ويکيپېډيا pswiki https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D9%85%DA%93%DB%8C_%D9%85%D8%AE MediaWiki 1.45.0-wmf.3 first-letter رسنۍ ځانگړی خبرې اترې کارن د کارن خبرې اترې ويکيپېډيا د ويکيپېډيا خبرې اترې دوتنه د دوتنې خبرې اترې ميډياويکي د ميډياويکي خبرې اترې کينډۍ د کينډۍ خبرې اترې لارښود د لارښود خبرې اترې وېشنيزه د وېشنيزې خبرې اترې تانبه د تانبې خبرې اترې TimedText TimedText talk Module Module talk 0 3398 352524 335920 2025-06-09T07:08:49Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352524 wikitext text/x-wiki '''سېنېګال''' په [[انګلیسي]] Senegal) په رسمي توګه '''د سېنېګال ولسمشریزه''' چې به ختیځې افریقا کې پروت یو هیواد دی. د سینیګال پلازمینه د [[داکار]] ښار دی او رسمي ژبي یې [[فرانسوي]] او [[ولوف ژبه]] دي، د یاد هیواد مساحت ۷۲۳'۱۹۳ کیلومتره مربع او د وګړو شمیر یې ۰۰۰'۸۶۱'۱۲ میلیونه تنه دی. په سینیګال کې راکړی ورکړه د سنګال فرانک (XOF) باندی کیږي. {{Infobox country | conventional_long_name = د سنګال هیواد ولسمشریزه | native_name = {{|{{native name|fr|République du Sénégal}}|{{Native name|wo|Réewum Senegal}}|{{Native name|ar|جمهوریة السنغال}}|{{Native name|ff|𞤈𞤫𞤲𞤲𞤣𞤢𞤢𞤲𞤣𞤭 𞤧𞤫𞤲𞤫𞤺𞤢𞥄𞤤 Renndaandi Senegal}}}} | common_name = سنګال | image_flag = Flag of Senegal.svg | image_coat = Coat of arms of Senegal.svg | image_map = Location Senegal AU Africa.svg | map_caption = {{Map caption|countryprefix=|location_color= |region=[[اروپایي ټولنه]]|region_color=}} | image_map2 = | national_motto = {{Native name|fr|"Un Peuple, Un But, Une Foi"|italics=off}}{{سخ}}{{small|"یو ولس، یو هدف، یو کیش"}} | national_anthem ={{سخ}}{{Nowrap|"[[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons|ټول کار وکړۍ او بالافونونه وغږوۍ]]"}}{{سخ}}{{small|"Everyone strum your [[Kora (instrument)|kora]]s, strike the [[balafon]]s"}}{{سخ}}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{وسط|[[دوتنه:National Anthem of Senegal.ogg]]}}</div> | official_languages = [[فرانسوي]] | languages_type = [[میانجي ژبه]] | languages = {{Hlist|[[ولوف ژبه]]|[[عربي ژبه]]}} | languages2_type = National languages | languages2 = {{Collapsible list|bullets=y|title={{Nobold|List:}} |[[بالانتا ژبه]]|[[حساني عربي]]|[[جولا-فوني ژبه]]|[[مندیکا ژبه]]|[[ماندیکا ژبه]]|[[مانکانیا ژبه ]]|[[نون ژبه]]|[[پولار ژبه]]|[[سرر ژبه]]|[[سونیک ژبه]]}} | ethnic_groups = {{|[[ولوف خلک]] (۴۱.۳%)|[[فولاني خلک]] (۱۷٫۸٪)|[[سرر خلک]] (۱۵.۷%)|[[ماندیکا خلک]] (۱۴.۰%)|[[جولا خلک]] (۳٫۷٪)|[[سنینکه خلک]] (۱.۱%)|نور (۷٫۴٪)}} | ethnic_groups_year = | demonym = سنګالیان | capital = [[داکار]] | coordinates = {{Coord|14|40|N|17|25|W|type:city}} | largest_city = capital | government_type = [[دولت]] {{Nowrap|[[نیمه ولسمشریز]]}}<ref name = cia/> | leader_title1 = [[ولسمشر]] | leader_name1 = [[ماکي سال]] | leader_title2 = [[د ولسي جرګې رئیس]] | leader_name2 = [[مصطفی نیاسی]] | legislature = [[لویه جرګه]] | area_rank = ۸۶ام <!-- Area rank should match [[د افریقایي هیوادونو نوملړ]]--> | area_km2 = ۱۹۶٬۷۱۲ | area_sq_mi = ۷۶٬۰۰۰ | percent_water = ۲٫۱ | population_estimate = {{UN Population|Senegal}}{{UN Population|ref}} | population_estimate_year = {{UN Population|Year}} | population_estimate_rank = ۷۲ام | population_census_rank = ۷۳ام | population_census = ۱۴,۶۶۸,۵۲۲<ref name = cia2018>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sg.html |title=Senegal |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=20 October 2018 |تاريخ الأرشيف=31 August 2020 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20200831041253/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sg.html |url-status=dead |خونديځ نېټه=31 August 2020 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20200831041253/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sg.html |خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20200831041253/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sg.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20200831041253/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sg.html }}</ref> | population_census_year = ۲۰۱۶ | population_density_km2 = ۶۸٫۷ | population_density_sq_mi = ۲۰۸٫۵ | population_density_rank = ۱۳۴ام | GDP_PPP = $۶۶٫۴۳۸ بیلیونه<ref name=imf2>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=7&sy=2016&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=722&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=World Economic Outlook Database, October 2018 |publisher=[[صندوق بین‌المللی پول]] |website=IMF.org |access-date=1 February 2019}}</ref> | GDP_PPP_rank = ۹۹ام | GDP_PPP_year = ۲۰۲۰ | GDP_PPP_per_capita = $۳,۶۷۵<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = ۱۵۸ام | GDP_nominal_rank = ۱۰۵ام | GDP_nominal = $۲۸٫۰۲ بیلیونه<ref name=imf2/><ref>{{cite web|url=https://worldpopulationreview.com/countries/countries-by-gdp/|سرليک=آرشیف کاپي|لاسرسي نېټه=2021-02-04|خونديځ نېټه=2018-08-21|خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20180821075240/https://worldpopulationreview.com/countries/countries-by-gdp/|url-status=dead|خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20180821075240/https://worldpopulationreview.com/countries/countries-by-gdp/|archive-url=https://web.archive.org/web/20180821075240/https://worldpopulationreview.com/countries/countries-by-gdp/}}</ref> | GDP_nominal_year = ۲۰۲۰ | GDP_nominal_per_capita = $۱٬۶۷۵<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = ۱۴۹ام | sovereignty_type = [[خپلواکي]] | established_event1 = له [[فرانسه|فرانسې]]^a | established_date1 = ۴ افریل ۱۹۶۰ | established_event2 = وتل له{{سخ}}[[د مالي فدراسیون]] | established_date2 = ۲۰ اګسټ ۱۹۶۰ | Gini_year = ۲۰۱۱ | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini = ۴۰٫۳ <!--number only--> | Gini_ref =<ref name="wb-gini">{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 March 2011}}</ref> | Gini_rank = | HDI = ۰٫۵۱۴ <!--number only--> | HDI_year = ۲۰۱۸<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref =<ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=[[ملګري ملتونه]]|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF}}</ref> | HDI_rank = ۱۶۶ام | currency = [[د لویدیځې افریقا سی اف ای فرانک]] | currency_code = XOF | country_code = | utc_offset = {{Sp}} | time_zone = [[نړیوال ساعت]] | time_zone_DST = | utc_offset_DST = | drives_on = ښوی | calling_code = [[+۲۲۱]] | cctld = [[.sn]] | footnote_a =د [[فرانسوی سوډان]], سره د فدراسیون په توګه [[د مالي فدراسیون]]. |today=}} سينيګال (/ˌsɛnɪˈɡɔːl, -ˈɡɑːl/؛ فرانسوي: Senegal، اولوف: Senegaal، پولاار: Senegaali، عربي: السنغال As-Sinighal) چې په رسمي ډول د سينګال جمهوريت دی (فرانسوي: Repulique du Senegal، اولوف: Reewum Senegaal، پولاار: Renndaanidi Senegaali، عربي: جمهورية السنغال Jumhuriat As-Sinighal)، په لويديځه افريقا کې يو هېواد دی. ياد هېواد شمال ته له ماورينټانيا “Maurintania”، ختيځ ته له مالي، سويل ختيځ ته له ګينه او سويل لويديځ ته له ګينه بيساو (Guinea-Bessau) سره ګډه پوله لري. سينيګال نږدې د ګمبيا سيمه رانغاړي. ګمبيا هغه هېواد دی چې د ګمبيا سيند د غاړو په اوږدو کې د ځمکې يوه نرۍ نقره نيسي، چې د سينيګال د “Casamance” سويلي سيمه د هېواد له پاتې برخې څخه بېلوي. دا هېواد له Cape Verde سره هم يوه سمندري ګډه پوله لري. د هېواد اقتصادي او سياسي پلازمېنه ډاکار (Dakar) ښار دی. <ref>{{cite web|url=http://www.thefreedictionary.com/Senegal|title=Definition of Senegal|publisher=The Free Dictionary|access-date=6 November 2013}}</ref><ref>{{cite dictionary|url=http://dictionary.reference.com/browse/Senegal|title=Define Senegal|dictionary=Dictionary.com|access-date=6 November 2013}}</ref> سينيګال ناوېشلی ولسمشريز جمهوريت دی او د لرغونې نړۍ يا (Afro-Eurasia) په اصلي خاوره کې د لويديځ د وروستنۍ برخې هېواد دی. خپل نوم له سينيګال سيند څخه پور يا تر لاسه کوي، چې دا هېواد له ختيځ او شمال سره نښلوي. د هېواد پراخوالی نږدې ۱۹۷۰۰۰ کېلومتر مربع (۷۶۰۰۰ ميل مربع) دی او نږدې ۱۶ ميليونه نفوس لري. ياد دولت له فرانسوي استعماري حکومت څخه د فرانسې د لويديځې افريقا د خپلواکه برخې په توګه جوړ شو. د پورتني تاريخ له امله د دې هېواد رسمي ژبه فرانسوي ده. لکه د نورو پخوانيو استعماري افريقايي دولتونو غوندې سينيګال هم په پراخه ډول توکميزې او ژبنۍ ټولنې لري، چې تر ټولو سترې يې Wolof, Fula او د Serer توکم وګړي دي او د Wolof او فرانسوي ژبې د فرانسوي ژبو په توګه عمل کوي. نوموړی هېواد د پرتلنې په ډول د ټيټ انساني پرمختګ د لړيال په درلودلو سره، د خورا پوره وړي غريب هېواد په توګه ډلبندي کېږي. زياتره نفوس يې پر ساحل باندې ژوند او په کرنه يا د خواړو نورو صنعتونو کې کار کوي. نور ستر صنعتونه يې کان کيندنه، چکر يا سياهت او خدمتونه دي. اقليم يې په نمونه يې ډول ساحلي دی، که څه هم باراني موسم او فصل هم لري. <ref>Janet H. Gritzner, Charles F. Gritzner – 2009, Senegal – Page 8</ref><ref>{{Cite book|title=Systematic Country Diagnostic of Senegal|date=2018-10-04|publisher=World Bank|doi=10.1596/30852|hdl=10986/30852|s2cid=240089232}}</ref> سينيګال د افريقايي ټولنې، ملګرو ملتونو، د لويديځو افريقايي ټولنو د پرمختګ ټولنې او د ساحل سهرايي دولتونو د ټولنې غړی دولت دی. == رېښه == د سينيګال دولت نوم له سينيګال سيند څخه اخيستل شوی دی. ښايي د سيند نوم د پرتګالي ژبې د “Zenega” د نوم له ټکي په ټکي ليکنې څخه اخيستل شوی وي، چې د “Sanhaja” په نوم هم پېژندل کېږي. په ورته ډول کېدای شي ياد نوم په “Serer” مذهب کې د ستر الوهيت جوړښت وي او “O gal” په سيرير ژبه کې د اوبو جسم ته وايي. دا هم شونې ده چې سينيګال د “Wolof” ژبې له “Sunuu Gaal” نيمګړې غونډلې څخه اخيستل شوی وي، چې «زموږ بېړۍ» معنا لري. <ref name="fass">{{Cite web|url=https://theculturetrip.com/africa/senegal/articles/the-real-story-behind-senegals-name/|title=The Real Story Behind Senegal's Name|first=Beetle|last=Holloway|website=Culture Trip|date=31 May 2018|access-date=17 May 2022|archive-date=6 December 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221206024446/https://theculturetrip.com/africa/senegal/articles/the-real-story-behind-senegals-name/|url-status=dead}}</ref> == تاريخچه == === لرغونې او له استعمار څخه مخکې دورې === له يادې سيمې څخه د لرغون پېژندنې موندنې څرګندوي، چې سينيګال کې له ليکلي تاريخ څخه مخکې وختونو کې استوګنه شوې ده او په پرله پسې ډول د بېلابېلو توکميزو ډلو له لورې نيول شوی دی. اوومې پېړۍ ته نږدې په کې ځينې پاچهۍ جوړې شوې. لکه: نهمه پېړۍ کې “Takrur” او د ۱۳ او ۱۴ پېړيو پر مهال د “Namandiru” او “Jolof” سترواکي. ختيځ سينيګال يو وخت د غانا سترواکۍ برخه و. اسلام د مغرب له “Almoravid” کورنۍ سره د “Toucouleur” او “Soninke” د اړيکې له لارې وروپېژندل شو، چې په خپل وار سره يې د “Almoravids” او “Toucouleur” متحدينو په مرستې دين خپور کړ. دا خوځښت د دوديزو مذهبونو په ځانګړي ډول د سيرير مذهب د پېروانو له لورې له ټينګار او مقاومت سره مخامخ شو. <ref>Klein, Martin A., ''Islam and Imperialism in Senegal: Sine-Saloum, 1847–1914'', p. 7, Edinburgh University Press (1968) {{ISBN|0-8047-0621-2}}</ref><ref>[[Henry Gravrand|Gravrand, Henry]], ''La civilisation Sereer, Pangool,'' p. 13. Dakar, Nouvelles Editions Africaines (1990), {{ISBN|2-7236-1055-1}}</ref> به ۱۳ او ۱۴ پېړيو کې ياده سيمه په ختيځه برخه کې د سترواکيو تر اغېز لاندې راغله. د سينيګال د Jolof سترواکي هم د همدې وخت پر مهال رامنځته شوه. په “Senegambia” سيمه کې د ۱۳۰۰ او ۱۹۰۰ کلونو تر منځ نږدې درېيمه برخه نفوس په نمونه يې ډول په جګړه کې د نيونې له امله غلام کړای شوی و. <ref>[http://www.britannica.com/blackhistory/article-24157 "Slavery"], ''Encyclopædia Britannica's Guide to Black History'' {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141006131931/http://www.britannica.com/blackhistory/article-24157|date=6 October 2014}}</ref> په ۱۴ پېړۍ کې د جوليف سترواکي د “Cayor” او د Baol, Sine, Saloum, Waalo, Futa Tooto او Bambouk پاچهيو يا د نننۍ لويديځې افريقا د زياتې برخې په يو (متحد) کولو سره خورا پياوړې شوه. ياده سترواکي د پوځي بريا پر بنسټ د جوړېدلو په پرتله د بېلابېلو دولتونو يو اختياري يووالی يا ملګرتيا وه. جوليف سترواکي د “Ndiadiane Ndiaye” له لورې رامنځته شوه، چې نيم (يوه برخه) سيرير او نيم “Toucouleur” و او له زياتو توکمونو سره د يووالي وړتيا يې درلودله، مګر د “Amari Ngone Sobel Fall” له لورې د “Lele Fouli Fak” په ماتې او وژنې سره نږدې ۱۵۴۹ ز کال کې مات شو. <ref>''Research in African literatures,'' Volume 37. University of Texas at Austin, p. 8. African and Afro-American Studies and Research Center, University of Texas (at Austin) (2006)</ref><ref>[[Cheikh Anta Diop|Diop, Cheikh Anta]] & Modum, Egbuna P. ''Towards the African renaissance: essays in African culture & development,'' 1946–1960, p. 28. Karnak House (1996). {{ISBN|0-907015-85-9}}</ref><ref name="charles">Charles, Eunice A. '' Precolonial Senegal: the Jolof Kingdom, 1800–1890.'' African Studies Center, Boston University, 1977. p. 3</ref><ref>Ham, Anthony. ''West Africa.'' Lonely Planet. 2009. p. 670. {{ISBN|1-74104-821-4}}</ref> === استعماري دوره === د فرانسې په ګډون د نورو هېوادونو له استازو سوداګرو څخه وروسته، د ۱۵ پېړۍ په نيمايي کې پرتګاليان د سينيګال په ساحلي ليکه کې ښکته شول. بېلابېلو اروپايي قدرتونو، (لکه: پرتګال، نيدرلېنډز او سترې برتانيا) له ۱۵ پېړۍ څخه راوروسته په ياده سيمه کې د سوداګرۍ لپاره سيالي وکړه. <ref name="ross">Eric S. Ross, Culture and Customs of Senegal, Greenwood Press, Westport, CT, 2008 {{ISBN|0-313-34036-6}}</ref> په ۱۶۷۷ ز کال کې فرانسې د هغې سيمې واک تر لاسه کړ، چې د اتلانتيک د غلامۍ سوداګرۍ کې د يون يا سفر يو کوچنی ټکی جوړ شوی و. ياد ټکی ډاکار (Dakar) ته نږدې د “Goree” ټاپو و، چې پر اصلي خاوره باندې له دښمني کوونکو مشرتوبونو څخه د غلامانو د پېر د بنسټ په توګه کارېده. <ref name="h-net.org">{{cite web|url=http://www.h-net.org/~africa/threads/goree.html|title=Goree and the Atlantic Slave Trade|archive-url=https://web.archive.org/web/20170223164258/http://www.h-net.org/~africa/threads/goree.html|archive-date=23 February 2017|url-status=dead|website=h-net.org|access-date=23 February 2017}}</ref><ref>''Les Guides Bleus: Afrique de l'Ouest'' (1958 ed.), p. 123</ref> اروپايي مذهبي مبلغينو په ۱۹ پېړۍ کې سينيګال ته عيسويت او “Casamance” وروپېژاند. فرانسې يوازې په ۱۸۵۰ ز لسيزه کې د سينيګال اصلي خاورې ته خپرېدل پيل کړل، وروسته يې غلامي له منځه یووړه او د غلامۍ ضد اصولو ته وده ورکول يې پيل کړل او همدرانګه اصلي پاچهۍ، لکه: “Waalo”، “Cayor”، “Baol” او “Jolef” سترواکي يې ځان سره يو ځای کړې. فرانسوي استعمارچيانو په پر مخ تلونکي ډول بريد وکړ او له “Sine” او “Saloum” څخه پرته نورې ټولې پاچهۍ يې ونيولې. د يادو دوو پاچهيو مشري “Louis Faidherbe” کوله. <ref>{{cite web|url=http://www.ohio.edu/chastain/rz/senegal.htm|author=Bruce Vandervort|date=25 October 2004|website=ohio.edu|title=Senegal in 1848|archive-url=https://web.archive.org/web/20210327051002/https://www.ohio.edu/chastain/rz/senegal.htm|archive-date=27 March 2021|url-status=live|access-date=27 March 2021}}</ref><ref name="charles2">Charles, Eunice A. '' Precolonial Senegal: the Jolof Kingdom, 1800–1890.'' African Studies Center, Boston University, 1977. p. 3</ref><ref>Klein, Martin A. ''Islam and Imperialism in Senegal: Sine-Saloum, 1847–1914,'' Edinburgh University Press (1968). p. X {{ISBN|0-8047-0621-2}}</ref> “Yoro Dyao” د “Foss-Galodjina” د ځای يا ناحيې په واک يا نفوذ کې و او د “Louis Faidherbe” له لورې پر “Walo” (Oualo) باندې ځای پر ځای شوی و، چې نوموړي په کې له ۱۸۶۱ ز کال څخه تر ۱۹۱۴ ز کال پورې د مشر په توګه خدمت وکړ. د فرانسوې پراختيا او د هغوی د غلامۍ د ګټورې سوداګرۍ د پرېکون (پای ته رسولو) پر وړاندې د سينيګاليانو ټينګار په يوه برخه کې يې د “Lat-Dior”، د “Cayor” د ډاميل (Damel) او د “Sine” [پاچهۍ] د Maad a Sinig “Kumba Ndoffene Famak Joof” له لورې مشري کېدله او د “Logandeme” جګړې لامل شوه. <ref name="Royal II">{{cite book|title=Journal of the African Society|date=1912|publisher=MacMillan|location=Africa|edition=Volume 11|url=https://books.google.com/books?id=LUs8AAAAIAAJ&pg=PA476|page=476}}</ref><ref name="Wolof">{{cite book|title=1851–1865|publisher=University of Wisconsin-Madison Libraries|page=167|url=http://images.library.wisc.edu/AfricanStudies/EFacs/Fage01/reference/africanstudies.fage01.i0021.pdf|لاسرسي نېټه=2022-05-17|خونديځ نېټه=2015-10-19|خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20151019101207/http://images.library.wisc.edu/AfricanStudies/EFacs/Fage01/reference/africanstudies.fage01.i0021.pdf|url-status=dead|خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20151019101207/http://images.library.wisc.edu/AfricanStudies/EFacs/Fage01/reference/africanstudies.fage01.i0021.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20151019101207/http://images.library.wisc.edu/AfricanStudies/EFacs/Fage01/reference/africanstudies.fage01.i0021.pdf}}</ref> د استراليايانو له لورې د “Damascus” له نيونې څخه مخکې په ۱۹۱۵ز کال  کې د عربو د نامتو لاورينس “Lawrence of Arabia”  د تمې وړ راتګ څخه وړاندې، له ۳۰۰ تنو څخه زيات سينيګاليان تر استراليايي واک او نفوذ لاندې راغلل. په سيمه کې د فرانسې او بریتانيې سياسي اړيکې ګډووډې شوې. د ۱۹۵۸ ز کال د نومبر پر ۲۵ مه سينيګال، په فرانسوي ټولنه کې يو خپلواک جمهوريت شو. <ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2004/07/15/travel/senegal.html|date=15 July 2004|work=[[The New York Times]]|title=Senegal|archive-url=https://web.archive.org/web/20210327062010/https://www.nytimes.com/2004/07/15/travel/senegal.html|archive-date=27 March 2021|url-status=live|access-date=27 March 2021}}</ref> ==ایداري وېش== سنګال هیواد په ۹ ایداري برخو ویشل شوی چې پلازمینه او صنعتي مرکز یې [[داکار]] ښار دی. [[دوتنه:Da Senegal Hiwad.gif]] * [[کاولاک]] Kaolack * [[ماتام]] Matam * [[فاتیک]] Fatick * [[لوګا]] Louga * [[ساینت-لویز]] Saint-Louis * [[دهیز]] Thies * [[دیوربل]] Diourbel * [[تامباکوندا]] Tambacounda * [[کولوا]] Koloa ==تاریخ== اسلام د ماغریب د الموراوید کورنۍ سره د توکولور او سونینکي د تماس له لارې معرفي شو ، چې په پایله کې یې د الموراویډز او توکولور متحدینو په مرسته تبلیغ وکړ. دا غورځنګ د دودیزو مذهبونو د توکمونو، په ځانګړې توګه د سیررز له مقاومت سره مخامخ شو. [16][17] په 13 او 14 پیړیو کې دا سیمه ختیځ ته د امپراتوریو تر نفوذ لاندې راغله. د سینیګال جولوف امپراتورۍ هم په دې وخت کې تاسیس شوه. د سینیګامبیا په سیمه کې، د 1300 او 1900 کلونو ترمنځ، نږدې یو پر دریمه برخه نفوس غلامان شوي، په ځانګړې توګه په جګړه کې د اسیر کېدو په پایله کې.[18] په 14 پیړۍ کې د جولوف امپراتوري نوره هم پیاوړې شوه، د کایور او باول، سین، سالوم، واالو، فوتا تورو او بامبوک سلطنتونه، یا د اوسنۍ لویدیځې افریقا ډېری برخه یې متحد کړه. امپراتورۍ د مختلفو دولتونو داوطلبانه کنفدراسیون وه، نه دا چې د پوځي فتحې پر بنسټ جوړه شوې وه.[19][20] امپراتورۍ د Ndiadiane Ndiaye، یوه برخه Serer[21][22] او یوه برخه Toucouleur له خوا تاسیس شوې وه، چې د ډېرو توکمونو سره د ایتلاف جوړولو توان يې درلود، مګر د 1549 په شاوخوا کې د امیري نګون سوبل لخوا د لیل فولي فاک په ماتې او وژلو سره دې امپراتورۍ سقوط وکړ. ==کلتور== ==جغرافیه== ==اقتصاد== [[وېشنيزه:د افریقایي اتحادیه غړي هیوادونه]] [[وېشنيزه:سېنېگان]] 6at8u1iyn6eglwaruz5elu71phogzlj 0 9762 352448 71296 2025-06-08T20:29:04Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ابن سينا]] 352448 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ابن سينا]] qrqv4mlexk914ecb91hhb0m80m0dmbi 0 9763 352441 71297 2025-06-08T20:28:29Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ابن سينا]] 352441 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ابن سينا]] qrqv4mlexk914ecb91hhb0m80m0dmbi 0 11461 352449 117617 2025-06-08T20:29:09Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[بوداييزم]] 352449 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[بوداييزم]] qa4kbrkt8tt69ephjxq6cc9faflnafs 0 14304 352451 341179 2025-06-08T20:29:19Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[فارسی خليج]] 352451 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[فارسی خليج]] 3amofrd13gv7gf2szlg3st003co2o4d 0 15643 352444 289528 2025-06-08T20:28:44Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[اسد اباد]] 352444 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[اسد اباد]] 2orgf46zpi3zkaixfpmbxhrt6q4r9dg 0 21412 352455 235700 2025-06-08T20:29:40Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[زرتشتيزم]] 352455 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[زرتشتيزم]] 6bv9uzuw887mthuth2cotdw9z3jvfbe 1 21413 352465 235703 2025-06-08T20:30:35Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[خبرې اترې:زرتشتيزم]] 352465 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[خبرې اترې:زرتشتيزم]] g0pfn6oop0ny5tkxgcvo77dy6h08bqn 0 22556 352464 175128 2025-06-08T20:30:30Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کوټه]] 352464 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کوټه]] ftesdjkll1oyhincpb1oddzfbjjzep0 10 22718 352493 175632 2025-06-08T20:33:00Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:تر دې نېټې]] 352493 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:تر دې نېټې]] r5076wyyr7uusia170dy1fim4tfrptq 10 23929 352503 180904 2025-06-08T20:34:00Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:کارن ويکيپېډيا کې له]] 352503 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:کارن ويکيپېډيا کې له]] q14t5vhazxygvgl5t21tcluuhxldzvl 0 27620 352452 193612 2025-06-08T20:29:24Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ورېښمو لار]] 352452 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ورېښمو لار]] jd82wvnqesyuz26laxdmbd9rwgppuw0 10 28816 352501 196161 2025-06-08T20:33:40Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات عراق]] 352501 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات عراق]] gmiatfzupjpa32mklqoeca6nfjo22ia 10 28820 352500 196168 2025-06-08T20:33:35Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات سعودي عربستان]] 352500 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات سعودي عربستان]] raugpnutnstld7zwbh9vz9we1l9ackh 10 32314 352505 205829 2025-06-08T20:34:10Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات عراق]] 352505 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات عراق]] gmiatfzupjpa32mklqoeca6nfjo22ia 10 32315 352506 205830 2025-06-08T20:34:15Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات اردن]] 352506 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات اردن]] nr2erbgf2961n4lb7r0fx9qlc0re4z1 10 32317 352508 205832 2025-06-08T20:34:30Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات سوريه]] 352508 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات سوريه]] 3hec12bmqy4qbnlf60gcttzorda6h4p 10 32318 352507 205833 2025-06-08T20:34:25Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات سويډن]] 352507 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات سويډن]] s4f0pwxo3uagumid4jyn1s9dp55954c 10 32320 352504 205835 2025-06-08T20:34:05Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات ډېنمارک]] 352504 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات ډېنمارک]] 0dz2n66f0tmgus9utctezw17rap602g 10 40138 352497 345915 2025-06-08T20:33:20Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات سويټزرلينډ]] 352497 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات سويټزرلينډ]] rvezhdcoaezhqp7g7olr3jx1qoldnhc 10 40144 352495 345951 2025-06-08T20:33:10Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات ګورجستان]] 352495 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات ګورجستان]] pf981qfx0m5sh3125zezi19t6ox5sko 10 40146 352496 345949 2025-06-08T20:33:15Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات یونان]] 352496 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات یونان]] c5icj2gpp4tsid166tg5gdqi9q89pdj 4 40296 352491 222125 2025-06-08T20:32:45Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه]] 352491 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه]] n7orn6iw1fefo9cohmcu3xdcmpycr3z 4 40297 352492 222085 2025-06-08T20:32:50Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه]] 352492 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه]] n7orn6iw1fefo9cohmcu3xdcmpycr3z 3 40414 352478 222629 2025-06-08T20:31:40Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:ROCKY]] 352478 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:ROCKY]] 7lqvm3vy8wwnndne8lopmyrxluhg28x 4 40881 352490 350053 2025-06-08T20:32:40Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۷]] 352490 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۷]] p110f4x3kb3bvkyyhru6tn99wsolioz 4 40882 352489 350051 2025-06-08T20:32:35Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۶]] 352489 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۶]] nh69ckw9nvqn5pvrguxib9nogqgvq8h 4 40883 352488 350049 2025-06-08T20:32:30Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۵]] 352488 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۵]] 0urt5ushkbib36w38qr2uhgwv66bfgq 3 43409 352474 295724 2025-06-08T20:31:20Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Anicyandra]] 352474 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Anicyandra]] 9z21bt0dpl2aw9k0zf6hqllmjh05695 0 45360 352463 235308 2025-06-08T20:30:25Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[پیونګیانګ]] 352463 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[پیونګیانګ]] 02uaqm5menypvjvb7fpl0iso0hr712b 0 45424 352450 341178 2025-06-08T20:29:14Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[فارسی خليج]] 352450 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[فارسی خليج]] 3amofrd13gv7gf2szlg3st003co2o4d 0 45443 352456 235702 2025-06-08T20:29:45Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[زرتشتيزم]] 352456 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[زرتشتيزم]] 6bv9uzuw887mthuth2cotdw9z3jvfbe 1 45444 352466 235704 2025-06-08T20:30:40Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[خبرې اترې:زرتشتيزم]] 352466 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[خبرې اترې:زرتشتيزم]] g0pfn6oop0ny5tkxgcvo77dy6h08bqn 0 45445 352457 235696 2025-06-08T20:29:49Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[زرتشتيزم]] 352457 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[زرتشتيزم]] 6bv9uzuw887mthuth2cotdw9z3jvfbe 1 45446 352467 235698 2025-06-08T20:30:45Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[خبرې اترې:زرتشتيزم]] 352467 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[خبرې اترې:زرتشتيزم]] g0pfn6oop0ny5tkxgcvo77dy6h08bqn 0 48371 352462 245163 2025-06-08T20:30:20Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[مولانا بجلي ګر]] 352462 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[مولانا بجلي ګر]] 9igj3r50wmtfql2a0cir0odr9732r5m 3 49597 352482 295725 2025-06-08T20:32:00Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Anicyandra]] 352482 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Anicyandra]] 9z21bt0dpl2aw9k0zf6hqllmjh05695 0 49682 352458 247965 2025-06-08T20:29:59Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[عصمت الله شينواری]] 352458 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[عصمت الله شينواری]] b6fp44g17069f7f3l1k4z6njo0tp1tj 3 53177 352470 340858 2025-06-08T20:31:00Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Renamed user 401147458853032764]] 352470 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Renamed user 401147458853032764]] 5muup3p4d2csshqezjippomsj23e9nc 0 55362 352447 267043 2025-06-08T20:28:59Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[امير شېرعلي خان]] 352447 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[امير شېرعلي خان]] rinkje0bvghtgdxo8fhtlibm45bo7qb 3 55872 352469 340857 2025-06-08T20:30:55Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Renamed user 401147458853032764]] 352469 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Renamed user 401147458853032764]] 5muup3p4d2csshqezjippomsj23e9nc 3 55922 352473 269000 2025-06-08T20:31:15Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Chebiner]] 352473 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Chebiner]] cotab97m6jawy6bytrc5f8l4nv3f7cp 0 59471 352513 276720 2025-06-09T00:06:05Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352513 wikitext text/x-wiki {{Infobox person}} '''الیسیا ګارزا''' (چې د ۱۹۸۱ ز کال د جنورۍ میاشتې په ۴مه نېټه زېږېدلې) د مدني حقونو امریکايۍ فعاله او لیکواله ده. اغلې ګارزا «د تور پوستو ژوند مهم دی» (Black Lives Matter) نړیوال غورځنګ له بنسټګرانو نه ده او له همدې امله مشهوره ده. ګارزا د روغتیايي خدمتونو، د زده‌کوونکو د خدمتونو او حقونو، د کورنیو کاریګرو د خدمتونو، د پولیسو د ناوړه چلند ختمولو، د نژاد پالنې ضد، د جنسیت بدلوونکو او رنګین ‌پوستانو د جنسیتي نابرابرۍ اړوند پروګرامونه تنظیم کړي دي. د ګارزا سرلیکنیزې مقالې په ګارډین (The Guardian)، نېشن (The Nation)، رولېنګ سټون (Rolling Stone) او ټروټ اوټ (Truthout) کې خپرې شوې دي. ګارزا دا مهال د کورینو کاریګرو په ملي اتحادیه کې ځانګړې پروژې مدیریت کوي او د «بلک فیوچرز لابراتوار» مدیره ده. == د ژوند لومړي وختونه او زده‌کړې == ګارزا د ۱۹۸۱ ز کال د جنورۍ میاشتې په ۴مه نېټه د کلیفورنیا ایالت په اوکلنډ ښار کې له یوې مجردې مور نه وزېږېده. لومړي څلور کلونه یې په «سن رافایل» ښار کې تېر کړل او له خپلې افریقايي‌الاصله امریکايۍ مور او د هغې له غبرګوني ورور سره یې ژوند وکړ. تر هغه وروسته له خپلې مور او ناسکه یهودي پلار سره واوسېده او د «الیسیا شوارټز» په توګه په یوه داسې کورنۍ کې لویه شوه چې نژاد او مذهب په کې مختلط (ګډوډ) وو. ګارزا د یهودۍ په توګه پېژندل کېږي. کورنۍ یې لومړی په «سن رافایل» او بیا په «تیبورون» ښار کې اوسېده، هلته یې د عتیقه یا انتیک شیانو یو تجارت درلود، چې وروسته یې اته کاله کشر ورور «جوی» هم ورسره شریک شو. الیسیا په ۱۲ کلنۍ کې فعالیتونو ته مخه کړه او د امېندوارۍ د مخنیوي په اړه یې د ښوونځي په کچه د جنسي مسایلو زده‌کړې مخته یووړې. ګارزا په «کلیفورنیا سن ډیاګو پوهنتون» کې نوم‌ لیکنه وکړه او د محصلانو په روغتیايي مرکز او د محصلانو په اتحادیه کې یې خپلو فعالیتونو ته دوام ورکړ. په کالج کې یې د خپلو زده‌کړو په وروستي کال د رنګین‌پوستو ښځو د لومړني کنفرانس په جوړېدو کې مرسته وکړه، دا د پوهنتون د کچې یوه غونډه وه چې په ۲۰۰۲ ز کال کې په «کلیفورنیا سن ډیاګو پوهنتون» کې جوړه شوه. ګارزا په ۲۰۰۲ز کال کې له انسان‌پېژندنې او ټولن‌پوهنې نه فارغه شوه. == شخصي ژوند == === مالاچي ګارزا === ګارزا په ۲۰۰۳ ز کال کې په «بې برېج» سیمه کې د یوې محاصرې په جریان کې د خلکو تر منځ «مالاچي ګارزا» ولید چې امنیتي دنده یې اجرا کوله. څو اونۍ وروسته یې «د یووالي او نجات مکتب» (School of Unity and Liberation) په اړه یو ایمېل ترلاسه کړ. دا چې کله انټریو ته ورغله، انټریوکوونکی (مالاچي) څلوېښت دقیقې وځنډېد. ګارزا د «یربا بوینا د هنرونو مرکز» د ۲۰۱۶ ز کال په غونډه کې وویل: "یوه شل دقیقه‌يي مرکه یا انټریو پر څلور ساعته خبرو اترو بدله شوه. کله چې له هغه ځایه را ووتم، له ځان سره مې وویل چې: «د ژوند له ملګري» سره مې ولیدل. په ۲۰۰۸ ز کال کې یې له مالاچي سره واده وکړ او «ګارزا» تخلص یې ځان ته غوره کړ. ګارزا د ۲۰۲۱ ز کال په سپټمبر میاشت کې وویل چې: دوی دواړو تر ۱۷ کلونو وروسته خپله اړیکه پای ته ورسوله.<ref name=":22">{{Citation|title=#YBCA100 ALICIA GARZA + MALACHI LARRABEE-GARZA ON BEING PARTNERS IN LOVE & ACTIVISM|url=https://www.youtube.com/watch?v=DOb85JOTw0s|language=en|access-date=2021-05-30}}</ref><ref name="New Yorker">{{cite magazine|author=Jelani Cobb|date=March 7, 2016|title=The Matter of Black Lives|url=https://www.newyorker.com/magazine/2016/03/14/where-is-black-lives-matter-headed|url-status=live|magazine=[[The New Yorker]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613224200/https://www.newyorker.com/magazine/2016/03/14/where-is-black-lives-matter-headed|archive-date=June 13, 2020|access-date=June 13, 2020}}</ref><ref name="Launch">{{cite book|author=Marlene Wagman-Geller|title=Women Who Launch: Women Who Shattered Glass Ceilings|date=2018|publisher=Mango Media|isbn=9781633536968|page=138}}</ref><ref>{{Cite web|title=Lady Don't Take No: Soledad O’Brien - Many Talents, Few F*cks on Apple Podcasts|url=https://podcasts.apple.com/us/podcast/soledad-obrien-many-talents-few-f-cks/id1507469180?i=1000534254754|access-date=2021-09-05|website=Apple Podcasts|language=en-US}}</ref> == کاري مخینه == === د تور پوستو ژوند مهم دی === اغلې ګارزا له «اوپال ټومټي» او «پاټریس کالرز» سره یوځای «د تور پوستو ژوند مهم دی» یا (Black Lives Matter) هشټک جوړ کړ. کله چې د «ټرایون مارټین» د قتل په قضیه کې «جورج زیمرمن» د ۲۰۱۳ ز کال په جولای میاشت کې بې‌ګناه وپېژندل شو، ګارزا پر خپله فېسبوک‌پاڼه ولیکل: "زه لا هم د تور پوستو د ژوند کم اهمیت ته حیرانېږم... زموږ ژوند مهم دی." کالرز د ګارزا دغه خبره له «#BlackLivesMatter» هشټک سره خپره کړه. ګارزا «ټرایون مارټین» ته د خپل کشر ورور «جوی» ورته‌والي هم غمجنه کړه او احساس یې کاوه چې جوی هم د هغه پر ځای وژل کېدای شوای. «د تور پوستو ژوند مهم دی» غورځنګ د پولیسو له‌خوا د تور پوستو له وژلو، د متحدو ایالتونو په جنايي حقوقي سیستم کې له نژادي توپيرونو او ډله‌ييزو زندانونو سره لا ډېر چټک شو. دغه غورځنګ پښې ټینګې کړې او د ګارزا پوسټ د میسوري ایالت په فرګوسن ښار کې د «مایکل براون» په وژل کېدو سره د احتجاجونو تر پیلېدو وروسته ډېر مشهور شو. <ref>{{cite web|last1=Dalton|first1=Deron|title=The Three Women Behind the Black Lives Matter Movement|url=http://madamenoire.com/528287/the-three-women-behind-the-black-lives-matter-movement/|website=Madame Noire|date=May 4, 2015|access-date=October 15, 2015|archive-date=December 10, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210235011/https://madamenoire.com/528287/the-three-women-behind-the-black-lives-matter-movement/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|title=Meet the woman who coined #BlackLivesMatter|url=https://www.usatoday.com/story/tech/2015/03/04/alicia-garza-black-lives-matter/24341593/|newspaper=[[USA Today]]|date=March 4, 2015|access-date=January 15, 2016|archive-date=February 20, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180220112728/https://www.usatoday.com/story/tech/2015/03/04/alicia-garza-black-lives-matter/24341593/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last1=Day|first1=Elizabeth|title=#BlackLivesMatter: The Birth of a New Civil Rights Movement|url=https://www.theguardian.com/world/2015/jul/19/blacklivesmatter-birth-civil-rights-movement|newspaper=[[The Guardian]]|date=July 19, 2015|access-date=October 15, 2015|archive-date=May 10, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190510221337/https://www.theguardian.com/world/2015/jul/19/blacklivesmatter-birth-civil-rights-movement|url-status=live}}</ref><ref name=":3">{{Cite web|first=Darren|last=Sands|url=https://www.buzzfeednews.com/article/darrensands/what-happened-to-black-lives-matter|title=What Happened To Black Lives Matter?|website=[[BuzzFeed News]]|date=June 21, 2017|language=en|access-date=December 8, 2019|archive-date=December 12, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191212143402/https://www.buzzfeednews.com/article/darrensands/what-happened-to-black-lives-matter|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite magazine|url=https://www.thenation.com/article/origins-of-a-movement/|title=The Rise and Resilience of Black Lives Matter|last=Baptiste|first=Nathalie|magazine=[[The Nation (magazine)|The Nation]]|date=February 9, 2017|access-date=December 8, 2019|language=en-US|issn=0027-8378|archive-date=November 16, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191116233658/https://www.thenation.com/article/origins-of-a-movement/|url-status=live}}</ref> === شهرت === ګارزا د هغو احتجاج‌کوونکو له ډلې وه چې په ۲۰۱۴ ز کال کې یې د کیلفورنیا ایالت په اوکلنډ ښار کې «BART» ټرېن ودراوه. ګارزا د دغه احتجاج تر پای ته رسېدو وروسته د مدني حقونو د رهبرانو یو نوی نسل رامنځته کړ. ګارزا دا مهال د «روټ مجلې» د ۱۰۰ اغېزناکو تور پوستو اشخاصو په نوملړ کې اووه‌وېشتمه تر ټولو بانفوذه افریقايي‌الاصله امریکايۍ ښځه ده. ګارزا په ټوله امریکا کې د اتحادیې له تالارونو نیولې ،د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د عالي کمیسیون تر دفترونو پورې په هر ځای کې خلکو ته ویناوې کړې دي. <ref name=":06">{{Cite web|date=2015-11-12|title=The Bay Area Roots of Black Lives Matter|url=https://www.sfweekly.com/news/the-bay-area-roots-of-black-lives-matter/|access-date=2021-05-10|website=SF Weekly|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=The Root 100 - The Most Influential African Americans In 2020|url=https://interactives.theroot.com/root-100-2020/|access-date=2021-05-11|website=The Root|archive-date=2021-06-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20210607163646/https://interactives.theroot.com/root-100-2020/|url-status=dead}}</ref> == سیاسي فعالیتونه == === د ۲۰۱۶ز کال ولسمشریزې ټاکنې === ګارزا پر «ډونالډ ټرمپ» د نیوکو تر څنګ پر بارک اوباما او هیلاري کلېنټن هم نیوکې کړې دي او وایي: "دوی له تور پوستو نه د رایې اخیستنې لپاره استفاده کوي، خو کله چې بریالي شي، بیا د تور پوستو لپاره هېڅ کار نه‌کوي. دوی له تور پوستو نه استفاده کوي. دوی له موږ نه یوازې د عکسونو لپاره کار اخلي." ګارزا د کلیفورنیا په لومړنیو ډیموکراټیکو ټاکنو کې «برني سنډرز» ته رایه ورکړه، خو ژمنه یې وکړه چې خپل ټول وس به وکاروي "تر څو ډاډه شي چې ډونالډ ټرمپ به مو مشري نه‌کوي"، دې په عمومي ټاکنو کې هیلاري کلېنټن ته رایه ورکړه.<ref>{{cite web|last1=Givens|first1=Orie|title=Queer Black Lives Matter Founders Put 'Terrorist' Trump Among 'Worst Fascists in History'|url=http://www.advocate.com/politics/2016/7/22/queer-black-lives-matter-founders-put-terrorist-trump-among-worst-facists-history|website=The Advocate|access-date=August 9, 2016|date=July 22, 2016|archive-date=August 3, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160803211211/http://www.advocate.com/politics/2016/7/22/queer-black-lives-matter-founders-put-terrorist-trump-among-worst-facists-history|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Black Lives Matter Co-Founder: Obama Overlooked Black Women|url=http://blacklivesmatter.com/category/alicia-garza|website=Black Lives Matter|access-date=August 9, 2016|date=January 18, 2016|archive-date=August 5, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160805080528/http://blacklivesmatter.com/category/alicia-garza/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last1=Valentino|first1=Steven|title=Alicia Garza Says No to Hillary|url=http://www.wnyc.org/story/alicia-garza-says-no-hillary|website=WYNC|access-date=August 9, 2016|date=January 16, 2016|archive-date=August 4, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160804223429/http://www.wnyc.org/story/alicia-garza-says-no-hillary/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last1=Harris-Perry|first1=Melissa|title=The #BlackLivesMatter Movement Won't Support Hillary Clinton|url=http://theroottv.theroot.com/video/The-BlackLivesMatter-Movement-W|website=The Root|publisher=Gizmodo Media Group|access-date=20 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170607182240/http://theroottv.theroot.com/video/The-BlackLivesMatter-Movement-W|archive-date=June 7, 2017|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite news|last1=HARRIS-PERRY|first1=MELISSA|title=Today, Brittany Packnett officially and publicly endorsed Secretary Hillary Clinton for president.|url=https://www.elle.com/culture/career-politics/news/a40176/brittany-packnett-hillary-clinton-endorsement/|access-date=21 April 2019|work=Elle|date=21 October 2016|archive-date=April 21, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190421000913/https://www.elle.com/culture/career-politics/news/a40176/brittany-packnett-hillary-clinton-endorsement/|url-status=live}}</ref> === د ۲۰۲۰ ز کال ولسمشریزې ټاکنې === ګارزا «د تور پوستانو د تاریخ میاشت» په جشن کې د ۲۰۲۰ ز کال د ټاکنو په اړه ۲۰۰ زده‌کوونکو ته وینا وکړه. اغلې ګارزا د دې په اړه وغږېده چې: «د تور پوستو ژوند مهم دی» غورځنګ څه ډول د سپین پوستانو ضد، د قانون د اجرا ضد او ترهګریز سازمان بلل کېږي. ګارزا په دې وینا کې د «زرغون نیو ډیل» طرحې ملاتړ وکړ، د رای ورکوونکو مخنیوی یې وغانده او د رای ورکوونکو د لا ډېرې ونډې غوښتنه یې وکړه. ګارزا د ډیموکراټانو په لومړنیو ټاکنو کې د «الیزابت وارن» ملاتړ وکړ.<ref>{{Cite web|url=http://ucsdguardian.org/2019/02/27/black-lives-matter-co-founder-alicia-garza-speaks-crowd-hundreds-movement-2020-election/|title=Black Lives Matter Co-Founder Alicia Garza Speaks to Crowd of Hundreds on Movement, 2020 Election|last=Faurot|first=Tyler|date=2019-02-27|website=UCSD Guardian|language=en-US|access-date=2019-12-08|archive-date=December 24, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191224204250/http://ucsdguardian.org/2019/02/27/black-lives-matter-co-founder-alicia-garza-speaks-crowd-hundreds-movement-2020-election/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last=McCammond|first=Alexi|title=Black activist group gives its first presidential endorsement to Elizabeth Warren|website=Axios|date=February 20, 2020|access-date=May 19, 2020|url=https://www.axios.com/2020-election-elizabeth-warren-black-future-action-fund-babadf81-92fa-4c5d-b977-f5d5c3ad9861.html|archive-date=March 12, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200312103801/https://www.axios.com/2020-election-elizabeth-warren-black-future-action-fund-babadf81-92fa-4c5d-b977-f5d5c3ad9861.html|url-status=live}}</ref> == سرچینې == i1pfyo8pduw1o63kohthpx59zjk6y23 0 60358 352521 350347 2025-06-09T06:14:40Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352521 wikitext text/x-wiki د هېرولو حق ('''RTBF''') هغه حق دی چې د يو تن په اړه شخصي معلومات بايد د ځانګړو شرايطو پر بنسټ د انټرنيټ له لټونځایونو او نورو لارښودونو څخه لرې کړای شي. د ارجنټاين، ارويايي اتحاديې (EU) او فيليپين په ګډون په ګڼو قضايي حوزو کې د دې اند په اړه بحث شوی او عملي شوی دی. دا موضوع د ځينو خلکو له دې هيلې څخه راپورته شوې چې غوښتل يې «په خپلواک ډول د خپل ژوند د ودې په اړه پرېکړه وکړي، بې له دې چې په تېر کې د يو ځانګړي تر سره شوي کار د پايلې په توګه د تل لپاره يا کله ناکله دوی بدنامه شي». <ref>{{cite web|last=Vaas|first=Lisa|title=Google wins landmark case: Right to be forgotten only applies in EU|website=Naked Security|date=25 September 2019|url=https://nakedsecurity.sophos.com/2019/09/25/google-wins-landmark-case-right-to-be-forgotten-only-applies-in-eu/|access-date=9 May 2021|archive-date=23 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210123021621/https://nakedsecurity.sophos.com/2019/09/25/google-wins-landmark-case-right-to-be-forgotten-only-applies-in-eu/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2010/08/20/technology/internet/20google.html?_r=0|newspaper=New York Times|title=Google and Yahoo Win Appeal in Argentine Case|date=19 August 2010|first=Vinod|last=Sreeharsha}}</ref><ref>{{cite news|title=El derecho al olvido en Internet se deberá aplicar también en la Capital Federal|url=http://www.lanacion.com.ar/1736360-el-derecho-al-olvido-en-internet-se-debera-aplicar-tambien-en-la-capital-federal|newspaper=La Nación|date=17 October 2014|language=es|access-date=15 March 2022|archive-date=7 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180707034708/https://www.lanacion.com.ar/1736360-el-derecho-al-olvido-en-internet-se-debera-aplicar-tambien-en-la-capital-federal|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|last=National Privacy Commission|date=August 24, 2016|title=Implementing Rules and Regulations of the Data Privacy Act of 2012|url=https://www.privacy.gov.ph/implementing-rules-regulations-data-privacy-act-2012/|url-status=live}}</ref><ref name="mantelero">{{cite journal|last=Mantelero|first=Alessandro|title=The EU Proposal for a General Data Protection Regulation and the roots of the 'right to be forgotten'|journal=Computer Law & Security Review|volume=29|issue=3|year=2013|pages=229–235|doi=10.1016/j.clsr.2013.03.010|url=http://porto.polito.it/2506410/}}</ref> د يوه نړيوال بشري حق په توګه د هېرولو د حق د منځ ته راوړلو د عملي کېدو په اړه اختلافات شته (معلوماتو ته د لاسرسي له نظره). د دې لامل تر يو بريده د اوسنيو هغو قوانينو پېچلتیا ده چې هڅه کوي، دا ډول حق عملي کړي. سربېره پر دې، د بيان آزادۍ پر حق د دې د اغېزې، د محرميت له حق سره د دې حق د تعامل او په دې اړه هم اندېښنه شته چې ايا د هېرولو د حق منځ ته راتګ به د سانسور کولو او تاريخ د بيا لیکلو له لارې د انټرنيت څرنګوالی (کيفيت) کم کړي. د هېرولو د حق پلويان د کساتي شهوت پارونکو ويبپاڼو د موضوعاتو يادونه کوي چې په لټون ماشينونو کې د يو تن د نوم پر بنسټ يې نوملړ جوړ شوی وي، د دې تر څنګ د دې لټونونو پايلې د خلکو د کوچنيو جرمونو يادونه کوي چې په تېر کې يې تر سره کړي وي. مهمه اندېښنه يې د بالقوه ناروا اغېز په اړه ده، که چېرې دا ډول معلومات لرې نه شي، نو د يو شخص پرليکه شهرت به يې نامحدود اغېز وغورځي. <ref name="fleischer">{{cite web|first=Peter|last=Fleischer|url=http://peterfleischer.blogspot.co.nz/2011/03/foggy-thinking-about-right-to-oblivion.html|title=Peter Fleischer: Privacy...?: Foggy thinking about the Right to Oblivion|publisher=Peterfleischer.blogspot.co.nz|date=2011-03-09|access-date=2014-08-09}}</ref><ref>{{cite web|first=Tessa|last=Mayes|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/libertycentral/2011/mar/18/forgotten-online-european-union-law-internet|title=We have no right to be forgotten online|publisher=theguardian.com|date=2014-05-21|access-date=2014-08-09}}</ref><ref name="Arthur">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2014/jul/04/what-is-google-deleting-under-the-right-to-be-forgotten-and-why|last=Arthur|first=Charles|title=What is Google deleting under the 'right to be forgotten' - and why? What if there were a page on a 'revenge porn' site about you - would you want to use Google's 'right to be forgotten' to get it taken out of search?|work=The Guardian|date=4 July 2014|access-date=11 August 2014}}</ref> == مفکوره او وړانديز == د اروپا د معلوماتو د خونديتابه قوانينو موخه دا ده، څو د افرادو په اړه د خصوصي معلوماتو د احتمالي زيان مخه ونيسي، خو د «هېرولو قانون» پر ځای له دې هم زيات محدود قانون عملي شوی دی چې هغه «د معلوماتو ډاډمنتيا حق» دی. د «هېرولو حق» اند له مخکې څخه په اروپا کې له شته ګڼو اندونو څخه اخستل شوی. په انګلستان کې له اوږدې مودې راهيسې دا باور شته، په ځانګړي ډول د مجرمانو د بيا ځای پر ځای کولو د قانون له مخې، چې له يوې ټاکلې مودې وروسته، په جرم ډيری تورن خلک «ستړي» شوي دي، دا معنا چې د دې ټاکلي شخص په اړه معلوماتو ته به هغه مهال پاملرنه ونه شي، کله چې هغه بيمه اخلي يا د دندې لټون کوي. په ورته توګه، فرانسې دې حق ته ارزښت ورکړی -  ''le droit à l'oubli''  (د هېرولو حق) همدا حق د ۲۰۱۰ز کال د فرانسې په قانون کې په رسمي ډول منل شوی و. د متحده ايالاتو او اروپايي ټولنې په هېوادونو کې د هېرولو د حق په اړه نظريات سره ډېر زيات توپير لري. په متحده ايالاتو کې، روڼتيا، د لومړي تعديل تر مخې د بيان د ازادۍ حق او «د خبرېدو حق» په عموم کې د خلکو او شرکتونو په اړوند په رېښتيني ډول خپرو شويو معلوماتو ته د لاسرسي په برخه کې د ستونزو د لرې کولو يا زياتولو پلوي کوي. خو «د هېرولو حق» اصطلاح په پرتليز ډول يو نوی اند دی، اروپايي عدلي محکمې په قانوني ډول دا موضوع هغه مهال سخته کړه، کله يې چې د ۲۰۱۴ز کال د مۍ مياشتې په ديارلسمه نېټه د «کوسټيجا» په قضيه کې د ګوګل پر ضد پرېکړه کوله او ويې ويل چې: «د هېرولو حق» يو بشري حق دی. <ref name="ReferenceB">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/technology/2014/may/14/explainer-right-to-be-forgotten-the-newest-cultural-shibboleth|title=Explaining the 'right to be forgotten' – the newest cultural shibboleth|first=Charles|last=Arthur|work=The Guardian|date=14 May 2014}}</ref><ref>{{Citation|year=2010|title=Charte sur la publicité ciblée et la protection des internautes|trans-title=Code of Good Practice on Targeted Advertising and the Protection of Internet Users|publisher=Secrétariat d'Etat chargé de la Prospective et du Développement de l'économie numérique|url=http://www.huntonfiles.com/files/webupload/PrivacyLaw_Charte_publicite.pdf|language=FR|تاريخ الوصول=2022-03-15|تاريخ الأرشيف=2016-03-03|مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20160303221853/http://www.huntonfiles.com/files/webupload/PrivacyLaw_Charte_publicite.pdf|url-status=dead|لاسرسي نېټه=2022-03-15|خونديځ نېټه=2016-03-03|خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20160303221853/http://www.huntonfiles.com/files/webupload/PrivacyLaw_Charte_publicite.pdf|خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20160303221853/http://www.huntonfiles.com/files/webupload/PrivacyLaw_Charte_publicite.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303221853/http://www.huntonfiles.com/files/webupload/PrivacyLaw_Charte_publicite.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Lynskey|first=Orla|date=May 2015|title=Control over Personal Data in a Digital Age: Google Spain v AEPD and Mario Costeja Gonzalez.|url=http://eprints.lse.ac.uk/61944/1/__lse.ac.uk_storage_LIBRARY_Secondary_libfile_shared_repository_Content_Lynskey%2C%20O_Control%20personal%20data_Lynskey_Control%20personal%20data_2015.pdf|journal=Modern Law Review|volume=78|issue=3|pages=522–534|doi=10.1111/1468-2230.12126|s2cid=143317787|access-date=2022-03-15|archive-date=2022-03-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20220315195457/http://eprints.lse.ac.uk/61944/1/__lse.ac.uk_storage_LIBRARY_Secondary_libfile_shared_repository_Content_Lynskey,%20O_Control%20personal%20data_Lynskey_Control%20personal%20data_2015.pdf|url-status=dead}}</ref> په ۱۹۹۵ز کال کې، اروپايي اتحاديې د معلوماتو د خونديتابه اروپايي لارښود (95/46/EC لارښود) ومانه، تر څو د شخصي معلوماتو د پرمخ وړلو بهير منظم کړي. دا لارښود اوس د بشري حقوقو د قانون يوه برخه بلل کېږی. د معلوماتو د عمومي خونديتابه تنظيم په اړوند نوی اروپايي وړانديز هغو شرکتونو ته خونديتوب او استثنا ورکوي، کوم شرکتونه چې د «رسنيو» په نوملړ کې دي، لکه: ورځپاڼې او نور ژورنالستيکي کارونه، خو ګوګل دا غوره کړه چې د يو رسنيز شرکت په توګه ډلبندي نه شي، له همدې امله دا شرکت خوندي نه دی. په اروپايي اتحاديه کې قاضیانو داسې حکم صادر کړ، له دې کبله چې نړيوال شرکت ګوګل معلومات راټولوي او بيا په جريان کې اچوي، ګوګل بايد د اروپا د معلوماتو د خونديتابه د لارښود د معنا سره سم د «معلوماتو مديريت» کوونکي په توګه ډلبندي شي. د اروپايي اتحاديې د قانون له مخې: د «معلوماتو له دې راټولوونکو» څخه غوښتنه شوې، چې هغه معلومات پاک کړي، کوم چې «نامناسب، نااړوند، يا هغه چې اوس اړوند نه وي» او دې لارښود ته نړيوال اهميت ورکړي.<ref>Directive 95/46/EC on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data. EU Directive 1995.</ref><ref>{{cite journal|last1=Mitrou|first1=Lilian|first2=Maria|last2=Karyda|title=EU's Data Protection Reform and the right to be forgotten—A legal response to a technological challenge?|journal=5th International Conference of Information Law and Ethics|year=2012|pages=29–30|ssrn=2165245}}</ref> == اوسنی حقوقي چوکاټ == د هېرولو حق د يو تن د هغه ادعا عکاسي کوي، چې بايد د هغه په اړوند ځانګړي معلومات ړنګ کړای شي، په دې ډول چې نور دې معلوماتو ته يو درېيم تن لاسرسی نه لري. تعريف يې په دې ډول شوی دی چې: «په ژوند کې د تېرو پېښو په اړه د چوپتيا حق، هغه پېښې چې نورې منځ ته نه راځي». د هېرولو حق له افرادو سره مرسته کوي چې د خپل ځان په اړه معلومات، ويډيوګانې يا انځورونه د انټرنيټ له ځانګړو ثبت ځايونو څخه په دې ډول ړنګ کړي چې نور په لټون ماشينونو کې نه موندل کېږي. تر ۲۰۱۱ز کال پورې د زيان په وړاندې یو کم شمېر خونديتوبونه شته، لکه: د غچ په ډول بربنډ توکي شريکول يا د ناسمې پرېکړې له امله انټرنيټ ته د پورته شويو انځورونو پېښې.<ref name="weber">Weber, Rolf H. "The right to be forgotten." More than a Pandora's Box 2 (2011)</ref><ref>Pino, G. (2000). "The right to personal identity in Italian private law: Constitutional interpretation and judge-made rights". In: M. Van Hoecke; F. Ost (eds.). The harmonization of private law in Europe (pp. 225-237). Oxford: Hart Publishing. p. 237.</ref><ref>{{cite web|last=Hill|first=Kashmir|url=https://www.forbes.com/sites/kashmirhill/2011/07/06/revenge-porn-with-a-facebook-twist|title=Revenge Porn With A Facebook Twist|work=Forbes|date=July 6, 2011|access-date=2014-08-09}}</ref> د هېرلو حق د محرميت له حق سره توپير لري. د محرميت حقوق هغه معلومات تشکيلوي ،چې په عام ډول معلوم نه وي، په داسې حال کې چې د هېرولو په حقوقو کې د هغو معلوماتو ړنګول شامل دي، کوم چې په يو ځانګړي وخت کې خلکو ته معلوم او د نورو خلکو لپاره د لاسرسي وړ وي. <ref>{{cite web|first=L. Gordon|last=Crovitz|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748704658204575610771677242174|title=Crovitz: Forget any 'Right to Be Forgotten' - WSJ|publisher=Online.wsj.com|date=2010-11-15|access-date=2014-08-09}}</ref> په يوه ځانګړې قضايي حوزه کې د عملي کېدو محدوديتونه، له دې قضايي حوزې څخه دباندې شرکتونو سره د شته معلوماتو د ړنګولو د غوښتنې وړتيا له منځه وړي. په نړيواله کچه داسې کارچوکاټ نه شته چې پرلیکه په خپل شهرت واک ولري، خو د اکسفورډ پوهنتون د اکسفورډ انټرنيټ انستيتيوت پروفيسر « Viktor Mayer-Schönberger» ويلي دي چې: ګوګل نه شي کولای د فرانسې له هغو قانونو سره له ځان سمولو ډډه وکړي، کوم چې د هېرولو د حق په اړوند په ۲۰۱۴ز کال کې د اروپا د انصاف د محکمې پرېکړه عملي کوي. نوموړي ويلي دي چې: د متحده ايالاتو په ګډون هېوادونو له اوږدې مودې راهيسې منلې ده چې سيمه ييز قوانين، «له خپلې سيمې څخه د باندې اغېزې» هم لري. <ref>{{cite news|last1=Villamar|first1=Lawrence|title=Expert: Google Cannot Escape French Law on Right to Be Forgotten|url=http://en.yibada.com/articles/66331/20150922/expert-google-escape-french-law-right-forgotten.htm|access-date=October 20, 2020|work=Yibada|date=September 22, 2015}}</ref> == پېژندنه == === ګوګل او اروپايي ټولنه === د «95/46/EC » لارښود د دوولسمې مادې له مخې، خلکو ته د انټرنيټ خونديتابه ته حقوقي بنسټ بښي. په ۲۰۲۱ز کال کې اروپايي کميسیون د معلوماتو اروپايي خونديتابه مقررې يوه مسوده روښانه کړه چې د دې لارښود ځای ونيسي، د کوم په اولسمه ماده کې چې د هېرولو د حق په اړوند ځانګړي خونديتوب ته ځای ورکړل شوی دی. د GDPR  د نسخې په اولسمه ماده کې د هېرولو حق د يو بل ډېر محدود حق ځای ونيو، چې د ړنګولو حق په نوم پېژندل کېږي، کوم چې د ۲۰۱۴ز کال د مارچ په مياشت کې اروپايي پارلمان منلی و او کوم چې د ۲۰۱۶ز کال د اپريل په مياشت کې د اروپايي اتحاديې قانون وګرځېد. <ref>European Commission. Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on the Protection of Individuals with Regard to the Processing of Personal Data and On the Free Movement of Such Data ([[General Data Protection Regulation]]). 2012/0011 (COD). Article 17. Right to be forgotten and To Erasure</ref> د هېرولو له حق څخه د ګټې اخستلو او لټونځايونو څخه د معلوماتو د لرې کولو د غوښتنې لپاره، يو تن بايد د همدې لټونځای د ويبپاڼې له لارې يوه فورمه بشپړه کړي. د ګوګل د ړنګولو غوښتنې پروسه له عارض څخه غوښتنه کوي چې بايد خپل اصلي هېواد، شخصي معلومات، د URLs  يو نوملړ چې بايد لرې شي او د هغې لنډه تشرېح او په ځينو حالاتو کې حقوقي تشخيص وښيي. عارض له ګوګل څخه يو برېښنا ليک تر لاسه کوي، کوم چې د دې غوښتنې رسېدل تاييدوي، خو د ړنګولو د غوښتنې له تاييد مخکې بايد وارزول شي. کله چې غوښتنه تاييد شي، هغه لټون چې د دې شخص نوم کاروي، له دې وروسته به د لټون په پايلو کې نه راڅرګندېږي. دا معلومات بيا هم پر ليکه پاتې کيږي او نه پاکېږي. کله چې د ړنګولو غوښتنه وشوه، د دوی د ړنګولو ډلې د غوښتنې بيا کتنه کوي، «د خلکو د دې حق په وړاندې چې بايد خبر و اوسي، د ياد فرد د محرميت حق» اندازه يو له بل سره پرتله کوي، پرېکړه کوي چې ايا دا ويبپاڼه «نامناسبه، نااړونده يا نوره بې اړيکې ده، يا د هغو موخو څخه پښه اړوي، د کومو لپاره چې په جريان کې اچول شوي وو». ګوګل له ټولې اروپا څخه د ګڼو پروفيسرانو، قانون پوهانو او حکومتي مسئولينو  يوه سلاکاريزه شورا جوړه کړې، تر څو د دا ډول پرېکړو لپاره لارښودونه جوړه کړي،خو لا هم د دې بيا کتنې پروسه د عامو خلکو لپاره يو راز دی. د اروپايي اتحاديې د تنظيموونکو له خوا جوړ شوي لارښودونه تر ۲۰۱۴ز کال پورې د عامو خلکو د پوهاوي لپاره نه وو خپاره شوي، خو ګوګل په دې اړوند د ډېر ژر اقدام کولو پيل وکړ، کومو چې (د یو ليکوال په وينا:)  له دوی سره مرسته وکړه چې «د خپلو پايلو لپاره تفسيرونه پیدا کړي». د ۲۰۱۵ز کال د مۍ په مياشت کې، اتو اکاډيميکانو په يو پرانيستي ليک کې له ګوګل څخه د لا زياتې روڼتيا غوښتنه وکړه.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/technology/2015/may/14/dear-google-open-letter-from-80-academics-on-right-to-be-forgotten|title=Dear Google: open letter from 80 academics on 'right to be forgotten'|website=The Guardian|last=Kiss|first=Jemima|date=14 May 2015}}</ref><ref name="Powles and Chaparro">{{cite news|last1=Powles|first1=Julia|last2=Chaparro|first2=Enrique|title=How Google determined our right to be forgotten|url=https://www.theguardian.com/technology/2015/feb/18/the-right-be-forgotten-google-search|access-date=22 May 2015|work=The Guardian}}</ref><ref name="Brindle">{{cite web|last1=Brindle|first1=Beth|title=How can Google forget you?|url=http://computer.howstuffworks.com/how-can-google-forget-you.htm|website=How Stuff Works|date=4 March 2015|access-date=22 May 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://searchengineland.com/google-right-to-be-forgotten-form-192837|title=How Google's New "Right To Be Forgotten" Form Works: An Explainer|date=30 May 2014|work=Search Engine Land}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.google.com/webmasters/tools/legal-removal-request?complaint_type=rtbf&visit_id=637264162986382812-1359959225&rd=1|title=EU Privacy Removal|website=www.google.com}}</ref> == سرچینې == 00381f91f54rsvuch3q7lq0vwo5neoc 3 60692 352475 279740 2025-06-08T20:31:25Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:أحمد القطيفي]] 352475 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:أحمد القطيفي]] bccxehe04wapot5fjudmfbk8juwc7o9 3 61261 352481 279709 2025-06-08T20:31:55Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:أحمد القطيفي]] 352481 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:أحمد القطيفي]] bccxehe04wapot5fjudmfbk8juwc7o9 0 62775 352519 282773 2025-06-09T05:58:09Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352519 wikitext text/x-wiki [[دوتنه:Delftse Poort October 2016.jpg|بټنوک|236x236px]] د نړيوال بانک او د پيسو نړيوال صندوق په وينا په ۲۰۲۱ز کال کې د نيدرلينډ (هالنډ) اقتصاد په نړۍ کې اولسم ستر اقتصاد و (د کورني ناخالص عايد؛ جي ډي پي له اړخه). په ۲۰۱۹/۲۰ز مالي کال کې د دې هېواد د سړي سر جي ډي پي ۵۷۱۰۱ امريکایي ډالره وه، د کوم له امله چې دا هېواد په نړۍ کې يو له زیات عايد لرونکي هېواد ګرځي (د سړي سر جي ډي پي (پي پي پي) هېوادونو فهرست وګورئ). د ۱۹۹۶ او ۲۰۰۰ز تر منځ کلونو کې، کلنۍ اقتصادي ودې (GDP) منځنۍ کچه له ۴٪ څخه زياته وه، دا کچه د هغه مهال د اروپايي منځنۍ کچې څخه ښه لوړه ده چې ۲.۵٪ وه. په ۲۰۰۱-۰۵ کې په وده کې د پام وړ سستوالی راغی چې دا د ۲۰۰۰ز کال د لومړيو د سوړبازارۍ برخه وه. ۲۰۰۶ او ۲۰۰۷ کلونو کې په کلني ډول ٪۳-۴ اقتصادي زیاتوالی راغی. د ۲۰۰۷-۲۰۰۸ز کلونو مالي بحران او له هغې وروسته د اروپايي دولتي پورونو بحران د هالنډ اقتصاد ته د پام وړ زیان ورساوه. هالنډ له ۱۹۵۹ز کال راهيسې، کله چې يوه چينه موندل شوې وه، د طبيعي ګاز پیاوړي سرچينې لري. اوسمهال په اروپايي اتحاديه کې هالنډ د طبيعي ګازو له ۲۵٪ څخه زياتې زېرمې لري. په راتلونکو لسيزو کې، د طبيعي ګاز د پلور له لارې هالنډ د پام وړ عايد تر لاسه کړ. په هر حال، د هېواد د انرژۍ شتمنۍ بې تمې پايلو  په اصل کې د اقتصاد د نورو څانګو پر سيالۍ اغېز وکړ، د کوم په پايله کې چې د پراخه «ګرونجن» ګاز سيمې له کشف وروسته د «هالنډ ناروغۍ« تيوري منځ ته راوړه. (Dutch disease اصطلاح دا معنا ده کله چې په يو هېواد کې پراخه طبيعي زېرمې کشف شي، نو په اوږد مهال کې دا چاره په اقتصاد ناوړه اغېزې کوي).<ref name="vorige.nrc.nl">{{cite news|url=http://vorige.nrc.nl//international/article2274261.ece/The_Dutch_curse_how_billions_from_natural_gas_went_up_in_smoke|title=The Dutch curse: how billions from natural gas went up in smoke|last=Banning|first=Cees|date=17 June 2009|newspaper=[[NRC Handelsblad]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221000129/http://vorige.nrc.nl//international/article2274261.ece/The_Dutch_curse_how_billions_from_natural_gas_went_up_in_smoke|archive-date=21 December 2016}}</ref><ref name="vorige.nrc.nl2">{{cite news|url=http://vorige.nrc.nl//international/article2274261.ece/The_Dutch_curse_how_billions_from_natural_gas_went_up_in_smoke|title=The Dutch curse: how billions from natural gas went up in smoke|last=Banning|first=Cees|date=17 June 2009|newspaper=[[NRC Handelsblad]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221000129/http://vorige.nrc.nl//international/article2274261.ece/The_Dutch_curse_how_billions_from_natural_gas_went_up_in_smoke|archive-date=21 December 2016}}</ref> هالنډ يو غوړېدلی او پرانيستی اقتصاد لري، کوم چې تر ډېره بريده په بهرنۍ سوداګرۍ متکي دی. د دې هېواد اقتصاد د ثابتو صنعتي اړيکو، مناسبې کمې بې روزګارۍ او پړسوب، د وارداتو په نسبت د پام وړ صادراتو (کوم چې د دې هېواد اندازې ته په کتنې سره ان له المان څخه هم زیات دي) او د اروپايي نقل او حمل د مرکز په توګه د يوې مهمې ونډې تر لاسه کولو له امله شهرت لري. «روټرډيم» په اروپا کې تر اوسه تر ټولو ستر بندر دی او «امسټرډام» په نړۍ کې يو له سترو هوايي ډګرونو څخه لري. صنعتي فعاليتونه په بنسټيز ډول د خوراکونو په تصفيه، کيمياوي موادو، د نفتو تصفيه، پرمختللې ټيکنالوژۍ، مالي خدماتو، تخليقي برخه او برېښنايي ماشينونو کې تر سره کېږي. د دې هېواد د لوړې کچې ماشيني شوې کرنيزه برخه له ۲٪ زيات افرادي قوت ته دندې نه دي مهيا کړي، خو د خوراکي توکو د پروسس کولو صنعت او صادراتو لپاره ډېر زيات توکي برابروي. هالنډ د اروپايي اتحاديې له خپلو نورو يوولسو شريکانو سره، د ۲۰۰۲ز کال د جنورۍ له لومړۍ نېټې د يورو دودپيسې په کارولو سره پيل وکړ. په ۲۰۰۹ز کال کې د هغه مهال د اعتباري بحرانونو (پيسو بحران) له امله سخته مالي تګلاره پرېښودل شوه. د بانکدارۍ نسبتاً ستره برخه دولتي کړای شوه او د دولتي مداخلې په مټ وژغورل شوه. د ۲۰۱۱ز کال په دوبي کې د بې روزګارۍ کچه تر ۵.۰٪ پورې راوغورځېده، خو د ۲۰۱۳ز کال د مۍ په مياشت کې په تېزۍ سره ۷.۳٪ ته لوړه شوه او په ۲۰۱۵ز کال کې دا کچه ۶.۸٪ ته ورسېده. د ۲۰۱۸ز کال د مارچ په مياشت کې د بې روزګارۍ کچه يو ځل بیا تر ۳.۹٪ پورې راغورځېده. په ۲۰۱۵ز کال کې د دولتي بوديجې کچه شا اوخوا ۲.۲٪ وه چې دا کچه د اروپايي اتحاديې له معمول څخه ۳.۰٪ کمه وه. په ۲۰۱۶ز کال کې دولتي بوديجې ۰.۴٪ زياتوالی وښود. اټکل شوی و چې په ۲۰۱۷ز کال کې به دا زياتوالی تر ۱.۰٪ پورې لوړ شي. له تاریخي اړخه، هالنډيانو د ونډو بازار اختراع او متعارف کړی، کوم چې په لومړيو کې د هالنډ ختيځ هندوستان کمپنۍ په سوداګريزو توکو تمرکز درلود. هالنډ د اروپايي اتحاديې، OECD او نړيوال سوداګريز سازمان بنسټګر غړی دی.<ref>{{cite web |title=Kerncijfers - arbeid |url=http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/home/default.htm |access-date=14 April 2012 |publisher=Centraal Bureau voor de Statistiek}}</ref><ref>{{cite web |title=Unemployment falls below 4 percent |url=https://www.cbs.nl/en-gb/news/2018/16/unemployment-falls-below-4-percent |access-date=19 April 2018 |publisher=CBS |archive-date=13 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181113205010/https://www.cbs.nl/en-gb/news/2018/16/unemployment-falls-below-4-percent |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Begrotingstekort 2011 valt hoger uit|newspaper=z24|date=17 February 2012|access-date=14 April 2012|url=http://www.z24.nl/economie/artikel_261317.z24/Begrotingstekort_2011_valt_hoger_uit.html}}</ref><ref>{{Cite web |title=CBS StatLine - Overheid; Overheidssaldo en overheidsschuld |url=http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=82565NED |access-date=4 January 2018 |website=Statline.cbs.nl}}</ref><ref>{{cite web |title=Missing File |url=http://www1.worldbank.org/finance/assets/images/Historical_Primer.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120914115135/http://www1.worldbank.org/finance/assets/images/Historical_Primer.pdf |archive-date=14 September 2012 |access-date=4 January 2018 |website=1.worldbank.org}}</ref> == تاريخ == په ۱۵۸۱ز کال کې د اسپانيې د سترواک «دويم فليپ» څخه د خپلواکۍ تر اعلان وروسته، هالنډ نږدې د يوې پېړۍ لپاره هېښونکې اقتصادي وده تجربه کړه. د «فلينډرز» پروټسټان سوداګرو له امله چې هالنډ ته تښتېدلي وو، د بېړۍ جوړولو او سوداګرۍ په علم او پانګه کې د يو تخنيکي انقلاب له دې نوي جمهوريت سره مرسته کړه چې د اولسمې پېړۍ په نيمايي کې په سوداګرۍ يو واکمن ځواک وګرځي. په ۱۶۷۰ز کال کې، هالنډي سوداګرو په ټوليز ډول ۵۶۸۰۰۰ ټنه سامان الات د سمندر له لارې ولېږداول – کوم چې د ټولې اروپايي د مجموعې نيمايي و. د دې بنسټيز لاملونه په اروپايي سوداګرۍ کې د امسټرډام پر بندر واکمني او د هالنډي ختيځ هندوستان کمپنۍ (یا Verenigde Oost-Indische Companie – VOC) او همدا راز د لويو وچو تر منځ د لوېديځ هندوستان شرکتونه وو. بې ساري خبره دا وه چې V.O.C. لومړۍ ګڼ ملتي شرکت و، په داسې حال کې چې د دې شرکت په اسهامو د امسټرډام د ونډو په بازار کې سوداګري کېده، کوم چې په نړۍ کې د ونډو لومړی بازار دی. د سوداګرۍ تر څنګ، يو لومړي «صنعتي انقلاب» (چې د باد، اوبو او سکرو په مټ چلېدو)، له سمندر څخه د ځمکې بېرته رغول او کرنيز انقلاب د هالنډ له اقتصاد سره مرسته وکړه چې د اولسمې پېړۍ تر نيمايي پورې په اروپا (او اټکلاً په ټوله نړۍ کې) کې د ژوند تر ټولو لوړ معيار تر لاسه کړي. بډايتوب دې ته لاره برابره کړه چې دا د زرين پير په نوم وپېژندل شي. دا اقتصادي وده د ۱۶۷۰ز کال په شا اوخوا کې د سياسي-پوځي پاڅونونو او منفي اقتصادي پرمختګ د ګډولۍ له امله یو ناڅاپي پای ته ورسېده. بيا هم هالنډ د سوداګرۍ او کرنې له امله د لوړې کچې نېکمرغي پر ځای وساتله. د ۱۸۰۰ز لسيزې پر لور، د اروپا د نورو هېوادونو په څېر هالنډ په تېزۍ سره صنعتي نه شو. د دې يو لامل دا ښودل شوی چې هالنډ هڅه کوله په نړۍ کې د خپل پیاوړي اقتصادي (په بنستيز دول په سوداګرۍ او کرنه ولاړ) او سياسي درځ له لاسه ورکولو څخه وروسته خپلې چارې سمې کړی. «ګريفتس» استدلال کړی چې په نولسمه پېړۍ کې دولتي تګلارو د واحد هالنډي ملي اقتصاد د جوړولو شونتيا پيدا کړه. په دې کې د داخلي تعرفو او اصنافو ختمول، د یوې واحدې سکې نظام؛ د ماليې د راټولولو نوې طريقې، د وزن او اندازه کولو معياري کول او د ګڼو سرکونو، کانالونو او اورګاډي پټليو جوړول شامل و. په نولسمه پېړۍ کې پاتې اروپا په کرار کرار په نوې منځنۍ طبقې صنعتي ټولنې د هالنډ د بدلېدو شامله وه. په کرنه کې د خلکو د استخدام شمېر کم شو، په داسې حال کې چې دې هېواد د ډېر زيات مسابقتي صنعتي او سوداګريز کاروبار کې د خپلې ونډې د درلودلو اتلواله هڅه وکړه. هالنډ په صنعتي کېدو کې د نولسمې پېړۍ تر وروستيو پورې له بلجيم څخه وروسته پاتې و، له هغې وروسته تر شا او خوا ۱۹۲۰ز کال پورې تر بلجيم ورسېد. په سترو صنعتونو کې رخت جوړول او (وروسته) د فليپس ستره صنعتي ډله شامل وو. «روټرډام» د بېړۍ له لارې د بار وړلو او توليداتو يو ستر مرکز شو. کرار کرار بې وزلي کمه شوه او د خلکو لپاره د کاري حالاتو په ښه کولو کې د پرله پسې ودې له امله سوال کول (ګدايي ګري) هم تر ډېره بريده له منځه ولاړل.<ref>{{cite book|author=Loyen, Reginald|title=Struggling for Leadership: Antwerp-Rotterdam Port. Competition 1870–2000|url=https://books.google.com/books?id=QG1R4StCc1gC|year=2003|publisher=Springer|display-authors=etal|isbn=978-3-7908-1524-5}}</ref> له ۱۹۵۹ز کال راهيسې، هالنډ د طبيعي ګاز پراخې سیمې وموندلې. طبيعي ګازو صادرات د سترو ګټو لامل وګرځېدل. په هر حال، د یوې بې تمې پايلې په توګه، باور دا و چې له همدې امله په هالنډ کې د تولیداتو په برخه کې کمښت راغی.<ref name="The Economist pp. 82-83">"The Dutch Disease" (26 November 1977). ''The Economist'', pp. 82–83.</ref> == سرچينې == jz36yql16sdkp0sjdrkm36uzjewrag1 0 63709 352516 350344 2025-06-09T03:29:41Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352516 wikitext text/x-wiki '''د اقلیم د بيړني حالت اعلان''' یو داسې اقدام دی چې د حکومتونو او ساینس پوهانو له‌خوا کېږي او اعلانوي چې بشر د اقلیم له بیړني حالت سره مخ دی. دغه ډول لومړنی اعلان د ۲۰۱۶ کال په ډسمبر میاشت کې یوه محلي حکومت وکړ. له هغه راهیسې (د ۲۰۲۲ کال تر مې میاشت پورې) په ۳۹ هېوادونو کې څه باندې ۲۱۰۰ محلي حکومتونو د اقلیم بیړنی حالت اعلان کړی دی. په هغو قضايي حوزو کې د مېشتو خلکو نفوس تر یو میلیارد اوړي چې د اقلیم بیړنی حالت په کې اعلان شوی دی.<ref>{{cite journal|last1=Ripple|first1=William|last2=Wolf|first2=Christopher|last3=Newsome|first3=Thomas|last4=Barnard|first4=Phoebe|last5=Moomaw|first5=William|title=World Scientists' Warning of a Climate Emergency|journal=BioScience, Biz088, American Institute of Biological Science (Oxford Academic; Oxford University Press)|date=5 November 2019|url=https://academic.oup.com/bioscience/advance-article/doi/10.1093/biosci/biz088/5610806|accessdate=14 December 2019}}</ref><ref name="CACE_history">{{cite web |title=History of Climate Emergency Action by Councils |url=https://www.caceonline.org/history.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201030013345/https://www.caceonline.org/history.html |archive-date=30 October 2020 |website=CACEonline.org |publisher=Council Action in the Climate Emergency}}</ref><ref>{{cite web |title=CEDAMIA list of global declarations |url=https://www.cedamia.org/global/ |website=CEDAMIA |publisher=Climate Emergency Declaration and Mobilisation In Action |accessdate=23 February 2020}}</ref> د ۲۰۱۹ کال د اپرېل میاشتې په ۲۹مه نېټه د وېلز حکومت د اقلیم بیړنی حالت اعلان کړ چې وروسته د ۲۰۱۹ کال د مې میاشتې په لومړۍ نېټه د پارلمان او د وېلز د ملي شورا له‌خوا تصویب شو. دا په نړۍ کې لومړنی هېواد شو چې په رسمي ډول یې د اقلیم بیړنی حالت اعلان کړ.<ref name="ITV Consumer Limited">{{cite news|title=Wales' first ever climate change conference set to take place in Cardiff|url=https://www.itv.com/news/wales/2019-10-16/wales-first-ever-climate-change-conference-set-to-take-place-in-cardiff|access-date=16 September 2021|agency=ITV News|publisher=ITV Consumer Limited|date=16 October 2019}}</ref><ref name="Welsh Government">{{cite web |title=Welsh Government makes climate emergency declaration |url=https://gov.wales/welsh-government-makes-climate-emergency-declaration |access-date=19 September 2021 |website=Welsh Government |publisher=Welsh Government}}</ref><ref name="BBC News, Wales">{{cite news|title='Climate emergency' declared by Welsh Government|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-politics-48093720|access-date=19 September 2021|agency=BBC News|date=29 April 2019}}</ref> کله چې یو حکومت بیړنی حالت اعلانوي، تر دې مخکې چې بیړني یا معادل حالت ته ننوځي بل ګام د اقلیمي بدلون د کمولو لپاره د لومړیتوبونو ټاکل دي. د اقلیم د بیړني حالت په اعلانولو کې یو حکومت دا تصدیقوي چې اقلیمي بدلون رامنځته شوی او تر دې مهاله شوي اقدامات د رامنځته شویو بدلونونو د محدودولو لپاره کافي نه دي. د دا ډول پرېکړې تمرکز پر دې وي چې د انساني فعالیتونو په پایله کې د رامنځته شوي اقلیمي بدلون د مخنیوي لپاره حکومتي تدابیر ونیول شي.<ref>{{cite web |title=How a council can enter into full emergency mode |url=https://www.caceonline.org/entering-emergency-mode.html |website=CACE |publisher=Council and Community Action in the Climate Emergency |accessdate=5 January 2020}}</ref><ref>{{cite news|last1=Gorey|first1=Colm|title=What Does Declaring a Climate Emergency Actually Mean?|url=https://www.siliconrepublic.com/innovation/climate-emergency-ireland-what-it-means|accessdate=12 December 2019|publisher=Silicon Republic|date=10 May 2019}}</ref><ref>{{cite web |last1=Resolution |first1=Climate Emergency |title=What is a Climate Emergency Declaration |url=https://www.theclimatemobilization.org/climate-emergency-resolution |website=The Climate Mobilization |publisher=The Climate Mobilization |accessdate=12 December 2019}}</ref> د بیړني حالت اعلان ښايي په بېلابېلو ملي او محلي حکومتي کچو کې وي او ښايي کړنلارې یې متفاوتې وي. د اقلیم د بيړني حالت اصطلاح نه یوازې رسمي پرېکړو ته ویل کېږي، بلکې د اقلیمي ویجاړۍ د مخنیوي لپاره اقدامات هم په کې شامل دي. دا کار ښايي واکمن چارواکي د اقلیم په اړه د اقدام ته متوجه او متمرکز کړي. د بيړني حالت اصطلاح دغې موضوع ته د لومړیتوب ورکولو او د بيړني ذهنیت د رامنځته کولو لپاره کارول کېږي. د بیړني اقلیم اصطلاح د اقلیمي فعالینو او اقلیم‌پلوه سیاستوالو له‌خوا په دې خاطر دود شوې ده چې اوږدمهالو ستونزو ته د رسیده‌ګۍ لپاره بیړنی احساس رامنځته کړي. د ملګرو ملتونو پراختیایي پروګرام په ۵۰ هېوادونو کې د عامه افکارو په اړه په یوې سروې کې موندلې چې له ۱.۲ میلیونو ځواب ورکوونکو څخه څلور شپېته سلنه په دې باور دي چې اقلیمي بدلون یو نړیوال بیړنی حالت دی.<ref name="WashPost_20191105">{{cite news|last1=Freedman|first1=Andrew|title=More than 11,000 scientists from around the world declare a 'climate emergency'|url=https://washingtonpost.com/science/2019/11/05/more-than-scientists-around-world-declare-climate-emergency/|accessdate=6 November 2019|newspaper=The Washington Post|date=5 November 2019}}</ref><ref name="UNDP_20210126">{{cite book|title=The Peoples' Climate Vote|url=https://www.undp.org/content/undp/en/home/librarypage/climate-and-disaster-resilience-/The-Peoples-Climate-Vote-Results.html|website=UNDP.org|publisher=United Nations Development Programme|archive-url=https://web.archive.org/web/20210128091326/https://www.undp.org/content/undp/en/home/librarypage/climate-and-disaster-resilience-/The-Peoples-Climate-Vote-Results.html|archive-date=28 January 2021|date=26 January 2021|quote=64% of people said that climate change was an emergency – presenting a clear and convincing call for decision-makers to step up on ambition. <br>- The highest level of support was in SIDS (Small Island Developing States, 74%), followed by high-income countries (72%), middle-income countries (62%), then LDCs (Least Developed Countries, 58%). <br>- Regionally, the proportion of people who said climate change is a global emergency had a high level of support everywhere - in Western Europe and North America (72%), Eastern Europe and Central Asia (65%), Arab States (64%), Latin America and Caribbean (63%), Asia and Pacific (63%), and Sub-Saharan Africa (61%). <br>- Four climate policies emerged as the most popular globally: <br>1. Conservation of forests and land (54% public support); <br>2. Solar, wind and renewable power (53%); <br>3. Climate-friendly farming techniques (52%); and <br>4. Investing more in green businesses and jobs (50%).|url-status=live}} (Page has download link to 68-page PDF.)</ref> == اصطلاحات == د اقلیم د بيړني حالت اصطلاح تر ۲۰۱۰ کال مخکې د اقلیمي بدلون پر وړاندې په لاریونونو کې کارول کېده چې د ۲۰۰۹ کال په جون میاشت کې په مېلبورن کې "د اقلیم په اړه بیړنی لاریون" یې د بېلګې په توګه یادولی شو. په ۲۰۱۷ کې د ډاربین ښار شورا د "ډاربین د اقلیم بیړنی پلان" په نامه ډېری اقدامات تصویب کړل. د ۲۰۱۸ کال د ډسمبر میاشتې په ۴مه نېټه د روم کلب "د اقلیم بیړني پلان" وړاندې کړ چې د نړیوالې تودوخې د محدودولو لپاره ۱۰ لومړیتوبونه په کې شامل دي. د اقلیمي عدالت د بېلابېلو خوځښتونو په را څرګندېدو سره دې اندېښنې ته بېلابېلو حکومتونو پام اړولی دی.<ref>{{cite web |title=National Climate Emergency Rally Melbourne June 2009 |url=https://www.greenlivingpedia.org/National_Climate_Emergency_Rally_Melbourne_June_2009 |website=Greenlivingpedia |publisher=Greenlivingpedia |accessdate=12 December 2019 |archive-date=20 August 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190820151848/http://www.greenlivingpedia.org/National_Climate_Emergency_Rally_Melbourne_June_2009 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=The Club of Rome Climate Emergency Plan |url=https://www.clubofrome.org/project/the-club-of-rome-climate-emergency-plan/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191208083024/https://www.clubofrome.org/project/the-club-of-rome-climate-emergency-plan/ |archive-date=8 December 2019 |website=The Club of Rome |accessdate=12 December 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Extinction Rebellion Home |url=https://rebellion.earth/ |website=Extinction Rebelion |accessdate=12 December 2019}}</ref> ډېری هغه اروپايي ښارونه او ټولنې چې د اقلیم بيړني حالت یې اعلان کړی، په هم‌مهاله ډول د «کلیما بنډنس» شبکې غړي دي چې دغه شبکه دوی مکلفوي تر څو په هرو پنځو کلونو کې د کاربن ډای اکسایډ د انتشار یا خپرښت کچه ۱۰ سلنه کمه کړي. اکسفورډ قاموس د اقلیم د بیړني حالت اصطلاح د ۲۰۱۹ کال د کلمې په توګه غوره کړه او دا اصطلاح یې د "یوه داسې وضعیت په توګه تعریف کړې ده چې د اقلیمي بدلون د کمولو یا درولو او د احتمالي چاپېریالي زیانونو د مخنیوي لپاره په کې د بیړني اقدام اړتیا وي." د ۲۰۱۸ کال د سپټمبر او د ۲۰۱۹ کال د سپټمبر میاشتو تر منځ دا اصطلاح څه باندې ۱۰۰۰۰ ځله کارول شوې ده.<ref>{{Cite web |last=Rice |first=Doyle |date=2019-11-21 |title='Climate emergency' is Oxford Dictionary's word of the year |url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2019/11/21/climate-emergency-oxford-dictionarys-word-year/4263945002/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191122162510/https://www.usatoday.com/story/news/nation/2019/11/21/climate-emergency-oxford-dictionarys-word-year/4263945002/ |archive-date=22 November 2019 |access-date=2019-12-03 |website=USA TODAY |language=en-US}}</ref> == تاریخچه == === لومړني پړاوونه === په نړۍ کې د اقلیم د بيړني حالت لومړنی دولتي اعلان د اسټرالیا د مېلبورن ایالت په ډاربین ښار کې د اسټرالیا د ګرین کونسلر «ټرینټ مک کارتي» له‌خوا وشو. دغه ښار د ۲۰۱۶ کال د ډسمبر میاشتې په ۵مه نېټه د اقلیم بیړنی حالت اعلان کړ. د ۲۰۱۷ کال په اګست میاشت کې ډاربین د اقلیم په بیړني پلان کې د اقداماتو پر کټګورۍ پرېکړه وکړه. د ډاربین تر اعلان وروسته د نیوجرسي ایالت په هابوکن او د کلفورنیا ایالت په بیرکیلي ښارونو کې هم ورته بیړني حالتونه اعلان شول.<ref>{{Cite web |title=Darebin City Council {{!}} cedamia |url=https://www.cedamia.org/darebin-city-council/ |access-date=2019-12-30 |website=cedamia.org}}</ref><ref name=":5">Julia Lagoutte, '[https://soundcloud.com/biggreenpoliticspodcast/what-next-after-declaring-a-climate-emergency What next after declaring a climate emergency?]', ''Big Green Politics Podcast'' (30 July 2019).</ref><ref name=":6">'[https://greenworld.org.uk/article/change-starts-here-carla-denyer Change starts here: Carla Denyer]', ''Green World'' (9 August 2019).</ref> په ۲۰۱۸ کې تر دغو پرمختګونو وروسته د انګلستان د زرغون ګوند سیاستوالې «کارلا ډینیر» چې هغه مهال د بریسټول ښار د شورا غړې وه، د بریسټول ښار شورا له‌خوا د اقلیم د بيړني حالت په اعلانولو کې مخکښ رول ولوباوه. دا په اروپا کې لومړنی دا ډول اعلان و او د هغو ښارونو او ملي پارلمانونو لپاره بریالیتوب وبلل شو چې د اقلیم بيړني حالتونه یې اعلان کړي وو. د ډینیر دا طرحه د انګلستان په اېنډېپېننډنټ ورځپاڼه کې د "لومړۍ تاریخي طرحې" په توګه تشرېح شوه چې د ۲۰۱۹ کال په جولای میاشت کې د څه باندې ۴۰۰ ځايي چارواکو او پارلمانونو له‌خوا کاپي شوې وه.<ref>Matthew Taylor, '[https://www.theguardian.com/uk-news/2018/nov/14/bristol-plans-to-become-carbon-neutral-by-2030 Bristol plans to become carbon neutral by 2030]', ''The Guardian'' (14 November 2018).</ref><ref>Lindsay Brown, '[https://www.bbc.co.uk/news/newsbeat-47570654 Climate change: What is a climate emergency?]', ''BBC News'' (3 May 2019).</ref><ref>James Ellsmoor, '[https://www.forbes.com/sites/jamesellsmoor/2019/07/20/climate-emergency-declarations-how-cities-are-leading-the-charge/#7352b8b64f14 Climate Emergency Declarations: How Cities Are Leading The Charge]', ''Forbes'' (20 July 2019).</ref><ref name=":52">Julia Lagoutte, '[https://soundcloud.com/biggreenpoliticspodcast/what-next-after-declaring-a-climate-emergency What next after declaring a climate emergency?]', ''Big Green Politics Podcast'' (30 July 2019).</ref><ref name=":62">'[https://greenworld.org.uk/article/change-starts-here-carla-denyer Change starts here: Carla Denyer]', ''Green World'' (9 August 2019).</ref><ref>Alex Morss, '[https://www.independent.co.uk/voices/bristol-carbon-emissions-extinction-rebellion-climate-change-a9012751.html If a city as green as Bristol will struggle to meet emissions targets, how can the rest of the country?]', ''The Independent'' (19 July 2019).</ref> د ۲۰۱۹ کال د اپرېل میاشتې په ۲۸مه نېټه د سکاټلینډ د حکومت لومړۍ وزیرې «نیکولا سټورجن» د سکاټلند د ملي ګوند په کنفرانس کې د اقلیم بیړنی حالت اعلان کړ؛ د اقلیمي بدلون (د ګازونو د خپرښت د کمولو موخې) قانون د ۲۰۱۹ کال د سپټمبر میاشتې په ۲۵مه نېټه تصویب شو. بله ورځ د وېلز حکومت د اقلیم بیړنی حالت اعلان کړ چې سملاسي د ۲۰۱۹ کال د مې میاشتې په لومړۍ نېټه پارلمان تصویب کړ او لومړنی هېواد شو چې په رسمي ډول د اقلیم بیړنی حالت اعلانوي. تر دې وروسته په هماغه ورځ د بریتانیا پارلمان هم دغه کار وکړ.<ref name="Pinset Masons">{{cite web |title=The climate emergency will shape policy across the UK |url=https://www.pinsentmasons.com/out-law/analysis/the-climate-emergency-policy-uk |access-date=19 September 2021 |website=Pinset Masons |publisher=Pinset Masons}}</ref><ref>{{Cite web |date=28 April 2019 |title=Nicola Sturgeon declares 'climate emergency' at SNP conference |url=https://www.bbc.com/news/uk-scotland-scotland-politics-48077802 |work=BBC News}}</ref><ref name="ITV Consumer Limited2">{{cite news|title=Wales' first ever climate change conference set to take place in Cardiff|url=https://www.itv.com/news/wales/2019-10-16/wales-first-ever-climate-change-conference-set-to-take-place-in-cardiff|access-date=16 September 2021|agency=ITV News|publisher=ITV Consumer Limited|date=16 October 2019}}</ref><ref name="Welsh Government2">{{cite web |title=Welsh Government makes climate emergency declaration |url=https://gov.wales/welsh-government-makes-climate-emergency-declaration |access-date=19 September 2021 |website=Welsh Government |publisher=Welsh Government}}</ref><ref name="BBC News, Wales2">{{cite news|title='Climate emergency' declared by Welsh Government|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-politics-48093720|access-date=19 September 2021|agency=BBC News|date=29 April 2019}}</ref><ref>{{Cite web |date=1 May 2019 |title=UK Parliament declares climate emergency |url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-48126677 |work=BBC News}}</ref> == وروستي پرمختګونه: د هېوادونو او تحت الحمایه هېوادونو نوملړ == === پارلماني یا حکومتي اعلانونه === * سکاټلنډ (د ۲۰۱۹ کال د اپرېل میاشتې ۲۸مه نېټه - نیکولا سټورجن)<ref name="BBC">{{cite web |date=2019-04-28 |title=Nicola Sturgeon declares 'climate emergency' at SNP conference |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-scotland-politics-48077802 |access-date=2019-11-29 |work=BBC News}}</ref> * وېلز (د ۲۰۱۹ کال د اپرېل میاشتې ۲۹مه نېټه - پارلمان)<ref name="BBC_Wales">{{cite web |date=2019-04-29 |title='Climate emergency' declared by Welsh Government |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-politics-48093720 |access-date=2019-11-19 |work=BBC News}}</ref> * انګلستان (د ۲۰۱۹ کال د مې میاشتې لومړۍ نېټه - پارلمان)<ref name="BBC_2019">{{cite web |date=2019-05-01 |title=UK Parliament declares climate change emergency |url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-48126677 |access-date=2019-05-19 |work=BBC News}}</ref> * جرسي (د ۲۰۱۹ کال د مې میاشتې دویمه نېټه)<ref>{{cite web |date=2019-05-02 |title=Climate emergency declared in Jersey |url=https://www.itv.com/news/channel/2019-05-02/climate-emergency-declared-in-jersey/ |access-date=2019-05-19 |website=ITV.com}}</ref> * د ایرلینډ جمهوریت (د ۲۰۱۹ کال د مې میاشتې ۹مه نېټه)<ref>{{cite web |date=2019-05-10 |title=Irish parliament declares climate emergency |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/may/10/irish-parliament-declares-climate-emergency |access-date=2019-05-19 |website=[[The Guardian]]}}</ref> * من جزیره (د ۲۰۱۹ کال د مې میاشتې ۱۰مه نېټه – حکومت؛ د ۲۰۱۹ کال د جون میاشتې ۱۸مه نېټه – پارلمان)<ref>{{cite web |date=2019-05-10 |title=This is a climate change emergency |url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48378&headline=This%20is%20a%20climate%20change%20emergency&sectionIs=NEWS&searchyear=2019 |access-date=2019-05-19 |website=IOMToday |تاريخ الأرشيف=2020-03-01 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20200301235721/http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48378&headline=This%20is%20a%20climate%20change%20emergency&sectionIs=NEWS&searchyear=2019 |url-status=dead |خونديځ نېټه=2020-03-01 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20200301235721/http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48378&headline=This%20is%20a%20climate%20change%20emergency&sectionIs=NEWS&searchyear=2019 |خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20200301235721/http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48378&headline=This%20is%20a%20climate%20change%20emergency&sectionIs=NEWS&searchyear=2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200301235721/http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48378&headline=This%20is%20a%20climate%20change%20emergency&sectionIs=NEWS&searchyear=2019 }}</ref> * پرتګال (د ۲۰۱۹ کال د جون میاشتې ۷مه نېټه)<ref>{{cite web |date=2019-06-07 |title=Parliament votes for government to declare "state of climate emergency" |url=https://www.portugalresident.com/2019/06/07/portuguese-parliament-votes-to-declare-state-of-climate-emergency/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190629181029/https://www.portugalresident.com/2019/06/07/portuguese-parliament-votes-to-declare-state-of-climate-emergency/ |archive-date=29 June 2019 |access-date=2019-10-27 |website=Portugal Resident}}</ref><ref>{{cite web |date=2019-06-08 |title=Portuguese parliament declared climate emergency – and made sure it meant nothing |url=http://www.climaximo.pt/2019/06/08/portuguese-parliament-declared-climate-emergency-and-made-sure-it-meant-nothing/ |access-date=2019-10-27 |website=climaximo.pt}}</ref> * هولي سی (د ۲۰۱۹ کال جون میاشت)<ref name=":0">[[Pope Francis]] made a pledge for a climate emergency in June 2019, at a meeting with oil executives. {{cite web |year=2019 |title=Pope Francis declares 'climate emergency' and urges action |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/jun/14/pope-francis-declares-climate-emergency-and-urges-action |publisher=BBC}}</ref> * کاناډا (د ۲۰۱۹ کال د جون میاشتې ۱۷مه نېټه)<ref>{{cite web |date=2019-06-17 |title=VOTE NO. 1365, 42ND PARLIAMENT, 1ST SESSION |url=https://www.ourcommons.ca/Members/en/votes/42/1/1365 |website=ourcommons.ca |access-date=2022-08-18 |تاريخ الأرشيف=2020-11-12 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20201112032547/https://www.ourcommons.ca/Members/en/votes/42/1/1365/ |url-status=dead |خونديځ نېټه=2020-11-12 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20201112032547/https://www.ourcommons.ca/Members/en/votes/42/1/1365/ |خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20201112032547/https://www.ourcommons.ca/Members/en/votes/42/1/1365/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20201112032547/https://www.ourcommons.ca/Members/en/votes/42/1/1365/ }}</ref><ref>{{cite web |date=17 June 2019 |title=Canada's House of Commons has declared a national climate emergency |url=https://www.ctvnews.ca/politics/canada-s-house-of-commons-has-declared-a-national-climate-emergency-1.4470804 |website=ctvnews.ca |access-date=18 August 2022 |archive-date=15 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200215044407/https://www.ctvnews.ca/politics/canada-s-house-of-commons-has-declared-a-national-climate-emergency-1.4470804 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |date=2019-06-17 |title=National climate emergency declared by House of Commons |url=https://globalnews.ca/news/5401586/canada-national-climate-emergency/ |website=globalnews.ca}}</ref> * فرانسه (د ۲۰۱۹ کال د جون میاشتې ۲۷مه نېټه)<ref>{{cite web |date=2019-06-27 |title=L'Assemblée nationale vote "l'urgence écologique et climatique" |url=http://www.lefigaro.fr/flash-eco/l-assemblee-nationale-vote-l-urgence-ecologique-et-climatique-20190627 |website=FIGARO |language=fr}}</ref> * ارجنټاین (د ۲۰۱۹ کال د جولای میاشتې ۱۷مه نېټه)<ref>{{cite news|url=https://www.lanacion.com.ar/sociedad/argentina-declaro-emergencia-climatica-nid2268872|title=La Argentina declaró la emergencia climática y ecológica|last=Himitian|first=Evangelina|date=2019-07-18|website=[[La Nación]]|language=es}}</ref><ref>{{cite web |date=2019-07-18 |title=Argentine senate approves historic climate change bill |url=https://www.bnamericas.com/en/news/argentine-senate-approves-historic-climate-change-bill |access-date=2019-10-07 |website=bnamericas.com}}</ref> * هسپانیا (د ۲۰۱۹ کال د سپټمبر میاشتې ۱۷مه نېټه – پارلمان؛ د ۲۰۲۰ کال د جنورۍ میاشتې ۲۱مه نېټه – حکومت)<ref>{{Cite web |last=dice |first=Chorche |date=17 September 2019 |title=El Congreso apoya la declaración de emergencia climática en España |url=https://www.lamarea.com/2019/09/17/el-congreso-declara-que-espana-esta-en-emergencia-climatica/ |website=lamarea.com}}</ref><ref>http://www.congreso.es/portal/page/portal/Congreso/Congreso/Iniciativas?_piref73_2148295_73_1335437_1335437.next_page=/wc/servidorCGI&CMD=VERLST&BASE=IW13&PIECE=IWC3&FMT=INITXD1S.fmt&FORM1=INITXLUS.fmt&QUERY=%28I%29.ACIN1.+%26+%28EMERGENCIA+CLIMATICA%29.ALL.&DOCS=4-4 [[Congress of Deputies]]</ref><ref>{{Cite web |last=Rejón |first=Raúl |date=21 January 2020 |title=El Gobierno se compromete a poner en marcha en 100 días las medidas para eliminar las emisiones de CO2 en 2050 |url=https://www.eldiario.es/sociedad/emergencia-climatica_1_1070936.html |website=ElDiario.es |accessdate=23 January 2021}}</ref> * اتریش (د ۲۰۱۹ کال د سپټمبر میاشتې ۲۵مه نېټه)<ref>{{cite web |last=tagesschau.de |title=Österreich ruft Klimanotstand aus |url=https://www.tagesschau.de/ausland/osterreich-klimanotstand-101.html |access-date=2019-09-26 |website=tagesschau.de |language=de}}</ref> * مالټا (د ۲۰۱۹ کال د اکتوبر میاشتې ۲۲مه نېټه)<ref>{{Cite web |title=Government, Opposition declare climate emergency - TVM News |url=https://www.tvm.com.mt/en/news/government-opposition-declare-climate-emergency/ |accessdate=23 January 2021}}</ref> * بنګله دېش (د ۲۰۱۹ کال د نومبر میاشتې ۱۳مه نېټه)<ref>{{Cite web |date=15 November 2019 |title=Bangladesh declares climate change a "planetary emergency" - World |url=https://reliefweb.int/report/world/bangladesh-declares-climate-change-planetary-emergency |website=ReliefWeb}}</ref> * ایټالیا (د ۲۰۱۹ کال د ډسمبر میاشتې ۱۲مه نېټه)<ref>{{Cite web |date=12 December 2019 |title=Il Parlamento impegna il Governo italiano a dichiarare emergenza climatica |url=https://www.greenreport.it/news/clima/il-parlamento-impegna-il-governo-italiano-a-dichiarare-emergenza-climatica/ |website=Greenreport: economia ecologica e sviluppo sostenibile |accessdate=23 January 2021 |خونديځ نېټه=27 June 2023 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20230627162439/https://greenreport.it/news/clima/il-parlamento-impegna-il-governo-italiano-a-dichiarare-emergenza-climatica/ |url-status=dead |خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20230627162439/https://greenreport.it/news/clima/il-parlamento-impegna-il-governo-italiano-a-dichiarare-emergenza-climatica/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230627162439/https://greenreport.it/news/clima/il-parlamento-impegna-il-governo-italiano-a-dichiarare-emergenza-climatica/ }}</ref> * اندورا (د ۲۰۲۰ کال د جنورۍ میاشتې ۲۳مه نېټه)<ref>{{Cite web |title=Andorra declara l'estat d'emergència ecològica &#124; Sostenible |url=https://www.sostenible.cat/noticia/andorra-declara-lestat-demergencia-ecologica |website=www.sostenible.cat |accessdate=23 January 2021 |archive-date=28 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200128224254/https://www.sostenible.cat/noticia/andorra-declara-lestat-demergencia-ecologica |url-status=dead }}</ref> * مالدیپ (د ۲۰۲۰ کال د فبرورۍ میاشتې ۱۲مه نېټه)<ref name="en.sun.mv">{{Cite web |title=Parliament passes resolution to declare climate emergency in Maldives |url=https://en.sun.mv/58222 |website=SunOnline International |accessdate=23 January 2021}}</ref> * سوېلي کوریا (د ۲۰۲۰ کال د سپټمبر میاشتې ۲۴مه نېټه)<ref>{{Cite web |date=28 September 2020 |title=South Korea national assembly declares 'climate emergency' |url=https://www.businessgreen.com/news/4020801/south-korea-national-assembly-declares-climate-emergency |website=www.businessgreen.com |accessdate=23 January 2021}}</ref> * جاپان (د ۲۰۲۰ کال د نومبر میاشتې ۲۰مه نېټه)<ref>{{cite news|url=https://www.jiji.com/jc/article?k=2020112000889&g=pol|title=気候非常事態宣言を決議 参院|website=時事通信社|date=2020-11-20|accessdate=2020-11-22|archive-date=2020-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20201126235051/https://www.jiji.com/jc/article?k=2020112000889&g=pol|url-status=dead}}</ref> * نیوزیلینډ (د ۲۰۲۰ کال د ډسمبر میاشتې دویمه نېټه)<ref name=":9">{{Cite web |date=2 December 2020 |title=New Zealand declares a climate change emergency |url=http://www.theguardian.com/world/2020/dec/02/new-zealand-declares-a-climate-change-emergency |work=The Guardian |accessdate=23 January 2021}}</ref> * سینګاپور (د ۲۰۲۱ کال د فبرورۍ میاشتې لومړۍ نېټه)<ref name="channelnewsasia.com">{{Cite web |last1=Mohan |first1=Matthew |last2=Co |first2=Cindy |last3=Ang |first3=Hwee Min |date=2021-02-01 |title=Raising carbon tax, improving public sector's sustainability standards among MPs' proposals to tackle climate change |url=https://www.channelnewsasia.com/news/singapore/climate-change-motion-parliament-carbon-tax-sustainability-14089372 |access-date=2021-02-18 |website=CNA |language=en |تاريخ الأرشيف=2021-08-01 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20210801172925/https://www.channelnewsasia.com/news/singapore/climate-change-motion-parliament-carbon-tax-sustainability-14089372 |url-status=dead |خونديځ نېټه=2021-08-01 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20210801172925/https://www.channelnewsasia.com/news/singapore/climate-change-motion-parliament-carbon-tax-sustainability-14089372 |خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20210801172925/https://www.channelnewsasia.com/news/singapore/climate-change-motion-parliament-carbon-tax-sustainability-14089372 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210801172925/https://www.channelnewsasia.com/news/singapore/climate-change-motion-parliament-carbon-tax-sustainability-14089372 }}</ref><ref>{{Cite news|date=2021-02-01|title=Singapore Parliament declares climate change a global emergency|url=https://www.straitstimes.com/singapore/politics/singapore-parliament-declares-climate-change-a-global-emergency|url-status=live|access-date=2021-02-18|website=The Straits Times|language=en|last1=Kurohi|first1=Rei}}</ref> * هاوايي (د ۲۰۲۱ کال د اپرېل میاشتې ۲۹مه نېټه – د ایالت مقننه)<ref name=":10">{{Cite web |last=Kelley |first=Alexandra |date=2021-04-29 |title=Hawaii to become the first state to declare climate emergency |url=https://thehill.com/changing-america/sustainability/climate-change/550916-hawaii-to-become-the-first-state-to-declare |access-date=2021-05-06 |website=TheHill |language=en}}</ref> * موریس (د ۲۰۲۱ کال د سپټمبر میاشتې ۲۸مه نېټه)<ref name="facebook.com">{{Citation|title=ION News - Conférence de presse de Kavy Ramano après la...|url=https://www.facebook.com/ionnews/videos/451230829545543/|language=en|access-date=2021-09-30}}</ref> === د اروپايي ټولنې غړي هېوادونه === د ۲۰۱۹ کال د نومبر میاشتې په ۲۸مه نېټه اروپایي پارلمان د اقلیم بيړنی حالت اعلان کړ. په دې نېټه اروپايي اتحادیې د ۲۸ غړو هېوادونو استازیتوب کاوه چې اتریش، بلجیم، بلغاریا، کرواشیا، قبرس، چک جمهوریت، ډنمارک، استونیا، فنلنډ، فرانسه، جرمني، یونان، هنګري، ایرلنډ، ایټالیا، لاتویا، لیتوانیا، لوګزامبورګ، مالټا، هالنډ، پولنډ، پرتګال، رومانیا، سلواکیا، سلووینیا، هسپانیا، سویډن او انګلستان په کې شامل وو.<ref name=":8">{{Cite web |date=2019-11-28 |title=The European Parliament declares climate emergency {{!}} News {{!}} European Parliament |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20191121IPR67110/the-european-parliament-declares-climate-emergency |access-date=2019-11-28 |website=europarl.europa.eu |language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2019/nov/28/eu-parliament-declares-climate-emergency|title='Our house is on fire': EU parliament declares climate emergency|last=Rankin|first=Jennifer|date=2019-11-28|work=The Guardian|access-date=2019-11-29|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> == هغه هېوادونه او قضايي حوزې چې د اقلیم بیړنی حالت یې اعلان کړی دی == دا مهال د داسې سوابقو د ثبتولو لپاره هېڅ نړیواله اداره نه‌شته چې کومو قضايي حوزو د اقلیم بيړنی حالت اعلان کړی دی. سي.اي.ډي.اې.اېم.ای.اې یوه ډله ده چې د اقلیم د بیړني حالت لپاره عدالت‌غوښتنه کوي او په ټوله نړۍ کې د ملي، دولتي او محلي قضايي حوزو په ګډون د هغو قضايي حوزو بشپړ لېست لري چې د اقلیم بیړنی حالت یې اعلان کړی دی. دا لېست په دوامدار ډول تازه کېږي، ځکه چې نورې قضايي حوزې هم د اقلیم بیړني حالتونه اعلانوي.<ref>{{cite web |title=Global Map of Climate Emergency Declarations |url=https://www.cedamia.org/global/ |access-date=29 December 2020 |website=CEDAMIA |publisher=CEDAMIA}}</ref> == سرچينې == fysjpnvqu8pzoqo2fo8rq5qeidotr5v 0 64294 352515 337736 2025-06-09T03:15:10Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352515 wikitext text/x-wiki د اسپانیوي-امریکایي اړیکو کړکېچن تاریخ د «مینې او کرکې» په توګه ګڼل شوی، چې د دوی تاریخ له ۱۷۰۰ز کال نه وروسته هغه مهال پیلیږي چې د اسپانیه له خوا د امریکا ځینې برخې ونیول شوې. همدارنګه اپانویان لومړني اروپایان وو چې په متحده ایالاتو کې د دایمي میشتېدو لپاره لارې هواره کړي. دغه راز د متحده ایالات په ننې سیمه کې لومړی مېشت ځای  سان جوآن، پورټو ریکو وه، چې په ۱۵۲۱ز کال کې د هسپانوي سپړونکي جوآن پونس دی لیون له خوا تاسیس شوی. همدارنګه دایمي او خورا لوی استعمارونه په نیو مکسیکو او کالیفورنیا کې او یو څه په ټیکساس او اریزونا کې رامنځته شو او په دې ډول د متحده ایالاتو د استعماري تاریخ یوه برخه جوړوي. که څه هم د امریکایي تاریخپوهانو له خوا د متحده ایالاتو په تاریخ کې هسپانوي عناصر په پراخه کچه د خپلواکۍ وروسته له پامه غورځول شوي وو، خو د امریکا په سویل لوېدیځ کې د «هسپانوي سرحدونو» مفهوم په شلمه پېړۍ کې د امریکایي تاریخپوهانو له خوا رامنځته شو، کوم چې په ۲۰مخ پېړۍ کې اسپانیا د امریکا د تاریخ یوه برخه شوه.<ref name="autogenerated7">{{Cite web |url=http://www.elsiglodeuropa.es/siglo/historico/dossier2003/547%20dossier.htm |title=España-Los EUA: una historia de amor y odio<!-- Bot generated title --> |access-date=2022-09-16 |تاريخ الأرشيف=2016-10-07 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20161007090736/http://www.elsiglodeuropa.es/siglo/historico/dossier2003/547%20dossier.htm |url-status=dead |خونديځ نېټه=2016-10-07 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20161007090736/http://www.elsiglodeuropa.es/siglo/historico/dossier2003/547%20dossier.htm |خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20161007090736/http://www.elsiglodeuropa.es/siglo/historico/dossier2003/547%20dossier.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20161007090736/http://www.elsiglodeuropa.es/siglo/historico/dossier2003/547%20dossier.htm }}</ref><ref>{{Cite journal|last=Weber|first=David J.|date=2005|title=The Spanish Borderlands, Historiography Redux|journal=The History Teacher|volume=39|issue=1|pages=43–56|doi=10.2307/30036743|jstor=30036743|issn=0018-2745}}</ref> اسپانیا د امریکا د انقلابي جګړې په اوږدو کې له لوی بریتانیا سره د جګړې له لارې له نوي متحده ایالاتو نه ملاتړ وکړ. دغه راز په ۱۷۸۳ز کال کې مادرید د متحده ایالاتو خپلواکي په کلکه په رسمیت وپیژندله. د متحده ایالاتو له خوا د غیر پرمختللي هسپانوي فلوریډا پیرود په ۱۸۲۱ز کال کې نافذ شو. همدارنګه متحده ایالاتو له جلا شوي هسپانوي استعمارونو نه ډیپلوماتیک ملاتړ وکړ ځکه چې دوی د ۱۸۲۰زکال  شاوخوا کې خپله خپلواکي ترلاسه کړه. همدارنګه په ۱۸۵۰ لسیزه کې د کیوبا د پېرودلو لپاره د امریکا ډیپلوماټیکي غوښتنه  ناکامه شوه. کله چې کیوبا د نولسمې پیړۍ په وروستیو کې پاڅون وکړ، امریکا له هسپانوي وحشت سره سخت مخالفت وکړ. دغه راز د اسپانیا او امریکا جګړه په ۱۸۹۸زکال کې پیل شوه، چې یادې جګړې کې د هسپانیې ماتې له شمالي افریقا نه بهر په ځانګړې توګه کیوبا، پورټو ریکو، ګوام او فیلیپین، چې وروستي هسپانوي استعمار له لاسه ورکولو لامل شو. کله چې په ۱۹۳۶زکال کې د اسپانیا کورنۍ جګړه پیل شوه، واشنګټن بې طرفه پاتې شو او دواړو خواوو ته یې د وسلو پلور منع کړ. د تیلو د خرڅلاو اجازه ورکړل شوه. کانګرس هم دغه بندیز د رایو په اتفاق تصویب کړ. ولسمشر فرانکلین روزویلټ د کیڼ اړخي جمهوري غوښتونکو حکومت سخت ملاتړی و، خو د امریکایي کاتولیکانو سخت فشار هغه دې ته اړ کړ چې د بې پریتوب تګلاره وساتي. دغه راز اسپانیا له نازي جرمني سره د خپلو اړیکو سره سره په دویمه نړیواله جګړه کې په کلکه بې طرفه پاتی شو. لکه څنګه چې په ۱۹۵۰ زکال کې سړې جګړې زور واخیست، واشنګټن د فرانکویست ته د مالي مرستې او پوځي اډو په ورکولو سره هغه سره مرسته وکړه. همدارنګه د ناټو غړیتوب په ۱۹۸۲ ز کال کې د فرانسیسکو فرانکو له مړینې او د هسپانیې د ډیموکراسۍ له انتقال نه وروسته ترلاسه شو.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=i6YuAgAAQBAJ&pg=PA481|title=The Age of the Dictators: A Study of the European Dictatorships, 1918–53|last=Williamson|first=D. G.|date=November 5, 2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-87014-2|page=481|language=en}}</ref> == هسپانوي انتقال او د ناټو غړیتوب   == په ۱۹۷۶ز کال کې اسپانیا او متحده ایالاتو د ملګرتیا او همکارۍ تړون (Tratado de Amistad y Cooperación) لاسلیک کړ او په دې توګه اسپانیا کې نوي سیاسي نظام رامنځته شو، چې د لومړي خوآن کارلوس  په مشرۍ په مشروطه پاچاهۍ بدل شو او کارلوس اریاس ناوارو د لومړي وزیر په توګه وټاکل شو. خوان کارلوس لا دمخه د متحده ایالاتو سره دوستانه اړیکې جوړې کړې وې. د شهزاده په توګه هغه په ۱۹۷۱ز کال د جنوري په ۲۶مه د امریکا ولسمشر نیکسون میلمه و.<ref name="autogenerated72">{{Cite web |url=http://www.elsiglodeuropa.es/siglo/historico/dossier2003/547%20dossier.htm |title=España-Los EUA: una historia de amor y odio<!-- Bot generated title --> |access-date=2022-09-16 |تاريخ الأرشيف=2016-10-07 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20161007090736/http://www.elsiglodeuropa.es/siglo/historico/dossier2003/547%20dossier.htm |url-status=dead |خونديځ نېټه=2016-10-07 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20161007090736/http://www.elsiglodeuropa.es/siglo/historico/dossier2003/547%20dossier.htm |خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20161007090736/http://www.elsiglodeuropa.es/siglo/historico/dossier2003/547%20dossier.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20161007090736/http://www.elsiglodeuropa.es/siglo/historico/dossier2003/547%20dossier.htm }}</ref><ref>Even worse, i (10th ed. 1980) p 32-33.</ref> د هسپانوي ملکي ګارد او هسپانوي پوځ کې د نوي فرانکویسټ عناصرو له خوا په ۱۹۸۱ز کال کې له هسپانوي کودتا وروسته د دواړو هېوادونو ترمنځ اړیکې خرابې شوې، خو د امریکا د بهرنیو چارو وزیر الکساندر هیګ دا د اسپانیا «کورنۍ مسله» وبلله. دغه راز له کودتاه یوه میاشت وروسته هیګ مادرید ته سفر وکړ تر څو له پاچا، صدراعظم لیوپولدو کالو سوتیلو او د اپوزیسیون له مشر فیلیپ ګونزالیز سره اړیکې ښې کړي، تر څو په ناتو کې د هسپانیې غړیتوب په بهیر کې د مداخلې مخه ونیسي. <ref>{{Cite news|last=Sebastian|first=Pablo|date=April 9, 1981|title=Haig rectificó en Madrid su primera reacción al intento de golpe de Estado|language=es|work=El País|url=https://elpais.com/diario/1981/04/10/espana/355701603_850215.html|access-date=June 19, 2021|issn=1134-6582}}</ref>  په ۱۹۸۶ز کال ټولپوښتنه کې د اسپانیا د ناټو غړیتوب او د پوځي اډو په اړه، د فیلیپ ګونزالیز په مشرۍ د هسپانیا حکومت له متحده ایالاتو سره د دوه اړخیزو تړونونو د بیا خبرو اترو فرصت ورکړ. په ۱۹۸۷ز کال کې لومړۍ خوان کارلوس د اسپانیا لومړی پاچا شو چې له پورټو ریکو نه چې پخوانی هسپانوي ملکیت و لیدنه وکړي. په ۱۹۸۹ز کال کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د دفاعي همکاریو یو تړون لاسلیک شو (په ۲۰۰۳ کال کې تعدیل شو) چې له مخې یې هسپانیې متحده ایالاتو ته اجازه ورکړه چې د هسپانیې د وسله والو ځواکونو په تاسیساتو کې له ځینو تاسیساتو نه کار واخلي. همدارنګه په ۱۹۸۹ز کال د جون په ۷ مه د کلتوري او تعلیمي همکاریو یو تړون لاسلیک شو.<ref>{{Cite journal|page=20|url=http://eprints.lse.ac.uk/112669/1/Perez_De_Arco_like_father_like_son_published.pdf|journal=Contemporary European History|first=Marina|last=Pérez de Arcos|title=‘Like Father, Like Son’: Willy Brandt and Felipe González: Democracy, Social Democracy and Internationalism in Motion in the Late Cold War|year=2022|doi=10.1017/S0960777321000795|publisher=[[Cambridge University Press]]|access-date=2022-09-16|archive-date=2022-07-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20220705190816/http://eprints.lse.ac.uk/112669/1/Perez_De_Arco_like_father_like_son_published.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="autogenerated4">[https://2009-2017.state.gov/r/pa/ei/bgn/2878.htm Spain (01/08)<!-- Bot generated title -->]</ref> د ۲۰۰۱ز کال د جنورۍ په ۱۱مه د امریکا د بهرنیو چارو وزیرې میډیلین البرایټ او د اسپانیا د بهرنیو چارو وزیر جوزپ پیک یوه ګډه اعلامیه لاسلیک کړه چې د دوه اړخیزو همکاریو د شرایطو تازه کول او د دوه اړخیزو دفاعي مشورتي کمیټې په جوړولو (د ۲۰۰۳ز  کال د مې میاشت کې لومړۍ غونډه) موافقه وکړه. <ref>{{Cite journal|url=https://www.ucm.es/data/cont/media/www/pag-72538/contra.3.pdf|pages=4–5|title=Presente y futuro del convenio de cooperación para la defensa entre España y los Estados Unidos|journal=Unisci Discussion Papers|date=October 2003|first=Enrique|last=Pérez Martínez}}</ref> == د عراق جګړه  == د اسپانیا لومړۍ وزیر جوز ماریا ازنار په فعاله توګه له جورج ډبلیو بوش او د برتانیې لومړي  وزیر ټوني بلیر سره د تروریزم پر وړاندې جګړه کې ملاتړ وکړ. دغه راز د هسپانوي ورځپاڼې ال پایس د دغې غونډې د یوې برخې متن خپور کړی، چې له مخې یې ازنار د بوش د ادارې او متحده ایالاتو د بهرنۍ تګلارې ملاتړ کړی. همدارنګه ازنار په ۲۰۰۳ ز کال کې د امریکا له خوا پر عراق برید ملاتړ کونکی او د هغه لیک له لاسلیک کونکو نه و چې د هغه له مخې یې د عراق د حکومت د اټومي وسلو د خپرېدو ثبوتونه درلودل، خو د اسپانیا اکثریت نفوس او د ازنار ګوند د ځینو غړو په ګډون د جګړې مخالف وو.<ref>Paul M. Heywood, "Desperately seeking influence: Spain and the war in Iraq." ''European political science'' 3.1 (2003): 35–40.</ref><ref>* Nathan Jones, "The importance of the pre September 11 period in explaining Aznar and Blair's adoption of a pro-US foreign policy." ''International Journal of Iberian Studies'' 30.1 (2017): 3–19. [http://irep.ntu.ac.uk/id/eprint/30490/1/PubSub8283_JonesN.pdf online]</ref><ref>David Pujante and Esperanza Morales-López, "A political action against popular opinion: Aznar's final speech before the Spanish Parliament justifying the war in Iraq (December 2003)." ''Journal of Language and Politics'' 7.1 (2008): 71–98 [http://www.academia.edu/download/41405306/Pujante_and_Morales-Lopez_2008.pdf online]{{dead link|date=July 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}.</ref><ref>T.A. Van Dijk, "War Rhetoric of a Little Ally. Political Implicatures and Aznar's Legitimization of the War in Iraq" ''Journal of Language and Politics'' (2005) 4(1): 65–91.</ref> په اسپانیا کې د ۲۰۰۴ز کال عمومي ټاکنو وروسته، چې د سوسیالیست کارګرانو ګوند له توقع نه ډېرې رایې وګټلې او په دې ډول جوس لوئس رودریګوز زاپاترو د ازنار په ځای د لومړي وزیر په توګه بریالی شو. د ټاکل کېدو دمخه زاپاترو د عراق په اړه د متحده ایالاتو له تګلارو سره مخالف و چې د ازنار له خوا تعقیب شوی و. دغه راز د ټاکنیز کمپاین په اوږدو کې زاپاترو ژمنه وکړه که چیری د جون له ۳۰مې نه وروسته د عراق کنټرول ملګرو ملتونو ته ونه سپارل شي (له څو ملي ایتلاف سره د اسپانیا د لومړني نظامي تړون پای نیټه چې صدام حسین حکومت یې نسکور کړ) نو خپل ځواکونو به له عراق نه وباسي. په دې توګه د ۲۰۰۴ ز کال د اپریل په ۱۹مه، زاپاترو له عراق نه د ۱۳۰۰ هسپانوي سرتیرو د ایستلو اعلان وکړ.<ref>[http://www.elmundo.es/elmundo/2004/04/18/espana/1082303152.html elmundo.es – Zapatero anuncia la retirada inmediata de las tropas de Irak<!-- Bot generated title -->]</ref> د امریکا د ولسمشرۍ لپاره د ډیموکراټ ګوند کاندید جان کیري له زاپاترو څخه وغوښتل چې هسپانوي پوځیانو له عراق نه ونه باسي، خو د سرتیرو له وتلو څو میاشتې وروسته د زاپاترو حکومت موافقه وکړه چې د افغانستان جګړه کې به د هسپانوي سرتیرو شمېر زیات کړي او همدارنګه هایټي ته به سرتیري واستوي ترڅو وښيي چې د اسپانیا حکومت چمتو دی چې خپلې سرچینې د ملګرو ملتونو له خوا تایید شوي نړیوالو ماموریتونو کې مصرف کړي. == په اړیکو کې نوی پړاو ۲۰۰۹زکال نه تر اوس مهاله == درې ورځې وروسته له هغه چې بارک اوباما د ولسمشر په توګه وټاکل شو، زاپاترو هغه ته په یوه لنډه  تلیفوني اړیکه کې مبارکي وویله. دغه راز د اسپانیا د بهرنیو چارو وزیر میګویل انجیل موراتینوس د متحده ایالاتو د نوې ادارې له پرانستلو یوه میاشت وروسته د بهرنیو چارو وزیرې هیلري کلنټن سره د لیدو لپاره واشنګټن ته لاړ. موراتینوس خبریالانو ته وویل چې اسپانیا چمتو ده چې د ګوانتانامو زندان له تړلو وروسته  ځینې بندیان واخلي، په دې شرط چې قضايي شرایط د منلو وړ وي. همدارنګه موراتینوس دا هم وویل چې «د متحده ایالاتو او هسپانیې ترمنځ په اړیکو کې یو نوی پړاو پرانیستل کیږي چې ډېر ګټور او رغنده به وي».<ref>{{cite news|url=http://voices.washingtonpost.com/44/2008/11/07/six_more_foreign_leader_calls.html|title=Six More Foreign-Leader Calls for Obama|work=Washington Post|date=November 7, 2008|access-date=February 25, 2009|archive-date=April 5, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120405184217/http://voices.washingtonpost.com/44/2008/11/07/six_more_foreign_leader_calls.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.typicallyspanish.com/news/publish/article_20204.shtml|title=Miguel Ángel Moratinos meets with Hillary Clinton|publisher=Typically Spanish|date=February 24, 2009|access-date=February 25, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090227085238/http://www.typicallyspanish.com/news/publish/article_20204.shtml|archive-date=February 27, 2009|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7908974.stm|title=Spain may take Guantanamo inmates|publisher=BBC News|date=February 24, 2009|access-date=February 25, 2009}}</ref> اوباما او زاپاترو د لومړي ځل لپاره په ۲۰۰۹ز کال د اپریل په ۲مه په لندن کې د جي ۲۰ په سرمشریزه کې سره ولیدل. دواړو مشرانو په سټراسبورګ کې د ناټو په سرمشریزه کې ګډون وکړ، چیرې چې اسپانیا په افغانستان کې د خپلو پخوانیو ۷۷۸ سرتیرو تر څنګ د ۴۵۰ اضافي سرتیرو لېږلو ژمنه وکړه، خو مبصرینو وویل چې دا پریکړه ممکن یو څه د زاپاترو د ادارې له خوا په واشنګټن کې له نوې ادارې سره د مرستو د غوښتنې لپاره وي. همدارنګه څو ورځې وروسته په پراګ کې د اروپايي ټولنې او امریکا په سرمشریزه کې دواړو تر ۴۵ دقیقو پورې غونډه وکړه، چې وروسته له مطبوعاتو سره یواځې د یادې غونډې یوعکس شریک شو. دغه راز اوباما زاپاترو یو ملګری بللی او ویلي یې دي، چې فکر کوي په راتلونکو کلونو کې دواړه هېوادونه به لا پیاوړي اړیکې ولري. دا له ۲۰۰۴ کال راهیسې د اسپانیا او متحده ایالاتو د دولتونو د مشرانو تر منځ لومړۍ رسمي غونډه وه.<ref>{{cite news|url=http://www.thaindian.com/newsportal/world-news/spain-to-send-450-troops-to-afghanistan-during-polls_100175635.html|title=Spain to send 450 troops to Afghanistan during polls|publisher=Thaindian News|date=April 5, 2009|access-date=April 6, 2009|archive-date=May 24, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110524103356/http://www.thaindian.com/newsportal/world-news/spain-to-send-450-troops-to-afghanistan-during-polls_100175635.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://features.csmonitor.com/globalnews/2009/04/03/spain-commits-more-troops-to-afghanistan-in-overture-to-obama/|title=Spain commits more troops to Afghanistan in overture to Obama|work=The Christian Science Monitor}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.typicallyspanish.com/news/publish/article_20774.shtml|title=Zapatero holds 45 minute meeting with Obama in Prague|publisher=Typically Spanish|date=April 5, 2009|access-date=April 6, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090409095711/http://www.typicallyspanish.com/news/publish/article_20774.shtml|archive-date=April 9, 2009|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thinkspain.com/news-spain/16465/obama-and-zapatero-herald-new-era-in-spanish-american-relations|title=Obama and Zapatero herald 'new era' in Spanish-American relations|publisher=ThinkSpain|date=April 5, 2009|access-date=April 6, 2009|archive-date=July 17, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110717051445/http://www.thinkspain.com/news-spain/16465/obama-and-zapatero-herald-new-era-in-spanish-american-relations|url-status=dead}}</ref> == سرچينې == 3esqw0wt6v9bb21t6hblqj6wmmb2lrd 10 65163 352509 308640 2025-06-08T20:34:35Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات چېک جمهوريت]] 352509 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات چېک جمهوريت]] kbp1qz590wahexs7qxl3jxef128nh31 10 65170 352499 345924 2025-06-08T20:33:30Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات تونېسيا]] 352499 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات تونېسيا]] q08nxtisqqq0l8f0l4oklgra2hao0gp 10 65191 352498 345918 2025-06-08T20:33:25Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات تاجيکستان]] 352498 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات تاجيکستان]] pr0gha0kezppfh5vpqleptioft7l7xb 10 65194 352494 345956 2025-06-08T20:33:05Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:د هېواد مالومات کېمرون]] 352494 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:د هېواد مالومات کېمرون]] s2mjdifv78dqwzvhgsbo4kw1ua7t6go 3 66097 352471 340859 2025-06-08T20:31:05Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Renamed user 401147458853032764]] 352471 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Renamed user 401147458853032764]] 5muup3p4d2csshqezjippomsj23e9nc 0 66351 352443 289527 2025-06-08T20:28:39Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[اسد اباد]] 352443 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[اسد اباد]] 2orgf46zpi3zkaixfpmbxhrt6q4r9dg 3 68618 352479 295573 2025-06-08T20:31:45Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Anicyandra]] 352479 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Anicyandra]] 9z21bt0dpl2aw9k0zf6hqllmjh05695 0 69443 352527 297272 2025-06-09T10:36:54Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352527 wikitext text/x-wiki فرانسوي ځواکونو د ۲۰۰۱ زکال په وروستیو کې د افغانستان په جګړه کې ونډه واخیسته او په ۲۰۱۴ زکال کې یې په بشپړه توګه له دغه هېواد څخه خپل ځواکونه وویستل. هغوی د دوه جلا جوړښتونو په اډانه کې پوځي ماموریتونه ترسره کړل: * د امنیت راوړو په برخه کې نړیوال مرستندویه ځواکونه (ایساف)، چې د ملګرو ملتونو د پرېکړې پر بنسټ د ناټو سازمان له خوا جوړ شول * د دوامداره آزادۍ عملیات (Operation Enduring Freedom) چې د متحده ایالاتو تر قوماندې لاندې د ترهګرۍ سره د جګړې برخه وو. فرانسوي ځواکونو د دغه دواړو جوړښتونو په اډانه کې په ملي کچه عملیاتو ونډه لرله: * د ایساف ځواکونو په اډانه کې پامیر عملیات * هراکلیس عملیات (Opération Héraklès) چې د دغه هېواد سمندریزو او هوايي ځواکونو په کې ونډه لرله * د افغان ځواکونو د روزنې اپیډوت عملیات (Opération Épidote) * د «دوامداره آزادۍ د عملیاتو» په اډانه کې د آرس ځانګړي عملیات (Opération Arès) د ۲۰۰۹ زکال د نومبر میاشتې تر لومړۍ نېټې په افغانستان کې د فرانسوي ځواکونو شمېر ۴۰۰۰ تنو ته ورسېد چې د هند په سمندر کې د مشترکو عملیاتو د ۱۵۰مې لوا (Combined Task Force 150) د هوايي ملاتړ پوځي ټولی هم په کې شامل و. له دې سربېره د ۲۰۰۹ زکال په وروستیو کې ۱۵۰ ژندرما ځواکونه هم د دغه ځواکونو په شمېر کې اضافه شول. یوازې په ۲۰۰۹ زکال کې د دغو ځواکونو عملیاتو ۴۵۰ میلیونه یورو لګښت درلود چې د فرانسې هېواد د ۸۷۰ میلیونو یورو کلنۍ پوځي بودیجې څه باندې نیمايي برخه یې جوړوله. په ټولیزه توګه د دغه هېواد ۸۶ سرتېري د افغانستان په جګړه کې وژل شوي. <ref>[https://www.statista.com/statistics/262894/western-coalition-soldiers-killed-in-afghanistan/ Number of fatalities among Western coalition soldiers* involved in the execution of Operation Enduring Freedom from 2001 to 2019]</ref><ref>[http://www.defense.gouv.fr/operations/afghanistan/in-memoriam/in-memoriam French lost on the website of the "Ministère de la Défense" (French Ministry of Defence)]{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bostonglobe.com/news/world/2012/01/21/french-president-suspends-military-training-hints-early-afghan-pullout-after-soldiers-killed/Rx9EtNy9oDDOK0Uvs1pkNN/story.html|title=France ponders early pullout from Afghanistan|work=Boston Globe|first=Steven|last=Erlanger|first2=Alissa J.|last2=Rubin|date=21 January 2012|accessdate=30 November 2014}}</ref> د ۲۰۱۲ زکال په جنوري میاشت کې وروسته له هغه چې د افغانستان په ختیځ کې یو افغان سرتېري څلور فرانسوي سرتېري په ډزو ووژل، د فرانسې ولسمشر نیکولا سارکوزي ګواښ وکړ چې د دغې پېښې له امله په افغانستان کې د فرانسې عملیات بندوي. له دې وروسته د فرانسې نوي منتخب ولسمشر فرانسوا اولاند د ۲۰۱۲ په جون میاشت کې اعلان وکړ چې په افغانستان کې د ۳۴۰۰ فرانسوي ځواکونو ۲۰۰۰ تنه یې له افغانستان څخه باسي او ۱۴۰۰ نور د افغان ځواکونو د روزنې او سمبالولو په موخه په افغانستان کې پرېږدي. د ۲۰۱۲ زکال په نومبر میاشت کې د فرانسې جنګي سرتېري له افغانستان څخه وویستل شول او یوازې لوژستیکي چارو ته اړوند پوځیان یې پاتې شول.<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-france-idUSBRE8AJ11O20121120|work=Reuters|title=French combat troops withdraw from Afghan war|date=20 November 2012}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2012/01/21/world/europe/sarkozy-weighs-afghan-withdrawal-after-4-french-troops-killed.html?pagewanted=all|title=France Weighs Pullout After 4 of Its Soldiers Are Killed|author1=Steven Erlanger|author2=Alissa J. Rubin|date=20 January 2012|accessdate=26 February 2012|newspaper=New York Times}}</ref><ref>[https://www.usatoday.com/news/world/afghanistan/story/2012-06-09/nato-troops-killed-afghanistan/55478200/1 USA Today, 8 June 2012, Bomber kills 4 French troop in Afghanistan]</ref> == ماموریت == <blockquote>په افغانستان کې د فرانسوي پوځاینو د ماموریت په رسمي اعلامیه کې راغلي و چې موخه یې، د دوی تر ولکې لاندې سیمو کې افغان دولت ته د دې زمینه برابرول دي څو هلته خپل بنسټونه جوړ، پراختیايي عملیات ترسره او خدماتي چارې ترسره کړي (...) [همدارنګه] په دغو سیمو کې د افغان ځواکونو د پیاوړتیا په برخه کې مرسته کوي.</blockquote>له دې سره فرانسوي ځواکونو د نشه یي توکو پر ضد عملیاتو کې مرسته کوله، په داسې حال کې چې د تریاکو د کروندو له منځه وړل او د هغو د سوداګرو نیونه یې د ماموریت برخه نه وه. همدارنګه دغو ځواکونو د جګړې پر مهال نیول شوي کسان افغان مسئولینو ته سپارل. == تاریخچه == د ۲۰۰۱ زکال د سپټمبر د ۱۱مې نېټې بریدونو د ناټو د هوکړې ۵مه ماده اجرا وړ وګرځوله چې څرګندوي، د ناټو سازمان په هر غړي هېواد باندې برید په ټولو غړو هېوادونو باندې د مستقیم برید په توګه ګڼل کېږي. په داسې حال کې چې فرانسه دغې مادې ته ژمنه نه ده، خو ژمنه یې وکړه چې وسله وال ځواکونه به یې د خپلو متحدینو په خوا کې ودرېږي. <ref>{{Cite web |title=Le Traité de l'Atlantique nord et ses membres. |url=http://www.elysee.fr/elysee/elysee.fr/ressources_documentaires/otan/le_traite_de_l_atlantique_nord_et_ses_membres.8286.html |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20120801073019/http://www.elysee.fr/elysee/elysee.fr/ressources_documentaires/otan/le_traite_de_l_atlantique_nord_et_ses_membres.8286.html |archive-date=2012-08-01 |access-date=2009-11-13}}</ref> === حقوقي اډانه او د ملګرو ملتونو پرېکړه === د ۲۰۰۱ زکال د ډسمبر په ۲۰مه د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د ۱۳۸۶مې ګڼې پرېکړې پر بنسټ د امنیت راوړو په موخه مرستندویه نړیوال ځواک (آیساف ځواکونه) د ملګرو ملتونو د منشور د اووم فصل له مخې رامنځته شو؛ د دغو ځواکونو د ماموریت اړوند پرېکړه وشوه چې:<blockquote>دغو ځواکونو ته اجازه ورکول کېږي، هماغه ډول چې منابع اجازه ورکوي، د افغانستان له لنډ مهالې ادارې او د هغو له ځای ناستو څخه ملاتړ وکړي څو د کابل په چاپېر او له هغو بهر د افغانستان په ټولو برخو کې امنیت ټینګ کړي، په داسې توګه چې افغان مسئولین، د ملګرو ملتونو مامورین او همدارنګه ټول هغه نړیوال غیرنظامي کارکوونکي چې په ځانګړې توګه د بیارغونې او بشر پالونکو هڅو په برخه کې په چارو بوخت دي وکولای شي په خوندي چاپېریال کې خپلې چارې مخته یوسي او همدارنګه د بن په هوکړه کې د نورو راغلو ماموریتونو د ملاتړ په موخه امنیتي همکارۍ وړاندې کړي – د ملګرو ملتونو د امنیت شورا ۱۵۱۰مه ګڼه پرېکړه لیک.<ref name=":0" /></blockquote> === هراکلیس عملیات === د ۲۰۰۱ زکال د اکتوبر په ۲۱مه هراکلیس عملیات په الظفره هوايي اډه کې د ۲۰ میراژ څلور جټ الوتکو او ۲۹ فرانسوي سي – ۱۳۵ (C-135) الوتکو په ځای پر ځای کولو پیل شول. دغه الوتکو د عمان له سیند او د پاکستان له یو شمېر برخو څخه په تېرېدو د افغانستان په خاوره کې د موخو د موندلو ۸۰۰ یو ساعته ماموریتونه تر سره کړل؛ تر هغه چې دغه الوتکې د ۲۰۰۲ زکال په فبروري میاشت کې بېرته فرانسې ته وګرځېدې. <ref name=":0">{{in lang|fr}} [http://secretdefense.blogs.liberation.fr/defense/2009/06/afghanistan-les-800-missions-du-mirage-iv-fin-2001.html Afghanistan: les 80 missions des Mirage IV, fin 2001]{{Dead link|date=November 2022|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}, Secret Défense, 9 May 2009</ref> د ۲۰۰۱ زکال د نومبر په ۲۱مه د شارل دوګول په نامه د الوتکو لېږدونکې بېړۍ د هند سمندر ته ولېږل شوه څو په افغانستان کې د ناټو له عملیاتو څخه ملاتړ وکړي. دغه ډله لېږل شوي ځواکونه چې د ټسک فورس ۴۷۳ ډلې په نوم یادېدل د شارل دوګول لویه بېړۍ، د La Motte-Picquet، Jean de Vienne او Jean Bart کوچنۍ جنګي بېړۍ، د سون توکو رسونکې Meuse بېړۍ، د Rubis او aviso Commandant Ducuing په نومونو هستوي اوبتلونه یې له ځانه سره لرل. د ۲۰۰۱ زکال د ډسمبر په ۱۹مه د Dassault-Breguet Super Étendards الوتکې د دغو ځواکونو لومړنی ماموریت ترسره کړ. د ۲۰۰۱ زکال د ډسمبر په ۲۷مه د فرانسې ۴۷۳مه ضربتي لوا (Task Force 473) له څو ملتي ځواک سره یوځای شوه چې د متحده ایالاتو د تئوډور روزولټ پوځي لوا (USS Theodore Roosevelt)، د متحده ایالاتو جان سي سټینېس لوا (USS John C. Stennis) او د جوزپه ګاریبالډي ایټالوي لوا (Giuseppe Garibaldi) په کې شامله وه او د بېړیو شمېر یې څخه باندې ۱۰۰ ته رسېد. د ۲۰۰۲ زکال د فبروري په ۱۸مه هیلیوس ۲اې (Helios 2A) سپوږمکۍ ګردېز ته څېرمه یو شکمن فعالیت ولید. د دوه سوپیر اټینډرډز الوتکو (Super Étendards) او د متحده ایالاتو د ځانګړو ځواکونو له تائید وروسته د اناکونډا عملیات د امریکايي او بریتانوي ځواکونو له خوا پیل شول. دوی هڅه وکړه چې تر تعقیب لاندې تښتېدلي یاغي رهبران ونیسي، خو چاپېریالي ستونزو د هغوی تېښتې ته لار برابره کړه. د ۲۰۰۲ زکال په مارچ میاشت کې د ژغورنې یوه ډله د ریسال (RESAL یا équipe de Recherche Et Secours AéroLarguée) تر نامه لاندې جوړه شوه چې موخه یې په افغانستان کې د هغو پیلوټانو ژغورنه وه چې د الوتکو د لوېدو له پېښو سره به مخ کېدل. د مارچ په میاشت کې د فرانسې د هېواد اته سوپر اټینډرډز او شپږ میراژ ۲۰۰۰ (Mirage 2000) الوتکو د متحده ایالاتو په غوښتنه القاعدې ډلې ته اړوند ګڼ شمېر شکمن اهداف په نښه کړل. د امریکا ولسمشر جورج ډبلیو. بوش څرګنده کړه چې، زموږ د غوره متحد فرانسې د ژمنتیا ګڼ شمېر بېلګې شتون لري او دوی نږدې خپل یو پر څلورمه برخه سمندریز ځواک د دوامدارې آزادۍ له عملیاتو څخه د ملاتړ په موخه کارولی. <ref>{{in lang|en}} [https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2002/03/20020311-1.html ''President Thanks World Coalition for Anti-Terrorism Efforts'', White House, 11 March 2002]</ref> === د ځمکنیو پوځونو ځای پر ځای کول === د ۲۰۰۱ زکال د نومبر په ۱۵مه په افغانستان کې د RIMA ۲۱ مې لوا لومړني سرتېري مزار شریف او د کابل شمال ته ورسېدل. د هغوی شمېر ۶۴۰ تنه و چې ۴۰۰ تنه یې د آیساف ځواکونو په چوکاټ کې ځای پر ځای شول. <ref>{{in lang|fr}} [http://www.lepoint.fr/actualites-monde/2009-02-11/chronologie-de-l-engagement-francais-en-afghanistan/1648/0/316138 Chronologie de l'engagement français en Afghanistan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091201021218/http://www.lepoint.fr/actualites-monde/2009-02-11/chronologie-de-l-engagement-francais-en-afghanistan/1648/0/316138|date=2009-12-01}}, [[Le Point]], 11 Février 2009</ref> === د ځانګړو ځواکونو فعالیتونه: اپیډوټ عملیات === د ۲۰۰۳ زکال په مۍ میاشت کې د G8 هېوادونو د مشرانو په غونډه کې ولسمشر شیراک خپلو ځانګړو ځواکونو ته امر وکړ چې د افغانستان سویل ته ولاړ شي. له دې وروسته د ځانګړو ځواکونو ۲۰۰ سرتېرو د ۲۰۰۳ زکال د جولای میاشتې څخه تر ۲۰۰۶ زکال پورې سپین بولدک ته څېرمه او بیا وروسته په جلال اباد ښار کې ځمکني عملیات ترسره کړل. د دغو عملیاتو په اوږدو کې ۷ فرانسوي سرتېري هم ووژل شول. <ref>{{in lang|fr}} [http://secretdefense.blogs.liberation.fr/defense/2007/12/afghanistan-bil.html Afghanistan: bilan mitigé pour les forces spéciales françaises] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090807051628/http://secretdefense.blogs.liberation.fr/defense/2007/12/afghanistan-bil.html|date=2009-08-07}}, 22 December 2007, Secret Défense, [[Jean-Dominique Merchet]]</ref> ۲۰۰۳ زکال د اپیډوټ عملیاتو د پیل کال و چې موخه یې د افغان ځواکونه روزنه وه. دغه ماموریت درې کاله دوام وکړ او په ترڅ کې یې ۳۸۱۰ افغان سرتېري وروزل شول. <ref>{{in lang|fr}} [http://www.palais-bourbon.fr/12/cr-cdef/06-07/c0607002.asp COMMISSION DE LA DÉFENSE NATIONALE ET DES FORCES ARMÉES] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061209015021/http://www.palais-bourbon.fr/12/cr-cdef/06-07/c0607002.asp|date=2006-12-09}}, 10 October 2006</ref> د ۲۰۰۴ زکال د اګست له ۹مې څخه د ۲۰۰۵ زکال د فبروري تر ۱۱مې نېټې پورې اروپايي ځواکونو ته د ایساف۶ ماموریت ور وسپارل شو. د ۲۰۱۰ زکال په فبروري میاشت کې د فرانسي روزنیز ټیم (OMLT) چې له ۷۰ فرانسوي سرتېرو او یو شمېر افغان افسرانو څخه جوړ و د افغانستان په سویلي هلمند ولایت کې د ناټو تر قوماندې لاندې ګډو عملیاتو کې برخه واخیسته. <ref>{{cite news|url=http://www.lepoint.fr/actualites-monde/2010-02-13/afghanistan-plusieurs-dizaines-de-soldats-francais-participent-a-l-operation/924/0/423874|title=Plusieurs dizaines de soldats français participent à l'opération Mushtarak|date=2010-02-13|publisher=AFP|language=French}}</ref> == سرچينې == lic0am9yo84xpbxwkrpr0ekunpn8tfc 3 69483 352480 297323 2025-06-08T20:31:50Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Xnoninvictus]] 352480 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Xnoninvictus]] g4ja72cczyjt11v4prklw0nqhjjbgox 0 69674 352528 336350 2025-06-09T10:42:31Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352528 wikitext text/x-wiki په افغانستان کې په ټولیزو رسنیو باندې د څار مسئولیت د اطلاعاتو او کلتور وزارت پر غاړه دی چې د دغه رسنیو په ډله کې راډیویي او تلویزیوني شبکې، ډیجیټل رسنۍ او چاپي رسنۍ شاملېږي. دغه رسنۍ تر ډېره پورې په پښتو او دري ژبو باندې چې د افغانستان رسمي ژبې دي، خپرونې لري. په ۲۰۱۹ زکال کې راپور ورکړل شو چې په افغانستان کې څخه باندې ۱۰۷ تلویزیوني شبکې، ۲۸۴ راډیویي شبکې، له زرو زیاتي چاپي رسنۍ او څه باندې ۱۸۰۰ پرلیکه یا انلاین رسنیز بنسټونه شتون لري. په ۲۰۲۱ زکال کې د افغانستان د اسلامي امارت د یو ځل بیا واکمنېدو وروسته دغه اندېښنې شتون لري چې د ټولنیزو رسنیو شمېر به ورځ تر بلې پام وړ کمښت ومومي. ورته مهال د فیس بوک، انسټاګرام، ټویټر، ټیک ټاک، یوټیوب او نورو آنلاین سیسټمونو په مرسته د ډیجټل رسنیو شمېر مخ پر زیاتوالي دی. د افغانستان د اسلامي امارت ویاند زبیح الله مجاهد څرګندوي چې په افغانستان کې رسنۍ باید د اسلامي شریعت او ملي ګټو له اساساتو سره همغږې وي. <ref>{{cite news|url=https://tolonews.com/afghanistan/attack-mediajournalists-181727|title=Farahi Says MoIC Responsible for Addressing Issues Faced by Media|work=TOLOnews|date=January 25, 2023|access-date=2023-02-12}}</ref><ref name="TOLO-2019">{{cite news|title=Suspects Sentenced To Death For Killing Journalist In Kandahar|url=https://www.tolonews.com/afghanistan/suspects-sentenced-death-killing-journalist-kandahar|publisher=TOLOnews|date=April 16, 2019|access-date=2019-04-16}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/2021/08/22/taliban-takeover-fears-afghan-journalists-could-targets/8211430002/|title=Amid Taliban takeover, fear Afghanistan's media landscape will 'disappear'|website=USA Today}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.ariananews.af/mujahid-the-islamic-emirate-believes-in-freedom-of-press/|title=Mujahid: The Islamic Emirate believes in freedom of press|work=Ariana News|date=February 12, 2023|access-date=2023-02-12}}</ref> == په افغانستان کې د رسنیو تاریخچه == په افغانستان کې لومړنی اخبار د شمس النهار په نامه و چې په ۱۸۷۳ زکال کې د امیر شیرعلي خان د واکمنۍ پر مهال خپور شو. له دې وروسته د ۱۹۰۶ زکال د جنوري په ۱۱ مه نېټه د عبدالروف قندهاري په مدیر مسئولیت د سراج الاخبار په نامه دویم اخبار هم خپور شو. دغه اخبار چې په بشپړه توګه په دري ژبه باندې و د یوې ګڼې له خپرېدو وروسته یې چاپ ودرېد. یاد اخبار بیاځلي د ۱۹۱۱ زکال کې په اکتوبر میاشت کې د محمود طرزي په مدیر مسئولیت او امتیاز سره خپور شو؛ طرزی د افغانستان او بریتانیا د اړیکو منتقد و. په دې سره محمود طرزی په افغانستان کې د ژورنالېزم او خبریالۍ مخکښ وګڼل شو؛ هغه په ۱۹۱۶ زکال کې د سراج الاخبار اړوند ولیکل: سراج الاخبار الافغانیه (د شپږ ګڼو له چاپ وروسته یې نوم سراج الاخبار افغانیه وټاکل شو) نه انګلیسي، نه روسی، نه فرانسوي، نه ایټالوي، نه جرمني او نه هم چینايي یا جاپاني دی. دا یو اسلامي او په ځانګړې توګه افغاني اخبار دی. هر څه چې وایي او هره میلوډي چې غږوي د افغاني لیدلوري له مخې دي او د افغانستان د ملي عزت له غږ څخه سرچینه اخلي». په ۱۹۱۹ زکال کې د غازي امان الله خان د واکمنۍ پر مهال د امان افغان اخبار د سراج الاخبار پر ځای چاپ شو او د دولتي رسنۍ په توګه یې خدمت کاوه، په داسې حال کې چې بېلابېلو وزارتخونو هم ځانته ځانګړي نشریات لرل. له دغو بدلونونو سره هم مهاله د کابل راډیو په ۱۹۲۵زکال کې خپرونې پیل کړې او په دې سره په هېواد کې د ټولیزو رسنیو نوې دوره پیل شوه. د ۱۹۶۴ زکال اساسي قانون او د ۱۹۶۵ زکال د مطبوعاتو قانون د مطبوعاتو آزادي د مناسب چلن په محدوده کې تضمین کړه. ۱۹۶۰مه لسیزه په ټوله نړۍ کې د تلویزیوني خدماتو د چټکې ودې شاهده وه. خو د سیاسي بې ثباتیو له امله په افغانستان کې تر ۱۹۷۸ زکال پورې تلویزیوني شبکه جوړه نه شوه؛ د افغانستان لومړنۍ تلویزیوني شبکه په ۱۹۷۰مه لسیزه کې د جاپان په مالي مرستې په کابل کې جوړه شوه. دغه مهال مطبوعاتو په خپلو لیکنو او څرګندونو کې له دولت څخه خپلواکي لرله، خو لارښوونه ورته شوې وه چې حکومتي ګټو، مشروطه سلطنت، اسلام او عامه نظم ته په خپلو خپرونو کې پام ولري. په داسې حال کې چې په افغانستان کې خبریالۍ له ۱۹۵۰مې لسیزې څخه تر ۱۹۷۰مې لسیزې وده وکړه، خو چارې یې لا هم محدودې وې. <ref>{{cite book|last=Dupree|first=Louis|authorlink=Louis Dupree (professor)|title=Afghanistan|publisher=Oxford Pakistan Paperbacks|edition=2nd|year=1997|isbn=978-0-19-577634-8|page=405}}</ref><ref name="sai">Saikal, A., Farhadi, R. & Nourzahanov K. ''Modern Afghanistan: A History of Struggle and Survival.'' I.B.Tauris, 2006. {{ISBN|978-1-84511-316-2}}.</ref><ref>http://hafizsahar.com/Images/thesis.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}</ref><ref>{{Cite book|isbn=978-1737020707|title=Television in Afghanistan: A Comparative Study of Educational Television in Selected Developing Countries and Its Relevance to the Similar Use Television in Afghanistan|last1=Sahar|first1=Hafiz|date=7 April 2021}}</ref> هغه مهال چې د ظاهرشاه حکومت د هغه د تره زوی سردار محمد داوود خان له خوا په ۱۹۷۳ زکال کې د یوې کودتاه په ترڅ کې راوپرځول شو، نږدې ۱۹ اخبارونه وتړل شول او رسنۍ د شدیدو محدودیتونو سره مخ شوې؛ په دې سره د مطبوعاتو د نسبي آزادۍ دوره پای ته ورسېده. په رنګي ډول باندې لومړنۍ تلویزیوني خپرونې په ۱۹۷۸ زکال کې خپرې شوې. له دې وروسته له ۱۹۷۹ زکال څخه تر ۱۹۹۲ زکال پورې د افغانستان د دیموکراتیک جمهوریت پر مهال رسنۍ د شوروي تر نفوذ لاندې وې. <ref name="pr">[http://www.pressreference.com/A-Be/Afghanistan.html Afghanistan media], ''Press reference''.</ref><ref>Potichnyj, P. J. ''The Soviet Union: Party and Society.'' Cambridge University Press, 1988. {{ISBN|978-0-521-34459-3}}.</ref> د ۱۹۹۰مې لسیزې په وروستیو کې د طالبانو د حکومت تر ولکې لاندې رسنۍ د سخت دریځو قوانینو سره مخ شوې چې دغه سخت قوانین د تلویزیوني خپرونو په ممنوعیت مشخص کېږي. طالبانو په ۱۹۹۸ زکال کې د تلویزیوني دستګاوو په ماتولو لاس پورې کړ. د هغه کسانو په کورونو کې به چې تلویزیون نیول کېده، نغدي جریمه به پرې لګول کېده، یا به یې بندي کول او یا به یې هم وهل ډبول. دغه مهال ډېری رسنیو له هېواده بهر فعالیت کاوه؛ یوازې د افغانستان په شمال کې له هغې کوچنۍ برخې پرته چې د بدخشان د تلویزیون په نامه تلویزیوني خپرونې ترې خپرېدې. دغه تلویزیوني چینل په ورځ کې د دریو ساعتونو لپاره د شاوخوا ۵۰۰۰ لیدونکو لپاره خبرونه او فلمونه خپرول. د طالبانو په امر ټول تلویزیوني چینلونه وتړل شول او چاپي رسنۍ هم د تبصرو، انځورونو او د لوستونکو د لیکونو له خپرولو منع شوې. راډیويي چینلونو هم د مذهبي پروګرامونو او انتخابي خبرونو پرته نور نشرات نه لرل. له دې سره هم نږدې ۷۰ سلنه وګړو د دغو راډیويي چینلونو نشراتو ته غوږ نیو. په ۲۰۰۰ زکال کې د طالبانو دولت د اسلامي امارت په نامه په انګریزي ژبه یوه دولتي ورځپاڼه تاسیس کړه چې د دوی په خبره د «اسلام د دښمنانو» له خوا د تولید شوو اطلاعاتو سره د مقابلې په موخه طراحي شوې وه. د بې ثباتۍ له امله یوازې د روسیې، چک جمهوریت او سربیا د رسنیو دفترونو په کابل کې فعالیت درلود. د کابل د ملي راډیو تلویزیون ودانۍ په پوځي قرارګاه بدله شوې وه او خبریالانو له خارجي رسنیو سره د همکارۍ اجازه نه لرله. له همدې امله رسنیز چاپېریال د ۲۰۰۱ زکال تر وروستیو پورې، هغه مهال چې د طالبانو حکومت راوپرځول شو تپه تیاره و. <ref name="dart">Dartnell, M. Y. ''Insurgency Online: Web Activism and Global Conflict.'' University of Toronto Press, 2006. {{ISBN|978-0-8020-8553-5}}.</ref><ref name="pr2">[http://www.pressreference.com/A-Be/Afghanistan.html Afghanistan media], ''Press reference''.</ref><ref name="woi">World of Information. ''Middle East review 2003/04.'' Kogan Page Publishers.</ref><ref name="bbc">{{cite news|title=Afghanistan Country Profile|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/country_profiles/1162668.stm#media|publisher=BBC News|date=January 31, 2018|access-date=2019-04-19}}.</ref><ref name="dart2">Dartnell, M. Y. ''Insurgency Online: Web Activism and Global Conflict.'' University of Toronto Press, 2006. {{ISBN|978-0-8020-8553-5}}.</ref><ref name="dart3">Dartnell, M. Y. ''Insurgency Online: Web Activism and Global Conflict.'' University of Toronto Press, 2006. {{ISBN|978-0-8020-8553-5}}.</ref><ref name="pr3">[http://www.pressreference.com/A-Be/Afghanistan.html Afghanistan media], ''Press reference''.</ref><ref name="dart4">Dartnell, M. Y. ''Insurgency Online: Web Activism and Global Conflict.'' University of Toronto Press, 2006. {{ISBN|978-0-8020-8553-5}}.</ref> په ۲۰۰۰مه لسیزه کې د حامد کرزي د ادارې پرمهال افغان رسنیو چټکه وده تجربه کړه او په ټول هېواد کې په لسګونو تلویزیوني چینلونه تاسیس شول. په دغه تلویزیوني چینلونو کې طلوع، د آریانا تلویزیوني شبکه، لمر، شمشاد او دولتي ملي راډیو تلویزیون شامل و. له دې سره څه باندې ۲۰۰ راډیويي چینلونه هم رامنځته شول چې تر ۲۰۱۹ زکال پورې په افغانستان کې د رسنیزو بنسټونو شمېر له ۱۸۰۰ څخه واوښت. ټولو رسنیو د افغانستان د نوو قوانینو په چوکاټ کې وده وکړه، په داسې حال چې د خبریالانو ترمنځ د ځان سانسور کولو چارې شتون درلود. افرادو ته د سپکاوي او همدارنګه د اسلامي اصولو پر خلاف د مطالبو نشرولو لپاره جزا شتون درلود. <ref name="bbc2">{{cite news|title=Afghanistan Country Profile|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/country_profiles/1162668.stm#media|publisher=BBC News|date=January 31, 2018|access-date=2019-04-19}}.</ref><ref name="TOLO-20192">{{cite news|title=Suspects Sentenced To Death For Killing Journalist In Kandahar|url=https://www.tolonews.com/afghanistan/suspects-sentenced-death-killing-journalist-kandahar|publisher=TOLOnews|date=April 16, 2019|access-date=2019-04-16}}</ref> یو شمېر دولتي چارواکو هم له خپلو ځایګیو څخه په ګټنې هڅه وکړه چې خپل ارتباطي امکانات یا رسنۍ ولري، له همدې امله په ملي او سیمه ییزو کچو ادارو خپل ګڼ شمېر اخبارونه او د بریښنايي رسنیو بنسټونه لرل. د ۲۰۰۴ زکال د رسنیو قانون سانسور منع اعلان کړ، خو رسنۍ یې اړ وبللې چې له نشراتو وړاندې د اطلاعاتو او کلتور له وزارت څخه د فعالیت جواز ترلاسه کړي. په دې سره تر ۲۰۰۵ زکال پورې شاوخوا ۲۵۰ رسنیو له اطلاعاتو او کلتور وزارت څخه جوازونه ترلاسه کړل. نړیوالو بنسټونو هم د طالبانو له سقوط وروسته د نوو خبریالانو په روزنې لاس پورې کړ. ورته مهال د افغانستان د بې ثباتۍ له امله خبریالان د سرتېرو په کچه په نښه شول، هماغه ډول چې د تښتونو او په مرګ باندې د ګواښلو بېلګې یې څرګندویې دي. د نی په نامه یو غیردولتي بنسټ د رسنیو اړوند خپلو څېړنیزو چارو پر مټ د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي پېښې تعقیب کولې. څه باندې سل خبریالانو په یوه خصوصي تلویزویني چینل باندې د دولتي مسئولینو په ورتلو اعتراض وکړ او د خبریالۍ په چارو کې یې د دولت په لاسوهنې نیوکې وکړې. <ref>[http://www.iht.com/articles/ap/2007/04/18/asia/AS-GEN-Afghan-Media-Rights.php Afghan journalists protest raid on TV station ordered by attorney general], ''International Herald Tribune'', April 18, 2007.</ref><ref>http://www.nai.org.af {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230610102325/https://nai.org.af/ |date=2023-06-10 }} Nai Media Watch data - violence against journalists.</ref><ref>Kamalipour, Y. R. & Snow, R. ''War, Media, and Propaganda: A Global Perspective.'' Rowman & Little field, 2004. {{ISBN|978-0-7425-3563-3}}.</ref><ref name="cp">[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf Afghanistan country profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140408085103/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|date=2014-04-08}}. [[Library of Congress]] [[Federal Research Division]] (2006). ''This article incorporates text from this source, which is in the [[public domain]].''</ref><ref name="woi2">World of Information. ''Middle East review 2003/04.'' Kogan Page Publishers.</ref> د خبري آژانسونو په ډله کې خپلواک خصوصي آژانس د پژواک افغان خبري اژانس دی چې په ۲۰۰۴ زکال کې د هغو افغان خبریالانو له خوا تاسیس شو چې د جګړې او سولې د راپور خپرونکي انستیتیوت سره یې همکاري لرله. دغه آژانس د افغانستان په نږدې ټولو ولایتونو کې خبریالان لري چې خبرونه په انلاین بڼه په انګریزي، پښتو او دري ژبو خپروي. د باختر خبري آژانس دولت ته اړوند بل پر لیکه یا آنلاین خبري آژانس دی. <ref>{{Cite web |title=Unlikely Stories, or the Making of an Afghan News Agency |url=http://pulitzercenter.org/blog/untold-stories/afghanistan-journalism-pajhwok-afghan-news-taliban |access-date=2023-06-26 |تاريخ الأرشيف=2016-04-22 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20160422030222/http://pulitzercenter.org/blog/untold-stories/afghanistan-journalism-pajhwok-afghan-news-taliban |url-status=dead |خونديځ نېټه=2016-04-22 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20160422030222/http://pulitzercenter.org/blog/untold-stories/afghanistan-journalism-pajhwok-afghan-news-taliban |خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20160422030222/http://pulitzercenter.org/blog/untold-stories/afghanistan-journalism-pajhwok-afghan-news-taliban |archive-url=https://web.archive.org/web/20160422030222/http://pulitzercenter.org/blog/untold-stories/afghanistan-journalism-pajhwok-afghan-news-taliban }}</ref> په ۲۰۲۱ زکال کې بیاځلي د طالبانو واکمني د دغه هېواد د معتبرو تلویزیوني چینلونو پر خپرونو باندې د مخ پر زیاتوالي سانسور لامل وګرځېده. د ۲۰۲۲ زکال په مارچ میاشت کې د طالبانو د امربالمعروف او له منکراتو څخه د مخنیوي وزارت د بهرنیو سریالونو او ډرامو د نه خپرولو امر صادر کړ. <ref>{{cite news|url=http://www.tampabay.com/news/perspective/breaking-news-and-making-news/1146780|title=Afghan reporter tells her story - St. Petersburg Times|access-date=2011-03-07|archive-date=2011-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20110712140141/http://www.tampabay.com/news/perspective/breaking-news-and-making-news/1146780|url-status=dead}}</ref><ref>[http://www.abc.net.au/rn/mediareport/stories/2006/1667101.htm "The Media Report" 22 June 2006 ]</ref><ref>{{cite news|url=http://www.rfi.fr/actuen/articles/116/article_4868.asp|title=RFI - Afghan reporters defy government decree and Taliban}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/7530568.stm|title=Afghan TV journalist is detained|date=29 July 2008}}</ref><ref>{{cite news|date=2021-08-31|title=Fewer than 100 of Kabul's 700 women journalists still working {{!}} Reporters without borders|url=https://rsf.org/en/news/fewer-100-kabuls-700-women-journalists-still-working|access-date=2022-03-05|website=RSF|language=en}}</ref><ref>{{cite news|title=As winter approaches, Afghan women journalists speak out: "I enjoyed all the liberties of life. Now I feel like a prisoner"|url=https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/news/winter-approaches-afghan-women-journalists-speak-out-i-enjoyed-all-liberties-life-now-i-feel|access-date=2022-03-05|website=Reuters Institute for the Study of Journalism|language=en}}</ref><ref>{{Cite magazine|title=Just 39 Female Journalists Are Still Working in Kabul After the Taliban's Takeover|url=https://time.com/6094499/women-journalists-kabul-afghanistan-taliban/|access-date=2022-03-05|magazine=Time|language=en}}</ref><ref>{{cite news|date=2021-08-12|title='For as long as we can': reporting as an Afghan woman as the Taliban advance|url=http://www.theguardian.com/global-development/2021/aug/12/afghanistan-female-journalists-rukhshana-media-sexism-taliba|access-date=2022-03-05|website=the Guardian|language=en}}</ref><ref name="TRT World">{{cite video|title=Afghan Journalists: 14 journalists, media workers killed this year|url=https://www.youtube.com/watch?v=FNdDi85RMMw|date=September 25, 2018|publisher=[[TRT World]]|access-date=2019-04-16}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.aljazeera.com/news/2018/04/dark-day-tributes-journalists-killed-kabul-180430093045680.html|title='A dark day': Tributes for journalists killed in Kabul}}</ref> == سرچينې == i5e0nf4wj067yquvk9bdo13tckct5vl 3 69810 352483 297843 2025-06-08T20:32:05Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Yuki Shiromita]] 352483 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Yuki Shiromita]] 0pytyqg9dninyh7wh77uam8js3vvvku 0 70045 352514 335085 2025-06-09T00:24:49Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352514 wikitext text/x-wiki انټېنیو ایسکوهوټادو (زوکړه د ۱۹۴۱ کال د جولای ۵مه- مړینه د ۲۰۲۱کال د نوامبر ۲۱مه) چې په عام ډول د ایسکوهوټادو په نوم یادیږي، یو اسپانوی فلیسوف، حقوق‌پوه، مقاله لیکونکی او د پوهنتون استاد و. د هغه کار او ژوند تر ډېره په حقوقو، فلسفه او ټولنپوهنې متمرکز و، خو لا یې هم ډېرو نورو څانګو ته پراختیا ورکړې. ایسکوهوټادو د نشه‌يي توکو اړوند د خپلو څېړنو او د هغه د ممنوعیت خلاف پېژندل شوې دريځ له امله د خلکو تر منځ خورا شهرت ترلاسه کړ. د هغه د تاج جواهر ''د نشه‌يي توکو عمومي تاریخ''  تر ټولو جامع کتاب دی چې تر دې مهاله په هره ژبه او ټولو اکادمیو کې د نشه‌ي ‎ي توکو اړوند لیکل شوی. د هغه د کارونو لایټ‌موتیف (یوه لنډه ډېره تکرارېدونکو موسیقیايي نغمه، ژباړن) هم همداسې د وېرې یا فشارونو پر وړاندې چې انسان د بېلابېلو غلامیو لور ته بیايي د یو انتي‌دود/نوش دارو په توګه د ازادۍ تایید دی. د هغه افکار د ازادي پالنې او لېبرالیزم په چوکاټ کې ځاییږي.  <ref>{{Cite web |last=Ricardo F. |first=Colmenero |date=2021-11-21 |title=Muere a los 80 años el filósofo Antonio Escohotado, el gran defensor de las drogas y la libertad |url=https://www.elmundo.es/cultura/2021/11/21/619a0bf7fdddff484b8b45e5.html |access-date=2023-02-16 |website=ELMUNDO |language=es}}</ref><ref>{{Cite news|last=Morales|first=Manuel|date=2021-11-21|title=Muere el filósofo Antonio Escohotado a los 80 años|url=https://elpais.com/cultura/2021-11-21/muere-el-filosofo-antonio-escohotado-a-los-80-anos.html|access-date=2021-11-21|work=[[El País]]|language=es}}</ref><ref>{{Cite web |date=2021-11-21 |title=Antonio Escohotado, liberal libertario |url=https://www.elespanol.com/cultura/20211121/antonio-escohotado-liberal-libertario/629057089_12.html |access-date=2023-02-16 |website=El Español |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=www.elnuevosiglo.net |date=2021-11-21 |title=Antonio Escohotado, liberal libertario - El Nuevo Siglo |url=https://www.elnuevosiglo.net/antonio-escohotado-liberal-libertario-22262/ |access-date=2023-02-16 |website=www.elnuevosiglo.net |language=es |تاريخ الأرشيف=2023-02-16 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20230216162140/https://www.elnuevosiglo.net/antonio-escohotado-liberal-libertario-22262/ |url-status=dead |خونديځ نېټه=2023-02-16 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20230216162140/https://www.elnuevosiglo.net/antonio-escohotado-liberal-libertario-22262/ |خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20230216162140/https://www.elnuevosiglo.net/antonio-escohotado-liberal-libertario-22262/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230216162140/https://www.elnuevosiglo.net/antonio-escohotado-liberal-libertario-22262/ }}</ref> == د فکري بهیر لنډيز == ایسکوهوټاډو تر یو ځل ډېر دا اعلان کړی چې «د خپل ځان له روښانونې پرته باید بل محرک ونه لرو او نه هم د ټولو شیانو د پای او پیل له موندلو پرته کومه بله قطب نما.» د هغه په وینا د هغه کار د کارونو پراختیا له ځان څخه د زده‌کړې بهیر دی چې د بېلابېلو موضوعاتو اړوند یې د جینولوژیکي طریقې د تجزیې او تحلیل له لارې څېړلي، یوه تاریخي طریقه چې په تاریخ‌وار ډول معلومات تنظیموي او طبقه‌بندۍ شکمنوي. <ref>{{Citation|title=Pienso, luego existo – Antonio Escohotado|date=2021-11-21|url=https://www.rtve.es/play/videos/pienso-luego-existo/pienso-luego-existo-antonio-escohotado/1231044/|language=es|access-date=2021-12-16}}</ref> د ۱۹۶۰مې لسیزې په بهیر کې هغه د یو حقوق پوه او فلیسوف په توګه د اورتګا وای ګاست او زوبیري درسونو ته لېوال شو- د حیاتي پایلو او د تاریخي پایلو له مفهوم څخه اغېزمن شوـ چې له دې لارې یې د فرایډ او په ځانګړې توګه هېګل سره وپېژندل او د هغه مذهبي فلسفه یې د خپلې دوکتورا په تېزس کې د ''ناراض وجدان'' له سرلیک سره په ۱۹۷۲ کال کې تحلیل کړه. د نوموړي دا کار د حقیقت ښکارونې او جوهر په نوم اثر سره چې په ۱۹۸۵ کال کې یې خپور کړی و- په د منطق او خالص میتافیزیک یو یرغل دی – چې د یوې کلکې فلسفي ودانۍ بنسټ جوړوي او د هغه پاتې نور فکرې تولیدات پرې ولاړ دي. هغه د ډي فېزس ا پولوس (۱۹۷۵) کتاب کې بېرته تر سقراط مخکې فلسفي مفکرانو ته ستون شوی، حال دا چې په ورته وخت کې یې په ۱۹۷۶ کال کې د ډیسکو امینیسیا (شپنی کلپ) له تاسیس سره د فرهنګي ضد تمرکز په توګه د ایبیزا ټاپو له راپورته کولو سره په اسپانیه کې د فرانکوییزم په پای ته رسولو او دیموکراتیکې وېښتیا کې اصلي رول ولوباوه. <ref>"If being founds the truth, as idealism claims [...] we arrive at the end in a subordination of things to intelligence. If truth is founded on being, there will not so much be an ''adequatio'' as that which the Greeks called ''alétheia'', a dis-covering or dis-occultation of the real. In the first case truth is an a priori that legislates through its categories on something alien to experience. In the second case truth is a physis [...] not subordinated to categories, but the source of them, immanent intelligence" (''Reality and Substance'', 2nd ed., p. 19).</ref> له هغه مهال څخه تر نن پورې هغه خپل ځان د نامشخصو انساني موجوداتو د سرچینې او تکامل مطالعې او خپرولو ته وقف کړ چې خپله یوه پېچلې موضوع ده، «چې نه ارادي موضوعات دي او نه هم بې‌ ځواکه څېزونه، خو یو درېیم ډول موجودات دي – د انسانانو په څېر په کورنۍ او سیاسي اقتصاد پوهېږي – د نامحدودو انفرادي اعمالو د موافقت پایله په داسې یو ترتیب کې چې له مخکې نه وي پلان شوې.» د یو خپلواکوونکي اصل په توګه له حقیقت څرګندولو سره د هغه دغه لېوالتیا د اسکوهوټادو کار د انساني علومو او انټولوژي تر منځ ځای پر ځای کېږي – د هیوم په وینا – د څوګونو پوهنیزو څانګو اړوند د هغه لیدلوری انسان‌پاله موقف ته د دلچسپي او علمي توپیرونه سره ترکیبوي. چې له میتافزیک او منطق څخه پیلیږي، په پوهنپوهنه او پوهنیزو تیوریو کې نفوذ کوي تر څو وروسته له ښو انساني پدیدو لکه اقتصاد او سیاسي واک، جنسیتي افسانو، کورنیو دودونو او جنسي ادابو او یا نشې سره پای ته ورسېږي. په دغه ټولو برخو کې مشترکه انګېزه د وېرې یا له شخصي مسولیت څخه بهر د فشارونو پر وړاندې د یو انتي‌دود په توګه د انسان د ازادۍ تایید دی. <ref>"Beings of the third type", which are neither fruits of subjective design nor inert objects, and which fail to comply with the Cartesian caesura between the extensive thing and the thinking thing. The largely unconscious dimension of these institutions is also linked to his oldest intuition - nature as a work of art - which reaffirms the option of "an observant science, cornered today by its predictive branch". Unlike the symbolic, a dreamed-up and fantasized world, physical reality is not only unfathomably deep and detailed in all directions, but the only antidote to the simplisms suggested by the utopian ideal ---(February 3, 2009). [http://www.escohotado.com/articulosdirectos/curriculum.htm Academic Statement] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091021061736/http://www.escohotado.com/articulosdirectos/curriculum.htm |date=2009-10-21 }}.</ref><ref>"Power and health are in him who feels no fear." This quote from [[Ernst Jünger|Jünger]] synthesizes the "substantial freedom" outlined in ''The Spirit of Comedy'' (1992).</ref> د هغه سیاسي موقف د فرانکو د رژیم پر مهال تر ځمکه لاندې جګړه‌مارۍ څخه تر هغه چې ځان یې یو «لېبرال دیموکرات» معرفي کړ وده وکړه، حال دا چې د هغه په کار کې دا نظریه پخه شوه چې «هره خیالي سیاسي نړۍ په پای کې د انساني نژاد د اصلاح له یوې یا بلې نامشخصې پروژې څخه پیلیږي، چې د نسل‌وژنې د شرکتونو لپاره یو ښه تعبیر دی» له سیاسي پلوه هغه د اسپانیې په لرلید کې یو سیاسي متفکر دی چې تل په ښه توګه نه پېژندل کېږي، ځکه هغه د دودیز ښي/چپ محور برخه نه دی، خو تر ډېره د ازادۍ/زورواکۍ پر موضوعاتو تمرکز کوي، خیالي سیاسي نړۍ/اوټوپیایي او زورواکي د عقل‌پالنې او عمل‌پالنې له موقفونو ردوي. له دې سره هغه ځان «په اسپانیه کې چپ‌اړخی عمل‌پال» اعلان کړ. اسکوهوټادو د خپلو بېلابېلو مقالاتو له لارې چې لومړی په اېل پېس او وروسته په اېل موندو او دېاریو۱۶ کې خپرې شوې د خپلو معاصرانو لپاره ځان د روانو ټولنیزو او فرهنګي چارو په تاریخ‌پوه او شنونکي بدل کړ. د مثال په ډول هغه دولتي جنایات چې د GALs (د ترهګرۍ ضد ازادي پالې ډلې) له‌خوا ترسره کېدل د اسکوهوټادو د نظریو او مقالو په برخه کې د سیاسي ځواک او ټولنپوهنې اړوند مقالو په واسطه په عام ډول افشا کېدل؛ د مثال په ډول اعلیحضرت، جرمونه او قربانۍ (۱۹۸۷)، او یا د کمیدي روح چې په ۱۹۹۲ کال کې یې د اناګراما کتنپلاوي د مقالاتو جایزه ترلاسه کړه. <ref>{{Cite web |date=2014-01-29 |title=Internet y nuestro vacío |url=https://www.elmundo.es/opinion/2014/01/29/52e95f7a22601d725c8b458b.html |access-date=2023-02-16 |website=ELMUNDO |language=es}}</ref><ref name=":1">{{Cite web |last=Úbeda |first=Jesús Fernández |date=2019-08-04 |title=Antonio Escohotado: "Soy el paradigma del hombre de izquierdas en España" |url=https://www.zendalibros.com/antonio-escohotado-soy-el-paradigma-del-hombre-de-izquierdas-en-espana/ |access-date=2023-02-16 |website=Zenda |language=es}}</ref> هغه د شلمې پېړۍ په وروستیو لسیزو کې د نشه‌يي توکو عمومي تاریخ (چاپ کال، ۱۹۸۹) کتاب د لیکوال په توګه په مقالاتو او تلویزوني مناظرو کې د ګډون له طریقه د ممنوعیت ضد دریځونو له امله عمومي شهرت ترلاسه کړ. هغه د بایوسي (یوه تحلیلي طریقه چې د یوې مادې ځواک پر نورو د اغېز له لارې تعینوي، ژباړن)، ازموینې، ډلبندۍ تمرینات پرمخ وړل او له دېرش څخه زیاتو رواني اغېزلرونکو موادو (کراک، هیرویین، کوکایین، اکستازي، چرس، اېل‌اېس‌ډي، نیکوتین، کافیین، الکول او داسې نور) فزیکي او ذهني اغېزې یې تشرېح کړې. د ګټه‌اخیستونکو دا لارښود تر څو چاپونو وروسته له مخدره توکو څخه د زده‌کړې (۱۹۹۰-۱۹۹۵) په نوم پای ته ورسېد. هغه د نشه‌يي توکو د کارونې، فحشا/ځانپلورنې، یوټېنېژا (اسان‌وژنه یا د اسانه مړینې طریقه چې د نه رغېدونکو انسانانو او حیواناتو د وژلو لپاره کارول کېږي، ژباړن) په څېر حساسو اخلاقي موضوعاتو په اړه د خپلو باورونو له امله رسنیو کې خورا ډېر بحثونه کړي. هر هغه څه چې د هغه د پلویانو لپاره د خپلواکۍ معیار او یا د ازادفکرۍ روزنه ښکاري، د هغه مخالفان یې فکري ګستاخي بولي او ځینې وختونه د څو اکادمیکو کړیو د نه منلو لامل شوی او هغه یې په حرفه‌یي نفوذ تورن کړی، د مثال په ډول د هغه د پوهنپوهنېزې اعلامیې/متنفیسټ تر خپرېدو وروسته په ۱۹۹۹ کال کې د کياس وای اورډن، پریمیو ایسپاسا ډي انسایو ادبي جایزې را څرګندېدل.   هغه په مسلکي کچه له څلوېښت څخه د زیاتو عنوانونو د ژباړونکي په توګه هم خدمت کړی. د نیوټن، هابز، جفرسون او باکونین د اثارو ژباړه یې د ژباړې په برخه کې له نورو کارونو څخه دي، هغه په ځانګړي ډول د ټوماس ساسز او ارنسټ یونګر له اثارو پرده پورته کړې. هغه په ۲۰۱۳ کال کې د خپل تقاعد تر مهاله له لرې څخه د زده‌کړو ملي پوهنتون (UNED) کې د سیاسي علومو او ټولنپوهنې په پوهنځي کې د فلسفې او ټولنیزو علومو د څېړندود د استاد په توګه خدمت وکړ. هغه تر همدې وروستي مهاله د کمونیستي غورځنګ د مطالعاتو په تاریخ د سوداګرۍ د دوښمنانو په لیکنو کې ډوب شوی دی. ''د شتمنیو یوه اخلاقي تاریخچه'' (۲۰۰۸-۲۰۱۴) درې ټوکه مونوګراف. په ۲۰۱۹ کال کې یې «د هغو سرزوریو په ځواب کې ازادي چې په پای کې افراد د هر ډول غلامۍ لور ته بیايي» د دفاعیې لپاره د حوان ډي ماریانا جایزه ترلاسه کړه.  <ref>{{Cite web |date=2019-04-06 |title=Cena de la libertad y Premio Juan de Mariana 2019 a Antonio Escohotado {{!}} Instituto Juan de Mariana |url=https://www.juandemariana.org/actividades/cena-de-la-libertad-y-premio-juan-de-mariana-2019-antonio-escohotado |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190406144340/https://www.juandemariana.org/actividades/cena-de-la-libertad-y-premio-juan-de-mariana-2019-antonio-escohotado |archive-date=6 April 2019 |access-date=2023-02-16}}</ref> == سرچينې == qm2jbheophma4ofz78uey6cabsevhl0 0 70849 352517 341658 2025-06-09T04:35:02Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352517 wikitext text/x-wiki په دويمه نړيواله جګړه (1941-45) کې د امريکا د ښکېلتيا پر مهال، د جګړې د ملاتړ او متحدينو بريا ته د ژمنتيا څخه د ملاتړ د زياتولو په موخه له تبليغاتو کار اخيستل شوی و. د رسنيو د پراخه لړۍ په کارولو سره، تبليغات کونکو د دوښمن لپاره د کرکې او د امريکا د متحدينو د ملاتړ لپاره لمسونې وکړې، د جګړه ييزو وسايلو د توليد او له جګړې سره د مرستې کولو په موخه د کرکيلې په برخه کې (د بريا باغونه يا Victory gardens په نړيواله جګړه کې هغه هڅه وه تر څو ولسونه کرنې ته وهڅول شي، او په جګړه کې په دې ډول مرسهت وکړي) يې په ډېرو ولسي هڅو ټينګار وکړ، خلک يې د خپلو ځينو توکو ساتلو ته قانع کړل، تر څو ډېر توکي د جګړې په هلو ځلو کې وکارول شي، او د جګړې د پورونو پاڼې يې وپېرلې. د جګړې په اوږدو کې هېوادپالنه د اعلان (ترويج/اشتهار) مرکزي موضوع وګرځېده، ځکه چې د جګړې د پورونو د پاڼو د پلورلو، په کارخانو کې اغېزمنتيا ته وده ورکولو، د ناسمو اوازو کمولو، او د ملکيانو د حوصلې پر ځای ساتلو لپاره په پراخه کچه مبارزې (کمپاينونه) پر لار واچول شول. جګړې په امريکايي ټولنه کې د اشتهاراتو د صنعت ونډه پياوړې، او پخوانۍ نيوکه يې څنډې ته کړه. د محوري ځواکونو مشران د کارتون د کاريکاتورونو په توګه وړاندې کړای شول، تر څو دوی احمق او بې عقله وښيي.<ref>Inger L. Stole, ‘’Advertising at War: Business, Consumers, and Government in the 1940s’’ (University of Illinois Press; 2012)</ref> == کمپاين (مبارزه) == په لومړيو کې، حکومت په تبليغاتي مبارزو کې برخې اخيستو ته ميلان نه درلود، خو د رسنيو، سوداګرۍ برخې او اشتهارات کونکو د فشارونو له امله، چې د لارښونې غوښتنه يې کوله، حکومت قانع کړ، چې فعاله ونډه واخلي. له دې سره سره حکومت ټينګار وکړ چې د دوی کارونه د تبليغاتو لپاره نه، بلکې د معلوماتو د چمتو کولو لارې چارې دي. دا هڅې کرار کرار او په بې ترتيبه ډول په ډېرو متحدو تبليغاتي کوښښونو بدل شول، په داسې حال کې چې د لومړۍ نړيوالې جګړې کچې ته کله هم ونه رسېدې.<ref>Maureen Honey, ''Creating Rosie the Riveter: Class, Gender and Propaganda during World War II'', p 30, {{ISBN|0-87023-453-6}}</ref><ref>[[Leila J. Rupp]], ''Mobilizing Women for War'', p 90, {{ISBN|978-0-691-04649-5}}</ref><ref>William L. O'Neill, ''A Democracy At War: America's Fight At Home and Abroad in World War II'', p 140 {{ISBN|0-02-923678-9}}</ref> په 1942ز کال کې، ولسمشر «فرينکلن ډي روزويلټ» د جګړې د معلوماتو دفتر (OWI) جوړ کړ. د منځنۍ کچې دې ادارې د جنګي معلوماتو او تبلیغاتو په استولو کې د جګړې او دولتي ادارو په ګډون د نورو جنګي ادارو سره شموليت غوره کړ. په OWI کې مسئولینو ګڼ وسايل وکارولې، تر څو له امريکايي ولس سره اړيکې وساتي. په دوی کې د هاليوډ د فلم سټوډيوګانې، راډيو سټيشنونه او چاپي ادارې شاملې وې.<ref>Clayton Laurie, The Propaganda Warriors (University of Kansas Press)</ref><ref>Allan Winkler, The Politics of Propaganda: Office of War Information, 1942-1945. (Yale University Press)</ref><ref>Barbara Savage, Broadcasting Freedom (Duke University Press)</ref> د ليکوالانو د جګړې پلاوی په خصوصي ډول د تبليغاتو د موخې لپاره تنظيم کړای شوی و، او عموماً يې د حکومت او ليکوالانو تر منځ د منځګړي به توګه کار کاوه. په دې شامل ډيری ليکوالانو خپلې هڅې له حکومتي تبليغاتو څخه غوره بللې، ځکه چې دوی خپل مواد له حکومتي هڅو څخه ډېر زړور (بې باکه/څرګند) او ډېر زيات ځواب ويونکي بلل. په هر حال، ليکوالانو هم رسمي غوښتنو ته ځواب ووايه او هم يې خپل تبليغات پيل کړل.<ref>Lee Kennett, ''For the Duration. . . : The United States Goes To War'' p 166 {{ISBN|0-684-18239-4}}</ref><ref name="oneill141">William L. O'Neill, ''A Democracy At War: America's Fight At Home and Abroad in World War II'', p 141 {{ISBN|0-02-923678-9}}</ref> په 1944ز کال کې (چې تر 1948 پورې روان و)، نومياليو امریکايي پاليسي جوړونکو يو داخلي تبليغاتي کمپاين پيل کړ، موخه يې د متحده ايالاتو د ولس قانع کول و، تر څو د المان د خلکو لپاره سخته سوله ومني. په دې کمپاين کې کارېدلې يوه طريقه عموماً د دې نظريې لېرې کول و، چې د المان خلک او نازي ګوند سره جلا جلا هستې دي. په دې کمپاين کې يو مهم ګډونوال د لیکوالانو د جګړې پلاوی و، کوم چې د روزويلټ له ادارې سره نږدې تړاو درلود.<ref name="eprints.lse.ac.uk">Steven Casey, (2005), The Campaign to sell a harsh peace for Germany to the American public, 1944 - 1948, [online]. London: LSE Research Online. (Available online at [http://eprints.lse.ac.uk/archive/00000736 eprints.lse.ac.uk] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070105134203/http://eprints.lse.ac.uk/archive/00000736/ |date=2007-01-05 }}) Originally published in History, 90 (297). pp. 62-92 (2005) Blackwell Publishing</ref> == رسنۍ == === اعلان نښلونکي (پوسټرونه) === متحده ايالاتو اعلان نښلونکي د اعلانونو لپاره وکارول، او په دويمه نړيواله جګړه کې د جنګېدونکي بل هر هيواد څخه زيات تبليغاتي اعلان نښلونکي (پوسټرونه) يې توليد کړل. د جګړې پر مهال نږدې 200000 جلا جلا نمونې چاپ شوې وې.<ref name="Witkowski">Terrence H. Witkowski "World War II Poster Campaigns: Preaching Frugality to American Consumers." Journal of Advertising, Vol 32 No 1 Page 72</ref><ref>Robert Heide and John Gilman, ''Home Front America: Popular Culture of the World War II Era'' p 36 {{ISBN|0-8118-0927-7}} {{OCLC|31207708}}</ref> په دې اعلان نښلونکو کې د جګړې د ملاتړ د هڅولو لپاره د محافظه کارۍ، توليد، ګومارنې، کورنيو هڅو او امنيت په ګډون، ګڼ موضوعات کارول شوي وو. عموماً دا اعلان نښلونکي په داسې سیمو کې لګول شوي و چې د اعلاناتو لپاره يې پيسې نه ورکول کېدې. تر ټولو زياتې عامې سيمې يې د پوسته خانې دفترونه، د اورګاډي تمځايونه، ښوونځي، رستورانتونه او پرچون دوکانونه وو. د کورونو او د اپارتمانونو د ودانيو د کړکيو لپاره کوچني اعلان نښلونکي چاپ شول. دا په داسې ځايونو کې ولګول شول، چېرته چې نورې تبليغاتي رسنۍ نه شوې کارېدای.<ref name="Witkowski2">Terrence H. Witkowski "World War II Poster Campaigns: Preaching Frugality to American Consumers." Journal of Advertising, Vol 32 No 1 Page 72</ref><ref>William L. Bird, JR. and Harry R. Rubenstein. Design for Victory: World War II Posters on the American Home Front. Princeton Architectural Press. New York, 1998. Page 12</ref><ref>Robert Heide and John Gilman, ''Home Front America: Popular Culture of the World War II Era'' p 37 {{ISBN|0-8118-0927-7}} {{OCLC|31207708}}</ref><ref>[http://americanhistory.si.edu/victory/victory2.htm The Poster's Place in Wartime]</ref> د جګړې معلوماتو د دفتر (OWI) د انځورونو اداره د تبليغاتي اعلان نښلونکو د چمتو کولو او وېش مسئوليت لرونکې دولتې اداره وه. د متحده ايالاتو د اعلان نښلونکې د تبليغاتو او د برتانيې او نورو متحدينو د تبليغاتو تر منځ بنسټيز توپير دا و، چې د متحده ايالاتو اعلان نښلونکو په دندې، هېوادپالنې او دود دستور تمرکز درلود، په داسې حال کې چې د نورو هېوادونو تبلیغاتو د دوښمن لپاره د خلکو د کرکې په زياتولو تمرکز درلود. د متحده ايالاتو په اعلان نښلونکو کې کارول شوي مثبت پيغامونه د دې پر ځای چې دا باوري کړي چې راټولې شوې پيسې ضايع شوي نه دي، په کورني محاذ کې د توليد د زیاتولو لپاره کارول شوي وو. د متحده ايالاتو اعلان نښونکو ډېر کم د جګړې د تلفاتو انځورونه درلودل، ان د جګړې د ډګر انځورونه ډېر کم مشهور شول، د دې ځای سوداګريزو انځورونو ونيو، تر څو د جړګې لپاره د مصرف کونکو اړتيا پوره کړي.<ref name="repository.tamu.edu">{{cite web |last=Thomas |first=Christopher C. |title=A Thousand Words: Themes and Trends in Home Front Posters |url=http://repository.tamu.edu/bitstream/handle/1969.1/5802/etd-tamu-2007A-HIST-Thomas.pdf?sequence=1}}</ref><ref>William L. Bird, JR. and Harry R. Rubenstein. Design for Victory: World War II Posters on the American Home Front. Princeton Architectural Press. New York, 1998. Page 48</ref> د جګړې اعلان نښلونکي د حکومت له خوا نه طرحه کېدل، بلکې د هغو هنرمندانو له خوا طرحه کېدل چې د خپل کار بدل کې يې مزد نه غوښت. دولتي ادارو د هنرمندانو لپاره د طرحو وړاندې کولو په موخه سيالۍ جوړې کړې، او دې له حکومت سره مرسته وکړه، چې د طرحو شمېر لوړ کړي، او دوی وکولای شي له هغې يې غوره کړي.<ref>William L. Bird, JR. and Harry R. Rubenstein. Design for Victory: World War II Posters on the American Home Front. Princeton Architectural Press. New York, 1998. Page</ref><ref name="repository.tamu.edu2">{{cite web |last=Thomas |first=Christopher C. |title=A Thousand Words: Themes and Trends in Home Front Posters |url=http://repository.tamu.edu/bitstream/handle/1969.1/5802/etd-tamu-2007A-HIST-Thomas.pdf?sequence=1}}</ref> === اعلانول (اشتهار) === شرکتونو د جګړې په ملاتړ کې اعلانونه کول. په دې سره د هغوی نومونه د ولسونو مخې ته راغلل، سره له دې چې دوی د خرڅلاو لپاره هيڅ محصولات نه درلودل، او دوی ته اجازه ورکړل شوې وه چې دا اشتهارات د سواګريزو مصارفو په توګه وکاروي. د جګړې د اعلاناتو شورا د دا ډول هڅو په څارنه کې مرسته وکړه. د موټرو جوړونکو او نورو توليدونکو چې د جګړې د هڅو لپاره يې بیا مجهز شول، د خپلو هڅو ښکاره کونکي اشتهارات خپاره کړل. نورو شرکتونو هم په يو نه يو ډول خپل محصولات له جګړې سره ونښلول. د بېلګې په ډول، Lucky Strike ادعا وکړه چې د دوی په بسته بندۍ کې له شين څخه په سپين رنګ بدلون د وسلو لپاره د برونز (ژړ فيلز) د ساتلو په موخه وه، او د پايلې په توګه، د دوی پلور تر اسمانه ورسېد. Coca-Cola او نورو نرمو مشروباتو جوړونکو، خپل محصولات داسې وښودل چې د دفاعي کارکونکو او د وسله والو پوځونو نورو غړیو له خوا څښل کېږي. نورو ډېرو سوداګريزو اعلاناتو هم د جګړې د پورونو د پاڼو پر رانيولو ټينګار وکړ.<ref>William L. O'Neill, ''A Democracy At War: America's Fight At Home and Abroad in World War II'', p 253-4 {{ISBN|0-02-923678-9}}</ref><ref>William L. O'Neill, ''A Democracy At War: America's Fight At Home and Abroad in World War II'', p 254 {{ISBN|0-02-923678-9}}</ref><ref>Robert Heide and John Gilman, ''Home Front America: Popular Culture of the World War II Era'' p 128 {{ISBN|0-8118-0927-7}} {{OCLC|31207708}}</ref><ref name="heide128">Robert Heide and John Gilman, ''Home Front America: Popular Culture of the World War II Era'' p 128-9 {{ISBN|0-8118-0927-7}} {{OCLC|31207708}}</ref><ref>Robert Heide and John Gilman, ''Home Front America: Popular Culture of the World War II Era'' p 129 {{ISBN|0-8118-0927-7}} {{OCLC|31207708}}</ref><ref name="homeFront130">Robert Heide and John Gilman, ''Home Front America: Popular Culture of the World War II Era'' p 130 {{ISBN|0-8118-0927-7}} {{OCLC|31207708}}</ref> د جګړې ډېرې هڅې د اشتهاراتو په مټ تعريف شوې وې، او له هېواده بهر وسله والو پوځونو هغه مجلې ډېرې خوښولې چې بشپړ اعلانات ولري، نه هغه چې نسخې يې کوچنۍ او اشتهارات نه لري.<ref>William L. O'Neill, ''A Democracy At War: America's Fight At Home and Abroad in World War II'', p 255 {{ISBN|0-02-923678-9}}</ref> === مزاحيه کتابونه او کارتونونه === لکه چې اوسمهال کېږي، د سرمقالې کارتون جوړونکي هڅه کوي چې په عامه رايه اغېز ولري. د بېلګې په ډول، «ډاکټر سيوس» په پرل هاربر له بريد مخکې د مداخلت پالنې ملاتړ کړی و. <ref>[[Richard H. Minear]], ''[[Dr. Seuss Goes to War: The World War II Editorial Cartoons of Theodor Seuss Geisel]]'' (1999) p 16 {{ISBN|1-56584-704-0}}</ref> مزاحيه کيسې (مسخره يي يا خندونکې)، لکه  د «Little Orphan Annie» او «Terry and the Pirates» په نومونو، په خپلو کيسو کې جګړه ييز موضوعات وړاندې کړل. ان له جګړې مخکې، ګډوډول او تخريب کول د تاوتریخوالي پر بنسټ جوړو کيسو کې عام محرکات وو. <ref>Robert Heide and John Gilman, ''Home Front America: Popular Culture of the World War II Era'' p 83 {{ISBN|0-8118-0927-7}} {{OCLC|31207708}}</ref><ref>Lee Kennett, ''For the Duration. . . : The United States Goes To War'' p 6 {{ISBN|0-684-18239-4}}</ref> ډېر پیاوړي اتلان په امریکا او نورو سيمو کې د محوري ځواکونو د جاسوسانو يا فعاليتونو سره د مقابلې په حال کې ښودل شوي وو. يو مزاحيه کتاب چې يو پياوړی سړی پکې د المان په ختيځ ديوال د بريد کولو په حالت کې ښودل شوی و، د «Das Schwarze Korps» په یوه ګڼه کې تر نيوکې لاندې ونيول شو، کوم چې د SS اونيز اخبار و، د دې کتاب له امله يهودي توکمه پنځونکي «جيري سيګل» ته زیاته پاملرنه واوښته.<ref>Robert Heide and John Gilman, ''Home Front America: Popular Culture of the World War II Era'' p 84 {{ISBN|0-8118-0927-7}} {{OCLC|31207708}}</ref><ref>{{Cite web |سرليک=The SS and Superman |نښلېدنه=http://www.calvin.edu/academic/cas/gpa/superman.htm |لاسرسي نېټه=2023-09-04 |خونديځ نېټه=2015-06-26 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20150626231453/http://research.calvin.edu/german-propaganda-archive/superman.htm |url-status=dead |عنوان=آرشیف کاپي |تاريخ الوصول=2023-09-04 |تاريخ الأرشيف=2015-06-26 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20150626231453/http://research.calvin.edu/german-propaganda-archive/superman.htm }}</ref> په 1944ز کال کې، د «ايرني پايل» له ستاينې وروسته، د «بل مولډن» کارتونونه په امريکا کې په اتحاديه بدل کړای شول. د جګړې ادارې د دې هڅې ملاتړ وکړ، ځکه چې مولډن په خپلو کارتونونو کې د پوځي ژوند وېرونکې انځورګري کوله. د مولډن کارتونونو نه يوازې دا چې د ځکمنيو ځواکونو هڅې مشهورې کړې، بلکې دوی جګړه داسې کړه چې ترخه او سخته ښکاره شي، او په دې ډول يې له امريکايانو سره په دې قانع کولو کې مرسته وکړه، چې بريا به اسانه نه وي. په داسې حال کې چې د هغه کارتونونو ټولوژنې له منځه یوړې، د جګړې ستونزه يې د سرتېرو د ببرې بڼې، او خفه، لويدلو سترګو په انځورولو سره وښودله. دې کار د پوځيانو د ورځنيو تجربو د ستونزو په وړاندې کولو سره، له سرتېرو څخه په پرله پسې ملاتړ کې مرسته وکړه.<ref>Bill Mauldin, edited by Todd DePastino, ''Willie & Joe: The War Years'' p 13 {{ISBN|978-1-56097-838-1}}</ref><ref>Bill Maudlin, edited by Todd DePastino, ''Willie & Joe: The War Years'' p 15 {{ISBN|978-1-56097-838-1}}</ref><ref name="Anthony Rhodes p150">Anthony Rhodes, ''Propaganda: The art of persuasion: World War II'', p150 1976, Chelsea House Publishers, New York</ref> == سرچينې == 12sy86e0k5hgyt19sppepplkoayli7r 0 73374 352529 309254 2025-06-09T10:46:39Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352529 wikitext text/x-wiki په بلغاریا کې هلوکاسټ له ۱۹۴۱ زکال څخه تر ۱۹۴۴ زکال پورې د بلغاریا په پاچاهۍ کې د یهودیانو ځورونې او همدارنګه د دویمې نړیوالې جګړې پر مهال د بلغاریا تر اشغال لاندې یوګوسلاویايي او یوناني سیمو کې د یهودانو وژلو او تبعید ته اشاره لري چې د نازي جرمني د متحد، تزار دریم بوریس او لومړي وزیر بوګدان فیلوف د دولت له خوا ترسره شول. د یهودانو ځورونه په ۱۹۴۱زکال کې د یهودیت ضد قوانینو په تصویب کېدو پیل شوه چې د ۱۹۴۳ زکال په مارچ میاشت کې د بلغاریا تر اشغال لاندې د شمالي یونان، مقدوني یوګوسلاویا او پیروټ برخو د استوګنو نږدې ټولو یهودانو – ۱۱۳۴۳ تنه – په بندي کولو او تبعید کولو اوج ته ورسېده. دغه یهودان د بلغاریايي چارواکو له خوا لومړی ویانا ته تبعید او بالاخره د نازي جرمني تر اشغال لاندې پولنډ کې د وژنو کمپونو ته ولېږدول شول. <ref>{{Cite book|last1=Brustein|first1=William I.|url=https://books.google.com/books?id=Hc3HabBQsdsC|title=Roots of Hate: Anti-Semitism in Europe Before the Holocaust|last2=Brustein|first2=Professor William|date=2003-10-13|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-77478-9|pages=4|language=en}}</ref><ref>[https://www.yadvashem.org/yv/en/exhibitions/communities/monastir/liquidation.asp Monastir During the Holocaust] article from Yad Vashem</ref> د دغه هېواد له خوا د ۴۸۰۰۰ یهودانو د ویستلو بهیر د یهودیت ضد قوانینو له تصویب سره هم مهاله پیل شول، خو دغه بهیر د دیمیتر پشف په مشرۍ د پارلمان د یو شمېر غړو د مداخلې له امله ودرول شو. راتلونکو عامه لاریونونو او همدارنګه د مخکښو څېرو فشارونو تزار اړ کړ چې بهر ته د یهودانو د تبعید اړوند نورې طرحې رد کړي. پر ځای یې د صوفیا ښار ۲۵۷۴۳ تنه یهودان د ښار لرې پرتو برخو ته وشړل شول او د هغو شتمنۍ مصادره شوې. ورته مهال له ۲۰ څخه تر ۴۶ کلونو عمر لرونکي یهودي نارینه د ۱۹۴۴ زکال تر سپټمبر میاشتې پورې په کاري پوځ کې شامل کړای شول. هغه مواردو ته چې د ۱۹۴۳ زکال په پسرلي کې یې د وژنو کمپونو ته د نږدې ۴۸۰۰۰ یهودانو د لېږلو مخه ونیوله د «بلغاریايي یهودانو د ژغورنې» عبارت کارول کېږي. له همدې امله د محور ځواکونو تر کنټرول لاندې اروپا کې د ژوندیو پاتې شوو یهودانو کچه د نورو هېوادونو په پرتله په بلغاریا کې زیاته وه. <ref name="ragaru2">{{Cite web|url=https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/contrasting-destinies-plight-bulgarian-jews-and-jews-bulgarian-occupied-greek-and-yugoslav-.html#title2|title=Contrasting Destinies: The Plight of Bulgarian Jews and the Jews in Bulgarian-occupied Greek and Yugoslav Territories during World War Two|last=Ragaru|first=Nadège|date=2017-03-19|website=Online Encyclopedia of Mass Violence|language=en|access-date=2020-03-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.worldjewishcongress.org/download/niHdRsTz0Ml6P5dvhNAURQ|title=Factsheet of historical information regarding the Holocaust|website=www.worldjewishcongress.org|publisher=Shalom|access-date=2020-03-08}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.aish.com/ho/i/The_Rescue_of_Bulgarian_Jewry.html|title=The Rescue of Bulgarian Jewry|work=aishcom|date=23 October 2011|access-date=22 May 2015}}</ref><ref name="wagenstein">[https://www.mediapool.bg/spasi-li-bulgaria-vsichkite-si-evrei-news20338.html Did Bulgaria Save All of its Jews?] article by [[Angel Wagenstein]] (in Bulgarian)</ref><ref name=":22">{{Cite book|last=Crowe|first=David M.|url=https://books.google.com/books?id=rR-yDwAAQBAJ|title=The Holocaust: Roots, History, and Aftermath|date=2018-05-04|publisher=Routledge|isbn=978-0-429-96498-5|language=en}}</ref><ref>{{Cite book|last=Sage|first=Steven S.|url=https://books.google.com/books?id=8nBTDwAAQBAJ|title=The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, Volume III: Camps and Ghettos under European Regimes Aligned with Nazi Germany|publisher=Indiana University Press|year=2018|isbn=978-0-253-02386-5|editor-last=Megargee|editor-first=Geoffrey P.|pages=7, 10, 12|language=en|chapter=Bulgaria|editor-last2=White|editor-first2=Joseph R.}}</ref><ref name=":32">{{Cite web|url=https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/bulgaria|title=Bulgaria|website=[[United States Holocaust Memorial Museum]] Encyclopedia|language=en|access-date=2020-03-06}}</ref><ref name=":12">{{Cite book|last=Chary|first=Frederick B.|url=https://archive.org/details/bulgarianjewsfin0000char|url-access=registration|title=The Bulgarian Jews and the final solution, 1940-1944|publisher=University of Pittsburgh Press|year=1972|isbn=9780822976011|location=Pittsburgh|oclc=878136358}}</ref><ref>{{Cite book|last1=Lacqueur|first1=Walter|url=https://books.google.com/books?id=nPbr0XzlTzcC|title=The Holocaust Encyclopedia|last2=Baumel|first2=Judith Tydor|date=2001|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-13811-5|pages=98–104|language=en}}</ref><ref name=":02">{{Cite book|last=Ioanid|first=Radu|url=http://oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199211869.001.0001/oxfordhb-9780199211869-e-22|title=Occupied and Satellite States|date=2010-11-25|publisher=Oxford University Press|doi=10.1093/oxfordhb/9780199211869.003.0022}}</ref><ref name="humanityinaction">[https://www.humanityinaction.org/knowledge_detail/sofia-double-faced-bulgaria/ Sofia: Double-Faced Bulgaria] Civil Society and the Holocaust: International Perspectives on Resistance and Rescue</ref> == مخینه == د دواړو نړیوالو جګړو ترمنځ دوره کې یهودانو د بلغاریا د نفوسو ۰:۸٪ برخه جوړوله چې شمېر یې شاوخوا ۴۸۰۰۰ تنه و. له دغو څخه نیمايي برخې یې په صوفیه ښار کې ژوند کاوه. له ۹۰٪ څخه زیات یې په بلغاریا کې زیږېدلي و؛ ۹۲٪ یې د بلغاریا تابعیت درلود او همدارنګه یې د بلغاریا په سوداګرۍ کې ۵.۱۷٪ ونډه لرله. د بلغاریا یهودي ټولنې له دولت سره غوره اړیکې لرلې، هماغه ډول چې په ۱۹۰۹ زکال کې د صوفیه ښار د نوې او لویې کنیسې (په اروپا کې دریمه لویه کنیسه ده) په پرانیست غونډه کې د بلغاریا د سلطنتي کورنۍ ګډون د هغوی څرګندويي کوله. <ref name="Ignatov">{{Cite web|url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1767111|title=The Bulgarian Jews during WWII: Myth and Reality|last=Ignatov|first=Mario|date=2011-04-08|website=SSRN Western Political Science Association 2011 Annual Meeting Paper|ssrn=1767111|language=en|access-date=2022-02-24}}</ref><ref name="shalom.bg">{{Cite web |title=Assoc. Prof. Rumyana Dimitrova Marinova-Christidi, Ph.D. - Sofia University "St. Kliment Ohridski" - "The Fate of the Bulgarian Jews during the Holocaust – the Menace, the Rescue, the Aliya" |url=http://www.shalom.bg/wp-content/uploads/2016/02/Holocoust-ENG.pdf |access-date=2024-01-02 |archive-date=2024-05-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240511214729/https://shalom.bg/wp-content/uploads/2016/02/Holocoust-ENG.pdf |url-status=dead }}</ref> د تزار دریم بوریس تر شخصي واکمنۍ لاندې بلغاریايي دولت د ۱۹۳۰مې لسیزې پر مهال په مخ پر زیاتوالي ډول نازي جرمني ته اړوند شو، ځکه چې غوښتل یې د دغه هېواد نړیواله اقتصادي انزوا ماته او د بالکان له تړون سره مقابله وکړاي شي؛ هغه تړون چې ټولو ګاونډیو یې لاسلیک کړی و. په دې سره تر ۱۹۳۹ زکال پورې د بلغاریا ۷۰٪ سوداګري یوازې له جرمني سره وه. هغه مهال چې جرمني اعلان وکړ، نور د وارسا تړون ته پابند نه دی او له لومړۍ نړیوالې جګړې وړاندې یې ځانته اړوند ټول قلمرونه نیولي؛ په لومړۍ نړیواله جګړه کې د دغه هېواد متحدې بلغاریا هم په ورته ډول نویي - سور - سن هوکړه رد کړه او له یونان، یوګوسلاویا او رومانیا سره یې په جګړه کې له لاسه ورکړي خپل پخواني قلمروونه بېرته ونیول. د ۱۹۴۰ زکال په سپټمبر میاشت کې د هېټلر په مرسته له رومانیا څخه د سویلي دوبروجا د حیاتي سیمې له نیولو وروسته بلغاریا تر ډېره پورې جرمني ته په اړوند یو کمپ واوښته. په یونان باندې د برید په موخه د جرمني په چمتوالي او همدارنګه د بلغاریا له لارې ټرانزیټ ته د اړتیا له امله بالاخره دغه هېواد د ۱۹۴۱ زکال په مارچ میاشت کې په رسمي ډول له درې ګوني تړون سره یوځای شو. په دغه هېواد باندې د جرمني نفوذ په مخ پر زیاتوالي ډول د دغه هېواد په سیاسي ډګر کې منعکس شو. د ۱۹۳۰مې لسیزې پر مهال یو شمېر فاشېزم پلوي ګوندونه تاسیس شول چې تر ټولو پام وړ یې لژیونران او راټنیکان و؛ دوی په صوفیه کې د کریسټال ناخت یا د ماتو ښېښو د شپې خپله نسخه پلې کړه. دغو بنسټونو یهودیت ضد تبلیغات خپرول، بروشورونه یې وېشل او د نازیانو له نژادي لیکنو څخه یې کاپي کوله. په داسې حال کې چې هېڅ یوې دغې ډلې د جرمني له نازیانو سره د نږدې اړیکو لرلو له امله پام وړ وګړیز ملاتړ ترلاسه نه کړ. ورته مهال تزار په ۱۹۳۹ زکال کې د نازیانو یو شمېر ملاتړي سیاستوال په لوړو څوکیو وګمارل څو له نازي جرمني سره خپلې اړیکې ټینګې کړي. په دغو کسانو کې د کورنیو چارو وزیر پټار ګابروفسکي او د هغه مرستیال الکساندر بلف شامل وو چې دواړو بالاخره په هېواد کې د یهودانو ضد سخت دریځي قوانین طرح او د هغو په اجرا یې څارنه وکړه. تزار له ۱۹۳۴ زکال څخه د ۱۹۴۳ زکال په اګست میاشت کې د خپلې مړینې تر مهاله د بلغاریا ټولې واګې په خپل لاس کې اخیستې وې له همدې امله د هغه دغه شخصي واکمني د معاصرو تاریخ پوهانو له خوا «نرمه دیکتاتوري» بلل کېږي. ده هڅه وکړه د یو لړ لګښتونو په منلو بلغاریا له جګړې لرې وساتي، همدارنګه یې ختیځې جبهې ته د سرتېرو د لېږلو اړوند د فشار پر وړاندې مقاومت وکړ؛ که یې داسې نه وای کړي نو بیا له نازي جرمني سره په بشپړه توګه اوږه په اوږه مخکې تلونکی هېواد ګڼل کېده. == له اشغالي سیمو څخه د یهودانو شړل == د ۱۹۴۱ زکال په اپرېل میاشت کې جرمني سرتېرو د بلغاریا له خاورې څخه په یونان او یوګوسلاویا برید وکړ او د څو اونیو په ترڅ کې یې هغو ته ماته ورکړه. د اپرېل په اوولسمه نېټه د پاچا دریم بوریس، هېټلر او همدارنګه د کنټ سیانو ترمنځ په ناسته کې بلغاریا د یوناني ختیځې مقدونیې او لویدیځې تراکیا او همدارنګه د یوګوسلاویا د واردار مقدونیې او پیروټ ولایتونو د کنټرول مسئولیت پر غاړه واخیست؛ دا هغه برخې وې چې بلغاریا یې د خپلولو په موخه په لومړۍ نړیواله جګړه کې جګړه کړې وه او تمه یې لرله هغه د تل لپاره ځانته الحاق کړي. یو بل احتمالا وژونکی عامل هم له ملت څخه د ملاتړ په موخه نوی تصویب شوی قانون و؛ د دغه قانون له مخې په نویو نیول شوو سیمو کې یهودان له بلغاریايي تابعیت څخه بې برخې ګڼل کېدل. دغې سیمې د ۱۹۴۱ زکال له اپرېل میاشتې څخه د ۱۹۴۴ زکال تر سپټمبر – اکتوبر میاشتې پورې د بلغاریا په ولکه کې وې. <ref name="ragaru23">{{Cite web|url=https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/contrasting-destinies-plight-bulgarian-jews-and-jews-bulgarian-occupied-greek-and-yugoslav-.html#title2|title=Contrasting Destinies: The Plight of Bulgarian Jews and the Jews in Bulgarian-occupied Greek and Yugoslav Territories during World War Two|last=Ragaru|first=Nadège|date=2017-03-19|website=Online Encyclopedia of Mass Violence|language=en|access-date=2020-03-08}}</ref> د ۱۹۴۲ زکال په جنوري میاشت کې جرمني نازي په وانزه کنفرانس کې د یهودي مسئلې لپاره وروستۍ حل لار ترسیم کړه چې له امله یې د یهودانو د چارو نوې کمیسارۍ په دغې وروستۍ حل لارې کې د بلغاریا د ونډې لپاره په پلان جوړولو پیل وکړ. بلف د ۱۹۴۳ زکال د فبروري په ۲۲مه نېټه د نازي جرمني د اس اس ګارد له مخکښ قومندان تئودور ډانکر سره په پټه یوه هوکړه لاسلیک کړه چې له مخې به یې په پیل کې د یونان او یوګوسلاویا له اشغالي سیمو څخه ۲۰ زره یهودان وشړي. <ref name=":122">{{Cite book|last=Chary|first=Frederick B.|url=https://archive.org/details/bulgarianjewsfin0000char|url-access=registration|title=The Bulgarian Jews and the final solution, 1940-1944|publisher=University of Pittsburgh Press|year=1972|isbn=9780822976011|location=Pittsburgh|oclc=878136358}}</ref> د بلغاریايي چارواکو له خوا ۱۱۳۴۳ تنه یهودان ( ۷۱۲۲ یې له مقدونیې او ۴۲۲۱ یې له تراکیا څخه) راغونډ او د نازیانو له خوا د اشغالي پولنډ په تربلینکا کمپ کې اعدام کړای شول. د یونان د ختیځې مقدونیې او تراکیا، یوګوسلاویايي مقدونیې او پیروټ یهودان د ۱۹۴۳ زکال د مارچ تر ۴مې نېټې راغونډ کړای شول. دغه یهودان په بلغاریا کې له ټرانزیټي کمپونو څخه د اورګاډو په واسطه د دانوب ایالت لوم ښار او له هغه ځایه په بېړیو کې ویانا ته ولېږل شول چې بیا د اورګاډو په واسطه تربلینکا ته یووړل شول. هغه د اوسپنې پټلۍ چې تبعیدي یهودان یې له یونان څخه لېږدول د بلغاریا د یهودي اجباري کارګرانو له خوا د ۱۹۴۲ زکال له ژمي څخه د ۱۹۴۳ زکال تر لومړیو پورې جوړه شوې وه. د همدغه کال د مارچ تر ۱۵مې نېټې پورې یوازې د محدود شمېر یهودانو پرته په تربلینکا کې نور ټول بندي یهودان ووژل شول. <ref name=":222">{{Cite book|last=Crowe|first=David M.|url=https://books.google.com/books?id=rR-yDwAAQBAJ|title=The Holocaust: Roots, History, and Aftermath|date=2018-05-04|publisher=Routledge|isbn=978-0-429-96498-5|language=en}}</ref><ref name=":1">{{Cite book|last=Sage|first=Steven F.|url=https://books.google.com/books?id=8nBTDwAAQBAJ|title=The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, Volume III: Camps and Ghettos under European Regimes Aligned with Nazi Germany|publisher=Indiana University Press|year=2018|isbn=978-0-253-02386-5|editor-last=Megargee|editor-first=Geoffrey P.|location=Bloomington|pages=6|language=en|chapter=Bulgaria|editor-last2=White|editor-first2=Joseph R.|editor-last3=Hecker|editor-first3=Mel}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.holocaustresearchproject.org/nazioccupation/bulgarianjews.html|title="The Fate of the Bulgarian Jews" p. 18 by Webb, Chris, and Boris Skopijet.|work=Holocaustresearchproject.org. "The German Occupation of Europe" HEART, 2008.|access-date=29 June 2015}}</ref><ref>{{cite book|last=Todorov|first=Tzvetan|author-link=Цветан Тодоров|title=The Fragility of Goodness. Why Bulgaria's Jews Survived the Holocaust|year=2001|publisher=Weidenfeld & Nicolson|place=London|page=9}}</ref> === اجباري کار === د ۱۹۴۱ زکال په جنوري میاشت کې له ملت څخه د ملاتړ قانون اجرا وړ وګرځېد چې له مخې یې یهودان د عسکرۍ د خدمت پر ځای د اجباري کار په ترسره کولو مکلف ګڼل کېدل او همدارنګه یې یهودان د ګواښ رامنځته کوونکو کسانو په توګه بلل. د بلغاریا د لوی درستیز په امر د ۱۹۴۱ زکال د جنوري له ۲۷مې نېټې ورسته د بلغاریا په پوځ او ریزرف قطعاتو کې ټول یهودي سرتېري او افسران کاري پوځ ته ولېږل شول په داسې حال کې چې په پیل کې یې خپلې رتبې او امتیازات هم لرل. ورته مهال نوي یهودي سرتېري په مستقیم ډول کاري پوځ ته معرفي کېدل. <ref>{{cite web|last1=Недялков|first1=Димитър Илиев|title=Българската войска – държавният "инструмент" за спасяване на българските евреи|url=https://fakel.bg/%D0%B1%D1%8A%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%B4%D1%8A%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D1%82-%D0%B8%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80/|website=fakel.bg|access-date=19 February 2022}}</ref><ref name=":2">{{Cite book|last=Sage|first=Steven F.|url=https://books.google.com/books?id=8nBTDwAAQBAJ|title=The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, Volume III: Camps and Ghettos under European Regimes Aligned with Nazi Germany|publisher=Indiana University Press|year=2018|isbn=978-0-253-02386-5|editor-last=Megargee|editor-first=Geoffrey P.|location=Bloomington|pages=4|language=en|chapter=Bulgaria|editor-last2=White|editor-first2=Joseph R.|editor-last3=Hecker|editor-first3=Mel}}</ref> == سرچينې == pwg8dyh6nwai0ral5z7te2aia177nbf 3 74210 352476 311945 2025-06-08T20:31:30Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Hyperz64]] 352476 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Hyperz64]] 8ca0kovs3l5eft4snc4ogmmctpt83ao 3 74339 352468 312491 2025-06-08T20:30:50Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Codename Noroeste]] 352468 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Codename Noroeste]] imcldrgasyxgtksuvt1c9gs4ewr5sgd 10 80029 352510 339723 2025-06-08T20:34:40Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:زېږون‌نېټه]] 352510 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:زېږون‌نېټه]] 9t6t2amw9bx0bzylge8sphsoz5vytnx 10 80032 352511 339731 2025-06-08T20:34:45Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:زېږون‌نېټه]] 352511 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:زېږون‌نېټه]] 9t6t2amw9bx0bzylge8sphsoz5vytnx 10 80033 352502 339732 2025-06-08T20:33:45Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[کينډۍ:زېږون‌نېټه]] 352502 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[کينډۍ:زېږون‌نېټه]] 9t6t2amw9bx0bzylge8sphsoz5vytnx 3 80342 352477 340849 2025-06-08T20:31:35Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Renamed user 401147458853032764]] 352477 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Renamed user 401147458853032764]] 5muup3p4d2csshqezjippomsj23e9nc 0 80429 352459 341084 2025-06-08T20:30:04Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[فارسی خليج]] 352459 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[فارسی خليج]] 3amofrd13gv7gf2szlg3st003co2o4d 3 80632 352472 341711 2025-06-08T20:31:10Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د کارن خبرې اترې:Ռոքսելանա]] 352472 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د کارن خبرې اترې:Ռոքսելանա]] 0ykztmliwuwe2hto8744f6u97u6oxgi 0 80731 352442 342112 2025-06-08T20:28:34Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[احمد الشرع]] 352442 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[احمد الشرع]] 7tc9l1kf8eu8y2xjdmbf4k66qt1yods 3 81189 352512 343697 2025-06-08T22:14:48Z 149.54.36.78 /* Hello friends, good morning. White Rose Construction Company has already strengthened its ties with its people. */ نوې برخه 352512 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=White Rose canstrctian Logistic Oil Imports Group}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۱:۴۶, ۵ جنوري ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړیوال ‌وخت''']]) == Hello friends, good morning. White Rose Construction Company has already strengthened its ties with its people. == By White Rose Construction Company [[ځانگړی:ونډې/149.54.36.78|149.54.36.78]] ۲۲:۱۴, ۸ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) inbfdlon8yrer3ichvu3dm24570bo8o 0 82068 352461 347208 2025-06-08T20:30:15Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[فریدریک نېچه]] 352461 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[فریدریک نېچه]] ejhpwkvsdowuvpknhggu95tlbo5f89s 0 82069 352460 347210 2025-06-08T20:30:09Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[فریدریک نېچه]] 352460 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[فریدریک نېچه]] ejhpwkvsdowuvpknhggu95tlbo5f89s 0 82170 352454 347641 2025-06-08T20:29:34Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[راني گټ]] 352454 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[راني گټ]] nd1lv7et9lo955nsnq0uatty2w13mkc 0 82227 352445 347914 2025-06-08T20:28:49Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[اسد اباد]] 352445 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[اسد اباد]] 2orgf46zpi3zkaixfpmbxhrt6q4r9dg 0 82309 352446 348263 2025-06-08T20:28:54Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[امير شېرعلي خان]] 352446 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[امير شېرعلي خان]] rinkje0bvghtgdxo8fhtlibm45bo7qb 4 82798 352484 350050 2025-06-08T20:32:10Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۵]] 352484 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۵]] 0urt5ushkbib36w38qr2uhgwv66bfgq 4 82799 352485 350052 2025-06-08T20:32:15Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۶]] 352485 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۶]] nh69ckw9nvqn5pvrguxib9nogqgvq8h 4 82800 352486 350054 2025-06-08T20:32:20Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۷]] 352486 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ويکيپېډيا:د مياشتې غوره ليکنه/۲۰۱۸/۰۷]] p110f4x3kb3bvkyyhru6tn99wsolioz 4 82875 352487 350204 2025-06-08T20:32:25Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ويکيپېډيا:د مياشتي غوره ليکنه/ ۲۰۲۵/۰۴]] 352487 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ويکيپېډيا:د مياشتي غوره ليکنه/ ۲۰۲۵/۰۴]] hq5ndiz47mp94h5ked4hxlry5obqtqn 0 82985 352453 350524 2025-06-08T20:29:29Z Xqbot 1196 اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[د سلجوقیانو سترواکي]] 352453 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[د سلجوقیانو سترواکي]] 46hhnsnfoibavgunoahoww48bu556hw 4 83038 352518 352317 2025-06-09T04:35:42Z شاه زمان پټان 26102 352518 wikitext text/x-wiki لاندې ځينې نومونه دي چې په پښتو پروژو کې د انگليسي ژبې د معادلې ژباړې په توگه وړاندې شوې دي: {| class="wikitable plainrowheaders" |- style="background:#9cf;" ! گڼه ! انگلېسي ! ټاکلې کره پښتو ژباړه ! سپيناوی (نور حالتونه، نومونه او ناکره بديلونه) |- | ۱ || Hour || [[ساعت|گړۍ]]|| په پښتو کې بېلابېل ځايونه ياد هدف په '''ساعت'''، '''گړۍ''' يا '''بجې''' سره اداء کېږي |- | ۲ || Minute || [[دقيقه]]|| ملټ، مينټ... |- | ۳ || Second || [[ثانيه]]|| |- | ۴ || Saturday || [[ونۍ]]||پيلنۍ، شنبه... |- | ۵ || Sunday || [[يونۍ]]||يوه نۍ، يکشنبه |- | ۶ || Monday || [[دوه نۍ|دوه‌نۍ]]||دونۍ، دوشنبه... |- | ۷ || Tuesday || [[درې نۍ|درې‌نۍ]]||درې نۍ، سه شنبه... |- | ۸ || Wednesday || [[څلرنۍ]]||څلورنۍ، چهارشنبه..... |- | ۹ || Thursday || [[پينځه نۍ|پينځه‌نۍ]]||پنځنی، پنجشنبه..... |- | ۱۰ || Friday || [[جمعه|ادينه]]|| جمعه |- | ۱۱ || January || [[جنوري]]|| جنورۍ |- | ۱۲ || February || [[فېبروري]]||فبرورۍ يا فېبرورۍ |- | ۱۳ ||March || [[مارچ]]|| |- | ۱۴ || April || [[اپرېل|اپريل]]|| |- | ۱۵ || May || [[می]]|| |- | ۱۶ || June || [[جون]]|| |- | ۱۷ || July || [[جولای]]|| |- | ۱۸ || August || [[اګست|اگست]]|| |- | ۱ ۹|| October || [[اکتوبر]]|| |- | ۲۰ || November || [[نومبر]]|| |- | ۲۱ || December || [[ډېسمبر]]|| |- | ۲۲ || Year || [[کال]]|| |- | ۲۳ || Month || [[مياشت]]|| |- | ۲۴ || Week || [[اوونۍ]]|| |- | ۲۵ || Day || [[ورځ]]|| |- | ۲۶ || Spring || [[پسرلی]]|| |- | ۲۷ || Summer || [[اوړی]]|| |- | ۲۸ || Fall || [[منی]]|| |- | ۲۹ || Winter || [[ژمی]]|| |- | ۳۰ || Relevance || انډولتيا|| |- | ۳۱ || Save draft || گارليک خوندي کول|| |- | ۳۲ ||Save ||خوندي کول|| ثبتول |- | ۳۳ || draft || گارليک|| خاکه، يادښت |- | ۳۳ || contribution || ونډې|| برخې |- | ۳۴ || Suggestions || وړانديزونه|| پېشنهادونه |- | ۳۵ || Featured || ټاکلې|| غوره، غوره شوې |- | ۳۶ || Refresh || بياتاندول|| بياتازه کول، تازه کول، تازه کېدل |- | ۳۷ || Caption || نيونگ|| |- | ۳۸ || Description ||سپړنه||څرگندی، څرگنداوی، تشريح، سپيناوی |- | ۳۹ || definition || پېژندون|| پېژندنه، معرفت، تعريف، ستاينه، توصيف |- | ۴۰ || custom || دوديز|| دود، دستور، رواج، عرف''' لکه custom Value لپاره دوديز ارزښت په توگه کارول شوی.''' |- | ۴۱ || Invalid || ناچله|| ناباوره، بې باوره، بې اعتباره، ناسم |- | ۴۱ || quantity || څومره‌والی|| مقدار |- | ۴۲ || monolingual || يوژبيز|| |- | ۴۳ || variant ||بلبڼه|| بل‌بڼه، بل‌ډول، د يو څيز بله بڼه |- | ۴۳ || Representation ||استازيتوب||نماينده‌گي، وکالت کول |- | ۴۳ || features ||غونی||ځانگړتيا |- | ۴۳ || features ||استازيتوب||نماينده‌گي، وکالت کول |- | ۴۴ || subscription ||ونډکښنه||ونډه اخيستل، مشارکت کول، برخه اخيستل، گډون کول |- | ۴۴ || Visual mode ||ليدنيز ونگ‌ډول||ليدنيزه بڼه، کتل کېدونکې ونگه |- | ۴۵ || syntax ||غونډلپوهه||غونډلپوهنه، نحوه |- | ۴۶ || template ||کينډۍ|| |- | ۴۷ || category ||وېشنيزه||کته گورۍ |- | ۴۸ || table ||لښتيال||جدول |- | ۴۹ || DiscussionTools ||شنن‌توکي||شننتوکي، د بحث توکي |- | ۵۰ || toolbar ||توک‌پټه||توکپټه |- | ۵۱ || mode ||ونگ‌ډول||حالت |- | ۵۲ || user ||کارن||کاروونکی |- | ۵۳ || UserName ||توک‌پټه||توکپټه |- | ۵۴ || comment ||څرگندونه||تبصره |- | ۵۵ || Detail ||سپيناوی||تفصيل، توضيح، تشريح |- | ۵۶ ||milestone||پړاو||مهم پړاو، مهمه پېښه، څلی |- | ۵۷ || Discussion ||شننه||بحث، خبرې اترې |- | ۵۸ || Style ||ښودبڼه|| |- | ۵۹ || revision||بياکتنه||کره کتنه |- | ۶۰ || preferences||غوره‌توبونه||غوره توبونه |- | ۶۱ || namespace||نوم‌تشيال||نومتشيال |- | ۶۲ || password||پټنوم||رمز، پاسورډ |- | ۶۳ || settings||اوڼنې||تنظيمات، سمونې، امستنې |- | ۶۴ || intermediate||منځمهاله||منځ‌مهاله، متوسطه، منځنۍ |- | ۶۵ || Security||خونديتوب|| |- | ۶۶ || link||وېبتړ||وېب‌تړنه، وېب‌تړنه، تړنه |- | ۶۷ || IP address||وېب‌پته||وېبپته، آی پي ادرس |- | ۶۸ || Permanent link||تلپاتې تړنه||تلپاتې وېبتړ |- | ۶۹ || Reason||لامل||سبب |- | ۷۰ || campaign||ټاکنيزه‌سيالۍ||سيالۍ، کمپاين |- | ۷۱ || version||بل‌بڼه||بلبڼه، نسخه، بياځلي نوې بڼه |- | ۷۲ || Legacy ||ورېشون||زېږنده، ميراثي |- | ۷۳ || sidebar ||څنگپټه||سايډبار |- | ۷۴ || Site ||وېبځی||وېب ځی، وېبپاڼه، وېبسايټ |- | ۷۵ || Abuse filter ||ورانکارۍ چاڼگر|| |- | ۷۶ || Management ||چاروالي|| اداره کول، مديرت کول |- | ۷۷ || methods ||چلندلارې||يوازې حالت يې چلندلار(method) |- | ۷۸ || method ||ننوتنه|| داخلول |- | ۷۹ || native keyboard||ولسي ليکدړه|| ځايي ليکمن |- | ۸۰ || Disable ||ناچارن|| غيرفعال، تړل شوی |- | ۸۱ || Undo ||ناکړل|| |- | ۸۲ || Redo ||بياکړل|| |- | ۸۳ ||Enable ||چارن|| فعالول، فعال |- | ۸۴ || Display ||ښکارېدنه|| ښودل، ښکاره کول |- | ۸۵ || resolution ||بېلن‌نښه|| |- | ۸۶ || Appearance ||ونگبڼه|| |- | ۸۷ || subsection ||څنگبرخه|| څېرمه برخې |- | ۸۸ || browser ||ښوونگر|| |- | ۸۹ || Refresh||بياتاندول|| تازه کول |- | ۹۰ || clipboard ||ټينگدړه|| |- | ۹۱ || proofreader ||کره‌کتونکی|| |- | ۹۲ ||template wizardt ||کينډۍ کوډگر|| |- | ۹۳ ||marathoner ||نه ستړی کېدونکی سمونگر|| |- | ۹۴ ||badge ||وياړنښه|| |- | ۹۵ ||theme ||شاليد|| |- | ۹۶ ||revert ||په څټ گرځول||ستنېدنه |- | ۹۷ ||statement ||پرېکړه ليک|| |- | ۹۸ ||Sense ||جاج||مانا، معنی |- | ۹۹ ||normative ||کره|| |- | ۱۰۰ ||comparative ||پرتليز|| |- | ۱۰۱ ||lemma ||بيان|| بيان د ويوکي ترټولو لنډه بڼه ده (دقيقې ژباړې ته اړتيا ده که پوهېږئ، راسره شريک يې کړئ.) |- | ۱۰۲ ||rollback||شاگرځ|| پرشا کول، بېرته گرځول |- | ۱۰۳ ||Redirect ||مخگرځ|| مخ گرځونه |- | ۱۰۴ ||property ||ځانتيا|| |- | ۱۰۵ ||entity||شتون|| ماهيتي څرنگوالی، وجود |- | ۱۰۶ ||Index||لیکلړ|| |- | ۱۰۷ ||Proofreading||لوست‌ارزونه|| |- | ۱۰۸ ||interface||مخبڼه|| |- | ۱۰۹ ||transclusions||مخ لېږدونې|| |- | ۱۱۰ ||Malformed||بدبڼی|| بد شکله، بدبڼه، بدشکله |- | ۱۱۱ ||Functionality||کړنچار|| |- | ۱۱۲ ||server||پالنگر|| |- | ۱۱۳ ||‌browser||کتنمل|| ښوونگر |- | ۱۱۴ ||thumbnail||بټنوک|| |- | ۱۱۵ ||Alternative||بلونج|| بديل، انتخاب |- | ۱۱۶ ||feedback||غبرگون|| |- | ۱۱۷ ||prohibited||بډن|| ممنوع، بند شوی |- | ۱۱۸ ||notification||خبرتياوې|| |- | ۱۱۹ ||notification methods||خبرلارې|| د خبرېدو طريقې، خبرتياوو ترلاسه کولو تگلار |- | ۱۲۰ ||default||تلواله|| |- | ۱۲۱ ||Site||وېبځی|| |- | ۱۲۲ ||Sitelink||وېبځي‌وېبتړ|| |- | ۱۲۳ ||recovery||بياترلاسنه|| |- | ۱۲۴ ||Vanish||له منځه وړل|| |- | ۱۲۵ ||automatic||خپلکاره|| |- | ۱۲۶ ||input||ننوتنه|| |- | ۱۲۷ ||formatted||بڼل‌شوی|| |- | ۱۲۸ ||public||ټولگړی|| ټولگړې، عامه |- | ۱۲۹ ||calendar||کليز||جنتري، کاليز |- | ۱۳۰ ||evaluate||ارزول||ارزونه، |- | ۱۳۱ ||status||دريځ|| |- | ۱۳۲ ||compiler||اوډونکی||ترتيبوونکی، مرتب، |- | ۱۳۳ ||aliases||بل‌نومونه||مستعار نومونه، پټ نومونه، دروغي نوم |- | ۱۳۴ ||label||نښلن||ليبل، نښه |- | ۱۳۵ ||expand||غځول|| |- | ۱۳۶ ||collapse||پرځول|| |- | ۱۳۷ ||alerts||خبرونې|| |- | ۱۳۸ ||notice||يادښت|| |- | ۱۳۹ ||notification||خبرتيا|| |- | ۱۴۰ ||mention||يادگېرنه|| ذکرکول، يادونه کول، په خوله راوړل |- | ۱۴۱ ||compact||رالنډول|| |- | ۱۴۲ ||font||ليکبڼه|| |- | ۱۴۳ ||consider||غور|| فکر کول |- | ۱۴۴ ||issues||ستونزې|| |- | ۱۴۵ ||Update||هم‌مهالول|| تازه کول |- | ۱۴۶ ||Preview||مخکتنه|| |- | ۱۴۷ ||Align||پېيل|| |- | ۱۴۸ ||Preview||مخکتنه|| مخليدنه |- | ۱۴۹ ||Lexeme||پيل‌ويوکی|| |- | ۱۵۰ ||Wikibase||ويکي‌اډانه|| |- | ۱۵۱ ||Sense||جاج|| |- | ۱۵۲ ||Merge||اخږل|| يوځای کول |- | ۱۵۳ ||gloss||لمنليک|| څنگ‌ليک |- | ۱۵۴ ||Mergevariable||اوښتونکی|| بدلېدونکی، متغير |- | ۱۵۵ ||Pendulum||ځوړند|| |- | ۱۵۶ ||string||لړۍ|| تار |- | ۱۵۷ || glossary||ويي‌لړ|| وييزېرمه |- | ۱۵۸ ||Lexicography||ويي‌کښنه|| يوځای کول |- | ۱۵۹ ||Neologism||وييرغاونه|| ويی‌رغاونه |- | ۱۶۰ ||Lexicology||وييپوهنه|| لغات پوهنه |- |} cvrjfe0ogpv08zce44psqczjas3925u 0 83153 352523 351055 2025-06-09T07:04:15Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 0 sources and tagging 2 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352523 wikitext text/x-wiki '''مولوي سميع الله ريحان''' د ميرزمان زوی په () کال د [[ننګرهار ولايت|ننگرهار ولايت]] [[بهسود ولسوالۍ (ننگرهار)|بهسودو ولسوالۍ]] د [[بنيگاه کلی|بنيگاه کلي]] کې زېږېدلی يوه ديني عالم او د [[افغانستان]] د [[مشرانو جرګه|مشرانو جرگې]] د دينې امورو ارشد سلاکار وو.<ref>{{cite web |author = <!-- not stated --> |date = ۲۰۱۹ می ۲۴ مه |title = کابل؛ جومات کې چاودنې مولوي ريحان وژلی |url = https://www.nunn.asia/145270/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%9B-%D8%AC%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%DB%90-%DA%86%D8%A7%D9%88%D8%AF%D9%86%DB%90-%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%D9%8A-%D8%B1%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D9%88%DA%98%D9%84%DB%8C/ |website = نن ټکی اسيا }}</ref> نوموړی په ديني چارو کې د مشرانو جرګې د ارشد سلاکار سربېره د حج او اوقافو وزرات او نورو بېلابېلو دولتي ادارو کې دندې درلودې او ترڅنگ يې په تلوېزيونو کې هم دينې خپرونې وړاندې کولې.<ref>{{cite web |author = <!-- not stated --> |date = ۲۰۱۹ می ۲۴ مه |title = کابل؛ جومات کې چاودنې مولوي ريحان وژلی |url = https://www.nunn.asia/145270/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%9B-%D8%AC%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%DB%90-%DA%86%D8%A7%D9%88%D8%AF%D9%86%DB%90-%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%D9%8A-%D8%B1%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D9%88%DA%98%D9%84%DB%8C/ |website = نن ټکی اسيا }}</ref> {{مالومات |نوم=سميع الله ريحان |انځور=سميع الله ريحان.jpg |د انځور اړوند= د مفتي سيمع الله ريحان يو انځور }} == مړينه == '''سميع الله ريحان''' د ۲۰۱۹ زېږديز کال د می مياشتې په ۲۴ مه نېټه د [[کابل]] نهمې ناحيې اړوند د پکتياکوټ سيمې تقوا [[جومات]]<ref>{{cite web |author = <!-- not stated --> |date = ۲۰۱۹ می ۲۴ مه |title = کابل؛ جومات کې چاودنې مولوي ريحان وژلی |url = https://www.nunn.asia/145270/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%9B-%D8%AC%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%DB%90-%DA%86%D8%A7%D9%88%D8%AF%D9%86%DB%90-%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%D9%8A-%D8%B1%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D9%86-%D9%88%DA%98%D9%84%DB%8C/ |website = نن ټکی اسيا }}</ref> کې د جمعې په مبارکه ورځ ۱ بجې او ۲۰ دقيقو پرمهال په ممبر کې د ځای پرځای شوي [[ماين]] د چاودنې له کبله مړ شو<ref>{{cite web |author = <!-- not stated --> |date = ۲۰۱۹ زمري ۲۴ مه |title = کابل جومات کې چاودنې دیني عالم سمیع الله ریحان وژلی |url =https://www.bbc.com/pashto/afghanistan-48392470 |website = بي بي سي ټکی کام/پښتو }}</ref><ref>{{cite web |author = <!-- not stated --> |date = ۱۳۹۸ غبرگولي ۰۳ مه |title = مشاور امور دینی مشرانو جرگه طی انفجاری در کابل کشته شد |trans-title = د مشرانو جرگې د ديني چارو سلاکار په کابل کې په يوه چاودنه کې خپل ژوند له لاسه وکړ |language = [[پارسي ژبه]] |url = https://af.shafaqna.com/FA/329717 |website = شفقنا ټکی کام }}</ref> <ref>{{cite web |last = ارشاد |first = نورکمال |date = ۲۰۱۹ می ۲۵ مه |title = څۀ ته منتظر یو؟ |url = https://www.mashaalradio.com/a/29962526.html |website = دعوت مېډيا۲۴ ټکی کام }}</ref>، چې ترڅنگ يې ۱۶ تنه نور هم ټپيان شول.<ref>{{cite web |last = عابد |first = بازمحمد |date = ۲۰۱۹ می ۲۵ مه |title = ننګرهار: د وژل شوي مولوي سمیع الله ریحان مړی خاورو ته وسپارل شو |url = https://www.mashaalradio.com/a/29962526.html |website = مشال راډيو ټکی کام }}</ref> د نوموړي جنازې لمونځ د ۲۰۱۹ زېږديز کال د می مياشتې په ۲۵ د [[جلال اباد|جلال اباد ښار]] [[شېرزي لوبغالی|شېرزي لوبغالي]] او له هغې وروسته په خپله پلرنۍ هديره کې اداء او د [[شهيد ادم خان بابا هديره]] کې خاوروته وسپارل شو.<ref>{{cite web |last = عابد |first = بازمحمد |date = ۲۰۱۹ می ۲۵ مه |title = ننګرهار: د وژل شوي مولوي سمیع الله ریحان مړی خاورو ته وسپارل شو |url = https://www.mashaalradio.com/a/29962526.html |website = مشال راډيو ټکی کام }}</ref> د هغه مهال ولسمشر محمد اشرف غني د نوموړي وژنه خواشيني څرگنده کړې وه او دا کار يې غندلی وو.<ref>{{cite web |author = <!-- not stated --> |date = ۲۰۱۹ زمري ۲۴ مه |title = د هیواد د جید دیني عالم او مفتي مولوي سمیع الله ریحان شهادت جمهوررئیس غني سخت خواشینی کړ. |url = https://arg.gov.af/dr/old_news_details/eyJpdiI6IndtenN6c1VqUFlWK2NNR1JpZU1Kbnc9PSIsInZhbHVlIjoiTGx4VHg1eng4b2R2SUhIUXBoTDBCdz09IiwibWFjIjoiZTU2YTI0NDQ4ZTkzNjFiZDE1ZGQyMmI2NGVmNWNiZTlmM2ExOWUyNDBkMDNhNGMyOWY3ZDliZjMzOTNhYzk5YyJ9 |website = ارگ رسمي وېبپاڼه }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web |author = <!-- not stated --> |date = ۲۰۱۹ زمري ۲۷ مه |title = رئیس جمهور غنی با خانواده شهید مولوی سمیع الله ریحان ابراز همدردی نمود |trans-title = ولسمشر غني د شهيد مولوي سميع الله ريحان له کورنۍ سره خواخوږي ښودلې |language = [[دري ژبه]] |url = https://arg.gov.af/pa/old_news_details/eyJpdiI6IlNkUmprK2p4M2hUM0pOUk9VYVNKRWc9PSIsInZhbHVlIjoia1NpTGNlQmdRdDNTOXpsQ1NGc3lQUT09IiwibWFjIjoiZDhiNzliMTFiMzk1MTIwZjA5YmVhOGJmOTM4NzFmY2Y0YmU2YzU3NGY0MWJkZjA1YTlhNzc3ODUzNzBjYjViMSJ9 |website = ارگ رسمي وېبپاڼه }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web |author = <!-- not stated --> |date = ۲۰۱۹ زمري ۲۴ مه |title = کابل جومات کې چاودنې دیني عالم سمیع الله ریحان وژلی |url =https://www.bbc.com/pashto/afghanistan-48392470 |website = بي بي سي ټکی کام/پښتو }}</ref> == سرچينې == {{لړسرچينې}} [[وېشنيزه:ننگرهاريان]] 2incnzn4kousy1s3rn9j6fs8lz88d5d 0 83651 352526 352422 2025-06-09T08:14:15Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352526 wikitext text/x-wiki مارکیټي ارزښت، چې کله ناکله مارکیټ ‌کپ هم بلل کیږي، د عامه تبادله کیدونکي شرکت د ټولو برجسته عادي سهمونو مجموعي ارزښت ته ویل کیږي، چې د سهم‌ لرونکو له خوا ملکیت لري.<ref name=":1">{{cite book |last1=Graham |first1=John R |title=Corporate Finance |last2=Smart |first2=Scott B. |last3=Megginson |first3=William J. |date=2010 |publisher=South-Western Cengage Learning |isbn=9780324782967 |edition=3rd |location=Mason OH |page=387}}</ref> مارکیټي ارزښت د هر عادي سهم لرونکي بازار قیمت د ټولو برجسته سهمونو شمیر له ضرب سره برابر دی.<ref name=":12">{{cite book |last1=Graham |first1=John R |title=Corporate Finance |last2=Smart |first2=Scott B. |last3=Megginson |first3=William J. |date=2010 |publisher=South-Western Cengage Learning |isbn=9780324782967 |edition=3rd |location=Mason OH |page=387}}</ref><ref name="investmcd">{{cite web|title=Market Capitalization: What It Means for Investors|url=http://www.investopedia.com/terms/m/marketcapitalization.asp|website=Investopedia|first=Jason|last=Fernando|date=March 5, 2024|access-date=February 25, 2025}}</ref><ref>{{cite web|title=Definition of market capitalisation|website=Financial Times Lexicon|publisher=[[Financial Times]]|url=http://lexicon.ft.com/Term?term=market-capitalisation|access-date=February 19, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20160925030019/http://lexicon.ft.com/Term?term=market-capitalisation|archive-date=September 25, 2016}}</ref> == توضیح == مارکیټ ‌کپیتلایزیشن یا مارکیټي ارزښت کله ناکله د '''شرکتونو د اندازې د درجه بندي''' لپاره هم کارول کیږي. دا یوازې د شرکت '''د پانګې (equity) برخه''' اندازه کوي، نه د '''پور یا لیوریج''' کارولو تصمیم، چې د شرکت د '''مالي تمویل استراتیژي''' ټاکي. '''د یوه شرکت د اندازې جامع مقیاسEnterprise Value (EV)'''  ده، چې '''برجسته پور، غوره سهمونه او نور عوامل''' په کې شامليږي. د '''بیمې شرکتونو''' لپاره، '''یو ځانګړی ارزښت، چې Embedded Value (EV) بلل کیږي، کارول شوی دی'''. '''مارکیټ‌ کپیتلایزیشن''' د '''سوداګریز بازارونو د نسبي اندازې درجه بندي''' لپاره هم کارول کیږي، ځکه چې دا د '''د هر سوداګریز بازار ټولو لیست شویو شرکتونو مجموعي ارزښت''' اندازه کوي. '''د سوداګریزو بازارونو یا اقتصادي سیمو ټولیز مارکیټ‌ کپ''' ممکن '''د نورو اقتصادي شاخصونو (لکه د Buffett شاخص) سره پرتله شي. د ټولو عامه تبادله کیدونکو شرکتونو تقریبي ټولیز مارکیټ‌ کپ''' دا و: * 2023: 111 ټریلیون امریکايي ډالر<ref>{{Cite web|date=March 8, 2024|title=FY 2023 Market Highlights|url=https://www.world-exchanges.org/storage/app/media/FY%202023%20Market%20Highlights%20Report%20v3.pdf|website=[[World Federation of Exchanges]]|url-status=bot: unknown|archive-url=https://web.archive.org/web/20250115081741/https://www.world-exchanges.org/storage/app/media/FY%202023%20Market%20Highlights%20Report%20v3.pdf|archive-date=15 January 2025|access-date=17 September 2024}}</ref> * 2024: 126 ټریلیون امریکايي ډالر<ref>{{Cite web|date=7 February 2025|title=FY 2024 Market Highlights|url=https://www.world-exchanges.org/storage/app/media/Cally%20Billimore/WFE%20FY%202024%20Market%20Highlights%20Report%2010022025.pdf|website=[[World Federation of Exchanges]]|author=WFE Statistics Team|access-date=1 March 2025}}</ref> * فبروری 2025: 124 ټریلیون امریکايي ډالر<ref>{{cite magazine|author=WFE Statistics Team|date=February 2025|issue=93|title=Dashboard - February 2025|url=https://focus.world-exchanges.org/issue/february-2025/dashboard|magazine=Focus|publisher=[[World Federation of Exchanges]]|access-date=2025-02-27}}</ref> === د نړیوال بازار د ارزښت تاریخي اټکلونه === له ۱۹۷۵ څخه تر ۲۰۲۰ کال پورې د ټولو عمومي معامله شوو شرکتونو د د مارکیټ ټولټال پانګوونه. <ref name=":0">{{Cite web|title=Market capitalization of listed domestic companies (current US$) {{!}} Data|url=https://data.worldbank.org/indicator/CM.MKT.LCAP.CD?end=2020&most_recent_value_desc=true&start=1975|access-date=September 20, 2021|website=Data.WorldBank.org}}</ref> {| class="wikitable" | rowspan="2" |'''کال''' | colspan="2" |'''د نړیوال بازار ارزښت''' | rowspan="2" |'''د لیست شوو شرکتونو لیکلړ''' |- |'''(میلیون امریکايي ډالر)''' |'''(% کورنی ناخالص تولید)''' |- |1975 |1,149,245 |27.2 |14,577 |- |1980 |2,525,736 |29.6 |17,273 |- |1985 |4,684,978 |47.0 |20,555 |- |1990 |9,519,107 |50.8 |23,732 |- |1991 |11,340,785 |56.8 |24,666 |- |1992 |10,819,256 |50.2 |24,947 |- |1993 |13,897,390 |61.7 |28,300 |- |1994 |14,639,924 |60.9 |30,290 |- |1995 |17,263,728 |64.0 |33,379 |- |1996 |19,806,691 |72.3 |35,617 |- |1997 |22,029,761 |80.7 |36,946 |- |1998 |24,555,201 |89.6 |37,928 |- |1999 |33,181,159 |115.1 |38,414 |- |2000 |30,925,434 |101.1 |39,892 |- |2001 |26,792,162 |88.4 |40,157 |- |2002 |22,802,792 |72.7 |38,894 |- |2003 |31,107,425 |84.9 |41,051 |- |2004 |36,540,980 |89.2 |38,724 |- |2005 |40,512,446 |92.6 |39,096 |- |2006 |50,074,966 |106.1 |43,104 |- |2007 |60,456,082 |114.0 |44,034 |- |2008 |32,418,516 |56.2 |43,949 |- |2009 |47,471,293 |83.8 |42,669 |- |2010 |54,259,518 |87.3 |43,427 |- |2011 |47,521,341 |68.8 |44,323 |- |2012 |54,503,237 |78.4 |43,772 |- |2013 |64,367,842 |89.0 |44,853 |- |2014 |67,177,254 |90.3 |45,743 |- |2015 |62,268,184 |94.5 |43,983 |- |2016 |65,117,714 |97.1 |43,806 |- |2017 |79,501,948 |111.1 |43,440 |- |2018 |68,893,044 |91.9 |43,554 |- |2019 |78,825,583 |108.4 |43,248 |- |2020 |93,686,226 |134.7 |49,839 |- |2021 |111,159,259 |131.8 |51,337 |- |2022 |93,688,922 |106.2 |47,926 |- |2025 |159,360,000 |158.1 |48,669 |} == محاسبه == د مارکیټ ارزښت په دغه فورمول سره محاسبه کېږي: (MC = N × P ) چې په دې کې ( MC ) د مارکیټ ارزښت ښیي، ( N ) د ټولو عادي اسهامو ټولټال شمېر چې په ګردش کې ده او (P) د هر عادي سهم مارکیټي بیه ښیي.<ref name=":13">{{cite book |last1=Graham |first1=John R |title=Corporate Finance |last2=Smart |first2=Scott B. |last3=Megginson |first3=William J. |date=2010 |publisher=South-Western Cengage Learning |isbn=9780324782967 |edition=3rd |location=Mason OH |page=387}}</ref> د بیلګې په توګه، که یوه شرکت '''۴ میلیونه عادي سهمونه''' ولري، او '''د هر سهم وروستی قیمت $۲۰''' وي، نو د دې '''مارکیټ‌کپیتلایزیشن $۸۰ ملیونه''' کیږي. که '''وروستی قیمت $۲۱ ته پورته شي'''، نو '''مارکیټ‌کپ $۸۴ ملیونه''' ته رسیږي. که '''وروستی قیمت $۱۹ ته ښکته شي'''، نو '''مارکیټ‌کپ $۷۶ ملیونه''' ته کمېږي. '''دا له سوداګریزو نرخونو سره توپیر لري'''، چیرته چې '''د اخیستو قیمت، اوسط قیمت او د خرڅولو قیمت''' ممکن '''د معاملو د لګښتونو له امله توپیر ولري'''. ټول برجسته سهمونه په ازاد بازار کې نه تبادله کیږي. '''هغه سهمونه چې په ازاد بازار کې تبادله کیږي، "فلوټ" بلل کیږي'''. دا عدد '''د N سره مساوي یا کم وي'''، ځکه چې'''N  کې هغه سهمونه هم شامل وي چې د تبادلې محدودیت لري'''. '''د "Free-Float Market Cap"  محاسبه یوازې د فلوټ شمېرې کاروي'''، چې معمولاً '''یو کوچنی عدد تولیدوي'''. == د مارکیټ کپ اصطلاحات == '''په دودیز ډول، شرکتونه د لوی ‌کپ، منځني کپ او کوچني ‌کپ په کټګوریو ویشل شوي وو'''. '''Mega-cap''' او '''Micro-cap''' اصطلاحات وروسته عام شول او'''Nano-cap'''  کله ناکله اوریدل کیږي. '''لوی ‌کپ شرکتونه د کوچني‌ کپ شرکتونو په پرتله ورو وده کوي. مختلف شاخصونه مختلف عددونه کاروي'''، او د دقیقو حدودو د ارزښتونو په اړه '''هیڅ رسمي تعریف یا بشپړه موافقه''' نشته. '''حدود ممکن د نومینال ډالرو پر ځای د سلنې له مخې تعریف شي'''. '''د نومینال ډالرو تعریفونه باید د لسیزو په اوږدو کې''' د '''انفلاسیون، نفوس بدلون او د بازار ټولیز ارزښت''' له امله '''تعدیل شي. د مارکیټ ‌کپ ارزښتونه ممکن د هیوادونو ترمنځ توپیر ولري''' (د بېلګې په توګه، په ۱۹۵۰ کال کې ۱ میلیارد ډالر یو ډېر ستر مارکیټ کپ و، خو اوس دومره لوړ نه ده) او د مارکیټ کپ له یوه تر بل هېواد پورې توپیر لري.<ref>{{Cite web|title=Large Cap, Mid Cap, and Small Cap Stocks|url=https://www.fe.training/free-resources/asset-management/large-cap-mid-cap-and-small-cap-stocks/|access-date=February 25, 2025|date=July 2, 2021|website=Financial Edge|first=Victoria|last=Collin|language=en-US}}</ref><ref name="investmcd2">{{cite web|title=Market Capitalization: What It Means for Investors|url=http://www.investopedia.com/terms/m/marketcapitalization.asp|website=Investopedia|first=Jason|last=Fernando|date=March 5, 2024|access-date=February 25, 2025}}</ref><ref>{{cite web|title=Mega Cap: Companies With Market Caps Above $200 Billion|url=http://www.investopedia.com/terms/m/megacap.asp|website=Investopedia|access-date=February 25, 2025|first=James|last=Chen|date=April 27, 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=Micro-Cap: Definition in Stock Investing, Risks Vs. Larger Caps|url=http://www.investopedia.com/terms/m/microcapstock.asp|access-date=February 25, 2025|website=Investopedia|first=James|last=Chen|date=July 12, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.investorwords.com/2969/market_capitalization.html|title=What is Market Capitalization? definition and meaning|date=2020|website=InvestorWords|publisher=WebFinance, Inc.|access-date=August 3, 2008|archive-date=October 1, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001211843/http://www.investorwords.com/2969/market_capitalization.html|url-status=dead}}</ref><ref name=":14">{{cite book |last1=Graham |first1=John R |title=Corporate Finance |last2=Smart |first2=Scott B. |last3=Megginson |first3=William J. |date=2010 |publisher=South-Western Cengage Learning |isbn=9780324782967 |edition=3rd |location=Mason OH |page=387}}</ref> === د امریکا په متحده ایالاتو کې === در مواد آموزشی سرمایه ‌گذاری FINRA آمده است که دسته‌ بندی زیر یک طبقه ‌بندی معمولی (نه رسمی) از سهام بر اساس ارزش بازار است:<ref name="finra-mktcap">{{Cite web|url=https://www.finra.org/investors/insights/market-cap|title=Market Cap Explained|website=[[FINRA]]|date=30 September 2022|access-date=2025-02-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20250204011704/https://www.finra.org/investors/insights/market-cap|archive-date=2025-02-04|url-status=live}}</ref> د FINRA د پانګوالو د زده کړې مواد ښيي چې د مارکیټ‌ کپیتلایزیشن له مخې د سټاکونو لاندې طبقه‌ بندي معمولاً کارول کیږي (خو رسمي نه ده): {| class="wikitable" | colspan="3" | '''د FINRA له مخې د مارکیټ د کپ ډلبندي<ref name="finra-mktcap2">{{Cite web|url=https://www.finra.org/investors/insights/market-cap|title=Market Cap Explained|website=[[FINRA]]|date=30 September 2022|access-date=2025-02-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20250204011704/https://www.finra.org/investors/insights/market-cap|archive-date=2025-02-04|url-status=live}}</ref>''' |- | rowspan="2" |'''ډلبندي''' | colspan="2" |'''له انفرادي زیرمې څخه د مارکیټ ارزښت (میلیارد امریکايي ډالر)''' |- |'''(FINRA, 2022)''' | '''(په ۲۰۲۳ کال کې په امریکايي ډالرو باندې د GDP تعدیلوونکی شاخص){{Inflation/fn|US-GDP}}''' |- |ډېر ستر ارزښت |≥ $200 |≥ $207 |- |ستر ارزښت |$10 – $200 |$10 – $207 |- |منځنی ارزښت |$2 – $10 |$2 – $10 |- |کوچنی ارزښت |$0.25 – $2 |$0.26 – $2 |- |ډېر کوچنی ارزښت |< $0.25 |< $0.26 |} د امریکا د امنیت او تبادلې کمیسیون (SEC) یادونه کوي چې'''nano-cap  سټاکونه'''، کله چې له'''micro-cap'''  څخه جلا تعریف شي، معمولا '''هغه سټاکونه وي چې مارکیټ ‌کپ یې له $۵۰ میلیونه څخه کم وي''' (د ۲۰۱۳ د اټکل له مخې). '''دا برابر دی له $۶۴ میلیونه څخه کم'''، د '''۲۰۲۳ د ارزښت له مخې.<ref name="sec-micro-guide">{{cite web|url=https://www.sec.gov/investor/pubs/microcapstock.htm|title=Microcap Stock: A Guide for Investors|website=[[U.S. Securities and Exchange Commission]]|date=September 18, 2013|access-date=2025-02-25|archiveurl=https://archive.today/20250226065424/https://www.sec.gov/about/reports-publications/investorpubsmicrocapstock|archivedate=2025-02-26|url-status=live}}</ref>'''{{Inflation/fn|US-GDP}} S&P Dow Jones Indices  دری '''لوی امریکایي شاخصونه''' د مارکیټ ‌کپیتلایزیشن له مخې وېشي. '''د دې شاخصونو اجزاوې''' د '''کمیټې له خوا ټاکل کیږي'''. د '''شمولیت لپاره، د مختلفو شرطونو تر څنګ، د سټاک مارکیټ‌ کپ باید د شاملولو په وخت''' کې د لاندې جدول اړونده حدودو کې وي.<ref name="sp-methodology">{{cite web|url=https://www.spglobal.com/spdji/en/documents/methodologies/methodology-sp-us-indices.pdf|title=S&P U.S. Indices Methodology|publisher=[[S&P Dow Jones Indices]]|date=February 20, 2025|access-date=February 27, 2025}}</ref> {| class="wikitable" | colspan="3" |'''تر ۲۰۲۵ کال پورې د S&P د عمده شاخصونو لپاره د مارکیټ د ارزښت شرایط<ref name="sp2025-01-02">{{cite web|url=https://www.spglobal.com/spdji/en/documents/indexnews/announcements/20250102-1476019/1476019_2025janmktcapguidelines.pdf|title=S&P Dow Jones Indices Announces Update to S&P Composite 1500 Market Cap Guidelines|date=January 2, 2025|website=[[S&P Dow Jones Indices]]|access-date=January 7, 2025}}</ref>''' |- |'''شاخص''' |'''ډلبندي''' |'''د اضافه کېدو لپاره د اړتیا وړ مارکیټ ارزښت''' |- |S&P 500 |ستر ارزښت |≥ US$20.5 billion |- |S&P 400 |منځنی ارزښت |$7.4 billion – $20.5 billion |- |S&P 600 |کوچنی ارزښت |$1 billion – $7.4 billion |} د مارکیټ ‌کپ د شمولیت معیارونه یوازې شاخصونو ته د اضافه کیدو لپاره دي، نه په '''شاخص کې د دوامدار غړیتوب لپاره'''. د'''S&P  شاخص غړی که د شمولیت معیارونه رعایت نه کړي،''' نو '''تر هغه نه لرې کیږي،''' تر څو چې د شاخص د بدلون '''موجود شرایط تضمین''' کړي.<ref name="sp2025-01-022">{{cite web|url=https://www.spglobal.com/spdji/en/documents/indexnews/announcements/20250102-1476019/1476019_2025janmktcapguidelines.pdf|title=S&P Dow Jones Indices Announces Update to S&P Composite 1500 Market Cap Guidelines|date=January 2, 2025|website=[[S&P Dow Jones Indices]]|access-date=January 7, 2025}}</ref> == سرچينې == fond09xjf9vgvhxzhuxx6st0y1wp66h 3 83661 352437 2025-06-08T14:37:53Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352437 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Quesoqueso321}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۴:۳۷, ۸ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) t6k27hfbxhs98oq93nrmv38nefp1bts 3 83662 352438 2025-06-08T15:45:13Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352438 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=BlumannBen}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۵:۴۵, ۸ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) eoqn853ux2pxxcqnhaa42uu8bislbbe 3 83663 352439 2025-06-08T18:57:07Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352439 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Amirhossein67890}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۸:۵۷, ۸ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) e9alqlgrrbczll3603oes84xl75o4xy 3 83664 352440 2025-06-08T20:27:23Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352440 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Suwannachai Thaopheng}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۲۰:۲۷, ۸ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) nponad1y4ou8uyocmde4hfszycenizf 3 83665 352520 2025-06-09T05:58:58Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352520 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Naveed.stanikzai}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۵:۵۸, ۹ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) 2iuzp043q8dxy2plbdky82jlxnn8th1 3 83666 352522 2025-06-09T07:01:13Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352522 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Marcus Schätzle}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۷:۰۱, ۹ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) e6env7z0d8odxu84s9hsm1u4riwxi6d 3 83667 352525 2025-06-09T07:39:07Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352525 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=AkhtarMuhammad9}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۷:۳۹, ۹ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) smcfji6e5fg2gk0vin5zq3yx1z3zupd