ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ pawiki https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਾਟਕ ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ Event Event talk Topic 0 6193 812450 592349 2025-07-04T12:08:44Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812450 wikitext text/x-wiki '''ਮੀਥੇਨ''' ਇੱਕ [[ਰਸਾਇਣਕ ਯੋਗਕ]] ਹੈ ਜਿਹਦਾ [[ਫਾਰਮੂਲਾ]] CH₄ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਸੌਖਾ [[ਅਲਕੇਨ]] ਹੈ, ਅਤੇ [[ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ]] ਦਾ ਭਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤਾਪਮਾਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਗੈਸ ਹੈ ਅਤੇ [[ਆਕਸੀਜਨ]] ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ ਬਲ ਕੇ [[ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ]] ਅਤੇ [[ਪਾਣੀ]] ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਖੋਜ ਵੋਲਟਾ ਨੇ ਕੀਤੀ। [[File:Methane.Structural_formula.V1.svg|thumb|120px|ਮੀਥੇਨ]] == ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ == ਮੀਥੇਨ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਭਾਗ ਹੈ ਜੋ ਆਇਤਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 87% ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਧਾਰਨ ਹਾਲਤ ਤੇ ਮੀਥੇਨ ਰੰਗਹੀਨ ਗੰਧਹੀਣ ਗੈਸ ਹੈ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰਲੇ ਲਿੰਕ == {{Commons|Methane}} {{Wiktionary|methane}} * Gavin Schmidt, [http://www.giss.nasa.gov/research/features/methane/ Methane: A Scientific Journey from Obscurity to Climate Super-Stardom] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040910184208/http://www.giss.nasa.gov/research/features/methane/ |date=2004-09-10 }}, [[Goddard Institute for Space Studies|NASA Goddard]], September 2004 * [http://www.gasresources.net Methane thermodynamics] * [http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/cis/products/icsc/dtasht/_icsc02/icsc0291.htm International Chemical Safety Card 0291] * [http://marine.usgs.gov/fact-sheets/gas-hydrates/title.html Methane Hydrates] * [http://ptcl.chem.ox.ac.uk/MSDS/ME/methane.html Safety data for methane] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071011105742/http://ptcl.chem.ox.ac.uk/MSDS/ME/methane.html |date=2007-10-11 }} * [http://twt.mpei.ac.ru/MAS/Worksheets/HEDH/5-5-14-03-16/Tab-5-5-14-03-METHANE-viscosity.mcd Dynamic Viscosity of Methane] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071222180449/http://twt.mpei.ac.ru/MAS/Worksheets/HEDH/5-5-14-03-16/Tab-5-5-14-03-METHANE-viscosity.mcd |date=2007-12-22 }} * [http://twt.mpei.ac.ru/MAS/Worksheets/HEDH/5-5-14-03-16/Tab-5-5-14-03-METHANE-thermal.mcd Thermal Conductivity of Methane] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080125084052/http://twt.mpei.ac.ru/MAS/Worksheets/HEDH/5-5-14-03-16/Tab-5-5-14-03-METHANE-thermal.mcd |date=2008-01-25 }} * [http://www.gns.cri.nz/news/release/20071122methane.html Methane-eating bug holds promise for cutting greenhouse gas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100604232740/http://www.gns.cri.nz/news/release/20071122methane.html |date=2010-06-04 }}. Media Release, GNS Science, New Zealand] * [http://pire-ecci.ucsb.edu/summerschool/papers/Catalysis%20Today.pdf Catalytic conversion of methane to more useful chemicals and fuels] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100702233437/http://pire-ecci.ucsb.edu/summerschool/papers/Catalysis%20Today.pdf |date=2010-07-02 }} * [http://www.tedauch.com/2009/06/01/viva-la-vache-sacree/ Methane as a Savior of the Dairy Industry] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090828102047/http://www.tedauch.com/2009/06/01/viva-la-vache-sacree/ |date=2009-08-28 }} {{ਅਲਕੇਨ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗ੍ਰੀਨਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਗਿਆਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਰਬਨੀ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨ]] l0bo5e53zhavos9bstmzm4fon4rehh8 0 18715 812471 806987 2025-07-04T22:24:44Z Ziv 53128 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Jassa Singh Ramgharia 1760.jpg]] → [[File:Jassa Singh Ramgharia, ca.1780.jpg]] [[c:COM:FR#FR1|Criterion 1]] (original uploader’s request) · Correcting year 812471 wikitext text/x-wiki {{Distinguish|ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ}} {{Infobox person | name = ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ | image = Jassa Singh Ramgharia, ca.1780.jpg | caption = ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ, ਅੰਦਾਜ਼ਨ 1780 ਦੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ | birth_date = 5 ਮਈ 1723 | birth_place = ਇੱਛੋਗਿੱਲ, [[ਲਹੌਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲਹੌਰ]]<ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=PKbXAAAAMAAJ|title=Sikh Courier International|date=18 December 1999|publisher=Sikh Cultural Society of Great Britain|access-date=18 December 2022|via=Google Books}}</ref> | death_date = {{death year and age|1803|1723}} | known_for = * [[ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਮਿਸਲ]] ਦਾ [[ਸਰਦਾਰ]] * [[ਦਿੱਲੀ 'ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ]] * ਰਾਮ ਰੌਣੀ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ | successor = [[ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ]] ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੇ; [[ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ]] | father = ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ | relatives = ਹਰਦਾਸ ਸਿੰਘ (ਦਾਦਾ) }} '''ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ''' (1723-1803) ਦਾ ਜਨਮ ਸ੍ਰੀ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਿੰਡ ਗੁੱਗਾ ਬੂਹਾ ਵਿਖੇ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ।<ref>The encyclopedia of Sikhism - Page 111 - ISBN 81-7010-301-0</ref><ref>History Of Medieval India - Page 146 - ISBN 81-261-2313-3</ref> ੳਹਨਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਹਰਦਾਸ ਸਿੰਘ ਜੋ ਲਾਹੌਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸੁਰੁ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੁ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕ ਕੇ ਸਿੰਘ ਸਜੇ।<ref name="diplomat">Warrior-diplomat: Jassa Singh Ramgarhia - Harbans Singh Virdi</ref> ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਆਪ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ [[ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ]] ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਅਤੇ 1716 ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਪਤ ਕੀਤੀ। ਹਰਦਾਸ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਘਰ ਦੇ ਮੋਢੀ ਬਣੇ। ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਘਰ ਦੇ ਮੁਖੀ ਬਣੇ। ==ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ== 1753 ਤੇ 1758 ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਹਨਾਂ 5-6 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜੀਆ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਬੜਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਰਾਮਗੜੀਆ ਨੇ [[ਕਲਾਨੌਰ|ਕਲਾਨੋਰ]], [[ਬਟਾਲਾ]], [[ਕਾਦੀਆਂ]], ਸ੍ਰੀ ਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ, [[ਉੜਮੁੜ ਟਾਂਡਾ|ਉੜਮੁੜ]] [[ਉੜਮੁੜ ਟਾਂਡਾ|ਟਾਂਡਾ]] ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਿਆਨੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੇਸਾਂ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਿਸਲ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਨਾਇਆ। ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਕਰਕੇ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਮਿਸਲ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵੱਧ ਗਈ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਨੇ ਗੰਗਾ- ਯਮੁਨਾ ਦੋਆਬ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ==ਦਿੱਲੀ ਫ਼ਤਿਹ== '''ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ''' ਨੇ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਰੱਲ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਫ਼ਤਿਹ ਕੀਤਾ। ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਜਿਸ ਤਖ਼ਤ 'ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਣਾ ਦਰਬਾਰ ਲਗਾਉਂਦਾ ਸੀ, ਉਸ ਤਖ਼ਤ ਭਾਵ ਤਖ਼ਤ ਏ ਤਾਉਸ ਨੂੰ ਅਤੇ 44 ਥੰਮਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਟ ਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਲਿਆਂਦਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਬੁੰਗਾ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ==ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਉਣੇ== ਬਾਬਾ ਹਰਦਾਸ ਜੀ ਤੇ ਗਿਆਨੀ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤਰਖਾਣ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾ ਕੇ ਦਿੰਦੇ ਸੀ। ==ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਮਿਸਲ== ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਮੁਗਲਾਂ ਦੀਆਂ ਚਾਰ (4) ਤੋਪਾਂ ਵੀ ਲੁੱਟ ਲਈਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ [[ਮੇਰਠ]] ਤੇ [[ਦਿੱਲੀ]] ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਬਚ ਸਕੀ । [[ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਮਿਸਲ|ਰਾਮਗੜੀਆ ਮਿਸਲ]] ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ [[ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਿੰਘ ਸਿੰਘਪੁਰੀਆ|ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਿੰਘ]] ਜੀ, ਤੇ [[ਨੰਦ ਸਿੰਘ]] ਜੀ ਸਨ ਪਰ ਇਸ ਮਿਸਲ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਕਰਕੇ ਹੀ ਮਿਲੀ। ਜਦੋਂ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਆਪਣੇ 100 ਸਿੰਘਾਂ ਸਮੇਤ ਰਾਮ - ਰਾਉਣੀ ਵਿੱਚ ਜੂਝ ਰਹੇ 500 ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਜਾ ਰਲੇ। ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਨੇ ਰਾਮ ਰਾਉਣੀ ਦੇ ਕਿਲੇ ਨੂੰ ਖਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਅਧੀਨ ਕਰ ਲਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਸਭ ਜਰਨੈਲਾਂ ਤੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਰਾਮ - ਰਾਉਣੀ ਦਾ ਕਿਲਾ ਬਣਾ/ਸੰਵਾਰ ਲਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਹਕੂਮਤ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਚੁਣੋਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਕਦਮ ਸੀ।<ref name="Hawks">{{cite book | title=When Sparrows Became Hawks: The Making of the Sikh Warrior Tradition, 1699-1799 | url=https://archive.org/details/whensparrowsbeca0000dhav | publisher=OUP USA | first=Purnima |last=Dhavan | year=3 Nov 2011 | location=USA | pages=[https://archive.org/details/whensparrowsbeca0000dhav/page/81 81] | isbn=0199756554}}</ref> ==ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਿਆ ਨਾਲ ਲੜ੍ਹਾਈ== ਰਾਮ - ਰਾਉਣੀ ਦੇ ਕਿਲੇ ਨੂੰ ਢਾਉਣ ਲਈ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆਏ ਮੀਰ ਮਨੂੰ ਨੇ ਫੌਜ ਚੜਾ ਦਿੱਤੀ। ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਅਤੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੁਛ ਨਾਰਾਜਗੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਪੰਥ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ ਹੋ ਕੇ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਅਦੀਨਾ ਬੇਗ ਕੋਲ (ਜਲੰਧਰ) ਜਾ ਕੇ ਨੌਕਰੀ ਕਰ ਲਈ ਤੇ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਨਾਲ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਨਵਾਬ ਅਦੀਨਾ ਬੇਗ ਦੇ ਨਾਲ ਆਏ ਸੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਨਾਸਰ ਅਲੀ ਖਾਨ ਜਾਲੰਧਰੀ, ਮਿਰਜਾ ਅਜੀਜ ਖਾਨ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫੋਜਾਂ ਸਭ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਰਾਮ -ਰਾਉਣੀ ਕਿਲੇ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ ਪਰੰਤੁ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਨਾਲ ਆ ਤੇ ਗਏ ਸੀ (ਕਿਓਂਕਿ ਪੰਥ ਨਾਲ ਨਾਰਾਜ ਹੋ ਕੇ ਇਹ ਅਦੀਨਾ ਬੇਗ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਨੋਕਰੀ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ)। ਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੀ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇੱਧਰ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਲੇ ਦੇ ਕੋਲ ਵਾਲਾ ਮੋਰਚਾ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਹੈ। ਓਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਨਹੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ । ==ਪੰਥ ਦੀ ਸ਼ਰਨ== ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਪੰਥ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਲਈ ਲਿਖ ਕੇ ਬੇਨਤੀ ਭੇਜੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਥ ਨੇ ਵੀ ਇਹੀ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਹੁਣ ਨਾ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਦੀ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ। ਇਸ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਪੰਥ ਨੇ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਝੱਟ ਹੀ ਅਦੀਨਾ ਬੇਗ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਹਿਸਾਬ ਖ਼ਤਮ ਕਰਕੇ ਜੂਝ ਰਹੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਆ ਰਲੇ। (ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਅਦੀਨਾ ਬੇਗ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿੰਨੇ ਦਿਨ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਕਰੋ। ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਹਿਸਾਬ ਚੁਕਾ ਭਾਰੀ ਮੁਸੀਬਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਨਾਲ 100 ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਰਾਮ - ਰਾਉਣੀ ਦੇ ਕਿਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਗਏ ਤੇ ਬਾਕੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ। ਦੁਸ਼ਮਣ ਰਾਮ- ਰਾਉਣੀ ਦੇ ਕਿਲੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੰਘ ਪਹਿਲਾ ਵੀ ਜੂਝ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਹੁਣ ਸਰਦਾਰ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਕਰਕੇ ਸ਼ਕਤੀ 'ਚ ਹੋਰ ਵਾਧਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਨੇ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰਾਮ - ਰਾਉਣੀ ਦਾ ਕਿਲਾ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਦੀ ਦੇਖ ਰੇਖ ਅਧੀਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਜਰਨੈਲ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1723]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1803]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]] 582y4a0dfamdwreo2mm16l8gwro75sj 0 53715 812469 630486 2025-07-04T21:51:08Z Ziv 53128 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Chand Kaur.jpg]] → [[File:Mehtab Kaur.jpg]] [[c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · Actually depicts Mehtab Kaur, not Chand Kaur. 812469 wikitext text/x-wiki {{Infobox monarch | name = ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੰਦ ਕੌਰ | image = Mehtab Kaur.jpg | birth_date = 1802 | image_size = 200px | caption =[[ਸਿੱਖ ਸਲਤਨਤ]] ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ | birth_place = ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ | death_date = 11 ਜੂਨ 1842 | death_place = [[ਲਾਹੌਰ]] | religion = [[ਸਿੱਖ]] | spouse = | issue = [[ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ]] | father = ਸਰਦਾਰ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ }} '''ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੰਦ ਕੌਰ''' (1802 – 11 ਜੂਨ 1842) ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਲਈ [[ਸਿੱਖ ਸਲਤਨਤ]] ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਬਣੀ। ਉਹ [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ [[ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ|ਕੰਵਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਮਾਤਾ ਸੀ। 1840 ਈ. ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੰਦ ਕੌਰ ਨੇ ਤਖਤ ਲਈ ਆਪਣਾ ਦਾਵਾ<ref name=Bhagat>{{cite web |title=Chand Kaur |last1=Bhagat Singh |work=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjab University, Patiala }}</ref> ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਗਰਭਵਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਵੱਲੋਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਰਾਜ ਕਰੇਗੀ। ਉਸਨੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਵਜੋਂ ਢਾਈ ਮਹੀਨੇ, 5 ਨਵੰਬਰ 1840 ਤੋਂ 18 ਜਨਵਰੀ 1841 ਤੱਕ, ਰਾਜ ਕੀਤਾ (ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਨੇ ਇੱਕ ਮਰੇ ਹੋਏ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ)।<ref name="Institute of Sikh Studies">{{cite web |url=http://sikhinstitute.org/conn_th_dots/ch6.htm/ |title=Connecting the Dots in Sikh History |publisher=Institute of Sikh Studies |access-date=2014-12-07 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305005532/http://sikhinstitute.org/conn_th_dots/ch6.htm |dead-url=yes }}</ref> ==ਜੀਵਨ == [[File:Maharani Chand Kaur.jpg|thumb|220px|left|ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੰਦ ਕੌਰ, <br>[[ਸਿੱਖ ਸਲਤਨਤ]] ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ]] ਚੰਦ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ 1802ਈ. ਵਿੱਚ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹ [[ਕਨ੍ਹੱਈਆ ਮਿਸਲ|ਕਨ੍ਹਈਆ ਮਿਸਲ]] ਦੇ ਸਰਦਾਰ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਬੇਟੀ ਸੀ। ਫ਼ਰਵਰੀ 1812 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਪੁੱਤਰ [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ]] ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 23 ਫ਼ਰਵਰੀ 1821 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ, [[ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ]], ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਅਤੇ ਮਾਰਚ 1837 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ ਅਟਾਰੀਵਾਲਾ ਦੀ ਧੀ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ। 27 ਜੂਨ 1839 ਨੂੰ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਉਸਦਾ ਵਾਰਿਸ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਡੋਗਰਾ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਵਜ਼ੀਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="Institute of Sikh Studies"/> ਨਵੇਂ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਲਈ, ਅਕਤੂਬਰ 1839 ਤੱਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ; ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰਾਜ ਪਲਟੇ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਲਾਹ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਵਿਖੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਜ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਨਵੰਬਰ 1840 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤਕ ਉਸ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web |title=Kharak Singh, Maharaja (1801-1840) |last1=Ahluwalia |first1=M.L. |work=Encyclopaedia of Sikhism }}</ref> ਸਮਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web |title=Nau Nihal Singh Kanvar (1821-1840) |last1=Sardar Singh Bhatia |work=Encyclopaedia of Sikhism }}</ref> ==ਸੁਲ੍ਹਾ== 18 ਜਨਵਰੀ 1841 ਈਸਵੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਮਹਿਤਾਬ ਕੌਰ ਦਾ ਪੁਤਰ ਤੇ ਰਾਣੀ ਸਦਾ ਕੌਰ ਦਾ ਦੋਤਰਾ , ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਦਾ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਜਰਨੈਲ , ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ; ਲੰਮੀ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਕ ਵੱਡੇ ਜਾਨੀ ਤੇ ਮਾਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਚੁਕਣ ਪਿੱਛੋਂ ਲਾਹੌਰ ਕਿੱਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬੂਹੇ ਤੇ ਰਾਣੀ ਚੰਦ ਕੌਰ ਤੇ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ ਘੋਲ ਵਿਚ, ਜਦ ਰਾਣੀ ਤੇ ਭਾਰੂ ਪਿਆ ਤਾਂ ਰਾਣੀ ਨੇ 18 ਜਨਵਰੀ 1841 ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬਿਕ੍ਰਮਾ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਸੁਲ੍ਹਾ ਕਰ ਲਈ। ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਤੇ ਦੋਨਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸਹੀ ਪਾਈ। # ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੰਦ ਕੌਰ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਬਹਾਲ ਰਹੇਗਾ। # ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੰਦ ਕੌਰ ਜੀ ਲਈ ਕੰਵਰ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਨੌ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਜਾਗੀਰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। # ਕੰਵਰ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਆਫ਼ ਦਵੇਗਾ ਜੋ , ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੰਦ ਕੌਰ ਵੱਲੋਂ ਉਸ ਖਿਲਾਫ਼ ਲੜੇ। # ਰਾਜਾ ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ , ਰਾਜਾ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੰਧਾਵਾਲੀਏ ਸ੍ਰਦਾਰ ਅੱਜ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਖਾਲੀ ਕਰ ਜਾਣਗੇ। # ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੰਦ ਕੌਰ ਨੂੰ ਇਹ ਖੁੱਲ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ; ਉਹ ਚਾਹੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਨਿਵਾਸ ਰੱਖੇ ਤੇ ਚਾਹੇ ਸ਼ਹਰ ਵਿਚਲੀ ਹਵੇਲੀ ਵਿਚ।<ref>{{cite web |title=ਬਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਰਾਮੂੰਵਾਲੀਆ }}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{commons category}} {{cite web |url=http://www.advancedcentrepunjabi.org/eos/ |title=Encyclopaedia of Sikhism |last1=Harbans Singh |first1=Editor-in-Chief |publisher=Punjab University Patiala}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਸਲਤਨਤ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1802]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1842]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]] i30akwfe0cmzruckcvzns3nlwynz1u2 0 54808 812456 603129 2025-07-04T14:35:43Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812456 wikitext text/x-wiki [[File:Tablebasicstructure.png|thumb|ਇੱਕ ਆਮ ਮੇਜ਼]] '''ਮੇਜ਼''' ਉੱਤੇ ਲੱਗੇ ਪੱਧਰੇ ਤਲੇ ਵਾਲ਼ੀ [[ਫ਼ਰਨੀਚਰ]] ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਸਾਂਭਣ, ਵਿਖਾਉਣ ਅਤੇ/ਜਾਂ ਬਦਲਣ ਵਾਸਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{cite web| url= http://www.merriam-webster.com/dictionary/table/|title=Table|publisher=Merriam-Webster|accessdate=2012-05-18}}</ref> ==ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ== {{ਕਾਮਨਜ਼ ਸ਼੍ਰੇਣੀ|Tables|ਮੇਜ਼}} * [http://www.antiquestopic.com/history-of-table/ ਮੇਜ਼ ਦਾ ਅਤੀਤ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170426075027/http://www.antiquestopic.com/history-of-table |date=2017-04-26 }} * [http://www.antike-tischkultur.de/tischeroemisch.html Antike Tisch-Kultur.de (ਜਰਮਨ)] - ਪੁਰਾਣੇ ਮੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗੈਲਰੀ * [http://www.nma.gov.au/collections/first_fleet_table ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦਾ ਕੌਮੀ ਅਜਾਇਬਘਰ - ਪਹਿਲਾ ਫ਼ਲੀਟ ਮੇਜ਼] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110317132956/http://www.nma.gov.au/collections/first_fleet_table/ |date=2011-03-17 }} - ਪੈਮਬਰੋਕ ਮੇਜ਼ {{ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੇਜ਼]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਰਨੀਚਰ]] 9r35mq3z9tq168lnmnyzf4vbzhoia2x 0 81267 812451 748486 2025-07-04T13:14:33Z 2404:7C80:8C:D45D:568:B4C9:1CC5:B372 History 812451 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | native_name = | native_name_lang = | other_name =ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ | settlement_type = [[ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] | image_alt = | image_caption = | image_skyline = | image_map = Firozpur in Punjab (India).svg | map_alt = ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉੱਤਰ ਪੱਛਮ 'ਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। | map_caption = ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਸਥਾਨ | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | latd = 30 | latm = 56 | lats = 24 | latNS = N | longd = 74 | longm = 37 | longs = 12 | longEW = E | coordinates_display = inline,title | subdivision_type = ਦੇਸ਼ | subdivision_name = {{flag|ਭਾਰਤ}} | subdivision_type1 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] | subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = |named_for = [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗਲਕ]] | seat_type = [[ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਟਰ]] | seat = [[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank =230ਵਾਂ ਦਰਜਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚੋਂ | area_total_km2 = 5305 | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = 2,029,074 | population_as_of = 2011 | population_rank = | population_density_km2 = 380 ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ | population_demonym = | population_footnotes = {{cref|‡}} | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] | timezone1 = [[ਭਾਰਤੀ ਮਾਨਕ ਸਮਾਂ|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = <!-- [[ਪਿੰਨ ਕੋਡ]] --> | postal_code =152002 | registration_plate =PB05 | blank1_name_sec1 = Literacy | blank1_info_sec1 = 69.80% | blank2_name_sec1 = | blank2_info_sec1 = 639 | blank3_name_sec1 = [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] | blank3_info_sec1 = 1 | blank4_name_sec1 = [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] | blank4_info_sec1 = 4 | blank5_name_sec1 = ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ | blank5_info_sec1 = | website = {{URL|http://www.ferozepur.nic.in/}} | website of ferozepur = {{URL|http://ferozepuronline.com/}} | footnotes = |Total population=2,026,831}} '''ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲਾ''' [[ਪੰਜਾਬ]] ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰਹੱਦੀ [[ਜ਼ਿਲਾ]] ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਾਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆ 'ਚ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 5,305 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਜਾਂ (2,048 ਵਰਗ ਮੀਲ)। [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੇ ਵੱਖ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਇਸ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 11,142 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ। ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ [[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਦਸ ਦਰਵਾਜੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰੀ ਦਰਵਾਜਾ, ਵਾਂਸੀ ਦਰਵਾਜਾ, ਮੱਖੂ ਦਰਵਾਜਾ, ਜ਼ੀਰਾ ਦਰਵਾਜਾ, ਬਗਦਾਦੀ ਦਰਵਾਜਾ, ਮੋਰੀ ਦਰਵਾਜਾ, ਦਿੱਲੀ ਦਰਵਾਜਾ, ਮਗਜਾਨੀ ਦਰਵਾਜਾ,ਮੁਲਤਾਨੀ ਦਰਵਾਜਾ ਅਤੇ ਕਸੂਰੀ ਦਰਵਾਜਾ ਹਨ। ==ਜਾਣਕਾਰੀ== ਸਾਲ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ 2,026,831 ਹੈ। ਭਾਰਤ 'ਚ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਅਬਾਦੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ 230ਵਾਂ ਦਰਜਾ ਹੈ।<ref name="Pop">[http://ferozepur.nic.in/html/population.html Population - Firozpur Online]</ref><ref name=districtcensus>{{cite web | url = http://www.census2011.co.in/district.php | title = District Census 2011 | accessdate = 2011-09-30 | year = 2011 | publisher = Census2011.co.in}}</ref> ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਘਣਤਾ 380 ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦੀ ਦਰ 16.08% ਹੈ। ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 893 ਪ੍ਰਤੀ 1000 ਮਰਦ ਹੈ। ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸ਼ਾਖਰਤਾ ਦਰ 69.8% ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਤਹਿਸੀਲਾ ਹਨ *[[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] *[[ਜ਼ੀਰਾ]] *[[ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ]] ਸਬ-ਤਹਿਸੀਲ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ। *[[ਮੱਖੂ]] *[[ਤਲਵੰਡੀ ਭਾਈ]] *[[ਮਮਦੋਟ]] ਬਲਾਕਾਂ ਦੇ ਨਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ। *[[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] *[[ਘੱਲ ਖੁਰਦ]] *[[ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ]] *[[ਮੱਖੂ]] *[[ਮਮਦੋਟ]] *[[ਜ਼ੀਰਾ]] ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਸੀਟਾ ਹਨ। *[[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] *[[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਪੇਂਡੂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] *[[ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] *[[ਜ਼ੀਰਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] {{Geographic location |Centre = ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ |North = [[ਤਰਨਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] |Northeast = [[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] <br> [[ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] |East = [[ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] |Southeast = [[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] |South = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] |Southwest = [[ਮੁਕਤਸਰ]] |West = ''[[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]'' |Northwest = [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ==ਇਤਿਹਾਸ== ===ਸਥਾਪਨਾ=== ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਤੁਗਲੁਕ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੁਲਤਾਨ ਫਿਰੋਜ਼ ਸ਼ਾਹ ਤੁਗਲੁਕ (1351-88) ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਲਤਨਤ 'ਤੇ 1351 ਤੋਂ 1388 ਤਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।[3] ==ਸਿੱਖ ਐਗਲੋ ਯੁੱਧ== ==1857 ਦਾ ਵਿਦਰੋਹ== ==ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ ਦਾ ਯੁੱਧ== ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ}} {{ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] 24tjdgb18vz5i52sek872tg9bc6elal 0 82784 812470 758638 2025-07-04T21:51:09Z Ziv 53128 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Chand Kaur.jpg]] → [[File:Mehtab Kaur.jpg]] [[c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · Actually depicts Mehtab Kaur, not Chand Kaur. 812470 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | consort = yes | name = ਮਹਿਤਾਬ ਕੌਰ | image = Mehtab Kaur.jpg | image_size = | succession = ਸਿੱਖ ਸਮਰਾਜ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ |title = ਸਿੱਖ ਸਮਰਾਜ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ <br> ਮਹਾਰਾਣੀ ਸਾਹਿਬਾ | caption = ਮਹਾਰਾਣੀ ਮਹਿਤਾਬ ਕੌਰ ਦਾ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਚਿੱਤਰ.1810 | successor = [[ਦਤਾਰ ਕੌਰ]] | predecessor = | reign = {{circa}} 1801 &ndash; 1813 | spouse = [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] | house = [[ਕੱਨਈਆ ਮਿਸਲ]] (ਜਨਮ ਤੋਂ)<br/>[[ਸੁਕਰਚਕੀਆ]] (ਵਿਆਹ ਤੋਂ) | father = [[ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਕੱਨਈਆ]] | mother = [[ਸਦਾ ਕੌਰ]] | birth_date = 1782 | birth_place = | death_date = {{death year and age|1813|1782}} | death_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਸਿੱਖ ਸਮਰਾਜ]] (ਮੌਜੂਦਾ [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]]) | issue = [[ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ]]<br>[[ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ]]<br>[[ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ]] | religion = [[ਸਿੱਖੀ]] }} ''' ਮਹਾਰਾਣੀ ਮਹਿਤਾਬ ਕੌਰ''' [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]], ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਰਾਜਾ, ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਸਰਦਾਰ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਕਾਨ੍ਹੀਆ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਸੀ। ਮਹਿਤਾਬ ਤੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰ [[ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ]], [[ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ]] ਅਤੇ [[ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ]] ਸਨ।<ref>[http://www.royalark.net/India4/lahore3.htm THE PUNJAB The Sukerchukia Dynasty GENEALOGY]</ref> ਮਹਾਰਾਣੀ ਮਹਿਤਾਬ ਕੌਰ ਦੀ ਮੌਤ [[1840]] ਨੂੰ [[ਲਾਹੌਰ]] ਵਿੱਖੇ ਹੋਈ। ==ਹਵਾਲੇ== {{reflist}} {{ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1940]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਔਰਤਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਹਿਲਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]] 3ui0yornyrov7vebbhwfv9tuc5z8jba 0 88076 812468 712575 2025-07-04T21:24:51Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812468 wikitext text/x-wiki {{Infobox company|name=ਯੂ ਪੀ ਆਈ ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ ਭੁਗਤਾਨ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਇੰਟਰਫੇਸ|logo=[[file:UPI.jpg|200 px]]|founder=[[ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ]]|location=[[ਮੁੰਬਈ]], ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ<ref>{{cite web |url=http://www.npci.org.in |title=National Payments Corporation of India |publisher=Npci.org.in |date= |accessdate=2011-03-16 |archive-date=2019-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190129122718/https://www.npci.org.in/ |dead-url=yes }}</ref>|industry=ਕਾਮਰਸ|products=ਲੈਣ ਦੇਣ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਪਲੈਟਫਾਰਮ |parent=[[ਕੌਮੀ ਪੇਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ]]|homepage=[http://www.npci.org.in/home.aspx Official site]|Logo=UPI.jpg}} [[File:Unified Payment Interface Government publication.jpg|thumb|ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟ ਇੰਟਰਫੇਸ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ]] '''ਬੈਂਕ ਭੁਗਤਾਨ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਇੰਟਰਫੇਸ ( ਯੂ ਪੀ ਆਈ)'''ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਇਕੱਲੀ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬੈਂਕ ਖਾਤਿਆਂ ( ਸ਼ਾਮਲ ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ) ਰਾਹੀਂ , ਕਈ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਧਨ ਰਾਸ਼ੀ ਦਾ ਲੈਣ ਦੇਣ ਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਆਦਿ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref>{{cite web|url=http://www.npci.org.in/UPI_Background.aspx|title=Unified Payments Interface|last=|first=|date=|website=|publisher=www.npci.org.in|accessdate=2016-07-11|archive-date=2016-11-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20161130182231/http://npci.org.in/UPI_Background.aspx|dead-url=yes}}</ref>ਯੂ ਪੀ ਆਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਡਿਜਟਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੌਮੀ ਪੇਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। === ਨਕਸ਼<ref>{{Cite web |url=http://upipayments.co.in/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2016-12-20 |archive-date=2017-01-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170109173437/http://upipayments.co.in/ |url-status=dead }}</ref> === * 24*7 ਅਤੇ 365 ਦਿਨ 24 ਘੰਟੇ ਮੋਬਾਈਲ ਡਿਵਾਈਸ ਰਾਹੀਂ ਤੁਰੰਤ ਪੈਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ। * ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੈਂਕ ਖਾਤਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿੰਗਲ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ * ਸਿੰਗਲ ਕਲਿੱਕ 2 ਫੈਕਟਰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ। * ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਦਾ ਪਾਸ ਧਾਰਿਆ ਐਡਰੈਸ ਜਾਂ ਮੁਖੌਟੇ ਵਾਲਾ ਐਡਰੈਸ ਹੈ ਈਮੇਲਰੈਸ ਐਡਰੈਸ ਵਿੱਚ ਰਾਂਝਣ ਵਿੱਚ ਵਟਿਆ ਉਲਟਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਨੰਬਰ ਵਗੈਰਾ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੁੱਲ ਐਂਡ ਪੁਸ਼ ਲਈ ਗਾਹਕ ਦਾ ਵਰਚੁਅਲ ਪਤਾ ਵਧਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗਾਹਕ ਨੂੰ ਵੇਰਵੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਰਡ ਨੰਬਰ, ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ ਦਰਜ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ; IFSC ਆਦਿ * ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਬਿੱਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ। * ਸਿੰਗਲ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਇਨ-ਐਪ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਨਾਲ ਵਪਾਰੀ ਭੁਗਤਾਨ। * ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ PUSH ਅਤੇ PULL ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਹਿ ਕਰਨਾ। * ਯੂਟਿਲਟੀ ਬਿੱਲ ਪੇਮੈਂਟਸ, ਓਵਰ ਦ ਕਾਊਂਟਰ ਪੇਮੈਂਟਸ, ਬਾਰਕੋਡ (ਸਕੈਨ ਅਤੇ ਪੇ) ਆਧਾਰਿਤ ਭੁਗਤਾਨ। * ਦਾਨ, ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਵੰਡ ਸਕੇਲੇਬਲ। * ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਤੋਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਉਠਾਉਣਾ। == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਮਰਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਈ ਬਟੂਆ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ]] r3el02umzr1m6zf85c64argxruavrh7 0 95541 812482 710269 2025-07-05T10:09:38Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812482 wikitext text/x-wiki '''ਵੋਲਾਰਿਸ''', ਸੰਤਾ ਫੇ, ਅਲਵਰਰੋ ਓਬ੍ਰੈਗਨ, ਮੇਕ੍ਸਿਕੋ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਮੈਕਸੀਕਨ ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਏਅਰਲਾਈਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਿਆਵਾਹਕ ਕੇਂਦਰ ਗੁਆਡਾਲਜਾਰਾ, ਮੇਕ੍ਸਿਕੋ ਸਿਟੀ, ਅਤੇ ਟਿਜੂਆਨਾ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੈਨਕੁਨ, ਲੌਸ ਐਂਜਲਸ, ਅਤੇ ਮੋਂਟੇਰੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਖੇ ਮੋਜੂਦ ਹੈ. ਇਹ ਏਰੋਮੈਕਸਿਕੋ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਦੂਜੀ ਵੱਡੀ ਏਅਰਲਾਈਨ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਕਸਿਕੋ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਵਿੱਚ ਮੋਜੂਦ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆ ਸੇਵਾਵਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ. ਇਹ ਮੈਕਸੀਕਨ ਘਰੇਲੂ ਏਅਰਲਾਈਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਘਰੇਲੂ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੇ 21% ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਰਕੀਟ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੋਹਰੀ ਏਅਰ ਲਾਇਨ ਕੰਪਨੀ ਹੈ. ==ਇਤਿਹਾਸ== ਵੋਲਾਰਿਸ, ਦੇ ਪੂਰਵ-ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਪੜਾਅ (ਕਾਨੂੰਨੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਗਸਤ 2005 ਤੋਂ ਵਾਇਲਾ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਨਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ. ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ੇਅਰ ਹੋਲਡਰ ਗਰੋਪੋ ਟੇਲੀਸ਼ਾ (ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਪੈਨਿਸ਼-ਭਾਸ਼ਾ ਮੀਡੀਆ ਸਮੂਹ), ਇਨਬਾਰਸਾ (ਅਲੀਸ਼ਾਇਰ [[ਕਾਰਲੋਸ ਸਲਿਮ]] ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੀ ਬੀਮਾ ਕੰਪਨੀ), ਏਵੀਆਨਕਾ (ਫਿਰ ਟੀ ਏ ਸੀ ਏ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼) ਅਤੇ ਡਿਸਕਵਰੀ ਅਮੈਰਿਕਾ ਫੰਡ ਸਨ. ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਸਹਿਭਾਗੀ ਨੇ 25% ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਲਾਗਤ ਜਾਂ 100 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ. ਜੁਲਾਈ 2010 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਟੈਲੀਵੀਸਿਆ ਅਤੇ ਇਨਬਾਰ੍ਸਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੂੰਜੀ ਨੂੰ ਵੋਲਾਰਿਸ ਵਿੱਚ ਵੇਚ ਦਿਤਾ ਹੈ<ref>{{cite web|url=http://www.flightglobal.com/articles/2010/07/19/344796/indigo-partners-buys-stake-in-mexicos-volaris.html |title=Indigo Partners buys stake in Mexico's Volaris |publisher=Flightglobal.com |date=2010-07-19 |accessdate=2013-05-12}}</ref> ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਏਵੀਅਨਕਾ (ਪਹਿਲਾਂ ਟੀਏਸੀਏ ਏਅਰਲਾਈਂਸ) ਰੋਬਰਟੋ ਅਤੇ ਮਾਰੀਆ ਕ੍ਰਿਸਟੀਨਾ ਕੈਰੀਏਟ (50%), ਇਨਵੈਸਟਮੈਂਟ ਫੰਡ ਡਿਸਕਵਰੀ ਅਮੈਰਿਕਾ (25% ਤੋਂ ਵੱਧ) ਅਤੇ ਇੰਡੀਗੋ ਪਾਰਟਨਰਜ਼: ਸਾਬਕਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਸੀਈਓ ਬੀ ਫਰੈਂਕ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਫੰਡ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ. ਏਅਰਲਾਇਨ ਦੀਆ ਟਿਕਟ ਦੀ ਵਿਕਰੀ 12 ਜਨਵਰੀ, 2006 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਅਤੇ, ਏਅਰਲਾਈਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਡਿਲਿਵਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਹਿਲੀ (ਗ਼ੈਰ-ਵਪਾਰਕ) ਉਡਾਣ ਫਰਵਰੀ 2006 ਵਿੱਚ ਭਰੀ. ਨਿਯਮਿਤ 13 ਮਾਰਚ, 2006 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੀ ਨਿਯਮਿਤ ਉਡਾਣ ਟੋਲੂਕਾ ਤੋਂ ਟਿਜੂਆਨਾ ਤੱਕ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ. ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ, ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਸਿਟੀ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਥੇ ਇੱਕ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸੀ. 5 ਜੂਨ 2012 ਨੂੰ, ਏਅਰਲਾਈਸ ਨੇ ਇੱਕ ਫਲਾਇਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਿਸਨੂੰ ਵੀਕਲੱਬ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ. ਇਹ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਰਾਏ, ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ, ਆਖਰੀ ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਸੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ. ਗਾਹਕ ਵੀਕਲਬ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ 40% ਤਕ ਬੱਚਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ. 6 ਜੂਨ 2012 ਨੂੰ, ਪੇਪਾਲ ਏਅਰਲਾਈਨ ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਅਦਾਇਗੀ ਦਾ ਜਰਿਆ ਬਣਿਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਾਲ ਗਾਹਕਾਂ ਏਅਰਲਾਈਨ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ਤੋਂ ਟਿਕਟ ਖਰੀਦ ਸਕਦੇ ਹਨ.<ref>{{cite web |url=http://www.volaris.mx/en/get-know-volaris/media-center/volaris-integra-paypal-como-medio-de-pago/ |title=Media Center |publisher=volaris.mx |date= |accessdate=2013-05-12 |archive-date=2013-04-13 |archive-url=https://archive.today/20130413174307/http://www.volaris.mx/en/get-know-volaris/media-center/volaris-integra-paypal-como-medio-de-pago/ |dead-url=yes }}</ref> 17 ਸਿਤੰਬਰ, 2012 ਨੂੰ, ਵੋਅਰਿਸ ਨੇ ਜਰਮਨ ਏਅਰਲਾਇਨ, ਕਾਂਡੋਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕੋਡ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਕੋਨਡੋਰ ਦੇ ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਦਿਤੀ ਗਈ.<ref>{{cite news|title=Press Release - Condor and the Mexican airline Volaris enter into partnership|url=http://www.condor.com/us/fileadmin/dam/pdf/tcf-us/06_The_Company/02_Press/Volaris_engl.pdf|accessdate=12 November 2012|date=17 September 2012}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cleartrip.com/flight-booking/volaris-airlines.html |title=About Volaris Airlines |publisher=cleartrip.com |date= |accessdate=26 July 2017 |archive-date=16 ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150416005825/http://www.cleartrip.com/flight-booking/volaris-airlines.html |dead-url=yes }}</ref> 13 ਮਾਰਚ 2013 ਨੂੰ, ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੱਤਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮਨਾਈ, ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਹਵਾਈ ਉਡਾਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਾਏ ਵਿੱਚ 70% ਛੋਟ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰ ਸਾਲ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.<ref>{{cite web|url=http://slickdeals.net/f/5905520-volaris-70-off-airfare-to-mexico-today-only|title=Volaris. 70% off Airfare to Mexico...Today only!|work=Slickdeals|accessdate=29 July 2015|archive-date=30 ਜੁਲਾਈ 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150730100839/http://slickdeals.net/f/5905520-volaris-70-off-airfare-to-mexico-today-only|dead-url=yes}}</ref> ਵੋਲਾਰਿਸ ਨੇ ਮਾਰਚ 2016 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਕੰਪਨੀ, ਵੌਰਵਰੀ ਕੋਸਟਾ ਰੀਕਾ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ.<ref>{{cite news | url=http://www.ch-aviation.com/portal/news/44722-volaris-sets-up-costa-rican-unit-eyes-2h-launch | title=Volaris sets up Costa Rican unit; eyes 2H launch | work=ch-aviation | date=18 March 2016 | accessdate=6 December 2016}}</ref><ref name="larepublica15mar2016">{{cite news | url=https://www.larepublica.net/noticia/533339739 | title="Los precios para volar entre Centroamérica serán los más bajos" | work=La República | date=15 March 2016 | accessdate=6 December 2016 | author=Rodríguez, Raquel | language=Spanish | trans-title=The fares to fly in Central America will be the lowest }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਕੋਸਟਾ ਰਿਕਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸਾਨ ਹੋਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਜੁਆਨ ਸਾਂਤਾਮਾਰਿਆ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਏਅਰਪੋਰਟ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸਹਾਇਕ ਕੰਪਨੀ ਨਵੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ<ref name="chav2dec2016">{{cite news | url=http://www.ch-aviation.com/portal/news/51306-volaris-costa-rica-commences-operations | title=Volaris Costa Rica commences operations | work=ch-aviation | date=2 December 2016 | accessdate=6 December 2016}}</ref> ==ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਓਪਰੇਸ਼ਨ== ਨਵੰਬਰ 2008 ਵਿਚ, ਵੋਲਾਰਿਸ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਆਧਾਰਤ ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲੇ ਹਵਾਈ ਕੰਪਨੀ ਸਾਊਥਵੈਸਟ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕੋਡ ਸ਼ੇਅਰ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ. ==ਹਵਾਲੇ== [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਵਾਈ ਉਡਾਨਾਂ]] t7nk90xpdykl9jmv3uapma0mak15ilc 0 96607 812453 811537 2025-07-04T13:42:20Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812453 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ਮੁਹਾਰ ਜਮਸ਼ੇਰ | other_name = | nickname = | settlement_type = ਪਿੰਡ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Punjab#India | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ | coordinates = {{coord|30.483302|N|73.937292|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ਦੇਸ਼ | subdivision_name = {{flag|ਭਾਰਤ}} | subdivision_type1 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] | subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | subdivision_type2 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] | subdivision_name2 = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = 1999 | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = 181 | population_total = 522 | population_as_of = 2011 ਜਨਗਣਨਾ | demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ | demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | timezone1 = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]] | utc_offset1 = +5:30 | parts_type = [[ਬਲਾਕ]] | parts = ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ | postal_code_type = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]] | postal_code = 152123 | area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ | registration_plate = PB:61/ PB:22 | area_code = 01638****** | blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ | blank1_info_sec1 = [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]] }} '''ਮੁਹਾਰ ਜਮਸ਼ੇਰ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦਾ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜੋ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤੋਂ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਉੱਤਰ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਤਿੰਨ ਪਾਸੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਲਗਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੀ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਵੇਖਿਆਂ ਸਾਫ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਚਾਰਦੁਆਰੀ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਖੇਤਰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਘੱਟ। ਨਿਰੋਲ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਪਿੰਡ ਕਾਫੀ ਪਛੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਰਾਂ ਦਾ ਇਹ ਫੌਜੀ ਖੇਤਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਕਰੀਬ 522 ਅਤੇ ਅਬਾਦੀ 800 ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੈ, ਤੇ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਅਨਪੜ੍ਹ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ ਮਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੀ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਕਰਿਆਨਾ ਸਟੋਰ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਬਾਰੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਪਾਕਿ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹੀ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਵਸਾਇਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੈ ਹੀ ਇਥੋਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਆਬਾਦ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਕਿਸਾਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਵੀ ਪੂਰੇ ਮਾਲਕ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕੇ। 2007 ਦੇ ਭੂਮੀ ਐਕਟ ਤਹਿਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਪੈਸੇ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੈ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹੱਕ ਦਿੱਤੇ ਸਨ, ਪਰ ਅਦਾਲਤੀ ਹੁਕਮਾਂ ਕਾਰਨ ਇਹ ਕਿਸਾਨ ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ ਤੋਂ ਫਿਰ ਸੱਖਣੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਥਿਤੀ ਪੱਖੋਂ ਇਹ ਨਿਵੇਕਲਾ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਚੌਥੇ ਪਾਸੇ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਵਗਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਸ ਦਰਿਆ ਉਪਰ ਪੁਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆਂ ਹੈ ਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਲੋਕ ਬੇੜੀ ਰਾਹੀਂ ਦਰਿਆ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਸਮਗਲਿੰਗ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਰੋਧੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕੰਡਿਆਲੀ ਤਾਰ ਲਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਵੀ ਕੰਡਿਆਲੀ ਤਾਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦਾਖਿਲ ਹੋਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹੀ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਰਸਤੇ ਤੇ ਗੇਟ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਉਪਰ 24 ਘੰਟੇ ਫੌਜ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰਹਿਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋ ਹੀ ਫੌਜ ਵੱਲੋ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਚੈਕਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਤੇ ਇਹ ਗੇਟ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਤੇ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਗੇਟ ਅੱਜ ਵੀ ਬੀਐਸਐਫ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਹੈ। ==ਹਵਾਲੇ== #https://localbodydata.com/gram-panchayat-muhar-jamsher-261549 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240524164859/https://localbodydata.com/gram-panchayat-muhar-jamsher-261549 |date=2024-05-24 }} #https://fazilka.nic.in/tehsil/ {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] c6rtgbiyf1gkhaj7q6g12eowa1qobo7 0 108062 812481 753353 2025-07-05T07:57:11Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812481 wikitext text/x-wiki '''ਵਜੀਫਾ''' ਇੱਕ [[ਵਿਦਿਆਰਥੀ|ਵਿੱਦਿਆਰਥੀ]] ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਜੀਫਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿੱਤੀ ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਵਜੀਫੇ ਦੇ ਪੈਸੇ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.fastweb.com/financial-aid/articles/815-financial-aid-glossary?page=5|title=Financial Aid Glossary|last=Peterson|first=Kay|date=4 September 2008|publisher=fastweb|access-date=28 May 2012}}</ref> == ਵਜੀਫਾ ਬਨਾਮ ਅਨੁਦਾਨ == ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਬਦਲਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਜੀਫੇ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਲੋੜ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡ ਪੂਰੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਵਜੀਫਾ ਮਿਲਣਾ ਦੂਜੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਤੇ ਵੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। 1। ਅਕਾਦਮਿਕ ਵਜੀਫੇਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਗਰੇਡ ਪੁਆਇੰਟ ਔਸਤ ਜਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕ੍ਰਿਤ ਟੈਸਟ ਸਕੋਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਕਟ ਜਾਂ ਸੈਟ ਨੂੰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ਚੁਣਨ ਲਈ। 2। [[ਅਥਲੈਟਿਕਸ (ਖੇਡਾਂ)|ਅਥਲੈਟਿਕ]] ਵਜੀਫੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਐਥਲੈਟਿਕ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ' ਤੇ ਆਧਾਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਐਥਲੈਟਿਕ ਟੀਮਾਂ ਲਈ ਉੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਐਥਲੀਟਾਂ ਦੀ ਭਰਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 3। ਮੈਰਿਟ ਵਜੀਫੇ ਕਈ ਮਾਪਦੰਡਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਜਾਂ ਕਲੱਬ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਜਾਂ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸੇਵਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਗ੍ਰਾਂਟਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਵਿੱਤੀ ਲੋੜਾਂ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ' ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਬਿਨੈਕਾਰ ਦੀ ਫਾਫ੍ਸਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.scholarships.com/resources/parents-practical-guide-to-college/parents-guide-to-college-financial-aid/loans-vs-grants-vs-scholarships/|title=Loans Vs Grants Vs Scholarships - Scholarships.com|last=Scholarships.com|website=www.scholarships.com|access-date=2017-05-19|archive-date=2018-02-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20180207122322/https://www.scholarships.com/resources/parents-practical-guide-to-college/parents-guide-to-college-financial-aid/loans-vs-grants-vs-scholarships/|url-status=dead}}</ref> == ਕਿਸਮਾਂ == ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਵਜੀਫਿਆਂ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ: 1। '''ਮੈਰਿਟ ਅਧਾਰਿਤ:''' ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ, ਕਲਾਤਮਕ, ਅਥਲੈਟਿਕ ਜਾਂ ਦੂਜੀਆਂ ਯੋਗਤਾਵਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਬਿਨੈਕਾਰ ਦੇ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸੇਵਾ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਕਾਰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਯੋਗਤਾ-ਆਧਾਰਿਤ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ' ਤੇ ਕਿਸੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਕਾਲਜ ਦੁਆਰਾ, ਇਹ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਟੈਸਟਾਂ 'ਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਜਾਂ ਉੱਚ ਸਕੋਰ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੈਰਿਟ-ਅਧਾਰਿਤ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਸਿੱਧੇ ਹੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਲਜ ਜਾਂ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web|url=http://schoolgrantsguide.net/college-scholarship/|title=College Scholarship|publisher=School Grants Guide|access-date=28 May 2012}}</ref> 2। '''ਲੋੜ-ਆਧਾਰਿਤ:''' ਕੁਝ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲੋੜ ਆਧਾਰਿਤ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਜੀਫ਼ੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣ ਲਈ ਫਾਫ੍ਸਾ ਦੇ ਨਤੀਜੇ (ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਈਐਫਸੀ) ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵਜ਼ੀਫ਼ੇ ਅਕਸਰ ਮੈਰਿਟ ਅਧਾਰਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਗ੍ਰਾਂਟਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਧਾਰਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>https://www.nerdwallet.com/blog/loans/student-loans/grants-for-college/</ref> 3। '''ਵਿਦਿਆਰਥੀ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼:''' ਇਹ ਉਹ ਵਜੀਫੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ, ਨਸਲ, ਧਰਮ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਇਤਿਹਾਸ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ-ਖਾਸ ਕਾਰਕਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਈ ਮੂਲ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪਾਂ ਲਈ ਯੋਗ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਘਰ ਜਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਣ। ਗੇਟਸ ਮਿਲੇਨਿਅਮ ਸਕੋਲਰਜ਼ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਇੱਕ ਹੋਰ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਵਜੀਫਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਬਿਲ ਅਤੇ ਮੇਲਿੰਡਾ ਗੇਟਸ ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਵਜੀਫਾ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਬਿਹਤਰੀਨ ਅਫਰੀਕਨ ਅਮਰੀਕਨ, ਅਮਰੀਕਨ ਭਾਰਤੀ, ਏਸ਼ੀਆ ਪੈਸਫਿਕ ਟਾਪੂ ਦੇ ਅਮਰੀਕਨ ਅਤੇ ਲੈਟਿਨੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.nationalmeritscholarships.com/bill-gates-scholarship.html|title=The Gates Millennium Scholars|last=|first=|date=|website=|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20130115031320/http://gmsp.org/publicweb/AboutUs.aspx|archive-date=15 January 2013|dead-url=yes|access-date=9 March 2013}}</ref> 4। '''ਕਰੀਅਰ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼:''' ਇਹ ਉਹ ਵਜੀਫੇ ਹਨ ਜੋ ਕਾਲਜ ਜਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵਧਾਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਦਾਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉੱਚ-ਲੋੜੀਂਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂ ਨਰਸਿੰਗ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਰਸਿੰਗ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਭਵਿੱਖੀ ਨਰਸਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਵਜੀਫਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਜੇ ਓਹ ਕਿਸੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋਣ। 5। '''ਅਥਲੈਟਿਕ:''' ਇਹ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੁਨਰ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਕੂਲ ਜਾਂ ਕਾਲਜ ਜਾ ਪਾਏਗਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਵਾਸਤੇ ਖੇਡਣ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਖੇਡ ਵਜ਼ੀਫ਼ੇ ਖਿਲਾੜੀ ਨੂੰ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਤਾ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।<ref>''[https://www.tass.gov.uk/ Talented Athlete Scholarship]'', UK Government. Retrieved February 25, 2016.</ref><ref>"[http://www.winningstudents-scotland.ac.uk/the-scholarship/ The scholarship]", ''Winning Students''. Government of Scotland. Retrieved February 25, 2016.</ref> ਸਕੂਲ-ਆਧਾਰਿਤ ਐਥਲੈਟਿਕਸ ਵਜ਼ੀਫ਼ੇ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਕਾਦਮਿਕ ਜਾਂ ਬੌਧਿਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਐਥਲੈਟਿਕ ਲਈ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਪੈਸਾ ਦੇਣਾ ਸੰਸਥਾਨ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।<ref>Bruenig, Matt. (March 31, 2014). " </ref> 6। '''ਮਾਰਕਾ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ: '''ਇਹ ਵਜ਼ੀਫ਼ੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਮਾਰਕਾ ਦੁਆਰਾ ਸਪਾਂਸਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਰਕਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਦੇ-ਕਦੇ ਇਹਨਾਂ ਵਜੀਫਿਆਂ ਨੂੰ ਬਰੈਨਡਿਡ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਸ ਅਮਰੀਕਾ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਇੱਕ ਮਾਰਕਾ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। 7। '''ਰਚਨਾਤਮਕ ਮੁਕਾਬਲਾ ਵਜੀਫਾ:''' ਇਹ ਵਜੀਫਾ ਇੱਕ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਮਿਨੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਆਧਾਰਿਤ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਇੰਦਰਾਜ ਦਾਖਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।<ref>Scholarshipfellow (March 24, 2017). "[http://scholarshipfellow.com/countrywise-scholarships/contest-scholarships/ Contest Scholarships] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170324174402/http://scholarshipfellow.com/countrywise-scholarships/contest-scholarships/|date=2017-03-24}}", Retrieved March 24, 2017.</ref> == References == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਕੈਡਮੀਆ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਕਾਦਮਿਕ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ]] tk4flaxq79dlj2mj8nieipxbd0br4cz 0 125788 812466 702823 2025-07-04T19:52:39Z Suyash.dwivedi 10224 812466 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਗੀਤਾ ਚੰਦਰਨ | occupation = | website = | parents = | children = | domesticpartner = | spouse = | known for = ਡਾਂਸਰ - [[ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ]] | yearsactive = | othername = | image = Geeta Chandran during a performance at Bharat Bhavan Bhopal in June 2025 (8).jpg | restingplacecoordinates = | restingplace = | death_place = | death_date = | birth_place = [[ਦਿੱਲੀ]], ਭਾਰਤ | birth_date = | caption = | imagesize = | awards = [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] }} '''ਗੀਤਾ ਚੰਦਰਨ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ]] ਡਾਂਸਰ ਅਤੇ ਗਾਇਕਾ ਹੈ। == ਕਰੀਅਰ == ਉਸਨੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਵੀਡੀਓ, ਫਿਲਮ, ਥੀਏਟਰ, ਕੋਰੀਓਗ੍ਰਾਫੀ, ਡਾਂਸ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ, ਡਾਂਸ ਐਕਟਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਡਾਂਸ-ਇਸ਼ੂ ਜਰਨਲਿਜ਼ਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। {{ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ|date=November 2016}} . ਉਹ ਨਾਟਿਆ-ਵਰਕਸ਼ਾ ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਟਿਕਾ ਵ੍ਰਿਸ਼ਾ ਡਾਂਸ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਕਲਾਤਮਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ। ਅਗਸਤ, 2016 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਚਾਲੀਵਾਂ ਰੰਗੇਟ੍ਰਮ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਚੰਦਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਦੀ ਲੇਖਕਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਜੋ ਉਸਦਾ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਚੰਦਰਨ ਨੂੰ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਦੀ ਕਲਾ ਦੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਕਾਰਨਾਟਿਕ ਸੰਗੀਤ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ / ਐਤਵਾਰ ਸਟੈਂਡਰਡ ਵਿੱਚ ਡਾਂਸ ਕਾਲਮ ਲਿਖਦੀ ਹੈ। ਚੰਦਰਨ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ 1974 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਅਰਗੇਟਰਾਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 40 ਸਾਲ ਡਾਂਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਨਾਟਿਆ ਵ੍ਰਿਸ਼ਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਿਲਵਰ ਜੁਬਲੀ 2016 ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ। == ਮਾਨਤਾ == ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਬਦਲੇ 2007 ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਨ ਨੂੰ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]], ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ, ਦਿੱਤਾ।<ref name="Padma Awards">{{Cite web|url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|title=Padma Awards|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India|archive-url=https://www.webcitation.org/6U68ulwpb?url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|archive-date=15 November 2014}}</ref> ਗੀਤਾ ਚੰਦਰਨ ਨੂੰ ਸਾਲ 2016 ਲਈ ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਲਈ ਨਾਮਵਰ [[ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕੈਡਮੀ|ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ]] ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=http://sangeetnatak.gov.in/uploads/2017-18/PressReleaseSNAAwards2016-English.pdf|title=Press Release by Sangeet Natak Akademi, New Delhi|date=2017-05-26|work=Sangeet Natak Akademi|access-date=2017-06-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20170611145628/http://sangeetnatak.gov.in/uploads/2017-18/PressReleaseSNAAwards2016-English.pdf|archive-date=2017-06-11|dead-url=yes}}</ref> ਭਰਤਨਾਟਿਅਮ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿਚ, ਗੀਤਾ ਨੂੰ ਵੱਕਾਰੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। - "ਦਿ ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ" ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ 2007 ਵਿੱਚ. - "ਟਾਪ ਗਰੇਡ" ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ (ਜੂਨ 2004)। - "ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਲਾਕਾਰ" ਦਾ ਦਰਜਾ, ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਲਈ ਇੰਡੀਅਨ ਕੌਂਸਲ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ (ਆਈ ਸੀ ਸੀ ਆਰ) (ਸਤੰਬਰ 2005)। -ਸਤ੍ਰੀ ਸਮਨ: ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਯੂਥ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ toਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ. (9 ਦਸੰਬਰ 2010 ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ) [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] ra3fzimkrytgewvw33uehv4b15ahkfg 0 126454 812457 702529 2025-07-04T15:29:42Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812457 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਮੈਮੀ ਗਾਰਵਿਨ ਫ਼ੀਲਡਜ਼ | image = | alt = | caption = | birth_name = ਮੈਮੀ ਏਲੀਜ਼ਾਬੇਥ ਗਾਰਵਿਨ | birth_date = {{birth date|1888|7|13|mf=y}} | birth_place = ਚਾਰਲਸਟਨ, ਸਾਊਥ ਕੈਰੋਲਿਨਾ | death_date = {{death date and age|1987|7|30|1888|7|13|mf=y}} | death_place = ਚਾਰਲਸਟਨ, ਸਾਊਥ ਕੈਰੋਲਿਨਾ | nationality = [[ਅਮਰੀਕੀ]] | alma_mater = ਕਲਫਲਿਨ ਕਾਲਜ | other_names = | occupation = ਅਧਿਆਪਕ, ਕਾਰਕੁੰਨ | years_active = | known_for = | notable_works = ''ਲੇਮਨ ਸਵੈਮਪ ਐਂਡ ਅਦਰ ਪਲੇਸਸ (1983)'' | spouse = ਰੌਬਰਟ ਲੂਕਸ ਫੀਲਡਜ਼ }} '''ਮੈਮੀ ਗਾਰਵਿਨ ਫ਼ੀਲਡਜ਼''' (13 ਅਗਸਤ, 1888 - 30 ਜੁਲਾਈ, 1987) [[ਅਧਿਆਪਕ]], ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕਾਰਕੁੰਨ ਅਤੇ [[ਲੇਖਕ]] ਸੀ। 1909 ਵਿਚ ਉਹ ਸਾਊਥ ਕੈਰੋਲਿਨਾ, ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, [[ਚਾਰਲਸਟਨ ਕਾਊਂਟੀ]] ਵਿਚ ਨੌਕਰੀ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸੀ। ਉਹ 1927 ਵਿਚ ਚਾਰਲਸਟਨ ਦੇ ਮਾਡਰਨ ਪ੍ਰਿਸਕਿਲਾ ਕਲੱਬ ਦੀ ਸਹਿ-ਬਾਨੀ ਵੀ ਸੀ। == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਮੈਮੀ ਏਲੀਜ਼ਾਬੇਥ ਗਾਰਵਿਨ ਦਾ ਜਨਮ ਚਾਰਲਸਟਨ, ਦੱਖਣੀ ਕੈਰੋਲਿਨਾ ਵਿੱਚ 13 ਅਗਸਤ 1888 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref name="papers">{{Cite web|url=https://avery.cofc.edu/archives/Fields_Mamie_Garvin.html|title=Inventory of the Mamie E. Garvin Fields Papers, 1894 - 1987|website=Avery Research Center for African American History and Culture|access-date=2020-03-30|archive-date=2021-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512075639/https://avery.cofc.edu/archives/Fields_Mamie_Garvin.html|url-status=dead}}</ref> ਉਹ ਜਾਰਜ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਗਾਰਵਿਨ ਅਤੇ ਰੇਬੇਕਾ ਮੈਰੀ ਲੋਗਨ ਬੈਲਿੰਗਰ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਾ ਵਿਖੇ ਸਕੂਲ 'ਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਲਫਲਿਨ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਲਾਇਸੈਂਸ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਮਾਪੇ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਵੇ। <ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.scencyclopedia.org/sce/entries/fields-mamie-elizabeth-garvin/|title=Fields, Mamie Elizabeth Garvin - South Carolina Encyclopedia|work=South Carolina Encyclopedia|access-date=2018-11-16|language=en-US}}</ref> == ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ == ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਨ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1908 ਵਿੱਚ ਪਾਈਨ ਵੁੱਡ ਵਿਖੇ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਲੈਕ ਸਕੂਲ ਸੀ। 1909 ਵਿਚ ਚਾਰਲਸਟਨ ਵਾਪਸ ਆਉਣ 'ਤੇ, ਉਹ ਚਾਰਲਸਟਨ ਕਾਊਂਟੀ ਦੇ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਰੱਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਅਫ਼ਰੀਕੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਬਣ ਗਈ। <ref name="papers"/> ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਜੋਨਜ਼ ਆਈਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਮਿਲਰ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਬਣੀ। ਕੁਝ ਸਾਲ [[ਬੌਸਟਨ|ਬੋਸਟਨ]] ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਚਾਰਲਸਟਨ ਵਾਪਸ ਆਈ ਅਤੇ ਰੌਬਰਟ ਲੂਕਸ ਫੀਲਡਜ਼ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਐਲਫ੍ਰੈਡ ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਅਤੇ ਰਾਬਰਟ ਲਿਓਨੇਲ ਸਨ। 1926 ਵਿਚ ਫੀਲਡਜ਼ ਸੁਸਾਇਟੀ ਕਾਰਨਰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਵਾਪਸ ਚਲੀ ਗਈ। ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਵਾੜੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਚਾਰਲਸਟਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਲਈ ਪਹਿਲੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੇ ਬਾਈਬਲ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਫ਼ੀਲਡਜ਼ 1943 ਵਿਚ ਅਧਿਆਪਨ ਤੋਂ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੋਈ। <ref name="papers"/> <ref>{{Cite web|url=https://blackthen.com/mamie-garvin-fields-educator-community-activist/|title=Mamie Garvin Fields: Educator & Community Activist|website=blackthen.com|language=en-US|access-date=2018-11-16|archive-date=2018-11-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20181117105022/https://blackthen.com/mamie-garvin-fields-educator-community-activist/|url-status=dead}}</ref> == ਸਰਗਰਮਤਾ == 1916 ਵਿਚ ਫੀਲਡਜ਼ 'ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਚਾਰਲਸਨ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਰੰਗੀਨ ਵੂਮਨਜ਼ ਕਲੱਬ' ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ। ਉਸਨੇ 1927 ਵਿਚ ਚਾਰਲਸਟਨ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਿਸਕਿਲਾ ਕਲੱਬ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਫੀਲਡਜ਼ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕਲੱਬਾਂ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹੀ ਅਤੇ ਕਈ ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ ਰੰਗੀਨ ਔਰਤ ਕਲੱਬਾਂ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਚੈਰੀਟੇਬਲ, ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1958 ਤੋਂ 1964 ਤੱਕ 'ਸਾਊਥ ਕੈਰੋਲਿਨਾ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਕਲਰਡ ਵੂਮੈਨ ਕਲੱਬਾਂ' ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਕੈਯੇਸ, ਸਾਊਥ ਕੈਰੋਲਿਨਾ ਵਿੱਚ 'ਮੈਰੀਅਨ ਬਰਨੀ ਵਿਲਕਿਨਸਨ ਹੋਮ ਫਾਰ ਗਰਲਜ਼' ਦੀ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਰਹੀ। <ref>{{Cite web|url=https://beta.worldcat.org/archivegrid/collection/data/133145105|title=Mamie E. Garvin Fields papers, 1894-1987 (bulk 1945-1985)|language=en|access-date=2018-11-16}}</ref> == ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ == ਫੀਲਡਜ਼ ਨੇ ਕਈ ਸੰਗਠਨਾਂ ਤੋਂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਬਲੈਕ ਸੋਰਟੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਏਜਿੰਗ 'ਤੇ ਸਾਊਥ ਕੈਰੋਲਿਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਰਾਜ ਦੇ ਉੱਤਮ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨਾਗਰਿਕ ਲਈ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। <ref name=":0"/> ਉਸ ਦੇ ਨੱਬੇਵੇਂ ਜਨਮਦਿਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪੋਤੀ, ਕੈਰਨ ਫੀਲਡਜ਼ ਨਾਲ, ਉਸ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਚਿੱਤਰ- ਲੇਮਨ ਸਵੈਮਪ ਐਂਡ ਅਦਰ ਪਲੇਸਸ (1983) 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਯਾਦਗਾਰ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ 1888 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੱਜ ਤਕ ਦੱਖਣੀ ਕੈਰੋਲਿਨਾ ਵਿਚ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। <ref>{{Cite book|url=https://www.kirkusreviews.com/book-reviews/mamie-garvin-with-karen-fields-fields/lemon-swamp-and-other-places-a-carolina-memoir/|title=Lemon Swamp and Other Places: A Carolina Memoir|work=[[Kirkus Reviews]]}}</ref> ਫੀਲਡਜ਼ ਦੀ ਮੌਤ 30 ਜੁਲਾਈ 1987 ਨੂੰ ਚਾਰਲਸਟਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। <ref name=":0"/> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ|30em}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1987]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1888]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਅਮਰੀਕਨ ਲੇਖਕ]] f9o33udofazaxu4masw4lnadang5vp0 0 127646 812480 615921 2025-07-05T06:57:27Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812480 wikitext text/x-wiki ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਸੀ ਜਾਂ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਗਿਆਨ ਦੇ ਡਾਕਟਰੀ ਪਹਿਲੂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਧੁਨਿਕ ਦਵਾਈ ਦੇ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋਏ। ਕੁਝ ਏਸ਼ੀਆਈ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, 80% ਆਬਾਦੀ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਵਿਕਲਪਕ ਦਵਾਈ ਦਾ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.who.int/health-topics/traditional-complementary-and-integrative-medicine#tab=tab_1|title=World Health Organization|last=|first=|date=|website=Traditional medicine: definition|publisher=|access-date=}}</ref> <br /> == ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ == === ਕਲਾਸੀਕਲ ਇਤਿਹਾਸ === ਲਿਖਤੀ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿਚ, ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੁਮੇਰੀਅਨਾਂ ਤੋਂ 5000 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੌਦਿਆਂ ਲਈ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਚਿਕਿਤਸਕ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। 1552 ਬੀ ਸੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਉਪਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਜਾਦੂਈ ਡਾਕਟਰੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਰਜ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.whonamedit.com/synd.cfm/443.html|title="Ebers papyrus"|last=|first=|date=|website=|publisher=|access-date=}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਪੁਰਾਣੇ ਨੇਮ ਵਿਚ ਕਸ਼ੂਰਤ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਕਾਸ਼ਤ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਆਯੂਰਵੈਦਿ ਵਿਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਅਤੇ ਖਣਿਜਾਂ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੀ ਭਾਰਤੀ ਜੜ੍ਹੀ ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਮਾਹਰ ਜਿਵੇਂ ਚਰਕਾ ਅਤੇ ਸੁਸ਼੍ਰੁਤ ਨੇ 1 ਮੀਲੀਅਨ ਬੀ.ਸੀ. ਦੌਰਾਨ ਵਰਣਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>Girish Dwivedi, Shridhar Dwivedi (2007). ''History of Medicine: Sushruta – the Clinician – Teacher par Excellence'' (PDF). National Informatics Centre. Retrieved 2008-10-08.</ref> ਪਹਿਲੀ ਚੀਨੀ ਹਰਬਲ ਕਿਤਾਬ ਸ਼ੈਨਨੋਂਗ ਬੇਂਕਾਓ ਜਿੰਗ ਸੀ, ਜੋ ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰੰਤੂ ਇਸਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਤਾਰੀਖ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਤਾਰੀਖ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਤੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਸਮੇਂ ਯਾਓਕਸਿੰਗ ਲੂਨ (ਮੈਡੀਸਨਲ ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੁੱਢਲੇ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਯੂਨਾਨੀ ਕੰਪਾਈਲਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਪਾਈਥਾਗੋਰਸ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ, ਹਿਪੋਕ੍ਰੇਟਸ, ਅਰਸਤੂ, ਥੀਓਫ੍ਰਾਸਟਸ, ਡਾਇਓਸੋਰਾਈਡਜ਼ ਅਤੇ ਗਾਲੇਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰੋਮਨ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲੀਨੀ 'ਦਿ ਐਲਡਰ' ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸੈਲਸਸ ਦੀ 'ਡੀ ਮੈਡੀਸੀਨਾ' ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। <ref name=":1">{{Cite book|title=Healing with plants in the American and Mexican west|url=https://archive.org/details/isbn_9780186516465|last=Kay|first=MA|publisher=Tuscon: university of Arizona press|year=1996|isbn=978-0-8165-1646-9|location=|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780186516465/page/19 19]-20|quote=|via=}}</ref> ਪੇਡਨੀਅਸ ਡਾਇਓਸਕੋਰਾਈਡਜ਼ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਡੀ ਮੈਟੇਰੀਆ ਮੇਡਿਕਾ ਲਈ ਪਿਛਲੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚਿਆ ਅਤੇ ਸਹੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਨਵੀਂ ਸਮੱਗਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀ ਗਈ।<ref>{{Cite book|title=The illustrated herbal|last=Sandra, Wilfried|first=Ralhael, Blunt|publisher=London: France Lincoln|year=1994|isbn=978-0-7112-0914-5|location=|pages=|quote=|via=}}</ref> ਇਸ ਰਚਨਾ ਦਾ ਕਈਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ, ਅਰਬੀ ਅਤੇ ਇਬਰਾਨੀ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਡੀ ਮੈਟੇਰੀਆ ਮੇਡਿਕਾ ਦੀਆਂ ਲੈਟਿਨ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪੁਲੀਅਸ ਪਲਾਟੋਨਿਕਸ (ਹਰਬਰਿਅਮ ਅਪੁਲੀਅਈ ਪਲੈਟੋਨੀਸੀ) ਦੁਆਰਾ ਲਾਤੀਨੀ ਜੜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਐਂਗਲੋ-ਸੈਕਸਨ ਕੋਡੈਕਸ ਕਾਟਨ ਵਿਟੈਲੀਅਸ ਸੀ.ਆਈ.ਆਈ. ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ. ਇਹ ਮੁੱਢਲੇ ਯੂਨਾਨੀ ਅਤੇ ਰੋਮਨ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਯੂਰਪੀਅਨ ਡਾਕਟਰੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਰੀੜ ਦੀ ਹੱਡੀ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਫ਼ਾਰਸੀ ਐਵੀਸੈਂਨਾ (ਇਬਨ ਸਾਨੀ, 980–1037), ਫ਼ਾਰਸੀ ਰਹਾਜ਼ (ਰਾਜ਼ੀ, 865-925) ਅਤੇ ਯਹੂਦੀ ਮੈਮੋਨਾਈਡਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref name=":1" /> === ਮੱਧਕਾਲ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ === ਅਰਬੀ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਦਵਾਈ ਬੇਦੌਇੰਸ ਦੀ ਜਾਦੂ-ਅਧਾਰਤ ਦਵਾਈ, ਹੇਲੇਨਿਕ ਅਤੇ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਮੈਡੀਕਲ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਅਰਬੀ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਟਕਰਾਅ ਤੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈ।<ref>{{Cite book|title=Plural medical systems in the Horn of Africa: the legacy of "Sheikh" Hippocrates|url=https://archive.org/details/pluralmedicalsys0000slik|last=L.J|first=Klikkerveer|publisher=London : Kegan Paul international|year=1990|isbn=978-0-7103-0203-8|location=|pages=|quote=|via=}}</ref> ਸਪੇਨ ਦੀ ਦੇਸੀ ਦਵਾਈ 711 ਤੋਂ 1492 ਤੱਕ ਅਰਬ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਸੀ। ਇਸਲਾਮਿਕ ਵੈਦ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਬੋਟੈਨੀਜਿਸਟ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਲ-ਦੀਨਾਵਰੀ ਅਤੇ ਇਬਨ ਅਲ-ਬਾਇਤਰ ਨੇ ਮੈਟਰੀਆ ਦੇ ਮੈਡੀਕਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ, ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਮੈਡੀਕਲ ਗਰਭ ਅਵਸੀਨੇਨਾ 'ਦਾ ਕੈਨਨ ਆਫ ਮੈਡੀਸਨ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਫਾਰਮਾਸਕੋਪੀਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਲੀਨਿਕਲ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦਾ ਸੀ।<ref>{{Cite book|title=. "Arab Roots of European Medicine"|last=David w|first=Tschanz|publisher=Heart views|year=2003|isbn=|location=|pages=|quote=4:2|via=}}</ref> ਕੈਨਨ ਦਾ 12 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਲਾਤੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਇਕ ਡਾਕਟਰੀ ਅਧਿਕਾਰ ਰਿਹਾ ।ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਦੀ ਯੂਨੀਨੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵੀ ਕੈਨਨ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=Traditional medicine in Asia (PDF)|last=Heller, Edelstein, Mayer|first=M, P, M|publisher=World Health Organization|year=2001|isbn=9789290222248|location=|pages=31|quote=|via=}}</ref> ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਹਰਨੇਂਡੀਜ਼, ਸਪੇਨ ਦੇ ਫਿਲਿਪ ਵੈਦ, ਨੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ 1571-1577 ਤੱਕ 6 ਸਾਲ ਬਿਤਾਏ ਅਤੇ ਫਿਰ' ਰਰਮ ਮੈਡੀਕਾਰਮ ਨੋਵਾ ਹਿਸਪਾਨੀਏ ਥੀਸੌਰਸ' ਲਿਖਿਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਸਕਰਣ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਜ਼ਿਮਨੇਜ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਹਰਨਨਡੇਜ਼ ਅਤੇ ਜ਼ੀਮੇਨੇਜ਼ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਏਜ਼ਟੇਕ ਨਸਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀਆਂ ਯੂਰਪੀਅਨ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ "ਨਿੱਘੇ", "ਠੰਡੇ", ਅਤੇ "ਨਮਕੀਨ" ਵਿਚ ਫਿੱਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਜ਼ਟੇਕਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। <ref>Ortiz de Montellano, B (1975). "Empirical Aztec medicine". ''Science''. '''188''' (4185): 215–20. doi:10.1126/science.1090996. <nowiki>PMID 1090996</nowiki>.</ref> ਮਾਰਟਿਨ ਡੀ ਲਾ ਕਰੂਜ਼ ਨੇ ਨਹੂਆਟਲ ਵਿਚ ਇਕ ਜੜੀ ਬੂਟੀ ਲਿਖੀ ਜਿਸ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਜੁਆਨ ਬਦੀਯੋਨਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਬੈਲਸ ਡੀ ਮੈਡੀਸਿਨਲਬਸ ਇੰਡੋਰਮ ਹਰਬੀਜ ਜਾਂ ਕੋਡੈਕਸ ਬਾਰਬੇਰੀਨੀ, ਲਾਤੀਨੀ 241 ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1552 ਵਿਚ ਸਪੇਨ ਦੇ ਕਿੰਗ ਕਾਰਲੋਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਇਆ। ਫਰੇ ਬਰਨਾਰਦਿਨੋ ਡੀ ਸਹਿਗਾਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਕੋਡਿਸਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਸਲੀ ਗਣਿਤ ਦੇ ਢੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜੋ ਕਿ ਫਿਰ ਹਿਸਟੋਰੀਆ ਜਨਰਲ ਡੀ ਲਾਸ ਕੋਸਾਸ ਡੀ ਨੁਏਵਾ ਐਸਪੇਨਾ ਬਣ ਗਈ, ਜੋ 1793 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ।<ref>{{Cite book|title="Plants as medicines". The Cultural history of plants.|last=Heinrich|first=M|publisher=In Prance G & Nesbitt M (eds.)|year=2005|isbn=978-0-415-92746-8|location=|pages=205–238|quote=|via=}}</ref> ਕਾਸਟੋਰ ਦੁਰਾਂਟੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹਰਬਰਿਓ ਨੂਵੋ ਨੂੰ 1585 ਵਿਚ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਇੰਡੀਜ਼ ਦੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਪੌਦਿਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ।1609 ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਜਰਮਨ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਸਦੀ ਲਈ ਇਤਾਲਵੀ ਸੰਸਕਰਣ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਗਏ। === ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਅਮਰੀਕਾ === 17 ਵੀਂ ਅਤੇ 18 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ, ਰਵਾਇਤੀ ਲੋਕ , ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਉਪਚਾਰਾਂ, ਕੂਪਿੰਗ ਅਤੇ ਜਚਕ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੂਲ ਅਮਰੀਕੀ ਰਵਾਇਤੀ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਦਵਾਈ ਨੇ ਮਲੇਰੀਆ, ਪੇਚਸ਼, ਗੰਦਗੀ, ਗੈਰ-ਵੇਨਰੀਅਲ ਸਿਫਿਲਿਸ ਅਤੇ ਗੋਇਟਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite book|title=The Routledge Companion to Native American Literature|last=L|first=Madsen, Deborah|publisher=|year=2015|isbn=|location=|pages=|quote=|via=}}</ref> ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਅਤੇ ਲੋਕਲ ਉਪਚਾਰ 19 ਵੀਂ ਅਤੇ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇ, ਕੁਝ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਆਧੁਨਿਕ ਫਾਰਮਾਕੋਲੋਜੀ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=Eugenia M. Fulcher, Robert M. Fulcher, Cathy Dubeansky,|title=Pharmacology: principal and application|last=Fulcher|first=Eugenia M|first2=|date=2014|website=|publisher=|page=5|access-date=}}</ref> === ਅਧੁਨਿਕ ਵਰਤੋਂ === ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਕ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਆਧੁਨਿਕ ਦਵਾਈ ਪੌਦੇ ਫਾਈਟੋ ਕੈਮੀਕਲ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। [24] ਖੋਜਕਰਤਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਕਲਪਕ ਇਲਾਜ "ਪਲੇਸਬੋ ਦੇ ਇਲਾਜਾਂ ਤੋਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੇ" ਹੁੰਦੇ ਹਨ।<ref>''The Economist'', "Alternative Medicine: Think yourself better", 21 May 2011, pp. 83–84</ref> ਆਧੁਨਿਕ ਚਿਕਿਤਸਕ ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਾ ਨੂੰ ਵਹਿਮਾਂ ਭਰਮਾਂ ਤੇ ਨਿਰਾਧਾਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਤੇ ਉਸਰੀ ਅਤਾਰਕਿਕ/ਅਵਿਗਿਆਨਕ ਚਿਕਿਤਸਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਉਥੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ - ਜਾਦੂ-ਟੂਣੇ, ਅਨੁਸ਼ਠਾਨਾਂ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਇਲਾਜ ਵਿਧੀਆਂ ਪਿੱਛੇ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਮਾਨਸਿਕ ਸੱਚ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<ref name=":2">{{Cite book|title=ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਕੁਝ ਪੱਖ, ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਾ : ਸਿਧਾਂਤਕ ਪਰਿਪੇਖ|last=ਸਿੰਘ|first=ਗੁਰਮੀਤ|publisher=ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਰਾਇਟਰਜ ਕੋਆਪ੍ਰੇਟਿਵ ਸੁਸਾਇਟੀ ਲਿਮਟਿਡ|year=|isbn=|location=ਲੁਧਿਆਣਾ|pages=11|quote=|via=}}</ref> ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਾ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ – 1. ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ, ਖਣਿਜਾਂ ਤੇ ਜੀਵਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਾ 2. [[ਜਾਦੂ]] ਤੇ [[ਧਰਮ]] ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਾ। ==== ਓ)ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ [[ਚਿਕਿਤਸਾ]]==== '''ਲੋਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ''' ਅਨੁਸਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਣ ਪਰਾਭੌਤਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਜੜੀ ਬੂਟੀ ਦੀ ਇਲਾਜ ਸ਼ਕਤੀ ਉਸ ਜੜੀ ਬੂਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਜਾਂ [[ਅਨੁਸ਼ਠਾਨ]] ਦਾ ਪ੍ਰਤਿਫਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਤ੍ਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਵਿਧੀ ਵਿਹਾਰ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite book|title=ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਕੁਝ ਪੱਖ, ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਾ:ਸਿਧਾਂਤਕ ਪਰਿਪੇਖ|last=ਸਿੰਘ|first=ਗੁਰਮੀਤ|publisher=ਲੁਧਿਆਣਾ: ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਰਾਇਟਰਜ ਕੋਆਪ੍ਰੇਟਿਵ ਸੁਸਾਇਟੀ ਲਿਮਟਿਡ|year=|isbn=|location=|pages=12|quote=|via=}}</ref> ==== ਅ) ਜਾਦੂ ਟੂਣਿਆਂ ਤੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਚਕਿਤਸਾ ==== ਜਾਦੂ-ਟੂਣੇ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਚਕਿਤਸਕ ਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਪਰਾਭੌਤਿਕ ਚਿਕਿਤਸਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਜਾਦੂ-ਟੂਣੇ, [[ਜੰਤਰ ਮੰਤਰ]], ਧਾਗੇ ਤਵੀਤ, ਝਾੜ ਫੂਕ, ਅਤੇ [[ਲੋਕ ਧਰਮ]] ਦੀਆਂ ਰੀਤਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।<ref name=":2" /> == ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ == ਵਰਲਡ ਹੈਲਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ਡਬਲਯੂਐਚਓ) ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ "ਸਿਧਾਂਤਾਂ, ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਦੇਸੀ ਅਨੁਭਵਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਗਿਆਨ, ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਰਕਮ, ਜੋ ਸਿਹਤ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਿਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ, ਤਸ਼ਖੀਸ, ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੈ। <ref name=":02">{{Cite web|url=https://www.who.int/health-topics/traditional-complementary-and-integrative-medicine#tab=tab_1|title=World Health Organization|last=|first=|date=|website=Traditional medicine: definition|publisher=|access-date=}}</ref> ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਿਆਂ ਡਾ. ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਘੜਦਾ ਹੈ – "ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਾ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਇਲਾਜ ਦੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਨਾਲ ਹੈ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਕਿਸੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਧੀ ਜਾਂ ਚਿਕਿਤਸਾ ਵਿਦਿਆਲੇ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖਿਆ ਹੋਣ ਦੀ ਬਜਾਇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਜਾਂ ਅਨੁਭਵ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।"<ref name=":22">{{Cite book|title=ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਕੁਝ ਪੱਖ, ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਾ : ਸਿਧਾਂਤਕ ਪਰਿਪੇਖ|last=ਸਿੰਘ|first=ਗੁਰਮੀਤ|publisher=ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਰਾਇਟਰਜ ਕੋਆਪ੍ਰੇਟਿਵ ਸੁਸਾਇਟੀ ਲਿਮਟਿਡ|year=|isbn=|location=ਲੁਧਿਆਣਾ|pages=11|quote=|via=}}</ref> === ਲੋਕ ਦਵਾਈ === ਇਕਡੇਡੋਰ ਦੇ ਕੁਏਨਕਾ ਵਿਚ ਇਕ ਲਿਮਪੀਜ਼ਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੁਰੇਂਡੇਰਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਵਜੋਂ ਵਰਣਿਤ ਅਭਿਆਸ ਹਨ ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਧਾਰਤ, ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਗਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਦਵਾਈ, ਰਵਾਇਤੀ ਕੋਰੀਅਨ ਦਵਾਈ, ਅਰਬੀ ਦੇਸੀ ਦਵਾਈ, ਉਇਗੁਰ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ, ਜਾਪਾਨੀ ਕਮਪੀ ਦਵਾਈ, ਰਵਾਇਤੀ ਆਦਿਵਾਸੀ ਝਾੜੀ ਦੀ ਦਵਾਈ, ਅਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਲੋਕ ਚਕਿਤਸਾ।<ref>"WHO Traditional Medicine Strategy 2014-2023" (PDF). World Health Organization. 2013. Retrieved 7 May 2018</ref> === ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ === ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਦਾਨੀ ਇਲਾਜ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਲਾਜ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਸਾਲੇ, ਜੜੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਆਮ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਵਿਚ ਚਿਕਿਤਸਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਲੈੱਪਰਸਨ ਦੁਆਰਾ ਲੰਘੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈਟ ਦੁਆਰਾ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ)। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿਰਫ ਪਰੰਪਰਾ ਜਾਂ ਆਦਤ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪਲੇਸਬੋ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੁੰਦੇ।<ref>{{Cite web|url=https://www.scientificamerican.com/article/placebo-effect-a-cure-in-the-mind/|title=Placebo effect : A cure of mind|last=Niemi|first=Britt|date=|website=|publisher=Scientific american|access-date=February-march 2009}}</ref> ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਦੀ ਇਕ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਉਦਾਹਰਣ ਸਾਹ ਦੀ ਲਾਗ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ੁਕਾਮ ਜਾਂ ਹਲਕੇ ਫਲੂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਚਿਕਨ ਸੂਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੈ।ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦੂਜੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਡੈਕਟ ਟੇਪ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਪੌਦਾ ਤੰਦਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਡੈਕਟ ਟੇਪ ਜਾਂ ਸੁਪਰਗਲੂ ਅਤੇ ਗਲ਼ੇ ਦੇ ਦਰਦ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕੋਗੇਲ ਮੋਗੇਲ। ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੰਭੀਰ ਉਪਚਾਰ ਸੌਂਪੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਕੁੱਕਬੁੱਕ ਅਕਸਰ ਡ੍ਰੈਪਪੀਸ਼ੀਆ, ਬੁਖਾਰਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://archive.org/details/missbeechershou00beecgoog/page/n341/mode/2up|title=Housekeeper and Healthkeeper: Containing Five Hundred Recipes for Economical and ...|last=Becheer|first=Catherine Esther|date=|website=|publisher=Harpar & Brothers|access-date=}}</ref>ਐਲੋਵੇਰਾ ਪੌਦੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਲਿਕੁਅਰ ਜਾਂ ਡਾਈਜਿਸਟਸ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਚਿਕਿਤਸਕ ਉਪਚਾਰਾਂ ਵਜੋਂ ਵੇਚੇ ਗਏ ਸਨ। ਚੀਨੀ, ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਾ ਵਿਚ, ਚਿਕਿਤਸਕ ਕੰਜੀਜ਼ (ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਪਕਾਏ ਚਾਵਲ ਦੇ ਸੂਪ), ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸੂਪ ਇਲਾਜ ਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।<ref>''Prince Wen Hui's Cook'' Bob Flaws and Honora Wolf. 1998</ref> <references /> ivubz5q00z3thua4fy8pmdy1kryrflk 0 127722 812472 755147 2025-07-04T22:45:21Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812472 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Market_Pharmacy_Tana_MS5179.jpg|thumb|250x250px| [[ਅੰਤਾਨਾਨਾਰੀਵੋ|ਐਂਟਨੇਨਾਰਿਵੋ]], [[ਮਾਦਾਗਾਸਕਰ|ਮੈਡਾਗਾਸਕਰ ਦੇ]] ਇੱਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ]] [[ਤਸਵੀਰ:Botanica.jpg|right|thumb|250x250px| ਬੋਸਟਨਿਕਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਮੈਕਾ ਪਲੇਨ, [[ਬੌਸਟਨ|ਬੋਸਟਨ]] ਵਿਚ ਇਹ ਇਕ ਲਾਤੀਨੀ ਕਮਿਉਨਿਟੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, [[ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ|ਅਰਦਾਸਾਂ]] ਨਾਲ ਸਜਾਈਆਂ [[ਮੋਮਬੱਤੀ|ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ]], ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਬਾਂਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਵੇਚਦਾ ਹੈ। ]] '''ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ''' (ਜਿਸ ਨੂੰ '''[[ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ|ਦੇਸੀ]]''' ਜਾਂ '''ਲੋਕ ਦਵਾਈ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਗਿਆਨ ਦੇ ਡਾਕਟਰੀ ਪਹਿਲੂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਧੁਨਿਕ [[ਮੈਡੀਸਿਨ|ਦਵਾਈ]] ਦੇ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋਏ। [[ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾ|ਵਰਲਡ ਹੈਲਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ਡਬਲਯੂ ਐਚ ਓ)]] ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ "ਸਿਧਾਂਤਾਂ, ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਦੇਸੀ ਅਨੁਭਵਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਗਿਆਨ, ਹੁਨਰ, ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਰਕਮ, ਭਾਵੇਂ ਸਿਹਤ ਦੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ, ਤਸ਼ਖੀਸ, ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ।"<ref name="WHO">{{Cite web|url=http://www.who.int/medicines/areas/traditional/definitions/en/|title=Traditional Medicine: Definitions|date=2008-12-01|publisher=[[World Health Organization]]|access-date=2014-04-20}}</ref> ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦਵਾਈ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ [[ਏਸ਼ੀਆ|ਏਸ਼ੀਆਈ]] ਅਤੇ [[ਅਫ਼ਰੀਕਾ|ਅਫਰੀਕੀ]] ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, 80% ਆਬਾਦੀ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਵਿਕਲਪਕ ਦਵਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref name="WHO"/> ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਯੂਰਪੀਅਨ ਦਵਾਈ, ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਦਵਾਈ, ਰਵਾਇਤੀ ਕੋਰੀਅਨ ਦਵਾਈ, ਰਵਾਇਤੀ ਅਫਰੀਕੀ ਦਵਾਈ, [[ਆਯੁਰਵੇਦ|ਆਯੁਰਵੈਦ]], ਸਿੱਧ ਦਵਾਈ, [[ਯੂਨਾਨੀ ਇਲਾਜ|ਯੂਨਾਨੀ]], ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਈਰਾਨੀ ਦਵਾਈ, ਈਰਾਨੀ (ਫਾਰਸੀ), ਇਸਲਾਮੀ ਦਵਾਈ, ਮੁਤੀ ਅਤੇ ਇਫ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰਵਾਇਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਬਲਿਜ਼ਮ, ਐਥਨੋਮਾਈਡਿਸਾਈਨ, ਐਥਨੋਬੋਟਨੀ, ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਮਾਨਵ ਵਿਗਿਆਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਡਬਲਯੂ ਐਚ ਓ ਨੋਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, "ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ ਜਾਂ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਅਣਉਚਿਤ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਜਾਂ ਖਤਰਨਾਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ" ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਕਈ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ "ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਹੋਰ ਖੋਜ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।" <ref name="WHO"/> ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ, ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਨੇ "ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਨੀਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੈਂਬਰ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਨੌਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੇਗੀ।" <ref>{{Cite web|url=http://www.who.int/medicines/publications/traditional/trm_strategy14_23/en/|title=WHO traditional medicine strategy: 2014-2023|date=December 2013|website=The World Health Organization}}</ref> == ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ == === ਕਲਾਸੀਕਲ ਇਤਿਹਾਸ === ਲਿਖਤੀ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿਚ, ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਪ੍ਰਾਚੀਨ [[ਸੂਮਰ|ਸੁਮੇਰੀ ਵਾਸੀਆਂ ਨਾਲ]] 5000 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੌਦਿਆਂ ਲਈ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਾਪਤ ਚਿਕਿਤਸਕ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰੀ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਏਬਰਜ਼ ਪਪੀਯਰਸ ਤੋਂ c 1552 ਬੀ ਸੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਉਪਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਜਾਦੂਈ ਡਾਕਟਰੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਰਜ ਹੈ। <ref>{{Cite web|url=http://www.whonamedit.com/synd.cfm/443.html|title=Ebers' Papyrus|access-date=28 December 2014}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[ਪੁਰਾਣਾ ਨੇਮ|ਪੁਰਾਣੇ ਨੇਮ]] ਵਿਚ ਕਸ਼ੂਰਤ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਕਾਸ਼ਤ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। [[ਆਯੁਰਵੇਦ|ਆਯੁਰਵੈਦ]] ਵਿਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਅਤੇ ਖਣਿਜਾਂ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੀ ਭਾਰਤੀ ਜੜ੍ਹੀ ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਮਾਹਰ ਜਿਵੇਂ [[ਚਾਰਕ|ਚਰਕਾ]] ਅਤੇ [[ਸੁਸ਼ਰੁਤ|ਸੁਸ਼੍ਰੁਤ]] ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬੀ.ਸੀ. ਦੌਰਾਨ ਦਰਸਾਇਆ ਸੀ। <ref>{{Cite book|url=http://medind.nic.in/iae/t07/i4/iaet07i4p243.pdf|title=History of Medicine: Sushruta – the Clinician – Teacher par Excellence|last=Girish Dwivedi|first=Shridhar Dwivedi|publisher=[[National Informatics Centre]]|year=2007|access-date=2008-10-08|archive-date=2008-10-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20081010045900/http://medind.nic.in/iae/t07/i4/iaet07i4p243.pdf|dead-url=yes|accessdate=2020-05-17|archivedate=2008-10-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081010045900/http://medind.nic.in/iae/t07/i4/iaet07i4p243.pdf|url-status=deviated}}</ref> ਪਹਿਲੀ ਚੀਨੀ ਹਰਬਲ ਕਿਤਾਬ ''ਸ਼ੈਨਨੋਂਗ ਬੇਂਕਾਓ ਜਿੰਗ ਸੀ'', ਜੋ [[ਹਾਨ ਰਾਜਕਾਲ|ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ]] ਸਮੇਂ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ [[ਹਾਨ ਰਾਜਕਾਲ|ਸੀ]] ਪਰੰਤੂ ਇਸਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਤਾਰੀਖ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਤਾਰੀਖ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ [[ਤੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼|ਤੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ]] ਸਮੇਂ ''ਯਾਓਕਸਿੰਗ ਲੂਨ'' ( ''ਮੈਡੀਸਨਲ'' ''ਜੜ੍ਹੀਆਂ'' ''ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ'' ) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ [[ਤੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼|ਸੀ]] । ਮੁੱਢਲੇ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਯੂਨਾਨੀ ਕੰਪਾਈਲਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਪਾਈਥਾਗੋਰਸ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ, [[ਹਿਪੋਕਰਾਤਿਸ|ਹਿਪੋਕ੍ਰੇਟਸ]], [[ਅਰਸਤੂ]], ਥੀਓਫ੍ਰਾਸਟਸ, ਡਾਇਓਸੋਰਾਈਡਜ਼ ਅਤੇ [[ਗਾਲੈਨ|ਗਾਲੇਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ]]। ਰੋਮਨ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ [[ਵੱਡਾ ਪਲੀਨੀ|ਪਲੀਨੀ ਦਿ ਐਲਡਰ]] ਦਾ ''ਕੁਦਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ'' ਅਤੇ ਸੈਲਸਸ ਦੀ ''ਡੀ ਮੈਡੀਸੀਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ'' । <ref name="Kay1996">{{Cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9780186516465/page/19|title=Healing with plants in the American and Mexican West|last=Kay|first=MA|publisher=[[University of Arizona Press]]|year=1996|isbn=978-0-8165-1646-9|location=Tucson|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780186516465/page/19 19&ndash;20]}}</ref> ਪੇਡਨੀਅਸ ਡਾਇਓਸਕੋਰਾਈਡਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੇ ''ਡੀ ਮੈਟੇਰੀਆ ਮੇਡਿਕਾ'' ਲਈ ਪਿਛਲੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ ਅਤੇ ਸਹੀ ਕੀਤਾ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਵੀਂ ਸਮੱਗਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀ; ਇਸ ਰਚਨਾ ਦਾ ਕਈਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਵਿਚ [[ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਤੁਰਕੀ]], [[ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅਰਬੀ]] ਅਤੇ [[ਹਿਬਰੂ ਭਾਸ਼ਾ|ਇਬਰਾਨੀ]] ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। <ref name="Blunt1994">{{Cite book|title=The Illustrated herbal|last=Raphael, Sandra|last2=Blunt, Wilfrid|publisher=Frances Lincoln|year=1994|isbn=978-0-7112-0914-5|location=London|pages=|doi=|oclc=|access-date=}}</ref> ''De Materia Medica'' ਦੇ ਲਾਤੀਨੀ ਖਰੜੇ ਜੜੀ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਲਾਤੀਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ Apuleius Platonicus ''(ਹਰਬੇਰੀਅਮ Apuleii Platonici)'' ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼-ਸੈਕਸਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕੋਡੈਕਸ ਕੌਟਨ ''ਵਿਟਲੀਊਸ C.III.'' ਇਹ ਛੇਤੀ ਯੂਨਾਨੀ ਅਤੇ ਰੋਮਨ compilations ਯੂਰਪੀ ਮੈਡੀਕਲ ਥਿਊਰੀ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ [[ਇਬਨ ਸੀਨਾ|Avicenna]] (ਇਬਨ ਮੂਸਾ ਸਿਨਾਈ, 980 &#x2013; 1037), ਫ਼ਾਰਸੀ Rhazes (ਰਾਜ਼ੀ, 865 &#x2013; 925) ਅਤੇ ਯਹੂਦੀ [[ਮੇਮੋਨੀਡਿਸ|ਮਾਈਮੋਨਡੀਜ਼]]। ਕੁਝ [[ਪਥਰਾਟ|ਜ਼ੀਵਾਸ਼ਮ]] ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਦੇ ਬਾਅਦ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ। <ref>{{Cite journal|last=van der Geer|first=Alexandra|last2=Dermitzakis|first2=Michael|date=2010|title=Fossils in pharmacy: from "snake eggs" to "Saint's bones"; an overview|url=http://www.hellenjgeosci.geol.uoa.gr/45/van%20der%20Geer%20&%20Dermitzakis.pdf|journal=[[Hellenic Journal of Geosciences]]|volume=45|issue=|pages=323–332|doi=|access-date=}}</ref> === ਮੱਧਕਾਲੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ === ਅਰਬੀ ਦੇਸੀ ਦਵਾਈ [[ਬੱਦੂ ਲੋਕ|Bedouins]] ਦੀ ਜਾਦੂ ਅਧਾਰਿਤ ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਹੈਲੇਨਿਕ ਦੇ ਅਰਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ [[ਆਯੁਰਵੇਦ|ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ]] ਮੈਡੀਕਲ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚਕਾਰ ਟਕਰਾਅ ਤੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈ। <ref>{{Cite book|title=Plural medical systems in the Horn of Africa: the legacy of "Sheikh" Hippocrates|url=https://archive.org/details/pluralmedicalsys0000slik|last=Slikkerveer, L. J.|publisher=Kegan Paul International|year=1990|isbn=978-0-7103-0203-8|location=London|pages=|doi=|oclc=|access-date=}}</ref> ਸਪੇਨ ਦੀ ਦੇਸੀ ਦਵਾਈ 711 ਤੋਂ 1492 ਤੱਕ ਅਰਬਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਸੀ। <ref>{{Cite book|title=Ciencias de la naturaleza en Al-Andalus : textos y estudios|last=García Sánchez|first=E|last2=Carabaza Bravo|first2=JM|last3=Hernández Bermejo|first3=JE|last4=Ramírez|first4=AJ|publisher=[[Spanish National Research Council|Consejo Superior de Investigaciones Científicas]]|year=1990|isbn=978-84-00-07727-3|editor-last=e Morales Ruiz Matas CA|language=Spanish|chapter=Árboles y arbustos en los textos agrícolas andalusíes (I)}}</ref> ਇਸਲਾਮਿਕ ਵੈਦ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਬੋਟੈਨੀਜਿਸਟ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਲ-ਦੀਨਾਵਰੀ ਅਤੇ ਇਬਨ ਅਲ-ਬਾਇਤਰ <ref name="Diane">Diane Boulanger (2002), "The Islamic Contribution to Science, Mathematics and Technology", ''OISE Papers'', in ''STSE Education'', Vol. 3.</ref> ਨੇ ਮੈਟਰੀਆ ਦੇ ਮੈਡੀਕਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਮੈਡੀਕਲ ਗਰਭ ਅਵਸੀਨੇਨਾ ਦੀ ''ਦ ਕੈਨਨ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਸਨ ਸੀ'', ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਫਾਰਮਾਸਕੋਪੀਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਲੀਨਿਕਲ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। <ref name="Tschanz">{{Cite journal|last=Tschanz David W|year=2003|title=Arab Roots of European Medicine|url=|journal=Heart Views|volume=4|issue=|page=2}}</ref> <ref name="Eldredge">{{Cite journal|last=Eldredge Jonathan D|year=2003|title=The Randomised Controlled Trial design: unrecognized opportunities for health sciences librarianship|url=|journal=Health Information and Libraries Journal|volume=20|issue=|pages=34–44 [36]|doi=10.1046/j.1365-2532.20.s1.7.x|pmid=12757434}}</ref> <ref name="Bloom">{{Cite journal|last=Bloom Bernard S., Retbi Aurelia, Dahan Sandrine, Jonsson Egon|year=2000|title=Evaluation Of Randomized Controlled Trials On Complementary And Alternative Medicine|url=|journal=International Journal of Technology Assessment in Health Care|volume=16|issue=1|pages=13–21 [19]|doi=10.1017/s0266462300016123|pmid=10815350}}</ref> ''ਕੈਨਨ'' ਦਾ 12 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਲਾਤੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਇਕ ਡਾਕਟਰੀ ਅਧਿਕਾਰ ਰਿਹਾ। ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਦੀ [[ਯੂਨਾਨੀ ਇਲਾਜ|ਯੂਨੀਨੀ]] ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵੀ ''ਕੈਨਨ'' 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। <ref>{{Cite book|url=http://origin.searo.who.int/entity/medicines/documents/traditional_medicines_in_asia.pdf|title=Traditional medicine in Asia|last=Heller|first=M.|last2=Edelstein|first2=P.|last3=Mayer|first3=M.|publisher=World Health Organization|year=2001|isbn=9789290222248|page=31|format=PDF|access-date=24 April 2020|archive-date=31 ਜੁਲਾਈ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200731165632/http://origin.searo.who.int/entity/medicines/documents/traditional_medicines_in_asia.pdf|dead-url=yes|accessdate=17 ਮਈ 2020|archivedate=31 ਜੁਲਾਈ 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200731165632/http://origin.searo.who.int/entity/medicines/documents/traditional_medicines_in_asia.pdf|url-status=deviated}}</ref> ਮੁੱਢਲੇ ਰੋਮਨ-ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਹੀਰਨਾਮਸ ਬੌਕ ਦੁਆਰਾ ਜਰਮਨ ਵਿਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਜਿਸ ਦੀ ਹਰਬਲ, ਨੂੰ 1546 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ''ਕਯੂਟਰ ਬੁਚ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਕਿਤਾਬ [[ਡੱਚ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੱਚ]] ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀ ਗਈ Rembert Dodoens (1517 &#x2013; 1585) ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਡੱਚ ਤੋਂ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]] ਵਿੱਚ Carolus Clusius, (1526 &#x2013; 1609) ਦੁਆਰਾ, ਹੈਨਰੀ ਲਯਟੇ ਦੁਆਰਾ A ''Nievve Herball'' ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ 1578 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ। ਇਹ ਜਾਨ ''ਗੈਰਾਰਡ ਦਾ'' (1545 &#x2013; 1612) ''Herball or General Hiftorie of Plantes ਬਣ ਗਿਆ।'' <ref name="Kay1996"/> <ref name="Blunt1994"/> ਹਰ ਨਵਾਂ ਕੰਮ ਨਵੇਂ ਜੋੜਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦਾ ਟੈਕਸਟ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸੀ। ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਲੋਕ ਗਿਆਨ ਇਹਨਾਂ ਟੈਕਸਟ ਨਾਲ ਅਨੁਕੂਲਿਤ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। <ref name="Kay1996"/> 44 ਨਸ਼ੇ, diluents, ਸੁਆਦ ਏਜੰਟ ਅਤੇ ਇਮੋਲੀਇੰਟਸ ਦੇ ਜ਼ਿਕਰ ਡੀਓਸਕੋਰਡੀਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਅਜੇ ਵੀ ਯੂਰਪ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਿਕ pharmacopoeias ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। <ref name="Blunt1994"/>Puritans ਗੈਰਾਰਡ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ|ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਲੈ ਗਏ]] ਜਿੱਥੇ ਇਸਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਦੇਸੀ ਦਵਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ। ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਹਰਨੇਂਡੀਜ਼, ਸਪੇਨ ਦੇ ਫਿਲਿਪ II ਦੇ ਵੈਦ ਨੇ [[ਮੈਕਸੀਕੋ]] ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ 1571-1577 ਤੱਕ ਕਈ ਸਾਲ ਬਿਤਾਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ''ਰਰਮ ਮੈਡੀਕਾਰਮ ਨੋਵਾ ਹਿਸਪਾਨੀਏ ਥੀਸੌਰਸ'' ਲਿਖਿਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਸਕਰਣ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਜ਼ਿਮਨੇਜ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਦੋਨੋ ਹਰਨਾਡੇਜ ਅਤੇ Ximenez ਨੇ [[ਅਜ਼ਤੇਕ|ਐਜ਼ਟੈਕ]] ethnomedicinal ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਯੂਰਪੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੋਇਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ "ਨਿੱਘਾ", "ਠੰਡੇ", ਅਤੇ "ਗਿੱਲਾ", ਪਰ ਇਹ ਸਾਫ ਨਹੀ ਹੈ ਕਿ ਐਜ਼ਟੈਕ ਨੇ ਇਹ ਵਰਗ ਵਰਤਿਆ। <ref>{{Cite journal|last=Ortiz de Montellano|first=B|year=1975|title=Empirical Aztec medicine|journal=[[Science (journal)|Science]]|volume=188|issue=4185|pages=215&ndash;20|doi=10.1126/science.1090996|pmid=1090996}}</ref> ਜੁਆਨ ਡੀ ਐਸਟੀਨੇਫਰ ਦੇ ਫਲੋਰਿਲੀਜੀਓ ''ਮੈਡੀਸਨਲ ਡੀ ਟੋਡਾਸ ਲਾਸ ਇਨਫਰਮੇਡਸ'' ਨੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਦੇ 35 ਪੌਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ। Martín de la Cruz ਨੇ Nahuatl ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੜੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ Juan Badiano ਨੇ ਲਾਤੀਨੀ ਵਿੱਚ ''Libellus de Medicinalibus Indorum Herbis'' or ''Codex Barberini, Latin 241'' ਵਜੋਂ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1552 ਵਿੱਚ ਸਪੇਨ ਦੇ ਰਾਜਾ ਕਾਰਲੋਸ V ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="Heinrich2005">{{Cite book|title=The Cultural history of plants|last=Heinrich|first=M|last2=Pieroni|first2=A|last3=Bremner|first3=P|publisher=[[Routledge]]|year=2005|isbn=978-0-415-92746-8|editors=Prance G & Nesbitt M|pages=205–238|chapter=Plants as medicines}}</ref> ਇਹ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। <ref>{{Cite web|url=https://arqueologiamexicana.mx/mexico-antiguo/libellus-de-medicinalibus-indorum-herbis-librito-de-las-yerbas-medicinales-de-los|title=Libellus de Medicinalibus Indorum Herbis (Librito de las yerbas medicinales de los indios) o Códice Badiano|last=Lozoya|first=Xavier|date=2016|website=Arqueología Mexicana}}</ref> ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਇਆ। ਫਰੇ ਬਰਨਾਰਦਿਨੋ ਡੀ ਸਹਿਗਾਨ ਨੇ ਨਸਲੀ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਸਲੀ ਵਿਧੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜੋ ਕਿ ਫਿਰ ''ਹਿਸਟੋਰੀਆ ਜਨਰਲ ਡੀ ਲਾਸ ਕੋਸਾਸ ਡੇ ਨੁਏਵਾ ਐਸਪੇਆ'' ਬਣ ਗਈ, ਜੋ 1793 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ। ਕਾਸਟੋਰ ਦੁਰਾਂਟੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ''ਹਰਬਰਿਓ ਨੂਵੋ'' ਨੂੰ 1585 ਵਿਚ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ [[ਵੈਸਟ ਇੰਡੀਜ਼|ਵੈਸਟ ਇੰਡੀਜ਼ ਦੇ]] ਚਿਕਿਤਸਕ ਪੌਦਿਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ। 1609 ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਜਰਮਨ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਸਦੀ ਲਈ ਇਤਾਲਵੀ ਸੰਸਕਰਣ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਗਏ। === ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਅਮਰੀਕਾ === 17 ਵੀਂ ਅਤੇ 18 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ, ਰਵਾਇਤੀ ਲੋਕ ਤੰਦਰੁਸਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ, ਅਕਸਰ ਔ[[ਜੋਕ|ਰਤਾਂ]], ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਉਪਚਾਰਾਂ, ਪਕੜ ਅਤੇ [[ਜੋਕ|ਜਚਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।]]<ref>Rosalyn Fraad Baxandall, Linda Gordon, Susan Reverb, America's Working Women: A Documentary History, 1600 to the Present, W. W. Norton & Company, 1995, p. 50</ref> ਨੇਟਿਵ ਅਮਰੀਕੀ ਰਵਾਇਤੀ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਦਵਾਈ ਨੇ ਮਲੇਰੀਆ, ਪੇਚਸ਼, ਸਕੁਰਵੀ, ਗੈਰ-ਵੇਨਰੀਅਲ ਸਿਫਿਲਿਸ ਅਤੇ ਗੋਇਟਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। <ref>Madsen, Deborah L. The Routledge Companion to Native American Literature, Routledge, 2015</ref> ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਉਪਚਾਰ 19 ਵੀਂ ਅਤੇ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇ, <ref>Swerdlow JL. Medicine Changes: late 19th to early 20th century. Nature's Medicine: Plants that Heal. Washington, D.C.: National Geographic Society; 2000. pp. 158–91.</ref> ਕੁਝ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੁਆਰਾ ਆਧੁਨਿਕ ਫਾਰਮਾਕੋਲੋਜੀ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।<ref>Eugenia M. Fulcher, Robert M. Fulcher, Cathy Dubeansky, ''[https://books.google.com/books?id=qs_sAwAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Pharmacology: Principles and Applications']', Soto Elsevier Health Sciences, 2014, p. 5 ''</ref> === ਆਧੁਨਿਕ ਵਰਤੋਂ === ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਕ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। <ref>{{Cite journal|last=Bakx Keith|year=1991|title=The 'eclipse' of folk medicine in western society.|url=https://archive.org/details/sim_sociology-of-health-illness_1991-03_13_1/page/20|journal=Sociology of Health and Illness|volume=13|pages=20–38|doi=10.1111/1467-9566.ep11340307}}</ref> ਕੁਝ ਆਧੁਨਿਕ ਦਵਾਈ ਪੌਦਾ ਫਾਈਟੋ ਕੈਮੀਕਲਜ਼ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਵਿਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਖੋਜਕਰਤਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਕਲਪਕ ਇਲਾਜ਼ "ਪਲੇਸਬੋ ਦੇ ਇਲਾਜਾਂ ਤੋਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।" <ref>''[[The Economist]]'', "[https://www.economist.com/node/18710090 Alternative Medicine: Think yourself better]", 21 May 2011, pp. 83–84.</ref> == ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਅਤੇ ਰਚਨਾ == ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਦਵਾਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਮਿਉਨਿਟੀ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ "ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ" ਜਾਣ ਤੱਕ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਦਿੱਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਦੇਸੀ ਦਵਾਈ ਗਿਆਨ ਦੇ ਤੱਤ ਕਈਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ [[ਸ਼ਮਨਵਾਦ|ਸ਼ਮਨ]] ਜਾਂ [[ਦਾਈਪੁਣਾ|ਦਾਈ।]]<ref>{{Cite book|title=Indigenous Herbal Medicines: Tribal Formulations and Traditional Herbal Practices|last=Acharya|first=D|last2=Anshu S|publisher=Aavishkar Publishers|year=2008|isbn=978-81-7910-252-7|location=[[Jaipur]]}}</ref> ਤਿੰਨ ਕਾਰਕ ਚੰਗਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ &#x2013; ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਅਤੇ ਕਮਿਉਨਿਟੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ।<ref>{{Cite web|url=https://www.thelancet.com/pdfs/journals/lancet/PIIS0140-6736(00)91989-5.pdf|title=ALTERNATIVE MEDICINE: NIGERIA The role of traditional medicine|last=Maurice Mwu, Eric Gbodossou|date=December 2000|website=The Lancet}}</ref> ਜਦੋਂ ਦੇਸੀ ਦਵਾਈ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੁਆਰਾ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ &#x2013; ਉਹ ਜੋ ਇਸ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਥਾਈ ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਆਰਜ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਜੋ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਵੱਲ ਮੁੜਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਜਿਹੜੇ ਸਿਰਫ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਸਭ ਵਿਚ ਨਹੀਂ। <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/afrocaribbeanfol0000lagu|title=Afro-Caribbean folk medicine|last=Laguerre, Michel S.|publisher=Bergin & Garvey|year=1987|isbn=978-0-89789-113-4|location=New York|pages=|doi=|oclc=|access-date=|url-access=registration}}</ref>   <sup class="noprint Inline-Template" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਤਸਦੀਕ ਯੋਗਤਾ|<span title="The material near this tag needs to be fact-checked with the cited source(s). (August 2008)">ਤਸਦੀਕ ਦੀ ਲੋੜ</span>]]'' &#x5D;</sup> == ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ == ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਦੇ ਰਸਮੀ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਉਪਚਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ [[ਸਿਹਤ]] ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ, ਆਮ ਗਿਆਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅਭਿਆਸ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। === ਲੋਕ ਦਵਾਈ === [[ਤਸਵੀਰ:Curandera_performing_a_limpieza.jpg|thumb| Curandera Cuenca, Ecuador ਵਿੱਚ ਇੱਕ ''limpieza'' ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ। ]] ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਵਜੋਂ ਵਰਣਿਤ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤੇ ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ, ਵਿਗਿਆਨ-ਅਧਾਰਤ, ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਗਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ [[ਮੈਡੀਸਿਨ|ਦਵਾਈਆਂ]] ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਮੈਡੀਕਲ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। <ref name="who2018">{{Cite web|url=http://www.who.int/traditional-complementary-integrative-medicine/about/en/|title=Traditional, complementary and integrative medicine|date=2018|publisher=World Health Organization|access-date=7 May 2018}}</ref> ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਦਵਾਈ, ਰਵਾਇਤੀ ਕੋਰੀਅਨ ਦਵਾਈ, ਅਰਬੀ ਦੇਸੀ ਦਵਾਈ, ਉਇਗੁਰ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ, ਜਾਪਾਨੀ ਕਮਪੀ ਦਵਾਈ, ਰਵਾਇਤੀ ਆਦਿਵਾਸੀ ਝਾੜੀ ਦੀ ਦਵਾਈ, ਅਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਲੋਕ ਚਕਿਤਸਾ । <ref name="who2013">{{Cite web|url=http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/92455/9789241506090_eng.pdf?sequence=1|title=WHO Traditional Medicine Strategy 2014-2023|date=2013|publisher=World Health Organization|access-date=7 May 2018}}</ref> ==== ਆਸਟਰੇਲੀਆਈ ਝਾੜੀ ਦੀ ਦਵਾਈ ==== ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, [[ਆਸਟਰੇਲੀਆ]] ਵਿਚ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰਸ ਸਟਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਝਾੜੀ ਦੀ ਦਵਾਈ ਪੌਦੇ ਦੀ ਸਮਗਰੀ, ਜਿਵੇਂ ਸੱਕ, ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਬੀਜ ਤੋਂ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। <ref name="aao">{{Cite web|url=http://www.aboriginalartonline.com/culture/medicine.php|title=Traditional Aboriginal Bush Medicine|publisher=Aboriginal Art Online|access-date=26 June 2013|archive-date=25 ਮਈ 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130525063605/http://www.aboriginalartonline.com/culture/medicine.php|dead-url=yes|archivedate=25 ਮਈ 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130525063605/http://www.aboriginalartonline.com/culture/medicine.php|url-status=deviated}}</ref> ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਹਰਬਲ ਦਵਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਜਾਂ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://search.credoreference.com/content/entry/columency/herbal_medicine/0|title=Select Your Library - Credo Reference|website=search.credoreference.com|access-date=2015-04-17}}</ref> ==== ਨੇਟਿਵ ਅਮਰੀਕਨ ਦਵਾਈ ==== ਅਮੈਰੀਕਨ ਨੇਟਿਵ ਅਤੇ ਅਲਾਸਕਾ ਦੇਸੀ ਦਵਾਈ ਇਲਾਜ਼ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਰੂਪ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀਆਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। === ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ === '''ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ''' (ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ '''ਦਾਨੀ ਇਲਾਜ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ '''ਹੈ''' ) ਇੱਕ [[ਰੋਗ|ਬਿਮਾਰੀ]] ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਲਾਜ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਸਾਲੇ, [[ਜੜ੍ਹੀ-ਬੂਟੀ|ਜੜੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ]], ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਆਮ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਵਿਚ ਚਿਕਿਤਸਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਜਾਂ ਇਲਾਜ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਲੈੱਪਰਸਨ ਦੁਆਰਾ ਲੰਘੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ (ਜਿਸ ਨੂੰ [[ਇੰਟਰਨੈੱਟ|ਇੰਟਰਨੈਟ]] ਦੁਆਰਾ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ)। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿਰਫ ਪਰੰਪਰਾ ਜਾਂ ਆਦਤ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪਲੇਸਬੋ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। <ref>{{Cite news|url=http://www.scientificamerican.com/article/placebo-effect-a-cure-in-the-mind/|title=Placebo Effect: A Cure in the Mind|date=February–March 2009|work=Scientific American}}</ref> ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਦੀ ਇਕ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਉਦਾਹਰਣ [[ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ|ਸਾਹ ਦੀ]] ਲਾਗ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ੁਕਾਮ ਜਾਂ ਹਲਕੇ [[ਇਨਫਲੂਐਨਜ਼ਾ|ਫਲੂ ਦਾ]] ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਚਿਕਨ ਸੂਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੈ। ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦੂਜੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਡੈਕਟ ਟੇਪ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ; ਅਤੇ duct ਟੇਪ ਜਾਂ superglue planter warts ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ; ਅਤੇ ਗਲ਼ੇ ਦੇ ਦਰਦ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕੋਗੇਲ ਮੋਗੇਲ। ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੰਭੀਰ ਉਪਚਾਰ ਸੌਂਪੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਕੁੱਕਬੁੱਕ ਅਕਸਰ ਡ੍ਰੈਪਪੀਸੀਆ, ਬੁਖਾਰਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। <ref>[[Catherine Beecher|Catherine Esther Beecher]] [[iarchive:missbeechershou00beecgoog/page/n341| Mrs. Beecher's Housekeeper and Healthkeeper]] 1874. Retrieved on 2007-11-05.</ref> [[ਕੁਆਰ ਗੰਦਲ|ਐਲੋਵੇਰਾ]] ਪੌਦੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। <ref>{{Cite journal|last=Sidgwick|first=G. P|last2=McGeorge|first2=D|last3=Bayat|first3=A|year=2015|title=A comprehensive evidence-based review on the role of topicals and dressings in the management of skin scarring|journal=Archives of Dermatological Research|volume=307|issue=6|pages=461–477|doi=10.1007/s00403-015-1572-0|pmc=4506744|pmid=26044054}}</ref> ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਲਿਕੁਅਰ ਜਾਂ ਡਾਈਜਿਸਟਸ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਚਿਕਿਤਸਕ ਉਪਚਾਰਾਂ ਵਜੋਂ ਵੇਚੇ ਗਏ ਸਨ। ਚੀਨੀ ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਕ ਵਿਚ, ਚਿਕਿਤਸਕ [[ਜੁਕ|ਕੰਜੀਜ਼]] (ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਪਕਾਏ ਚਾਵਲ ਦੇ ਸੂਪ), ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸੂਪ ਇਲਾਜ ਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। <ref>''Prince Wen Hui's Cook'' Bob Flaws and Honora Wolf 1985</ref> == ਆਲੋਚਨਾ == === ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ === ਹਾਲਾਂਕਿ 130 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਦਵਾਈਆਂ ਬਾਰੇ ਨਿਯਮ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਜੋਖਮ ਹਨ। ਇਹ ਅਕਸਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਹਰਬਲ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ, ਪਰ ਜੜੀਆਂ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਉਪਚਾਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕਈ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। <ref>{{Cite web|url=http://apps.who.int/medicinedocs/en/d/Js7916e/2.html|title=National Policy on Traditional Medicine and Regulation of Herbal Medicines - Report of a WHO Global Survey|date=April 2016|publisher=World Health Organization}}</ref> === ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ === [[ਤਸਵੀਰ:Slow_loris_-_dried_01.JPG|right|thumb| ਕਈ ਵਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿਚ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਹੌਲੀ ਲੋਰਿਸ . ]] ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਪਏ ਜਾਨਵਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੌਲੀ ਲੋਰੀਜ, ਕਈ ਵਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਾਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। <ref>{{Cite journal|last=Starr|first=C.|last2=Nekaris|first2=K. A. I.|last3=Streicher|first3=U.|last4=Leung|first4=L. K. -P.|year=2011|title=Field surveys of the Vulnerable pygmy slow loris ''Nycticebus pygmaeus'' using local knowledge in Mondulkiri Province, Cambodia|url=http://journals.cambridge.org/article_S0030605310001316|format=PDF|journal=Oryx|volume=45|issue=1|pages=135–142|doi=10.1017/S0030605310001316|pmc=|pmid=|ref=harv|doi-access=free}}</ref> ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ [[ਸ਼ਾਰਕ]] ਫਿਨਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਸਿੱਧ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਇਹ ਸ਼ਾਰਕ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web|url=http://www.cnn.com/2009/HEALTH/06/24/traditional.treatment/index.html|title=Traditional medicines continue to thrive globally - CNN.com|website=www.cnn.com|access-date=2016-04-25}}</ref> ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਹਾਥੀ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪਾਰੰਪਰਕ ਚੀਨੀ ਦਵਾਈ ਖਰੀਦਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਭਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਥੀ ਦੰਦ ਦੀ ਮੰਗ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਇਨੋ ਅਤੇ ਹਾਥੀ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। <ref>{{Cite journal|last=Gao|first=Yufang|last2=Clark|first2=Susan G.|date=1 December 2014|title=Elephant ivory trade in China: Trends and drivers|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0006320714003371|journal=Biological Conservation|volume=180|pages=23–30|doi=10.1016/j.biocon.2014.09.020|issn=0006-3207}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਬਾਇਓਪ੍ਰੋਸਪੈਕਟਿੰਗ, ਲੋਕ ਚਿਕਿਤਸਕ ਗਿਆਨ ਦਾ ਵਪਾਰਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ * ਲੋਕ ਰਾਜੀ * ਹਰਬਲ ਦਵਾਈ * ਨੇਟਿਵ ਅਮਰੀਕਨ ਐਥਨੋਬੋਟਨੀ * ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ * ਫਾਰਮਾਕੋਗਨੋਸੀ * ਰਵਾਇਤੀ ਅਫਰੀਕੀ ਦਵਾਈ * ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਦਵਾਈ * ਚਿਕਿਤਸਕ ਪੌਦੇ * [[ਆਯੁਰਵੇਦ|ਆਯੁਰਵੈਦ]] {{ਹਵਾਲੇ}} pvo4xn54glykuvajs7ef8scqiesia48 0 129522 812483 765054 2025-07-05T10:14:12Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812483 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=Sai Paranjpye|occupation=[[Film director|Director]], [[Screenwriter]]|children=[[Gautam Joglekar]]<br/>Ashwini|spouse=Arun Joglekar (divorced)|relatives=[[R. P. Paranjpye]] (Grandfather)|parents=Youra Sleptzoff<br/>[[Shakuntala Paranjpye]]|website=|othername=|birth_name=|image=Sai Paranjpye.jpg|yearsactive=|death_place=|death_date=|birth_place=[[Bombay]], [[Bombay Presidency]], [[British India]]|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1938|03|19}}|caption=|imagesize=|awards=[[Padma Bhushan]] (2006)<br/>[[National Film Award for Best Screenplay]]<br/>[[National Film Award for Best Feature Film in Hindi]]}} '''ਸਈ ਪਰਾਂਜਪੇ''' (ਜਨਮ 19 ਮਾਰਚ 1938) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਸਕਰੀਨਰਾਈਟਰ ਹੈ। ਉਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ''ਸਪਰਸ਼'', ''ਕਥਾ'', ''ਚਸਮੇ ਬੁਦੂਰ'' ਅਤੇ ''ਦਿਸ਼ਾ'' ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਮਰਾਠੀ ਨਾਟਕ ਜਸਵੰਡੀ, ਸਕਖੇ ਸ਼ੇਜਰੀ ਅਤੇ ਅਲਬੇਲ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਕਲਾਤਮਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2006 ਵਿੱਚ ਸਾਈ ਨੂੰ [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।<ref name="Padma">[http://india.gov.in/myindia/padmabhushan_awards_list1.php Padma Bhushan Awardees] Ms. Sai Paranjpye, Arts, Maharashtra, 2006.</ref> == ਮੁੱਢਲੇ ਸਾਲ == ਸਈ ਪਰਾਂਜਪੇ ਦਾ ਜਨਮ 19 ਮਾਰਚ 1938 ਨੂੰ [[ਮੁੰਬਈ]] ਵਿੱਚ [[ਰੂਸੀ ਲੋਕ|ਰੂਸੀ]] ਯੇਰਾ ਸਲੇਪਟਜ਼ੌਫ ਅਤੇ ਸ਼ਕੁੰਤਲਾ ਪਰਾਂਜਪੇ ਕੋਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref name="ASHA">[http://www.asha-foundation.org/women/women/sai_paranjpe.php Sai Paranjpye at ASHA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071217041336/http://www.asha-foundation.org/women/women/sai_paranjpe.php|date=17 December 2007}}</ref> ਸਲੇਪਟਜ਼ਫ ਇੱਕ ਰੂਸੀ ਵਾਟਰਕਲਰ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰੂਸੀ ਜਰਨੈਲ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਸ਼ਕੁੰਤਲਾ ਪਰਾਂਜਪੇ 1930 ਅਤੇ 1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੇਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੀ. ਸ਼ਾਂਤਾਰਾਮ ਦੀ ਹਿੰਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ''ਕਲਾਸਿਕ- ਦੁਨੀਆ ਨਾ ਮਾਨੇ'' (1937) ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ ਬਣ ਗਈ, ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਜ ਸਭਾ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ 2006 ਵਿੱਚ [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>[http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Davis/Names/Paranjpye_Shakuntala.html Shakuntala Profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304055950/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Davis/Names/Paranjpye_Shakuntala.html |date=2016-03-04 }} History, names Pranajpye.</ref> ਸਈ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਤਲਾਕ ਲੈ ਲਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਸਈ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ, ਸਰ ਆਰ. ਪੀ. ਪਰਾਂਜਪੇ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਾਲਿਆ, ਜੋ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸਨ ਅਤੇ 1944 ਤੋਂ 1947 ਤੱਕ [[ਆਸਟਰੇਲੀਆ]] ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਾਈ ਨੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਅਤੇ [[ਪੂਨੇ|ਪੁਨੇ]] ਸਮੇਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਲਈ [[ਆਸਟਰੇਲੀਆ]] ਦੇ [[ਕੈਨਬਰਾ]] ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>[http://www.booksandcollectibles.com.au/book.php3?book_id=219880988& Three Years In Australia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120209012029/http://www.booksandcollectibles.com.au/book.php3?book_id=219880988& |date=2012-02-09 }} Item: 13460, booksandcollectibles.</ref> ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ ਅਚਯੂਤ ਰਾਨਾਡੇ, 40 ਅਤੇ 50 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ, ਦੇ ਘਰ ਪੁਨੇ ਦੇ ਫਰਗੂਸਨ ਹਿੱਲ ਵਿਖੇ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਕੋਈ ਸਕ੍ਰੀਨ ਪਲੇਅ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ।<ref>[http://www.hindu.com/mp/2008/07/14/stories/2008071450150100.htm Cinema with sense] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080802155958/http://www.hindu.com/mp/2008/07/14/stories/2008071450150100.htm |date=2008-08-02 }}, ''[[The Hindu]]'', 14 July 2008.</ref> ਸਈ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ: ਪਰੀ ਕਥਾਵਾਂ ਦੀ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ - ''ਮੁਲਾਂਚਾ ਮੇਵਾ'' (ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ), ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਅੱਠ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ।<ref name="Pune">[http://cities.expressindia.com/fullstory.php?newsid=132817 NIGHT OUT with Sai Paranjpye] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060321024445/http://cities.expressindia.com/fullstory.php?newsid=132817|date=21 March 2006}} [[ਦਾ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ|Indian Express]], Pune Newsline, Tuesday, 7 June 2005.</ref><ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/cinemasofindia0000thor|title=The cinemas of India|last=Thoraval|first=Yves|publisher=Macmillan India|year=2000|isbn=0-333-93410-5|pages=[https://archive.org/details/cinemasofindia0000thor/page/203 203]–204|ref=|author-link=|coauthors=}}</ref><ref name="indo">[http://cities.expressindia.com/fullstory.php?newsid=131515 Miss Chamko goes Chaka Chak]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=July 2018}}, ''[[ਦਾ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ|Indian Express]]'', 30 May 2005.</ref> ਪਰਾਂਜਪੇ ਨੇ 1963 ਵਿੱਚ [[ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਰਾਮਾ]] (ਐਨ.ਐਸ.ਡੀ.), [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।<ref>[http://www.nsd.gov.in/Annual_Report_2005-06.pdf NSD Alumni] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110718213711/http://www.nsd.gov.in/Annual_Report_2005-06.pdf|date=18 July 2011}} [[ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਰਾਮਾ|National School of Drama]] (NSD) Annual Report 2005-2006.</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਪਰਾਂਜਪੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ [[ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ]] ( [[ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ|ਏ.ਆਈ.ਆਰ]] ) ਤੋਂ [[ਪੂਨੇ|ਪੁਣੇ]], [[ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ|ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘੋਸ਼ਣਾਕਰਤਾ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਏ.ਆਈ.ਆਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪਰਾਂਜਪੇ ਬਾਲਗਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]], [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]] ਵਿੱਚ ਨਾਟਕ ਲਿਖ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਛੇ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ, ਦੋ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ, ਅਤੇ ਪੰਜ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਛੇ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਂ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤੇ ਹਨ। ਪਰਾਂਜਪੇ ਨੇ ਕਈ ਸਾਲ [[ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ [[ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ]] ਟੈਲੀਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਜਾਂ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਟੀ ਵੀ ਫਿਲਮ - ''ਲਿਟਲ ਟੀ ਸ਼ੋਪ'' (1972), ਲਈ [[ਤਹਿਰਾਨ]], <ref name="WB">[http://info.worldbank.org/etools/library/latestversion.asp?241504 Sai Paranjpye, Indian Filmmaker]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} library, [[World Bank]].</ref> [[ਈਰਾਨ|ਇਰਾਨ]] ਵਿਖੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਪ੍ਰਸਾਰਨ ਯੂਨੀਅਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਉਸ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ [[ਮੁੰਬਈ|ਬੰਬੇ]] (ਮੁੰਬਈ) [[ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ]] ਦੇ ਉਦਘਾਟਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਸਈ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਚਿਲਡਰਨ ਫਿਲਮ ਸੋਸਾਇਟੀ (ਸੀ.ਐੱਫ.ਐੱਸ.ਆਈ.) ਦੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ, ਜੋ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ-ਅਧਾਰਤ ਮਨੋਰੰਜਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਅਤੇ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਗਠਨ ਹੈ।<ref name="CMS">[http://www.cmsvatavaran.org/vatavaran2003/the_festival/nr/7.htm Director’s Profile] cmsvatavaran.</ref> ਉਸ ਨੇ ''ਸੀ.ਐੱਫ.ਐੱਸ.ਆਈ.'' ਲਈ ਚਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਬਣਾਈਆਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਜਾਦੂ ਕੇ ਸ਼ੰਖ (1974) ਅਤੇ ''ਸਿਕੰਦਰ'' (1976) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>[https://movies.nytimes.com/person/266545/Sai-Paranjpye/biography Biography] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110519215153/http://movies.nytimes.com/person/266545/Sai-Paranjpye/biography|date=2011-05-19}} movies [[New York Times]].</ref> ਪਰਾਂਜਪੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫੀਚਰ ਫਿਲਮ ''ਸਪਰਸ਼'' (ਦਿ ਟਚ) 1980 ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੰਜ ਫ਼ਿਲਮੀ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ [[ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਨੈਸ਼ਨਲ ਫਿਲਮ ਅਵਾਰਡ]] ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ''ਸਪਰਸ਼'' ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਸ-ਰਸ ''ਕਲਾਵਾਂ ਚਸ਼ਮੇ ਬੁੱਧੂਰ'' (1981) ਅਤੇ ''ਕਥਾ'' (1982) ਆਈਆਂ। ''ਕਥਾ'' ਇੱਕ ਕਛੂਆ ਅਤੇ ਖਰਗੋਸ਼ ਦੀ ਲੋਕ ਗਾਥਾ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕ ਵਿਅੰਗ ਸੀ।<ref name="WF">[http://www.1worldfilms.com/India/kathathetale.htm Katha Review] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230220203912/http://1worldfilms.com/India/kathathetale.htm |date=2023-02-20 }} World Festival of Foreign Films.</ref> ਉਸ ਨੇ ਅਗਲਾ ਟੀ.ਵੀ. ਸੀਰੀਅਲ ''ਅਡੋਸ ਪਡੋਸ'' (1984) ਅਤੇ ''ਛੋਟੇ ਬੜੇ'' (1985) ਬਣਾਇਆ। ਪਰਾਂਜਪੇ ਨੇ ਮਰਾਠੀ ਨਾਟਕ ''ਮਜ਼ਾ ਖੇਲ ਮੰਡੂ ਡੇ'' ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਕਥਾਵਾਚਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਹ 27 ਸਤੰਬਰ 1986 ਨੂੰ ਗਡਕਰੀ ਰੰਗਾਇਤਨ, ਠਾਣੇ ਵਿਖੇ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite book|title=Maza Khel mandu de|last=Paranjpye|first=Sai}}</ref> ਪਰਾਂਜਪੇ ਦੀਆਂ ਅਗਲੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਖਰਤਾ ਮਿਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ''ਅੰਗੂਠਾ ਛਾਪ'' (1988); ''ਦਿਸ਼ਾ'' (1990) ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਬਾਰੇ; ''ਪਪੀਹਾ'' (ਜੰਗਲਾਤ ਦਾ ਪਿਆਰ ਵਾਲਾ ਪੰਛੀ) (1993) ; ਸਾਜ਼ (1997); (ਭਾਰਤੀ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭੈਣਾਂ, [[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] ਅਤੇ [[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ|ਆਸ਼ਾ ਭੋਂਸਲੇ]] ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ);<ref>[http://im.rediff.com/entertai/may/15saaz.htm Sai Paranjpye's latest film, Saaz] [[Rediff.com]], 14 May 1997.</ref> ਅਤੇ ''ਚਕਾ ਚੱਕ'' (2005), ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।<ref name="Pune"/> ਉਸ ਨੇ ''ਹਮ'' ''ਪੰਛੀ'' ''ਏਕ'' ''ਚਾਵਲ'' ''ਕੇ'', ''ਪਰਟੀਆਨਾ'' ਅਤੇ ''ਬਹਿਨਾ'' ਸੀਰੀਅਲ ਵੀ ਬਣਾਈਆ। ਸ਼੍ਰੀਧਰ ਰੰਗਾਇਣ ਨੇ ਫ਼ਿਲਮ ''ਪਪੀਹਾ'' ਅਤੇ ਸੀਰੀਅਲ ''ਹਮ'' ਪੰਛੀ ''ਏਕ'' ''ਚਾਵਲ'' ''ਕੇ'' ਅਤੇ ''ਪਰਟੀਆਨਾ'' ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਸਈ ਨੇ ਕਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ''ਹੈਲਪਿੰਗ ਹੈਂਡ'' (ਲੰਡਨ), ''ਟਾਲਕਿੰਗ ਬੁਕਸ'', ''ਕੈਪਟਨ'' ''ਲਕਸ਼ਮੀ'', ''ਵਾਰਨਾ ਆਰਕੈਸਟਰਾ'', ਅਤੇ ''ਪੰਕਜ ਮਲਿਕ'' ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਫ਼ਿਲਮਜ਼ ਡਵੀਜ਼ਨ ਲਈ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਵਿਰੋਧੀ ਅੰਦੋਲਨ ਉੱਤੇ ਸਈ ਦੀ 1993 ਦੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ "ਚੂੜੀਆਂ" ਬਣਾਈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਉੱਤੇ ਸਰਬੋਤਮ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ।<ref name="WB"/> 2001 ਵਿੱਚ, ਸਈ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ''ਭਾਗੋ ਭੂਤ'' ਫ਼ਿਲਮ ਬਣਾਈ। 2005 ਵਿੱਚ [[ਗੋਆ]] ਵਿਖੇ ਪਹਿਲੇ ''ਭਾਰਤੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ'' ਵਿੱਚ ਸਈ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਸਰਬੋਤਮ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।<ref>[http://lists.whatwg.org/pipermail/goanet-goanet.org/2005-December/036992.html New Feature Film "Xapai" to be directed by Sai Paranjpye] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171012201843/http://lists.whatwg.org/pipermail/goanet-goanet.org/2005-December/036992.html |date=2017-10-12 }} Goanet, 18 December 2005.</ref> ਉਸ ਨੇ 2007 ਲਈ 55ਵੇਂ [[ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਅਵਾਰਡਾਂ]] ਦੀ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਜਿਊਰੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>[http://www.ptinews.com/news/269524_National-awards--free-from-lobbying---Paranjpye National awards "free from lobbying": Paranjpye]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2022|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}} [[Press Trust of India]], 2009.</ref> ਜੁਲਾਈ 2009 ਵਿੱਚ, ਸਈ ਦੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ''ਸੂਈ'' ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ, ਜੋ [[ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ]] ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ, ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਖੇਤਰ ਵਿਕਾਸ ਬਾਜ਼ਾਰ (SAR DM) ਤੋਂ ਉੱਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ।<ref name="WB"/> ''ਸੂਈ'' ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਟੀਕੇ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਲਾਜ, ਦੇਖਭਾਲ, ਪੀਅਰ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸਹਾਇਤਾ, ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ [[ਮੁੰਬਈ]] ਅਧਾਰਤ [[ਗ਼ੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਜਥੇਬੰਦੀ|ਐਨਜੀਓ]] ਸੰਕਲਪ ਰੀਹੈਬਲੀਟੇਸ਼ਨ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਭਾਈਵਾਲੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 29 ਮਿੰਟ ਦੀ ਇਹ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਸ਼ਵ ਏਡਜ਼ ਦਿਵਸ, 1 ਦਸੰਬਰ 2009 ਨੂੰ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>[https://archive.today/20130416011204/http://www.unaids.org/en/KnowledgeCentre/Resources/FeatureStories/archive/2009/20090810_ICAAP_WB_IDU_film_GVA.asp Injecting drug users take central role in anti-stigma film] Accessed 22 January 2010</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.3dsyndication.com/showarticle.aspx?nid=DNMUM139008|title=NCB drive against drug abuse gets rolling – DNA – English News & Features – Mumbai|date=2009-06-29|publisher=3dsyndication.com|access-date=2011-10-16|archive-date=2011-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20111004102149/http://www.3dsyndication.com/showarticle.aspx?nid=DNMUM139008|dead-url=yes}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ == ਸਈ ਦਾ ਵਿਆਹ ਥੀਏਟਰ ਕਲਾਕਾਰ ਅਰੁਣ ਜੋਗਲੇਕਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ, ਗੌਤਮ ਅਤੇ ਧੀ ਵਿਨੀ ਹਨ। ਸਈ ਅਤੇ ਅਰੁਣ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ।<ref>[http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/15374687.cms Sai speak!] ''The Times of India'', 8 July 2002.</ref> 1992 ਵਿੱਚ ਅਰੁਣ ਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਉਹ ਦੋਸਤ ਬਣੇ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਖ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਰੁਣ ਨੇ ਸਈ ਦੇ ''ਸਪਰਸ਼'' (1980) ਅਤੇ ''ਕਥਾ'' (1983) ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੇਟਾ, ਗੌਤਮ ਜੋਗਲੇਕਰ ਮਰਾਠੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ (ਪਕ ਪਕ ਪਕਾਕ, ਜੈ ਜੈ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਮਾਜ਼ਾ) ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਤੇ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕੈਮਰਾਮੈਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਵਿਨੀ ਪਰਾਂਜਪੇ ਜੋਗਲੇਕਰ ਇੱਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਹੈ। ਵਿਨੀ ਨੇ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਈ ਦੀਆਂ ਕਈ ਫ਼ਿਲਮਾਂ, ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਟੀ.ਵੀ. ਸੀਰੀਅਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਵਿਨੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਅਭੈ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਅਬੀਰ ਅਤੇ ਅੰਸ਼ੁਨੀ ਹਨ। ਗੌਤਮ ਨੇ ਨਾਨਾ ਪਾਟੇਕਰ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਹੇਠ ਬਣੀ ਫਿਲਮ ''ਪ੍ਰਹਾਰ'' ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਧੁਰੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤ ਉਸ ਨਾਲ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਸਈ ਪਰਾਂਜਪੇ ਇੱਕ ਬਹੁਪੱਖੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਹੈ। ਉਸਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਅਤੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਅਮਿੱਟ ਰੇਖਾ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite book|title=Directorate of Film Festival, January,1993}}</ref> == ਅਵਾਰਡ == ; [[ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਅਵਾਰਡ]] * 1980: ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਸਰਵ-ਉੱਤਮ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਅਵਾਰਡ (ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ) - <nowiki><i id="mwuw">ਸਪਰਸ਼</i></nowiki> <ref>{{Cite web |url=http://www.gomolo.com/9/national-film-awards-1979 |title=National Film Awards (1979) |access-date=2020-08-12 |archive-date=2016-01-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160122145408/http://www.gomolo.com/9/national-film-awards-1979 |dead-url=yes }}</ref> * 1980: ਸਰਬੋਤਮ ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇਅ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ : <nowiki><i id="mwwQ">ਸਪਰਸ਼</i></nowiki> * 1993: ਸਮਾਜਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸਰਬੋਤਮ ਫ਼ਿਲਮ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ : ''ਚੂੜੀਆਂ'' ; [[ਫ਼ਿਲਮਫ਼ੇਅਰ ਪੁਰਸਕਾਰ|ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਅਵਾਰਡ]] * 1985: [[ਫ਼ਿਲਮਫ਼ੇਅਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ|ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਸਰਬੋਤਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ]] : <nowiki><i id="mwzA">ਸਪਰਸ਼</i></nowiki> * 1985: ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਸਰਬੋਤਮ ਸੰਵਾਦ ਪੁਰਸਕਾਰ : <nowiki><i id="mw0A">ਸਪਰਸ਼</i></nowiki> <ref>[https://web.archive.org/web/20060427044500/http://filmfareawards.indiatimes.com/cms.dll/articleshow?artid=33839242 "Best Dialogue Writer (Technical Awards)"] lists winners of this award from 1958 through 1999, [[Indiatimes]]</ref> ; ਸੋਸ਼ਲ ਅਵਾਰਡ * 2017: [(ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ (ਅਮਰੀਕਾ) ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਜ ਅਵਾਰਡ)] * 2019: ਫਰਗੂਸਨ ਗੌਰਵ ਪੁਰਸਕਰ: ਉਸ ਦੇ [[ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ|ਅਲਮਾ ਮੈਟਰ]], ਫਰਗੂਸਨ ਕਾਲਜ ਦੁਆਰਾ ਆ ਆਊਟਸਟੈਂਡਿੰਗ ਐਲੂਮਿਨਸ ਅਵਾਰਡ == ਪੁਸਤਕ-ਸੂਚੀ == * ''ਨਾਨਾ ਫੜਨਵੀਸ'', ਇੰਡੀਆ ਬੁੱਕ ਹਾਊਸ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਟਰੱਸਟ; ਈਕੋ ਐਡੀਸ਼ਨ, 1971. * ''ਰਿਗਮਰੋਲ ਐਂਡ ਅਦਰ ਪਲੇਸ'', ਪੇਂਗੁਇਨ ਬੁੱਕਸ ਇੰਡੀਆ (ਪਫਿਨ). 2008.   . == ਫਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ == * ''The Little Tea Shop'' (TV 1972) * ''Jadu Ka Shankh'' (1974) * ''Begaar'' (1975) * ''Sikander'' (1976) * ''Dabcherry Milk Project'' (1976) * ''Captain Laxmi'' (1977) * ''Freedom From Fear'' (1978) * ''Sparsh'' (1980) * ''Chasme Buddoor'' (1981) * ''Books That Talk'' (1981) * ''Katha'' (1983) * ''Ados Pados'' (TV 1984) * ''Chote Bade'' (TV 1985) * ''Angootha Chhaap'' (1988) * ''Disha'' (1990) * ''Papeeha'' 1993) * ''Chooriyan'' (1993) * ''Saaz'' (1997) * ''Bhago Bhoot'' (2000)<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Cm2kfOSp1m4|title=Bhago Bhoot Full Movie|last=|first=|date=|website=Youtube|access-date=}}</ref> * ''Chaka Chak'' (2005) * ''Suee'' (2009) == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ == * ''Profiles in Creativity''; Upadhyay, Madhusoodhan Narasimhacharya, Namaste Exports Ltd., 1991 Part II, 53. <small> </small><small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/81-900349-0-1|81-900349-0-1]]</small>.<ref>{{Cite web|url=http://cscsarchive.org:8081/MediaArchive/Library.nsf/(docid)/F484E797FE00421A652570DD003A33D6?OpenDocument&StartKey=Profiles&count=50|title=Profiles in creativity|date=|publisher=Cscsarchive.org:8081|archive-url=https://web.archive.org/web/20110814032233/http://cscsarchive.org:8081/MediaArchive/Library.nsf/%28docid%29/F484E797FE00421A652570DD003A33D6?OpenDocument&StartKey=Profiles&count=50|archive-date=14 August 2011|access-date=2011-10-16}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * {{IMDB name|0660936}} * [http://businessofcinema.com/boc/index.php?file=story&id=3564 Deepti ਨੇਵਲ ਵਿਚ ਸਾਈ Paranjpye ਦੇ ਅੱਗੇ ਫਿਲਮ]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜਨਵਰੀ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}  [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਿਕਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਿਲਮਫ਼ੇਅਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਫ਼ਿਲਮੀ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1938]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਰਾਠੀ ਲੇਖਕ]] iz01swv39lfneylpbqbzzziolsdecyv 0 144931 812479 754027 2025-07-05T06:23:48Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812479 wikitext text/x-wiki {{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਲਿਖਾਰੀ|name=ਲੀਜ਼ਾ ਟੈਡਿਓ|image=Lisa Taddeo (48432121181) (cropped).jpg|alt=|caption=2019 ਵਿਚ ਟੈਡਿਓ|birth_name=|birth_date={{Birth based on age as of date|39|2019|07|05}}|birth_place=[[ਸ਼ਾਰਟ ਹਿਲਸ, ਨਿਊ ਜਰਸੀ]]|occupation=ਲੇਖਕ, ਪੱਤਰਕਾਰ|nationality=|education=[[ਮਿਲਬਰਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ]]|alma_mater=[[ਨਿਊਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] {{ਛੋਟਾ|(ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ)}}<br>[[ਰੂਟਜਰਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]]<br>[[ਬੋਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] {{ਛੋਟਾ|(MFA)}}|notableworks=''[[ਤਿੰਨ ਔਰਤਾਂ (ਕਿਤਾਬ)|ਤਿੰਨ ਔਰਤਾਂ]]'' (2019)|spouse=ਜੈਕਸਨ ਵੇਟ|children=1|relatives=|awards=[[ਪੁਸ਼ਕਾਰਟ ਇਨਾਮ]] 2017, 2019 [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬੁੱਕ ਅਵਾਰਡਜ਼]] 2020|website={{URL|www.lisataddeo.com}}}} '''ਲੀਜ਼ਾ ਟੈਡਿਓ''' ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ ਜੋ ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ ''ਤਿੰਨ ਔਰਤਾਂ'' ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref name="nyt">{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2019/07/05/style/lisa-taddeo-three-women.html|title=A Writer of Three Women's Sex Lives Shares Her Own Journey|last=Dwyer|first=Kate|date=July 5, 2019|website=[[The New York Times]]|access-date=October 6, 2019}}</ref> ਟੈਡਿਓ ਦਾ ਕੰਮ ''ਸਰਬੋਤਮ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲੇਖਣ'' ਅਤੇ ''ਸਰਬੋਤਮ ਅਮਰੀਕੀ ਸਪੋਰਟਸ ਰਾਈਟਿੰਗ'' ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਹੈ।<ref>{{Cite book|url=https://www.kirkusreviews.com/book-reviews/royce-flippin/best-american-political-writing-2009/|title=BEST AMERICAN POLITICAL WRITING 2009 by Royce Flippin {{!}} Kirkus Reviews|language=en-us}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਟੈਡਿਓ ਦਾ ਜਨਮ [[ਨਿਊ ਜਰਸੀ]] ਦੇ ਸ਼ਾਰਟ ਹਿਲਸ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਪੀਟਰ ਟੈਡੀਓ, ਇੱਕ ਇਤਾਲਵੀ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਕਟਰ, ਅਤੇ ਪੀਆ, ਇਟਲੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਫਲ ਸਟੈਂਡ ਕੈਸ਼ੀਅਰ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=http://www.elle.com/fashion/personal-style/a39623/too-good-for-this-world/|title=My Mother Was a Bright Green Suede Fendi Bag|last=Taddeo|first=Lisa|date=2016-09-30|work=ELLE|access-date=2017-11-05|language=en}}</ref><ref name="mvt150311">{{Cite news|url=http://www.mvtimes.com/2015/03/11/births-47/|title=Births|date=March 11, 2015|access-date=17 December 2017|publisher=Martha's Vineyard Times}}</ref><ref name="vineyard">{{Cite web|url=https://vineyardgazette.com/news/2016/03/03/rushing-unsafe-any-speed|title=Rushing Is Unsafe at Any Speed|last=Taddeo|first=Lisa|date=March 3, 2016|website=[[Vineyard Gazette]]|access-date=October 6, 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://vineyardgazette.com/news/2019/07/19/lisa-taddeo|title=Three Women Travels to the Heart and Complexity of Desire|last=Bennett|first=Elizabeth|date=July 19, 2019|website=[[Vineyard Gazette]]|access-date=October 6, 2019}}</ref> == ਸਿੱਖਿਆ == ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾਂ [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਨਿਊਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ]] ਪਰ ਰਟਗਰਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਈ। ਟੈਡਿਓ ਨੇ [[ਬੋਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਫਿਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://granta.com/contributor/lisa-taddeo/|title=Lisa Taddeo|work=Granta Magazine|access-date=2017-11-05|language=en-US}}</ref> == ਲਿਖਣਾ == ਟੈਡੀਓ ''ਗੋਲਫ ਮੈਗਜ਼ੀਨ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਸੋਸੀਏਟ ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ ਜਦੋਂ ਡੇਵਿਡ ਗ੍ਰੇਂਜਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅਣਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਨਾਵਲ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, "ਦਿ ਲਾਸਟ ਡੇਜ਼ ਆਫ਼ ਹੀਥ ਲੇਜਰ"<ref name="Taddeo 2017">{{Cite web|url=http://www.esquire.com/fiction/fiction/heath-ledger-last-days|title=Heath Ledger Death - Final Days and Death of Heath Ledger|last=Taddeo|first=Lisa|date=October 11, 2017|website=Esquire|access-date=December 16, 2017}}</ref> ਨੂੰ ''ਐਸਕਵਾਇਰ'' ਲਈ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਹਿੱਸਾ ਸੌਂਪਿਆ।<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/03/06/books/06esqu.html|title=Esquire Publishes a Diary That Isn't|last=Arango|first=Tim|date=2008-03-06|work=The New York Times|access-date=2017-11-05|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> 2015 ''ਵਿੱਚ [[ਦ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ]]'' ਨੇ ਉਸ ''ਦੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ'' ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ, "ਰੈਚਲ ਉਚੀਟਲ ਇਜ਼ ਨਾਟ ਏ ਮੈਡਮ",<ref name="Taddeo 2010">{{Cite web|url=https://nymag.com/news/features/65238/|title=Rachel Uchitel Is Not a Madam|last=Taddeo|first=Lisa|date=April 12, 2010|website=NYMag.com|access-date=December 16, 2017}}</ref> ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਪੰਜ ਲੰਬੇ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜੋ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/act-four/wp/2015/08/12/five-long-reads-that-stand-the-test-of-time/|title=Opinion {{!}} Five long reads that stand the test of time|website=Washington Post|access-date=2017-11-05}}</ref> 2013 ਵਿੱਚ ਉਹ ਐਸਕਵਾਇਰ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ 80ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ।<ref>{{Citation|last1=Bailey|first1=Fenton|title=Esquire 80th Anniversary Special|date=2013-09-23|url=https://www.imdb.com/title/tt3031392/|last2=Barbato|first2=Randy|others=Julie Marcus, Lisa Taddeo|accessdate=2017-11-05}}</ref> ਉਸਨੂੰ ਵਿਲੀਅਮ ਹੋਲੋਡਨੋਕ ਫਿਕਸ਼ਨ ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਗਲਪ ਵਿੱਚ ਫਲੋਰੈਂਸ ਏਂਜਲ ਰੈਂਡਲ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.bu.edu/womensguild/scholarships-awards/2017-award-winners/|title=2017 Award Winners {{!}} Women's Guild|website=www.bu.edu|language=en|access-date=2017-11-05}}</ref> ਟੈਡਿਓ, ''ਨਿਊ ਇੰਗਲੈਂਡ ਰਿਵਿਊ'',<ref name="New England Review 2015">{{Cite web|url=http://www.nereview.com/2015/04/02/new-fiction-from-lisa-taddeo-ner-36-1/|title=Forty-Two|last=Taddeo|first=Lisa|date=April 2, 2015|website=New England Review|access-date=December 16, 2017|archive-date=ਦਸੰਬਰ 16, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171216201411/http://www.nereview.com/2015/04/02/new-fiction-from-lisa-taddeo-ner-36-1/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.nereview.com/2016/11/18/ner-selections-included-in-pushcart-prize-xli/|title=NER Selections Included in Pushcart Prize XLI|date=2016-11-18|work=New England Review|access-date=2017-11-05|language=en-US|archive-date=2017-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20171216201502/http://www.nereview.com/2016/11/18/ner-selections-included-in-pushcart-prize-xli/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://blogs.bu.edu/crwr/2016/06/06/lisa-taddeo-wins-pushcart-prize/|title=Lisa Taddeo wins Pushcart Prize {{!}} BU Creative Writing|website=blogs.bu.edu|language=en-US|access-date=2017-11-05}}</ref> ਅਤੇ "ਸਬਰਬਨ ਵੀਕਐਂਡ (2019)" ਗ੍ਰਾਂਟਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈਆਂ ਉਸਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ "42 (2017)" ਲਈ ਪੁਸ਼ਕਾਰਟ ਇਨਾਮ ਦੀ ਦੋ ਵਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://twitter.com/GrantaMag/status/997158518078795777|title=Granta on Twitter|work=Twitter|access-date=2018-07-12|language=en}}</ref> ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ ''ਤਿੰਨ ਔਰਤਾਂ'' ਨੂੰ ਸਾਈਮਨ ਅਤੇ ਸ਼ੂਸਟਰ ਦੁਆਰਾ ਜੁਲਾਈ 2019 ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite book|title=Amazon|last=Taddeo|first=Lisa|date=9 July 2019|isbn=978-1451642292}}</ref> ਜੂਨ 2020 ਵਿੱਚ ਇਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬੁੱਕ ਅਵਾਰਡਸ ਵਿੱਚ ਸਾਲ ਦੀ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਗੈਰ-ਗਲਪ ਕਿਤਾਬ ਜਿੱਤੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/books/2020/jun/29/candice-carty-williams-bernardine-evaristo-first-black-authors-to-win-top-british-book-awards|title=Evaristo and Carty-Williams become first black authors to win top British Book awards|last=Flood|first=Alison|date=2020-06-30|website=The Guardian|language=en|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-06-30}}</ref> ''ਐਨੀਮਲ'', ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ, ਐਵਿਡ ਰੀਡਰ ਪ੍ਰੈਸ ਦੁਆਰਾ 2021 ਦੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ "ਭੈਣ ਅਤੇ ਔਰਤ ਗੁੱਸੇ ਦੋਵਾਂ ਬਾਰੇ ਹੈ। . ."<ref name=":0">{{Cite web|url=https://authorlink.com/interview/journalist-lisa-taddeo-examines-what-women-desire-2020/|title=Interviews Written : Journalist Lisa Taddeo Examines What Women Desire : Authorlink|website=Authorlink - Writers and Readers Magazine|language=en-US|access-date=2020-08-20}}</ref> == ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ == ਜੁਲਾਈ 2019 ਵਿੱਚ, ਸ਼ੋਟਾਈਮ ਨੇ ''ਤਿੰਨ ਔਰਤਾਂ'' ਦੇ ਲੜੀਵਾਰ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਅਨੁਕੂਲਨ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web|url=https://womenandhollywood.com/lisa-taddeo-bringing-her-bestseller-three-women-to-showtime/|title=Lisa Taddeo Bringing Her Bestseller "Three Women" to Showtime|website=womenandhollywood.com|language=en-US|access-date=2020-08-20}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਟੈਡਿਓ ਲਿਖਣਗੇ ਅਤੇ ਸੀਰੀਜ਼ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੋਣਗੇ।<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/07/three-women-drama-from-lisa-taddeo-based-on-her-book-gets-showtime-series-commitment-1202654255/|title='Three Women' Drama From Lisa Taddeo Based On Her Book Gets Showtime Series Commitment|last=Andreeva|first=Nellie|date=2019-07-25|website=Deadline|language=en|access-date=2020-08-20}}</ref> == ਬਿਬਲੀਓਗ੍ਰਾਫੀ == * ''ਤਿੰਨ ਔਰਤਾਂ'' (2019) * ''ਜਾਨਵਰ'' (2021)<ref name=":0" /> * ''ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਮੀ'' (2022)<ref name=":0" /> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] qfm6p7d3xrxtoaar3sqx8m85hpwcpcw 0 154386 812455 765449 2025-07-04T14:03:00Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812455 wikitext text/x-wiki '''''ਮੇਘਨਾਦ ਬਦ ਕਾਵਿਆ''''' ({{Lang-bn|মেঘনাদবধ কাব্য}} ; ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: The Slaying of Meghnada) [[ਮਾਇਕਲ ਮਧੁਸੂਦਨ ਦੱਤ|ਮਾਈਕਲ ਮਧੂਸੂਦਨ ਦੱਤਾ]] ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ [[ਬੰਗਾਲੀ ਕਵਿਤਾ|ਬੰਗਾਲੀ ਮਹਾਂਕਾਵਿ]] ਹੈ। ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਦੱਤਾ ਦੀ ਮਹਾਨ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=History of Bangladesh 1704-1971|last=Azad|first=Humayun|publisher=The Asiatic Society of Bangladesh|year=2007|isbn=984 512 337 6|editor-last=Islam|editor-first=Sirajul|volume=3: Social and Cultural History|location=Dhaka|pages=239|chapter=Bangla Literature in the Nineteenth Century|author-link=Humayun Azad}}</ref> ''ਮੇਘਨਾਦ ਬਧ ਕਾਵਿਆ'' [[ਇੰਦਰਜੀਤ|ਮੇਘਨਾਦ]] (ਉਰਫ਼ ਇੰਦਰਜੀਤ), ਕਲਾਸਿਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ''[[ਰਾਮਾਇਣ]]'' ਵਿੱਚ [[ਲੰਕਾ]] ਦੇ ਰਾਜਾ [[ਰਾਵਣ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ।<ref>{{Cite web |title=The Slaying of Meghanada |url=http://home.uchicago.edu/cbs2/Megha.html |access-date=2018-06-04 |website=home.uchicago.edu }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ 9 ਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="bhattarchya">[http://www.iopb.res.in/~somen/Madhu/index.shtml Read the whole ballad in Bangla]</ref> ਹਰ ਭਾਗ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰਾਵਣ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਬੀਰਬਾਹੂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ, ਇਹ [[ਸਲੋਚਨਾ|ਮੇਘਨਾਦ]] ਦੀ ਪਿਆਰੀ ਪਤਨੀ ਪ੍ਰਮੀਲਾ ਦੇ [[ਸਤੀ (ਪ੍ਰਥਾ)|ਸਤੀ-ਦਾਹਾ]] (ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਰੇ ਹੋਏ ਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਾ ਸਾੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਰੀਤ) ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਹੈ। == ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸਮੀਖਿਆ == [[ਇੰਦਰਜੀਤ|ਮੇਘਨਾਦ]] ਜਾਂ ''ਇੰਦਰਜੀਤ'' [[ਰਾਵਣ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ''[[ਰਾਮਾਇਣ]]'' ਵਿਚ 670 ਮਿਲੀਅਨ [[ਵਾਨਰ|ਵਨਾਰਾਂ ਨੂੰ]] ਮਾਰਨ ਲਈ [[ਬ੍ਰਹਮਾਸਤਰ|ਬ੍ਰਹਮਾਸਤਰ ਦੀ]] ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਮੇਘਨਾਦ ਦਾ ਚਾਚਾ [[ਲਕਸ਼ਮਣ|ਵਿਭੀਸ਼ਨ]] ਦੁਆਰਾ ਧੋਖੇ ਦੇ ਕਾਰਨ, [[ਲੰਕਾ]] ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਨਿਕੁਮਵਿਲਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ [[ਵਿਭੀਸ਼ਣ|ਲਕਸ਼ਮਣ]] ਦੁਆਰਾ ਉਸਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੇਘਨਾਦ ਨੇ ਲਕਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਡਰਪੋਕ ਕਹਿ ਕੇ ਝਿੜਕਦੇ ਹੋਏ, ਇੱਕ ਨਿਹੱਥੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ; ਪਰ [[ਲਕਸ਼ਮਣ|ਲਕਸ਼ਮਣ ਨੇ]] ਮਜਬੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਇਸ [[ਮਹਾਕਾਵਿ|ਮਹਾਂਕਾਵਿ]] ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਕੁਝ ਮੋਢੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਹਨ: # "... [[ਹੋਮਰ]] ਅਤੇ [[ਜੌਨ ਮਿਲਟਨ|ਮਿਲਟਨ]] ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ [[ਵਾਲਮੀਕ|ਵਾਲਮੀਕੀ]] ਲਈ, ਉਹ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਰਿਣੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਰਚਨਾ ਹੈ।" - [[ਬੰਕਿਮਚੰਦਰ ਚੱਟੋਪਾਧਿਆਏ|ਬੰਕਿਮ ਚੰਦਰ ਚਟੋਪਾਧਿਆਏ]]<ref name="poetseers">[http://www.poetseers.org/the_great_poets/in/dutt/ Read more about the poet] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111204152625/http://www.poetseers.org/the_great_poets/in/dutt/|date=2011-12-04}}</ref> # "ਮਹਾਕਾਵਿ ਮੇਘਨਾਦ-ਬਧ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਰਾਹੀਂ, ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਅਮੀਰੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।" - [[ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ|ਰਾਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ]]<ref name="poetseers" /> # "ਮੇਘਨਾਦਬਧ ਇੱਕ ਸਰਵਉੱਚ ਕਵਿਤਾ ਹੈ।" - [[ਈਸ਼ਵਰ ਚੰਦਰ ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ]]<ref name="poetseers" /> == ਕਵੀ ਦੇ ਹਵਾਲੇ == [[ਮਾਇਕਲ ਮਧੁਸੂਦਨ ਦੱਤ|ਦੱਤਾ ਨੇ]] ਆਪਣੇ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ [[ਬੈਲਡ|ਗੀਤ ਦਾ]] ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹਨ: # "ਸ਼ਾਇਦ [[ਸੀਤਾ]] ਦੇ [[ਅਗਵਾ]] ਦਾ ਕਿੱਸਾ (ਚੌਥੀ ਕਿਤਾਬ) ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ [[ਨੀਤੀਕਥਾ|ਕਹਾਣੀ]] ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਇਸ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋ? ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੰਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ..." (1860)<ref name="bhattarchya"/> # " . . . ਮੈਨੂੰ ਬੁਖਾਰ ਦਾ ਤੇਜ਼ ਹਮਲਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਛੇ ਜਾਂ ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਸੀ ਕਿ [[ਇੰਦਰਜੀਤ|ਮੇਘਨਾਦ]] ਮੈਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰੇਗਾ ਜਾਂ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਾਂਗਾ। ਸਵਰਗ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ. ਮੈਂ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ, ਭਾਵ, ਮੈਂ ਲਗਭਗ 750 ਲਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚ VI ਕਿਤਾਬਾਂ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੰਝੂਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਚੁਕਾਉਣੀ ਪਈ।" (1860)<ref name="bhattarchya" /> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬੰਗਾਲੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਸਾਹਿਤ]] m7xam9s7c2ugeh3e5rtwuggqt1bvagq 0 165663 812473 749672 2025-07-04T22:50:26Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812473 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious biography | religion = [[Islam]] | honorific prefix = [[Grand Mufti]] | name = Rashid Ahmed Ludhianvi | native_name = {{Nastaliq|مفتی رشید احمد لدھیانوی}} | image = Rashid Ahmad Ludhianvi.jpg | image_size = | denomination = [[Sunni Islam|Sunni]] | creed = | birth_date = {{Birth date|df=yes|1922|09|26}} | birth_place = [[Ludhiana]], [[Punjab Province (British India)|Punjab]], British India | death_date = {{Death date and age|df=yes|2002|02|19|1922|09|26}} | death_place = [[Karachi]], Sindh, Pakistan | nationality = {{bulleted list|British Indian (1922-1947)|Pakistani (1947-2002)}} | office1 = [[Rector (academia)|Rector]] of [[Jamia Tur Rasheed]] | term_start1 = 1977 | term_end1 = 2002 | predecessor1 = ''Position established'' | successor1 = [[Mufti Abdul Raheem]] | alma_mater = {{bulleted list|[[Darul Uloom Deoband]]|[[Jamia Khairul Madaris]]}} | party = {{ubl|[[Jamiat Ulema-e-Islam]]|[[Majlis-e-Ahrar-ul-Islam]]}} | notable works = ''Ahsan-ul-Fatawa'' | jurisprudence = [[Hanafi]] | movement = [[Deobandi]] | founder = {{bulleted list|[[Aid Organization of the Ulema]]|[[Jamia Tur Rasheed, Karachi]]}} | teachers = {{ubl|[[Hussain Ahmed Madani]]}} | disciples = {{ubl|[[Muhammad Rafi Usmani]]|[[Muhammad Taqi Usmani]]|[[Tariq Masood]]}} }} '''ਰਸ਼ੀਦ ਅਹਿਮਦ ਲੁਧਿਆਣਵੀ''' ( {{lang-ur|{{nq|مفتی رشید احمد لدھیانوی}}}} ; '''ਮੁਫਤੀ ਰਸ਼ੀਦ ਅਹਿਮਦ''' ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=lRs7AAAAIAAJ&dq=%22Mufti+Rashid+Ahmad%22&pg=PA983|title=The Code of Federal Regulations of the United States of America|date=2003|publisher=[[United States Government Publishing Office]]|location=[[North Capitol Street]]|page=983|access-date=26 February 2022}}</ref> 26 ਸਤੰਬਰ 1922 – 19 ਫਰਵਰੀ 2002), ਇੱਕ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ|ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ]] ਇਸਲਾਮਿਕ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਫਕੀਹ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ [[ਕਰਾਚੀ]] ਵਿੱਚ ਅਲ ਰਸ਼ੀਦ ਟਰੱਸਟ ਅਤੇ ਜਾਮੀਆ ਤੁਰ ਰਸ਼ੀਦ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਦਾਰੁਲ ਉਲੂਮ ਕਰਾਚੀ ਦੀ ਇੱਕ ਨਿਆਂ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਸਥਾ, ਦਾਰੁਲ ਇਫਤਾ ਵਾਲ ਇਰਸ਼ਾਦ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ''ਅਨਵਾਰ-ਉਰ-ਰਸ਼ੀਦ'', ''ਜਵਾਹਰ-ਉਰ-ਰਸ਼ੀਦ'' ਅਤੇ ''ਅੱਲ੍ਹਾ ਕੇ ਬਾਗੀ ਮੁਸਲਮਾਨ'' ਵਰਗੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਉਸਦੇ ਧਾਰਮਿਕ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਫ਼ਤਵੇ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੀ ਅਤੇ ਦਸ ਜਿਲਦਾਂ ਵਿੱਚ ''ਅਹਿਸਾਨ ਉਲ-ਫ਼ਤਵਾ'' ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੀ। <ref>{{Cite journal|last=Ghani|first=Usman|date=2021-06-30|title=Religious Research And Evaluation Of Educative, Lexicographic And Guiding Contribution Of Mufti Rasheed Ahmad Ludhyanvi (R.A)|url=https://journalusooluddin.com/index.php/irjdu/article/view/43|journal=The International Research Journal of Usooluddin|language=en|volume=5|issue=1|pages=55–70|issn=2664-4940}}</ref> == ਅਰੰਭਕ ਜੀਵਨ == ਰਸ਼ੀਦ ਅਹਿਮਦ ਲੁਧਿਆਣਵੀ ਨੇ [[ਦਾਰੁਲ ਉਲੂਮ ਦਿਉਬੰਦ|ਦਾਰੁਲ ਉਲੂਮ ਦੇਵਬੰਦ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁਸੈਨ ਅਹਿਮਦ ਮਦਾਨੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। <ref name="zahidrashdi">{{Cite news|url=http://zahidrashdi.org/1619|title=حضرت مولانا مفتی رشید احمد لدھیانویؒ|last=[[Zahid Ur Rashdi]]|date=15 October 2002|access-date=3 August 2020}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਲੁਧਿਆਣਵੀ ਨੇ ਮਦੀਨਾਤੁਲ ਉਲੂਮ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਜਾਮੀਆ ਦਾਰੁਲ ਹੁਦਾ ਥੇੜੀ, ਜਾਮੀਆ ਦਾਰੁਲ ਉਲੂਮ, ਕਰਾਚੀ, ਅਤੇ ਦਾਰੁਲ ਇਫਤਾ ਵਾਲ ਇਰਸ਼ਾਦ ਸਮੇਤ ਲਗਭਗ ਚਾਲੀ ਸਾਲ ਅਨੇਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਉਹ ਦਾਰੁਲ ਇਫਤਾ ਵਿਖੇ ਸਿੱਖਿਆ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਰਿਹਾ।  <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5D;</sup> । ਉਸਨੇ ਅਲ ਰਸ਼ੀਦ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਹੁਣ ਉਲੇਮਾ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸੰਸਥਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref>{{Cite web |title=Commission Implementing Regulation (EU) No 895/2013 of 18 September 2013 amending for the 202nd time Council Regulation (EC) No 881/2002 imposing certain specific restrictive measures directed against certain persons and entities associated with the Al Qaida network |url=https://www.legislation.gov.uk/eur/2013/895/annex/adopted?view=plain |access-date=26 February 2022 |website=legislation.gov.uk}}</ref> <ref name="zahidrashdi1">{{Cite news|url=http://zahidrashdi.org/2067|title=الرشید ٹرسٹ کی فلاحی و رفاہی خدمات|last=[[Zahid Ur Rashdi]]|date=13 October 2006|access-date=3 August 2020}}</ref> ਉਸਨੇ ਜਾਮੀਆ ਤੁਰ ਰਸ਼ੀਦ, ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਸਲਾਮੀ ਸੈਮੀਨਰੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। <ref name="alert">{{Cite news|url=https://alert.com.pk/archives/9742|title=عظیم فقیہ مفتی رشید احمدؒ کے بیٹے مفتی شفیق لدھیانوی سے ملاقات|last=محمد حماد اللہ|date=12 April 2020|access-date=3 August 2020|publisher=alert.com.pk|archive-date=19 ਅਗਸਤ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210819153359/https://alert.com.pk/archives/9742|url-status=dead}}</ref> == ਕਿਤਾਬਾਂ == ਉਸਨੇ ਹੇਠਲੀਆਂ ਸਮੇਤ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ, <ref>{{Cite journal|last=Iqbal|first=Tariq|date=2019-12-10|title=LIFE AND SERVICES OF MUFTI RASHEED AHMAD LUDYANVI: حضرت مفتی رشید احمد لدھیانوی ؒ حیات و خدمات|url=http://irjdu.com/index.php/irjdu/article/view/33|journal=The International Research Journal Department of Usooluddin|language=en|volume=3|issue=2|pages=95–106|issn=2664-4940|access-date=2023-04-26|archive-date=2023-02-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20230218212902/http://irjdu.com/index.php/irjdu/article/view/33|url-status=dead}}</ref> : * ''ਅਹਿਸਾਨੁਲ ਫ਼ਤਵਾ'', 10 ਜਿਲਦਾਂ ਵਿੱਚ [[ਫ਼ਤਵਾ|ਫ਼ਤਵਿਆਂ]] ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ। <ref name="Aḥsan al-fatāvā">{{Cite web |title=Aḥsan al-fatāvā |url=https://catalog.hathitrust.org/Search/Home?lookfor=%22A%E1%B8%A5mad,%20Rash%C4%ABd,%201922-%22&type=author&inst= |access-date=17 April 2020 |publisher=hathitrust.org}}</ref> <ref name="Fatawa Works in the Urdu Language">{{Cite web |title=Fatawa Works in the Urdu Language |url=https://www.central-mosque.com/fiqh/fatwau1.htm |access-date=17 April 2020 |publisher=central-mosque.com}}</ref> * ''ਅਨਵਾਰ-ਉਰ-ਰਸ਼ੀਦ'' * ''ਜਵਾਹਰ-ਉਰ-ਰਸ਼ੀਦ'' * ''ਰਸੈਲ-ਉਰ-ਰਸ਼ੀਦ'' * ''ਹਰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਕਾ ਇਲਾਜ॥'' * ''ਅੱਲ੍ਹਾ ਕੇ ਬਾਗ਼ੀ ਮੁਸਲਮਾਨ'' == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2002]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1922]] bnrzkxuvqew091qvyjfxdgy254qgnxz 0 171513 812458 692532 2025-07-04T16:40:55Z Harchand Bhinder 3793 ਕੜੀਆਂ ਜੋੜੀਆਂ 812458 wikitext text/x-wiki '''ਸੁਨੇਤ''' [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। 735 ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿਚ ਫੈਲੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ [[ਪਾਣਿਨੀ]] ਆਪਣੇ ਗ੍ਰੰਥ ''ਅਸ਼ਟਾਧਿਆਇ'' ਵਿਚ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=India as Known to Panini - Jatland Wiki |url=https://www.jatland.com/home/India_as_Known_to_Panini |access-date=2023-06-28 |website=www.jatland.com}}</ref> ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਢਾਈ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਰਚਿਆ ਗਿਆ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਵਾਲਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਂ '''ਸੁਨੇਤਰ''' ਸੀ। ਇਥੋਂ ਮਿਲੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਇਥੇ ਟਕਸਾਲ ਸਥਾਪਤ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਇਥੋਂ ਬਹੁਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ। ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੀ ਅਲਾਟਮੈਂਟ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖਾਲੀ ਪਏ ਖੇਤ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੀ ਭੂਮੀ ਬਣ ਗਏ।ਗ਼ਦਰੀ ਸ਼ਹੀਦ [[ਭਾਨ ਸਿੰਘ]] ਸੁਨੇਤ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸਨ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] n9kzoalxvhgsv4pnni5cqx57sb7dpr2 812460 812458 2025-07-04T16:45:46Z Harchand Bhinder 3793 ਕੜੀਆਂ ਜੋੜੀਆਂ 812460 wikitext text/x-wiki '''ਸੁਨੇਤ''' [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। 735 ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿਚ ਫੈਲੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ [[ਪਾਣਿਨੀ]] ਆਪਣੇ ਗ੍ਰੰਥ ''ਅਸ਼ਟਾਧਿਆਇ'' ਵਿਚ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=India as Known to Panini - Jatland Wiki |url=https://www.jatland.com/home/India_as_Known_to_Panini |access-date=2023-06-28 |website=www.jatland.com}}</ref> ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਢਾਈ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਰਚਿਆ ਗਿਆ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਵਾਲਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਂ '''ਸੁਨੇਤਰ''' ਸੀ। ਇਥੋਂ ਮਿਲੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਇਥੇ ਟਕਸਾਲ ਸਥਾਪਤ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਇਥੋਂ ਬਹੁਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ। ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੀ ਅਲਾਟਮੈਂਟ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖਾਲੀ ਪਏ ਖੇਤ [[ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੀ ਭੂਮੀ ਬਣ ਗਏ।ਗ਼ਦਰੀ ਸ਼ਹੀਦ [[ਭਾਨ ਸਿੰਘ[[ਤਸਵੀਰ:ਯਾਦਗਾਰ_ਗ਼ਦਰੀ_ਬਾਬਾ_ਭਾਨ_ਸਿੰਘ_ਸੁਨੇਤ(ਲੁਧਿਆਣਾ).jpg|thumb|alt=ਯਾਦਗਾਰ ਗ਼ਦਰੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਸੁਨੇਤ|ਪਿੰਡ ਸੁਨੇਤ ਵਿਖੇ ਗ਼ਦਰੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ]] ]] ਸੁਨੇਤ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸਨ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] k71584v26miapte9k3oyb83t6nhu88h 0 182559 812449 761302 2025-07-04T12:01:31Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812449 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = | image = mia mckenna bruce 2022 1.jpg | birth_date = {{birth date and age|df=y|1997|07|03}} | birth_place = [[ਲੰਡਨ]], ਇੰਗਲੈਂਡ | education = | occupation = ਅਭਿਨੇਤਰੀ | years_active = 2006–ਹੁਣ | spouse = | children = 1 }} '''ਮੀਆ ਸਾਸ਼ਾ ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ''' (ਜਨਮ 3 ਜੁਲਾਈ 1997) ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਹੈ।<ref name="Vying">{{Cite news|url=http://www.newsshopper.co.uk/news/1095330.Vying_for_the_top/|title=Vying for the top|last=French|first=Matthew|date=29 December 2006|work=News Shopper|access-date=27 August 2017}}</ref> ਉਸ ਨੇ ''ਟ੍ਰੇਸੀ ਬੀਕਰ ਰਿਟਰਨਜ਼'' ਅਤੇ ਦ ''ਡੰਪਿੰਗ ਗਰਾਊਂਡ'' ਵਿੱਚ ਟੀ ਟੇਲਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਲਈ, ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਪੈਂਡੈਂਟ ਫ਼ਿਲਮ ਅਵਾਰਡ, ਬਾੱਫਟਾ ਰਾਈਜ਼ਿੰਗ ਸਟਾਰ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ ਸਰਬੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਲਈ ਯੂਰਪੀਅਨ ਫ਼ਿਲਮ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਉੱਤੇ, ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਆਈਪਲੇਅਰ ਸੀਰੀਜ਼ ਗੇਟ ਈਵਨ ਅਤੇ ਪੀਕੌਕ ਸੀਰੀਜ਼ ''ਵੈਮਪਾਇਰ ਅਕੈਡਮੀ'' ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ। == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਦਾ ਜਨਮ 3 ਜੁਲਾਈ 1997 ਨੂੰ [[ਲੰਡਨ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਚਿਚਿੱਸਲਹਰਸਟ, ਬਰੌਮਲੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="TWDob">{{Cite web |date=3 July 2015 |title=Could this day get any better🔞🙌🙌🙌 @WickedUK |url=https://twitter.com/MiaMBruce/status/617025476020846592 |access-date=20 March 2017 |website=Twitter |language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.spotlight.com/interactive/cv/17/F113274.html|title=Mia McKenna-Bruce Spotlight CV|work=Spotlight|access-date=31 October 2018|year=2018}}</ref><ref name="Vying" /><ref name="Connection">{{Cite news|url=http://www.chislehurst-society.org.uk/Farringtons%20Hello%20Mag%20booklet.pdf|title=Mia McKenna-Bruce child star has a big connection|work=Hello Chislehurst|access-date=27 June 2017|year=2009|archive-date=28 ਅਗਸਤ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170828014256/http://www.chislehurst-society.org.uk/Farringtons%20Hello%20Mag%20booklet.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="INSTAFather">{{Cite web |date=18 June 2017 |title=Mia McKenna-Bruce on Instagram: Happy Father's Day to our amazing daddy |url=https://www.instagram.com/p/BVfOin_ASq8/ |url-access=registration |archive-url=https://ghostarchive.org/iarchive/s/instagram/BVfOin_ASq8 |archive-date=24 December 2021 |access-date=27 August 2017}}</ref><ref>{{YouTube|xvFlyvbLwK4|Three Sisters}}</ref> ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਨੇ ਬੈਕਸਲੇ ਦੇ ਲਿਜ਼ ਬਰਵਿਲ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਆਰਟਸ ਸੈਂਟਰ ਵਿਖੇ ਡਾਂਸ ਕਲਾਸਾਂ ਲਈਆਂ ਅਤੇ ਬੇਲਕੈਂਟੋ ਲੰਡਨ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ।[4][3] ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਨੇ ਬੈਕਸਲੇਹੀਥ ਵਿੱਚ ਸਫਾਇਰ ਡਾਂਸ ਅਕੈਡਮੀ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੇਡਸਟੋਨ ਗ੍ਰਾਮਰ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਗਰਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।<ref name="Penny">{{Cite web |date=6 April 2016 |title=Talented Sapphire Dance Academy youngsters excel at UK's biggest show |url=http://www.kentonline.co.uk/dartford/news/talented-dancers-excel-at-uks-93809/ |access-date=20 March 2017 |website=Kent Online}}</ref><ref>{{Cite web |title=Mia Mckenna-Bruce |url=https://www.mandy.com/actor/profile/mia-mckenna-bruce# |archive-url=https://web.archive.org/web/20181108030013/https://www.mandy.com/actor/profile/mia-mckenna-bruce |archive-date=8 November 2018 |access-date=7 November 2018 |website=Mandy.com}}</ref> ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਹਨ, ਅੰਨਿਆ ਅਤੇ ਐਲਿਸ।<ref>[https://www.imdb.com/name/nm2898911/bio#trivia Mia McKenna-Bruce - Biography - IMDb]</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਿਲੀ ਇਲੀਅਟ ਦ ਮਿਊਜ਼ੀਕਲ ਦੇ ਵੈਸਟ ਐਂਡ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੈਲੇ ਗਰਲ ਸੀ।<ref name="Billy1">{{Cite web |date=16 May 2007 |title=Photos: Billy Elliot Gobbles Second Birthday Cake |url=http://www.whatsonstage.com/west-end-theatre/news/05-2007/photos-billy-elliot-gobbles-second-birthday-cake_21057.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140415222857/http://www.whatsonstage.com/west-end-theatre/news/05-2007/photos-billy-elliot-gobbles-second-birthday-cake_21057.html |archive-date=15 April 2014 |access-date=20 March 2017 |publisher=WhatsonStage}}</ref><ref name="Newsshopper">{{Cite web |last=French |first=Matthew |date=29 December 2006 |title=Vying for the top |url=http://www.newsshopper.co.uk/news/1095330.Vying_for_the_top/ |access-date=20 March 2017 |website=News Shopper |language=en}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਟੀ. ਵੀ. ਭੂਮਿਕਾ ਐਸਟਰ, ਸਮਾਲ ਡਾਰਕ ਪਲੇਸਜ਼ ਦੀ ਛੋਟੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ।<ref name="BBCSmallDarkPlacs">{{Cite web |title=Small Dark Places |url=http://www.bbc.co.uk/programmes/b00g6dxc |access-date=20 March 2017 |publisher=BBC}}</ref> ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਐਪੀਸੋਡ ਲਈ ''ਹੋਲਬੀ ਸਿਟੀ'' ਵਿੱਚ ਅਬੀ ਟੇਲਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ।<ref name="AbiHolby2008">{{Cite news|url=http://www.radiotimes.com/episode/tg52/holby-city--series-10---15-physician-heal-thyself|title=Holby City Series 10–15. Physician, Heal Thyself|date=2008|work=Radio Times|access-date=22 December 2015}}</ref> ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਫਿਰ ਈਸਟ ਐਂਡਰਸ ਵਿੱਚ ਪੈਨੀ ਬ੍ਰਾਨਿੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ।<ref name="Penny" /> ਉਸ ਨੇ ਜਨਵਰੀ 2008 ਵਿੱਚ ਦੋ ਐਪੀਸੋਡ ਮਹਿਮਾਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਪ੍ਰੈਲ 2008 ਵਿੱੱਚ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਐਪੀਸੋਡ ਗੈਸਟ ਸਟੈਂਟ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਨੇ ਅਗਲੀ ਵਾਰ 2009 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਪੀਸੋਡ ਲਈ ਕੀਰਾ ਕਰਟਿਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ 'ਦਿ ''ਬਿੱਲ''<nowiki/>' ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ।<ref name="RTTheBill">{{Cite news|url=http://www.radiotimes.com/episode/dq5dn/the-bill--series-25---2-little-girl-lost---part-one|title=The Bill Series 25 – 2. Little Girl Lost – Part One|date=2009|work=Radio Times|access-date=22 December 2015}}</ref> ਫਿਰ ਉਹ ਤਿੰਨ ਐਪੀਸੋਡਾਂ ਲਈ ''ਡਾਕਟਰ'' ਕੋਲ ਗਈ।<ref name="DBKDoc">{{Cite web |last=Muppala |first=Vaman |date=2 November 2009 |title=Close encounters of The Fourth Kind |url=http://www.dbknews.com/archives/article_bc243618-9ded-5ff3-a3f7-0bcd55fd741c.html |access-date=20 March 2017 |publisher=The Diamondback}}</ref> ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2009 ਵਿੱਚ, ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ, ਦ ਫੋਰਥ ਕਾਇੰਡ ਵਿੱਚ ਐਸ਼ਲੇ ਟਾਈਲਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref name="4thKindVariety">{{Cite web |last=Nelson |first=Rob |date=4 November 2009 |title=Review: 'The Fourth Kind' |url=https://variety.com/2009/film/markets-festivals/the-fourth-kind-1200477606/ |access-date=20 March 2017 |publisher=Variety}}</ref><ref name="4thKindTheLinc">{{Cite web |last=Murray |first=Joel |date=16 November 2009 |title=Film review: The Fourth Kind |url=http://thelinc.co.uk/2009/11/film-review-the-fourth-kind/ |access-date=20 March 2017 |publisher=The Linc |archive-date=21 ਮਾਰਚ 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170321083540/http://thelinc.co.uk/2009/11/film-review-the-fourth-kind/ |url-status=dead }}</ref><ref name="4thKindPopMatters">{{Cite web |last=FUCHS |first=CYNTHIA |date=6 November 2009 |title=The Fourth Kind |url=http://www.popmatters.com/review/115845-the-fourth-kind/ |access-date=20 March 2017 |publisher=PopMatters}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਅਗਲੀ ਭੂਮਿਕਾ 2010 ਤੋਂ 2012 ਤੱਕ ''ਟ੍ਰੇਸੀ ਬੀਕਰ ਰਿਟਰਨਜ਼'' ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਟੀ ਟੇਲਰ ਵਜੋਂ ਸੀ।<ref name="BBCTBR">{{Cite web |title=Going Home, Series 3, Credits |url=http://www.bbc.co.uk/programmes/b01d0g65/credits |access-date=20 March 2017 |website=BBC}}</ref> 2011 ਵਿੱਚ, ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਇੱਕ ਐਪੀਸੋਡ ਲਈ ਟੀਵੀ ਸੀਰੀਜ਼ ਸਪਾਈ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਦ ਟ੍ਰੇਸੀ ਬੀਕਰ ਸਰਵਾਈਵਲ ਗਾਈਡ ਦੇ ਪੰਜ ਐਪੀਸੋਡਾਂ ਵਿੱਚ।<ref name="ComedySpy">{{Cite web |date=11 November 2011 |title=Spy Episode 1.5 – Codename: Blood |url=http://www.comedy.co.uk/guide/tv/spy/episodes/1/5/ |access-date=22 December 2015 |website=British Comedy Guide}}</ref> ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਨੇ 2013 ਤੋਂ 2016 ਤੱਕ ਟੀ ਟੇਲਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ (ਅਤੇ ਫਿਰ 2017 ਅਤੇ 2018 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ) ਸਪਿਨ-ਆਫ ਸੀਰੀਜ਼ ਦ ''ਡੰਪਿੰਗ ਗਰਾਊਂਡ'' ਵਿੱਚ।<ref name="RTDG">{{Cite web |title=The Dumping Ground: S4-E1 Lost and Found |url=http://www.radiotimes.com/tv-programme/e/dyzwym/the-dumping-ground--series-4---1-lost-and-found |access-date=20 March 2017 |publisher=[[RadioTimes]] |archive-date=21 ਮਾਰਚ 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170321082817/http://www.radiotimes.com/tv-programme/e/dyzwym/the-dumping-ground--series-4---1-lost-and-found |url-status=dead }}</ref> ਮੈਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਨੇ ਇੱਕ ਡੰਪਿੰਗ ਗਰਾਊਂਡ ਸਪਿਨ-ਆਫ ਵਿੱਚ ਟੀ ਟੇਲਰ ਖੇਡਿਆ, ਡੰਪਿੱਗ ਗਰਾਊਂਡਃ ਮੈਂ...''ਡੰਪਿੰਗ ਗਰਾਊਂਡਃ ਮੈਂ...'', ਇੱਕ ਵੈਬ ਐਪੀਸੋਡ ਲਡ਼ੀ।<ref name="IMDG">{{Cite web |title=The Dumping Ground I'm...Tee |url=http://www.radiotimes.com/episode/dy5h72/the-dumping-ground--series-4---4-im-tee |access-date=3 February 2016 |website=Radio Times}}</ref> ਉਸਨੇ ''ਹੋਲਬੀ ਸਿਟੀ'' ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਐਪੀਸੋਡ ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆ ਲੁਕਾਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਹਿਮਾਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬੀਬੀਸੀ ਥ੍ਰੀ ਦੇ ਜੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹਿਮਾਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref name="BBCHolbyAsia">{{Cite web |title=Holby City – Growing Pains |url=http://www.bbc.co.uk/programmes/b08k448p |access-date=12 March 2017 |website=BBC}}</ref><ref name="TWHolbyAsia">{{Cite web |date=3 December 2016 |title=Mia McKenna-Bruce on Twitter: @anthonyy7890 im filming an episode for Holby City next week and in the new year working on @TheMarshlandsTV 🤗 Vvvv excited!! |url=https://twitter.com/MiaMBruce/status/805020721835601920 |access-date=20 March 2017}}</ref><ref name="BBCJosh">{{Cite web |title=Josh - Series 3, Bicycles & Babies, Credirs |url=http://www.bbc.co.uk/programmes/p05hw31z/credits |access-date=20 March 2017 |publisher=BBC}}</ref> ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ, ਦ ਰੈਬਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="TWTheRebels">{{Cite web |date=18 January 2017 |title=Tornado Studios on Twitter: Very excited to have Mia McKenna Bruce on board in our upcoming feature film 'The Rebels'. #TheRebels @MiaMBruce |url=https://twitter.com/Tornado_Studios/status/821736222234120197 |access-date=20 March 2017}}</ref> 2020 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਆਈਪਲੇਅਰ ਕਿਸ਼ੋਰ ਥ੍ਰਿਲਰ ਸੀਰੀਜ਼ ਗੇਟ ਈਵਨ ਉੱਤੇ ਬ੍ਰੀ ਡੇਰਿੰਗਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.theboltonnews.co.uk/news/18219399.amp/|title=TV teen drama filmed in town coming to BBC iPlayer this week|work=[[The Bolton News]]|access-date=12 February 2020|archive-date=12 ਫ਼ਰਵਰੀ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200212211424/https://www.theboltonnews.co.uk/news/18219399.amp/|url-status=dead}}</ref> 2021 ਵਿੱਚ, ਉਹ ''ਵੇਰਾ'' ਦੇ ਇੱਕ ਐਪੀਸੋਡ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ [[ਨੈਟਫਲਿਕਸ|ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ]] ਫ਼ਿਲਮ ਪਰਸੂਏਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।<ref name="Ent">{{Cite news|url=https://www.entertainmentdaily.co.uk/soaps/eastenders-penny-branning-actress-mia-mckenna-bruce-looks-unrecognisable-13-years-after-soap-appearance/|title=EastEnders: Penny Branning actress Mia McKenna-Bruce looks unrecognisable 13 years after leaving soap|last=Rodrigues|first=Charlotte|date=9 April 2021|work=Entertainment Daily|access-date=17 May 2021|publisher=Digitalbox}}</ref><ref name="Persuasion">{{Cite news|url=https://deadline.com/2021/05/dakota-johnson-netflix-henry-golding-persuasion-cosmo-jarvis-suki-waterhouse-richard-e-grant-nikki-amuka-bird-1234754639/amp/|title='Persuasion': Cosmo Jarvis To Star Opposite Dakota Johnson In Netflix & MRC Jane Austen Movie; Richard E. Grant, Suki Waterhouse, Nikki Amuka-Bird & More Join|last=Wiseman|first=Andreas|date=17 May 2021|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=17 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20221007012043/https://deadline.com/2021/05/dakota-johnson-netflix-henry-golding-persuasion-cosmo-jarvis-suki-waterhouse-richard-e-grant-nikki-amuka-bird-1234754639/amp/|archive-date=October 7, 2022}}</ref> ਉਸੇ ਸਾਲ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਪੀਕੌਕ ਟੀਵੀ ਫੈਨਟਸੀ ਸੀਰੀਜ਼ ''ਵੈਮਪਾਇਰ ਅਕੈਡਮੀ'' ਵਿੱਚ ਮੀਆ ਕਾਰਪ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thepinknews.com/2022/09/18/vampire-academy-rhain-blundell-mia-mckenna-bruce-lgbtq/|title=Vampire Academy's resident queer couple explains simple reason TV needs more LGBTQ+ characters|last=Keheller|first=Patrick|date=18 September 2022|work=[[PinkNews]]|access-date=25 April 2023}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ, ਮੈਕਕੇਨਾ-ਬਰੂਸ ਨੇ ਅਭਿਨੇਤਾ ਟੌਮ ਲੀਚ ਨਾਲ ਮੰਗਣੀ ਕਰ ਲਈ। ਅਗਸਤ 2023 ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਬੱਚੇ, ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਲੀਓ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1997]] eaqwuv1pbnmrokzxjo5kbxu7uey8ag6 0 186661 812454 811644 2025-07-04T13:42:37Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812454 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ | other_name = | nickname = | settlement_type = ਪਿੰਡ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Punjab#India | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ | coordinates = {{coord|30.440722|N|73.940264|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ਦੇਸ਼ | subdivision_name = {{flag|ਭਾਰਤ}} | subdivision_type1 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] | subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | subdivision_type2 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] | subdivision_name2 = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = 1999 | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = 181 | population_total = 537 | population_as_of = 2011 ਜਨਗਣਨਾ | demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ | demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | timezone1 = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]] | utc_offset1 = +5:30 | parts_type = [[ਬਲਾਕ]] | parts = ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ | postal_code_type = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]] | postal_code = 152123 | area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ | registration_plate = PB:22 | area_code = 01638****** | blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ | blank1_info_sec1 = [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]] }} '''ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ''' ਉਰਫ '''ਨਾਕੀਕੇ''' [[ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 309 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਹੈ ਭਾਰਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹੱਦ ਤੋਂ ਥੋੜੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ। ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 152123 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਗਾਂਧੀ ਨਗਰ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਹੈ। ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਖੂਈਆਂ ਸਰਵਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਬੋਹਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਲੋਟ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ== #[[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]] #[[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]] #[[ਅਬੋਹਰ]] #[[ਮੁਕਤਸਰ]] ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। ==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ== #[[ਮੁਹਾਰ ਜਮਸ਼ੇਰ]] #[[ਮੁਹਾਰ ਖੀਵਾ]] ==ਹਵਾਲੇ== #https://localbodydata.com/gram-panchayat-muhar-sona-261552{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} #https://fazilka.nic.in/tehsil/ #https://villageinfo.in/punjab/firozpur/fazilka/muhar-sona-urf-nakike.html [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] oy2fv5kzx865xlbopnb1cx610ypacni 0 186662 812452 811645 2025-07-04T13:42:14Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812452 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ਮੁਹਾਰ ਖੀਵਾ | other_name = | nickname = | settlement_type = ਪਿੰਡ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Punjab#India | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ | coordinates = {{coord|30.448715|N|73.958769|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ਦੇਸ਼ | subdivision_name = {{flag|ਭਾਰਤ}} | subdivision_type1 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]] | subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | subdivision_type2 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]] | subdivision_name2 = [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = 1999 | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = 181 | population_total = 565 | population_as_of = 2011 ਜਨਗਣਨਾ | demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ | demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬਾਗੜੀ]] | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | timezone1 = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]] | utc_offset1 = +5:30 | parts_type = [[ਬਲਾਕ]] | parts = ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ | postal_code_type = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]] | postal_code = 152123 | area_code_type = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ | registration_plate = PB:22 | area_code = 01638****** | blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ | blank1_info_sec1 = [[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]] }} '''ਮੁਹਾਰ ਖੀਵਾ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ [[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 309 ਕਿ.ਮੀ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ [[ਭਾਰਤ–ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ|ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ]] ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਮੁਹਾਰ ਖੀਵਾ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਖੁਈਆਂ ਸਰਵਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਬੋਹਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਲੋਟ ਤਹਿਸੀਲ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ==ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ== #[[ਮੁਹਾਰ ਜਮਸ਼ੇਰ]] #[[ਮੁਹਾਰ ਸੋਨਾ]] ==ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ== #[[ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ]], #[[ਜਲਾਲਾਬਾਦ]], #[[ਅਬੋਹਰ]], #[[ਮੁਕਤਸਰ]] ਮੋਹਾਰ ਖੀਵਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ। ==ਹਵਾਲੇ== #https://fazilka.nic.in/tehsil/ #https://localbodydata.com/gram-panchayat-muhar-khiwa-261551#google_vignette{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] qgttgecimiipid09b2aeksum4lw7geo 0 189095 812459 811330 2025-07-04T16:43:19Z 2401:4900:8158:72C1:5007:CE9A:63EC:4422 812459 wikitext text/x-wiki ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਪੰਡਤ ਰਵੀ ਨੰਦਨ ਦੇ ਘਰ, ਮਾਤਾ ਸਵਿੱਤਰੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ 15 ਅਕਤੂਬਰ 1949 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਰਾਮਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ (ਚੜ੍ਹਦਾ ਪੰਜਾਬ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅੇਮ ਏ (ਪੰਜਾਬੀ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਣ ਉਪਰੰਤ ਉਹ 31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 ਨੂੰ ਸੇਵਾ-ਮੁਕਤ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਪਛਾਣ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਵਜੋਂ ਬਣੀ, ਪਰ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਲਿਖੀ, ਵਾਰਤਕ ਵੀ, ਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖ਼ੇਤਰ ਵਿਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ 18 ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੱਤ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਤਿੰਨ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਦੋ ਵਾਰਤਕ, ਪੰਜ ਆਲੋਚਨਾ, ਇਕ ਅਨੁਵਾਦ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਇਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਸਫ਼ਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ-ਅਧੀਨ ਹਨ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] ixfsgbng7z633ujxs3hshpl73amrhqg 812461 812459 2025-07-04T17:14:10Z 2401:4900:8158:72C1:5007:CE9A:63EC:4422 812461 wikitext text/x-wiki ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਪੰਡਤ ਰਵੀ ਨੰਦਨ ਦੇ ਘਰ, ਮਾਤਾ ਸਵਿੱਤਰੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ 15 ਅਕਤੂਬਰ 1949 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਰਾਮਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ (ਚੜ੍ਹਦਾ ਪੰਜਾਬ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅੇਮ ਏ (ਪੰਜਾਬੀ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਣ ਉਪਰੰਤ ਉਹ 31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 ਨੂੰ ਸੇਵਾ-ਮੁਕਤ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਪਛਾਣ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਵਜੋਂ ਬਣੀ, ਪਰ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਲਿਖੀ, ਵਾਰਤਕ ਵੀ, ਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖ਼ੇਤਰ ਵਿਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ 18 ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੱਤ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਤਿੰਨ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਦੋ ਵਾਰਤਕ, ਪੰਜ ਆਲੋਚਨਾ, ਇਕ ਅਨੁਵਾਦ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਇਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਸਫ਼ਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ-ਅਧੀਨ ਹਨ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ: 1. ਪੱਤਝੜ ਮਾਰੇ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     1976 2. ਨ੍ਹੇਰੀ ਰਾਤ ਦਾ ਕਹਿਰ (ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     1978 3. ਖ਼ੁਰਦੀ ਹੋਂਦ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     1982 4. ਬੇਚੈਨ ਹਿੰਦਸੇ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     1982 5. ਹਸਨਪੁਰੀ ਜੀਵਨ ਤੇ ਰਚਨਾ (ਸੰਪਾਦਿਤ)                     1987 6. ਪੁੰਨਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     1998, 2012 7. ਅੱਗ ਨਾਲ ਖੇਡਦਿਆਂ (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     2005 8. ਚੰਦਨ ਦੇ ਰੁੱਖ (ਵਾਰਤਕ)                     2008 9. ਲੁਕਣ-ਮੀਚੀ ਖੇਡਦੀਆਂ ਰਿਸ਼ਮਾਂ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     2011 10. ਦੇਹਲੀ ਤੇ ਬੈਠੀ ਉਡੀਕ (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     2014 11. ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਜੀਵਨ ਤੇ ਚੋਣਵੇਂ ਗੀਤ (ਸੰਪਾਦਿਤ)                     2018 12. ਸਹਿਮੀ ਬੁਲਬੁਲ ਦਾ ਗੀਤ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     2019 13. ਮਨ ਮਰਜ਼ੀ ਦੀ ਬੁਣਤੀ (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     2020 14. ਸੁੰਨੀ ਅੱਖ ਦਾ ਸੁਪਮਾ (ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ)             2021 15. ਬੀਜ ਵਾਂਗ ਪੁੰਗਰਦੀ ਕਵਿਤਾ (ਅਨੁਵਾਦ)                     2022 16. ਸੁਪਨਾ ਤੇ ਸਾਂਝਾ ਸਫ਼ਰ (ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ)            2022 17. ਕਿਸੇ ਬਹਾਨੇ (ਵਾਰਤਕ)                             2024 18. ਕਵਿਤਾ: ਸੁਹਜ ਤੇ ਸਲੀਕਾ (ਆਲੋਚਨਾ)                     2025 ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ: 1. ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ ਕੀ ਚੁਨਿੰਦਾ ਕਹਾਨੀਆਂ (ਸੁਭਾਸ਼ ਨੀਰਵ) 2020 [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 755e946idpxwnx4164zbuv2sq43erl2 812462 812461 2025-07-04T17:14:34Z 2401:4900:8158:72C1:5007:CE9A:63EC:4422 812462 wikitext text/x-wiki ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਪੰਡਤ ਰਵੀ ਨੰਦਨ ਦੇ ਘਰ, ਮਾਤਾ ਸਵਿੱਤਰੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ 15 ਅਕਤੂਬਰ 1949 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਰਾਮਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ (ਚੜ੍ਹਦਾ ਪੰਜਾਬ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅੇਮ ਏ (ਪੰਜਾਬੀ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਣ ਉਪਰੰਤ ਉਹ 31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 ਨੂੰ ਸੇਵਾ-ਮੁਕਤ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਪਛਾਣ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਵਜੋਂ ਬਣੀ, ਪਰ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਲਿਖੀ, ਵਾਰਤਕ ਵੀ, ਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖ਼ੇਤਰ ਵਿਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ 18 ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੱਤ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਤਿੰਨ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਦੋ ਵਾਰਤਕ, ਪੰਜ ਆਲੋਚਨਾ, ਇਕ ਅਨੁਵਾਦ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਇਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਸਫ਼ਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ-ਅਧੀਨ ਹਨ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ: 1. ਪੱਤਝੜ ਮਾਰੇ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     1976 2. ਨ੍ਹੇਰੀ ਰਾਤ ਦਾ ਕਹਿਰ (ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     1978 3. ਖ਼ੁਰਦੀ ਹੋਂਦ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     1982 4. ਬੇਚੈਨ ਹਿੰਦਸੇ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     1982 5. ਹਸਨਪੁਰੀ ਜੀਵਨ ਤੇ ਰਚਨਾ (ਸੰਪਾਦਿਤ)                     1987 6. ਪੁੰਨਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     1998, 2012 7. ਅੱਗ ਨਾਲ ਖੇਡਦਿਆਂ (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     2005 8. ਚੰਦਨ ਦੇ ਰੁੱਖ (ਵਾਰਤਕ)                     2008 9. ਲੁਕਣ-ਮੀਚੀ ਖੇਡਦੀਆਂ ਰਿਸ਼ਮਾਂ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     2011 10. ਦੇਹਲੀ ਤੇ ਬੈਠੀ ਉਡੀਕ (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     2014 11. ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਜੀਵਨ ਤੇ ਚੋਣਵੇਂ ਗੀਤ (ਸੰਪਾਦਿਤ)                     2018 12. ਸਹਿਮੀ ਬੁਲਬੁਲ ਦਾ ਗੀਤ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     2019 13. ਮਨ ਮਰਜ਼ੀ ਦੀ ਬੁਣਤੀ (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)                     2020 14. ਸੁੰਨੀ ਅੱਖ ਦਾ ਸੁਪਮਾ (ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ)             2021 15. ਬੀਜ ਵਾਂਗ ਪੁੰਗਰਦੀ ਕਵਿਤਾ (ਅਨੁਵਾਦ)                     2022 16. ਸੁਪਨਾ ਤੇ ਸਾਂਝਾ ਸਫ਼ਰ (ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ)            2022 17. ਕਿਸੇ ਬਹਾਨੇ (ਵਾਰਤਕ)                             2024 18. ਕਵਿਤਾ: ਸੁਹਜ ਤੇ ਸਲੀਕਾ (ਆਲੋਚਨਾ)                     2025 ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ: 1. ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ ਕੀ ਚੁਨਿੰਦਾ ਕਹਾਨੀਆਂ (ਸੁਭਾਸ਼ ਨੀਰਵ) 2020 [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] fs9z69ula6iwgt7v1kh5w7daxbad5xa 812463 812462 2025-07-04T17:17:03Z 2401:4900:8158:72C1:5007:CE9A:63EC:4422 812463 wikitext text/x-wiki ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਪੰਡਤ ਰਵੀ ਨੰਦਨ ਦੇ ਘਰ, ਮਾਤਾ ਸਵਿੱਤਰੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ 15 ਅਕਤੂਬਰ 1949 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਰਾਮਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ (ਚੜ੍ਹਦਾ ਪੰਜਾਬ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅੇਮ ਏ (ਪੰਜਾਬੀ) ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਣ ਉਪਰੰਤ ਉਹ 31 ਅਕਤੂਬਰ 2007 ਨੂੰ ਸੇਵਾ-ਮੁਕਤ ਹੋਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਪਛਾਣ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਵਜੋਂ ਬਣੀ, ਪਰ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਲਿਖੀ, ਵਾਰਤਕ ਵੀ, ਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖ਼ੇਤਰ ਵਿਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ 18 ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੱਤ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਤਿੰਨ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਦੋ ਵਾਰਤਕ, ਪੰਜ ਆਲੋਚਨਾ, ਇਕ ਅਨੁਵਾਦ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਇਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਸਫ਼ਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ-ਅਧੀਨ ਹਨ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ: 1. ਪੱਤਝੜ ਮਾਰੇ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 1976 2. ਨ੍ਹੇਰੀ ਰਾਤ ਦਾ ਕਹਿਰ (ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 1978 3. ਖ਼ੁਰਦੀ ਹੋਂਦ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 1982 4. ਬੇਚੈਨ ਹਿੰਦਸੇ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 1982 5. ਹਸਨਪੁਰੀ ਜੀਵਨ ਤੇ ਰਚਨਾ (ਸੰਪਾਦਿਤ) 1987 6. ਪੁੰਨਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 1998, 2012 7. ਅੱਗ ਨਾਲ ਖੇਡਦਿਆਂ (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 2005 8. ਚੰਦਨ ਦੇ ਰੁੱਖ (ਵਾਰਤਕ) 2008 9. ਲੁਕਣ-ਮੀਚੀ ਖੇਡਦੀਆਂ ਰਿਸ਼ਮਾਂ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 2011 10. ਦੇਹਲੀ ਤੇ ਬੈਠੀ ਉਡੀਕ (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 2014 11. ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਜੀਵਨ ਤੇ ਚੋਣਵੇਂ ਗੀਤ (ਸੰਪਾਦਿਤ) 2018 12. ਸਹਿਮੀ ਬੁਲਬੁਲ ਦਾ ਗੀਤ (ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 2019 13. ਮਨ ਮਰਜ਼ੀ ਦੀ ਬੁਣਤੀ (ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 2020 14. ਸੁੰਨੀ ਅੱਖ ਦਾ ਸੁਪਮਾ (ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ) 2021 15. ਬੀਜ ਵਾਂਗ ਪੁੰਗਰਦੀ ਕਵਿਤਾ (ਅਨੁਵਾਦ) 2022 16. ਸੁਪਨਾ ਤੇ ਸਾਂਝਾ ਸਫ਼ਰ (ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ) 2022 17. ਕਿਸੇ ਬਹਾਨੇ (ਵਾਰਤਕ) 2024 18. ਕਵਿਤਾ: ਸੁਹਜ ਤੇ ਸਲੀਕਾ (ਆਲੋਚਨਾ) 2025 ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ: 1. ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ ਕੀ ਚੁਨਿੰਦਾ ਕਹਾਨੀਆਂ (ਸੁਭਾਸ਼ ਨੀਰਵ) 2020 [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] bmg4ur6y49x72jrd1qhua0uzcrhic2z 0 189117 812475 811860 2025-07-05T00:54:34Z 117.255.220.84 812475 wikitext text/x-wiki {{ਬੇਹਵਾਲਾ|date=ਜੂਨ 2025}}[[ਤਸਵੀਰ:ਬਲਜੀਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ.jpg|thumb]] '''ਬਲਜੀਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ''' [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਕਵੀ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਕਿੱਤੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਬਤੌਰ ਲੈਕਚਰਾਰ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੋਏ ਹਨ। == ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ == * ਸੂਰਜ ਦੇ ਪਿਛਵਾੜੇ * ਬੁੱਤਾਂ ਵਰਗੇ ਲੋਕ * ਸਿਤਾਰੇ ਭਾਲਦੇ ਰਹਿਣਾ * ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਜੁਦਾ * ਰੁੱਤ ਕਰੁੱਤ * ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ baljeetpalsingh.blogspot.com ਤੇ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਵੀ]] 0fnci964xbtag6zhgitfbh58se78w24 812476 812475 2025-07-05T00:56:16Z 117.255.220.84 812476 wikitext text/x-wiki {{ਬੇਹਵਾਲਾ|date=ਜੂਨ 2025}}[[ਤਸਵੀਰ:ਬਲਜੀਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ.jpg|thumb]] '''ਬਲਜੀਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ''' [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਕਵੀ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਕਿੱਤੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਬਤੌਰ ਲੈਕਚਰਾਰ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਪਿੰਡ ਝੰਡਾ ਕਲਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਖੇ ਹੈ। == ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ == * ਸੂਰਜ ਦੇ ਪਿਛਵਾੜੇ * ਬੁੱਤਾਂ ਵਰਗੇ ਲੋਕ * ਸਿਤਾਰੇ ਭਾਲਦੇ ਰਹਿਣਾ * ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਜੁਦਾ * ਰੁੱਤ ਕਰੁੱਤ * ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ baljeetpalsingh.blogspot.com ਤੇ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਕਵੀ]] b9tzgeyeiap8o0io2chb8orbld09quq 4 194359 812485 811962 2025-07-05T11:14:07Z Kuldeepburjbhalaike 18176 /* ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ/ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਮ */ ਨਵਾਂ ਭਾਗ 812485 wikitext text/x-wiki {{ਸੱਥ/ਹੈੱਡਰ}} == ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ 2025 ਦੀ ਸਲਾਨਾ ਯੋਜਨਾ ਅਤੇ ਫੈਮੀਨਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਫੋਕਲੋਰ 2025 ਲਈ ਆਫਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, 2 ਮਾਰਚ 2025 ਨੂੰ ਪਟਿਆਲੇ ਇੱਕ ਆਫ਼ਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਰੱਖਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਿਸ਼ੇ ਮੁੱਖ ਹੋਣਗੇ - ਪਹਿਲਾ ਤਾਂ ਫੈਮੀਨਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਫੋਕਲੋਰ 2025 ਕੱਲ੍ਹ 25 ਫ਼ਰਵਰੀ 2025 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 31 ਮਾਰਚ 2025 ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਦੂਜਾ ਆਪਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ 2025 ਦੀ ਸਲਾਨਾ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਰਣਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਵੀ ਅਹਿਮ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਨੂੰ ਆਉਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਸਭਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ਼ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕੇ। ਧੰਨਵਾਦ। * FNF 2025 ਮੈਟਾ ਸਫ਼ਾ - [[m:Feminism and Folklore 2025]] * FNF 2025 ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀ ਸਫ਼ਾ - [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਫੈਮੀਨਿਜ਼ਮ ਐਂਡ ਫੋਕਲੋਰ 2025]] * ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ 2025 ਗ੍ਰਾਂਟ ਸਫ਼ਾ - [[m:Community Resources and Partnerships/India General Support Project/Punjabi Wikimedians Annual Grant - 2025|Punjabi Wikimedians Annual Grant - 2025]] -- '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 07:06, 24 ਫ਼ਰਵਰੀ 2025 (UTC) == ਪੰਜਾਬੀ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਮੰਗ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਭ ਠੀਕ ਹੋਵੋਗੇ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ, ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਸਲਾਨਾ ਗ੍ਰਾਂਟ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਪਾਈ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਵਲੋਂ ਰਜ਼ਾਮੰਦੀ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ। ਉਸ ਪ੍ਰਾਪੋਜਲ ਵਿਚ, ਪੰਜਾਬੀ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ 'ਤੇ ਵੀ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਦੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਸਲਾਨਾ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਦੀ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਓਪਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਭ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਗੁਜਾਰਿਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਵੀ ਚਾਹਵਾਨ ਸਾਥੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਪੋਸਟ ਲਈ ਅਪਲਾਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਜੌਬ ਲਈ ਅਪਲਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਐਪਲੀਕੈਂਟ ਨੂੰ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਲਈ [https://docs.google.com/document/d/1mqOp2UsswBP68G-XpWjbLqGIt38xrmLqZ5DXo-yhPDA/edit?tab=t.0 ਇਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼] ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੜਨ ਦੀ ਗੁਜਾਰਿਸ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਅਸਪਸ਼ਟ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੀ ਨਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ 'ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਈਮੇਲ 'ਤੇ ਭੇਜ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਕੋਈ ਵੀ ਸਵਾਲ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਕਾਲ, ਮੈਸੇਜ ਜਾਂ ਈਮੇਲ ਰਾਹੀਂ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਨੋਟ: ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸਾਥੀ, ਆਉਂਦੇ ਐਤਵਾਰ, 9 ਮਾਰਚ, ਤੱਕ ਆਪਣੀਆਂ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰ ਦੇਣ ਤਾਂ ਜੋ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਰਵਿਊ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਛੇਤੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਸ਼ੁਕਰੀਆ --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:34, 2 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) (ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਯੂਜ਼ਰ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਕੰਟੈਕਟ ਪਰਸਨ) ; ਸਤਸ੍ਰੀਅਕਾਲ ਜੀ, ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਘੱਟ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਆਉਣ ਕਾਰਨ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਹਫ਼ਤੇ (27 ਮਾਰਚ)ਲਈ open ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸਾਥੀ ਜ਼ਰੂਰ ਅਪਲਾਈ ਕਰਨ। ਧੰਨਵਾਦ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:56, 21 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) == ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਹਿੰਦੀਕਰਨ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀਕਰਨ == ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਯਤਨਾਂ ਲਈ ਤੁਹਾਡਾ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ। ਮੇਰੀ ਉਮਰ ਲਗਭਗ 100 ਸਾਲ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਜਵਾਨ ਸੀ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਈ, ਅਸੀਂ "ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ" ਮੰਗਿਆ। ਫਿਰ ਹਿੰਦ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਹਿੰਦੀਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਲਹਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ ਸੀ ਕਿ ਹਿੰਦ ਸਰਕਾਰ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹਿੰਦੀਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਪੈਸਾ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹਿੰਦੀ ਵਰਤਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ। 3 ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ "ਚੱੜਦੇ ਪੰਜਾਬ" ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਨਹੀਂ ਹੋ। ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸ਼ਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਐ, ਹਿੰਦ ਸਰਕਾਰ 70 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਜਿੱਤ ਗਈ ਐ। ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਹਿੰਦੀਕਰਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ। ਗੂਗਲ ਉਲਥਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਿੰਦੀ/ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਦਿੰਦਾ ਐ, ਉਲਥੇਕਾਰ ਵਜੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੰਮ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀਕਰਨ ਦੀ ਇਸ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਤੋਂ ਬਚਾਓ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਕੁਝ ਉਦਾਹਰਣਾਂ: ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ -ਐ- ਵਰਤਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਹੂਣ ਹਿੰਦੀ -ਹੈ- ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ Translate- ਉਲਥਾ (ਪੰਜਾਬੀ), ਅਨੁਵਾਦ (ਹਿੰਦੀ), ਤਰਜਮਾ (ਉਰਦੂ) page/pages- ਵਰਕਾ (ਪੰਜਾਬੀ), ਪੰਨਾ (ਹਿੰਦੀ), ਸਫ਼ਾ (ਉਰਦੂ) again- ਮੁੜ (ਪੰਜਾਬੀ), ਦੁਬਾਰਾ (ਹਿੰਦੀ), ਦੁਬਾਰਾ (ਉਰਦੂ) clipboard- ਚੂੰਢੀ-ਤਖਤੀ (ਪੰਜਾਬੀ), ਕਲਿੱਪਬੋਰਡ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ) configuration- ਬਣਤਰ (ਪੰਜਾਬੀ), ਸੰਰਚਨਾ (ਹਿੰਦੀ) description- ਵੇਰਵਾ (ਪੰਜਾਬੀ), ਵਰਣਨ (ਹਿੰਦੀ) edit- ਸੋਧ (ਪੰਜਾਬੀ), ਸੰਪਾਦਿਤ (ਹਿੰਦੀ), ਸੰਪਾਦਿਤ (ਉਰਦੂ) experience- ਤਜਰਬਾ (ਪੰਜਾਬੀ), ਅਨੁਭਵ (ਹਿੰਦੀ), ਅਨੁਭਵ (ਉਰਦੂ) expiry- ਮਿਆਦ-ਪੁੱਗਣੀ (ਪੰਜਾਬੀ) gadget- ਜੰਤਰ (ਪੰਜਾਬੀ), ਗੈਜੇਟ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ) import- ਦਰਾਮਦ (ਪੰਜਾਬੀ), ਆਯਾਤ (ਹਿੰਦੀ) export- ਬਰਾਮਦ (ਪੰਜਾਬੀ), ਨਿਰਯਾਤ (ਹਿੰਦੀ) language- ਬੋਲੀ (ਪੰਜਾਬੀ), ਭਾਸ਼ਾ (ਹਿੰਦੀ) mark- ਨਿਸ਼ਾਨ (ਪੰਜਾਬੀ), ਚਿੰਨ੍ਹ (ਹਿੰਦੀ) optional- ਚੋਣਵਾਂ (ਪੰਜਾਬੀ), ਵਿਕਲਪਿਕ (ਹਿੰਦੀ) session- ਅਜਲਾਸ / ਕਾਰਜਕਾਲ (ਪੰਜਾਬੀ), ਸੈਸ਼ਨ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ) translator- ਉਲਥੇਕਾਰ (ਪੰਜਾਬੀ), ਅਨੁਵਾਦਕ (ਹਿੰਦੀ), ਤਰਜਮੇਕਾਰ (ਉਰਦੂ) ਜੇਕਰ ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਲੱਗਾ ਐ ਤਾਂ ਮੈਂ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਕਰੋਗੇ ਅਤੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਰੇ ਯਤਨਾਂ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਲਿਖਣ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਮੁਆਫ਼ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂਕਿ ਬੁਢੇਪੇ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣਾ ਔਖਾ ਐ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:ਉਲਥਾਕਾਰ|ਉਲਥਾਕਾਰ]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਉਲਥਾਕਾਰ|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:21, 6 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) :welcome ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ --- ਹੁੰਦਾ ਐ, ਤੁਸੀ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੀ ਵਰਤਦੇ ਓ -- ਸਵਾਗਤ ਹੈ (Hindi) [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:ਉਲਥਾਕਾਰ|ਉਲਥਾਕਾਰ]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਉਲਥਾਕਾਰ|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:32, 6 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) ::ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਤੁਹਾਡਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ ਜੀ। ਤੁਸੀਂ ਏਹ ਜੋੜਨਾ ਭੁੱਲ ਗਏ ਹੋ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ -- ਦੁਆਰਾ (Hindi)-- ਨਹੀਂ ਲਿਖਦੇ, ਇਸਦੀ ਬਜਾਏ ਅਸੀਂ -- ਵੱਲੋਂ/ਮੁੜ -- ਵਰਤਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੀ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਲਈ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Cabal11|Cabal11]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Cabal11|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:50, 6 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) :I forgot to add, we use ਮੁੱਢਲਾ (Theth Panjabi), people who use Hindinized Panjabi use ਮੁੱਖ (Hindi). Reading translated articles in Wikipedia is like reading Hindi written in Gurmukhi. Thanks again. [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Cabal11|Cabal11]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Cabal11|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:56, 6 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) == ਰੀਡਿੰਗ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਇਨ ਦੀ ਕਲਾਸ ਰੂਮ ਫੋਰ ਗਰੈਜੂਏਟ ਸਟੂਡੈਂਟਸ -ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, 9 ਮਾਰਚ 2025 ਨੂੰ ਰੀਡਿੰਗ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਇਨ ਦੀ ਕਲਾਸ ਰੂਮ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਕੋਰਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਕੋਰਸ ਢਾਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਅਪਡੇਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਏਗਾ । ਅਗਰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:FromPunjab|FromPunjab]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:FromPunjab|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:20, 7 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) == Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 18:51, 7 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28307738 --> == Wiki names and descriptions in Panjabi == [[ਤਸਵੀਰ:Wiki name in Panjabi.png|thumb|Wiki names in Panjabi]] Too many Wiki pages have different names or descriptions. So, I tried to standardize Wiki names and description in Panjabi, Let me know if I am doing it wrong, or it needs correction. I appreciate your helps and feedback. ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਕੀ ਵਰਕਿਆਂ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਨਾਂ ਜਾਂ ਵੇਰਵੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਮੈਂ ਵਿਕੀ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵੇਰਵੇਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਮਿਆਰੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੇ ਮੈਂ ਇਹ ਗਲਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਇਸਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੋ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਅਤੇ ਸੁਝਾਵਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। I don't know where to save it, if someone wants code, I will happily give it and you can save it where ever you want. Thanks, appriciate you all. [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Cabal11|Cabal11]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Cabal11|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:12, 12 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) == An improved dashboard for the Content Translation tool == <div lang="en" dir="ltr"> {{Int:hello}} Wikipedians, Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device. With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below. [[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the "For you" and "...More" buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups ("Create new pages" and "Expand with new sections")-one for each activity.]] [[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]] We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''. Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. Thank you! On behalf of the Language and Product Localization team. </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> 02:56, 13 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&oldid=28382282 --> == <span lang="en" dir="ltr">Your wiki will be in read-only soon</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will switch the traffic between its data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2025-03-19|en}}'''. The switch will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2025-03-19T14:00|en}} {{#time:H:i e|2025-03-19T14:00}}]'''. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. This banner will remain visible until the end of the operation. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2025-03-19|en}}. *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. * We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards. * [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. '''Please share this information with your community.'''</div><section end="server-switch"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:15, 14 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=28307742 --> == Phased deployment of the CampaignEvents extension across various Wikipedias == Namaste! Firstly, apologies for posting this message in a different language! I am writing on behalf of the [[metawiki:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team|Campaigns product team]] who are planning a global deployment of the [[mediawikiwiki:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] to all Wikipedias, starting with a small batch in April 2025. Punjabi Wikipedia is one of the wikis proposed for this phase! This extension is designed to help organizers plan and manage events, wikiprojects, and other on-wiki collaborations. Also making these events/wikiprojects more discoverable. You can find out more here on the [[mediawikiwiki:Help:Extension:CampaignEvents/FAQ|FAQs page]]. The three main features of this extension are: # '''Event Registration:''' A simple way to sign up for events on the wiki. # '''Event List:''' A calendar to show all events on your wiki. Soon, it will include WikiProjects too. # '''Invitation Lists:''' A tool to find editors who might want to join, based on their edits. '''Please Note:''' This extension comes with a new user right called "Event Organizer," which will be managed by the administrators of Punjabi Wikipedia, allowing the admins to decide when and how the extension tools are used on the wikis. Once released, the organizer-facing tools (Event Registration and Invitation Lists) can only be used if someone is granted the Event-Organizer right, managed by the admins. The extension is already on some wikis,e.g Meta, Wikidata, English Wikipedia ([[metawiki:CampaignEvents/Deployment_status|see full list]]). Check out the [[metawiki:CampaignEvents/Deployment status|phased deployment plan]] and share your thoughts by March 31, 2025. '''Dear Admins,''' your feedback and thoughts are especially important because this extension includes a new user right called "Event Organizer," which will be managed by you. Once you take a look at the details above and on the linked pages, we suggest drafting a community policy outlining criteria for granting this right on Punjabi Wikipedia. Check out [[metawiki:Meta:Event organizers|Meta:Event_organizers]] and [[wikidata:Wikidata:Event_organizers|Wikidata:Event_organizers]] to see examples. For further enquiries, feel free to contact us via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:CampaignEvents%7Cextension talkpage], or email rasharma@wikimedia.org. --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:RASharma (WMF)|RASharma (WMF)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:RASharma (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:55, 21 ਮਾਰਚ 2025 (UTC) == Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon. Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 02:04, 4 ਅਪਰੈਲ 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> == Editing contest about Norway == Hello! Please excuse me from writing in English. If this post should be posted on a different page instead, please feel free to move it (or tell me to move it). I am Jon Harald Søby from the Norwegian Wikimedia chapter, [[wmno:|Wikimedia Norge]]. During the month of April, we are holding [[:no:Wikipedia:Konkurranser/Månedens konkurranse/2025-04|an editing contest]] about India on the Wikipedias in [[:nb:|Norwegian Bokmål]], [[:nn:|Norwegian Nynorsk]], [[:se:|Northern Sámi]] and [[:smn:|Inari Sámi]]̩, and we had the idea to also organize an "inverse" contest where contributors to Indian-language Wikipedias can write about Norway and Sápmi. Therefore, I would like to invite interested participants from the Punjabi-language Wikipedia (it doesn't matter if you're from India or not) to join the contest by visiting [[:no:Wikipedia:Konkurranser/Månedens konkurranse/2025-04/For Indians|this page in the Norwegian Bokmål Wikipedia]] and following the instructions that are there. Hope to see you there! [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jon Harald Søby (WMNO)|Jon Harald Søby (WMNO)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jon Harald Søby (WMNO)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:10, 4 ਅਪਰੈਲ 2025 (UTC) :Hi @[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jon Harald Søby (WMNO)|Jon Harald Søby (WMNO)]], :Thank you for starting this wonderful initiative, and apologies for the late reply. We’re really happy to join the contest and contribute to this exciting exchange! I’ve also shared your message with our Punjabi Wikipedia community through our WhatsApp group to encourage more participation. :Looking forward to seeing the cross-cultural contributions! :-- '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 05:05, 18 ਅਪਰੈਲ 2025 (UTC) == Invitation for the next South Asia Open Community Call (SAOCC) with a focus on WMF's Annual Plans (27th April, 2025) == Dear All, The [[:m:South Asia Open Community Call|South Asia Open Community Call (SAOCC)]] is a monthly call where South Asian communities come together to participate, share community activities, receive important updates and ask questions in the moderated discussions. The next SAOCC is scheduled for 27th April, 6:00 PM-7:00 PM (1230-1330 UTC) and will have a section with representatives from WMF who will be sharing more about their [[:m:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|Annual Plans]] for the next year, in addition to Open Community Updates. We request you all to please attend the call and you can find the joining details [https://meta.wikimedia.org/wiki/South_Asia_Open_Community_Call#27_April_2025 here]. Thank you! [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:25, 14 ਅਪਰੈਲ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&oldid=28543211 --> == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! The most active contesters will receive prizes. If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest. <br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]]) </div> 16:11, 16 ਅਪਰੈਲ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Hide on Rosé@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&oldid=28552112 --> == Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ("UCoC EG") and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 00:34, 17 ਅਪਰੈਲ 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> == Sub-referencing: User testing == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]] <small>''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''</small> Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further: #'''Try it out and share your feedback''' #:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. #'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs''' #:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''. We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well. Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])</bdi> 15:03, 28 ਅਪਰੈਲ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=28628657 --> == <span lang="en" dir="ltr">Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- <section end="announcement-content" /> </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 03:41, 29 ਅਪਰੈਲ 2025 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == We will be enabling the new Charts extension on your wiki soon! == ''(Apologies for posting in English)'' Hi all! We have good news to share regarding the ongoing problem with graphs and charts affecting all wikis that use them. As you probably know, the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|old Graph extension]] was disabled in 2023 [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/EWL4AGBEZEDMNNFTM4FRD4MHOU3CVESO/|due to security reasons]]. We’ve worked in these two years to find a solution that could replace the old extension, and provide a safer and better solution to users who wanted to showcase graphs and charts in their articles. We therefore developed the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Charts extension]], which will be replacing the old Graph extension and potentially also the [[:mw:Extension:EasyTimeline|EasyTimeline extension]]. After successfully deploying the extension on Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedia, as well as on MediaWiki.org, as part of a pilot phase, we are now happy to announce that we are moving forward with the next phase of deployment, which will also include your wiki. The deployment will happen in batches, and will start from '''May 6'''. Please, consult [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|our page on MediaWiki.org]] to discover when the new Charts extension will be deployed on your wiki. You can also [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|consult the documentation]] about the extension on MediaWiki.org. If you have questions, need clarifications, or just want to express your opinion about it, please refer to the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension_talk:Chart/Project|project’s talk page on Mediawiki.org]], or ping me directly under this thread. If you encounter issues using Charts once it gets enabled on your wiki, please report it on the [[:mw:Extension_talk:Chart/Project|talk page]] or at [[phab:tag/charts|Phabricator]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|User:Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|talk]]) 15:08, 6 ਮਈ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28663781 --> == <span lang="en" dir="ltr">Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]]. You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC. If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, </div><section end="announcement-content" /> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]])</bdi> 22:07, 15 ਮਈ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)'' Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 15:27, 22 ਮਈ 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28768453 --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection & Call for Questions</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6] * June 17 – July 1, 2025: Call for candidates * July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5] * August 2025: Campaign period * August – September 2025: Two-week community voting period * October – November 2025: Background check of selected candidates * Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]]. '''Call for Questions''' In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]] '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]] Thank you! [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024 [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ [6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates Best regards, Victoria Doronina Board Liaison to the Elections Committee Governance Committee<section end="announcement-content" /> </div> [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:07, 28 ਮਈ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == Update from A2K team: May 2025 == Hello everyone, We’re happy to share that the ''Access to Knowledge'' (A2K) program has now formally become part of the '''Raj Reddy Centre for Technology and Society''' at '''IIIT-Hyderabad'''. Going forward, our work will continue under the name [[:m:IIITH-OKI|Open Knowledge Initiatives]]. The new team includes most members from the former A2K team, along with colleagues from IIIT-H already involved in Wikimedia and Open Knowledge work. Through this integration, our commitment to partnering with Indic Wikimedia communities, the GLAM sector, and broader open knowledge networks remains strong and ongoing. Learn more at our Team’s page on Meta-Wiki. We’ll also be hosting an open session during the upcoming [[:m:South Asia Open Community Call|South Asia Open Community Call]] on 6 - 7 pm, and we look forward to connecting with you there. Thanks for your continued support! Thank you Pavan Santhosh, On behalf of the Open Knowledge Initiatives Team. <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&oldid=28543211 --> == Suhridian ai == ਸੁਹ੍ਰਿਦੀਅਨ ਏਆਈ ਇੱਕ ਸਵਦੇਸ਼ੀ, ਭਾਰਤੀ-ਵਿਕਸਤ ਗੱਲਬਾਤ ਵਾਲਾ ਏਆਈ ਮਾਡਲ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ-ਅਧਾਰਤ ਡਿਵੈਲਪਰ ਪ੍ਰਭ ਹੁੰਦਲ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗੱਲਬਾਤ ਵਾਲਾ ਏਆਈ ਮਾਡਲ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਧਰਮ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੱਲਬਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਾਅਵੇ: ਭਾਰਤੀ-ਵਿਕਸਤ: ਸੁਹ੍ਰਿਦੀਅਨ ਏਆਈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, API ਜਾਂ ਹੋਰ AI ਫਰਮਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ। ਗੱਲਬਾਤ ਵਾਲਾ ਏਆਈ: ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਸਮੇਤ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਹੁਭਾਸ਼ਾਈ: ਇਹ 40 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਿਰਪੱਖ ਨਹੀਂ: ਡਿਵੈਲਪਰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਡਲ ਨਿਰਪੱਖ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤਰਕ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆ ਹੱਲ: ਇਹ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ OpenAI ਵਰਗੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਮਾਡਲਾਂ ਦੇ ਮੁਫਤ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਛਾੜਦਾ ਹੈ। ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ: ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਮੁਫਤ AI ਚੈਟਬੋਟ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਡਿਵੈਲਪਰ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ: ਪ੍ਰਭ ਹੁੰਦਲ, ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਵੈਲਪਰ ਅਤੇ ਸੁਹ੍ਰਿਦੀਅਨ ਏਆਈ ਦੇ ਸਿਰਜਣਹਾਰ, ਨੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤਰਕ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆ-ਹੱਲ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਇਸਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਸਥਾਪਿਤ ਏਆਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਫਤ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Phvofs|Phvofs]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Phvofs|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:53, 29 ਮਈ 2025 (UTC) == 📣 Announcing the South Asia Newsletter – Get Involved! 🌏 == <div lang="en" dir="ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Hello Wikimedians of South Asia! 👋 We’re excited to launch the planning phase for the '''South Asia Newsletter''' – a bi-monthly, community-driven publication that brings news, updates, and original stories from across our vibrant region, to one page! We’re looking for passionate contributors to join us in shaping this initiative: * Editors/Reviewers – Craft and curate impactful content * Technical Contributors – Build and maintain templates, modules, and other magic on meta. * Community Representatives – Represent your Wikimedia Affiliate or community If you're excited to contribute and help build a strong regional voice, we’d love to have you on board! 👉 Express your interest though [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfhk4NIe3YwbX88SG5hJzcF3GjEeh5B1dMgKE3JGSFZ1vtrZw/viewform this link]. Please share this with your community members.. Let’s build this together! 💬 This message was sent with [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) by [[m:User:Gnoeee|Gnoeee]] ([[m:User_talk:Gnoeee|talk]]) at 15:42, 6 ਜੂਨ 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Gnoeee@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=25720607 --> == Vote now in the 2025 U4C Election == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}} Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC]. Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 23:01, 13 ਜੂਨ 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28848819 --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div> Hello all, The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position. This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3] Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election. Best regards, Abhishek Suryawanshi<br /> Chair of the Elections Committee On behalf of the Elections Committee and Governance Committee [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term. [3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates<section end="announcement-content" /> </div> [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 17:44, 17 ਜੂਨ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28866958 --> == ਵਿਕਸ਼ਨਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਬਣਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ == [[Pa:wikt:Wiktionary:ਸੱਥ#ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਬਣਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ|ਇੱਥੇ]] [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Ophyrius|Ophyrius]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Ophyrius|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:30, 25 ਜੂਨ 2025 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr">Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Dear Wikimedia Community, The [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee (CAC)]] of the Wikimedia Foundation Board of Trustees assigned [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Sister Projects Task Force|the Sister Projects Task Force (SPTF)]] to update and implement a procedure for assessing the lifecycle of Sister Projects – wiki [[m:Wikimedia projects|projects supported by Wikimedia Foundation (WMF)]]. A vision of relevant, accessible, and impactful free knowledge has always guided the Wikimedia Movement. As the ecosystem of Wikimedia projects continues to evolve, it is crucial that we periodically review existing projects to ensure they still align with our goals and community capacity. Despite their noble intent, some projects may no longer effectively serve their original purpose. '''Reviewing such projects is not about giving up – it's about responsible stewardship of shared resources'''. Volunteer time, staff support, infrastructure, and community attention are finite, and the non-technical costs tend to grow significantly as our ecosystem has entered a different age of the internet than the one we were founded in. Supporting inactive projects or projects that didn't meet our ambitions can unintentionally divert these resources from areas with more potential impact. Moreover, maintaining projects that no longer reflect the quality and reliability of the Wikimedia name stands for, involves a reputational risk. An abandoned or less reliable project affects trust in the Wikimedia movement. Lastly, '''failing to sunset or reimagine projects that are no longer working can make it much harder to start new ones'''. When the community feels bound to every past decision – no matter how outdated – we risk stagnation. A healthy ecosystem must allow for evolution, adaptation, and, when necessary, letting go. If we create the expectation that every project must exist indefinitely, we limit our ability to experiment and innovate. Because of this, SPTF reviewed two requests concerning the lifecycle of the Sister Projects to work through and demonstrate the review process. We chose Wikispore as a case study for a possible new Sister Project opening and Wikinews as a case study for a review of an existing project. Preliminary findings were discussed with the CAC, and a community consultation on both proposals was recommended. === Wikispore === The [[m:Wikispore|application to consider Wikispore]] was submitted in 2019. SPTF decided to review this request in more depth because rather than being concentrated on a specific topic, as most of the proposals for the new Sister Projects are, Wikispore has the potential to nurture multiple start-up Sister Projects. After careful consideration, the SPTF has decided '''not to recommend''' Wikispore as a Wikimedia Sister Project. Considering the current activity level, the current arrangement allows '''better flexibility''' and experimentation while WMF provides core infrastructural support. We acknowledge the initiative's potential and seek community input on what would constitute a sufficient level of activity and engagement to reconsider its status in the future. As part of the process, we shared the decision with the Wikispore community and invited one of its leaders, Pharos, to an SPTF meeting. Currently, we especially invite feedback on measurable criteria indicating the project's readiness, such as contributor numbers, content volume, and sustained community support. This would clarify the criteria sufficient for opening a new Sister Project, including possible future Wikispore re-application. However, the numbers will always be a guide because any number can be gamed. === Wikinews === We chose to review Wikinews among existing Sister Projects because it is the one for which we have observed the highest level of concern in multiple ways. Since the SPTF was convened in 2023, its members have asked for the community's opinions during conferences and community calls about Sister Projects that did not fulfil their promise in the Wikimedia movement.[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:WCNA_2024._Sister_Projects_-_opening%3F_closing%3F_merging%3F_splitting%3F.pdf <nowiki>[1]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Community_Affairs_Committee/Sister_Projects_Task_Force#Wikimania_2023_session_%22Sister_Projects:_past,_present_and_the_glorious_future%22 <nowiki>[2]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F <nowiki>[3]</nowiki>] Wikinews was the leading candidate for an evaluation because people from multiple language communities proposed it. Additionally, by most measures, it is the least active Sister Project, with the greatest drop in activity over the years. While the Language Committee routinely opens and closes language versions of the Sister Projects in small languages, there has never been a valid proposal to close Wikipedia in major languages or any project in English. This is not true for Wikinews, where there was a proposal to close English Wikinews, which gained some traction but did not result in any action[https://meta.wikimedia.org/wiki/Proposals_for_closing_projects/Closure_of_English_Wikinews <nowiki>[4]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F <nowiki>[5]</nowiki>, see section 5] as well as a draft proposal to close all languages of Wikinews[https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Proposals_for_closing_projects/Archive_2#Close_Wikinews_completely,_all_languages? <nowiki>[6]</nowiki>]. [[:c:File:Sister Projects Taskforce Wikinews review 2024.pdf|Initial metrics]] compiled by WMF staff also support the community's concerns about Wikinews. Based on this report, SPTF recommends a community reevaluation of Wikinews. We conclude that its current structure and activity levels are the lowest among the existing sister projects. SPTF also recommends pausing the opening of new language editions while the consultation runs. SPTF brings this analysis to a discussion and welcomes discussions of alternative outcomes, including potential restructuring efforts or integration with other Wikimedia initiatives. '''Options''' mentioned so far (which might be applied to just low-activity languages or all languages) include but are not limited to: *Restructure how Wikinews works and is linked to other current events efforts on the projects, *Merge the content of Wikinews into the relevant language Wikipedias, possibly in a new namespace, *Merge content into compatibly licensed external projects, *Archive Wikinews projects. Your insights and perspectives are invaluable in shaping the future of these projects. We encourage all interested community members to share their thoughts on the relevant discussion pages or through other designated feedback channels. === Feedback and next steps === We'd be grateful if you want to take part in a conversation on the future of these projects and the review process. We are setting up two different project pages: [[m:Public consultation about Wikispore|Public consultation about Wikispore]] and [[m:Public consultation about Wikinews|Public consultation about Wikinews]]. Please participate between 27 June 2025 and 27 July 2025, after which we will summarize the discussion to move forward. You can write in your own language. I will also host a community conversation 16th July Wednesday 11.00 UTC and 17th July Thursday 17.00 UTC (call links to follow shortly) and will be around at Wikimania for more discussions. <section end="message"/> </div> -- [[User:Victoria|Victoria]] on behalf of the Sister Project Task Force, 20:57, 27 ਜੂਨ 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Sister_project_MassMassage_on_behalf_of_Victoria/Target_list&oldid=28911188 --> == ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ/ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਮ == ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਜਿਵੇਂ ਅਸੀ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸੰਸਥਾ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਚਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਜਾਂ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਵੱਖ ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਕਿਤੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ - Wikipedia, Wiktionary, Wikinews, Wikiquote, Wikivoyage, Wikisource, Wikibooks, Wikiversity, Wikimedia Commons, Wikidata, Wikispecies, Wikifunctions, Wikimedia Incubator, Wikimedia Foundation, Wikimedia Outreach, Wikimania, Meta-Wiki, Wikimedia Mailservices, Wikistats, MediaWiki, Wikimedia Enterprise, Wikitech, Phabricator, Test Wikipedia, and Wikimedia Cloud Services -- '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 11:14, 5 ਜੁਲਾਈ 2025 (UTC) jiyejtzezdc1p1a84sgj6hfmepbyds4 0 196006 812467 799483 2025-07-04T19:57:25Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812467 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਮੰਜੁਲਾ ਅਨਾਗਾਨੀ | image = The President, Shri Pranab Mukherjee presenting the Padma Shri Award to Dr. Manjula Anagani, at a Civil Investiture Ceremony, at Rashtrapati Bhavan, in New Delhi on March 30, 2015.jpg | image_size = 250px | caption = ਅਨਾਗਨੀ (ਖੱਬੇ) ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ [[ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ]] ਤੋਂ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, 2015 | other_names = | birth_date = | birth_place = [[ਤੇਲੰਗਾਨਾ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | resting_place = | resting_place_coordinates = | occupation = ਗਾਇਨੀਕੋਲੋਜਿਸਟ | years_active = | known_for = | partner = | parents = | awards = [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] | website = {{URL|drmanjula.in}} }} '''ਮੰਜੁਲਾ ਅਨਗਾਨੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Manjula Anagani''') ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਸੂਤੀ ਮਾਹਿਰ ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: obstetrician) ਅਤੇ ਗਾਇਨੀਕੋਲੋਜਿਸਟ [[ਡਾਕਟਰ]] ਹੈ।<ref>{{cite web |title=Dr. Manjula Anagani, Gynecologist and Obstetrician - Banjara Hills, Hyderabad. &#124; Drlogy |url=https://drlogy.com/index.php/amp/doctors/dr-manjula-anagani-22564 }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਮੰਜੁਲਾ ਅਨਾਗਾਨੀ ਦਾ ਜਨਮ ਤੇਲੰਗਾਨਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਮਨ ਐਂਟਰੈਂਸ ਟੈਸਟ ਵਿੱਚ 58ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਹੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗਾਂਧੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਅਕਾਦਮਿਕ ਉੱਤਮਤਾ ਲਈ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਓਸਮਾਨੀਆ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਸਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਜੈਨੇਟਿਕ ਮੁਲਾਂਕਣ, ਬਾਂਝਪਨ, ਅਲਟਰਾਸੋਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਹਿਸਟਰੋਸਕੋਪੀ ਅਤੇ ਲੈਪਰੋਸਕੋਪੀ ਵਰਗੀਆਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਹਮਲਾਵਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। == ਕਰੀਅਰ == ''[[ਦ ਹਿੰਦੂ]]'' ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਨਾਗਨੀ ਨੇ ਨਵੀਆਂ ਲੈਪਰੋਸਕੋਪਿਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਐਮੇਨੋਰੀਆ, ਐਂਡੋਮੈਟਰੀਅਲ ਪੁਨਰਜਨਮ ਲਈ ਸਟੈਮ ਸੈੱਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ, ਅਤੇ ਨਿਓਯੋਜੀਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਤਕਨੀਕ 'ਤੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। 2015 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੁਆਰਾ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]], ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Padma Awards 2015 |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=114952 |access-date=2019-01-19 |website=pib.nic.in}}</ref> 2016 ਵਿੱਚ, ਅਨਾਗਨੀ ਨੂੰ [[ਮੁੰਬਈ]] ਵਿੱਚ 2016 ਇੰਡੀਆ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਕਨਕਲੇਵ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਅਫੇਅਰਜ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਆਫ਼ ਦ ਈਅਰ ਅਵਾਰਡ ਵੀ ਮਿਲਿਆ।<ref name=":0">{{Cite web |date=3 July 2016 |title=Top Entrepreneurs in Business & Iconic Stars in Cinema shined at India Leadership Conclave 2016 's ILC Power Brand Awards 2016 – Indian Affairs |url=http://indianaffairs.tv/top-entrepreneurs-in-business-iconic-stars-in-cinema-shined-at-india-leadership-conclave-2016-s-ilc-power-brand-awards-2016/ |access-date=2016-08-31}}</ref> ਉਸੇ ਸਾਲ, ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਹੀ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ [[ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਵਿੱਚ ਰਸੌਲੀ|ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦੇ ਫਾਈਬਰੋਇਡਜ਼ ਨੂੰ]] ਹਟਾਉਣ ਲਈ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ]] ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ। ਉਸਨੇ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਕੁੱਲ 4 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਵਾਲੇ 84 ਫਾਈਬਰੋਇਡ ਹਟਾਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਭਾਰ 1.07 ਸੀ।&nbsp;ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ, ਇੱਕ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ-ਹਮਲਾਵਰ ਘੱਟ ਟ੍ਰਾਂਸਵਰਸ ਮਿੰਨੀ-ਲੈਪਰੋਟੋਮੀ ਚੀਰਾ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ। ਅਨਾਗਨੀ ਨੇ [[ਨਾਰੀ ਸਿਹਤ|ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ]] ਲਈ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਤਿਊਸ਼ਾ ਨਾਮਕ ਇੱਕ [[ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ|ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ]] ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਮਹਿਲਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, 8 ਫਰਵਰੀ, 2020 ਨੂੰ ਉਹ ਮਹਿਮਾਨ ਬੁਲਾਰੇ ਸੀ ਅਤੇ SHE ਸੇਫ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਉਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ, ਉਹ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸੀ। == ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ == ਅਨਾਗਨੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕੋਲੀ ਸੁਰੇਸ਼ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਡਾਕਟਰ]] acutg0q15zlyeo6g6b93vdyc3rzscrw 0 196272 812477 800511 2025-07-05T01:24:24Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 812477 wikitext text/x-wiki '''ਰਿਚਾ ਸਿੰਘ''' ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Richa Singh''') ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਖੋਜ ਖੇਤਰ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਆਇਰਿਸ ਪਛਾਣ, ਪੈਟਰਨ ਪਛਾਣ, ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਡੂੰਘੀ ਸਿਖਲਾਈ, ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਜਨਰੇਟਿਵ ਏਆਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਹ ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ।{{R|iitj}} == ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ == ਸਿੰਘ ਨੇ 2008 ਵਿੱਚ ਵੈਸਟ ਵਰਜੀਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚ.ਡੀ. ਕੀਤੀ। ਉਸਦਾ ਖੋਜ-ਪ੍ਰਬੰਧ, ''ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਵਿੱਚ ਕੋਵੇਰੀਏਟਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ'', ਅਫਜ਼ਲ ਨੂਰ ਦੁਆਰਾ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।{{R|diss}} ਉਹ 2009 ਵਿੱਚ [[ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ|ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਇਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣੀ, ਅਤੇ 2015 ਵਿੱਚ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ 2019 ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਤਰੱਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਈਆਈਟੀ ਜੋਧਪੁਰ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਮੌਜੂਦਾ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਚਲੀ ਗਈ।{{R|orcid}} ਉਸਨੇ ਕਈ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ CVPR 2022{{R|cvpr2022}} ਦੀ PC ਚੇਅਰ, FG 2021 ਦੀ ਜਨਰਲ ਚੇਅਰ, ਅਤੇ IEEE ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਕੌਂਸਲ ਲਈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮਾਨਤਾ == # ਸਿੰਘ ਨੂੰ 2018 ਵਿੱਚ "ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਪੈਟਰਨ ਵਰਗੀਕਰਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ" ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਫਾਰ ਪੈਟਰਨ ਰਿਕੋਗਨੀਸ਼ਨ ਦਾ ਫੈਲੋ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। {{R|iapr}} # ਉਸਨੂੰ 2021 ਦੇ ਫੈਲੋਜ਼ ਦੀ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ, "ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ" IEEE ਫੈਲੋ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। {{R|fi}} # 2024 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ [https://www.inae.in/ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ (INAE)] ਦੀ ਫੈਲੋ ਵੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। {{R|inae}} == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist|refs=<ref name=diss>{{citation|title=Mitigating the Effect of Covariates in Face Recognition|first=Richa|last=Singh|publisher=West Virginia University|type=Doctoral dissertation|year=2008|url=https://researchrepository.wvu.edu/etd/4420/|access-date=2023-05-04}}</ref> <ref name=fi>{{citation|title=Newly elevated Fellow class 2021|publisher=IEEE|url=https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/fellows/2021-ieee-fellows-Class.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20201206062543/https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/fellows/2021-ieee-fellows-Class.pdf|url-status=dead|archive-date=6 December 2020|access-date=2023-05-04}}</ref> <ref name=iapr>{{citation|url=https://iapr.org/fellowsandawards/?ar=1|title=Alphabetical list of Fellows|publisher=International Association for Pattern Recognition|access-date=2023-05-04}}</ref> <ref name=iitj>{{citation|url=https://cse.iitj.ac.in/index.php/people/faculty-advisors|title=Faculty & Advisors|work=Department of Computer Science & Engineering|publisher=IIT Jodhpur|access-date=2023-05-04}}</ref> <ref name=orcid>{{citation|title=Richa Singh|url=https://orcid.org/0000-0003-4060-4573|work=ORCiD|access-date=2023-05-04}}</ref> <ref name=inae>{{citation|url=https://www.inae.in/|title=List of Fellows|publisher=INAE Fellow Nov 2024|access-date=2024-10-25}}</ref> <ref name=cvpr2022>{{citation|url=https://cvpr2022.thecvf.com/organizers|title=CVPR 2022|publisher=CVPR|access-date=2023-05-04}}</ref>}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [http://home.iitj.ac.in/~richa/ ਹੋਮ ਪੇਜ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240313175223/http://home.iitj.ac.in/~richa/ |date=2024-03-13 }} * {{Google Scholar ID|okqK5UAAAAAJ}} ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ । [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨੀ]] 4n03p2w0v54pk2oiwfmsx13u769qxy4 0 199193 812464 2025-07-04T17:39:18Z Nitesh Gill 8973 "[[:en:Special:Redirect/revision/1268379781|Nandita Chowdhury]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 812464 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Nandita Chowdhury | image = | width = | alt = | caption = | nationality = Indian | office = Member of the [[West Bengal Legislative Assembly]] | term_start = May 2021 | constituency = [[Howrah Dakshin (Vidhan Sabha constituency)|Howrah Dakshin]] | predecessor = [[Brojo Mohan Mazumdar]] | office1 = | termstart1 = | termend1 = | predecessor1 = | successor1 = | birth_name = | birth_date = | birth_place = | residence = | website = | spouse = | children = | party = [[All India Trinamool Congress|Trinamool Congress]] | profession = | alma_mater = | date = | year = | signature = | bodyclass = }} '''ਨੰਦਿਤਾ ਚੌਧਰੀ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ। ਉਹ [[ਤ੍ਰਿਣਮੂਲ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਹਾਵੜਾ ਦਕਸ਼ਿਨ ਤੋਂ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=3 May 2021 |title=West Bengal assembly election 2021: Full list of winners |url=https://www.financialexpress.com/india-news/west-bengal-assembly-election-2021-full-list-of-winners/2243718/ |access-date=8 May 2021 |publisher=Financial Express}}</ref><ref>{{Cite web |date=2 May 2021 |title=Howrah Dakshin Election Result 2021 Live Updates: Nandita Chowdhury of TMC wins |url=https://www.news18.com/news/politics/howrah-dakshin-election-result-2021-live-updates-howrah-dakshin-winner-loser-leading-trailing-mla-margin-3694499.html |access-date=8 May 2021 |publisher=News18}}</ref><ref>{{Cite web |date=10 April 2021 |title=West Bengal assembly elections: Contestants peddle ‘change’ as poor infra continues to ail Howrah |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/contestants-peddle-change-as-poor-infra-continues-to-ail-howrah/articleshow/81995377.cms |access-date=8 May 2021 |website=Jhimli Mukherjee Pandey |publisher=[[The Times of India]]}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ ਕਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] 5828oi304bvvjwv1n8325dymlggld0g 812465 812464 2025-07-04T17:41:12Z Nitesh Gill 8973 812465 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ਨੰਦਿਤਾ ਚੌਧਰੀ | image = | width = | alt = | caption = | nationality = ਭਾਰਤੀ | office = Member of the [[West Bengal Legislative Assembly]] | term_start = ਮਈ 2021 | constituency = [[Howrah Dakshin (Vidhan Sabha constituency)|Howrah Dakshin]] | predecessor = [[Brojo Mohan Mazumdar]] | office1 = | termstart1 = | termend1 = | predecessor1 = | successor1 = | birth_name = | birth_date = | birth_place = | residence = | website = | spouse = | children = | party = [[All India Trinamool Congress|Trinamool Congress]] | profession = | alma_mater = | date = | year = | signature = | bodyclass = }} '''ਨੰਦਿਤਾ ਚੌਧਰੀ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ। ਉਹ [[ਤ੍ਰਿਣਮੂਲ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਹਾਵੜਾ ਦਕਸ਼ਿਨ ਤੋਂ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=3 May 2021 |title=West Bengal assembly election 2021: Full list of winners |url=https://www.financialexpress.com/india-news/west-bengal-assembly-election-2021-full-list-of-winners/2243718/ |access-date=8 May 2021 |publisher=Financial Express}}</ref><ref>{{Cite web |date=2 May 2021 |title=Howrah Dakshin Election Result 2021 Live Updates: Nandita Chowdhury of TMC wins |url=https://www.news18.com/news/politics/howrah-dakshin-election-result-2021-live-updates-howrah-dakshin-winner-loser-leading-trailing-mla-margin-3694499.html |access-date=8 May 2021 |publisher=News18}}</ref><ref>{{Cite web |date=10 April 2021 |title=West Bengal assembly elections: Contestants peddle ‘change’ as poor infra continues to ail Howrah |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/contestants-peddle-change-as-poor-infra-continues-to-ail-howrah/articleshow/81995377.cms |access-date=8 May 2021 |website=Jhimli Mukherjee Pandey |publisher=[[The Times of India]]}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ ਕਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] jpigjkfy319qbgqypvj62yrhg08imob 3 199194 812474 2025-07-05T00:24:26Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 812474 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Sukhboparai83}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 00:24, 5 ਜੁਲਾਈ 2025 (UTC) 8r2g31w6vxnq8o2a4tmz7b3fu9k1jsf 3 199195 812478 2025-07-05T02:03:39Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 812478 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Isaac Rabinovitch}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:03, 5 ਜੁਲਾਈ 2025 (UTC) hk9rnxfy8w89ucnzhrvpll65ntejpt1 3 199196 812484 2025-07-05T10:34:42Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 812484 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=DressedMoleRat}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:34, 5 ਜੁਲਾਈ 2025 (UTC) gzee3vkl38es631y531hj8o9iqdiybm