ਵਿਕੀਸਰੋਤ pawikisource https://pa.wikisource.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਲੇਖਕ ਲੇਖਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪੋਰਟਲ ਪੋਰਟਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਲਿਖਤ ਲਿਖਤ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਆਡੀਓਬੁਕ ਆਡੀਓਬੁਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਅਨੁਵਾਦ ਅਨੁਵਾਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪੰਨਾ ਪੰਨਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਇੰਡੈਕਸ ਇੰਡੈਕਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ 250 6637 196138 196116 2025-06-17T21:44:47Z Taranpreet Goswami 2106 196138 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{gap}}ਰਾਂਝਾ ਸ਼ੋਰ ਸ਼ਰਾਬਾ ਸੁਣ, ਉਠਕੇ ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਆਖਿਆ: {{Block center|<poem>ਰਾਂਝੇ ਉਠਕੇ ਆਖ਼ਿਆ “ਵਾਹ ਜਨ”, ਹੀਰ ਹੱਸਕੇ ਤੇ ਮੇਹਰਬਾਨ ਹੋਈ। ਰੂਪ ਜੱਟ ਦਾ ਵੇਖਕੇ ਜਾਗ ਲੱਦੀ, ਹੀਰ ਵਾਰ ਘੜੀ ਸਰ ਗੁਰਦਾਨ ਹੋਈ॥</poem>}} {{gap}}ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਫੱਟ ਲਗ ਗਏ। ਦੋ ਖ਼ਾਸੀ ਪ੍ਰੀਤ ਹੋ ਗਈ 1 ਹੀਰ ਤੇ ਝੰਗ ਦੇ ਹਾਕਮ ਦੀ ਧੀ, ਅਰ ਰਾਂਝਾ ਮਾਂ ਮਹੇਟਰ, ਕੋਈ ਸਾਕ ਨਹੀਂ, ਅੰਗ ਨਹੀਂ, ਭਾਈਆਂ ਨਾਲ ਰੁੱਠ ਕੇ ਆਇਆ ਹੋਇਆ, ਹੀਰ ਨੂੰ ਮੇਹਰਬਾਨ ਵੇਖ ਉਸ ਦੇ ਵੱਸ ਹੀ ਹੋ ਟੁਰਿਆ, ਜੋ ਉਸ ਕਹਿਆ ਸੋ ਕੀਤਾ। ਮੱਝੀਆਂ ਚਰਾਈਆਂ, ਜੋ ਸੋ ਚਾਕ ਸਦਾਇਆ ਪਰ ਅਪਨੇ ਸਜਨ ਦਾ ਜੀ ਨਾ ਦੁਖਾਇਆ ਓਹ ਜਾਨਦਾ ਸੀ ਕਿ ਹੀਰ ਵੀ ਉਸਤੇ ਂ ਵਿਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ ਉਸਦੀ ਬਰਦੀ ਤੇ ਏਹ ਉਸਦਾ ਗੋਲਾ। ਆਸ਼ਕ ਮਾਸ਼ੂਕ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਅਪਨੀ ਦੂਈ ਗਵਾ ਚੁਕੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਲੱਜਿਆ, ਪਤ, ਬਰਮ, ਹਿਯਾ ਸਭ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਭੇਟਾ ਕਰਾ ਚੁਕੇ ਸਨ। ਜਦ ਏਸ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਅਪਨੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਹੀਰ ਦੇ ਪਿਓ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰ ਲਿੱਤਾ ਅਰ ਉਸ ਤੋਂ ਹੀਰ ਨਾਲ ਨੱਕਾਹ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਇਕਰਾਰ ਵੀ ਕਰਾ ਲਿੱਤਾ। ਪਰ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਦੇ ਮੋਹਨੇ ਅਚ ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਨਿਹੋਰੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਿਲ ਚੂਚਕ ਨਾ ਸਹਾਰ ਸਕਿਆ, ਸਾਕ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਖੇੜੇ ਹੀਰ ਵਿਆਹ ਟੁਰ ਪਏ ਅਤੇ ਰਾਂਝਾ ਮੂੰਹ ਤੱਕਦ ਰੈਹ ਗਿਆ ਅੰਤ ਨਾਲ ਮੱਝਾਂ ਛੇੜ ਕੇ ਈ ਟੁਰ ਪਿਆ। ਪਰ ਜਗ ਵਿਚ ਨਸ਼ਰ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਰੰਗਪੁਰ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਿਥੋਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਮੁੜਿਆ, ਡਾਵਾਂਡੋਲ, ਕੋਈ ਪਾਸਾ ਝੱਲਨ ਜੋਗਾ ਨਹੀਂ, ਜਗ ਇਸਦੀ ਨਿਰਾਸਤਾ ਦੀ ਇਹ ਦਿਸ਼ਾ ਸੀ ਤਾਂ ਭਾਬੀਆਂ ਨੇ ਫੇਰ ਖੜ ਲਿਖਿਆ ਅਰ ਬੁਲਾ ਭੇਜਿਆ।<noinclude>{{center|-੧੫੧-}}</noinclude> smjwscyub39y0qhm93fn051su21gnce 250 6638 196139 196117 2025-06-17T21:49:33Z Taranpreet Goswami 2106 196139 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{Block center|<poem>ਹੋਈ ਲਿਖੀ ਰਜ਼ਾ ਰੰਝ ਦਿਆ ਵੇ, ਸਾਡੇ ਅੱਲੜੇ ਘਾਇ ਸਨ ਤੂੰ ਚੂੜੇ। ਮੁੜ ਆ ਨਾ ਵਿਗੜਿਆ ਕੰਮ ਤੇਰਾ, ਲਦ ੰਦੜਾ ਘਰੀਂ ਤੂੰ ਪਾ ਫੇਰੇ। ਜੇਹੜੇ ਫੁੱਲ ਦਾ ਨਿੱੜ ਤੂੰ ਰਹੇਂ ਚਾਖਾ, ਉਸ ਫੁੱਲ ਨੂੰ ਤੋੜ ਲੈ ਗਏ ਖੇੜੇ। ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਵਿਸਾਹ ਕਵਾਰੀਆਂ ਦਾ, ਐਵੇਂ ਲੋਕ ਨਕੰਮੜੇ ਂ ਕਰਨ ਝੇੜੇ। ਤੂੰ ਤਾਂ ਮੇਹਨਤਾਂ ਮੈਂ ਦਿਨ ਰੈਨ ਕਰਦਾ, ਵਖ ਕੁਦਰਤ ਰਬਦੀਆਂ ਕੌਨ ਫੇਰੇ। ਦਿਨੋਂ ਰਾਤ ਖਵਾਰ ਮੈਂ ਵਿਚ ਝਲਾ, ਕੌਲ ਕੁਆ ਰੀਆਂ ਦੇ ਹੋਏ ਨਾਲ ਤੇਰੇ।ਕਲਸ ਜ਼ਰੀ ਦਾ ਚਾੜ੍ਹੀਏ ਚਾਏ ਰੌਜ਼ੇ, ਜਿਸ ਵੇਲੜੇ ਆਨ ਕੇ ਵੜੀਂ ਵੰਡੇ।</poem>}} {{gap}}ਭਾਬੀ ਨੇ ਤੇ ਏਹ ਜਾਤਾ ਸੀ ਕਿ ਰਾਂਝਾ ਹੁਣ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾਕੇ ਘਰੀ ਮੁੜ ਆਸੀਅਰ ਆਕੇ ਉਸਦੀ ਕਾਮ ਭਰੀ ਆਸ ਪੁਜਾਸੀ ਪਰ ਰਾਂਝਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਘੜਿਆ ਸੀ। ਉਤਰ ਲਿਖਿਆ: {{Block center|<poem>ਭਾਬੀ ਖਿਜ਼ਾਂ ਦੀ ਰੁੱਤ ਜਾਂ ਆਨ ਪੁੰਨੀ, ਭੌਰ ਆਸਰੇ ਤੇ ਪਏ ਜਾਲਦੇ ਨੀ। ਸੇਵਨ ਬੁਲਬੁਲਾਂ ਬੂਟਿਆਂ ਸੁਕਿਆਂ ਨੂੰ, ਰੱਬ ਫੁੱਲ ਲਟਕਨ ਨਾਲ ਡਾਲ ਦੇ ਨੀ। ਅਸਾਂ ਜਦੋਂ ਕਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਪਾਸ ਜਾਨਾਂ, ਜੇਹੜੇ ਮੋਹਰਮ ਸਾਡੜੇ ਹਾਲ ਦੇ ਨੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸੂਲੀਆਂ ਤੇ ਲਏ ਜਾਇ ਝੂਟੇ, ਮਨਸੂਰ ਹੋਰੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਨੀ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਜੋ ਗਏ ਸੋ ਨਹੀਂ ਮੁੜਦੇ, ਲੋਕ ਅਸਾਂ ਤੋਂ ਆਵਨਾ ਭਾਲ ਦੇ ਨੀਂ। ਭਾਬੀ ਇਸ਼ਕ ਤੋਂ ਨੱਸਕੇ ਉਹ ਜਾਂਦੇ ਪੱੜ ਹੋਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਕੰਗਾਲ ਦੇ ਨੀ। ਮਾਰੇ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਘਰ ਨਾਹਿ ਵੜਦੇ, ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਹੋਰੀ (ਫਰਨ ਭਾਲਦੇ ਨੀ।</poem>}} {{gap}}ਏਹ ਸੱਚੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਦਾ ਜਵਾਬ ਸੀ, ਕਾਮੀ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅੰਤ ਅੱਕ ਰਾਂਝਾ ਜੋਗੀ ਬੁਨਿਆ। ਬਾਲਨਾਥ ਨੇ ਬਥੇਰਾ ਸਮਝਾਇਆ ਪਰ ਏਹ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਬੰਦਾ ਬਾਜ਼ ਨਾ ਆਇਆ। ਬਾਲ ਨਾਥ<noinclude>{{center|-੧੫੨-}}</noinclude> diumglg52npdskx3ytum70damprqd8q 250 6639 196140 196119 2025-06-17T21:51:11Z Taranpreet Goswami 2106 196140 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਇਸ ਦੇ ਹਠ, ਅਰ ਇਸ ਜੋਗੀ ਬਨਾਇਆ ।ਪਰ ਵੀ ਆਪਨੇ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਛੇਲ ਮੂਰਤ ਤੇ ਮੋਹਤ ਹੋ ਗਇਆ, ਅਰ ਝੇ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਨਹੀਂ ਦਿਤਾ ਬਾਲਨਾਥ ਨੂੰ ਹਾਲ ਦਸ ਦਿਤਾ ਅਰ ਜੋ ਧੋਖਾ ਈ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਟਿੱਲੇ ਜਾਕੇ ਯੋਗੀ ਬਨਨ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਸੀ ਐਂਵੇਂ ਈ ਭੇਸ ਵਟਾ ਟੁਰ ਪੈਂਦਾ, ਪਰ ਆਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਨਿਤਰਨਾ ਸੀ ਅਰ ਅਪਨੇ ਆਪ ਤੇ ਝੂਠ ਤੇ ਧੋਖੇ ਦਾ ਦਾਗ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਗਨ ਦੇਨਾ। ਅੰਤ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਰੰਗਪੁਰ ਡੇਰੇ ਲਾਏ ਅਰ ਗਲੀ ਗਲੀ ਫੇਰੇ ਪਾਕੇ ਅਲਖ ਜਗਾਏ ਸੋਹੜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹੀਰ ਨੂੰ ਲੈ ਉਡੇ ਪਰ ਕਿਸਮਤ ਨੇ ਮਦਦ ਨਾ ਕੀਤੀ। ਖੇੜਿਆਂ ਫੜਕੇ ਮਾਰਿਆ, ਹੀਰ ਖੋਹ ਲਿੱਤੀ। ਅਦਲੀ ਰਾਜੇ ਡੌਨ ਦਿਤਾ ਪਰ ਸੱਚੇ ਆਸ਼ਕ ਦੀ ਆਹ ਨੇਂ ਸ਼ੈਹਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਰਾਂਜੇ ਨੇ ਫੇਰ ਹੀਰ ਮੁੜਾਕੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਦਵਾ ਦਿਤੀ। ਹੁਨ ਰਾਂਝਾ ਜਿੱਤ ਗਿਆ। ਮਾਸ਼ੂਕ ਕੋਲ ਹੈ। ਘਰ ਜਾਂਦਾ ਅਰ ਭਾਬੀਆਂ ਦਾ ਉਲਾਂਭਾ ਲਾਂਦਾ ਅਰ ਅਪਨੀ ਉਮਰ ਸੁਖ ਤੇ ਮਜ਼ੇ ਵਿਚ ਬਤਾਂਦਾ। ਪਰ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਨੇ ਇਕ ਰੰਨ ਨੂੰ ਉਧਾਲਕੇ ਲੈ ਜਾਨਾ ਬੁਰਾ ਸਮ ਝਿਆ, ਹੀਰ ਨੂੰ ਲੈ ਝੰਗ ਪੁੱਜਾ ਅਰ ਚੂਚਕ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਕਿ ਹੋਣ ਤੇ ਅਪਣੇ ਕੋਲ ਮੂਜਬ ਹੀਰ ਦਾ ਨਿਕਾਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕਰ। ਚੂਚਕ ਤੇ ਰਾਜੀ ਪਰ ਘਰਦੀਆਂ ਤਰੀਮਤਾਂ ਨੇ ਫ਼ੇਰ ਤਾਨੇ ਮਾਰੇ ਹੀਰ ਨੂੰ ਬੁਰਿਆਰ ਬਨਾਇਆ। ਐਥੋਂ ਤੀਕਨ ਕੀਤਾ, ਕਿ ਚੂਚਕ ਨੇ ਰਾਂਝੇ ਨਾਲ ਦਗਾ ਕਮਾਇਆ। ਹਾਂ ਕੀਤੀ, ਰਾਂਝਾ ਜੰਞ ਲੈਨ ਘਰ ਗਇਆ, ਅਰ ਪਿਛੋਂ ਸਿਆਲਾਂ ਨੇ ਹੀਰ ਨੂੰ ਜ਼ੌਹਰ ਦੇਖੋ ਮਾਰ ਦਿਤਾ। ਕੈਹਰ ਕਮਾ ਇਆਂ, पी ਇਕ ਮਾਰੀ ਦੁਆ ਮਚਾਇਆ। ਜਦ ਰਾਂਝਾ ਵਿਆਹੁਨ ਆਇਆ ਤਾਂ ਅੱਗੋਂ ਮਾਸ਼ੂਕ ਦੀ ਕਬਰ ਨਜ਼ਰ ਆਈ। ਬੱਸ ਸੱਚੇ ਆਸ਼ਕ ਨੇ ਓਥੇ ਈ . ਜਾਨ ਦਿੱਤੀ ਅਰ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਰੂਹਾਂ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਹੋਇਆ। ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਇਸ਼ਕ ਨੂੰ ਲਾਜ ਨਾ ਲਾਈਂ, ਨਾ ਈ ਅਪਨੀ ਪਤ ਅਰ ਬਚਨ ਦੀ ਹਾਨੀ ਹੋਨ<noinclude>{{center|-੧੫੩-}}</noinclude> mus3lp6k4pzpl8hzb3ijg6uzwmv57rw 250 6640 196141 196122 2025-06-17T22:00:03Z Taranpreet Goswami 2106 196141 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਦਿੱਤੀ। ਹੀਰ ਨੇ ਸੌ ਵਾਰੀ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪੈਹਲੇ ਆਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰਾਂਝਨਾ ਮੈਨੂੰ ਲੈਕੇ ਨਿਕਲ ਚਲ ਪਰ ਰਾਂਝੇ ਆਖਿਆ ਮੈਂ ਰੰਨਾਂ ਉਧਾਲਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਅਖਵਾਨਾ ਮੈਂ ਤੇ ਵਿਆਹ ਕੇ ਲੈ ਜਾਨਾ ਹੈ ਏਹੀ ਹਠ ਰਖਿਆ ਅਰ ਅਪਨਾ ਸਰਵੰਸ ਲੁਟਾਇਆ। ਜਾਨ ਗਵਾਈ ਪਰ ਜੱਟਾਂ ਵਾਲੀ ਅਨਖ ਨਾ ਗਵਾਵੀ, ਹੀਰ ਨੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿਤੀ ਸੀ:- {{Block center|<poem>ਹੀਰ ਆਖਿਆ ਰਾਂਝਿਆ ਕੈਹਰ ਹੋਇਆ, ਏਥੋਂ ਚੱਲ ਜੋ ਉੱਠ ਕੇ ਚੱਲਨਾ ਏਂ।ਦੋਵੇਂ ਉੱਠਕੇ ਲੰਮੜੇ ਰਾਹ ਪਈਏ, ਕੋਈ ਅਸਾਂ ਨੇ ਦੇਸ ਨਾ ਮੁੱਲਨਾ ਏਂ। ਜਦੋਂ ਝਗੜੇ ਵੜੀ ਮੈਂ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ, ਕਿਸ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਮੋੜ ਨਾ ਘੱਲਨਾਏਂ। ਮਾਂ ਬਾਪ ਨੇ ਜਦੋਂ ਵਿਆਹ ਦਿੱਤਾ, ਕੋਈ ਅਸਾਂ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਨਾ ਚੱਲਨਾਏਂ॥</poem>}} {{gap}}ਕੇਹੀ ਸਲਾਹ ਹੈ ਹੀਰ ਅਪਨੀ ਬੇ ਬਸੀ ਜਾਨਦੀ ਸੀ ਅਰ ਅਪਨੇ ਸੱਜਨ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਸੀ। ਜੱਗ ਦੀ ਲਾਜ ਲਾਹ ਚੁਕੀ ਸੀ:- {{gap}}ਨਿਓਂ ਲਾਕੇ ਲੱਜ ਬੇ ਲੱਜ ਹੋਈ, ਮੈਥੋਂ ਕੀਤੜੀ ਨਾ ਕਾਈ {{rule}} {{gap}}ਨੋਟ-ਮੁਕਬਲ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਅਪਨੀ ਹੀਰ ਵਿੱਚ (ਜੋ ਹੀਰ ਵਾਰਸ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਤੋਂ ਪੁਰਾਨੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ) ਏਨਾ ਈ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜੇ ਨੇ ਹੀਰ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਦਵਾ ਦਿੱਤੀ ਅਰ ਖੇਡੇਵੀਠਹੋ ਚਲੇ ਗਏ। ਅਗਲੀ ਕਥਾ ਕਿ ਹੀਰ ਤੇ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਨਕਾਹ ਕੀਕਨ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਸ਼ੱਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੀਰ ਦੇ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕਹਾਨੀ ਅਰ ਰਾਂਝੇ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ, ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਕਿਉਂ ਜਦ ਰਾਜੇ ਕੋਲੋਂ ਹਰਿ ਮਿਲ ਗਈ ਫੇਰ ਹੋਰਕਿਸ ਗਲ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਐਵੇਂ ਝੰਗ ਜਾਕੇ ਅਪਨੇ ਗਲ ਸਿਆਪਾ ਪਾਨ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਘੱਟ ਸੀ।<noinclude>{{center|-੧੫੪-}}</noinclude> l4qfovyqh8qbz5979tn4g3il0fpy8d9 196142 196141 2025-06-17T22:00:36Z Taranpreet Goswami 2106 196142 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਦਿੱਤੀ। ਹੀਰ ਨੇ ਸੌ ਵਾਰੀ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪੈਹਲੇ ਆਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰਾਂਝਨਾ ਮੈਨੂੰ ਲੈਕੇ ਨਿਕਲ ਚਲ ਪਰ ਰਾਂਝੇ ਆਖਿਆ ਮੈਂ ਰੰਨਾਂ ਉਧਾਲਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਅਖਵਾਨਾ ਮੈਂ ਤੇ ਵਿਆਹ ਕੇ ਲੈ ਜਾਨਾ ਹੈ ਏਹੀ ਹਠ ਰਖਿਆ ਅਰ ਅਪਨਾ ਸਰਵੰਸ ਲੁਟਾਇਆ। ਜਾਨ ਗਵਾਈ ਪਰ ਜੱਟਾਂ ਵਾਲੀ ਅਨਖ ਨਾ ਗਵਾਵੀ, ਹੀਰ ਨੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿਤੀ ਸੀ:- {{Block center|<poem>ਹੀਰ ਆਖਿਆ ਰਾਂਝਿਆ ਕੈਹਰ ਹੋਇਆ, ਏਥੋਂ ਚੱਲ ਜੋ ਉੱਠ ਕੇ ਚੱਲਨਾ ਏਂ।ਦੋਵੇਂ ਉੱਠਕੇ ਲੰਮੜੇ ਰਾਹ ਪਈਏ, ਕੋਈ ਅਸਾਂ ਨੇ ਦੇਸ ਨਾ ਮੁੱਲਨਾ ਏਂ। ਜਦੋਂ ਝਗੜੇ ਵੜੀ ਮੈਂ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ, ਕਿਸ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਮੋੜ ਨਾ ਘੱਲਨਾਏਂ। ਮਾਂ ਬਾਪ ਨੇ ਜਦੋਂ ਵਿਆਹ ਦਿੱਤਾ, ਕੋਈ ਅਸਾਂ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਨਾ ਚੱਲਨਾਏਂ॥</poem>}} {{gap}}ਕੇਹੀ ਸਲਾਹ ਹੈ ਹੀਰ ਅਪਨੀ ਬੇ ਬਸੀ ਜਾਨਦੀ ਸੀ ਅਰ ਅਪਨੇ ਸੱਜਨ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਸੀ। ਜੱਗ ਦੀ ਲਾਜ ਲਾਹ ਚੁਕੀ ਸੀ:- {{gap}}ਨਿਓਂ ਲਾਕੇ ਲੱਜ ਬੇ ਲੱਜ ਹੋਈ, ਮੈਥੋਂ ਕੀਤੜੀ ਨਾ ਕਾਈ {{rule}} {{gap}}ਨੋਟ-ਮੁਕਬਲ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਅਪਨੀ ਹੀਰ ਵਿੱਚ (ਜੋ ਹੀਰ ਵਾਰਸ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਤੋਂ ਪੁਰਾਨੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ) ਏਨਾ ਈ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜੇ ਨੇ ਹੀਰ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਦਵਾ ਦਿੱਤੀ ਅਰ ਖੇਡੇਵੀਠਹੋ ਚਲੇ ਗਏ। ਅਗਲੀ ਕਥਾ ਕਿ ਹੀਰ ਤੇ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਨਕਾਹ ਕੀਕਨ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਸ਼ੱਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੀਰ ਦੇ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕਹਾਨੀ ਅਰ ਰਾਂਝੇ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ, ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਕਿਉਂ ਜਦ ਰਾਜੇ ਕੋਲੋਂ ਹਰਿ ਮਿਲ ਗਈ ਫੇਰ ਹੋਰਕਿਸ ਗਲ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਐਵੇਂ ਝੰਗ ਜਾਕੇ ਅਪਨੇ ਗਲ ਸਿਆਪਾ ਪਾਨ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਘੱਟ ਸੀ।<noinclude>{{center|-੧੫੪-}}</noinclude> 3pgndnvkjfqw739goyx3bvuwxctwgha 250 6641 196143 196123 2025-06-17T22:03:49Z Taranpreet Goswami 2106 196143 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{Block center|<poem>ਗੱਲ ਜਾਈ। ਇਕ ਭਾ ਭੜਕੀ ਤੇਰੇ ਇਸ਼ਕ ਵਾਲੀ, ਦੂਜੀ ਦੂਤੀਆਂ ਨੇ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਤਾਈ। ਜੇਹੜੀ ਹੋਵਨੀ ਸੀ ਸੋ ਚੁਕੀ, ਏਹੋ ਖਲਕ ਸਾਰੀ ਸਿਰ ਭੁੱਸ ਪਾਈ॥</poem>}} {{gap}}ਪਰ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਏਹਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਲਾਹਵਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਮੰਨਿਆ ਅਰ ਆਖਿਆ:- {{Block center|<poem>ਹੀਰੇ ਇਸ਼ਕ ਨਾ ਮੂਲ ਸਵਾਦ ਦੇਂਦਾ, ਨਾਲ ਚੋਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਧਾਲਿਆਂ ਦੇ। ਕਿੜਾਂ ਪੌੜੀਆਂ ਨੱਠੇ ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਵਿਚੋਂ, ਕਿਸੇ ਸੁਨੇ ਨੀ ਖੂਨੀਆਂ ਗਾਲਿਆਂ ਦੇ। ਏ ਮਾਲੂਮ ਹੋਇਆ ਤੇਰੇ ਸੁਖਨ ਉੱਤੋਂ, ਚਾਲੇ ਦੱਸਨੀਏਂ, ਮੂੰਹ ਕਾਲਿਆਂ ਦੇ। ਸਿਰ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਤੋਂ ਵਰਜਨੀਏਂ, ਪੁੜ ਡਿਠੇ ਨੀਂ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਬਰ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ। ਠੱਗੀ ਨਾਲ ਤੇ ਮਹੀਂ ਚਰਾ ਲਈਆਂ, ਏਹ ਰਾਹ ਰੰਨਾਂ ਦਿਆਂ ਚਾਲਿਆਂ ਦੇ। ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਸਰਾਫ ਸਭ ਜਾਨਦੇ ਨੀ, ਐਬ ਖੋਟਿਆਂ ਪਿੰਨਿਆਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ।</poem>}} {{gap}}ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਅਪਨੇ ਹਠ ਵਿਚ ਡਾਢੇ ਮੋਹਨੇ ਦਿੱਤੇ ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਭੁਲ ਸੀ, ਜੇ ਅਪਨੇ ਮਾਸ਼ੂਕ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰੀ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਐਬ ਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ ਨੂੰ ਏਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੈ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਰੁਕਮਨ ਨੂੰ ਗ਼ਾਨਾ ਬੱਧੀ ਈ ਲੈ ਨੱਸੇ ਸਨ। ਪਿਆਰ ਤੇ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਸਵਾਦ ਤਾਂ ਅਜੇਹੇ ਵਿਆਹ ਵਿਚ ਈ ਹੈ। ਲਾਵਾਂ ਲੈਕੇ ਤੇ ਬੱਦੇ ਵਾਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਵਿਚ <ref>ਰੁਐਂਸ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਦੁਖ ਸੁਖ ਸਹਾਰਨੇ ਕੁਝ ਲੁਕਨਾ ਕੁਝ ਨੱਠਨਾਂ ਮਿਲਨਾ ਵਿਛਨਾ ਆਦ ਪਰੇਮ ਬਖੇੜੇ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ।</ref>ਰੁਮੈਂਸ (Romance)ਦਾ ਨਾਂ ਕਿੱਥੋਂ। ਜਿਥੇ ਸਿਰ ਸਿਰ ਬਾਜ਼ੀ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ, ਓਥੇ ਰੀਤ, ਤੋਂ ਜਗ ਦੀ ਲੀਕ ਦਾ ਕੀ ਕੰਮ ਪਰ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਜੋ ਕੁਝਰਾਂਝੇ ਨੇ ਅਪਨੇ ਹਠ ਵਿਚ ਡਾਢੇ ਮੋਹਨੇ ਦਿੱਤੇ ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਭੁਲ ਸੀ, ਜੇ ਅਪਨੇ ਮਾਸ਼ੂਕ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰੀ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਐਬ ਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ ਨੂੰ ਏਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੈ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਰੁਕਮਨ ਨੂੰ ਗ਼ਾਨਾ ਬੱਧੀ ਈ ਲੈ ਨੱਸੇ ਸਨ। ਪਿਆਰ ਤੇ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਸਵਾਦ ਤਾਂ ਅਜੇਹੇ ਵਿਆਹ ਵਿਚ ਈ ਹੈ। ਲਾਵਾਂ ਲੈਕੇ ਤੇ ਬੱਦੇ ਵਾਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਵਿਚ <ref>ਰੁਐਂਸ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਦੁਖ ਸੁਖ ਸਹਾਰਨੇ ਕੁਝ ਲੁਕਨਾ ਕੁਝ ਨੱਠਨਾਂ ਮਿਲਨਾ ਵਿਛਨਾ ਆਦ ਪਰੇਮ ਬਖੇੜੇ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ।</ref>ਰੁਮੈਂਸ (Romance)ਦਾ ਨਾਂ ਕਿੱਥੋਂ। ਜਿਥੇ ਸਿਰ ਸਿਰ ਬਾਜ਼ੀ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ, ਓਥੇ ਰੀਤ, ਤੋਂ ਜਗ ਦੀ ਲੀਕ ਦਾ ਕੀ ਕੰਮ ਪਰ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਜੋ ਕੁਝ<noinclude>{{center|-੧੫੫-}}</noinclude> onb7sr9pmp242fbgcgrhk7y9xny1be8 250 6642 196144 196124 2025-06-17T22:06:22Z Taranpreet Goswami 2106 196144 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਕੀਤਾ ਅਪਨੇ ਬਚਨ ਪਾਲਨ ਲਈ ਕੀਤਾ। ਭਾਬੀਆਂ ਦੇ ਮੋਹ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਸੀ, ਕਿ ਏਹ ਨਾਂ ਕੈਹਨ, ਨਵੀਂ ਉਧਾਲ ਲਿਆਇਆ ਹੈ। {{gap}}ਗੱਲ ਕੀ, ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਰਾਂਝੇ ਦੀ ਜਵਾਨੀ, ਰੂਪ ਰਗਾ ਬੇਪਰਵਾਹੀ, ਚੰਗੀ ਖੁਸ਼ਮਿਜ਼ਾਜ, ਹਠ, ਬਚਨ ਦੀ ਪਾਲਨਾ, ਮਾਸ਼ੂਕ ਤੇ ਵਿਕ ਜਾਨਾ, ਪਰ ਅਪਨੀ ਅਨੁਖ ਨਹੀਂ ਛੱਡਨੀ। ਏਹਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਸੋਹਣੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਸਿਆ ਹੈ ਅਰ ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਇਕ ਉਚੇ ਵਰਜੇ ਦਾ ਪਿਆਰ ਦਸਾਇਆ ਹੈ ਪਰ ਰਾਂਝਾ ਦਿਲ ਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ। ਅਪਨੀ ਅਪਣੱਪ ਨੂੰ ਨਾਂ ਦਸ ਮੱਕਨ ਵਾਲਾ ਮਾਨੁਖ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮਨ ਸ਼ਕਤੀ ਕਮਜ਼ੋਰ। ਪਿੱਛੇ ਲੱਗ ਟੁਰਨ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਵਿੱਚ ਰੋਮੈਂਸ ਦੀ ਚਿਨਗ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬਹਾਦਰ ਦਿਲ ਆਸ਼ਕ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਮਿਰਜ਼ੇ ਦੀ ਮਰਦਾਨਗੀ ਉਸ ਵਿਚ ਨਾ ਸੀ।ਜੇ ਹੀਰ ਦਾ ਆਸ਼ਕ ਹੁੰਦਾ ਮਿਰਜ਼ਾ, ਤਾਂ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਮੱਥਰ ਲਾਹ ਦੇਂਦਾ॥ {{gap}}ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਟ੍ਰੇਚਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਦਲੇਰ ਤੇ ਹੌਸਲੇ ਵਾਲੀ “ਹੀਰੋਇਨ ਨਾਇਕਾ ਹੈ। ਰੂਪ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਜੋਬਨ ਵਿਚ ਮੱਤੀ, ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਲੋਹਝ, ਕੁਝ ਪਿਓ ਦੀ ਦੌਲਤ ਦਾ ਮਾਣ, ਏਹ ਸਾਰੇ ਸਾਮਾਨ ਅਜੇਹੇ ਸਨ ਕਿ ਹੀਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅੱਖ ਹੇਠ ਨਹੀਂ ਲਿਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਇਕ ਛਾਬੀ ਤਾਂ ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਈ ਫਾਥੀ, ਅਜੇਹੀ ਫਾਥੀ, ਕਿ ਫਟਕਨ ਕੇਹਾ! ਹੀਰ ਅਕਲ ਦੀ ਪੁਤਲੀ ਸੀ, ਇਲਮ ਵੀ ਸਿੱਖੀ, ਦੀਨੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਪਰਪੱਕ, ਤੀਵੀਂ ਹੋਕੇ ਨਧੜਕ, ਕਾਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹ ਜਵਾਬ ਸੁਨਾਏ ਕਿ ਪਚੀ ਕਰਾਏ, ਕੋਈ ਉੱਤਰ ਨਾਂ ਬਨ ਆਏ। ਮਾਂ ਨੂੰ ਤੇ ਐਂਜ ਪੈਂਦੀ ਸੀ ਜੀਕਨ ਕੱਲ ਦੀ ਜਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਿਉ ਵੀ ਵਿਚਾਰਾ ਇਸ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੋਲਦਾ। ਘਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ, ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਇਕ ਧੀ, ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਇਕ ਭੈਣ। ਲਾਡਾਂ ਵਿਚ ਪਲੀ ਸਹੇਲੀਆਂ ਵਿਚ<noinclude>{{center|-੧੫੬-}}</noinclude> 0psk8o4oc8f9xdpdekza97onefewag2 250 6643 196145 196125 2025-06-17T22:07:31Z Taranpreet Goswami 2106 196145 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਖੇਡੀ, ਪਰ ਈਕਨ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਇਸੇ ਨੂੰ ਰਾਨੀ ਮੰਨਦੀਆਂ, ਇਸੇ ਦੀ ਈਨੋਂ ਟੁਰਦੀਆਂ। ਜਿਉਂ ਜੰਮੀ ਇਸਦਾ ਕੇਹਾ ਕਿਸੇ ਨਾ ਮੋੜਿਆ। ਅਜੇਹੀ ਨੱਢੀ, ਹਾਏ ਹੈਂਸਿਆਰੇ ਇਸ਼ਕ ਨੇ ਅਪਨੇ ਜਾਲ ਵਿਚ ਫਸਾਈ। ਅਜੇਹੀ ਫਸਾਈ ਕਿ ਸਾਰੀ ਬੁੱਧ ਭੁਲਾਈ। ਉਹ ਸਲੇਟੀ; ਮੁਸ਼ਕ ਤੇ ਪਟ ਲਪੇਟੀ, ਦੁਖਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਆਈ ਹਾਏ ਇਸ਼ਕ ਤੂੰ ਸਭਨਾਂ ਨਾਲ ਈ ਅਜੇਹੀ ਕੀਤੀ। {{Block center|<poem>ਏਸ ਇਸ਼ਕ ਨੇ ਵੇਖ ਫਰਿਹਾਦ ਕੱਠਾ, ਕੀਤੀਆਂ ਯੂਸਫੇ ਨਾਲ ਖਵਾਰੀਆਂ ਨੀ। ਰੋਡਾ ਵੱਢਕੇ ਡੱਕਰੇ ਨਦੀ ਪਾਇਆ ਤੇ ਜਲਾਲੀ ਨੇ ਅੱਖੀਂ ਉਘਾੜੀਆਂ ਨੀ। ਜਿੱਥੇ ਇਸ਼ਕ ਦਰਿਆ ਦੀ ਮੌਜ ਆਵੇ ਉਥੇ ਔਖੀਆਂ ਭਰਨੀਆਂ ਤਾਰੀਆਂ ਨੀ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ ਦੀ ਚਲਨ ਨਿਆਰੀ ਅਤੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀਆਂ ਧੁਜਾਂ ਨਿਆਰੀਆਂ ਨੀ।</poem>}} {{gap}}ਜਦ ਪੱਤਨ ਤੇ ਅਪਨੀ ਸੇਜ ਤੇ ਸੁੱਤੇ ਹੋਏ ਰੰਝੇਟੇ ਦੀ ਖਬਰ ਸੋਨੀ, ਤਾਂ ਅਪਨੀ ਸਹੇਲੀਆਂ ਦੀ ਫੌਜ ਲੈ ਘਾਟੜੇ ਪੁੱਜੀ, ਆਉਂਦਿਆਂ ਈ ਲੁੱਡਨ ਦੀ ਛਮਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਰ ਪੁੱਛੀ, ਰਾਂਝੇ ਵੱਲ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਮੁੜਕੇ ਅਰ ਕੜਕ ਕੇ ਬੋਲੀ, ਪਰ ਜਦ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਅੱਖ ਖੋਲ੍ਹ, ਮੂੰਹ ਮੋੜੀ, ਆਖਿਆ “ਵਾਹ ਸਜਨ' ਤਾਂ ਬੱਸ ਇਸ਼ਕ ਵਿਚ ਮੋਹਤ ਹੋ ਗਈ। ਫੇਰ ਰਾਂਝੇ ਨਾਲ ਕੌਲ ਕਰਾਰ ਕਰ ਆਪਣੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਘਰ ਈ ਦੁਰੀ। ਰਾਂਝਾ ਵੀ ਇਸਦਾ ਹੁਕਮ ਮੰਨੇ, ਜਦ ਘਰ ਆਈ, ਤਾਂ ਫੜੀ ਨਹੀਂ ਡਰੀ, ਝੱਟ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਅਪਨੇ ਪਿਓ ਪਾਸ ਲਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਰ ਆਖਦੀ ਹੈ। {{Block center|<poem>ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਬਾਬਲ ਜੀਵੇਂ ਧੌਲ ਰਾਜਾ, ਮਾਹੀ ਮੇਹੀਂ ਦਾ ਢੂੰਡ ਲਿਆਈਆਂ ਮੈਂ।</poem>}} ਚੂਚਕ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਆਖਦਾ ਹੈ:<noinclude>{{center|-੧੫੭-}}</noinclude> 1a3whbkph9z1ocb8bh1sn7j6soik8ry 250 6644 196146 196126 2025-06-17T22:10:41Z Taranpreet Goswami 2106 196146 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{Block center|<poem>ਬਾਪ ਹੱਸਕੇ ਪੁੱਛਦਾ ਕੌਨ ਹੁੰਦਾ ਏਹ ਮੁੰਡੜਾ ਕਿਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਏ। ਹੱਥ ਲਾਇਆ ਪਿੰਡੇ ਤੇ ਦਾਗ ਪੈਂਦਾ, ਏਹ ਮਹੀਂ ਦੇ ਨਾ ਦਰਕਾਰ ਦਾ ਏ॥</poem>}} ਹੀਰ ਆਖਦੀ ਹੈ;- {{Block center|<poem>ਸੁਗੜ ਚਤਰ ਤੇ ਅਕਲ ਦਾ ਕੋਟ ਨੱਢਾ, ਮੇਹੀਂ ਬਹੁਤ ਸਮਾਲ ਕੇ ਚਾਰ ਦਾ ਏ।ਹਿਕੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਦੇ ਹੂੰਗ ਦੋਕੇ, ਸੋਟਾ ਸਿੰਗ ਤੇ ਮੂਲ ਨਾ ਮਾਰਦਾ ਏ॥</poem>}} ਚੂਚਕ ਆਖਦਾ ਹੈ; {{Block center|<poem>ਤਬਾ ਏਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹਲੀਮ ਦਿਸੇ, ਨੈਨਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਲੋਟ ਪੋਟ ਹੈ ਨੀ। ਦਰਸ ਪਰਸ ਚੰਗੀ ਅਜੇ ਹੈ ਜਾਤਕ, ਮੁੰਡਾ ਜਾਪਦਾ ਹੋਗ ਗਭਰੂਟ ਹੈ ਨੀ। ਕੋਹੜੇ ਚੌਧਰੀ ਦਾ ਪੁਤਰ ਕੌਨ ਜਾਣੋਂ ਕੇਹਾ ਅਕਲ ਬਊਰ ਦਾ ਕੋਟ ਹੈ ਨੀ। ਏਹਨੂੰ ਰਿਜ਼ਕ ਨੇ ਆਨ ਉਦਾਸ ਕੀਤਾ, ਏਹਨੂੰ ਕੇਹੜੇ ਪੀਰ ਦੀ ਓਟ ਹੈ ਨੀ।</poem>}} {{gap}}ਹੀਰ ਦਾ ਜਵਾਬ ਤਿਆਰ, ਰਤੀ ਸੰਗ ਨਹੀਂ, ਡਰ ਨਹੀਂ, ਨਧੜਕ ਆਖਦੀ ਹੈ। {{Block center|<poem>ਪੁਤਰ ਤਖਤ ਹਜ਼ਾਰੇ ਦੇ ਚੌਧਰੀ ਦਾ, ਰਾਂਝਾ ਜ਼ਾਤ ਦਾ ਜੱਟ ਅਸੀਲ ਹੈ ਜੀ। ਉਸਦਾ ਬੀਬੜਾ ਮੁੱਖ ਤੇ ਨੈਨ ਨਿੰਮੇ, ਵੱਡੀ ਸੋਹਨੀ ਇਸ ਦੀ ਡੀਲ ਹੈ ਜੀ। ਸੈਆਂ ਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਭਲਾ ਹੈ ਚਾਕ ਰਾਂਝਾ, ਜਿਥੇ ਨਿੱਤ ਪੈਂਦੇ ਲੱਖ ਫੇਰਿਆਂ ਦੇ। ਵਿਚ ਮਾਲ ਦੇ ਰਹੇ ਦਲੇਰ ਖੜਾ, ਪੈਹਲਵਾਨ ਜੁ ਵਿਚ ਅਖਾੜਿਆਂ ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਰੱਬ ਨੇ ਆਨ ਮਿਲਾਇਆਏ, ਮੈਂ ਤੇ ਪਾ ਰੱਖਾਂ ਵਿਚ ਧੀਰੀਆਂ ਦੇ॥</poem>}}<noinclude> {{center|-੧੫੮-}}</noinclude> b292jnn1uv0l4qylj20fe4hy90xjkbe 250 6645 196147 196127 2025-06-17T22:14:43Z Taranpreet Goswami 2106 196147 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{gap}}ਅੰਤ ਚੂਚਕ ਅਪਨੀ ਪਿਆਰੀ ਧੀ ਦੇ ਕੈਹਨੇ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਅਰ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਜਾਨ ਬੁਝ ਕੇ ਚਾਕ ਰਖਦਾ ਹੈ ਪਿਛਲੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਸਿੱਧੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। {{Block center|<poem>ਤੇਰਾ ਆਖਣਾਂ ਅਸਾਂ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤਾ, ਮੱਝਾਂ ਦੇਹ ਸਮਾਲ ਕੇ ਸਾਰੀਆਂ ਨੀ। ਖਬਰਦਾਰ ਰਹੇ ਮੱਝਾਂ ਵਿਚ ਖੜਾ, ਬੇਲੇ ਵਿਚ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਭਾਰੀਆਂ ਨੀ। ਵਲਾ ਕਰੇ ਨਹੀਂ ਨਾਲ ਖੰਧਿਆਂ ਦੇ, ਏਸ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਮੱਝਾਂ ਚਾਰੀਆਂ ਨੀ। ਮਤਾਂ ਖੇਡ ਰੁੱਝੇ ਖੜੀਆਂ ਜਾਨ ਮੱਝਾਂ, ਹੋਵਣ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਚ ਖਵਾਰੀਆਂ ਨੀ।</poem>}} {{gap}}ਪਿਉ ਨੂੰ ਮਨਾ, ਮਾਂ ਕੋਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਰ ਬੜੇ ਲਾਡ ਨਾਲ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ॥ {{Block center|<poem>ਪਾਸ ਮਾਓਂ ਦੇ ਹੀਰ ਆ ਗੱਲ ਕੀਤੀ, ਮਾਹੀ ਮਹੀਂ ਦਾ ਆਕੇ ਛੇੜਿਆ ਮੈਂ। ਨਿੱਤ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰ ਪੈਂਦੀ ਏਹੋ ਝਗੜਾ ਚਾਏ ਨਬੇੜਿਆ ਮੈਂ॥</poem>}} {{gap}}ਕੇਹਾ ਝਗੜਾ ਨਬੇੜਿਆ, ਘਰ ਯਾਰ ਲਿਆ ਬਹਾਲਿਆ ਨਾਲੇ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਹਸਾਨ। ਏਧਰ ਤੇ ਏਹ ਓਧਰ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਧੀਰਜ ਦੇ ਕੇ ਆਖਦੀ ਹੈ। {{Block center|<poem>ਮੱਖਨ ਖੰਡ ਪਰਾਉਂਠੇ ਖਾਓ ਮੀਆਂ, ਮਹੀਂ ਛੇੜਦੇ ਰੱਬ ਦੇ ਆਸਰੇ ਤੇ ਹੱਸ ਖੇਡ ਰੰਝੇਟਿਆ ਜਾਲ ਮੀਆਂ, ਗੁਜ਼ਰ ਆਵਸੀ ਦੁੱਧ ਦੇ ਕਾਸੜੇ ਤੇ। ਪੀਰ ਚਾਏਭੱਤਾ, ਦੁੱਧ ਖੰਡ ਚਾਵਲ, ਮੀਏਂ ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਪਾਸ ਲੈ ਧਾਂਵਦੀ ਹੈ।ਵੰਡ ਭਾਲਕੇ ਜਹ ਸਭ ਝੱਲ ਬੇਲਾਂ, ਤੁਰਤ ਪਾਸ ਰੰਝੇਟੇ ਦੇ ਆਂਵਦੀ ਹੈ।</poem>}} {{gap}}ਵਾਹ ਹੀਰੇ ਤੇਰੇ ਕਰਤੱਬ! ਓਧਰ ਮਾਂ ਪਿਓ ਪਤਿਆ ਏਧਰ ਯਾਰ ਦਿਝਾਏ'' ਸਾਰੇ ਪਾਸੋਂ ਪੂਰੀ ਉਤਰੀ। ਹੀਰ ਨੂੰ ਡਰਸਤਾਂ<noinclude>{{center|-੧੫੯-}}</noinclude> c5x2rheomtzs2ovabih81x1i5sao10w 250 6646 196148 196128 2025-06-17T22:19:19Z Taranpreet Goswami 2106 196148 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਲੰਙ ਕੈਦੋਂ ਦਾ, ਉਹਚੁਗਲਖੋਰ ਪੂਰਾ ਸੀ, ਪਰ ਹੈਸੀ ਬੜਬੋਲਾ। ਉਹਵੀ ਝਾਕਦਾ ਬੇਲੇ ਦੀ ਖੋਜ ਤੇ ਪੁੱਜਾ, ਅਰ ਰਾਂਝੇ ਕੋਲੋਂ ਚੂਰੀ ਦਾ ਰੁੱਗ ਮੰਗ ਕੇ ਭੰਨਾਂ। ਹੀਰ ਮੁੜੀ ਤਾਂ ਪੁੱਛਿਆ “ਰਾਂਝਾ ਕੋਈ ਆਇਆ ਸੀ ਰਾਂਝੇ ਆਖਿਆ ਇਕ ਲੰਙਾ ਫ਼ਕੀਰ, ਜੋ ਚੂਰੀ ਦਾ ਰੁੱਗ ਲੈ ਗਿਆ ਏ। ਹੀਰ ਰਰਾਨ! ਪਰ ਦੌੜੀ ਪਿੱਛੇ ਲੰਙ ਦੋ, ਅਰ ਉਸ ਨੂੰ ਫੜ ਖੂਬ ਮਾਰ ਕੀਤੀ। ਚੜੀ ਨਹੀਂ ਝਰੀ। ਅਜੇਹੀ ਨਧੜਕ ਨੱਢੀ, ਸ਼ੀਹਣੀ ਸੀ, ਤਾਹੀਂ ਤੇ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਤੋਲ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਉਤਰੀ, ਲਿਖਿਆ ਹੈ:- {{Block center|<poem>ਹੀਰ ਆਖਿਆ ਰਾਂਝਿਆ ਬੁਰਾ ਕੀਤੋ, ਸਾਡਾ ਕੰਮ ਹੈ ਨਾਲ ਵੈਰਾਈਆਂ ਦੇ! ਸਾਡੇ ਖੋਜ ਨੂੰ ਤਕ ਕੇ ਕਰੇ ਚੁਗਲੀ, ਦਿਨੇ ਰਾਤ ਹੈ ਵਿਚ ਬੁਰਿਆਈਆਂ ਦੇ। ਮਿਲੇ ਸਿਰਾਂ ਨੂੰ ਏਹ ਵਿਛੋੜ ਦੇਂਦਾ, ਭੰਗ ਘੱੜਦਾ ਵਿਚ ਕੁੜਮਾਈਆਂ ਦੇ ਬਾਬਲ ਅੰਬੜੀ ਤੇ ਜਾਇ ਠਿੱਠ ਕਰਸੀ, ਨਾਲੇ ਆਖਸੀ ਪਾਸ ਭਰਜਾਈਆਂ ਦੇ॥</poem>}} ਏਹ ਕੋਹ ਭੱਜੀ: {{Block center|<poem>ਮਿਲੀ ਰਾਹ ਵਿਚ ਦੌੜਕੇ ਆਨ ਨੱਢੀ, ਪੈਹਲੋਂ ਨਾਲ ਫਰੇਬ ਦੇ ਚੱਟਿਆ ਸੂ। ਨੇੜੇ ਆਨ ਕੇ ਸ਼ੀਹਣੀ ਵਾਂਗ ਗੱਜੀ ਅੱਖੀਂ ਰੋਹ ਦੀ ਨੀਰ ਪਲੱਟਿਆ ਸ॥ ਸਿਰੋਂ ਲਾਹ ਟੋਪੀ ਗਲੋਂ ਤੋੜ ਸੇਹਲੀ ਲਕੋ ਚਾਇ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਸਟਿਆ ਸੀ ਪਕੜ ਜਿਮੀਂ ਤੇ ਮਾਰਿਆ ਨਾਲ ਗਸੇ ਧੋਬੀ ਪਟੜੇ ਤੇ ਖੇਸ ਛੱਟਿਆਂ ਸੂ॥</poem>}} {{gap}}ਹੁਨ ਮਾਰਕੁਟ ਤੇ ਬਥੇਰੀ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਕੈਦੋ ਵੀ ਚੂਰੀ ਚੁਕ ਪਿੰਡ ਜਾ ਈ ਪੂਜਾ, ਜਾਕੇ ਪਰ੍ਹੇ ਵਿਚ ਚੂਚਕ ਨੂੰ ਦੱਸੀ, ਉੱਧਰ ਮਲਕੀ ਨੂੰ ਭੀ ਜਾਕੇ ਹੀਰ ਦੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਦੱਸੀਆਂ; ਹੀਰ ਵੀ ਜਾਨਦੀ ਸੀ ਏ ਹੋਨਾ ਏਂ। ਪਰ ਘਬਰਾਈ ਨਹੀਂ ਹੌਸਲਾ ਰੱਖਿਆ। ਜਦ ਮਾਂ ਪਿਓ<noinclude>{{center|-੧੬੦-}}</noinclude> 6f66ppvxguls8ldqreapi1lqyj1tigs 250 6647 196149 23003 2025-06-17T22:20:00Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196149 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਨੇ ਝਿੜਕਿਆ, ਘੜਾ ਘੜਾਇਆ ਜਵਾਬ ਕੀਤੀ ਕਦੀ ਡਰਾਇਆ। ਕਦੀ ਰੱਬ ਦਾ ਖੌਫ ਨੱਢੀ ਸੀ; ਸੌ ਰੰਗ ਵਿਚ ਖੇਡਦੀ ਸੀ, ਜਦ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਆਖਦੀ ਹੈ:ਦਿਤਾ। ਕਦੀ ਮਿੰਨਤ ਦਿਵਾਇਆ। ਅਚਰਜ ਬੇਲਿਓਂ ਮੁੜੀ ਤਾਂ ਆ ਹੀਰ ਆਇਕੇ ਹਸਕੇ ਆਖਦੀ ਹੈ, ਅਨੀ ਝਾਤ ਨੀ ਅੰਬੜੀ ਮੇਰੀਏ ਨੀ। ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਗੁਸੇ ਵਿਚ:1 ਤੈਨੂੰ ਡੂੰਘੜੇ ਖੂਹ ਦੇ ਵਿਚ ਬੋੜਾਂ, ਗਲ ਪੱਛੀ ਆ ਬੱਚੀਏ ਮੇਰੀਏ ਨੀਂ। ਧੀ ਜੁਆਨ ਜੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਬੁਰੀ ਹੋਵੇ, ਚੁਪ ਕੀੜਿਆਂ ਚਾਇ ਨਬੇੜੀਏ ਨੀ। ਤੇਰੇ ਵੀਰ ਸੁਲਤਾਨਨੂੰ ਖਬਰਹੋਵੇ, ਫਿਕਰ ਕਰੇ ਉਹਤੇਰੇ ਮਕਾਵਨੇ ਦਾ। ਚੂਚਕ ਬਾਪ ਦੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਲੀਕ ਲਾਈ ਆ, ਕੇਹਾ ਫਾਇਦਾ ਮਾਪਿਆਂ ਭਾਵਨੇ ਦਾ।ਨੱਕ ਵਢਕੇ ਕੋੜਮਾ ਗਾਲਿਓ ਈ, ਹੋਇਆ ਫਾਇਦਾ ਲਾਡ ਲਡਾਵਨੇ ਦਾ। ਰਾਤੀਂ ਚਾਕ ਨੂੰ ਚੱਕ ਜਵਾਬ-ਦੇਸਾਂ, ਨਹੀਂ ਸ਼ੌਕ ਹੈ ਮਹੀਂ ਚਰਾਵਨੇ ਦਾ। ਹੀਰ ਸੁਨਕੇ ਡਰੀ ਨਹੀਂ, ਅਪਨਾ ਇਸ਼ਕ ਛਪਾਇਆ ਨਹੀਂ ਉੱਤਰ ਦਿਤਾ ਮਾਏ ਰੱਬ ਨੇ ਚਾਕ ਘਰ ਘੱਲਿਆ ਸੀ, ਤੇਰੇ ਹੋਨ ਨਸੀਬ ਜੇ ਧੁਰੋਂ ਚੰਗੇ।ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਜੋ ਆਦਮੀ ਹੱਥ ਆਵਨ, ਸਾਰਾ ਮੁਲਕ ਈ ਰੱਬ ਤੋਂ ਦੁਆ ਮੰਗੇ। ਜੇਹੜੇ ਰਬ ਰੀਤੇ ਕੰਮ ਹੋ ਰਹੇ ਸਾਨੂੰ ਮਾਉਂ ਕਿਉਂ ਗੈਬ ਦੇ ਦਏ ਪੰਗੇ। ਕੁਲ ਸਿਆਨੀਆਂ ਮਲਕੀ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦਿਤੀ ਤੇਗ ਮੈਹਰੀਆਂ ਇਸ਼ਕ ਨਾ ਕਰੋ ਨੰਗੇ। ਨਾ ਛੇੜੀਏ ਰਬ ਦੇ ਪੂਰਿਆਂ ਨੂੰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੱਪੜੇ ਖਾਕ ਦੇ ਵਿਚ , -੧੬੧-<noinclude></noinclude> fwg7jy5ikzlqbikh0xpn44wm79rl2gu 196159 196149 2025-06-17T22:34:34Z Taranpreet Goswami 2106 196159 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਨੇ ਝਿੜਕਿਆ, ਘੜਾ ਘੜਾਇਆ ਜਵਾਬ ਦਿਤਾ। ਕਦੀ ਮਿੰਨਤ ਕੀਤੀ ਕਦੀ ਡਰਾਇਆ। ਕਦੀ ਰੱਬ ਦਾ ਖੌਫ ਦਿਵਾਇਆ। ਅਚਰਜ ਨੱਢੀ ਸੀ; ਸੌ ਰੰਗ ਵਿਚ ਖੇਡਦੀ ਸੀ, ਜਦ ਬੇਲਿਓਂ ਮੁੜੀ ਤਾਂ ਆ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਆਖਦੀ ਹੈ:- {{Block center|<poem>ਹੀਰ ਆਇਕੇ ਹਸਕੇ ਆਖਦੀ ਹੈ, ਅਨੀ ਝਾਤ ਨੀ ਅੰਬੜੀ ਮੇਰੀਏ ਨੀ।</poem>}} ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਗੁਸੇ ਵਿਚ: {{Block center|<poem>ਤੈਨੂੰ ਡੂੰਘੜੇ ਖੂਹ ਦੇ ਵਿਚ ਬੋੜਾਂ, ਗਲ ਪੱਛੀ ਆ ਬੱਚੀਏ ਮੇਰੀਏ ਨੀਂ। ਧੀ ਜੁਆਨ ਜੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਬੁਰੀ ਹੋਵੇ, ਚੁਪ ਕੀੜਿਆਂ ਚਾਇ ਨਬੇੜੀਏ ਨੀ।</poem>}} {{Block center|<poem>ਤੇਰੇ ਵੀਰ ਸੁਲਤਾਨਨੂੰ ਖਬਰਹੋਵੇ, ਫਿਕਰ ਕਰੇ ਉਹਤੇਰੇ ਮਕਾਵਨੇ ਦਾ। ਚੂਚਕ ਬਾਪ ਦੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਲੀਕ ਲਾਈ ਆ, ਕੇਹਾ ਫਾਇਦਾ ਮਾਪਿਆਂ ਭਾਵਨੇ ਦਾ।ਨੱਕ ਵਢਕੇ ਕੋੜਮਾ ਗਾਲਿਓ ਈ, ਹੋਇਆ ਫਾਇਦਾ ਲਾਡ ਲਡਾਵਨੇ ਦਾ। ਰਾਤੀਂ ਚਾਕ ਨੂੰ ਚੱਕ ਜਵਾਬ-ਦੇਸਾਂ, ਨਹੀਂ ਸ਼ੌਕ ਹੈ ਮਹੀਂ ਚਰਾਵਨੇ ਦਾ।</poem>}} {{gap}}ਹੀਰ ਸੁਨਕੇ ਡਰੀ ਨਹੀਂ, ਅਪਨਾ ਇਸ਼ਕ ਛਪਾਇਆ ਨਹੀਂ ਉੱਤਰ ਦਿਤਾ:- {{Block center|<poem>ਮਾਏ ਰੱਬ ਨੇ ਚਾਕ ਘਰ ਘੱਲਿਆ ਸੀ, ਤੇਰੇ ਹੋਨ ਨਸੀਬ ਜੇ ਧੁਰੋਂ ਚੰਗੇ।ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਜੋ ਆਦਮੀ ਹੱਥ ਆਵਨ, ਸਾਰਾ ਮੁਲਕ ਈ ਰੱਬ ਤੋਂ ਦੁਆ ਮੰਗੇ। ਜੇਹੜੇ ਰਬ ਰੀਤੇ ਕੰਮ ਹੋ ਰਹੇ ਸਾਨੂੰ ਮਾਉਂ ਕਿਉਂ ਗੈਬ ਦੇ ਦਏ ਪੰਗੇ। ਕੁਲ ਸਿਆਨੀਆਂ ਮਲਕੀ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦਿਤੀ ਤੇਗ ਮੈਹਰੀਆਂ ਇਸ਼ਕ ਨਾ ਕਰੋ ਨੰਗੇ। ਨਾ ਛੇੜੀਏ ਰਬ ਦੇ ਪੂਰਿਆਂ ਨੂੰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੱਪੜੇ ਖਾਕ ਦੇ ਵਿਚ</poem>}}<noinclude>{{center|-੧੬੧-}}</noinclude> ld9gwido7gshac5g7h7ygr5afrkvw3s 250 6648 196150 23004 2025-06-17T22:20:40Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196150 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਰੰਗੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਿਰੀਂ ਚਾਏ, ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤੋਂ, ਰੋਹਨ ਸੰਗੋ। ਮਾਂ ਵੀ ਧੀ ਦੇ ਰੰਗ ਵੇਖ ਹੈਰਾਨ 1 ਕਰੇ ਕੀ ਕੁਖ ਦੀ ਜੰਮੀਂ ਦੇ ਏਹ ਕਾਰੇ। ਜੇ ਆਪ ਓਸ ਤਾਈਂ ਬੁਰਿਆਰੇ ਤਾਂ ਅਪਨਾ ਈ ਨੱਕ ਵਢਾਏ। ਅੰਤ ਚੂਚਕ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਕੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਕਢ ਦਿਤਾ ਤਾਂ ਹੀਰ ਆਕੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਖਦੀ ਹੈ:ਅੰਮਾ ਚਾਕ ਤਰਾਹਿਆ ਚਾਇ ਬਾਬਲ, ਏਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਨੀ ਰਬ ਉਸ ਨੂੰ ਰਿਜ਼ਕ ਹੈ। ਦੇਨ ਹਾਰਾ, ਕੋਈ ਉਸ ਦੇ ਰਿਜ਼ਕ ਨਾ ਤੁਸੀ ਹੈ ਨੀ। ਮੇਹੀਂ ਹੋਨ ਖਰਾਬ ਵਿਚ ਬੇਲਿਆਂ ਦੇ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਵਣਿਆਂ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸੁਖੀ ਹੈ ਨੀ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਔਲਾਦ ਨਾ ਮਾਲ ਰੈਹਸੀਂ ਜਿਸ ਦਾ ਹੱਕ ਖੁੱਥਾ ਉਹ ਤਾਂ ਦੁਖੀ ਹੈ ਨੀ। ਜਦ ਹੀਰ ਦੇ ਭਰਾ ਨੇ ਵੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਕਿ ਚਾਕ ਦ ਪਿਛਾ ਛੱਡ ਦੇ; ਭਾਵੇਂ ਏਹ ਹੀਰ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਨਾ ਆਖਿਆ ਸ਼ਰਮ ਰਖੀ, ਮਾਂ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਈ ਆਖਿਆ, ਪਰ ਹੀਰ ਵੀ ਬੈਠੀ ਸੀ। ਅਸਾਂ ਫੇਰ ਜੇ ਬਾਹਰ ਡਿੱਠੀਆਈ, ਸੱਟਾਂ ਏਸ ਨੂੰ ਜਾਨ ਤੋਂ ਮਾਰ ਅੱਮਾਂ। ਤੇਰੇ ਆਖਿਆਂ ਸਤਰ ਜੇ ਬਹੇ ਨਾਹੀਂ, ਫੇਰਾਂ ਏਸ ਦੀ ਧੌਨ ਤਲਵਾਰ ਅੱਮਾਂ। ਚਾਕ ਵੜੇ ਨਾਹੀਂ ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਵੇਝੇ, ਨਹੀਂ ਡੱਕਰੇ ਕਰਾਂਗਾ, ਚਾਰ ਅੱਖਾਂ। ਜੇ ਧੀ ਨਾ ਹੁਕਮ ਵਿਚ ਰੱਖੀਆ ਈ, ਸਭੋ ਸਾੜ ਸੁਣੋ ਹੀਰ ਵੀ ਕੋਲ ਬੈਠੀ ਸੁਨਦੀ ਈ ਨਾਂ ਸੀ ਕਿ ਚੁਪ ਕਰ ਦੀਂਹਦੀ। ਖੇਡੀ:ਘਰ ਬਾਰ ਅੱਖਾਂ। ਸੀ, ਉਹ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਤੇ ਘੜੀ ਬੋਲੀ, ਪਰ ਨਵੇਂ ਰੰਗ ਵਿਚ -੧੬੨-<noinclude></noinclude> qvf3zj1z152rpoxnvgswcdnkoycaj4f 196160 196150 2025-06-17T22:37:40Z Taranpreet Goswami 2106 196160 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{Block center|<poem>ਰੰਗੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਿਰੀਂ ਚਾਏ, ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤੋਂ, ਰੋਹਨ ਸੰਗੋ।</poem>}} {{gap}}ਮਾਂ ਵੀ ਧੀ ਦੇ ਰੰਗ ਵੇਖ ਹੈਰਾਨ। ਕਰੇ ਕੀ ਕੁਖ ਦੀ ਜੰਮੀਂ ਦੇ ਏਹ ਕਾਰੇ। ਜੇ ਆਪ ਓਸ ਤਾਈਂ ਬੁਰਿਆਰੇ ਤਾਂ ਅਪਨਾ ਈ ਨੱਕ ਵਢਾਏ। ਅੰਤ ਚੂਚਕ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਕੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਕਢ ਦਿਤਾ ਤਾਂ ਹੀਰ ਆਕੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਖਦੀ ਹੈ:- {{Block center|<poem>ਅੰਮਾ ਚਾਕ ਤਰਾਹਿਆ ਚਾਇ ਬਾਬਲ, ਏਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਨੀ ਰਬ ਉਸ ਨੂੰ ਰਿਜ਼ਕ ਹੈ। ਦੇਨ ਹਾਰਾ, ਕੋਈ ਉਸ ਦੇ ਰਿਜ਼ਕ ਨਾ ਤੁਸੀ ਹੈ ਨੀ। ਮੇਹੀਂ ਹੋਨ ਖਰਾਬ ਵਿਚ ਬੇਲਿਆਂ ਦੇ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਵਣਿਆਂ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸੁਖੀ ਹੈ ਨੀ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਔਲਾਦ ਨਾ ਮਾਲ ਰੈਹਸੀਂ ਜਿਸ ਦਾ ਹੱਕ ਖੁੱਥਾ ਉਹ ਤਾਂ ਦੁਖੀ ਹੈ ਨੀ।</poem>}} {{gap}}ਜਦ ਹੀਰ ਦੇ ਭਰਾ ਨੇ ਵੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਕਿ ਚਾਕ ਦ ਪਿਛਾ ਛੱਡ ਦੇ; ਭਾਵੇਂ ਏਹ ਹੀਰ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਨਾ ਆਖਿਆ ਸ਼ਰਮ ਰਖੀ, ਮਾਂ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਈ ਆਖਿਆ, ਪਰ ਹੀਰ ਵੀ ਬੈਠੀ ਸੀ। {{Block center|<poem>ਅਸਾਂ ਫੇਰ ਜੇ ਬਾਹਰ ਡਿੱਠੀਆਈ, ਸੱਟਾਂ ਏਸ ਨੂੰ ਜਾਨ ਤੋਂ ਮਾਰ ਅੱਮਾਂ। ਤੇਰੇ ਆਖਿਆਂ ਸਤਰ ਜੇ ਬਹੇ ਨਾਹੀਂ, ਫੇਰਾਂ ਏਸ ਦੀ ਧੌਨ ਤਲਵਾਰ ਅੱਮਾਂ। ਚਾਕ ਵੜੇ ਨਾਹੀਂ ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਵੇਝੇ, ਨਹੀਂ ਡੱਕਰੇ ਕਰਾਂਗਾ, ਚਾਰ ਅੱਖਾਂ। ਜੇ ਧੀ ਨਾ ਹੁਕਮ ਵਿਚ ਰੱਖੀਆ ਈ, ਸਭੋ ਸਾੜ ਸੁਣੋ ਘਰ ਬਾਰ ਅੱਮਾਂ।</poem>}} {{gap}}ਹੀਰ ਵੀ ਕੋਲ ਬੈਠੀ ਸੁਨਦੀ ਸੀ, ਉਹ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਤੇ ਘੜੀ ਈ ਨਾਂ ਸੀ ਕਿ ਚੁਪ ਕਰ ਦੀਂਹਦੀ। ਬੋਲੀ, ਪਰ ਨਵੇਂ ਰੰਗ ਵਿਚ ਖੇਡੀ:<noinclude>{{center|-੧੬੨-}}</noinclude> jsejdx5w0b57ozruvweo3m4xkm3mblt 250 6649 196151 23005 2025-06-17T22:22:59Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196151 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>- ਅੱਖੀਂ ਲੱਗੀਆਂ ਮੁੜਨ ਨਾ ਵੀਰ ਮੇਰੇ, ਬੇਬੇ ਘੋਲ ਘੱਤੀ ਬਲਿਹਾਰੀਆਂ ਵੇ। ਵੇਹਨ ਪਏ ਦਰਿਆਓ ਨਾ ਕਦੇ ਮੁੜਦੇ, ਭਾਵੇਂ ਪੱਤੀਏ ਬੰਨੀਆਂ ਭਾਰੀਆਂ ਵੇ। ਲੋਹੂ ਕੀਕਨੋਂ ਨਿਕਲਣੋਂ ਰਹੇ ਓਥੋਂ, ਜਿੱਥੇ ਲੱਗੀਆਂ ਪ੍ਰੇਮ ਕਟਾਰੀਆਂ ਵੇ। ਲਗੇ ਦਸਤ ਇਕ ਵਾਰ ਨਾ ਬੰਦ ਕੀਜਨ, ਵੈਦ ਲਿੱਖਦੇ ਵੈਦੀਆਂ ਬਾਰੀਆਂ ਵੇ 1 ਸਿਰ ਦਿੱਤਿਆਂ ਬਾਝ ਨਾ ਇਸ਼ਕ ਪੱਕੇ, ਨਹੀਂ ਏਹ ਸੁਖਾਲੀਆਂ ਯਾਰੀਆਂ ਵੇ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਮੀਆਂ ਭਾਈ ਵਰਜਦੇ ਨੀ, ਵੇਖ ਇਸ਼ਕ ਨੇ ਲਾਈਆਂ ਖਵਾਰੀਆਂ ਵੇ। ਅੰਤ ਹੀਰ ਈ ਜਿੱਤੀ, ਚਾਕ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬੁਲਾਇਆ ਈ ਬੁਲਾ ਇਆ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜੇਹਾ ਡਰਾਇਆ, ਵਿਚਾਰੇ ਫੇਰ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਲਿਆਏ ਅਰ ਹੀਰ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਕਰਾਇਆ, ਢਾਂਝਾ ਵੀ ਭਾਰਾਂ ਤੇ ਪਿਆ। ਅੰਤ ਮਲਕੀ ਨੇ ਮਿੰਨਤਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਤੇ ਆਇਆ। ਵਾਹ ਹੀਰ, ਤੁੰ ਜਿੱਤੀ ਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਜੁੱਤੀ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਹੀਰ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦਾ ਆਰੰਭ ਕੀਤਾ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਸਾਕ ਕਰ ਦਿਤਾ, ਏਹੀ ਸਮਝਿਆ ਕਿ ਵਿਆਹੀ ਜਾਉ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਘਰੋਂ ਚਾਕ ਦੀ ਬਲਾ ਜਾਉ! ਹੀ ਨ ਹੁਣ ਵਿਚਾਰੀ ਫਾਥੀ ਡਾਢੀ, ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਲੈਕੇ ਨੱਠ ਚਲ; ਰਾਂਝਾ ਨਾ ਮੰਨਿਆਂ, ਅੰਤ ਜੰਞ ਆਈ, ਨਕਾਹ ਹੋਨਲੱਗਾ, ਤਾਂ ਜਦ ਕਾਜ਼ੀ ਇਸ਼ਨ ਲੈਨ ਆਏ ਏਹ ਆਕੜ ਬੈਠੀ, ਉਹ ਜਬਾਬ ਸਵਾਲ ਕੀਤੇ ਕਿ ਮੱਲਾਂ ਕਾਜ਼ੀ ਤੰਗ ਆ ਗਏ, ਜਦੀ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਤੇ ਚੜੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਕਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਆਖਿਆ:ਰਜ਼ਾ ਹਕ ਦੀ ਆਸ਼ਕਾਂ ਮੰਨ ਲਈ, ਤੱਕੀ ਹੋਰ ਨਾ ਕਿਤੇ ਪਨਾਹ ਕਾਜ਼ੀ। ਅੱਖਰ ਲੇਖ ਦੇ ਲਿਖੇ ਨਾ ਮੁੜਨ ਹਰਗਿਜ਼, ਕਿਉਂ ਹੋਵਨਾ ਏਂ ਸਮਝ ਗੁਮਰਾਹ ਕਾਜ਼ੀ॥ -੧੬੩-<noinclude></noinclude> mm2ucyl1h0dzlouh6p0hmbb59qnpnf9 196161 196151 2025-06-17T22:39:30Z Taranpreet Goswami 2106 196161 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{Block center|<poem>ਅੱਖੀਂ ਲੱਗੀਆਂ ਮੁੜਨ ਨਾ ਵੀਰ ਮੇਰੇ, ਬੇਬੇ ਘੋਲ ਘੱਤੀ ਬਲਿਹਾਰੀਆਂ ਵੇ। ਵੇਹਨ ਪਏ ਦਰਿਆਓ ਨਾ ਕਦੇ ਮੁੜਦੇ, ਭਾਵੇਂ ਪੱਤੀਏ ਬੰਨੀਆਂ ਭਾਰੀਆਂ ਵੇ। ਲੋਹੂ ਕੀਕਨੋਂ ਨਿਕਲਣੋਂ ਰਹੇ ਓਥੋਂ, ਜਿੱਥੇ ਲੱਗੀਆਂ ਪ੍ਰੇਮ ਕਟਾਰੀਆਂ ਵੇ। ਲਗੇ ਦਸਤ ਇਕ ਵਾਰ ਨਾ ਬੰਦ ਕੀਜਨ, ਵੈਦ ਲਿੱਖਦੇ ਵੈਦੀਆਂ ਬਾਰੀਆਂ ਵੇ। ਸਿਰ ਦਿੱਤਿਆਂ ਬਾਝ ਨਾ ਇਸ਼ਕ ਪੱਕੇ, ਨਹੀਂ ਏਹ ਸੁਖਾਲੀਆਂ ਯਾਰੀਆਂ ਵੇ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਮੀਆਂ ਭਾਈ ਵਰਜਦੇ ਨੀ, ਵੇਖ ਇਸ਼ਕ ਨੇ ਲਾਈਆਂ ਖਵਾਰੀਆਂ ਵੇ।</poem>}} {{gap}}ਅੰਤ ਹੀਰ ਈ ਜਿੱਤੀ, ਚਾਕ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬੁਲਾਇਆ ਈ ਬੁਲਾ ਇਆ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜੇਹਾ ਡਰਾਇਆ, ਵਿਚਾਰੇ ਫੇਰ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਲਿਆਏ ਅਰ ਹੀਰ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਕਰਾਇਆ, ਢਾਂਝਾ ਵੀ ਭਾਰਾਂ ਤੇ ਪਿਆ। ਅੰਤ ਮਲਕੀ ਨੇ ਮਿੰਨਤਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਤੇ ਆਇਆ। ਵਾਹ ਹੀਰ, ਤੁੰ ਜਿੱਤੀ ਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਜੁੱਤੀ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਹੀਰ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦਾ ਆਰੰਭ ਕੀਤਾ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਸਾਕ ਕਰ ਦਿਤਾ, ਏਹੀ ਸਮਝਿਆ ਕਿ ਵਿਆਹੀ ਜਾਉ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਘਰੋਂ ਚਾਕ ਦੀ ਬਲਾ ਜਾਉ! ਹੀ ਨ ਹੁਣ ਵਿਚਾਰੀ ਫਾਥੀ ਡਾਢੀ, ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਲੈਕੇ ਨੱਠ ਚਲ; ਰਾਂਝਾ ਨਾ ਮੰਨਿਆਂ, ਅੰਤ ਜੰਞ ਆਈ, ਨਕਾਹ ਹੋਨਲੱਗਾ, ਤਾਂ ਜਦ ਕਾਜ਼ੀ ਇਸ਼ਨ ਲੈਨ ਆਏ ਏਹ ਆਕੜ ਬੈਠੀ, ਉਹ ਜਬਾਬ ਸਵਾਲ ਕੀਤੇ ਕਿ ਮੱਲਾਂ ਕਾਜ਼ੀ ਤੰਗ ਆ ਗਏ, ਜਦੀ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਤੇ ਚੜੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਕਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਆਖਿਆ: {{Block center|<poem>ਰਜ਼ਾ ਹਕ ਦੀ ਆਸ਼ਕਾਂ ਮੰਨ ਲਈ, ਤੱਕੀ ਹੋਰ ਨਾ ਕਿਤੇ ਪਨਾਹ ਕਾਜ਼ੀ। ਅੱਖਰ ਲੇਖ ਦੇ ਲਿਖੇ ਨਾ ਮੁੜਨ ਹਰਗਿਜ਼, ਕਿਉਂ ਹੋਵਨਾ ਏਂ ਸਮਝ ਗੁਮਰਾਹ ਕਾਜ਼ੀ॥</poem>}}<noinclude>{{center|-੧੬੩-}}</noinclude> d2qri93fz8rp53jsawp5qrb2zhjkrmh 250 6650 196152 23006 2025-06-17T22:23:50Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196152 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਹੀਰ ਆਖਿਆ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਰਾਹ ਪੰਨਾ, ਨਹੀਂ ਕੰਮ ਮੁਲਵਾਨਿਆਂ ਕਾਜ਼ੀਆਂ ਦਾ। ਏਸ ਇਸ਼ਕ ਮੈਦਾਨ ਦਿਆਂ ਕੁੱਠਿਆਂ ਨੂੰ, ਰੁਤਬਾ ਕਰਬਲਾ ਦਿਆਂ ਗਾਜ਼ੀਆਂ ਦਾ। ਕਰਕੇ ਕੌਲ ਜ਼ਬਾਨ ਥੀਂ ਹਾਰ ਜਾਨਾਂ, ਫੇਲ ਬੇਈਮਾਨਾਂ ਧੋਖੇ ਬਾਜ਼ੀਆਂ ਦਾ। ਰਾਂਝਾ ਨਾਲ ਈਮਾਨ ਕਬੂਲਿਆ ਮੈਂ, ਕਿਉਂ ਸਿਤਮ ਕਰੋ ਦੂਰ ਦਰਾਜ਼ੀਆਂ ਦਾ | ਕਾਜ਼ੀ ਤੇ ਡਾਢੀ ਚੋਟ ਕੀਤੀ ਕਾਜ਼ੀ ਨੇ ਅੰਤ ਵੱਢੀ ਲੋਕ ਬਿਨਾ ਇਜ਼ਨ ਲਿੱਤੇ ਈ ਨਕਾ ਪੜ੍ਹਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਹੀਰ ਨੇ ਝੱਟ ਆਖਿਆ:ਹੀਰ ਅਖਿਆ ਕਾਜ਼ੀਆ ਦਗਾ ਕੀਤੋ, ਕੀ ਵੱਟਨਾਂ ਏਸ ਜਹਾਨ ਤੋਂ ਜੀ। ਬਿਨਾਂ ਪੁੱਛਿਆਂ ਪੜੇਂ ਨਿਕਾਹ ਮੇਰਾ, ਏਹ ਫਤਵਾ ਨਹੀਂ ਕੁਰਾਨ ਤੋਂ ਜੀ। ਲੈਕੇ ਰਿਸ਼ਵਤਾਂ ਕਰੇਂ ਖੁਸ਼ਾਮਤਾਂ ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਸੰਗ ਦਾ ਰੱਬ ਬੁਰਹਾਨ ਤੋਂ ਜੀ। ਜੇਹਾ ਕੀਤੇ ਈ ਮਿਲੂਗੀ ਸਜ਼ਾ ਤੈਨੂੰ, ਪਾਵੇਂ ਰੈਹਮਾਨ ਤੋਂ ਜੀ। ਅਪਨਾਂ ਤੇ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਦੱਸਦੀ ਹੈ:ਬਦਲਾਰੇ ਬ ਰਾਂਝੇ ਰੱਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜੇ ਵਿੱਥ ਜਾਨਾਂ, ਦਰਜੇ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਕਿਵੇਂ ਡਹੀਨ ਕਾਜ਼ੀ। ਹੁਸਨ ਚਾਕ ਤੇ ਜਲਵਾ ਜ਼ਾਭ ਰੱਬੀ, ਹੀਰ ਵੇਖਿਆ ਨਾਲ ਯਕੀਨ ਕਾਜ਼ੀ। ਜੀਉਂਦੀ ਜਾਨ ਜੇ ਕਰਾਂ ਕਬੂਲ ਖੇੜਾ, ਨਿੱਘਰ ਜਾਂ ਮੈਂ ਵਿਚ ਜ਼ਮੀਨ ਕਾਜ਼ੀ | ਵਾਰਸ ਕੌਲ ਜ਼ਬਾਨ ਤੋਂ ਹਾਰ ਜਾਨਾ, ਨਹੀਂ ਆਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਮਜ਼ਹਬ ਦੀਨ ਕਾਜ਼ੀ॥ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਕੇਹੀ ਉੱਚੀ ਪਦਵੀ ਦੱਸੀ ਹੈ -968-<noinclude></noinclude> 8zo6p9py9vrcbr4fqkr7uq8tc2kbhcl 196162 196152 2025-06-17T22:42:53Z Taranpreet Goswami 2106 196162 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{Block center|<poem>ਹੀਰ ਆਖਿਆ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਰਾਹ ਪੰਨਾ, ਨਹੀਂ ਕੰਮ ਮੁਲਵਾਨਿਆਂ ਕਾਜ਼ੀਆਂ ਦਾ। ਏਸ ਇਸ਼ਕ ਮੈਦਾਨ ਦਿਆਂ ਕੁੱਠਿਆਂ ਨੂੰ, ਰੁਤਬਾ ਕਰਬਲਾ ਦਿਆਂ ਗਾਜ਼ੀਆਂ ਦਾ। ਕਰਕੇ ਕੌਲ ਜ਼ਬਾਨ ਥੀਂ ਹਾਰ ਜਾਨਾਂ, ਫੇਲ ਬੇਈਮਾਨਾਂ ਧੋਖੇ ਬਾਜ਼ੀਆਂ ਦਾ। ਰਾਂਝਾ ਨਾਲ ਈਮਾਨ ਕਬੂਲਿਆ ਮੈਂ, ਕਿਉਂ ਸਿਤਮ ਕਰੋ ਦੂਰ ਦਰਾਜ਼ੀਆਂ ਦਾ॥</poem>}} {{right|[ਕਾਜ਼ੀ ਤੇ ਡਾਢੀ ਚੋਟ ਕੀਤੀ]}} {{gap}}ਕਾਜ਼ੀ ਨੇ ਅੰਤ ਵੱਢੀ ਲੋਕ ਬਿਨਾ ਇਜ਼ਨ ਲਿੱਤੇ ਈ ਨਕਾ ਪੜ੍ਹਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਹੀਰ ਨੇ ਝੱਟ ਆਖਿਆ: {{Block center|<poem>ਹੀਰ ਅਖਿਆ ਕਾਜ਼ੀਆ ਦਗਾ ਕੀਤੋ, ਕੀ ਵੱਟਨਾਂ ਏਸ ਜਹਾਨ ਤੋਂ ਜੀ। ਬਿਨਾਂ ਪੁੱਛਿਆਂ ਪੜੇਂ ਨਿਕਾਹ ਮੇਰਾ, ਏਹ ਫਤਵਾ ਨਹੀਂ ਕੁਰਾਨ ਤੋਂ ਜੀ। ਲੈਕੇ ਰਿਸ਼ਵਤਾਂ ਕਰੇਂ ਖੁਸ਼ਾਮਤਾਂ ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਸੰਗ ਦਾ ਰੱਬ ਬੁਰਹਾਨ ਤੋਂ ਜੀ। ਜੇਹਾ ਕੀਤੇ ਈ ਮਿਲੂਗੀ ਸਜ਼ਾ ਤੈਨੂੰ, ਪਾਵੇਂ ਬਦਲਾ ਰਬ ਰੈਹਮਾਨ ਤੋਂ ਜੀ।</poem>}} ਅਪਨਾਂ ਤੇ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਦੱਸਦੀ ਹੈ:- {{Block center|<poem>ਰਾਂਝੇ ਰੱਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜੇ ਵਿੱਥ ਜਾਨਾਂ, ਦਰਜੇ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਕਿਵੇਂ ਡਹੀਨ ਕਾਜ਼ੀ। ਹੁਸਨ ਚਾਕ ਤੇ ਜਲਵਾ ਜ਼ਾਭ ਰੱਬੀ, ਹੀਰ ਵੇਖਿਆ ਨਾਲ ਯਕੀਨ ਕਾਜ਼ੀ। ਜੀਉਂਦੀ ਜਾਨ ਜੇ ਕਰਾਂ ਕਬੂਲ ਖੇੜਾ, ਨਿੱਘਰ ਜਾਂ ਮੈਂ ਵਿਚ ਜ਼ਮੀਨ ਕਾਜ਼ੀ | ਵਾਰਸ ਕੌਲ ਜ਼ਬਾਨ ਤੋਂ ਹਾਰ ਜਾਨਾ, ਨਹੀਂ ਆਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਮਜ਼ਹਬ ਦੀਨ ਕਾਜ਼ੀ॥</poem>}} {{gap}}ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਕੇਹੀ ਉੱਚੀ ਪਦਵੀ ਦੱਸੀ ਹੈ<noinclude>{{center|-੧੬੪-}}</noinclude> gh73crsjjhbtxifioxark63jtgxyqw8 250 6651 196153 23007 2025-06-17T22:24:20Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196153 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਚੰਗਾ ਨਕਸ਼ਾ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ ਅਰ ਅਖਵਾਇਆ ਹੀਰ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ, ਕੇਹਾ ਫੱਬ ਗਿਆ।ਜਦ ਬਦੋਬਦੀ ਨਕਾਹ ਪੜ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਹੀਰ ਝੋਲੀ ਪਾ ਖੇੜੇ ਲੈ ਦੁਰੇ ਤਾਂ ਰਾਂਝਾ ਮੱਥੀਂ ਹੱਕ ਕੇ ਯਾਰ ਦੇ ਪਿਛੇ ਚੱਲਿਆ ਪਰ ਹੀਰ ਵੀ ਯਾਰ ਨੂੰ ਕਿਥੋਂ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੀ ਪੈਂਡੇ ਟੁਰਦਿਆਂ ਡੋਲੀ ਇਕ ਪਾਸੇ ਹੋਈ ਤਾਂ ਰਾਂਝਾ ਨਾਲ ਨਾਲ ਟੁਰਨ ਲੱਗਾ, ਪਿਆਰ ਦੇ ਹਾਉੜੇ ਲੈਨ ਲੱਗਾ, ਹੀਰ ਤਸੱਲੀ ਦੇਵੇ, ਸਮਝਾਵੇ ਇਕ ਥਾਂ ਜੰਞ ਨੇ ਬਾਰ ਵਿਚ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ। ਖੇੜੇ ਤੇ ਸ਼ਕਾਰ ਟੂਰ ਗਏ। ਡੋਲੀ ਰਹੀ ਅਕੱਲੀ, ਹੀਰ ਨੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਡੋਲੇ ਵਿਚ ਬੁਲਾ ਲਿੱਤਾ। ਖੂਬ ਪਕਵਾਨ ਖਵਾਇਆ। ਗਲ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਤੇ ਜੀ ਦੀ ਹਵਾੜ ਕੱਢੀ! ਜਦ ਖੇੜਿਆਂ ਵੇਖਿਆ, ਅਰ ਦੌੜੇ ਆਏ, ਤਾਂ ਹੀਰ ਨੇ ਅਪਨੇ ਗਲ ਦਾ ਹਾਰ ਤੋਂੜਕੇ ਮੋਤੀ, ਚਾ ਖੰਡਾਏ ਅਰ ਰਾਂਝੇ ਹੋਰੀ ਚੁਣਨ ਤੇ ਚਾ ਡਾਹੇ, ਕੇਹਾ ਮਕਰ ਬਨਾਇਆ, ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਹੀਰੇ ਤੇਰਾ ਈ ਕੰਮ ਸੀ ਖੇੜਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਵਖਾਇਆ, ਅਰ ਡੋਲੇ ਵਿੱਚ ਯਾਰ ਹੰਢਾਇਆ, ਏਡੀ ਨਿਝੱਰ! ਰੰਗਪੁਰ ਪੰ ਚ ਹੀਰ ਤੇ ਭੋਰੇ ਪੈ ਗਈ। ਰਾਂਝਾ ਵਿਚਾਰਾ ਵੀ ਮੁੜ ਆਇਆ ਪਰ ਹੀਰ ਨੇ ਆਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜੋਗੀ ਬਨਕੇ ਫੇਰਾ ਪਾਵੀਂ, ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਘਰੀ ਅਲਖ ਜਗਾਵੀਂ:ਤੈਨੂੰ ਹਾਲ ਦੀ ਗਲ ਮੈਂ ਲਿਖ ਘੱਲਾਂ, ਤੁਰਤ ਹੋ ਫਕੀਰ ਤੇ ਆਵਨਾਈਂ। ਕਿਸੇ ਜੋਗੀ ਤੇ ਜਾਕੇ ਬਨੀਂ ਚੇਲਾ, ਸਵਾਹ ਲਾਕੇ ਕੰਨ ਪੜਾਵਨਾਈਂ। ਸਭੋ ਜ਼ਾਤ ਸਫਾਤ ਬਰਬਾਦ ਕਰਕੇ, ਅਤੇ ਠੀਕ ਤੈਂ ਸੀਸ ਮੁਨਾਵਨਾ ਈਂ। ਤੂੰਹੀਂ ਜੀਂਵਦਿਆਂ ਦੇਈਂ ਦਰਸ ਸਾਨੂੰ, ਅਸਾਂ ਵੱਤ ਨਾ ਜੀਂਵਦਿਆਂ ਆਵਨਾ ਈਂ। ਏਹ ਤੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਪਿਛੋਂ ਦਾ ਹਾਲ ਹੈ। ਜੱਦ ਅਜੇ ਜੰਞ ਆਨ ਵਾਲੀ ਸੀ ਰਾਂਝੇ ਦੀਆਂ ਭਰਜਾਈਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖ਼ਬਰ ਹੋ ਗਈ -੧੬੫-<noinclude></noinclude> dxdekpc8ylonfo0fq2tj8mpcbfh11gy 196163 196153 2025-06-17T22:44:07Z Taranpreet Goswami 2106 196163 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਚੰਗਾ ਨਕਸ਼ਾ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ ਅਰ ਅਖਵਾਇਆ ਹੀਰ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ, ਕੇਹਾ ਫੱਬ ਗਿਆ।ਜਦ ਬਦੋਬਦੀ ਨਕਾਹ ਪੜ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਹੀਰ ਝੋਲੀ ਪਾ ਖੇੜੇ ਲੈ ਦੁਰੇ ਤਾਂ ਰਾਂਝਾ ਮੱਥੀਂ ਹੱਕ ਕੇ ਯਾਰ ਦੇ ਪਿਛੇ ਚੱਲਿਆ ਪਰ ਹੀਰ ਵੀ ਯਾਰ ਨੂੰ ਕਿਥੋਂ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੀ ਪੈਂਡੇ ਟੁਰਦਿਆਂ ਡੋਲੀ ਇਕ ਪਾਸੇ ਹੋਈ ਤਾਂ ਰਾਂਝਾ ਨਾਲ ਨਾਲ ਟੁਰਨ ਲੱਗਾ, ਪਿਆਰ ਦੇ ਹਾਉੜੇ ਲੈਨ ਲੱਗਾ, ਹੀਰ ਤਸੱਲੀ ਦੇਵੇ, ਸਮਝਾਵੇ ਇਕ ਥਾਂ ਜੰਞ ਨੇ ਬਾਰ ਵਿਚ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ। ਖੇੜੇ ਤੇ ਸ਼ਕਾਰ ਟੂਰ ਗਏ। ਡੋਲੀ ਰਹੀ ਅਕੱਲੀ, ਹੀਰ ਨੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਡੋਲੇ ਵਿਚ ਬੁਲਾ ਲਿੱਤਾ। ਖੂਬ ਪਕਵਾਨ ਖਵਾਇਆ। ਗਲ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਤੇ ਜੀ ਦੀ ਹਵਾੜ ਕੱਢੀ! ਜਦ ਖੇੜਿਆਂ ਵੇਖਿਆ, ਅਰ ਦੌੜੇ ਆਏ, ਤਾਂ ਹੀਰ ਨੇ ਅਪਨੇ ਗਲ ਦਾ ਹਾਰ ਤੋਂੜਕੇ ਮੋਤੀ, ਚਾ ਖੰਡਾਏ ਅਰ ਰਾਂਝੇ ਹੋਰੀ ਚੁਣਨ ਤੇ ਚਾ ਡਾਹੇ, ਕੇਹਾ ਮਕਰ ਬਨਾਇਆ, ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਹੀਰੇ ਤੇਰਾ ਈ ਕੰਮ ਸੀ ਖੇੜਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਵਖਾਇਆ, ਅਰ ਡੋਲੇ ਵਿੱਚ ਯਾਰ ਹੰਢਾਇਆ, ਏਡੀ ਨਿਝੱਰ! ਰੰਗਪੁਰ ਪੰ ਚ ਹੀਰ ਤੇ ਭੋਰੇ ਪੈ ਗਈ। ਰਾਂਝਾ ਵਿਚਾਰਾ ਵੀ ਮੁੜ ਆਇਆ ਪਰ ਹੀਰ ਨੇ ਆਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜੋਗੀ ਬਨਕੇ ਫੇਰਾ ਪਾਵੀਂ, ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਘਰੀ ਅਲਖ ਜਗਾਵੀਂ:- {{Block center|<poem>ਤੈਨੂੰ ਹਾਲ ਦੀ ਗਲ ਮੈਂ ਲਿਖ ਘੱਲਾਂ, ਤੁਰਤ ਹੋ ਫਕੀਰ ਤੇ ਆਵਨਾਈਂ। ਕਿਸੇ ਜੋਗੀ ਤੇ ਜਾਕੇ ਬਨੀਂ ਚੇਲਾ, ਸਵਾਹ ਲਾਕੇ ਕੰਨ ਪੜਾਵਨਾਈਂ। ਸਭੋ ਜ਼ਾਤ ਸਫਾਤ ਬਰਬਾਦ ਕਰਕੇ, ਅਤੇ ਠੀਕ ਤੈਂ ਸੀਸ ਮੁਨਾਵਨਾ ਈਂ। ਤੂੰਹੀਂ ਜੀਂਵਦਿਆਂ ਦੇਈਂ ਦਰਸ ਸਾਨੂੰ, ਅਸਾਂ ਵੱਤ ਨਾ ਜੀਂਵਦਿਆਂ ਆਵਨਾ ਈਂ।</poem>}} {{gap}}ਏਹ ਤੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਪਿਛੋਂ ਦਾ ਹਾਲ ਹੈ। ਜੱਦ ਅਜੇ ਜੰਞ ਆਨ ਵਾਲੀ ਸੀ ਰਾਂਝੇ ਦੀਆਂ ਭਰਜਾਈਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖ਼ਬਰ ਹੋ ਗਈ<noinclude>{{center|-੧੬੫-}}</noinclude> 35gop5m15tubzsoo4lr7msohnof0kzj 250 6652 196154 23008 2025-06-17T22:24:47Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196154 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਖਤ ਲਿਖਿਆ ਨਾਲ ਹੀ ਹੀਰ ਨੂੰ ਖਤ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਤਰਾਂ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਮੋੜੋ, ਹਨ ਤੁਹਾਡਾ ਵਿਆਹ ਤੇ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਹੋਨਾ ਏ ਸਾਡੇ ਦੇਉਰ ਨੂੰ ਤੇ ਮੋੜ ਘੱਲੋ। ਖੜ ਕੀ ਸੀ:ਜੇ ਤੂੰ ਸੋਹਣੀ ਹੋਇਕੇ ਪਵੇਂ ਸੌਂਕਣ, ਅਸੀਂ ਇਕ ਤੋਂ ਇਕ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਰੱਬ ਜਾਣਦਾ ਸਾਡੜੀ ਉਮਰ ਸਾਰੀ, ਅਸੀਂ ਏਸ ਮਹਬੂਬ ਦੀਆਂ ਬੰਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਏਸ ਦੇ ਮਗਰ ਦੀਵਾਨੀਆਂ ਹਾਂ, ਭਾਵੇਂ ਚੰਗੀਆਂ ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਮੰਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਏਹ ਅਸਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ ਚੰਦ ਬਣਦਾ, ਅਸੀਂ ਖਿੱਤੀਆਂ ਨਾਲ ਬਣੰਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਜਿਸ ਵੇਲੜੇ ਦਾ ਸਾਥੋਂ ਰੁੱਸ ਆਇਆ, ਅਸੀਂ ਹੰਝੜੂ ਰੱਤ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਰਾਂਝੇ ਲਾਲ ਬਾਝੋਂ ਅਸੀਂ ਖੁਆਰ ਹੋਈਆਂ, ਕੂੰਜਾਂ ਡਾਰ ਥੀਂ ਜਿਵੇ ਵਿਛੁੰਨੀਆਂ ਹਾਂ। ਹੀਰ ਨੇ ਤੁਰਤ ਜਵਾਬ ਦਿਤਾਨੀ ਮੈਂ ਘੋਲ ਘੱਤੀ ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਖੜੇ ਤੋਂ, ਪਾਓ ਦੁੱਧ ਚਾਵਲ ਇਸਦਾ ਕੂੜ ਏ ਨੀ। ਨਹੀਂ ਭਾਬੀਆਂ ਤੇ ਕਰਤੂਤ ਕਾਈ, ਸੱਭਾ ਲੜਨ ਨੂੰ ਬਨੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੈ ਨੀ। ਜਦੋਂ ਤੁਸਾਂ ਤੇ ਸੀ ਮੇਹਣੇ ਮਾਰਦੀਆਂ ਸੌ, ਏਹ ਤਾਂ ਊਤਨੀ ਦਾ ਕੋਈ ਊਤ ਹੈ ਨੀ। ਮਾਰਿਆ ਤੁਸਾਡਿਆਂ ਮੇਹਣਿਆਂ ਗਾਲੀਆਂ ਦਾ, ਉਹ ਤੇ ਮੁਕਕੇ ਹੋਇਆ ਤਬੂਤ ਹੈ ਨੀ ਸੌਂਪ ਪੀਰਾਂ ਨੂੰ ਝੱਲ ਵਿਚ ਛੇੜਨੀ ਹਾਂ, ਇਹਦੀ ਮੱਦਤ ਖਿਜਰ ਤੇ ਲੂਤ ਹੈ ਨੀ। ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਫਿਰਾਂ ਉਸਦੇ ਮਗਰ ਲੱਗੀ, ਅਜ ਤੀਕ ਏਹ ਰਹਿਆ ਅਛੂਤ ਹੈ ਨੀ। -੧੬੬-<noinclude></noinclude> jn8b1o8fpwou2zjy4bb39g286djap6i 196164 196154 2025-06-17T22:45:12Z Taranpreet Goswami 2106 196164 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਖਤ ਲਿਖਿਆ ਨਾਲ ਹੀ ਹੀਰ ਨੂੰ ਖਤ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਤਰਾਂ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਮੋੜੋ, ਹਨ ਤੁਹਾਡਾ ਵਿਆਹ ਤੇ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਹੋਨਾ ਏ ਸਾਡੇ ਦੇਉਰ ਨੂੰ ਤੇ ਮੋੜ ਘੱਲੋ। ਖੜ ਕੀ ਸੀ: {{Block center|<poem>ਜੇ ਤੂੰ ਸੋਹਣੀ ਹੋਇਕੇ ਪਵੇਂ ਸੌਂਕਣ, ਅਸੀਂ ਇਕ ਤੋਂ ਇਕ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਰੱਬ ਜਾਣਦਾ ਸਾਡੜੀ ਉਮਰ ਸਾਰੀ, ਅਸੀਂ ਏਸ ਮਹਬੂਬ ਦੀਆਂ ਬੰਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਏਸ ਦੇ ਮਗਰ ਦੀਵਾਨੀਆਂ ਹਾਂ, ਭਾਵੇਂ ਚੰਗੀਆਂ ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਮੰਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਏਹ ਅਸਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ ਚੰਦ ਬਣਦਾ, ਅਸੀਂ ਖਿੱਤੀਆਂ ਨਾਲ ਬਣੰਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਜਿਸ ਵੇਲੜੇ ਦਾ ਸਾਥੋਂ ਰੁੱਸ ਆਇਆ, ਅਸੀਂ ਹੰਝੜੂ ਰੱਤ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਾਂ। ਰਾਂਝੇ ਲਾਲ ਬਾਝੋਂ ਅਸੀਂ ਖੁਆਰ ਹੋਈਆਂ, ਕੂੰਜਾਂ ਡਾਰ ਥੀਂ ਜਿਵੇ ਵਿਛੁੰਨੀਆਂ ਹਾਂ।</poem>}} ਹੀਰ ਨੇ ਤੁਰਤ ਜਵਾਬ ਦਿਤਾ {{Block center|<poem>ਨੀ ਮੈਂ ਘੋਲ ਘੱਤੀ ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਖੜੇ ਤੋਂ, ਪਾਓ ਦੁੱਧ ਚਾਵਲ ਇਸਦਾ ਕੂੜ ਏ ਨੀ। ਨਹੀਂ ਭਾਬੀਆਂ ਤੇ ਕਰਤੂਤ ਕਾਈ, ਸੱਭਾ ਲੜਨ ਨੂੰ ਬਨੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੈ ਨੀ। ਜਦੋਂ ਤੁਸਾਂ ਤੇ ਸੀ ਮੇਹਣੇ ਮਾਰਦੀਆਂ ਸੌ, ਏਹ ਤਾਂ ਊਤਨੀ ਦਾ ਕੋਈ ਊਤ ਹੈ ਨੀ। ਮਾਰਿਆ ਤੁਸਾਡਿਆਂ ਮੇਹਣਿਆਂ ਗਾਲੀਆਂ ਦਾ, ਉਹ ਤੇ ਮੁਕਕੇ ਹੋਇਆ ਤਬੂਤ ਹੈ ਨੀ ਸੌਂਪ ਪੀਰਾਂ ਨੂੰ ਝੱਲ ਵਿਚ ਛੇੜਨੀ ਹਾਂ, ਇਹਦੀ ਮੱਦਤ ਖਿਜਰ ਤੇ ਲੂਤ ਹੈ ਨੀ। ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਫਿਰਾਂ ਉਸਦੇ ਮਗਰ ਲੱਗੀ, ਅਜ ਤੀਕ ਏਹ ਰਹਿਆ ਅਛੂਤ ਹੈ ਨੀ।</poem>}}<noinclude>{{center|-੧੬੬-}}</noinclude> jmdygo2ab5wobe5i5vos2rk9rnc5fnp 250 6653 196155 23009 2025-06-17T22:25:19Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196155 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਸ਼ਾਵਾ ਸ਼ੈ ਰਾਂਝਿਆ, ਕਾਮ ਦੇ ਵੱਸ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਤੁਸੀ ਇਸ ਦੇ ਮਗਰ ਨਾ ਪਵੋ ਅੜੀਓ, ਕੁਝ ਖਣੀ ਨਹੀਂ ਏਸ ਵਿਪਾਰ ਉਤੋਂ। ਨੀ ਮੈਂ ਜੀਂਵਦੀ ਏਸ ਬਿਨ ਰਹੀ ਕੀਕੂੰ; ਘੋਲ ਘੋਲ ਘੱੜੀ ਰਾਂਝੇ ਯਾਰ ਉਦੋਂ। ਨੱਢੀ ਆਖਸ਼ਣ ਝਗੜਦੀ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ, ਏਸ ਸੋਹਣੇ ਖੰਬੜੇ ਯਾਰ ਉਤੋਂ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਸਮਝਾਇ ਤੂੰ ਭਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਏ ਮੁੜੇ ਨਾ ਲੱਖ ਹਜ਼ਾਰ ਉਤੋਂ। ਵਾਹ ਨੀ ਹੀਰ ਤੇਰੀ ਪ੍ਰੀਤ, ਕਿਹਾ ਸੋਹਣਾ ਉਤਰ ਲਿਖਿਆ ਈ, ਕਿ ਭਾਬੀਆਂ ਦਾ ਮੂੰਹ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਸੌਹਰੇ ਘਰ ਜਾਕੇ ਏਸ ਨੇ ਅਪਨੇ ਖਸਮ ਨੂੰ ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਵੱਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਵਿਚਾਰਾ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਅੱਗੇ ਸਕਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪੈਹਲੀ ਛਾਤੀ ਈ ਜਦ ਵਿਚਾਰਾ ਚਾਈਂ ਚਾਈਂ ਆਇਆ ਤਾਂ ਇਸ ਨੇ ਉਹ ਭੰਨ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸੈਦਾ ਸ਼ਰ ਮਿੰਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਕਵੀ ਤੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਂ ਪੀਰਾਂ ਨੇ ਮਦਤ ਦਿੱਤੀ, ਅਰ ਲੈਂਦੇ ਨੂੰ ਹੀਰ ਦੇ ਪਲੰਘ ਤੇ ਚੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤੀ, ਵਿਚਾਰਾਂ ਸੱਟਾਂ ਨਾਲ ਬਿਆਕੁਲ ਹੋਇਆ, ਕੋਈ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੈਦਾ “ਨਾਮਰਦ’ ਹੋ ਗਿਆ। ਏਹ ਗੱਲਾਂ ਮੰਨਨ • ਯੋਗ ਨਹੀਂ। ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਨ ਵਾਲੇ ' ਤੇ ਬੇਸ਼ੱਕ ਮੰਨ ਲੈਸਨ, ਜਦ ਜੁਲੈਖਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਮਿਸਰ ਆਇਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਰੱਬ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਮਰਦ ਬਨਾ ਦਿਤਾ, ਤਾਂ ਹੀਰ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਤੋੜ ਪੁਜਾਨ ਲਈ ਖਬਰੇ ਸੈਦੇ ਨੂੰ ਵੀ ਏਹ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲੀ ਹੋਵੇ ਅਜੇਹੀਆਂ ਗਲਾਂ ਵਿਚ ਦਖਲ ਘੱਟ ਦੇਂਦਾ ਏ। ਸਾਨੂੰ ਏਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਰਤਾਵੇ ਮੂਜਬ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹੀਰ, ਰਾਂਝਾ ਤੇ ਸੌਦਾ ਆਦਮੀ ਸਨ, ਕੋਈ ਅਸਮਾਨੀਦੇਵਤਾ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਜਾਂ ਤੇ -੧੬੭- ਪਰ ਰੱਬ<noinclude></noinclude> gqmys1b88qgogo6wzdsow83c4why0e3 196165 196155 2025-06-17T22:46:29Z Taranpreet Goswami 2106 196165 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਸ਼ਾਵਾ ਸ਼ੈ ਰਾਂਝਿਆ, ਕਾਮ ਦੇ ਵੱਸ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। {{Block center|<poem>ਤੁਸੀ ਇਸ ਦੇ ਮਗਰ ਨਾ ਪਵੋ ਅੜੀਓ, ਕੁਝ ਖਣੀ ਨਹੀਂ ਏਸ ਵਿਪਾਰ ਉਤੋਂ। ਨੀ ਮੈਂ ਜੀਂਵਦੀ ਏਸ ਬਿਨ ਰਹੀ ਕੀਕੂੰ; ਘੋਲ ਘੋਲ ਘੱੜੀ ਰਾਂਝੇ ਯਾਰ ਉਦੋਂ। ਨੱਢੀ ਆਖਸ਼ਣ ਝਗੜਦੀ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ, ਏਸ ਸੋਹਣੇ ਖੰਬੜੇ ਯਾਰ ਉਤੋਂ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਸਮਝਾਇ ਤੂੰ ਭਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਏ ਮੁੜੇ ਨਾ ਲੱਖ ਹਜ਼ਾਰ ਉਤੋਂ।</poem>}} {{gap}}ਵਾਹ ਨੀ ਹੀਰ ਤੇਰੀ ਪ੍ਰੀਤ, ਕਿਹਾ ਸੋਹਣਾ ਉਤਰ ਲਿਖਿਆ ਈ, ਕਿ ਭਾਬੀਆਂ ਦਾ ਮੂੰਹ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ। {{gap}}ਸੌਹਰੇ ਘਰ ਜਾਕੇ ਏਸ ਨੇ ਅਪਨੇ ਖਸਮ ਨੂੰ ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਵੱਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਵਿਚਾਰਾ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਅੱਗੇ ਸਕਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪੈਹਲੀ ਛਾਤੀ ਈ ਜਦ ਵਿਚਾਰਾ ਚਾਈਂ ਚਾਈਂ ਆਇਆ ਤਾਂ ਇਸ ਨੇ ਉਹ ਭੰਨ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸੈਦਾ ਸ਼ਰ ਮਿੰਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਕਵੀ ਤੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਂ ਪੀਰਾਂ ਨੇ ਮਦਤ ਦਿੱਤੀ, ਅਰ ਲੈਂਦੇ ਨੂੰ ਹੀਰ ਦੇ ਪਲੰਘ ਤੇ ਚੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤੀ, ਵਿਚਾਰਾਂ ਸੱਟਾਂ ਨਾਲ ਬਿਆਕੁਲ ਹੋਇਆ, ਕੋਈ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੈਦਾ “ਨਾਮਰਦ’ ਹੋ ਗਿਆ। ਏਹ ਗੱਲਾਂ ਮੰਨਨ • ਯੋਗ ਨਹੀਂ। ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਨ ਵਾਲੇ ' ਤੇ ਬੇਸ਼ੱਕ ਮੰਨ ਲੈਸਨ, ਜਦ ਜੁਲੈਖਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਮਿਸਰ ਆਇਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਰੱਬ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਮਰਦ ਬਨਾ ਦਿਤਾ, ਤਾਂ ਹੀਰ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਤੋੜ ਪੁਜਾਨ ਲਈ ਖਬਰੇ ਸੈਦੇ ਨੂੰ ਵੀ ਏਹ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲੀ ਹੋਵੇ ਅਜੇਹੀਆਂ ਗਲਾਂ ਵਿਚ ਦਖਲ ਘੱਟ ਦੇਂਦਾ ਏ। ਸਾਨੂੰ ਏਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਰਤਾਵੇ ਮੂਜਬ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹੀਰ, ਰਾਂਝਾ ਤੇ ਸੌਦਾ ਆਦਮੀ ਸਨ, ਕੋਈ ਅਸਮਾਨੀਦੇਵਤਾ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਜਾਂ ਤੇ<noinclude>{{center|-੧੬੭-}}</noinclude> dsvjg4ppy0mdzeena58x7wsh85f5c52 250 6654 196156 23010 2025-06-17T22:25:54Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196156 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਏਹ ਗਲ ਹੋਨੀ ਏ, ਕਿ ਸੋਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਿਲ ਮਰਦ, ਕੁਝ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਫਲ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਈ ਹਥ ਧੋਤਾ ਧਵਾਇਆ ਜਦ ਹੀਰ ਜੇਹੀ ਬੀਚਣੀ ਦੇ ਕੋਲ ਆਇਆ, ਜੇਹੜੀ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿਚ ਚੂਰ, ਅਪਨੀ ਜਿੰਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਵਾਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਸੀ, ਤਾਂ ਹੀਰ ਨੇ ਧਕਾ ਮਾਰ ਪ ਹਟਾਇਆ। ਲੈਂਦਾ ਅਖ਼ੇ ਹੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਿਲ ਸੀ, ਕੁਝ ਮੰਜੇ ਤੇ ਪੈਰ ਧਰਦਿਆਂ ਈ ਲੜ ਪਈ। ਵਿਚਾਰਾਂ ਬੇ ਆਸਰਾ ਡਿਗਾ, ਡਿਗਦਿਆਂ ਈ ਸੱਟ ਲਗੀ, ਡਰਕੇ ਫੇਰ ਹੀਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਾ ਆਇਆ। ਕੁਝ ਹੀਰ ਨੇ ਪੈਹਲੀ ਰਾੜੀ ਈ ਸੈਦੇ ਨੂੰ ਗਲਾਂ ਨਾਲ ਤੇ ਪੰਜ ਪੀਰਾਂ ਦੀ ਹਮੈਤ ਦਾ ਡਰ ਏਡਾ ਵਖਾਇਆ ਹੋਨਾ ਏ ਕਿ ਮੈਦਾ ਸੱਚ ਮੰਨਕੇ ਹੀਰ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ ਲਈ ਡਰਨ ਲਗ ਪਿਆ। ਹੀਰ ਦਾ ਸਤ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਰੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਏਹ ਗੱਲ ਲਿਖੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਹੀਰ ਨੇ ਸੱਪ ਲੜਨ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਕੀਤਾ, ਅਰ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਝਾੜਾ ਫੂਕਨ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ, ਤਾਂ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਸੈਦੇ - ਕੋਲੋਂ ਕਸਮਾਂ ਦਵਾ ਕੇ ਅਕਰਾਰ ਕਰਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਪਨੀ ਚੌਹਣੀ ਦੀ ਸੇਜ ਕਵੀ ਨਹੀਂ ਹੰਡਾਈ ਪਰ ਏਹ ਸਾਰੇ ਸਬੂਤ ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਅਪਨੇ ਦਮਾਗ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੋ ਸਾਧਾਰਨ ਗੱਲ ਵਲ ਜਾਈਏ ਤਾਂ ਹੀਰ ਸੈਦੇ ਦੀ ਵੋਹਟੀ ਜਰੂਰ ਰਹੀ ਪਰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਅਪਨੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਨਾ ਭੁਲੀ, ਅੰਤ ਜਦ ਦਾਉ ਲੱਗਾ, ਯਾਰ ਨਾਲ ਨਿਕਲ ਔਹ ਗਈ! ਔਹ ਗਈ! ਏਸ ਗਲ ਦੇ ਮੰਨਣ ਨਾਲ ਹੀਰ ਦੀ ਉਹ ਸ਼ੋਭਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਜੋ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸੀ ਹੈ, ਏਸ ਕਰਕੇ ਸਾਂਨੂੰ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਆਖਿਆ ਈ ਮੰਨਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਏਹੀ ਝਗੜਾ ਫੇਰ ਸੋਹਣੀ ਮੇਹੀਂਵਾਲ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਰਚਨਾ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਗੱਲ ਮੰਨਨੀ ਔਖੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੌਲੀ ੨ ਹੀਰ ਨੇ ਅਪਨੀ ਨਨਾਨ ਸੈਹੜੀ ਨਾਲ ਬਨਾਈ, ਏਹ ਜੇਹੜੀ ਵੀ ਇਕ ਬਲੋਚ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਕੁੱਠੀ ਸੀ ਹੀਰ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗ -੧੬੮-<noinclude></noinclude> din4p0p6r7q69n1t72dr9uf0mcz1psc 196166 196156 2025-06-17T22:47:11Z Taranpreet Goswami 2106 196166 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਏਹ ਗਲ ਹੋਨੀ ਏ, ਕਿ ਸੋਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਿਲ ਮਰਦ, ਕੁਝ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਫਲ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਈ ਹਥ ਧੋਤਾ ਧਵਾਇਆ ਜਦ ਹੀਰ ਜੇਹੀ ਬੀਚਣੀ ਦੇ ਕੋਲ ਆਇਆ, ਜੇਹੜੀ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿਚ ਚੂਰ, ਅਪਨੀ ਜਿੰਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਵਾਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਸੀ, ਤਾਂ ਹੀਰ ਨੇ ਧਕਾ ਮਾਰ ਪ ਹਟਾਇਆ। ਲੈਂਦਾ ਅਖ਼ੇ ਹੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਿਲ ਸੀ, ਕੁਝ ਮੰਜੇ ਤੇ ਪੈਰ ਧਰਦਿਆਂ ਈ ਲੜ ਪਈ। ਵਿਚਾਰਾਂ ਬੇ ਆਸਰਾ ਡਿਗਾ, ਡਿਗਦਿਆਂ ਈ ਸੱਟ ਲਗੀ, ਡਰਕੇ ਫੇਰ ਹੀਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਾ ਆਇਆ। ਕੁਝ ਹੀਰ ਨੇ ਪੈਹਲੀ ਰਾੜੀ ਈ ਸੈਦੇ ਨੂੰ ਗਲਾਂ ਨਾਲ ਤੇ ਪੰਜ ਪੀਰਾਂ ਦੀ ਹਮੈਤ ਦਾ ਡਰ ਏਡਾ ਵਖਾਇਆ ਹੋਨਾ ਏ ਕਿ ਮੈਦਾ ਸੱਚ ਮੰਨਕੇ ਹੀਰ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ ਲਈ ਡਰਨ ਲਗ ਪਿਆ। ਹੀਰ ਦਾ ਸਤ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਰੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਏਹ ਗੱਲ ਲਿਖੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਹੀਰ ਨੇ ਸੱਪ ਲੜਨ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਕੀਤਾ, ਅਰ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਝਾੜਾ ਫੂਕਨ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ, ਤਾਂ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਸੈਦੇ - ਕੋਲੋਂ ਕਸਮਾਂ ਦਵਾ ਕੇ ਅਕਰਾਰ ਕਰਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਪਨੀ ਚੌਹਣੀ ਦੀ ਸੇਜ ਕਵੀ ਨਹੀਂ ਹੰਡਾਈ ਪਰ ਏਹ ਸਾਰੇ ਸਬੂਤ ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਅਪਨੇ ਦਮਾਗ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੋ ਸਾਧਾਰਨ ਗੱਲ ਵਲ ਜਾਈਏ ਤਾਂ ਹੀਰ ਸੈਦੇ ਦੀ ਵੋਹਟੀ ਜਰੂਰ ਰਹੀ ਪਰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਅਪਨੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਨਾ ਭੁਲੀ, ਅੰਤ ਜਦ ਦਾਉ ਲੱਗਾ, ਯਾਰ ਨਾਲ ਨਿਕਲ ਔਹ ਗਈ! ਔਹ ਗਈ! ਏਸ ਗਲ ਦੇ ਮੰਨਣ ਨਾਲ ਹੀਰ ਦੀ ਉਹ ਸ਼ੋਭਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਜੋ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸੀ ਹੈ, ਏਸ ਕਰਕੇ ਸਾਂਨੂੰ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਆਖਿਆ ਈ ਮੰਨਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਏਹੀ ਝਗੜਾ ਫੇਰ ਸੋਹਣੀ ਮੇਹੀਂਵਾਲ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਰਚਨਾ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਗੱਲ ਮੰਨਨੀ ਔਖੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੌਲੀ ੨ ਹੀਰ ਨੇ ਅਪਨੀ ਨਨਾਨ ਸੈਹੜੀ ਨਾਲ ਬਨਾਈ, ਏਹ ਜੇਹੜੀ ਵੀ ਇਕ ਬਲੋਚ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਕੁੱਠੀ ਸੀ ਹੀਰ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗ<noinclude>{{center|-੧੬੮-}}</noinclude> 8jolf4i0mfjjay12h6u2zgdwbi2ydw0 196167 196166 2025-06-17T22:47:43Z Taranpreet Goswami 2106 196167 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਏਹ ਗਲ ਹੋਨੀ ਏ, ਕਿ ਸੋਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਿਲ ਮਰਦ, ਕੁਝ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਫਲ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਈ ਹਥ ਧੋਤਾ ਧਵਾਇਆ ਜਦ ਹੀਰ ਜੇਹੀ ਬੀਚਣੀ ਦੇ ਕੋਲ ਆਇਆ, ਜੇਹੜੀ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿਚ ਚੂਰ, ਅਪਨੀ ਜਿੰਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਵਾਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਸੀ, ਤਾਂ ਹੀਰ ਨੇ ਧਕਾ ਮਾਰ ਪ ਹਟਾਇਆ। ਲੈਂਦਾ ਅਖ਼ੇ ਹੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਿਲ ਸੀ, ਕੁਝ ਮੰਜੇ ਤੇ ਪੈਰ ਧਰਦਿਆਂ ਈ ਲੜ ਪਈ। ਵਿਚਾਰਾਂ ਬੇ ਆਸਰਾ ਡਿਗਾ, ਡਿਗਦਿਆਂ ਈ ਸੱਟ ਲਗੀ, ਡਰਕੇ ਫੇਰ ਹੀਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਾ ਆਇਆ। ਕੁਝ ਹੀਰ ਨੇ ਪੈਹਲੀ ਰਾੜੀ ਈ ਸੈਦੇ ਨੂੰ ਗਲਾਂ ਨਾਲ ਤੇ ਪੰਜ ਪੀਰਾਂ ਦੀ ਹਮੈਤ ਦਾ ਡਰ ਏਡਾ ਵਖਾਇਆ ਹੋਨਾ ਏ ਕਿ ਮੈਦਾ ਸੱਚ ਮੰਨਕੇ ਹੀਰ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ ਲਈ ਡਰਨ ਲਗ ਪਿਆ। ਹੀਰ ਦਾ ਸਤ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਰੇ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਏਹ ਗੱਲ ਲਿਖੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਹੀਰ ਨੇ ਸੱਪ ਲੜਨ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਕੀਤਾ, ਅਰ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਝਾੜਾ ਫੂਕਨ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ, ਤਾਂ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਸੈਦੇ - ਕੋਲੋਂ ਕਸਮਾਂ ਦਵਾ ਕੇ ਅਕਰਾਰ ਕਰਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਪਨੀ ਚੌਹਣੀ ਦੀ ਸੇਜ ਕਵੀ ਨਹੀਂ ਹੰਡਾਈ ਪਰ ਏਹ ਸਾਰੇ ਸਬੂਤ ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਅਪਨੇ ਦਮਾਗ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੋ ਸਾਧਾਰਨ ਗੱਲ ਵਲ ਜਾਈਏ ਤਾਂ ਹੀਰ ਸੈਦੇ ਦੀ ਵੋਹਟੀ ਜਰੂਰ ਰਹੀ ਪਰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਅਪਨੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਨਾ ਭੁਲੀ, ਅੰਤ ਜਦ ਦਾਉ ਲੱਗਾ, ਯਾਰ ਨਾਲ ਨਿਕਲ ਔਹ ਗਈ! ਔਹ ਗਈ! ਏਸ ਗਲ ਦੇ ਮੰਨਣ ਨਾਲ ਹੀਰ ਦੀ ਉਹ ਸ਼ੋਭਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਜੋ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸੀ ਹੈ, ਏਸ ਕਰਕੇ ਸਾਂਨੂੰ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਆਖਿਆ ਈ ਮੰਨਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਏਹੀ ਝਗੜਾ ਫੇਰ ਸੋਹਣੀ ਮੇਹੀਂਵਾਲ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਰਚਨਾ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਗੱਲ ਮੰਨਨੀ ਔਖੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੌਲੀ ੨ ਹੀਰ ਨੇ ਅਪਨੀ ਨਨਾਨ ਸੈਹੜੀ ਨਾਲ ਬਨਾਈ, ਏਹ ਜੇਹੜੀ ਵੀ ਇਕ ਬਲੋਚ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਕੁੱਠੀ ਸੀ ਹੀਰ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗ<noinclude>{{center|-੧੬੮-}}</noinclude> 4fa2gcyoiry55r5i059uqyu9hkyqgs9 250 6655 196157 23011 2025-06-17T22:26:20Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196157 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਗਿਆ। ਦੋਵੇਂ ਨਨਾਣ ਭਰਜਾਈ ਇਕੋ ਮਰਜ ਵਿਚ ਫਾਝੀਆਂ ਪਰ ਹੀਰ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਘਟਦੀ ਗ਼ਈ, ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਕਾਤੀ ਡੂੰਘੀ ਸੀ ਅਰ ਸੋਹੜੀ ਨੂੰ ਤੇ ਕਾਮ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮੁਰਾਦ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹੀਏ ਵਿਚ ਦਰਦ ਤੇ ਬਿਰਹਾ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸੀ। ਖਬਰੇ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਜੋ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਉਸਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜਦ ਰਾਂਝਾ ਜੋਗੀ ਬਨਕੇ ਆਇਆ, ਸੋਹ ਿਨੇ ਉਸਨੂੰ ਢੇਰ ਸਤਾਇਆ। ਨਾਲ ਹੀਰ ਨੂੰ ਵੀ ਲਤਾੜਿਆ। ਹੀਰ ਨੇ ਮਿੰਨਤਾਂ ਵੀ ਕੀਤੀਆਂ, ਅੰਤ ਏਸੇ ਸੋਹੜੀ ਨੇ ਰਾਂਝਨ ਯਾਰ ਮਿਲਾਇਆ ਅਰ ਅਪਨਾ ਮੁਰਾਦ ਪਾਇਆ। “ਹੀਰ ਨੂੰ ਫਕੀਰ ਨਾਲ ਟੋਰ ਦੇ ਬੈਹਤੀਏ ਮੁਰਾਦ ਪਾਵੇਂਗੀ? ਹੀਰ ਅਕਲ ਦੀ ਪੁਤਲੀ ਸੀ, ਜੋ ਚਾਲ ਕਰਦੀ ਸੀ ਡੂੰਘੀ ਸੋਚ ਦੀ। ਜਦ ਰਾਂਝਾ ਢੰਗ ਪਰ ਜੋਗੀ ਬਨਕੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਹੀਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਖਿਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਭੇਤ ਨਾ ਦੱਸੀਂ ਪਰ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਇਕ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਜੇਹੜੀ ਹੀਰ ਦੀ ਫੁਫੇਸ ਦੀ ਧੀ ਸੀ ਅਪਨਾ ਭੇਦ ਦੱਸ ਕੇ ਹੀਰ ਕੋਲ ਸੁਨੇਹਾ ਪੁਚਾਇਆ, ਜਦ ਹੀਰ ਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਹੀਰ ਨੇ ਆਖਿਆ:ਕੁਝ ਵੇਖ ਰੰਝੇਟੜੇ ਕੱਚ ਕੀਤਾ, ਭੇਦ ਜੀਉਦਾ ਖੋਲ੍ਹ ਪਸਾ ਚਿਆ ਨੀ। ਮਨਸੂਰ ਨੇ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਭੇਦ ਦਿਤਾ, ਉਹਨੂੰ ਅੋਰਤ ਸੂਲੀ ਉੱਤੇ ਚਾੜ੍ਹਿਆ ਨੀ। ਰਸਮ ਏਸ ਜਹਾਨ ਦੀ ਚੁੱਪ ਰੈਹਨਾਂ, ਮੂੰਹੋ ਬੋਲਿਆ ਈ ਸੋਈਓ ਮਾਰਿਆ ਨੀ। ਤੋੜੇ ਬੋਲ ਕੇ ਪਿੰਜਰੇ ਕੈਦ ਹੋਏ, ਐਵੇਂ ਬੋਲਨੋ ਅਗਨ ਸੰਗਾਰਿਆ ਨੀ॥ ਜੋਗੀ ਤੇ ਸੈਹੜੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਝਗੜੇ ਨੂੰ ਹੀਰ ਸੁਨਦੀ ਰਹੀ, ਸਾਰੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਬੜੀ ਅਕਲ ਤੇ ਦਨਾਈ ਨਾਲ ਵਰਤੀ, -੧੬੯-<noinclude></noinclude> 4hatqkj87mu6orspum4unvdj3vg8jvq 196168 196157 2025-06-17T22:48:48Z Taranpreet Goswami 2106 196168 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਗਿਆ। ਦੋਵੇਂ ਨਨਾਣ ਭਰਜਾਈ ਇਕੋ ਮਰਜ ਵਿਚ ਫਾਝੀਆਂ ਪਰ ਹੀਰ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਘਟਦੀ ਗ਼ਈ, ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਕਾਤੀ ਡੂੰਘੀ ਸੀ ਅਰ ਸੋਹੜੀ ਨੂੰ ਤੇ ਕਾਮ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮੁਰਾਦ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹੀਏ ਵਿਚ ਦਰਦ ਤੇ ਬਿਰਹਾ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸੀ। ਖਬਰੇ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਜੋ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਉਸਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜਦ ਰਾਂਝਾ ਜੋਗੀ ਬਨਕੇ ਆਇਆ, ਸੋਹ ਿਨੇ ਉਸਨੂੰ ਢੇਰ ਸਤਾਇਆ। ਨਾਲ ਹੀਰ ਨੂੰ ਵੀ ਲਤਾੜਿਆ। ਹੀਰ ਨੇ ਮਿੰਨਤਾਂ ਵੀ ਕੀਤੀਆਂ, ਅੰਤ ਏਸੇ ਸੋਹੜੀ ਨੇ ਰਾਂਝਨ ਯਾਰ ਮਿਲਾਇਆ ਅਰ ਅਪਨਾ ਮੁਰਾਦ ਪਾਇਆ। “ਹੀਰ ਨੂੰ ਫਕੀਰ ਨਾਲ ਟੋਰ ਦੇ ਬੈਹਤੀਏ ਮੁਰਾਦ ਪਾਵੇਂਗੀ? {{gap}}ਹੀਰ ਅਕਲ ਦੀ ਪੁਤਲੀ ਸੀ, ਜੋ ਚਾਲ ਕਰਦੀ ਸੀ ਡੂੰਘੀ ਸੋਚ ਦੀ। ਜਦ ਰਾਂਝਾ ਢੰਗ ਪਰ ਜੋਗੀ ਬਨਕੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਹੀਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਖਿਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਭੇਤ ਨਾ ਦੱਸੀਂ ਪਰ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਇਕ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਜੇਹੜੀ ਹੀਰ ਦੀ ਫੁਫੇਸ ਦੀ ਧੀ ਸੀ ਅਪਨਾ ਭੇਦ ਦੱਸ ਕੇ ਹੀਰ ਕੋਲ ਸੁਨੇਹਾ ਪੁਚਾਇਆ, ਜਦ ਹੀਰ ਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਹੀਰ ਨੇ ਆਖਿਆ: {{Block center|<poem>ਕੁਝ ਵੇਖ ਰੰਝੇਟੜੇ ਕੱਚ ਕੀਤਾ, ਭੇਦ ਜੀਉਦਾ ਖੋਲ੍ਹ ਪਸਾ ਚਿਆ ਨੀ। ਮਨਸੂਰ ਨੇ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਭੇਦ ਦਿਤਾ, ਉਹਨੂੰ ਅੋਰਤ ਸੂਲੀ ਉੱਤੇ ਚਾੜ੍ਹਿਆ ਨੀ। ਰਸਮ ਏਸ ਜਹਾਨ ਦੀ ਚੁੱਪ ਰੈਹਨਾਂ, ਮੂੰਹੋ ਬੋਲਿਆ ਈ ਸੋਈਓ ਮਾਰਿਆ ਨੀ। ਤੋੜੇ ਬੋਲ ਕੇ ਪਿੰਜਰੇ ਕੈਦ ਹੋਏ, ਐਵੇਂ ਬੋਲਨੋ ਅਗਨ ਸੰਗਾਰਿਆ ਨੀ॥</poem>}} {{gap}}ਜੋਗੀ ਤੇ ਸੈਹੜੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਝਗੜੇ ਨੂੰ ਹੀਰ ਸੁਨਦੀ ਰਹੀ, ਸਾਰੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਬੜੀ ਅਕਲ ਤੇ ਦਨਾਈ ਨਾਲ ਵਰਤੀ,<noinclude>{{center|-੧੬੯-}}</noinclude> s1pufq9qz9iraayydn746xonpqstbgj 250 6656 196158 23012 2025-06-17T22:26:50Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196158 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਐਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਗਲ ਨਹੀਂ ਪਈ। ਸੋਹਜ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ, ਕਵੀ ਸੋਹੜੀ ਨੂੰ ਝਿੜਕਿਆ, ਕਦੀ ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਿਆ, ਸੈਹੜੀ ਦੇ ਮੋਹਨੇ ਸੁਨੇ ਤੇ ਸਹਾਰੇ ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਿਰੋਂ ਚੜ੍ਹ ਵਗੀ, ਤਾਂ ਮੁਰਾਦ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਝਾ ਕੇ ਚੁਪ ਕਰਾਇਆ ਅਰ ਅਪਨਾ ਕੰਮ ਬਨਾਇਆ। ਕਦੀ ਮਿੰਨਤ ਕੀਤੀ, ਕਦੀ ਵਡਿਆਈ। ਆਖਰ ਸੈਹੜੀ ਨੂੰ ਅਜੇਹਾ ਅਝੁੰਬਿਆ ਕਿ ਹੀਰ ਆਖੇ, ਸੋ ਸੈਹੜੀ ਮੰਨੇ ਸੈਹੜੀ ਜਦ ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਫੇਰ ਤੰਗ ਕੀਤਾ ਅਰ ਉਸਦਾ ਠੂਠਾ ਭੰਨ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਹੀਰ ਨਸੀਹਤ ਕਰਦੀ ਹੈ:ਏਹ ਮਸਤ ਮਲੰਗ ਨਾ ਛੇੜੀਏ ਨੀ, ਕੋਈ ਵਡਾ ਫਸਾਦ ਗਲ ਪਾਸੀਆ ਨੀ। ਮਰ ਜਾਨ ਖੇੜੇ ਉੱਜੜ ਜਾਨ ਮਾਪੇ, ਤੁਧ ਗੰਡੀ ਦਾ ਕੁਝ ਨਾ ਜਾਸੀਆ ਨੀ॥ ਉੱਧਰ ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਝਿੜਕਦੀ ਹੈ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਗੱਲ ਸੁਝਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ! ਵਾਹ ਹੀਰੇਰੋਂਦਾ ਕਾਸ ਨੂੰ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲੀਆ ਵੇ, ਪੰਜਾਂ ਪੀਰਾਂ ਦਾ ਤੁੱਧ ਮਿਲਾਪ ਮੀਆਂ। ਲਾਏ ਜ਼ੋਰ ਤੂੰ ਪੀਰ ਲਲਕਾਰ ਸੱਭੇ ਤੇਰਾ ਦੂਰ ਹੋਵੇ ਦੁਖ ਤਾਪ ਮੀਆਂ। ਜਦ ਸੈਹੜੀ ਤੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਆ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਹੀਰ ਵੀ ਅਗੋਂ ਸੁਣਾ ਛਡਦੀ ਹੈ:ਭਲਾ ਕਵਾਰੀਏ ਸਾਂਗ ਕਿਉਂ ਲਾਵਨੀ ਹੈਂ, ਚਿੱਬੇ ਹੋਠ ਕਿਉਂ ਪਈ ਬਣਾਵਨੀ ਹੈਂ। ਲੱਗੇ ਵੱਸ ਗਹਿਣੇ ਖੋਹ ਖਾਵਨੀ ਹੈਂ, ਸੜੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਲੜੀਆਂ ਲਾਵਨੀ ਹੈਂ। ਐਂਡੀ ਨਾਗਨੀ ਨਾਲ ਨਾ ਗਲ ਕਰੀਏ, ਸੈਦੇ ਨਾਲ -੧੭੦-<noinclude></noinclude> acdvwvt74wczskp30djcie2ynnzqqgi 196169 196158 2025-06-17T22:50:46Z Taranpreet Goswami 2106 196169 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਐਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਗਲ ਨਹੀਂ ਪਈ। ਸੋਹਜ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ, ਕਵੀ ਸੋਹੜੀ ਨੂੰ ਝਿੜਕਿਆ, ਕਦੀ ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਿਆ, ਸੈਹੜੀ ਦੇ ਮੋਹਨੇ ਸੁਨੇ ਤੇ ਸਹਾਰੇ ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਿਰੋਂ ਚੜ੍ਹ ਵਗੀ, ਤਾਂ ਮੁਰਾਦ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਝਾ ਕੇ ਚੁਪ ਕਰਾਇਆ ਅਰ ਅਪਨਾ ਕੰਮ ਬਨਾਇਆ। ਕਦੀ ਮਿੰਨਤ ਕੀਤੀ, ਕਦੀ ਵਡਿਆਈ। ਆਖਰ ਸੈਹੜੀ ਨੂੰ ਅਜੇਹਾ ਅਝੁੰਬਿਆ ਕਿ ਹੀਰ ਆਖੇ, ਸੋ ਸੈਹੜੀ ਮੰਨੇ। {{gap}}ਸੈਹੜੀ ਜਦ ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਫੇਰ ਤੰਗ ਕੀਤਾ ਅਰ ਉਸਦਾ ਠੂਠਾ ਭੰਨ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਹੀਰ ਨਸੀਹਤ ਕਰਦੀ ਹੈ: {{Block center|<poem>ਏਹ ਮਸਤ ਮਲੰਗ ਨਾ ਛੇੜੀਏ ਨੀ, ਕੋਈ ਵਡਾ ਫਸਾਦ ਗਲ ਪਾਸੀਆ ਨੀ। ਮਰ ਜਾਨ ਖੇੜੇ ਉੱਜੜ ਜਾਨ ਮਾਪੇ, ਤੁਧ ਗੰਡੀ ਦਾ ਕੁਝ ਨਾ ਜਾਸੀਆ ਨੀ॥</poem>}} {{gap}}ਉੱਧਰ ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਝਿੜਕਦੀ ਹੈ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਗੱਲ ਸੁਝਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ! ਵਾਹ ਹੀਰੇ:- {{Block center|<poem>ਰੋਂਦਾ ਕਾਸ ਨੂੰ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲੀਆ ਵੇ, ਪੰਜਾਂ ਪੀਰਾਂ ਦਾ ਤੁੱਧ ਮਿਲਾਪ ਮੀਆਂ। ਲਾਏ ਜ਼ੋਰ ਤੂੰ ਪੀਰ ਲਲਕਾਰ ਸੱਭੇ ਤੇਰਾ ਦੂਰ ਹੋਵੇ ਦੁਖ ਤਾਪ ਮੀਆਂ।</poem>}} {{gap}}ਜਦ ਸੈਹੜੀ ਤੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਆ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਹੀਰ ਵੀ ਅਗੋਂ ਸੁਣਾ ਛਡਦੀ ਹੈ: {{Block center|<poem>ਭਲਾ ਕਵਾਰੀਏ ਸਾਂਗ ਕਿਉਂ ਲਾਵਨੀ ਹੈਂ, ਚਿੱਬੇ ਹੋਠ ਕਿਉਂ ਪਈ ਬਣਾਵਨੀ ਹੈਂ। ਲੱਗੇ ਵੱਸ ਗਹਿਣੇ ਖੋਹ ਖਾਵਨੀ ਹੈਂ, ਸੜੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਲੜੀਆਂ ਲਾਵਨੀ ਹੈਂ। ਐਂਡੀ ਨਾਗਨੀ ਨਾਲ ਨਾ ਗਲ ਕਰੀਏ, ਸੈਦੇ ਨਾਲ</poem>}}<noinclude>{{center|-੧੭੦-}}</noinclude> 4n9741povs5j7c4jfq7w59aihqqhzl3 250 6657 196170 23013 2025-06-17T22:51:28Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196170 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਨਿਕਾਹ ਪੜ੍ਹਾਵਨੀ ਹੈਂ। ....... .............}। ਹੀਰ ਨੇ ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਜੋ ਮੂੰਹ ਆਇਆ, ਸੁਨਾਇਆ ਪਰ ਵਾਰਸ ਹੋਰਾਂ ਵੀ ਮੂਲ ਪਰਦਾ ਨਾ ਪਾਇਆ, ਨੰਗਾ ਨਕਸ਼ਾ ਖਿਚ ਵਖਾਇਆ, ਮੁਆਫ!! ਜਦ ਵੇਖਿਆ ਸੋਹੜੀ ਏਹਨੀ ਗੱਲੀਂ ਨਹੀਂ ਪਤੰਜਦੀ ਤਾਂ ਹੋਰ ਚਾਲ ਚੱਲੀ। ਜਿਵੇਂ ਮੁਰਸ਼ਦਾਂ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਇ ਤਾਲਬ, ਤਿਵੇਂ ਸੈਹੜੀ ਦੇ ਪਾਸ ਨੂੰ ਹੀਰ ਹੇਰੇ। ਕਰੀਂ ਸਭ ਤਕਸੀਰ ਨੂੰ ਮੁਆਫ ਨੂੰ ਸਾਡੀ, ਪੈਰੀਂ ਪਵਾਂ ਤੇ ਮੰਨੀਏ ਨਾਲ ਮੇਰੇ॥ ਆਓ ਸਹਿਤ ਰੱਬਦਾ ਵਾਸਤਾਈ, ਨਾਲ ਭਾਬੀਆਂ ਦੇ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੀਏ ਨੀ। ਹੋਈਏ ਪੀੜ ਵੰਡਾਵਣੀ ਸ਼ੋਹਦਿਆਂ ਦੀ, ਜ਼ਹਿਰ ਬਿਸੀਅਰ ਵਾਂਗ ਨਾ ਘੋਲੀਏ ਨੀ। ਕੰਮ ਬੰਦ ਹੋਵੇ ਪਰਵੇਸੀਆਂ ਦਾ, ਨਾਲ ਮੇਹਰ ਦੇ ਉਸਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹੀਏ ਨੀ। ਤੇਰੇ ਜੇਹੀ ਨਨਾਣੁ ਹੋਇ ਮੇਲ ਕਰਨੀ, ਜਿੰਦ ਜਾਨ ਭੀ ਉਸ ਤੋਂ ਘੋਲੀਏ ਨੀ। ਅੰਤ ਸੈਂਹੜੀ ਮੰਨੀ ਤੇ ਵਾਰਸ ਜੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:ਜਿਵੇਂ ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਕਜ਼ਾ ਨਮਾਜ਼ ਹੁੰਦੀ, ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਇ ਇਬਲੀਸ ਭੀ ਨੱਚਦਾ ਈ। ਇਵੇਂ ਸੋਹਤੀ ਦੇ ਜੀਉ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ, ਜੀੳ ਰੰਨਾਂ ਦਾ ਛੱਲੜਾਂ ਕੱਚਦਾ ਈ। ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਹੀਰ ਖੇਡੀ, ਪਰ ਹਰ ਥਾਂ ਏਸੇ ਦੀ ਚਾਲ ਮੀਰੀ ਰਹੀ, ਅੰਤ ਜਿੱਤੀ। ਵਾਰਸ ਨੇ ਰੰਨਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਸਾਰਟੀਫਿਕੇਟ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੀਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਲਿਟੇਚਰ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੀਰੋਇਨ ਨਾਇਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਠੀਕ ਹਾਲ -੧੭੧-<noinclude></noinclude> 2k7ikgaedvjms41o9b73so0ees08ce2 196180 196170 2025-06-17T23:03:21Z Taranpreet Goswami 2106 196180 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" />ਨਿਕਾਹ ਪੜ੍ਹਾਵਨੀ ਹੈਂ। .......</noinclude>{{gap}}ਹੀਰ ਨੇ ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਜੋ ਮੂੰਹ ਆਇਆ, ਸੁਨਾਇਆ ਪਰ ਵਾਰਸ ਹੋਰਾਂ ਵੀ ਮੂਲ ਪਰਦਾ ਨਾ ਪਾਇਆ, ਨੰਗਾ ਨਕਸ਼ਾ ਖਿਚ ਵਖਾਇਆ, ਮੁਆਫ!! ਜਦ ਵੇਖਿਆ ਸੋਹੜੀ ਏਹਨੀ ਗੱਲੀਂ ਨਹੀਂ ਪਤੰਜਦੀ ਤਾਂ ਹੋਰ ਚਾਲ ਚੱਲੀ। {{Block center|<poem>ਜਿਵੇਂ ਮੁਰਸ਼ਦਾਂ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਇ ਤਾਲਬ, ਤਿਵੇਂ ਸੈਹੜੀ ਦੇ ਪਾਸ ਨੂੰ ਹੀਰ ਹੇਰੇ। ਕਰੀਂ ਸਭ ਤਕਸੀਰ ਨੂੰ ਮੁਆਫ ਸਾਡੀ, ਪੈਰੀਂ ਪਵਾਂ ਤੇ ਮੰਨੀਏ ਨਾਲ ਮੇਰੇ॥</poem>}} {{Block center|<poem>ਆਓ ਸਹਿਤ ਰੱਬਦਾ ਵਾਸਤਾਈ, ਨਾਲ ਭਾਬੀਆਂ ਦੇ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੀਏ ਨੀ। ਹੋਈਏ ਪੀੜ ਵੰਡਾਵਣੀ ਸ਼ੋਹਦਿਆਂ ਦੀ, ਜ਼ਹਿਰ ਬਿਸੀਅਰ ਵਾਂਗ ਨਾ ਘੋਲੀਏ ਨੀ। ਕੰਮ ਬੰਦ ਹੋਵੇ ਪਰਵੇਸੀਆਂ ਦਾ, ਨਾਲ ਮੇਹਰ ਦੇ ਉਸਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹੀਏ ਨੀ। ਤੇਰੇ ਜੇਹੀ ਨਨਾਣੁ ਹੋਇ ਮੇਲ ਕਰਨੀ, ਜਿੰਦ ਜਾਨ ਭੀ ਉਸ ਤੋਂ ਘੋਲੀਏ ਨੀ।</poem>}} ਅੰਤ ਸੈਂਹੜੀ ਮੰਨੀ ਤੇ ਵਾਰਸ ਜੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: {{Block center|<poem>ਜਿਵੇਂ ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਕਜ਼ਾ ਨਮਾਜ਼ ਹੁੰਦੀ, ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਇ ਇਬਲੀਸ ਭੀ ਨੱਚਦਾ ਈ। ਇਵੇਂ ਸੋਹਤੀ ਦੇ ਜੀਉ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ, ਜੀੳ ਰੰਨਾਂ ਦਾ ਛੱਲੜਾਂ ਕੱਚਦਾ ਈ।</poem>}} {{gap}}ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਹੀਰ ਖੇਡੀ, ਪਰ ਹਰ ਥਾਂ ਏਸੇ ਦੀ ਚਾਲ ਮੀਰੀ ਰਹੀ, ਅੰਤ ਜਿੱਤੀ। ਵਾਰਸ ਨੇ ਰੰਨਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਸਾਰਟੀਫਿਕੇਟ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੀਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਲਿਟੇਚਰ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੀਰੋਇਨ ਨਾਇਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਠੀਕ ਹਾਲ<noinclude>{{center|-੧੭੧-}}</noinclude> 0h5j61tzhivvxpa4kay27s1l21tyx3s 250 6658 196171 23014 2025-06-17T22:51:55Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196171 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਤੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਜ਼ੈਹਰ ਦੇਕੇ ਮਾਰਿਆ ਅਰ ਕੋਈ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਵਾਂਝਾ ਜੰਞ ਬਨਕੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਜਾਕੇ ਆਖਿਆ ਗਈ, ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਪ੍ਰਾਨ ਤਿਆਗ ਦਿਤੇ ਜਾਂ ਕਿ ਹੀਰ ਮਰ ਆਤਮ ਘਾਤ ਕਰ ਲਿੱਤੀ ਅਦ ਜਦ ਹੀਰ ਨੇ ਏਹ ਖਬਰ ਸੁਣੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਵੀ ਅਪਨੀ ਜਾਨ ਗਵਾਈ।ਗੱਲ ਕੀ ਸ਼ੀਰੀ ਫਰਿਆਦ ਵਾਲੀ ਕਹਾਨੀ ਬਨਾ ਵਿਖਾਈ ਹੈ ਪਰ ਸੱਚ ਏਹੀ ਮਾਲੂਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਅਪਨੀ ਨਮੋਸ਼ੀ ਖੂਨੋਂ ਅਪਨੀ ਧੀ ਦਾ ਘਾਤ ਕੀਤਾ।ਕੋਈ ਏਹ ਵੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ ਮਿਲਕੇ ਮੁੱਦਤਾਂ ਪਿੱਛੇ ਹੈਂਹਦੇ ਰਹੇ। ਸਚਾਈ ਤੇ ਰੱਬ ਈ ਜਾਨੇ ਕਿ ਕੀ ਹੈ ਪਰ ਹੀਰ ਦੀ ਕਬਰ ਦਾ ਅਜੇ ਤੀਕ ਮੌਜੂਦ ਰੈਹਨਾ ਅਰ ਉਸ ਦੀ ਮਜ਼ਾਰ ਦੀ ਕਦਰ ਹੋਨਾ, ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਿੱਧ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਓਸ ਸਮੇਂ ਹੀਰ ਦੀ ਵੀ ਕਦਰ ਸੀ ਅਰ ਉਸਦੇ ਇਸ਼ਕ ਨੂੰ ਸੱਚਾ ਇਸ਼ਕ ਜਾਨ ਕੇ ਲੋਕ ਪੂਜਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਜੋ ਕੁਝ ਹੋਇਆ ਸੋ ਹੋਇਆ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀਰ ਹੀਰੇ ਵਾਂਗਰ ਚਮਕੀ, ਅਰ ਉਸ ਦੀ ਕਦਰ ਤੇ ਚਮਕ ਅਜੇ ਵੀ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਇਕ ਇਸ਼ਕ ਕਮਾ ਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਪਾਈ। ਮੈਂ ਹੱਡੀਂ ਹੀਰ ਤੇ ਰਾਂਝੇ ਤੋਂ ਛੁਟ ਜੈਹੜੀ ਇਕ ਅਜੇਹਾ ਮਾਨੁ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਕਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਢੇਰ ਰੌਣਕ ਲਾਈ ਹੈ। ਸੋਹੜੀ ਸੌ ਵਿਸ਼ਵਾ ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਦਮਾਗ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੀ ਹੋਈ ਮਨੁਖ ਹੈ। ਸਚ ਮੁਚ ਸ਼ੈਦ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਹੀਰ ਦੇ ਕੁਝ ਗੁਨ ਦੇ ਕੇ, ਰਤੀ ਢੇਰ ਮੂੰਹ ਫਟ ਅਲ੍ਹੜ ਬੇ ਸਮਝ ਤੇ ਲੜਾਕੀ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਪਰ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਫਸਾਦਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹੀਰ ਨਾਲ ਲੜੀ ਭਾਵੇਂ ਝਗੜੀ, ਪਰ ਘਰ ਫਸਾਦ ਨਹੀਂ ਪਵਾਇਆ। ਜੋਗੀ ਦੀ ਚੰਗੀ ਗਤ ਬਨਾਈ। ਜੋ ਕੀਤਾ ਜਾਨ ਕੇ। ਇਸ ਨੇ ਜੋਗੀ ਦੇ ਮਕਰ ਨੂੰ ਪਛਾਨ ਲੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਏਹ ਮਕਰੀ ਹੈ ਅਰ ਰੰਨਾਂ ਤਾੜਦਾ ਹੈ -੧੭੨-<noinclude></noinclude> j1is9s9pzf1exr5ekd8n1wfgzg1c7vv 196181 196171 2025-06-17T23:04:43Z Taranpreet Goswami 2106 196181 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਤੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਜ਼ੈਹਰ ਦੇਕੇ ਮਾਰਿਆ ਅਰ ਕੋਈ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਵਾਂਝਾ ਜੰਞ ਬਨਕੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਜਾਕੇ ਆਖਿਆ ਗਈ, ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਪ੍ਰਾਨ ਤਿਆਗ ਦਿਤੇ ਜਾਂ ਕਿ ਹੀਰ ਮਰ ਆਤਮ ਘਾਤ ਕਰ ਲਿੱਤੀ ਅਦ ਜਦ ਹੀਰ ਨੇ ਏਹ ਖਬਰ ਸੁਣੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਵੀ ਅਪਨੀ ਜਾਨ ਗਵਾਈ।ਗੱਲ ਕੀ ਸ਼ੀਰੀ ਫਰਿਆਦ ਵਾਲੀ ਕਹਾਨੀ ਬਨਾ ਵਿਖਾਈ ਹੈ ਪਰ ਸੱਚ ਏਹੀ ਮਾਲੂਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਅਪਨੀ ਨਮੋਸ਼ੀ ਖੂਨੋਂ ਅਪਨੀ ਧੀ ਦਾ ਘਾਤ ਕੀਤਾ।ਕੋਈ ਏਹ ਵੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ ਮਿਲਕੇ ਮੁੱਦਤਾਂ ਪਿੱਛੇ ਹੈਂਹਦੇ ਰਹੇ। ਸਚਾਈ ਤੇ ਰੱਬ ਈ ਜਾਨੇ ਕਿ ਕੀ ਹੈ ਪਰ ਹੀਰ ਦੀ ਕਬਰ ਦਾ ਅਜੇ ਤੀਕ ਮੌਜੂਦ ਰੈਹਨਾ ਅਰ ਉਸ ਦੀ ਮਜ਼ਾਰ ਦੀ ਕਦਰ ਹੋਨਾ, ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਿੱਧ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਓਸ ਸਮੇਂ ਹੀਰ ਦੀ ਵੀ ਕਦਰ ਸੀ ਅਰ ਉਸਦੇ ਇਸ਼ਕ ਨੂੰ ਸੱਚਾ ਇਸ਼ਕ ਜਾਨ ਕੇ ਲੋਕ ਪੂਜਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਜੋ ਕੁਝ ਹੋਇਆ ਸੋ ਹੋਇਆ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀਰ ਹੀਰੇ ਵਾਂਗਰ ਚਮਕੀ, ਅਰ ਉਸ ਦੀ ਕਦਰ ਤੇ ਚਮਕ ਅਜੇ ਵੀ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਇਕ ਇਸ਼ਕ ਕਮਾ ਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਪਾਈ। {{gap}}ਹੀਰ ਤੇ ਰਾਂਝੇ ਤੋਂ ਛੁਟ ਜੈਹੜੀ ਇਕ ਅਜੇਹਾ ਮਾਨੁ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਕਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਢੇਰ ਰੌਣਕ ਲਾਈ ਹੈ। ਸੋਹੜੀ ਸੌ ਵਿਸ਼ਵਾ ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਦਮਾਗ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੀ ਹੋਈ ਮਨੁਖ ਹੈ। ਸਚ ਮੁਚ ਸ਼ੈਦ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਹੀਰ ਦੇ ਕੁਝ ਗੁਨ ਦੇ ਕੇ, ਰਤੀ ਢੇਰ ਮੂੰਹ ਫਟ ਅਲ੍ਹੜ ਬੇ ਸਮਝ ਤੇ ਲੜਾਕੀ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਪਰ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਫਸਾਦਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹੀਰ ਨਾਲ ਲੜੀ ਭਾਵੇਂ ਝਗੜੀ, ਪਰ ਘਰ ਫਸਾਦ ਨਹੀਂ ਪਵਾਇਆ। ਜੋਗੀ ਦੀ ਚੰਗੀ ਗਤ ਬਨਾਈ। ਜੋ ਕੀਤਾ ਜਾਨ ਕੇ। ਇਸ ਨੇ ਜੋਗੀ ਦੇ ਮਕਰ ਨੂੰ ਪਛਾਨ ਲੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਏਹ ਮਕਰੀ ਹੈ ਅਰ ਰੰਨਾਂ ਤਾੜਦਾ ਹੈ<noinclude>{{center|-੧੭੨-}}</noinclude> qlkf2m0271a7pj6ryh2b586npoh4bnc 250 6659 196172 23015 2025-06-17T22:53:47Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196172 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਕਿਦਰੇ ਏਹ ਵੀ ਦਸ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਜਾਨਦੀ ਸੀ ਕਿ ਜੋਗੀ ਹੀਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਆਇਆ ਹੈ ਪਰ ਆਪ ਵੀ ਮੁਰਾਦ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਵਿੱਚ ਫਾਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਏਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਛਪਾਂਦੀ ਸੀ, ਲੁਕਾਂਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂ ਜੋ ਹੀਰ ਵਾਂਗਰ ਨਸ਼ੰਗ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਦ ਹੀਰ ਨੇ ਮੁਰਾਦ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਆ ਤਾਂ ਸੋਹੜੀ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਬੱਸ ਦੋਵੇਂ ਨਨਾਣ ਭਰਜਾਈ ਇੱਕ ਮਿੱਕ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਰ ਇੱਕ ਨੂੰ ਅਪਨੇ ਯਾਰਦੀ ਤਾਂਘ, ਅੰਤ ਹੀਰ ਨਾਲ ਸੁਰ ਮਿਲਾਕੇ ਮੁਰਾਦ ਪਾਇਆ। ਅਪਨੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੋਹੜੀ ਵੀ ਹੀਰ ਵਾਂਗਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ। ਮਾਪਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਜੋ ਚਾਹੁੰਦੀ ਕਰਾਂਦੀ। ਹੀਰ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਜੋਗੀ ਏਸੇ ਨੇ ਸਦਵਾਇਆ, ਮੈਦੇ ਨੂੰ ਮਾਰ ਪਈ, ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਡਰਾਕੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਘਰ ਬੁਲਾਇਆ ਈ ਬੁਲਾਇਆ। ਸੋਹੜੀ ਦੇ ਬਿਤਾਂਤ ਨੂੰ ਜਦ ਹੀਰ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਕਹਾਨੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਓਸ ਸਮੇਂ ਜੱਟਾਂ ਵਿਚ ਇਸ਼ਕ ਬਾਜ਼ੀ, ਜਾਂ ਕਹੋ ਉੱਦਲ ਜਾਨਾ ਇਕ ਆਮ ਗਲ ਸੀ। ਏਹੀ ਹਾਲ ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਜੱਟਾਂ ਦਾ ਸੁਧਾਚਾਰ ਕਦੇ ਵੀ ਉੱਚੀ ਪਦਵੀ ਤੇ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜਾ? ਹੇਠਲੇ ਬੈਂਤਾਂ ਤੋਂ ਸੋਹੜੀ ਦੇ ਅਚਾਰ ਦਾ ਬੜਾ ਨਿਰਨਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:-ਸੈਹੜੀ ਆਖਦੀ ਰੱਜਕੇ ਛੱਡ ਜੱਟਾ, ਖੋਹ ਸਭ ਨਿਵਾਲੀਆਂ ਸੁੱਟੀਆਂ ਨੀ। ਹੋਰ ਸਭ ਜ਼ਾਤਾਂ ਠੱਗ ਖਾਧੀਆਂ ਨੀ, ਪਰ ਏਸ ਵੇਹੜੇ ਵਿਚ ਜੱਟੀਆਂ ਨੀ। ਅਸਾਂ ਏਤਨੀ ਗੱਲ ਮਾਲੂਮ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਜੱਟੀਆਂ ਮੁਲਕ ਦੀਆਂ ਛਟੀਆਂ ਨੀ। ਉਹ ਹੋਰ ਕੀ ਜਾਨਦੀਆਂ ਕਿਸੇ ਤਾਂਈਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮੁਨਸਾਂ ਦੀਆਂ ਦਾੜੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਨੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਤਾਂ ਵੇਚ ਕੀ ਪਿਆ ਚਾਕਾ, ਮੱਥਾ ਸੰਕਨਾਂ ਵਾਂਗ -੧੭੩-<noinclude></noinclude> 4mti4qzckmquk8647bg0bfdnaput11i 196182 196172 2025-06-17T23:06:08Z Taranpreet Goswami 2106 196182 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਕਿਦਰੇ ਏਹ ਵੀ ਦਸ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਜਾਨਦੀ ਸੀ ਕਿ ਜੋਗੀ ਹੀਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਆਇਆ ਹੈ ਪਰ ਆਪ ਵੀ ਮੁਰਾਦ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਵਿੱਚ ਫਾਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਏਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਛਪਾਂਦੀ ਸੀ, ਲੁਕਾਂਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂ ਜੋ ਹੀਰ ਵਾਂਗਰ ਨਸ਼ੰਗ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਦ ਹੀਰ ਨੇ ਮੁਰਾਦ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਆ ਤਾਂ ਸੋਹੜੀ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਬੱਸ ਦੋਵੇਂ ਨਨਾਣ ਭਰਜਾਈ ਇੱਕ ਮਿੱਕ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਰ ਇੱਕ ਨੂੰ ਅਪਨੇ ਯਾਰਦੀ ਤਾਂਘ, ਅੰਤ ਹੀਰ ਨਾਲ ਸੁਰ ਮਿਲਾਕੇ ਮੁਰਾਦ ਪਾਇਆ। ਅਪਨੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੋਹੜੀ ਵੀ ਹੀਰ ਵਾਂਗਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ। ਮਾਪਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਜੋ ਚਾਹੁੰਦੀ ਕਰਾਂਦੀ। ਹੀਰ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਜੋਗੀ ਏਸੇ ਨੇ ਸਦਵਾਇਆ, ਮੈਦੇ ਨੂੰ ਮਾਰ ਪਈ, ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਡਰਾਕੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਘਰ ਬੁਲਾਇਆ ਈ ਬੁਲਾਇਆ। {{gap}}ਸੋਹੜੀ ਦੇ ਬਿਤਾਂਤ ਨੂੰ ਜਦ ਹੀਰ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਕਹਾਨੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਓਸ ਸਮੇਂ ਜੱਟਾਂ ਵਿਚ ਇਸ਼ਕ ਬਾਜ਼ੀ, ਜਾਂ ਕਹੋ ਉੱਦਲ ਜਾਨਾ ਇਕ ਆਮ ਗਲ ਸੀ। ਏਹੀ ਹਾਲ ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਜੱਟਾਂ ਦਾ ਸੁਧਾਚਾਰ ਕਦੇ ਵੀ ਉੱਚੀ ਪਦਵੀ ਤੇ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜਾ? {{gap}}ਹੇਠਲੇ ਬੈਂਤਾਂ ਤੋਂ ਸੋਹੜੀ ਦੇ ਅਚਾਰ ਦਾ ਬੜਾ ਨਿਰਨਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:- {{Block center|<poem>ਸੈਹੜੀ ਆਖਦੀ ਰੱਜਕੇ ਛੱਡ ਜੱਟਾ, ਖੋਹ ਸਭ ਨਿਵਾਲੀਆਂ ਸੁੱਟੀਆਂ ਨੀ। ਹੋਰ ਸਭ ਜ਼ਾਤਾਂ ਠੱਗ ਖਾਧੀਆਂ ਨੀ, ਪਰ ਏਸ ਵੇਹੜੇ ਵਿਚ ਜੱਟੀਆਂ ਨੀ। ਅਸਾਂ ਏਤਨੀ ਗੱਲ ਮਾਲੂਮ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਜੱਟੀਆਂ ਮੁਲਕ ਦੀਆਂ ਛਟੀਆਂ ਨੀ। ਉਹ ਹੋਰ ਕੀ ਜਾਨਦੀਆਂ ਕਿਸੇ ਤਾਂਈਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮੁਨਸਾਂ ਦੀਆਂ ਦਾੜੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਨੀ॥</poem>}} ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਤਾਂ ਵੇਚ ਕੀ ਪਿਆ ਚਾਕਾ, ਮੱਥਾ ਸੰਕਨਾਂ ਵਾਂਗ<noinclude>{{center|-੧੭੩-}}</noinclude> 2iq892v01kzehqwmlevjx0qil8fzopc 250 6660 196173 23016 2025-06-17T22:54:27Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196173 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਕੀ ਡਾਹਿਆ ਈ। ਐਵੇਂ ਘੂਰ ਕੇ ਮੁਲਖ ਨੂੰ ਫਿਰੇਂ ਖਾਂਦਾ, ਕਦੇ ਜੋਤਰਾ ਮੂਲ ਨ ਵਾਹਿਆ ਈ। ਅਪਨੇ ਮੁਰਾਦ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਕੇ ਬੋਲੀ:ਪਤੇ ਡਾਚੀਆਂ ਦੇ ਬੁਰੇ ਲਾਵਨਾਂ ਹੈਂ, ਦੋਵੇਂ ਮੋਹਣੇ ਸ਼ਾਂਮਤਾਂ ਦੌੜੀਆਂ ਵੇ।ਮੱਥਾ ਡਾਹਿਆ ਈ ਨਾਲ ਕਵਾਰੀਆਂ ਦੇ, ਤੇਰੀਆਂ ਲੌਂਦੀਆਂ ਜੋਗੀਆ ਮੌਰੀਆਂ ਵੇ। ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਲੈਂਦੇ ਤੇਰੇ ਲੌਣ ਚੁੱਤੜ, ਕੋਈ ਮਾਰੀਏਗਾ ਨਾਲ ਮੂਹਲੀਆਂ ਦੇ। ਅਸੀਂ ਘੜਾਂਗੇ ਵਾਂਗ ਕਲਬੂਤ ਮੋਚੀ, ਕਰੇਂ ਚਾਵੜਾਂ ਵਾਂਗ ਉਲੇਲੀਆਂ ਦੇ। ਦੰਦ ਭੰਨੂੰ ਚੁਰਾਏ ਦੇ ਵਾਂਗ ਖਿੰਗਰ, ਸਾਨੂੰ ਖੌਫ ਨਾ ਤੇਰੀਆਂ ਸੇਲ੍ਹੀਆਂ ਦੇ। ਟੂੰ ਮਾਰ ਚਪੇ ਚੰਦ ਝਾਝੂੰ, ਸੁਆਦ ਆਵਸੀ ਛੋਲੀਆਂ ਬੇਲੀਆਂ ਦੇ ਕੇਹੀ ਠੇਠ ਬੋਲੀ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਵਰਤੀ ਹੈ ਫੇਰ ਭਰਜਾਈ ਵੱਲ ਆਖਦੀ ਹੈ:ਭਾਬੀ ਏਸਤਾਂ ਗਧੇ ਦੀ ਅੜੀ ਬੱਧੀ, ਅਸੀਂ ਰੰਨਾਂ ਤਾਂ ਚੈਂਚਲ ਹਾਰੀਆਂ ਹਾਂ। ਏਹ ਗੁੰਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਧਰਦਾ, ਅਸੀਂ ਖਚਰੀਆਂ ਬਾਂਕੀਆਂ ਡਾਰੀਆਂ ਹਾਂ। ਮਰਦ ਰੰਗ ਮਹਲ ਸਵਾਰਦੇ ਨੀ, ਅਸੀ ਸ਼ੌਕ ਦੇ ਮਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਬਾਰੀਆਂ ਹਾਂ। ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਚੰਗਾ ਨਕਸ਼ਾ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ, ਰੰਨਾਂ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਸੋਹੜੀ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ, ਜੇਹੜੀ ਅਪਨੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਆਪਣੀ ਦਸਦੀ ਹੈ ਹੀਰ ਨੂੰ ਮੋਹਣੇ ਦੇਂਦੀ ਹੈ:ਭਲਾ ਦੱਸ ਭਾਬੀ ਕੇਹਾ ਵੈਰ ਚਾਇਓ, ਭਈਆਂ ਪਿੱਟੜੀ ਨੂੰ ਪਈ ਲੂਹਨੀ ਹੈਂ। ਆਪ ਛਾਨਣੀ ਛੇੜ ਦੀ ਵਧਨੀ<noinclude></noinclude> g8n8tvx4u3kd667lpmb8d4u42sso3d0 196183 196173 2025-06-17T23:08:06Z Taranpreet Goswami 2106 196183 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{Block center|<poem>ਕੀ ਡਾਹਿਆ ਈ। ਐਵੇਂ ਘੂਰ ਕੇ ਮੁਲਖ ਨੂੰ ਫਿਰੇਂ ਖਾਂਦਾ, ਕਦੇ ਜੋਤਰਾ ਮੂਲ ਨ ਵਾਹਿਆ ਈ।</poem>}} ਅਪਨੇ ਮੁਰਾਦ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਕੇ ਬੋਲੀ: {{Block center|<poem>ਪਤੇ ਡਾਚੀਆਂ ਦੇ ਬੁਰੇ ਲਾਵਨਾਂ ਹੈਂ, ਦੋਵੇਂ ਮੋਹਣੇ ਸ਼ਾਂਮਤਾਂ ਦੌੜੀਆਂ ਵੇ।ਮੱਥਾ ਡਾਹਿਆ ਈ ਨਾਲ ਕਵਾਰੀਆਂ ਦੇ, ਤੇਰੀਆਂ ਲੌਂਦੀਆਂ ਜੋਗੀਆ ਮੌਰੀਆਂ ਵੇ। ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਲੈਂਦੇ ਤੇਰੇ ਲੌਣ ਚੁੱਤੜ, ਕੋਈ ਮਾਰੀਏਗਾ ਨਾਲ ਮੂਹਲੀਆਂ ਦੇ। ਅਸੀਂ ਘੜਾਂਗੇ ਵਾਂਗ ਕਲਬੂਤ ਮੋਚੀ, ਕਰੇਂ ਚਾਵੜਾਂ ਵਾਂਗ ਉਲੇਲੀਆਂ ਦੇ। ਦੰਦ ਭੰਨੂੰ ਚੁਰਾਏ ਦੇ ਵਾਂਗ ਖਿੰਗਰ, ਸਾਨੂੰ ਖੌਫ ਨਾ ਤੇਰੀਆਂ ਸੇਲ੍ਹੀਆਂ ਦੇ। ਟੂੰ ਮਾਰ ਚਪੇ ਚੰਦ ਝਾਝੂੰ, ਸੁਆਦ ਆਵਸੀ ਛੋਲੀਆਂ ਬੇਲੀਆਂ ਦੇ॥</poem>}} {{gap}}ਕੇਹੀ ਠੇਠ ਬੋਲੀ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਵਰਤੀ ਹੈ ਫੇਰ ਭਰਜਾਈ ਵੱਲ ਆਖਦੀ ਹੈ: {{Block center|<poem>ਭਾਬੀ ਏਸਤਾਂ ਗਧੇ ਦੀ ਅੜੀ ਬੱਧੀ, ਅਸੀਂ ਰੰਨਾਂ ਤਾਂ ਚੈਂਚਲ ਹਾਰੀਆਂ ਹਾਂ। ਏਹ ਗੁੰਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਧਰਦਾ, ਅਸੀਂ ਖਚਰੀਆਂ ਬਾਂਕੀਆਂ ਡਾਰੀਆਂ ਹਾਂ। ਮਰਦ ਰੰਗ ਮਹਲ ਸਵਾਰਦੇ ਨੀ, ਅਸੀ ਸ਼ੌਕ ਦੇ ਮਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਬਾਰੀਆਂ ਹਾਂ।</poem>}} {{gap}}ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਚੰਗਾ ਨਕਸ਼ਾ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ, ਰੰਨਾਂ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਸੋਹੜੀ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ, ਜੇਹੜੀ ਅਪਨੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਆਪਣੀ ਦਸਦੀ ਹੈ ਹੀਰ ਨੂੰ ਮੋਹਣੇ ਦੇਂਦੀ ਹੈ:- {{Block center|<poem>ਭਲਾ ਦੱਸ ਭਾਬੀ ਕੇਹਾ ਵੈਰ ਚਾਇਓ, ਭਈਆਂ ਪਿੱਟੜੀ ਨੂੰ ਪਈ ਲੂਹਨੀ ਹੈਂ।{{gap}}ਆਪ ਛਾਨਣੀ ਛੇੜ ਦੀ ਵਧਨੀ</poem>}}<noinclude></noinclude> n49qt8bi40joy6vz9yyv2armp6h9wt7 250 6661 196174 23017 2025-06-17T22:54:58Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196174 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਐਂਵੇਂ ਕੰਡਿਆਂ ਤੋਂ ਪਈ ਧੂਹਨੀ ਹੈਂ। ਅਨਹੁੰਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਨਾਉਂ ਲੈਕੇ, ਘਾਉ ਅੱਲੜੇ ਪਈ ਖਨੂਹਨੀ ਹੈਂ। ਸੋਹਣੀ ਹੋਈ ਨਾਹੀਂ ਤੂੰ ਤਾਂ ਗਜ਼ਬ ਚਾਇਆ, ਲੌਹੁ ਖਲਕ ਦਾ ਪਈ ਚੂਹਨੀ ਹੈਂ॥ ਨਵੀਂ ਨੌਚੀਏ ਗੁਝੀਏ ਯਾਰਨੀਏ ਨੀ, ਕਾਰੇ ਹੱਥੀਏ ਚਾਕ ਦੀਏ ਪਿਆਰੀਏ ਨੀ। ਪਹਿਲੋਂ ਕੰਮ ਸਵਾਰ ਹੋ ਬਹੈਂ ਨਿਆਰੀ, ਬੇਲੇ ਖੀਰ ਲੈ ਜਾਣੀਏ ਡਾਰੀਏ ਨੀ॥ ૐ ਗੀ ਨੇ ਜਦ ਯਾਰ ਦੀ ਗਾਲੀ ਦਿਤੀ ਤਾਂ ਸੈਹੜੀ ਚਮਕ ਉਠੀ:ਘੋਲ ਘਤਿਓਂ ਯਾਰ ਦੇ ਨਾਉਂ ਉਤੋਂ, ਮੂੰਹੋਂ ਸੰਮਲੀ ਜੋਗੀਆ ਵਾਰਿਆ ਵੇ। ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਕੀ ਆਖ ਮੈਂ ਬਚਾ ਕੀਤਾ, ਹੱਥ ਲਾਇ ਨਾਹੀਂ ਤੈਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਵੇ। ਲੋਕਾਂ ਸੁਣਦਿਆਂ ਪੂਣੇ ਤੂੰ ਯਾਰ ਮੇਰਾ, ਵਡਾ ਕੈਹਰ ਕੀਤੀ ਲੋਹੜੇ ਮਾਰਿਆ ਵੇ। ਰੁਗ ਆਟੇ ਦੀ ਹੋਰ ਲੈ ਜਾਹ ਸਾਥੋਂ, ਕੋਈ ਵਧੀ ਫਸਾਦ ਹਰਿਆਰਿਆ ਵੇ॥ ਹੀਰ ਜਦ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਮਿਲਕੇ ਆਈ, ਆਉਂਦੀ ਈ ਸੈਹੜੀ ਨੇ ਮਖੌਲਾਂ ਵਿਚ ਉਡਾਈ:ਕਿਸੇ ਮਲ ਦਲ ਸੁੱਟੀਏਂ ਵਾਂਗ ਫੂਲਾਂ, ਝੋਕਾਂ ਮਾਣੀਆਂ ਤੇਰੀਆਂ ਬੇਲੀਆਂ ਨੀ। ਕਿਸੇ ਜੋਮ ਭਰੇ ਫੜ ਪੀੜੀਏਂ ਤੂੰ, ਧੜਕੇ ਕਾਲਜਾਂ ਤੇ ਪੌਨ ਭੂਲੀਆਂ ਨੀ। ਕਿਸੇ ਲਈ ਉਸ਼ਨਾਕ ਨੇ ਜਿੱਤ ਬਾਜ਼ੀ ਪਾਸਾ ਲਾਇਕੇ ਬਾਜ਼ੀਆਂ ਖੇਲੀਆਂ ਨੀ। ਤੇਰੀਆਂ ਗਲਾਂ ਤੇ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਦਾਗ ਦਿੱਸਨ ਜਿਵੇਂ ਸਾਧੂਆਂ ਠਾਕਰਾਂ ਚੇਲੀਆਂ ਨੀ। (ਕੇਹੀ ਚੋਟ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਸਾਧੂਆਂ ਤੇ ਠਾਕਰਾਂ ਦੇ ਕਰਤੱਬਾਂ ਤੇ)। anus<noinclude></noinclude> sny62cu0gx6er0b23xpau9lpwwkllwp 250 6662 196175 23018 2025-06-17T22:55:33Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196175 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਪਾਣੀ ਬਾਝ ਸੁਕੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਖੇੜਿਆਂ ਦੀ, ਅੱਜ ਮੁੰਨ ਕੱਢੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਈਆਂ ਨੀ। ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਦਾੜ੍ਹੀ ਤਾ ਮੁੰਨਨਾ ਵਡਾ ਅਪਰਾਧ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਤੇ ਅਜ ਕਲ ਤੇ ਦਾੜ੍ਹੀ ਮੁਛ ਮੁਨਾਣਾ ਫੈਸ਼ਨ। ਸਮੇਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਓ!! ਸੈਹਤੀ ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਆਖਦੀ ਹੈ ਅਰ ਉਸ ਦੇ ਗਪੌੜਿਆਂ ਦਾ ਕੇਹਾ ਸੋਹਣਾ ਉਤਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੱਖ ਵੈਦਗੀ ਵੈਦ ਲਗਾ ਥੱਕੇ, ਧੁਰੋਂ ਟੁਟੜੀ ਕਿਸੇ ਜੋੜਨੀ ਵੇ। ਜਿੱਥੇ ਕਲਮ ਤਕਦੀਰ ਦੀ ਵੱਗ ਚੁਕੀ, ਕਿਸੇ ਵੈਦਗੀ ਨਾਲ ਨਾ ਮੋੜਨੀ ਵੇ। ਤੇਰੀਆਂ ਮਿੰਨਤਾਂ ਅਤੇ ਐਹਸਾਨ ਕੇਹਾ ਗੰਢੀ ਓਸਦੀ ਕਿਸੇ ਨਾ ਤੋੜ ਨੀ ਵੇ। ਜਿਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਵਹੁਟੜੀ ਹੋਵੇ ਚੰਗੀ, ਸੋਈ ਖੈਰ ਅਸਾਂ ਹੁਣ ਲੋੜਨੀ ਵੇ। ਕਰਾਮਾਤ ਹੋਵੇ ਫਿਰੇਂ ਮੰਗਦਾ ਕਿਉਂ, ਜੀਭ ਵਿਚ ਨਾ ਹੱਕ ਦੇ ਬੋੜਨੀ ਵੇ। ਸੈਹੜੀ ਆਖਦੀ ਮਕਰੀਆ ਰਾਵਲਾ ਵੇ, ਜੜ੍ਹ ਝੂਠ ਦੀ ਰੱਬ ਅਖੇੜਨੀ । ਬਿਨਾਂ ਸੱਦਿਆਂ ਪੁੱਛਿਆਂ ਵੈਦ ਬਨਿਓਂ, ਤੇਰੀ ਵੈਦਗੀ ਕਿਸੇ ਬੋੜਨੀ ਵੇ। ਜੇ ਤੂੰ ਮਰਜ ਪਛਾਨ ਕੇ ਲੱਭ ਲਏਂ; ਤੇਰੀ ਹਿਕਮਤ ਹੁਨੇ ਚਾ ਲੋੜਨੀ ਵੇ। ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਆਜ਼ਾਰ ਹੋਰ ਸੱਭ ਮੁੜਦੇ, ਏਹ ਕਤਈ ਕਿਸੇ ਨਾ ਮੋੜਨੀ ਵੇ। ਜਦ ਸੈਦਾ ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਹੀਰ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਸੱਦਨ ਗਿਆ ਅਰ ਉਥੋਂ ਪਾਸੇ ਭਨਾ ਆਇਆ ਤਾਂ ਸੋਹਣੀ ਨੇ ਅਪਨੇ ਪਿਉ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ:ਮਰਦ ਸੈਹੜੀ ਆਖਿਆ ਬਾਬਲਾ ਜਾਹੁ ਆਪੇ, ਸੈਦਾ ਆਪਨੂੰ ਸਦਾਂਵਦਾ ਈ। ਨਾਲ ਗਰਭ ਹੰਕਾਰ ਦੇ ਮਸਤ ਫਿਰਦਾ, ਨਜ਼ਰ ਤਲੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਲਿਆਂਵਦਾ ਈ। ਨਾਲ ਜਾਇ ਨਾ -੧੭੬-<noinclude></noinclude> lknh7i4jw84kx0fmedwznyjc6e4pngy 250 6663 196176 23019 2025-06-17T22:56:10Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196176 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਫਕੀਰ ਦੇ ਕਰੇ ਆਕੜ, ਗੁੱਸੇ ਗਜ਼ਬ ਦੇ ਪਿਆ ਵਖਾਂਵਦਾ ਈ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਜੁਆਨੀ ਵਿੱਚ ਮਸਤ ਫਿਰਦਾ, ਵਖੜ ਪਏ ਨਾਂਹੀਂ ਪਛੇਤਾਂਵਦਾ ਈ। ਹੋਰ ਇਸ ਹੀਰ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵਧੀਆ ਮਨੁੱਖ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਏ। ਮਲਕੀ ਹੀਰ ਦੀ ਮਾਂ ਇਹ ਵੀ ਇਕ ਸੈਹਜ ਸੁਭਾਓ ਇਸਤ੍ਰੀ ਹੈ। ਜੇਹੜੀ ਅਪਨੀ ਧੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬੜਾ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤ ਜੱਗ ਦੀ ਨਮੋਸ਼ੀ ਤੋਂ ਵੀ ਡਰਦੀ ਹੈ। ਅੰਦਰ ਵੜ ਹੀਰ ਨੂੰ ਝਿੜਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਹੀਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੀ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੋਹਨੇ ਨਾ ਸੋਹਕੇ, ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਕੜਾਂਦੀ, ਪਰ ਜਦ ਹੀਰ ਰੋਸ ਵਖਾਂਦੀ, ਮਾਂ, ਹਾਇ, ਇਸ ਪਿਆਰ ਭਰੀ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਆਂਦਰਾਂ ਅਪਨੀ ਧੀ ਲਈ ਪੰਘਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਕੁੜੀਆਂ ਭੇਜ ਰਾਂਝਨ ਨੂੰ ਮਨਾਂਦੀ ਹੈ, ਘਰ ਬੁਲਾਂਦੀ ਹੈ, ਸਮਝਾਂਦੀ ਹੈ, ਗਲ ਕੀ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨੂੰ ਆਪ ਯਾਰ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਕੁਝ ਕਰਦੀ ਪਰ ਦਿਲੋਂ ਵਜੋਂ ਹੋ ਕੇ ਨਹੀਂ, ਸੋਚ ਏਹ ਕਿ ਧੀ ਵੀ ਖੁਸ਼ ਰਹੇ ਤੇ ਭੈੜਾ ਜੱਗ ਵੀ ਨਮੋਸ਼ੀ ਨਾਂ ਦੇਵੇਂ। ਹੀਰ ਦਾ ਵਿਆਹ ਖੇੜਿਆਂ ਨਾਲ ਰਚਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੀਰ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਅਪਨੇ ਸਿਰੋਂ ਭਾਰ ਲਾਂਹਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਕਦੀ ਮਲਕੀ ਮੰਨ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਚੂਚਕ ਤੇ ਹੀਰ ਨੂੰ ਧੀਦੋ ਰਾਂਝੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹੁਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਸੀ ਪਰ ਏਹ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਤੇ ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਦੇ ਮੋਹਨਿਆਂ ਤੋਂ ਡਰਦੀ ਨਾਂ ਮੰਨੀ। ਹੀਰ ਦੇ ਭਾਗ ਤੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਲੀਲਾ। ਹੀਰ ਨੂੰ ਸਮਝਾਂਦੀ ਹੈ:ਹੈ ਚੂਚਕ ਬਾਪ ਦੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਲਾਜ ਲਾਵੇਂ, ਕੀ ਫਾਇਦਾ ਲਾਡ ਲਡਾਵਨੇ ਦਾ। ਰਾਤੀਂ ਚਾਕ ਨੂੰ ਚਾਏ ਜਵਾਬ ਦੇਸਾਂ, ਸ਼ੌਕ ਨਹੀਂ ਏ ਨਹੀਂ ਚਰਾਵਨੇ ਦਾ। ਨੱਕ ਵੱਢ ਕੇ ਕੋੜਮਾ ਗਾਲਿਆ ਈ, ਏਹ ਫਾਇਦਾ ਗੈਹਣਿਆਂ ਪਾਵਨੇ ਦਾ। ਤੇਰੇ -9922-<noinclude></noinclude> 0z6bwqvm4wgd50r9zi08o7gyjcj9y1x 250 6664 196177 23020 2025-06-17T22:56:50Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196177 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>اله ਵੀਰ ਸੁਲਤਾਨ ਨੂੰ ਖਬਰ ਹੋਵੇ, ਫਿਕਰ ਮੁਕਾਵਨੇ ਦਾ ਖਬਰ ਹੋਵੇ, ਫਿਕਰ ਕਰੇਗਾ ਤੇਰੇ ਰਠੇ ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਮਨਾਂਦੀ ਹੈ:ਕੇਹਾ ਪੁੱਤਰਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਲੜਨ ਹੁੰਦਾ, ਤੁਸਾਂ ਖੱਟਨਾਂ ਤੇ ਅਸਾਂ ਖਾਵਨਾਈਂ।ਛਿੜ ਮਾਲ ਦੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਘੋਲ ਘੜੀ, ਰਾਤੀਂ ਮਾਲ ਸਾਂਭੀ ਘਰ ਲਿਆਵਨਾਈਂ। ਤੂੰਹੇ ਚੋਇਕੇ ਦੁੱਧ ਜਮਾਵਨਾਈਂ, ਤੂੰਹੇ ਹੀਰ ਦਾ ਪਲੰਘ ਵਛਾਵਨਾ ਈ। ਕੁੜੀ ਗੱਲ ਤੇਰੀ ਉਤੋਂ ਰੁੱਸ ਪਈਂ, ਤੂੰਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਵਨਾਈਂ!! ਹੀਰ ਦਾ ਪਿਤਾ ਪੁਰਾਨੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਆਨ ਮਨਾਂ ਸਾਧਾ ਜੱਟ, ਮੋਮ ਚੂਚਕ ਦੀ ਨੱਕ ਜਿਧਰ ਭਵਾਉ ਭੌਂ ਜਾਏ, ਜੇ ਧੀ ਮਨਾਇਆ ਮੰਨ ਪਿਆ, ਜੇ ਵੋਹਟੀ ਫਿਰਾਇਆ ਫਿਰ ਗਿਆ।ਰਾਂਝੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਦਾ ਅਕਰਾਰ ਕੀਤਾ, ਫੇਰ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਸਾਕ ਦਿਤਾ, ਦਗਾ ਕਮਾਇਆ॥ ਕਦੇ ਏਹ ਲੰਙਾ, ਚੂਚਕ ਦਾ ਸ਼ਰੀਕ ਈ ਸੀ, ਪਰ ਮਲੰਗ ਫਕੀਰ ਹੋਇਆ ਹੋਇਆ ਏਹ ਹੀਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੱਕ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਪੈ ਗਿਆ। ਵਿਚਾਰੇ ਦੋਹਾਂ ਜੀਆਂ ਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਅਕੱਠਿਆਂ ਵੇਖੇ, ਆਕੇ ਪਰਹੇ ਵਿੱਚ ਡੰਡ ਪਾ ਅਰ ਚੂਚਕ ਦਾ ਨੱਕ ਵੱਢੇ। ਹੀਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਨ ਵੀ ਚੰਗੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਏਹ ਬਾਜ਼ ਨਾ ਆਇਆ, ਜੇ ਏਹ ਨਾ ਭੰਡੀ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਚੂਚਕ ਚੁਪ ਕੀਤਾ ਈ ਹੀਰ ਨੂੰ ਰਾਂਝੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਦਿੰਦਾ। ਏਸੇ ਦੀ ਛੱਡੀ ਤੋਂ ਡਰਦਿਆਂ ਖੇੜੇ ਬੁਲਾਏ ਅਰ ਹੀਰ ਨੂੰ ਵਖਤ ਪਾਏ। ਏਹੀ ਲੰਝਾ ਹੀਰ ਤੇ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਅੰਤ ਘਾਤੀ ਬਨਿਆ ਪਰ੍ਹੇ ਵਿਚ ਜਾਕੇ ਆਖਦਾ ਹੈ:ਨਹੀਂ ਚੂਚਕੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਮੱਤ ਦੇਂਦਾ, ਨੱਢੀ ਮਾਰ ਕੇ ਨਹੀਂ -੧੭੮ -<noinclude></noinclude> 2ahg7cj7rg4cfyfnp52cppfozfjaz2r 250 6665 196178 23021 2025-06-17T22:57:24Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196178 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਸਮਝਾਉਂਦਾਈ। ਚਾਕ ਨਾਲ ਅਕੱਲੜੀ ਜਾਏ ਬੇਲੇ, ਅੱਜ ਕੱਲ ਕੋਈ ਲੀਕ ਲਾਉਂਦਾਈ। ਕੈਦੋ ਆਖਦਾ ਭੈੜੀਏ ਮਲਕੀਏ ਨੀ, ਤੇਰੀ ਧੀ ਵੱਡਾ ਚਿਹ ਚਾਇਆ ਈ। ਜਾਇ ਨਦੀ ਤੇ ਚਾਕ ਦੇ ਨਾਲ ਘੁਲਦੀ, ਏਸ ਮੁਲਕ ਦਾ ਰਾਹ ਗਵਾਇਆ ਈ॥ ਚੂਚਕ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਹੈ:ਕੋਈ ਰੋਜ਼ ਨੂੰ ਮੁਲਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਸਨ, ਚੋਰ ਯਾਰੀ ਤੇ ਐਬ ਕੁਆਰੀਆਂ ਨੂੰ। ਇਸ ਪਾਇ ਭੁਲਾਵੜਾ ਠਗਿਆ ਜੇ, ਕੰਮ ਪਹੁੰਚ ਸੀ ਬਹੁਤ ਖੁਆਰੀਆਂ ਨੂੰ। ਜਦੋਂ ਚਾਕ ਉਧਾਲ ਲੈ ਜਾਇ ਨੱਢੀ, ਤਦੋਂ ਝੂਰਸੇਂ ਬਾਜੀਆਂ ਹਾਰੀਆਂ ਨੂੰ > ਏਹਨਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਮਾਨੁਖ ਏਹ ਹਨ:-ਬਾਲ ਨਾਥ ਜੋਗੀ, ਰਬੇਲ ਬਾਂਦੀ, ਚੌਪਾ, ਰਾਇਬਾਂ, ਸਾਹਿਬਾਂ ਆਦ ਕੁੜੀਆਂ, ਕਾਜ਼ੀ ਆਦਿ। ਏਹਨਾਂ ਵਿਚ ਟਿੱਲੇ ਤੇ ਬਾਲ ਨਾਥ ਦੀ ਝਾਕੀ ਚੰਗੀ ਹੈ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਜੋਗੀਆਂ ਤੇ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਪਨੇ ਕਿਸੇ ਵਿਚ ਕਵੀ ਨੇ ਥਾਂ ਥਾਂ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਸ਼ੋਸ਼ਿਲ (Social)) ਸਮਾਜਕ,ਅਰ (Moral]) ਅਖਲਾਕੀ ਹਾਲਤ ਤੇ ਨੋਟ ਚੜ੍ਹਾਏ ਹਨ, ਜੋ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਹਨ। ਕਿਧਰੇ ਕਿਧਰੇ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਵੀ ਖਿਚਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਕਵੀ ਜੀ ਹੋਏ ਸਨ ਉਸ ਵੇਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇਸ ਵਿਚ ਤਰਥਲੀ ਮਚੀ ਸੀ। ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਮਾਰ ਕੁਟ ਕਰਕੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਿਖਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਰ ਸ਼ਰਾਬਾ ਹਕੂਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਅਨੇਕ ਤਵਾਰੀਖ਼ੀ ਗੱਲਾਂ ਵੱਲ ਵੀ ਅਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ। ਮੁਲਕ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਦੀ ਬਾਵਾਂ ਤੇ ਕਵੀ ਜੀ ਨੇ ਏਹਨਾਂ ਅਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਵੀ ਜੀ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਰਸ ਵਿਚ ਈ ਸਭ ਥਾਂ ਮੌਲਦੇ ਹਨ, ਹੈਨ ਵੀ ਏਸ ਰਸ ਦੇ ਉਸਤਾਦ। ਏਹਨਾਂ ਦੇ ਚੋਂਨਵੇ ਬੈਂਤ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ -੧੭੯-<noinclude></noinclude> ep1imr6x3vbisweyoow7z8i1uset3lr 250 6666 196179 23022 2025-06-17T22:57:58Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ 196179 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਉਪਰਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸਿਧ ਹੋਨ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ। ਸਵੇਰ ਦਾ ਵੇਲਾ ਬੈਂਡ:ਚਿੜੀ ਚੂਕਦੀ ਨਾਲ ਉਠ ਤੁਰੇ ਪਾਲੀ, ਪਈਆਂ ਦੁਧ ਦੇ ਵਿਚ ਮਧਾਣੀਆਂ ਨੀ। ਉੱਠ ਨਾਹਵਣੇ ਵਾਸਤੇ ਜੁਆਨ ਦੌੜੇ, ਸੇਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮਾਣੀਆਂ ਨੀ। ਇਕਨਾ ਉਠਕੇ ਰਿੜਕਨਾ ਪਾ ਦਿਤਾ, ਇਕ ਧੋਂਦੀਆਂ ਫਿਰਨ ਦੋਧਾਨੀਆਂ ਨੀ। ਇਕ ਉਠਕੇ ਹਥੀਂ ਤਿਆਰ ਹੋਏ, ਇਕ ਢੂੰਡਦੇ ਫਿਰਨ ਪਰਾਨੀਆਂ ਨੀ। ਘਰੀਂ ਰੰਨਾਂ ਨੇ ਚੁੱਕੀਆਂ ਝੋੜੀਆਂ ਨੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤਾਊਨਾ ਗੁਨੂ ਪਕਾਨੀਆਂ ਨੀ। ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦਸਦੇ ਹੋਏ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, ਅੱਡ ਅੱਡ ਮਾਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਅਖਵਾਏ ਬਚਨ ਹਨ:ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਅਸੀਂ ਜੱਟ ਸਦਾ ਖੋਟੇ ਇਕ ਜੱਟਕਾ ਛੰਦ ਵੀ ਲਾ ਲਈਏ॥ [ਚੂਚਕ ਜੱਟ ਚੋਰ ਤੇ ਯਾਰ ' ਤੇ ਾ ਰਾਹ ਸੰਨ੍ਹ ਲਾਂਵਦੇ ਨੀ। ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਵੱਡੇ ਠੱਗ ਏਹ ਜੱਟ ਝਨਾਉਂਦੇ ਨੀ॥ ਮਾਰਨ, ਝੰਡੀਆਂ ਮੋਹੰਦੇ ਤੇ ਏਹ ਜੱਟ ਨੀ ਸਭ ਖੋਟੇ, ( ਰਾਂਝਾ ਡੋਗਰ ਜੱਟ ਈਮਾਨ ਨੂੰ ਵੇਚ ਖਾਂਦੇ, ਸੰਨਾਂ ਲਾਂਵਦੇ ਤੇ ਪਾੜ ਲਾਉਂਦੇ ਨੀ। ਜੇਹੇ ਆਪ ਹੋਵਨ ਤੇਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੇ, ਬੇਟੇ ਬੇਟੀਆਂ ਚੋਰੀਆਂ ਲਾਉਂਦੇ ਨੀ। ਜੇਹੜਾ ਚੋਰ ਤੇ ਰਾਹਜ਼ਨ ਹੋਏ ਕੋਈ, ਉਹਦੀ ਬੜੀ ਤਾਰੀਫ ਸੁਨਾਉਂਦੇ ਨੀ। ਮੂੰਹੋਂ ਆਖ ਕੁੜਮਾਈਆਂ ਖੋਹ ਲੈਂਦੇ, ਦੇਖੋ ਮੌਤ ' ਤੇ ਰੱਬ ਭੁਲਾਉਂਦੇ ਨੀ ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਮੀਆਂ ਦੋ ਦੋ ਖਸਮ ਦੇਂਦੇ ਨਾਲ ਬੇਟੀਆਂ ਵੈਰ ਕਮਾਉਂਦੇ ਨੀ -੧੮੦(ਵਾਰ ਸ<noinclude></noinclude> g70njvcc8oyl8hul8dealil1lsgfux0 250 59577 196136 196097 2025-06-17T16:44:54Z Sifatjot Kaur 2337 196136 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Sifatjot Kaur" />{{center|੨੬}}</noinclude> {{center|ਖੇੜਿਆਂ ਦਾ ਘਰ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਕਰਣਾ}} ਰਾਂਝਾ ਹੀਰ ਡੁਬੇ ਦੋਵੇਂ ਗ਼ਮੀਂ ਅੰਦ੍ਰ ਘਰ ਖੇੜਿਆਂ ਖੁਸ਼ੀ ਕਮਾਲ ਹੋਈ ਸੈਦਾ ਹਸਿਆ ਉਠਕੇ ਛਾਲ ਮਾਰੀ ਜਿਸਦੀ ਮੰਗਣੀ ਹੀਰ ਸਿਆਲ ਹੋਈ ਕੁੜੀਆਂ ਵਹੁਟੀਆਂ ਗਾਉਣ ਵਜਾਉਣ ਢੋਲਕ ਧੁਰੋਂ ਜਗਦੀ ਸਮ ਜੋਚਾਲ ਹੋਈ ਲਾਹੋਰੀ ਹੀਰ ਦੀਆਂ ਰਾਖੀਆਂ ਕਹੇ ਮਲ ਕੀ ਕਰਨ ਰਾਝੇ ਨੂੰ ਗਲ ਮੁਹਾਲਹੋਈ {{gap}}ਹੀਰ ਦੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਖੇੜੀਂ ਕੁੜਮਾਈਂ ਕਰਨੇ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਿਹਾ ਕੈਹਿਰ ਕੀਤੋ ਡਾਢਾ ਵੈਰ ਕੀਤੋ ਖੇੜੀਂ ਸਾਕ ਕੀਤੋ ਜ਼ੋਰਾ ਜ਼ੋਰ ਮਾਏ ਹੀਰ ਹਕ ਰੰਝੇਟੇ ਦਾ ਖਸਿਆ ਜੇ ਕਿਹਾ ਤੁਸਾਂ ਦਾ ਚਿਤ ਕਠੋਰ ਮਾਏ ਸੈਦੈ ਕਾਂ ਲੜ ਮੋਰਨੀ ਹੀਰ ਲਾਈ ਰਾਂਝਾ ਚਾਕ ਝੂਰੇ ਵਾਗ ਮੋਰ ਸਾਏ ਖੇੜੇ ਕੌਣ ਵੈਰੀ ਕਿਧਰੋਂ ਸਾਹਧ ਲਭੇ ਸਜੱਣ ਰਝਾਂਨਾ ਜਾਨਿਆਂ ਚੂਰ ਮਾਏ ਘਰ ਖੇੜਿਆਂ ਜਾਂਵਨਾ ਵਸਨਾ ਨਹੀਂ ਭਾਵੇਂ ਪਾ ਡੋਲੀ ਬਨ ਟੋਰ ਮਾਏ ਮੇਰੀ ਰਾਂਝਨੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰੀਤ ਲਗੀ ਖੇੜੀਂ ਵਿਆਹ ਦੇ ਤੂੰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਮਾਏ ਪੇਕਾ ਸਾਹੁਰਾ ਹੋਗ ਜਦ ਮੇਲ ਕਠਾ ਰੋ ਰੋ ਤਦਨ ਮਚਾਂਰੀ ਸ਼ੋਰ ਮਾਏ ਭਨਾ ਜਾਏਗਾ ਹੀਰ ਪਤੰਗ ਪਿਛੇ ਹਥੋ ਰਾਂਤਝਓ ਟੁਟ ਗਈ ਡੋਰ ਮਾਏ ਰਾਝੇਂ ਬਾਝ ਮੈਂ ਦੋ ਜਹਾਨ ਅੰਦਰ ਬੰਦੀ ਮੁਨਸਨਾ ਲੋੜਸਾਂ ਹੋਰ ਮਾਏ ਲਾਹੋਰੀ ਮਾਰ ਜਿੰਦੇਂ ਮੌਹਰਾ ਦੇ ਮੈਂਨੂੰ ਘਰ ਖੇਂੜਿਆਂ ਥੀ ਭਲੀ ਹੋਰ ਮਾਏ {{gap}}ਹੀਰ ਰਾਂਝੇ ਦੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਸੁਲਾ ਦੀ ਗੱਲ ਬਾਤ ਬੋਲੀ ਹੀਰ ਵੇ ਰਾਂਝਿਆ ਚਲ ਐਥੋਂ ਦੇਸ ਅਪਨਾ ਨਗਰ ਵਖਾਲ ਮੈਂਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਵੈਰੀਆਂ ਦੇ ਆਖੇਲ ਗਕੇਤੇਪਾ ਇਆਮਾਪਿਆਂ ਵਆਾਹਜੰਜਾਲ ਮੈਂਨੂੰ ਸੌਹੁਰੇ ਵਿਆਹਕੇ ਲੈ ਗਏ ਜਦੋਂ ਖੇੜੀਂ ਫੇਰ ਆਵਨਾ ਹੋਗ ਮੁਹਾਲ ਮੈਂਨੂੰ ਘਰ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਵਡਾ ਸਤ੍ਰ ਸਨਿਆਂ ਕੀਕੂੰ ਮਿਲੇਗਾ ਤੂੰ ਢੂੰਡ ਭਾਲ ਮੈਂਨੂੰ ਚੋਰੀਂ ਗਿਆਂ ਦੇਮ ਗਰਕਿਸਜਾਓਂ ਣਾ ਏਂ ਰਾਤੀ ਠੰਢ ਲੈ ਚਲਉ ਧਾਲ ਮੈਂਨੂੰ ਲਾਹੌਰੀ ਕਿਸੇ ਵਿਫੋੜ ਨਾ ਸਕਣਾ ਏਂ ਜੇਕਰ ਰਬ ਰਖੇ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਮੈੂਂਨੂੰ {{gap}}ਟੁਟੇ ਦਿਲ ਨਲ ਰਾਂਝੇ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਰਾਂਝੇ ਆਖਿਆ ਅਸਾਂ ਦਾ ਰੱਬ ਹੈਨੀ ਚੜਿਆ ਤੁੱਧਨੂੰ ਵਯਾਹ ਦਾ ਹੀਰ<noinclude></noinclude> q2qk5kd1oabzcrdvljb22tknp1cck8p 4 65444 196137 196004 2025-06-17T17:44:41Z MediaWiki message delivery 489 /* Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates */ ਨਵਾਂ ਭਾਗ 196137 wikitext text/x-wiki {{ਸੱਥ/ਹੈੱਡਰ}} __NEWSECTIONLINK__ <!-- Interwiki links --> [[mul:Scriptorium]] <!-- Interwiki links --> == Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 00:21, 8 ਮਾਰਚ 2025 (IST) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28307738 --> == Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon. Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:35, 4 ਅਪਰੈਲ 2025 (IST) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> == Invitation for the next South Asia Open Community Call (SAOCC) with a focus on WMF's Annual Plans (27th April, 2025) == Dear All, The [[:m:South Asia Open Community Call|South Asia Open Community Call (SAOCC)]] is a monthly call where South Asian communities come together to participate, share community activities, receive important updates and ask questions in the moderated discussions. The next SAOCC is scheduled for 27th April, 6:00 PM-7:00 PM (1230-1330 UTC) and will have a section with representatives from WMF who will be sharing more about their [[:m:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|Annual Plans]] for the next year, in addition to Open Community Updates. We request you all to please attend the call and you can find the joining details [https://meta.wikimedia.org/wiki/South_Asia_Open_Community_Call#27_April_2025 here]. Thank you! [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:55, 14 ਅਪਰੈਲ 2025 (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&oldid=28543211 --> == Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ("UCoC EG") and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:05, 17 ਅਪਰੈਲ 2025 (IST) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> == <span lang="en" dir="ltr">Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- <section end="announcement-content" /> </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 09:11, 29 ਅਪਰੈਲ 2025 (IST)</div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == <span lang="en" dir="ltr">Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]]. You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC. If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, </div><section end="announcement-content" /> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]])</bdi> 03:38, 16 ਮਈ 2025 (IST) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)'' Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 20:57, 22 ਮਈ 2025 (IST) </div> <!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28768453 --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection & Call for Questions</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6] * June 17 – July 1, 2025: Call for candidates * July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5] * August 2025: Campaign period * August – September 2025: Two-week community voting period * October – November 2025: Background check of selected candidates * Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]]. '''Call for Questions''' In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]] '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]] Thank you! [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024 [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ [6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates Best regards, Victoria Doronina Board Liaison to the Elections Committee Governance Committee<section end="announcement-content" /> </div> [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:38, 28 ਮਈ 2025 (IST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == Update from A2K team: May 2025 == Hello everyone, We’re happy to share that the ''Access to Knowledge'' (A2K) program has now formally become part of the '''Raj Reddy Centre for Technology and Society''' at '''IIIT-Hyderabad'''. Going forward, our work will continue under the name [[:m:IIITH-OKI|Open Knowledge Initiatives]]. The new team includes most members from the former A2K team, along with colleagues from IIIT-H already involved in Wikimedia and Open Knowledge work. Through this integration, our commitment to partnering with Indic Wikimedia communities, the GLAM sector, and broader open knowledge networks remains strong and ongoing. Learn more at our Team’s page on Meta-Wiki. We’ll also be hosting an open session during the upcoming [[:m:South Asia Open Community Call|South Asia Open Community Call]] on 6 - 7 pm, and we look forward to connecting with you there. Thanks for your continued support! Thank you Pavan Santhosh, On behalf of the Open Knowledge Initiatives Team. <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&oldid=28543211 --> == 📣 Announcing the South Asia Newsletter – Get Involved! 🌏 == <div lang="en" dir="ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Hello Wikimedians of South Asia! 👋 We’re excited to launch the planning phase for the '''South Asia Newsletter''' – a bi-monthly, community-driven publication that brings news, updates, and original stories from across our vibrant region, to one page! We’re looking for passionate contributors to join us in shaping this initiative: * Editors/Reviewers – Craft and curate impactful content * Technical Contributors – Build and maintain templates, modules, and other magic on meta. * Community Representatives – Represent your Wikimedia Affiliate or community If you're excited to contribute and help build a strong regional voice, we’d love to have you on board! 👉 Express your interest though [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfhk4NIe3YwbX88SG5hJzcF3GjEeh5B1dMgKE3JGSFZ1vtrZw/viewform this link]. Please share this with your community members.. Let’s build this together! 💬 This message was sent with [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) by [[m:User:Gnoeee|Gnoeee]] ([[m:User_talk:Gnoeee|talk]]) at 21:12, 6 ਜੂਨ 2025 (IST) </div> <!-- Message sent by User:Gnoeee@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=25720607 --> == Vote now in the 2025 U4C Election == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}} Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC]. Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 04:31, 14 ਜੂਨ 2025 (IST) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28848819 --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div> Hello all, The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position. This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3] Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election. Best regards, Abhishek Suryawanshi<br /> Chair of the Elections Committee On behalf of the Elections Committee and Governance Committee [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term. [3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates<section end="announcement-content" /> </div> [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 23:14, 17 ਜੂਨ 2025 (IST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28866958 --> firv2f5tfqctrqdqsi4ij3z7xflthe0 250 66730 196184 2025-06-18T04:24:59Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਲੈ ਚਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਲੈ ਚੱਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼, ' ਪੀਆਂ ਹੁਣ, ਦੇਸ਼ ' ਬਿਦੇਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਲੈ ਚੱਲ ਅਪਣੇ ਦੇਸ਼ । ਅਪਣਾ, ਤੋੜਾ ਦੇਸ਼ ਦੇਸ਼ I ਅੰਗਨ ਪਰਦੇਸ਼ ਗਿਆ ਏ, ਓਪਰੇ ਆਪਣੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਲੈ ਚੱਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼, ਪੀਆ | ਹੁਣ, ਸਖੀ ਸਹੋਰੀ सव..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 196184 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਲੈ ਚਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਲੈ ਚੱਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼, ' ਪੀਆਂ ਹੁਣ, ਦੇਸ਼ ' ਬਿਦੇਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਲੈ ਚੱਲ ਅਪਣੇ ਦੇਸ਼ । ਅਪਣਾ, ਤੋੜਾ ਦੇਸ਼ ਦੇਸ਼ I ਅੰਗਨ ਪਰਦੇਸ਼ ਗਿਆ ਏ, ਓਪਰੇ ਆਪਣੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਲੈ ਚੱਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼, ਪੀਆ | ਹੁਣ, ਸਖੀ ਸਹੋਰੀ सवाल ਲੈ ਚੱਲ ਅਪਣੇ ਦੇਸ਼ । ਬਿਗਾਨੀ, ਹੱਸਣ ਖਿੜਨ ਕਲੇਸ਼। ਲਾਇਆਂ, ਲਗੇ ਨ ਦਿਲ ਕਿਸਿ ਆਹਵੇਂ ਜਾਂਦੀ ਕਈ ਪੇਸ਼ ਲੰ ' ਚੱਲ ਕੋਲ ਤੋਂ ਕੋਲੋ ਰੱਖੀਂ, [RE ਕੋਲ ਹਮੇਸ਼ ਲੈ ਚੱਲ ਅਪਣੇ ਦੇਸ਼, ਪੀਆ ਹੁਣ, ਲੈ ਦੇ ਚੱਲ ਚੱਲ ਅਪਣੇ ਅਪਣੇ ਦੇਸ਼ ॥<noinclude>{{right|}}</noinclude> tgzdhwd7hjspr67zubv2tdfi4yfpvqi 250 66731 196185 2025-06-18T04:28:31Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਬੜੀ ਵੀ ਸੁਹਾਵੀ ਤੜਕੇ ਰਿਵੀ ਆਈ ਸੁਹਾਈ, ਲਿਆਈ ਕਹੇ, ਤੈਂ ਦੇਸ਼-ਪ੍ਰੀਤਮ' ਤੋਂ ਹਾਂ ਆਈ। ਹੁਈਆਂ ਸੀਤਲ ਛੂਹ ਉਸ ਖੂਨਕਾਂ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ । ਧੋ ਦੇ ਵਾਸਤੋ ਓਹ ਖੁਨਕੀ ਬਿਖਰ ਰਹੀਆਂ ਸੀ ਜੁਲਫਾਂ ਲਾਲ ਮੰਦੀਆਂ, ਲਗੇ ਗਲ ਨਾਲ ਮੈਂ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 196185 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਬੜੀ ਵੀ ਸੁਹਾਵੀ ਤੜਕੇ ਰਿਵੀ ਆਈ ਸੁਹਾਈ, ਲਿਆਈ ਕਹੇ, ਤੈਂ ਦੇਸ਼-ਪ੍ਰੀਤਮ' ਤੋਂ ਹਾਂ ਆਈ। ਹੁਈਆਂ ਸੀਤਲ ਛੂਹ ਉਸ ਖੂਨਕਾਂ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ । ਧੋ ਦੇ ਵਾਸਤੋ ਓਹ ਖੁਨਕੀ ਬਿਖਰ ਰਹੀਆਂ ਸੀ ਜੁਲਫਾਂ ਲਾਲ ਮੰਦੀਆਂ, ਲਗੇ ਗਲ ਨਾਲ ਮੈਂ ਉਨੂ ਛੋਹ ਪਾਈ। ਉਹ ਖੁਸ਼ਬੋਈ ਲਯਾਈਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਉਠੀ ਬਿਸਤਰ ਤੋਂ ਲੈ ਲਾਲਨ ਤੋਂ ਆਈ ਸੁਗੰਧੀ ਦੀ . ਲੈ ਲੈ ਝੂਮ ਆਣੀ। ਕਿਸਲ ਜਗਰਾਤਿਆਂ ਦੀ ਵਿਸਲ ਜਾਈ। ਕਈ ਨਖਰ ਅਦਾਵਾਂ ਨਾਜ਼ ਉਸਦੇ, ਲੁਕਾ ਵਿਚ ਚਾਲ ਅਪਨੀ ਲੈ ਹਾਂ ਆਈ ਤੁਧੋ ਨੂੰ ਲਾ ਦਿਆਂ ਗਮਜ਼ੋ ਰਕਮ ਪੰ ਜਾਇ ਹੁਸਨਾ ਦੀ ਅਨਯਾਲੇ, ਜੋ ਜਾਈ । ਉਹ ਨਰਗਸ ਵਾਂਙ ਮਸਤੇ ‘ਨੈਣ-ਪ੍ਰੀਤਮ ਨਜ਼ਰ ਇਕ ਪਾ ਰਹੇ ਸਨ ਆਲਸਾਈ । ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਨ ਉਠਾਕੇ ਉਸ ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਜਿਨੇ ਛਹਿਬਰ ਹੈ ਨੂਰਾਂ' ਦੀ ਲਗਾਈ । ਦੇਂਦੀ ਸੁਨੇਹੇ ਲੰਘ ਗਈ ਓ, ਗਈ ਹੁਸਨਾਂ ਦੀ ਕੋਮਲ ਛੂਹ ਲਗਾਈ । ਬ ਬਈ ੨੮-੨-੫੦] ੨੬ Digitized by Panjab Digital Library | www.panjabdigilib.org<noinclude></noinclude> 8kvjpnwdmzb61vrkv2y8ru58cpo9xn9 250 66732 196186 2025-06-18T04:28:53Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਤੇਰੇ ਬਗੀਚੇ ਮੁਸ਼ਕੀ ਬਹਾਰ ਮੁਸ਼ਕਿਆ ਏ ਬੇਦ-ਮੁਸ਼ਕ ਖਿੜ ਪਈਏ ਬਹਾੜ, ਮੈਂ ਸੁਣਿਆਂ ਅਤਾਰ ਆ ਪਹੁੰਚਾ ਤੋਂ ਦੁਆਰ ਵੜ ਗਿਆ ਬਗੀਚੋ ਤੋੜ ਲਵੇਗਾ ਫੱਲ ਲਟ ਲਏਗਾ ਬਹਾਰ ॥ ਪਾਏਗਾ ਦੇਗ, ਚਾੜੇਗਾ ਭੱਠੀ ਖਿੱਚ ਲਉ ਸੁਗੰਧੀ ਫੇਰ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 196186 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਤੇਰੇ ਬਗੀਚੇ ਮੁਸ਼ਕੀ ਬਹਾਰ ਮੁਸ਼ਕਿਆ ਏ ਬੇਦ-ਮੁਸ਼ਕ ਖਿੜ ਪਈਏ ਬਹਾੜ, ਮੈਂ ਸੁਣਿਆਂ ਅਤਾਰ ਆ ਪਹੁੰਚਾ ਤੋਂ ਦੁਆਰ ਵੜ ਗਿਆ ਬਗੀਚੋ ਤੋੜ ਲਵੇਗਾ ਫੱਲ ਲਟ ਲਏਗਾ ਬਹਾਰ ॥ ਪਾਏਗਾ ਦੇਗ, ਚਾੜੇਗਾ ਭੱਠੀ ਖਿੱਚ ਲਉ ਸੁਗੰਧੀ ਫੇਰ ਮਾਰੂ ਵਗਾਹ ਕਰਕੇ ਫੁੱਲਾ ਦਾ ਰੰਗ ਕਰਕੇ ਭਲਾਂ ਦਾ ਸੋਗ | ਹੁਣ ਵੇਲਾ ਏ, ਹੋ ਖਬਰਦਾਰ | ਖਬਰਦਾਰ ! ਯਾਰ ! ਆਪਣੀ ਮੁਕਸ਼ੀ ਬਹਾਰ, ਰੱਖੀਂ ਸੰਭਲ ਸੰਭਾਲ ਉਠ ਕਰ ਅਰਦਾਸ ਸਾਈਆਂ ! ਨਜ਼ਰ ਵਪਾਰ, ਲਗੋਨ ਮੇਰੀ ਬਹਾਰ, ‘ਰਹੇ ਮੁਸ਼ਕੀ ਹਮੇਸ਼ । ਮੇਰੇ ਸਾਂਈਆਂ | ਹਮੇਸ਼ । ਕਸੌਲੀ ੧੨-੯-੫੨] Digitized by Panjab Digital Library | www.panjabdigilib.org 32<noinclude></noinclude> loexcq4pwihm3c2kcrtmdvr6ebro1iw 250 66733 196187 2025-06-18T04:29:37Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਕਰੇ' ਅੱਛਾ ਸਦਾ ਅੱਛਾ ਕਰੇ ਅੱਛਾ, ਕਰੇ“ ਅੱਛਾ, ਕਰੇ ਜੌ ਕੁਛ ਸਦਾਂ ਅੱਛਾ, ਕਹਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸਦਾ ਅੱਛਾ, ਜੁ _ਕਰਸੇਂ' ਤੂੰ ਖੁਦਾ ਅੱਛਾ। ਕਰੇ' ਅੱਛਾ, ਕਹਾਂ ਅੱਫਾਂ, ਮੈਂ ਮਨ ਵਿਚ ਬੀ ਮਨਾਂ ਅੱਛਾ, ਲਗੇ ਅੱਛਾ, ਲੁਆ ਅੱਛਾ, ਕੀਆ ਤੇ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 196187 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਕਰੇ' ਅੱਛਾ ਸਦਾ ਅੱਛਾ ਕਰੇ ਅੱਛਾ, ਕਰੇ“ ਅੱਛਾ, ਕਰੇ ਜੌ ਕੁਛ ਸਦਾਂ ਅੱਛਾ, ਕਹਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸਦਾ ਅੱਛਾ, ਜੁ _ਕਰਸੇਂ' ਤੂੰ ਖੁਦਾ ਅੱਛਾ। ਕਰੇ' ਅੱਛਾ, ਕਹਾਂ ਅੱਫਾਂ, ਮੈਂ ਮਨ ਵਿਚ ਬੀ ਮਨਾਂ ਅੱਛਾ, ਲਗੇ ਅੱਛਾ, ਲੁਆ ਅੱਛਾ, ਕੀਆ ਤੇਰਾ ਸਦਾ ਅੱਛਾਂ ॥ ਵੰਡੀਵੇ ਖੈਰ ਦਰ ਤੇਰੇ, ਕਹਿਣ ਅੱਛੇ ਇਹ ਗਲ ਅੱਛੀ, ਪਵੇ ਇਹ ਥੌਰ ਮੈ ਬੋਲ), ਤਿ ਕਰ ਇਸਦੀ ਸਦਾ ਰੱਛਾ । ਪਏ ਗੁੰਝਲ ਮਨੁਖਾਂ ਨੂੰ, ਵਲੋਵੇ' ਦਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ,. ਜਿਨੂੰ ਪਰਖੋ ਉਹੀ ਗੁੱਛਾਂ, _ਉਹੋਂ ਹੈ ਫ਼ੋਣੀਆਂ ਲੱਛਾਂ ॥ ਰਜ਼ਾ ਤੇਰੀ ਤੋਂ ਵਿਛੜ ਕੇ, ਕਿ ਮਰਜੀ ਰਖ ਰਜ਼ਾ ਤੋਂ ਵੱਖ, ਸੁਰਤ ਨੂੰਪੈਣ ਵਲ ਤੇ ਵਲ, ਬਣੇਂ ਏ ਰੀਝਲਾਂ_ਲੱਛਾ। ਨਿਕਲ ਜਾਵਣ ਏ ਵਲ ਸਾਰੇ, ਤੇਰੀ ਇਕ ਮੇਹਰ ਦਾ ਸਦਕਾ, ਲਗਾ ਦੇਵੇਂ ਕਲਸ਼ ਆਪਣੀ, ਖਿਚਾ ਦੇਵੇ“ ਖਿਚਾਅ ਅੱਛਾ ।: ਉਲਝ ਮਨ ਦੇ ਸੁਲਝ ਜਾਵਨ, ਖੁਲਣ ਗ੍ਰੰਝਲ ਖਿੜਨ ਲੱਛੋਂ, ਸਰਲਹੋ ਜਾਇ ਮਨ ਸ੍ਰਛਾ, ਬਨਾ ਮੈਨੂੰ ਖੁਦਾ ਅੱਡਾ। ਕਰੇ' ਅੱਛਾ, ਕਹਾਂ ਅੱਛਾ, ਰਹਾਂ ਅੱਛਾ ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਮੈ ਲੁਆ ਮਿਠੀ ਰਜ਼ਾ ਆਪਣੀ, ਕਿਤੂੰ ਹੈ ਰੱਥ ਮਿਠਾ ਅੱਛਾ ।੪ ਕਸਲੀ ੨੯--੮--੫੦]<noinclude></noinclude> thl30o6o1szcswh5m5g1j7gx3f2xby4 250 66734 196188 2025-06-18T04:30:29Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਬੋਲ ਬੁਲ ਮੈਂ ਗੀਤ ਅਪਨਾ … ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਾ ਸੁਣਾਨੀ, ਨਾ ਮੰਗਦੀ ਮੈਂ ਗੀਤ 11 ਤੇ ਦਸਤਕ ਮਾਯਾ ਨਾਂ ਕਦਰ ਹਾਂ ਕਾਨੀ, ਅਪਨਾ ਹਾਂ ਆਪੂੰ ਨੂੰ ਸੁਣਾਵਾਂ, ਓਸਦੇ ਹਾਂ ਓਸਦੇ ਹਾਂ ਦਰ ਦਰ ਤੇ ਜੋ ਬਿਨ ਕੰਨਾਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕੰਨ ਸ਼ਨੀ ਸੁ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 196188 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਬੋਲ ਬੁਲ ਮੈਂ ਗੀਤ ਅਪਨਾ … ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਾ ਸੁਣਾਨੀ, ਨਾ ਮੰਗਦੀ ਮੈਂ ਗੀਤ 11 ਤੇ ਦਸਤਕ ਮਾਯਾ ਨਾਂ ਕਦਰ ਹਾਂ ਕਾਨੀ, ਅਪਨਾ ਹਾਂ ਆਪੂੰ ਨੂੰ ਸੁਣਾਵਾਂ, ਓਸਦੇ ਹਾਂ ਓਸਦੇ ਹਾਂ ਦਰ ਦਰ ਤੇ ਜੋ ਬਿਨ ਕੰਨਾਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕੰਨ ਸ਼ਨੀ ਸੁਣਨੋ, ' ਪੈ ਕੂਲੇ ਮੰਨ ਪੈ ਲਾਵਾਂ । ਵਾਲਾ, ਵਾਲਾ। ਜੇ ਚੁਪ-ਨਗ਼ਮੇ ਕਿ ਦਿਲ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਦਿਲ ਵਿਚ ਜਾਗਦੇ ਕਿ ਸੌਂ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਂ ਸੁਣ ਲੈਂਦਾ ਪੈ ਮਾਨੋ ਅਨਸੁਣੇ ਹਨ, ਕਦੇ ਵੀ ਸੋਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਉਸ ਸੁਣੇ ਹਨ, ਕਦੇ ਮੇਰੀ ਜੋ ਇਹ ਨਗ਼ਮਾ-ਮਰਾਈ, ਜਿਹਦੀ ਕੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਇਕ ਹੈ ਰਾਈ, ਕਿਸ ਇਕ ਮੰਜ ਅਪਨੀ ਵਿਚ ਆਕੇ- ਸੁਣੇ ਉਸਨੇ ਸੰਗੀਤ ਅਪਨੀ ਚਲਾਕੇ, ਤਦੋਂ ਮਲ ਇਹ ਨਗ਼ਮਾ-ਸਫਾਈ, ਵਿਚ ਲਹਿਰ ਉਮਡੋਗੀ ਆਈ । ਬੁਲਬੁਲ ਤੂੰ ਗਾਕੇ, ਲਹਿਰ ਨਾ 'ਬੋਜ਼ੋ ਦਿਲ ਸੁਣਾ ਨਾ "ਖ਼ਾਨੇ ਦਿਲ ਅਥਰੂ ਬਣਾਕੇ, ਮਤਾ ਹੋ ਜਾਏ ਰਾਜੇ-ਦਿਲ ਓ ਅਖ਼ਸ਼ਾ, ਜੋ ਰਖਯਾ ਸੀ ਲੁਕਾ ਪਿਹਾ ਹੀ ਪਿਹਾ। ਲਿਆ ਹੁਣ ਖ਼ਾਰ ਨੇ ਜੋ ਰਾਜ ਲੁਕਿਆ, ਰੁਕਿਆ । ਲਪਕ ਸੀਨੇ ਚੁਭੋ, ਨ ਜਾਇ I 'ਗ਼ਮ ਦਿਲ ਫਿਰ ਕਿ ਜ਼ਖਮੇ ਵਿਨ ਨਾ ਬਹੇਗਾ ਖੂਨ ਹੋ ਹੋ ਚੁੱਕੇਗਾ ਭੀ ਰੋ ਰੋ । ਕਸੌਲੀ ੯੮.੫੩] Digitized by Panjab Digital Library / www.panjabdigilib.org ੨੬<noinclude></noinclude> gsqdaswy2jwfne388wqpng71whzid3q 250 66735 196189 2025-06-18T04:34:30Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਤੋਰੀ ਰਜ਼ਾਂ ਤੋਰੀ _ਫਜ਼ਾ, ਤੇਰੀ ਰਜ਼ਾ, ਮਿੱਠੀ _ਲਗੇ ਤੇਰੀ ਰਜ਼ਾ, ਮਰਜ਼ੀ_ਮਿਰੀ ਸੁਰ ਕਟ ਲਏ” ਤੂੰ, ਨਾਲ ਅਪਨੀ ਦੇ ਰਜ਼ਾ । “ਸੁਰਾਂ ਇਕ ਹੋ ਵਜਨ, ਕੈਸਾਂ _'ਸੂਰੀਲਾ ਰਾਂਗ_ ਹੌ, ਵੈਰਾਗ _ਦੀ ਫਿਰ _ਲੌੜ ਨਾ, ਕ੍ਰਾਮਤ ਕਰੇ ਤੋਰੀ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 196189 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਤੋਰੀ ਰਜ਼ਾਂ ਤੋਰੀ _ਫਜ਼ਾ, ਤੇਰੀ ਰਜ਼ਾ, ਮਿੱਠੀ _ਲਗੇ ਤੇਰੀ ਰਜ਼ਾ, ਮਰਜ਼ੀ_ਮਿਰੀ ਸੁਰ ਕਟ ਲਏ” ਤੂੰ, ਨਾਲ ਅਪਨੀ ਦੇ ਰਜ਼ਾ । “ਸੁਰਾਂ ਇਕ ਹੋ ਵਜਨ, ਕੈਸਾਂ _'ਸੂਰੀਲਾ ਰਾਂਗ_ ਹੌ, ਵੈਰਾਗ _ਦੀ ਫਿਰ _ਲੌੜ ਨਾ, ਕ੍ਰਾਮਤ ਕਰੇ ਤੋਰੀ ਰਜ਼ਾ। ਰਾਗ ਇਹ _ਵੈਰਾਗ _ ਹੋਕੇ, _ਰਾਗ _ ਮਿੱਠਾ _ਛਿੜ _ਪਵੇਂ, ਵੈਰਾਗ _ਕਉੜੱਤਣ _ਹਿਰੇ, _ਮਿੱਠਤ _ਭੁਰੇ ਤੋਰੀ ਰਜ਼ਾਂ । ਤਾਰੇ ਨ__ਚੜਿਆਂ _ਸੂਰਜੇ, ਗੁੱਸੇ ਹੁਏ ਤੁਰ _ਜਾਂਵਦੇ, ਚਾਨਣੀ-ਸੂਰ _ਆਪਣੀ, _ਵਿਚ _ਮੋਲ ਦੇ ਸੂਰਜ _ਰਜ਼ਾ1 ਲੋਅ ਤਾਰਿਆਂ ਵਾਲੜੀ, ਵਿਚ ਧੁੱਪ _ਦੇ ਮਿਲ _ਜਾਂਵਦੀ, ਮਰਜ਼ੀ ਮਿਰੀ ਰਲ ਜਾਏ ਤੀਕੂੰ, ਸੁਹਣਿਆ ! ਤੋਰੀ ਰਜ਼ਾ । ਹੋ ਸੈਗੀਤਕ _ਸੁਹਣਿਆਂ ! _ਸਡੇ ਨ ਐਪਰ ਵੱਸ ਹੈ, ਸੂਰੰਜ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੁਦ ਆ ਮਿਲੋ ਮਰਜ਼ੀ ਰਲਾ ਲਓ ਵਿਚ ਰਜ਼ਾ । ਬੇਸ਼ੁਰੀ _ਸਾਂਡੀ _ਹਟਾਵੇਂ, _ਇਕ _ ਸੂਰੀ _ਦੇਵੋ ਲਗਾ, ਮਰਜ਼ੀ _ਅਸਾਡੀ _ਲੀਨ ਹੋਂ, ਇਕੋ ਰਹੇ ਤੇਰੀ ਰਜ਼ਾ । ਜਲ _ਧਰਤੀਓ” ਜੋ ਭਾਫ ਉਠੇ 'ਸਮੁੰਦਰ ਭਾਫ' ਉਸਆ ਮਿਲੋ। ਦੋਏ ਮਿਲਿ ਵਰਖਾ ਕਰਨ, ਇਉ ਮੇਲ ਮੇਰਜ਼ੀ ਵਿਚ ਰਜ਼ਾ । ਕਸੌਲ) ੧੦-੯-੫੦] ੬<noinclude></noinclude> fnfdiuy3imk6ctblis2fqqv1oy45qvr 250 66736 196190 2025-06-18T04:38:46Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਉਮੈਦਵਾਰ ਵਿਚ ਵੀ ਆਸ਼ਾ ਦੇ ਰਹੇ . ਉਮੀਦਵਾਰ ਨ ਮਿਲੇ ਇਨਸਾਨ ਬਣਕੇ ਆ ਤੁਸੀਂ ਨ ਮਿਲੇ ਰੱਬ ਬਣਕੇ ਜਾ ਅਸੀਂ ਮਿਲ ਜਿ ਪੈਂਦੇ ਜਾਣੀਏ ਮੀਂਹ ਹੋਂਵਦਾ ! ਰੱਜ ਜਾਂਦੀ ਆ ਕੁਈ, ਦਿਲ ਭੱਜਿਆ ਮੈਂ ਜਾਂਵਦਾ । ਸਾਈਆਂ ! ਤੇਰੀਆਂ ਉਡੀਕ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 196190 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਉਮੈਦਵਾਰ ਵਿਚ ਵੀ ਆਸ਼ਾ ਦੇ ਰਹੇ . ਉਮੀਦਵਾਰ ਨ ਮਿਲੇ ਇਨਸਾਨ ਬਣਕੇ ਆ ਤੁਸੀਂ ਨ ਮਿਲੇ ਰੱਬ ਬਣਕੇ ਜਾ ਅਸੀਂ ਮਿਲ ਜਿ ਪੈਂਦੇ ਜਾਣੀਏ ਮੀਂਹ ਹੋਂਵਦਾ ! ਰੱਜ ਜਾਂਦੀ ਆ ਕੁਈ, ਦਿਲ ਭੱਜਿਆ ਮੈਂ ਜਾਂਵਦਾ । ਸਾਈਆਂ ! ਤੇਰੀਆਂ ਉਡੀਕਾਂ ਰਖਿਆ ਹੈ ਜਾਗਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਉਮਾਹੀ ਰਖਿਆ ਵਿਚ ਤਾਂਘ ਦੇ । ਨ ਮੁੱਕੇ ਤਾਂਘ ਏ ਦਰਸ਼ਨ ਬੀ ਸਾਨੂੰ ਦੇਵਣਾ, ਦੇ ਦਰਸ ਰੰਜਨ ਦੇਵਣੀ ਵਿਚ ਯਾਰ ਸਦ ਉਮਲੋਵਣਾ । ਪ੍ਰਿਯ ਰੂਪ ਤੇਰਾ ਆਖਦੇ ਸਾਈਆਂ ! ਅਸਾਂ ਪਿਆਰਨਾ। ਸਾਥੋਂ ਪਿਆਰ ਕਰਾਵਨਾ, ਮਿਲਕੇ ਬੀ ਪਯਾਰ ਕਰਾਵਨਾ 1 ਬੰਬਈ ੨੮-੧੨-੫੬] Digitized by Panjab Digital Library | www.panjabdigilib.org ੩੧<noinclude></noinclude> lvqmvkpgid1fqoplwey2drgunqp6vom 250 66737 196191 2025-06-18T04:42:29Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਦੇਹੀ ਜਿੰਦ-ਰੂਹ ਦੇਹੀ——ਦੇਹੀ ਵਿਚ ਅਭਿਮਾਨ ਦੇ ਬੋਲ ਉਠੀ, ਮੇਰੇ ਜਿਹਾ ਨ ਕੋਈ ਸੰਸਾਰ ਲੋਕੋ ! ਤੁਰਦੀ ਫਿਰਦੀ ਤੇ ਕੰਮ ਮੈਂ ਸ਼ਾਰਦੀ ਹਾਂ ਖਾਂਦੀ ਪੀਂਦੀ ਤੋ ਕਰਾਂ ਬਹਾਰ ਲੋਕੋ ! ਕਰਾਂ ਸੁਹਣਾਂ ਗਾਉਂਦੀ ਤੇ ਮਹਿਕਾਂ ਸੁੰ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 196191 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਦੇਹੀ ਜਿੰਦ-ਰੂਹ ਦੇਹੀ——ਦੇਹੀ ਵਿਚ ਅਭਿਮਾਨ ਦੇ ਬੋਲ ਉਠੀ, ਮੇਰੇ ਜਿਹਾ ਨ ਕੋਈ ਸੰਸਾਰ ਲੋਕੋ ! ਤੁਰਦੀ ਫਿਰਦੀ ਤੇ ਕੰਮ ਮੈਂ ਸ਼ਾਰਦੀ ਹਾਂ ਖਾਂਦੀ ਪੀਂਦੀ ਤੋ ਕਰਾਂ ਬਹਾਰ ਲੋਕੋ ! ਕਰਾਂ ਸੁਹਣਾਂ ਗਾਉਂਦੀ ਤੇ ਮਹਿਕਾਂ ਸੁੰਘਦੀ ਮੈਂ, ਧੁਨਾਂ ਸੁਣਾਂ ਤੇ ਵਿਹਾਰ ਲੋਕ ! ਆਪ ਸੁਖ ਪਾਵਾਂ ਚਾਹਾਂ –ਸੁਖ ਦੇਵਾਂ, ਮੇਰਾ ਉੱਚੜਾ ਹੈ ਬਲਕਾਰ ਲੋਕੋ ! ਜਿੰਦ—ਦੇਹੀ ਅੰਦਰੇ ਲੁਕੀ ਸੀ ਜਿੰਦ ਬੈਠੀ ਸਹਿਜੇ ਬੋਲਕੇ ਆਖਦੀ : ਹੰਸ਼ ਵਾਰੀ ! ਐਡੋਂ ਉੱਚੜੇ ਬੋਲ ਨ ਬੋਲ ਦੇਹੀਏ ਅਪਨੀ ਅਸਲ ਦੀ ਕਰੀਂ ਪਛਾਣ ਪਯਾਰੀ ? ਡੇਰੇ ਵਿਚ ਨ ਹੋਸ਼ ਹਵਾਸ ਆਪਣਾ, ਤੇਰੇ ਵਿਚ ਨ ਗਿਆਨ ਦੀ ਤਾਨ ਸਾਰੀ ਪੱਥਰ ਵਾਂਙ ਤੂੰ ਪਈ ਨ ਹੱਲ ਸੁੱਕੇ, ਦੋਹੁੰ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਜਾਇ ਤੈਂ ਆਬ ਮਾਰੀ ॥ 1 ਦੇਹੀ—ਕੌਣ ਬੋਲਦਾ ਕੋਠੜੀ ਕਿਸੇ ਲੁਕਿਆ ? ਮੈਨੂੰ ਆਖਦਾ ਹਾਂ ਨਿਕਾਰੜੀ ਮੈਂ। ਬਾਹਰ ਆ ਖਲੋ ਖਾ ਸਾਹਮਣੇ ਤੂੰ ਚੰਗੀ ਕਰਾਂ ਪਛਾਣ ਤੁਹਾਰੜੀ ਮੈਂ ਕੋਈ ਰੂਪ ਨ ਰੰਗ ਅਕਾਰ ਤੇਰਾ, ਦੱਸੀ ਸੂਰਤ ਨ ਕਦੇ ਪਿਆਰੜੀ ਤੋਂ ਵਾਜ ਗੂੰਜ ਵਾਂਙੂ ਕਿਤੇ ਆਂਵਦੀ ਤੂੰ, ਕੋਈ ਕਾਰ ਨ ਕਦੇ ਸੁਆਰੜੀ ਤੋਂ ॥ ਜਿੰਦ—ਤੂੰ ਤਾਂ ਬੁੱਤ ਕਲਬੂਤ ਨਿਰਜਿੰਦ ਦੇਹੀਏ !ਮੇਰੇ ਬਿਨਾਂ ਤੂੰ ਅਗਨ ਦਾ ਭੋਗ ਹੋਵੇਂ ਵੇਖਣ ਸੁਣਨ ਤੇ ਸੰਘਣ ਦੇ ਅੰਗ ਤੇਰੇ ਮੇਰੇ ਬਿਨਾਂ ਨ ਕਿਸੇ ਹੀ ਜੋਗ ਹੋਵੇਂ। ਮੇਰੇ ਤੇਜ ਕਰਕੇ ਮੌਜਾਂ ਮਾਣਦੀ ਤੂੰ, ਮੇਰੇ ਬਿਨਾਂ ਤੂੰ ਸੱਕੜਾ ਫੋਗ ਹੋਵੋਂ ਮੇਰੇ ਬਿਨਾਂ ਤੈਂ ਸਾੜਦੇ ਲੱਕੜਾਂ ਤੇ, ਹਿੱਕੇ ਦੱਬ ਦੇਂਦੇ, ਘਰੀਂ ਸੋਗ ਹੋਵੇਂ ਦੋਹੀ-ਬਹੁਤਾ ਮਾਣ ਤੁੰ ਤੇਜਦਾ ਕਰੋਂ ਜਿੰਦੇ, ਮੇਰੇ ਬਿਨਾਂ ਤੈਨੂੰ ਕੌਣ ਸਯਾਣਦਾ ਹੈ ? ਮੇਰੇ ਆਸਰੇ ਕਰੋਂ ਬਾਹਰ ਸਾਰੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਭੋਗ ਕਿਹੜਾ ਤੈਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ! ३२ Digitized by Panjab Digital Library i www.panjabdigilib.org<noinclude></noinclude> oj5xlme50cw3so62lieibfvhay253o4 250 66738 196192 2025-06-18T04:43:03Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਰੂਹ— ਝਗੜਾ ਦੇਖ ਕੇ ਦੁਹਾਂ ਦਾ ਰੂਹ ਹੱਸੀ, ਹੱਸ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਆਖਦੀ ਲੜੋ ਨਾਂਹੀਂ। ਦੋਵੇਂ ਸੋਭਦੇ ਹੋ ਖੰਡ ਖੀਰ ਵਾਙੂ, ਆਪੋ ਵਿਚ ਕਰ ਈਰਖਾ ਸੜੋ ਨਾਂਹੀਂ। -ਜੋੜ ਦੂਹਾਂ ਦਾ ਧੁਰਾਂ ਤੋਂ ਰੱਬ ਕੀਤਾ, ਮੇਲਣਹਾਰ ਦੇ ਨੁਕਸ ਹੁਣ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 196192 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>ਰੂਹ— ਝਗੜਾ ਦੇਖ ਕੇ ਦੁਹਾਂ ਦਾ ਰੂਹ ਹੱਸੀ, ਹੱਸ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਆਖਦੀ ਲੜੋ ਨਾਂਹੀਂ। ਦੋਵੇਂ ਸੋਭਦੇ ਹੋ ਖੰਡ ਖੀਰ ਵਾਙੂ, ਆਪੋ ਵਿਚ ਕਰ ਈਰਖਾ ਸੜੋ ਨਾਂਹੀਂ। -ਜੋੜ ਦੂਹਾਂ ਦਾ ਧੁਰਾਂ ਤੋਂ ਰੱਬ ਕੀਤਾ, ਮੇਲਣਹਾਰ ਦੇ ਨੁਕਸ ਹੁਣ ਫੜੋ ਨਾਂਹੀਂ ਨਾਲ ਪਯਾਰ ਦੇ ਕਰੋ ਵਿਚਾਰ ਚੰਗੇ, ਗਲ ਗਲ ਤੇ ਆਪ ਵਿਚ ਅੜੋ ਨਾਂਹੀਂ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਕਿਰਪਾਲ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਨੇ ਮੇਰੀ ਖਾਤਰੇ ਜੰਗ ਰਚਾਇਆ ਹੈ । ਖਿੜਾਇਆ ਹੈ। ਵਿਚ ਰਚਾਇਆ ਹੈ। ਮਿਲਾਇਆ ਹੈ । ਸੂਰਜ ਚੰਦ ਤਾਰੇ ਪੌਣ ਤੋਜ ਪਾਣੀ ਕੁਦਰਤ ਨੂਰ ਦਾ ਰੰਗ ਮੰਦਰ ਦੇਹਿ ਰਚਾਈ ਮੈਂ ਵੱਸਣੇ ਨੂੰ ਤਾਣ ਜਿੰਦ ਦਾ ਜੀਉਂਦਾ ਠਾਠ ਬਣਾਇਆ ਮੈਂ ਵਾਸਤੇ ਨੂੰ, ਮੇਰੇ ਵਾਸਤੇ ਤੁਸਾਂ ਜਿੰਦ ਦੋਹ ਦੋ ਵਿਚ ਮੈਂ ਵੱਸਣਾ ਹੈ, ਐਪਰ ਵੱਸਣਾ ਵਾਂਙ ਪੰਧਾਉਆਂ ਦੋ । ਏਥੇ ਵੱਸ ਮੈਂ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਾ, ਐਪਰ ਯਾਦ ਕਰਨਾ ਵਾਂਙ ਸਾਊਆਂ ਦੇ ਤਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ ਦੀ ਰੱਖਣੀ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ, ਨੇਹੁੰ ਲਗਣਨ ਨਾਲ ਬਟਾਉਆਂ ਚੋਂ। ਖੱਟੀ ਖੱਟਣੀ ਨੇਕੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਮ ਵਾਲੀ ਕਾਰੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੇ ਘਰ-ਗੁਆਉਆਂ ਦੇ । ਸੁਣੋਂ ਜਿੰਦ ਤੇ ਦੇਹਿ ਇਹ ਗਲ ਮੇਰੀ ਥੋੜੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਸੁਹਾਵਣੀ ਹੈ ਜਿੰਦ ਬਹੁਤ ਸੁਹਾਉਣੀ ਸੱਤਿਆ ਹੈ, ਦੇਹਿ ਰੰਗਲੀ ਮਨ ਨੂੰ ਭਾਉਣੀ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਪਯਾਰੀ ਤੇ ਭੂਮਿ ਰੰਗਾਵਲੀ ਹੈ, ਬਿਨਾਂ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਸਭ ਡਰਾਉਣੀ ਹੈ । ਪ੍ਰੇਮ ਤਾਰ ਇਕ ਇਕ ਰੰਗ ਕਰਦੀ ਰਚੀ ਰੱਬ ਦੀ ਸਭ ਲੁਭਾਉਣੀ ਹੈ । Digitized by Panjab Digital Library } www.panjabdigilib.org<noinclude></noinclude> i9mx4larcunmmvle6az7xp4pi957sdy 250 66739 196193 2025-06-18T04:45:11Z Tamanpreet Kaur 606 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "३४ ਪੰਥ ਜਗਾਵਾ ੧ ਲੱਛਣ । ਐ ਕੰਮ ਵਾਹਦਾਨੀ ਨੋਕੀ ਕਮਾਨ ਵਾਲੀ ! ਅਕਾਲ ਦੇ ਕਲੌਤੀ ਭਾਣੇ ਮਨਾਣ ਵਾਲੀ ! ਔ ਕੌਮ ਸੂਰਿਆਂ ਦੀ, ਜੋ ਜ਼ਾਤ ਅਸ਼ਰਫਾਂ ਦੀ ! ਦੁਖੜੇ ਪਰਾਏ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੇ ਓਠਾਣ ਵਾਲੀ ! ਐ ਧਰਮੀਆਂ ਦੀ ਵਾੜੀ, ਸੰਤੋਖ ਦ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 196193 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Tamanpreet Kaur" /></noinclude>३४ ਪੰਥ ਜਗਾਵਾ ੧ ਲੱਛਣ । ਐ ਕੰਮ ਵਾਹਦਾਨੀ ਨੋਕੀ ਕਮਾਨ ਵਾਲੀ ! ਅਕਾਲ ਦੇ ਕਲੌਤੀ ਭਾਣੇ ਮਨਾਣ ਵਾਲੀ ! ਔ ਕੌਮ ਸੂਰਿਆਂ ਦੀ, ਜੋ ਜ਼ਾਤ ਅਸ਼ਰਫਾਂ ਦੀ ! ਦੁਖੜੇ ਪਰਾਏ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੇ ਓਠਾਣ ਵਾਲੀ ! ਐ ਧਰਮੀਆਂ ਦੀ ਵਾੜੀ, ਸੰਤੋਖ ਦੀ ਬਗੀਚੀ ! ਨਾਨਕ ਗੁਰੂ ਦੀ ਲਾਈ, ਨੌਂ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦੀ ਪਾਲੀ ! ੨ ਗੁਣ | ਐ ਬਾਨੀਆਂ ਦੇ ਖੂਨੋਂ ਸਿੰਜੀ ਹੋਈ ਕਿਆਰੀ ! ਪਰਮਾਤਮਾ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਵਿਛੁੜੇ ਮਿਲਾਣ ਨੋਕੀ ਦੀ ਯਾਦਗੀਰਾ, ਬਦੀਆਂ ਭਲਾਣ ਉਪਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮਾਤਾ, ਬੱਧੇ ਛਡਾਣ ਐ ਧਰਮ ਦੀ ਸ਼ਮਅ ਤੇ ਕੁਰਬਾਨ ਹੋਣ ਐਂ ਦੀਨ ਰੱਖਿਆ ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਘੁਮਾਣ ਐ ਕੌਮ ਸਦਕਾਂ ਦੀ, ਔ ਕੌਮ ਸਾਬਰਾਂ ਵਾਲੀ ! ਵਾਲੀ ! ਵਾਲੀ ਵਾਲੀ ਵਾਲੀ ! ਦੀ ! ਦੁਖਾਂ ਨੂੰ ਝੱਲ ਕੇ ਬੀ ਘਬਰਾ ਨ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ! व बतउत । ਐ ਤੇਜ ਦੀ ਭਵਾਨੀ ! ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜ ਰਾਣੀ ! ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਵਖ ਹਾਨੀ ਖੰਡਾ ਉਠਾਣ ਵਾਲੀ ! Digitized by Panjab Digital Library | www.panjabdigilib.org<noinclude></noinclude> m98tq7iyarka98frvy65l3ss34jrmqw