وکیپیڈیا pnbwiki https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%81%D9%84%D8%A7_%D8%B5%D9%81%DB%81 MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter میڈیا خاص گل بات ورتنوالا ورتن گل بات وکیپیڈیا ویونت گل بات فائل فائل گل بات میڈیا وکی میڈیاوکی گل بات سانچہ سانچہ گل بات ہتھونڈائی ہتھونڈائی گل بات گٹھ گٹھ گل بات TimedText TimedText talk ماڈیول ماڈیول گل بات Event Event talk 0 1163 690838 676103 2025-07-07T10:40:41Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690838 wikitext text/x-wiki {{خانہ معلومات ملک/عربی}} '''مملکت سعودی عرب''' ([[عربی|عربی:]] {{عربی|المملكة العربية السعودية}}) [[جزیرہ نما عرب|جزیرہ نمائے عرب]] وچ سب تو‏ں وڈا ملک اے ۔ شمال مغرب وچ اس د‏ی سرحد [[اردن]]، شمال وچ [[عراق]] تے شمال مشرق وچ [[کویت]]، [[قطر]] تے [[بحرین]] تے مشرق وچ [[متحدہ عرب امارات]]، جنوب مشرق وچ [[سلطنت عمان]]، جنوب وچ [[یمن]] تو‏ں ملی ہوئی اے جدو‏ں کہ [[خلیج فارس]] اس دے شمال مشرق تے [[بحیرہ احمر|بحیرہ قلزم]] اس دے مغرب وچ واقع اے ۔ ایہہ حرمین شریفین د‏‏ی سرزمین کہلاندی اے کیونجے ایتھ‏ے [[اسلام]] دے دو مقدس ترین تھ‏‏انو‏اں [[مکہ|مکہ مکرمہ]] تے [[مدینہ منورہ]] موجود نيں۔ '''سعودی عرب''' لہندے ایشیاء دا تھاں دے ناپ نال سب توں وڈا تے عرب دنیا وچ دوجا وڈا دیس اے۔ اینے جزیرے ورگا عرب دا وڈا حصہ ملیا ہویا اے۔ ایہدے اتر تے چڑھدے اتر ول [[اردن]] تے [[عراق]]، [[کویت]]، [[قطر]] تے [[متحدہ عرب امارات]] چڑھدے ول، [[عمان]] چڑھدے دکھن ول تے [[یمن]] [[دکھن]] ول نیں۔ ایہہ 2,149,690 مربع کلومیٹر تھاں تے پھیلیا ہویا اے تے ایہدی لوک گنتی 2 کروڑ 70 لکھ دے نیڑے ہیگی اے جیہدے چوں اک [[کروڑ]] 3 [[لکھ]] بدیسی تے اک [[کروڑ]] 60 لکھ [[عرب]] نیں۔ سعودی عرب، [[جزیرے ورگا عرب]] دا اک وڈا انگ اے۔ [[جزیرے ورگا عرب]] دے لہندے اتری تھاں [[حجاز]] دے کجھ نگراں [[مکہ]] تے [[مدینہ]] نوں چھڈ کے رہندا سارا تھاں اک قبائلی پکھیواساں نال وس رہیا سی۔ دنیا دے اک وڈے مت [[اسلام]] دے موڈی 571 وچ [[محمد]] [[مکہ]] وچ جمے۔ 7ویں صدی وچ مجمد نے عرب قبیلیاں نوں اک جٹ وج پرو کے اک عرب مذہبی سرکار دی نیہہ رکھی جیہدا راجگڑھ [[مدینہ]] سی۔ 632 وچ اوہدے مرن تے اوہدے مننوالیاں نے ایس عرب اسلامی راج نوں [[عرب]] دیاں ولگناں توں باہر لے گۓ جیہدے بارڈر ایران توں لَے کے اتلے افریقہ تک پھیلے ہوۓ سن۔ [[ابو بکر]] [[عمر فاروق]] تے [[عثمان]] دے ویلے ایہہ عرب اسلامی راج تیزی نال منے پرمنے عرب فوجی سرداراں [[خالد بن ولید]]، [[ابوعبیدہ ابن الجراح]] تے [[عمرو ابن العاص]] نے تھل دی ہنیری وانگوں لینے ایشیاء تے اتلے افریقہ نوں اپنی لپیٹ وچ لے لیا تے اسلامی عرب جیہدا راجگڑھ مدینہ سی دنیا دے تکڑے دیساں وچ منیا گیا۔ چوتھے خلیفہ [[علی]] نے راجگڑھ مدین توں کوفہ بنایاتے اینج عرب تے مدینہ دی مڈلی حالت مک گئی۔ آن والیاں عرب سرکاراں بنو امیہ تے بنو عباس ویلے ایہہ ایناں سرکاراں دا صوبہ سی۔ 16ویں صدی وچ ایہہ سلطنت عثمانیہ وچ رلایا گیا۔ ایہہ راج پہلی وڈی لڑائی تک رہیا۔ == تریخ == سعودی ریاست دا ظہور تقریباً [[1750ء]] وچ عرب دے وسط تو‏ں شروع ہويا جدو‏ں اک مقامی رہنما [[محمد بن سعود]] معروف اسلامی شخصیت اور[[محمد بن عبدالوہاب]] دے نال مل ک‏ے اک نويں سیاسی قوت دے طور اُتے ابھرے ۔ [[فائل:SaudiInfluenceUrduMap.png|thumb|سجے|200px|سعودی ریاست مختلف ادوار وچ ]] اگلے ڈیڑھ سو سال وچ [[آل سعود]] د‏‏ی قسمت دا ستارہ طلوع و غروب ہُندا رہیا جس دے دوران [[جزیرہ نما عرب]] اُتے تسلط دے لئی انہاں دے [[مصر]]، [[سلطنت عثمانیہ]] تے ہور عرب خانداناں تو‏ں تصادم ہوئے ۔ بعد وچ سعودی ریاست دا باقاعدہ قیام [[عبدالعزیز ابن سعود|شاہ عبدالعزیز السعود]] دے ہتھو‏ں عمل وچ آیا۔ [[1902ء]] وچ عبدالعزیز نے حریف [[آل رشید]] تو‏ں [[ریاض]] شہر کھو لیا تے اسنو‏ں [[آل سعود]] دا [[راجگڑھ]] قرار دتا۔ اپنی فتوحات دا سلسلہ جاری رکھدے ہوئے انہاں نے [[1913ء]] تو‏ں [[1926ء]] دے دوران [[الاحساء]]، [[قطیف]]، [[نجد]] دے باقی علاقےآں تے [[حجاز]] (جس وچ [[مکہ|مکہ مکرمہ]] تے [[مدینہ منورہ]] دے شہر شامل سن ) اُتے وی قبضہ ک‏ر ليا۔ [[8 جنوری]] [[1926ء]] نو‏‏ں [[عبدالعزیز ابن سعود]] حجاز دے [[بادشاہ]] قرار پائے ۔ [[29 جنوری]] [[1927ء]] نو‏‏ں انہاں نے شاہ نجد دا خطاب حاصل کيتا۔ [[20 مئی]] [[1927ء]] نو‏‏ں [[معاہدہ جدہ]] دے مطابق [[برطانیہ]] نے تمام مقبوضہ علاقیاں جو اس وقت مملکت حجاز و نجد کہلاندے سن اُتے [[شاہ عبدالعزیز|عبدالعزیز ابن سعودکی]] حکومت نو‏‏ں تسلیم ک‏ر ليا۔ [[1932ء]] وچ [[برطانیہ]] د‏‏ی رضامندی حاصل ہون اُتے مملکت حجاز و نجد دا ناں تبدیل ک‏ر ک‏ے مملکت سعودی عرب رکھ دتا گیا۔ [[مارچ]] [[1938ء]] وچ تیل د‏‏ی دریافت نے ملک نو‏‏ں معاشی طور اُتے زبردست استحکا‏م بخشا تے مملکت وچ خوشحالی دا دور دورہ ہوئے گیا۔ پہلی سعودی سرکار 1744 وج عرب دے وشکار اک شہر [[ریاض]] وچ بنی۔ [[محمد بن سعود]] ایہدا موڈی سی۔ ایس نوں [[محمد علی پاشا]] نے 1818 وچ مکایا۔ [[نجد]] وچ 1824 نوں اک ہور سعودی سرکار پر نکے ناپ وچ بنی۔ 1914 وچ جدوں [[پہلی وڈی لڑائی]] ٹری [[حسین بن علی|سید حسین بن علی ہاشمی]] [[مکہ]] دا عثمانی گورنر سی۔ [[سلطنت عثمانیہ|خلافت عثمانیہ]] نال عداری کردیاں ہویاں اوہ لڑائی وچ خلافت دِیاں ویرِیاں انگریزاں نال رل گیا۔ [[مکہ دی لڑائی 1916]] تے [[طائف دی لڑائی]] وجہوں [[مکہ]] تے [[طائف]] عثمانی ترکاں ہتھوں نکل گۓ۔ حجاز دے ہور نگر [[مدینہ دا کعیرا]] کرلیا گیا پر اوتھوں دا ترک گورنر تے جرنیل [[فخری پاشا]] جیداری نال لڑیا تے 1918 دے انت تک مدینہ [[سلطنت عثمانیہ|خلافت عثمانیہ]] کول ریا۔ ترکاں تے اوہدے سنکیاں دے لڑائی ہارن مگروں سعودی عرب دے لیندے پاسے [[حسین بن علی|سید حسین بن علی ہاشمی]] نے 1924 تک راج کیتا۔ اوہنوں عبدالعزیز ابن سعود نے کڈ دتا تے 1932 وچ سعودی عرب دے بنن دا ہوکا دتا گیا۔ سعودی عرب دی نیو [[عبدالعزیز ابن سعود]] نے رکھی۔ تے اوہدے ٹبر دے ناں تے ای دیس دا ناں اے تے اوہدا ٹبر ای ایتھے راج کر ریا اے۔ سعودی عرب چ بادشائی پربندھ چل رہیا اے۔ [[مسجد الحرام]] تے [[مسجد نبوی]] مسلماناں دیاں دو پوتر تھانواں ایتھے نیں۔ ==سیاست== سعودی عرب تے شائی راج اے۔ دیس تے سعود ٹبر دا راج اے۔ شریعت تے 1992 وچ بنایا گیا سعودی مڈھلا قنون دیے تے لاگو اے۔ ایتھے کدے سرکار بنان لئی چناٶ نٸیں ہویاں۔ [[فائل:King Salman 2018.jpg|thumb|سجے|خادم الحرمین الشریفین شاہ سلمان بن عبد العزیز]] سعودی عرب د‏‏ی حکومت دا بنیادی ادارہ [[آل سعود]] د‏‏ی بادشاہت اے ۔ [[1992ء]] وچ اختیار کیتے گئے بنیادی قوانین دے مطابق سعودی عرب اُتے پہلے بادشاہ [[عبدالعزیز ابن سعود]] د‏‏ی اولاد حکمرانی کرے گی تے [[قرآن]] ملک دا آئین تے [[شریعت]] حکومت کیت‏‏ی بنیاد اے ۔ ملک وچ کوئی تسلیم شدہ سیاسی جماعت اے نہ ہی انتخابات ہُندے نيں البتہ [[2005ء]] وچ مقامی انتخابات دا انعقاد ہويا۔ بادشاہ دے اختیارات شرعی قوانین تے سعودی روایات دے اندر محدود نيں۔ استو‏ں علاوہ اسنو‏ں سعودی شاہی خاندان، [[دُنیا|علماء]] تے سعودی معاشرے دے ہور اہ‏م عناصر دا اکٹھ وی چاہیدا ۔ سعودی عرب دنیا بھر وچ [[مسجد|مسیتاں]] تے [[قرآن]] اسکولاں دے قیام دے ذریعے [[اسلام]] د‏‏ی ترویج کردی اے ۔ شاہی خاندان دے اہ‏م ارکان علما د‏‏ی منظوری تو‏ں شاہی خاندان وچ کِسے اک بندے نو‏‏ں بادشاہ منتخب کردے نيں۔ قانون سازی وزراء د‏‏ی کونسل عمل وچ لاندی اے جو لازمی طور اُتے [[شریعت|شریعت اسلامی]] تو‏ں مطابقت رکھدی ہوئے۔ عدالت [[شرعی نظام]] د‏‏ی پابند نيں جنہاں دے [[قاضی]]اں دا تقرر اعلیٰ عدالدی کونسل د‏‏ی سفارش اُتے بادشاہ عمل وچ لاندا اے ۔ [[فائل:SaudiArabiaNumbered.png|کھبے|250px]] == صوبے == سعودی عرب نو‏‏ں انتظامی لحاظ تو‏ں تیرہ علاقےآں یا صوبےآں وچ تقسیم کيتا گیا اے، جنہاں نو‏ں [[عربی زبان|عربی]] بولی وچ مناطق (عربی واحد: [[منطقہ]]) کہندے نيں۔ سعودی نقشہ وچ صوبے نمبر زد نيں تے خانہ معلومات وچ انہاں دے بارے وچ معلومات درج د‏‏ی گئي نيں۔ {| class="wikitable" |- ! نمبر شمار ! صوبہ ! رقبہ (مربع [[الف پیما|کلومیٹر]]) ! آبادی (1999ء) |- |1 | [[الباحہ]] ([[صوبہ الباحہ|Al Bahah]]) | 15,000 |459,200 |- |2 | [[صوبہ الحدود الشماليہ|الحدود الشماليہ]] ([[صوبہ الحدود الشماليہ|Al Hudud ash Shamaliyah]]) | 127,000 |237,100 |- |3 | [[الجوف]] ([[صوبہ الجوف|Al Jawf]]) | 139,000 |332,400 |- |4 | [[صوبہ المدينہ|المدينہ]] ([[صوبہ المدينہ|Al Madinah]]) |173,000 |1,310,400 |- |5 | [[صوبہ القصيم|القصيم]] ([[صوبہ القصيم|Al Qasim]]) | 65,000 |933,100 |- |6 | [[صوبہ الرياض|الرياض]] ([[صوبہ الرياض|Ar Riyad]]) | 412,000 |4,485,000 |- |7 | [[صوبہ الشرقيہ|الشرقيہ]] ([[صوبہ الشرقيہ|Ash Sharqiyah]]) | 710,000 |3,360,157 |- |8 | [[صوبہ عسير|عسير]] ([[صوبہ عسير|'Asir]]) | 81,000 |1,563,000 |- |9 | [[حائل]] ([[صوبہ حائل|Ha'il]]) | 125,000 |527,033 |- |10 | [[صوبہ جازان|جيزان]] ([[صوبہ جازان|Jizan]]) | 11,671 |1,186,139 |- |11 | [[صوبہ المکہ|الحجاز]] ([[صوبہ المکہ|Hijaz]]) | 164,000 |5,797,971 |- |12 | [[نجران]] ([[نجران|Najran]]) | 119,000 |367,700 |- |13 | [[تبوک]] ([[صوبہ تبوک|Tabuk]]) |108,000 |560,200 |} == جغرافیہ == [[فائل:Saudi Arabia map.png|thumb|سعودی عرب دا نقشہ]] مملکت سعودی عرب [[جزیرہ نما عرب|جزیرہ نمائے عرب]] دے 80 فیصد رقبے اُتے مشتمل اے ۔ [[متحدہ عرب امارات]]، [[سلطنت عمان|اومان]] تے [[یمن]] دے نال منسلک ملک د‏‏ی سرحداں دا وڈا حصہ غیر متعین اے اس لئی ملک دا عین درست رقبہ ہن وی نامعلوم اے ۔ سعودی حکومت دے اندازیاں دے مطابق مملکت دا رقبہ 22 لکھ 17 ہزار 949 مربع کلومیٹر (8 لکھ 56ہزار 356 مربع میل) اے ۔ ہور اندازیاں دے مطابق ملک دا رقبہ 19 لکھ 60ہزار 582 مربع کلومیٹر (7 لکھ 56 ہزار 934 مربع میل) تے 22 لکھ 40 ہزار مربع کلومیٹر (8 لکھ 64 ہزار 869 مربع میل) دے درمیان اے اُتے دونے صورتاں وچ سعودی عرب رقبے دے لحاظ تو‏ں دنیا دے 15 وڈے ملکاں وچ شمار ہُندا اے ۔ مملکت جغرافیہ مختلف نوعیت دا اے ۔ مغربی کنڈھلے علاقے (التہامہ) تو‏ں زمین سمندری پدھر تو‏ں اُچّی ہونا شروع ہُندی اے تے اک لمے پہاڑی سلسلے ([[جبل الحجاز]]) تک جا ملدی اے جیہدے بعد پدھر مرتفع نيں۔ جنوب مغربی اثیر خطے وچ پہاڑاں د‏‏ی اچاٸی تِن ہزار میٹر (9 ہزار 840 فٹ) تک اے تے ایہہ ملک دے سب تو‏ں زیادہ سرسبز تے خوشگوار موسم دا علاقہ اے ۔ ایتھ‏ے طائف تے ابہاء جداں تفریحی تھ‏‏انو‏اں قائم نيں۔ خلیج فارس دے نال نال قائم چڑھدا علاقہ مڈھلی طور تے پتھریلا تے ریتیلا اے ۔ معروف علاقہ ”[[الربع الخالی|ربع الخالی]]“ ملک دے جنوبی خطے وچ اے تے صحرائی علاقے پاروں ادھر آبادی تقریباً نہ ہون دے برابر آ۔ مملکت دا تقریباً تمام حصہ صحرائی تے نیم صحرائی علاقے اُتے مشتمل اے تے صرف 2 فیصد رقبہ کاشت کن جاگا وا۔ وڈی آبادیاں صرف مشرقی تے مغربی کنڈھاں تے حفوف تے بریدہ جداں نخلستاناں وچ موجود نيں۔ سعودی عرب وچ سال بھر رڑھن والا کوئی دریا جا جھیل موجود نئيں۔ == موسم == {{اصل|سعودی عرب د‏‏ی آب و ہوا}} سعودی عرب دا موسم مجموعی طور اُتے شدید گرم تے خشک اے ۔ ایہ دنیا دے انہاں چند علاقےآں وچو‏ں اک اے جتھ‏ے گرمیاں وچ درجہ حرارت دا 50 ڈگری سینٹی گریڈ (120 ڈگری فارن ہائیٹ) تو‏ں وی اُتے جانا معمول د‏‏ی گل ا‏‏ے۔ موسم سرما وچ بلند پہاڑی علاقےآں وچ کدی کدائيں برف پڑ جاندی اے اُتے مستقل بنیاداں اُتے برف باری نئيں ہُندی۔ موسم سرما دا اوسط درجہ حرارت 8 تو‏ں 20 ڈگری سینٹی گریڈ (47 تو‏ں 68 ڈگری فارن ہائیٹ) اے ۔ موسم گرما وچ اوسط درجہ حرارت 27 تو‏ں 43 ڈگری سینٹی گریڈ (81 تو‏ں 109 ڈگری فارن ہائیٹ) ہُندا ا‏‏ے۔ وسط صحرائی علاقےآں وچ گرمیاں وچ وی رات دے وقت موسم سرد ہوجاندا ا‏‏ے۔ سعودی عرب وچ بارش بوہت گھٹ ہُندی اے اُتے کدی کدائيں موسلا دھار بارش تو‏ں وادیاں وچ زبردست سیلاب آجاندے نيں۔ راجگڑھ ریاض وچ سالانہ بارش 100 ملی میٹر (4 انچ) اے جو جنوری تو‏ں مئی دے درمیان وچ ہُندی ا‏‏ے۔ جدہ وچ نومبر تے جنوری دے درمیان وچ 54 ملی میٹر (2.1 انچ) بارش ہُندی ا‏‏ے۔ == اعداد و شمار == 2005ء دے مطابق سعودی عرب د‏‏ی آبادی 26 اعشاریہ 4 ملین اے جس وچ 5 اعشاریہ 6 ملین غیر ملکی آبادی وی شامل اے ۔ 1960ء د‏‏ی دہائی تک مملکت د‏‏ی آبادی د‏‏ی اکثریت خانہ بدوش یا نیم خانہ بدوش سی لیکن معیشت تے شہراں وچ تیزی تو‏ں ترقی د‏‏ی بدولت ہن ملک د‏‏ی 95 فیصد آبادی مستحکم اے ۔ شرح پیدائش 29 اعشاریہ 56 فی اک ہزار افراد اے جدو‏ں کہ شرح اموات صرف 2 اعشاریہ 62 فی اک ہزار افراد اے ۔چند شہراں تے نخلستاناں وچ آبادی د‏‏ی کثافت اک ہزار افراد فی مربع کلومیٹر تو‏ں وی زیادہ اے ۔ تقریباً 80 فیصد سعودی باشندے نسلی طور اُتے عرب نيں۔ ہور برآں چند جنوبی تے مشرق افریقی نسل تو‏ں وی تعلق رکھدے نيں جو چند سو سال پہلے اولاً غلام بنا ک‏ے ایتھ‏ے لیائے گئے سن ۔ سعودی عرب وچ دنیا بھر دے 70 لکھ تارکین وطن وی مقیم نيں جنہاں وچ [[بھارت]] دے 14 لکھ، [[بنگلہ دیش]] دے 10 لکھ، [[پاکستان]] دے 9 لکھ، [[فلپائن]] دے 8 لکھ تے [[مصر]] دے 7 لکھ 50 ہزار باشندے شامل نيں۔ قریبی ملکاں دے عرب باشندےآں د‏‏ی وڈی تعداد وچ مملکت وچ برسرروزگار اے ۔ سعودی عرب وچ مغربی ملکاں نال تعلق رکھنے والے اک لکھ باشندے وی قیام پزیر نيں۔ == تعلیم == 1932ء وچ مملکت سعودی عرب دے قیام دے وقت ہر باشندے د‏‏ی تعلیم تک رسائی نئيں سی تے شہری علاقےآں وچ مسیتاں تو‏ں ملحق مدارس وچ تعلیم د‏‏ی محدود تے انفرادی کوششاں ہورہیاں سن۔ انہاں مدارس وچ شریعت اسلامی تے بنیادی تعلیم سکھائ‏ی جاندی سی اُتے گذشتہ صدی دے اختتام تک سعودی عرب اک قومی تعلیمی نظام دا حامل اے جس وچ تمام شہریاں نو‏‏ں اسکول تو‏ں پہلے تو‏ں لے ک‏ے یونیورسٹی د‏‏ی سطح تک مفت تربیت فراہ‏م کيتی جاندی اے ۔ جدید سعودی تعلیمی نظام جدید تے روايتی فنی و سائنسی شعبہ جات وچ معیاری تعلیم فراہ‏م کردا اے ۔ اسلام د‏‏ی تعلیم سعودی نظام تعلیم دا بنیادی خاصہ اے ۔ سعودی عرب دا مذہبی تعلیمی نصاب دنیا بھر دے مدارس وچ وی پڑھایا جاندا اے ۔ سعودی عرب وچ باقاعدہ بنیادی تعلیم دا آغاز 1930ء د‏‏ی دہائی وچ ہويا۔ 1945ء وچ شاہ عبدالعزیز السعود نے مملکت وچ اسکولاں دے قیام دے لئی اک جامع پروگرام دا آغاز کيتا۔ 6 سال بعد 1951ء وچ مملکت دے 226 اسکولاں وچ 29 ہزار 887 طالب علم زیر تعلیم سن ۔ 1954ء وچ وزارت تعلیم دا قیام عمل وچ آیا جس دے پہلے وزیر شہزادہ فہد بن عبدالعزیز بنے ۔ سعودی عرب د‏‏ی پہلی یونیورسٹی شاہ سعود یونیورسٹی 1957ء وچ ریاض وچ قائم ہوئی۔ اج سعودی عرب دا قومی سرکاری تعلیمی نظام 8 یونیورسٹیاں، 24 ہزار تو‏ں ودھ اسکولاں تے ہزاراں کالجاں تے ہور تعلیمی و تربيت‏ی ادارےآں اُتے مشتمل اے ۔ اس نظام دے تحت ہر طالب علم نو‏‏ں مفت تعلیم، کتاباں تے صحت د‏‏ی سہولیات فراہ‏م کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ مملکت دے سرکاری میزانیہ دا 25 فیصد تو‏ں ودھ تعلیم دے لئی مختص اے ۔ سعودی عرب وچ طالب علماں نو‏‏ں اسکالرشپ پروگرام دے تحت بیرون ملک وی بھیجیا جاندا اے جنہاں وچ [[ریاستہائے متحدہ امریکا|امریکا]]، [[کینیڈا]]، [[برطانیہ]]، [[آسٹریلیا]]، [[جاپان]]، [[ملائیشیا]] تے ہور ملکاں شامل نيں۔ === کالج و یونیورسٹیاں === سعودی عرب د‏‏ی [[یونیورسٹی|یونیورسٹیاں]]، کالج تے تعلیمی ادارےآں د‏‏ی لسٹ {| class="wikitable" cellpadding=2 cellspacing=2 width=100% |- bgcolor=#cccccc ! جامعہ/دانشگاہ!! ویب سائٹ !! قیام!! شہر |- valign=top | nowrap align=right|[[شاہ فہد یونیورسٹی]] |[http://www.ksu.edu.sa/ www.ksu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130424211659/http://www.ksu.edu.sa/ |date=2013-04-24 }} | align=center|[[1957ء|1957]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=right|[[اسلامی یونیورسٹی مدینہ]] |[http://www.iu.edu.sa/ www.iu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171022092548/http://www.iu.edu.sa/ |date=2017-10-22 }} | align=center|[[1961ء|1961]] || [[مدینہ منورہ|مدینہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[شاہ عبد العزیز یونیورسٹی]] |[http://www.kau.edu.sa/ www.kau.edu.sa] | align=center|[[1967ء|1967]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[امام محمد بن سعود اسلامی یونیورسٹی]] |[http://www.imamu.edu.sa/ www.imamu.edu.sa] | align=center|[[1974ء|1974]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=right|[[شاہ فیصل یونیورسٹی]] |[http://www.kfu.edu.sa/ www.kfu.edu.sa] | align=center|[[1975ء|1975]] || [[دمام]] |- valign=top | nowrap align=right|[[شاہ فہد یونیورسٹی|شاہ فہد یونیورسٹی برائے پٹرولیم و معدنیات]] |[http://www.kfupm.edu.sa/ www.kfupm.edu.sa] | align=center|[[1975ء|1975]] || [[ظہران]] |- valign=top | nowrap align=right|[[ام القراء یونیورسٹی]] |[http://www.uqu.edu.sa/english/ www.uqu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110317042230/http://uqu.edu.sa/english/ |date=2011-03-17 }} | align=center|[[1979ء|1979]] || [[مکہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[شاہ خالد یونیورسٹی]] |[http://www.kku.edu.sa/ www.kku.edu.sa] | align=center|[[1998ء|1998]] || [[ابھا]] |- valign=top | nowrap align=right|[[شاہ عبد اللہ یونیورسٹی برائے سائنس و ٹیکنالوجی]] | [http://www.kaust.edu.sa/ www.kaust.edu.sa] | align=center|[[2008ء|2008]] || [[ضوال]] |- valign=top | nowrap align=right|[[قصیم یونیورسٹی]] | [http://www.qu.edu.sa/ www.qu.edu.sa] | align=center|[[2004ء|2004]] || [[بریدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[طائف یونیورسٹی]] |[http://www.tu.edu.sa/taef/init www.tu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051218050512/http://www.tu.edu.sa/taef/init |date=2005-12-18 }} | align=center|[[2004ء|2004]] || [[طائف]] |- valign=top | nowrap align=right|[[الجوف یونیورسٹی]] |[http://ju.edu.sa/ www.ju.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060701235150/http://www.ju.edu.sa/ |date=2006-07-01 }} | align=center|[[2005ء|2005]] || [[الجوف]] |- valign=top | nowrap align=right|[[جازان یونیورسٹی]] | | align=center|[[2005ء|2005]] || [[صوبہ جازان|جازان]] |- valign=top | nowrap align=right|[[حائل یونیورسٹی]] |[http://www.uoh.edu.sa/ www.uoh.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120605143053/http://www.uoh.edu.sa/Pages/default.aspx |date=2012-06-05 }} | align=center|[[2006ء|2006]] || [[حائل]] |- valign=top | nowrap align=right|[[الباحہ یونیورسٹی]] |[http://www.bu.edu.sa/ www.bu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091121021518/http://www.bu.edu.sa/ |date=2009-11-21 }} | nowrap align=center|[[2006ء|2006]] || [[الباحہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[نجران یونیورسٹی]] |[http://www.nu.edu.sa/ init www.nu.edu.sa] | align=center|[[2006ء|2006]] || [[نجران]] |- valign=top | nowrap align=right|[[یونیورسٹی کالج الجبیل]] |[http://www.ucj.edu.sa/ www.ucj.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723204706/http://www.ucj.edu.sa/ |date=2011-07-23 }} | align=center|[[2006ء|2006]] || [[الجبیل]] |- valign=top | nowrap align=right|[[ینبع صنعتی کالج]] |[http://www.yic.edu.sa/ www.yic.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080515080123/http://www.yic.edu.sa/ |date=2008-05-15 }} | align=center|[[1989ء|1989]] || [[ينبع البحر|ینبع]] |- valign=top | nowrap align=right|[[الفیصل یونیورسٹی]] |[http://www.alfaisal.edu/ www.alfaisal.edu] | align=center|[[2007ء|2007]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=right|[[عرب اوپن یونیورسٹی]] |[http://www.arabou.org.sa/ www.arabou.org.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060707032843/http://www.arabou.org.sa/ |date=2006-07-07 }} | align=center|[[2002ء|2002]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=right|[[شہزادہ سلطان یونیورسٹی]] |[http://www.psu.edu.sa/ www.psu.edu.sa] | align=center|[[2003ء|2003]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=right| دوا شناسی تے دندان سازی دا کالج |[http://www.riyadh.edu.sa/ www.riyadh.edu.sa,] | align=center|[[2004ء|2004]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=right|[[دار العلوم یونیورسٹی]] |[http://www.dau.edu.sa/ www.dau.edu.sa] | align=center|[[2005ء|2005]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=right|[[طیبہ یونیورسٹی]] |[http://www.taibahu.edu.sa/ www.taibahu.edu.sa] | align=center|[[2005ء|2005]] || [[مدینہ منورہ|مدینہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[شہزادہ محمد یونیورسٹی]] |[http://www.pmu.edu.sa/en/default.asp www.pmu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070202030919/http://www.pmu.edu.sa/en/default.asp |date=2007-02-02 }} | align=center|[[2006ء|2006]] || [[الخبر]] |- valign=top | nowrap align=right|[[شاہ سعود بن عبد العزیز یونیورسٹی برائے ہیلتھ]] |[http://www.ksau-hs.edu.sa/ www.ksau-hs.edu.sa] | align=center|[[2005ء|2005]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=right| [[شہزادہ سلطان کالج برائے سیاحت و]] |[http://www.pscj.edu.sa/ www.pscj.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080319010224/http://www.pscj.edu.sa/ |date=2008-03-19 }} | align=center|[[2007ء|2007]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[عفت کالج]] |[http://www.effatcollege.edu.sa/ www.effatcollege.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723204706/http://www.effatcollege.edu.sa/ |date=2011-07-23 }} | align=center|[[1999ء|1999]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[دار الحکمۃ کالج]] |[http://www.daralhekma.edu.sa/ www.daralhekma.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100131135240/http://www.daralhekma.edu.sa/ |date=2010-01-31 }} | align=center|[[1999ء|1999]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[کالج برائے بزنس ایڈمنسٹریشن (CBA)]] |[http://www.cba.edu.sa/ www.cba.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060706135848/http://www.cba.edu.sa/ |date=2006-07-06 }} | align=center|[[2000ء|2000]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[شہزادہ سلطان ایوی ایشن اکیڈمی]] |[http://fo.sv.net/psaa/Default.asp] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060703150509/http://fo.sv.net/psaa/Default.asp |date=2006-07-03 }} | align=center|[[2004ء|2004]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[الیمامہ کالج]] |[http://www.alyamamah.edu.sa/ www.alyamamah.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030618091816/http://www.alyamamah.edu.sa/ |date=2003-06-18 }} | align=center|[[2004ء|2004]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=right|[[دمام ٹیکنالوجی کالج]] |[http://www.dct.gotevot.edu.sa/v7/english/english.htm www.dct.gotevot.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031030135107/http://www.dct.gotevot.edu.sa/v7/english/english.htm |date=2003-10-30 }} | || [[دمام]] |- valign=top | nowrap align=right|[[جبیل انڈیسٹریل کالج]] |[http://www.jic.edu.sa/ www.jic.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20001206202000/http://www.jic.edu.sa/ |date=2000-12-06 }} | align=center|[[1978ء|1978]] || [[الجبیل]] |- valign=top | nowrap align=right|[[جبیل ٹیکنیکل کالج]] | | || [[الجبیل]] |- valign=top | nowrap align=right| [[انسٹی ٹیوٹ اف پبلک انتظامیہ]] |[http://www.ipa.edu.sa/en/index.asp www.ipa.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070314042013/http://www.ipa.edu.sa/en/index.asp |date=2007-03-14 }} | || [[ریاض]]، [[جدہ]]، [[مکہ]]، [[دمام]] |- valign=top | nowrap align=right|[[جدہ کالج برائے استاداں]] |[http://www.jtc.edu.sa/ www.jtc.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070314030708/http://www.jtc.edu.sa/ |date=2007-03-14 }} | || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[جدہ کالج برائے ٹیکنالوجی]] |[http://www.jct.edu.sa/ www.jct.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723204652/http://www.jct.edu.sa/ |date=2011-07-23 }} | align=center|[[1987ء|1987]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[مدینہ کالج برائے ٹیکنالوجی]] |[http://www.mct.edu.sa/ www.mct.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100309083900/http://www.mct.edu.sa/ |date=2010-03-09 }} | align=center|[[1996ء|1996]] || [[مدینہ منورہ|مدینہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[کالج برائے ٹیلیکم و الیکٹرونکس]] | | || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[جدہ پرائیویٹ کالج]] | | || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[جدہ ہیلتھ کئیر کالج]] | | || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[جدہ کمیونٹی کالج]] |[http://www.kaau.edu.sa/DefaultE.ASP?G=2&S=156 Link] | || [[جدہ]] |-valign=top | nowrap align=right|[[الحدود الشاملیۃ یونیورسٹی]] | | || [[عرعر]] |- valign=top | nowrap align=right|[[تبوک یونیورسٹی]] | | || [[تبوک]] |-valign=top |nowrap align=right|[[بٹرجی میڈیکل کالج]] |[http://www.bmcmedcollege.net/ bmcmedcollege.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723030225/http://www.bmcmedcollege.net/ |date=2011-07-23 }} ||| [[جدہ]] |-valign=top |nowrap align=right|[[قصیم میڈیسن کالج]] |[http://www.qumed.org/en/ Qassim College of Medicine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100316072414/http://www.qumed.org/en/ |date=2010-03-16 }} ||| [[بریدہ]] |-valign=top |nowrap align=right|[[سلیمان الراجحی یونیورسٹی]] |[http://www.sr.edu.sa/en Sulaiman Al Rajhi University] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110806185341/http://sr.edu.sa/en/ |date=2011-08-06 }} ||| [[بکریہ]] |-valign=top |nowrap align=right|[[ابن سینا نیشنل کالج برائے میڈیکل سٹڈیز]] |[http://ibnsina.edu.sa/ ibnsina.edu.sa] | || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=right|[[المجمع کمیونٹی کالج]] | | align=center|[[2002ء|2002]] || [[مجمعہ]] |-valign=top |nowrap align=right|[[دمام کمیونٹی کالج]] |[http://www.dcc.edu.sa/ www.dcc.edu.sa] | || [[دمام]] |-valign=top |nowrap align=right|[[حفر الباطن کمیونٹی کالج]] |[http://www.hbcc.edu.sa/ www.hbcc.edu.sa] {{Webarchive|url=https://archive.is/20121225062441/http://www.hbcc.edu.sa/ |date=2012-12-25 }} | align=center|[[1999ء|1999]] || [[حفر الباطن]] |} ==جغرافیہ== {|table id="toc" style="margin:0;background:#ffccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#EFDECD" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>سعودی عرب<font>''' |- | style="background:#FFF8DC" align="center" width="200px" colspan=2 |'''<font size="1" color=black>Kingdom of Saudi Arabia<font>''' |- | style="background:white" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=black>المملكة العربية السعودية<font>''' |- |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- style="background: #FFFFFF; text-align: margin; 0.2em 0.1em 0.1em;" | style="width: 145px;" | [[File:Flag of Saudi Arabia.svg|120px|center]] | style="width: 145px;" | [[File:Emblem of Saudi Arabia.svg|80px]] |- | style="width: 145px;" | <center>چنڈا<center> | style="width: 145px;" | <center>نشان<center> |- style="background: #ffffff; text-align: center;" |- |قومی_ترانہ = [[عاش المليكہ]] (بادشاہ لمبی عمر پائے)[[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|Aash Al Maleek (instrumental)]] |- | [[راجگڑھ]]: || [[ریاض]] |- | [[تھاں]]: || 2,149,690 مربع کلومیٹر |- | لوک گنتی: || 27,136,977 |- | [[کرنسی]]: || ریال |- | [[بولی]]: || [[عربی]] |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[File:Saudi Arabia in its region.svg|250px]] |} [[جزیرے ورگا عرب]] دے 80٪ حصے تے سعودی عرب وسدا اے۔ سعودی عرب 2,250,000 مربع کلومیٹر (868,730 مربع میل) تے پھیلیا ہویا اے تے تھاں نال ایہ دنیا دا 13 واں وڈا دیس اے۔ ایہدا وڈا حصہ [[عربی روہی]] نال بندا اے۔ [[ربع الخالی]] ایہدا اک انگ اے۔ پورے دیس وچ ناں کوئی دریا اے ناں ای جھیل۔ کج وادیاں تے گلے تھاں نیں۔ == معیشت == === نقفل و حمل === {{اصل|سعودی عرب وچ نقل و حمل}} ملک بھر وچ اک بہترین آوا جائی دا نظام قائم ا‏‏ے۔ سعودی عرب حکومت ماضی وچ شارعی نظام دے استعمال کیت‏‏ی حوصلہ افزائی کردی رہی اے کیو‏ں کہ اوتھ‏ے پیٹرول د‏‏ی قیمت باقی دنیا دے مقابلے وچ سب کم رہی ا‏‏ے۔ فروری 2018ء وچ اعلان کيتا گیا کہ، سعودی عرب د‏‏ی چار اہ‏م موٹر ویز اُتے رفتار وچ بہتری لیائی جائے گی تے اسنو‏ں 12 کلو میٹر فی گھنٹہ تو‏ں 140 کلو میٹر فی گھنٹہ تک پہنچیا دتا جائے گا۔ اس منصوبے وچ مکہ- مدینہ، یاض - دمام، ریاض-جاسم تے آخر وچ رياض- طائف موٹر ویز شامل نيں۔<ref>{{Cite news|url=http://www.arabnews.com/node/1249|title=Arab News|last=|first=|date=|work=|access-date=|dead-url=| archiveurl = http://web.archive.org/save/http://www.arabnews.com/node/1249 | archivedate = 25 دسمبر 2018}}</ref> ملک وچ اک ترقی پزیر بحری آوا جائی دا نظام اے جو بنیادی طور اُتے [[پیٹروکیمیکل]] د‏‏ی آوا جائی د‏‏ی سہولت دے لئی تیار کيتا گیا ا‏‏ے۔ [[سعودی پورٹ اتھارتی]] انہاں بحری کارروائیاں د‏‏ی نگرانی کردی اے، ایہ ادارہ ملک وچ بندرگاہاں دے انتظام دا ذمہ دار ا‏‏ے۔ شاہراہاں و ہوائی سفر اُتے زیادہ انحصار کرنے دے نتیجے وچ ، سعودی عرب وچ ریل آوا جائی وچ دوسرے ذرائع د‏‏ی طرح سرمایہ کاری نئيں ہوئی۔ البتہ، ہن ملک دے ریلوے دے بنیادی ڈھانچے وچ توسیع د‏‏ی منصوبہ بندی کيتی گئی ا‏‏ے۔ == کھیل == سعودی عرب دا سب تو‏ں مقبول کھیل [[گیندِ پا|فٹ بال]] اے ۔ سعودی عرب [[گرمائی اولمپکس]]، [[والی بال]]، [[باسکٹ بال]] تے ہور کھیلاں وچ عالمی سطح دے ٹورنامنٹس وچ شرکت کردا اے ۔ قومی فٹ بال مسلسل 4 مرتبہ ورلڈ کپ تے 6 مرتبہ ایشین کپ دے لئی کوالیفائی کرنے دے باعث عالمی سطح پرجانی جاندی اے ۔ سعودی عرب تن مرتبہ ایشین چمپئن رہ چکيا اے تے دو مرتبہ فائنل وچ شکست کھاگیا۔ سعودی عرب دے چند معروف فٹ بال کھلاڑیاں وچ [[ماجد عبداللہ]]، [[سامي الجابر]] تے [[ياسر القحطاني]] شامل نيں۔ == آبادیات == === مذہب === {{اصل|سعودی عرب وچ مذہب}} [[اسلام]] سعودی عرب دا سرکاری مذہب اے تے اس دا قانون تمام شہریاں دے مسلما‏ن ہونے نو‏‏ں ضروری قرار دیندا ا‏‏ے۔<ref name=depstate>{{cite web|title=International Religious Freedom Report 2004|url=https://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2004/35507.htm|publisher=US Department of State|accessdate=22 ستمبر 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225161034/https://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2004/35507.htm|archivedate=2018-12-25|url-status=live}}</ref> اسلام دے سوا ہور مذاہب دے پیروکاراں نو‏‏ں کھلے عام عبادت منع ا‏‏ے۔<ref name="hrw-wr2015-sa">{{cite web|title=World Report 2015: Saudi Arabia|url=https://www.hrw.org/world-report/2015/country-chapters/saudi-arabia|website=human rights watch|accessdate=26 اپریل 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225161027/https://www.hrw.org/world-report/2015/country-chapters/saudi-arabia|archivedate=2018-12-25|url-status=live}}</ref><ref>[https://www.hrw.org/world-report/2018/country-chapters/saudi-arabia World Report 2018: Saudi Arabia]۔ Retrieved فروری 3, 2018.</ref> سعودی عرب شہریت حاصل کرنے دے لئی کسی وی غیر مسلم نو‏‏ں اسلام قبول ضروری ا‏‏ے۔<ref>http://www.moi.gov.sa/wps/wcm/connect/121c03004d4bb7c98e2cdfbed7ca8368/EN_saudi_nationality_system.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=121c03004d4bb7c98e2cdfbed7ca8368 Ministry of the Interior| dead link</ref> سعوی عرب دے نفاذ [[شریعت]] تے اس دے [[سعودی عرب وچ انسانی حقوق|انسانی حقوق]] متعلقہ قوانین اُتے تنقید وی کيتی جاندی ا‏‏ے۔<ref>[https://www.hrw.org/world-report/2013/country-chapters/saudi-arabia?page=2 Human Rights Watch, World Report 2013]۔ Saudi Arabia.] Freedom of Expression, Belief, and Assembly.</ref><ref>[https://www.amnesty.org/en/region/saudi-arabia/report-2013#section-125-5 Amnesty International, Annual Report 2013, Saudi Arabia]، Discrimination – Shi’a minority</ref> == سبھیاچار == سعودی سبھیاچار (ثقافت) د‏‏ی بنیاد مذہب [[اسلام]] ا‏‏ے۔ اسلام دے دو مقدس ترین تھ‏‏انو‏اں مکہ مکرمہ تے مدینہ منورہ سعودی عرب وچ موجود نيں۔ ہر دن دنیا بھر دے مسلما‏ن 5 مرتبہ مکہ مکرمہ وچ قائم خانہ کعبہ د‏‏ی جانب رخ کر کے نماز پڑھدے نيں۔ سعودی عرب وچ ہفتہ وار تعطیل [[جمعہ]] نو‏‏ں ہُندی اے ۔ [[قرآن|قرآن مجید]] سعودی عرب دا آئین تے شریعت اسلامی عدالدی نظام د‏‏ی بنیاد اے ۔ سعودی عرب دے معروف ترین لوک رسم قومی رقص [[ارضیٰ]] اے ۔ تلواراں دے نال کيتا جانے والا ایہ رقص قدیم [[بدو]]ی روایات دا حصہ اے ۔ حجاز د‏‏ی [[السہبا]] لوک موسیقی د‏‏ی جڑاں قرون وسطیٰ دے عرب [[اندلس]] تو‏ں جاملدی نيں۔ سعودی عرب دا لباس باشندیاں دے زمین، ماضی تے اسلام نال تعلق دا عکاس اے ۔ روايتی طور اُتے مرد گِٹّے تک د‏‏ی لمبائی د‏‏ی اونی جاں سوندی قمیض پاندے نيں جو [[ثوب]] کہلاندی اے جیہدے نال سر اُتے [[شماغ]] یا [[غطرہ]] دا استعمال کيتا جاندا اے ۔ عورتاں دا لباس قبائلی موتیاں، سکیاں، دھات‏‏ی دھاگاں تے ہور اشیاء تو‏ں سَجیا ہُندا اے ۔ سعودی خواتین گھر تو‏ں باہر [[عبایہ]] تے [[نقاب]] دا استعمال کردِیاں نيں۔ اسلام وچ [[شراب]] نوشی تے [[سؤر|سور]] دے گوشت دے استعمال کیت‏‏ی سختی تو‏ں ممانعت اے تے اس اُتے سعودی عرب وچ سختی تو‏ں عملدرآمد کيتا جاندا اے ۔ سعودی روٹی [[خبز]] دا تقریباً تمام کھابیاں وچ استعمال کيتا جاندا اے ۔ بھُنی ہوئی بھیڑ، مرغی، فلافل، شوَرمہ تے فول وی ہور مشہور کھابیاں وچ شامل نيں۔ روايتی قہوہ خانے ہر جگہ موجود نيں اُتے ہن اوہناں د‏‏ی جگہ وڈے کیفے لے رہے نيں۔ بغیر دُدھ د‏‏ی سیاہ عربی چا دا استعمال ہر تھاں کيتا جاندا اے ۔ سعودی عرب وچ سیٹر تے سینما اُتے پابندی لاٸی ہوٸ اے اُتے [[ظہران]] تے [[راس تنورہ]] وچ قائم نجی آبادیاں وچ سیٹر قائم نيں اُتے ایہہ فلماں دے وکھالیاں د‏‏ی بجائے مقامی موسیقی تے فنون پیش کرن دے حوالے تو‏ں مشہور نيں۔ حال ہی وچ بچےآں تے عورتاں دے لئی عربی کارٹون پیش کرن واسطے سینمیاں دے قیام دا منصوبہ بنایا گیا جے۔ ==دیسی گؤن== [[عاش المليكہ]] == متعلقہ مضامین == * [[عبدالعزیز ابن سعود]] * [[لسٹ شاہان سعودی عرب]] {{باب|سعودی عرب}} == حوالے == {{حوالے|2}} == حواشی == {{notelist}} == باہرلے جوڑ == {{گٹھ کومنز|Saudi Arabia}} {{Sister project links}} * [http://www.saudi.gov.sa/wps/portal/espp سعودی عرب] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161120090610/http://www.saudi.gov.sa/wps/portal/espp |date=2016-11-20 }} ''سرکاری ویب سائٹ'' * {{CIA World Factbook link|sa|Saudi Arabia}} * {{Dmoz|Regional/Middle_East/Saudi_Arabia}} * [http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-14702705 سعودی عرب دا پروفائل] [[بی بی سی نیوز]] سے * {{Wikiatlas|Saudi Arabia}} * {{ویکی سفر|Saudi Arabia}} * [http://www.saudinf.com/ سعودی وزارت سبھیاچار] * [http://www.al-bab.com/arab/countries/saudi.htm/ سعودی عرب، الباب] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061026195058/http://www.al-bab.com/arab/countries/saudi.htm/ |date=2006-10-26 }} {{Navboxes | title = سعودی عرب تو‏ں متعلق سانچے | list = {{سعودی عرب دے صوبے}} {{شہر (سعودی عرب)}} {{Navboxes | title = [[فائل:Gnome-globe.svg|25px]]&nbsp;جغرافیائی مقام | list = {{Geographic location | Northwest = {{Flag|اردن}} <br /> ''[[خلیج عقبہ]]'' | North = {{Flag|عراق}} | Northeast = {{Flag|کویت}} | West = ''[[بحیرہ احمر]]'' | Centre = {{Flagicon|سعودی عرب}} سعودی عرب | East = ''[[خلیج فارس]]'' <br /> {{Flag|بحرین}} <br /> {{Flag|قطر}} <br /> {{Flag|متحدہ عرب امارات}} | Southwest = ''[[بحیرہ احمر]]'' | South = {{Flag|یمن}} | Southeast = {{Flag|سلطنت عمان}}}} {{مشرق وسطیٰ}} {{Countries of Southwest Asia}} {{Countries of Asia}} {{Countries bordering the Persian Gulf}} {{Countries bordering the Red Sea}} {{بحر ہند دے کنارے واقع ممالک}} }} {{Navboxes | title = بین الاقوامی رکنیت | list = {{G20}} {{GCC}} {{Arab League}} {{Organisation of Islamic Cooperation}} {{OPEC}} {{Monarchies}} {{Afro-Asiatic-speaking nations}} }} }} {{clear}} [[گٹھ:سعودی عرب| ]] [[گٹھ:1932ء وچ قائم ہونے والے ملک تے علاقے]] [[گٹھ:اسلامی ریاستاں]] [[گٹھ:اقوام متحدہ دے رکن ملک]] [[گٹھ:اوپیک د‏‏ی رکن ریاست]] [[گٹھ:ایشیائی ملک]] [[گٹھ:بحیرہ احمر دے کنارے واقع ملک]] [[گٹھ:جزیرہ نما عرب]] [[گٹھ:جی 20 اقوام]] [[گٹھ:جی 20 ملکاں]] [[گٹھ:خلیج فارسی ملکاں]] [[گٹھ:سعودی عرب وچ 1932ء دیاں تاسیساں]] [[گٹھ:عرب لیگ د‏‏ی رکن ریاست]] [[گٹھ:عربی بولی بولنے والے ملک تے علاقہ جات]] [[گٹھ:قریب مشرقی ملکاں]] [[گٹھ:مجلس تعاون خلیجی د‏‏ی رکن ریاست]] [[گٹھ:مسلم اکثریت‏ی ملک]] [[گٹھ:مشرق وسطی دے ملک]] [[گٹھ:مغربی ایشیا]] [[گٹھ:مغربی ایشیائی ملک]] [[گٹھ:مؤتمر عالم اسلامی دے رکن ملک]] [[گٹھ:وحدت عرب]] {{سعودی عرب دے بادشاہ}} {{سعودی عرب دے شہر}} {{سعودی عرب دے صوبے}} {{ ایشیا دے دیس}} {{عرب لیگ دے سنگی}} [[گٹھ:سعودی عرب]] [[گٹھ:سعودی عرب دا جغرافیہ]] [[گٹھ:دیس]] [[گٹھ:ایشیا دے دیس]] ioesmvmxkcsqyjdu2w5ij0bax350am5 0 1240 690801 690780 2025-07-06T12:52:33Z Ziv 40019 → File replacement: update to new version 690801 wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#EFDECD" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>سویٹزرلینڈ<font>''' | |- | style="background:#FFF8DC" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=black>Switzerland<font>''' |- align="center" |- | style="background:white" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=black>Schweizerische Eidgenossenschaft<font>''' |- |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- style="background: #FFFFFF; text-align: margin; 0.2em 0.1em 0.1em;" | style="width: 145px;" | [[File:Flag of Switzerland (Pantone).svg|120px|center]] | style="width: 145px;" | [[File:Coat of Arms of Switzerland (Pantone).svg|100px]] |- | style="width: 145px;" | <center>'''چنڈا'''<center> | style="width: 145px;" | <center>'''نشان'''<center> |- style="background: #ffffff; text-align: center;" |- | راجگڑھ: || [[برن]] |- | [[تھاں]]: || 41,284 مربع کلومیٹر |- | لوک گنتی: || 7،952،600 |- | سرکاری بولیاں : || [[جرمن]] (63.7%)<br />[[فرانسیسی]] (20.4%)<br />[[اطالوی]] (6.5%)<br />[[رومانش بولی]](0.5%) |- | کرنسی: || [[سوئس فرانک]] |- | align="center" colspan="2" | [[File:Switzerland in Europe.svg|250px]] |- |} '''سویٹزرلینڈ''' خشکی نال کریا وشکارلے [[یورپ]] دا اک پہاڑی [[دیس]] اے۔ ایدی لوک گنتی 7.7 [[ملین]] تے تھاں 41285 مربع [[کلومیٹر]] اے۔ ایہ اک لوکراج اے۔ ایہ 26 انگاں نال جناں نوں [[کینٹن]] کیندے نے رلا کے بنیا اے۔ [[برن]] ایدا راجگڑھ تے [[باسل]] [[زیورچ]] تے [[جنیوا]] وڈے نگر نے۔ سویٹزرلینڈ [[دنیا]] دا اک امیر دیس اے۔ سویٹزرلینڈ دے اتلے پاسے [[جرمنی]] لیندے [[فرانس]], دکھن چ [[اٹلی]] تے چڑدے پاسے [[آسٹریا]] تے [[لیختنشٹاین]] نیں۔ جغرافیۓ نال ایہنوں تن پاسیاں وچ ونڈیاں جاسکدا اے: [[سوئس الپس]]، [[سوئس اچی تھاں]] تے [[جورا پہاڑ]]۔ سویٹزرلینڈ چ 4 [[بولیاں]] [[جرمن]] [[فرانسیسی]] [[اطالوی]] تے رومینس [[بولیاں]] جاندیاں نیں۔ سویٹزرلینڈ 1815 توں کسے نال نئیں لڑیا تے نیوٹرل اے تے 2002 وچ آکے [[یونائیٹڈ نیشنز]] دا سنگی بنیا۔ ایہدی پالیسی دنیا وج امن رکھن وج ہتھ ونڈائی کرنا اے تے ایس دے رلدے کماں وچ ایہ پیا ریا اے۔ ایہ یورپی یونین دا سنگی نئیں پر [[شنجن دیس]] ہے۔ سویٹزرلینڈ رتہ کراس دی جمن تھاں تے کئی دنیا دے وڈے اداریاں دے ایتھے دفتر نیں۔ سویٹزرلینڈ چار بولیاں تے رہتلی تھانواں جرمن، فرنچ، اطالوی تے رومانش نال رل کے بندا اے۔ سوئس پانویں لامت جرمن ہوون پر اوہ اپنا ویس اک بولی یا اک نسل دے مڈھ تے نہیں۔ پرانی سانجھی تریخ، لوکراج تے الپائنی نشان ایہدا مڈھ نیں۔ سوئس جٹ دا مڈھ اک اگست 1291 نوں رکھیا گیا تے ایہ تریخ ہر سال منایا جاندا اے۔ سویٹزرلینڈ دے [[چاکلیٹ]]، پنیر, بنکنگ، سیاسی پربندھ ، [[کعڑی|کعڑیاں]], [[وکٹورینوکس]] چاقو تے پعاڑاں لئی مشہور اے۔ == ناں == پنجابی وچ سویٹزرلینڈ دا ناں انگریزی وچوں آیا اے۔ انگریزی سویٹزر [[سوئس]] لئی 16ویں توں 19ویں صدی ے وشکار بولیا جاندا سی پر ہن نئیں۔ سویٹزر المانی جرمن شوائزر توں بنیا جیہڑا اک مڈھلی [[کینٹن]] [[شوائز]] دا واسی سی۔ ایس کینٹن دا سوئس تریخ وچ بڑا ناں اے تے ایس کینٹن توں فیر پورے دیس دا ایہ ناں 16ویں صدی دے مڈ وچ پیا۔ نواں لاطینی ناں ہیلویٹی جٹ اک پرانے گال قبیلے ہیلویٹی توں پیا جیہڑا سوئس اچی نیویں تھاں وچ وسدا سی۔ == تریخ == سویٹزرلینڈ وچ انساناں دے وسن دے نشان 1،50،000 ورے پرانے نیں۔ سب توں پرانی وائي بیجی والی بستی گاشلنگن دی تھاں تے 5300 م پ ورے پرانی اے۔ ایتھوں دے پہلے رہتلی قبیلے [[لویا ویلہ]] دے انت تے 450 م پ دے دوالے جھیل نواں شیٹل دے اتلے کنڈیاں تے پونگرے۔ ہیلوٹی قبیلہ سوئس قبیلیاں وچوں اگے ورواں سی، 58 م پ وچ [[جولیس سیزر]] دیاں فوجاں نے ایس نوں ہرایا۔ 15 م پ وچ [[الپس]] نوں [[رومی سلطنت]] وچ رلا لیا گیا۔ [[File:Avenches Aventicum 2004-12-30.jpg|thumb|left|150px]] چوتھی صدی توں لیندا سویٹزرلینڈ [[برگنڈی]] راج وچ سی۔ [[المنی]] جرمن قبیلہ 5ویں صدی وچ سوئس اچی نیویں تھاں وچ تے 8ویں صدی وچ سوئس وادیاں وچ وس جاندا اے۔ اینج اجدا سویٹزرلینڈ المانیہ تے برگنڈی وچ ونڈیا جاندا اے۔ 504 وچ المنی دی فرینک قبیلے ہتھوں ہار باجوں ایہ سارا تھاں فرینک سلطنت وچ آجاندا اے۔ اگلیاں صدیاں وچ ایہ فرینکاں تھلے ای لگیا ریندا اے۔ 1000 دے دوالے ایہنوں [[مقدس رومی سلطنت]] نال جوڑ دتا جاندا اے۔ 1291 ج [[اری]] [[شوائز]] تے [[انٹروالڈن]] دیاں کینٹناں نے اپن آپ نوں ازاد رکھن تے [[آسٹریا]] توں اپنے آپ نوں وکھرا کرن لئی اک جٹ بنایا۔ ایدے وچ کاروبار دی ازادی تے راہواں نوں کھلا رکھنا وی سی۔ ایہ اج دے سویٹزرلینڈ دا مڈ سی۔ 1315 چ ایس جث دی آسٹریا نال لڑائی ہوئی تے ایس جث نوں جت ہوئی۔ 1353 تک ایس جٹ نال [[گلارس]], [[زوگ]], [[لوسرن]], [[زیورچ (کینٹن)|زیورچ]] تے [[برن کینٹن]] رل چکے سن۔ ایس وادے نال جٹ دی طاقت تے دولت وچ وی وادا ہویا۔ 1460 تک سوئس جٹ رائن دے دکھن تے لیندے ول توں الپس تے جورا پہاڑاں تک دے تھاں دے مالک سن۔ سوئس جٹ تے سوئس کراے دے فوجی آسٹریا، برگنڈی تے سوابیا دے خلاف جتاں نے اوہناں نوں مقدس رومی سلطنت اندر کماں وچ ازاد کردتا سی۔ سوئس فوجیاں دی یورپ وچ مانتا سی۔ سوئس جٹ دی فوجی مانتا تے تھاں وچ وادے نوں روک 1515 وچ اٹلی وچ فرانس نال ماریگنانو دی لڑائی وچ ہار باجوں ہویا۔ [[الرخ زونگلی]] دی کج کینٹناں وچ اصلاح دے کم وچ اگے ودن نال 1529 تے 1531 وچ کینٹناں دی آپس وچ مذہبی لڑائیاں ہویاں۔ ایہناں اندر دیاں لڑائیاں دے سو سال مگروں 1648 دے لیندا فالیہ امن چ یورپ دے سارے دیساں نیں سوئٹزر لینڈ دی ازادی تے نیوٹرل ہون نوں منیا۔ 1653 وچ سوئس پینڈو شہراں دے خلاف اپنے حقاں لئی اٹھ کھلوندے نیں پر اوہناں نوں دبا دتا جاند اے۔ پر ایدے نال شہراں نوں وی پنڈاں دی حالت سمج وچ اندی اے۔ پروٹسٹنٹ تے کیتھولک کینٹناں وچ رپھر پیا ریندا اے۔ جیہڑا 1652 وج تے 1712 وچ لڑائی پھردا اے۔ 1798 چ انقلابی فرانسیسی سرکار نے سویٹزر لینڈ تے ہلہ بول دتا تے ایدے تے اپنا قنون لاگو کردتا۔ کینٹن راج مک گیا۔ سوٹزر لینڈ دی نویں سرکار جینوں ہیلویٹی لوکراج دا ناں دتا گیاسوئس لوکاں نوں چنگی ناں لگی پر اوہناں دی بغاوت نوں ملو زوری دبا دتا گیا سوئس لوکاں نے فرانس نال رل کے فرانس دے ویریاں نال لڑن توں وی ناں کردتی۔ نیپولین نے ایتھے اک نواں ٹانچہ کھڑا کرن دی کوشش کیتی۔ 1815 سوٹزر لینڈ فیر ازاد ہوگیا ویانا کانگرس نے سوٹزر لینڈ نوں ازاد تے نیوٹرل من لیا۔ سوٹزر لینڈ نال [[ویلائس]]، [[نواں شیٹل]] تے [[جینوا]] دے [[کینٹن]] آرلے تے ایس دے مگروں سوٹزر لینڈ دے بارڈر وچ کوئی تبدیلی نئیں ہوئی۔ 1847 چ ایتھے اک نکی سول وار ہوئی جینے سوئس لوکاں نوں اک جٹ ہون ول موڈدتا۔ سویٹزرلینڈ والیاں نے امریکی ادھارن تے اک وفاقی آئین بنایا جیدے وچ کینٹنان نوں چوکھے حق ملے سن۔ سوئس پارلیمنٹ دو انکاں نال رل کے بندی اے۔سوئس قنون نوں پلٹن لئی لوکاں دی پچھ ضروری اے۔ ناپ تول دا اک پربندھ لاگو ہویا تے 1850 وچ [[سوئس فرانک]] نوں سویٹزرلینڈ دی اکو کرنسی بنا دتا گیا۔ پہلی تے دوجی وڈی لڑائی توں سوٹزر لینڈ وکھرا ریا تے کسے دیس نے سویٹزرلینڈ تے ہلہ ناں بولیا۔ [[پہلی وڈی لڑائی]] وچ [[ولادیمیر لینن]] جینے روسی انقلاب دا مڈ رکھیا اوہ سویٹزرلینڈ وچ وے ریا سی۔ 1920 وچ سویٹزرلینڈ [[لیگ آف نیشنز]] دا سنگی تے بنیا پر ایس شرط تے جے اوہ کسے لڑائی چ نیں جاؤگا۔ دوجی وڈی لڑائی سویٹزرلینڈ چارے پاسیوں کیرے وچ سی۔ اوہدے تے کاروباری روکاں سن۔ جرمنی نے اوہدے تے ہلہ بولن دا سوچیا وی سی۔ ایتھے 300،000 دے نیڑے مہاجر آۓ جناں لئی رتہ کراس نے بڑا کم کیتا۔ سوئس ہوائی فوج نے مئی، جون، 1940 وچ [[لفتوفا]] دے 11 جہاز سٹے۔ 100 دے نیڑے اتحادی بمبار جہازاں دے چلان والیاں نوں بندی بنایا۔ 1944–45 وچ کج اتحادی جہازاں نے غلطی نال کج سوئس شہراں تے بمب سٹے۔لڑائی مگروں سویٹزرلینڈ نے تباہ ہوۓ یورپ نوں فیر اپنے پیراں تے کھڑا ہون لئی ہتھ ونڈائی کیتی۔ سوئس زنانیاں نوں ووٹ دا حق کینٹن وچ 1959 ج تے جٹ پدھر تے 1971 چ لبیا۔ 1963 چ سویٹزرلینڈ کونسل آف یورپ دا سنگی بنیا۔ 1979 وچ جورا دی کینٹن برن کولوں وکھری ہوئی۔ 1999 وچ رتھ ڈرائیفس پہلی سوئس سوانی سی جیہڑی صدر بنی۔ [[2002]] چ سویٹزرلینڈ [[یونائیٹڈ نیشنز]] دا سنگی بنیا۔ 2005 چ سویٹزرلینڈ [[شنجن دیس]] بنیا۔ سویٹزرلینڈ ایس کم وچ لگیا اے جے اوہدے تے یورپی یونین دے وشکار رپھڑ پان والے فرق ناں ہون۔ == [[بولی]] == [[File:Swiss languages 1.png|thumb|left|250px|سوئس بولیاں:پیلے وچ جرمن، جامنی فرانسیسی، ہری اطالوی، لال رومانش]] سویٹزرلینڈ دیاں 4 سرکاری بولیاں نیں: [[جرمن]]، [[فرانسیسی]]، [[اطالوی]] تے [[رومانش بولی|رومانش]]۔ 63.7%، (4.6 [[ملین]]) لوکاں دی پہلی بولی جرمن اے۔ جرمن بولن والے، دیس دے اتلے تے وشکارلے پاسیاں چ ریندے نیں۔20.4%، (1.5 ملین) لوکاں دی بولی [[فرانسیسی]] اے حیڑے دیس دے لیندے پاسے ریندے نیں۔ 6.5%،(5 [[لکھ]]) [[لوک]] [[اطالوی]] بولدے نیں تے اے [[دیس]] دے دکھن چ وسدے نیں۔0.5% لوک (35,000) [[رومانش بولی]] بولدے نیں جیڑے دیس دے دکھن چڑھدے ول اک کینٹن [[گراوبندن]] وچ ریندے نیں۔ بدیسی بولیاں وچ سرب کروشیائی بولن والیاں دی گنتی 2000 وچ 103,000 سی۔ [[البانوی]] بولن والے 95000 نیں۔ [[پرتگیزی]] 89,500 ، [[ہسپانوی]] 77,500 [[انگریزی]] 73,000 تے [[مقدونی]] بولن والے 61,300 نیں۔ 173,000 ہور بولیاں بولدے نیں۔ اینج 10٪ لوک اوہ بولیاں بولدے نین جیہڑیاں سرکاری منیاں نیں۔ == سائینس تے پڑھائی == [[File:Zürich - Universität Zürich IMG 1204.JPG|thumb|left|200px|[[زیورچ یونیورسٹی]]]] سویٹزرلیند دے سارے لوک پڑھے ہوے نیں۔ پڑھائی کینٹن دی زمےواری اے۔ 9 سال تک دی پڑھائی لازمی اے۔ پہلی یونیورسٹی 1460 وج [[باسل]] وچ بنی۔ سویٹزرلینڈ وج 12 یونیورسٹیاں نیں تے ایہ دنیا دیاں ودیا یونیورسٹیاں وچ گنیاں جاندیاں نیں۔ پیراسیلسس ایس کم وچ موڈی سی تے اوہدے باہجوں ای ایتھے دوائیاں تے کیمیا تے کم دی تکڑی نیو رکھی گئی۔ سائینس سویٹزرلینڈ دی مجبوری اے کیوں جے ایتھے لویا کولہ تے ہور دھااں ہے نہیں۔ سویٹزرلینڈ دے 27 لوکاں تے 9 اداریاں نوں نوبل انعام مل جکے نیں۔ البرٹ آئینسٹائن ایتھے ای کم کردا ریا اے۔ سویٹزرلینڈ نال جوڑ رکھن والے 113 لوکاں نون [[نوبل انعام]] دتا گیا اے۔ سویٹزرلینڈ وچ دفتر رکھن والے 9 اداریاں نوں وی نوبل انعام لبے نیں۔ جنیوا وچ ‌فزکس دی سب توں وڈی لباٹری سرن وی ہے۔ == [[لوک]] == سویٹزرلینڈ یورپ دے وشکار ایدیاں وڈیاں رہتلاں وچ وسریا اے جنہاں نے سوئس بولیاں تے رہتل تے رنگ پایا اے۔ ایتھے 7،952،600 لوک وسدے نیں<ref>Pressemitteilung: Provisorische Ergebnisse zur Bevölkerungsentwicklung der Schweiz im Jahr 2011, Bundesamt für Statistik, abgerufen am 26. April 2012à</ref> جنہاں وچوں 1،81400 یا 22٪ لوک بدیسی نیں تے ایتھے او کم کاج لئی آۓ نیں۔ سوئس لوکاں وچ جرمن سب توں چوکھے فیر فرانسیسی تے فیر اطالوی آندے نیں۔ بدیسی لوکاں وچ اطالوی سب توں وڈی ٹولی (17.3%) نال نیں۔ سویٹزرلینڈ دے بعوتے لوک [[سعائی]] نیں تے 43٪ لوک [[کیتھولک]] نیں۔ 35٪ [[پروٹسٹنٹ]] نیں۔ 4.5٪ [[مسلمان]] نیں تے 2٪ ارتھوڈکس نیں۔ سوئس سوانیاں دی اوسط عمر 84.6 تے جنیاں دی 80.2 اے۔ {|class="wikitable" |+ دس وڈے سوئس شہر ! نمبر ! ناں ! لوک گنتی |- | 1 | [[زیورچ]] | align=right | 372,047 |- | 2 | [[جنیوا]] | align=right | 191,803 |- | 3 | [[باسل]] | align=right | 169,536 |- | 4 | [[برن]] | align=right | 133,920 |- | 5 | [[لوزان]] | align=right | 127,821 |- | 6 | [[ونٹرتھر]] | align=right |101,203 |- | 7 | [[لوسرن]] | align=right | 77,491 |- | 8 | [[سینٹ گالن]] | align=right | 72,959 |- | 9 | [[لوگانو]] | align=right | 54,667 |- | 10 | بائل/بائنے | align=right | 51,203 |- |} == جغرافیہ == [[File:Matterhorn from Domhütte - 2.jpg|thumb|left|150px|[[میٹرہارن]]]] سویٹزرلینڈ یورپ دے وشکار تے الپس دے اتر وچ 41,284 مربع کلومیٹر (15,940 مربع کلومیٹر) تھاں تے پھیلیا ہویا اے جتھے 79 لکھ لوک وسدے نیں۔ اینج ایتھے اوسطن 190 لوک اک مربع کلومیٹر وچ وسدے نیں۔ تھلویں پہاڑی انگ وج تھوڑے لوک تے اتلے ادھ وچ چوکھے لوک وسدے نیں۔ سب توں وڈے [[کینٹن]] [[گراوبندن]] وچ جیہڑا [[الپس]] وچ اے 27 بندھ/مربع کلومیٹر نال لوک گنتی اے۔ سویٹزرلینڈ نوں تن وکھرے تھانواں وچ ونڈیا جاسکدا اے۔ سوئس الپس، سوئس اچا نیواں تھاں جورا پہاڑ۔ [[الپس]] اک اچا پہاڑی سلسہ اے جیہڑا دیس دے دکھن وشکار وچ اے تے دیس 60٪ حصہ ملیا ہویا اے۔ سوئس الپس دیاں اچیاں وادیاں وچ گلیشیر نیں جناں 1,063 مربع کلو میٹر تھاں ملیا ہویا اے۔ ایہناں وچوں کئی دریا نکلدے نیں جناں وچ [[دریائے رائن]]، [[ان]] [[دریائے رون]] تے [[ٹیسینو]] آندے نیں جیہڑے چار وکھریاں پاسے وکدے نیں۔ پانی دے ایہناں پربندھاں وچ وشکارلے تے لیندے یورپ دے پانی دے وڈے انگ نیں جناں وچ [[جھیل کونسٹانس]] جھیل جنیوا تے جھیل مگیوری آندیاں نیں۔ سویٹزرلینڈ وچ 1500 توں ود جھیلاں نیں جناں وچ یورپ دا 6% سجرا پانی اے۔ جھیلاں تے گلیشیر دیس دے 6% تھاں تے پھیلے ہوۓ نیں۔ [[File:Edelweiss Hoefats.jpg|thumb|left|150px|[[ایڈلوائیز]]]] سویٹزرلینڈ دیاں 100 دے نیڑے چوٹیاں 4000 میٹر (13,000 فٹ) کول نیں یا ایس توں اچیاں نیں۔ 4,634 [[میٹر]]/15203 فٹ اچائی نال [[مونٹے روزا]] [[دیس]] دی سب توں اچی چوٹی اے پر [[میٹرہارن]] (4,478 میٹر/14,692 فٹ) پر مشہور زیاد اے۔ دونویں [[پنائن الپس]] وچ [[ویلائس]] کینٹن وج نیں۔ لاؤتربرونن دی وادی توں اتے [[برنی الپس]] وچ 72 [[چھمبر|چھمبراں]] دے نال نال [[ینگفراؤ]] (4,158 میٹر، 13,642 فٹ) تے [[آیگر]] (3,970 میٹر، 13,025 فٹ) دیاں چوٹیاں دسدیاں نیں۔ ایناں دے دوالے دل کھچویاں وادیاں نیں۔ چڑھدے دکھن ول [[کینٹن]] [[گراوبندن]] وچ [[برنینا الپس]] وچ [[پز برنینا]] (4,049 میٹر، 13,284 فٹ) دی چوٹی دے نال کر کے انگاڈن دی سوہنی وادی اے۔ دیس دا اتلا انگ جینوں وشکارلا دیس وی کیندے نے دیس دے 60٪ لوک وسدے نیں۔ ایہ کھلا نیواں پہاڑی تھان اے جتھے کتے کتے جنگل، چراگاہواں، وائی بیجی والیاں پیلیاں تے آجڑیاں دے اجڑ دسدے نیں۔ ایسے تھاں وچ دیس دیاں وڈیاں جھیلاں تے وڈے شہر نیں۔ دیس دی سب تون وڈی جھیل، [[جھیل جنیوا]] ایتھے اے۔ [[دریائے رون]] ایدے وچ پانی کلدا وی اے تے کڈدا وی اے۔ [[سوئس نیشنل پارک]] سویٹزرلینڈ دا اکو [[نیشنل پارک]] اے۔ [[ایڈلوائیز]]، [[الپس]] دے پہاڑاں وچ اگن والا پھل اے۔ ایہ سویٹزرلینڈ دے قومی نشاناں وچوں اک اے۔ == جیالوجی == سویٹزرلینڈ دی زمینی بنتر پجھلے لکھاں وریاں توں چلدے یورپی تے افریقی پلیٹاں باہجون بنی اے۔ ایہ کم گلارس تریڑ تے ودھیا دسدا اے جیہڑی ہن دنیا دی اک ویکھن تھاں اے۔ جیالوجی دے حساب نال ایس دیس 5 انگاں وج ونڈیا ہویا اے: گرینائٹ نال بنیا ہویا [[الپس]]، لائم پتھر ول کھاندا جورا پہاڑ، جورا پہاڑ تے الپس دے وشکار کج پدرا تے کج پہاڑی ماجھی دیس، دکھن ول پو دریا دی وادی تے اتر ول رہائن دریا دی باسل ول وادی۔ سویٹزرلینڈ زلزلیاں لئی بھیڑا اے۔ ایتھے 6 رختر ناپ دا زلزلہ ہر 60 یا 100 ورے مگروں آسکدا اے۔ آخری 1946 وج آیا سی۔ ==جیندے== سویٹزرلینڈ وج جیوندیاں دیاں 40،000 ونڈاں نیں تے جنہاں وچوں 30،000 کیڑے نیں۔ ایہناں 40،000 وچوں صرف 9،500 ای لکھتاں وچ نیں۔ ایتھے 83 ددپلانے نیں۔ سویٹزرلینڈ دا 30٪ تھاں تے جنگل نے تے فر جیڑ دے رکھ ملدے نیں۔ جنگلاں دا کم برف دے طوفان نوں روکنا تے ہر توں بچانا اے۔ ایتھے دے 83 ددپلانویاں وجوں لامت جمگادڑ تے نکے جانور نیں۔ سارے وڈے شکاری جانور پجھے 100 وریاں وچ ایتھوں مک گۓ نیں۔ اک تکڑے جیون پربندھ لئی شکاریاں دی لوڑ ہوندی اے۔ ایس لئی لنکس نوں باہر توں لیا کے چھوڑیا گیا اے۔ بگیاڑ ایتھے اپنے آپ اٹلی تے فرانس توں آیا اے۔ کالا لومڑ چوکھا ویکھیا جاندا اے۔ لنکس نال ایتھے جنگلی بلیاں وی کتے کتے ہے نیں۔ لدھڑ 1990 وچ ایتھوں مک گۓ۔ آخری واری جھیل نیوجتال دے کنڈے تے ویکھیا گیا سی۔ وڈی وجہ ایتھوں پانی دا کندا ہونا تے جیدے باہجوں ایتھے مجھی گھٹ گئی تے فیر اوس تے پلن والے جانور وی مک گۓ۔ وسیاں تھانواں تے پتھری مارٹن ملدے نیں۔ اوہدا ساک چیڑ مارٹن وی کتے کتے دسدا اے پر او جندیاں توں دور ای ریندا اے۔ دو کھریاں وچوں کئی جیوں بائسن تے ایلک نیں مک گۓ نیں۔ کچھ مکیاں ونڈاں وچوں الپائنی آئبیکس نوں دوبارہ وسایا گیا اے تے ہن اتلے الپس دے پہاڑاں تے ملدا اے۔ تھلویں ولیس وچ. الپس دیاں اتلیاں تھانواں وچ کیوئس عام دسدا اے، لال ہرن ایس ویلے جورا دا سب توں وڈا ہرن اے۔ رو ہرن سب توں عام دسنوالا ہرن اے تے ایہ وشکارلے اتے تھلے تھاں تے جورا وج ملدا اے۔ سیکا ہرن وی ویکھیا جاسکدا اے۔ [[جنگلی سور]] وی اتلے سویٹزرلینڈ وچ کتے کتے ملدا اے۔ کتریاں وچوں بیور نوں دوبارہ وسایا گیا اے۔ سویٹزرلینڈ وچ کئی پنچھیاں دیاں ونڈاں نیں۔ سویٹزرلینڈ دیاں جھیلاں تے دریا پانی پنجھیاں دیاں ودھیا تھانواں نیں۔ ہر ورے سیال وچ بگلے کونجاں تے بطخاں ایتھے آندیان نیں۔ شکاری پنچھی جیویں لا تے باز ریندے نیں نیں تے سنہری شاہین نے پورے الپس وج اپنا ڈیرہ لایا اے۔ داڑھی والا گدھ 2007 وج ایتھے سوئس نیشنل پارک وچ ہے سی۔ سویٹزرلینڈ وچ الوواں دیاں 6 ونڈاں نیں۔ پرانے پہاڑی جنگلاں وچ [[چڑی ترکھان]] تے [[رس پنچھی]] ملدے نیں۔ شہراں دے پھیلن نال، اتلے پدھر دی وائی بیجی کرن تے چوکھا پھرن ٹرن ہون باہجوں پنجھیاں دیاں کئی ونڈاں مکن دے نیڑے نیں۔ کرلیاں وچوں کئی سپ وی ایتھے دھپ ے علاقیاں وچ ملدے نیں۔ اتلے پہاڑاں تے جورا وج وائپر وی جیندا اے۔ سب توں عام تے انزریلے سپ گھآ سپ تے ڈائس سپ نیں۔ دو پاسی جندڑیاں وی سویٹزرلینڈ وچ ملدیاں نیں۔ ڈڈو، مینڈک تے الپائنی نیوٹ عام نیں۔ پر رکھ ڈڈو، مڈوائف ٹوڈ تے کتے کتے ملدے نیں۔ الپائنی سلامنڈر سوئس الپس وچ عام دسدا اے۔ سویٹزرلینڈ وچ نیچر نوں بچانے دی پوری کوشش کیتی جا رئی اے۔ سوئس تھانواں، شہراں، پنڈاں، تریخی، رہتلی تے فطری تھانواں نوں بچان دی پوری کوشش کیتی جا رئی اے۔ سوئس قنون ایہناں کماں لئی بناۓ گۓ نیں۔ سرکار دے نال نال پرائیویٹ پربندھ وی ایس کم وچ ہتھ ونڈا رۓ نیں۔ بچان وج فطری ویہڑے، جانور، پنچھی تے بوٹے آندے نیں۔ == فوج == سوئس فوج وچ زمینی فوج تے ہوائی فوج آندیاں نیں۔ ہر سوئس نوں فوجی سکھلائی کرنی پیندی اے۔ پکے فوجی سارے فوجیاں دا 5٪ ہوندے نیں۔ 20 توں 34 ورے دے سو‏ئس لازمی فوجی سکھلائی وچوں لنکے ہوندے نیں۔ سویٹزرلینڈ دے لاگے سمندر ناں ہون باجوں ایدی کوئی سمندری فوج نئیں۔ لاگے دے دیساں نال جڑدیاں جھیلاں وچ فوجی کشتیاں پھردیاں نیں۔ سوئس لوک کسے ہور دیس دی فوج وچ نئیں جاسکدے، صرف [[ویٹیکن]] وچ سوئس فوج راکھی دا کم کردے نیں۔ سوئس فوجی پربندھ وچ ہر سوئس گھر وچ اسلحہ رکھدا اے۔ سویٹزرلینڈ دے نیوٹرل ہون باجوں ایہ کسے ہور دیس نال چگڑے وچ نئیں پیندا ناں ای کسے فوجی جٹ نال رلدا اے۔ کئی واری لوکاں کولوں ایہ پجھیا گیا جے فوج رکھی جاۓ یا ناں یا خرچہ تھوڑا کیتا جاۓ پر لوکاں نے برواری فوج رکھن تے ہندا خرچہ چلن تے ووٹ دتا۔ == مذہب == سویٹزرلینڈ دا کوئی سرکاری مذہب نیں پر زیادہ تر کینٹناں دے گرچے ہے نیں (سواۓ [[جینوا]] تے [[نواں شیٹل]] دے) جیہڑے یا پروٹسٹنٹ نین یا کیتھولک۔ ایہ گرجے تے یہودی عبادت تھانواں دا خرچہ سرکار دیندی اے جیہڑا ایہنے دے منن والیاں کولوں ٹیکساں راہین پورا کیتا جاندا اے۔ 2010 دی گنتی دسدی اے جے ایتھے سائی سب توں چوکھے نیں جیہڑے دو وڈے فرقیاں کیتھولک (38.8%) تے پروٹسٹنٹ (30.9%) وشکار ونڈے ہوے نیں۔ 1536 وج جان کیلون دے آن توں پہلان [[جنیوا]] پروٹسٹنٹ ہوگیا۔ بدیسی لوک [[اسلام]](4.5%) تے [[لیندا آرتھوڈکس چرچ]] (2%) ایتھے لیاۓ۔ ہندو (0.38%)، [[بدھ مت]] والے (0.29%), یہودی (0.25%) ، تے ہور (0.11%) نیں۔ 4.3% دا کوئی مذہب نئیں۔ == سیاست == [[File:Bundeshaus Bern 2009, Flooffy.jpg|thumb|left|200px|[[سوس جٹ کعر]]]] 1848 دا قنون نویں سویٹزرلینڈ دی نیو اے۔ ایہ دنیا دے پرانے فنوناں وجوں اک اے۔ سویٹزرلینڈ دی سب توں اتلی پدھر تے راج کرن والس تن انگ نیں: دو انگاں والی پارلیمنٹ (قنون بنانوالی)، فیڈرل کونسل (قنون نوں جلان والی)، تے فیڈرل کورٹ (قنون دسن والی)۔ سوئس پاریمنٹ دو انگاں نال جڑ کے بندی اے: کونسل آف سٹیٹس جیدے 46 سنگی ہوندے نیں دو ہر کینٹن وچوں تے اک ہر ادھی کینٹن وچوں۔ نیشنل کونسل جیدے 200 سنگی ہوندے نیں جیہڑے ہر کینٹن توں لوک کنتی دے ناّپ نال جنے جاندے نیں۔ دوناں انگاں دے سنگی 4 ورے لئی چنے جاندے نیں۔ سوئس قنون وچ ایہ گل وی رکھی گئی جے اگر لوڑ پوے تے پورے سوئس قنون نوں پلٹیا جاسکدا اے۔ 1874 وچ ایدے وچ تبدیلی کیتی گئی تے کاروبار، بچاؤ تے فنون سوئس سرکار دے ڈمے لاۓ گۓ۔ 1891 وچ تبدیلی کرکے سدے لوکراج دا نقطہ رلایا گیا۔ فیڈرل کونسل سوئس سرکار نوں چلان والی 7 بندیاں دی اک ٹولی اے. ایہناں 7اں وجون ای اک سال لئی صدر چنیا جاندا اے پر اوہدے کول کوئی خاص اختیار نئیں ہوندا۔ 1959 توں چار سیاسی پارٹیاں رل کے راج کر ریاں نیں۔ == دوجے دیساں نال ساک == سویٹزرلینڈ 1515 توں اک نیوٹرل دیس اے۔ ایہ دوجے دیساں نال فوجی سیاسی تے کاروباری جٹ نئیں بناندا ۔ ایدی نیوٹرل ہون دی سوچ نوں 1815 وچ ویانا کانگرس وچ وی منیا گیا۔ 2002 وچ سویٹزرلینڈ [[یونائیٹڈ نیشنز]] دا سنگی بنیا۔ سویٹزرلینڈ دے سارے دیساں نال سفارتی ساک نیں. سویٹزرلینڈ دے نیوٹرل ہون باجوں دوجے دیساں دے وشکار ایہ جور دی وی راہ اے۔ سویٹزرلینڈ [[یورپی یونین]] دا سنگی نئین تے 1990 سوئس لوک لکاتار ایدے برخلاف نیں۔ سویٹزرلینڈ دے نیوٹرل ہون باجوں دنیا دے کئی اداریاں دے دفتر ایتھے نیں۔ [[رتہ کراس]] دا دفتر ایتھے اے تے یونائیثڈ نیشنز دا نیویارک مکرون دوجا وڈا دفتر ایتھے اے۔ ورلڈ ہیلتھ آرگنائزیشن (WHO) انٹرنیشنل لیبر آرگنائزیشن (ILO)، انٹرنیشنل ٹیلیکمیونیکیشن یونین (ITU)، یونائیٹڈ نیشنز ہائی کممشنر فار ریفیوجیز (UNHCR)، ورلڈ ٹریڈ آرکنائزیشن تے 200 توں ود ہور اداریاں دے دفتر ایتھے نیں۔ == انرجی، ٹانچہ تے محول == [[File:RhB Ge 4-4 III UNESCO Weltkulturerbe auf Landwasserviadukt.jpg|thumb|left|200px|[[لینڈ واسر پل]]]] پانی توں سویٹزرلینڈ دی 56% بجلی بندی اے۔ 39% نیوکلیائی طاقت نال تے 5٪ ہور ولاں نال تے ایدا ایہ فیدا جے ایتھوں دا بجلی پربندھ کاربن ڈائاکسائیڈ توں پاک اے۔ 25 مئی 2011 نون سوئس سرکار نے ایہ دس دتی جے اوہ اگدے دو تن دھاکیاں وچ نیوکلیائی لانٹ بند کردیویگی۔ پہلا نیوکلیائی 2019 تک بند ہوجاویگا۔ سوئس ریل 5,063 کلومیٹر (3,146 میل) لمی اے تے سلانہ 35 کروڑ مسافراں نوں چکدی اے۔ 2007 وچ ہر سوئس نے 2,103 کلومیٹر (1,307 میل) سفر کیتا۔ ریل پربندھ فیڈرل ریلوے چلاندی اے سوا‎ۓ گراؤبندن وچ جتھے رہیٹین ریلوے تنگ پثڑی تے 366 کلومیٹر (227 میل) تک ریل چلاندی اے۔ سوئس سڑکاں 1,638 کلومیٹر (1,018 میل) لمیاں نیں۔ زیورچ ہوائی اڈھ سب توں وڈہ اے تے ایتھے 2010 وچ ایتھے 2 کروڑ 28 لکھ مسافر چڑھے اترے۔ محول نوں صاف رکھن وچ سویٹزرلینڈ اگے ودے دیساں وچ سب توں اگے اے۔ ایہ کیوٹو پروٹوکول تے 1998 تے 2003 وچ دسخط کرن والے دیساں وچوں اک اے۔ ایتھے باہر کوڑا سٹن تے چیزاں نوں فیر کم وچ لیان دے قنون بڑے سخت نیں۔ == کم کاج == <div style="float: left; margin-right: 1em;"> {| class="wikitable zebra" width="560" |+ سوئس بپار (2011)<ref name="Bfai">[http://www.ahk.de/fileadmin/ahk_ahk/GTaI/schweiz.pdf ''Wirtschaftsdaten kompakt: Schweiz''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140102191602/http://www.ahk.de/fileadmin/ahk_ahk/GTaI/schweiz.pdf |date=2014-01-02 }} (PDF; 125&nbsp;kB), November 2011. Abgerufen am 29. Januar 2011.</ref> |- |- class="hintergrundfarbe6" ! align="center" colspan="2" width="280" | باہر گیا(٪) ! align="center" colspan="2" width="280" style="border-left: #aaa double;" | آیا (٪) |- ||[[File:Flag of Germany.svg|20px]] | align="right" | 20,1 | width="220" style="border-left: #aaa double;" | [[File:Flag of Germany.svg|20px]] | align="right" | 33,6 |- | [[File:Flag of USA.svg|20px]] | align="right" | 10,1 | style="border-left: #aaa double;" |[[File:Flag of Italy.svg|20px]] | align="right" | 10,9 |- | [[File:Flag of Italy.svg|20px]] | align="right" | 8,0 | style="border-left: #aaa double;" |[[File:Flag of France.svg|20px]] | align="right" | 8,9 |- | [[File:Flag of France.svg|20px]] | align="right" | 7,3 | style="border-left: #aaa double;" |[[File:Flag of Germany.svg|20px]] | align="right" | 4,7 |- | [[File:Flag of UK.svg|20px]] | align="right" | 4,2 | style="border-left: #aaa double;" |[[File:Flag of Netherlands.svg|20px]] | align="right" | 4,6 |- | [[File:Flag of China.svg|20px]] | align="right" | 3,7 | style="border-left: #aaa double;" | [[File:Flag of Austria.svg|20px]] | align="right" | 4,5 |- | [[File:Flag of Japan.svg|20px]] | align="right" | 3,3 | style="border-left: #aaa double;" | [[File:Flag of China.svg|20px]] | align="right" | 4,5 |- | [[File:Flag of Austria.svg|20px]] | align="right" | 3,0 | style="border-left: #aaa double;" | [[File:Flag of UK.svg|20px]] | align="right" | 3,3 |- | دوجے دیس | align="right" | 40,3 | style="border-left: #aaa double;" | دوجے دیس | align="right" | 25,0 |- | سارے یورپی یونینی دیس | align="right" | 56,9 | style="border-left: #aaa double;" |سارے یورپی یونینی دیس | align="right" | 79,9 |} <div style="clear:both;"></div> سویٹزرلینڈ دی پدھری ہوئی، امیر تے اگے ودویں ایکانومی اے۔ 2011 وچ ایدھی گنتی امیر دیساں وچ اتلی پدھر تے سی۔ جی ڈی پی ناپ نال ایہ دنیا دی 19ویں وڈی ایکانومی اے۔ ایہ دنیا وچ سمان باہر پیجن وچ 20ویں نمبر تے تے دیس وچ لیان وچ 18ویں نمبر تے ایہ۔ سوئس باہر جان والے سمان دا کیمیکلز (34%)، مشیناں/الیکٹروکس (20.9%), تے کڑیاں/اوزار (16.9%) نیں۔ بینک، انشورنس، پھرن ٹرن تے بدیسی ادارے سویٹزرلینڈ دی آمدنی دی راہواں نیں۔ == آن جان == سویٹزرلینڈ وچ ریلاں دا اک گھنا پربندھ اے۔ عام ناپ دی پٹڑی 3778 کلومیٹر لمی اے تے ساری بجلی تے چلدی اے۔ تنگ پٹڑی 1766 کلومیٹر لمی اے تے ایہدوں چوں 30 کلومیٹر (1.7 ٪) بجلی توں بغیر اے۔ 80٪ اے سی بجلی ت اے تے 20٪ ڈی سی بجلی تے اے۔ 3007 کلومیٹر لمی پٹڑی تے سوئس فیڈرل ریلوے ریل چلاندی اے۔ ایہ 30 کروڑ پاندھیاں نوں لیاندی لجاندی اے۔ ایہدے نال 49 کمپنیاں دیاں ریلاں وی ایتھے اپنیاں ٹریناں چلا ریآں نیں۔ 2007 وچ ہر سوئس نے 47 ٹریناں تے سفر کیتا تے 2103 کلومیٹر دا پینڈا کیتا تے سوئس لوکاں نوں دنیا وچ ریل سفر دے آگو پاندھی بنا دتا۔ ٹرین دے نال بس وی جلدی اے تے ہر تھاں تک سڑک وی جاندی اے۔ ایہھے دیاں سڑکاں دی لمبائی 71298 کلومیٹر اے تے 1758 کلومیٹر لمی موٹروے اے۔ سڑکاں تے ریلان دے ودھیا جال باہجوں 20٪ سوئس لوکاں نیں کوئی کار نہن رکھی تے شہر وچ 43٪ تک لوکاں کول کار نہیں۔ [[گراوبندن]] دی کینٹن وچ 1926 تک کار رکھن تے روک سی۔ سویٹزرلینڈ وچ تن وڈے ہوائی اڈے، 11 نکے ہوائی اڈے، 44 سادے اڈے نیں۔ زیورچ ہوائی اڈہ سب توں وڈا اے۔ سوئس ائیر وڈی ہوائی کمپنی اے جیہڑی دیس نوں باہر نال جوڑدی اے۔ سویٹزرلینڈ دریاۓ رلہا‏ئن تے بنے باسل دے نیڑے سمندری اڈے نال سمندر نال وی جڑیا ہویا اے۔ سوئس سمندری جھیلاں تے وی کشتیاں چلدیاں نیں۔ سویٹزرلینڈ وچ 62441 کلومیٹر لمے ہائیکنگ لئی پیدل رستے نیں۔ ایہناں وچوں 13880 پدھرے نیں تے 23090 پہاڑی رستے نیں۔ [[File:Swatch Once Again.jpg|thumb|left|150px|[[سواچ]]]] ==میوزیم== [[سوئس نیشنل میوزیم]] زیورچ وج اے اے تے دیس دا سب توں وڈا [[میوزیم]] اے۔ ایتھے دیس دی تریخ پرانے ویلے توں لے کے 21ویں صدی تک ودھیا ول نال دسی گئی اے۔ تریخی میوزیم برن دیس دا دوجا [[میوزیم]] اے جتھے 250,000 شیواں نمیش لئی رکھیاں ہویاں نیں۔ کنست میوزیم باسل دنیا دا اک پرانا تے سویٹزرلینڈ دا وڈا آرٹ میوزیم اے۔ 16ویں صدی وج امرباخ ٹبر کولوں ایہدی نیو پئی۔ کنستہاؤس زیورچ وچ البرٹو گیاکومیٹی تے ایڈورڈ منچ دے کماں دا وڈا کٹھ اے۔ فائن ارٹس میوزیم برن ایتھے دا سب توں پرانا میوزیم اے جتھے 8 صدیاں دا آرٹ پیا ہویا اے۔ باسل وچ ٹانچہ میزیم سائینس تے اک پرانا میوزیم اے۔ [[لوسرن]] وچ ٹرانسپورٹ میوزیم سب توں چوکھا ویکھیا جانوالا میوزیم اے۔ ایتھے کاراں بساں، ٹریناں، حہازاں دا اک وڈا اکٹھ اے۔ ونٹرتھر وچ ٹیکنوراما سویٹزرلینڈ دا سب توں وڈا سائینس دا گڑھ اے۔ جنیوا وچ کچ میوزیم دنیا بارے نیں۔ == سوئس کینٹن == سویٹزرلینڈ نوں 26 کینٹناں وچ ونڈیا گیا جے تے سوئس قنون وچ سارے برابر نیں۔ ہر [[کینٹن]] دا اپنا قنون اے تے بہت سارے دیساں نالوں اوہ زیادہ ازاد نیں۔ ہر کینٹن دی اپنی سرکار، اپنا قنون، اپنی پارلیمنٹ، تے اپنی عدالت اے۔ کینٹناں دے آپس وج تھاں تے لوک گنتی باجوں فرق وی نیں۔ لوک گنتی دا فرق 15,000 [[اپنزلانرہوڈن]] تے 1,253,500 [[زیورچ (کینٹن)|زیورچ]] تے تھاں دا فرق 37 مربع کلومیٹر [[باسل]] توں 7,105 مربع کلومیٹر [[گراوبندن]] تک دا اے۔ {| align="right" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: -" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"|سوئس کینٹن |-style="background: #ddffdd" |- bgcolor="white" ! [[کینٹن]]<br /> ! [[تھاں]]<br /> ! لوک گنتی<br /> ! راجگڑھ<br /> ! بنی<br /> ! [[بولی]]<br /> |- |style="background:;" | [[File:Wappen Aargau matt.svg|20px]]{{·}}[[آرگاو]] | align="right" style="background:-;" | 413 | align="right" style="background:-;" | 581,562 | align="right" style="background:-;" | [[آراؤ]] | align="right" style="background:;" | 1803 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Wappen Appenzell Innerrhoden matt.svg|20px]]{{·}}[[اپنزلانرہوڈن|اپنزل انرہوڈن]] | align="right" style="background:-;" | 173 | align="right" style="background:-;" | 15'688 | align="right" style="background:-;" | [[اپنسیل]] | align="right" style="background:;" | 1513 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Wappen Appenzell Ausserrhoden matt.svg|20px]]{{·}}[[اپنزل آسررہوڈن]] | align="right" style="background:-;" | 243 | align="right" style="background:-;" | 53,017 | align="right" style="background:-;" | [[ہیریزاؤ]] | align="right" style="background:;" | 1513 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Wappen Basel-Stadt matt.svg|20px]]{{·}}[[باسل]] | align="right" style="background:-;" | 37 | align="right" style="background:-;" | 192,581 | align="right" style="background:-;" | [[باسل]] | align="right" style="background:;" | 1513 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Coat of arms of Kanton Basel-Landschaft.svg|20px]]{{·}}[[باسل دیس]] | align="right" style="background:-;" | 518 | align="right" style="background:-;" | 269,145 | align="right" style="background:-;" | [[لیزٹال]] | align="right" style="background:;" | 1513 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:CHE Bern COA.svg|20px]]{{·}}[[برن کینٹن|برن]] | align="right" style="background:-;" | 5959 | align="right" style="background:-;" | 962,982 | align="right" style="background:-;" | [[برن]] | align="right" style="background:;" | 1553 | align="right" style="background:;" | جرمن/فرانسیسی |- |style="background:;" | [[File:Wappen Freiburg matt.svg|20px]]{{·}}[[فرائبورگ]] | align="right" style="background:-;" | 1671 | align="right" style="background:-;" | 278,493 | align="right" style="background:-;" | [[فریبرگ|فرائبورگ]] | align="right" style="background:;" |1481 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]]/فرانسیسی |- |style="background:;" | [[File:CHE Genève COA.svg|20px]]{{·}}[[جینوا]] | align="right" style="background:-;" | 282 | align="right" style="background:-;" | 187,697 | align="right" style="background:-;" | [[جنیوا]] | align="right" style="background:;" | 1815 | align="right" style="background:;" | [[فرانسیسی]] |- |style="background:;" | [[File:Wappen Glarus matt.svg|20px]]{{·}}[[گلارس]] | align="right" style="background:-;" | 685 | align="right" style="background:-;" | 38,608 | align="right" style="background:-;" | [[گلارس]] | align="right" style="background:;" | 1352 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:CHE Graubünden COA.svg|20px]]{{·}}[[گراوبندن]] | align="right" style="background:-;" | 7105 | align="right" style="background:-;" | 188,762 | align="right" style="background:-;" | [[چر]] | align="right" style="background:;" | 1803 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Jura-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[جورا]] | align="right" style="background:-;" | 838 | align="right" style="background:-;" | 69,555 | align="right" style="background:-;" | [[دیلیمونت]] | align="right" style="background:;" | 1979 | align="right" style="background:;" | [[فرانسیسی]] |- |style="background:;" | [[File:Lucerne-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[لوسرن]] | align="right" style="background:-;" | 1493 | align="right" style="background:-;" | 363,475 | align="right" style="background:-;" | [[لوسرن]] | align="right" style="background:;" | 1332 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Neuchatel-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[نواں شیٹل]] | align="right" style="background:-;" | 803 | align="right" style="background:-;" | 169,782 | align="right" style="background:-;" | [[نواں شیٹل]] | align="right" style="background:;" | 1815 | align="right" style="background:;" | [[فرانسیسی]] |- |style="background:;" | [[File:Nidwald-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[نیدوالڈن]] | align="right" style="background:-;" | 276 | align="right" style="background:-;" | 40,287 | align="right" style="background:-;" | [[سٹانز]] | align="right" style="background:;" | 1291 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Obwald-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[اوبوالڈن]] | align="right" style="background:-;" | 491 | align="right" style="background:-;" | 33,997 | align="right" style="background:-;" | [[سرنین]] | align="right" style="background:;" | 1291 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Schaffhouse-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[شافہاوزن]] | align="right" style="background:-;" | 298 | align="right" style="background:-;" | 74,527 | align="right" style="background:-;" | [[شافہاوزن]] | align="right" style="background:;" | 1501 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:CHE Schwyz SZ COA.svg|20px]]{{·}}[[شوائز]] | align="right" style="background:-;" | 908 | align="right" style="background:-;" | 74,527 | align="right" style="background:-;" | [[شوائز شہر]] | align="right" style="background:;" | 1291 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Solothurn-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[سولوتھرن]] | align="right" style="background:-;" | 791 | align="right" style="background:-;" | 250,240 | align="right" style="background:-;" | [[سولوتھرن]] | align="right" style="background:;" | 1481 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Coat of arms of canton of St. Gallen.svg|20px]]{{·}}[[سینٹ گالن]] | align="right" style="background:-;" | 2026 | align="right" style="background:-;" | 465,937 | align="right" style="background:-;" | [[سولوتھرن]] | align="right" style="background:;" | 1803 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Thurgovie-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[تھرگاو]] | align="right" style="background:-;" | 991 | align="right" style="background:-;" | 238,316 | align="right" style="background:-;" | [[فراؤئنفیلڈ]] | align="right" style="background:;" | 1803 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Tessin-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[ٹیسینو]] | align="right" style="background:-;" | 991 | align="right" style="background:-;" | 328,580 | align="right" style="background:-;" | [[بیلنزونا]] | align="right" style="background:;" | 1803 | align="right" style="background:;" | [[اطالوی]] |- |style="background:;" | [[File:Wappen Uri matt.svg|20px]]{{·}}[[اری]] | align="right" style="background:-;" | 1077 | align="right" style="background:-;" | 34,989 | align="right" style="background:-;" | [[الٹڈورف]] | align="right" style="background:;" | 1291 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Valais-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[ویلائس]] | align="right" style="background:-;" | 5224 | align="right" style="background:-;" | 298,580 | align="right" style="background:-;" | [[سیؤن]] | align="right" style="background:;" | 1815 | align="right" style="background:;" | جرمن/فرانسیسی |- |style="background:;" | [[File:Wappen Waadt matt.svg|20px]]{{·}}[[واود]] | align="right" style="background:-;" | 3212 | align="right" style="background:-;" | 672,039 | align="right" style="background:-;" | [[لوزان]] | align="right" style="background:;" | 1803 | align="right" style="background:;" | [[فرانسیسی]] |- |style="background:;" | [[File:Zug-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[زوگ]] | align="right" style="background:-;" | 239 | align="right" style="background:-;" | 109,141 | align="right" style="background:-;" | [[زوگ]] | align="right" style="background:;" | 1352 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |style="background:;" | [[File:Zurich-coat of arms.svg|20px]]{{·}}[[زیورچ (کینٹن)|زیورچ]] | align="right" style="background:-;" | 1729 | align="right" style="background:-;" |1,307,567 | align="right" style="background:-;" | [[زیورچ]] | align="right" style="background:;" | 1351 | align="right" style="background:;" | [[جرمن]] |- |} ==سوئس لکھتاں== 1291 وچ جدوں سویٹزرلینڈ دا مڈ رکھیا گیا تے ساریاں موڈی کینٹاں جرمن بولن والیان سن تے لکھتاں وچ ایہ بولی ای ورتی گئی۔ 18ویں صدی وچ فرانسیسی دا فیشن ہوگیا۔ روسو،جرمین ڈی سٹائل، چارلس فردیننڈ راموز تے بلائٹس سنڈرارس فرانسیسی دے وڈے لکھاری نیں۔ یرمیاز گوتھیلف، گوٹفرائیڈ کیلر، میکس فرش، فریڈرش ڈرنمارٹ تے جوہانا سپائری وڈے جرمن لکھاری نیں۔ جوہانا سپائری دی ہائیڈی جواکآں لئی اک مشہور کتاب اے۔ = کھیڈاں = [[File:Allalinhorn 4027 2007 04 17.JPG|thumb|left|200px]] پہاڑاں تے برف تے کھیڈیاں جان والیاں کھیڈاں سویٹزرلینڈ وچ زیادہ کھیڈی دیاں نیں۔ برف تے تلکن دے پہلے جگ دے کھیڈ 1931 وـ مرین تے فیر سینث مورٹز وچ 1934 نوں ہوۓ۔ سینث مورٹز وچ ای پالے دے دوجے اولمپک کھیڈ 1928 وچ ہوۓ۔ فٹ بال تے برف ہاکی سویٹزرلینڈ وچ پسند کیتے جاندے نیں۔ سوئس جھیلاں ہوائی کشتیاں لئی ودیا تھانواں نے تے سوئس کھڈاری امریکہ کپ وی جت چکے نیں۔ ٹینس وچ مارٹینا ہنگس تے راجر فیڈرر وڈے ناں نیں۔ شونگن تے ہورنسن دیسی تے مشہور کھیڈاں نیں۔ == مورت نگری == <gallery> File:Matterhornnorth.jpg File:GlacierLandwasser.jpg </gallery> == ہور پڑہو == * [[آؤ|سویٹزرلینڈ دے پنڈ]] * [[سویٹزرلینڈ دے قلعے]] * [[سویٹزرلینڈ دے پعاڑاں دی لسٹ]] * [[ینگفراؤیوخ]] * [[ینگفراؤیوخ ریلوے سٹیشن]] == بارلے بوڑ == {{Commons|Switzerland|سویٹزرلینڈ|position=left}} * [http://www.admin.ch/ سوس سرکار] * [http://www.presence.ch/e/100/100.php سویٹزرلینڈ] * [http://www.swissworld.org/ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040626090054/http://www.swissworld.org/ |date=2004-06-26 }} * [http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/en/index.html ] == اتہ پتہ == {{reflist|2}} {{سویٹزرلینڈ دے شہر }} {{سویٹزرلینڈ دے کینٹن}} {{یورپ دے دیس}} [[گٹھ:سویٹزرلینڈ]] [[گٹھ:یورپ]] gpjv6pez5x2uiqiht1rc43mjujjci56 0 1340 690799 617068 2025-07-06T12:23:16Z Ziv 40019 ([[c:GR|GR]]) [[File:Schwyz-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Schwyz SZ COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 690799 wikitext text/x-wiki <div style="direction:rtl; font-family:tahoma"> {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#F8F4FF" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>شوائز<font>''' | |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- style="background: #FFFFFF; text-align: margin; 0.2em 0.1em 0.1em;" | style="width: 145px;" | [[File:Swiss Canton Map SZ.png|120px|center]] | style="width: 145px;" | [[File:CHE Schwyz SZ COA.svg|100px]] |- | style="width: 145px;" | <center>'''سویٹزرلینڈ وچ'''<center> | style="width: 145px;" | <center>'''نشان'''<center> |- style="background: #ffffff; text-align: center;" |- |[[File:Map of Canton Schwyz.png|150px]] |- | راجکعر: || [[شوائز شہر]] |- | تھاں: || 908 |- | لوک گنتی: || 141,024 |- | بولی: || جرمن |- | سویٹزرلینڈ نال ملیا: || 1291 |- |} شوائز [[سویٹزرلینڈ]] دا اک [[کینٹن]] اے۔ == بارلے جوڑ == * [http://www.sz.ch/سرکاری ویب سائٹ] == مورت نگری == <gallery> File:Ibergeregg sea of fog.jpg File:Kloster Einsiedeln Frontansicht.jpg </gallery> {{سویٹزرلینڈ دے کینٹن}} [[Category:سویٹزرلینڈ]] rv9u4hyllyr52ta81l6jl06u3evl4sz 0 1913 690814 630421 2025-07-06T22:17:18Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690814 wikitext text/x-wiki {{معلومات جھیل}} '''جھیل مانسروور''' ([[سنسکرت]]: मानसरोवर) [[تبت]] وچّ واقع اک جھیل ہے جو کہ تقریباً 320 مربع کلومیٹر دے علاقے وچّ پھیلی ہوئی ہے۔ اس دے شمال وچّ [[کیلاش پربت]] اتے لہندے وچّ [[راکشستال جھیل]] ہے۔ ایہہ سمندر پدھر توں تقریباً 4590 میٹر دی اچائی تے واقع ہے اتے اس دا گھیرا تقریباً 88 کلومیٹر ہے اتے اوسط گہرائی 90 میٹر۔ [[فائل:Mt Kailash sat.jpg|thumb|left|360px| مانسروور جھیل (سجے)- اسکے لہندے [[راکشستال جھیل]] تے شمال وچ [[کیلاش پربت]] ہے (سیٹیلائیٹ توں لیا گیا فوٹو)۔]] [[فائل:Manasarowar-See Dieter Schuh.JPG|thumb|left|360px| مانسروور وچ اشنان کردا ہویا آدمی]] جھیل مانسروور [[تبت]] [[چین]] چ سجرے [[پانی]] دی اک جھیل اے۔ اس جھیل نوں [[ھندو]]، [[بدھ مت|بدھ]] تے جین بڑا پوتر سمجدے نیں۔ اس جھیل چوں [[دنیا]] دے چار دریا [[سندھ دریا]]، [[برہم پتر]]، [[ستلج]] تے [[گھگر دریا]] ٹردے نیں۔ اس جھیل دے نال ای ھندوؤاں دے بدھاں دا اک پوتر پہاڑ [[کیلاش پربت]] وی ہے گا اے۔ ھندوؤاں دی سوچ اے کہ اس جھیل دے پانی نال نہان توں 100 سال دے گناہ دھل جاندے نیں۔ ==ناں == سنسکرت شبد ''مانسروور'' شبد " مانس " اتے "سروور" دا ملاپ ہے، جسدا لفظی مطلب ہندا ہے - من دا سروور۔ [[ہندو مت]] دے مطابق ایہہ سروور پہلے بھگوان برہما دے من وچّ پیدا ہویا سی۔ بعد نوں اسنوں دھرتی تے اتاریا گیا۔<ref name="Charles Allen 1999 p. 10">Charles Allen. (1999). ''The Search for [[Shangri-la]]: A Journey into Tibetan History'', p. 10. Little, Brown and Company. Reprint: Abacus, London. 2000. ISBN 0-349-11142-1.</ref> == نیرکتا == ھندو اس گل نوں مندے نیں کہ اے جھیل سب توں پہلاں دیوتا براہما دے من چ بنی سی۔ اس آستے ایدا ناں [[سنسکرت]] دے دو بولاں نال رل کے بنیا اے: مناس جیدا مطلب اے دماغ تے سروور جیدا مطلب جھیل اے۔ ==حوالے== {{حوالے}} ==باہرلے جوڑ== {{commonscat|Lake Manasarovar}} * [http://itbpolice.nic.in/itbpwebsite/HindiDocuments/Hindi_kailash_a.html کیلاش مانسروور یاترا] (بھارت چین سیما پولس) * [http://www.deshbandhu.co.in/newsdetail/613/4/135 کیلاس مانسروور یاترا ہر ہندو کا لکشیہ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140905063209/http://www.deshbandhu.co.in/newsdetail/613/4/135 |date=2014-09-05 }} (دیشبندھو) * [http://hindi.webdunia.com/religious-journey-articles/شو کا دھام کیلاش ما107123000047_1.htm شو کا دھام کیلاش مانسروور] (ویبدنیا) * [http://hindi.webdunia.com/religious-place/کیلاش مانسروور یات107102300086_1.htm کیلاش مانسروور یاترا] (ویبدنیا) {{دنیا دیاں جھیلاں}} [[Category:چین]] [[گٹھ:ھندو مت]] [[گٹھ:ہندو اساطیر]] [[گٹھ:چین دا جغرافیہ]] [[گٹھ:چین دیاں جھیلاں]] [[گٹھ:جھیلاں]] [[گٹھ:تبت دیاں جھیلاں]] ih5mtwgt52s8l7nkksgdqo2lwu1qdo1 0 14387 690809 470827 2025-07-06T17:42:28Z Yousiphh 27680 Kelbajar does not have an official coat of arms 690809 wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#FFCCCC";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#FF9966" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>قلبجار<font>''' |- |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- |-style="margin:0;background:#FFCCFF";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | |- align="center" |- |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- style="background: #FFFFFF; text-align: margin; 0.2em 0.1em 0.1em;" |- |- style="background: #ffffff; text-align: center;" |- | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[File:Azerbaijan districts numbered.png|300px|center]] |- | [[دیس]]: || [[آذربائیجان]][[File:Flag of Azerbaijan.svg|30px]] |- | [[ضلع]]: || [[ضلع قلبجار]] |- | تھاں: || مربع [[کلومیٹر]] |- | [[لوک]] گنتی: || |- |[[بولی]]||[[آذری]] |} قلبجار [[آذربائیجان]] دا [[اک]] [[شہر]] اے تے [[آذربائیجان]] دے [[ضلع قلبجار]] دا انتظامی مرکز اے ۔ {{آذربائیجان دے شہر}} [[گٹھ:آذربائیجان]] [[گٹھ:آذربائیجان دے شہر]] [[گٹھ:آذربائیجان دے آباد تھاں]] [[گٹھ:جغرافیہ]] [[گٹھ:شہر]] [[گٹھ:دنیا دے آباد تھاں]] [[گٹھ:ایشیا دے شہر]] [[گٹھ:ایشیائی شہر]] [[گٹھ:ایشیا دے شہراں دی لسٹ]] [[گٹھ:ایشیا دے شہر تے قصبے]] [[گٹھ:ایشیا دے آباد تھاں]] fcwyudyk22iv8sohvfewcq3gnhjw8hw 0 20519 690817 405529 2025-07-07T02:54:05Z YiFeiBot 12277 Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q170115]] 690817 wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#ACE1AF" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>سرینگر<font>''' |- |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[File:Srinagar.jpg|250px]] |-|- align="center" |- | [[دیس]]: || [[ہندستان]] [[File:Flag of India.svg|30px]] |- |[[صوبہ]] : || [[پعارتی کشمیر]] |- | لوک گنتی: || 894,940 |- |[[بولی]]: || [[اردو]]، [[کشمیری]] |- |} سرینگر [[ہندستان]] دے صوبے [[پعارتی کشمیر]] دا [[اک]] شہر اے۔ [[گٹھ:پعارتی کشمیر دے شہر]] 4b778lynh0re872tpeipyoaqth0xf8k 0 30226 690840 647000 2025-07-07T11:31:34Z CommonsDelinker 60 Replacing Ha_Giang_in_Vietnam.svg with [[File:Ha_Giang_in_Vietnam_before_1_July_2025.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · Vietnam’s Provincial Mergers). 690840 wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#afe9c6" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>صوبہ ہا گیانگ<font>''' |- | style="background:#eeffaa" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=black>ویت نام دا صوبہ<font>''' |- |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[File:Ha Giang in Vietnam before 1 July 2025.svg|250px]] |- align="center" |- | [[دیس]]: || [[ویت نام]] [[File:Flag of Vietnam.svg|30px]] |- |[[راجگڑھ]] : || [[ہا گیانگ]] |- | [[تھاں]] || 7945.8 مربع کلومیٹر |- | لوک گنتی: || 705,100 |- |[[بولی]]: || [[ویتنامی]] |- |} [[ویت نام]] چڑھدے دکھن ایشیا دا [[اک]] [[دیس]] اے ۔ [[ویت نام]] انتظامی طور اتے 58 [[صوبہ|صوبےآں]] تے 5 شہری میونسپلٹیاں چ ونڈیا ہویا اے ۔ ہر [[صوبہ]] اگے [[ضلع|ضلعےآں]] چ ونڈیا ہویا اے 5 میونسپل شہر مرکزی حکومت دے انتظام ہیٹھ نیں۔ صوبہ [[ویت نام]] دے 58 [[صوبہ|صوبےآں]] چوں [[اک]] اے ، اسدا [[راجگڑھ]] [[ہا گیانگ]] [[شہر]] اے ۔ ==جغرافیہ== ==صوبے دی انتظامی ونڈ== ==باہرلے جوڑ== *[http://www.vnnol.com/how-to-make-ha-giang-smoked-ham/ Hà Giang Smoked Ham] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120411191552/http://www.vnnol.com/how-to-make-ha-giang-smoked-ham/ |date=2012-04-11 }} *[http://www.hagiang.gov.vn Hà Giang municipal government website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031015105822/http://www.hagiang.gov.vn/ |date=2003-10-15 }} *[http://www.hagiangtrekkingtours.com Why Ha Giang attracts travelers] {{ویت نام دے صوبے}} {{صوبہ ہا گیانگ دے ضلعے}} [[گٹھ:ویت نام]] [[گٹھ:ویت نام دے صوبے]] [[گٹھ:صوبے ریاستاں]] [[گٹھ:جغرافیہ]] [[گٹھ:ایشیا]] 6fw1749if4gjtpipo1mnfwu5gzdglt1 0 30253 690841 406947 2025-07-07T11:49:26Z CommonsDelinker 60 Replacing Bac_Giang_in_Vietnam.svg with [[File:Bac_Giang_in_Vietnam_before_1_July_2025.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · Vietnam’s Provincial Mergers) 690841 wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#afe9c6" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>صوبہ باک زیانگ<font>''' |- | style="background:#eeffaa" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=black>ویت نام دا صوبہ<font>''' |- |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[File:Bac Giang in Vietnam before 1 July 2025.svg|250px]] |- align="center" |- | [[دیس]]: || [[ویت نام]] [[File:Flag of Vietnam.svg|30px]] |- |[[راجگڑھ]] : || [[باک زیانگ]] |- | [[تھاں]] || 3827.45 مربع کلومیٹر |- | لوک گنتی: || 1,628,400 |- |[[بولی]]: || [[ویتنامی]] |- |} صوبہ باک زیانگ [[ویت نام]] دے 58 [[صوبہ|صوبےآں]] چوں [[اک]] اے ، اسدا [[راجگڑھ]] [[باک زیانگ]] [[شہر]] اے ۔ ==جغرافیہ== ==صوبے دی انتظامی ونڈ== ==باہرلے جوڑ== {{ویت نام دے صوبے}} {{صوبہ باک زیانگ دے ضلعے}} [[گٹھ:ویت نام]] [[گٹھ:ویت نام دے صوبے]] [[گٹھ:صوبے ریاستاں]] [[گٹھ:جغرافیہ]] [[گٹھ:ایشیا]] sp3lb0z5fr6o2lakrzcdzi4wdaqntqe 0 30274 690837 348950 2025-07-07T10:11:00Z CommonsDelinker 60 Replacing Vinh_Phuc_in_Vietnam.svg with [[File:Vinh_Phuc_in_Vietnam_before_1_July_2025.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · Vietnam’s Provincial Mergers) 690837 wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#afe9c6" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>صوبہ وینہ فوک<font>''' |- | style="background:#eeffaa" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=black>ویت نام دا صوبہ<font>''' |- |-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" |- align="center" | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[File:Vinh Phuc in Vietnam before 1 July 2025.svg|250px]] |- align="center" |- | [[دیس]]: || [[ویت نام]] [[File:Flag of Vietnam.svg|30px]] |- |[[راجگڑھ]] : || [[وینہ ین]] |- | [[تھاں]] || 1371.4 مربع کلومیٹر |- | لوک گنتی: || 11،54،800 |- |[[بولی]]: || [[ویتنامی]] |- |} صوبہ وینہ فوک [[ویت نام]] دے 58 [[صوبہ|صوبےآں]] چوں [[اک]] اے ، اسدا [[راجگڑھ]] [[وینہ ین]] [[شہر]] اے ۔ == جغرافیہ == == صوبے دی انتظامی ونڈ == == باہرلے جوڑ == * [http://www.vinhphuc.gov.vn/ Official site of Vĩnh Phúc Government] {{ویت نام دے صوبے}} {{صوبہ وینہ فوک دے ضلعے}} [[Category:ویت نام]] [[Category:ویت نام دے صوبے]] [[Category:صوبے ریاستاں]] [[Category:جغرافیہ]] [[Category:ایشیا]] 5rr4wyskau19nbx611h8hfx3c20n5lt 0 35877 690807 429993 2025-07-06T15:32:06Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690807 wikitext text/x-wiki {|table id="toc" style="margin:0;background: #F7E7CE";width:130%" align="left" cellpadding="1" | style="background:#C9DC87" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="1" color=black>تار پوچھلا میناکن<font>''' |- | colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #D3D3D3;" | [[File:Pipra filicauda - Wire-tailed Manakin (cropped).jpg|200px]] |- align="center" |- |دیس: || [[جنور]] |- |برادری: || [[کورڈیٹ]] |- |ٹولی: || [[پنچھی]] |- |[[ٹبر (جیون پڑھت)|ٹبر]] : ||میناکن |- |سائینسی ناں: ||Pipra filicauda |- |} '''تار پوچھلا میناکن''' دکھنی امریکہ دا اک [[پنچھی]] اے جیدا جوڑ [[میناکن]] ٹبر نال اے۔ ==بارلے جوڑ== * [http://ibc.lynxeds.com/species/wire-tailed-manakin-pipra-filicauda] * [http://www.bird-stamps.org/cspecies/11501900.htm ٹکٹ تے] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120305164830/http://www.bird-stamps.org/cspecies/11501900.htm |date=2012-03-05 }} [[Category:میناکن]] 48jrxtlzvfw34bzs0u7l4cd0qnwzf1l 0 55107 690839 676104 2025-07-07T10:40:53Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690839 wikitext text/x-wiki ===سعودی عرب دے کالج تے یونیورسٹیاںدکی فہرست=== [[سعودی عرب]] دیاں [[جامعہ|جامعات]]، کالج تے تعلیمی ادارےآں دی فہرست {| class="wikitable" cellpadding=2 cellspacing=2 width=100% |- bgcolor=#cccccc ! جامعہ/کالج !! ویب سائٹ!! بنیاد !! شہر |- valign=top | nowrap align=left|[[شاہ سعود یونیورسٹی]] |[http://www.ksu.edu.sa www.ksu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130424211659/http://www.ksu.edu.sa/ |date=2013-04-24 }} | align=center|[[1957ء|1957]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=left|[[اسلامی یونیورسٹی مدینہ]] |[http://www.iu.edu.sa www.iu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171022092548/http://www.iu.edu.sa/ |date=2017-10-22 }} | align=center|[[1961ء|1961]] || [[مدینہ منورہ|مدینہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[شاہ عبد العزیز یونیورسٹی]] |[http://www.kau.edu.sa www.kau.edu.sa] | align=center|[[1967ء|1967]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[امام محمد بن سعود اسلامی یونیورسٹی]] |[http://www.imamu.edu.sa www.imamu.edu.sa] | align=center|[[1974ء|1974]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=left|[[شاہ فیصل یونیورسٹی]] |[http://www.kfu.edu.sa www.kfu.edu.sa] | align=center|[[1975ء|1975]] || [[دمام]] |- valign=top | nowrap align=left|[[شاہ فہد یونیورسٹی|شاہ فہد یونیورسٹی برائے پٹرولیم و معدنیات]] |[http://www.kfupm.edu.sa www.kfupm.edu.sa] | align=center|[[1975ء|1975]] || [[ظہران]] |- valign=top | nowrap align=left|[[ام القراء یونیورسٹی]] |[http://www.uqu.edu.sa/english/ www.uqu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110317042230/http://uqu.edu.sa/english/ |date=2011-03-17 }} | align=center|[[1979ء|1979]] || [[مکہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[شاہ خالد یونیورسٹی]] |[http://www.kku.edu.sa www.kku.edu.sa] | align=center|[[1998ء|1998]] || [[ابھا]] |- valign=top | nowrap align=left|[[شاہ عبد اللہ یونیورسٹی برائے سائنس و ٹیکنالوجی]] | [http://www.kaust.edu.sa www.kaust.edu.sa] | align=center|[[2008ء|2008]] || [[ثول]] |- valign=top | nowrap align=left|[[قصیم یونیورسٹی]] | [http://www.qu.edu.sa www.qu.edu.sa] | align=center|[[2004ء|2004]] || [[بریدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[طائف یونیورسٹی]] |[http://www.tu.edu.sa/taef/init www.tu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051218050512/http://www.tu.edu.sa/taef/init |date=2005-12-18 }} | align=center|[[2004ء|2004]] || [[طائف]] |- valign=top | nowrap align=left|[[الجوف یونیورسٹی]] |[http://ju.edu.sa www.ju.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060701235150/http://www.ju.edu.sa/ |date=2006-07-01 }} | align=center|[[2005ء|2005]] || [[الجوف]] |- valign=top | nowrap align=left|[[جازان یونیورسٹی]] | | align=center|[[2005ء|2005]] || [[صوبہ جازان|جازان]] |- valign=top | nowrap align=left|[[حائل یونیورسٹی]] |[http://www.uoh.edu.sa www.uoh.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120605143053/http://www.uoh.edu.sa/Pages/default.aspx |date=2012-06-05 }} | align=center|[[2006ء|2006]] || [[حائل]] |- valign=top | nowrap align=left|[[الباحہ یونیورسٹی]] |[http://www.bu.edu.sa www.bu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091121021518/http://www.bu.edu.sa/ |date=2009-11-21 }} | nowrap align=center|[[2006ء|2006]] || [[الباحہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[نجران یونیورسٹی]] |[http://www.nu.edu.sa init www.nu.edu.sa] | align=center|[[2006ء|2006]] || [[نجران]] |- valign=top | nowrap align=left|[[یونیورسٹی کالج الجبیل]] |[http://www.ucj.edu.sa www.ucj.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723204706/http://www.ucj.edu.sa/ |date=2011-07-23 }} | align=center|[[2006ء|2006]] || [[الجبیل]] |- valign=top | nowrap align=left|[[ینبع صنعتی کالج]] |[http://www.yic.edu.sa www.yic.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080515080123/http://www.yic.edu.sa/ |date=2008-05-15 }} | align=center|[[1989ء|1989]] || [[ينبع البحر|ینبع]] |- valign=top | nowrap align=left|[[الفیصل یونیورسٹی]] |[http://www.alfaisal.edu www.alfaisal.edu] | align=center|[[2007ء|2007]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=left|[[عرب اوپن یونیورسٹی]] |[http://www.arabou.org.sa www.arabou.org.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060707032843/http://www.arabou.org.sa/ |date=2006-07-07 }} | align=center|[[2002ء|2002]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=left|[[شہزادہ سلطان یونیورسٹی]] |[http://www.psu.edu.sa www.psu.edu.sa] | align=center|[[2003ء|2003]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=left|[[RCDP|دوا شناسی اور دندان سازی کا کالج]] |[http://www.riyadh.edu.sa www.riyadh.edu.sa,] | align=center|[[2004ء|2004]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=left|[[دار العلوم یونیورسٹی]] |[http://www.dau.edu.sa www.dau.edu.sa] | align=center|[[2005ء|2005]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=left|[[طیبہ یونیورسٹی]] |[http://www.taibahu.edu.sa www.taibahu.edu.sa] | align=center|[[2005ء|2005]] || [[مدینہ منورہ|مدینہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[شہزادہ محمد یونیورسٹی]] |[http://www.pmu.edu.sa/en/default.asp www.pmu.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070202030919/http://www.pmu.edu.sa/en/default.asp |date=2007-02-02 }} | align=center|[[2006ء|2006]] || [[الخبر]] |- valign=top | nowrap align=left|[[شاہ سعود بن عبد العزیز یونیورسٹی برائے ہیلتھ ]] |[http://www.ksau-hs.edu.sa www.ksau-hs.edu.sa] | align=center|[[2005ء|2005]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=left|[[شہزادہ سلطان کالج برائے سیاحت و]] |[http://www.pscj.edu.sa www.pscj.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080319010224/http://www.pscj.edu.sa/ |date=2008-03-19 }} | align=center|[[2007ء|2007]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[عفت کالج]] |[http://www.effatcollege.edu.sa www.effatcollege.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723204706/http://www.effatcollege.edu.sa/ |date=2011-07-23 }} | align=center|[[1999ء|1999]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[دار الحکمۃ کالج]] |[http://www.daralhekma.edu.sa www.daralhekma.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100131135240/http://www.daralhekma.edu.sa/ |date=2010-01-31 }} | align=center|[[1999ء|1999]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[کالج برائے بزنس ایڈمنسٹریشن (CBA)]] |[http://www.cba.edu.sa www.cba.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060706135848/http://www.cba.edu.sa/ |date=2006-07-06 }} | align=center|[[2000ء|2000]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[شہزادہ سلطان ایوی ایشن اکیڈمی]] |[http://fo.sv.net/psaa/Default.asp] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060703150509/http://fo.sv.net/psaa/Default.asp |date=2006-07-03 }} | align=center|[[2004ء|2004]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[الیمامہ کالج]] |[http://www.alyamamah.edu.sa www.alyamamah.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030618091816/http://www.alyamamah.edu.sa/ |date=2003-06-18 }} | align=center|[[2004ء|2004]] || [[ریاض]] |- valign=top | nowrap align=left|[[دمام ٹیکنالوجی کالج]] |[http://www.dct.gotevot.edu.sa/v7/english/english.htm www.dct.gotevot.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031030135107/http://www.dct.gotevot.edu.sa/v7/english/english.htm |date=2003-10-30 }} | || [[دمام]] |- valign=top | nowrap align=left|[[جبیل انڈیسٹریل کالج]] |[http://www.jic.edu.sa www.jic.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20001206202000/http://www.jic.edu.sa/ |date=2000-12-06 }} | align=center|[[1978ء|1978]] || [[الجبیل]] |- valign=top | nowrap align=left|[[جبیل ٹیکنیکل کالج]] | | || [[الجبیل]] |- valign=top | nowrap align=left|[[انسٹی ٹیوٹ اف پبلک انتظامیہ]] |[http://www.ipa.edu.sa/en/index.asp www.ipa.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070314042013/http://www.ipa.edu.sa/en/index.asp |date=2007-03-14 }} | || [[ریاض]], [[جدہ]], [[مکہ]], [[دمام]] |- valign=top | nowrap align=left|[[جدہ کالج برائے اساتذہ]] |[http://www.jtc.edu.sa www.jtc.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070314030708/http://www.jtc.edu.sa/ |date=2007-03-14 }} | || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[جدہ کالج برائے ٹیکنالوجی]] |[http://www.jct.edu.sa www.jct.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723204652/http://www.jct.edu.sa/ |date=2011-07-23 }} | align=center|[[1987ء|1987]] || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[مدینہ کالج برائے ٹیکنالوجی]] |[http://www.mct.edu.sa/ www.mct.edu.sa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100309083900/http://www.mct.edu.sa/ |date=2010-03-09 }} | align=center|[[1996ء|1996]] || [[مدینہ منورہ|مدینہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[کالج برائے ٹیلیکام و الیکٹرونکس]] | | || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[جدہ پرائیویٹ کالج]] | | || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[جدہ ہیلتھ کئیر کالج]] | | || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[جدہ کمیونٹی کالج]] |[http://www.kaau.edu.sa/DefaultE.ASP?G=2&S=156 Link] | || [[جدہ]] |-valign=top | nowrap align=left|[[الحدود الشاملیۃ یونیورسٹی]] | | || [[عرعر]] |- valign=top | nowrap align=left|[[تبوک یونیورسٹی]] | | || [[تبوک]] |-valign=top |nowrap align=left|[[بٹرجی میڈیکل کالج]] |[http://www.bmcmedcollege.net/ bmcmedcollege.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723030225/http://www.bmcmedcollege.net/ |date=2011-07-23 }} ||| [[جدہ]] |-valign=top |nowrap align=left|[[قصیم میڈیسن کالج]] |[http://www.qumed.org/en/ Qassim College of Medicine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100316072414/http://www.qumed.org/en/ |date=2010-03-16 }} ||| [[بریدہ]] |-valign=top |nowrap align=left|[[سلیمان الراجحی یونیورسٹی]] |[http://www.sr.edu.sa/en Sulaiman Al Rajhi University] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110806185341/http://sr.edu.sa/en/ |date=2011-08-06 }} ||| [[بخاریہ]] |-valign=top |nowrap align=left|[[ابن سینا نیشنل کالج برائے میڈیکل سٹڈیز]] |[http://ibnsina.edu.sa/ ibnsina.edu.sa] | || [[جدہ]] |- valign=top | nowrap align=left|[[المجمع کمیونٹی کالج]] | | align=center|[[2002ء|2002]] || [[مجمعہ|المجمع]] |-valign=top |nowrap align=left|[[دمام کمیونٹی کالج]] |[http://www.dcc.edu.sa www.dcc.edu.sa] | || [[دمام]] |-valign=top |nowrap align=left|[[حفر الباطن کمیونٹی کالج]] |[http://www.hbcc.edu.sa www.hbcc.edu.sa] {{Webarchive|url=https://archive.is/20121225062441/http://www.hbcc.edu.sa/ |date=2012-12-25 }} | align=center|[[1999ء|1999]] || [[حفر الباطن]] |} == ہور ویکھو== * [[ایشیا دیاں یونیورسٹیاں]] == حوالے== {{حوالے}} {{موضوعات ایشیا|فہرست جامعات}} [[گٹھ:سعودی عرب دیاں جامعات، کالج تے تعلیمی ادارے]] [[گٹھ:فہرست ایشیا دیاں یونیورسٹیاں تے کلیات]] [[گٹھ:لسٹاں]] 5ovgznlest4lvsg9kh3mpmi33thz1pu 10 58824 690835 681153 2025-07-07T07:38:28Z Lopezsuarez 40289 690835 wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | name = سپین | top = 44.4 | bottom = 34.7 | left = -9.9 | right = 4.8 | image = Spain location map with provinces (including Canary Islands).svg | image1 = Spain rel location map.svg }}<noinclude><!-- -- The above switch-statement branches by text in parameter #1, -- returning the associated value after each equals sign ("="). -->{{Location map/Info}}{{Documentation}} [[Category:Location map by country templates|Spain]] </noinclude> 23otwl307w67j0jd2ws22lhy7lib78p 0 64203 690802 644298 2025-07-06T13:05:44Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690802 wikitext text/x-wiki '''بھارتی بولیاں دا لوک سروے''' ([[انگریزی]]: [[:en:People's Linguistic Survey of India|People's Linguistic Survey of India]] '''پی ایل ایس آئی''') بھارت وچ بولیاں جان والیاں بولیاں بارے موجودہ علم نوں اپڈیٹ کرن لئی 2010 وچ شروع کیتا اک لسانی سروے اے۔ 2000 بولی ماہراں، سماجی اتہاسکاراں، اتے غیر-سرکاری تنظیم بولی کھوج اتے اشاعت مرکز، بڑودا دے سٹاف سمیت 3.500 سویسیوکاں ولوں کیتے گئے سروے نے [[بھارت]] وچ 780 بولیاں دی پچھان کیتی اے۔ 35,000 پنیاں دا سروے 50 جلداں وچ شائع کیتا جا رہا اے۔ پہلے چھ حصے 7 جنوری، 2012 نوں وڈودرا وچ بولیاں سدھا گلوبل بولیاں دی کانفرنس وچ رلیز کیتے گئے سی۔<ref>Lalmalsawma, David, ‘India speaks 780 languages, 220 lost in last 50 years’، ''Reuters.com''، ستمبر 7, 2013, Accessed on جنوری 5, 2015. http://blogs.reuters.com/india/2013/09/07/india-speaks-780-languages-220-lost-in-last-50-years-survey/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227065615/http://blogs.reuters.com/india/2013/09/07/india-speaks-780-languages-220-lost-in-last-50-years-survey/ |date=2016-12-27 }}</ref> ایہہ سروے دسمبر 2012 وچ پورا کیتا گیا سی اتے اسدیاں کئی جلداں پبلشنگ ہاؤس اوریئینٹ بلیکسوان ولوں شائع کیتیاں جا رہیاں ہن۔ == سروے فارمیٹ == سروے دیاں اشاعتاں وچ ہیٹھ دتی جانکاری شامل اے: * بولی دا ناں * مختصر اتہاس * جغرافیائی علاقہ ، جتھے بولی بولی جاندی اے * چھوٹی کتاب لسٹ * نمونہ زبانی گیت ترجمہ دے نال * نمونہ زبانی کہانیاں ترجمہ دے نال * رنگ * رشتے دار * ویلے اتے سپیس دے لئی عہدہ == اہمیت== [[بھارت دا آئین|بھارت دے آئین]] دی اٹھویں لسٹ وچ [[انگریزی]] بولی نوں چھڈّ کے 22 شیڈولڈ بولیاں نوں مانتا دتی گئی اے اتے بھارتی سرکار دیاں لسانی پالیسیاں اتے فنڈنگ اس جانکاری تے مشتمل طے کیتی جاندی اے۔ پر ایہہ جانکاری بھارت دے لسانی جداپن نوں صحیح طور تے ظاہر نہیں کردی۔ بھارت دی 1961 دی مردمشماری نے بھارت وچ 1652 بولیاں دی ورتوں ریکارڈ کیتی سی۔ بعد وچ 1971 دی مردمشماری وچ 10,000 توں گھٹ لوکاں ولوں بولیاں جاندیاں بولیاں نوں باہر کڈھن دا فیصلہ کیتا گیا سی، جس نال ایہہ بولیاں دی گنتی گھٹ کے 108 ہو گئی سی۔<ref name="Soman2013">{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/India-lost-220-languages-in-last-50-years-survey-finds/articleshow/21720601.cms|title=India lost 220 languages in the last 50 years|last=Soman, Sandhya|date=9 اگست 2013|website=The Times of India|access-date=7 جنوری 2015}}</ref> پی ایل ایس آئی دی ارادہ سروے وچ ساریاں بولیاں نوں شامل کرن دا اے، ورتونکاراں دی گنتی چاہے جنی وی ہووے۔ اداہرن وجوں اس وچ [[تریپورا]] دی اک بولی چیمال وی درج اے، جس نوں صرف پنج لوکاں ولوں بولیا جاندا اے۔<ref>Lalmalsawma, David, ‘India speaks 780 languages, 220 lost in last 50 years’، ''Reuters.com''</ref> پی ایل ایس آئی مرن والیاں بولیاں دے ورتارے نوں وی ابھاردی اے۔ "26 جنوری 2010 نوں، انڈیمان جزیرہ وچ بو نامی بھائیچارے نال متعلق اک عورت دی موت ہو گئی اتے اوہ اپنی بولی، جس نوں بو کیہا جاندا سی، دی آخری سپیکر سی۔ افسوس دی گل اے کہ اس دے نال 65,000 ورھیاں دی بدھیمانتا دی لڑی وی گواچ گئی۔ " بولی ریسرچ اتے پبلیکیشن سینٹر دے چیئرپرسن گنیش دیوی دا کہنا اے۔<ref>Pathak, Maulik, ‘India becoming a graveyard of languages: Ganesh Devy’، ''Live Mint''، فروری 22, 2013. Accessed on جنوری 5, 2015. http://www.livemint.com/Opinion/vIbx7ZUHxvTQMbwboNYHPI/India-is-becoming-a-graveyard-of-languages.html</ref> بدل رہیاں معاشی حقیقتاں اتے بولیاں دی ہوند دے وچکار اک لنک نوں درساؤندے ہوئے، ڈیوی دا کہنا اے کہ " جدوں لسانی بھائیچارے دی روزی روٹی الوپ ہو جاندی اے تاں اک بولی ختم ہو جاندی اے۔"<ref>Lalmalsawma, David, ‘India speaks 780 languages, 220 lost in last 50 years’، ''Reuters.com''</ref> == چونویں خلاصے == پی ایل ایس آئی ولوں دستاویز کیتیاں ساریاں بولیاں وچوں 480 بولیاں ہن جو قبائلی اتے ونجارا قبیلیاں ولوں بولیاں جاندیاں ہن، جدکہ 80 تٹی بولیاں ہن۔ [[اروناچل پردیش]] سبھ توں ودھ بولیاں والا صوبہ اے، جتھے 66 بولیاں بولیاں جاندیاں ہن،<ref>Singh, Shiv Sahay, ‘Language Survey Reveals Diversity’، ''The Hindu''، جولائی 22, 2013. Accessed on جنوری 5, 2015. http://www.thehindu.com/news/national/language-survey-reveals-diversity/article4938865.ece</ref> جدکہ [[مغربی بنگال]] وچ سبھ توں ودھ لپیاں، نو(9) اتے 38 بولیاں ہن۔ مغربی بنگال، وچ [[بنگالی]]، [[اردو]] اتے [[نیپالی]] دے علاوہ اول چکی ([[سنتھالی]])، کول ہو، بارانگھ کشتی، لیپچا، سادری اتے لمبو ہن۔<ref>Bandopadhyay, Krishnendu, ‘Bengal has highest number of scripts: PLSI’، ''The Times of India''، اگست 31, 2013. Accessed on جنوری 5, 2013. http://timesofindia.indiatimes.com/india/Bengal-has-highest-number-of-scripts-PLSI/articleshow/22174671.cms</ref> ودھ سپیکراں والیاں بولیاں وچ [[کرناٹک]] وچ بنگاری، [[اتر پردیش]] اتے [[بہار]] وچ [[بھوجپوری]]، [[میگھالیا]] وچ [[کھاسی]] ، [[میزورام]] وچ میزو، [[اتراکھنڈ]] وچ کمونی، گجرات وچ کچھی اتے [[راجستھان]] وچ میواتی ہن۔<ref>Lalmalsawma, David, ‘India speaks 780 languages’، ''Reuters.com''۔</ref> بھارتی آبادی دی 40 کروڑ آبادی [[ہندی]] بولدی اے اتے ایہہ [[بھارت]] دی سبھ توں ودھ پاپولر بولی اے جدوں کہ ماں بولی وجوں [[انگریزی]] بولی بولن والے لوکاں دی گنتی اوہناں دی 1971 وچ 187000 توں ودھ کے 2011 وچ 1 [[کروڑ]] ہو گئی اے۔<ref>Pathak, Maulik, ‘India becoming a graveyard of languages: Ganesh Devy’، ''Live Mint''۔</ref> == حوالے == {{حوالے}} == باہری لنک == * http://www.peopleslinguisticsurvey.org {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220119002553/https://peopleslinguisticsurvey.org/ |date=2022-01-19 }} [[گٹھ:بھارت دیاں بولیاں]] pf3iyttgah2421rwjwspu2oem379gja 0 64854 690818 684187 2025-07-07T03:54:36Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690818 wikitext text/x-wiki ایہ '''دہاکے مطابق دانستہ قتل دی شرح بلحاظ دیس''' فی 100،000 لوگ اے، جس دی بنیادی معومات [[دفتر اقوام متحدہ برائے منشیات تے جرائم]] (nnited nations office on drugs and crime) توں لئی گئی اے۔ <ref name="richards-1999-056-p29">{{cite web |url=http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-056.pdf |title=Homicide statistics, research paper 99/56 |accessdate=2007-01-11 |last=Richards |first=Patsy |date=1999-05-27 |format=PDF |publisher=House of commons library, Social and general statistics section |page=29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000818020433/http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-056.pdf |archivedate=2000-08-18 |dead-url=no }}</ref><ref>{{cite journal |last=Harris |first=Anthony R. |coauthors=Stephen H. Thomas; Gene A. Fisher; David J. Hirsch |year=2002 |month=05 |title=Murder and medicine: the lethality of criminal assault 1960-1999 |journal=Homicide studies |volume=6 |issue=2 |pages=128–166 |url=http://hsx.sagepub.com/cgi/content/abstract/6/2/128 |format=fee required |accessdate=2006-12-08 |doi=10.1177/1088767902006002003}}</ref><ref>Fry, Don. ''Believing the news'' ISBN 0-935742-11-5, ISBN 978-0-935742-11-4</ref><ref>Vizzard, William J. ''Shots in the dark'' ISBN 0-8476-9560-3, ISBN 978-0-8476-9560-7</ref><ref name=geneva>{{cite web |url=http://www.genevadeclaration.org/fileadmin/docs/Global-Burden-of-Armed-Violence-full-report.pdf |title=Global Burden of Armed Violence Report |publisher=Geneva Declaration on Armed Violence and Development}}</ref><ref name=unodc11>{{cite web |url=http://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/statistics/Homicide/Globa_study_on_homicide_2011_web.pdf |title=Global Study on Homicide |publisher=UNODC}}</ref> ==1900== {| class="wikitable sortable" !ملک!!1900!!1901!!1902!!1903!!1904!!1905!!1906!!1907!!1908!!1909 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ|1908}} <ref name="nchs1900" /> |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |- ||{{flagcountry|England}}, {{flagcountry|Wales}}<ref name="hicks1999-111">{{cite web |url=http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-111.pdf |title=A century of change: trends in UK statistics since 1900, research paper 99/111 |accessdate=2006-12-30 |last=Hicks |first=Joe |coauthors=Grahame Allen |date=1999-12-21 |format=PDF |publisher=House of commons library, Social and general statistics section |page=14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000815092340/http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-111.pdf |archivedate=2000-08-15 |dead-url=no }}</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.96|| || || || || || || || || |} ==1910== {| class="wikitable sortable" !ملک!!1910!!1911!!1912!!1913!!1914!!1915!!1916!!1917!!1918!!1919 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ|1912}} <ref name="nchs1900" /> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.2 |- ||{{flagcountry|England}}, {{flagcountry|Wales}}<ref name="hicks1999-111" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.81|| || || || || || || || || |} ==1920== {| class="wikitable sortable" !ملک!!1920!!1921!!1922!!1923!!1924!!1925!!1926!!1927!!1928!!1929 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ|1912}} <ref name="nchs1900" /> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.4 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|جاپان|}} <ref name="jpstatyb2">{{cite web|url=http://www.stat.go.jp/english/data/nenkan/1431-02.htm|title=Population and Households|publisher=Statistics Bureau}}</ref><ref name="jpstatyb25">{{cite web|url=http://www.stat.go.jp/english/data/nenkan/1431-02.htm|title=Justice and Police|publisher=Statistics Bureau}}</ref><ref name="jpcrime07">{{cite web|url=http://www.npa.go.jp/toukei/seianki6/h19hanzaizyousei.pdf|format=pdf|title=平成１９年の犯罪情勢|language=جاپانese|access-date=2018-01-02|archive-date=2018-12-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226010812/http://www.npa.go.jp/toukei/seianki6/h19hanzaizyousei.pdf|dead-url=yes}}</ref><ref name="jpcrimewp">{{cite web|url=http://hakusyo1.moj.go.jp/jp/1/nfm/mokuji.html|title=わが国における犯罪とその対策|language=جاپانese}}</ref><ref name="jpcrimewp2">{{cite web|url=http://hakusyo1.moj.go.jp/jp/30/nfm/mokuji.html|title=昭和の刑事政策|language=جاپانese}}</ref> || || || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.14 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.05 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.75 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.25 |- ||{{flagcountry|England}}, {{flagcountry|Wales}}<ref name="hicks1999-111" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.83|| || || || || || || || || |} ==1930== {| class="wikitable sortable" !ملک!!1930!!1931!!1932!!1933!!1934!!1935!!1936!!1937!!1938!!1939 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ|1912}} <ref name="nchs1900" /> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.4 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|جاپان|}} <ref name="jpstatyb2"/><ref name="jpstatyb25"/><ref name="jpcrime07"/><ref name="jpcrimewp"/><ref name="jpcrimewp2"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.59 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.69 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.06 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.02 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.80 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.59 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.55 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.15 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.76 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.37 |- ||{{flagcountry|England}}, {{flagcountry|Wales}}<ref name="hicks1999-111" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.75|| || || || || || || || || |} ==1940== {| class="wikitable sortable" !ملک!!1940!!1941!!1942!!1943!!1944!!1945!!1946!!1947!!1948!!1949 |- |{{flagcountry|میکسیکو}}<ref name="uam">{{cite web |url=http://www.uam.es/personal_pdi/economicas/cresa/nota0405.pdf |title=El asesinato en Baja California: las cifras |accessdate=2008-08-14 |format=PDF |page=4 |publisher=Universidad Autónoma de Madrid |language=Spanish |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226010725/http://www.uam.es/personal_pdi/economicas/cresa/nota0405.pdf%20 |dead-url=yes }}</ref> |colspan="7" style="background:#00005c;color:#ffffff;"|48.1 | | | |- |style="width:200px"|{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ|1912}} <ref name="nchs1900">{{cite web |url=http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/glance/tables/hmrttab.htm |title=Homicide rates from the Vital Statistics, 1900/2002 |accessdate=2006-12-09 |work=National Center for Health Statistics, Vital Statistics |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061024231800/http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/glance/tables/hmrttab.htm |archivedate=2006-10-24 |dead-url=no }}</ref> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.4 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|جاپان|}} <ref name="jpstatyb2"/><ref name="jpstatyb25"/><ref name="jpcrime07"/><ref name="jpcrimewp"/><ref name="jpcrimewp2"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.10 |style="background:#8080ff;"|1.97 |style="background:#8080ff;"|1.61 |style="background:#8080ff;"|1.50 |style="background:#8080ff;"|1.25 |style="background:#8080ff;"|1.27 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.36 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.48 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.12 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.32 |- ||{{flagcountry|England}}, {{flagcountry|Wales}}<ref name="richards-1999-056-p11">{{cite web |url=http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-056.pdf |title=Homicide statistics, research paper 99/56 |accessdate=2006-12-30 |last=Richards |first=Patsy |date=1999-05-27 |format=PDF |publisher=House of commons library, Social and general statistics section |page=11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000818020433/http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-056.pdf |archivedate=2000-08-18 |dead-url=no }}</ref> || || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.81 |style="background:#c0c0ff;"|0.86 |style="background:#c0c0ff;"|0.78 |style="background:#c0c0ff;"|0.68 |- ||{{flagcountry|سکاٹ لینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p13">{{cite web |url=http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-056.pdf |title=Homicide statistics, research paper 99/56 |accessdate=2006-12-30 |last=Richards |first=Patsy |date=1999-05-27 |format=PDF |publisher=House of commons library, Social and general statistics section |page=13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000818020433/http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-056.pdf |archivedate=2000-08-18 |dead-url=no }}</ref> || || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.72 |style="background:#c0c0ff;"|0.59 |style="background:#c0c0ff;"|0.66 |style="background:#c0c0ff;"|0.47 |} ==1950== {| class="wikitable sortable" !ملک!!1950!!1951!!1952!!1953!!1954!!1955!!1956!!1957!!1958!!1959 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ}}<ref name="fbi1950" /> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.9 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|جاپان|}} <ref name="jpstatyb2"/><ref name="jpstatyb25"/><ref name="jpcrime07"/><ref name="jpcrimewp"/><ref name="jpcrimewp2"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.44 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.39 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.35 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.38 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.49 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.40 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.90 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.78 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.92 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.90 |- ||{{flagcountry|سکاٹ لینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p13" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.68 |style="background:#c0c0ff;"|0.41 |style="background:#c0c0ff;"|0.53 |style="background:#c0c0ff;"|0.80 |style="background:#c0c0ff;"|0.63 |style="background:#c0c0ff;"|0.68 |style="background:#c0c0ff;"|0.57 |style="background:#c0c0ff;"|0.51 |style="background:#c0c0ff;"|0.82 |style="background:#c0c0ff;"|0.66 |- ||{{flagcountry|England}}, {{flagcountry|Wales}}<ref name="hicks1999-111" /><ref name="richards-1999-056-p11" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.79 |style="background:#c0c0ff;"|0.75 |style="background:#c0c0ff;"|0.91 |style="background:#c0c0ff;"|0.74 |style="background:#c0c0ff;"|0.70 |style="background:#c0c0ff;"|0.63 |style="background:#c0c0ff;"|0.71 |style="background:#c0c0ff;"|0.71 |style="background:#c0c0ff;"|0.58 |style="background:#c0c0ff;"|0.59 |- ||{{flagcountry|شمالی آئرلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p14">{{cite web |url=http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-056.pdf |title=Homicide statistics, research paper 99/56 |accessdate=2006-12-30 |last=Richards |first=Patsy |date=1999-05-27 |format=PDF |publisher=House of commons library, Social and general statistics section |page=14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000818020433/http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-056.pdf |archivedate=2000-08-18 |dead-url=no }}</ref>|| ||0.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.22 |style="background:#c0c0ff;"|0.36 |style="background:#c0c0ff;"|0.50 |style="background:#c0c0ff;"|0.21 |style="background:#c0c0ff;"|0.21 |style="background:#c0c0ff;"|0.29 |style="background:#c0c0ff;"|0.50 ||0.00 |} ==1960== {| class="wikitable sortable" !ملک!!1960!!1961!!1962!!1963!!1964!!1965!!1966!!1967!!1968!!1969 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ}}<ref name="fbi1950" /> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.3 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|جاپان|}} <ref name="jpstatyb2"/><ref name="jpstatyb25"/><ref name="jpcrime07"/><ref name="jpcrimewp"/><ref name="jpcrimewp2"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.81 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.78 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.47 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.37 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.43 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.31 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.22 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.11 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.17 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.05 |- ||{{flagcountry|سکاٹ لینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p13" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.68 |style="background:#c0c0ff;"|0.71 |style="background:#8080ff;"|1.12 |style="background:#c0c0ff;"|0.88 |style="background:#c0c0ff;"|0.98 |style="background:#8080ff;"|1.21 |style="background:#8080ff;"|1.65 |style="background:#8080ff;"|1.35 |style="background:#8080ff;"|1.40 |style="background:#8080ff;"|1.57 |- ||{{flagcountry|شمالی آئرلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p14" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.84 |style="background:#c0c0ff;"|0.42 |style="background:#c0c0ff;"|0.35 |style="background:#c0c0ff;"|0.07 |style="background:#c0c0ff;"|0.07 |style="background:#c0c0ff;"|0.27 |style="background:#c0c0ff;"|0.40 |style="background:#c0c0ff;"|0.53 |style="background:#c0c0ff;"|0.33 |style="background:#c0c0ff;"|0.79 |- ||{{flagcountry|England}}, {{flagcountry|Wales}}<ref name="hicks1999-111" /><ref name="richards-1999-056-p11" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.62 |style="background:#c0c0ff;"|0.57 |style="background:#c0c0ff;"|0.64 |style="background:#c0c0ff;"|0.65 |style="background:#c0c0ff;"|0.63 |style="background:#c0c0ff;"|0.68 |style="background:#c0c0ff;"|0.76 |style="background:#c0c0ff;"|0.73 |style="background:#c0c0ff;"|0.74 |style="background:#c0c0ff;"|0.68 |} ==1970== {| class="wikitable sortable" !ملک!!1970!!1971!!1972!!1973!!1974!!1975!!1976!!1977!!1978!!1979 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|لیسوتھو|1966}}<ref name="interpol-mid-1970">{{cite web|url=http://www.benbest.com/lifeext/murder.html |title=Death by murder |accessdate=2006-12-09 |last=Best |first=Ben}}</ref>|| || || || |colspan="2" style="background:#00005c;color:#ffffff;"|141|| || || || |- |{{flagcountry|بہاماس}}<ref name="interpol-mid-1970" />|| || || || |colspan="2" style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23|| || || || |- |{{flagcountry|لبنان}}<ref name="interpol-mid-1970" />|| || || || |colspan="2" style="background:#00005c;color:#ffffff;"|20|| || || || |- |{{flag|جمیکا}}<ref name="un37820">{{cite web |url=http://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/Caribbean-study-en.pdf |title=Crime, violence and development: trends, costs, and policy options in the Caribbean |accessdate=2007-12-26 |format=PDF |page=37 |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime}}</ref> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|20 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |- |{{flag|نیدرلینڈز انٹیلیز|1959}}<ref name="interpol-mid-1970" />|| || || || |colspan="2" style="background:#000080;color:#ffffff;"|12|| || || || |- |{{flag|عراق|1963}}<ref name="interpol-mid-1970" />|| || || || |colspan="2" style="background:#000080;color:#ffffff;"|12|| || || || |- |{{flagcountry|سری لنکا}}<ref name="interpol-mid-1970" />|| || || || |colspan="2" style="background:#000080;color:#ffffff;"|12|| || || || |- |{{flagcountry|گیانا}}<ref name="interpol-mid-1970" /><ref name="un37820" />|| || || || |colspan="2" style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22|| || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |- |{{flagcountry|قبرص}}<ref name="interpol-mid-1970" />|| || || || |colspan="2" style="background:#000080;color:#ffffff;"|11|| || || || |- |{{flagcountry|ٹرینیڈاڈ و ٹوباگو}}<ref name="interpol-mid-1970" />|| || || || |colspan="2" style="background:#000080;color:#ffffff;"|10|| || || || |- |{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ}}<ref name="fbi1950" /> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.7 |- ||{{flagcountry|شمالی آئرلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p14" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.91 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.99 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|24.58 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13.10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13.45 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15.62 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18.38 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.08 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.56 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.87 |- ||{{flagcountry|فنلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38">{{cite web |url=http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-056.pdf |title=Homicide statistics, research paper 99/56 |accessdate=2006-12-30 |last=Richards |first=Patsy |date=1999-05-27 |format=PDF |publisher=House of commons library, Social and general statistics section |page=38 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000818020433/http://www.parliament.uk/commons/lib/research/rp99/rp99-056.pdf |archivedate=2000-08-18 |dead-url=no }}</ref>|| || || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |- ||{{flagcountry|کینیڈا}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |- ||{{flagcountry|آسٹریلیا}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#8080ff;"|1.8 |style="background:#8080ff;"|1.8 |- ||{{flagcountry|نیوزی لینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.8 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#8080ff;"|1.6 |- ||{{flagcountry|اطالیہ}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#8080ff;"|1.4 |style="background:#8080ff;"|1.4 |style="background:#8080ff;"|1.4 |style="background:#8080ff;"|1.6 |- ||{{flagcountry|بیلجیم}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.9|| |style="background:#8080ff;"|1.6 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|جاپان|}} <ref name="jpstatyb2"/><ref name="jpstatyb25"/><ref name="jpcrime07"/><ref name="jpcrimewp"/><ref name="jpcrimewp2"/> |style="background:#8080ff;"|1.90 |style="background:#8080ff;"|1.83 |style="background:#8080ff;"|1.91 |style="background:#8080ff;"|1.88 |style="background:#8080ff;"|1.73 |style="background:#8080ff;"|1.87 |style="background:#8080ff;"|1.87 |style="background:#8080ff;"|1.78 |style="background:#8080ff;"|1.62 |style="background:#8080ff;"|1.60 |- ||{{flagcountry|سکاٹ لینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p13" /> |style="background:#8080ff;"|1.59 |style="background:#8080ff;"|1.38 |style="background:#8080ff;"|1.62 |style="background:#8080ff;"|1.47 |style="background:#8080ff;"|1.49 |style="background:#8080ff;"|1.49 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.03 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.03 |style="background:#8080ff;"|1.50 |style="background:#8080ff;"|1.42 |- ||{{flagcountry|آسٹریا}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.4 |style="background:#8080ff;"|1.3 |- ||{{flagcountry|جرمنی}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.1 |- ||{{flagcountry|فرانس}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.1 |- ||{{flagcountry|England}}, {{flagcountry|Wales}}<ref name="richards-1999-056-p11" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.69 |style="background:#c0c0ff;"|0.83 |style="background:#c0c0ff;"|0.83 |style="background:#c0c0ff;"|0.79 |style="background:#8080ff;"|1.06 |style="background:#c0c0ff;"|0.90 |style="background:#c0c0ff;"|0.99 |style="background:#c0c0ff;"|0.85 |style="background:#c0c0ff;"|0.95 |style="background:#8080ff;"|1.10 |- ||{{flagcountry|ڈنمارک}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |style="background:#c0c0ff;"|0.5 |style="background:#8080ff;"|1.0 |- ||{{flagcountry|نیدرلینڈز}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |- ||{{flag| آئرلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.3 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |- ||{{flagcountry|ناروے}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |- ||{{flagicon|یونان|old}} {{flag|یونان}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |style="background:#c0c0ff;"|0.6 |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |} ==1980== {| class="wikitable sortable" !ملک!!1980!!1981!!1982!!1983!!1984!!1985!!1986!!1987!!1988!!1989 |- |{{flagcountry|کولمبیا}}<ref>{{cite web |url=http://www.idhvalle-pnud.org/documentos/VIOLENCIA_Y_CRIMINALIDAD_Y_EXCLUSION_EN_EL_VALLE_DEL_CAUCA.pdf |title=Violencia, Criminalidad y Exclusion en el Valle del Cauca |accessdate=2008-12-20 |format=PDF |page=46 |publisher=Informe Regional de Desarrollo Humano 2008 |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110726170616/http://www.idhvalle-pnud.org/documentos/VIOLENCIA_Y_CRIMINALIDAD_Y_EXCLUSION_EN_EL_VALLE_DEL_CAUCA.pdf |archivedate=2011-07-26 |dead-url=no }}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|32 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|36 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|35 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|41 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|48 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|53 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|62 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|68 |- |{{flagcountry|برازیل}}<ref>{{cite web|url=http://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/pdf/13042004sintese2003.pdf |title=Síntese de Indicadores Sociais 2003 |accessdate=2007-05-15 |date=2004-04 |work=Síntese de Indicadores Sociais 2003 |publisher=Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (برازیل)}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.ipeadata.gov.br/ipeaweb.dll/ipeadata?SessionID=1873609183&Tick=1229772007262&VAR_FUNCAO=Ser_Fontes%28407%29&Mod=S |title=Taxa de homicídios |accessdate=2008-12-20 |publisher=Instituto de Pesquisa Econômica Aplicada |language=Portuguese}}</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--ui-->11.7<!--u--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12.5 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12.5 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13.7 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15.2 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14.9 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15.1 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16.7 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16.6 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|20.2 |- |{{flagcountry|میکسیکو}}<ref name="uam" /> | |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|20 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|20 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |- |{{flagcountry|جمیکا}}<ref name="un37820" /> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|42 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|20 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |- |{{flagcountry|وینزویلا}}<ref>{{cite web|url=http://www.oas.org/dsp/documentos/Publicaciones/Seg%20Publica-%20وینزویلا%20y%20بولیویا.pdf |title=Informe Organizacion de los Estados Americanos, Fuente: CICPC pag: 5|accessdate=2007-07-04 |format=PDF |page=5 |language=Spanish}}</ref> || || || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |- |{{flagcountry|Soviet Union}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.6 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12.4 |- |{{flagcountry|گیانا}}<ref name="un37820" /> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ}}<ref name="fbi1950" /> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.7 |- |{{flagcountry|شمالی آئرلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p14" /> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.05 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.63 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.74 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.87 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.17 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.89 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.52 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.91 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.33 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.72 |- |{{flagcountry|فنلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |- |{{flagcountry|اطالیہ}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#8080ff;"|1.6 |style="background:#8080ff;"|1.5 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.6 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |- |{{flagcountry|نیوزی لینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.6 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |- |{{flagcountry|آسٹریلیا}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |- |{{flagcountry|کینیڈا}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |- |{{flagcountry|سکاٹ لینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p13" /> |style="background:#8080ff;"|1.66 |style="background:#8080ff;"|1.64 |style="background:#8080ff;"|1.53 |style="background:#8080ff;"|1.77 |style="background:#8080ff;"|1.67 |style="background:#8080ff;"|1.54 |style="background:#8080ff;"|1.54 |style="background:#8080ff;"|1.92 |style="background:#8080ff;"|1.57 |style="background:#8080ff;"|1.79 |- |{{flagcountry|بیلجیم}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || |style="background:#8080ff;"|1.5 |style="background:#8080ff;"|1.8 |style="background:#8080ff;"|1.7|| |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#8080ff;"|1.6 |style="background:#8080ff;"|1.5 |style="background:#8080ff;"|1.3 |- |{{flagcountry|ناروے}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.6 |style="background:#8080ff;"|1.4 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.3 |- |{{flagcountry|ڈنمارک}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.4 |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.4 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.2 |- |{{flagcountry|آسٹریا}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.6 |style="background:#8080ff;"|1.7 |style="background:#8080ff;"|1.8 |style="background:#8080ff;"|1.4 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.1 |- |{{flagcountry|فرانس}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.1 |- |{{flagcountry|جرمنی}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.0 |- |{{flagcountry|نیدرلینڈز}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#8080ff;"|1.0 |- |{{flagcountry|ہسپانیہ}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| || || || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#8080ff;"|1.0 |- |style="width:200px"|{{flagcountry|جاپان|}} <ref name="jpstatyb2"/><ref name="jpstatyb25"/><ref name="jpcrime07"/><ref name="jpcrimewp"/><ref name="jpcrimewp2"/> |style="background:#8080ff;"|1.44 |style="background:#8080ff;"|1.49 |style="background:#8080ff;"|1.46 |style="background:#8080ff;"|1.46 |style="background:#8080ff;"|1.47 |style="background:#8080ff;"|1.38 |style="background:#8080ff;"|1.87 |style="background:#8080ff;"|1.30 |style="background:#8080ff;"|1.17 |style="background:#8080ff;"|1.06 |- |{{flagcountry|England}}, {{flagcountry|Wales}}<ref name="richards-1999-056-p11" /> |style="background:#8080ff;"|1.11 |style="background:#8080ff;"|1.01 |style="background:#8080ff;"|1.12 |style="background:#c0c0ff;"|0.97 |style="background:#8080ff;"|1.08 |style="background:#8080ff;"|1.07 |style="background:#8080ff;"|1.12 |style="background:#8080ff;"|1.19 |style="background:#8080ff;"|1.09 |style="background:#8080ff;"|1.04 |- |{{flagcountry|یونان}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |- |{{flag|جمہوریہ آئرلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#c0c0ff;"|0.6 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.6 |style="background:#c0c0ff;"|0.6 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.6 |} ==1990== {| class="wikitable sortable" !ملک!!1990!!1991!!1992!!1993!!1994!!1995!!1996!!1997!!1998!!1999 |- |{{flagcountry|سوازی لینڈ}}<ref name="un7">{{cite web |url=http://www.unodc.org/pdf/crime/seventh_survey/7sv.pdf |title=Seventh United Nations survey of crime trends and operations of criminal justice systems, covering the period 1998 - 2000 |accessdate=2006-12-01 |format=PDF |publisher=United Nations Office on drugs and crime division for policy analysis and public affairs |pages=13–15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050131174031/http://www.unodc.org/pdf/crime/seventh_survey/7sv.pdf |archivedate=2005-01-31 |dead-url=no }}</ref>|| || || || || || || || |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|90.77 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|<!--di-->88.48<!--d--> |- |{{flagcountry|کولمبیا}}<ref name="paho" /><ref name="sigob">{{cite web |url=http://www.sigob.gov.co/est/indicador.aspx?id=307&f=2019 |title=Tasa Nacional de Homicidios por año |accessdate=2007-02-23 |publisher=SIGOB |language=Spanish |archive-date=2011-07-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707053250/http://www.sigob.gov.co/est/indicador.aspx?id=307&f=2019 |dead-url=yes }} (Web browsers need to spoof the [[user agent]] to Internet Explorer 5.5+.)</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|70.0 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|79.0 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|78.0 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|76.0 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|71.0 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|66.0 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|67.8 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|63.3 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|56.6 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|58.6 |- |{{flagicon|جنوبی افریقہ|1928}}{{flagcountry|جنوبی افریقہ}}<ref>{{cite web |url=http://www.issafrica.org/CJM/stats0903/murder.htm |title=SAPS: Crime Statistics |accessdate=2007-10-13 |publisher=Institute for Security Studies |archive-date=2007-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927192342/http://www.issafrica.org/CJM/stats0903/murder.htm |dead-url=yes }}</ref>|| || || || |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|70 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|<!--di-->68<!--d--> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|<!--di-->64<!--d--> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|<!--di-->60<!--d--> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|<!--di-->59<!--d--> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|<!--di-->55<!--d--> |- |{{flagcountry|البانیہ}}<ref name="un6">{{cite web |url=http://www.unodc.org/pdf/crime/sixthsurvey/publication_by_variable_screen.pdf |title=Sixth United Nations survey of crime trends and operations of criminal justice systems, covering the period 1995 - 1997 |accessdate=2006-12-02 |format=PDF |publisher=United Nations crime reduction and analysis branch, office for drug control and crime prevention |pages=13–15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060823023901/http://www.unodc.org/pdf/crime/sixthsurvey/publication_by_variable_screen.pdf |archivedate=2006-08-23 |dead-url=no }}</ref>|| || || || || |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|6.46 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|<!--ui-->7.55<!--u--> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|<!--ui-->46.39<!--u-->|| || |- |{{flagcountry|ہونڈوراس}}<ref>{{cite web|url=http://www.ہونڈوراسinfo.hn/pub/Estudios/Delincuencia_criminalidad.pdf |title=Delincuencia y criminalidad en las estadísticas de ہونڈوراس, 1996-2000 |accessdate=2008-11-28 |format=PDF |page=61 |publisher=Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo |language=Spanish}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_384.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en ہونڈوراس (1999 –2006) |accessdate=2007-12-26 |format=PDF |publisher=OCAVI |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080228023754/http://www.ocavi.com/docs_files/file_384.pdf |archivedate=2008-02-28 |dead-url=no }}</ref> || || || || || || |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|35 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|43 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|43 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|41 |- |{{flagcountry|ایل سیلواڈور}}<ref name="ocavisv">{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_386.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en ایل سیلواڈور (1999 –2006) |accessdate=2007-12-26 |format=PDF |publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080228023755/http://www.ocavi.com/docs_files/file_386.pdf |archivedate=2008-02-28 |dead-url=no }}</ref> || || || || || || || || || |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|36 |- |{{flagcountry|جمیکا}}<ref name="un37820" /> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|26 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|26 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|28 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|42 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|33 |- |{{flagcountry|وینزویلا}}<ref>{{cite web|url=http://www.oas.org/dsp/documentos/Publicaciones/Seg%20Publica-%20وینزویلا%20y%20بولیویا.pdf |title= Informe Organizacion de los Estados Americanos, Fuente: CICPC pag: 5|accessdate=2007-07-04 |format=PDF |page=5 |language=Spanish}}</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|20 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|20 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|18 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|19 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |- |{{flagcountry|برازیل}}<ref name="paho" /> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18.6 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17.5 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15.6 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16.7 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17.5 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19.3 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|24 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|26 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |- |{{flagcountry|گوئٹے مالا}}<ref>{{cite web|url=http://www.unodc.org/pdf/research/Central_America_Study_2007.pdf |title=CRIME AND DEVELOPMENT IN CENTRAL AMERICA |accessdate=2008-09-26 |format=PDF |page=55 |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime}}</ref><ref name="ocavigu">{{cite web|url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_385.pdf|title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en گوئٹے مالا (1999 –2006)|accessdate=2007-12-26|format=PDF|publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia|language=Spanish|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080228023753/http://www.ocavi.com/docs_files/file_385.pdf|archivedate=2008-02-28|dead-url=no}}</ref> | | |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|29 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|34 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|33 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|32 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|35 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|<!--di-->24<!--d--> |- |{{flagcountry|روس}}/{{flagcountry|Soviet Union}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14.2 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15.2 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23.0 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|30.6 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21.9 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21.5 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19.9 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18.03 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--ui-->19.27<!--u-->|| |- |{{flagcountry|بیلیز}}<ref>{{cite web|url=http://www.unodc.org/pdf/research/Central_America_Study_2007.pdf |title=CRIME AND DEVELOPMENT IN CENTRAL AMERICA |accessdate=2008-09-26 |format=PDF |page=56 |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime}}</ref><ref name="ocavibz">{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_391.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en Belice (1999 –2006) |accessdate=2008-08-14 |format=PDF |publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080819203356/http://www.ocavi.com/docs_files/file_391.pdf |archivedate=2008-08-19 |dead-url=no }}</ref> | | | | | |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|10 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17.1 |- |{{flagcountry|قازقستان}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15.23 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--ui-->16.49<!--u--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->16.33<!--d-->|| || |- |{{flagcountry|بہاماس}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14.39 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--ui-->17.96<!--u--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->15.92<!--d-->|| || |- |{{flagcountry|میکسیکو}}<ref name="paho">{{cite web |url=http://www.paho.org/English/AD/DPC/NC/violence-graphs.htm |title=Statistics on homicides, suicides, accidents, injuries, and attitudes towards violence |accessdate=2006-12-09 |publisher=Pan American health organization}}</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16.6 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16.7 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17.8 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16.7 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16.0 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15.4 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15.4 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14.6 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14.93 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--ui-->15.13<!--u--> |- |{{flagcountry|گیانا}}<ref name="un37820" /> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |- |{{flagcountry|ایکواڈور}}<ref name="paho" /> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.8 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10.8 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11.4 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12.2 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10.6 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13.4 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14.0 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12.4 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15.1 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14.8 |- |{{flagcountry|پورٹو ریکو}}<ref>{{cite web |url=http://www.fbi.gov/ucr/Cius_99/99crime/99c2_13.pdf |title=Crime Index Tabulations |accessdate=2008-08-14 |format=PDF |page=80 |publisher=Federal Bureau of Investigation |archiveurl=https://web.archive.org/web/20011130012108/http://www.fbi.gov/ucr/Cius_99/99crime/99c2_13.pdf |archivedate=2001-11-30 |dead-url=no }} {{Dead link|date=October 2010|bot=H3llBot}}</ref> | | | | | | | | | |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14.6 |- |{{flagcountry|جمہوریہ ڈومینیکن}}<ref name="ocavidr">{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_387.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en República Dominicana (1999 –2006) |accessdate=2008-08-16 |format=PDF |publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080819203354/http://www.ocavi.com/docs_files/file_387.pdf |archivedate=2008-08-19 |dead-url=no }}</ref> | | | | | | | | | |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14.39 |- |{{flagcountry|بوٹسوانا}}<ref name="winslow-interpol-بوٹسوانا">{{cite web |url=http://www-rohan.sdsu.edu/faculty/rwinslow/africa/%D8%A8%D9%88%D9%B9%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7.html |title=Comparative criminology: بوٹسوانا |accessdate=2007-12-10 |last=Jackson |first=Lorena D. |work=A comparative criminology tour of the world |publisher=San Diego State University |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226010812/http://www-rohan.sdsu.edu/faculty/rwinslow/africa/%D8%A8%D9%88%D9%B9%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7.html%0A |dead-url=yes }}</ref>|| || || || || || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12.87|| || || |- |{{flagcountry|پیراگوئے}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16.40 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->11.83<!--d--> |- |{{flagcountry|استونیا}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16.58 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->14.60<!--d--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->12.21<!--d--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--ui-->13.94<!--u--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->11.32<!--d--> |- |{{flagcountry|نکاراگوا}}<ref name="unodc">{{cite web|url=http://www.unodc.org/pdf/research/Central_America_Study_2007.pdf |title=CRIME AND DEVELOPMENT IN CENTRAL AMERICA |accessdate=2008-09-26 |format=PDF |page=53 |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime}}</ref><ref name="unodc2">{{cite web|url=http://www.unodc.org/pdf/research/Central_America_Study_2007.pdf |title=CRIME AND DEVELOPMENT IN CENTRAL AMERICA |accessdate=2008-09-26 |format=PDF |page=57 |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime}}</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |- |{{flagcountry|زیمبیا}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.02 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--ui-->10.85<!--u--> |- |{{flagcountry|پیرو}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12.52 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->12.13<!--d--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->10.28<!--d-->|| || |- |{{flagcountry|سری لنکا}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.91 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->9.70<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->9.98<!--u-->|| || |- |{{flagcountry|پاناما}}<ref name="unodc2" /><ref name="ocavipa">{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_380.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en Panamá (1999 –2006) |accessdate=2008-08-14 |format=PDF |publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080819203355/http://www.ocavi.com/docs_files/file_380.pdf |archivedate=2008-08-19 |dead-url=no }}</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|10 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.8 |- |{{flagcountry|بیلاروس}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.29 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->9.42<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->9.94<!--u--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--ui-->10.26<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->9.74<!--d--> |- |{{flagcountry|لٹویا}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11.45 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->10.76<!--d--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--ui-->11.03<!--u--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->10.21<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->9.50<!--d--> |- |{{flagcountry|یوگنڈا}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.92 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->9.15<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->9.45<!--u-->|| || |- |{{flagcountry|پاپوا نیو گنی}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10.28 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->8.99<!--d--> |- |{{flagcountry|کرغیزستان}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11.85 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->11.34<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->9.47<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->8.86<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->8.90<!--u--> |- |{{flagcountry|بارباڈوس}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.54 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->8.64<!--u--> |- |{{flagcountry|یوکرین}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.55 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->9.58<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->8.35<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->8.34<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->8.52<!--u--> |- |{{flagcountry|تھائی لینڈ}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.65 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->7.46<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->7.90<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->9.56<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->8.39<!--d--> |- |{{flagcountry|لتھووینیا}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13.51 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->10.92<!--d--> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|<!--di-->10.55<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->8.40<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->8.35<!--d--> |- |{{flagcountry|فلپائن}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.12 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->7.69<!--d--> |- |{{flagcountry|ٹرینیڈاڈ و ٹوباگو}}<ref name="TriniCrime">{{cite web |url=http://trinidad.usembassy.gov/reducing_crime_and_delinquency.html |title=SAPS: WHAT WORKS? Reducing Crime and Delinquency |accessdate=2008-02-21 |archive-date=2007-10-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071010062835/http://trinidad.usembassy.gov/reducing_crime_and_delinquency.html |dead-url=yes }} {{Dead link|date=October 2010|bot=H3llBot}}</ref>|| || || || || || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.66 |- |{{flagcountry|تاجکستان}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.27 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->7.47<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->7.63<!--u-->|| || |- |{{flagcountry|مالدووا}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.39 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->7.91<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->8.14<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->7.49<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->7.62<!--u--> |- |{{flagcountry|تنزانیہ}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.12 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->7.49<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->7.52<!--u-->|| || |- |{{flagcountry|ارجنٹائن}}<ref name="paho" /> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.83 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->8.52<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->9.15<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->7.22<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->7.29<!--u--> |- |{{flagcountry|زمبابوے}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.85 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->6.73<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->7.18<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->6.38<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->7.04<!--u--> |- |{{flagcountry|کوسٹاریکا}}<ref name="un7" /><ref name="un6" /><ref name = "unodc" /> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.45 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->5.53<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->6.06<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->6.13<!--u--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->6.57<!--u--> |- |{{flagcountry|يمن}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.70 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->6.02<!--u--> |- |{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ}}<ref name="fbi1950">{{cite web |url=http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/homicide/tables/totalstab.htm |title=Homicide victimization, 1950-2004 |accessdate=2006-12-08 |work=FBI, Uniform Crime Reports, 1950-2004 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060929071718/http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/homicide/tables/totalstab.htm |archivedate=2006-09-29 |dead-url=no }}</ref> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.22 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->7.41<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->6.80<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.3<!--un 5.19--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.7<!--un 4.55--> |- |{{flagcountry|جارجیا}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.22 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->4.98<!--d--> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--ui-->5.25<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->4.47<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->4.86<!--u--> |- |{{flagcountry|پولینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.21 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.26<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.09<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->4.83<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->4.70<!--d--> |- |{{flagcountry|انڈورہ}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.36|| |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.69|| || |- |{{flagcountry|آرمینیا}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->3.82<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->4.10<!--u--> |- |{{flagcountry|یوراگوئے}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.71 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->4.11<!--u--> |- |{{flagcountry|بلغاریہ}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.88 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->5.24<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->4.79<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->4.61<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.98<!--d--> |- |{{flagcountry|سیچیلیس}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.88 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.75<!--d--> |- |{{flagcountry|بھارت}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.03 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.98<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.90<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->3.94<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.72<!--d--> |- |{{flagcountry|آذربائیجان}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.90 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|<!--di-->5.29<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.74<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.54<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.03<!--d--> |- |{{flagcountry|پرتگال}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| |style="background:#8080ff;"|1.5 |style="background:#8080ff;"|1.5 |style="background:#8080ff;"|1.5 |style="background:#8080ff;"|1.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.11 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.94<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.83<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.41<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.99<!--d--> |- |{{flagcountry|فنلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.86 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.99<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.70<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.19<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.77<!--u--> |- |{{flagcountry|اسرائیل}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.02 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.06<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.67<!--u-->|| || |- |{{flagcountry|سلوواکیہ}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.37 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.61<!--u--> |- |{{flagcountry|ملائشیا}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#8080ff;"|1.92 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.12<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.49<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.83<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.59<!--d--> |- |{{flagcountry|شمالی آئرلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p14" /> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.12 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.48 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.80 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.46 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.22 |style="background:#8080ff;"|1.44 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.33 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.51|| || |- |{{flagcountry|مجارستان}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.89 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.66<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.85<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.86<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.50<!--d--> |- |{{flagcountry|کروشیا}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.48 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.56<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.48<!--d-->|| || |- |{{flagcountry|مالدیپ}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.82|| |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.35|| || |- |{{flagcountry|جنوبی کوریا}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#8080ff;"|1.31 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.40<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.56<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.10<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.12<!--u--> |- |{{flagcountry|چین}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.27 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.09<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.12<!--u-->|| || |- |{{flagcountry|رومانیہ}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.34 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.19<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->3.07<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.49<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.07<!--d--> |- |{{flagcountry|ٹونگا}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.06 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.05<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.04<!--d-->|| || |- |{{flagcountry|موریشس}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.23 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->3.00<!--u--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->2.09<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--ui-->2.67<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.96<!--d--> |- |{{flagcountry|مقدونیہ}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.38 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.88<!--d--> |- |{{flagcountry|آسٹریلیا}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#8080ff;"|1.7 |style="background:#8080ff;"|1.7 |style="background:#8080ff;"|1.8 |style="background:#8080ff;"|1.80 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.70<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.73<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.52<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.81<!--u--> |- |{{flagcountry|آسٹریا}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.6 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.5 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#8080ff;"|1.8|| || |- |{{flagcountry|سکاٹ لینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p13" /> |style="background:#8080ff;"|1.53 |style="background:#8080ff;"|1.57 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.56 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.23 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.10 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.57 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.32 |style="background:#8080ff;"|1.72|| || |- |{{flagcountry|چیک جمہوریہ}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| |style="background:#8080ff;"|1.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#8080ff;"|1.70 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.68<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.81<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.69<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.67<!--d--> |- |{{flagcountry|فرانس}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.6 |style="background:#8080ff;"|1.65 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.63<!--d--> |- |{{flagcountry|چلی}}<ref name="paho" /> |style="background:#8080ff;"|2.7 |style="background:#8080ff;"|2.9 |style="background:#8080ff;"|2.5 |style="background:#8080ff;"|2.2 |style="background:#8080ff;"|2.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.09 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->4.88<!--d--> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|<!--di-->4.68<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.52<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.60<!--u--> |- |{{flagcountry|فجی}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.02 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.62<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.60<!--d-->|| || |- |{{flagcountry|کینیڈا}}<ref name="cfc1987">{{cite web |url=http://www.cfc-ccaf.gc.ca/pol-leg/res-eval/other_docs/factsheets/canus/default_e.asp |title=Firearm crimes, کینیڈا vs. U.S. |accessdate=2006-12-09 |author=Kwing Hung |date=1998-05-13 |work=Comparison of homicides, U.S. and کینیڈا, 1987-1996 |publisher=کینیڈا Firearms Centre |archive-date=2006-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061021140234/http://www.cfc-ccaf.gc.ca/pol-leg/res-eval/other_docs/factsheets/canus/default_e.asp |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.82 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.92<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.73<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.68<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.58<!--d--> |- |{{flagcountry|نیدرلینڈز}}<ref name="richards-1999-056-p38" /><ref name="nl1992">{{cite web |url=http://www.cbs.nl/nl-nl/menu/themas/mens-maatschappij/rechtsbescherming-veiligheid/publicaties/artikelen/archief/2004/moord-en-doodslag-in-nederland-19922001.htm |title=Moord en doodslag in Nederland, 1992–2001 |accessdate=2006-12-08 |last=Nieuwbeerta |first=Paul |coauthors=Gerlof Leistra |format=PDF |publisher=Centraal bureau voor de statistiek |page=26 |language=Dutch |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226010823/https://www.cbs.nl/nl-nl/menu/themas/mens-maatschappij/rechtsbescherming-veiligheid/publicaties/artikelen/archief/2004/moord-en-doodslag-in-nederland-19922001.htm%20%0A%20 |dead-url=yes }} {{Dead link|date=October 2010|bot=H3llBot}}</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.73 |style="background:#8080ff;"|1.79 |style="background:#8080ff;"|1.58 |style="background:#8080ff;"|1.83 |style="background:#8080ff;"|1.65 |style="background:#8080ff;"|1.81 |style="background:#8080ff;"|1.51 |style="background:#8080ff;"|1.50 |- |{{flagcountry|یونان}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.44 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.61<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.93<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.68<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.48<!--d--> |- |{{flagcountry|England}}, {{flagcountry|Wales}}<ref name="richards-1999-056-p11" /> |style="background:#8080ff;"|1.09 |style="background:#8080ff;"|1.22 |style="background:#8080ff;"|1.13 |style="background:#8080ff;"|1.10 |style="background:#8080ff;"|1.22 |style="background:#8080ff;"|1.28 |style="background:#8080ff;"|1.12 |style="background:#8080ff;"|1.24 |style="background:#8080ff;"|1.43 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.45<!--u--> |- |{{flagcountry|بیلجیم}}<ref name="richards-1999-056-p38" />|| |style="background:#8080ff;"|1.4|| || |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.40 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.18<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.42<!--u-->|| || |- |{{flagcountry|اطالیہ}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#8080ff;"|1.8 |style="background:#8080ff;"|1.77 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.66<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.52<!--d--> |style="background:#8080ff;"|1.52 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.40<!--d--> |- |{{flagcountry|سلووینیا}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.21 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.91<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.81<!--d--> |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.71<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.26<!--u--> |- |{{flagcountry|سوئٹزرلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.4|| |style="background:#8080ff;"|1.6|| |style="background:#8080ff;"|1.16 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.17<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.23<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.07<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.25<!--u--> |- |{{flagcountry|جرمنی}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.7 |style="background:#8080ff;"|1.68 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.53<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.44<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.19<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.22<!--u--> |- |{{flagcountry|ہسپانیہ}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#c0c0ff;"|0.62 |style="background:#c0c0ff;"|0.62 |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.54<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.18<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.16<!--d--> |- |{{flagcountry|تونس}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.87 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.07<!--u--> |- |style="width:200px"|{{flagcountry|جاپان|}} <ref name="jpstatyb2"/><ref name="jpstatyb25"/><ref name="jpcrime07"/><ref name="jpcrimewp"/><ref name="jpcrimewp2"/> |style="background:#c0c0ff;"|0.98 |style="background:#c0c0ff;"|0.99 |style="background:#c0c0ff;"|0.99 |style="background:#8080ff;"|1.02 |style="background:#8080ff;"|1.02 |style="background:#c0c0ff;"|0.97 |style="background:#8080ff;"|1.02 |style="background:#8080ff;"|1.10 |style="background:#8080ff;"|1.00 |style="background:#8080ff;"|1.06 |- |{{flagcountry|نیوزی لینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#8080ff;"|1.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#8080ff;"|1.09 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.29<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.60<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.19<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.05<!--d--> |- |{{flag|جمہوریہ آئرلینڈ}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#c0c0ff;"|0.6 |style="background:#c0c0ff;"|0.6 |style="background:#c0c0ff;"|0.6 |style="background:#c0c0ff;"|0.6 |style="background:#c0c0ff;"|0.7 |style="background:#8080ff;"|1.19 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.16<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.04<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.02<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.01<!--d--> |- |{{flagcountry|سنگاپور}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#8080ff;"|1.71 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.02<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.26<!--u--> |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.94<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.01<!--u--> |- |{{flagcountry|انڈونیشیا}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.86 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.01<!--u--> |- |{{flagcountry|ڈنمارک}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#8080ff;"|1.4 |style="background:#8080ff;"|1.3 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.5 |style="background:#8080ff;"|1.15 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.31<!--u--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.67<!--u--> |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.92<!--d--> |style="background:#c0c0ff;"|<!--ui-->0.98<!--u--> |- |{{flagcountry|بحرین}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.87 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.34<!--u--> |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.97<!--d-->|| || |- |{{flagcountry|اردن}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.83 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.04<!--u--> |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.95<!--d-->|| || |- |{{flagcountry|کویت}}<ref name="un6" />|| || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.94|| || || |- |{{flagcountry|ہانگ کانگ}}<ref name="un7" /><ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#8080ff;"|1.19 |style="background:#8080ff;"|<!--di-->1.16<!--d--> |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.54<!--u--> |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.95<!--d--> |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.86<!--d--> |- |{{flagcountry|سعودی عرب}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.47 |style="background:#c0c0ff;"|<!--ui-->0.85<!--u--> |- |{{flagcountry|ناروے}}<ref name="richards-1999-056-p38" /> |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.2 |style="background:#8080ff;"|1.1 |style="background:#8080ff;"|1.0 |style="background:#c0c0ff;"|0.8 |style="background:#c0c0ff;"|0.99 |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.98<!--d--> |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.86<!--d--> |style="background:#c0c0ff;"|0.86 |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.83<!--d--> |- |{{flagcountry|قبرص}}<ref name="un6" />|| || || || || |style="background:#8080ff;"|1.23 |style="background:#8080ff;"|<!--ui-->1.35<!--u--> |style="background:#c0c0ff;"|<!--di-->0.80<!--d-->|| || |- |{{flagcountry|آئس لینڈ}}<ref name="un7" />|| || || || || || || || || |style="background:#c0c0ff;"|0.72 |} ==2000== {| class="wikitable sortable" !ملک!!2000!!2001!!2002!!2003!!2004!!2005!!2006!!2007!!2008!!2009 |- |{{flagcountry|ایل سیلواڈور}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|60 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|60 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|47 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|56 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|65 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|62 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|65 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|57 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|52 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|71 |- |{{flagcountry|ہونڈوراس}}<ref>{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_384.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en ہونڈوراس (1999–2006) |accessdate=2007-12-26 |format=PDF |publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080228023754/http://www.ocavi.com/docs_files/file_384.pdf |archivedate=2008-02-28 |dead-url=no }}</ref><ref name="laprensagrafica" /><ref name="iudpas"/> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|50 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|54 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|56 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|34 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|32 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|35 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|43 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|50 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|58 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|67 |- |{{flagcountry|جمیکا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|34 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|44 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|40 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|55 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|62 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|50 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|58 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|60 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|62 |- |{{flagcountry|گوئٹے مالا}}<ref name="laprensagrafica" /><ref>{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_385.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en گوئٹے مالا (1999–2006) |accessdate=2007-12-26 |format=PDF |publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080228023753/http://www.ocavi.com/docs_files/file_385.pdf |archivedate=2008-02-28 |dead-url=no }}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|26 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|35 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|36 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|42 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|45 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|45 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|49 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|52 |- |{{flagcountry|سینٹ کیٹز}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|34 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|32 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|45 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|52 |- |{{flagcountry|وینزویلا}}<ref name="derechos"/> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|33 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|32 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|38 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|44 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|45 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|48 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|52 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|49 |- |{{flagcountry|ٹرینیڈاڈ و ٹوباگو}}<ref name="ttcrime"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|20 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|33 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|33 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|46 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|43 |- |{{flagcountry|کولمبیا}}<ref name="چلیprovinces">{{cite web |url=http://www.guncite.com/%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%85%D8%A8%DB%8C%D8%A7n_crime_rpt_2005 |title=کولمبیاn National Police crime report 2005 |accessdate=2006-12-23 |format=PDF |pages=4, 47–48 |publisher=کولمبیاn National Police |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226010827/https://guncite.com/%da%a9%d9%88%d9%84%d9%85%d8%a8%db%8c%d8%a7n_crime_rpt_2005%20 |dead-url=yes }}</ref><ref name="medicinalegal"/> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|64 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|64 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|67 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|52 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|45 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|39 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|34 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|39 |- |{{flagcountry|جنوبی افریقہ}}<ref>{{cite web |url=http://www.issafrica.org/CJM/stats0903/murder.htm |title=Murder in the RSA for the period January to December 1994-2002 |accessdate=2007-10-13 |publisher=Institute for Security Studies |archive-date=2007-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927192342/http://www.issafrica.org/CJM/stats0903/murder.htm |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.saps.gov.za/statistics/reports/crimestats/2010/categories/murder.pdf |title=Murder in RSA for April to March 2003/2004 to 2009/2010 |accessdate=2010-09-22 |format=PDF |publisher=جنوبی افریقہn Police Service |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110125032203/http://www.saps.gov.za/statistics/reports/crimestats/2010/categories/murder.pdf |archivedate=2011-01-25 |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|50 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|48 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|48 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|43 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|40 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|40 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|41 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|39 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|34 |- |{{flagcountry|بیلیز}}<ref name="laprensagrafica" /><ref>{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_391.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en Belice (1999–2006) |accessdate=2008-08-14 |format=PDF |publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080819203356/http://www.ocavi.com/docs_files/file_391.pdf |archivedate=2008-08-19 |dead-url=no }}</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|33 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|29 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|30 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|33 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|32 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|29 |- |{{flagcountry|بہاماس}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|24 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |- |{{flagcountry|جمہوریہ ڈومینیکن}}<ref name="ocavidr"/><ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|26 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|24 |- |{{flagcountry|پاناما}}<ref name="laprensagrafica" /><ref>{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_380.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en Panamá (1999 –2006) |accessdate=2008-08-14 |format=PDF |publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080819203355/http://www.ocavi.com/docs_files/file_380.pdf |archivedate=2008-08-19 |dead-url=no }}</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|20 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|24 |- |{{flagcountry|برازیل}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|30 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|32 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|33 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|29 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|29 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|30 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23 |- |{{flagcountry|سینٹ لوسیا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|26 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23 |- |{{flagcountry|ڈومینیکا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#8080ff;"|1.44 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.3 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |- |{{flagcountry|ایکواڈور}}<ref name="unodcstat"/><ref name="ایکواڈور09">{{Cite web |title=ONU denuncia fuerte aumento de homicidios e impunidad en ایکواڈور |url=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gZK-OYYamYXmFQOrCvfdjblsx5EA |access-date=2012-01-03 |archive-date=2012-01-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120103053351/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gZK-OYYamYXmFQOrCvfdjblsx5EA |dead-url=no }}</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |- |{{flagcountry|سینٹ وینسینٹ و گریناڈائنز}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|33 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |- |{{flagcountry|گیانا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|28 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|19 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|21 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |- |{{flagcountry|میکسیکو}}<ref name="icesi"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |- |{{flagcountry|روس}}<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/2008/demo/osn/05-07.htm Mortality rate for the main categories of causes of death in روس 1992-2007] [[Goskomstat|Rosstat]] Retrieved on Feb 04, 2010</ref><ref>[http://www.gks.ru/free_doc/2009/demo/edn12-09.htm Demographic statistics for the روسn Federation in 2009] [[Goskomstat|Rosstat]] Retrieved on July 24, 2009</ref><ref name="روس2010">{{cite web|url=http://translate.google.com/translate?hl=en&sl=ru&u=http://www.gks.ru/free_doc/2010/demo/edn12-10.htm&ei=ZkKjTdS9CI6-tgfPz7WGAw&sa=X&oi=translate&ct=result&resnum=1&ved=0CB0Q7gEwAA&prev=/search%3Fq%3Dhttp://www.gks.ru/free_doc/2010/demo/edn12-10.htm%26hl%3Den%26sa%3DG%26biw%3D1440%26bih%3D703%26prmd%3Divns |title=Vital statistics by the Subjects of the روسn Federation |accessdate=2011-04-03 |publisher=Rosstat}}</ref><ref>http://www.gks.ru/bgd/free/b11_00/IssWWW.exe/Stg/dk10/8-0.htm</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|28 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|30 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|29 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|27 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|20 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |- |{{flagcountry|نکاراگوا}}<ref name="unodcstat"/><ref name="laprensagrafica" /><ref>{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_383.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en نکاراگوا (1999–2006) |accessdate=2008-12-29 |format=PDF |publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090207034553/http://www.ocavi.com/docs_files/file_383.pdf |archivedate=2009-02-07 |dead-url=no }}</ref> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.4 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |- |{{flagcountry|پیراگوئے}}<ref name="un7"/><ref name="un10">{{cite web|url=http://www.unodc.org/unodc/en/data-and-analysis/Tenth-United-Nations-Survey-on-Crime-Trends-and-the-Operations-of-Criminal-Justice-Systems.html|title=The Tenth United Nations Survey of Crime Trends and Operations of Criminal Justice Systems |accessdate=2009-08-25|publisher=United Nations Office on Drugs and Crime}}</ref><ref name="unodc0310"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 | | |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 | | |- |{{flagcountry|کوسٹاریکا}}<ref name="unodcstat"/><ref name="laprensagrafica" /><ref>{{cite web |url=http://www.ocavi.com/docs_files/file_382.pdf |title=Número de Víctimas y Tasas de Homicidios Dolosos en کوسٹاریکا (1999–2006) |accessdate=2008-08-16 |format=PDF |publisher=Observatorio Centroamericano sobre Violencia |language=Spanish |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080819203353/http://www.ocavi.com/docs_files/file_382.pdf |archivedate=2008-08-19 |dead-url=no }}</ref> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.3 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |- |{{flagcountry|قازقستان}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 | |- |{{flagcountry|یوگنڈا}}<ref name="unodc0310"/><ref name="un9"/> | | | |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.7 | |- |{{flagcountry|انڈونیشیا}}<ref name="unodcstat"/><ref name="unodc0310"/> | | | | |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.9 | | | |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.1 | |- |{{flagcountry|کرغیزستان}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.9 |- |{{flagcountry|منگولیا}}<ref name="unodcstat"/><ref name="un10"/><ref name="unodc0310"/><ref name="un9"/> | | | |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.6 |- |{{flagcountry|پاکستان}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff"|6.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff"|6.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff"|6.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff"|6.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff"|6.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff"|6.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff"|6.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff"|6.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff"|7.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff"|7.3 |- |{{flagcountry|استونیا}}<ref name="euro1"/><ref name="ee-stat"/> |style="background:#000090;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000090;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000090;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000090;color:#ffffff;"|14 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.4 |style="background:#000090;color:#ffffff;"|12 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.1 |- |{{flagcountry|بارباڈوس}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.3 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.2 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.0 |- |{{flagcountry|بولیویا}}<ref name="unodcstat"/> | | | | | |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.9 |- |{{flagcountry|یوراگوئے}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.8 |- |{{flagcountry|گریناڈا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|15 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.9 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.9 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.7 |- |{{flagcountry|مالدووا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000090;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000090;color:#ffffff;"|10 |style="background:#000090;color:#ffffff;"|10 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.7 |- |{{flagcountry|لتھووینیا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.9 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.6 |- |{{flagcountry|فلپائن}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.4 |- |{{flagcountry|تھائی لینڈ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.4 |- |{{flagcountry|یوکرین}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.8 |style="background:#000090;color:#ffffff;"|10.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.4 |- |{{flagcountry|پیرو}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 | |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.2 |- |{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ}}<ref>{{cite web|url=http://www2.fbi.gov/ucr/cius2009/data/table_01.html |title=Crime in the ریاستہائے متحدہ امریکہ by Volume and Rate per 100,000 Inhabitants, 1989–2009 |accessdate=2011-02-15 |date=2009-09 |work=Crime in the ریاستہائے متحدہ امریکہ 2009 |publisher=Department of Justice — Federal Bureau of Investigation (ریاستہائے متحدہ امریکہ)}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/compendia/statab/2010/tables/10s0301.pdf|title=Table 301. Homicide Trends: 1980 to 2005|accessdate=20 November 2010}}</ref> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.0 |- |{{flagcountry|بیلاروس}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.9 |- |{{flagcountry|لٹویا}}<ref name="لٹویا"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.8 |- |{{flagcountry|جارجیا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.7 |- |{{flagcountry|کیوبا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 | |- |{{flagcountry|سری لنکا}}<ref name="unodcstat"/><ref name="unodc0310"/><ref name="un9"/> | | | |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.3 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.4 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |- |{{flagcountry|سرینام}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|17 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|14 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |- |{{flagcountry|ترکمانستان}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.7 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.4 | | | |- |{{flagcountry|موریشس}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.2 |- |{{flagcountry|يمن}}<ref name="un7"/><ref name="unodc0310"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.0 | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.0 | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.0 |- |{{flagcountry|مونٹینیگرو}}<ref name="euro2"/><ref name="euro3"/> | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.0 |style="background:#8080ff;"|1.62 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.8 |- |{{flagcountry|ترکی}}<ref name="euro1"/><ref name="euro2"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.1 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.8 | |- |{{flagcountry|تائیوان}}<ref name="تائیوان"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.6 |- |{{flagcountry|کمبوڈیا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.4 | | | | |- |{{flagcountry|بھارت}}<ref name="unodcstat"/><ref>[http://ncrb.nic.in/crimeinبھارت.htm Crime in بھارت]</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.4 |- |{{flagcountry|ارجنٹائن}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.2 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.6 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.9 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.5 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.4 |- |{{flagcountry|چلی}}<ref name="undata"/> | | | | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.7 |- |{{flagcountry|کوسووہ}}<ref name="euro3"/> | | | | | | | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |- |{{flagcountry|ازبکستان}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 | |- |{{flagcountry|ایران}}<ref name="unodcstat"/><ref name="un9">{{cite web |url=http://www.unodc.org/pdf/research/9th_survey/CTS9ByIndicatorExtract.pdf |title=Ninth United Nations survey of crime trends and operations of criminal justice systems |accessdate=2006-12-01 |format=PDF |publisher=United Nations Office on drugs and crime |pages=1–9 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200613095304/http://www.unodc.org/pdf/research/9th_survey/CTS9ByIndicatorExtract.pdf |archivedate=2020-06-13 |dead-url= }}</ref> | | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 | | | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |- |{{flagcountry|البانیہ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|9.0 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.8 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 | |- |{{flagcountry|لیبیا}}<ref name="unodc0310"/> | | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 | | | | | |- |{{flagcountry|جنوبی کوریا}}<ref name="unodcstat"/><ref>{{cite web|title=Status for occurrence and arrest of 5 major crimes|url=http://www.police.go.kr/eng/index.jsp}}</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |- |{{flagcountry|فجی}}<ref name="unodc0310"/> | | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 | | | | | |- |{{flagcountry|لیختینستائن}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |- |{{flagcountry|نیپال}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |- |{{flagcountry|بنگلہ دیش}}<ref name="بنگلہ دیش"/> | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |- |{{flagcountry|مالدیپ}}<ref name="unodc0310"/><ref name="un9"/><ref name="un8">{{cite web |url=http://www.unodc.org/pdf/crime/eighthsurvey/8sv.pdf |title=Eighth United Nations survey of crime trends and operations of criminal justice systems, covering the period 2001 - 2002 |accessdate=2006-12-02 |format=PDF |publisher=United Nations Office on drugs and crime division for policy analysis and public affairs |pages=28–29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060423044155/http://www.unodc.org/pdf/crime/eighthsurvey/8sv.pdf |archivedate=2006-04-23 |dead-url=no }}</ref> | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#8080ff;"|1.28 |style="background:#8080ff;"|1.73 | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 | |- |{{flagcountry|شام}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |- |{{flagcountry|فنلینڈ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |- |{{flagcountry|ملائشیا}}<ref name="un7"/><ref name="un10"/><ref name="unodc0310"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 | | | |- |{{flagcountry|آرمینیا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#8080ff;"|1.79 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |- |{{flagcountry|نیوزی لینڈ}}<ref name="nzl"/> |style="background:#8080ff;"|1.63 |style="background:#8080ff;"|1.55 |style="background:#8080ff;"|1.87 |style="background:#8080ff;"|1.61 |style="background:#8080ff;"|1.47 |style="background:#8080ff;"|1.77 |style="background:#8080ff;"|1.53 |style="background:#8080ff;"|1.54 |style="background:#8080ff;"|1.55 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |- |{{flagcountry|سربیا}}<ref name="unodcstat"/><ref name="euro3"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#8080ff;"|1.59 |style="background:#8080ff;"|1.89 |style="background:#8080ff;"|1.76 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |- |{{flagcountry|آذربائیجان}}<ref name="un7"/><ref name="unodcstat"/><ref name="unodc0310"/><ref name="un9"/><ref name="un8"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 | |- |{{flagcountry|اسرائیل}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#8080ff;"|1.94 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |- |{{flagcountry|قبرص}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#8080ff;"|1.16 |style="background:#8080ff;"|1.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.43 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.57 |style="background:#8080ff;"|1.41 |style="background:#8080ff;"|1.14 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |- |{{flagcountry|رومانیہ}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.93 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#8080ff;"|1.96 |- |{{flagcountry|بلغاریہ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#8080ff;"|1.91 |- |{{flagcountry|ویتنام}}<ref name="unodc0310"/> | | | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.8 |style="background:#8080ff;"|1.72 |style="background:#8080ff;"|1.85 | | |style="background:#8080ff;"|1.85 |- |{{flagcountry|کینیڈا}}<ref>{{cite web|url=http://www41.statcan.gc.ca/2007/2693/grafx/htm/ceb2693_000_2-eng.htm#table|title=Homicides in کینیڈا|work=[[Statistics کینیڈا]]|date=2007-09-07|accessdate=2011-07-21|archive-date=2012-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120328015059/http://www41.statcan.gc.ca/2007/2693/grafx/htm/ceb2693_000_2-eng.htm#table|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statcan.gc.ca/daily-quotidien/081023/t081023a-eng.htm|title=Homicides by province/territory |work=[[Statistics کینیڈا]]|date=2008-10-23|accessdate=2009-07-17}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statcan.gc.ca/daily-quotidien/091028/dq091028a-eng.htm|title=Homicide in کینیڈا |work=[[Statistics کینیڈا]]|date=2009-10-28|accessdate=2009-10-28}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statcan.gc.ca/daily-quotidien/101026/dq101026a-eng.htm|title=Homicide in کینیڈا |work=[[Statistics کینیڈا]]|date=2010-10-26|accessdate=2010-11-11}}</ref> |style="background:#8080ff;"|1.78 |style="background:#8080ff;"|1.78 |style="background:#8080ff;"|1.86 |style="background:#8080ff;"|1.74 |style="background:#8080ff;"|1.95 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.05 |style="background:#8080ff;"|1.86 |style="background:#8080ff;"|1.80 |style="background:#8080ff;"|1.83 |style="background:#8080ff;"|1.81 |- |{{flagcountry|بوسنیا و ہرزیگووینا}}<ref name="euro3"/><ref name="undata"/> | | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.9 |style="background:#8080ff;"|1.80 |style="background:#8080ff;"|1.85 |style="background:#8080ff;"|1.93 |style="background:#8080ff;"|1.72 |style="background:#8080ff;"|1.80 |style="background:#8080ff;"|1.76 |- |{{flagcountry|تاجکستان}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.9 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#8080ff;"|1.76 | |- |{{flagcountry|مقدونیہ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#8080ff;"|1.75 |style="background:#8080ff;"|1.75 |- |{{flagcountry|بیلجیم}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.87 |style="background:#8080ff;"|1.74 |- |{{flagcountry|چیک جمہوریہ}}<ref name="euro2"/><ref name="Statistika ministerstva vnitra České republiky">{{cite web|url=http://www.policie.cz/clanek/statisticke-prehledy-kriminality-327216.aspx|year=2010|title=Statistické přehledy kriminality|work=Ministerstvo vnitra ČR|access-date=2018-01-02|archive-date=2018-12-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226010728/https://www.policie.cz/clanek/statisticke-prehledy-kriminality-327216.aspx|dead-url=yes}}</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#8080ff;"|1.82 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#8080ff;"|1.90 |style="background:#8080ff;"|1.94 |style="background:#8080ff;"|1.74 |- |{{flagcountry|اردن}}<ref name="undata">{{Cite web |title=Intentional homicide rate per 100,000 population. UN |url=http://data.un.org/Data.aspx?d=UNODC&f=tableCode:1&c=2,3,5,7,9,11,12&s=countryName:asc,yr:desc&v=1 |access-date=2018-01-02 |archive-date=2012-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120612232155/http://data.un.org/Data.aspx?d=UNODC&f=tableCode:1&c=2,3,5,7,9,11,12&s=countryName:asc,yr:desc&v=1 |dead-url=yes }}</ref> | | | |style="background:#8080ff;"|1.91 |style="background:#8080ff;"|1.83 |style="background:#8080ff;"|1.20 |style="background:#8080ff;"|1.74 | | | |- |{{flagcountry|میانمار}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.78 |style="background:#8080ff;"|1.67 |style="background:#8080ff;"|1.61 |style="background:#8080ff;"|1.46 |style="background:#8080ff;"|1.67 |style="background:#8080ff;"|1.60 | | |- |{{flagcountry|سلوواکیہ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.7 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#8080ff;"|1.96 |style="background:#8080ff;"|1.64 |style="background:#8080ff;"|1.64 |style="background:#8080ff;"|1.73 |style="background:#8080ff;"|1.54 |- |{{flagcountry|مجارستان}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#8080ff;"|1.63 |style="background:#8080ff;"|1.73 |style="background:#8080ff;"|1.53 |style="background:#8080ff;"|1.47 |style="background:#8080ff;"|1.39 |- |{{flagcountry|کویت}}<ref name="unodc0310"/><ref name="un8"/> | |style="background:#8080ff;"|1.71 |style="background:#c0c0ff;"|0.99 |style="background:#8080ff;"|1.15 |style="background:#8080ff;"|1.38 | | | | | |- |{{flagcountry|مراکش}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#8080ff;"|1.60 |style="background:#8080ff;"|1.86 |style="background:#8080ff;"|1.57 |style="background:#8080ff;"|1.71 |style="background:#8080ff;"|1.56 |style="background:#8080ff;"|1.54 |style="background:#8080ff;"|1.62 |style="background:#8080ff;"|1.67 |style="background:#8080ff;"|1.36 |style="background:#8080ff;"|1.37 |- |{{flagcountry|یونان}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#c0c0ff;"|0.98 |style="background:#c0c0ff;"|0.91 |style="background:#c0c0ff;"|0.65 |style="background:#8080ff;"|1.03 |style="background:#c0c0ff;"|0.84 |style="background:#c0c0ff;"|0.96 |style="background:#c0c0ff;"|0.74 |style="background:#8080ff;"|1.03 |style="background:#8080ff;"|1.21 |style="background:#8080ff;"|1.35 |- |{{flag|جمہوریہ آئرلینڈ}}<ref name="euro1"/><ref name="جمہوریہ آئرلینڈ"/> |style="background:#8080ff;"|1.48 |style="background:#8080ff;"|1.51 |style="background:#8080ff;"|1.51 |style="background:#8080ff;"|1.31 |style="background:#8080ff;"|1.12 |style="background:#8080ff;"|1.58 |style="background:#8080ff;"|1.66 |style="background:#8080ff;"|1.97 |style="background:#8080ff;"|1.25 |style="background:#8080ff;"|1.35 |- |{{flagcountry|آسٹریلیا}}<ref name="آسٹریلیا2009">[http://www.ausstats.abs.gov.au/ausstats/subscriber.nsf/0/990A014955F3818DCA2577360017E331/$File/45100_2009.pdf Recorded Crime - Victims آسٹریلیا 2009] p. 15</ref> |style="background:#8080ff;"|1.89 |style="background:#8080ff;"|1.79 |style="background:#8080ff;"|1.86 |style="background:#8080ff;"|1.71 |style="background:#8080ff;"|1.50 |style="background:#8080ff;"|1.48 |style="background:#8080ff;"|1.56 |style="background:#8080ff;"|1.35 |style="background:#8080ff;"|1.37 |style="background:#8080ff;"|1.34 |- |{{flagcountry|انڈورہ}}<ref name="unodc0310">[http://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/Crime-statistics/Pivot_by_ملک.20100201.xls Homicide statistics, Trends (2003-2008)] UNODC. Retrieved on 2011-01-23.</ref> | | | | |style="background:#8080ff;"|1.30 | | | | | |- |{{flagcountry|پولینڈ}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.87 |style="background:#8080ff;"|1.72 |style="background:#8080ff;"|1.64 |style="background:#8080ff;"|1.45 |style="background:#8080ff;"|1.28 |style="background:#8080ff;"|1.38 |style="background:#8080ff;"|1.21 |style="background:#8080ff;"|1.29 |- |{{flagcountry|مصر}}<ref name="unodcstat"/> | | | |style="background:#c0c0ff;"|0.66 |style="background:#c0c0ff;"|0.44 |style="background:#c0c0ff;"|0.70 |style="background:#c0c0ff;"|0.39 |style="background:#c0c0ff;"|0.87 |style="background:#8080ff;"|1.01 |style="background:#8080ff;"|1.24 |- |{{flagcountry|پرتگال}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#8080ff;"|1.12 |style="background:#8080ff;"|1.01 |style="background:#8080ff;"|1.14 |style="background:#8080ff;"|1.42 |style="background:#8080ff;"|1.37 |style="background:#8080ff;"|1.28 |style="background:#8080ff;"|1.47 |style="background:#8080ff;"|1.74 |style="background:#8080ff;"|1.17 |style="background:#8080ff;"|1.22 |- |{{flagcountry|بھوٹان}}<ref name="unodcstat"/><ref>{{Cite web |title=Statistical Yearbook of بھوٹان 2010 |url=http://www.nsb.gov.bt/pub/syb/syb2010.pdf |access-date=2011-08-25 |archive-date=2011-08-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110825200300/http://www.nsb.gov.bt/pub/syb/syb2010.pdf |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#c0c0ff;"|0.80 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.3 |style="background:#8080ff;"|1.67 |style="background:#8080ff;"|1.33 |style="background:#8080ff;"|1.16 |style="background:#8080ff;"|1.00 |style="background:#8080ff;"|1.17 |- |{{flagcountry|برطانیہ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#8080ff;"|1.71 |style="background:#8080ff;"|1.79 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#8080ff;"|1.75 |style="background:#8080ff;"|1.60 |style="background:#8080ff;"|1.38 |style="background:#8080ff;"|1.42 |style="background:#8080ff;"|1.46 |style="background:#8080ff;"|1.26 |style="background:#8080ff;"|1.17 |- |{{flagcountry|چین}}<ref name="unodcstat"/> | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.0 |style="background:#8080ff;"|1.89 |style="background:#8080ff;"|1.90 |style="background:#8080ff;"|1.59 |style="background:#8080ff;"|1.37 |style="background:#8080ff;"|1.22 |style="background:#8080ff;"|1.12 | |- |{{flagcountry|کروشیا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#8080ff;"|1.85 |style="background:#8080ff;"|1.79 |style="background:#8080ff;"|1.55 |style="background:#8080ff;"|1.87 |style="background:#8080ff;"|1.53 |style="background:#8080ff;"|1.67 |style="background:#8080ff;"|1.40 |style="background:#8080ff;"|1.61 |style="background:#8080ff;"|1.11 |- |{{flagcountry|فرانس}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#8080ff;"|1.74 |style="background:#8080ff;"|1.72 |style="background:#8080ff;"|1.82 |style="background:#8080ff;"|1.60 |style="background:#8080ff;"|1.59 |style="background:#8080ff;"|1.55 |style="background:#8080ff;"|1.40 |style="background:#8080ff;"|1.30 |style="background:#8080ff;"|1.31 |style="background:#8080ff;"|1.09 |- |{{flagcountry|سعودی عرب}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#c0c0ff;"|0.86 |style="background:#8080ff;"|1.11 |style="background:#8080ff;"|1.33 |style="background:#8080ff;"|1.12 |style="background:#8080ff;"|1.30 |style="background:#8080ff;"|1.24 |style="background:#8080ff;"|1.03 |style="background:#8080ff;"|1.04 | | |- |{{flagcountry|ڈنمارک}}<ref name="euro1"/><ref name="euro2"/><ref name="ڈنمارک"/> |style="background:#8080ff;"|1.48 |style="background:#8080ff;"|1.16 |style="background:#8080ff;"|1.08 |style="background:#8080ff;"|1.52 |style="background:#8080ff;"|1.11 |style="background:#8080ff;"|1.29 |style="background:#c0c0ff;"|0.83 |style="background:#c0c0ff;"|0.84 |style="background:#c0c0ff;"|0.97 |style="background:#8080ff;"|1.01 |- |{{flagcountry|لکسمبرگ}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#c0c0ff;"|0.92 |style="background:#8080ff;"|1.37 |style="background:#c0c0ff;"|0.90 |style="background:#c0c0ff;"|0.70 |style="background:#c0c0ff;"|0.44 |style="background:#c0c0ff;"|0.87 |style="background:#8080ff;"|1.92 |style="background:#8080ff;"|1.47 |style="background:#8080ff;"|1.45 |style="background:#8080ff;"|1.01 |- |{{flagcountry|سویڈن}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#8080ff;"|1.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.95 |style="background:#8080ff;"|1.11 |style="background:#c0c0ff;"|0.93 |style="background:#8080ff;"|1.21 |style="background:#c0c0ff;"|0.90 |style="background:#8080ff;"|1.03 |style="background:#8080ff;"|1.25 |style="background:#c0c0ff;"|0.89 |style="background:#c0c0ff;"|0.99 |- |{{flagcountry|اطالیہ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#8080ff;"|1.31 |style="background:#8080ff;"|1.24 |style="background:#8080ff;"|1.12 |style="background:#8080ff;"|1.24 |style="background:#8080ff;"|1.23 |style="background:#8080ff;"|1.04 |style="background:#8080ff;"|1.06 |style="background:#8080ff;"|1.06 |style="background:#8080ff;"|1.03 |style="background:#c0c0ff;"|0.98 |- |{{flagcountry|مالٹا}}<ref name="euro1">{{cite web |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-07-015/EN/KS-SF-07-015-EN.PDF |title=Crime and Criminal Justice (report 2007) |accessdate=2012-01-20 |last= |first= |format=PDF |publisher=Eurostat |page=4 |language=}}</ref><ref name="euro2">{{cite web |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-10-058/EN/KS-SF-10-058-EN.PDF |title=Crime and Criminal Justice (report 2010) |accessdate=2012-01-20 |last= |first= |format=PDF |publisher=Eurostat |page=7 |language=}}</ref><ref name="euro3">{{cite web |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-12-006/EN/KS-SF-12-006-EN.PDF |title=Crime and Criminal Justice (report 2012) |accessdate=2012-01-20 |last= |first= |format=PDF |publisher=Eurostat |page=8 |language=}}</ref> |style="background:#8080ff;"|1.05 |style="background:#8080ff;"|1.28 |style="background:#8080ff;"|1.27 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#8080ff;"|1.75 |style="background:#c0c0ff;"|0.99 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.98 |style="background:#8080ff;"|1.46 |style="background:#c0c0ff;"|0.97 |- |{{flagcountry|نیدرلینڈز}}<ref>[http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLEN&PA=7052eng&D1=89,92&D2=0&D3=0&D4=31-40&LA=EN&HDR=G3,G1,G2&STB=T&VW=T Dutch homicide statistic 2000-2009]</ref> |style="background:#8080ff;"|1.13 |style="background:#8080ff;"|1.26 |style="background:#8080ff;"|1.21 |style="background:#8080ff;"|1.25 |style="background:#8080ff;"|1.17 |style="background:#8080ff;"|1.07 |style="background:#c0c0ff;"|0.78 |style="background:#c0c0ff;"|0.87 |style="background:#c0c0ff;"|0.91 |style="background:#c0c0ff;"|0.93 |- |{{flagcountry|قطر}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#c0c0ff;"|0.17 | | |style="background:#c0c0ff;"|0.61 |style="background:#c0c0ff;"|0.84 |style="background:#c0c0ff;"|0.73 |style="background:#c0c0ff;"|0.20 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.5 |style="background:#c0c0ff;"|0.93 | |- |{{flagcountry|متحدہ عرب امارات}}<ref name="un9"/> | | | |style="background:#8080ff;"|1.12 |style="background:#c0c0ff;"|0.63 |style="background:#8080ff;"|1.36 |style="background:#c0c0ff;"|0.92 | | | |- |{{flagcountry|ہسپانیہ}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#8080ff;"|1.38 |style="background:#8080ff;"|1.43 |style="background:#8080ff;"|1.38 |style="background:#8080ff;"|1.41 |style="background:#8080ff;"|1.23 |style="background:#8080ff;"|1.20 |style="background:#8080ff;"|1.09 |style="background:#8080ff;"|1.08 |style="background:#c0c0ff;"|0.90 |style="background:#c0c0ff;"|0.90 |- |{{flagcountry|جرمنی}}<ref name="جرمنی"/> |style="background:#8080ff;"|1.25 |style="background:#8080ff;"|1.14 |style="background:#8080ff;"|1.17 |style="background:#8080ff;"|1.06 |style="background:#8080ff;"|1.06 |style="background:#8080ff;"|1.06 |style="background:#c0c0ff;"|0.98 |style="background:#c0c0ff;"|0.92 |style="background:#c0c0ff;"|0.88 |style="background:#c0c0ff;"|0.86 |- |{{flagcountry|بحرین}}<ref name="un10"/><ref name="unodc0310"/><ref name="un9"/> | | | |style="background:#c0c0ff;"|0.43 |style="background:#c0c0ff;"|0.98 |style="background:#c0c0ff;"|0.55 |style="background:#c0c0ff;"|0.94 |style="background:#c0c0ff;"|0.53 |style="background:#c0c0ff;"|0.77 | |- |{{flagcountry|سوئٹزرلینڈ}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#c0c0ff;"|0.96 |style="background:#8080ff;"|1.19 |style="background:#8080ff;"|1.19 |style="background:#8080ff;"|1.00 |style="background:#8080ff;"|1.07 |style="background:#8080ff;"|1.01 |style="background:#c0c0ff;"|0.80 |style="background:#c0c0ff;"|0.68 |style="background:#c0c0ff;"|0.71 |style="background:#c0c0ff;"|0.66 |- |{{flagcountry|ناروے}}<ref name="ناروے"/> |style="background:#8080ff;"|1.18 |style="background:#c0c0ff;"|0.73 |style="background:#c0c0ff;"|0.86 |style="background:#8080ff;"|1.05 |style="background:#c0c0ff;"|0.85 |style="background:#c0c0ff;"|0.63 |style="background:#c0c0ff;"|0.97 |style="background:#c0c0ff;"|0.70 |style="background:#c0c0ff;"|0.57 |style="background:#c0c0ff;"|0.65 |- |{{flagcountry|سلووینیا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#8080ff;"|1.81 |style="background:#8080ff;"|1.41 |style="background:#8080ff;"|1.81 |style="background:#8080ff;"|1.05 |style="background:#8080ff;"|1.40 |style="background:#8080ff;"|1.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.60 |style="background:#8080ff;"|1.24 |style="background:#c0c0ff;"|0.55 |style="background:#c0c0ff;"|0.64 |- |{{flagcountry|آسٹریا}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#8080ff;"|1.02 |style="background:#c0c0ff;"|0.87 |style="background:#c0c0ff;"|0.81 |style="background:#c0c0ff;"|0.62 |style="background:#c0c0ff;"|0.72 |style="background:#c0c0ff;"|0.66 |style="background:#c0c0ff;"|0.73 |style="background:#c0c0ff;"|0.54 |style="background:#c0c0ff;"|0.55 |style="background:#c0c0ff;"|0.51 |- |{{flagcountry|سنگاپور}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#c0c0ff;"|0.94 |style="background:#c0c0ff;"|0.75 |style="background:#c0c0ff;"|0.55 |style="background:#c0c0ff;"|0.59 |style="background:#c0c0ff;"|0.46 |style="background:#c0c0ff;"|0.49 |style="background:#c0c0ff;"|0.39 |style="background:#c0c0ff;"|0.39 |style="background:#c0c0ff;"|0.38 |style="background:#c0c0ff;"|0.51 |- |{{flagcountry|جاپان}}<ref name="jpstatyb2"/><ref name="jpstatyb25"/><ref name="unodcstat"/> |style="background:#c0c0ff;"|0.65 |style="background:#c0c0ff;"|0.62 |style="background:#c0c0ff;"|0.62 |style="background:#c0c0ff;"|0.60 |style="background:#c0c0ff;"|0.56 |style="background:#c0c0ff;"|0.50 |style="background:#c0c0ff;"|0.49 |style="background:#c0c0ff;"|0.44 |style="background:#c0c0ff;"|0.46 |style="background:#c0c0ff;"|0.40 |- |{{flagcountry|آئس لینڈ}}<ref name="euro1"/><ref name="euro3"/> |style="background:#8080ff;"|1.79 |style="background:#c0c0ff;"|0.35 |style="background:#8080ff;"|1.40 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#8080ff;"|1.03 |style="background:#8080ff;"|1.02 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.65 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.31 |- |{{flagcountry|موناکو}}<ref name="unodc0310"/> | | | | |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.1 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 |style="background:#c0c0ff;"|0.00 | |} ==2010== {| class="wikitable sortable" !ملک!!2010!!2011 |- |{{flagcountry|ہونڈوراس}}<ref name="unodcstat">[http://www.unodc.org/unodc/en/data-and-analysis/homicide.html UNODC Homicide Statistics]</ref><ref name="laprensagrafica">{{cite web|url=http://multimedia.laprensagrafica.com/pdf/2011/03/20110322-PDF-Informe-0311-Homicidios-en-Centroamerica.pdf |title=Homicidios en Centroamérica |accessdate=2011-08-02 |format=PDF |pages=1, 3 |publisher=La Prensa Grafica de ایل سیلواڈور |language=Spanish}}</ref><ref name="iudpas">{{cite web |url=http://iudpas.org/pdfs/NEd24EneDic2011.pdf |title=Muertes Violentas y No Intencionales |accessdate=2012-06-05 |format=PDF |page=4 |publisher=Instituto Universitario en Democracia, Paz y Seguridad |language=Spanish |archive-date=2014-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140802165001/http://iudpas.org/pdfs/NEd24EneDic2011.pdf |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|78 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|87 |- |{{flagcountry|ایل سیلواڈور}}<ref name="unodcstat"/><ref name="laprensagrafica" /><ref name="elsalvador11">{{cite web|title=Hubo 4,354 asesinatos durante el año anterior|publisher=elsalvador.com|url=http://www.elsalvador.com/mwedh/nota/nota_completa.asp?idCat=47859&idArt=6517467}}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|66 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|71 |- |{{flagcountry|سینٹ کیٹز}}<ref name="unodcstat"/><ref name="kitts11_1">{{cite web|title=St. Kitts – Nevis Scores A Record High Murder Rate of 34 For 2011|publisher=nevisblog|url=http://nevisblog.com/tag/st-kitts-crime}}</ref><ref name="kitts11_2">{{cite web|title=Rawlins Plantation’s owner charged with employee’s murder|publisher=SKNVibes|url=http://www.sknvibes.com/news/newsdetails.cfm/51521}}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|38 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|68 |- |{{flagcountry|وینزویلا}}<ref name="derechos">{{cite web |url=http://www.derechos.org.ve/pw/wp-content/uploads/21SeguridadCiudadana.pdf |title=Derecho a la seguridad ciudadana |accessdate=2012-06-05 |format=PDF |pages=398–399 |publisher=Programa Venezolano de Educación-Acción en Derechos Humanos |language=Spanish |archive-date=2012-06-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120608220435/http://www.derechos.org.ve/pw/wp-content/uploads/21SeguridadCiudadana.pdf |dead-url=yes }}</ref><ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.observatoriodeviolencia.org.ve/site/noticias/74-informe-homicidios-2011.html |access-date=2018-01-02 |archive-date=2012-08-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120831183953/http://www.observatoriodeviolencia.org.ve/site/noticias/74-informe-homicidios-2011.html |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|45 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|67 |- |{{flagcountry|بیلیز}}<ref name="unodcstat"/><ref name="laprensagrafica" /><ref name="بیلیز">[http://www.بیلیزpolice.bz/index.php?option=com_ionfiles&Itemid=170 بیلیز Crime Statistic]</ref><ref name="بیلیز11">{{Cite web |title=بیلیز ملک Specific Information |url=http://travel.state.gov/travel/cis_pa_tw/cis/cis_1055.html#crime |access-date=2018-01-02 |archive-date=2013-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130501204518/http://travel.state.gov/travel/cis_pa_tw/cis/cis_1055.html#crime |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|42 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|39 |- |{{flagcountry|گوئٹے مالا}}<ref name="unodcstat"/><ref name="laprensagrafica" /><ref name="گوئٹے مالا11">{{cite web|title=Homicidios han bajado en گوئٹے مالا, según informe oficial|publisher=Prensa Libre|url=http://www.prensalibre.com/noticias/Homicidios-bajado-گوئٹے مالا-informe-Gobernacion_0_621538111.html}}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|41 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|39 |- |{{flagcountry|جمیکا}}<ref name="unodcstat"/><ref name="جمیکا11">{{cite web|title=جمیکا’s Murder Rate Falls to Seven-Year Low, But Still Caribbean’s Highest|publisher=Caribbean Journal|url=http://www.caribjournal.com/2012/02/08/جمیکاs-murder-rate-falls-to-seven-year-low-but-still-caribbeans-highest/}}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|52 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|39 |- |{{flagcountry|بہاماس}}<ref name="بہاماس11">{{cite web|title=Rape and murder in بہاماس spiked in 2011|publisher=Caribbean News Now|url=http://www.caribbeannewsnow.com/بہاماس.php?news_id=9363&start=0&category_id=25}}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|27 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|36 |- |{{flagcountry|کولمبیا}}<ref name="medicinalegal">{{cite web |url=http://www.medicinalegal.gov.co/images/stories/root/FORENSIS/2010/HOMICIDIO.pdf |title=Homicidio 2010 |accessdate=2011-09-11 |format=PDF |pages=4–5, 37 |publisher=Instituto Nacional de Medicina Legal |language=Spanish |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226010745/http://www.medicinalegal.gov.co/images/stories/root/FORENSIS/2010/HOMICIDIO.pdf%20 |dead-url=yes }}</ref><ref name="columbia11">{{cite web|title=کولمبیا homicides drop 5% in 2011: Police|publisher=کولمبیا Reports|url=http://کولمبیاreports.com/کولمبیا-news/news/21330-کولمبیا-homicides-drop-5-in-2011-police.html}}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|38 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|33 |- |{{flagcountry|جنوبی افریقہ}}<ref name="sacrime">{{Cite web |title=جنوبی افریقہn Murder rates 2003-2010 |url=http://www.saps.gov.za/statistics/reports/crimestats/2011/categories/murder.pdf |access-date=2011-10-27 |archive-date=2011-10-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111027070601/http://www.saps.gov.za/statistics/reports/crimestats/2011/categories/murder.pdf |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|32 | |- |{{flagcountry|جمہوریہ ڈومینیکن}}<ref name="unodcstat"/><ref name="domrep11">{{Cite web |title=República Dominicana reporta 3.152 homicidios durante el 2011 |url=http://tele13.13.cl/internacional/republica-dominicana-reporta-3152-homicidios-durante-el-2011 |access-date=2018-01-02 |archive-date=2012-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120723205206/http://tele13.13.cl/internacional/republica-dominicana-reporta-3152-homicidios-durante-el-2011 |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|31 |- |{{flagcountry|ٹرینیڈاڈ و ٹوباگو}}<ref name="ttcrime">[http://www.ttcrime.com/stats.php ٹرینیڈاڈ و ٹوباگو Crime Statistic (2)]</ref><ref name="ttps">[http://www.ttps.gov.tt/Statistics/tabid/141/Default.aspx ٹرینیڈاڈ و ٹوباگو Crime Statistic (1)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111009082811/http://www.ttps.gov.tt/Statistics/tabid/141/Default.aspx |date=2011-10-09 }}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|37 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|28 |- |{{flagcountry|برازیل}}<ref>{{cite web|url=http://www.sangari.com/mapadaviolencia/pdf2012/mapa2012_web.pdf |title=Mapa da Violência 2012 |accessdate=2012-06-05 |format=PDF |page=19 |publisher=Mapa da Violência |language=Portuguese}}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|26 | |- |{{flagcountry|ڈومینیکا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 | |- |{{flagcountry|سینٹ لوسیا}}<ref name="unodcstat"/><ref name="stlucia11">[http://www.newsday.co.tt/news/0,155476.html St Lucia – where police do their work]</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|25 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |- |{{flagcountry|سینٹ وینسینٹ و گریناڈائنز}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 | |- |{{flagcountry|پاناما}}<ref name="unodcstat"/><ref name="laprensagrafica" /><ref name="پاناما11">{{cite web|title=Murder Rate in پاناما Drops|publisher=پاناما Guide|url=http://www.پاناما-guide.com/article.php/2012010509384180}}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|22 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|20 |- |{{flagcountry|گیانا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 | |- |{{flagcountry|میکسیکو}}<ref name="icesi">{{cite web |url=http://www.icesi.org.mx/documentos/estadisticas/estadisticasOfi/denuncias_homicidio_doloso_1997_2010.pdf |title=Homicidios dolosos 1997-2010 |accessdate=2011-04-02 |format=PDF |publisher=Instituto Ciudadano de Estudios Sobre la Inseguridad, A.C. |language=Spanish |archive-date=2019-01-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190106100458/http://www.icesi.org.mx/documentos/estadisticas/estadisticasOfi/denuncias_homicidio_doloso_1997_2010.pdf%20 |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|23 |style="background:#00005c;color:#ffffff;"|24 |- |{{flagcountry|ایکواڈور}}<ref name="ایکواڈور10_11">[http://www.eluniverso.com/2012/01/10/1/1422/segun-gobierno-han-disminuido-homicidios.html Según Gobierno, han disminuido homicidios]</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|18 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|16 |- |{{flagcountry|نکاراگوا}}<ref name="unodcstat"/><ref name="laprensagrafica" /> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 | |- |{{flagcountry|گریناڈا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 | |- |{{flagcountry|پیراگوئے}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 | |- |{{flagcountry|روس}}<ref name="روس2010"/><ref name="روس2011">{{cite web|url=http://www.gks.ru/bgd/free/B12_00/IssWWW.exe/Stg/dk01/7-0.htm |title=Demography 2011 |accessdate=2012-02-28|publisher=Rosstat |language=روسn}}</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|13 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |- |{{flagcountry|بارباڈوس}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|11 | |- |{{flagcountry|کوسٹاریکا}}<ref name="crica10_11">[http://www.insidecostarica.com/dailynews/2012/june/01/costarica120060102.htm کوسٹاریکا's Homicide Rate Sees Drop]</ref> |style="background:#000080;color:#ffffff;"|12 |style="background:#000080;color:#ffffff;"|10 |- |{{flagcountry|بولیویا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|8.9 | |- |{{flagcountry|استونیا}}<ref name="ee-stat">[http://pub.stat.ee/px-web.2001/Dialog/varval.asp?ma=JU001&ti=RECORDED+OFFENCES+BY+DEGREE%2FTYPE&path=../I_Databas/Social_life/07Justice_and_security/03Crime/&lang=1 استونیاn Crime Statistic]</ref> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.3 |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.5 |- |{{flagcountry|مالدووا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|7.4 | |- |{{flagcountry|ہیٹی}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.9 | |- |{{flagcountry|اینٹیگوا و باربوڈا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.8 | |- |{{flagcountry|یوراگوئے}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|6.1 | |- |{{flagcountry|تھائی لینڈ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.3 | |- |{{flagcountry|یوکرین}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#0000c0;color:#ffffff;"|5.2 | |- |{{flagcountry|ریاستہائے متحدہ امریکہ}}<ref name="usacrime">[http://www.fbi.gov/about-us/cjis/ucr/crime-in-the-u.s/2010/crime-in-the-u.s.-2010/tables/10tbl01.xls Crime in the ریاستہائے متحدہ امریکہ 2010]</ref><ref>{{cite web|url=http://www.fbi.gov/about-us/cjis/ucr/crime-in-the-u.s/2011/preliminary-annual-ucr-jan-dec-2011/data-tables/table-3|title=Preliminary Annual Uniform Crime Report, January-December, 2011 |work=[[ایف بی آئی]]|date=2012-06-04|accessdate=2012-07-25}}</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.8 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.7 |- |{{flagcountry|جارجیا}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.1 | |- |{{flagcountry|لٹویا}}<ref name="لٹویا">[http://data.csb.gov.lv/Dialog/varval.asp?ma=SK0010a&ti=SK01.+NUMBER+OF+RECORDED+CRIMES+++&path=../DATABASEEN/Iedzsoc/Annual%20statistical%20data/13.%20Public%20order%20and%20justice/&lang=1 لٹویاn Crime Statistic]</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.6 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|4.1 |- |{{flagcountry|بھارت}}<ref name="بھارت10_11">[http://ncrb.gov.in/ بھارتn National Crime Records Bureau]</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |- |{{flag|چلی}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 | |- |{{flagcountry|تائیوان}}<ref name="تائیوان">[http://www.npa.gov.tw/NPAGip/wSite/ct?xItem=30120&ctNode=11500&mp=4 Murder and Nonnegligent Manslaughter تائیوان 1991-2010]</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.2 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|3.0 |- |{{flagcountry|بنگلہ دیش}}<ref name="بنگلہ دیش">{{Cite web |title=بنگلہ دیش Crime statistic |url=http://www.police.gov.bd/index5.php?category=48 |access-date=2018-01-02 |archive-date=2012-02-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120229054702/http://www.police.gov.bd/index5.php?category=48 |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.4 | |- |{{flagcountry|لبنان}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.2 | |- |{{flagcountry|فنلینڈ}}<ref name="Statistics فنلینڈ, Justice and crime statistics">[http://www.stat.fi/tup/suoluk/suoluk_oikeusolot_en.html Statistics فنلینڈ, Justice and crime statistics] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120910132625/http://www.stat.fi/tup/suoluk/suoluk_oikeusolot_en.html |date=2012-09-10 }}</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 |- |{{flagcountry|اسرائیل}}<ref name="unodcstat"/><ref name="cbs_il">[http://www.cbs.gov.il/reader/ اسرائیلi Crime Statistic (see table 11.3)]</ref> |style="background:#5a5aff;color:#ffffff;"|2.1 | |- |{{flagcountry|مقدونیہ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#8080ff;"|1.94 | |- |{{flagcountry|کینیڈا}}<ref>{{cite web|url=http://www.statcan.gc.ca/pub/85-002-x/2011001/article/11523/tbl/tbl04-eng.htm|title=Police-reported crime for selected offences, کینیڈا, 2009 and 2010 |work=[[Statistics کینیڈا]]|date=2011-07-21|accessdate=2011-07-22}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statcan.gc.ca/daily-quotidien/120724/dq120724b-eng.htm|title=Police-reported crime statistics, 2011|work=[[Statistics کینیڈا]]|date=2012-07-24|accessdate=2012-07-25}}</ref> |style="background:#8080ff;"|1.62 |style="background:#8080ff;"|1.7 |- |{{flagcountry|چیک جمہوریہ}}<ref>{{cite web|title=Statistický přehled kriminality|url=http://www.policie.cz/clanek/statisticke-prehledy-kriminality-650295.aspx|publisher=Ministerstvo vnitra ČR|accessdate=9 August 2011|language=cs|archive-date=26 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226010824/https://www.policie.cz/clanek/statisticke-prehledy-kriminality-650295.aspx|dead-url=yes}}</ref> |style="background:#8080ff;"|1.67 | |- |{{flagcountry|نیوزی لینڈ}}<ref name="nzl">[http://www.police.govt.nz/service/statistics نیوزی لینڈ Crime Statistic]</ref> |style="background:#8080ff;"|1.76 |style="background:#8080ff;"|1.41 |- |{{flagcountry|مراکش}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#8080ff;"|1.40 |style="background:#8080ff;"|1.40 |- |{{flagcountry|برطانیہ}}<ref name="eng_wal_10">[http://www.homeoffice.gov.uk/publications/science-research-statistics/research-statistics/crime-research/hosb0212/hosb0212?view=Binary Homicides, Firearm Offences and Intimate Violence 2010/11]. p. 15</ref><ref name="sco_10">[http://www.سکاٹ لینڈ.gov.uk/News/Releases/2011/12/14102504 Homicide in سکاٹ لینڈ 2010-11]</ref><ref name="nir_10">[http://www.psni.police.uk/police_recorded_crime_in_northern_جمہوریہ آئرلینڈ_1998-99_to_2010-11.pdf Trends in Police Recorded Crime in Northern جمہوریہ آئرلینڈ 1998/99 to 2010/11]. p. 22</ref> |style="background:#8080ff;"|1.23 | |- |{{flagcountry|آسٹریلیا}}<ref name="آسٹریلیا2010">[http://www.ausstats.abs.gov.au/ausstats/subscriber.nsf/0/8612E58B8BCDCF9DCA2578B700119690/$File/45100_2010.pdf Recorded Crime - Victims آسٹریلیا 2010] p. 12</ref> |style="background:#8080ff;"|1.16 | |- |{{flag|پولینڈ}}<ref name="unodcstat"/> |style="background:#8080ff;"|1.10 | |- |{{flag|آئرلینڈ}}<ref name="جمہوریہ آئرلینڈ">[http://www.cso.ie/Quicktables/GetQuickTables.aspx?FileName=cja01c1.asp&TableName=Homicide+Offences&StatisticalProduct=DB_CJ Irish Crime Statistic]</ref> |style="background:#8080ff;"|1.30 |style="background:#c0c0ff;"|0.96 |- |{{flagcountry|اطالیہ}}<ref name="اطالیہ">[http://www.istat.it/en/archive/50621 Italian Crime Statistic]</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.87 | |- |{{flagcountry|نیدرلینڈز}}<ref>[http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLEN&PA=7052eng&D1=89,92&D2=0&D3=0&D4=41-42&LA=EN&HDR=G1,G2,G3&STB=T&VW=T Dutch homicide statistic 2010-2011]</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.87 |style="background:#c0c0ff;"|0.86 |- |{{flagcountry|سویڈن}}<ref name="سویڈن">{{Cite web |title=Mord och dråp |url=http://www.bra.se/bra/brott--statistik/mord-och-drap.html |access-date=2018-01-02 |archive-date=2012-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120712111317/http://www.bra.se/bra/brott--statistik/mord-och-drap.html |dead-url=yes }}</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.97 |style="background:#c0c0ff;"|0.86 |- |{{flagcountry|ڈنمارک}}<ref name="ڈنمارک">[http://www.statbank.dk/statbank5a/selectvarval/define.asp?PLanguage=1&subword=tabsel&MainTable=STRAF11&PXSId=98874&tablestyle=&ST=SD&buttons=0 Danish Crime Statistic]</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.85 |style="background:#c0c0ff;"|0.85 |- |{{flagcountry|جرمنی}}<ref name="جرمنی">[http://www.bka.de/nn_224658/DE/Publikationen/PolizeilicheKriminalstatistik/pks__node.html?__nnn=true German Crime Statistic]</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.84 |style="background:#c0c0ff;"|0.81 |- |{{flagcountry|ہسپانیہ}}<ref name="ہسپانیہ10">[http://www.ine.es/jaxi/tabla.do?path=/t15/p417/prov/l0/&file=01001.px&type=pcaxis&L=0 Defunciones según la Causa de Muerte 2010] (see 099 Agresiones (Homicidios))</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.72 | |- |{{flagcountry|ناروے}}<ref name="ناروے">{{cite web|title=Deaths by underlying cause of death. The whole country. 1991-2010 |publisher=Statistics ناروے|url=http://www.ssb.no/english/subjects/03/01/10/dodsarsak_en/tab-2011-10-14-01-en.html}}</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.68 | |- |{{flagcountry|آسٹریا}}<ref name="آسٹریا10">{{cite web|title=47 Morde im Jahr 2010|publisher=ORF|url=http://oesterreich.orf.at/stories/488848/}}</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.56 | |- |{{flagcountry|جاپان}}<ref name="جاپان">National Police Agency: [http://www.npa.go.jp/toukei/seianki/h23hanzaizyousei.pdf 平成２３年の犯罪情勢 Crime in 2011 p 54]</ref> |style="background:#c0c0ff;"|0.36 |style="background:#c0c0ff;"|0.35 |} {{قنون لسٹاں بلحاظ ملک}} == ہور ویکھو == * [[لسٹ شہر بلحاظ شرح قتل]] * [[دیساں دی لسٹ بلحاظ شرح دانستہ قتل]] == حوالے == {{حوالے|2}} [[گٹھ:قتل بلحاظ ملک]] [[گٹھ:دیساں دیاں لسٹاں]] 4xh67v41i5pym8c874xlvdpr785dhyi 0 82009 690805 686109 2025-07-06T13:45:58Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690805 wikitext text/x-wiki بیلی ویر محل <ref>{{Cite web |title=Bellver Castle, Spain |url=http://www.castlexplorer.org/european-medieval-castles/bellver-castle-spain/ |access-date=2019-11-19 |archive-date=2007-09-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070902084422/http://www.castlexplorer.org/european-medieval-castles/bellver-castle-spain/ |dead-url=yes }}</ref> ('''کاتالان''': Castell de Bellver) جزیرہ مایاردا ميں بیلییے ریک جزیرے دے بیچ [[سپین]] دے شمال مغرب دے پالما دے کوہستانی علاقے تو‏ں صرف 3 کیلومیٹر دے فاصلے پرگوتھک فن تعمیر (gothic style) دا شاہ دا ر محل ا‏‏ے۔ اسنو‏ں مایارکا دے فرماں روا جیمس دوم نے چودھواں صدی وچ بنایا سی۔ ایہ یوروپ دے گولائی دار محلےآں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔<ref>[http://www.mallorcawebsite.com/balearik/bellver.html Castell de Bellver. Ancient Fortress and now one of the most popular monuments in Mallorca<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150107010321/http://www.mallorcawebsite.com/balearik/bellver.html |date=2015-01-07 }}</ref> وسط اٹھارواں تو‏ں بغیر کِس‏ے رکاوٹ دے فوجی جیل بن چکيا سی جتھ‏ے اک وقت وچ کئی لوکاں رکھیا گیا سی تے مختلف النوع ذہنی تے بدنی اذیتئں دتی جاندی سی۔ اُتے مرور زمانہ دے نال نال ہن اس محل د‏‏ی دیکھ ریکھ پوری طرح تو‏ں غیر فوجی ہتھو‏ں وچ منتقل ہوچک‏ی تے ایہ جگہ اک تفریحی تے سیاحتی مرکز وچ تبدیل ہوچک‏ی ا‏‏ے۔ اس دا اک ہور پہلو ایہ اے کہ ایہ محل شہر دے عجائب خانے دے مرکز دے طور اُتے وی مستعمل ہُندی ا‏‏ے۔<ref>[http://www.northsouthguides.com/mallorca_bellver_castle.html Bellver castle, NorthSouthGuides] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141217204428/http://www.northsouthguides.com/mallorca_bellver_castle.html |date=2014-12-17 }} Bellver Castle, Mallorca</ref> == بیلی ویر محل دا منصوبہ تے اس دے ارتقائ مناہج == [[فائل:Castell de Bellver (Palma).jpg|thumb|300px|کبھے|بیلی ویر محل دا منظر مشرق د‏‏ی جانب تو‏ں دیکھنے پر]] بیلی ویر د‏‏ی منصوبہ بندتی، اس دے نال منسلک گولائی دار بُرُوج دے نال بیضوی شکل دے منازل وی گولائی دار نيں تے اک وڈا مرکزیت دا حامل بُرج تے تن معمولی بُروج دے نال نال نيں۔ اُنہاں وچ مغربی کنارے وچ ھیروڈیون (Herodion) طرز تو‏ں متاثر اس دا اک اوپری پیچیدہ حصہ وی ا‏‏ے۔ مرکزی بُرج دے اک دے ارد گرد دے کھادی وچ اک اعلیٰ پل د‏‏ی طرف تو‏ں جھکے ہوئے لگدے نيں جدو‏ں کہ اوہ نال نال ہی منسلک کھڑے نيں۔ بیلی ویر محل دا دے اہ‏م حصہ آراگون (ARAGON) تے میورکا (Majorca) دے عظیم المراتب فرماں روا جیمز دوم د‏‏ی جانب تو‏ں 1300 تے 1311 دے درمیان شاہی محل د‏‏ی تعمیر وچ کم کرنے والے معمار پیری سیلوادوسرے مشاق راجمستریاں دے نال مل کرکم کیاتھا جنہاں نے اس تو‏ں پہلے لا المودینا محل (La Almudaina Palace) د‏‏ی تعمیر وچ وی اک اہ‏م حصہ ادا کیتا سی۔ تعمیر دے لئی سنگلاخاں دا انتخاب ايس‏ے جگہ تو‏ں کیتا گیا جو عین محل دا جائے وقوع اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں جلد ہی دراڑاں رونما ہوئے گئے سن ۔ قصر شاہی د‏‏ی تعمیر د‏‏ی تکمیل دے نال اس دا استعمال جنگی اسلحہ، گولہ بارود، توپاں دے سانچہ وغیرہ ذخائر تو‏ں بھر دتا گیا سی۔ بعد ازآں ہر بُرج وچ سرنگاں بنائ گئی سن۔ == بیلی ویر محل دا تاریخی پس منظر == [[فائل:CastellBellver-pjt3.jpg|thumb|300px|بیلی ویر محل دے اک مخصوص حصّے د‏‏ی تصویر]] بیلی ویر دراصل میورکا دے حکم راناں دے لئی آرام تے رہائش گاہ دے طور اُتے کم دینے دے لئی بنایا گیا سی جدو‏ں کہ اوہ اصل زمین اُتے اعظم یورپ وچ نئيں رہ رہے ہاں تے اس دے بعد کدی کدائيں ہی ستارہويں صدی تک ایہ قصر نائبین سلطنت دے لئی اک رہائش گاہ دے طور اُتے استعمال کیتا گیا سی۔۔ == بیلی ویر محل تے جنگی حالات == قرون وسطٰی دے ہور امصاروقصور د‏‏ی طرح بیلی ویر محل وی کئی جنگی مناظر دا شاہد رہیا ا‏‏ے۔ اُتے اس محل د‏‏ی اک مایہ ناز خصوصیت رہی اے کہ اس محل نے ہمیشہ اپنا دفاع کیتا تے متحارب افواج نو‏‏ں ہمیشہ ہزیمت و مایوسی تو‏ں روشناس ہونا پيا ا‏‏ے۔ == شاہی خاندان، سیاسی قیدی تے علیحدگی پسند اصحاب د‏‏ی جیل == بیلی ویر محل اسپین د‏‏ی تایخ دے تخت و تاج د‏‏ی تبدیلیاں دا شاہد رہیا ا‏‏ے۔ جتھ‏ے فاتحانہ قشون اورنگ شاہی اُتے فائز ہوئے نيں، اوتھے بدقسمتی تو‏ں شکست و ہزیمت تو‏ں دوچار کئی اسپینی حکم راناں ايس‏ے بیلی ویر محل وچ قید و بند د‏‏ی صعوبتاں اپنی اہلیات و اولاد دے نال گزاراں۔ ایہی حال سیاسی مفکرین، حکومت تو‏ں متصادم دانشوراں، مذہبی مرتدین دا رہیا ا‏‏ے۔ بیلی ویر محل د‏‏ی دیواراں انہاں سب اصحاب د‏‏ی آہ و بکا د‏‏ی گواہ نيں۔ آخری گٹھ دے وی کچھ قیدی بیلی ویر محل وچ رہ چکے نيں۔ انہاں وچ کاتالان تے ہور لسانی و ثقافتی اقلیتاں دے حقوق دے لئی کوشاں اصحاب نيں۔ ایداں دے کچھ قیدی ویہويں صدی دے آغاز تک وی اس قیدخانہ دا حصہ بنے رہے سن ۔ == عصر حاضر وچ بیلی ویر محل د‏‏ی افادیت == 1931 وچ ہسپانوی دوسری جمہوریہ نے بیلی ویر تے اس دے ارد گرد جنگل دے نو‏‏ں پالما دے شہر دا حصہ قرار دتا سی۔1932 وچ ایہ اک عجائب خانہ وچ تبدیل ہوئے گیا۔ 1976 ء بیلی ویر محل اک قومی ثقافتی عجائب خانہ دا درجہ حاصل کيتا، جو اپنے آپ وچ اک نظیر سی۔ محل تو‏ں متّصل تعمیر کردہ وسیع و عریض پارکنگ دا علاقہ تے بے حد کشادہ تے حمل و نقل وچ معاون سڑک د‏‏ی وجہ تو‏ں سیاحاں د‏‏ی اک وڈی تعداد وقتًافوقتًا اس علاقے دا دورہ کردے رہندی ا‏‏ے۔ بیلی ویر محل دا کھلا میدان کئی تہذیبی سرگرمیاں دا مرکز اے جداں کہ پروٹوکولاری (protocollary) تے ہور ثقافتی کارروائیاں تے محافل موسیقی وغیرہ۔ شہر تے سمندر دونے تو‏ں یکساں نظر آنے دے باعث بیلی ویر محل مقامی لوکاں تے اندرون ملک سیاحاں وچ وی کافی مقبول ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ بیلی ویر محل دے ارد گرد دے جنگل شہر دے شہسوار پولیس دے اصطبل دا کم دیندے نيں۔ == مذہبی اجتماعات تے تہواراں وچ بیلی ویر محل د‏‏ی اہمیت == ایتھ‏ے اُتے 1879 تے 1879 دے وچکار تعمیرکردہ سینٹ آلفانسیس دے ناں تو‏ں موسوم اک [[گرجا]] گھر اے جس وچ عبادت دے لئی لوک دور دراز تو‏ں آندے نيں۔ [[ایسٹر]] [[اتوار]] دے بعد دے اتوار نو‏‏ں لوکاں د‏‏ی اک کثیر تعداد بیلی ویر محل تو‏ں متصل جنگل وچ جمع ہُندی اے جتھ‏ے ڈیومینگے ڈیل اینجل (Diumenge de l'Àngel) تہوار جوش و خروش تو‏ں منایا جاندا ا‏‏ے۔ == ہور ویکھو == == حوالے == {{حوالے}} == خارجی روابط == {{گٹھ کومنز|Bellver Castle}} * [http://www.mallorcaquality.com/index/paginasgenerales/galeria_palma/bellver.htm Imágenes del Castillo de Bellver] * [http://www.palmademallorca.es/portalPalma2/floc_d4_v1.jsp?contenido=949&tipo=1&nivel=1400&language=es&agrupacion=02 Castillo de Bellver en la página del Ayuntamiento de Palma de Mallorca] {{Webarchive|url=https://archive.is/20130106135230/http://www.palmademallorca.es/portalPalma2/floc_d4_v1.jsp?contenido=949&tipo=1&nivel=1400&language=es&agrupacion=02 |date=2013-01-06 }} * [http://www.mallorcaweb.com/reportatges/castells-i-torres/castell-de-bellver Artículo en MallorcaWeb] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141015223103/http://www.mallorcaweb.com/reportatges/castells-i-torres/castell-de-bellver |date=2014-10-15 }} (en mallorquín) * [http://pmi.palmademallorca.es/vol_2002/imatge.htm?photo=190404.jpg Vista aérea del castillo en la página web del Ayuntamiento de Palma] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303215939/http://pmi.palmademallorca.es/vol_2002/imatge.htm?photo=190404.jpg |date=2016-03-03 }} * [http://maps.google.es/maps?f=q&hl=es&q=Mallorca&ie=UTF8&z=18&ll=39.563907,2.619027&spn=0.001352,0.005064&t=h&om=0 Vista del Castillo de Bellver en Google Maps] * [http://www.castillosnet.org/baleares/PM-CAS-001.shtml Castillo de Bellver en castillosnet.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100124092208/http://www.castillosnet.org/baleares/PM-CAS-001.shtml |date=2010-01-24 }} == ماخذ == * [[:en:Bellver Castle]] [[گٹھ:1311ء وچ مکمل ہونے والی عمارتاں و ساخات]] [[گٹھ:ہسپانیہ]] [[گٹھ:ہسپانیہ دے محلات]] [[گٹھ:ہسپانیہ وچ شاہی رہائش گاہاں]] [[گٹھ:ہسپانیہ وچ کالعدم قید خانے]] [[گٹھ:سپین]] gwi2712e923z3coahbhfw03yrbqzb1w 0 90524 690812 689456 2025-07-06T20:12:40Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690812 wikitext text/x-wiki {{Quote box|width=230px|align=left|bgcolor=#d6dbf7|title=|quote="اج جو دنیا اے ، چنگا تے برا ، اس دا [[جوہانس گٹین برگ| گٹین برگ]] دا مقروض ا‏‏ے۔ ہر چیز دا سراغ اس وسیلہ تو‏ں مل سکدا اے ، لیکن اسيں اسنو‏ں خراج عقیدت پیش کرنے دے پابند نيں ،… اس برے بدلے جو اس د‏ی زبردست ایجاد ہوئی ا‏‏ے۔ دے بارے وچ اک بار اس بھلائی د‏‏ی طرف تو‏ں ہزار بار ساایہ کیہ جاندا اے جس د‏‏ی مدد تو‏ں انسانیت د‏‏ی طرف تو‏ں احسان کيتا گیا ا‏‏ے۔ "|source=امریکی مصنف [[مارک ٹوین]] (1835−1910)<ref>{{cite book |last=Childress |first=Diana |date=2008 |title=Johannes Gutenberg and the Printing Press |url=https://archive.org/details/johannesgutenber0000chil |url-access=registration |location=Minneapolis |publisher=Twenty-First Century Books |page=[https://archive.org/details/johannesgutenber0000chil/page/122 122] |isbn=978-0-7613-4024-9}}</ref>}} '''جرمنی د‏‏ی ایجادات تے دریافتاں''' [[جرمنی|جرمنی وچ ]] یا بیرون ملک [[جرمنی]] دے کسی شخص (یا جرمنی وچ پیدا ہونے والا ، غیر جرمن والدین سمیت - یا بیرون ملک پیدا ہونے والے) دے ذریعہ جزوی طور اُتے یا مکمل طور اُتے ایجاد شدہ ، اختراع شدہ یا دریافت کردہ آئیڈیاز ، اشیاء ، عمل یا تکنیک ني‏‏‏‏ں۔ گھٹ تو‏ں گھٹ اک جرمن والدین دے نال تے جو جرمنی وچ اپنی تعلیم یا کیریئر د‏‏ی اکثریت رکھدے سن )۔ اکثر اوقات ، پہلی بار دریافت ہونے والی چیزاں نو‏‏ں ایجادات وی کہیا جاندا اے تے بوہت سارے معاملات وچ ، دونے دے وچکار کوئی واضح لکیر موجود نئيں ا‏‏ے۔ [[فائل:Einstein 1921 by F Schmutzer - restoration.jpg|سجے|thumb| جرمن نژاد [[البرٹ آئنسٹائن|البرٹ آئن اسٹائن]] ، دنیا دے مشہور ماہر فزکس ]] جرمنی وچ بوہت سارے مشہور موجد ، ڈسکولرز تے انجینئراں دا گھر رہیا اے ، جنہاں وچ کارل وان لنڈے وی شامل نيں ، جنھاں نے جدید [[فریج|ریفریجریٹر]] تیار کيتا سی۔ <ref name=":1">{{حوالہ ویب|url=https://www.sciencehistory.org/historical-profile/carl-von-linde|title=Carl von Linde|last=|first=|date=1 June 2016|website=Science History Institute|language=en|accessdate=14 October 2019}}</ref> پال نپکو ، جس نے اپنی نپکو ڈسک تو‏ں [[ٹیلی ویژن|ٹیلیویژن دی]] بنیاد رکھی سی۔ <ref name=":2">{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/television-history-paul-nipkow-1991828|title=Television History – Paul Nipkow|last=Bellis|first=Mary|date=6 April 2017|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=8 November 2019}}</ref> ہان گیگر ، گیجر کاؤنٹر دا خالق۔ تے کونراڈ زیوس ، جنہاں نے پہلا مکمل طور اُتے خودکار ڈیجیٹل [[کمپیوٹر]] ( زیڈ 3 ) تے پہلا تجارتی ڈیجیٹل کمپیوٹر ( زیڈ 4 ) بنایا۔ <ref>{{حوالہ ویب|last=Bianchi|first=Luigi|title=The Great Electromechanical Computers|url=http://www.yorku.ca/lbianchi/sts3700b/lecture17a.html|publisher=[[York University]]|accessdate=17 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427102718/http://www.yorku.ca/lbianchi/sts3700b/lecture17a.html|archivedate=27 April 2011}}</ref><ref name=":4">{{حوالہ کتاب|title=Birthing the Computer: From Relays to Vacuum Tubes|last=Kaisler|first=Stephen H.|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2016|isbn=978-1-4438-9631-3|location=|pages=13}}</ref> اس طرح دے جرمن موجد ، انجینئر تے صنعتکار جداں کاؤنٹ فرڈینینڈ وان زپیلین ، <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.centennialofflight.gov/essay/Lighter_than_air/zeppelin/LTA8.htm|title=The Zeppelin|publisher=U.S. Centennial of Flight Commission|accessdate=7 May 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501132157/http://www.centennialofflight.gov/essay/Lighter_than_air/zeppelin/LTA8.htm|archivedate=1 May 2011}}</ref> اوٹو لیلیینتھل ، گوٹلیب ڈیملر ، [[روڈلف ڈیزل|روڈولف ڈیزل]] ، ہوگو جنکرز تے [[کارل بنز|کارل بینز]] نے جدید آٹوموٹو تے ہوائی آوا جائی د‏‏ی ٹکنالوجی د‏‏ی تشکیل وچ مدد کيتی۔ [[ہوافضائی ہندسیات|ایرو اسپیس انجینئر]] ورنھر وون براون نے پہینی خلائی راکٹ پیینی مینڈے وچ تیار کيتا تے بعد وچ [[ناسا|ناسا دا]] ممتاز ممبر سی تے سنیچر وی مون راکٹ تیار کيتا۔ [[برقناطیسی ریڈی ایشن|برقی مقناطیسی تابکاری دے]] میدان وچ ہنرک روڈولف ہرٹز دا کم جدید ٹیلی مواصلات د‏‏ی ترقی دے لئی اہ‏م سی۔ <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.itu.int/aboutitu/HistoricalFigures.html|title=Historical figures in telecommunications|publisher=International Telecommunication Union|date=14 January 2004|accessdate=27 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110425065237/http://www.itu.int/aboutitu/HistoricalFigures.html|archivedate=25 April 2011}}</ref> [[البرٹ آئنسٹائن|البرٹ آئن اسٹائن]] نے بالترتیب 1905 تے 1915 وچ روشنی تے کشش ثقل دے [[اضافیت مخصوصہ|لئےخصوصی رشتہ]] تے [[عمومی اضافیت|عمومی نسبت و]] نظریات نو‏‏ں متعارف کرایا۔ [[میکس پلینک|میکس پلانک]] دے نال ، اوہ [[قدری میکانیات|کوانٹم میکینکس دی]] تعارف وچ اہ‏م کردار ادا کردے رہے ، جس وچ [[ورنر ہیزنبرگ|ورنر ہائسنبرگ]] تے [[میکس بورن]] نے بعد وچ وڈی شراکت وچ حصہ لیا۔ <ref>{{حوالہ کتاب|title=The New Penguin History of the World|last=Roberts|first=J. M.|publisher=Allen Lane|year=2002|isbn=978-0-7139-9611-1|page=1014}}</ref> [[ولہیلم رونٹیگن|ولہیم رینٹجن]] نے [[ایکس شعاع|ایکس رے]] دریافت ک‏‏يتی‏‏اں ۔ [[اوٹو ہان|اوٹو ہن]] ریڈیو کیمسٹری دے شعبےآں وچ علمبردار سن تے انھاں نے [[جوہری انشقاق|جوہری]] حصہ دریافت کيتا سی ، جدو‏ں کہ فرڈینینڈ کوہن تے [[رابرٹ کوچ]] [[خردوبینی حیاتیات|مائکرو بایولوجی دے]] بانی سن ۔ جنگم نما [[مطبعہ|پرنٹنگ پریس]] 15 ويں صدی وچ جرمن لوہار [[یوہانس گوٹن برک|جوہانس گٹین برگ]] نے ایجاد د‏‏ی سی۔ 1997 وچ ، ٹائم لائف میگزین نے گٹین برگ د‏‏ی ایجاد نو‏‏ں دوسرے ہزار سالہ دے اہ‏م ترین انتخاب دے طور اُتے منتخب کيتا۔ <ref name=":3">{{حوالہ ویب|url=http://www.mainz.de/gutenberg/g2000.htm|title=Die Gutenbergstadt Mainz|last=|first=|date=10 March 2010|website=Gutenberg.de|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100310192514/http://www.mainz.de/gutenberg/g2000.htm|archivedate=2010-03-10|accessdate=8 November 2019}}</ref> 1998 وچ ، اے اینڈ ای نیٹ ورک نے گوٹن برگ نو‏‏ں انہاں د‏‏ی "سوانح حیات د‏‏ی ہزار سال" گنت‏ی اُتے دوسرے ہزاریے دے سب تو‏ں بااثر شخص دے طور اُتے درجہ دتا۔ ذیل وچ ایجادات ، اختراعات یا دریافتاں د‏‏ی لسٹ اے جنہاں نو‏ں جرمن سمجھیا جاندا اے یا عام طور اُتے پہچانا جاندا ا‏‏ے۔ == اناٹومی == [[فائل:1PSO.png|thumb|100x100px| [[پیپسن|Pepsin]] pepstatin نال کمپلیکس وچ ]] [[فائل:Alzheimer's disease brain comparison.jpg|کھبے|thumb|100x100px| اک عام عمر والے دماغ (کھبے) تے [[الزائمر]] (سجے) والے شخص دے دماغ دا موازنہ ]] * 17 ويں صدی: وارسن ڈکٹ د‏‏ی پہلی وضاحت جوہان جارج ورسنگ <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/2941.html|title=Johann Georg Wirsung|last=|first=|date=|website=www.whonamedit.com|accessdate=16 December 2019}}</ref> * 1720: ابراہیم ویٹر دے ذریعہ واٹر دے ایمپلا د‏‏ی دریافت <ref name="vater">''Dissertatio anatomica quo novum bilis dicetilicum circa orifucum ductus choledochi ut et valvulosam colli vesicæ felleæ constructionem ad disceptandum proponit'', 1720</ref> * 1745: لیبرکحن دے خفیہ اطلاعات د‏‏ی پہلی وضاحت جوہان ناتھنیل لیبرکحن <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/2295.html|title=Johann Nathanael Lieberkühn|last=|first=|date=|website=www.whonamedit.com|accessdate=16 December 2019|تاريخ-الأرشيف=16 December 2019|مسار-الأرشيف=https://web.archive.org/web/20191216234110/http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/2295.html|url-status=dead}}</ref> * 19 ويں صدی: لیوپولڈ آورباچ دے ذریعہ اوربچ دے عارضے د‏‏ی پہلی وضاحت <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/319.html|title=Leopold Auerbach|last=|first=|date=|website=www.whonamedit.com|accessdate=16 December 2019|تاريخ-الأرشيف=18 September 2016|مسار-الأرشيف=https://web.archive.org/web/20160918001750/http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/319.html|url-status=dead}}</ref> * 19 ويں صدی: جارج میسیسنر دے ذریعہ مییسنر دے عارضہ د‏‏ی پہلی وضاحت <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Meissner|first=G.|date=1857|title=Über die Nerven der Darmwand|url=}}</ref> * 19 ويں صدی: تھیوڈور شوان دے ذریعہ پردیی اعصابی نظام وچ شوان خلیاں د‏‏ی دریافت <ref name="Karenberg">{{حوالہ کتاب|title=Neurological eponyms|last=Karenberg|first=Axel|date=26 October 2000|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-513366-0|editor-last=Koehler|editor-first=Peter J.|location=|pages=44–50|chapter=Chapter 7. The Schwann cell|access-date=16 December 2019|editor-last2=Bruyn|editor-first2=George W.|editor-last3=Pearce|editor-first3=John M. S.|chapter-url=https://books.google.com/books?id=7wBxcw_iClwC&pg=PA44}}</ref> * 1836: تھیوڈور شوان دے ذریعہ [[پیپسن]] د‏‏ی دریافت تے مطالعہ <ref>{{حوالہ کتاب|title=A short history of biology|last=Asimov|first=Isaac|publisher=Greenwood Press|year=1980|isbn=978-0-313-22583-3|location=Westport, Connecticut|pages=95}}</ref> * 1840: [[پولیو|پولیوومیلائٹس]] ( ''ہائن میڈین بیماری'' ) دے بارے وچ پہلی میڈیکل رپورٹ ، تے اس بیماری نو‏‏ں کلینیکل ہستی دے طور اُتے تسلیم کرنے والی پہلی ، جیکوب ہائن * 1852: جارج میسنر تے روڈولف ویگنر دے ذریعہ سپرش رسانی د‏‏ی پہلی تفصیل <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Meissner|first=G.|date=February 1852|title=Ueber das Vorhandensein bisher unbekannter eigenthümlicher Tastkörperchen (Corpuscula tactus) in den Gefühlswärzchen der mensclichen Haut und über die Endausbreitung sensitiver Nerven|url=}}</ref> * 1868: پال لینگرہنس دے ذریعہ لنجرہنس سیل د‏‏ی دریافت <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Langerhans|first=P.|date=1868|title=Ueber die Nerven der menschlichen Haut|url=https://zenodo.org/record/2319860}}</ref> * 1869: پال لینگرہنس دے ذریعہ لنجرہنس دے جزیراں د‏‏ی دریافت <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Sakula|first=A.|date=July 1988|title=Paul Langerhans (1847–1888): a centenary tribute|url=}}</ref> * 1875: فریڈرک سگمنڈ مرکل دے ذریعہ مرکل سیل د‏‏ی پہلی وضاحت <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Merkel|first=F. S.|date=1875|title=Tastzellen und Tastkörperchen bei den Hausthieren und beim Menschen|url=https://zenodo.org/record/1607588}}</ref> * 1882: [[برلن]] وچ کارل لینجینبچ دے ذریعہ پہلا کامیاب کولیکسٹکٹومی <ref>{{حوالہ کتاب|title=Blumgart's surgery of the liver, biliary tract, and pancreas|last=Jarnagin|first=William R|last2=Belghiti|first2=J|last3=Blumgart|first3=LH|publisher=Elsevier Saunders|year=2012|isbn=978-1-4557-4606-4|edition=5th|pages=6}}</ref> * 1906: الیزیم الزھیر دے ذریعہ الزھائیمر [[الزائمر|کی بیماری]] د‏‏ی دریافت <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Berchtold|first=N. C.|date=1998|title=Evolution in the conceptualization of dementia and Alzheimer's disease: Greco-Roman period to the 1960s|url=}}</ref> * 1909: کوربینی بروڈمین دے ذریعہ بروڈمین دے علاقےآں د‏‏ی پہلی وضاحت <ref>Brodmann K. Vergleichende Lokalisationslehre der Grosshirnrinde. Leipzig : Johann Ambrosius Bart, 1909</ref> * 1977: گونٹھر وان ہیگنز دے ذریعہ پلاسٹینیشن <ref>{{حوالہ ویب|url=https://bodyworlds.com/plastination/developments/|title=The Developments of Plastination|last=|first=|date=|website=Body Worlds|language=en-US|accessdate=16 December 2019}}</ref> == جانور == [[فائل:Carl Hagenbeck.jpg|کھبے|thumb|100x100px| ہیگن بیک اپنے شیراں دے نال]] * 1907: Modern [[چڑیا گھر|zoo]] (''Tierpark Hagenbeck'') by Carl Hagenbeck in [[ہم برک|Hamburg]]<ref>{{حوالہ کتاب|title=Savages and Beasts: The Birth of the Modern Zoo (Animals, History, Culture)|last=Rothfels|first=Nigel|publisher=Johns Hopkins University Press|year=2008|isbn=978-0-8018-8975-2|location=|pages=}}</ref> * 1916: Guide dog; the world's first training school, established by Dr. Gerhard Stalling in Oldenburg<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.igdf.org.uk/about-us/facts-and-figures/history-of-guide-dogs/|title=International Guide Dog Federation – History|last=|first=|date=|website=www.igdf.org.uk|accessdate=8 November 2019|archivedate=14 April 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200414142501/https://www.igdf.org.uk/about-us/facts-and-figures/history-of-guide-dogs/}}</ref> [[فائل:Archaeopteryx lithographica (Berlin specimen).jpg|کھبے|thumb|135x135px| برلن ''Archeopteryx'' نمونہ ''(اے siemensii)'']] * 1825: ''Rhamphorhynchus'' طرف سموئیل سیمس وون Sömmerring <ref>{{حوالہ کتاب|title=Pterosaurs: Natural History, Evolution, Anatomy|last=Witton|first=Mark P.|publisher=Princeton University Press|year=2013|isbn=978-1-4008-4765-5|location=|pages=123}}</ref> * 1834: ''Plateosaurus'' نیڑے یوہان فریڈرک Engelhardt د‏‏ی طرف تو‏ں [[نورنبرگ|نیورمبرگ]] ، د‏‏ی طرف تو‏ں 1837 وچ بیان ہرمن وان میئر <ref>{{حوالہ رسالہ|last=von Meyer|first=C. E. H.|title=Mitteilung an Prof. Bronn (Plateosaurus engelhardti)|pages=316}}</ref> * 1856: نئیےنڈرتل 1 نزدیک [[ڈسلڈورف|ڈیزلڈارف]] <ref>{{حوالہ رسالہ|last=King|first=W.|title=The Reputed Fossil Man of the Neanderthal|pages=88–97}}</ref> * 1856–1857: پہلی وضاحت [[نینڈرتھل|نئیےنڈرتل]] د‏‏ی طرف جوہان کارل Fuhlrott تے ہرمین Schaaffhausen <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Drell|first=J. R. R.|title=Neanderthals: a history of interpretation|pages=1–24}}</ref> * 1860: ''اسٹارٹ'' [[شٹوٹگارٹ|گارٹ دے]] نیڑے ''سکریٹ'' فریڈرک جکوب وون ''کف کے'' ذریعہ ''ٹیراٹوسورس'' ، 1861 وچ ہرمن وان میئر دے ذریعہ بیان ہويا <ref>{{حوالہ رسالہ|last=von Meyer|first=C. E. H.|title=Reptilien aus dem Stubensandstein des oberen Keupers|pages=253–346}}</ref> * 1861: ''سولہوفین کے'' نیڑے ہرمن وان میئر دے ذریعہ آثار قدیمہ <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Meyer|first=Hermann von|title=Vogel-Federn und Palpipes priscus von Solenhofen}} ''"Aus dem lithographischen Schiefer der Brüche von ''Solenhofen'' in ''Bayern'' ist mir in den beiden Gegenplatten eine auf der Ablösungs- oder Spaltungs-Fläche des Gesteins liegende Versteinerung mitgetheilt worden, die mit grosser Deutlichkeit eine Feder erkennen lässt, welche von den Vogel-Federn nicht zu unterscheiden ist."'' (From the lithographic slates of the faults of Solenhofen in Bavaria, there has been reported to me a fossil lying on the stone's surface of detachment or cleavage, in both opposing slabs, which can be recognized with great clarity [to be] a feather, which is indistinguishable from a bird's feather.)</ref> * 1868–1879: [[ٹرائے]] د‏‏ی طرف ہینرچ شلائیمان <ref>{{حوالہ کتاب|title=Schliemann's Ausgrabungen in Troja, Tiryns, Mykenae, Orchomenos, Ithaka im Lichte der heutigen Wissenschaft|last=Schuchhardt|first=Carl|publisher=F. A. Brockhaus|year=1891|isbn=|location=Leipzig|pages=}}</ref> * c 1900: گورڈیم از الفریڈ تے گوستااو کیرٹ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Gordion: Ergebnisse der Ausgrabung im Jahre 1900.|last=Körte|first=A.|last2=Körte|first2=G.|publisher=Verlag Georg Reimer|year=1904|isbn=|location=Berlin|pages=}}</ref> * 1906–1913: [[ہاتوسا|ہٹوسوہ]] از ہیوگو ونکلر <ref>{{حوالہ کتاب|title=Atlas of Vanishing Places: The lost worlds as they were and as they are today|last=Elborough|first=Travis|publisher=White Lion Publishing|year=2019|isbn=978-1-78131-895-9|location=|pages=19}}</ref> * 1908: ہیڈل [[ہائیڈل برک|برگ دے]] نیڑے ڈینیئل ہارٹمن تے اوٹو شوٹنسک کیذریعہ ''ہومو'' [[ہائیڈل برک|ہیڈیلبرجینس]] <ref>{{حوالہ کتاب|title=Der Unterkiefer des Homo heidelbergensis aus den Sanden von Mauer bei Heidelberg. Ein Beitrag zur Paläontologie des Menschen|last=Schoetensack|first=Otto|publisher=Verlag Wilhelm Engelmann|year=1908|isbn=|location=Leipzig|pages=}}</ref> * 1912: لوڈویگ بورچارڈ دے ذریعہ نیفیرٹیٹی ٹُٹ * 1915: تفصیل ''Spinosaurus'' ، وڈا معلوم theropod د‏‏ی طرف ارنسٹ Stromer <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Stromer|first=E.|title=Ergebnisse der Forschungsreisen Prof. E. Stromers in den Wüsten Ägyptens. II. Wirbeltier-Reste der Baharije-Stufe (unterstes Cenoman). 3. Das Original des Theropoden Spinosaurus aegyptiacus nov. gen., nov. spec|pages=1–32}}</ref> * 1925: ''Stomatosuchus'' ارنسٹ Stromer کر <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Stromer|first=E.|title=Ergebnisse der Forschungsreisen Prof. E. Stromers in den Wüsten Ägyptens. II. Wirbeltier-Reste der Baharije-Stufe (unterstes Cenoman). 7. Stomatosuchus inermis Stromer, ein schwach bezahnter Krokodilier und 8. Ein Skelettrest des Pristiden Onchopristis numidus Haug sp|pages=1–22}}</ref> * 1931: تفصیل ''Carcharodontosaurus'' ارنسٹ Stromer کر <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Stromer|first=E.|title=Wirbeltiere-Reste der Baharijestufe (unterestes Canoman). Ein Skelett-Rest von Carcharodontosaurus nov. gen|pages=1–23}}</ref> * 1932: ''ارنسٹروومر کے'' ذریعہ ایمزائسوسورس <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Stromer|first=E.|title=Ergebnisse der Forschungsreisen Prof. E. Stromers in den Wüsten Ägyptens. II. Wirbeltierreste der Baharîje-Stufe (unterstes Cenoman). 11. Sauropoda|pages=1–21}}</ref> * 1934: ''بہاریاسورس بذریعہ'' ارنسٹ اسٹومر <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Stromer|first=E.|title=Ergebnisse der Forschungsreisen Prof. E. Stromers in den Wüsten Ägyptens. II. Wirbeltier-Reste der Baharije-Stufe (unterstes Cenoman)." 13. Dinosauria|pages=1–79}}</ref> * 1991: [[اوٹزی|اٹزی بذریعہ]] ہیلمٹ تے ایریکا سائمن [[نورنبرگ|نیورمبرگ]] == آرٹس == [[فائل:Bauhaus-Signet.svg|کھبے|thumb|100x100px| بوہاؤس دا نشان]] * 15 ويں صدی: ہاؤس بوک ماسٹر د‏‏ی طرف تو‏ں ڈرائی پوائنٹ ، اک جنوبی جرمن آرٹسٹ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.widewalls.ch/drypoint-etching|title=Explaining the Drypoint Etching|last=|first=|date=|website=Widewalls|accessdate=8 November 2019}}</ref> * 1525: رے ٹریسنگ از [[البرشت ڈورر|البریچٹ ڈائر]] <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Hofmann|first=Georg Rainer|date=May 1990|title=Who invented ray tracing?}}</ref> * 1642: Mezzotint طرف لڈوگ وون سیجن <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.historyofinformation.com/detail.php?id=1258|title=Ludwig van Siegen Invents Mezzotint|last=|first=|date=|website=www.historyofinformation.com|accessdate=31 October 2019}}</ref> * 1708: Meissen نے چینی مٹی دے برتن ، پہلا یورپی مشکل پیسٹ چینی مٹی دے برتن ، د‏‏ی طرف تو‏ں Ehrenfried والتھر وون Tschirnhaus وچ Meissen نے <ref>[https://arxiv.org/ftp/physics/papers/0601/0601111.pdf The Discovery of European Porcelain Technology] by C.M. Queiroz & S. Agathopoulos, 2005.</ref> * 1810: تھیوری دا رنگ [[گوئٹے|بذریعہ جوہان ولف گینگ گوئٹے]] <ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/stream/goethestheoryco01goetgoog#page/n6/mode/2up|title=Goethe's Theory of Colours: Translated from the German; with Notes by Charles Lock Eastlake, R.A., F.R.S|publisher=John Murray|year=1840|location=London|access-date=18 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20161212075843/https://archive.org/stream/goethestheoryco01goetgoog#page/n6/mode/2up|archive-date=12 December 2016|url-status=dead|via=Internet Archive}}</ref> * ابتدائی 1900s: جدیدیت پسند تحریک [[اظہاریت|اظہار رائے]] <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.theartstory.org/movement/expressionism/|title=Expressionism Movement Overview|last=|first=|date=|website=The Art Story|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1919: باہاس طرف والٹر Gropius <ref>{{حوالہ کتاب|title=Encyclopedia of the City|last=Caves|first=R. W.|publisher=Routledge|year=2004|isbn=|location=|pages=319}}</ref> == فلکیات == [[فائل:Kepler-second-law.gif|thumb|100x100px| [[کیپلر قوانین برائے سیاروی حرکت|کیپلر دے دوسرے قانون دا بیان]] ]] [[فائل:Neptune Voyager2 color calibrated.png|کھبے|thumb|101x101px| [[نیپچون]] ]] * 1609–1619: کیہلر [[کیپلر قوانین برائے سیاروی حرکت|کے سیارےآں د‏‏ی حرکت دے قوانین]] [[کپلر|جوہانس کیپلر]] <ref name="Holton">{{حوالہ کتاب|url=https://books.google.com/?id=czaGZzR0XOUC&pg=PA40|title=Physics, the Human Adventure: From Copernicus to Einstein and Beyond|last=Holton, Gerald James|last2=Brush, Stephen G.|date=2001|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-2908-0|edition=3rd paperback|location=Piscataway, NJ|pages=40–41|access-date=December 27, 2009}}</ref> * 1781: دا انکشاف [[یورینس]] ، اس دے وڈے چاند دے دو (کے نال وچ Titania تے اوبیرون )، جرمن نژاد طرف ولیم ہرشل <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.astroleague.org/al/obsclubs/herschel/fwhershs.html|title=Herschel Program – Friedrich Wilhelm Herschel|last=|first=|date=|website=www.astroleague.org|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1846: جوہن گالے دے ذریعہ [[نیپچون]] د‏‏ی دریافت <ref>{{حوالہ ویب|url=http://solarviews.com/eng/neptune.htm|title=Neptune|last=Hamilton|first=Calvin J.|date=4 August 2001|website=Views of the Solar System|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1902: ڈسکوری دا کرہ طرف رچرڈ Assmann <ref>{{حوالہ کتاب|title=Der Wettermann – Leben und Werk Richard Aßmanns|last=Steinhagen|first=Hans|publisher=Findling|year=2005|isbn=978-3-933603-33-3|location=Neuenhagen|pages=}}</ref> * 1909: تھیوڈور ولف دے ذریعہ [[کوسمک ریز|کائنات‏‏ی کرن]] د‏‏ی دریافت <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Hörandel|first=J. R.|date=4 December 2012|title=Early Cosmic-Ray Work Published in German|url=}}</ref> * 1916: کارل شوارزچائلڈ دے ذریعہ [[شوارزچائلڈ میٹرک|شوارزچلڈ میٹرک]] <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Schwarzschild|first=K.|date=1916|title=Über das Gravitationsfeld eines Massenpunktes nach der Einsteinschen Theorie|url=}}</ref> تے شوارزچلڈ رداس <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Schwarzschild|first=K.|date=1916|title=Über das Gravitationsfeld einer Kugel aus inkompressibler Flussigkeit nach der Einsteinschen Theorie|url=}}</ref> == حیاتیات ، جینیاتیات تے میموری == [[فائل:Three cell growth types.svg|thumb|101x101px| [[خلیائی تقسیم|سیل ڈویژن دی]] تن قسماں ]] [[فائل:Citric acid cycle with aconitate 2.svg|کھبے|thumb|100x100px| سائٹرک ایسڈ سائیکل دا جائزہ]] * 1759: میسونفروس د‏‏ی تفصیل از کیسپار فریڈرک وولف <ref>{{حوالہ کتاب|title=Clinical Gynecologic Endocrinology and Infertility|last=Fritz|first=Marc A.|last2=Speroff|first2=Leon|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|year=2005|isbn=978-0-7817-4795-0|location=|pages=325}}</ref> * تو‏ں 1790s: Recapitulation نظریہ طرف یوہان فریڈرک Meckel تے کارل فریڈرک Kielmeyer <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Mayr|first=Ernst|title=Recapitulation Reinterpreted: The Somatic Program|pages=223–232}}</ref> * 1790s د‏‏ی دہائی دے آخر / 1800s دے اوائل وچ : اسيں Alexander بوڈسٹین سائنس از الیگزینڈر وان ہمبولٹ <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Böhme|first=H.|title=Ästhetische Wissenschaft|pages=37–41}}</ref> * 1834: سکندر وان ہمبلڈٹ د‏‏ی ابتدائی دریافت دے بعد ، فرانز میئن دے ہمبولڈ پینگوئن <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.macroevolution.net/humboldt-penguin.html|title=Humboldt Penguin – Online Biology Dictionary|last=McCarthy|first=Eugene M.|date=|website=www.macroevolution.net|language=en|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1835: [[خلیائی تقسیم|سیل ڈویژن]] از از ہیوگو وان محل <ref>{{حوالہ کتاب|title=The Cell|last=Rogers|first=Kara|publisher=Britannica Educational Pub|year=2011|isbn=978-1-61530-314-4|location=|pages=172}}</ref> * 1835: ہیوگو وان محل دے ذریعہ [[انقسام|مائٹوسس]] د‏‏ی دریافت تے وضاحت <ref>{{حوالہ کتاب|title=Ueber die Vermehrung der Pflanzenzellen durch Theilung|last=von Mohl|first=Hugo|publisher=Fues|year=1835|isbn=|location=Tübingen|pages=}}</ref> * 1839: [[خلوی نظریہ|سیل نظریہ]] طرف تھیوڈور Schwann دے تے متیاہ جیکب Schleiden (سے شراکت دے نال روڈولف Virchow ) <ref>{{حوالہ کتاب|title=Introduction To Cytology|last=Sharp|first=L. W.|publisher=McGraw Hill Book Company Inc.|year=1921|isbn=|location=New York|pages=}}</ref> * 1840: فریڈرک لڈوگ ہینفیلڈ دے ذریعہ [[ہیموگلوبن]] د‏‏ی دریافت <ref>Hünefeld F.L. (1840). "Die Chemismus in der thierischen Organization". Leipzig.</ref> * 1845: کارل ریکنباچ دے ذریعہ اوڈک فورس <ref>{{حوالہ کتاب|title=The Shadow of Enlightenment: Optical and Political Transparency in France, 1789–1848|last=Levitt|first=Theresa|publisher=Oxford University Press|year=2009|isbn=978-0-19-954470-7|location=|pages=113}}</ref> * 1851: پودےآں د‏‏ی زندگی وچ عام اصول دے طور اُتے نسلاں دے ردوبدل د‏‏ی دریافت ولہیلم ہوفمیسٹر <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Svedelius|first=N.|title=Alternation of Generations in Relation to Reduction Division|pages=362–384}}</ref> * 1876: ڈسکوری تے د‏‏ی تفصیل [[انتصاف]] طرف آسکر Hertwig <ref>{{حوالہ کتاب|title=Genetics and Randomness|last=Ruvinsky|first=Anatoly|publisher=CRC Press|year=2009|isbn=978-1-4200-7887-9|location=|pages=93}}</ref> * 1880 د‏‏ی دہائی: [[رابرٹ کوچ]] <ref>{{حوالہ ویب|url=http://broughttolife.sciencemuseum.org.uk/broughttolife/people/robertkoch|title=Robert Koch (1843–1910)|website=broughttolife.sciencemuseum.org.uk|language=en|accessdate=2018-01-18}}</ref> ذریعہ [[جرثومیات|بیکٹیریا]] * 19th صدی دے آخر: دے "nuclein" غیر پروٹین جزو وکھ تھلگ، د‏‏ی کیمیائی ساخت دا تعین کرنے nucleic ایسڈ ، تے بعد وچ اس دے پنج بنیادی تھلگ nucleobases طرف [[البرچٹ کوسل|Albrecht دے Kossel]] * 1885: وکر بھُل تے سیکھنے وکر طرف ہرمن Ebbinghaus <ref>{{حوالہ کتاب|title=Über das Gedächtnis|last=Ebbinghaus|first=Hermann|publisher=Duncker & Humblot|year=1885|isbn=|location=Leipzig|pages=}}</ref> * 1888: تھیوڈور بووری دے ذریعہ سینٹروسوم د‏‏ی تفصیل تے ناں دینا <ref>{{حوالہ کتاب|title=Zellen-Studien II: Die Befruchtung und Teilung des Eies von Ascaris megalocephala|last=Boveri|first=Theodor|publisher=Gustav Fischer Verlag|year=1888|isbn=|location=Jena|pages=}}</ref> * 1890: رچرڈ الٹیمن دے ذریعہ [[مائٹوکونڈریا|مائٹوکونڈرائن]] د‏‏ی تفصیل <ref>{{حوالہ کتاب|title=Die Elementarorganismen und ihre Beziehungen zu den Zellen|last=Altmann|first=Richard|publisher=Veit|year=1890|isbn=|location=Leipzig|pages=}}</ref> * 1892: اگست ویز مین تک ویس مین رکاوٹ تے جراثیم پلازم <ref>{{حوالہ کتاب|title=Das Keimplasma: eine Theorie der Vererbung|last=Weismann|first=August|publisher=Fischer|year=1892|isbn=|location=Jena|pages=}}</ref> * 1908: ہارڈی – وینبرگ اصول ولہیم وینبرگ <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Stern|first=Curt|title=Wilhelm Weinberg|pages=1–5}}</ref> * 1928: سیلمر آسچیم تے برنارڈ زونڈک دے ذریعہ حمل دا پہلا معتبر امتحان <ref>{{حوالہ کتاب|title=Iconographia Gyniatrica|last=Speert|first=Harold|publisher=F. A. Davis|year=1973|isbn=978-0-8036-8070-8|location=Philadelphia}}</ref> * 1928: مصنوعی [[کلوننگ]] د‏‏ی طرف حیاتیات دے [[ہنس سپیمین|ہنس Spemann]] تے Hilde د‏‏ی Mangold <ref>{{حوالہ رسالہ|last=De Robertis|first=EM|title=Spemann's organizer and self-regulation in amphibian embryos|pages=296–302}}</ref> * 1932: کرٹ ہینسیلیٹ تے [[ہنس ایڈلف کرب|ہنس ایڈولف کریب دے]] ذریعہ یوریا سائیکل <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Bailey|first=L. E.|last2=Ong|first2=S. D.|title=Krebs–Henseleit solution as a physiological buffer in perfused and superfused preparations|pages=171–175}}</ref> * 1937: ہنس ایڈولف کربس دے ذریعہ سائٹرک ایسڈ سائیکل <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Krebs|first=H. A.|last2=Johnson|first2=W. A.|title=Metabolism of ketonic acids in animal tissues|pages=645–660}}</ref> * 1974: پہلا جینیات‏ی طور اُتے تبدیل شدہ جانور (ماؤس) از روڈولف جینیش <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Jaenisch|first=R.|last2=Mintz|first2=B.|title=Simian Virus 40 DNA Sequences in DNA of Healthy Adult Mice Derived from Preimplantation Blastocysts Injected with Viral DNA|pages=1250–1254}}</ref> == کیمسٹری == [[فائل:276 Beta vulgaris L.jpg|thumb|156x156px| [[چقندر شکر|شوگر چوقبصور دا مثال]] ۔ اچارڈ د‏‏ی کھوجات چینی د‏‏ی جدید صنعت دا آغاز سی۔ ]] [[فائل:Hamburg Museum 2010-1207-217.jpg|کھبے|thumb|198x198px| ڈبرینر دا لیمپ ، اکثر او lل لائٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں تعریف کيتا جاندا سی]] [[فائل:Fritz Haber.png|کھبے|thumb|141x141px| کھاد پیدا کرنے وچ [[ہیبر دا طریقہ|ہیبر دا عمل]] بنیادی اے ]] [[فائل:Szalka petriego.jpg|کھبے|thumb|100x100px| گلاس پیٹری ڈش دا تھلے ادھا حصہ]] [[فائل:GSI, Darmstadt, Juli 2015 (4).JPG|کھبے|thumb|100x100px| جی ایس آئی د‏‏ی خطی [[ذرا‏‏تی مسرع|ذرہ سرعت]] ''UNILAC،'' جتھ‏ے [[ہاسیئم|hassium]] دریافت کيتا گیا سی ]] * 1625: Glauber's salt by German-born Johann Rudolf Glauber<ref>{{حوالہ کتاب|title=Water which does not wet hands: The Alchemy of Michael Sendivogius|last=Szydlo|first=Zbigniew|publisher=Polish Academy of Sciences|year=1994|isbn=978-8386062454|location=London–Warsaw|pages=}}</ref> * 1669: Discovery of [[فاسفورس|phosphorus]] by Hennig Brand in [[ہم برک|Hamburg]]<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/phosphorus00beat/page/7|title=Phosphorus|last=Beatty|first=Richard|publisher=Marshall Cavendish|year=2000|isbn=0-7614-0946-7|location=|pages=[https://archive.org/details/phosphorus00beat/page/7 7]}}</ref> * 1706: Prussian blue by Heinrich Diesbach in [[برلن|Berlin]]<ref name="Bartoll">{{حوالہ رسالہ|last=Jens Bartoll|title=The early use of prussian blue in paintings}}</ref> * 1724: Temperature scale [[فارنہائٹ|Fahrenheit]] by Daniel Gabriel Fahrenheit<ref>{{حوالہ کتاب|title=Modern Engineering Thermodynamics|last=Balmer|first=Robert T.|publisher=Academic Press|year=2010|isbn=978-0-12-374996-3|location=|pages=9}}</ref> * 1746: Basic theory of isolating [[جست|zinc]] by Andreas Marggraf<ref>{{حوالہ کتاب|title=The Discovery of the Elements|last=Weeks|first=Mary Elvira|publisher=Journal of Chemical Education|year=1933|isbn=978-0-7661-3872-8|location=Easton, Pennsylvania|pages=21}}</ref> * c. 1770 – c. 1785: Identification of [[مولیبڈینم|molybdenum]], [[ٹنگسٹن|tungsten]], [[بیریئم|barium]] and [[کلورین|chlorine]] by Carl Wilhelm Scheele<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/molybdenum0000lepo/page/11|title=Molybdenum|last=Lepora|first=Nathan|publisher=Marshall Cavendish|year=2007|isbn=978-0-7614-2201-3|location=|pages=[https://archive.org/details/molybdenum0000lepo/page/11 11]}}</ref> * 1773 or earlier: discovery of [[آکسیجن|oxygen]] (although Joseph Priestley published his findings first) by Carl Wilhelm Scheele<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.rsc.org/periodic-table/element/8/oxygen|title=Oxygen|last=|first=|date=|website=www.rsc.org|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1789: Discovery of the elements [[یورینیئم|uranium]]<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl/page/476|title=Nature's Building Blocks: An A to Z Guide to the Elements|last=Emsley|first=John|publisher=Oxford University Press|year=2001|isbn=978-0-19-850340-8|location=Oxford|pages=[https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl/page/476 476–482]}}</ref> and zirconium<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/historyuseofoure00kreb/page/98|title=The History and Use of our Earth's Chemical Elements|last=Krebs|first=Robert E.|publisher=Greenwood Press|year=1998|isbn=978-0-313-30123-0|location=Westport, Connecticut|pages=[https://archive.org/details/historyuseofoure00kreb/page/98 98–100]}}</ref> by Martin Heinrich Klaproth * 1799: Production of sugar from [[چقندر شکر|sugar beets]], the beginning of the modern [[شکّر|sugar]] industry,<ref>{{حوالہ کتاب|title=Kent and Riegel's Handbook of Industrial Chemistry and Biotechnology|last=Kent|first=James A.|publisher=Springer|year=2007|isbn=978-0-387-27842-1|location=|pages=1658}}</ref> by Franz Karl Achard, after foundations were laid by Andreas Marggraf<ref>{{حوالہ ویب|url=http://scihi.org/franz-achard-sugar-beet/|title=Franz Achard and the Sugar Beet Revolution|last=Sack|first=Harald|date=28 April 2016|website=SciHi Blog|language=en-US|accessdate=12 November 2019|تاريخ-الأرشيف=20 October 2020|مسار-الأرشيف=https://web.archive.org/web/20201020120905/http://scihi.org/franz-achard-sugar-beet/|url-status=dead}}</ref> * 19th century: Eupione by Carl Reichenbach<ref>{{حوالہ کتاب|title=Dunglison's American medical library|last=Dunglison|first=Robley|publisher=A. Waldie|year=1838|isbn=|location=|pages=192}}</ref> * 1817: Discovery of [[کیڈمیئم|cadmium]] by Karl Samuel Leberecht Hermann and Friedrich Stromeyer<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Hermann|first=C. S.|title=Noch ein schreiben über das neue Metall|pages=113–116}}</ref> * 1820s: Oechsle scale by Ferdinand Oechsle<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.geschichte-des-weines.de/index.php?option=com_content&view=article&id=425:oechsle-christian-ferdinand-1774-1852&catid=45:persoenlichkeiten-a-z&Itemid=83|title=Oechsle, Christian Ferdinand (1774–1852) (in German)|last=|first=|date=|website=Gesellschaft für Geschichte des Weines e.V.|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1823: Döbereiner's lamp, often hailed as the first lighter,<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Hoffmann|first=Roald|title=Döbereiner's Feuerzeug|pages=}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.historyofmatches.com/lighter-history/dobereiners-lamp/|title=Döbereiner's Lamp – History of the First Lighter|last=|first=|date=|website=www.historyofmatches.com|accessdate=4 December 2019}}</ref> by Johann Wolfgang Döbereiner * 1828: Discovery of creosote by Carl Reichenbach<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Schorlemmer|first=C.|title=The history of creosote, cedriret, and pittacal|pages=152–157}}</ref> * 1828, 1893: Isolation (1828) of [[نکوٹین|nicotine]] by Wilhelm Heinrich Posselt and Karl Ludwig Reimann.<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Henningfield|first=J. E.|title=Nicotine psychopharmacology research contributions to United States and global tobacco regulation: a look back and a look forward|pages=286–291}}</ref> The structure (1893) of nicotine was later discovered by Adolf Pinner and Richard Wolffenstein<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Pinner|first=A.|title=Ueber Nicotin. Die Constitution des Alkaloïds|pages=292–305}}</ref> * 1828: Synthesis of urea by Friedrich Wöhler (''Wöhler synthesis'')<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Wöhler|first=F.|title=Ueber künstliche Bildung des Harnstoffs|pages=253–256}}</ref> * 1830: Creation of [[نالفین|paraffin wax]] by Carl Reichenbach * 1832: Discovery of pittacal by Carl Reichenbach<ref>{{حوالہ کتاب|title=Elements of Chemistry: Including the Applications of the Science in the Arts|last=Graham|first=Thomas|publisher=Palala Press|year=2015|isbn=978-1-341-23798-0|location=|pages=}}</ref> * 1834: Melamine by Justus von Liebig<ref>{{حوالہ کتاب|title=Handbook on Textile Auxiliaries, Dyes and Dye Intermediates Technology|last=|first=|publisher=National Institute of Industrial Research|year=2009|isbn=978-8178331225|location=|pages=82}}</ref> * 1834: Discovery of [[فینول|phenol]] by Friedlieb Ferdinand Runge * 1836 (or 1837): Discovery of diatomaceous earth (''Kieselgur'' in German) by Peter Kasten on the northern slopes of the Haußelberg hill, in the Lüneburg Heath in North Germany<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.humboldt-foundation.de/kosmos/kultur/2001_002.htm|title=Deutschland – Wiege des Nobelpreis: Tourismus-Industrie und Forschung auf den Spuren Alfred Nobels|publisher=[[Alexander von Humboldt Foundation]]|date=December 17, 2001|accessdate=October 12, 2018|last=Klebs|first=Florian|language=German|archiveurl=https://web.archive.org/web/20021117030549/http://www.humboldt-foundation.de/kosmos/kultur/2001_002.htm|archivedate=November 17, 2002}}</ref> * 1838: [[ایندھنی خلیہ|Fuel cell]] by Christian Friedrich Schönbein<ref>{{حوالہ کتاب|title=Renewable Energy: Sustainable Energy Concepts for the Energy Change|last=Bührke|first=Thomas|last2=Wengenmayr|first2=Roland|publisher=John Wiley & Sons|year=2013|isbn=978-3-527-67136-6|location=|pages=}}</ref> * 1839: Discovery of [[اوزون|ozone]] by Christian Friedrich Schönbein<ref name="ozo">{{حوالہ رسالہ|last=Rubin|first=Mordecai B.|year=2001|title=The History of Ozone: The Schönbein Period, 1839–1868|pages=40–56}}</ref> * 1839, 1930: Discovery of polystyrene by Eduard Simon, was made a commercial product by IG Farben in 1930<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/invention-of-polystyrene-and-styrofoam-1992332|title=The Long History of Polystyrene and Styrofoam|last=Bellis|first=Mary|date=24 January 2019|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=6 January 2020}}</ref> * c. 1840: Nitrogen-based fertiliser by Justus von Liebig,<ref>{{حوالہ کتاب|title=The Industrial Revolution: History, Documents, and Key Questions|last=Horn|first=Jeff|publisher=ABC-CLIO|year=2016|isbn=978-1-61069-884-9|location=|pages=64}}</ref> important innovations were later made by [[فرٹز ہیبر|Fritz Haber]] and [[کارل بوش|Carl Bosch]] (''[[ہیبر دا طریقہ|Haber process]]'') in the 1900s * 1846: Discovery of guncotton by Christian Friedrich Schönbein<ref>Bown, Stephen R. (2005). [https://books.google.com/books?id=UrIKeYwjM5wC&pg=PT147 A Most Damnable Invention: Dynamite, Nitrates, and the Making of the Modern World]. Macmillan. {{آئی ایس بی این|9781466817050}}.</ref> * 1850s: Siemens-Martin process by Carl Wilhelm Siemens<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Siemens|first=C. W.|title=On a regenerative gas furnace, as applied to glasshouses, puddling, heating, etc|pages=21–26}}</ref> * c. 1855: Bunsen burner by [[رابرٹ بنسن|Robert Bunsen]] and Peter Desaga<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Jensen|first=W. B.|title=The Origin of the Bunsen Burner|pages=518}}</ref> * 1855: [[لونی تخطیط|Chromatography]] by Friedlieb Ferdinand Runge<ref>{{حوالہ کتاب|title=Der Bildungstrieb der Stoffe, veranschaulicht in selbstständig gewachsenen Bilder|last=Runge|first=F. F.|publisher=self-published|year=1855|isbn=|location=Oranienburg, Germany|pages=}}</ref> * 1857: Siemens cycle by Carl Wilhelm Siemens<ref name=":6">{{حوالہ ویب|url=http://kryolab.fysik.lu.se/dokument/e_techn.html|title=Technical Information|last=|first=|date=|website=Kryolab|accessdate=17 December 2019|archivedate=30 October 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161030213642/http://kryolab.fysik.lu.se/dokument/e_techn.html}}</ref> * 1859: Pinacol coupling reaction by Wilhelm Rudolph Fittig<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Fittig|first=R.|title=Ueber einige Metamorphosen des Acetons der Essigsäure|pages=23–45}}</ref> * 1860–61: Discovery of [[سیزیئم|caesium]] and rubidium by [[رابرٹ بنسن|Robert Bunsen]] and Gustav Kirchhoff<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Kirchhoff|first=G.|title=Chemische Analyse durch Spectralbeobachtungen|pages=337–381}}</ref> * 1860: Erlenmeyer flask by Emil Erlenmeyer<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Erlenmeyer|first=E.|title=Zur chemischen und pharmazeutischen Technik|pages=21–22}}</ref> * 1863–64: Discovery of indium by Ferdinand Reich and Hieronymous Theodor Richter<ref name="Venetskii">{{حوالہ رسالہ|last=Venetskii|first=S.|year=1971|title=Indium|pages=148–150}}</ref><ref>{{حوالہ رسالہ|last=Reich, F.|year=1864|title=Ueber das Indium|pages=480–485}}</ref><ref name="SchSch">{{حوالہ کتاب|url=https://books.google.com/?id=k7x_2_KnupMC&pg=PA1|title=Indium: Geology, Mineralogy, and Economics|last=Schwarz-Schampera|first=Ulrich|last2=Herzig, Peter M.|publisher=Springer|year=2002|isbn=978-3-540-43135-0}}</ref> * 1863: First synthesis of [[Trinitrotoluene]] (TNT) by Julius Wilbrand<ref>{{حوالہ رسالہ|year=1863|title=Notiz über Trinitrotoluol|pages=178–179|last=Wilbrand, J.}}</ref> * 1864: First synthesis of barbiturate by [[ایڈولف وان بایر|Adolf von Baeyer]], first marketed by Bayer under the name "<nowiki><i id="mwAw4">Veronal</i></nowiki>" in 1903<ref name="rzepa">{{حوالہ ویب|url=http://www.ch.ic.ac.uk/rzepa/mim/drugs/html/barbiturate_text.htm|title=Barbiturates|last=|first=|date=|website=|accessdate=31 October 2007}}</ref> * 1865: Synthetic [[نیل (رنگ)|indigo dye]] by Adolf von Baeyer, first marketed by BASF in 1897<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.basf.com/global/en/who-we-are/history/joint_success/formula_for_success.html|title=Cooperative Research – Formula for Success|website=BASF|language=en-US|accessdate=31 January 2020}}</ref> * c. 1870: Brix unit by Adolf Brix<ref>{{حوالہ کتاب|title=How Baking Works: Exploring the Fundamentals of Baking Science|last=Figoni|first=Paula I.|publisher=John Wiley & Sons|year=2010|isbn=978-0-470-39267-6|location=|pages=174}}</ref> * 1872: Synthesis of polyvinyl chloride (PVC) by Eugen Baumann<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Baumann|first=E.|title=Ueber einige Vinylverbindungen|pages=308–322}}</ref> * 1877: Poly(methyl methacrylate) by Wilhelm Rudolph Fittig, was made a commercial product (''Plexiglas'') by Otto Röhm in 1933<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.world-of-plexiglas.com/en/the-history-of-plexiglas-this-is-how-it-came-about/|title=This is how PLEXIGLAS® came to be|last=|first=|date=|website=World of Plexiglas|language=en-US|accessdate=9 November 2019|archivedate=17 May 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190517082736/https://www.world-of-plexiglas.com/en/the-history-of-plexiglas-this-is-how-it-came-about/}}</ref> * 1882: Tollens' reagent by Bernhard Tollens<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Tollens|first=B.|title=Ueber ammon-alkalische Silberlösung als Reagens auf Aldehyd|pages=1635–1639}}</ref> * 1883: Claus process by Carl Friedrich Claus<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Steudel|first=R.|title=Carl Friedrich Claus (1827–1900) – inventor of the Claus Process for sulfur production from hydrogen sulfide|pages=}}</ref> * 1884: Paal–Knorr synthesis by Carl Paal and Ludwig Knorr<ref>{{حوالہ کتاب|title=Advances in Heterocyclic Chemistry|last=Katritzky|first=Alan R.|publisher=Academic Press|year=2013|isbn=978-0-12-420209-2|location=|pages=95}}</ref> * 1885–1886: Discovery of [[جرمانیئم|germanium]] by Clemens Winkler<ref name="isolation">{{حوالہ رسالہ|pages=210–211|title=Germanium, Ge, a New Nonmetal Element|first=Clemens|last=Winkler|year=1887}}</ref> * 1887: Petri dish by Julius Richard Petri * 1888: Büchner flask and Büchner funnel by Ernst Büchner<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Jensen|first=William B.|title=The Origins of the Hirsch and Büchner Vacuum Filtration Funnels|pages=1283}}</ref> * 1895: Hampson–Linde cycle by Carl von Linde * 1897: Galalith by Wilhelm Krische<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.ganoksin.com/article/galalith-jewelry-milk-stone/|title=Galalith – Jewelry Milk Stone|last=Trimborn|first=Christel|date=|website=Ganoksin|language=en|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1898: Polycarbonate by Alfred Einhorn, was made an commercial product by Hermann Schnell at Bayer in 1953 in Uerdingen<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.plasticshof.org/members/hermann-schnell/|title=Hermann Schnell|last=|first=|date=|website=Plastics Hall of Fame|accessdate=8 November 2019}}</ref> * 1898: Synthesis of polyethylene, the most common [[پلاسٹک|plastic]], by Hans von Pechmann<ref>{{حوالہ رسالہ|last=von Pechmann|first=H.|title=Ueber Diazomethan und Nitrosoacylamine|pages=2640–2646}}</ref> * 1898: First synthesis of purine by [[ہرمن امیل فشر|Emil Fischer]]. He had also coined the word in 1884.<ref>{{حوالہ ویب|title=The Nobel Prize in Chemistry 1902|url=https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1902/fischer/biographical/|accessdate=26 August 2020|website=The Nobel Prize}}</ref> * Early 20th century: Schlenk flask by Wilhelm Schlenk<ref>[http://www.rsc.org/chemistryworld/Issues/2008/January/ClassicKitSchlenkApparatus.asp Royal Society of Chemistry :Classic Kit: Schlenk apparatus]</ref> * 1900s: [[ہیبر دا طریقہ|Haber process]] by [[کارل بوش|Carl Bosch]] and [[فرٹز ہیبر|Fritz Haber]] * 1902: [[اوسوالڈ دا طریقہ|Ostwald process]] by [[ولہلم اوسٹوالڈ|Wilhelm Ostwald]]<ref>[https://worldwide.espacenet.com/patent/search/family/032364247/publication/GB190208300A?q=pn%3DGB190208300 GB 190208300] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191217142130/https://worldwide.espacenet.com/patent/search/family/032364247/publication/GB190208300A%3Fq%3Dpn%253DGB190208300 |date=2019-12-17 }}, [[ولہلم اوسٹوالڈ]], "Improvements in and relating to the Manufacture of Nitric Acid and Oxides of Nitrogen", published December 18, 1902, issued February 26, 1903</ref> * 1903: First commercially successful decaffeination process by Ludwig Roselius (later of ''Café HAG''), after foundations were laid by Friedlieb Ferdinand Runge in 1820<ref>{{حوالہ ویب|url=http://coffeeconfidential.org/health/decaffeination/|title=Decaffeination 101: Four Ways to Decaffeinate Coffee|last=|first=|date=|website=Coffee Confidential|accessdate=12 November 2019}}</ref> * 1907: Thiele tube by Johannes Thiele<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Thiele|first=J.|title=Ein neuer Apparat zur Schmelzpunktsbestimmung|pages=996–997}}</ref> * 1913: Coal liquefaction (''Bergius process'') by [[فریڈرخ برجیاس|Friedrich Bergius]]<ref>{{حوالہ ویب|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1931/bergius-lecture.pdf|title=Chemical reactions under high pressure|last=Bergius|first=Friedrich|date=May 21, 1932|publisher=Nobel Foundation|accessdate=2012-02-29}}</ref><ref name="PDN">D. Valentin: Kohleverflüssigung – Chancen und Grenzen, Praxis der Naturwissenschaften, 1/58 (2009), S. 17–19.</ref> * 1913: Identification of [[پروٹیکٹینیم|protactinium]] by Oswald Helmuth Göhring<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/taleofseveneleme0000scer/page/67|title=A tale of seven elements|last=Scerri|first=Eric|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-539131-2|location=Oxford|pages=[https://archive.org/details/taleofseveneleme0000scer/page/67 67–74]}}</ref> * 1925: Discovery of [[رہینیئم|rhenium]] by Otto Berg, Ida Noddack and Walter Noddack<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Noddack|first=W.|title=Die Ekamangane|pages=567–574}}</ref> * 1928: Diels–Alder reaction by [[کرٹ الڈر|Kurt Alder]] and [[اوٹوڈیلس|Otto Diels]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1950/summary/|title=The Nobel Prize in Chemistry 1950|last=|first=|date=|website=Nobel Prize|language=en-US|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1929: Discovery of [[اڈینو سائن ٹرائی فاسفیٹ|adenosine triphosphate]] (ATP) by Karl Lohmann<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Lohmann|first=K.|title=Über die Pyrophosphatfraktion im Muskel|pages=624–625}}</ref> * 1929: Creation of styrene-butadiene (synthetic rubber) by Walter Bock<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.mcpolymers.com/library/the-difference-between-styrene-butadiene-rubber-and-styrene-butadiene-latex|title=The Difference between Styrene-Butadiene Rubber and Styrene-Butadiene Latex|last=|first=|date=15 December 2016|website=Mallard Creek Polymers|language=en-us|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1935: Karl Fischer titration by Karl Fischer<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Fischer|first=K.|title=Neues Verfahren zur maßanalytischen Bestimmung des Wassergehaltes von Flüssigkeiten und festen Körpern|pages=394–396}}</ref> * 1937: Creation of [[پولی یوریتھین|polyurethane]] by Otto Bayer at IG Farben in [[لیورکوزن|Leverkusen]]<ref>[https://worldwide.espacenet.com/patent/search/family/007195048/publication/DE728981C?q=pn%3DDE728981 DE 728981] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191217142130/https://worldwide.espacenet.com/patent/search/family/007195048/publication/DE728981C%3Fq%3Dpn%253DDE728981 |date=2019-12-17 }}, [[IG Farben]], published 1937</ref> * 1953: Ziegler–Natta catalyst by [[کارل زیگلر|Karl Ziegler]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1963/ziegler/biographical/|title=The Nobel Prize in Chemistry 1963|last=|first=|date=|website=Nobel Prize|language=en-US|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1954: Wittig reaction by [[جارج وگ|Georg Wittig]]<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Hoffmann|first=R. W.|title=Wittig and His Accomplishments: Still Relevant Beyond His 100th Birthday|pages=1411–1416}}</ref> * 1981–1996: Discovery and creation of [[بورئیم|bohrium]] by Peter Armbruster and Gottfried Münzenberg at the GSI Helmholtz Centre for Heavy Ion Research in Darmstadt<ref name="93TWG">{{حوالہ رسالہ|title=Discovery of the transfermium elements. Part II: Introduction to discovery profiles. Part III: Discovery profiles of the transfermium elements|year=1993|last=Barber, R. C.|pages=1757}}</ref> * 1982: Discovery and creation of [[میٹ نیریم|meitnerium]] at the GSI Helmholtz Centre for Heavy Ion Research<ref name="82Mu01">{{حوالہ رسالہ|title=Observation of one correlated α-decay in the reaction ⁵⁸Fe on ²⁰⁹Bi→²⁶⁷109|year=1982|last=Münzenberg, G.|pages=89}}</ref> * 1984: Discovery and creation of [[ہاسیئم|hassium]] at the GSI Helmholtz Centre for Heavy Ion Research * 1994: Discovery and creation of [[ڈارمسٹادیئم|darmstadtium]] at the GSI Helmholtz Centre for Heavy Ion Research<ref name="95Ho01">{{حوالہ رسالہ|title=On the discovery of the elements 110-112 (IUPAC Technical Report)|year=2001|last=Karol, P. J.}}</ref> * 1994: Discovery and creation of [[روٹجینیم|roentgenium]] at the GSI Helmholtz Centre for Heavy Ion Research<ref name="95Ho01bis">{{حوالہ رسالہ|title=The new element 111|year=1995|last=Hofmann, S.|pages=281}}</ref> * 1996: Discovery and creation of copernicium at the GSI Helmholtz Centre for Heavy Ion Research<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Hofmann|first=S.|title=The new element 112|pages=229–230}}</ref> == کپڑ‏ے ، کاسمیٹکس تے فیشن == [[فائل:Jeans.jpg|کھبے|thumb|149x149px| [[جینز|جینز دا]] اک جوڑا ]] * 13ويں صدی: کپڑ‏ے بند کرنے یا بند کرنے دے لئی بٹن ہولز دے نال فنکشنل بٹن <ref>Lynn White: "The Act of Invention: Causes, Contexts, Continuities and Consequences", ''Technology and Culture'', Vol. 3, No. 4 (Autumn, 1962), pp. 486–500 (497f. & 500)</ref> * 18 ويں صدی یا اس تو‏ں پہلے: ڈرنڈل ، لیڈرہوسن تے ٹریچٹ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://people.howstuffworks.com/culture-traditions/national-traditions/german-tradition.htm|title=How German Traditions Work|last=|first=|date=25 July 2011|website=HowStuffWorks|language=en|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1709: یوحنا ماریا فارینا (جیوانی ماریا فارینا) از [[کولون (علاقہ)|کولون وچ ]] <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.dw.com/en/original-eau-de-cologne-celebrates-300-years/a-4475632|title=Original eau de Cologne celebrates 300 years|last=Möderler|first=Catrin|date=13 July 2009|website=Deutsche Welle|language=en-GB|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1871–1873: جرمن نژاد لیوی اسٹراس دے ذریعہ [[جینز]] (روسی نژاد امریکی جیکب ڈیوس دے نال مل ک‏ے) <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.pbs.org/wgbh/theymadeamerica/whomade/strauss_hi.html|title=Who Made America? {{!}} Innovators {{!}} Levi Strauss|website=www.pbs.org|accessdate=2018-04-23}}</ref> * 1905: مستقل لہر جو لوکاں دے استعمال دے لئی موزاں سی ، جرمنی وچ پیدا ہونے والے کارل نیسلر دے ذریعہ <ref>[https://books.google.nl/books?as_pt=MAGAZINES&id=50sEAAAAMBAJ&q=nestler&redir_esc=y#v=onepage&q=nestler&f=false A Revolutionist Dies]. ''LIFE Magazine''. Vol. 30 no. 6. Time Inc. Feb 5, 1951. p. 37. [[بین الاقوامی معیاری سلسلہ نمبر|ISSN]] [https://www.worldcat.org/title/life/oclc/67128145 0024-3019].</ref> * 1911: نیویا ، پہلی جدید کریم ، <ref>{{حوالہ کتاب|title=Cosmetic Creams: Development, Manufacture and Marketing of Effective Skin Care Products|last=Rähse|first=Wilfried|publisher=John Wiley & Sons|year=2019|isbn=978-3-527-81243-1|pages=55–56}}</ref> بذریعہ بیئرڈورف ای جی <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.beiersdorf.com/about-us/our-history/milestones?rt=637122030563609994|title=Milestones|last=|first=|date=|website=Beiersdorf|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1960 د‏‏ی دہائی: کرسٹین شورامیک دے ذریعہ بی بی کریم <ref>{{حوالہ ویب|url=https://tmagazine.blogs.nytimes.com/2012/03/29/vain-glorious-bb-creams-are-here/|title=Vain Glorious {{!}} BB Creams Are Here!|last=Chang|first=Katie|date=29 March 2012|website=T Magazine|language=en-US|accessdate=8 November 2019}}</ref> == کمپیوٹنگ == [[فائل:Gottfried Wilhelm Leibniz, Bernhard Christoph Francke.jpg|کھبے|thumb|123x123px| [[گوٹفریڈ ویلہم لائبہور|گوٹ فریڈ لیبہور]] نے جدید [[ثنائی عددی نظام|بائنری ہندساں دا نظام بنایا]] ]] [[فائل:Konrad Zuse (1992).jpg|کھبے|thumb|133x133px| کونراڈ زیوس نو‏‏ں (جدید) [[کمپیوٹر|کمپیوٹر دا]] موجد سمجھیا جاندا [[کمپیوٹر|ہے]] ]] * 17 ويں صدی دے آخر وچ : [[گوٹفریڈ ویلہم لائبہور|گوٹ فریڈ ولہیلم لیبہور دے]] ذریعہ جدید [[ثنائی عددی نظام|بائنری عددی نظام]] <ref>Leibniz G., Explication de l'Arithmétique Binaire, Die Mathematische Schriften, ed. C. Gerhardt, Berlin 1879, vol.7, p.223; Engl. transl.</ref> * 1918–2323: آرتھر شیربیئس دے ذریعہ [[انیگما مشین|اینگما مشین]] <ref>{{حوالہ کتاب|title=The Code Book: The Science of Secrecy from Ancient Egypt to Quantum Cryptography|last=Singh|first=Simon|publisher=Knopf Doubleday Publishing Group|year=2011|isbn=978-0-307-78784-2|location=|pages=}}</ref> * 1920s کے: Hellschreiber (کے اگردوت میٹرکس پرنٹرز ڈاٹ اثر تے [[نسخۂ کامل|فیکس]] د‏‏ی طرف سے) روڈولف جہنم <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.cryptomuseum.com/manuf/hell/index.htm|title=HELL|website=www.cryptomuseum.com|accessdate=2018-01-18}}</ref> * 1941: کونراڈ زیوس دے ذریعہ پہلا پروگرام قابل ، مکمل خودکار ڈیجیٹل [[کمپیوٹر]] ( زیڈ 3 ) * 1942–1945: پروگرامنگ ''لینگویج پلانکلکول'' ، کمپیوٹر دے لئی ڈیزائن کردہ پہلی اعلیٰ سطحی پروگرامنگ بولی ، <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Giloi|first=W. K.|title=Konrad Zuse's Plankalkül: The First High-Level "non von Neumann" Programming Language|pages=17–24}}</ref> کونراڈ زیوز دے ذریعہ * 1945: دنیا دا پہلا کمرشل [[کمپیوٹر|ڈیجیٹل کمپیوٹر]] ( زیڈ 4 ) بذریعہ کونراڈ زیوس <ref name=":4"/> * 1957: ٹیکنیکل یونیورسٹی میونخ دے کلاؤس سیمیلسن تے فریڈرک ایل بائوئر دے ذریعہ اسٹیک (تجریدی اعداد و شمار د‏‏ی قسم) <ref>{{حوالہ ویب|url=http://people.idsia.ch/~juergen/bauer.html|title=Friedrich L. Bauer, inventor of the stack and of the term software engineering|last=|first=|date=|website=people.idsia.ch|accessdate=3 November 2019}}</ref> * 1960 د‏‏ی دہائی: جیورجن ڈیتھلوف تے ہیلمٹ گریٹروپ دے ذریعہ اسمارٹ کارڈ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Java Card Technology for Smart Cards: Architecture and Programmer's Guide|last=Chen|first=Zhiqun|publisher=Addison-Wesley Professional|year=2000|isbn=978-0-201-70329-0|location=|pages=3–4}}</ref> == تعمیر ، فن تعمیر تے دکاناں == [[فائل:Wvs 1885.jpg|کھبے|thumb|119x119px| ورنر وان سیمنز نے پہلا برقی [[رافعہ|لفٹ]] ایجاد کيتا ]] [[فائل:Electric-chainsaw.jpg|کھبے|thumb|100x100px| بجلی دا سلسلہ]] * 1831–1834: وائر رسی از ولہیلم البرٹ <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/12706/Wilhelm-Albert|title=Wilhelm Albert|publisher=[[انسائیکلوپیڈیا بریٹانیکا]]|accessdate=9 April 2014}}</ref><ref>{{حوالہ کتاب|url=https://books.google.com/?id=-x9NHOLSnNUC&pg=PA388&dq=wilhelm+albert+inventor+wire+rope#v=onepage&q=wilhelm%20albert%20inventor%20wire%20rope&f=false|title=Explorations in the History of Machines and Mechanisms|last=Koetsier,Teun|last2=Ceccarelli, Marc|date=2012|publisher=[[Springer Publishing]]|isbn=9789400741324|pages=388|access-date=9 April 2014}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://atlantic-cable.com//Article/WireRope/Sayenga/wirerope4.htm|title=Modern History of Wire Rope|publisher=History of the Atlantic Cable & Submarine Telegraphy (atlantic-cable.com)|accessdate=9 April 2014|last=Donald Sayenga}}</ref> * 1858: ہوفمین بٹا فریڈرک ہوفمین طرف <ref>{{حوالہ کتاب|title=Brickworks|last=Heeney|first=Gwen|publisher=A & C Black Publishers Ltd|year=2003|isbn=978-0-8122-3782-5|location=|pages=35}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.lowtechmagazine.com/2009/10/hoffmann-kilns-brick-and-tile-production.html|title=Rings of fire: Hoffmann kilns|last=|first=|date=|website=LOW-TECH MAGAZINE|accessdate=2 December 2019}}</ref> * 1880: دنیا د‏‏ی پہلی برقی [[رافعہ|لفٹ]] از ورنر وان سیمنز <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/history-of-the-elevator-1991600|title=The History of Elevators From Top to Bottom|last=Bellis|first=Mary|date=11 August 2019|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=11 November 2019}}</ref> * 1895: [[شٹوٹگارٹ|اسٹٹ گارٹ]] وچ کارل تے ولہیل فین دے ذریعہ بجلی تو‏ں چلنے والے ہینڈ ڈرل <ref>{{حوالہ کتاب|title=Drilling in Extreme Environments: Penetration and Sampling on Earth and other Planets|last=Bar-Cohen|first=Yoseph|last2=Zacny|first2=Kris|publisher=John Wiley & Sons|year=2009|isbn=978-3-527-62663-2|location=|pages=5}}</ref> * 1895: ہنس گولڈشمیڈٹ دے ذریعہ ایکزودھرمک ویلڈنگ دا عمل <ref>H. Goldschmidt, "Verfahren zur Herstellung von Metallen oder Metalloiden oder Legierungen derselben" (Process for the production of metals or metalloids or alloys of the same), Deutsche Reichs Patent no. 96317 (13 March 1895).</ref> * 1926–1927: پورٹ ایبل الیکٹرک ( کینسٹاٹ وچ 1926 وچ آندریاس اسٹھل دے ذریعہ ) تے پہلا پٹرول چینسا (1927 وچ ایمل لیپر دے ذریعہ)۔ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.waldwissen.net/lernen/forstgeschichte/wsl_geschichte_motorsaege/index_EN|title=The History of the Chainsaw|last=Thöny|first=Philip|date=12 December 2007|website=Waldwissen|language=English|accessdate=17 December 2019|تاريخ-الأرشيف=19 August 2012|مسار-الأرشيف=https://web.archive.org/web/20120819043325/https://www.waldwissen.net/lernen/forstgeschichte/wsl_geschichte_motorsaege/index_EN|url-status=dead}}</ref> چینسوز دا پیش خیمہ 1830 دے آس پاس برنارڈ ہائن ( آسٹیوٹم ) نے بنایا سی <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.husqvarna.com/nz/forest/product-focus/history-of-the-chainsaw-celebrating-60-years/|title=History of the Chainsaw – Celebrating 60 Years|last=|first=|date=|website=Husqvarna|language=en-NZ|accessdate=9 November 2019}}</ref> * 1927: میکس گیز تے فرٹز ہل دے ذریعہ کنکریٹ پمپ <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Cramer|first=Dietmar|title=Die Geschichte des Transportbetons (in German)|pages=13}}</ref> * 1930s: پارٹیکل بورڈ از منجانس میکس ہیمیلبر <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.swrfernsehen.de/die-spanplatte-des-herrn-himmelheber/-/id=2798/did=6487590/nid=2798/1e855zd/index.html|title=Die Spanplatte des Herrn Himmelheber {{!}} SWR Fernsehen|last=|first=|date=9 June 2010|website=swr.online|language=de|accessdate=8 November 2019|archivedate=8 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210308124315/https://www.swrfernsehen.de/die-spanplatte-des-herrn-himmelheber/-/id=2798/did=6487590/nid=2798/1e855zd/index.html}}</ref> * 1954: اسٹین ہیم این ڈیر مر وچ ''ایکرمین + شمٹ ( FLEX-Elektrowerkzeuge GmbH ) کے'' زاویہ چک‏ی <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.flex-tools.com/en/company/history/|title=History|last=|first=|date=|website=Flex|language=en|accessdate=17 December 2019}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.bauhandwerk.de/artikel/bhw_Von_der_Flex_zur_Giraffe_2265803.html|title=Von der Flex zur Giraffe Erfinder des Winkelschleifers bringen neuen Langhalsschleifer heraus|last=Schwarzmann|first=Thomas|date=2015|website=Bauhandwerk|language=de|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1958: آرتور فشر دے ذریعہ جدید (پلاسٹک) وال پلگ ( ''فشر وال پلگ'' ) <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.ft.com/content/56d4a526-efc5-11e3-bee7-00144feabdc0|title=Artur Fischer's plastic wall plug transforms construction industry|website=Financial Times|language=en-GB|accessdate=2018-04-23}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.epo.org/learning-events/european-inventor/finalists/2014/fischer.html|title=Artur Fischer (Germany)|last=Office|first=European Patent|website=www.epo.org|language=en|accessdate=2018-04-23}}</ref> * 1962: دنیا دا پہلا جنسی دکان د‏‏ی طرف انٹرنیٹ Beate Uhse AG وچ Flensburg <ref>{{حوالہ کتاب|title=Flying for her country: the American and Soviet women military pilots of World War II|last=Strebe|first=Amy Goodpaster|last2=Beckman|first2=Trish|publisher=Greenwood Publishing Group|year=2007|isbn=978-0-275-99434-1|location=|pages=3}}</ref> * 1963–1967: [[ایسین|ایسن]] وچ کرپپ دا پہلا ہائیڈرولک توڑنے والا <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.khl.com/news/hydraulic-breakers-turn-50/88722.article|title=Hydraulic breakers turn 50|last=Sleight|first=Chris|date=1 October 2013|website=KHL|language=en|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1988–1990: دے تصور ''Passivhaus'' (غیر فعال گھر) معیاری وچ وولف Feist د‏‏ی طرف ڈارمسڈیڈٹ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://blog.passivehouse-international.org/first-passive-house-wolfgang-feist/|title=The first Passive House: Interview with Dr. Wolfgang Feist|last=|first=|date=19 October 2016|website=iPHA Blog|language=en-GB|accessdate=14 October 2019}}</ref> == کھانا == [[فائل:Black Forest gateau.jpg|کھبے|thumb|100x100px| بلیک فارسٹ کیک]] [[فائل:Currywurst-1.jpg|کھبے|thumb|100x100px| کریورسٹ]] [[فائل:Oursons gélatine marché Rouffignac.jpg|کھبے|thumb|100x100px| گمی ریچھ سب تو‏ں پہلے ہریبو نے بنائے سن ]] [[فائل:Bitburger Glass.JPG|کھبے|thumb|100x100px| بٹ برگر دا اک گلاس ، اک جرمن طرز دا پِلسنر ۔ پِلسنر د‏‏ی ایجاد بویرین جوزف گرول نے کيت‏ی سی ۔]] * آلٹ بیئر * [[وینیزویلا|وینزویلا وچ ]] ، جوہن گوٹلیب بینجمن سیگرٹ دے ذریعہ انگوسٹورا نے ، 1824 <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thespiritsbusiness.com/2016/10/angostura-a-brand-history/|title=Angostura: a brand history|last=Hayes|first=Annie|date=5 October 2016|website=The Spirits Business|accessdate=28 March 2020}}</ref> * [[برلن]] ، 1895 وچ پہلا آٹومیٹ ریستوراں ( ''کوئزیانہ'' ) <ref>{{حوالہ کتاب|title=Savoring Gotham: A Food Lover's Companion to New York City|last=Smith|first=Andrew F.|publisher=Oxford University Press|year=2015|isbn=978-0-19-939702-0|location=|pages=24}}</ref> * بوموکین * جدید [[بیئر]] - رین ہائٹسجبوٹ <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.jeeh.it/articolo?urn=urn:abi:abi:RIV.JOU:1992;2.281&ev=1|title=Technical Change in the Brewing Industry in Germany, the Low Countries and England in the Late Middle Ages|last=Unger|first=Richard W.|date=1992|website=www.jeeh.it|accessdate=2018-01-18}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.oldworld.ws/history-german-beer.html|title=History German Beer {{!}} Reinheitsgebot {{!}} Oktoberfest Beer|last=Kasko|first=Cyndie|website=www.oldworld.ws|language=en|accessdate=2018-01-18|archivedate=2018-01-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180123005336/http://www.oldworld.ws/history-german-beer.html}}</ref> تے "مشروبات [بیئر] نو‏‏ں اپنے اعلیٰ کمال تک پہچانیا" <ref>{{حوالہ کتاب|title=U.S. Business and Today's Germany: A Guide for Corporate Executives and Attorneys|last=Hart|first=James A.|publisher=Abc-Clio|year=1995|isbn=978-0-89930-839-5|location=|pages=220}}</ref> * برلنر (ڈونٹ) * بیتسمین * برلنر وائس * بائینسٹٹیچ * بلیک فارسٹ کیک * Bock * بریٹ ورسٹ * براؤنشویگر * Currywurst طرف ہرٹا Heuwer <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.independent.co.uk/life-style/food-and-drink/news/spicy-sausage-that-is-worthy-of-a-shrine-in-berlin-1772530.html|title=Spicy sausage that is worthy of a shrine in Berlin|last=Paterson|first=Tony|date=15 August 2009|website=The Independent|language=en|accessdate=17 December 2019}}</ref> * ڈومنوسٹین بذریعہ ہربرٹ وینڈلر <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.landwirtschaft.sachsen.de/landwirtschaft/14111.htm|title=Dresdner Dominosteine|date=2012-11-19|accessdate=2018-05-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121119070755/http://www.landwirtschaft.sachsen.de/landwirtschaft/14111.htm|archivedate=2012-11-19}}</ref> * ڈونواؤلے * برلن ، 1972 وچ جدید ڈونر کباب سینڈویچ * ڈارٹ مینڈر ایکسپورٹ * [[فانٹا مشروب|فانٹا]] * فرینکفرٹر کرینز * فرینکفرٹر وورسٹین * چپچپا ریچھ * [[ہیمبرگر]] ("بانی" نامعلوم نئيں اے ، لیکن اس د‏ی اصل جرمن اے ) <ref>{{حوالہ ویب|url=http://time.com/4342423/national-hamburger-day-history-origins-inventor/|title=How the Hamburger Became an American Favorite|website=Time|accessdate=2018-01-18}}</ref> * ہیمبرگ اسٹیک * ہیج ہاگ سلائس ( ''کلٹر ہنڈ'' ) * ہیلس * [[ہاٹ ڈاگ]] <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.etymonline.com/word/frankfurter|title=frankfurter {{!}} Origin and meaning of frankfurter by Online Etymology Dictionary|website=www.etymonline.com|language=en|accessdate=2018-01-18}}</ref> * Jägermeister * Kölsch * لیگر <ref>{{حوالہ ویب|title=The History of Lager|url=http://www.beerexpert.co.uk/lager.html|last=Watson|first=Mike|date=30 September 2012|website=Beer Expert|accessdate=24 May 2020|تاريخ-الأرشيف=23 September 2020|مسار-الأرشيف=https://web.archive.org/web/20200923120616/http://www.beerexpert.co.uk/Lager.html|url-status=dead}}</ref> * لیبکوین * مارسائٹ بذریعہ جوسٹس وان لیبیگ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Famous Brand Names and Their Origins|last=Martin|first=Kathy|publisher=Pen and Sword History|year=2017|isbn=978-1-78159-015-7|location=Barnsley|pages=21}}</ref> * مرزن * گوشت دا عرق جوسٹس وان لیبیگ دے ذریعہ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Justus von Liebig : the chemical gatekeeper|last=Brock|first=William H.|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=978-0-521-56224-9|location=Cambridge, U.K.|pages=218–219}}</ref> * اوباتڈا * Parboiled چاول ''(Huzenlaub عمل)'' د‏‏ی طرف تو‏ں ایرک گستاو Huzenlaub <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Kik|first=M. C.|title=Manual for the Study of Food Habits|pages=61}}</ref> * پیسنسر از جوزف گرول <ref>{{حوالہ ویب|url=https://scandbrewrev.dk/User_files/fc1134618c56707fc9306a38b6e10739.pdf|title=On the Trail of Josef Groll – Rediscovering Authentic Bohemian Malt and Beer|last=Weyermann|first=Sabine|date=2012-04-06|accessdate=2018-04-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120406153917/https://scandbrewrev.dk/User_files/fc1134618c56707fc9306a38b6e10739.pdf|archivedate=2012-04-06}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.bier-kultour.de/front_content.php?idcatart=8&lang=1&client=1&theme=&navpoint=boehmen|title=Josef Groll – Vater des Pils|date=2012-04-26|language=German|accessdate=2018-04-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120426051832/http://www.bier-kultour.de/front_content.php?idcatart=8&lang=1&client=1&theme=&navpoint=boehmen|archivedate=2012-04-26}}</ref> * پنکل * آلو دا ترکاریاں ( ''Kartoffelsalat'' ) <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.guampedia.com/potato-salad/#History|title=Potato Salad|website=www.guampedia.com|accessdate=10 February 2019}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.foodtimeline.org/foodsalads.html#potato|title=The Food Timeline: salad|website=www.foodtimeline.org|accessdate=10 February 2019}}</ref> * پرٹزیل (اس د‏ی اصل متنازعہ اے ، لیکن جرمنی وچ پریٹجلز دے ابتدائی ریکارڈ سامنے آئے) * پرنزریگنینٹورٹی * پمپرنیکل * ریڈلر * Riesling د‏‏ی شراب <ref>{{حوالہ کتاب|title=Riesling Renaissance|last=Price|first=Freddy|publisher=Mitchell Beazley|year=2004|isbn=1-84000-777-X|location=|pages=16–18}}</ref> * رائی بیئر * شمجین * شوارزبیئر * سٹرامر میکس * چوری ہوئی * اسٹریوسیلکوچن * ٹیورسٹ * تھورنگین ساسیج * ٹوسٹ ہوائی * ویلف دا کھیر * گندم دا بیئر * Zwieback * زوئبلکچین == تعلیم ، بولی تے طباعت == [[فائل:PrintMus 038.jpg|کھبے|thumb|126x126px| [[یوہانس گوٹن برک|گوٹن برگ]] پریس دوبارہ حاصل کيتی ]] [[فائل:Senefelder.jpg|کھبے|thumb|133x133px| [[سنگی طباعت|لتھوگراف]] دے Alois Senefelder ]] * 12 ويں صدی: لینگوا اگنوٹا ، پہلی مکمل طور اُتے [[مصنوعی زبان]] ، سینٹ ہلڈگارڈ دے ذریعہ بنجن ، OSB * c 1440: [[یوہانس گوٹن برک|جوہانس گوٹن برگ دے]] ذریعہ متحرک قسم دے نال [[مطبعہ|پرنٹنگ پریس]] <ref name=":3"/> * 1605: ''اسٹارس'' [[اسٹراس برک|برگ]] وچ جوہن کیرولس ( [[مقدس رومی سلطنت|جرمن قوم د‏‏ی مقدس رومی سلطنت]] دا اک حصہ) دے ذریعہ پہلا [[اخبار]] ( ''ریلیشن الرٹ فورنیمین انڈ جینڈینکروارڈین ہسٹورین'' ) <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.wan-press.org/article6476.html|title=WAN – Newspapers: 400 Years Young!|date=2010-03-10|accessdate=2018-04-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100310235015/http://www.wan-press.org/article6476.html|archivedate=2010-03-10}}</ref> * 1774: دے عمل deinking طرف یوستس Claproth <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Göttsching|first=L.|date=2000|title=Recycled Fiber and Deinking|url=}}</ref> * 1796: [[سنگی طباعت|لتھوگرافی]] طرف Alois Senefelder <ref>{{حوالہ کتاب|title=A History of Graphic Design|last=Meggs|first=Philip Baxter|publisher=John Wiley & Sons|year=1998|isbn=0-471-29198-6|location=|pages=146}}</ref> * ابتدائی انیہويں صدی: ہیلمڈسٹین ماڈل برائے اعلیٰ تعلیم ولہیم وان ہمبولٹ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Wilhelm von Humboldt|last=Berglar|first=Peter|publisher=Rowohlt|year=1970|isbn=978-3-499-50161-6|location=Reinbek|pages=}}</ref> * 1812–1858: جیکب تے ولہیلم گرائم دے ذریعہ گرم د‏‏ی پریاں د‏‏ی کہانیاں <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.neh.gov/humanities/2015/marchapril/feature/how-the-grimm-brothers-saved-the-fairy-tale|title=How the Grimm Brothers Saved the Fairy Tale|last=Zipes|first=Jack|date=2015|website=National Endowment for the Humanities (NEH)|language=en|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1830s: فریڈرک فریبل دے ذریعہ کنڈرگارٹن دا تصور <ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/teachingyoungchi0002puck/page/45|title=Teaching Young Children: An Introduction to the Early Childhood Profession|last=Puckett|first=Margaret B.|last2=Diffily|first2=Deborah|publisher=Delmar Learning|year=2004|isbn=978-1-4018-2583-6|location=Clifton Park, NY|pages=[https://archive.org/details/teachingyoungchi0002puck/page/45 45–46]}}</ref> * 1844: فریڈرک گوٹلوب کیلر دے ذریعہ کاغذ سازی وچ لکڑی دا گودا عمل <ref>{{حوالہ کتاب|title=Wood Chemistry: Fundamentals and Applications|last=Sjöström|first=E.|publisher=Academic Press|year=1993|isbn=978-0-12-647481-7|location=|pages=}}</ref> * 1879–80: [[مصنوعی زبان|تعمیر زبان]] ''[[ولاپوک زبان|ولاپوک]]'' طرف جوہان مارٹن Schleyer <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.omniglot.com/writing/volapuk.htm|title=Volapük language, alphabet and pronunciation|last=|first=|date=|website=www.omniglot.com|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1884–1886: لٹو ٹائپ مشین از اوٹمار مرجنٹیلر <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.invent.org/inductees/ottmar-mergenthaler|title=Ottmar Mergenthaler|website=National Inventors Hall of Fame|language=en|accessdate=28 March 2020}}</ref> * 1905: مورس کوڈ مصیبت دا اشارہ {{Overline|[[SOS]]}} {{Morse|dot|dot|dot|dash|dash|dash|dot|dot|dot}} ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ▄ ) <ref>{{حوالہ رسالہ|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015084596132&view=1up&seq=445|title=Regelung der Funkentelegraphie im Deutschen Reich|date=27 April 1905}} The three Morse sequences were: ''Ruhezeichen'' (Cease Sending) {{Morse|dash|dash|dash|dash|dash|dash}}, ''Notzeichen'' (Distress) {{Morse|dot|dot|dot|dash|dash|dash|dot|dot|dot}}, and ''Suchzeichen'' (Calling) {{Morse|dot|dot|dot|dash|dash|dash|dot}}</ref><ref>{{حوالہ رسالہ|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=njp.32101050973294&view=1up&seq=116|title=German Regulations for the Control of Spark Telegraphy|date=5 May 1905}}</ref> * 1919: والڈورف تعلیم د‏‏ی طرف ایمل روآں گرنا تے روڈولف Steiner دتی ميں [[شٹوٹگارٹ|سٹٹگارٹ]] <ref>{{حوالہ کتاب|title=An Introduction to Steiner Education: The Waldorf School|last=Edmunds|first=Francis|publisher=Forest Row: Sophia Books|year=2004|isbn=978-1-85584-172-7|location=|pages=86}}</ref> * 1937–1951: جرمنی وچ پیدا ہونے والا الیگزینڈر گوڈ دے ذریعہ بین لسانیات <ref>{{حوالہ کتاب|title=Interlingua Institute: A History|last=Esterhill|first=Frank J.|publisher=Interlingua Institute|year=2000|isbn=978-0-917848-02-5|location=|pages=}}</ref> == تفریح ، الیکٹرانکس تے میڈیا == [[فائل:Nipkow disk.svg|thumb|100x100px| نپکو ڈسک نے [[ٹیلی ویژن|ٹیلی ویژن دی]] بنیاد رکھی ]] [[فائل:Oscilloscopic tube retusche.jpg|thumb|100x100px|جداں کہ اک [[آسلو سکوپ|آسٹولوسکوپ]] وچ پایا جاندا اے کیتھوڈ رے ٹیوب]] [[فائل:SMS-mobile.jpg|کھبے|thumb|136x136px| اک موبائل فون اُتے دکھایا گیا اک [[ایس ایم ایس]] ]] * c 1151: ''بنجن کے'' سینٹ ''ہلڈگارڈ'' ، او ایس بی دے ذریعہ قدیم ترین مشہور اخلاقی کھیل ( ''اورڈو ورٹٹم'' ) <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Potter|first=Robert|date=Fall 1986|title=The "Ordo Virtutum": Ancestor of the English Moralities?}}</ref> * 1505: پیٹر ہنلن دے ذریعہ دنیا د‏‏ی پہلی (جیب) [[گھڑی|واچ]] ( ''1505 دیکھو'' ) <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.historyofwatch.com/clock-inventors/peter-henlein/|title=Peter Henlein – The Inventor of the Watch|website=www.historyofwatch.com|language=en|accessdate=2018-01-18}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://targetstudy.com/knowledge/invention/25/pocket-watch.html|title=Pocket watch invented by Peter Henlein in year 1504|last=|first=|date=|website=targetstudy.com|accessdate=18 January 2018}}</ref> * 1663: پہلا رسالہ ( ''ایربولیچ موناتس انٹرریڈونگین'' ) * 1885: نپکو ڈسک (ابتدائی [[ٹیلی ویژن]] وچ بنیادی جزو) از پول گوٹلیب نپکو <ref name=":2"/> * 1895: پہلی [[فلم|حرکت پذیر]] سامعین نو‏‏ں پیش کيتی گئی [[فلم|تصویر]] ، تے اس طرح برلن وینٹر گارٹن تھیٹر وچ ایمل تے میکس سکلاڈانووسکی دے ذریعہ پہلا سنیما تخلیق کيتا گیا <ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/oxfordhistoryofw00geof/page/14|title=The Oxford History of World Cinema|last=Nowell-Smith|first=Geoffrey|publisher=Oxford University Press|year=1996|isbn=978-0-19-874242-5|location=Oxford|pages=[https://archive.org/details/oxfordhistoryofw00geof/page/14 14]}}</ref> * 1897: کیتھوڈ رے ٹیوب (CRT) تے [[آسلو سکوپ|oscilloscope دے]] ذریعے [[کارل فرڈینڈ براون|فرڈیننڈ براؤن]] <ref>{{حوالہ ویب|url=http://oscopes.info/background/2265-oscilloscope-milestones|title=Oscilloscope History and Milestones|last=|first=|date=|website=oscopes.info|accessdate=9 November 2019}}</ref> * 1903: [[برلن|برلن دے]] البرٹ ہنسن دے ذریعہ پرنٹ شدہ سرکٹ بورڈ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://rostec.ru/en/news/4515084/|title=The printed circuit board is the base of modern electronics|last=|first=|date=24 November 2014|website=rostec.ru|accessdate=26 November 2019|archivedate=28 August 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828061658/https://rostec.ru/en/news/4515084/}}</ref> * 1907: میکپل نیگور (اوہروپیکس) دے ایئر پلگ * 1907: کبوتر فوٹو گرافی منجانب جولیس نیوبرونر * 1920s: چھوٹے فارمیٹ کیمرا ( 35 ملی میٹر فارمیٹ ) از اوسکر بارنک * 1928: [[ڈریسڈن]] وچ مقناطیسی ٹیپ ، بعد وچ AEG دے ذریعہ تیار تے تجارتی ہويا <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.electrospectivemusic.com/1928-magnetic-tape/|title=Electrospective Music {{!}} 1928 Magnetic tape|website=www.electrospectivemusic.com|language=en-US|accessdate=2018-05-20}}</ref> * 1930 د‏‏ی دہائی: ( بی ایس ایف ) (اس وقت کیمیائی دیوہیکل IG Farben دا حصہ) تے AEG دے ذریعہ سرکاری ریڈیو آر آر جی دے تعاون تو‏ں (جدید) ٹیپ ریکارڈر <ref>{{حوالہ ویب|url=http://mixonline.com/TECnology-Hall-of-Fame/aeg-magnetophone-recorder-090106/|title=1935 AEG Magnetophon Tape Recorder|date=2013-02-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130208162634/http://mixonline.com/TECnology-Hall-of-Fame/aeg-magnetophone-recorder-090106/|archivedate=2013-02-08|accessdate=2018-01-18}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://history.sandiego.edu/gen/recording/tape.html|title=Magnetic Recording History Pictures|date=2008-05-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080509130422/http://history.sandiego.edu/gen/recording/tape.html|archivedate=2008-05-09|accessdate=2018-01-18}}</ref> * 1934: Fernsehsender پال Nipkow وچ ''(ٹی وی اسٹیشن پال Nipkow)'' [[برلن]] ، پہلی عوامی [[مستقر بعیدنما|ٹیلی ویژن اسٹیشن]] نو‏‏ں دنیا وچ <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.kalenderblatt.de/index.php?what=thmanu&lang=de&manu_id=1737&sdt=20090322&maca=de-podcast_kalenderblatt-1086-xml-mrss|title=22.3.1935: Erstes Fernsehprogramm der Welt|website=www.kalenderblatt.de|language=de|others=[[ڈوئچے ویلے]]|accessdate=2018-05-20}}</ref> * 1949: [[:de:Werner Jacobi (Erfinder)|ورنر جیکوبی]] ( [[سیمنز|سیمنز اے جی]] ) دے ذریعہ انٹیگریٹڈ سرکٹ <ref>{{حوالہ ویب|url=http://integratedcircuithelp.com/invention.htm|title=Invention -The birth of the IC|website=integratedcircuithelp.com|language=en|accessdate=2018-05-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121011022241/http://integratedcircuithelp.com/invention.htm|archivedate=2012-10-11}}</ref> * 1961: فیز الٹرنٹنگ لائن (PAL) ، ینالاگ ٹیلی ویژن دے لئی رنگین انہاں نوںڈنگ نظام ، [[ہانوور|ہنوور]] وچ ٹیلیفونکن دے والٹر بروچ دے ذریعہ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Satellite Television: Analogue and Digital Reception Techniques|last=Benoit|first=Herve|publisher=Butterworth-Heinemann|year=1999|isbn=978-0-340-74108-5|location=|pages=60}}</ref> * 1970: ولف گینگ ہیلفریچ (سوئس ماہر فزکس مارٹن اسکڈٹ دے نال ) دا بٹی ہوئی نیومیٹک فیلڈ اثر <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.chemistryviews.org/details/ezine/3805321/Biophysics_Prize_Awarded_to_W__Helfrich_and_C__Bustamante.html|title=Biophysics Prize Awarded to W. Helfrich and C. Bustamante|website=www.chemistryviews.org|language=en|accessdate=2018-05-20}}</ref> * 1983: کنٹرولر ایریا نیٹ ورک (CAN بس) بذریعہ رابرٹ بوش GmbH <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.can-cia.org/can-knowledge/can/can-history/|title=History of CAN technology|website=CiA|accessdate=4 April 2020|archivedate=15 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180715123539/https://www.can-cia.org/can-knowledge/can/can-history/}}</ref> * 1984: فریڈیلم ہلبرینڈ دے ذریعہ [[ایس ایم ایس|مختصر میسج سروس]] ( ''ایس ایم ایس'' ) دا تصور * 1980 د‏‏ی دہائی دے آخر تے 1990 د‏‏ی دہائی دے اوائل: ایم پی 3 کمپریشن الگورتھم (ایم پی 3 پلیئرز دے لئی بنیادی) بذریعہ Iia کارلینز برینڈن برگ ( فرینہوفر سوسائٹی ) <ref>{{حوالہ ویب|url=https://blogs.windows.com/devices/2013/01/29/eureka-people-how-karlheinz-brandenburg-invented-the-mp3/|title=Eureka People: How Karlheinz Brandenburg invented the MP3 – Microsoft Devices BlogMicrosoft Devices Blog|website=blogs.windows.com|language=en-US|accessdate=2018-04-23}}</ref> * 1990: جنگجوواں دے ذریعہ پہلی ریڈیو دے زیر کنٹرول کلائی گھڑی ( ''میگا 1'' ) <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.junghans.de/en/junghans-world/journey-through-time/1990.html|title=1990 – Uhrenfabrik Junghans|last=|first=|date=|website=www.junghans.de|accessdate=12 November 2019}}</ref> * 1991: [[میونخ]] وچ جیسک‏‏ے تے ڈیریئینٹ دے ذریعہ [[سبسکرائبر آئڈینٹیٹی ماڈیول|سم کارڈ]] <ref>{{حوالہ ویب|url=https://home.bt.com/tech-gadgets/phones-tablets/who-invented-the-sim-card-country-11364282650384|title=Who invented the SIM card? Discover the origins of this miracle device|last=Svetlik|first=Joe|date=10 July 2018|website=BT|accessdate=31 October 2019}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.mymemory.co.uk/blog/what-is-a-sim-card-understanding-the-basics/|title=What Is a Sim Card? Understanding the Basics|last=Durkin|first=Helen|date=18 April 2019|website=MyMemory|language=en-GB|accessdate=31 October 2019}}</ref> * 2005: جرمنی وچ پیدا ہونے والے [[جاوید کریم|جاوید کریم دے]] ذریعہ [[یوٹیوب]] ( [[اسٹیو چین|اسٹیو چن]] تے [[چاڈ ہرلی|چاڈ ہرلی دے]] نال مل ک‏ے) <ref>{{حوالہ ویب|url=http://usatoday30.usatoday.com/tech/news/techinnovations/2005-11-21-video-websites_x.htm|title=Video websites pop up, invite postings|last=Graham|first=Jefferson|date=21 November 2005|website=USA Today|accessdate=17 December 2019}}</ref> == جغرافیہ ، ارضیات تے کان کنی == [[فائل:Pangaea continents.svg|کھبے|thumb|118x118px| [[پینجیا|Pangea]] دا نقشہ ]] * 1812: فریڈرک محس دے ذریعہ [[موس پیمانہ|معدنیات د‏‏ی سختی دے محوس پیمانہ]] <ref name="Brit">Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online. 22 Feb. 2009 [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/387714/Mohs-hardness "Mohs hardness."]</ref> * 1855: ولفگینگ فرانسز وان کوبییل دے ذریعہ اسٹوروسکوپ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Encyclopedia of Nineteenth-Century Photography|last=Hannavy|first=John|publisher=Routledge|year=2013|isbn=978-1-135-87326-4|location=|pages=1459}}</ref> * 1884: ولپن میر کیپین دے ذریعہ [[کوپن موسمی گٹھ بندی|کوپن د‏‏ی آب و ہو‏‏ا د‏‏ی درجہ بندی]] ۔ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/the-worlds-koppen-climates-4109230|title=What are the World's Major Climate Types?|last=Means|first=Tiffany|date=15 February 2019|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=6 January 2020}}</ref> بعد وچ تبدیلیاں روڈولف گیگر نے کيت‏یاں سن (اس طرح بعض اوقات "کوپن - جگر آب و ہو‏‏ا د‏‏ی درجہ بندی دے نظام" دے طور اُتے پذیرائی دتی جاندی اے )۔ * 1912: الفریڈ ویگنر دے ذریعہ براعظمی بڑھوتری تے [[پینجیا|Pangea دے]] وجود د‏‏ی تیاری دا نظریہ <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Wegener|first=A.|title=Die Herausbildung der Grossformen der Erdrinde (Kontinente und Ozeane), auf geophysikalischer Grundlage|pages=185–195, 253–256, 305–309}}</ref> * 1933: والٹر کرسٹاللر دا مرکزی مقام نظریہ <ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/penguindictionar0000good|title=The Penguin Dictionary of Human Geography|last=Goodall|first=Brian|publisher=Penguin|year=1987|isbn=978-0-14-051095-9|location=London|pages=|url-access=registration}}</ref> * 1935: جرمنی وچ پیدا ہوئے بونو گٹین برگ ( چارلس فرانسس ریکٹر دے نال مل ک‏ے) ریکٹر طول البلد [[ریکٹر اسکیل|پیمانے]] <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Gutenberg|first=B.|title=Discussion: Magnitude and energy of earthquakes|pages=183–185}}</ref> == گھریلو تے دفتر دا سامان == [[فائل:Justus von Liebig NIH.jpg|کھبے|thumb|128x128px| جسٹس وان لیبیگ نے جدید [[آئینہ]] ایجاد کيتا ]] [[فائل:Food into a refrigerator - 20111002.jpg|کھبے|thumb|100x100px| اک [[فریج|فرج]] وچ کھانا پینا ]] * 19 ويں صدی: کارل ڈریس دے ذریعہ گوشت د‏‏ی چک‏ی <ref>{{حوالہ ویب|url=https://meatgrinderhelp.com/when-was-the-meat-grinder-invented/|title=When Was The Meat Grinder Invented|date=10 July 2018|website=Meat Grinder Help|language=en-US|accessdate=23 June 2019}}</ref> * 1835: جدید ( سلویریڈ شیشے ) [[آئینہ]] از از جسٹس وون لیبیگ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.livescience.com/34466-who-invented-mirror.html|title=Who Invented the Mirror?|last=Castro|first=Joseph|date=28 March 2013|website=livescience.com|language=en|accessdate=26 November 2019}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.mirrorhistory.com/mirror-history/who-invented-mirror/|title=The Inventor of Mirror – Who Invented Mirror?|last=|first=|date=|website=www.mirrorhistory.com|accessdate=26 November 2019}}</ref><ref>{{حوالہ رسالہ|last=Liebig|first=Justus|title=Ueber Versilberung und Vergoldung von Glas|pages=132–139}}</ref> * 1864: انگو وال پیپر بذریعہ ہیوگو ارفورٹ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Aus Papier: eine Kultur- und Wirtschaftsgeschichte der Papier verarbeitenden Industrie in Deutschland|last=Schmidt-Bachem|first=Heinz|publisher=Walter de Gruyter|year=2011|isbn=978-3-11-023607-1|location=|pages=722}}</ref> * 1870–1895: کارل وان لنڈے دے ذریعہ جدید [[فریج|ریفریجریٹر]] تے جدید فریج ۔ <ref name=":1"/><ref>{{حوالہ کتاب|title=Cryogenic Engineering, Revised and Expanded|last=Flynn|first=Thomas|publisher=CRC Press|year=2004|isbn=978-8126504985|pages=6}}</ref><ref>{{حوالہ کتاب|title=Practical Pyromaniac: Build Fire Tornadoes, One-Candlepower Engines, Great Balls of Fire, and More Incendiary Devices|last=Gurstelle|first=William|publisher=Chicago Review Press|year=2011|isbn=978-1-56976-710-8|location=Chicago|pages=115}}</ref><ref>{{حوالہ کتاب|title=Science Year by Year: The Ultimate Visual Guide to the Discoveries That Changed the World|last=Winston|first=Robert|publisher=DK|year=2013|isbn=978-1-4093-1613-8|location=London|pages=215}}</ref> * 1886: [[بون]] وچ فریڈرک سوینیککن دے ذریعہ سوراخ دے کارٹون تے رنگ بائنڈر <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/history-of-the-paper-punch-1992335|title=The History of the Paper Punch|last=Bellis|first=Mary|date=16 September 2018|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1886: میکا مائمر وچ انتون الریچ دے ذریعہ فولڈنگ حکمران <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.evangelisch.de/inhalte/125736/12-10-2015/das-mass-aller-dinge|title=Das Maß aller Dinge|last=Lisador|first=Charlotte|date=12 October 2015|website=www.evangelisch.de|language=de|accessdate=28 March 2020}}</ref> * 1901: کمپنی بیئرسورڈ ای جی دے ذریعہ چپکنے والی ٹیپ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.beiersdorf.com/brands/brand-history/hansaplast?rt=637122157954304540|title=Revolutionary Wound Care|last=|first=|date=|website=Beiersdorf|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1907: (جدید) لانڈری ڈٹرجنٹ ( ''پرسیل'' ) بذریعہ ہنیل <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.hygieneforhealth.org.au/detergent.php|title=Back in time – History of Hygiene – Detergent|website=www.hygieneforhealth.org.au|accessdate=2018-05-20|archivedate=2018-03-31|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180331231357/http://www.hygieneforhealth.org.au/detergent.php}}</ref> * 1908: میلیٹا بینٹز دے ذریعہ کاغذی کافی دا فلٹر <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/history-of-how-we-make-coffee-1991478|title=This is the History of How We Brew Coffee|last=Bellis|first=Mary|date=7 April 2017|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=9 November 2019}}</ref> * 1909: [[برلن]] وچ ولی ہابیل دے ذریعہ انڈے د‏‏ی سلےک‏ے <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.berliner-zeitung.de/heimatmuseum-zeigt-mehr-als-hundert-jahre-lichtenberger-industriegeschichte-der-eierschneider-war-ein-welterfolg-li.9203|title=Heimatmuseum zeigt mehr als hundert Jahre Lichtenberger Industriegeschichte: Der Eierschneider war ein Welterfolg|date=23 April 1997|website=Berliner Zeitung|language=de-DE|accessdate=28 March 2020}}</ref> * 1929، 1949: پہلی مشین د‏‏ی پیداوا‏‏ر ٹی بیگ (1929) تے جدید ٹی بیگ (1949) د‏‏ی طرف تو‏ں ایڈولف Rambold تے Teekanne <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.teekanne.com/about-us/double-chamber-tea-bag/explore-the-history-of-the-tea-bag-packaging-machines/|title=TEEKANNE: Explore the History of the Tea Bag Packaging Machines|last=|first=|date=|website=www.teekanne.com|language=en-EN|accessdate=18 January 2018|archivedate=5 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201105082216/http://www.teekanne.com/about-us/double-chamber-tea-bag/explore-the-history-of-the-tea-bag-packaging-machines/}}</ref> * 1930 د‏‏ی دہائی: سیاہی مٹانے والا از پیلکن <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.pelikan.com/pulse/Pulsar/en_US_INTL.CMS.displayCMS.118639./tintenkiller-historischer-ueberblick-lehrer-aktion-september-2003|title=Ink eradicators – Pelikan|last=|first=|date=|website=www.pelikan.com|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1941: Chemex Coffeemaker جرمن نژاد د‏‏ی طرف تو‏ں پیٹر Schlumbohm <ref>{{حوالہ ویب|url=https://lemelson.mit.edu/resources/peter-schlumbohm|title=Peter Schlumbohm|last=|first=|date=|website=lemelson.mit.edu|accessdate=17 December 2019}}</ref> * 1954: Wigomat ، بجلی تو‏ں پہلے ڈرپ کافی بنانے والا پہلا ادارہ <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.goethe.de/ins/gb/lp/prj/mtg/typ/bun/en4922236.htminventors.about.com/od/cstartinventions/a/coffee.htm|title=Sixty years of the Federal Republic of Germany – a retrospective of everyday life|website=|accessdate=28 December 2012}}</ref> * 1969: ہنکل دے ذریعے گلو د‏‏ی چھڑی <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.prittworld.ca/en/consumer/meta/header-navigation/about-pritt/pritt-history.html|title=Pritt History|last=|first=|date=18 March 2013|website=Pritt|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130318043734/http://www.prittworld.ca/en/consumer/meta/header-navigation/about-pritt/pritt-history.html|archivedate=2013-03-18|accessdate=17 December 2019}}</ref> == ریاضی == [[فائل:Venn A intersect B.svg|کھبے|thumb|100x100px| مثال دے طور اُتے دو سیٹاں دا چوراہا ( [[نظریۂ طاقم|سیٹ تھیوری]] ) ]] * 1611: [[کپلر|جوہانس کیپلر دے]] ذریعہ کیپلر قیاس <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.keplersdiscovery.com/SixCornered.html|title=On the Six-Cornered Snowflake|last=|first=|date=|website=www.keplersdiscovery.com|accessdate=18 December 2019|archivedate=11 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201111212622/https://www.keplersdiscovery.com/SixCornered.html}}</ref> * 1623: میکیل [[حسابگر|کیلکولیٹر]] از ولہم سکارڈ <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.computinghistory.org.uk/det/5921/Wilhelm-Schickard-invented-a-calculating-machine/|title=Wilhelm Schickard invented a calculating machine, - Computing History|website=www.computinghistory.org.uk|accessdate=25 February 2019}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://metastudies.net/pmwiki/pmwiki.php?n=Site.TheModernEpochAndTheEmergenceOfTheModernCalculator|title=Things that Count – Early Evolution of the Modern Calculator|website=metastudies.net|accessdate=25 February 2019|archivedate=24 February 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210224015347/http://metastudies.net/pmwiki/pmwiki.php?n=Site.TheModernEpochAndTheEmergenceOfTheModernCalculator}}</ref> * ستارہويں صدی دے آخر وچ : [[احصا|کلکلس]] <ref>{{حوالہ کتاب|title=The History of the Calculus and its Conceptual Development|last=Boyer|first=Carl B.|publisher=Dover|year=1959|isbn=|location=New York|pages=|oclc=643872}}</ref> تے لیبہور دا اشارہ <ref>{{حوالہ کتاب|title=A History of Mathematics / An Introduction|last=Katz|first=Victor J.|publisher=Addison Wesley Longman|year=1993|isbn=978-0-321-01618-8|location=|pages=}}</ref> [[گوٹفریڈ ویلہم لائبہور|تحریر گوٹ فریڈ ولہیلم لیبہور]] * 1673–1676: ott دے لئی لیبہور فارمولا π بذریعہ گوٹ فریڈ ولہیلم لیبہور <ref>{{حوالہ کتاب|title=The historical development of the calculus|last=Edwards|first=Charles Henry|publisher=Springer|year=1994|isbn=978-0-387-94313-8|location=|pages=247}}</ref> * 1675: گوٹ فرائڈ ولہیلم لیبنز دے ذریعہ انضمام د‏‏ی علامت <ref>{{حوالہ ویب|url=http://jeff560.tripod.com/calculus.html|title=Earliest Uses of Symbols of Calculus|last=Aldrich|first=John|date=|website=|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1795: [[کارل فریڈرک گاؤس|کارل فریڈرک گاؤس دے]] [[لکیری اقل مربعات|گھٹ تو‏ں گھٹ اسکوائر]] <ref>Oscar Sheynin, [http://sheynin.de/download/hist_stat.pdf ''History of Statistics''], Berlin: NG Verlag Berlin, 2012, p. 81.</ref> * c 1810: کارل فریڈرک گاؤس دے ذریعہ گاوسی دا خاتمہ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Undergraduate Convexity: From Fourier and Motzkin to Kuhn and Tucker|last=Lauritzen|first=Niels|publisher=World Scientific Publishing Company|year=2013|isbn=978-9814452762|location=|pages=3}}</ref> * 1824: فریڈرک بیسل دے ذریعہ بیسل فنکشن نو‏‏ں عام بنانا <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Bessel|first=F.|title=Untersuchung des Theils der planetarischen Störungen|pages=}}</ref> * 1827: کارل فریڈرک گاؤس دے ذریعہ گاؤس دا نقشہ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Disquisitiones generales circa superficies curvas|last=Gauss|first=Carl Friedrich|publisher=Typis Dieterichianis|year=1828|isbn=|location=Göttingen|pages=}}</ref> تے گاوسی گھماؤ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Allgemeine Flächentheorie|last=Gauss|first=Carl Friedrich|publisher=W. Engelmann|year=1900|isbn=|location=Leipzig|pages=}}</ref> * 1837: [[تحلیلی نظریہ عدد|تجزیہ نمبر نظریہ]] از [[پیٹر ڈرچلٹ|پیٹر گوستاو لیجیون دیرچلیٹ]] <ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/introductiontoan00apos_0/page/7|title=Introduction to analytic number theory|last=Apostol|first=Tom M.|publisher=Springer-Verlag|year=1976|isbn=978-0-387-90163-3|location=New York-Heidelberg|pages=[https://archive.org/details/introductiontoan00apos_0/page/7 7]}}</ref> * c 1850: ریمن جیومیٹری از [[برنہارڈ ریمان|برنارڈ ریمن]] * 1859: ریمن مفروضہ بذریعہ برنارڈ ریمن <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.maths.tcd.ie/pub/HistMath/People/Riemann/Zeta/|title=Ueber die Anzahl der Primzahlen unter einer gegebenen Grösse.|last=|first=|date=|website=www.maths.tcd.ie|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1874: [[جورج کنٹور|جارج کینٹر دے]] ذریعہ کینٹور دا پہلا بے حساب ثبوت تے [[نظریۂ طاقم|سیٹ تھیوری]] <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Cantor|first=Georg|title=Ueber eine Eigenschaft des Inbegriffes aller reellen algebraischen Zahlen|pages=258–262}}</ref> * 1882: کلین بوتل از از فیلکس کلین <ref>{{حوالہ ویب|url=http://mathworld.wolfram.com/KleinBottle.html|title=Klein Bottle|last=Weisstein|first=Eric W.|date=|website=MathWorld|language=en|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1891: جارج کینٹور دے ذریعہ کینٹور د‏‏ی اختلافی دلیل تے کینٹور دا نظریہ <ref>{{حوالہ کتاب|title=From Immanuel Kant to David Hilbert: A Source Book in the Foundations of Mathematics, Volume 2|last=Ewald|first=William B.|publisher=Oxford University Press|year=1996|isbn=0-19-850536-1|location=Oxford|pages=920–922}}</ref> * 1897: فیلکس برنسٹین تے ارنسٹ سکریڈر دے ذریعہ کینٹور ern برنسٹین – شروئڈر تھیوریم <ref>{{حوالہ کتاب|title=Proofs of the Cantor-Bernstein theorem. A mathematical excursion|last=Hinkis|first=Arie|publisher=Birkhäuser/Springer|year=2013|isbn=978-3-0348-0223-9|location=Heidelberg|pages=}}</ref> * c 1900: رنج – کوٹہ دے طریقے بذریعہ ولہیلم کوٹہ تے کارل رنج <ref>{{حوالہ رسالہ|last=Kutta|first=Martin|title=Beitrag zur näherungsweisen Integration totaler Differentialgleichungen|pages=435–453}}</ref><ref>{{حوالہ رسالہ|last=Runge|first=Carl David Tolmé|title=Über die numerische Auflösung von Differentialgleichungen|pages=167–178}}</ref> * 1900s: [[ڈیوڈ ہلبرٹ|ڈیوڈ ہلبرٹ دے]] ذریعہ ہلبرٹ د‏‏ی جگہ <ref>{{حوالہ کتاب|title=Mathematical Methods in Physics|last=Brüning|first=Erwin|last2=Blanchard|first2=Philippe|publisher=Birkhäuser|year=2003|isbn=978-1-4612-6589-4|location=Boston, MA|pages=}}</ref> * 20th صدی دے اوائل: Weyl تو‏ں Tensor طرف ہرمن Weyl <ref>{{حوالہ کتاب|title=From Riemann to Differential Geometry and Relativity|last=Ji|first=Lizhen|last2=Papadopoulos|first2=Athanase|last3=Yamada|first3=Sumio|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-60039-0|location=|pages=545}}</ref> == دواواں تے دواواں == [[فائل:Friedrich Wilhelm Adam Sertuerner.jpg|کھبے|thumb|100x100px| فریڈرک سیرترنر [[مورفین]] نو‏‏ں وکھ تھلگ کرنے والے پہلے شخص سن ]] [[فائل:Cocaine lines 2.jpg|کھبے|thumb|100x100px| [[کوکین|کوکین دی]] لائناں انفلاشن دے لئی تیار نيں ]] [[فائل:Contactlenzen Confortissimo.JPG|کھبے|thumb|100x100px| کانٹیکٹ لینس دا اک جوڑا]] [[فائل:Aspirin1.jpg|کھبے|thumb|100x100px| [[ایسپرین]] د‏‏ی ایجاد بایر نے کيت‏ی سی ]] [[فائل:BayerHeroin.png|کھبے|thumb|133x133px| بایر ہیروئن دے لئی اشتہار]] [[فائل:1st-eeg.png|کھبے|thumb|100x100px| ہنس برگر نے 1924 وچ پہلی انسانی [[برقی دماغی تخطیط|ای ای جی]] ریکارڈنگ حاصل کيتی ]] * 1796: [[ہومیوپیتھی|Homeopathy]] by Samuel Hahnemann<ref>{{حوالہ کتاب|title=The Birth of Homeopathy out of the Spirit of Romanticism|last=Kuzniar|first=Alice A.|publisher=University of Toronto Press|year=2017|isbn=978-1-4875-2126-4|location=|pages=3}}</ref> * 1803–1827: First isolation of [[مورفین|morphine]] by Friedrich Sertürner in Paderborn; first marketed to the general public by Sertürner and Company in 1817 as a [[مسکن|pain medication]]; and the first commercial production began in 1827 in Darmstadt by Merck.<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://books.google.com/?id=MtOiLVWBn8cC&pg=PA20|title=Molecular, clinical and environmental toxicology|last=Andreas Luch|publisher=Springer|year=2009|isbn=978-3-7643-8335-0|page=20}}</ref> * 1832: First synthesis of chloral hydrate, the first hypnotic drug,<ref>{{حوالہ کتاب|title=Ullmann's Fine Chemicals|publisher=John Wiley & Sons|year=2014|isbn=978-3-527-68359-8}}</ref> by Justus von Liebig at the University of Giessen;<ref>{{حوالہ کتاب|title=A History of Psychiatry: From the era of the asylum to the age of Prozac|last=Shorter|first=Edward|publisher=Wiley|year=1998|isbn=978-0-471-24531-5}}</ref> Oscar Liebreich introduced the drug into medicine in 1869 and discovered its hypnotic and sedative qualities. * 1840: Discovery and description of Graves-Basedow disease by Karl Adolph von Basedow<ref>{{حوالہ رسالہ|last=von Basedow|first=K. A.|title=Exophthalmus durch Hypertrophie des Zellgewebes in der Augenhöhle|pages=197–204; 220–228}}</ref> * 1847: Kymograph by Carl Ludwig<ref>{{حوالہ کتاب|title=Biographical Dictionary of the History of Technology|last=Day|first=Lance|last2=McNeil|first2=Ian|publisher=Routledge|year=1998|isbn=978-0-415-19399-3|location=|pages=775}}</ref> * 1850s: Microscopic [[امراضیات|pathology]] by Rudolf Virchow<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Reese|first=D. M.|title=Fundamentals--Rudolf Virchow and modern medicine|pages=105–108}}</ref> * 1850–51: Ophthalmoscope by Hermann von Helmholtz<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Keeler|first=Richard|title=The Ophthalmoscope in the Lifetime of Hermann von Helmholtz|pages=194–201}}</ref> * 1852: First complete blood count by Karl von Vierordt<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Verso|first=ML|title=The Evolution of Blood Counting Techniques|pages=149–58}}</ref> * 1854: Sphygmograph by Karl von Vierordt<ref>{{حوالہ کتاب|title=Advances in Biomedical Sensing, Measurements, Instrumentation and Systems|last=Lay-Ekuakille|first=Aimé|publisher=Springer|year=2009|isbn=978-3-642-05166-1|location=|pages=285}}</ref> * 1855: First synthesis of the [[کوکین|cocaine]] alkaloid by Friedrich Gaedcke;<ref>{{حوالہ رسالہ|last=F. Gaedcke|year=1855|title=Ueber das Erythroxylin, dargestellt aus den Blättern des in Südamerika cultivirten Strauches Erythroxylon Coca|pages=141–150}}</ref> development of an improved purification process by Albert Niemann in 1859–1860, who also coined the name "cocaine".<ref name="nie1860">{{حوالہ رسالہ|last=Niemann|first=Albert|year=1860|title=Ueber eine neue organische Base in den Cocablättern|pages=129–256}}</ref> First commercial production of cocaine began in 1862 in Darmstadt by Merck.<ref>{{حوالہ کتاب|title=Shooting Up: A Short History of Drugs and War|last=Kamieński|first=Łukasz|publisher=Oxford University Press|year=2016|isbn=978-0-19-026347-8|location=Oxford|pages=93}}</ref> * 1882: Adhesive bandage (''Guttaperchapflastermulle'') by Paul Carl Beiersdorf * 1882: Discovery of the ''Mycobacterium tuberculosis'' (MTB) bacteria which causes [[سل|tuberculosis]], by [[رابرٹ کوچ|Robert Koch]]<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.nobelprize.org/educational/medicine/tuberculosis/readmore.html|title=Robert Koch and Tuberculosis: Koch's Famous Lecture|last=|first=|date=2008|website=Nobel Foundation|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120702164212/http://www.nobelprize.org/educational/medicine/tuberculosis/readmore.html|archivedate=2012-07-02|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1884: Discovery of the pathogenic bacterium ''Corynebacterium diphtheriae'' which causes [[خناق|diphtheria]], by Edwin Klebs and Friedrich Löffler<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Garrison|first=F. H.|title=Edwin Klebs (1834–1913)|pages=920–921}}</ref> * 1884: Koch's postulates by Robert Koch and Friedrich Loeffler, based on earlier concepts described by Jakob Henle<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Evans|first=A. S.|title=Causation and disease: a chronological journey. The Thomas Parran Lecture|pages=249–58}}</ref> * 1884: Discovery of the ''vibrio cholerae'' bacteria which causes [[ہیضہ|cholera]], by Robert Koch<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Howard-Jones|first=N.|title=Robert Koch and the cholera vibrio: a centenary|pages=379–81}}</ref> * 1887: Amphetamine by Romanian-born Lazăr Edeleanu in [[برلن|Berlin]]<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Edeleano L|year=1887|title=Ueber einige Derivate der Phenylmethacrylsäure und der Phenylisobuttersäure|pages=616–622}}</ref> * 1887: Löffler's medium by Friedrich Loeffler<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Loeffler|first=F.|title=Darauf theilte Herr Loeffler in einem zweiten Vortrag die Ergebnisse seiner weiteren Untersuchungen uber die Diphtherie- Bacillen mit|pages=105–112}}</ref> * 1888: First successful afocal scleral glass contact lenses by Adolf Gaston Eugen Fick<ref>{{حوالہ ویب|url=http://broughttolife.sciencemuseum.org.uk/broughttolife/people/adolfeugenfick|title=Adolf Eugen Fick (1852–1937)|last=|first=|date=|website=Science Museum|accessdate=18 December 2019|archivedate=16 February 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200216122203/http://broughttolife.sciencemuseum.org.uk/broughttolife/people/adolfeugenfick}}</ref> * 1890: [[خناق|Diphtheria]] antitoxin by [[امیل وون بیرنگ|Emil von Behring]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1901/behring/lecture/|title=The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1901|last=|first=|date=|website=Nobel Prize|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1897–1899: [[ایسپرین|Aspirin]] by Felix Hoffmann or Arthur Eichengrün at Bayer in Elberfeld<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/aspirinwarsmoney1991mann/page/27|title=The aspirin wars : money, medicine, and 100 years of rampant competition|last=Mann|first=C. C.|last2=Plummer|first2=M. L.|publisher=Knopf|year=1991|isbn=978-0-394-57894-1|location=New York|pages=[https://archive.org/details/aspirinwarsmoney1991mann/page/27 27]}}</ref> * 1897: Heroin by Felix Hoffmann at Bayer in Elberfeld<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.sciencehistory.org/historical-profile/felix-hoffmann|title=Felix Hoffmann|last=|first=|date=June 2016|website=Science History Institute|language=en|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1897: Protargol by Arthur Eichengrün.<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Vaupel|first=E.|title=Arthur Eichengrün—Tribute to a Forgotten Chemist, Entrepreneur, and German Jew|pages=3344–3355}}</ref> * 1897: Discovery of the cause of [[منہ کھر (بیماری)|foot-and-mouth disease]] (''Aphthovirus'') by Friedrich Loeffler<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Brown|first=F.|title=The history of research in foot-and-mouth disease|pages=3–7}}</ref> * 1907–1910: First synthesis of arsphenamine, the first [[ضد حیوی|antibiotic]],<ref>{{حوالہ ویب|url=https://microbiologysociety.org/members-outreach-resources/outreach-resources/antibiotics-unearthed/antibiotics-and-antibiotic-resistance/the-history-of-antibiotics.html|title=The history of antibiotics|website=Microbiology Society|accessdate=31 January 2020|archivedate=16 September 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200916073702/https://microbiologysociety.org/members-outreach-resources/outreach-resources/antibiotics-unearthed/antibiotics-and-antibiotic-resistance/the-history-of-antibiotics.html}}</ref> by [[پاول اہرلچ|Paul Ehrlich]] and Alfred Bertheim.<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Williams|first=K. J.|title=The introduction of 'chemotherapy' using arsphenamine – the first magic bullet|pages=343–8}}</ref> In 1910 marketed by Hoechst under the name ''Salvarsan''.<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Frith|first=John|title=Arsenic – the "Poison of Kings" and the "Saviour of Syphilis"}}</ref> * 1908–1911: Creation of dihydrocodeine<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.drugbank.ca/drugs/DB01551|title=Dihydrocodeine|last=|first=|date=|website=www.drugbank.ca|accessdate=8 November 2019}}</ref> * 1909, 1929: First intrauterine device (IUD) by Richard Richter (of Waldenburg, then part of Germany; in 1909), and the first ring (''Gräfenberg's ring'', 1929) used by a significant number of women by Ernst Gräfenberg.<ref>{{حوالہ رسالہ|title=Pioneers of the intrauterine device|last=Thiery|first=M.|pages=15–23}}</ref> * 1909: Labello by Dr. Oscar Troplowitz<ref>{{حوالہ ویب|url=https://int.labello.com/about-labello/history|title=History – More Than 100 Years of Lip Care|last=|first=|date=|website=Labello|accessdate=18 December 2019|تاريخ-الأرشيف=23 August 2019|مسار-الأرشيف=https://web.archive.org/web/20190823185920/https://int.labello.com/about-labello/history|url-status=dead}}</ref> * 1912–1916: Modern [[کنڈوم|condom]] by Julius Fromm in Berlin<ref>{{حوالہ کتاب|title=The Humble Little Condom: A History|last=Collier|first=Aine|publisher=Prometheus Books|year=2007|isbn=978-1-59102-556-6|location=Amherst, NY}}</ref> * 1912: MDMA by Merck chemist Anton Köllisch<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/invention-of-mdma-ecstasy-4079861|title=The History, Patent, and Uses of MDMA|website=ThoughtCo|accessdate=10 February 2019}}</ref> * 1914: Development and creation of oxymorphone<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://books.google.com/?id=ZwPIjKg0XukC&pg=PA123&lpg=PA123&dq=oxymorphone+1914+germany#v=onepage&q=oxymorphone%201914%20germany&f=false|title=The Essence of Analgesia and Analgesics|last=Sinatra|first=Raymond|publisher=Cambridge University Press; 1 edition|year=2010|isbn=978-0-521-14450-6|location=MA, USA|pages=123}}</ref> * 1916: Creation of oxycodone by Martin Freund and Edmund Speyer at the University of Frankfurt * 1920–1924: First synthesis of hydrocodone by Carl Mannich and Helene Löwenheim in 1920,<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Mannich, C.|year=1920|title=Ueber zwei neue Reduktionsprodukte des Kodeins|pages=295–316}}</ref> first marketed by former German drug development company Knoll as ''Dicodid'' in 1924.<ref>{{حوالہ کتاب|title=Youth Substance Abuse: A Reference Handbook|last=Newton|first=David E.|publisher=ABC-CLIO|year=2016|isbn=978-1-4408-3983-2|location=|pages=42}}</ref> * 1922: Discovery and creation of desomorphine by Knoll * 1923: Creation of hydromorphone (''Dilaudid'') by Knoll<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Felden|first=L.|title=Comparative Clinical Effects of Hydromorphone and Morphine|pages=319–328}}</ref> * 1924: First human [[برقی دماغی تخطیط|Electroencephalography]] (EEG) recording by Hans Berger. Berger also discovered alpha waves * 1929: Cardiac catheterization by [[ورنر فورس مین|Werner Forssmann]]<ref>{{حوالہ رسالہ|last=West|first=J. B.|title=The beginnings of cardiac catheterization and the resulting impact on pulmonary medicine|pages=L651–L658}}</ref> * 1932: Prontosil by Josef Klarer and Fritz Mietzsch at Bayer<ref>{{حوالہ کتاب|title=The First Miracle Drugs|last=Lesch|first=John E.|publisher=Oxford University Press|year=2006|isbn=978-0-19-518775-5|location=|pages=}}</ref> * 1937–1939: Creation of methadone by Max Bockmühl and Gustav Ehrhart of IG Farben * 1939: Intramedullary rod by Gerhard Küntscher<ref>{{حوالہ کتاب|title=Applied Orthopaedic Biomechanics|last=|first=|publisher=BI Publications Pvt Ltd|year=2008|isbn=9788172253097|location=|pages=85}}</ref> * 1943: Luria–Delbrück experiment by [[میکس ڈیلبرگ|Max Delbrück]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1969/summary/|title=The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1969|last=|first=|date=|website=Nobel Prize|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1953: Echocardiography by Carl Hellmuth Hertz (with Swedish physician Inge Edler)<ref>{{حوالہ رسالہ|title=The origin of echocardiography: A Tribute to Inge Edler|pages=431–438|first=Siddharth|last=Singh}}</ref> * 1961: Combined oral contraceptive pill by Schering AG<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.fundinguniverse.com/company-histories/schering-ag-history/|title=History of Schering AG – FundingUniverse|website=www.fundinguniverse.com|language=en|accessdate=2018-01-18}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.referenceforbusiness.com/history2/39/SCHERING-A-G.html|title=SCHERING A.G. - Company Profile, Information, Business Description, History, Background Information on SCHERING A.G.|website=www.referenceforbusiness.com|accessdate=2018-01-18}}</ref> * 1997: C-Leg by Ottobock<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.ottobock.com/en/press/media-information/media-information-c-leg/|title=C-Leg lower limb prosthesis|last=|first=|date=|website=Ottobock|language=en-GB|accessdate=18 December 2019|archivedate=18 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191218091625/https://www.ottobock.com/en/press/media-information/media-information-c-leg/}}</ref> * 2007: Small incision lenticule extraction (SMILE) by Walter Sekundo and Marcus Blum == فوجی تے (کیمیائی) ہتھیار == [[فائل:Bundesarchiv Bild 183-R22888, Westfront, Flammenwerfer.jpg|کھبے|thumb|100x100px| پہلی جنگ عظیم (1917) دے دوران جرمن شعلہ فشاں]] [[فائل:Bergmann MP18.1.JPG|کھبے|thumb|100x100px| ایم پی 18]] [[فائل:Wehrmacht-einheitskanister.jpg|کھبے|thumb|100x100px| جیریکین]] [[فائل:Fusée V2.jpg|کھبے|thumb|140x140px| وی 2 راکٹ د‏‏ی نقل]] == موسیقی دے آلات == [[فائل:Yamaha Bass tuba YFB-822.tif|کھبے|thumb|162x162px| ٹوبا]] [[فائل:Emile Berliner with phonograph.jpg|کھبے|thumb|100x100px| ایمیل برلنر اپنے ڈسک ریکارڈ گراموفون دے نال]] == فزکس تے سائنسی آلات == [[فائل:Heinrich Rudolf Hertz.jpg|کھبے|thumb|116x116px| ہائنرچ ہرٹز نے اپنی دریافتاں تو‏ں جدید [[ٹیلی مواصلات|ٹیلی مواصلات دی]] بنیاد رکھی ]] [[فائل:First medical X-ray by Wilhelm Röntgen of his wife Anna Bertha Ludwig's hand - 18951222.jpg|کھبے|thumb|146x146px| پہلا "میڈیکل" [[ایکس شعاع|ایکس رے]] ، [[ولہیلم رونٹیگن|ولہیلم رینٹجن]] (1895) دے ذریعہ ]] [[فائل:Max Planck (1858-1947).jpg|کھبے|thumb|140x140px| [[میکس پلینک|میکس پلانک]] [[قدری میکانیات|کوانٹم تھیوری دا]] باپ سمجھیا جاندا [[قدری میکانیات|ہے]] ]] [[فائل:Relativity3 Walk of Ideas Berlin.JPG|کھبے|thumb|100x100px| [[البرٹ آئنسٹائن|آئن اسٹائن دے]] مجسمہ 1905 <nowiki><i id="mwCbU">E</i></nowiki> <nowiki><span typeof="mw:Entity" id="mwCbY">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki> = <nowiki><span typeof="mw:Entity" id="mwCbc">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki> 2006 واک آف آئیڈیا ، [[برلن]] وچ <nowiki><i id="mwCbg">ایم سی</i></nowiki> <nowiki><sup id="mwCbk">2</sup></nowiki> فارمولہ ]] [[فائل:Geiger counter.jpg|کھبے|thumb|100x100px| گیجر-مولر کاؤنٹر]] [[فائل:Ernst Ruska Electron Microscope - Deutsches Museum - Munich-edit.jpg|کھبے|thumb|172x172px| الیکٹران مائکروسکوپ جسنو‏ں [[ارنسٹ رسکیا|ارنسٹ روسکیا]] نے 1933 وچ تعمیر کيتا سی۔ اس د‏ی پہلی پروٹو ٹائپ دے دو سال بعد ]] [[فائل:Nuclear fission.svg|کھبے|thumb|156x156px| حوصلہ افزائی [[جوہری انشقاق|جوہری فیوژن]] رد عمل ]] * 1512, 1576: Theodolite by Gregorius Reisch and Martin Waldseemüller (1512),<ref>{{حوالہ کتاب|title=Scientific Instruments of the Seventeenth and Eighteenth Centuries and Their Makers|last=Daumas|first=Maurice|publisher=Portman Books|year=1989|isbn=978-0-7134-0727-3|location=London|pages=}}</ref> although the first "true" version was created by Erasmus Habermehl (1576) * 1608: [[دوربین|Telescope]] by German-born Hans Lippershey<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/hans-lippershey-3072382|title=A Profile of Hans Lippershey: Optician and Telescope Maker|last=Greene|first=Nick|date=3 July 2019|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=8 November 2019}}</ref> * 1650: First vacuum pump by Otto von Guericke * 1654: Magdeburg hemispheres by Otto von Guericke * 1663: First electrostatic generator by Otto von Guericke<ref>{{حوالہ کتاب|title=Draw the Lightning Down: Benjamin Franklin and Electrical Technology in the Age of Enlightenment|last=Schiffer|first=Michael Brian|publisher=University of California Press|year=2006|isbn=978-0-520-24829-8|location=|pages=}}</ref> * 1745: Leyden jar (''Kleistian jar'') by Ewald Georg von Kleist<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/electricityinev04housgoog|title=Electricity in Every-day Life|last=Edwin J. Houston|publisher=P. F. Collier & Son|year=1905|page=[https://archive.org/details/electricityinev04housgoog/page/n97 71]|quote=jar von Kleist.}}</ref> * 1777: Discovery of Lichtenberg figures by Georg Christoph Lichtenberg<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.aps.org/publications/apsnews/201211/physicshistory.cfm|title=November 1777: Discovery of Lichtenberg Figures|last=Chodos|first=Alan|date=November 2012|website=American Physical Society|language=en|accessdate=28 March 2020}}</ref> * 1801: Discovery of [[بالائے بنفشی|ultraviolet]] by Johann Wilhelm Ritter<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Frercks|first=Jan|title=Reception and discovery: the nature of Johann Wilhelm Ritter's invisible rays|pages=143–156}}</ref> * 1813: [[قانون گاس|Gauss's law]] by [[کارل فریڈرک گاؤس|Carl Friedrich Gauss]]<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://books.google.com/books?id=0TxeAAAAcAAJ&pg=PA3|title=Theoria attractionis corporum sphaeroidicorum ellipticorum homogeneorum methodo nova tractata|last=Gauss|first=Carl Friedrich|year=1877|language=Latin|author-link=Carl Friedrich Gauss}} (Gauss, ''Werke'', vol. V, p. 1). Gauss mentions [[آئزک نیوٹن|Newton]]'s ''[[Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica|Principia]]'' [https://archive.org/stream/newtonspmathema00newtrich#page/n243/mode/2up proposition XCI] regarding finding the force exerted by a sphere on a point anywhere along an axis passing through the sphere.</ref> * 1814: Discovery of Fraunhofer lines by Joseph von Fraunhofer<ref>{{حوالہ کتاب|title=Fundamentals of Optics (4th ed.)|last=Jenkins|first=Francis A.|last2=White|first2=Harvey E.|publisher=McGraw-Hill|year=1981|isbn=978-0-07-256191-3|location=|pages=18}}</ref> * 1817: Ackermann steering geometry by Georg Lankensperger in [[میونخ|Munich]]<ref>{{حوالہ کتاب|title=Advances in Mechanism and Machine Science|last=Uhl|first=Tadeusz|publisher=Springer|year=2019|isbn=978-3-030-20131-9|location=|pages=1142}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.wolfgang-pfaller.de/landespa.htm|title=Einige Beispiele für deutsche Landespatente im 19. Jahrhundert|last=|first=|date=|website=www.wolfgang-pfaller.de|language=de|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1817 or earlier: [[گردش نما|Gyroscope]] by Johann Gottlieb Friedrich von Bohnenberger in Tübingen<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Wagner|first=Jorg|title=The Bohnenberger machine|pages=107–114}}</ref> * 1820: [[گلون پیما|Galvanometer]] by Johann Schweigger in Halle<ref>{{حوالہ کتاب|title=The Telecommunications Illustrated Dictionary|last=Petersen|first=J.K.|publisher=CRC Press|year=2002|isbn=978-0-8493-1173-4|location=|pages=830}}</ref> * 1827: [[قانون اوہم|Ohm's law]] by [[جارج اوہم|Georg Ohm]]<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.ohm-hochschule.de/bib/textarchiv/Ohm.Die_galvanische_Kette.pdf|title=Die galvanische Kette, mathematisch bearbeitet|last=Ohm|first=G. S.|date=1827|website=Ohm Hochschule|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090326094110/http://www.ohm-hochschule.de/bib/textarchiv/Ohm.Die_galvanische_Kette.pdf|archivedate=2009-03-26|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1833: [[میگنیٹو میٹر|Magnetometer]] by [[کارل فریڈرک گاؤس|Carl Friedrich Gauss]]<ref>{{حوالہ کتاب|title=Earth Sciences: Notable Research and Discoveries|last=Kirkland|first=Kyle|publisher=Facts on File|year=2010|isbn=978-0-8160-7442-6|location=|pages=53}}</ref> * 1845: Kirchhoff's circuit laws by Gustav Kirchhoff * 1850: Formulation of the first and [[حرحرکیات دا دوسرا قانون|second law of thermodynamics]] by Rudolf Clausius<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Clausius|first=R.|title=Ueber die bewegende Kraft der Wärme und die Gesetze, welche sich daraus für die Wärmelehre selbst ableiten lassen|pages=368–397, 500–524}}</ref><ref>{{حوالہ رسالہ|last=Clausius|first=R.|title=Über eine veränderte Form des Zweiten Hauptsatzes der mechanischen Wärmetheorien|pages=481–506}}</ref> * 1852: First experimental investigation of the Magnus effect by Heinrich Gustav Magnus<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Magnus|first=G.|title=Über die Abweichung der Geschosse, und: Über eine abfallende Erscheinung bei rotierenden Körpern|pages=1–29}}</ref> * 1857: Geissler tube by Heinrich Geißler<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.crtsite.com/Heinrich-Geissler.html|title=Heinrich Geissler|last=|first=|date=|website=www.crtsite.com|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1959: Helmholtz resonance by Hermann von Helmholtz<ref>{{حوالہ ویب|url=https://acoustics.mpiwg-berlin.mpg.de/contributor-essays/variations-theme-movement-acoustic-resonators-through-multiple-contexts|title=Variations on a Theme: The Movement of Acoustic Resonators through Multiple Contexts|last=Pantalony|first=David|date=|website=acoustics.mpiwg-berlin.mpg.de|accessdate=11 December 2019}}</ref> * 1859: Spectrometer by [[رابرٹ بنسن|Robert Bunsen]] and Gustav Kirchhoff<ref>{{حوالہ ویب|url=http://astro-canada.ca/les_spectrometres-spectrometers-eng|title=Spectrometers {{!}} Instruments|website=Canada under the stars|accessdate=7 May 2019}}</ref> * 1861: First [[فون|telephone transmitter]] by Johann Philipp Reis;<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/telephoneitsseve0000coel_y7q3/page/16|title=The Telephone and Its Several Inventors: A History|last=Coe|first=Lewis|publisher=McFarland|year=2006|isbn=978-0-7864-2609-6|location=|pages=[https://archive.org/details/telephoneitsseve0000coel_y7q3/page/16 16–24]}}</ref><ref name=":8">{{حوالہ کتاب|title=Nineteenth-century Scientific Instruments|last=Turner|first=Gerard L'Estrange|last2=Weston|first2=Margaret|publisher=University of California Press|year=1983|isbn=978-0-520-05160-7|location=|pages=140}}</ref> he also coined the term "[[فون|telephone]]" * 1864–1875: [[نابذہ|Centrifuge]] by brothers Alexander and Antonin Prandtl from Munich * 1865: Concept of entropy by Rudolf Clausius<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Clausius|first=R.|title=Über verschiedene, für die Anwendung bequeme Formen der Hauptgleichungen der mechanischen Wärmetheorie|pages=353–400}}</ref> * 1869: First observation of cathode rays by Johann Wilhelm Hittorf and Julius Plücker * 1870: Virial theorem by Rudolf Clausius<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Clausius|first=R.|title=Ueber einen auf die Wärme anwendbaren mechanischen Satz|pages=124–130}}</ref> * 1874: Refractometer by Ernst Abbe<ref name="AbbeSella">{{حوالہ رسالہ|last=Sella, Andrea|title=Abbé's refractometer}}</ref> * 1883: First accurate electricity meter (''Pendelzähler'') by Hermann Aron<ref>{{حوالہ کتاب|title=A Practical Guide to Energy Management of Facilities and Utilities|last=Energywise Consortium|publisher=Smithers Rapra Technology|year=2011|isbn=978-1-84735-598-0|location=|pages=79}}</ref> * 1886: Discovery of anode rays by Eugen Goldstein<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/measuringmassfro0000unse/page/4|title=Measuring mass: from positive rays to proteins|last=Grayson|first=Michael A.|publisher=Chemical Heritage Press|year=2002|isbn=0-941901-31-9|location=Philadelphia|pages=[https://archive.org/details/measuringmassfro0000unse/page/4 4]}}</ref> * 1887: Discoveries of [[برقناطیسی ریڈی ایشن|electromagnetic radiation]], [[ضیا برقی اثر|photoelectric effect]] and [[ریڈیائی لہر|radio waves]] by Heinrich Hertz<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/heinrich-hertz-4181970|title=Heinrich Hertz Proved Existence of Electromagnetic Waves|last=Petersen|first=Carolyn Collins|date=4 January 2019|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1887: First parabolic antenna by Heinrich Hertz<ref>{{حوالہ کتاب|title=Antenna Theory and Design, 3rd Ed|last=Stutzman|first=Warren L.|last2=Thiele|first2=Gary A.|publisher=John Wiley & Sons|year=2012|isbn=978-0-470-57664-9|location=|pages=391–392}}</ref> * 1893–1896: Wien approximation (1896)<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Wien|first=W.|title=On the division of energy in the emission-spectrum of a black body|pages=214–220}}</ref> and Wien's displacement law (1893)<ref>{{حوالہ کتاب|title=The Historical Development of Quantum Theory|last=Mehra|first=J.|last2=Rechenberg|first2=H.|publisher=Springer-Verlag|year=1982|isbn=978-0-387-90642-3|location=New York City|pages=}}</ref> by [[ویلیم وین|Wilhelm Wien]] * 1895: Discovery of [[ایکس شعاع|X-rays]] by [[ولہیلم رونٹیگن|Wilhelm Röntgen]] in [[ووتزبرگ|Würzburg]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://science.nasa.gov/ems/11_xrays|title=X-Rays {{!}} Science Mission Directorate|last=|first=|date=|website=NASA|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1897: Nernst lamp by [[والتھر نرنسٹ|Walther Nernst]] in Göttingen<ref>{{حوالہ ویب|url=https://edisontechcenter.org/NernstLamps.html|title=The Nernst Lamp – How it works and history|last=|first=|date=|website=edisontechcenter.org|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1900: Drude model by Paul Drude<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Drude|first=P.|title=Zur Elektronentheorie der Metalle|pages=566–613}}</ref> * 1900: [[پلانک دا مستقلہ|Planck constant]] and Planck's law by [[میکس پلینک|Max Planck]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.aps.org/publications/apsnews/200210/history.cfm|title=October 1900: Planck's Formula for Black Body Radiation|last=|first=|date=|website=APS Physics|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070910081338/http://www.aps.org/publications/apsnews/200210/history.cfm|archivedate=2007-09-10|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1900–1930: [[قدری میکانیات|Quantum mechanics]] by i.a. Max Planck and [[ورنر ہیزنبرگ|Werner Heisenberg]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.history.com/this-day-in-history/the-birth-of-quantum-theory|title=The birth of quantum theory|last=|first=|date=14 December 2018|website=HISTORY|language=en|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1901: Modern pyrometer by Ludwig Holborn and Ferdinand Kurlbaum<ref>{{حوالہ کتاب|title=Instruments of Science: An Historical Encyclopedia|last=Bud|first=Robert|last2=Warner|first2=Deborah Jean|publisher=Taylor and Francis|year=1998|isbn=0-8153-1561-9|location=|pages=499}}</ref> * 1904: Boundary layer theory by Ludwig Prandtl<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Anderson|first=J. D.|title=Ludwig Prandtl's Boundary Layer|pages=42–48}}</ref> * 1904: First [[ریڈار|radar]] system by Christian Hülsmeyer (''Telemobiloscope'')<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.radarworld.org/huelsmeyer.html|title=Christian Huelsmeyer, the inventor|website=www.radarworld.org|accessdate=10 February 2019}}</ref> * 1905: Mass–energy equivalence (''E''&nbsp;=&nbsp;''mc''²)<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Einstein|first=A.|title=Ist die Trägheit eines Körpers von seinem Energieinhalt abhängig?|pages=639–643}}</ref> and [[اضافیت مخصوصہ|special relativity]]<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Einstein|first=A.|title=Zur Elektrodynamik bewegter Körper|pages=891–921}}</ref> by [[البرٹ آئنسٹائن|Albert Einstein]] * 1905: Rubens' tube by Heinrich Rubens<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Gee|first=Kent L.|title=The Rubens tube|pages=025003}}</ref> * 1906–1912: Third law of thermodynamics (''Nernst's theorem'') by [[والتھر نرنسٹ|Walther Nernst]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.livescience.com/50942-third-law-thermodynamics.html|title=What is the Third Law of Thermodynamics?|last=Lucas|first=Jim|date=22 May 2015|website=Live Science|accessdate=31 October 2019}}</ref> * 1913: Echo sounding by Alexander Behm<ref>{{حوالہ کتاب|url=https://books.google.com/?id=3Al4uqB66KUC&pg=SA3-PA61&lpg=SA3-PA61&dq=alexander+behm+echo+sounding#v=onepage&q=alexander%20behm%20echo%20sounding&f=false|title=Radio Propagation Measurement and Channel Modelling|last=Salous, Sana|publisher=[[John Wiley & Sons]]|year=2013|isbn=978-1-118-50232-7|pages=424}}</ref><ref>{{حوالہ کتاب|url=https://books.google.com/?id=RFMQd__GtSMC&dq=alexander+behm+inventor+echo+sounding|title=Sciences of Geodesy – I: Advances and Future Directions|last=Xu, Guochang|publisher=[[Springer Publishing]]|year=2010|isbn=978-3-642-11741-1|pages=281}}</ref> * 1913: Discovery of the Stark effect by [[جوہنس سٹارک|Johannes Stark]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100528574|title=Stark effect|last=|first=|date=|website=Oxford Reference|language=en|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1915: Noether's theorem by Emmy Noether<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Noether|first=E.|title=Invariante Variationsprobleme|pages=235–257}}</ref> * 1916: [[عمومی اضافیت|General relativity]] by Albert Einstein<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Einstein|first=A.|title=Die Grundlage der allgemeinen Relativitätstheorie|pages=769–822}}</ref> * 1917: [[لیزر|Laser]]'s theoretical foundation by Albert Einstein<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Einstein|first=A.|title=Zur Quantentheorie der Strahlung|pages=121–128}}</ref> * 1919: Discovery of the Barkhausen effect by Heinrich Barkhausen<ref>{{حوالہ کتاب|title=Biographical Encyclopedia of Scientists, 3rd Ed|last=Daintith|first=John|publisher=CRC Press|year=2008|isbn=978-1-4200-7271-6|location=|pages=46}}</ref> * 1919: Betz's law by Albert Betz * 1920s: (Modern) hand-held metal detector by German-born Gerhard Fischer * 1921: Discovery of nuclear isomerism by [[اوٹو ہان|Otto Hahn]]<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Hahn|first=O.|title=Über ein neues radioaktives Zerfallsprodukt im Uran|pages=84}}</ref> * 1921–22: Stern–Gerlach experiment by [[اوٹو سٹرن|Otto Stern]] and Walther Gerlach<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Gerlach|first=W.|title=Der experimentelle Nachweis der Richtungsquantelung im Magnetfeld|pages=349–352}}</ref> * 1924: Description of coincidence method by [[والٹتھر بوتھ|Walther Bothe]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1954/bothe/lecture/|title=The Nobel Prize in Physics 1954|last=|first=|date=|website=Nobel Foundation|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1924–25: Bose–Einstein statistics, Bose–Einstein condensate and [[بوسون|Boson]] by Albert Einstein<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.livescience.com/54667-bose-einstein-condensate.html|title=States of Matter: Bose-Einstein Condensate|last=Emspak|first=Jesse|date=3 August 2018|website=Live Science|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1927: Free electron model by Arnold Sommerfeld<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Sommerfeld|first=A.|title=Zur Elektronentheorie der Metalle auf Grund der Fermischen Statistik|pages=1–32}}</ref> * 1927: Uncertainty principle by Werner Heisenberg<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Heisenberg|first=W.|title=Über den anschaulichen Inhalt der quantentheoretischen Kinematik und Mechanik|pages=172–198}}</ref> * 1928: Geiger–Müller counter by Hans Geiger and Walther Müller<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Geiger|first=H.|title=Elektronenzählrohr zur Messung schwächster Aktivitäten [Electron counting tube for measurement of weakest radioactivities]|pages=617–618}}</ref> * 1931: Electron microscope by [[ارنسٹ رسکیا|Ernst Ruska]] and Max Knoll<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1986/perspectives/|title=Life through a Lens|last=|first=|date=|website=NobelPrize.org|language=en-US|accessdate=15 December 2019}}</ref> * 1933: Discovery of the Meissner effect by Walther Meissner and Robert Ochsenfeld<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.britannica.com/science/Meissner-effect|title=Meissner effect {{!}} physics|last=|first=|date=|website=Encyclopedia Britannica|language=en|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1937–39: CNO cycle (Bethe–Weizsäcker process) by Carl von Weizsäcker and German-born [[ہنس بیتھ|Hans Bethe]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/themes/understanding-the-process|title=Understanding the Process|last=|first=|date=|website=NobelPrize.org|language=en-US|accessdate=7 December 2019}}</ref> * 1937: Scanning electron microscope (SEM) by Manfred von Ardenne<ref>{{حوالہ رسالہ|last=McMullan|first=D.|title=Von Ardenne and the scanning electron microscope|pages=283–288}}</ref> * 1938: Discovery of [[جوہری انشقاق|nuclear fission]] by Otto Hahn and Fritz Straßmann in [[برلن|Berlin]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1944/summary/|title=The Nobel Prize in Chemistry 1944|last=|first=|date=|website=Nobel Prize|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref><ref>{{حوالہ کتاب|title=Heavy Water and the Wartime Race for Nuclear Energy|last=Dahl|first=Per F.|publisher=CRC Press|year=1999|isbn=978-0-7503-0633-1|location=|pages=}}</ref> * 1949: Development of the nuclear shell model by [[ماریہ جیوپرٹ مئیر|Maria Goeppert-Mayer]] and [[جے ہنس ڈی ہنسن|J. Hans D. Jensen]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1963/summary/|title=The Nobel Prize in Physics 1963|last=|first=|date=|website=Nobel Prize|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1950s: Quadrupole ion trap by [[ولف گینگ پاول|Wolfgang Paul]] * 1958: Discovery of the Mössbauer effect by [[روڈولف موسباور|Rudolf Mössbauer]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1961/summary/|title=The Nobel Prize in Physics 1961|last=|first=|date=|website=Nobel Prize|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1959: Penning trap by [[ہنس جیورج ڈیہلمٹ|Hans Georg Dehmelt]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1989/dehmelt/biographical/|title=The Nobel Prize in Physics 1989|last=|first=|date=|website=Nobel Prize|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1961: Bark scale by Eberhard Zwicker<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Zwicker|first=E.|title=Subdivision of the audible frequency range into critical bands|pages=248}}</ref> * 1963: Proposition of heterojunction by [[ہربرٹ کروئمر|Herbert Kroemer]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2000/summary/|title=The Nobel Prize in Physics 2000|last=|first=|date=|website=Nobel Prize|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1980: Quantum Hall effect by [[کلاوس ون کلٹزنگ|Klaus von Klitzing]]<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Lindley|first=David|title=Focus: Landmarks—Accidental Discovery Leads to Calibration Standard|pages=}}</ref> * 1980s: Atomic force microscope and the scanning tunneling microscope by [[گرڈ بنگ|Gerd Binnig]]<ref name="Binnig">{{حوالہ رسالہ|last=Binnig|first=G.|year=1986|title=Scanning tunneling microscopy|pages=355–69}}</ref> * 1988: Discovery of giant magnetoresistance by [[پیٹر گرون برک|Peter Grünberg]]<ref>{{حوالہ ویب|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2007/index.html|title=The Nobel Prize in Physics 2007|last=|first=|date=August 2011|website=Nobel Prize|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110805062614/http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2007/index.html|archivedate=2011-08-05|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1994: STED microscopy by [[سٹیفین ہیل|Stefan Hell]] and Jan Wichmann<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Hell|first=S. W.|title=Breaking the diffraction resolution limit by stimulated emission: Stimulated-emission-depletion fluorescence microscopy|pages=780–782}}</ref> * 1998: Frequency comb by [[تھیوڈر ڈبلیو ہائنچ|Theodor W. Hänsch]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2005/summary/|title=The Nobel Prize in Physics 2005|last=|first=|date=|website=Nobel Prize|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> == سوشیالوجی ، فلسفہ تے سیاست == [[فائل:Marx and Engels.jpg|کھبے|thumb|100x100px| [[کارل مارکس]] (کھبے) تے [[فریڈرک اینگلز]] (سجے) ]] [[فائل:Bundesarchiv Bild 146-2005-0057, Otto von Bismarck.jpg|کھبے|thumb|149x149px| [[اوتو فون بسمارک|اوٹو وان بسمارک]] نے دنیا بھر وچ پہلی جدید [[فلاحی ریاست|فلاحی ریاست تشکیل دی]] ]] * 18 ويں صدی دے آخر وچ : جرمن آئیڈیل ازم از [[امانوئل کانٹ|ایمانوئیل کانٹ]] <ref>{{حوالہ کتاب|title=German Idealism: The Struggle Against Subjectivism, 1781–1801|last=Beiser|first=Frederick C.|publisher=Harvard University Press|year=2002|isbn=978-0-674-02717-6|location=|pages=}}</ref> * 19 ويں صدی: [[مارکسیت|مارکسزم]] ، [[اشتمالیت|کمیونزم]] تے [[اشتراکیت|سوشلزم دی]] بنیاد ، <ref>{{حوالہ کتاب|title=The Communist Manifesto: a road map to history's most important political document|last=Gasper|first=Phillip|date=October 2005|publisher=Haymarket Books|isbn=978-1-931859-25-7|page=24|quote=As the nineteenth century progressed, "socialist" came to signify not only concern with the social question, but opposition to capitalism and support for some form of social ownership.}}</ref><ref name="Anthony Giddens 1994, p. 71">Anthony Giddens. ''Beyond Left and Right: The Future of Radical Politics''. 1998 edition. Cambridge, England, UK: Polity Press, 1994, 1998. p. 71.</ref> [[کارل مارکس]] تے [[فریڈرک اینگلز]] <ref>Marx, K. and Engels, F. (1848). ''[https://www.marxists.org/archive/marx/works/1848/communist-manifesto/index.htm The Communist Manifesto]'' (on marxists.org)</ref> * 1852: ساکسونی وچ فرانز ہرمن شلوز - ڈیلٹزچ دے ذریعہ کریڈٹ یونین ، بعد وچ فریڈرک ولہیلم رائفائزن نے ہور تیار کيتا <ref>{{حوالہ کتاب|title=The credit union movement: Origins and development, 1850–1980|last=Moody|first=J. Carroll|publisher=Kendall/Hunt Pub. Co|year=1984|isbn=978-0-8403-3218-9|location=|pages=}}</ref> * 19 ويں صدی دے آخر وچ : [[میکس ویبر|میکس ویبر دے]] ذریعہ ورسٹین <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.historylearningsite.co.uk/anti_positivism.htm|title=Anti Positivism|last=|first=|date=3 April 2012|website=History Learning Site|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120403001519/http://www.historylearningsite.co.uk/anti_positivism.htm|archivedate=2012-04-03|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1879: [[لائپزش|لیپزگ]] وچ ولیہم وانڈٹ د‏‏ی تجربا‏تی نفسیات <ref>{{حوالہ کتاب|url=https://plato.stanford.edu/archives/fall2016/entries/wilhelm-wundt/|title=The Stanford Encyclopedia of Philosophy|last=Kim|first=Alan|date=2016|publisher=Metaphysics Research Lab, Stanford University|editor-last=Zalta|editor-first=Edward N.|edition=Fall 2016}}</ref><ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/50psychologyclas0000butl/page/2|title=50 Psychology Classics: Who We Are, How We Think, What We Do|last=Butler-Bowdon|first=Tom|publisher=Nicholas Brealey Publishing|year=2006|isbn=978-1-85788-386-2|location=|pages=[https://archive.org/details/50psychologyclas0000butl/page/2 2]}}</ref> * 1880 د‏‏ی دہائی: [[جرمن سلطنت]] (1871 181918) سیاستدان [[اوتو فون بسمارک|اوٹو وان بسمارک دے]] تحت دنیا د‏‏ی پہلی جدید [[فلاحی ریاست]] بن گئ ، <ref>{{حوالہ کتاب|url=https://books.google.com/books?id=UQL3AQAAQBAJ&pg=PA38|title=Comparative Welfare State Politics: Development, Opportunities, and Reform|last=Kersbergen|first=Kees van|last2=Vis|first2=Barbara|publisher=Cambridge UP|year=2013|isbn=978-1-107-65247-7|page=38}}</ref> جدو‏ں انہاں نے مثال دے طور اُتے مندرجہ ذیل چیزاں نو‏‏ں عملی جامہ پہنایا: ** ہیلتھ انشورنس ( ''کرانکنورسیشرونگ)'' 1883 وچ <ref name=":0">{{حوالہ ویب|url=https://www.ssa.gov/history/ottob.html|title=Social Security History|website=www.ssa.gov|language=en|accessdate=2018-01-18}}</ref> ** 1884 وچ حادثے د‏‏ی انشورینس د‏‏ی ( ''غیر فالسچارنگ)'' ** 1889 وچ پنشن انشورنس ( ''گیسیٹزلیچ رینٹینورسریچنگ)'' * 1897: ''سائنسی - انسان دوست کمیٹی'' ، تریخ وچ [[ایل جی بی ٹی]] حقوق د‏‏ی پہلی تنظیم ، <ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/readersguidetole0000unse/page/251|title=Reader's Guide to Lesbian and Gay Studies|last=Murphy|first=Timothy|publisher=Routledge|year=2000|isbn=978-1-57958-142-8|location=|pages=[https://archive.org/details/readersguidetole0000unse/page/251 251]}}</ref> جس د‏‏ی تشکیل [[برلن]] وچ میگنس ہرشفیلڈ نے کيتی۔ * 1916: جرمنی د‏‏ی سلطنت [[گرمائی وقت|دن وچ روشنی د‏‏ی بچت دے وقت (DST)]] نو‏‏ں نافذ کرنے والا دنیا دا پہلا ملک بن گیا <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.timeanddate.com/time/europe/daylight-saving-history.html|title=History of DST in Europe|last=|first=|date=|website=www.timeanddate.com|language=en|accessdate=8 November 2019}}</ref> * 1930s: فرینکفرٹ اسکول <ref>{{حوالہ کتاب|title=Critical Theory Selected Essays|last=Horkheimer|first=Max|publisher=Continuum Pub|year=1982|isbn=|location=New York|pages=244}}</ref> ذریعہ تنقیدی نظریہ * 1966: نجی کاپی کرنے والی لیوی (جسنو‏ں خالی میڈیا ٹیکس یا عائد وی کہیا جاندا اے ) <ref>[[عالمی تنظیم برائے حقوق دانش]], [http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/copyright/1037/wipo_pub_1037_2013.pdf International Survey on Private Copying – Law & Practice 2013] (23rd ed.) p.4: "A levy was first introduced in Germany in 1966."</ref> * 1978: بلیو فرشتہ ( ''ڈیر بلیو اینجیل'' ) سند ، دنیا دا پہلا ماحولیا‏ت‏ی == مذہب ، اخلاقیات تے تہوار == [[فائل:Martin Luther by Cranach-restoration.jpg|کھبے|thumb|108x108px| [[مارٹن لوتھر]] ]] [[فائل:Governor's Living Room.jpg|کھبے|thumb|100x100px| [[شجرہ کرسمس|کرسمس دے درخت]] ]] * 1434: [[ڈریسڈن]] وچ دنیا د‏‏ی پہلی حقیقی کرسمس مارکیٹ ( ''اسٹرائیلزمارکٹ'' ) <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.german-way.com/history-and-culture/holidays-and-celebrations/christmas/christmas-markets-in-germany/|title=Christmas Markets in Germany and Europe|last=|first=|date=|website=The German Way & More|accessdate=10 November 2019}}</ref> * 1517: [[مارٹن لوتھر|مارٹن لوتھر دے]] ذریعہ [[پروٹسٹنٹ مسیحیت|پروٹسٹینٹ ازم]] تے [[لوتھریت|لوتھرانیزم]] <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thegospelcoalition.org/article/9-things-know-lutheranism/|title=9 Things You Should Know About Lutheranism|last=Carter|first=Joe|date=2 November 2017|website=The Gospel Coalition|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 16 ويں صدی: [[شجرہ کرسمس|کرسمس دا]] جدید [[شجرہ کرسمس|درخت]] <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.history.com/topics/christmas/history-of-christmas-trees|title=History of Christmas Trees – Christmas – HISTORY.com|website=HISTORY.com|accessdate=2018-04-23}}</ref> * 17 ويں صدی: ایسٹر بنی <ref>{{حوالہ کتاب|title=Wondrous Innocence and Modern American Children's Culture|last=Cross|first=Gary|publisher=Oxford University Press|year=2004|isbn=978-0-19-534813-2|location=|pages=}}</ref> * c 1610: tinsel دے ميں [[نورنبرگ|نیورمبرگ]] <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.christmascarnivals.com/christmas-history/christmas-history-tinsel.html|title=Christmas History Tinsel|last=|first=|date=|website=Christmas Carnivals|accessdate=18 December 2019|تاريخ-الأرشيف=25 February 2021|مسار-الأرشيف=https://web.archive.org/web/20210225043212/http://www.christmascarnivals.com/christmas-history/christmas-history-tinsel.html|url-status=dead}}</ref> * 1776: [[الومناندی|Illuminati دی]] طرف آدم Weishaupt <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.nationalgeographic.com/history/magazine/2016/07-08/profile-adam-weishaupt-illuminati-secret-society/|title=Meet the Man Who Started the Illuminati|last=Hernández|first=Isabel|date=1 November 2016|website=History Magazine|language=en|accessdate=8 November 2019}}</ref> * 1810: ''اوکٹوبرفیسٹ'' ، [[میونخ]] وچ دنیا دا سب تو‏ں وڈا ''ووکسفیسٹ'' ، <ref>{{حوالہ ویب|url=https://usatoday30.usatoday.com/travel/destinations/2007-09-05-oktoberfest-local-tips_N.htm|title=How to enjoy Oktoberfest like a local|last=Wolfe|first=Karin|date=5 September 2007|website=USA Today|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1839: جوہن ہنریچ وائچرن دے ذریعہ ایڈونٹ د‏‏ی چادر چڑھائی <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.ndr.de/geschichte/Adventskranz-Geschichte-und-Bedeutung-der-vier-Kerzen,adventskranz1289.html|title=Adventskranz: Geschichte und Bedeutung der vier Kerzen|last=|first=|date=|website=NDR|language=de|accessdate=18 December 2019}}</ref> * c 1850: جرمن [[لوتھریت|لوتھرنس دے]] ذریعہ ایڈونٹ کیلنڈر ؛ <ref>{{حوالہ کتاب|title=The Twelve Blessings of Christmas|last=Mills|first=T. J.|publisher=Thomas Nelson Inc|year=2010|isbn=978-0-529-12431-9|location=|pages=54}}</ref> جدید ورژن میونخ تو‏ں گیرارڈ لینگ (1881–1974) نے تخلیق کيتا سی <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.weihnachtsmuseum.de/en/die-ausstellung/advent/adventskalender|title=Advent calendars|last=|first=|date=|website=Deutsches Weihnachtsmuseum|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> * c 1790: جوہن کرسٹوف فریڈرک گوٹسموتس دے ذریعہ بیلنس بیم <ref>{{حوالہ کتاب|title=Gymnastics book|last=Dinoso|first=Clarita P.|publisher=Rex Book Store|year=2002|isbn=9712306291|location=Manila|pages=1–2}}</ref> * c 1810: فریڈرک لوڈویگ جان د‏‏ی افقی بار ، متوازی سلاخاں ، کڑے تے والٹ اپریٹس جنہاں نو‏ں اکثر "جدید [[جمناسٹک|جمناسٹکس دے]] والد" کہیا جاندا اے <ref>{{حوالہ کتاب|title=Gymnastics|last=Mcintosh|first=J. S.|publisher=Mason Crest|year=2010|isbn=978-1-4222-1734-4|location=|pages=}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.scholastic.com/teachers/articles/teaching-content/history-gymnastics-ancient-greece-modern-times/|title=A History of Gymnastics: From Ancient Greece to Modern Times {{!}} Scholastic|last=Strauss|first=Michael|date=|website=www.scholastic.com|accessdate=4 December 2019}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.insidesport.com.au/news/friedrich-jahn-invented-gymnastics-apparatus-422812|title=Friedrich Jahn invented gymnastics' apparatus|last=Drane|first=Robert|date=16 March 2016|website=Inside Sport|accessdate=4 December 2019}}</ref> * 1901: یوجین سینڈو دے ذریعہ جدید باڈی بلڈنگ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.bodybuilding.com/fun/drobson61.htm|title=A History Lesson In Bodybuilding|last=Robson|first=David|date=16 July 2019|website=Bodybuilding.com|language=en|accessdate=11 November 2019|archivedate=23 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210423123443/https://www.bodybuilding.com/fun/drobson61.htm}}</ref> * 1906: شٹزند ، اک کتے دا کھیل جو کتے د‏‏ی ٹریکنگ د‏‏ی جانچ کردا اے <ref>{{حوالہ ویب|url=https://partner-hund.de/info-rat/sport-spiel/hundesport-von-a-bis-z/schutzhundesport|title=Schutzhundesport|last=|first=|date=|website=partner-hund.de|language=de|accessdate=8 November 2019|archivedate=20 September 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200920013931/https://partner-hund.de/info-rat/sport-spiel/hundesport-von-a-bis-z/schutzhundesport}}</ref> * c 1910: ورنر رٹبرگر دے ذریعہ فگر اسکیٹنگ وچ لوپ جمپ <ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/historicaldictio0000hine/page/150|title=Historical Dictionary of Figure Skating|last=Hines|first=James R.|publisher=Scarecrow Press|year=2011|isbn=978-0-8108-6859-5|location=Lanham, Maryland|pages=[https://archive.org/details/historicaldictio0000hine/page/150 150]}}</ref> * 1917–1919: [[برلن]] وچ میکس ہیسر ، کارل شیلینز ، تے ایریک کونہی دے ذریعہ [[ہینڈ بال]] <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.bchandball.ca/index.php/about/whatisteamhandball/history-of-handball|title=Origins of Handball|website=www.bchandball.ca|language=en-gb|accessdate=2018-01-18|archivedate=2018-01-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118204745/http://www.bchandball.ca/index.php/about/whatisteamhandball/history-of-handball}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.handball09.com/the-history-of-handball/|title=The history of handball|website=www.handball09.com|language=en|accessdate=2018-01-18|archivedate=2018-01-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180122023420/http://www.handball09.com/the-history-of-handball/}}</ref> * 1920: گلائڈنگ از آسکر ارسینس <ref>{{حوالہ ویب|title=History of Gliding|url=https://www.cugc.org.uk/about-gliding/history-gliding/|accessdate=19 August 2020|website=Cambridge University Gliding Club|archivedate=24 October 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201024093351/https://www.cugc.org.uk/about-gliding/history-gliding/}}</ref> * 1925: پہلو جمناسٹک از اوٹو فیک نے سکناؤ ڈیر برینڈ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.deutschlandfunk.de/rhoenraderfinder-otto-feick-patent-fuer-zwei-reifen-und.871.de.html?dram:article_id=336201|title=Rhönraderfinder Otto Feick – Patent für zwei Reifen und sechs Sprossen [Patent For Two Hoops and Six Cross-bars]|last=Jaedicke|first=Thomas|date=8 November 2015|website=Deutschlandfunk|language=de-DE|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1936: برلن وچ کارل ڈیم تے الفریڈ شِف دے ذریعہ اولمپک مشعل ریلے د‏‏ی روایت <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.nytimes.com/2004/08/14/sports/olympics/14torch.html?ex=1207972800&en=732b3844bc19c839&ei=5070|title=Hitler's Berlin Games Helped Make Some Emblems Popular|last=|first=|date=14 August 2004|website=The New York Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090424114315/http://www.nytimes.com/2004/08/14/sports/olympics/14torch.html?ex=1207972800&en=732b3844bc19c839&ei=5070|archivedate=2009-04-24|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1946: گول بال بذریعہ سیپ رینڈل * 1948: جرمنی وچ پیدا ہونے والے لڈوگ گٹ مین دے ذریعہ پیرا [[پیرالمپک کھیل|اولمپک کھیل]] <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.bbc.co.uk/programmes/profiles/3NVTMSLr2ZT9XSFQzYYbcwf/ludwig-guttman-and-the-first-paralympic-games|title=The Best of Men – Ludwig Guttman and the First Paralympic Games – BBC Two|website=BBC|language=en-GB|accessdate=2018-04-23}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.theguardian.com/healthcare-network/2012/sep/10/homage-founder-paralympics|title=A sincere and heartfelt homage to the founder of the Paralympics|last=Vinegar|first=Dick|date=2012-09-10|website=the Guardian|language=en|accessdate=2018-04-23}}</ref> * 1954: ایڈولف ( [[ایڈیڈاس|اڈیڈاس]] ) یا روڈولف ڈسلر ( پوما ) دے ذریعہ سکرو انہاں اسٹڈ والے جدید فٹ بال دے جوندے <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.fourfourtwo.com/us/features/history-soccer-boots-cleats-nike-adidas-puma-evolution|title=From Super Atom to Flyknit: The history of the modern soccer boot|last=Newcomb|first=Tim|date=29 September 2017|website=FourFourTwo|language=en-US|accessdate=18 December 2019|archivedate=4 April 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200404182514/https://www.fourfourtwo.com/us/features/history-soccer-boots-cleats-nike-adidas-puma-evolution}}</ref> * 1961: [[کولون (علاقہ)|کولون]] وچ لڈ وِگ وان بیرسُودہ دے ذریعہ پانی دے اندر رگبی <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.cmas.org/underwater-rugby|title=Underwater Rugby|last=|first=|date=|website=www.cmas.org|language=en|accessdate=20 May 2018|archivedate=3 February 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210203055720/https://www.cmas.org/underwater-rugby}}</ref> * 1963: جوزف قیصر دے ذریعہ گھاہ اسکیئنگ <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.theskijournal.com/exclusive/grassholes/|title=Grassholes|last=Monthei|first=Amanda|date=|website=The Ski Journal|language=en-US|accessdate=10 November 2019}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.svz.de/deutschland-welt/junge-zeitung/kinderseite/auf-skiern-die-bergwiese-hinab-id4218246.html|title=Auf Skiern die Bergwiese hinab|last=Kuska|first=Sylvia|date=6 July 2012|website=svz|accessdate=10 November 2019|archivedate=10 November 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191110201336/https://www.svz.de/deutschland-welt/junge-zeitung/kinderseite/auf-skiern-die-bergwiese-hinab-id4218246.html}}</ref> * 1970: کارل والڈ دے ذریعہ فٹ بال وچ [[پینلٹی شوٹ آؤٹ (ایسوسی ایشن فٹ بال)|پینلٹی شوٹ آؤٹ]] <ref>{{حوالہ کتاب|title=Why Is Soccer Played Eleven Against Eleven?: Everything You Need to Know About Soccer|last=Wernicke|first=Luciano|publisher=Meyer & Meyer Sport|year=2018|isbn=978-1-78255-137-9|location=|pages=}}</ref> * 1989: [[ڈسلڈورف]] وچ بین الاقوامی پیرا اولمپک کمیٹی <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.paralympic.org/ipc-25-year-anniversary/history|title=25 years IPC – history|last=|first=|date=2014|website=International Paralympic Committee|language=en|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1993: Jugger وچ [[ہائیڈل برک|ہائڈلبرگ]] * 2000: ڈوئچے ٹورن ویگن ماسٹرز (ڈی ٹی ایم) <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.racecar-engineering.com/articles/touringcar/172003/dtm-at-close-quarters.html|title=DTM {{!}} Touring Car|last=Collins|first=Sam|date=3 January 2008|website=Racecar Engineering|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080314104059/http://www.racecar-engineering.com/articles/touringcar/172003/dtm-at-close-quarters.html|archivedate=2008-03-14|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 2001: برلن وچ بل برانڈز دے ذریعہ اسپیڈ بیڈمنٹن <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.morgenpost.de/sport/berlin-sport/article117148871/Speed-Badminton-ein-Sport-den-es-ohne-Berliner-nicht-gaebe.html|title=Speed Badminton – ein Sport, den es ohne Berliner nicht gäbe|last=Wenck|first=Dietmar|date=15 June 2013|website=Berliner Morgenpost|language=de-DE|accessdate=3 November 2019}}</ref> == سیاحت تے تفریح == [[فائل:Prinzessin Victoria Luise LOC det.4a15439.jpg|thumb|100x100px| ''پرنزیسن وکٹوریہ لوئس'']] * 1882: اسٹراڈکورب از ولہیم بارٹل مین روسٹاک <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.dpma.de/english/our_office/publications/milestones/derstrandkorb/index.html|title=The Strandkorb|last=|first=|date=|website=Deutsches Patent- und Markenamt|language=en|accessdate=18 December 2019|archivedate=27 March 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200327093015/https://www.dpma.de/english/our_office/publications/milestones/derstrandkorb/index.html}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.google.com/doodles/wilhelm-bartelmanns-172nd-birthday?hl=de|title=172. Geburtstag von Wilhelm Bartelmann|last=|first=|date=7 October 2017|website=Google|language=de|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1891: پہلا مقصد تو‏ں بنایا کروز جہاز ( ''پرنزیسن وکٹوریہ لوئس'' ) از البرٹ بالن <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thevintagenews.com/2016/10/21/the-beginnings-of-leisure-cruising-and-the-first-cruise-ships-in-the-world/|title=The beginnings of leisure cruising and the first cruise ships in the world|last=Docevski|first=Boban|date=21 October 2016|website=The Vintage News|language=en|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 20 واں صدی دے اوائل: جویلیٹ پائلٹس دے ذریعہ پیلیٹس <ref>{{حوالہ کتاب|url=https://archive.org/details/pilatesreturntol00jose|title=Pilates' Return to Life through Contrology|last=Pilates|first=Joseph|publisher=Presentation Dynamics LLC|year=1998|isbn=978-0-9614937-9-0|location=|pages=|url-access=registration}}</ref> * 1911: Carabiner دے اوٹو "ریمبو" ہرزوگ د‏‏ی طرف چڑھنے دے لئی <ref>{{حوالہ ویب|url=http://blog.mtnspirit.org/2011/07/02/a-history-of-the-carbiner/|title=A History of the Carabiner|publisher=Mountain Spirit Institute|accessdate=2013-01-07}}</ref> * 1920 د‏‏ی دہائی: جوہانس ہینرچ شلٹز دے ذریعہ آٹجینک تربیت <ref>{{حوالہ کتاب|title=Pathways to Illness, Pathways to Health|last=McGrady|first=Angele|last2=Moss|first2=Donald|publisher=Springer Science & Business Media|year=2013|isbn=978-1-4419-1379-1|location=|pages=224–25}}</ref> == کھلونے تے کھیل == [[فائل:Nachbildung 55PB Steiff Museum Giengen.jpg|thumb|142x142px| اک نقل Steiff ''55PB'' دے ماڈل]] [[فائل:Magnavox-Odyssey-Console-Set.jpg|thumb|100x100px| ''میگناووکس اوڈیسی'']] * c 1780: شیفکوف کارڈ گیم <ref>Karl Ferdinand Hommel: [https://books.google.de/books?id=bxdBAAAAcAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_atb#v=onepage&q&f=false ''Rhapsodia quaestionum in foro quotidie obunientum,''] Vol. 3, Bayreuth, 1782, p. 115.</ref> * c 1810: [[الٹنبورگ|الٹینبرگ]] وچ اسکیٹ کارڈ گیم <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.pagat.com/schafkopf/skat.html|title=Skat|last=|first=|date=|website=Pagat|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1890: پلازیلین از فرانز کولب <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.kolb-technology.com/en/about/history.html|title=History|last=|first=|date=|website=Kolb Technology|accessdate=18 December 2019|archivedate=10 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191210085529/http://www.kolb-technology.com/en/about/history.html}}</ref> * 1892: چینی چیکرس بذریعہ راوینس برگر <ref>{{حوالہ کتاب|title=Encyclopedia of Play in Today′s Society|last=Carlisle|first=Rodney P.|publisher=SAGE Publications|year=2009|isbn=978-1-4129-6670-2|location=|pages=137}}</ref> * 1902: ٹیڈی بیر ( ''55 PB'' ) از رچرڈ اسٹیف * 1907–08: جوزف فریڈرک شمٹ دے ذریعہ مینش اäرگیر ڈِچ نِچ بورڈ کھیل <ref>Schwarz, Helmut (2007). "''[https://www.deutsche-biographie.de/gnd139623558.html#ndbcontent Schmidt, Josef Friedrich]''" (in German)''.'' ''[[Neue Deutsche Biographie]]'' (NDB). Berlin: Duncker & Humblot. '''23''': 187.</ref> * 1964: آرچر فشر دے ذریعہ فشرر ٹیکنک <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.fischer.group/en/press/press-releases/fischer-group-of-companies/zum-tode-von-prof-artur-fischer|title=On the Death of Prof. Artur Fischer|last=|first=|date=28 January 2016|website=fischer|language=en|accessdate=18 December 2019|archivedate=18 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191218212217/https://www.fischer.group/en/press/press-releases/fischer-group-of-companies/zum-tode-von-prof-artur-fischer}}</ref> * 1972: جرمنی وچ پیدا ہونے والے رالف ایچ بیئر دے ذریعہ گھر دا پہلا ویڈیو کنسول ( ''میگناووکس اوڈیسی'' ) <ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.ralphbaer.com/how_video_games.htm|title=How Video Games invaded the Home TV Set|last=Baer|first=Ralph|date=|website=|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1974: ہنس بیک دے ذریعہ پلے موبایل * 1995: کلاؤن ٹیوبر دے ذریعہ کیٹان دے آبادکار <ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.catan.com/about-us/catan-gmbh|title=Catan|last=|first=|date=|website=Catan GmbH|accessdate=18 December 2019}}</ref> == آوا جائی == [[فائل:Draisine1817.jpg|thumb|142x142px| 1817 دا اصلی ''لاؤفماسین'' ؛ پہلا سائیکل]] [[فائل:1885Benz.jpg|thumb|100x100px| ''بینز پیٹنٹ - موٹر ویگن'']] [[فائل:Daimler Reitwagen.JPG|thumb|100x100px| مرسڈیز بینز میوزیم وچ ''ریٹ ویگن کی'' اک نقل]] [[فائل:Lilienthal in flight.jpg|thumb|100x100px| اوٹو لیلیینتھل اپنے گلائڈراں وچو‏ں اک د‏‏ی جانچ کررہیا اے (1895)]] [[فائل:DMG-Lastwagen von 1896.jpg|thumb|100x100px| ''ڈیملر موٹر لاسٹ ویگن'' دنیا دا پہلا ٹرک سی]] * 1655: First self-propelled wheelchair by Stephan Farffler<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.mentalfloss.com/article/20768/who-invented-wheelchair|title=Who Invented the Wheelchair?|last=|first=|date=2 February 2009|website=www.mentalfloss.com|language=en|accessdate=12 November 2019}}</ref> * 1817: The first [[سائیکل|bicycle]] (dandy horse, or ''Laufmaschine'' in German) by Baron Karl von Drais<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.bicyclehistory.net/bicycle-history/dandy-horse/|title=Dandy Horse – Invented by Baron Karl Drais|website=www.bicyclehistory.net|language=en|accessdate=2018-04-22}}</ref> * 1817: Tachometer by Diedrich Uhlhorn<ref>{{حوالہ ویب|url=https://viaretro.com/2019/11/the-tachometer/|title=The Tachometer|last=Navntoft|first=Søren|date=5 November 2019|website=ViaRETRO|language=en-GB|accessdate=18 December 2019}}</ref><ref>{{حوالہ کتاب|title=Die große Chronik-Weltgeschichte: Neuordnung Europas und Restauration : [1793 – 1849]|last=Wienecke-Janz|first=Detlef|publisher=Wissen Media Verlag|year=2008|isbn=978-3-577-09072-8|location=|pages=198}}</ref> * 1834: First practical rotary [[برقی محرک|electric motor]] by Moritz von Jacobi<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.eti.kit.edu/english/1382.php|title=Jacobi's first real electric motor|last=Doppelbauer|first=Martin|date=1 August 2018|website=www.eti.kit.edu|language=en-gb|accessdate=12 November 2019}}</ref> * 1838: First electric boat by Moritz von Jacobi<ref>{{حوالہ ویب|url=https://ethw.org/Electric_Boats|title=Electric Boats|last=|first=|date=|website=ethw.org|accessdate=12 November 2019}}</ref> * 1876: Otto engine, the first modern [[اندرونی احتراقی انجن|internal combustion engine]],<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/nicolaus-otto-engine-design-4072867|title=Nicolaus Otto: Inventor of the Gas Motor Engine|last=Bellis|first=Mary|date=18 June 2018|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=18 December 2019}}</ref> by [[نیکولاوس آٹو|Nicolaus Otto]] * 1879–1881: First [[برقی ریلوے انجن|electric locomotive]]<ref>{{حوالہ کتاب|title=Contact Lines for Electric Railways: Planning, Design, Implementation, Maintenance|last=Kiessling|first=Friedrich|last2=Puschmann|first2=Rainer|last3=Schmieder|first3=Axel|last4=Schneider|first4=Egid|publisher=John Wiley & Sons|year=2018|isbn=978-3-89578-961-8|pages=131–32}}</ref> and [[ٹرام|electric tramway]] (''Gross-Lichterfelde Tramway'') by Siemens &amp;amp; Halske<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.lrta.org/mrthistory.html|title=History of Light Rail — LRTA|last=Taplin|first=Michael|website=www.lrta.org|accessdate=2018-04-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160825170136/http://www.lrta.org/mrthistory.html|archivedate=2016-08-25}}</ref> * 1882: Trolleybus (''Electromote'') by Werner von Siemens<ref>{{حوالہ کتاب|title=The Encyclopedia of the Industrial Revolution in World History Volume 1-3|last=Hendrickson III|first=Kenneth E.|publisher=Rowman & Littlefield Publishers|year=2014|isbn=978-0-8108-8887-6|location=|pages=1020–21}}</ref> * 1885: First [[کار|automobile]] (''Benz Patent-Motorwagen'') by [[کارل بنز|Karl Benz]] in [[مانہایم|Mannheim]]<ref name="stein">{{حوالہ کتاب|title=The Automobile Book|last=Ralph Stein|publisher=Paul Hamlyn Ltd|year=1967}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.rac.co.uk/drive/features/who-invented-the-car/|title=Who invented the car – the story behind Karl Benz {{!}} RAC Drive|website=www.rac.co.uk|language=en|accessdate=2018-04-22}}</ref> * 1885, 1894: First [[موٹر سائیکل|motorcycle]] (''Daimler Reitwagen'') by Gottlieb Daimler and Wilhelm Maybach.<ref>{{حوالہ کتاب|title=Classic motorcycles|last=Gardiner|first=Mark|publisher=MetroBooks|year=1997|isbn=1-56799-460-1|location=|pages=16}}</ref> The motorcycle of Hildebrand &amp;amp; Wolfmüller from 1894 (created by Heinrich and Wilhelm Hildebrand, and Alois Wolfmüller) was the first machine to be called a "motorcycle" and the world's first production motorcycle.<ref>{{حوالہ کتاب|title=The encyclopedia of the motorcycle|last=Wilson|first=Hugo|publisher=Dorling Kindersley|year=1995|isbn=0-7513-0206-6|location=London, UK|pages=82}}</ref> * 1886: First automobile on four wheels, by Gottlieb Daimler<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.daimler.com/company/tradition/company-history/1886-1920.html|title=Beginnings of the automobile: the predecessor companies (1886–1920)|last=|first=|date=|website=Daimler|language=en|accessdate=11 November 2019|تاريخ-الأرشيف=22 January 2022|مسار-الأرشيف=https://web.archive.org/web/20220122171521/https://www.daimler.com/company/tradition/company-history/1886-1920.html|url-status=dead}}</ref> * 1886: Motorboat by Lürssen, in commission of Gottlieb Daimler and Wilhelm Maybach, in [[بریمین|Bremen]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.superyachtworld.com/news/125-year-anniversary-of-worlds-first-motorboat-1610|title=125 year anniversary of world's first motorboat|last=Edwardson|first=Mike|date=16 November 2011|website=SuperYacht World|language=en-US|accessdate=11 November 2019}}</ref> * 1888: Driver's license by Karl Benz * 1888: The world's first filling station was the city pharmacy in Wiesloch<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.bertha-benz.de/indexen.php?sub=2&col=b&inhalt=pers_erstetankst|title=Bertha Benz Memorial Route|last=|first=|date=|website=www.bertha-benz.de|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1888: ''Flocken Elektrowagen'', regarded by some as the first real [[برقی گڈی|electric car]],<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.theverge.com/2018/8/15/17685634/germany-car-industry-battery-cells|title=Germany's car industry can't build its own battery cells|last=Kerler|first=Wolfgang|date=15 August 2018|website=The Verge|language=en|accessdate=12 November 2019}}</ref> by Andreas Flocken in Coburg * 1889: V engine by Gottlieb Daimler and Wilhelm Maybach<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.topspeed.com/cars/engine-s-history-ar11139.html|archiveurl=https://archive.today/20200127174925/https://www.topspeed.com/cars/engine-s-history-ar11139.html|archivedate=27 January 2020|title=V ENGINES|last=|first=|date=|website=www.topspeed.com|accessdate=11 November 2019}}</ref> * 1891: Taximeter by Friedrich Wilhelm Gustav Bruhn * 1893: [[ڈیزل انجن|Diesel engine]], [[ڈیزل (ایندھن)|diesel fuel]] and biodiesel by [[روڈلف ڈیزل|Rudolf Diesel]] in Augsburg<ref>{{حوالہ ویب|url=https://z.co.nz/about-z/news/sustainability-news/remembering-rudolf-diesel-inventor-of-the-diesel-engine-biofuels-enthusiast/|title=Remembering Rudolf Diesel: inventor of the diesel engine; biofuels enthusiast|last=|first=|date=9 August 2016|website=Z Energy|language=en|accessdate=18 December 2019|archivedate=11 August 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200811220630/https://z.co.nz/about-z/news/sustainability-news/remembering-rudolf-diesel-inventor-of-the-diesel-engine-biofuels-enthusiast/}}</ref> * 1893: ''Lilienthal Normalsegelapparat'', the first [[طیارہ|aeroplane]] to be serially produced,<ref>{{حوالہ ویب|url=https://arts.eu/blog/otto-lilienthal-a-precursor-of-powered-human-flight|title=Otto Lilienthal – a precursor of powered human flight|last=|first=|date=|website=ARTS|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=https://invention.psychology.msstate.edu/inventors/i/Lilienthal/Lilienthal.html|title=Otto Lilienthal|last=|first=|date=|website=|accessdate=18 December 2019}}</ref> by Otto Lilienthal * 1893: Zeppelin, the first rigid airship,<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.invent.org/inductees/ferdinand-von-zeppelin|title=NIHF Inductee Ferdinand von Zeppelin Invented the Rigid Airship|website=National Inventors Hall of Fame|language=en|accessdate=6 March 2020}}</ref> by Ferdinand von Zeppelin * 1895: Internal combustion engine [[بس|bus]] by Daimler<ref>{{حوالہ کتاب|title=World History of the Automobile|last=Eckermann|first=Erik|publisher=Society of Automotive Engineers|year=2001|isbn=978-0-7680-0800-5|location=|pages=67–68}}</ref> * 1896: Modern truck (''Daimler Motor-Lastwagen'') by Gottlieb Daimler * 1897: Flat engine by Karl Benz * 1897: Internal combustion engine [[ٹیکسی|taxicab]] by Gottlieb Daimler<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/hailing-history-of-the-taxi-1992541|title=All About the Ubiquitous Taxi Cab|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=23 June 2019}}</ref> * 1901: ''Mercedes 35 hp'', regarded by some as the first ''real'' modern automobile,<ref>{{حوالہ ویب|url=https://auto.howstuffworks.com/1901-mercedes-35-hp.htm|title=1901 Mercedes 35 HP|last=|first=|date=6 December 2007|website=HowStuffWorks|language=en|accessdate=11 November 2019|archivedate=12 August 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200812090235/https://auto.howstuffworks.com/1901-mercedes-35-hp.htm}}</ref> by Paul Daimler and Wilhelm Maybach. The car also had the world's first drum brakes.<ref>{{حوالہ ویب|url=http://knowhow.napaonline.com/whats-up-with-those-old-drum-brakes/|title=What's Up With Those Old Drum Brakes?|last=Hagerty|first=Mike|date=6 August 2019|website=NAPA Know How Blog|language=en-US|accessdate=4 December 2019}}</ref> * 1902, 1934: Concept of [[علناطیس (مقالہ ثانی)|maglev]] by Alfred Zehden (1902) and Hermann Kemper (1934).<ref>{{حوالہ کتاب|title=A History of Linear Electric Motors|last=Laithwaite|first=Eric Robert|publisher=Palgrave Macmillan|year=1986|isbn=978-0-333-39928-6|location=|pages=125}}</ref> * 1902: First high voltage spark plug by Gottlob Honold<ref>{{حوالہ کتاب|title=1000 Inventions and Discoveries|last=Bridgman|first=Roger|publisher=DK Publishing (Dorling Kindersley)|year=2014|isbn=978-1-4093-5070-5|location=|pages=174}}</ref> * 1902: First practical [[رفتار پیما|speedometer]] by Otto Schultze<ref>{{حوالہ ویب|url=http://w1.siemens.com/press/en/pp_cc/2005/04_apr/sosep200501_10_(special200504)_1264810.htm|title=Speedometer|last=|first=|date=26 April 2005|website=Siemens|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090228112741/http://w1.siemens.com/press/en/pp_cc/2005/04_apr/sosep200501_10_(special200504)_1264810.htm|archivedate=2009-02-28|accessdate=11 December 2019}}</ref><ref>{{حوالہ کتاب|title=Who Really Made Your Car?: Restructuring and Geographic Change in the Auto Industry|last=Klier|first=Thomas H.|last2=Rubenstein|first2=James M.|publisher=W.E. Upjohn Institute|year=2008|isbn=978-0-88099-333-3|location=|pages=348–350}}</ref> * 1906: Gyrocompass by Hermann Anschütz-Kaempfe<ref>{{حوالہ کتاب|title=The Anschutz Gyro-Compass and Gyroscope Engineering|last=|first=|publisher=Watchmaker Publishing|year=2003|isbn=978-1-929148-12-7|location=|pages=7–24}}</ref> * 1909, 1912: The world's first passenger [[ایئرلائن|airline]]; DELAG in [[فرینکفرٹ|Frankfurt]] (1909).<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.airships.net/delag-passenger-zeppelins/|title=DELAG: The World's First Airline|last=|first=|date=|website=Airships.net|language=en-US|accessdate=8 November 2019}}</ref> The company also employed the first flight attendant, Heinrich Kubis (1912).<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.airships.net/blog/worlds-first-flight-attendant/|title=The World's First Flight Attendant: Heinrich Kubis, 1912|last=Grossman|first=Dan|date=9 July 2010|website=Airships.net|language=en-US|accessdate=8 November 2019}}</ref> * 1912: The world's first [[ڈیزل ریلوے انجن|diesel locomotive]] by Gesellschaft für Thermo-Lokomotiven Diesel-Klose-Sulzer GmbH from Munich<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.deutsche-biographie.de/sfz42993.html|title=Klose, Adolph|last=Fischer|first=Walther|date=1979|website=Deutsche Biographie|language=de|accessdate=4 April 2020}}</ref> and Borsig from Berlin<ref>{{حوالہ کتاب|title=Deutsche Eisenbahnfahrzeuge von 1838 Bis Heute|last=Rossberg|first=Ralf|publisher=Springer-Verlag|year=2013|isbn=978-3-642-95770-3|pages=82–83|language=German}}</ref> * 1915: The world's first all-metal aircraft (''Junkers J 1'') by Junkers &amp;amp; Co<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.militaryfactory.com/aircraft/detail.asp?aircraft_id=1703|title=Junkers J1|last=|first=|date=31 July 2019|website=www.militaryfactory.com|language=en-US|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1916: Gasoline direct injection (GDI) by Junkers & Co<ref>{{حوالہ کتاب|title=Ottomotor mit Direkteinspritzung und Direkteinblasung: Ottokraftstoffe, Erdgas, Methan, Wasserstoff|last=van Basshuysen|first=Richard|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-658-12215-7|location=Wiesbaden|pages=7–9}}</ref> * 1928: First rocket-powered aircraft (''Lippisch Ente'') by Alexander Lippisch * 1935: Swept wing by Adolf Busemann<ref>{{حوالہ کتاب|title=A History of Aerodynamics|last=Anderson|first=John D. Jr.|publisher=McGraw Hill|year=1997|isbn=|location=New York|pages=424}}</ref> * 1936: The first operational and practical [[ہیلی کاپٹر|helicopter]] (''Focke-Wulf Fw 61''), by Focke-Achgelis<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.airvectors.net/avheli_1.html|title=European Helicopter Pioneers|website=www.airvectors.net|accessdate=20 May 2018}}</ref> * 1939: First [[ہوائیہ|aircraft]] with a turbojet (''Heinkel He 178''), and the first practical jet aircraft, by Hans von Ohain<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.aviation-history.com/heinkel/he178.html|title=Heinkel He 178|last=|first=|date=|website=www.aviation-history.com|accessdate=18 December 2019}}</ref> * 1943: Krueger flap by Werner Krüger<ref>{{حوالہ کتاب|title=Lexikon der Luftfahrt|last=Klußmann|first=Niels|last2=Malik|first2=Arnim|publisher=Springer Berlin Heidelberg|year=2011|isbn=978-3-642-22500-0|location=|pages=}}</ref> * 1951: Airbag by Walter Linderer<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.thoughtco.com/history-of-airbags-1991232|title=Who Invented Airbags?|last=|first=|date=|website=ThoughtCo|language=en|accessdate=11 November 2019}}</ref> * 1957: [[وانکیل انجن|Wankel engine]] by Felix Wankel<ref>{{حوالہ رسالہ|last=Sherman|first=Don|date=February 2008|title=The Rotary Club|url=}}</ref> * 1960s: Defogger by Heinz Kunert<ref>{{حوالہ ویب|url=http://www.motorjournalist.de/namen-und-nachrichten/personalia/detailansicht-personalia.html?tx_aspresse_pi1%5Bitem%5D=135|title=VdM-Kollege Dr. Heinz Kunert gestorben|last=Kupfer|first=Erich|date=29 October 2013|website=Motor Journalist|language=de|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131029190945/http://www.motorjournalist.de/namen-und-nachrichten/personalia/detailansicht-personalia.html?tx_aspresse_pi1%5Bitem%5D=135|archivedate=2013-10-29|accessdate=18 December 2019}}</ref> * Late 1960s: Oxygen sensor by Robert Bosch GmbH<ref>{{حوالہ کتاب|title=High-Temperature Solid Oxide Fuel Cells for the 21st Century: Fundamentals, Design and Applications|last=Kendall|first=Kevin|last2=Kendall|first2=Michaela|publisher=Academic Press|year=2015|isbn=978-0-12-410453-2|location=|pages=330}}</ref> * 1973: Spoiler on road cars by [[پورشے|Porsche]]<ref>{{حوالہ کتاب|title=Porsche 911 Performance Handbook|last=Anderson|first=Bruce|publisher=MotorBooks/MBI Publishing|year=1997|isbn=0-7603-0033-X|location=|pages=16}}</ref> * 1995: Electronic stability control (ESC) by Robert Bosch GmbH and [[مرسڈیز بنز|Mercedes-Benz]]<ref>{{حوالہ ویب|url=https://www.automobil-industrie.vogel.de/40-jahre-abs-urahn-des-autonomen-fahrens-a-681184/|title=40 Jahre ABS: Urahn des autonomen Fahrens|last=Waschbusch|first=Lisa Marie|date=29 January 2018|website=www.automobil-industrie.vogel.de|language=de|accessdate=18 December 2019}}</ref><ref>{{حوالہ ویب|url=http://motordialog.de/twd_esp/|title="Die Entwickler des ESP" Anton van Zanten und Armin Müller bei MD.TAGE WIE DIESER|last=|first=|date=June 2015|website=MOTORDIALOG|language=de-DE|accessdate=18 December 2019|archivedate=26 February 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210226084339/http://motordialog.de/twd_esp/}}</ref> == ہور ویکھو == * [[جرمن موجد تے دریافت کرنے والے]] * [[جرمن کیمیا داناں د‏‏ی لسٹ]] * [[جرمن ریاضی داناں د‏‏ی لسٹ]] * [[جرمن فزکس داناں د‏‏ی لسٹ]] * [[جرمن سائنسداناں د‏‏ی لسٹ]] * [[جرمنی وچ سائنس تے ٹکنالوجی]] == حوالے == [[گٹھ:جرمنی د‏‏ی تریخ متعلقہ فہرستاں]] [[گٹھ:جرمن ایجادات]] 6aybck6iqn65ksohli15ftw8rb0pbc3 0 90876 690803 644311 2025-07-06T13:11:45Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690803 wikitext text/x-wiki [[تصویر:Seal of Punjab.gif|thumb|بامہر]] [[تصویر:Chandigarh hockey stadium.JPG|thumb|کھبے|چندی گڑھ ہاکی اسٹیڈیم]] [[تصویر:LightsMohali.png|thumb|کھبے|لائٹز موہالی کرکٹ]] [[تصویر:PCA Stadium, Mohali 1.jpg|thumb|کھبے|پی سی اے اسٹیڈیم، موہالی]] [[تصویر:Gandhi stadium.jpg|thumb|کھبے|گاندھی اسٹیڈیم]] [[تصویر:A young boy practising, Gatka, SIkh martial art.jpg|thumb|کھبے|نوعمرچکری اُتے کم کرنے والا]] [[پنجابی لوک]] ہمہ قسماں کھیل کھیلدے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ [[ہاکی]] تے [[کرکٹ]] تو‏ں لے ک‏ے [[کبڈی]]، کشتیاں تے کھدو کھوندی (ہاکی تو‏ں مشابہ کھیل) شامل ني‏‏‏‏ں۔ پنجاب وچ 100 تو‏ں ودھ روايتی کھیل موجود ني‏‏‏‏ں۔<ref name="autogenerated5">کھیڈ اندے صحت واردا، از سرون سنگھ، سنگم پبلی کیشن، ISBN 93-82804-98-6</ref> بھارتی پنجاب دے لوک کھیلاں وچ خاص طور اُتے توجہ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ اس دا انداز اس گل تو‏ں لگایا جا سکدا اے کہ اس چھوٹی سی ریاست وچ 845 کھلاڑی ریاست دے محکمہ کھیل دے قائم کردہ مختلف کھیلاں دے تربيت‏ی مراکز دے تحت کھیلاں اُتے اپنی پھڑ مضبوط ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ اپنے آپ وچ ریکارڈ ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ [[اپریل]] [[2015ء]] وچ [[حکومت پنجاب]] نے ''اسپورٹس اتھاریٹی آف انڈیا'' دے نال تال میل کردے ہوئے ریاستی کھیلاں د‏‏ی سہولتاں تے تربيت‏ی مراکز وچ اضافہ کرنے دا فیصلہ کيتا۔ ماہرین دے مطابق سرکاری سطح اُتے تربیت یافتہ کھلاڑیاں د‏‏ی تعداد آنے والے کچھ سالاں وچ 1300 تو‏ں تجاوز کر جائے گی۔ اس تو‏ں ریاست وچ کھیل دے پروان دے لئی زندہ رہتل تے عوام وچ کھیلاں د‏‏ی جانب رغبت دا اندازہ ہُندا ا‏‏ے۔<ref>[http://www.dailypioneer.com/state-editions/chandigarh/punjab-sai-all-set-to-boost-sports-culture-in-state.html Punjab-SAI all set to boost sports culture in State<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> پنجاب دے روايتی کھیلاں دے فروغ دے لئی بھارتی پنجاب د‏‏ی ریاستی حکومت [[2014ء]] تو‏ں پنجاب دے روايتی کھیلاں نو‏‏ں فروغ دینے دے اقدامات کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ انہاں کھیلاں وچ کشتیاں جداں ریاستی کھیل وی شامل ا‏‏ے۔<ref>[http://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/Kabaddi-world-cup-semi-to-be-played-in-Pakistan-Punjab/articleshow/41242256.cms Kabaddi world cup semi to be played in Pakistan Punjab | Chandigarh News – Times of India<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> پنجاب وچ کھیلے جانے والے کھیل حسب ذیل ني‏‏‏‏ں۔ == کرکٹ == {{اصل|پنجاب کرکٹ ٹیم (بھارت)}} [[تصویر:PCA Stadium Mohali wide.jpg|thumb|پی سی اے اسٹیڈیم د‏‏ی اک وسیع تر تصویر]] کرکٹ پنجابیاں دا پسندیدہ کھیل ا‏‏ے۔ اس کھیل د‏‏ی نظامت پنجاب کرکٹ ایسوسی ایشن کردی ا‏‏ے۔<ref>[http://cricketpunjab.in/ I.S. Bindra PCA Stadium Mohali<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> [[کنگز ایلیون پنجاب]] [[موہالی]] وچ تشکیل پانے والی اک فرینچائزی ٹیم اے جو [[انڈین پریمیئر لیگ]] وچ کھیلدی ا‏‏ے۔ == گتکا == {{اصل|گتکا}} گتکا ({{lang-pa|ਗਤਕਾ}}) اک روايتی جنوب ایشیائی مزاحمتی تربیت اے جس وچ لکڑی د‏‏ی چھڑیاں نو‏‏ں تلوار دے طور اُتے مقابلے دے لئی استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔ == کبڈی == {{اصل|پنجابی کبڈی}} [[تصویر:Kabaddi pictogram.svg|thumb|کبڈی د‏‏ی علامتی تصویر]] [[تصویر:Kabaddi in wadala sandhuan.jpg|thumb|کھبے|وڈالیا سندھوان وچ کبڈی]] [[تصویر:Circle Style Kabaddi ground.jpg|thumb|گولائی دار طرز د‏‏ی کبڈی]] === پنجاب گولائی دار طرز === یہ پنجاب دا ریاستی کھیل ا‏‏ے۔ === عالمی کبڈی کپ === {{اصل|بھارت وچ کبڈی}} پنجاب 2010ء تو‏ں عالمی کبڈی کپ وچ رابطے دا کم کر رہیا اے جو پنجاب گولائی دار طرز اُتے مبنی ا‏‏ے۔ 2014ء وچ مرداں دا عالمی کپ بھارت تے پاکستان دے بیچ کھیلا گیا سی جسنو‏ں بھارت نے 45-42 تو‏ں جِتیا سی۔<ref>[http://zeenews.india.com/sports/others/indian-men-women-win-world-cup-kabaddi-titles_1517982.html زی نیوز 20 12 2014]</ref> خواتین دا مقابلہ بھارت تے [[نیوزی لینڈ]] دے بیچ کھیلا گیا سی جسنو‏ں بھارت نے 36-27 تو‏ں لگاتار دوسری بار جِتیا سی۔ اختتامی جلسہ گرو گوبند سنگھ اسٹیڈیم وچ منعقد ہويا سی۔ مشاہیر وچ عارف لوہار، مس پوجا، گِپی گریوال تے ستیندر ستی شامل سن ۔ امریکی [[موٹر سائیکل]] سوار نے وی اس موقع اُتے اپنے کرتب دکھائے سن ۔<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.itsworldcuplive.com/kabaddi-world-cup-2014-closing-ceremony-live-on-geo-super-ptc-news/ |access-date=2020-10-08 |archive-date=2016-02-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160226081810/http://www.itsworldcuplive.com/kabaddi-world-cup-2014-closing-ceremony-live-on-geo-super-ptc-news/ |dead-url=yes }}</ref> === عالمی کبڈی لیگ === {{ہور|عالمی کبڈی لیگ}}{{اصل|کبڈی}} عالمی کبڈی لیگ 2014ء وچ متعارف ہوئی۔<ref>{{cite web |last=ریپلے |first=ڈین |url=http://www.dailymail.co.uk/sport/othersports/article-2718133/Kabaddi-Trans-World-Sport-favourite-s-heading-02-Arena-WKL-forms.html |title=کبڈی کدی دنیا دے مختلف حصےآں وچ مقبول رہی اے، مگر ہن عالمی کبڈی لیگ د‏‏ی تشکیل دے نال دوسرے مقام د‏‏ی طرف ودھ رہی اے &#124; میل آنلائن |publisher=ڈیلی میل ڈاٹ سی او ڈاٹ یو دے |date=2014-08-06 |accessdate=2014-08-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225053535/https://www.dailymail.co.uk/sport/othersports/article-2718133/Kabaddi-Trans-World-Sport-favourite-s-heading-02-Arena-WKL-forms.html |archivedate=2018-12-25 |url-status=live }}</ref> ایہ لیگ پنجاب د‏‏ی کبڈی دے طے شدہ اصول تے رہنمایانہ خطوط اُتے عمل پیرا اے، <ref>{{Cite web |title=آئی بی این لائیو 24 07 2014 |url=http://ibnlive.in.com/news/world-kabaddi-league-announces-team-franchise-names-and-logos/488061-5-23.html |access-date=2020-10-08 |archive-date=2014-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140726211143/http://ibnlive.in.com/news/world-kabaddi-league-announces-team-franchise-names-and-logos/488061-5-23.html |dead-url=yes }}</ref> جیساکہ گولائی دار کبڈی د‏‏ی تعریف طے کيتی گئی ا‏‏ے۔<ref>http://www.worldkabaddileague.net/governance.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140921064945/http://www.worldkabaddileague.net/governance.html |date=2014-09-21 }}</ref> ایہ لیگ چار ملکاں وچ اگست 2014 تو‏ں دسمبر 2014ءکے بیچ مقابلے کروا چک‏ی ا‏‏ے۔<ref>{{cite web|url=http://www.worldkabaddileague.net |title=عالمی کبڈی لیگ د‏‏ی سرکاری ویب سائٹ– صفحہ اول |publisher=ورلڈ کبڈی لیگ ڈاٹ نیٹ |date=2014-08-09 |accessdate=2014-08-16}}</ref> . === روايتی پنجابی کبڈی د‏‏ی طرزاں === ==== لمبی کودّی ==== لمبی کودّی ({{lang-pa|ਲੰਬੀ ਕੌਡੀ}}) وچ <ref name="autogenerated2" /> پندرہ کھلاڑی ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ اک گولائی دار پِچ وی 15–20 فٹ د‏‏ی ہُندی ا‏‏ے۔ باہری حدود نئيں ہُندے، کھلاڑی ہر جگہ دوڑ سکدے ني‏‏‏‏ں۔ کوئی حکم (ریفری) نئيں ہُندا۔ مداخلت کار اپنے حملے دے دوران "کودّی، کودّی" کہندا رہندا ا‏‏ے۔ ==== سونچی کودّی ==== سونچی کودّی ({{lang-pa|ਸੌਚੀ ਕੌਡੀ}}) <ref name="autogenerated2">پنجاب دیاں وراثتی کھیڈا از سُکھ دیو مادھوپوری، چیتنا پرکاشن ISBN 817883213-5</ref> (اسنو‏ں سونچی پکی/{{lang-pa|ਸੌਚੀ ਪੱਕੀ}} وی کہیا جاندا اے ) [[مکے بازی]] دے مشابہ ا‏‏ے۔ ایہ پنجاب دے مالوہ علاقے وچ بے حد مقبول ا‏‏ے۔ اس وچ بے شمار کھلاری کھیل دے گولائی دار پِچ اُتے ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ اک بمبو جس اُتے لال رنگ دا کپڑ‏ا ہُندا اے زمین وچ گاڑھ دتا جاندا اے، جس دے اگے جیتنے والا گشت کردا ا‏‏ے۔ سونچی کودّی وچ مداخلت کار مدافعت کنندے د‏‏ی صرف سینے اُتے زد لگائے گا۔ مدافعت کنندہ اس دے بعد مداخلت کار دا ہتھ پکڑے گا۔ کھیل د‏‏ی خطا دا اعلان ہوئے گا جے جسم دے کوئی تے حصے نو‏‏ں پھڑیا جائے۔ مدافعت کنندہ مداخلت کار دا ہتھ پکڑکر اس د‏ی حرکات اُتے روک لگاندا ا‏‏ے۔ ایسی صورت وچ اوہ فاتح قرار پائے گا۔ جے مداخلت کار مدافعت کنندے د‏‏ی گرفت تو‏ں باہر آئے گا تاں اوہی فاتح قرار پائے گا۔<ref name="autogenerated2" /> ==== گونگی کبڈی ==== "گونگی کبڈی" ({{lang-pa|ਗੂੰਗੀ ਕਬੱਡੀ}}) اک مقبول طرز ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے مداخلت کار گفتگو کچھ نئيں کردا مگر مخالف ٹیم دے کھلاڑی نو‏‏ں چھوندا ا‏‏ے۔ جسنو‏ں اوہ چھوندا اے، اوہی کھلاری اسنو‏ں روکنے د‏‏ی کوشش کريں گا۔ ایہ جدوچہد اس وقت تک جاری رہے گی جدو‏ں تک اوہ خطِ آغاز تک پہنچ نہ جائے یا اپنی شکست تسلیم نہ کرے۔ دوسری صورت وچ اوہ اک پوائنٹ کھودے گا جدو‏ں کہ خطِ آغاز تک پہنچنے د‏‏ی صورت وچ اک پوائنٹ جتے گا۔<ref>[http://kabaddicircle.com/history_of_circle_kabaddi.html ایماچر سرکل کبڈی فیڈریشن آف انڈیا]</ref> == ہاکی == [[تصویر:Chandigarh hockey stadium.JPG|thumb|سجے|چندی گڑھ ہاکی اسٹیڈیم]] {{اصل|پنجاب واریئرس}} ہاکی پنجاب دا اک مقبول کھیل ا‏‏ے۔ ریاست د‏‏ی اپنی ٹیم [[پنجاب واریئرس]] [[ہاکی]] موجود ا‏‏ے۔ دوسری ٹیم [[شیر پنجاب]] موجود اے جو جالندھر وچ تشکیل پانے والی پیشہ ورانہ ہاکی ٹیم ا‏‏ے۔ اس نے عالمی سیریز ہادی ميں حصہ لیا سی۔ == فٹ بال == بھارتی پنجاب وچ فٹ بال د‏‏ی نظامت پنجاب فٹ بال ایسوسی ایشن کردی اے جو قومی نظامت دے ادارے [[آل انڈیا فٹ بال فیڈریشن]] تو‏ں ملحقہ ا‏‏ے۔ == روايتی پنجابی کھیل == کئی روايتی کھیل نيں جنہاں نو‏ں بچے تے وڈے کھیلدے ني‏‏‏‏ں۔ ہاکی تے کرکٹ د‏‏ی مقبولیت د‏‏ی وجہ تو‏ں کچھ روايتی کھیلاں دا رواج کم ہوئے چکيا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> اُتے انہاں کھیلاں دا پھیلاؤ کافی وسیع اے تے اس مضمون وچ انہاں وچو‏ں چند دا احاطہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ کسی کھیل نو‏‏ں کھیلنے دے لئی ایہ ضروری اے کہ اس دے لئی کپتان منتخب ہوئے جسنو‏ں داعی، میٹی پیٹ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ کپتان دے انتخاب دا اک طریقہ جو بچے استعمال کردے نيں اوہ ایہ اے کہ سارے کھلاڑی اک درخت دے تھلے جمع ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ اک کھلاڑی دائرے وچ ایہ گاندے ہوئے جاندا اے: <blockquote> ''اینگن'' <br /> ''تالی تلینگن'' <br /> ''کالا'' <br /> ''گڑ کہاوا بیل وادھوا''<br /> ''مول لی پترا''<br /> ''پترا گھوڑے آیا''<br /> ''ہتھ کُتار ہی اُتے کُتار ہی''<br /> ''نکل تیری واری''<ref name="autogenerated2" /> </blockquote> [[گرمکھی|گرومکھی رسم الخط وچ ]]: <blockquote> ''ਏਂਗਣ ਮੇਂਗਣ''<br /> ''ਤਲੀ ਤਲੈਂਗਣ''<br /> ''ਕਾਲਾ ਪੀਲਾਂ ਡੱਕਰਾਂ''<br /> ''ਗੂੜ ਖਾਵਾਂਂ ਬੇਲ ਵਧਾਵਾਂ''<br /> ''ਮੂਲੀ ਪੱਤਰਾਂ''<br /> ''ਪੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਘੋੜੇ ਆਏ''<br /> ''ਹੱਥ ਕੁਤਾੜੀ ਪੈਰ ਕੁਤਾੜੀ''<br /> ''ਨਿਕਲ ਬੱਲੀਐ ਤੇਰੀ ਵਾਰੀ''<br /><ref name="autogenerated2" /> </blockquote> ایسا کہ کراک اک کھلاڑی دا باری باری تو‏ں انتخاب ہُندا ا‏‏ے۔ جو آخری وچ رہ جاندا اے، اوہ کپتان بندا ا‏‏ے۔ == مرداں دے کھیل == [[تصویر:Bhartiya Kushti Logo.jpg|thumb|بھارتی کشتی دا لوگو]] === کشتیاں ({{lang-pa|ਕੁਸ਼ਤੀਆ}}) === [[تصویر:Two men wrestling – Tashrih al-aqvam (1825), f.203v – BL Add. 27255.jpg|thumb|کھبے|دو کشتی بازاں د‏‏ی تصویر (1825ء)]] === کھُڈّو کھونڈی ({{lang-pa|ਖੁੱਦੋ ਖੂੰਡੀ}}) === [[تصویر:Desi Playground.jpg|thumb|دیہاندی کھیل دا میدان]] ہاکی دے مشابہ اس کھیل وچ چِندیاں تے چھڑی تو‏ں بنے گیند دا استعمال ہُندا اے جس دے کونے وچ اک فطری خم دار لکیر ہُندی ا‏‏ے۔ چھڑی عمومًا درخت د‏‏ی شاخ ہُندی ا‏‏ے۔<ref name="books.google.co.uk">[https://books.google.co.uk/books?id=UUdYFH9skIkC&pg=PA7&lpg=PA7&dq=East+of+Indus:+My+Memories+of+Old+Punjab&source=bl&ots=LLajpdoRCz&sig=IwceqcVAFkLwFCY-oOENS_plSIk&hl=en&sa=X&ei=MraJVNzHMO-p7AaNz4CoBg&ved=0CEgQ6AEwCQ#v=onepage&q=Peecho%20bakree&f=false ایسٹ آف انڈس: مائی میمریز آف اولڈ پنجاب (دریائے سندھ دا مشرق:قدیم پنجاب تو‏ں وابستہ میری یاداں) از گُرنام سنگھ سِدُھو برار]</ref> === [[گلی ڈنڈا]] (۔{{lang-pa|ਗੁੱਲੀ ਡੰਡਾ}}) === یہ کرکٹ تو‏ں ملدا جلدا ا‏‏ے۔ گلی ڈنڈا اک کم تربیت یافتہ لوکاں دا کھیل ا‏‏ے۔ ایہ پینڈو پنجاب وچ بے حد مقبول ا‏‏ے۔ اس کھیل نو‏‏ں لڑکے انفرادی طور اُتے تے ٹیم واری اندازماں کھلاڑیاں د‏‏ی موجودگی دے حساب تو‏ں کھیلدے ني‏‏‏‏ں۔۔ اس کھیل نو‏‏ں کئی طریقےآں تو‏ں کھیلا جا سکدا اے جس دا انحصار انہاں اصولاں اُتے اے جو کھیل دے شروع وچ وضع ہون۔ اس کھیل وچ اک سخت چھڑی جو تقریبًا تن فیٹ لمبی تے اک چھوٹی تو‏ں لکڑی دا پرزہ جس دے تیز کونے ہون، استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ اک لکڑی دا ٹکڑا تو‏ں گُلی کہیا جاندا اے، چھڑی (ڈنڈے) تو‏ں ماری جاندی ا‏‏ے۔ مخالف ٹیم نو‏‏ں اڑدی لکڑی نو‏‏ں پکڑکر رواں کھلاڑی نو‏‏ں آؤٹ کرنا ہُندا ا‏‏ے۔<ref>[http://nartangulal.blogspot.co.uk/2009/02/punjab-traditional-games-almost_08.html India : Biggest Democracy,Great Country: Punjab: Traditional Games almost obsolete<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> === رسہ کشی ({{lang-pa|ਰੱਸਾਕਸ਼ੀ}}) === [[تصویر:Tug of war pictogram.svg|thumb|رسہ کشی د‏‏ی علامتی تصویر]] یہ رسی نو‏‏ں دو ٹیماں د‏‏ی جانب تو‏ں کھینچنے دا کھیلنا ا‏‏ے۔ حالانکہ ایہ مرداں دا کھیل اے، ایہ کھیل کدی عورتاں د‏‏ی جانب تو‏ں وی کھیلا جاندا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> === ڈنڈ پڑھنگڑھا ({{lang-pa|ਡੰਡ ਪੜਾਂਗੜਾ}}) === کچھ لڑکے اک درخت دے اگے جمع ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ 2 ½ فیٹ دے قطر والا دائرہ اتارا جاندا ا‏‏ے۔ اس دائرے وچ اک چھوٹی چھڑی رکھ د‏تی جاندی ا‏‏ے۔ اک لڑکا چنا جاندا اے تاکہ اس چھڑی نو‏‏ں چُن دے جس قدر دور ہوئے سکدے اٹھا ک‏ے پھینکے اپنے پیراں دے تھلے جھکتے ہوئے۔ اک ہور لڑکے نو‏‏ں چنا جاندا اے کہ اوہ اس چھڑی نو‏‏ں چنے۔ اس دوران سبھی لڑکے درخت د‏‏ی جانب بھجدے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ لڑکا جو چھڑی نو‏‏ں جمع کردا اے، اسنو‏ں اس دائرے وچ رکھدا ا‏‏ے۔ دوسرے لڑکے اس چھڑی نو‏‏ں اس لڑکے۔ د‏‏ی جانب تو‏ں پکڑے جانے تو‏ں پہلے حاصل کرنے د‏‏ی کوشش کردے ني‏‏‏‏ں۔ جے اوہ لڑکا جو اس چھڑی نو‏‏ں ایتھ‏ے رکھے کسی دوسرے لڑکے نو‏‏ں چھولے، تب چھوئے جانے والے لڑکے نو‏‏ں میدان وچ رہ کراک ہور کھلاڑی نو‏‏ں چھونا ہُندا ا‏‏ے۔ جے نو‏‏ں کھلاڑی چھڑی نو‏‏ں اصل کھلاڑی تو‏ں پہلے اٹھالے، تاں ایہ کھیل ایتھے ختم ہُندا اے تے نويں کھیل دا آغاز ہُندا اے مگر اصل کھلاڑی ہی نو‏‏ں کسی دوسرے کھلاری نو‏‏ں چھونا ہُندا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> === بندر کیلا ({{lang-pa|ਬਾਂਦਰ ਕੀਲਾ}}) === لڑکے اس کھیل نو‏‏ں موسم سرما وچ اک کھمبا گاڑھ کر ایہ کھیل کھیلدے نيں تے اس تو‏ں اک چار فٹ لمبی رسی جوڑدے ني‏‏‏‏ں۔ سبھی لڑکے اس کھمبے دے پاس اپنے جوندے اتاردے ني‏‏‏‏ں۔ رسی نو‏‏ں سیمنے والا (کلیدی کھلاڑی) ہور لڑکےآں نو‏‏ں انہاں دے جوندے حاصل کرنے تو‏ں رکدا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> اس کھیل وچ جے کوئی کھلاڑی دوسرے کھلاڑی نو‏‏ں چھوندا اے تاں اوہ کھلاڑی کلیدی کھلاڑی (بندر) بن جاندا اے تے ایويں کھیل اگے بڑھدا رہندا ا‏‏ے۔...<ref>[http://www.punjabispot.com/punjab/culture-of-punjab.html Punjabi Culture<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> === ٹِبلا ٹِبلی ({{lang-pa|ਟਿਬਾ ਟਿਬਲੀ}}) === یہ نوعمر لڑکےآں دا کھیل ا‏‏ے۔ لڑکے دو ٹیم بنا‏تے ني‏‏‏‏ں۔ اول ٹیم ثانی تو‏ں دریافت کردی اے: پنڈ دے کس گھر وچ 3 (x) یا 4(y) نيں؟ جے زیرسوال ٹیم صحیح جواب پیش کردی اے تاں اوہ جیتتی ا‏‏ے۔ جے نئيں تاں شکست خوردہ ٹیم نو‏‏ں فاتح لڑکےآں نو‏‏ں اپنی کمرےآں بٹھاکر اُتے سوال وچ شامل گھراں تک لے جانا پڑدا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> === رب دتی کھُوٹی ({{lang-pa|ਰਬ ਦੀ ਖੁਤੀ}}) === [[تصویر:Punjabi game Rabb di khuti.jpg|thumb|پنجابی کھیل رب دتی کھُوٹی]] اس کھیل نو‏‏ں بہ یک وقت کئی کھلاڑی کھیل سکدے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ کھلاڑی اک کلیدی کھلاڑی (داعی) نو‏‏ں چندے ني‏‏‏‏ں۔ کھلاڑی نرم زمین دا انتخاب کردے نيں تے 9” چوڑے تے 6” گہرے گڑھے کھودتے ني‏‏‏‏ں۔ ہر گڑھا کھوٹی کہلاندا ا‏‏ے۔ کھلاڑیاں دے مساوی کڑھے ہون گے۔ کھیل دے میدان دے بیچ اک وسیع تر گڑھا کھودا جاندا اے جسنو‏ں رب دتی کھُوٹی یا رب دا گڑھا کہیا جاندا ا‏‏ے۔ داعی ہويا وچ چِندیاں تو‏ں بنی اک گیند نو‏‏ں پھینکتا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں پھڑنے والے کھلاڑی نو‏‏ں داعی اٹھاکر لے جاندا اے تاکہ اوہ داعی اسنو‏ں گڑھے وچ کِک کرے۔ جے اوہ ایسا کر سکدا اے، تاں ایہ دو کھلاڑیاں کھیل وچ اپنی جگنيں بدل دیندے ني‏‏‏‏ں۔ فیر داعی نو‏‏ں اٹھا لیا جاندا اے تاکہ دوسرے کھلاڑیاں نو‏‏ں گیند اُتے کک مارنے دا موقع ملے۔ جے کھلاڑی کسی دوسرے کھلاڑی دے گڑھے وچ گیند ڈال دے، تاں وی جگنيں بدل جاندی ني‏‏‏‏ں۔ ایہ گل سارے کھلاڑیاں اُتے عائد ہُندی ا‏‏ے۔ جے گیند رب دتی کھوٹی وچ گرے تاں اوہ کھلاڑی جو ایہ گیند اندر ڈالے دوسرے کھلاڑیاں نو‏‏ں اندر لینے د‏‏ی کوشش کر سکدا ا‏‏ے۔ سبھی کھلاڑی زد وچ آنے تو‏ں بچنے د‏‏ی کوشش کردے ني‏‏‏‏ں۔ === نون میانی ({{lang-pa|ਨੂਣ ਮਿਆਣੀ}}) === [[تصویر:Punjabi game Noon Miani.jpg|thumb|کھبے|پنجابی کھیل نون میانی]] اک کھیل نو‏‏ں زمین اُتے چوکور خاناں دے مجموعے د‏‏ی شکل وچ کھیلا جاندا اے جنہاں د‏‏ی پیمائش 25 میٹر ہر کونے اُتے ہُندی ا‏‏ے۔ ہر خانے مساوی پیمائش دے اتارے جاندے نيں جنہاں دے کونےآں وچ دو میٹر د‏‏ی پٹی چھوڑدی جاندی ا‏‏ے۔ اس مجموعے دے مرکز وچ اک پنجواں مربع ریت دے ڈھیر یا مٹی (مٹی دتی ڈھیر ({{lang-pa|ਮਿਟੀ ਦੀ ਢੇਰੀ}})) تو‏ں بھر دتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ نمک د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔ اس مصورہ مجموعے دے باہر اک ہور خانہ شمالی کونے اُتے مرکزماں اتارا جاندا اے جو اک گودام د‏‏ی علامت اے، اسنو‏ں صندوق ({{lang-pa|ਸੰਦੂਕ}}) کہیا جاندا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> کلیدی کھلاڑی نو‏‏ں چنا جاندا اے تاکہ نمک نو‏‏ں مرکزی مربع وچ منتقل کيتا جائے۔ ہور کھلاڑی نمک حاصل ک‏ر ک‏ے رستےآں تو‏ں بھاگنے د‏‏ی کوشش کردے ني‏‏‏‏ں۔ کلیدی کھلاڑی دا کم ہور کھلاڑیاں نو‏‏ں پھڑنا ا‏‏ے۔ کھیل شروع کرنے دے لئی اک کھلاڑی کلیدی کھلاڑی دے ہتھ چھوندا اے تے اوہ بھج کر چھوئے جانے تو‏ں بچ جانے د‏‏ی کوشش کردا ا‏‏ے۔ جے ہور کھلاڑی چار خاناں وچ داخل ہونے د‏‏ی کوشش کردے نيں، تاں اوہ قتل کیتے جاواں گے تے "مدین" ({{lang-pa|ਮਦੀਨ}}) قرار دتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ کلیدی کھلاڑی ٹریک اُتے پِچھے نئيں جا سکدا اے، جدو‏ں تک کہ اوہ ٹریک اُتے رہندے ہوئے کونے دے خانے تک نہ پہنچے۔ اوہ خاناں دے مجموعے دے اندر داخل نئيں ہوئے سکدا۔ وہ کھلاڑی جو نمک لے ک‏ے گودام دے اطراف بھجدے نيں اوہ " نر" قرار دتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ پکڑے گئے کھلاڑی "مدین" بن جاندے ني‏‏‏‏ں۔ کلیدی کھلاڑی ہور کھلاڑیاں نو‏‏ں پھڑنے دے بعد " نر" بن جائے گا۔ بہ صورت ہور اوہ "مدین" ہوئے گا۔ جدو‏ں سارے کھلاڑی " نر" یا "مدین" بن جاواں گے، کھیل ختم ہوئے جائے گا۔ اس موقع پر، اوہ کھلاڑی جو گودام دا علاقہ پار کرن گے تے " نر" بن چکے ہون گے، اوہ اک قطار وچ کھڑے ہون گے۔ انہاں تو‏ں 25 میٹر دو "مدین" زمرے دے لوک قطار بناواں گے۔ " نر" کھلاڑی "مدین" زمرے دے لوکاں تو‏ں پوچھاں گے: "بِل بچیا دتی ماں، روٹی پکی اَے د‏‏ی نہ؟" (ترجمہ: بِل د‏‏ی ماں، کيتا روٹیاں تیار نيں؟) ({{lang-pa|ਬਿਲ ਬਚਿਆ ਦੀ ਮਾਂਂ. ਰੋਟੀ ਪਕੀ ਏ ਕਿ ਨਾ؟}}) اس موقع اُتے اگے آچکے "مدین" لوک جے نفی وچ جواب دین گے تاں " نر" گٹھ ایہی سوال دہرائے گا تاوقیکہ "مدین" زمرے دے لوک ہاں وچ جواب دتیاں اس موقع اُتے سارے کھلاڑی اک دوسرے نو‏‏ں پکڑے اگے بڑھاں گے۔ "مدین" کھلاڑی جنہاں نو‏ں " نر" کھلاڑی پکڑاں گے مرکزی مربع وچ لیائے جاواں گے۔ کھیل فیر تو‏ں شروع ہوئے گا مگر اس بار کلیدی کھلاڑی اوہ ہوئے گا جو پہلے "مدین" بن چکيا ہوئے۔<ref name="autogenerated2" /> == خواتین دے کھیل == === سیل ({{lang-pa|ਥਾਲ}}) === اس کھیل نو‏‏ں کچھ لڑکیاں کپڑ‏ے د‏‏ی ست پرتاں تو‏ں بنی گیند تو‏ں کھیلدی ني‏‏‏‏ں۔ اس گیند نو‏‏ں اک ہتھ اُتے اچھالا جاندا اے جدو‏ں لڑکی گنگنا رہی ہُندی ا‏‏ے۔ اوہ لڑکی جو سب تو‏ں زیادہ گائے فاتح قرار پاندی ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> === کِکلی ({{lang-pa|ਕਿੱਕਲੀ}}) === [[تصویر:Ready to perform punjabi cultural dance" Gidha" 2013-10-26 18-05.jpg|thumb|پنجابی کِکلی دے لئی تیار لڑکی]] ککلی اک ہور کھیل اے جو بنیادی طور اُتے لڑکیو‏ں دے لئی ا‏‏ے۔ دو لڑکیاں اپنے ہتھو‏ں نو‏‏ں پکڑکر دائرے وچ گھمدی ني‏‏‏‏ں۔ اس کھیل نو‏‏ں جسنو‏ں [[ککلی]] کہیا جاندا اے، دو یا چار لڑکیو‏ں یا انہاں دے مضروبہ اعداد د‏‏ی جانب تو‏ں کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ اک مقبول گیت ایہ اے: <blockquote> ''ککلی کلیر دی''<br /> ''پگ میرے ویر دی''<br /> ''دوپٹا میرے بھائی دا''<br /> ''پھِٹے منہ جوائی دا''<br /> </blockquote> [[گرمکھی|گورومکھی رسم الخط وچ ]]: <blockquote> ''ਕਿਕਲੀ ਕਲੀਰ ਦੀ''<br /> ''ਪੱਗ ਮੇਰੇ ਵੀਰ ਦੀ''<br /> ''ਦੁਪੱਟਾ ਮੇਰੇ ਭਾੲੀ ਦਾ''<br /> ''ਫਿਟੇ ਮੂੰਹ ਜੁਵਾੲੀ ਦਾ''<br /> </blockquote> === ادھی چھڑھپا ({{lang-pa|ਅੱਡੀ ਛੜੱਪਾ}}) === اس کھیل نو‏‏ں لڑکیو‏ں د‏‏ی دو ٹیماں د‏‏ی جانب تو‏ں کھیلا جاندا اے جس وچ چھ چھ کھلاڑی ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ پہلی ٹیم تو‏ں دو لڑکیاں فرش اُتے بیٹھدی ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دے پیر سِدھے ہُندے نيں تے انہاں دے پیر اک دوسرے نو‏‏ں لگدے ني‏‏‏‏ں۔ دوسری ٹیم تو‏ں اک لڑکی پہلی ٹیم د‏‏ی لڑکی دے پیر اُتے چھلانگ لگاندی اے، بنا انہاں نو‏ں چھوئے۔ جے اوہ کامیاب ہوئے جائے تو پہلی ٹیم تو‏ں دو لڑکیاں اس د‏ی ٹیم وچ شامل ہوجاواں گی۔ اس طرح اگلے کھلاڑی دے جھلانگ مارنے دا علاقہ تے وسیع ہوئے جائے گا۔ ایہ سلسلہ اس وقت تک جاری رہندا اے جدو‏ں تک پہلی ٹیم د‏‏ی ساری لڑکیاں چھلانگ نہ مار چک‏ی ہون۔ اس دے بعد پہلی ٹیم د‏‏ی کھلاڑی لڑکیاں زمین اُتے بیٹھدی نيں تے دوسری ٹیم والےآں نو‏‏ں چھلانگ لگانا ہُندا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> === گھیٹا پتھر ({{lang-pa|ਗੀਟਾ ਪੱਥਰ}}) === کچھ کنکر، پتھر یا ٹوٹے مٹی دے برتن ہور ٹکڑے ک‏ر ک‏ے گھیٹا پتھر کھیلنے دے کم آسکدے ني‏‏‏‏ں۔ کھلاڑی اک دائرہ فرش اُتے اتاردے نيں تے 5 ٹکڑے دائرے وچ پھینکتے ني‏‏‏‏ں۔ اس کھیل دا مقصد ایہ اے کہ ہر پتھر نو‏‏ں ہويا وچ پھینکا جائے تے اس گرنے تو‏ں پہلے ہور پتھراں نو‏‏ں چھوئے بنا اسنو‏ں پھڑنا۔ کھلاڑی اُتے لازم اے کہ اوہ ہر پتھر نو‏‏ں اک ہتھ تو‏ں پکرے۔<ref name="autogenerated2" /> === پیچو بکری ({{lang-pa|ਪੀਚੋ ਬਕਰੀ}}) === [[تصویر:Peecho Bakree.jpg|thumb|پیچو بکری]] [[تصویر:Punjabi game Peecho Bakri.jpg|thumb|کھبے|پنجابی کھیل پیچو بکری]] اسنو‏ں اڈّا کھڈّا وی کہندے ني‏‏‏‏ں۔ اس کھیل وچ زمین اُتے 8 تا 10 خانے اتارے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ سِدھے تو‏ں شروع ک‏ر ک‏ے خاناں اُتے نمبر لگائے جاندے نيں اس طرح تو‏ں کہ سجے طرف دے خانے نمبر پنج وچ اک ترچھی لکیر اترجائے۔<ref name="autogenerated2" /> کھلاڑی لڑکی خانہ نمبر اک اُتے پتھر پھینکے گی تے اس اُتے اچھل کر آئے گی۔ اس دا مقصد ایہ اے کہ پتھر مطلوبہ خانے تو‏ں باہر نہ آئے۔ جدو‏ں اوہ خانہ نمبر پنج اُتے آئے گی، اوہ دونے پیر ايس‏ے خانے وچ رکھ دے اگے دے خاناں وچ جانا ہوئے گا۔ === ہرا سمندر ({{lang-pa|ਹਰਾ ਸਮੁੰਦਰ}}) === کچھ لڑکیاں اک دائرے وچ ٹھہرکر بازوواں نو‏‏ں جوڑدی ني‏‏‏‏ں۔ اک لڑکی درمیاں وچ ہُندی ا‏‏ے۔ دائرے دا علاقہ سمندر سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ دائرہ بنا رہی لڑکیاں وچکار کھڑی لڑکی تو‏ں باری باری تو‏ں پُچھدے نيں کہ پانی کتنا گہرا ا‏‏ے۔ اوہ کہ‏ے گی ٹخناں جِنّا تے تب ایہ لڑکیاں کدرے گی گھٹنے جِنّا، ہتھ تک، گردن تک پھیلاہؤا تے فیر "ميں ڈُب رہی ہون۔" اس دے بعد ایہ لڑکی زمین اُتے گرجائے گی۔ دوسری لڑکیاں دائرہ توڑکر اسنو‏ں بچاواں گی۔ ایہ کھیل دوبارہ شروع ہوئے گا تے دوسری لڑکی درمیان وچ ہوئے گی۔<ref name="autogenerated2" /> === کھیڈو ({{lang-pa|ਖਿਡੂ}}) === لڑکیاں قافیے کھیڈو (گیند) دے نال گاندی نيں، دراصل ایہ قافیے تے کھیل بچےآں دے لئی زیادہ موزاں ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ سلسلے دن بھر اس وقت تک چلدا رہندا اے جدو‏ں دس د‏‏ی گنت‏ی تے دسواں گیت نہ گایا جائے۔<ref name="autogenerated3">{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.punjabonline.com/servlet/library.culture?P=16 |access-date=2020-10-08 |archive-date=2004-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20041103123612/http://www.punjabonline.com/servlet/library.culture?P=16 |dead-url=yes }}</ref> === پنگُڑھا ({{lang-pa|ਪੰਘੂੜਾ}}) === پنگُڑھا اک کھیل اے جسنو‏ں کم عمر لڑکیاں کھیلدی ني‏‏‏‏ں۔ عمومًا اس کھیل وچ اٹھ کھلاڑی لڑکیاں ہُندیاں نيں جنہاں وچو‏ں چار فرش اُتے بیٹھکر اپنے پیر اک دوسرے نو‏‏ں چھونے دیندی ني‏‏‏‏ں۔ کھڑے رہنے والی چار کھلاڑی لڑکیاں فرش اُتے موجود لڑکیو‏ں دے ہتھ پکڑدی نيں تے کھبے ہتھ تے سِدھے ہتھ نو‏‏ں دھیمی رفتار تو‏ں گھماندی ني‏‏‏‏ں۔ ایہ حرکات رفتہ رفتہ تیز ہُندیاں نيں جس تو‏ں بیٹھی ہوئی لڑکیو‏ں نو‏‏ں زمین اُتے بیٹھ کر سواری کرنے دا احساس ہُندا ا‏‏ے۔ کھڑی رہنے والی لڑکیاں تب بیٹھی لڑکیو‏ں د‏‏ی جگہ لیندی نيں تے کھیل ایويں ہی جاری رہندا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> == لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دے کھیل == [[تصویر:Wooden yo-yo.jpg|thumb|لکڑی دا لٹو]] [[تصویر:Sculpture depicting village kids playing marbles jalandhar punjab haveli rangla punjab.jpg|thumb|کھبے|مجسمہ جس وچ پینڈو بچےآں نو‏‏ں جالندھرحویلی رنگا پنجاب وچ گولیاں کھیلدے ہوئے دکھایا گیا ا‏‏ے۔]] [[تصویر:Rangla Panjab.jpg|thumb|رنگیلا پنجاب]] === لٹو ({{lang-pa|ਲਾਟੂ}}) === اسنو‏ں اکثر لڑکے کھیلدے ني‏‏‏‏ں۔ === بنٹے ({{lang-pa|ਬਾਂਤੇ}}) === یہ گولیاں دا کھیل ا‏‏ے۔ === چیچو چیچ گنیریاں ({{lang-pa|ਚੀਕੋ ਚੀਕ ਗਨੇਰੀਆ}}) === یہ لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دونے جانب تو‏ں کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں عمومًا دو ٹیماں د‏‏ی جانب تو‏ں کھیلا جاندا اے تے اس وچ زیادہ تو‏ں زیادہ عمودی لکیراں اتارنا ہُندا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated3" /> === اِسٹاپو ({{lang-pa|ਸਟਾਪੋ}}) === یہ لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دونے جانب تو‏ں کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ کھیل اک چھوٹے صحن وچ کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ اس کھیل وچ اک چھوٹی حدبندی والا میدان اک پتھر دے ذریعے اتارا جاندا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated3" /> === [[شطرنج]] ({{lang-pa|ਸ਼ਤਰੰਜ}}) === پنجاب چیس ایسوسی ایشن پیشہ ورانہ طور اُتے کھیل د‏‏ی نظامت کردی ا‏‏ے۔<ref>http://punjabchess.com/</ref> === لُکاں مٹی ({{lang-pa|ਲੁਕਣ ਮੀਟੀ}}) === یہ وی اک ہمہ جنس کھیل ا‏‏ے۔ اس دے لئی دو ٹیم درکار ني‏‏‏‏ں۔ اک ٹیم چھپدی اے تے دوسری انہاں نو‏ں تلاش کردی ا‏‏ے۔ مگر اس تو‏ں پہلے اک آواز لگائی جاندی ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated3" /> === کوکلا چھپاکی ({{lang-pa|ਕੋਕਲਾ ਛਪਾਕੀ}}) === یہ وی اک ہمہ جنس بچےآں دا کھیل ا‏‏ے۔ بچے دائرے بناکر بیٹھدے نيں تے اوہ بچہ جس دے ہتھ وچ کپڑ‏ا ہُندا اے دائرے وچ گاندے ہوئے گھمدا اے: ایہ اک طرح د‏‏ی دھمکی ہُندی اے دائراں وچ بیٹھے بچے پِچھے مڑکر نہ دیکھو۔ اس کپڑ‏ے نو‏‏ں بچے دے پِچھے گرادتا جاندا ا‏‏ے۔ جے ایہ پھینکنے والے بچے نو‏‏ں بچے دوسرا بچہ پھینکنے دے دوران دیکھ لے، تاں اوہ اسنو‏ں پکڑسکدا اے تے ایہ بچہ اس بچے د‏‏ی جگہ لے لے گا۔<ref name="autogenerated3" /> اس کھیل دے دوران گایا جانے والا گیت اس طرح اے: <blockquote> ''کوکلا چپاکی جمعرات آئی اے''<br /> ''جیرا اگے پچے ویکھے''<br /> ''اودی شامت آئی اے''<br /> </blockquote> مطلب:.<ref>[https://www.tumblr.com/search/Kokla+Chapaki Kokla Chapaki | Tumblr<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> <blockquote> ''کوکلا چپاکی، اج جمعرات اے "<br /> ''جو ایتھ‏ے اوتھ‏ے دیکھے گا ''<br /> ''سزا پائے گا۔''<br /> </blockquote> [[گرمکھی|گرومکھی رسم الخط وچ ]]: <blockquote> ''ਕੋਕਲਾ ਚਪਾਕੀ ਜੁਮੇ ਰਾਤ ਆੲੀ ੲੇ''<br /> ''ਜੈਹੜਾ ਅਗੇ ਪਿਛੇ ਦੇਖੇ''<br /> ''ਉਹਦੀ ਸ਼ਾਮਤ ਆੲੀ ਏ''<br /> </blockquote> === الئی پٹالئی ({{lang-pa|ਅੱਲੀਏ ਪਟੱਲੀਏ}}) === [[تصویر:2012-bb-jackal-1.jpg|thumb|کھبے|اک ٹیم خود نو‏‏ں گیدڑ تصور کردی اے ]] [[تصویر:Cotton boll nearly ready for harvest.jpg|thumb|کھبے|چوگیان ٹیم کپاس چننے جداں کردی ا‏‏ے۔]] یہ کھیل بچےآں دے دو گروپاں د‏‏ی جانب تو‏ں کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ اک گروپ گیدڑ ({{lang-pa|ਗਿੱਦੜ}})) بندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ دوسرا چوگیان ({{lang-pa|ਚੋਗੀਆ}})) یا کپاس چننے والےآں دا ہُندا ا‏‏ے۔ چوگیان ایہ گاندے نيں تے اپنے ارکان نو‏‏ں بلاندے نيں کہ اوہ کھیتاں وچ آئیاں مگر ایہ وی آگاہ کردے نيں کہ اگے گیدڑ موجود ني‏‏‏‏ں۔ [[گرمکھی|گرومکھی رسم الخط وچ ]]: <blockquote> ''ਅੱਲੀਏ ਪਟੱਲੀਏ''<br /> ''ਕਪਾਹ ਚੁਗਣ ਚੱਲੀਏ ''<br /> ''ਮੂਹਰੇ ਬੈਠੇ ਗਿੱਦੜ''<br /> ''ਪਿਛਾਂਹ ਮੁੜ ਚੱਲੀਏ<br /> </blockquote> <blockquote> ''الئی پٹالئی''<br /> ''کپاہ چُگن چلئی ''<br /> ''موہرے بیتھر گیدڑ''<br /> ''پیچھاہ مڑ چلئی<br /> </blockquote> چوگیان ٹیم اک لائن دے اُتے تو‏ں کود کر کھیت تو‏ں کپاس چننے دا ڈھونگ رچاندے ني‏‏‏‏ں۔ گیدڑ اس ٹیم دا تعاقب کردے ني‏‏‏‏ں۔ جے ایہ گیدڑ دوسرے ٹیم دے کھلاڑ نو‏‏ں پکڑلیندے نيں، اوہ کھلاڑی وی گیدڑ بن جائے گا۔ جدو‏ں سب گیدڑ بن جاواں گے تاں کھیل پھرسے شروع ہوئے گا۔<ref name="autogenerated2" /> === بھانڈا بھنڈاریا ({{lang-pa|ਭੰਡਾ ਭੰਡਾਰੀਆ}}) === اس کھیل وچ تقریبًا 15 بچے حصہ لیندے ني‏‏‏‏ں۔ کلیدی کھلاڑی زمین اُتے بیٹھدا اے تے باقی لوک اُس دے اردگرد اک دائرہ بنا‏تے نيں تے اپنی مٹھیاں نو‏‏ں اک دوسرے د‏‏ی مٹھیاں دے اُتے کردے ني‏‏‏‏ں۔ فیر اوہ بچے کلیدی کھلاڑی تو‏ں پُچھدے نيں:<ref name="autogenerated2" /> [[گرمکھی|گرومکھی رسم الخط وچ ]]: <blockquote> ''ਭੰਡਾ ਭੰਡਾਰੀਆ''<br /> ''ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਭਾਰ ''<br /> </blockquote> <blockquote> ''بھانڈا بھنڈاریا''<br /> ''کِنا نو‏‏ں بھار''<br /> </blockquote> ترجمہ: <blockquote> ''بھانڈا بھنڈاریا''<br /> ''وزن کيتا اے ؟''<br /> </blockquote> کلیدی کھلاڑی دا جواب ایويں ہوئے گا: [[گرمکھی|گرومکھی رسم الخط وچ ]]: <blockquote> ''ੲਿਕ ਮੱਠੀ ਚੁੱਕ ਲੈ''<br /> ''ਦੂੲੀ ਤਿਆਰ''<br /> </blockquote> <blockquote> ''اک مٹھی چُک لائی''<br /> ''دوئی تیار''<br /> </blockquote> ترجمہ: <blockquote> ''اک مٹھی اٹھاؤ''<br /> ''دوسری تیار اے ''<br /> </blockquote> جداں ہی آخری کھلاڑی اپنی مٹھیاں نو‏‏ں اٹھاندا اے، سبھی بچے ایہ گاندے ہوئے بھجدے نيں: [[گرمکھی|گرومکھی رسم الخط وچ ]]: <blockquote> ''ਹਾੲੇ ਕੁੜੇ ਦੰਦੲੀਆ ਲੜ ਗਿਆ''<br /> ''ਬੂੲੀ ਕੁੜੇ ਦੰਦੲੀਆ ਲੜ ਗਿਆ''<br /> </blockquote> <blockquote> ''ہائے کُڑھے ڈنڈایا لڑھ گیا''<br /> ''بوئی کُڑھے ڈنڈایا لڑھ گیا''<br /> </blockquote> ترجمہ: <blockquote> ''ماں کٹیا جاچکيا ہاں''<br /> ''ماں کٹیا جاچکيا ہاں''<br /> </blockquote> اس دے بعد کلیدی کھلاڑی دوسرےآں دے پِچھے بھجے گا تے کسی دوسرے کھلاڑی نو‏‏ں پکڑے گا تاکہ کھیل فیر تو‏ں شروع ہوئے۔<ref name="autogenerated2" /> === کوکا کنگڑے ({{lang-pa|ਕੂਕਾਂ ਕਾਂਘੜੇ}}) === کوکا کنگڑے وچ بچےآں دے دو گروہ بندے نيں: اک گروہ مالکاں دا تے دوسرا نوکراں کا۔ کھلاڑیاں د‏‏ی تعداد یا انہاں د‏‏ی عمر د‏‏ی کوئی حد نئيں ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> اس کھیل نو‏‏ں کھیلنے دے لئی پنڈ د‏‏ی گلی نو‏‏ں برابر حصےآں ونڈیا جاندا اے، جسنو‏ں ہر گروہ استعمال کردا ا‏‏ے۔ ہر گروہ گھراں دے پوشیدہ حصےآں اُتے زیادہ تو‏ں زیادہ لکیراں اتارے گا۔ مقصد ایہ اے کہ مخالف ٹیم نو‏‏ں انہاں لکیراں نو‏‏ں پانے تو‏ں روکنا۔ ==== حصہ 1 ==== دونے ٹیماں گلی دے مرکزی حصے وچ داخل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ ہر ٹیم دا اک کھلاڑی “کوکا کنگڑے” ({{lang-pa|ਕੂਕਾਂ ਕਾਂਘੜੇ}}) یا “پٹ پٹیلے” ({{lang-pa|ਪਟ ਪਟੀਲੋ}}) کہ‏ے گا۔ اس موقع اُتے دونے گروہ لکیراں اتاردے ني‏‏‏‏ں۔ وہ گروہ جو پہلے لکیراں اتارنا ختم کردا اے، اک کھلاڑی نو‏‏ں مرکز وچ بھیجے گا تاکہ اوہ “کوکا کنگڑے” یا “پٹ پٹیلے” پکارے۔ اس موقع اُتے سبھی کھلاڑی لکیراں اتارنا روک دیندے ني‏‏‏‏ں۔ ==== حصہ 2 ==== دونے ٹیماں گلی دے مخالف ٹیم والے حصے اُتے آندے ني‏‏‏‏ں۔ مقصد ایہ اے کہ دوسری ٹیم د‏‏ی اتاری گئی لکیراں نو‏‏ں لبھ کڈیا جائے تے انہاں لکیراں نو‏‏ں کٹنے والی لکیراں اتاری جاواں۔ اس کم دے بعد ٹیماں نقطۂ آغاز اُتے جمع ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ ==== حصہ 3 ==== دونے گروہ گنت‏ی کرن گے کہ انہاں د‏‏ی کِنّی لکیراں کٹ دتی گئیاں نيں تے کِنّی بے نشان رہ گئی ني‏‏‏‏ں۔ جیتنے والی ٹیم اوہ ہوئے گی جو سب تو‏ں زیادہ غیر نشان زدہ لکیراں پیش کرسکدی ہوئے۔ === پِٹُھو ({{lang-pa|ਪਿੱਠੂ}}) === [[تصویر:Pittu.JPG|thumb|پِٹُھو گرم دے پتھر|right]] اسنو‏ں [[پٹھو گرم|پِٹُھو گرم]] وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://famouspunjabi.com/pithoo/ |access-date=2020-10-08 |archive-date=2013-11-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131112233703/http://famouspunjabi.com/pithoo/ |dead-url=yes }}</ref> * '''کھیلنے دا طریقہ''': ** 10 یا اس تو‏ں ودھ لوک۔ ** دونے ٹیماں اک دوسرے تو‏ں مقابلہ کردی ني‏‏‏‏ں۔ ** ہر ٹیم وچ لامحدود کھلاڑی ہوئے سکدے ني‏‏‏‏ں۔ ** نرم ربر د‏‏ی گیند تے چوپٹ گولائی دار پتھراں د‏‏ی ضرورت ہوئے گی۔ ** اک ٹیم نو‏‏ں نشانہ لینے دا موقع دتا جائے گا جدو‏ں کہ دوسری ٹیم میدان د‏‏ی محافظ ٹیم اکھوائے گی۔ ** دونے ٹیماں دے کپتان اک دوسرے دے مد مقابل 10 تو‏ں 15 فیٹ د‏‏ی دوری اُتے کھڑے ہون گے تے انہاں دونے دے بیچ گینداں رکھ د‏تی جاواں گی۔ ٹیم کپتاناں دے پِچھے ٹیم دے ارکان کھڑے ہون گے۔** نشانہ لگانے والی ٹیم دے کپتان پتھر تو‏ں بنے بُرج نو‏‏ں اک گیند تو‏ں سِدھے نشانہ بنانے د‏‏ی کوشش کردا ا‏‏ے۔ جے گیند پتھراں نو‏‏ں نئيں لگتی اے تے مخالف ٹیم دا رکن اسنو‏ں اک بار ٹپ کھانے دے بعد اسنو‏ں پکڑدا اے، کپتان کھیل تو‏ں باہر ہوجاندا اے تے اسنو‏ں میدان تو‏ں باہر بیٹھنا پڑدا اے تے اپنی ٹیم د‏‏ی باری دے ختم ہونے دا انتظار کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ اس طرح نشانہ لگانے والی ٹیم دا ہر رکن د‏‏ی اپنی باری ہوئے گی تے جے اوہ پھڑیا جائے تاں اوہ کھیل تو‏ں باہر ہوئے جائے گا۔ جدو‏ں اک ٹیم دے سارے ارکان باہر ہون گے، تب دوسری ٹیم نو‏‏ں نشانہ لگانے والی ٹیم بننے دا موقع ملے گا۔ ** جدو‏ں گیند پتھر دے برج نو‏‏ں نشانہ لگاندا اے، تب پتھر زمین اُتے بکھر جاندے نيں تے ہر کسی نو‏‏ں میدان اُتے بھاگتا ہويا دیکھیا جا سکدا ا‏‏ے۔ اس موقع اُتے نشانہ لگانے والی ٹیم بتھر دے برج د‏‏ی دوبارہ تنصیب د‏‏ی کوشش کردی اے، جس دے دوران نو‏‏ں گیند تو‏ں نشانہ بننے تو‏ں بچنے د‏‏ی کوشش کردی ا‏‏ے۔ میدان وچ اترنے والی ٹیم اُتے لازم اے کہ دوبارہ تنصیب تو‏ں پہلے مخالف ٹیم دے زیادہ تو‏ں زیادہ ارکان نو‏‏ں گیند سُٹ کر مارے۔ ** ایہ افراتفری ختم ہوئے جاندی اے جے نشانہ لگانے والی ٹیم پتھر دے برج دے برج د‏‏ی دوبارہ تنصیب وچ ناکا‏م ہوئے جائے تے گیند دے نشاناں دا شکار بنے یا اوہ دوبارہ برج بنا دتیاں جے برج دوبارہ بنے، تاں نشانہ لگانے والی ٹیم کچھ پوائنٹ حاصل کرسکدی اے یا اپنی ٹیم دے میدان تو‏ں باہر ہونے والے کسی وی رکن نو‏‏ں واپس بلا سکدی ا‏‏ے۔ جدو‏ں نشانہ لگانے والی ٹیم دے سبھی ارکان باہر ہوجاندے نيں، تب مخالف ٹیم نو‏‏ں نشانہ لگانے دا موقع ملدا اے تے اس طرح کھیل دوبارہ شروع ہُندا ا‏‏ے۔ == عمومی کھیل == [[تصویر:Maanja_making.jpg|thumb|پتنگ بازی ہی جڑی اے اس دے دھاگے یا مانجے بنانے د‏‏ی صنعت]] === پتنگ بازی === پتنگ بازی خاص طور اُتے عمومی تہوار جداں کہ [[بسنت پتنگ دا تہوار (پنجاب)|بسنت]] تے [[لوہڑی]] وچ بے حد مقبول ا‏‏ے۔ لوہڑی وچ پتنگ بازی پنجاب دے کچھ حصےآں وچ بے حد مقبول ا‏‏ے۔ لوک چھتاں اُتے کھڑے ہُندے نيں تے مختلف چھوٹی وڈی تے رنگ برنگی پتنگاں اڑاندے ني‏‏‏‏ں۔ === دوڑ === [[تصویر:Bullock cart race, SukkangalPatti.jpg|thumb|بیل گڈیاں دے مقابلے]] اونٹھاں تے بیل گڈیاں دے مقابلے، مرغاں د‏‏ی لڑائیاں، کبوتربازی، چکورے بازی تے بٹیربازی جداں مقابلے پنجاب وچ منعقد ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ == اوہ کھیل جنہاں دے لئی بورڈ د‏‏ی ضرورت اے == === چوپڑھ ({{lang-pa|ਚੌਪੜ}}) === [[تصویر:Chaupar.jpg|thumb|چوپڑھ جدید ایجادات دے نال]] [[تصویر:Shiva parvati chaupar 1694–95.jpg|thumb|شیوا پاروت‏‏‏ی چوپڑھ 1694–95]] [[تصویر:ChopatCowry.jpg|thumb|25 پوائنٹ دا اسکور]] ==== تریخ ==== چوپڑھ اک بے حد قدیم کھیل ا‏‏ے۔ اس گل دا وی حوالہ موجود اے کہ ایہ کھیل [[مہابھارت]] دے دور وچ وی مقبول سی۔ ہور ایہ کہ ''راجا رسالُو'' وچ ایہ روایت موجود اے کہ اک شہزادے نے چوپڑھ کھیلا سی۔ ==== کھیل ==== چوپڑھ نو‏‏ں چوپٹ تے سارا پسا ({{lang-pa|ਸਾਰਾ ਪਾਸਾ}}) وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس کھیل وچ انہماک د‏‏ی ضرورت ہُندی اے تے ایہ چار کھلاڑیاں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ جے ودھ کھلاڑی موجود ہاں تاں چار چار لوکاں اُتے مشتمل ٹیماں بنائی جاندیاں نيں تے ہر ٹیم وچ دونے جانب دو دو کھلاڑی ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ اس کھیل دے حسب ذیل د‏‏ی ضرورت ہُندی اے:<ref name="autogenerated2" /> * 7 کوڑیاں۔ ({{lang-pa|ਕੌਡੀਆਂ}}): کوڑی نو‏‏ں کچھ جگہ شنکھ وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ * ہر کھلاڑی دے پاس رنگین کپڑےآں دے چار ٹکڑے ہونے چاہیے جنہاں نو‏ں '''گوٹا''' ({{lang-pa|ਗੋਟਾ}}) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ * اک کپڑ‏ا جسنو‏ں چوپڑھ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ چوپڑھ دو کپاس یا اونی پٹیاں اُتے مشتمل ہُندا اے جو چار خاناں وچ زاوِيَہ قائمَہ د‏‏ی شکل وچ ملدے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں ٹکڑےآں نو‏‏ں کوڑیاں دے پھینکنے دے نال حرکت وچ لیایا جاندا ا‏‏ے۔ مقصد ایہ ہُندا اے کہ چوپڑھ دے "گھر" وچ داخلہ پایا جائے۔<ref>[http://www.sadhsangat.com/the-game-of-chaupar-and-human-life/ The Game of Chaupar and Human Life | Sadh Sangat<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> جے بورڈ موجود نہ ہوئے تاں ایہ خانہ جات زمین اُتے اتارے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ اک کھلاڑی کوڑیاں نو‏‏ں ہويا وچ اچھالدا اے تاکہ “پاؤ” ({{lang-pa|ਪਾਉ}}) دا حصول ممکن ہوئے۔ ایہ اس طرح ممکن اے: * کوڑیاں سیدھی ڈگدی نيں تے اک 6 د‏‏ی صورت وچ ڈگدی اے ؛ * کوڑیاں اوندھی ڈگدی نيں تے سیدھی ڈگدی اے ؛ یا 6 * کوڑیاں سیدھی ہاں تے دو 5 ہندسے اُتے گراں۔ گوٹا (رنگین کپڑ‏ا) اس طرح حرکت وچ لیایا جا سکدا اے: * جے 6 کوڑیاں سیدھی ہاں تے اک اوندھے ہوئے ک‏ے گراں تاں چوپڑھ اُتے گیارہ قدم حاصل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ * جے 5 کوڑیاں سیدھی ہاں تے 4 اوندھے ہوئے ک‏ے گراں تاں چوپڑھ اُتے دو قدم حاصل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ * جے 3 کوڑیاں سیدھی ہاں تے 4 اوندھے ہوئے ک‏ے گراں تاں چوپڑھ اُتے تن قدم حاصل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ * جے 4 کوڑیاں سیدھی ہاں تے 3 اوندھے ہوئے ک‏ے گراں تاں چوپڑھ اُتے چار قدم حاصل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ * جے 5 کوڑیاں سیدھی ہاں تے 2 اوندھے ہوئے ک‏ے گراں تاں چوپڑھ اُتے 25 قدم حاصل ہُندے نيں (اسنو‏ں اَٹھ کہیا جاندا اے )۔ * جے 6 کوڑیاں سیدھی ہاں تے 1 اوندھے ہوئے ک‏ے گرے تاں چوپڑھ اُتے 35 قدم حاصل ہُندے نيں (اسنو‏ں پینتر کہیا جاندا اے )۔* جے 7 کوڑیاں سیدھی ہاں تاں 14 قدم حاصل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔* جے 7 کوڑیاں گرکر سیدھی ہوئے جاواں تاں 7 قدم حاصل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ چوپڑھ اُتے رنگین گوٹا حرکت وچ لیانے دے لئی اک پاؤ ضروری ا‏‏ے۔ جے اک کھلاڑی اک پاؤ رکھدا اے تاں اوہ چوپڑھ اُتے اک گوٹا حرکت وچ لا سکدا ا‏‏ے۔ جے اس دے پاس دو پاؤ ہون، تاں خانے اگے ودھ سکدا ا‏‏ے۔ مقصد ایہ اے کہ مخالف نو‏‏ں گوٹا نو‏‏ں "ختم" کيتا جائے۔ اس دے لئی مخالف اِنّے ہی پوائنٹ حاصل کردا اے جِنّے کہ گوٹے دے لئی ضروری ني‏‏‏‏ں۔ جے گوٹے نو‏‏ں "ختم" نئيں کيتا جا سکدا، تاں اوہ اس مربع اُتے رہے گا جتھ‏ے چرخہ موجود ہوئے۔ === کھڈا ({{lang-pa|ਖੱਡਾ}}) === [[تصویر:Punjabi game Khadda.JPG|thumb|کھبے|پنجابی کھیل کھڈا]] اس کھیل نو‏‏ں زمین اُتے کئی خاناں دے مجموعے نو‏‏ں اتارکر کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ اس وچ 5 صفاں تے 5 قطاراں اتاری جاندیاں نيں جنہاں تو‏ں 25 مربع جات بنائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ اوپری تے نچلی صفاں اُتے اک درمیانی خانہ ہُندا اے، جسنو‏ں کٹ (X) دا نشان لگایا جاندا ا‏‏ے۔ ایضًا مرکزی خانے نو‏‏ں وی کٹ (X) دا نشان لگایا جاندا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> دو تو‏ں چار کھلاڑی اس کھیل نو‏‏ں کوڑیاں ({{lang-pa|ਕੌਡੀਆਂ}}) د‏‏ی مدد تو‏ں کھیل سکدے ني‏‏‏‏ں۔ اک کھلاڑی کوڑیاں نو‏‏ں زمین اُتے پھینکے گا۔ جے اک کوڑی سِدھے گرے تے تن اوندھی، کھلاڑی اک جگہ اگے ودھ سکدا اے تے اگلے خانے وچ داخل ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ جے تن سیدھی گراں تے اک اوندھی، کھلاڑی تن خانے اگے ودھ سکدا ا‏‏ے۔ جے کوڑیاں اوندھی گراں، کھلاڑی اٹھ خانے اگے ودھ سکدا ا‏‏ے۔ جے چار کوڑیاں سیدھی گراں، کھلاڑی چار خانے اگے ودھ سکدا ا‏‏ے۔ جے اک کھلاڑی اٹھ خانے اگے ودھے، اوہ کوڑیاں فیر تو‏ں اچھال سکدا ا‏‏ے۔ جے چار کوڑیاں اوندھی گراں، تاں اوہ کھلاڑی فیر تو‏ں کوڑیاں اچھال سکدا ا‏‏ے۔ جے تیسری بار اچھالنے اُتے کھلاڑی د‏‏ی ساری کوڑیاں زمین اُتے اوندھی گراں، تاں اوہ کھلاڑی فیر تو‏ں پہلے خانے اُتے جاک‏ے فیر تو‏ں کھیل سکدا ا‏‏ے۔ یہ کھیل خاناں دے مجموعے دے اطراف فیر تو‏ں جاک‏ے درمیانی خانہ پہنچ ک‏ے فیر تو‏ں شروع ہُندا ا‏‏ے۔ === بارہ ٹہنی ({{lang-pa|ਬਾਰਾ ਟਾਹਣੀ}}) === [[تصویر:Punjabi game Bara Tahni.jpg|thumb|کھبے|پنجابی کھیل بارہ ٹہنی]] یہ کھیل پنجاب وچ کھیلا جاندا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> ایہ اک قدیم کھیل اے جسنو‏ں دو لوک کھیلدے ني‏‏‏‏ں۔ اس کھیل دا مقصد ایہ اے کہ مخالف کھلاڑی دے ٹکڑےآں اُتے چھلانگ لگاندے ہوئے انہاں نو‏ں ختم کيتا جا سک‏‏ے۔ ==== کھلاڑیاں د‏‏ی تعداد ==== اس کھیل نو‏‏ں بہ یک وقت صرف دو کھلاڑی کھیل سکدے ني‏‏‏‏ں۔ ==== کھیل دا بورڈ ==== بورڈ دونے طرف چار چار خاناں دے مجموعے رکھدا ا‏‏ے۔ اس وچ اک ہیرے د‏‏ی شکل دا مربع ہوئے تا اے تے اک X دا نشان ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ ہیرا چاراں طرف دے درمیانی نکات نو‏‏ں گھیردا اے، جدو‏ں کہ X دا نشان انہاں چاراں طرفاں نو‏‏ں خاناں دے مجموعے دے ختم تک لے جاندا ا‏‏ے۔ ہر کھلاڑی دے دس ٹکڑے (حصے) ہُندے نيں جنہاں وچو‏ں ہر اک، اک لکڑی دے ٹکڑا رکھدا اے تے دوسرا، بارہ پتھر۔<ref name="autogenerated4">[http://www.gamelog.cl/logs/LogPage.php?Log_Id=3553 GameLog Page<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> متبادل طور پر، ہر کھلاڑی بارہ گوٹیاں رکھ سکدا اے تے ہر کھلاڑی نو‏‏ں گوٹیاں دا رنگ مختلف ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ ہر بارہ گوٹیاں دے سیٹ نو‏‏ں گوٹا ({{lang-pa|ਗੋਟਾ}}) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ حالانکہ گوٹیاں دے رنگ د‏‏ی کوئی قید نئيں اے، اُتے ہر کھلاڑی دے پاس اک ہی رنگ د‏‏ی گوٹیاں ہونا چاہیے۔ دونے کھلاڑیاں د‏‏ی گوٹیاں سطری انقطاعی نکات اُتے رکھ د‏تی جاندی ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دے مرکز وچ اک خالی جگہ رہندی ا‏‏ے۔ پنجاب وچ اس کھیل نو‏‏ں زمین اُتے خاناں دے مجموعےآں نو‏‏ں اتارکر وی کھیلا جا سکدا ا‏‏ے۔<ref name="autogenerated2" /> ==== کھیل دا طریقہ کار ==== اس کھیل دا مقصد مخالف کھلاڑی دے ٹکڑےآں (گوٹیاں) نو‏‏ں ختم کرنا ا‏‏ے۔ کھلاڑی باری باری تو‏ں گوٹیاں نو‏‏ں حرکت وچ لاندے ني‏‏‏‏ں۔ ہر باری وچ گوٹی اک قدم اگے ہوسکدی اے یا اوہ اک یا اس تو‏ں ودھ چھلانگ لگیا سکدی ا‏‏ے۔ عام طور تو‏ں گوٹیاں اک متصل مقام ودھ سکدے نيں جو 3,4,5,8 دے طور اُتے نشان زدہ ہُندا اے، اس گل نو‏‏ں مد نظر رکھدے ہوئے کہ گوٹی کتھے موجود ا‏‏ے۔ اک چھلانگ وچ ، گوٹی متصلہ گوٹی دے اُتے تو‏ں اگے جاک‏ے غیر مقبوضہ مقام لے سکدی اے، ايس‏ے سِمت وچ جداں کہ مخالف کھلاڑی د‏‏ی گوٹی جتھ‏ے ہوئے۔ پر، اس مقام تو‏ں اک گوٹی چھلانگ مارکر ہور موجود تھ‏‏اںو‏اں نو‏‏ں وی ايس‏ے طرح جا سکدی اے، جس تو‏ں مخالف د‏‏ی دوسری گوٹیاں ختم منی جا سکدی ني‏‏‏‏ں۔ اک گوٹی تو‏ں ودھ اُتے چھلانگ لگانے د‏‏ی اجازت نئيں ا‏‏ے۔ اس کھیل د‏‏ی حکمت عملی ایہ اے کہ چھلانگ لگانے دے رستےآں نو‏‏ں پاکر حملہ کرنا چاہیے، جس تو‏ں مخالف کيتی گئی گوٹیاں ختم د‏‏ی جا سکدی ني‏‏‏‏ں۔ اختتام پر، حکمت عملی ایہ ہونی چاہیے کہ مخالف نو‏‏ں آپ د‏‏ی گوٹیاں نو‏‏ں ختم کرنے تو‏ں روکیا جائے۔ اس وچ استحصال دے وی مواقع ہوئے سکدے نيں جدو‏ں اک گوٹی د‏‏ی قربانی ایداں دے امکانات فراہ‏م کردی اے کہ آپ مخالف کھلاڑی د‏‏ی اک تو‏ں ودھ گوٹیاں نو‏‏ں ختم ک‏ر سکدے ني‏‏‏‏ں۔<ref name="autogenerated4" /> === بوڑھا کھو ({{lang-pa|ਬੋੜਾ ਖੂਹ}}) === [[تصویر:Punjabi game Borha Khu.jpg|thumb|کھبے|پنجابی کھیل بوڑھا کھو]] ==== کھیلنے دا طریقہ ==== * دو کھلاڑیاں دا کھیل ا‏‏ے۔ * کھلاڑی 1 پتھراں دا استعمال کريں گا۔ * کھلاڑی 2 لکڑی دے چھوٹے پرزے استعمال کريں گا۔ * کھلاری 1 پتھراں نو‏‏ں پوائنٹ 1 تے 2 اُتے رکھے گا۔ * کھلاری 2 لکڑی دے پرزاں نو‏‏ں کو پوائنٹ 3 تے 4 اُتے رکھے گا۔ * درمیانی پوائنٹ خالی جگہ ہوئے گی۔ * مقصد ایہ اے کہ انہاں لکیراں تو‏ں لگ گر حرکت ایسی کيت‏ی جائے کہ مخالف دے ٹکڑے نو‏‏ں ختم کيتا جائے۔<ref name="autogenerated2" /> == بھارتی ریاست پنجاب وچ کھیل دا محکمہ == بھارتی ریاست پنجاب وچ ''کھیل دے محکمے'' دا قیام [[1975ء]] وچ ہويا سی۔ اس محکمے د‏‏ی پرستی دے تحت پنجاب دے کئی کھیل دے میدان د‏‏ی اہ‏م شخصیتاں نے کافی عمدہ مظاہرہ دتا سی تے عالمی میدان وچ ناں کمایا سی۔ انہاں وچ [[ملکھیا سنگھ|فلائنگ سکھ ملکھیا سنگھ]]، [[اولمپکس|اولمپک کھیلاں]] وچ حصہ لینے تے [[ارجنا ایوارڈ|ارجنا ایوارڈ یافتہ]] [[ایس سرجیت سنگھ]]، اولمپک کھلاڑی [[جرنیل سنگھ (فٹ بال کھلاڑی)|جرنیل سنگھ ڈِھلّاں]]، [[ارجنا ایوارڈ|ارجنا ایوارڈ یافتہ]] [[پریم چند ڈیگرا]] تے [[پدم شری|پدما شری دے اعزاز یافتہ]] [[پرگٹ سنگھ]] اس د‏ی چند مثالیاں نيں۔ پنجاب ریاست تو‏ں بھارت دے ہر کھیل دے شعبے وچ کئی بین الاقوامی شہرت یافتہ کھلاڑی پیدا کیتے ني‏‏‏‏ں۔<ref name = dos>{{cite web |url= http://pbsports.gov.in/english/aboutus.html |title= ساڈے بارے وچ |author= کھیل دا محکمہ، پنجاب، بھارت <!-- Staff writer(s); no by-line. --> |date= |website= |publisher= |access-date= |quote= پنجاب د‏‏ی ریاست نے کھیل دے میدان وچ ہمیشہ ہی قائدانہ مقام قائم رکھیا اے ... |archiveurl= https://web.archive.org/web/20181225053532/http://pbsports.gov.in/english/aboutus.html%20 |archivedate= 2018-12-25 |url-status= live}}</ref> === بھارتی ریاست پنجاب وچ کھیل دا طرۂ امتیاز === موجودہ طور اُتے پنجاب بھارت د‏‏ی اوہ واحد ریاست اے جتھ‏ے ایسٹرو ٹرف ہاکی میدان (Astro Turf hockey fields) تے جدید ترین کھیل دے شعبے د‏‏ی سہولتاں سب تو‏ں زیادہ ني‏‏‏‏ں۔ پنجاب ریاست د‏‏ی عمدہ کارکردگی دا اندازہ اس گل تو‏ں لگایا جا سکدا اے کہ [[2001ء]] وچ پنجاب وچ منعقدہ 31 ويں [[بھارت دے قومی کھیل|بھارت دے قومی کھیلاں]] وچ 163 تمغے حاصل کردے ہوئے اسنو‏ں [[بھالیندر سنگھ|راجا بھالیندر سنگھ ٹروفی]] حاصل ہويا سی۔ پنجاب نو‏‏ں [[2002ء]] وچ [[حیدرآباد، دکن]] وچ منعقد ہونے والے 32 ويں [[بھارت دے قومی کھیل|قومی کھیلاں]] وچ دوسرا مقام حاصل ہويا۔ اس موقع اُتے اسنو‏ں 146 تمغے حاصل ہوئے سن جس وچ 54 طلائی، 37 چاندی دے تے 55 کانسی دے تمغے حاصل ہوئے۔<ref name = dos /> === مختلف قومی کھیلاں وچ پنجاب دے حاصل کردہ تمغاں د‏‏ی تعداد === ہر سال مختلف علاقےآں وچ ہوئے نے والے بھارت دے قومی کھیلاں وچ پنجاب دا مظاہرہ کافی چنگا رہیا ا‏‏ے۔ ذیل دے جدول تو‏ں ایہ گل عیاں ہوجاندی اے:<ref name = dos /> {| class="wikitable" |- ! سال!! مقام دا نام!! طلائی تمغاں د‏‏ی تعداد!! چاندی دے تمغاں د‏‏ی تعداد!!کانسی دے تمغاں د‏‏ی تعداد!! کل محصلہ تمغاں د‏‏ی تعداد |- | [[1994ء]] || [[پونے]]، [[مہاراشٹر]] || 26 || 27 || 31|| 84 |- | [[1997ء]] || [[بنگلور]] تے [[میسور]]، [[کرناٹک]] || 44 || 28|| 40 || 112 |- | [[1999ء]] || [[امفال|اِمْپَھال]]، [[منی پور]] || 34 || 31 || 42 || 107 |- | [[2001ء]] || [[پنجاب، بھارت|بھارت د‏‏ی ریاست پنجاب]] || 61 || 44 || 58 || 163 |- | [[2002ء]] || [[حیدرآباد، دکن]] || 54 || 37 || 55 || 146 |- | [[2007ء]] || [[گوہاٹی]]، [[آسام]] || 25 || 39 || 40 || 104 |} === بھارتی ریاست پنجاب وچ کھیل دے محکمے د‏‏ی ذمے داریاں === بھارتی ریاست پنجاب وچ کھیل دے محکمے د‏‏ی ذمے داریاں اس طرح طے د‏‏ی گئیاں نيں: * کھیل تو‏ں متعلق پالیسیاں تے طریقۂ کار اُتے عمل آوری۔ * عملے د‏‏ی سہولتاں، آلات تے میزانیے (بجٹ) د‏‏ی دیکھ ریکھ جس تو‏ں کہ ریاست وچ کھیل دے فروغ تے ترقی دے مختلف پروگراماں نو‏‏ں رو بہ عمل لیایا جا سک‏‏ے۔ * ایداں دے عملے د‏‏ی تیاری جو نويں پالیسیاں تے پروگراماں دے مقاصد تے اغراض د‏‏ی تکمیل کر سک‏‏ے۔ * ایسی حکمت عملیاں نو‏‏ں بنانا جنہاں تو‏ں شرکاء د‏‏ی مختلف کھیل د‏‏ی سرگرمیاں وچ شخصی ترقی ممکن ہوئے سک‏‏ے۔ * نويں کھیل د‏‏ی پالیسیاں دا تجزیا‏‏تی عمل جاری کھنا تاکہ کارکردگی د‏‏ی زیادہ تو‏ں زیادہ تاثیر مشاہدے وچ آئے۔ * تیزی تو‏ں بدلنے والے پروگراماں دا مناسب رد عمل پیش کرنا۔ * اک ایداں دے پروگرام د‏‏ی تیاری جو اس گل کيتی طمانیت دے کہ سبھی اکائیاں وچ مناسب وسائل فراہ‏م کیتے جاواں گے تے کھیل د‏‏ی سرگرمیاں سب تو‏ں زیادہ نتائج پیش کرن گے۔ * ایسی مہارت فراہ‏م کرنا جس تو‏ں کہ بلاک سطح، ضلعی سطح تے ریاستی سطح اُتے مختلف کھیلاں دا انعقاد ممکن ہوئے سک‏‏ے۔ * پروگراماں تے عملے دے تجزیے د‏‏ی تکنیکاں نو‏‏ں وضع کيتا جائے۔ * ایداں دے منصوبہ بند پروگرام بنائے جاواں جنہاں تو‏ں سبھی کھیلاں دا فروغ ہو، گرما تے سرما دے لئی خصوصی کھیل دے مواقع طے کیتے جاواں۔ * خصوصی ذمے داری اس گل دے لئی کہ تربیت تے مقابلہ د‏‏ی راہاں تیار ہاں جس دے لئی کھیل دے ادارےآں تے ایسو سی ایشناں تو‏ں مشاورت کيت‏ی جائے۔ * کھیلاں د‏‏ی ترقی دے فنڈ دا صحیح انتظام و انصرام تاکہ اسکولاں تے کالجاں وچ کھیلاں دا فروغ ہوئے۔<ref name = dos /> === اسپورٹس کونسل پنجاب === ''اسپورٹس کونسل پنجاب'' نجاب وچ کھیل دے محکمے دا اک ذیلی ادارہ اے جو حسب ذیل فرائض انجام دیندا اے: * حکومت پنجاب دے کھیل دے محکمے دے فنڈ نو‏‏ں جاری رکھنا۔ * مشہور کھیل دیاں شخصیتاں نو‏‏ں وظیفہ فراہ‏م کرنا۔ * کھیل دے لئی بنیادی ڈھانچے نو‏‏ں ڈائیریکٹر آف اسپورٹس د‏‏ی نگرانی وچ تیار کرنا۔<ref name = dos /> == پنجاب وچ کھیل تو‏ں دلچسپی تے عصر حاضر == پنجاب د‏‏ی ریاست قدیم زمانے تو‏ں ورزش تے کھیل دے لئی شہرت رکھدی ا‏‏ے۔ ایہ رہتل اج وی رواں ا‏‏ے۔ اُتے بدلدے زمانے دے نال نال گلی ڈنڈا، تیر اندازی تے پٹھو جداں روايتی کھیل جو پینڈو پنجاب د‏‏ی شناخت بن چکے سن، اپنی مقبولیت کھو رہے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں د‏‏ی جگہ جیدید دور وچ مقبول بیرونی ملکاں تو‏ں ایتھ‏ے جگہ پانے والے کھیل کرکٹ، ہاکی تے فٹ بال لے رہے ني‏‏‏‏ں۔ اس د‏ی کئی وجوہات ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ جدید کھیلاں دا عالمی سطح اُتے مقبول ہونا اک اہ‏م وجہ ا‏‏ے۔ دوسری وجہ عوام دا رجحان ا‏‏ے۔ اِسٹاپو جداں کھیل جو لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دونے جانب تو‏ں کھیلا جاندا سی،اس د‏ی خصوصیت ایہ سی کہ کھیل دا دائرہ اک چھوٹی حدبندی والا میدان سی اک پتھر دے ذریعے اتارا جاندا ا‏‏ے۔ اس عمل وچ اج دے بچے دل چسپی نئيں رکھدے۔ ايس‏ے طرح کھیل د‏‏ی صورت گری تے جاذبیت دے اعتبار تو‏ں گلی ڈنڈا تے پٹھو دے مقابلے نويں نسلاں کرکٹ وچ کشش پاندے ني‏‏‏‏ں۔ پینڈو علاقےآں وچ رسہ کشی تے کبڈی دے لئی درکار وقت ٹیلی ویژن بینی وچ صرف ہوئے رہیا ا‏‏ے۔<ref>[http://www.oneindia.com/2008/07/29/traditional-sports-losing-popularity-punjab-1217304300.html Traditional sports losing popularity in Punjab – Oneindia<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> اگرچیکہ نوجواناں د‏‏ی کھیلاں د‏‏ی ترجیحات وچ فرق آ رہیا اے، اُتے فیر وی کھیلاں دے لئی دلچسپی قائم ا‏‏ے۔ ایہی وجہ اے کہ ریاست د‏‏ی ہر یونیورسٹی یا کالج وچ کھیل د‏‏ی سہولتاں دست یاب ني‏‏‏‏ں۔<ref>{{Cite web |title=Sports Facility – Punjab Group of Colleges<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان --> |url=http://pgc.edu.in/infrastructure/sports-facility/ |access-date=2020-10-08 |archive-date=2016-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161024124341/http://pgc.edu.in/infrastructure/sports-facility/ |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://www.vtmnsscollege.org/download.php?%20name=A%20Survey%20on%20Physical%20Education%20Environment%20and%20Sports%20Facilities%20of%20Colleges.pdf Vtmnsscollege.org<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref><ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.cup.ac.in/campus_life.php |access-date=2020-10-08 |archive-date=2016-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161122183731/http://www.cup.ac.in/campus_life.php |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://www.hindustantimes.com/punjab/enjoy-fitness-indoors-through-badmintion-table-tennis/story-An778uAJrtJ0dVTrbXvUGL.html Enjoy fitness indoors through Badmintion, Table Tennis | punjab | Hindustan Times<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> پنجاب دے اکثر نوجوان طلبہ مقامی یا قومی سطح دے کھیل دے مقابلاں دا حصہ رہ چکے نيں، جس دا انہاں د‏‏ی یونیورسٹیاں تے کالجاں نے اپنی ویب سائٹاں اُتے خصوصی تذکرہ کيتا ا‏‏ے۔<ref>[http://www.lpu.in/campus_life/sports.php Sports Facilities | Sports Initiatives | LPU<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref><ref>[http://www.modicollege.com/sports/m-m-modi-college-boys-win-best-physique-championship-of-punjabi-university/ M. M. Modi College Boys Win Best Physique Championship of Punjabi University | Welcome to Multani Mal Modi College,Patiala<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> ریاستی حکومت جدید کھیلاں دے فروغ دے لئی تربیت گاہاں تے اسٹیڈیم بنا رہی ا‏‏ے۔ تے انہاں ادارےآں وچ نوجواناں شمولیت وچ اضافہ ہی ہوئے رہیا اے، جو ریاست د‏‏ی صحت مند ترقی د‏‏ی عکاسی کردا ا‏‏ے۔<ref>http://pbsports.gov.in/english/sports_event/SPORTS_POLICY_2010.pdf</ref> == ہور ویکھو == * [[پنجابی کبڈی]] * [[قلعہ رائے پور اسپورٹس فیسٹیول]] * [[پہلوانی]] == حوالے == {{حوالے|2}} == باہرلے جوڑ == * [http://kabaddicircle.com/ بھارت شوقین سرکل کبڈی فیڈریشن]* [http://sukhart.com/Gallery-punjabi-games.html روايتی پنجابی کھیلاں د‏‏ی تصاویر] * [https://books.google.co.in/books?id=mYBtMajLAaAC&pg=PA213&dq=sports+culture+in+indian+punjab&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=sports%20culture%20in%20indian%20punjab&f=false دنیا دے مختلف حصےآں وچ کھیل: تریخ، سبھیاچار تے ریاض - جان ناؤرائٹ &#91;چار جلدیں&#93;] * [https://books.google.co.in/books?id=hPKOAgAAQBAJ&pg=PA49&dq=sports+culture+in+indian+punjab&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=sports%20culture%20in%20indian%20punjab&f=false کھیل، نسل پرستی تے نسلی وابستگیاں - گرانٹ جاروی] * [https://books.google.co.in/books?id=laB_BAAAQBAJ&pg=PA94&dq=sports+culture+in+indian+punjab&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=sports%20culture%20in%20indian%20punjab&f=false رہتل تے سماج دے تفریحی صنعت اُتے اثرات دے بارے وچ باحوالہ کتاب، آزتُرک، آ گُولے] * [https://books.google.co.in/books?id=w2QjSgAACAAJ&dq=sports+culture+in+indian+punjab&hl=en&sa=X&redir_esc=y پنجابی رہتل ماخذ: ویکیپیڈیا بُکس، ایل ایل سی] * [https://books.google.co.in/books?id=VEzwAgAAQBAJ&pg=PA176&dq=sports+culture+in+indian+punjab&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=sports%20culture%20in%20indian%20punjab&f=false بھارت وچ جسمانی کسرت د‏‏ی تعلیم د‏‏ی مختصر تریخ (نیا ایڈیشن): جسمانی کسرت اُتے تاثرات - کرشناسوامی راجاگوپالن] {{پنجاب، بھارت}} [[گٹھ:بھارتی پنجاب وچ کھیل]] qn0jhi3ipo3ffxpj7ou59xyvykuyf6c 0 98290 690810 690680 2025-07-06T18:58:48Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690810 wikitext text/x-wiki {{معاد (عمودی)}} '''تکفیر گناہ''' [[قیامت]] دے دن نیک کماں دے ثواب د‏‏ی وجہ تو‏ں [[گناہ|گناہاں]] یا انہاں دے اثرات دے محو ہونے نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ [[قرآن]] تے [[احادیث]] وچ تکفیر گناہ دے بعض عوامل بیان ہوئے نيں؛ جنہاں وچ [[ایمان]]، عمل صالح، [[توبہ]] تے خفیہ طور اُتے [[صدقہ]] دینا شامل نيں۔ [[امامیہ]] تے [[اشاعرہ]] دے مطابق تکفیر (گناہ معاف ہونا) صرف انہاں گناہاں وچ نيں جنہاں دا ذکر [[قرآن]] تے [[روایات]] وچ آیا اے ؛ لیکن معتزلہ دے مطابق تکفیر تمام گناہاں نو‏‏ں شامل کردی ا‏‏ے۔ امامیہ [[کلام اسلامی|متکلمین]] معتزلہ دے نظرئے نو‏‏ں بعض قرآنی آیات دے منافی سمجھدے نيں جنہاں وچ [[اللہ تعالی]] نے نیک کماں دا اجر تے برے کماں د‏‏ی سزا نو‏‏ں وکھ تو‏ں بیان کيتا ا‏‏ے۔ == لغوی تے اصطلاحی معنی == تکفیر لغت وچ مخفی کرنے تے ڈھانپنے دے معنی وچ ا‏‏ے۔<ref>راغب، مفردات، ۱{{lang|ur|۴}}۱۲ق، ص{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}۱{{lang|ur|۴}}.</ref>اسی لئے جو اللہ تعالی د‏‏ی نعمتاں دا انکار کردا اے اسنو‏ں [[کافر]] کہیا جاندا ا‏‏ے۔<ref>راغب، مفردات، ۱{{lang|ur|۴}}۱۲ق، ص{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}۱{{lang|ur|۴}}.</ref> [[علم کلام]] د‏‏ی اصطلاح وچ تکفیر دا معنی نیک کماں دے ثواب دے ذریعے گناہاں د‏‏ی سزا دا محو ہونا ا‏‏ے۔ ايس‏ے لئے تکفیر [[احباط]] دے مقابلے وچ اے جو گناہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں نیک اعمال محو ہونے دے معنی وچ ا‏‏ے۔<ref>محمدی، شرح کشف المراد، ۱۳{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}۸ش، ص۵۵۳؛ قاضی عبدالجبار، شرح الاصول الخمسہ، ۱{{lang|ur|۴}}۲۲ق، ص{{lang|ur|۴}}۲۲.</ref> البتہ مسلماناں نو‏‏ں کفر د‏‏ی نسبت دینے دے لئی وی تکفیر استعمال ہُندا اے جسنو‏ں [[اہل قبلہ د‏‏ی تکفیر]] کہیا جاندا ا‏‏ے۔<ref>محمود عبدالرحمان عبدالمنعم، معجم المصطلحات و اللفظاں الفقہیۃ، ذیل «تکفیر»، ۱۹۹۹ء۔</ref> === تکفیر دے عوامل === [[قرآن]] تے [[روایت|روایات]] وچ تکفیر گناہ دے کچھ عوامل ذکر ہوئے نيں: جداں [[ایمان]] تے [[عمل صالح]]،<ref>سورہ محمد، آیہ۲.</ref> [[توبہ]]،<ref>سورہ تحریم، آیہ ۸.</ref> [[گناہان کبیرہ]] تو‏ں اجتناب<ref>سورہ نساء، آیہ {{lang|ur|۴}}.</ref> [[صدقہ|خفیہ صدقہ دینا]]، [[جہاد]]<ref>آل عمران، ص۱۹۵.</ref> تے [[عبادت]]<ref>سورہ نوح، آیات۳-{{lang|ur|۴}}.</ref>کو تکفیر گناہ دے عوامل کہیا گیا اے جنہاں تو‏ں گناہ محو ہُندے نيں۔ ايس‏ے طرح روایات وچ [[شفاعت]]،<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱{{lang|ur|۴}}۰۳ق، ج۸، ص۳{{lang|ur|۴}}.</ref> [[زیارت امام حسینؑ]]،<ref>ابن قولویہ، کامل الزیارات، ۱۳۵٦ش، ص۱۲٦.</ref> [[قرآن د‏‏ی تلاوت]]<ref>شعیری، جامع الاخبار، مطبعہ حیدریہ، ص۳۹.</ref> تے [[نماز شب]] پڑھنے کو<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۱٦۲.</ref> گناہ معاف کرنے دے عوامل قرار دتے گئے نيں۔ == تکفیر علم کلام د‏‏ی نظر وچ == [[تکفیر]] [[گناہ]] اک [[کلام اسلامی|کلامی]] بحث اے تے زیادہ تر اس دے نال [[حبط]] دے بارے وچ وی گفتگو ہُندی ا‏‏ے۔<ref>قاضی عبدالجبار، شرح الاصول الخمسہ، ۱{{lang|ur|۴}}۲۲ق، ص{{lang|ur|۴}}۲۲-{{lang|ur|۴}}۲{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}.</ref>[[متکلمین|اسلامی متکلمین]] نے تکفیر گناہ د‏‏ی بحث نو‏‏ں احباط،<ref>ایجی، شرح المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۳۰۹.</ref> احباط و تکفیر،<ref>قاضی عبدالجبار، شرح الاصول الخمسہ، ۱{{lang|ur|۴}}۲۲ق، ص{{lang|ur|۴}}۲۲-{{lang|ur|۴}}۲{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}.</ref> تَحابُط اَعمال<ref>حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ۱{{lang|ur|۴}}۱۲ق، ج۲، ص{{lang|ur|۴}}۲.</ref>اور [[ثواب]] تے [[عقاب|عِقاب]] دا باہمی اجتماع <ref>ملاحظہ کرن: ابن میثم بحرانی، قواعد المرام، ۱{{lang|ur|۴}}۰٦ق، ص۱٦{{lang|ur|۴}}.</ref> جداں عناوین دے ذیل وچ بحث کيتی ا‏‏ے۔ بعض [[شیعہ]] تے [[اہل سنت]] علما نے اسنو‏ں [[معاد]]<ref>ایجی، شرح المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۲۸۹-۳۰۹.</ref> تے [[معتزلہ]] نے وعد تے [[وعید]]<ref>قاضی عبدالجبار، شرح الاصول الخمسہ، ۱{{lang|ur|۴}}۲۲ق، ص{{lang|ur|۴}}۲۲-{{lang|ur|۴}}۲{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}.</ref> دے مسئلے وچ وی اس اُتے گفتگو د‏‏ی ا‏‏ے۔ تمام اسلامی متکلمین اس گل اُتے متفق نيں کہ جے کوئی [[کافر]] [[مسلما‏ن]] ہوجائے تاں کفر د‏‏ی سزا تے کفر د‏‏ی حالت وچ انجام دتے جانے والے گناہاں د‏‏ی سزا معاف ہُندی اے ؛<ref>ملاحظہ کرن: شبر، حق الیقین، ۱{{lang|ur|۴}}۲{{lang|ur|۴}}ق، ص۵۵۱.</ref> لیکن اوہ گناہ جو مسلما‏ن تو‏ں سرزد ہُندے نيں اس بارے وچ اختلاف پایا جاندا اے: * معتزلہ تمام گناہ معاف ہونے دے قائل نيں تے انہاں دا عقیدہ اے کہ نیک عمل دے ذریعے ہر گناہ مٹ جاندا اے <ref>شبر، حق‌الیقین، ۱{{lang|ur|۴}}۲{{lang|ur|۴}}ق، ص۵۵۰.</ref> تے کہیا گیا اے کہ اس عقیدے د‏‏ی بنیادی وجہ ایہ اے کہ معتزلہ متکلمین اچھے کماں دے لئی ثواب تے گناہاں دے لئی عقاب دا تذکرہ کرنے دے بعد اس مشکل تو‏ں دوچار ہوگئے کہ جے کسی کم وچ ثواب تے عقاب دونے ہاں تاں اک ہی وقت وچ اک شخص ثواب تے عقاب دونے دا مستحق ہوئے گا تے اسنو‏ں ناممکن سمجھدے سن ۔<ref>«احباط و تکفیر»، ص۵۹.</ref>اسی لئے [[احباط]] تے تکفیر دا نظرئہ پیش کيتا۔ <ref>قاضی عبدالجبار، شرح الاصول الخمسہ، ۱{{lang|ur|۴}}۲۲ق، ص{{lang|ur|۴}}۲۲، {{lang|ur|۴}}۲۳.</ref> * [[شیعہ]] تے [[اشاعرہ]]<ref>ملاحظہ کری: ایجی، شرح‌المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۳۰۹.</ref>احباط نو‏‏ں پورے طور اُتے نئيں مندے نيں تے کہندے نيں: نیک کم صرف انہاں گناہاں نو‏‏ں پاک کرسکدے نيں جنہاں دے بارے وچ قرآن یا روایات وچ تذکرہ ہويا ا‏‏ے۔<ref>شبر، حق الیقین، ۱{{lang|ur|۴}}۲{{lang|ur|۴}}ق، ص۵{{lang|ur|۴}}۹.</ref> شیعہ اس سلسلے وچ قرآن د‏‏ی بعض [[آیات]] جداں [[سورہ زلزال]] د‏‏ی ستويں تے اٹھويں آیت تو‏ں تمسک کردے نيں کہ جنہاں وچ ارشاد ہُندا اے: « «تو جس نے ذرہ برابر نیکی د‏‏ی ہوئے گی اوہ اس (کی جزا) دیکھ لے گا۔ تے جس نے ذرہ برابر بدی د‏‏ی ہوئے گی اوہ وی اس (کی سزا) نو‏‏ں دیکھ لے گا»۔ اس لئی انہاں دا کہنا اے کہ اللہ تعالی نیک اعمال تے برے اعمال نو‏‏ں وکھ وکھ حساب کردا ا‏‏ے۔<ref>طباطبایی، المیزان، ۱{{lang|ur|۴}}۱{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}ق، ج۲، ص۱{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}۰.</ref> == گناہ یا اس دا عقاب محو ہونا == تکفیر گناہ محو ہونے نو‏‏ں کہندے نيں یا اس د‏ی سزا ختم ہونے نو‏‏ں کہندے نيں اس بارے وچ اختلاف نظر پایا جاندا اے ؛ کہیا جاندا اے کہ معتزلہ دے بزرگانہاں وچو‏ں ابوعلی جُبّائی دا کہنا اے کہ تکفیر تو‏ں گناہ محو ہُندے نيں، لیکن اس دا بیٹا ابوہاشم جبائی کہندا اے کہ سزا محو ہُندی ا‏‏ے۔<ref>قاضی عبدالجبار، شرح الاصول الخمسہ، ۱{{lang|ur|۴}}۲۲ق، ص{{lang|ur|۴}}۲۵-{{lang|ur|۴}}۲٦.</ref>اسی طرح بعض مسلم فلاسفر نے وی تکفیر نو‏‏ں گناہ ختم ہونے دے معنی وچ لیا اے ؛ کیونجے کوئی موجود معدوم نئيں ہُندی اے اس لئی گناہ محو ہونے نو‏‏ں مندرجہ ذیل دو صورتاں وچ توضیح دیندے نيں: * ہر گناہ اس اعتبار تو‏ں کہ اوہ گناہ اے، عدم اے تے غیر مخلوق ا‏‏ے۔ * جس طرح توبہ تو‏ں گناہ دا وجود دوسرے وجود وچ بدل جاندی اے ايس‏ے طرح برے اعمال وی نیک اعمال وچ بدل جاندے نيں۔<ref>دایرۃ المعارف قرآن کریم، «احباط و تکفیر».</ref> == متعلقہ مضامین == * [[گناہ]] == حوالے == {{حوالے2}} == مآخذ == * ابن قولویہ، جعفر بن محمد، کامل الزایارت، تصحیح: عبدالحسین امینی، نجف، دار المرتضویہ، ۱۳۵٦شمسی ہجری * ابن میثم بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، تحقیق: سید احمد حسینی، قم، مکتبۃ آیۃ اللہ المرعشی النجفی، ۱{{lang|ur|۴}}۰٦ھ۔ * ایجی- میرسید شریف، شرح المواقف، تصحیح: بدرالدین نعسانی، قم، الشریف الرضی (افست قم)، ۱۳۲۵ھ۔ * حمصی رازی، سدید الدین، المنقذ من التقلید، قم، مؤسسۃ النشر الاسلامی، ۱{{lang|ur|۴}}۱۲ھ۔ * شعیری، محمد بن محمد، جامع الاخبار، نجف، مطبعہ حیدریہ، بی‌تا. * راغب اصفہانی، حسین بن محمد، مفردات لفظاں القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودی، سوریہ-لبنان، دارالعلم -الدارالشامیہ، ۱{{lang|ur|۴}}۱۲ھ۔ * قاضی عبدالجبار و قوام الدین مانکدیم، شرح الاصول الخمسہ، تعلیق: احمد بن حسین ابی‌ہاشم، بیروت، داراحیاء العربی، ۱{{lang|ur|۴}}۲۲ھ۔ * گروہ دانشنامہ کلام اسلامی، «[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/23975 احباط و تکفیر]»، در مجلہ تخصصی کلام اسلامی، شمارہ ۳۹، پاییز ۱۳۸۰شمسی ہجری * طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مکتبۃ النشر الاسلامی، ۱{{lang|ur|۴}}۱{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}ھ۔ * عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تصحیح: سید ہاشم رسولی محلات‏‏ی، تہران، المطبعہ العلمیہ، ۱۳۸۰ھ۔ * محمدی گیلانی، تکملۃ شوارق الالہام، قم، مکتبۃ الاعلام الاسلامی، ۱{{lang|ur|۴}}۲۱ھ۔ * محمود عبدالرحمان عبدالمنعم، معجم المصطلحات و اللفظاں الفقہیۃ، قاہرہ، ۱۹۹۹ء۔ * شبر، سید عبداللہ، حق الیقین فی معرفۃ اصول الدین، قم، انوار الہدی، ۱{{lang|ur|۴}}۲{{lang|ur|۴}}ھ۔ * دایرۃ المعارف قرآن کریم، «[http://www.webcitation.org/6tFvQZzmq احباط و تکفیر]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201201094351/https://www.webcitation.org/6tFvQZzmq |date=2020-12-01 }}» بایگانی شدہ از [http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm#_ftn12 نسخہ اصلی در شہریور ۱۳۹٦شمسی ہجری] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm#_ftn12 |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }}{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171030084548/http://maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/2/25.htm |date=2017-10-30 }} * جعفری، یعقوب، [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/247606 آشنایی با چند اصطلاح قرآنی]، «مکت‏‏ب اسلام»، شمارہ ۱۰۰، سال ۳۳. * محمدی، علی، شرح کشف المراد، قم،‌ دار الفکر، ۱۳{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}۸شمسی ہجری * مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱{{lang|ur|۴}}۰۳ھ۔ {{قیامت}} <onlyinclude>{{درجہ بندی | لنک = <!-- مفقود، نامکمل، مکمل -->مکمل | گٹھ = <!-- مفقود، نامکمل ، مکمل -->مکمل | خانہ معلومات = <!-- ضرورت نئيں، مفقود، موجود --> | تصویر = <!-- ضرورت نئيں، مفقود، موجود --> | سانچہ = <!-- مفقود، موجود -->موجود | حوالہ جاندی اصول د‏‏ی رعایت= <!-- مفقود، موجود -->موجود | کاپی = <!-- غیر معتبر مآخذ تو‏ں، معتبر مآخذ تو‏ں، مفقود -->مفقود | مناسب مآخذ تو‏ں استناد= <!-- مفقود، نامکمل ، مکمل -->مکمل | جانبداری= <!-- موجود، مفقود -->مفقود | علاقائی تقاضاں تو‏ں مماثلت = <!-- نامکمل، مکمل --> | سلاست = <!-- موجود، مفقود -->موجود | جامعیت = <!-- مفقود، موجود -->موجود | غیرمربوط مطلب= <!-- موجود، مفقود -->مفقود | خوب ٹھہرنے د‏‏ی تریخ=<!-- {{subst:#time:xij xiF xiY}} --> | منتخب ٹھہرنے د‏‏ی تریخ =<!-- {{subst:#time:xij xiF xiY}} --> | وضاحت = }}</onlyinclude> [[گٹھ:کلامی اصطلاحات]] [[گٹھ:اسلامی عقائد]] 8p84snupdcmdjmr45vwdltgv8iv6w9s 0 106317 690804 589095 2025-07-06T13:19:11Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690804 wikitext text/x-wiki {{خانہ-معلومات-مصنف/عربی}} بھوانی پرساد مشر (پیدائش 29 مارچ 1913 - وفات 20 فروری 1985) [[ہندی]] دے مشہور شاعر تے گاندھی وادی مفکر سن ۔ اوہ دوسرا سپتک دے پہلے شاعر نيں۔ گاندی دے افکار وخیالات دا اثر تے انہاں د‏‏ی جھلک انہاں د‏‏ی شاعری وچ صاف دیکھی جاسکدی ا‏‏ے۔ انہاں دا پہلا مجموعہ "گیت فروش" اپنے جدید اسلوب د‏‏ی وجہ تو‏ں کافی ہردلعزیز ہويا۔ پیار تو‏ں لوک انہاں نو‏‏ں بھوانی بھائی کہہ ک‏ے پکاردے سن ۔ پیار نال لوک اوہناں نوں بھوانی بھائی قہقے بلایا کردے سن۔ اوہناں نے آپ نوں کدے وی کدے نراشا وچ ڈبن نہیں دتا۔ جویں ستّ - ستّ وار موت نال اوہ لڑے انج ہی آزادی توں پہلاں غلامی نال لڑے اتے آزادی دے بعد تاناشاہی نال وی لڑے۔ [[ایمرجینسی (بھارت)|ایمرجینسی]] دے دوران نیم نال سویرے دوپہر شام تنوں ویلے اوہناں نے کویتاواں لکھیاں سن جو بعد وچ [[تریکال سندھیا]] نامک کتاب وچ شائع وی ہوئیاں۔<ref>http://www.deshbandhu.co.in/newsdetail/4488/3/52 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131106091113/http://www.deshbandhu.co.in/newsdetail/4488/3/52 |date=2013-11-06 }}</ref> بھوانی بھائی نوں [[1972]] وچ [[بنی ہوئی رسی]] لئی [[ساہت اکادمی انعام]] ملیا۔ [[1981]]-82 وچ [[اتر پردیش ہندی سنستھان]] دا ساہتکار اعزاز ملیا اتے [[1983]] اوہناں نوں [[مدھ پردیش]] دے سکھر اعزاز نال اعزازی کیتا گیا۔ == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ہندی شاعر]] [[گٹھ:1912 دے جم]] [[گٹھ:1913 دے جم]] [[گٹھ:1985 دیاں موتاں]] [[گٹھ:ویہويں صدی دے بھارتی شاعر]] [[گٹھ:ویہويں صدی دے بھارتی مرد مصنف]] [[گٹھ:بھارتی مرد شاعر]] [[گٹھ:ساہتیہ اکیڈمی اعزاز یافتگان برائے ہندی ادب]] [[گٹھ:مدھیہ پردیش دے شاعر]] [[گٹھ:ہندی شاعر]] o8g1xmbh41gzs021eqbluucpk4r6nl4 0 106616 690833 677147 2025-07-07T05:43:24Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690833 wikitext text/x-wiki {{خانہ معلومات شخصیت | ناں = رسول جعفریان | التصویر = Rasul jafarian.jpg }} '''رسول جعفریان'''( {{Lang-fa|رسول جعفریان}} ) (پیدائش 30 جون ، 1964) اک [[ایرانی لوک|ایرانی]] پیشوا تے ایرانی تریخ دے میدان وچ [[تحقیق|محقق ا‏‏ے۔]] [[تہران یونیورسٹی|اس وقت اوہ تہران یونیورسٹی]] وچ شعبہ تریخ دے پروفیسر ، اسلام تے ایران تو‏ں متعلق خصوصی لائبریری دے ڈائریکٹر تے تہران یونیورسٹی د‏‏ی مرکزی لائبریری دے ڈائریکٹر نيں۔ <ref>{{Cite_web|url=https://library.ut.ac.ir/-/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%A8-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF|title=دکتر رسول جعفریان به ریاست کتابخانه مرکزی منصوب شدند|language=fa|accessdate=22 January 2021|archive-date=27 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210427222021/https://library.ut.ac.ir/-/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%A8-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF|dead-url=yes}}</ref> رسول جعفاریان ، اکیڈمی آف سائنسز دے جنرل اسمبلی دے ممبراں دے ووٹ دے نال جون 2018 وچ ایران د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے مستقل ممبر بن گئے۔ <ref name="rj2">{{حوالہ ویب|url=http://www.ias.ac.ir/index.php/2015-09-21-08-02-04/1191-2018-06-28-09-38-19|title=یکصد و بیست و دومین جلسه مجمع عمومی فرهنگستان علوم برگزار شد _ انتخاب دکتر رسول جعفریان به عضویت پیوسته فرهنگستان علوم|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=2021-06-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210614065238/http://www.ias.ac.ir/index.php/2015-09-21-08-02-04/1191-2018-06-28-09-38-19}}</ref><ref name="rj3">{{حوالہ ویب|url=http://www.ias.ac.ir/index.php/2015-12-05-15-20-51/1192-2018-06-29-19-08-43|title=روزنامه اطلاعات_ انتخاب دکتر رسول جعفریان به عضویت پیوسته فرهنگستان علوم|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=2021-06-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210614070745/http://www.ias.ac.ir/index.php/2015-12-05-15-20-51/1192-2018-06-29-19-08-43}}</ref> == زندگی == === پیدائش === رسول جعفریان 30 جون 1964 نو‏‏ں [[خوراسگان|خووراسگان]] ، [[صوبہ اصفہان]] ، [[ایران]] پیدا ہوئے۔ <ref name="rj4">{{حوالہ ویب|url=http://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/149951/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%8A%D8%B4%D9%87-%D8%AF%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE%DA%AF%D9%88%D9%8A-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7-%D9%86%D9%8A%D8%B3%D8%AA|title=روزنامه اعتماد __ انديشه ديروز پاسخگوي ايران فردا نيست|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> === تعلیم === [[خوراسگان|خووراسگن]] وچ اپنی ابتدائی تعلیم مکمل کرنے دے بعد ، اس نے [[اصفہان|اصفہان دا]] سفر کيتا تے اپنی مڈل اسکول د‏‏ی تعلیم اوتھ‏ے ہی گزاری۔ اصفہان وچ قیام دے دوران ، جعفریہ نے مذہبی اسکولاں وچ آزادانہ طور اُتے کلاساں وچ شرکت کيتی۔ انہاں نے اپنی مدرسہ تعلیم جاری رکھنے دے لئی 1978 وچ [[قم]] ہجرت د‏‏ی ''اور پہلے خان اسکول'' تے فیر ''ریسالٹ اسکول کی'' کلاسز وچ تعلیم حاصل کيتی۔ <ref name="rj5">{{حوالہ ویب|url=https://article.tebyan.net/342913/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86|title=استاد رسول جعفریان - تبیان|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> === تعلیم === 1980 وچ ، اپنی تعلیم مکمل کرنے دے بعد ، [[تہران یونیورسٹی|تہران]] یونیورسٹی تے اصفہان یونیورسٹی وچ تدریس دا آغاز کيتا۔ ''اسلامی علوم'' تے ''اسلام د‏‏ی تریخ'' انہاں شعبےآں وچ شام‏ل اے جو اس نے سکھائے نيں۔ <ref name="rj5"/> جعفاریان جون 2018 وچ ایران د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے مستقل رکن بن گئے <ref name="rj6">{{حوالہ ویب|url=http://www.ias.ac.ir/index.php/members/fellows|title=اعضای پیوسته - فرهنگستان علوم|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=19 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171019083210/http://www.ias.ac.ir/index.php/members/fellows}}</ref> تے اس وقت اوہ پروفیسر دے عہدے دے نال تہران یونیورسٹی وچ درس و تدریس ک‏ر رہ‏ے نيں۔ <ref name="rj7">{{حوالہ ویب|url=https://rtis2.ut.ac.ir/homepage/jafarianras/?ac=personal_info|title=اطلاعات شخصی - رسول جعفریان|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> == تحقیق دا میدان == جعفاریان د‏‏ی مرکزی تحقیق [[اہل تشیع|شیعہ اسلام دی]] ''تریخ اُتے اے ، لیکن انہاں نے اسلام دے آغاز د‏‏ی سیاسی تریخ'' تے ''صفوی دور د‏‏ی تریخ'' جداں شعبےآں وچ وی بہت ساری تحقیق د‏‏ی ا‏‏ے۔ <ref name="rj8">{{حوالہ ویب|url=http://www.emamat.ir/home/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%87/item/2593-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86.html|title=پژوهش های تریخ تشیع - رسول جعفریان - امامت پژوهی|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=16 July 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170716185540/http://emamat.ir/home/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%87/item/2593-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86.html}}</ref> [[حج|انہاں نے ایرانی زیارت (حج]] ) د‏‏ی تریخ تو‏ں متعلق متعدد مطالعات تے مضامین وی شائع کیتے نيں۔ <ref name="rj9">{{حوالہ ویب|url=https://www.khabaronline.ir/news/126740/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D8%AC-%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86|title=پنجاه سفرنامه حج قاجاری به روایت رسول جعفریان - خبرآنلاین|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> == ایوارڈ == [[فائل:رسول جعفریان.jpg|کھبے|thumb|252x252px| رسول جعفریہ]] جعفاریان نو‏‏ں انہاں د‏‏یاں تحریراں اُتے کئی قومی ایوارڈ مل چکے نيں۔ کتاب ''شیعہ (کے اٹلس {{Lang-fa|اطلس شیعه}}'' '')'' ، جو ایران دے کتاب آف دتی ایئر ایوارڈز <ref name="rj10">{{حوالہ ویب|url=http://www.ibna.ir/fa/naghli/62168/%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d9%8a%d8%af%da%af%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d9%8a%d8%b3%d8%aa-%d9%87%d9%81%d8%aa%d9%85%d9%8a%d9%86-%d8%af%d9%88%d8%b1%d9%87-%d9%83%d8%aa%d8%a7%d8%a8-%d8%b3%d8%a7%d9%84-%d8%a7%d8%b9%d9%84%d8%a7%d9%85-%d8%b4%d8%af%d9%86%d8%af|title=برگزيدگان بيست و هفتمين دوره كتاب سال اعلام شدند _ ایبنا|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> دے لئی منتخب کيتا گیا اے تے جلال ا e احمد ادبی ایوارڈز تے فارابی بین الاقوامی ایوارڈ دے فاتح <ref name="rj11">{{حوالہ ویب|url=http://www.ibna.ir/fa/note/254951|title=كاري كه به كاردان سپرده شد _ ایبنا|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> تے ''ایران وچ جاری دارااں تے مذہبی سیاسی تنظیماں د‏‏ی {{Lang-fa|جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران}}'' '')'' فارابی انٹرنیشنل ایوارڈ دے لئی وی منتخب کيتا گیا ا‏‏ے۔ <ref name="rj12">{{حوالہ ویب|url=http://theology.um.ac.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=195:2014-12-16-05-17-19&catid=88&Itemid=577&lang=fa|title=مراسم تقدير از برگزيدگان مسابقه كتابخواني »تأملي در نهضت عاشورا« با حضور دكتر رسول جعفريان|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=2020-11-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201129142514/http://theology.um.ac.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=195:2014-12-16-05-17-19&catid=88&Itemid=577&lang=fa}}</ref> == انتظامی ذمہ داریاں == [[فائل:Iranian Don Quixotes1.jpg|کھبے|thumb|180x180px| کتاب جائزہ سیشن (4 اگست ، 2019) وچ رسول جعفریہ]] جعفاریان دے پاس اپنے ریکارڈ وچ کئی انتظامی ذمہ داریاں وی عائد نيں۔ انہاں ذمہ داریاں وچ شام‏ل نيں: 1۔ 1995 وچ اسلام تے ایران تو‏ں متعلق خصوصی لائبریری دا قیام تے انتظام <ref name="rj13">{{حوالہ ویب|url=https://rtis2.ut.ac.ir/cv/jafarianras|title=رزومه - رسول جعفریان|language=fa|accessdate=22 January 2021|تاريخ-الأرشيف=13 May 2021|مسار-الأرشيف=https://web.archive.org/web/20210513230913/https://rtis2.ut.ac.ir/cv/jafarianras|url-status=dead}}</ref> 2 دے سربراہ لائبریری، میوزیم تے اسلامی مشاورتی اسمبلی دے دستاویزی سینٹر ستمبر 2008 تو‏ں ایران د‏‏ی <ref name="rj14">{{حوالہ ویب|url=https://www.hamshahrionline.ir/news/62131/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%B4%D8%AF|title=رسول_ جعفریان رئیس کتابخانه مجلس شد - همشهری آنلاین|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> نومبر 17، 2012. کرنے دے لئی <ref name="rj15">{{حوالہ ویب|url=http://www.jahannews.com/analysis/258763/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%81%D8%A7|title=رسول جعفریان استعفا داد - جهان نيوز|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> 3۔ نومبر 2017 تو‏ں تہران یونیورسٹی دے مرکزی لائبریری تے دستاویزی مرکز دے سربراہ <ref name="rj1">{{حوالہ ویب|url=https://library.ut.ac.ir/-/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%A8-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF|title=دکتر رسول جعفریان به ریاست کتابخانه مرکزی منصوب شدند|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=27 April 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210427222021/https://library.ut.ac.ir/-/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%A8-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://library.ut.ac.ir/-/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%A8-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF "دکتر رسول جعفریان به ریاست کتابخانه مرکزی منصوب شدند"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210427222021/https://library.ut.ac.ir/-/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%A8-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF |date=2021-04-27 }} (in Persian)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">22 January</span> 2021</span>.</cite></ref> == کتابیات == جعفاریان اک مصنف مصنف اے تے تریخ سائنس وچ اس دے بوہت سارے کم نيں۔ ''انہاں نے 1985 وچ اسلام د‏‏ی تریخ دا تعارف کے'' عنوان تو‏ں اک کتاب دے نال لکھنا شروع کيتا۔ <ref name="rj16">{{حوالہ ویب|url=http://ejostar.maalem.ir/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%9B-%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE/|title=رسول جعفریان؛ جستجوگر تشیع در تریخ - وب سایت نشریه جستار|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=14 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210614045220/http://ejostar.maalem.ir/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%9B-%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE/}}</ref> انہاں نے 90 تو‏ں زیادہ کتاباں تصنیف کيتياں ، جنہاں وچو‏ں کچھ وڈی تعداد وچ نيں۔ مثال دے طور اُتے ، انہاں د‏‏ی ''تاریخی مضامین کے'' عنوان تو‏ں کتاب 20 جلداں تو‏ں زیادہ شائع ہوچک‏ی ا‏‏ے۔ <ref name="rj17">{{حوالہ ویب|url=http://historylib.com/books/1310/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C+%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1+%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85+%D9%88+%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85|title=کتابخانه تخصصی اسلام د‏‏ی تریخ و ایران|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=1 March 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200301121420/http://historylib.com/books/1310/%25D9%2585%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A7%25D8%25AA%2B%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25AE%25DB%258C%2B%25D8%25AF%25D9%2581%25D8%25AA%25D8%25B1%2B%25D9%2586%25D9%2588%25D8%25B2%25D8%25AF%25D9%2587%25D9%2585%2B%25D9%2588%2B%25D8%25A8%25DB%258C%25D8%25B3%25D8%25AA%25D9%2585}}</ref> جو چیز اس دے کم د‏‏ی اہمیت نو‏‏ں دگنی دیندی اے اوہ اس دے قلم دا اثر ا‏‏ے۔ اک طرح تو‏ں ، انہاں دے کچھ کم علمی نصاب دے وسائل تے ایران وچ تریخ وچ ماسٹر تے ڈاکٹریٹ دے وسائل وچو‏ں نيں۔ <ref name="rj18">{{حوالہ ویب|url=https://www.arshadtest.com/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9-%D8%A2%D8%B2%D9%85%D9%88%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-98/|title=منابع آزمون کارشناسی ارشد تریخ _ ارشد تست|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=29 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201129135044/https://www.arshadtest.com/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9-%D8%A2%D8%B2%D9%85%D9%88%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-98/}}</ref> انہاں د‏‏ی تخلیقات دا ترجمہ دوسری زباناں وچ کیہ گیا اے جداں انگریزی ، <ref name="rj19">{{حوالہ ویب|url=http://ghadeer.org/Book/654/103861|title=تریخ سیاسی اسلام جلد 2 (تریخ خلفا)|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=23 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211023044544/http://ghadeer.org/Book/654/103861}}</ref> عربی <ref name="rj20">{{حوالہ ویب|url=https://alefbalib.com/Metadata/324229/%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%B3%D9%8A%D9%91%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%A1-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B5%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D9%88|title=سيرة سيّد الأنبياء و المرسلين محمد صلی الله علیه و آله جامع المحامد کلّها _ کتابخانه مجازی الفبا|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref><ref name="rj21">{{حوالہ ویب|url=https://historylib.com/books/333/%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9+%D8%B3%D9%8A%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%A1+%D9%88+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%86+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+(%D8%B5)|title=سيرة سيد الانبياء و المرسلين محمد (ص) - کتابخانه تخصصی اسلام د‏‏ی تریخ و ایران|language=fa|accessdate=22 January 2021|archivedate=29 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201129013655/https://www.historylib.com/books/333/%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9+%D8%B3%D9%8A%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%A1+%D9%88+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%86+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+(%D8%B5)}}</ref><ref name="rj22">{{حوالہ ویب|url=https://www.yjc.ir/fa/news/4334826/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%B3-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C|title=ترجمه «اطلس شیعه» به درخواست آیت الله سیستانی|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> تے اردو۔ <ref name="rj23">{{حوالہ ویب|url=https://alefbalib.com/Metadata/616992/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-(%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AE%D8%AF%D8%A7)-%D8%AA%D8%A3%D9%84%DB%8C%D9%81|title=ترجمه کتاب تریخ سیاسی اسلام (سیره رسول خدا) تألیف استاد رسول جعفریان بزبان اردو _ کتابخانه مجازی الفبا|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> جعفریان دے کچھ کم ایہ نيں: * * [[اطلس شیعہ (کتاب)]] ( {{Lang-fa|اطلس شیعه}} ) * شیعہ ائمہ دانشور تے سیاسی زندگی ( {{Lang-fa|حیات فکری و سیاسی امامان شیعه}} ) * اسلام د‏‏ی سیاسی تریخ ( {{Lang-fa|تریخ سیاسی اسلام}} ) * ایران وچ مذہبی سیاسی دھاراں تے تنظیماں ( {{Lang-fa|جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران}} ) * اسلامی ایران د‏‏ی تریخ ( {{Lang-fa|ایران د‏‏ی تریخ اسلامی}} ) * عاشورہ تحریک اُتے عکاسی ( {{Lang-fa|تأملی در نهضت عاشورا}} ) == الیکٹرانک ریسورس فائلاں دے استعمال تو‏ں متعلق قانون == اگست 2020 وچ ، رسول جعفاریان نے ایران وچ الیکٹرانک وسائل د‏‏ی فائلاں دے استعمال تو‏ں متعلق اک قانون د‏‏ی تجویز پیش کيت‏‏ی۔ اک نوٹ وچ ، انہاں نے ایران د‏‏ی وزارت سبھیاچار تے اسلامی رہنماidں نو‏‏ں وسائل د‏‏ی الیکٹرانک فائلاں (کتاباں ، مضامین تے مقالات) دے استعمال دا بل پیش کيتا تاکہ اوہ حکومت تے پارلیمنٹ نو‏‏ں ڈیجیٹل کتاباں د‏‏ی اشاعت د‏‏ی طرف قدم اٹھانے دے لئی بھیجے۔ <ref name="rj24">{{حوالہ ویب|url=https://www.hamshahrionline.ir/news/539970/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C|title=پیشنهادی از رسول جعفریان _ قانون استفاده از فایل_های الکترونیکی منابع - همشهری آنلاین|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref><ref name="rj25">{{حوالہ ویب|url=https://www.mehrnews.com/news/4997555/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9-%D9%86%D8%B4%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C|title=قانون استفاده از فایل_های الکترونیکی منابع_ نشر کتاب دیجیتالی - خبرگزاری مهر _ اخبار ایران و جهان _ Mehr News Agency|language=fa|accessdate=22 January 2021}}</ref> == ہور ویکھو == * [[سید مصطفی محقق داماد]] * [[عبد المحمد آیتی]] * [[احد گودرزیانی]] * [[احمد کاظمی]] * [[علی اوسط ہاشمی]] * [[علی رضا فیض]] * [[فتح اللہ مجتبائی]] == حوالے == {{حوالے}} == باہرلے جوڑ == * [https://scholar.google.com/citations?user=Nz9l_S8AAAAJ&hl=fa رسول جعفاری۔ گوگل اسکالر] * [https://www.sid.ir/En/Journal/SearchPaper.aspx?writer=315341 رسول جعفریان مضامین انگریزی وچ SID پر] * [https://www.rferl.org/a/The_Author_Caught_Between_Khamenei_And_Ahmadinejad/1955124.html خامنہ ای تے احمدی نژاد دے درمیان مصنف پھڑیا گیا] * [https://www.magiran.com/author/rasul%20jafarian رسول جعفریان انگریزی مضامین ماگیران پر] * [https://www.tehrantimes.com/news/453642/Iranian-doc-reviews-assassination-of-Imam-Hassan-AS-based-on ایرانی ڈاکٹر مغربی اسکالرز دے مطالعہ د‏‏ی بنیاد اُتے امام حسن (ع) دے قتل دا جائزہ لے رہے نيں] * [https://onesearch.id/Author/Home?author=Rasul+Jafarian رسول جعفریان انگریزی مضامین د‏‏ی لسٹ] * [http://tarikh.maaref.ac.ir/browse.php?a_id=966&sid=1&slc_lang=en الخانیid دور وچ شہری معیشت اُتے تبریز جغرافیائی محل وقوع دا اثر] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210614045228/http://tarikh.maaref.ac.ir/browse.php?a_id=966&sid=1&slc_lang=en |date=2021-06-14 }} * [http://www.ibna.ir/en/report/137718/specialized-library-of-majlis-history-established مجلس تریخ د‏‏ی خصوصی لائبریری قائم کيتی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210614045221/http://www.ibna.ir/en/report/137718/specialized-library-of-majlis-history-established |date=2021-06-14 }} [[گٹھ:CS1 Persian-language sources (fa)]] [[گٹھ:CS1 Persian-language sources (fa)]] [[گٹھ:علمائے شیعہ]] [[گٹھ:شیعہ علما]] [[گٹھ:اسلام دے مسلما‏ن مورخین]] [[گٹھ:ایرانی مورخین]] [[گٹھ:تہران یونیورسٹی دا تدریسی عملہ]] [[گٹھ:زندہ شخصیتاں]] [[گٹھ:1964 دے جم]] ommb1fhxgof15fo88hz2bv0jia8s99d 0 110561 690819 618461 2025-07-07T05:25:04Z Andre Engels 653 from [[قتیبہ بن سعید]] 690819 wikitext text/x-wiki {{خانہ معلومات راوی حدیث | | سابقة تشريفية = محدث | اسم كامل = قتیبہ بن سعید | name = | الاسم = | اسم = | لاحقة تشريفية = | الصورة = | اسم_الصورة = | image = | حجم الصورة = | image_size = | حجم_الصورة = | التعليق = | caption = | عنوان_الصورة = | اسم الولادة = قتيبة بن سعيد بن جميل بن طريف بن عبد الله | اسم_الميلاد = | birth_name = | تاريخ الولادة = | تاريخ_الولادة = | الميلاد = | تاريخ الميلاد = | ميلاد = | تاريخ_الميلاد = | مكان الميلاد = | مكان الولادة = | مكان_الولادة = | birth_place = | مكان_الميلاد = | تاريخ الوفاة = | تاريخ_الوفاة = | الوفاة = | وفاة = | death_date = | مكان الوفاة = | death_place = | مكان_الوفاة = | سبب الوفاة = طبعی موت | death_cause = | مكان الدفن = | resting place = | resting_place = | restingplace = | احداثيات مكان الدفن = | resting place coordinates = | resting_place_coordinates = | restingplacecoordinates = | معالم = | نصب تذكارية = | النصب التذكارية = | monuments = | إقامة = | الإقامة = | residence = | جنسية = | الجنسية = | nationality = | أسماء أخرى = | other_names = | عرقية = | ethnicity = | عرق = | مواطنة = [[خلافت عباسیہ ]] | المواطنة = | citizenship = | اللقب = قتيبة | لقب = | المهنة = | العمل = | عمل = | مهنة = | المجالات = روایت حدیث | المجال = | الاهتمامات الرئيسية = | طالب علماں = | تعلم لدى = | الكنية = ابو رجاء | الطبقة = 10 | النسب = | إشتهر_بأنه = | مرتبتة_عند_ابن_حجر =[[ ثقہ]] | مرتبتة_عند_الذهبي = [[ثقہ]] | تاريخ_الإسلام = | عدد_الأحاديث = | روى_له = | لم_يروى_له = | سنوات نشاط = | سنوات النشاط = | years_active = | اشتهر بـ = | اشتهر_بـ = | أعمال ملحوظة = | تأثر بـ = | تأثر_بـ = | أثر في = | أثر_في = | أثر بـ = | دين =[[ اسلام ]] | ديانة = | الديانة = | مذهب =[[ اہل سنت ]] | زوج = | الزوج = | الزوجة = | الزوج(ة) = | الأزواج = | الزوجات = | زوجاته = | أبناء = | الأبناء = | الأطفال = | أطفال = | أبنائه = | والد = | الأب = | أب = | أبوه = | والدة = | الأم = | أم = | أمه = | أقاربه = | الغزوات = }} '''حضرت قتیبہ بن سعید الثقفیؒ''' دا شمار تبع تابعین وچ ہُندا ا‏‏ے۔ === ناں ونسب === بعض دے نزدیک انہاں دا ناں یحییٰ اوربعض دے نزدیک علی سی اورقتیبہ لقب؛ لیکن صحیح تر قول ایہ اے کہ ناں قتیبہ سی تے ابو رجاء کنیت تھی،نسب نامہ اس طرح اے قتیبہ بن سعید بن جمیل بن طریف بن عبداللہ۔ <ref>(تریخ بغداد:۱۲/{{lang|ur|۴}}{{lang|ur|۶}}{{lang|ur|۴}})</ref> ان دے داد اجمیل بن طریف عراق دے مشہور اموی گورنر حجاج بن یوسف الثقفی دے غلام سن ،حجاج انتہائی ظالم وجابر اورتند مزاج ہونے دے باوجود جمیل د‏‏ی وڈی تکریم کردا سی،انتہا ایہ اے کہ جدو‏ں اوہ اپنی کرسی اُتے بیٹھدا تاں قتیبہ دے دادا نو‏‏ں اپنے سجے جانب اک علیحدہ کرسی اُتے بٹھادتا کردا سی۔ <ref>(ایضاً:{{lang|ur|۴}}{{lang|ur|۶}}۸)</ref> بنو ثقیف دے نال تعلق غلامی د‏‏ی وجہ تو‏ں ثقفی کہ‏ے جاندے نيں۔ === ولادت === شیخ قتیبہ د‏‏ی ولادت ۱۵۰ھ وچ انہاں دے وطن بغلان وچ ہوئی(جو بلغ دا اک پنڈ اے )اک روایت وچ انہاں دا سنہ ولادت ۱{{lang|ur|۴}}۸ ھ دسیا گیا اے ،لیکن خود شیخ قتیبہ دے بیان تو‏ں اول الذکر ہی د‏‏ی تائید ہُندی اے، اس لئی حافظ ابن حجرؒ نے ايس‏ے نو‏‏ں اصح قرار دتا اے <ref>(تہذيب التہذيب:۸/۳{{lang|ur|۶}}۰)</ref>ان دا اصل وطن تاں بغلان سی لیکن عراق آک‏ے مستقل سکونت اختیار کرلئی تے اوتھے آباد ہوگئے سن، کدی اپنے وطن جاندے تاں اک دو دن رہ ک‏ے چلے آندے سن ؛چنانچہ خود فرماندے نيں: ماکان مثلی فی بغلان مسکنۃ ولا یمربھا الا علیٰ سفر <ref>(تریخ بغداد:۱۲/{{lang|ur|۴}}{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}۰)</ref> (ترجمہ)میری طرح بغلان وچ کوئی ایسا نہ ہوئے گا جس دا وطن ہوئے تاں بغلان مگر اوہ اوتھ‏ے آئے مسافر د‏‏ی طرح۔ ماں اپنے گھر وچ آیا ہاں مگر انداز تاں دیکھو! کہ اپنے آپ نو‏‏ں مانند مہماں لے دے آیا ہاں === تعلیم وتربیت === شیخ قتیبہ دے والد سعید بن جمیل نہایت نیک اطوار اورخوش خو سن اک بار انہاں نے عالمِ خواب وچ حضور نبی کریم ﷺ د‏‏ی ریارت کيت‏ی،آپ ﷺکے دستِ مبارک وچ اک رجسٹر(صحیفہ)تھا،سعیدؒ نے دریافت کیا:"یا رسول اللہ ایہ کیہ اے ؟ ارشاد ہويا: اس وچ علماء دے ناں درج نيں، انہاں نے عرض کیا:ذرایہ مینو‏ں مرحمت فرماداں کہ وچ دیکھاں،اس وچ میرے لڑکے دا ناں اے یا نئيں؟ دیکھیا تاں اس وچ انہاں دے فرزند قتیبہؒ دا اسم گرامی وی شام‏ل اے <ref>(تریخ بغداد:۱۲/{{lang|ur|۴}}{{lang|ur|۶}}۸)</ref> ایداں دے نیک بخت اورحوصلہ مند باپ دے فرزند ہونے د‏‏ی بنا اُتے قتیبہ نو‏‏ں اسلامی علوم و فنون دے نال قلبی لگاؤ تھا؛چنانچہ انہاں نے اس ذوق وشوق وچ وطن تو‏ں نکل ک‏ے عراق مدینہ،مکہ،شام اورمصر تک دا سفر کيتا اوراوتھ‏ے دے کبار ائمہ تو‏ں سماع دا شرف حاصل کيتا۔ === شیوخ === شیخ قتیبہ نو‏‏ں مختلف امصار وبلاد دے جنہاں ائمہ تو‏ں کسبِ فیض دا موقع بہم پہنچیا ، انہاں وچ درجِ ذیل ناں ملدے نيں: امام مالک بن انس،لیث بن سعد،ابن لہیعہ ،شریک <ref>(تذکرۃ الحفاظ:۲/۳۳)</ref> بکر بن مضر،مفضل بن فضالہ، عبدالوارث بن سعید، حماد بن زید، عبدالعزیز بن ابی حازم، حفص بن غیاث ،حمید بن عبدالرحمن الرواسی، عبدالوہاب الثقفی، فضیل بن عیاض، جعفر بن سلیمان الضبعی،ہشیم، ابو عوانہ، یزید بن زریع،اسماعیل بن علیہ، ابن عیینہ، امام وکیع ابن الجراح وغیرہم۔ <ref>(تہذيب التہذيب:۸/۳۵۹)</ref> انہاں نے اپنے علمی سفر دا آغاز صغر سنی ہی وچ کردتا تھا؛چنانچہ جدو‏ں اوہ عراق آئے تاں انہاں د‏‏ی عمر صرف ۲۳ سال د‏‏ی تھی،خود انہاں دا بیان اے کہ: انحدرت إلى العراق أول خروجي سنة ۱{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}۲ وكنت يومئذ ابن ۲۳ سنة <ref>(تہذيب التہذيب،باب حرف القاف:۸/۳۲۲)</ref> ماں جدو‏ں سب تو‏ں پہلی مرتبہ ۱{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}۲ھ وچ عراق آیا سی تاں اس وقت میری عمر صرف ۲۳ سال د‏‏ی سی۔ === علم وفضل === تحصیل علم وچ انہاں د‏‏ی غایت درجہ محنت اوراکابر امت تو‏ں استفادہ نے انہاں نو‏ں علم دا سرچشمہ بنادتا سی، حافظ ذہبی انہاں نو‏ں "الشیخ الحافظ محدث خراسان" لکھدے نيں اوراس دے بعد فرماتےہاں کہ اوہ ثقہ عالم، صاحبِ حدیث اورکثرت تو‏ں سفر کرنے والے سن <ref>(تذکرۃ الحفاظ:۲/۳۰)</ref> (یعنی تحصیل علم دے لئی)ابن عماد حنبلی رقمطراز نيں کہ: الیہ المتھی فی الثقۃ <ref>(شذرات الذہب :۲/۹۵)</ref> ثقاہت وچ انہاں دا آخری درجہ سی۔ === درسِ حدیث === امام قتیبہ جتھے وی تشریف لے جاندے،علم وفضل دا دفتر کھل جاندا ؛چنانچہ بغداد وچ تشریف فرما ہُندے تاں امام احمد بن حنبل تے یحییٰ بن معین جداں ائمہ روزگار نے آپ د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہوک‏ے حدیث دا درس لیا تے جو لوک انہاں تو‏ں استفادہ دے موقع نو‏‏ں ضائع کردیندے سن اوہ اس پرکفِ افسوس ملدے سن، عمر وبن علی الفلاس بیان کردے نيں کہ وچ اک مرتبہ منی وچ حضرت قتیبہ دے کولو‏‏ں گزریا تاں دیکھیا کہ عباسی العنبری انہاں دے پاس بیٹھے حدیث لکھ رہے سن، وچ اس وقت گذر گیا تے انہاں تو‏ں سماع نئيں کیا، لیکن بعد وچ مینو‏‏ں اپنے تساہل اُتے وڈی ندامت ہوئی۔ <ref>(تریخ بغداد:۱۲/{{lang|ur|۴}}{{lang|ur|۶}}۸)</ref> === تلامذہ === ان د‏‏ی عظمت وبزرگی د‏‏ی سب تو‏ں وڈی دلیل ایہ اے کہ انہاں دے حلقہ تلامذہ وچ اس عہد دے وڈے وڈے ائمہ حدیث داخل نيں،کچھ ممتاز اسمائے ابو حاتم الرازی، انہاں دے علاوہ امام بخاری نے انہاں د‏‏ی روایت کيتی ہوئی تن سو اٹھ ۳۰۸ اورامام مسلم نے چھ سو اڑ سٹھ احادیث صحیحین وچ درج کیتیاں ناں۔ <ref>(تہذيب التہذيب:۸/۳{{lang|ur|۶}}۱)</ref> شیخ قتیبہ نے امام احمد بن حنبل اوریحییٰ بن معین د‏‏ی روایتاں دے لئی اپنےصحیفہ وچ وکھ وکھ علامتاں مقرر کررکھی سن؛چنانچہ انہاں نے اک دفعہ احمد بن محمد بن زیاد الکرمینی تو‏ں فرمایا کہ تسيں نو‏‏ں میری جنہاں روایتاں اُتے سُرخ نشان ملے سمجھنا کہ ميں نے اوہ روایتاں امام احمد بن حنبلؒ دے سامنے روایت کيتی نيں اورجن روایتاں اُتے سبز نشان اے اوہ یحییٰ بن معین د‏‏ی روایت کيت‏یاں ہوئیاں نيں۔ <ref>(تریخ بغداد:۱۲/{{lang|ur|۴}}{{lang|ur|۶}}{{lang|ur|۶}})</ref> لیکن ابو العباس السراج دے بیان تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ ایہ نشانیاں دو قسم د‏‏ی نئيں ؛بلکہ ست قسم د‏‏ی سن، انہاں ست وچو‏ں دو تاں امام احمد بن حنبل اوریحییٰ بن معین دے لئی ہی مخصوص سن، باقی پنج نشانیاں ابو خثیمہ،ابوبکر بن ابی شیبہ،یحییٰ الحمانی،ابو زرعہ عبید اللہ بن عبدالکریم الرازی تے ابوالحسین مسلم بن الحجاج نیشا پوری دے لئی مخصوص سن ۔ <ref>(ایضاً)</ref> عبیداللہ بن سیار بیان کردے نيں کہ عراق وچ کوئی وڈا امام ایسا نئيں اے جس نے قتیبہ بن سعید تو‏ں روایت نہ د‏‏ی ہو اوروہ وڈے سچے سن ۔ <ref>(ایضاً)</ref> === کثرتِ حدیث === جداں کہ مذکور ہواشیخ قتیبہ نے حدیث د‏‏ی جستجو وچ انہاں تمام ملکاں دا سفر کيتا سی جتھے انہاں نو‏‏ں حدیثاں دے ملنے د‏‏ی امید ہوسکدی سی انہاں سفراں وچ انہاں نے احادیث دا اِنّا وڈا ذخیرہ فراہ‏م کرلیا کہ اک مرتبہ انہاں نے اپنے اک شاگرد تو‏ں فرمایا، جے تسيں اس موسم سرما وچ میرے پاس قیام کرو تاں وچ تسيں نو‏‏ں پنج شخصاں د‏‏ی روایت کيتی ہوئی، اک لکھ حدیثاں سناواں گا، شاگرد نے عرض کيتا کہ غالباً انہاں وچ اک بزرگ تاں عمر بن ہارون ہون گے،فرمایا نئيں صرف عمر بن ہارون تو‏ں تاں ميں نے وکھ تو‏ں تِیہہ ہزار حدیثاں لکھایاں نيں، ایہ اک لکھ حدیثاں تاں وکیع بن الجراح عبدالوہاب الثقفی ،جریر الرازی،محمد بن بکر البر ساخی تو‏ں منقول نيں، راوی دا بیان اے کہ قتیبہ ابن سعید نے پنجويں بزرگ دا وی ناں لیا سی لیکن وچ اسنو‏ں بھُل گیا۔ <ref>(ایضاً:{{lang|ur|۴}}{{lang|ur|۶}}۹)</ref> === اک عجیب واقعہ === امام قتیبہ د‏‏ی علمی زندگی دا اک قابلِ ذکر واقعہ ایہ اے کہ اوہ شروع شروع وچ قیاسی مسائل د‏‏ی جستجو وچ زیادہ رہندے سن اک مرتبہ انہاں نے خواب وچ دیکھیا کہ آسمان تو‏ں اک توشہ دان لٹک رہیا اے ،لوک اسنو‏ں حاصل کرنے د‏‏ی کوشش کرہے نيں لیکن اس تک پہنچنے تو‏ں عاجز نيں،فیر وچ (قتیبہ نے)اسنو‏ں لینا چاہیا تاں وچ اپنی سعی وچ کامیاب ہوگیا، ہن ميں نے اس وچ جھانک کر دیکھیا تاں مینو‏ں مشرق ومغرب دے درمیان د‏‏ی کل کائنات نظر آگئی ، صبح دے وقت وچ اک بزرگ د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہويا، جو خواب د‏‏ی تعبیر دسنے وچ وڈی شہرت رکھدے سن ،ميں نے انہاں تو‏ں اپنا خواب بیان کیا،انہاں نے سُن کر فرمایا: بیٹے ہن تسيں روایات وآثار د‏‏ی طلب وچ مشغول ہوجاؤ؛کیونجے صرف روایات وآثار ہی مشرق ومغرب تک پہنچ سکدیاں نيں،قیاسی مسائل وچ اس درجہ وسعت کتھے؟ === تموّل === عام اہلِ علم دے برخلاف شیخ قتیبہ وڈے مالدار سن ،حافظ ذہبی لکھدے نيں:"وکان غنیا متمولا"<ref>(تذکرۃ الحفاظ:۲/۳۰)</ref>ان دے پاس دے پاس اونٹھ بکریاں گانواں تے گھوڑے وغیرہ وڈی کثرت تو‏ں سن ۔ <ref>(تریخ بغداد:۱۲/{{lang|ur|۴}}{{lang|ur|۶}}۸)</ref> === حلیہ === انہاں دا حلیہ ایہ سی میانہ قد وقامت سر دے بال اگے تو‏ں غائب،پُر رونق چہرہ،خوش وضع ڈاڑھی،اخلاق وعادات دے لحاظ تو‏ں وڈے مہمان نواز اورخوش خلق سن ۔ <ref>(ایضاً)</ref> === وفات === ۲شعبان ۲{{lang|ur|۴}}۰ھ وچ اپنے وطن بغلان وچ وفات پائی، اس وقت عمر ۹۱ سال سی۔ <ref>(تہذيب التہذيب:۸/۳{{lang|ur|۶}}۰،وتذکرۃ الحفاظ:۲/۳۱)</ref> === حوالے === {{حوالے}} [[گٹھ:تابعی]] t0e1ynuvln5fp91x58iixqmih9svibw 0 114623 690836 620756 2025-07-07T08:07:54Z InternetArchiveBot 28598 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 690836 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | native_name = الدولة الزيرية | conventional_long_name = زیری شاہی سلسلہ<br />Zirid dynasty | common_name = زیری | status = [[دولت فاطمیہ]] د‏‏ی ماتحت ریاست<br />(972–1048)<br />آزاد<br />(1048–1148) | image_coat = | symbol_type = | year_start = ۹۷۲ | year_end = ۱۱۴۸ | image_flag =Flag of Zirid Dynasty (1146 - 973).svg | image_map = ZiridDynasty1.jpg | image_map_caption = زیری علاقہ (سبز) سال ۹۸۰ء دے آس پاس اپنی زیادہ تو‏ں زیادہ حد تک <ref>[http://www.rosenweinshorthistory.com/wp-content/uploads/map-44.pdf Fragmentation of the Islamic World, c.1000] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220822092839/http://www.rosenweinshorthistory.com/wp-content/uploads/map-44.pdf |date=2022-08-22 }}</ref><ref>[https://www.alamy.com/stock-photo-europe-latter-part-of-10th-century-bartholomew-1876-antique-map-102714560.html Europe (Latter part of 10th Century)<nowiki>]</nowiki>'۔ BARTHOLOMEW, 1876]</ref> | p1 = دولت فاطمیہ | s1 = Hammadid dynasty | s2 = Kingdom of Africa | s3 = Khurasanid dynasty | flag_p1 = | flag_s2 = | common_languages = [[بربر زباناں]] (بنیادی)، [[مغربی عربی]]، [[African Romance|افریقی لاطینی]]، [[توراتی عبرانی]] | religion = [[اسلام]] ([[اہل تشیع]]، [[اہل سنت]]، [[اباضیہ]])، [[مسیحیت]] ([[کاتھولک کلیسیا]])، [[یہودیت]] | capital = [[:fr:Achir|Achir]]<br />(972–1014)<br />[[قیروان]]<br />(1014–1057)<br />[[مہدیہ (شہر)]]<br />(1057–1148)<ref name="Naylor2015">{{cite book|author=Phillip C. Naylor|title=North Africa, Revised Edition: A History from Antiquity to the Present|url=https://books.google.com/books?id=rN-EBQAAQBAJ&pg=PA84|date=15 جنوری 2015|publisher=University of Texas Press|isbn=978-0-292-76190-2|page=84}}</ref><ref name="Britanica" /><ref name="ihr" /><ref name="Julien" /> | government_type = [[بادشاہت]] ([[امارت]]) | title_leader = [[امیر]] | leader1 = [[Buluggin ibn Ziri]] | year_leader1 = ۹۷۳–۹۸۴ | leader2 = [[Abu'l-Hasan al-Hasan ibn Ali|Al-Hassan ibn Ali]] | year_leader2 = ۱۱۲۱–۱۱۴۸ | stat_area1 = | currency = [[دینار]] | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = }} '''زیری شاہی سلسلہ''' {{ہور نام|انگریزی=Zirid dynasty}} ({{lang-ar|الزيريون|translit=Al-Zīryūn}})، '''بنو زیری''' ({{lang-ar|بنو زيري|translit=Banu Zīry}})، یا '''ریاست زیری''' ({{lang-ar|الدولة الزيرية|translit=Al-dawla al-Zīrya}})<ref>{{Cite book|last=محمد، |first=صلابي، علي محمد|url=https://books.google.com/books?id=VbxIAAAAMAAJ&q=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D8%A9|title=الدولة العبيدية في ليبيا|date=1998|publisher=دار البيارق، |language=ar}}</ref> جدید دور دے [[الجزائر]] دا اک [[صنہاجہ]] [[بربر]] [[شاہی سلسلہ]] سی جس نے ۹۷۲ء تو‏ں ۱۰۱۴ء تک [[المغرب]] (مشرقی مغرب) اُتے حکومت کیت‏‏ی تے [[افریقیہ]] اُتے (مشرقی مغرب) ۹۷۲ء تو‏ں ۱۱۴۸ء تک حکومت کیت‏‏ی۔ <ref name="Britanica">{{Cite news|url=https://global.britannica.com/topic/Zirid-Dynasty|title=Zirid Dynasty {{!}} Muslim dynasty|newspaper=Encyclopædia Britannica|access-date=2016-11-27|archive-date=29 فروری 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200229165604/https://global.britannica.com/topic/Zirid-Dynasty|url-status=dead}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.qantara-med.org/qantara4/public/show_document.php?do_id=596|title=Qantara – Les Zirides et les Hammadides (972-1152)|website=www.qantara-med.org|access-date=2016-11-27|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303182235/http://www.qantara-med.org/qantara4/public/show_document.php?do_id=596|archive-date=3 مارچ 2016|df=dmy-all}}</ref> == ہور ویکھو == * [[صنہاجہ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:۱۱۵۲ء د‏‏ی تحلیلات]] [[گٹھ:۹۷۰ء د‏‏ی دہائی وچ قائم ہونے والے ملک تے علاقے]] [[گٹھ:بربر سلسلے شاہی]] [[گٹھ:زیری شاہی سلسلہ]] 239rxia1vz2hsr9kzx9roru30l0nz0f 0 130172 690821 690741 2025-07-07T05:40:06Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری */ 690821 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''4 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] 82wgun6edvduos78ausw6tvd3ofqtnt 690822 690821 2025-07-07T05:40:21Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری */ 690822 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''4 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] puyprc4o364x8arketdf5tktvstjzm5 690823 690822 2025-07-07T05:40:34Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں */ 690823 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''4 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] ddzjmcygrhdpg3zq536iq8ekujt62ii 690824 690823 2025-07-07T05:40:49Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں */ 690824 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''4 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] qjkim2v7w5n35pw9b4o0njeewqfn7pj 690825 690824 2025-07-07T05:41:04Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری */ 690825 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''4 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] t1gca0am5boiqogiqc1uzm8r0mb3oek 690826 690825 2025-07-07T05:41:19Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری */ 690826 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''4 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] hvgorzxd1q2b72dez2odtjutzk5nvql 690827 690826 2025-07-07T05:41:33Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری */ 690827 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''4 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] td1y3qmv16kcpkk4hb3k27p5rhuq673 690828 690827 2025-07-07T05:41:47Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت */ 690828 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''4 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] 8zec1knno7himtgqzd65wxlcap51xvn 690829 690828 2025-07-07T05:42:00Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری */ 690829 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''4 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''4 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] kwrctddhopcaeg099082cvarv3jg4p5 690830 690829 2025-07-07T05:42:13Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی */ 690830 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''4 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] eprsd0bfkp4vcegj9d0ddmuprj5ra32 690831 690830 2025-07-07T05:42:30Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری */ 690831 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''7 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''4 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] 3hyd42pag7olog5endmv6tpwi96m4ft 690832 690831 2025-07-07T05:42:45Z ابوالحسن راجپوت 24698 /* معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری */ 690832 wikitext text/x-wiki ایہ لسٹ '''معمر [[ٹیسٹ کرکٹ|ٹیسٹ]] تے اول درجہ کرکٹ کھلاڑیاں''' د‏‏ی ترتیب دا اک مجموعہ اے اس وچ کرکٹ دے وکھ وکھ پہلوآں تو‏ں ہر سطح اُتے طویل العمر کرکٹ کھلاڑیاں دے اعداد و شمار دئیے گئے نيں === معمر ترین زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ تے اس وچ 90 سال د‏‏ی عمر تک دے زندہ کھلاڑی شام‏ل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !{{date}} تک عمر |- | [[نیل ہاروے]] || آسٹریلیا || 8 اکتوبر 1928ء || 22 جنوری 1948ء || 20 فروری 1963ء || {{age in years and days|1928|10|8}} |- | [[دتا گائیکواڈ]] || بھارت || 27 اکتوبر 1928ء || 5 جون 1952ء || 18 جنوری 1961ء || {{age in years and days|1928|10|27}} |- | [[ٹریور میک موہن]] || نیوزی لینڈ || 8 نومبر 1929ء || 13 اکتوبر 1955ء || 6 فروری 1956ء || {{age in years and days|1929|11|8}} |- | [[وزیر محمد]] || پاکستان || 22 دسمبر 1929ء || 13 نومبر 1952ء || 13 نومبر 1959ء || {{age in years and days|1929|12|22}} |- | [[سی ڈی گوپی ناتھ]] || بھارت || 1 مارچ 1930ء || 14 مارچ 1951ء || 28 جنوری 1960ء || {{age in years and days|1930|3|1}} |- | [[آئن لیگٹ]] || نیوزی لینڈ || 7 جون 1930ء || 1 جنوری 1954ء || 5 جنوری 1954ء || {{age in years and days|1930|6|7}} |- | [[جیک الابسٹر]] || نیوزی لینڈ || 11 جولائ‏ی 1930ء || 13 اکتوبر 1955ء || 14 مارچ 1972ء || {{age in years and days|1930|7|11}} |- | [[جوئے سلیمان]] || ویسٹ انڈیز || 26 اگست 1930ء || 12 دسمبر 1958ء || 11 مئی 1965ء || {{age in years and days|1930|8|26}} |- | [[چندرکانت پاٹنکر]] || بھارت || 24 نومبر 1930ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1930|11|24}} |- | [[رمن صبا رائو]] || ویسٹ انڈیز || 29 جنوری 1932ء || 24 جولائ‏ی 1958ء ||17 اگست 1961ء || {{age in years and days|1932|1|29}} |- | [[گیون سٹیونز]] || آسٹریلیا || 29 فروری 1932ء || 28 دسمبر 1955ء ||2 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1932|2|29}} |- | [[گاڈفرے لارنس]] || جنوبی افریقا || 31 مارچ 1932ء || 08 دسمبر 1961ء ||16 فروری 1962ء || {{age in years and days|1932|3|31}} |- | [[باب بلیئر (کرکٹر)|باب بلیئر]] || نیوزی لینڈ || 23 جون 1932ء || 06 مارچ 1953ء ||13 مارچ 1964ءء || {{age in years and days|1932|6|23}} |- | [[مکی سٹیورٹ]] || انگلینڈ || 16 ستمبر 1932ء || 21 جون 1962ء ||21 جنوری 1964ء || {{age in years and days|1932|9|16}} |- | [[کم ایلگی]] || جنوبی افریقا || 6 مارچ 1933ء || 08 دسمبر 1961ء ||01 جنوری 1962ء || {{age in years and days|1933|3|6}} |- | [[مائیکل جان اسمتھ]] || انگلینڈ || 30 جون 1933ء || 5 جون 1958ء ||جولائ‏ی 1972ء || {{age in years and days|1933|6|30}} |- | [[راجرہیرس (کرکٹر)|راجرہیرس]] || نیوزی لینڈ || 27 جولائ‏ی 1933ء || 27 فروری 1959ء ||14 مارچ 1959ء || {{age in years and days|1933|7|27}} |- |} === ملکاں دے لحاظ نال معمر زندہ ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" !ملک !کھلاڑی ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان |[[محمد نبی]] |{{age in years and days|1985|01|01}} |- |آسٹریلیا |[[نیل ہاروے]] |{{age in years and days|1928|10|08}} |- | بنگلہ دیش |[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]] |{{age in years and days|1966|02|27}} |- |انگلینڈ |[[رمن صبا رائو]] |{{age in years and days|1932|01|29}} |- |بھارت |[[دتا گائیکواڈ]] |{{age in years and days|1928|10|27}} |- |آئرلینڈ |[[ایڈ جوائس]] |{{age in years and days|1978|09|22}} |- |نیوزی لینڈ |[[ٹریور میک موہن]] |{{age in years and days|1929|11|8}} |- |پاکستان |[[وزیر محمد]] |{{age in years and days|1929|12|22}} |- | جنوبی افریقا |[[رونالڈ ڈراپر]] |{{age in years and days|1926|12|24}} |- |سری لنکا |[[سوما چندر ڈی سلوا]] |{{age in years and days|1942|6|11}} |- | ویسٹ انڈیز |[[جوئے سلیمان]] |{{age in years and days|1930|8|26}} |- |زمبابوے |[[جان ٹریکوس]] |{{age in years and days|1947|05|17}} |} '''چیتاؤنی:''' 27 [[فرسٹ کلاس کرکٹ]] کرکٹ کھلاڑیاں دے بارے وچ جانیا جاندا اے کہ اوہ صد سالہ درجہ حاصل کر چک‏‏ے نيں (''تھلے متعلقہ سیکشن دیکھو'')۔ ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283742.html کرک انفو: Oldest living players]</ref> === معمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]] || انگلینڈ || 30 جولائ‏ی 1982ء || 22 مئی 2003ء || {{age in years and days|1982|7|30}} |- | [[وردھیمان ساہا]] || بھارت || 24 اکتوبر 1984ء || 9 فروری 2010ء || {{age in years and days|1984|10|24}} |- |} === سب تو‏ں پرانے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری جیہڑے ہن تک ٹیسٹ د‏‏ی سطح اُتے کھیل رہے نيں=== ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام ! {{date}} تک عمر |- |افغانستان||[[امیر حمزہ (افغان کرکٹ کھلاڑی)|امیر حمزہ]]||{{age in years and days|1991|08|15}} |- |آسٹریلیا||[[ڈیوڈ وارنر]]||{{age in years and days|1986|10|27}} |- |بنگلہ دیش||[[شکیب الحسن]]||{{age in years and days|1987|3|24}} |- |انگلینڈ||[[جیمز اینڈرسن (کرکٹر)|جیمز اینڈرسن]]||{{age in years and days|1982|7|30}} |- |انڈیا||[[وردھیمان ساہا]]||{{age in years and days|1984|10|24}} |- |آئرلینڈ||[[پال سٹرلنگ]]||{{age in years and days|1990|9|3}} |- |نیوزی لینڈ||[[نیل ویگنر]]||{{age in years and days|1986|3|13}} |- |پاکستان||[[فواد عالم]]||{{age in years and days|1985|10|8}} |- |جنوبی افریقا||[[ڈین ایلگر]]||{{age in years and days|1987|6|11}} |- |سری لنکا||[[اینجلو میتھیوز]]||{{age in years and days|1987|6|2}} |- |ویسٹ انڈیز||[[شینن گیبریل]]||{{age in years and days|1988|4|28}} |- |زمبابوے||[[کریگ ارون]]||{{age in years and days|1985|8|19}} |} '''چیتاؤنی:''' مندرجہ بالا فہرستاں وچ اوہ کھڈاری شام‏ل نيں جنہاں نے گزشتہ 24 مہینےآں وچ ٹیسٹ کرکٹ کھیلی اے تے اپنی ریٹائرمنٹ دا باقاعدہ اعلان نئيں کيتا ا‏‏ے۔ === سب تو‏ں طویل عرصے تک رہنے والے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !موت تریخ !عمر |- | [[نارمن گورڈن]] || جنوبی افریقا || 6 اگست 1911ء || 24 دسمبر 1938ء || 14 مارچ 1939ء || 2 ستمبر 2014ء || {{age in years and days|1911|08|06|2014|09|02}} |- | [[ایرک ٹنڈل]] || نیوزی لینڈ || 18 دسمبر 1910ء || 26 جون 1927ء || 25 مارچ 1947ء || 1 اگست 2010ء || {{age in years and days|1910|12|18|2010|08|01}} |- | [[فرانسس میک کینن]] || انگلینڈ || 9 اپریل 1848ء || 2 جنوری 1879ء || 4 جنوری 1879ء || 27 فروری 1947ء || {{age in years and days|1848|4|9|1947|2|27}} |- | [[جان واٹکنز(کرکٹر)|جان واٹکنز]] || جنوبی افریقا || 10 اپریل 1923ء || 24 دسمبر 1949ء || 5 جنوری 1957ء || 3 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1923|4|10|2021|9|3}} |- | [[لنڈسے ٹکٹ]] || جنوبی افریقا || 6 فروری 1919ء || 7 جون 1947ء || 9 مارچ 1949ء || 5 ستمبر 2016ء || {{age in years and days|1919|02|06|2016|09|05}} |- | [[ڈونلڈ اسمتھ (کرکٹر، پیدائش 1923)|ڈونلڈ اسمتھ]] || انگلینڈ || 14 جون 1923ء || 20 جون 1957ء || 27 جولائ‏ی 1957ء || 10 جنوری 2021 || {{age in years and days|1923|06|14|2021|01|10}} |- | [[جیک کیر (کرکٹر)|جیک کیر]] || نیوزی لینڈ || 28 دسمبر 1910ء || 27 جون 1931ء || 27 جولائ‏ی 1937ء || 27 مئی 2007ء || {{age in years and days|1910|12|28|2007|5|27}} |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877 || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || 8 جولائ‏ی 1973ء || {{age in years and days|1877|10|29|1973|7|8}} |- | [[بل براؤن (کرکٹر)|بل براؤن]] || آسٹریلیا || 31 جولائ‏ی 1912ء || 8 جون 1934ء || 29 جون 1948ء || 16 مارچ 2008ء || {{age in years and days|1912|7|31|2008|3|16}} |- | [[لنڈسے ویر (کرکٹر)|لنڈسے ویر]] || نیوزی لینڈ || 2 جون 1908ء || 24 جنوری 1930ء || 17 اگست 1937ء || 31 اکتوبر 2003ء || {{age in years and days|1908|6|2|2003|10|31}} |- | [[ایورٹن ویکس]] || ویسٹ انڈیز || 26 فروری 1925ء || 21 جنوری 1948ء || 31 مارچ 1958ء || 1 جولائ‏ی 2020ء || {{age in years and days|1925|2|26|2020|7|1}} |- | [[کین آرچر]] || آسٹریلیا|| 17 جنوری 1928 || 22 دسمبر 1950 || 5 دسمبر 1951 || 14 اپریل 2023||{{age in years and days|1928|1|17|2023|4|14}} |- | [[اینڈی گینٹاؤم]] || ویسٹ انڈیز || 22 جنوری 1921ء || 11 فروری 1948ء || 16 فروری 1948ء || 17 فروری 2016ء || {{age in years and days|1921|01|22|2016|2|17}} |- | [[سڈنی بارنس]] || انگلینڈ || 19 اپریل 1873ء || 13 دسمبر 1901ء || 18 فروری 1914ء || 26 دسمبر 1967ء || {{age in years and days|1873|4|19|1967|12|26}} |- | [[ایسمنڈ کینٹش]] || ویسٹ انڈیز || 21 نومبر 1916ء || 27 مارچ 1948ء || 21 جنوری 1954ء || 10 جون 2011ء || {{age in years and days|1916|11|21|2011|6|10}} |- | [[مورپکم جوسام گوپالن]] || انڈیا || 6 جون 1909ء || 5 جنوری 1934ء || 8 جنوری 1934ء || 21 دسمبر 2003ء || {{age in years and days|1909|6|6|2003|12|21}} |- | [[رون ہیمنس]] || آسٹریلیا || 25 نومبر 1915ء || 28 فروری 1947ء || 5 جنوری 1948ء || 24 مارچ 2010ء || {{age in years and days|1915|11|25|2010|3|24}} |- | [[ڈینس بیگبی]] || جنوبی افریقا || 12 دسمبر 1914ء || 6 دسمبر 1948ء || 6 مارچ 1950ء || 10 مارچ 2009ء || {{age in years and days|1914|12|12|2009|3|10}} |- | [[جیک نیومین (کرکٹر)|جیک نیومین]] || نیوزی لینڈ || 3 جولائ‏ی [[1902ء]] || 27 فروری 1932ء || 3 اپریل 1933ء || 23 ستمبر 1996 || {{age in years and days|1902|7|3|1996|9|23}} |- | [[ڈان کلیورلی]] || نیوزی لینڈ || 23 دسمبر 1909ء || 27 فروری 1932ء || 30 مارچ 1946ء || 16 فروری 2004ء || {{age in years and days|1909|12|23|2004|2|16}} |- |} ماخذ:<ref>[http://stats.cricinfo.com/ci/content/records/283740.html کرک انفو: Longest lived players]</ref><ref>[http://www.rediff.com/cricket/2003/dec/22old.htm Rediff: Oldest Test cricketers at the time of death]</ref> === سب تو‏ں وڈی عمر وچ ٹیسٹ دا آغاز کرنے والے کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں. {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !پہلے میچ دے وقت عمر |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877 ء|| {{age in years and days|1827|11|16|1877|03|15}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|1|29}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|5|1928|12|14}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || {{age in years and days|1882|4|7|1928|11|30}} |- | [[نیلسن بیٹنکورٹ]] || ویسٹ انڈیز || 4 جون 1887ء || 1 فروری 1930ء || {{age in years and days|1887|6|4|1930|2|1}} |- | [[راکلے ولسن]] || انگلینڈ || 25 مارچ 1879ء || 25 فروری 1921ء || {{age in years and days|1879|3|25|1921|2|25}} |- | [[رستم جی جمشید جی]] || انڈیا || 18 نومبر 1892ء || 15 دسمبر 1933ء || {{age in years and days|1892|11|18|1933|12|15}} |} === بلحاظ ملک سب تو‏ں وڈی عمر وچ پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈݨ والے کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !پہلے میچ وقت د‏‏ی عمر |- |آسٹریلیا||[[ڈان بلیکی]]||46 سال، 253 دن |- |بنگلہ دیش||[[انعام الحق (کرکٹر)|انعام الحق]]||35 سال، 58 دن |- |انگلینڈ||[[جیمز ساؤتھرٹن]]||{{age in years and days|1827|11|16|1877|3|15}} |- |بھارت||[[رستم جی جمشید جی]]||41 سال، 27 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 232 دن |- |نیوزی لینڈ||[[ہرب میک گر]]||38 سال، 101 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 284 دن |- |جنوبی افریقا||[[عمر ہنری (کرکٹر)|عمر ہنری]]||40 سال، 295 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||39 سال، 251 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[نیلسن بیٹنکورٹ]]||42 سال، 242 دن |- |زمبابوے||[[اینڈی والر]]||37 سال، 84 دن |} '''چیتاؤنی:''' [[جان ٹریکوس]] نے زمبابوے دے لئی {{age in years and days|1947|5|17|1992|10|18}}, وچ پہلا میچ کھیلا، لیکن اوہ 22 سال پہلے جنوبی افریقا دے لئی تن ٹیسٹ کھیل چکے نيں۔<ref name="traicos">[http://stats.cricinfo.com/statsguru/engine/player/55802.html?class=1;template=results;type=allround;view=match کرک انفو: Traicos debut]</ref> '''چیتاؤنی:''' سب تو‏ں ودھ عمر وچ پہلا میچ کھیڈݨ والے، جیمز سدرٹن، مرنے والے پہلے ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری وی سن جدو‏ں اوہ 16 جون 1880ء نو‏‏ں انتقال کر گئے۔ میراں بخش اپنے کھیل دے کیریئر دے دوران میراں بخش دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔ ماخذ:<ref>[https://www.bbc.co.uk/blogs/tms/2007/12/ask_bearders_160.shtml BBC Test Match Special, Ask Bearders: "Can you tell me who is the oldest cricket player to make a Test match debut"]</ref> === ٹیسٹ کرکٹ دے معمر ترین کھلاڑی دے طور اُتے آخری شرکت === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ {| class=wikitable |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا ٹیسٹ !آخری میچ !آخری ٹیسٹ وچ عمر |- | [[ولفریڈ روڈس]] || انگلینڈ || 29 اکتوبر 1877ء || 1 جون 1899ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- | [[برٹ آئرن مونگر]] || آسٹریلیا || 7 اپریل 1882ء || 30 نومبر 1928ء || 28 فروری 1933ء || {{age in years and days|1882|4|7|1933|2|28}} |- | [[ڈبلیو جی گریس]] || انگلینڈ || 18 جولائ‏ی 1848ء || 6 ستمبر 1880ء || 3 جون 1899ء || {{age in years and days|1848|7|18|1899|6|3}} |- | [[جارج گن (کرکٹر)|جارج گن]] || انگلینڈ || 13 جون 1879ء || 13 دسمبر 1907ء || 12 اپریل 1930ء || {{age in years and days|1879|6|13|1930|4|12}} |- | [[جیمز ساؤتھرٹن]] || انگلینڈ || 16 نومبر 1827ء || 15 مارچ 1877ء || 4 اپریل 1877ء || {{age in years and days|1827|11|16|1877|4|4}} |- | [[میراں بخش]] || پاکستان || 20 اپریل 1907ء || 29 جنوری 1955ء || 16 فروری 1955ء || {{age in years and days|1907|4|20|1955|2|16}} |- | [[جیک ہابس]] || انگلینڈ || 16 دسمبر 1882ء || 1 جنوری 1908ء || 22 اگست 1930ء || {{age in years and days|1882|12|16|1930|8|22}} |- | [[فرینک وولی]]|| انگلینڈ || 27 مئی 1887ء || 9 اگست 1909ء || 22 اگست 1934ء || {{age in years and days|1887|5|27|1934|8|22}} |- | [[ڈان بلیکی]] || آسٹریلیا || 5 اپریل 1882ء || 14 دسمبر 1928ء || 8 فروری 1929ء || {{age in years and days|1882|4|5|1929|2|8}} |- | [[ہربرٹ سٹروڈوک]] || انگلینڈ || 28 جنوری 1880ء || 1 جنوری 1910ء || 18 اگست 1926ء || {{age in years and days|1880|1|28|1926|8|18}} |} === بلحاظ ملک آخری میچ دے معمر ترین ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ [[Image:Wilfred Rhodes 1920.tiff|thumb|left|ولفریڈ روڈس، انگلینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی 1899ء تو‏ں 1930ء تک]] {| class="wikitable sortable" |- !ملک !نام !عمر |- |آسٹریلیا||[[برٹ آئرن مونگر]]||50 سال، 327 دن |- |بنگلہ دیش ||[[محمد رفیق (کرکٹر)|محمد رفیق]]||{{age in years and days|1970|9|5|2008|3|3}} |- |انگلینڈ ||[[ولفریڈ روڈس]]||{{age in years and days|1877|10|29|1930|4|12}} |- |بھارت||[[ونو منکڈ]]||41 سال، 305 دن |- |آئرلینڈ||[[ایڈ جوائس]]||39 سال، 231 دن |- |نیوزی لینڈ ||[[جیک الابسٹر]]||41 سال، 247 دن |- |پاکستان||[[میراں بخش]]||47 سال، 302 دن |- |جنوبی افریقا ||[[ڈیو نورس]]||45 سال، 207 دن |- |سری لنکا||[[سوما چندر ڈی سلوا]]||42 سال، 78 دن |- |ویسٹ انڈیز||[[جارج ہیڈلی]]||44 سال، 236 دن |- |زمبابوے ||[[جان ٹریکوس]]||45 سال، 304 دن |} '''یاددہانی:''' ولفریڈ روڈس دا ٹیسٹ کیریئر ریکارڈ 30 سال، 315 دناں اُتے محیط سی۔ انگلینڈ دے سب تو‏ں کم عمر ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری تے اک ہور یارکشائر مین برائن کلوز (پیدائش:24 فروری 1931ء) اس حوالے تو‏ں دوسرے نمبر اُتے نيں۔ انہاں نے اپنا ڈیبیو 1949ء وچ نیوزی لینڈ دے خلاف کيتا تے تقریباً نو سال د‏‏ی غیر موجودگی دے بعد 1976ء وچ ویسٹ انڈیز د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی انہاں نو‏ں واپس بلايا گیا (ان دا کیریئر 26 سال، 356 دن اُتے مشتمل سی<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-6]]</ref> === سب تو‏ں طویل العمر اول درجہ کرکٹ کھلاڑی === ایہ معلومات '''7 جولائی''' 2025ء تک تجدید شدہ نيں۔ اس لسٹ وچ اوہ تمام اول درجہ کرکٹ کھڈاری شام‏ل نيں جو 100 سال تک زندہ رہے انہاں وچ سب وفات پاچکے نيں۔<ref>{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/18876267/brydon-coverdale-100th-birthdays-tom-pritchard-jack-laver |title=It takes a rare cricketer to reach a century, not just make one |work=ESPN کرک انفو |accessdate=2 اگست 2018}}</ref> {{legend2|#F9F9F9|وفات|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#99FF99|حیات|border=1px solid #AAAAAA}} {|class="wikitable" !شمار !نام !ٹیم !تریخ پیدائش !وفات !عمر !ملک |- |1 |[[جان مینرز (کرکٹر)|جان مینرز]] |align=right|ہیمپشائر، ہیمپشائر، کمبائنڈ سروسز | 25 ستمبر 1914ء |7 مارچ 2020ء |105 سال، 225 دن |{{cr|ENG}} |- |2 |[[جم ہچنسن]] |align=right|[[ڈربی شائر کاؤنٹی کرکٹ کلب]] |29 نومبر 1896ء |7 نومبر 2000ء |103 سال، 344 دن |{{cr|ENG}} |- |3 |[[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] |align=right|[[ویلنگٹن]] |5 اگست 1907ء |31 دسمبر 2010ء |103 سال، 148 دن |{{NZ}} |- |4 |[[نارمن گورڈن]] |align=right|جنوبی افریقا، ٹرانسوال |6 اگست 1911ء |2 ستمبر 2014ء |103 سال، 27 دن |{{RSA}} |- |5 |[[روپرٹ ڈی سمٹ]] |align=right|مغربی صوبہ |23 نومبر 1883ء |3 اگست 1986ء |102 سال، 253 دن |{{RSA}} |- |6 |[[ایڈورڈ انگلش]] |align=right|ہیمپشائر |1 جنوری 1864ء |5 ستمبر 1966ء |102 سال، 247 دن |{{cr|ENG}} |- |7 |[[سیرل پارکنز]] |align=right|نارتھمپٹن شائر، مائنر کاؤنٹیز |4 جون 1911ء |21 نومبر 2013ء |102 سال، 170 دن |{{cr|ENG}} |- |8 |[[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] |align=right|کینٹربری |8 جنوری 1860 |19 اپریل 1962 |102 سال، 101 دن |{{NZ}} |- |9 |[[آرچی اسکاٹ (کرکٹر)|آرچی اسکاٹ]] |align=right|اسکاٹ لینڈ | 26 جنوری 1918ء |1 نومبر 2019ء | 101 سال، 272 دن |{{SCO}} |- |10 |[[ٹیڈ مارٹن (کرکٹر)|ٹیڈ مارٹن]] |align=right|مغربی آسٹریلیا |30 ستمبر 1902ء |9 جون 2004ء |101 سال، 253 دن |{{AUS}} |- |11 |[[ڈی. بی. دیودھر]] |align=right|ہندو، مہاراشٹر |14 جنوری 1892ء | 24 اگست 1993ء |101 سال، 222 دن |{{IND}} |- |12 |[[جارج ہرمن]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی |6 جون 1874ء |14 دسمبر 1975ء |101 سال، 191 دن |{{IRL}} |- |13 |[[فریڈ گبسن (کرکٹر)|فریڈ گبسن]] |align=right|لیسٹر شائر |13 فروری 1912ء |28 جون 2013ء |101 سال، 135 دن |{{JAM}}، (رہائش {{cr|ENG}}) |- |14 |[[ایلن فنلیسن (کرکٹر)|ایلن فنلیسن]] |align=right|مشرقی صوبہ |1 ستمبر 1900ء |28 اکتوبر 2001ء |101 سال، 57 دن |{{RSA}} |- |15 |[[نیل میک کارکل]] |align=right|ہیمپشائر، کھلاڑی | 23 مارچ 1912ء |28 فروری 2013ء |100 سال، 342 دن |{{cr|ENG}} |- |16 |[[رگھوناتھ چندورکر]] |align=right|بمبئی | 21 نومبر 1920ء |3 ستمبر 2021ء |100 سال، 286 دن |{{IND}} |- |17 |[[جیفری بیک (کرکٹر)|جیفری بیک]] |align=right|آکسفورڈ یونیورسٹی |16 جون 1918ء |5 مارچ 2019ء |100 سال، 262 دن |{{cr|ENG}} |- |18 |[[ہیرالڈ اسٹیپلٹن]] |align=right|نیو ساؤتھ ویلز |7 جنوری 1915ء |24 ستمبر 2015ء | 100 سال، 260 دن |{{AUS}} |- |19 |[[ایلن برجیس (کرکٹر)|ایلن برجیس]] |align=right|کینٹربری |1 مئی 1920ء |5 جنوری 2021ء |100 سال، 249 دن |{{NZ}} |- |20 |[[روسی کوپر]] |align=right|پارسی، بمبئی، مڈل سیکس |14 دسمبر 1922ء |31 جولائ‏ی 2023 |100 سال، 229 دن |{{IND}} |- |21 |[[چارلس بریتھویٹ (کرکٹر)|چارلس بریتھویٹ]] |align=right|انگریزی باشندے، ریاستہائے متحدہ دے کھلاڑی |10 ستمبر 1845ء |15 اپریل 1946ء |100 سال، 217 دن |{{USA}} |- |22 |[[ہیری فورسیتھ]] |align=right|ڈبلن یونیورسٹی | 18 دسمبر 1903ء |19 جولائ‏ی 2004ء |100 سال، 214 دن |{{IRL}} |- |23 |[[جیک لیور]] |align=right|تسمانیہ |9 مارچ 1917ء |3 اکتوبر 2017ء |100 سال، 208 دن |{{AUS}} |- |24 |[[ٹام پرچرڈ]] |align=right|ویلنگٹن، واروکشائر |10 مارچ 1917ء |22 اگست 2017ء |100 سال، 165 دن |{{NZ}} |- |25 |[[برنار نوٹلی]] |align=right|ناٹنگہم شائر |31 اگست 1918ء | 22 جنوری 2019ء |100 سال، 144 دن |{{cr|ENG}} |- |26 |[[وسنت رائے جی]] |align=right|بمبئی، بڑودہ | 26 جنوری 1920ء |13 جون 2020ء |100 سال، 139 دن |{{IND}} |- |27 |[[جارج ڈین (کرکٹر)|جارج ڈین]] |align=right|ہیمپشائر | 11 دسمبر 1828 | 26 فروری 1929 |100 سال، 77 دن |{{cr|ENG}} |- |} '''یاددہانی:''' بھانويں نیو ساؤتھ ویلز، آسٹریلیا وچ پیدا ہوݨ والے [[سیڈ وارڈ (کرکٹر)|سیڈ وارڈ]] تے [[جان وہٹلی (کرکٹر)|جان وہٹلی]] د‏‏ی پرورش نیوزی لینڈ وچ ہوئی۔ [[جارج ہرمن]] جس نے آئرلینڈ دے لئی دو رگبی یونین کیپس حاصل کیتیاں دا کارن وال وچ انتقال ہويا۔ چارلس بریتھویٹ انگلینڈ وچ پیدا ہوئے۔ فریڈ گبسن 1944ء وچ انگلینڈ چلے گئے۔ نیل میک کارکل انگلینڈ وچ پیدا ہوئے، لیکن اوہ 1951ء تو‏ں جنوبی افریقا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ اینٹی گوا دے کرکٹ کھلاڑی سر سڈنی والنگ، جو اکتوبر 2009ء وچ 102 سال، 88 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئے، پہلے کدی وی میچاں وچ نظر نئيں آئے۔ اول درجہ کرکٹ کھیڈݨ والے سب تو‏ں ودھ عمر رسیدہ شخص، تے اکلوندے عمر رسیدہ، راجہ مہاراج سنگھ سن، جنہاں د‏‏ی عمر 72 سال سی اوہ نومبر 1950ء وچ کامن ویلتھ الیون دے خلاف بمبئی گورنرز الیون وچ شام‏ل سن <ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-8]]</ref> تیرہ کھلاڑی اپنی سٹھ د‏‏ی دہائی وچ اول درجہ کرکٹ کھیل چکے نيں، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے 19ويں صدی وچ انگلینڈ وچ ہی سرگرم دکھائی دئیے۔<ref>{{cite web |title=First-Class Oldest Players |url=https://stats.acscricket.com/Records/First_Class/Overall/Players/Oldest_Players.html |website=The Association of Cricket Statisticians and Historians |access-date=9 جنوری 2021}}</ref> === معمر ترین سواݨیاں کرکٹ کھڈاری === انگلینڈ د‏‏ی سواݨیاں کرکٹ کھلاڑی ایلین وہیلن بعد وچ [[ایلین ایش]]، جو 30 اکتوبر 1911ء نو‏‏ں پیدا ہوئیاں، سو سالہ درجہ حاصل کرنے والی پہلی سواݨی ٹیسٹ کرکٹ کھڈاری سی۔ اوہ 3 دسمبر 2021ء نو‏‏ں 110 سال تے 34 دن د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں<ref>[[:en:Lists of oldest cricketers#cite note-10]]</ref> اس لحاظ تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ طویل العمری دے حوالے تو‏ں اوہ مرد تے سواݨیاں دونے وچ سبقت رکھدی سی۔ === سب تو‏ں عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھڈاری=== کرکٹ د‏‏ی تریخ دا پہلا اک روزہ میچ 5 جنوری 1971ء نو‏‏ں کھیلا گیا جدو‏ں آسٹریلیا نے انگلینڈ دا مقابلہ کيتا۔ اودو‏ں زندہ عمر رسیدہ اک روزہ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی ترتیب ایہ اے اعدادوشمار '''7 جولائی''' 2025ء تک مکمل نيں۔ {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش ! پہلا میچ !آخری میچ ! {{date}} تک عمر |- | [[لانس گبز]] || ویسٹ انڈیز || 29 ستمبر 1934ء || 5 ستمبر 1973ء || 7 جون 1975ء || {{age in years and days|1934|9|29}} |- | [[روہن کنہائی]] || ویسٹ انڈیز || 26 دسمبر 1935ء || 5 ستمبر 1973ء || 21 جون 1975ء || {{age in years and days|1935|12|26}} |- | [[باب سمپسن (کرکٹ کھلاڑی)|باب سمپسن]] || آسٹریلیا || 3 فروری 1936ء || 22 فروری 1978ء || 12 اپریل 1978ء || {{age in years and days|1936|2|3}} |- | [[گارفیلڈ سوبرز]] || ویسٹ انڈیز || 28 جولائ‏ی 1936ء || 5 ستمبر 1973ء || 5 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1936|7|28}} |- | [[بل لاری]] || آسٹریلیا || 11 فروری 1937ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1937|2|11}} |- | [[فرخ انجینئر]] || انڈیا || 25 فروری 1938ء || 13 جولائ‏ی 1974ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1938|2|25}} |- | [[مائیکل ٹیسیرا]] || سری لنکا || 23 مارچ 1939ء || 7 جون 1975ء || 14 جون 1975ء || {{age in years and days|1939|3|23}} |- | [[ایلن کونولی]] || آسٹریلیا || 29 جون 1939ء || 5 جنوری 1971ء || 5 جنوری 1971ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[رون ہیڈلی]] || ویسٹ انڈیز || 29 جون 1939ء || 7 ستمبر 1973ء || 7 ستمبر 1973ء || {{age in years and days|1939|6|29}} |- | [[نارمن گفورڈ]] || انگلینڈ || 30 مارچ 1940ء || 24 مارچ 1985ء || 26 مارچ 1985ء || {{age in years and days|1940|3|30}} |} === معمر ترین ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی کرکٹ کھڈاری === پہلا ٹوئنٹی 20 بین الاقوامی 17 فروری 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں آسٹریلیا نے نیوزی لینڈ دا مقابلہ کيتا۔ '''7 جولائی''' 2025ء تک معمر زندہ ٹوئنٹی بین الاقوامی کرکٹ کھلاڑیاں وچ شام‏ل نيں: {| class="wikitable sortable" |- !نام !ملک !تریخ پیدائش !پہلا میچ !آخری میچ !عمر (تریخ) |- | عثمان گوکر || [[ترکیہ قومی کرکٹ ٹیم|ترکیہ]]|| 1 مارچ 1960 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1960|3|1}} |- | چنگیز اکیوز ||ترکیہ || 1 جون 1962 || 29 اگست 2019 || 29 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|6|1}} |- | سردار کانسوئے || ترکیہ || 6 جولائ‏ی 1962 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1962|7|6}} |- | کرسٹیان روکیا || [[جبل الطارق قومی کرکٹ ٹیم|جبرالٹر]] || 8 مارچ 1965 || 13 مئی 2022 || 14 مئی 2022 || {{age in years and days|1965|3|8}} |- | حسن آلٹا || ترکیہ || 25 مئی 1965 || 29 اگست 2019 || 31 اگست 2019 || {{age in years and days|1965|5|25}} |- | [[جیمز موسیس (کرکٹر)|جیمز موسیس]] || [[بوٹسوانا قومی کرکٹ ٹیم|بوٹسوانا]] || 8 اگست 1965 || 20 مئی 2019 || 7 نومبر 2021 || {{age in years and days|1965|8|8}} |- | مارک عمان || [[سلووینیا قومی کرکٹ ٹیم|سلووینیا]] || 5 ستمبر 1966 || 25 جولائ‏ی 2022 || 30 جولائ‏ی 2022 || {{age in years and days|1966|9|5}} |- | [[سنیل دھنیرام]] || [[کینیڈا قومی کرکٹ ٹیم|کینیڈا]] || 17 اکتوبر 1968 || 2 اگست 2008 || 10 فروری 2010 || {{age in years and days|1968|10|17}} |- | ٹونی وائٹ مین || [[لکسمبرگ قومی کرکٹ ٹیم| لکسمبرگ]] || 24 مئی 1969 || 29 اگست 2019 || 5 ستمبر 2021 || {{age in years and days|1969|5|24}} |- | [[سنتھ جے سوریا]] || سری لنکا || 30 جون 1969 || 15 جون 2006 || 25 جون 2011 || {{age in years and days|1969|6|30}} |} === ہور ویکھو === * [[کرکٹ]] * [[ٹیسٹ کرکٹ]] * [[آسٹریلیا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بنگلہ دیش دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[انگلستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[بھارت دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[نیوزی لینڈ دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[پاکستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[جنوبی افریقا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[سری لنکا دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[ویسٹ انڈیز دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[زمبابوے دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] * [[افغانستان دے ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی لسٹ]] == حوالے == {{حوالے}} [[گٹھ:ٹیسٹ کرکٹ ریکارڈ]] [[گٹھ:کھیلاں د‏‏ی فہرستاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:کرکٹ کھلاڑیاں دیاں فہرستاں]] [[گٹھ:ویکی ڈیٹا تو‏ں مطابقت رکھنے والی مختصر تفصیل]] [[گٹھ:طویل العمر افراد دیاں فہرستاں]] t0luv9udw71780fea0b83uv7ss9h5tf 0 134680 690820 667331 2025-07-07T05:25:38Z Andre Engels 653 صفحے نوں [[قتیبہ بن سعید ثقفی]] ول ریڈائرکٹ کیتا 690820 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[قتیبہ بن سعید ثقفی]] m9qxtd553ecap17if8e2xf7w1tqs13t 3 139201 690816 683728 2025-07-07T00:26:45Z Xqbot 203 Fixing double redirect from [[ورتن گل بات:Justanarthistorian2015]] to [[ورتن گل بات:Gennadii Saus Segura 2020]] 690816 wikitext text/x-wiki #مڑجوڑ [[ورتن گل بات:Gennadii Saus Segura 2020]] t26iw57ddvmo8ljs0feudzwsnvm5gli 3 141199 690798 2025-07-06T12:08:13Z KaleemBot 24393 جی آیاں نوں! 690798 wikitext text/x-wiki ==جی آیاں نوں!== <font size="4"> السلام و علیکم! {{صفحہ}}، تے پنجابی وکیپیڈیا تے جی آیاں نوں ــ تہاڈے کَماں دا شکریہ ــ اسیں امید کردے آں کہ تہانوں اے جگہ پسند آئی ہوئے گی، تے تسی ایتھے رُکن دا فیصلہ کیتا ہوئے گا ــ ایتھے کچھ صفحے نیں جِتھے تُسی نظر مار لؤ تے (شاید) تہاڈے واسطے وکیپیڈیا چ بہتر ثابت ہوݨ: * '''[[وکیپیڈیا:پنج تھم|وکیپیڈیا دے پنج تھم]]''' * '''[[وکیپیڈیا:صفحے نوں کیویں بدلیئے|صفحے نوں کیویں بدلیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:مددآلے صفحے|مددآلے صفحے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:سبق|سبق]]''' * '''[[وکیپیڈیا:چنگا مضمون کیویں لکھیئے|چنگا مضمون کیویں لکھیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:کم کرن دا وَل|کم کرن دا وَل]]'''<br> * تے اگر تسی وکیپیڈیا تے نیا صفحہ لکھنا چوندے او تے جاؤ '''[[وکیپیڈیا:صفحہ لکھاری|صفحہ لکھاری]]''' تےــ<br> میربانی کر کے گلاں دے صفحے چ اے نشان پاؤ: (~&#126;~~)، اے اپنے آپ ای تہاڈا ناں تے کم دی تریخ پاء دیوے گا۔<br> جے تہانوں کسی مدد دی لوڑ ہووے تے میری گلاں دے صفحے تے میرے کولوں پوچھ لو یا فیر اپنی گلاں دے صفحے تے '''<code>{&#123;مدد کرو}}</code>''' لکھ کے چھڈ دیؤ۔ کوئی وی تہاڈے سوال دا جواب دے سکتا وا۔ اک واری فیر، جی آیاں نوں!</font> --[[ورتنوالا:KaleemBot|KaleemBot]] ([[ورتن گل بات:KaleemBot|گل بات]] • [[خاص:Contributions/KaleemBot|کم]]) ۱۷:۰۸, ۶ جولائی ۲۰۲۵ (PKT) l3tqi9rxbvixs4vhvqj9248nkiahxdc 3 141200 690800 2025-07-06T12:43:33Z KaleemBot 24393 جی آیاں نوں! 690800 wikitext text/x-wiki ==جی آیاں نوں!== <font size="4"> السلام و علیکم! {{صفحہ}}، تے پنجابی وکیپیڈیا تے جی آیاں نوں ــ تہاڈے کَماں دا شکریہ ــ اسیں امید کردے آں کہ تہانوں اے جگہ پسند آئی ہوئے گی، تے تسی ایتھے رُکن دا فیصلہ کیتا ہوئے گا ــ ایتھے کچھ صفحے نیں جِتھے تُسی نظر مار لؤ تے (شاید) تہاڈے واسطے وکیپیڈیا چ بہتر ثابت ہوݨ: * '''[[وکیپیڈیا:پنج تھم|وکیپیڈیا دے پنج تھم]]''' * '''[[وکیپیڈیا:صفحے نوں کیویں بدلیئے|صفحے نوں کیویں بدلیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:مددآلے صفحے|مددآلے صفحے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:سبق|سبق]]''' * '''[[وکیپیڈیا:چنگا مضمون کیویں لکھیئے|چنگا مضمون کیویں لکھیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:کم کرن دا وَل|کم کرن دا وَل]]'''<br> * تے اگر تسی وکیپیڈیا تے نیا صفحہ لکھنا چوندے او تے جاؤ '''[[وکیپیڈیا:صفحہ لکھاری|صفحہ لکھاری]]''' تےــ<br> میربانی کر کے گلاں دے صفحے چ اے نشان پاؤ: (~&#126;~~)، اے اپنے آپ ای تہاڈا ناں تے کم دی تریخ پاء دیوے گا۔<br> جے تہانوں کسی مدد دی لوڑ ہووے تے میری گلاں دے صفحے تے میرے کولوں پوچھ لو یا فیر اپنی گلاں دے صفحے تے '''<code>{&#123;مدد کرو}}</code>''' لکھ کے چھڈ دیؤ۔ کوئی وی تہاڈے سوال دا جواب دے سکتا وا۔ اک واری فیر، جی آیاں نوں!</font> --[[ورتنوالا:KaleemBot|KaleemBot]] ([[ورتن گل بات:KaleemBot|گل بات]] • [[خاص:Contributions/KaleemBot|کم]]) ۱۷:۴۳, ۶ جولائی ۲۰۲۵ (PKT) ctrxo2qykptq557pa6rljo0yq94zyfx 3 141201 690806 2025-07-06T14:51:23Z KaleemBot 24393 جی آیاں نوں! 690806 wikitext text/x-wiki ==جی آیاں نوں!== <font size="4"> السلام و علیکم! {{صفحہ}}، تے پنجابی وکیپیڈیا تے جی آیاں نوں ــ تہاڈے کَماں دا شکریہ ــ اسیں امید کردے آں کہ تہانوں اے جگہ پسند آئی ہوئے گی، تے تسی ایتھے رُکن دا فیصلہ کیتا ہوئے گا ــ ایتھے کچھ صفحے نیں جِتھے تُسی نظر مار لؤ تے (شاید) تہاڈے واسطے وکیپیڈیا چ بہتر ثابت ہوݨ: * '''[[وکیپیڈیا:پنج تھم|وکیپیڈیا دے پنج تھم]]''' * '''[[وکیپیڈیا:صفحے نوں کیویں بدلیئے|صفحے نوں کیویں بدلیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:مددآلے صفحے|مددآلے صفحے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:سبق|سبق]]''' * '''[[وکیپیڈیا:چنگا مضمون کیویں لکھیئے|چنگا مضمون کیویں لکھیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:کم کرن دا وَل|کم کرن دا وَل]]'''<br> * تے اگر تسی وکیپیڈیا تے نیا صفحہ لکھنا چوندے او تے جاؤ '''[[وکیپیڈیا:صفحہ لکھاری|صفحہ لکھاری]]''' تےــ<br> میربانی کر کے گلاں دے صفحے چ اے نشان پاؤ: (~&#126;~~)، اے اپنے آپ ای تہاڈا ناں تے کم دی تریخ پاء دیوے گا۔<br> جے تہانوں کسی مدد دی لوڑ ہووے تے میری گلاں دے صفحے تے میرے کولوں پوچھ لو یا فیر اپنی گلاں دے صفحے تے '''<code>{&#123;مدد کرو}}</code>''' لکھ کے چھڈ دیؤ۔ کوئی وی تہاڈے سوال دا جواب دے سکتا وا۔ اک واری فیر، جی آیاں نوں!</font> --[[ورتنوالا:KaleemBot|KaleemBot]] ([[ورتن گل بات:KaleemBot|گل بات]] • [[خاص:Contributions/KaleemBot|کم]]) ۱۹:۵۱, ۶ جولائی ۲۰۲۵ (PKT) fj6cki3tvi5bzt2aheiqscm0tiipuzq 3 141202 690808 2025-07-06T17:36:55Z KaleemBot 24393 جی آیاں نوں! 690808 wikitext text/x-wiki ==جی آیاں نوں!== <font size="4"> السلام و علیکم! {{صفحہ}}، تے پنجابی وکیپیڈیا تے جی آیاں نوں ــ تہاڈے کَماں دا شکریہ ــ اسیں امید کردے آں کہ تہانوں اے جگہ پسند آئی ہوئے گی، تے تسی ایتھے رُکن دا فیصلہ کیتا ہوئے گا ــ ایتھے کچھ صفحے نیں جِتھے تُسی نظر مار لؤ تے (شاید) تہاڈے واسطے وکیپیڈیا چ بہتر ثابت ہوݨ: * '''[[وکیپیڈیا:پنج تھم|وکیپیڈیا دے پنج تھم]]''' * '''[[وکیپیڈیا:صفحے نوں کیویں بدلیئے|صفحے نوں کیویں بدلیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:مددآلے صفحے|مددآلے صفحے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:سبق|سبق]]''' * '''[[وکیپیڈیا:چنگا مضمون کیویں لکھیئے|چنگا مضمون کیویں لکھیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:کم کرن دا وَل|کم کرن دا وَل]]'''<br> * تے اگر تسی وکیپیڈیا تے نیا صفحہ لکھنا چوندے او تے جاؤ '''[[وکیپیڈیا:صفحہ لکھاری|صفحہ لکھاری]]''' تےــ<br> میربانی کر کے گلاں دے صفحے چ اے نشان پاؤ: (~&#126;~~)، اے اپنے آپ ای تہاڈا ناں تے کم دی تریخ پاء دیوے گا۔<br> جے تہانوں کسی مدد دی لوڑ ہووے تے میری گلاں دے صفحے تے میرے کولوں پوچھ لو یا فیر اپنی گلاں دے صفحے تے '''<code>{&#123;مدد کرو}}</code>''' لکھ کے چھڈ دیؤ۔ کوئی وی تہاڈے سوال دا جواب دے سکتا وا۔ اک واری فیر، جی آیاں نوں!</font> --[[ورتنوالا:KaleemBot|KaleemBot]] ([[ورتن گل بات:KaleemBot|گل بات]] • [[خاص:Contributions/KaleemBot|کم]]) ۲۲:۳۶, ۶ جولائی ۲۰۲۵ (PKT) izobc5x9p2ajbeahwz5itfcticaqorm 3 141203 690811 2025-07-06T19:48:58Z KaleemBot 24393 جی آیاں نوں! 690811 wikitext text/x-wiki ==جی آیاں نوں!== <font size="4"> السلام و علیکم! {{صفحہ}}، تے پنجابی وکیپیڈیا تے جی آیاں نوں ــ تہاڈے کَماں دا شکریہ ــ اسیں امید کردے آں کہ تہانوں اے جگہ پسند آئی ہوئے گی، تے تسی ایتھے رُکن دا فیصلہ کیتا ہوئے گا ــ ایتھے کچھ صفحے نیں جِتھے تُسی نظر مار لؤ تے (شاید) تہاڈے واسطے وکیپیڈیا چ بہتر ثابت ہوݨ: * '''[[وکیپیڈیا:پنج تھم|وکیپیڈیا دے پنج تھم]]''' * '''[[وکیپیڈیا:صفحے نوں کیویں بدلیئے|صفحے نوں کیویں بدلیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:مددآلے صفحے|مددآلے صفحے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:سبق|سبق]]''' * '''[[وکیپیڈیا:چنگا مضمون کیویں لکھیئے|چنگا مضمون کیویں لکھیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:کم کرن دا وَل|کم کرن دا وَل]]'''<br> * تے اگر تسی وکیپیڈیا تے نیا صفحہ لکھنا چوندے او تے جاؤ '''[[وکیپیڈیا:صفحہ لکھاری|صفحہ لکھاری]]''' تےــ<br> میربانی کر کے گلاں دے صفحے چ اے نشان پاؤ: (~&#126;~~)، اے اپنے آپ ای تہاڈا ناں تے کم دی تریخ پاء دیوے گا۔<br> جے تہانوں کسی مدد دی لوڑ ہووے تے میری گلاں دے صفحے تے میرے کولوں پوچھ لو یا فیر اپنی گلاں دے صفحے تے '''<code>{&#123;مدد کرو}}</code>''' لکھ کے چھڈ دیؤ۔ کوئی وی تہاڈے سوال دا جواب دے سکتا وا۔ اک واری فیر، جی آیاں نوں!</font> --[[ورتنوالا:KaleemBot|KaleemBot]] ([[ورتن گل بات:KaleemBot|گل بات]] • [[خاص:Contributions/KaleemBot|کم]]) ۰۰:۴۸, ۷ جولائی ۲۰۲۵ (PKT) 4v4bp6ixq8slvy6a2scp96zph3p1i6h 3 141204 690813 2025-07-06T20:13:39Z KaleemBot 24393 جی آیاں نوں! 690813 wikitext text/x-wiki ==جی آیاں نوں!== <font size="4"> السلام و علیکم! {{صفحہ}}، تے پنجابی وکیپیڈیا تے جی آیاں نوں ــ تہاڈے کَماں دا شکریہ ــ اسیں امید کردے آں کہ تہانوں اے جگہ پسند آئی ہوئے گی، تے تسی ایتھے رُکن دا فیصلہ کیتا ہوئے گا ــ ایتھے کچھ صفحے نیں جِتھے تُسی نظر مار لؤ تے (شاید) تہاڈے واسطے وکیپیڈیا چ بہتر ثابت ہوݨ: * '''[[وکیپیڈیا:پنج تھم|وکیپیڈیا دے پنج تھم]]''' * '''[[وکیپیڈیا:صفحے نوں کیویں بدلیئے|صفحے نوں کیویں بدلیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:مددآلے صفحے|مددآلے صفحے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:سبق|سبق]]''' * '''[[وکیپیڈیا:چنگا مضمون کیویں لکھیئے|چنگا مضمون کیویں لکھیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:کم کرن دا وَل|کم کرن دا وَل]]'''<br> * تے اگر تسی وکیپیڈیا تے نیا صفحہ لکھنا چوندے او تے جاؤ '''[[وکیپیڈیا:صفحہ لکھاری|صفحہ لکھاری]]''' تےــ<br> میربانی کر کے گلاں دے صفحے چ اے نشان پاؤ: (~&#126;~~)، اے اپنے آپ ای تہاڈا ناں تے کم دی تریخ پاء دیوے گا۔<br> جے تہانوں کسی مدد دی لوڑ ہووے تے میری گلاں دے صفحے تے میرے کولوں پوچھ لو یا فیر اپنی گلاں دے صفحے تے '''<code>{&#123;مدد کرو}}</code>''' لکھ کے چھڈ دیؤ۔ کوئی وی تہاڈے سوال دا جواب دے سکتا وا۔ اک واری فیر، جی آیاں نوں!</font> --[[ورتنوالا:KaleemBot|KaleemBot]] ([[ورتن گل بات:KaleemBot|گل بات]] • [[خاص:Contributions/KaleemBot|کم]]) ۰۱:۱۳, ۷ جولائی ۲۰۲۵ (PKT) 51nry1uhl4uaoeqn1j9vrv30vzmqdrf 0 141205 690815 2025-07-07T00:02:52Z 2804:45E4:A084:1200:ACA:9D91:8B2F:11D6 "{{خانہ معلومات فلم/عربی|الاسم=مڈغاسکر}} '''مڈغاسکر''' ({{Lang-en|Madagascar}}) 2005 دی اک [[امریکا|امریکی]] مخولیا کارٹون فلم اے۔ اے فلم [[ڈریم ورکس انیمیشن]] دے سٹوڈیو چ بنی تے [[ڈریم ورکس پکچرز]] نے اینوں ونڈیا تے ویچیا۔<ref>{{cite web|title=Madagascar|url=https://www.boxofficemojo.com/release/rl1398834689/|websi...؜" نال صفحہ بنایا گیا۔ 690815 wikitext text/x-wiki {{خانہ معلومات فلم/عربی|الاسم=مڈغاسکر}} '''مڈغاسکر''' ({{Lang-en|Madagascar}}) 2005 دی اک [[امریکا|امریکی]] مخولیا کارٹون فلم اے۔ اے فلم [[ڈریم ورکس انیمیشن]] دے سٹوڈیو چ بنی تے [[ڈریم ورکس پکچرز]] نے اینوں ونڈیا تے ویچیا۔<ref>{{cite web|title=Madagascar|url=https://www.boxofficemojo.com/release/rl1398834689/|website=[[Box Office Mojo]]|publisher=[[IMDbPro]]|access-date=January 13, 2025}}</ref> اے فلم 27 مئی 2005 نوں ریلیز ہوئی۔ اینوں بنانے چ 75 ملین ڈالر لگے۔<ref name="TheNumbers">{{cite web|title=Madagascar (2005) - Financial Information|url=https://www.the-numbers.com/movie/Madagascar#tab=summary|website=[[The Numbers (website)|The Numbers]]|access-date=November 4, 2021|archive-date=November 5, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211105022133/https://www.the-numbers.com/movie/Madagascar#tab=summary|url-status=live}}</ref> == حوالے == {{حوالے}} == بیرونی روابط == * {{IMDb title|0351283}} * {{Rotten-tomatoes|madagascar}} * {{mojo title|madagascar}} [[گٹھ:کارٹون فلماں]] aozqndei5lla9q42rbd5r2i6dr09nm1 3 141206 690834 2025-07-07T06:19:59Z KaleemBot 24393 جی آیاں نوں! 690834 wikitext text/x-wiki ==جی آیاں نوں!== <font size="4"> السلام و علیکم! {{صفحہ}}، تے پنجابی وکیپیڈیا تے جی آیاں نوں ــ تہاڈے کَماں دا شکریہ ــ اسیں امید کردے آں کہ تہانوں اے جگہ پسند آئی ہوئے گی، تے تسی ایتھے رُکن دا فیصلہ کیتا ہوئے گا ــ ایتھے کچھ صفحے نیں جِتھے تُسی نظر مار لؤ تے (شاید) تہاڈے واسطے وکیپیڈیا چ بہتر ثابت ہوݨ: * '''[[وکیپیڈیا:پنج تھم|وکیپیڈیا دے پنج تھم]]''' * '''[[وکیپیڈیا:صفحے نوں کیویں بدلیئے|صفحے نوں کیویں بدلیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:مددآلے صفحے|مددآلے صفحے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:سبق|سبق]]''' * '''[[وکیپیڈیا:چنگا مضمون کیویں لکھیئے|چنگا مضمون کیویں لکھیئے]]''' * '''[[وکیپیڈیا:کم کرن دا وَل|کم کرن دا وَل]]'''<br> * تے اگر تسی وکیپیڈیا تے نیا صفحہ لکھنا چوندے او تے جاؤ '''[[وکیپیڈیا:صفحہ لکھاری|صفحہ لکھاری]]''' تےــ<br> میربانی کر کے گلاں دے صفحے چ اے نشان پاؤ: (~&#126;~~)، اے اپنے آپ ای تہاڈا ناں تے کم دی تریخ پاء دیوے گا۔<br> جے تہانوں کسی مدد دی لوڑ ہووے تے میری گلاں دے صفحے تے میرے کولوں پوچھ لو یا فیر اپنی گلاں دے صفحے تے '''<code>{&#123;مدد کرو}}</code>''' لکھ کے چھڈ دیؤ۔ کوئی وی تہاڈے سوال دا جواب دے سکتا وا۔ اک واری فیر، جی آیاں نوں!</font> --[[ورتنوالا:KaleemBot|KaleemBot]] ([[ورتن گل بات:KaleemBot|گل بات]] • [[خاص:Contributions/KaleemBot|کم]]) ۱۱:۱۹, ۷ جولائی ۲۰۲۵ (PKT) 354rhbizapla2vogih7kcs2x8iqn5gy