ਵਿਕੀਸਰੋਤ pawikisource https://pa.wikisource.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.45.0-wmf.4 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਲੇਖਕ ਲੇਖਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪੋਰਟਲ ਪੋਰਟਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਲਿਖਤ ਲਿਖਤ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਆਡੀਓਬੁਕ ਆਡੀਓਬੁਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਅਨੁਵਾਦ ਅਨੁਵਾਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪੰਨਾ ਪੰਨਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਇੰਡੈਕਸ ਇੰਡੈਕਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ 250 6526 195439 195305 2025-06-04T22:44:18Z Taranpreet Goswami 2106 195439 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>(ਕਾਰੀਗਰੀ) ਦੱਸ ਆਏ ਹਾਂ। ਕਵਿਤਾ ਕੇਵਲ ਇਕ “ਆਰਟ’ ਈ ਨਹੀਂ, ਐਪਰ ਆਰਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸ੍ਰੋਮਨੀ ਸੋਹਣਾ ਆਰਟ ਹੈ। ਉਹ ਆਰਟ ਜੇਹੜਾ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਨਰੂਪਨ ਕਰਦਾ ਤੇ ਨਕਸ਼ਾਂ ਖਿੱਚਦਾ ਹੈ। ਸਿਆਣਿਆਂ ਨੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੋਮਲ ਹੁਨਰ ਰਖੇ ਹਨ: {{gap}}(੧) ਕਵਿਤਾ, (੨) ਰਾਗ, (੩) ਚਿੱਤ੍ਰਕਾਰੀ। ਚਿੱਤ੍ਰਕਾਰੀ ਦੇ ਵਿਚ ਈ, ਪੱਥਰ ਅਰ ਲੱਕੜ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤਾਂ ਘੜਨੀਆਂ ਆ ਗਈਆਂ। {{gap}}ਹੁਨ ਏਹਨਾਂ ਹੁਨਰਾਂ ਵਿਚ ਮੁੱਢ ਨਿਯਮ [Harmony] <ref>ਇੱਕ ਵਸਤ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਐਸੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰਤੀਬ ਦੇਨੀ ਕਿ ਉਹ ਮਨ ਅਰ ਇੰਦ੍ਰੀਆਂ ਤੇ ਅਪਨਾ ਸੋਹਨਾ ਤੇ ਲੁਭਾਵਨਾ ਕਿ ਅਸਰ ਪਾ ਸਕਨ ਅਰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਇਸ ਇਕ ਰੱਸ ਮਿਲਤ ਦਾ ਨਾਮ ਹਾਰਮਨੀ ਹੈ।</ref>ਹਾਰਮਨੀ ਜਾਂ “ਮਿਲਾਉਨੀ" ਹੈ। ਰੱਬ ਦੀ ਰਚਨਾਂ ਦਾ ਵੀ ਹਾਰਮਨੀ'' ਈ ਨਿਯਮ ਹੈ। ਕੋਮਲ ਹੁਨਰਾਂ [ Fine Arts ] ਦਾ ਧਰਮ ਹੈ ਕਿ ਅਪਨੇ ਅਸਰ ਦ੍ਵਾਰਾ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੀ ਹਾਰਮਨੀ ਨੂੰ ਰਚਨਾ ਦੀ ਹਾਰਮਨੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦੇਣ। ਹੁਣ ਅਸਾਂ ਵੇਖਨਾ ਏਹ ਹੈ ਕਿ ਏਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਆਰਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੇਹੜਾ ਮਨ ' ਤੇ ਢੇਰ ਖਿੱਚਵਾਂ ਅਸਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਰ ਮਾਨੁਖ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੇ ਸਾਜ਼ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਸਾਜ਼ ਨਾਲ ਇਕ ਸੁਰ ਬਨਾਂਦਾ ਹੈ। {{gap}}ਚਿੱਤ ਕਾਰੀ ਇਕ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦੀ ਮੂਰਤ ਬਨਾਕੇ ਦੱਸ ਦੇਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਸਰ ਅਖਾਂ ਤੋਂ ਮਨ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਿਤ੍ ਕਾਰੀ ਵੇਖੋ ਇਕ ਮੂਰਤ ਵਿਚ ਸੁਕੁੰਤਲਾ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਖਿੱਚੀ ਹੈ, ਸੁਹਾਨੇ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਲੇਟੀ ਅਪਨੇ ਪਿਆਰੇ ਨੂੰ ਕੰਵਲ ਦੇ ਪੱਤੇ ਤੋਂ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖਦੀ ਹੈ। ਚੇਹਰਾ ਸੋਚ<noinclude>{{center|-੩੯-}} {{rule}}</noinclude> atlatggkzk15vex4l9i9zc9n4eev2tt 250 6544 195440 195265 2025-06-04T22:48:03Z Taranpreet Goswami 2106 195440 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{Block center|<poem>ਸੁੰਦਰ ਅਰ ਰਮਨੀਕ ਸੋਭਾ ਬਹੁ ਘਣੀ। ਚਮਕੇ ਵਾਂਗ਼ ਬਲੌਰ ਧਰਤੀ ਏਸਦੀ। ਬਨ ਬ੍ਰਿਛ ਅਚਰਜ ਰੂਪ ਸੂਖਮ ਅਤ ਹੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਹੋਰੇ ਰੰਗ ਰਚਨਾ ਹੋਰ ਹੀ। ਮੂੰਹੋਂ ਸਕਾਂ ਨ ਆਖ, ਦੇਖੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੁਣੀ ਨ ਸੋਚੀ ਮੰਗ, ਪਹਲੇ ਕਦੀ ਬੀ।</poem>}} {{right|(ਵੀਰ ਸਿੰਘ}} {{gap}}ਅਸਲ ਵਿਚ ਤਾਂ ਇਹ ਸਭ ਦਾ ਸ੍ਰੋਮਨੀ ਰਸ ਹੈ। ਇਸੇ '''ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ''' ਵਿਚ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਏਹ ਫਕੀਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਨਾਲ ਸਿਖਾਂ ਦਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ, ਏਸੇ ਨਾਲ ਵੈਰਾਗ਼ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂ ਜੇ ਵੈਰਾਗ ਵੀ ਭਟਕਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਹਟਾ, ਸ਼ਾਂਤ ਦੇ ਸੋਮੇ, ਰੱਬ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਦੀ ਕੁਝ ਕੁ ਵਨਗੀ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ ਅਰ ਹੰਸ ਚੋਗ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਵੀ ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ ਦੇ ਈ ਕਵੀ ਹਨ: {{Block center|<poem>ਏ ਮਨ ਮੇਰਿਆ ਤੂੰ ਸਦਾ ਰਹੁ ਹਰਿ ਨਾਲੇ॥ ਹਰਿ ਨਾਲਿ ਰਹੁ ਤੂੰ ਮੰਨ ਮੇਰੇ ਦੂਖ ਸਭਿ ਵਸਾਰਣਾ॥ ਸਭਨਾ ਗਲਾਂ ਸਮਰਥ ਸੁਆਮੀ ਸੋ ਕਿਉ ਮਨਹੁ ਵਿਸਾਰੇ॥ ਕਹੈ ਨਾਨਕ ਮੰਨ ਮੇਰੇ ਸਦਾ ਰਹੁ ਹਰਨਾਲੈ॥</poem>}} {{right|(ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ}} {{Block center|<poem>ਫਰੀਦਾ ਕੰਤ ਰੰਗਾਵਲਾ ਵਡਾ ਵੇ ਮੁਹਤਾਜ॥ ਅਲਹ ਸੇਤੀ ਰਤਿਆ ਏਹ ਸਜ਼ਾਵਾ ਸਾਜ॥</poem>}} {{right|ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ}}<noinclude>{{center|-੫੬-}}</noinclude> tfne82qzmpp7dua36xnpeuj5rupwy41 250 6545 195441 195266 2025-06-04T22:51:34Z Taranpreet Goswami 2106 195441 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{gap}}ਇਸ ਲੇਖ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਸੰਗਾਰ ਰਸ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ ਦਾ ਹੀ ਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰਨਾਂ ਰਸਾਂ ਵਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੋਨਾ ਲੋੜੀਏ, ਨਿਰੇ ਸਿੰਗਾਰ ਰਸ ਨਾਲ ਸੁਸੈਟੀ ਉੱਚੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਬੀਰ ਰਸ ਇਕ ਕੌਮ ਦੀ ਹਾਲਤ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਅਤੀ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਵੱਲ ਅਜ ਕਲ ਵਿੱਚ ਖਿਆਲ ਦੇਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। {{gap}}ਏਥੇ ਮੈਂ ਏਹ ਗੱਲ ਲਿਖਨੋ ਨਹੀਂ ਰੁਕ ਸਕਦਾ ਕਿ ਇਕ '''ਕਵਿਤਾ ਅਪਨੀ ਮਾਤਰੀ ਚਾਹੀਏ''' ਕਵੀ ਅਪਨੀ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਕੇ ਸਾਰੇ ਰਸਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਅਸਰ ਦੂਇਆਂ ਤੇ ਕਰ ਅੱਜ ਕੱਲ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਰਾ ਅਪਨੀ ਬੋਲੀ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਚਾਹੀਏ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਮੋੜ, ਉਰਦੂ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਪੂਛ ਪਕੜਦੇ ਹਨ। ਭਲਾ ਕਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਕੇ ਸਾਡੇ ਭਰਾ ਉੱਚੀ ਟੀਸੀ ਤੋਂ ਪੁੱਜ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਜੀ ਦੇ ਸੱਚੇ ਵਲਵਲੇ ਸਿਰਫ ਅਪਨੀ ਮਾੜੀ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਹੀ ਦੱਸੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵੇਖੋ ਮਿਲਟਨ Miltonਲਾਤੀਨੀ (Latin) ਦਾ ਕਿੰਨਾਂ ਵਿਦਾਨ ਸੀ, ਸਭ ਲਿਖਨ 'ਪੜਨ ਲਾਤੀਨੀ ਵਿਚ ਈ ਸਾਧਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਲਾਨੀ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ | ਅਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਪਨੀ ਮਾਤਰੀ - ਬੋਲੀ ਵਿਚ, ਐਂਵੇਂ ਭੁਲ ਕੇ 'Paradise lost' ਤੇ ' Paradise Regained' ਲਿਖ ਬੈਠਾ। ਅਪਨੇ ਜੀਉਂਦਿਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਨ ਅਪਨੀ ਲਾਤੀਨੀ ਰਚਨਾ ਤੇ ਈ ਸੀ, ਪਰ ਵੇਖੋ ਰੱਬ ਦਾ ਭਾਨਾ ' ਅਜ ਕਲ ਮਿਲਟਨ ਦੀਆਂ ਲਾਤੀਨੀ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪੁਛਦਾ। ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਅਪਨੀ ਦੇਸ ਵਲ ਈਕੋ ਸਰਾਬੇ ਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਕਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਇਹੋ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਨ ਕਰਕੇ ਈ ਪ੍ਰਸਿਧ ਹੈ। ਅਪਨੇ ਨਾਂ ਹੁੰਦਾ, ਜੇ ਉਹ ਅਪਨੀ ਬੋਲੀ ਬੰਗਲੀ ਵਿਚ ਨਾਂ ਲਿਖਦਾ।<noinclude>{{center|-੫੭-}}</noinclude> eje5i12itjtiybuo9vwjs2mebdqkf7u 250 6546 195442 195267 2025-06-04T22:55:58Z Taranpreet Goswami 2106 195442 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਦਸੋ ਖਾਂ, ਭਈ ਉਰਦੂ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਹਾਮੀਓ! ਸਾਡੇ ਦੇਸ (ਪੰਜਾਬ) ਵਿਚੋਂ ਕਦੀ ਵੀ ਕੋਈ ਉਰਦੂ ਜਾਂ ਹਿੰਦੀ ਦਾ ਕਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਕਦਰ ਜ਼ੋਕ ਜਾਂ ਤੁਲਸੀ ਵਾਂਗਰ ਹੋਈ ਹੋਵੇ। ਵਾਰਸ ਮਸ਼ਾਹੂਰ ਹੈ। ਕਿੰਉ? ਓਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ। {{center|{{larger|'''ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਦੂਜੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ'''}}}} {{center|(ਮੁਕਾਬਲਾ ਤੇ ਅਸਰ)}} {{gap}}ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਵੰਡੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, (੧) ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸੰਬੰਧੀ ਕਵਿਤਾ, (੨) ਫਾਰਸੀ ਸੰਬੰਧੀ ਕਵਿਤਾ ਥੋੜੇ ਚਿਰ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵਿਤਾ ਦਿੱਸਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਹੈ, ਏਹ ਅਸਰ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਡਰਾਮੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। {{gap}}ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਤਨ ਬੋਲੀ ਹੈ, ਤੇ ਹਿੰਦ ਦੇ ਤਵਾਰੀਖੀ ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਏਹ ਬੋਲੀ ਨਾਲੋਂ ਬੀ ਨਾਲ ਹੈ! ਫਾਰਸੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਹੱਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਆਈ ਏਸ ਕਰਕੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸੰਬੰਧੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਦੇਸੀ ਕਵਿਤਾ ਜਾਂ ਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾ ਆਖਿਆ ਜਾਸੀ ਅਰ - ਫਾਰਸੀ ਸਬੰਧੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਜਾਂ ਨਿਰਾ ਫਾਰਸੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਸੀ। {{gap}}ਪੈਹਲੀ ਕਿਸਮ ਵਿਚ-ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਹਿੰਦੀ, ਬੰਗਾਲੀ, ਗੁਜਰਾਤੀ ਆਦਿ ਬੋਲੀਆਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ {{gap}}ਦੂਜੀ ਵਿਚ-ਫਾਰਸੀ, ਉਰਦੂ, ਸਿੰਧੀ ਆਦਿ।<noinclude>{{center|-੫੮-}}</noinclude> 60k1utewdymfrue8xvqge3rvwmuwl7d 250 6547 195443 195268 2025-06-04T23:00:27Z Taranpreet Goswami 2106 195443 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{gap}}ਪੰਜਾਬੀ ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਮੇਲ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਪੈਹਲੀ ਕਿਸਮ ਵਿਚ ਅਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਦਖਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। {{gap}}ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸੁਹੱਪਨ ਅਰ ਜੋਸ਼ ਤੇ ਹੈ ਪਰ '''ਸਚਿਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾ''' ਆਈ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਛਡਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਕੁਦਰਤ ਅਰ ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਸਬਕ ਸਿਖਿਆ ਹੈ ਅਰ ਓਸੇ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਰਚਨਾ ਦੀ ਨਕਲ ਹੈ। ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜੋੜ ਤੋੜ, ਮੁਬਾਲਗੇ ਅਰ '''ਫਾਰਸੀ ਕਵਿਤਾ''' ਅਸਤ ਤੋਂ ਢੇਰ ਕੰਮ ਲਿਤਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਲ ਰੂਪ ਛਡ ਦਿਤਾ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਵਟ, ਸ਼ੰਗਾਰ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦਿਤਾ ਹੈ।ਗਲ ਕੀ ਅਸਲ ਪਿੰਡਾ ਛਡ ਕਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਈ ਫੜਿਆ ਹੈ। ਖਿਆਲ ਇਕ ਲੜੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਪਰੋਏ, ਹਾਂ ਐਪਰ ਇਕ ਖਿਆਲ ਨੂੰ ਬੜਾ ਉੱਚਾ ਖਿਚ ਕੇ ਲੈ ਗਏ ਹਨ, ਇਸ ਗੜ ਬੜ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਗਜ਼ਲਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਖਿਆਲ (Idea) ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਮਿਲਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। {{gap}}ਮੈਂ ਏਹਨਾਂ ਦੋਹਵਾਂ ਘਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਉਰਦੂ ਦੇ ਪ੍ਰਧ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਰਾਵਾਂ ਤੇ ਈ ਛਡਦਾ ਹਾਂ। {{gap}}ਮੌਲ ਨਾ “ਆਜ਼ਾਦ' ਅਪਨੀ ਪ੍ਰਸਿਧ ਪੁਸਤਕ ਆਬੇਹਿਆਤ' ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: {{gap}}'''“ਅਜ਼ਾਦ,ਦਾ ਖਿਆਲ''' "ਭਾਸ਼ਾ ਕਾ ਫਸੀਹ ਇਸਤਆਰਾ ਕੀ ਤਰਫ਼ ਭੂਲ ਕਰ ਭੀ ਕਦਮ ਨ ਹੀਂ ਰਖਦਾ। ਜੋ ਜ ਲਫ਼ ਆਖੋਂ ਸੇ ਦੇਖਤਾ ਔਰ ਜਿਨ ਖੁਸ਼ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਨੇਤਾ ਹੈ; ਯਾ ਜਿਨ ਖੁਸ਼ਬੂਈਓਂ ਕੋ ਸੰਘਤਾ ਹੈ, ਉਹੀਂ ਕੋ<noinclude>{{center|-੪੯-}}</noinclude> 2ecfaad8gg5o59d1ilvfmh8q4ef0550 250 6548 195444 195269 2025-06-04T23:01:53Z Taranpreet Goswami 2106 195444 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਅਪਨੀ ਮੀਠੀ ਜ਼ਬਾਨ ਸੇ ਬੇ ਤਕਲਫ਼, ਬੇ ਮੁਬਾਲਗ਼, ਸਾਫ਼, ਸਾਫ਼ ਕੋਹ ਦੇਤਾ ਹੈ। {{gap}}ਗੱਲ ਕੀ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਕਵੀ ਸਚਿਆਈ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਛਡ ਦੇ ਫਾਜ਼ਸੀ ਉਰਦੂ ਦੇ ਕਵੀ ਏਕ ਬਲਵੰਤ ਜੁਵਾਨ ਕੀ ਤਾਰੀਫ ਕਰੇਂਗੇ ਤੋਂ ਰੁਸਤਮ, ਤਹ ਮਤਨ, ਅਸਫੰਦਯਾਰ ਰੂਈਂਡਨ, ਸ਼ੇਰੇ · ਬੇਬਾਏ ਦਗਾ, ਨਿਹੰਗੇ ਕੁਲਜ਼ਮ ਹੇਜਾ, ਵਗ਼ੈਰਾ ੨ ਲਿਖ ਕਰ ਸਫੇਹ ਸਿਆਹ ਕਰ ਦੇਂਗੇ, ਲੇਕਨ ਉਸ ਕੀ ਬਲਦ, ਗਰਦਨ, ਭਰੇ ਹੋਏ ਡੰਕਰ, ਚੌੜਾ ਸੀਨਾ, ਬਾਜ਼ੂਓਂ ਕੀ ਗਲਾਵਟ, `ਪਤਲੀ ਕਮਰ, ਗ਼ਰਜ਼ ਖੁਸ਼ ਸਮਾਂ ਬਦਨ ਔਰ ਮੌਜੂ ਡੀਲ ਡੌਲ ਭੀ ਏਕ ਅੰਦਾਜ਼ ਰਖਤਾ ਹੈ, ਉਸਕੀ ਆਪਨੀ ਦਲਾਵ ਔਰ ਛਾਤੀ ਬਹਾਦਰੀ ਭੀ ਆਖਰ ਕੁਛ ਨਾ ਕੁਛ ਹੋ ਜਿਸਕੇ ਕਾਰਨਾਮੋਂ ਨੇ ਉਸੇ ਆਪਨੇ ਐਹਦ ਮੇਂ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਕਰ ਰਖਾਂ ਹੈ, ਇਸੀ ਕੋ ਏਕ ਵਜ਼ਾ ਸੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਅਂਦਾ ਕਰਤੇ। ਜਿਸੇ ਸੁਨ ਕਰ ਮੁਰਦਾਰ ਖਿਆਲੋਂ ਮੇਂ ਅਕੜ ਤਕੜ ਔਚ ਕੁਮਲਾਏ ਹੂਏ ਦਿਲੋਂ ਮੇਂ ਉਮੰਗ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਏ॥ {{gap}}ਅਜ਼ਾਦ ਜੀ ਦਾ ਉੱਪਰਲਾ ਲੇਖ ਬਿਲਕੁਲ ਸੱਚਾ ਹੈ। ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਅੱਖੋਂ ਦੂਰ ਰਖਦੀ ਹੈ, ਅਰ ਬਾਹਰਲੀ ਬਨਾਵਟ ਤੋਂ ਮਚਦੀ ਹੈ, ਫੇਰ ਇਕ ਥਾਂ ਉਰਦੂ ਦੀ ਬਾਬਤ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: {{gap}}“ਬੇਸ਼ਕ ਹਮਾਰੀ ਤਰਜ਼ੇ ਬਿਆਨ ਅਪਨੀ ਚੁਸਤ ਬੰਦਸ਼ ਔਰ ਕਾਫੀਓਂ ਕੇ ਮੁਸਲਸਲ ਖਟਕੋਂ ਕਾਨੋਂ ਕੋ ਅੱਛੀ ਤਰਹ ਖਬਰ ਕੇ ਕਰਤੀ ਹੈ। ਅਪਨੇ ਰੰਗੀਨ ਅਲਫ਼ਾਜ਼ ਔਰ ਨਾਜ਼ਕ ਮਜ਼ਮੂਨੋਂ ਸੇ ਖਿਆਲ ਮੇਂ ਸ਼ੋਖੀ ਕਾ ਲੁਤਫ ਪੈਦਾ ਕਰਤੀ ਹੈ। ਸਾਥ ਉਸਕੇ ਮੁਬਾਲਗਾਏ ਕਲਾਮ ਔਰ ਇਬਾਰਤ ਕੀ ਧੂਮ ਧਾਮ ਜ਼ਮੀਨ ਆਸਮਾਨ ਤੇਹ ਦੋ ਬਾਲਾ ਕਰ ਦੇਤੀ ਹੈ ਮਗਰ ਅਸਲ ਮਕਸਦ ਯਾਨੇ ਦਿਲ<noinclude>{{center|-੬੦-}}</noinclude> hjmgei4moqca0lumj077vvz2yyswkkd 195445 195444 2025-06-04T23:06:04Z Taranpreet Goswami 2106 195445 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਅਪਨੀ ਮੀਠੀ ਜ਼ਬਾਨ ਸੇ ਬੇ ਤਕਲਫ਼, ਬੇ ਮੁਬਾਲਗ਼, ਸਾਫ਼, ਸਾਫ਼ ਕੋਹ ਦੇਤਾ ਹੈ। {{gap}}ਗੱਲ ਕੀ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਕਵੀ ਸਚਿਆਈ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਛਡ ਦੇ ਫਾਜ਼ਸੀ ਉਰਦੂ ਦੇ ਕਵੀ ਏਕ ਬਲਵੰਤ ਜੁਵਾਨ ਕੀ ਤਾਰੀਫ ਕਰੇਂਗੇ ਤੋਂ ਰੁਸਤਮ, ਤਹ ਮਤਨ, ਅਸਫੰਦਯਾਰ ਰੂਈਂਡਨ, ਸ਼ੇਰੇ · ਬੇਬਾਏ ਦਗਾ, ਨਿਹੰਗੇ ਕੁਲਜ਼ਮ ਹੇਜਾ, ਵਗ਼ੈਰਾ ੨ ਲਿਖ ਕਰ ਸਫੇਹ ਸਿਆਹ ਕਰ ਦੇਂਗੇ, ਲੇਕਨ ਉਸ ਕੀ ਬਲਦ, ਗਰਦਨ, ਭਰੇ ਹੋਏ ਡੰਕਰ, ਚੌੜਾ ਸੀਨਾ, ਬਾਜ਼ੂਓਂ ਕੀ ਗਲਾਵਟ, `ਪਤਲੀ ਕਮਰ, ਗ਼ਰਜ਼ ਖੁਸ਼ ਸਮਾਂ ਬਦਨ ਔਰ ਮੌਜੂ ਡੀਲ ਡੌਲ ਭੀ ਏਕ ਅੰਦਾਜ਼ ਰਖਤਾ ਹੈ, ਉਸਕੀ ਆਪਨੀ ਦਲਾਵ ਔਰ ਛਾਤੀ ਬਹਾਦਰੀ ਭੀ ਆਖਰ ਕੁਛ ਨਾ ਕੁਛ ਹੋ ਜਿਸਕੇ ਕਾਰਨਾਮੋਂ ਨੇ ਉਸੇ ਆਪਨੇ ਐਹਦ ਮੇਂ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਕਰ ਰਖਾਂ ਹੈ, ਇਸੀ ਕੋ ਏਕ ਵਜ਼ਾ ਸੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਅਂਦਾ ਕਰਤੇ। ਜਿਸੇ ਸੁਨ ਕਰ ਮੁਰਦਾਰ ਖਿਆਲੋਂ ਮੇਂ ਅਕੜ ਤਕੜ ਔਚ ਕੁਮਲਾਏ ਹੂਏ ਦਿਲੋਂ ਮੇਂ ਉਮੰਗ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਏ॥ {{gap}}ਅਜ਼ਾਦ ਜੀ ਦਾ ਉੱਪਰਲਾ ਲੇਖ ਬਿਲਕੁਲ ਸੱਚਾ ਹੈ। ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਅੱਖੋਂ ਦੂਰ ਰਖਦੀ ਹੈ, ਅਰ ਬਾਹਰਲੀ ਬਨਾਵਟ ਤੋਂ ਮਚਦੀ ਹੈ, ਫੇਰ ਇਕ ਥਾਂ ਉਰਦੂ ਦੀ ਬਾਬਤ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: {{gap}}“ਬੇਸ਼ਕ ਹਮਾਰੀ ਤਰਜ਼ੇ ਬਿਆਨ ਅਪਨੀ ਚੁਸਤ ਬੰਦਸ਼ ਔਰ ਕਾਫੀਓਂ ਕੇ ਮੁਸਲਸਲ ਖਟਕੋਂ ਕਾਨੋਂ ਕੋ ਅੱਛੀ ਤਰਹ ਖਬਰ ਕੇ ਕਰਤੀ ਹੈ। ਅਪਨੇ ਰੰਗੀਨ ਅਲਫ਼ਾਜ਼ ਔਰ ਨਾਜ਼ਕ ਮਜ਼ਮੂਨੋਂ ਸੇ ਖਿਆਲ ਮੇਂ ਸ਼ੋਖੀ ਕਾ ਲੁਤਫ ਪੈਦਾ ਕਰਤੀ ਹੈ। ਸਾਥ ਉਸਕੇ ਮੁਬਾਲਗਾਏ ਕਲਾਮ ਔਰ ਇਬਾਰਤ ਕੀ ਧੂਮ ਧਾਮ ਜ਼ਮੀਨ ਆਸਮਾਨ ਤੇਹ ਦੋ ਬਾਲਾ ਕਰ ਦੇਤੀ ਹੈ ਮਗਰ ਅਸਲ ਮਕਸਦ ਯਾਨੇ ਦਿਲ<noinclude>{{center|-੬੦-}}</noinclude> njxx24cvdai9wahgz73qczkcpje4gcn 250 6549 195446 195270 2025-06-04T23:08:27Z Taranpreet Goswami 2106 195446 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਅਸਰ ਯਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਵਾਕਫ਼ੀਅਤ ਵੰਡੋ ਤੋਂ ਜ਼ਰਾ ਨਹੀਂ॥’, {{gap}}ਏਸੇ ਗਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਮੌਲਾਨਾ “ਹਾਲੀ” ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਨੇ ਦੀਵਾਨ ਦੇ ਦੀਬਾਚੇ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:+‘ਯੇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਹਮ ਸ਼ਾਇਰੀ ਮਾਂ ਖੁਲਾਫ਼ੀਏ - ਅਬਾਸੀਆਂ ਕੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਲੋਕ ਆਜ ਤਕ ਝੂਠ: ਔਰ ਮੁਬਾਲਗਾ ਬਾਬਤ ਤੁਕੀ ਕਰਤਾ ਚਲਾ ਆਇਆ ਹੈ ਔਰ ਸ਼ਾਇਰ ਕੇ ਲੀਏ ਝੂਠ ਬੋਲਨਾ ਸਿਰਫ ਜਾਇਜ਼ ਹੀ ਨਹੀ ਰਖਾ ਗਿਆ ਬਲਕ ਉਸਕੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਕਾ ਜ਼ੇਵਰ ਸਮਝਾ ਗਿਆ ਹੈ।" {{gap}}ਏਹ ਤੇ ਜੇ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਫੋਟੋ, ਇਕ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਸਿਧ ਉਰਦੂ ਦੇ ਕਵੀ ਤੇ ਲਿਖਾਰੀ ਦੀ ਲੇਖਣੀ ਤੋਂ ਸਚਾਈ ਤੇ ਮੂਲੋਂ ਈ ਉਰਦੂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚੋਂ ਜਾ ਚੁਕੀ। {{gap}}ਹਾਲੀ ਜੀ ਫੇਰ ਲਿਖਦੇ ਹੈਨ-“ਦੂਸਰੀ ਨਿਹਾਇਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਬਾਤ ਯੇਹ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੇਅਰ ਮੈਂ ਜਹਾ ਤਕ ਮੁਮਕਨ ਹੋ ਹਕਾਕਤ ਔਰ ਰਾਸਤੀ ਕਾ ਸਰ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹਾਥ ਸੋ ਦੇਨਾ ਨਹੀਂ ਹਏ॥" {{gap}}ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗਜ਼ਲ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਦੀਵਾਨ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੇ ਹੀ ਭਰੇ ਪਏ ਹਨ ਅਰ ਏਹ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕੀ ਹੈ? ਇਕ ਇਸ਼ਕੀਆ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਦੀ ਪੁੜੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਜ਼ ਮੂਨ ਦੀ ਇਕ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ। ਇਕ ਬੈਂਤ ਕਬਰ ਤੇ ਫੁੱਲ ਚੜਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜਾ ਜ਼ੁਲਫਾਂ ਦੇ ਸੱਪ ਲੜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਦੀ ਮੈਲ ਕਦੀ “ਬਿਰਹਾ ਕਦੀ “ਰਕ ਬ ' ਦਾ ਆਨਾ, ਕਦੀ ਯਾਰ ਦਾ ਸੰਨਤ ਨਾਲ ਬੁਲਾਨਾ। ਗੱਲ ਕੀ ਇਕ ਗਜ਼ਲ ਵਿਚ ਸੌ ਮਜ਼ਮੂਨ, ਖਿਚੜੀ ਬਨਾਈ ਹੈ ਪਰ ਸਵਾਦਲੀ, ਚਾਹੇ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਰੀਤੀ ਦਾ ਲਹੂ ਵੀਟਿਆ, ਪਰ ਨਵਾਂ ਨਖਰਾ ਕਰ ਵਖਾਇਆ ਅਰ ਗਜ਼ਲ ਦੇ ਅਸਲੀ ਅਰਥ ਵੀ ਹੈਨ, ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਦੀਆਂ ਗਲਾਂ। ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਕਿਧਰੇ<noinclude>-੬੧-</noinclude> ondqjbji43urctjs9cmkmxqih1oltd9 250 6550 195447 195271 2025-06-04T23:09:47Z Taranpreet Goswami 2106 195447 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>੨ ਕਿਸੇ ਇਕ ਸ਼ੇਅਰ ਵਿਚ ਇਕ ਮਜ਼ਮੂਨ ਨੂੰ ਅਪਨੀ ਸੋਚ ਦੀ ਉਡਾਰੀ ਨਾਲ ਏਡਾ ਉਚਾ ਲੈ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਅਸਮਾਨ ਦੀਆਂ ਟਾਕੀਆਂ ਲਾਹੀਆਂ। ਘਾਟਾ ਹੈ ' ਤੇ ਏਹ ਕਿ ਹਾਰਮਨੀ ਮਲਾਉਨੀ ਨਹੀਂ। ਫੇਰ ਗਜ਼ਲ ਦੇ ਮਜ਼ਮੂਨ ਵੱਲ ਤੱਕ ਤਾਂ ਪਿਆਰ ਇਸ ਨਾਲ ਬਾਲਕਾਂ ਜਾਂ ਅਲੂੰਏਂ ਗਭਰੂਆਂ ਨਾਲ। ਏਹ ਅਖਲਾਕੀ ਹਨੇਰ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਤੋਂ ਆਇਆ। {{gap}}ਹਾਲੀ ਜੀ ਬੜੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਵੰਡੋਰਾ ਦਿੰਦੇ ਹੈਨ ਕਿ ਇਸ ਭੈੜੀ ਰੀਤੀ ਨੂੰ ਛੱਡੋ। ਪ੍ਰੇਮ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਮਰਦ ਅਰ ਇਸਤ੍ਰੀ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗ਼ਜ਼ਲ ਵਿੱਚ ਜੋ ਇਸ਼ਕ ਹੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਰਚਨਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਿਉਂ ਜਵੇ। ਪਰ ਹਾਲੀ ਜੀ ਏਹ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹੈਨ ਕਿ ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲਖਨ ਰੂਪ ਪੌਸ਼ਾਕ ਹਾਰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਜੀਆਂ ਦੇ ਵਲਵਲੇ ਆਦਿ ਨੂੰ ਖੁਲ੍ਹੇ ਲਫਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਦਸਨਾ ਚਾਹੀਏ ਕਿਉਂ ਜੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਪਨੀ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਦਾ ਪਰਦਾ ਅਗੇ ਖੋਲ੍ਹਨਾ ਹੈ ਅਰ ਏਹ ਉਸ ਕੌਮ ਲਈ ਜੋ ਪਰਦਾ ਰਖਦੀ ਦੂਸਰਿਆਂ ਹੈ ਠੀਕ ਨਹੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਇ ਵਿਚ ਅਜੇਹੇ ਪਦ ਵਚਤ ਚਾਹਏ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਨ ਲਗੇ ਕਿ ਪਿਆਰਾ ਮਾਸ਼ੂਕ ਮਰਦ ਹੈ ਜਾਂ ਤ੍ਰੀਮਤ। ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਹਾਲੀ ਜੀ ਜੇਹੋ ਜੇਹੇ ਕਵੀ ਦੀ ਲੇਖਨੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲਿਆਂ ਵੇਖਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲੀ ਜ ਅਪਨੇ ਪੈਹਲੇ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਆਪ ਹੀ ਕਰ ਦਿਤੀ ਸਚਾਈ ਨੂੰ ਛਡਕੇ ਝੂਠ ਲਿਖਾਇਆ। ਹਾਲੀ ਜੀ ਨੇ ਇਕ Moralist, ਅਖਲਾਕੀ ਸੁਧਾਰਕ ਦਾ (ਪਾਰਟ) ਸਵਾਗ ਭਰਦੇ ਹੋਇਆਂ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਅਸਲੀਤ ਨੂੰ ਗਵਾ ਦਿਤਾ | ਭਲਾ ਜੀ ਕੋਈ ਦਸੇ ਜਦ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅਪਨੇ ਪਿਆਰੇ ਦਾ ਪਤਾ ਈ ਨਹੀਂ ਕੀ ਵਸ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਪਿਆਰ ਕੀ ਅਰ ਉਸ ਪਿਆਰ ਦੇ ਵਲਵਲੇ ਕੀ ਜਦ ਮਨ ਵਿਚ ਖਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਬਿਰਹਾ ਨਹੀਂ, ਪ੍ਰੇਮ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂ?<noinclude>{{center|-੬੨-}}</noinclude> pl59ry5xvlvduzyigqgmiqwidi5f0bs 250 6551 195448 195272 2025-06-04T23:11:26Z Taranpreet Goswami 2106 195448 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਜੋ ਪਿਆਰਾ ਫਰਜ਼ੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਵਿਤਾ ਕੀ? ਜਦ ਹਾਲੀ ਜੇਹੇ ਕਵੀ ਨੇ ਏਹ ਟਪਲਾ ਖਾਦਾ ਤਾਂ ਉਰਦੂ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਰੱਬ ਹ ਰਾਖਾ, ਜਿਨਾਂ ਨੇ ਹਾਲੀ ਜੀ ਦੇ ਲਿਖਨ ਮੂਜਬ ਝੂਠ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਗੈਹਣਾ ਮਿਥਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। {{gap}}ਹਾਲੀ ਜੀ ਨੇ ਇਕ ਦੋ ਹੋਰ ਥਾਂ ਵੀ ਟਪਲੇ ਖਾਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਕ ਥਾਂ ਲਿਖਦੇ ਹੈਨ: “ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਦਰੀ ਜ਼ਬਾਨ ਬੇਹਤਰ ਔਰ ਜੈਹਲਤਰ ਕੋਈ ਆਲਾ ਇਜ਼ਹਾਰੇ ਖਿਆਲਾਤ ਕਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਤਾ ਏਹ ਗੱਲ ਬਿਲਕੁਲ ਸਚੀ ਹੈ ਹਾਲੀ ਜੀ ਲਾਰਡ ਮਕਾਲੇ ਦੇ ਲੇਖ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਪਨੇ ਖਿਆਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਨੇ ਪਰ ਅਗੇ ਚਲਕੇ ਲਿਖਦੇ ਹੈਨ: ਇਸ ਕੇ (ਉਰਦੂ) ਸਿਵਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਕੀ “ਤਮਾਮ ਜ਼ਿੰਦਾ ਜ਼ਬਾਨੋਂ ਮੇਂ ਬਿਲ ਫ਼ੇਲ ਕੋਈ ਜ਼ਬਾਨ ਐਸੀ ਨਹੀਂ ਮਾਲੂਮ ਹੋਤੀ ਜਿਸਮੇਂ ਉਚਦੂ ਕੋ ਬਰਾਬਰ ਸ਼ੇਅਰ ਕਾ ਜ਼ਖੀਰ ਮੌਜੂਦ ਹੋ, ਇਸ ਲੀਏ ਯੇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੁਨਾਸਬ ਮਾਲਮ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹਮਾਰੇ ਹਮਵਤਨੋਂ ਮੇਂ ਜੋ ਸ਼ਖਸ ਸ਼ੇਅਰ ਕੋਹਨਾ ਅਤਿਅਰ ਕਰੋ ਏਹੋ ਉਰਦੂ ਹੀ ਕੋ ਅਪਣੇ ਖਿਆਲਾਤ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨੇ ਕਾ ਆਲਾ ਕਚਾਰ ਦੇ। {{gap}}ਹਾਲੀ ਜੀ ਅਪਨੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪੇ ਹੀ ਝੂਠਾਂਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਿਆਏ ਦੇ ਅਸੂਲਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਉਰਦੂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਮੁਲਕ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਬਨਾਣ ਦੇ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ ਮਸਤ ਹਾਲੀ ਜੀ ਨੇ ਸਭ ਅਪਨੇ ਪੈਹਲੇ ਲੇਖਾਂ ਤੇ ਚੌਂਕਾ ਫੇਰ ਦਿਤਾ। ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਢੇਰ ਭੰਡਾਰ ਹਾਂ ਜੀ ਕਾਹਦਾ ਭੰਡਾਰ, ਗਜ਼ਲਾਂ ਦੇ ਦੀਵਾਨਾਂ ਦਾ, ਝੂਠ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਦਾ, ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਾਲੀ ਜੀ ਆਪ ਨਿੰਦ ਚੁਕੇ। ਏਸ ਭੰਡਾਰ ਤੇ ਏਡਾ ਮਾਨ ਕਿ ਉਰਦ ਦਾ ਰਾਜ ਫ਼ੈਲੇ ਜਹਾਨ} ਹੇ ਰੱਬ ਜੀ! ਪੱਖਪਾਤ ਦੀ ਵੀ ਹੱਦ ਲੋੜੀਏ। ਇਸ ਮਲੜ੍ਹ<noinclude>{{center|--੬੩--}}</noinclude> 66nplitzeanqe8ajy64pvx48omd56cb 250 6552 195449 195273 2025-06-04T23:12:51Z Taranpreet Goswami 2106 195449 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਵੇ ਢੇਰ ਤੇ ਮਾਨ ਕਰਕੇਕੇ ਆਪ ਜ਼ੀ ਕੀ ਸਲਾਹ ਦੇ ਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅੱਗੋਂ ਲਾ ਜੋ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੋ ਉਹ ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਹੀ ਲਿਖੋ, ਕੇਹਾ ਸੋਹਣਾ ਮੰਤਕ! ਏਹ ਹਾਲੀ ਜੀ ਨੂੰ ਹੀ ਮੁਬਾਰਕ ਰਹੇ। {{gap}}ਉਪਰਲੇ ਲੇਖ ਤੋਂ ਖਾਠਕ ਏਹ: ਨਤੀਜਾ ਨਾਂ ਕੱਢਨ ਕਿ ਲੇਖਕ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹਾਲੀ ਜੀ ਦਾ ਨਿੰਦਾ ਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਦੇ ਚਿਤ ਵਿਚ “ਆਜ਼ਾਦ ਔਰ “ਹਾਲੀ ਦੀ ਬੜੀ ਇਜ਼ਤ ਹੈ। ਏਹਨਾਂ ਮਹਾਂ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੇ ਹੀ ਉਰਦੂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਸਿਧੇ ਰਾਹ ਪਾਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਅਰ ਹਨ ਅਸੀਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੁਹਾਨੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ (ਉਰਦੂ) ਕਵਿਤਾ ਗੁੰਮ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਸਚਾਈ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਵੱਧਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। {{center|{{larger|'''ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਉਤੇ ਦੂਜੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਦਾ ਅਸਰ'''}}}} {{gap}}ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਪਿੰਡਾ ਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਹੀ ਹੈ ਪਰ ਉਸਤੇ ਵੇਸ ਬਦਲ ਰਹੇ। ਆਰਯ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਉਨ ਤੋਂ ਪੈਹਲੇ ਇਸ ਦੇਸ ਦੀ ਬੋਲੀ ਕੀ ਸੀ, ਠੀਕ ਪਤਾ ਨਹੀਂ। ਜੇਹੜੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪੁਰਾਤਨ, ਪਸ਼ਾਚੀ ਆਖ ਨੇਂ ਖਵਰੇ ਏਹੋ ਪੁਰਾਨੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਅੰਸ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਪਦ ਕਿਧਰੇ ਮਿਲਨ ਤਾਂ ਸਰਹੱਦੀ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿਚ ਮਿਲਸਨ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਬੋਲੀ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਵੇਦਾਂ ਵਿਚ ਹੋਈ, ਉਸ ਤੋਂ ਪਿਛੇ ਜਦ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਗੜੀ ਤਾਂ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਬਨੀ ਔਰ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਤੋਂ ਅਭਾਸ ਅਰ ਉਸ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇਸ ਤੇ ਨਿਤ · ਆਏ ਦਿਨ ਨਵੇਂ ਹੱਲੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਕਦੀ ਈਰਾਨੀ, ਕਦੀ ਯੂਨਾਨੀ, ਕਦੀ ਮੁਗਲ, ਕਦੀ ਪਠਾਨ, ਫਿਰ ਅੰਗਰੇਜ਼। ਹਰ ਇਕ ਦੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਅਸਰ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਹੋਇਆ। ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਪੁਰਾਨੀ ਕਵਿਤਾ ਮਿਲਦੀ ਨਹੀਂ। ਜੋ ਮਿਲੀ<noinclude>{{center|-੬੪-}}</noinclude> 0vgkvajx4zz3xdijgtw68iqug31ueql 250 6553 195450 195274 2025-06-04T23:15:53Z Taranpreet Goswami 2106 195450 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਹੈ ਸੋ ਫਰੀਦ ਤੋਂ। ਜਦ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਰਾਜ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵਾਰਸੀ ਦਾ ਅਸਰ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਪੈਨਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਨਾਲ ਹੀ ਅਰਬੀ ਦੇ ਪਦ ਫਾਰਸੀ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਆਏਅਰ ਅਜੇਹੇ ਪਦ- ਰੱਬ, ਸੁਲਤਾਨ, ਖਬਜ, ਬਾਬਾ, ਨਜ਼ਰ, ਹੁਕਮ, ਫਕੀਰ ਲਗਾਮ, ਤੈਮਤ, ਜਰ, ਗਰੀਬ, ਅਮੀਰ ਆਦਿ। {{center|ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਦੇ ਸ਼ਲੋਕ ਵੇਖੋ:}} (ੳ) ਫਰੀਦਾ ਖਾਕ ਨਾਂ ਨਿੰਜੀਏ ਖਾਕੂ ਜੇਡ ਨਾਂ ਕੋਇ। </br> (ਅ) ਵਸੀ ਰਬੁ ਹਿਆਲੀਐ ਜੰਗਲ ਕਿਆ ਢੂਢੇਹਿ। </br> (ੲ) ਗੋਹਲਾ ਰੂਹ ਨਾ ਜਾਣਈ ਸਿਰ ਭੀ ਮਿਟੀ ਖਾਈ॥</br> {{gap}}ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਬਚਨਾਂ ਰਲੀ ਮਿਲੀ ਹੈ: {{center|<poem>“ਤੂੰ ਸੁਲਤਾਨ ਕਹਾ ਹਉ ਮੀਆ ਤੇਰੀ ਕਵਨ ਵਡਾਈ” ਹੁਕਮੀ ਹੋਵਨ ਅਕਾਰ॥ ਗਾਵੈ ਕੋ ਵੇਖੈ ਹਾਦਰਾ ਹਦੂਰ" ਹਰ = ਹਜ਼ੂਰ।</poem>}} ਗੁਰਦਾਸ:-ਜਿਉਂ ਧਰਤੀ ਧੀਰਜ ਧਰਮ ਮਸਕੀਨੀ ਗੂੜੀ “ਸ਼ੋ:-‘ਏਹ ਦਿਲ ਅਜਬ ਕਿਤਾਬ ਹਰਫ:: ਦੂਜਾ ਲਿਖੀਏ ਹੁਸੈਨ:ਕਹੇ ਹੁਸੈਨ ਫਕੀਰ ਸਾਈਂ ਦਾ ਕੌਨ ਮੋੜੇ ਰੱਬ ਦੇ ਭਾਨੇ ਨੂੰ ਪੁਰਾਨੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਅਰਬੀ ਫਾਰਸੀ ਦੇ ਪਦ ਤੇ ਵਰਤੇ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਨਹੀਂ ਗਵਾਈ। {{gap}}ਪਰ ਹਾਫਜ਼ ਬਰਖੁਰਦਾਰ ਨੇ ਜਦ ਕਿਸੇ ਲਿਖਨੇ ਬੁਰੂ ਤਾਂ ਫਾਰਸੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਧਾਰਨਾਂ ਤੇ ‘ਤੋਲ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ<noinclude>{{center|-੬੫-}}</noinclude> ld9sykq28ftyvrgap3dfiou1tb69nju 195451 195450 2025-06-04T23:16:34Z Taranpreet Goswami 2106 195451 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਹੈ ਸੋ ਫਰੀਦ ਤੋਂ। ਜਦ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਰਾਜ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵਾਰਸੀ ਦਾ ਅਸਰ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਪੈਨਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਨਾਲ ਹੀ ਅਰਬੀ ਦੇ ਪਦ ਫਾਰਸੀ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਆਏਅਰ ਅਜੇਹੇ ਪਦ- ਰੱਬ, ਸੁਲਤਾਨ, ਖਬਜ, ਬਾਬਾ, ਨਜ਼ਰ, ਹੁਕਮ, ਫਕੀਰ ਲਗਾਮ, ਤੈਮਤ, ਜਰ, ਗਰੀਬ, ਅਮੀਰ ਆਦਿ। {{gap}}ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਦੇ ਸ਼ਲੋਕ ਵੇਖੋ: (ੳ) ਫਰੀਦਾ ਖਾਕ ਨਾਂ ਨਿੰਜੀਏ ਖਾਕੂ ਜੇਡ ਨਾਂ ਕੋਇ। </br> (ਅ) ਵਸੀ ਰਬੁ ਹਿਆਲੀਐ ਜੰਗਲ ਕਿਆ ਢੂਢੇਹਿ। </br> (ੲ) ਗੋਹਲਾ ਰੂਹ ਨਾ ਜਾਣਈ ਸਿਰ ਭੀ ਮਿਟੀ ਖਾਈ॥</br> {{gap}}ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਬਚਨਾਂ ਰਲੀ ਮਿਲੀ ਹੈ: {{center|<poem>“ਤੂੰ ਸੁਲਤਾਨ ਕਹਾ ਹਉ ਮੀਆ ਤੇਰੀ ਕਵਨ ਵਡਾਈ” ਹੁਕਮੀ ਹੋਵਨ ਅਕਾਰ॥ ਗਾਵੈ ਕੋ ਵੇਖੈ ਹਾਦਰਾ ਹਦੂਰ" ਹਰ = ਹਜ਼ੂਰ।</poem>}} ਗੁਰਦਾਸ:-ਜਿਉਂ ਧਰਤੀ ਧੀਰਜ ਧਰਮ ਮਸਕੀਨੀ ਗੂੜੀ “ਸ਼ੋ:-‘ਏਹ ਦਿਲ ਅਜਬ ਕਿਤਾਬ ਹਰਫ:: ਦੂਜਾ ਲਿਖੀਏ ਹੁਸੈਨ:ਕਹੇ ਹੁਸੈਨ ਫਕੀਰ ਸਾਈਂ ਦਾ ਕੌਨ ਮੋੜੇ ਰੱਬ ਦੇ ਭਾਨੇ ਨੂੰ ਪੁਰਾਨੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਅਰਬੀ ਫਾਰਸੀ ਦੇ ਪਦ ਤੇ ਵਰਤੇ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਨਹੀਂ ਗਵਾਈ। {{gap}}ਪਰ ਹਾਫਜ਼ ਬਰਖੁਰਦਾਰ ਨੇ ਜਦ ਕਿਸੇ ਲਿਖਨੇ ਬੁਰੂ ਤਾਂ ਫਾਰਸੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਧਾਰਨਾਂ ਤੇ ‘ਤੋਲ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ<noinclude>{{center|-੬੫-}}</noinclude> 5ij88lpbydq2lwv5qf5wwyjm2zxjxjh 250 6554 195452 195275 2025-06-04T23:20:00Z Taranpreet Goswami 2106 195452 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਚਲਾਇਆ॥ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਵਿਚ: {{gap}}“ਪਲਕਾਂ ਤੀਰ, ਕਮਾਨਾਂ ਅਬਰੂ, ਦੰਦ ਚੰਬੇ ਦੀਆਂ ਕਲੀਆਂ। ਨਾਜ਼ਕ ਬਦਨ ਸੁਰਾਹੀ ਗਰਦਨ, ਉਂਗਲੀਆਂ ਨੂੰ ਫਲੀਆਂ"। {{gap}}ਸੁਰਾਹੀ ਦ੍ਵਾਰ ਗਰਦਨ, ਤੀਰ ਮਿਯਗਾਂ ਫਾਰਸੀ ਦੀਆਂ ਤਸ਼ਬੀਹਾਂ ਵਰਤੀਆਂ। {{gap}}ਇਸਤੋਂ ਪਿਛੇ ਹੋਰ ਕਵੀ ਵੀ ਅਪਣੇ ਕਿਸਿਆਂ ਵਿਚ ਫਾਰਸੀ ਤਸ਼ਬੀਹਾਂ ਤੇ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਰਤਦੇ ਰਹੇ ਪਰ ਮੀਆਂ ਫਜ਼ਲ ਸ਼ਾਹ ਅਰ ਮੌਲਵੀ ਗੁਲਾਮ ਰਸੂਲ ਨੇ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਫਾਰਸੀ ਦੀ ਅਜੇਹੀ ਰੰਗਨ ਚਾੜੀ ਕਿ ਅੱਜ ਤਕ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਵੀ ਉਸ ਦੇ ਅਸਰ ਤੋਂ ਛੁਟ ਨਹੀਂ ਸਕੇ। ਗੁਲਾਮ ਰਸੂਲ:- {{Block center|<poem>ਤੇ ਉਹ ਰੁਖ ਪੁਰ ਨੂਰੋਂ ਸੂਰਜ ਗਿਰਦ ਜੜੇ ਜਿਆਰੇ॥ ਭਾਰ ਜ਼ੁਲਫ਼ ਕਨਾਰ ਪਲਮਦੇ ਪਰ ਪੁਰ ਗੌਹਰ ਸਾਰੇ॥ ਸ਼ਬ ਦੇ ਚੋਂ ਖੁਸ਼ਖੈਰ ਜ਼ਿਯਾਦਾ, ਸ਼ੀਰੀਂ ਤਰ ਗੁਲ ਕੋਲੋਂ॥</poem>}} ਨੋਟ -‘ਸ਼ੀਰੀਡਰ” ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਵਾੜਿਆਂ {{Block center|<poem>ਹਵੇਲੀ ਹੋ ਕਨਾਰੇ ਉਸਕੇ ਮਾਮੂਰ॥ ਸ਼ਸੀ ਉਸ ਬਾਗ ਮੇਂ ਹੋ ਰਤੇ ਹਰ॥</poem>}} ਨੋਟ- ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਫਾਰਸੀ ਦੀ ਇਜ਼ਾਫ਼ਤ ਲੈ ਆਏ॥ ਫ਼ਜ਼ਲ ਸ਼ਾਹ: {{Block center|<poem>ਅੱਖੀਂ ਖਾਬ ਗਵਾਇਆ ਆਸ਼ਕਾਂ ਦਾ, ਨੀਮ ਖਾਬ ਦੋਵੇਂ ਨਰਗਸ ਵਾਰ ਪਿਆਰੇ। ਭਵਾਂ ਕੌਸ਼ ਕਮਾਨ ਕਿਆਨ ਆਹੋ, ਮਿਯਗਾਂ ਤੀਰ ਸੀਨੇ ਚੀਰ ਮਾਰ ਪਿਆਰੇ। ਬਾਜ਼ੇ ਕੰਸ</poem>}}<noinclude>{{center|-੬੬-}}</noinclude> t80lvkal2efvnfu71kdhwtx254he6k8 250 6555 195453 195276 2025-06-04T23:21:42Z Taranpreet Goswami 2106 195453 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਕਜ਼ਾਹ ਅਬਰੂ ਦੇਨ ਨਿਸਬਤ, ਬਾਜ਼ੇ ਆਖਦੇ ਅਬਰ ਗੁਬਾਰ ਪਿਆਰੇ॥ {{gap}}ਕਮਾਨੇ ਕਿਆਨ, ਨਰਗਸ ਵਾਰ ਅੱਖਾਂ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਤਸ਼ਬੀਹਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰਕਰ ਦਿਤੀ। ਏਹਨਾਂ ਉਸਤਾਦਾਂ ਦੀ ਰਸਮ ਚਲਾਈ ਅਜ ਤਕ ਟਰੀ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ . ਕੱਲ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਬੱਸ ਫ਼ਜ਼ਲਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਨੂੰ ਫੜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਓਹੀ ਫਾਰਸੀ ਤਸ਼ਬੀਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਤੇ “ਹਾਲੀ ਤੰਗ ਆਕੇ ਬਸਦਾ ਹੁਕਮ ਚੜ੍ਹਾਂਦੇ ਹਨ, ਅੱਜ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਘਰ ਬਨਾਈ ਬੈਠੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਜੇ ਸੱਚ ਪਛੋਂ ਤਾਂ ਚਾਹੇ ਸੌ ਘਰ ਦੀਆਂ ਬਨ ਬੈਠਨ ਅੰਤ ਹਨ ਓਪਰੀਆਂ ਅਰ ਪੰਜਾਬੀ ਕੰਨ ਨੂੰ ਭਾਂਵਦੀਆਂ ਘਟ ਹਨ॥ {{gap}}ਉਰਦੂ ਦਾ ਅਸਰ ਓਹੀ ਹੈ ਜੋ ਫਾਰਸੀ ਦਾ, ਪਰ '''ਉਰਦੂ ਦਾ ਅਸਰ''' ਫਾਰਸੀ ਦਾ ਅਸਰ ਪੁਰਾਨਾ ਹੈ ਉਰਦੂ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਤਾਂ ਮੌਲਾਨਾ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇ ਵੇਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦ ਏਹ ਤੇ ਲਿਆਕਤ ਦੀ ਧੁੰਮ ਮਚੀ ਹੋਈ ਸੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਵੀ ਰਫੀਕ, ਚੰਗੇ ਚੰਗੇ ਕਵੀ ਸਨ-ਫਜ਼ਲਸ਼ਾਹ, ਅਰੂੜਾ ਰਾਏ, ਹਵਾਤਿਉੱਲਾਹ ਆਦਿ ਏਹਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਮੁਸ਼ਾਇਰੇ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਾ ਦਿੱਤੇ, ਅਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਗਜ਼ਲ ਆਖਨ ਦੀ ਚੇਟਕ ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਈ। ਪਰ ਏਹ ਬੂਟਾ ਦਿਲੀ ਤੋਂ ਲਖਨਊ ਦੀ ਨਰਮ ਤੇ ਨਾਜ਼ਕ ਜ਼ਿਮੀ ਦਾ ਵਸਨੀਕ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕੌੜੀ ਤੇ ਪਥਲੀ ਭੂਈ ਵਿਚ ਫਲਿਆ ਫੁਲਿਆ ਨਾਂ। ਨੌ ਜਵਾਨ ਗਬਰੂ ਕਵੀਆਂ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ ਆ ਗਜ਼ਲਾਂ ਕੈਹੀਆਂ। ਪਰ ਕੀ? ਉਰਦੂ ਬੀ ਉਰਦੂ ਭਰਿਆ ਸੀ, ਕਿਧਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਪਦ ਵਰਤਿਆ, ਅਰਉਰਦੂ ਦਾ ਅਸਰ ਓਹੀ ਹੈ ਜੋ ਫਾਰਸੀ ਦਾ, ਪਰ '''ਉਰਦੂ ਦਾ ਅਸਰ''' ਫਾਰਸੀ ਦਾ ਅਸਰ ਪੁਰਾਨਾ ਹੈ ਉਰਦੂ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਤਾਂ ਮੌਲਾਨਾ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇ ਵੇਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦ ਏਹ ਤੇ ਲਿਆਕਤ ਦੀ ਧੁੰਮ ਮਚੀ ਹੋਈ ਸੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਵੀ ਰਫੀਕ, ਚੰਗੇ ਚੰਗੇ ਕਵੀ ਸਨ-ਫਜ਼ਲਸ਼ਾਹ, ਅਰੂੜਾ ਰਾਏ, ਹਵਾਤਿਉੱਲਾਹ ਆਦਿ ਏਹਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਮੁਸ਼ਾਇਰੇ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਾ ਦਿੱਤੇ, ਅਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਗਜ਼ਲ ਆਖਨ ਦੀ ਚੇਟਕ ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਈ। ਪਰ ਏਹ ਬੂਟਾ ਦਿਲੀ ਤੋਂ ਲਖਨਊ ਦੀ ਨਰਮ ਤੇ ਨਾਜ਼ਕ ਜ਼ਿਮੀ ਦਾ ਵਸਨੀਕ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕੌੜੀ ਤੇ ਪਥਲੀ ਭੂਈ ਵਿਚ ਫਲਿਆ ਫੁਲਿਆ ਨਾਂ। ਨੌ ਜਵਾਨ ਗਬਰੂ ਕਵੀਆਂ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ ਆ ਗਜ਼ਲਾਂ ਕੈਹੀਆਂ। ਪਰ ਕੀ? ਉਰਦੂ ਬੀ ਉਰਦੂ ਭਰਿਆ ਸੀ, ਕਿਧਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਪਦ ਵਰਤਿਆ, ਅਰ<noinclude>{{center|-੬੭-}}</noinclude> e21blx3nvthqejperve0qyak3smnsfc 250 6556 195454 195277 2025-06-04T23:24:31Z Taranpreet Goswami 2106 195454 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਪੰਜਾਬੀ ਗਜ਼ਲ ਅਖਾਇਆ। ਮੈਂ ਤੇ ਏਹਨਾਂ ਗਜ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਉਰਦੂ ਦਾ ਪੈਹਲਾ ਨਮੂਨਾ ਕਹਾਂਗਾ। ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਅਪਨੀ ਬੋਲੀ ਛਡਕੇ ਓਪਰੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਘਰ ਵਾੜਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ॥ {{gap}}ਉਰਦੂ ਦਾ ਹੋਰ ਅਸਰ ਪਲੈਟਫਾਰਮ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਤੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੁਸੱਦਸ (ਛਿਕੜੀ) ਤੋਂ ਵਧ ਇਕ ਸੰਭਾ ਵਿੱਚ ਜੋਸ਼ ਫੈਲਾਨ ਵਾਲੀ ਹੋਰ ਕੋਈ ਧਾਵਨਾਂ ਈ ਘੱਟ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਆਉਨ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਪਦ '''ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਅਸਰ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ''' ਝੋਲੀ ਵਿੱਚ ਵੜਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਜੀਕਨ, ਬੋਤਲ, ਅਸਕੂਲ, ਕੋਟ, ਗਲਾਸ, ਰੇਲ, ਆਨ ਕਿੰਨੇ ਈ ਪਦ ਦਾਖਲ ਹੋਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਰ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚ ਸਾਦਗੀ, ਰਚਨਾਂ ਦੇ ਵੰਗਾਂ ਦਾ ਨਿਰਨਾ, ਦਿਲੀ ਵਲਵਲੇ, ਅਰ ਮਨ ਦੇ ਭਾਉ ਨੂੰ ਬਿਨਾ ਬਹੁਤ ਲੁਕਾ ਛਪਾ ਕੇ ਦੱਸਨਾ, ਏਹ ਸਭ ਖੂਬੀਆਂ ਆ ਗਈਆਂ ਆ ਏਥੋਂ ਤੀਕ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਕਿ (BlanK Verse "ਸਿਰਖੰਡੀ ਛੰਦ ਨੂੰ ਜਿਸ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾਂ, ਉਰਦੂ ਫਾਰਸੀ ਜਾਂ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਅਜੇ ਤੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਬੜੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤੇ ਕਾਮਯਾਬੀ ਨਾਲ ਰਾਣਾ ਸੂਰਤ ਸਿੰਘ ਵਿਚ ਵਰਤਿਆ ॥ ਵੰਨਗੀ: {{Block center|<poem>ਚੜ੍ਹਿਆ ਪੂਰਾ ਚੰਦ ਵਿੱਚ ਅਕਾਸ ਦੇ। ਦਿਸਦਾ ਪਿਆਰਾ ਰੂਪ ਝੰਡਾ ਤੇਜ ਹੈ।</poem>}}<noinclude>{{center|-੬੮-}}</noinclude> hqom4a58hbap0txcln2ah0sx8n5j8rs 250 6557 195455 195278 2025-06-04T23:26:35Z Taranpreet Goswami 2106 195455 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{Block center|<poem>ਉਨਾ ਵਾਂਗ ਉਧਾਰ ਜੇਹੜਾ ਪਏ ਨਾ। ਦੋਨਾ ਮੁੜਕੇ ਫੇਰ ਮਿਲਦਾ ਸਦ ਰਹੇ।</poem>}} {{gap}}ਅੱਜ ਕੱਲ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਮਾਂਞਨ ਅਰ ਲਿਟ੍ਰੇਚਰ ਵਧਾਨ ਦਾ ਖਿਆਲ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਢੇਰ ਹੋ। ਮੁਸਲਮਾਨ ਭਰਾ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਬਸ ਕਰੀ ਬੈਠੇ ਂ ਹਨ। ਹਾਂ ਬੈਂਤ ਬਾਜ਼ੀ ਉਨਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਪਰ ਉਰਦੂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵੀ ਰੰਙਨ ਵਿੱਚ ਰੱਤੀ। ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਪਿੰਡਾ ਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਰ ਫੈਸ਼ਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਆਸ ਲਗਦੀ ਹੈ ਕਿ ਏਹ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਿਰੇ ਚੜਾਨਗੇ। ਸਿਖ ਸਕੂਲ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਕਿਸੇ ਅਗਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਜਾਏਗਾ॥ {{center|{{xx-larger|'''ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਰ ਸੁਸਾਇਟੀ ਤੇ'''}}}} {{gap}}ਕਵਿਤਾ ਇਕ (Art) ਹੁਨਰ ਤੇ ਹੋਈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਲਾਭ ਸੁਸੈਟ ਜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਹੈ? ਕੀ ਏ ਦਿਲ ਪ੍ਰਚਾਵਾ ਈ ਹੈ, ਸਾਂ ਇਸ ਦਾ ਕੁਝ ਅਸਰ ਸੁਬੋ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? {{gap}}ਜਦ ਮਾਨੁਖ ਸੁਸੋਟੀ ਦਾ ਅੰਸ ਹੈ, ਅਰ ਮਾਨੁਖ ਦੇ ਚਿੱਤ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਨਾ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਤਦ ਤੋਂ ਸੁਮੇਟੀ ਤੋਂ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ। {{gap}}ਕਵਿਤਾ ਇਕ ਖਿਆਲ ਨੂੰ ਬੜੇ ਜੋਸ਼ ਅਰ ਚੋਨਵੇਂ ਪਦਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਦੀ ਹੈ; ਜੋ ਗੱਲ ਨਸਰ ਵਿਚ ਨਹੀਂ। ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤਖ ਅਸਮ ਡਿੱਠਾ ਹੋਸੀ, ਕਿ ਖਿੜ ਖਿੜ ਹਸਾ ਦੇਂਦੀ ਹੈ, ਅਥਰੀਂ ਕਵੀ ਦੇ ਬਚਨਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਲੋਕਬਚਾਰ ਦੇ ਬਚਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਧਰੇ ਵਧੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<noinclude>{{center|-੬੯-}}</noinclude> tba930i7vbuft1xvlo6yj1rjyhvnelz 250 6558 195456 195279 2025-06-04T23:29:31Z Taranpreet Goswami 2106 195456 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{gap}}ਲੜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਢਾਡੀ ਵਾਰਾਂ ਗਾਕੇ ਜੋਧਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਦਵਾਂਦੇ ਸਨ। ਅਜ ਕਲ ਢਾਡੀ ਗਏ ਤੇ ਵਾਜੇ ਆਏ ਦੀ ਸੁਰ ਸਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਮਸਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। {{gap}}ਪਬਲਕ ਦੇ ਖਿਆਲਾਤ ਨੂੰ ਪਲਟਾ ਦੇਨਾ ਕਵੀ ਲਈ, ਕੋਈ ਔਖਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਪਰ ਕਵੀ ਵੀ ਕਵੀ ਹੋਵੇ, ਤੁਕਬੰਦ ਨਾ ਹੋਵੇ 4, ਯੂਨਾਨ ਦੀ ਡਿੱਗੀ ਹੋਈ ਹਾਲਤ ਵੇਖ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਵੀ ਲਾਰਡ ਬਾਇਰਨ ਨੇ Chide Haiiod' ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਯੂਨਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਏਡਾ ਜੋਬ ਆਇਆ ਕਿ ਉਹ ਥੋੜੇ ਚਿਰ ਵਿਚ ਈ ਤੁਰਕਾਂ ਦੀ ਸੁਤੰਤੂ, ਅਜ਼ਾਦ ਹੋ ਗਏ॥ {{gap}}ਅਰਬ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਰ ' ਦੇਣ ਦੀ ਤੇ ਪੁਲੀਟੀਕਲ ਹਾਲਤ ਹਕੂਮਤ ਹਟਾ, ਹਰ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਇਕ ਕਵੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਰ ਏਡਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਰ ਉਸ ਦੀ ਉਸ ਕਬੀਲੇ ਤੇ ਉਸ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਉੱਨਤੀ ਤੇ ਤੱਕੀ ਉਸ ਕਵੀ ਦੀ ਲਿਆਕਤ ' ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਕਿੰਨੀ ਵਾਰੀ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਅਪਨੇ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਨੀਵੀਂ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਕਵੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਨ ਉਹੀ ਵਡਾ ਗਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਰ ਜਿਸ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਉੱਚ ਨੀਵਾਂ ਹੋ ਗਿਆ। {{gap}}ਇਕ ਕਹਾਨੀ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਸ਼ਖਸ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਸਨ, ਜੁਵਾਨ, ਵਰਯੋਗ, ਪਰ ਉਹ ਘਰੋਂ ਸੀ ਗਰੀਬ, ਏਸ ਕਰਕੇ ਵਿਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜੁੜਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਇਕ ਮੁਖੀ ਕਵੀ ਦੀ ਮਿੰਨਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਤਰਸ ਖਾਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ<noinclude>{{center|-੭੦-}}</noinclude> 3xq3b6gton9ueawbrsriw3vtkeejona 250 6609 195457 22965 2025-06-04T23:32:11Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195457 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਗੁਲ ਲਾਲਾ ਤੋਂ ਰੰਗ ਸਵਾਇਆ, ਦੇਖ ਪਰੀ ਸ਼ਰਮਾਵੈ॥ ਜ਼ੁਲਫ਼ਾਂ ਪੇਚ ਪਾਏ ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ, ਵਾਂਗੂੰ ਕਾਲਿਆਂ ਨਾਗਾਂ। ਹੁਸਨ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਓੜਕ ਨਾਹੀਂ ਸੌ ਲਿਖੀ ਕਾਗਾਂ। ਪਿੰਡਾਂ ਮਖਮਲ ਪਸ਼ਮ ਸੁਹੇਂਦੀ, ਚੰਨਨ ਵਾਂਗ ਕਲਾਈਆਂ ਹੋਵੇ ਜ਼ਰਾ, ਸ਼ਰ੍ਹਾ ਲਿਖ ਰਖਾਈਆਂ। ਜਾਂ ਤਕ ਅਦਬ ਨਾ ਸਭ ਫ਼ਾਰਸੀ ਤਸ਼ਬੀਹਾਂ ਦੀ ਨਕਲ, ਅਰ ਕਵੀ ਜੀ ਆਪ ਵੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ:—ਕੁਲ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਨ ਤਕਰੀਰਾਂ ਕੀਤੀ ਨਕਲ ਕਤਾਬੋ' ਪਰ ਪਿੰਡੇ ਦੀ ਤਸ਼ਬੀਹ ਨਵੀਂ ਹੈ | ਯੂਸਫ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦ ਮਿਸਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਨਾਨੀਆਂ ਨੇ ਯੂਸਫ ਨੂੰ ਡਿੱਠਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੀ ਹਾਲ ਹੋਇਆ:ਨੈਨ ਯੂਸਫ ਦੇ ਬਲਨ ਮਸਾਲਾਂ, ਝਾਤ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਪਾਈ। ਜਲ ਬਲ ਖ਼ਾਕ ਹੋਈਆਂ ਸਬ ਰੰਨਾਂ, ਤਾਬਜ਼ ਰਹੀ ਨਾ ਕਾਈ॥ ਇਕਨਾ ਚੋਲੀ ਕੱਪੜੇ ਪਾੜੇ, ਇਕਨਾ ਮਲਮਲ ਖਾਸੇ। ਇਕ ਗਈਆਂ ਦਰ ਤੱਕ ਮਜਜ਼ੂਬਾ, ਇਕ ਕੋਟਨ ਪਈਆਂ ਹਾਸੇ ਪਲਕਾਂ ਤੀਰ ਜਿਗਰ ਵਿਚ ਮਾਰੇ, ਅਬਰੂ ਖਿੱਚ ਕਮਾਨਾ। ਲੱਗੀ ਕਮਚੀ ਜ਼ੁਲਫ ਯੂਸਫ ਦੀ, ਭੁੱਲਾ' ਹੋ ਜ਼ਮਾਨਾ॥ ਭੁੱਲ ਗਏ ਉਹ ਫਖਰ ਰੰਨਾਂ ਦੇ, ਲਾਵਾਂ ਵਿੱਸਰ ਗਈਆਂ। ਯੂਸਫ ਦੇ ਵਲ ਤਾਰਿਆਂ ਵਾਂਗੂੰ ਤਰ ਤਰ ਵੇਖਨ ਪਈਆਂ। ਛੁਰੀਆਂ ਨਾਲ ਤੂੰਜੀ ਕਰਦਿਆਂ, ਪੁਰਜ਼ੇ ਹੱਥ ਕੀਤੋ ਨੇ। ਕਲਮ ਅਸ਼ਤਾਂ ਸ਼ਿੰਗਰਫ ਹੋਈਆਂ, ਸਰ ਖਤ ਲਿਖ ਦਿਤੋ ਨੇ॥ ਅਪਨੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸਤੋਂ ਹੋਰ ਕੀ ਵੱਧ ਭੁੱਲਨਾ ਹੈ। ਰੂਪ ਦੀ ਮਸਤੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਜੁੱਧ ਬੁੱਧ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤੀ, ਅਦਭੁਤ ਰਸ ਦੀ -੧੨੩-<noinclude></noinclude> dsk4gm543v24zccsvlvo7kclfxrbd9m 250 6610 195458 22966 2025-06-04T23:32:37Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195458 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਕਵਿਤਾ ਹੈ, ਵਿਛੋੜੇ ਨੂੰ ਦਸਦੇ ਹਨ:-. ਨਾ ਕੁਝ ਖਾਵੇ ਨ ਕੁਝ ਪੀਵੇ ਪੀਲੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾਵੇ। ਛੋਟੀ ਉਮਰੇ ਦੁਖ ਕਜੀਏ ਪਏ ਕਵਾਰੀ ਕੰਜੇ॥ ਬਿਰਹੋਂ ਦਾ ਰੋਗ ਡਾਢਾ, ਅੰਦਰੋ ਅੰਦਰੀ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਕੀਮ ਤੇ ਵੈਦਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਆਂਦਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਕੰਜਕਾ ਪਦ ਨੂੰ ਕੰਜੇ ਕਰਕੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਹੋਰ ਸੁਨੋ:ਨੂੰ ਲਿਟਾਂ ਪੱਟੇ ਤੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਸਟੇ ਗੁਜ਼ਰੀ ਸਬਰ ਕਰਾਰੋਂ ( ਪਾ ਜ਼ੰਜ਼ੀਰ ਬੱਧੀ ਗਲ ਥੱਮਾਂ ਰੋਂਦੀ ਰੰਗ ਵਟਾਇਆ॥ ਓੜਕ ਹਾਸਲ ਏਹੀ ਇਸ਼ਕੋਂ ਮੈਂ ਲਾਇਆ ਫਲ ਪਾਇਆ। ਪੈਰੀਂ ਵੇਖ ਜ਼ੰਜੀਰ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਰਤੂੰ ਭਰਭਰ ਹੋਵੇ। ਨੀਂਦਰ ਭੁਖ ਨਾ ਦਰਦਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਲੋਕ ਸੁਨਾਵੇ ਡਰੋਵੇ॥ ਅਸਾਂ ਤਾਲੇ ਬੂਮ ਧੁਰੋਂ ਹੈ ਲਿਖੇ ਸੰਗਲ ਸਾਡੇ ਹਿੱਸੇ। ਪੈਰੋਂ ਲਾਹ ਘੱਤਾਂ ਗਲ ਉਸਦੇ ਜੇ ਫਿਰ ਅੱਖੀਂ ਦਿੱਸੇ॥ ਇੱਕ ਤੇ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਨੂੰ ਯੂਸਫ ਦਾ ਬਿਰਹੋਂ ਸਤਾਂਦਾ ਸੀ, ਦੂਜੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਬੇਸਮਝੀ ਨੇ ਝੱਲੀ ਬਨਾ ਦਿੱਤਾ। ! ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਮੱਤੀ ਨੂੰ ਸਚ ਮੁਚ ਝੱਲੀ ਸਮਝ। ਪੈਰੀਂ ਸੰਗਲ ਪਵਾ ਦਿਤੇ। ਹਾਏ ਜ਼ਾਲਮ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਬਿਰਹੋਂ ਦੀ ਸਾੜੀ ਧੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਦੁਖ ਦਵਾਏ। ਕੀ ਉਸ ਨੂੰ ਯੂਸਫ ਦੀ ਜ਼ੁਲਫਾਂ ਦੇ ਵਲਦਾਰ ਸੰਗਲ ਥੋੜੇ ਸਨ ਜੋ ਹੋਰ ਸੰਗਲ ਪਵਾਏ? ਪਰ ਸੋਈ ਤਨ ਜਾਨੇ ਜਿਸ ਤਨ ਲੱਗੇ ਦੂਜੇ ਤਮਾਸ਼ਾ ਈ ਵੇਖਦੇ ਹਨ ਪਰ ਮਾਪੇ ਵੀ ਸੱਚੇ ਸਨ। ਇਕ ਸੱਤ ਬਰਸਾਂ ਦੀ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਇਸ਼ਕ ਤੇ ਬਿਰਹੋਂ ਕੀ ਆਖੇ? ਏਹ ਵੀ ਇਕ ਅਸਚਰਜ ਸੀ ਪਰ ਰੱਬ ਦਾ ਭਾਨਾ ਅਰ ਕੁੜੀ ਦੇ ਲੇਖ! ਕਵੀ ਜੀ ਹੋਰ ਪੁਰਾਤਨ ਕਵੀਆਂ ਵਾਂਗਰ ਤੀਵੀਂਆਂ ਦੇ ਵਰੋਧੀ -੧੨੪-<noinclude></noinclude> lw5xt5ge6fzv9nvzcnq4i2o90ieozox 250 6611 195459 22967 2025-06-04T23:33:04Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195459 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਹਨ ਅਰ ਜੋ ਮਕਰ ਫਰੇਬ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੇ ਦੋਸੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਥੱਪਦੇ ਹਨ ਅਰ ਮਰਦ ਦੇ ਕਸੂਰਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕਦੇ ਹਨ। ਰਬ ਕਰਦਾ, ਕਿ ਕਵੀ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸਤਰੀ ਜਾਤੀ ਦਾ ਉੱਚਾ ਖਿਆਲ ਹੁੰਦਾ। я = ਯੂਸਫ ਦਾ ਦਾ ਵਸਾਹ ਨ ਕਰਦੀ, ਕੈਦ ਕਰਾਇਓ ਸੁ ਆਪੇ। ਆਪੇ ਰੰਨਾਂ ਮੌਹਰਾਂ ਦੇਵਨ, ਆਪੇ ਕਰਨ ਸਿਆਪੇ॥ ਭਠ ਰੰਨਾ ਭਠ ਅਕਲ ਰੰਨਾਂ ਦੀ, ਕੋੜਾਹ ਅਕਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ। ਮਾਸ਼ੂਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰਾਵਨ, ਫਾਸਦ ਵੈਹਮ ਰਨਾਂ ਦੇ ਯੂਸਫ਼ ਜੇਹਾਂ ਲਾਵਨ ਲੀਕਾਂ, ਰੰਨਾਂ ਨਾਮ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੈਂ ਹਸਰ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਕੱਟੇ, ਸਿਦਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੰਨਾਂ ਦਾ॥ ਰਾਜੇ ਭੋਜ ਜੋਹਾਂ ਦੇ `ਤਾਈਂ, ਪਾਏ ਮੂੰਹ ਕੜਯਾਲੇ। ਕਿਸ ਕਿਸ ਵਾਂਗਨ ਦੱਸੇ ਹਾਫ਼ਜ਼, ਕਿਸਦਾ ਨਾਮ ਸੰਭਾਲੇ॥ ਫੰਦ ਫਰੇਬ ਜ਼ਨਾਨੇ ਕਰਕੇ, ਯੂਸਫ਼ ਲਾਜ਼ਮ ਕੀਤਾ। ਅੰਬਰ ਪਾੜ ਕੀਤੇ ਪਰਕਾਲੇ, ਕੱਚੀ ਧਾਗੇ ਸੀਤੋ॥ ਭੱਠ ਰੰਨਾਂ ਭੱਠ ਇਸ਼ਕ ਰੰਨਾਂ ਦਾ, ਹਾਫਜ਼ ਆਖ ਪਸਾਰੇ ਜੋ ਮੰਦੀ ਨੀਤ ਨਜ਼ਰਾਂ ਕਰਸਨ, ਦੋਜ਼ਖ ਸੜਸਨ ਸਾਰੇ॥ ਰੰਨਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਬਨਾਨਾ ਇਕ ਹਾਫਜ਼ ਨੇ ਈ ਨਹੀਂ ਆਰੰਭਿਆ, ਵਾਰਸ ਦੀ ਵੀ ਅਜੇਹੀ ਈ ਮੱਤ ਮਾਰੀ ਗਈ ਏ॥ ਝੱਟ ਆਖ ਰੰਨੇਂ ਕੇਹੀ ਧੁੰਨ ਪਾਈ, ਤੁਸਾਂ ਭੋਜ ਰਾਜਾ ਲੱਖੀਂ ਕੁੱਟਿਆ ਜੇ। ਮੈਂਹਸਰ ਮਾਰਿਆ ਭੇਤ ਘਰੋਗੜੇ ਦੇ, ਸਨੇ ਲੰਕ ਦੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੱਟਿਆ ਜੇ। ਮੱਤ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਤੇ ਦੋਸ਼ ਤੀਵੀਆਂ ਦਾ, ਹੈ ਨਾ ਹਨੇਰ ਪਰ ਕੀ ਕਰਨ ਵਿਚਾਰੀਆਂ। ਲਿਖਨ ਵਾਲੇ ਜੋ ਮਰਦ ਹੋਏ। ਜੇ ਕਿਧਰੇ ਅਜ ਕਲ ਦੀਆਂ “ਸਫਰੇ ਜੈਟ” (Suffragit) ਰੰਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਲਗਦੇ ਤਾਂ ਕਵੀ ਸਭ ਕੁਝ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ। -924-<noinclude></noinclude> 1r1n661z51352hj3oar9saehgdvxynh 250 6612 195460 22968 2025-06-04T23:33:31Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195460 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਹੋਰ ਚੋਨਵੇਂ ਬੈਂਤ ਹੇਠ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ, ਇਕ ਦਾਵਤ ਦੀ ਤਾਰੀਫ:ਸ਼ੱਕ ਰਤਰੀ ਮਿਸਰੀ ਦੇ ਹਲਵੇ, ਫਿਰਨੀ ਹੋਰ ਫਲੂਦਾ। ਜ਼ਰਦਾ ਪੁਲਾਓ ਕਬੂਲੀ ਖੁਸ਼ਕਾ, ਜਿਉਂ ਆਹਾ ਫਰਮੂਦਾ॥ ਪੇਚਦਾਰ ਕੱਚੇ ਕੁਲਚੇ; ਗਿਰਦੀ ਨਾਨ ਖੜਾਈ। ਮੱਠੇ ਚੱਕੇ ਨਹੀਂ ਮੰਗਾਏ, ਸ਼ੀਰੀ ਬਰੰਜ ਮਲਾਈ ਦਿਲਦਾਰਾਂ ਦਿਲ ਬਹਿਸ਼ਤ ਜੈਸੇ, ਬਰਫੀ ਸ਼ੱਕਰ ਪਾਰੇ। ਦੱਸਤਰ ਖਾਨ ਬਛਾਈ ਸਫਰਜੀ, ਭਰ ਭਰ ਖਾਨ ਉਤਾਰੇ॥ ਖੁਸ਼ਕ ਕਬਾਬ ਤੇ ਚਿਕਨੇ ਕਹੀਏ, ਹਰ ਹਰ ਭਾਂਤ ਅਚਾਰਾਂ ਹਰ ਕਿਸਮੇ ਦੇ ਮੇਵੇ ਆਂਦੇ ਹੋਈਆਂ ਰੰਗ ਬਹਾਰਾਂ ॥ ਕਿਆ ਖਾਣੇ ਗਿਣੇ ਹਨ ਕਵੀ ਜੀ ਦੇ ਵੇਲੇ ਏਹੀ ਖਾਣੇ ਪਰਧਾਨ ਹੋਣਗੇ। ਪਿਆਰੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੀ ਹਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਦ ਜਦ ਵਿਸਾਲ ਤੋਂ ਦੂਰ, ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਘਾਓ ਲੱਗਾ। ਯੂਸਫ ਨੂੰ ਸਦ ਅਪਨੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਵਖਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਆਪ ਜਿਗਰ ਵਿਚ ਖੰਜਰ ਖਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਪ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਉੱਤੇ ਸਾਹੀਂ ਦਰ ਤੇ ਆ ਖਲੋਤੀ। ਹੰਝੂੜੀਆਂ ਝੜ ਪਈਆਂ ਝੋਲੀ ਜੂੰ ਆਯਾ ਵਿਚ ਮੋੜੀ॥ ਆਖ ਵੇਖਾ ਤੁੱਧ ਬਾਝੋਂ ਯੂਸਫ ਹਾਲ ਕਹਾਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਤੇਰੇ ਪਿਆਰੋਂ ਰੰਨਾਂ ਗੰਜ਼ਲਾਂ ਆਕੇ ਸਾੜਨ ਮੈਨੂੰ ਅਜਬ ਸਮਾਂ ਹੈ, ਸਾਉਨ ਦੀ ਕੱਦ ਅਲਫ ਜੋ ਮੇਰਾ ਦਾਲੋਂ ਜ਼ਾਲੋਂ ਰੇਓਂ ਜੇਓਂ = ਝੜੀ ਲੱਗੀ:i ਆਹਾ ਜੀਮ ਕੀਤਾ ਗ਼ਮ ਤੇਰੇ। ਗੁਜਰੀ ਲੰਘ ਅਗੇਰੇ॥ ਕੇਹਾ ਅਬਜਦ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਖੋਲਿਆ ਤੀਰ ਨੂੰ ਕਮਾਨ ਕਰੋ -੧੨੬-<noinclude></noinclude> ta5tep05j4jx9pl0xwrq1p49xgm9l96 250 6613 195461 22969 2025-06-04T23:33:57Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195461 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਵਿਖਾਇਆ। ਕਵੀ ਬੁੱਤ ਪੂਜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਖਬਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਏ! ਆਸ਼ਕ ਹੋਕੇ ਬੁੱਤ ਨੂੰ ਨਿੰਦਨਾ ਨਹੀਂ ਬਨਦਾ:ਭੱਠ ਪੱਥਰ ਭੱਠ ਪੂਜਨ ਵਾਲੇ, ਵਾਸਦ ਵੈਹਮ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ। ਪੱਥਰ ਪੂਜਨ ਰਬ ਵਸਾਰਨ, ਸਹੀ ਥੀਵਨ ਦਰਮਾਂਦੇ ਸੌ ਸਟ ਖਾਕੇ ਪੱਥਰ ਵਿੱਚੋਂ ਸੂਰਤ ਜੋ ਬਨ ਆਵੇ ਸਿਰ ਅਪਨੇ ਹੱਥ ਪਰ ਨਾ ਢੱਕੇ, ਕਦੋਂ ਮੁਰਾਦ ਪੁਜਾਵੇ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਦਾ ਕਥਨ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ:ਖਾਨ ਗਢਿ ਕੇ ਮੂਰਤਿ ਕੀਨੀ ਦੇਕੈ ਛਾਤੀ ਪਾਉ॥ ਜੋ ਏਹ ਮੂਰਤ ਸਾਚੀ ਹੈ ਤਉ ਘੜਣ ਹਾਰੇ ਖਾਉ॥ ਫੇਰ ਕਵੀ ਜੀ ਕਿਧਰੇ ਸਾਈਂ ਲੋਕਾਂ ਵਾਂਗਰ ਸੱਚੇ ਬਚਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਏਹ ਹੈ ਕਿ ਕਵੀ ਜੀ ਦੀ ਲਗਨ ਰੱਬ ਦੇ ਪਾਸੇ ਵੀ ਸੀ, ਕਦੀ ਇਸ਼ਕ ਮਜਾਜ਼ੀ ਕਦੀ ਹਕੀਕੀ, ਪਰ ਪਾਇਆ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾਂ:ਕੂੜੀਂ ਗੱਲੀ ਕੁਝ ਨਾ ਵੱਲੋ ਬਖਸ਼ ਕਦਾਂਈ ਭੋਰਾ ਅਮਲਾਂ ਬਾਝੋਂ ਢੋਈ ਨਾਹੀਂ ਨਾਂ ਕਰ ਵੇਖੀਂ ਜ਼ੋਰਾ॥ ਯੂਸਫ ਜੇਹਾਂ ਪੌਨ ਕਜ਼ੀਏ ਹੈਂ ਤੂੰ ਕੌਨ ਵਿਚਾਰੇ। ਲਿਖੀ ਕਲਮ ਕਦੀ ਨਾ ਮਿਟਸੀ ਰਬ ਰੱਖੇ ਰੱਬ ਮਾਰੇ॥ ਮੀਆਂ ਚੁਗਲਾਂ ਦੀ ਖਸਲਤ ਮੰਦੀ ਸੁਣਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਡਰਦਾ। ਚੁਗਲਾਂ ਦਾ ਮੂੰਹ ਕਾਲਾ ਹੋਸੀ ਰੋਜ਼ ਕਿਆਮਤ ਫਰਦਾ॥ ਖੰਜਰ ਸੱਟ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਦਿੱਤਾ ਸਟ ਪਾਇਓਸੂ ਹੱਥ ਸ਼ਤਾਬੀ ਸੱਪ ਲੋਟੇ ਚਿੰਲਮਨ ਜਿਉਂ ਕਰ ਚੇਹਰਾ ਜ਼ਰਦ ਗੁਲਾਬੀ 1 (ਕੇਹਾ ਸੋਹਨਾ ਨਕਸ਼ਾ ਹੈ ਕਵੀ ਜੀ ਅਪਨੀ ਰਚਨਾ ਜਾਂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਬਾਬਤ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:-੧੨੭-<noinclude></noinclude> iqxhtasja75tq8xrqis4ei21sc4zjd8 250 6614 195462 22970 2025-06-04T23:34:22Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195462 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਇੱਕ ਇੱਕ ਬੈਂਤ ਜੋ ਦਾਖਲ ਕੀਤਾ ਅੰਦਰ ਏਸ ਰਸਾਲੇ ਮੈਂ ਭਰ ਜਾਮਂ ਉਤੋਂ ਉਤੀ ਪੀਤੇ ਲੋਹੂ ਦਿਲ ਦੇ ਨਾਲੇ॥ ਸ਼ਾਇਰ ਹੋਵਨ ਹੱਸਨ ਖੇਡਨ ਪੀਵਾਂ ਜੈਹਰ ਪਿਆਲਾ ਬੇ ਬਿਫਕਰਾਂ ਨੂੰ ਚਰਬ ਨਵਾਲਾ ਖੰਡ ਖੀਰ ਨਵਾਲਾ। ਭਰ ਭਰ ਸ਼ਾਇਰ ਗੋੜੇ ਮਾਰਨ ਅੰਦਰ ਲਹੂ ਦਿਲਾਂ ਦੇ ਤਾਂ ਕੱਢ ਕੱਢ ਲਾਲ ਪ੍ਰੋਵਨ ਲੜੀਆਂ ਜੂੰ ਜੂੰ ਵੇਖਨ ਮਿਲਦੇ!! ਜਾਂ ਚਲ ਸੁਘੜ ਮਜਲਸ ਬੈਠੇ ਜੂੰ ਅਸਮਾਨ ਸਤਾਰੇ। ਉਹ ਤਾਵਨ ਤਾਵਾਂ ਚਰਬ ਪਛਾਨਨ ਦੇਨ ਬਲਾਕ ਸੁਨਾਰੇ। ਹੈਂ ਨੈਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰੋਏ ਚੁਨ ਚੁਨ ਦੂਰ ਪਰਾਨੇ। ਤਾਂ ਉਹ ਹਾਰ ਮੁਰਤਬ ਹੋਇਆ ਆਲਮਗੀਰ ਜ਼ਮਾਨੇ॥ ਸੱਚ ਮੁੱਚ ਕਵੀ ਜੀ ਦਾਂ ਕਬਨ ਠੀਕ ਹੈ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਨੀ ਕੋਈ ਖਾਲਾ ਜੀ ਦਾ ਘਰ ਨਹੀਂ॥ ਮੁਕਬਲ ਸ਼ਾਹ | ਮੁਕਬਲ ਸ਼ਾਹ ਹੋਰੀ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਇਕ ਪ੍ਰਸਿਧ ਕਵੀ ਹਨ। ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਾਲ ਏਹ ਵੀ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਰਾਜ ਵਿਚ ਹੋਏ। ਏਹ ਵਾਰਸ ਤੋਂ ਰਤੀ ਪੁਰਾਣੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਤੇ ਨਾਹੀਂ ਮਿਲੀ ਪਰ ਏਹਨਾਂ ਨੇ ਜੰਗ ਨਾਮਾਂ ੧੧੬੦ ਹਿਜਰੀ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਜੇਹੜਾ ਸੌ ਵਿਸਵਾਂ ਏਹਨਾਂ ਨੇ ਹੀਰ ਤੋਂ ਪਿਛੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਸੀ, ਅਪਨੇ ਬੁਢੇਪੇ ਵਿਚ ਜੋ ਹੀਰ ਪਛਲੇੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਲਿਖਨ ਦਾ ਸੰਨ ਦਿੰਦੇ ਹੀਰ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਏਹਨਾਂ ਨੇ ਬੈਂਤ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਵਰਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਕੋਈ ਕਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਜਿਸ ਵਿਚ ਬੈਂਤ -੧੨੮j<noinclude></noinclude> rcyfpz03p6h28x63wtpc66614u6bigk 250 6615 195463 22971 2025-06-04T23:34:57Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195463 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਵਰਤੀ ਹੋਵੇ।ਏਹ ਵੀ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਬੈਂਤ ਏਹਨਾਂ ਦੀ ਕਾਢ ਹੈ ਕਿਉਂ ਜੋ ਇਕਦਰ ਏਹਨਾਂ ਨੇ ਬੈਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੱਸਾ ਲਿਖਿਆ ਅਰ ਓਦਰ ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਨੇ ਅਪਨੀ ਹੀਰ ਵੀ ਬੈਂਤਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਬੈਂਤਾਂ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਚੰਗੀ ਪ੍ਰਚਲਤ ਹੋਈ 1 ਜੇ ਅਜੇ ਬੈਂਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਬੈਹਰ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਬੈਂਤ ਟੁਟੇ ਛੂਟੇ ' ਹੁੰਦੇ। ਏਹ ਗੱਲ ਹੋਸੀ ਕਿ ਇਸਤੋਂ ਪੈਹਲੋਂ ਬੈਂਤ ਫੁਟਕਲ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋਨਗੇ, ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ ਵਰਤਨਾਂ ਦੋਸ਼ ਸਮਝਦੇ ਹੋਸਨ॥ ਏਹਨਾਂ ਆਕੇ ਰਾਹ ਦੱਸਿਆ ਅਰ ਬੈਂਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਰਾਇਆ। ਏਹਨਾਂ ਦਾ ਜੰਗਾ ਨਾਮਾਂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੀ ਬੈਹਰ ਵਿਚ ਹੈ। ਏਹ ਜੰਗਨਾਮਾ ੧੧੬੦ ਹਿਜਰੀ ਵਿਚ ਬਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਇਕ ਉਰਦੂ ਦੇ ਛਾਪੇ ਦੀ ਹੀ ਸੈਂਚੀ ਵਿਚ ੧੨੦੮ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਪਰ ਏਹ ਬੈੰਕ ਅਧ ਹੈ। ਜੰਗਨਾਮੇ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ:ਸ਼ੇਹਰ ਜ਼ੀ ਕਦੋਂ ਸਤਵੀਂ ਰੋਜ਼ ਦੋ ਸ਼ੰਬਾ ਪੀਰ ਬਾਰਾਂ ਸੈ ਲੈ ਅੱਠਵੀਂ ਮੰਨ ਹਿਜਰੀ ਤੈਹਰੀਰ॥ ਐਹਦ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਸੰਨ ਉਨੱਤੀ ਜਾਨ। ਏਹ ਰਸਾਲਾ ਜੋੜਿਆ ਮੁਕਬਲ ਬਾਹ ਜਹਾਨ॥ ਹੁਣ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ ਸੰਨ ੧੭੧੭ ਵਿਚ ਤਖਤ ਤੇ ਬੈਠਾ ਸੀ ਤੇ ਸੰਨ ੧੭੪੬ ਈ: ਵਿਚ ਏ ਰਸਾਲਾ ਜੰਗ ਨਾਮਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ (੧੯੧੨) ਅਜ ਤੋਂ ੧੬੫ ਵਹੇ ਹੋਏ।ਹਿਜਰੀ ਸਾਲ ੧੭ ਦਿਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹਸਾਬ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੰਗ ਨਾਮੇ ਦੀ ਤਰੀਖ ੧੧੬੦ ਹਿਜਰੀ ਦੇ ਕਰੀਬ ੨ ਜਾ ਪਜਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਬੈਂਤ ਂ ਵਿਚ ਸੰਨ ਉਲਟਾ ਛਪਿਆ ਹੈ। ਬਾਰਾਂ ਸੈ ਲੈ ਅੱਠਵੀਂ ਦੀ ਥਾਂ ੧੧ ਸੈਲੇ ਹੈ। ਸੱਠਵੀਂ ਹੋਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ, ਤੇ ਉਹ ਫਾਰਸੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਨੁਕਤੇ ਦਾ ਰੋਹ ਜਾਨਾ ਜਾਂ ਸੱਠ ਦਾ ਅੱਠ ਲਿਖਿਆ ਜਾਨਾ ਕੋਈ ਅਨਹੋਨੀ ਗਲ -੧੨੯$<noinclude></noinclude> i4oxrwilu7tlzu7rvjmqdkc03j9mkia 250 6616 195464 22972 2025-06-04T23:35:22Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195464 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਨਹੀਂ। ਏਸ ਕਰਕੇ ਜੰਗਨਾਮਾ ੧੧੬੦ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ। ਵਾਰਸ ਦੀ ਹੀਰ ਤੋਂ ੨੦ ਵਰਹੇ ਪੈਹਲੇ ਕਵੀ ਜੀ ਦੀ ਕਵਿਤਾ “ਹੀਰ” ਸਵਾਦਲੀ ਤੇ ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਹੈ। ਵਾਰਸ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਪਰ ਬੌਹੜ ਲੰਮਾ ਚੌੜਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਕ ਸਾਧਾਰਨ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਨੂੰ ਸਧਾਰਨ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਆਖ ਸੁਨਾਇਆ ਹੈ। ਜੰਗ ਨਾਮੇ ਦੀ ਬਾਦਲਾਂ ਪੁਰਾਤਨ ਹੈ ਫਾਰਸੀ ਦੀ ਬੈਹਰ:- (ਫੇਲਨ ਫੇਲਨ ਫਾਇਲਨ ਮੁਫ ਊਲਿਨ ਮਫਊਲ) ਜੋ ਢੇਰ ਸਾਰੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਜੰਗਨਾਮੇ ਲਿਖਨ ਵਿਚ ਵਰਤੀ ਹੈ ਓਹੀ ਏਹਨਾਂ ਵਰਤੀ, ਅਰ ਏਹ ਬੈਹਰ (ਧਾਰਨਾ) ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਬੀਰ ਰਸ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਬੀਰ ਰਸ ਦਾ ਚੰਗਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬੱਧਾ, ਹਾਂ ਕਰਨਾ ਰਸ ਚੰਗਾ ਵਿਖਾਲਿਆ ਹੈ ਅਰ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਜੀਆਂ ਨੂੰ ਮੋਮ ਕਰ ਦੇਨ ਵਿਚ, ਕਿਧਰੇ ੨ ਆਪ ਨੇ ਕਾਮਯਾਬੀ ਪਾਈ ਹੈ ਜੀਕਨ:-ਕਾਸਮ ਦੀ ਲੋਥ ਤੇ ਉਸਦੀ ਨਵੀਂ ਵਿਆਹੀ ਵਿਧਵਾ ਵੈਨ ਕਰਦੀ ਹੈ:— ਸਾਈਆਂ ਤੇਰੀ ਸੇਜ ਤੇ ਮੂਲ ਨ ਸੱਤੀ ਸੁੱਖ। ਕੇਹਾ ਲਾਇਆ ਰਬ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਡਾਢਾ ਦੁੱਖ ਲੋੜ੍ਹਾ ਕਹਿਆ ਵਰਤਿਆ ਮੈਂ ਤੱਤੀ ਦੇ ਭਾ। ਇਕ ਅਕੱਲੀ ਮੈਂ ਰਹੀ ਚਲਾ ਗਿਆ ਨੌ ਸ਼ਾਹ॥ ਮੈਲਾ ਮੋਹਰ ਨਾ ਹੋਇਆ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾ ਹੋਈ ਇੱਕ! ਮੱਥਾ ਸਾਰਾ ਭਨਿਆ ਭੰਨੀ ਸਾਰੀ ਹਿੱਕ ਏਹ ਦੁੱਖ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਕੱਟਨ ਹੋਇਆ ਮੁਹਾਲ ਬੀਬੀ ਆਹੀਂ ਮਾਰਦੀ ਹਾਲੋਂ ਹੋ ਬੇਹਾਲ ਹਜ਼ਰਤ ਹੁਸੈਨ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਨ ਤੇ ਵੈਨ— i -930-<noinclude></noinclude> hqa2rwo1g72xqwb4dn3iz3ea65zpjlb 250 6617 195465 22973 2025-06-04T23:35:54Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195465 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਜ਼ੈਨਬ ਆਹੀਂ ਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲੇ ਆਪ ਕਲਬੂਮ ਵੀਰ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਕਰ ਗਿਓਂ ਨਮਾਨਿਆਂ ਤੇ ਮਜ਼ਲੂਮ॥ ਬੀਬੀ ਚੂੜਾ ਭੰਨਿਆ ਪੱਟ ਪੱਟ ਸੁੱਟੇ ਵਾਲ | ਸਾਈਆਂ ਕਰ ਕਰ ਪਿੱਟਦੀ, ਚੀਕਾਂ ਮਾਰ ਬੇਹਾਲ ਮਾਰ ਤਮਾਚੇ ਕੈਹਰ ਦੇ ਮੂੰਹ ਤੇ ਪਾਏ ਨੀਲ। ਬਾਲ ਰੰਡੇਪਾ ਆਇਆ ਮੌਲਾ ਰੱਖੋ ਅਸੀਲ ਨੱਕੋ ਨਂਥ ਉਤਾਰ ਕੇ ਕੈਂਹਦੀ ਕਰ ਕਰ ਵੈਨ ਠੰਡਾ ਡੇਰਾ ਕਰ ਗਿਓਂ ਦੂਲੋ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ॥ ਕਵੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਿੰਦਕੋ ਮਾਤਮ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬੰਨਿਆ ਹੈ। ਨੱਥ ਸੁਹਾਗ ਦੀ ਨਸ਼ਾਨੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚ ਈ ਹੈ॥ ਜਦ ਹਜ਼ਰਤ ਹਸਨ ਅਪਨੇ ਪਤੀ ਨੂੰ, ਬੀਬੀ ਜ਼ੈਨਬ ਨੇ ਭੁਲੇਖੇ ਨਾਲ ਜ਼ੈਹਰ ਪਿਲਾਇਆ, ਤਾਂ ਪਤੀ ਦਾ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਵੇਖ ਕੇ ਪਛਤਾਵਾ, ਤੇ ਵੈਨ ਕਰਦੀ ਹੈ:ਲੱਕੜੀ ਹੋਵਾਂ ਬਲ ਬੁੱਝਾਂ ਲੂਨ ਹੋਵਾਂ ਗ਼ਲ ਜਾਂ। ਤੇਰੀ ਜੰਮਨ ਰਾਤ ਤੋਂ ਸਾਈਆਂ ਬਲ ਬਲ ਜਾਂ॥ ਨਾਂ ਤੂੰ ਹੋਇਓ ਜ਼ੈਹਮਤੀ ਨਾ ਤੁੱਧ ਕੁੱਝ ਹੋਯਾ। ਤੂੰ ਕਹਿਆ ਲੋੜਾ ਵਰਤਿਆ ਮੈਂ ਤੱਤੀ ਦੇ ਭਾ॥ ਸਾਈਆਂ ਜੇ ਮੈਂ ਜਾਨਦੀ ਗੋਲੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਹਰ। ਖਾਕੇ ਮਰਦੀ ਆਪ ਮੈਂ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਏ ਕੈਹਰ ਪੈਰ ਕੁਹਾੜਾ ਮਾਰਿਆ ਮੈਂ ਤੱਤੀ ਨੇ ਆਪ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਨਾ ਵੰਜਸੀ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿਝਾਪ॥ ਲਾਨਤ ਸਾਡੀ ਅਕਲ ਨੂੰ ਖੁਰੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੱਤ ਸਾਇਤ ਵੇਲਾ ਗੁਜ਼ਰਿਆ ਹੱਥ ਨਾ ਆਵੇ ਵੱਡ॥ ਸੁਫਨੇ ਵਿੱਚ ਬੀਬੀ ਫਾਤਮਾ ਆਪਨੀ ਨੂੰਹ ਸ਼ੈਹਰਬਾਨੋਂ -੧੩੧-<noinclude></noinclude> 25l94q4dy0dz7zsxrvg10o9lmxd1dnl 250 6618 195466 22974 2025-06-04T23:36:22Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195466 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਹਜ਼ਰਤ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਆਉਨ ਵਾਲੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਤੇ ਦੋ ਹਰਫ ਲਿਖਕੇ ਕਲੇਜਾ ਕੱਢ ਲਿਆ:-ਬੀਬੀ ਫਾਤਮਾ ਇਕ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਬੌਕਰ ਦੇਂਦੀ ਸੀ, ਨੂੰਹ ਪੁਛਦੀ ਏ ਕੀ ਕਰਦੇ ਓ? ਉਤਕੇਹਾ ਬੀਬੀ ਫ਼ਾਤਮਾ ਤੂੰ ਸੁਨ ਮੇਰੀ ਧੀ ਉਮਰ ਇਮਾਮ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਸਾਰੀ ਪੁੱਜ ਰਹੀ। ਭਲਕੇ ਮੇਰਾ ਲਾਡਲਾ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਇਮਾਮ ਤਾਜ਼ੀ ਘੋੜੇ ਉਪਰੋਂ ਡਿਗੇ ਇੱਤ ਮੁਕਾਮ॥ ਕਰਨੀ ਹਾਂ ਇਸ ਜੁਗਾਂ ਥੀਂ ਕੈਂਕਰ ਕੰਡੇ ਦੂਰ। ਮਤ ਕੋਈ ਚੁੱਬੇ ਉਸਨੂੰ ਤਨ ਹੋਵੇ ਰੰਜੂਰ॥ ਹਾਏ ਜਿਗਰਾਂ | ਜਗਤ ਦਾ ਮਾਤਮ ਤੇ ਸੋਗ ਦੱਸਦੇ ਹਨ:(ਇਸ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹਾਫਜ਼ਨਾਲ ਕਰੋ ਬਾਗੀ ਰੋਵਨ ਕੋਇਲਾਂ ਵਿਚ ਪਹਾੜਾਂ ਮੋਰ। ਸਨ ਪੜਾਂ ਸਨ ਡਾਲੀਆਂ ਰੁਖਾਂ ਪਾਇਆ ਸ਼ੋਰ। ਰੁਨੀ ਚਿੜੀ ਚੜੂੰਗੜੀ ਰੋਏ ਜੰਗਲ ਘਾਹ! ਝੜੀ ਲਾਈ ਸੀ ਬੱਦਲਾਂ ਮਾਰੀ ਡਾਢੀ ਆਹ॥ ਅੰਬਰ ਕਾਲਾ ਹੋਇਆ ਰੋਵੇ ਬੇ ਹਿਸਾਬ ਹੁਕਮ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਝੜ ਪਵਾਂ ਮੈਨੂੰ ਨਾਹੀਂ ਤਾਬ ਧਰਤ ਨਮਾਨੀ ਆਖਦੀ, ਕਰ ਕਰ ਡਾਢੇ ਹਾਲ ਨਿੱਘਰ ਜਾਵਨ ਖਾਰਜੀ, ਚਕ ਪਵੇ ਜੰਜਾਲ॥ ਜੰਗ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਖਿੱਚਦੇ ਹੋਏ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ: ਫੱਟੇ ਸਾਰੇ ਖਾਰਜੀ ਜੈ ਸੈ ਗੋਲੇ ਨਾਲ -੧੩੨-<noinclude></noinclude> ssqliyrlvqfpsaspv577smlccvxgan2 250 6619 195467 22975 2025-06-04T23:36:47Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195467 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਕੁਲ ਤਿਹਾਏ ਰੱਤ ਦੇ ਵੱਜ ਰਹੇ ਫਿਲਹਾਲ! ਪੁਰਜ਼ੇ ਕੀਤੇ ਮਿਸਰੀਆਂ ਜ਼ੱਰਾ ਬੱਕਤਰ ਖੋਲ੍ਹ। ਪਿੜ ਛੱਡ ਚੱਲੇ ਖਾਰਜੀ ਨਿਕਲ ਗੇਓ ਨੇ ਬੋਲ ਨੇਜ਼ੇ ਨਾਲ ਉੜੰਬਦਾ ਸ਼ਾਹ ਹਨੀਫ ਦਲੇਰ ਵਾਂਗੂੰ ਸੀਖ ਕਬਾਬ ਦੀ ਸੌ ਸੌ ਕੀਤੇ ਢੇਰ॥ ਜਿਸਨੂੰ ਪੁਰ ਕਰ ਲਾਂਵਦਾ ਸ਼ਾਹ ਸਨੀਫ ਤੁਫੰਗ। ਜ਼ਰਾ ਬੱਖਤਰ ਫੱਟਕੇ ਢਿੱਲ ਵਿਚ ਰਹੇ ਨਸੰਗ॥ ਗੋਲੀ ਉਪਰ ਸ਼ੇਰ ਤੇ ਫੋਟ ਚੁਪਾਏ ਕੱਟ ਬੈਹਕੇ ਨਾਲ ਬੰਦੂਕ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਮਾਰੇ ਸੱਟ ਓਸ ਵੇਲੇ ਬੰਦੂਕ ਤੇ ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਅਪਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਵਾਰਤਾ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਏਹ ਜੰਗ ਨਾਮਾ ਆਪਨੀ ਹਦੀਸ ਦੀ ਵਾਕਫੀਅਤ ਤੋਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਫਾਰਸੀ ਪਦ ਵੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਤੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਿਦਿਆ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਪਰ ਅਸਲੀ ਕਵਿਤਾ ਉਥੇ ਹੀ ਆਈ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਵਰਤੀ ਹੈ। ਕਵੀ ਜੀ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਅੰਨ੍ਹੇ ਸਨ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:ਤਖੱਲਸ ਏਸ ਫਕੀਰ ਦਾ ਮੁਕਬਲ ਹੋ ਮਸ਼ਹੂਰ। ਏਹ ਆਜਜ਼ ਹੈ ਭਾਈਓ ਅੱਖੀਂ ਥੀਂ ਮੈਹਜੂਰ॥ ਹੀਰ ਮੁਕਬਲ:-ਏਹ ਹੀਰ ਸੌ ਵਿਸਵੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਨੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸੰਨ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪਰ ਜੇ ਇਹ ਜੰਗ ਨਾਮੇ ਤੋਂ ਪੈਹਲੇ ਲਿਖੀ ਹੈ ਤਾਂ ਵਾਰਸ ਤੋਂ ਪੁਰਾਨੀ ਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਹੀਰ ਵਿੱਚ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਲੰਮਾ ਚੌੜਾ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਮਜ਼ਮੂਨ ਇਸ ਹੀਰ ਵਿੱਚ ਹੈ ਓਹੀ ਵਾਰਸ ਵਿੱਚ, ਫਰਕ ਇਨਾ ਕਿ ਵਾਰਸ ਵਿਚ ਵਧਾ ਕੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਅਰ ਮੁਕਬਲ ਨੇ ਸਹੁੰਚ ਨਾਲ। ਇਸ ਦਸਿਆ, ਜੋ -੧੩੩-<noinclude></noinclude> jndolfna0m0e0ss7ldvjkiigcocs0he 250 6620 195468 22976 2025-06-04T23:37:14Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195468 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਕਿਸਾ ਪੈਹਲਾ ਹੈ ਪਰ ਏਹ ਕੋਈ ਚੰਗਾ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ। ਮੁਕਬਲ ਨੇ ਕਿਧਰੇ ਅਪਨੀ ਹੀਰ ਵਿਚ ਅਪਨੀ ਵਡਿਆਈ ਜਾਂ ਦੂਸਰੇ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਵਾਰਸ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜੇ ਵਾਰਸ ਦੀ ਹੀਰ ਪੈਹਲੋਂ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਮੁਕਬਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰ ਦਾ। ਇਸਨੇ ਭਾਵੇਂ ਅੱਗੋਂ ਲਿਖੀ ਭਾਵੇਂ ਪਿਛੋਂ, ਪਰ ਏਹ ਗਲ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਮੁਕਬਲ ਨੂੰ ਵਾਰਸ ਦੀ ਹੀਰ ਦਾ ' ਤੇ ਵਾਰਸ ਨੂੰ ਮੁਕਬਲ ਦੀ ਹੀਰ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸ਼ੈਦ ਵਾਰਸ ਨੂੰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਅਚੰਭਾ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਅੰਤ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ:ਹੋਰ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਚੱਕੀਆਂ ਝੋੜੀਆਂ ਨੀ ਗੱਲਾਂ ਪੀਠਿਆ ਵਿਚ ਖਰਾਂਸ ਦੇ ਮੈਂ। ਸਮਝ ਲੈਨ ਆਕਲ ਹੋਸ਼ ਗੌਰ ਕਰਕੇ, ਭੇਤ ਰੱਖਿਆ ਵਿਚ ਲੁਬਾਸ ਦੇ ਮੈਂ ਏਹ ਵਡਿਆਈ ਦਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਪੁਰਾਣੇ ਮੁਸੱਨਫ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਹੈ। ਮੁਕਬਲ ਤੇ ਵਾਰਸ ਦੀ ਬੋਲੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਬੜੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਬੈਂਤ ਬਿਨਾਂ ਨਾਂ ਦੇ ਪਛਾਨੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ। ਮੁਕਬਲ ਅਪਨੀ ਹੀਰ ਚੌਕੜੀਆਂ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਹੈ ਅਰ ਵਾਰਸ ਨੇ ਬੰਦਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਕਰਕੇ ਹਰ ਚੌਥੀ ਤੁਕ ਵਿਚ ਵੀ ਵਾਰਸ ਵਾਂਗੂੰ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਅਖਾਨ ਜਾਂ ਡੂੰਘੀ ਸਚਾਈ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜੀਕਨ— ਜਦੋਂ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਦੁਖ ਲੱਗਦੇ ਨੀ, ਤਦੋਂ ਆਂਵਦੀ ਮੁਕਬਲਾ ਯਾਦ ਅੰਮਾਂ। ਮੁਕਬਲ ਮੁਫਤ ਦਾ ਖੈਰ ਹੈ ਜੱਸ ਕਰਨਾ, ਰਲਿਆ ਅਪਨਾ ਸਭ ਕੋਈ ਖਾਂਵਦਾ ਈ॥ ਬਨੀ ਕਟਨੀ ਮੁਕਬਲਾ ਬੰਦਿਆਂ ਤੇ, ਤਕਦੀਰ ਸੇੜੀ ਤਕਰਾਰ ਨਹੀਂ -938-<noinclude></noinclude> rt16a8o1lnl475aq5mopn56hzirmqij 250 6621 195469 22977 2025-06-04T23:37:41Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195469 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਸੋਈ ਲੈਨਸ਼ੇ ਮੁਕਬਲਾ ਜਾ ਅੱਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਜਹਾਨ ਤੇ ਬੀ ਬੋਇਆ॥ ਇਸ਼ਕ ਦੇਵਤੇ ਦਾ ਅਰਾਧਨ ਕਰਦੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੋਹੜਾ ਇਸ਼ਕ, ਸੱਚਾ ਪ੍ਰੇਮ: ਇਸ਼ਕ ਬਰਨ ਹੈ ਔਲੀਆਂ ਅੰਬੀਆਂ ਦਾ, ਮਜ਼ਾ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਫਕਰ ਤੋਂ ਪਾਵੀਏ ਜੀ।ਇਸ਼ਕ ਹੱਕ ਨੂੰ ਚਾ ਮਲਾਂਵਦਾ ਏ, ਇਸ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਵਾਰਨੇ ਜਾਵੀਏ ਜੀ! ਕੱਠੇ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੌਤ ਮੂਲੋਂ, ਤੇਗ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਮੂੰਹੋਂ ਮੂੰਹ ਖਾਵੀਏ ਜੀ। ਰਲ ਆਖਿਆ ਆਸ਼ਕਾਂ ਮੁਕਬਲੇ ਨੂੰ, ਸਾਨੂੰ ਹੀਰ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਸੁਨਾਵੀਏ ਜੀ। . ਭੜਕੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਭਾ ਪਤੰਗ ਵਾਂਗੂੰ, ਮੂਲ ਜਲਦਿਆਂ ਅੰਗ ਨਾ ਮੋੜੀਏ ਜੀ। ਭੁਜ ਮਰਨ ਕਬੂਲ ਹੈ ਆਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ; ਨਹੀਂ ਲਾਇਕ ਮੂਲ ਨਾਂ ਤੋੜੀਏ ਜੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਠੇਠ ਦਾ ਰੰਗ ਏਹਨਾਂ ਬੈਂਤਾਂ ਵਿਚ ਦਸਿਆ ਹੈ:ਇਕ ਰੋਜ਼ ਰਾਂਝਾ ਹੱਥ ਪਗੜ ਕੇਹੀ, ਬੂਟੇ ਮਾਰਨੇ ਨੂੰ ਜੂਹੇ ਚੱਲਿਆ ਹੈ। ਬੂਟੇ ਮਾਰਦੇ ਹਥ ਪਏ ਛਾਲੇ, ਬੰਦ ਬੰਦ ਰੰਝੇਟੇ ਦਾ ਹੱਲਿਆ ਹੈ। ਬੁਰੇ ਹਾਲ ਹੋਕੇ ਪਿਆ ਵਿਚ ਝੱਲਾਂ, ਨੈਨ ਰੋਂਦਿਆਂ ਨੀਰ ਆ ਡੁੱਲਿਆ ਹੈ। ਸੁਖਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਬ ਨੇ ਦੁਖ ਪਾਏ, ਜੀਉ ਮੁਕਬਲੇ ਦਾ ਬਰਬੱਲਿਆ ਹੈ। , ਭਰਜਾਈਆਂ ਲਿਆਈਆਂ ਛਾ ਵੇਲੇ, ਬੱਤਾ ਰਾਂਝਨੇ ਗਰਬ ਗਹੇਲੜੇ ਨੂੰ। ਬੋਲੇ ਵਿਚ ਢੂਢੇਦੀਆਂ ਫਿਰਦੀਆਂ ਨੇ, ਮੇਹਰ ਬੇਟੀਆਂ ਅੰਗ ਸਹੇਲੜੇ ਨੂੰ। ਰਾਂਝਾ ਕਿਧਰੋਂ ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਆਇਓ ਨੇ, ਭੂੰਡ ਭਾਲ ਰਹੀਆਂ ਸਾਰੇ ਬੇਲੜੇ ਨੂੰ। ਜਦੋਂ ਮੁਕਬਲੇ ਨੂੰ -934-<noinclude></noinclude> jj4adw4bwn1hduu81ynqxng3rfcypqp 250 6622 195470 22978 2025-06-04T23:38:04Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195470 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਮੁੱਢਘਰੋਂ ਘਲਿਆ ਨੇ, ਪਛੋੜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਵੇਲੜੇ ਨੂੰ॥ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਝਾਕੀਆਂ ਦਸਦੇ ਹਨ। ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਚਾਟ ਬਿਰਹੋਂ ਦੀ ਹੀਰ ਨੂੰ ਜੋਰ ਲਗੀ, ਸੁੱਧ ਬੁੱਧ ਜਹਾਨ ਦੀ ਭੁੱਲ ਗਈ। ਜੋ ਕੁਝ ਹੀਰ ਦੇ ਪਾਸ ਬਸਾਂਤ ਆਈ, ਧਾੜ ਬਿਰਹੋਂ ਦੀ ਧਾਇਕ ਮੁੱਲ ਗਈ। ਅਚਨ ਚੇਤੜੇ ਚੁਪ ਚੁਪਾਤੜੀ ਨੂੰ, ਚੋਲੀ ਹੀਰ ਸਿਆਲ ਦੀ ਚਿਨਗ ਪਈ ਮੁਕਬਲ ਜੱਗ ਜਹਾਨ ਥੀਂ ਬਾਹਰੀ ਹੈ, ਇਸ ਇਸ਼ਕ ਬੇ ਦਰਦ ਦੀ ਚਾਲ ਪਈ ਹੀਰ ਆਖਦੀ ਰਾਂਝਨਾ ਕਰਮ ਕੀਤੋਂ, ਦਿੱਤੋ ਆਨਕੇ ਤੁਰਤ ਦੀਦਾਰ ਮੈਨੂੰ। ਸੰਗ ਅਪਨੇ ਚਾਇ ਮਲਾਇਓ ਈ, ਕੀਤੋ ਗੋਰ ਥੀਂ ਚਾ ਬੇਜ਼ਾਰ ਮੈਨੂੰ। ਮੈਥੋਂ ਕੱਤਨਾਂ ਤੋਂ ਮਨਾ ਹੋ ਰਿਹਾ, ਤੇਰੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਬੱਸ ਹੈ ਕਾਰ ਮੈਨੂੰ।ਤੇਰੀ ਬੰਦੀ ਹਾਂ ਮੁਕਬਲਾ ਬਾਝ ਦੱਮਾਂ, ਖੜੀ ਵੇਚ ਲੈ ਹੱਟ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੈਨੂੰ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਪਾਲਨਾ ਰਾਤਾਂ ਰਾਂਝੇ ਹੀਰ ਅਕੱਠਿਆਂ ਵਿਚ ਬੇਲੇ, ਕਈ ਮੁੱਦਤਾਂ ਮੱਝੀਆਂ ਚਾਰੀਆਂ ਨੇ। ਪਿੰਡ ਆਵਨਾਂ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਤਰਕ ਕੀਤਾ, ਝੱਲਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰੀਆਂ ਨੇ। ਚੂਰੀ ਕੁਟਕੇ ਹੀਰ ਵਕਤ ਲਿਆਵੇ, ਰਾਂਝੇ ਖਾਇਕੇ ਅੱਖੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਚਾਕ ਦਾ ਦੇਖਨਾ ਕੀਮੀਆ ਹੈ, ਹੋਰ ਨਿੱਜੜੇ ਕਾਰ ਜਹਾਨ ਦੇ ਜੀ। ਸੱਚ ਆਖ . ਤੂੰ ਮੁਕਬਲਾ ਇਸ਼ਕ ਬਾਝੋਂ, ਕੁਲ ਖਲਕ ਮਸਾਲ ਹੈਵਾਨ ਦੇ ਜੀ। ਹੀਰ ਆਖਦੀ ਫਿਕਰ ਨਾ ਕਰੀਂ ਰਾਂਝਾ, ਤੇਰੀ ਝੂਰਦੀ ਬੁਰੀ -੧੩੬-<noinclude></noinclude> mplei5gvt7dp0tqgy5fcd91p0zk6vtx 250 6623 195471 22979 2025-06-04T23:38:36Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195471 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਬਲਾ ਮੀਆਂ। ਨਹੀਂ ਸੰਗਦੇ ਸੂਲੀਆਂ ਫਾਂਸੀਆਂ ਥੀਂ, ਕਾਜ਼ੀਰਾ ਦੇ ਝਗੜਸਾਂ ਜਾ ਮੀਆਂ। ਆਪ ਕੱਟਸਾਂ ਬਨੀ ਪਰ ਮੂਲ ਤੈਨੂੰ, ਤੱੜੀ ਲਗਨ ਨਾ ਦੇਵਸਾਂ ਵਾ ਮੀਆਂ ਆਈ ਮੁਕਬਲੇ ਦੀ ਜਾ ਮਰਾਂਗੀ ਮੈਂ, ਸ਼ਾਹਦ ਹਾਲ ਦਾ ਆਪ ਖੁਦਾ ਮੀਆਂ ਏਹ ਹੈ ਇਸ਼ਕ ਰਾਂਝਨ ਲਈ ਹੀਰ ਦੁਖ ਝਲਨ ਤਿਆਰ ਹੈ:ਹੀਰ ਆਖਦੀ ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਨਾਮ ਉਤੋਂ, ਹਟ ਹਟ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਕਾਉਨੀ ਹਾਂ। ਇੱਕੋ ਦਿਲ ਆਹਾ ਸੋਈਓ ਲਿਆ ਰਾਂਝੇ, ਮਿੱਟੀ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਪਾਉਨੀ ਹਾਂ। ਮੀਆਂ ਹੋਰ ਤੇ ਬੰਦੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਨਹੀਂ, ਜਾਮਾ ਇਸ਼ਕ ਤੁਸਾਡੇ ਦਾ ਸੀਉਨੀ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਮਰਨ ਤੇ ਜੇ ਰਜ਼ਾ ਤੇਰੀ, ਜ਼ੈਹਰ ਘੋਲ ਪਿਆਲੜਾ ਪੀਉਨੀ ਹਾਂ॥ ਕਾਜ਼ੀ ਨੇ ਜਦ ਖੇੜਿਆਂ ਦੀ ਦੌਲਤ ਦਾ ਲਾਲਚ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਇਸ਼ਕ ਮੱਤੀ ਹੀਰ ਆਖਦੀ ਹੈ:ਹੀਰ ਆਖਦੀ ਮੰਗ ਹਾਂ ਚਾਕ ਦੀ ਮੈਂ, ਦਿਲ ਗ਼ੈਰ ' ਤੇ ਮੂਲ ਨਾ ਲਿਆਉਂਨੀ ਹਾਂ। ਸੱਥਰ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਖੈਰ ਨੇਮਤਾਂ ਨੇ ਭਾ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਪਲੰਘ ਨੂੰ ਲਾਉਨੀ ਹਾਂ। ਵੰਗਾਂ ਪੈਨਸਾਂ ਚੂੜੇ ਦੀ ਥਾਉਂ ਮਾਏ, ਬਦਲੇ ਨੱਥ ਦੇ ਲੌਂਗ ਹੰਡਾਉਂਨੀ ਹਾਂ। ਧੰਨ ਭਾਗ ਮੇਰੇ ਜਿਦ੍ਹਾ ਕੌਂਤ ਰਾਂਝਾ ਮੁਕਬਲ ਯਾਰ ਦਾ ਨਾਉਂ ਧਿਆਉਂਨੀ ਹਾਂ। ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਰੂਪ ਦੇ ਨਿਚਲੇ ਵਿੱਚ ਢੇਰ ਪੰਨੇ ਕਾਲੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਲੰਮੀਆਂ ਚੌੜੀਆਂ ਤਸ਼ਬੀਹਾਂ ਤੇ ਅਲੰਕਾਰ ਤੋਂ -੧੩੭-<noinclude></noinclude> 1l149nu45r8vege5a3qi5ok7z5sejun 250 6625 195472 22981 2025-06-04T23:45:12Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195472 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਦਾ ਪੂਰਾ ਵੇਰਵਾ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਇਕਦਰ ਹੀਰ ਬੈਠੀ ਇਕਦਰ ਹੋਇਆ ਮੈਦਾ, ਇਕਦਰ ਨੈਨ ਨੇ ਪਾਇਆ ਆਨ ਘੇਰਾ। ਨਾਲੇ ਹੱਸਦੀਆਂ ਤੇ ਨਾਲੇ ਖੇਡਦੀਆਂ ਨੇ, ਆ ਹੋ ਅਕੱਠੀਆਂ ਕਰਨ ਝੇੜਾ। ਪਈਆਂ ਝਾਕਦੀਆਂ.....ਵਾਂਗ ਸੱਭ, ਛੱਲਾ ਲਿਆਉਂਦਾ ਪੈਹਲੇ ਬੰ ਹੱਥ ਥੋੜਾ। ਮੁਕਬਲ ਆਉਂਦਾ ਛੱਲਾ ਹਥ ਹੀਰ ਦੇ ਜੀਓ, ਪਸ਼ੇਮਾਨ ਤੇ ਖਾਰ ਹੈ ਹੋਇਆ ਖੇੜਾ॥ ਸਿਰ ਧੁਵਾਨਾਂ, ਵੱਟਨਾ ਮੁਲਨਾ ਵੀ ਚੰਗਾ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਆਦਿ ਰਸਮਾਂ ਦਾ ਵਿਰਤਾਂਤ ਸਿਰ ਗੁੰਦ ਕੇ ਮੌਲੜੀ ਪਾਂਵਦੇ ਨੇ, ਜ਼ੁਲਫਾਂ ਲਟਕ ਰਹੀਆਂ ਪੰਚ ਪਾਏ ਕੇ ਜੀ। ਧੜੀ ਲਾਇਕੇ ਖੂਬ ਸੰਗਾਰੀਓਨੇ, ਕੁੜੀਆਂ,ਗੁੰਦੀਆਂ ਮੇਡੀਆਂ ਆਇਕੇ ਜੀ। ਹੁਸਨ ਹੀਰ ਦਾ ਵੱਖ ਸਲਾਹਿਓ ਨੇ, ਸੂਰਜ ਚੰਦ ਭੀ ਰਹੇ ਰਿਝਾਇ ਕੇ ਜੀ। ਇਸ਼ਕ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਮੁਕਬਲਾ ਫੂਕ ਗਿਆ, ਚੋਲੀ ਹੀਰ ਦੀ ਭਾ ਲਗਾਇਕੇ ਜੀ। ਹੋਰ ਚੇਨਵੇਂ ਬੈਂਤ ਕਵੀ ਜੀ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ:ਫੇਰ ਆਖਿਆ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਭਾਬੀਆਂ ਨੇ, ਜਾਦੂ ਪਾਏ ਕੇ ਜੀਉ ਵਲਾਇਆਈ। ਸੀਨੇ ਵਿਚ ਤੂਫਾਨ ਤੰਦੂਰ ਤਪੇ, ਕੇਹਾ ਬਿਰੋ ਅਲੰਬੜਾ ਲਾਇਆਈ। ਤੇਰੇ ਬਾਝ ਅਰਾਮ ਨਾ ਮੂਲ ਆਵੇ, ਕੇਹਾ ਘੋਲ ਤਾਵੀਜ਼ ਪਲਾਇਆਈ। ਮੁਕਬਲ ਮੱਛ ਕਦੀਮ ਦਾ ਯਾਰ ਰੁੱਠਾ, ਆਸਾਂ ਮਿੱਨਤਾਂ ਨਾਲ ਮਨਾ ਇਆ ਈ॥ ਵਾਂਝਾ ਹੀਰ ਨੂੰ ਦੇ ਜਵਾਬ ਟੁਰਿਆ, ਹੀਰ ਪੱਲਿਓਂ ਪਕੜ -੧੩੯-<noinclude></noinclude> cntkiox75h99vq573e0ji2hrn6ws6dc 250 6626 195473 22982 2025-06-04T23:45:39Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195473 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਖਲਾਂਵਦੀ ਹੈ। ਤਸਬੀ ਆਸ਼ਕਾਂ ਦੀ, ਮੋਤੀ ਹੰਝੂਵਾਂ ਦੇ, ਧਾਰੇ ਆਹੀਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਦੀ ਹੈ। ਕਰੇ ਕੀਰਨੇ ਦਰਦ ਫਿਰਾਕ ਵਾਲੇ ਉਭੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦੀ ਜ਼ਾਰ ਰੋਂਵਦੀ ਹੈ। ਮੁਕਬਲ ਵਸ ਅਜੋਕੜੀ ਰਾਤ ਐਥੇ, ਮਿਨਤਦਾਰ ਗਰੀਬਨੀ ਨਿਓਂ ਦੀ ਹੈ॥ ਰੰਨਾਂ ਦੀ ਹਾਨੀ ਤੇ ਖਵਰੇ ਕਿਉਂ ਪੁਰਾਨੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਲੱਕ ਬਧਾ ਹੈ, ਹਰ ਕਿੱਸੇ ਹਰ ਕਹਾਨੀ ਵਿਚ ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਮਕਰ ਫਰੇਬ ਦਾ ਚਰਚਾ ਹੈ॥ ਰਾਂਝਾ ਆਖਦਾ ਰੰਨਾਂ ਥੀਂ ਨਫਾ ਨਾਹੀਂ, ਰੰਨਾਂ ਨਾਲ ਨਾ ਦੋਸੜੀ ਲਾਈਏ ਜੀ। ਰੰਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾ ਕਰਨ ਝੂਠਾ, ਵਾਰੇ ਰੰਨਾਂ ਦੇ ਮੂਲ ਨਾ ਜਾਈਏ ਜੀ। ਸੱਪ ਮਾਰਨੋ ਡੰਗ ਨਾ ਰਹੇ ਮੂਲੋਂ, ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਜੇ ਦੁੱਧ ਪਲਾਈਏ ਜੀ 1 ਮੁਕਬਲ ਕੂਚ ਕਰਕੇ ਏਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚੋਂ ਹੁਨ ਤਖਤ ਹਜ਼ਾਰੇ ਨੂੰ ਜਾਈਏ ਜੀ॥ ਰਾਂਝੇ ਵੰਝਲੀ ਵਾਹਕੇ ਮੱਝ ਕੂਕੀ, ਜੀਓ ਹੀਰ ਦਾ ਅਪਨੇ ਵੱਸ ਕੀਤਾ। ਬੂਰੀ ਮੱਝ ਦਾ ਚੋਇਕੇ ਦੁੱਧ ਮਿੱਠਾ ਰਾਂਝੇ ਬੈਠ ਕੇ ਹੀਰ ਦੇ ਨਾਲ ਪੀਤਾ। ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਹਜਾਬ ਨਾ ਜ਼ਰਾਂ ਮੂਲੋਂ, ਬਿਰਹੋਂ ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਜੋੜਕੇ ਜੀਉ ਸੀਤਾ। ਸਾਲ ਅੰਤ ਖੁਦਾਇਦੇ ਮੁਕਬਲੇ ਨੂੰ, ਸੋਟਾ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਹੱਥ ਲੀਡ" | ਚੰਗੇ ਚੰਗੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਰਤੇ ਹਨ:ਸੁੰਞੀ ਖਲਕ ਪਈ ਭੱਸ ਉਡਾਂਵਦੀਏ। ਜੀ ਨਿਮੋ ਝਾਨ ਹੋਕੇ ਉੱਭੇ ਸਾਹ ਭਰਦਾ। ਪੈਰ ਟੁੰਬ ਜਗਾਉਂਨਾ P). ਰਾਂਝਾ ਰੋਇਕੇ ਆਖਦਾ ਹੀਰ ਤਾਈਂ, ਮੇਰੇ ਅੱਲੜੇ ਘਾਓ -980-<noinclude></noinclude> 5x9fjyfb9k2mfyo2707am714rvo9b6u 250 6627 195474 22983 2025-06-04T23:46:05Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195474 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਫਿਰਾਂਵਦਾ ਲੇਖ ਨਾਹੀਂ। ਕੋਈ ਜਾਵਨੇ ਦੀ ਮੈਨੂੰ, ਆਪ ਆਖੇ ਤੇ ਸਿਰ ਪਰਵਾਹ ਨਾਹੀਂ। ਮਾਸ਼ੂਕ ਦੇ ਬਾਝ ਦੁਖਾ ਨਾਹੀਂ।ਪਿੰਡ ਪਿੰਡ ਭਟਕਨੇ ਦੀ ਕੁਝ ਚਾਹ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਰੋਹੜਾਂ, ਅਗੇ ਮੌਲਾ ਜਾਨਦਾ ਹੈ | ਖੇੜੇ ਮੁਕਬਲੇ ਨੂੰ; ਟਿਕਾ ਨਾਹੀਂ॥ ਮੁਕਬਲ ਤੇ ਵਾਰਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੀਏ ਤਾਂ ਏਹ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਨੋਂ ਇਕੋ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੇ ਹਨ। ? ਬੈਂਤ ਅਜੇਹੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਵਟਾ ਦੇਵੋ ਤਾਂ ਪਤਾਂ ਨਾ ਲਗੇ। ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਵਿਚ ਮੁਕਬਲ ਦੇ ਬੈਂਤ ਵਾਰਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ “ਮੁਕਾਲਿਮਾ’ ਦੂ ਬਦੂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਉਸ ਨੇ ਏਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ‘ਸ਼ੋਖੀ’ ਨਾਲ ਭਰ ਹਾਂ ਵਾਰਸ ਦੇ ਬੜਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ ਅਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਗੱਲ ਮੁਕਬਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ। ਏਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮੁਕਬਲ ਨੂੰ ਬਿਰਹਾਂ ਦੀ ਸਾਂਗ ਲੱਗੀ ਸੀ ਕਿ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਬੌਹ ਉਸ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਲਗਦਾ ਹੈ ਪਰ ਵਾਰਸ ਦਾ ਬਿਰਹਾਂ ਤੋਂ ਸੋਜ਼ ਉਸ ਦੀ ਹੀਰ ਵਿਚੋਂ ਫੁੱਟ ਫੁੱਟ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। 9 ਸੱਯਦ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਸੱਯਦ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਲਿਟ੍ਰੇਚਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਵੀ ਹੈਨ, ਜੀਕਨ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਤੁਲਸੀ ਦਾਸ ਘਰ ਘਰ ਗਲੀ ੨ ਵਿਚ ਮਸ਼ਾਹਰ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਰਸ ਦੇ ਬੈਂਡ ਪਿੰਡ, ਸ਼ੈਹਰ, ਪੈਲੀ ਬਾਜ਼ਾਰ, ਜੱਟ ਕਰਾੜ ਸਭ ਸਵਾਦ ਲਾ ਲਾ ਕੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਤੇ ਕਿੱਸਾ ਹੀਰ ਰਾਂਝੇ ਦਾ, ਦੂਜੇ ਲਿਖਨ ਵਾਲੇ ਵਾਰਸ ਹੋਰੀ, ਸੋਨੇ ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ ਦਾ ਕੰਮ ਹੋਇਆ। ਹੀਰ ਤੇ ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਇਸ਼ਕ -੧੪੧-<noinclude></noinclude> eumbdh1gt61r16lea4cazkaafty0o0l 250 6628 195475 22984 2025-06-04T23:46:39Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195475 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude><HCP ਓਹ ਰੰਗ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਕਿ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਕੁਸ਼ਨ ਮੱਲ ਵਕਾਇਆ, ਜੀਕਨ ਬ੍ਰਿਜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਰਾਂਝਾ ਪਿਆਰ ਦੀ ਮੂਰਤ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੀਕਨ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਹੋਈ ਕਿ ਰਾਂਝਨ ਪਦ ਹਨ ਪਿਆਰੇ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੀੜਾਂ ਫਕੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੀਰ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋਇਆ॥ · ਏਹ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਇਕ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਚੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨੇ ਦਵਾਈ ਦੇ ਅਰ ਕੁਝ ਵਾਰਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਗੁੱਡੀ ਚੜਾਈ। ਇਸ ਵਿਚ ਰਤੀ ਵੀ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸ਼੍ਰੋਮਨੀ ਹਨ।ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਕਥਨ ਅਬੋਲੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਘੱਟ ਪੁਜਦਾ ਹੈ। ਉਹੀ ਉਹ ਪਦ ਵਰਤੇ ਹਨ ਜੇਹੜਾ ਇਕ ਮਨੁੱਖ ਖੁਸ਼ੀ, ਗੁਸੇ ਪ੍ਰੇਮ ਆਦਿ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬੋਲੇਗਾ। ਐਥੋਂ ਂ ਤੀਕ ਕਿ ਗੁਸੇ ਵਿਚ ਆਕੇ ਗਾਲਾਂ ਕੱਢਨ ਲਗੇ ਤਾਂ ਕੁਝ ਲੁਕਾ ਛਪਾ ਨਹੀਂ ਰਖਿਆ, ਸਾਫ ਸਾਫ ਸੁਨਾਈਆਂ। ਸ਼ਰਮ ਹਯਾ ਦੀ ਲੋਈ ਨੂੰ ਲਾਹਕੇ ਪਰ੍ਹੇ ਸੁਟਾਇਆ ਸੂ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਿਧਰੇ ੨ ਬੇਹੰਗਮ ਪਦ ਵੀ ਵਰਤੇ ਗਏ। ਜੇਹੜੇ ਸਭਾ ਵਿਚ ਬੋਲਨ ਦੇ ਲੋਕ ਨਹੀਂ। ਕਵੀ ਜੀ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਜੋ ਵੇਖਨ ਵਿਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਏਹ ਹੈ ਕਿ ਏਹ ਮਨ ਅਵਸਥਾ ਦਾ 'ਨਕਸ਼ਾ, ਲਫਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਅਜੇਹਾ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ, ਕਿ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਏਹ ਮਾਲੂਮ ਹੁੰਦਾ ਏ ਜੀਕਨ ਕੋਈ ਸਾਹਮਨੇ ਖੜਾ ਅਪਨੇ ਮਨ ਦਾ ਹਾਲ ਦਸਦਾ ਹੈ। ਉਹੀ ਜੋਸ਼, ਓਹੀ ਬਿਰਹਾਂ ਦਾ ਸੋਜ਼, ਓਹੀ ਗੁੱਸਾ ਉਹੀ ਪ੍ਰੇਮ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਸਚ ਮੁਚ ਬੇਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਫੁਟ ੨ ਵਖਾਈ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਦੀ ਹੋਰ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਕਿਸੇ ਦੇ “ਮਨੁਖਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ -982-<noinclude></noinclude> 9irf8ygq5udvoygax58dqsgm1svgia2 250 6629 195476 22985 2025-06-04T23:47:01Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195476 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਨਭਾਇਆ ਹੈ, ਕਿ ਸਚ ਮੁਚ ਦੇ ਮਾਨੁਖ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਮਨੇ ਆ ਖੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਦਾ ਹਾਲ ਮਲੂਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਕੋਈ ਅਸਮਾਨੀ ਤੇ ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਮਨੁਖਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਬਠਾਇਆ, ਕੋਈ ਇੰਦਰ ਸਭਾ, ਗੁਲ ਬੁਕਾਉਲੀ, ਸ਼ਾਹ ਬੈਹਰਾਮ ਦੀਆਂ ਬਨੌਟੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀਆਂ, ਇਕ ਸਚੇ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਅਪਨੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਰਤਾਵੇ ਦੀ ਠੇਠ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਦਿੱਤਾ ਮੂਜਬ, ਦੇ ਸ ਪ੍ਰਚਲਤ ਕਹਾਵਤਾਂ ਹੈ | ਅਪਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਦੇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਅਰ ਜੱਟਾਂ ਦੇ ਕਰਤਬਾਂ ਤੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਪਈ ਹੈ। ਅਪਨੇ ਬੈਂਤਾਂ ਵਿਚ ਬੰਨ੍ਹਕੇ ਰਖ ਕਰਕੇ ਗੱਲ ਕੀ ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਹੱਥ ਪਾਇਆ ਪੂਰਾ ਨਭਾਇਆ, ਅਪਨੇ ਇਲਮ ਤੇ ਮੁਲਕ ਦੀ ਵਾਕਫੀਅਤ ਤੋਂ ਦੀ ਪੂਰਾ ਛਿੰਦਾ ਉਠਾਇਆ। ਇਕ ਗੱਲ ਜੇਹੜੀ ਸਾਰੀ ਕਤਾਬ ਵਿਚ ਜਲ ਵਿੱਚ ਚਾਨਨੀ ਵਾਂਗੂੰ ਝਲਕ ' ਮਾਰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਸ਼ੰਗਾਰ ਰਸ ਦਾ ਜ਼ੋਰ, ਅਰ ਕਾਮ ਦੀ ਪ੍ਰਬਲਤਾ ਹੈ। ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਏਹ ਕਵਿਤਾ, ਪਰੇਮ ਦੇ ਕੋਹਿਆਂ, ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਮੋਹਿਆਂ, ਬਿਰਹੋਂ ਦੇ ਵਿੰਨ੍ਹਿਆਂ ਅਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਂ ਮੋਹਿਣਆਂ ਤੋਂ ਸਤਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਅਪਨੇ ਮਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦਾ ਪ੍ਰਛਾਵਾਂ ਰਾਂਝੇ ਤੇ ਪਾ ਕੇ, ਜੀ ਦੇ ਸਾੜ ਕੱਢੇ ਸ। . ਤਾਂਹੀ ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਜੀ ਦਾ ਕੱਢਿਆ ਹੈ, ਹੈ। ਬਸ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ ਭਾ ਲਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਰ ਜੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਵਾਲੇ ਦੇ ਦੀ ਜੀ ਵਿੱਚ ਕਿਧਰੇ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਚਿਣਗ ਲੁਕੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਤੇ ਵਾਰਸ਼ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਇਸ਼ਕੀ ਝੱਖੜ ਉਸਨੂੰ ਇਕ ਭੜਕਦਾ ਭਾਂਬੜ ਬਨਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਸੋਹੜੀ -੧੪੩בית<noinclude></noinclude> l0bcqt3bwi5jhn4hs9jptc0uwbizudp 250 6630 195477 22986 2025-06-04T23:47:29Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195477 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਾਰਸ ਜੀ ਨੇ ਜੋ ਮੂੰਹ ਤੇ ਜੀ ਨੇ ਤੇ ਗਾਲੂ ਆਈ ਅਪਨੇ ਬੈਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣੋਂ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ, ਏਹ ਕੈਹਣਾ ਕਿ ਹੀਰ, ਫਕੀਰਾਂ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੈ, ਇਸ਼ਕ ਮਜਾਜ਼ੀ ਦੇ ਪਰਦੇ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਕ ਹਕੀਕੀ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਇਕ ਸਚਾਈ ਨੂੰ ਛਪਾਨਾ ਹੈ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਅੰਤਲੇ ਬੈਂਤ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪ ਹੋਰੀ ਇਸ਼ਕ ਹਕੀਕੀ ਦਾ ਲੈਕਚਰ ਦੇਂਦੇ ਹਨ, ਇਕ ਬਨਾਵਟ ਇਕ ਦੰਭ ਹੈ। ਜੇ ਏਹ ਗੱਲ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਾਮ ਸ਼ਾਸਤ ਨਾਂ ਲਿਖ ਮਾਰਦੇ । ਹਰ ਇਕ ਬੈਂਤ ਨੂੰ ਸਵਾਦਲਾ ਬਨਾਨ ਲਈ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਜਾਨ ਕੇ ਕਾਮ ਤੇ ਸ਼ੰਗਾਰ ਰਸ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੀਤਾ ਹੈ ! ਕਿਉਂਕਿ ਕਵੀ ਜੀ ਆਪ ਭਾਗ ਭਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਕੋਹੇ ਬੈਠੇ ਸੀ। ਏਹੀ ਜੀਦੀ ਲਗਨ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਕਿਸਾ ਦਲਾ ਬਨਾਇਆ। ਜੇ ਕਾਮ ਤੋਂ ਰੋਹੜ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਮੁਕਬਲ ਵਾਂਗਰ ਹੀਰ ਲਿਖਦੇ ਬੁਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਭਰੇ ਬਚਨ ਕਦੀ ਕਾਮ ਵੱਲ ਨਹੀਂ ਖਿੱਚਦੇ, ਚਾਹੇ ਕੋਈ ਕੁਝ ਹੀ ਕਹੇ, ਪਰ ਸਾਡੀ ਰਾਇ ਵਿੱਚ ਵਾਰਸ ਜੀ ਦਾ ਗ੍ਰੰਥ ਇਕ ਸ਼ੰਗਾਰ ਰਸ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹੈ, ਭਰਥਰੀ ਦੇ ਸ਼ੰਗਾਰ ਸ਼ਤਕ ਜਾ ਕਾਲੀਦਾਸ ਦੇ ਰਿਤੂ ਸੰਭਵਾ ਵਾਂਗੂੰ, ਹਰ ਇਕ ਮਾਨੁਖ ਦੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਲੈਕ ਨਹੀਂ । ਪਰੇਮ ਅਨਭੋਲ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਤੇ ਗਭਰੂਆਂ ਨੂੰ ਕਾਂਮ ਵੱਲ ਖਿਚਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਜਾਏ ਤਾਂ ਕੋਈ ਹਨੇਰ ਨਹੀਂ, ਹਾਂ ਐਪਰ ਜੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਮਿਠਾਸ ਤੇ ਪਰੇਮ ਨੂੰ ਵੇਖਨਾ ਹੋਵੇ, ਤੇ ਬਿਰਹੋਂ ਵਿਚ ਜੋ ਮਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਤਕਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵਾਰਸ ਜੀ ਦੀ ਹੀਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰੋ, ਇਸ ਵਿਚ ਪਰੇਮ ਤੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਨੰਗੀ ਤਸਵੀਰ ਹੈ । ਜੀਕਨ ਇਕ ਨੰਗੀ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਗੁਨੀ ਮੁਸੱਵਰ, ਪਰਖ ਦੀ ਅੱਖ ਨਾਲ ਗੁਣ ਦੀ ਕਸਵੱਟੀ ਤੇ ਲਾਕੇ ਵੇਖਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਨਾਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਤਾਰੀਫ -988-<noinclude></noinclude> dcog4scu7hqepxeyotbyrpnmd22js86 250 6631 195478 22987 2025-06-04T23:47:59Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195478 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅੰਗ ਅੰਗ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ clip ਵੇਖ ਉਸਦੀ ਸੋਭਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਰ ਉਹੀ ਮੂਰਤ ਇਕ ਮਾਨੁਖ ਨੂੰ ਕਾਮ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਾਂਦੀ ਹੈ ਓਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਦੀ ਹੀਰ ਇਕ ਵਿਦਵਾਨ ਲਈ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਖੁਲਾਂਦੀ ਹੈ ਅਰ ਇਕ ਅਨਪੜ੍ਹ, ਜੱਟ ਨੂੰ ਕਾਮ ਦੀ ਹਨੇਰੀ ਭੀੜੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਟੱਕਰਾਂ ਮਰਵਾਂਦੀ ਹੈ। ਏਹ ਬੜੇ ਸ਼ੋਂਕ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਏਡੇ ਵਡੇ ਕਵੀ ਦਾ ਹੋਰਨਾਂ ਕਵੀਆਂ ਵਾਂਗਰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਰਮ ਦੇ ਮਦਾਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਕੋਈ ਜੀਵਨ ਬ੍ਰਿਤਾਂਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਕਵੀ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਤੇ ਜੰਡਿਆਲਾ ਸ਼ੇਰ ਖਾਂਦਾ ਸੀ, ਜੇਹੜਾ ਪਿੰਡ ਅਜ ਕਲ ਦਾ ਗੁਜਰਾਂ ਵਾਲੇ ਦੇ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਹੈ। ਏਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ੧੧੫੦ ਦੇ ਕਰੀਬ ੨ ਈ ਹੋਇਆ ਹੋਸੀ। ਏਹ ਵੀ ਗਲ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਪੀਰ ਪਾਕਪਟਨ ਸ਼ਰੀਫ ਵਿਚ ਸਨ। ਕਿਉਂ ਜੋ ਓਧਰ ਜਾਂਦੇ ਈ ਏਹ ਇਕ ਵਾਰੀ “ਜ਼ਾਹਦ ਦੇ ਠਟੇ" ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇਕ ਜੱਟੀ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿਚ ਆ ਗਏ। ਬੱਸ · ਪਾਕਪਟਨੋਂ ਕੀ ਮੁੜੇ, ਫੇਰ ਉਹੀ ਪਿੰਡ ਏਹਨਾਂ ਦਾ ਕਾਬਾ ਹੋ ਗਿਆ।ਭਾਗ ਭਰੀ ਦੇ ਬਧੇ ਓਥੇ ਰਹੇ ਭਾਗਭ ਵੀ ਵੀ ਏਹਨਾਂ ਤੇ ਮੋਹਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਏਹ ਇਕ ਛੋਟੀ ਜੇਹੀ ਮਸੀਤ ਵਿਚ ਰੋਹਨ ਲਗ ਪਏ। ਸੱਯਦ ਤੇ ਹੈਨ ਈ ਸਨ, ਅਰ ਸ਼ਕਲ ਵੀ ਛੈਲ ਤੇ ਬੀਬੇ ਮੋਮਨਾ ਦੀ ਸੀ। ਲੋਕ ਰੋਟੀ, ਹੁੱਕੇ ਪਾਨੀ ਦੀ ਖਾਤਰ ਕਰਦੇ ਰਹੇ, ਕੁਝ ਦਿਨ ਤੇ ਜਟੀ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਛਪਿਆ ਹਿਰਾ | ਪਰ ਕਿਉਂ? ਭਾਗਭਰੀ ਵੀ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਨਸ਼ਰ ਹੋਈ। ਭਾਗਭਰੀ ਦੇ ਸਾਕਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੀ ਮਾਰ ਕੁਟ ਨਾਲ ਖਾਤਰ ਵੀ ਚੰਗੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੇ ਸਭ ਝੱਲੀ। ਜਦ ਭਾਗਭਰੀ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰੀ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਅਰ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੂੰ ਪਿੰਡੋਂ ਕਢਿਆ ਤਾਂ ਸੁਖਨਾਲ ਏਹ ਓਥੋਂ ਟੁਰੇ ਪਦ ਪਰੇਮ ਤੇ ਬਿਰਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਸੀ। ਓਸੇ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ, ਜਦ ਪਰੇਮ ਦੀ -984-<noinclude></noinclude> 8tmo5kqrk1p5fnhye7u4gobvv0p3qil 250 6632 195479 22988 2025-06-04T23:48:32Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195479 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਭਾ ਦੇ ਭਾਂਬੜ ਜੀ ਵਿਚ ਭੜਕਦੇ ਸਨ, ਅਰ ਲਾਟਾਂ ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਏਹ ਹੀਰ ਲਿਖੀ। ਫੇਰ ਕੀ ਸੀ ਮਨ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਵਾਹ ਬੈਂਤਾਂ ਵਿਚ ਵਗ ਤੁਰਿਆ ਅਰ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੂੰ ਹਮੇਬ ਲਈ ਇਕ ਅਜੇਹੇ ਤਖਤ ਤੇ ਬਠਾ ਗਇਆ, ਜੋ ਜਦ ਤੀਕ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਹੈ, ਤਦ ਤਕ ਅਟਲ ਹੈ। ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੇ ਹੀਰ ੧੧੮੧ ਹਿਜਰੀ ਵਿਚ ਲਿਖੀ, ਤਦ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਗਭਰੂ ਹੋਨੀ ਏ, ਕੋਈ ੩੦, ੩੫ ਵਰੇ ਦੇ ਕ਼ਰੀਬ। ਏਹ ਲੇਖ ਬੁਢਾਪੇ ਦੇ ਨਹੀਂ। ਹਾਂ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ਼ਕ ਮਜਾਜ਼ੀ ਦੀ ਠੋਕਰ ਖਾਕੇ, ਸ਼ਾਹ ਹੋਰੀ ਅਪਨੇ ਉਸਤਾਦ ਮੌਲਵੀ ਹਾਫ਼ਜ਼ ਗੁਲਾਮ ਮੁਰਤਜ਼ਾ ਕੋਲ ਗਏ ਹੋਣ ਅਤੇ ਜਾ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀਰ ਦਾ ਕਿੱਸਾ ਸੁਨਾਇਆ ਹੋਵੇ ਅਰ ਪਿਛੋਂ ਅੰਤਲੇ ਬੈਂਡ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਸ਼ਕ ਹਕੀਕੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਪਛਤਾਵਾ! ਪਰ ਏਹ ਕੈਹਨਾ ਕਿ ਬੁਲੇ ਵਾਂਗੂ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਇਸ਼ਕ ਹਕੀਕੀ ਤੇ ਹੀ ਢੁਕਾਂਦੀ ਹੈ ਠੀਕ ਨਹੀਂ। ਬੁਲ੍ਹੇ ਦਾ ਪਰੇਮ ਤੇ ਇਸ਼ਕ ਤੇ ਬਿਰਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਟਾਂ, ਇਕ ਸਚੇ ਮਾਸ਼ੂਕ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਥੇ ਕਾਮ ਦੀ ਪੌਂਹਚ ਨਹੀਂ। ਪਾਰਖੂ ਪਰਖਦੇ ਹਨ। ਬਾਝ ਲੋਕ ਏਹ ਖਿਆਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੱਯਦ ਬੁਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਔਰ ਸਯਦ ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਅਕੱਠੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਰਹੇ ਹਨ | ਏਹ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦਾ। ਕਿਉਂ ਜੋ ਸੱਯਦ ਬੁਲੇਸ਼ਾਹ ੧੧੭੧ ਹਿਜਰੀ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਉਮਰ ਭੋਗ ਕੇ (ਬੁੱਢੇ ਹੋਕੇ) ਪਰਲੋਕ ਸੁਧਾਰ ਚੁਕੇ ਸਨ, ਚੁਕੇ ਸਨ, ਅਰ ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਧਰੇ ੧੦ ਬਰਸ ਪਿਛੋਂ ਹੀਰ ਮੁਕਾਈ ਅਰ ਏਹ ਕੰਮ ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਦਾ ਹੈ ਇਸ ਕਰਕੇ ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਹੋਰੀ ਬੁਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਤੋਂ ੪੦ ਜਾਂ ੫੦ ਵਰ੍ਹੇ ਉਮਰ ਵਿਚ ਛੋਟੇ ਸਨ ਅਰ ਸ਼ਾਹ ਇਨਾਇਤ ਕਾਦਰੀ ਤੇ ੧੧੪੧ ਹਿਜਰੀ ਦੇ ਕੋਲ ਕੋਲ ਹੀ ਚਲਾਨਾ ਕਰ ਗਏ ਸਨ। ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਤੇ ਅਪਨੇ ਬੇਤਾਂ ਵਿਚ -੧੪੬-<noinclude></noinclude> 0w9pnezdqygs8ye8tp3ozqo4a542lsr 250 6633 195480 22989 2025-06-04T23:48:58Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195480 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਹਾਲ ਦਸਦੇ ਹਨ ਪਰ ਬਲੇ ਸ਼ਾਹ ਹੋਰੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਸੀ*। ਕਿ ਦੇ ਸੱਯਦ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਉਸਤਾਦ ਮਖਦੂਮ ਬੁਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਹੋਰ ਵੀ ਕਸੂਰ ਦੇ ਰੋਹਨ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਨੇ ਜਾਨ ਲੀਤਾ ਕਿ ਵਾਰਸ ਤੇ ਬੁਲਾ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ॥ ਹੀਰ ਤੇ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਕਿੱਸਾ ਇਸ ਕਸੂਰੀ ਸਨ ਅਰ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਅਕੱਠੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਇਹ ਕਿੱਸਾ ਇਕ ਸੱਚੇ ਵਾਕਿਆ ਦੀ ਕਹਾਨੀ ਹੈ। ਹੀਰ ਤੇ ਰਾਂਝਾ ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਤੋਂ ਥੋੜੇ ਪੈਹਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੋਏ ਸਨ। ਏਹਨਾ *ਮੀਆਂ ਪੀਰਾਂ ਦਿਤਾ ਖਾਦਮ ਦਰਜ਼ੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਵੱਡੀ ਹੀਰ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਉਹ ਵੀ ਏਹੀ ਗਲਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੋਕ ਹੈ ਕਿ ਏਹਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਿਰਤਾਂਤ ਲਿਖਨ ਵਿਚ ਖੋਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਪਰ ਏਹ ਗਲ ਕੈਹਨ ਨੂੰ ਤਾਂ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੀਰ ਏਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਔਲਾਦ ਤੋਂ ਮਿਲੀ | ਪਰ ਏਹ ਕਦੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਔਲਾਦ ਨੂੰ ਹੀ ਅਪਨੇ ਵੱਡੇ ਵਡੇਰੇ ਦਾ ਪਤਾ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਕੇਹੜੇ ਹੋਇਆ! ਜਦ ਇਸ ਪਾਸੇ ਨਜ਼ਰ ਪਾਈਏ, ਤਾਂ ਵਡੀ ਹੀਰ ਦੇ ਸਚਾਈ ਤੇ ਵੀ ਸ਼ੱਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਬ: ਸ:<noinclude></noinclude> gyot64r0mfzu48n3k2feoidr3xf3my4 250 6634 195481 22990 2025-06-04T23:49:27Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195481 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>| ਦੀ ਪ੍ਰੇਮ ਕਥਾ ਸਾਰੇ ਦੋਸ ਵਿਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਈ। ਪੈਹਲੋਂ ਤੇ ਗਾਉਨਾ ਤੇ ਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਈ ਰਹੀ ਪਰ ਦੋ ਸੌ ਵਰੇ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁਕਬਲਤੇ ਵਾਰਸ ਹੋਰਾਂ ਏਸ ਕਹਾਨੀ ਨੂੰ ਕਿੱਸੇ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿਤਾ। ਸੈਂਕੜੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ, ਸੁਣੀਆਂ ਸੁਣਾਈਆਂ ਬਾਤਾਂ, ਇਕ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ ਬਨਣੀਆਂ ਕੋਈ ਸੌਖਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ। ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਅਪਨੀ ਬੁੱਧੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੰਬਾ ਚੌੜਾ ਕਰਕੇ ਕਿੱਸੇ ਬਨਾਏ, ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਅਪਣੇ ਪਾਸੋਂ ਚਲਾਈਆਂ। ਅਸਲ` ਇੰਨਾਂ ਠੀਕ ਹੋਸੀ ਕਿ ਹੀਰ ਝੰਗ ਸਿਆਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਔਰ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰੀਤ ਤਖਤ ਹਜ਼ਾਰੇ ਦੇ ਧੰਦੂ ਰਾਂਝੇ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਵਿਆਹ ਹੀਰ ਦਾ ਰੰਗ ਪੁਰ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਕੀਤਾ। ਰਾਂਝਾ ਜੋਗੀ ਬਨ ਕੇ ਹੀਰ ਨੂੰ ਕਢ ਲਿਆਇਆ, ਨਮੋਸ਼ੀ ਤੋਂ ਡਰਦਿਆਂ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਹੀਰ ਮਾਰ ਦਿਤੀ। ਰਾਂਝਾ ਵੀ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਕੋਹਿਆ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੈ, ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਅਰ ਇਕ ਨਾਟਕ ਸਾਹਮਨੇ ਰਚ ਵਿਖਾਇਆ ਵੱਡੇ ਦੋ ਮਾਨੁਖ ਦਖਾਈ ਦੇਂਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਦੂਜੀ ਹੀਰ, ਜੋ ਹੀਰੋਅਨ (Heroine) ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਮਾਨੁਖਾਂ ਦੇ ਕਰਤਬਾਂ ਤੇ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਵਾਰਾ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਏਹ ਮਾਨੁਖ ਰਚਨਾ ਦੇ ਇਕ ਅਚਰਜ ਇਸ਼ਕ ਭਰੇ ਨਮੂਨੇ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਰਾਂਝਾ ਜੋ ਹੀਰੋ ਹੈ, ਅਰ sigi ਅਸਲ ਨਾਮ ਧੰਦੂ ਤਖਤ ਹਜ਼ਾਰੇ ਦੇ ਚੌਧਰੀ ਦਾ ਪੁੱੜ • 713 ਦਾ ਰਾਂਝਾ ਜਦ, ਛੇਲ ਤੇ ਸੋਹਨਾ ਜਵਾਨ। ਲਾਡਾਂ ਵਿਚ ਪਲਿਆ। ਪਿਉ ਦੇ ਮਰ ਜਾਨ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ ਦੁਖੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਾਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਭੁਈਂ ਨਹੀਂ ਸਾਂਭੀ ਜਾਂਦੀ ਭਾਬੀਆਂ ਮੇਹਨੇ ਤੇ ਨਿਹੋਰੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਦੇ ਰੂਪ ਤੇ ਮੋਹਤ ਵੀ ਹਨ। ਖਾਤਰਾਂ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਰਾਂਝਾ ਕਾਮ ਦੇ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਭਾਬੀਆਂ ਦਾ ਆਖਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ ਅਰ ਉਹ ਮੋਹਨੇ -980-<noinclude></noinclude> d18yxrv63usvmdm7ktuzjgnutpcou2x 250 6635 195482 22991 2025-06-04T23:50:01Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195482 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ:ਘਰੋ ਘਰੀ ਵਿਚਾਰਦੇ ਲੋਕ ਸਾਰੇ, ਸਾਨੂੰ ਕੇਹੀਆਂ ਫਾਹੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਨੀ। ਸਾਨੂੰ ਛੱਡਿਆ ਕਿਤੇ ਨਾ ਲੋਕ ਜੋਗਾ; ਲੀਕਾਂ ਪੁੱਜ ਕੇ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਲਾਈਆਂ ਨੀ। ਤੇਰੀ ਗੱਲ ਨਾ ਬਨੇਗੀ ਨਾਲ ਸਡੇ, ਪਰਨਾਲਿਆ ਸਿਆਲਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਈਆਂ ਨੀ। ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਅਨਮੋੜਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜ ਨਹੀਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਾਦੀਆਂ ਤੋੜ ਨਬਾਹੀਆਂ ਨੀ॥ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਏਹ ਤਾਨਾ ਖਾ ਗਿਆ ਅਰ ਝੂਠੀ ਤੋਹਮਤਾਂ ਨ ਸਹਾਰ ਸੰਕਿਆ | ਤੇਰੇ ਗੋਚਰਾ ਕੰਮ ਕੀ ਪਿਆ ਮੇਰਾ, ਸਾਨੂੰ ਬੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਕਿਉਂ ਮਾਰਨੀਏਂ। ਐਵੇਂ ਗੈਬ ਦੀਆਂ ਤੋਹਮਤਾਂ ਜੋੜਕੇ ਤੋ, ਕੁਝ ਸੱਚ ਨਾ ਝੂਠ ਨਤਾਰਨੀਏਂ। ਰਾਂਝੇ ਆਖਿਆ ਭਾਬੀਓ ਵੈਰਨੇ ਨੀ ਬੋਲੋ ਸੁਖਨ ਹਯਾ ਬਰਮ ਦੇ ਨੀ। ਦੁਨੀਆਂ ਖੂਬ ਖਿਆਲ ਦੀ ਬਾਤ ਸਾਰੀ, ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਵਿਸਾਹ ਇਸ ਦਮ ਦੇ ਨੀ॥ ਕੇਹਾ ਸੋਹਨਾ ਉੜਾ ਦਿਤਾ, ਏਹਨਾਂ ਉੱਚੇ ਖਿਆਲਾਂ ਵਿਚ ਡੱਬਾ, ਅਪਨੀ ਪਤ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਜਾਨਦਾ ਹੋਇਆ ਧੰਦੂ ਰਾਂਝ ਘਰੋਂ ਨਿਕਲ ਖੜੋਤਾ) ਨਾ ਪਲੇ ਰਾਸ ਨਾ ਕੋਲ ਇਹ ਤਾਂਘ ਕਿ ਸਿਆਲਾ ਦੀ ਹੀਰ ਵਿਆਹ ਕੇ ਭਾਬੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਨੇ ਪੀੜਾ ਡਾਹ ਕੇ ਬਹਾਨੀ ਏਂ ਵਖਾਨਾ ਏਂ:-ਬਚਨ ਨੂੰ ਸਚ ਕਰ ਪੈਸਾ। ਜੀ ਵਿਚ ਲਿਆਣੀ ਏ ਅਰ । ਅਪਨੇ ਆਖੇ ਨੱਢੀ ਸਿਆਲਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਅਤੇ ਦੀ ਵਿਆਹ ਕੇ ਲਿਆਵਸਾਂ ਮੈਂ, ਠਠੋਲੀਆਂ ਨੀ। ਬਹੇ, ਘੱਤ ਪੀੜ੍ਹਾ ਵਾਂਗ ਕਰੋ -੧੪੯-<noinclude></noinclude> qig0mbysto2natkdaxnh3ymnb3asgrg 250 6636 195483 22992 2025-06-04T23:50:30Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195483 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਮੈਹਰੀਆਂ ē, ਅੱਗੇ ਤੁਸਾਂ ਜੇਹੀਆਂ ਹੇਠ ਗੋਲੀਆਂ ਨੀ ਜਦ ਪੱਤਨ ਤੇ ਪੂਜਾ ਤਾਂ ਪਾਸ ਪੈਸਾ ਨਹੀਂ। ਮਲਾਹ ਚੜ੍ਹਾਂਦੇ ਨਹੀਂ। ਇਸਨੇ ਇਕ ਤੁਲਾ ਬਨਾ ਦਰਯਾਵੋਂ ਪਾਰ ਹੋ ਦੀ ਸਲਾਹ ਕੀਤੀ। ਲੋਕਾਂ ਵੇਖ ਮਨ੍ਹਾ ਕੀਤਾ। ਏਹਨੇ ਕੰਢੇ ਤੇ ਬੈਠਾ ਵਝਲੀ ਦੀ ਸੁਰ ਵਾਹੀ।ਬੱਸ ਵੰਝਲੀ ਦਾ ਵੱਜਨਾ ਸੀ ਕਿ ਜਨੌਰ ਤਕ ਵੀ ਮੋਹਤ ਹੋ ਗਏ। ਲੁੱਡਨ ਮਲਾਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰੰਨਾਂ ਵੀ ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਗਿਰਦੇ ਆਨ ਡਿਗੀਆਂ ਉਸਤੇ ਮੋਹਤ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਲਗੀਆਂ ਖੁਸ਼ਾਮਦਾਂ ਕਰਨ। ਅੰਤ ਮੁੜਨ ਹੋਰੀ ਵੀ ਅਪਨੀ ਵੈਨਾਂ ਦੀ ਖਾੜੂ, ਰਾਂਝੇ ਦੀਆਂ ਖਾਤਰਾਂ ਕਰਨ ਲਗ ਪਏ। ਦਰਆਵੇਂ ਪਾਰ ਲੰਘਾਇਆ। ਹੀਰ ਦੀ ਖਾਸ ਬੇੜੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਪਲੰਘ ਡੱਠਾ ਸੀ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਸਵਾਇਆ, ਏਹ ਇਸ਼ਕ ਵਿਚ ਮਸਤ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅਪਨੀ ਅੱਖ ਹੇਠ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਿਆਉ ਦਾ। ਇਕ ਤੇ ਹੀਰ ਦੀ ਚਾਹ, ਦੂਜੀ ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਬੇ ਪਰਵਾਹੀ, ਮਜ਼ੇ ਨਾਲ ਪਲੰਘ ਤੇ ਜਾ ਸੁਤੇ, ਹੀਰ ਵੀ ਆਈ, ਇਕ ਓਪਰੇ ਨੂੰ ਸੁਤਾ ਵੇਖ ਗੁਸੇ ਨਾਲ ਲਾਲੋ ਲਾਲ। ਲੁਡਨ ਸ਼ਾਮਤ ਆਈ। ਜਦ ਲੜਨ ਨੂੰ ਝੰਭ ਚੁਕੀ ਤਾਂ ਰਾਂਝੇ ਵਲ ਮੁੜੀ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਵੀ ਅਲਖ ਮੁਕਾਈਏ। ਪਰ ਆਈ ਸੀ ਮਾਰਨ, ਮਰ ਗਈ ਆਪ। ਸੂਰਤ ਵੇਖ ਮੂਢਤ ਹੋ ਗਈ। ਪ੍ਰੇਮ ਕਟਾਰੀ ਜੀ ਵਿਚ ਲੈਹ ਗਈ।ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆਖਦੀ ਹੈ:ਉੱਠੀ ਸਤਿਆ ਸੇਜ ਅਸਾਡੜੀ ਤੋਂ, ਲੰਮਾਂ ਸੁਸਰੀ ਵਾਂਗ ਕੀ ਪਿਆ ਹੈਂਵੇ। ਸੁਖੀ ਲੱਦੜੀ ਮੈਂਡੜੀ ਸੇਜ ਉਤੇ, ਤੂੰ ਤਾਂ ਕੌਨ ਕੋਈ ਆਨ ਪਿਆ ਹੈਂ ਵੇ। ਅਵੇ ਉਠ ਕੇ ਦੇਹ ਜਵਾਬ ਮੈਨੂੰ, ਕਿਹਾ ਨਿੱਗੜਾ ਬੋੜ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈਂਵੇ। ਬੁਰਿਆਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤੇਰੀਆਂ ਫੇਰੀਆਂ ਨੇ, ਵੱਸ ਸੋਟਿਆਂ ਦੇ ਪੈ ਗਿਆ ਹੈਂਵੇ। ਦੀ -240-<noinclude></noinclude> cv3do6d1zfveayfvty8woygeaxgbew5 250 23470 195484 195247 2025-06-05T02:45:00Z Kaur.gurmel 192 /* ਸੋਧਣਾ */ 195484 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Kaur.gurmel" />{{center|(੬੦)}}</noinclude> {{gap}}(ਸੇਠਨੀ) ਸੁਆਮਨ ਸਭ ਕਿਰਪਾ ਤੁਹਾਡੀ ਹੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਭੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਏਹ ਕੈਹਿੰਦਿਆਂ ਸੁਨਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਐਸ ਵੇਲੇ ਸੋਭਾਵੰਤੀ ਤੇ ਨਰਸਿੰਘ ਦਾਸ ਜੇਹਾ ਕੋਈ ਵਲਾਇਤ ਤਾਕਨ ਰਾਜੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਇਕ ਮੁੰਡਾ ਭੀ ਦੇ ਦੇਵੇ ਨੇਂ ਤਾਂ ਬੜਾ ਹੀ ਆਨੰਦ ਹੋ ਜਾਵੇ॥ {{gap}}(ਸੇਠ) ਅੱਛਾ ਏਹ ਹਾਲ ਹੈ ਤਾਂ ਹੁਣ ਮੈਂ ਸਮਝ ਗਿਆ ਹਾਂ ਕੇ ਤੇਰੀ ਮਰਜੀ ਹੁਣ ਮਾਂ ਬਨਨ ਦੀ ਹੈ। ਹੱਛਾ ਪਿਆਰੀ ਜਦ ਤੇਰੀ ਉਮਰ ੨੨ ਬਰਸ ਦੀ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਤੋ ਫੇਰ ਉਲਾਦ ਉਤਪੰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਰੀਤੀ ਨੂੰ ਭੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਨੀਂਦਰ ਆ ਗਈ ਏ ਸੋ ਜਾਵੋ ਫੇਰ ਸਵੇਰੇ ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਸੋ ਗੱਲਾਂ ਏਹ ਕੈਹ ਕੇ ਤੇ ਸੇਠ ਜੀ ਥੋੜਾ ਪਾਨੀ ਪੀਕੇ। ਕਰੁਲੀ ਚੂਲੀ ਕਰਕੇ ਤੇ ਪੈਰ ਹੱਥ ਧੋਕੇ ਮੰਜੇ ਪਰ ਲੇਟਗੈ ਤੇ ਸੇਠਨੀ ਜੀ ਮੁਠੀ ਚਾਪੀ ਕਰਕੇ ਅੱਗੇ ਵਾਙਨ ਸੌ ਜਾਵਣ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ ਅਪਨੇ ਮੰਜੇ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਸੌ ਰਹੀਂ। ਫੇਰ ਜਦ ਸਵੇਰੇ ਉਠੇ ਤਾਂ ਹੱਥ ਮੂੰਹ ਧੋਨੇ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ ਫੇਰ ਰੁਕੋ ਦੀ ਗੱਲ ਆਹਲਾਈਉਨੇ॥ {{gap}}(ਸੇਠਨੀ) ਮਾਈ ਹੇ ਮਾਈ ਰੁਕੋ ਮਾਈ ਘਰ ਨਹੀਂ॥ ' {{gap}}(ਰੁਕੋ) ਸੇਠ ਜੀ ਨਾਲ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੀ ਨਰੈਣ ਦੇਈ ਸੱਦ ਕੇ ਲੈ ਗਈ ਸੂ। ਬੁਲਾਵਾਂ ਸੂ ਜੀ॥ {{gap}}(ਸੇਠ) ਨਹੀਂ ਰੁਕੋ ਨਾਂ ਬੁਲਾ ਸੂ ਜਦ ਆਵੇ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਵਲ ਭੇਜੀ ਸੂ॥ {{gap}}(ਰੁਕੋ) ਹੱਛਾ ਸੇਠ ਜੀ। ਨਾਲੇ ਪਾਨੀ ਨਾਹਵਨ ਵਾਲ ਗਰਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਖਰੇ ਉਪਰ ਰੱਖਾਂ॥<noinclude></noinclude> k6weq0ccw2ni73hnwsab15vb33vq1s5 250 23474 195485 56100 2025-06-05T02:48:58Z Kaur.gurmel 192 195485 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Karamjit Singh Gathwala" />{{center|( ੬੧)}}</noinclude>{{gap}}(ਸੇਠ) ਬੀਬੀ ਅਜੇ ਥੋਡੀ ਡੋਰ ਹੈ। ਇਧਰ ਆਖਾਂ। ਕੀਹ ਕਰਨੀ ਹੈਂ ਪਈ॥ {{gap}}(ਰੁਕੋ) ਮੈਂ ਤਾਂ ਜੀ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਉਠੀ ਸਾਂ ਤੇ ਫੇਰ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਨਿਤ ਨਈਮ ਕਰਕੇ ਅਪਨੀ ਪੁਸਤਕ ਸਾਰੀ ਮੰਡੋ ਲੈਕੇ ਪੜੀ ਹੈ॥ (ਸੇਠ) ਰੁਕੋ ਤੂੰ ਕੀਹ ਕੀਹ ਬਨਾਨਾ ਸਿੱਖੀ ਹੈ ਮਾਈ ਨੇ ਕਸੀਦਾ ਤਾਂ ਤੈਂਨੂੰ ਸਾਰਾ ਹੀ ਸਿਖਾ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇਗਾ। {{gap}}(ਰੁਕੋ) ਜੀ ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਿਖੀ ਹੋਈ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਚੀਜਾ ਹਾਂ! ਪਰ ਪਹਨੇ ਕਰਕੇ ਅਜੇ ਹੋਰ ਨਾਂ ਵਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਜੁਲਾਬਾਂ ਬੁਨੈਣਾ ਟੋਪੀਆਂ ਦਸਤਾਨੇ ਤੇ ਬੰਦ ਉਦ ਲੈਨੀ ਹਾਂ ਤੇ ਕਿਸੇ ਤਰਹਾਂ ਦਾ ਕਪੜਾ ਸੀਵਨਾ ਕੱਟਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਭੀ ਕਰ ਲੈਨੀ ਹਾਂ ਹੋਰ ਕਸੀਦਾ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਦਖਾਵੇ ਕਢ ਲੈਨੀ ਹਾਂ॥ {{gap}}(ਸੇਠ) ਫੇਰ ਹੁਣ ਤੇਰਾ ਵਿਵਾਹ ਕਰ ਦੇਈਏ॥ {{gap}}(ਰੁਕੋ)ਮੈਂਨੂੰ ਖਬਰ ਵਿਹਾ ਕੀਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ॥ {{gap}}(ਸੇਠ) ਬੀਬੀ ਤੋਂਨੂੰ ਹੁਣ ਗਰਿਸਤ ਵਿਚ ਪੈਰ ਰਖਨਾ ਹੈ ਸੋ ਤੈਨੂੰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਪੁੱਛਿਆ ਹੈ ਕੇ ਕੱਲ ਨੂੰ ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਤੈਨੂੰ ਕਿਧਰੇ ਅਨਪੜ ਕੰਗਲੇ ਪਿੰਡੋਚੀ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਬਗੈਰ ਪੁਛੇ ਵਿਵਾਹ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਫੇਰ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੀ ਉਮਰਨਾਂ ਨਾ ਪਈ ਬਦ ਅਸੀਸਾਂ ਦੇਵੇ॥<noinclude></noinclude> 4xvadksd1b2i8gtaysf4ojd1y2xhhni 250 62272 195486 195404 2025-06-05T02:53:29Z Charan Gill 36 195486 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{rh|੨੧੮|ਪਾਰਾ ੧੧|ਸੂਰਤ ਯੂਨਸ ੧੦}} {{rule}}</noinclude>ਕਈਕੁ ਲੋਗ ਐਸੇ ਹਨ ਜੋ ਕੁਰਾਨ ਪਰ (ਅਗੋਂ) ਭਰੋਸਾ ਕਰ ਲੈਣਗੇ ਅਰ ਕਈਕੁ ਐਸੇ ਹਨ ਜੋ (ਅਗੇ ਨੂੰ ਭੀ) ਓਸ ਪਰ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਹੀਂ ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਤੁਹਾਡਾ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ ਫਸਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਭਲੀ ਤਰਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ॥੪੦॥ ਰੁਕੂਹ ੪॥ {{gap}}ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਯਦੀ (ਏਤਨੇ ਸਮਝਾਨੇ ਪਰ ਭੀ ਏਹ ਲੋਗ) ਤੁਹਾਨੂੰ ਝੂਠਿਆਂ ਹੀ ਕਰਦੇ ਜਾਣ ਤਾਂ (ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ) ਕਹਿ ਦਿਓ ਕਿ ਮੇਰਾ ਕੀਤਾ ਮੇਰੇ ਅਗੇ ਅਰ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀਤਾ ਤੁਹਾਡੇ ਅਗੇ (ਆਵੇ) ਤੁਸੀਂ ਮੇਰਿਆਂ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਤਹਾਡਿਆਂ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ॥੪੧॥ ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਏਹਨਾਂ ਲੋਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਈਕੁ ਲੋਗ (ਐਸੇ ਭੀ) ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀਆਂ (ਬਾਤਾਂ ਦੀ) ਤਰਫ ਕੰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ (ਕੀ ਏਸ ਬਾਤ ਥੀਂ ਤੁਸਾਂ ਸਮਝ ਲੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਲੋਗ ਨਿਸਚਾ ਕਰ ਬੈਠਣਗੇ ਅਰ) ਕੀ ਤੁਸੀਂ (ਏਹਨਾਂ) ਬੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾ ਸਕੋਗੇ ਭਾਵੇਂ ਤੀਕਰ ਬੁਧਿ ਨਾ ਭੀ ਰਖਦੇ ਹੋਣ ॥੪੨॥ ਅਰੁ ਏਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਛਕ ਲੋਗ (ਐਸੇ ਭੀ) ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਵਲੋਂ (ਪਏ) ਝਾਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕੀ (ਏਨਹਾਂ ਦੇ ਝਾਕਣ ਕਰਕੇ ਤੁਸਾਂ ਸਮਝ ਲੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਲੋਗ ਭਰੋਸਾ ਕਰ ਬੈਠਣਗੇ ਤਾਂ ਕੀ) ਤੁਸੀਂ (ਏਨਹਾਂ) ਅੰਧਿਆਂ ਨੂੰ ਰਸਤਾ ਦਸ ਦਿਓਗੇ ਭਾਵੇਂ ਏਹਨਾਂ ਨੂੰ (ਕੁਛ ਭੀ) ਨਾ ਦਿਸਦਾ ਹੋਵੇ ॥੪੩॥ ਅੱਲਾ ਤਾਂ ਲੋਗਾਂ ਪਰ ਤਨੀਸਾ ਭੀ ਜੁਲਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਪਰੰਤੂ ਲੋਗ (ਖੁਦਾ ਦੀਆਂ ਨਾ ਫਰਮਾਨੀਆਂ ਤੋਂ) ਆਪ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪਰ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ॥੪੪॥ ਅਰ ਜਿਸ ਦਿਨ (ਖੁਦਾ) ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ (ਆਪਣੇ ਸਨਮੁਖ) ਇਕੱਤ੍ਰ ਕਰੇਗਾ ਤਾਂ (ਓਸ ਦਿਨ ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ ਐਸਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ) ਮਾਨੋ (ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਭੀ ਨਹੀਂ ਕਿੰਤੂ) ਦਿਨ ਵਿਚੋਂ (ਬਹੁਤ) ਰਹੇ ਹੋਣਗੇ (ਤਾਂ) ਘੜੀ ਭਰ (ਅਰ ਉਹ) ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ (ਭੀ) ਕਰਨਗੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਖੁਦਾ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਜਾਣ ਨੂੰ ਮਿਥਿਆ ਕਥਨ ਕੀਤਾ ਉਹ ਬੜੇ ਹੀ ਘਾਟੇ ਵਿਚ ਆ ਗਏ ਅਰ (ਏਸ ਘਾਟੇ ਤੋਂ ਬਚਨ ਦਾ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਸਤਾ ਹੀ ਨਾ ਲਭਿਆ॥੪੫॥ ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਜੈਸੀਆਂ ੨ (ਦੁਖਾਂ ਦੀ) ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਸਾਥ ਪ੍ਰਤਗਿਆ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਚਾਹੇ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਈਕ (ਪ੍ਰਤਗਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੱਖ ਕਰ) ਦਿਖਲਾਈਏ ਅਥਵਾ (ਕਰਨ ਥੀਂ ਪਹਿਲੇ) ਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੰਸਾਰ (ਵਿਚੋਂ) ਉਠਾ ਲਈਏ (ਸਭ ਤਰਹਾਂ) ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਤਰਫ ਹੀ ਪਰਤ ਕੇ ਆਉਣਾ ਹੈ ਇਸ ਤੋਂ ਸਿਵਾ ਜੋ ਕੁਛ ਇਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਖੁਦਾ (ੳਸਨੂੰ) ਦੇਖ ਰਹਿਆ ਹੈ॥੪੬॥ ਅਰ ਹਰ ਉੱਮਤ ਦਾ ਇਕ ਰਸੂਲ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜਦੋਂ (ਕਿ-<noinclude></noinclude> ax7v6sggie50wso4db1pijwrshs7mqz 250 62275 195426 183883 2025-06-04T12:25:47Z Charan Gill 36 195426 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" />{{rh|ਪਾਰਾ ੧੧|ਸੂਰਤ ਯੂਨਸ ੧੦|੨੨੧}}</noinclude> ਵਿਚ (ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਵਿਦਮਾਨ) ਹਨ। ੬੧॥ ਯਾਦ ਰਖੋ ਖੁਦਾ ਦੇ ਖਾਸ ਲੋਗ (ਐਸੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿਚ ਹਨ ਕਿ ਪ੍ਰਲੇ ਦੇ ਦਿਨ) ਓਹਨਾਂ ਪਰ ਨਾ (ਕਿਸੀ ਤਰਹਾਂ ਦਾ) ਤੇ (ਪ੍ਰਾਪਤਿ) ਹੋਵੇਗਾ ਅਰ ਨਾ ਓਹ (ਕਸੀ ਤਰਹਾਂ) ਚਿੰਤਾਤੁਰ ਹੋਣਗੇ॥੬੨॥ ਇਹ (ਓਹ) ਲੋਗ (ਹਨ) ਜੋ ਈਮਾਨ ਲੈ ਆਏ ਅਰ (ਖੁਦਾ ਥੀਂ) ਸਭੈ ਰਹੇ॥੬੩॥ ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਵਾਸਤੇ ਸਾਂਸਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਭੀ (ਅਰਾਮ ਦੀ) ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਹੈ ਅੰਤ ਨੂੰ ਭੀ ਮੁਕਤਿ ਦੀ) ਖੁਦਾ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ ਵਿਚ (ਤਨੀਸਾ ਭੀ) ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਇਹੋ ਹੀ ਬੜੀ ਸਫਲਤਾ ਹੈ॥੬੪॥ ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਇਹਨਾਂ (ਕਾਫਰਾਂ) ਦੀਆਂ (ਚਚੁੰਦਰ ਬਾਜ਼ੀ ਦੀਆਂ) ਬਾਤਾਂ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਚਿੰਤਾ ਵਿਚ ਨਾ ਰਹਿਆ ਕਰੋ ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਪੂਰਣ ਇੱਜ਼ਤ ਅੱਲਾ ਦੀ ਹੀ ਹੈ ਓਹ (ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ) ਸੁਣਦਾ ਅਰ (ਸਭ ਕੁਛ) ਜਾਣਦਾ ਹੈ॥੬੫॥ ਯਾਦ ਰਖੋ ਕਿ ਜੋ (ਫਰਿਸ਼ਤੇ) ਅਗਾਸ ਵਿਚ ਹਨ ਅਰ ਜੋ (ਲੋਗ) ਧਰਤੀ ਪਰ ਹਨ ਸਾਰੇ ਅੱਲਾ ਦੇ ਹੀ (ਹੁਕਮ ਵਿਚ) ਹਨ ਅਰ ਜੋ ਲੋਗ ਖੁਦਾ ਦੇ (ਹੁਕਮ ਤੋਂ) ਸਿਵਾ (ਆਪਣੇ ਨਿਯਤ ਕੀਤੇ ਹੋਏ) ਸਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੁਕਾਰਦੇ ਹਨ (ਕੁਛ ਮਾਲੂਮ ਹੈ ਕਿ) ਕਿਸ (ਤਰੀਕੇ) ਪਰ ਚਲਦੇ ਹਨ? ਉਹ ਕੇਵਲ ਉਨਮਾਦ ਪਰ ਹੀ ਚਲਦੇ ਹਨ ਅਰ ਨਿਰੇ ਅਟਕਲ ਪਚੂ ਮਾਰਦੇ ਹਨ॥੬੬॥(ਲੋਗੋ)) ਵਹੀ (ਸਰਵ ਸ਼ਕਤੀ ਮਾਨ) ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਸਦੇ ਰਾਤ੍ਰੀ ਨੂੰ ਬਨਾਇਆ ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਓਸ ਵਿਚ ਸੁਖ ਪ੍ਰਾਪਤਿ ਕਰੋ ਅਰ ਦਿਨ ਕੇ (ਬਨਾਇਆ) ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਦੇਖੋ ਚਾਖੋ ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸੰਦੇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਓਹ ਰਾੜ੍ਹੀ ਦਿਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਵਿਚ ਓਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਾਸਤੇ ਜੋ (ਭਾਵ ਅਰਥ ਨੂੰ ਬਿਚਾਰਦੇ ਅਰ ਕੰਨਾਂ ਨਾਲ) ਸੁਣਦੇ ਹਨ(ਖੁਦਾ ਦੀ ਕੁਦਰਤ ਦੀਆਂ ਅਧਿਕਤਰ) ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ (ਵਿਦਮਾਨ) ਹਨ॥੬੭॥ ਕਈਕ ਲੋਗ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੁਦਾ ਨੇ ਬੇਟਾ ਬਣਾ ਰਖਿਆ ਹੈ (ਏਹ ਪੂਰਣ ਰੀਤੀ ਸੇ ਅਲੀਕ ਹੈ) ਓਹ (ਸੰਪੂਰਣ ਐਬ ਤਥਾ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਤੋਂ) ਪਵਿੱਤਰ ਰੂਪ ਹੈ (ਅਰ) ਉਹ (ਔਲਾਦ ਥੀਂ) ਬੇ ਪਰਵਾਹ ਹੈ ਜੋ ਕੁਛ ਅਗਾਸਾਂ ਵਿਚ ਹੈ ਅਰ ਜੋ ਕੁਛ ਧਰਤੀ ਪਰ ਹੈ (ਸਭ ਕੁਛ) ਉਸੀ ਦਾ ਹੈ (ਲੋਗੋ!) ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਸ ਏਸ ਦੀ ਕੋਈ ਦਲੀਲ ਤਾਂ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੀ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚਿਆਂ ਸਮਝਿਆਂ ਖਦਾ ਪਰ ਮਿਥਿਆ ਸੰਭਾਖਣ ਕਰਦੇ ਹੋ॥ ੬੮॥ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ ਏਹਨਾਂ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿਓ ਕਿ ਜੋ ਲੋਗ ਖੁਦਾ ਪਰ ਮਿਥਿਆ ਸੰਭਾਖਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਦੇ ਭਲਾ ਹੋਣਾ ਹੀ ਨਹੀਂ॥੬੯॥ ਸਾਂਸਾਰਿਕ (ਕਲਿਪਤ) ਲਾਭ ਹਨ (ਸੋ ਚਾਰ ਦਿਨ ਮੌਜ ਉਡਾ ਲੈਣ) ਪੁਨਰ (ਅੰਤ ਨੂੰ) ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਤਰਫ ਹੀ ਲੌਟ ਕੇ<noinclude></noinclude> qb2bm4b2psyoo6yty6lym5y09p9n1c0 195488 195426 2025-06-05T03:46:02Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 195488 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{rh|ਪਾਰਾ ੧੧|ਸੂਰਤ ਯੂਨਸ ੧੦|੨੨੧}}</noinclude> ਵਿਚ (ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਵਿਦਮਾਨ) ਹਨ॥੬੧॥ ਯਾਦ ਰਖੋ ਖੁਦਾ ਦੇ ਖਾਸ ਲੋਗ (ਐਸੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿਚ ਹਨ ਕਿ ਪ੍ਰਲੇ ਦੇ ਦਿਨ) ਓਹਨਾਂ ਪਰ ਨਾ (ਕਿਸੀ ਤਰਹਾਂ ਦਾ) ਤੇ (ਪ੍ਰਾਪਤਿ) ਹੋਵੇਗਾ ਅਰ ਨਾ ਓਹ (ਕਸੀ ਤਰਹਾਂ) ਚਿੰਤਾਤੁਰ ਹੋਣਗੇ॥੬੨॥ ਇਹ (ਓਹ) ਲੋਗ (ਹਨ) ਜੋ ਈਮਾਨ ਲੈ ਆਏ ਅਰ (ਖੁਦਾ ਥੀਂ) ਸਭੈ ਰਹੇ॥੬੩॥ ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਵਾਸਤੇ ਸਾਂਸਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਭੀ (ਅਰਾਮ ਦੀ) ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਹੈ ਅੰਤ ਨੂੰ ਭੀ ਮੁਕਤਿ ਦੀ) ਖੁਦਾ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ ਵਿਚ (ਤਨੀਸਾ ਭੀ) ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਇਹੋ ਹੀ ਬੜੀ ਸਫਲਤਾ ਹੈ॥੬੪॥ ਅਰ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ) ਇਹਨਾਂ (ਕਾਫਰਾਂ) ਦੀਆਂ (ਚਚੁੰਦਰ ਬਾਜ਼ੀ ਦੀਆਂ) ਬਾਤਾਂ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਚਿੰਤਾ ਵਿਚ ਨਾ ਰਹਿਆ ਕਰੋ ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਪੂਰਣ ਇੱਜ਼ਤ ਅੱਲਾ ਦੀ ਹੀ ਹੈ ਓਹ (ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ) ਸੁਣਦਾ ਅਰ (ਸਭ ਕੁਛ) ਜਾਣਦਾ ਹੈ॥੬੫॥ ਯਾਦ ਰਖੋ ਕਿ ਜੋ (ਫਰਿਸ਼ਤੇ) ਅਗਾਸ ਵਿਚ ਹਨ ਅਰ ਜੋ (ਲੋਗ) ਧਰਤੀ ਪਰ ਹਨ ਸਾਰੇ ਅੱਲਾ ਦੇ ਹੀ (ਹੁਕਮ ਵਿਚ) ਹਨ ਅਰ ਜੋ ਲੋਗ ਖੁਦਾ ਦੇ (ਹੁਕਮ ਤੋਂ) ਸਿਵਾ (ਆਪਣੇ ਨਿਯਤ ਕੀਤੇ ਹੋਏ) ਸਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੁਕਾਰਦੇ ਹਨ (ਕੁਛ ਮਾਲੂਮ ਹੈ ਕਿ) ਕਿਸ (ਤਰੀਕੇ) ਪਰ ਚਲਦੇ ਹਨ? ਉਹ ਕੇਵਲ ਉਨਮਾਦ ਪਰ ਹੀ ਚਲਦੇ ਹਨ ਅਰ ਨਿਰੇ ਅਟਕਲ ਪਚੂ ਮਾਰਦੇ ਹਨ॥੬੬॥(ਲੋਗੋ)) ਵਹੀ (ਸਰਵ ਸ਼ਕਤੀ ਮਾਨ) ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਸਦੇ ਰਾਤ੍ਰੀ ਨੂੰ ਬਨਾਇਆ ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਓਸ ਵਿਚ ਸੁਖ ਪ੍ਰਾਪਤਿ ਕਰੋ ਅਰ ਦਿਨ ਕੇ (ਬਨਾਇਆ) ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਦੇਖੋ ਚਾਖੋ ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸੰਦੇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਓਹ ਰਾਤ੍ਰੀ ਦਿਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਵਿਚ ਓਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਾਸਤੇ ਜੋ (ਭਾਵ ਅਰਥ ਨੂੰ ਬਿਚਾਰਦੇ ਅਰ ਕੰਨਾਂ ਨਾਲ) ਸੁਣਦੇ ਹਨ (ਖੁਦਾ ਦੀ ਕੁਦਰਤ ਦੀਆਂ ਅਧਿਕਤਰ) ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ (ਵਿਦਮਾਨ) ਹਨ॥੬੭॥ ਕਈਕ ਲੋਗ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੁਦਾ ਨੇ ਬੇਟਾ ਬਣਾ ਰਖਿਆ ਹੈ (ਏਹ ਪੂਰਣ ਰੀਤੀ ਸੇ ਅਲੀਕ ਹੈ) ਓਹ (ਸੰਪੂਰਣ ਐਬ ਤਥਾ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਤੋਂ) ਪਵਿੱਤਰ ਰੂਪ ਹੈ (ਅਰ) ਉਹ (ਔਲਾਦ ਥੀਂ) ਬੇ ਪਰਵਾਹ ਹੈ ਜੋ ਕੁਛ ਅਗਾਸਾਂ ਵਿਚ ਹੈ ਅਰ ਜੋ ਕੁਛ ਧਰਤੀ ਪਰ ਹੈ (ਸਭ ਕੁਛ) ਉਸੀ ਦਾ ਹੈ (ਲੋਗੋ!) ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਸ ਏਸ ਦੀ ਕੋਈ ਦਲੀਲ ਤਾਂ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੀ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚਿਆਂ ਸਮਝਿਆਂ ਖੁਦਾ ਪਰ ਮਿਥਿਆ ਸੰਭਾਖਣ ਕਰਦੇ ਹੋ॥੬੮॥ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ ਏਹਨਾਂ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿਓ ਕਿ ਜੋ ਲੋਗ ਖੁਦਾ ਪਰ ਮਿਥਿਆ ਸੰਭਾਖਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਦੇ ਭਲਾ ਹੋਣਾ ਹੀ ਨਹੀਂ॥੬੯॥ ਸਾਂਸਾਰਿਕ (ਕਲਿਪਤ) ਲਾਭ ਹਨ (ਸੋ ਚਾਰ ਦਿਨ ਮੌਜ ਉਡਾ ਲੈਣ) ਪੁਨਰ (ਅੰਤ ਨੂੰ) ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਤਰਫ ਹੀ ਲੌਟ ਕੇ<noinclude></noinclude> b1zqjzd7opdjoixgezqqheo9ofombeu 250 62276 195489 183884 2025-06-05T03:50:37Z Charan Gill 36 195489 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" />{{rh|੨੨੨|ਪਾਰਾ ੧੧|ਸੂਰਤ ਯੂਨਸ ੧੦}} {{rule}}</noinclude> ਆਉਣਾ ਹੈ ਤਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੁਫਰ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਓਹਨਾਂ ਭਿਆਨਕ ਦੁਖ (ਦੇ ਸਵਾਦ) ਚਖਾਵਾਂਗੇ॥੭੦॥ ਰੁਕੂਹ ੭॥ {{gap}}ਅਰ (ਹੇ ਪੈਅੰਬਰ) ਏਹਨਾਂ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ ਨੂਹ ਦਾ ਬ੍ਰਿਤਾਂਤ ਵਾਚ ਕੇ ਸੁਣਾਓ ਕਿ ਜਦੋਂ ਓਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਤੀ (ਦੇ ਲੋਗਾਂ) ਨੂੰ ਕਹਿਆ ਕਿ ਭਿਰਾਓ! ਯਦੀ ਮੇਰਾ ਰਹਿਣਾ ਅਰ ਖੁਦਾ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਨੂੰ ਵਾਚ ੨ ਕੇ (ਸੁਨਾਉਣਾ) ਸਮਝਾਉਣਾ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰ ਭਾਰਾ ਗੁਜਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਭਰੋਸਾ ਅੱਲਾ ਪਰ ਹੀ ਹੈ ਬਸ ਤੁਸੀਂ ਅਰ ਤੁਹਾਡੇ ਸਜਾਤੀ (ਸਾਰੇ ਇਕੱਤ੍ਰ ਹੋਕੇ) ਆਪਣੀ (ਇਕ) ਬਾਤ ਨਿਯਤ ਕਰ ਲਵੋ ਪੁਨਰ ਤੁਹਾਡੀ (ਉਹ) ਬਾਤ ਤੁਹਾਡੇ (ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ) ਪਰ ਗੁਪਤ ਨਾ ਰਹੇ (ਤਾਕਿ ਸਾਰੇ ਉਸ ਤਦਬੀਰ ਦੇ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸ਼ਰੀਕ ਹੋ ਸਕਣ) ਪੁਨਰ (ਜੋ ਕੁਛ ਤੁਸਾਂ ਕਰਨਾ ਹੈ) ਮੇਰੇ ਸਾਥ ਕਰ ਲਓ ਅਰ ਮੈਨੂੰ ਅਵਧੀ ਨਾ ਦਿਓ॥੭੧॥ ਪੁਨਰ ਯਦੀ ਤੁਸੀਂ (ਮੇਰੀ ਸਿਖਿਆ ਦੇਣ ਤੋਂ) ਬੇਮੁਖ ਹੋ ਬੈਠੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਸੋਂ ਕੋਈ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦਾ ਸੀ (ਕਿ ਤੁਸਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੱਟੀ ਸਮਝਿਆ) ਮੇਰੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਤਾਂ ਬਸ ਖੁਦਾ ਪਰ ਹੀ ਹੈ ਅਰ (ਉਸਦੀ ਤਰਫੋਂ) ਮੈਨੂੰ ਆਗਿਆ ਦਿਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਆਗਿਆ ਪਾਲਕਾਂ (ਦੇ ਟੋਲੇ) ਵਿਚ ਰਹਾਂ ॥੭੨॥ ਪੁਨਰ (ਏਤਨਾ ਸਮਝਾਉਣ ਕਰਕੇ ਭੀ) ਲੋਗਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਝੂਠਿਆਂ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਅਸਾਂ ਨੂਹ ਨੂੰ ਅਰ ਜੋ ਤਰਨੀ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥ (ਸਵਾਰ) ਸਨ ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ (ਤਫਾਨ ਦੇ ਦੁਖ ਤੋਂ) ਮੁਕਤਿ ਦਿਤੀ ਅਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਨੂੰ ਅਲੀਕ ਕੀਤਾ ਓਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਗ਼ਰਕ ਕਰ ਕੇ ਏਹਨਾਂ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ (ਓਹਨਾਂ ਦਾ) ਅਸਥਾਨ ਧਾਰੀ ਬਨਾਇਆ ਤਾਂ ( ਪੈਯੰਬਰ) ਦੇਖੋ ਤਾਂ ਸਹੀ ਜੋ ਲੋਗ (ਤੂਫਾਨ ਦੇ ਦੁਖ) ਤੋਂ ਸਭੈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਜਾਮ ਕੈਸਾ (ਖਰਾਬ) ਹੋਇਆ॥੭੩॥ ਪੁਨਰ ਨੂਹ ਦੇ ਪਿਛੋਂ ਅਸਾਂ (ਹੋਰ) ਰਸੂਲਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ (ਆਪੋ ਆਪਣੀ) ਜਾਤੀ ਦੀ ਤਰਫ ਭੇਜਿਆ ਤਾਂ ਏਹ ਪੈਯੰਬਰ ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਪਾਸ ਰਿਧੀਆਂ ਸਿਧੀਆਂ ਭੀ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਏਸ ਬਾਤ ਥੀਂ ਭੀ ਜਿਸ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਏਹ ਲੋਗ ਪਹਿਲੇ ਮਿਯਾ ਕਰ ਚੁਕੇ ਸਨ ਓਸ ਪਰ ਨਿਸਚਾ ਨਾ ਕੀਤਾ (ਪਰ ਨਾ ਕੀਤਾ) ਇਸੀ ਤਰਹਾਂ ਅਸੀਂ ਓਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਪਰ ਠੱਪਾ ਲਾ ਦੇਂਦੇ ਹਾਂ ਜੋ (ਬੰਦਗੀ ਦੀ ਸੀਮਾਂ ਤੋਂ) ਪੈਰ ਬਾਹਰ ਰਖਦੇ ਹਨ॥੭੪॥ ਪੁਨਰ ਏਹਨਾਂ (ਪੈਯੰਬਰਾਂ) ਦੇ ਪਿਛੋਂ ਅਸਾਂ ਮੂਸਾ ਅਰ ਹਾਰੂੰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨ (ਅਰਥਾਤ ਚਮਿਤਕਾਰ) ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਰਕੇ ਫਿਰਊਨ ਅਰ ਉਸ ਦੇ ਦਰਬਾਰੀਆਂ ਦੀ ਤਰਫ ਭੇਜਿਆ ਤਾਂ ਆਕੜ ਬੈਠੇ ਅਰ ਇਹ ਲੋਗ ਕਛ ਹੈਸਨ ਹੀ ਅਮੋੜ॥੭੫॥ਤਾਂ<noinclude></noinclude> ik0caf0knadhc9fu7be0hfip55vxf54 250 66307 195427 194679 2025-06-04T16:54:22Z Sonia Atwal 2031 195427 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਸਾਮਾਨ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਸੰਦੂਕ ਤੇ ਹੋਰ ਤਰਖਾਣਾਂ ਸਾਮਾਨ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਟੈਂਪੂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਤੋਰ ਕਿ ਆਪਣੀ ਗੱਡੀ ਤੇ ਵਾਪਸ ਤੁਰ ਪਿਆ। ਟੈਂਪੂ ਨੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ਥਾਈਂ ਹੋਕੇ ਜਾਣਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਸੋਚਿਆ ਟੈਂਪੂ ਦੇ ਮਗਰ ਮਗਰ ਚਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਫਿਰਨੀਆਂ ਦੇ ਕੱਚੇ-ਪੱਕੇ ਮੋੜ ਕੱਟਦਿਆਂ ਟੈਂਪੂ ਅੱਗੇ ਨਿਕਲ ਗਿਆ ਤੇ ਅਸੀਂ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਏ। {{gap}}ਇਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਥਾਂ ਇੱਕ ਦਮ ਗੱਡੀ ਦੀਆਂ ਬਰੇਕਾਂ ਲੱਗ ਗਈਆਂ। ਇੱਕ ਬੇਬੇ ਇੱਥੇ ਭੱਠੀ ਲਾਈ ਦਾਣੇ ਭੁੰਨ ਰਹੀ ਸੀ। ਭੁੱਲੇ ਵਿਸਰੇ ਭੁੱਜੇ ਦਾਣਿਆਂ ਦੇ ਸੁਆਦ ਨੇ ਅੱਗੇ ਨਾ ਤੁਰਨ ਦਿੱਤਾ। ਓਪਰੇ ਬੰਦਿਆਂ ਵਾਂਗ ਅਸੀਂ ਭੱਠੀ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗ ਰਹੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਗੱਲ ਕਰੀਏ। ਬੇਬੇ ਨੇ ਜਦ ਸਾਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਬੋਲੀ, ‘ਦੱਸੋ ਭਾਈ', {{gap}}'ਕੁਸ ਨਹੀ ਬੇਬੇ, ਬਸ ਆਹ ਭੱਠੀ ਦੇ ਫੋਟੋ ਜਿਹੇ ਖਿੱਚਣੇ ਆਂ।' {{gap}}'ਬੇ ਭਾਈ ਤੁਸੀਂ ਕਿਤੇ ਲੁੱਟਣ ਆਲੇ ਤਾਂ ਨਹੀਂ, ਐਂ ਈ ਬੰਦੇ ਆਥਣੇ ਭੇੜ ਲੈਂਦੇ ਆ ਤੇ ਨ੍ਹੇਰੇ ਹੋਏ ਲੁੱਟਦੇ ਆ', {{gap}}‘ਬੇਬੇ ਅਸੀਂ ਤੈਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਆਲੇ ਲੱਗਦੇ ਆਂ।' {{gap}}'ਕਾਹਨੂੰ ਪੁੱਤ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਊਈਂ ਲਾਗਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਸੁਣ ਡਰੀ ਹੋਈ ਆਂ।' {{gap}}ਮੈਂ ਕਈ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਤੇ ਬੇਬੇ ਦਾਣੇ ਭੁੰਨਦੀ ਰਹੀ। ਫੇਰ ਉਸਨੇ ਆਖਿਆ ‘ਬਹਿ ਜੋ ਹੁਣ' ਤੇ ਭੁੱਜੇ ਦਾਣਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਛਾਨਣੀ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਕਰਕੇ ਬੋਲੀ, ‘ਆ ਕਾਹਦੇ 'ਚ ਪਾਓਗੇ?' ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸਾਡੇ ਦਿਲ ਦੀ ਗੱਲ ਸੀ, ਪਰ ਇੰਜ ਬਿਨਾਂ ਕਹੇ ਤੋਂ ਦਾਣੇ ਮਿਲਣੇ ਬੜਾ ਸੁਖਦ ਤੇ ਹੈਰਾਨੀ ਭਰਿਆ ਲੱਗਿਆ। ਮੈਂ ਰੁਮਾਲ ਕੱਢ ਕਿ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਉਸ ਦਾਣੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ। ਮੈਂ ਮਲਕੜੇ ਜਿਹੇ ਇਕ ਦਸ ਦਾ ਨੋਟ ਉਸਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿਚ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ‘ਇਹ ਕੀ?' ਉਸ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ। 'ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਬਸ ਐਵੇਂ ਮੱਥਾ ਈ ਟੇਕਿਆ।' ਮੇਰੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿਕਲ ਗਿਆ।<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-13|}}</noinclude> 19slpubwvtceepx1z0xzw2c1uqegdz4 250 66309 195428 194687 2025-06-04T17:02:35Z Sonia Atwal 2031 195428 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''‘ਭੋਗ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼’ ਨਹੀਂ'''}}}} {{gap}}ਚਾਰ ਛਿੱਲੜ ਜੇਬ 'ਚ ਹੋਣ ਤਾਂ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਹੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕਿਸੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਮਾਂ, ਪਿਉ, ਭਰਾ, ਭੈਣ, ਪਤੀ, ਪਤਨੀ, ਪੁੱਤਰ, ਧੀ, ਨੂੰਹ ਜਾਂ ਜਵਾਈ ਆਦਿ ਦੀ ਉਮਰ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੇ ਕਿਸੇ ਅਖਬਾਰ, ਰਸਾਲੇ ਆਦਿ ਵਿਚ ‘ਭੋਗ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼’ ਛਪਵਾਉਣਾ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਉਸੇ ਦਿਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਅਮੀਰ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਖਬਰ ਹੱਥੋਂ ਹੱਥੀਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ। ਮੌਤ ਦੀ ਸਚਾਈ ਨੂੰ ਕਮਾਈ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ, ਭਾਵੁਕਤਾ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾ, ਸਮਰਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਲਈ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਵਾਸਤੇ ਫਿਕਰਮੰਦ ਹੋ ਕੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਨ ਲਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਲਾਉਣ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿਚ ‘ਭੋਗ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼' ਲਿਖਣ ਦੀ ‘ਪੈਕਜ ਡੀਲ' ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨੇ ਕਦੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੁਆਨੀ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਹੋਵੇ ਉਹ ਮਹਾਂ-ਦਾਨੀ ਗਰਦਾਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਔਰਤ ਨੇ ਸੱਸ ਹੋਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਏ ਹੋਣ ਉਸਨੂੰ ‘ਨਿਮਰਤਾ ਦਾ ਚਸ਼ਮਾ' ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੇ ਕੰਮ ਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਰ ਇਕ ਦੇ ਪੈਸੇ ਮਾਰੇ ਹੋਣ ਉਹ ‘ਚਾਨਣ ਮੁਨਾਰਾ' ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਪੈਸੇ ਲੈਕੇ ਹੀ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਦਲਾਲੀ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਵਰਗਾ ‘ਇਮਾਨਦਾਰ’ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦਾ। {{gap}}ਇੰਜ ਪੈਸੇ ਵਾਲੇ ਕੋਲੋਂ ਪੈਸੇ ਦੀ ਖਿੱਚ ਧੂਹ ਕਰਨ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੰਜ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕਿ ਗਏ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨਾਲ ਝੂਠੀ ਸੱਚੀ ਹਮਦਰਦੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਇਹ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਮੀਰ ਲੋਕ ਤਾਂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੇ ਕੋਰੇ ਸਫਿਆਂ ਦੀ ਹਿੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਲੀ ਕਰ ਦੇਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕਦੇ ਕਦੇ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਲੋਕ ਵੀ ਇਸ ਦੁਨਿਆਂ ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ‘ਭੋਗ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼’ ਲੇਖ ਵਾਲੇ ਲਿਖਾਰੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਲੋਕ ਨਾ ਤਾਂ ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਅ ਹੀ ਕਿਸੇ ਤੇ ਭਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਜਾਕੇ। ਕਈ ਸਾਲ (1994) ਪਹਿਲੋਂ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਇਕ ਪਿਛੜੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਘਰ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-15|}}</noinclude> tl6h98jhd16p7jr297x1pgs2l6236ej 250 66310 195429 195003 2025-06-04T17:13:48Z Sonia Atwal 2031 195429 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਆਪਣੇ ਭਰਮਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਥੇ ਘਰ ਦੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਰਬ ਵਲ ਕਰਕੇ ਹਰ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਸਿਆਣਪਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਕੋਰੀ ਅਨਪੜ੍ਹ ਇਸ ਔਰਤ ਦੇ ਪਿਆਰ ਤੇ ਸੂਝ 'ਚੋਂ ਮੈਨੂੰ ਕਈ ਕੁਝ ਲਭਾ ਜਿਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਦਾ ਹੀ ਨਸ਼ੇਆਈ ਰੱਖਿਆ। ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਇਹ ਥੋੜਚਿਰਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਭੁੱਲ ਭੁਲਾ ਗਿਆ। {{gap}}ਪਿਛਲੇ ਸਾਲੀਂ ਇਹੋ ਯਾਦ ਫੇਰ ਤਾਜ਼ਾ ਹੋ ਗਈ ਜਦੋਂ ਫੇਰ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਹੀ ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਉਸੇ ਔਰਤ ਜਿਹੀ ਇਕ ਹੋਰ ਸੁੱਚੀ ਰੂਹ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਹੋਇਆ। ਪਰ ਇਹ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੜ੍ਹੀ ਲਿਖੀ (5 ਜਮਾਤਾਂ ਪਾਸ) ਨੂੰਹ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਲਗਭਗ 50 ਸਾਲ ਗੁਜ਼ਾਰੇ। ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਬਣਾਈ। ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਦੁੱਖ ਸੁੱਖ ਵਿਚ ਖੜੀ। ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਤਿਆਗ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਵਿਚ ਇਕ ਨਰੋਈ ਸੋਚ ਭਰੀ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਦੂਸਰੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲੀ ਦੇ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਲੜੀ ਵਾਂਗ ਜੁੜ ਗਈ। ਉਸਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂਬਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਡੁੱਲ੍ਹ ਡੁੱਲ੍ਹ ਪੈਂਦੀ। ਉਸਦੇ ਦੱਸੇ ਹੋਏ ਦੇਹ ਅਰੋਗੀ ਦੇ ਦੇਸੀ ਫਾਰਮੂਲੇ ਕਈਆਂ ਦੀ ਜੂਨ ਸਵਾਰ ਗਏ। ਖਾਰੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਉਹ ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਅਮੁੱਕ ਨਹਿਰ ਸੀ। ਫੇਰ ਇਕ ਦਿਨ ਉਹੋ ਹੀ ਸੁਨੇਹਾ ਮਿਲਿਆ ਜਿਸਦੀ ਹਰ ਕੋਈ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਭੋਗ ਦਾ ਦਿਨ ਮੁਕਰਰ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿਲੋ ਦਿਮਾਗ ਦੀਆਂ ਨੁੱਕਰਾਂ 'ਚ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਵਕਤ ਸਿਰ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਰਵਾਇਤ ਮੁਤਾਬਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਪਰ ਨਾ ਲੰਮੇ ਚੌੜੇ ਭਾਸ਼ਨ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਿਫਤਾਂ ਦੀਆਂ ਝੜੀਆਂ। ਉਥੇ ਬੈਠੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਤਾਂ ਸਭ ਉਹੀ ਸਨ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਜਿਸਦੇ ਬੋਲ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਸਨ। ‘ਭੋਗ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼' ਲਈ ਕੋਈ ਲੁਕਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਧਾਰਣ ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲ ‘ਭੋਗ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼' ਲਈ ਸਾਧਨ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਵਾਪਸੀ ਦਾ ਸਫਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਸਵਾਰੀ ਰੋਕ ਲਈ। ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਦੇ ਸਾਥੀ ਨੇ ਰੁੱਕਣ ਦਾ ਕਾਰਣ ਪੁੱਛਿਆ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਬੋਲ ਕਿ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਆਪਣੇ ਹੀ ਆਪ ਨੂੰ ਕਹਿ ਗਿਆ। ‘ਮੈਂ ਤਾਂ ਉਹ ਰਾਹ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-16|}}</noinclude> 2f74mniidu2owm2n3qw0htm67lc7fwt 250 66312 195430 194972 2025-06-04T17:25:52Z Sonia Atwal 2031 195430 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਕਰੋੜਪਤੀ ਅਮੀਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ'''}}}} {{gap}}ਪੈਸੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੀ ਸਦੀ ਦੇ ਛੇਵੇਂ, ਸੱਤਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਉਤੇ ਇਕ ਗਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਟਾਂਚ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ, ‘ਸੋਨਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਇੱਕ ਸੋ ਚਾਲੀਂ' ਇੱਕ ਸੌ ਚਾਲੀ ਰੁਪਏ ਤੋਲਾ ਜੇ ਅੱਜ ਸੋਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਲੋਕ ਲੜ ਲੜ ਮਰ ਜਾਣ। ਅੱਜ ਇੱਕ ਸੋ ਚਾਲੀ ਨੂੰ ਦੋ ਸੋ ਨਾਲ ਹੀ ਜਰਬ ਆਈ ਹੋਈ ਹੈ। 30-40 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਦੋ ਸੋ ਗੁਣਾ ਕੀਮਤ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਕੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਗਿਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਅੱਜ ਚਾਂਦੀ ਵੀ 8੦,੦੦੦ ਰੁਪਏ ਕਿੱਲੋ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਹੋਈ ਫਿਰਦੀ ਹੈ। 1972 ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਫੀਏਟ ਕਾਰ 20,000 ਰੁਪਏ ਵਿਚ ਆ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਅੱਜ ਕਾਰ ਦੇ ਚਾਰ ਟਾਇਰ ਹੀ ਇੰਨ੍ਹੇ ਰੁਪਏ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੱਧੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਜੇਕਰ ਕੀਮਤ ਵੱਧੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਰੀਦੀਆਂ ਵੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਜੇਕਰ ਸੁਨਿਆਰੇ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਧੀ ਹੈ ਤਾਂ ਖਰਚੇ ਵੀ ਵੱਧੇ ਹਨ। ਕੱਪੜਾ, ਅਨਾਜ ਵੀ ਉਸੇ ਹਿਸਾਬ ਵੱਧਿਆ ਹੈ। ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਹੀ ਮੁਨਾਫੇ ਵੱਧੇ ਹਨ ਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਹੀ ਖਰਚੇ ਵੱਧੇ ਹਨ। ਕਦੇ ਕਦੇ ਮੈਨੂੰ ਇੰਜ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹੇਠਲੀ ਪੌੜੀ ਤੇ ਬੈਠੇ ਬੈਠੇ, ਉਤਲੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਤੇ ਆ ਗਏ ਹਾਂ। ਉਹੋ ਹੀ ਪੈਸਾ ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਘੁੰਮੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਾ ਸਾਡਾ ਆਦਿ ਬਦਲਿਆ ਹੈ ਨਾ ਸਾਡਾ ਅੰਤ। ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਫਲਾਂ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਗਣਾ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਕਦੇ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਸਾਡੀ ਕੀਮਤ ਵੱਧਾ ਦੇਵੋ, ਤਾਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਲੱਗਾਂਗੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਅਸੂਲ ਨੂੰ ਭੰਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਅਸੀਂ ਹੀ ਹਾਂ ਜੋ ਲਾਲਸਾ ਤੇ ਲਾਲਚ ਦੇ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਮੁਫਤ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਿਆਮਤਾਂ ਨੂੰ ਮਹਿੰਗੇ ਸਸਤੇ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਦੇਂਦਾ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਘਰ ਗਿੰਨੀ ਪਿੱਗ (ਨਿੱਕੇ ਖਰਗੋਸ਼ ਨੁਮਾ ਜਾਨਵਰ) ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਪਾਲਕ, ਗਾਜਰਾਂ ਜਾਂ ਖੀਰੇ ਚਾਹੀਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਨਿੱਤ ਦਿਨ ਦਾ ਖਰਚਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਲਗਭਗ ਰੋਜ਼ ਸਬਜੀਆਂ ਵਾਲਿਆਂ ਕੋਲ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ। ਉਹ ਕਦੇ ਰੇਟ ਨਹੀਂ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-18|}}</noinclude> o1af2n7txlcycwka9qqmjc5cbc77xrd 250 66313 195431 194977 2025-06-04T17:34:33Z Sonia Atwal 2031 195431 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਘੱਟ ਕਰਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਬੜੇ ਅਜੀਬ ਹਨ। {{gap}}* ਦੇਖੋ, ਸਰਦਾਰ ਜੀ ਗਰਮੀ ਕਿੰਨ੍ਹੀਂ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ। {{gap}}* ਆਹ ਤਾਂ ਅੱਜ ਮੀਂਹ ਕਰਕੇ ਮਹਿੰਗੇ ਹੋ ਗਏ {{gap}}*ਪਿੱਛੇ ਜੀ ਪਹਾੜ ਵਿਚ ਸੋਕਾ ਹੀ ਬਹੁਤ ਹੈ। {{gap}}* ਸਰਦੀ ਦੇ ਕਰਕੇ ਇਹ ਤਾਂ ਜੀ ਮਹਿੰਗੇ ਹੋ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। {{gap}}* ਲਓ ਜੀ ਵਰਤਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਮਹਿੰਗੇ ਨੀ ਹੋਣੇ ਤਾਂ ਫੇਰ ਕਦ ਹੋਣੇ। {{gap}}* ਵਿਆਹਾਂ ਦਾ ਸੀਜ਼ਨ ਹੈ ਜੀ, ਸ਼ੁਕਰ ਕਰੋ ਮਿਲ ਗਏ। {{gap}}* ਦੁਸਿਹਰੇ ਤੋਂ ਦੀਵਾਲੀ ਤੱਕ ਤਾਂ ਰੇਟ ਨਾ ਪੁੱਛੋ ਜੀ। {{gap}}* ਸਰਦਾਰ ਜੀ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਆਉਂਦੀ ਨਹੀਂ, ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ ਦੇ ਡੀਜ਼ਲ ਇੰਜਣ ਚਲਾ ਕੇ ਪਾਲਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। {{gap}}ਗੱਲ ਕੀ। ਜੋ ਵੀ ਮੌਸਮ ਹੈ ਜਾਂ ਦਿਨ, ਉਹੀ ਗਾਹਕ ਲਈ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਕਾਰਣ ਹੈ। ਇੰਜ ਸਾਰੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਇਹੀ ਕੁਝ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੈਸੇ ਦਾ ਬੇਲੋੜਾ ਪਸਾਰ ਹਰ ਥਾਂ ਪਸਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਦਿਆ ਦੇਣਾ ਹੁਣ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ, ਮੋਟਾ ਵਪਾਰ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਏਨੇ ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕਿ ਵੀ ਵਿਦਿਆ ਨਾਲ ਬੋਧਿਕਤਾ ਨਹੀਂ ਵਧਾਈ ਜਾ ਰਹੀ। ਚੰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਨਕਲ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮੂਲ ਨੀਂਹ ਹੀ ਕੱਚੀ ਇੱਟ ਦੀ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਮਨੁੱਖ ਇਹ ਭੁੱਲ ਹੀ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਜਿਊਣ ਲਈ ਆਇਆ ਹੈ, ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ। ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਲਈ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਦਾ ਕਰਦਾ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਤਾਂ ਬਰਬਾਦ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਕਿੱਤੇ ਵਿਚ ਕੈਦ ਹੀ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਪੀੜੀ ਨੂੰ ਨਿਕੰਮੀ ਵੀ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਫੇਰ ਜੋ ਅੱਜ ਇਹ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੇ ਗਹਿਰੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਅਸੀਂ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਇਸੇ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇਕ ਦਿਨ ਇਕ ਬੜਾ ਹੀ ਅਮੀਰ ਨਾਮੀ ਬੰਦਾ ਆਇਆ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਤ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦਾ ਕੰਮ ਜਲਦੀ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਜਦੋਂ ਕਾਰਣ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਉਸਦੀ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ। ਉਹ ਘਰ ਦੇ ਇਕ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮਰ ਜਾਣਾ ਹੈ।<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-19|}}</noinclude> g4o3xvb80nfz8lwio9rpx2kmiretr7t 250 66314 195432 194979 2025-06-04T17:42:25Z Sonia Atwal 2031 195432 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜਲਦੀ ਨਹੀਂ ਮਰਨਾ, ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਨਹੀਂ ਚੁਕਾਉਂਦੇ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ 'ਚੋਂ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ। ਉਹ ਠਠੰਬਰ ਗਿਆ ਤੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਕੋਈ ਪਾਪ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਸਗੋਂ ਗਰੀਬੀ ’ਚੋਂ ਉੱਠ ਕਿ ਚੰਗੇ ਪੈਸੇ ਕਮਾਏ ਹਨ। ਚੰਗੀ ਜਾਇਦਾਦ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸ਼ੈਅ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਬਣਿਆਂ ਬਣਾਇਆ ਵਪਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਪ ਕਿਵੇਂ ਹੋਇਆ? ਮੈਂ ਆਖਿਆ, ਇਹੋ ਤਾਂ ਪਾਪ ਕੀਤਾ, ਤੁਸੀਂ ਸਭ ਕੁਝ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੁਨੀਆਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਕੇ, ਮਾਣ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਉਹ ਖੁਸ਼ੀ ਖੋਹ ਲਈ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਲੈਣੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਸੈਲਫਮੇਡ ਹਾਂ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ, ਇਸੇ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਭਾਵੁਕਤਾ ਰਹਿਤ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਦੂਸਰਾ ਮਨੁੱਖ ਸਿਰਫ ਵਸਤੂ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਬਾਪ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ? ਉਸਨੂੰ ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਸਮਝ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਉਸਦਾ ਸਮਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕੁਝ ਕਰ ਸਕਦਾ। {{gap}}ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਪਹਿਲੋਂ ਲੱਖਪਤੀ ਹੋਣਾ ਇਕ ਸੁਪਨਾ ਸੀ। ਫੇਰ ਚੱਪਾ ਸਦੀ ਪਹਿਲੋਂ ਕਰੋੜਪਤੀ ਹੋਣਾ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਸੀ, ਅੱਜ ਜੇ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਖੜੇ ਕਿਸੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ 500 ਕਰੋੜ ਵੀ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਲੀ ਹੈਰਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਸਗੋਂ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ ਇਕ, ਦੋ ਕਰੋੜ ਹੀ ਦੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ 'ਇਹ ਕੀ ਚੋਣਾਂ ਲੜਨਗੇ'। ਅੱਜ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਇਕ ਕਰੋੜ ਦੇ ਨਾਲ 1000 ਗਜ਼ ਦਾ ਪਲਾਟ ਵੀ ਨਹੀਂ ਖਰੀਦਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਰਬਪਤੀ ਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ। ਖਰਬਪਤੀ ਕੋਈ ਹੋਵੇਗਾ, ਇਹ ਸੁਪਨਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੌੜ ਕਿੱਥੇ ਜਾਕੇ ਖੜ੍ਹੇਗੀ? ਜਾਂ ਫੇਰ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਹੀ ਢਹਿ ਢੇਰੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਤਾਂ ਭਵਿਖ ਹੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੇਗਾ, ਤਦ ਤੱਕ ਆਪਾਂ ਤਾਂ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਸੌਂਦੇ ਹਾਂ। {{center|'''***'''}}<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-20|}}</noinclude> h8j95rdxryz0cmf2xerms9q7qmkzbj2 250 66457 195433 195006 2025-06-04T17:51:11Z Sonia Atwal 2031 195433 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਹਮਰਾਹੀ ਦਾ ਝੋਲਾ'''}}}} {{gap}}ਆਵੇਗਾ ਹਮਰਾਹੀ ਯਾਰੋ ਹੋ ਕੇ ਫੁੱਲ ਤਿਆਰ {{gap}}ਭੂਰਾ ਬੈਗ ਤੇ ਚਿੱਟਾ ਝੋਲਾ, ਖਰੜੇ ਵਿਚ ਤਿਆਰ {{gap}}ਇੰਝ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਤੇ ਧਰਾਤਲ ਦਾ ਖੋਜੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਆਤਮ ਹਮਰਾਹੀ। ਸਵੈ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਤੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਆਪਣੇ ਪੇਂਡੂ ਲੁਹਾਰ ਹੋਣ ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਕੰਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਚੀੜਾ ਹੋਣ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਖੋਜੀ ਨਜ਼ਰ ਤੇ ਪਾਰਖੂ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਾਲ ਦੀ ਸੀ। ਦੂਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅਤੀਤ ਦੀਆਂ ਡੂੰਘਾਈਆਂ ਵੀ ਨਾਪਦੀ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਵਾਹ ਕਈ ਕਾਰਣਾਂ ਕਰਕੇ ਸੀ। ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਸ ਕਰਕੇ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਭਣ ਵਾਲਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਸਿਵਾਅ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਭਦਾ। {{gap}}ਕੋਈ ਹੋਰ ਉਸਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਤਰਕ ਦੀ ਸਲਾਹ ਵੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦਾ ਸੀ। ਹਮਰਾਹੀ ਤੇ ਅਕਸਰ ਦੂਸਰੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਪੈਸੇ ਲੈਕੇ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੋਂ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਬੁਰਾ ਲੱਗਿਆ ਸੀ। ਹਮਰਾਹੀ ਨੇ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ। ਮੈਂ ਕਦੋਂ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਲੱਭਣ? ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਭੇਜਦਾ ਹੈ? ਜੇਕਰ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਗਾਇਡ ਨਲਾਇਕ ਹਨ, ਤਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਾਲ ਲਿਖ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦਾ। ਉਹਨਾਂ ਕੋਲੋਂ ਹੀ ਖੋਜ ਸਮੱਗਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਗਾਇਡ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਨਾ ਹੀ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਥੀਸਸ ਦੀ ਸਕਰੀਨਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਵਿਚ ਬੈਠਦਾ ਹਾਂ, ਨਾ ਹੀ ਮੈਂ ਵਾਇਵਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਨਲਾਇਕ ਗਾਇਡ ਦੀ ਥਾਂ, ਪਰਉਪਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਬਣਦਾ ਸਮੇਂ ਦਾ ਇਵਜ਼ਾਨਾ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ। ਪਰ ਉਹ ਅਸਲੀ ਗਾਇਡ ਬਿੰਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਤੋਂ ਤਨਖਾਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਟੋਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਦੱਸੋ ਮੈਂ ਗਲਤ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਜੋ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਭੇਜਦੇ ਹਨ। ਮੇਰੀ ਜੀਅ ਜਾਨ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥੀਸਸ ਵਿਚ ਨੁਕਸ ਨਹੀਂ ਲੱਭਿਆ ਹੈ ਤੇ ਸਭ ਵਿਦਿਆਰਥੀ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-21|}}</noinclude> la1cdaesufnees77iy3x9b8axbhb54j 250 66458 195487 195009 2025-06-05T03:18:27Z Sonia Atwal 2031 195487 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਵਾਇਵਾ ਵੀ ਪਾਸ ਕਰ ਗਏ। ਮੇਰੇ ਕਰਕੇ 70-80 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਧੁੰਧਲਾ ਹੋਣੋਂ ਬਚ ਗਿਆ। {{gap}}ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਉਚ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦਸਾਂ ਪਰ ਇੰਝ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੂਸ਼ਣਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਦੌਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਬਸ ਜਦੋਂ ਹੁਣ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨੁਮਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਮੁਸਕਰਾ ਛੱਡਦਾ ਹਾਂ, ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਖੋਖਲੇਪਨ ’ਤੇ। ਕਦੇ ਕਦੇ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾਂ ਧੋਖਾ ਦੇਈ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। {{gap}}ਗੱਲ ਤਾਂ ਹਮਰਾਹੀ ਦੇ ਝੋਲੇ ਦੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਝੋਲੇ ਵਿਚ 3-4 ਖਰੜੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਹਿੰਦੇ। ਕਿਸੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਬੰਦ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸੋਧ ਸੁਧਾਈ ਤੋ ਕਿਸੇ ਦੀ ਆਰਡਰ ਅਨੁਸਾਰ ਲਿਖਾਈ। ਹਮਰਾਹੀ ਦੇ ਝੋਲੇ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਕਦੇ ਬੜੇ ਕੰਮ ਦੋ ਕਾਗਜ਼ ਨਿਕਲਦੇ। ਇਕ ਦਿਨ ਹਮਰਾਹੀ ਜੀ 10 ਕੁ ਵਜੇ ਆ ਧਮਕੇ। ‘ਸੁਆਮੀ ਅੱਜ ਇੱਕ ਜਰੂਰੀ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਮੈਂ ਅਜ ਗੁੱਸਾ ਖਾ ਬੈਠਾ ਤੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜਾਤ ਬਰਾਦਰੀ ਵਾਲੇ ਦਾ ਨਾਮ ਲੈ ਬੈਠਾ। ਉਹ ਤਾਂ ਕੇਸ ਕਰਨ ਨੂੰ ਫਿਰੇ, ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਗੱਲ ਆਈ ਗਈ ਕੀਤੀ। ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਯਾਰ ਇਸ ਸਾਰੇ ਤੋਂ ਬੰਦਾ ਕਿਵੇਂ ਬਚ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਬਿਨਾਂ ਮਾੜੀ ਨੀਅਤ ਦੇ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰੀ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਬੋਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਹਲ ਕੱਢਣਾ ਪਊ। ਫੇਰ ਆਪੇ ਹੀ ਬੋਲੋ, ਬੜਾ ਸੌਖਾ ਹੈ ਆਪਾਂ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਨੰਬਰ ਰੱਖ ਦਈਏ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਚ ਵੀ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਗੱਲ ਵੀ ਬੁਰੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇਗੀ। ਹਾਸਾ ਠੱਠਾ ਵੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਕੋਈ ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਨਵਾਂ ਨੰਬਰੀਕਰਣ। ਜੋ ਲਿਸਟ ਬਣੀ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਕੁਝ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੀ: {{gap}}ਨਾ..=90, ਭਾ..=55, ਝ..=86, ਤਰ...= 33 ਟੀ, ਲੁ...=33 ਐੱਲ, ਰਾਜ ਮਿ....=33 ਆਰ, ਵੀ...= 56, ਚ...=40, ਚ...=44, Af.....=16, &...=31, A..=36, ¥....=22, À..=37, TC....=32, ਗੱਲ ਜੱਟ 'ਤੇ ਆ ਕੇ ਅੜ ਗਈ। ਮੈਂ ਆਖਿਆ ਇਹ ਤਾਂ ਸੌਖਾ ਹੀ ਹੈ, ਜੱਟ ਬਰਾਬਰ ਜ਼ੀਰੋ। ‘ਵਾਹ ਸੁਆਮੀ ਵਾਹ, ਜ਼ੀਰੋ ਕਮਾਲ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-22|}}</noinclude> igq5wypeh5p1tq6xs1xmb0j4vdu01n9 195490 195487 2025-06-05T03:53:40Z Sonia Atwal 2031 195490 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਵਾਇਵਾ ਵੀ ਪਾਸ ਕਰ ਗਏ। ਮੇਰੇ ਕਰਕੇ 70-80 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਧੁੰਧਲਾ ਹੋਣੋਂ ਬਚ ਗਿਆ। {{gap}}ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਉਚ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦਸਾਂ ਪਰ ਇੰਝ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੂਸ਼ਣਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਦੌਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਬਸ ਜਦੋਂ ਹੁਣ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨੁਮਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਮੁਸਕਰਾ ਛੱਡਦਾ ਹਾਂ, ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਖੋਖਲੇਪਨ ’ਤੇ। ਕਦੇ ਕਦੇ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾਂ ਧੋਖਾ ਦੇਈ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। {{gap}}ਗੱਲ ਤਾਂ ਹਮਰਾਹੀ ਦੇ ਝੋਲੇ ਦੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਝੋਲੇ ਵਿਚ 3-4 ਖਰੜੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਹਿੰਦੇ। ਕਿਸੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਬੰਦ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸੋਧ ਸੁਧਾਈ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਆਰਡਰ ਅਨੁਸਾਰ ਲਿਖਾਈ। ਹਮਰਾਹੀ ਦੇ ਝੋਲੇ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਕਦੇ ਬੜੇ ਕੰਮ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ ਨਿਕਲਦੇ। ਇਕ ਦਿਨ ਹਮਰਾਹੀ ਜੀ 10 ਕੁ ਵਜੇ ਆ ਧਮਕੇ। ‘ਸੁਆਮੀ' ਅੱਜ ਇੱਕ ਜਰੂਰੀ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਮੈਂ ਅਜ ਗੁੱਸਾ ਖਾ ਬੈਠਾ ਤੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜਾਤ ਬਰਾਦਰੀ ਵਾਲੇ ਦਾ ਨਾਮ ਲੈ ਬੈਠਾ। ਉਹ ਤਾਂ ਕੇਸ ਕਰਨ ਨੂੰ ਫਿਰੇ, ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਗੱਲ ਆਈ ਗਈ ਕੀਤੀ। ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਯਾਰ ਇਸ ਸਾਰੇ ਤੋਂ ਬੰਦਾ ਕਿਵੇਂ ਬਚ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਬਿਨਾਂ ਮਾੜੀ ਨੀਅਤ ਦੇ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰੀ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਬੋਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਹਲ ਕੱਢਣਾ ਪਊ। ਫੇਰ ਆਪੇ ਹੀ ਬੋਲੇ, ਬੜਾ ਸੌਖਾ ਹੈ ਆਪਾਂ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਨੰਬਰ ਰੱਖ ਦਈਏ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਚ ਵੀ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਗੱਲ ਵੀ ਬੁਰੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇਗੀ। ਹਾਸਾ ਠੱਠਾ ਵੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਕੋਈ ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਨਵਾਂ ਨੰਬਰੀਕਰਣ। ਜੋ ਲਿਸਟ ਬਣੀ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਕੁਝ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੀ: {{gap}}ਨਾ..=90, ਭਾ..=55, ਝ..=86, ਤਰ...= 33 ਟੀ, ਲੁ...=33 ਐੱਲ, ਰਾਜ ਮਿ....=33 ਆਰ, ਛੀ...= 56, ਚ...=40, ਚ...=44, ਸੁ ਿ.....=16, ਕੰ ...=31, ਸੈ..=36, ਬੌ....=22, ਸੈਂ..=37, ਵਣ....=32, ਗੱਲ ਜੱਟ 'ਤੇ ਆ ਕੇ ਅੜ ਗਈ। ਮੈਂ ਆਖਿਆ ਇਹ ਤਾਂ ਸੌਖਾ ਹੀ ਹੈ, ਜੱਟ ਬਰਾਬਰ ਜ਼ੀਰੋ। ‘ਵਾਹ ਸੁਆਮੀ ਵਾਹ, ਜ਼ੀਰੋ ਕਮਾਲ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-22|}}</noinclude> h603m4q7j7iue8r5h44ey17j0djxnss 250 66460 195491 195013 2025-06-05T05:14:12Z Sonia Atwal 2031 195491 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਜ਼ਹਿਰਾਂ, ਜ਼ਹਿਰਾਂ, ਜ਼ਹਿਰਾਂ'''}}}} {{gap}}ਪੰਜਾਬੀ ਵੀ ਕਮਾਲ ਦੀ ਕੌਮ ਹਨ, ਜਿਸ ਰਾਹ ਤੁਰ ਪੈਣ ਉਸ ਨੂੰ ਜਦ ਤੱਕ ਪੁੱਟ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਦੇਣ, ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟਦੇ। ਕੁਝ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਰ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਵੱਡੇ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਵਹਿਮ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਗਾਇਕੀ ਤਾਂ ਕੁੱਛ ਨਹੀਂ, ਮਾਰੋ ਚਾਰ ਟਪੂਸੀਆਂ ਤੇ ਰੱਖ ਕਿ ਲੱਖ ਦਾ ਰੇਟ, ਬਣ ਜਾਓ ਹੀਰੋ। ਗਾਇਕੀ ਇਕ ਸਾਧਨਾ ਹੈ, ਨਿੱਠ ਕਿ ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੀ ਕਲਾ ਹੈ। ਵਰਿਆਂ ਬੱਧੀ ਤਪੱਸਿਆ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਜਿਨਾਂ ਛੁਪੇ ਰਹੋਗੇ ਉਨਾਂ ਹੀ ਸੁਰ ਨਿਤਰੇਗਾ, ਸੰਵਰੇਗਾ ਤੇ ਦੇਰ ਤੱਕ ਰਹੇਗਾ। ਪਰ ਕੌਣ ਸਮਝਾਏ ਇਹਨਾਂ ਅੱਗ ਤੋਂ ਵੀ ਕਾਹਲੇ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ? ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਕੋਈ ਹੈ ਨਹੀਂ, ਜੇਕਰ ਅੱਜ ਇਕ ਵੀ ਗਾਇਕਾਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਭੁੜਕਦੇ ਗਾਇਕਾਂ ਦੇ ਟੰਬੇ ਮਾਰਦਾ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਸਗੋਂ ਕਈ ਗੁਰੂ ਤਾਂ ਆਪ ਹੀ ਟੱਪਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਪੈਸੇ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗੀਤ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਬਸ 302 ਦਾ ਮੁਕੱਦਮਾ ਹੀ ਦਰਜ ਹੋਣਾ ਬਾਕੀ ਹੈ। ਕੰਪਨੀਆਂ (ਤੱਥਾ ਕੱਥ) ਨੇ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਰੱਜ ਕਿ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੰਗੀਤ ਪੱਖੋਂ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਢੋਲ (ਡਰੰਮ) ਦੀ ਠਾਹ ਠੂਹ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਸਗੋਂ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ ਏਸ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸੁੱਟ ਲਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਠਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੰਡ ਵੀ ਨਹੀਂ ਝਾੜੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਉਤੋਂ ‘ਕਮਾਲ’ ਹੈ, ‘ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ' ਆਦਿ ਦੇ ਤਖੱਲਸ ਦੇਕੇ ਗਾਇਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਵੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਡੁਇਡਾਂ, ਟੱਪੇ, ਸਵਈਏ, ਛੰਦ ਤੇ ਬਾਕੀ ਸਿਨਫ਼ਾਂ ਤਾਂ ਖਤਮ ਹੀ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਗੀਤ ਵਿਚਲਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਦਰਦ ਤੇ ਅਹਿਸਾਸ, ਲੱਕ ਮਿਨਣ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਗਾਇਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਤੇ ਸਨਮਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਕਿ ਧੀਆਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਲਾਹੁਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਗਲਾਂ ਵਿਚ ਕੱਪੜੇ ਕਿਉਂ ਪਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਰੌਲੇ ਰੱਪੇ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗੀਤ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਇੰਨ੍ਹੀ ਕੁ ਮਿੱਟੀ ਪੁੱਟ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਸੱਪ ਵੀ ਨਿਕਲ ਕਿ ਚੰਗੇ ਭਲੇ ਸੰਜੀਦਾ ਗਾਇਕਾਂ ਦੇ ਗਲਾਂ ਵਿਚ ਪੈ ਗਏ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਅੱਜ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਸ਼ੋਰ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਵਪਾਰਕ ਮੰਦਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-24|}}</noinclude> jgclslx4cmzcgbuzl73y1z9jdzhvapm 250 66462 195492 195017 2025-06-05T05:21:02Z Sonia Atwal 2031 195492 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਤਾਰੇ ਗੀਤ ਸੁਣਦੇ ਸੌਂ ਗਏ'''}}}} {{gap}}ਡੱਬ ਖੜੱਬੇ ਚੰਦ ਨੇ ਹਾਲੇ 60 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਪਿੱਪਲ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਝਾਕਿਆ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿੱਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਉਸਤਾਦ ਲਾਲ ਚੰਦ ਯਮਲਾ ਜੱਟ ਦੇ ਪੁਤਰ ਜਸਦੇਵ ਯਮਲੇ ਦੀ ਤੂੰਬੀ ਨੂੰ ਚਾਅ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ, ਤੇ ਨਾਲ ਗੂੰਜੀ ਜਸਦੇਵ ਦੀ ਹੀ ਅਵਾਜ਼: {{gap}}ਜੀਮ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਦੀ ਕੋਈ ਨਾਹੀਂ ਸਾਰ ਲੈਂਦਾ {{gap}}ਤੁਰ ਗਿਆਂ ਤੋਂ ਮਿੱਤਰ ਬਣਾਂਵਦੇ ਦੇ ਨੇ {{gap}}ਬਾਵਰੀ ਹੋਈ ਤੂੰਬੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕਿਵੇਂ ਯਮਲੇ ਦੀ ਯਾਦ ਆ ਗਈ ਤੇ ਅਲਗ-ਰਾਗਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਤੂੰਬੀ ਦੀ ਇੱਕੋ ਤਾਰ ਨੇ ਗਾ ਦਿਤਾ। {{gap}}ਉਪਰ ਅਸਮਾਨ ਵਿਚੋਂ ਭਾਦੋਂ ਦੇ ਬਦਲ ਛੂ ਮੰਤਰ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਤਾਰਿਆਂ ਨੇ ਝੁਰਮਟ ਪਾ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ ਵੀ ਜਸਦੇਵ ਕੋਲੋਂ ਪੁਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ: ਦਸ ਮੈਂ ਕੀ ਪਿਆਰ ਵਿਚੋਂ ਖੱਟਿਆ, ਤੇਰੇ ਨੀ ਕਰਾਰਾ ਮੈਨੂੰ ਪਟਿਆ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ, ਇਕ ਪਾਸੇ ਵੀਡੀਓ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਰਾਤ ਦੇ ਪਤੰਗੇ ਸੜ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਸੱਦੇ ਤੇ ਆਏ 150 ਦੇ ਕਰੀਬ ਲੇਖਕ ਦੋਸਤ ਮਿੱਤਰ ਯਮਲੇ ਦੇ ਸਦਾ ਬਹਾਰ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਮਿਸ਼ਰੀ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿਚ ਡੁੱਬਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। {{gap}}ਅੰਤ ਵਿਚ ਯਮਲੇ ਦੇ ਪੋਤੇ ਸੁਰੇਸ਼ ਨੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਤਖ਼ਤ ਸਾਂਭਿਆਂ ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਿੱਠੀ ਅਵਾਜ਼ ਦਾ ਜਾਦੂ ਅਜਿਹਾ ਬਖੇਰਿਆ, ਕਿ, ਆਪਣੇ ਸਕੂਟਰਾਂ, ਕਾਰਾਂ ਤੇ ਤੁਰੇ ਲੇਖਕ ਕਦੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰੋਂ ਘਰੀ ਪਹੁੰਚ ਗਏ, ਪੂਰਨ ਸੰਗੀਤ ਵਿਚ ਗੜੂਚੇ। ਪਤਾ ਹੀ ਨਾ ਲਗਾ। {{center|'''***'''}}<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-26|}}</noinclude> iucltd7akv95a25myfkt9t5b3r2wgml 250 66464 195493 195020 2025-06-05T05:36:23Z Sonia Atwal 2031 195493 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਦੇ ਕੱਸਦੇ ਸਕੰਜੇ ਨੇ ਇਹ ਪੈੜਚਾਲ ਮੱਧਮ ਤੇ ਔਖੀ ਕਰ ਦਿਤੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਵੀਜ਼ੇ ਲੈਣੇ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਏ ਜਾ ਕਹਿ ਲਵੇ ਕਿ ਵੀਜ਼ੇ ਲੈਣ ਲਈ ਅਗਿਆਨਤਾ ਵੀ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਲੋਕ ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕੇ ਹਰ ਕੰਮ ਸੌਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਲੋਕ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਏ ਜੋ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਗਾਹਕ ਸਮਝਣ ਲਗ ਪਏ ਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਰੰਗੇ ਹੋਣ। ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵੀ ਕੀ ਕਸੂਰ? ਜੇਕਰ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਆਏਗਾ, ਤਾਂ, ਨਦੀਆਂ ਤਾਂ ਬਨਣਗੀਆਂ ਹੀ। ਹਥਾਂ ਵਿਚ ਲੱਖਾਂ ਚੁੱਕੀ ਫਿਰਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਾਇਜ਼, ਨਜਾਇਜ ਸਭ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਟਕਰਨਗੇ ਹੀ। {{gap}}1990 ਤੋਂ ਬਆਦ ਮੈਂ ਫੇਰ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਦੇਸ਼ ਗਿਆ। ਕਮਲਜੀਤ ਨੀਲੋਂ, ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ, ਆਤਮਜੀਤ ਵਰਗੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਗਿਆ। ਪਰ 1996 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਡਰ ਜਿਹਾ ਲੱਗਣ ਲਗ ਪਿਆਂ ਤੇ ਹਰ ਵਾਰ ਜਦੋ ਵੀ ਕਿਸੇ ਕਾਨਫਰੰਸ ਤੇ ਜਾਂ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਲਈ ਗਿਆਂ, ਕੱਲਾ ਹੀ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਹਮਾਮ ਵਿਚ ਸਭ ਨੰਗੇ ਹੋਣ ਉਥੇ ਕਪੜੇ ਪਾਏ ਹੋਏ ਵੀ ਦਿਖਣੋਂ ਹੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤੁਰੇ ਫਿਰਦੇ ਕਈ ਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਹੈਰਾਨ ਹੋਈਦਾ ਕਿ ਕਈ ਬੜੇ ਹੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਤੇ ਅਮੀਰ ਪੰਜਾਬੀ ਜੋ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਦਿਨ ਇੱਥੇ ਹੀ ਘੱਰੋ ਜੁੱਤੀ ਝੋਲਾ ਚੁੱਕ ਕਿ ਤੁਰੇ ਸਨ। ਏਅਰਪੋਰਟ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਫੁੱਟਪਾਥ ਤੇ ਸੌ ਕਿ ਰਾਤਾਂ ਕੱਟਣ ਵਾਲੇ ਅਜ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹਨ। ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੋਚਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਇਹੀ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਾਮਯਾਬ ਹੁੰਦੇ? ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਹੱਡ ਭੰਨਵੀ ਮਿਹਨਤ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ? ਸਮਾਂ ਪਾਕੇ ਪਤਾ ਚਲਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਵਾਂਗ ਹਨ। ਜਿੰਨਾਂ ਚਿਰ ਪਨੀਰੀ ਵਾਂਗੂੰ ਪੁੱਟ ਕੇ ਨਾ ਲਾਈਏ, ਫੱਲਦੇ ਫੁੱਲਦੇ ਨਹੀਂ, {{gap}}ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀ ਮੈਂ ਮੇਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਵੇਰ ਜਸੋਵਾਲ ਕੋਲ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਕਬੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਛਡਾਉਣ ਦੀਆਂ ਦਲੇਰੀ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਗਰਮ ਵਿਸ਼ਾ ਸਨ। ਜਸੋਵਲ ਬੜਾ ਚਿੰਤਤ ਸੀ। ਕਹਿਣ ਲਗਾ,<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-28|}}</noinclude> 69we13anh5rjquzb19gh6xsm6686kto 250 66465 195494 195022 2025-06-05T06:07:48Z Sonia Atwal 2031 195494 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>'ਜਨਮੇਜਾ ਸਿੰਹਾਂ ਕਿਸਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਕਰੀਏ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਲਾਣਾ ਹੀ ਊਤਿਆ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਬਈ ਆਪਾ ਦੋਹੇ ਹੀ ਬਚੇ ਕਏ ਹਾਂ ਇਸ ਸਾਰੇ ਕੁਝ ਤੋਂ?' {{gap}}ਇਕ ਦਮ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋ ਕਹਿ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਜਥੇਦਾਰ ਜੀ, ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਵੀ ਯਕੀਨ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਕ ਚੁੱਪ ਸੀ ਤੇ ਸਾਡੀ ਗਲਬਾਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਦਲ ਚੁਕਿਆ ਸੀ। {{center|'''***'''}}<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-29|}}</noinclude> 76i9cv738412h89uglsttrdxv012y3t 250 66466 195495 195024 2025-06-05T06:15:34Z Sonia Atwal 2031 195495 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਭੋਗ ਵਾਲੀ ਫੋਟੋ'''}}}} {{gap}}ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਮੇਰਾ ਕਿੱਤਾ ਨਹੀਂ, ਇਸਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਦੇ ਮਨ ਦੀ, ਦਿਲ ਦੀ, ਚੇਤਨਤਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਕਹਿਣ ਲਈ ਵਰਤਦਾ ਹਾਂ। ਪਰ ਇਸ ਲੋਕ ਦੇ ਲੋਕ, ਮੇਰੀ ਰਮਜ਼ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਣ, ਇਹ ਹਾਲੇ ਮੁਮਕਿਨ ਨਹੀਂ। ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕੈਮਰਾ ਦੇਖ ਕਿ ਫੋਟੋ ਖਿਚਵਾਉਣ ਲਈ ਲਲਚਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਈਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮੇਰਾ ਕੋਈ ਸਟੂਡੀਓ ਹੈ ਜਾਂ ਫੇਰ ਤੁੱਰਦੀ ਫਿਰਦੀ ਦੁਕਾਨ ਹੈ। ‘ਪੈਸੇ ਲੈ ਲਵੀਂ' ਆਖ ਕਿ ਉਹ ਅਕਸਰ ਹੀ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਫੋਟੋ ਖਿਚਵਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਦੱਸਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਕਿ ਮੈਂ ਫੋਟੋ ਖਿਚਦਾ ਹੀ ਹਾਂ, ਦੇਂਦਾ ਨਹੀਂ, ਪੈਸੇ ਲੈ ਕੇ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਨਹੀਂ। {{gap}}ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮੇਲੇ ਤੇ ਵੀ ਇੰਜ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਇਕ ਅਮੀਰ ਸਨਮਾਨਤ ਵਿਅਕਤੀ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਫੋਟੋ ਖਿਚਵਾਉਣ ਲਈ ਅੜ ਗਿਆ। ਬਥੇਰੀਆਂ ਮਿਨਤਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਕਿ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਮੇਰੇ ਵਸ ਦਾ ਰੋਗ ਨਹੀਂ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਫੋਟੋ ਮਿਲਣੀ ਨਹੀਂ, ਆਖਰ ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਮਿੱਤਰ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੀ ਪਿਆ। ਮੈਂ ਸ਼ੁਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮੇਰਾ ਖਹਿੜਾ ਛੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਮੈਂ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਮਨਪਸੰਦ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿਚ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਵੀ ਆਇਆ ਕਿ ਇਕ ਫੋਟੋ ਨਾਲ ਕੀ ਫਰਕ ਪੈਣਾ ਸੀ, 15 ਮਿੰਟ ਵੀ ਖਰਾਬ ਕੀਤੇ ਤੇ ਫੇਰ ਅਗਲੇ ਦੀ ਮੰਨਣੀ ਪਈ। {{gap}}ਐਤਕਾਂ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਡਾਇਮੰਡ ਜੁਬਲੀ ਮਨਾਈ। ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਆਪਦੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਉਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ। ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਾ ਸੀ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਇਕ ਕੌਮ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਬਚਾਉਣ ਦਾ। ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਨੇ ਇੱਕ ਮਾਧਿਅਮ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਦੂਸਰੇ ਮਧਿਅਮਾਂ ਵਾਂਗ। ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਤੇ ਮੇਰੀਆਂ ਟੈਕਨੀਕਲੀ ਮਾੜੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਸਤੂ ਕਰਕੇ ਪਰਵਾਨ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਰੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੌਰਾਨ, ਅਨੇਕਾਂ ਚਾਹ ਦੇ ਸ਼ੈਸ਼ਨ ਚੱਲੇ। ਹਾਸੇ ਵੀ ਹੋਏ।<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-30|}}</noinclude> rmq06gwrml02hfcttu7yc081nkxj7ag 250 66467 195496 195026 2025-06-05T06:21:28Z Sonia Atwal 2031 195496 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਨਿੰਦਾ ਚੁਗਲੀ ਵੀ ਚੱਲੀ। ਅਕਾਡਮੀ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਬੁਖਾਰ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਵੀ ਹੋਈ। {{gap}}'ਤੂੰ ਕਿਧਰ ਤੁਰਿਆ ਫਿਰਦਾ ਆਂ ਆਕੇ ਮੇਰੀ ਇਕ ਫੋਟੋ ਖਿਚ', ਇਹ ਅਵਾਜ਼ ਸੀ ਇਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿੱਤਰੀ ਦੀ। ਵੱਡੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਹੱਕ ਜਤਾਇਆ। ਮੈਂ ਘੜੀ ਪਲ ਲਈ ਠਹਿਰ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਜਵਾਬ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ ਸੀ ਤੇ ਇੰਜ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਣਾ ਮੇਰੇ ਲਈ ਫਜੂਲ ਵੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਘੜੇ ਘੜਾਏ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤੇ, ਜਿਵੇਂ ਫੋਟੋ ਮਿਲਣੀ ਨਹੀਂ, ਫੇਰ ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਉਦਾਸ ਹੋਊ ਆਦਿ ਆਦਿ, ਪਰ ਸਭ ਬਹਾਨੇ ਬੇਕਾਰ ਗਏ। ਮੈਂ ਠਮਿਆਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਗ ਰਹੀ ਕਿ ਮੈਂ ਇਕ ਵਿਰਾਸਤੀ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰ ਤੋਂ ਰੋਟੀਗ੍ਰਾਫਰ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾ। {{gap}}ਆਖਰ ਹੱਲ ਲਭ ਗਿਆ, 'ਮੈਂ ਤਾਂ ਜੀ ਸਿਰਫ ਭੋਗ ਵਾਲੀ ਫੋਟੋ ਹੀ ਖਿੱਚਦਾ, ਦੱਸੋ ਫਿਰ ਖਿੱਚਾਂ' ਅੱਗਿਓਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਹਾਸੇ ਫੁੱਟ ਪਏ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਕ ਭੋਗ ਵਾਲੀ ਫੋਟੋ ਉਸ ਕਵਿੱਤਰੀ ਦੀ ਖਿੱਚ ਦਿੱਤੀ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਖੁਸ਼ ਸਾਂ। ਉਸਦੀ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚੀ ਗਈ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਾਸਤੇ ਰਾਹ ਲੱਭ ਗਿਆ। ਯਾਦ ਆਇਆ ਸ਼ਾਇਦ ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਮੇਲੇ ਤੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਉਸ ਅਮੀਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲੇ ਵੀ ਭੋਗ ਵਾਸਤੇ 2 ਫੋਟੋਆਂ ਲੈ ਗਏ ਸਨ, ਬਿਲਕੁਲ ਮੁਫਤ। {{center|'''***'''}}<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-31|}}</noinclude> 27i4p3aahv6kpluoufk02zccbsh1o44 250 66468 195497 195028 2025-06-05T06:31:00Z Sonia Atwal 2031 195497 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਕੌਡੀ, ਕੌਡੀ ਹੋਗੇ ਮਿੱਤਰੋ!'''}}}} {{gap}}ਕਿਸੇ ਸੱਜਣ ਦੇ ਸੱਦੇ ਤੇ ਉਹਦੇ ਪਿੰਡ ਜਾਣ ਦਾ ਸਬੱਬ ਬਣਿਆ, ਉਸਨੇ ਰਾਹ 'ਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿ, ਉਸਨੇ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਹੋ ਰਹੇ ਕਬੱਡੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਮਨ ਬੜਾ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ਕਿ ਮੂਹਰਲੀ ਕਤਾਰ 'ਚ ਬੈਠ ਕਿ ਕੌਡੀ ਦੇਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕੰਨਾਂ ਨੇ ਕੌਡੀ ਕੌਡੀ ਦੀ ਮਿੱਠੀ ਅਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੁਣੀ। ਹੋਰ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਅੱਜ ਕਲ ਕੈਮਰੇ ਅਵਾਜ਼ ਵੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਸੋਚਿਆ ਇੰਜ ਇਹ ਮਿਠਾਸ ਵਾਲਾ ਤੇ ਤੇਜ਼ ਸਾਹਾਂ ਵਾਲੀ ਦਮਦਾਰ ਅਵਾਜ਼ ਵੀ ਸਾਂਭਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਾਗਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਹਾਲਾਤ ਸੁਫਨਮਈ ਹੋ ਗਏ। ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰੜ੍ਹੇ ਵਿਚ ਕੱਛੇ ਪਾ ਕੇ ਲੈਨ ਮਾਰਕੇ ਕੌਡੀ ਪਾਉਂਦੇ ਮੁੰਡੇ। ਸਭ ਦਾ ਧਿਆਨ ਇਸ ਵਲ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਪੁਆਇੰਟ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ ਕਿਤੇ ਦਮ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਜਾਂ ਫੇਰ ਦੁਬਾਰਾ ਕੌਡੀ-ਕੌਡੀ ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਦਮਦਾਰ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਪੈਂਠ ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੀ ਬੱਝਦੀ ਕਿ 1 ਲਮਾਂ ਸਾਹ ਤੇ ਤਾਕਤ ਪੰਜਾਬੀ ਜੁੱਸੇ ਦੀ ਅਸਲੀ ਪਛਾਣ ਸਨ। {{gap}}ਅਚਾਨਕ ਸੁਫਨਾ ਟੁੱਟਾ ਤੇ ਅਸੀਂ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਵਿਚ ਸਾਂ। ਰਸਮੀ ਆਓ ਭਗਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੜੀ ਅੱਛੀ ਥਾਂ ਬੈਠਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਮੁੰਡੇ ਨੱਠ ਨੱਠ ਕਿ ਪੁਆਇੰਟ ਲਈ ਜਾਂਦੇ। ਪਰ ਕੌਡੀ-ਕੌਡੀ ਅਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇ ਰਹੀ। ਸੋਚਿਆ ਉਮਰ ਨਾਲ ਕੰਨ ਕੰਮ ਕਰਨੋਂ ਘਟ ਗਏ ਹਨ। ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਉਠਿਆ ਤੇ ਕੈਮਰੇ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਜਾ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਬਿਲਕੁਲ ਲਾਗੇ ਹੋਕੇ ਸੁਨਣ ਦੀ ਤਮੰਨਾ ਨਾਲ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਦੀਆਂ ਬਰੂਹਾਂ ਤੇ ਖੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਪਰ ਇਹ ਮਿੱਠੀ ਅਵਾਜ਼ ਮੈਨੂੰ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਨਾ, ਸਗੋਂ, ਫੜ੍ਹਲੋ, ਪਰ੍ਹੇ ਹੋ ਜਾ, ਉਤੋਂ ਦੀ, ਹੇਠਾਂ ਕੰਨੀ, ਦੀਆਂ ਤਲਖ਼ੀ ਭਰੀਆਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਹੀ ਸੁਣੀਆਂ। ਇੰਝ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਾਤੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਲੜਾਈ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹੋਣ। ਕਿਸੇ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਖੇਡ ਦਾ ਜਲੋਅ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬੁੱਝੇ ਤੇ ਤਣਾਅ ਭਰੇ ਚਿਹਰੇ। ਮੈਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ। ਮੇਰੇ ਮਗਰ ਹੀ ਮੈਚ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੇਰੀ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੋਰ ਵੱਧ ਗਈ, ਪਰ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ। ਵਾਪਸੀ ਰਸਤੇ ਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-32|}}</noinclude> sxofzr80r8ut8emq037z5awzgysdenm 250 66469 195498 195030 2025-06-05T06:35:08Z Sonia Atwal 2031 195498 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਜੀ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਕੌਡੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬਹੁਤੇ ਮੈਚ 10-10 ਪੁਆਇੰਟਾਂ ਦੇ ਜਾਂ 10-10 ਮਿੰਟ ਦੇ ਹੀ ਖੇਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਧ ਟੀਮਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਬਰ ਵੀ ਵਧੀਆ ਬਣਦੀ ਹੈ ਤੇ ਟੀਮਾਂ ਨੇ ਵੀ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਸਮੂਲੀਅਤ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕੌਡੀ-ਕੌਡੀ ਦਮ ਦਾ ਸੁਆਲ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਵੀ ਟਾਇਮ 'ਚ ਬਦਲ ਗਈ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਮਨ ਹੁਣ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਲਈ ਕੌਡੀ ਦੀ ਹੁਣ ਕੌਡੀ ਪੈ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਇਹ ਵੀ ਦਸ ਦੇਵੇ ਕਿ ਇਹ ਰਲ ਕਿ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਹੈਰਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਂਝ ਇਹ ਬਦਲਾਵ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਨਿੱਤ ਆ ਰਹੇ ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਹੀ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਆਲੋਕਾਰੀ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ। ਵਿਚਾਰੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕੀ ਕਸੂਰ, ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਹੀ ਅਸਲੀ ਕਾਰਣ ਹਨ। ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਂਦ ਹੈ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ, ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰੜ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਕੌਡੀ-ਕੌਡੀ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਣਾਈ ਦੇਂਦੀ ਹੋਵੇਗੀ ਤੇ ਮੈਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਨਣ ਪਹੁੰਚਾਂਗਾ। {{center|'''***'''}}<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-33|}}</noinclude> m5jgyr1bebciz9nrrksguxsiqrz09oo 250 66470 195499 195032 2025-06-05T06:43:23Z Sonia Atwal 2031 195499 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਕਿ–ਕ–ਕੇ'''}}}} {{gap}}ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਪੜ੍ਹਾਅ ਤੇ ਆਕੇ ਕੁਝ ਆਦਤਾਂ ਲਈ ਪੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਠੀਕ ਹੋਣ ਜਾਂ ਨਾ ਹੋਣ। ਇਹ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਸੁਭਾਅ ਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਤੱਤ ਦਾ ਹੀ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਿਰਜਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਜੀਵ ਵਾਂਗ, ਸੰਚਾਰ ਇਕ ਲੋੜ ਰਹੀ ਹੈ, ਮੁੱਢ ਕਦੀਮ ਤੋਂ। ਮਨੁੱਖੀ ਹਾਵ ਭਾਵ, ਨਜ਼ਰ, ਸੁਗੰਧ ਤੇ ਸਪਰਸ਼ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸੋਮੇ ਹਨ। ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਧੁਨੀ ਦਾ ਤੋਹਫਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਧੁਨੀ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਭੂਗੌਲਿਕ ਤੇ ਜੀਨ ਦੀ ਹੱਦ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕਿ ਸੀਮਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਹਰ ਜੀਵ ਧੁਨੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਪਰ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਇਸ ਧੁਨੀ ਨੂੰ ਨਿਯਮਬੱਧ ਕਰਕੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖ ਲਿਆ ਹੈ ਤੇ ਇਕ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕਿ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਲਿੱਪੀਆਂ ਵੀ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਲਈਆਂ। ਪਰ ਇਹ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਲਿੱਪੀ ਵਿਚ ਹਾਲੇ ਕਾਫੀ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਸਮਾਂ ਲੰਘਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਲੋਕ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਸੌਖ ਲਈ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਲਿੱਪੀ ਵਿਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰੀ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਹੁਤਾ ਲਿਖਣ ਦਾ ਝੱਸ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖਿੱਤੇ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਇਕ ਟਾਪੂ ਸਮੂਹ ਦੇ ਵਾਗ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਇਸ ਸਮੁੱਚੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕੀ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਤਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਿੱਜੀ ਹੈ ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਾਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਅਥਾਹ ਲੋਕ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਦੇ ਕਦੇ ਮੈਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਲੇਖਣੀ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲੋਕ ਧੁਨੀਆਂ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਇਸ ਰਮਜ਼ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੁੱਧ ਜਾਂ ਇਲਾਕਾਈ ਉਚਾਰਣ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਸ਼ਬਦ ਤੇ ਕਿੰਨਾਂ ਜ਼ੋਰ ਪਾਕੇ ਬੋਲਣਾ ਹੈ ਤੇ ਕਿਸ ਲਹਿਜੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹੋ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਕਈ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਅਖੜਦੇ ਹਨ। ਮੇਰੀ ਵਾਕ ਬਣਤਰ ਤੋਂ ਅਜੋਕੇ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀਆਂ ਵਾਲੇ ਖ਼ਾਰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ‘ਕਿ' ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਾਂ ਹਾਂ। ਪਿਛਲੇ ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-34|}}</noinclude> gu0u47o29s1tzl7kxe4d4izuo4pa0qg 250 66471 195500 195063 2025-06-05T06:53:00Z Sonia Atwal 2031 195500 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਜੋ 'ਕਿ' ਨੂੰ ‘ਕੇ' ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਜਾਂ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਹੀ ਮੇਰੀਆਂ ਬਾਲ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਰੀਵੀਊ ਕਰਦਿਆਂ, ਇਕ ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਲਤੀ ਦੱਸਿਆ। ਪਹਿਲੋਂ ਵੀ ਇੱਕ ਦੋ ਜਣਿਆਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਮੇਰੇ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ਕਰਾਂ। ਮੇਰੇ ਨਤੀਜੇ ਮੁਤਾਬਕ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਉਥੇ ‘ਕੇ’ ਹੀ ਪੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਰਕੇ, ਧਰਕੇ ਆਦਿ ਪਰ ‘ਕਿਉਂਕਿ' ਇਕ ਵੱਖਰੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ‘ਕ’ ਨੂੰ ਸਿਹਾਰੀ ਹੀ ਪਵੇਗੀ। ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਧੁਨੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਦੋ ਫਰਕ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣਗੇ। ਨਾਲ ਜੁੜਕੇ ਇਹ ‘ਲਾਂਵ' ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਵਹਾਅ ਤੇਜ਼ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ‘ਲਾਂਵ' ਪੂਰੀ ਲਈਂ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ। ਇਸ ਲਈ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ‘ਕਿ' ਹੀ ਠੀਕ ਹੈ। ‘ਲਾਂਵ' ਵਾਲਾ ‘ਕ' ਲਾਕੇ ਦੇਖ ਲਵੋ ਉਚਾਰਣ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆਵੇਗੀ। ਦੂਸਰਾ ਇਸਦਾ ਰੂਪਕ ਪੱਖ ਹੈ। ‘ਲਾਂਵ' ਵਾਲਾ ‘ਕ’ ਜਦੋਂ ਇਕੱਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇੰਜ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਬਾਂਹ ਉੱਤੇ ਤੇ ਲੱਤ ਪਿੱਛੇ ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਰੂਪਕ ਤੇ ਕਲਾਤਮਿਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਭੈੜੀ ਦਿੱਖ ਹੈ। ਜਦਕਿ ‘ਸਿਹਾਰੀ' ਵਾਲਾ ‘ਕ' ਸੋਹਣਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਤੀਸਰੀ ਗੱਲ, ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਸਭ ਕਾਸੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਗਲਤ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਡਮੀ ਦੇ ਪਿਛਲੇ 20 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਆਲੋਚਨਾ ਰਸਾਲੇ ਕਢਵਾਏ, ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਵਿਦਵਾਨ ਲੇਖਕ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਲੇਖ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਲੇਖਕ ਹੋਏ ਹਨ। ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਨੋਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ 'ਕਿ’ ਹੀ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇਕੀ, ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗਾਸੋ, ਸੁਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂਰ, ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ, ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਭੋਗਲ, ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ, ਸ. ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭਸੀਨ, ਡਾ. ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ, ਇੰਦਰਜੀਤ ਹਸਨਪੁਰੀ, ਅਜਾਇਬ ਚਿਤ੍ਰਕਾਰ, ਡਾ. ਆਤਮਜੀਤ,<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-35|}}</noinclude> hv7h6npvfncgxeu5q2yz0f8uaa21j6h 250 66473 195501 195097 2025-06-05T07:00:33Z Sonia Atwal 2031 195501 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਧੂੰਆਂ ਧੂੰਆਂ ਹੋਈ ਕਿਸਾਨੀ'''}}}} {{gap}}ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿਚ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਤਰੱਕੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਖਾਹਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਟੱਬਰ-ਟੀਰ ਖੁਸ਼ ਰਵੇ, ਉਸਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਣ, ਆਦਿ ਆਦਿ। ਇਸੇ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਿੱਤੇ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਂ, ਸਥਾਨ ਤੇ ਸਾਧਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਫੈਸਲਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਆਦਿ ਕਾਲ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਥਮ ਕਿੱਤਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਹੀ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਉਂ ਕਹਿ ਲਵੋ ਕਿ ਕਿੱਤਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਕਿੱਤੇ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਉਗਾਉਣਾ ਤੇ ਫੇਰ ਹੋਰ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਵਟਾਉਣਾ ਹੀ ਇਸੇ ਕਿੱਤੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮੰਨੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਸਮਾਂ ਪਾ ਕੇ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਿੱਤੇ ਜਾਂ ਸਨਅਤਾਂ ਬਣ ਗਏ ਪਰ ‘ਉੱਤਮ ਖੇਤੀ' ਨਖਿੱਧ ਹੋ ਗਈ। ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ, ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਰਾਰ ਦੇਕੇ ਇਸਨੂੰ ਇਕ ਸਨਅਤ ਵਾਂਗ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ। ਅੱਜ ਹਰ ਸਨਅਤ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦ ਦਾ ਮੁੱਲ ਆਪ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਖੇਤੀ ਹੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਇਹ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਗੋਂ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲੇ ਬੀਜ਼ਾਂ ਜਾਂ ਖਾਦਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਵੇਚ ਕੀਮਤ ਮਿੱਥਣ ਦੀ ਵੀ ਖੁਲ੍ਹੀ ਛੁੱਟੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਸਾਡੇ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਫਰਾਖ਼ ਦਿਲੀ, ਮਿੱਟੀ 'ਚੋਂ ਨਾ ਉਭਰਨਾ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਤੇ ਯਕੀਨ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਕਾਰਨ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ ਵੀ ਆਪ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ। ਸਮੂਹਿਕ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਡਾਂਗਾਂ ਚਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਕੁਦਰਤੀ ਬਿਰਤੀ ਵਾਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਚਲਾਕ ਲੋਕ ਵਰਤ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਕੋਈ ਅਣਹੋਣੀ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਲੋਕ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਇਸ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ਫਾਇਦਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਆੜ੍ਹਤੀਏ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਪੈਸੇ ਦਾ ਤਾਂ ਦਿਨ ਦਿਨ ਦਾ ਵਿਆਜ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਸਦੀ ਕਮਾਈ ਦੇ ਰੱਖੇ ਪੈਸੇ ਦਾ ਆਨਾ ਵਿਆਜ ਤਾਂ ਕੀ ਦੇਣਾ ਸਗੋਂ ਨਕਦ ਦੀ ਥਾਂ ਹੋਰ ਮਾਲ (ਜਿਵੇਂ ਦਵਾਈਆਂ, ਬੀਜ, ਖਾਦਾਂ) ਵੇਚ ਕਿ ਮੁਨਾਫੇ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਾਟ ਵੀ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹੀ ਹਨ ਜੋ ਕਿਸਾਨੀ ਨੂੰ ਫੂਕ ਛਕਾ ਕਿ ਜਾਂ ਇਲਜਾਮ ਲਾਕੇ ਆਪਣਾ ਉੱਲੂ ਸਿੱਧਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-37|}}</noinclude> 8b0o7cx0590a6ejeusnltqs169pawdx 250 66474 195502 195099 2025-06-05T07:07:55Z Sonia Atwal 2031 195502 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਜਿਵੇਂ ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਇਕ ਅਰਧ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਇਹ ਫਤਵਾ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨੌਜੁਆਨ ਨਸ਼ੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾਅਰੇ ਲਿਖ ਲਿਖ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕੰਧਾਂ ਖਰਾਬ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਨੌਜੁਆਨੀ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਦੀ ਇਸ ਸਾਜਿਸ਼ ਦਾ ਭਾਂਡਾ ਉਦੋਂ ਟੁੱਟਿਆ ਜਦ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਯੂ.ਐਨ.ਓ. ਤੋਂ ਮੋਟੇ ਫੰਡ ਲੈ ਲਏ ਤੇ ਫੇਰ ਚੁੱਪ ਸਾਧ ਲਈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਲਈ ਇਹ ਹੀਜ਼ ਪਿਆਜ਼ ਕਿੱਥੇ ਗਿਆ? ਕੀ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘਟ ਕਿ ਜ਼ੀਰੋ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ? ਇਹ ਸੁਆਲ, ਜਵਾਬ ਮੰਗਦੇ ਹਨ ਪਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ ਜੁਆਬ। ਕੁਝ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਸਲਾ ਕਿਸਾਨੀ ਖੁਦਕਸ਼ੀਆਂ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਕੌਮ ਇਕ ਐਸੀ ਕੌਮ ਹੈ ਜੋ ਕੰਮ ਜਾਂ ਕਰਜ਼ੇ ਕਰਕੇ ਕਦੇ ਖੁਦਕਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਉਸਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਜਮਾਂਦਰੂ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਝਗੜੇ ਆਦਿ। ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਕਈ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਲਾਭ ਦੀ ਖਾਤਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਕਮਜ਼ੋਰ ਗਰਦਾਨਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ। ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਸਹੀ ਸਰਵੇ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਸ ਇੱਕੋ ਸਰਵੇ ਹੋਇਆ ਦਸਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੀ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੋਈ ਸਰਕਾਰੀ ਜਾਂ ਗੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਫੇਰ ਇਹ ਸਭ ਰੌਲਾ ਕਿਸਾਨੀ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੀ ਸੀ? ਪਿਛਲੇ 60-62 ਸਾਲ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਚੱਜ ਨਾਲ ਬਾਂਹ ਨਹੀਂ ਫੜੀ, ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਹੀ ਦੇਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਸਾਡੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ, ਕਦੇ ਬਿਜਲੀ (ਜੋ ਆਉਂਦੀ ਨਹੀਂ) ਮੁਫਤ, ਕਦੇ ਪਾਣੀ ਮੁਫਤ ਆਦਿ। ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਈ ਕੋਈ ਠੋਸ ਪਾਲਸੀ ਤਿਆਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਖੁਰਾਕੀ ਲੋੜਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਸਾਰਣੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀ ਕਿਤੇ। ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਮਾਸਟਰ ਪਲੈਨ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਕਿਹੜੀ ਫਸਲ, ਕਿਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਅਤੇ ਕਿੰਨੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨੀ ਹੈ, ਕੋਈ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਕੋਈ ਅਗਵਾਈ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਕਿਸਾਨ ਆਪ ਹੀ ਤੁੱਕੇ ਲਾਕੇ ਫਸਲਾਂ ਬੀਜ਼ੀ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੇਖਾ ਦੇਖੀ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੀਜ਼ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਈਕੋ ਸਿਸਟਮ (ਵਾਤਾਵਰਣ) ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਨਅਤੀ ਅਦਾਰਾ ਆਪਣਾ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-38|}}</noinclude> j2x9hi9xw5nplpifbqy5ddcyqhwo5ym 250 66476 195503 195104 2025-06-05T07:18:23Z Sonia Atwal 2031 195503 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਕੂੜੇ ਦੀ ਸਿਆਸਤ'''}}}} {{gap}}ਇਹ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਹੇਰ ਫੇਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੈਂ ਕੂੜ-ਸਿਆਸਤ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨ ਲੱਗਾ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਕੂੜੇ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਹਾਂ। ਕੂੜੇ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਕਾਰਿਆ ਹੋਇਆ, ਫਜ਼ੂਲ, ਬੇਮਤਲਬ, ਗੰਦਾ ਆਦਿ ਆਦਿ। ਉਂਜ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਕੂੜੇ ਦੇ ਅਰਥ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਲੋਕ ਆਪਸ ਵਿਚ ਹੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕੂੜੇ ਸਮਾਨ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਖਾਣ ਪੀਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ, ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਲੇਬਲ ਦੇਖ ਕਿ ਹੀ ਕੁੱਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੂੜੇ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇ ਦੇਂਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਕੂੜੇ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਰੂਪਤਾ ਵਜੋਂ ਹੀ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਕੂੜਾ ਖੂਬਸੂਰਤ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਉੱਗੇ ਵਾਲ, ਉਂਗਲਾਂ ਦੇ ਨਾਖੂਨ ਆਦਿ ਸਭ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਕੂੜੇ ਹੀ ਹਨ ਪਰ ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਂਦੇ ਹਾਂ। ਆਓ ਫਿਰ ਚਲਦੇ ਹਾਂ ਘਰਾਂ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲਦੇ ਕੂੜੇ ਵੱਲ। {{gap}}ਲੁਦੇਹਾਣੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਜੋ ਲਗਭਗ 2 ਏਕੜ ਵਿਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਵੱਡੀ ਸੜਕ ਤੋਂ ਇਸਨੂੰ 100 ਫੁੱਟਾ ਰਾਹ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਅੱਗੇ ਜਾਕੇ ਇਹ ਰਾਹ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇੱਥੇ ਦੋ ਗੇਟ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਤਕਰੀਬਨ 30 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ। 80ਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਡਾ. ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਇਸਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸਨ। ਉਹ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਆ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਤੁਰ ਕਿ ਹੀ ਘਰੇ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ। ਪਰ ਉਹ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਸੜਕ ਤੋਂ ਲੰਘਣ ਲੱਗੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੁੰਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੜਕ ਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਹੋਟਲਾਂ ਵਾਲੇ ਆਪਣਾ ਗੰਦ ਸੁੱਟ ਦੇਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਬਦਬੂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ। ਜੇ ਮੀਂਹ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਕੂੜੇ ਦਾ ਤਲਾਬ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਲੰਘਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਂਦਾ। ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖੀ ਸਨ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ/ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਕਈ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਪਰ ਸਭ ਵਿਅਰਥ। ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ.ਆਈ.ਪੀ. ਨੇ ਆਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਕਮੇਟੀ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਪਾਕੇ ਸੜਕ ਸਾਫ ਕਰਵਾ ਦੇਣੀ ਪਰ ਦੂਸਰੇ ਦਿਨ ਫਿਰ ਉਹੋ ਹਾਲ। ਸਮਾਂ ਬੀਤਦਾ ਗਿਆ, ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਤੁਰ ਗਏ ਅਦਿਖ ਰਾਹਾਂ ਤੇ। ਨਵੇਂ ਹਾਕਮ ਆ ਗਏ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ–40|}}</noinclude> ibyrb9fmnug0cff85qhrv0i2s31juwv 250 66477 195504 195106 2025-06-05T07:25:36Z Sonia Atwal 2031 195504 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਪਰ ਕੂੜੇ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੱਲ ਨਾ ਹੋਈ। ਫੇਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਫੁਰਨਾ ਆਇਆ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦੇਕੇ ਸੜਕ ਤੇ ਬਿਠਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਕੂੜਾ ਸੁੱਟਣ ਆਏ ਮੈਨੂੰ ਫੋਨ ਕਰੇ। ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਦੇ ਜਾਲ ਵਾਂਗ ਇੱਕ ਦਿਨ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਇੱਕ ਕੂੜੇ ਨਾਲ ਭਰੀ ਰੇਹੜੀ ਵਾਲਾ ਅੜਿੱਕੇ ਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤਫਤੀਸ਼ ਕਰਦੇ, ਉਹ ਸਮਝ ਗਿਆ ਤੇ ਅੱਧੀ ਪਚੱਧੀ ਰੇਹੜੀ ਸੁੱਟ ਕੇ ਭੱਜ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਥੋੜਾ ਅਫਸੋਸ ਲੱਗਾ, ਪਰ ਫੇਰ ਯਕੀਨ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਗੱਲ ਕੁਝ ਡੂੰਘੀ ਹੈ। ਕੂੜੇ ਵਾਲੇ ਦਾ ਭੱਜਣਾ ਇਹ ਪੱਕਾ ਕਰ ਗਿਆ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਡਰ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਇਕੱਠ ਜਾਂ ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ। ਸਾਡੇ ਹੌਸਲੇ ਥੋੜੇ ਵਧ ਗਏ। ਬੰਦੇ ਇੱਕ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦੋ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਹੁਣ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਸੀ। ਸੁੱਖਾਂ ਸੁੱਖਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹ ਦਿਨ ਵੀ ਆ ਗਿਆ। ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਦੋ ਨਵੇਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਫਸ ਗਏ। ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਪਿਆਰ ਤੇ ਕੁੱਝ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਡਰਾਵੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਉਹ ਹੈਰਾਨੀ ਜਨਕ ਸੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਕੂੜਾ ਸੁੱਟਣ ਵਾਲੇ 3 ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਦੀਆਂ ਕਾਲੋਨੀਆਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਔਸਤ 50 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਘਰ ਤੋਂ ਕੂੜਾ ਚੁੱਕਣ ਦਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਰੇਹੜੀ ਭਰ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲਾਗਲੇ ਕਮੇਟੀ ਕੂੜਾ ਘਰ ਵਿਖੇ ਸੁਟਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਹੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿਗੜਦੀ ਹੈ। ਕਮੇਟੀ ਵਾਲੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੂੜਾ ਸੁੱਟਣ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਫੇਰ ਪ੍ਰਤੀ ਰੇੜ੍ਹੀ 20 ਰੁਪਏ ਮੰਗਦੇ ਸਨ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਕੂੜਾ ਚੁੱਕ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਪਹਿਲੋਂ ਉਸਦੀ ਛਾਂਟੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਕਾਗਜ਼, ਲਿਫਾਫੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਵਿਕਣਯੋਗ ਸਮੱਗਰੀ ਚੁੱਗ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਤੇ ਬਾਕੀ ਫੋਕਟ ਮਾਲ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਕੂੜਾ ਘਰ ਵਿਚ ਸੁੱਟਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਇਹ ਫੋਕਟ ਮਾਲ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਸਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਬਿੰਨਾਂ ਛਾਂਟੀ ਤੋਂ ਕੂੜਾ ਦਿਓ ਜਾਂ ਫੇਰ ਪੈਸੇ ਦਿਓ। ਰੇਹੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਖ਼ਰਾ ਸੌਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਦੇਰ ਸਵੇਰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਵਰਗੀਆਂ ਖਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਫੈਸਲਾ ਕਰਕੇ ਉਥੇ ਗੇਟ ਲਗਵਾ ਦਿੱਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਮਸਲਾ ਤਾਂ ਹੱਲ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ 30 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸਾਫ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ–41|}}</noinclude> 0wvvgvzfh7yctdja0kfseh12yqrbjpb 250 66478 195505 195108 2025-06-05T07:27:06Z Sonia Atwal 2031 195505 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਰੱਖਣ ਲਈ ਨਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਟਰੱਕਾਂ ਨੂੰ ਚੱਲਣ ਨਾ ਦੇਣਾ, ਇੱਕ ਵੀਹ ਰੁਪਏ ਖਾਤਰ, ਜੇ ਕੂੜੇ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹੋਰ ਕੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਆਸਤ ਇੰਨ੍ਹੀ ਡੂੰਘੀ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਬੇਬਸ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। '''***'''<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ–42|}}</noinclude> 6ehy7o189fsdcg8udf02q8nc06dx5u3 250 66480 195506 195113 2025-06-05T07:38:48Z Sonia Atwal 2031 195506 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਖਰਾਬ ਹੋਏ ਨੈਗਟਿਵਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਫੋਟੋਆਂ ਵੀ ਸਨ। ਖੈਰ ਕੁੱਕੂ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ ਨਾਲ ਕਲਾਕਾਰੀ ਨੇ ਸਾਡੀ ਦੋਸਤੀ ਗੂਹੜੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਾਇਕਲ ਸੀ, ਵੈਸੇ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਕੋਲ ਸਿਰਫ ਸਾਈਕਲ ਹੀ ਸਨ। ਪਰ ਕੁੱਕੂ ਕੋਲ ਇਕ ਭੂਰੇ ਜਿਹੇ ਰੰਗ ਦਾ ਸਕੂਟਰ ਵੀ ਸੀ। ਉਹ ਸਕੂਟਰ ਤੇ ਕਾਰਖਾਨੇ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਅਕਸਰ ਹੀ ਉਸਨੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਣਾ। ਬਸ ਚਲੀਂ ਜ਼ਰਾ, ਬੈਠ ਪਿੱਛੇ, ਐਥੇ ਹੀ ਜਾਣਾ, ਆਏ ਕਿ ਆਏ। ਕੁਝ ਝੂਟੇ ਲੈਣ ਦੀ ਖਾਹਿਸ਼, ਕੁਝ ਟਾਇਮ ਪਾਸ ਤੇ ਕੁਝ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ, ਝੱਟ ਪਿੱਛੇ ਬਹਿ ਜਾਣਾ। ਪੰਜ ਚਾਰ ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕੁੱਕੂ ਨੇ ਸਕੂਟਰ ਦੱਸੇ ਰਾਹ ਤੋਂ ਪਾਸੇ ਕਿਸੇ ਗਲੀ, ਸੜਕ ਤੇ ਮੋੜ ਲੈਣਾ। ‘ਓਏ ਇਹ ਕਿੱਧਰ?' ‘ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਆਹ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣਾ।' ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਵਾਰ ਹੋਣਾ। ਉਂਜ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੈਂਦਾ। ਘੁਮਾਰ ਮੰਡੀ ਹੋਈ ਜਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਗਰ ਕੀ ਫਰਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਭੀੜ ਦੇਖਣੀ ਤਾਂ ਸਕੂਟਰ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸਿਓਂ ਕੱਢ ਲੈਣਾ। ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਚੱਲਣ ਤੇ ਕਹਿਣਾ ਤਾਂ, ਉਸ ਨੇ ਜਾਂ ਅਣਸੁਣੀ ਕਰ ਦੇਣੀ ਜਾਂ ਫੇਰ ਚੁੱਪ ਕਰਾ ਦੇਣਾ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਉਸਦੇ ਇਹ ਖੱਬੇ ਕੱਟ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੁੰਦੇ ਗਏ। ਸਾਰੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਕੁੱਕੂ ਕੱਟ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਟਰਾਂ, ਬੱਸਾਂ, ਕਾਰਾਂ ਆਦਿ ਖੱਬੇ ਪਾਸਿਓਂ ਕੱਢਦੇ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਸੇ ਪਲ ਕੁੱਕੂ ਕੱਟ ਦੀ ਯਾਦ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਕੁੱਕੂ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆਂ ਚੰਗਾ ਚੋਖਾ ਸਮਾਂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਉਸਨੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਨਵਾਂ ਕੁੱਕੂ ਕੱਟ ਮਾਰ ਲਿਆ ਹੋਵੇ। ਸ਼ਾਲਾ। ਉਹ ਕਦੇ ਮੇਨ ਰੋਡ ਤੇ ਮਿਲ ਜਾਵੇ। {{center|'''***'''}}<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-44|}}</noinclude> f47b2qqljhvd3k3bsg1xn1geninpkm9 250 66481 195507 195115 2025-06-05T07:44:36Z Sonia Atwal 2031 195507 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿੱਤ ਦੇ ਮਰਾਸੀ'''}}}} {{gap}}ਮਰਾਸੀ ਇੱਕ ਉਸ ਕੌਮ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਕੋਲ ਅਥਾਹ ਕਲਾ ਹੈ, ਗਾਇਕੀ ਦੀਆਂ ਸੁਰਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾੜਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੀ ਥਾਂ ਵਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਜਾਣ ਲੈਣੀ ਤੇ ਫਿਰ ਉਸੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕਲਾਤਮਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਰਤ ਲੈਣ ਮਰਾਸੀ ਕੌਮ ਦੇ ਹੀ ਹਿੱਸੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤੀਖਣ ਬੁੱਧੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰੱਜ ਕਿ ਟਕੋਰਾਂ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਚਲਾਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਕਰ ਦੇਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਖਾਸ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਟਕੋਰ ਚੁੱਭਦੀ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਪਰ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੱਲ੍ਹਮ-ਪੱਟੀ ਕਰਨੀ ਵੀ ਖੂਬ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਰੁਪਈਏ ਨਿਕਲਦੇ ਵੇਖ ਇਹ ਕਈ ਵਾਰੀ ਸਿਫਤ ਕੁਝ ਜਿਆਦਾ ਹੀ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਕੋਲ ਵਧੀਆ ਕਲਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਸ ਮੱਲ੍ਹਮ-ਪੱਟੀ ਵਾਲੇ ਔਗਣ ਕਰਕੇ ਹੀ 'ਮਰਾਸੀ' ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਨਕਾਰਾਤਮਿਕ ਜਿਹੇ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। {{gap}}ਇਸੇ ਨੁਕਤੇ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਅੱਜ ਦੇ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਮਰਾਸੀਆਂ ਨੇ ਸਮਝ ਲਿਆ। ਸਿਫ਼ਤ ਕਰੋ ਪੈਸੇ ਝਾੜੋ। ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਬੰਦੇ ਤੇ ਟਕੋਰ ਨਾ ਕਰੋ। ਅਣਫੜੀ ਰਿਸ਼ਵਤ ਤੇ ਨਾ ਅਹਿਲੀਅਤ ਤੇ ਤਵੇ ਲਾਈ ਜਾਓ। ਇਸੇ ਲਾਇਨ ਨੂੰ ਫੜ ਕਿ ਸਾਡੇ ਭੱਲਿਆਂ, ਭਗਵੰਤਾਂ, ਘੁੱਗੀਆਂ ਆਦਿ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਮੇਡੀ ਦੀ ਯੱਖਣਾ ਵੱਢ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ। ਲੋਕ ਫੋਕੇ ਫੋਕੇ ਹਸਾ ਲਏ, ਪੈਸੇ ਕਮਾ ਲਏ, ਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਮਰਾਸੀ ਭੁੱਖੇ ਮਾਰਤੇ। ਖੈਰ ਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਦਬ-ਦਬਾ ਹੀ ਇੰਨਾਂ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਕਿ 'ਕਾਮੇਡੀ ਵਿਚ ਵੀ ਕਲਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ' ਇਹ ਸੋਚ ਬਰਫ ਵਿੱਚ ਲਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। {{gap}}ਅੱਜਕਲ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਵੀ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਹਨ ਸਾਹਿੱਤਕਾਰ ਮਰਾਸੀ। ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਯੋਗਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਸਾਹਿਤ ਸਿਰਜਣਾ ਇਕ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਲਿਖਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ, ਲਿਖ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੇ ਫੇਰ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਈ ਵਾਰੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ। ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਇਕ ਖਾਸੀਅਤ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਚੌਧਰ ਵੱਧ ਤੇ ਪੈਸੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਚੌਧਰ ਵੀ ਕਮਾਲ ਦੀ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਦੀ ਸਕੱਤਰੀ ਹੋਵੇ, ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸਨਮਾਨਾਂ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਫੱਟੇ ਲੈਣੇ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-45|}}</noinclude> jw5ftsw5m2fp24mpqvxf0xl08o6mm9f 250 66482 195508 195117 2025-06-05T07:51:07Z Sonia Atwal 2031 195508 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਹੋਣ, ਇਸ ਲਈ ਕਾਫੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਫੇਰ ਜੇ ਇਹ ਮਿਹਨਤ ਕਿਸੇ ਢੰਗ ਤਰੀਕੇ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੈਸੇ ਵੀ 'ਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਸਾਹਿੱਤਕ ਮਰਾਸੀ ਬਨਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਕਈ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਾਰਟ ਟਾਇਮ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਤੋਂ। ਜੋ ਵੀ ਮਿਲੇ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਸ਼ਕਾ-ਪੁਚਕਾ ਕੇ ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਤੇ ਚੇਪ ਦਿਓ। ਇੰਜ 'ਕੱਠਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਚਿੱਟੇ ਅਖਬਾਰੀ ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਹਿੱਤ ਤੇ ਲਿਖੇ ਕਾਲੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਮੁਜੱਸਮਾ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਪੋੜੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਸਾਡਾ ਇਕ ਸਾਹਿੱਤਕਾਰ ਮਿੱਤਰ, (ਜੋ ਕਦੇ ਆਪ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ) ‘ਗੋਹਾ ਕੂੜਾ’ ਕਰਨਾ ਆਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਅਗਲੀ ਪੋੜੀ ਹੈ ਸਾਥੀ ਲੇਖਕਾਂ (ਵੋਟਾਂ), ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੇ ਪੈਸਾਧਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਉਸਤੱਤਵੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣਾ ਤੇ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਨਾ। ਇਸ ਵਿਚ ਅੱਜ ਦੇ ਦੌਰ ਦੇ ਅਣਗਿਣਤ ਮਰਾਸੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਕਵੀ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ ਹਨ, ਇੱਕ ਨੇ ਬੇਹਿਸਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਨੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਛਾਪੀ। ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਫਤਾਂ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਜੜ ਦਿੱਤੇ। ਇੱਕ ਦੀਆਂ ਇਸ ਮਰਾਸੀਪੁਣੇ ਦੀਆਂ 3-4 ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪ ਗਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਕ ਦੀ ਛਪਣ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਜ ਦੇ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਹਨ, ਮਾੜੇ ਮੋਟੇ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਚੰਗੀਆਈਆਂ ਦਿਸਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਵੋਟ ਦਾ ਇੱਕ ਹੱਕਦਾਰ ਵੀ ਪੱਕਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਧਾ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਕਈ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। {{gap}}ਭਾਵੇਂ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਇਸ ਧੰਦੇ ਨਾਲ ਕਾਮੇਡੀ (?) ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਤੇ ਅਸਲੀ ਮਰਾਸੀਆਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਬਰਾਦਰੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਸ ਫਰਕ ਇੰਨਾਂ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿਚ ਚੁੱਭਣ ਵਾਲੀ ਅਸਲੀਅਤ ਦੀ ਟਕੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਬਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕੂਲੇ ਕੂਲੇ ਸ਼ਬਦੀ ਮੱਲਮ ਨਾਲ ਲਿੱਬੜੇ ਫੰਭੇ। ਜੇ ਨਹੀਂ ਯਕੀਨ ਤਾਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ ਚੁੱਕ ਲਵੋ ਤੇ ਦੇਖੋ ਕਿੰਨੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਲੇਖਕਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪੇ ਹੀ ਗਿਣਤੀ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-46|}}</noinclude> iwgew45p138134df3qp9qkj00tk72d2 250 66485 195509 195133 2025-06-05T09:51:43Z Sonia Atwal 2031 195509 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਨਾ ਕਰੋ, ਸਿਰਫ ਪਿਆਰ ਕਰੋ, ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਵੈਸੇ ਵੀ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਨੇਮ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਦੁੱਖ ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਝੱਲਣੀ ਪਈ। ਆਪਣੀ ਸੌਂਹ ਖਾਕੇ ਉਸਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਉਸਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਗਏ। ਤੇ ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ, ਨਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਸਕੇ ਤੇ ਨਾ ਦੋਸਤ। ਅੱਜਕਲ ਇਹ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਆਪੇ ਸਿਰਜੇ ਅਗਿਆਤਵਾਸ ਵਿਚ ਹੈ। {{gap}}ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਮਿਲਦੇ ਰਹੇ। ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਸਭ ਦੇ ਨੰਬਰ 2ੳ, 2ਅ, 2ੲ ਆਦਿ ਹੀ ਰੱਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤਿੰਨ ਜਾਂ ਚਾਰ ਨਹੀਂ। ਤਿੰਨ ਨੰਬਰ ਤੇ ਚਾਰ ਨੰਬਰ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਦਹਾਕਾ ਪਹਿਲੋਂ ਮਿਲੇ। ਦੋਨੋਂ ਰੱਜ ਕਿ ਸੋਹਣੇ, ਸੋਹਣੀਆਂ ਪੱਗਾਂ, ਨਰਮ ਮੁੱਛਾਂ, ਵਧੀਆ ਕੱਦ ਕਾਠ ਤੇ ਘਰੋਂ ਸੌਖੇ। ਤਿੰਨ ਨੰਬਰ ਨੇ ਦੋ ਨੰਬਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਪੈਸੇ ਕਮਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਨਾਤੇ ਸਨ। ਲੱਖਾਂ ਦਾ ਮਾਲ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਸੱਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਿਲ ਲਵੇ ਆਪਣਾ ਬਣਾ ਲਵੇ। ਮੇਰੇ ਵਰਗਾ ਉਸ ਲਈ ਕੀ ਸ਼ੈਅ ਸੀ। ਝਟ ਮੈਨੂੰ ਬੇਵਕੂਫ ਬਣਾ ਲਿਆ ਤੇ ਮੇਰੀ ਤੁੱਛ ਬੁੱਧੀ ਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਝੂਠੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿਚ ਵੱਡਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਦਿਖਾ ਕਿ, ਮੈਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਪੈਸੇ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਪਰ ਬੌਧਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਵਿਕਸਤ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਧਾਂਕ ਜਮਾ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਭਰਮ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ। ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਦੋ ਢਾਈ ਲੱਖ ਦਾ ਚੂਨਾ ਲਾਕੇ ਆਜ਼ਾਦ ਪੰਛੀ ਵਾਂਗ ਅੱਜ ਵੀ ਇਹ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਮੈਨੂੰ ਬਿੰਨ੍ਹਾਂ ਬੇਸ਼ਰਮ ਹੋਏ ਹਾਲ ਚਾਲ ਪੁੱਛ ਕਿ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। {{gap}}ਚੌਥਾ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਮਾਲ ਦੀ ਸ਼ੈਅ ਹੈ। ਕਮਾਲ ਦੀ ਕਲਾ ਹੈ ਉਸਦੀ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਦੀ ਤੇ ਮਰਾਸ ਪੁਣੇ ਦੀ। ਵਿਚਾਰਾ ਜਿਹਾ ਬਣਕੇ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗਰੀਬੀ ਦਾ ਲਿਬਾਸ ਪਾਕੇ ਮੋਹ ਦੀਆਂ ਤੰਦਾਂ ਇੰਜ ਵਿਛਾਵੇਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੈਦ ਹੋਏ ਬਗੈਰ ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਫੜੇਗਾ ਜੋ ਪੈਸੇ ਵਾਲਾ ਹੈ ਤੇ ਕਿਸੇ ਕਲਾ ਤੋਂ ਕੋਰਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਨਾਉਣ ਜਾਂ ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਨਾਉਣਾ ਉਸਦੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਖੇਲ ਹੈ। ਪਰ ਵਿਚਾਰੇ ਦੀ ਹੈ ਦਸ਼ਾ ਮਾੜੀ। ਅੱਜ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਤਰਾਰ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਲੋਕ ਹੁਣ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-49|}}</noinclude> b6jm018nqvh835p2gu7ul129do4bpbk 250 66486 195510 195135 2025-06-05T09:58:55Z Sonia Atwal 2031 195510 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਵਿਚਾਰੇ ਇਸ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਦੇ ਹੱਥ ਕੰਡੇ ਹੁਣ ਲੋਕੀ ਸਮਝਣ ਲਗ ਪਏ ਹਨ। ਉਸਦੀਆਂ ਮਿੱਠੀਆਂ ਮਿੱਠੀਆਂ ਮਨ ਜਤਾਉਣ ਦੀਆਂ ਸਭ ਚਾਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਖੁਸ਼ਬੋ ਆਉਣ ਲਗ ਪਈ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਮਹਿਕ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਘਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਕਾਫੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। {{gap}}ਮਿਲਦੇ ਤਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਰਹੇ ਪਰ ਉਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਪੂਰੇ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਜਾਂ ਫੇਰ ਨਾਗੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਲਿਆਂਦੇ ਸੋਹਣੇ ਸੁਨੱਖੇ ਬਲਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵੱਖਰਾ ਨਿਕਲਿਆ ਬਲਦ ਸਨ। ਤੁਸੀਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਇੰਨੇ ਸਾਰੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋਏ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਹਨਾਂ ਸਭ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਤਾਂ ਵੱਖ ਵੱਖ 'ਤੇ ਹੋਰ ਰੱਖੇ ਹਨ। ਕਾਗਜ਼ੀ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨਾਮ ਵੀ ਅਲੱਗ ਹਨ। ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਤਾਂ ਸਬੱਬੀ ਹੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਨਾਮ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਕ ਨਾਮ ਦੀ ਭਾਲ ਸੀ ਪਰ ਲਭ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਿਹਾ। ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਦੋਸਤਾਂ ਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਤੱਕ ਸਫਰ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਨਾਗੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਲੰਘਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਆਇਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਲੋਕ ਇਥੋਂ ਬਲਦ ਖਰੀਦ ਕਿ ਲਿਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਉਥੇ ਬਲਦ, ਗਾਵਾਂ, ਵੱਛੇ ਤੇ ਵੱਛੀਆਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਸਨ। ਅਵਾਰਾ ਫਿਰਦੇ ਪਸ਼ੂ ਵੀ ਸੋਹਣੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੋਹਣੇ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੈਂਦੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਦੀਆਂ। ਤਾਂ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਮੇਰਾ ਸਾਥੀ ਬੋਲਿਆ। ‘ਸਾਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵੀ ਇਕ ਬੰਦਾ ਉਹਨੂੰ ਅਸੀਂ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਆਖਦੇ ਹਾਂ।’ ਮੇਰੇ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਉਸ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਨਾਗੌਰੀ ਕੋਈ ਗੋਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਸ ਉਹ ਹੈ ਹੀ ਰੱਜ ਕਿ ਸੋਹਣਾ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਇੰਦਰ ਤੋਂ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਸੁਭਾਅ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਲਗਭਗ ਜਵਾਬ ਉਪਰੋਕਤ ਚਾਰ ਨਾਗੌਰੀਆਂ ਵਰਗਾ ਹੀ ਸੀ। ਕਦੋਂ ਦਾ ਨਾਗੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅਸੀਂ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਆਏ ਹਾਂ ਪਰ ਇੰਦਰ ਨਾਗੌਰੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਹੀ ਚਲਿਆ ਆਇਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਗਿਲਾ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਰੋਸਾ ਨਹੀਂ, ਕਿਸੇ ਘਾਟੇ ਦਾ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ, ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਕੁੜੱਤਣ ਨਹੀਂ। ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨੇਮ ਨੂੰ ਮੰਨ ਚੁਕੇ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-50|}}</noinclude> 9px5nvq16i0f4gxanix3vwrg58gs6wp 250 66500 195511 195149 2025-06-05T10:17:00Z Sonia Atwal 2031 195511 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>{{center|{{x-larger|'''ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ-ਪੰਜਾਬੀ'''}}}} {{center|{{x-larger|'''ਭਾਸ਼ਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਰੇਗੀ'''}}}} {{gap}}ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਚਿੰਤਾ ਵਿਚ ਹੈ ਕਿ ਕਿਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਖਤਮ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਅਕਸਰ ਹੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਤ ਕਰਨ ਲਈ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੇ ਕਿਸੇ ਸਰਵੇ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ, ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ 7000 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ ਮਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਮਰ ਰਹੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, 7000 ਤਕਸੀਮ 365 ਯਾਨੀ ਕਿ ਲਗਭਗ 20 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਹੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਮੰਨਿਆਂ 50 ਸਾਲ ਤੱਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੋ ਵਾਰੀ ਮਰ ਕੇ ਫਿਰ ਜਨਮ ਲੈ ਚੁਕੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਦੂਸਰਾ ਤੱਥ ਇਹ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ 7000 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਤੇਹਰਵਾਂ ਅਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਤੱਥ ਤਾਂ ਸਗੋਂ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਖਤਮ ਹੋਣਾ ਕੋਈ ਸੌਖੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ। ਜਿਵੇਂ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਇਹ ਖਤਮ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਪਰ ਫੁੱਟਬਾਲ ਵਿਚ ਸਾਡਾ 200 ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚੋਂ ਇੱਕ ਸੋ ਅਠਤਾਲੀਵਾਂ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਕਹਿਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਹਿਸਾਬ ਦੀਆਂ ਜਮਾਂਬੰਦੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਗਿਆਰਵਾਂ ਜਾਂ ਤੇਰਵਾਂ ਅਸਥਾਨ ਹੋਣਾ ਕਿਹੜਾ ਛੋਟੀ ਗੱਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਮਰਦੇ ਆਉਣਾ ਵੀ ਇਕ ਅਲੋਕਿਕ ਘਟਨਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਉਹੋ ਹੀ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗੈਰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਸ਼ਾ ਸਿਰਫ ਅੱਖਰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਜਾਂ ਫਿਰ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਜਾਂ ਫਿਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਵਾਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਰੂਪ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸੰਚਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿਸੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖਿਤੇ ਦੀ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-52|}}</noinclude> lxdhrp5msb0rh8v0fyy2a80poefm0qs 250 66501 195518 195161 2025-06-05T11:55:11Z Sonia Atwal 2031 195518 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sonia Atwal" /></noinclude>ਦੇਣ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਉਸ ਖਿਤੇ ਵਿਚ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਜਨੇਟਿਕ ਸਰੂਪ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਨ ਸਮੂਹਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਹੀ ਕਿਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਦੀ ਹੈ। {{gap}}21ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਮਨੁਖਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਆਪਸ ਵਿਚ ਰਚਮਿਚ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਏਕੀਕਰਨ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਏਕੀਕਰਨ ਤੋਂ ਮੇਰਾ ਭਾਵ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਰਹਿਣ ਸਹਿਣ ਦੇ ਢੰਗ ਜਾਂ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਵਿਚ ਸਮਾਨਤਾ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਇਕ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕ ਦੂਸਰੇ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ ਉਥੇ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਪਹਿਰਾਵਾ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਵੀ ਵਧਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸੋਚ ਵਿਚ ਇਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸੌਖੇ, ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਸਰਲ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਹ ਦੂਜੇ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਬਦ, ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਮੰਗ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਰਤਣੇ, ਸਮਝਣੇ ਅਤੇ ਪਚਾਉਣੇ ਸੌਖੇ ਲੱਗਦੇ ਹੋਣ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ 7000-8000 ਕੌਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈ ਖੋਜ ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਸ ਰਲੇਵੇ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਚਾਰ ਕੁ ਦੁਹਾਕੇ ਤਾਂ ਲੋਕੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮਿਆਂ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਅਪਹੁੰਚ ਵਸਤੂ ਲੱਗਦੀ ਰਹੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਵਿਦਵਾਨ ਨਾਲ ਅਗਿਆਨੀ ਦਾ ਵਾਹ ਪੈ ਗਿਆ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਸੰਨ 1990 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰਨਾਂ ਵਾਂਗ ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਮ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਦਸਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚ-ਵਿਚ ਹੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਸੋਚ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅੱਧੀ ਉਮਰ ਲੰਘਾ ਚੁੱਕੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ, ਖੋਜੀਆਂ ਅਤੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੋਲੋਂ ਡਰ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਅਤੇ ਉਹ<noinclude>{{rh||ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ-53|}}</noinclude> da6d0txnkut49rgv5t0meo25106ix1y 250 66540 195512 195414 2025-06-05T10:42:05Z Tamanpreet Kaur 606 195512 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਸੁਹਣੀ ਰੂਹ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਭਾਰਿਆਂ ਕਰੇਂ ਜਿ ਅੱਜ ਆਪ ਨੂੰ, ਕੱਲ ਕੀਕੂੰ ਉਡ ਸਕਸੇ ਰੂਹ ! ਉਡਦੀ ਰਹੁ, ਵਿਚ ਗਗਨਾਂ ਉੱਚੀ, ਹੰਸ ਹਮਾਂ ਸੁਣ ਨੀਂ ਸੁਹਣੀ ਖਯਾਲ ਇਕ ਹੁੰਦੇ, ਸੱਕਣ ਛੂਹ 1 ਉੱਡਣ ਦੇਣ ਨ ਆਪਣੇ ਭਾਰ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਵਿਸਾਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ, ਪ੍ਰੀਤਮ-ਖਯਾਲ ਮੁੜੇ ਨ ਮੂੰਹ | 百 ਬੇਹਰਾਦਨ ੮੫-੫੫] ਸਿੱਧਾ ਤੱਕਲਾ 'ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ' ! ਲਗੀ वे ਇਕ ਲੱਲ । ਤਕਲਾ ਰੁਖੀ ਸਿੱਧਾ ਮੇਰਾ ਪਵੇ ਨ ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਲ । ਹੋਰ ਖਯਾਲ ਦੀ ਜਾ ਮੁਹਾਣ ਨੂੰ ਮੈਂ ਮੱਥਾ ਲੱਗੇ, 'ਚਰਨ-ਛੋਹ ਆਪਣੀ ਤੋਂ ਸਾਈਆ ਪਲ ਭਰ ਪਰ . ਨ ਘੱਲ। ਡੇਹਰਾਦੂਨ ......੫੫]<noinclude></noinclude> 8s620aa4f2o63dse0t405t3dopmj7yc 195513 195512 2025-06-05T10:49:41Z Tamanpreet Kaur 606 195513 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਸੁਹਣੀ ਰੂਹ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਭਾਰਿਆਂ ਕਰੇਂ ਜਿ ਅੱਜ ਆਪ ਨੂੰ, ਕੱਲ ਕੀਕੂੰ ਉਡ ਸਕਸੇ ਰੂਹ! ਉਡਦੀ ਰਹੁ, ਵਿਚ ਗਗਨਾਂ ਉੱਚੀ, ਹੰਸ ਹੁਮਾ ਨਾ ਸੱਕਣ ਛੂਹ। ਸੁਣ ਨੀਂ ਸੁਹਣੀ ਖਯਾਲ ਇਕ ਹੁੰਦੇ, ਉੱਡਣ ਦੇਣ ਨ ਆਪਣੇ ਭਾਰ। ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਵਿਸਾਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ, ਪ੍ਰੀਤਮ-ਖਯਾਲ ਮੁੜੇ ਨ ਮੂੰਹ। ਡੇਹਰਾਦਨ ੮-੫-੫੫] {{center|{{x-larger|ਸਿੱਧਾ ਤੱਕਲਾ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|'ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ' 'ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ'! ਲਗੀ ਰਹੇ ਇਕ ਲੱਲ। 'ਤੱਕਲਾ ਰਖੀ ਸਿੱਧਾ ਸਿੱਧਾਪਵੇ ਨ ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਲ । ਹੋਰ ਖਯਾਲ ਦੀ ਜਾ ਮੁਹਾਣ ਨੂੰ ਮੈਂ ਮੱਥਾ ਲੱਗੇ, 'ਚਰਨ-ਛੋਹ ਆਪਣੀ ਤੋਂ ਸਾਈਆ ਪਲ ਭਰ ਪਰ . ਨ ਘੱਲ। ਡੇਹਰਾਦੂਨ ......੫੫]<noinclude></noinclude> s43y7zl0q51vdnfloe2obky7lvos7k3 195514 195513 2025-06-05T10:52:01Z Tamanpreet Kaur 606 195514 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਸੁਹਣੀ ਰੂਹ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਭਾਰਿਆਂ ਕਰੇਂ ਜਿ ਅੱਜ ਆਪ ਨੂੰ, ਕੱਲ ਕੀਕੂੰ ਉਡ ਸਕਸੇ ਰੂਹ! ਉਡਦੀ ਰਹੁ, ਵਿਚ ਗਗਨਾਂ ਉੱਚੀ, ਹੰਸ ਹੁਮਾ ਨਾ ਸੱਕਣ ਛੂਹ। ਸੁਣ ਨੀਂ ਸੁਹਣੀ ਖਯਾਲ ਇਕ ਹੁੰਦੇ, ਉੱਡਣ ਦੇਣ ਨ ਆਪਣੇ ਭਾਰ। ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਵਿਸਾਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ, ਪ੍ਰੀਤਮ-ਖਯਾਲ ਮੁੜੇ ਨ ਮੂੰਹ। ਡੇਹਰਾਦਨ ੮-੫-੫੫] {{center|{{x-larger|ਸਿੱਧਾ ਤੱਕਲਾ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|'ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ' 'ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ'! ਲਗੀ ਰਹੇ ਇਕ ਲੱਲ। 'ਤੱਕਲਾ ਰਖੀ ਸਿੱਧਾ ਮੇਰਾ ਪਵੇ ਨ ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਲ। ਹੋਰ ਖਯਾਲ ਦੀ ਜਾ ਮੁਹਾਠ ਨੂੰ ਮੈਂ ਮੱਥਾ ਨਾ ਲੱਗੇਮੱਥਾਰਨ-ਛੋਹ ਆਪਣੀ ਤੋਂ ਸਾਈਆ ਪਲ ਭਰ ਪਰ . ਨ ਘੱਲ। ਡੇਹਰਾਦੂਨ ......੫੫]<noinclude></noinclude> qdyu4y40pssqf4bucj7vkgg9f8699t9 195515 195514 2025-06-05T10:54:28Z Tamanpreet Kaur 606 195515 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਸੁਹਣੀ ਰੂਹ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਭਾਰਿਆਂ ਕਰੇਂ ਜਿ ਅੱਜ ਆਪ ਨੂੰ, ਕੱਲ ਕੀਕੂੰ ਉਡ ਸਕਸੇ ਰੂਹ! ਉਡਦੀ ਰਹੁ, ਵਿਚ ਗਗਨਾਂ ਉੱਚੀ, ਹੰਸ ਹੁਮਾ ਨਾ ਸੱਕਣ ਛੂਹ। ਸੁਣ ਨੀਂ ਸੁਹਣੀ ਖਯਾਲ ਇਕ ਹੁੰਦੇ, ਉੱਡਣ ਦੇਣ ਨ ਆਪਣੇ ਭਾਰ। ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਵਿਸਾਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ, ਪ੍ਰੀਤਮ-ਖਯਾਲ ਮੁੜੇ ਨ ਮੂੰਹ। ਡੇਹਰਾਦਨ ੮-੫-੫੫] {{center|{{x-larger|ਸਿੱਧਾ ਤੱਕਲਾ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|'ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ' 'ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ'! ਲਗੀ ਰਹੇ ਇਕ ਲੱਲ। 'ਤੱਕਲਾ ਰਖੀ ਸਿੱਧਾ ਮੇਰਾ ਪਵੇ ਨ ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਲ। ਹੋਰ ਖਯਾਲ ਦੀ ਜਾ ਮੁਹਾਠ ਨੂੰ ਮੈਂ ਮੱਥਾ ਨਾ ਲੱਗੇ। ਚਰਨ-ਛੋਹ ਆਪਣੀ ਤੋਂ ਸਾਈਆ ਪਲ ਭਰ ਪਰੇ ਨ ਘੱਲ। ਡੇਹਰਾਦੂਨ ੮-੫-੫੫]<noinclude></noinclude> kjt78kxbeguwedomdfjsycb6ydop8tw 195516 195515 2025-06-05T10:57:01Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਸੋਧਣਾ */ 195516 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਸੁਹਣੀ ਰੂਹ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਭਾਰਿਆਂ ਕਰੇਂ ਜਿ ਅੱਜ ਆਪ ਨੂੰ,}} {{overfloat right|ਕੱਲ ਕੀਕੂੰ ਉਡ ਸਕਸੇ ਰੂਹ!}} {{overfloat left|ਉਡਦੀ ਰਹੁ, ਵਿਚ ਗਗਨਾਂ ਉੱਚੀ,}} {{overfloat right|ਹੰਸ ਹੁਮਾ ਨਾ ਸੱਕਣ ਛੂਹ।}} {{overfloat left|ਸੁਣ ਨੀਂ ਸੁਹਣੀ ਖਯਾਲ ਇਕ ਹੁੰਦੇ,}} {{overfloat right|ਉੱਡਣ ਦੇਣ ਨ ਆਪਣੇ ਭਾਰ।}} {{overfloat left|ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਵਿਸਾਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ,}} {{overfloat right|ਪ੍ਰੀਤਮ-ਖਯਾਲ ਮੁੜੇ ਨ ਮੂੰਹ।}} {{overfloat left|ਡੇਹਰਾਦਨ ੮-੫-੫੫]}}</poem>}} {{center|{{x-larger|ਸਿੱਧਾ ਤੱਕਲਾ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|'ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ' 'ਸਾਈਆਂ ਮੇਰੇ'!}} {{overfloat right|ਲਗੀ ਰਹੇ ਇਕ ਲੱਲ।}} {{overfloat left|'ਤੱਕਲਾ ਰਖੀ ਸਿੱਧਾ ਮੇਰਾ}} {{overfloat right|ਪਵੇ ਨ ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਲ।}} {{overfloat left|ਹੋਰ ਖਯਾਲ ਦੀ ਜਾ ਮੁਹਾਠ ਨੂੰ}} {{overfloat right|ਮੈਂ ਮੱਥਾ ਨਾ ਲੱਗੇ।}} {{overfloat left|ਚਰਨ-ਛੋਹ ਆਪਣੀ ਤੋਂ ਸਾਈਆ}} {{overfloat right|ਪਲ ਭਰ ਪਰੇ ਨ ਘੱਲ।}} {{overfloat left|ਡੇਹਰਾਦੂਨ ੮-੫-੫੫]}}</poem>}}<noinclude></noinclude> dkwtqohf9h1pjd3cj6eg9cuha8aj78k 250 66541 195517 195415 2025-06-05T10:58:58Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 195517 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>{{center|{{x-larger|ਭੁੱਲਣ ਬਾਣ}}}} {{Block center|<poem>{{overfloat left|ਭੁੱਲਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਸਾਈਆਂ! रत ਕਰ ਕੇ ਮੈਂ ਰੋਈ, ਲੈ ਤੂੰ ਰੁਮਾਲ ਅੱਥਰੂ ਪੂੰਝੇ ਅੰਮੀ 行 ਜਿਉਂ ਛੂਟ ਛੂਟ ਭੁਲਣ ਬਾਣ ਅਸਾਡੀ ਕੋਈ । ਪਰਤ ਪਤ ਮੁੜ ਆਵੇ, ਢੋਈ | ‘ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਬਾਣ' ਤਮਾਡੀ ਸਾਂਈਆਂ ! ਰੁਕੇ ਕਲੱਕਤਾ ੨੨-੧੨੫੬ {{center|{{x-larger|ਜੁਗਨੂੰ ਦਾ ਚਮਕਾਰ}}}} ਸੁਣ ਜੁਗਨੂੰ ਤੂੰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈਂ ਚੰਦ ਸੁਰ ਬਿਜਲੀ, ਤਾਰੇ, ਦੀਵੇ, ਅਗਨੀ ਚਾਨਣ ਸਹਿਮ ਖਾਇ ਕਿਉਂ ਬੰਦ ਕਰੇਂ ਨ ਨਿੱਕੀ ਨਿਜ ਜੁਗਨੂੰ ਆਖੋ : ਵੰਸ ਨ ਆਪਣੇ B ਕਮਾਈਏ ਚਮਕਾਰ, ਪਸਾਰ, ਚਮਕਾਰ ਤੇ ਕਾਰ ਹੁਕਮ ਬੰਬਈ ੧੮-੩-੫੫] ੧੧<noinclude></noinclude> fh5s7wmy9wmoedk1ipkqaw38qxok1l1 250 66546 195434 2025-06-04T17:52:13Z Sonia Atwal 2031 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "________________ ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਜਿਥੇ ਵੀ ਸੀਟਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਮੂਹਰਲੀ ਤੇ ਮਗਰਲੀ ਸੀਟ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਿਥੇ ਸੀਟਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣਗੀਆਂ ਉਥੇ ਕਈ ਮੂਹਰਲੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਇਹ ਕੋਈ ਆਲੋਕਾਰੀ ਗਲ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਇਹ ਸੀਟ ਹੁੰਦ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195434 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sonia Atwal" /></noinclude>________________ ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਜਿਥੇ ਵੀ ਸੀਟਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਮੂਹਰਲੀ ਤੇ ਮਗਰਲੀ ਸੀਟ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਿਥੇ ਸੀਟਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣਗੀਆਂ ਉਥੇ ਕਈ ਮੂਹਰਲੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਇਹ ਕੋਈ ਆਲੋਕਾਰੀ ਗਲ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਇਹ ਸੀਟ ਹੁੰਦੀ ਬੜੀ ਅਜਬ ਸ਼ੈਅ ਹੈ। ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਦੀ ਇਕ ਖਾਸ ਖਿੱਚ, ਇਕ ਖਾਸ ਕਸ਼ਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਕ ਖਾਸ ਮਹੱਤਵ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਝੁਨਝੁਣੀ ਜਿਹੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਕ ਮਸਲਾ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਦੇ ਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਲੋਕ (ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ) ਅਕਸਰ ਦਾਅ ਜਿਹਾ ਲਾਕੇ ਮੂਹਰਲੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਮਲੱਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਹਾਲ ਵਿਚ ਲੋਕ ਬੈਠਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅੱਖ ਖਾਲੀ ਪਈ ਜਾਂ ਖਾਲੀ ਰੱਖੀ ਗਈ ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਤੇ ਲੱਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਛੋਹਲੇ ਕਦਮ, ਕੁਝ ਦੂਸਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ‘ਮਾਫ ਕਰਨਾ’ ਕਹਿ ਇਹ ਜਾ ਮੱਲਦੇ ਹਨ ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ। ਬਸ ਫੇਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚਿਰ ਸਮਾਗਮ ਚਲੋਗਾ ਇਹ, ਲਖ ਤਕਲੀਫ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਉੱਠਣਗੇ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਲੋਕ ਤਾਂ ਘੜੀ ਮੁੜੀ ਪਿਛੋਂ ਮੁੜ ਮੁੜ ਕਿ ਵੇਖਣਗੇ ਤਾਂ ਕਿ ਪਿਛਲਿਆਂ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਰਹੇ ਕਿ ਉਹ ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਦੇ ਵਾਸੀ ਹਨ। ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਜਿਥੇ ਇਕ ਮਾਨਸਿਕ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦੇਂਦੀ ਹੈ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ, ਉਥੇ ਇਕ ਦੁਬਿਧਾ ਵਿਚ ਵੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਪਾਈ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਖਾਂਦੇ-ਪੀਂਦੇ, ਸੌਂਦੇ-ਉਠਦੇ, ਕੰਮ-ਕਾਰ ਕਰਦੇ ਜਾਂ ਤੁਰੇ-ਫਿਰਦੇ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੂਹਰਲੀ ਕੁਰਸੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਥੇ, ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਲੱਭਣੀ ਹੈ ਇਹ ਭਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਇਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੋਂ ਦਾਅਵੇਦਾਰ 2 ਜਾਂ ਵੱਧ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਤਕੜੇ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਅੱਗੇ ਮਾੜੇ ਕੁੱਤੇ ਪੂਛ ਦੱਬਾ ਕਿ ਪਿਛੇ ਹਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਬਿਲਕੁਲ ਇਵੇ ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ - 81<noinclude></noinclude> bcilicsnef9lxvfr7hpan2py2gb54b5 250 66547 195435 2025-06-04T17:52:35Z Sonia Atwal 2031 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "________________ 7 ' ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਤਕੜੇ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ, ‘ਹੀ ਹੀ ਕਰਕੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜਾਂ ਫੇਰ, ‘ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਛੇ ਬੈਠਦੇ ਹਾਂ, ਸਮਾਗਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਦੇਖਾਂਗੇ, ਪਿਛਿਓਂ ਹਰ ਕੋਈ ਦਿਖਦਾ ਹੈ”..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195435 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sonia Atwal" /></noinclude>________________ 7 ' ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਤਕੜੇ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ, ‘ਹੀ ਹੀ ਕਰਕੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜਾਂ ਫੇਰ, ‘ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਛੇ ਬੈਠਦੇ ਹਾਂ, ਸਮਾਗਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਦੇਖਾਂਗੇ, ਪਿਛਿਓਂ ਹਰ ਕੋਈ ਦਿਖਦਾ ਹੈ” ਕਹਿ ਕਿ ਛਿੱਪੇ ਜਿਹੇ ਪਿਛੇ ਸੀਟ ਭਾਲਣ ਲਗ ਜਾਣਗੇ ਤੇ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਮਾੜਾ ਬੰਦਾ ਜਾਂ ਛੋਟੀ ਹੈਸੀਅਤ ਵਾਲਾ ਨੇੜੇ ਹੀ ਲਭ ਪਵੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਖਣਗੇ ਇਹ ਸੀਟ ਮਹਿਮਾਨਾ ਲਈ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਪਿਛੇ ਚਲੇ ਜਾਵੋ ਤੇ ਆਪ ਸੀਟ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲੈਣਗੇ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਟੱਕਰ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ‘ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਭਲਵਾਨਾਂ ਦੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫੇਰ ਕਿ ਬਸ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਟੋਟਕੇ ਛੱਡਣਗੇ, ਦਿਖਾਵਾ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਪਰ ਜ਼ੁਬਾਨ ਵਿਚ ਤੋ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ ਹੋਣਗੀਆਂ ਅਣਦੇਖੀਆਂ ਛੁਰੀਆਂ। ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਧੱਕਾ ਤੇ ਸੀਟ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ। ਮੂਹਰਲੀ ਸੀਟ ਤੇ ਬੈਠਾ ਬੰਦਾ ਅਕਸਰ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਨਾਲ ਅੱਖ ਮਿਲਾਉਂਦਾ ਰਹੇਗਾ ਤੇ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦੇ ਹੀ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਜੋੜ ਫਤਿਹ ਬੁਲਾਏਗਾ, ਜਦੋਂ ਫੋਟੋ ਵਾਲਾ ਭਾਈ ਫੋਟੋ ਖਿਚਣ ਲਗੇਗਾ ਤਾਂ ਇੰਜ ਪੋਜ਼ ਬਣਾਵਣਗੇ ਜਿਵੇਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੀਰੀਅਸ ਸਰੋਤਾ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਫਿਰ ਹਥ ਤੇ ਉਂਗਲੀ ਖੜੀ ਕਰ ਸੁਆਲ ਕਰਨ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਵਿਚ ਫੋਟੋ ਖਿਚਵਾਉਣਗੇ I ਸਮਾਗਮ ਕੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕੀ ਨਹੀਂ ਇਹਨਾਂ ਮੂਹਰਲੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਦੇ ਇੱਛੁਕਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਮਾਅਨਾ ਨਹੀਂ ਰਖਦਾ। ਬਸ ਸੀਟ ਮਿਲ ਜਾਵੇ, ਲੋਕ ਦੇਖ ਲੈਣ ਜਾਂ ਖਬਰ ਜੋਗੇ ਹੋ ਜਾਣ, ਇਹੋ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਹੈ। ਮੂਹਰਲੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਮੂਹਰੇ ਇਕ ਸੀਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਡਰਾਇਵਰ ਸੀਟ, ਕਦੇ ਇਥੋਂ ਪਹੁੰਚਣਾ ਇਨਾਂ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਪਰ ਕਾਬਲੀਅਤ ਨਹੀਂ। ਖੈਰ ਇਸ ਸੀਟ ਦੀ ਗਲਬਾਤ ਫੇਰ ਕਦੇ ਕਰਾਂਗੇ -ਆਮੀਨ- ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ - 82<noinclude></noinclude> d67oc73hvrzo54n5aoh2qvqfh0r2g0m 250 66548 195436 2025-06-04T17:52:59Z Sonia Atwal 2031 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "________________ ਬੱਸ ਸਟਾਪ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਦਿਨ ਬੜਾ ਸੋਹਣਾ ਚੜ੍ਹਿਆ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਤਾਪਮਾਨ ਬਿਲਕੁਲ ਸਰੀਰਕ ਸੁੱਖ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਸੀ। ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਬਰਮਿੰਘਮ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿਚ ਜਾਕੇ ਕ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195436 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sonia Atwal" /></noinclude>________________ ਬੱਸ ਸਟਾਪ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਦਿਨ ਬੜਾ ਸੋਹਣਾ ਚੜ੍ਹਿਆ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਤਾਪਮਾਨ ਬਿਲਕੁਲ ਸਰੀਰਕ ਸੁੱਖ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਸੀ। ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਬਰਮਿੰਘਮ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿਚ ਜਾਕੇ ਕੁਝ ਫੋਲਾ ਫਰਾਲੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ, ਕੁਝ ਮਗਜ਼ ਪੱਚੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ। ਇਹ ਵੀ ਮਨ ਵਿਚ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਪੁਰਾਣੇ ਕਲਾਸਿਕ ਆਰਟ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਪਾਈ ਜਾਵੇ। ਕੁਝ ਸੰਸਾਰੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸੰਵਾਦ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਦੇ ਪਰ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਾਣ। ਮੇਰੀ ਇਸ ਖਾਹਿਸ਼ ਨੂੰ ਮੋਤਾ ਸਿੰਘ ਸਰਾਏ ਸਮਝ ਗਏ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਸੌਖਾ ਕੰਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ ‘ਬਚੜਾ ਜੀ ਨੂੰ ਇਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਲੈਕੇ ਜਾਣਗੇ। ਬਚੜਾ ਜੀ ਤੇ ਮੈਂ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਕਿ ਟਰੈਫਿਕ ਵਿਚ ਫਸਣ ਨਾਲੋਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਤੇ ਇਹ 10-15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਸਫਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਚੋਖਾ ਸਮਾਂ ਬਚ ਜਾਵੇਗਾ। ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਾਡੇ ਟਿਕਾਣੇ ਤੋਂ ਕਰੀਬ ਇਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੀ ਸੀ। ਸੁਹਾਵਣੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਪੈਦਲ ਮਾਰਚ ਕਰਦੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਸਟੇਸ਼ਨ ਸੜਕ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਨੀਵੀਂ ਥਾਂ ਤੇ ਸੀ। ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕਾਫੀ ਫੁੱਲ ਬੂਟੇ ਸਨ। ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕਾ ਦੁੱਕਾ ਮੁਸਾਫਰ ਖੜੇ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਟਿਕਟਾਂ ਲਈਆਂ ਅਤੇ ਗੱਡੀ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਵਿਚ ਹੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮੇਂ ਤੇ ਗੱਡੀ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਅੰਦਰ ਸੀਟਾਂ ਤੇ ਬੈਠ ਕਿ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦੇਖਦੇ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਬਰਮਿੰਘਮ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜ਼ਮੀਨਦੋਜ਼ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਕਾਫੀ ਪੋੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹ ਕਿ ਉਪਰ ਆਉਣਾ ਪਿਆ। ਇੱਥੋਂ ਅਸੀਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਲ ਨੂੰ ਚਾਲੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ। ਵੱਡੇ ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਫੁਆਰੇ ਤੇ ਮੂਰਤੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਰਾਜਨੀਤਕ ਰੈਲੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਵੀ ਵੰਡ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਸੈਲਾਨੀ ਬੁੱਤਾਂ ਤੇ ਫੁਆਰਿਆਂ ਨਾਲ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿਚਵਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਗਏ ਤਾਂ ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ - 83<noinclude></noinclude> a9jm0ky6vpfnpjjfeosvpo3pisqsdi2 250 66549 195437 2025-06-04T17:53:22Z Sonia Atwal 2031 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "________________ ਕੁਝ ਦੇਸੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤਾਂ ਕੱਠੀਆਂ ਬੈਠੀਆਂ ਸਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਥਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਚੁਣੀ ਹੋਵੇ। ਅੱਗੇ ਚਲ ਕਿ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਖੁੱਲਾ ਰੰਗਮੰਚ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਤਾਲਮੇਲਿਕ ਨ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195437 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sonia Atwal" /></noinclude>________________ ਕੁਝ ਦੇਸੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤਾਂ ਕੱਠੀਆਂ ਬੈਠੀਆਂ ਸਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਥਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਚੁਣੀ ਹੋਵੇ। ਅੱਗੇ ਚਲ ਕਿ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਖੁੱਲਾ ਰੰਗਮੰਚ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਤਾਲਮੇਲਿਕ ਨਾਟਕ ਚਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਨਾਟਕ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲਗ ਕਿ ਨਕਲਾਂ ਲਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਨੂੰ ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਸਮਾਂਬੱਧ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਵਿਚ ਹੀ ਅਸੀਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਕਈ ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਵਿਚ ਇਹ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਟਾਪੂ ਸਾਂਭੀ ਬੈਠੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਮੈਂ ਰੱਜ ਕਿ ਸਮਾਂ ਲਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਮੁਤਾਬਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਲੁੱਟੇ। ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਕਾਫੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੋ ਵਾਪਸੀ ਚਾਲੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ। ਵਾਪਸੀ ਤੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਕੁਝ ਖਾ ਵੀ ਲਿਆ ਤੇ ਐਵੇਂ ਫਜ਼ੂਲ ਜਿਹੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਹ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਵੀ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕਿ ਇਕ ਮਨ ਦੀ ਅਵੱਸਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚੰਗਾ ਭਲਾ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਚੀਜ਼ ਲੁਧਿਆਣੇ ਇੱਥੋਂ ਨਾਲੋਂ ਸਸਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਪਰ ਐਵੇਂ ਹੀ ਮਨ ਤਿਲਕੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵਾਪਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਇਹ ਦੇਖ ਕਿ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ ਕਿ ਸਾਡੀ ਟਰੇਨ ਦੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਥੋੜ੍ਹਾ ਅੱਗੇ ਗਏ ਤਾਂ ਨੋਟਿਸ ਲੱਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮੁਰੰਮਤ ਲਈ ਇਹ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਬੰਦ ਹੈ। ਮੁਸਾਫਰ ਆਪਣੀ ਟਿਕਟ ਦਿਖਾ ਕੇ ਨਾਲ ਸਪੈਸ਼ਲ ਖੜੀ ਬਸ ਰਾਹੀਂ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਲ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਪੁੱਛ ਪੁਛਾ ਕਿ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਵਲ ਜਾਂਦੀ ਬਸ ਲੱਭ ਲਈ। ਬਸ ਚਲਦੀ ਰਹੀ ਤੇ ਅਸੀਂ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਬਸ ਖਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਗਈ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਬਸ ਵਿਚ ਰਹਿ ਗਏ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕਮਾਲ ਹੈ, ਐਡੀ ਵੱਡੀ ਬਸ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਕੱਲੀ ਹੀ ਤੁਰੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈ। ਗੱਲਾਂ-ਗੱਲਾਂ 'ਚ ਪਤਾ ਹੀ ਨਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਕ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਸਫਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ‘ਬਚੜਾ” ਜੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਹੋਰ ਕਿੰਨ੍ਹਾਂ ਕੁ ਸਫਰ ਹੈ? ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਣਜਾਣਤਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਵਾਕਫੀ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਨੂੰ ਫਿਰ ਬੜੀ ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ - 84<noinclude></noinclude> p8cr34dgxqxjc0wybjdcwiofjelw7ef 250 66550 195438 2025-06-04T17:53:45Z Sonia Atwal 2031 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "________________ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਈ। ਆਖ਼ਰ ਬਸ ਜਾ ਕਿੱਥੇ ਰਹੀ ਹੈ? ਮੈਂ ਉਠ ਕਿ ਡਰਾਇਵਰ ਕੋਲ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ‘ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ’ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਜਵਾਬ ਸੁਣ ਕਿ ਬੜਾ ਹਾਸਾ ਆਇਆ, ‘ਮੇਰੀ ਡਿਊਟੀ ਅਚਾਨਕ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਪਾਸੇ ਕ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 195438 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Sonia Atwal" /></noinclude>________________ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਈ। ਆਖ਼ਰ ਬਸ ਜਾ ਕਿੱਥੇ ਰਹੀ ਹੈ? ਮੈਂ ਉਠ ਕਿ ਡਰਾਇਵਰ ਕੋਲ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ‘ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ’ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਜਵਾਬ ਸੁਣ ਕਿ ਬੜਾ ਹਾਸਾ ਆਇਆ, ‘ਮੇਰੀ ਡਿਊਟੀ ਅਚਾਨਕ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਪਾਸੇ ਕਦੇ ਆਇਆ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਲਈ ਰਸਤਾ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ "" ਕੁਝ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ। ਫੇਰ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨੇ ਜਣੇ ਰਸਤਾ ਲੱਭਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਤਕਰੀਬਨ ਉਹ ਦੋਨੋਂ ਜਣੇ ਪੰਦਰਾਂ ਮਿੰਟ ਸੜਕਾਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਲਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਬਾਰੇ ਅਨਪੜ੍ਹ ਹੀ ਸੀ। ਅਚਾਨਕ ਮੈਂ ਆਖਿਆ, ‘ਬਸ ਰੋਕੋ' ਦੋਵੇਂ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖਣ ਲੱਗੇ। ਮੈਂ ਸਾਹਮਣੇ ਬਸ ਸਟਾਪ ਪਛਾਣ ਲਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਸੈਰ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਸੀ ਤੇ ਇੱਥੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਦਰਖਤਾਂ ਦੀ ਮੈਂ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਡਰਾਇਵਰ ਨੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਅੱਗੇ ਜਾਕੇ ਬਸ ਸਟਾਪ ਤੇ ਬਸ ਰੋਕ ਲਈ। ਇਥੋਂ ਅਸੀਂ ਡਰਾਇਵਰ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਰਾਹ ਸਮਝਾ, ਹੱਸਦੇ ਹੱਸਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। *** ਦੋ ਬਟਾ ਇਕ - 85<noinclude></noinclude> 7xeoduwg7t96nobf5c5pdozm399ucz5