ਪੰਨਾ:ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਸੰਗ ਸ੍ਰੀ ਮਤੀ ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="pa">
  <siteinfo>
    <sitename>ਵਿਕੀਸਰੋਤ</sitename>
    <dbname>pawikisource</dbname>
    <base>https://pa.wikisource.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.7</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">ਮੀਡੀਆ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ਖ਼ਾਸ</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ਵਰਤੋਂਕਾਰ</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ਵਿਕੀਸਰੋਤ</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ਤਸਵੀਰ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">ਫਰਮਾ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">ਮਦਦ</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ਸ਼੍ਰੇਣੀ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">ਲੇਖਕ</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">ਲੇਖਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="106" case="first-letter">ਪੋਰਟਲ</namespace>
      <namespace key="107" case="first-letter">ਪੋਰਟਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="108" case="first-letter">ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ</namespace>
      <namespace key="109" case="first-letter">ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="110" case="first-letter">ਲਿਖਤ</namespace>
      <namespace key="111" case="first-letter">ਲਿਖਤ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="112" case="first-letter">ਆਡੀਓਬੁਕ</namespace>
      <namespace key="113" case="first-letter">ਆਡੀਓਬੁਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="114" case="first-letter">ਅਨੁਵਾਦ</namespace>
      <namespace key="115" case="first-letter">ਅਨੁਵਾਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="250" case="first-letter">ਪੰਨਾ</namespace>
      <namespace key="251" case="first-letter">ਪੰਨਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="252" case="first-letter">ਇੰਡੈਕਸ</namespace>
      <namespace key="253" case="first-letter">ਇੰਡੈਕਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">ਮੌਡਿਊਲ</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਸੰਗ ਸ੍ਰੀ ਮਤੀ ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ - ਸ. ਸ. ਚਰਨ ਸਿੰਘ.pdf/49</title>
    <ns>250</ns>
    <id>15354</id>
    <revision>
      <id>196727</id>
      <parentid>45972</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T07:50:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marde Sehajpreet kaur</username>
        <id>1774</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196727</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2446" sha1="rxwbms1iev94gx51vlyctai0stwsirc" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Marde Sehajpreet kaur&quot; /&gt;{{center|(੪੩)}}&lt;/noinclude&gt;ਬੜੀ ਕੋ੍ਧ ਭਰੀ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਕੜਕ ਕੇ ਕਿਹਾ &quot;ਓ ਕੰਗਾਲ ਕਾਫ਼ਰ ਲੜਕੀ!ਐਡਾ ਗ਼ਰੂਰ,ਐਨਾ ਹੰਕਾਰ, ਏਹ ਤਕੱਬਰ, ਤੇਰੇ ਵਰਗੀ ਇਕ ਭੁੱਖ ਮਰਦੀ ਬੇਦੀਨ ਲੜਕੀ ਦਾ ਸ਼ਾਹਜਾ਼ਦੇ ਅਲੀ ਗੌਹਰ ਨਾਲ ਏਹ ਵਰਤਾਉ ? ਹਾਇ ! ਤੇਰੀ ਸੁੰਦ੍ਤਾ ਮੇਰੇ ਕਲੇਜੇ ਵਿਚ ਖੁਭ ਚੁਕੀ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹੁਣ ਤਕ ਤੇਰਾ ਸਰੀਰ ( ਨੰਗੀ ਤਲਵਾਰ ਕੱਢ ਕੇ ) ਮੇਰੀ ਏਸ ਸ਼ਮਸ਼ੀਰ ਨਾਲ ਦੋ ਟੋਟੇ ਹੋ ਚੁਕਾ ਹੁੰਦਾ।&quot; 

{{gap}}ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ--ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦਾ ਸਾਹਿਬ ! ਕਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਤਾਂ ਹੋਵੋ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਓਹਨਾਂ ਬੇਦੀਨ ਅਤੇ ਬੇਈਮਾਨ ਆਦਮੀਆਂ ਨਾਲ ਅਜੇਹਾ ਹੀ ਵਰਤਾਉ ਕਰਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੇਹੜੇ ਕਿ ਪਰਾਈਆਂ ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਦੁਖ ਦੇਣਾ ਹੀ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਈਮਾਨ ਬਣਾ ਬੈਠਦੇ ਹਨ।

{{gap}} ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦਾ-ਤੇਰੇ ਲਫਜ਼ ਤੀਰ ਵਾਂਗ ਮੇਰੇ ਕਲੇਜੇ ਨੂੰ ਛਾਨਣੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਮੈਂ ਬੇਦੀਨ ਅਤੇ ਬੇਈਮਾਨ ਨਹੀਂ, ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਵਡਾ ਨੇਕ ਅਤੇ ਧਰਮ ਵਾਲਾ ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦਾ ਹਾਂ। ਪਰ ਜਿਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਪਤਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਤੇਰੀ ਕਲੇਜੇ ਚੀਰਨ ਵਾਲੀ  ਜ਼ਬਾਨ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣੀਆਂ ਹਨ ਓਸੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਹਥੋਂ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਦੇ ਹੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਗੁਪਤ ਆਦਮੀ ਭੇਜਕੇ ਤੈਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚੋਂ ਕਢਵਾ ਮੰਗਾਇਆ ਹੈ। ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ! ਮੈਨੂੰ ੳਮੈਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਤੇਰੀ ਮਿੱਠੀ ਜੀਭ ਵਿਚੋਂ ਅਜੇਹੇ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rxwbms1iev94gx51vlyctai0stwsirc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਸੰਗ ਸ੍ਰੀ ਮਤੀ ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ - ਸ. ਸ. ਚਰਨ ਸਿੰਘ.pdf/50</title>
    <ns>250</ns>
    <id>15359</id>
    <revision>
      <id>196728</id>
      <parentid>45977</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T08:03:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marde Sehajpreet kaur</username>
        <id>1774</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196728</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2405" sha1="i5am6u3cigfe9mleej5expbw7d3l1ig" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Marde Sehajpreet kaur&quot; /&gt;{{center|(੪੪)}}&lt;/noinclude&gt;ਕੌੜੇ ਬੋਲ ਵੀ ਨਿਕਲਨਗੇ !

{{gap}}ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ-ਹਾ ਪਾਪੀ ! ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਪਾਸੋਂ ਵਿਛੋੜਕੇ ਏਸ ਕੈਦ ਵਿਚ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਹੋ ? ਹੁਣ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਮੈਨੂੰ ਜੰਗਲ ( ਦਿਸ਼ਾ ) ਆਈ ਨੂੰ ਬਦੋ ਬਦੀ ਫੜ ਕੇ ਮੁਸ਼ਕਾਂ ਬੰਨਕੇ ਡੋਲੇ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਲੈ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਆਦਮੀ ਤੁਹਾਡੇ ਹੀ ਸਨ।

{{gap}}ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦਾ-ਹਾਂ, ਹਾਂ,ਓਹ ਆਦਮੀ ਮੇਰੇ ਹੀ ਸਨ, ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਸਿੱਖ ਜੰਗਲੀਆਂ ਪਾਸ ਤੇਰੇ ਵਰਗੀ ਸੋਨੇ ਦੀ ਚਿੜੀ ਰਹਿਣੀਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦੀ,ਉਜਾੜਬੀਆਬਾਨ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਬੇਅੰਤ ਸੁਗੰਧਤ ਫੁਲ ਉੱਗਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਓਹਨਾਂ ਦੀ ਸੁਗੰਧੀ ਤੋਂ ਜੰਗਲ ਦੇ ਡੰਗਰ ਪਸੂ ਕੀ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ ? ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜੇਹਾ ਸੁਗੰਧਤ ਫੁੱਲ ਮੇਰੇ ਵਰਗੇ ਕਦਰਦਾਨ ਪਾਸ ਹੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਏਹ ਮੇਰ ਗੁਸਤਾਖ਼ੀ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਫੜ ਮੰਗਵਾਯਾ, ਪਰ ਹੁਣ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਏਸ ਅਪਾ੍ਧ ਲਈ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਖਿਮਾਂ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ। 

{{gap}}ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ--ਆਹ ! ਦੁਸ਼ਟ ! ਅਜੇਹਾ ਨੀਚ ਕਰਮ ਕਰਕੇ ਫੇਰ ਮਾਫੀ ਮੰਗਣ ਬੈਠ ਜਾਣਾ ਤੇਰੇ ਵਰਗੇ ਢੀਠਾਂ ਦਾ ਹੀ ਕੰਮ ਹੈ। ਸੁੱਖ ! ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਹੁਣ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਏਸ ਕੈਦ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਓਹਨਾਂ ਹੀ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਸ਼ੇਰ ਭਰਾਵਾਂ ਪਾਸ ਜਾਣ ਲਈ ਛੱਡ ਦੇਵੇਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨਾਂ ਕੇਵਲ ਤੇਰਾ ਸਾਰਾ ਅਪਾ੍ਧ ਹੀ ਸੱਚੇ ਦਿਲੋਂ ਬਖ਼ਸ਼ ਦੇਵਾਂਗੀ ਸਗੋਂ ਤੇਰੀ ਧੰਨਵਾਦੀ ਵੀ ਹੋਵਾਂਗੀ ।&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>i5am6u3cigfe9mleej5expbw7d3l1ig</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਸੰਗ ਸ੍ਰੀ ਮਤੀ ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ - ਸ. ਸ. ਚਰਨ ਸਿੰਘ.pdf/51</title>
    <ns>250</ns>
    <id>15364</id>
    <revision>
      <id>196730</id>
      <parentid>45982</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T08:20:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marde Sehajpreet kaur</username>
        <id>1774</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196730</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2351" sha1="nys8q5700ip9reyxp66it3qaz5fjyza" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Marde Sehajpreet kaur&quot; /&gt;{{center|(੪੫)}}&lt;/noinclude&gt;{{gap}}ਸ਼ਾਹਸ਼ਾਦੀ-ਆਹਾ ! ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ! ਤੂੰ ਜੇਹੀ ਅਕਲਮੰਦ ਹੈਂ, ਉਜੇਹੀ ਭੋਲੀ ਵੀ ਹੈਂ, ਕੀ ਮੈਂ ਐਨੀਆਂ ਤਕਲੀਫਾਂ ਏਸ ਲਈ ਝੱਲੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਫੇਰ ਆਪਣੀ ਹੱਥੀਂ ਹੀ ਛਡ ਦਿਆਂਗਾ ? ਹੁਣ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਤੇਰਾ ਨਿਕਾਹ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿਆਰੀ ਬੀਵੀ......... 

{{gap}}ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦੇ ਦੀ ਗੱਲ ਅਜੇ ਪੂਰੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿ ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ (ਜਿਸਦਾ ਸੱਜਾ ਹੱਥ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਕੁੜਤੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾ ਚੁਕਾ ਸੀ) ਇਕ ਅੱਖ ਦੇ ਫੋਰ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ ਚਮਕਦੀ ਕਟਾਰ ਕੱਢਕੇ ਸ਼ਾਹਜਾ਼ਦੇ ਉੱਤੇ ਹੱਲਾ ਕੀਤਾ, ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦਾ ਭਾਵੇਂ ਬੇ ਧਿਆਨਾ ਖੜਾ ਸੀ ਪਰ ਸ਼ਸਤ੍ ਵਿੱਦਯਾ ਵਿਚ ਪਰਬੀਨ ਹੋਣਦੇ ਕਾਰਨ ਝੱਟਵਾਰ ਬਚਾਗਿਆ ਅਤੇ ਬੜੇ ਕੋ੍ਧ ਨਾਲ ਦੇ ਪੈਰ ਪਿੱਛੇਹਟਕੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜੀ ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਇਕ ਸਖਤ ਵਾਰ ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ਉੱਤੇ ਕੀਤਾ। ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ਜਿਸਨੂੰ ਏਸ ਵਾਰ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਖਬਰ ਸੀ, ਨੀਵੀਂ ਹੋ ਕੇ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਤਾਂ ਬਚਾ ਗਈ ਪਰ ਬਹੁਤ ਅੱਗੇ ਵਧ ਜਾਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦੇ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਮੁਠ ਓਸਦੇ ਮਥੇ ਦੇ ਉਤੇ ਵੱਜੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਕ ਨਿਕਾ ਜਿਹਾ ਘਾਉ ਪੈ ਗਿਆ, ਪਰ ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ਦੇ ਅਤਕੀ ਦੇ ਵਾਰ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਕਟਾਰ ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦੇ ਦੀ ਛਾਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਇੰਚ ਤੱਕ ਖੁਭ ਗਈ। ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦਾ ਭਾਵੇਂ ਤਕੜਾ ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਹੌਂਸਲੇ ਵਾਲਾ ਸੀ ਪਰ ਏਸ ਫੱਟ ਦੇ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nys8q5700ip9reyxp66it3qaz5fjyza</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill/WAT 2019 2</title>
    <ns>2</ns>
    <id>32508</id>
    <revision>
      <id>196736</id>
      <parentid>196513</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T10:05:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ListeriaBot</username>
        <id>947</id>
      </contributor>
      <comment>Wikidata list updated [V2]</comment>
      <origin>196736</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22399" sha1="1tzrvefi8auw9k8sjix5m2siabmvahw" xml:space="preserve">{{Wikidata list|sparql=
SELECT ?item
WHERE {
?item wdt:P31 wd:Q5 . # all humans
    [] schema:about ?item; schema:isPartOf &lt;https://pa.wikisource.org/&gt;; schema:name ?ws . # who have author pages in P Wikisource
}
|columns=item:Wikidata item,label:name,p21,p18}}
{| class='wikitable sortable'
! Wikidata item
! name
! ਲਿੰਗ
! ਤਸਵੀਰ
|-
| [[:d:Q156501|Q156501]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸਆਦਤ ਹਸਨ ਮੰਟੋ|ਸਆਦਤ ਹਸਨ ਮੰਟੋ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q16867|Q16867]]
| [[ਲੇਖਕ:ਐਡਗਰ ਐਲਨ ਪੋ|ਐਡਗਰ ਐਲਨ ਪੋ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Edgar Allan Poe, circa 1849, restored, squared off.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q172788|Q172788]]
| [[ਲੇਖਕ:ਓ ਹੈਨਰੀ|ਓ ਹੈਨਰੀ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:William Sydney Porter by doubleday.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q174152|Q174152]]
| [[ਲੇਖਕ:ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ|ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Prem chand.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q18031683|Q18031683]]
| [[ਲੇਖਕ:ਈਸ਼ਵਰ ਚੰਦਰ ਨੰਦਾ|ਈਸ਼ਵਰ ਚੰਦਰ ਨੰਦਾ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q111991252|Q111991252]]
| [[ਲੇਖਕ:ਰਿਸ਼ੀ ਹਿਰਦੇਪਾਲ|ਰਿਸ਼ੀ ਹਿਰਦੇਪਾਲ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q112029965|Q112029965]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਲੇਕੇ|ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਲੇਕੇ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q112031529|Q112031529]]
| [[ਲੇਖਕ:ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ 'ਹਰਲਾਜ'|ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ 'ਹਰਲਾਜ']]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Harnam singh harlaaj.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q112072863|Q112072863]]
| [[ਲੇਖਕ:ਡਾ. ਦੇਵੀ ਦਾਸ ਜੀ 'ਹਿੰਦੀ'|ਦੇਵੀ ਦਾਸ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q87408045|Q87408045]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬਲਵੰਤ ਚੌਹਾਨ|ਬਲਵੰਤ ਚੌਹਾਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q112727019|Q112727019]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬਾਵਾ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ|ਬਾਵਾ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q1001|Q1001]]
| [[ਲੇਖਕ:ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ|ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮਚੰਦ ਗਾਂਧੀ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Mahatma-Gandhi, studio, 1931.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q107013029|Q107013029]]
| [[ਲੇਖਕ:ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ|ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q107000|Q107000]]
| [[ਲੇਖਕ:ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ|ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Mirza Ghalib photograph 3.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q20609773|Q20609773]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸੁਖਪਾਲ|ਸੁਖਪਾਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਹਸਰਤ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q124145821|Q124145821]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਠਿੰਡਾ|ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਠਿੰਡਾ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q12706|Q12706]]
| [[ਲੇਖਕ:ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ|ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Maxim Gorky LOC Restored edit1.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q13139853|Q13139853]]
| [[ਲੇਖਕ:ਮੌਲਾ ਬਖ਼ਸ਼ ਕੁਸ਼ਤਾ|ਮੌਲਾ ਬਖ਼ਸ਼ ਕੁਸ਼ਤਾ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q140303|Q140303]]
| [[ਲੇਖਕ:﻿ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ|ਲਾਲਾ ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Dhani Ram Chatrik.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q1403|Q1403]]
| [[ਲੇਖਕ:ਲੁਇਗੀ ਪਿਰਾਂਡੇਲੋ|ਲੁਈਗੀ ਪਿਰਾਂਦੋਲੋ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Luigi Pirandello 1932.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q192302|Q192302]]
| [[ਲੇਖਕ:ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ|ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Bhai Gurdas scribing Adi Granth.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q2019145|Q2019145]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ|ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Guru teg bahadur.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q20605168|Q20605168]]
| [[ਲੇਖਕ:ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ|ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Amarjit Chandan.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q20605976|Q20605976]]
| [[ਲੇਖਕ:ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਆਰਿਫ਼|ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਆਰਿਫ਼]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q20606660|Q20606660]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ|ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਫ਼ਰੈਂਕ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Gurbax Singh Frank at Amritsar in 2018 02.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q20606675|Q20606675]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ|ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Gurbhajan GIll Portrait.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q20606826|Q20606826]]
| [[ਲੇਖਕ:ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ|ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q20608152|Q20608152]]
| [[ਲੇਖਕ:ਨਜਾਬਤ|ਨਜਾਬਤ]]
| 
| 
|-
| [[:d:Q20606273|Q20606273]]
| [[ਲੇਖਕ:ਪੀਰ ਗ਼ੁਲਾਮ ਜੀਲਾਨੀ|ਗ਼ੁਲਾਮ ਜੀਲਾਨੀ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q20608659|Q20608659]]
| [[ਲੇਖਕ:ਫ਼ਿਰੋਜ਼ ਦੀਨ ਸ਼ਰਫ਼|ਫ਼ਿਰੋਜ਼ ਦੀਨ ਸ਼ਰਫ਼]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q20608768|Q20608768]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬਲਰਾਮ|ਬਲਰਾਮ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Balram Playwright.JPG|center|128px]]
|-
| [[:d:Q20608841|Q20608841]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬਾਵਾ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ|ਬਾਵਾ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q20608916|Q20608916]]
| [[ਲੇਖਕ:ਭਗਵੰਤ ਰਸੂਲਪੁਰੀ|ਭਗਵੰਤ ਰਸੂਲਪੁਰੀ]]
| 
| 
|-
| [[:d:Q20609264|Q20609264]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗ਼ੁਲਾਮ ਰਸੂਲ ਆਲਮਪੁਰੀ|ਗ਼ੁਲਾਮ ਰਸੂਲ ਆਲਮਪੁਰੀ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q20609258|Q20609258]]
| [[ਲੇਖਕ:ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਵੈਦ|ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਵੈਦ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q20609760|Q20609760]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸੁਖਦੇਵ ਮਾਦਪੁਰੀ|ਸੁਖਦੇਵ ਮਾਦਪੁਰੀ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Sukhdev Madpuri.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q20609798|Q20609798]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸੁਖਵੰਤ ਹੁੰਦਲ|ਸੁਖਵੰਤ ਹੁੰਦਲ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q20610051|Q20610051]]
| [[ਲੇਖਕ:ਹਰਦਿਲਬਾਗ਼ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ|ਹਰਦਿਲਬਾਗ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q20610081|Q20610081]]
| [[ਲੇਖਕ:ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨਰੂਲਾ|ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨਰੂਲਾ]]
| 
| 
|-
| [[:d:Q20610183|Q20610183]]
| [[ਲੇਖਕ:ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੂਪ|ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੂਪ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q230476|Q230476]]
| [[ਲੇਖਕ:ਕੇਟ ਸ਼ੋਪਨ|ਕੇਟ ਸ਼ੋਪਨ]]
| ''[[:d:Q6581072|ਨਾਰੀ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Kate Chopin.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q23114|Q23114]]
| [[ਲੇਖਕ:ਲੂ ਸ਼ੁਨ|ਲੂ ਸ਼ੁਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:LuXun1930.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q23434|Q23434]]
| [[ਲੇਖਕ:ਅਰਨੈਸਟ ਹੈਮਿੰਗਵੇ|ਅਰਨੈਸਟ ਹੈਮਿੰਗਵੇ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:ErnestHemingway.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q123847379|Q123847379]]
| [[ਲੇਖਕ:ਫ਼ਰਦ ਫ਼ਕੀਰ|ਫਰਦ ਫ਼ਕੀਰ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q270632|Q270632]]
| [[ਲੇਖਕ:ਕੈਥਰੀਨ ਮੈਂਸਫੀਲਡ|ਕੈਥਰੀਨ ਮੈਂਸਫੀਲਡ]]
| ''[[:d:Q6581072|ਨਾਰੀ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Katherine Mansfield (no signature).jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q27950153|Q27950153]]
| [[ਲੇਖਕ:ਚਰਨ ਪੁਆਧੀ|ਚਰਨ ਪੁਆਧੀ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Charan Puadhi Puadhi dialect of Punjabi Language poet 05.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q30875|Q30875]]
| [[ਲੇਖਕ:ਔਸਕਰ ਵਾਈਲਡ|ਔਸਕਰ ਵਾਈਲਡ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Oscar Wilde by Napoleon Sarony. Three-quarter-length photograph, seated.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q311526|Q311526]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸਾਕੀ|ਸਾਕੀ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Héctor Hugh Munro.png|center|128px]]
|-
| [[:d:Q312551|Q312551]]
| [[ਲੇਖਕ:ਭਗਤ ਕਬੀਰ|ਭਗਤ ਕਬੀਰ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Kabir.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q312967|Q312967]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ|ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Guru Gobind Singh.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q31789116|Q31789116]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ|ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ]]
| 
| 
|-
| [[:d:Q3244622|Q3244622]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ|ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Detail of Baba Farid from a Guler painting showing an imaginary meeting of Sufi saints.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q335353|Q335353]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ|ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Guru Ram Das.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q3351571|Q3351571]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ|ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Bulleh Shah's grave.JPG|center|128px]]
|-
| [[:d:Q34787|Q34787]]
| [[ਲੇਖਕ:ਫਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼|ਫਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Engels painting2.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q35900|Q35900]]
| [[ਲੇਖਕ:ਉਮਰ ਖ਼ਯਾਮ|ਉਮਰ ਖ਼ਯਾਮ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Omar Khayyam2.JPG|center|128px]]
|-
| [[:d:Q3631340|Q3631340]]
| [[ਲੇਖਕ:ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ|ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Vir Singh 1972 stamp of India.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q3631344|Q3631344]]
| [[ਲੇਖਕ:ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ|ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Trilok singh Artist Waris Shah.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q369920|Q369920]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ|ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Guru Arjan.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q370204|Q370204]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ|ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Guru Angad.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q377881|Q377881]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬੰਕਿਮਚੰਦਰ ਚੱਟੋਪਾਧਿਆਏ|ਬੰਕਿਮਚੰਦਰ ਚੱਟੋਪਾਧਿਆਏ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Bankimchandra Chattapadhay.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q377808|Q377808]]
| [[ਲੇਖਕ:ਭਗਤ ਸਿੰਘ|ਭਗਤ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Bhagat Singh 1929.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q380728|Q380728]]
| [[ਲੇਖਕ:ਫਿਓਦਰ ਸੋਲੋਗਬ|ਫਿਓਦਰ ਸੋਲੋਗਬ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Sologub-1909.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q3811239|Q3811239]]
| [[ਲੇਖਕ:ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ|ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Teja Singh LCCN2014680975 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q3812755|Q3812755]]
| [[ਲੇਖਕ:ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ|ਰਾਮ ਸਰੂਪ ਅਣਖੀ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q404622|Q404622]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸ਼ਰਤਚੰਦਰ|ਸਰਤ ਚੰਦਰ ਚਟੋਪਾਧਿਆਏ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Sarat Chandra Chattopadhyay portrait.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q42831|Q42831]]
| [[ਲੇਖਕ:ਇਵਾਨ ਤੁਰਗਨੇਵ|ਇਵਾਨ ਤੁਰਗਨੇਵ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Turgenev by Repin.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q43423|Q43423]]
| [[ਲੇਖਕ:ਈਸਪ|ਈਸਪ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Aesop pushkin01.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q454703|Q454703]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗੁਰੂ ਅਮਰ ਦਾਸ ਜੀ|ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Amardas-Goindwal.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q45765|Q45765]]
| [[ਲੇਖਕ:ਜੈਕ ਲੰਡਨ|ਜੈਕ ਲੰਡਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Jack London young.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q4724829|Q4724829]]
| [[ਲੇਖਕ:ਅਲੀ ਹੈਦਰ ਮੁਲਤਾਨੀ|ਅਲੀ ਹੈਦਰ ਮੁਲਤਾਨੀ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q47737|Q47737]]
| [[ਲੇਖਕ:ਖ਼ਲੀਲ ਜਿਬਰਾਨ|ਖ਼ਲੀਲ ਜਿਬਰਾਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Kahlil Gibran 1913.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q48545174|Q48545174]]
| [[ਲੇਖਕ:ਫ੍ਰੈਂਕ ਲੁਗਾਰਡ ਬ੍ਰੇਨ|ਫ੍ਰੈਂਕ ਲੁਗਾਰਡ ਬ੍ਰੇਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q488539|Q488539]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸੁਲਤਾਨ ਬਾਹੂ|ਸੁਲਤਾਨ ਬਾਹੂ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q535|Q535]]
| [[ਲੇਖਕ:ਵਿਕਟਰ ਹਿਊਗੋ|ਵਿਕਟਰ ਹਿਊਗੋ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Victor Hugo by Étienne Carjat 1876 - full.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q5673|Q5673]]
| [[ਲੇਖਕ:ਹਾਂਸ ਕ੍ਰਿਸਚਨ ਆਂਡਰਸਨ|ਹਾਂਸ ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ ਐਂਡਰਸਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:HCA by Thora Hallager 1869.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q5678981|Q5678981]]
| [[ਲੇਖਕ:ਹਾਸ਼ਮ ਸ਼ਾਹ|ਹਾਸ਼ਮ ਸ਼ਾਹ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q5685|Q5685]]
| [[ਲੇਖਕ:ਐਂਤਨ ਚੈਖਵ|ਐਂਤਨ ਚੈਖਵ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Anton Chekhov with bow-tie sepia image.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q584501|Q584501]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦ|ਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:ShahMuhammad.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q60803|Q60803]]
| [[ਲੇਖਕ:ਖ਼ਵਾਜਾ ਗ਼ੁਲਾਮ ਫ਼ਰੀਦ|ਖਵਾਜਾ ਗ਼ੁਲਾਮ ਫ਼ਰੀਦ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Khawaja Ghulam Farid tomb at Kot Mithan.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q61119073|Q61119073]]
| [[ਲੇਖਕ:ਹਦਾਇਤੁੱਲਾ|ਹਦਾਇਤੁੱਲਾ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q6347061|Q6347061]]
| [[ਲੇਖਕ:ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ|ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Photograph of Kahn Singh of Nabha.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q6368245|Q6368245]]
| [[ਲੇਖਕ:ਕਰਮ ਸਿੰਘ|ਕਰਮ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q65396609|Q65396609]]
| [[ਲੇਖਕ:ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ|ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q6792411|Q6792411]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸਾਈਂ ਮੌਲਾ ਸ਼ਾਹ|ਮੌਲਾ ਸ਼ਾਹ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Sain Maula Shah.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q692|Q692]]
| [[ਲੇਖਕ:ਵਿਲੀਅਮ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ|ਵਿਲੀਅਮ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Shakespeare.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q7200|Q7200]]
| [[ਲੇਖਕ:ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਪੁਸ਼ਕਿਨ|ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਪੁਸ਼ਕਿਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Orest Kiprensky - Портрет поэта А.С.Пушкина - Google Art Project.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q7241|Q7241]]
| [[ਲੇਖਕ:ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ|ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Rabindranath Tagore in 1909.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q7243|Q7243]]
| [[ਲੇਖਕ:ਲਿਉ ਤਾਲਸਤਾਏ|ਲਿਉ ਤਾਲਸਤਾਏ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:L.N.Tolstoy Prokudin-Gorsky.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q7245|Q7245]]
| [[ਲੇਖਕ:ਮਾਰਕ ਟਵੇਨ|ਮਾਰਕ ਟਵੇਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:MarkTwain.LOC.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q7260822|Q7260822]]
| [[ਲੇਖਕ:ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ|ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Pooran Singh.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q7265733|Q7265733]]
| [[ਲੇਖਕ:ਕਾਦਰਯਾਰ|ਕਾਦਰਯਾਰ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q732446|Q732446]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸਚਲ ਸਰਮਸਤ|ਸਚਲ ਸਰਮਸਤ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Hazrat Sachal Sarmast.JPG|center|128px]]
|-
| [[:d:Q81059995|Q81059995]]
| [[ਲੇਖਕ:ਪੰਡਤ ਨਰੈਣ ਸਿੰਘ|ਪੰਡਤ ਨਰੈਣ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q81265976|Q81265976]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬਰਕਤ ਸਿੰਘ ਅਨੰਦ|ਬਰਕਤ ਸਿੰਘ ਅਨੰਦ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q81576|Q81576]]
| [[ਲੇਖਕ:ਰਸ਼ੀਦ ਜਹਾਂ|ਰਸ਼ੀਦ ਜਹਾਂ]]
| ''[[:d:Q6581072|ਨਾਰੀ]]''
| 
|-
| [[:d:Q83322|Q83322]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ|ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Mural painting of Guru Nanak from Gurdwara Baba Atal Rai.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q87346367|Q87346367]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬਾਬੂ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ|ਬਾਬੂ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q905|Q905]]
| [[ਲੇਖਕ:ਫ਼ਰਾਂਜ਼ ਕਾਫ਼ਕਾ|ਫ਼ਰਾਂਜ਼ ਕਾਫ਼ਕਾ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Franz Kafka, 1923.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q9061|Q9061]]
| [[ਲੇਖਕ:ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ|ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Karl Marx 001 restored.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q930489|Q930489]]
| [[ਲੇਖਕ:ਯੋਸ਼ੀਕੀ ਹਯਾਮਾ|ਯੋਸ਼ੀਕੀ ਹਯਾਮਾ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Yoshiki Hayama.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q9327|Q9327]]
| [[ਲੇਖਕ:ਮੋਪਾਸਾਂ|ਮੋਪਾਂਸਾ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Maupassant par Nadar.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q96141534|Q96141534]]
| [[ਲੇਖਕ:ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਭੌਰ|ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਭੌਰ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q113726602|Q113726602]]
| [[ਲੇਖਕ:ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬੀਰ|ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬੀਰ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q132130150|Q132130150]]
| [[ਲੇਖਕ:ਭਾਈ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ|ਭਾਈ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q132130017|Q132130017]]
| [[ਲੇਖਕ:ਲਾਲਾ ਬਿਹਾਰੀਲਾਲ|ਲਾਲਾ ਬਿਹਾਰੀਲਾਲ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q87408047|Q87408047]]
| [[ਲੇਖਕ:ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਾਹਣੀ|ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਾਹਣੀ]]
| 
| 
|-
| [[:d:Q132131245|Q132131245]]
| [[ਲੇਖਕ:ਪਰਮਜੀਤ ਮਾਨ|ਪਰਮਜੀਤ ਮਾਨ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q31787730|Q31787730]]
| [[ਲੇਖਕ:ਅਮਾਮ ਬਖ਼ਸ਼|ਅਮਾਮ ਬਖ਼ਸ਼]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q128792617|Q128792617]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸਤਦੀਪ ਗਿੱਲ|ਸਤਦੀਪ ਗਿੱਲ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Gill, Satdeep Jan 2020.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q134004281|Q134004281]]
| [[ਲੇਖਕ:ਤਰਸੇਮ ਬਸ਼ਰ|ਤਰਸੇਮ ਬਸ਼ਰ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q20607074|Q20607074]]
| [[ਲੇਖਕ:ਜਨਮੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੋਹਲ|ਜਨਮੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| [[ਤਸਵੀਰ:Janmeja Singh Johl.jpg|center|128px]]
|-
| [[:d:Q87408093|Q87408093]]
| [[ਲੇਖਕ:ਬਲਬੀਰ ਢਿੱਲੋਂ|ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q134867400|Q134867400]]
| [[ਲੇਖਕ:ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਕੌਰ|ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਕੌਰ]]
| ''[[:d:Q6581072|ਨਾਰੀ]]''
| 
|-
| [[:d:Q134870191|Q134870191]]
| [[ਲੇਖਕ:ਸੰਤ ਸਿੰਘ 'ਅਮਰ'|ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਅਮਰ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|-
| [[:d:Q5284740|Q5284740]]
| [[ਲੇਖਕ:ਡਾਕਟਰ ਦੀਵਾਨ ਸਿੰਘ ਕਾਲੇਪਾਣੀ|ਡਾ. ਦੀਵਾਨ ਸਿੰਘ]]
| ''[[:d:Q6581097|ਮਰਦ]]''
| 
|}
{{Wikidata list end}}</text>
      <sha1>1tzrvefi8auw9k8sjix5m2siabmvahw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਕਿੱਸਾ ਹੀਰ ਲਾਹੌਰੀ.djvu/68</title>
    <ns>250</ns>
    <id>59618</id>
    <revision>
      <id>196719</id>
      <parentid>165216</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T15:03:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sifatjot Kaur</username>
        <id>2337</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196719</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3118" sha1="b7tx4z3f43rsk3m8ohmj8hucl4ay2un" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Sifatjot Kaur&quot; /&gt;{{center|(੪੩)}}&lt;/noinclude&gt;{{center|ਜੋਗੀ ਨੇ ਧੂੰਣੀ ਲਾਉਂਣੀ}} 

ਦਿਨ ਹੁੰਦਿਆਂਈ ਜੌੜ ਮੇਲ ਬਾਲਣਪਈ ਸ਼ਾਮ ਲਈ ਧੂੰਣੀਲਾ ਜੋਗੀ 
ਜੋ ਕੁਝ ਗੁਰੂ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪ ਜਾਪ ਹੈ ਸੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੋ ਨਾਦ ਵਜਾ ਜੋਗੀ 
ਬੈਠਾ ਜੇਹਾ ਉਸ ਰਬ ਦੀ ਯਾਦ ਅੰਦਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਗ ਦੇ ਰਾਤ ਲੰਘਾ ਜੋਗੀ 
ਲਾਹੌਰੀ ਜਣਿਆਂ ਜਦੋਂ ਪਰਭਾਤ ਹੋਈ ਗੱਜਾਚ ਲਿਆ ਭਸਮਰੁਮਾ ਜੋਗੀ 

{{center|ਜੋਗੀ ਦਾ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਭਿਛਿਆ ਵਾਸ ਤੇ ਜਾਣਾ}} 

ਹਾਲਕਾਲ ਫ਼ਕੀਰੀ ਦਾ ਪਹਿਨ ਕੇਤੇ ਝੂਲ ਝਾਲ ਟੁਰਿਆ ਨਾਲ ਨਾਜ਼ ਜੋਗੀ 
ਨਗਰ ਖੇੜਿਆਂ ਦੀਰ ਲੀਗਲੀ ਫ਼ਿਰ ਦਾ ਮੁੱਖੋ ਕਹੇ ਆਲਖਅ ਵਾਜ਼ ਜੋਗੀ  
ਚਲਦੀ ਤਿਫਛੱ ਆਲ ਵੇਜੋਝਬ ਲਿਯਾਵਨਕ ਦਮਸਟ ਦਾਗਿਆ ਦਰਾਜ਼ ਜੋਗੀ 
ਕਿਸੇ ਤਰਫ਼ ਨ ਦੇਖ ਦਾਚਾ ਅੱਖੀਂ ਐਸਾਂ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਵਿੱਚ ਗੁਦਾਜ਼ ਜੋਗੀ   
ਫ਼ੜਨ ਬਾਲ ਕੁੜੀਆਂ ਤੇ ਪਰਸ਼ਾਦ ਦੇਵੇ ਮਿੱਠੇ ਲਤੇ ਨੇਕ ਮਜ਼ਾਜ਼ ਜੋਗੀ 
ਲਾਹੌਰੀ ਭੀਖ ਦਾ ਇਕ ਬਹਾ ਨੜਾ ਸੀ ਲੈਣ ਹੀਰ ਦਾ ਗਿਯਾ ਸੀ ਰਾਜ਼ ਜੋਗੀ 

{{center|ਥੋੜ ਮੰਗ ਕੇ ਜੋਗੀ ਦਾ ਆਂਸਨ ਪਰ ਆ ਬੈਠਣਾ}} 

ਪੰਜ ਸੱਤ ਗਲੀਆਂ ਮੰਗ ਪਤ ਹੋਇਆ ਲੱਗੀ ਖੁਦਿਆ ਤੇਡੇ ਰੇਆਣ ਬੈਠ 
ਧੂੰਣੀ ਬਾਲ ਜ਼ਿਮੀਨ ਤੁਪਾਈਓ ਸੂ ਆਟਾ ਗੌਕੇ ਰੋਟ ਪਕਾਣ ਬੈਠ 
ਪਲਿਆ ਦੁੱਧ ਮਲਾਈਨ ਪਰਾਊਂ ਨਿਆਂ ਦਾ ਰੁੱਖਾ ਮਿਸੜਾ ਟੂੱਕੜਾਖਣ ਬੈਠਾ 
ਕਦਰ ਖੀਰ ਦੀ ਪਈ ਜਦ ਮਿਲੀ ਮਿੱਸੀ ਪਾਣੀ ਘੁੱਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੰਘੋਨ ਬੈਠਾ  
ਹਰੀ  ਤੋੜ ਲਿਆ ਇਆ ਬੂਟੀ ਜੰਗ ਲੇ ਦੀ ਖ਼ੂਬ ਰਗ ੜਿਓ ਸੂਬੀਜਿਆਛਾਣ ਬੈਠਾ 
ਪੀਤੀ ਭੰਗ.ਮਲੰਗ ਤੇ ਮੈਹਵ ਹੋਇਆ ਇਕ ਯਾਰ ਦਾ ਰੱਖ ਧਿਆਨ ਬੈਠਾ 
ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰੱਲ ਕਲਾ ਮਕਰ ਦਾ ਯਾਦ ਰੱਬ ਦੀ ਵਿਚ ਗ਼ਲਤਾਨ ਬੈਠਾ 
ਤਾੜੀ ਲਾਕੇ ਨਾਥਦਾ ਧਿਆਨ ਧਰਿਆ ਜੋਗੀ ਝੁਕ ਕੇ ਵਾਂਗ ਕਮਾਨ ਬਠਾ 
ਲੋਕੀ ਸੀਸ ਨਿਵਾਂਵ ਦੇ ਲੱਗ ਦਰਣੀ ਜੋਗੀ ਜਾਣਕੇ ਫ਼ੈਜ਼ ਰਸਾਨ ਬੈਠਾਂ 
ਲਾਹੌਰੀ ਕੌਣਆ ਖੇਜਾ ਕੇਹੀ ਰਤਾਈਂ ਤੇ ਰਾਰਾਂਝਣਾ ਬਾਹਿਰਮ ਹਿਮਾਨ ਬੈਠਾ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>b7tx4z3f43rsk3m8ohmj8hucl4ay2un</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਕੁਰਾਨ ਮਜੀਦ (1932).pdf/238</title>
    <ns>250</ns>
    <id>62772</id>
    <revision>
      <id>196739</id>
      <parentid>183899</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T10:52:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gurjit Chauhan</username>
        <id>1821</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196739</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4005" sha1="qloe92xznszls9yvpia1so0kk6q2x6i" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Gurjit Chauhan&quot; /&gt;{{rh|੨੩੮|ਪਾਰਾ੧੨|ਸੂਰਤ ਹੂਦ੧੧}}&lt;/noinclude&gt;{{rule}}

ਸਨ ਆਪਣੀ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਨਾਲ ਮੁਕਤ ਦਿਤੀ ਅਰ ਓਸ ਦਿਨ ਦੀ
ਖੁਆਰੀ ਥੀਂ (ਬਚਾ ਲੀਤਾ ਹੈ ਪੈਯੰਬਰ) ਤੁਹਾਡਾ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ ਨਿਰਸੰਦੇਹ
ਓਹੀ ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ (ਅਰ ) ਪ੍ਰਬਲ ਹੈ ॥੬੬॥ ਅਰ ਜਿਨਹਾਂ ਲੋਗ
ਨੇ ਵਧੀਕੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ (ਬੜੇ ਜੋਰ ਵਾਲੀ ) ਕੜਕ ਨੇ ਆਨ
ਘੇਰਿਆ ਤਾਂ ਆਪਣਿਆਂ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠੇ (ਬਠਾਏ) ਰਹਿ ਗਏ ॥੬੭॥
(ਅਰ ਐਸੇ ਸੁਤੇ ਕਿ ) ਮਾਨੋ ਉਨਹਾਂ ਵਿਚ (ਕਦੇ ) ਵਸੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ
ਦੇਖੋ! ਸਮੂਦ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ ਦੀ ਆਗਿਆ ਭੰਗ ਕੀਤੀ (ਅਰ
ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਨੂੰ ਪਾਇਆ ) ਦੇਖੋ ! ਸਮੂਦ (ਖੁਦਾ ਦੀ ਦਰਗਾਹੋਂ )
ਧਿਕਾਰੇ ਗਏ ॥੬੮॥ ਰੁਕੂਹ ੬॥

{{gap}}ਅਰ (ਜਦੋਂ ) ਸਾਡੇ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਇਬਰਾਹੀਮ ਪਾਸ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਲੈਕੇ
ਆਏ (ਤਾਂ ) ਓਹਨਾਂ ਨੇ (ਇਬਰਾਹੀਮ ਨੂੰ) ਸਲਾਮ ਕੀਤਾ। ਇਬਰਾਹੀਮ ਨੇ
ਸਲਾਮ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿਤਾ ਪੁਨਰ ਇਬਰਾਹੀਮ ਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵਛੇ
ਦਾ (ਮਾਸ ) ਭੁੰਨਿਆ ਹੋਇਆ (ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਅਗੇ ) ਲਿਆ ਧਰਿਆ ॥੬੯॥ ਪੁਨਰ ਜਦੋਂ ਵੇਖਿਆ ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਤਾਂ ਖਾਣ ਦੀ ਤਰਫ ਉਠਦੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਥੀਂ ਬਦ ਗੁਮਾਨ ਹੋਏ ਅਰ ਅੰਦਰੋਂ ਅੰਦਰ ਓਹਨਾਂ ਪਾਸੋਂ
ਡਰੇ ਓਹ ਬੋਲੇ (ਕਿ ਆਪ ਕਿਸੀ ਤਰਹਾਂ ਦਾ) ਭੈ ਨਾ ਕਰੋ ਅਸੀਂ ਤਾਂ (ਫਰਿ-
ਸ਼ਤੇ ਹਾਂ ਅਰ ) ਲੂਤ ਦੀ ਜਾਤੀ ਦੀ ਤਰਫ ਭੇਜੇ ਗਏ ਹਾਂ (ਕਿ ਉਨਹਾਂ
ਓਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਬਦ ਕਿਰਦਾਰੀਆਂ ਦਾ ਫਲ ਦੇਈਏ )॥੭੦॥ ਅਰ(ਏਸ
ਬੋਲ ਚਾਲ ਦੇ ਵੇਲੇ ) ਇਬਰਾਹੀਮ ਦੀ ਇਸਤ੍ਰੀ (ਸਾਰਾਹ) ਭੀ ਖੜੀ
ਹੋਈ ਸੀ ਓਹ (ਫਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਦਿਲ ਜਮਾਈ ਕਰ ਦੇਣ ਕਰਕੇ )
ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਗਈ ਤਦੋਂ ਅਸਾਂ ਉਸ ਨੂੰ (ਉਨਹਾਂ ਹੀ ਫਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਰਾ
ਪਹਿਲੇ ) ਇਸਹਾਕ (ਪੁਤ੍ਰ ) ਅਰ ਇਸਹਾਕ ਦੇ ਪਿਛੋਂ ਯਾਕੂਬ (ਪੋਤ੍ਰਾ
ਉਤਪਤ ਹੋਣ ) ਦੀ ਵਧਾਈ ਦਿਤੀ ॥੭੧॥ ਓਹ ਲਗੀ ਕਹਿਣ ਹਾਇ
ਮੇਰੀ ਮੰਦ ਪ੍ਰਾਰਬਧ ਕੀ !(ਏਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ) ਮੇਰੇ ਘਰ ਪੁਤ੍ਰ ਹੋਵੇਗਾ
ਅਰ ਮੈਂ ਤਾਂ ਹਾਂ ਅਰ ਇਹ (ਜੋ ) ਮੇਰਾ ਪਤੀ ਹੈ (ਏਹ ਭੀ )
ਬ੍ਰਿਧ (ਹੈ ) ਐਸੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਘਰ ਪੁਤ੍ਰ ਹੋਣਾ ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਅਸਚਰਜ
ਬਾਤ ਹੈ ॥੭੨॥ ਫਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੇ ਕਹਿਆ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਖੁਦਾ ਦੀ ਕੁਦਰਤ
ਅਗੇ (ਏਹ ਬਾਤ ਕੁਛ ) ਅਸਚਰਜ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਹੇ (ਪੈਯੰਬਰ ਦੇ )
ਘਰ ਦਿਓ (ਲੋਗੋ ) ਤੁਹਾਡੇ ਪਰ ਖੁਦਾ ਦੀ ਰਹਿਮਤ ਅਰ ਉਸਦੀਆਂ
ਬਰਕਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ (ਹੋਣ ) ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਖੁਦਾ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਅਰ ਅਸਤਤਿ ਦੇ
ਜੋਗ (ਅਰ ਆਪਣਿਆਂ ਬੰਦਿਆਂ ਪਰ ) ਬੜੀ (ਹੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਨ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qloe92xznszls9yvpia1so0kk6q2x6i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਕੁਰਾਨ ਮਜੀਦ (1932).pdf/239</title>
    <ns>250</ns>
    <id>62773</id>
    <revision>
      <id>196741</id>
      <parentid>183900</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T11:02:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gurjit Chauhan</username>
        <id>1821</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196741</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4162" sha1="mhy7rey51rri6kcu8o1gub51tt1qxc5" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Gurjit Chauhan&quot; /&gt;{{rh|ਪਾਰਾ ੧੨|ਸੂਰਤ ਹੂਦ ੧੧|੨੩੯}}&lt;/noinclude&gt;{{rule}}

ਵਾਲਾ) ਹੈ ॥੭੩॥ ਪੁਨਰ ਜਦੋਂ ਇਬਰਾਹੀਮ (ਦੇ ਦਿਲੋਂ ) ਭੈ ਦੂਰ ਹੋਇਆ
ਅਰ ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ (ਔਲਾਦ ਦੀ ) ਖੁਸ਼ ਖਬਰੀ ਭੀ ਮਿਲੀ ਲਗੇ ਲੂਤ
ਦੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਸਾਥ ਬਾਦ ਵਿਵਾਦ ਕਰਨ ॥੭੪॥
ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਇਬਰਾਹੀਮ ਬੜੇ ਧੀਰਜਵਾਨ ਅਰ ਬੜੇ ਨਰਮ ਦਿਲ (ਹਰ
ਟਾਲੇ ਖੁਦਾ ਦੀ ਤਰਫ ) ਝੁਕਨ ਵਾਲੇ ਸਨ ॥੭੫॥ (ਅਸਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ )
ਇਬਰਾਹੀਮ ਏਸ ਖਿਆਲ ਨੂੰ ਛਡ ਦੇ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ ਦਾ (ਜੋ )
ਹੁਕਮ (ਸੀ ਸੋ ) ਆ ਪਹੁੰਚਿਆ ਅਰ ਏਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਪਰ ਐਸਾ ਕਸ਼ਟ
ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ (ਕਿਸੀ ਤਰਹਾਂ ) ਟਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ॥੭੬॥
ਅਰ ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਲੂਤ ਦੇ ਪਾਸ ਆਏ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਲਗਾ ਅਰ (ਉਨਹਾਂ ਦੇ ਆਉਣ) ਦੇ ਸਬਤੋਂ ਤੰਗ ਦਿਲ
ਗਏ ਅਰ ਲਗੇ ਕਹਿਣ ਕਿ ਇਹ (ਅਜ ਦਾ ਦਿਨ ) ਤਾਂ ਬੜੀ ਵਿਪਤੀ ਦਾ
ਦਿਨ ਹੈ ॥੭੭॥ ਅਰ ਲੂਤ ਦੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਗ (ਬਾਲਕਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ
ਸੁਣ ਕੇ ਬੁਰੀ ਇਛਾ ਕਰਕੇ ) ਲੂਤ ਦੇ ਪਾਸ ਦੌੜੇ ੨ ਆਏ ਅਰ ਏਹ
ਲੋਗ ਆਦ ਤੋਂ ਹੀ ਬੁਰੇ ਕੰਮ ਤਾਂ ਕੀਤਾ ਹੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ਲੂਤ (ਨੇ ਜਦੋਂ
ਏਹਨਾਂ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ ਆਉਂਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ) ਲਗਾ ਕਹਿਣ ਕਿ ਭਿਰਾਓ !
ਇਹ ਮੇਰੀਆਂ ਧੀਆਂ (ਮੌਜੂਦ ) ਹਨ (ਏਹਨਾਂ ਨਾਲ ਨਕਾਹ ਕਰ
ਲਓ) ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਸਤੇ (ਹਲਾਲ ਤਥਾ ) ਅਧਿਕ ਪਵਿਤ੍ਰ ਹਨ ਤਾਂ
(ਇਹਨਾਂ ਲੜਕਿਆਂ ਦੀ ਤਰਫ ਮੰਦ ਦਿ੍ਸ਼ਟੀ ਨਾ ਕਰੋ ਅਰ ) ਖੁਦਾ ਪਾਸੋਂ
ਡਰੋ ਅਰ ਮੇਰਿਆਂ ਅਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਇਜਤ ਨਾ ਬਰਬਾਦ
ਕਰੋ ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਭੀ ਭਲਮਾਨਸ ਨਹੀਂ ? ॥੭੮॥ ਓਹਨਾਂ
ਨੇ ਕਹਿਆ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤਾਂ ਮਾਲੂਮ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਤੇਰੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨਾਲ
ਕੋਈ ਪਰਯੋਜਨ ਨਹੀਂ ਅਰ ਸਾਡੇ ਸੰਕਲਪ ਥੀਂ ਭੀ ਤੁਸੀਂ ਭਲੀ ਤਰਹਾਂ
ਗਿਆਤ ਹੋ ॥੭੯॥ (ਲੂਤ ) ਉਵਾਚ-ਕਿ ਹਾਂ ਦੈਵ (ਅਜ ) ਮੇਰੇ ਵਿਚ
ਤੁਹਾਡੇ ਮੁਕਬਲੇ ਦਾ ਜੋਰ ਹੁੰਦਾ ! ਕਿੰਬਾ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਸਬਲ ਸਹਾਇਕ ਦਾ
ਸਹਾਰਾ ਪਾ ਲੈਂਦਾ ॥੮੦॥ (ਫਰਿਸ਼ਤੇ ) ਬੋਲੇ ਕਿ ਲੂਤ ! ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ
ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ ਦੇ ਭੇਜੇ ਹੋਏ ਹਾਂ ਇਹ ਲੋਗ ਕਦਾਪਿ ਤੁਹਾਡੇ ਤਕ ਨਹੀਂ
ਪਹੁੰਚ ਸਕਣਗੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਟਬਰ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਥੋਹੜੀ ਰਾਤ
(ਰਹਿੰਦਿਆਂ ) ਨਿਕਲ ਵਗੋ ਅਰ (ਪੁਨਰ ) ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਭੀ ਮੁੜ
ਕੇ (ਏਧਰ ਨੂੰ ) ਨਾਂ ਦੇਖੇ ਪਰੰਚ ਤੁਹਾਡੀ ਇਸਤ੍ਰੀ ਕਿ (ਓਹ ਦੇਖਣੋਂ
ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਅਰ ) ਜੋ (ਕਸ਼ਟ ) ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਪਰ ਪ੍ਰਾਪਤਿ ਹੋਣ
ਵਾਲਾ ਹੈ ਓਹ ਇਸ ਪਰ ਭੀ ਅਵਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤਿ ਹੋਵੇਗਾ ਏਹਨਾਂ (ਦੇ ਦੁਖ ) ਦਾ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mhy7rey51rri6kcu8o1gub51tt1qxc5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਕੁਰਾਨ ਮਜੀਦ (1932).pdf/240</title>
    <ns>250</ns>
    <id>62774</id>
    <revision>
      <id>196745</id>
      <parentid>183902</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T11:11:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gurjit Chauhan</username>
        <id>1821</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196745</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4169" sha1="s7t45ify9saaelijik5hv23mt8z0naz" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Gurjit Chauhan&quot; /&gt;{{rh|੨੪੦|ਪਾਰਾ ੧੨|ਸੂਰਤ ਹੂਦ ੧੧}}&lt;/noinclude&gt;{{rule}}

ਨਿਯਤ ਸਮਾ ਪ੍ਰਾਤ: ਕਾਲ ਹੈ ਕੀ ਪ੍ਰਾਤ ਸਮੀਪ ਨਹੀਂ ? ॥੮੧ ॥ ਪੁਨਰ
ਜਦੋਂ ਸਾਡੀ ਆਗਿਆ (ਵਿਪਤੀ ) ਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਤਾਂ (ਹੇ ਪੈਯੰਬਰ)!
ਅਸਾਂ (ਉਲਟਾ ਕੇ ) ਓਹਨਾਂ ਦੀ (ਨਗਰੀ ) ਦਾ ਉਪਰਲਾ ਪਾਸਾ ਓਸਦਾ
ਹੇਠਲਾ ਹਿੱਸਾ ਕਰ ਦਿਤਾ ਅਰ (ਉਪਰੋਂ ) ਖੜੰਜੇ ਦੇ ਜੰਮਿਆਂ ਹੋਇਆਂ
ਪਥਰਾਂ ਦੀ ਬਰਖਾ ਕੀਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਰ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ ਦੀ
ਦਰਗਾਹੋਂ ਨਸ਼ਾਨ ਲਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀ (ਕਿ ਇਹ ਇਸ ਜਾਤੀ ਪਰ
ਬਰਸਣਗੇ) ॥੮੨॥ ਅਰ ਇਹ (ਅਸਥਾਨ ਏਹਨਾਂ ) ਜ਼ਾਲਮਾਂ
(ਅਰਥਾਤ ਮੁੱਕੇ ਦਿਆਂ ਕਾਫਰਾਂ ) ਪਾਸੋਂ (ਕੁਛ ਐਸਾ ) ਦੂਰ (ਭੀ) ਨਹੀਂ
(ਤਾਂ ਚਾਹੀਏ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਹਾਲ ਤੋਂ ਸਿਖਮਤ ਲੈਣ) ॥੮੩॥ ਰੁਕੂਹ ॥੭॥

{{gap}}ਅਰ ਮਦੀਅਨ ਦੀ ਤਰਫ (ਅਸਾਂ ) ਉਸ ਦੇ (ਸਜਾਤੀ ) ਭਿਰਾ
ਸ਼ਐਬ ਨੂੰ (ਪੈਯੰਬਰ ਬਨਾਕੇ ) ਭੇਜਿਆ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਏਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ
ਭਿਰਾਓ ! ਖੁਦਾ ਦੀ ਹੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ ਓਸ ਤੋਂ ਸਿਵਾ ਤੁਹਾਡਾ ਕੋਈ ਪੂਜਯ
ਨਹੀਂ ਅਰ ਮਾਨ ਅਰ ਤੋਲ ਵਿਚ ਘਾਟਾ ਨਾਂ ਕੀਤਾ ਕਰੋ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ
ਦਸ਼ਾ ਵਿਚ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ (ਇਸ ਹਾਲ ਵਿਚ ਮਾਨ ਤੋਲ ਵਿਚ ਘਾਟਾ
ਕਰਨ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ) ਅਰ (ਜੇਕਰ ਇਸ  ਕੰਮੋ ਨਾ ਹਟੋਗੇ ਤਾਂ )
ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀ ਨਿਸਬਤ ਕਸ਼ਟ ਦੇ ਦਿਨ ਦਾ' ਅੰਦੇਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ (ਤੁਸਾਂ
ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ) ਆਣ ਘੇਰੇਗਾ ॥੮੪॥ ਅਰ ਭਾਈਓ ! ਮਾਨ ਤੋਲ ਇਨ-
ਸਾਫ ਦੇ ਸਾਥ (ਪੂਰਾ) ਕੀਤਾ ਕਰੋ ਅਰ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ
ਘਟ ਨਾ ਦਿਤਾ ਕਰੋ ਅਰ ਦੇਸ ਵਿਚ ਉਪਦਰਵ ਨਾ ਪਾਉਂਦੇ ਫਿਰੋ ॥੮੫॥
ਯਦੀ ਤੁਸੀਂ ਭਰੋਸੇ ਵਾਲੇ ਹੋ ਤਾਂ ਅੱਲਾ ਦਾ (ਦਿਤਾ ਹੋਇਆ ) ਜੋ ਕੁਛ
(ਵਿਆਪਾਰ ਵਿਚੋਂ ) ਬਚ ਰਹੇ ਵਹੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਸਤੇ ਭਲਾ ਹੈ ਅਰ ਮੈਂ
ਤੁਹਾਡਾ (ਕੋਈ) ਰਾਖਾ ਤਾਂ ਹੈ ਨਹੀਂ (ਕਿ ਮੈਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮਾਨ ਤੋਲ ਦੇਖਦਾ
ਫਿਰਾਂ ) ॥੮੬ ॥ ਉਹ ਲਗੇ ਕਹਿਣ ਕਿ ਸ਼ੁਐਬ ! ਨੂੰ ਕੀ ਤੇਰੀ ਨਮਾਜ ਤੇਰੇ
ਪਾਸੋਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨਹਾਂ (ਬੁਤਾਂ ) ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਪਿਤਾ ਪਿਤਾਮਾਂ ਪੂਜੀ ਚਲੇ
ਆਏ ਅਸੀਂ ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ ਛਡ ਬੈਠੀਏ ਕਿੰਬਾ ਆਪਣੇ ਮਾਲ ਵਿਚ ਜਿਸ
ਤਰਹਾਂ (ਦਾ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ) ਚਾਹੀਏ ਨਾ ਕਰੀਏ ਆਹੋ ਜੀ ! ਆਹੋ !
ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ (ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਬੜੇ ) ਨਰਮ (ਅਰ ) ਰਾਸਤਬਾਜ਼ (ਰਹਿ
(ਗਏ) ਹੋ ॥੮੭॥ (ਸ਼ੁਐਬ ਨੇ ) ਆਖਿਆ ਭਿਰਾਓ ! ਭਲਾ ਦੇਖੋ ਤਾਂ ਸਹੀ
ਯਦੀ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਵਰਦਿਗਾਰ ਦੇ ਸਰਲ ਮਾਰਗ ਪਰ ਹਾਂ ਅਰ ਉਹ
ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ (ਕ੍ਰਿਪਾ ) ਦਵਾਰਾ ਉੱਤਮ (ਅਰਥਾਤ ਹੱਕ ਹਲਾਲ ਦੀ ) ਰੋਜੀ
ਦੇਂਦਾ ਹੈ (ਤਾਂ ਕੀ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਛਡ ਕੇ ਤੁਹਾਡੀ ਤਰਹਾ ਹਰਾਮ ਦੀ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>s7t45ify9saaelijik5hv23mt8z0naz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਿਕੀਸਰੋਤ:ਸੱਥ</title>
    <ns>4</ns>
    <id>65444</id>
    <revision>
      <id>196720</id>
      <parentid>196137</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T20:57:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>489</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews */ ਨਵਾਂ ਭਾਗ</comment>
      <origin>196720</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30160" sha1="hagpt8pt8dmk4443ry3vg87foq6e6by" xml:space="preserve">{{ਸੱਥ/ਹੈੱਡਰ}}
__NEWSECTIONLINK__
&lt;!-- Interwiki links --&gt;
[[mul:Scriptorium]]
&lt;!-- Interwiki links --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 00:21, 8 ਮਾਰਚ 2025 (IST)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:35, 4 ਅਪਰੈਲ 2025 (IST)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 --&gt;

== Invitation for the next South Asia Open Community Call (SAOCC) with a focus on WMF's Annual Plans (27th April, 2025) ==

Dear All,

The [[:m:South Asia Open Community Call|South Asia Open Community Call (SAOCC)]] is a monthly call where South Asian communities come together to participate, share community activities, receive important updates and ask questions in the moderated discussions. 

The next SAOCC is scheduled for 27th April, 6:00 PM-7:00 PM (1230-1330 UTC) and will have a section with representatives from WMF who will be sharing more about their [[:m:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|Annual Plans]] for the next year, in addition to Open Community Updates. 

We request you all to please attend the call and you can find the joining details [https://meta.wikimedia.org/wiki/South_Asia_Open_Community_Call#27_April_2025 here]. 

Thank you! [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:55, 14 ਅਪਰੈਲ 2025 (IST)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&amp;oldid=28543211 --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:05, 17 ਅਪਰੈਲ 2025 (IST)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 09:11, 29 ਅਪਰੈਲ 2025 (IST)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]])&lt;/bdi&gt; 03:38, 16 ਮਈ 2025 (IST)
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 20:57, 22 ਮਈ 2025 (IST)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:38, 28 ਮਈ 2025 (IST)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== Update from A2K team: May 2025 ==

Hello everyone,

We’re happy to share that the ''Access to Knowledge'' (A2K) program has now formally become part of the '''Raj Reddy Centre for Technology and Society''' at '''IIIT-Hyderabad'''. Going forward, our work will continue under the name [[:m:IIITH-OKI|Open Knowledge Initiatives]].

The new team includes most members from the former A2K team, along with colleagues from IIIT-H already involved in Wikimedia and Open Knowledge work. Through this integration, our commitment to partnering with Indic Wikimedia communities, the GLAM sector, and broader open knowledge networks remains strong and ongoing. Learn more at our Team’s page on Meta-Wiki.

We’ll also be hosting an open session during the upcoming [[:m:South Asia Open Community Call|South Asia Open Community Call]] on 6 - 7 pm, and we look forward to connecting with you there.

Thanks for your continued support! Thank you 

Pavan Santhosh,

On behalf of the Open Knowledge Initiatives Team.
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&amp;oldid=28543211 --&gt;

== 📣 Announcing the South Asia Newsletter – Get Involved! 🌏 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''{{int:please-translate}}''

Hello Wikimedians of South Asia! 👋

We’re excited to launch the planning phase for the '''South Asia Newsletter''' – a bi-monthly, community-driven publication that brings news, updates, and original stories from across our vibrant region, to one page!

We’re looking for passionate contributors to join us in shaping this initiative:

* Editors/Reviewers – Craft and curate impactful content
* Technical Contributors – Build and maintain templates, modules, and other magic on meta.
* Community Representatives – Represent your Wikimedia Affiliate or community

If you're excited to contribute and help build a strong regional voice, we’d love to have you on board!

👉 Express your interest though [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfhk4NIe3YwbX88SG5hJzcF3GjEeh5B1dMgKE3JGSFZ1vtrZw/viewform this link].

Please share this with your community members.. Let’s build this together! 💬

This message was sent with [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) by [[m:User:Gnoeee|Gnoeee]] ([[m:User_talk:Gnoeee|talk]]) at 21:12, 6 ਜੂਨ 2025 (IST)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Gnoeee@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&amp;oldid=25720607 --&gt;

== Vote now in the 2025 U4C Election ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}

Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC].

Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 04:31, 14 ਜੂਨ 2025 (IST) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28848819 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;
Hello all,

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position.

This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3]

Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election.

Best regards,

Abhishek Suryawanshi&lt;br /&gt;
Chair of the Elections Committee

On behalf of the Elections Committee and Governance Committee

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term.

[3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 23:14, 17 ਜੂਨ 2025 (IST)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28866958 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Dear Wikimedia Community,

The [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee (CAC)]]  of the Wikimedia Foundation Board of Trustees assigned [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Sister Projects Task Force|the Sister Projects Task Force (SPTF)]] to update and implement a procedure for assessing the lifecycle of Sister Projects – wiki [[m:Wikimedia projects|projects supported by Wikimedia Foundation (WMF)]].

A vision of relevant, accessible, and impactful free knowledge has always guided the Wikimedia Movement. As the ecosystem of Wikimedia projects continues to evolve, it is crucial that we periodically review existing projects to ensure they still align with our goals and community capacity.

Despite their noble intent, some projects may no longer effectively serve their original purpose. '''Reviewing such projects is not about giving up – it's about responsible stewardship of shared resources'''. Volunteer time, staff support, infrastructure, and community attention are finite, and the non-technical costs tend to grow significantly as our ecosystem has entered a different age of the internet than the one we were founded in. Supporting inactive projects or projects that didn't meet our ambitions can unintentionally divert these resources from areas with more potential impact.

Moreover, maintaining projects that no longer reflect the quality and reliability of the Wikimedia name stands for, involves a reputational risk. An abandoned or less reliable project affects trust in the Wikimedia movement.

Lastly, '''failing to sunset or reimagine projects that are no longer working can make it much harder to start new ones'''. When the community feels bound to every past decision – no matter how outdated – we risk stagnation. A healthy ecosystem must allow for evolution, adaptation, and, when necessary, letting go. If we create the expectation that every project must exist indefinitely, we limit our ability to experiment and innovate.

Because of this, SPTF reviewed two requests concerning the lifecycle of the Sister Projects to work through and demonstrate the review process. We chose Wikispore as a case study for a possible new Sister Project opening and Wikinews as a case study for a review of an existing project. Preliminary findings were discussed with the CAC, and a community consultation on both proposals was recommended.

=== Wikispore ===

The [[m:Wikispore|application to consider Wikispore]] was submitted in 2019. SPTF decided to review this request in more depth because rather than being concentrated on a specific topic, as most of the proposals for the new Sister Projects are, Wikispore has the potential to nurture multiple start-up Sister Projects.

After careful consideration, the SPTF has decided '''not to recommend''' Wikispore as a Wikimedia Sister Project. Considering the current activity level, the current arrangement allows '''better flexibility''' and experimentation while WMF provides core infrastructural support. 

We acknowledge the initiative's potential and seek community input on what would constitute a sufficient level of activity and engagement to reconsider its status in the future.

As part of the process, we shared the decision with the Wikispore community and invited one of its leaders, Pharos, to an SPTF meeting.

Currently, we especially invite feedback on measurable criteria indicating the project's readiness, such as contributor numbers, content volume, and sustained community support. This would clarify the criteria sufficient for opening a new Sister Project, including possible future Wikispore re-application. However, the numbers will always be a guide because any number can be gamed.

=== Wikinews ===

We chose to review Wikinews among existing Sister Projects because it is the one for which we have observed the highest level of concern in multiple ways.

Since the SPTF was convened in 2023, its members have asked for the community's opinions during conferences and community calls about Sister Projects that did not fulfil their promise in the Wikimedia movement.[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:WCNA_2024._Sister_Projects_-_opening%3F_closing%3F_merging%3F_splitting%3F.pdf &lt;nowiki&gt;[1]&lt;/nowiki&gt;][https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Community_Affairs_Committee/Sister_Projects_Task_Force#Wikimania_2023_session_%22Sister_Projects:_past,_present_and_the_glorious_future%22 &lt;nowiki&gt;[2]&lt;/nowiki&gt;][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F &lt;nowiki&gt;[3]&lt;/nowiki&gt;] Wikinews was the leading candidate for an evaluation because people from multiple language communities proposed it. Additionally, by most measures, it is the least active Sister Project, with the greatest drop in activity over the years.

While the Language Committee routinely opens and closes language versions of the Sister Projects in small languages, there has never been a valid proposal to close Wikipedia in major languages or any project in English. This is not true for Wikinews, where there was a proposal to close English Wikinews, which gained some traction but did not result in any action[https://meta.wikimedia.org/wiki/Proposals_for_closing_projects/Closure_of_English_Wikinews &lt;nowiki&gt;[4]&lt;/nowiki&gt;][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F &lt;nowiki&gt;[5]&lt;/nowiki&gt;, see section 5] as well as a draft proposal to close all languages of Wikinews[https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Proposals_for_closing_projects/Archive_2#Close_Wikinews_completely,_all_languages? &lt;nowiki&gt;[6]&lt;/nowiki&gt;].

[[:c:File:Sister Projects Taskforce Wikinews review 2024.pdf|Initial metrics]] compiled by WMF staff also support the community's concerns about Wikinews.

Based on this report, SPTF recommends a community reevaluation of Wikinews. We conclude that its current structure and activity levels are the lowest among the existing sister projects. SPTF also recommends pausing the opening of new language editions while the consultation runs.

SPTF brings this analysis to a discussion and welcomes discussions of alternative outcomes, including potential restructuring efforts or integration with other Wikimedia initiatives.

'''Options''' mentioned so far (which might be applied to just low-activity languages or all languages) include but are not limited to:
*Restructure how Wikinews works and is linked to other current events efforts on the projects,
*Merge the content of Wikinews into the relevant language Wikipedias, possibly in a new namespace,
*Merge content into compatibly licensed external projects,
*Archive Wikinews projects.
Your insights and perspectives are invaluable in shaping the future of these projects. We encourage all interested community members to share their thoughts on the relevant discussion pages or through other designated feedback channels.

=== Feedback and next steps ===

We'd be grateful if you want to take part in a conversation on the future of these projects and the review process. We are setting up two different project pages: [[m:Public consultation about Wikispore|Public consultation about Wikispore]] and [[m:Public consultation about Wikinews|Public consultation about Wikinews]]. Please participate between 27 June 2025 and 27 July 2025, after which we will summarize the discussion to move forward. You can write in your own language.

I will also host a community conversation 16th July Wednesday 11.00 UTC and 17th July Thursday 17.00 UTC (call links to follow shortly) and will be around at Wikimania for more discussions. 
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[User:Victoria|Victoria]] on behalf of the Sister Project Task Force, 02:27, 28 ਜੂਨ 2025 (IST)
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Sister_project_MassMassage_on_behalf_of_Victoria/Target_list&amp;oldid=28911188 --&gt;</text>
      <sha1>hagpt8pt8dmk4443ry3vg87foq6e6by</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/47</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66762</id>
    <revision>
      <id>196717</id>
      <parentid>196682</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T13:45:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196717</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2583" sha1="438o4sd8gtancssg2r0ndsb6mfox9lb" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੦)}}&lt;/noinclude&gt;{{gap}}ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਕੇ ਪਾਸ ਬੈਂਠਣ ਵਾਲੇ ਬੋਲੇ ਚਾਚਾ ਹੋਰ ਗੱਲਾਂ
ਕਰੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਾਰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਿਮੀਦਾਰਾਂ ਕੀ
ਕੱਢਣਾ ਈ ਇਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਸਾਰ ਤੇ ਓਈ ਜਾਨਣ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮਾਂ
ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹਾਕੁ ਕਹਾਉਤ ਬੀ ਹੈ (ਕਿ ਰਿੱਛਾਂ ਦੇ ਘੋਲ਼
ਕਲੰਦਰ ਜਾਣੇ!)

{{gap}}ਫੇਰ ਸਭੋ ਜਣੇ ਬੋਲੇ ਸਿੱਖੋ ਚਲੋਂ ਫਿਰਕੇ ਮੇਲਾ ਵੇਖਿਯੇ ਐਥੋਂ
ਬੈਠੇ ਹੀ ਦਿਹਾੜਾ ਬੀਤ ਜਾਊ ਤੇ ਘਰਾਂ ਥੋਂ ਆਉਣੇ ਦਾ ਕੀ ਨਫਾ
ਹੋਇਆ ਇਹ ਆਖਕੇ ਕੋਈ ਕਿਧਰੇ ਤੇ ਕੋਈ ਕਿਧਰੇ ਤਿਤਰ ਬਿਤਰ
ਹੋ ਗਿਆ। ਜਾਂ ਮੇਲਾ ਹੋ ਮੁੱਕਾ ਤੇ ਸਭੋ ਲੋਕ ਆਪੋ ਆਪਣੇ
ਘਰੀਂ ਗਏ।

{{gap}}ਇੱਕ ਜੱਟ ਦਾ ਘਰ ਜੋ ਅੰਬ੍ਰਸਰ ਦੀ ਸੜਕ ਪਰ ਸਾ ਜਾਂ ਆਪਣੇ
ਪਿੰਡ ਮੁੱਢ ਆਇਆ ਤਾਂ ਕੀ ਵੇਖਦਾ ਏ ਕਿ ਕੋਈ ਗੋਰਿਆਂ ਦੀ
ਪੜਤਲ ਪੜਾਉ ਪੁਰ ਉਤਰੀ ਹੋਈ ਏ। ਜਾਂ ਥੁਹੜਾ ਜੇਹਾ ਹੋਰ
ਅੱਗੇ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਇੱਕ ਮੇਮ ਸਾਹਬ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜੀ ਆਉਂਦੇ ਇੱਕ
ਸਾਹਬ ਲੋਕ ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਸਲਾਮ ਆਖਿਆ।

{{gap}}ਉਸ ਸਾਹਬ ਸਲਾਮ ਦਾ ਜੁਵਾਬ ਦੇਕੇ ਪੁੱਛਿਆ ਸੁਨੋ ਤੁਮ ਕੌਣ
ਔਰ ਕਹਾਂ ਰਹਿਤਾ ਹੈ?

{{gap}}ਉਸ ਜਿਮੀਦਾਰ ਆਖਿਆ ਜੀ ਹਜੂਰ ਮੈਂ ਜਿਮੀਦਾਰ ਅਤੇ
ਐਸ ਸਾਹਮਣੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਲੰਬੜ ਹਾਂ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਪੁੱਛਿਆ ਲੰਬੜ ਕਿਆ ਚੀਜ ਹੈ?

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਹਜੂਰ ਲੰਬੜ ਪਿੰਡ ਦਾ ਚੌਧਰੀ ਹੁੰਦਾ ਜੇ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ ਚੌਧਰੀ ਹਮ ਨਹੀਂ ਸਮਝਤਾ ਅੱਛੀ ਤਰੇ
ਬਤਾਓ॥

{{gap}}ਜੱਟ ਨੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਖਿਆ ਅਸਾਂ ਕਿਸ ਬਲਾਈ ਨੇ ਘੇਰ
ਲਏ ਧਿਗਾਣੇ ਸਲਾਮ ਕੀਤਾ। ਫੇਰ ਆਖਿਆ ਜੀ ਚੌਧਰੀ ਉਹ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>438o4sd8gtancssg2r0ndsb6mfox9lb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/48</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66763</id>
    <revision>
      <id>196718</id>
      <parentid>196683</parentid>
      <timestamp>2025-06-27T14:36:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196718</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2579" sha1="2rhp2uxlady9vjpwo4c0gok727rjiag" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੧)}}&lt;/noinclude&gt;ਹੁੰਦਾ ਜੇ ਜੋ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਉਗਰਾਹ ਕੇ ਸਰਕਾਰੇ ਦੇਂਦਾ ਏ ਵੇਖੋ ਖਾਂ
ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਮੋਹਰ ਜੋ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਲਓ ਖਾਂ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਜੋ ਕੁਛ ਫਾਰਸੀ ਦੇ ਹਰਫ ਜਾਣਦਾ ਅਤੇ ਥੁਹੜੀ ਜੇਹੀ
ਉਰਦੂ ਬੋਲੀ ਬੀ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਉਸ ਦੀ ਛਾਪ ਲੈਕੇ ਪੜੀ ਤਾ ਇਹ
ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਵੇਖਿਆ (ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਲੰਬਰਦਾਰ ਮੋਜੇ 
ਵਛੋਵਾਲ॥)

{{gap}}ਫੇਰ ਸਾਹਬ ਪੱਛਿਆ ਹਮ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਤੁਮ ਲੰਬਰਦਾਰ ਹੈ
ਅਬ ਹਮ ਯਿਹ ਪੁਛਨਾ ਮਾਂਗਤਾ ਹੈ ਇਸ ਗਾਮ ਮੇਂ ਕੋਨ ਲੋਗ
ਰਹਿਤੇ ਹੈਂ?

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਮਨ ਵਿਚ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸਾ ਪਰ
ਉਪਰਲੇ ਮਨੋਂ ਜੁਵਾਬ ਦਿਤਾ ਜੀ ਹਜੂਰ ਜਿਮੀਦਾਰ ਲੋਕ ਅਸਾਡੇ
ਭਾਈ ਭਿਰਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਹੀ ਕਰਕੇ ਗੁਜਰਾਨ ਤੋਂਰਦੇ 
ਹਨ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਪੁੱਛਿਆ ਵਾਹੀ ਹਮ ਨਹੀਂ ਸਮਝਤਾ॥

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਸਾਹਬ ਅਸਾਂ ਪੈਲੀ ਨੂੰ ਵਾਹੀ ਸਦਦੇ ਹਾਂ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ ਪੈਲੀ ਕਿਆ ਚੀਜ ਹੋਤੀ ਹੈ?

{{gap}}ਜੱਟ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਖਿਆ ਕੀ ਦੱਸਿਏ ਤੂੰ ਤੇ ਕੁਝ ਬੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣੇਗਾ
ਅਸਾਂ ਤੈਂ ਨੂੰ ਕਿਥੇ ਤਾਈਂ ਪੜ੍ਹਾਮਾਂਗੇ? ਪਰ ਫੇਰ ਆਖਿਆ ਜੀ ਪੈਲੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਆਖੀਦਾ ਈ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਪੁੱਛਿਆ। ਤੁਮਾਰੇ ਗਾਮ ਮੇਂ ਕਯਾ ਕਯਾ ਖੇਤੀ ਹੋਤੀ ਹੈ?

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਜੀ ਇੱਖ ਮੱਕੀ ਜੁਆਰ ਕਣਕ ਛੋਲੇ ਮਾਂਹ ਮੋਠ
ਕੁਪਾਹ ਸਭੋ ਕੁੰਹ ਹੁੰਦਾ ਜੇ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ ਪਾਨੀ ਕਾ ਕਯਾ ਹਾਲ ਹੈ ਕਯਾ ਬਾਰਿਸ ਸੇ
ਮਿਲਤਾ ਯਾ ਤੁਮ ਲੋਕ ਕੂਏ ਖੋਦ ਛੋੜਤਾ ਹੈ॥

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਜੀ ਕਿਤੇ ਤਾ ਹੰਸਲੀ ਅਤੇ ਕਿਨੀਂ ਪਿੰਡੀ ਖੂਹੇ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2rhp2uxlady9vjpwo4c0gok727rjiag</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/49</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66764</id>
    <revision>
      <id>196721</id>
      <parentid>196685</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T06:08:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196721</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" sha1="cm8w4z0gcz0lwvqarylrcagqughy6fz" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੨)}}&lt;/noinclude&gt;ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਕੇ ਪਾਸ ਬੈਠਣ ਵਾਲੇ ਬੇਲੇ ਚਾਚਾ ਹੋਰ ਗੱਲਾਂ
ਕਰੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਿਮੀਦਾਰਾਂ ਕੀ
ਕੱਢਣਾ ਈ ਇਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਸਾਰ ਤੇ ਓਈ ਜਾਨਣ ਜੋ ਇਨਾਂ ਕੰਮਾਂ
ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੈਨ ਜਿਹਾਕੁ ਕਹਾਉਤ ਬੀ ਹੈ (ਕਿ ਰਿੱਛਾਂ ਦੇ ਘੋਲ ਕਲੰਦਰ ਜਾਣੇ।)
gap}}ਫੇਰ ਸਭੋ ਜਹੇ ਬੋਲੇ ਸਿੱਖੋਂ ਚਲੋ ਫਿਰ ਕੇ ਮੇਲਾ ਵੇਖਿਯੇ ਐਥੇ
ਬੈਠੇ ਹੀ ਦਿਹਾੜਾ ਬੀਤ ਜਾਊ ਤੇ ਘਰਾਂ ਥੋਂ ਆਉਣੇ ਦਾ ਕੀ ਨਫਾ
ਹੋਇਆ ਇਹ ਆਖਕੇ ਕੋਈ ਕਿਧਰੇ ਤੇ ਕੋਈ ਕਿਧਰੇ ਤਿਤਰ ਬਿਤਰ
ਹੋ ਗਿਆ। ਜਾਂ ਮੇਲਾ ਹੋ ਮੁੱਕਾ ਤੇ ਸਭੋ ਲੋਕ ਆਪੋ ਆਪਣੇ
ਘਰੀਂ ਗਏ।

{{gap}}ਇੱਕ ਜੱਟ ਦਾ ਘਰ ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਸੜਕ ਪਰ ਸਾ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਮੁੱਢ ਆਇਆ ਤਾਂ ਕੀ ਵੇਖਦਾ ਏ ਕਿ ਕੋਈ ਗੋਰਿਆਂ ਦੀ ਪੜਤਲ ਪੜਾਉ ਪਰ ਉੱਤਰੀ ਹੋਈ ਏ। ਜਾਂ ਥੁਹੜਾ ਜੇਹਾ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਇੱਕ ਮੇਮ ਸਾਹਬ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜੀ ਆਉਂਦੇ ਇੱਕ ਸਾਹਬ ਲੋਕ ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਸਲਾਮ ਆਖਿਆ।

{{gap}}ਉਸ ਸਾਹਬ ਸਲਾਮ ਦਾ ਜੁਵਾਬ ਦੇ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ ਸੁਨੋ ਤੁਮ ਕੋਣ ਔਰ ਕਹਾਂ ਰਹਿਤਾ ਹੈ?

{{gap}}ਉਸ ਜਿਮੀਦਾਰ ਆਖਿਆ ਜਾਂ ਹਜੂਰ ਮੈਂ ਜਿਮੀਦਾਰ ਅਤੇ
ਐਸ ਸਾਹਮਣੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਲੰਬੜ ਹਾਂ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਪੁੱਛਿਆ ਲੰਬੜ ਕਿਆ ਚੀਜ ਹੈ?

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਹਜੂਰ ਲੰਬੜ ਪਿੰਡ ਦਾ ਚੌਧਰੀ ਹੁੰਦਾ ਜੇ॥
ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ ਚੌਧਰੀ ਹਮ ਨਹੀਂ ਸਮਝਤਾ ਅੱਛੀ ਤਰੇ ਬਤਾਓ॥

{{gap}}ਜੱਟ ਨੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਖਿਆ ਅਸਾਂ ਕਿਸ ਬਲਾਈ ਨੇ ਘੇਰ ਲਏ ਧਿਗਾਣੇ ਸਲਾਮ ਕੀਤਾ। ਫੇਰ ਆਖਿਆ ਜੀ ਚੌਧਰੀ ਉਹ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cm8w4z0gcz0lwvqarylrcagqughy6fz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/50</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66765</id>
    <revision>
      <id>196722</id>
      <parentid>196686</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T06:15:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196722</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2593" sha1="0jd7e3bxihqof5jnqbpipniafgxyluh" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੧)}}&lt;/noinclude&gt;ਹੁੰਦਾ ਜੇ ਜੋ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਉਗਰਾਹਕੇ ਸਰਕਾਰੇ ਦੇਂਦਾ ਏ ਵੇਖੋ ਖਾਂ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਮੋਹਰ ਜੋ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਲਓ ਖਾਂ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਜੋ ਕੁਛ ਫਾਰਸੀ ਦੇ ਹਰਫ ਜਾਣਦਾ ਅਤੇ ਥੁਹੜੀ ਜੇਹੀ ਉਰਦੂ ਬੋਲੀ ਬੀ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਉਸ ਦੀ ਛਾਪ ਲੈਕੇ ਪੜ੍ਹੀ ਤਾ ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਵੇਖਿਆ (ਬਘੇਲਸਿੰਘ ਲੰਬਰਦਾਰ ਮੌਜੇ
ਵੱਛੋਵਾਲ॥)

{{gap}}ਫੇਰ ਸਾਹਬ ਪੁੱਛਿਆ ਹਮ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਤੁਮ ਲੰਬਰਦਾਰ ਹੈਅਬ ਹਮ ਯਿਹ ਪੂਛਨਾ ਮਾਂਗਤਾ ਹੈ ਇਸ ਗਾਮ ਮੇਂ ਕੋਨ ਲੋਗ
ਰਹਿਤੇ ਹੈਂ?

{{gap}}ਬਘੇਲਸਿੰਘ ਮਨ ਵਿੱਚ ਤਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਉਪਰਲੇ ਮਨੋਂ ਜੁਵਾਬ ਦਿਤਾ ਜੀ ਹਜੂਰ ਜਿਮੀਦਾਰ ਲੋਕ ਅਸਾਡੇ ਭਾਈ ਭਿਰਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਹੀ ਕਰਕੇ ਗੁਜਰਾਨ ਤੋਰਦੇ ਹਨ॥

{{gap}} ਸਾਹਿਬ ਪੁੱਛਿਆ ਵਾਹੀ ਹਮ ਨਹੀਂ ਸਮਝਤਾ॥

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਸਾਹਬ ਅਸਾਂ ਪੈਲੀ ਨੂੰ ਵਾਹੀ ਸਦਦੇ ਹਾਂ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ ਪੈਲੀ ਕਿਆ ਚੀਜ ਹੋਤੀ ਹੈ?

{{gap}}ਜੱਟ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਖਿਆ ਕੀ ਦੱਸਿਏ ਤੂੰ ਤੇ ਕੁਝ ਬੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣੇਗਾ ਅਸਾਂ ਤੈਂਨੂੰ ਕਿੱਥੋਂ ਤਾਈਂ ਪੜ੍ਹਾਮਾਂਗੇ। ਪਰ ਫੇਰ ਆਖਿਆ ਜੀ ਪੈਲੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਆਖੀਦਾ ਈ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਪੁੱਛਿਆ। ਤੁਮਾਰੇ ਗਾਮ ਮੇਂ ਕਯਾ ਕਯਾ ਖੇਤੀ ਹੋਤੀ ਹੈ?

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਜੀ ਇੱਖ ਮੱਕੀ ਜੁਆਰ ਕਣਕ ਛੋਲੇ ਮਾਂਹ ਮੋਠ ਕਪਾਹ ਸਭੋ ਕੁੰਹ ਹੁੰਦਾ ਜੇ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ ਪਾਨੀ ਕਾ ਕਯਾ ਹਾਲ ਹੈ ਕਯਾ ਬਾਰਿਸ ਸੇਂ ਮਿਲਤਾ ਯਾ ਤੁਮ ਲੋਕ ਕੂਏ ਖੋਂਦ ਛੋੜਤਾ ਹੈ

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਜੀ ਕਿਤੇ ਤਾ ਹੰਸਲੀ ਅਤੇ ਕਿਨੀਂ ਪਿੰਡੀ ਖੂਹੇ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0jd7e3bxihqof5jnqbpipniafgxyluh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/51</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66766</id>
    <revision>
      <id>196723</id>
      <parentid>196687</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T06:23:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>196723</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2786" sha1="9p2kgo8tvtpb3yewb4xb3cvk2y3wvtl" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੨)}}&lt;/noinclude&gt;
ਚਲਦੇ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਹਲਟ ਅਤੇ ਕੋਈ ਲੋਕ ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਨੇੜੇ
ਅਤੇ ਬੇਟ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੋਈ ਢੀਂਗੁਲੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਪੈਲੀ ਸਿੰਜ ਲੈਂਦੇ ਹੈਨ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਪੁੱਛਿਆ ਢੀਂਗੁਲੀ ਕਯਾ?

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਜੀ ਇੱਕ ਵਿੰਗੀ ਜੇਹੀ ਲੱਕੜ ਜੋ ਪਿੱਛੇ ਤੇ
ਕਾਸੇ ਵਿੱਚ ਗੱਡੀ ਹੋਈ ਹੁੰਦੀ ਜੇ ਅਤੇ ਮੁਹਰੇ ਉਸ ਦੇ ਕੋਈ ਬੋਕਾ
ਯਾ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਟਿੰਡ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖੂਹੇ ਥੀਂ ਪਾਣੀ ਖਿੰਜ ਲਈਦਾ ਹੈ
ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਢੀਂਗੁਲੀ ਆਖੀਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਬੱਸ ਹਜੂਰ ਹੁਣ
ਮੈਂ ਨੂੰ ਅਵੇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਏ ਪਰਵਾਨਗੀ ਦਿਹੋਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ
ਘਰ ਨੂੰ ਜਾਮਾਂ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ ਹਮ ਕੋ ਤੁਮਾਰੇ ਮਿਲਨੇ ਸੇ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦਾ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿਸ ਵਾਸਤੇ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਜੁਬਾਨ ਕੇ ਕਈ ਲਫਜ਼ ਹਾਸਲ ਹੋ ਗਏ ਹਮ ਚਾਹਤਾ ਹੈ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਔਰ ਠਹਿਰੋ॥

{{gap}}ਜੱਟ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਖਿਆ ਓਹੇ ਬੁਰਿਆਂ ਦੀ ਇਹ
ਤਾ ਕੋਈ ਬੁਰਾ ਉਡਦਾ ਛਾਪਾ ਮਗਰ ਪਿਆ ਏ ਮਨਾ ਇਸ ਥੀਂ
ਕਿੱਕਣ ਪਿੱਛਾ ਛੁਡਾਵਾਂਗੇ? ਅਹੀ ਤਹੀ ਕਰਾਈ ਇਸ ਦੀਆਂ
ਗੱਲਾਂ ਨੇ ਅਸਾਂ ਤੇ ਧਿਗਾਣੇ ਇਸ ਬਲਾ ਨੂੰ ਛੇੜ ਬੈਠੇ। ਇਹ ਤਾ
ਅਗਲਾ ਸੱਚਾ ਠਹਿਰਿਆ ਰੰਨ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜੀ ਸੁਖਾਲਾ ਸੈਲ ਕਰਦਾ
ਫਿਰਦਾ ਏ ਅਸਾਂ ਤੇ ਭੜੂਆਂ ਕਈ ਦਿਹਾੜਿਆਂ ਪਿੱਛੋਂ ਘਰ ਵੜਨਾ
ਠਹਿਰਿਆਨਾ ਕੀ ਜਾਣਿਏ ਘਰ ਬਾਲ ਬੱਚੇ ਦਾ ਕੀ ਹਾਲ ਜੋ
ਅਤੇ ਡੰਗਰ ਪਸੂ ਕੀਙਣ ਨੀ । ਇਸ ਦਾ ਕੀ ਜਾਣਾ ਈ ਵਿਹਲਾ
ਗੱਲਾਂ ਪਿਆਮੜਾਕਦਾ ਅਤੇ ਮੁਖਤ ਦੀ ਨੁਮ ਤੁਮ ਲਾ ਛੱਡੀ ਗਈ।
ਅੜਿਆ ਅਸਾਂ ਤੇ ਹੁਣ ਇੱਕ ਬਿੰਦ ਨਹੀਂਓ ਠਹਿਰਨਾ। ਪਹਿਲੇ
ਡਾ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਈ ਕਿ ਕੁਝ ਬੁੱਤਾ ਮਾਰਕੇ ਅਤੇ ਪੰਜ ਬਚਾਕੇ
ਭੱਜ ਚੱਲਾਂ ਪਰ ਫੇਰ ਸੋਚਿਆ ਨਾ ਓਏ ਅੜਿਆ ਭੱਜਣਾ ਕਿਉ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9p2kgo8tvtpb3yewb4xb3cvk2y3wvtl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>196724</id>
      <parentid>196723</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T06:57:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196724</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2797" sha1="12rvdzvyn2f2zoqrgz2jpfp4tnuinig" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੨)}}&lt;/noinclude&gt;
ਚਲਦੇ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਹਲਟ ਅਤੇ ਕੋਈ ਲੋਕ ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਨੇੜੇ
ਅਤੇ ਬੇਟ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੋਈ ਢੀਂਗੁਲੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਪੈਲੀ ਸਿੰਜ ਲੈਂਦੇ ਹੈਨ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਪੁੱਛਿਆ ਢੀਂਗੁਲੀ ਕਯਾ?

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਜੀ ਇੱਕ ਵਿੰਗੀ ਜੇਹੀ ਲੱਕੜ ਜੋ ਪਿੱਛੇ ਤੇ
ਕਾਸੇ ਵਿੱਚ ਗੱਡੀ ਹੋਈ ਹੁੰਦੀ ਜੇ ਅਤੇ ਮੁਹਰੇ ਉਸ ਦੇ ਕੋਈ ਬੋਕਾ
ਯਾ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਟਿੰਡ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖੂਹੇ ਥੀਂ ਪਾਣੀ ਖਿੰਜ ਲਈਦਾ ਹੈ
ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਢੀਂਗੁਲੀ ਆਖੀਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਬੱਸ ਹਜੂਰ ਹੁਣ
ਮੈਂ ਨੂੰ ਅਵੇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਏ ਪਰਵਾਨਗੀ ਦਿਹੋਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ
ਘਰ ਨੂੰ ਜਾਮਾਂ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ ਹਮ ਕੋ ਤੁਮਾਰੇ ਮਿਲਨੇ ਸੇ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦਾ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿਸ ਵਾਸਤੇ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਜੁਬਾਨ ਕੇ ਕਈ ਲਫਜ਼ ਹਾਸਲ ਹੋ ਗਏ ਹਮ ਚਾਹਤਾ ਹੈ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਔਰ ਠਹਿਰੋ॥

{{gap}}ਜੱਟ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਖਿਆ ਓਹੇ ਬੁਰਿਆਂ ਦੀ ਇਹ
ਤਾ ਕੋਈ ਬੁਰਾ ਉਡਦਾ ਛਾਪਾ ਮਗਰ ਪਿਆ ਏ ਮਨਾ ਇਸ ਥੀਂ
ਕਿੱਕਣ ਪਿੱਛਾ ਛੁਡਾਵਾਂਗੇ? ਅਹੀ ਤਹੀ ਕਰਾਈ ਇਸ ਦੀਆਂ
ਗੱਲਾਂ ਨੇ ਅਸਾਂ ਤੇ ਧਿਗਾਣੇ ਇਸ ਬਲਾ ਨੂੰ ਛੇੜ ਬੈਠੇ। ਇਹ ਤਾ
ਅਗਲਾ ਸੱਚਾ ਠਹਿਰਿਆ ਰੰਨ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜੀ ਸੁਖਾਲਾ ਸੈਲ ਕਰਦਾ
ਫਿਰਦਾ ਏ ਅਸਾਂ ਤੇ ਭੜੂਆਂ ਕਈ ਦਿਹਾੜਿਆਂ ਪਿੱਛੋਂ ਘਰ ਵੜਨਾ
ਠਹਿਰਿਆ ਨਾ। ਕੀ ਜਾਣਿਏ ਘਰ ਬਾਲ ਬੱਚੇ ਦਾ ਕੀ ਹਾਲ ਜੇ
ਅਤੇ ਡੰਗਰ ਪਸੂ ਕੀਕੁਣ ਨੀ। ਇਸ ਦਾ ਕੀ ਜਾਣਾ ਈ ਵਿਹਲਾ
ਗੱਲਾਂ ਪਿਆ ਮੜਾਕਦਾ ਅਤੇ ਮੁਖਤ ਦੀ ਟੁਮ ਟੁਮ ਲਾ ਛੱਡੀ ਹਈ।
ਅੜਿਆ ਅਸਾਂ ਤੇ ਹੁਣ ਇੱਕ ਬਿੰਦ ਨਹੀਂਓ ਠਹਿਰਨਾ। ਪਹਿਲੇ
ਤਾ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਈ ਕਿ ਕੁਝ ਬੁੱਤਾ ਮਾਰਕੇ ਅਤੇ ਪੱਜ ਬਣਾ ਕੇ
ਭੱਜ ਚੱਲਾਂ ਪਰ ਫੇਰ ਸੋਚਿਆ ਨਾ ਓਏ ਅੜਿਆ ਭੱਜਣਾ ਕਿੰਉ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>12rvdzvyn2f2zoqrgz2jpfp4tnuinig</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/52</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66767</id>
    <revision>
      <id>196725</id>
      <parentid>196688</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T07:07:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196725</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2853" sha1="fechm4fv98qgxmf1ppr0002d2efcw91" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੩)}}&lt;/noinclude&gt;ਏ ਇਸ ਦੀ ਮਰਜੀ ਨਾਲ਼ ਜਾਣਾ ਈ ਹੱਛਾ ਜੇ। ਇਹ ਗੱਲ ਸੋਚਕੇ
ਆਖਿਆ ਹੱਛਾ ਸਾਹਬ ਜੀ ਖੜੋਤੇ ਹਾਂ ਪੁੱਛੇ ਹੋਰ ਕੀ ਪੁੱਛਦੇ ਹੋਂ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ (ਹਮ ਯਹ ਪੂਛਨਾ ਮਾਂਗਤਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਮੁਲਕ ਕੋ ਮਾਂਝਾ ਕਿਸ ਵਾਸਤੇ ਬੇਲਤੇ ਹੈਂ?)

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਜੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਤੇ ਅਸਾ ਨੂੰ ਕੁੰਹ ਖਬਰ ਨਹੀਂ ਪਰ ਅਸਾਂ ਸਿਆਣਿਆਂ ਥੀਂ ਇਤਨਾ ਸੁਣਿਆਂ ਹੋਇਆ ਈ ਕਿ ਵਿਆਸਾ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੇ ਦੇਸ ਨੂੰ ਮਾਂਝਾ ਆਖਦੇ ਹੈਂਨ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ ਸੱਚ ਹੈ ਪਰ ਅਬ ਤੁਮ ਯਹ ਬਤਾਓ ਕਿ ਕਯਾ ਸਾਰੇ ਮਾਂਝੇ ਮੇਂ ਬੇਲੀ ਸਭ ਜਗਾ ਏਕ ਹੀ ਬੋਲੀ ਜਾਤੀ
ਯਾ ਅਲੈਹਿਦਾ ਅਲੈਹਿਦਾ?

{{gap}}ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਨਾ ਹਜੂਰ ਬੇਲੀ ਤੇ ਸਭ ਵਖੋ ਵੱਖ ਬੇਲਦੇ ਹੈਂਨ ਜਿਹਾਕੁ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਹੋਰ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਹੋਰ ਜੇ।
ਅਸਾਂ ਇਹ ਬੀ ਸਿਆਣਿਆਂ ਥੀਂ ਸੁਣਦੇ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਬੋਲੀ ਬਾਰਾਂ ਕੋਹਾਂ ਉਤੇ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਏ। ਇੱਕ ਗੱਲ ਜਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਗੁਆਰਾਂ ਅਤੇ ਸਰਾਫਾਂ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਕਿਸੇ ਬਾਤ ਵਿੱਚ ਵੇਰਵਾ ਹੈ ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਵੇਰਵਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੀ ਗੱਲ ਬਾਤ ਕੋਈ ਸਮਝ ਨਾ ਸੱਕੇ॥

{{gap}}ਸਾਹਬ ਪੁੱਛਿਆ ਭਲਾ ਯਹ ਬਤਾਓ ਕਿ ਮਰਨੇ ਔਰ ਪੈਦਾ
ਹੋਨੇ ਔਰ ਸਾਦੀ ਗਮੀ ਕੀ ਰੀਤ ਰਸਮ ਮੇਂ ਕੁਛ ਫਰਕ ਹੈ ਯਾ ਨਹੀਂ?

{{gap}}ਜੱਟ ਬੇਲਿਆ ਨਾ ਜੀ ਕੁਛ ਵਡਾ ਵੇਰਵਾ ਨਹੀਂ ਸਗਮਾ ਏਹ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਦੁਆਬੇ ਅਰ ਮਾਂਝੇ ਦੀਆਂ ਬੀ ਇੱਕੋ ਹੈਨ। ਹਾਂ ਕਿਸੀ
ਟਾਮੀ ਟਾਮੀ ਰੀਤ ਵਿੱਚ ਕੁੰਹ ਗੁਆਰੂ ਸਰਾਫੂ ਚਾਲ ਦਾ ਵੇਰਵਾ
ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਰਤਾਰ ਜਾਣੇ। ਪਰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਐਡਾ ਵੇਰਵਾ ਵਿਖਾਲੀ
ਨਹੀਂ ਦੇਂਦਾ ਕਿ ਜੋ ਆਖਣ ਵਿੱਚ ਆਵੇ॥&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fechm4fv98qgxmf1ppr0002d2efcw91</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/53</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66768</id>
    <revision>
      <id>196726</id>
      <parentid>196689</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T07:15:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196726</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2785" sha1="5avobdeixdk0sst6ztastxdnn114o9x" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੪)}}&lt;/noinclude&gt;{{gap}}ਸਾਹਬ ਆਖਿਆ ( ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ ਹਮ ਤੁਮ ਸੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ ਹੂਆ ਅੱਛਾ ਸਲਾਮ।)

{{gap}}ਜੱਟ ਮਨ ਵਿਚ ਸ਼ੁਕਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਲਾਮ ਆਖਕੇ ਟੁਰ ਪਿਆ ਅਰ ਮਨ ਵਿਚ ਆਖਣ ਲੱਗਾ ਭਲੀ ਖੁੱਭਣ ਵਿੱਚ ਫਾਥੇ ਸਾਂ॥

{{gap}}ਜਾਂ ਬਘੇਲਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੋਇਰੇ ਪਹੁੰਤਾ ਤਾਂ ਪੰਜਾਂ ਸੱਤਾਂ ਜਿਮੀਦਾਰਾਂ ਜੋ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੂਹੇ ਬੈਠੇ ਸਨ ਆਪਸ ਵਿੱਚੋਂ
ਆਖਣ ਲੱਗੇ ਲਓ ਓਏ ਇਹ ਤਾ ਲੰਬਰਦਾਰ ਲਗਾ ਆਉਂਦਾ
ਈ। ਉਸ ਪਾਸ ਜਾਕੇ ਆਖਿਆ ਬੋਲ ਵਾਹਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ
ਸਿਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤੇ॥

{{gap}}ਲੋਕੀਂ ਫਤੇ ਦਾ ਜੁਵਾਬ ਦੇਕੇ ਆਖਿਆ ਆਓ ਜੀ ਆਇਆਂ
ਨੂੰ ਤੁਸਾਂ ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਅੱਖੀਂ ਪਕਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਭਲਾ ਦੱਸੋ ਤਾਂ
ਸਹੀ ਤੁਸਾਂ ਰਾਜੂ ਵਾਜੂ ਆਏ। ਦੇ ਹੋ ਖਬਰਾਂ ਮੇਲੇ ਦੀਆਂ ਐਤਕੀ
ਮੇਲਾ ਕੇਡਾਕੁ ਹੋਇਆ। ਬਘੇਲਸਿੰਘ ਆਖਿਆ ਕੁਝ ਨਾ ਪੁੱਛੋ
ਮੇਲੇ ਦੀ ਕੋਈ ਓੜ ਨਹੀਂ ਰਹੀ? ਓਹ ਤੇ ਗੁਰੂ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਸੱਚਾ
ਖੰਡ ਜੇ ਉੱਥੇ ਮੇਲੇ ਅਤੇ ਸੰਗਤਾਂ ਦੀ ਕੀ ਟੋਟ?

{{gap}}ਲੋਕੀਂ ਆਖਿਆ ਚੌਧਰੀ ਕੋਈ ਨਮੀ ਅਤੇ
ਅਣੋਖੀ ਗੱਲ ਵੀ ਵੇਖੀ ਸਾਈ?

{{gap}}ਬਘੇਲਸਿੰਹ ਆਖਿਆ ਬਹੁਤ ਗੱਲਾਂ ਅਣੋਖੀਆਂ ਸਨ ਹੁਣ ਤੇ ਘਰ ਬੰਨੀ ਲਗੇਂ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਮੁੜਕੇ ਆਵਾਂਗੇ ਤਾਂ ਸੁਣਾਵਾਂਗੇ॥

{{gap}}ਜਾਂ ਘਰ ਦੇ ਬੂਹੇ ਪਰ ਪਹੁੰਤਾ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਅਯਾਣੇ ਦੂਰ ਹੀ ਤੇ ਵੇਖ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨੂੰ ਭੰਨੇ। ਕਿਨੇ ਆਖਿਆ ਇਹ ਬਾਪੂ ਆਇਆ। ਕਿਨੇ ਕਿਹਾ ਇਹ ਤਾਇਆ ਲਗਾ ਆਉਂਦਾ ਈ। ਕਿਸੇ ਕੁੜੀ
ਆਖਿਆ ਨੀ ਬੇਬੇ ਵੇਖ ਖਾਂ ਅਹੁ ਮੇਰਾ ਪਿਉ ਲਗਾ ਆਉਂਦਾ ਈ
ਕੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਜੇ? ਤੋਰ ਤੇ ਓਹੋ ਜਾਪਦੀ ਏ ਅਤੇ ਡਾਂਗ ਬੀ ਹੱਥ
ਵਿਚ ਉਸੇ ਦੀ ਵੇਖਾਲੀ ਦੇਂਦੀ ਏ। ਜਾਂ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਮੁੰਢ ਗਿਆ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5avobdeixdk0sst6ztastxdnn114o9x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/54</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66769</id>
    <revision>
      <id>196729</id>
      <parentid>196690</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T08:11:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <origin>196729</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2854" sha1="lxrjkgltpys71dfqa2qwtuhgb4i3jz5" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|੫੫}}&lt;/noinclude&gt;ਤੇ ਕਿਨੇ ਆਖਿਆ ਬਾਪੂ ਪੈਰੀ ਪੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਬੇਲਿਆ ਤਾਇਆ
ਪੈਰੀ ਪੈਨਾਂ ਈ। ਕਿਸੇ ਕੁੜੀ ਆਖਿਆ ਬਾਪੂ ਰਾਮਸੱਤ ਰਾਜੀ
ਆਇਓ ਈ ਅਸਾਂ ਤੇ ਉਡੀਕ ਉਡੀਕ ਕਮਲੇ ਬੀ ਹੋ ਗਏ ਸਾਂ।
ਤੇ ਹੁਣੇ ਔਂਸੀ ਪਾਉਂਦੀ ਸਾਂ ਕਿ ਕਿਤੇ ਮੇਰਾ ਬਾਪੂ ਆਉਂਦਾ
ਹੋਵੇ। ਅੜਿਆ ਔਂਸੀ ਮਾਤਾ ਵੱਡੀ ਸੱਚੀ ਜੇ ਉਸ ਨੇ ਕੱਲ੍ਹ ਤੇ
ਮੈਂਨੂੰ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਸਾਈ ਪਰ ਅੱਜ ਰਾਹੁ ਦਿੱਤਾ ਸੋ ਤਦੇ ਤੂੰ
ਅੱਜੁ ਆ ਨਿਕਲਿਓਂ॥

{{gap}}ਜਾਂ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਮਤ ਮੁੰਢ ਪਹੁੰਤਾ ਤਾਂ ਉਸ ਮੂੰਹੋਂ
ਤਾ ਕੁਝ ਨਾ ਕੂਇਆ ਪਰ ਪੀਹੜੇ ਤੇ ਉੱਤਰਕੇ ਹੇਠ ਹੋ ਬੈਠੀ।

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਦਾਦੀ ਤੇ ਜੀਉਂਦੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਿ ਤ੍ਰੀਮਤ ਨਾਲ਼ ਗੱਲੀਂ ਨਾ ਛਿੜਦਾ ਓੜਕ ਉਸੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਪਰਤਾਪੇ ਦੀ ਮਾਂ ਰਾਜੂ ਤੇ ਰਹੀ ਏਂ?

{{gap}}ਉਸ ਆਖਿਆ ਆਹੋ ਜੀ ਆਪ ਤੇ ਜਾਕੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪਰਚ ਰਿਹੋਂ ਤੇ ਅਸਾ ਨੂੰ ਰਾਜੀ ਬਾਜੀ ਪੁੱਛਦਾ ਏਂ। ਸਭੋ ਲੁਕਾਈ ਚਰੋਕਣੀ ਘਰੀਂ ਆ ਪਹੁੰਤੀ ਭਲਾ ਮੈਂ ਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਸਾਂ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿੱਕਿਆਂ ਵਲ ਤੇ ਵੇਖਣਾ ਸਾ ਭਈ ਕੇਹੇਕੁ ਹੇਰਵਾ 
ਲੈਂਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਸਾਨੂੰ ਤੇ ਇਨਾਂ ਸਾਹੁ ਨਹੀਂ ਲੈਣ ਦਿਤਾ। ਬੇਬੇ ਬਾਪੂ
ਕਦੋਂ ਆਊ ਬੇਬੇ ਬਾਪੂ ਕਦੋਂ ਆਊ ਅੰਗੂ ਆਖ ਆਖਕੇ ਅਸਾਡੀ
ਰੱਤ ਪੀ ਛੱਡੀ ਸੂ। ਗੋਲਾ ਤੂੰ ਜਾਣ ਜੇ ਅੰਗੂ ਕਈ ਦਿਹਾੜੇ ਬਾਹਰ
ਉਜੜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੋਇਆ ਕਰੇ ਤੇ ਇਸ ਢੀਂਗਰ ਪੋਟ ਨੂੰ ਨਾਲ਼ ਲੈਕੇ
ਕਿਧਰੇ ਜਾਇਆ ਕਰ॥

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਹੱਸਕੇ ਆਖਿਆ ਹੱਛਾ ਸ{{gap}}ਰਕਾਰ ਅੱਜ ਤੇ ਗੁਨਾਹ
ਮਾਫ ਕਰੋ ਫੇਰ ਕਦੀ ਨਾ ਜਾਇਆ ਕਰਾਂਗੇ। ਉੱਠੋ ਕੋਈ ਪਰਸਾਦੀ
ਹਈ ਤੇ ਲਿਆਓ॥

{{gap}}ਬਘੇਲਸਿੰਘ ਦੀ ਮਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਕੇ ਹੱਸ ਪਈ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lxrjkgltpys71dfqa2qwtuhgb4i3jz5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>196731</id>
      <parentid>196729</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T08:28:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196731</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2859" sha1="gpso85t66rc5qhkvkt3zhxx6e7r1fkj" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|੫੫}}&lt;/noinclude&gt;ਤੇ ਕਿਨੇ ਆਖਿਆ ਬਾਪੂ ਪੈਰੀ ਪੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਬੇਲਿਆ ਤਾਇਆ
ਪੈਰੀ ਪੈਨਾਂ ਈ। ਕਿਸੇ ਕੁੜੀ ਆਖਿਆ ਬਾਪੂ ਰਾਮਸੱਤ ਰਾਜੀ
ਆਇਓ ਈ ਅਸਾਂ ਤੇ ਉਡੀਕ ਉਡੀਕ ਕਮਲੇ ਬੀ ਹੋ ਗਏ ਸਾਂ।
ਤੇ ਹੁਣੇ ਔਂਸੀ ਪਾਉਂਦੀ ਸਾਂ ਕਿ ਕਿਤੇ ਮੇਰਾ ਬਾਪੂ ਆਉਂਦਾ
ਹੋਵੇ। ਅੜਿਆ ਔਂਸੀ ਮਾਤਾ ਵੱਡੀ ਸੱਚੀ ਜੇ ਉਸ ਨੇ ਕੱਲ੍ਹ ਤੇ
ਮੈਂਨੂੰ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਸਾਈ ਪਰ ਅੱਜ ਰਾਹੁ ਦਿੱਤਾ ਸੋ ਤਦੇ ਤੂੰ
ਅੱਜੁ ਆ ਨਿਕਲਿਓਂ॥

{{gap}}ਜਾਂ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਮਤ ਮੁੰਢ ਪਹੁੰਤਾ ਤਾਂ ਉਸ ਮੂੰਹੋਂ ਤਾ ਕੁਝ ਨਾ ਕੂਇਆ ਪਰ ਪੀਹੜੇ ਤੇ ਉੱਤਰਕੇ ਹੇਠ ਹੋ ਬੈਠੀ।

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਦਾਦੀ ਤੇ ਜੀਉਂਦੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਿ ਤ੍ਰੀਮਤ ਨਾਲ਼ ਗੱਲੀਂ ਨਾ ਛਿੜਦਾ ਓੜਕ ਉਸੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਪਰਤਾਪੇ ਦੀ ਮਾਂ ਰਾਜੂ ਤੇ ਰਹੀ ਏਂ?

{{gap}}ਉਸ ਆਖਿਆ ਆਹੋ ਜੀ ਆਪ ਤੇ ਜਾਕੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪਰਚ ਰਿਹੋਂ ਤੇ ਅਸਾ ਨੂੰ ਰਾਜੀ ਬਾਜੀ ਪੁੱਛਦਾ ਏਂ। ਸਭੋ ਲੁਕਾਈ ਚਰੋਕਣੀ ਘਰੀਂ ਆ ਪਹੁੰਤੀ ਭਲਾ ਮੈਂ ਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਸਾਂ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿੱਕਿਆਂ ਵਲ ਤੇ ਵੇਖਣਾ ਸਾ ਭਈ ਕੇਹੇਕੁ ਹੇਰਵਾ 
ਲੈਂਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਸਾਨੂੰ ਤੇ ਇਨਾਂ ਸਾਹੁ ਨਹੀਂ ਲੈਣ ਦਿਤਾ। ਬੇਬੇ ਬਾਪੂ
ਕਦੋਂ ਆਊ ਬੇਬੇ ਬਾਪੂ ਕਦੋਂ ਆਊ ਅੰਞੂ ਆਖ ਆਖਕੇ ਅਸਾਡੀ
ਰੱਤ ਪੀ ਛੱਡੀ ਸੂ। ਗੋਲਾ ਤੂੰ ਜਾਣ ਜੇ ਅੰਞੂ ਕਈ ਦਿਹਾੜੇ ਬਾਹਰ
ਉਜੜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੋਇਆ ਕਰੇ ਤੇ ਇਸ ਚੀਂਗਰ ਪੋਟ ਨੂੰ ਨਾਲ਼ ਲੈਕੇ
ਕਿਧਰੇ ਜਾਇਆ ਕਰ॥

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਹੱਸਕੇ ਆਖਿਆ ਹੱਛਾ ਸਰਕਾਰ ਅੱਜ ਤੇ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ ਕਰੋ ਫੇਰ ਕਦੀ ਨਾ ਜਾਇਆ ਕਰਾਂਗੇ। ਉੱਠੋ ਕੋਈ ਪਰਸਾਦੀ ਹਈ ਤੇ ਲਿਆਓ॥

{{gap}}ਬਘੇਲਸਿੰਘ ਦੀ ਤ੍ਰੀਮਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਕੇ ਹੱਸ ਪਈ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gpso85t66rc5qhkvkt3zhxx6e7r1fkj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>196732</id>
      <parentid>196731</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T08:29:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>196732</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2860" sha1="n4ixu3n1z5swzww2j12nhftprm4x77a" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|੫੫}}&lt;/noinclude&gt;ਤੇ ਕਿਨੇ ਆਖਿਆ ਬਾਪੂ ਪੈਰੀ ਪੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਬੇਲਿਆ ਤਾਇਆ
ਪੈਰੀ ਪੈਨਾਂ ਈ। ਕਿਸੇ ਕੁੜੀ ਆਖਿਆ ਬਾਪੂ ਰਾਮਸੱਤ ਰਾਜੀ
ਆਇਓ ਈ ਅਸਾਂ ਤੇ ਉਡੀਕ ਉਡੀਕ ਕਮਲੇ ਬੀ ਹੋ ਗਏ ਸਾਂ।
ਤੇ ਹੁਣੇ ਔਂਸੀ ਪਾਉਂਦੀ ਸਾਂ ਕਿ ਕਿਤੇ ਮੇਰਾ ਬਾਪੂ ਆਉਂਦਾ
ਹੋਵੇ। ਅੜਿਆ ਔਂਸੀ ਮਾਤਾ ਵੱਡੀ ਸੱਚੀ ਜੇ ਉਸ ਨੇ ਕੱਲ੍ਹ ਤੇ
ਮੈਂਨੂੰ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਸਾਈ ਪਰ ਅੱਜ ਰਾਹੁ ਦਿੱਤਾ ਸੋ ਤਦੇ ਤੂੰ
ਅੱਜੁ ਆ ਨਿਕਲਿਓਂ॥

{{gap}}ਜਾਂ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਮਤ ਮੁੰਢ ਪਹੁੰਤਾ ਤਾਂ ਉਸ ਮੂੰਹੋਂ ਤਾ ਕੁਝ ਨਾ ਕੂਇਆ ਪਰ ਪੀਹੜੇ ਤੇ ਉੱਤਰਕੇ ਹੇਠ ਹੋ ਬੈਠੀ।

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਦਾਦੀ ਤੇ ਜੀਉਂਦੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਿ ਤ੍ਰੀਮਤ ਨਾਲ਼ ਗੱਲੀਂ ਨਾ ਛਿੜਦਾ ਓੜਕ ਉਸੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਪਰਤਾਪੇ ਦੀ ਮਾਂ ਰਾਜੂ ਤੇ ਰਹੀ ਏਂ?

{{gap}}ਉਸ ਆਖਿਆ ਆਹੋ ਜੀ ਆਪ ਤੇ ਜਾਕੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪਰਚ ਰਿਹੋਂ ਤੇ ਅਸਾ ਨੂੰ ਰਾਜੀ ਬਾਜੀ ਪੁੱਛਦਾ ਏਂ। ਸਭੋ ਲੁਕਾਈ ਚਰੋਕਣੀ ਘਰੀਂ ਆ ਪਹੁੰਤੀ ਭਲਾ ਮੈਂ ਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਸਾਂ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿੱਕਿਆਂ ਵਲ ਤੇ ਵੇਖਣਾ ਸਾ ਭਈ ਕੇਹੇਕੁ ਹੇਰਵਾ 
ਲੈਂਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਸਾਨੂੰ ਤੇ ਇਨਾਂ ਸਾਹੁ ਨਹੀਂ ਲੈਣ ਦਿਤਾ। ਬੇਬੇ ਬਾਪੂ
ਕਦੋਂ ਆਊ ਬੇਬੇ ਬਾਪੂ ਕਦੋਂ ਆਊ ਅੰਞੂ ਆਖ ਆਖਕੇ ਅਸਾਡੀ
ਰੱਤ ਪੀ ਛੱਡੀ ਸੂ। ਗੋਲਾ ਤੂੰ ਜਾਣ ਜੇ ਅੰਞੂ ਕਈ ਦਿਹਾੜੇ ਬਾਹਰ
ਉਜੜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੋਇਆ ਕਰੇ ਤੇ ਇਸ ਚੀਂਗਰ ਪੋਟ ਨੂੰ ਨਾਲ਼ ਲੈਕੇ
ਕਿਧਰੇ ਜਾਇਆ ਕਰ॥

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਹੱਸਕੇ ਆਖਿਆ ਹੱਛਾ ਸਰਕਾਰ ਅੱਜ ਤੇ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ ਕਰੋ ਫੇਰ ਕਦੀ ਨਾ ਜਾਇਆ ਕਰਾਂਗੇ। ਉੱਠੋ ਕੋਈ ਪਰਸਾਦੀ ਹਈ ਤੇ ਲਿਆਓ॥

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤ੍ਰੀਮਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਕੇ ਹੱਸ ਪਈ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>n4ixu3n1z5swzww2j12nhftprm4x77a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>196733</id>
      <parentid>196732</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T08:31:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>196733</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2872" sha1="sinm0wxvfton8nd4s1mb6rl9wif8qhb" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|੫੫}}&lt;/noinclude&gt;ਤੇ ਕਿਨੇ ਆਖਿਆ ਬਾਪੂ ਪੈਰੀ ਪੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਬੇਲਿਆ ਤਾਇਆ
ਪੈਰੀ ਪੈਨਾਂ ਈ। ਕਿਸੇ ਕੁੜੀ ਆਖਿਆ ਬਾਪੂ ਰਾਮਸੱਤ ਰਾਜੀ
ਆਇਓ ਈ ਅਸਾਂ ਤੇ ਉਡੀਕ ਉਡੀਕ ਕਮਲੇ ਬੀ ਹੋ ਗਏ ਸਾਂ।
ਤੇ ਹੁਣੇ ਔਂਸੀ ਪਾਉਂਦੀ ਸਾਂ ਕਿ ਕਿਤੇ ਮੇਰਾ ਬਾਪੂ ਆਉਂਦਾ
ਹੋਵੇ। ਅੜਿਆ ਔਂਸੀ ਮਾਤਾ ਵੱਡੀ ਸੱਚੀ ਜੇ ਉਸ ਨੇ ਕੱਲ੍ਹ ਤੇ
ਮੈਂਨੂੰ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਸਾਈ ਪਰ ਅੱਜ ਰਾਹੁ ਦਿੱਤਾ ਸੋ ਤਦੇ ਤੂੰ
ਅੱਜੁ ਆ ਨਿਕਲਿਓਂ॥

{{gap}}ਜਾਂ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਤ੍ਰੀਮਤ ਮੁੰਢ ਪਹੁੰਤਾ ਤਾਂ ਉਸ ਮੂੰਹੋਂ ਤਾ ਕੁਝ ਨਾ ਕੂਇਆ ਪਰ ਪੀਹੜੇ ਤੇ ਉੱਤਰਕੇ ਹੇਠ ਹੋ ਬੈਠੀ।

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਦਾਦੀ ਤੇ ਜੀਉਂਦੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਿ ਤ੍ਰੀਮਤ ਨਾਲ਼ ਗੱਲੀਂ ਨਾ ਛਿੜਦਾ ਓੜਕ ਉਸੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਪਰਤਾਪੇ ਦੀ ਮਾਂ ਰਾਜੂ ਤੇ ਰਹੀ ਏਂ?

{{gap}}ਉਸ ਆਖਿਆ ਆਹੋ ਜੀ ਆਪ ਤੇ ਜਾਕੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪਰਚ ਰਿਹੋਂ ਤੇ ਅਸਾ ਨੂੰ ਰਾਜੀ ਬਾਜੀ ਪੁੱਛਦਾ ਏਂ। ਸਭੋ ਲੁਕਾਈ ਚਰੋਕਣੀ ਘਰੀਂ ਆ ਪਹੁੰਤੀ ਭਲਾ ਮੈਂ ਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਸਾਂ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿੱਕਿਆਂ ਵਲ ਤੇ ਵੇਖਣਾ ਸਾ ਭਈ ਕੇਹੇਕੁ ਹੇਰਵਾ 
ਲੈਂਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਸਾਨੂੰ ਤੇ ਇਨਾਂ ਸਾਹੁ ਨਹੀਂ ਲੈਣ ਦਿਤਾ। ਬੇਬੇ ਬਾਪੂ
ਕਦੋਂ ਆਊ ਬੇਬੇ ਬਾਪੂ ਕਦੋਂ ਆਊ ਅੰਞੂ ਆਖ ਆਖਕੇ ਅਸਾਡੀ
ਰੱਤ ਪੀ ਛੱਡੀ ਸੂ। ਗੋਲਾ ਤੂੰ ਜਾਣ ਜੇ ਅੰਞੂ ਕਈ ਦਿਹਾੜੇ ਬਾਹਰ
ਉਜੜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੋਇਆ ਕਰੇ ਤੇ ਇਸ ਚੀਂਗਰ ਪੋਟ ਨੂੰ ਨਾਲ਼ ਲੈਕੇ
ਕਿਧਰੇ ਜਾਇਆ ਕਰ॥

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਹੱਸਕੇ ਆਖਿਆ ਹੱਛਾ ਸਰਕਾਰ ਅੱਜ ਤੇ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ ਕਰੋ ਫੇਰ ਕਦੀ ਨਾ ਜਾਇਆ ਕਰਾਂਗੇ। ਉੱਠੋ ਕੋਈ ਪਰਸਾਦੀ ਹਈ ਤੇ ਲਿਆਓ॥

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤ੍ਰੀਮਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਕੇ ਹੱਸ ਪਈ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>sinm0wxvfton8nd4s1mb6rl9wif8qhb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/55</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66770</id>
    <revision>
      <id>196734</id>
      <timestamp>2025-06-28T08:47:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196734</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3128" sha1="2f7uhx5yq86tw9okh5lcde1acted0io" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੬)}}&lt;/noinclude&gt;ਅਤੇ ਬੇਲੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਮਖੌਲਾਂ ਦਾ ਜਾਰ ਜੇਂਂ। ਸਹੁੰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮੇਰੇ
ਤੇ ਜੀ ਵਿੱਚ ਅਹੀ ਆਉਂਦੀ ਸਾਈ ਕਿ ਇੱਕ ਬਾਰ ਬੂਹੇ ਵਜੋਂ ਸਹੀ
ਕਦੀ ਮੂੰਹੋਂ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣਾ ਪਰ ਤੁਸਾਂ ਮੈਂ ਨੂੰ ਹਸਾ ਦਿੱਤਾ।

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਆਖਿਆ ਨਾ ਜੀ ਐਡੀ ਖਫਕੀ ਤੁਹਾ ਨੂੰ ਨਹੀਓ ਚਾਹੀਦੀ। ਉਠੋ ਪ੍ਰਸਾਦ ਛਕਾਓ॥

{{gap}}ਤ੍ਰੀਮਤ ਝੱਟ ਦੁਇ ਪ੍ਰਸਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਥੁਹੜਾ ਜੇਹਾ ਮੱਖਣ ਰੱਖ ਲਿਆਈ ਅਤੇ ਬੋਲੀ ਲਵੋ ਹਾਲ ਤੇ ਤੁਸਾ ਪਾਣੀ ਧਾਣੀ
ਪੀਓ ਅਤੇ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਮਨ ਪਰਚਾਓ ਐਤਨੇ ਨੂੰ ਮੈਂ
ਤੱਤੀਆਂ ਪਰਸਾਦੀਆਂ ਲਾਹ ਦੇਨੀ ਹਾਂ॥

{{gap}}ਜਾਂ ਪਰਸਾਦ ਤਿਆਰ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੂਜੀ ਬਾਰ ਹੱਥ ਧੋਕੇ ਟੁੱਕਰ ਤੋੜਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਰੀਤ ਮੂਜਬ (ਤਵ
ਪਰਸਾਦ ਭਰਮ ਕਾ ਨਾਸ) ਆਖਕੇ ਬੁਰਕੀ ਮੂੰਹ ਪਾਈ॥

{{gap}}ਰਾਤੇ ਨੂੰ ਤਾ ਥਕੇਵੇਂ ਦੇ ਸਬੱਬ ਮੰਜੀ ਡਾਹਕੇ ਸੌਂ ਰਿਹਾ ਪਰ ਤੜਕੇ ਅੰਬਰਤ ਵੇਲੇ ਉੱਠਕੇ ਸੁਚੇਤ ਪਾਣੀ ਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੂਹੇ ਆਣ ਬੈਠਾ। ਜੋ ਜੋ ਜਿਮੀਂਦਾਰ ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਲੰਘਦਾ ਫਤੇ ਬੁਲਾਕੇ ਪਾਸ ਬੈਠ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਕ ਬੁੱਢੇ ਜੇਹੇ ਜੱਟ ਨੇ ਬੈਠਕੇ ਆਖਿਆ
ਚੌਧਰੀ ਤੁਸਾਂ ਤੇ ਦਸਾਂ ਯਾਰਾਂ ਵਰਹਾਂ ਥੀਂ ਤਰਨਤਾਰਨ ਦਾ ਮੇਲਾ
ਵੇਖਣ ਲਗੇਓ ਜਿਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਅਸਾਂ ਆਪਣੀ ਉਮਰਾਂ ਪੁਰ ਸਾਂ ਵੱਡੇ
ਵੱਡੇ ਮੇਲੇ ਵੇਖੇ ਨੇ। ਭਾਈਆ ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਥੇ ਸਰਕਾਰ ਰਣਜੀਤ
ਸਿੰਹੁ ਆਇਆ। ਉਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਮੈਂ ਅਜੋਂ ਮੁੱਛਭੇਉ ਸਾਂ ਆਹਾਂ ਐਸ
ਨੀਂਗੁਰ ਵਰਗਾ ਹੋਊਂ। ਭਾਈਆ ਉਸ ਉਥੇ ਆਕੇ ਜੋ ਗਰੀਬ-ਗੁਰਬੀ
ਨੂੰ ਰੁਪੈਯੇ ਲੁਟਾਏ ਨੇ ਆਸਕੇ ਓਏ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਹਾਂ! ਇੱਕ ਕੋਠੇ
ਬੰਨੀ ਜੋ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬੁੱਢੀਆਂ ਧੁੰਬਲਾ ਬੰਨੀ ਖੜੋਤੀਆਂ
ਸਨ ਸਰਕਾਰ ਵੇਖਕੇ ਤੇ ਇਕ ਦੇ ਉਂਜਲ ਰੁਪੈਯਾਂ ਦੇ ਓਧਰ ਬੀ ਚ 
ਸੁੱਟੇ। ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਸਹੁਰੀਆਂ ਤੇ ਕੀ ਚੁਣਨੇ ਜੇ ਤੁਸਾਂ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਦੀ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2f7uhx5yq86tw9okh5lcde1acted0io</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/56</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66771</id>
    <revision>
      <id>196735</id>
      <timestamp>2025-06-28T09:20:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196735</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3077" sha1="nx1rw27qoua6puuj0ymkd3qndkabgvv" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੭)}}&lt;/noinclude&gt;ਪਰਿਹਾ ਬੈਠੇ ਓਂ ਕਰਤਾਰ ਝੂਠ ਨਾ ਬੁਲਾਵੇ ਓਹ ਸਭ ਰੁਪੈਯੇ ਅਸਾਂ
ਬੁਰਛਿਆਂ ਹੀ ਜਾ ਸੁਮ੍ਹਾਲੇ। ਸਹੁੰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਚੱਵੀ ਰੁਪੈਯੇ ਤੇ ਅਕੱਲੇ
ਮੈਂ ਲੁੱਟੇ ਸਨ॥

{{gap}}ਪਾਸੋਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜੱਟ ਆਖਿਆ ਭਈ ਬਾਬਾ ਕੂਮ ਸਿੰਹਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵੇਲੇ ਚਾਂਦੀ ਸੋਨੇ ਦਾ ਤੇ ਬੱਦਲ ਵਰਸਦਾ ਸਾ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਇਕ ਗੱਲ ਮਲੂਮ ਹੁੰਦੀ ਏ ਕਿ ਉਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਜਿਤਨਾ ਧਰਮ ਹੁੰਦਾ ਸਾ ਉਤਨਾ ਹੀ ਪਾਪ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸਾਈ। ਕਿੰਉ ਜੋ ਵੇਖਖਾਂ ਜਦੋਂ ਉਸ ਰੁਪੈਯੇ ਲੁਟਾਏ ਹੋਣਗੇ ਕਈ ਕੰਗਾਲਵਾਧਾ ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਆਕੇ ਦਲ਼ੀਮਲ਼ੀ ਬੀ ਹੋ ਗਏ ਹੋਣਗੇ ਕੇਹੀ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਜੇ ਓਹ ਉਨ੍ਹਾਂ  ਰੁਪੈਆਂ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਇੱਕ ਜਾਗਾ ਬੈਠ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਸਭ ਗਰੀਬ ਗੁਰਬੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਇੱਕ ਰੁਪੈਯਾ ਫੜਾ ਦੇਂਦਾ। ਨਾਲੇ ਕੋਈ ਮਰਦਾ ਬੀ ਨਾ ਅਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਸੱਖਣਾ ਹੀ ਰਹਿ ਸੱਕਦਾ॥ 

{{gap}}ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਸਭ ਲੋਕ ਇੱਕੋ ਬਾਰ ਬੋਲੇ ਹਾਂ ਭਈ ਇਹ ਤਾ ਤੂੰ ਸੱਚ ਆਖਨਾ ਏ ਉਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਬੇਸਰਤੰਤਾ ਕੰਮ ਠੀਕ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਨੇ ਵਿੱਚੋਂ ਆਖਿਆ ਅਸਾਂ ਇੱਕ ਬਾਰ ਅੰਬਰਸਰ ਜੀ ਦਿਵਾ ਲੀ ਦੇ ਨ੍ਹਾਉਣ ਪੁਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਵੇਖੀ ਸਾਈ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਦੇ ਸਬੱਬ ਕਈਆਂ ਦੇ ਤਾਂ ਪੈਰ ਟੁੱਕੇ ਗਏ ਅਤੇ ਕਈ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਧੱਕਿਆਂ ਦੇ ਚੀਥਲ਼ ਮੀਥਲ਼ ਹੋ ਗਏ। ਅਤੇ ਕਈ ਭੀੜ ਦੇ ਹੇਠ ਆਕੇ ਜਾਨਾਂ ਥੀਂ ਮਰ ਗਏ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਸਭਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸੌਦਾ ਪੱਤਾ ਇੱਕ ਤੇ ਬੁਰਛਿਆਂ ਲੁੱਟ ਘੱਤਿਆ ਦੂਜਾ ਚਿਕੜ ਵਾਲੀਆਂ ਗਲ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਕੇ ਖਰਾਬ ਖਿਚੜੀ ਹੋ ਗਿਆ॥ 

{{gap}}ਚੌਧਰੀ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਆਖਿਆ ਨਾ ਓਏ ਭਿਰਾਓ ਓਹ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਰਾਜ ਜਾਣਕੇ ਚਾਹੇ ਕੁਝ ਆਖ ਲਵੋ ਪਰ ਜੇ ਸੱਚ ਪਛਾਉਨੇਓਂ  ਤੇ ਭੂਤਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਸਾ। ਭਾਈਆ ਰਾਜ ਹੈ 'ਤੇ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦਾ ਹੋਰ ਸਭੋ ਨਕਲ। ਵੇਖੋਖਾਂ ਸੁੱਤੀ ਕੰਨ ਨਹੀਓਂ ਉਘਾੜਦੀ।&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nx1rw27qoua6puuj0ymkd3qndkabgvv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/57</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66772</id>
    <revision>
      <id>196737</id>
      <timestamp>2025-06-28T10:31:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196737</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2983" sha1="6nnpdlviorburshto8pm4k5pyeszm1p" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੮)}}&lt;/noinclude&gt;ਜੋ ਤੁਸਾਂ ਭੀੜ ਭਿੜੱੱਕੇ ਅਤੇ ਧੱਕੇ ਬਲੱਕੇ ਦੀ ਗੱਲ ਆਖੀ ਇਸ ਦੇ
ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਬੀ ਨਹੀਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਰਨਤਾਰਨ
ਜੀ ਦੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਜਾਗਾ ਜਾਗਾ ਸਿਪਾਹੀ ਘੜਿਆਏ ਹੋਏ ਅਤੇ
ਪੈਹਰੇ ਬਹਾਲੇ ਹੋਏ ਸਨ ਭਈ ਭੀੜ ਕਿਤੇ ਨਾ ਹੋਣੀ ਪਾਵੇ ਅਤੇ
ਨਾ ਕੋਈ ਚੋਰ ਉਚੱਕਾ ਕਿਸੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਹੱਥ ਮਾਰੇ॥

{{gap}}ਇੱਕ ਬੁੱਢੇ ਜੇਹੇ ਨੇ ਆਖਿਆ ਭਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘਾਂ ਤੂੰ ਲੰਬੜਦਾਰ ਏਂ ਭਾਂਵੇਂ ਮੈਂ ਨੂੰ ਕੁਹੁੰ ਆਖ ਛੱਡੀ ਪਰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਫਿਰੰਗੀ ਦੇ ਰਾਜ ਦੀ ਬੀ ਬਹੁਤ ਬੁਰੀ ਏ। ਤੂੰ ਪੁੱਛ ਕੇਹੜੀ। ਭਿਰਾਵਾ ਜਦੋਂ ਦਾ ਇਸ ਦਾ ਰਾਜ ਆਇਆ ਤਦੋਂ ਤੇ ਲੋਕ ਵੱਢੀਆਂ ਬਹੁਤ ਲੈਣ ਲੱਗ ਗਏ ਅਤੇ ਝੂਠੀਆਂ ਉਗਾਹੀਆਂ ਬਹੁਤ ਜਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ

{{gap}}ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਆਖਿਆ ਨਹੀਂ ਤਾਇਆ ਮਾਨ ਸਿਹਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸਾ ਕਰਨੇ ਦੀ ਕੇਹੜੀ ਗੱਲ ਏ ਇਹ ਤੇ ਤੂੰ ਸਭੋ ਸੱਚ ਪਿਆ ਆਖਨਾ ਏ। ਪਰ ਐਨੀ ਗੱਲ ਏ ਕਿ ਇਹ ਕਸੂਰ ਫਿਰੰਗੀਆਂ ਦਾ ਨਹੀਓਂ ਕਿੰੰਉਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਸਾਰੀ ਅਦਾਲਤ ਰਈਅਤ ਦੇ ਧਰਮ ਪਰ ਛੱਡੀ ਹੋਈ ਏ ਓਹ ਉਗਾਹ ਦੇ ਹੱਥ ਪੁਰ ਨੇਮ ਦੇਕੇ ਉਗਾਹੀ ਭਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹੈਨ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਮੂਜਬ ਡੁੱਬੇ ਚਾਹੇ ਤਰੈ। ਵੱਢੀ ਦੀ ਇਹ ਬਾਤ ਹੈ ਝੂਠ ਕਿੰੰਉਂ ਬੋਲੀਏ ਅਸਾਂ ਆਪ ਹੀ ਸੈਂਕੜੇ ਰੁਪੈਯੇ ਖਾਨੇ ਹਾਂ ਪਰ ਜੇ ਸਰਕਾਰੇ ਮਲੂਮ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤੇ ਸੁਰਕਾਬ ਦੇ ਬੀਆਂ ਨੂੰ ਪਚਾ ਦੇਵੇ। ਸਿੱਖੋ ਰਈਅਤ ਦਾ ਭਲਾ ਚਾਹਣੇ ਵਾਲਾ ਰਾਜਾ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਜੇਹਾ ਪਿੱਛੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਦੱਸੋ ਖਾਂ ਜੇਹੇਕੁ ਚੂੜੇ ਅਤੇ ਬੀੜੇ ਇਸ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਜੱਟੀਆਂ ਛਣਕਾਂਦੀਆਂ ਫਿਰਦੀਆਂ ਹੈਨ
ਇਹ ਨੂਰ ਜਿਮੀਦਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰੀਂ ਬਰਸਦਾ ਅੱਗੇ ਕਿਨ ਵੇਖਿਆ
ਸਾ? ਭਿਰਾਵੇਂ ਅਸਾਂ ਤੇ ਇਹ ਆਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਨਰੰਕਾਰ ਇਸ ਦੇ
ਰਾਜ ਨੂੰ ਸਲਾਮਤ ਰੱਖੇ॥&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6nnpdlviorburshto8pm4k5pyeszm1p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/58</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66773</id>
    <revision>
      <id>196738</id>
      <timestamp>2025-06-28T10:46:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196738</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2903" sha1="4pdl7z6ctw3gb667pyykxisp5x938dw" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੫੯)}}&lt;/noinclude&gt;{{center|'''{{larger|ਦੂਜਾ ਭਾਗ॥}}'''}}
{{gap}}{{smaller|ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੁਆਬੇ ਦੀ ਬੋਲੀ ਅਰ ਉਥੇ ਦੀਆਂ ਗੁਆਰਾਂ ਸਰਾਫਾਂ ਅਰ ਨਿਆਣਿਆਂ ਸਿਆਣਿਆਂ ਅਰ ਤੀਮੀਆਂ ਦੇ ਬੋਲਣੇ ਦਾ ਢਬ ਅਰ ਰੀਤਾਂ ਰਸਮਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।}}

{{gap}}ਸ਼ਹਿਰ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਗੋਦਾਮੱਲ ਨਾਮੇ ਖੱਤਰੀ ਨੇ ਕਿ ਜਿਸ ਦੇ ਰਾਮਦਿੱਤਾ ਅਰ ਭਾਨ ਅਰ ਰੁਲਦੂ ਏਹ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤ ਸੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਘਰ ਬੈਠਕੇ ਇਹ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸਾਡਾ ਰਾਮਦਿੱਤਾ ਅਰ ਰੁਲਦੂ ਤਾ ਨੂਰਮਹਿਲ ਅਰ ਰਾਹੀਂ ਚੰਗੇ ਥਾਵੀਂ ਮੰਗ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਭਾਨ ਵਾਸਤੇ ਜੋ ਕੁੜਮਾਈ ਉਠਦੀ ਹੈ ਉਹ ਰਭਾ ਪਿੰਡ ਜਿਹੇ ਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਇੱਕ ਦੋ ਨਾਮੇ ਖਤਰੀਆਂ ਦੇ ਤਾ ਓਥੇ ਚੰਗੇ ਰਹਿੰਦੇ
ਅਰ ਉਨਾਂ ਦਾ ਬੁਹਾਰ ਕਾਰ ਬੀ ਅੱਜੁ ਖਰਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਪਰ ਓੜਕ
ਨੂੰ ਉਹ ਥਾਉਂ ਸਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ॥

{{gap}}ਉਸ ਦੀ ਬਹੁਟੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਜੀ ਇਹ ਕਿੱਥੇ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਮੈਂ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਤਾਂ ਮੈਂ ਬੀ ਤੁਹਾ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦੇਵਾਂ?

{{gap}}ਗੋਂਦਾਮੱਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਤੀਮੀਆਂ ਨੂੰ ਗਲ ਦੱਸਣੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਘਾਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨਾਂ ਦੇ ਢਿੱਡ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਪਚਦੀ। ਜੇ ਤੂੰ ਅਜੇ
ਕਿਵੇਂ ਗੱਲ ਨਾ ਕਰ ਦੇਵੇਂ ਤਾਂ ਦੱਸ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿੰਉ ਜੋ ਤੇਰੇ ਸੁਭਾਉ
ਤੇ ਰਭੀ ਡਰੀਦਾ ਹੈ॥

{{gap}}ਉਸ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਚੰਦਕੋਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਅੱਛਾ ਫੇਰ ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੇਰੇ ਉੱਪਰ ਕੁਛ ਉਤਬਾਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਭਾ ਨਾ ਦਸੇ ਮੈਂ ਪੱਛਕੇ ਕੀ ਲੈਣਾ ਹੈ। ਜੋ ਕੁਛ ਤੁਸੀਂ ਕਰੇਂਗੇ ਸੋ ਆਪੇ ਮਲੂਮ ਹੋ ਜਾਉ॥

{{gap}}ਗੇਂਦਾਮੱਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਨੂੰ ਤੇਰੇ ਉਪਰ ਐਡੀ ਬੇਵਸਾਹੀ ਤਾ ਨਹੀਂ ਪਰ ਤੀਮੀਆਂ ਦੇ ਸੁਭਾਉ ਦੀ ਗੱਲ ਤੈ ਨੂੰ ਦੱਸੀ ਹੈ। ਤੂੰ ਜਾਣਨੀ ਹੈਂ ਕਿ ਏਹ ਕੁੜਮਾਈਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਬੁਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4pdl7z6ctw3gb667pyykxisp5x938dw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/59</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66774</id>
    <revision>
      <id>196740</id>
      <timestamp>2025-06-28T10:54:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196740</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3004" sha1="13ps2g2xzk9wo67h9dy4em9sdfotv0i" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕੁਝ
ਸਿਆਣੇ ਆਖ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਜਦ ਭਾਈਂ ਕੋਈ ਬਾਤ ਪੱਕੀ ਨਾ
ਹੋ ਜਾਵੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਾ ਕੱਢਣੀ ਚਾਹਿਯੇ। ਸੋ ਲੈ ਤੇ ਤੇ ਕੀ ਲੁਕੋ ਹੈ।
ਪਰਸੋਂ ਇਕ ਲਾਗੀ ਬੰਗਿਆਂ ਦਾ ਸਾਡੀ ਹੱਟੀ ਪੁੱਛਦਾ ਪੁੱਛਦਾ
ਆਇਆ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਤੀਸੁਰ ਸਮਝਕੇ ਆਦਰ ਭਾਉ
ਨਾਲ ਬਠਾਲ ਲਿਆ ਅਰ ਕਲੀ ਪੱਤ ਪੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਜਾਂ ਉਹ
ਕਲੀ ਪੀਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪੁੱਛਿਆ ਭਈ ਰਾਜਾ ਜੀ ਤੁਸੀਂ
ਕੇਹੜੇ ਥਾਂ ਤੇ ਹੋਂ ਅਰ ਕਿੰਕੁਰ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਹੋਈ?

{{gap}}ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੀ ਮੈਂ ਬੰਗਿਆਂ ਤੇ ਹਾਂ ਅਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ਼ ਇੱਕ ਮਤਾਲਬ ਨੂੰ ਆਇਆ ਹਾਂ।

{{gap}}ਮੈਂ ਆਖਿਆ ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਫੇਰ ਉਹ ਕੇਹੜਾ ਮਤਾਲਬ ਹੈ। ਜੇ ਸਾਡੇ ਗੋਚਰਾ ਹੋਊ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕਰ ਗੁਜਰਾਂਗੇ॥

{{gap}}ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਲਾਲਾ ਜੀ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਨੀਂਗਰ ਨੂੰ ਜਰਾ ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰੇ ਪੁਆ ਦੇਵੋ ਅਰ ਨਾਲ਼ੇੇ ਆਪਣਾ ਰਤਾ ਅੰਗ ਲਿਖ ਦੇਵੋ
ਅਸੀਂ ਰੁਲਦੂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਰਕੇ ਆਖਿਆ ਲਓ ਰਾਜਾ
ਜੀ ਇਹ ਨੀਂਗੁਰ ਹੈ ਦੇਖ ਲਓ। ਉਸ ਨਾਈ ਨੇ ਦੇਖਕੇ ਕਿਹਾ
ਬੱਸ ਕਾਕਾ ਕਰ ਕੰਮ, ਲਾਲ ਗੋਦੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੁਛਾਣ ਹੋ
ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਇਨਾਂ ਹੀਰਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਪਰਖਣਾ ਹੈ? ਲਓ ਹੁਣ ਜਰਾ
ਅੰਗ ਲਿਖ ਦੇਵੋ। ਅਸੀਂ ਝੱਟ ਕਲਮ ਦੁਐਤ ਮੰਗਕੇ ਉਸ ਦੇ
ਸਾਹਮਣੇ ਰੁਲਦੂ ਦੀ ਹਥੀਂ ਹੀ ਅੰਗ ਲਿਖਾ ਦਿੱਤੇ। ਅਰ ਲਾਗੀ
ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਝੱਟ ਝੱਟ ਲਿਖਣਾ ਦੇਖਕੇ ਹੋਰ ਬੀ ਰਾਜੀ ਹੋ ਗਿਆ।

{{gap}}ਬਹੁਟੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਇਹ ਸਾਡਾ ਰੁਲਦੂ ਔਤਾ ਸਭਨੀਂ ਗਲੀਂ ਚੰਗਾ ਸੁਚੇਤ ਹੈ ਪਰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਖੁਡਿਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਰਹਿਣੇ ਦੇ ਸਬੱਬ ਇਸ ਦਾ ਝੱਗਾ ਛੇਤੀਂ ਹੀ ਮੈਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਤੇ ਤੁਸੀਂ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਤਾ ਨਾਈ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਖੜਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸਾ। ਕਿੰੰਉਂਕਿ ਨਾਈ ਕਿਤੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਖੇ ਕਿ ਨਾਉਂ ਤਾ ਰੁਲਦੂ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>13ps2g2xzk9wo67h9dy4em9sdfotv0i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>196744</id>
      <parentid>196740</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T11:09:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>196744</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2979" sha1="puw80uyzify5d5dza9twwylv0mod6hb" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੬੦)}}&lt;/noinclude&gt;ਸਿਆਣੇ ਆਖ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਜਦ ਭਾਈਂ ਕੋਈ ਬਾਤ ਪੱਕੀ ਨਾ
ਹੋ ਜਾਵੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਾ ਕੱਢਣੀ ਚਾਹਿਯੇ। ਸੋ ਲੈ ਤੇ ਤੇ ਕੀ ਲੁਕੋ ਹੈ।
ਪਰਸੋਂ ਇਕ ਲਾਗੀ ਬੰਗਿਆਂ ਦਾ ਸਾਡੀ ਹੱਟੀ ਪੁੱਛਦਾ ਪੁੱਛਦਾ
ਆਇਆ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਤੀਸੁਰ ਸਮਝਕੇ ਆਦਰ ਭਾਉ
ਨਾਲ ਬਠਾਲ ਲਿਆ ਅਰ ਕਲੀ ਪੱਤ ਪੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਜਾਂ ਉਹ
ਕਲੀ ਪੀਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪੁੱਛਿਆ ਭਈ ਰਾਜਾ ਜੀ ਤੁਸੀਂ
ਕੇਹੜੇ ਥਾਂ ਤੇ ਹੋਂ ਅਰ ਕਿੰਕੁਰ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਹੋਈ?

{{gap}}ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੀ ਮੈਂ ਬੰਗਿਆਂ ਤੇ ਹਾਂ ਅਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ਼ ਇੱਕ ਮਤਾਲਬ ਨੂੰ ਆਇਆ ਹਾਂ।

{{gap}}ਮੈਂ ਆਖਿਆ ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਫੇਰ ਉਹ ਕੇਹੜਾ ਮਤਾਲਬ ਹੈ। ਜੇ ਸਾਡੇ ਗੋਚਰਾ ਹੋਊ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕਰ ਗੁਜਰਾਂਗੇ॥

{{gap}}ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਲਾਲਾ ਜੀ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਨੀਂਗਰ ਨੂੰ ਜਰਾ ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰੇ ਪੁਆ ਦੇਵੋ ਅਰ ਨਾਲ਼ੇੇ ਆਪਣਾ ਰਤਾ ਅੰਗ ਲਿਖ ਦੇਵੋ
ਅਸੀਂ ਰੁਲਦੂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਰਕੇ ਆਖਿਆ ਲਓ ਰਾਜਾ
ਜੀ ਇਹ ਨੀਂਗੁਰ ਹੈ ਦੇਖ ਲਓ। ਉਸ ਨਾਈ ਨੇ ਦੇਖਕੇ ਕਿਹਾ
ਬੱਸ ਕਾਕਾ ਕਰ ਕੰਮ, ਲਾਲ ਗੋਦੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੁਛਾਣ ਹੋ
ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਇਨਾਂ ਹੀਰਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਪਰਖਣਾ ਹੈ? ਲਓ ਹੁਣ ਜਰਾ
ਅੰਗ ਲਿਖ ਦੇਵੋ। ਅਸੀਂ ਝੱਟ ਕਲਮ ਦੁਐਤ ਮੰਗਕੇ ਉਸ ਦੇ
ਸਾਹਮਣੇ ਰੁਲਦੂ ਦੀ ਹਥੀਂ ਹੀ ਅੰਗ ਲਿਖਾ ਦਿੱਤੇ। ਅਰ ਲਾਗੀ
ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਝੱਟ ਝੱਟ ਲਿਖਣਾ ਦੇਖਕੇ ਹੋਰ ਬੀ ਰਾਜੀ ਹੋ ਗਿਆ।

{{gap}}ਬਹੁਟੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਇਹ ਸਾਡਾ ਰੁਲਦੂ ਔਤਾ ਸਭਨੀਂ ਗਲੀਂ ਚੰਗਾ ਸੁਚੇਤ ਹੈ ਪਰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਖੁਡਿਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਰਹਿਣੇ ਦੇ ਸਬੱਬ ਇਸ ਦਾ ਝੱਗਾ ਛੇਤੀਂ ਹੀ ਮੈਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਤੇ ਤੁਸੀਂ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਤਾ ਨਾਈ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਖੜਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸਾ। ਕਿੰੰਉਂਕਿ ਨਾਈ ਕਿਤੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਖੇ ਕਿ ਨਾਉਂ ਤਾ ਰੁਲਦੂ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>puw80uyzify5d5dza9twwylv0mod6hb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/60</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66775</id>
    <revision>
      <id>196742</id>
      <timestamp>2025-06-28T11:02:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196742</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2788" sha1="hnbc8okcquzxocylse52wfyvltfr3c7" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੬੧)}}&lt;/noinclude&gt;ਰੱਖਿਆ ਹੀ ਸਾ ਪਰ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਔਂ ਬੀ ਰੁਲ਼ਦ ਖਲਦ ਹੀ
ਬਣਾ ਛੱਡਿਆ ਹੈ॥

{{gap}}ਗੋਂਂਦਾਮਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਨਹੀਂ ਭਲਾ ਅਸੀਂ ਐਹੇ ਜਿਹੇ ਕਮਲੇ ਕਿਥੋਂਆ ਗਏ ਸੇ ਜੋ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਨਾਈ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਰ ਦਿੰਦੇ। ਮੂੰਹ ਹੱਥ ਧੁਆਕੇ ਨੈਣੂ ਦਾ ਨਮਾ ਝੱਗਾ ਗਲ਼ ਪੁਆ ਦਿੱਤਾ ਸਾ
ਅਰ ਸਿਰ ਗੋਟਿਆਂਵਾਲੀ ਟੋਪੀ ਦੁਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਜੇਹੜੀ ਤੂੰ
ਪੇਉਕਿਆਂ ਤੇ ਲਿਆਈ ਸੀ॥

{{gap}}ਬਹੁਟੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਬੱਸ ਫੇਰ ਹੋਰ ਨਿਆਣਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਬਣਾਉ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਵਡੀ ਦੌੜ ਕੋਈ ਟੁੰਬ ਟੱਲੀ ਦੁਆਲੇ ਪੁਆ ਦਿੰਦੇ।
ਭਲਾ ਸੱਗਾਰੱਤੇ ਥਾਂ ਦਾ ਆਦਮੀ ਦੇਖਣ ਆਇਆ ਸੀ। ਅੱਛਾ
ਫੇਰ ਕੀ ਹੁਣ ਉਸ ਨਾਈ ਨੇ ਤੁਹਾ ਨੂੰ ਕੁਛ ਕਹਿ ਬੀ ਭੇਜਿਆ ਹੈ
ਕਿ ਸਗਨ ਕਰਾਂਗੇ ਕੇ ਨਹੀਂ?

{{gap}}ਗੇਂਦਾਮੱਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਏਹੋ ਤਾ ਮੈਂ ਸੋਚ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਭਈ ਕੀ ਜੁਗਤ ਕਰਿਯੇ ਕਿਉ ਜੋ ਅੱਜ ਉਹ ਨਾਈ ਅੱਗੇ ਗਿਆ ਅਰ ਸਾਨੂੰ ਕਹਿ ਗਿਆ ਹੈ ਭਈ ਲਾਲਾ ਜੀ ਮੁੰਡਾ ਸਾਡਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਮੈਂ ਅਗਲੇ ਦੀ ਦਸੀਂ ਜਾਂ ਬਾਹਰੀ ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਹ ਸਗਨ ਲੈਕੇ ਆਵਾਂਗਾ ਰਾਮਦਿਤੇ ਦੀ ਮਾਂ ਹੋਰ ਤਾਂ ਕੁਛ ਵਹਿਮ ਨਹੀਂ ਓਹ ਖਤਰੀ ਬੀ ਖਰੇ ਦੱਸੀਦੇ ਹਨ ਪਰ ਐਹੋ ਗਿਣਤੀ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਬੰਗੇ ਮਕਾਨ ਕੁਛ ਸੈਹਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ। ਅੰਤ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਹੀ ਸਦਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਤਾਂ ਉਸ ਥਾਂ ਦੀ ਕਰਤੂਤ ਵਲ ਦੇਖਿਯੇ ਤਾਂ ਤਾ ਸਗਨ ਪੁਆ ਲਇਯੇ ਅਰ ਜੇ ਪਿੰਡ ਥਾਂ ਵਲ ਦੇਖਿਯੇ ਤਾਂ ਮਨ ਗਿਣਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਬਾਵਾ ਤੂੰ ਬੀ ਦੱਸ ਛੱਡ ਭਈ ਤੇਰੀ ਕੀ ਮਰਜੀ ਹੈ?

{{gap}}ਬਹੁਟੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਹ ਜਾਣਦੀ ਹਾਂ ਭਈ ਘਰ ਆਈ ਲੱਛਮੀ ਦਾ ਨਿਆਦਰ ਨਾ ਕਰੋ ਜਦ ਨਾਈ ਆਵੇ ਤਾਂ ਭਗਵਤੀ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hnbc8okcquzxocylse52wfyvltfr3c7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>196743</id>
      <parentid>196742</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T11:08:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>196743</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2791" sha1="id38koewz5sdpctyfjyfxei8y8hdrq5" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੬੧)}}&lt;/noinclude&gt;ਰੱਖਿਆ ਹੀ ਸਾ ਪਰ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਔਂ ਬੀ ਰੁਲ਼ਦ ਖੁਲਦ ਹੀ
ਬਣਾ ਛੱਡਿਆ ਹੈ॥

{{gap}}ਗੋਂਂਦਾਮਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਨਹੀਂ ਭਲਾ ਅਸੀਂ ਐਹੇ ਜਿਹੇ ਕਮਲੇ ਕਿਥੋਂਆ ਗਏ ਸੇ ਜੋ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਨਾਈ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਰ ਦਿੰਦੇ। ਮੂੰਹ ਹੱਥ ਧੁਆਕੇ ਨੈਣੂ ਦਾ ਨਮਾ ਝੱਗਾ ਗਲ਼ ਪੁਆ ਦਿੱਤਾ ਸਾ
ਅਰ ਸਿਰ ਗੋਟਿਆਂਵਾਲੀ ਟੋਪੀ ਦੁਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਜੇਹੜੀ ਤੂੰ
ਪੇਉਕਿਆਂ ਤੇ ਲਿਆਈ ਸੀ॥

{{gap}}ਬਹੁਟੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਬੱਸ ਫੇਰ ਹੋਰ ਨਿਆਣਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਬਣਾਉ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਵਡੀ ਦੌੜ ਕੋਈ ਟੁੰਬ ਟੱਲੀ ਦੁਆਲੇ ਪੁਆ ਦਿੰਦੇ।
ਭਲਾ ਸੱਗਾਰੱਤੇ ਥਾਂ ਦਾ ਆਦਮੀ ਦੇਖਣ ਆਇਆ ਸੀ। ਅੱਛਾ
ਫੇਰ ਕੀ ਹੁਣ ਉਸ ਨਾਈ ਨੇ ਤੁਹਾ ਨੂੰ ਕੁਛ ਕਹਿ ਬੀ ਭੇਜਿਆ ਹੈ
ਕਿ ਸਗਨ ਕਰਾਂਗੇ ਕੇ ਨਹੀਂ?

{{gap}}ਗੇਂਦਾਮੱਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਏਹੋ ਤਾ ਮੈਂ ਸੋਚ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਭਈ ਕੀ ਜੁਗਤ ਕਰਿਯੇ ਕਿਉ ਜੋ ਅੱਜ ਉਹ ਨਾਈ ਅੱਗੇ ਗਿਆ ਅਰ ਸਾਨੂੰ ਕਹਿ ਗਿਆ ਹੈ ਭਈ ਲਾਲਾ ਜੀ ਮੁੰਡਾ ਸਾਡਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਮੈਂ ਅਗਲੇ ਦੀ ਦਸੀਂ ਜਾਂ ਬਾਹਰੀ ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਹ ਸਗਨ ਲੈਕੇ ਆਵਾਂਗਾ ਰਾਮਦਿਤੇ ਦੀ ਮਾਂ ਹੋਰ ਤਾਂ ਕੁਛ ਵਹਿਮ ਨਹੀਂ ਓਹ ਖਤਰੀ ਬੀ ਖਰੇ ਦੱਸੀਦੇ ਹਨ ਪਰ ਐਹੋ ਗਿਣਤੀ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਬੰਗੇ ਮਕਾਨ ਕੁਛ ਸੈਹਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ। ਅੰਤ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਹੀ ਸਦਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਤਾਂ ਉਸ ਥਾਂ ਦੀ ਕਰਤੂਤ ਵਲ ਦੇਖਿਯੇ ਤਾਂ ਤਾ ਸਗਨ ਪੁਆ ਲਇਯੇ ਅਰ ਜੇ ਪਿੰਡ ਥਾਂ ਵਲ ਦੇਖਿਯੇ ਤਾਂ ਮਨ ਗਿਣਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਬਾਵਾ ਤੂੰ ਬੀ ਦੱਸ ਛੱਡ ਭਈ ਤੇਰੀ ਕੀ ਮਰਜੀ ਹੈ?

{{gap}}ਬਹੁਟੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਹ ਜਾਣਦੀ ਹਾਂ ਭਈ ਘਰ ਆਈ ਲੱਛਮੀ ਦਾ ਨਿਆਦਰ ਨਾ ਕਰੋ ਜਦ ਨਾਈ ਆਵੇ ਤਾਂ ਭਗਵਤੀ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>id38koewz5sdpctyfjyfxei8y8hdrq5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੰਨਾ:ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਤ ਚੀਤ - ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ.pdf/61</title>
    <ns>250</ns>
    <id>66776</id>
    <revision>
      <id>196746</id>
      <timestamp>2025-06-28T11:17:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <comment>/* ਸੋਧਣਾ */</comment>
      <origin>196746</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2993" sha1="r43zy6hha1x1qsnftc5u87ci95owj0q" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੬੨)}}&lt;/noinclude&gt;ਲੱਗੀਆਂ। ਲੌਢੇ ਵੇਲੇ ਬੇਹੜੇ ਵਿੱਚ ਦਰੀਆਂ ਕੰਬਲੀਆਂ ਬਿਛਾਕੇ
ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸੱਦਾ ਭੇਜਿਆ ਅਰ ਸਾਸਤ੍ਰ ਦੀ ਰੀਤ ਮੂਜਬ
ਜਾਂ ਪਾਧੇ ਤੇ ਚੌਂਕ ਪਰਾਕੇ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਪੱਲੇ ਸਗਨ ਪੁਆਇਆ ਤਾਂ
ਫੇਰ ਗੋਂਦਾਮੱਲ ਨੂੰ ਵਧਾਈਆਂ ਮਿਲਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਉਸ ਤੋਂ
ਬਾਦ ਸਗਨ ਦਾ ਲਾਗੂ ਬੁਹਾਰ ਦੇਕੇ ਨਾਈ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆ ਕੀਤਾ।

{{gap}}ਗੋਂਦਾਮੱਲ ਨੇ ਇਕ ਦਿਨ ਘਰ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਕਾਕੇ ਦੀ ਮਾਂ ਐਤਕੀ ਦੀ ਸਾਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਲੋਕ ਗੰਗਾ ਜੀ ਬਡੇ ਤਿਆਰ ਹੋਏ ਹਨ ਜੇ ਕਹੇਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਇਯੇ?

{{gap}}ਉਸ ਨੇ ਆਖਿਆ ਹੋਰ ਕੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਹਿੰਦੂ ਦਾ ਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਭਰਨਤਾਰਨ ਠਹਿਰੀ ਚਲੋ ਸਗੋਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਕਾਜ ਤੋ ਪਹਿਲਾਂ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨ੍ਹਾ ਆਇਯੇ। ਰਾਮਦਿਤੇ ਦਾ ਪਿਉ ਮੈਂ ਤਾ ਕਿਤਨੇ ਹੀ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਸੀ ਪਰ ਤੁਹਾ ਤੇ ਡਰਦੀ ਮੂੰਹੋਂ ਨਹੀਂ ਕੱਢਦੀ ਸੀ ਸੋ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ।
ਅਸੀਂ ਤਾ ਅੱਜੁ ਤਾਈਂ ਕੋਈ ਬੀ ਤੀਰਥ ਬਰਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਜੰਮਦੇ
ਹੀ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਦਾ ਧੰਦਾਲ ਸਿਰ ਪੈ ਗਿਆ ਨਾ ਕੋਈ ਨੇਮ
ਸਚਿਆ ਨਾ ਧਰਮ, ਕੀ ਜਾਣਿਯੇ ਭਗਵਾਨ ਕੇਹੜੀ ਜੂਨੇ ਪਾਉ?
ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਤਾਂ ਲੁੱਬੀ ਹੀ ਅੱਛੀ ਜੇਹੜੀ ਸਾਡੇ ਬੇਹੜੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ
ਜਾਕੇ ਪੰਜ ਸੱਤ ਵਾਰ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨ੍ਹਾ ਆਈ ਹੈ॥

{{gap}}ਗੋਂਦਾਮਲ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਤੂੰ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਬੀ ਕਦੀ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨਹੀਂ ਗਈ?

{{gap}}ਬਹੁਟੀ ਨੇ ਆਖਿਆ ਨਾ। ਸਹੁੰ ਦੇਬੀ ਦੀ ਮੇਰਾ ਤਾ ਅੱਜੁ ਤੋਂੜੀ ਸੂਤਕ ਬੀ ਨਹੀਂ ਉਤਰਿਆ। ਤਦੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਤਾਂਘੜਦੀ ਹਾਂ
ਭਈ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਗੰਗਾ ਮਾਈ ਦਾ ਚੁੱਭਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇ। ਸੋ ਚਲੋ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿੱਛੇ ਸਾਡੇ ਬੀ ਪਿੰਡੇ ਪਾਣੀ ਪੈ ਜਾਊ। ਕਾਕੇ ਦਾ ਪਿਉ ਜੇ ਮੇਰੇ ਆਖੇ ਲਗੋਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਗੰਗਾ ਜੀ ਅਰ ਇੱਕ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r43zy6hha1x1qsnftc5u87ci95owj0q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>196747</id>
      <parentid>196746</parentid>
      <timestamp>2025-06-28T11:18:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Charan Gill</username>
        <id>36</id>
      </contributor>
      <origin>196747</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2993" sha1="ebkm5xj60xm749kppkkp6car9oc8ris" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Charan Gill&quot; /&gt;{{center|(੬੨)}}&lt;/noinclude&gt;ਲੱਗੀਆਂ। ਲੌਢੇ ਵੇਲੇ ਬੇਹੜੇ ਵਿੱਚ ਦਰੀਆਂ ਕੰਬਲੀਆਂ ਬਿਛਾਕੇ
ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸੱਦਾ ਭੇਜਿਆ ਅਰ ਸਾਸਤ੍ਰ ਦੀ ਰੀਤ ਮੂਜਬ
ਜਾਂ ਪਾਧੇ ਤੇ ਚੌਂਕ ਪਰਾਕੇ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਪੱਲੇ ਸਗਨ ਪੁਆਇਆ ਤਾਂ
ਫੇਰ ਗੋਂਦਾਮੱਲ ਨੂੰ ਵਧਾਈਆਂ ਮਿਲਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਉਸ ਤੋਂ
ਬਾਦ ਸਗਨ ਦਾ ਲਾਗੂ ਬੁਹਾਰ ਦੇਕੇ ਨਾਈ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆ ਕੀਤਾ।

{{gap}}ਗੋਂਦਾਮੱਲ ਨੇ ਇਕ ਦਿਨ ਘਰ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਕਾਕੇ ਦੀ ਮਾਂ ਐਤਕੀ ਦੀ ਸਾਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਲੋਕ ਗੰਗਾ ਜੀ ਬਡੇ ਤਿਆਰ ਹੋਏ ਹਨ ਜੇ ਕਹੇਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਇਯੇ?

{{gap}}ਉਸ ਨੇ ਆਖਿਆ ਹੋਰ ਕੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਹਿੰਦੂ ਦਾ ਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਤਰਨਤਾਰਨ ਠਹਿਰੀ ਚਲੋ ਸਗੋਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਕਾਜ ਤੋ ਪਹਿਲਾਂ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨ੍ਹਾ ਆਇਯੇ। ਰਾਮਦਿਤੇ ਦਾ ਪਿਉ ਮੈਂ ਤਾ ਕਿਤਨੇ ਹੀ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਸੀ ਪਰ ਤੁਹਾ ਤੇ ਡਰਦੀ ਮੂੰਹੋਂ ਨਹੀਂ ਕੱਢਦੀ ਸੀ ਸੋ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ।
ਅਸੀਂ ਤਾ ਅੱਜੁ ਤਾਈਂ ਕੋਈ ਬੀ ਤੀਰਥ ਬਰਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਜੰਮਦੇ
ਹੀ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਦਾ ਧੰਦਾਲ ਸਿਰ ਪੈ ਗਿਆ ਨਾ ਕੋਈ ਨੇਮ
ਸਚਿਆ ਨਾ ਧਰਮ, ਕੀ ਜਾਣਿਯੇ ਭਗਵਾਨ ਕੇਹੜੀ ਜੂਨੇ ਪਾਉ?
ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਤਾਂ ਲੁੱਬੀ ਹੀ ਅੱਛੀ ਜੇਹੜੀ ਸਾਡੇ ਬੇਹੜੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ
ਜਾਕੇ ਪੰਜ ਸੱਤ ਵਾਰ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨ੍ਹਾ ਆਈ ਹੈ॥

{{gap}}ਗੋਂਦਾਮਲ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਤੂੰ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਬੀ ਕਦੀ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨਹੀਂ ਗਈ?

{{gap}}ਬਹੁਟੀ ਨੇ ਆਖਿਆ ਨਾ। ਸਹੁੰ ਦੇਬੀ ਦੀ ਮੇਰਾ ਤਾ ਅੱਜੁ ਤੋਂੜੀ ਸੂਤਕ ਬੀ ਨਹੀਂ ਉਤਰਿਆ। ਤਦੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਤਾਂਘੜਦੀ ਹਾਂ
ਭਈ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਗੰਗਾ ਮਾਈ ਦਾ ਚੁੱਭਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇ। ਸੋ ਚਲੋ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿੱਛੇ ਸਾਡੇ ਬੀ ਪਿੰਡੇ ਪਾਣੀ ਪੈ ਜਾਊ। ਕਾਕੇ ਦਾ ਪਿਉ ਜੇ ਮੇਰੇ ਆਖੇ ਲਗੋਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਗੰਗਾ ਜੀ ਅਰ ਇੱਕ&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ebkm5xj60xm749kppkkp6car9oc8ris</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>