ਵਿਕੀਸਰੋਤ pawikisource https://pa.wikisource.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਲੇਖਕ ਲੇਖਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪੋਰਟਲ ਪੋਰਟਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਲਿਖਤ ਲਿਖਤ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਆਡੀਓਬੁਕ ਆਡੀਓਬੁਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਅਨੁਵਾਦ ਅਨੁਵਾਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪੰਨਾ ਪੰਨਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਇੰਡੈਕਸ ਇੰਡੈਕਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ 250 6544 196993 195440 2025-07-02T13:23:47Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਗਲਤੀਆਂ ਲਾਈਆਂ */ 196993 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{Block center|<poem>ਸੁੰਦਰ ਅਰ ਰਮਨੀਕ ਸੋਭਾ ਬਹੁ ਘਣੀ। ਚਮਕੇ ਵਾਂਗ਼ ਬਲੌਰ ਧਰਤੀ ਏਸ ਦੀ। ਬਨ ਬ੍ਰਿਛ ਅਚਰਜ ਰੂਪ ਸੂਖਮ ਅਤ ਹੀ। ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਹੋਰੋ ਰੰਗ ਰਚਨਾ ਹੋਰ ਹੀ। ਮੂੰਹੋਂ ਸਕਾਂ ਨ ਆਖ, ਦੇਖੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੁਣੀ ਨ ਸੋਚੀ ਸੀਗ, ਪਹਲੇ ਕਦੀ ਬੀ। </poem>}} {{right|(ਵੀਰ ਸਿੰਘ}} {{gap}}ਅਸਲ ਵਿਚ ਤਾਂ ਇਹ ਸਭ ਦਾ ਸ੍ਰੋਮਨੀ ਰਸ ਹੈ। ਇਸੇ '''ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ''' ਵਿਚ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਏਹ ਫਕੀਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਨਾਲ ਸਿਖਾਂ ਦਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ, ਏਸੇ ਨਾਲ ਵੈਰਾਗ਼ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂ ਜੇ ਵੈਰਾਗ ਵੀ ਭਟਕਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਹਟਾ, ਸ਼ਾਂਤ ਦੇ ਸੋਮੇ, ਰੱਬ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕੁਝ ਕੁ ਵਨਗੀ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ ਅਰ ਹੰਸ ਚੋਗ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਵੀ ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ ਦੇ ਈ ਕਵੀ ਹਨ: {{Block center|<poem>ਏ ਮਨ ਮੇਰਿਆ ਤੂੰ ਸਦਾ ਰਹੁ ਹਰਿ ਨਾਲੇ॥ ਹਰਿ ਨਾਲਿ ਰਹੁ ਤੂੰ ਮੰਨ ਮੇਰੇ ਦੂਖ ਸਭਿ ਵਸਾਰਣਾ॥ ਸਭਨਾ ਗਲਾਂ ਸਮਰਥ ਸੁਆਮੀ ਸੋ ਕਿਉ ਮਨਹੁ ਵਿਸਾਰੇ॥ ਕਹੈ ਨਾਨਕ ਮੰਨ ਮੇਰੇ ਸਦਾ ਰਹੁ ਹਰਨਾਲੈ॥</poem>}} {{right|(ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ}} {{Block center|<poem>ਫਰੀਦਾ ਕੰਤ ਰੰਗਾਵਲਾ ਵਡਾ ਵੇ ਮੁਹਤਾਜ॥ ਅਲਹ ਸੇਤੀ ਰਤਿਆ ਏਹ ਸਜ਼ਾਵਾ ਸਾਜ॥</poem>}} {{right|ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ}}<noinclude>{{center|-੫੬-}}</noinclude> 8vcsolf0gfjgihijd2187sq5ao38adc 250 6545 196994 195441 2025-07-02T13:47:20Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਸੋਧਣਾ */ 196994 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{gap}}ਇਸ ਲੇਖ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਸੰਗਾਰ ਰਸ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ ਦਾ ਹੀ ਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰਨਾਂ ਰਸਾ ਵਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੋਨਾ ਲੋੜੀਏ, ਨਿਰੇ ਸਿੰਗਾਰ ਰਸ ਨਾਲ ਸੁਸੈਟੀ ਉੱਚੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਬੀਰ ਰਸ ਇਕ ਕੌਮ ਦੀ ਹਾਲਤ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਅਤੀ ਲੋੜੀਦਾ ਹੈ ਇਸ ਵੱਲ ਅਜ ਕਲ ਢੇਰ ਖਿਆਲ ਦੇਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। {{gap}}ਏਥੇ ਮੈਂ ਏਹ ਗੱਲ ਲਿਖਨੋ ਨਹੀਂ ਰੁਕ ਸਕਦਾ ਕਿ ਇਕ '''ਕਵਿਤਾ ਅਪਨੀ ਮਾਤਰੀ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਚਾਹੀਏ''' ਕਵੀ ਅਪਨੀ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਕੇ ਸਾਰੇ ਰਸਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਅਸਰ ਦੂਇਆਂ ਤੇ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ,ਪਰ ਅੱਜ ਕੱਲ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਰਾ ਅਪਨੀ ਬੋਲੀ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਮੋੜ, ਉਰਦੂ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਪੂਛ ਪਕੜਦੇ ਹਨ। ਭਲਾ ਕਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਕੇ ਸਾਡੇ ਭਰਾ ਉੱਚੀ ਟੀਸੀ ਤੇ ਪੁੱਜ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਜੀ ਦੇ ਸੱਚੇ ਵਲਵਲੇ ਸਿਰਫ ਅਪਨੀ ਮਾਤ੍ਰੀ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਹੀ ਦੱਸੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵੇਖੋ ਮਿਲਟਨ Miltonਲਾਤੀਨੀ (Latin) ਦਾ ਕਿੰਨਾਂ ਵਿਦ੍ਵਾਨ ਸੀ, ਸਭ ਲਿਖਨ 'ਪੜਨ ਲਾਤੀਨੀ ਵਿਚ ਈ ਸਾਧਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਲਾਤੀਨੀ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਅਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਪਨੀ ਮਾਤਰੀ ਬੋਲੀ ਵਿਚ, ਐਂਵੇਂ ਭੁਲ ਕੇ 'Paradise lost' ਤੇ "Paradise Regained" ਲਿਖ ਬੈਠਾ। ਅਪਨੇ ਜੀਉਂਦਿਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਨ ਅਪਨੀ ਲਾਤੀਨੀ ਰਚਨਾ ਤੇ ਈ ਸੀ, ਪਰ ਵੇਖੋ ਰੱਬ ਦਾ ਭਾਨਾ ਅਜ ਕਲ ਮਿਲਟਨ ਦੀਆਂ ਲਾਤੀਨੀ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪੁਛਦਾ। ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਅਪਨੀ ਲੀ ਵਿਚ ਇਹੋ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਨ ਕਰਕੇ ਈ ਪ੍ਰਸਿਧ ਹੈ। ਅਪਨੇ ਦੇਸ ਵਲ ਈ ਤਕੋ ਸਰ ਰਾਬੈਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਕਦੀ ਮਸ਼ਾਹੂਰ ਨਾਂ ਹੁੰਦਾ, ਜੇ ਉਹ ਅਪਨੀ ਬੋਲੀ ਬੰਗਲੀ ਵਿਚ ਨਾਂ ਲਿਖਦਾ।<noinclude>{{center|-੫੭-}}</noinclude> oatgylhqhfppshwfo9t6b6eszr4m34u 250 6546 196995 195442 2025-07-02T13:51:28Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਸੋਧਣਾ */ 196995 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਦਸੋ ਖਾਂ, ਭਈ ਉਰਦੂ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਹਾਮੀਓ! ਸਾਡੇ ਦੇਸ (ਪੰਜਾਬ) ਵਿਚੋਂ ਕਦੀ ਵੀ ਕੋਈ ਉਰਦੂ ਜਾਂ ਹਿੰਦੀ ਦਾ ਕਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਕਦਰ ਜ਼ੋਕ ਜਾਂ ਤੁਲਸੀ ਵਾਂਗਰ ਹੋਈ ਹੋਵੇ। ਵਾਰਸ ਮਸ਼ਾਹੂਰ ਹੈ। ਕਿੰਉ? ਓਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ। {{center|{{larger|'''ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਦੂਜੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ'''}}}} {{center|(ਮੁਕਾਬਲਾ ਤੇ ਅਸਰ)}} {{gap}}ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਵੰਡੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, (੧) ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸੰਬੰਧੀ ਕਵਿਤਾ, (੨) ਫਾਰਸੀ ਸੰਬੰਧੀ ਕਵਿਤਾ ਥੋੜੇ ਚਿਰ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਵੀ ਦਿੱਸਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਹੈ, ਏਹ ਅਸਰ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਡਰਾਮੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। {{gap}}ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਤਨ ਬੋਲੀ ਹੈ, ਤੇ ਹਿੰਦ ਦੇ ਤਵਾਰੀਖੀ ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਏਹ ਬੋਲੀ ਨਾਲੋਂ ਈ ਨਾਲ ਹੈ। ਫਾਰਸੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਹੱਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲੋ ਨਾਲ ਆਈ ਏਸ ਕਰਕੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸੰਬੰਧੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਦੇਸੀ ਕਵਿਤਾ ਜਾਂ ਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾ ਆਖਿਆ ਜਾਸੀ ਅਰ ਫਾਰਸੀ ਸਬੰਧੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਜਾਂ ਨਿਰਾ ਫਾਰਸੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਸੀ। {{gap}}ਪੈਹਲੀ ਕਿਸਮ ਵਿਚ-ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਹਿੰਦੀ, ਬੰਗਾਲੀ, ਗੁਜਰਾਤੀ ਆਦਿ ਬੋਲੀਆਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ। {{gap}}ਦੂਜੀ ਵਿਚ-ਫਾਰਸੀ, ਉਰਦੂ, ਸਿੰਧੀ ਆਦਿ।<noinclude>{{center|-੫੮-}}</noinclude> nmrmeo931iniukf4jhbgvey4ry8345p 250 6547 196996 195443 2025-07-02T13:57:40Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਸੋਧਣਾ */ 196996 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{gap}}ਪੰਜਾਬੀ ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਮੇਲ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਪੈਹਲੀ ਕਿਸਮ ਵਿਚ ਅਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਦਖਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। {{gap}}ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸੁਹੱਪਨ ਅਰ ਜੋਸ਼ ਤੇ ਹੈ ਪਰ '''ਸਚਿਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾ''' ਆਈ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਛਡਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਕੁਦਰਤ ਅਰ ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਸਬਕ ਸਿਖਿਆ ਹੈ ਅਰ ਓਸੇ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਰਚਨਾ ਦੀ ਨਕਲ ਹੈ। {{gap}}ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜੋੜ ਤੋੜ, ਮੁਬਾਲਗੇ ਅਰ '''ਫਾਰਸੀ ਕਵਿਤਾ''' ਅਸਤ ਤੋਂ ਢੇਰ ਕੰਮ ਲਿਤਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਲ ਰੂਪ ਛਡ ਦਿਤਾ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਵਟ, ਸ਼ੰਗਾਰ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦਿਤਾ ਹੈ। ਗਲ ਕੀ ਅਸਲ ਪਿੰਡਾ ਛਡ ਕਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਈ ਫੜਿਆ ਹੈ। ਖਿਆਲ ਇਕ ਲੜੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਪਰੋਏ, ਹਾਂ ਐਪਰ ਇਕ ਖਿਆਲ ਨੂੰ ਬੜਾ ਉੱਚਾ ਖਿਚ ਕੇ ਲੈ ਗਏ ਹਨ, ਇਸ ਗੜਬੜ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਗਜ਼ਲਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਖਿਆਲ (Idea) ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਮਿਲਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। {{gap}}ਮੈਂ ਏਹਨਾਂ ਦੋਹਵਾਂ ਘਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਉਰਦੂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿਧ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਰਾਵਾਂ ਤੇ ਈ ਛਡਦਾ ਹਾਂ। {{gap}}ਮੌਲਾਨਾ “ਆਜ਼ਾਦ" ਅਪਨੀ ਪ੍ਰਸਿਧ ਪੁਸਤਕ ਆਬੇਹਿਆਤ' ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: {{gap}}'''“ਅਜ਼ਾਦ',ਦਾ ਖਿਆਲ''' "ਭਾਸ਼ਾ ਕਾ ਫਸੀਹ ਇਸਤਆਰਾ ਕੀ ਤਰਫ਼ ਭੂਲ ਕਰ ਭੀ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਰਖਦਾ। ਜੋ ਜ ਲੁਤਫ਼ ਆਖੋਂ ਸੇ ਦੇਖਤਾ ਔਰ ਜਿਨ ਖੁਸ਼ ਅਵਾਜ਼ੋਂ ਕੋ ਸੁਨਤਾ ਹੈ; ਯਾ ਜਿਨ ਖੁਸ਼ਬੂਈਓਂ ਕੋ ਸੂੰਘਤਾ ਹੈ, ਉਨ ਹੀਂ ਕੋ<noinclude>{{center|-੪੯-}}</noinclude> 6anvqoxkodq5yub4cio1bm9cs9tjhng 196999 196996 2025-07-02T14:51:54Z Charan Gill 36 196999 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{gap}}ਪੰਜਾਬੀ ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਮੇਲ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਪੈਹਲੀ ਕਿਸਮ ਵਿਚ ਅਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਦਖਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। '''ਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾ''' {{gap}}ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸੁਹੱਪਨ ਅਰ ਜੋਸ਼ ਤੇ ਹੈ ਪਰ ਸਚਿਆਈ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਛਡਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਕੁਦਰਤ ਅਰ ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਸਬਕ ਸਿਖਿਆ ਹੈ ਅਰ ਓਸੇ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਰਚਨਾ ਦੀ ਨਕਲ ਹੈ। '''ਫਾਰਸੀ ਕਵਿਤਾ''' {{gap}}ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜੋੜ ਤੋੜ, ਮੁਬਾਲਗੇ ਅਰ ਅਸਤ ਤੋਂ ਢੇਰ ਕੰਮ ਲਿਤਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਲ ਰੂਪ ਛਡ ਦਿਤਾ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਵਟ, ਸ਼ੰਗਾਰ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦਿਤਾ ਹੈ। ਗਲ ਕੀ ਅਸਲ ਪਿੰਡਾ ਛਡ ਕਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਈ ਫੜਿਆ ਹੈ। ਖਿਆਲ ਇਕ ਲੜੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਪਰੋਏ, ਹਾਂ ਐਪਰ ਇਕ ਖਿਆਲ ਨੂੰ ਬੜਾ ਉੱਚਾ ਖਿਚ ਕੇ ਲੈ ਗਏ ਹਨ, ਇਸ ਗੜਬੜ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਗਜ਼ਲਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਖਿਆਲ (Idea) ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਮਿਲਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। {{gap}}ਮੈਂ ਏਹਨਾਂ ਦੋਹਵਾਂ ਘਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਉਰਦੂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿਧ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਰਾਵਾਂ ਤੇ ਈ ਛਡਦਾ ਹਾਂ। {{gap}}ਮੌਲਾਨਾ “ਆਜ਼ਾਦ" ਅਪਨੀ ਪ੍ਰਸਿਧ ਪੁਸਤਕ ਆਬੇਹਿਆਤ' ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: '''“ਅਜ਼ਾਦ',ਦਾ ਖਿਆਲ''' "ਭਾਸ਼ਾ ਕਾ ਫਸੀਹ ਇਸਤਆਰਾ ਕੀ ਤਰਫ਼ ਭੂਲ ਕਰ ਭੀ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਰਖਦਾ। ਜੋ ਜ ਲੁਤਫ਼ ਆਖੋਂ ਸੇ ਦੇਖਤਾ ਔਰ ਜਿਨ ਖੁਸ਼ ਅਵਾਜ਼ੋਂ ਕੋ ਸੁਨਤਾ ਹੈ; ਯਾ ਜਿਨ ਖੁਸ਼ਬੂਈਓਂ ਕੋ ਸੂੰਘਤਾ ਹੈ, ਉਨ ਹੀਂ ਕੋ<noinclude>{{center|-੪੯-}}</noinclude> 00r9vg5oy22crtq9315imjsl2tw6193 197000 196999 2025-07-02T14:53:29Z Charan Gill 36 197000 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{gap}}ਪੰਜਾਬੀ ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਮੇਲ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਪੈਹਲੀ ਕਿਸਮ ਵਿਚ ਅਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਦਖਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। '''ਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾ''' {{gap}}ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸੁਹੱਪਨ ਅਰ ਜੋਸ਼ ਤੇ ਹੈ ਪਰ ਸਚਿਆਈ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਛਡਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਕੁਦਰਤ ਅਰ ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਸਬਕ ਸਿਖਿਆ ਹੈ ਅਰ ਓਸੇ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਰਚਨਾ ਦੀ ਨਕਲ ਹੈ। '''ਫਾਰਸੀ ਕਵਿਤਾ''' {{gap}}ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜੋੜ ਤੋੜ, ਮੁਬਾਲਗੇ ਅਰ ਅਸਤ ਤੋਂ ਢੇਰ ਕੰਮ ਲਿਤਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਲ ਰੂਪ ਛਡ ਦਿਤਾ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਵਟ, ਸ਼ੰਗਾਰ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦਿਤਾ ਹੈ। ਗਲ ਕੀ ਅਸਲ ਪਿੰਡਾ ਛਡ ਕਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਈ ਫੜਿਆ ਹੈ। ਖਿਆਲ ਇਕ ਲੜੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਪਰੋਏ, ਹਾਂ ਐਪਰ ਇਕ ਖਿਆਲ ਨੂੰ ਬੜਾ ਉੱਚਾ ਖਿਚ ਕੇ ਲੈ ਗਏ ਹਨ, ਇਸ ਗੜਬੜ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਗਜ਼ਲਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਖਿਆਲ (Idea) ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਮਿਲਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। {{gap}}ਮੈਂ ਏਹਨਾਂ ਦੋਹਵਾਂ ਘਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਉਰਦੂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿਧ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਰਾਵਾਂ ਤੇ ਈ ਛਡਦਾ ਹਾਂ। '''“ਅਜ਼ਾਦ',ਦਾ ਖਿਆਲ''' {{gap}}ਮੌਲਾਨਾ “ਆਜ਼ਾਦ" ਅਪਨੀ ਪ੍ਰਸਿਧ ਪੁਸਤਕ ਆਬੇਹਿਆਤ' ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:- "ਭਾਸ਼ਾ ਕਾ ਫਸੀਹ ਇਸਤਆਰਾ ਕੀ ਤਰਫ਼ ਭੂਲ ਕਰ ਭੀ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਰਖਦਾ। ਜੋ ਜ ਲੁਤਫ਼ ਆਖੋਂ ਸੇ ਦੇਖਤਾ ਔਰ ਜਿਨ ਖੁਸ਼ ਅਵਾਜ਼ੋਂ ਕੋ ਸੁਨਤਾ ਹੈ; ਯਾ ਜਿਨ ਖੁਸ਼ਬੂਈਓਂ ਕੋ ਸੂੰਘਤਾ ਹੈ, ਉਨ ਹੀਂ ਕੋ<noinclude>{{center|-੪੯-}}</noinclude> gx60dcjeoy5s1seq0kh31s2va1yxkc9 197001 197000 2025-07-02T14:54:03Z Charan Gill 36 197001 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>{{gap}}ਪੰਜਾਬੀ ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਮੇਲ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਪੈਹਲੀ ਕਿਸਮ ਵਿਚ ਅਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਦਖਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। '''ਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾ''' {{gap}}ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸੁਹੱਪਨ ਅਰ ਜੋਸ਼ ਤੇ ਹੈ ਪਰ ਸਚਿਆਈ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਛਡਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਕੁਦਰਤ ਅਰ ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਸਬਕ ਸਿਖਿਆ ਹੈ ਅਰ ਓਸੇ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਰਚਨਾ ਦੀ ਨਕਲ ਹੈ। '''ਫਾਰਸੀ ਕਵਿਤਾ''' {{gap}}ਏਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜੋੜ ਤੋੜ, ਮੁਬਾਲਗੇ ਅਰ ਅਸਤ ਤੋਂ ਢੇਰ ਕੰਮ ਲਿਤਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅਸਲ ਰੂਪ ਛਡ ਦਿਤਾ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਵਟ, ਸ਼ੰਗਾਰ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦਿਤਾ ਹੈ। ਗਲ ਕੀ ਅਸਲ ਪਿੰਡਾ ਛਡ ਕਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਈ ਫੜਿਆ ਹੈ। ਖਿਆਲ ਇਕ ਲੜੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਪਰੋਏ, ਹਾਂ ਐਪਰ ਇਕ ਖਿਆਲ ਨੂੰ ਬੜਾ ਉੱਚਾ ਖਿਚ ਕੇ ਲੈ ਗਏ ਹਨ, ਇਸ ਗੜਬੜ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਗਜ਼ਲਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਖਿਆਲ (Idea) ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਮਿਲਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। {{gap}}ਮੈਂ ਏਹਨਾਂ ਦੋਹਵਾਂ ਘਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਉਰਦੂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿਧ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਰਾਵਾਂ ਤੇ ਈ ਛਡਦਾ ਹਾਂ। '''“ਅਜ਼ਾਦ',ਦਾ ਖਿਆਲ''' {{gap}}ਮੌਲਾਨਾ “ਆਜ਼ਾਦ" ਅਪਨੀ ਪ੍ਰਸਿਧ ਪੁਸਤਕ ਆਬੇਹਿਆਤ' ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:- "ਭਾਸ਼ਾ ਕਾ ਫਸੀਹ ਇਸਤਆਰਾ ਕੀ ਤਰਫ਼ ਭੂਲ ਕਰ ਭੀ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਰਖਦਾ। ਜੋ ਜ ਲੁਤਫ਼ ਆਖੋਂ ਸੇ ਦੇਖਤਾ ਔਰ ਜਿਨ ਖੁਸ਼ ਅਵਾਜ਼ੋਂ ਕੋ ਸੁਨਤਾ ਹੈ; ਯਾ ਜਿਨ ਖੁਸ਼ਬੂਈਓਂ ਕੋ ਸੂੰਘਤਾ ਹੈ, ਉਨ ਹੀਂ ਕੋ<noinclude>{{center|-੪੯-}}</noinclude> lclqb7eth5mddogmojnpllso6rl944q 250 6548 196997 195445 2025-07-02T14:12:24Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਸੋਧਣਾ */ 196997 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਅਪਨੀ ਮੀਠੀ ਜ਼ਬਾਨ ਸੇ ਬੇ ਤਕਲਫ਼, ਬੇ ਮੁਬਾਲਗ਼, ਸਾਫ਼, ਸਾਫ਼ ਕੈਹ ਦੇਤਾ ਹੈ॥" {{gap}}ਗੱਲ ਕੀ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਕਵੀ ਸਚਿਆਈ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਛਡਦੇ ਫਾਰਸੀ ਉਰਦੂ ਦੇ ਕਵੀ 'ਏਕ ਬਲਵੰਤ ਜੁਵਾਨ ਕੀ ਤਾਰੀਫ ਕਰੇਂਗੇ ਤੋਂ ਰੁਸਤਮ, ਤਹਮਤਨ, ਅਸਫੰਦਯਾਰ ਰੂਈਂਤਨ, ਸ਼ੇਰੇ ਬੇਸ਼ਾਏ ਦਗਾ, ਨਿਹੰਗੇ ਕੁਲਜ਼ਮ ਹੇਜਾ, ਵਗ਼ੈਰਾ ੨ ਲਿਖ ਕਰ ਸਫੇਹ ਸਿਆਹ ਕਰ ਦੇਂਗੇ, ਲੇਕਨ ਉਸ ਕੀ ਬਲੰਦ ਗਰਦਨ, ਭਰੇ ਹਏ ਡੰਕਰ, ਚੌੜਾ ਸੀਨਾ, ਬਾਜ਼ੂਓਂ ਕੀ ਗੁਲਾਵਟ, ਪਤਲੀ ਕਮਰ, ਗ਼ਰਜ਼ ਖੁਸ਼ਨਮਾਂ ਬਦਨ ਔਰ ਮੌਜ਼ੂੰ ਡੀਲ ਡੌਲ ਭੀ ਏਕ ਅੰਦਾਜ਼ ਰਖਤਾ ਹੈ, ਉਸਕੀ ਆਪਨੀ ਦਲਾਵਰੀ ਔਰ ਜ਼ਾਤੀ ਬਹਾਦਰੀ ਭੀ ਆਖਰ ਕੁਛ ਨਾ ਕੁਛ ਹੋ ਜਿਸਕੇ ਕਾਰਨਾਮੋਂ ਨੇ ਉਸੇ ਆਪਨੇ ਐਹਦ ਮੇਂ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਕਰ ਰਖਾਂ ਹੈ, ਇਸੀ ਕੋ ਏਕ ਵਜ਼ਾ ਸੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਅਦਾ ਕਰਤੇ। ਜਿਸੇ ਸੁਨ ਕਰ ਮੁਰਦਾਰ ਖਿਆਲੋਂ ਮੇਂ ਅਕੜ ਤਕੜ ਔਰ ਕੁਮਲਾਏ ਹੂਏ ਦਿਲੋਂ ਮੇਂ ਉਮੰਗ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਏ॥ {{gap}}ਅਜ਼ਾਦ ਜੀ ਦਾ ਉੱਪਰਲਾ ਲੇਖ ਬਿਲਕੁਲ ਸੱਚਾ ਹੈ। ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਅੱਖੋਂ ਦੂਰ ਰਖਦੀ ਹੈ, ਅਰ ਬਾਹਰਲੀ ਬਨਾਵਟ ਤੋਂ ਮਰਦੀ ਹੈ, ਫੇਰ ਇਕ ਥਾਂ ਉਰਦੂ ਦੀ ਬਾਬਤ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:- {{gap}}“ਬੇਸ਼ਕ ਹਮਾਰੀ ਤਰਜ਼ੇ ਬਿਆਨ ਅਪਨੀ ਚੁਸਤ ਬੰਦਸ਼ ਔਰ ਕਾਫੀਓਂ ਕੇ ਮੁਸਲਸਲ ਖਟਕੋਂ ਕਾਨੋਂ ਕੋ ਅੱਛੀ ਤਰਹ ਖਬਰ ਕੇ ਕਰਤੀ ਹੈ। ਅਪਨੇ ਰੰਗੀਨ ਅਲਫ਼ਾਜ਼ ਔਰ ਨਾਜ਼ਕ ਮਜ਼ਮੂਨੋਂ ਸੇ ਖਿਆਲ ਮੇਂ ਸ਼ੋਖੀ ਕਾ ਲੁਤਫ ਪੈਦਾ ਕਰਤੀ ਹੈ। ਸਾਥ ਉਸਕੇ ਮੁਬਾਲਗਾਏ ਕਲਾਮ ਔਰ ਇਬਾਰਤ ਕੀ ਧੂਮ ਧਾਮ ਸੇ ਜ਼ਮੀਨ ਆਸਮਾਨ ਕੋ ਤੈਹ ਵੋ ਬਾਲਾ ਕਰ ਦੇਤੀ ਹੈ ਮਗਰ ਅਸਲ ਮਕਸਦ ਯਾਨੇ ਦਿਲ<noinclude>{{center|-੬੦-}}</noinclude> tbb3y4bcalz9zdoe8ectsonxysbnx9r 250 6549 196998 195446 2025-07-02T14:31:04Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਸੋਧਣਾ */ 196998 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਅਸਰ ਯਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਵਾਕਫ਼ੀਅਤ ਢੂੰਡੋ ਤੋਂ ਜ਼ਰਾ ਨਹੀਂ॥’, {{gap}}ਏਸੇ ਗਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਮੌਲਾਨਾ “ਹਾਲੀ” ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਨੇ ਦੀਵਾਨ ਦੇ ਦੀਬਾਚੇ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:+"ਯੇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਹਮਾਰੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਮਾਂ ਖੁਲਾਫ਼ੀਏ ਅਬਾਸੀਆਂ ਕੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਸੇ ਲੋਕ ਆਜ ਤਕ ਝੂਠ ਔਰ ਮੁਬਾਲਗਾ ਬ੍ਰਾਬਤ ਤ੍ਰਕੀ ਕਰਤਾ ਚਲਾ ਆਇਆ ਹੈ ਔਰ ਸ਼ਾਇਰ ਕੇ ਲੀਏ ਝੂਠ ਬੋਲਨਾ ਸਿਰਫ ਜਾਇਜ਼ ਹੀ ਨਹੀ ਰਖਾ ਗਿਆ ਬਲਕਿ ਉਸ ਕੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਕਾ ਜ਼ੇਵਰ ਸਮਝਾ ਗਿਆ ਹੈ॥" {{gap}}ਏਹ ਤੇ ਜੇ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਫੋਟੋ, ਇਕ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਸਿਧ ਉਰਦੂ ਦੇ ਕਵੀ ਤੇ ਲਿਖਾਰੀ ਦੀ ਲੇਖਣੀ ਤੋਂ ਸਚਾਈ ਤੇ ਮੂਲੋਂ ਈ ਉਰਦੂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚੋਂ ਜਾ ਚੁਕੀ। {{gap}}ਹਾਲੀ ਜੀ ਫੇਰ ਲਿਖਦੇ ਹੈਨ-“ਦੂਸਰੀ ਨਿਹਾਇਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਬਾਤ ਯੇਹ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੇਅਰ ਮੇਂ ਜਹਾ ਤਕ ਮੁਮਕਨ ਹੋ ਹਕਾਕਤ ਔਰ ਰਾਸਤੀ ਕਾ ਸਰ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹਾਥ ਸੇ ਦੇਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਏ॥" {{gap}}ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗਜ਼ਲ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਦੀਵਾਨ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੇ ਹੀ ਭਰੇ ਪਏ ਹੈਨ ਅਰ ਏਹ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕੀ ਹੈ? ਇਕ ਇਸ਼ਕੀਆ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਦੀ ਪੁੜੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਜ਼ਮੂਨ ਦੀ ਇਕ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ। ਇਕ ਬੈਂਤ ਕਬਰ ਤੇ ਫੁੱਲ ਚੜਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜਾ ਜ਼ੁਲਫਾਂ ਦੇ ਸੱਪ ਲੜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਦੀ ਮੈਲ ਕਦੀ “ਬਿਰਹਾ" ਕਦੀ “ਰਕਬ" ਦਾ ਆਨਾ, ਕਦੀ ਯਾਰ ਦਾ ਸੰਨਤ ਨਾਲ ਬੁਲਾਨਾ। {{gap}}ਗੱਲ ਕੀ ਇਕ ਗਜ਼ਲ ਵਿਚ ਸੌ ਮਜ਼ਮੂਨ, ਖਿਚੜੀ ਬਨਾਈ ਹੈ ਪਰ ਸਵਾਦਲੀ, ਚਾਹੇ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਰੀਤੀ ਦਾ ਲਹੂ ਵੀਟਿਆ, ਪਰ ਨਵਾਂ ਨਖਰਾ ਕਰ ਵਖਾਇਆ ਅਰ ਗਜ਼ਲ ਦੇ ਅਸਲੀ ਅਰਥ ਵੀ ਹੈਨ, ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਦੀਆਂ ਗਲਾਂ। ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਕਿਧਰੇ<noinclude>{{center|-੬੧- }}</noinclude> hd5x1ro1588pxg83ip1wj7ler967pje 250 6550 197035 195447 2025-07-03T07:00:25Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਸੋਧਣਾ */ 197035 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>੨ ਕਿਸੇ ਇਕ ਸ਼ੇਅਰ ਵਿਚ ਇਕ ਮਜ਼ਮੂਨ ਨੂੰ ਅਪਨੀ ਸੋਚ ਦੀ ਉਡਾਰੀ ਨਾਲ ਏਡਾ ਉਚਾ ਲੈ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਅਸਮਾਨ ਦੀਆਂ ਟਾਕੀਆਂ ਲਾਹੀਆਂ। ਘਾਟਾ ਹੈ ਤੇ ਏਹ ਕਿ "ਹਾਰਮਨੀ" ਮਲਾਉਨੀ ਨਹੀਂ। ਫੇਰ ਗਜ਼ਲ ਦੇ ਮਜ਼ਮੂਨ ਵੱਲ ਤੱਕੋ ਤਾਂ ਪਿਆਰ ਇਸ ਨਾਲ ਬਾਲਕਾਂ ਜਾਂ ਅਲੂੰਏਂ ਗਭਰੂਆਂ ਨਾਲ। ਏਹ ਅਖਲਾਕੀ ਹਨੇਰ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਤੋਂ ਆਇਆ। {{gap}}ਹਾਲੀ ਜੀ ਬੜੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਢੰਡੋਰਾ ਦਿੰਦੇ ਹੈਨ ਕਿ ਇਸ ਭੈੜੀ ਰੀਤੀ ਨੂੰ ਛੱਡੋ। ਪ੍ਰੇਮ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਮਰਦ ਅਰ ਇਸਤ੍ਰੀ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗ਼ਜ਼ਲ ਵਿੱਚ ਜੋ ਇਸ਼ਕ ਹੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਰਚਨਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਿਉਂ ਜਾਵੇ। ਪਰ ਹਾਲੀ ਜੀ ਏਹ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹੈਨ ਕਿ ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲਖਨ ਰੂਪ ਪੌਸ਼ਾਕ ਹਾਰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਜੀਆਂ ਦੇ ਵਲਵਲੇ ਆਦਿ ਨੂੰ ਖੁਲ੍ਹੇ ਲਫਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਦਸਨਾ ਚਾਹੀਏ ਕਿਉਂ ਜੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਪਨੀ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਦਾ ਪਰਦਾ ਦੂਸਰਿਆ ਅਗੇ ਖੋਲ੍ਹਨਾ ਹੈ ਅਰ ਏਹ ਉਸ ਕੌਮ ਲਈ ਜੋ ਪਰਦਾ ਰਖਦੀ ਹੈ ਠੀਕ ਨਹੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਇ ਵਿਚ ਅਜੇਹੇ ਪਦ ਵਰਤਨੇ ਚਾਹਏ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਨ ਲਗੇ ਕਿ ਪਿਆਰਾ ਮਾਸ਼ੂਕ ਮਰਦ ਹੈ ਜਾਂ ਤ੍ਰੀਮਤ। ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਹਾਲੀ ਜੀ ਜੇਹੋ ਜੇਹੇ ਕਵੀ ਦੀ ਲੇਖਨੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲਿਆਂ ਵੇਖਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲੀ ਜੀ ਨੇ ਅਪਨੇ ਪੈਹਲੇ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਆਪ ਹੀ ਕਰ ਦਿਤੀ। ਸਚਾਈ ਨੂੰ ਛਡਕੇ ਝੂਠ ਲਿਖਾਇਆ। ਹਾਲੀ ਜੀ ਨੇ ਇਕ Moralist; ਅਖਲਾਕੀ ਸੁਧਾਰਕ ਦਾ (ਪਾਰਟ) ਸਵਾਗ ਭਰਦੇ ਹੋਇਆਂ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਅਸਲੀਤ ਨੂੰ ਗਵਾ ਦਿਤਾ। ਭਲਾ ਜੀ ਕੋਈ ਦਸੇ ਜਦ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅਪਨੇ ਪਿਆਰੇ ਦਾ ਪਤਾ ਈ ਨਹੀਂ ਕੀ ਵਸਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਪਿਆਰ ਕੀ ਅਰ ਉਸ ਪਿਆਰ ਦੇ ਵਲਵਲੇ ਕੀ। ਜਦ ਮਨ ਵਿਚ ਖਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਬਿਰਹਾ ਨਹੀਂ, ਪ੍ਰੇਮ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂ?<noinclude>{{center|-੬੨-}}</noinclude> 3154499gse27r8cui73d88drl27olmw 250 6551 197036 195448 2025-07-03T07:08:03Z Taranpreet Goswami 2106 /* ਸੋਧਣਾ */ 197036 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Taranpreet Goswami" /></noinclude>ਜੋ ਪਿਆਰਾ ਫਰਜ਼ੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਵਿਤਾ ਕੀ? ਜਦ ਹਾਲੀ ਜੇਹੇ ਕਵੀ ਨੇ ਏਹ ਟਪਲਾ ਖਾਦਾ ਤਾਂ ਉਰਦੂ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਕਵੀਆਂ ਦਾ ਰੱਬ ਹ ਰਾਖਾ, ਜਿਨਾਂ ਨੇ ਹਾਲੀ ਜੀ ਦੇ ਲਿਖਨ ਮੂਜਬ ਝੂਠ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਗੈਹਣਾ ਮਿਥਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। {{gap}}ਹਾਲੀ ਜੀ ਨੇ ਇਕ ਦੋ ਹੋਰ ਥਾਂ ਵੀ ਟਪਲੇ ਖਾਦੇ ਹਨ। ਜੀਕਰ ਇਕ ਥਾਂ ਲਿਖਦੇ ਹੈਨ: “ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਦਰੀ ਜ਼ਬਾਨ ਸੇ ਬੇਹਤਰ ਔਰ ਸੈਹਲਤਰ ਕੋਈ ਆਲਾ ਇਜ਼ਹਾਰੇ ਖਿਆਲਾਤ ਕਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਤਾ" ਏਹ ਗੱਲ ਬਿਲਕੁਲ ਸਚੀ ਹੈ ਹਾਲੀ ਜੀ ਲਾਰਡ ਮਕਾਲੇ ਦੇ ਲੇਖ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਪਨੇ ਖਿਆਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਨੇ ਪਰ ਅਗੇ ਚਲਕੇ ਲਿਖਦੇ ਹੈਨ: ਇਸ ਕੇ (ਉਰਦੂ) ਸਿਵਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਕੀ “ਤਮਾਮ ਜ਼ਿੰਦਾ ਜ਼ਬਾਨੋਂ ਮੇਂ ਬਿਲ ਫ਼ੇਲ ਕੋਈ ਜ਼ਬਾਨ ਐਸੀ ਨਹੀਂ ਮਾਲੂਮ ਹੋਤੀ ਜਿਸਮੇਂ ਉਰਦੂ ਕੇ ਬਰਾਬਰ ਸ਼ੇਅਰ ਕਾ ਜ਼ਖੀਰਾ ਮੌਜੂਦ ਹੋ, ਇਸ ਲੀਏ ਯੇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੁਨਾਸਬ ਮਾਲੂਮ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹਮਾਰੇ ਹਮਵਤਨੋਂ ਮੇਂ ਜੋ ਸ਼ਖਸ ਸ਼ੇਅਰ ਕੋਹਨਾ ਅਖਤਿਅਰ ਕਰੇ ਵੁਹ ਉਰਦੂ ਹੀ ਕੋ ਅਪਣੇ ਖਿਆਲਾਤ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨੇ ਕਾ ਆਲਾ ਕਚਾਰ ਦੇ"। {{gap}}ਹਾਲੀ ਜੀ ਅਪਨੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪੇ ਹੀ ਝੂਠਾਂਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਿਆਏ ਦੇ ਅਸੂਲਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਉਰਦੂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਮੁਲਕ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਬਨਾਣ ਦੇ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ ਮਸਤ ਹਾਲੀ ਜੀ ਨੇ ਸਭ ਅਪਨੇ ਪੈਹਲੇ ਲੇਖਾਂ ਤੇ ਚੌਂਕਾ ਫੇਰ ਦਿਤਾ। ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਢੇਰ ਭੰਡਾਰ। ਹਾਂ ਜੀ ਕਾਹਦਾ ਭੰਡਾਰ, ਗਜ਼ਲਾਂ ਦੇ ਦੀਵਾਨਾਂ ਦਾ, ਝੂਠ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਦਾ, ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਾਲੀ ਜੀ ਆਪ ਨਿੰਦ ਚੁਕੇ। ਏਸ ਭੰਡਾਰ ਤੇ ਏਡਾ ਮਾਨ ਕਿ ਉਰਦ ਦਾ ਰਾਜ ਫ਼ੈਲੇ ਜਹਾਨ। ਹੇ ਰੱਬ ਜੀ! ਪੱਖਪਾਤ ਦੀ ਵੀ ਹੱਦ ਲੋੜੀਏ। ਇਸ ਮਲੜ੍ਹ<noinclude>{{center|--੬੩--}}</noinclude> 4sum8cmwxvkmqoadaui8cf45oe4qm8a 250 14285 197015 164401 2025-07-03T01:58:23Z Ashwinder sangrur 2332 197015 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Karamjit Singh Gathwala" /> {{center|(੯੧)}}</noinclude>ਤਦਹੁ ਪੈਰੀ ਖੜਾਵਾਂ ਕਾਠ ਕੀਆਂ। ਹਥਿ ਆਸਾ। ਸਿਰਿ ਰਸੇ ਪਲੇਟੇ, ਬਾਹਾਂ, ਜਾਂਘਾਂ ਰਸੇ ਪਲੇਟੇ। ਮਥੇ ਟਿਕਾ ਬਿੰਦੂਲੀ ਕਾ| ਤਦਹਂ ਨਾਲਿ ਸੈਦੋ ਜਟੁ ਜਾਤ ਘੇਹੋ ਥਾ*। ਤਦਹੁਂ ਬਾਬਾ ਧਨਾਸਰੀ ਦੇਸਿ ਜਾਇ ਨਿਕਲਿਆ।ਤਬ ਕੋਈ ਦਿਨ ਊਹਾ ਰਹੈ। ਤਬ ਰਾਤਿ ਕੈ ਸਮੈਂ ਸੈਦੋ ਅਤੈ ਸੀਹੋ ਜਾਤ ਪੇਹੋ ਦੋ ਦਰੀਆਇ ਜਾਵਨਿ, ਸੇਵਾ ਕਰਨਿ ਪਹਿਰ ਰਾਤਿ ਰਹਂਦੀ ਨੂੰ ਜਾਵਨਿ।ਅਤੈ ਮਨਿ ਵਿਚਿ ਧਾਰਨਿ ਗੁਰੂ ਖੋਆਜੇ ਤੇ ਪਾਈ ਹੈ ਂ। ਤਉ ਗੁਰੂ ਉਤੈ ਥਾਇ ਪਾਈ ਹੈ।ਇਕ ਸਖੈB ਓਨਾਂ ਆਖਿਆ, “ਜੋ ਅਸੀ ਭੀ ਸੇਵਾ ਕਰਾ ਤਿਤਦਰੁ'। ਏਕ ਦਿਨ, ਇਕ ਰਾਤਿ ਕਉ ਦੇਖਨਿ ਤਾ ਇਕੁ ਮਰਦੁ ਚਲਿਆ ਆਂਵਦਾ ਹੈ, ਹਥਿ ਮਛੀ ਹੈਸ। ਤਾਂ ਓਸੁ ਮਰਦ ਪੁਛਿਆ, “ਤੁਸੀਂ ਕਉਣ ਹਉ? ਤਦਹੁਂ ਸੈਦੋ ਅਤੈ ਸੀਹੋਂ ਬੋਲਿਆ 'ਜੋ ਅਸੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕੇ ਸਿਖ ਹਾਂ'। ਤਬ ਰਾਤਿ ਕੈ ਸਮੈ ਉਸ ਮਰਦ ਪੁਛਿਆ “ਤੁਸੀ ਕਹਾਂ ਚਲੇ ਹਉ?” ਤਬ ਸੈਦੋ ਬੋਲਿਆ ਜੋ ‘ਜੀ ਅਸੀਂ ਨਿਤਾਪ੍ਰਤ ਪਹਰੁ ਰਾਤਿ ਨੂ ਖੋਆਜੇ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਣਿ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਅਸਾਡੈ ਗੁਰੂ ਖੋਆਜੇ ਤੇ ਹੀ ਪਾਇਆ ਹੈD'। ਤਬ ਸੈਦੋ ਪੁਛਿਆ “ਜੀ ਤੁਸੀ ਕਉਣ ਹਉ? ਕਿਥੈ ਜਾਵਹੁਗੇ?' ਤਬ ਓਹੁ ਮਰਦੂ ਬੋਲਿਆ, ਜੋ 'ਮੈਂ ਖੋਆਜਾ ਹਾਂ, ਗੁਰੂ ਪਾਸਿ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ, ਨਿਤ- ਪ੍ਰਤਿ ਇਤੁ ਸਮੈ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਸੇਵਾ ਕਰਣ। ਅਜੁ ਮਛਲੀ ਭੇਟਿ ਲੈ ਚਲਿਆ ਹਾਂ। ਤਬ ਸੈਦੋ ਸੀਹੋਂE ਆਇ ਪੈਰੀ ਪਏ, ਆਖਿਓਨੈ, “ਜੀ! ਅਸੀ ਆਖਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ -ਗੁਰੂ ਤੁਸਾਂ ਤੇ ਪਾਇਆ ਹੈ-ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਖਦੇ ਹਉ, ਜੋ-ਅਸੀ ਨਿਤਾਪ੍ਰਤ ਸੇਵਾ ਕਰਣਿ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਜੁ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਭੇਟਿ ਮਛੁਲੀ ਲੈ ਚਲੇ ਹਾਂ।ਤਦ ਖੁਆਜੇ ਖਿਦਰਿ ਆਖਿਆ, 'ਏ ਸਾਹਿਬ ਕੇ ਲੋਕ! ਮੈਂ ਪਾਣੀ ਹਾਂ, ਅਤੈ ਓਹੁ ਪਉਣੁ ਗੁਰੂ ਹੈ, ਮੈ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸਤੇ ਉਪਜਿਆ ਹਾਂ, ਅਰੁ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਮਹਿ ਸਮਾਇ ਗਇਆ ਹਾਂ'। ਤਬ ਸੈਦੋ ਅਤੇ ਸੀਹੋ ਜਾਤਿ ਘੇਹੋ ਦੋਵੈ ਸਿਖ ਆਇ ਗੁਰੂ ਪਾਸਿ ਪੈਰੀ ਪਏ। ਤਦਹੁਂ ਗੁਰੂ ਪੁਛਿਆ, “ਅਜੁ ਤੁਸੀ ਇਸ ਵਖਤੇ ਕਿਉਂ {{rule}}<noinclude>*“ਸੈਦੇ ਜਟੁ ਜਾਤ ਘੇਹੋ ਥਾ' ਦੀ ਥਾਂ ਹਾ; ਵਾ: ਨੁ: ਵਿਚ ਐਉਂ ਹੈ—“ਸੈਦੋ ਤੇ ਘੇਹੋ ਜੱਟ ਨਾਲ ਥੇ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਮੁਰਾਦ''ਤਨਾਸਰਮ' ਤੋਂ ਹੋਵੇ। ਹਾ:ਵਾ: ਨੁ: ਵਿਚ ਏਥੇ ਪਾਠ ਹੈ “ਸੈਦੋ ਅਤੇ ਘੇਹੋ ਦੋਵੇਂ ਸੀਹੋ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ; ਅਗੇ ਜਾਕੇ ਸੈਦੋ ਦੀ ਜਾਤ ਪੇਹੋ ਏਸ ਨੁਸਖੇ ਵਿਚ ਬੀ ਲਿਖੀ ਹੈ,ਦੇਖੋ ਸਾਖੀ ੪੬ ਦੀ ਅਖੀਰਲੀ ਸਤਰ, ਸੀਹੋਂ ਤੇ ਸੈਦੋ ਦੋਇ ਜਾਤ ਦੇ ਘੇਹੋ ਸਿਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। A ਜੋ ਗੁਰੂ..'ਤੋਂ..ਪਾਈ ਹੈ ਏਹ ਪਾਠ ਹਾ: ਵਾ:ਨੁ: ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। B“ਪਾਠਾਂਤ ‘ਸਮੈਂ। C‘ਅਤੇ ਸੀਂਹੋਂ ਹਾ: ਵਾ: ਨੁ: ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਏਥੇ “ਅਸੀਂ ਭੀ ਖੁਆਜੇ ਪਾਸ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ? ਪਾਠ ਹਾ:ਵਾ:ਨੁ: ਵਿਚ ਵਾਧੂਹੈ। E“ਸੀਹੋਂ' ਦੀ ਥਾਂ ਹਾਂ: ਵਾ: ਨੁਸਖ਼ੇ ਵਿਚ ਪਾਠ “ਘੇਹੋ ਹੈ।</noinclude> 49k04k8l8gfxc707lxkjwj0vdwoqqji 197016 197015 2025-07-03T02:00:44Z Ashwinder sangrur 2332 /* ਸੋਧਣਾ */ 197016 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Ashwinder sangrur" /> {{center|(੯੧)}}</noinclude>ਤਦਹੁ ਪੈਰੀ ਖੜਾਵਾਂ ਕਾਠ ਕੀਆਂ। ਹਥਿ ਆਸਾ। ਸਿਰਿ ਰਸੇ ਪਲੇਟੇ, ਬਾਹਾਂ, ਜਾਂਘਾਂ ਰਸੇ ਪਲੇਟੇ। ਮਥੇ ਟਿਕਾ ਬਿੰਦੂਲੀ ਕਾ| ਤਦਹਂ ਨਾਲਿ ਸੈਦੋ ਜਟੁ ਜਾਤ ਘੇਹੋ ਥਾ*। ਤਦਹੁਂ ਬਾਬਾ ਧਨਾਸਰੀ ਦੇਸਿ ਜਾਇ ਨਿਕਲਿਆ।ਤਬ ਕੋਈ ਦਿਨ ਊਹਾ ਰਹੈ। ਤਬ ਰਾਤਿ ਕੈ ਸਮੈਂ ਸੈਦੋ ਅਤੈ ਸੀਹੋ ਜਾਤ ਪੇਹੋ ਦੋ ਦਰੀਆਇ ਜਾਵਨਿ, ਸੇਵਾ ਕਰਨਿ ਪਹਿਰ ਰਾਤਿ ਰਹਂਦੀ ਨੂੰ ਜਾਵਨਿ।ਅਤੈ ਮਨਿ ਵਿਚਿ ਧਾਰਨਿ ਗੁਰੂ ਖੋਆਜੇ ਤੇ ਪਾਈ ਹੈ ਂ। ਤਉ ਗੁਰੂ ਉਤੈ ਥਾਇ ਪਾਈ ਹੈ।ਇਕ ਸਖੈB ਓਨਾਂ ਆਖਿਆ, “ਜੋ ਅਸੀ ਭੀ ਸੇਵਾ ਕਰਾ ਤਿਤਦਰੁ'। ਏਕ ਦਿਨ, ਇਕ ਰਾਤਿ ਕਉ ਦੇਖਨਿ ਤਾ ਇਕੁ ਮਰਦੁ ਚਲਿਆ ਆਂਵਦਾ ਹੈ, ਹਥਿ ਮਛੀ ਹੈਸ। ਤਾਂ ਓਸੁ ਮਰਦ ਪੁਛਿਆ, “ਤੁਸੀਂ ਕਉਣ ਹਉ? ਤਦਹੁਂ ਸੈਦੋ ਅਤੈ ਸੀਹੋਂ ਬੋਲਿਆ 'ਜੋ ਅਸੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕੇ ਸਿਖ ਹਾਂ'। ਤਬ ਰਾਤਿ ਕੈ ਸਮੈ ਉਸ ਮਰਦ ਪੁਛਿਆ “ਤੁਸੀ ਕਹਾਂ ਚਲੇ ਹਉ?” ਤਬ ਸੈਦੋ ਬੋਲਿਆ ਜੋ ‘ਜੀ ਅਸੀਂ ਨਿਤਾਪ੍ਰਤ ਪਹਰੁ ਰਾਤਿ ਨੂ ਖੋਆਜੇ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਣਿ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਅਸਾਡੈ ਗੁਰੂ ਖੋਆਜੇ ਤੇ ਹੀ ਪਾਇਆ ਹੈD'। ਤਬ ਸੈਦੋ ਪੁਛਿਆ “ਜੀ ਤੁਸੀ ਕਉਣ ਹਉ? ਕਿਥੈ ਜਾਵਹੁਗੇ?' ਤਬ ਓਹੁ ਮਰਦੂ ਬੋਲਿਆ, ਜੋ 'ਮੈਂ ਖੋਆਜਾ ਹਾਂ, ਗੁਰੂ ਪਾਸਿ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ, ਨਿਤ- ਪ੍ਰਤਿ ਇਤੁ ਸਮੈ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਸੇਵਾ ਕਰਣ। ਅਜੁ ਮਛਲੀ ਭੇਟਿ ਲੈ ਚਲਿਆ ਹਾਂ। ਤਬ ਸੈਦੋ ਸੀਹੋਂE ਆਇ ਪੈਰੀ ਪਏ, ਆਖਿਓਨੈ, “ਜੀ! ਅਸੀ ਆਖਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ -ਗੁਰੂ ਤੁਸਾਂ ਤੇ ਪਾਇਆ ਹੈ-ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਖਦੇ ਹਉ, ਜੋ-ਅਸੀ ਨਿਤਾਪ੍ਰਤ ਸੇਵਾ ਕਰਣਿ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਜੁ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਭੇਟਿ ਮਛੁਲੀ ਲੈ ਚਲੇ ਹਾਂ।ਤਦ ਖੁਆਜੇ ਖਿਦਰਿ ਆਖਿਆ, 'ਏ ਸਾਹਿਬ ਕੇ ਲੋਕ! ਮੈਂ ਪਾਣੀ ਹਾਂ, ਅਤੈ ਓਹੁ ਪਉਣੁ ਗੁਰੂ ਹੈ, ਮੈ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸਤੇ ਉਪਜਿਆ ਹਾਂ, ਅਰੁ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਮਹਿ ਸਮਾਇ ਗਇਆ ਹਾਂ'। ਤਬ ਸੈਦੋ ਅਤੇ ਸੀਹੋ ਜਾਤਿ ਘੇਹੋ ਦੋਵੈ ਸਿਖ ਆਇ ਗੁਰੂ ਪਾਸਿ ਪੈਰੀ ਪਏ। ਤਦਹੁਂ ਗੁਰੂ ਪੁਛਿਆ, “ਅਜੁ ਤੁਸੀ ਇਸ ਵਖਤੇ ਕਿਉਂ {{rule}}<noinclude>*“ਸੈਦੇ ਜਟੁ ਜਾਤ ਘੇਹੋ ਥਾ' ਦੀ ਥਾਂ ਹਾ; ਵਾ: ਨੁ: ਵਿਚ ਐਉਂ ਹੈ—“ਸੈਦੋ ਤੇ ਘੇਹੋ ਜੱਟ ਨਾਲ ਥੇ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਮੁਰਾਦ''ਤਨਾਸਰਮ' ਤੋਂ ਹੋਵੇ। ਹਾ:ਵਾ: ਨੁ: ਵਿਚ ਏਥੇ ਪਾਠ ਹੈ “ਸੈਦੋ ਅਤੇ ਘੇਹੋ ਦੋਵੇਂ ਸੀਹੋ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ; ਅਗੇ ਜਾਕੇ ਸੈਦੋ ਦੀ ਜਾਤ ਪੇਹੋ ਏਸ ਨੁਸਖੇ ਵਿਚ ਬੀ ਲਿਖੀ ਹੈ,ਦੇਖੋ ਸਾਖੀ ੪੬ ਦੀ ਅਖੀਰਲੀ ਸਤਰ, ਸੀਹੋਂ ਤੇ ਸੈਦੋ ਦੋਇ ਜਾਤ ਦੇ ਘੇਹੋ ਸਿਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। A ਜੋ ਗੁਰੂ..'ਤੋਂ..ਪਾਈ ਹੈ ਏਹ ਪਾਠ ਹਾ: ਵਾ:ਨੁ: ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। B“ਪਾਠਾਂਤ ‘ਸਮੈਂ। C‘ਅਤੇ ਸੀਂਹੋਂ ਹਾ: ਵਾ: ਨੁ: ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਏਥੇ “ਅਸੀਂ ਭੀ ਖੁਆਜੇ ਪਾਸ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ? ਪਾਠ ਹਾ:ਵਾ:ਨੁ: ਵਿਚ ਵਾਧੂਹੈ। E“ਸੀਹੋਂ' ਦੀ ਥਾਂ ਹਾਂ: ਵਾ: ਨੁਸਖ਼ੇ ਵਿਚ ਪਾਠ “ਘੇਹੋ ਹੈ।</noinclude> ckrlu1noltgth40f5l5ldk6wnq2yksd 250 14287 197020 164402 2025-07-03T02:23:46Z Ashwinder sangrur 2332 /* ਸੋਧਣਾ */ 197020 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Ashwinder sangrur" />{{center|(੯੨)}}</noinclude>ਆਏ? ਆਗੇ ਦਿਨਿ ਚੜੈ ਆਵਤੇ'। ਤਬ ਸੈਦੋ ਘਹੋ ਦੁਹੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰਿ ਸੁਣਾਈ ਖੁਆਜੇ ਮਿਲੇ ਕੀ।ਤਬ ਬਾਬਾ ਬੋਲਿਆ:- ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੨॥ ਅਠੀ ਪਹਰੀ ਅਠ ਖੰਡ ਨਾਵਾ ਖੰਡੁ ਸਰੀਰੁ॥ ਤਿਸੁ ਵਿਚਿ ਨਉਨਿਧਿ ਨਾਮੁ ਏਕੁ ਭਾਲਹਿ ਗੁਣੀ ਗਹੀਰੁ॥ ਕਰਮਵੰਤੀ ਸਾਲਾਹਿਆ ਨਾਨਕ ਕਰਿ ਗੁਰੁ ਪੀਚਉਥੈ ਪਹਰਿ ਸਬਾਹਕੈ ਸੁਰਤਿਆ ਉਪਜੈ ਚਾਉ॥ ਤਿਨਾ ਦਰੀਆਵਾ ਸਿਉ ਦੋਸਤੀ ਮਨਮੁਖਿ ਸਚਾ ਨਾਉ॥ ਓਥੈ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਵੰਡੀਐ ਕਰਮੀ ਹੋਇ ਪਸਾਉ॥ ਕੰਚਨ ਕਾਇਆ ਕਸੀਐ ਵੰਨੀ ਚੜੈ ਚੜਾਉ॥ ਜੇ ਹੋਵੈ ਨਦਰਿ ਸਰਾਫ ਕੀ ਬਹੁੜਿ ਨ ਪਾਈ ਤਾਉ ਸਤੀ ਪਹਰੀ ਸਤੁ ਭਲਾ ਬਹੀਐ ਪੜਿਆ ਪਾਸਿ॥ ਓਥੈ ਪਾਪੁ ਪੁੰਨੁ ਬੀਚਾਰੀਐ ਕੂੜੈ ਘਟੈ ਰਾਸਿ॥ ਓਥੈ ਖੋਟੇ ਸਟੀਅਹਿ ਖਰੇ ਕੀਚਹਿ ਸਾਬਾਸਿ ਬੋਲਣੁ ਫਾਦਲੁ ਨਾਨਕਾ ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਖਸਮੈ ਪਾਸਿ॥੧॥ ਮਃ ੨॥ ਪਉਣੁ ਗੁਰੂ ਪਾਣੀ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਧਰਤਿ ਮਹਤੁ॥ਦਿਨਸੁ ਰਾਤਿ ਦੁਇ ਦਾਈ ਦਾਇਆ ਖੇਲੈ ਜਗਲ ਜਗਤੁ॥ਚੰਗਿਆਈਆ ਬੁਰਿਆਈਆ ਵਾਚੇ ਧਰਮੁ ਹਦੂਰਿ॥ਕਰਮੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਕੇ ਨੇੜੈ ਕੇ ਦੂਰਿ॥ਜਿਨੀ ਨਾਮੁ ਧਿਆ- ਇਆ ਗਏ ਮਸਕਤਿ ਘਾਲਿ ਨਾਨਕ ਤੇ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਹੋਰ ਕੇਤੀ ਛੁਟੀ ਨਾਲਿ॥੨॥ ਤਬਿ ਗੁਰੂ ਬਾਬਾ ਧਨਾਸਰੀ ਦੇਸਿ ਕੋਈ ਦਿਨੁ ਰਹਿਆ। ਓਥੈ ਬਹੁਤੁ ਲੋਕ ਨਾਉ ਧਰੀਕ ਸਿਖ ਹੋਏ, ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਲਗੈ ਜਪਣਿ। : {{center|'''੪੩. ਅਨਭੀ ਸਰੇਵੜਾ.'''}} ਕਰੈ। ਤਬ ਤਬ ਇਕ ਸਰੇਵੜੇ ਕਾ ਮਟੁ ਥਾ, ਉਸ ਕੀ ਲੋਕੁ ਬਹੁਤੁ ਪੂਜਾ ਉਸ ਸੁਣਿਆ ਜੋ ਗੁਰੂ ਆਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਿਖ ਮੇਲਿ ਕਰਿ ਲੈ ਆਇਆ। ਆਇ ਦਰ ਕੈ ਬਾਹਰਿ ਵਾਰਿ ਵਿਛਾਵਣਿ ਕੀਤੇ ਬਾਹਰ ਬੈਠਾ, ਅਰੁ ਗੁਰੂ ਜੋਗੁ ਆਖਿ ਭੇਜਿਓਸੁ, “ਜੋ ਬਾਹਰਿ ਆਉ। ਤਬ ਗੁਰੂ ਬਾਬਾ ਬਾਹਰਿ ਆਇਆ। ਤਦਹਾਂ ਅਨਭੀĀ ਸਰੇਵੜੈ ਪੁਛਿਆ ਗੁਰੂ ਬਾਬੈ ਜੋਗੁ, ਜੋ “ਤੂ ਅੰਨੁ ਨਵਾਂ ਪੁਰਾਣਾ ਖਾਵਤਾ ਹੈ, ਅਤੈ ਚੰਣਿ ਭੁਨੇ ਖਾਵਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਠੰਢਾ {{rule}}<noinclude>ਇਹ ਸਲੋਕ ਦੂਸਰੇ ਪਾਤਸਾਹ ਜੀ ਦਾ ਹੈ। ਲਿਖਾਰੀ ਦੀ ਭੁੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਲੋਕ ਜਪੁਜੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਬੀ ਹੈ, ਤੇ ਇਹ ਮਾਝ ਦੀ ਵਾਰ ਵਿਚ ਮਃ੨ ਹੇਠ ਹੈ, ਓਥੇ ‘ਕੇਤੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ‘ਹੋਰ? ਪਾਠ ਵਧ ਹੈ ਤੇ ਕੁਝ ਥੋੜਾ ਥੋੜਾ ਹੋਰ ਬੀ ਫਰਕ ਹੈ। ਮਃ ੧ ਦਾ ਇਹੋ ਜੇਹਾ ਸਲੋਕ ਰਾਗ ਮਾਰੂ ਵਿਚ ਬੀ ਹੈ, ਤਿਸਦਾ ਪਾਠ ਐਉਂ ਹੈ:-ਪਉਣੁ ਗੁਰੂ ਪਾਣੀ ਪਿਤ ਜਾਤਾ॥ ਉਦਰ ਸੰਜੋਗੀ ਧਰਤੀ ਮਾਤਾ॥ ਰੈਣਿ ਦਿਨਸੁ ਦੁਇ ਦਾਈ ਦਾਇਆ ਜਗੁ ਖੇਲੈ ਖੇਲਾਈਹੇ॥ +“ਸਿੱਖ ਪਾਠ ਹਾ:ਵਾ:ਨੁ:ਦਾ ਹੈ। Aਹਾ:ਵਾ:ਨੁ:ਵਿਚ ਅਨਭੀਦੀ ਥਾਂ “ਨਾਰਭੀ ਹੈ। B“ਅਤੈ ਚੰਣਿ ਭੁਨੇ ਖਾਵਤਾ ਹੈ? ਇਹ ਪਾਠ ਹਾ: ਵਾ: ਨੁ: ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।</noinclude> 5umzygxhd0jo0muvmfko7eiz42cgmjp 250 58345 197023 161037 2025-07-03T02:37:09Z Charan Gill 36 197023 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dugal harpreet" />{{rh||ਨਿ। ਸ਼ਾ। ਨੀ|}}</noinclude>ਤਸਵੀਰ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਝਉਲ਼ਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਸਲੀਅਤ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਵਿਚ ਤਾਂ ਬੇੜੀ ਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀਆਂ ਛੱਲਾਂ, ਦੁਮੇਲ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਕਪੜੇ ਦੇ ਪਰਦੇ ਉੱਤੇ ਵਾਹੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ਰ ਦੀ ਹੱਟੀ ਵਿਚ ਟੰਗੇ ਪਰਦੇ ਅਗਾੜੀ ਬੈਠ ਕੇ ਖਿਚਵਾਈ ਫ਼ੋਟੋ ਹੈ | ਸਮੁੰਦਰ ਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਸਫ਼ਰ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਦੇਸੋਂ ਪਰਦੇਸ 'ਤੇ ਪਰਦੇਸੋਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ—ਇਕ ਬੰਨਿਓਂ ਗ਼ਮੀ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੇ ਦੂਜੇ ਬੰਨਿਓਂ ਘਰ ਮੁੜਨ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ {{gap}}ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਮੇਰੇ ਬਾਪ ਨੇ ਅਪਣੇ ਸਫ਼ਰ ਤੇ ਪਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਤੇ ਸੁੱਖਸਾਂਦ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਅਪਣੇ ਘਰ ਦਿਆਂ ਨੂੰ ਘੱਲਣ ਲਈ ਖਿਚਵਾਈ ਹੋਏਗੀ| ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਨਾ ਕਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਨਾ ਸਮੁੰਦਰ ਏਹ ਅਪਣੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਏਸ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਦੇਖ ਕੇ ਬੜਾ ਘਬਰਾਈ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਰਾ ਦਾਦਾ ਤੇ ਉਹਦੇ ਭਰਾ ਇਸ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਚੀਨ ਕਨੇਡੇ ਗਏ ਸਨ| ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਭਾਣੇ ਪਰਦੇਸ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੋਏਗਾ? ਓਦੋਂ ਨਕਸ਼ਾ ਕਿਹਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਓਦੋਂ ਚੀਨ ਕਨੇਡੇ ਨੂੰ ਜਹਾਜ਼ ਕਾਲ਼ੀ ਮਿੱਟੀ ਕਲਕੱਤਿਓਂ ਚਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ਸੋਚਦੀ ਹੋਣੀ ਹੈ ਪਰਦੇਸ ਕੋਈ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ, ਹਰਿਦੁਆਰੋਂ ਵੀ ਅਗਾਂਹ, ਚੜ੍ਹਦੇ ਵਲ] ਓਦੋਂ ਦੁਮੇਲ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦਾ-ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਆਕਾਸ਼ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਹੀ ਮਿਲ਼ ਜਾਂਦੇ ਸੀ। ਓਦੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਵੀ ਕਿਹੜੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ ਤੇ ਨਾ ਟੈਲੀਵੀਯਨ| ਹੁਣ ਧਰਤੀ ਤੇ ਆਕਾਸ਼ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਦੀਆਂ ਲੀਹਾਂ ਵਾਂਙ ਬਰੋ-ਬਰਾਬਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ | 1 ਅਪਣਾ ਘਰ ਵਤਨ ਛੱਡ ਕੇ ਪਰਾਈ ਥਾਂ ਵਸਣ ਦੀ ਗੱਲ ਮੈਨੂੰ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਸਲ੍ਹਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਹਸਾਸ ਸਾਹ ਵਾਂਙ ਨਾਲ਼-ਨਾਲ਼ ਚਲਦਾ ਹੈ | ਲਗਦਾ ਹੈ ਹਰ ਪਲ ਅੰਦਰ ਕੁਝ ਖੁਰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਬੇਵਤਨੇ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੋਸੀ ਜਾਣ ਦੀ ਕਸਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ | ਫ਼ਰੰਗੀਆਂ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਚਾਕਰੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਘਰਬਾਰ ਛੱਡਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੋਈ<noinclude> {{rh||3|}}</noinclude> cylmyhaj1r5ts5bt5zsswsaec9qq1hk 250 66830 197002 196879 2025-07-02T15:02:41Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197002 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੦੮)}}</noinclude>ਹੁਣ ਏਹ ਸੱਭੇ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਜੋਬਨ ਦੀਆਂ ਮੰਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਭਡਾਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠਕੇ ਜੋ ਜੋ ਕੁਰਾਫਾਤਾਂ ਬੋਲਣ ਲੱਗੀਆਂ ਸੋ ਲਿਖਣੇ ਤੇ ਬਾਹਰ ਹਨ। {{gap}}ਕਿਨੇ ਕੰਜਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਗੀਤ ਗਾਮੀਂ। ਅਰ ਕਈਆਂ ਨੇ ਹੋਰ ਇਸ਼ਕ ਮੁਸ਼ਕ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਗਾਮੀਆਂ (ਜਿਹਾਕੁ ਮੇਰਾ ਕੰਤ ਗਿਆ ਪਰਦੇਸ। ਫਿਰਾਂ ਬਰਾਗਣ ਖੁਲੇ ਕੇਸ। ਮੇਰਾ ਜੋਬਨ ਠਾਠਾਂ ਮਾਰੇ। ਨੀ ਮੈਂ ਰੋਮਾਂ ਗਿਣ ਗਿਣ ਤਾਰੇ)॥ {{gap}}(ਬਿਰਹੋਂ ਨੇ ਮਾਰ ਸੁਕਾਈ। ਮੇਰੀ ਨਿੱਜ ਜਣੇਂਦੀ ਮਾਈ। ਮੈਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਕਹਿਰ ਦੀ ਆਈ ਹੁਣ ਮੈਂ ਕੀ ਕਰਾਂ?) {{gap}}(ਸੁਫਨਿਆਂ ਤੂੰ ਸੁਲਤਾਨ ਹੈਂ ਉੱਤਮ ਤੇਰੀ ਜਾਤ। ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਬਿੱਛੜੇ ਆਣ ਮਿਲਾਏ ਰਾਤ)॥ {{gap}}(ਔਸੀਆਂ ਪਾਮਾਂ ਕਾਗ ਉਡਾਮਾਂ ਅੱਜੇ ਨਾ ਸਜਣੁ ਆਇਆ। ਨੀ ਉਹ ਦੇ ਚੀਰੇ ਨੇ ਮੈਂ ਘਾਇਲ ਕੀਤੀ ਖੂੰਨੀ ਪੇਚ ਜਮਾਇਆ)। {{gap}}ਫੇਰ ਆਪਸ ਵਿੱਚੀਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗੀਆਂ। ਕੋਈ ਬੋਲੀ ਭੈਣੇ ਬਸੰਤੀਯੇ ਜੇ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਹੈਂ ਤਾਂ ਦੱਸ ਤਾ ਗਭਰੂ ਦੇ ਮਿਲਣੇ ਦਾ ਕੇਡਾ ਕੁ ਸੁਖ ਅਰ ਬਿੱਛੁੜਨੇ ਦਾ ਕੇਡਾਕੁ ਦੁੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? {{gap}}ਬਸੰਤੀ ਨੇ ਹਾਹੁਕਾ ਭਰਕੇ ਕਿਹਾ ਭੈਣੇ ਨਾ ਪੁੱਛ! ਇਹ ਦੁੱਖ ਰੱਬ ਵੈਰੀ ਨੂੰ ਨ ਦਿਖਾਲ਼ੇ। ਪਿਆਰਿਯੇ ਜਿੱਦਣ ਤੇ ਉਹ ਘਰੋਂ ਗਿਆ ਹੈ ਸੌ ਸੌ ਬਰਹੇ ਦੀ ਰਾਤ ਬੀਤਦੀ ਹੈ॥ {{gap}}ਕੋਈ ਬੋਲੀ ਭੈਣੇ ਨੀ ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਸਾਨੂੰ ਕੁਛ ਆਖ ਛੱਡਿਓ ਪਰ ਦਿਲ ਪਰ ਆਈ ਰੱਖਣੀ ਨਹੀਂ। ਜਾਂ ਤਾਂ ਰੱਬ ਸਾ ਨੂੰ ਮੁਟਿਆਰ ਨਾ ਕਰਦਾ ਅਜੇ ਹੁਣ ਮੁਟਿਆਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਤਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਮੁਕਲਾਵਾ ਦੇਣੇ ਦੀ ਸਲਾਹ ਪਾ ਦੇਵੇ। ਭੈਣੋ ਜਾਂ ਕੋਈ ਪਹਿਧਾ ਰੁੱਧਾ ਹੋਇਆ—ਅਰ ਬਣਿਆ ਤਣਿਆ ਹੋਇਆ ਗੱਭਰੂ ਮਹੱਲੇ ਵਿਚੀਂ ਲੰਘਦਾ ਨਜਰ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅੱਖਾਂ<noinclude></noinclude> 7fbrzz6bqy2jsro818uxxvwrg08bmpj 250 66831 197003 196880 2025-07-02T15:32:45Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197003 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੦੯)}}</noinclude>ਵੱਡੀਆਂ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅੱਛਾ ਭੈਣੋ ਤੁਹਾਡੇ ਇਕੋ ਜੇਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਸ ਦਾ ਲੁਕੋ ਹੈ (ਜਿਸ ਤਨ ਲੱਗੀ ਸੋਈ ਤਨ ਜਾਣੇ ਹੋਰ ਕੀ ਜਾਣੇ ਪੀੜ ਪਰਾਈ॥) {{gap}}ਐਹੋ ਜੇਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਕੇ ਹੱਸਦੀਆਂ ਖੇਡਦੀਆਂ ਅਰ ਮਨ ਪਰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਸੀਆਂ ਕਿ ਇਤਨੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਛਿੱਕੂ ਵਿੱਚ ਪਾਕੇ ਟਕੇ ਦੀਆਂ ਤੇ ਰੇਉੜੀਆਂ ਅਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਅਧ ਸੇਰ ਕੁ ਖਸਖਸਵਾਲ਼ੀਆਂ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਬੱਕਲ਼ੀਆਂ ਅਰ ਕਿਨੇ ਭੁੱਜੇ ਹੋਏ ਦਾਣੇ ਅਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਛਮਕੇ ਹੋਏ ਛੋਲੇ ਭੇਜੇ। ਅਰ ਇਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਨੇ ਆਪਸ ਵਿਚੋਂ ਬੰਡ ਚੁੰਡ ਕੇ ਖਾਧੇ॥ {{gap}}ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਦਾ ਮੁਕਲਾਵਾ ਅਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਭਰਾਉਜਾ ਆ ਗਿਆ। ਕੋਈ ਤਾ ਨੂਰਮਹਿਲ ਅਰ ਕੋਈ ਨਕੋਦਰ ਅਰ ਕੋਈ ਰਾਹੋਂ ਨਮੇਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਤੁਰ ਗਈ। ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਾਹੁਰੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸੇ ਉਹ ਉਥੋਂ ਨੂੰ ਚਲੀ ਗਈ। ਅਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਗੱਭਰੂ ਆਕੇ ਅਲਾਲਪੁਰ ਨੂੰ ਲੈ ਗਿਆ॥ {{gap}}ਜੇਹੜੀਆਂ ਰਾਹੋਂ ਗਈਆਂ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਧੀਕ ਤੀਆਂ ਖੇਡਣੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸੁਖ ਲੱਭਾ। ਤੀਆਂ ਤਾਂ ਚਾਹੇ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੁੜੀਆਂ ਖੇਡਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਰਾਹੋਂ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਅਰ ਬਹੁਟੀਆਂ ਨੂੰ ਤੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨੀਂ ਜਿਤਨੀ ਕੁ ਖੁਲ੍ਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਜਿਹਾਕੁ ਜਾਂ ਤੀਆਂ ਦਾ ਦਿਨ ਆਇਆ ਤਾਂ ਗਹਿਣੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਲਾਕੇ ਸਭ ਕੁੜੀਆਂ ਖੇਡਣੇ ਮਲਣੇ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਕਈਆਂ ਨੇ ਤਾ ਕੱਠੀਆਂ ਹੋਕੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਮਹਲੇ ਗਿੱਧਾ ਪਾਇਆ ਅਰ ਕਈ ਨੀਹਲ਼ਲੇ ਪਾਸੇ ਤੇ ਉਚੀ ਰਾਹੋਂ ਵਲ ਜਾ ਕੱਠੀਆਂ ਹੋਈਆਂ। ਦੇਹੁੰ ਤਿਹੁੰ ਨੇ ਤਾ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਬਜਾਉਣੇ ਲਈ ਕਟੋਰੇ ਫੜ ਲਏ ਅਰ ਪੰਜ ਸੱਤ ਪਿੜ ਮੱਲ ਕੇ ਨੱਚਣ ਟੱਪਣ ਲੱਗ ਪਈਆਂ। ਕਿਨੇ ਇਹ ਬੇਲੀ<noinclude></noinclude> moonx4gdi08c04eiaw74gsqi42rgmat 250 66832 197004 196882 2025-07-02T16:28:33Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197004 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੧੦)}}</noinclude>ਪਾਈ। ਕਿ (ਮੈਂ ਮੂਈ ਮੁਕਲਾਵੇ ਤੋਰ ਦੇ ਨੀ ਮੈਂ ਮੂਈ ਮੁਕਲਾਵੇ ਤੋਰ ਦੇ) ਕਿਨੇ ਇਹ ਬੋਲੀ ਛੇੜੀ ਕਿ (ਬਿਰਹੋਂ ਦੀ ਚਾਲ ਨਿਆਰੀ ਨੀ ਬਿਰਹੋਂ ਦੀ ਚਾਲ ਨਿਆਰੀ) ਕੋਈ ਬੋਲੀ ਭੈਣੇ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਇਹ ਚੰਦਰੇ ਢਿੱਲੇ ਢਿੱਲੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣੇ ਕੋਈ ਐਹੀਆਂ ਜਿਹੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਪਾਓ ਕਿ ਜਿਹੀਆਂ ਮੁੰਡੇ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਉਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈਹੈ ਨਾ ਤੈਂ ਨੂੰ ਨਿੱਘਰ ਸਿਘਰੀ ਆ ਜਾਏ ਉਨਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣਕੇ ਸਾਨੂੰ ਲੁਕਾਈ ਕੀ ਆਖੂਗੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਫੋਟ ਨੀ ਫੋਟ ਖਾਣੀ ਜਣਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਦਰੀਯੇ ਤੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨੀਂ ਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਕੁਛ ਗਾਮਿਯੇ ਕੋਈ ਮੇਹਣਾ ਨਹੀਂ। ਕੀ ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀ ਕਿ ਹੋਰੀ ਦਾ ਭੜੂਆ ਅਰ ਦੁਬਾਲ਼ੀ ਦਾ ਜੁਹਾਰੀਆ ਜਿੱਕੁਰ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਚੀਂ ਭੜੂਆ ਅਰ ਜੁਹਾਰੀਆ ਨਹੀਂ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਉਕਰ ਤੀਮੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਬੀ ਤੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨੀਂ ਲੁੱਚੀਆਂ ਨਹੀਂ ਗਿਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ। {{gap}}ਇੱਕ ਪਾਸੋਂ ਬੋਲੀ ਹਾਂ ਭੈਣੋ ਸੱਚੋ ਹੈ ਨਾ ਇਹ ਤਾਂ ਮੁੱਢ ਕਦੀਮ ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਆਈ ਹੈ। ਜਾਂ ਆਪ ਕਿਸਨ ਭਗਵਾਨ ਹੋਰੀ ਤੀਆਂ ਖੇਡੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਾ ਨੂੰ ਕੀ ਡਰ ਹੈ? ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਸਭੋ ਭੂਹੇ ਚੜ੍ਹ ਗਈਆਂ। ਜਿਹਾਂ ਈ ਢੋਲ ਬੱਜਿਆ ਅਰ ਜਿਹੀ ਹੀ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਗਿੱਧੇ ਅਰ ਕਟੋਰੇ ਦੀ ਅਬਾਜ ਅਰ ਜਿਹੀ ਹੀ ਅੱਡੀ ਦੀ ਧਮਕ ਉਸ ਵੇਲੇ ਐਹਾ ਊਧਮ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਕਹਿਣ ਦੀ ਬਾਤ ਹੈ। ਜਿੱਧਰ ਦੇ ਮੈਂ ਡਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਡਾਰਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਖੜੀਆਂ ਅਰ ਗੋਟਾ ਕਨਾਰੀ ਚਮਕਦਾ ਸਾ। ਸੂਹਾ ਸੋਸਨੀ ਗੁਲਾਨਾਰੀ ਕਿਰਮਚੀ ਸੁਨਹਿਰੀ ਗੁਲਾਬੀ ਪਿਆਜੀ ਨਾਫਰਮਾਨੀ ਨਿਰੰਜੀ ਜੰਗਾਲੀ ਜਮਰੂਤੀ ਊਦਾ ਕਾਸਨੀ ਹੀ ਚੌਹੀਂ ਪਾਸੀਂ ਨਜਰ ਆਉਂਦਾ ਸਾ। ਕੋਈ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਅਬਰਕਾਂ ਦੀ ਪੱਖੀ ਲੈਕੇ ਨੱਚਦੀ ਅਰ ਕੋਈ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਛਿਟੀ ਫੜਕੇ ਨਾਚ ਦਿਖਾਲ਼ਦੀ ਸੀ। ਕੋਈ ਕਾਨ<noinclude></noinclude> mh6vbx8kzl7eg0l1mzz172o7i9lupgv 250 66833 197005 196885 2025-07-02T16:33:42Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197005 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੧੧)}}</noinclude>ਗੁਜਰੀ ਦਾ ਸਾਂਗ ਬਣਕੇ ਆਈ ਘਰ ਕੋਈ ਕੰਜਰੀਆਂ ਵਰਗਾ ਫਰਾਬਾ ਪਹਿਨਕੇ ਕਈ ਭਾਂਤ ਦੇ ਨਖਰੇ ਲਿਆਈ॥ {{gap}}ਇੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬੋਲੀ ਚਲੋ ਨੀ ਕੁੜੀਓ ਪਿਪਲ਼ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਬੇਹੜੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਜੁਆਈ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲ ਠੱਠੇ ਕਰਿਯੇ। ਕੋਈ ਬੋਲੀ ਨਾਨੀ ਭੈਣੇ ਉਹ ਪੱਟਿਆ ਜਾਣਾ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛਾਤੀਆਂ ਫੜਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਸੋ ਚਲੋ ਕਾਨੂੰਗੋਆਂ ਦੇ ਬੇਹੜੇ ਥੰਮ੍ਹ ਝੂਟਿਯੇ। ਇੱਕ ਬੇਲੀ ਨੀ ਹੇਂਹ ਕੇਡੀ ਸੀਲਾਵੰਤੀ ਆਈ ਹੈ (ਨੇ ਸੌ ਚੂਹਾ ਖਾਕੇ ਬਿੱਲੀ ਹੱਜ ਨੂੰ ਚੱਲੀ) ਜੇ ਛਾਤੀ ਫੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਅਲੋਕਾਰੀ ਹੋਈ ਭਲਾ ਦੱਸੋ ਤਾ ਅਗੇ ਜੀਜੇ ਸਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕੀ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ? {{gap}}ਇੱਕ ਉਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੋਲੀ ਨੀ ਫਿੱਟ ਨੀ ਫਿੱਟ ਕਮਲੀਏ ਕੋਈ ਐਹੀਆਂ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਬੀ ਕਰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ? {{gap}}ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੋਊ ਅੜਿਯੇ ਸਾ ਨੂੰ ਤਾ ਲੁਕੋ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਨਾਲੇ ਇਕੋ ਜੇਹੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਪੜਦਾ ਹੈ? {{gap}}ਇਕ ਬੋਲੀ ਭਲਾ ਵੱਢੀਯੇ ਮੈਂ ਅੱਜ ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਦਸੂੰਗੀ ਨਾ ਭਈ ਤਾਈ ਤੇਰੀ ਪੂਰਨਦੇਈ ਏਹੋ ਜੇਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪੂਰਨਦੇਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜਾਹ ਦੱਸ ਦੇਹ ਫੇਰ॥ {{gap}}ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਉਹ ਕੁੜੀ ਡਰੀ ਅਰ ਹਥ ਜੋੜਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ ਨੀ ਪੂਰਨਦੇਇਯੇ ਹਾਹੜੇ ਹਾਹੜੇ ਭੈਣ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਪੈਰੀਂ ਪੈਂਦੀ ਹਾਂ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਦੱਸੀਂ ਅੜਿਯੇ ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੈਂ ਨੂੰ ਸਹੇਲੀ ਜਾਣਕੇ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਬਾਤਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਭਲਾ ਜੇ ਤੂੰ ਮੈਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਤੇ ਬੁਰੇ ਬਾਬ ਕਰਾ ਲਵੇਂਗੀ ਤਾਂ ਕੀ ਹੱਥ ਆ ਜਾਊ? {{gap}}ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਨੇ ਪਾਸੋਂ ਕਿਹਾ ਨੀ ਚੰਦਰਿਯੇ ਐਨਾ ਕਿੰਉਂ ਡਰਦੀ ਹੈਂ ਕਮਲ਼ਿਯੇ ਕੀ ਇਹ ਸੱਚੀਂ ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਣ ਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ। ਇਹ ਤਾ ਤੈਂ ਨੂੰ ਹੱਸਦੀ ਅਰ ਖਿਝਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਮੂਰਖੇ ਤੂੰ ਲੇਹ-<noinclude></noinclude> 29e3h6aty3vzixfmb0p2fcut2qs7s8w 250 66834 197006 196886 2025-07-02T16:37:43Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197006 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੧੨)}}</noinclude>ਲੜੀਆਂ ਕੱਢ ਕੱਢ ਕਿੰਉ ਫਾਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ? ਫੇਰ ਕਿਹਾ ਚਲ ਨੀ ਪੂਰਨਦੇਇਯੇ ਆੜਿਯੇ ਐਨਾ ਨਹੀਂ ਖਿਝਾਈਦਾ ਇਕੋਂ ਜਿਹੀਆਂ ਦੀ ਸੌ ਗਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤੂੰ ਕੇਹੀ ਬੁਰੀ ਹੈਂ ਜੋ ਤੇਰੇ ਢਿੱਡ ਵਿਚ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਪਚਦੀ। ਤੈਂ ਨੂੰ ਕੀ ਇਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ਼ ਤੂੰ ਤਾਂ ਐਥੇ ਦੀ ਦੋਹਤੀ ਠਹਿਰੀ ਸਗੋਂ ਤੈਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਐਥੇ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨਾਲ ਅੱਤ ਪਿਆਰ ਪਾਕੇ ਜਾਮੇਂ ਤੂੰ ਚੰਦਰੀਯੇ ਬੈਰ ਖਰੀਦਣ ਲਗੀ ਹੈਂ। ਭੈਣੇ ਫਗਵਾੜੇ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਤੇ ਬੁਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਨਾਨਕੀ ਆਕੇ ਬੀ ਲੜਨੇ ਲੜਾਉਣ ਤੇ ਨਹੀਂ ਟਲਦੀਆਂ। ਕਿਨੇ ਸੱਚੋ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ (ਬਹੂ ਆਈ ਫਗਵਾੜੇ ਦੀ ਤਾਂ ਢੂਹੀ ਭੰਨੇ ਲਾੜੇ ਦੀ)॥ {{gap}}ਪੂਰਨਦੇਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਚਲ ਨੀ ਚਲ ਤੂੰ ਕੇਹੜੀ ਭਈ ਇੱਥੇ ਦੀ ਧੀ ਹੈਂ ਤੂੰ ਬੀ ਤਾ ਦੋਹਤੀ ਹੀ ਹੈ। ਜਾਹ ਤਾ ਤੂੰ ਬੀ ਆਪਣੇ ਨਕੋਦਰ ਜਾਕੇ ਗੁਮਾਨ ਕਰ। ਕੇਡੇ ਕਹਾਣੇ ਪਾਉਂਣ ਸਿੱਖੀ ਹੈ! ਕੀ ਸਾ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਐਹੇ ਜਿਹੇ ਪਾਉਣੇ ਆਉਂਦੇ? ਜੇ ਤੂੰ ਸਾ ਨੂੰ ਫਗਵਾੜੇਂ ਦਾ ਮੇਹਣਾ ਮਾਰੇਂਗੀ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬੀ ਤੇਰੇ ਨਕੋਦਰ ਦਾ ਕਹਾਣਾ ਜਾਣਦੇ ਹੈਂ ਭਈ (ਬਹੂ ਆਈ ਨਕੋਦਰ ਦੀ ਤਾਂ ਖਾਂਦੀ ਪੀਂਦੀ ਓਦਰ ਦੀ) ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਸਭੋ ਕੁੜੀਆਂ ਹੱਸ ਪਈਆਂ ਅਰ ਬੋਲੀਆਂ ਲਓ ਭੈਣੋੋ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਦੋਨੋ ਬਰੋਬਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸੋ ਚਲੋ ਹੁਣ ਚੱਲਕੇ ਕਿਤੇ ਪੀਂਘ ਝੂਟਿਯੇ॥ {{gap}}ਇੱਕ ਬੋਲੀ ਨੀ ਆਓ ਸਾਡੀ ਗਲੀ ਪੀਂਘ ਪਈ ਹੋਈ ਹੈ ਉੱਥੇ ਝੂਟਾਂਗੇ। ਪਾਸੋਂ ਇਕ ਤੀਮੀ ਬੋਲੀ ਨਾ ਨੀ ਬਾੱੱਜੀਓ ਉਥੋਂ ਠਾਣਾ ਨੇੜੇ ਅਰ ਸੁਪਾਹੀ ਕੋਲ਼ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਪੀਂਘ ਝੂਟਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਚੋਪੜਿਆਂ ਦੇ ਮਹੱਲੇ ਜਾਓ ਉਥੇ ਬੜੀ ਲੰਮੀ ਪੀਂਘ ਪਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਨਾਲੇ ਉਥੋਂ ਬਜਾਰ ਬਡੀ ਦੂਰ ਹੈ ਮਨ ਭਾਉਂਦੇ ਸੋਹਲੇ ਗਾਮਿਓ।<noinclude></noinclude> e3mshlf4vqwjha13iim3cxhfdk3edbx 250 66835 197007 196887 2025-07-02T16:44:27Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197007 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੧੩)}}</noinclude>{{gap}}ਜਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਚੋਪੜਿਆਂ ਦੇ ਮਹੱਲੇ ਨੂੰ ਤੁਰੀਆਂ ਤਾਂ ਅੱਗੋਂ ਇੱਕ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਧੁਮੀੜ ਆਉਂਦੀ ਦੇਖਕੇ ਇੱਕ ਕੰਧ ਨਾਲ਼ ਬਗਲ ਖੜੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਨੇ ਉਨਾਂ ਜੱਟਾਂ ਤੇ ਪੁੱਛਿਆ ਬੇ ਭਾਈ ਤੁਸੀਂ ਕੱਠੇ ਹੋਕੇ ਕਿਥੇ ਚਲੇ ਹੋਂ? {{gap}}ਉਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬੁਢਾ ਜੇਹਾ ਬੇਲਿਆ ਬੇਬੇ ਤੈਂ ਨੂੰ ਕੀ ਦੱਸਿਯੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਚਿੱਤੜੀਂ ਡਾਂਗ ਦਿੱਤੀ ਉਠ ਤੁਰੇ ਕੁੰਹ ਆਖਣੇ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਖਿਯੇ ਨਾ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਓਪਰਾ ਜੇਹਾ ਜੱਟ ਬਜਾਰ ਵਿੱਚ ਖੜਾ ਸੌਦਾ ਲੈਂਦਾ ਸਾ ਉਨ ਉਸ ਬੁੱਢੇ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਸਿੱਖਾ ਬੁਰਿਓਂ ਔਖਾ ਬੇਲਦਾ ਹੈਂ ਤਾਂ ਬੀ ਸੁਣਾਉ ਤਾਂ ਸਹੀ ਤੁਹਾ ਨੂੰ ਕੀ ਬਿਪਤਾ ਬਣੀ ਅਰ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਕੇਹੜੇ ਪਿੰਡ ਹਨ? {{gap}}ਉਨ੍ਹੀਂ ਜੱਟੀਂਂ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਆਖਿਆ ਭਰਾਵਾ ਨਾ ਪੁੱਛ ਕੱਲ ਪਰਸੋਂ ਤੇ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਇੱਕ ਫਰੰਗੜਾ ਜੇਹਾ ਆਣ ਉੱਤਰਿਆ ਹੈ ਓਨ ਪਿੰਡ ਐਹਾ ਜਿਚ ਕਰ ਛੱਡਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਾ ਪੁੱਛ। ਅਹਾਂ ਅੱਜੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਓਨ ਇੱਕ ਮੋਰ ਨੂੰ ਬਦੂਕ ਮਾਰਕੇ ਮਾਰ ਸਿੱਟਿਆ ਸਾ। ਐਸ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿੱਕਲਿਆ ਭਈ ਹਜੂਰ ਤੁਸੀਂ ਏਹ ਮੋਰ ਕਿੱਦਾਂ ਮਾਰ ਸਿੱਟਿਆ ਏਹ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸਾ ਉਸ ਫਰੰਗੀ ਨੇ ਭਾਈ ਏਸ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਲੈਂਦਿਆਂ ਹੀ ਘੜ ਕੱਢਿਆ ਅਰ ਫੇਰ ਸੱਚਾ ਹੋਣ ਨੂੰ ਅੱਗਲ਼ਬਾਂਢੀ ਠਾਣੇ ਲਿਖ ਭੇਜਿਆ ਕਿ ਮੈਹਰਮ ਪੁਰੇ ਦਿਆਂ ਜੱਟਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਅਬਰੋ ਲਾਹੀ ਹੈ। ਭਾਈਆ ਅੱਜੁ ਛਾਹ ਵੇਲੇ ਸੁਪਾਹੀ ਜਾਕੇ ਸਾ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆਇਆ ਹੈ ਹੁਣ ਠਾਣੇ ਨੂੰ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ॥ {{gap}}ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਭਈ ਏਹੁ ਕਿੱਦਾਂ ਮੰਨ ਲਇਯੇ ਤੁਹਾਡੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਕੁੰਹ ਵਧੀਕੀ ਜ਼ਰੂਰ ਕੀਤੀ ਹੋਣੀ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾ ਰੀਣਕੁ ਗੱਲ ਪਿੱਛੇ ਉਹ ਠਾਣੇ ਨਾ ਲਿਖਦਾ॥ {{gap}}ਜੱਟੀਂਂ ਕਿਹਾ ਭਈਆ ਤੂੰ ਜੱਟ ਭਿਰਾਉ ਦਿੱਸਦਾ ਹੈਂ ਤੈਥੋਂ ਕੀ<noinclude>{{center|o}}</noinclude> tr7mvqvib86ggd2395o9l7zjdb15q94 250 66836 197008 196888 2025-07-03T00:27:13Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197008 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੧੪)}}</noinclude>ਲੁਕੋ ਹੈ ਇਹ ਮੁੰਡਾ ਬਡੀ ਗਦੂਤ ਹੈ ਸੁਣਦੇ ਹੈਂ ਭਈ ਸਹੁਰੇ ਦਾ ਉਸ ਸਾਹਬ ਦੇ ਚੱਡਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾ ਪਿਆ ਅਰ ਭੁਇ ਪਰ ਸਿੱਟਕੇ ਕੋਈ ਘੜੀ ਸਾਰੀ ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਹਣ ਵਿੱਚ ਗੋਥਲ਼ਦਾ ਰਿਹਾ। ਭਈਆ ਕੀ ਜਾਣਿਯੇ ਹੁਣ ਕੀ ਪੇਸ਼ ਆਊ? {{gap}}ਉਸ ਜੱਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹਾਂ ਹੋਰ ਐਮੈਂ ਕਿਦਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸੱਭੋ ਪਕੜੇ ਜਾਂਦੇ? ਫੇਰ ਆਖਿਆ ਤੁਸੀਂ ਮੈਂ ਨੂੰ ਇਹ ਲੜੀ ਤਾ ਫੜਾਬੋ ਭਈ ਓਹ ਕੋਈ ਕਰਾਨੀ ਸਾ ਕੇ ਕੋਈ ਸਾਹਬ ਲੋਕ ਸਾ? {{gap}}ਜੱਟੀਂ ਕਿਹਾ ਭਈ ਦਿੱਸਦਾ ਤਾ ਕੋਈ ਕਰਾਨੀ ਜੇਹਾ ਹੀ ਹੈ ਪਰ ਹੂਤ ਹੂਤ ਬਡੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਖਦੇ ਹੈਨ ਕਿ ਕੋਈ ਫਲੌਰ ਦੇ ਰੇਲ ਘਰ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ। ਓਏ ਸਿੱਖਾ ਭਾਮਾਂ ਕੋਈ ਹੋਵੇ ਪਰ ਸਾ ਨੂੰ ਤਾ ਸਹੁਰੇ ਨੇ ਹਾਲ ਖਸਮਾਂ ਦੇ ਬੁਲਾ ਭੇਜਿਆ ਨਾ! {{gap}}ਉਸ ਜੱਟ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਫੇਰ ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੀ ਕਿੱਦਾਂ ਸਲਾਹ ਹੈ? {{gap}}ਜੱਟੀਂ ਕਿਹਾ ਚੌਧਰੀ ਕਿੱਕੂੰ ਦੱਸਿਯੇ ਜੇਹੜੀ ਬਾਹਗੁਰੂ ਕਰੇ। ਹੱਛਾ ਜਾਨੇ ਹਾਂ ਜਿੱਦਾਂ ਹੋਊ ਦੇਖ ਲਮਾਂਗੇ। ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ ਭਈ ਠਾਣੇਦਾਰ ਭਲਾਮਾਣਸ ਅਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਉਬਰੋਂ ਤੀਕ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਕੁੰਹ ਪੈਸਾ ਪਾਉਲਾ ਮੂੰਹ ਮਲ਼ਕੇ ਦੇਖਾਂਗੇ ਹੋਰ ਕੀ ਵੱਸ ਹੈ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਭਰਾਵਾ ਬਾਬੇ ਜੁਆਹਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਵਾ ਰੁਪੈਯੇ ਦਾ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬੀ ਸੁੱਖਿਆ ਹੈ। ਨਾਲ਼ੇ ਲੱਖਾਂ ਦੇ ਦਾਤੇ ਦੀ ਛਿੰਝ ਭੀ ਘੁਲ਼ਾਉਣੀ ਮੰਨੀ ਹੈ ਸੋ ਕੋਈ ਤਾ ਬਹੁੜੇ ਹੀਗਾ॥ {{gap}}ਉਸ ਜਿਮੀਦਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸਿੱਖੋਂ ਬਾਹੜੂ ਤਾ ਜਰੂਰ ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਜੇਹੜੀਆਂ ਥਾਂ ਥਾਂ ਟੰਗਾਂ ਅੜਾਉਂਦੇ ਹੋ ਇਹ ਗੱਲ ਹੱਛੀ ਨਹੀਂ। ਤੁਸੀਂ ਮੈਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕੇ ਸਿੱਖ ਦਿਖਾਲ਼ੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਫੇਰ ਸਿੱਖ ਹੋਕੇ ਲੱਖਾਂ ਦੇ ਦਾਤੇ ਭੜੂਏ ਨੂੰ ਵਿੱਚ ਘਸੋੜਨਾ ਤਾ ਹੱਛਾ ਨਹੀਂ ਨਾ। ਤੁਹਾ ਨੂੰ ਤਾ ਏਕ ਨਰੰਕਾਰ ਪਰ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹਿਯੇ॥ {{gap}}ਜੱਟੀਂ ਆਖਿਆ ਓ ਭਈ ਚੌਧਰੀ ਹੈ ਤਾ ਸੱਚੁ ਪਰ ਦੇਖੇਂ ਨਾ<noinclude></noinclude> 4e11ym16x7mqksfr0pagqd18hldmm99 250 66837 197009 196889 2025-07-03T00:32:40Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197009 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੧੫)}}</noinclude>ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆਂਦਾਰਾਂ ਤੇ ਇੱਕ ਗੱਲ ਪਰ ਬੈਹਿ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇੱਥੇ ਏਹ ਗੱਲਾਂ ਹੋ ਹੀ ਰਹੀਆਂ ਸੀਆਂ ਕਿ ਅੱਗੇ ਤੇ ਦੋ ਮਨੁੱਖ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਦੇ ਆਕੇ ਆਖਣ ਲੱਗੇ ਚੱਲੋ ਤਾਇਆ ਮੁੜ ਚਲੋ ਗੁਰੂ ਭਲੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਠਾਣੇਦਾਰ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਪੱਚੀ ਰੁਪੈਯੇ ਦੇ ਕੇ ਗੱਲ ਰਫੂੰ ਦਫੂੰ ਕਰਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਚਲੋ ਹੁਣ ਕੁੰਹ ਖਤਰਾ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਸਭ ਰਾਜੂ ਹੋਏ ਅਰ ਬੋਲੇ ਛਿਆਬਸੇ ਓਏ ਮੁੰਡਿਓ ਤੁਸੀਂ ਤਾ ਰੱਖ ਦਿਖਾਲ਼ੀ ਹੈ ਭਈਆ ਸਾਡਾ ਸਾਹੁ ਸੁੱਕਦਾ ਜਾਂਦਾ ਸਾ। ਹੋਊ ਪੱਚੀ ਰੁਪੈਯੇ ਸਹੁਰੇ ਕੀ ਝਾਂਠ ਦਾ ਬਾਲ਼ ਹਨ ਲੱਖ ਗਨੀਮਤ ਐਸ ਗੱਲ ਦੀ ਸਮਝੋ ਜੋ ਕੁਛ ਜਰੀਮਾਨਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ। ਭਈਆ ਜੇ ਇੱਕ ਰੁਪੈਯਾ ਬੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਉਮਰਾ ਨੂੰ ਦਾਗੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ। {{gap}}ਹੁਣ ਇਕ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਘਰ ਆਕੇ ਆਪਣੇ ਪੇਉ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਬਾਪੂ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਗੁਰੂ ਜੁਆਹਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕੜਾਹ ਪਰਸਾਦ ਤੁਸੀਂ ਸੁੱਖਿਆ ਸੀ ਉਹ ਕੌਣ ਦਿਨ ਹੋਏ ਤੁਸਾਂ ਦਿੱਤਾ ਨਹੀਂ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁੰਡੇ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਤਿਆਰ ਹੋਏ ਹਨ ਜੇ ਆਖੋਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਬੀ ਜਾ ਆਵਾਂ ਨਾਲ਼ੇ ਸੁੱਖ ਉਤਾਰ ਆਊਂਗਾ॥ {{gap}}ਬਾਪੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਆਂਹਦਾ ਤਾ ਸੱਚ ਹੈਂ ਲੈ ਸਵਾ ਰੁਪੈਯੇ ਦਾ ਕੜਾਹ ਕਰਾਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਛਕਾ ਦੇਖੀਂ। ਹੁਣ ਮੇਹਰ ਸਿੰਘ ਕਈਆਂ ਗਭਰੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਖਟਕੜਾਂ ਦੇ ਮੇਲੇ ਗਿਆ। ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਵੜਦਿਆਂ ਹੀ ਜੱਟਾਂ ਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਭੂਤਨਾ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਜਿੱਥੇ ਚਾਰ ਜੱਟੀਆਂ ਦੇਖਦੇ ਖੌਰੂ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ। ਕੋਈ ਕੱਛ ਵਿੱਚ ਤੰਦਵਾਲਾ ਤੂੰਬਾ ਲੈਕੇ ਬਜਾਉਣ ਡਿਹਾ ਅਰ ਕਿਨੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਢੱਡ ਅਰ ਖੰਜਰੀ ਲੈਕੇ ਲਗੋਜਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਈ ਕੋਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੋਲੀਆਂ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਜੱਟੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਾਉਂਦੇ ਬਜਾਉਂਦੇ ਡਿੱਠਾ ਤਿਉਂ ਤਿਉਂ ਟੋਟੇ ਹੋਣ ਲਗੇ॥ {{gap}}ਜਾਂ ਘੁੰਮ ਘੁੰਮਕੇ ਥੱਕ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਸੱਤ ਬੁੱਢੇ ਇੱਕ<noinclude></noinclude> 0pjxqpvegeh0t6x121laerw7vwwm7lk 250 66838 197010 196890 2025-07-03T00:37:26Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197010 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੧੬)}}</noinclude>ਰੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠ ਬੈਠਕੇ ਆਪਣੇ ਬਰਤਵਾਰੇ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਇੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਬੋਲਿਆ ਭਈ ਚੌਧਰੀ ਤੇਰਾ ਨਾਉਂ ਕੀ ਹੈ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੀ ਚੜਤੂ? {{gap}}ਉਹ ਬੁੱਢਾ ਬੋਲਿਆ ਕਿ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਉਂ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਸਾ ਭਈ ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੈਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕਾ ਸਿੱਖ ਸਮਝਦਾ ਸਾ ਪਰ ਤੇਰਾ ਨਾਉਂ ਭਾ ਮੋਨਿਆਂ ਵਰਗਾ ਨਿਕਲਿਆ! {{gap}}ਚੜਤੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਸਭ ਲੋਕ ਸੁਲਤਾਨੀਏ ਸਿੱਖ ਹਨ॥ {{gap}}ਦੇਵਾਸਿੰਘ ਨੇ ਹਾਹੁਕਾ ਭਰਕੇ ਕਿਹਾ ਵਾਹਗੁਰੂ। ਅੜਿਆ ਫੇਰ ਤੁਸੀਂ ਬ੍ਰਹਮਣਾਂ ਅਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਥਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਭਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਪਰਸ਼ਾਦ ਛਕਾਉਂਦੇ ਹੋਮੋਂਗੇ? {{gap}}ਚੜਤੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਫੇਰ ਹੋਰ ਕੀ ਅਸੀਂ ਉਨਾਂ ਦੇ ਸੇਉਕ ਜੋ ਠਹਿਰੇ! {{gap}}ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਬੋਲਿਆ ਮਰੈ ਓਏ ਸਾਲਿਓ ਤਾਂ ਤਾ ਤੁਸੀਂ ਛੁਰੀ ਦਾ ਬੱਢਿਆ ਹੋਇਆ ਬੱਕਰਾ ਬੀ ਖਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਮੋਂਗੇ ਕਿ ਜਿਹਦੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਆਣ ਹੈ? {{gap}}ਚੜਤੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਫੇਰ ਤੁਸੀਂ ਕੇਹਾ ਜੇਹਾ ਖਾਂਦੇ ਹੋ? ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਖਿਆ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਕਲਮੇ ਨਾਲ ਹਲਾਲ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਬੱਕਰਾ ਖਾਣੇ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਪਕੇ ਤੁਰਕ ਸਮਝਦੇ ਹੈਂ।ਅਸੀਂ ਠਹਿਰੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਸਿਖ ਖੰਡੇ ਦਾ ਝੱਟਕਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਮਹਾਂ ਪਰਸ਼ਾਦ ਛਕਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹੈਂ। ਹਾਇ ਲੋਹੜਾ ਤੁਸੀਂ ਤਾ ਬਡੇ ਮਨਮੁਖ ਹੋ ਜੇਹੜੇ ਹਿੰਦੂ ਹੋਕੇ ਛੁਰੀ ਦਾ ਕੁੱਠਿਆ ਹੋਇਆ ਮਾਂਸ ਛਕ ਲੈਂਦੇ ਹੋਂ ਨਾ ਭਈਆ ਤੁਹਾਡਾ ਤਾਂ ਮੂੰਹ ਦੇਖਣਾ ਬੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਇਹ ਕਹਿਕੇ ਬੁੱਢਾ ਉਥੋਂ ਉੱਠ ਖੜਾ ਹੋਇਆ॥ {{gap}}ਹੁਣ ਮੋਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਵਾ ਰੁਪੈਯੇ ਦਾ ਕੜਾਹ ਕਰਾਕੇ ਝੰਡੇ ਜੀ ਦੇ<noinclude></noinclude> aqem8itx4swbma841ni5ezk12pkrvfk 250 66839 197011 196891 2025-07-03T00:42:38Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197011 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੧੭)}}</noinclude>ਥੜੇ ਉੱਤੇ ਆਣ ਰਖਿਆ ਅਰ ਉੱਥੇ ਦੇ ਮਸੰਦਾਂ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਜੀ ਮਸੰਦ ਜੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰੋ। {{gap}}ਇੱਕ ਮਸੰਦ ਨੇ ਆਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾ ਐਉਂ ਆਖਕੇ ਅਰਦਾਸ ਪੜ੍ਹੀ ਕਿ (ਬੋਲੋਜੀ ਵਾਹਗੁਰੂ ਬੋਲੋਜੀ ਵਾਹਗੁਰੂ ਸਿੱਖ ਕੜਾਹ ਪਰਸ਼ਾਦ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ਲੇਖੇ ਲਾਮੀਂ ਭਾਉਣੀਆਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੀਂ) ਫੇਰ ਅੱਧਾ ਕੜਾਹ ਆਪ ਕੱਢਕੇ ਬਾਕੀ ਦਾ ਮੋੜਕੇ ਕਿਹਾ ਜਾਹ ਓਏ ਸਿੱਖਾ ਬਰਤਾ ਦਿਹ॥ {{gap}}ਇੱਕ ਜੱਟ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੇਉ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਬਾਪ ਅਰਦਾਸ ਤਾ ਏਥੇ ਬੀ ਓਦਾਂ ਹੀ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਅੰਬਰਸਰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ॥ {{gap}}ਉਸ ਦੇ ਪੇਊ ਨੇ ਕਿਹਾ ਆਹੋ ਅਰਦਾਸ ਸਭਨੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰੀਂ ਇੱਕੋ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕੂੰਹ ਬੇਰਵਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ॥ {{gap}}ਹੁਣ ਪੰਜ ਸੱਤ ਮੁੰਡੇ ਥਿਆਏ ਹੋਕੇ ਮੇਲੇ ਤੇ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਚਲਦੇ ਖੂਹੇ ਉੱਤੇ ਆਣ ਖੜੇ ਹੋਏ। ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਪੀ ਚੁੱਕੇ ਤਾਂ ਖੂਹ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਜੱਟਾਂ ਨੇ ਆਖਿਆ ਭਈ ਗਭਰੂਓ ਆਓ ਦੇ ਚਾਰ ਬਾਰੇ ਤਾ ਲੁਆ ਜਾਓ॥ {{gap}}ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਸਭ ਜੁੜ ਪਏ ਕੋਈ ਮੋਢੀਂ ਅਰ ਕੋਈ ਖਾਂਭੀ ਅਰ ਕੋਈ ਨਾਕੀ ਬਣ ਖੜਾ ਹੋਇਆ। ਆਣਕੇ ਜੋ ਮੋਢੀਂ ਨੇ ਪੰਜ ਸੱਤ ਬਾਰੇ ਲਾਏ ਹਨ ਉਸ ਦੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਸੁਣਕੇ ਸਭ ਦੰਗ ਹੋ ਗਏ। ਕਦੀ ਚੜਸ ਫੜਨ ਲੱਗਾ ਉਹ ਉਚੀ ਹੇਕ ਨਾਲ ਇਹ ਬੋਲੀ ਲਾਉਂਦਾ ਸਾ। ਬਾਰਾ ਆ ਗਿਆ ਓਏ ਬੀਰਾ ਬੇਲੀਰਾਮ ਓ ਬੂ) ਕਦੀ ਕਹਿੰਦਾ (ਜੋੜੀ ਤੇਰੀ ਬੰਨੇ ਓਏ ਖਾਂਭੀ ਰਾਮ) ਕਦੀ ਕਹਿੰਦਾ (ਬੈਲਾਂ ਵਾਲ਼ਿਆ ਕੀਲੀ ਛੱਡਦੇ ਓਏ ਬੇਲੀ ਰਾਮ ਬੂ)। {{gap}}ਖੂਹਵਾਲ਼ੇ ਜੱਟ ਆਪਸ ਵਿੱਚੋਂ ਆਖਣ ਲੱਗੇ ਆਛਕੇ ਓਏ ਛੇਰੋ ਅਸੀਂ ਕੌਣ ਜੁੰਨ ਦੇ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸੇ ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਪਲ ਵਿਚ<noinclude></noinclude> 9p1w3e4ccwpxdfj96q28ezwhjrzv0fd 250 66840 197012 196892 2025-07-03T00:48:45Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197012 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੧੮)}}</noinclude>ਦੋ ਕਿਆਰੇ ਸਿੰਜ ਦਿੱਤੇ। ਭਈਆ ਕਿੰਉ ਨਾ ਹੋਵੇ ਗਭਰੂਆਂ ਦੀ ਦੂਰ ਬਲਾਈਂ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਗਭਰੂ ਹੁੰਦੇ ਸੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬੀ ਹੱਥ ਦਿਖਾਲ਼ ਬਹਿੰਦੇ ਸੇ॥ {{gap}}ਇੱਕ ਜੱਟ ਨੇ ਪਾਸੋਂ ਕਿਹਾ ਭਈਆ ਗਭਰੇਡਾ ਏਸੇ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ ਜੁਰਾਣਾ ਮਨੁੱਖ ਜੋ ਚਾਹੇ ਸੋ ਕਰੇ ਜੋਰ ਬਡਾ ਬਸ਼ਰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤੁਹਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਹੈਂ। ਇੱਕ ਬਾਰ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਸਾਹੁਰੀ ਗਿਆ ਤਾਂ ਓਥੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੋਇਰੇ ਜਿਮੀਦਾਰ ਖੂਹ ਚਲਾਉਂਦੇ ਥੇ। ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਮੈਂ ਨੂੰ ਦੇਖਕੇ ਆਖਣ ਲਗੇ ਲੈ ਭਈ ਆਹ ਗਭਰੂ ਜੁਰਾਣਾ ਦਿੱਸਦਾ ਹੈ ਦੇਖਿਯੇ ਕੈਂ ਚੜਸ ਫਕੜਕੇ ਦਿਖਾਲ਼ੇ। ਲੈ ਬੀਰਾ ਉਨਾਂ ਦਾ ਐਉਂ ਆਖਣਾ ਅਰ ਮੈਂ ਨੂੰ ਰੋਹ ਚੜ੍ਹਨਾ। ਚੜਸ ਬੀ ਅਜੇ ਨਮਾਂ ਹੀ ਸਾ। ਅਰ ਰੱਬ ਝੂਠ ਨਾ ਬੁਲਾਵੇ ਪੂਰਾ ਨੋਆਂ ਮੁੱਠਾਂ ਦਾ ਬਾਰਾਂ ਮਣ ਪਾਣੀ ਪੈਣ ਵਾਲ਼ਾ ਹੋਊ। ਆਣਕੇ ਜੋ ਮੈਂ ਬਾਰੇ ਲਾਉਣ ਲੱਗਾ ਹਾਂ ਇੱਕ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਸਾਰਾ ਖੂਹ ਕੁੰਲ਼ਜ ਸਿੱਟਿਆ। ਭਈ ਗਭਰੂਓ ਹੋਰ ਤਾ ਬਡੀ ਬਾਹਵਾ ਬਾਹਵਾ ਹੋਈ ਪਰ ਜਾਂ ਓੜਕ ਦਾ ਬਾਰਾ ਮੈਂ ਲੈਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਲੰਗੋਟਾ ਖੁਲ੍ਹ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਖਿਆ ਜਾਹ ਜਾਂਦੀਏ ਹੁਣ ਕੀ ਕਰਾਂ! ਭਈਆ ਕਰਤਾਰ ਨੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਮੈਂ ਥੋਂ ਅਹੀ ਸਰਾਈ ਕਿ ਇੱਕ ਹੱਥ ਨਾਲ਼ ਤਾ ਲੰਗੋਟਾ ਸੁਮ੍ਹਾਲ਼ਿਆ ਅਰ ਇੱਕ ਨਾਲ ਚੜਸ ਖਿਚਿਆ। ਸਹੁੰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਜੇਹੜੀ ਛਿਆਬਸੀ ਬੀ ਮਿਲ਼ੀ ਹੈ, ਨਾ ਹੀ ਪੁੱਛ॥ {{gap}}ਫੇਰ ਇੱਕ ਅਧਖੜ ਜੇਹਾ ਬੁੱਢਾ ਬੋਲਿਆ ਚਾਚਾ ਨੋਧ ਸਿੰਹਾ ਤੂੰ ਤਾ ਓਤ ਵੇਲੇ ਗਭਰੂ ਜੁਆਨ ਹੋਮੇਂਗਾ ਅਸੀਂ ਤੈਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹੁਣ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਜੇ ਗੁਰੂ ਕਾ ਲੋਕ ਹੈਂ ਤਾ ਸੱਚੋ ਸੱਚ ਕਰਕੇ ਜਾਣੀਂ। {{gap}}ਨੋਧ ਸਿੰਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਨਹੀਂ ਓਏ ਗਭਰੂ ਜੁਆਨ ਕੀ ਹੋਣਾ ਸਾ ਆਂਹਾਂ ਅਹੁ ਜੇਹੜਾ ਨੀਂਗਰ ਖੜਾ ਹੈ ਓਸ ਸਾਨ ਅਜੇ ਲੈਰਾ ਹੀ ਸਾ<noinclude></noinclude> nh5m0p16vxylou8rtprjt1hsf5apdum 250 66841 197013 196893 2025-07-03T00:55:13Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197013 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੧੯)}}</noinclude>ਬਡੀ ਦੌੜ ਮੁਛ ਭੇਉਂ ਜੇਹਾ ਹੋਊਂਗਾ। ਭਲਾ ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਸੁਣਾਉ ਤੂੰ ਕੀ ਆਖਣ ਲੱਗਾ ਸਾ? {{gap}}ਉਸ ਨੇ ਆਖਿਆ ਚਾਚਾ ਪਰੂੰ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਮੈਂ ਕਮਾਦਾਂ ਦੇ ਦਿਨੀਂ ਮੰਜੁਕੀ ਦੇ ਜੰਡਿਆਲ਼ੇ ਆਪਣੀ ਨਾਨਕੀਂ ਗਿਆ। ਉਦਣ ਮੇਰੇ ਮਾਮੇ ਦਾ ਫੇਰ ਸਾ। ਜਾਂ ਮੈਂ ਬੇਲਣੇ ਗਿਆ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਭਾਈ ਕਰਕੇ ਬੇਲਣੇ ਦਾ ਧਰੋਈ ਬਠਾਲ਼ ਦਿੱਤਾ। ਭਈ ਚਾਚਾ ਸਾ ਤਾ ਫਸੋਹੜਾ ਬੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜੁੱਸੇਵਾਲ਼ਾ ਪਰ ਮੈਂ ਚਾਂਬਲ਼ ਕੇ ਐਹੇ ਹੱਥ ਦਿਖਾਲ਼ੇ ਕਿ ਓਹ ਫਸੋਹੜਾ ਅਰ ਸਾਹਮਣਾ ਮੋੜਾ ਅਰ ਗਾਂਧੀਆਂ ਵਾਲ਼ੇ ਬਲ਼ੇਦੀ ਅਰ ਗੁਡੋਈ ਅਰ ਝੋਕਾ ਗੱਲ ਕਾਹਦੀ ਛੇਲਿਆਂ ਸਮੇਤ ਬਾਰਾਂ ਹੀ ਬੇਲਣਿਆਂ ਦੇ ਕਾਮੇਂ ਦੇਖ ਸੁਣਕੇ ਹੱਕੇ ਬੱਕੇ ਰਹਿ ਗਏ। ਚਾਚਾ ਤੂੰ ਰਾਮ ਦਾ ਲੋਕ ਹੈਂ ਤਾਂ ਸੱਚ ਜਾਣੇਗਾ ਮੈਂ ਉੱਦਣ ਦੋਹੁਂ ਪਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪੰਦਰਾਂ ਘਾਣ ਲਾਏ ਹੋਣਗੇ॥ {{gap}}ਹੁਣ ਓਹ ਖੂਹੇਵਾਲ਼ੇ ਬੇਲੇ ਭਈ ਗਭਰੂਓ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਕਿੱਥੇ ਕਿੱਥੇ ਹਨ? {{gap}}ਮੋਢੀ ਬੋਲਿਆ ਮੈਂ ਅਰ ਖਾਂਭੀ ਤਾਂ ਫੁਲੌਰ ਦੇ ਮੁੰਢੋਂ ਬਕਾਪਰ ਤੇ ਹੈਂ ਅਰ ਅਹੁ ਜੇਹੜਾ ਨਕੇ ਛੱਡਣ ਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਉਹ ਸਾਡਾ ਸਾਕ ਰੁੜਕੇ ਤੇ ਹੈ॥ {{gap}}ਖੂਹੇਵਾਲ਼ੇ ਬੋਲੇ ਭਲਾ ਭਈ ਛੇਰੋ ਜੀਉਂਦੇ ਰਹੋ ਸਾਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਸਦਾ ਚੇਤੇ ਰਿਹਾ ਕਰੋਂਗੇ॥ {{gap}}ਓਹ ਮੁੰਡੇ ਖੂਹ ਛੱਡਕੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਆਏ ਤਾਂ ਸੁਣਿਆ ਭਈ ਚੂਹੜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਕ ਸੁਪਾਹੀ ਠਾਣੇਦਾਰ ਪਾਹ ਫੜਕੇ ਲੈ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਸੁਣਕੇ ਆਖਣ ਲੱਗੇ ਚਲੋ ਓਏ ਸਾਲ਼ਿਓ ਦੇਖਿਯੇ ਤਾਂ ਸਹੀ ਭਈ ਚੂਹੜਸਿੰਘ 'ਤੇ ਕੇਹੜੀ ਖੋਤੀ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲੱਗ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਨਾ ਓਏ ਓਥੇ ਨਹੀਂ ਚੱਲਣਾ ਉਹ ਸਾਲ਼ਾ ਸਤਾਨ ਦੀ ਮਾਰ ਹੈ ਕਿਸੀ ਜੱਟੀ ਜੁੱਟੀ ਨੂੰ ਕੁੰਹ ਆਖ ਬੈਠਾ ਹੋਣਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾ<noinclude></noinclude> 0o2fqg9nict1rfic5i2oujtx1wk8fp7 250 66842 197014 196894 2025-07-03T01:00:48Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197014 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੧੨੦)}}</noinclude>ਸੁਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਪਾਊਂ ਸੀ ਜੋ ਉਹ ਨੂੰ ਫੜ ਲੈਜਾਂਦੇ। ਸਾਲ਼ਿਓ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਓਥੇ ਕੀ ਟੰਗਾਂ ਡਾਹੋਂਗੇ। ਖਸਮਾਂ ਦਿਆਂ ਆਦਮੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਕਿਸੇ ਦੀ ਕੁੰਹ ਬਟੀਦੀ ਹੈ? {{gap}}ਇੱਕ ਬੁੱਢਾ ਜਿਹਾ ਪਾਸੋਂ ਬੋਲਿਆ ਦੁੜੂ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ਮੱਤ ਨੂੰ ਸਹੁਰੀ ਦਿਓ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਚੂਹੜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕ੍ਯਾ ਐਥੇ ਛੱਡ ਜਾਮੋਂਗੇ? ਕਮਲਿਓ ਉਹ ਦੇ ਮਾਪੇ ਤੁਹਾ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਣਗੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਡਿਆਂ ਲਗਦਿਆਂ ਨੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਤੋਰਿਆ ਸਾ? ਐਹਮਕੋ ਐਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰੀਦਾ ਸਿਆਣਿਆਂ ਨੇ ਆਖਿਆ ਹੈ ਭਈ ਜੇ ਲਾਇਯੇ ਤਾਂ ਓੜ ਨਿਭਾਇਯੇ॥ {{gap}}ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਤਾਇਆ ਫੇਰ ਅਸੀਂ ਕੀ ਆਖਿਆ ਹੈ ਚੱਲਗਾਂ ਜੇ ਤੂੰ ਸਿਆਣਾ ਨਾਲ਼ ਹੋਮੇਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਡਰੀ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ? {{gap}}ਬੁੱਢੇ ਨੇ ਆਖਿਆ ਦੇਖੋ ਤਾਂ ਸਹੁਰਿਆਂ ਦੇ ਕੇਡੇ ਓਦਰੇ ਹਨ ਸਾਲ਼ਿਓ ਠਾਣੇਦਾਰ ਹੀ ਹੈ ਤਾ ਕੋਈ ਸੀਹੁੰ ਸੱਪ ਤਾ ਨਹੀਂ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਡੰਗ ਮਾਰੂ ਸਾਲ਼ਿਓ ਜੰਮਣੇ ਨੂੰ ਕਿੰਉ ਮਰੇ ਸੇ। ਗਾਹਾਂ ਸਿੱਧੇ ਹੋਕੇ ਤੁਰੋ ਪਰੇ ਜਿੱਦਾਂ ਕਿਦਾਂ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਛੁਡਾ ਲਿਆਇਯੇ। ਭਾਈਆ ਓਏ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਜੇ ਛੱਡਕੇ ਜਾਮਾਂਗੇ ਤਾਂ ਬੋਬੋ ਕੋਲ਼ੋਂ ਪਿੰਡ ਕਿੱਦਾਂ ਬੜਾਂਗੇ॥ {{gap}}ਏਹ ਸੁਣਕੇ ਬੁੱਢੇ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਸਭ ਮਿਲ਼ਕੇ ਠਾਣੇਦਾਰ ਪਾਹ ਗਏ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੂਹੜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੇਖਕੇ ਉਰਿਓਂ ਹੀ ਬੋਲੇ ਕਿੰਉਂ ਓਏ ਕਮੂਤ ਦੀ ਮਾਰੇ ਦੇਖਿਆ ਹੋਰ ਛੇੜ ਆਪਣੀਆਂ ਮਤੇਈਆਂ ਜੱਟੀਆਂ ਨੂੰ। ਸਾਲ਼ਾ ਪਗੁੜ ਬੰਨ੍ਹਕੇ ਐਉਂ ਐਉਂ ਮੋਢੇ ਮਾਰਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸਾ ਚੈਨ ਆਈ। ਕਿੰਉ ਹੁਣ ਦੱਸ ਠਾਣੇਦਾਰ ਪਤੰਦਰ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਕੇ ਛੁੱਟੇਂਂਗਾ? ਫੇਰ ਠਾਣੇਦਾਰ ਦੇ ਕੋਲ਼ ਜਾਕੇ ਉਸ ਬੁੱਢੇ ਨੇ ਝੁਕਕੇ ਸਲਾਮ ਆਖੀ॥<noinclude></noinclude> sm1j6bzengoxgzvp0b5gqvdg5nmw3vg 250 66910 197017 2025-07-03T02:13:15Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197017 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" /></noinclude> {{center|ਬਿਨ੍ਯ}} {{gap}}ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਜਿਸ ਉਚਾਈ ਤੇ ਸੀ ਉਸਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਆਕੇ ਅੱਠ ਅੱਠ ਹੰਝੂ ਰੁਆਉਣ ਵਾਲੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਯਤਨ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ, ਅਖਬਾਰਾਂ, ਪੁਸਤਕਾਂ ਅਨੇਕ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਅਸਲੀ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਰੰਗਭੂਮੀ ਵਿਚ ਅੱਖਾਂ ਦੋ ਅਗੇ ਲਿਆ ਦੇਣਾ ਬੀ ਇਕ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਲਾਭਵੰਦ ਤ੍ਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਖਿਆਲ ਤੇ ਅਰ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਨਾਟਕ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖਣੇ ਦੇ ਆਸ਼ਯ ਤੇ ਇਹ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਲੇਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਟਕ “ਕੌਮੀ ਡਰਾਮਾ” ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਰ ਇਸਦੀਆਂ ਝਾਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਦਸ਼ਾ ਦਾ ਹੂ-ਬ-ਹੂ ਦਰਪਨ ਬਣਾਨ ਤੇ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਜਮਾ ਦੇਣ ਦਾ ਪ੍ਰਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। {{gap}}ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</br> ਫੱਗਣ, ਸੰ: ਨਾ: ੪੪੧{{gap|5em}}ਸੰਤ ਕਰਤਾ<noinclude></noinclude> 7eplpwtsmrfnztkxjfjdqi5x2nztjc2 250 66911 197018 2025-07-03T02:21:33Z Charan Gill 36 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "{{center|ੴ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹ॥}} {{center|{{larger|'''ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ।'''}}}} {{center|{{smaller|ਆਯਾ-ਪਰਬੰਧਕ}}}} {{Block center|<poem>{{smaller|ਪਰਬੰਧਕ}}-ਕੌਮ ਦੇ ਕੁਛ ਸੋਗ ਦੀ ਕਹਾਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ, {{gap}}ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰੋਂ ਡਿੱਗਣੇ ਦੀ ਹਾਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ, {{gap}}ਕਿੱ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 197018 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Charan Gill" /></noinclude>{{center|ੴ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹ॥}} {{center|{{larger|'''ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ।'''}}}} {{center|{{smaller|ਆਯਾ-ਪਰਬੰਧਕ}}}} {{Block center|<poem>{{smaller|ਪਰਬੰਧਕ}}-ਕੌਮ ਦੇ ਕੁਛ ਸੋਗ ਦੀ ਕਹਾਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ, {{gap}}ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰੋਂ ਡਿੱਗਣੇ ਦੀ ਹਾਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ, {{gap}}ਕਿੱਸੇ ਤਾਂ ਸੋਹਣੀ ਹੀਰ ਦੇ ਸਾਡੇ ਨਹੀਂ ਜੇ ਯਾਦ, {{gap}}ਚਾਹੋ ਤਾਂ ਸਿਰ ਤੇ ਬੀਤਦੀ ਸੁੱਨਾਉਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ।</poem>}} {{gap}}ਅਜ ਆਪ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਸਾਨੂੰ ਸਟੇਜ ਤੇ ਵੇਖਕੇ ਹਰਯਾਨੀ ਵਿਚ ਮੁੜਕ ੨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਕੌਣ ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹ ਕੇ ਤੱਕਦਾ ਤੇ ਝਿੜਕਵੀਂ ਅੱਖ ਨਾਲ ਘੂਰਦਾ ਹੋਵੇਗਾ? ਕੇਵਲ ਓਹ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਯਾਰੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਰਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹੋ, ਜੋ ਦਿਖਾਵੇ ਤੇ ਬਨਾਵਟਾਂ ਵਿਚ ਗ਼ਰਕ ਹਨ; ਹਾਂ ਓਹੋ, ਜੋ ਦੀਨ ਤੇ ਦੁਨੀ ਦੇ ਐਬ ਤਾਂ ਨਸ਼ੰਗ ਹੋਕੇ ਵੇਖਦੇ ਹੋਣ, ਪਰ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਖ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਅਨਾਦਰ ਨਾਲ ਦੇਖਦੇ ਹੋਣ; ਹਾਂ ਉਹੋ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਬਾਹਰ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਕੀ ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿ ਵਿਦਵਾਨ ਦੇਸਾਂ ਵਿਚ ਬੜੇ ੨ ਪੰਡਤ, ਰਈਸ ਤੇ ਰਾਜੇ ਆਪਨੀ ਕੌਮ ਦੇ ਲਾਭ ਵਾਸਤੇ ਸਟੇਜ (ਅਖਾੜੇ) ਉਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਡੇ ਦੁਲਾਰੇ ਪੰਥ ਦੇ ਥੰਮ੍ਹ ਕੌਮ ਨੂੰ ਡੁੱਬਦਿਆਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕੰਢੇ ਤੋ ਖੜੇ ਖਿਲੀਆਂ ਪਾਂਦੇ ਬੇਪਰਵਾਹ ਹਨ ਕਿ ਅਪਨੀ ਤਾਂ ਮੌਜਾਂ ਨਾਲ ਲੰਘ ਰਹੀ ਹੈ; ਸਾਨੂੰ ਕੀਹ? ਪਰ ਸ਼ੋਕ! ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਬਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਔਲਾਦਾਂ ਅੱਜ ਰੁਲ ਰਹੀਆਂ ਤੇ ਕੌਮ ਤੇ ਦੇਸ ਦੀ ਪਤ ਗੁਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਬੀ ਕਦੇ ਤੁਸਾਂ ਵਾਂਙ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਨ।<noinclude></noinclude> qd71a9ucss2ogfj4mit25pta25mxk9a 197019 197018 2025-07-03T02:23:04Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197019 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" /></noinclude>{{center|ੴ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹ॥}} {{center|{{larger|'''ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ।'''}}}} {{center|{{smaller|ਆਯਾ-ਪਰਬੰਧਕ}}}} {{Block center|<poem>{{smaller|ਪਰਬੰਧਕ}}-ਕੌਮ ਦੇ ਕੁਛ ਸੋਗ ਦੀ ਕਹਾਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ, {{gap|2em}}ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰੋਂ ਡਿੱਗਣੇ ਦੀ ਹਾਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ, {{gap|2em}}ਕਿੱਸੇ ਤਾਂ ਸੋਹਣੀ ਹੀਰ ਦੇ ਸਾਡੇ ਨਹੀਂ ਜੇ ਯਾਦ, {{gap|2em}}ਚਾਹੋ ਤਾਂ ਸਿਰ ਤੇ ਬੀਤਦੀ ਸੁੱਨਾਉਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ।</poem>}} {{gap}}ਅਜ ਆਪ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਸਾਨੂੰ ਸਟੇਜ ਤੇ ਵੇਖਕੇ ਹਰਯਾਨੀ ਵਿਚ ਮੁੜਕ ੨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਕੌਣ ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹ ਕੇ ਤੱਕਦਾ ਤੇ ਝਿੜਕਵੀਂ ਅੱਖ ਨਾਲ ਘੂਰਦਾ ਹੋਵੇਗਾ? ਕੇਵਲ ਓਹ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਯਾਰੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਰਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹੋ, ਜੋ ਦਿਖਾਵੇ ਤੇ ਬਨਾਵਟਾਂ ਵਿਚ ਗ਼ਰਕ ਹਨ; ਹਾਂ ਓਹੋ, ਜੋ ਦੀਨ ਤੇ ਦੁਨੀ ਦੇ ਐਬ ਤਾਂ ਨਸ਼ੰਗ ਹੋਕੇ ਵੇਖਦੇ ਹੋਣ, ਪਰ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਖ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਅਨਾਦਰ ਨਾਲ ਦੇਖਦੇ ਹੋਣ; ਹਾਂ ਉਹੋ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਬਾਹਰ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਕੀ ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿ ਵਿਦਵਾਨ ਦੇਸਾਂ ਵਿਚ ਬੜੇ ੨ ਪੰਡਤ, ਰਈਸ ਤੇ ਰਾਜੇ ਆਪਨੀ ਕੌਮ ਦੇ ਲਾਭ ਵਾਸਤੇ ਸਟੇਜ (ਅਖਾੜੇ) ਉਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਡੇ ਦੁਲਾਰੇ ਪੰਥ ਦੇ ਥੰਮ੍ਹ ਕੌਮ ਨੂੰ ਡੁੱਬਦਿਆਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕੰਢੇ ਤੋ ਖੜੇ ਖਿਲੀਆਂ ਪਾਂਦੇ ਬੇਪਰਵਾਹ ਹਨ ਕਿ ਅਪਨੀ ਤਾਂ ਮੌਜਾਂ ਨਾਲ ਲੰਘ ਰਹੀ ਹੈ; ਸਾਨੂੰ ਕੀਹ? ਪਰ ਸ਼ੋਕ! ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਬਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਔਲਾਦਾਂ ਅੱਜ ਰੁਲ ਰਹੀਆਂ ਤੇ ਕੌਮ ਤੇ ਦੇਸ ਦੀ ਪਤ ਗੁਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਬੀ ਕਦੇ ਤੁਸਾਂ ਵਾਂਙ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਨ।<noinclude></noinclude> fgsylyh0cxslcop6801fkkpm98ef6jj 197021 197019 2025-07-03T02:24:10Z Charan Gill 36 197021 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" /></noinclude>{{center|ੴ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹ॥}} {{center|{{larger|'''ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ।'''}}}} {{center|{{smaller|ਆਯਾ-ਪਰਬੰਧਕ}}}} {{Block center|<poem>{{smaller|ਪਰਬੰਧਕ}}-ਕੌਮ ਦੇ ਕੁਛ ਸੋਗ ਦੀ ਕਹਾਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ, {{gap|3em}}ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰੋਂ ਡਿੱਗਣੇ ਦੀ ਹਾਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ, {{gap|3em}}ਕਿੱਸੇ ਤਾਂ ਸੋਹਣੀ ਹੀਰ ਦੇ ਸਾਡੇ ਨਹੀਂ ਜੇ ਯਾਦ, {{gap|3em}}ਚਾਹੋ ਤਾਂ ਸਿਰ ਤੇ ਬੀਤਦੀ ਸੁੱਨਾਉਨੀ ਸੁਨ ਲਵੋ।</poem>}} {{gap}}ਅਜ ਆਪ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਸਾਨੂੰ ਸਟੇਜ ਤੇ ਵੇਖਕੇ ਹਰਯਾਨੀ ਵਿਚ ਮੁੜਕ ੨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਕੌਣ ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹ ਕੇ ਤੱਕਦਾ ਤੇ ਝਿੜਕਵੀਂ ਅੱਖ ਨਾਲ ਘੂਰਦਾ ਹੋਵੇਗਾ? ਕੇਵਲ ਓਹ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਯਾਰੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਰਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹੋ, ਜੋ ਦਿਖਾਵੇ ਤੇ ਬਨਾਵਟਾਂ ਵਿਚ ਗ਼ਰਕ ਹਨ; ਹਾਂ ਓਹੋ, ਜੋ ਦੀਨ ਤੇ ਦੁਨੀ ਦੇ ਐਬ ਤਾਂ ਨਸ਼ੰਗ ਹੋਕੇ ਵੇਖਦੇ ਹੋਣ, ਪਰ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਖ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਅਨਾਦਰ ਨਾਲ ਦੇਖਦੇ ਹੋਣ; ਹਾਂ ਉਹੋ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਬਾਹਰ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਕੀ ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿ ਵਿਦਵਾਨ ਦੇਸਾਂ ਵਿਚ ਬੜੇ ੨ ਪੰਡਤ, ਰਈਸ ਤੇ ਰਾਜੇ ਆਪਨੀ ਕੌਮ ਦੇ ਲਾਭ ਵਾਸਤੇ ਸਟੇਜ (ਅਖਾੜੇ) ਉਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਡੇ ਦੁਲਾਰੇ ਪੰਥ ਦੇ ਥੰਮ੍ਹ ਕੌਮ ਨੂੰ ਡੁੱਬਦਿਆਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕੰਢੇ ਤੋ ਖੜੇ ਖਿਲੀਆਂ ਪਾਂਦੇ ਬੇਪਰਵਾਹ ਹਨ ਕਿ ਅਪਨੀ ਤਾਂ ਮੌਜਾਂ ਨਾਲ ਲੰਘ ਰਹੀ ਹੈ; ਸਾਨੂੰ ਕੀਹ? ਪਰ ਸ਼ੋਕ! ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਬਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਔਲਾਦਾਂ ਅੱਜ ਰੁਲ ਰਹੀਆਂ ਤੇ ਕੌਮ ਤੇ ਦੇਸ ਦੀ ਪਤ ਗੁਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਬੀ ਕਦੇ ਤੁਸਾਂ ਵਾਂਙ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਨ।<noinclude></noinclude> d5qbqlj84v6jmjuq3cn87f71k8j5g3z 250 66912 197022 2025-07-03T02:27:35Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197022 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{center|(੨)}}</noinclude>{{gap}}ਪ੍ਯਾਰੇ ਸੱਜਣੋਂ!ਆਪਨੇ ਕਈ ਨਾਟਕ ਤੇ ਕਈ ਤਮਾਸ਼ੇ ਡਿੱਠੇ ਹੋਣਗੇ, ਲੱਗੀਆਂ ਦੇ ਕਈ ਕਿੱਸੇ ਪੜ੍ਹੇ ਹੋਣਗੇ, ਲੇਲੀ ਮਜਨੂੰ, ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ, ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਂਵਾਲ ਦੇ ਪ੍ਯਾਰ ਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੇ ਚਿੱਠੇ ਵਾਚੇ ਤੇ ਅਥਰੂ ਵਹਾਏ ਹੋਣਗੇ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਅਜ ਆਪਨੂੰ ਹਡ ਬੀਤੀ ਸੁਨਾਵਾਂਗੇ, ਅਰ ਅਪਨੇ ਤਰਸ ਯੋਗ ਹਾਲ ਪਰ ਆਪਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾਲਤਾ ਦੇ ਮੰਗਣਹਾਰੇ ਹੋਵਾਂਗੇ। {{Block center|<poem>ਕੁਛ ਨ ਪੁਛੋ ਅੱਜ ਅਸੀ ਕੀ ਆਪਨੂੰ ਆਖਾਂਗੇ ਹੁਣ, ਕੌਮ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਰੋਬਰੂ ਮਾੜਾ ਕਹਾਂਗੇ, ਖੋਲ ਸੁਣ, ਘਾਟੇ ਕਹਾਂਗੇ,ਦੁਖ ਕਹਾਂਗੇ ਤੇ ਬੁਰਾਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ, ਬੀਤ ਰਹੀਆਂ, ਬੀਤੀਆਂ, ਤੇ ਗਲ ਚੁਕੇ ਜੋ ਕੌਮਿ ਗੁਣ। {{right|[ਗਿਆ}}</poem>}}<noinclude></noinclude> s6yfi8ra43x3qqy3ilvcx44yy266bqf 250 66913 197024 2025-07-03T02:38:02Z Charan Gill 36 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਨਿ | ਸ਼ਾ | ਨੀ ਕਰਮਾਂ-ਮਾਰਿਆ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੋਣਾ ਹੈ | ਗ਼ਰੀਬੀ, ਕਾਲ਼ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਂ ਕਤਲ ਧਾੜਾ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਜੱਦੀ ਥਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਥਾਂ ਜਾ ਵੱਸਦੇ ਸਨ। ਫੇਰ ਫ਼ਰੰਗੀ ਆ ਵੜੇ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਪਹਲੀ ਵਾਰ ਪਿਛਲੀ ਸਦੀ ਦੇ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 197024 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Charan Gill" />{{rh||ਨਿ। ਸ਼ਾ। ਨੀ|}}</noinclude>ਨਿ | ਸ਼ਾ | ਨੀ ਕਰਮਾਂ-ਮਾਰਿਆ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੋਣਾ ਹੈ | ਗ਼ਰੀਬੀ, ਕਾਲ਼ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਂ ਕਤਲ ਧਾੜਾ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਜੱਦੀ ਥਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਥਾਂ ਜਾ ਵੱਸਦੇ ਸਨ। ਫੇਰ ਫ਼ਰੰਗੀ ਆ ਵੜੇ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਪਹਲੀ ਵਾਰ ਪਿਛਲੀ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਬਰਮਾ ਵਲ ਮੂੰਹ ਕੀਤਾ ਸੀ| ਲੋਕਗੀਤ ਗਵਾਹ ਹੈ: ਨਾ ਜਾ ਬਰਮਾ ਨੂੰ ਲੇਖ ਜਾਣਗੇ ਨਾਲ਼ੇ ਸ਼ਹਰ ਚੱਲੀਏ ਮਜੂਰੀ ਲੱਭੀਏ, ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਭੰਗ ਭੁੱਜਦੀ ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਤੇ ਚੀਨ, ਧੁਰ ਪੂਰਬ ਤੇ ਕਨੇਡਾ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਵਸਿਆਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸਦੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ| ਹਾਲੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਸੁੰਨੀਆਂ ਹੋਣੋਂ ਨਹੀਂ ਹਟੀਆਂ| ਦੁਆਬੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਰਾਪ ਲੱਗਾ ਹੈ | ਪੀਲੀ ਮਿੱਟੀ ਆ ਜਲੰਧਰਾਂ ਦੀ ਮਾਈਆ ਪਰਦੇਸ ਗਿਆ, ਸੁੰਨ ਪੈ ਗਈ ਅੰਦਰਾਂ ਦੀ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ ਤੀਹ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸੀ, ਜਦ ਇਹ ਸੰਨ 1929 ਵਿਚ ਪਹਲੀ ਵਾਰ ਈਸਟ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਗਏ ਸੀ। ਓਦੋਂ ਦੀ ਲਿਖੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਥਿਆ ਮੈਂ ਸਾਂਭ-ਸਾਂਭ ਰੱਖੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਬੜਾ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗਾ ਗੁਰਮੁਖ ਮੈਂ ਕੋਈ ਵਿਰਲਾ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਇਸ ਵਿਥਿਆ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਦੇਖਣ ਵਾਲ਼ੀ ਹੈ। ਉੱਤਮ ਕਲਾ ਓਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਭਾਵ ਉਹਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੀ ਸਮੋਇਆ ਹੋਏ; ਬਾਹਰ ਨਾ ਡੁਲ੍ਹਦਾ ਫਿਰੇ ਲੋਕਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਕ ਔਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ| ਪਰਦੇਸੀਂ ਤੁਰਦੇ ਮਰਦ ਨਾਲ਼ ਤੀਵੀਂ ਹੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ ਹੈ| ਮਰਦ ਅੱਗੋਂ ਚੁੱਪ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਰੋਣਾ ਮਰਦਾਨਗੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਇਸ ਵਿਥਿਆ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਪਿਤਾ ਨੇ ਅਪਣੀ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। 4<noinclude></noinclude> 303ugsmvaab0mt8r7s9pestk8gbtmcp 197025 197024 2025-07-03T03:19:15Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197025 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{rh||ਨਿ ।ਸ਼ਾ ।ਨੀ|}}</noinclude>ਕਰਮਾਂ-ਮਾਰਿਆ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਗ਼ਰੀਬੀ, ਕਾਲ਼ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਂ ਕਤਲ ਧਾੜਾ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਜੱਦੀ ਥਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਥਾਂ ਜਾ ਵੱਸਦੇ ਸਨ। ਫੇਰ ਫ਼ਰੰਗੀ ਆ ਵੜੇ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਪਹਲੀ ਵਾਰ ਪਿਛਲੀ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਬਰਮਾ ਵਲ ਮੂੰਹ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਲੋਕਗੀਤ ਗਵਾਹ ਹੈ: {{center|<poem>{{smaller|ਨਾ ਜਾ ਬਰਮਾ ਨੂੰ ਲੇਖ ਜਾਣਗੇ ਨਾਲ਼ੇ}}</poem>}} {{center|<poem>{{smaller|ਸ਼ਹਰ ਚੱਲੀਏ ਮਜੂਰੀ ਲੱਭੀਏ, ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਭੰਗ ਭੁੱਜਦੀ}}</poem>}} {{gap}}ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਤੇ ਚੀਨ, ਧੁਰ ਪੂਰਬ ਤੇ ਕਨੇਡਾ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਵਸਿਆਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸਦੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਸੁੰਨੀਆਂ ਹੋਣੋਂ ਨਹੀਂ ਹਟੀਆਂ। ਦੁਆਬੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਰਾਪ ਲੱਗਾ ਹੈ। {{center|<poem>{{smaller|ਪੀਲੀ ਮਿੱਟੀ ਆ ਜਲੰਧਰਾਂ ਦੀ ਮਾਈਆ ਪਰਦੇਸ ਗਿਆ, ਸੁੰਨ ਪੈ ਗਈ ਅੰਦਰਾਂ ਦੀ}}</poem>}} {{gap}}ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ ਤੀਹ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸੀ, ਜਦ ਇਹ ਸੰਨ 1929 ਵਿਚ ਪਹਲੀ ਵਾਰ ਈਸਟ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਗਏ ਸੀ। ਓਦੋਂ ਦੀ ਲਿਖੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਥਿਆ ਮੈਂ ਸਾਂਭ-ਸਾਂਭ ਰੱਖੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਬੜਾ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗਾ ਗੁਰਮੁਖ ਮੈਂ ਕੋਈ ਵਿਰਲਾ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਥਿਆ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਦੇਖਣ ਵਾਲ਼ੀ ਹੈ। ਉੱਤਮ ਕਲਾ ਓਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਭਾਵ ਉਹਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੀ ਸਮੋਇਆ ਹੋਏ; ਬਾਹਰ ਨਾ ਡੁਲ੍ਹਦਾ ਫਿਰੇ। {{gap}}ਲੋਕਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਕ ਔਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰਦੇਸੀਂ ਤੁਰਦੇ ਮਰਦ ਨਾਲ਼ ਤੀਵੀਂ ਹੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਰਦ ਅੱਗੋਂ ਚੁੱਪ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਰੋਣਾ ਮਰਦਾਨਗੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਇਸ ਵਿਥਿਆ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਪਿਤਾ ਨੇ ਅਪਣੀ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। 4<noinclude></noinclude> 65tfc14qvfiupbdwwjnjo4t1x2aq1h5 250 66914 197026 2025-07-03T03:26:22Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197026 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" />{{rh||ਨਿ ।ਸ਼ਾ ।ਨੀ|}}</noinclude>ਨਿ | ਸ਼ਾ | ਨੀ ਮੇਰੇ ਭਰਾ ਭੈਣਾਂ ਤੋਂ ਵਿਛੜਨ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ। ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕੋ ਹੀ ਫ਼ਿਕਰਾ ਹੈ: "ਹੱਸਦੇ ਖੇਡਦੇ ਕੁਝ ਦਿਲਗੀਰੀਆਂ ਵਿਚ ਪਹਲੀ ਵੇਰ ਘਰਦਿਆਂ ਤੋਂ ਜੁਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਸੀ।" ਦਿਲਗੀਰੀ ਹਾਸੇ ਦੇ ਨਾਲ਼ੋ-ਨਾਲ਼ ਪਰਛਾਵੇਂ ਵਾਂਙ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਕਦੇ ਦਿਲਗੀਰੀ ਪਰਛਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕਦੇ ਹਾਸਾ। {{gap}}ਇੰਡੀਆ ਆਫ਼ਿਸ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਫ਼ਾਈਲਾਂ ਫੋਲਦਿਆਂ ਕੋਈ ਸਰਕਾਰੀ ਰਜਿਸਟਰ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਲੱਗਾ। ਇਸ ਵਿਚ ਸੰਨ 1930 ਵਿਚ ਛਪੀਆਂ 'ਸਾਰੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਸੀ। ਇਕ ਥਾਂ ਨਿਗਾ ਅਟਕੀ: {{Block center|<poem>{{larger|''ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੀ ਖਿੱਚ (ਤੀਵੀਂ ਆਦਮੀ ਦਾ ਤਕਰਾਰ),'' ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਢੇਸੀਆਂ ਕਲਾਂ ਜਲੰਧਰ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੇਵਕ ਪੇਸ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ, 2 ਆਨੇ 1000 ਕਾਪੀਆਂ 1930}}</poem>}} {{gap}}ਇਸ ਕਿੱਸੇ ਵਿਚ ਢੇਸੀਆਂ ਵਾਲ਼ੇ ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀ ਲਿਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ? ਇਹੀ ਕਿ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੀ ਖਿੱਚ ਸਤਾ ਰਹੀ ਹੈ; ਤੀਵੀਂ ਅਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਵਾਸਤੇ ਪਾ-ਪਾ ਜਾਣੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ, ਝਗੜਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਆਦਮੀ ਹੱਠ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਚਲੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿੱਸਾ ਲੱਭਿਆ; ਪੜ੍ਹਿਆ; ਤਾਂ ਓਹੋ ਗੱਲ ਨਿਕਲ਼ੀ। ਪਰ ਕਹਾਣੀ ਜਿਸਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿੱਸਾ ਲਿਖਣ ਵਾਲ਼ੇ ਨੇ ਮੁਕਾਈ, ਉਹ ਨਿਆਰੀ ਸੀ। ਤੀਵੀਂ ਮਗਰੋਂ ਕਿਸੇ ਛੜੇ ਅਮਲੀ ਨਾਲ਼ ਰਲ਼ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤੀਵੀਂ ਤਰਜ਼ ਤੇਲੂ ਵਿਚ ਮੁੜ-ਘਿੜ ਚਤਾਰਦੀ ਹੈ: ਤੁਸੀਂ ਪਰਦੇਸ ਗਏ ਪੀਆ ਜੀ ੨ ਬਾਗ ਬਿਨ ਮਾਲੀ ਦੇ ਨਾ ਰਹਿੰਦਾ...! {{gap}}ਲੋਕਗੀਤ ਵਿਚ ਸੱਸ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹਦਾ ਪੁੱਤ ਕਿਸੇ ਦਾ ਘੱਲਿਆ ਪਰਦੇਸ ਨਹੀਂ ਗਿਆ; ਉਹ ਦੰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਭ ਨੂੰ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੋਕਗੀਤ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦਾ ਕਿ ਪਰਦੇਸੀਂ ਗਏ ਦਾ ਵੀ ਦਿਲ ਹੈਗਾ; ਉਹਦਾ<noinclude></noinclude> 89g8tgqp9paoeqaolmra7jezr02ngzr 250 66915 197027 2025-07-03T03:40:15Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197027 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" /></noinclude>ਵੇਲੇ ਇਤਰ ਮਤਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਅਨਿੰਨ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੀ। ਠੇਠ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਯਸ਼ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਥੁੜ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਏਹ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਜਾਣੇ ਆਰੰਭ ਹੋਏ ਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਦੇ ਵਡੇ ਗੁਰਪੁਰਬਾਂ ਪਰ ਏਹ ਛਪਦੇ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਪਾਉਂਦੇ ਰਹੇ; ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਪੰਥ ਵਿਚ ਆਮ ਰੌ ਅਪਣੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦੀ ਸਿਫਤ ਸਲਾਹ ਤੇ ਗੁਣ ਗਾਇਨ ਦਾ ਚੱਲ ਪਿਆ। ਹੁਣ ਸਾਰੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਿਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁੜ ਸੁਧਾਰਿਆ ਹੈ ਤੇ ਸੋਧਕੇ ਇਸ ਪੋਥੀ ਵਿਚ ਛਾਪਿਆ ਹੈ। {{gap}}ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਕੀਰਤਨ ਨਾਲ ਮਨ ਪਵਿੱਤ੍ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:-‘ਰੁਨ ਗਾਵਤ ਤੇਰੀ ਉਤਰਸਿ ਮੈਲੁ।' ਗੁਣ ਗਾਇਨ ਨਾਲ ਆਨੰਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:-'ਗੁਨ ਗਾਵਤ ਮਨਿ ਹੋਇ ਅਨੰਦ' ਤੇ ਅਰਸ਼ੋਂ ਆਏ, ਸਾਈਂ ਨਾਲ ਸਦਾ ਜੁੜੇ ਤੇ ਸਾਈਂ ਦੇ ਸੁੱਚੇ ਗ੍ਯਾਨ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਪਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਣ ਵਾਲੇ ਜੀਅਦਾਨ ਦਾਤੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦਾ ਜਸ-ਗਾਇਨ ਕਰਨਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੇ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ:-‘ਮਨ ਮੇਰੇ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਸਾਲਾਹਿ।' ਫਿਰ ਫੁਰਮਾਇਆ:—'ਸੇ ਸਤਗੁਰੁ ਕਹਹੁ ਸਭਿ ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਭੰਡਾਰ ਲਗਾਇਆ।' ਇਹ ਸੰਚਯ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੂਰੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦਾ 'ਧੰਨ ਧੰਨ' ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਲ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੈ<ref>ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਾਬਤ ਫੁਰਮਾਣ ਹੈ:- 'ਸਤਿਗੁਰ ਜੇਵਡੁ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ॥ ਗੁਰ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਪਰਮੇਸਰੁ ਸੋਇ॥' ਤੇ ਪਤਾ ਦਿਤਾ ਹੈ:-‘ਗੁਰ ਨਾਨਕੁ ਨਾਨਕੁ ਹਰਿ ਸੋਇ॥'</ref>। ਇਹ ਇਕ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਕ ਭਰੀ ਉੱਲਰ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਮੁਗਧਾ ਦੀ ਯਾਰ-ਕਲਾਈ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਗਲੇ ਵਲ ਉਠਦੀ ਹੈ, ਲਿਫਦੀ ਹੈ, ਚੱਕਰ ਖਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕੰਬਦੀ ਹੋਈ ਆਸਵੰਤ ਰੁਖ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਨਾਂ ਘੁੱਟਕੇ ਲਿਪਟਦੀ ਹੈ, ਮਤਾਂ ਅਦਬ ਵਿਚ ਫਰਕ ਪਵੇ; ਨਾਂ ਪਰੇ ਹਟਦੀ ਹੈ, ਮਤਾਂ ਵਿੱਥ ਪੈ ਜਾਵੇ; ਸਗੋਂ ਇਕ ਤਾਂਘ ਵਿਚ, ਖਿੱਚ ਵਿਚ, ਲਪੇਟ ਦੇ ਰੂਖ਼ ਵਿਚ ਆਈ ਬਰਫ ਬਰਰ ਕਰ ਰਹੀ ਪ੍ਰੀਤਮ ਵਲ ਨੂੰ ਉੱਲਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।<noinclude>{{rule}} {{center|―—ਕ――}}</noinclude> m52ltouth7nljgb6lut06t43zey0qei 197028 197027 2025-07-03T03:41:13Z Charan Gill 36 197028 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" /></noinclude>ਵੇਲੇ ਇਤਰ ਮਤਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਅਨਿੰਨ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੀ। ਠੇਠ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਯਸ਼ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਥੁੜ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਏਹ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਜਾਣੇ ਆਰੰਭ ਹੋਏ ਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਦੇ ਵਡੇ ਗੁਰਪੁਰਬਾਂ ਪਰ ਏਹ ਛਪਦੇ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਪਾਉਂਦੇ ਰਹੇ; ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਪੰਥ ਵਿਚ ਆਮ ਰੌ ਅਪਣੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦੀ ਸਿਫਤ ਸਲਾਹ ਤੇ ਗੁਣ ਗਾਇਨ ਦਾ ਚੱਲ ਪਿਆ। ਹੁਣ ਸਾਰੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਿਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁੜ ਸੁਧਾਰਿਆ ਹੈ ਤੇ ਸੋਧਕੇ ਇਸ ਪੋਥੀ ਵਿਚ ਛਾਪਿਆ ਹੈ। {{gap}}ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਕੀਰਤਨ ਨਾਲ ਮਨ ਪਵਿੱਤ੍ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:-‘ਰੁਨ ਗਾਵਤ ਤੇਰੀ ਉਤਰਸਿ ਮੈਲੁ।' ਗੁਣ ਗਾਇਨ ਨਾਲ ਆਨੰਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:-'ਗੁਨ ਗਾਵਤ ਮਨਿ ਹੋਇ ਅਨੰਦ' ਤੇ ਅਰਸ਼ੋਂ ਆਏ, ਸਾਈਂ ਨਾਲ ਸਦਾ ਜੁੜੇ ਤੇ ਸਾਈਂ ਦੇ ਸੁੱਚੇ ਗ੍ਯਾਨ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਪਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਣ ਵਾਲੇ ਜੀਅਦਾਨ ਦਾਤੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦਾ ਜਸ-ਗਾਇਨ ਕਰਨਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੇ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ:-‘ਮਨ ਮੇਰੇ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਸਾਲਾਹਿ।' ਫਿਰ ਫੁਰਮਾਇਆ:—'ਸੇ ਸਤਗੁਰੁ ਕਹਹੁ ਸਭਿ ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਭੰਡਾਰ ਲਗਾਇਆ।' ਇਹ ਸੰਚਯ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੂਰੇ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਦਾ 'ਧੰਨ ਧੰਨ' ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਲ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੈ<ref>ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਾਬਤ ਫੁਰਮਾਣ ਹੈ:- 'ਸਤਿਗੁਰ ਜੇਵਡੁ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ॥ ਗੁਰ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਪਰਮੇਸਰੁ ਸੋਇ॥' ਤੇ ਪਤਾ ਦਿਤਾ ਹੈ:-‘ਗੁਰ ਨਾਨਕੁ ਨਾਨਕੁ ਹਰਿ ਸੋਇ॥'</ref>। ਇਹ ਇਕ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਕ ਭਰੀ ਉੱਲਰ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਮੁਗਧਾ ਦੀ ਯਾਰ-ਕਲਾਈ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੇ ਗਲੇ ਵਲ ਉਠਦੀ ਹੈ, ਲਿਫਦੀ ਹੈ, ਚੱਕਰ ਖਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕੰਬਦੀ ਹੋਈ ਆਸਵੰਤ ਰੁਖ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਨਾਂ ਘੁੱਟਕੇ ਲਿਪਟਦੀ ਹੈ, ਮਤਾਂ ਅਦਬ ਵਿਚ ਫਰਕ ਪਵੇ; ਨਾਂ ਪਰੇ ਹਟਦੀ ਹੈ, ਮਤਾਂ ਵਿੱਥ ਪੈ ਜਾਵੇ; ਸਗੋਂ ਇਕ ਤਾਂਘ ਵਿਚ, ਖਿੱਚ ਵਿਚ, ਲਪੇਟ ਦੇ ਰੂਖ਼ ਵਿਚ ਆਈ ਬਰਫ ਬਰਰ ਕਰ ਰਹੀ ਪ੍ਰੀਤਮ ਵਲ ਨੂੰ ਉੱਲਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।<noinclude>{{rule}} <references/> {{center|—ਕ―}}</noinclude> q14fgykad860a73sewaarjd5z7evovv 250 66916 197029 2025-07-03T03:54:17Z Charan Gill 36 /* ਸੋਧਣਾ */ 197029 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" /></noinclude>{{gap}}ਇਸ ਸੰਚਯ ਵਿਚ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਸੰਮਤ ਵਾਰ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਛੋਟੇ ਪਹਿਲੋਂ ਤੇ ਵਡੇਰੇ ਮਗਰੋਂ ਦੇਣ ਦਾ ਯਤਨ ਹੈ।</br> ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</br> ਜੁਲਾਈ ੧੯੩੩{{gap|6em}}ਕਰਤਾ {{center|――――}} {{center|ਦੂਜੀ ਵੇਰ}} {{gap}}ਪਹਿਲੀ ਵੇਰ ਤੋਂ ਮਗਰਲੇ ਤ੍ਯਾਰ ਹੋਏ ਗੀਤ ਇਸ ਵੇਰ ਅਖੀਰ ਤੇ ਵਧਾ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਕ ਸਸਤੀ ਐਡੀਸ਼ਨ ਦੀ ਮੰਗ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਐਡੀਸ਼ਨ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਤੇ ਅਰ ਸੰਗੀਤਕ ਟਿੱਪਣੀ ਛੱਡਕੇ ਛਾਪੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।</br> ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</br> ਜੁਲਾਈ ੧੯੩੮{{gap|6em}}ਕਰਤਾ {{center|――――}} {{center|ਤੀਜੀ ਵੇਰ}} {{gap}}ਤੀਜੀ ਵੇਰ ਦੀ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿਚ ੧੯੩੮ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ਰਚੇ ਤੇ ਛਪੇ ਗੀਤ ੧੯੫੦ ਦੇ ਗੁਰ ਸਪਤਮ ਤੱਕ ਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟ ਤ੍ਰੈ ਕੁ ਗੀਤ ਪੁਰਾਣੇ ਰਹਿ ਚੁਕੇ ਹੋਰ ਬੀ।</br> ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</br> ਜੁਲਾਈ ੧੯੫੦{{gap|6em}}ਕਰਤਾ {{center|――――}} {{center|ਚੌਥੀ ਵੇਰ}} {{gap}}ਇਸ ਚੌਥੀ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿਚ ੧੯੫੦ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ੧੯੫੭ ਤਕ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਤੱਕ, ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬਾਂ ਪਰ ਰਚੇ ਗਏ ੧੪ ਗੀਤ ਹੋਰ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ।</br> ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</br> ਜੂਨ ੧੯੬੩{{gap|6em}}ਸੰਪਾਦਕ ਸੰਪਾਦਕ {{center|――――}}<noinclude>{{center|――ਖ――}}</noinclude> kybltvdtjdh2t76r2jzdcnqrorprb5a 197030 197029 2025-07-03T03:55:40Z Charan Gill 36 197030 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Charan Gill" /></noinclude>{{gap}}ਇਸ ਸੰਚਯ ਵਿਚ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਸੰਮਤ ਵਾਰ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਛੋਟੇ ਪਹਿਲੋਂ ਤੇ ਵਡੇਰੇ ਮਗਰੋਂ ਦੇਣ ਦਾ ਯਤਨ ਹੈ।</br> ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</br> ਜੁਲਾਈ ੧੯੩੩{{gap|12em}}ਕਰਤਾ {{center|――――}} {{center|ਦੂਜੀ ਵੇਰ}} {{gap}}ਪਹਿਲੀ ਵੇਰ ਤੋਂ ਮਗਰਲੇ ਤ੍ਯਾਰ ਹੋਏ ਗੀਤ ਇਸ ਵੇਰ ਅਖੀਰ ਤੇ ਵਧਾ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਕ ਸਸਤੀ ਐਡੀਸ਼ਨ ਦੀ ਮੰਗ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਐਡੀਸ਼ਨ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਤੇ ਅਰ ਸੰਗੀਤਕ ਟਿੱਪਣੀ ਛੱਡਕੇ ਛਾਪੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।</br> ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</br> ਜੁਲਾਈ ੧੯੩੮{{gap|12em}}ਕਰਤਾ {{center|――――}} {{center|ਤੀਜੀ ਵੇਰ}} {{gap}}ਤੀਜੀ ਵੇਰ ਦੀ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿਚ ੧੯੩੮ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ਰਚੇ ਤੇ ਛਪੇ ਗੀਤ ੧੯੫੦ ਦੇ ਗੁਰ ਸਪਤਮ ਤੱਕ ਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟ ਤ੍ਰੈ ਕੁ ਗੀਤ ਪੁਰਾਣੇ ਰਹਿ ਚੁਕੇ ਹੋਰ ਬੀ।</br> ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</br> ਜੁਲਾਈ ੧੯੫੦{{gap|12em}}ਕਰਤਾ {{center|――――}} {{center|ਚੌਥੀ ਵੇਰ}} {{gap}}ਇਸ ਚੌਥੀ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿਚ ੧੯੫੦ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ੧੯੫੭ ਤਕ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਤੱਕ, ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬਾਂ ਪਰ ਰਚੇ ਗਏ ੧੪ ਗੀਤ ਹੋਰ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ।</br> ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</br> ਜੂਨ ੧੯੬੩{{gap|12em}}ਸੰਪਾਦਕ {{center|――――}}<noinclude>{{center|―ਖ―}}</noinclude> 0bqran3junhpc37y4rdk8yri2d710y9 250 66917 197031 2025-07-03T04:04:17Z Charan Gill 36 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਔਰਤ ਐਮਨ ਨੂੰ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੋ ॥ ਦਸ ਕੇਹੜੇ ਵੇਦ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ੨ ਵਢਣਾ ਮਾਣਸ ਦਾ ਪਤੀਆ ਸ਼ਰਮ ਕਰ ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਤੀਆ ॥ ਤੈਨੂੰ ਵਿਚ ਮੈਂ ਕੁਰਾਨ ਦਖਾਲਾ ੨ ਪਾਪੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਸਜਾ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 197031 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Charan Gill" /></noinclude>ਔਰਤ ਐਮਨ ਨੂੰ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੋ ॥ ਦਸ ਕੇਹੜੇ ਵੇਦ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ੨ ਵਢਣਾ ਮਾਣਸ ਦਾ ਪਤੀਆ ਸ਼ਰਮ ਕਰ ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਤੀਆ ॥ ਤੈਨੂੰ ਵਿਚ ਮੈਂ ਕੁਰਾਨ ਦਖਾਲਾ ੨ ਪਾਪੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਸਜਾ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੇ ॥ ਲੂਣਾ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਬੇਦ ਸੀ ਸਾਰੇ ੨ ਪੁਤਰ ਪਰ ਡੋਲ ਗਈ ਪਤੀਆ ੨ ਸ਼ਰਮ ਨਾਲ ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਤੀਆ॥ ਵਸ ਲੂਣਾਂ ਦੇ ਬਾਤ ਨਾ ੋਈ ੨ ਪਿਛਲਾ ਸਰਾਫ ਪੈ ਗਿਆ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੇ ॥ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਪੜਿਆ ਕੁਰਾਨ ਜ਼ਬਾਨੀ ੨ ਮਗਰ ਫਿਰੇ ਜ਼ੂਸਫ ਦੇ ਪਤੀਆ ੨ ਸ਼ਰਮ ਨਾਲ ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਤੀਆ ॥ ਅੱਲਾ ਪਾਕ ਨੇ ਲਿਖੀ ਸੀ ਜੋੜੀ ੨ ਯੂਸਫ ਜ਼ੁਲੈਖਾਂ ਦੀ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਉਂ ਬਦਕਾਰੇ ॥ ਵਡੇ ਔਲੀਏ ਇਸ਼ਕ ਨੇ ਮਾਰੇ ੨ ਸ਼ੀਰੀ ਫਰਿਆਦ ਵਰਗੇ ਪਤੀਆ੨ ਸ਼ਰਮ ਕਰ ਬੈਠ ਪਰੇਹਟ ਜਤੀਆ॥ ਤੂੰ ਗੈਸਕੀ ਸ਼ੀਰੀ ਦੀ ਕਰਨੀ ਜੰਮਕੇ ਨਮਾਜ਼ ਨਾ ਪੜ੍ਹੀ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੇ॥ ਢੋਲ ਵਰਗੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਰਾਜੇ੨ ਇਸ਼ਕ ਪਿਛੇ ਜੰਗ ਕਰਦੇ ਪਤੀਆ ਸ਼ਰਮ ਕਰ ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਾਤੀਆ॥ ਸੰਮੀ ਸਤ ਰਖਿਆ ਸੀ ਪੂਰਾ ਮੁਖ ਨਹੀਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਦੇਖਿਆ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੇ ॥ ਮੈਂ ਅੱਜ ਤੋਂ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਵਾਂ ੨ ਸੋਹਣੇ ਦੇ ਨਾ ਮੱਥੇ ਲਗਦੀ ਪਤੀਆ ੨ ਸ਼ਰਮ ਕਰ ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਤੀਆ ॥ ਮੈਂ ਆਖਰੀ ਆਖਦਾ ਤੈਨੂੰ ੨ ਘਰ ਤੋਂ ਨਾ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੀ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੇ ॥ ਹੋਰ ਸਭ ਕੰਮ ਅੱਜ ਤੋਂ ਵਸਾਰੇ ੨ ਛਡਨਾ ਸਹੇਲੀ ਨੂੰ ਪਤੀਆ ੨ ਸ਼ਰਮ ਕਰ ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਤੀਆ॥ਜੇ ਜਾਨ ਰਹੀ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ੨ ਕਿਦੇ ਨਾ ਜਾਣ ਜੋਗੀ ਛਡਦਾ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੇ ॥ਹੱਥ ਦੇਖ ਲਾ ਨਾਰ ਨੂੰ ਲਾਕੇ ੨ ਕੈਦ ਕਰਵਾ ਦੇਊਂਗੀ ਪੜੀਆਂ ੨ ਸ਼ਰਮ Digitized by Panjab Digital Library | www.panjabdigilib.org<noinclude></noinclude> mkuw28xq82prxm26p6sigy8qo25w3zu 250 66918 197032 2025-07-03T04:04:45Z Charan Gill 36 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਾਤੀਆ ॥ ਗਸਾ ਖਾਕੇ ਗੜਾਸਾ ਚੁਕਿਆ ੨ ਦੇਰ ਨੂੰ ਲਗਾਇਆ ਜਿੰਦਰਾ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੇ ਜਦ ਦੇਖਿਆ ਗੜਾਸਾ ਨਾਰੀ ੨॥ ਪੀਲੀ ਹੋ ਗਈ ਫੁਲ ਵਰਗੀ ਪਤੀਆ ੨ ਸ਼ਰਮ ਕਰ ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਾਤੀਆ ਰੈਹਮੇ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 197032 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Charan Gill" /></noinclude>ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਾਤੀਆ ॥ ਗਸਾ ਖਾਕੇ ਗੜਾਸਾ ਚੁਕਿਆ ੨ ਦੇਰ ਨੂੰ ਲਗਾਇਆ ਜਿੰਦਰਾ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੇ ਜਦ ਦੇਖਿਆ ਗੜਾਸਾ ਨਾਰੀ ੨॥ ਪੀਲੀ ਹੋ ਗਈ ਫੁਲ ਵਰਗੀ ਪਤੀਆ ੨ ਸ਼ਰਮ ਕਰ ਬੈਠ ਪਰੇ ਹਟ ਜਾਤੀਆ ਰੈਹਮੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਗੜਾਸਾ ਲਾਇਆ ੨ ਹੱਥ ਨਾ ਵਜ਼ੀਰਾਂ ਫੜਦੀ ਨਾਰੇ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੇ ॥ ਟੋਕਾ ਲਗਕੇ ਝੜੇ ਹਥ ਦੋਵੇਂ ੨ ਗਲ ਪਲਾ ਅਰਜ਼ ਕਰੇ ਜਤੀਆ ੨ ਜਿੰਦ ਮੇਰੀ ਬਖਸ਼ ਦੇਵੀਂ ਮੇਰੇ ਪਤੀਆ੨ ਤੇਰਾ ਅੰਨਜਲ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਹੈਨਾ ੨ ਕਾਲ ਖੜਾ ਕੂਕ ਰਿਹਾ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਉਂ ਬਦਕਾਰੇ ਟੁੰਡੇ ਹਥ ਨਾਲ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੀ੨ ਇਕ ਲਤ ਭਾਰ ਖੜੀ ਜਤੀਆ ੨ ਗਾਹਾਂ ਨਾ ਕਸੂਰ ਕਰਦੀ ਮੇਰੇ ਪਤੀਆ ॥ ਦੂਈ ਜੋਰ ਨਾਲ ਗੜਾਸੀ ਮਾਰੀ ੨ ਕੋਲ ਦੀ ਵਖੀਦੇ ਲੰਘ ਗਈ ਨਾਰੇ ੨ ਟੁਕੜੇ ਤਿੰਨ ਕਰ ਦੇਊਂ ਬਦਕਾਰੇ ॥ ਸਜਾ ਹਥ ਭੀ ਕੁਰਾਮ ਨੂੰ ਲਾਵਾਂ ੨ ਨਕ ਨਾਲ ਲਕੀਰਾਂ ਕਢਦੀ ਜੜੀਆ ੨ ਜਾਮਨ ਕੁਰਾਨ ਮਨ ਲੈ ਮੇਰੇ ਪਤੀਆ॥ ਤੀਜਾ ਜੋਰ ਨਾਲ ਗੜਾਸਾ ਲਾਇਆ ੨ ਕਰ ਦਿਤੇ ਤਿੰਨ ਡਕੜੇ ਨਾਰੇ ੨ ਤੁਰ ਜਾ ਨਰਕਾਂ ਨੂੰ ਬਦਕਾਰੇ। ਜਦੋਂ ਧੜ ਤੋਂ ਜੁਦਾ ਸਿਰ ਕੀਤਾ ੨ ਲਹੂ ਨਾਲ ਭਿਜੇ ਕਪੜੇ ਨਾਰੇ ੨ ਤੁਰਜਾ ਨਰਕਾਂ ਨੂੰ ਬਦਕਾਰੇ ॥ ਰੰਨ ਵਡਕੇ ਲਗਾਇਆ ਘਰ ਜੰਦਰਾ।ਆਪ ਗਿਆ ਠਾਣੇ ਨੂੰ ਸਜਣਾ ੨ ਕਰਨੀ ਆਪਣੀ ਦਾ ਫਲ ਲੱਭਣਾ॥ ਰਾਹ ਵਿਚ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗਲ ਕਰਦਾ ੨ ਠਾਣੇ ਜਾਕੇ ਸਚ ਦਸਦਾ ਅੜਿਆ ੨ ਅੰਤ ਨੂੰ ਭਜ ਜਾਵਣਾ ਜੇਹੜਾ ਘੜਿਆ॥ ਦੋਹਿਰਾ॥ ਮਾਰ ਵਜੀਰਾ ਰਨ ਕੋ ਜਿੰਦ ਦਿਤਾ ਲਾ॥ ਨਾਰੀ ਆਪਣੀ ਮਾਰਤੀ ਠਾਣੇ ਦਸਿਆ ਜਾ ਕਬਿਤ॥ ਵਡਕੇ ਵਜੀਰਾ ਤਿੰਨ ਡਕਰੇ ਬਣਾ ਦਿਤੀ ਜਿੰਦਾ ਲਾਇਆ ਘਰ ਆਪ ਠਾਣੇ ਰੋਲੀ ਪਾਂਵਦਾ । ਮੁਨਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦਸੇ ਜੇੜੀ ਰਮੈਂ ਛੁਡਾਈ ਰਾਤੀ ਸੀਗੀ ਓਹ ਖਰਾਬ ਵਢ ਆਇਆ ਮੈਂਸੁਣਾਂ- Digitized by Panjab Digital Library | www.panjabdigilib.org<noinclude></noinclude> sdsd19wgskyjj3mmarr78dkxrenf2rl 250 66919 197033 2025-07-03T04:05:22Z Charan Gill 36 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਵਦਾ।ਲਹੂ ਨਾਲ ਕਪੜੇ ਜਾਂ ਰੈਹਮੇ ਵਾਲੇ ਭਿਜੇ ਦੇਖੇ ਮੁਨਸ਼ੀ ਸ਼ਿਪਾਹੀ ਹਥਕੜੀ ਜਾ ਲਗਾਂਵਦਾ॥ਚਾਲਈਪੁਲਿਸਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਆਯਾਚੜ ਸਾਰਾ ਥਾਣਾਘਰ ਰੈਹਮੇ ਵਾਲੇ ਆਂਵਦਾ॥ ਕਬਿਤ-ਆਇਕੇ ਮਹਲੇ ਵਿਚੋਂ ਖੂਬ ਤਫਤੀਸ਼ ਕ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 197033 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Charan Gill" /></noinclude>ਵਦਾ।ਲਹੂ ਨਾਲ ਕਪੜੇ ਜਾਂ ਰੈਹਮੇ ਵਾਲੇ ਭਿਜੇ ਦੇਖੇ ਮੁਨਸ਼ੀ ਸ਼ਿਪਾਹੀ ਹਥਕੜੀ ਜਾ ਲਗਾਂਵਦਾ॥ਚਾਲਈਪੁਲਿਸਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਆਯਾਚੜ ਸਾਰਾ ਥਾਣਾਘਰ ਰੈਹਮੇ ਵਾਲੇ ਆਂਵਦਾ॥ ਕਬਿਤ-ਆਇਕੇ ਮਹਲੇ ਵਿਚੋਂ ਖੂਬ ਤਫਤੀਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਹੋ ਸਾਰਿਆਂ ਸੁਣਾਇਆ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੀ ਪੁਛੋ ਮੇਰੀ ਨਾਰ ਮੈਂ ਹੈ ਮਾਰੀ ਭਾਈ ਅਗਿਉਂ ਜੁਆਨ ਰੈਹਮੇ ਆਪ ਫੁਰਮਾ- ਇਆ ਸੀ । ਚਕ ਲਈ ਲੋਥ ਠਾਣੇਦਾਰ ਨੇ ਚਲਾਨ ਕੀਤਾ ਦਫਾ ਲਾਈ ਕਤਲ ਦੀ ਫਲੌਰ ਜਾ ਪੁਚਾਇਆ ਸੀ। ਕਰਕੇ ਤਸੱਲੀ ਲੋਥ ਦਬਦਾ ਤਸੀਲਦਾਰ ਸਿੰਘ ਗੁਰਬਚਨਰੈਹਮਾ ਜੇਲਮੇਂ ਅੜਾਇਆ ਦੋ:-ਕੀਤਾ ਪੁਲਿਸਚਲਾਨਕੋਵਿਚਜਿਲੇ ਦੇ ਖਾਸ।ਘਰਵਿਚ ਬੈਠੇਰੈਹਮੇਦੇ ਢੇਮਾਈਬਾਪ ॥ ਕੋਰੜਾ ਛੰਦ ॥ ਬੁਢਾ ਮਾਈ ਬਾਪ ਰੋਂਦਾ ਧਾਹੀਂ ਮਾਰਕੇ॥ ਲੁਟ ਲਿਆ ਜਹਾਨ ਆਖਦਾ ਪੁਕਾਰਕੇ ਤਿੰਨ ਪੁਤ ਮੇਰੇ ਅਜ ਹਨੇਰ ਪੈਗਿਆ॥ ਦੋ ਸੀ ਪਰਦੇਸ ਤੀਜਾ ਠਾਣਾ ਲੈ ਗਿਆ। ਪਿਟ ਪਿਟ ਮਾਈ ਛਾਤੀ ਕਰੇ ਲਾਲ ਜੀ ॥ ਮੈਨੂੰ ਅਲਾ ਪਾਕ ਕਰ ਲੈ ਲਹਾਲ ਜੀ। ਮਾਈ ਬਾਪ ਅੰਗ ਸਾਕ ਬੈਣ ਪੌਣ ਜੀ ॥ ਸਾਡੇ ਪਤ ਤਾਈਂ ਤਾਂ ਛਡਾਊ ਕੌਣ ਜੀ। ਦੂਏ ਦਿਨ ਦਸਦਾ ਸਿਪਾਹੀ ਆਣਕੇ। ਚੌਬੀ ਹੈ ਤਰੀਕ ਆਖਦਾ ਸੇ ਆਣਕੇ ॥ ਕਰੂਗਾ ਸਫਾਈ ਹੈ ਮਜਿਸਟਰੇਟ ਜੀ । ਸ਼ੇਰ ਦੀ ਸਫਾਰਿਸ਼ ਲਜਾਈ ਸੇਠ ਜੀ ॥ ਸੁਣਕੇ ਨਜੀਕੀ ਡਿਗੇ ਗਸ਼ ਖਾਇਕੇ । ਪੈਸਾ ਹੈ ਨਾ ਕੋਲ ਆਖਦੇ ਸੁਣਾਇਕੇ ॥ਮੁਰਾਦ ਤਾਈਂ ਨੂਰ ਮੈਹਲ ਹੈ ਸੁਣਾਂਵਦਾ । ਦੇਵਾਂਗੇ ਗਵਾਈ ਹੌਂਸਲਾ ਕਿਉਂ ਢਾਂਵਦਾ। ਆਈ ਜਾ ਤਰੀਕ ਡਿਪਟੀ ਦੇ ਜਾਂਵਦੇ॥ ਕਰਕੇ ਵਕੀਲ ਆਪਣਾ ਲਜਾਂਵਦੇ।ਪੇਸ਼ ਹੋਇਆ ਰੈਹਮਾ ਜਾ ਕਚੈਹਰੀ ਜਾਇਕੇ॥ ਆਖਦਾ ਵਕੀਲ ਉਸਕੋ ਸੁਣਾਇਕੇ। ਕਰੀਂ ਤੂ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਮਾਰੀਨਾਰਜੀ। ਫੇਰ ਮੈਂ ਲਗਾਉ ਤੇਰਾ ਬੇੜਾ ਪਾਰਜੀ।ਚੁਪ ਕੀਤਾਰੈਹਮਾਨਹੀਂਕਸੇਨਾਲ ਬੋਲਦਾ। ਨੀਵੀਂ ਹੋਣ ਕਰ ਜਿਮੀਂ ਨੂੰ ਫਰੋਲ ਦਾ। ਵਾਜ ਹੈਸਿਪਾਹੀ ਅੰਦਰੋਂ ਸੰਮਾਰਦਾ ਰੋ ਹਮਾ ਨੂਰ ਮੈਹਲ ਮੁਖ ਸੇ ਪੁਕਾਰਦਾ। ਪੇਸ਼ ਹੋਇਆ ਰੋਹਮਾ ਡਿਪਟੀ ਪੁਕਾਰਦਾ<noinclude></noinclude> 6factexoc76j3byahndbs0mq2c8ci36 250 66920 197034 2025-07-03T04:05:55Z Charan Gill 36 /* ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲਾਈਆਂ */ "ਕਸਮ ਖੁਲਾਈ ਅੱਲਾ ਦੀ ਚਿਤਾਰਦਾ। ਆਖਦਾ ਹੈ ਰੋਹਮਾ ਅਲਾ ਦੇ ਹਜੂਰੋ ਜੀ। ਆਪੇ ਵਢੀ ਨਾਰ ਮੇਰਾ ਹੈ ਕਸੂਰ ਜੀ। ਸੱਯਦ ਸਾਡੀ ਕੌਮ ਬੁਰਕੇ ਨੂੰ ਪਾਂਵਦੀ । ਮੇਰੀ ਨਾਰ ਉਠ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਜਾਂਵਦੀ। ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਸਾਹਿਬ ਹੈ..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 197034 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Charan Gill" /></noinclude>ਕਸਮ ਖੁਲਾਈ ਅੱਲਾ ਦੀ ਚਿਤਾਰਦਾ। ਆਖਦਾ ਹੈ ਰੋਹਮਾ ਅਲਾ ਦੇ ਹਜੂਰੋ ਜੀ। ਆਪੇ ਵਢੀ ਨਾਰ ਮੇਰਾ ਹੈ ਕਸੂਰ ਜੀ। ਸੱਯਦ ਸਾਡੀ ਕੌਮ ਬੁਰਕੇ ਨੂੰ ਪਾਂਵਦੀ । ਮੇਰੀ ਨਾਰ ਉਠ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਜਾਂਵਦੀ। ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਸਾਹਿਬ ਹੈ ਕਸੂਰ ਜੀ । ਨਾਚ ਸੀ ਖਰਾਬ ਮੈਂ ਮਾਰੀ ਜਰੂਰ ਜੀ । ਡਿਪਟੀ ਪੁਕਾਰੇ ਤੇ ਕਿਉਂ ਬਢੇ ਹਡ ਜੀ।ਸੀਗੀ ਜੇ ਖਰਾਬ ਤਾਂ ਤੂੰ ਦਿੰਦਾ ਛਡ ਜੀ । ਡਿਪਟੀ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹੈ ਗੁਵਾਹੀਆਂ ਸਾਫ ਜੀ । ਰੈਹਮੇ ਦੇ ਨਾ ਬਸ ਨਾਰੀ ਸੀ ਖਰਾਬ ਜੀ। ਸੋਚ ਸੋਚ ਫੇਰ ਡਿਪਟੀ ਅਲਾਂਵਦਾ। ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਜੇਹਲ ਰੈਹਮੇ ਨੂੰ ਸੁਣਾਂਵਦਾ। ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਹੁਕਮ ਿ ਗਿਆ ਹੈ ਲਗ ਜੀ। ਹਾਕਮ ਕਚੈਹਰੀ ਤੋਂ ਗਿਆ ਸੀ ਵਗ ਜੀ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘਾ ਲੋਕ ਅਏ ਘਰੋ ਘਰੀਜੀ।ਆਖਦਾ ਵਕੀਲ ਹ ਅਪੀਲ ਕਰੋ ਜੀ।ਕਬਿੱਤ-ਕਰਨੀ ਅਪੀਲ ਇਹ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਸਲਾਹਦਿੱਤੀ ਪੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਪਾਸ ਇਹ ਮੁਰਾਦ ਜੀ ਸੁਣਾਂਵਦੇ। ਬੁਧਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸਲਾਹ ਕੀਤੀਥਾਲੀਫੇਰੀ ਸ਼ਹਿਰਵਿਚ ਕੱਠਾ ਕਰ ਪੈਸਾ ਪਾਜ਼ ਓਸਦੇ ਫੜਾਂਵਦੇ। ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੇ ਬੀ ਸਹੋਤਾ ਦਿੱਤੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਰਹਿਮਾਂ ਹੈ ਛਡੌਣਾਂ ਬਚਾ ਬਚਾ ਹੈ ਸੁਣਾਂਵਦੇ । ਬਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅਪੀਲ ਕੀਤਾ ਉਤੇ ਜਾਕੇ ਹੋਇਆ ਮਨਜ਼ੂਰ ਤਾਂ ਤਰੀਕ ਬਾਰਾਂ ਗਾਂਵਦੇ। ਬੈਂਤ-ਮੰਗਲਵਾਰ ਤੀਕ ਜਦ, ਆਈ ਬਾਰਾਂ ਪੇਸ਼ ਸ਼ਿਸ਼ਨ ਦੇ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅੱਜ ਜਾਨੀ। ਪੁਛੇ ਸ਼ਿਸ਼ਨ ਬਿਆਨ ਨੂੰ ਕਰੇ ਰਹਿਮਾ ਕਹਿੰਦਾ ਆਪ ਦਿੱਤੀ ਨਾਰੀਵੱਢਜਾਨੀ। ਅਗੇ ਹੋ ਵਕੀਲ ਨੇ ਉਜਰ ਕੀਤਾ ਬੋਲੇ ਸਚ ਚਾਹੀਏ ਦੇਣਾ ਛੱਡ ਜਾਨੀ 1 ਸ਼ਿਸ਼ਨ “ਆਖਦਾ ਖੂਨ ਇਹ ਮਾਣਸਾਂ ਦਾ ਦੇਈਏ ਛੱਡ ਤਾਂ ਲਗਦੀ ਦੰਦ ਜਾਨੀ। ਬਹੁਤ ਸੋਚਿਆ ਜੱਜ ਨੇ ਬੈਠ ਵੇਹਲਾ ਗਿਆ ਇਕ ਘੰਟਾ ਪੂਰਾ ਲਗ ਜਾਨੀ । ਆਖਰਕਾਰ ਫਿਰ ਸ਼ਿਸ਼ਨ ਨੇ ਹੁਕਮ ਲਾਇਆ ਦਸ ਸਾਲ ਬੋਲੇ ਕੈਦ ਜੱਜ ਜਾਨੀ। ਹੁਕਮ ਲਗ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਜਦੋਂ ਜਾਂਦਾ ਮਿੱਤਰ ਛੱਡ ਸਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਵਗ ਜਾਨੀ । ਜਦੋਂ ਵਗ ਗਈ ਕਲਮ ਤਕਦੀਰ ਵਾਲੀ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਆਏ ਆਪਾਂ ਭੱਜ ਜਾਨੀ ॥ 1 ਕਵੀਓ ਵਾਰ ॥ ਬੈਂਤ ॥ ਵੀਰਾ ਬਹੁਤ ਨਾ ਕੈਦ ਦਾ ਗਮ ਕਰ ਤੂੰ ਪੂਰਨ ਭਗਤ ਭੈ ਕਰ ਦੀਆ ਵਾਰ ਨਾਰਾਂ। ਨਾਚ ਇਹਨਾਂ ਕਰਾਇਆ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਤੋਂ, ਜੋ ਦਿਤਾ ਭੀਸ਼ਮ ਦਾ ਸਿਰ ਉਤਾਰ ਨਾਰਾਂ ( ਸਿੰਗੀ ਰਿਖੀ ਨੇ ਦੇਖ ਲਓ ਕੇਹੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈਆਂ ਭੋਜ ਉਤੇ ਅਸਵਾਰ ਨਾਰਾਂ। ਮਜਨੂੰ ਵਾਂਗ ਕਰੀਰ ਦੇ ਸੁਕ ਗਿਆ ਮਿਰਜਾ ਜੱਟ ਵਢਾਇਆ ਸੀ ਆਪ ਨਾਰਾਂ। ਯੂਸਫ ਸੋਹਣਾ ਪਤ ਯਕੂਬ ਦਾ ਸੀ ਦਿਤਾ ਵੇਚ ਸੀ ਵਿਚ ਬਜ਼ਾਰ ਨਾਰਾਂ ਪਟੇ ਸ਼ੀਰੀ ਫਰਿਆਦ ਤਾ ਢੋਲ ਵਰਗੇ ਕੀਤੀ ਮਿਸਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵੰਗਾਰ ਨਾਰਾਂ। ਛਡ ਵਜ਼ੀਰਾਂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਸਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹੈਂ ਦਰੇਦਾਰ ਨਾਰਾਂ। ਦੋਹਰਾ-ਰਲ ਮਿਲ ਮੇਰੇ ਦੋਸਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੁਣਾ। ਕਹਿਣਾ ਸਿਰ ਤੇ ਰੱਖਦਾ ਕਿੱਸਾ ਦੀਆ ਬਣਾ।ਜਿੰਨਾਂ ਹਾਲ ਸੀ ਦੇਖਿਆ ਸਾਰਾ ਲਿਖਿਆ ਆਪ । ਭੁਲ ਚੁਕ ਹੋਈ ਦਾਸ ਤੋਂ ਕਰਨੀ ਦਾਸ ਨੂੰ ਮਾਫ । ਰਹਿਮੇ ਵਾਲਾ ਬਾਪ ਜੀ ਮੈਨੂੰ ਕਹੇ ਸੁਣਾਂ। ਉਮੈਦ ਰਖੀ ਇਕ ਸਾਲ ਨੂੰ ਜਾਣਾ ਰਹਿਮਾ ਆ ਆ। ਕਵੀ ਦਾ ਪਤਾ। ਬੈਂਤ। ਹਥ ਬੰਨ੍ਹਕੇ ਕਰਾਂ ਮੈਂ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਨਾਲੇ ਆਪਣਾ ਦੱਸਦਾ ਗਾਮ ਵੀਰੋ। ਜ਼ਿਲਾ ਹੈ ਜਲੰਧਰ ਦਾ ਲਗਦਾ ਜੀ ਨੂਰਮਹਿਲ ਹੈ ਸ਼ਹਿਰਪਛਾਣ ਵੀਰੋ । ਠਾਣਾ ਖਾਸ ਤਸੀਲ ਫਲੌਰ ਵਾਲੀ ਖੇੜਾ ਨਾਮ ਮਹਲਾ ਨਸ਼ਾਨ ਵੀਰੋ । ਪਰਜਾ- ਕ ਵਸਨੀਕ ਹੈ ਟਾਪੂਆਂ ਦਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਹੈ ਕਵੀ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀਰੋ ॥ ਸੰਪੂਰਣੰ ॥<noinclude></noinclude> 6m2zlz1795ldi9m128bah5izp7o488l