Wikipedia quwiki https://qu.wikipedia.org/wiki/Qhapaq_p%27anqa MediaWiki 1.45.0-wmf.3 first-letter Midya Sapaq Rimanakuy Ruraq Ruraq rimanakuy Wikipidiya Wikipidiya rimanakuy Rikcha Rikcha rimanakuy MediaWiki MediaWiki rimanakuy Plantilla Plantilla rimanakuy Yanapa Yanapa rimanakuy Katiguriya Katiguriya rimanakuy TimedText TimedText talk Módulo Módulo discusión Ruraq:Milhy98/Titiqaqa quchamanta ruwasqa artesaníya 2 64078 679313 679298 2025-06-03T22:25:29Z Milhy98 32545 cambios 679313 wikitext text/x-wiki '''Titiqaqa quchapa artesaniya,''' hinallataq '''''arte folklórico'' nisqakunaqa''' [[Titiqaqa qucha|Titicaca quchapa]] muyuriqninpi kawsakun. Kaykunaqa, [[Aymara runa|Aymara]] runakunapa makiwan ruwasqa hinaspa arte nisqa ruwasqakunatam ruranku. Chay quchaqa [[Wuliwya|Boliviawan]], [[Piruw|Piruwpiwan]] chawpinpim kashan. == Qhatukuna == Makiwan ruwasqakunataqa rantikunku aswantaqa quchapa aswan turístico sectorninkunapi. Kaykunaqa kashan, Bolivia suyupi [[Qupaqhawana|Copacabana]] , [[Uru wat'akuna|Urus, yakupi puriq islakunapi]], hinallataq [[Punu]] mama llaqtapi. Kayqa [[Piruw]] suyu uhkupim. == Artesaniyakuna == === Totoramanta === [[Rikcha:Artesanía_boliviana.jpg|rikchacha|200x200px| ''Totora'' artesaniya, tawa chakiyuq, hinallataq ''bote''kunapas.]] [[T'utura|Totora]] ''materia-prima'' nisqawanmi astawanqa kay suyukunapi llamk'akun. <ref>{{Cite web|url=https://larepublica.pe/sociedad/2022/10/16/lago-titicaca-y-un-mundo-disenado-sobre-la-totora-puno-lrsd}}</ref> Tukuy imata ruwanku, botekunamanta pacha isanka, ch'uku, ''paraguas'', ''estera,'' walqanakunakama;(ahinataq quchapi uywakunata ''adorno''kunata ruwanku). <ref>{{Cite web|url=https://www.gob.pe/institucion/minam/noticias/314438-la-totora-artesanas-punenas-aprovechan-esta-emblematica-planta-y-conservan-la-biodiversidad-del-lago-titicaca}}</ref> Kay qhipa watakunapiqa, chaypi runa tiyaqkuna huchata willakunku, Titicaca quchata qhillichashanku nispa, totorakuna yana llimp’imanmi tikrakushan, nispa. Manas makiwan ruwachikapunchu, kunantaq qhali yurakunanata mashkapunku. <ref>{{Cite web|url=https://www.eldiario.net/portal/2023/10/14/totorales-del-titicaca-se-contaminan-y-son-inutilizables-en-la-artesania/}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.noticiasfides.com/nacional/sociedad/artesanos-de-isla-suriqui-confirman-que-la-totora-contaminada-del-titicaca-es-inutilizable-358718-358669}}</ref> Hinallataq huchakunku, ch’akiy pachakunapis totora yurakuna manan wiñapunchu, iskay ''metro''man chayananmanta 30 ''centímetros''llaman chayapun. <ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/peru/puno/puno-reportan-escasez-de-totora-tras-el-descenso-del-nivel-del-agua-del-lago-titicaca-noticia-1507449}}</ref> Totorawanpas unupi puriq wat'akunata ruwanku, chaypiqa ''artesaniya''kunatapis qhatullankutaqmi. 2020 watapi, Piruw suyu kamachikusqanmanhina, Ministerio de Comercio Exterior y Turismo, Registro Nacional de Artesanos nisqapi, 335 ''artesano''kuna ''registra''sqa karqanku. <ref>{{Cite web|url=https://www.gob.pe/institucion/mincetur/noticias/311072-puno-artesanos-de-los-uros-se-alistan-para-recibir-a-los-turistas}}</ref> [[Rikcha:Puno,_Titicaca,_Uros,_2023_(06).jpg|lluqi|rikchacha| Uru awaq ''borda''sqa llamkayninta qawachispan]] === Awayukuna, ''bordado''kuna === Titicaca suyupiqa [[Q'ipi|awayukunata]], p’achakunatapas ''camelido'' willmamanta ruwanku, astawanqa [[paqucha]]<nowiki/>manta. <ref>{{Cite web|url=https://www.notimerica.com/sociedad/noticia-arte-warmi-proyecto-codespa-ayudar-mujeres-indigenas-bolivianas-traves-moda-20220827105213.html}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.noticiasser.pe/artesanias-lupaca-manos-que-preservan-y-transforman-llegan-a-miraflores}}</ref> Kallantaqmi ''bordado iconografía'' nisqa, quchamanta imaymana ''tema''kunawan ruwasqa. <ref>{{Cite web|url=https://es.aleteia.org/2020/07/31/flor-de-mascarillas}}</ref> === Huk artesaniyakuna === Hinallataqmi ''cerámica'' nisqa makiwan, t'uruwan ruwanku, hinapis ''joya''kunatapis ruwasqankuta qhatunku. <ref>{{Cite web|url=https://aventuraturismoperu.com/descubre-la-increible-artesania-del-lago-titicaca-tradiciones-y-belleza/}}</ref><gallery> Rikcha:Trabajo_manual_con_Totora.jpg|tinki=Archivo:Trabajo_manual_con_Totora.jpg|wak=Artesanos con totora en la isla Suriqui.| Suriqui islapi ''totora'' ''caña''kunawan ''artesano''kuna. Rikcha:Instrumento_para_trabajar_con_la_planta_de_"Totora"_para_la_elaboración_de_canastas_(49964).jpg|tinki=Archivo:Instrumento_para_trabajar_con_la_planta_de_"Totora"_para_la_elaboración_de_canastas_(49964).jpg|wak=Instrumento para hacer canastas de Totora.| Totora isankakuna ruwanapaq ''instrumento''. Rikcha:Artesanías_hechas_de_Totora.jpg|tinki=Archivo:Artesanías_hechas_de_Totora.jpg|wak=Artesanías de Totora hechas por personas de Suriqui.| ''Totora'' makiwan rurasqakuna Suriquimanta runakunaq ruwasqanku. </gallery> == Referenciakuna ==   <nowiki> [[Katiguriya:Qucha]] [[Katiguriya:Titiqaqa qucha]] [[Katiguriya:Artesaniya]]</nowiki> r5bxut51t84ijsp7tt48tsp55kq4u8g