ويکيپېډيا pswiki https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D9%85%DA%93%DB%8C_%D9%85%D8%AE MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter رسنۍ ځانگړی خبرې اترې کارن د کارن خبرې اترې ويکيپېډيا د ويکيپېډيا خبرې اترې دوتنه د دوتنې خبرې اترې ميډياويکي د ميډياويکي خبرې اترې کينډۍ د کينډۍ خبرې اترې لارښود د لارښود خبرې اترې وېشنيزه د وېشنيزې خبرې اترې تانبه د تانبې خبرې اترې TimedText TimedText talk Module Module talk 0 24786 352759 350284 2025-06-18T18:51:03Z 102.208.51.51 352759 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[دوتنه:Sheikh_Nimr_al-Nimr.jpg|بټنوک|نمر باقر النمر 2009]] '''نمر باقر النمر''' د سعودي عربستان د شیعه ګانو مشر وو چې په سعودی عربستان او د خلیج په هېوادونو کې یې د شیعه ګانو پر وړاندې د مظلوميتونو پر وړاندې مبارزه کړله. په ۲۰۱۲ کال کې د سعودی عربستان دولت لخوا ونیول شو او د مرگ په جزا محکوم شو او د ۲۰۱۶ کال د [[جنوری]] په دوهمه يې د وژنې پرېکړه وشوه او سر يې تنې پرې شو.<ref name="AJE_Nimr_executed">{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/2016/01/saudi-announces-execution-47-terrorists-160102072458873.html|title=Saudi announces execution of 47 'terrorists'|publisher=[[Al Jazeera]]|accessdate=2 January 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/saudi-arabia-says-sheikh-nimr-al-nimr-leading-shiite-muslim-cleric-among-47-executed/2016/01/02/7c269600-b124-11e5-b281-43c0b56f61fa_story.html|title=Saudi Arabia says Sheikh Nimr al-Nimr, leading Shiite Muslim cleric, among 47 executed|author=Associated Press|date=2 January 2016|work=[[Washington Post]]|accessdate=2 January 2016}}</ref> ==سرچینې== [[وېشنيزه:شیعه گان]] [[وېشنيزه:شيعه]] [[وېشنيزه:شيعه مسلمانان]] mto4lgp9m0fhbi9e924rw9a0oagwqx2 352760 352759 2025-06-18T21:17:47Z 200.24.154.85 352760 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[دوتنه:Sheikh_Nimr_al-Nimr.jpg|بټنوک|نمر باقر النمر 2009]] '''نمر باقر النمر''' د سعودي عربستان د شیعه ګانو مشر وو چې په سعودی عربستان او د خلیج په هېوادونو کې یې د شیعه ګانو پر وړاندې د مظلوميتونو پر وړاندې مبارزه کړله. په ۲۰۱۲ کال کې د سعودی عربستان دولت لخوا ونیول شو او د مرگ په جزا محکوم شو او د ۲۰۱۶ کال د [[جنوری]] په دوهمه يې د وژنې پرېکړه وشوه او سر يې تنې پرې شو.<ref name="AJE_Nimr_executed">{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/2016/01/saudi-announces-execution-47-terrorists-160102072458873.html|title=Saudi announces execution of 47 'terrorists'|publisher=[[Al Jazeera]]|accessdate=2 January 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/saudi-arabia-says-sheikh-nimr-al-nimr-leading-shiite-muslim-cleric-among-47-executed/2016/01/02/7c269600-b124-11e5-b281-43c0b56f61fa_story.html|title=Saudi Arabia says Sheikh Nimr al-Nimr, leading Shiite Muslim cleric, among 47 executed|author=Associated Press|date=2 January 2016|work=[[Washington Post]]|accessdate=2 January 2016}}</ref> ==سرچینې== [[وېشنيزه:شیعه گان]] [[وېشنيزه:شيعه]] [[وېشنيزه:شيعه مسلمانان]] 2u862rei473ysitvyhy0wzl1x0u4r8t 0 61288 352761 336294 2025-06-18T23:13:31Z InternetArchiveBot 24283 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 352761 wikitext text/x-wiki {{Infobox person}} يواکيم ويليم ګاوک (جرمني: [joˈʔaxɪm ˈɡaʊk]؛ زوکړه: د ۱۹۴۰ ز کال جنوري ۲۴ مه) يو الماني سياستپوه او د مدني حقونو فعال و، چې له ۲۰۱۲ ز کال څخه تر ۲۰۱۷ ز کال پورې يې د المان د ولسمشر په توګه خدمت وکړ. نوموړی چې پخوانی لوتري پادري (Lutheran pastor) و، په ختيځ المان کې د کمونيست ضد او مدني حقونو د فعال په توګه نومياليتوب ته ورسېد. <ref name="rfe-rl">Robert Coalson, [http://www.rferl.org/content/german_parties_agree_on_new_president/24489630.html Longtime Anticommunist Activist To Become Germany's Next President], [[Radio Free Europe/Radio Liberty]], 20 February 2012</ref><ref>[https://www.nytimes.com/2012/02/21/world/europe/joachim-gaucks-background-seen-as-an-asset-in-germany.html?_r=1&pagewanted=2&seid=auto&smid=tw-nytimesglobal "German Presidential Nominee’s Background Seen as an Asset"], ''[[The New York Times]]'', 20 February 2012</ref><ref>{{cite web|url=http://www.france24.com/en/20100630-2010-german--president-merkel-gauck-wulff-political-test-afghanistan-resign-cdu-greens-fdp|title=A crucial test for Angela Merkel|publisher=FRANCE 24|date=30 June 2010|access-date=21 February 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dw.de/dw/article/0,,15751782,00.html|title=Gauck's civic engagement wins him wide support|publisher=DW.DE|date=17 February 2012|access-date=21 February 2012}}</ref> نوموړی په ۱۹۸۹ ز کال کې د سوله یيز اوښتون (Peaceful Revolution) پر مهال ختيځ المان کې د نوې جرګې يا فوريم (New Forum) د مخالف خوځښت مرستيال بنسټګر و، چې د المان د سوسياليست يووالي ګوند (Socialist Unity Party of Germany (SED)) په پرېوتنه کې مرسته وکړه او وروسته يې له دوو نورو خوځښتونو سره په ګډه د ۹۰ اتحاد (Alliance 90) ټاکنيز لښتليک جوړ کړ. نوموړی په ۱۹۹۰ ز کال کې په ۹۰ اتحاد/د شنو (Alliance 90/The Greens) کې د خلکو د خونې (People’s Chamber) د ختيځ المان د يوازينۍ ټاکل شوې ډلې غړی و. د المان له بيا يو ځای کېدنې څخه وروسته ګاوک په ۱۹۹۰ ز کال کې د خلکو خونې له لورې د Bundestag د غړي په توګه وټاکل شو، مګر د Bundestag له لورې د Stasi ثبتونو لپاره د لومړني فدرالي مامور په توګه له ټاکنې څخه يوازې يوه ورځ وروسته يې له دندې څخه لاس واخيست. نوموړی د خپل دې کار له امله د Bundestag د تر ټولو لنډې دورې غړی ګڼل کېږي. Gauck له ۱۹۹۰ ز کال څخه تر ۲۰۰۰ ز کال پورې د فدرالي مامور په توګه خدمت وکړ، چې نوموړي په کې د کمونيسټو پټو پوليسو د جرمونو په رابرسېره کولو سره، د «Stasi ښکاري» او «د ديموکراسۍ پلوي نه ستړي کېدونکي ساتندوی» پېژندنه تر لاسه کړه. <ref>{{cite web|url=http://www.thelocal.de/politics/20100604-27645.html|title=German media roundup: Little excitement for Wulff presidency|work=thelocal.de|date=4 June 2010|access-date=30 June 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.wn.de/Archiv/2010/06/Politik-Inland-Joachim-Gauck-der-Stasi-Jaeger|title=Politik Inland : Joachim Gauck, der Stasi-Jäger – Archiv – Westfälische Nachrichten|language=de|publisher=Wn.de|date=30 June 2010|access-date=20 February 2012}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,816407,00.html|title=Germany's Next President: 'I'm No Superman' – SPIEGEL ONLINE – News – International|publisher=Spiegel.de|date=20 February 2012|access-date=20 February 2012|newspaper=Spiegel Online|last1=Gathmann|first1=Florian}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://www.businessweek.com/news/2012-02-20/merkel-names-gauck-as-unity-candidate-for-german-presidency.html|title=Merkel Names Gauck as Unity Candidate for German Presidency|magazine=Businessweek|date=8 December 2009|access-date=20 February 2012}}</ref> نوموړی د SPD او Greens ډلو د نوماند په توګه د ۲۰۱۰ ز کال ټاکنو کې ولسمشرۍ لپاره نوماند و، مګر د حکومت يووالي نوماند Christian Wulff ته يې په درېيمه برابرۍ کې وبايلله. د نوموړي نوماندي د نفوس او رسنيو د پام وړ تاييد سره مخامخ شوه. Der Spiegel [مجله] نوموړی د «غوره ولسمشر» په توګه ياد کړ او Bild [] نوموړی د زړونو ولسمشر وګاڼه. څه موده وروسته له هغې چې Christian Wulff له واکه ښکته شو، ګاوک د ۲۰۱۲ ز کال ټاکنو کې په فدرالي جرګه کې له ۱۲۲۸ ز کال څخه د ۹۹۱ رايو په تر لاسه کولو سره د ولسمشر او د CDU، CSU، FDP، SPD او Greeens ډلو د بې پلوه ټولمنلي نوماند په توګه وټاکل شو. <ref>{{cite web|url=http://www.spiegel.de/spiegel/print/index-2010-23.html|title=DER SPIEGEL 23/2010 – Inhaltsverzeichnis|publisher=Spiegel.de|access-date=20 February 2012}}</ref><ref name="thelocalhearts">{{cite web|url=http://www.thelocal.de/politics/20120220-40853.html|title=Profile: Joachim Gauck, Germany's 'President of Hearts' – The Local|publisher=Thelocal.de|date=1 January 2012|access-date=20 February 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bild.de/politik/inland/bundespraesident/joachim-gauck-portraet-22722042.bild.html|title=Joachim Gauck: Der "Kandidat der Herzen" – Politik Inland|date=19 February 2012|language=de|publisher=Bild.de|access-date=20 February 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mdr.de/nachrichten/gauck-portraet100.html|title=Vom Sieger der Herzen zum Bundespräsidenten?|publisher=MDR.DE|access-date=20 February 2012|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20120906231514/http://www.mdr.de/nachrichten/gauck-portraet100.html|archive-date=6 September 2012}}</ref> ګاوک چې د شوروی Gulag د يوه ژوندي پاتې شوي وګړي زوی و، سياسي ژوند يې له ټولواک پلوۍ سره د خپلې کورنۍ د تجربو له مخې جوړ شوی و. نوموړی له Vaclav havel او نورو سياستپوهانو سره يو ځای، د اروپايي شعور او کمونيزم په اړه د پراګ اعلاميې او د کمونيزم د جرمونو په اړه د اعلاميې بنسټګر لاسليک کوونکی و. هغه په اروپا کې د کمونيست جرمونو د پراخه پوهاوي او د کمونيستي دورې د نامشروع کولو د اړتيا لپاره د پراخه عامه پوهاوي غوښتنه کړې ده. Gauck د ولسمشر په توګه «د کمونيست ضد روښانتيا» ملاتړ کوونکی و او په ختیځ المان کې يې د کمونيست نامشروعيت ته پام کړی دی. نوموړی د «د کمونيزم تور کتاب: The Black Book of Communism) په ګډون د بېلابېلو کتابونو ليکوال يا مرستيال ليکوال دی. د «خپلواکي: يوه پلمه (Freedom: A Plea)» په نوم د نوموړي د ۲۰۱۲ ز کال کتاب په ټوله نړۍ کې د خپلواکۍ او انساني حقونو د ساتنې غوښتنه کوي. ګاوک د لومړۍ وزيرې انګيلا ميرکل (Angela Merkel) له لورې د يو «د ديموکراسۍ د رښتيني ښوونکي» او «د خپلواکۍ، ديموکراسۍ او عدالت د نه ستړي کېدونکي ساتندوی» په توګه ذکر شوی دی. د وال سټريټ جورنال (The Wall Street Journal) نوموړی «د يو جنس د وروستي په توګه بيان کړی دی: د اوسپنې پردې (Iron Curtain) [يو خيالي خنډ چې پخوانی شوروی او ختيځ بلاکونه يې يو له بله بېلول] تر شا د پروټسټ خوځښتونو مشران، چې له ۱۹۸۹ زکال څخه وروسته يې د خپلو هېوادونو مشرۍ ته دوام ورکړ». نوموړي د ۱۹۹۷ Hannah Arendt Prizeز کال  په ګډون ګڼې سرلوړۍ تر لاسه کړي دي. <ref>{{cite web|url=http://www.focus.de/politik/deutschland/deutschland-das-geheimnis-um-den-onkel_aid_524185.html|title=Das Geheimnis um den Onkel|first=FOCUS|last=Online|access-date=10 January 2017|archive-date=2 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180902091129/https://www.focus.de/politik/deutschland/deutschland-das-geheimnis-um-den-onkel_aid_524185.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.belfasttelegraph.co.uk/news/world-news/joachim-gauck-anticommunist-pastor-who-could-turn-out-to-be-angela-merkels-nemesis-14859395.html|title=Joachim Gauck: Anti-communist pastor who could turn out to be Angela Merkel's nemesis – World news, News|newspaper=Belfasttelegraph.co.uk|date=30 June 2010|access-date=20 February 2012}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2010/jun/20/joachim-gauck-angela-merkel-president|location=London|work=The Guardian|title=Joachim Gauck: the dissident hero who holds the destiny of Germany in his hands|first=Kate|last=Connolly|date=20 June 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,703658,00.html|title=Eastern Inspiration: Gauck the Therapist Wants to Put Germany On the Couch – SPIEGEL ONLINE – News – International|publisher=Spiegel.de|date=29 June 2010|access-date=20 February 2012|newspaper=Spiegel Online|last1=Feldenkirchen|first1=Markus}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/idUSTRE6551A720100606|work=Reuters|title=Rival candidate for president new headache for Merkel|date=6 June 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.welt.de/politik/deutschland/article117134865/Gauck-wirbt-fuer-aufgeklaerten-Antikommunismus.html|title=Gedenken: Gauck wirbt für "aufgeklärten Antikommunismus"|first=Daniel Friedrich|last=Sturm|date=14 June 2013|via=www.welt.de|newspaper=Die Welt}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/1929422/german-president-slams-communism-provocative-speech|title=German president slams communism in provocative speech to Shanghai students on his China visit|date=23 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.volksstimme.de/kultur_medien/buch/buch_aktuell/750034_Gauck-Buch-Plaedoyer-fuer-Freiheit-und-Menschenrechte.html|title=Gauck-Buch: Plädoyer für Freiheit und Menschenrechte|publisher=Volksstimme.de|access-date=21 February 2012|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20120914151238/http://www.volksstimme.de/kultur_medien/buch/buch_aktuell/750034_Gauck-Buch-Plaedoyer-fuer-Freiheit-und-Menschenrechte.html|archive-date=14 September 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.globalpost.com/dispatch/news/regions/europe/germany/120219/angela-merkel-nelson-mandela-east-germany-president-Joachim-Gauck|title=Angela Merkel backs 'German Nelson Mandela' for president|publisher=Globalpost.com|access-date=21 February 2012}}</ref><ref name="spiegel-merkel">{{cite news|url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,699175,00.html|title=Presidential Vote 'Could Turn into a Disaster for Merkel'|work=[[Der Spiegel]]|date=7 June 2010|access-date=30 June 2010}}</ref><ref name="wsj">[https://www.wsj.com/articles/SB10001424052970203358704577237123740391712?mod=googlenews_wsj The Gauck File], ''[[The Wall Street Journal]]'', 22 February 2012, p. 14</ref> == ماشومتوب او ختيځ المان کې ژوند (۱۹۸۹-۱۹۴۰ز کلونه) == يواکيم ګاوک په Rostock کې د ماڼوانو (بېړۍ چلوونکو) په يوه کورنۍ کې وزېږېد. د اولګا Olga (nee Warremann؛ زوکړه: ۱۹۹۰) او Joachim Gauck Sr. (زوکړه: ۱۹۰۷) زوی و. پلار يې د بېړۍ يو تجربه لرونکی مشر يا کپتان او ځانګړی سمندري پوځي و، چې له دويمې نړيوالې جګړې څخه وروسته يې په Neptun Werft د بېړۍ جوړونې شرکت کې د پلټونکي په توګه خدمت وکړ. دواړه مور او پلار د نازي ګوند (NSDAP) غړي وو. د دويمې نړيوالې جګړې په پای کې د شوروي له نيواک څخه وروسته کمونيستان په واک کې ځای پر ځای شول، چې همدا د المان ديموکراتيک جمهوريت (ختيځ المان) جوړېدل وو. هغه وخت چې په ۱۹۵۱ ز کال کې يواکيم ګاوک يوولس کلن و، پلار يې د شوروي نېواک ځواکونو له لورې ونيول شو او تر ۱۹۵۵ ز کال پورې بېرته راخوشې نه شو. نوموړی له لويديځ څخه د يوه ليک د تر لاسه کولو له امله د شوروي پوځي محکمې له لورې په جاسوسۍ او همدارنګه د سمندري چارو په اړه د لويديځ ژورنال په ملکيت کې د اوسېدلو لپاره د شوروي ضد د خلکو په تېرايستنه تورن و او په سايبريا کې Gulag سيمې ته ولېږدول شو. له نوموړي سره په ياده سيمه کې دومره ناسم چلند وشو، چې د زوی په وينا يې، له يو کال څخه وروسته په فزيکي ډول معلول وګڼل شو. د نږدې درې کلونو لپاره يې کورنۍ د هغه د ژوند او مرګ او همدارنګه هغو پېښو په اړه په هيڅ نه پوهېدله، چې له نوموړي سره شوې وې. هغه په ۱۹۵۵ ز کال کې له مسکو څخه د Konrad Adenauer له دولتي کتنې څخه وروسته خوشې (خپلواک) شو. Adenauer د جګړې د هغو زرګونو الماني بنديانو او ملکي وګړو د خوشې کولو په اړه خبرې وکړې، چې شړل (تبعيد) شوي وو. <ref>{{cite magazine|url=http://www.focus.de/politik/deutschland/deutschland-das-geheimnis-um-den-onkel_aid_524185.html|title=Das Geheimnis um den Onkel|magazine=[[Focus (German magazine)|Focus Online]]|date=28 June 2010|access-date=11 May 2022|archive-date=2 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180902091129/https://www.focus.de/politik/deutschland/deutschland-das-geheimnis-um-den-onkel_aid_524185.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://aspekte.zdf.de/ZDFde/inhalt/12/0,1872,7913004,00.html|title=Der Herr der Akten erzählt sein Leben|work=[[ZDF]]|date=16 October 2009|access-date=30 June 2010|language=de}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.thelocal.de/politics/20120220-40853.html|title=Profile: Joachim Gauck, Germany's 'President of Hearts' – The Local|publisher=Thelocal.de|date=20 February 2012|access-date=20 March 2012}}</ref><ref>Gauck 2009, p. 37</ref><ref>{{cite web|url=http://www.randomhouse.de/webarticle/webarticle.jsp?aid=19360|title=Joachim Gauck – Oppositionskandidat für das Amt des Bundespräsidenten|first=Jan|last=Witt|work=randomhouse.de|access-date=30 June 2010|language=de|خونديځ نېټه=24 July 2010|خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20100724153354/http://www.randomhouse.de/webarticle/webarticle.jsp?aid=19360|url-status=dead|خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20100724153354/http://www.randomhouse.de/webarticle/webarticle.jsp?aid=19360|archive-url=https://web.archive.org/web/20100724153354/http://www.randomhouse.de/webarticle/webarticle.jsp?aid=19360}}</ref> ګاوک په Rostock کې د Innerstadtisches په نوم ښوونځي څخه د منځنيو زده کړو سند په ترلاسه کولو سره فارغ شو. د نوموړي په وينا:  د نوموړي سياسي فعاليتونه د هغه د خپل د سختې ازموينې له مخې هڅول شوي وو او نوموړي څرګنده کړه، چې هغه په ښه ډول د رامنځته شوي کمونيزم ضد مفکورې سره وده وکړه. نوموړي وار له مخه په ختيځ المان کې د ښوونځي په موده کې خپل د کمونيزم ضد دريځ پټ نه کړ او د خپلواک المان ځوانانو (Free German Youth) په نوم د کمونيستي ځوانانو خوځښت کې يې له ګډون څخه په ټينګه انکار وکړ. ګاوک غوښتل الماني ژبه ولولي او يو ژورنالېست شي، مګر دا چې کمونيست نه و، له امله يې د دې کار کولو اجازه ور نه کړل شوه. د ژورنالېزم پر ځای يې وغوښتل، ديني پوهه تر لاسه او په Mecklenburg کې د پروتستانت کليسا کې يو پادري يا کشيش شي. نوموړي يادونه کړې ده چې: لومړنۍ اراده يې کشيش يا پادري جوړېدل نه وو، مګر د دين پوهنې زده کړې ورته د فلسفې لوستنې موکه برابره کړه او ياده کليسا په المان کې يو له هغو په شمېر بنسټونو څخه وه، چې کمونيستي مفکوره په کې حاکمه نه وه. سره له دې هم نوموړی بايد په پای کې يو پادري جوړ شوی وی. په ختيځ المان کې د پادري په توګه فعاليت يې د کليسا پر وړاندې د کمونيست نظام د دښمنۍ له امله، خورا ستونزمن و او نوموړی د زياتو کاونو لپاره تر سختې کتنې لاندې او د Stasi (پټو پوليسو) له لورې وځورول شو. يادو پټو پوليسو د ګاوک په اړه خپله دوسيه کې نوموړی د «نه سمېدونکي کمونيست ضد» ("unverbesserlicher Antikommunist") په توګه بيان کړ. د ګاوک په وينا: هغه په نهه کلنۍ کې پوهېده، چې سوسياليزم يو بې عدالته نظام و. <ref>„Wir Deutsche können Freiheit", Interview, Ostseezeitung Rostock, 23/24 January 2010</ref><ref>Eckhard Jesse, Eine Revolution und ihre Folgen: 14 Bürgerrechtler ziehen Bilanz, 2000</ref><ref>{{cite web|url=http://www.otz.de/startseite/detail/-/specific/Joachim-Gauck-Vom-Buergerrechtler-zum-Staatsoberhaupt-1722468051|title=Joachim Gauck: Vom Bürgerrechtler zum Staatsoberhaupt|publisher=otz.de|date=21 February 2012|access-date=20 March 2012|تاريخ الأرشيف=31 October 2017|مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20171031065900/http://www.otz.de/startseite/detail/-/specific/Joachim-Gauck-Vom-Buergerrechtler-zum-Staatsoberhaupt-1722468051|url-status=dead|خونديځ نېټه=31 October 2017|خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20171031065900/http://www.otz.de/startseite/detail/-/specific/Joachim-Gauck-Vom-Buergerrechtler-zum-Staatsoberhaupt-1722468051|خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20171031065900/http://www.otz.de/startseite/detail/-/specific/Joachim-Gauck-Vom-Buergerrechtler-zum-Staatsoberhaupt-1722468051|archive-url=https://web.archive.org/web/20171031065900/http://www.otz.de/startseite/detail/-/specific/Joachim-Gauck-Vom-Buergerrechtler-zum-Staatsoberhaupt-1722468051}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.welt.de/die-welt/kultur/literatur/article5125631/Unbelehrbarer-Antikommunist.html|title=Unbelehrbarer Antikommunist|first=Arnulf|last=Baring|newspaper=[[Die Welt]]|date=8 November 2009|access-date=30 June 2010|language=de}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.zeit.de/2010/04/L-P-Gauck|title=Joachim Gauck: Eine Freiheitslehre|first=Alexander|last=Cammann|work=[[Die Zeit]]|date=24 January 2010|access-date=30 June 2010|language=de}}</ref><ref>{{cite web|author=Nachrichten|url=http://news.de.msn.com/politik/politik.aspx?cp-documentid=153650764|title=Joachim Gauck – eine patriotische Ich-AG|work=News.de.msn.com|access-date=30 June 2010}}{{dead link|date=May 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref> هغه په خپلو يادښتونه کې ليکي چې:«زموږ د پلار بخت داسې و، لکه يوه د زده کړې لکړه. ياده لکړه د کورنۍ پر وړاندې د ناتړلې ژمنتيا د حس لامل شوه، چې له نظام سره يې د ورورولۍ نظریې هر ډول د باندې پرېښود.  <ref>Kate Connolly, [https://www.theguardian.com/world/2010/jun/20/joachim-gauck-angela-merkel-president Joachim Gauck: the dissident hero who holds the destiny of Germany in his hands], [[The Guardian]], 20 June 2010</ref> == سرچينې == e7wtae70ay63473s5rruncjw61yones 0 64812 352758 286554 2025-06-18T18:46:46Z شفيق الله روان 31157 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */ 352758 wikitext text/x-wiki د منهاتن پروژه د دویمې نړیوالې جګړې پر مهال هغه څېړنیزه او پراختیايي پروژه وه چې لومړنۍ هسته یي وسلې یې تولید کړې. نوموړې پروژه د بریتانیا او [[کاناډا]] په مرسته د امریکا د متحده ایالاتو له خوا په لاره اچول شوې وه. د نوموړې پروژې مشري له ۱۹۴۲ز کال څخه تر ۱۹۴۶ز کال پورې د متحده ایالاتو د اردو د انجنیرۍ څانګې د تورن جنرال لاسیلي ګروز په غاړه وه. هستوي فزیک پوه رابرټ اوپنهایمر د لاس الاموس لابراتوار رییس و کوم چې ریښتیني بمونه طراحي کړل. د یادې پروژې د اردو څانګه د منهاتن سیمه ونومول شوه ځکه چې لومړنی مقر یې په منهاتن کې و؛ د یادې سیمې نوم په تدریج سره د بشپړې پروژې د رمز نوم، د '''تعویضي توکو انکشاف'''، ځای ناستي شو. د وخت په تېرېدو سره، دغې پروژې خپل لومړنی برتانوي سیال د ''الیاژونو ټیوب'' راجذب کړ. د منهاتن پروژه په ۱۹۳۹ز کال کې په نرمۍ سره پیل شوه، اما وروسته داسې پولې ته ورسېده چې له ۱۳۰۰۰۰ کسانو څخه ډېر پکې وګمارل شول او لګښت یې نږدې ۲ میلیارده امریکایي ډالرو ته (چې د ۲۰۲۰ز کال له ۲۳ میلیارده امریکایي ډالرو سره معادل دي) ورسېد. د یاد لګښت له ۹۰سلنې څخه زیاته برخه د فابریکو په جوړونه او د هستوي انشقاقي موادو په تولید باندې او له ۱۰ سلنې څخه لږ یې د وسلو په پراخولو او تولید باندې ولګېده. څېړنې او تولید په متحده ایالاتو، برتانیا، او کاناډا کې له ۳۰ څخه په زیاتو ساحو کې تر سره شول. یاده پروژه د اتومي بمونو دوو ډولونو ته په پراختیا ورکولو تمامه شوه: یو ډول یې نسبتاً ساده ټوپک ډوله هستوي ټوټه کېدونکې وسله وه او دویمه یې ډېره مغلقه له داخل څخه چاودېدونکې وسله وه. د ډنګر سړي ټوپک ډوله طرحه له پلاتینیوم سره د کارولو لپاره غیر عملي ثابته شوه، نو ځکه یوه ساده ټوپک ډوله وسله چې  کوچینی هلک نومېده، او د یورانیوم- ۲۳۵ ایزوتوپ یې وکاراوه کوم چې د طبیعي یورانیومو یوازې ۰.۷ سلنه جوړوي. له هغه ځایه چې دغه ایزوتوپ په کېمیاوي لحاظ له یورانیوم-۲۳۸ ایزوتوپ سره یو شان و، او له هغه سره یې تقریباً یو شان کتله لرله، نو د دغو دوو جلا کول ستونزمن کار ثابت شو. د یورانیومو د غني کولو لپاره درۍ مېتودونه وکارول شول: الکترومقناطیسي، ګازي او حرارتي. ساینس پوهانو د دغه کار زیاتره برخه د تېنتسي په آک رېج کې د کلېنټون د انجنیرۍ په کار ځای کې تر سره کړه. په یورانیومو باندې د کار کولو سره موازي د پلوتونیمو د تولید هلې ځلې هم روانې وې، کوم چې څېړونکو په ۱۹۴۰ز کال کې د بېرکلي په کالېفورنیا پوهنتون کې کشف کړل. د نړۍ د لومړنۍ اتومي بټۍ، شیکاګو دلۍ-۱ له امکان سنجۍ وروسته، نوموړې په ۱۹۴۲ز کال کې د شیکاګو په پوهنتون کې د مېټالورژۍ په لابراتوار کې نندارې ته وړاندې شوه، یادې پروژې په آک رېج کې X-۱۰ ګرافیټي بټۍ طرح کړه او د واشنګټن ایالت په هانفورډ کې یې د بټیو تولید طرح کړ، په کوم کې چې یورانیوم د تشعشع له لارې په پلوتونیم بدل شول. پلوتونیم بیا په خپل وار سره د بېسموت فاسفېټ په کارولو سره په کېمیاوي بڼه له یورانیومو څخه جلا شول. د چاغ سړي (Fat Man) پلوتونیمي انفجاري وسله د طرحې او پراختیا د یوې لړۍ هماهنګو هلو ځلو په ترڅ کې د لاس الاموس په لابراتوار کې جوړه شوه. نوموړې پروژه همدارنګه د جرمني د اتومي وسلو له پروژې څخه د اطلاعاتو په راټولولو تورنه شوه. د منهاتن پروژې پرسونل، د السوس د عملیاتو له لارې په [[اروپا]] کې، کله کله ان تر دې چې د دښمن د لیکو په شا کې خدمت کاوه، چېرته چې هغوی اتومي مواد او اسناد او همداراز جرمني ساینسپوهان راټول کړل. د منهاتن د پروژې له ټینګ امنیت سره سره، شوروي اتومي جاسوسانو په بریالیتوب سره دغه پروګرام ته نفوذ وموند. لومړنۍ اتومي وسیله یو چاودېدونکی بمب و چې د نوې مکسیکو د بمونو او توپخانې په میدان کې د درۍ ګوني ټسټ پر مهال د ۱۹۴۵ز کال د جولای په ۱۶مه نېټه وچاودېده. د کوچیني هلک او چاغ سړي بمونه یوه میاشت وروسته په ترتیب سره د هېروشیما او ناګاساکي په اتومي بمبارۍ کې وکارول شول، چې د منهاتن د پروژې پرسونل په حمله کوونکې الوتکه کې د بمب د نصب د تکنېشنانو او د یادې وسلې د متخصصینو په توګه خدمت وکړ. د منهاتن پروژې له جګړې څخه راوروسته په لومړنيو کلونو کې، په بیکیني الاټ کې د خپلو څلور لارې نوم لرونکو عملیاتو د یوې برخې په توګه د وسلو ټسټونه تر سره کړل، نوې وسلې یې جوړې کړې، د ملي لابراتوارونو د شبکې پراختیا ته یې وده ورکړه، د رادیولوژۍ په څانګه کې یې له طبي تحقیقاتو څخه ملاتړ وکړ، او د سمندري اتومي ځواکونو بنسټ یې کېښود. یادې پروژې په ۱۹۴۷ز کال کې د متحده ایالاتو د اتومي انرژۍ د کمېسیو تر رامنځته کېدو پورې د امریکا د اتومي وسلو په څېړنو او تولېد باندې خپل کنترول حفظ کړ.   == رېښې == په ۱۹۳۸ز کال کې د جرمن کېمیا پوهانو اوتوهاهن او فریتز ستراسمن په واسطه د هستې د ټوټه کېدو کشف او د لیز میتنر او اوټو فرېش له خوا د هغو تیورویکې شرحې د اتومي بم جوړونه له تیوریکي لحاظه یو ممکن کار ثابت کړ. داسې وېرو شتون در لود چې ښایي لومړی د جرمنیانو له لوري د اتومي بمب پروژه یو اتومي بمب جوړ کړي، دا وېره په ځانګړې توګه د هغو ساینس پوهانو تر منځ زیاته وه چې د نازي جرمني او نورو ملتپالو هېوادونو څخه مهاجر شوي وو. د ۱۹۳۹ز کال په اګسټ کې په مجارستان (هنګري) کې زیږېدلیو فزیک پوهانو لیو سزیلارډ او ایوګین ویګنر د انشتاین-سزیلارډ د لیک مسوده جوړه کړه، په کوم کې چې د یو نوي ډول د فوق العاده ځواکمنو بمونو د احتمالي جوړېدو خبرداری ورکړل شو. په یاد لیک کې متحده ایالاتو ته مشوره ورکړل شوې وه چې د یورانیومو زېرمو ته د لاسرسي لپاره ګامونه واخلي او د انریکو فېرمي او نورو له خوا د هستوي ځنځیري تعاملاتو څېړنې ګړندۍ کړي. هغوی یاد لیک په البرټ انشتاین امضاء او ولسمشر فرانکلین ډي. روزولټ ته یې ورساوه. روزولټ د ملي ستندرد له ادارې څخه لیمان برېګز ته امر وکړ تر څو د یورانیومو د مشورتي کمېټې مشري په غاړه واخلي تر څو په لیک کې د یادو شوو موضوع ګانو په اړه څېړنه وکړي. برېګز د ۱۹۳۹ز کال د اکتوبر په ۲۱مه نېټه یوه غونډه ونیوه چې زیلارډ، ویګنر، او اډوارډ ټېلر پکې ګډون وکړ. یادې کمېټې په نومبر کې روزولټ ته راپور ورکړ چې "یورانیوم ښایي د داسې بمونو یوه احتمالي منبع تهیه کړي چې تخریب یې له تر اوسه پېژندل شوو هر څه څخه بې اندازې زیات وي."{{sfn|Hewlett|Anderson|1962|p=20}}{{sfn|Hewlett|Anderson|1962|pp=16–20}}{{sfn|Jones|1985|p=12}} د ۱۹۴۰ز کال په فبروري میاشت کې، د متحده ایالاتو سمندري اردو د کلمبیا پوهنتون ته ۶۰۰۰ امریکایي ډالره بودیجه اعطا کړه، چې زیاته برخه یې انریکو فېرمي او زیلارډ د ګرافیتو په پېرنه باندې ولګوله. د فېرمي، سزیلارډ، ایګن ټي. بوث او جان ډونینګ په ګډون د کلمبیا د پروفیسورانو یو ټیم د لومړي ځل لپاره د امریکا په قاره کې د هستوي ټوټه کېدنې تعامل رامنځته کړ، چې د هاهن او ستراسمن کار یې تایید کړ. همدغه ټیم بلافاصله په کلمبیا کې په پپین تالار کې د اتومي بټیو (یا د "مشالونو" لکه څرنګه چې فېرمي نومولې وې)د لومړنیو نمونو یوه لړۍ رامنځته کړه ، اما تر دې دمه د ځنځیري تعامل په تر سره کولو نه وو توانېدلي.<ref name="Hewlett&Anderson, pp. 40-41">{{harvnb|Hewlett|Anderson|1962|pp=40–41}}.</ref>{{sfn|Hewlett|Anderson|1962|p=21}} د یورانیومو مشورتي کمېټه د ۱۹۴۰ز کال د جون په ۲۷مه  د یورانیومو د ملي دفاعي څېړنو په کمېټې دهغې له رامنځته کېدو سره سمه بدله شوه. برېګز د یورانیومو په څېړنه، په ځانګړې توګه په یورانیوم-۲۳۵ ایزوتوپ، او پلوتونیَم باندې، کوم چې د کالیفورنیا په پوهنتون کې په ۱۹۴۰ز کال کې کشف شو د ۱۶۷۰۰۰ امریکایي ډالرو بودیجې د لګولو وړاندیز وکړ. د ۱۹۴۱ز کال د جون په ۲۸مه نېټه روزولټ خپل ۸۸۰۷ نمبر اجرایي فرمان لاسلیک کړ، کوم چې د وانېوار بوش په مشرۍ د ساینسي څېړنو او پراختیا دفتر (OSRD) رامنځته کړ. یاد دفتر ته دا صلاحیت ورکړل شوی و تر څو د څېړنو تر څنګ د انجنیرۍ په لویو پروژو کې دخیل واوسي. د یورانیومو ملي دفاعي څېړنیزه کمېټه د ساینسي څېړنو او پراختیا د دفتر اس-۱ برخه وګرځېده، او د "یورانیوم" کلیمه د امنیتي دلایلو په خاطر حذف شوه. <ref>{{harvnb|Rhodes|1986|pp=322–325}}.</ref><ref>{{harvnb|Jones|1985|p=33}}.</ref><ref name="Hewlett, p. 42">{{harvnb|Hewlett|Anderson|1962|p=42}}.</ref> == سرچينې == fd059jhbntxthtzz6ar948ycl3wjeq3 3 83741 352757 2025-06-18T14:37:36Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352757 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Informbear}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۱۴:۳۷, ۱۸ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) obqpkaj5vny5j1oq6sl8doyfdfuk8pq 3 83742 352762 2025-06-19T03:04:47Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352762 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Er. Gurdev Singh}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۳:۰۴, ۱۹ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) 1lpabnm25qjgew7ti55je7k0k38344j 3 83743 352763 2025-06-19T06:03:30Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352763 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=JaimeDes}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۶:۰۳, ۱۹ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) l0hlrju5hqoxqsbxlzzns3x74o41dwc 3 83744 352764 2025-06-19T08:42:14Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352764 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Coma1823}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۸:۴۲, ۱۹ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) s0gw8hmbxcsbcj8mmjo1fl5f4h9cwog 3 83745 352765 2025-06-19T09:46:44Z ښه راغلاست پیغام ورکوونکی 11444 د يوه نوي کارن د خبرواترو مخ کې د [[ښه راغلئ|ښه راغلاست پيغام]] ورگډوي 352765 wikitext text/x-wiki {{ښه راغلئ|realName=|name=Ottomanist.Turk}} -- <span style="font-family: MCS Quds SU normal; font-size: 15px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"> '''[[کارن:Af420|<font color="black">'''Af420''']]''' </span> ^{<font face="MCS Quds SU normal" size="3">'''[[د کارن خبرې اترې:Af420|<font color="#69 69 69">'''اړیکه''']] '''</font>} ۰۹:۴۶, ۱۹ جون ۲۰۲۵ ([[همغږي نړیوال وخت|‌‌‌‌'''نړۍ‌وال ‌وخت''']]) ai935d030lyq075wzkdyl33b5jcpskn