ਵਿਕੀਸਰੋਤ pawikisource https://pa.wikisource.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.45.0-wmf.4 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਲੇਖਕ ਲੇਖਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪੋਰਟਲ ਪੋਰਟਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਲਿਖਤ ਲਿਖਤ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਆਡੀਓਬੁਕ ਆਡੀਓਬੁਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਅਨੁਵਾਦ ਅਨੁਵਾਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪੰਨਾ ਪੰਨਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਇੰਡੈਕਸ ਇੰਡੈਕਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ 250 6532 195389 195256 2025-06-03T23:02:05Z Taranpreet Goswami 2106 195389 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਮੁਤਫਰਕ ਕਵਿਤਾ॥ {{gap}}(੧) ਐਪਿਕ (Epic) ਬੀਰ ਰਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਸਭ ਥਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋਈ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਤਨ ਕਤਾਬਾਂ ਰਾਮਾ- ਇਨ ਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਬੀਰ ਰਸ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਬੀਰ ਰਸ ਕੇਵਲ ਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਹੈ। {{gap}}(੨) (Drama, ਡਰਾਮਾ-ਨਾਟਕ। ਏਹ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਕਿਸਮ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕ ਵੀ ਅਪਨੇ ਹੈ ਦਮਾਗੋਂ ਜੀਉਂਦੀਆਂ ਜਾਗਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਨਾਕੇ ਦਿਖਾਂਦਾ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਰਤਬਾਂ; ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਇਕ ਅਜੇ ਹੀ ਹਾਰਮਨੀ ਵਿਚ ਤਰਤੀਬ ਦੇ ਦਾ ਹੈ ਜੋ ਏਹ ਮੂਰਤ ਇਕ ਅਨੋਖੀ ਮੂਰਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਨੋ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਖਿਆਲ ਦੀ ਜੀਉਂਦੀ ਤਸਵੀਰ ਜਿੰਨੇ ਉੱਚੇ ਖਿਆਲ ਨੂੰ ਕਵੀ ਬੜੀ ਕਾਰੀਗਰੀ ਅਰ ਇਕ ਰਸਤਾ ਨਾਲ ਇਕ ਨੜ ਵਿਚ ਬੰਨ੍ਹਕੇ ਵਖਾਏ, ਉੱਨਾਂ ਈ ਡਰਾਮਾ ਚੰਗਾ। ੩ ਰਾਮਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕੇ ਛੰਦਾ ਬੰਦੀ ਵਿਚ ਹੋਵੇ। ਵਲੈਤ ਵਿਚ ਹੁਣ ਚੰਗੇ ਡਰਾਮੇ (ਨਾਟਕ) ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਖਿਆਲ ਉੱਚੇ ਕੇਵਲ ਸਰਲੇ ਲੋੜੀਏ॥ {{gap}}(੩) (Lyric) ਲਿਰਕ ਕਵਿਤਾ-ਇਸ ਵਿਚ ਉੱਪਰਲੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਸਭ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਏਸੇ ਵਿੱਚ-ਗੀਤ, ਕਿਸੇ ਕਹਾਨੀਆਂ, ਕਸੀਦੇ, ਮਰਸੀਏ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਅਗੇ ਕੋਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ, (ੳ) Narrative-ਪ੍ਰਸੰਗ ਜਾਂ ਵਾਰਤਕ (ਅ) Descriptive -ਕਿਸੇ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦਾ ਨਰੂਪਨ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸੰਗ ਸੁਨਾਨਾ। (ੲ) Sounet; ballad, ਆਦਿ-<noinclude>{{center|-੪੫-}}</noinclude> b08xlkdasv7ayuzvtfnzmnd2fvmcssd 250 6533 195390 195257 2025-06-03T23:08:33Z Taranpreet Goswami 2106 195390 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਗੀਤ- {{gap}}ਏਹ ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਜਾਂ ਯੂਰਪੀ ਵੰਡ ਹੈ। ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਨੌਂ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ ਅਰ ਹਰ ਇਕ ਭਾਗ ਦਾ ਨਾਂਉ "ਰਸ" ਰਖਿਆ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਲਈ ਨਾਂਉ ਸਜਦਾ ਈ "ਰਸ" ਹੈ। ਤਦ ਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦ ਹਾਰਮਨੀ ਹੋਵੇ ਅਰ (ਹਾਰਮਨੀ) ਮਲੌਨੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਜਾਨ ਹੋਈ॥ {{gap}}ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਨੌਂ ਰਸ ਇਹ ਹਨ: {{gap}}(੧) ਬੀਰ, (੨) ਸ਼ਗਾਰ, (੩) ਕਰਨਾ, (੪) ਹਾਸੀ, (੫) ਨਿੰਦਾ, (੬) ਰੌਦਰ (ਗੁਸਾ), (੭) ਭਿਯਾਨ (ਡਰ), (੮) ਅਦਭੁਤ (ਅਚਰਜਤਾ), (੯) ਸ਼ਾਂਤ॥ {{gap}}ਇਕ ਕਵੀ ਨੇ ਦੋਹਰੇ ਵਿਚ ਏਹਨਾਂ ਰਸਾਂ ਦੇ ਨਾਉਂ ਇੰਝ ਲਿਖੇ ਹਨ: {{center|<poem>ਪ੍ਰਿਥਮ ਸ਼ੰਗਾਰ ਸੁਹਾਸ ਰਸ, ਬਹੁਰ ਕਰਨ ਰਸ ਜਾਨ॥ ਰੌਦਰ, ਬੀਰ, ਭਿਯਾਨ ਕੋਹ, ਕਹਿ ਬੀਭਤਸ ਬਖਾਨ॥ ਅਦਭੁਤ ਰਸ ਕਵਿ ਰਾਜ ਕਹੈ, ਸ਼ਮ ਰਸ ਕਹੀਏ ਔਰ॥ ਨਵ ਰਸ ਨਾਮ ਪ੍ਰਸਿਧ ਏਹ,ਵਰਤਨ ਕਵਿ ਸਚ ਮੋਰ॥ </poem>}} {{gap}}ਬੀਰ ਰਸ ਵੀ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ: {{gap}}(੧) ਯੁੱਧ ਜਾਂ ਲੜਾਈ ਦੀ ਵਾਰਤਾ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਜੋਧੇ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਵਾਰ-ਕਹਾਨੀ॥ {{gap}}(੨) ਅਜੇਹੀ ਕਵਿਤਾ ਜਿਸ ਦੇ ਸਨਣ ਕਰਕੇ ਬੀਰਤਾ, ਬਹਾਦਰੀ ਜੋਸ਼ ਮਾਰੇ॥ {{gap}}ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਬੀਰ ਰਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਬੜੀ ਥੋੜੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਨੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹਾਲ ਅੱਗੇ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਬੀਰ<noinclude>{{center|-੪੬-}}</noinclude> hbzif61didnu97wrxbzlvv0r4rllbdq 250 6534 195391 195258 2025-06-03T23:14:27Z Taranpreet Goswami 2106 195391 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਰਸ ਦੀ ਸਰੋਨੀ ਵਿਚ ਆ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਬੈਂਡ, ਸਿਖਾਂ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੀ ਵਾਰਤਾ ਵੀ ਇਸੇ ਰਸ ਦੀ ਪੰਗਤੀ ਵਿਚ ਗਿਨੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। {{gap}}ਨੰਬਰ ੨ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਵਿਤਾ ਨਹੀਂ। ਪੁਰਾਨੇ ਬਹਾਦਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਵੀ ਏ ਕੰਮ ਦੇਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਬੀਰ ਰਸ ਦੀ ਅਜੇਹੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਟਾਕਰਾ ਹੋਰ ਕਵਿਤਾ ਘਟ ਈ ਕਰ ਸਭ ਦੀ ਹੈ ਏਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ-ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ, ਚੰਡੀ ਚਰਿਤੂ ਆਦਿ। ਸਿਖ ਰਾਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜੁੱਧ ਵਿਚ ਜੋਸ਼ ਦਵਾਨ ਲਈ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਵੰਨਗੀ- {{gap}}ਸੰਗੀਤ ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ: {{gap}}ਕਾਂਗੜ ਦੰਗ ਕਾਤੀ ਕਟਾਰੀ ਕੜਾਕੰ। ਬਾਗ਼ੜ ਦੰਗ ਭੀ ਤੁਪਕ ਤੜਾਕੰ। ਝਾਗੜ ਦੰਗ ਨਾਗਰ ਦੰਗ ਬਾਗੜ ਦੰਗ ਬਾਜੇ। ਗਾਗੜ ਦੰਗ ਗਾਜੀ ਮਹਾਂ ਰੱਜ ਗਾਜੇ। ਸਾਗੜ ਦੰਗ ਬਸਤੇ ਝਾੜ ਦੰਗ ਝਾਰੈਂ। ਬਾਗੜ ਦੰਗ ਬੀਰਂ ਦੰਗ ਮੂਹੰ ਕਾਂਗੜ ਦੰਦਾ ਡਾਗਰ ਢੰਗ ਡਕਾਰੋਂ। ਸਾਂਗੜ ਭਾਗੜਦੰਗ ਪਰਮੰ {{gap}}ਇਕ ਜੁੱਧ ਦੇ ਘਮਸਾਨ ਦਾ ਨਰੂਪਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਹੇ ਡੇਰਾਉਨੇ ਪਦ ਵਰਤੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅਸਰ ਮਨ ਵਿਚ ਹੋਰ ਈ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਰ ਸੁੱਤੀ ਹੋਈ ਬੀਰਤਾ ਨੂੰ ਜਗਾਂਦਾ ਹੈ। {{gap}}ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਇਸ਼ਕ ਅਥਵਾ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਰੰਗ ਵਖਾਸ਼ੰਗਾਰ 'ਚ ਸ ਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮ ਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੇ ਵਲਵਲੇ ਜੋ ਹਿਜਰ, ਬਿਰਹਾਂ, ਇਸ਼ਕ ਅਰ ਮੇਲ ਵਿਚ ਉਠਦੇ ਹਨ, ਜੀ ਖਿੱਚਵੇਂ ਅਰ ਪਿਆਰੇ · ਪਦਾਂ ਵਿਚ<noinclude>{{center|-੪੭-}}</noinclude> j3v5d90wn6g9q70ekfiwbgavdaj2t9u 250 6535 195392 195259 2025-06-03T23:16:10Z Taranpreet Goswami 2106 195392 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਦੱਸੀਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਕੱਲ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਵਡਾ ਅੰਗ ' ਸ਼ੰਗਾਰ ਰਸ ਈ ਹੈ। ਅਰ ਏਹ ਸਵਾਦਲਾ ਤੇ ਮਨ ਖਿਚਵਾਂ ਵੀ ਹੋਨ ਕਰਕੇ, ਹਰ ਥਾਂ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੋਮਨੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। {{gap}}ਕੁਝ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਈ ਵਿਸ਼ੇ ਵੱਲ ਜਾਨ ਵਾਲਾ, ਫੇਰ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਸੋਹਣੇ ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਨਰੂਪਨ ਕੀਤਾ ਜਾਏ। ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਆਮਦ, ਆਸ਼ਕ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮ, ਕੁਝ ਮੇਲ ਦੀ ਆਸ, ਕਦੀ ਬਿਰਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਕਦੀ ਪਿਆਰੇ ਦੇ ਦਰਦ, ਕਦੀ ਮੁਖ ਲੁਕਾਨਾ, ਕਦੀ ਸਪਰਬ ਕਦੀ ਪਿਆਰੇ ਪਿਆਰੇ ਵਾਕਾਂ ਤੋਂ ਜੀ ਪਰਚਾਉਨਾ, ਕਦੀ ਸ਼ੋਖੀ ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਭਰੀਆਂ ਝਿੜਕਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਨਾ, ਏਹਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਦਾ ਜੋ ਅਸਰ ਇਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਬੋਲੀ ਵਿਚ, ਇਕ ਮੇਲ ਰਸ ਵਿਚ ਦੱਸਨਾ, ਸ਼ੰਗਾਰ ਰਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਭਗਤੀ ਮਾਰਗ ਦੀ ਢੇਰ ਸਾਰੀ ਕਵਿਤਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸੱਚੇ ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਬਿਰਹਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਏਸੇ 'ਰਸ ਦੀ ਸ਼ਰੇਨੀ ਵਿਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਵੰਨਗੀ: ਚੇਤਾ ਮਾਮਲੇ ਪੈਨ ਤੇ ਨੱਸ ਜਾਏਂ, ਇਸ਼ਕ ਜਾਲਨਾ ਖੜ ਦੁਹੇਲੜਾ ਈ। ਸੱਚ ਆਖਣਾਂ ਈ ਹੁਨੇ ਆਖ ਮੈਨੂੰ, ਏਹੋ ਸਚ ਤੇ ਝੂਠ ਦਾ ਵੇਲੜਾ ਈ। ਦੈਹਸ਼ਤ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਬੁਰੀ ਹੈ ਤੇਗ ਕੋਲੋਂ, ਬਰਛੀ, ਸਾਂਗ, ਤੇ ਸੱਪ ਜੋ ਸੇਲੜਾ ਈ ਏਥੋਂ ਛੱਡ ਈਮਾਨ ਜੋ ਨਸ ਜਾਏਂ, ਅੰਤ ਰੋਜ਼ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਮੇਲੜਾ ਈ। ਤਾਬ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਝੱਲਨੀ ਬੜੀ ਔਖੀ, ਇਸ਼ਕ ਗੁਰੂ ਤੇ ਜਗ ਸਭ ਹੇਲੜਾ ਈ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਆਸ ਤਦ ਹੋਈ ਪੂਰੀ, ਹੀਰ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਕੰਮ ਸੂਹੇਲੜਾ ਈ। ਘੁੰਗਟ ਚਕ ਉਹ ਸਜਨਾਂ ਹਨ ਸ਼ਰਮਾਂ ਕਾਹਨੂੰ ਰਖੀਆਂ ਨੀ।<noinclude>{{center|--੪੮--}}</noinclude> d6ab09df5i3am35lsce4bcudoct7syh 195393 195392 2025-06-03T23:16:41Z Taranpreet Goswami 2106 195393 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਦੱਸੀਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਕੱਲ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਵਡਾ ਅੰਗ ' ਸ਼ੰਗਾਰ ਰਸ ਈ ਹੈ। ਅਰ ਏਹ ਸਵਾਦਲਾ ਤੇ ਮਨ ਖਿਚਵਾਂ ਵੀ ਹੋਨ ਕਰਕੇ, ਹਰ ਥਾਂ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੋਮਨੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। {{gap}}ਕੁਝ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਈ ਵਿਸ਼ੇ ਵੱਲ ਜਾਨ ਵਾਲਾ, ਫੇਰ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਸੋਹਣੇ ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਨਰੂਪਨ ਕੀਤਾ ਜਾਏ। ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਆਮਦ, ਆਸ਼ਕ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮ, ਕੁਝ ਮੇਲ ਦੀ ਆਸ, ਕਦੀ ਬਿਰਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਕਦੀ ਪਿਆਰੇ ਦੇ ਦਰਦ, ਕਦੀ ਮੁਖ ਲੁਕਾਨਾ, ਕਦੀ ਸਪਰਬ ਕਦੀ ਪਿਆਰੇ ਪਿਆਰੇ ਵਾਕਾਂ ਤੋਂ ਜੀ ਪਰਚਾਉਨਾ, ਕਦੀ ਸ਼ੋਖੀ ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਭਰੀਆਂ ਝਿੜਕਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਨਾ, ਏਹਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਦਾ ਜੋ ਅਸਰ ਇਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਬੋਲੀ ਵਿਚ, ਇਕ ਮੇਲ ਰਸ ਵਿਚ ਦੱਸਨਾ, ਸ਼ੰਗਾਰ ਰਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਭਗਤੀ ਮਾਰਗ ਦੀ ਢੇਰ ਸਾਰੀ ਕਵਿਤਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸੱਚੇ ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਬਿਰਹਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਏਸੇ 'ਰਸ ਦੀ ਸ਼ਰੇਨੀ ਵਿਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਵੰਨਗੀ: {{center|<poem>ਚੇਤਾ ਮਾਮਲੇ ਪੈਨ ਤੇ ਨੱਸ ਜਾਏਂ, ਇਸ਼ਕ ਜਾਲਨਾ ਖੜ ਦੁਹੇਲੜਾ ਈ। ਸੱਚ ਆਖਣਾਂ ਈ ਹੁਨੇ ਆਖ ਮੈਨੂੰ, ਏਹੋ ਸਚ ਤੇ ਝੂਠ ਦਾ ਵੇਲੜਾ ਈ। ਦੈਹਸ਼ਤ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਬੁਰੀ ਹੈ ਤੇਗ ਕੋਲੋਂ, ਬਰਛੀ, ਸਾਂਗ, ਤੇ ਸੱਪ ਜੋ ਸੇਲੜਾ ਈ ਏਥੋਂ ਛੱਡ ਈਮਾਨ ਜੋ ਨਸ ਜਾਏਂ, ਅੰਤ ਰੋਜ਼ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਮੇਲੜਾ ਈ। ਤਾਬ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਝੱਲਨੀ ਬੜੀ ਔਖੀ, ਇਸ਼ਕ ਗੁਰੂ ਤੇ ਜਗ ਸਭ ਹੇਲੜਾ ਈ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਆਸ ਤਦ ਹੋਈ ਪੂਰੀ, ਹੀਰ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਕੰਮ ਸੂਹੇਲੜਾ ਈ। ਘੁੰਗਟ ਚਕ ਉਹ ਸਜਨਾਂ ਹਨ ਸ਼ਰਮਾਂ ਕਾਹਨੂੰ ਰਖੀਆਂ ਨੀ।</poem>}}<noinclude>{{center|--੪੮--}}</noinclude> a7tv0f99eil6l7do8j0nznmx9zjs5g0 250 6536 195394 22892 2025-06-03T23:20:47Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195394 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{center|<poem>ਜ਼ੁਲਫ ਕੁੰਡਲ ਨੇ ਘੇਰਾ ਪਾਇਆ। ਬਿਸੀਅਰ ਹੋ ਕੇ ਡੰਗ ਚਲਾਇਆ। ਵੇਖ ਅਸਾਂ ਵੱਲ ਤਰਸ ਨਾ ਆਇਆ। ਕਰਕੇ ਖੂਨੀ ਅੱਖੀਆਂ, ਵੇ।</poem>}} {{right|(ਬੁਲਾ}} ਬੇ, ਨਾਂ ਹੀਰੇ ਹੀਰੇ ਕਰ ਆਉ ਨਾਂਹੀ, ਉਰ ਉਰ ਨਾ ਰਾਂਝਨ ਤਾਂ ਵਦੀ ਏ। ਦੁਰ ਦੁਰ ਕੈਂਨਾ ਮੈਂਡੇ ਕੋਲ ਆਉ, ਯਾਰ ਨੂੰ ਗੈਰਤ ਆਉਂਦੀ ਏ। ਭੇਨਾਂ ਵੀਰਾ ਵੀਰਾ ਕਰ ਗਾਂਉ ਤੁਸੀਂ, ਹੀਰ “ਬਲੀ ਵ’’ ਗਾਉਂਦੀਏ। ਤੈਨਾ ਵਾਹਣਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਨਾਹੋ ਤ ਸੀ, ਹੀਰ ਖਪਰ ਦੇ ਵਿਚ ਨਹiਉਦੀਏ। ਫੋਨ ਕੰਡੀਆਂ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਝੂਮਰ ਪਾਉ, ਹਰੇ ਹਰ ਝਨ ਉਦੀਏ। ਨੇ ਚੁਰੀ ਦੇ ਕੁਟ ਖਾਓ ਤੁਸੀਂ, ਹੀਰੇ ਘੁੱਮਨ ਘੇਰੀ ਖਾਂਉਦੀਏ। {{right|(ਅਲੀ ਹੈਦਰ}} {{gap}}ਕਰਨਾ ਰਸ ਨੂੰ ਉਰਦੂ ਫਾਰਸੀ ਵਿਚ ਮਰਸੀਆ ਆ" ਹਨ। ਏਸ ਰਸ ਦਾ ਏਹ ਸਰੂਪ ਹੋ ਕੇ ਕਵਿਤਾ ਰਨਾ ਰਸ ਅਜੇਹੀ ਹੋਵੇ ਕਿ ਪੜਨ ਵਾਲੇ ਦਾ ਜੀ fਪਿੰਗਰ ਜਾਏ। ਗਮ ਤੇ ਸੋਗ ਦੀ ਹਾਲਤ ਆ ਜਾਵੇ। ਥਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜਲ, ਸੰਘ ਵਿਚ ਗ਼ਮ ਦੇ ਗੋਡੇ ਆਉਨ ਲੱਗ , ਕਿਸੇ ਦੁਖ ਭਰੇ ਵਾਕਿਆਂ ਦਾ ਹਾਲ ਸੁਨਾਣਾ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ 5ਬੀ ਦੇ ਜੀ ਦੀਆਂ ਆਹਾਂ, ਅਰ ਰੋਲ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਜੰਗਨ ਨ)। (ਕਰਨਾ) ਰਸ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕਵਨਾਂ ਰੋਸ ਵੱਲ ਥੋੜਾ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ 'ਚ ਏਹ ਰ ਸ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਸਿਰਫ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ<noinclude>{{center|--੪੯-}}</noinclude> 8wun1hra26okqtm324itmlps7nnh1q9 250 6538 195395 22894 2025-06-03T23:22:59Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195395 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਹਜ਼ਰਤ ਹਸਨ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਕਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਝਲਕਾਰਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਹ ਜੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਜੋ ਉਰਦੁ ਮਹਲੀਏ ਵਿਚ ਹੈ, ਹਰ ਸਾਲ ਮੁਹੱਰਮ ਵਿਚ ਮਰਸੀਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਮਜ਼ਮੂਨ, ਇਕੋ ਗੱਲ, ਪਰ ਜਦ ਕੋਈ ਚੰਗਾ ਕਵੀ ਮਰ ਆ ਪਦਾ ਹੈ। ਖਾਹ ਮਖਾਹ ਰਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਸਾਡੀ ਬਲੀ ਦਾ ਏਹ ਹਾਲ ਨਹੀਂ। ਫੇਰ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਕਸੂਰ ਹੈ, ਕਿ ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਨੀਹਾਂ ਹੇਠ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਦਿਤੇ ਜਾਨ ਤੇ, ਜਾਂ ਚਮਕੋਰ ਦੀਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਤੇ ਵੀ ਕਵਿਤਾ ਪੜੀ ਜਾਏ ਤਾਂ ਵੀ ਕੋਈ ਅੱਥਰੂ, ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਰਨਾ ਰਸ ਨਾ ਹੋਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਨਹੀਂ ਡਿਗਦਾ। ਹਾਏ ਸ਼ੋਕ! ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀਆਂ, ਖਾਸ ਕਰ ਸਿਖਾਂ ਨੂੰ ਏਧਰ ਧਿਆਨ ਨਾ ਚਾਹੀਏ। ਸਾਡੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਭਰਾ ਇਸ ਪਾਸੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਈ ਨ, ਕਰਨਾ ਰਸ ਦੀ ਵੰਨਗੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇਸੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਅਲਾਹਨੀਆਂ ਤੇ ਵੈਨ ਵੀ ਹਨ | ਪਰ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਕੇਵਲ ਤਕ ਬੰਦੀ ਈ ਹੈ। ਪੁਰਾਨੇ ਕਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ, ਬਰਖੁਦਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕਾਦਰਯਾਰ ਆਦਿ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਮਰਨੇ ਤੇ ਸੋਗ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਧਰੇ ਜੰਗਲੀ ਜਨੌਰਾਂ ਤੋਂ ਵੈਨ ਕਰਾਏ, ਕਿਧਰੇ ਪੰਛੀ' ਰਵਵੇ, ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਕਰਨਾ ਰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਫਜ਼ਲ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸ਼ਰ ਕੀਤਾ। ਜਿਸਨ ਸੋਹਨੀ ਕੋਲੋਂ ਮੇਹੀਂਵਾਲ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਵਿਚ ਫਗਾਨ'' (ਰੁਦਨ) ਅਖਵਾਏ। ਇਸ ਦੇ ਦੇਖਾ ਦੇਖੀ ਹੋਰਨਾਂ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਹੈ ਦਸਤੂਰ ਫੜਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਏਹ ਫ਼ਗਾਨ (ਰਵਨ) ਕਈ ਵਾਰੀ, ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਵਿਰੁਧ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। {{gap}}ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਨੀ ਕਰਨਾ ਰਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਕੁਝ ਕੁਝ "ਅਗਰਾ" ਦੀ ਵਾਰ ਹਕੀਕਤ ਰਾਏ ਵਿਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜਾ ਕਿਸਿਆਂ ਵਿਚ ਕਿਧਰੇ ਕਿਧਰੋ, ਕੋਈ ਇਕ ਦੋ ਦੋ ਬੈਂਤ ਹੋ ਤਾਵੋੰ<noinclude>{{center|-੫o-}}</noinclude> 8nupdnmzkzqhc1nedrubrqwui93szxo 250 6539 195396 195260 2025-06-03T23:25:09Z Taranpreet Goswami 2106 195396 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਟਾਂਵੇ! ਜੀਕਨ ਹਾਫ਼ੜ ਬਰਖੁਰਦਾਰ ਦਾ ਮਿਰਜ਼ਾ, ਸੱਸੀ, ਹਾਸ਼ਮ ਦੀ ਸੱਸੀ। ਏਸ ਰਸ ਦਾ ਮਦਾਨ ਬੜਾ ਖੁਲਾ ਹੈ, ਕਵੀ ਕੋਸ਼ਸ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਏਸ ਘਾਟ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਵੰਨਗੀ: ਮਾਤਾ ਕੌਰਾਂ ਹਾ ਜੋ ਮਾਰੀ ਕਿਉਂ ਵੈਰੀ ਮੈਂ ਜਾਇਆ। ਦੁਖੀ ਪੀਪਲ ਪਾਲਿਆ ਸੀ, ਚੁਲੀ ਸੀ ਪਾਨੀ ਪਾਇਆ। ਕੰਦੀ ਦਿਤੀਆਂ ਤੇ ਸਾਰੇ ਪੁੱਨੇ, ਮੌੜੀ ਲਗਣ ਗਨਾਇਆ। ਵੇ ਲੋਕੋ . ਜਾਂਜੀ ਮਾਂਜੀ ਸਭ ਮੁੜ ਆਏ, ਮੇਰਾ ਲਾੜਾ ਅਜੇ ਨਾ ਆਇਆ।ਪਤ ਖੋਇਆ ਮਾਂ ਫਿਰੇ ਨਿਮਾਨੀ, ਕੋਈ ਨਾ ਆਖੇ ਅੰਮਾਂ। ਦੁੱਖੀ ਪਾਲ ਪ੍ਰਵਚਦਾ ਕੀਤਾ, ਸੂਲ ਚੁੰਘਾਇਆ ਮੰਮਾਂ। ਲਿਖੀਆਂ ਮੇਰੀ ਲੇਖ ਆ ਪਈਆਂ, ਜੋ ਲਿਖਿਆ ਲੇਖ ਕਲੰਮਾਂ। ਅਗਰਾ ਕਹੇ ਪੁੱਤ ਹੱਥ ਨਾ ਆਵਨ ਪੂਰਿਆਂ ਬਾਝ ਕਰੰਮਾਂ {{right|(ਅਗਰਾ}} ਨਿਕਾ ਜੇਹਾ ਪਾਲਿਓਂ ਹੋਇਓ ਪੁੱਤ ਅਜ ਸ਼ਹੀਦ ਸੂਰਤ ਵਾਂਗੂ ਨਬੀ ਦੇ ਹੈਸੀ ਮਰਦ ਰਸ਼ੀਦ। ਜੇ ਮੇਰਾ ਤੋ ਪੂਤ ਹੈਂ ਲੈ ਚਲ ਮੈਨੂੰ ਨਾਲ। ਪਿੱਛੇ ਤੇਰੇ ਅਕਬਰਾ ਹੋਵਾਂ ਬਹੁਤ ਖਵਾਰ। {{right|(ਹਾਦਮ}} ਲੈ ਓ ਯਾਰ ਲਬਾਂ ਉਤੇ ਜਾਨ ਆਈ, ਆ ਦੇ ਦੀਦਾਰ ਇਕ ਵਾਰ ਮੈਨੂੰ। ਬਾਜ਼ ਅਜ਼ਲ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਤਰਾਰ ਖੂਨੀ, ਕੀਤਾ ਵਿਚ ਪਲਕਾਰ ਸ਼ਕਾਰ ਮੈਨੂੰ। ਲੰਮੇਂ ਵੈਹਨ ਪਈਆ ਤੇਰੀ ਸੋਹਣੀ ਓ, ਹੁਨ ਆ ਲੰਘਾ ਖਾਂ ਪਾਰ ਮੈਨੂੰ। ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਤੁਸੰਦੜੀ ਲਏ ਤਰਲੇ, ਮਿਲ ਜਾ ਉਹ ਪਿਆਰਿਆ<noinclude>{{center|-੫੧-}}</noinclude> 9eu0zv45vm80juc9o63h8drvbqwkti0 195397 195396 2025-06-03T23:25:54Z Taranpreet Goswami 2106 195397 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਟਾਂਵੇ! ਜੀਕਨ ਹਾਫ਼ੜ ਬਰਖੁਰਦਾਰ ਦਾ ਮਿਰਜ਼ਾ, ਸੱਸੀ, ਹਾਸ਼ਮ ਦੀ ਸੱਸੀ। ਏਸ ਰਸ ਦਾ ਮਦਾਨ ਬੜਾ ਖੁਲਾ ਹੈ, ਕਵੀ ਕੋਸ਼ਸ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਏਸ ਘਾਟ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਵੰਨਗੀ: ਮਾਤਾ ਕੌਰਾਂ ਹਾ ਜੋ ਮਾਰੀ ਕਿਉਂ ਵੈਰੀ ਮੈਂ ਜਾਇਆ। ਦੁਖੀ ਪੀਪਲ ਪਾਲਿਆ ਸੀ, ਚੁਲੀ ਸੀ ਪਾਨੀ ਪਾਇਆ। ਕੰਦੀ ਦਿਤੀਆਂ ਤੇ ਸਾਰੇ ਪੁੱਨੇ, ਮੌੜੀ ਲਗਣ ਗਨਾਇਆ। ਵੇ ਲੋਕੋ . ਜਾਂਜੀ ਮਾਂਜੀ ਸਭ ਮੁੜ ਆਏ, ਮੇਰਾ ਲਾੜਾ ਅਜੇ ਨਾ ਆਇਆ।ਪਤ ਖੋਇਆ ਮਾਂ ਫਿਰੇ ਨਿਮਾਨੀ, ਕੋਈ ਨਾ ਆਖੇ ਅੰਮਾਂ। ਦੁੱਖੀ ਪਾਲ ਪ੍ਰਵਚਦਾ ਕੀਤਾ, ਸੂਲ ਚੁੰਘਾਇਆ ਮੰਮਾਂ। ਲਿਖੀਆਂ ਮੇਰੀ ਲੇਖ ਆ ਪਈਆਂ, ਜੋ ਲਿਖਿਆ ਲੇਖ ਕਲੰਮਾਂ। ਅਗਰਾ ਕਹੇ ਪੁੱਤ ਹੱਥ ਨਾ ਆਵਨ ਪੂਰਿਆਂ ਬਾਝ ਕਰੰਮਾਂ {{right|(ਅਗਰਾ}} ਨਿਕਾ ਜੇਹਾ ਪਾਲਿਓਂ ਹੋਇਓ ਪੁੱਤ ਅਜ ਸ਼ਹੀਦ ਸੂਰਤ ਵਾਂਗੂ ਨਬੀ ਦੇ ਹੈਸੀ ਮਰਦ ਰਸ਼ੀਦ। ਜੇ ਮੇਰਾ ਤੋ ਪੂਤ ਹੈਂ ਲੈ ਚਲ ਮੈਨੂੰ ਨਾਲ। ਪਿੱਛੇ ਤੇਰੇ ਅਕਬਰਾ ਹੋਵਾਂ ਬਹੁਤ ਖਵਾਰ। {{right|(ਹਾਦਮ}} ਲੈ ਓ ਯਾਰ ਲਬਾਂ ਉਤੇ ਜਾਨ ਆਈ, ਆ ਦੇ ਦੀਦਾਰ ਇਕ ਵਾਰ ਮੈਨੂੰ। ਬਾਜ਼ ਅਜ਼ਲ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਤਰਾਰ ਖੂਨੀ, ਕੀਤਾ ਵਿਚ ਪਲਕਾਰ ਸ਼ਕਾਰ ਮੈਨੂੰ। ਲੰਮੇਂ ਵੈਹਨ ਪਈਆ ਤੇਰੀ ਸੋਹਣੀ ਓ, ਹੁਨ ਆ ਲੰਘਾ ਖਾਂ ਪਾਰ ਮੈਨੂੰ। ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਤੁਸੰਦੜੀ ਲਏ ਤਰਲੇ, ਮਿਲ ਜਾ ਉਹ ਪਿਆਰਿਆ<noinclude>{{center|-੫੧-}}</noinclude> n39e9q2z7y2zq701vmgnnfhgh56odlv 250 6540 195398 195261 2025-06-03T23:30:31Z Taranpreet Goswami 2106 195398 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਯਾਰ ਮੈਨੂੰ। ਤੱਤੀ, ਰਜ ਨਾ ਵੇਖਿਆ ਮੁੱਖ ਤੇਰਾ, ਅਨ ਬਨੀ ਸੂ ਯਾਰ ਲਾਚਾਰ ਮੈਨੂੰ। ਮੋਈ ਹੋਈ ਭੀ ਪਈ ਪੁਕਾਰਸਾਂਗੀ, ਕੀਕਨ ਭੁੱਲ ਵੇਖੀ ਤੇਰਾ ਦਾ ਮੈਨੂੰ॥ {{right|(ਫ਼ਜ਼ਲ}} {{gap}}ਖਲੀ ਸਾਹਿਬਾਂ ਕੋਲ, ਬੋਲ ਮੂੰਹੋਂ ਜ਼ਰਾ ਪੱਲੜਾ ਚਾਇਕੋ ਮਿਰਜ਼ਿਆ ਓਏ। ਨੀਲੀ ਪੀੜ ਦੁਬੇਲੜਾ ਘਿਨ ਮੈਨੂੰ, ਵੰਝ ਵਾਗ ਉਠਾਇਕੇ ਮਿਰਜ਼ਿਆਂ ਓਏ। ਹੋਸੀ ਵਾਦ ਉਡੀਕਦੀ ਮਾਉ ਕਮਲੀ, ਮਿਲ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਇਕੇ ਮਿਰ ਜ਼ਿਆ ਓਏ। ਹਥੀਂ ਅਪਨੇ ਆਪ ਤੂੰ ਭੈਨ ਤਾਂਈਂ, ਟੋਰੀ ਡੋਲੜੀ ਪਾ ਕੇ ਮਿਰਜ਼ਿਆ ਓਏ। ਬਾਲਾ ਪਵੇ ਨਾ ਕੰਨ ਅਵਾਜ਼ ਮੇਰੇ, ਤੇਰੀ ਮੌਤ ਦਾ ਆ ਕੇ ਮਿਰਜ਼ਿਆ ਓਏ। ਮਹੰਮਦ ਬੂਟਿਆ ਸੁਨੀ, ਨਾ ਕੂਕ ਕਾਈ, ਰੋਵਾਂ ਪਈ ਕਰ ਲਾਕੇ ਮਿਰਜ਼ਿਆ ਓਏ॥ {{right|(ਬੂਟਾ}} {{gap}}ਹੋਰਨਾਂ ਰਸਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਬੜਾ ਘੱਟ ਹਾਸੀ ਜਾਂ ਮਖੌਲ ਰਸ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਹਾਂ ਇਸ ਰਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾਂ, ਤੁਕਬੰਦ, ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਲਿਖੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵਕੀਲਾਂ, ਬਾਬੂਆਂ, ਆਦਿ ਦਾ ਮਖੌਲ ਉਡਾਇਆ ਹੈ। ਛੋਟੇ ਕਿਸੇ ਬਨਾ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਪੜਕੇ ਸੁਨਾਂਦੇ ਹਨ। ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਠਨੀਆਂ ਤੇ ਡੋਏ ਏਸੇ ਸਰੇਨੀ ਹੇਠ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। {{gap}}ਇਸ ਰਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਨਮੂਨਾ “ਫਰਦੇਸੀ” ਕਵੀ ਨੇ ਚਲਾਇਆ, ਜਦ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਾਹਨਾਮਾ ਲਿਖਿਆ ਅਰ ਸੁਲਤਾਨ ਮਾਹਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ ਨੇ ਲਾਲਚ ਵਿਚ ਆਕੇ, ਪੂਰਾ ਇਨਾਮ ਨਾ ਦਿਤਾ, ਤਾਂ ਕਵੀ ਨੇ ਸ਼ਾਹਨਾਮ<noinclude>{{center|-੫੨-}}</noinclude> o9wqpa8dqaqtiuiak6czsrzqvv83z0o 250 6541 195399 195262 2025-06-03T23:39:18Z Taranpreet Goswami 2106 195399 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਲਿਖ ਦਿਤੀ। ਨਿੰਦਾ ਦੱਸ ਨਾਲੋਂ ਛੇਤੀ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਸ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ "Satire" ਸੈਟਾਇਰ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਨਿੰਦਾ ਤੇ ਮਖੌਲ ਵਿਚ ਬੜਾ ਬਾਰੀਕ ਭੇਦ ਹੈ। ਮਖੌਲ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸਿਰਫ ਹਾਸੀ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕੋਈ ਖਾਸ ਸਿੱਟਾ ਇਸ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਪਰ “ਨਿੰਦਾ’’ ਵਿਚ ਨੁਕਸਾਨ ਪੁਚਾਨ ਜਾਂ ਹੁਧਾਰ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਸੀ ਮਖੌਲ ਖੁਸ਼ੀ ੨ ਵੀ ਕਰੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਨਿੰਦਾ ਮਨ ਦੀ ਇਕ ਖਾਸ ਹਾਲਤ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਲਈ ਘਿਨਤਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ। {{gap}}ਇਸ ਕਰਕੇ ਨਿੰਦਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ: {{gap}}(੧) ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪੁਚਾਨਾ ਜਾਂ ਨਾਸਕ ਨਿੰਦਾ-ਨਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਨਿੰਦਾ। {{gap}}(੨) ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਕੇ ਜੰਗ ਦਾ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਸੁਧਾਰਕ ਨਿੰਦਾ। {{gap}}ਪੈਹਲੀ ਕਿਸਮ ਬੁਰੀ ਹੈ ਪਰ ਦੂਜੀ ਚੰਗੀਅਰ ਵੱਡੇ ਸੁਧਾਰਕ ਜਨ ਉਸਨੂੰ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਵਨਗੀ:- ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਨਿੰਦਾ:ਭੰਨ ਬੋਤਲ ਤੋੜ ਪਿਆਲੇ ਲਖ ਲਾਨਤ ਪੀਨੇ ਵਾਲੇ ਨਰਕ ਨਗਰ ਏ ਰੰਨ ਭੰਵਰ ਸੰਸੇ ਦਾ, ਨਾਲ ਲੁਚਪਨ ਦਾ ਘਰ ਜਾਨੋ, ਜ਼ਾਲਮ ਮਾਨ। ਭਾਂਡਾ ਐਬਾਂ ਦਾ ਹੈ ਸ਼ਕੀ, ਸੌ ਸੌ ਕਪਟ ਕਰਾਨ, ਖੂਬ ਪਛਾਨੋ। ਰਾਹ ਸੁਰਗ ਵਿਚ ਵੱਟਾ ਧਰਦੀ, ਦਰਬਾਨੋ, ਰੰਨ ਸਾਨੋ। ਪਾਪ ਪਟਾਰੀ ਜ਼ੋਹਰ ਗਲੇਫੀ, ਫੰਧਾ ਮਰਦ ਫਸਾਨੇ, ਹੈ ਰੰਨ ਜਾਨੋ॥ {{gap}}ਪੰਜਰੀ ਭਾਂਬੜ ਕਾਮ ਅਗਨ ਦੀ, ਬਾਲਨ ਬਲੇ ਸੁਹੱਪਨ।<noinclude>{{center|-੫੩-}}</noinclude> eosvy6u5uxafrpk1yl0ymy2a6twugh8 250 6542 195400 195263 2025-06-03T23:46:26Z Taranpreet Goswami 2106 195400 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{center|<poem>ਏਸ ਹੋਮ ਵਿਚ ਹੂਤੀ ਕਰਦੇ, ਕਾਮੀ ਸਭ ਧਨ ਜੋਬਨ॥ ਹੋਠ ਕੰਜਰੀ ਭਾਂਵੇਂ ਸੋਹਨੇ, ਚੁੰਮ ਕੌਨ ਕੁਲੀਨਾ॥ ਬਨਿਆ ਠੀਕਰ ਚੋਰ ਯਾਰ ਦਾ, ਥੱਕਨ ਠਗ ਮਲੀਨਾ॥ ਉਪਰਲੇ ਛੰਦ ਕੇਵਲ ਸੁਧਾਰਕ ਨਿੰਦਾ ਦੀ ਵੰਨਗੀ ਹੈ॥</poem>}} {{center|ਨੰਬਰਦਾਰੀ ਦੀ ਨਿੰਦਾ:-}} {{center|<poem>ਭਠ ਉਹਦਾ ਲੰਬਰਦਾਰੀ ਦਾ। ਏਹ ਪਿਟਨਾ ਨਿਤ ਦਿਹਾੜੀ ਦਾ॥ ਲੰਬਰਦਾਰੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸ਼ਾਨ। ਹਾਕਮਾਂ ਕੀਤੇ ਬੇਈਮਾਨ॥ ਭੁਲਗਿਆ ਨੇ ਸਭ ਧਿਆਨ। ਸਦਕੇ ਆ ਅਗਲੀ ਪਲਕ ਗੁਜ਼ਾਰੀਦਾ॥ ਭਠ ਉਹਦਾ ਲੰਬਰਦਾਰੀ ਦਾ। ਇਹ ਪਿਟਨਾ ਨਿਤ ਦਿਹਾੜੀ ਦਾ॥</poem>}} {{gap}}ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਇਕ ਮਨ ਵਿਚ ਗੁੱਸਾ ਰੋਹ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਏਹ ਬੀਰ ਰਸ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੀ ਹੈ ਅਰ ਇੱਕ ਸੁੱਤੀ ਹੋਈ ਕੌਮ ਨੂੰ ਉਠਾਨ ਦਾ ਕੰਮ ਦੇਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਘੱਟ ਹੈ। {{gap}}ਇਸ ਰਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਮਨ ਤੇ ਡਰ, ਸੈਹਮ ਦਾ ਅਸ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੀਕਨ ਭਿਆਨਕ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦਾ ਭਿਆਨ ਰਸ ਵਰਤੰਤ। ਦੇਉ ਭੂਤਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੱਸਨੀ ਕਿ ਅੰਞਾਨ ਮਨ ਤੇ ਡਰ ਦਾ ਅਸਰ ਪਾਏ। ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਤੇ ਲਾਓ ਲਸ਼ਕਰ ਦੀ ਮੈਹਮਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਤੇ ਦਿਗ ਬਿਜੇ (ਫਤਹਮੰਦੀ) ਦਾ ਹੀਨੇ ਰਾਜੇ ਤੇ ਪਾਉਨਾਂ। ਉਸ ਨੂੰ ਡਰਾ ਕੇ ਤਾਬਿਆ ਕਰ ਲੈਨਾ ਅਜੇਹੀਆਂ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸੇ ਸੁਤੰਤ ਕੌਮਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਵਨਗੀ:- {{center|<poem>ਭੈ ਤੇਰੇ ਡਰ ਅਗਲਾ ਖਪ ਖਪ ਛਿਜੈ ਦੇਹੁ॥ ਨਾਉ ਜਿਨਾ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਹੁੰਦੇ ਡਿਠੇ ਖੇਹੁ॥</poem>}}<noinclude>--੫੪--</noinclude> jgs331t3p9igrh12cy1kribae6y5gkx 195401 195400 2025-06-03T23:46:49Z Taranpreet Goswami 2106 195401 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{center|<poem>ਏਸ ਹੋਮ ਵਿਚ ਹੂਤੀ ਕਰਦੇ, ਕਾਮੀ ਸਭ ਧਨ ਜੋਬਨ॥ ਹੋਠ ਕੰਜਰੀ ਭਾਂਵੇਂ ਸੋਹਨੇ, ਚੁੰਮ ਕੌਨ ਕੁਲੀਨਾ॥ ਬਨਿਆ ਠੀਕਰ ਚੋਰ ਯਾਰ ਦਾ, ਥੱਕਨ ਠਗ ਮਲੀਨਾ॥ ਉਪਰਲੇ ਛੰਦ ਕੇਵਲ ਸੁਧਾਰਕ ਨਿੰਦਾ ਦੀ ਵੰਨਗੀ ਹੈ॥</poem>}} {{center|ਨੰਬਰਦਾਰੀ ਦੀ ਨਿੰਦਾ:-}} {{center|<poem>ਭਠ ਉਹਦਾ ਲੰਬਰਦਾਰੀ ਦਾ। ਏਹ ਪਿਟਨਾ ਨਿਤ ਦਿਹਾੜੀ ਦਾ॥ ਲੰਬਰਦਾਰੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸ਼ਾਨ। ਹਾਕਮਾਂ ਕੀਤੇ ਬੇਈਮਾਨ॥ ਭੁਲਗਿਆ ਨੇ ਸਭ ਧਿਆਨ। ਸਦਕੇ ਆ ਅਗਲੀ ਪਲਕ ਗੁਜ਼ਾਰੀਦਾ॥ ਭਠ ਉਹਦਾ ਲੰਬਰਦਾਰੀ ਦਾ। ਇਹ ਪਿਟਨਾ ਨਿਤ ਦਿਹਾੜੀ ਦਾ॥</poem>}} {{gap}}ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਇਕ ਮਨ ਵਿਚ ਗੁੱਸਾ ਰੋਹ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਏਹ ਬੀਰ ਰਸ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੀ ਹੈ ਅਰ ਇੱਕ ਸੁੱਤੀ ਹੋਈ ਕੌਮ ਨੂੰ ਉਠਾਨ ਦਾ ਕੰਮ ਦੇਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਘੱਟ ਹੈ। {{gap}}ਇਸ ਰਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਮਨ ਤੇ ਡਰ, ਸੈਹਮ ਦਾ ਅਸ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੀਕਨ ਭਿਆਨਕ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦਾ ਭਿਆਨ ਰਸ ਵਰਤੰਤ। ਦੇਉ ਭੂਤਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੱਸਨੀ ਕਿ ਅੰਞਾਨ ਮਨ ਤੇ ਡਰ ਦਾ ਅਸਰ ਪਾਏ। ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਤੇ ਲਾਓ ਲਸ਼ਕਰ ਦੀ ਮੈਹਮਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਤੇ ਦਿਗ ਬਿਜੇ (ਫਤਹਮੰਦੀ) ਦਾ ਹੀਨੇ ਰਾਜੇ ਤੇ ਪਾਉਨਾਂ। ਉਸ ਨੂੰ ਡਰਾ ਕੇ ਤਾਬਿਆ ਕਰ ਲੈਨਾ ਅਜੇਹੀਆਂ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸੇ ਸੁਤੰਤ ਕੌਮਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਵਨਗੀ:- {{center|<poem>ਭੈ ਤੇਰੇ ਡਰ ਅਗਲਾ ਖਪ ਖਪ ਛਿਜੈ ਦੇਹੁ॥ ਨਾਉ ਜਿਨਾ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਨ ਹੁੰਦੇ ਡਿਠੇ ਖੇਹੁ॥</poem>}}<noinclude>{{center|--੫੪-- }}</noinclude> 3ncbhh671o3y8a4wngl66jw6x1h28ax 250 6543 195402 195264 2025-06-03T23:50:22Z Taranpreet Goswami 2106 195402 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{center|ਨਾਨਕ ਉਠੀ ਚਲਿਆ ਸਭ ਕੂੜੇ ਤੁਟੈ ਨੇਹੁ॥}} ਅਧਭੁਤ ਰਸ ਜਾਂ ਅਚਰਜ ਕਰ ਦੇਨ ਵਾਲ਼ਾ ਰਸ: ਏਹ ਰਸ ਵੀ ਬੜੇ ਉੱਚੇ ਦਰਜੇ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਨਹੀਂ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਕਵਿਤਾ ਦਵਾਰਾ ਮਨ ਤੇ ਅਜੇਹਾ ਅਸਰ ਕਰਨਾ ਕਿ ਮਨ ਅਚਰਜਤਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਤੇ ਪੁੱਜ ਜਾਏ, ਹਰਾਨੀ ਛਾ ਜਾਏ। ਜੀਵਨ ਪ੍ਰੇਮੀਜਨਾਂ ਨੇ ਅਪਨੀ ਰੂਹਾਨੀਆਤ ਵਿਚ ਸੁਰੜ ਦੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਚੁੱਭੀਆਂ ਮਾਰਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਸ ਅਦਭੁਤ ਰਸ ਨੂੰ ਚਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਯਾ ਇਕ ਹਬਸ਼ੀ ਨੂੰ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਤੋਂ ਫੜਕੇ ਪੈਰਸ ਜੇਹੀ ਜਗਾ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਇਆ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਉਸ ਤੇ ਜੋ ਦਿਸ਼ਾ ਇਕ ਵਾਰਗੀ ਹੈਰਾਨਗੀ ਦੀ ਆਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਬਾਣੀ ਬੰਦ, ਅੱਖਾਂ ਖੁਲ੍ਹੀਆਂ, ਮਨ ਚਕ੍ਰਿਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਐਸੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦਾ ਰੂਪਣ ਕਰਨਾ, ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਅਦਭੁਤ ਰਸ ਅਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਨਗੀ ਇਸ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਥੋੜੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਰ ਇਸ ਰਸ ਦਾ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਦੱਸਨਾ ਵੀ ਔਖਾ ਹੈ, ਵਨਗੀ: {{center|<poem>ਗਿਆਨ ਖੰਡ ਮਹਿ ਗਿਆਨੁ ਪ੍ਰਚੰਡੁ॥ ਤਿਥੈ ਨਾਦ ਬਿਨੋਦ ਕੋਡ ਅਨੰਦੁ॥ ਸਰਮ ਖੰਡ ਕੀ ਬਾਣੀ ਰੂਪੁ॥ ਤਿਥੈ ਘਾੜਤ ਘੜੀਐ ਬਹੁਤੁ ਅਨੂਪ॥ ਤਾ ਕੀਆ ਗਲਾ ਕਥੀਆ ਨਾ ਜਾਹਿ॥ ਜੇ ਕੋ ਕਹੈ ਪਿਛੈ ਪਛੁਤਾਇ॥ ਤਿਥੈ ਘੜੀਐ ਸੁਰਤ ਮ ਮਨਿ ਬੁਧਿ॥ ਤਿਥੈ ਘੜੀਐ ਸੁਰਾ ਸਿਧਾ ਕੀ ਸੁਧਿ॥੩੬॥</poem>}} {{right|(ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ }} ਕੁੱਝ ਉਡਨ ਦੇ ਬਾਦ ਆਇਆ ਲੋਕ ਸੀ। {{center|-੫੫-}}<noinclude></noinclude> mtssbu2yodfn6krngltba908pepm1d4 195403 195402 2025-06-03T23:50:44Z Taranpreet Goswami 2106 195403 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{center|ਨਾਨਕ ਉਠੀ ਚਲਿਆ ਸਭ ਕੂੜੇ ਤੁਟੈ ਨੇਹੁ॥}} ਅਧਭੁਤ ਰਸ ਜਾਂ ਅਚਰਜ ਕਰ ਦੇਨ ਵਾਲ਼ਾ ਰਸ: ਏਹ ਰਸ ਵੀ ਬੜੇ ਉੱਚੇ ਦਰਜੇ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਨਹੀਂ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਕਵਿਤਾ ਦਵਾਰਾ ਮਨ ਤੇ ਅਜੇਹਾ ਅਸਰ ਕਰਨਾ ਕਿ ਮਨ ਅਚਰਜਤਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਤੇ ਪੁੱਜ ਜਾਏ, ਹਰਾਨੀ ਛਾ ਜਾਏ। ਜੀਵਨ ਪ੍ਰੇਮੀਜਨਾਂ ਨੇ ਅਪਨੀ ਰੂਹਾਨੀਆਤ ਵਿਚ ਸੁਰੜ ਦੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਚੁੱਭੀਆਂ ਮਾਰਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਸ ਅਦਭੁਤ ਰਸ ਨੂੰ ਚਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਯਾ ਇਕ ਹਬਸ਼ੀ ਨੂੰ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਤੋਂ ਫੜਕੇ ਪੈਰਸ ਜੇਹੀ ਜਗਾ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਇਆ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਉਸ ਤੇ ਜੋ ਦਿਸ਼ਾ ਇਕ ਵਾਰਗੀ ਹੈਰਾਨਗੀ ਦੀ ਆਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਬਾਣੀ ਬੰਦ, ਅੱਖਾਂ ਖੁਲ੍ਹੀਆਂ, ਮਨ ਚਕ੍ਰਿਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਐਸੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦਾ ਰੂਪਣ ਕਰਨਾ, ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਅਦਭੁਤ ਰਸ ਅਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਨਗੀ ਇਸ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਥੋੜੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਰ ਇਸ ਰਸ ਦਾ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਦੱਸਨਾ ਵੀ ਔਖਾ ਹੈ, ਵਨਗੀ: {{center|<poem>ਗਿਆਨ ਖੰਡ ਮਹਿ ਗਿਆਨੁ ਪ੍ਰਚੰਡੁ॥ ਤਿਥੈ ਨਾਦ ਬਿਨੋਦ ਕੋਡ ਅਨੰਦੁ॥ ਸਰਮ ਖੰਡ ਕੀ ਬਾਣੀ ਰੂਪੁ॥ ਤਿਥੈ ਘਾੜਤ ਘੜੀਐ ਬਹੁਤੁ ਅਨੂਪ॥ ਤਾ ਕੀਆ ਗਲਾ ਕਥੀਆ ਨਾ ਜਾਹਿ॥ ਜੇ ਕੋ ਕਹੈ ਪਿਛੈ ਪਛੁਤਾਇ॥ ਤਿਥੈ ਘੜੀਐ ਸੁਰਤ ਮ ਮਨਿ ਬੁਧਿ॥ ਤਿਥੈ ਘੜੀਐ ਸੁਰਾ ਸਿਧਾ ਕੀ ਸੁਧਿ॥੩੬॥</poem>}} {{right|(ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ}} ਕੁੱਝ ਉਡਨ ਦੇ ਬਾਦ ਆਇਆ ਲੋਕ ਸੀ। {{center|-੫੫-}}<noinclude></noinclude> b5qndbvkh8vkumtmorgn13c8i54b4ov 195406 195403 2025-06-04T04:09:08Z Charan Gill 36 195406 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{center|ਨਾਨਕ ਉਠੀ ਚਲਿਆ ਸਭ ਕੂੜੇ ਤੁਟੈ ਨੇਹੁ॥}} ਅਧਭੁਤ ਰਸ ਜਾਂ ਅਚਰਜ ਕਰ ਦੇਨ ਵਾਲ਼ਾ ਰਸ: ਏਹ ਰਸ ਵੀ ਬੜੇ ਉੱਚੇ ਦਰਜੇ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਨਹੀਂ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਕਵਿਤਾ ਦਵਾਰਾ ਮਨ ਤੇ ਅਜੇਹਾ ਅਸਰ ਕਰਨਾ ਕਿ ਮਨ ਅਚਰਜਤਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਤੇ ਪੁੱਜ ਜਾਏ, ਹਰਾਨੀ ਛਾ ਜਾਏ। ਜੀਵਨ ਪ੍ਰੇਮੀਜਨਾਂ ਨੇ ਅਪਨੀ ਰੂਹਾਨੀਆਤ ਵਿਚ ਸੁਰੜ ਦੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਚੁੱਭੀਆਂ ਮਾਰਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਸ ਅਦਭੁਤ ਰਸ ਨੂੰ ਚਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਯਾ ਇਕ ਹਬਸ਼ੀ ਨੂੰ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਤੋਂ ਫੜਕੇ ਪੈਰਸ ਜੇਹੀ ਜਗਾ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਇਆ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਉਸ ਤੇ ਜੋ ਦਿਸ਼ਾ ਇਕ ਵਾਰਗੀ ਹੈਰਾਨਗੀ ਦੀ ਆਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਬਾਣੀ ਬੰਦ, ਅੱਖਾਂ ਖੁਲ੍ਹੀਆਂ, ਮਨ ਚਕ੍ਰਿਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਐਸੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦਾ ਰੂਪਣ ਕਰਨਾ, ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਅਦਭੁਤ ਰਸ ਅਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਨਗੀ ਇਸ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਥੋੜੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਰ ਇਸ ਰਸ ਦਾ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਦੱਸਨਾ ਵੀ ਔਖਾ ਹੈ, ਵਨਗੀ: {{Block center|<poem>ਗਿਆਨ ਖੰਡ ਮਹਿ ਗਿਆਨੁ ਪ੍ਰਚੰਡੁ॥ ਤਿਥੈ ਨਾਦ ਬਿਨੋਦ ਕੋਡ ਅਨੰਦੁ॥ ਸਰਮ ਖੰਡ ਕੀ ਬਾਣੀ ਰੂਪੁ॥ ਤਿਥੈ ਘਾੜਤ ਘੜੀਐ ਬਹੁਤੁ ਅਨੂਪ॥ ਤਾ ਕੀਆ ਗਲਾ ਕਥੀਆ ਨਾ ਜਾਹਿ॥ ਜੇ ਕੋ ਕਹੈ ਪਿਛੈ ਪਛੁਤਾਇ॥ ਤਿਥੈ ਘੜੀਐ ਸੁਰਤ ਮ ਮਨਿ ਬੁਧਿ॥ ਤਿਥੈ ਘੜੀਐ ਸੁਰਾ ਸਿਧਾ ਕੀ ਸੁਧਿ॥੩੬॥</poem>}} {{right|(ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ}} ਕੁੱਝ ਉਡਨ ਦੇ ਬਾਦ ਆਇਆ ਲੋਕ ਸੀ। {{center|-੫੫-}}<noinclude></noinclude> pk0i25xf20xcx1ov4ry66lf7j3fs2x7 250 6583 195339 22939 2025-06-03T13:45:07Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195339 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਬਖਸ਼ ਕਵੀ। ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਾਹਮੁਹੰਮਦ ਬੈਂਤ ਪੜ੍ਹਦਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਬੀਰ ਰਸ ਵਿੱਚ ਮੱਤਾ। ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਛੋਂ ਦੋ ਟੋਲੀਆਂ ਹੋਰ ਹਨ। ਕੋਲੋ ਕੋਲ, ਪਰ ਇਕ ਦੂਏ ਦੇ ਆਦਮੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਝਗੜਦੇ ਹਨ। ਇਉਂ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਜੀਕਨ ਦੋ ਆਪੋ ਆਪਨੇ ਕਵੀ ਸਲਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਵੀ ਵੀ ਨਿਰੇ ਬੈਂਤ ਬਾਜ਼ ਹਨ ਪਰ ਇਕ ਨਾਲ ਢੇਰ ਸਾਰੇ ਸ਼ਗਿਰਦ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਰੌਲਾ, ਪਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੈ। ਪੈਹਲਾ ਕਵੀ ਪਿਆਰੇ ਸਾਹਿਬ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜਾ ਫਰੀਦਦੀਨ ਮੁਜੰਗੀ। ਅਚ ਦੂਸਰਾ ਰਤੀ ਘੱਟ ਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਪਰ ਗਨਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਘੱਟ ਹੀ ਇਸੇ ਟੋਲੇ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰ ਵੱਖਰੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਮਸਤ ਇਕ ਕਵੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਕਿਸਾ ਬੈਹਰਾਮ ਗੁਰ ਲੱਕੀ ਸਵਾਦ ਨਾਲ ਸੁਣਦੇ ਹਨ ਪਰ ਗੁਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਵੀ ਦਾ ਪੁਲਾੜ ਦੀਹਦਾ ਹੈ। ਚੰਦਰ ਬਦਨ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਤੇ ਉਹ ਪੁਲਾੜ ਖੁੱਲ ਹੀ ਗਿਆ ਅਰ ਲੋਕ ਇਸ ਟੋਲੇ ਪਰੇ ਹਟਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹੈ ਅਮਾਮ ਬਖਸ਼ ਕਵੀ ਚਿੰਤ >> ਹੁਨ ਫੇਰ ਵਿੱਥ ਪੈ ਗਈ, ਵਾਜਾ ਵੀ ਬਦਲਿਆ, ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸੁਰਾਂ, ਲੋਕ ਵੀ ਬਦਲੇ, ਪੋਸ਼ਾਕ ਵੀ ਬਦਲੀ, ਨਾ ਕਿਸੇ ਦਾ ਮਾਨ: ਰਹੇ ਨਾ ਹੰਕਾਰ, ਸਭ ਸਿਰ ਨੀਵਾਂ ਪਾਈ ਦਿਸਦੇ ਹਨ। ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸਵਾਦ ਵੀ ਘੱਟ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਖੀ ਢੇਰ, ਫਾਰਸੀ, ਉਰਦੂ ਦੀ ਨਕਲ ਪਰ ਅਸਲੀ ਪ੍ਰੇਮ ਉਡ ਗਿਆ। ਜੀਕਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ “ਸਪਿਚਦ 3 ਦਾ ਹੁਲਾਸ ਘਟਿਆ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਰੰਗ। ਜਲੌ ਦੇਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਕਵੀ ਤੇ ਢੇਰ ਹਨ। ਕੋਈ ਮੌਲਵੀ ਬਨਿਆ ਹੈ, ਕੋਈ ਬਾਬੂ ਕੋਈ ਹਦਵਾਨੀਆਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਛੇੜ ਛਾੜ ਬੋਲ ਬੁਲਾਰ ਵੀ ਢੇਰ ਹੈ, ਸ਼ਗਿਰਦ ਐਨੇ ਹਨ ਕਿ ਵਖਾਰੂ ਘੱਟ, ਬੜੀ ਭੀੜ ਹੈ, ਹਰ ਇਕ ਬੈਂਡ ਬੋਲਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਰੱਬਾ।ਕੀ ਸਾਰਾ ਦੇਸ਼ ਈ ਕਵੀ ਹੋ ਗਿਆ? ਕੀ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਮੀਂਹ ਵਸਿਆ, ਚੰਗੇ ਬੁਰੇ ਦੀ ਪਛਾਨ ਘੱਟ, ਪਰ ਅਜੇਹੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਝ ਕਦਰ ਹੈ। ਥੋੜੇ ਹਨ -44-<noinclude></noinclude> mjdodj9q9i4ku8xvmfihf1p4rvnjm6o 250 6584 195340 22940 2025-06-03T13:45:56Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195340 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਇਕ ਟੋਲੀ ਤੇ ਮੌਲਵੀ ਗੁਲਾਮ ਰਸੂਲ ਦੀ ਤਕੜੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਸਵਾਦ ਵੀ ਚੰਗਾ ਅਰ ਰੰਗ ਵੀ ਚੰਗਾ। ਹਰ ਇਕ ਜੇਹੜਾ ਇਸ ਟੋਲੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਟੁਰਦਾ ਹੈ, “ਬਲੋਚਾ ਜ਼ਾਲਮਾਂ ਸੁਨ ਵੈਨ ਮੇਰੇ” ਈ ਗਾਉਂਦਾ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਟੋਲੀ ਵਿਚ ਬੜੀ ਭੀੜ ਹੈ, ਕਵੀ ਵੀ ਨਵੇਂ ਫੈਸ਼ਨ ਵਿਚ ਹੈ, ਪਰ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਕੁੱਠਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਜਨਾਨੀ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਮਾਰਿਆ। ਹਨ ਕਿਸੇ ਬਨਾ ਬਨਾ ਜੀ ਪਰਚਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕਿਸਿਆਂ ਵਿਚ ਰੰਗ ਹੋਰ ਦਾ ਹੋਰ ਹੈ। ਇਕ ਨਵੀਂ ਪੌਸ਼ਾਕ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਪਵਾਈ ਸੂ, ਗਲ ਕੀ ਸਿੱਧੀ ਸੋਹਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਰ ਨੂੰ ਗੈਹਨੇ ਕੱਪੜੇ ਪਵਾ ਅਜੇਹਾ ਸਜਾਇਆ ਕਿ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਤੇ ਢੱਕਿਆ ਗਿਆ ਗੈਹਣਿਆਂ ਦੀ ਛਨਕਾਰ, ਜਾਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਫੜ ਫੜ ਤੇ ਜੁੱਤੀ ਦਾ ਖੜਕਾੜ ਹੀ ਸੁਨਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਲੋਕੀ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਬੈਂਤ ਬਾਜ਼ੀ ਕਰੋ, ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰੋ ਪਰ ਏਹ ਮਸਤ ਕਦੀ ਜੰ ਚਾਹਿਆ ਚਲੇ ਗਏ ਨਾ ਸ਼ਗਿਰਦਾਂ ਦਾ ਰੌਲਾ, ਨਾਂ ਪਿਛਲਾਗੂਆਂ ਦਾ ਝੋਲਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਲੋਕ ਆਪ ਤੋਂ ਆਪ ਹੀ ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ਏਹ ਮਸਤ, ਅਰ ਜਾਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸ਼ਗਿਰਦ ਕੀ ਕਰਨੇ ਹਨ, ਸਾਡੇ ਰਚਿਤ ਕਿੱਸੇ ਆਪ ਹੀ ਸ਼ਗਿਰਦ ਬਨਾਨਗੇ ਏਹ ਜੇ ਸ: ਫਜ਼ਲ ਸ਼ਾਹ ਕਵੀ ਨਵਾਂ ਕੋਟੀਏ। ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵੇਖੋ ਇਕ ਟੋਲੀ ਵਿਚ ਬੜੀ ਡੰਡ ਪਈ ਹੈ ਇਕ ਹਿੰਦੂ ਕਵੀ ਬੈਂਤ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਾਹ ਵਾਹ ਦੀ ਡੰਡ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਕਵੀ ਵੀ ਸ਼ਰਾਬ ਵਿੱਚ ਮਸਤ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਏਹ ਕੌਨ ਹੈ, ਏਹ ਜੇ ਅਰੂੜਾ ਰਾਏ ਅਤੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਇਸਦੇ ਸਾਵਨ, ਦੇਵੀ ਦਿਆਲ ਆਦਿ ਕਵੀ ਹਨ। ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕ ਦੀਨਦਾਰ ਮਰਦ ਸਾਦੀ ਪੌਸ਼ਾਕ ਪਾਈ ਪੱਗ ਨਾਲ ਸੂਈਆਂ ਟੰਗੀਆਂ, ਅਪਨੇ ਬੈਂਤ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੇਮ ਰਬ ਦਾ ਬੌਲਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਪੜ੍ਹਦੇ ਚਲੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ —੯੬--<noinclude></noinclude> eax0mzie0lxh8rf3bfo242ag9c0x9j1 250 6585 195341 22941 2025-06-03T13:47:30Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195341 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਬੈਂਤ ਬੜੇ ਸਵਾਦਲੇ ਅਤੇ ਬਾਰਾ ਮਾਂਹਂ ਇਕ ਨਰਾਲੇ ਢੰਗ ਦਾ ਹੈ। ਏਹ ਕਵੀ ਹਦਾਇਤ ਉੱਲਾਹ ਜੀ ਹੈਨ। ਇਸ ਸ਼ਰੇਨੀ ਵਿਚ ਸੀਹਰਫੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਬਹੁਤੀਆਂ ਪਾਨੀ ਤੇ ਲੀਕ ਵਾਂਗੂੰ ਹੀ ਹਨ, ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਕੋਈ ਕਵੀ ਚੰਗੇ ਬੈਂਤ ਸੁਨਾਂਦੇ ਹਨ ਅਰ ੳਹਨਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਜੀ ਤੇ ਚੋਟ, ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ:-ਸਾਧੂ ਬਿਰਤੀ ਪਰ ਪ੍ਰੇਮ ਕੁਠੇ ਕਵੀ, ਹੁਸੈਨ ਤੇ ਅਸ਼ਰਫ ਅਪਨੀ ਹੀਰ ਦੀਆਂ ਸੀਹਰਫੀਆਂ ਪੜ੍ਹ ਪੜ੍ਹ ਮਸਤੀ ਨਾਲ ਲੇਟਦੇ ਔਰ ਸੁਨਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ “ਵਜਦ ਵਿਚ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੇਹਰਮ ਸ਼ਾਹ ਤੇ ਖੁਲਦੀ ਦੀਆਂ ਸੀਹਰਫੀਆਂ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੇ ਹਾਲ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਖਿਚਦੀਆਂ ਹਨ | ਲੋਕ ਸੁਣ ਸੁਣ ਕੇ ਵਡਿਆਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਬੜਾ ਲੰਮਾ ਹੈ। ਕਿਧਰੇ ਆਗਾ ਖਾਂ ਹਕੀਮ ਆਪਨੇ ਸ਼ਗਿਰਦਾਂ ਪੜ ਸ਼ਗਿਰਦਾਂ ਨਾਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਏਹਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਮੌਲਾ ਬਖਸ਼ ਕੁਸ਼ਤਾ, ਇਕ ਹੀਰ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਨੂੰ ਉਚੀ ਸੁਨਾਂਦੇ, ਇਸੇ ਟੋਲੀ ਦੇ ਆਦਮੀ ਵਾਹ ਵਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਹੋਰ ਸੁਨਣ ਵਾਲੇ ਚੁੱਪ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਾਰਸ ਦੀ ਟੋਲੀ ਸੁਣੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਏਹ ਕਿੱਸੇ ਵਿਕੇ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਭੀੜ ਵਿਚ ਪਤਾ ਥੌ ਲਗਦਾ ਨਹੀਂ। ਲੌ ਜੀ ਅੰਤ ਕਿਸੇ ਕਵੀ ਦਾ ਏਹ ਭੀੜ ਵੀ ਗਈ। ਪਰ ਏਹਨਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਫੇਰ ਲੈਂਹਦੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਭਾੜ ਵਿਚ ਕਵੀ ਵੀ ਲੈਂਹਦੇ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਸੁਨਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਬੁੱਢਾ ਜੇਹਾ ਕਵੀ ਸਫੈਦ ਪੋਸ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਹੱਥ ਅਪਨੇ ਰਚੇ ਕਿਸਿਆਂ ਦਾ ਦਥਾ ਫੜਿਆ ਹੈ, ਏਹ ਬੂਟਾ ਗੁਜ ਚਾਭੀ, ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ “ਮੁਹੰਮਦ" ਆਦਿ ਕਵੀ ਇਸ ਪਾਸੇ ਦੇਂ ਹਨ। ਏਹਨਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਫਜ਼ਲ ਦੇ ਰੰਗ ਵਾਂਗੂ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਔਹ ਲੋ ਪੁੰਨ ਝੋਨੇ ਢੋਲਕਾਂ ਦੀ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਆਈ ਜੀਕਨ ਕੋਈ, ਭਗਤਾਂ ਦਾ ਟੋਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਟੋਲੇ ਵਿਚ ਢੇਰ ਸਾਰੇ ਕਵੀ ਹਨ, -੯੭-<noinclude></noinclude> j173v158u9tlt9uknfe5ltd6vhsfg8j 250 6586 195342 22942 2025-06-03T13:49:35Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195342 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਸਾਧੂਆਂ ਵਾਂਗਰ ਚਾਲ ਢਾਲ, ਪੋਸ਼ਾਕ। ਬੋਲਨਾ ਵੀ ਸੁਆਦਲੇ, ਅਰ ਬਚਨ ਵੀ ਗਿਆਨ ਭਰੇ। ਕੋਈ ਸਾਧੂ, ਕਿੱਸੇ ਤੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਪਨਾ ਧਰਮ ਹਥੋਂ ਨਹੀਂ ਛਡਦੇ। ਕਾਮ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਛੋਨ ਦਿੰਦੇ। ਲੌ ਈਸ਼ਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਰੋਮਨੀਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਆਰਫ ਹਨ, ਔਹ ਦਾਸ ਹੋਰੀ ਕਾਫੀਆਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਧਰੇ ਸਰਜੂ ਰਾਮ ਤੇ ਬਸੰਤ ਰਾਮ ਜੀ ਅਪਨੇ ਕਿਸੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਅਚਰਜ ਰੰਗ ਹੈ। ਇਕ ਵਖਰੇ ਟੋਲੇ ਵਿਚ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਸਿਖਾਂ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਦੋ ਕਵੀ ਕਬਿਤ ਪੜਦੇ ਹਨ ਪਰ ਬੜੇ ਸੋਹਨੇ, ਮਨ ਖਿਚਵੇਂ। ਸਿਖ ਮਸਤ ਹੁੰਦੇ ਨਚਦੇ ਤੇ ਕੁੱਦਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂ ਕਿਸਾ ਜੋ ਹੀਰ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਹੋਇਆ।ਏਹ ਜੇ ਜੋਗ ਸਿੰਘ ਤੇ ਭਗਵਨ ਸਿੰਘ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿਧ ਕਵੀ॥ ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇਕ ਕਵੀ ਦੇ ਗਿਰਦ ਬੜੀ ਭੀੜ ਭਾੜ ਹੈ।ਹਿੰਦੂ ਈ ਹਿੰਦੂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਭੀੜ ਵਿੱਚ, ਸਨਾਤਨੀ, ਮਹਾਜ਼ੇ ਬਾਬੂ, ਹਟਵਾਨੀਏ ਕੋਈ ਕੋਟ ਪਤਲੂਨ ਡਟੇ ਵੀ ਦਿਸਦੇ ਹਨ। ਏਹ ਕਵੀ ਜੀ ਵੀ ਭਗਤ ਬਨੇ ਦਿਸਦੇ ਹਨ, ਅਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਏਹਨਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਸ ਤੇ ਹੈ ਪਰ ਗਿਆਨ ਤੇ ਵੈਦਾਂਤ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਲੋਕੀ ਇਕ ਬੈਂਤ ਸੁਨਦੇ ਹਨ ਵਾਹ ਵਾਹ-ਕਾਲੀਦਾਸ ਜੀ ਵਾਹ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲੀਏ ਕਾਲੀਦਾਸ ਜੀ ਹਨ। ਏਸੇ ਭੀੜ ਭਾੜ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਧੂ ਰੂਪ ਕਵੀ, ਸੀਹਰਫੀਆਂ ਸਨ ਅਰ ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਮਰਦ ਧੰਨ ਧੰਨ ਆਖਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਦੇ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਅੱਗੇ ਨਵਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੜ੍ਹ ਏਹ ਭੀੜ ਵੀ ਮੁੱਕੀ ਬੱਸ ਫੇਰ ਤੇ ਸੁੰਨ ਸਾਨ ਨਜ਼ਰ ਆਈ<noinclude></noinclude> 25o04ef8x94ck3ikjbnrymr8go76rmw 250 6587 195343 22943 2025-06-03T13:51:07Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195343 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਪਰ ਕੁਝ ਡੇਰ ਪਿੱਛੋਂ ਕੋਟ ਪਤਲੂਨੰ ਪਾਈ ਐਨਕਾਂ ਚੜਾਈ ਕੁਝ ਕੇ ਜੰਟਲਮੈਨ ਆਏ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਇਕ ਵਡੇ ਝੰਡੇ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ Renaissance। ਇਹ ਸਾਰੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਅਰ ਹੋਰਜ਼ਬਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਨਜ਼ਰੀ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਸਭ ਮਜ਼ਹਬਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਪਰ ਸਿੱਖ ਢੇਰ, ਫੇਰ ਮੁਸਲਮਾਨ, ਹਿੰਦੂ ਵੀ ਸਨ, ਪਰ ਟਾਂਵੇਂ ਟਾਂਵੇਂ। ਏਹ ਅਗਲੀਆਂ ਟੋਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵਡਿਆਈ ਦੇਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਕੋਈ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਕਵਿਤਾ, ਕੋਈ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਕੋਈ ਉਰਦੂ, ਕੋਈ ਫਾਰਸੀ ਕਵਿਤਾ, ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਫੋਲਦੇ ਸਨ। ਕੋਈ ਕੋਈ ਟਾਵਾਂ ਟਾਵਾਂ ਗੀਤ ਜਾਂ ਬੋਲ ਸੁਨਾ ਅਪਨੇ ਸਾਥੀਆਂ ਕੋਲੋਂ “ਨਵੇਂ ਰਾਹ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲੈਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਸੀ। ਇਸ ਟੋਲੇ ਵਿਚ ਇਕ ਸ੍ਰੋਮਣੀ ਕਵੀ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਜਾਪਦੇ ਹਨ। ਬੱਸ ਏਹ ਟੋਲਾ ਵੀ ਮੱਕਾ, ਸੁਨਿਆ ਸੁਨਾਇਆ ਕੁਝ ਨਾਂ। ਅੰਤ ਵਿਚ ਝੰਡਾ ਆਇਆ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਹਰਫਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ‘HOPE ਆਸ ਰੱਖੋ। ਸੀ:} -ਬੱਸ:-<noinclude></noinclude> dqpgcjrdxtk6hzpbek4bsbxilltn29w 250 6588 195368 22944 2025-06-03T22:46:32Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195368 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਸੱਮੀ ' ਦਾ ਦਰਦ ਭੰਗੂੜਾ ਅਡਿਆ, “ਝੂਲੇ ਦੇਢੇ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਸੂਲ ਵਛਾਈ ਪੋਤੜੇ, ਤਕਨ ਨਾ ਮਿਲਿਆ ਮੁੱਖ। ਸਸੀ ਨੂੰ ਜਮਦਿਆਂ ਸੰਦੂਕ ਵਿਚ ਪਾ ਨਦੀ ਰੁੜਾਂਦੇ ਨੇ, ਕਵੀ ਜੀ ਦਸਦੇ ਨੇ, ਕੋਹਾ ਨਿਕਰਮ ਜਨਮ ਹੈ। ਦਰਿਆ ਦਾ ਭਿਆਨਕ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦਸਕੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:31:ਸਿੰਧ ਵਧ ਸਨ ਚੰਦਲੀ ਰਾਵੀ ਸਨੇ ਇਹਾ। ਓਥੇ ਪੰਜ ਨੇਈਂ ਰਲ ਵਗੀਆਂ ਨੀਰ ਆਨੀ ਨਾ ਬਾਹ॥ ਓਥੇ ਮੁਛਾਂ ਕਛਾਂ ਬਹਨੇ ਸੈਸਾਰਾਂ ਜਲ ਰਾਹ। ਓਹ ਵੇਖ ਕਪੜਾ *ਪੰਜ ਨੰਦ ਦਾ ਪਿੰਜਰ ਮਾਰੇ ਆਹ ਪਿੰਜਰ ਘੜ ਰੁੜਾਇਆ ਜਸ ਵੀ ਲੈਹਰੀ ਗੋੜੇ ਦੇਸੁ॥ ਤਾਂ ਯੂਨਸ ਵਾਲੀ ਮਛਲੀ, ਫਿਰ ਫਿਰ ਝਟ ਕਰੇਸੁ॥ ਵਾਂਗੂੰ ਬੇੜੀ ਨੂਹ ਦੀ ਤੈਹ ਬਾਲਾ ਠਾਠ ਕਰਨ। ਹਾਫ਼ਿਜ਼ ਖੌਫ਼ ਖਤਰ ਦੇ ਰਾਹ ਥੌਂ ਰਬ ਰੱਖੇ ਤਾਂ ਕੌਣ ਮਰੇਨ॥ ਜਟ ਅਤੇ ਧੋਬੀ ਨੇ ਸੰਦੂਕ ਬਾਹਰ ਕਢਿਆ ਅਰ ਖੋਲ੍ਹਿਆਂ ਸਸੀ ਵਤ ਅੰਗੂਠਾ ਚੂੰਘਿਆ, ਪੀਵੇ ਦੁਧ ਸਵਾ। ਉਸ ਦੀ ਡਿਠੀ ਸੂਰਤ ਧੋਬੀਆਂ ਸੁੱਧ ਨ ਰਹੀਆ ਕਾ॥ ਰਬਾ ਅਰਸ਼ੋ ਂ ਲਈ ਪੁਤਲੀ, ਯਾ ਏਹ ਹਰ ਪਰੀ ਕਿਤ ਬਿਧ ਸਾਥੋਂ ਵਿਛੜੀ, ਕਿਤ ਬਿਧ ਨਦੀ ਪਈ। ਸਾਨੂੰ ਆਈ ਬਾਦ ਔਲਾਦ ਦੀ, ਖਰਿਓਂ ਬੂੰਦ ਪਈ। ਏਹ ਭੇਜੀ ਤੇਰੀ ਰਬਨਾ ਅਸਾਂ ਸਿਰ ਤੇ ਝਲ ਲਈ। *ਪੰਜ ਨੰਦ ਓਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿਥੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੰਜੇ ਦਰਿਆ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। -੧੦੨-<noinclude></noinclude> 06rn0gc3x2nhhmio638u8nx7naxxtzh 250 6589 195369 22945 2025-06-03T22:47:18Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195369 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਧੋਬਨ ਥਨੀ ਨੀਰ ਉਛਲਿਆ,ਮੇਹਰ ਮੁਹਬਤ ਨਾਲ ਦੋਹਨੀ ਧੀ ਧਿਆਨੀ, ਫਲ ਲਗਾ ਕੇ ਡਾਲ॥ ਜਦ ਸਸੀ ਜਵਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਧੋਬੀ ਵਰ ਦੀ ਟੋਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਸੀ ਜੋਤਸ਼ੀਆਂ ਤੋਂ ਪੁਛਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਉਸਦਾ ਜੋਗ ਪੰਨੂ ਨਾਲ ਮੋਟੇ'' ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰ ਬੈਠਦੀ ਹੈ।ਹੋਰ ਜਨਾਨੀਆਂ ਉਸਨੂੰ ਮੇਹਨੇ ਦੱਸਦੇ ਨੇ, ਬਸ ਪੁੰਨੂ ਦਾ ਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। “ਧੁਰ ਦੀ ਲਿਖੀ ਕੌਨ ਦੇਂਦੀਆਂ ਅਰ ਉਸਦਾ ਪਿਛਲਾ ਹਾਲ ਦਸੀਆਂ ਨੇ। ਪਰ ਸਸੀ ਨੂੰ ਬੋਲਨ ਬੋਲੀਆਂ, ਕੁੜੀਆਂ ਅੜਨ ਬਾਂਹਿ ਜੇ ਰੁੜਦੀ ਕਢੀ ਤੇ ਧੋਬੀਆਂ, ਤੂੰ ਧੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨਾਹਿ॥ ਰੱਬ ਅੰਬ ਖਵਾਏ ਧੋਬੀਆਂ, ਲਗਾ ਤੂਤ ਫਰਵਾਂਹ। ਅਸੀਂ ਕੁਦਰਤ ਤੇਰੀ ਨੂੰ ਰੱਬਨਾ, ਲਖਵਾਰੀ ਬਲ ਜਾਂਹ॥ ਸਸੀ ਨੂੰ ਆਖਨ ਬੁੱਢੀਆਂ ਨਦੀਆਂ, ਕੀ ਬਾਂਹ ਲਡਾਵਨ ਉਹ। ਅਤੇ ਘਰ ਸੁਲਤਾਨ ਜਰਮ ਲੈ, ਬੇਟੀ ਬਨੀ ਸਗੋਹ॥ “ਬ ਨਾ ਚਾਹਨ ਅਪਨਾ, ਸੱਚ ਆਖਿਆਂ ਆਵੇ। ਰੌਹ। ਨਾਮ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਮੋੜੀ ਰਖੀਏ, ਪਰ ਹਰ ਕੋ ਆਖਸ ਤੋਹਿ॥ ਸਸੀ ਮਾਂ ਕੋਲੋਂ ਏਹਨਾਂ ਤਾਨਿਆਂ ਤੇ ਬੋਲੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹਿਕ ਪੁਛਦੀ ਹੈ। ਮਾਂ ਆਖਦੀ ਹੈ:ਮਾਂ ਆਖੇ ਧੀਏ ਸਸੀ ਤੂੰ, ਡਿੰਗੇ ਬੋਲ ਨਾਂ ਬੋਲ। ਅਸੀਂ ਕੌਨ ਕਲੀਨੇ ਆਦਮੀ, ਤੂੰ ਪਰਬਤ ਏਡ ਨਾ ਤੋਲ॥ ਕੋਈ ਹਾਕਮ ਸੁਨੇ ਭੰਬੋਰ ਦਾ, ਅਸੀਂ ਭੀ ਮਰਾਂ ਅਡੋਲ। ਬਚਾ ਫਿਟ ਆਤਨ ਫਿਟ ਨਢੀਆਂ, ਤੈਨੁੰ ਬੇਹ ਕਿ ਭਾਵੇ ਕੋਲ ਚੁਨਣ ਨੂੰ ਆਖਦੀ ਹੈ। ਵੇਖੋ ਪੁਰਾਨੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਨਵੀਆਂ ਵਰ ਚੁਨਕੇ ਮਾਂ ਸਮਝਾਂਦੀ ਅਰ ਧੋਬੀ ਗਭਰੂਆਂ ਵਿਚੋਂ ਆਪਨਾ ਹਾਨ -903-<noinclude></noinclude> 0bplm1ezx4otb44yxs0oywkb8gj6303 250 6590 195370 22946 2025-06-03T22:47:55Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195370 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਅਨਕੂਲ, ਅਰ ਅਪਨੀ ਜਾਤ ਬਰਾਦਰੀ ਵਿਚੋਂ:ਜਾਂ ਬਾਲਗ ਹੋਈ ਸਸੜੀ ਧੋਬੀ ਕਰਨ ਸਵਾਲ ਓਹ ਆਨ ਵਖਾਲਨ ਗਭਰੂ ਸੂਚਤ ਪਾਕ ਜਮਾਲ॥ ਸੱਸੀ ਝੰੜੇ ਰੱਬ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਕਾਦਰ ਜਲ ਜਲਾਲ। ਮੇਰਾ ਲੇਖ ਲਖਾਏ ਧੋਬੀਆਂ, ਜੀਵਨ ਮੁਝ ਮੁਹਾਲ॥ ਸੱਸੀ ਆਖੇ ਮਾਂਉ ਨੂੰ ਤੂੰ ਸੁਨ ਮੇਰੀ ਗੱਲ। ਮੈਨੂੰ ਨਿੱਤ ਚੜੀਵੇ ਸੌਂਪਦੀ, ਓਹ ਕਲੇਜਾਂ ਦੇਵੇ ਬਾਲ॥ ਅੰਬਰ ਕਾਂਤੀ ਘਿਨਕੇ, ਮੇਰੀ ਲਾ ਅਪੱਠੀ ਖੱਲ ਤੁਸਾਂ ਚ ਘਨੇਰਾ ਧੋਬੀਆਂ, ਮੈਂ ਤੱਤੀ ਅੰਦਰ ਸੱਲ॥ ਮਾਂਉ ਆਖੇ ਧੀਆ ਸੱਸੀ ਨੂੰ, ਘਿਨ ਨਾ ਲਦੀ ਮੱਤ। ਅਤੇ ਗਰਬ ਨਾ ਕਰੀਏ ਰੂਪ ਦਾ, ਰਬ ਨਾ ਭਾਵੇਂ ਅੰਤ॥ ਏਹ ਨਿੱਤ ਬਰੀਕਾਂ ਦੇ ਆਦਮੀ ਫ਼ਿਰ ਫਿਰ ਜਾਂਦੇ ਨਿੱਤ। ਕਿਸੇ उप ਜੋੜੇ ਗਭਰੂ ਕੰਗੂ ਛੱਨੇ ਘਤ ਸਸੀ ਆਖੇ:ਅੰਬੜੀ ਬੋਲ ਨਾ ਬੋਲੀਆਂ ਕਸ ਕਸ ਤੀਰ ਨ ਲਾ। ਅਤੇ ਵਖਤ ਪਵਨ ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦੀਆਂ ਧੋਬੀਆਂ ਮਿਲਨ ਨਾ ਜਾ॥ ਮਾਈ ਮੇਰੇ ਮਸਤਕ ਪੁਨੂੰ ਹੋੜ ਦਾ ਚਿਠਾ ਲੇਖ ਲਖਾ। ਅੰਮਾਂ ਮੈਂ ਪੈਛਾਨ ਲੌਹ ਮਾਹਫ਼ੂਜ਼ ਤੇ, ਤੁਸਾਂ ਵੇਖ ਲਭਨੀ ਨਾ ਜਾ } ਮਾਓ ਆਖੇ:ਬਚੀ ਅੰਬਰ ਹਥ ਨਾ ਅਪੜਨ, ਜੋ ਕੀਜਨ ਜਤਨ ਹਜ਼ਾਰ! ਅਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਤਲਸਾਂ, ਨਾਹੇ ਅਸਾਂ ਦਰਕਾਰ ਮੈਂ ਵਰ ਘਰ ਭੂੰਡਾਂ ਆਖਰਾ, ਸੂਰਤ ਅਪਰ ਅਪਾਰ। -908-<noinclude></noinclude> 22aon0nh6bwaxmon1qmtib8wgf60pdj 250 6591 195371 22947 2025-06-03T22:48:31Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195371 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਜ਼ਾਤ ਉੱਤਮ ਕੋਈ ਉੱਜਲਾ, ਹੋਰ ਚੰਗਾ ਈ ਪਰਵਾਰ॥ (ਏਹੀ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਧਰਮ ਹੈ) ਸਸੀ ਉੱਝ ਦੇਂਦੀ ਹੈ:ਅਤੇ ਵਖਤ ਪਵੇ ਸ਼ਾਹ ਰਾਨੀਆਂ ਸਿਰ ਤੇ ਧਰਨ ਨਾ ਛਟ। ਮਾਈ ਧੋਬੀ ਧੋਨ ਨਾ ਉਜਲੇ ਵਿਹਾਗਨ ਡੁੱਬਨ ਘਟ। ਸਸੀ ਅਕ ਕੇ ਅਪਨੇ ਪਿਓ ਨੂੰ ਚਿਠੀ ' ਲਿਖਦੀ, ਅਰ ਅਪਨੀ ਦੁਖ ਭਰੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦਸਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕਠੋਰ ਪਿਤਾ, ਹਾਏ ਖਬਰ ਦੇ ਜੀ ਵਾਲੇ ਮਾਪੇ ਸੂਰਜ ਜੇਹੀ ਸਸੀ ਨੂੰ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਬੁਲਾਂਦੇ। ਵਖਰਾ ਮਹਲ ਪਵਾ ਤੇ ਘਾਟ ਦੀ ਆਮਦਨ ਉਸਦੇ ਨਾ ਲਾ ਦੇਂਦੇ ਹਨ। ਸੱਸੀ ਦਾ ਖਤ:ਮੈਂ ਜਮਦੀਆਂ ਕੀਤੀ ਹੜਿਆਂ, ਯਾ ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੁਨਾਹ। ਤਾਂ ਤਾਇਬ ਹੋਈ ਹਾਂ ਉਸ ਥੋਂ, ਕਰਕੇ ਰੱਬ ਗਵਾਹ॥ ਮੈਂ ਦੇਸ ਤੇਰਾ ਨਾ ਵੰਡਨਾਂ, ਨ ਹੋਰ ਕੋਈ ਜਾ। ਪਰ ਮੈਂ ਕਰਮ ਹੀਨ ਤੁਧ ਧੀ ਹਾਂ, ਜੇ ਸੁਨਿਆ ਬਾਦਸ਼ਾਹ॥ ਪਿਤਾ ਦਾ ਉੱਤ:ਅੱਗੋਂ ਸੱਸੀ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ, ਪਿਓ ਨੇ ਏ ਵਿਚਾਰ। ਬੱਚੀ ਦਿਲੀ ਖਬਰ ਨਜੂਮੀਆਂ, ਸਾਖੀ ਸੋ ਕਰਤਾਰ॥ ਇਕੇ ਤੇ ਕੰਨਿਆਂ ਮਾਰੀਏ, ਨਾ ਭੀ ਦੁਖ ਦੇਸ ਪਰਵਾਰ। ਅਸੀਂ ਨਦੀ ਰੁੜ੍ਹਾਇਆ ਸੀ ਪਿੰਜਰਾ ਵੇਖ ਸਿਰ ਤੇ ਰੱਖੀ ਬਾਰ॥ ਧੀਆਂ ਰਖਨ ਵਾਲੇ ਰਖੀਓ, ਤਾਂ ਮਾਰ ਨ ਸੱਕੇ ਕੋ॥ ਠੇਠ ਬੋਲੀ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਅਸਰ ਹੈ। ਏਹ ਤੇ ਸੱਸੀ ਦੀ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਕੀਰਨੇ ਹਨ, ਹਨ ਸਸੀ ਨੇ -904-<noinclude></noinclude> 91uv5rbicyxj5y4c4cj9kxwbdlykt5j 250 6592 195372 22948 2025-06-03T22:49:22Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195372 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਪੱਤਨ ਤੇ ਲੱਖੀ ਬਾਗ ਬਨਾ ਧਰਨਾ ਮਾਰਿਆ। ਲੱਗੀ ਪੁੰਨੂੰ ਦੀ ਟੋਲ ਕਰਨ, ਸੱਚ ਹੈ ਰਬ ਆਪ ਮੋਲਨ ਹਾਰ ਹੈ। ਇਕ ਦਿਨ ਬਿਲੋਚਾਂ ਦਾ ਕਾਰਵਾਨ ਆ ਲੱਥਾ, ਬਸ ਸਭ ਫੜ ਲਏ। ਤਾਂ ਛੜੇ ਜੇ ਉਹ ਕੀਚਮ ਜਾਂ ਪੁੰਨੂੰ ਨੂੰ ਲੈ ਆਏ। ਬਿਲੋਚ ਪੁੰਨੂੰ ਕੋਲ ਜਾਕੇ ਕੂਕਦੇ ਹਨਪੁੱਛ ਗਿੱਛ ਲੈ ਕਾਰਵਾਨੀਆਂ, ਧੁੰਮ ਪੱਤੀ ਦਰਬਾਰ। ਜੋ ਨਾਲ ਨਾ ਵੰਞੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ, ਸਾਡੀ ਜਿੰਦੋਂ ਜਾਨਗੋਮਾਰ॥ ਜਿਸ ਕਰਹੋਨ ਬੱਧੇ ਸਨ ਕਾਰਵਾਨ, ਸੋ ਖਰੀ ਕੋ ਹੋਈ ਨਾਰ ਉਸਨੂੰ ਬਿਰਹੋਂ ਵਗਾਈਆਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਗਈਆਂਗੁਜ਼ਰ ਦੋ ਪਾਰ ਪੰਨੂੰ ਵੀ ਟੁਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਦ ਸੱਸੀ ਦੇ ਬਾਗ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਿਲੋਚ ਅਪਨੇ ਊਠ ਖੁੱਲੇ ਸੱਸੀ ਦੇ ਲੱਖੀ ਬਾਗ ਵਿਚ ਛਡ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਓਹ ਬਾਗ ਉਜਾੜਦੇ ਹਨ ਅਰ ਪੁੰਨੂੰ ਜੀ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਮੱਸੀ ਦਾ ਸੋਹਨਾ ਪਲੰਗ ਵਿਛਿਆਂ ਵੇਖ ਪੈਰ ਪਸਾਰਦੇ ਹੈਨ ਅਰ ਘੁਕ ਸੌਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੱਚ ਹੈ ਰਾਜ ਦੀ ਮਸਤੀ ਅਰ ਸਸੀ ਨੂੰ ਅਪਨੇ ਇਸ਼ਕ ਵਿਚ ਮੋਹਤ ਹੋਇਆ ਜਾਨਕੇ ਉਹ ਕਿਸ ਤੋਂ ਡਰਦੇ। ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਹੀਰ ਦੇ ਪਲੰਘ ਤੇ ਸੌਣ ਵਾਲੀ ਝਾਕੀ ਸੀ। ਸਸੀ ਨੇ ਕੂਕ ਸੁਨੀ ਆਈ ਮਾਰਨ, ਹੋਤਾਂ ਨੂੰ ਪਰ ਜਦ ਪੁੰਨੂੰ ਦਾ ਨਾਉਂ ਸੁਨਿਆ ਤਾਂ ਮੋਈ ਆਪ:ਸੱਸੀ ਪੁੰਨੂੰ ਹੋਤ ਦੀ ਸੁਣਕੇ ਕੰਨ ਬਲੇਲ ਬਖਸ ਦਿਤੀ ਚਾਦਵਾਹਿਆਂ ਗਲ ਦੀ ਲਾਹ ਹਮੇਲ ਮੀਂਹ ਉਠਿਆ ਸੁੱਕੇ ਬਦਲੋਂ ਭਰ ਭਰ ਚਲੀ ਵੇਲ। ਤਖਤੋਂ ਸੁੱਟ ਦਰ ਯੂਸ ਨੂੰ ਵੇਖ ਰਬਾਨੀ ਖਲ॥ ਸਸੀ ਸਨੇ ਸਹੇਲੀਆਂ ਆਈ ਰੰਗ ਮਹਲ। ਅਤੇ ਪੁੰਨੂੰ ਹੋੜ ਨਾ ਸਕਿਆ, ਝਾਲ ਸਸੀ ਦੀ ਝਲ॥ ਉਸ ਪੁਰ ਕਰ ਲਾਏ ਹਾਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੋ, ਨੈਨਾਂ ਦੇ ਛਲ। -90-<noinclude></noinclude> e9nhmiqapn0o6gufnrapogwn6w5z2u8 250 6593 195373 22949 2025-06-03T22:49:50Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195373 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਓਹ ਲੈਹਨ ਸੰਜੋਈ ਨਿਕਲੇ ਬਾਨ ਕਲੇਜਾ ਬਲ॥ (ਕੋਹਾ ਸੋਹਨਾ ਖਿਆਲ ਹੈ) ਹਾਇ ਇਸ਼ਕ! ਪੁੰਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਈ ਸੱਸੀ ਦੇ ਵਸ ਹੋ ਗਿਆ ਅਰ ਉਸਦੇ ਆਖੇ ਧੋਬੀਆਂ ਦਾ ਵੇਸ ਵਟਾਇਆ। ਅਪਨੇ ਬਲੋਚਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦਾ ਕਰਾਇਆ। ਹੋਤਾਂ ਨੂੰ ਛੁਡਾ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ਼ਕ ਫਾਹੀ ਵਿਚ ਫੇਸਾਇਆ। ਸੱਸੀ ਪੁੰਨੂ ਨੂੰ ਚਾ ਨਾਲ ਮਾਂ ਕੋਲ ਲਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਰ ਚੁਨਿਆਂ ਵਰ ਵਖਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੁੰਨੁ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਕਿ ਏਹ ਧੋਬੀ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ, ਕਪੜੇ ਲੈ ਘਾਟ ਤੇ ਧੁਆਨ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਰ ਮਜੂਰੀ ਦੇ ਧੁਆ ਲਿਔਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਪੇ ਸਸੀ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਦੇਂਦੇ ਹਨ। ਮਾਂ ਕੋਲ ਸਮੀ ਜਾਂਦੀ ਸੰਗਦੀ ਹੈ, ਅਰ • ਜਗਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਅਪਨਾ ਤੋਂ ਡਰਦੀ ਹੈ:ਰਬਾ ਡਿੱਠਾ ਵਰ ਨਾ ਕਰਨ, ਧੀਆਂ ਦਾ ਏਹ ਵਰਤ ਬ ਪਰ ਮੋਹਰ ਪਵੇ ਦਿਲ ਮਾਉਂ ਦੇ, ਅਤੇ ਰਾਜੀ ਹੋਵੇ ਬੱਬ॥ ਅੰਮਾਂ ਮੈਂ ਢੰਡ ਲੱਧਾ ਵਰ ਅਪਨਾ, ਜੋ ਪਿਉ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋ ਇਸ ਤੋਂ ਸਰਤ ਸੀਰਤ ਅਗਲਾ, ਨਾ ਚੜ ਹੋਇਆ ਕੋ॥ ਬੱਚੀ ਵਰ ਲਿਆਵੇ ਢੂੰਡ ਕੇ, ਜਿਸਦੇ ਵਾਸ ਦੀ ਸੁਧ ਕਿਉਂ ਦੋਵੇਂ ਧੀਆਂ ਸੱਸੀਏ, ਫੂਕਾਂ ਠੰਡੇ ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਪੁੰਨੂ ਮਾਂਓ ਸਾਹਮਨਾ, ਸੱਸੀ ਸਦ ਬਹਾਇਆ ਆਨ। ਅਤੇ ਫੜਕੀ ਨਜ਼ਰ ਕਰ ਨਿਗਾਹ, ਇਹ ਡਿਠੋਸ ਸ਼ੇਰ ਜਵਾਨ॥ ਉਸਦੇ ਤਿੱਖੇ ਨੈਨ ਕਟਾਰੀਆਂ, ਬਿਰਹੋਂ ਚੜਾਈ ਸਾਨ। ਅਤੇ ਧਪੇ ਡਿੱਠੀ ਲਿਸ਼ਕਦੀ, ਜਿਉਂ ਬਿਜਲੀ ਅਸਮਾਨ ਵਰਤੀ ਹੈ ਧਪੇ ਬਿਜਲੀ ਵਖਾਈ, ਪਰ ਪੁੰਨੂੰ ਦੇ ਸੂਰਜ ਵਰਗੇ ਮੁਖ ਅੰਤਲੇ ਬੈਂਤ ਵਿੱਚ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਤਸ਼ਬੀਹ ਇਕ ਅਨੋਖੀ ਨੂੰ ਹਨੇਰੇ ਦੀ ਲਾਜ ਨਾ ਲਾਈ॥ -੧੦੭-<noinclude></noinclude> b6705yxu4jbrmmayb2801gm2rp1u8sm 250 6594 195374 22950 2025-06-03T22:50:27Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195374 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਹਾਫ਼ਿਜ਼ ਪੁੰਨੂ ਭਾਰ ਉਠਾਇਆ, ਸਿਰੇ ਤੇ ਵੇਖ ਰੱਬਾਨੀ ਖੇਲ। ਸਿਰ ਭਾਰ ਦੇਂਦਾ ਛੱੜ੍ਹੋਂ, ਮਾਰਿਆਂ ਦਰਦ ਇਬਕ ਉਲੇਲ॥ ਉਹ ਰਾਜੇ ਰਾਨੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ, ਯਾ ਉਹ ਮੇਹਰ ਪਟੇਲ ਜਾਨ ਨਾ ਦੇਂਦਾ ਭਾਈਆਂ, ਮਲ ਮਲ ਮਾਰੇ ਸੇਲ॥ ਪੁੰਨੂ ਨੇ ਕੱਪੜੇ ਕੀਕਨ ਧੁਵਾਏ:-K3 ਪੁੰਨੂ ਆਖੇ ਧੋਬੀਆਂ ਯਾਰੋ ਕਰਿਓ ਕੰਮ ਸਵਾਰ ਇਕਸ ਟਕੇ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਟਕੇ ਦੇਵਸਾਂ ਚਾਰ ਦਾ ਜੋ ਇਕਸ ਪੈਸੇ ਦਾ ਕੰਮ ਸੀ, ਪੰਨੂ ਕੱਢ ਫੜਾਇਆ ਰੋਕ। ਦਿਲ ਵਿਚ ਜਾਤਾ ਧੋਬੀਆਂ ਹੈ ਕੋਈ ਚੰਗਾ ਲੋਕ॥ ਜਦ ਸੱਸੀ ਤੇ ਪੁੰਨੂ ਦਾ ਨਕਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ:-ਸੱਸੀ ਨੂੰ ਦਾਈਆਂ ਸਨ ਸਹੇਲੀਆਂ, ਆਂਦਾ ਮੋਢੇ ਲਾ। ਬਲਕੀਸ ਜਿਵੇਂ ਸੁਲੇਮਾਨ ਸਨ, ਤਖਤ ਬੈਠੇ ਸੀ ਆ ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਵੇਖਨ ਨੂੰ: -ਉਥੇ ਝੁਰਮਟ ਪਾਇਆ ਤਾਰਿਆਂ ਚੰਨ ਝਾਤੀ ਪਾਵੇ ਦਾ। ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ਲੋੜੇ ਰਾਤ ਰਾਤ, ਸੂਰਜ ਸ਼ਾਮਲ ਚਾਮਲ ਚਾ॥ ਕਰੇ ਦੁਆਈਂ ਸਸ ਵੀ, ਕਿਵੇਂ ਰੱਬਾ ਦੇਹੁੰ ਨਾ ਚਾੜੀਂ ਬੱਬ ਮੈਂ ਰੱਜ ਲਗ ਸੋਵਾਂ ਗਲ ਯਾਰ ਦੇ, ਤਾਂ ਦੇਹੁੰ ਚਾੜੀਂ ਰੱਬ॥ ਏਹ ਹਾਰ ਦੇਵਾਂ ਗਜ ਮੋੜੀਆਂ, ਜੇ ਮਾਇਆ ਮੰਗਨ ਲੱਬ ਪਰ ਏਹ ਵੀ ਕਰਸਨ ਹਲਜੁਲਾ, ਘਾਤ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਰਤੱਬ॥ ਹਾਫ਼ਜ਼ ਨੈਣ ਵਿਸਾਲ ਦੇ, ਆਸ਼ਕਾਂ ਬਰਸ ਵਿਹਾਂਦਾ ਸੌ ਅਤੇ ਸੈਹਮ ਹਨ ਗੱਲ ਲਗਕੇ, ਅਜੇ ਨਾ ਰਜਨ ਸੌ ਸਸੀ ਨੂੰ ਦਸਤਕ ਮਾਰੀ ਸਹੇਲੀਆਂ, ਬਹਾਰ ਦਰੋਂ ਖਲੋ। ਆਨ ਉਠਾਇਆ ਦੇਹੁੰ ਚੜ੍ਹ ਜੇ ਨੀ, ਇਸ ਵਕਤ ਨਾ ਸੌਂਦਾ ਕੋ ੧੦੮-੧੦੮1<noinclude></noinclude> 7sci5y0eci1xxxm81vq888a07ux087m 250 6595 195375 22951 2025-06-03T22:51:06Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195375 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਏਹ ਵਿਸਾਲ ਦਾ ਬਿਆਨ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ਼ਕ ਬਿਰਹੋਂ ਵਖਾਨ ਨੂੰ ਸਿਰ ਖੜਾ ਹੈ ਕਵੀ ਲਿਖਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਸਿਰ ਸਸੀ ਦੇ ਵਰਤਿਆ, ਪਰ ਏਹ ਕਿਤ ਹੋਇਆ ਜਗ ਪਰ ਹਥ ਸਿਰੇ ਥੀਂ ਵੇਰਕੇ, ਏਹ ਇਸ਼ਕ ਮਰੇਂਦਾ ਠੱਗ। ਪੁੰਨ ਏਧਰ ਸਸੀ ਨਾਲ ਰੰਗ ਰਲੀਆਂ ਤੇ ਮੌਜਾਂ ਮਾਨਦਾ ਸੀ ਓਧਰ ਕੀਚਮ ਵਿਚ ਡਾਢਾ ਹਾਹਾ ਕਾਰ।ਪੁੰਨੂ ਦੇ ਭਰਾ ਝਟ ਤਿਆਰ ਹੋ ਭੰਬੋਰ ਵਿੱਚ ਧੰਨ ਨੂੰ ਲੈਨ ਆਏ। ਸੱਸੀ ਘਰ ਸਦਾਏ, ਆਦਰ ਕਰਾਏ, ਪਰ ਹਾਏ ਓਹਨਾਂ ਹੋਤਾਂ ਕੀਹ ਦਗ਼ਾ ਕਮਾਇਆ ਬਰਾਬ ਪਿਆ ਸੱਸੀ ਤੇ ਪੰਨੂ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਹੋਸ਼ ਕੀਤਾ, ਅਰ ਪੁੰਨੂ ਚੁਕ ਕਚਾਵੇ ਪਾ ਔਹ ਗਏ ਔਹ ਗਏ! ਸੱਸੀ ਨੂੰ ਅਕੱਲੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਛੱਡ ਗਏ। ਜੋ ਬਰਾਬ ਮੂੰਹ ਨਾ ਲਾਂਦੀ ਤਾਂ ਏਹ ਦੁਖ ਕਿਉਂ ਉਠਾਂਦੀ। ਪਰ ਲੇਖ! ਗਏ ਖੁਮਾਰੀ ਦੇ ਵੇਖਕੇ ਰੱਬਾ ਨਾ ਕਰਯੂਨ ਨਾ ਹੋਣ। ਲੱਦ ਸਧਾਏ ਸੁੱਤੜੀ ਰਹੀ ਅਕੱਲੇ ਸੋਭ॥ ਨਾ ਓਮਾ ਨਾ ਚਾਨਨ ਚੰਦ ਦਾ ਨਾ ਤਾਰਿਆਂ ਸੰਦੀ ਜੋੜ। ਰਾਹ ਦਿਹੇਂ ਜੋ ਆਏ ਸਾਂ ਵੇਖਦੇ ਪਰ ਮੁੜਕੇ ਹੋਏ ਓਤ॥ ਓਥੇ ਨਾ ਕਰਹੋਨ ਨਾ ਕਰਹੋਨ ਵਾਲੇ ਨਾ ਪੰਨੂ ਹੈ ਯਾਰ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਵੀਂ ਸੰਝੀ ਹੈ ਚੀਰਿਆ ਬੱਲ ਡੂੰਗਰ ਕੈਹਰ ਕਹਾਰ॥ ਸੱਸੀ ਉੱਠਕੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਨਾਂ ਵੇਖ ਵੇਹੜੇ ਉੱਚੜੇ ਸੱਸੜੀ ਸਿਰ ਵਿਚ ਪਾਵੇ ਖੇਹ॥ ਅਤੇ ਹਾਰ ਹਮੇਲਾਂ ਜੇਵਰਾਂ ਸਦ ਸਟ ਪਾਵੇ ਏਹ ਪਰ ਹਾਫਜ਼ ਤਿਨਾ ਹੰਜੂ ਕਜਲ ਕਾਲਿਆਂ ਤੱਨ ਲੈ ਦੁਖਾਇਆ ਏਹ ਜ਼ਾਲਮ ਇਸ਼ਕ ਸਲਾਂ ਖਿੱਚਿਆ ਅਤੇ ਦਰਦਾਂ ਚੀਰੀ ਦੇਹ। -੧੦੬-<noinclude></noinclude> thiz2sih1kgzu3maf2rshwr1cvj21df 250 6596 195376 22952 2025-06-03T22:51:40Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195376 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਮਾਂ ਨਸੀਹਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ:ਮਾਓ ਆਖ਼ੇ ਧੀਆ ਸੱਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਨਾਂ ਜਾਨੇ ਥਾਉਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੰਮਨ ਭੂਮ ਨ ਜਾਨੀਏਂ ਨਾ ਕੋ ਸ਼ੈਹਰ ਗਰਾਉਂ। ਓਹ ਹੋਨ ਅਜੇਹੇ ਆਦਮੀ ਤੱਕਨ ਪਏ ਸੁਵਾਉਂ ਬੱਚੀ ਇਲੀ ਕਿਸ ਨੂੰ ਪਰਨਾਈਆਂ ਕਿਸ ਪਿੰਜਰੇ ਘੱਤੇ ਕਾਉਂਸ ਬੱਚੀ ਧੀਆਂ ਮੱਤੀ ਆਪਨੀ, ਜਾ ਜੇਹੜੀਆਂ ਮਤ ਮਰੇਨ ਮਾਂ ਮਾਪੇ ਕਤਨਾ ਕੁਲਾਹਨ ਤੇ ਕਤਨਾ ਰਫਾ ਕਰੇਨ। ਅਤੇ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਨਦੇ ਆਖਨਾਂ ਵੇਖ ਨਸੀਹਤ ਦੇਨ ਪਰ ਧੀਆਂ ਨੂੰਹਾਂ ਨ ਵਾਕ ਵਿਚ, ਪਰ ਮਾਪੇ ਸਬਰ ਕਰੇਨ (ਕਲਜੁਗ ਦਾ ਸਮਾਂ) ਪਰ ਸੱਸੀ ਕਿਥੋਂ ਨਸੀਹਤਾਂ ਮੰਨੇ:ਸਸੀ ਖਿਝੀ ਮਾਉਂ ਨਾਲ ਤੁਧ ਪੇਟ ਨਕਢੀਆ ਬਾਰ ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਦਰਦ ਕੀ ਲਗੇ ਤੁਧ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਕੰਮੀ ਜ਼ਾਰ ਮਾਈ ਬੋਲ ਅਵੱਲੇ ਬੋਲਕੇ ਮੇਰਾ ਆਜਜ਼ ਜੀਉ ਨਾ ਸਾੜ! ਅੰਮਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖਮ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਇਸ਼ਕੇ ਦੀ ਸਾਰ ਮੈਂ ਲੱਖੀ ਸਾਥ ਲੁਟਾਇਆ ਜਿਉਂ ਮੋਤੀ ਹੱਥ ਕਰਾੜ • ਹਾਫ਼ਜ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੰਨੂ ਡਾਚੀ ਘੰਡਿਆ ਸੱਸੀ ਰਹੀ ਉਚਾਰ॥ ਸੱਸੀ ਥਲਾਂ, ਨੂੰ ਵਗ ਟੁਰਦੀ ਹੈ ਅਰ ਦੁੱਖ ਜਰਦੀ ਹੈ। ਅੰਤ ਵੇਲੇ ਬਕਰਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿਸਦੀ ਹੈ। ਸੱਸੀ ਆਖਦੀ:ਏਹ ਭੱਠ ਬਿਰਹੋਂ ਬਦ ਮੁਆਮਲਾ ਸਿਰ ਤੇ ਕਫਨੀ ਬੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਛੱਡੇ ਹੱਥ ਨਾ ਅੱਪੜੇ ਦੇਵੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਨ॥ ਉਹ ਇਕਤੇ ਸਟ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਹੱਡ ਭਨੀਦਾ, ਬੰਨ। -੧੦-<noinclude></noinclude> 833uykgh5tautblnghizhsl109n0168 250 6597 195377 22953 2025-06-03T22:52:09Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195377 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵੇਦਨ ਇਸ਼ਕ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸੌ ਕੀਕਰ ਸੁਖ ਸੋਵੰਨ॥ ਹਾਲ ਸੱਸੀ ਦਾ ਵੇਖਕੇ ਢਾਹੀਂ ੰਨੇ ਝਾੜ ਅਤੇ ਮਾਲਾਂ ਆਹੀਂ ਘੱਤੀਆਂ; ਬਿਰਹੋਂ ਵੇਖ ਨਵਾੜ॥ ਪੁੰਨੂੰ, ਗਿਨ ਗਿਨ ਜੀਵਾਂ ਕਰਨੀਆਂ; ਇਸ਼ਕ ਨ ਕੱਢਨ ਸਾੜ। ਸੱਸੀ ਮਾਤਮ ਬੈਠੀ ਉਤ ਦਿਨ ਕਰ ਕਾਲਾ ਵੇਸ ਪਹਾੜ। ਸੱਸੀ ਨੇ ਜਾਨ ਦਿੱਤੀ, ਤਾਂ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਮਾਤਮ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ ਸੱਸੀ ਦਾ ਮਾਤਮ ਬਘਿਆੜਾਂ ਗਿੱਦੜਾਂ ਕੀਤਾ ਆ। ਅਤੇ ਲੂੰਬੜੀਆਂ ਤੇ ਪਾਹੜੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਵਨ ਪੱਲੂ ਪਾ॥ ਉਹ ਮੋਰ ਜੰਗਲ ਤੇ ਝਾਗਰੀ ਕੁਰਲਾਵਨ ਕੂੰਜਾਂ ਆ। ਨਿਤ ਦੁੱਧ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਹਰਨੀਆਂ ਥੱਕੇ ਪਰ ਵਿਹਾ। ਯਾਰੋ ਜੂਹੀਂ ਚੁੰਗਨ ਨਾ ਪੰਖਨੂ ਅਤੇ ਮੁਰਗਾਂ ਪਿਆ ਵਿਜੋਗ। ਜੋ ਏਥੇ ਥਾਂ ਨਾ ਹੋਇਆ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਅਬ ਅਸਾਂ ਕੀ ਰੋਗ ਏਹ ਇਸ਼ਕ ਕਰੇਸੀ ਤਖਤਾਂ ਵਨ ਤਿਨ ਵਿਹਾਈ ਰੋਗ। ਸਸੀ ਪਿੱਨ ਮੋਈ ਗਮ ਯਾਰ ਦਾ ਘੱਤ ਬਲਾਂ ਵਿਚ ਸੋਗ ਇਧਰ ਸਸੀ ਨੇ ਥਲੀਂ ਜਾਨ ਦਿਤੀ ਉਦਰ ਪੰਨੂ ਨੂੰ ਜਾਗ ਆਈ, ਸੱਸੀ ਨਾਂ ਵੇਖ ਬਿਆਕੁਲ ਹੋਇਆ, ਵਾਹੋਦਾਹੀ ਪਿਛੇ ਮੁੜਿਆ ਪਰ ਥਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਸੀ ਦੀ ਕਬਰ ਹੀ ਮਿਲੀ ਓਹ ਇਸ਼ਕ ਪੂਰਾ ਕਰ ਗਈ, ਹੁਣ ਪੰਨੂ ਦੀ ਵਾਰੀ ਆਈ ਨਵੀਂ ਕਬਰ ਵੇਖ ਅਯਾਲੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ: ਪੁੰਨੂੰ ਪੁਛੇ ਭਾਈ ਆਜੜੀ, ਦੱਸ ਅਸਾਂ ਏਹ ਗੱਲ। ਏਹ ਗੋਰ ਨਵੀਂ ਇਸ ਰਾਹ ਤੇ ਅੱਜ ਹੋਈ ਕੇ ਕੱਲ? . ਨਾਹੀਂ ਥੇਹ ਨਜ਼ੀਕ ਕੋ ਚਰਾਂ ਨਹੀਂ ਇਤ ਵੱਲ। ਏਹ ਕੌਨ ਸੋਇਆ ਕਟ ਦੀਦਨੇ ਕਿੱਥੋਂ ਆਇਆ ਸੀ ਚੱਲ। -੧੧੧-<noinclude></noinclude> 2tuu3lz3bmhc7s1d7ui0y0cqhchlwn7 250 6598 195378 22954 2025-06-03T22:52:47Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195378 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਆਜੜੀ ਦਾ ਉਤੂ ਕੇਹਾ ਸੋਹਣਾ ਹੈ:ਮੀਆਂ! ਉਚੀ, ਲੰਮੀ ਪਤਲੀ, ਨਿੱਕੇ ਲੱਕ ਜਵਾਨ। ਨਾਮ ਸੱਸੀ ਧੀ ਜਾਮ ਦੀ ਹੋਈ ਬਿਰਹੋਂ ਦੇ ਮਾਨ॥ ਏਹ ਪੁੰਨੂੰ ਪੁੰਨੂੰ ਕਰ ਮ ਚ ਗਈ ਅਸਾਂ ਖਲਿਆਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਨ। ਸਾਨੂੰ ਗੋਰ ਅਥਾਂਈ ਕੇ ਹੀ ਸੂ ਸਭ ਕੋ ਖੜੇ ਹਰਾਨ॥ ਪੰਨੂੰ ਸੁਣਕੇ, ਕੀਰਨੇ ਕਰਕੇ ਜਾਨ ਦੇਂਦਾ ਹੈ ਅਰ ਮ ਕੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ:ਹਾਫ਼ਜ਼ ਪੁੰਨੂੰ ਮਾਰੇ ਧਰਤ ਤੇ ਲਾਹ ਸਿਉਂ ਤੋਂ ਪੱਗ। ਮੈਨੂੰ ਘਤ ਕਚਾਵੇ ਲੈ ਗਏ ਪਾ ਭੁਲਾਉੜਾ ਠੱਗ। ਓਹ ਫਿਟ ਕੀਚਮ ਫਿਟ ਭਾ ਮੇਰੇ ਫਿਟ ਕਰਹਾਨ ਦੇ ਵੱਗ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗੀ ਸੀ ਜ਼ੈਹਰ ਸ਼ਰਾਬ ਏ ਦੇਂਦੀ ਤੇਗ਼ ਅਲੱਗ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਪੰਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ:ਚਬਾ ਅਸੀਂ ਜੁੱਸੇ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਦੋਹਾਂ ਜਿਸਮਾਂ ਇਕ ਜਾਨ ਜੇ ਇਕ ਰਹੇ ਇਕ ਯਾਰ ਬਿਨ ਤਾਂ ਖਤਾ ਦੋਹਾਂ ਈਮਾਨ॥ ਇਥੇ ਪੁੰਨੂੰ ਖੜੀਂ ਓਸਤੇ ਇਕ ਉਹ ਮਲਾਈ ਜਾਨ। ਕਿਵੇਂ ਅਸਾਂ ਰਾਜ਼ੀ ਰੱਖਨਾ ਅਤੇ ਗੱਲਾਂ ਰੈਹਨ ਜਹਾਨ!! ਰੱਬ ਦੀ ਮੋਹਰ ਕਬਚ ਫੱਟ ਗਈ:ਉਹ ਹੁਕਮੇ ਨਾਲ ਅਲਾਹ ਦੇ ਪਾਟੀ ਗੌਰ ਉਹ ਚਾਹ ਵੇਖ ਕੁਦਰਤ ਡਿੱਠੀ ਰੱਬ ਦੀ ਪਿਆ ਅਯਾਲ਼ ਤਾਹ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਜੀਵੇ ਯਾ ਮੋਏ ਜਾਨੈ ਆਪ ਅਲਾਹ। ਪਰ ਹਾਫ਼ਜ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਗੱਲਾਂ ਖਲਕਤੋਂ, ਹੋਇਆ ਜੱਗ ਅਗਾਹ॥ ਕੇਹੀ ਸੋਹਣੀ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਸੱਸੀ ਤੇ ਪੰਨੂ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ -੧੧੨-<noinclude></noinclude> 9ivw3pbwyz294x6aumkj2l3rxu41l0w 250 6599 195379 22955 2025-06-03T22:53:19Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195379 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਬਿਆਨ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਬੋਲੀ ਜੀ ਨੂੰ ਡਾਢੀ ਪਿਆਰੀ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਸੱਸੀ ਪੁੰਨੂ ਦੇ ਪਲਾਟ ਵਿਚ ਦੋ ਸ਼ੰਕੇ ਉਠਦੇ ਹਨ:(੧) ਜਦ ਸੱਸੀ ਅਪਨੇ ਲੱਖੀ • ਮਹਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਔਰ ਉਸ ਪਾਸ ਪੱਤਨ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵੀ ਚੋਖੀ ਸੀ ਤਾਂ ਪੰਨੂ, ਲੱਭਨ ਗਿਆਂ ਉਹ ਪੈਦਲ ਕਿਉਂ ਗਈ। ਥਲਾਂ ਦਾ ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਉਹ ਵੀ ਇਕ ਚੰਗੀ ਡਾਚੀ ਲੋਕੇ, ਪੁੰਨੂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਜਾਂਦੀ। ਪਰ ਜੇ ਏਹ ਕਰਦੀ ਤਾਂ ਮਰਦੀ ਕੀਕਨ, ਅਰ ਏਹ ਕਿੱਸਾ ਕਿਥੋਂ ਬਨਦਾ? (੨) ਜਦ ਸੱਸੀਂ ਪਾਸ ਅਪਨੀ ਵੱਖਰੀ ਦੌਲਤ ਤੇ ਆਮਦਨ ਸੀ ਤਾਂ ਪੁੰਨੂ ਨੂੰ ਧੋਬੀ ਬਨਾ ਕੇ ਮਾਂ ਪਿਓ ਪਚਾਨ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਸੀ ਅਰ ਵਿਚਾਰੇ ਪੰਨੂ ਨੂੰ ਕਪੜੇ ਚੁਕਾ ਧਵਾਨ ਘੱਲਨ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਿਧਰੇ ਤੇ ਸੱਸੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਝਿੜਕ ਸੁਟਦੀ ਹੈ ਕੁਖੋਂ ਅਰ ਕੇਂਹਦੀ ਹੈ ਤੂੰ ਕਦ ਜੰਮਿਆ ਸੀ, ਅਰ ਕਿਧਰੇ ਉਹਨੂੰ ਰਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਲਈ ਅਪਨੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਦੁਖ ਦਵਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਏਹ ਵੀ ਖਵਰੇ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਸੀ। ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ-ਏਹ ਕਿੱਸਾ ਕੇਵਲ ਕਵੀ ਜੀ ਦੀ ਰਜ਼ੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸੱਦਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠ ਹੈ। ਲੜੀ ਵਾਰ ਸੱਦਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਅੱਗੇ ਤੇ ਕੋਈ ਪਿੱਛੇ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਠੇਠ ' ਤੇ ਸਵਾਦਲੀ ਹੈ ਅਰ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਰੰਗ ਵੀ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਮਿਰਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਸੱਦਾਂ ਸੱਸੀ ਪੁੰਨ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ਕਵੀ ਨੇ ਬਨਾਈਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂ ਜੋ ਇਸ ਕਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀਂ ਥਾਂ ਪੰਨੂ ਤੇ ਹੋਤਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਇਆ ਹੈ। ਸੌ ਵਿਸਵਾ ਏਹ ਕਿੱਸਾ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਲੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਨ ਹੈ। ਕਿਉਂ ਜੋ ਇਸਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦ ਹਾਲ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਜਾਂ ਇਸ ਕਿੱਸੇ ਦੇ ਲਿਖਨ ਲੱਗਿਆਂ ਜ਼ੁਲੈਖ -੧੧੩੧<noinclude></noinclude> ahrqcf3x60x5a56sifof573mqy7il76 250 6600 195380 22956 2025-06-03T22:53:46Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195380 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>(m ਯੂਸਫ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਵੀ ਅੱਖੀਆਂ ਸਾਮਨੇ ਫਿਰਦਾ ਹੋਨਾ ਏਂ ਜਿਸਦਾ ਨਿਰਨਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਫੇਰ ਇਕ ਵੱਖਰੇ ਕਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕਿੱਸੇ ਦੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ੨ ਸੱਦਾਂ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਤੋਂ ਕਵੀ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਜ਼ੋਰ, ਅਰ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਮਨ ਦੇ ਭਾਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤਖ ਕਰਕੇ ਦੱਸਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿਸਦੀ ਹੈ; ਜੀ ਇਸ਼ਕ ਭਲੇਰਾ ਪਾੜਨੀ, ਕਿਸੇ ਨਾ ਚਾੜ੍ਹੇ ਪਾਰ! ਭਰ ਭਰ ਬੇੜੇ ਡੋਬਦਾ, ਅਧ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਯਾਰ॥ ਰੱਬਾ ਰੱਖੀਂ ਇਸ਼ਕ ਮਜਾਜ਼ੀਓਂ ਰੂਨੀ ਘੱਤਨ ਮਾਰ। ਸੱਸੀ, ਬਾਈ, ਬੋਬਨਾ ਸਨ ਜਲਾਲੀ ਚਾਰ॥ ਏਹ ਇਸ਼ਕ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਕਰਤਬ ਵਖਾਏ ਹਨ, ਅਰ ਇਸ਼ਕ ਕੋਹੀਆਂ ਚਾਰ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੇ ਹਨ। ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਬਿਆਨ ਕੇਹੀ ਠੇਠ ਬੋਲੀ ਤੇ ਨਵੇਂ ਗੁਨਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ:ਸਾਹਿਬਾਂ ਰੰਗ ਮਜੀਠ ਦਾ, ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਧਰਤ ਰਗੰਨ ਓਦ੍ਹੀ ਜੁੜੀ ਦੇ ਦੋ ਵਾਲੀਆਂ, ਦੋ ਬੜਕਾਂ ਚੋਗ ਚੁਗੰਨ॥ ਉਸ ਦਾ ਕੱਦ ਸਕੀਮ ਤਨ, ਵਿਚ ਤ੍ਰਿਕਲ ਵਟ ਪਵੰਨ ਅਤੇ ਨੱਕ ਕੁੰਡੀ ਦਾ ਪੀਪਲਾ, ਜ਼ੁਲਫਾਂ ਨਾਗ ਪਲਮੰਨ ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਦੇ ਕਰਤਬ ਦਸਦਾ ਹੈ— ਬਾਰ ਸੰਗਲ ਦੇ ਪਾਉਨ ਆ ਗਲੀ, ਜਿਥੇ ਪਦਮਨਾ ਵਜਨ ਝਾੜੀ ਬੀਜੇ ਅੰਬ ਜੋ, ਜੰਡੋਂ ਅੰਬ ਕਰੌਨ॥ ਫੇਰ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਬਿਆਨ:ਉਹਦੀਆਂ ਸੁਰਖ ਲਬਾਂ ਦੰਦ ਉਜਲੇ, ਜਿਉਂ ਮੋਤੀ ਲਾਲ ਭਖੰਨ ਜਾਂ ਗੱਲ ਕਰੇਂਦੀ ਹੱਸਕੇ, ਮੁਖਹੁ ਫਲ ਝੜੰਨ॥ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੇ ਤਿੱਖੇ ਨੈਨ ਕਟਾਰੀਆਂ, ਦੁੱਸਰ ਘਾ ਕਰੰਨ! -੧੧੪-<noinclude></noinclude> fu6sm1y973pxcx9exzbb9eh0ppt0auf 250 6601 195381 22957 2025-06-03T22:54:12Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195381 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਜਿਉਂ ਤੇਜੀ ਸੂਰਜ ਸਾਮਨੇ, ਲਾਟਾਂ ਨੈਨ ਮਚੰਨ ਓਦੋਂ ਪਟ ਚੰਦਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਚੰਗੇ ਮੁਸ਼ਕ ਛੜਨ। ਉਸਦੀ ਧੁੰਨੀ ਤੁੰਗ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ, ਆਸ਼ਕ ਘੱਟ ਪੀਵੰਨ॥ ਉਸਦੇ ਸੀਨੇ ਤੋਂ ਦੋ ਡੱਬੀਆਂ, ਆਸ਼ਕ ਮਸਤ ਕਰਨ। ਉਪਰ ਭੋਛਨ ਕਾਢਵਾਂ, ਵਿਚ ਤਿਲੀਅਰ ਚੋਗ ਚੁਗੰਨ॥ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਕੇਹੀਆਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ:ਪਾਨੀ ਉਪਰ ਬੁਲਬੁਲਾ, ਵਿਚ ਵਜੂਦੇ ਸਾਹ। ਉਹ ਲਖ ਵਾਰੀਂ ਵੜ ਨਿਕਲੇ, ਪਲ ਇਵੇਂ ਹੋਸੀ ਰਾਹ। ਨਿਕਲ ਗਿਆ ਫਿਰ ਨਾ ਵੜੇ, ਦਮ ਦਾ ਨਹੀਂ ਵਸਾਹ ਪਿੱਛੇ ਪੈਰ ਨਾ ਰੱਖੀਏ, ਅੱਗੇ ਹੋਵੇ ਸੋ ਵਾਹ ਇਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਬੇ ਬੁਨਆਦਾ ਨੂੰ ਕੇਹੀ ਸੋਹਣੀ ਤਰਹ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਸਾਹਿਬਾਂ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਦਸਦੇ ਹੋਏ ਕਵੀ ਜੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:ਹਾਫ਼ਿਜ਼ ਇਸ਼ਕ ਆਇਆ ਘਟ ਬੰਨ੍ਹਕੇ; ਪੋਸ਼ ਕਰੇਂਦਾ ਪੋਸ਼ ਸਾਹਿਬਾਂ ਘਤ ਪਿਆਲੀ ਇਸ਼ਕ ਦੀ, ਹੋਸ਼ੋਂ ਬਨੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦਾ ਖਾਵਨ ਪੀਵਨ ਮੁੱਕਿਆ, ਪਰ ਬਿਰਹੋਂ ਦਾ ਜੋਬ ਜਾਂ ਅੰਤਨ ਦਰਸਨ ਨਢੀਆਂ, ਤਾਂ ਕਢਨ ਜੋਸ਼ ਖਿਰੋਜ਼ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਚਰਚਾ:ਮਿਰਜ਼ਾ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਸੁਆਨੀਆਂ, ਲਗੇ ਚੰਦ ਨੂੰ ਕਲੰਕ। ਜੇ ਉੱਧਲ ਜਾਨ ਕੁਆਰੀਆਂ ਦੋਹਾਂ ਗਲਾਂ ਥੋਂ ਡੰਗ। ਅਸਾਂ ਇਸਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਤੁਸਾਂ ਚੋਂ ਚੜ੍ਹਦਾ ਤੂੰ ਤੋੜ ਨ ਵਧੀਆਂ ਗੰਦਲਾਂ ਰੰਗ ਅੱਗੋਂ ਜਾਨ ਸਲਾਮਤ ਮੰਗ॥ -੧੧੫-<noinclude></noinclude> 10cf35fgsgcqsu4j2qr98e5nc44cayc 250 6602 195382 22958 2025-06-03T22:54:44Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195382 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਏਹ ਤਾਨੇ ਸੁਨ ਸਾਹਿਬਾਂ ਬੋਲਦੀ ਏਮਿਰਜ਼ਿਆ ਸ਼ੈਹਰ ਝਨਾਓਂ ਦੇ, ਹਾਕਮ ਹੈ ਤੇਰੇ ਵੈਰ। ਮੇਰੀ ਜ਼ਾਲਮ ਮਤਰੇਈ ਮਾਉਂ ਨਾਲ, ਜੋ ਚੰਗਿਓਂ ਕਰੈ ਅੰਗ਼ੈਰ॥ ਮੈਂ ਰੋ ਰੋ ਚੀਕਾਂ ਮਾਰਦੀ, ਸੇਵਾਂ ਖਵਾਜਾ ਪੀਰ। ਜੀਵੇਂ ਚੰਦਨ, ਗੰਦਲਾ, ਮੈਂ ਚਖ ਚਖ ਸਟਾਂ ਚੀਰੁ॥ ਮਿਰਜ਼ਾ, ਸਾਹਿਬਾਂ ਲਾਵੀ ਚੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ, ਚੋਂ ਚੋ ਪੈਂਦੇ ਮਯੰਗ। ਏਹ ਜ਼ਹਰ ਪਿਆਲਾ ਇਸ਼ਕ ਦਾ, ਪਰ ਭਰ ਭਰ ਪੀ ਨਿਸ਼ੰਗ਼ | ਜੇ ਸਿਰ ਜਾਏ ਤਾਂ ਜਾਨ ਦੇ, ਪਰ ਇਬਕ ਨ ਲਗੇ ਨੰਗ ਲਾਜ ਲਗੇ ਤਿਸ ਇਸ਼ਕ ਨੂੰ, ਜੋ ਸਾਹਿਬਾਂ:ਮਿਰਜ਼ਿਆ ਮੇਰਾ ਮਾਸ ਜੰਬੂਰੀ ਸੜਨੋਂ ਡਰੇ ਪਤੰਗ॥ ਕੱਟੀਏ, ਜੇ ਮਾਂਓ ਸੁਨੇ ਮਤਰੇਰ ਮੇਰੇ ਹਾਲ ਔਤਰੇ ਨਾਲ ਜੋ, ਪਾਸਨ ਕਰਦੇ ਸੇਰ॥ ਕੋਈ ਸਜਨ ਨਾਂਹੀ ਸ਼ੈਹਰ ਵਿਚ, ਦੂਤੀ ਹੋਏ ਢੇਰ। ਅਤੇ ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਵਿਚ ਮੁਗਲਾਂ, ਖੀਵੇ ਦੇ ਸ਼ੈਹਰ ਅੰਧੇਰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਮੁਲਕ ਵਿਚ ਬਦਅਮਨੀ ਸੀ। ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ ਅੱਗ ਨਾ ਸਾੜੇ ਆਸ਼ਕਾਂ ਕੂਕੇ ਦੇਖ ਨਜ਼ੀਰ। ਜਾਂ ਚਲੀ ਸੜਨ ਮਹਾ ਸਤੀ ਦਸਤ ਬੁਹਾਰੇ ਬੀਰ॥ ਏਹ ਆਸ਼ਕ ਤੇ ਮਾਸ਼ੂਕ ਦੀਆਂ ਸਮਝੌੜੀਆਂ ਤੇ ਪਕਿਆਈਆਂ ਹਨ। ਮਿਰਜ਼ੇ ਦੇ ਜਾਨੇ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਬੜੀ ਬਿਆਕੁਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ:૧૧૪-<noinclude></noinclude> 0hzro2eli26oami7r807orv39dvzbcp 250 6603 195383 22959 2025-06-03T22:55:17Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195383 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਆਪ ਕੱਸਾਂ ਹੋ ਬਕਰੀ ਵੜ ਭੰਨ ਕਬਾਬ ਹਜ਼ਾਰ | ਅਤੇ ਭਰ ਭਰ ਨੈਨ ਸੁਰਾਹੀਆਂ, ਮੈਂ ਥੀਵਾਂ ਪਾਨੀ ਹਾਰ ਹੋਰ ਭੋਜਨ ਚੰਗਾ ਜਿੰਦ ਥੋਂ, ਨਾਹੀ ਵਿਚ ਸੰਸਾਰ। ਸੋ ਅੱਗੇ ਧਰਦੇ ਸਜਨਾਂ, ਮੈਂ ਪਾਨੀ ਪੀਵਾਂ ਵਾਰ ਇਸ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਹੋਰ ਕੀ ਭੋਜਨ ਪਿਆਰੇ ਲਈ ਨਾਂ ਏ ਏਹ ਜਾਨ ਦਾ ਵਾਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਨਜ਼ਾਰਾ:ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇਸ਼ਕ ਤਨੇ ਵਿਚ ਰੱਚਿਆ, ਘਾਉ ਨ ਦਿੱਸੇ ਅੰਗ ਨੀਂਦਰ ਭੁੱਖ ਨ ਆਸ਼ਕਾਂ, ਉਹ ਰੋਹਨ ਨਾ ਮੌਤੋਂ ਸੰਗ॥ ਸਾਹਿਬਾਂ ਮਸਤੀ ਚੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਜਿਉਂ ਮਸਤੀ ਚੜਦੀ ਭੰਗ। ਅਤੇ ਅਕਲ ਨ ਮਿਲਸੀ ਢੂੰਡਿਆਂ, ਨਾ ਮਿਲਸੀ ਮੂਲਨਾ ਮੰਗ ਉਸਨੂੰ ਕੁੰਡੀ ਲੱਗੀ ਮੱਛ ਜਿਉਂ, ਮਿਰਜ਼ਾ ਛੱਡ ਗਿਆ ਉਸਟੰਗ॥ ਪਰ ਕਿਆ ਪਰਵਾਹ ਚਰਾਗ ਨੂੰ, ਜੋ ਦੋਸ਼ੀ ਜਿੰਦ ਪਤੰਗ॥ ਹੰਝੂ ਵਗਨ ਆਸ਼ਕਾਂ, ਮੋਤੀ ਜਿਉਂ ਅਨ ਤੁਲ। ਰਤੋਂ ਹੋਵੇ ਸਾਹਿਬਾਂ, ਜਿਉਂ ਝੜਨ ਚਰਾਗੋਂ ਫੂਲ॥ ਠਾਠ ਜਿਵੇਂ ਦਰਿਆ ਦੇ, ਜਿੱਥੇ ਪਵੇ ਬਿਰਹੋਂ ਦੀ ਛੱਲ। ਸਿਰ ਪਰ ਡੁੱਬੋ ਤਾਰੂਆਂ, ਭਲੀ ਸਭ ਅਕਲ॥ ਮਿਰਜਾ ਸਾਇਤ ਵੇਖ ਨ ਚਲਿਆ, ਪੁਛ ਨ ਟੁਰਿਆ ਵਾਰ। ਮਿਲਗੋਲੂ ਸਾਹਮਨੇ, ਜਦ ਚੜ੍ਹ ਹੋਇਆ ਅਸਵਾਰ॥ ਅੱਗੇ ਬਾਹਮਨ (ਏਹ ਪੁਰਾਨੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਸ਼ਗਨ ਦੀ ਵੀਚਾਰ ਹੈ) ਮਿਰਜੇ ਦੀ ਮਾਂ ਵੀ ਮਿਰਜ਼ੇ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ ਅਰ ਅਪਨੇ ਭਿਆਨਕ ਸਪਨੇ ਦਾ ਹਾਲ ਦਸਦੀ ਹੈ ਪਰ ਮਿਰਜ਼ਾ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਰੱਤਾ, ਬਚਨਾਂ ਦਾ ਬੱਧਾ ਕੀਕਨ ਮੁੜੇ:-ਚੜ੍ਹਦੇ ਮਿਰਜ਼ੇ ਖਾਨ ਨੂੰ, ਅੱਗੋਂ ਮਾਦਰ ਦੇਵੇ ਮੱਡ --<noinclude></noinclude> jslm8bta8u2gh79hi57ay13i0yn3tv6 250 6604 195384 22960 2025-06-03T22:55:45Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195384 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਜਾਇ ਬਗਾਨੀ ਨਾਰ ਨੂੰ, ਮੂਰਖ ਪਾਵੇਂ ਹੱਥ॥ ਲੱਖੀਂ ਹੱਥ ਨਾ ਆਂਵਦੀ, ਦਾਨਸ਼ ਮੰਦਾਂ ਦੀ ਪੱਤ ਮੈਂ ਬੱਕਰਾ ਦੇਸਾਂ ਪੀਰ ਦਾ, ਜੋ ਘਰ ਆਵੇ ਮੁੜ ਵੱਤ। ਸੁਤੇ ਸੁਪਨਾ ਵਾਢਿਆ, ਸੁਪਨਾ ਬੁਰੀ ਬਲਾਇ। ਕਾਲੀ ਜੇਹੀ ਇਸਤ੍ਰੀ, ਖੁਲੇ ਮੂਹਾਂ ਦੀ ਆਇ॥ ਚਬਾਰੜੇ ਦਾ ਢੈਹ ਪਇਆ ਬੱਨਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਚੜ ਲਏ ਹਵਾਇ ਮੇਰੇ ਥੱਮ - ਕੜਕਾ ਮਾਰਿਆ ਪਿਆ ਧਰਤੀ ਤੇ ਆਇ॥ ਕੱਟਾ ਝੰਡਾ ਡੁਬ ਮੁਇਆ, ਮੰਗੂ ਮੁਗਲਾ ਦੀ ਜਾਇ। ਦਾ, ਖੀਵੇ ਸ਼ੈਹਰ ਨ ਜਾਇ ਮੈਂ ਵਾਸਤਾ ਘੜਿਆ ਰੱਬ ਸਵੇਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ:ਭਾਈਆ ਵੇ ਘੜਿਯਾਲੀਆ, ਕਿਤਨੀ ਕੁ ਰਾਤ ਗਈ। ਮੇਰੇ ਮੋਤੀ ਮੋਤੀ ਚੁਗ ਲਏ, ਮੁਖ ਤੇ ਖੂਨ ਵਹੀ॥ 4 ਮੇਰੇ ਡਲੇ ਮੋਤੀ ਭੌਂ ਪਏ, ਉਤਰ ਤੇ ਆਪ ਗਏ॥ ਤਾਰਿਆਂ ਦਾ ਛਿਪਨਾ ਅਰ ਚੜਦੇ ਲਾਲੀ ਦਾ ਦਿਸ ਕੇਹੀ ਸੋਹਣੀ ਤਰਾਂ ਦਸਿਆ ਹੈ, ਜਦ ਮਿਰਜਾ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਘੇਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਅਰ ਉਸਦਾ ਤਰਕਸ਼ ਤੇ ਕਮਾਨ ਦਰਖਤ ਟੰਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੀ ਭੁਲ ਨੂੰ ਰੋਂਦਾ ਹੈ ਅਰ ਮਾਰਿਆ ਜਾਨ ਦਾ ਅਫਸੋਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬੋਲਦਾ ਹੈ:$ ਬੇਹਥਿਆਰ ਬੁਰਾ ਕੀਤੋਈ ਸਾਹਿਬਾਂ, ਮੇਰਾ ਤਰਕਸ਼ ਛਡਿਓਈ ਜੰਡ ਮੇਰਾ ਜੀਵਨ ਬਹੁਤ ਮੁਹਾਲ ਹੈ, ਪਰ ਤੂੰ ਭੀ ਹੋਸੀਂ ਫੰਡ ਇਕ ਮੰਦਾ ਕੀਤਾਈ ਸਾਹਿਬਾਂ, ਮੇਰੀ ਨੀਲੀ ਛਡੀ ਢੰਗ ਤੂੰ ਸਠ ਕਾਨੇ ਮੈਂ ਤਰਕਸੋਂ, ਦੇਵਾਂ ਖਲਿਆਂ ਵੰਡ ਮਰਦੀ ਵਾਰੀ ਸਾਹਿਬਾਂ ਅਪਨੇ ਯਾਰ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਵਿਚ -੧੧੮-<noinclude></noinclude> imzxzhborkbz9co24kz1yxnfjpuunmu 250 6605 195385 22961 2025-06-03T22:56:33Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195385 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਵੈਨ ਕਰਦੀ ਹੈ:ਸਾਹਿਬਾਂ ਪਟ ਪਟ ਸਟੇ ਮਿੱਢੀਆਂ, ਹੰਝੂ ਨੀਰ ਵਹਾ। ਅਤੇ ਖਾਰਿਓਂ ਥੰਮ੍ਹ ਨ ਲਾਹਿਆ, ਤੇਲ ਫੁਲੇਲ ਮਲਾ॥ ਨਾਹੀਂ ਚੂੰਡ ਗੁਦਾਈਆਂ, ਮਾਂਗ ਸੰਧੂਰ ਭਰਾ ਸਾਨੂੰ ਰਹੋ ਉਮੈਦ ਨਕਾਹ ਦੀ, ਨੌਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਅੰਗ ਲਾ॥ ਮੌਲੀ ਮੈਂਹਦੀ ਸਿਰ ਧੜੀ ਸਾਡੀ ਸੱਧਰ ਨਾ ਲੱਥੀ ਕਾ। ਪਰ ਮਤਰੇਰ ਮਾਉਂ ਘਰ ਜਿਸ ਅੱਗ ਦਿਤੀ ਸੁ ਲਗਾ॥ ਪਰ ਜ਼ਾਲਮ ਭਿਰਾਵਾਂ ਨੇ ਮਿਰਜ਼ੇ ਨੂੰ ਮਾਰ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦ ਵੀ ਨਾ ਛੱਡੀ:ਮਾਹਨਯਾਂ ਸੱਲ ਕਲੇਜਾ ਛਲਕੇ, ਗਲ ਵਿਚ ਪਟਕਾ ਪਾ। ਵਾਹੀ ਦਿੜੀ ਸਾਹਿਬਾਂ ਨਾਲ ਵਣਾਂ ਦੇ ਚਾ ਪਰ ਹੋਨੀ ਨਾਲ ਕੀ ਜ਼ੋਰ ਸੀ ਵੈਰੀਆਂ ਮਾਰ ਲਿਆ ਪਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਨਾ ਕੀਤਾ। ਭਿਰਾਵਾਂ ਦੇ ਹਥੋਂ ਹਿਬਾਂ ਵੀ ਦੂਏ ਕੋਹੀ ਜਾ ਕੇ ਆਸ਼ਕ ਨਾਲ ਜਾ ਮਿਲੀ। ਦਾ ਸੋਗ ਕਵੀ ਜੀ ਨੂੰ ਬੜਾ ਭਾਂਵਦਾ ਹੈ:ਤੋਤਿਆਂ ਐਨਾਂ ਕਹੀਆਂ ਚੌਜੂ ਲਾਲ ਵਸੰਨ 1 ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਕੋਹੀ ਤਿਲੀਅਰਾਂ ਹੰਜੂ ਨੀਰ ਪਵੰਨ । ਅਤੇ ਨੀਲਾ ਵੇਸ ਬਨਾਇਅਨ ਥਰ ਥਰ ਪਏ ਬੰਨ। ਆਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਮਾਤਮ ਕੀਤਾ ਪੰਖੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਪਏ ਰਵੰਨ ਤੁਰਿਆ ਸਾਡਾ ਪੰਖਨੂੰ ਰੋ ਰੋ ਵਿਦਾ ਥੀਵੰਨ ਕਰ (ਚੰਗਾ ਸਿਆਪਾ ਹੈ) ਔਖੀ ਹੈ।ਏਸ ਵਿਚ ਕਿਧਰੇ ੨ ਫਾਰਸੀ ਦਾ ਜੋਸ਼ ਵੀ ਦਸਿਆ ਹੈ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਸੌ ਵਿਸਵਾ ਸੱਸੀ ਤੇ ਮਿਰਜ਼ੇ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ -੧੧੯-<noinclude></noinclude> tw5a284fytwxjiiqyypbeypay6m84h2 250 6606 195386 22962 2025-06-03T22:57:04Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195386 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਕੀ ਕਰਨ ਓਸ ਵੇਲੇ ਰਾਜ ਪਾਠ ਦੀ ਬੋਲੀ ਫਾਰਸੀ ਈ ਸੀ, ਇਸ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਕਵੀ ਦੀ ਲਿਆਕਤ ਨਹੀਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਏਸ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਵੀ ਜੀ ਵਿਦਿਆ ਤੋਂ ਕੋਰੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਅਰ “ਫਿਲਸਫਾ" ਵੀ ਜਾਨਦੇ ਸਨ। ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਯੂਸਫ਼ ਦਾ ਕਿੱਸਾ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ੧੦੯੦ ਹਿਜਰੀ ਜਾਂ ਸੰਨ ੧੬੭੬ ਈ; ਵਿਚਲਿਖਿਆ, ਅਰ ਲਿਖ ਕੇ ਨਵਾਬ ਜਾਫਰ ਖਾਨ ਦੀ ਭੇਟਾ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਸੱਤ ਬਿਘੇ ਜ਼ਮੀਨ ਜੋੜਾ ਘੋੜਾ, ਤੇ ਸੌ ਰੁਪਿਆ ਅਨਾਮ ਮਿਲਿਆ, ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ;— ਨਵਾਬ ਜਾਫਰ ਖਾਂ ਖਾਹਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਏ ਕਿੱਸਾ ਬਨਿਆਂ। ਜ਼ਾਹਰ ਬਾਤਨ ਅਰਜ਼ੀ ਹੋਯਾ, ਜਾ ਪੜ੍ਹਿਆ ਏ ਸੁਨਿਆਂ ਇਕ ਜ਼ਮੀਨ ਇਨਾਇਤ ਕੀਤੀ, ਬਿਘੇ ਸੱਤ ਪਛਾਨੀ। ਜੋੜਾ ਘੋੜਾ ਨਕਦ ਦਲਵਾਇਆ, ਸੌ ਰੁਪੈਆ ਜਾਨੀ। ਏਸ ਕਿਂ ਸੇ ਦੇ ਚੋਨਵੇਂ ਬੈਂਤ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਸਤੋਂ ਕਵੀ ਦੰ ਲਿਆਕਤ ਦਾ ਬੋਹ ਲਗਦਾ ਹੈ— ਜ਼ਕ ਪਿਛੇ ਜੱਗ ਦੇ ਕੀਰਨੇ ਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਕੁਦਰਤ ਸੋਹਨੀ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਦੱਸੇ ਹਨ:ਕਹੀ ਇਕਨਾ ਰਿਜ਼ਕ ਘਰੀ ਪੁਚਾਵੇ ਹਿਕ ਰਿਜ਼ਕ ਨੂੰ ਵੇਂਹਦੇ ਜਿਉਂ ਰੱਬ ਰੱਖੇ ਓਵੇਂ ਰੇਹਨਾ ਕੁਝ ਹੱਥੀਂ ਕਦੀ ਵੀਂ ਦੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰੱਬ ਧੁਰੋਂ ਕੁਸ਼ਾਇਸ਼ ਹੋਏ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਕਮੀ ਨਾ ਕਾਇ॥ ਉਹ ਖਾਵਨ ਪੀਵਨ ਧਨ ਜੇਹੜਾ, ਦੂਨਾ ਹੁੰਦਾ ਜਾਇ॥ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੱਬ ਤੰਗੀ ਦੇਵੇ ਕੌਨ ਕੁ ਬਾਇਸ਼ ਕਰਨੀ। ਉਹ ਪੜ੍ਹ ਮੰਗਨ ਜਾ ਫਕੀਰਾਂ, ਪਿਛੋਂ ਰੋਨਾ ਮਰਨੀ। ਇਕ ਰਿੜਕੇ ਕਾਰਨ ਸਦਾ ਮੁਸਾਫਰ, ਲੰਦਨ ਰਖਤ ਮੁੜੀਆਂ। -੧੨੦-<noinclude></noinclude> j8xw0cccjfqh6rkfk2zwri9y3qh22yo 250 6607 195387 22963 2025-06-03T22:57:41Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195387 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਆਈ ਮੌਤ ਮਰਨ ਪਰ ਜੂਹੇ, ਖਾਦਾ ਮਾਲ ਕਿਨਾਹਾਂ ਇਕ ਰਿਜ਼ਕ ਕਾਰਨ ਪਿੱਛਨ ਰੱਤੂ, ਰੰਜਨ ਤੋੜ ਬੰਗਾਲੇ। ਹਿਕ ਘਰੀਂ ਕਬਾਇਬ ਹੋਵੇ, ਲੇਟਨ ਲੇਫ ਨਿਹਾਲੇ॥ ਇਕ ਉਠ ਰਾਤੀਂ ਵੰਜਨ ਚੋਰੀ, ਖਾਵਨ ਮਾਲ ਪਰਾਇਆ। ਉਹ ਆਪੋ ਅਪਨੇ ਭੈੜੇ ਕਾਰਨ, ਸੂਲੀ ਪਕੜ ਚੜਾਇਆ॥ ਕੇਹੇ ਰਿਜ਼ਕ ਦੇ ਕਜ਼ੀਏ ਹਨ, ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਸੱਚਾ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ:ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਰਚਨਾ ਦੀ ਉਤਪੜੀ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਨਕਸ਼ਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, ਅਰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਦਾ ਹਾਲ ਦੱਸਦੇ ਨੇ:ਅੱਵਲ ਨਜ਼ਰ ਖੁਦੋਂ ਕਰ ਬੰਦੇ, ਨਜ਼ਰ ਦਰੂਨੀ ਘੱ ਤੇ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਰੱਬ ਕੋਟ ਬਨਾਇਆ, ਧਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਸੱਤੇ। ਦਰਦ ਆਹੀਂ ਦਾ ਬਾਹਰ ਆਵੇ, ਮੇਲ ਕਸਾਵੰਤ ਸਾਰੀ। ਦਾਊਦੀ ਰਬ ਕਲਾ ਬਨਾਈ, ਕਰਕੇ ਹਿੱਮਤ ਸਾਰੀ। ਤਿਸ ਕੋਠੀਓਂ ਚਿੱਕੜ ਗਾਰਾ, ਇੱਟ ਤਨ ਕੀਤੇ ਵੱਟਾ। ਕਬਰੇ ਥਾਂਉ ਚੁਟਕੀ ਭਰਕੇ, ਮਲਕ ਲਿਆਵਨ ਘੱਟਾ। ਉਹ ਗੰਦੇ ਪਾਨੀ ਨਾਲ ਲਾਏ, ਸ਼ਿਕਮੇ ਵਿਚ ਟਿਕਾਏ। ਚਾਲੀ ਰੋਜ਼ੀ ਲੋਹ ਕਰਕੇ ਵਤ, ਚਾਲੀਂ ਮਾਸ ਬਨਾਏ। ਵਤ ਚਾਲੀ ਰੋਜ਼ੀ ਜੱਸਾ ਸਾਰਾ; ਚਾਲੀ ਰੂਪ ਪਵਾਇਆ। ਜਾਂ ਵਾਲ ਨਾ ਜੰਮੇ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇ, ਨਾਵੇਂ ਮਾਹ ਜਮਾਇਆ। ਫੇਰ ਰੱਬ ਦੇ ਹੋਲ ਦੀ ਯੁਕਤੀ, ਦਸਦੇ ਹਨ:ਭਾਂਡੇ ਲਾ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਰੱਖੇ ਚੱਕੀ ਉੱਤੇ ਸਾਰੇ ਜੇ ਕੋਈ ਵੇਖੈ ਸੋਈ ਆਖੇ ਧਨ ਬਨਾਵਨ ਹਾਰ। ਬਾਝ ਕਾਰੀਗਰ ਕਾਰ ਨਾ ਥੀਵੇ ਇੱਕੋ ਮਨ ਕਾ ਸਾਚਾ -9293<noinclude></noinclude> o46lq0alftkensmt4gil4ik8fxqdbr9 250 6608 195388 22964 2025-06-03T22:58:22Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195388 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਤੋਂ ਪਾਸ ਤਸ਼ਬੀਹ ਕਿਉਂ ਪੂਰੀ ਹੋਵੇ ਦਸ ਦਖਾਈਂ ਸਾਰਾ। ਸੂਰਤ ਤੋਂ ਮਹਸੂਲ ਮੁਸੱਵਰ ਦਿਲ ਪਰ ਅਨਕ ਧਰੀਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਜਲਵਾ ਜ਼ਾਤ ਜਮਾਲੋਂ ਮੁੜੇ ਗੈਰ ਦਲੀਲ ਨਾ ਕਰੀਏ। ਫ਼ਿਕਰ ਖਿਆਲ ਜੋ ਕਰਕੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਜੇ ਲੱਖ ਫਿਕਰ ਟਕਾਏ। ਹਰ ਸਿਫਤੇ ਵਿਚ ਸੁਨਿਆ ਜ਼ਾਹਰ ਢੂੰਡਨ ਕਿਤਵਲ ਜਾਏ। ਕਵੀ ਜੀ ਦੀ ਭੁੱਲਕੇ ਕਾਨੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਖਿੱਚਨ ਤੇ ਵੀ ਫਿਰ ਗਈ। ਰਾਤ: -ਰੌਸ਼ਨ ਰਾਤ ਦੋਹੇਂ ਤੋਂ ਆਈ, ਡਰ ਤ ਚ ਤੁੱਕ ਤਾਰੇ ਚੋਰ ਨਾ ਜਾਗੋ ਨਾ ਸਗ ਭੌਂਕੇ ਨਾ ਦਰਬਾਨ ਪੁਕਾਰੇ॥ ਰੱਬ ਦੀ ਬੇ ਪਰਵਾਹੀ ਨੂੰ ਦਸਕੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:ਇਕਨਾ ਦੇ ਸਿਰ ਤਾਜ ਧਰੇਂਦਾ, ਹੁਕਮ ਕਰੇਂਦਾ ਸ਼ਾਹੀ | ਇੱਕ ਮਜ਼ ਦੂਰੀ ¸ ਮੇਹਨਤ ਲਾਏ, ਬੇ ਪਰਵਾਹ ਇਲਾਹੀ ਰੂਪ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਦੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:ਹਰ ਹਰ ਬਹੁਤ ਤਮਾਸ਼ਾ ਡਿੱਠਾ, ਆਦਮ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਾਂ ਦੇ ਚੰਨ ਜਿਵੇਂ ਵਿੱਚ ਤਾਰਿਆਂ ਰੋਸ਼ਨ, ਯੂਸਫ਼ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਜਲਸ ਵਿੱਚ ਚਰਾਗਾਂ ਰੋਸ਼ਨ, ਸਫ਼ਾਂ ਅੰਦਰ ਰੁਸ਼ਨਾਈ॥ ਬਾਦਸ਼ਾਹਾਂ ਦਾ ਛੱੜ ਉਹ ਦਿੱਸੇ, ਖੂਬੀ ਤੀਰ ਨਗਾਹੀ॥ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦਾ ਅਸਰ: ਸੂਰਤ ਇਸ ਹਸਾਬੋਂ ਬਾਹਰ, ਕਿਆ ਕਿਆ ਸਿਫ਼ਤ ਕਜੀਵੇ ਮੂੰਹ ਮਾਹਤਾਬ, ਸਨੋਬਰ ਕਾਮਤ, ਅੱਖੀਂ ਰੌਸ਼ਨ ਦੀਵੇ ਪਲਕਾਂ ਤੀਰ ਕਮਾਨਾਂ ਅਬਰੂ, ਦੰਦ ਚੰਬੇ ਦੀਆਂ ਕਲੀਆਂ ਨਾਜ਼ਕ ਬਦਨ, ਸੁਰਾਹੀ ਗਰਦਨ, ਉਂਗਲੀਆਂ ਜੂੰ ਫਲੀਆਂ॥ ਠੋਡੀ ਸੇਬ ਅਲਫ ਜੂ ਬੀਨੀ, ਲੌਂਗ ਨਵਾਬ ਸਮਾਵੇ! -੧੨੨-<noinclude></noinclude> kju2mv69lknpnfc436fz5iaip2x7y9u 250 62272 195404 183879 2025-06-04T02:26:44Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 195404 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{rh|੨੧੮|ਪਾਰਾ ੧੧|ਸੂਰਤ ਯੂਨਸ ੧੦}} {{rule}}</noinclude> ਕਈਕੁ ਲੋਗ ਐਸੇ ਹਨ ਜੋ ਕੁਰਾਨ ਪਰ (ਅਗੋਂ) ਭਰੋਸਾ ਕਰ ਲੈਣਗੇ ਅਰ ਕਈਕੁ ਐਸੇ ਹਨ ਜੋ (ਅਗੇ ਨੂੰ ਭੀ) ਓਸ ਪਰ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਹੀਂ ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਤੁਹਾਡਾ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ ਫਸਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਭਲੀ ਤਰਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ॥੪੦॥ ਰੁਕੂਹ ੪॥ {{gap}}ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਯਦੀ (ਏਤਨੇ ਸਮਝਾਨੇ ਪਰ ਭੀ ਏਹ ਲੋਗ) ਤੁਹਾਨੂੰ ਝੂਠਿਆਂ ਹੀ ਕਰਦੇ ਜਾਣ ਤਾਂ (ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ) ਕਹਿ ਦਿਓ ਕਿ ਮੇਰਾ ਕੀਤਾ ਮੇਰੇ ਅਗੇ ਅਰ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀਤਾ ਤੁਹਾਡੇ ਅਗੇ (ਆਵੇ) ਤੁਸੀਂ ਮੇਰਿਆਂ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਤਹਾਡਿਆਂ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ॥੪੧॥ ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਏਹਨਾਂ ਲੋਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਈਕੁ ਲੋਗ (ਐਸੇ ਭੀ) ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀਆਂ (ਬਾਤਾਂ ਦੀ) ਤਰਫ ਕੰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ (ਕੀ ਏਸ ਬਾਤ ਥੀਂ ਤੁਸਾਂ ਸਮਝ ਲੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਲੋਗ ਨਿਸਚਾ ਕਰ ਬੈਠਣਗੇ ਅਰ) ਕੀ ਤੁਸੀਂ (ਏਹਨਾਂ) ਬੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾ ਸਕੋਗੇ ਭਾਵੇਂ ਤੀਕਰ ਬੁਧਿ ਨਾ ਭੀ ਰਖਦੇ ਹੋਣ ॥੪੨॥ ਅਰੁ ਏਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਛਕ ਲੋਗ (ਐਸੇ ਭੀ) ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਵਲੋਂ (ਪਏ) ਝਾਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕੀ (ਏਨਹਾਂ ਦੇ ਝਾਕਣ ਕਰਕੇ ਤੁਸਾਂ ਸਮਝ ਲੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਲੋਗ ਭਰੋਸਾ ਕਰ ਬੈਠਣਗੇ ਤਾਂ ਕੀ) ਤੁਸੀਂ (ਏਨਹਾਂ) ਅੰਧਿਆਂ ਨੂੰ ਰਸਤਾ ਦਸ ਦਿਓਗੇ ਭਾਵੇਂ ਏਹਨਾਂ ਨੂੰ (ਕੁਛ ਭੀ) ਨਾ ਦਿਸਦਾ ਹੋਵੇ ॥੪੩॥ ਅੱਲਾ ਤਾਂ ਲੋਗਾਂ ਪਰ ਤਨੀਸਾ ਭੀ ਜੁਲਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਪਰੰਤੂ ਲੋਗ (ਖੁਦਾ ਦੀਆਂ ਨਾ ਫਰਮਾਨੀਆਂ ਤੋਂ) ਆਪ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪਰ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ॥੪੪॥ ਅਰ ਜਿਸ ਦਿਨ (ਖੁਦਾ) ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ (ਆਪਣੇ ਸਨਮੁਖ) ਇਕੱਤ੍ਰ ਕਰੇਗਾ ਤਾਂ (ਓਸ ਦਿਨ ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ ਐਸਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ) ਮਾਨੋ (ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਭੀ ਨਹੀਂ ਕਿੰਤੂ) ਦਿਨ ਵਿਚੋਂ (ਬਹੁਤ) ਰਹੇ ਹੋਣਗੇ (ਤਾਂ) ਘੜੀ ਭਰ (ਅਰ ਉਹ) ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ (ਭੀ) ਕਰਨਗੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਖੁਦਾ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਜਾਣ ਨੂੰ ਮਿਥਿਆ ਕਥਨ ਕੀਤਾ ਉਹ ਬੜੇ ਹੀ ਘਾਟੇ ਵਿਚ ਆ ਗਏ ਅਰ (ਏਸ ਘਾਟੇ ਤੋਂ ਬਚਨ ਦਾ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਸਤਾ ਹੀ ਨਾ ਲਭਿਆ॥੪੫॥ ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਜੈਸੀਆਂ ੨ (ਦੁਖਾਂ ਦੀ) ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਸਾਥ ਪ੍ਰਤਗਿਆ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਚਾਹੇ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਈਕ (ਪ੍ਰਤਗਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੱਖ ਕਰ) ਦਿਖਲਾਈਏ ਅਥਵਾ (ਕਰਨ ਥੀਂ ਪਹਿਲੇ) ਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੰਸਾਰ (ਵਿਚੋਂ) ਉਠਾ ਲਈਏ (ਸਭ ਤਰਹਾਂ) ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਤਰਫ ਹੀ ਪਰਤ ਕੇ ਆਉਣਾ ਹੈ ਇਸ ਤੋਂ ਸਿਵਾ ਜੋ ਕੁਛ ਇਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਖੁਦਾ (ੳਸਨੂੰ) ਦੇਖ ਰਹਿਆ ਹੈ॥੪੬॥ ਅਰ ਹਰ ਉੱਮਤ ਦਾ ਇਕ ਰਸੂਲ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜਦੋਂ (ਕਿ-<noinclude></noinclude> 9tyrvyt5277qhnk2ji7xz5u3nnxjsmz 250 62273 195405 183880 2025-06-04T02:35:43Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 195405 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{rh|ਪਾਰਾ ੧੧|ਸੂਰਤ ਯੂਨਸ ੧੦|੨੧੯}}</noinclude>ਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਸੂਲ (ਆਪਣੀ ਉੱਮਤ ਦੇ ਸਾਥ ਸਾਡੇ ਸਨਮੁਖ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉੱਮਤ ਅਰ ਰਸੂਲ ਵਿਚ ਇਨਸਾਫ (ਨਿਆਏ) ਦੇ ਨਾਲ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਦਿਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਰ ਲੋਗਾਂ ਪਰ (ਤਨੀਸਾ) ਕਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ॥੪੭॥ ਅਰ (ਮੁਸਲਮਾਨੋ! ਇਹ ਲੋਗ ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਸੋਂ) ਪੁਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਯਦੀ ਤੁਸੀਂ ਸਚੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਹ (ਦੁਖ ਦੀ) ਪ੍ਰਤਗਿਆ ਕਦੋਂ (ਪੂਰੀ) ਹੋਵੇਗੀ॥੪੮॥(ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ ਤੁਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ) ਕਹੋ ਕਿ ਮੇਰਾ ਆਪਣਾ ਨਫਾ ਨੁਕਸਾਨ ਭੀ ਮੇਰੇ ਵਸ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਕਿੰਤੂ ਜੋ ਖੁਦਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ (ਵਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਓਸੇ ਦੇ ਗਿਆਨ ਵਿਚ) ਹਰ ਇਕ ਉਮਤ (ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣ) ਦਾ ਇਕ ਨੀਅਤ ਸਮਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਓਹਨਾਂ ਦਾ (ਓਹ) ਸਮਾਂ ਆ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਤਾਂ (ਉਸ ਪਾਸੋਂ) ਇਕ ਭੀ ਘੜੀ ਪਿਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟ ਸਕਦੇ ਅਰ ਨਾ ਹੀ ਅਗੇ ਵਧ ਸਕਦੇ ਹਨ॥੪੯॥ ( ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਪਾਸੋਂ) ਪੁਛੋ ਕਿ ਭਲਾ ਦੇਖੋ ਤਾਂ ਸਹੀ ਯਦੀ ਖੁਦਾ ਦਾ ਅਜਾਬ ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰ ਆ ਪਰਾਪਤ ਹੋਵੇ ਅਥਵਾ ਦਿਨਦੀਵੀਂ (ਹਰ ਹਾਲ ਵਿਚ ਉਹ ਦੁਖ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ) ਸਦੋਖੀ ਲੋਗ ਉਸ ਦੇ ਵਾਸਤੇ ਕਿਸ ਬਾਤ ਦੀ ਉਤਾਵਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ॥੫੦॥ ਤਾਕੀ ਪੁਨਰ ਜਦੋਂ (ਸਚ ਮੁਚ) ਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ ਤਦੋਂ ਹੀ ਉਸਦਾ ਨਿਸਚਾ ਕਰੋਗੇ? (ਤਾਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਹਿ ਦੇਵਾਂਗੇ ਕਿ) ਕੀ ਹੁਣ (ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਪਿਛੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਿਸਚਾ ਆਇਆ) ਅਰ ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ (ਏਸ ਦੇ ਆਉਣ ਵਿਚ ਭਰਮ ਕਰਕੇ) ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਉਤਾਉਲ ਕੀਤਾ ਕਰਦੇ ਸੀ ॥੫੧॥ ਪੁਨਰ (ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ) ਆਗਿਆ ਭੰਗੀ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ ਆਗਿਆ ਦਿਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਕਿ ਹੁਣ ਸਦਾ ਸਦਾ ਦੇ ਦੁਖ (ਦਾ ਸਵਾਦ) ਚਖੋ ਇਹ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਸ਼ਟ ਦਿਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ਆਪਣੀ ਹੀ ਕਰਤੂਤ ਦਾ ਫਲ ਹੈ (ਹੋਰ ਬਸ)॥੫੨॥ ਹੋਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ ਇਹ ਲੋਗ) ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਸੋਂ ਪੁਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੋ ਕੁਛ ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ਕੀ ਸਚਮੁਚ (ਇਹੋ ਹੀ) ਹੋਕੇ ਰਹੇਗਾ? ਤੁਸੀਂ (ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ) ਕਹੋ ਕਿ (ਹਾਂ ਭਾਈ ਹਾਂ) ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ ਦੀ ਸੁਗੰਧ ਸਤਯੰ ਬੀਸ ਬਿਸ੍ਵੇ ਉਹ ਅਵਸ਼ ਹੋਕੇ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ਅਰ ਤੁਸੀਂ (ਖ਼ੁਦਾ ਨੂੰ) ਪ੍ਰਾਸਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੋਗੇ॥੫੩॥ ਰਕੂਹ ੫॥ {{gap}}ਅਰ ਜਿਸ ੨ ਆਦਮੀ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ (ਸਾਡੀ) ਆਗਿਆ ਭੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ (ਪਰਲੋ ਦੇ ਦਿਨ) ਯਦੀ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ (ਦੇ ਸਾਰੇ) ਖਜਾਨੇ ਜੋ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਹਨ ਓਸ ਦੇ ਵਸ ਵਿਚ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ (ਆਪਣੀ ਜਾਨ) ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਦੇ ਨਿਕਸੇ ਅਰ ਜਦੋਂ ਲੋਗ ਆਜ਼ਾਬ ਨੂੰ (ਆਪਣੀ ਅਖੀਂ) ਦੇਖ ਲੈਣਗੇ ਤਾਂ ਸ਼ਰਮਿੰਦਗੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨਗੇ ਅਰ ਲੋਗਾਂ (ਦੇ ਇਖਤਲਾਫ ਦੇ<noinclude></noinclude> 71k6h5t1xcnikcdqgnzlthscdqajdl7 250 62274 195425 183882 2025-06-04T09:42:01Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 195425 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{rh|੨੨੦|ਪਾਰਾ ੧੧|ਸੂਰਤ ਯੂਨਸ ੧੦}} {{rule}}</noinclude>ਬਾਰੇ) ਵਿਚ ਇਨਸਾਫ ਨਾਲ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਦਿਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਰ ਉਨਹਾਂ ਪਰ (ਤਨੀ) ਸਾ ਕਸ਼ਟ ਨਾ ਹੋਵੇਗਾ॥੫੪॥ ਯਾਦ ਰਖੋ ਕਿ ਅਲਾ ਦਾ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕੁਛ ਅਗਾਸ ਤਥਾ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਹੈ (ਅਰ) ਯਾਦ ਰਖੋ ਕਿ ਅੱਲਾ ਦੀ ਹੀ ਪ੍ਰਤਗਿਆ (ਵਾਲੀ) ਸਚੀ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਕਈਕੁ ਆਦਮੀ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ॥੫੫॥ ਵਹੀ ਉਤਪਤ ਕਰਦਾ ਅਰ ਨਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਰ ਓਸੇ ਦੀ ਤਰਫ ਤੁਸਾਂ (ਸਾਰਿਆਂ) ਨੇ ਲੌਟ ਕੇ ਜਾਣਾ ਹੈ॥੫੬॥ ਲੋਗੋ! (ਪਖ ਦੇ ਨਿਰਵਿਵਾਦ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਪਰ) ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਲਨਹਾਰੇ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਸ ਸਿਖਿਆ ਆ ਚੁਕੀ ਅਰ ਹਿਰਦੇ ਦੇ ਰੋਗਾਂ (ਅਰਥਾਤ ਦ੍ਵੈਤਵਾਦਿਤ ਆਦਿ) ਦੀ ਔਖਧੀ ਅਰ ਈਮਾਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਾਸਤੇ ਸਿਖਿਆ ਅਰ ਰਹਿਮਤ॥੫੭॥ ( ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ) ਕਹੋ ਕਿ (ਇਹ ਕੁਰਾਨ ਅੱਲਾ ਦਾ ਫਜ਼ਲ ਅਰ ਓਸ ਦੀ ਰਹਿਮਤ ਹੈ ਅਰ) ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖੁਦਾ ਦਾ ਫਜ਼ਲ ਅਰ ਉਸ ਦੀ ਰਹਿਮਤ ਅਰਥਾਤ ਏਸ ਕੁਰਾਨ ਨੂੰ ਪਾਕੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਣ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ (ਸਾਂਸਾਰਿਕ ਫਾਇਦਿਆਂ) ਦੇ ਇਕੱਤ੍ਰ ਕਰਨ ਪਿਛੈ ਲਗੇ ਹੋਏ ਹਨ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਉੱਤਮ ਹੈ॥੫੮॥ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ ਇਨਹਾਂ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ) ਕਹੋ ਕਿ ਭਲਾ ਦੇਖੋ ਤਾਂ ਸਹੀ ਖੁਦਾ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰ ਰੋਜ਼ੀ ਉਤਾਰੀ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਲਗੇ ਓਸ ਵਿਚੋਂ (ਕਈਆਂ ਨੂੰ) ਹਰਾਮ ਅਰ (ਕਈਆਂ ਨੂੰ) ਹਲਾਲ ਨਿਯਤ ਕਰਨੇ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਪਾਸੋਂ) ਪੁੱਛੋ ਕਿ ਕੀ ਖੁਦਾ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ (ਇਸ ਦੀ) ਆਗਿਆ ਦਿਤੀ ਹੈ? ਕਿੰਵਾ (ਆਪਣੀ ਤਰਫੋਂ ਹੀ) ਖੁਦਾ ਪਰ ਝੂਠੋ ਝੂਠ ਬੰਨ੍ਹ ਬੈਠੇ ਹੋ॥੫੯॥ ਅਰ ਜੋ ਲੋਗ ਖੁਦਾ ਪਰ ਝੂਠੋ ਝੂਠ ਬੰਨ੍ਹ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਓਹ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਕੀ ਸਮਝ ਬੈਠੇ ਹਨ ਇਸ ਵਿਚ ਭ੍ਰਮ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅੱਲਾ ਲੋਗਾਂ ਪਰ (ਬੜੀ ਹੀ) ਦਯਾ ਰਖਦਾ ਹੈ (ਕਿ ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾਵਤਕਾਲ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦਾ) ਪਰੰਤੂ ਅਕਸਰ ਲੋਗ (ਉਸ ਦਾ) ਧੰਨਯਵਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ॥੬੦॥ਰੁਕੂਹ ੬॥ {{gap}}ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੀ ਦਸ਼ਾ ਵਿਚ ਹੋਵੇ ਅਰ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਕੋਈ ਭੀ ਆਇਤ (ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ) ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਂਦੇ ਹੋਵੋ ਅਰ (ਲੋਗੋ) ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਭੀ ਕਰਮ ਕਰ ਰਹੋ ਹੋਵੋ ਅਸੀਂ (ਹਰ ਸਮੇਂ) ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਓਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਰੁਝੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹੋ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ (ਦੇ ਗਿਆਨ) ਥੀਂ ਤਨੀਸੀ ਵਸਤੂ ਭੀ ਗੁਪਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੀ (ਨਾ) ਧਰਤੀ ਪਰ ਨਾ ਆਗਾਸ ਵਿਚ ਅਰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਨਾਲੋਂ ਛੋਟੀ ਵਸਤੂ ਹੋਵੇ ਅਥਵਾ ਵਡੀ (ਸਾਰੀਆਂ) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਪੁਸਤਕ<noinclude></noinclude> 1dzw2zpwwj3fwcbmjiftv6gg2262rsa 250 66299 195335 194584 2025-06-03T13:02:23Z Sonia Atwal 2031 195335 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਮੁਆਫ਼ੀਨਾਮਾ'''}}}} {{gap}}ਭਾਂਵੇਂ ਲਿਖਣਾ ਮੇਰੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਨਹੀਂ, ਫੇਰ ਵੀ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਿਸੇ ਲੇਖ, ਨਿਬੰਧ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਹੱਥਲੀ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਪਿਛਲੇ 15 ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਤੇ ਫੁੱਟੇ ਹੋਏ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਹੀ ਹਨ। ਜਦ ਵੀ ਕਿਸੇ ਘਟਨਾ ਜਾਂ ਵਰਤਾਰੇ ਨੇ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਖੱਲਬਲੀ ਮਚਾਈ, ਤਦ ਹੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕੁੱਝ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਖਸ਼ੀ। ਸਾਰੇ ਹੀ ਨਿਬੰਧ ‘ਫਸਟ ਪਰਸਨ' ਹਨ। ਕਿਤੇ ਵੀ, ਕੁਝ ਵੀ, ਸਿਰਫ ਲਿਖਤ ਖਾਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੱਚ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹਨ ਤੇ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸਿਰਫ ਇੰਨੀ ਕੁ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਤੇ ਜਾਤੀ ਹਮਲਾ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਹਨ {{gap}}ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵਿਅੰਗ, ਹਾਸਾ ਤੇ ਨਿਬੰਧ ਦਾ ਸਬੰਧ ਬਹੁਤ ਨਿਖੇੜ ਕੇ ਦੇਖਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਵਿਧਾਵਾਂ ਹਨ। ਨਿਬੰਧ ਤੀਸਰੀ ਧਿਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਕਰਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰੂਪ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਅੰਗ ਚੋਬ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਜ਼ਖਮੀ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਤੀਸਰੀ ਧਿਰ ਨੂੰ ਹਸਾਉਂਦਾ ਵੀ ਹੈ। ਹਾਸਾ ਤੀਸਰੀ ਧਿਰ ਦੀ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੋ ਨਿੱਬੜਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਰੰਗ ਹੀ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਰੋਚਿਕ ਵੀ ਹਨ ਤੇ ਨੀਰਸ ਵੀ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲ ਜੋੜੇਗੀ। {{gap}}ਪਹਿਲੇ ਸੰਸਕਰਣ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ। ਦੂਸਰੇ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿਚ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸੁਝਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੋਧਾਂ ਵੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। {{right|-ਜਨਮੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ}} {{right|98159-45018}}<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-5|}}</noinclude> 65u2swf85exprad0ntw6eqgzzmre1eh 250 66300 195336 194605 2025-06-03T13:05:07Z Sonia Atwal 2031 195336 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>First Edition: {{center|<poem>1st January 2002 (1700 copy) Second Edition: 1st July 2005 (2000 copy) 3rd Edition 2016 (1000 copy) This Enlaged Edition 2020 (3500 copy)</poem>}} {{dhr|15em}} {{gap}}ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਸੱਜਣਾਂ ਦਾ ਜੋ ਅਚੇਤ ਹੀ ਮੇਰੇ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਪਾਤਰ ਬਣ ਗਏ {{gap}}ਇਹਨਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਾਤਰ ਭਰਪੂਰ ਜੀਵਨ ਅਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਹਨ/ਸਨ। ਜੇਕਰ ਇਹਨਾਂ ਕਲਪਨਾ ਦੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਇਕ ਝਾਤੀ ਮਾਰ ਲਵੇ, ਸ਼ਾਇਦ ਜੀਵਨ ਹੋਰ ਅਨੰਦਮਈ ਹੋ ਸਕੇ।<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-6|}}</noinclude> 9pbuz626rl9yb7nyo0w52mygfpw1ihm 250 66302 195337 194662 2025-06-03T13:22:01Z Sonia Atwal 2031 195337 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਖਾ ਨਾ ਪਾਉਣਗੇ ਤਾਂ ਅਸਲੀ ਘੋੜੇ ਕਿੰਜ ਦੁੜੰਗੇ ਲਾਉਣਗੇ। ਜੇਕਰ ਮੱਧ- ਸੋਚ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਤਾੜ ਦਿਓਗੇ ਤਾਂ ਉਹ ਵੱਧ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮੂਲ ਕਲਾ ਤੇ ਰਚਨਾਤਮਿਕਤਾ ਨੇ ਤਾਂ ਦਗਣਾ ਹੀ ਹੈ। ਭਾਂਬੜ ਕਦੇ ਦਗਦੇ ਨਹੀਂ, ਤਾਹੀਓਂ ਉਹ ਸਾੜਦੇ ਹਨ। ਭਾਂਬੜ, ਲੋੜੀਂਦਾ ਸੇਕ ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇਰ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ। {{gap}}ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਇਸੇ ਧਾਰਨਾ ਨਾਲ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਥੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਜਾਂ ਪੱਖ ਪੂਰਨਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਚਿਹਰੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਰ ਥਾਂ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ। ਹਰ ਉਮਰ, ਹਰ ਵਰਗ ਵਿਚ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ। ਹਰ ਨਾਮ ਵਿਚ, ਹਰ ਕਿੱਤੇ ਵਿਚ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ। ਮੇਰੀ ਨਿਰੋਲ ਭਾਵਨਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਹਨਾਂ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕਿ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਵਾ ਕਿ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਨਫ਼ਰਤ ਨਹੀਂ ਪਿਆਰ ਹੈ, ਜੇ ਸੱਚੀ ਪੁੱਛੋਂ ਤਾਂ ਹਮਦਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੇਰੇ ਨੁਕਸ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਥੋੜੀ ਕੀਮਤ ਲੈਕੇ ਦੱਸ ਦੇਂਦੇ ਹਨ। ਔਗੁਣ ਰਹਿਤ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਕੁਝ ਔਗੁਣ ਘੱਟ ਜ਼ਰੂਰ ਗਏ ਹਨ ਜਾਂ ਕਹਿ ਲਵੋ ਕਿ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਉਹਨਾਂ ਔਗੁਣਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਇਆ ਹਾਂ। {{gap}}ਮੇਰੀ ਸਲਾਹ ਹੈ ਕਿ ਅਗਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਕਿਰਦਾਰ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸਮਝੋ ਤੇ ਸੋਚੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਸਨੂੰ ਬਣਦਾ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਤਾਂ ਦਿਓ ਪਰ ਇਕ ਗੱਲ ਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖੋ, ਸਜ਼ਾ ਕਦੇ ਨਾ ਦਿਓ। {{gap}}ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੁਆਲੇ ਦੂਰਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਵਾਹੀਆਂ ਮੋਟੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਲੀਕਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਤੋੜਨੇ। {{gap}}ਤੇ ਇਹ ਸਾਡੀ ਹਾਰ ਹੋਵੇਗੀ। {{right|-ਜਨਮੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ}} {{right|'''2920, ਗੁਰਦੇਵ ਨਗਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਪੰਜਾਬ'''}}<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-8|}}</noinclude> derlfxab1oen55kxtrqpyu3bxhjnpor 250 66303 195338 194665 2025-06-03T13:33:56Z Sonia Atwal 2031 195338 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਚਲ ਭਗਤਾ ਹੋ ਜਾ ਵਲੈਤੀਆ'''}}}} {{gap}}‘ਵਲੈਤ’ ਮੁੱਢੋਂ ਤਾਂ ਫਾਰਸੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਸਹਿੰਦੇ ਅਰਥ ਹਨ ‘ਬੇਗਾਨੀ ਧਰਤੀ' ਜਾਂ ‘ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਧਰਤੀ'। ਕਈ ਹੋਰ ਫਾਰਸੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਾਂਗ ਵਲੈਤ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਹੋਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਲੈਤ ਨੇ ਜਦੋਂ ਰੰਗ ਦਿਖਾਏ ਤਾਂ ਫੇਰ ਸਾਰਾ ਦੁਆਬਾ ਵਲੈਤੀਆ ਹੋ ਗਿਆ। 1947 ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਅਲਾਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਨੇ ਬਾਰੋਂ ਆਏ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਮੁਹਾਰਾਂ ਵਲੈਤ ਵੱਲ ਮੋੜ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਬਾਰ ਵਿਚ ਮੁਰੱਬਿਆਂ ਦੇ ਮਾਲਕ, ਕਨਾਲਾਂ, ਜੋਗੇ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ। ਫੇਰ ਭਲਾ ਇਹ ਕਿਉਂ ਨਾ ਦੂਜੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਲ ਵਹੀਰਾਂ ਘੱਤਦੇ? ਕੋਈ ਫਿਜ਼ੀ, ਕੋਈ ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਕੋਈ ਕੋਈ ਅਫਰੀਕਾ ਤੇ ਬਹੁਤ ਬਰਤਾਨੀਆ ਜਾ ਵਸੇ। ਵਾਊਡਚਰਾਂ ਤੇ ਗਏ ਇਹ ਲੋਕ ਉਥੋਂ ਦੇ ਪੱਕੇ ਵਸਨੀਕ ਬਣ ਗਏ। 60ਵੇਂਆਂ ਦੇ ਅੱਧੋਂ ਬਾਅਦ ਜੋ ਮੁੜ ਆਏ, ਪੱਕੇ ਜਾਂ ਅਸਥਾਈ, ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਮੂਹਰੇ.... ਸਿੰਘ ਵਲੈਤੀਆ ਲਿਖਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਦੁਆਬੇ ਦੇ ਹਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਚ ਕਈ ਦਰਵਾਜੇ ਇੰਜ ‘ਵਲੈਤੀਆ' ਨਾਮ ਵਾਲੇ ਲਭ ਪੈਂਦੇ ਸਨ। ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਇਹ ਰਿਵਾਜ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਰਬ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਹੁੰਦੇ ਗਏ। ਟੱਬਰਾਂ ਦੇ ਟੱਬਰ ਵਲੈਤ ਪੱਕੇ ਵਸ ਗਏ। ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੇ ਕੰਨੀਂ ਮੁੰਦਰਾਂ ਤੱਕ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਅੱਜ ਦੇ ਇਹ ਵਲੈਤੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ‘ਵਲੈਤ' ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵੀ ਕੋਈ ਹੋਂਦ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਵੀ ਕੀ ਕਸੂਰ? ਵੀਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਸਖਤਾਈਆਂ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਧਰੂਵੀਕਰਣ ਨਵੇਂ ਵਲੈਤੀਏ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਵਿਚ ਵੱਡੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਹਨ। ਇਕ ਖੁਸ਼ਕ ਜਿਹਾ ਮਾਹੌਲ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਾ ਤਾਂ ਵਲੈਤ ਜਾਣ ਦਾ ਚਾਅ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਵਲੈਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵਲੈਤੀਏ ਅਖਵਾਉਣ ਦਾ ਟਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਜੇ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਵਲੈਤੀਆ ਬਨਣਾ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਆਨੰਦ ਦੀ ਨਵੀਂ ਸੀਮਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਇਕ ਚੰਗਾ ਜਾਣਕਾਰ ਤੇ ਮੈਂ ਘਰੋਂ ਤੁਰ ਪਏ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੇ। ਮੇਰੀ ਇਹ ਪਿਛਲੇ 36 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਵਾਰੀ ਸੀ। ਪਹਿਲੋਂ 1970 ਵਿੱਚ ਫੇਰ 1990 ਵਿੱਚ, ਫੇਰ 1994 ਵਿੱਚ ਤੇ ਹੁਣ 2006 ਵਿੱਚ। 12 ਸਾਲ ਦੇ ਵਕਫੇ ਬਾਅਦ ਇਸਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਹਿ ਲੈਣਾ ਠੀਕ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-9|}}</noinclude> pb5yvcu65qk6l655lw0oo07kzma5vqa 250 66472 195332 195064 2025-06-03T12:44:33Z Sonia Atwal 2031 195332 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sonia Atwal" /></noinclude>________________ ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ, ਰਵਿੰਦਰ ਭੱਠਲ, ਡਾ. ਹਰਸ਼ਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਡਾ. ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਫੁੱਲ, ਪ੍ਰੋ. ਮਹਿੰਦਰਪਾਲ ਕੋਹਲੀ, ਅਮਰਜੀਤ ਗਰੇਵਾਲ, ਡਾ. ਵਨੀਤਾ, ਡਾ. ਆਈ.ਐਨ. ਗੌੜ ਤੇ ਡਾ. ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ। ਪਰ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਲੱਭੇ ਜੋ ‘ਕੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਪੁਰਾਣਿਆਂ ’ਚੋਂ ਡਾ. ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਨਵਿਆਂ 'ਚੋਂ ਦਰਸ਼ਨ ਆਸ਼ਟ ਤੇ ਯੋਗਰਾਜ। ਇਹ ਕਿਉਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ “ਇਹੋ ਹੀ ਜਾਨਣ ਪਰ ‘ਕਿ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ ਦੇਕੇ ਹਿ ਸਾਡਾ ਸਾਰਾ ਪੁਰਾਤਨ ਭਾਸ਼ਾਈ ਭੰਡਾਰ ਨਿਕਾਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਖੋਜਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਹਾਰੀ ਦੀ ‘ਨਾਂਵ` ਬਣਾਈ ਕਿਸਨੇ ਤੇ ਉਸਦੀ ਕੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਸੀ? ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਲਿੱਪੀ ਦੀਆਂ ਵਿਲਖਣਤਾਵਾਂ ਤੇ ਖੂਬਸੂਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਇਹ ਛੇੜ ਛਾੜ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵੱਲ ਇਕ ਕਦਮ ਹੋ ਨਿਬੜਦੀ ਹੈ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਤੇ ਭਰਪੂਰ ਬਹਿਸ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਲੋਕ-ਚੇਤਨ ਤੇ ਧਰਾਤਲੀ ਲੇਖਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਲੈਣ ਨਾਲ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਲਿੱਪੀ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ। *** ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ - 36<noinclude></noinclude> h6vdb5ocphvtj6fcrlkzygpx6u0fsrd 195333 195332 2025-06-03T12:45:16Z Sonia Atwal 2031 195333 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ, ਰਵਿੰਦਰ ਭੱਠਲ, ਡਾ. ਹਰਸ਼ਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਡਾ. ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਫੁੱਲ, ਪ੍ਰੋ. ਮਹਿੰਦਰਪਾਲ ਕੋਹਲੀ, ਅਮਰਜੀਤ ਗਰੇਵਾਲ, ਡਾ. ਵਨੀਤਾ, ਡਾ. ਆਈ.ਐਨ. ਗੌੜ ਤੇ ਡਾ. ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ। ਪਰ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਲੱਭੇ ਜੋ ‘ਕੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਪੁਰਾਣਿਆਂ ’ਚੋਂ ਡਾ. ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਨਵਿਆਂ 'ਚੋਂ ਦਰਸ਼ਨ ਆਸ਼ਟ ਤੇ ਯੋਗਰਾਜ। ਇਹ ਕਿਉਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ “ਇਹੋ ਹੀ ਜਾਨਣ ਪਰ ‘ਕਿ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ ਦੇਕੇ ਹਿ ਸਾਡਾ ਸਾਰਾ ਪੁਰਾਤਨ ਭਾਸ਼ਾਈ ਭੰਡਾਰ ਨਿਕਾਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਖੋਜਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਹਾਰੀ ਦੀ ‘ਨਾਂਵ` ਬਣਾਈ ਕਿਸਨੇ ਤੇ ਉਸਦੀ ਕੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਸੀ? ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਲਿੱਪੀ ਦੀਆਂ ਵਿਲਖਣਤਾਵਾਂ ਤੇ ਖੂਬਸੂਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਇਹ ਛੇੜ ਛਾੜ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵੱਲ ਇਕ ਕਦਮ ਹੋ ਨਿਬੜਦੀ ਹੈ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਤੇ ਭਰਪੂਰ ਬਹਿਸ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਲੋਕ-ਚੇਤਨ ਤੇ ਧਰਾਤਲੀ ਲੇਖਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਲੈਣ ਨਾਲ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਲਿੱਪੀ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ। *** ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-36<noinclude></noinclude> aie1yd4zbv3jm8iobq7kmrt9ryd0wob 195334 195333 2025-06-03T12:51:59Z Sonia Atwal 2031 /* ਸੋਧਣਾ */ 195334 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ, ਰਵਿੰਦਰ ਭੱਠਲ, ਡਾ. ਹਰਸ਼ਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਡਾ. ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਫੁੱਲ, ਪ੍ਰੋ. ਮਹਿੰਦਰਪਾਲ ਕੋਹਲੀ, ਅਮਰਜੀਤ ਗਰੇਵਾਲ, ਡਾ. ਵਨੀਤਾ, ਡਾ. ਆਈ.ਐਨ. ਗੌੜ ਤੇ ਡਾ. ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ। {{gap}}ਪਰ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਲੱਭੇ ਜੋ ‘ਕੇ' ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਪੁਰਾਣਿਆਂ ’ਚੋਂ ਡਾ. ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਨਵਿਆਂ 'ਚੋਂ ਦਰਸ਼ਨ ਆਸ਼ਟ ਤੇ ਯੋਗਰਾਜ। ਇਹ ਕਿਉਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ 'ਇਹੋ ਹੀ ਜਾਨਣ ਪਰ ‘ਕਿ' ਨੂੰ ਦੋਸ਼ ਦੇਕੇ ਹਿ ਸਾਡਾ ਸਾਰਾ ਪੁਰਾਤਨ ਭਾਸ਼ਾਈ ਭੰਡਾਰ ਨਿਕਾਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਖੋਜਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਇਹ 'ਸਿਹਾਰੀ' ਦੀ ‘ਲਾਂਵ' ਬਣਾਈ ਕਿਸਨੇ ਤੇ ਉਸਦੀ ਕੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਸੀ? ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਲਿੱਪੀ ਦੀਆਂ ਵਿਲਖਣਤਾਵਾਂ ਤੇ ਖੂਬਸੂਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਇਹ ਛੇੜ ਛਾੜ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵੱਲ ਇਕ ਕਦਮ ਹੋ ਨਿਬੜਦੀ ਹੈ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਤੇ ਭਰਪੂਰ ਬਹਿਸ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਲੋਕ-ਚੇਤਨ ਤੇ ਧਰਾਤਲੀ ਲੇਖਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਲੈਣ ਨਾਲ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਲਿੱਪੀ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ। {{center|'''***'''}}<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-36|}}</noinclude> 3s4xu5f6guwgum0u9dulfonsud3qj1y 250 66535 195344 195326 2025-06-03T14:11:31Z Tamanpreet Kaur 606 195344 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ, ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ। ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ, ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ ਪਰ-ਵਿਸਿਖਾਲਦੀਤਿ ॥ ਕਸੌਲੀ ੨-੧੦੫੪] ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ ਮਰਨ-- ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲ ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ ਤੂੰ ਕੁਝ ਕੁਕੇਂਦੀ ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ :- ਕੋਇਲ— ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ । ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ उप ਤੜਪ ਕੁੜਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮਨ ਲੈਂਦੀ, ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ ਵੀ ਉਹ ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੌਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ थैल ਮੇਰ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ ! ਕਕਣ ਪੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ ਹਥ-ਮਹਿਦੀ ਬੰਬਈ ੮੨੫੩<noinclude></noinclude> ol43voqizuo7ysa8xznvku6nhtacui9 195345 195344 2025-06-03T14:17:40Z Tamanpreet Kaur 606 195345 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ, ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ। ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ, ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ। ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪] {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} ਮੋਰਨੀ- ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਰਹਿੰਦੀਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ ਤੂੰ ਕੁਝ ਕੁਕੇਂਦੀ ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ :- ਕੋਇਲ— ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ । ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ उप ਤੜਪ ਕੁੜਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮਨ ਲੈਂਦੀ, ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ ਵੀ ਉਹ ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੌਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ थैल ਮੇਰ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ ! ਕਕਣ ਪੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ ਹਥ-ਮਹਿਦੀ ਬੰਬਈ ੮੨੫੩<noinclude></noinclude> oce1fdaxzogmuv46jjiuvb239ra3sgw 195346 195345 2025-06-03T14:19:35Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਸੋਧਣਾ */ 195346 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ, ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ। ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ, ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ। ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪] {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} ਮੋਰਨੀ- ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ,ਵਿਛੋੜੇ ਤੂੰ ਕੂਕ ਕੂਕੇਂਦੀ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ ਆਖੇਕੋਇਲ— ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ । ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ उप ਤੜਪ ਕੁੜਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮਨ ਲੈਂਦੀ, ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ ਵੀ ਉਹ ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੌਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ थैल ਮੇਰ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ ! ਕਕਣ ਪੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ ਹਥ-ਮਹਿਦੀ ਬੰਬਈ ੮੨੫੩<noinclude></noinclude> q6eh7x075rnnxzuvgui6xwvp1vdcf4r 195347 195346 2025-06-03T14:20:43Z Tamanpreet Kaur 606 195347 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ, ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ। ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ, ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ। ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪] {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} ਮੋਰਨੀ- ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ,ਵਿਛੋੜੇ ਤੂੰ ਕੂਕ ਕੂਕੇਂਦੀ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ:- ਕੋਇਲ— ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਪਰਦੇਸ਼ਖ ਕਹਿੰਦੀ । ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ उप ਤੜਪ ਕੁੜਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮਨ ਲੈਂਦੀ, ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ ਵੀ ਉਹ ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੌਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ थैल ਮੇਰ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ ! ਕਕਣ ਪੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ ਹਥ-ਮਹਿਦੀ ਬੰਬਈ ੮੨੫੩<noinclude></noinclude> 3fl2zeotfhgdxiv9g2aixil6y4yb6n0 195348 195347 2025-06-03T14:23:27Z Tamanpreet Kaur 606 195348 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ, ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ। ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ, ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ। ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪] {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} ਮੋਰਨੀ- ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ,ਵਿਛੋੜੇ ਤੂੰ ਕੂਕ ਕੂਕੇਂਦੀ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ:- ਕੋਇਲ— ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ। ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੂਕਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮਚੁੰਮਨ, ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ ਵੀ ਉਹ ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੌਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ थैल ਮੇਰ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ ! ਕਕਣ ਪੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ ਹਥ-ਮਹਿਦੀ ਬੰਬਈ ੮੨੫੩<noinclude></noinclude> n60t7gcqq7bvavdqvh3x53r4uykb4cc 195349 195348 2025-06-03T14:32:58Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਸੋਧਣਾ */ 195349 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ}} {{overfloat right|ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ,}} {{overfloat left|ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ}} {{overfloat right|ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ}} {{overfloat right|ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ,}} {{overfloat left|ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ}} {{overfloat right|ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪]}}}} {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਮੋਰਨੀ-}} ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ,ਵਿਛੋੜੇ ਤੂੰ ਕੂਕ ਕੂਕੇਂਦੀ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ:- {{overfloat left|ਕੋਇਲ—}} ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ। ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੂਕਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮ ਨ ਲੈਂਦੀ, ਮਤ ਚੁੱਭ ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ,ਉਹ ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੇਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿਦੀ! ਪੱਲੇ ਮੇਰੇ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ! ਕੂਕਣ 'ਪੁੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ 'ਹਥ-ਮਹਿਦੀ' ਬੰਬਈ ੮-੨-੫੩]}}}} <nop><noinclude></noinclude> bkqkzcrbu9n2lxeylxh2jnhl82ud6a1 195350 195349 2025-06-03T14:33:53Z Tamanpreet Kaur 606 195350 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ}} {{overfloat right|ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ,}} {{overfloat left|ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ}} {{overfloat right|ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ}} {{overfloat right|ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ,}} {{overfloat left|ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ}} {{overfloat right|ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪]}} {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਮੋਰਨੀ-}} ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ,ਵਿਛੋੜੇ ਤੂੰ ਕੂਕ ਕੂਕੇਂਦੀ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ:- {{overfloat left|ਕੋਇਲ—}} ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ। ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੂਕਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮ ਨ ਲੈਂਦੀ, ਮਤ ਚੁੱਭ ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ,ਉਹ ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੇਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿਦੀ! ਪੱਲੇ ਮੇਰੇ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ! ਕੂਕਣ 'ਪੁੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ 'ਹਥ-ਮਹਿਦੀ' ਬੰਬਈ ੮-੨-੫੩]</poem>}}<noinclude></noinclude> f5jgylzn8752e14k8antjuok79um8vw 195351 195350 2025-06-03T14:34:35Z Tamanpreet Kaur 606 195351 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ}} {{overfloat right|ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ,}} {{overfloat left|ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ}} {{overfloat right|ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ}} {{overfloat right|ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ,}} {{overfloat left|ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ}} {{overfloat right|ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪]}} {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} {{overfloat left|ਮੋਰਨੀ-}} ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ,ਵਿਛੋੜੇ ਤੂੰ ਕੂਕ ਕੂਕੇਂਦੀ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ:- {{overfloat left|ਕੋਇਲ—}} ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ। ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੂਕਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮ ਨ ਲੈਂਦੀ, ਮਤ ਚੁੱਭ ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ,ਉਹ ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੇਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿਦੀ! ਪੱਲੇ ਮੇਰੇ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ! ਕੂਕਣ 'ਪੁੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ 'ਹਥ-ਮਹਿਦੀ' ਬੰਬਈ ੮-੨-੫੩]</poem>}}<noinclude></noinclude> qsy2i0vbeqqommlavklv7kumudqnkhf 195352 195351 2025-06-03T14:35:56Z Tamanpreet Kaur 606 195352 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ}} {{overfloat right|ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ,}} ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ {{overfloat right|ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ}} {{overfloat right|ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ,}} {{overfloat left|ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ}} {{overfloat right|ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ।}} ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪] {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} {{overfloat left|ਮੋਰਨੀ-}} ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ,ਵਿਛੋੜੇ ਤੂੰ ਕੂਕ ਕੂਕੇਂਦੀ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ:- {{overfloat left|ਕੋਇਲ—}} ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ। ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੂਕਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮ ਨ ਲੈਂਦੀ, ਮਤ ਚੁੱਭ ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ,ਉਹ ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੇਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿਦੀ! ਪੱਲੇ ਮੇਰੇ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ! ਕੂਕਣ 'ਪੁੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ 'ਹਥ-ਮਹਿਦੀ' ਬੰਬਈ ੮-੨-੫੩]</poem>}}<noinclude></noinclude> l0om42ajp3dedcr209qcs02rknmsrrq 195353 195352 2025-06-03T14:40:26Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਸੋਧਣਾ */ 195353 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ}} {{overfloat right|ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ,}} ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ {{overfloat right|ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ}} {{overfloat right|ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ,}} {{overfloat left|ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ}} {{overfloat right|ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ।}} ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪]</poem>}} {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਮੋਰਨੀ-}} ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ,ਵਿਛੋੜੇ ਤੂੰ ਕੂਕ ਕੂਕੇਂਦੀ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ:- {{overfloat left|ਕੋਇਲ—}} ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ। ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੂਕਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮ ਨ ਲੈਂਦੀ, ਮਤ ਚੁੱਭ ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ,ਉਹ ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੇਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿਦੀ! ਪੱਲੇ ਮੇਰੇ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ! ਕੂਕਣ 'ਪੁੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ 'ਹਥ-ਮਹਿਦੀ' ਬੰਬਈ ੮-੨-੫੩]</poem>}}<noinclude></noinclude> dxuw1u4wgeyew77d9angd8vgd2f7yyb 195354 195353 2025-06-03T14:41:07Z Tamanpreet Kaur 606 195354 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ}} {{overfloat right|ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ,}} {{overfloat left|ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ}} {{overfloat right|ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ}} {{overfloat right|ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ,}} {{overfloat left|ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ}} {{overfloat right|ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਮੋਰਨੀ-}} ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ,ਵਿਛੋੜੇ ਤੂੰ ਕੂਕ ਕੂਕੇਂਦੀ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ:- {{overfloat left|ਕੋਇਲ—}} ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ। ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੂਕਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮ ਨ ਲੈਂਦੀ, ਮਤ ਚੁੱਭ ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ,ਉਹ ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੇਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿਦੀ! ਪੱਲੇ ਮੇਰੇ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ! ਕੂਕਣ 'ਪੁੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ 'ਹਥ-ਮਹਿਦੀ' ਬੰਬਈ ੮-੨-੫੩]</poem>}}<noinclude></noinclude> 7wefjlqo8anl003hs1f8bo10ntn2xdc 195355 195354 2025-06-03T14:41:41Z Tamanpreet Kaur 606 195355 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੀੜ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਪੀੜ ਜਗਤ ਦਾ ਪੀਰ ਹੈ}} {{overfloat right|ਦੇਵੀ ਮਤਿ ਸੁਮੱਤਿ,}} {{overfloat left|ਅਕਲ ਸਿਖਾਂਦੀ ਮੂਰਖਾਂ}} {{overfloat right|ਦੇਂਦੀ ਕੱਟਿ ਕੁਮੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਦਾਨੇ ਤਾਈਂ ਪੀੜ ਏ}} {{overfloat right|ਸਿਖਲਾਵੋ ਉਪਕਾਰ,}} {{overfloat left|ਸੰਤਾਂ ਤਈਂ ਸਿਖਾਲਦੀ}} {{overfloat right|ਪਰ-ਵਿਰਾਗ ਦੀ ਗੱਤਿ।}} {{overfloat left|ਕਸੰਲੀ ੨-੧੦-੫੪]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਮੋਰਨੀ ਤੇ ਕੋਇਲ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਮੋਰਨੀ-}} ਮੋਰਨੀ ਪੁਛਦੀ ਕੋਇਲੇ! ਕਿਉਂ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ? ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ, ਮੇਲ ਵਿਚ,ਵਿਛੋੜੇ ਤੂੰ ਕੂਕ ਕੂਕੇਂਦੀ? ਸੁਣਕੇ ਕੋਇਲ ਰੋ ਪਈ, ਇਹ ਦੁਖੜਾ ਆਖੇ:- {{overfloat left|ਕੋਇਲ—}} ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਰਦੇਸ਼ ਮੈਂ ਦੁਖ ਬਿਰਹੋਂ ਕਹਿੰਦੀ। ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਤਦ ਗਲੇ ਨ ਲੱਗਾਂ ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੂਕਾਂ ਫਿਰਾਂ ਮੂੰਹ ਚੁੰਮ ਨ ਲੈਂਦੀ, ਮਤ ਚੁੱਭ ਜਾਏ ਚੁੰਝ ਮੈਂ,ਉਹ ਨਾਜ਼ਕ ਢੋਲਾ, ਤੜਫਨ ਇਉਂ ਵਿਚ ਮੇਲਦੇ ਬੀ ਲੱਗੀ ਰਹਿਦੀ! ਪੱਲੇ ਮੇਰੇ ਪੈ ਗਿਆ ਨਿਤ ਤੜਫਨ ਸਹੀਏ! ਕੂਕਣ 'ਪੁੜਾ ਸੁਹਾਗ' ਦਾ ਤੜਫਨ 'ਹਥ-ਮਹਿਦੀ' {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੮-੨-੫੩]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> ess91ald9y3nsimyvjq61e6j7zo5xkv 250 66536 195356 195327 2025-06-03T14:49:30Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਸੋਧਣਾ */ 195356 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੁਸ਼ਕਰ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|{{overfloat left|ਪੁਸ਼ਕਰ ਤੇਰੇ ਪਾਣੀ ਸੁਹਣੇ}} {{overfloat right|ਪਰ ਸਨਸਾਰਾਂ* ਵੇੜ੍ਹੇ,}} {{overfloat left|ਮੈਲੇ ਕੀਤੇ ਲੋਕਾਂ ਤੇਰੇ}} {{overfloat right|ਸੁਹਣੇ ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ,}} {{overfloat left|ਕਰਨ ਆਰਤੀ, ਵੱਲ ਚੜ੍ਹਾਵਨ,}} {{overfloat right|'ਤੀਰਥ-ਰਾਜ' ਪੁਕਾਰਨ,}} {{overfloat left|ਕੁਦਰਤ ਰਚੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਨਾਂ ਕੁਈ}} {{overfloat right|ਸੁਆਹ ਸ਼ਿੰਗਾਰੇ ਤੇਰੇ!}} {{overfloat left|੧੬੩੩]}} {{overfloat left|*ਮਗਰਮੱਛਾਂ ਦੇ।}} {{center|{{x-larger|ਸੁੰਞਾ ਸੀਨਾ}}}} {{overfloat left|ਜਿਸ ਸੀਨੇ ਤੜਪਨ ਨਹੀਂ ਪਾਈ}} {{overfloat right|ਸੰਞਾ ਸੀਨਾ ਸਹੀਓ!}} {{overfloat left|ਦਿਲ ਉਸ ਸੀਨੇ ਧਉਂਕਣ ਨਾਲੋਂ}} {{overfloat right|ਜ਼ਰਾ ਬੀ ਵੱਧ ਨਹੀਓਂ।}} {{overfloat left|ਦੁੱਪੜ ਜਿਵੇਂ ਅਨਾੜੀ ਦੇ ਹੱਥ}} {{overfloat right|ਧਾਪ ਧਾਪ ਦਿਲ ਵਜਦਾ,}} {{overfloat left|ਰਸ ਰੰਗ ਜਿੰਦ ਹੁਲਾਰੇ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਓਂ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ਫਰਵਰੀ ੧੯੫੩[}}</poem>}}<noinclude></noinclude> dzqp27zb3yms5r2tusvnjnlv53kkkra 195357 195356 2025-06-03T14:50:19Z Tamanpreet Kaur 606 195357 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੁਸ਼ਕਰ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|{{overfloat left|ਪੁਸ਼ਕਰ ਤੇਰੇ ਪਾਣੀ ਸੁਹਣੇ}} {{overfloat right|ਪਰ ਸਨਸਾਰਾਂ* ਵੇੜ੍ਹੇ,}} {{overfloat left|ਮੈਲੇ ਕੀਤੇ ਲੋਕਾਂ ਤੇਰੇ}} {{overfloat right|ਸੁਹਣੇ ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ,}} {{overfloat left|ਕਰਨ ਆਰਤੀ, ਵੱਲ ਚੜ੍ਹਾਵਨ,}} {{overfloat right|'ਤੀਰਥ-ਰਾਜ' ਪੁਕਾਰਨ,}} {{overfloat left|ਕੁਦਰਤ ਰਚੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਨਾਂ ਕੁਈ}} {{overfloat right|ਸੁਆਹ ਸ਼ਿੰਗਾਰੇ ਤੇਰੇ!}} {{overfloat left|੧੬੩੩]}} {{overfloat left|*ਮਗਰਮੱਛਾਂ ਦੇ।}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਸੁੰਞਾ ਸੀਨਾ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਜਿਸ ਸੀਨੇ ਤੜਪਨ ਨਹੀਂ ਪਾਈ}} {{overfloat right|ਸੰਞਾ ਸੀਨਾ ਸਹੀਓ!}} {{overfloat left|ਦਿਲ ਉਸ ਸੀਨੇ ਧਉਂਕਣ ਨਾਲੋਂ}} {{overfloat right|ਜ਼ਰਾ ਬੀ ਵੱਧ ਨਹੀਓਂ।}} {{overfloat left|ਦੁੱਪੜ ਜਿਵੇਂ ਅਨਾੜੀ ਦੇ ਹੱਥ}} {{overfloat right|ਧਾਪ ਧਾਪ ਦਿਲ ਵਜਦਾ,}} {{overfloat left|ਰਸ ਰੰਗ ਜਿੰਦ ਹੁਲਾਰੇ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਓਂ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ਫਰਵਰੀ ੧੯੫੩[}}</poem>}}<noinclude></noinclude> 12zppln54vm2c0ihlmjzd75xsnf50mh 195358 195357 2025-06-03T14:51:27Z Tamanpreet Kaur 606 195358 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪੁਸ਼ਕਰ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਪੁਸ਼ਕਰ ਤੇਰੇ ਪਾਣੀ ਸੁਹਣੇ}} {{overfloat right|ਪਰ ਸਨਸਾਰਾਂ* ਵੇੜ੍ਹੇ,}} {{overfloat left|ਮੈਲੇ ਕੀਤੇ ਲੋਕਾਂ ਤੇਰੇ}} {{overfloat right|ਸੁਹਣੇ ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ,}} {{overfloat left|ਕਰਨ ਆਰਤੀ, ਵੱਲ ਚੜ੍ਹਾਵਨ,}} {{overfloat right|'ਤੀਰਥ-ਰਾਜ' ਪੁਕਾਰਨ,}} {{overfloat left|ਕੁਦਰਤ ਰਚੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਨਾਂ ਕੁਈ}} {{overfloat right|ਸੁਆਹ ਸ਼ਿੰਗਾਰੇ ਤੇਰੇ!}} {{overfloat left|੧੬੩੩]}} {{overfloat left|*ਮਗਰਮੱਛਾਂ ਦੇ।}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਸੁੰਞਾ ਸੀਨਾ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਜਿਸ ਸੀਨੇ ਤੜਪਨ ਨਹੀਂ ਪਾਈ}} {{overfloat right|ਸੰਞਾ ਸੀਨਾ ਸਹੀਓ!}} {{overfloat left|ਦਿਲ ਉਸ ਸੀਨੇ ਧਉਂਕਣ ਨਾਲੋਂ}} {{overfloat right|ਜ਼ਰਾ ਬੀ ਵੱਧ ਨਹੀਓਂ।}} {{overfloat left|ਦੁੱਪੜ ਜਿਵੇਂ ਅਨਾੜੀ ਦੇ ਹੱਥ}} {{overfloat right|ਧਾਪ ਧਾਪ ਦਿਲ ਵਜਦਾ,}} {{overfloat left|ਰਸ ਰੰਗ ਜਿੰਦ ਹੁਲਾਰੇ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਓਂ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ਫਰਵਰੀ ੧੯੫੩[}}</poem>}}<noinclude></noinclude> ks2kxiok5ry10067uu1ngz32yo3bpei 250 66537 195359 195329 2025-06-03T14:56:53Z Tamanpreet Kaur 606 195359 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੰਨ ਉਹ ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ ਦਾਤਾ! ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤ ਤੁਧੁ ਸੰਗ ਪਾਲੀ। {{overfloat left|ਸੁਹਣੀ ਛੋਹ ਸੁਗੰਧੀ ਵਾਲੀ}} ਹਾਂ, ਪਯਾਰ ਕਿ ਧੁੱਪੇ ਵਾਲ਼ੀ। ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖੀ ਤੇ ਪਯਾਰ ਪਯਾਰ ਹੈ ਭਰਿਆ ਦਰਸ ਦਿਹੋ ਆਸ਼ਕ ਆਪਣੇ ਦਾ ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਘਾਲੀ। ਬੰਬਈ ੧੦-੧੦-੫੪] {{center|{{x-larger|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅਨਯਾਇ}}}} ਧੋਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਪੜਾ ਮੇਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ:- ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਿਆਂ ਮਨੁੱਖਾ! ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਯਾਇ, ਆਪੇ - ਮੌਤਾਂ ਲਾਕੇ ਮੰਨੂੰ ਫਿਰ ਪਟੜੇ ਪਟਕਾਇ ! ਪਟਕਣ ਪਟੜ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਏ ਜੋ ਮੈਲਾ ਪਯਾ ਲਾਵਾਂ : ਜੀਭ ਤੇਰੀ ਤੇ ਯਾਉਂ ਵਸਦਾ ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅੱਨਯਾਇ । ਝੁੰਬਈ ੧੫.੧੫੫<noinclude></noinclude> 684wb2ih311hplb9igclyglwh5n3sr4 195360 195359 2025-06-03T15:02:19Z Tamanpreet Kaur 606 195360 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੰਨ ਉਹ ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ ਦਾਤਾ!}} ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤ ਤੁਧੁ ਸੰਗ ਪਾਲੀ। {{overfloat left|ਸੁਹਣੀ ਛੋਹ ਸੁਗੰਧੀ ਵਾਲੀ}} ਹਾਂ, ਪਯਾਰ ਕਿ ਧੁੱਪੇ ਵਾਲ਼ੀ। {{overfloat left|ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖੀ ਤੇ ਪਯਾਰ ਪਯਾਰ ਹੈ ਭਰਿਆ}} {{overfloat left|ਦਰਸ ਦਿਹੋ ਆਸ਼ਕ ਆਪਣੇ ਦਾ ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਘਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੦-੧੦-੫੪]</poem>}} {{center|{{x-larger|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅਨਯਾਇ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੋਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਪੜਾ ਮੇਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ:- {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਿਆਂ ਮਨੁੱਖਾ! ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਯਾਇ,}} ਆਪੇ ਮੈਲਾ ਲਾਕੇ ਮੈਨੂੰ ਫਿਰ ਪਟੜੇ ਪਟਕਾਇ! {{overfloat left|ਪਟਕਣ ਪਟੜ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਏ}} ਜੋ ਮੈਲਾ ਪਯਾ ਲਾਵਾਂ: {{overfloat left|ਜੀਭ ਤੇਰੀ ਤੇ ਨਯਾਉਂ ਵਸੇਂਦਾ}} ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅੱਨਯਾਇ। {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੫-੧-੫੫]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> itlsgb0c02nrsch1qrs8pw8yc1bwb2u 195361 195360 2025-06-03T15:03:13Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਸੋਧਣਾ */ 195361 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੰਨ ਉਹ ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ ਦਾਤਾ!}} ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤ ਤੁਧੁ ਸੰਗ ਪਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਸੁਹਣੀ ਛੋਹ ਸੁਗੰਧੀ ਵਾਲੀ}} ਹਾਂ, ਪਯਾਰ ਕਿ ਧੁੱਪੇ ਵਾਲ਼ੀ।}} {{overfloat left|ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖੀ}} ਤੇ ਪਯਾਰ ਪਯਾਰ ਹੈ ਭਰਿਆ}} {{overfloat left|ਦਰਸ ਦਿਹੋ ਆਸ਼ਕ ਆਪਣੇ ਦਾ}} ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਘਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੦-੧੦-੫੪]}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅਨਯਾਇ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੋਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਪੜਾ ਮੇਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ:- {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਿਆਂ ਮਨੁੱਖਾ!}} ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਯਾਇ,}} ਆਪੇ ਮੈਲਾ ਲਾਕੇ ਮੈਨੂੰ ਫਿਰ ਪਟੜੇ ਪਟਕਾਇ! {{overfloat left|ਪਟਕਣ ਪਟੜ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਏ}} ਜੋ ਮੈਲਾ ਪਯਾ ਲਾਵਾਂ: {{overfloat left|ਜੀਭ ਤੇਰੀ ਤੇ ਨਯਾਉਂ ਵਸੇਂਦਾ}} ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅੱਨਯਾਇ। {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੫-੧-੫੫]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> fikv57xqimg2tgmftu3k8qcgm8kbjg6 195362 195361 2025-06-03T15:04:08Z Tamanpreet Kaur 606 195362 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੰਨ ਉਹ ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ ਦਾਤਾ!}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤ ਤੁਧੁ ਸੰਗ ਪਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਸੁਹਣੀ ਛੋਹ ਸੁਗੰਧੀ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਹਾਂ, ਪਯਾਰ ਕਿ ਧੁੱਪੇ ਵਾਲ਼ੀ।}} {{overfloat left|ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖੀ}} {{overfloat right|ਤੇ ਪਯਾਰ ਪਯਾਰ ਹੈ ਭਰਿਆ}} {{overfloat left|ਦਰਸ ਦਿਹੋ ਆਸ਼ਕ ਆਪਣੇ ਦਾ}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਘਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੦-੧੦-੫੪]}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅਨਯਾਇ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੋਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਪੜਾ ਮੇਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ:- {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਿਆਂ ਮਨੁੱਖਾ!}} ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਯਾਇ,}} ਆਪੇ ਮੈਲਾ ਲਾਕੇ ਮੈਨੂੰ ਫਿਰ ਪਟੜੇ ਪਟਕਾਇ! {{overfloat left|ਪਟਕਣ ਪਟੜ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਏ}} ਜੋ ਮੈਲਾ ਪਯਾ ਲਾਵਾਂ: {{overfloat left|ਜੀਭ ਤੇਰੀ ਤੇ ਨਯਾਉਂ ਵਸੇਂਦਾ}} ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅੱਨਯਾਇ। {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੫-੧-੫੫]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> 11iew71e6fs5didbfifp8pwcc3gdrag 195363 195362 2025-06-03T15:04:42Z Tamanpreet Kaur 606 195363 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੰਨ ਉਹ ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ ਦਾਤਾ!}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤ ਤੁਧੁ ਸੰਗ ਪਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਸੁਹਣੀ ਛੋਹ ਸੁਗੰਧੀ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਹਾਂ, ਪਯਾਰ ਕਿ ਧੁੱਪੇ ਵਾਲ਼ੀ।}} {{overfloat left|ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖੀ}} {{overfloat right|ਤੇ ਪਯਾਰ ਪਯਾਰ ਹੈ ਭਰਿਆ}} {{overfloat left|ਦਰਸ ਦਿਹੋ ਆਸ਼ਕ ਆਪਣੇ ਦਾ}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਘਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੦-੧੦-੫੪]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅਨਯਾਇ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੋਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਪੜਾ ਮੇਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ:- {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਿਆਂ ਮਨੁੱਖਾ!}} ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਯਾਇ,}} ਆਪੇ ਮੈਲਾ ਲਾਕੇ ਮੈਨੂੰ ਫਿਰ ਪਟੜੇ ਪਟਕਾਇ! {{overfloat left|ਪਟਕਣ ਪਟੜ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਏ}} ਜੋ ਮੈਲਾ ਪਯਾ ਲਾਵਾਂ: {{overfloat left|ਜੀਭ ਤੇਰੀ ਤੇ ਨਯਾਉਂ ਵਸੇਂਦਾ}} ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅੱਨਯਾਇ। {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੫-੧-੫੫]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> rrain5pta93cionpsd7vu9419qr5pfg 195364 195363 2025-06-03T15:06:25Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਸੋਧਣਾ */ 195364 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੰਨ ਉਹ ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ ਦਾਤਾ!}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤ ਤੁਧੁ ਸੰਗ ਪਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਸੁਹਣੀ ਛੋਹ ਸੁਗੰਧੀ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਹਾਂ, ਪਯਾਰ ਕਿ ਧੁੱਪੇ ਵਾਲ਼ੀ।}} {{overfloat left|ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖੀ}} {{overfloat right|ਤੇ ਪਯਾਰ ਪਯਾਰ ਹੈ ਭਰਿਆ}} {{overfloat left|ਦਰਸ ਦਿਹੋ ਆਸ਼ਕ ਆਪਣੇ ਦਾ}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਘਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੦-੧੦-੫੪]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅਨਯਾਇ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੋਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਪੜਾ ਮੇਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ:- {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਿਆਂ ਮਨੁੱਖਾ!}} {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਯਾਇ,}} {{overfloat right|ਆਪੇ ਮੈਲਾ ਲਾਕੇ ਮੈਨੂੰ}} {{overfloat right|ਫਿਰ ਪਟੜੇ ਪਟਕਾਇ!}} {{overfloat left|ਪਟਕਣ ਪਟੜ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਏ}} {{overfloat right|ਜੋ ਮੈਲਾ ਪਯਾ ਲਾਵਾਂ:}} {{overfloat left|ਜੀਭ ਤੇਰੀ ਤੇ ਨਯਾਉਂ ਵਸੇਂਦਾ}} {{overfloat right|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅੱਨਯਾਇ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੫-੧-੫੫]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> jutxxrk4ta4kxtbqpx7bvev6co07fvt 195365 195364 2025-06-03T15:06:47Z Tamanpreet Kaur 606 195365 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੰਨ ਉਹ ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ ਦਾਤਾ!}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤ ਤੁਧੁ ਸੰਗ ਪਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਸੁਹਣੀ ਛੋਹ ਸੁਗੰਧੀ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਹਾਂ, ਪਯਾਰ ਕਿ ਧੁੱਪੇ ਵਾਲ਼ੀ।}} {{overfloat left|ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖੀ}} {{overfloat right|ਤੇ ਪਯਾਰ ਪਯਾਰ ਹੈ ਭਰਿਆ}} {{overfloat left|ਦਰਸ ਦਿਹੋ ਆਸ਼ਕ ਆਪਣੇ ਦਾ}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਘਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੦-੧੦-੫੪]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅਨਯਾਇ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੋਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਪੜਾ ਮੇਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ:-}} {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਿਆਂ ਮਨੁੱਖਾ!}} {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਯਾਇ,}} {{overfloat right|ਆਪੇ ਮੈਲਾ ਲਾਕੇ ਮੈਨੂੰ}} {{overfloat right|ਫਿਰ ਪਟੜੇ ਪਟਕਾਇ!}} {{overfloat left|ਪਟਕਣ ਪਟੜ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਏ}} {{overfloat right|ਜੋ ਮੈਲਾ ਪਯਾ ਲਾਵਾਂ:}} {{overfloat left|ਜੀਭ ਤੇਰੀ ਤੇ ਨਯਾਉਂ ਵਸੇਂਦਾ}} {{overfloat right|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅੱਨਯਾਇ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੫-੧-੫੫]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> 39vz55fii5vb5v2ch56lvjybepmnrgw 195366 195365 2025-06-03T15:07:21Z Tamanpreet Kaur 606 195366 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੰਨ ਉਹ ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ ਦਾਤਾ!}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤ ਤੁਧੁ ਸੰਗ ਪਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਸੁਹਣੀ ਛੋਹ ਸੁਗੰਧੀ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਹਾਂ, ਪਯਾਰ ਕਿ ਧੁੱਪੇ ਵਾਲ਼ੀ।}} {{overfloat left|ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖੀ}} {{overfloat right|ਤੇ ਪਯਾਰ ਪਯਾਰ ਹੈ ਭਰਿਆ}} {{overfloat left|ਦਰਸ ਦਿਹੋ ਆਸ਼ਕ ਆਪਣੇ ਦਾ}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਘਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੦-੧੦-੫੪]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅਨਯਾਇ}}}} {{Block center|<poem>ਧੋਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਪੜਾ ਮੇਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ:- {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਿਆਂ ਮਨੁੱਖਾ!}} {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਯਾਇ,}} {{overfloat right|ਆਪੇ ਮੈਲਾ ਲਾਕੇ ਮੈਨੂੰ}} {{overfloat right|ਫਿਰ ਪਟੜੇ ਪਟਕਾਇ!}} {{overfloat left|ਪਟਕਣ ਪਟੜ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਏ}} {{overfloat right|ਜੋ ਮੈਲਾ ਪਯਾ ਲਾਵਾਂ:}} {{overfloat left|ਜੀਭ ਤੇਰੀ ਤੇ ਨਯਾਉਂ ਵਸੇਂਦਾ}} {{overfloat right|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅੱਨਯਾਇ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੫-੧-੫੫]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> qw4gxx7v51jd6p5tqsk7l2e24ckq460 195367 195366 2025-06-03T15:08:00Z Tamanpreet Kaur 606 195367 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਧੰਨ ਉਹ ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ ਦਾਤਾ!}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤ ਤੁਧੁ ਸੰਗ ਪਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਸੁਹਣੀ ਛੋਹ ਸੁਗੰਧੀ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਹਾਂ, ਪਯਾਰ ਕਿ ਧੁੱਪੇ ਵਾਲ਼ੀ।}} {{overfloat left|ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖੀ}} {{overfloat right|ਤੇ ਪਯਾਰ ਪਯਾਰ ਹੈ ਭਰਿਆ}} {{overfloat left|ਦਰਸ ਦਿਹੋ ਆਸ਼ਕ ਆਪਣੇ ਦਾ}} {{overfloat right|ਜਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਘਾਲੀ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੦-੧੦-੫੪]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅਨਯਾਇ}}}} {{Block center|<poem>ਧੋਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਪੜਾ ਮੇਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ:- {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਿਆਂ ਮਨੁੱਖਾ!}} {{overfloat left|ਡਿੱਠਾ ਤੈਂਡਾ ਨਯਾਇ,}} {{overfloat right|ਆਪੇ ਮੈਲਾ ਲਾਕੇ ਮੈਨੂੰ}} {{overfloat right|ਫਿਰ ਪਟੜੇ ਪਟਕਾਇ!}} {{overfloat left|ਪਟਕਣ ਪਟੜ ਤੈਨੂੰ ਚਾਹੀਏ}} {{overfloat right|ਜੋ ਮੈਲਾ ਪਯਾ ਲਾਵਾਂ:}} {{overfloat left|ਜੀਭ ਤੇਰੀ ਤੇ ਨਯਾਉਂ ਵਸੇਂਦਾ}} {{overfloat right|ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਅੱਨਯਾਇ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੧੫-੧-੫੫]}} </poem>}}<noinclude></noinclude> q4mhavcw0s52qa7ooho6c5ge76sa60f 250 66538 195408 195331 2025-06-04T07:54:19Z Tamanpreet Kaur 606 195408 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਵਿੱਥ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਝੀਲ ਪਾਣੀਏਂ ਵਾਲੀ}} ਲਗੀ ਰਹੋ ਨਿਜ ਸੋਮੇ ਨਾਲ, ਭਰੋ ਤਾਜਗੀ ਨਿਰਮਲਤਾਈ ਨਿਭਦੀ ਰਹਿਸੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ। ਪੈਣ ਨ ਦੇਵੀਂ ਵਿੱਥ ਵਿਚਾਲੇ ਰਹਿਸੇਂ ਫਿਰ ਨੀ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ। ਵਿੱਥ ਬੁਰੀ ਅਤਿ ਦੇਇ ਵਿਛੋੜੇ ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ ਉਲਟਨ ਹਾਲ। ਬੰਬਈ ੨੦-੧-੫੫] {{center|{{x-larger|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ}}}} [ਉਮਰ ਖਯਾਮ ਦੀ ਇਕ ਰੁਬਾਈ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਰ]ਉਮਰ ਟੁੱਕਰ ਹੋਵੇ ਹੋਵੇ ਠੰਡਾ ਜਲ ਹੋ ਪਾਣ, ਨੂੰ ਹੈ ਨਾਮ गाहट ਨੂੰ तन ਗਾਣ ਸੰਗਤ ਆ ਕੀਰਤਨ ਕਰ ਅਰਸ਼ੀ ਛਾਵੇ ਸ਼ਾਨ ਫਿਰ ਜੰਗਲ ਮੰਗਲ ਬਣੋ ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲ੍ਯਾਣ । ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ੭-੧੦-੫੬]<noinclude></noinclude> h7k2o6i2rumdpv0vh0bnzfj3z0gt17r 195409 195408 2025-06-04T08:13:20Z Tamanpreet Kaur 606 195409 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਵਿੱਥ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਝੀਲ ਪਾਣੀਏਂ ਵਾਲੀ}} ਲਗੀ ਰਹੋ ਨਿਜ ਸੋਮੇ ਨਾਲ, ਭਰੋ ਤਾਜਗੀ ਨਿਰਮਲਤਾਈ ਨਿਭਦੀ ਰਹਿਸੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ। ਪੈਣ ਨ ਦੇਵੀਂ ਵਿੱਥ ਵਿਚਾਲੇ ਰਹਿਸੇਂ ਫਿਰ ਨੀ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ। ਵਿੱਥ ਬੁਰੀ ਅਤਿ ਦੇਇ ਵਿਛੋੜੇ ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ ਉਲਟਨ ਹਾਲ। ਬੰਬਈ ੨੦-੧-੫੫]</poem>}} {{center|{{x-larger|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ}}}} [ਉਮਰ ਖਯਾਮ ਦੀ ਇਕ ਰੁਬਾਈ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਰ]ਉਮਰ ਟੁੱਕਰ ਹੋਵੇ ਖਾਣ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਜਲ ਹੋ ਪਾਣ, ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਨੂੰਮ गाहट ਨੂੰ तन ਗਾਣ ਸੰਗਤ ਆ ਕੀਰਤਨ ਕਰ ਅਰਸ਼ੀ ਛਾਵੇ ਸ਼ਾਨ ਫਿਰ ਜੰਗਲ ਮੰਗਲ ਬਣੋ ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲ੍ਯਾਣ । ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ੭-੧੦-੫੬]<noinclude></noinclude> plicrwnnrs0t2cj7ebclhlww8441nhe 195410 195409 2025-06-04T08:19:36Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਸੋਧਣਾ */ 195410 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਵਿੱਥ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਝੀਲ ਪਾਣੀਏਂ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਲਗੀ ਰਹੋ ਨਿਜ ਸੋਮੇ ਨਾਲ,}} {{overfloat left|ਭਰੋ ਤਾਜਗੀ ਨਿਰਮਲਤਾਈ}} {{overfloat right|ਨਿਭਦੀ ਰਹਿਸੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ।}} {{overfloat left|ਪੈਣ ਨ ਦੇਵੀਂ ਵਿੱਥ ਵਿਚਾਲੇ}} {{overfloat right|ਰਹਿਸੇਂ ਫਿਰ ਨੀ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਵਿੱਥ ਬੁਰੀ ਅਤਿ ਦੇਇ ਵਿਛੋੜੇ}} {{overfloat right|ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ ਉਲਟਨ ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੨੦-੧-੫੫]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|[ਉਮਰ ਖਯਾਮ ਦੀ ਇਕ ਰੁਬਾਈ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਰ]}} {{overfloat left|ਟੁੱਕਰ ਹੋਵੇ ਖਾਣ ਨੂੰ}} {{overfloat right|ਠੰਡਾ ਜਲ ਹੋ ਪਾਣ,}} {{overfloat left|ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਹੋ ਨਾਮ ਰਸ}} {{overfloat right|ਗਾਵਣ ਨੂੰ ਰਬ ਗਾਣ,}} {{overfloat left|ਸੰਗਤ ਆ ਕੀਰਤਨ ਕਰੇ}} {{overfloat right|ਅਰਸ਼ੀ ਛਾਵੇ ਸ਼ਾਨ}} {{overfloat left|ਫਿਰ ਜੰਗਲ ਮੰਗਲ ਬਣੇ}} {{overfloat right|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ।}} {{overfloat left|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ੭-੧੦-੫੬]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> m7mt1zak6w01v3cnpyaqyq84h4nljmn 195411 195410 2025-06-04T08:20:17Z Tamanpreet Kaur 606 195411 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਵਿੱਥ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਝੀਲ ਪਾਣੀਏਂ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਲਗੀ ਰਹੋ ਨਿਜ ਸੋਮੇ ਨਾਲ,}} {{overfloat left|ਭਰੋ ਤਾਜਗੀ ਨਿਰਮਲਤਾਈ}} {{overfloat right|ਨਿਭਦੀ ਰਹਿਸੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ।}} {{overfloat left|ਪੈਣ ਨ ਦੇਵੀਂ ਵਿੱਥ ਵਿਚਾਲੇ}} {{overfloat right|ਰਹਿਸੇਂ ਫਿਰ ਨੀ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਵਿੱਥ ਬੁਰੀ ਅਤਿ ਦੇਇ ਵਿਛੋੜੇ}} {{overfloat right|ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ ਉਲਟਨ ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੨੦-੧-੫੫]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ}}}} {{Block center|<poem>[ਉਮਰ ਖਯਾਮ ਦੀ ਇਕ ਰੁਬਾਈ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਰ] {{overfloat left|ਟੁੱਕਰ ਹੋਵੇ ਖਾਣ ਨੂੰ}} {{overfloat right|ਠੰਡਾ ਜਲ ਹੋ ਪਾਣ,}} {{overfloat left|ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਹੋ ਨਾਮ ਰਸ}} {{overfloat right|ਗਾਵਣ ਨੂੰ ਰਬ ਗਾਣ,}} {{overfloat left|ਸੰਗਤ ਆ ਕੀਰਤਨ ਕਰੇ}} {{overfloat right|ਅਰਸ਼ੀ ਛਾਵੇ ਸ਼ਾਨ}} {{overfloat left|ਫਿਰ ਜੰਗਲ ਮੰਗਲ ਬਣੇ}} {{overfloat right|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ।}} {{overfloat left|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ੭-੧੦-੫੬]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> m78pqdlcdgnsa7li784vwdz5tiux8q7 195412 195411 2025-06-04T08:21:48Z Tamanpreet Kaur 606 195412 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਵਿੱਥ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਝੀਲ ਪਾਣੀਏਂ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਲਗੀ ਰਹੋ ਨਿਜ ਸੋਮੇ ਨਾਲ,}} {{overfloat left|ਭਰੋ ਤਾਜਗੀ ਨਿਰਮਲਤਾਈ}} {{overfloat right|ਨਿਭਦੀ ਰਹਿਸੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ।}} {{overfloat left|ਪੈਣ ਨ ਦੇਵੀਂ ਵਿੱਥ ਵਿਚਾਲੇ}} {{overfloat right|ਰਹਿਸੇਂ ਫਿਰ ਨੀ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਵਿੱਥ ਬੁਰੀ ਅਤਿ ਦੇਇ ਵਿਛੋੜੇ}} {{overfloat right|ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ ਉਲਟਨ ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੨੦-੧-੫੫]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ}}}} {{Block center|<poem>[ਉਮਰ ਖਯਾਮ ਦੀ ਇਕ ਰੁਬਾਈ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਰ] {{overfloat left|ਟੁੱਕਰ ਹੋਵੇ ਖਾਣ ਨੂੰ}} {{overfloat right|ਠੰਡਾ ਜਲ ਹੋ ਪਾਣ,}} {{overfloat left|ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਹੋ ਨਾਮ ਰਸ}} {{overfloat right|ਗਾਵਣ ਨੂੰ ਰਬ ਗਾਣ,}} {{overfloat left|ਸੰਗਤ ਆ ਕੀਰਤਨ ਕਰੇ}} {{overfloat right|ਅਰਸ਼ੀ ਛਾਵੇ ਸ਼ਾਨ}} {{overfloat left|ਫਿਰ ਜੰਗਲ ਮੰਗਲ ਬਣੇ}} {{overfloat right|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ।}} {{overfloat left|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ੭-੧੦-੫੬]}} </poem>}}<noinclude></noinclude> qpmc5ry90w79yyw12mt4d2nec5nv2za 195413 195412 2025-06-04T08:23:03Z Tamanpreet Kaur 606 195413 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਵਿੱਥ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਝੀਲ ਪਾਣੀਏਂ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਲਗੀ ਰਹੋ ਨਿਜ ਸੋਮੇ ਨਾਲ,}} {{overfloat left|ਭਰੋ ਤਾਜਗੀ ਨਿਰਮਲਤਾਈ}} {{overfloat right|ਨਿਭਦੀ ਰਹਿਸੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ।}} {{overfloat left|ਪੈਣ ਨ ਦੇਵੀਂ ਵਿੱਥ ਵਿਚਾਲੇ}} {{overfloat right|ਰਹਿਸੇਂ ਫਿਰ ਨੀ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਵਿੱਥ ਬੁਰੀ ਅਤਿ ਦੇਇ ਵਿਛੋੜੇ}} {{overfloat right|ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ ਉਲਟਨ ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੨੦-੧-੫੫]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ}}}} {{Block center|<poem>[ਉਮਰ ਖਯਾਮ ਦੀ ਇਕ ਰੁਬਾਈ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਰ] {{overfloat left|ਟੁੱਕਰ ਹੋਵੇ ਖਾਣ ਨੂੰ}} {{overfloat right|ਠੰਡਾ ਜਲ ਹੋ ਪਾਣ,}} {{overfloat left|ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਹੋ ਨਾਮ ਰਸ}} {{overfloat right|ਗਾਵਣ ਨੂੰ ਰਬ ਗਾਣ,}} {{overfloat left|ਸੰਗਤ ਆ ਕੀਰਤਨ ਕਰੇ}} {{overfloat right|ਅਰਸ਼ੀ ਛਾਵੇ ਸ਼ਾਨ}} {{overfloat left|ਫਿਰ ਜੰਗਲ ਮੰਗਲ ਬਣੇ}} {{overfloat right|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ।}} {{overfloat left|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ੭-੧੦-੫੬]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> 6epxkbne0ax87okyz9opm8dvlsx7l6e 195421 195413 2025-06-04T08:33:17Z Tamanpreet Kaur 606 195421 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਵਿੱਥ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਝੀਲ ਪਾਣੀਏਂ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਲਗੀ ਰਹੋ ਨਿਜ ਸੋਮੇ ਨਾਲ,}} {{overfloat left|ਭਰੋ ਤਾਜਗੀ ਨਿਰਮਲਤਾਈ}} {{overfloat right|ਨਿਭਦੀ ਰਹਿਸੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ।}} {{overfloat left|ਪੈਣ ਨ ਦੇਵੀਂ ਵਿੱਥ ਵਿਚਾਲੇ}} {{overfloat right|ਰਹਿਸੇਂ ਫਿਰ ਨੀ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਵਿੱਥ ਬੁਰੀ ਅਤਿ ਦੇਇ ਵਿਛੋੜੇ}} {{overfloat right|ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ ਉਲਟਨ ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੨੦-੧-੫੫]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ}}}} [ਉਮਰ ਖਯਾਮ ਦੀ ਇਕ ਰੁਬਾਈ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਰ] {{Block center|<poem> {{overfloat left|ਟੁੱਕਰ ਹੋਵੇ ਖਾਣ ਨੂੰ}} {{overfloat right|ਠੰਡਾ ਜਲ ਹੋ ਪਾਣ,}} {{overfloat left|ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਹੋ ਨਾਮ ਰਸ}} {{overfloat right|ਗਾਵਣ ਨੂੰ ਰਬ ਗਾਣ,}} {{overfloat left|ਸੰਗਤ ਆ ਕੀਰਤਨ ਕਰੇ}} {{overfloat right|ਅਰਸ਼ੀ ਛਾਵੇ ਸ਼ਾਨ}} {{overfloat left|ਫਿਰ ਜੰਗਲ ਮੰਗਲ ਬਣੇ}} {{overfloat right|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ।}} {{overfloat left|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ੭-੧੦-੫੬]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> miphv9l42ewgfmxdbcufkhwlt3gheqw 195422 195421 2025-06-04T08:33:43Z Tamanpreet Kaur 606 195422 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਵਿੱਥ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਝੀਲ ਪਾਣੀਏਂ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਲਗੀ ਰਹੋ ਨਿਜ ਸੋਮੇ ਨਾਲ,}} {{overfloat left|ਭਰੋ ਤਾਜਗੀ ਨਿਰਮਲਤਾਈ}} {{overfloat right|ਨਿਭਦੀ ਰਹਿਸੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ।}} {{overfloat left|ਪੈਣ ਨ ਦੇਵੀਂ ਵਿੱਥ ਵਿਚਾਲੇ}} {{overfloat right|ਰਹਿਸੇਂ ਫਿਰ ਨੀ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਵਿੱਥ ਬੁਰੀ ਅਤਿ ਦੇਇ ਵਿਛੋੜੇ}} {{overfloat right|ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ ਉਲਟਨ ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੨੦-੧-੫੫]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ}}}} {{overfloat left|[ਉਮਰ ਖਯਾਮ ਦੀ ਇਕ ਰੁਬਾਈ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਰ]}} {{Block center|<poem> {{overfloat left|ਟੁੱਕਰ ਹੋਵੇ ਖਾਣ ਨੂੰ}} {{overfloat right|ਠੰਡਾ ਜਲ ਹੋ ਪਾਣ,}} {{overfloat left|ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਹੋ ਨਾਮ ਰਸ}} {{overfloat right|ਗਾਵਣ ਨੂੰ ਰਬ ਗਾਣ,}} {{overfloat left|ਸੰਗਤ ਆ ਕੀਰਤਨ ਕਰੇ}} {{overfloat right|ਅਰਸ਼ੀ ਛਾਵੇ ਸ਼ਾਨ}} {{overfloat left|ਫਿਰ ਜੰਗਲ ਮੰਗਲ ਬਣੇ}} {{overfloat right|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ।}} {{overfloat left|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ੭-੧੦-੫੬]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> ipqtb9trikkxyp8bh6znqjbu0dgvs4c 195423 195422 2025-06-04T08:36:41Z Tamanpreet Kaur 606 195423 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਵਿੱਥ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਝੀਲ ਪਾਣੀਏਂ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਲਗੀ ਰਹੋ ਨਿਜ ਸੋਮੇ ਨਾਲ,}} {{overfloat left|ਭਰੋ ਤਾਜਗੀ ਨਿਰਮਲਤਾਈ}} {{overfloat right|ਨਿਭਦੀ ਰਹਿਸੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ।}} {{overfloat left|ਪੈਣ ਨ ਦੇਵੀਂ ਵਿੱਥ ਵਿਚਾਲੇ}} {{overfloat right|ਰਹਿਸੇਂ ਫਿਰ ਨੀ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਵਿੱਥ ਬੁਰੀ ਅਤਿ ਦੇਇ ਵਿਛੋੜੇ}} {{overfloat right|ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ ਉਲਟਨ ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੨੦-੧-੫੫]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ}}}} {{overfloat left|[ਉਮਰ ਖਯਾਮ ਦੀ ਇਕ ਰੁਬਾਈ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਰ]}} {{Block center|<poem> {{overfloat left|ਟੁੱਕਰ ਹੋਵੇ ਖਾਣ ਨੂੰ}} {{overfloat right|ਠੰਡਾ ਜਲ ਹੋ ਪਾਣ,}} {{overfloat left|ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਹੋ ਨਾਮ ਰਸ}} {{overfloat right|ਗਾਵਣ ਨੂੰ ਰਬ ਗਾਣ,}} {{overfloat left|ਸੰਗਤ ਆ ਕੀਰਤਨ ਕਰੇ}} {{overfloat right|ਅਰਸ਼ੀ ਛਾਵੇ ਸ਼ਾਨ}} {{overfloat left|ਫਿਰ ਜੰਗਲ ਮੰਗਲ ਬਣੇ}} {{overfloat right|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ।}} {{overfloat left|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ੭-੧੦-੫੬]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> 34berzt6a577gnq5ltap3zrvr7bu2hb 195424 195423 2025-06-04T08:37:03Z Tamanpreet Kaur 606 195424 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਵਿੱਥ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਝੀਲ ਪਾਣੀਏਂ ਵਾਲੀ}} {{overfloat right|ਲਗੀ ਰਹੋ ਨਿਜ ਸੋਮੇ ਨਾਲ,}} {{overfloat left|ਭਰੋ ਤਾਜਗੀ ਨਿਰਮਲਤਾਈ}} {{overfloat right|ਨਿਭਦੀ ਰਹਿਸੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲ।}} {{overfloat left|ਪੈਣ ਨ ਦੇਵੀਂ ਵਿੱਥ ਵਿਚਾਲੇ}} {{overfloat right|ਰਹਿਸੇਂ ਫਿਰ ਨੀ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਵਿੱਥ ਬੁਰੀ ਅਤਿ ਦੇਇ ਵਿਛੋੜੇ}} {{overfloat right|ਵਿਚ ਵਿਛੋੜੇ ਉਲਟਨ ਹਾਲ।}} {{overfloat left|ਬੰਬਈ ੨੦-੧-੫੫]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ}}}} [ਉਮਰ ਖਯਾਮ ਦੀ ਇਕ ਰੁਬਾਈ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪਰ] {{Block center|<poem> {{overfloat left|ਟੁੱਕਰ ਹੋਵੇ ਖਾਣ ਨੂੰ}} {{overfloat right|ਠੰਡਾ ਜਲ ਹੋ ਪਾਣ,}} {{overfloat left|ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਹੋ ਨਾਮ ਰਸ}} {{overfloat right|ਗਾਵਣ ਨੂੰ ਰਬ ਗਾਣ,}} {{overfloat left|ਸੰਗਤ ਆ ਕੀਰਤਨ ਕਰੇ}} {{overfloat right|ਅਰਸ਼ੀ ਛਾਵੇ ਸ਼ਾਨ}} {{overfloat left|ਫਿਰ ਜੰਗਲ ਮੰਗਲ ਬਣੇ}} {{overfloat right|ਖੇਮ ਕੁਸ਼ਲ ਕਲਯਾਣ।}} {{overfloat left|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ੭-੧੦-੫੬]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> 3fdr1v04gy9qitf8lx3ag6vfwynnge5 250 66539 195407 2025-06-04T07:49:36Z Gurdeep Qafir 2272 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "{{center|138}} <ref>54ਸੰਵਿਧਾਨ (ਨੜਿੰਨਵੇਂਵੀਂ ਸੋਧ) ਐਕਟ, 2014 ਦੀ ਧਾਰਾ 2 ਦੁਆਰਾ (13.04. 2015 ਤੋਂ) ਪਹਿਲੇ ਪਰੰਤੁਕ ਦਾ ਲੋਪ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਸਰਵ-ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਐਡਵੋਕੇਟਸ ਆਨ ਰਿਕਾਰਡ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਬਨਾਮ ਭਾਰਤ ਸੰਘ ਵਾਲੇ ਮਾਮਲਿਆਂ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195407 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Gurdeep Qafir" /></noinclude>{{center|138}} <ref>54ਸੰਵਿਧਾਨ (ਨੜਿੰਨਵੇਂਵੀਂ ਸੋਧ) ਐਕਟ, 2014 ਦੀ ਧਾਰਾ 2 ਦੁਆਰਾ (13.04. 2015 ਤੋਂ) ਪਹਿਲੇ ਪਰੰਤੁਕ ਦਾ ਲੋਪ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਸਰਵ-ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਐਡਵੋਕੇਟਸ ਆਨ ਰਿਕਾਰਡ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਬਨਾਮ ਭਾਰਤ ਸੰਘ ਵਾਲੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਵ-ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਤਰੀਕ 16 ਅਕਤੂਬਰ, 2015, ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ ਅੱਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।</ref> ਪਰੰਤੂ ਚੀਫ ਜਸਟਿਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜੱਜ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੀਫ ਜਸਟਿਸ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ: [ਪਰੰਤੂ] ਇਹ ਹੋਰ ਕਿ(ੳ) ਕੋਈ ਜੱਜ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਤ ਆਪਣੇ ਦਸਖ਼ਤੀ ਲੇਖ ਦੁਆਰਾ, ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਸਕੇਗਾ (ਅ) ਕੋਈ ਜੱਜ ਖੰਡ (4) ਵਿੱਚ ਉਪਬੰਧਤ ਢੰਗ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ। <ref>55 ਸੰਵਿਧਾਨ (ਨੜਿੰਨਵੇਂਵੀਂ ਸੋਧ) ਐਕਟ, 2014 ਦੀ ਧਾਰਾ 2 ਦੁਆਰਾ (13.04. 2015 ਤੋਂ) “ਪਰੰਤੂ ਇਹ ਹੋਰ ਕਿ” ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਥਾਵੇਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਸਰਵ-ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਐਡਵੋਕੇਟਸ ਆਨ ਰਿਕਾਰਡ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਬਨਾਮ ਭਾਰਤ ਸੰਘ ਵਾਲੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਵ-ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਤਰੀਕ 16 ਅਕਤੂਬਰ, 2015, ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੁਆਰਾ ਅੱਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 56 ਸੰਵਿਧਾਨ (ਪੰਦਰ੍ਹਵੀਂ ਸੋਧ) ਐਕਟ, 1963 ਦੀ ਧਾਰਾ 2 ਦੁਆਰਾ ਅੰਤਰਸਥਾਪਤ।</ref> (2ੳ). ਸਰਵ-ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਜੱਜ ਦੀ ਉਮਰ ਅਜਿਹੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਜਿਹਾ ਸੰਸਦ ਕਾਨੂੰਨ ਦੁਆਰਾ ਉਪਬੰਧਤ ਕਰੇ (3) ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਸਰਵ-ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਜੱਜ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤੀ ਲਈ ਕਾਬਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇਕਰ ਉਹ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਾਗਰਿਕ ਨ ਹੋਵੇ ਅਤੇ (ੳ) ਕਿਸੇ ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦਾ ਜਾਂ ਦੋ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦਾ ਲਗਾਤਰਾ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪੰਜ ਸਾਲ ਲਈ ਜੱਜ ਨ ਰਹਿ ਚੁੱਕਿਆ ਹੋਵੇ; ਜਾਂ {{rh||138|}}<noinclude></noinclude> s30lir2urzuunkzywwelpive2vmf384 250 66540 195414 2025-06-04T08:24:09Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਸੁਹਣੀ ਰੂਹ ਭਾਰਿਆਂ ਕਰੇਂ ਜਿ ਅੱਜ ਆਪ ਨੂੰ, ਕੱਲ ਕੀਕੂੰ ਉਡ ਸਕਸੇ ਰੂਹ ! ਉਡਦੀ ਰਹੁ, ਵਿਚ ਗਗਨਾਂ ਉੱਚੀ, ਹੰਸ ਹਮਾਂ ਸੁਣ ਨੀਂ ਸੁਹਣੀ ਖਯਾਲ ਇਕ ਹੁੰਦੇ, ਸੱਕਣ ਛੂਹ 1 ਉੱਡਣ ਦੇਣ ਨ ਆਪਣੇ ਭਾਰ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਵਿਸਾਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195414 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਸੁਹਣੀ ਰੂਹ ਭਾਰਿਆਂ ਕਰੇਂ ਜਿ ਅੱਜ ਆਪ ਨੂੰ, ਕੱਲ ਕੀਕੂੰ ਉਡ ਸਕਸੇ ਰੂਹ ! ਉਡਦੀ ਰਹੁ, ਵਿਚ ਗਗਨਾਂ ਉੱਚੀ, ਹੰਸ ਹਮਾਂ ਸੁਣ ਨੀਂ ਸੁਹਣੀ ਖਯਾਲ ਇਕ ਹੁੰਦੇ, ਸੱਕਣ ਛੂਹ 1 ਉੱਡਣ ਦੇਣ ਨ ਆਪਣੇ ਭਾਰ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਵਿਸਾਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ, ਪ੍ਰੀਤਮ-ਖਯਾਲ ਮੁੜੇ ਨ ਮੂੰਹ | 百 ਬੇਹਰਾਦਨ ੮੫-੫੫] ਸਿੱਧਾ ਤੱਕਲਾ 'ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ' ! ਲਗੀ वे ਇਕ ਲੱਲ । ਤਕਲਾ ਰੁਖੀ ਸਿੱਧਾ ਮੇਰਾ ਪਵੇ ਨ ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਲ । ਹੋਰ ਖਯਾਲ ਦੀ ਜਾ ਮੁਹਾਣ ਨੂੰ ਮੈਂ ਮੱਥਾ ਲੱਗੇ, 'ਚਰਨ-ਛੋਹ ਆਪਣੀ ਤੋਂ ਸਾਈਆ ਪਲ ਭਰ ਪਰ . ਨ ਘੱਲ। ਡੇਹਰਾਦੂਨ ......੫੫]<noinclude></noinclude> olsaokob53yuqolfhhklzi9ghvhgnun 250 66541 195415 2025-06-04T08:24:39Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਭੁੱਲਣ ਬਾਣ ਭੁੱਲਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਸਾਈਆਂ ! रत ਕਰ ਕੇ ਮੈਂ ਰੋਈ, ਲੈ ਤੂੰ ਰੁਮਾਲ ਅੱਥਰੂ ਪੂੰਝੇ ਅੰਮੀ 行 ਜਿਉਂ ਛੂਟ ਛੂਟ ਭੁਲਣ ਬਾਣ ਅਸਾਡੀ ਕੋਈ । ਪਰਤ ਪਤ ਮੁੜ ਆਵੇ, ਢੋਈ | ‘ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਬਾਣ' ਤਮਾਡੀ ਸਾਂਈਆਂ ! ਰੁਕੇ ਕਲ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195415 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਭੁੱਲਣ ਬਾਣ ਭੁੱਲਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਸਾਈਆਂ ! रत ਕਰ ਕੇ ਮੈਂ ਰੋਈ, ਲੈ ਤੂੰ ਰੁਮਾਲ ਅੱਥਰੂ ਪੂੰਝੇ ਅੰਮੀ 行 ਜਿਉਂ ਛੂਟ ਛੂਟ ਭੁਲਣ ਬਾਣ ਅਸਾਡੀ ਕੋਈ । ਪਰਤ ਪਤ ਮੁੜ ਆਵੇ, ਢੋਈ | ‘ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਬਾਣ' ਤਮਾਡੀ ਸਾਂਈਆਂ ! ਰੁਕੇ ਕਲੱਕਤਾ ੨੨-੧੨੫੬ ਜੁਗਨੂੰ ਦਾ ਚਮਕਾਰ ਸੁਣ ਜੁਗਨੂੰ ਤੂੰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈਂ ਚੰਦ ਸੁਰ ਬਿਜਲੀ, ਤਾਰੇ, ਦੀਵੇ, ਅਗਨੀ ਚਾਨਣ ਸਹਿਮ ਖਾਇ ਕਿਉਂ ਬੰਦ ਕਰੇਂ ਨ ਨਿੱਕੀ ਨਿਜ ਜੁਗਨੂੰ ਆਖੋ : ਵੰਸ ਨ ਆਪਣੇ B ਕਮਾਈਏ ਚਮਕਾਰ, ਪਸਾਰ, ਚਮਕਾਰ ਤੇ ਕਾਰ ਹੁਕਮ ਬੰਬਈ ੧੮-੩-੫੫] ੧੧<noinclude></noinclude> 2v34hye0e2smy8gajknlt8djilsuxbh 250 66542 195416 2025-06-04T08:25:50Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਵਿਛੋੜੇ 'ਯਾਦ' ਸਜਨ ਨੂੰ, ਹੋਣ ਨ ਦੇਂਦੀ ਉਹਲੇ, ਦਿਲ-ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿਚ ‘ਯਾਦ ਸਜਨ ਦੀ, ਕਰਦੀ ਕਦੀ ਰੁਆਵੇ ਕਦੀ ਦਿੱਸੇ ਢੁਹਲੇ । ਹਸਾਵੇ ਬਰਹਰ ਥਰਹਰ ਲਾਵੇ, ਕਦੀ ਸੁਪਨ ਦੇ ਚਾੜ, ਪੰਘੂੜੇ ਮੇਲ ਗਾਉਂਦੀ ਮੁਹਲੇ ॥ ਦਰਸ਼..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195416 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਵਿਛੋੜੇ 'ਯਾਦ' ਸਜਨ ਨੂੰ, ਹੋਣ ਨ ਦੇਂਦੀ ਉਹਲੇ, ਦਿਲ-ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿਚ ‘ਯਾਦ ਸਜਨ ਦੀ, ਕਰਦੀ ਕਦੀ ਰੁਆਵੇ ਕਦੀ ਦਿੱਸੇ ਢੁਹਲੇ । ਹਸਾਵੇ ਬਰਹਰ ਥਰਹਰ ਲਾਵੇ, ਕਦੀ ਸੁਪਨ ਦੇ ਚਾੜ, ਪੰਘੂੜੇ ਮੇਲ ਗਾਉਂਦੀ ਮੁਹਲੇ ॥ ਦਰਸ਼ਨ-ਤਾਂਘ ਝਲਕ ਦਿਖਾਈ ਇੱਕ ਸੁਹਾਵੀ ਸਾਨੂੰ ਰੱਜ ਚਮਕ ਉਠੀ ਸਿਕ ਹੋਰ ਚਮਕ ਕੇ ਨ ਆਈ, ਦਰਸ਼ਨ-ਤਾਂਘ ਸਵਾਈ । ਜਿਉਂ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਨੂੰ ਬੰਦ ਮਿਲੇ ਇਕ ‘ਹੋਰ ਮਿਲ' ਇਉਂ ਤੜਫੇ : ਮੁੜ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ, ਮੁੜ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਏ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਵਿਲਪਾਈ । ੩<noinclude></noinclude> k8ersfciey44ufcsegzqn0b825sfu3w 250 66543 195417 2025-06-04T08:26:13Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਨਿਖਰਿਆ ਕਰ ਹੇ ਅਸਲੀਅਤ 'ਮੈ ਮੇਰੀ ਦੀ, ਕਦੇ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਨਿਖੜਿਆ ਕਰ । ਲਾਹ ਕੇ ਉਪਰੋਂ ਓਪਰੇ ਕਪੜੇ, ਰੈਗ ਆਪਣੇ ਨਿਖਰਿਆ ਕਰ । ਮਤਾਂ ਕਿਤੇ ਉਹ ਅਸਲਾਂ ਵਾਲਾ, ਰੀਝ ਪਵੇ -ਤੇ' ਨਿਖਰੀ ਤੇ । ਲੈ ਲਏ ਵਿਚ ਕਲਾਈ ਤੈਨੂੰ, ਸਦਾ ਲਈ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195417 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਨਿਖਰਿਆ ਕਰ ਹੇ ਅਸਲੀਅਤ 'ਮੈ ਮੇਰੀ ਦੀ, ਕਦੇ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਨਿਖੜਿਆ ਕਰ । ਲਾਹ ਕੇ ਉਪਰੋਂ ਓਪਰੇ ਕਪੜੇ, ਰੈਗ ਆਪਣੇ ਨਿਖਰਿਆ ਕਰ । ਮਤਾਂ ਕਿਤੇ ਉਹ ਅਸਲਾਂ ਵਾਲਾ, ਰੀਝ ਪਵੇ -ਤੇ' ਨਿਖਰੀ ਤੇ । ਲੈ ਲਏ ਵਿਚ ਕਲਾਈ ਤੈਨੂੰ, ਸਦਾ ਲਈ ਅਨਵਿਛੜੀਆਂ ਕਰ । ਬਈ ੧੩--੨--੫੨] ਜਦ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਜਦ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ੀ, ਤਦ ਫੜ ਕੋ ਪਾਸ ਬਹਾਂਦੇ ਹੋ । ਮੁਸਤਾਂਦੇ ਹੋ ਰਾਗ ਆਪਣੇ, ਲੈ ਵਿਚ ਵਿਲੋ ਕਰਾਂਦੇ ਹੋ । ਹਿੱਲਣ ਬੌਲਣ ਤਾਬ ਰਹੇਂ ਨਾ, ਤਕ ਤਕ ਖੁਸ਼ੀ ਮਨਾਂਦੇ ਹੋ। ਤਿਲਕਣ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾਇ ਚੁਪਾੜੇ, 'ਸੋਹਿਆਂ' ਛਡ ਟਰ ਜਾਂਦੇ ਹੋ । ਜੂਦੂ ੧੭੩੫੨<noinclude></noinclude> rrmj1lxrzb9wm7uxjqja0n21p0cpmme 250 66544 195418 2025-06-04T08:27:51Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "{{center|{{x-larger|ਪਿਰਮ ਰਸ ਪਿਆਲਾ}}}} ਪਿਰਮ ਰਸਾਂ ਦਾ ਜੋ ਮਿਲੇ ਪਯਾਲਾ, लव स्व ਤਰ ਇਕੋ ਵੇਰ ਡੀਕ ਨਾ ਲਾਵਾਂ, ਡਰ ਪੀ ! ਘਟ यूट ਭਰ ਭਰ ਪੀ ! थी वे ਹੋਸ਼ ਸੰਭਾਲੀ ਰੱਖੀਂ, ਸੂਫ਼ੀਆਂ ਪਾਸੋਂ ਵਧਵੀਂ | ਗੁੱਟ ਰਹੀਂ ਅੰਦਰੋਂ ਮਦ ਭਰਿਆ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195418 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪਿਰਮ ਰਸ ਪਿਆਲਾ}}}} ਪਿਰਮ ਰਸਾਂ ਦਾ ਜੋ ਮਿਲੇ ਪਯਾਲਾ, लव स्व ਤਰ ਇਕੋ ਵੇਰ ਡੀਕ ਨਾ ਲਾਵਾਂ, ਡਰ ਪੀ ! ਘਟ यूट ਭਰ ਭਰ ਪੀ ! थी वे ਹੋਸ਼ ਸੰਭਾਲੀ ਰੱਖੀਂ, ਸੂਫ਼ੀਆਂ ਪਾਸੋਂ ਵਧਵੀਂ | ਗੁੱਟ ਰਹੀਂ ਅੰਦਰੋਂ ਮਦ ਭਰਿਆ, ੧੦ ੧੭-੨੦੫੨ ਡੇਹਰਾਦੂਨ ਕਦੇ ਅਰਬਰ ਹੋਰ ਨ ਨਜ਼ਰੀਂ ਆਵੇ ਮੈਂ ਅੰਨ੍ਹੀ ਨੂੰ ਨਿੱਤ ਸੁਆਰੇਂ ਹਾਰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਲਗਾਵਾਂ, ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਸੁੱਤਾ ਨਾਦ ਜਗਾਵਾਂ ! ਰਸ ਮੱਤੀ ਇਸ ਜਾਗ ਅੰਦਰਲੀ ਵੇਖਾਂ ਕਿਵੇਂ ਦੀਦਾਰ ਤੁਹਾਡਾ 4 ਹੁਣ ਅੱਖਾਂ ਮੰਗਾਂ, ਹੋਰ ਨਜ਼ਰੀਂ ਆਵੇ। Digitized by Panjab Digital Library | www.panjabdigilib.org १५ 24<noinclude></noinclude> tnjfu8ghxd5rc9pvv2miucw33d5s5qy 195419 195418 2025-06-04T08:28:18Z Tamanpreet Kaur 606 195419 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਪਿਰਮ ਰਸ ਪਿਆਲਾ}}}} ਪਿਰਮ ਰਸਾਂ ਦਾ ਜੋ ਮਿਲੇ ਪਯਾਲਾ, लव स्व ਤਰ ਇਕੋ ਵੇਰ ਡੀਕ ਨਾ ਲਾਵਾਂ, ਡਰ ਪੀ ! ਘਟ यूट ਭਰ ਭਰ ਪੀ ! थी वे ਹੋਸ਼ ਸੰਭਾਲੀ ਰੱਖੀਂ, ਸੂਫ਼ੀਆਂ ਪਾਸੋਂ ਵਧਵੀਂ | ਗੁੱਟ ਰਹੀਂ ਅੰਦਰੋਂ ਮਦ ਭਰਿਆ, ੧੦ ੧੭-੨੦੫੨ ਡੇਹਰਾਦੂਨ ਕਦੇ ਅਰਬਰ ਹੋਰ ਨ ਨਜ਼ਰੀਂ ਆਵੇ ਮੈਂ ਅੰਨ੍ਹੀ ਨੂੰ ਨਿੱਤ ਸੁਆਰੇਂ ਹਾਰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਲਗਾਵਾਂ, ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਸੁੱਤਾ ਨਾਦ ਜਗਾਵਾਂ ! ਰਸ ਮੱਤੀ ਇਸ ਜਾਗ ਅੰਦਰਲੀ ਵੇਖਾਂ ਕਿਵੇਂ ਦੀਦਾਰ ਤੁਹਾਡਾ 4 ਹੁਣ ਅੱਖਾਂ ਮੰਗਾਂ, ਹੋਰ ਨਜ਼ਰੀਂ ਆਵੇ।<noinclude></noinclude> srhrh6kwzyk4kpd92wbe3kyb0sk85g8 250 66545 195420 2025-06-04T08:31:20Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਨਿਰਮਾਣਤਾ ਪਹਿਲੇ ਹੈਸੀ ਮਗਰੋਂ ਹੋਸੀ, 2 ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਬੜੇ ਬੜੇ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਹੱਸਣ, ਕਲਮ ਚਲਾਵਣਹਾਰ । ਘੁਣ ਵਾਂਗੂ ਦੋ ਅੱਖਰ ਵਾਹਕੇ, ਮਾਣ ਕਰੇਂ ਕਿਸ ਗਲ ਦਾ ? ਕੀਹ ਹੈ । ਚਾਨਣ ਤੇਰਾ ਜਿੰਦੇ, ਜੁਗਨੂੰ ਚਮਕਾਰ । ਹਰਦਾ ਰਹੁ ਦੁਖ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195420 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਨਿਰਮਾਣਤਾ ਪਹਿਲੇ ਹੈਸੀ ਮਗਰੋਂ ਹੋਸੀ, 2 ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਬੜੇ ਬੜੇ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਹੱਸਣ, ਕਲਮ ਚਲਾਵਣਹਾਰ । ਘੁਣ ਵਾਂਗੂ ਦੋ ਅੱਖਰ ਵਾਹਕੇ, ਮਾਣ ਕਰੇਂ ਕਿਸ ਗਲ ਦਾ ? ਕੀਹ ਹੈ । ਚਾਨਣ ਤੇਰਾ ਜਿੰਦੇ, ਜੁਗਨੂੰ ਚਮਕਾਰ । ਹਰਦਾ ਰਹੁ ਦੁਖ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਦੁਖ ਦੇਖ ਦੇਖ ਦਿਲ ਦੁਖ ਹਰਨੇ ਨੂੰ ਕਰਦਾ, ਕਰਦਿਆਂ ਹਿੰਮਤ ਐਦਾਂ ਜਾਪੇ ਜਿਉਂ ਦੁਖ ਜਾਂਦੇ ਹਰਦਾ । ਨਜ਼ਰ ਉਘਾੜ ਜਿ ਦੇਖੋ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰੀ ਦੁਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲੇ ਫਿਰ ਭੀ ਹਰਦਾ ਰਹੇ ਦੁਖ ਸੁਹਣੇ । ਕਰ ਜੋ ਤੈਥੋਂ ਸਰਦਾ । ਬੰਬਈ ੧੫-੧-੫੫] ੧੨ Digitized by Panjab Digital Library | www.panjabdigilib.org<noinclude></noinclude> 0uhqjsen90vt7lm1sxfn1syqv3brvii