮੌਡਿਊਲ:Location map/multi 828 68159 811750 626949 2025-06-24T17:50:59Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811750 Scribunto text/plain require('strict') local p = {} local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local locmap = require('Module:Location map') local function switcherSeparate(s) if s == nil then return {} end local retval = {} for i in string.gmatch(s .. '#', '([^#]*)#') do i = mw.text.trim(i) retval[#retval + 1] = (i ~= '' and i) end return retval end function p.container(frame, args, map) local caption_list = {} if not args then args = getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Location map+', valueFunc = locmap.valueFunc}) end if not map then if args[1] then map = {} for mapname in string.gmatch(args[1], '[^#]+') do map[#map + 1] = locmap.getMapParams(mapname, frame) end if args['caption'] then if args['caption'] == "" then while #caption_list < #map do caption_list[#caption_list + 1] = args['caption'] end else for caption in mw.text.gsplit(args['caption'], '##', true) do caption_list[#caption_list + 1] = caption end end end if #map == 1 then map = map[1] end else map = locmap.getMapParams('World', frame) end end if type(map) == 'table' then local placeslist = mw.text.gsplit(args.places, '#PlaceList#') local permaplaces = {} local numbermaps = #map local count = 0 for i = 1,numbermaps do permaplaces[i] = {} end for place in placeslist do table.insert(permaplaces[count%numbermaps + 1],place) count = count + 1 end local altmaps = switcherSeparate(args.AlternativeMap) if #altmaps > #map then error(string.format('%d AlternativeMaps were provided, but only %d maps were provided', #altmaps, #map)) end local overlays = switcherSeparate(args.overlay_image) if #overlays > #map then error(string.format('%d overlay_images were provided, but only %d maps were provided', #overlays, #map)) end if #caption_list > #map then error(string.format('%d captions were provided, but only %d maps were provided', #caption_list, #map)) end local outputs = {} args.autoSwitcherLabel = true for k,v in ipairs(map) do args.AlternativeMap = altmaps[k] args.overlay_image = overlays[k] args.caption = caption_list[k] args.places = table.concat(permaplaces[k]) outputs[k] = p.container(frame, args, v) end return '<div class="switcher-container">' .. table.concat(outputs) .. '</div>' else return locmap.top(frame, args, map) .. (args.places and args.places:gsub('%s*\n%s*', '') or '') .. locmap.bottom(frame, args, map) end end local function manyMakeArgs(fullArgs, n) if n == 1 then return { lat = fullArgs.lat1 or fullArgs.lat, long = fullArgs.long1 or fullArgs.long, coordinates = fullArgs.coordinates1 or fullArgs.coordinates, lat_deg = fullArgs.lat1_deg or fullArgs.lat_deg, lat_min = fullArgs.lat1_min or fullArgs.lat_min, lat_sec = fullArgs.lat1_sec or fullArgs.lat_sec, lat_dir = fullArgs.lat1_dir or fullArgs.lat_dir, lon_deg = fullArgs.lon1_deg or fullArgs.lon_deg, lon_min = fullArgs.lon1_min or fullArgs.lon_min, lon_sec = fullArgs.lon1_sec or fullArgs.lon_sec, lon_dir = fullArgs.lon1_dir or fullArgs.lon_dir, outside = fullArgs.outside1 or fullArgs.outside, mark = fullArgs.mark1 or fullArgs.mark, marksize = fullArgs.mark1size or fullArgs.marksize, link = fullArgs.link1 or fullArgs.link, label = fullArgs.label1 or fullArgs.label, label_size = fullArgs.label1_size or fullArgs.label_size, label_width = fullArgs.label1_width or fullArgs.label_width, position = fullArgs.position1 or fullArgs.pos1 or fullArgs.position or fullArgs.pos, background = fullArgs.background1 or fullArgs.bg1 or fullArgs.background or fullArgs.bg } else return { lat = fullArgs['lat' .. n], long = fullArgs['long' .. n], coordinates = fullArgs['coordinates' .. n], lat_deg = fullArgs['lat' .. n .. '_deg'], lat_min = fullArgs['lat' .. n .. '_min'], lat_sec = fullArgs['lat' .. n .. '_sec'], lat_dir = fullArgs['lat' .. n .. '_dir'], lon_deg = fullArgs['lon' .. n .. '_deg'], lon_min = fullArgs['lon' .. n .. '_min'], lon_sec = fullArgs['lon' .. n .. '_sec'], lon_dir = fullArgs['lon' .. n .. '_dir'], outside = fullArgs['outside' .. n], mark = fullArgs['mark' .. n], marksize = fullArgs['mark' .. n .. 'size'], link = fullArgs['link' .. n], label = fullArgs['label' .. n], label_size = fullArgs['label' .. n .. '_size'], label_width = fullArgs['label' .. n .. '_width'], position = fullArgs['position' .. n] or fullArgs['pos' .. n], background = fullArgs['background' .. n] or fullArgs['bg' .. n] } end end function p.many(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Location map many', valueFunc = locmap.valueFunc}) end if not args[1] then args[1] = 'World' end if not map then map = {} for mapname in string.gmatch(args[1], '[^#]+') do map[#map + 1] = locmap.getMapParams(mapname, frame) end if #map ~= 1 then local outputs = {} args.autoSwitcherLabel = true for k,v in ipairs(map) do outputs[k] = p.many(frame, args, v) end return '<div class="switcher-container">' .. table.concat(outputs) .. '</div>' end map = map[1] end local marks = {} local markhigh if args.markhigh then mw.log('Removed parameter markhigh used.') local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') markhigh = true end for k, v in pairs(args) do -- @todo change to uargs once we have that if v then if string.sub(k, -4) == '_deg' then k = string.sub(k, 1, -5) end if string.sub(k, 1, 3) == 'lat' then k = tonumber(string.sub(k, 4)) if k then table.insert(marks, k) end elseif string.sub(k, 1, 11) == 'coordinates' then k = tonumber(string.sub(k, 12)) if k then table.insert(marks,k) end end end end table.sort(marks) if marks[1] ~= 1 and (args.lat or args.lat_deg or args.coordinates) then table.insert(marks, 1, 1) end local body = '' for _, v in ipairs(marks) do -- don't try to consolidate this into the above loop. ordering of elements from pairs() is unspecified body = body .. tostring( locmap.mark(frame, manyMakeArgs(args, v), map) ) if args['mark' .. v .. 'high'] then mw.log('Removed parameter mark' .. v .. 'high used.') local parent = frame:getParent() if parent then mw.log('Parent is ' .. parent:getTitle()) end mw.logObject(args, 'args') markhigh = true end end args.label = nil -- there is no global label return locmap.top(frame, args, map) .. body .. locmap.bottom(frame, args, map) .. (markhigh and '[[Category:Location maps with possible errors|Page using removed parameter]]' or '') end function p.load(frame, args, map) if not args then args = getArgs(frame, {frameOnly = true}) end local dataModule = mw.loadData(args[1]) local containerArgs = dataModule.containerArgs if not map then map = {} for mapname in string.gmatch(containerArgs[1], '[^#]+') do map[#map + 1] = locmap.getMapParams(mapname, frame) end if #map ~= 1 then local outputs = {} args.autoSwitcherLabel = true for k,v in ipairs(map) do outputs[k] = p.load(frame, args, v) end return '<div class="switcher-container">' .. table.concat(outputs) .. '</div>' end map = map[1] end local marks = {} if dataModule.marks then for k,markArgs in ipairs(dataModule.marks) do marks[k] = tostring(locmap.mark(frame, markArgs, map)) end end if dataModule.secondaryModules then for _,modname in ipairs(dataModule.secondaryModules) do for _,markArgs in ipairs(mw.loadData(modname).marks) do marks[#marks + 1] = tostring(locmap.mark(frame, markArgs, map)) end end end if args.autoSwitcherLabel then local TableTools = require('Module:TableTools') containerArgs = TableTools.shallowClone(containerArgs) containerArgs.autoSwitcherLabel = true end return locmap.top(frame, containerArgs, map) .. table.concat(marks) .. locmap.bottom(frame, containerArgs, map) end return p q9gz44tzbnjx2aljxbl0067zos3ns53 ਖੋਸੇ ਦੇ ਸਾਨ ਮਾਰਤੀਨ 0 78618 811739 754192 2025-06-24T16:54:46Z CommonsDelinker 156 Replacing Flag_of_Peru_(1821-1822).svg with [[File:Flag_of_Peru_(1821–1822).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR6|Criterion 6]]). 811739 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific-prefix = ਜਰਨੈਲ ਡੌਨ | name = ਖੋਸੇ ਦੇ ਸਾਨ ਮਾਰਤੀਨ (José de San Martín) | image = José de San Martín (retrato, c.1828).jpg | imagesize = 250px | alt = Portrait of José de San Martín, raising the flag of Argentina | order = ਪੇਰੂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ | term_start = 28 ਜੁਲਾਈ 1821 | term_end = 20 ਸਤੰਬਰ 1822 | successor = [[ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਖਾਵੀਏਰ ਦੇ ਲੂਨਾ ਪਿਜਾਰੋ]] | order2 = [[ਪੇਰੂ]] ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਨੀਹਣ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ, <br /> | term_start2 = 20 ਸਤੰਬਰ 1822 | term_end2 = 17 ਅਗਸਤ 1850 (ਮੌਤ) | order6 = [[Governor of Mendoza|ਗਵਰਨਰ]], [[Cuyo Province|ਕਿਉਯੋ]] | term_start6 = 10 ਅਗਸਤ 1814 | term_end6 = 24 ਸਤੰਬਰ 1816 | predecessor6 = | birth_date = {{birth date|df=yes|1778|2|25|}} | birth_place = | death_date = {{death date and age|df=yes|1850|8|17|1778|2|25}} | death_place = | nationality = [[ਅਰਜਨਟੀਨਾ]] | spouse = | children = | occupation = | profession = ਫੌਜ | religion = [[ਕੈਥੋਲਿਕ ਚਰਚ|ਰੋਮਨ ਕੈਥੋਲਿਕ]] | signature = Firma José de San Martín.svg | party = [[Patriot (Spanish American Revolution)|ਚਿਤਰ]] <!--Military service--> | nickname = | allegiance = {{plainlist | * {{flag|Spain|1785}} <small>(1812ਤੱਕ)</small> * [[File:Flag of Argentina (civil).svg|21px|border]] [[United Provinces of the Río de la Plata]] (modern [[Argentina]]) * [[File:BANDERA PATRIA NUEVA O TRANSICION.jpg|21px|border]] [[Patria Nueva (Chile)|Patria Nueva]] (modern [[Chile]]) * [[File:Flag of Peru (1821–1822).svg|21px|border]] [[Protectorate of Peru]] (modern [[Peru]]) }} | branch = | serviceyears = 1789–1822 | rank = [[ਅਰਜਨਟੀਨਾ]] ਦਾ ਜਰਨੈਲ, ਚਿੱਲੀ ਅਤੇ ਪੇਰੂ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦਾ ਮੁਖੀ | unit = | commands = | battles = *[[ਬਰਲਿਨ ਦੀ ਜੰਗ]] *[[ਅਲਬੁਏਰਾ ਦੀ ਜੰਗ]] [[ਸਪਿਨ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ]] *[[ਸੇਨ ਲੋਰੇਂਜੋ ਦੀ ਜੰਗ]] *[[ਚਾਕਾਬੂਕੋ ਦੀ ਲੜਾਈ]] *[[ਕੰਚਾ ਰਿਆਦਾ ਦੀ ਦੂਜੀ ਲੜਾਈ]] *[[ਮੈਆਪੂ ਦੀ ਜੰਗ]] | ਸਨਮਾਨ = | military_blank1 = | military_data1 = | military_blank2 = | military_data2 = | military_blank3 = | military_data3 = | military_blank4 = | military_data4 = | military_blank5 = | military_data5 = }} '''ਖੋਸੇ ਦੇ ਸਾਨ ਮਾਰਤੀਨ''', (25 ਫ਼ਰਵਰੀ 1778 – 17 ਅਗਸਤ 1850), ਇੱਕ ਅਰਜਨਟੀਨਾ ਦਾ ਫੌਜੀ ਜਰਨੈਲ ਸੀ ਜਿਸਨੇ [[ਸਪੇਨ ਸਾਮਰਾਜ]] ਖਿਲਾਫ਼ [[ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ|ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਸਫਲਤਾਪੂਰਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ]] ਲੜੀ ਸੀ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਰਜਨਟੀਨਾ ਦਾ ਅਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗ੍ਰਾਮ]] 4a6zml34b2l1b2ewbz7hv19ykekc8va ਮੌਡਿਊਲ:Location map/styles.css 828 147478 811746 626946 2025-06-24T17:42:56Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811746 sanitized-css text/css /* {{pp|small=yes}} */ .locmap .od { position: absolute; } .locmap .id { position: absolute; line-height: 0; } .locmap .l0 { font-size: 0; position: absolute; } .locmap .pv { line-height: 110%; position: absolute; text-align: center; } .locmap .pl { line-height: 110%; position: absolute; top: -0.75em; text-align: right; } .locmap .pr { line-height: 110%; position: absolute; top: -0.75em; text-align: left; } .locmap .pv > div { display: inline; padding: 1px; } .locmap .pl > div { display: inline; /* inline does not impact floated elements */ padding: 1px; float: right; } .locmap .pr > div { display: inline; /* inline does not impact floated elements */ padding: 1px; float: left; } /* Dark mode theme: */ @media screen { html.skin-theme-clientpref-night .od, html.skin-theme-clientpref-night .od .pv > div, html.skin-theme-clientpref-night .od .pl > div, html.skin-theme-clientpref-night .od .pr > div { /* Use !important to override any infobox rules */ background: #fff !important; color: #000 !important; } html.skin-theme-clientpref-night .locmap img { filter: grayscale(0.6); } /* Special handling for maps inside infoboxes * [[Module talk:Location map#Map label background bug in dark mode]] */ html.skin-theme-clientpref-night .infobox-full-data .locmap div { background: transparent !important; } } @media screen and (prefers-color-scheme: dark) { html.skin-theme-clientpref-os .locmap img { filter: grayscale(0.6); } html.skin-theme-clientpref-os .od, html.skin-theme-clientpref-os .od .pv > div, html.skin-theme-clientpref-os .od .pl > div, html.skin-theme-clientpref-os .od .pr > div { /* Use !important to override any infobox rules */ background: white !important; color: #000 !important; } html.skin-theme-clientpref-os .infobox-full-data .locmap div { background: transparent !important; } } rs1zb23dpoja6q2k5yakw4kskmcnf7l ਉਮਰਪੁਰਾ 0 170525 811764 811429 2025-06-25T07:03:39Z Harchand Bhinder 3793 ਵਿਆਕਰਨ ਸਹੀ ਕੀਤੀ 811764 wikitext text/x-wiki '''ਉਮਰਪੁਰਾ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮੋਗੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ [[ਭਿੰਡਰ ਕਲਾਂ]] ਅਤੇ [[ਭਿੰਡਰ ਖੁਰਦ]] ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਮਾਲ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿਚ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਇਥੇ ਕੋਈ ਘਰ ਨਹੀਂ ਵੱਸਦਾ। ਸਿਰਫ਼ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵੱਸਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਲ ਰਿਕਾਰਡ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ [[ਬੇਚਿਰਾਗ਼ ਪਿੰਡ|ਬੇ-ਚਿਰਾਗ]] ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹੱਦ [[ਕਿਸ਼ਨਪੁਰਾ ਕਲਾਂ]] ਤੇ ਕਿਸ਼ਨਪੁਰਾ ਖੁਰਦ ਨਾਲ ਵੀ ਲਗਦੀ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] 17p0tydkimx4x23t63uyyyky51c8o7a ਬਰਜੂ ਤਾਲ 0 170782 811766 771182 2025-06-25T10:29:29Z Nirmal Dulal 21019 + image 811766 wikitext text/x-wiki {{Infobox body of water | name = ਬਰਜੂ ਤਾਲ | other_name = ਚਿਮਡੀ ਤਾਲ <!-- Images -->| image = WLE 25 Nepal photowalk at Koshi 01.jpg | alt = | caption = | image_bathymetry = | alt_bathymetry = | caption_bathymetry = <!-- Stats --> | location = [[ਚਿਮਡੀ]], [[ਸੁਨਸਾਰੀ]], [[ਨੇਪਾਲ]] | group = | coordinates = {{WikidataCoord|display=it}} | type = | etymology = | part_of = | inflow = | outflow = | catchment = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | basin_countries = | agency = | date-built = <!-- {{Start date|YYYY|MM|DD}} For man-made and other recent bodies of water --> | date-flooded = <!-- {{Start date|YYYY|MM|DD}} For man-made and other recent bodies of water --> | length = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | width = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | area = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | depth = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | max-depth = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | volume = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | residence_time = | shore = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | elevation = {{convert|300|m}} | frozen = | islands = | cities = <!-- Map --> | reference = }} [[Category:Articles using infobox body of water without alt]] [[Category:Articles using infobox body of water without image bathymetry]] '''ਬਰਜੂ ਤਾਲ ਨੂੰ''' '''ਚਿਮਾਡੀ ਤਾਲ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੂਰਬੀ [[ਨੇਪਾਲ]] ਦੇ [[ਸੁਨਸਾਰੀ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ [[ਬਰਜੂ]] ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਝੀਲ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਵੈਟਲੈੰਡ ਹੈ। ਝੀਲ [[ਬਿਰਾਟਨਗਰ]] ਤੋਂ ਲਗਭਗ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਝੀਲ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ [[ਮਹਾਂਭਾਰਤ|ਮਹਾਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੂ]] ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਝੀਲ [[ਕੋਸ਼ੀ ਤਪੂ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਰਿਜ਼ਰਵ]] ਦਾ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। == ਭੂਗੋਲ == ਝੀਲ ਦਾ ਰਕਬਾ 152 [[ਵਿੱਘਾ|ਵਿੱਘੇ]] ਹੈ।<ref>A Bigha is a [[Nepalese customary units of measurement|customary unit of measurement in Nepal]], equal to about 6,773 square meters.</ref><ref>{{Cite web |title=Barju Lake (Chimdi Lake) - Khojnu.com |url=https://www.khojnu.com/places/nepal/central-development-region/kathmandu/attractions/barju-lake-chimdi-lake/ |access-date=2020-06-15}}</ref> ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ਪਰ ਸਥਾਨਕ ਮਛੇਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਕਾਰਨ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=Gachhadar|first=Pramila|last2=Adhikari|first2=A. R.|last3=Chaudhary|first3=R. P.|title=Fisheries Communities and Resource-Use Pattern: Chimdi Lake and its Surrounding Wetlands|journal=Our Nature|volume=2}}</ref> ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਕਾਰਨ ਗਿੱਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸੁੰਗੜ ਰਹੀ ਹੈ।<ref>{{Cite book|url=https://www.dof.dk/images/naturbeskyttelse/international/dokumenter/Aichi_Biodiversity_Target_assesement_Report.docx.pdf|title=Strengthening Civil Society Capacity to Advocate for Mainstreaming Biodiversity (CAMB)|last=Basnet|first=Deepa|date=2018|publisher=Bird Conservation Nepal}}</ref> ਵੈਟਲੈਂਡ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 100 ਕਿਸਮਾਂ ਵੇਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Khadka |first=Amar |title=Number of migratory birds decline in Koshi Tappu |url=https://myrepublica.nagariknetwork.com/news/80131/ |access-date=2020-06-15 |website=My Republica |archive-date=2020-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200615040940/https://myrepublica.nagariknetwork.com/news/80131/ |url-status=dead }}</ref> ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ 1996 ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। 2008 ਵਿੱਚ [[ਸਪਤਕੋਸ਼ੀ]] ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹ (ਸਪਤਕੋਸ਼ੀ ਪੂਰਬੀ ਬੰਨ੍ਹ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ) ਨੇ ਵੈਟਲੈਂਡ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਕਾਰਨ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਆਪਣੇ ਆਮ ਮੁੱਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ।<ref>[https://www.atlasobscura.com/places/barju-taal Barju Taal. Chimadi, Nepal] ''Atlas Obscura''</ref> == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [http://barjumun.gov.np/ ਬਾਰਜੂ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230607063055/https://www.barjumun.gov.np/ |date=2023-06-07 }} == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੋਸ਼ੀ ਸੂਬੇ ਦੀਆਂ ਝੀਲਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨੇਪਾਲ ਦੀਆਂ ਝੀਲਾਂ]] euxtioc2qfzx2y7ensj3qstyspqanwk ਫਰਮਾ:Country data Turkmenistan 10 175891 811753 715281 2025-06-24T18:50:48Z CommonsDelinker 156 Replacing Flag_of_Turkmenistan_(1992-1997).svg with [[File:Flag_of_Turkmenistan_(1992–1997).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR6|Criterion 6]]). 811753 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ | flag alias = Flag of Turkmenistan.svg | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | variant = {{{variant|}}} | flag alias-1991 = Flag of the Turkmen SSR.svg | flag alias-1992 = Flag of Turkmenistan (1992–1997).svg | flag alias-1997 = Flag of Turkmenistan (1997-2001).svg | flag alias-naval = Flag of the Turkmenistan Naval Forces.svg | link alias-naval = Turkmen Naval Forces | flag alias-navy = Flag of the Turkmenistan Naval Forces.svg | link alias-navy = Turkmen Naval Forces | flag alias-army = Flag of the Turkmenistan Ground Forces.svg | link alias-army = Turkmen Ground Forces | flag alias-air force = Flag of the Turkmenistan Air Forces.svg | link alias-air force = Turkmen Air Force | link alias-military = Armed Forces of Turkmenistan <noinclude> | var1 = 1991 | var2 = 1992 | var3 = 1997 | redir1 = TKM | related1 = Turkmen SSR </noinclude> }} rze5ovvqs27rfablgd4vv59ra5kp757 ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naveensharmabc 3 180169 811762 811276 2025-06-25T04:50:17Z Naveensharmabc 49454 /* Feminism and Folklore 2025 - Local prize winners */ ਜੁਆਬ 811762 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Naveensharmabc}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:08, 18 ਫ਼ਰਵਰੀ 2024 (UTC) :ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ ਜੀ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Naveensharmabc|Naveensharmabc]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naveensharmabc|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:25, 21 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC) == ਤੁਹਾਡੇ ਬਣਾਏ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ Naveensharmabc ਜੀ, ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਪਰ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਪਰ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲੇਖ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਪੜ੍ਹੋ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਤਾਜ਼ਾ ਲੇਖਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਟੈਗ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਹਨ: * [[ਬੀਟ ਉਹਸੇ-ਰੋਟਰਮੰਡ]] * [[ਐਨੇਟ ਵਾਨ ਡਰੋਸਟ-ਹੁਲਸ਼ੌਫ]] * [[ਐਡੀਥ ਸਟੇਨ]] * [[ਕ੍ਰਿਸਟਾ ਵੁਲਫ]] * [[ਕੇਥੇ ਕੋਲਵਿਟਜ਼]] * [[ਬਿੰਗਨ ਦਾ ਹਿਲਡੇਗਾਰਡ]] * [[ਕਲਾਰਾ ਸ਼ੁਮਨ]] * [[ਸੋਫੀ ਸ਼ੋਲ]] * [[ਲੀਜ਼ ਮੀਟਨਰ]] * [[ਕਿਲੀ ਆਸੀਮ]] * [[ਪੌਲਾ ਮੋਡਰਸਨ-ਬੇਕਰ]] * [[ਅਮੀਲੀਆ ਈਅਰਹਾਰਟ]], ਆਦਿ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਸਫਿਆਂ ਦੇ ਇੰਫੋਬਾਕਸ ਸਹੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਉੱਪਰ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰੋ। ਧੰਨਵਾਦ। == ਤੁਹਾਡੇ ਬਣਾਏ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ Naveensharmabc ਜੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਪਰ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੀ ਮੈਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਇੱਕ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 1-2 ਹਵਾਲੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ੀਨੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਸਹੀ ਅਨੁਵਾਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਸਫਿਆਂ ਦੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਡੱਬੇ ਸਹੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਆਪ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਬਹੁਤ ਲੇਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਟੈਗ ਲਾਏ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਜੇਕਰ ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂ ਇੱਕ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲੇਖ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਪੜ੍ਹੋ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਉੱਪਰ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰੋ ਜੀ। ਤੁਹਾਡੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ। == Feminism and Folklore 2025 - Local prize winners == [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Dear Wikimedian, Congratulations on your outstanding achievement in winning a local prize in the '''Feminism and Folklore 2025''' writing competition! We truly appreciate your dedication and the valuable contribution you’ve made in documenting local folk culture and highlighting women’s representation on your local Wikipedia. To claim your prize, please complete the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdONlpmv1iTrvXnXbHPlfFzUcuF71obJKtPGkycgjGObQ4ShA/viewform?usp=dialog prize form] by July 5th, 2025. Kindly note that after this date, the form will be closed and submissions will no longer be accepted. Please also note that all prizes will be awarded in the form of [https://www.tremendous.com/ Tremendous Vouchers] only. If you have any questions or need assistance, feel free to contact us via your talk page or email. We're happy to help. Warm regards, [[:m:Feminism and Folklore 2025|FNF 2025 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:20, 21 ਜੂਨ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf25&oldid=28891702 --> :ਪਿਆਰੇ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨ, :ਨਾਰੀਵਾਦ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ 2025 ਲਿਖਣ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਣ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਵਧਾਈਆਂ! ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਸਥਾਨਕ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ 'ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕੀਮਤੀ ਯੋਗਦਾਨ ਦੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਕਦਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। :ਆਪਣੇ ਇਨਾਮ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ 5 ਜੁਲਾਈ, 2025 ਤੱਕ ਇਨਾਮ ਫਾਰਮ ਭਰੋ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਧਿਆਨ ਦਿਓ ਕਿ ਇਸ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਫਾਰਮ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਬਮਿਸ਼ਨਾਂ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। :ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦਿਓ ਕਿ ਸਾਰੇ ਇਨਾਮ ਸਿਰਫ਼ ਟ੍ਰੈਂਡਸ ਵਾਊਚਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ। :ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਹਨ ਜਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਗੱਲਬਾਤ ਪੰਨੇ ਜਾਂ ਈਮੇਲ ਰਾਹੀਂ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਝਿਜਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋ। ਅਸੀਂ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ। :ਨਿੱਘਾ ਸਤਿਕਾਰ, :FNF 2025 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਮ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Naveensharmabc|Naveensharmabc]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naveensharmabc|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:50, 25 ਜੂਨ 2025 (UTC) k9tyqdac54fw5ndzg8pks91skprwpth ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਚੈਲੇਂਜ 0 180454 811744 811617 2025-06-24T17:40:44Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811744 wikitext text/x-wiki {{Infobox sports league | title = ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ <br> ਸੀਜ਼ਨ | last_season = | upcoming_season = | logo = | pixels = <!-- use a format of ##px, such as 120px --> | caption = | sport = [[ਕਬੱਡੀ]] | founded = 2016 | last tournament = | owner = ਮਸ਼ਾਲ ਸਪੋਰਟਸ | ceo = | director = | president = | commissioner = | Tagline = | motto = | inaugural = [[#ਸੀਜ਼ਨ 1|2016]] | folded = 2016 | teams = 3 | country = {{IND}} | venue = 7 ਜਗ੍ਹਾ | most_champs = | tv = ਸਟਾਰ ਸਪੋਰਟਸ | sponsor = ਸਟਾਰ ਸਪੋਰਟਸ | related_comps = | founder = | levels = | promotion = | relegation = | domestic_cup = | website = | footnotes = | dissolved = }} '''ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਚੈਲੇਂਜ,''' ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ ਸੀ, ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਲਈ [[ਪ੍ਰੋ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ]] ਵਾਂਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। 2016 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਟੀਮਾਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਲੀਗ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੱਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=2016-06-27 |title=Star India launches Women's Kabaddi Challenge |url=https://www.business-standard.com/article/companies/star-india-launches-women-s-kabaddi-challenge-116062700945_1.html |access-date=2023-06-17 |website=www.business-standard.com |language=en-US}}</ref> ਇਹ ਇੱਕ ਟੈਸਟ ਈਵੈਂਟ ਸੀ, ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੀਜ਼ਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=2017-10-24 |title=Pro Kabaddi League: Here' why Women's Challenge did not reappear in the 2017 season |url=https://www.firstpost.com/sports/pro-kabaddi-league-here-why-womens-challenge-did-not-reappear-in-the-2017-season-4171477.html |access-date=2023-06-17 |website=Firstpost |language=en}}</ref> == ਸੀਜ਼ਨ 1 == ਪਹਿਲਾ ਸੀਜ਼ਨ, 2016 ਵਿੱਚ 28 ਜੂਨ ਤੋਂ 31 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਟਾਰ ਸਪੋਰਟਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਾਈਨਲ 31 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2016-06-28 |title=Indian women's kabaddi set for major boost as three-team league kicks off on Tuesday |url=https://www.firstpost.com/sports/indian-womens-kabaddi-set-for-major-boost-as-three-team-league-kicks-off-on-tuesday-2860864.html |access-date=2023-06-17 |website=Firstpost |language=en}}</ref><ref name=":1">{{Cite web |date=2016-06-27 |title=Women’s Kabaddi Challenge begins tomorrow |url=https://sportstar.thehindu.com/kabaddi/womens-kabaddi-challenge-begins-tomorrow/article8780134.ece |access-date=2023-06-17 |website=sportstar.thehindu.com |language=en}}</ref> ਸਟੌਰਮ ਕੁਈਨ, ਅਤੇ ਫਾਇਰ ਬਰਡਜ਼ ਵਿਚਕਾਰ ਫਾਈਨਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋਇਆ। ਸਟੌਰਮ ਕਵੀਨਜ਼ ਨੇ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਫਾਇਰ ਬਰਡਜ਼ ਨੂੰ 24-23 ਨਾਲ ਹਰਾਉਣ ਲਈ ਆਖਰੀ ਦੂਜੀ ਵਾਰੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |date=2016-07-31 |title=Women’s Pro Kabaddi League 2016: Storm Queens beat Fire Birds 24 – 23 |url=https://indianexpress.com/article/sports/sport-others/pro-kabaddi-league-final-pkl-season-1-live-score-fire-birds-vs-storm-queens-today-match-streaming-video-2946388/ |access-date=2023-06-17 |website=The Indian Express |language=en}}</ref> == ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਟੀਮਾਂ == ਪਹਿਲੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਟੀਮਾਂ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਗੀਆਂ * [[Fire Birds WKC|ਫਾਇਰ ਬਰਡਜ਼]] - ਕੈਪਟਨ: [[Mamatha Poojari|ਮਮਤਾ ਪੂਜਾਰੀ]] * [[Ice Divas WKC|ਆਈਸ ਦਿਵਸ]] - ਕੈਪਟਨ: [[ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ਮਹਾਤਰੇ]] * [[Storm Queens WKC|ਸਟੋਰਮ ਕਵੀਨਜ਼]] - ਕੈਪਟਨ: [[Tejaswini Bai|ਤੇਜਸਵਿਨੀ ਬਾਈ]] ਪਹਿਲੇ ਐਡੀਸ਼ਨ ਲਈ ਸੱਤ ਸਥਾਨ [[ਬੰਗਲੌਰ]], [[ਦਿੱਲੀ]], [[ਹੈਦਰਾਬਾਦ]], [[ਜੈਪੁਰ]], [[ਕੋਲਕਾਤਾ]], [[ਮੁੰਬਈ]] ,ਅਤੇ [[ਪੂਨੇ|ਪੁਣੇ]] ਹੋਣਗੇ<ref name=":1">{{Cite web |date=2016-06-27 |title=Women’s Kabaddi Challenge begins tomorrow |url=https://sportstar.thehindu.com/kabaddi/womens-kabaddi-challenge-begins-tomorrow/article8780134.ece |access-date=2023-06-17 |website=sportstar.thehindu.com |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://sportstar.thehindu.com/kabaddi/womens-kabaddi-challenge-begins-tomorrow/article8780134.ece "Women's Kabaddi Challenge begins tomorrow"]. ''sportstar.thehindu.com''. 27 June 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">17 June</span> 2023</span>.</cite></ref><ref name=":0">{{Cite web |date=2016-06-28 |title=Indian women's kabaddi set for major boost as three-team league kicks off on Tuesday |url=https://www.firstpost.com/sports/indian-womens-kabaddi-set-for-major-boost-as-three-team-league-kicks-off-on-tuesday-2860864.html |access-date=2023-06-17 |website=Firstpost |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.firstpost.com/sports/indian-womens-kabaddi-set-for-major-boost-as-three-team-league-kicks-off-on-tuesday-2860864.html "Indian women's kabaddi set for major boost as three-team league kicks off on Tuesday"]. ''Firstpost''. 28 June 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">17 June</span> 2023</span>.</cite></ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ]] == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਬੱਡੀ]] fsnp3hnwly8zya8zimv82rzr7nx5aow ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ 0 183253 811741 811618 2025-06-24T17:39:09Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811741 wikitext text/x-wiki {{Infobox sports league|title=ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ|last_season=2023 ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ|sport=ਕਬੱਡੀ|founded=2023|inaugural=2023 ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ|teams=8|venue=ਸ਼ਬਾਬ ਅਲ-ਅਹਿਲ ਸਪੋਰਟਸ ਕਲੱਬ|champion=ਉਮਾ ਕੋਲਕਾਤਾ|champ_season=2023 ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ|TV=ਯੂਰੋਸਪੋਰਟ ਇੰਡੀਆ|related_comps=ਪ੍ਰੋ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ|website=https://wklindia.com/}} '''ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Women's Kabaddi League;''' '''WKL''') ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਭਾਰਤੀ [[ਕਬੱਡੀ]] ਲੀਗ ਹੈ ਜੋ 2023 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੀਜ਼ਨ ਦੁਬਈ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਟੀਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ,<ref>{{Cite web |last=Mohamed |first=Farzan |date=2023-07-05 |title="I would like to thank the Women's Kabaddi League" - Harwinder Kaur after women's kabaddi players get a platform to showcase their skills [Exclusive] |url=https://www.sportskeeda.com/kabaddi/news-i-like-thank-women-s-kabaddi-league-harwinder-kaur-women-s-kabaddi-players-get-platform-showcase-skills-exclusive |access-date=2023-08-02 |website=sportskeeda.com}}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-06-15 |title=12 day Non stop Action In Inaugural Women's Kabaddi League In Dubai |url=https://thefangarage.com/articles/19148-12-day-non-stop-action-in-inaugural-womens-kabaddi-league-in-dubai |access-date=2023-08-02 |website=thefangarage.com |archive-date=2023-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230802195201/https://thefangarage.com/articles/19148-12-day-non-stop-action-in-inaugural-womens-kabaddi-league-in-dubai |url-status=dead }}</ref> ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਮਾ ਕੋਲਕਾਤਾ ਨੇ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਪੈਂਥਰਸ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |title=How Dubai helped showcase the talent and grit of female Kabaddi players from across India |url=https://www.khaleejtimes.com/sports/how-dubai-helped-showcase-the-talent-and-grit-of-female-kabaddi-players-from-across-india |access-date=2023-08-02 |website=Khaleej Times}}</ref><ref>{{Cite web |title=How Women have impacted Kabaddi over the years in Asian Games |url=http://www.kabaddiadda.com/articles/how-women-have-impacted-kabaddi-over-years-asian-games |access-date=2023-08-02 |website=Kabaddi Adda }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਫ਼ਰਵਰੀ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਅੱਠ ਟੀਮਾਂ ਦਿੱਲੀ ਡਾਇਨਾਮਾਈਟਸ, ਗੁਜਰਾਤ ਏਂਜਲਸ, ਗ੍ਰੇਟ ਮਰਾਠਾ, ਹਰਿਆਣਾ ਹਸਲਰ, ਪੰਜਾਬ ਪੈਂਥਰਜ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਈਡਰਜ਼, ਉਮਾ ਕੋਲਕਾਤਾ ਅਤੇ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਹਾਕਸ ਹਨ। ਜੇਤੂ ਟੀਮ ਨੇ ₹10,000,000 (US$130,000) ਜਦਕਿ ਉਪ ਜੇਤੂ ਨੇ ₹5,000,000 (US$63,000) ਦੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |last=SportzConnect |date=2023-06-17 |title=Women's Kabaddi League 2023: Full Schedule, Match Timings & Live Streaming Details |url=https://www.sportskeeda.com/kabaddi/women-s-kabaddi-league-2023-full-schedule-match-timings-live-streaming-details |access-date=2023-08-02 |website=www.sportskeeda.com |language=en-us}}</ref> == ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ == {| class="wikitable sortable" style="text-align: center" !ਟੀਮਾਂ ! [[2023 Women's Kabaddi League|2023]] |- | align="left" | ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਹਾਕਸ | 7ਵਾਂ |- | align="left" | ਦਿੱਲੀ ਡਾਇਨਾਮਾਈਟਸ | style="background-color: #cc9966" | 4ਵਾਂ |- | align="left" | ਮਹਾਨ ਮਰਾਠੇ | 5ਵਾਂ |- | align="left" | ਗੁਜਰਾਤ ਏਂਜਲਸ | 6ਵਾਂ |- | align="left" | ਹਰਿਆਣਾ ਹਸਲਰਜ਼ | 8ਵਾਂ |- | align="left" | ਪੰਜਾਬ ਪੈਂਥਰਜ਼ | style="background:silver" | 2ਜੀ |- | align="left" | ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਈਡਰਜ਼ | style="background-color: #cc9966" | 3 ਜੀ |- | align="left" | ਉਮਾ ਕੋਲਕਾਤਾ | style="background-color: gold" | '''1ਲੀ''' |} == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਪ੍ਰੋ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ]] == ਹਵਾਲੇ == pok233bl1sf8ufrw01h7mxy1z3j8tnu ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jugal Kishore Pangotra 3 189608 811731 811722 2025-06-24T11:59:54Z Jugal Kishore Pangotra 51823 /* ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਤਸਵੀਰਾਂ */ ਜੁਆਬ 811731 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Jugal Kishore Pangotra}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:59, 9 ਸਤੰਬਰ 2024 (UTC) == ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਤਸਵੀਰਾਂ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ @[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jugal Kishore Pangotra|Jugal Kishore Pangotra]], ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਬਣਾਇਆ ਧਿਆਨ ਸ਼ਾਹ ਸਿਕੰਦਰ ਬਾਰੇ ਲੇਖ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਜੋੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਨਹੀਂ ਸਨ ਸਗੋਂ ਹੋਰ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਕੈਨ ਹਨ। ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਰ ਦੀ ਲਿਖਤੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਅਪਲੋਡ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਤਸਵੀਰਾਂ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨੀਆਂ ਪੈਣਗੀਆਂ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:31, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC) :@[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਹ ਸਿਕੰਦਰ ਜੀ ਦੀਆਂ ਇਹ ਤਸਵੀਰਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚੋਂ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਤਸਵੀਰਾਂ ਕਿਤੋਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ। ਤੁਸੀਂ ਜਿੱਦਾਂ ਚਾਹੋ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਬਸ ਇਸ ਬਾਬਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਵੋ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਸਕਸ਼ ਦੁਨੀਆਂ ਉੱਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਭਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਦੋ ਤਸਵੀਰ ਹੀ ਮੋਲਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦਾ ਕੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ? [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jugal Kishore Pangotra|Jugal Kishore Pangotra]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jugal Kishore Pangotra|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:59, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC) puieje9nxx2yv6ebs599znn2tew1vmx ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ 0 194504 811742 811694 2025-06-24T17:39:39Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811742 wikitext text/x-wiki {{Infobox sports league|title=ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|current_season=2024 ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|current_season2=|last_season=2023 ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|upcoming_season=2025 ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|logo=Tennis Premier League.png|sport=[[ਟੈਨਿਸ]]|inaugural=2018|founded={{start date|2018}}|founder={{ubl|ਕੁਨਾਲ ਠਾਕੁਰ|}}|motto=ਹਰ ਬਿੰਦੂ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ|teams=8|continent=ਏਸ਼ੀਆ|country={{IND}}|champion=[[ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਸਟ੍ਰਾਈਕਰਜ਼]] (2024)|most_champs=[[ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਸਟ੍ਰਾਈਕਰਜ਼]] (3 titles)|TV='''India''' <br/> [[ਸਪੋਰਟਸ18]] (TV) <ref>{{Cite web |date=2023-11-01 |title=Tennis Premier League Partners with Viacom18 |url=https://brandequity.economictimes.indiatimes.com/news/media/tennis-premier-league-partners-with-viacom18/114342263 |access-date=2024-10-18 |website=brandequity |language=en-US}}</ref> <br/> [[ਜੀਓ ਸਿਨਮਾ]] (ਇੰਟਰਨੈੱਟ) <ref>{{Cite web |date=2023-11-01 |title=Tennis Premier League Partners with Viacom18 |url=https://brandequity.economictimes.indiatimes.com/news/media/tennis-premier-league-partners-with-viacom18/114342263 |access-date=2024-10-18 |website=brandequity |language=en-US}}</ref><br/> '''ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ''' <br/>[[#List_of_broadcasters|ਬਰਾਡਕਾਸਰਟਾਂ ਦੀ ਸੁਚੀ]]|website={{URL|https://www.tplsport.com/|Website}}}} '''ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ''' ਭਾਰਤੀ [[ਗੇਂਦ-ਛਿੱਕਾ|ਟੈਨਿਸ]] [[ਖੇਡ ਲੀਗ|ਲੀਗ]] ਹੈ।<ref>{{Cite web |last=Iyer |first=Aniruddh |date=2023-06-12 |title=Transforming tennis: An inside look at TPL and its impact on the sport |url=https://www.sportskeeda.com/bos/news-the-tennis-premier-league-tpl-a-paradigm-shift-tennis |access-date=2023-11-01 |website=www.sportskeeda.com |language=en-us}}</ref> ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੁਨਾਲ ਠੱਕੁਰ ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਣਾਲ ਜੈਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |last=Srinivasan |first=Kamesh |date=2022-08-25 |title=Tennis Premier League, an effort to benefit Indian tennis, says Kunal Thakkur |url=https://sportstar.thehindu.com/tennis/tennis-premier-league-kunal-thakur-schedule-format-prize-money/article65810958.ece |access-date=2024-08-20 |website=Sportstar |language=en}}</ref> ਲੀਗ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੀਜ਼ਨ ਅਕਤੂਬਰ 2018 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=2018-10-22 |title=Aishwarya Rai Bachchan and Leander Paes inaugurate Kunal Thakkur & Mrunal Jain's Tennis Premier League |url=https://bollyy.com/aishwarya-rai-bachchan-and-leander-paes-inaugurate-kunal-thakkur-mrunal-jains-tennis-premier-league/ |access-date=2023-11-01 |website=Bollyy |language=en}}</ref> == ਫਾਰਮੈਟ == ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਦੇ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਟੀਮਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਗੇਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਸਿੰਗਲ, ਪੁਰਸ਼ ਡਬਲ ਅਤੇ ਮਿਕਸਡ ਡਬਲ: ਹਰੇਕ ਦੇ 20 ਅੰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=Push for Indian tennis is coming in small packages, leagues |url=https://www.moneycontrol.com/news/trends/sports/push-for-indian-tennis-comes-in-small-packages-leagues-11877751.html/ |website=Money Control}}</ref> == ਟੀਮਾਂ == ਟੈਨਿਸ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 8 ਟੀਮਾਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 24 ਖਿਡਾਰੀ ਫਾਈਨਲ ਖਿਤਾਬ ਲਈ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਟੀਮ ਦਾ ਆਪਣਾ ਮਾਲਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਲਾਹਕਾਰ, ਕੋਚ, ਇੱਕ ਫਿਜ਼ੀਓ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |last= |date=2019-09-19 |title=Zeeshan Ali, Nandan Bal to mentor teams in Tennis Premier League |url=https://mumbaimirror.indiatimes.com/sport/others/zeeshan-ali-nandan-bal-to-mentor-teams-in-tpl/articleshow/71194900.cms |access-date=2023-11-01 |website=mumbaimirror.indiatimes.com |publisher=Mumbai Mirror |language=en}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ]] 7u4mj7ijvu8d8p2m863uv0dvsc0znn9 ਅਲਟੀਮੇਟ ਖੋ ਖੋ 0 194505 811743 811695 2025-06-24T17:40:20Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811743 wikitext text/x-wiki {{Infobox sports league|title=ਅਲਟੀਮੇਟ ਖੋ ਖੋ|current_season=|last_season=2023–24ਅਲਟੀਮੇਟ ਖੋ ਖੋ|upcoming_season=2024|logo=Ultimate_Kho_Kho_Logo.svg|sport=[[ਖੋ ਖੋ]]|founded=2022|inaugural=[[2022ਅਲਟੀਮੇਟ ਖੋ ਖੋ|2022]]|ceo=ਤੇਨਜ਼ਿੰਗ ਨਿਯੋਗੀ|teams=6|venue=|country={{IND}}|champion=ਗੁਜਰਾਤ ਜਾਇੰਟਸ|most successful club=ਓਡੀਸ਼ਾ ਜਗਰਨਾਟਸ<br>ਗੁਜਰਾਤ ਜਾਇੰਟਸ<br>(1 each)|website={{URL|https://www.ultimatekhokho.com/|Website}}}}{{Season sidebar|title=ਸੀਜ਼ਨ|list=* [[2022 Ultimate Kho Kho|2022]] * [[2023–24 Ultimate Kho Kho|2023–24]]}} '''ਅਲਟੀਮੇਟ ਖੋ ਖੋ<ref>{{Cite web |date=2024-11-14 |title=India To Host First-Ever Kho Kho World Cup: MS Tyagi Highlights The Sport's Growth |url=https://revealinside.in/india-to-host-first-ever-kho-k/ |access-date=2024-11-14 |language=en-US |archive-date=2024-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241208043024/https://revealinside.in/india-to-host-first-ever-kho-k |url-status=dead }}</ref>''' ਭਾਰਤੀ ਫ੍ਰੈਂਚਾਇਜ਼ੀ-ਅਧਾਰਤ [[ਖੋ-ਖੋ]] ਲੀਗ ਹੈ। ਖੋ ਖੋ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੁਆਰਾ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 2022 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name=":10">{{Cite web |last=Khosla |first=Varuni |date=2023-01-17 |title=Ultimate Kho Kho S1 claims total reach of 41 million viewers from India |url=https://www.livemint.com/sports/news/ultimate-kho-kho-s1-claims-total-reach-of-41-million-viewers-from-india-11673930091871.html |access-date=2023-01-18 |website=mint |language=en}}</ref> ਪਹਿਲੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕ 64 ਮਿਲੀਅਨ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 41 ਮਿਲੀਅਨ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ UKK ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ [[ਪ੍ਰੋ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ]] ਅਤੇ [[ਇੰਡੀਅਨ ਸੁਪਰ ਲੀਗ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਗੈਰ- [[ਕ੍ਰਿਕਟ]] ਖੇਡ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਬਣ ਗਿਆ।<ref name=":10" /> == ਨਿਯਮ == ਯੂਕੇਕੇ ਮਿਆਰੀ 'ਟੈਸਟ ਫਾਰਮੈਟ' ਦੇ ਉਲਟ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੋ ਖੋ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ 'ਤੇਜ਼ ਫਾਰਮੈਟ' ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=General 4 |url=https://www.khokho.net/the-game |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20241007111758/https://www.khokho.net/the-game |archive-date=2024-10-07 |access-date=2024-10-02 |website=International Kho Kho Federation |language=en-GB }}</ref> ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੋਧਾਂ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ:<ref name=>{{Cite web |date=17 May 2019 |title=Ultimate Kho Kho: Shorter duration, more points for acrobatic tags among new rules for the league |url=https://scroll.in/field/923769/ultimate-kho-kho-shorter-duration-more-points-for-acrobatic-tags-among-new-rules-for-the-league |access-date=2022-07-17 |website=Scroll.in}}</ref><ref name=/><ref name=/> * ਹਮਲਾਵਰ (ਪਿੱਛਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ) ਟੀਮ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ 7 ਖਿਡਾਰੀ ਮੈਦਾਨ 'ਤੇ ਹਨ।<ref name=":72">{{Cite web |last=Chhabria |first=Vinay |title=Scoring, fouls & more - All the rules of Kho Kho you need to know before Ultimate Kho Kho 2022 |url=https://www.sportskeeda.com/sports/scoring-fouls-all-rules-kho-kho-need-know-ultimate-kho-kho-2022 |access-date=2022-08-14 |website=sportskeeda.com}}</ref><ref name=":8">{{Cite web |date=14 August 2022 |title=Ultimate Kho Kho: Squads, format, fixtures – all you need to know about latest Indian sports league |url=https://scroll.in/field/1030441/ultimate-kho-kho-squads-format-fixtures-all-you-need-to-know-about-latest-indian-sports-league |access-date=2022-08-14 |website=Scroll.in}}</ref><ref name=":9">{{Cite web |last=Sharma |first=Avinash |date=2022-08-14 |title=Ultimate Kho Kho 2022: Revamped format, changed mat dimensions, tickets; all you need to know |url=https://www.mykhel.com/more-sports/ultimate-kho-kho-2022-revamped-format-changed-mat-dimensions-tickets-all-you-need-to-know-195659.html |access-date=2022-08-14 |website=MyKhel}}</ref> * ਖੇਡਣ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਸਿਰਫ਼ 22 ਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਅਤੇ 16 ਮੀਟਰ ਚੌੜਾ ਹੈ। {{Efn|Certain other dimensions of the playing field are changed as well. For example, the boxes which the sitting chasers squat in have been turned into 40cm squares.}}<ref name=":72" /><ref name=":8" /><ref name=":9" /> * ਪ੍ਰਤੀ ਟੈਗ 2 ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Upadhyay |first=Maanas |date=2024-01-24 |title="If I'm worried about whether he got two or three points, then I'll miss out on that"- UKK CEO Tenzing Niyogi divulges reason for scoring rule changes |url=https://www.sportskeeda.com/kho-kho/news-if-i-m-worried-whether-got-two-three-points-i-ll-miss-that-ukk-ceo-tenzing-niyogi-divulges-reason-scoring-rule-changes |access-date=2024-02-07 |website=www.sportskeeda.com |language=en-us}}</ref> * ਇੱਕ ਬੈਚ ਦੀ ਬਰਖਾਸਤਗੀ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਬੈਚ ਦੀ ਐਂਟਰੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ 30-ਸਕਿੰਟ ਦਾ ਬ੍ਰੇਕ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। {{Efn|The attacking team can select any of its on-court players to be the active attacker at the start of the new batch. A kho does not need to be given by the attacker after the break.}} <ref name=":6" /> * ਜੇਕਰ ਡਿਫੈਂਡਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 3 ਮਿੰਟ ("ਡ੍ਰੀਮ ਰਨ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਊਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ 1 ਅੰਕ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਹਰ 30 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਅੰਕ ਬਚਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2023-12-24 |title=Ultimate Kho Kho revolutionises traditional sport: Expanding, innovating and inspiring |url=https://www.sakshipost.com/news/ultimate-kho-kho-revolutionises-traditional-sport-expanding-innovating-and-inspiring-259092 |access-date=2023-12-24 |website=Sakshi Post |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2023 |title=Ultimate Kho Kho Season 2: All your FAQs answered |url=https://www.ultimatekhokho.com/news/ultimate-kho-kho-season-2-all-your-faqs-answered |access-date=2023-12-24 |website=Ultimate Kho Kho |language=en}}</ref> * ਇੱਕ ਹਮਲਾਵਰ ਖਿਡਾਰੀ (ਜਿਸਨੂੰ ''ਵਜ਼ੀਰ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਸਰਗਰਮ ਹਮਲਾਵਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦੌੜ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /> * ਹਮਲਾਵਰ ਟੀਮ ਆਪਣੇ ਹਰੇਕ ਹਮਲਾਵਰ ਮੋੜ 'ਤੇ ਪਾਵਰਪਲੇ ਲੈ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਦੋ ''ਵਜ਼ੀਰ'' ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਪਾਵਰਪਲੇਅ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਮੌਜੂਦਾ ਬੈਚ ਦੇ ਸਾਰੇ 3 ਡਿਫੈਂਡਰ ਆਊਟ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ।<ref name=":72" /><ref name=":8" /><ref name=":9" /> * ਹਰੇਕ ਟੀਮ ਦਾ ਗੋਲ ਕਰਨ/ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ 7 ਮਿੰਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਾਰੀ ਵਿਚਕਾਰ ਬ੍ਰੇਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name=":1">{{Cite web |date=17 May 2019 |title=Ultimate Kho Kho: Shorter duration, more points for acrobatic tags among new rules for the league |url=https://scroll.in/field/923769/ultimate-kho-kho-shorter-duration-more-points-for-acrobatic-tags-among-new-rules-for-the-league |access-date=2022-07-17 |website=Scroll.in}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://scroll.in/field/923769/ultimate-kho-kho-shorter-duration-more-points-for-acrobatic-tags-among-new-rules-for-the-league "Ultimate Kho Kho: Shorter duration, more points for acrobatic tags among new rules for the league"]. ''Scroll.in''. 17 May 2019<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">17 July</span> 2022</span>.</cite></ref><ref name=":2">{{Citation |title=Understanding The Game Play - KHO-KHO |url=https://www.youtube.com/watch?v=wTPuIoPkM9g |access-date=2022-07-15}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true">[https://www.youtube.com/watch?v=wTPuIoPkM9g ''Understanding The Game Play - KHO-KHO'']<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">15 July</span> 2022</span></cite></ref><ref name=":3">{{Cite web |title=Ultimate Kho Kho Rules {{!}} Update New rules of Kho Kho |url=https://khokhoskills.com/ultimate-kho-kho-new-rules/ |access-date=2022-07-16 |website=KHO KHO}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://khokhoskills.com/ultimate-kho-kho-new-rules/ "Ultimate Kho Kho Rules | Update New rules of Kho Kho"]. ''KHO KHO''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 July</span> 2022</span>.</cite></ref> * ਟਾਈਬ੍ਰੇਕਰ ("ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਚੇਜ਼" ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ): ਹਰੇਕ ਟੀਮ ਨੂੰ ਸਕੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਵਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ (ਪਾਵਰਪਲੇ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ), ਅਤੇ ਜੋ ਟੀਮ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਅੰਕ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹਾਸਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਜਿੱਤ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। <ref name=":6">{{Cite web |title=rules-season1.pdf |url=https://drive.google.com/file/d/1IPH86qv3lt83qKmrKD6MzZ6c0ImMQPDc/view |access-date=2022-08-14 |website=Google Docs}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਪ੍ਰੋ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ]] == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ]] 6r840ri94uy8zqr4mule1bhahxof77a ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੈਂਡਬਾਲ ਲੀਗ (ਭਾਰਤ) 0 194621 811740 811696 2025-06-24T17:31:58Z Kuldeepburjbhalaike 18176 811740 wikitext text/x-wiki '''ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੈਂਡਬਾਲ ਲੀਗ''' [[ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੈਂਡਬਾਲ|ਭਾਰਤ ਦੀ]] ਪੁਰਸ਼ ਪੇਸ਼ੇਵਰ [[ਹੈਂਡਬਾਲ]] ਲੀਗ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2023-05-12 |title=Jaipur to host the inaugural season of the Premier Handball League |url=https://www.hindustantimes.com/sports/others/jaipur-to-host-the-inaugural-season-of-the-premier-handball-league-101683893375686.html |access-date=2023-06-08 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref name=":1">{{Cite web |date=2023-06-08 |title=Premier Handball League: Format, squads, fixtures – what you need to know about new competition |url=https://scroll.in/field/1050381/premier-handball-league-format-squads-fixtures-what-you-need-to-know-about-new-competition |access-date=2023-06-08 |website=Scroll.in |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-06-07 |title=Premier Handball League: Little-known sport hopes to raise its game in new avatar |url=https://www.espn.in/olympics/handball/story/_/id/37809799/premier-handball-league-starting-june-8-atul-kumar-deepak-ahlawat-phl-news |access-date=2023-06-08 |website=ESPN |language=en}}</ref> ਇਹ ਲੀਗ ਹੈਂਡਬਾਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਇੰਡੀਆ ਅਤੇ ''ਬਲੂਸਪੋਰਟ ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ'' ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਪਹਿਲ ਹੈ। ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੈਂਡਬਾਲ ਲੀਗ ਇੱਕ ਫਰੈਂਚਾਇਜ਼ੀ-ਅਧਾਰਤ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਅਨ ਹੈਂਡਬਾਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਅਨ ਹੈਂਡਬਾਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ।<ref name=":1" /> == ਇਤਿਹਾਸ == ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਹੈਂਡਬਾਲ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਛੇ ਫ੍ਰੈਂਚਾਇਜ਼ੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹਰੇਕ [[ਭਾਰਤ]] ਭਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਟੀਮਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ [[ਜੈਪੁਰ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web |date=7 December 2020 |title=Inaugural edition of Premier Handball League slated to be held in Jaipur, December 24 onwards |url=https://www.knocksense.com/jaipur/inaugural-edition-of-premier-handball-league-slated-to-be-held-in-jaipur-december-24-onwards |access-date=11 December 2020 |website=www.knocksence.com}}</ref> ਪਹਿਲਾ ਸੀਜ਼ਨ 8 ਤੋਂ 25 ਜੂਨ 2023 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਵਾਈ ਮਾਨਸਿੰਘ ਇਨਡੋਰ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2023-04-25 |title=Premier Handball League 2023 Auction: India Internationals draw strong attention from all teams |url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/premier-handball-league-2023-auction-harender-singh-nain-indian-international-domestic-foreign-players-russia-iraq/article66776664.ece |access-date=2023-06-08 |website=sportstar.thehindu.com |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-06-08 |title=All you need to know about Premier Handball League 2023 |url=https://thebridge.in/handball/all-you-need-to-know-about-premier-handball-league-2023-42388 |access-date=2023-06-08 |website=thebridge.in |language=en}}</ref> ਹਰੇਕ ਫਰੈਂਚਾਇਜ਼ੀ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਨਿਲਾਮੀ 23 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 ਨੂੰ ਹੋਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=2023-04-25 |title=Premier Handball League 2023 Auction: Full List of India & Overseas Players Bought, Complete Squads of 6 Teams |url=https://www.mykhel.com/more-sports/premier-handball-league-2023-auction-full-list-players-bought-complete-squads-213829.html |access-date=2023-06-08 |website=www.mykhel.com |language=en}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |date=2023-04-25 |title=Premier Handball League 2023 Auction: India Internationals draw strong attention from all teams |url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/premier-handball-league-2023-auction-harender-singh-nain-indian-international-domestic-foreign-players-russia-iraq/article66776664.ece |access-date=2023-06-08 |website=sportstar.thehindu.com |language=en}}</ref> == ਟੀਮਾਂ == {| class="wikitable" ! style="background:#1F1C4C;color:#FFFFFF" |ਸ਼ਹਿਰ ! style="background:#1F1C4C;color:#FFFFFF" | ਟੀਮ ! style="background:#1F1C4C;color:#FFFFFF" | ਸ਼ੁਰੂਆਤ ! style="background:#1F1C4C;color:#FFFFFF" | ਮਾਲਕ |- | [[ਹੈਦਰਾਬਾਦ]] | ਤੇਲਗੂ ਟੈਲਨਜ਼ | 2023 | ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਰੈਡੀ ਕਨਕਨਾਲਾ |- | [[ਜੈਪੁਰ]] | [[ਰਾਜਸਥਾਨ ਪੈਟ੍ਰਿਅਟਸ]] | 2023 | ਸ਼ਿਵ ਵਿਲਾਸ ਰੇਸੋਰਟਸ ਪ੍ਰਾਇਵੇਟ ਲਿਮਿਟੇਡ |- | [[ਲਖਨਊ]] | [[ਗੋਲਡਨ ਈਗਲਜ਼ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] | 2023 | ਆਈਕੋਨਿਕ ਓਲੰਪਿਕ ਗੇਮਜ਼ ਅਕੈਡਮੀ |- | [[ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ]] | [[ਗਰਵਿਤ ਗੁਜਰਾਤ]] | 2023 | ਆਰ.ਕੇ. ਨਾਇਡੂ |- | [[ਮੁੰਬਈ]] | ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਆਇਰਨਮੈਨ | 2023 | ਪੁਨੀਤ ਬਾਲਨ |- | [[ਦਿੱਲੀ]] | [[ਦਿੱਲੀ ਪੈਂਜਰਸ]] | 2023 | ਵਿਨੀਤ ਭੰਡਾਰੀ, ਰਜਤ ਅਗਰਵਾਲ, ਸੈਲੇਸ਼ ਆਰੀਆ |} == ਜੇਤੂ == {| class="sortable wikitable" !ਸਾਲ ! ਜੇਤੂ ! width="150" | ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ਉੱਤੇ ! ਸਕੋਰ ! ਫਾਈਨਲ ਸਥਾਨ (ਸਤਹੀ) ! ਸ਼ਹਿਰ |- | 2023 | '''ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਆਇਰਨਮੈਨ''' | ਗੋਲਡਨ ਈਗਲਜ਼ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ | 38-24 | colspan="3" align="center" | ''ਸਵਾਈ ਮਾਨਸਿੰਘ ਇਨਡੋਰ ਸਟੇਡੀਅਮ, ਜੈਪੁਰ'' |} == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ]] qnnr8znjy9wtfny97rwqyg1kp76myzp ਸ਼ਿਲਪ ਸ਼ਾਸਤਰ 0 195523 811751 797152 2025-06-24T18:31:25Z CommonsDelinker 156 Replacing Delhi_Iron_pillar.JPG with [[File:Delhi_Iron_pillar,_Dhaj_the_Great_Stambha_2010-09-27.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)). 811751 wikitext text/x-wiki {{Infobox | title = ''ਸ਼ਿਲਪ ਸ਼ਾਸਤਰ'' | image = {{image array|perrow=2|width=145|height=140 | image1 = Northern Gate, Sanchi Stupa built in 3rd century BC.jpg| caption1 = ਮੰਦਰ | image2 = Jainism Meeting Hall- 16th century India.jpg| caption2 = ਤਰਖਾਣ | image3 = A goddess in the Indian Art section of the Met New York City.jpg| caption3 = ਮੂਰਤੀ | image4 = Andhra Pradesh Royal earrings 1st Century BCE.jpg| caption4 = ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਗਹਿਣੇ }} | caption = ਸ਼ਿਲਪਾ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥ ਹਨ ਜੋ ਕਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਲਈ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref name=sk/> }} {{Hinduism}} '''ਸ਼ਿਲਪਾ ਸ਼ਾਸਤਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Shilpa Shastras;''' [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]]: शिल्प शास्त्र) ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ ਸ਼ਿਲਪਾ (ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ।<ref name="sk2">Stella Kramrisch (1958), [https://www.jstor.org/stable/538558 Traditions of the Indian Craftsman], The Journal of American Folklore, Vol. 71, No. 281, Traditional India: Structure and Change (Jul. - Sep., 1958), pp. 224-230</ref><ref>Sinha, A. (1998), Design of Settlements in the Vaastu Shastras, Journal of Cultural Geography, 17(2), pp. 27-41</ref> ਇਹ ਕਈ ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਕਲਾ, ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਨਿਯਮਾਂ, ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਮਿਆਰਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀ ਕਲਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਿਲਪਾ ਸ਼ਾਸਤਰ ਮੂਰਤੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਮੂਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਮੈਨੂਅਲ ਸਨ, ਜੋ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇੱਕ ਮੂਰਤੀ ਵਾਲੀ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ, ਰਚਨਾ, ਸਿਧਾਂਤ, ਅਰਥ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਜਾਂ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਲਈ ਚੌਂਹਠ ਤਕਨੀਕਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ''{{IAST|bāhya-kalā}}'' "ਬਾਹਰੀ ਜਾਂ ਵਿਹਾਰਕ ਕਲਾਵਾਂ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਿਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤਰਖਾਣ, ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਗਹਿਣੇ, ਫੈਰੀਰੀ, ਅਦਾਕਾਰੀ, ਨ੍ਰਿਤ, ਸੰਗੀਤ, ਦਵਾਈ, ਕਵਿਤਾ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚੌਂਹਠ ''{{IAST|abhyantara-kalā}}'' ਜਾਂ "ਗੁਪਤ ਕਲਾਵਾਂ", ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ "ਕਾਮੁਕ ਕਲਾਵਾਂ" ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੁੰਮਣਾ, ਜੱਫੀ ਪਾਉਣਾ, ਆਦਿ।<ref>Monier-Williams, Monier, with Ernst Leumann, Carl Capeller, and other scholars (1986). [https://www.ibiblio.org/sripedia/ebooks/mw/0000/ ''A Sanskrit-English Dictionary: Etymologically and Philologically Arranged with Special Reference to Cognate Indo-European Languages''] (rev. ed.). Delhi: Motilal Banarsidass. [https://www.ibiblio.org/sripedia/ebooks/mw/1100/mw__1106.html p. 1073.]</ref> ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਿਲਪਾ ਅਤੇ ਵਾਸਤੂ ਸ਼ਾਸਤਰ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ, ਸ਼ਿਲਪਾ ਸ਼ਾਸਤਰ ਮੂਰਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣ, ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ, ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧ-ਚਿੱਤਰਾਂ, ਪੇਂਟਿੰਗ, ਤਰਖਾਣ, ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ, ਗਹਿਣੇ, ਰੰਗਾਈ, ਕੱਪੜਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਦੇ ਹਨ। ਵਾਸਤੂ ਸ਼ਾਸਤਰ ਇਮਾਰਤੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ - ਘਰ, ਕਿਲ੍ਹੇ, ਮੰਦਰ, ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ, ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਖਾਕਾ, ਆਦਿ ਬਣਾਉਣਾ। == ਵੇਰਵਾ == ਸ਼ਿਲਪਾ (शिल्प) ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਲਾ ਜਾਂ ਸ਼ਿਲਪ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਅਰਥ ਵਿਗਿਆਨ ਹੈ। ਇਕੱਠੇ ਮਿਲ ਕੇ, ਸ਼ਿਲਪਾ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰਾਂ ਲਈ ਸ਼ਿਲਪਿਨ (शिल्पिन्, ਮਰਦ ਕਲਾਕਾਰ) ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਿਨੀ (शिल्पिनी, ਔਰਤ ਕਲਾਕਾਰ) ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਿਲਪਨੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। * ਮਾਇਆਸ਼ਾਸਤਰ (ਚਿੱਤਰ ਛਪਾਈ, ਕੰਧ ਸਜਾਵਟ) * ਬਿੰਬਾਮਨਾ (ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ) * ਸ਼ੁਕਰ-ਨੀਤੀ (ਪ੍ਰਤੀਮਾ - ਮੂਰਤੀ ਜਾਂ ਵਿਗ੍ਰਹਿ ਬਣਾਉਣਾ, ਆਈਕਨ ਡਿਜ਼ਾਈਨ) * ਸੁਪ੍ਰਭਾਦਾਗਾਮਾ * ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਧਰਮੋਤਰ ਪੁਰਾਣ (ਸਾਹਿਤ, ਸੰਗੀਤ, ਥੀਏਟਰ, ਨਾਚ, ਪੇਂਟਿੰਗ, ਮੂਰਤੀ ਕਲਾ, ਮੂਰਤੀ ਕਲਾ, ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ) * ਅਗਮ (ਹੋਰ ਸ਼ਿਲਪ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਇ ਹਨ) * ਅਗਨੀ ਪੁਰਾਣ (ਮਹਾਂ-ਕਥਾ) * ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਪੁਰਾਣ (ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਕਲਾ ਦੇ ਕੁਝ ਭਾਗ) * ਵਾਸਤੂ ਵਿਦਿਆ * ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਲਕਸ਼ਣਾ ਵਿਧਾਨਮ * ਗਰਗੇਯਮ * ਮਨਸਰਾ (ਕਾਸਟਿੰਗ, ਮੋਲਡਿੰਗ ਨੱਕਾਸ਼ੀ, ਪਾਲਿਸ਼ਿੰਗ ਅਤੇ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਬਣਾਉਣ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਧਿਆਏ) * ਐਟ੍ਰੀਅਮ * ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਮਨ ਲਕਸ਼ਣਮ (ਟੁੱਟੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਅਧਿਆਇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ) * ਦਾਸਾ ਤਾਲਾ ਨਯਗ੍ਰੋਧਾ ਪਰੀ ਮੰਡਲਾ * ॐ ਸਂਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਾਪ੍ਰਤਿਮਾਲਕ੍ਸ਼ਣਵਿਵਰਣੈ ਨਮਃ । * ਮਾਇਆਮਤਮ (ਨਿਰਮਾਣ - ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਵਾਹਨ, ਆਦਿ) * ਬ੍ਰਹਤ ਸੰਹਿਤਾ * ਸ਼ਿਲਪਾ ਰਤਨਮ (ਪੂਰਵਭਾਗਾ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਅਤੇ ਘਰ/ਕਸਬਿਆਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਬਾਰੇ 46 ਅਧਿਆਏ ਹਨ, ਉੱਤਰਭਾਗਾ ਵਿੱਚ ਮੂਰਤੀ, ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ 35 ਅਧਿਆਏ ਹਨ) * ਯੁਕਤੀ ਕਲਪਤਰੂ (ਗਹਿਣਿਆਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਕਲਾਵਾਂ) * ਸ਼ਿਲਪਾ ਕਲਾ ਦਰਸ਼ਨਮ * ਸਮਰੰਗਾ ਸੂਤਰਧਾਰਾ * ਵਿਸ਼ਵ ਕਰਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮ * ਮੱਤਸ ਪੁਰਾਣ * ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ * ਕਸ਼ਯਪ ਸ਼ਿਲਪਸ਼ਾਸਤਰ * ਭਵਿਸ਼ਯ ਪੁਰਾਣ (ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਕਲਾ ਦੇ ਕੁਝ ਭਾਗ) * ਅਲੰਕਾਰ ਸ਼ਾਸਤਰ * ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਆਮ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਿੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਨਤਕ ਸਹੂਲਤਾਂ) * ਚਿੱਤਰ ਕਲਪ (ਗਹਿਣੇ) * ਚਿੱਤਰ ਕਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ * ਮਾਇਆ ਸ਼ਿਲਪ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਤਾਮਿਲ ਵਿੱਚ) * ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਸ਼ਿਲਪਾ (ਥੰਮ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਕਲਾ, ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੰਮ) * ਅਗਸਤਯ (ਲੱਕੜ ਅਧਾਰਤ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਮੰਡਨਾ ਸ਼ਿਲਪਾ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਦੀਆ, ਦੀਵਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਰਤਨ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਮੋਤੀ, ਤਾਰ, ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਲਪ) * ਰਤਨ ਦੀ ਜਾਂਚ (ਗਹਿਣੇ) * ਰਤਨ ਸੰਗ੍ਰਹਿ (ਗਹਿਣੇ) * ਲਘੂ ਰਤਨ ਪਰੀਖਿਆ (ਗਹਿਣੇ, ਲਪੀਡਰੀ) * ਮਨੀਮਹਾਤਮਾ (ਲੇਪਿਡਰੀ) * ਅਗਸਟਿਮਾਟਾ (ਲੈਪਿਡਰੀ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਅਨਰੰਗ (ਕਾਮੁਕ ਕਲਾਵਾਂ) * ਕਾਮਸੂਤਰ (ਕਲਾਤਮਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ) * ਰਤੀ ਰਹੱਸਿਆ (ਕਾਮੁਕ ਕਲਾਵਾਂ) * ਕੰਦਰਪਾ ਚੁਡਾਮਨੀ (ਕਾਮੁਕ ਕਲਾਵਾਂ) * ਨਾਟਯ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਨਾਟਯ, ਨਾਚ, ਸੰਗੀਤ, ਪੇਂਟਿੰਗ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀ ਕਲਾ ਦੇ ਟੁਕੜੇ) * ਨ੍ਰਿਤਰਤਨਵਲੀ (ਫੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਸੰਗੀਤਾ ਰਤਨ ਕਾਰਾ (ਫੈਸ਼ਨ, ਡਾਂਸ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਨਾਲਾਪਕਾ (ਭੋਜਨ, ਭਾਂਡੇ, ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਪਾਕਾ ਦਰਪਣ (ਭੋਜਨ, ਭਾਂਡੇ, ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਪਾਕ ਵਿਗਿਆਨ (ਭੋਜਨ, ਭਾਂਡੇ, ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਪਕਰਨਵ (ਭੋਜਨ, ਭਾਂਡੇ, ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਕੁੱਟਨੀਮਤਮ (ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਆਰਟਸ) * ਬਾਣਭੱਟ ਦੁਆਰਾ ਕਾਦੰਬਰੀ (ਕਪੜਾ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਅਧਿਆਇ) * ਸਮਯਮਾਤ੍ਰਕਾ (ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਆਰਟਸ) * ਯੰਤਰ ਕੋਸ਼ (ਸੰਗੀਤ ਯੰਤਰ, ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ) * ਸੰਗੀਤਾ ਰਤਨ ਕਾਰਾ (ਸੰਗੀਤ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਸ਼ਿਲਪ-ਰਤਨ-ਕੋਸ਼ (ਵਾਸਤੂਕਲਾ, ਮੂਰਤੀ) * ਸਿਲਾਪਟਿਕਾਰਮ (ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਨਾਚ 'ਤੇ ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਦਾ ਤਮਿਲ ਕਲਾਸਿਕ, ਸੰਗੀਤਕ ਯੰਤਰਾਂ 'ਤੇ ਭਾਗ) * ਮਾਨਸੋਲਾਸਾ (ਸੰਗੀਤ ਯੰਤਰਾਂ, ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ, ਕੱਪੜਾ, ਸਜਾਵਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਵਾਸਤੂਵਿਦਿਆ (ਮੂਰਤੀ, ਮੂਰਤੀਆਂ, ਪੇਂਟਿੰਗ, ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਉਪਵਨ ਵਿਨੋਦ (ਆਰਬੋਰੀ-ਬਾਗਬਾਨੀ ਕਲਾ, ਬਾਗ਼ ਘਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਘਰੇਲੂ ਪੌਦਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੂਆਂ 'ਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਗ੍ਰੰਥ) * ਵਾਸਤੂਸੂਤਰ ਉਪਨਿਸ਼ਦ (ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਿਲਪਾ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪਾਠ, 6 ਅਧਿਆਇ, ਚਿੱਤਰ ਨਿਰਮਾਣ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ, ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚਿੱਤਰ ਕਲਾ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਕਿਵੇਂ ਹੈ)। [[ਤਸਵੀਰ:Delhi Iron pillar, Dhaj the Great Stambha 2010-09-27.jpg|thumb| ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦਾ 99.7% ਸ਼ੁੱਧ ਲੋਹੇ ਦਾ ਥੰਮ੍ਹ ਜੋ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਧਾਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਲਪਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। <ref name="rbpillar">R Balasubramaniam (1998), The decorative bell capital of the Delhi iron pillar, JOM, 50(3): 40-47, {{Doi|10.1007/s11837-998-0378-3}}</ref> ਇਸ ਥੰਮ੍ਹ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 1000 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਕੁਤੁਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤਬਦੀਲ ਕਰਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਥੰਮ੍ਹ ਦਾ ਉੱਪਰਲਾ ਹਿੱਸਾ ਜੰਗਾਲ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ; ਹੇਠਲਾ, ਦੁਬਾਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਿੱਸਾ ਜੰਗਾਲ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।]] == ਸ਼ਿਲਪਾ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਗ੍ਰੰਥ == ਕੁਝ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਸ਼ਿਲਪਾ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: * ਮਾਇਆ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਚਿੱਤਰ ਛਪਾਈ, ਕੰਧ ਸਜਾਵਟ) * ਬਿੰਬਮਨਾ (ਪੇਂਟਿੰਗ) * ਸ਼ੁਕਰ-ਨੀਤੀ (ਪ੍ਰਤਿਮਾ - ਮੂਰਤੀ ਜਾਂ ਵਿਗ੍ਰਹਿ ਬਣਾਉਣਾ, ਆਈਕਨ ਡਿਜ਼ਾਈਨ) * ਸੁਪ੍ਰਭੇਦਗਮਾ * ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਧਰਮੋਤਰ ਪੁਰਾਣ (ਸਾਹਿਤ, ਸੰਗੀਤ, ਥੀਏਟਰ, ਨ੍ਰਿਤ, ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ, ਮੂਰਤੀ, ਮੂਰਤੀ, ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ) * ਅਗਮ (ਹੋਰ ਸ਼ਿਲਪ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਏ ਹਨ) * ਅਗਨੀ ਪੁਰਾਣ (ਮੂਰਤੀ) * ਬ੍ਰਹਮੰਡਾ ਪੁਰਾਣ (ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਕਲਾ ਦੇ ਕੁਝ ਭਾਗ) * ਵਾਸਤੂ ਵਿਦਿਆ * ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਵਿਧਾਨਮ੍ * ਗਰਗੇਯਮ * ਮਾਨਸਾਰਾ (ਕਾਸਟਿੰਗ, ਮੋਲਡਿੰਗ ਕਾਰਵਿੰਗ, ਪਾਲਿਸ਼ਿੰਗ ਅਤੇ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੇ ਕਈ ਅਧਿਆਏ) * ਅਤ੍ਰਯਮ੍ * ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਮਨ ਲਕਸ਼ਣਮ (ਟੁੱਟੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਬਾਰੇ ਅਧਿਆਏ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ) * ਦਾਸਾ ਤਾਲ ਨਿਗਰੋਧ ਪਰੀ ਮੰਡਲਾ ॥ * ॐ ਸਮ੍ਬੁਧਾਭਾਸਿਤਾ ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣਾ ਵਿਵਰਣਾਯ ਨਮਃ * ਮਯਾਮਾਤਮ (ਨਿਰਮਾਣ - ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਵਾਹਨ, ਆਦਿ) * ਬ੍ਰਹਤ ਸੰਹਿਤਾ * ਸ਼ਿਲਪਾ ਰਤਨਮ (ਪੂਰਵਭਾਗਾ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਕਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਘਰ/ਕਸਬਿਆਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਬਾਰੇ 46 ਅਧਿਆਏ ਹਨ, ਉੱਤਰਾਭਾਗਾ ਵਿੱਚ ਮੂਰਤੀ, ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ 35 ਅਧਿਆਏ ਹਨ) * ਯੁਕਤੀ ਕਲਪਤਰੁ (ਗਹਿਣੇ ਸਮੇਤ ਕਈ ਕਲਾਵਾਂ) * ਸ਼ਿਲ੍ਪਾ ਕਲਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ * ਸਮਰਾਂਗਨਾ ਸੂਤ੍ਰਧਾਰਾ * ਵਿਸ਼ਵ ਕਰਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮ * ਮਤਸਯ ਪੁਰਾਣ * ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ * ਕਸ਼ਯਪ ਸ਼ਿਲਪਸ਼ਾਸਤ੍ਰ * ਭਵਿਸ਼ਯ ਪੁਰਾਣ (ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਕਲਾ ਦੇ ਕੁਝ ਭਾਗ) * ਅਲੰਕਾਰਾ ਸ਼ਾਸਤਰ * ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਆਮ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਿੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਨਾਲ ਹੀ ਜਨਤਕ ਸਹੂਲਤਾਂ) * ਚਿੱਤਰ ਕਲਪ (ਗਹਿਣੇ) * ਚਿਤ੍ਰ ਕਰਮਸ਼ਾਸਤ੍ਰ * ਮਾਇਆ ਸ਼ਿਲਪ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਤਮਿਲ ਵਿੱਚ) * ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਸ਼ਿਲਪਾ (ਕਾਲਮਾਂ 'ਤੇ ਕਲਾ, ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੰਮ) * ਅਗਸਤਿਆ (ਲੱਕੜ ਅਧਾਰਤ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਮੰਡਨਾ ਸ਼ਿਲਪਾ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਦੀਆ, ਦੀਵੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਰਤਨਾ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਮੋਤੀ, ਤਾਰਾਂ, ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਰਤਨ ਪਰੀਕਸ਼ਾ (ਗਹਿਣੇ) * ਰਤਨਾ ਸਮਗ੍ਰਾਹ (ਗਹਿਣੇ) * ਲਘੂ ਰਤਨ ਪਰੀਕਸ਼ਾ (ਗਹਿਣੇ, ਲੈਪਿਡਰੀ) * ਮਨੀਮਾਹਤਮਿਆ (ਲਪੀਡਰੀ) * ਅਗਸਤੀਮਾਤਾ (ਲੈਪਿਡਰੀ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਅਨਾਰੰਗੰਗਾ (ਸ਼ੋਕ ਕਲਾ) * ਕਾਮਸੂਤਰ (ਕਲਾਤਮਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ) * ਰਤੀ ਰਹਸਯ (ਸ਼੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਕਲਾ) * ਕੰਦਰਪਾ ਚੂਡਾਮਣੀ (ਸ਼ੋਕ ਕਲਾ) * ਨਾਟਯ ਸ਼ਾਸਤਰ (ਥੀਏਟਰ, ਡਾਂਸ, ਸੰਗੀਤ, ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਟੁਕੜੇ) * ਨੱਤਰਤਨਾਵਲੀ (ਫੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਸੰਗੀਤਾ ਰਤਨ ਕਾਰਾ (ਫੈਸ਼ਨ, ਡਾਂਸ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਨਲਪਾਕਾ (ਭੋਜਨ, ਬਰਤਨ, ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਪਾਕਾ ਦਰਪਣ (ਭੋਜਨ, ਬਰਤਨ, ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਪਾਕਾ ਵਿਜਨਾ (ਭੋਜਨ, ਬਰਤਨ, ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਪਾਕਰਨਾਵਾ (ਭੋਜਨ, ਬਰਤਨ, ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਕੁੱਟਨੀਮਤਮ (ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਆਰਟਸ) * ਬਾਣਭੱਟ ਦੁਆਰਾ ਕਾਦੰਬਰੀ (ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ 'ਤੇ ਅਧਿਆਇ) * ਸਮੈਮਾਤ੍ਰਕਾ (ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਆਰਟਸ) * ਯੰਤਰ ਕੋਸ਼ਾ (ਸੰਗੀਤ ਯੰਤਰ, ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੰਖੇਪ) * ਸੰਗੀਤਾ ਰਤਨ ਕਰ (ਸੰਗੀਤ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਸ਼ਿਲਪਾ-ਰਤਨ-ਕੋਸ਼ (ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਮੂਰਤੀ) * ਸਿਲੱਪਾਟਿਕਾਰਮ (ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਨਾਚ 'ਤੇ ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਦਾ ਤਮਿਲ ਕਲਾਸਿਕ, ਸੰਗੀਤ ਯੰਤਰਾਂ 'ਤੇ ਭਾਗ) * ਮਾਨਸੋਲਾਸਾ (ਸੰਗੀਤ ਯੰਤਰਾਂ, ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ, ਸਜਾਵਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਵਸਤੂਵਿਦਿਆ (ਮੂਰਤੀ, ਪ੍ਰਤੀਕ, ਪੇਂਟਿੰਗ, ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ) * ਉਪਵਨ ਵਿਨੋਦ (ਅਰਬੋਰੀ-ਬਾਗਬਾਨੀ ਕਲਾ, ਬਾਗ਼ ਘਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਘਰੇਲੂ ਪੌਦਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੂਆਂ 'ਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਗ੍ਰੰਥ) * ਵਸਤੂਸੂਤਰ ਉਪਨਿਸ਼ਦ (ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਿਲਪ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪਾਠ, 6 ਅਧਿਆਇ, ਚਿੱਤਰ ਨਿਰਮਾਣ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ, ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚਿੱਤਰ ਕਲਾ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਕਿਵੇਂ ਹਨ)। == ਹਵਾਲੇ == 591sohysj1b458gbc7m7xbxwszar67d ਸਲੀਨ ਮੈਨ ਬਨੀਆ 0 197418 811735 804285 2025-06-24T13:30:03Z 2409:4085:2DBB:ED33:1CBD:AAFB:508A:D7F 811735 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Salin Man Bania | image = File:Salin Man Baniya at Yatra Screening.jpg | caption = | native_name = सलिन मान बानिया | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1995|05|05}} | birth_place = [[Kathmandu]], Nepal | nationality = [[Nepalis|Nepalese]] | occupation = Actor, Model | spouse = }} ਸਲੀਨ ਮਾਨ ਬਨੀਆ ([[ਨੇਪਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਨੇਪਾਲੀ]] சலின மான் பானியா) (ਜਨਮ 5 ਮਈ 1995) ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ ਅਦਾਕਾਰ ਅਤੇ ਮਾਡਲ ਹੈ ਜੋ ਨੇਪਾਲੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name=":1">{{Cite web |date=30 March 2022 |title=Salin Man Bania Biography |url=https://www.thefilmnepal.com/artist/salin-man-baniya/profile |access-date=4 March 2025}}</ref><ref>{{Cite web |title=NFDC National Film Award Details {{!}} 2074 |url=https://www.lensnepal.com/awards/nfdc-national-film-award/2074.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190627141257/https://www.lensnepal.com/awards/nfdc-national-film-award/2074.html |archive-date=27 June 2019 |access-date=27 June 2019 |website=Lens Nepal}}</ref> == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਬਨੀਆ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਮਈ 1995 ਨੂੰ [[ਕਠਮੰਡੂ|ਕਾਠਮੰਡੂ]], ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref name=":1">{{Cite web |date=30 March 2022 |title=Salin Man Bania Biography |url=https://www.thefilmnepal.com/artist/salin-man-baniya/profile |access-date=4 March 2025}}</ref>   == ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == {| class="wikitable plainrowheaders sortable" style="margin-right: 0;" |+ !ਸਾਲ. !ਸਿਰਲੇਖ !ਭੂਮਿਕਾ !ਨੋਟਸ !{{Tooltip|Ref(s)|Reference(s)}} |- | rowspan="2" |2017 ! align="left" scope="row" |''ਏ ਮੇਰੋ ਹਜੂਰ 2'' |ਪ੍ਰੇਮ | |<ref>{{Cite web |date=2015-02-01 |title=A Mero Hajur 2 |url=http://www.nepalifilm.net/2015/02/01/Jharna-thapas-mero-hajur-2 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160822014256/https://www.nepalifilm.net/2015/02/01/jharna-thapas-mero-hajur-2/ |archive-date=2016-08-22 |access-date=2016-06-16 |publisher=Nepalifilm.net}}</ref><ref>{{Cite web |date=2015-01-28 |title=A Mero Hajur 2 |url=http://www.nepalimovieworld.com/2015/01/a-mero-hajur-2-featuring-anmol-kc.html |access-date=2016-06-16 |publisher=Nepalimovieworld.com}}</ref> |- ! align="left" scope="row" |''ਤਾਓ ਜੀਗੂ ਨੁਗਾ'' |{{N/a}} |ਇੱਕ ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਮਹਿਮਾਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ | |- |2019 ! align="left" scope="row" |''ਯਾਤਰਾਃ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕ ਵੌਲਾਗ'' |ਮੈਡੀ | |<ref>{{Cite web |script-title=ne:'यात्रा'को पहिलो गीत 'पाँच पन्छी' रिलिज (भिडियो) |trans-title="''Yatra''"'s first song' ''Panch panchhi'' ' released (video) |url=https://www.setopati.com/art/art-activity/175142/ |access-date=8 June 2019 |publisher=Setopati |language=Nepali}}</ref><ref name="nepalisansar">{{Cite web |date=26 March 2019 |title=Upcoming Movie 'Yatra' Trailer Released! |url=https://www.nepalisansar.com/entertainment/upcoming-movie-yatra-trailer-released |access-date=2019-03-29 |website=nepalisansar.com}}</ref> |- | rowspan="2" |2025 ! align="left" scope="row" style="background:#ffc;" |ਲੌਰੇ † | |ਫਿਲਮਾਂਕਣ | |- ! align="left" scope="row" style="background:#ffc;" |''UOG'' † | |ਫਿਲਮਾਂਕਣ | |} == ਹਵਾਲੇ == <references /> == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{IMDb name|9024096|Salin Man Bania}} * [[ਇੰਸਟਾਗਰਾਮ|ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ]] 'ਤੇ [https://www.instagram.com/salinmanbania/?hl=en ਸਲੀਨ ਮੈਨ ਬਨੀਆ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1995]] 0qivbp166dj48b5s1qf957u52cwr08v ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:PamelaBertaccini 3 198823 811732 810329 2025-06-24T12:22:38Z PamelaBertaccini 55168 /* ਪੰਨਾ ਗਲਤੀ ਸੁਧਾਰ */ ਨਵਾਂ ਭਾਗ 811732 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=PamelaBertaccini}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:23, 10 ਜੂਨ 2025 (UTC) == ਪੰਨਾ ਗਲਤੀ ਸੁਧਾਰ == ਕੀ ਕੋਈ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਤਾਲਵੀ ਕਲਾਕਾਰ ਦੀ ਪੰਨੇ ਦੀ ਇਸ ਮਸੌਦੇ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰ ਸਕਾਂ? ਧੰਨਵਾਦ। https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A9%8B%E0%A8%82%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0:PamelaBertaccini/%E0%A8%95%E0%A9%B1%E0%A8%9A%E0%A8%BE_%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%95%E0%A8%BE [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:PamelaBertaccini|<span style="font-family: 'Futura LT Pro Medium', Futura; text-shadow: 4px 4px 7px #c9c8c8;font-size:112%;color:#51ab0f;">&#x262e; Pamela Bertaccini &#x262e;</span>]] 12:22, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC) 80fhnu03f1yvu1xs22oir3sbg30epsx ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tokugawa Yoshimune 1 198963 811761 811155 2025-06-25T04:44:40Z Harry sidhuz 38365 811761 wikitext text/x-wiki {{Db}} 出典: フリー百科事典『ウィキペディア（Wikipedia）』 凡例徳川 吉宗 徳川吉宗像（徳川記念財団蔵） 時代 江戸時代中期 生誕 貞享元年10月21日（1684年11月27日）[1][2] 死没 寛延4年6月20日（1751年7月12日）[3]（66歳没） 改名 松平頼久→頼方→徳川吉宗 別名 幼名：源六 通称：新之助 渾名：米将軍、八十八将軍、八木将軍 戒名 有徳院殿贈正一位大相国（法号） 墓所 東叡山寛永寺円頓院 官位 従四位下・右近衛権少将兼主税頭、 従三位・左近衛権中将 参議、権中納言、 正二位・内大臣兼右近衛大将、右大臣 贈正一位・太政大臣 幕府 江戸幕府 8代征夷大将軍 享保元年（1716年）8月13日 - 延享2年（1745年）9月25日 藩 越前葛野藩主→紀伊和歌山藩主 氏族 紀州徳川家→葛野松平家→紀州徳川家→徳川将軍家 父母 父：徳川光貞 母：浄円院 養父：徳川頼職、徳川家継 兄弟 綱教、次郎吉、頼職、吉宗、栄姫（上杉綱憲正室）、光姫（一条冬経室）、育姫（佐竹義苗正室）、綱姫 妻 御簾中：真宮 側室：深徳院、深心院、本徳院、覚樹院、おさめ、お咲、他 子 家重、男子、宗武、源三、宗尹、芳姫 養子：宗直、竹姫、利根姫 猶子：尊胤入道親王 テンプレートを表示 徳川 吉宗（とくがわ よしむね、旧字体：德川 吉宗）は、江戸幕府の第8代将軍（在職：1716年 - 1745年）。江戸幕府の中興の祖とも呼ばれている。和歌山藩の第5代藩主。初代将軍家康の曾孫。4代将軍家綱、5代将軍綱吉のはとこにあたる。 生涯 ※ 日付は、旧暦表示 出生 貞享元年（1684年）10月21日[1][2]、紀州藩主徳川光貞の末男（四男）として城下の吹上邸において生まれる[注釈 1]。母は巨勢利清の娘・紋子。和歌山城の大奥の湯殿番であった紋子は、湯殿において光貞の手がついたという伝説がある。 幼年は家老・加納政直の元で育てられた。当時、父親が高齢の時に産まれた子供は元気に育たないという迷信があった。そのため、一旦和歌山城中の松の木のそばに捨て、それを政直が拾うという体裁を取った[注釈 2]。加納家でおむつという乳母を付けられ、5歳まで育てられた。次兄・次郎吉が病死した後は名を新之助と改め、江戸の紀州藩邸に移り住む。幼い頃は手に負えないほどの暴れん坊だった。 越前葛野藩主 騎乗像（和歌山市） 元禄9年（1696年）末、13歳で従四位下右近衛権少将兼主税頭となり、松平頼久（よりひさ）と名乗る。同時に兄の頼職も従四位下左近衛権少将兼内蔵頭に任じられている。 翌元禄10年（1697年）4月、紀州藩邸を訪問した将軍徳川綱吉に御目見し、越前国丹生郡内に3万石を賜り、葛野藩主となる。またこれを機に名を頼久から松平頼方（よりかた）と改めた。同時に兄の頼職も同じく越前国丹生郡内に3万石を賜り、高森藩主となっている。 父・光貞と共に綱吉に拝謁した兄たちに対し、頼方は次の間に控えさせられていたが、老中大久保忠朝の気配りにより綱吉への拝謁が叶った、と伝わる。しかし兄の頼職とは叙任も新知も石高までもが並んでいるため、兄と差をつけられていたという話は疑わしい。なお、葛野藩は家臣を和歌山から派遣して統治するだけで、頼方は和歌山城下に留まっていた。同地では「紀伊領」と呼ばれていた。派遣された家臣も独立した葛野藩士という身分ではなく、紀州藩の藩士である。 紀州藩主 宝永2年（1705年）に長兄である藩主・綱教が死去し、三兄・頼職が跡を継ぐ。この際、頼職が領していた高森藩は幕府に収公された。後に3万石の内、1万石分が加増編入されたため葛野藩は4万石となった。 しかし同年のうちに父光貞、やがて頼職までが半年のうちに病死したため、22歳で紀州家を相続し藩主に就任する。藩主に就任する際、綱吉から偏諱を賜り、（徳川）吉宗と改名する。紀州藩相続時に葛野藩領は幕府に収公され、御料（幕府直轄領）となった。 宝永3年（1706年）に二品貞致親王の王女真宮（理子）を御簾中に迎えているが、宝永7年（1710年）に死別した。 宝永7年（1710年）4月にお国入りした吉宗は、藩政改革に着手する。藩政機構を簡素化し、質素倹約を徹底して財政再建を図る。自らも木綿の服を着て率先した。2人の兄と父の葬儀費用や幕府から借用していた10万両の返済、家中への差上金の賦課、藩札の停止、藩内各地で甚大な被害を発生させていた災害である1707年宝永地震・津波の復旧費などで悪化していた藩財政の再建に手腕を発揮する。また、和歌山城大手門前に訴訟箱を設置して直接訴願を募り、文武の奨励や孝行への褒章など、風紀改革にも努めている。 紀州藩主時代、深徳院との間に長男・長福丸（後の徳川家重）、本徳院との間に二男・小次郎（後の田安宗武）が誕生した。 8代将軍就任 享保元年（1716年）に将軍徳川家継が8歳で早世し、将軍家の本家血筋（徳川家康の三男秀忠の男系）が絶えた後を受け、御三家の中から家康との世代的な近さを理由に、御三家筆頭の尾張家を抑えて第8代征夷大将軍に就任した、と一般的には説明されている。 ただし、実際には館林藩主で家継の叔父に当たる松平清武とその子で従兄弟の松平清方と、この時点では徳川家光の男系子孫は存在していた[注釈 3]。しかし、館林藩では重税のため一揆が頻発して統治が安定していなかった上、清武は他家に養子に出た身であり、すでに高齢だったという事情により、選考対象から外れていた。清武自身も将軍職に対する野心はあまりなかったと言われている（詳しくは清武の項目を参照）。 御三家筆頭とされる尾張家では、当主の4代藩主徳川吉通とその子の5代藩主五郎太が正徳3年（1713年）頃に相次いで死去した[注釈 4][注釈 5]。そのため吉通の異母弟継友が尾張藩6代藩主となる。継友は皇室とも深い繋がりの近衛家熙の娘の安己君[注釈 6]と婚約し、間部詮房や新井白石らによって引き立てられており[注釈 7]、8代将軍の有力候補であった。しかし吉宗は、天英院や家継の生母月光院など大奥からも支持され、さらに反間部・反新井の幕臣たちの支持も得て、8代将軍に就任した。 吉宗は将軍就任にあたって、紀州藩を廃藩とせず存続させた。過去の例では、綱吉の館林藩、家宣の甲府藩は、当主が将軍の継嗣として江戸城に呼ばれると廃藩・絶家にされ、甲府家の家臣は幕臣となっている。しかし吉宗は、御三家は東照神君（家康）から拝領した聖地であるとして、従兄の徳川宗直に家督を譲ることで存続させた。その上で、紀州藩士のうちから加納久通・有馬氏倫ら大禄でない者を40名余り選び、側役として従えただけで江戸城に入城した｡この40人余りは、吉宗のお気に入りを特に選抜したわけではなく、たまたまその日当番だった者をそのまま帯同したという[6]。こうした措置が、側近政治に反感を抱いていた譜代大名や旗本から好感を持って迎えられた。 享保の改革 →詳細は「享保の改革」を参照 将軍に就任すると、第6代将軍・徳川家宣の代からの側用人間部詮房や新井白石を罷免したが、新たに御側御用取次という側用人に近い役職を設け、事実上の側用人政治を継続した。 吉宗は紀州藩主としての藩政の経験を活かし、水野忠之を老中に任命して財政再建を始める。定免法や上米令による幕府財政収入の安定化、新田開発の推進、足高の制の制定等の官僚制度改革、そしてその一環ともいえる大岡忠相の登用、また訴訟の迅速化のため公事方御定書を制定しての司法制度改革、江戸町火消しを設置しての火事対策、悪化した幕府財政の立て直しなどの改革を図り、江戸三大改革のひとつである享保の改革を行った。また、大奥の整備、目安箱の設置による庶民の意見を政治へ反映、小石川養生所を設置しての医療政策、洋書輸入の一部解禁（のちの蘭学興隆の一因となる）といった改革も行う。またそれまでの文治政治の中で衰えていた武芸を強く奨励した。また、当時4000人いた大奥を1300人まで減員させた。しかし、年貢を五公五民にする増税政策によって農民の生活は窮乏し、百姓一揆の頻発を招いた。また、幕府だけでなく庶民にまで倹約を強いたため、経済や文化は停滞した。 大御所 延享2年（1745年）9月25日、将軍職を長男・家重に譲るが、家重は言語不明瞭で政務が執れるような状態ではなかったため、自分が死去するまで大御所として実権を握り続けた。なお、病弱な家重より聡明な二男・宗武や四男・宗尹を新将軍に推す動きもあったが、吉宗は宗武と宗尹による将軍継嗣争いを避けるため、あえて家重を選んだと言われている。ただし家重は、言語障害はあったものの知能は正常であり、一説には将軍として政務を行える力量の持ち主であったとも言われる。あるいは、将軍職を譲ってからも大御所として実権を握り続けるためには、才児として台頭している宗武や宗尹より愚鈍な家重の方が扱いやすかったとも考えられるが、定説ではない。 宗武・宗尹は養子に出さず、部屋住みの形で江戸城内に屋敷を与え、田安家・一橋家（御両卿）が創設された（吉宗の死後に清水家が創設されて御三卿となった）。のち家重の嫡流は10代将軍家治で絶えるも、一橋家から11代将軍家斉が出るなどして、14代将軍家茂までは吉宗の血統が続くことになった。 翌延享3年（1746年）に中風を患い、右半身麻痺と言語障害の後遺症が残った[7][8]。御側御用取次であった小笠原政登によると朝鮮通信使が来日時には、小笠原の進言で江戸城に「だらだらばし」というスロープ・横木付きのバリアフリーの階段を作って、通信使の芸当の一つである曲馬を楽しんだという[7]。また小笠原と共に吉宗もリハビリに励み、江戸城の西の丸から本丸まで歩ける程に回復した[7]。 将軍引退から6年が経った寛延4年（1751年）6月20日に死去した[3]。享年68[3]（満66歳没）。死因は再発性脳卒中と言われている[8]。 徳川吉宗　贈太政大臣の辞令（宣旨）　「兼胤公記」 故右大臣正二位源朝臣 正二位行權大納言藤原朝臣榮親宣 奉　勅件人宜令贈任太政大臣者 寛延四年後六月十日 大外記兼掃部頭造酒正中原朝臣師充奉 （訓読文） 故右大臣正二位源朝臣（徳川吉宗） 正二位行權大納言藤原朝臣栄親（中山栄親）宣（の）る 勅（みことのり）を奉（うけたまる）に、件人（くだんのひと）宜しく太政大臣に任じ贈らしむべし者（てへり） 寛延4年（1751年）後（閏）6月10日 大外記兼掃部頭造酒正中原朝臣師充（押小路師充、従五位上）奉（うけたまは）る 寛永寺（東京都台東区上野桜木一丁目）に葬られている。 趣味・嗜好 広南従四位白象 享保13年（1728年）6月、自ら注文してベトナムから象を輸入し、長崎から江戸まで陸路で運ばせた。この事により、江戸に象ブームが巻き起こった[9][10]。 養生生活の基本は､心身の鍛錬と衣食の節制にあり、関口柔心の流れを組む｢新心流」の拳法（柔術）で体を鍛え、 鷹狩で運動不足を解消していた[11]。 松平明矩が重病になった時に、音楽による気分転換を勧めているが、自らも公務の余暇に「古画」（絵画）の鑑賞や、それの模写に没頭することを慰みとし、『延喜式』に見える古代の染色法の研究に楽しみを求めて鬱を散じていた[11]｡ 狩野常信に師事し、常信の孫・狩野古信に絵の手ほどきをしている。絵画の作品も何点か残されている（野馬図など）。また淡墨を使って描く「にじみ鷹」の技法を編み出している。 室町時代から伝統的に武家に好まれた宋・元時代の中国画を愛好していた。享保13年（1728年）には、各大名家に秘蔵されていた南宋時代の画僧・牧谿筆の瀟湘八景図を借り集め鑑賞している。さらに中国から宋元画を取り寄せようとしたが、これらは既に中国でも入手困難だったため叶わなかった。代わりに中国画人・沈南蘋が来日し、その画風は後の近世絵画に影響を与えた。 好奇心の強い性格で、キリスト教関連以外の書物に限り洋書の輸入を解禁とした。これにより、長崎を中心に蘭学ブームが起こった。 「心中」という言葉が、忠義の「忠」を逆さまにした不適切な呼び方であると断じ、以降は「相対死」と代替されるようになった[12]。 政策・信条 方針 吉宗は将軍就任後、新井白石らの手による「正徳の治」で行われた法令を多く廃止した。これは白石の方針が間違っているとの考えによるものであるが、正しいと考えた方針には理解を示し、廃止しなかった。そのため、吉宗は単純に白石が嫌いであると思っていた幕臣たちは驚き、吉宗の考えが理解できなかったという。なお、一説には吉宗は白石の著書を廃棄して学問的な弾圧をも加えたとも言われている。 一方で、幕府創設者である徳川家康と並んで幕政改革に熱心であった第5代将軍・綱吉を尊敬し、綱吉が定めた「生類憐れみの令」を即日廃止した第6代将軍・家宣を批判したと言われる。ただし、綱吉の代に禁止されていた犬追物、鷹狩の復活も行なっており、必ずしも綱吉の政策に盲従していたわけではない。 江戸幕府の基本政策である治水や埋め立て、町場の整備の一環として飛鳥山や隅田川堤などへ桜の植樹をしたことでも知られる。 教養 吉宗は貴族的・文化的な学問、その方面の教養には乏しかったという。吉宗の顧問である室鳩巣は「（吉宗公は）御文盲に御座なされ候」と評した。また、同時代の公家である近衛基煕も「（吉宗は）和歌においてはもっとも無骨なり。笑うべし笑うべし」と嘲るような評価をしている[13]。 倹約 肌着は木綿と決めて、それ以外のものは着用せず、鷹狩の際の羽織や袴も木綿と定めていた。平日の食事は一汁一菜と決め、その回数も一日に朝夕の二食を原則としていた[14]。 吉宗を将軍に指名した天英院に対しては、年間1万2千両という格別な報酬を与え、さらに家継の生母・月光院にも居所として吹上御殿を建設し、年間1万両にも及ぶ報酬を与えるなどしており、天英院の影響下にある大奥の上層部の経費削減には手を付けることはなかった。 経済 江戸時代の税制の基本であった米価の調節に努め、上米の制、定免法、新田開発などの米政策を実行したことによって吉宗は「米将軍」、また「米」の字を分解して「八十八将軍」または「八木将軍」とも呼ばれた。 吉宗の死後、傍らに置いていた箱の中から数百枚の反故紙が見つかった。そこには細かい文字で、浅草の米相場価格がびっしりと書かれていた、と伝わる。 商品作物や酪農などの新しい農業を推奨した。それまで清国からの輸入に頼るしかなかった貴重品の砂糖を日本でも生産できないかと考えてサトウキビの栽培を試みた結果、後に日本初の国産の砂糖として商品化に成功したのが和三盆である。その他、飢饉の際に役立つ救荒作物としてサツマイモの栽培を全国に奨励した。 御三家筆頭尾張家の徳川宗春は吉宗と異なった経済政策を取り、積極政策による自由経済の発展を図ったが、吉宗の施政に反する独自政策や宗春の行動が幕府に快く思われず、尾張藩と幕府との関係が悪化した[注釈 8][注釈 9]。尾張藩家老竹腰正武らは宗春の失脚を企て、宗春は隠居謹慎の上、閉門を命じられ、その処分は宗春の死後も解かれることがなかった[注釈 10][注釈 11]。また、高尾太夫を落籍し、華美な遊興で知られた榊原政岑も処罰するなど[注釈 12]、自らの方針に反対する者は親藩であろうと譜代の重鎮であろうとも容赦はしないことで、幕府の権威を強力に見せつけた。 吉宗は将軍に就任するなり新井白石を罷免したが、白石が着手し、元禄・宝永金銀と混在流通の状態に陥っていた正徳金銀の通用については一段と強力な措置を講じた[17]。享保3年（1718年）には通用銀を宝永銀から正徳銀へ変更し、享保7年末（1723年）限りで元禄金銀・宝永銀を通用停止とした。しかし米価の下落から困窮していた武士や農民の救済のため金銀の品位を下げ流通量を増やすべきとする大岡忠相の強い進言に折れ政策を転換した[18][19]。元文元年（1736年）に行われた元文の改鋳は、日本経済に好影響をもたらした数少ない貨幣改鋳であるとして、積極的に評価されている[20]。吉宗は以前の改鋳が庶民を苦しめたこともあり、この改鋳に当初は否定的であったが、貨幣の材質を落とすことで製造上の差益を得る目的であった過去の改鋳と違い、元文の改鋳は純粋に通貨供給量を増やすものであった。元文の通貨は以後80年間安定を続けた。 吉宗の行なった享保の改革は一応成功し、幕府財政もある程度は再建された。そのため、この改革はのちの寛政の改革、天保の改革などの基本となった。ただし、財政再建の一番の要因は上米令と増税によるものであったが、上米令は将軍権威の失墜を招きかねないため一時的なものにならざるを得ず、増税は百姓一揆の頻発を招いた。そのため、寛政・天保の両改革ではこれらの政策を継承できず、結局失敗に終わった。 保安 紀州藩の基幹産業の一つである捕鯨との関わりも深く、熊野の鯨組に軍事訓練を兼ねた大規模捕鯨を1702年（元禄15年）と1710年（宝永7年）に紀伊熊野の瀬戸と湯崎（和歌山県白浜町）の2度実施させており、その際は自ら観覧している。また、熊野灘の鯨山見（高台にある鯨の探索や捕鯨の司令塔）から和歌山城まで狼煙を使った海上保安の連絡網を設けていた。 将軍就任後、河川氾濫による被災者の救出や、江戸湾へ流出した河川荷役、塵芥の回収に、鯨舟（古式捕鯨の和船）を使い、「鯨船鞘廻御用」という役職を設けて海上保安に努めた。 海防政策としては大船建造の禁を踏襲しつつも下田より浦賀を重視し、奉行所の移転や船改めを行い警戒に当たった。 将軍として初めて「御庭番」を創設し、諸藩や反逆者を取り締まらせた[注釈 13]。 年表 →享保の改革に関する年表は享保の改革を参照 年月日（月日は旧暦） 事柄 出典 貞享元年（1684年）10月21日 和歌山藩主徳川光貞の四男として生まれる。 元禄9年（1697年）12月11日 従四位下に叙し、右近衛権少将兼主税頭に任ず。松平頼久と名乗る。続いて、頼方と改める。 元禄10年（1697年）4月11日 五代将軍綱吉が和歌山藩邸を訪れ、その際に越前葛野藩3万石藩主となる（後に1万石加増）。 宝永2年（1705年）10月6日 紀伊徳川家5代藩主就任 同年12月1日 従三位左近衛権中将に昇進。将軍綱吉の偏諱を賜り「吉宗」と改名。 宝永3年（1706年）11月26日 参議に任ず。左近衛権中将元の如し。 宝永4年（1708年）12月18日 権中納言に昇進。 正徳6年（1716年）4月30日 将軍後見役就任 享保元年（1716年）7月13日 正二位権大納言に昇進。 享保元年（1716年）7月18日 征夷大将軍・源氏長者宣下。内大臣・右近衛大将に昇進。 寛保元年（1742年）8月7日 右大臣に昇進。右近衛大将元の如し。 延享2年（1745年）9月25日 征夷大将軍辞職 寛延4年（1751年）6月20日 死去 同年閏6月10日 贈正一位太政大臣 系譜 御簾中：真宮 - 貞致親王王女 側室：大久保須磨子（深徳院） - 大久保忠直娘 長男：家重 側室：古牟（本徳院） - 竹本正長娘 三男：宗武 - 田安家 側室：梅（深心院） - 谷口正次娘 四男：源三 五男：宗尹 - 一橋家 側室：久免（覚樹院） - 稲葉定清娘 長女：芳姫（正雲院） 側室：おさめ 側室：お咲 生母不明の子女 次男 養子 徳川宗直 - 西条松平家で、吉宗の再従兄弟。伊予西条藩第2代藩主→紀伊和歌山藩第6代藩主 竹姫（浄岸院） - 清閑寺熈定[21]娘。元徳川綱吉養女。会津藩嗣子松平正邦婚約者、のち有栖川宮正仁親王婚約者、のち島津継豊室 利根姫（雲松院） - 伊達宗村室（徳川宗直娘） 猶子 尊胤入道親王 - 霊元天皇第18皇子 徳川吉宗の系譜 偏諱を受けた人物 吉宗時代（将軍在職時／「宗」の字） 二条宗熙 二条宗基 徳川宗武（次男、田安家祖） 徳川宗尹（四男、一橋家祖） 徳川宗春 徳川宗勝 徳川宗睦 徳川宗直（養子、和歌山藩継嗣） 徳川宗将 徳川宗堯 徳川宗翰 松平宗昌 松平宗矩 松平宗衍 上杉宗憲 上杉宗房 伊達宗村 前田宗辰 池田宗政 池田宗泰 浅野宗恒 毛利宗広 毛利宗元 蜂須賀宗員 蜂須賀宗英 蜂須賀宗純 蜂須賀宗鎮 鍋島宗茂 鍋島宗教 細川宗孝 島津宗信 関連作品 小説 徳川吉宗が主人公の小説 大わらんじの男（1994年 - 1995年、日本経済新聞社　著者：津本陽） 徳川吉宗が登場する小説 乱灯江戸影絵（1985年、角川書店　著者：松本清張） 超高速!参勤交代／超高速!参勤交代 老中の逆襲（2013年／2015年、講談社　著者：土橋章宏） もしも徳川家康が総理大臣になったら（2021年、サンマーク出版　著者：眞邊明人） 映画 徳川吉宗が主人公の映画 昨日消えた男（1964年、演：市川雷蔵） 大奥〈男女逆転〉（2010年、演：柴咲コウ）※男女逆転設定 徳川吉宗が登場する映画 劇場版 仮面ライダーオーズ WONDERFUL 将軍と21のコアメダル（2010年、演：松平健） 超高速!参勤交代（2014年、演：市川猿之助） 超高速!参勤交代 リターンズ（2016年、演：市川猿之助） もしも徳川家康が総理大臣になったら（2024年、演：髙嶋政宏） テレビドラマ 徳川吉宗が主人公のテレビドラマ 男は度胸（1970年 - 1971年、NHK、演：浜畑賢吉） 暴れん坊将軍（1978年 - 2003年・2004年・2008年・2025年、テレビ朝日、演：松平健） 新・暴れん坊将軍（2025年1月4日、テレビ朝日、演：松平健） 徳川風雲録 御三家の野望（1986年、テレビ東京新春ワイド時代劇　演：北大路欣也） 八代将軍吉宗（1995年、NHK大河ドラマ、演：西田敏行。幼年時代から少年時代は青柳翔→尾上松也→阪本浩之） 徳川風雲録 八代将軍吉宗（2008年、テレビ東京新春ワイド時代劇　演：内田朝陽→中村雅俊） 紀州藩主 徳川吉宗（2019年、BS朝日4K大型時代劇スペシャル　演：山本耕史） 大奥（2023年、NHKドラマ10、演：冨永愛）※男女逆転設定 徳川吉宗が登場するテレビドラマ 大奥（1968年 - 1969年、関西テレビ、演：松方弘樹） 徳川おんな絵巻（1970年、関西テレビ、演：高橋昌也） 大岡越前（1970年 - 1999年・2006年、TBS、演：山口崇） 大奥（1983年、関西テレビ、演：鹿賀丈史） 暗殺者の神話（1984年、フジテレビ、演：中野誠也） 炎の奉行 大岡越前守（1997年、テレビ東京新春ワイド時代劇　演：渡辺徹） ナショナル劇場 水戸黄門 第28部（2000年、TBS、演：茂山逸平。青年時代の吉宗が登場する） 第38部（2008年、TBS、演：柳沢太介。幼名である源六を名乗っていた頃の吉宗が登場する） 大岡越前（2013年 - 2022年、NHK BSプレミアムBS時代劇、演：平岳大→椎名桔平) 大奥 最終章（2019年、フジテレビ、演：大沢たかお） 大奥（2024年、フジテレビ木曜劇場、演：伊武雅刀） パチスロ 吉宗（2006年 - ：大都技研） アニメ 吉宗（2008年・2013年、声：檜山修之） 落語 紀州 漫画 よしながふみ『大奥』（白泉社）※男女逆転設定 徳弘正也『もっこり半兵衛』（集英社） 舞台 星逢一夜 (2015年、演 ︰英真なおき) その他 2012年（平成24年）、徳川記念財団が所蔵している歴代将軍の肖像画の紙形（下絵）が公開された[22][23]。その中には絹本着色本の吉宗像も含まれていた。 関連項目 ウィキメディア・コモンズには、徳川吉宗に関連するカテゴリがあります。 天一坊事件 幕政改革 捕鯨 捕鯨文化 徳川宗春 蘭学 巨勢氏（吉宗の母である浄円院の実家と言われている） 参考文献 辻達也『徳川吉宗（人物叢書 新装版）』[1]（吉川弘文館、1985年 ISBN 9784642050074）初版本は1958年発行 小山譽城「吉宗の出自」（安藤精一・大石慎三郎他『徳川吉宗のすべて』新人物往来社、1995年） 深井雅海『日本近世の歴史 3 綱吉と吉宗』[2]吉川弘文館、2012年2月　ISBN 9784642064316 北島正元『徳川将軍列伝』秋田書店、1989年。 脚注 [脚注の使い方] 注釈 ^ 血液型は、徳川家綱と同じO型だったとされている[4]。 ^ 豊臣秀頼などもこの体裁を取っている。 ^ 他に秀忠の男系子孫には保科正之に始まる会津松平家があり、秀忠の家系を伝えていた。だが保科家は御連枝や親藩ですらない譜代大名である。 ^ 両者に関しては紀州藩による陰謀・暗殺とする説もある。 ^ 吉宗が紀州藩主や将軍になるにあたり、次々と関係者が死去していることから、小説やドラマなど創作物では吉宗の暗殺とまでされている場合がある。 ^ 徳川家宣の御台所天英院の姪であり、2代将軍徳川秀忠の娘和子の玄孫でもある。また姉の尚子は後に中御門天皇の女御として桜町天皇を産んでいる。 ^ 御連枝としていまだ独立もしていないのに従四位下左近衛権少将に昇進している[5]。ただし、任じられたのはようやく21歳になってからのこと。弟の松平通温も部屋住みであったが正徳2年（1712年）には15歳で従四位下侍従兼安房守、同4年（1714年）には左近衛権少将に任官されている。継友が権少将に任官した正徳2年12月当時の藩主の吉通は24歳、五郎太は1歳であり、継友ら兄弟は、当主の吉通らが病没するなどの非常時のための後継候補要員として官位などが用意されていた、とも考えられる。さらに紀州藩の場合、部屋住みのまま頼職は15歳で従四位下左近衛権少将兼内蔵頭、頼久（のちの吉宗）も12歳で従四位下・右近衛権少将兼主税頭に任じられている上に、気前のい綱吉とはいえ、翌年には兄弟に新規所領が与えられている。 ^ 御三家筆頭の名古屋藩と、二番手である紀州藩出身の吉宗、および将軍家との格式の張り合い、また8代将軍選定時の尾張藩（先代の継友）と吉宗との遺恨、朝廷派の尾張藩と幕府の対立なども含まれるとされる。 ^ ただし、宗春が吉宗を直接批判した文章は残っていない。吉宗は宗春にたいへん目をかけていた記録も散見される[15]。宗春が江戸でも尾張藩内と同じように派手な言動をとった記録は、市谷尾張藩邸の新築時に江戸庶民に開放した享保17年5月の端午の節句以外の直接的な資料はいまだ見つかっていない。 ^ 1764年に赦免されるまで、墓石には罪人を示す金網が被せられていたとされているが、金網が被せられていたことを裏付ける史料は見つかっていない。 ^ 吉宗は謹慎中の宗春に対し、生活を気遣う使者を送っている[16]。 ^ 前述の宗春も芸者を落籍して側室としている。 ^ 誇大に語られる御庭番だが、実態としては大目付や目付を補う、小回りの利く将軍直属の監察官や秘書官に近い。 出典 ^ a b 辻 1985, p. 1. ^ a b 小山 1995, p. 26. ^ a b c 辻 1985, p. 208. ^ 得能審二『江戸時代を観る』リバティ書房、1994年、122-138頁 ^ 『尾藩世記』『尾張徳川家系譜』『徳川実紀』より。 ^ 福留真紀 『将軍と側近 室鳩巣の手紙を読む』( 新潮社、2014年12月20日、pp.140-141） ^ a b c 小笠原政登著・『吉宗公 御一代記』 ^ a b 篠田達明『徳川将軍家十五代のカルテ』（新潮新書、2005年5月、ISBN 978-4106101199） ^ 『像志』（1729年） ^ 石坂昌三『象の旅長崎から江戸へ』（1992年） ^ a b 宮本義己『歴史をつくった人びとの健康法―生涯現役をつらぬく―』（中央労働災害防止協会、2002年、243頁） ^ 杉浦日向子監修『お江戸でござる 現代に活かしたい江戸の知恵』株式会社ワニブックス、2003年9月10日、p.20. ^ 北島 1989, p. 242. ^ 宮本義己『歴史をつくった人びとの健康法―生涯現役をつらぬく―』（中央労働災害防止協会、2002年、243-244頁） ^ 『徳川実紀』 ^ 『尾公口授』江戸時代写本 ^ 瀧澤・西脇『日本史小百科「貨幣」』270-271頁 ^ 三上隆三『江戸の貨幣物語』189-191頁 ^ 河合敦『なぜ偉人たちは教科書から消えたのか』128-133頁 ^ 日本銀行金融研究所貨幣博物館：貨幣の散歩道 Archived 1999年2月9日, at the Wayback Machine. ^ 徳川綱吉側室の寿光院の兄。 ^ 将軍の肖像画、下絵はリアル　徳川宗家に伝来、研究進む：朝日新聞2012年8月8日 ^ 鶴は千年、亀は萬年。 2012年8月8日付[リンク切れ] 外部リンク 『徳川吉宗』 - コトバンク 表話編歴 江戸幕府将軍 表話編歴 三つ葉葵紋徳川宗家当主（第8代） 表話編歴 三つ葉葵紋紀伊徳川家第5代当主 表話編歴 紀州徳川家連枝葛野藩藩主 (初代:1697年 - 1705年) 表話編歴 徳川家紀州藩第5代藩主 （1705年 - 1716年） 表話編歴 征夷大将軍（1716年 - 1745年） 典拠管理データベース ウィキデータを編集 日本ポータル和歌山県ポータル歴史ポータル江戸ポータル人物伝ポータル カテゴリ: 徳川吉宗江戸幕府の征夷大将軍紀州藩主越前国の藩主親藩17世紀アジアの統治者18世紀アジアの統治者徳川宗家紀州徳川家紀州連枝松平家正一位受位者和歌山県出身の人物17世紀日本の政治家18世紀日本の政治家1684年生1751年没 最終更新 2025年4月14日 (月) 01:14 （日時は個人設定で未設定ならばUTC）。 テキストはクリエイティブ・コモンズ 表示-継承ライセンスのもとで利用できます。追加の条件が適用される場合があります。詳細については利用規約を参照し b05xommlr2l0vqu5dphy4nwapnj6rxs ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Ali arrowl 3 199052 811734 2025-06-24T13:22:19Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 811734 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Ali arrowl}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:22, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC) gywxhu3rx6hiz2cgs0i1qu4wgghmzkn ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Arsha Fathan 3 199053 811756 2025-06-24T22:28:10Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 811756 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Arsha Fathan}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 22:28, 24 ਜੂਨ 2025 (UTC) sux98zgy6ezwpypsx2cgzm36eqz0d2u 徳川吉宗 0 199054 811757 2025-06-25T02:14:31Z 61.89.217.96 " '''2025年4月14日 (月) 01:14; <bdi>ミサワ守</bdi> (会話 | 投稿記録) による版 (→<bdi>参考文献</bdi>)（日時は個人設定で未設定ならUTC）'''<ref>{{Citation |title=徳川吉宗 |date=2025-04-14 |url=https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=%E5%BE%B3%E5%B7%9D%E5%90%89%E5%AE%97&oldid=104488312 |work=Wikipedia |language=ja |access-date=2025-06-25}}</ref> (差分) ← 古い版 | 最新版 (差分) | 新しい版..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 811757 wikitext text/x-wiki '''2025年4月14日 (月) 01:14; <bdi>ミサワ守</bdi> (会話 | 投稿記録) による版 (→<bdi>参考文献</bdi>)（日時は個人設定で未設定ならUTC）'''<ref>{{Citation |title=徳川吉宗 |date=2025-04-14 |url=https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=%E5%BE%B3%E5%B7%9D%E5%90%89%E5%AE%97&oldid=104488312 |work=Wikipedia |language=ja |access-date=2025-06-25}}</ref> (差分) ← 古い版 | 最新版 (差分) | 新しい版 → (差分) {| class="wikitable" ! colspan="2" | 凡例 徳川 吉宗 |- | colspan="2" |徳川吉宗像（徳川記念財団蔵） |- !時代 |江戸時代中期 |- !生誕 |貞享元年10月21日（1684年11月27日） |- !死没 |寛延4年6月20日（1751年7月12日）（66歳没） |- !改名 |松平頼久→頼方→徳川吉宗 |- !別名 |幼名：源六 通称：新之助 渾名：米将軍、八十八将軍、八木将軍 |- !戒名 |有徳院殿贈正一位大相国（法号） |- !墓所 |東叡山寛永寺円頓院 |- !官位 |従四位下・右近衛権少将兼主税頭、 従三位・左近衛権中将 参議、権中納言、 正二位・内大臣兼右近衛大将、右大臣 贈正一位・太政大臣 |- !幕府 |江戸幕府 8代征夷大将軍 享保元年（1716年）8月13日 - 延享2年（1745年）9月25日 |- !藩 |越前葛野藩主→紀伊和歌山藩主 |- !氏族 |紀州徳川家→葛野松平家→紀州徳川家→徳川将軍家 |- !父母 |父：徳川光貞 母：浄円院 養父：''徳川頼職''、''徳川家継'' |- !兄弟 |綱教、次郎吉、頼職、'''吉宗'''、栄姫（上杉綱憲正室）、光姫（一条冬経室）、育姫（佐竹義苗正室）、綱姫 |- !妻 |御簾中：'''真宮''' 側室：深徳院、深心院、本徳院、覚樹院、おさめ、お咲、他 |- !子 |'''家重'''、男子、宗武、源三、宗尹、芳姫 養子：'''宗直'''、竹姫、利根姫 猶子：尊胤入道親王 |- | colspan="2" |テンプレートを表示 |} '''徳川 吉宗'''（とくがわ よしむね、旧字体：'''德川 吉宗'''）は、江戸幕府の第8代将軍（在職：1716年 - 1745年）。江戸幕府の中興の祖とも呼ばれている。和歌山藩の第5代藩主。初代将軍家康の曾孫。4代将軍家綱、5代将軍綱吉のはとこにあたる。 == 生涯 == ※ 日付は、旧暦表示 === 出生 === 貞享元年（1684年）10月21日、紀州藩主徳川光貞の末男（四男）として城下の吹上邸において生まれる。母は巨勢利清の娘・紋子。和歌山城の大奥の湯殿番であった紋子は、湯殿において光貞の手がついたという伝説がある。 幼年は家老・加納政直の元で育てられた。当時、父親が高齢の時に産まれた子供は元気に育たないという迷信があった。そのため、一旦和歌山城中の松の木のそばに捨て、それを政直が拾うという体裁を取った。加納家でおむつという乳母を付けられ、5歳まで育てられた。次兄・次郎吉が病死した後は名を'''新之助'''と改め、江戸の紀州藩邸に移り住む。幼い頃は手に負えないほどの暴れん坊だった。 === 越前葛野藩主 === 元禄9年（1696年）末、13歳で従四位下右近衛権少将兼主税頭となり、'''松平頼久'''（よりひさ）と名乗る。同時に兄の頼職も従四位下左近衛権少将兼内蔵頭に任じられている。 翌元禄10年（1697年）4月、紀州藩邸を訪問した将軍徳川綱吉に御目見し、越前国丹生郡内に3万石を賜り、葛野藩主となる。またこれを機に名を頼久から'''松平頼方'''（よりかた）と改めた。同時に兄の頼職も同じく越前国丹生郡内に3万石を賜り、高森藩主となっている。 父・光貞と共に綱吉に拝謁した兄たちに対し、頼方は次の間に控えさせられていたが、老中大久保忠朝の気配りにより綱吉への拝謁が叶った、と伝わる。しかし兄の頼職とは叙任も新知も石高までもが並んでいるため、兄と差をつけられていたという話は疑わしい。なお、葛野藩は家臣を和歌山から派遣して統治するだけで、頼方は和歌山城下に留まっていた。同地では「紀伊領」と呼ばれていた。派遣された家臣も独立した葛野藩士という身分ではなく、紀州藩の藩士である。<ref>{{Cite web |title=岸和田市公式ウェブサイト トップページ |url=https://www.city.kishiwada.lg.jp/ |access-date=2025-06-25 |website=www.city.kishiwada.lg.jp}}</ref> === 紀州藩主 === 宝永2年（1705年）に長兄である藩主・綱教が死去し、三兄・頼職が跡を継ぐ。この際、頼職が領していた高森藩は幕府に収公された。後に3万石の内、1万石分が加増編入されたため葛野藩は4万石となった。 しかし同年のうちに父光貞、やがて頼職までが半年のうちに病死したため、22歳で紀州家を相続し藩主に就任する。藩主に就任する際、綱吉から偏諱を賜り、（徳川）'''吉宗'''と改名する。紀州藩相続時に葛野藩領は幕府に収公され、御料（幕府直轄領）となった。 宝永3年（1706年）に二品貞致親王の王女真宮（理子）を御簾中に迎えているが、宝永7年（1710年）に死別した。 宝永7年（1710年）4月にお国入りした吉宗は、藩政改革に着手する。藩政機構を簡素化し、質素倹約を徹底して財政再建を図る。自らも木綿の服を着て率先した。2人の兄と父の葬儀費用や幕府から借用していた10万両の返済、家中への差上金の賦課、藩札の停止、藩内各地で甚大な被害を発生させていた災害である1707年宝永地震・津波の復旧費などで悪化していた藩財政の再建に手腕を発揮する。また、和歌山城大手門前に訴訟箱を設置して直接訴願を募り、文武の奨励や孝行への褒章など、風紀改革にも努めている。 紀州藩主時代、深徳院との間に長男・長福丸（後の徳川家重）、本徳院との間に二男・小次郎（後の田安宗武）が誕生した。 === 8代将軍就任 === 享保元年（1716年）に将軍徳川家継が8歳で早世し、将軍家の本家血筋（徳川家康の三男秀忠の男系）が絶えた後を受け、御三家の中から家康との世代的な近さを理由に、御三家筆頭の尾張家を抑えて第8代征夷大将軍に就任した、と一般的には説明されている。 ただし、実際には館林藩主で家継の叔父に当たる松平清武とその子で従兄弟の松平清方と、この時点では徳川家光の男系子孫は存在していた。しかし、館林藩では重税のため一揆が頻発して統治が安定していなかった上、清武は他家に養子に出た身であり、すでに高齢だったという事情により、選考対象から外れていた。清武自身も将軍職に対する野心はあまりなかったと言われている（詳しくは清武の項目を参照）。 御三家筆頭とされる尾張家では、当主の4代藩主徳川吉通とその子の5代藩主五郎太が正徳3年（1713年）頃に相次いで死去した。そのため吉通の異母弟継友が尾張藩6代藩主となる。継友は皇室とも深い繋がりの近衛家熙の娘の安己君と婚約し、間部詮房や新井白石らによって引き立てられており、8代将軍の有力候補であった。しかし吉宗は、天英院や家継の生母月光院など大奥からも支持され、さらに反間部・反新井の幕臣たちの支持も得て、8代将軍に就任した。 吉宗は将軍就任にあたって、紀州藩を廃藩とせず存続させた。過去の例では、綱吉の館林藩、家宣の甲府藩は、当主が将軍の継嗣として江戸城に呼ばれると廃藩・絶家にされ、甲府家の家臣は幕臣となっている。しかし吉宗は、御三家は東照神君（家康）から拝領した聖地であるとして、従兄の徳川宗直に家督を譲ることで存続させた。その上で、紀州藩士のうちから加納久通・有馬氏倫ら大禄でない者を40名余り選び、側役として従えただけで江戸城に入城した｡この40人余りは、吉宗のお気に入りを特に選抜したわけではなく、たまたまその日当番だった者をそのまま帯同したという。こうした措置が、側近政治に反感を抱いていた譜代大名や旗本から好感を持って迎えられた。 === 享保の改革 === →詳細は「享保の改革」を参照 将軍に就任すると、第6代将軍・徳川家宣の代からの側用人間部詮房や新井白石を罷免したが、新たに御側御用取次という側用人に近い役職を設け、事実上の側用人政治を継続した。<ref>{{Citation |title=享保の改革 |date=2025-04-29 |url=https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=%E4%BA%AB%E4%BF%9D%E3%81%AE%E6%94%B9%E9%9D%A9&oldid=104672483 |work=Wikipedia |language=ja |access-date=2025-06-25}}</ref> 吉宗は紀州藩主としての藩政の経験を活かし、水野忠之を老中に任命して財政再建を始める。定免法や上米令による幕府財政収入の安定化、新田開発の推進、足高の制の制定等の官僚制度改革、そしてその一環ともいえる大岡忠相の登用、また訴訟の迅速化のため公事方御定書を制定しての司法制度改革、江戸町火消しを設置しての火事対策、悪化した幕府財政の立て直しなどの改革を図り、江戸三大改革のひとつである享保の改革を行った。また、大奥の整備、目安箱の設置による庶民の意見を政治へ反映、小石川養生所を設置しての医療政策、洋書輸入の一部解禁（のちの蘭学興隆の一因となる）といった改革も行う。またそれまでの文治政治の中で衰えていた武芸を強く奨励した。また、当時4000人いた大奥を1300人まで減員させた。しかし、年貢を五公五民にする増税政策によって農民の生活は窮乏し、百姓一揆の頻発を招いた。また、幕府だけでなく庶民にまで倹約を強いたため、経済や文化は停滞した。 === 大御所 === 延享2年（1745年）9月25日、将軍職を長男・家重に譲るが、家重は言語不明瞭で政務が執れるような状態ではなかったため、自分が死去するまで大御所として実権を握り続けた。なお、病弱な家重より聡明な二男・宗武や四男・宗尹を新将軍に推す動きもあったが、吉宗は宗武と宗尹による将軍継嗣争いを避けるため、あえて家重を選んだと言われている。ただし家重は、言語障害はあったものの知能は正常であり、一説には将軍として政務を行える力量の持ち主であったとも言われる。あるいは、将軍職を譲ってからも大御所として実権を握り続けるためには、才児として台頭している宗武や宗尹より愚鈍な家重の方が扱いやすかったとも考えられるが、定説ではない。 宗武・宗尹は養子に出さず、部屋住みの形で江戸城内に屋敷を与え、田安家・一橋家（御両卿）が創設された（吉宗の死後に清水家が創設されて御三卿となった）。のち家重の嫡流は10代将軍家治で絶えるも、一橋家から11代将軍家斉が出るなどして、14代将軍家茂までは吉宗の血統が続くことになった。 翌延享3年（1746年）に中風を患い、右半身麻痺と言語障害の後遺症が残った。御側御用取次であった小笠原政登によると朝鮮通信使が来日時には、小笠原の進言で江戸城に「だらだらばし」というスロープ・横木付きのバリアフリーの階段を作って、通信使の芸当の一つである曲馬を楽しんだという。また小笠原と共に吉宗もリハビリに励み、江戸城の西の丸から本丸まで歩ける程に回復した。 将軍引退から6年が経った寛延4年（1751年）6月20日に死去した。享年68（満66歳没）。死因は再発性脳卒中と言われている。 '''徳川吉宗　贈太政大臣の辞令（宣旨）'''　「兼胤公記」 故右大臣正二位源朝臣 正二位行權大納言藤原朝臣榮親宣 奉　勅件人宜令贈任太政大臣者 寛延四年後六月十日 大外記兼掃部頭造酒正中原朝臣師充奉 （訓読文） 故右大臣正二位源朝臣（徳川吉宗） 正二位行權大納言藤原朝臣栄親（中山栄親）宣（の）る 勅（みことのり）を奉（うけたまる）に、件人（くだんのひと）宜しく太政大臣に任じ贈らしむべし者（てへり） 寛延4年（1751年）後（閏）6月10日 大外記兼掃部頭造酒正中原朝臣師充（押小路師充、従五位上）奉（うけたまは）る 寛永寺（東京都台東区上野桜木一丁目）に葬られている。 == 趣味・嗜好 == * 享保13年（1728年）6月、自ら注文してベトナムから象を輸入し、長崎から江戸まで陸路で運ばせた。この事により、江戸に象ブームが巻き起こった。 * 養生生活の基本は､心身の鍛錬と衣食の節制にあり、関口柔心の流れを組む｢新心流」の拳法（柔術）で体を鍛え、 鷹狩で運動不足を解消していた。 * 松平明矩が重病になった時に、音楽による気分転換を勧めているが、自らも公務の余暇に「古画」（絵画）の鑑賞や、それの模写に没頭することを慰みとし、『延喜式』に見える古代の染色法の研究に楽しみを求めて鬱を散じていた｡ * 狩野常信に師事し、常信の孫・狩野古信に絵の手ほどきをしている。絵画の作品も何点か残されている（野馬図など）。また淡墨を使って描く「にじみ鷹」の技法を編み出している。 * 室町時代から伝統的に武家に好まれた宋・元時代の中国画を愛好していた。享保13年（1728年）には、各大名家に秘蔵されていた南宋時代の画僧・牧谿筆の瀟湘八景図を借り集め鑑賞している。さらに中国から宋元画を取り寄せようとしたが、これらは既に中国でも入手困難だったため叶わなかった。代わりに中国画人・沈南蘋が来日し、その画風は後の近世絵画に影響を与えた。 * 好奇心の強い性格で、キリスト教関連以外の書物に限り洋書の輸入を解禁とした。これにより、長崎を中心に蘭学ブームが起こった。 * 「心中」という言葉が、忠義の「忠」を逆さまにした不適切な呼び方であると断じ、以降は「相対死」と代替されるようになった。 == 政策・信条 == === 方針 === * 吉宗は将軍就任後、新井白石らの手による「正徳の治」で行われた法令を多く廃止した。これは白石の方針が間違っているとの考えによるものであるが、正しいと考えた方針には理解を示し、廃止しなかった。そのため、吉宗は単純に白石が嫌いであると思っていた幕臣たちは驚き、吉宗の考えが理解できなかったという。なお、一説には吉宗は白石の著書を廃棄して学問的な弾圧をも加えたとも言われている。 * 一方で、幕府創設者である徳川家康と並んで幕政改革に熱心であった第5代将軍・綱吉を尊敬し、綱吉が定めた「生類憐れみの令」を即日廃止した第6代将軍・家宣を批判したと言われる。ただし、綱吉の代に禁止されていた犬追物、鷹狩の復活も行なっており、必ずしも綱吉の政策に盲従していたわけではない。 * 江戸幕府の基本政策である治水や埋め立て、町場の整備の一環として飛鳥山や隅田川堤などへ桜の植樹をしたことでも知られる。 === 教養 === * 吉宗は貴族的・文化的な学問、その方面の教養には乏しかったという。吉宗の顧問である室鳩巣は「（吉宗公は）御文盲に御座なされ候」と評した。また、同時代の公家である近衛基煕も「（吉宗は）和歌においてはもっとも無骨なり。笑うべし笑うべし」と嘲るような評価をしている。 === 倹約 === * 肌着は木綿と決めて、それ以外のものは着用せず、鷹狩の際の羽織や袴も木綿と定めていた。平日の食事は一汁一菜と決め、その回数も一日に朝夕の二食を原則としていた。 * 吉宗を将軍に指名した天英院に対しては、年間1万2千両という格別な報酬を与え、さらに家継の生母・月光院にも居所として吹上御殿を建設し、年間1万両にも及ぶ報酬を与えるなどしており、天英院の影響下にある大奥の上層部の経費削減には手を付けることはなかった。 === 経済 === * 江戸時代の税制の基本であった米価の調節に努め、上米の制、定免法、新田開発などの米政策を実行したことによって吉宗は「'''米将軍'''」、また「米」の字を分解して「八十八将軍」または「八木将軍」とも呼ばれた。 ** 吉宗の死後、傍らに置いていた箱の中から数百枚の反故紙が見つかった。そこには細かい文字で、浅草の米相場価格がびっしりと書かれていた、と伝わる。 * 商品作物や酪農などの新しい農業を推奨した。それまで清国からの輸入に頼るしかなかった貴重品の砂糖を日本でも生産できないかと考えてサトウキビの栽培を試みた結果、後に日本初の国産の砂糖として商品化に成功したのが和三盆である。その他、飢饉の際に役立つ救荒作物としてサツマイモの栽培を全国に奨励した。 * 御三家筆頭尾張家の徳川宗春は吉宗と異なった経済政策を取り、積極政策による自由経済の発展を図ったが、吉宗の施政に反する独自政策や宗春の行動が幕府に快く思われず、尾張藩と幕府との関係が悪化した。尾張藩家老竹腰正武らは宗春の失脚を企て、宗春は隠居謹慎の上、閉門を命じられ、その処分は宗春の死後も解かれることがなかった。また、高尾太夫を落籍し、華美な遊興で知られた榊原政岑も処罰するなど、自らの方針に反対する者は親藩であろうと譜代の重鎮であろうとも容赦はしないことで、幕府の権威を強力に見せつけた。 * 吉宗は将軍に就任するなり新井白石を罷免したが、白石が着手し、元禄・宝永金銀と混在流通の状態に陥っていた正徳金銀の通用については一段と強力な措置を講じた。享保3年（1718年）には通用銀を宝永銀から正徳銀へ変更し、享保7年末（1723年）限りで元禄金銀・宝永銀を通用停止とした。しかし米価の下落から困窮していた武士や農民の救済のため金銀の品位を下げ流通量を増やすべきとする大岡忠相の強い進言に折れ政策を転換した。元文元年（1736年）に行われた元文の改鋳は、日本経済に好影響をもたらした数少ない貨幣改鋳であるとして、積極的に評価されている。吉宗は以前の改鋳が庶民を苦しめたこともあり、この改鋳に当初は否定的であったが、貨幣の材質を落とすことで製造上の差益を得る目的であった過去の改鋳と違い、元文の改鋳は純粋に通貨供給量を増やすものであった。元文の通貨は以後80年間安定を続けた。 * 吉宗の行なった享保の改革は一応成功し、幕府財政もある程度は再建された。そのため、この改革はのちの寛政の改革、天保の改革などの基本となった。ただし、財政再建の一番の要因は上米令と増税によるものであったが、上米令は将軍権威の失墜を招きかねないため一時的なものにならざるを得ず、増税は百姓一揆の頻発を招いた。そのため、寛政・天保の両改革ではこれらの政策を継承できず、結局失敗に終わった。 === 保安 === * 紀州藩の基幹産業の一つである捕鯨との関わりも深く、熊野の鯨組に軍事訓練を兼ねた大規模捕鯨を1702年（元禄15年）と1710年（宝永7年）に紀伊熊野の瀬戸と湯崎（和歌山県白浜町）の2度実施させており、その際は自ら観覧している。また、熊野灘の鯨山見（高台にある鯨の探索や捕鯨の司令塔）から和歌山城まで狼煙を使った海上保安の連絡網を設けていた。 * 将軍就任後、河川氾濫による被災者の救出や、江戸湾へ流出した河川荷役、塵芥の回収に、鯨舟（古式捕鯨の和船）を使い、「鯨船鞘廻御用」という役職を設けて海上保安に努めた。 * 海防政策としては大船建造の禁を踏襲しつつも下田より浦賀を重視し、奉行所の移転や船改めを行い警戒に当たった。 * 将軍として初めて「御庭番」を創設し、諸藩や反逆者を取り締まらせた。 == 年表 == →享保の改革に関する年表は享保の改革を参照 {| class="wikitable" !年月日（月日は旧暦） !事柄 !出典 |- |貞享元年（1684年）10月21日 |和歌山藩主徳川光貞の四男として生まれる。 | |- |元禄9年（1697年）12月11日 |従四位下に叙し、右近衛権少将兼主税頭に任ず。松平頼久と名乗る。続いて、頼方と改める。 | |- |元禄10年（1697年）4月11日 |五代将軍綱吉が和歌山藩邸を訪れ、その際に越前葛野藩3万石藩主となる（後に1万石加増）。 | |- |宝永2年（1705年）10月6日 |紀伊徳川家5代藩主就任 | |- |同年12月1日 |従三位左近衛権中将に昇進。将軍綱吉の偏諱を賜り「吉宗」と改名。 | |- |宝永3年（1706年）11月26日 |参議に任ず。左近衛権中将元の如し。 | |- |宝永4年（1708年）12月18日 |権中納言に昇進。 | |- |正徳6年（1716年）4月30日 |将軍後見役就任 | |- |享保元年（1716年）7月13日 |正二位権大納言に昇進。 | |- |享保元年（1716年）7月18日 |征夷大将軍・源氏長者宣下。内大臣・右近衛大将に昇進。 | |- |寛保元年（1742年）8月7日 |右大臣に昇進。右近衛大将元の如し。 | |- |延享2年（1745年）9月25日 |征夷大将軍辞職 | |- |寛延4年（1751年）6月20日 |死去 | |- |同年閏6月10日 |贈正一位太政大臣 | |} == 系譜 == * 御簾中：真宮 - 貞致親王王女 * 側室：大久保須磨子（深徳院） - 大久保忠直娘 ** 長男：家重 * 側室：古牟（本徳院） - 竹本正長娘 ** 三男：宗武 - 田安家 * 側室：梅（深心院） - 谷口正次娘 ** 四男：源三 ** 五男：宗尹 - 一橋家 * 側室：久免（覚樹院） - 稲葉定清娘 ** 長女：芳姫（正雲院） * 側室：おさめ * 側室：お咲 * 生母不明の子女 ** 次男 * 養子 ** 徳川宗直 - 西条松平家で、吉宗の再従兄弟。伊予西条藩第2代藩主→紀伊和歌山藩第6代藩主 ** 竹姫（浄岸院） - 清閑寺熈定娘。元徳川綱吉養女。会津藩嗣子松平正邦婚約者、のち有栖川宮正仁親王婚約者、のち島津継豊室 ** 利根姫（雲松院） - 伊達宗村室（徳川宗直娘） * 猶子 ** 尊胤入道親王 - 霊元天皇第18皇子 {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed" !徳川吉宗の系譜 |} == 偏諱を受けた人物 == '''吉宗時代'''（将軍在職時／「宗」の字） * 二条'''宗'''熙 * 二条'''宗'''基 * 徳川'''宗'''武（次男、田安家祖） * 徳川'''宗'''尹（四男、一橋家祖） * 徳川'''宗'''春 * 徳川'''宗'''勝 * 徳川'''宗'''睦 * 徳川'''宗'''直（養子、和歌山藩継嗣） * 徳川'''宗'''将 * 徳川'''宗'''堯 * 徳川'''宗'''翰 * 松平'''宗'''昌 * 松平'''宗'''矩 * 松平'''宗'''衍 * 上杉'''宗'''憲 * 上杉'''宗'''房 * 伊達'''宗'''村 * 前田'''宗'''辰 * 池田'''宗'''政 * 池田'''宗'''泰 * 浅野'''宗'''恒 * 毛利'''宗'''広 * 毛利'''宗'''元 * 蜂須賀'''宗'''員 * 蜂須賀'''宗'''英 * 蜂須賀'''宗'''純 * 蜂須賀'''宗'''鎮 * 鍋島'''宗'''茂 * 鍋島'''宗'''教 * 細川'''宗'''孝 * 島津'''宗'''信 == 関連作品 == ; 小説 : 徳川吉宗が主人公の小説 * 大わらんじの男（1994年 - 1995年、日本経済新聞社　著者：津本陽） : 徳川吉宗が登場する小説 * 乱灯江戸影絵（1985年、角川書店　著者：松本清張） * 超高速!参勤交代／超高速!参勤交代 老中の逆襲（2013年／2015年、講談社　著者：土橋章宏） * もしも徳川家康が総理大臣になったら（2021年、サンマーク出版　著者：眞邊明人） ; 映画 : 徳川吉宗が主人公の映画 * 昨日消えた男（1964年、演：市川雷蔵） * 大奥〈男女逆転〉（2010年、演：柴咲コウ）※男女逆転設定 : 徳川吉宗が登場する映画 * 劇場版 仮面ライダーオーズ WONDERFUL 将軍と21のコアメダル（2010年、演：松平健） * 超高速!参勤交代（2014年、演：市川猿之助） ** 超高速!参勤交代 リターンズ（2016年、演：市川猿之助） * もしも徳川家康が総理大臣になったら（2024年、演：髙嶋政宏） ; テレビドラマ : 徳川吉宗が主人公のテレビドラマ * 男は度胸（1970年 - 1971年、NHK、演：浜畑賢吉） * 暴れん坊将軍（1978年 - 2003年・2004年・2008年・2025年、テレビ朝日、演：松平健） ** 新・暴れん坊将軍（2025年1月4日、テレビ朝日、演：松平健） * 徳川風雲録 御三家の野望（1986年、テレビ東京新春ワイド時代劇　演：北大路欣也） * 八代将軍吉宗（1995年、NHK大河ドラマ、演：西田敏行。幼年時代から少年時代は青柳翔→尾上松也→阪本浩之） * 徳川風雲録 八代将軍吉宗（2008年、テレビ東京新春ワイド時代劇　演：内田朝陽→中村雅俊） * 紀州藩主 徳川吉宗（2019年、BS朝日4K大型時代劇スペシャル　演：山本耕史） * 大奥（2023年、NHKドラマ10、演：冨永愛）※男女逆転設定 : 徳川吉宗が登場するテレビドラマ * 大奥（1968年 - 1969年、関西テレビ、演：松方弘樹） * 徳川おんな絵巻（1970年、関西テレビ、演：高橋昌也） * 大岡越前（1970年 - 1999年・2006年、TBS、演：山口崇） * 大奥（1983年、関西テレビ、演：鹿賀丈史） * 暗殺者の神話（1984年、フジテレビ、演：中野誠也） * 炎の奉行 大岡越前守（1997年、テレビ東京新春ワイド時代劇　演：渡辺徹） * ナショナル劇場 水戸黄門 ** 第28部（2000年、TBS、演：茂山逸平。青年時代の吉宗が登場する） ** 第38部（2008年、TBS、演：柳沢太介。幼名である源六を名乗っていた頃の吉宗が登場する） * 大岡越前（2013年 - 2022年、NHK BSプレミアムBS時代劇、演：平岳大→椎名桔平) * 大奥 最終章（2019年、フジテレビ、演：大沢たかお） * 大奥（2024年、フジテレビ木曜劇場、演：伊武雅刀） ; パチスロ * 吉宗（2006年 - ：大都技研） ; アニメ * 吉宗（2008年・2013年、声：檜山修之） ; 落語 * 紀州 ; 漫画 * よしながふみ『大奥』（白泉社）※男女逆転設定 * 徳弘正也『もっこり半兵衛』（集英社） ; 舞台 * 星逢一夜 (2015年、演 ︰英真なおき) == その他 == * 2012年（平成24年）、徳川記念財団が所蔵している歴代将軍の肖像画の紙形（下絵）が公開された。その中には絹本着色本の吉宗像も含まれていた。 == 関連項目 == ウィキメディア・コモンズには、'''徳川吉宗'''に関連するカテゴリがあります。 * 天一坊事件 * 幕政改革 * 捕鯨 * 捕鯨文化 * 徳川宗春 * 蘭学 * 巨勢氏（吉宗の母である浄円院の実家と言われている） == 参考文献 == * 辻達也『徳川吉宗（人物叢書 新装版）』[1]（吉川弘文館、1985年 <nowiki>ISBN 9784642050074</nowiki>）初版本は1958年発行 * 小山譽城「吉宗の出自」（安藤精一・大石慎三郎他『徳川吉宗のすべて』新人物往来社、1995年） * 深井雅海『日本近世の歴史 3 綱吉と吉宗』[2]吉川弘文館、2012年2月　<nowiki>ISBN 9784642064316</nowiki> * == 脚注 == [脚注の使い方] === 注釈 === # '''^''' 血液型は、徳川家綱と同じO型だったとされている。 # '''^''' 豊臣秀頼などもこの体裁を取っている。 # '''^''' 他に秀忠の男系子孫には保科正之に始まる会津松平家があり、秀忠の家系を伝えていた。だが保科家は御連枝や親藩ですらない譜代大名である。 # '''^''' 両者に関しては紀州藩による陰謀・暗殺とする説もある。 # '''^''' 吉宗が紀州藩主や将軍になるにあたり、次々と関係者が死去していることから、小説やドラマなど創作物では吉宗の暗殺とまでされている場合がある。 # '''^''' 徳川家宣の御台所天英院の姪であり、2代将軍徳川秀忠の娘和子の玄孫でもある。また姉の尚子は後に中御門天皇の女御として桜町天皇を産んでいる。 # '''^''' 御連枝としていまだ独立もしていないのに従四位下左近衛権少将に昇進している。ただし、任じられたのはようやく21歳になってからのこと。弟の松平通温も部屋住みであったが正徳2年（1712年）には15歳で従四位下侍従兼安房守、同4年（1714年）には左近衛権少将に任官されている。継友が権少将に任官した正徳2年12月当時の藩主の吉通は24歳、五郎太は1歳であり、継友ら兄弟は、当主の吉通らが病没するなどの非常時のための後継候補要員として官位などが用意されていた、とも考えられる。さらに紀州藩の場合、部屋住みのまま頼職は15歳で従四位下左近衛権少将兼内蔵頭、頼久（のちの吉宗）も12歳で従四位下・右近衛権少将兼主税頭に任じられている上に、気前のい綱吉とはいえ、翌年には兄弟に新規所領が与えられている。 # '''^''' 御三家筆頭の名古屋藩と、二番手である紀州藩出身の吉宗、および将軍家との格式の張り合い、また8代将軍選定時の尾張藩（先代の継友）と吉宗との遺恨、朝廷派の尾張藩と幕府の対立なども含まれるとされる。 # '''^''' ただし、宗春が吉宗を直接批判した文章は残っていない。吉宗は宗春にたいへん目をかけていた記録も散見される。宗春が江戸でも尾張藩内と同じように派手な言動をとった記録は、市谷尾張藩邸の新築時に江戸庶民に開放した享保17年5月の端午の節句以外の直接的な資料はいまだ見つかっていない。 # '''^''' 1764年に赦免されるまで、墓石には罪人を示す金網が被せられていたとされているが、金網が被せられていたことを裏付ける史料は見つかっていない。 # '''^''' 吉宗は謹慎中の宗春に対し、生活を気遣う使者を送っている。 # '''^''' 前述の宗春も芸者を落籍して側室としている。 # '''^''' 誇大に語られる御庭番だが、実態としては大目付や目付を補う、小回りの利く将軍直属の監察官や秘書官に近い。 === 出典 === # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> 辻 1985, p. 1. # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> 小山 1995, p. 26. # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> <sup>'''''c'''''</sup> 辻 1985, p. 208. # '''^''' 得能審二『江戸時代を観る』リバティ書房、1994年、122-138頁 # '''^''' 『尾藩世記』『尾張徳川家系譜』『徳川実紀』より。 # '''^''' 福留真紀 『将軍と側近 室鳩巣の手紙を読む』( 新潮社、2014年12月20日、pp.140-141） # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> <sup>'''''c'''''</sup> 小笠原政登著・『吉宗公 御一代記』 # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> 篠田達明『徳川将軍家十五代のカルテ』（新潮新書、2005年5月、<nowiki>ISBN 978-4106101199</nowiki>） # '''^''' 『像志』（1729年） # '''^''' 石坂昌三『象の旅長崎から江戸へ』（1992年） # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> 宮本義己『歴史をつくった人びとの健康法―生涯現役をつらぬく―』（中央労働災害防止協会、2002年、243頁） # '''^''' 杉浦日向子監修『お江戸でござる 現代に活かしたい江戸の知恵』株式会社ワニブックス、2003年9月10日、p.20. # '''^''' 北島 1989, p. 242. # '''^''' 宮本義己『歴史をつくった人びとの健康法―生涯現役をつらぬく―』（中央労働災害防止協会、2002年、243-244頁） # '''^''' 『徳川実紀』 # '''^''' 『尾公口授』江戸時代写本 # '''^''' 瀧澤・西脇『日本史小百科「貨幣」』270-271頁 # '''^''' 三上隆三『江戸の貨幣物語』189-191頁 # '''^''' 河合敦『なぜ偉人たちは教科書から消えたのか』128-133頁 # '''^''' 日本銀行金融研究所貨幣博物館：貨幣の散歩道 Archived 1999年2月9日, at the Wayback Machine. # '''^''' 徳川綱吉側室の寿光院の兄。 # '''^''' 将軍の肖像画、下絵はリアル　徳川宗家に伝来、研究進む：朝日新聞2012年8月8日 # '''^''' 鶴は千年、亀は萬年。 2012年8月8日付 * qwzlr0gum9a7vlfiwxligckvj2g5dts 811760 811757 2025-06-25T04:42:55Z Harry sidhuz 38365 delete template 811760 wikitext text/x-wiki {{Db}} '''2025年4月14日 (月) 01:14; <bdi>ミサワ守</bdi> (会話 | 投稿記録) による版 (→<bdi>参考文献</bdi>)（日時は個人設定で未設定ならUTC）'''<ref>{{Citation |title=徳川吉宗 |date=2025-04-14 |url=https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=%E5%BE%B3%E5%B7%9D%E5%90%89%E5%AE%97&oldid=104488312 |work=Wikipedia |language=ja |access-date=2025-06-25}}</ref> (差分) ← 古い版 | 最新版 (差分) | 新しい版 → (差分) {| class="wikitable" ! colspan="2" | 凡例 徳川 吉宗 |- | colspan="2" |徳川吉宗像（徳川記念財団蔵） |- !時代 |江戸時代中期 |- !生誕 |貞享元年10月21日（1684年11月27日） |- !死没 |寛延4年6月20日（1751年7月12日）（66歳没） |- !改名 |松平頼久→頼方→徳川吉宗 |- !別名 |幼名：源六 通称：新之助 渾名：米将軍、八十八将軍、八木将軍 |- !戒名 |有徳院殿贈正一位大相国（法号） |- !墓所 |東叡山寛永寺円頓院 |- !官位 |従四位下・右近衛権少将兼主税頭、 従三位・左近衛権中将 参議、権中納言、 正二位・内大臣兼右近衛大将、右大臣 贈正一位・太政大臣 |- !幕府 |江戸幕府 8代征夷大将軍 享保元年（1716年）8月13日 - 延享2年（1745年）9月25日 |- !藩 |越前葛野藩主→紀伊和歌山藩主 |- !氏族 |紀州徳川家→葛野松平家→紀州徳川家→徳川将軍家 |- !父母 |父：徳川光貞 母：浄円院 養父：''徳川頼職''、''徳川家継'' |- !兄弟 |綱教、次郎吉、頼職、'''吉宗'''、栄姫（上杉綱憲正室）、光姫（一条冬経室）、育姫（佐竹義苗正室）、綱姫 |- !妻 |御簾中：'''真宮''' 側室：深徳院、深心院、本徳院、覚樹院、おさめ、お咲、他 |- !子 |'''家重'''、男子、宗武、源三、宗尹、芳姫 養子：'''宗直'''、竹姫、利根姫 猶子：尊胤入道親王 |- | colspan="2" |テンプレートを表示 |} '''徳川 吉宗'''（とくがわ よしむね、旧字体：'''德川 吉宗'''）は、江戸幕府の第8代将軍（在職：1716年 - 1745年）。江戸幕府の中興の祖とも呼ばれている。和歌山藩の第5代藩主。初代将軍家康の曾孫。4代将軍家綱、5代将軍綱吉のはとこにあたる。 == 生涯 == ※ 日付は、旧暦表示 === 出生 === 貞享元年（1684年）10月21日、紀州藩主徳川光貞の末男（四男）として城下の吹上邸において生まれる。母は巨勢利清の娘・紋子。和歌山城の大奥の湯殿番であった紋子は、湯殿において光貞の手がついたという伝説がある。 幼年は家老・加納政直の元で育てられた。当時、父親が高齢の時に産まれた子供は元気に育たないという迷信があった。そのため、一旦和歌山城中の松の木のそばに捨て、それを政直が拾うという体裁を取った。加納家でおむつという乳母を付けられ、5歳まで育てられた。次兄・次郎吉が病死した後は名を'''新之助'''と改め、江戸の紀州藩邸に移り住む。幼い頃は手に負えないほどの暴れん坊だった。 === 越前葛野藩主 === 元禄9年（1696年）末、13歳で従四位下右近衛権少将兼主税頭となり、'''松平頼久'''（よりひさ）と名乗る。同時に兄の頼職も従四位下左近衛権少将兼内蔵頭に任じられている。 翌元禄10年（1697年）4月、紀州藩邸を訪問した将軍徳川綱吉に御目見し、越前国丹生郡内に3万石を賜り、葛野藩主となる。またこれを機に名を頼久から'''松平頼方'''（よりかた）と改めた。同時に兄の頼職も同じく越前国丹生郡内に3万石を賜り、高森藩主となっている。 父・光貞と共に綱吉に拝謁した兄たちに対し、頼方は次の間に控えさせられていたが、老中大久保忠朝の気配りにより綱吉への拝謁が叶った、と伝わる。しかし兄の頼職とは叙任も新知も石高までもが並んでいるため、兄と差をつけられていたという話は疑わしい。なお、葛野藩は家臣を和歌山から派遣して統治するだけで、頼方は和歌山城下に留まっていた。同地では「紀伊領」と呼ばれていた。派遣された家臣も独立した葛野藩士という身分ではなく、紀州藩の藩士である。<ref>{{Cite web |title=岸和田市公式ウェブサイト トップページ |url=https://www.city.kishiwada.lg.jp/ |access-date=2025-06-25 |website=www.city.kishiwada.lg.jp}}</ref> === 紀州藩主 === 宝永2年（1705年）に長兄である藩主・綱教が死去し、三兄・頼職が跡を継ぐ。この際、頼職が領していた高森藩は幕府に収公された。後に3万石の内、1万石分が加増編入されたため葛野藩は4万石となった。 しかし同年のうちに父光貞、やがて頼職までが半年のうちに病死したため、22歳で紀州家を相続し藩主に就任する。藩主に就任する際、綱吉から偏諱を賜り、（徳川）'''吉宗'''と改名する。紀州藩相続時に葛野藩領は幕府に収公され、御料（幕府直轄領）となった。 宝永3年（1706年）に二品貞致親王の王女真宮（理子）を御簾中に迎えているが、宝永7年（1710年）に死別した。 宝永7年（1710年）4月にお国入りした吉宗は、藩政改革に着手する。藩政機構を簡素化し、質素倹約を徹底して財政再建を図る。自らも木綿の服を着て率先した。2人の兄と父の葬儀費用や幕府から借用していた10万両の返済、家中への差上金の賦課、藩札の停止、藩内各地で甚大な被害を発生させていた災害である1707年宝永地震・津波の復旧費などで悪化していた藩財政の再建に手腕を発揮する。また、和歌山城大手門前に訴訟箱を設置して直接訴願を募り、文武の奨励や孝行への褒章など、風紀改革にも努めている。 紀州藩主時代、深徳院との間に長男・長福丸（後の徳川家重）、本徳院との間に二男・小次郎（後の田安宗武）が誕生した。 === 8代将軍就任 === 享保元年（1716年）に将軍徳川家継が8歳で早世し、将軍家の本家血筋（徳川家康の三男秀忠の男系）が絶えた後を受け、御三家の中から家康との世代的な近さを理由に、御三家筆頭の尾張家を抑えて第8代征夷大将軍に就任した、と一般的には説明されている。 ただし、実際には館林藩主で家継の叔父に当たる松平清武とその子で従兄弟の松平清方と、この時点では徳川家光の男系子孫は存在していた。しかし、館林藩では重税のため一揆が頻発して統治が安定していなかった上、清武は他家に養子に出た身であり、すでに高齢だったという事情により、選考対象から外れていた。清武自身も将軍職に対する野心はあまりなかったと言われている（詳しくは清武の項目を参照）。 御三家筆頭とされる尾張家では、当主の4代藩主徳川吉通とその子の5代藩主五郎太が正徳3年（1713年）頃に相次いで死去した。そのため吉通の異母弟継友が尾張藩6代藩主となる。継友は皇室とも深い繋がりの近衛家熙の娘の安己君と婚約し、間部詮房や新井白石らによって引き立てられており、8代将軍の有力候補であった。しかし吉宗は、天英院や家継の生母月光院など大奥からも支持され、さらに反間部・反新井の幕臣たちの支持も得て、8代将軍に就任した。 吉宗は将軍就任にあたって、紀州藩を廃藩とせず存続させた。過去の例では、綱吉の館林藩、家宣の甲府藩は、当主が将軍の継嗣として江戸城に呼ばれると廃藩・絶家にされ、甲府家の家臣は幕臣となっている。しかし吉宗は、御三家は東照神君（家康）から拝領した聖地であるとして、従兄の徳川宗直に家督を譲ることで存続させた。その上で、紀州藩士のうちから加納久通・有馬氏倫ら大禄でない者を40名余り選び、側役として従えただけで江戸城に入城した｡この40人余りは、吉宗のお気に入りを特に選抜したわけではなく、たまたまその日当番だった者をそのまま帯同したという。こうした措置が、側近政治に反感を抱いていた譜代大名や旗本から好感を持って迎えられた。 === 享保の改革 === →詳細は「享保の改革」を参照 将軍に就任すると、第6代将軍・徳川家宣の代からの側用人間部詮房や新井白石を罷免したが、新たに御側御用取次という側用人に近い役職を設け、事実上の側用人政治を継続した。<ref>{{Citation |title=享保の改革 |date=2025-04-29 |url=https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=%E4%BA%AB%E4%BF%9D%E3%81%AE%E6%94%B9%E9%9D%A9&oldid=104672483 |work=Wikipedia |language=ja |access-date=2025-06-25}}</ref> 吉宗は紀州藩主としての藩政の経験を活かし、水野忠之を老中に任命して財政再建を始める。定免法や上米令による幕府財政収入の安定化、新田開発の推進、足高の制の制定等の官僚制度改革、そしてその一環ともいえる大岡忠相の登用、また訴訟の迅速化のため公事方御定書を制定しての司法制度改革、江戸町火消しを設置しての火事対策、悪化した幕府財政の立て直しなどの改革を図り、江戸三大改革のひとつである享保の改革を行った。また、大奥の整備、目安箱の設置による庶民の意見を政治へ反映、小石川養生所を設置しての医療政策、洋書輸入の一部解禁（のちの蘭学興隆の一因となる）といった改革も行う。またそれまでの文治政治の中で衰えていた武芸を強く奨励した。また、当時4000人いた大奥を1300人まで減員させた。しかし、年貢を五公五民にする増税政策によって農民の生活は窮乏し、百姓一揆の頻発を招いた。また、幕府だけでなく庶民にまで倹約を強いたため、経済や文化は停滞した。 === 大御所 === 延享2年（1745年）9月25日、将軍職を長男・家重に譲るが、家重は言語不明瞭で政務が執れるような状態ではなかったため、自分が死去するまで大御所として実権を握り続けた。なお、病弱な家重より聡明な二男・宗武や四男・宗尹を新将軍に推す動きもあったが、吉宗は宗武と宗尹による将軍継嗣争いを避けるため、あえて家重を選んだと言われている。ただし家重は、言語障害はあったものの知能は正常であり、一説には将軍として政務を行える力量の持ち主であったとも言われる。あるいは、将軍職を譲ってからも大御所として実権を握り続けるためには、才児として台頭している宗武や宗尹より愚鈍な家重の方が扱いやすかったとも考えられるが、定説ではない。 宗武・宗尹は養子に出さず、部屋住みの形で江戸城内に屋敷を与え、田安家・一橋家（御両卿）が創設された（吉宗の死後に清水家が創設されて御三卿となった）。のち家重の嫡流は10代将軍家治で絶えるも、一橋家から11代将軍家斉が出るなどして、14代将軍家茂までは吉宗の血統が続くことになった。 翌延享3年（1746年）に中風を患い、右半身麻痺と言語障害の後遺症が残った。御側御用取次であった小笠原政登によると朝鮮通信使が来日時には、小笠原の進言で江戸城に「だらだらばし」というスロープ・横木付きのバリアフリーの階段を作って、通信使の芸当の一つである曲馬を楽しんだという。また小笠原と共に吉宗もリハビリに励み、江戸城の西の丸から本丸まで歩ける程に回復した。 将軍引退から6年が経った寛延4年（1751年）6月20日に死去した。享年68（満66歳没）。死因は再発性脳卒中と言われている。 '''徳川吉宗　贈太政大臣の辞令（宣旨）'''　「兼胤公記」 故右大臣正二位源朝臣 正二位行權大納言藤原朝臣榮親宣 奉　勅件人宜令贈任太政大臣者 寛延四年後六月十日 大外記兼掃部頭造酒正中原朝臣師充奉 （訓読文） 故右大臣正二位源朝臣（徳川吉宗） 正二位行權大納言藤原朝臣栄親（中山栄親）宣（の）る 勅（みことのり）を奉（うけたまる）に、件人（くだんのひと）宜しく太政大臣に任じ贈らしむべし者（てへり） 寛延4年（1751年）後（閏）6月10日 大外記兼掃部頭造酒正中原朝臣師充（押小路師充、従五位上）奉（うけたまは）る 寛永寺（東京都台東区上野桜木一丁目）に葬られている。 == 趣味・嗜好 == * 享保13年（1728年）6月、自ら注文してベトナムから象を輸入し、長崎から江戸まで陸路で運ばせた。この事により、江戸に象ブームが巻き起こった。 * 養生生活の基本は､心身の鍛錬と衣食の節制にあり、関口柔心の流れを組む｢新心流」の拳法（柔術）で体を鍛え、 鷹狩で運動不足を解消していた。 * 松平明矩が重病になった時に、音楽による気分転換を勧めているが、自らも公務の余暇に「古画」（絵画）の鑑賞や、それの模写に没頭することを慰みとし、『延喜式』に見える古代の染色法の研究に楽しみを求めて鬱を散じていた｡ * 狩野常信に師事し、常信の孫・狩野古信に絵の手ほどきをしている。絵画の作品も何点か残されている（野馬図など）。また淡墨を使って描く「にじみ鷹」の技法を編み出している。 * 室町時代から伝統的に武家に好まれた宋・元時代の中国画を愛好していた。享保13年（1728年）には、各大名家に秘蔵されていた南宋時代の画僧・牧谿筆の瀟湘八景図を借り集め鑑賞している。さらに中国から宋元画を取り寄せようとしたが、これらは既に中国でも入手困難だったため叶わなかった。代わりに中国画人・沈南蘋が来日し、その画風は後の近世絵画に影響を与えた。 * 好奇心の強い性格で、キリスト教関連以外の書物に限り洋書の輸入を解禁とした。これにより、長崎を中心に蘭学ブームが起こった。 * 「心中」という言葉が、忠義の「忠」を逆さまにした不適切な呼び方であると断じ、以降は「相対死」と代替されるようになった。 == 政策・信条 == === 方針 === * 吉宗は将軍就任後、新井白石らの手による「正徳の治」で行われた法令を多く廃止した。これは白石の方針が間違っているとの考えによるものであるが、正しいと考えた方針には理解を示し、廃止しなかった。そのため、吉宗は単純に白石が嫌いであると思っていた幕臣たちは驚き、吉宗の考えが理解できなかったという。なお、一説には吉宗は白石の著書を廃棄して学問的な弾圧をも加えたとも言われている。 * 一方で、幕府創設者である徳川家康と並んで幕政改革に熱心であった第5代将軍・綱吉を尊敬し、綱吉が定めた「生類憐れみの令」を即日廃止した第6代将軍・家宣を批判したと言われる。ただし、綱吉の代に禁止されていた犬追物、鷹狩の復活も行なっており、必ずしも綱吉の政策に盲従していたわけではない。 * 江戸幕府の基本政策である治水や埋め立て、町場の整備の一環として飛鳥山や隅田川堤などへ桜の植樹をしたことでも知られる。 === 教養 === * 吉宗は貴族的・文化的な学問、その方面の教養には乏しかったという。吉宗の顧問である室鳩巣は「（吉宗公は）御文盲に御座なされ候」と評した。また、同時代の公家である近衛基煕も「（吉宗は）和歌においてはもっとも無骨なり。笑うべし笑うべし」と嘲るような評価をしている。 === 倹約 === * 肌着は木綿と決めて、それ以外のものは着用せず、鷹狩の際の羽織や袴も木綿と定めていた。平日の食事は一汁一菜と決め、その回数も一日に朝夕の二食を原則としていた。 * 吉宗を将軍に指名した天英院に対しては、年間1万2千両という格別な報酬を与え、さらに家継の生母・月光院にも居所として吹上御殿を建設し、年間1万両にも及ぶ報酬を与えるなどしており、天英院の影響下にある大奥の上層部の経費削減には手を付けることはなかった。 === 経済 === * 江戸時代の税制の基本であった米価の調節に努め、上米の制、定免法、新田開発などの米政策を実行したことによって吉宗は「'''米将軍'''」、また「米」の字を分解して「八十八将軍」または「八木将軍」とも呼ばれた。 ** 吉宗の死後、傍らに置いていた箱の中から数百枚の反故紙が見つかった。そこには細かい文字で、浅草の米相場価格がびっしりと書かれていた、と伝わる。 * 商品作物や酪農などの新しい農業を推奨した。それまで清国からの輸入に頼るしかなかった貴重品の砂糖を日本でも生産できないかと考えてサトウキビの栽培を試みた結果、後に日本初の国産の砂糖として商品化に成功したのが和三盆である。その他、飢饉の際に役立つ救荒作物としてサツマイモの栽培を全国に奨励した。 * 御三家筆頭尾張家の徳川宗春は吉宗と異なった経済政策を取り、積極政策による自由経済の発展を図ったが、吉宗の施政に反する独自政策や宗春の行動が幕府に快く思われず、尾張藩と幕府との関係が悪化した。尾張藩家老竹腰正武らは宗春の失脚を企て、宗春は隠居謹慎の上、閉門を命じられ、その処分は宗春の死後も解かれることがなかった。また、高尾太夫を落籍し、華美な遊興で知られた榊原政岑も処罰するなど、自らの方針に反対する者は親藩であろうと譜代の重鎮であろうとも容赦はしないことで、幕府の権威を強力に見せつけた。 * 吉宗は将軍に就任するなり新井白石を罷免したが、白石が着手し、元禄・宝永金銀と混在流通の状態に陥っていた正徳金銀の通用については一段と強力な措置を講じた。享保3年（1718年）には通用銀を宝永銀から正徳銀へ変更し、享保7年末（1723年）限りで元禄金銀・宝永銀を通用停止とした。しかし米価の下落から困窮していた武士や農民の救済のため金銀の品位を下げ流通量を増やすべきとする大岡忠相の強い進言に折れ政策を転換した。元文元年（1736年）に行われた元文の改鋳は、日本経済に好影響をもたらした数少ない貨幣改鋳であるとして、積極的に評価されている。吉宗は以前の改鋳が庶民を苦しめたこともあり、この改鋳に当初は否定的であったが、貨幣の材質を落とすことで製造上の差益を得る目的であった過去の改鋳と違い、元文の改鋳は純粋に通貨供給量を増やすものであった。元文の通貨は以後80年間安定を続けた。 * 吉宗の行なった享保の改革は一応成功し、幕府財政もある程度は再建された。そのため、この改革はのちの寛政の改革、天保の改革などの基本となった。ただし、財政再建の一番の要因は上米令と増税によるものであったが、上米令は将軍権威の失墜を招きかねないため一時的なものにならざるを得ず、増税は百姓一揆の頻発を招いた。そのため、寛政・天保の両改革ではこれらの政策を継承できず、結局失敗に終わった。 === 保安 === * 紀州藩の基幹産業の一つである捕鯨との関わりも深く、熊野の鯨組に軍事訓練を兼ねた大規模捕鯨を1702年（元禄15年）と1710年（宝永7年）に紀伊熊野の瀬戸と湯崎（和歌山県白浜町）の2度実施させており、その際は自ら観覧している。また、熊野灘の鯨山見（高台にある鯨の探索や捕鯨の司令塔）から和歌山城まで狼煙を使った海上保安の連絡網を設けていた。 * 将軍就任後、河川氾濫による被災者の救出や、江戸湾へ流出した河川荷役、塵芥の回収に、鯨舟（古式捕鯨の和船）を使い、「鯨船鞘廻御用」という役職を設けて海上保安に努めた。 * 海防政策としては大船建造の禁を踏襲しつつも下田より浦賀を重視し、奉行所の移転や船改めを行い警戒に当たった。 * 将軍として初めて「御庭番」を創設し、諸藩や反逆者を取り締まらせた。 == 年表 == →享保の改革に関する年表は享保の改革を参照 {| class="wikitable" !年月日（月日は旧暦） !事柄 !出典 |- |貞享元年（1684年）10月21日 |和歌山藩主徳川光貞の四男として生まれる。 | |- |元禄9年（1697年）12月11日 |従四位下に叙し、右近衛権少将兼主税頭に任ず。松平頼久と名乗る。続いて、頼方と改める。 | |- |元禄10年（1697年）4月11日 |五代将軍綱吉が和歌山藩邸を訪れ、その際に越前葛野藩3万石藩主となる（後に1万石加増）。 | |- |宝永2年（1705年）10月6日 |紀伊徳川家5代藩主就任 | |- |同年12月1日 |従三位左近衛権中将に昇進。将軍綱吉の偏諱を賜り「吉宗」と改名。 | |- |宝永3年（1706年）11月26日 |参議に任ず。左近衛権中将元の如し。 | |- |宝永4年（1708年）12月18日 |権中納言に昇進。 | |- |正徳6年（1716年）4月30日 |将軍後見役就任 | |- |享保元年（1716年）7月13日 |正二位権大納言に昇進。 | |- |享保元年（1716年）7月18日 |征夷大将軍・源氏長者宣下。内大臣・右近衛大将に昇進。 | |- |寛保元年（1742年）8月7日 |右大臣に昇進。右近衛大将元の如し。 | |- |延享2年（1745年）9月25日 |征夷大将軍辞職 | |- |寛延4年（1751年）6月20日 |死去 | |- |同年閏6月10日 |贈正一位太政大臣 | |} == 系譜 == * 御簾中：真宮 - 貞致親王王女 * 側室：大久保須磨子（深徳院） - 大久保忠直娘 ** 長男：家重 * 側室：古牟（本徳院） - 竹本正長娘 ** 三男：宗武 - 田安家 * 側室：梅（深心院） - 谷口正次娘 ** 四男：源三 ** 五男：宗尹 - 一橋家 * 側室：久免（覚樹院） - 稲葉定清娘 ** 長女：芳姫（正雲院） * 側室：おさめ * 側室：お咲 * 生母不明の子女 ** 次男 * 養子 ** 徳川宗直 - 西条松平家で、吉宗の再従兄弟。伊予西条藩第2代藩主→紀伊和歌山藩第6代藩主 ** 竹姫（浄岸院） - 清閑寺熈定娘。元徳川綱吉養女。会津藩嗣子松平正邦婚約者、のち有栖川宮正仁親王婚約者、のち島津継豊室 ** 利根姫（雲松院） - 伊達宗村室（徳川宗直娘） * 猶子 ** 尊胤入道親王 - 霊元天皇第18皇子 {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed" !徳川吉宗の系譜 |} == 偏諱を受けた人物 == '''吉宗時代'''（将軍在職時／「宗」の字） * 二条'''宗'''熙 * 二条'''宗'''基 * 徳川'''宗'''武（次男、田安家祖） * 徳川'''宗'''尹（四男、一橋家祖） * 徳川'''宗'''春 * 徳川'''宗'''勝 * 徳川'''宗'''睦 * 徳川'''宗'''直（養子、和歌山藩継嗣） * 徳川'''宗'''将 * 徳川'''宗'''堯 * 徳川'''宗'''翰 * 松平'''宗'''昌 * 松平'''宗'''矩 * 松平'''宗'''衍 * 上杉'''宗'''憲 * 上杉'''宗'''房 * 伊達'''宗'''村 * 前田'''宗'''辰 * 池田'''宗'''政 * 池田'''宗'''泰 * 浅野'''宗'''恒 * 毛利'''宗'''広 * 毛利'''宗'''元 * 蜂須賀'''宗'''員 * 蜂須賀'''宗'''英 * 蜂須賀'''宗'''純 * 蜂須賀'''宗'''鎮 * 鍋島'''宗'''茂 * 鍋島'''宗'''教 * 細川'''宗'''孝 * 島津'''宗'''信 == 関連作品 == ; 小説 : 徳川吉宗が主人公の小説 * 大わらんじの男（1994年 - 1995年、日本経済新聞社　著者：津本陽） : 徳川吉宗が登場する小説 * 乱灯江戸影絵（1985年、角川書店　著者：松本清張） * 超高速!参勤交代／超高速!参勤交代 老中の逆襲（2013年／2015年、講談社　著者：土橋章宏） * もしも徳川家康が総理大臣になったら（2021年、サンマーク出版　著者：眞邊明人） ; 映画 : 徳川吉宗が主人公の映画 * 昨日消えた男（1964年、演：市川雷蔵） * 大奥〈男女逆転〉（2010年、演：柴咲コウ）※男女逆転設定 : 徳川吉宗が登場する映画 * 劇場版 仮面ライダーオーズ WONDERFUL 将軍と21のコアメダル（2010年、演：松平健） * 超高速!参勤交代（2014年、演：市川猿之助） ** 超高速!参勤交代 リターンズ（2016年、演：市川猿之助） * もしも徳川家康が総理大臣になったら（2024年、演：髙嶋政宏） ; テレビドラマ : 徳川吉宗が主人公のテレビドラマ * 男は度胸（1970年 - 1971年、NHK、演：浜畑賢吉） * 暴れん坊将軍（1978年 - 2003年・2004年・2008年・2025年、テレビ朝日、演：松平健） ** 新・暴れん坊将軍（2025年1月4日、テレビ朝日、演：松平健） * 徳川風雲録 御三家の野望（1986年、テレビ東京新春ワイド時代劇　演：北大路欣也） * 八代将軍吉宗（1995年、NHK大河ドラマ、演：西田敏行。幼年時代から少年時代は青柳翔→尾上松也→阪本浩之） * 徳川風雲録 八代将軍吉宗（2008年、テレビ東京新春ワイド時代劇　演：内田朝陽→中村雅俊） * 紀州藩主 徳川吉宗（2019年、BS朝日4K大型時代劇スペシャル　演：山本耕史） * 大奥（2023年、NHKドラマ10、演：冨永愛）※男女逆転設定 : 徳川吉宗が登場するテレビドラマ * 大奥（1968年 - 1969年、関西テレビ、演：松方弘樹） * 徳川おんな絵巻（1970年、関西テレビ、演：高橋昌也） * 大岡越前（1970年 - 1999年・2006年、TBS、演：山口崇） * 大奥（1983年、関西テレビ、演：鹿賀丈史） * 暗殺者の神話（1984年、フジテレビ、演：中野誠也） * 炎の奉行 大岡越前守（1997年、テレビ東京新春ワイド時代劇　演：渡辺徹） * ナショナル劇場 水戸黄門 ** 第28部（2000年、TBS、演：茂山逸平。青年時代の吉宗が登場する） ** 第38部（2008年、TBS、演：柳沢太介。幼名である源六を名乗っていた頃の吉宗が登場する） * 大岡越前（2013年 - 2022年、NHK BSプレミアムBS時代劇、演：平岳大→椎名桔平) * 大奥 最終章（2019年、フジテレビ、演：大沢たかお） * 大奥（2024年、フジテレビ木曜劇場、演：伊武雅刀） ; パチスロ * 吉宗（2006年 - ：大都技研） ; アニメ * 吉宗（2008年・2013年、声：檜山修之） ; 落語 * 紀州 ; 漫画 * よしながふみ『大奥』（白泉社）※男女逆転設定 * 徳弘正也『もっこり半兵衛』（集英社） ; 舞台 * 星逢一夜 (2015年、演 ︰英真なおき) == その他 == * 2012年（平成24年）、徳川記念財団が所蔵している歴代将軍の肖像画の紙形（下絵）が公開された。その中には絹本着色本の吉宗像も含まれていた。 == 関連項目 == ウィキメディア・コモンズには、'''徳川吉宗'''に関連するカテゴリがあります。 * 天一坊事件 * 幕政改革 * 捕鯨 * 捕鯨文化 * 徳川宗春 * 蘭学 * 巨勢氏（吉宗の母である浄円院の実家と言われている） == 参考文献 == * 辻達也『徳川吉宗（人物叢書 新装版）』[1]（吉川弘文館、1985年 <nowiki>ISBN 9784642050074</nowiki>）初版本は1958年発行 * 小山譽城「吉宗の出自」（安藤精一・大石慎三郎他『徳川吉宗のすべて』新人物往来社、1995年） * 深井雅海『日本近世の歴史 3 綱吉と吉宗』[2]吉川弘文館、2012年2月　<nowiki>ISBN 9784642064316</nowiki> * == 脚注 == [脚注の使い方] === 注釈 === # '''^''' 血液型は、徳川家綱と同じO型だったとされている。 # '''^''' 豊臣秀頼などもこの体裁を取っている。 # '''^''' 他に秀忠の男系子孫には保科正之に始まる会津松平家があり、秀忠の家系を伝えていた。だが保科家は御連枝や親藩ですらない譜代大名である。 # '''^''' 両者に関しては紀州藩による陰謀・暗殺とする説もある。 # '''^''' 吉宗が紀州藩主や将軍になるにあたり、次々と関係者が死去していることから、小説やドラマなど創作物では吉宗の暗殺とまでされている場合がある。 # '''^''' 徳川家宣の御台所天英院の姪であり、2代将軍徳川秀忠の娘和子の玄孫でもある。また姉の尚子は後に中御門天皇の女御として桜町天皇を産んでいる。 # '''^''' 御連枝としていまだ独立もしていないのに従四位下左近衛権少将に昇進している。ただし、任じられたのはようやく21歳になってからのこと。弟の松平通温も部屋住みであったが正徳2年（1712年）には15歳で従四位下侍従兼安房守、同4年（1714年）には左近衛権少将に任官されている。継友が権少将に任官した正徳2年12月当時の藩主の吉通は24歳、五郎太は1歳であり、継友ら兄弟は、当主の吉通らが病没するなどの非常時のための後継候補要員として官位などが用意されていた、とも考えられる。さらに紀州藩の場合、部屋住みのまま頼職は15歳で従四位下左近衛権少将兼内蔵頭、頼久（のちの吉宗）も12歳で従四位下・右近衛権少将兼主税頭に任じられている上に、気前のい綱吉とはいえ、翌年には兄弟に新規所領が与えられている。 # '''^''' 御三家筆頭の名古屋藩と、二番手である紀州藩出身の吉宗、および将軍家との格式の張り合い、また8代将軍選定時の尾張藩（先代の継友）と吉宗との遺恨、朝廷派の尾張藩と幕府の対立なども含まれるとされる。 # '''^''' ただし、宗春が吉宗を直接批判した文章は残っていない。吉宗は宗春にたいへん目をかけていた記録も散見される。宗春が江戸でも尾張藩内と同じように派手な言動をとった記録は、市谷尾張藩邸の新築時に江戸庶民に開放した享保17年5月の端午の節句以外の直接的な資料はいまだ見つかっていない。 # '''^''' 1764年に赦免されるまで、墓石には罪人を示す金網が被せられていたとされているが、金網が被せられていたことを裏付ける史料は見つかっていない。 # '''^''' 吉宗は謹慎中の宗春に対し、生活を気遣う使者を送っている。 # '''^''' 前述の宗春も芸者を落籍して側室としている。 # '''^''' 誇大に語られる御庭番だが、実態としては大目付や目付を補う、小回りの利く将軍直属の監察官や秘書官に近い。 === 出典 === # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> 辻 1985, p. 1. # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> 小山 1995, p. 26. # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> <sup>'''''c'''''</sup> 辻 1985, p. 208. # '''^''' 得能審二『江戸時代を観る』リバティ書房、1994年、122-138頁 # '''^''' 『尾藩世記』『尾張徳川家系譜』『徳川実紀』より。 # '''^''' 福留真紀 『将軍と側近 室鳩巣の手紙を読む』( 新潮社、2014年12月20日、pp.140-141） # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> <sup>'''''c'''''</sup> 小笠原政登著・『吉宗公 御一代記』 # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> 篠田達明『徳川将軍家十五代のカルテ』（新潮新書、2005年5月、<nowiki>ISBN 978-4106101199</nowiki>） # '''^''' 『像志』（1729年） # '''^''' 石坂昌三『象の旅長崎から江戸へ』（1992年） # ^ <sup>'''''a'''''</sup> <sup>'''''b'''''</sup> 宮本義己『歴史をつくった人びとの健康法―生涯現役をつらぬく―』（中央労働災害防止協会、2002年、243頁） # '''^''' 杉浦日向子監修『お江戸でござる 現代に活かしたい江戸の知恵』株式会社ワニブックス、2003年9月10日、p.20. # '''^''' 北島 1989, p. 242. # '''^''' 宮本義己『歴史をつくった人びとの健康法―生涯現役をつらぬく―』（中央労働災害防止協会、2002年、243-244頁） # '''^''' 『徳川実紀』 # '''^''' 『尾公口授』江戸時代写本 # '''^''' 瀧澤・西脇『日本史小百科「貨幣」』270-271頁 # '''^''' 三上隆三『江戸の貨幣物語』189-191頁 # '''^''' 河合敦『なぜ偉人たちは教科書から消えたのか』128-133頁 # '''^''' 日本銀行金融研究所貨幣博物館：貨幣の散歩道 Archived 1999年2月9日, at the Wayback Machine. # '''^''' 徳川綱吉側室の寿光院の兄。 # '''^''' 将軍の肖像画、下絵はリアル　徳川宗家に伝来、研究進む：朝日新聞2012年8月8日 # '''^''' 鶴は千年、亀は萬年。 2012年8月8日付 * 8pgkt63to2asi8hfhzwx22um0jsw92r ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rovlort 3 199055 811759 2025-06-25T04:01:04Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 811759 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Rovlort}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:01, 25 ਜੂਨ 2025 (UTC) hpwbm2k1g7cfi1n9tvgcgxtiii0n6lb ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kambojahistory 3 199056 811763 2025-06-25T05:12:57Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 811763 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Kambojahistory}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:12, 25 ਜੂਨ 2025 (UTC) 5y14p9ny5izv9rtrrvzvc83eq815skg ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:ISarantopoulos-WMF 3 199057 811765 2025-06-25T07:18:27Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 811765 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=ISarantopoulos-WMF}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:18, 25 ਜੂਨ 2025 (UTC) 9v5f6k8jjd6go374yxowlo9cn4y3ld6 ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nypprince 3 199058 811768 2025-06-25T10:43:46Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 811768 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Nypprince}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:43, 25 ਜੂਨ 2025 (UTC) 0tedrdn57b3o60k7grgrqe2os03tmku ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh (OKI) 3 199059 811769 2025-06-25T11:11:21Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 811769 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Nitesh (OKI)}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:11, 25 ਜੂਨ 2025 (UTC) ociuyc6hgetmwef9gaqdlyspiwp01gz ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Meburiburizaemon 3 199060 811770 2025-06-25T11:54:56Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 811770 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Meburiburizaemon}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:54, 25 ਜੂਨ 2025 (UTC) 035o1q0kfen8j676hosr03wfq0cj9ew