Wikipedia
roa_tarawiki
https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Pagene_Prengep%C3%A1le
MediaWiki 1.45.0-wmf.4
first-letter
Media
Speciale
Discussione
Utente
Discussioni utente
Wikipedia
Discussioni Wikipedia
File
Discussioni file
MediaWiki
Discussioni MediaWiki
Template
Discussioni template
Aiuto
Discussioni aiuto
Categoria
Discussioni categoria
Portale
'Ngazzaminde d'u Portale
TimedText
TimedText talk
Modulo
Discussioni modulo
MediaWiki:Sitenotice
8
1856
151358
151236
2025-06-13T10:15:32Z
S4b1nuz E.656
7091
-
151358
wikitext
text/x-wiki
<div class=noprint style="text-align:center; font-size:110%; line-height:1.4">Stàme a ccréje 'na [['ngeclopedije]] [[GNU Free Documentation License|lìbbere]] e [[meta:List of Wikipedias|mmultelènghe]] addò cengàte pô scrìvere. Dànne 'na màne!</div>
o9aq3wkawq25vvig9m0mf86z22h0out
Barlette
0
2546
151356
150131
2025-06-12T23:05:37Z
CommonsDelinker
34
Replacing Foto-chiesa-barletta-con-scultura.jpg with [[File:Chiesa_di_San_Gaetano_con_scultura,_Barletta,_Puglia.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]]).
151356
wikitext
text/x-wiki
{{Divisione amministrative
|Nome = Barlette
|Panorama = La Cattedrale di Barletta vista dal castello 2.jpg
|Didascalia = 'A [[Cattedrale de Barlette|Cattedrale de Sanda Marije Maggiore]] 'ndrucate da 'u bastione Sanda Marije d'u Castelle
|Bandiera =
|Voce bandiera =
|Stemma =
|Voce stemma =
|Stato = ITA
|Grado amministrativo = 3
|Divisione amm grado 1 = Pugghie
|Divisione amm grado 2 = Barlette-Andrie-Trane
|Amministratore locale = [[Cosime Attamiane Cannito]]
|Partito = [[Indipendente (politeche)|Indipendente]] de [[centro-destra]]
|Data elezione = 27-6-2022<ref name=insediamento>{{Cita web|url=https://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi21/211015_nom_comm_prefettizio.html}}</ref>
|Data istituzione =
|Superficie = 149.35
|Note superficie =
|Abitanti = 92226
|Note abitanti = {{Istat|110|2|2022}}
|Aggiornamento abitanti = 30-6-2022
|Sottodivisioni = [[Canne]], [[Fiumare (BT)|Fiumare]], [[Montaldine]]
|Divisioni confinanti = [[Andrie]], [[Canose de Pugghie]], [[Margherite de Savoie (BT)|Margherite de Savoie]], [[San Ferdinande de Pugghie]], [[Trane]], [[Trinitapoli]]
|Codice postale = 76121<br /><small>70051 'nzigne a 'u 30 abbrile 2011</small>
|Zona sismica = 2
|Gradi giorno = 1306
|Nome abitanti = barlettane
|Patrono = Marije Ss d'u Sterpete - S. Ruggere de Canne
|Festivo = [[30 decèmmre]]
|PIL =
|PIL procapite =
|Mappa = Map of comune of Barletta (province of Barletta-Andria-Trani, region Apulia, Italy).svg
|Didascalia mappa = Posizione d'u comune de Barlette jndr'à proivinge de Barlette-Andrie-Trane
|Diffusività =
}}
'''Barlette''' (jndr'à 'u tagliàne '''Barletta'''; <small>[[Alfabeto fonetico internazionale|AFI]]</small>: {{IPA|/bar'letta/}}, ''Varrétte'' o ''Barlétte''<ref name="Lessicobarlettanop3">{{cita libro| Marco Ignazio | De Santis | Lessico barlettano | 1988 | Amministrazione comunale | Barlette |p=3}}</ref> jndr'à 'u [[Dialette appule-barese|dialette barlettane]]<ref>{{Cita libro| AA. | VV. | Dizionario di toponomastica. Storia e significato dei nomi geografici italiani. | 1996 | Garzanti | Melàne | isbn=88-11-30500-4 | p=64 | url=https://archive.org/details/dizionarioditopo00unse/page/64 }}</ref>) je 'nu [[Comune (Itaglie)|comune tagliàne]] de {{formatnum:92226}} crestiàne,<ref name="template divisione amministrative-abitanti"/> co-capeluèche 'nzieme a [[Andrie]] e [[Trane]] d'a [[provinge de Barlette-Andrie-Trane]] jndr'à [[Pugghie]].
Origgenariamende, sveluppate a l'ombre d'a vicine ''Canusium'', ere 'nu scale marittime, jndr'à l'XI sechele 'a cetate devendò 'nu cendre commerciale fiorende, duranne 'u tiembe de le crociate jndr'à Terre Sande.<ref>{{Cita libro|Oronzo | Cilli | I templari a Barletta | Barlette | Crsec | 2002|p= 30}}</ref> A le inizie d'u Cingheciende 'a cetate devendò sede d'u scondre famose 'mbrà frangise e tagliàne, tenute 'u 13 febbrare 1503 jndr'à 'u territorie 'mbrà Andrie e Corate, ca pigghie 'u nome de 'a [[Disfide de Barlette]].
'U territorie comunale face parte d'u bacine d'a [[valle de l'Ofande]] e, avène vagnate da 'u fiume [[Ofande]] ca face da sione pu confine cu 'u comune de [[Margherite de Savoie]], e ne ospite pure 'a foce.
'U comune, tène le fraziune de [[Fiumare (Barlette)|Fiumare]] e [[Mondaltine]] e 'a località de [[Canne]], site archeologgeche arrecurdate pa [[Battagghie de Canne|storeca battagghie]] vingiute jndr'à 'u [[216 n.C.]] da [[Annibale]].
== Sciugrafije fiseche ==
=== Territorie ===
'U territorie d'u comune, stennute su cchiù de {{formatnum:14691}} ettare e cu cchiù o mene {{M|13.5|u=km}} de coste,<ref>{{cita web|url=http://www.comuni-italiani.it/072/007/clima.html|titolo=Comuni italiani|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923225930/http://www.comuni-italiani.it/072/007/clima.html|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> se affacce sus a 'u [[mare Adriateche]] sus a l'imboccature sud-est d'u [[golfe de Manfredonie]], jndr'à l'arèe costiere addò 'u litorale rocciose d'a [[Terre de Bare (reggione storeche)|Terre de Bare]] cange le caratteristeche sue arrevanne a le rene d'a foce d'u jume [[Ofande]].
'A cetate se iacchie sus 'a coste, {{M|5|u=km}} a sud-est da 'a foce de l'Ofande e se iacchie sus a 'nu vascechiane ca vè da le 10 a le 30 metre sus a 'u [[levèlle d'u mare]] invece 'u territorie comunale vèje da 0 a le 158 metre sus a 'u levèlle d'u mare.<ref name=autogenerated1>{{cita libro| Rita | Ceci | Barletta, leggere la città | 1986| Edizioni Libreria Liverini | Barlette | coautori= Ruggiere Mascolo|p= 7}}</ref><ref name="dett">{{cita web|url=http://puglia.indettaglio.it/ita/comuni/bt/barletta/barletta.html|titolo=Scheda sul comune di Barletta - Dati aggiornati al 2016|accesso=7 novemmre 2020|dataarchivio=12 aguste 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20200812161540/http://puglia.indettaglio.it/ita/comuni/bt/barletta/barletta.html|urlmorto=no}}</ref> 'U cendre javetate se stenne pe 'na lunghezze da est a ovest de cchiù o mene {{M|6|u=km}}, da nord a sud pe cchiù o mene {{M|2|u=km}} e 'nu perimetre de cchiù o mene {{M|13|u=km}}.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/citta.htm|titolo=Informazioni geografiche dal sito del Comune di Barletta|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205905/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/citta.htm|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
'U terrene sus a 'u quale ste 'u territorie d'a cetate jè caratterizzate da 'a presenze de [[arenarie]], [[calcarenite]], [[rene]], [[argille]] e [[tufe]].<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|pp. 90-93|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> Le cangiamiende andropeche d'u suole onne però cangiate 'u paesagge sue soprattutte jndr'à 'u periode combrese 'mbrà 'u XIX e 'u XXI sechele. L'arèe ca vèje verse Canose, calcareniteche, apprime ausate cuume prate pu pascole, a vignete e a arvule da frutte osce a die jè caratterizzate da vignete e ulivete. 'A stessa cose ave accappate a' zone verse Canne, ca non ge tène cchiù cerealiculture e vegetazzione spondanèe, tipeche de le sponde de l'Ofande, ma vignete e ulivete e, 'a costruzione de argine ca onne permesse de evità le danne de le inondaziune de fine XIX sechele.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 90|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> 'U territorie verse Trane, apprime paludose, ha state bonificate cu 'na conseguende scombarse de le specie faunisteche 'nzigne a quidde tiembe presende vecine a le acque stagnande. 'A zone verse [[Andrie]] non g'ave signe de cangiamiende particolare, stipanne 'a tipeche vegetazzione soje ricche de ulivete.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 93|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref>
'U [[pericole sismeche]] resulte de entità medie, qualificate cumme territorie addò ponne arrevà terramote: 'u comune ha state 'nfatte classifecate da 'u [[Dipartimende d'a Protezione Civile]] cumme «zona 2» («sismicità medie»).<ref>Ordinanze d'u Presidende d'u Conziglie de le Ministre n. 3274/2003, aggiornate cu 'a Delibbere d'a Giunde Reggionale d'a Pugghien. 153 d'u 2.3.2004</ref>
=== Clime ===
'U clime d'u territorie barlettane jè reconducibbele a [[Clime mediterranèe|quidde mediterranèe]], tipeche d'a fasce costiere adriateche meridionale, caratterizzate da vernate none assaije fridde e da staggiune cavede e secche, cu precipitaziune scarse. 'A neve cade raramende cu accumule 'mbortande. Jndr'à le urteme vinde anne, comungue, se reggistrane nevicate de 'nu certe rilieve: 'u 15 decemmre 2007 quanne 15 centimetre de neve cuprirene 'a cetate,<ref>{{cita web|url=http://www.ilmeteo.it/portale/archivio-meteo/Barletta/2007/Dicembre/15|titolo=Meteo a Barletta in data 15 dicembre 2007|3=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150924033720/http://www.ilmeteo.it/portale/archivio-meteo/Barletta/2007/Dicembre/15|dataarchivio=24 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> 'u 6-7 febbrare 2012 e 'u 30-31 decemmre 2014. 'A [[chiovosetà]] jè vasce: 'a medie pluviometreche ste cchiù o mene a 550 millimetre all'anne e jè destebbuite sus a cchiù o mene settande sciurnate, cu le sciurnate cchiù chiene jndr'à l'autunne e le vernate e le sciurnate cchiù vacande 'mbrà 'a seconde metà d'u mese de sciugne e 'a prime metà d'u mese de aguste.<ref>{{cita web|url=http://www.comuni-italiani.it/110/002/clima.html|titolo=Dati climatologici medi della città di Barletta|3=29 aguste 2015|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923232259/http://www.comuni-italiani.it/110/002/clima.html|urlmorto=no}}</ref>
{{ClimaAnnuale
| nome = Barlette - Valle de l'Ofande
<!-- Temperature massime mensili (numero anche con cifre decimali, misurato in °C), da gennaio (01) a dicembre (12) -->
| tempmax01 = 11.4
| tempmax02 = 12.4
| tempmax03 = 14.9
| tempmax04 = 18.5
| tempmax05 = 23.3
| tempmax06 = 27.7
| tempmax07 = 30.7
| tempmax08 = 30.7
| tempmax09 = 26.8
| tempmax10 = 21.4
| tempmax11 = 16.5
| tempmax12 = 12.9
<!-- Temperature minime mensili (numero anche con cifre decimali, misurato in °C), da gennaio (01) a dicembre (12) -->
| tempmin01 = 6.1
| tempmin02 = 7.3
| tempmin03 = 8.0
| tempmin04 = 8.8
| tempmin05 = 12.3
| tempmin06 = 16.2
| tempmin07 = 18.8
| tempmin08 = 19.0
| tempmin09 = 16.2
| tempmin10 = 12.3
| tempmin11 = 8.5
| tempmin12 = 6.6
<!-- Piovosità totali mensili (numero anche con cifre decimali, misurato in mm), da gennaio (01) a dicembre (12) -->
| pioggia01 = 52
| pioggia02 = 58
| pioggia03 = 46
| pioggia04 = 43
| pioggia05 = 39
| pioggia06 = 30
| pioggia07 = 22
| pioggia08 = 26
| pioggia09 = 49
| pioggia10 = 61
| pioggia11 = 62
| pioggia12 = 60
<!-- Umidità percentuali medie mensili (numero anche con cifre decimali, misurato in %), da gennaio (01) a dicembre (12) -->
| umido01 = 76.6
| umido02 = 75.1
| umido03 = 73.5
| umido04 = 71.1
| umido05 = 68.7
| umido06 = 64.2
| umido07 = 60.2
| umido08 = 61.3
| umido09 = 68.3
| umido10 = 74.4
| umido11 = 76.5
| umido12 = 77.0
}}
* [[Classificazione climateche de le comune tagliàne|Classificazione climateche]] de Barlette:<ref>{{cita web|url=http://www.confedilizia.it/clima-ZONE.htm|titolo=Pagina con le classificazioni climatiche dei vari comuni italiani|accesso=29 aguste 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20100127140928/http://www.confedilizia.it/clima-ZONE.htm|dataarchivio=27 scennare 2010}}</ref>
** [[Zone climateche]]: C;
** [[Grade sciurne]]: 1306.
== Origgene d'u nome ==
[[File:TabulaPeutingeriana - Bardulos.jpg|miniatura|destra|'Nu stuèzze d'a Tavole Peutingeriane addò iesse 'u nome de l'andiche 'Bardulos']]
'U prime nome d'a cetate, cumme testimoniate da 'a ''Tabula Peutingeriana'', ha state ''Bardulos'', cangiate pò jndr'à ''Barduli''. 'U toponime derivave, seconde 'n'ipotesi uettecendesche,<ref>Frangische Costandine Marmocchi, ''Dizionario di geografia universale'', volume I parte II, Torino 1858, pp. 893-894, ca cite Nècole Corcia (''Storia delle Due Sicilie dall'antichità più remota al 1789'') cumme 'u prime a formulà sta ipotesi</ref> da 'u nome d'a popolazzione transadriateche ca, atturne a 'u [[IV sechele n.C.]], avere arrevate sus a le coste barlettane: le [[Bardei]].
Durande 'u prime Medioeve, 'u nome cangià arrete, devendanne ''Baruli'', ca jndr'à l'atte de l'epoche pighiave pure 'a forme de ''Barulum''. Jndr'à 'u volgare 'a cetate avenìe dette ''Varolum'' o ''Varletum'', da aqquà pigghie 'u nome jndr'à 'u dialette locale, ''Varrétt''. Sualmende da l'[[XI sechele]] 'a cetate ha state chiamate cu 'u nome de osce adie<ref>{{cita libro|Renato|Russo|Barletta. La storia|2004|Rotas|Barletta|p=40}}</ref> e quanne ste spicciave 'u XIV sechele 'u nome ''Barletta'' ha state trascritte jndr'à 'na pergamende d'u 1387 ca appartenève a 'u Codece Diplomateche Barlettane.<ref>{{cita libro|Salvatore|Santeramo|curatore=Vincenzo Tupputi|Barletta nel '500|2005|Crsec|Barlette|p=7}}</ref>
Comungue, jndr'à 'u [[Decameron]] de [[Giuanne Boccaccio]] ca resale a' metà d'u XIV sechele, 'a cetate jè angore ditte Bàrolo.<ref>Giornata nona, Novella decima: «Donno Gianni ad istanzia di compar Pietro fa lo 'ncantesimo per far diventar la moglie una cavalla; e quando viene ad appiccar la coda, compar Pietro, dicendo che non vi voleva coda, guasta tutto lo 'ncantamento.»</ref>
== Storie ==
{{'Ndruche pure|Storie de Barlette}}
=== Storie andiche ===
Le prime testimonianze sus a Barlette, citate cumme Bardulos jndr'à Tavole Peutingeriane, resalene a 'u IV sechele n.C.
'Mbrà 'u IV e 'u III sechele n.C. avere state scale maritteme de ''[[Canose de Pugghie|Canusium]]'',<ref>{{cita libro| Giuseppe | Strappa | La città come organismo | 2003| [[Mario Adda Editore]]| Bare | coautori= Matteo Ieva; Maria Antonietta Dimatteo|p= 34}}</ref> cendre assaije 'mbortande de l'endroterre ca ere 'u cchiù cercate, sie pe le resorse naturale e pu clime salubre, lundane da le acque stagnande e paludose de le jume ca scennevane a valle.<ref>{{Cita|Strappa, Ieva, Dimatteo|p. 20|Strappa, Ieva, Dimatteo, 2003}}</ref> Jndr'à 'u 216 n.C. vecine a Canne, durande 'a [[seconda uerra puneche]] se tenìe l'[[Battagghie de Canne|omonime battagghie]] ca purtò 'a determinande sconfitte de le [[Repubbleche romane|Romane]] da vanne de l'esercite de [[Annibale]]. Apprime de spiccià jndr'à l'orbite de [[Rome]], l'andiche ''Bardulos'' se acchiave jndr'à 'nu crogevie 'mbrà 'a strade ca carresciave jndr'à l'endroterre [[Sannite|sanniteche]] passanne pe Canne e Canose e 'a vie litoranèe ca, costeggianne l'Adriateche, collegave 'u Gargane cu ''[[Bare|Barium]]'' e ''[[Brinnese|Brundisium]]''.
'A cetate, 'zigne a quidde tiembe avère state a l'ombre de Canose, apprisse 'a distruzione de Canne, jndr'à 'u 547, recevìe 'na prime ondate de superstite cannese; apprisse a l'arrive de le Logobbarde, jndr'à 'u 586 pigghiò 'nu seconde esode, sta vote de le stesse canosine, ca se stabbilirene lunghe le direttrice prengepàle de traffeche verse le pajesere 'nzeccate.<ref>{{Cita|Russo|pp. 68-69|Russo, 2004}}</ref> L'ingursione [[Saracine|saracene]] d'u 848 e 'u squasciamiende d'u 875 signare 'a fine d'a supremazie de ''Canusium'' e 'u fuscia-fusce definitive de le javetande sue verse ''Baruli'', ca accussì mettève 'na vere e probbie ''[[civitas]]''.<ref>{{Cita|Russo|p. 73|Russo, 2004}}</ref>
[[File:Barletta monumento disfida apr06 01.jpg|miniatura|destra|Monumende dedicate a' disfide de Barlette]]
=== Storie medievale ===
'A cetate sbunnò sulamende jndr'à 'u [[Vasce Medioeve]] cumme fortezze de le [[Normanne]], devendanne une de le tappe 'mbortande pe le [[crociate]] e pe tutte 'u traffeche commerciale verse 'a [[Terra sande]].<ref>{{Cita|Cilli|pp. 31-32|Cilli, 2002}}</ref> Le [[ospitaliere de San Giuanne de Gerusalemme]] istituirene 'na ''domus priorale'', Priorate de Barlette, pe cangià quedde de Bare, scettate 'nderre apprisse 'na ribbellione d'u 1156.<ref>{{cita web|url=https://www.orderofmalta.int/wp-content/uploads/2014/03/Il-Priorato-di-Barletta.pdf|titolo=Il Priorato di Barletta}}</ref>
Jndr'à 'u 1194 spicciò 'u periode normanne e accumenzò quidde sveve, dominate da 'a fegure de [[Federiche II de Svevie|Federiche II]]: devendate 'mberatore jndr'à 'u 1220, quattre anne apprisse accumenzò 'a costruzione d'a ''domus'' sue jndr'à 'u [[Castelle de Barlette|castelle barlettane]], jndr'à quidde tiembe fatte sulamende cu 'u furtine da le Normanne.<ref>{{Cita libro|Marcello | Grisotti | Barletta, il castello, la storia, il restauro | Barlette| Mario Adda Editore| 1995|pp=106-107}}</ref> 'A 'mbortanze attrebbuite a' cetate da 'u sovrane sveve jè testimoniate da l'annunge, jndr'à 'u [[1228]], d'a [[seste crociate]], durande 'a [[Diete]] fatte probbie jndr'à ''domus'' federiciane.<ref>{{Cita|Grisotti|p. 15|Grisotti, 1995}}</ref>
A le sveve succedette, jndr'à 'u 1266, 'a dinastie [[Angione]]. 'A cetate condenuò, cu [[Carle I d'Angiò|Carle I]], a beneficià de ricchezze economeche e de attenziune, tande ca ttre de le sette membre d'u Conziglie d'u 'Mberatore erane barlettane.<ref>{{Cita|Russo|p. 117|Russo, 2004}}</ref>
'A dinastie [[aragonese]] trasìe jndr'à 'u 1442 a quedde angoine e jndr'à 'u 1459 'u nuève Rre, [[Ferdinande I de Napule|Ferdinande I]], avenìe 'ngoronate probbie jndr'à [[Congattedrale de Sanda Marije Maggiore|cattedrale de Barlette]].<ref>{{Cita|Russo|p. 129|Russo, 2004}}</ref>
Durande 0u XV e XVI sechele, 'a cetate ospitave 'na bella comunitate ebbraiche mercandile ca jndr'à Terre de Bare ha state l'uneche a beneficià de 'nu statute dedicate a disciplinà le rapporte sue cu le otre cetadine d'u regne. 'U statute avenìe approvate da Ferdinande I d'Aragone.<ref>{{cita pubblicazione | autore = Dieghe de Ceglia | url = http://www.serena.unina.it/index.php/sefer/article/view/5547 | titolo = Nuovi documenti sugli ebrei a Barletta | via = [http://archive.is/vumwY archive.is] | pagina = 84 | doi = 10.6092/2281-6062/5547 | oclc = 8539079494 | issn = 2281-6062 | editore = Università Federiche II de Napule | rivista = Sefer Yu?asin | anno = 2018 | numero = 5 | urlarchivio = https://web.archive.org/web/20200429154001/http://www.serena.unina.it/index.php/sefer/article/view/5547/6186 | dataarchivio = 29 abbrile 2020 | urlmorto = no | accesso = 29 abbrile 2020 }}</ref>
=== Storie moderne ===
A l'inizie d'u XVI sechele, durande 'a [[Uerre d'Itaglie d'u 1499-1504|seconde uerre tagliàne]] addò stavane coinvolte [[Frange]] e [[Spagne]], 'a cetate devendò tiatre d'a famose [[Disfide de Barlette]]. 'U scondre 'mbrà cavagliere tagliàne e frangise, accadute apprisse a de le provocaziune da vanne frangese, se tenìe 'u 13 febbrare 1503 jndr'à l'agre 'mbrà Andrie e Corate, jndr'à 'u territorie d'a cetate de [[Trane]] e spicciò cu ' vittorie de le tagliàne, guidate da 'u capitane [[Ettore Fieramosca]].<ref>{{Cita|Russo|p. 140|Russo, 2004}}</ref> 'A cetate devendò roccaforte de le spagnule, ca ne allariarene le mure e 'u castelle. Jndr'à 'u 1528, già squasciate da divisiune 'nderne, avenìe devastate da le frangise, ca facerene sacchegge e asckuamiende tale da purtà a' destruzione de chiesere e edificie convenduale.<ref>{{cita libro| Renato | Russo | Le cento chiese di Barletta - Dagli ordini mendicanti al XX secolo | 1998| Rotas | Barlette|p= 253}}</ref> Da quidde mumende accumenzò 'u decline d'a cetate, favorite da 'u male guverne spagnole e da le calamità naturale ca arrevarene pe tutte 'u XVII sechele: jndr'à 'u 1627 e jndr'à 'u 1629 doje terramote ruvenarene 'nu sbuènne de edificie barlettane, senza tuccà 'u castelle cetadine;<ref>{{Cita libro|Domenico | Mele | Annuario pugliese | Fogge | Pollice e Aniello | 1884|pp=127-129}}</ref> 'a [[peste d'u 1656]] culpìe 'a cetate e 'u numere de le crestiàne passò da vindemile de quidde anne a le uettemile de marze 1657;<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 114|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> jndr'à 'u 1689, 1731, 1743 otre terramote mettèrene in ginocchie 'a popolazzione.
=== Storie condemboranèe ===
[[File:Barletta Palazzo delle Poste 01.JPG|miniatura|'A lapide commemorative de l'[[Eccidie de Barlette|eccidie tedesce]] d'u 12 settemmre 1943 vecine 'u Palazze de le Poste]]
Signale de rinascite se reggistrarene sulamende a' fine d'u XVIII sechele, in particolare durande le regne de [[Gesèppe Bonaparte]] e de [[Giuacchine Murat]]. Probbie durande 'u periode murattiane, jndr'à 'u 1809, le ordine releggiose ca stavane jndr'à cetate avenèrene soppresse, e avenèrene confiscate tutte le bene. 'A cetate rumanìe 'u stesse 'nu cendre culturale e releggiose attive e, jndr'à 'u 1860, avenìe elevate a [[arcidiocese]] de [[Pape Pio IX]] cu 'u nome de [[Arcidiocese de Trane-Barlette-Bisceglie|arcidiocese de Barlette]].<ref>{{Cita|Russo|pp. 176-180|Russo, 2004}}</ref>
'U XX sechele se iapre cu le lotte contadine e sciopere ca coinvolgerene 'u cerignolane [[Gesèppe Di Vittorio]].<ref>{{Cita|Russo|p. 213|Russo, 2004}}</ref> 'U 24 masce 1915 avenìe culpite da 'a nave austriache [[SMS Helgoland (1912)|S.M.S. Helgoland]], ca cendrò, cu sei colpe de cannone, 'u fronde settendrionale d'u [[Castelle de Barlette|castelle]], 'a ferrovie marittime e quacche abbitazione vecine a' Congattedrale. 'A cetate non ge subbìe otre colpe grazie a 'u 'ndervende d'u [[Classe Turbine|cacciatorpediniere "Turbine"]].<ref name="Russo|p. 164|Russo, 2004">{{Cita|Russo|p. 164|Russo, 2004}}</ref><ref>{{cita libro| Franco | Favre | La Marina nella Grande Guerra | 2008 | Gaspari | Udine |p= 69}}</ref>
Durande 'a [[seconda uerre mundiale]], partenne da 'u 8 settemmre 1943, 'a cetate avenìe attaccate da le nazziste. Apprisse a sciurne de [[Resistenze tagliàne|Resistenze]] 'u colonnelle Frangische Grasso dichiarò 'a rese, ma da quidde mumende se avèrene 'nu sbuènne de eppisodie de rappresaglie ca carresciarene trendadoje muèrte civile, e decine e decine de ferite.<ref>{{Cita news|autore = Paolo Doronzo|url = http://www.barlettaviva.it/notizie/memorie-dell-eccidio-dei-vigili-urbani-del-43/|titolo = Memorie dell'eccidio dei vigili urbani del ‘43|editore = barlettaviva.it|giorno = 11|mese = 09|anno = 2013|accesso = 29 aguste 2015|pubblicazione = |urlarchivio = https://web.archive.org/web/20150923182359/http://www.barlettaviva.it/notizie/memorie-dell-eccidio-dei-vigili-urbani-del-43/|dataarchivio = 23 settemmre 2015|urlmorto = sì}}</ref> L'eppisodie cchiù grave avvenìe 'u 12 settemmre, quanne undece viggile urbane e doje netturbine avenèrene fucilate pe [[Eccidie de Barlette|rappresaglie]] vecine 'u ''palazze de le Poste'','ngolpate a uecchije de avè accise 'nu tedesche, 'u sciurne apprime. Pe ste mutive 'a cetate ha state inzignite, uneche case jndr'à l'Itaglie, cu 'a medaglie d'ore a 'u valore militare e a 'u merite civile.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/infocit/storia.htm|titolo=Sito del Comune - Barletta città più decorata del paese|accesso=6 novemmre 2010|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20121105052447/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/infocit/storia.htm|dataarchivio=5 novemmre 2012|urlmorto=sì}}</ref>
'U 16 settembre 1959, 50 crestiàne murirene jndr'à 'u [[Crolle de vie Canose 7 a Barlette|crolle de 'nu edificie jndr'à vie Canose]].<ref name="ref_A">{{Cita libro|Renato | Russo | Barletta, la storia | Barlette | Rotas| 2004|p=257}}</ref> Pe fatte triste 'a cetate avenìe visitate da 'u presidende d'a Rpubbleche [[Giuanne Gronchi]].<ref name="ref_A" /><ref>{{Cita news|autore = Italo Del Vecchio|url = http://www.comitatoprocanne.com/html/BarlettaCrolloViaCanosa.doc|titolo = Su via Canosa n. 7 c'era una casa|pubblicazione = [[La Gazzetta del Mezzogiorno]]|giorno = 18|mese = 9|anno = 1959|accesso = 29 aguste 2015|dataarchivio = 4 marzo 2016|urlarchivio = https://web.archive.org/web/20160304053958/http://www.comitatoprocanne.com/html/BarlettaCrolloViaCanosa.doc|urlmorto = no}}</ref> Le anne sessande costituirene 'nu periode floride pa riprese economeche.
Da 'u 1976 a 'u 1996 'a cetate scìe 'ngondre a vinde anne de ingertezze guvernative e cangiarene sidece giunde,<ref>{{Cita libro|Renato| Russo | Barletta, la storia | Barlette | Rotas | 2004|p=281}}</ref> acchianne jndr'à l'amministrazione d'u sinnache [[Frangische Salerno (politeche 1948)|Frangische Salerno]] 'nu periode de stabbilità politeche, tande da confermà 'u mandate sue pa seconda vote de file.<ref>{{cita news|url=http://www.ansa.it/web/notizie/regioni/puglia/2010/09/10/visualizza_new.html_1784396745.html|titolo=Ansa - Morto ex sindaco di Barletta Francesco Salerno|accesso=29 aguste 2015|pubblicazione=|dataarchivio=24 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150924043530/http://www.ansa.it/web/notizie/regioni/puglia/2010/09/10/visualizza_new.html_1784396745.html|urlmorto=no}}</ref><ref>{{cita news|url=http://www.barlettaviva.it/notizie/francesco-salerno-a-due-anni-dalla-scomparsa/|titolo=Francesco Salerno: a due anni dalla scomparsa|accesso=6 settemmre 2015|pubblicazione=|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923182350/http://www.barlettaviva.it/notizie/francesco-salerno-a-due-anni-dalla-scomparsa/|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
=== Simbole ===
[[File:Barletta-Gonfalone.png|miniatura|sinistra|upright=0.6|Gonfalone d'u comune]]
'U Statute comunale dice ca:<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/istituzioni/statuto12.pdf|titolo=Statuto comunale all'art.5,comma 1|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205924/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/istituzioni/statuto12.pdf|dataarchivio=23 settembre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
{{Citazione|'U Comune ave diritte de freggiarse d'u probbie stemme e gonfalone, approvate cu le procedure de legge. 'U Comune, pe le tradiziune storeche sue e pe le merite avute da 'a comunitata soje, ha state 'nzignite d'u titole de Cetate cu decrete de recanuscimende d'u 9 màrze 1935 e cangiaminde apprisse e 'ndegraziune. 'U Comune de Barlette pigghie 'u titole de Cetate d'a Disfide pe arrecurdà 'a storeca Sfide d'u 13 febbrare 1503.}}
'U stesse statute a proposite d'u stemme e d'u gonfalone cetadine le conde jndr'à stu mode:<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/istituzioni/statuto12.pdf|titolo=Statuto comunale all'art.5, comma 2|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205924/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/istituzioni/statuto12.pdf|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
{{Citazione|'U stemme jè su funne vianghe ''d'argende, a quattre [[burelle]] de russe, cu sus 'na corone turrite e cercunnate da doje rame de querce e de laure, annodate da 'nu nastre da le culure nazionale. Ornamiende de fore da Cetate''.
'U gonfalone jè rappresendate da 'nu "drappe rettangolare a forme de bandiere, de culore vianghe, frangiate d'ore, carecate da 'u stemme comunale; 'u drappa 'nzeccate a 'n'aste de matelle cu sus 'na frecce dorate cu 'u stemme d'u Comune. Jndr'à 'u drappe l'iscrizione cendrate de ore: "Città di Barletta". Nastre e cravatte, tricolorate da le culure nazionale, frangiate d'ore". D'argende, a quattre burelle de russe, cu sus 'na corone turrite e cercunnate da doje rame de querce e de laure, annodate da 'nu nastre da le culure nazionale. Ornamiende de fore da Cetate}}
'U stemme de osce a die ha state congesse cu decrete d'u presidende d'a Repubbleche, [[Carle Azeglie Ciampi]], d'u 8 settemmre 2000, ca ave cangiate pure 'a forme d'a corone, prescrivenne quedde previste da 'u regolamene araldeche. 'A leggende conde ca 'u signore de l'andiche Bardulos accumbagnate da le milizie cetatine, avere accise durande 'a battaglie 'u cape de le pirate saracine ca avèrene attaccate 'a cetate. A 'u retorne, arrevate vecine a le mure, pulezzò quattre de le dicete sue angore 'nghiaccate de sanghe, sus a une de le porte urbeche. 'U sanghe de le dicete avessa essere rappresendate, sus a 'u stemme, da le quattre strisce orizzondale de culore russe.<ref>{{Cita|Russo|p. 87|Russo, 2004}}</ref> Curiose jè 'u fatte ca 'a cetate adriateche dirimbette, [[Raguse (Croazie)|Dubrovnik]], ave 'nu stemme uguale, invece [[Ravelle]] jndr'à [[Costiere amalfitane]], addò le nobbile condrollarene a lunghe 'a Pugghie, ave 'nu stemme uguale ma cu 'na fasce de mene.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/storia/scheda/il-nome-e-lo-stemma-della-citta/|titolo=Il nome e lo stemma della città|accesso=5 settemmre 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923182600/http://www.barlettaviva.it/storia/scheda/il-nome-e-lo-stemma-della-citta/|dataarchivio=23 settemmre 2015}}</ref>
=== Onorificenze ===
'A cetate jè 'mbrà le istituziune [[Cetate decorate a 'u Valore Militare pa Uerre de Libberazione|decorate a 'u valore militare pa uerre de Libberazione]]. 'Nzignite l'8 masce 1998 d'a medaglie d'ore a 'u merite civile pe le fatte, 'mbrà l'otre, de l'[[eccidie de Barlette]] e 'u 7 luglie 2003 d'a medaglie d'ore a 'u valore militare, pa difese d'a cetate da vanne de le truppe tagliàne a 'u comande d'u colonnelle Frangische Grasso. Pe le sacrificie d'a poplazziona soje e pe l'attivitate de [[Resistenze tagliàne|resistenze]] durande 'a [[seconda uerre mundiale]]:
{{Onorificenze
|immagine = Merito_civile_gold_medal_BAR.svg
|nome_onorificenza = Medaglie d'oro a 'u merite civile
|collegamento_onorificenza = Medaglie d'oro a 'u merite civile
|motivazione = Occupate da le truppe tedesche 'u sciurne apprisse l'arimistizie, 'a cetate se facìe protagoniste de 'na coraggiose e tenace resistenze. Oggette de 'na feroce e sanguinose rappresaglie, cundò 'nu sbuènne de vittime 'mbrà le militare d'u presidie locale e le civile ca, indifese e stanghe de le privaziune, avenèrene jndr'à tanda case passate pe le arme sus a 'u poste addò aspettavane le occupaziune sciurnaliere. 'Nu belle esembie de nobbele spirite de sacrificie e amore d'a patrie. Barlette, 12 - 24 settemmre 1943
|data = 8 masce 1998<ref>Mutive d'u conferimende d'a medaglie d'ore a 'u merite civile sus a {{cita web|url=http://www.quirinale.it/elementi/DettaglioOnorificenze.aspx?decorato=466|titolo=sito del Quirinale|accesso=29 aguste 2015|dataarchivio=24 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150924143032/http://www.quirinale.it/elementi/DettaglioOnorificenze.aspx?decorato=466|urlmorto=no}}</ref>
}}
{{Onorificenze
|immagine = Valor militare gold medal BAR.svg
|nome_onorificenza = Medaglie d'oro a 'u valore militare
|collegamento_onorificenza = Medaglie d'oro a 'u valore militare
|motivazione = 'U 8 settemmre 1943, 'u presidie de Barlette, ca tenève picche arme, ma mandenute da 'u spondanèe e fattive sostegne de le cetadine, vulìe condenuà sus a vie de l'onore e d'a fedeltà a' patrie, scenne condre cu forze a le aunità tedesche agguerrite e 'nfliggenne a lore 'nu belle numere de muèrte. Sualmende 'u 12 settemmre, apprisse l'arrive de renforze tedesche angore cchiù forte, pruvate da le muèrte avute e sotte 'a minacce d'a distruzine d'a cetate, avenìe costrette a' rese. Le truppe nemiche, occupate Barlette, pe ritorsione accedèrene barbaramende 13 cetadine indifese ca aunirene accussì 'u lore sacrificie a 'u valore de le militare jndr'à 'nu comune desiderie de libbertà. 'A cetate de Barlette, granne esembie de le virtù de le crestiàne d'u meridione d'Itaglie, conzegne a le generaziune future 'u testimone de le valore assute da 'a rinascite d'a patrie e da 'a conguiste d'a democrazie e d'a pace. Barlette 8-13 settemmre 1943
|data = 7 luglio 2003<ref>Motivo del conferimento della medaglia d'oro al valor militare sul {{cita web|url=http://www.quirinale.it/elementi/DettaglioOnorificenze.aspx?decorato=466|titolo=sito del Quirinale|accesso=29 aguste 2015|dataarchivio=24 settembre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150924143032/http://www.quirinale.it/elementi/DettaglioOnorificenze.aspx?decorato=466|urlmorto=no}}</ref>
}}
== Monuminde e luèche de inderesse ==
=== Architetture releggiose ===
[[File:Barletta - Cattedrale 04.JPG|miniatura|Le absidi goteche d'u duome]]
==== [[Duome de Barlette]] ====
Se iacchie vecine a 'u castelle, sus a fine d'u tracciate direttore origgenarie d'u prime nuclèe cetadine.<ref>{{Cita|Russo|p. 79|Russo, 2004}}</ref> Ave 'na vanne sotterranèe e une sus a 'u levèlle d'a strade, cumme resultate de stratificaziune millenarie<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 176|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> ca onne viste 'u sovrapporse de chiaute "a gotticelle" d'u III sechele n.C., 'na basiliche [[Arte paleocristiane|paleocristiane]] d'u VI sechele, 'na seconde basiliche altemedievale ca resale a 'u IX-X sechele, e infine l'edificie de sus. Quiste urteme jè fatte da 'na vanne de nnanze tipicamende [[Architetture romaneche|romaneche]] ca resale a 'u XII sechele e une de rrete fatte de forme [[gotiche]] jndr'à 'u XIV sechele. 'U cambanile jè origgenarie d'u XII sechele.
'A chiesere ave raggiunde 'u massime splendore durande le crociate, purcé ausate cumme punde de passagge pe le pellegrine ca scevene jndr'à Terra sande pe sechele de le arcivescove de Nazareth (''in esilie'').<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 178|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> Disposte seconde 'nu oriendamende est-ovest, cu abside riveolte a oriende, jè fatte da 'nu 'mbiande basilicale. Jè divise jndr'à tre navate cu cappelle laterale jndr'à l'ale meridionale e presende jndr'à l'arèe presbiteriale 'nu cibborie rrete da addò se iapre 'u core. L'edificie ave turnate a' bellezze andiche apprisse le fatìe de restaure durate apprime da 'u 1955 a 'u 1981 e pò da 'u 1981 a 'u 1996.<ref>{{Cita|Doronzo|p. 34|Doronzo II, 2005}}</ref>
Avenìe elevate a cattedrale metropolitane da 'u beate [[Pape Pio IX|Pio IX]] cu [[Bolle pontifice|bolle]] d'u 21 abbrile 1860 e 'nzignite d'a dignità de [[basiliche minore]] da San [[Pape Giuanne XXIII|Giuanne XXIII]] 'u 17 màrze 1961.<ref>{{cita web|url=http://www.mondimedievali.net/edifici/Puglia/Barletta.htm|titolo=Mondimedievali|accesso=22 sciugne 2011|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20111112161218/http://www.mondimedievali.net/Edifici/Puglia/Barletta.htm|dataarchivio=12 novemmre 2011|urlmorto=sì}}</ref>
==== [[Basiliche d'u Sande Sepolcre (Barlette)|Basiliche d'u Sande Sepolcre]] ====
[[File:Barletta Basilica del Santo Sepolcro Prospetto Nord.jpeg|miniatura|'A basiliche]]
Se iacchie vecine a 'u [[colosse de Barlette]] 'mbrà doje asse andiche e 'mbortande de comunicazione viarie, mandene 'nu legame stritte cu 'a Terra sande e 'u Sepolcred e Gesù.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 208|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> Officiate da le canonice e da le cavagliere d'u Sande Sepolcre de Gerusalemme, ha state mete de passagge pe le pellegrine dirette jndr'à Terra sande e pe le crociate in viagge da 'u [[puèrte de Barlette]] verse [[Gerusalemme]].<ref name="Cecimascolop209">{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 209|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> L'edifice avenìe 'nzippate jndr'à forme goteche-borgogne a' fine d'u XII sechele.<ref name="Cecimascolop209"/> 'U 'mbiande basilicale a ttre navate jè fatte da sette cambate, ca partone da 'u [[nartece]] e arrivane a 'u [[transette]], fatte da arche e volte a ogive ca resalene a' fine d'u XIV sechele.
Jndr'à cappelle de sus a 'u nartece jè custodite 'u [[Tesore d'a basiliche d'u Sande Sepolcre|tesore]], ca ave 'na croce patriarcale binate, 'nu tabbernacole cu 'u Criste in Maestà de amennele, 'na colombe eucaristeche de rame dorate, 'nu ostensorie ca resale a 'u XII sechele e de le affresche d'u XIII sechele.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 437|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> 'A chiesere, jnr'à 'u 1852, avenìe elevate a Colleggiate da Pio IX e jndr'à 'u 1951 avenìe decorate d'u titole de basiliche pontifice minore da [[Pape Pio XII]].
==== [[Basiliche de San Dumineche (Barlette)|Basiliche de San Dumineche]] ====
Andicamende canusciute cumme chiesere de Sanda Marije Maddalene,<ref>{{Cita|Doronzo|p. 12|Doronzo, 2005}}</ref> 'u comblesse ecclesiasteche de San Dumineche ave 'a chiesere e 'u convende 'nzeccate.
Apprime 'a chiesere stave jndr'à 'n'edifice mise 'nguedde a Porte San Leonarde, vecine a quidde ca osce a die jè viale Giannone,<ref>{{cita libro| Maria | Cafagna| Vita religiosa ed ecclesiastica a Barletta nel Medioevo| 1993 | Crsec| Barlette | p= 121}}</ref> apprisse ca avere state scettate 'nderre da le frangise, verse 'a metà d'u XV sechele, l'andiche chiesere de le Temblare de Sanda Marije Maddalene, avenìe pigghiate da le duminecane e avenìe accumenzate 'u nzippamende d'u convende.<ref>{{Cita|Doronzo|pp. 26-27|Doronzo, 2005}}</ref> 'A chiesere avenìe allariate jndr'à le prime anne d'u XVIII sechele e avenìe dotate de 'nu altare maggiore nuève, fatte 'nzippà da Luigge della Marra.<ref>{{Cita|Doronzo|p. 29|Doronzo, 2005}}</ref>
==== [[Chiesere de San Caetane (Barlette)|Chiesere de San Caetane]] ====
[[File:Chiesa di San Gaetano con scultura, Barletta, Puglia.jpg|miniatura|'A chiesere de San Caetane]]
Funnate jndr'à 'u XVII sechele da l'Ordene de le [[chierece regolare teatine]], stipe a jndre 'na reliquie d'a [[Sacre Spine de Barlette|Scre Spine]]. 'U comblesse edilizie addò ste 'nzippate 'a chiesere quanne ha state funnate ere sede de 'na chiesere piccele 'nditolate a San Gesèppe. Jndr'à 'u 1667 chiesere e convende avenèrene cangiate, prennenne 'u nome ca osce a die ave.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 164|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref>
Jndr'à primavere d'u 1656 acceumenzarene le fatìe pe 'nzippà 'a chiesere dedicate a San Caetane ca spicciarene jndr'à 'u 1667 apprisse doje anne de sospenzione pe colpe d'a peste. Quanne l'ordene de le Teatine avenìe soppresse, 'a chiesere avenìe affidate a le confratelle d'a [[Ordene d'a Sandissime Trinità|Sandissime Trinità]].<ref name="Ceci165">{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 165|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref>
[[File:Barletta Chiesa di San Giacomo Fronte.jpeg|miniatura|'A chiesere de San Giacome]]
==== [[Chiesere de San Giacome (Barlette)|Chiesere de San Giacome]] ====
Resale a l'XI sechele e se 'nzippe addò in andichità avera stà 'n'otre luèche de culte pagane.<ref name="Ceci165" />
Ste mise lunghe l'asse est-ovest cu altare a oriende. L'ingresse prengepàle in origgene stave sus a 'u fronde occidendale, pò cu l'aumende de le edifice atturne e 'u spazie ca avere diminuite, s'ave decise de spustà 'u 'ngresse sus a 'u late nord, danne luèche a 'u portale ca pigghie 'u nome de "Porte maggiore". 'U fronde prengepàle tène mmienze 'nu obelische cu rrelogge. Jndr'à 'u 2001 jndr'à chiesere avenèrene fatte fatìe de restaure, ca ne onne fatte assè le linèe architettoneche origgenarie. Avenèrene repristinate monofore de diverse epoche, 'u soffitte a capriate d'u XVIII sechele e 'a cappelle d'u Sandissime Salvatore cu 'a volte a crociere dojecendesche. 'A chiesere ave 'nu patrimonie ricche de tavole, tele, oggette liturgece, reliquiarie e paraminde sacre ca resalene a 'u periode combrese 'mbrà 'u XIII e 'u XX sechele.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 167|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref>
==== [[Chiesere de Sand'Andrèe (Barlette)|Chiesere de Sand'Andrèe]] ====
Le prime testimonianze documendate resalene a 'u XII sechele e individuane jndr'à l'arèe 'nu tembie dedicate a 'u sande Salvatore.<ref>{{Cita|Santeramo |p. 58|Santerame, 2005}}</ref> Jndr'à 'u XVI sechele le [[Della Marra]], ca erane probbietarie de l'edifice releggiose 'u rialarene a le [[Ordene de le frate minore|frate minore osservande]], purcé 'a chiesere de Sand'Andrèe fore a le mure avère state scettate 'nderre durande 'u sacche d'u 1528.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 149|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> 'A distruzione carresciò le osservande cu 'u lore comblesse convenduale jndre a le mure. 'A chiesere ave subbìte cchiù fase de costruzione e de allariamiende spicciate jndr'à 'u Noveciende, quanne avenìe fatte l'aperture de 'na strada nove a est, chiamate vie Bruno Marino, andicamende ditte stritte Sand'Andrèe.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 150|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> Ha state fatte 'nu restaure conservative e aperte arrete a 'u pubbleche jndr'à 'u 2010.
==== [[Congattedrale de Sanda Marije de Nazareth]] ====
Canusciute megghie cu 'u nome de Chiesere de Nazareth, ha state 'a cattedrale de l'arcidiocese de Nazareth jndr'à cetate. Affainghe ha state mise 'u Palazze arcivescovile narazere, cu 'u quale forme 'nu comblesse granne e uneche essenne state quiste l'episcopie de le stesse arcivescove.<ref>{{Cita|Doronzo|p. 48|Doronzo, 2005}}</ref> 'Nzippate atturne a 'u 1570, avenìe fatte apprisse a' distruzione d'a cattedrale d'apprime ca stave extra moenia e ave state cattedrale arcivescovile 'nzigne a 'u 1818, quanne avenìe soppresse l'arcidiocese de Nazareth.<ref>{{Cita|Russo|p. 386|Russo, 2004}}</ref>
==== [[Ossarie commemorative de le cadute slave]] ====
[[File:Ossario Commemorativo dei Caduti Slavi - Esterno.JPG|miniatura|Ossarie commemorative de le cadute slave d'a prime e d'a seconde uerre munduale]]
Jè 'nu monumende funebre 'nzippate jndre a' u cimitere cetadine. 'A costruzione accumenzò 'u 1968, in occasione d'u gemellagge 'mbrà Barlette e 'a cetate mondenegrine de [[Castelnuève (Mondegnure)|Herceg Novi]].<ref>{{Cita news|titolo=Domani a Barletta il premier jugoslavo|pubblicazione=[[La Gazzetta del Mezzogiorno]]|giorno=12|mese=scennare|anno=1968}}</ref> Pruggettate da 'u scultore [[Dušan Džamonja]], 'u Sacrarie monumendale de Barlette avenìe inaugurate 'u 4 luglie 1970 e tène le reste de 825 muèrte e de otre 463 combattende de le quale non ge se onne acchiate le reste, pe 'nu totale de 1288 cadute.<ref>{{cita libro| Giacomo | Scotti | Il battaglione degli straccioni. I militari italiani nelle brigate jugoslave: 1943-1945 | 1974 | Mursia | Melàne|p=196}}</ref><ref>{{cita libro| Vito Antonio | Leuzzi | In cammino per la libertà. Luoghi della memoria in Puglia (1943-1956) | 2008 | Edizioni dal Sud | Bare | coautori= Giulio Esposito|pp=146-147}}</ref>
==== Otre chiesere ====
* [[Chiesere de le Grice (Barlette)|Chiesere de le Grice]]
* [[Chiesere d'u Sandissime Crugefisse (Barlette)|Chiesere d'u Sandissime Crugefisse]]
* [[Chiesere d'a Sacre Famigghie (Barlette)|Chiesere d'a Sacre Famigghie]]
=== Architetture civile ===
[[File:Barletta - Palazzo Della Marra 01.JPG|miniatura|Palazze della Marra]]
==== [[Palazze della Marra]] ====
De architetture barocche, ha state dimore de 'mbortande famigghie aristocrateche.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettamusei.it/storia_marra.html|titolo=Palazzo Della Marra - Sito della Pinacoteca De Nittis|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150815000250/http://www.barlettamusei.it/storia_marra.html|dataarchivio=15 aguste 2015|urlmorto=sì}}</ref> Costruite su a tre levèlle, l'edifice ave, sus a 'u fronde prengepàle, 'nu balcone cu 'a facciate ornate assaije probbie, mandenute da cinghe mensole sculpite cu mostre, cane e grife. 'A corte cendrale ave 'nu loggiate e culonne ca mandenene arche. Jè sede, a 'u seconde piame, d'a [[Pinacoteche De Nittis]].<ref>{{cita web|url=http://www.barlettamusei.it/denittis.html|titolo=Sito del Comune di Barletta - Pinacoteca Giuseppe De Nittis|accesso=2 novemmre 2020|4=|dataarchivio=11 sciugne 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20200611205313/http://www.barlettamusei.it/denittis.html|urlmorto=no}}</ref>
==== Palazze Santacroce ====
Andicamende canusciute cumme Palazze de l'Ostero o de l'Ositero,<ref>{{cita libro| Giuseppe | Doronzo | I borghi antichi di Barletta - Vol. II| 2005| Crsec| Barlette | p= 33}}</ref> se iacche de fronde a' facciate prengepàle d'u duome, tande da occupà 'n'arèe granne d'u sagrate ca apprime ere de dimenziune cchiù granne.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/luoghi.htm|titolo=Sito del Comune di Barletta - Palazzo Santacroce|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205909/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/luoghi.htm|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> 'U prospette prengepàle ave 'u piane terre [[bugnate]] e quidde de sus caratterizzate da 'na perfette simmetrie de le bucature. 'U portale de accesse ave 'nu arche a seste acute, 'nguadrate da 'na cornice. In asse se iacchiane pò 'u balcone de rappresendanze e 'nu timbane triangolare.
==== Palazze de Leone-Pandolfelli ====
Se iacchie jndr'à vie Cavour, lunghe l'andiche "strade d'u cambie". Le prime notizie de stu palazze resalene a 'u 1418; sò attestate otre refacemiende duranne 'a metà d'u XVI sechele.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/luoghi.htm|titolo=Sito del Comune di Barletta - Palazzo de Leone Pandolfelli|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205909/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/luoghi.htm|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> 'A facciate prengepàle jè scandite a le levèlle de sus da lesene ca indervallane sembre aperture sus a 'nu balcone ca corre lunghe 'u fronde 'ndere.
==== [[Ville Bonelli (Barlette)|Ville Bonelli]] ====
Jè 'nu esembie uneche jndr'à 'u territorie barlettane de ville ''[[extra moenia]]'', cercunnate da giardine ca custodiscene specie de arvule tipeche d'a reggione. Ville Bonelli canuscìe 'u massime splendore jndr'à le prime decennie d'u XIX sechele, quanne le fatìe de restaure e de allariamende vulute da 'u conde Rafaele e da 'u figghie Gesèppe ne facerene une de le cchiù belle ville de Pugghie.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 94|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> Jè fatte da 'nu salone de le feste, da 'na cappelle, scuderie e 'nu "sciardine ecletteche" cu de le fundane, serre e 'nu cambe de minigolf. A le prime d'u Noveciende l'edifice e 'u parche accumenzarene a canoscere 'nu decline ca avesse carresciate a' chiusure d'u comblesse. 'A ville ha state restituite a le cetadine jndr'à 'u 2008 apprisse a fatìe de requalificazione ca onne permesse 'u retorne a l'andiche splendore.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/appalti/riap_villabonelli.html|titolo=Sito del Comune di Barletta - Comunicato stampa sulla riapertura di Villa Bonelli|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205823/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/appalti/riap_villabonelli.html|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
==== [[Tiatre Curci]] ====
'Nditolate a 'u combositore [[Gesèppe Curci]], se iacchie jndr'à 'u cendre cetadine, de fronde a 'u palazze de Cetate. 'U tiatre de osce a die ha state pruggettate jndr'à 'u 1866 e inaugurate jndr'à 'u 1872.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/cultura/teatrocurci/storia.htm|titolo=Sito del Teatro Curci - Cenni Storici|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205916/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/cultura/teatrocurci/storia.htm|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> 'U prime spettacole ha state l'esecuzione d'a sinfonie ''L'Italia redenta'', opere d'u combositore e direttore d'orchestre barlettane Gesèppe Curci. Jndr'à 'u 1960 'u storeche immobbile avenìe achiuse pe le condiziune brutte e avenìe apirte arrete jndr'à 'u 1977, apprisse 'na longa serie de restaure.
=== Architetture militare ===
==== Le mura d'a cetate ====
Le [[mure de Barlette|mure]] costituiscene l'andiche strumende difensive d'a cetate. Le prime mure urbeche avenèrene 'nzippate da le Normanne, ca occuparene 'u territorie barlettane 'mbrà l'XI e 'u XII sechele.<ref>{{Cita libro|Sabino | Loffredo | Storia della città di Barletta | Trane| Vecchi Editore| 1983|p=129}}</ref> 'A cortine murarie avvrazzave all'epoche l'origgenarie nuclèe de Sanda Marije. Durande 'a dominazione sveve 'u 'mberatore [[Federiche II de Svevie|Federiche II]] allariò 'u fortine 'nzippanne 'a ''domus'',<ref>{{Cita|Grisotti|p. 119|Grisotti, 1995}}</ref> acchiabbele jndr'à quedde ca osce a die jè 'a sede d'a bibblioteche comunale.
Cu l'arrive de le Angioine 'a cinde murarie avenìe allariate<ref>{{Cita|Russo|p. 114|Russo, 2004}}</ref> pe pruteggere l'arèe cchiù a sud,<ref>{{Cita libro|nome=Eduard|cognome=Sthamer |titolo=Dokumente zur Geschichte der Kastellbauten Kaiser Friedrichs II. und Karls I. von Anjou. Band II: Apulien und Basilicata |città= Lipsie|editore= Verlag Karl W. Hiersemann| anno=1926|pp=648-712}}</ref> 'nu allariamende d'u castelle cu 'a costruzione d'u ''palatium'' sus a 'u late nord,<ref>{{Cita|Grisotti|p. 18|Grisotti, 1995}}</ref> sparite apprisse l'otre allariamende spagnole,<ref>{{Cita|Grisotti|p. 52|Grisotti, 1995}}</ref> e 'u scave d'u fossate atturne a 'u castelle.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 46|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref>
'U periode aragonese cangiò assaije probbie 'u tracciate de le mure, 'nzigne ad arrevà a avvrazzà 'na vanna granne de l'edificate ca osce a die appartene a 'u quartiere San Giacome-Settefrate.<ref name="Bacilep75">{{Cita libro|Gennaro | Bacile da Castiglione | Castelli pugliesi | Bologne| Forni Editore| 2005|p=75}}</ref> Ha state jndr'à 'u periode apprisse, durande 'a dominazione spagnole, ca 'u castelle pigghiò 'a conformazione architettoneche definitive e de osce a die.<ref name="Grisotti63">{{Cita|Grisotti|p. 63|Grisotti, 1995}}</ref><ref>{{Cita|Russo|p. 22|Russo, 2005}}</ref> Jndr'à 'u 1860 accumenzò l'abbattimende d'a cinde murarie ca dave fastidie a l'espanzione edilizie, 'u commerce cu le cetate 'nzeccate e 'a costruzione d'a ferrovie cu 'a [[Stazione de Barlette|stazione]] e de le stabbilemiende 'ndustriale.<ref name="Ceci47">{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 47|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> De l'andiche cortine difensive rumanene:
* 'u castelle;
* tutte le mura a mare (mure d'u Carmine, da 'u nome d'a chiesere) ca da Porte Marine arrivane 'nzigne a 'u Paraticchie;
* 'nu stuèzze (pa precisione, 'na paratìe) ca achiude a nord-ovest 'u fossate d'u castelle da 'u mare apirte (apprime d'u 'nderramende 'u fossate ere condinue a 'u mare);
* 'u bastione, localmende canusciute cumme 'u "Paraticchie", ca se affacce sus a le renile d'a litoranèe de ponende;
* Porte Marine jndr'à stessa chiazze;
* 'nu bastione piccele jndr'à vie Galliano, cu sus le abitazziune civile, jndr'à 'u punde de collegamende cu vie Magenta.
==== 'U castelle ====
[[File:Castello di Barletta 01.jpg|miniatura|destra|'U castelle]]
'U [[Castelle de Barlette|castelle]] jè 'na costruzione a forme quadrangolare cu le caratteristeche torre-bastiune lanceolate vecine a le spigole.<ref>{{Cita|Grisotti|p. 89|Grisotti, 1995}}</ref> L'edifice jè 'u resultate architettoneche de 'na serie de stratificaziune avute cu le cange de dinastie a 'u potere, 'mbrà l'XI e 'u XVIII sechele.
'U nuclèe origgenarie, ca resale a l'XI sechele, jè normanne, cumme testimonie 'a Torre maggiore 'nglobbate jndr'à l'arèe meridionale de l'edifice de osce a die.<ref>{{Cita|Grisotti|pp. 15-22|Grisotti, 1995}}</ref> Durande le crociate devendò abbituale ricovere pe le cavagliere in partenze e in arrive da 'a Terra sande. Se note assaije 'u lascite de Federiche II, testimoniate jndr'à 'u late sud da finestre ogivale ca avene l'aquile 'mberiale scolpite jndr'à le lunette, assaije recorrende de l'iconografije sveve.<ref>{{Cita|Russo|p. 96|Russo, 2004}}</ref>
'U castelle accussì accumme 'u 'ndrucame ha state fatte partenne da 'u 1532, pe vulere d'u Rre spagnole [[Carle V]]. Jndr'à 'u 1867 avenìe accattate da 'u Comune, devendanne pò 'nu deposite d'arme e 'nu carcere.<ref>{{Cita|Grisotti|p. 73|Grisotti, 1995}}</ref> Jndr'à 'u 1973 ha state restaurate,<ref>{{Cita|Grisotti|p. 179|Grisotti, 1995}}</ref> spiccianne 'u 1988 e jndr'à 'u 2001 onne state fatte fatìe de requalificazione, durate cchiù o mene 'n'anne. Jè sede d'a bibblioteche comunale, d'u [[Musèe civiche (Barlette)|musèe civiche e pinacoteche]] e d'u ''lapidarium''.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/biblioteca/index.htm|titolo=Biblioteca Comunale "Sabino Loffredo" - Home page e news|accesso=19 sciugne 2011|dataarchivio=11 novemmre 2012|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20121111122252/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/biblioteca/index.htm|urlmorto=no}}</ref><ref>{{cita web|url=https://www.barlettaviva.it/notizie/riapre-il-lapidarium-nel-castello-di-barletta/|titolo=Riapre il lapidarium nel Castello di Barletta|data=24 abbrile 2018|accesso=31 ottommre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202732/https://www.barlettaviva.it/notizie/riapre-il-lapidarium-nel-castello-di-barletta/|urlmorto=no}}</ref>
'Mbrà le stuèzze cchiù 'mbortande stonne 'u Sarcofaghe de le Apostole, prime testimonianze cristiane jndr'à cetate,<ref>{{Cita libro|Renato| Russo | Guida al Castello di Barletta e ai suoi segreti | Barlette| Rotas| 2005|p=61}}</ref><ref>{{Cita libro|Maria Cecilia| D'Ercole | Il materiale lapideo del Castello di Barletta | Barlette| Museo Civico| 1997|p=29}}</ref> e 'nu buste de Federiche II d'u XIII sechele.<ref>{{Cita|Russo|p. 59|Russo, 2005}}</ref><ref>[[Hubert Houben]], ''Federico II. Imperatore, uomo, mito'', 2009, tav. 12, pp.96-97, p.132</ref>
[[File:Barleta - Porta Marina 02.JPG|miniatura|destra|Porte Marine]]
==== Porte Marine ====
[[Porta Marine (Barlette)|Porte Marine]] jè 'n'esembie uneche ca rumane de le andiche porte ca avvrazzavane 'a cetate.<ref name="Ceci47" /> Se iacchie jndr'à chiazze cu 'u stesse nome e verse jedde arrivane vie Mure San Catavete, vie Mure d'u Carmine e vie Marine, ca carresche, passanne da 'a chiazze 'mbonde a' Candine d'a disfide.
'A porte non g'ave sembre state a 'u stesse punde: quedde origgenarie se acchiave a 'u termine meridionale de vie Sand'Andrèe e a 'u fianghe sue se acchiave l'andiche Palazze d'a Duane. Jndr'à 'u 1751 avenìe fatte 'a porta nove, cumme testimonie l'epigrafe mise sus 'a facciate de fore, 'a quale ste cu le arme d'a cetate e 'u [[Stemme d'u Regne de le Doje Sicilie|stemme borboneche]].
Osce a die vecine 'a porte stonne e fanne indaggine archeologgeche cu le quale se vole cu reporte a' luce 'nu andiche puzze abbeveratoie ca se 'ndrucave 'nzigne 'a prima uerre mundiale. 'U poste sue satte satte corresponde a' rotonde mise nnande a' chiesere de San Catavete.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi08/man_marina.html|titolo=Comunicato stampa del Comune sulla manutenzione straordinaria di piazza Marina|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205839/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi08/man_marina.html|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
=== Otre ===
==== 'U Colosse ====
[[File:Colosso di Barletta apr06 01.jpg|miniatura|'U ''Colosse de Barlette'', chiamate Eraclio]]
[[File:Orologio di San Giacomo 01.JPG|miniatura|Torre d'u rrelogge de San Giacome]]
'U [[Colosse de Barlette|Colosse]] jè 'na statue gigandesche de [[bronze]] ca se 'nzippe jndr'à corse Vittorie Emmanuele, vecine a' [[Basileche d'u Sande Sepolcre (Barlette)|basileche d'u Sande Sepolcre]], sus a 'nu basamende ierte cchiù o mene 'nu metre.
Restaurate durande 'u [[Medioeve]], rappresende 'n'omme vestute 'mberiale tarde-romane e bizzandine, cumme fanne 'ndrucà 'u diademe e 'u vestite cercolare tipeche de le militare de ranghe ierte, presende sus 'a cape. 'A statue, canusciute a levèlle cetadine cumme [[Eraclio I|Eraclio]],<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/luoghi.htm|titolo=Sito del Comune - Il Colosso di Barletta|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205909/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/luoghi.htm|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> in realtà jp de idendificazione 'ngerte. Le indaggine storeche fanne resalì le origgene sue a' prime metà d'u V sechele.<ref>{{Cita libro| Émilienne | Demeugeot |Le colosse de Barletta| 1982 | Mefra |pp=951-978}}</ref>
==== 'A candine d'a Sfide ====
Canusciute pure cumme "Osterie" o "Case d'u Velene" (cu referimende chiare a 'u famose romanze de [[Massime d'Azeglio]]), probbabbilmende attive jndr'à 'u periodde ca vèje da 'u XIV a 'u XV sechele,<ref name="pugliaimperiale.com">{{cita web|url=http://www.pugliaimperiale.com/turismo/wheretogo/beniculturali/content.asp?art=66&lang=IT|titolo=Puglia imperiale - Cantina della Sfida|accesso=19 sciugne 2011|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20140227222851/http://www.pugliaimperiale.com/turismo/wheretogo/beniculturali/content.asp?art=66&lang=IT|dataarchivio=27 febbrare 2014|urlmorto=sì}}</ref> jè 'u luèche da addò s'ave fatte, jndr'à 'u 1503, 'u banghette ca origgenò 'a Disfide de Barlette.
Aqquà avenèrene invitate da le spagnule de le nobbele priggioniere frangise catturate durande 'nu scondre e addò, le parole brutte probbie d'u frangese Charles de La Motte facìe offennere e 'ngazzà le cavagliere tagliàne. Charles, diceve ca le abbilità de uerre de le tagliàne erane assaije 'nferiore, sie a chidde frangise che a chidde spagnole. Ste parole arrevarene a le recchie de le tagliàne, ca subbete cercarene de le scuse formale, ma a'u frangese non ge le passò manghe pa cape e le tagliàne 'u sfidarene a duelle, se avìe, accussì, 'a famose Disfide de Barlette, combattute da tridece tagliàne e tridece frangise.<ref name="pugliaimperiale.com"/>
==== Strade storeche ====
;Vie Duome: [[Vie Duome (Barlette)|Vie Duome]], andicamende canusciute cumme "Strada Santa Maria", jè une de le vie cchiù andiche d'a cetate, cu 'na sezione stradale redotte, de sule cinghe metre e 'na lunghezze de cinde metre.<ref>{{Cita|Doronzo|p. 49|Doronzo II, 2005}}</ref> Passe pa cattedrale de Sanda Marije Maggiore 'nzigne a' "Chiazzette", cioè 'u node viarie addò arrivane vie Cialdini, vie San Giorge, vie Sand'Andrèe, corse Garibaldi e vie Duome. Lunghe 'a vie se iaprene 'nu sbuènne de stritte ortogonale a jedde, ca carresciane a nord verse le mure andiche, e a sud verse vie Ettore Fieramosca.<ref name="ReferenceA">{{Cita|Doronzo|p. 125|Doronzo II, 2005}}</ref> Studie tipologgece fatte sus a l'arèe fanne resalì a 'u borghe primordiale cetadine e sta vie a 'u tracciate cchiù andiche, lunghe 'u quale pare s'avere furmate 'u prime aggregate urbane.<ref>{{cita libro| Renato | Russo | Barletta nel '500. Al tempo della Disfida e della dominazione spagnola | 2003| Rotas | Barlette |p= 251}}</ref> Cu 'u recupere architettoneche e funzionale d'u cendre storeche 'a vie osce a die jè une de le cchiù frequendate, grazie pure a' presenze de 'nu sbuènne de locale e a' funzione de collegamende 'mbrà corse Vittorie Emanuele e 'u castelle.
;Corse Gesèppe Garibaldi: jè une de le tracciate cchiù andiche ca collegavane 'a cetate cu Canose de Pugghie.<ref name="Doronzo III">{{cita libro| Gesèppe| Doronzo | I borghi antichi di Barletta - Vol. III| 2005| Crsec| Barlette | p= 16}}</ref> Storecamende chiamate "vie d'a Sellerie",<ref>{{Cita|Doronzo|p. 50|Doronzo III, 2005}}</ref> sta strade vèje da 'a Chiazzette, da l'ingresse de vie Duome 'nzigne a 'u 'ngrocie cu viale Giannone e vie Baccarini, da addò accumenze vie Imbriani.<ref>{{Cita|Doronzo|p. 15|Doronzo III, 2005}}</ref> Lunghe le late se iacchiane le negozie cchiù elegande d'a cetate, eppure 'nu sbuènne de palazze storece, 'mbrà le quale Marulli, e jè divise cchiù o mene jndr'à doje tronghe da chiazze Cadute de Uerre addò ste 'u monumende.<ref>{{Cita|Doronzo|p. 18|Doronzo, 2005}}</ref>
;Corse Vittorie Emanuele: jè une de le vie cchiù 'mbortande d'a cetate, storecamende e commercialmende.<ref>{{cita web|url=http://www.italiavirtualtour.it/dettaglio.php?id=1515|titolo=Corso Vittorio Emanuele in virtualtour|accesso=5 settemmre 2015}}</ref> 'Na vote divise jndr'à doje vanne da Porte Reale, ha state da sembre 'nderessate da 'nu traffeche 'pedonale ndense. Sus a jedde stonne 'nu sacche de monuminde e edifice assaije 'mbortande, cumme 'a torre d'u Rrelogge de San Giacome cu 'a chiesere medievale, 'u palazze d'a famigghie Cafiero (addò nascìe Carle Cafiero), 'u palazze d'a famigghie De Nittis (addò nascìe Gesèppe De Nittis), 'u Tiatre Comunale Gesèppe Curci, 'a basileche d'u Sande Sepolcre e 'a statue d'u colosse de bronze ditte "Eraclio".<ref>{{Cita|Doronzo|pp. 50-51|Doronzo III, 2005}}</ref>
;Vie Cavour: andicamende ere canusciute cumme "strade d'u cambie", purcé stavane aqquà le cangiavalute.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|pp. 65-66|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> Sta vie ave diverse palazze storece cumme le doje palazze de Leone-Pandolfelli, palazze Cognetta, palazze Esperti, palazze d'u Gran Priore. Vie Cavour vèje da l'ex sede d'a Banghe d'Itaglie 'nzigne a 'u 'ngroce ca carresce a 'u castelle, addò 'mbonde a 'u 1925 se 'nzippave l'andiche ''porte San Leonarde'', ca achiudeve 'a vie pe Trane.<ref>{{cita libro| Giuseppe | Doronzo | I borghi antichi di Barletta - Vol. I| 2003| Crsec| Barlette | p=27}}</ref>
;Vie Ettore Fieramosca: andicamende canusciute cumme "strade d'u furne" purcé stè 'nu furne fatte da le Grice,<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 65|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> jè 'na strade ca servive da cerniere de chiusure atturne a 'u nuclèe urbane cchiù andiche, ditte de "Sanda Marije".<ref name="ReferenceA"/>. Sus a sta vie stonne le palazze Pignetelli e Esperti.<ref>{{Cita|Doronzo|pp. 126-127|Doronzo II, 2005}}</ref>
[[File:Barletta Giardini del Castello 01.jpg|miniatura|Le Giardine d'u castelle]]
==== Parche e giardine ====
;Giardine d'u castelle: 'nditolate a le [[frate Cervi]], [[[[Giardine Frate Cervi|le giardine]] se stennene atturne a 'u castelle e fanne da cornice a' fortezze e a' [[Congattedrale de Sanda Marije Maggiore]]. Apprisse a le fatìe de restaure, spicciate jndr'à 'u 2002 onne state cangiate jndr'à parche cu aree attrezzate, l'indere arèe ha state restituite a' cetadinanze, ca ne ave fatte 'nu punde 'mbortande d'u cendre storeche.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/magazine/tag/castello-svevo/|titolo=Barlettaviva: Il Castello di Barletta|accesso=31 aguste 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150817092231/http://www.barlettaviva.it/magazine/tag/castello-svevo/|dataarchivio=17 aguste 2015}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi08/wireless_cast.html|titolo=Sito del Comune di Barletta - Copertura wireless presso i Giardini del Castello|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205840/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi08/wireless_cast.html|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
==== Monuminde e statue ====
;Monumende a le cadute jndr'à uerre: inaugurate 'u 18 marze 1929,<ref>{{cita web|url=http://www.comitatoprocanne.com/newsDett.asp?news=6660|titolo=Barletta, il monumento ai caduti della grande guerra|accesso=16 sciugne 2011|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20141025113703/http://www.comitatoprocanne.com/newsDett.asp?news=6660|dataarchivio=25 ottommre 2014|urlmorto=sì}}</ref> se 'nzippe jndr'à chiazze Cadute jndr'à Uerre vecine a 'u vecchie palazze de le Poste sus a 'n'aiuole circolare. Vulute da 'a cetate pe arrecurdà le probbbie cadute jndr'à [[prime Uerre mundiale]], jè fatte da 'na base de marme addò ste mise 'nu blocche larie de forme cchiù o mene quadrangolare, ca spicce cu 'na [[stele]] de culore vianghe. Sus 'a vanne de sus d'u blocche vianghe jè ingise 'a scritte «Barletta ai suoi prodi figli caduti in guerra» (Barlette e le figghie sue prode cadute jndr'à uerre) cu doje date MCMXV e MCMXVIII.
Quanne avenìe costruite, 'a stele stave sus a 'na fasce de bronze raffigurande le surdate pigghiate jndr'à l'attime de l'urteme sacrifice pa patrie. Durande 'a seconda uerre mundiale queste avenìe luate e rialate a 'u [[State]] pe fà le muniziune.<ref>{{cita web|url=http://www.pietredellamemoria.it/news/barletta-la-storia-infinita-dei-bronzi-di-piazza-caduti/|titolo=Barletta, la storia infinita dei bronzi di Piazza Caduti|accesso=7 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20141202025702/http://www.pietredellamemoria.it/news/barletta-la-storia-infinita-dei-bronzi-di-piazza-caduti/|dataarchivio=2 decemmre 2014|urlmorto=sì}}</ref> A memorie de stu otre sacrifice ha state mise pò 'na lastre commemorative addò ste scritte ''Demmo anche il bronzo che eternava il nostro sacrificio'' (amme date pure 'u bronze ca faceve eterne 'u sacrifice nuèstre). Addà vecine, precisamende nnande a' parete de late d'u palazze de le Poste, 'u 12 settemmre 1943 avvenìe l'[[Eccidie de Barlette|eccidie]] fatte da le tedesche a le danne de dece vigile urbane e doje netturbine.<ref>{{cita web|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2003/01/28/barletta-eccidio-della-vergogna.html|titolo=Barletta, l'eccidio della vergogna|accesso=16 sciugne 2011|dataarchivio=25 ottommre 2014|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20141025114800/http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2003/01/28/barletta-eccidio-della-vergogna.html|urlmorto=no}}</ref>
;Monumende a Massime d'Azeglio: jndr'à 'u 1880 l'amministrazione comunale, pe vulere d'u sinnache Frangische Paole De Leon, 'nzippò, jndr'à chiazze cu 'u stesse nome, 'nu monumende dedicate a [[Massime d'Azeglio]] a opere d'u scultore Gesèppe Manuti, in segne de recanuscenze pe avè fatte devendà famose, cu 'u romanze sue ''[[Ettore Fieramosca (romanze)|Ettore Fieramosca]]'' l'epiche [[Disfide de Barlette]]. 'A statue urtemamende ha state restaurate e 'a conglusione de le fatìe ha state solennizzate da 'na cerimonie de inaugurazione tenute da 'u sinnache [[Necole Maffei]], precedute da 'nu ritratte d'u politeche e screttore piemondese jndr'à 'u tiatre Curci.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/statua_daz.html|titolo=Sito del Comune di Barletta - Il 17 ottommre inaugurazione statua Massimo D'Azeglio recentemente restaurata|accesso=15 sciugne 2011|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20121105052452/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/statua_daz.html|dataarchivio=5 novemmre 2012|urlmorto=sì}}</ref>
=== Site archeologgece ===
[[File:Menhir di Canne.jpg|miniatura|Menhir de Canne]]
==== Canne ====
Jndr'à 'u territorie ste 'u site archeologgeche de [[Canne]], cioè 'u luèche addò jndr'à 'u 216 n.C. se facìe 'a [[Battagghie de Canne|battagghie]] ca vedìe le cartaggenise de [[Annibale]] vingere sus a le romane. 'U site archeologgeche ave l'Antiquarium e 'u Parche Archeologgeche cu le ruvine d'a cetadelle medievale, scttate 'nderre definitivamende jndr'à 'u 1083. Atturne a' cetadelle onne state acchiate le reste de 'nu villagge [[Apuli|apule]], chidde de 'na [[necropoli]] e 'nu [[menhir]] ierte cchiù o mene ttre metre, scuperte jndr'à 'u 1938.<ref>{{cita libro| Aldo | Tavolaro | Puglia piana... grande capitana. | 1989 | Accademia delle tradizioni pugliesi | Bare |pp= 35-36 }}</ref>
'Mbrà 'u 2002 e 'u 2005 onne state fatte indaggine archeologgeche jndr'à l'arèe d'u comblesse termale de San Mercurie, ca onne fatte assè 'na cisterne cu 'u 'mbiande idriche. Jndr'à staggione d'u 2008 l'amministrazione comunale, in accorde cu l'Archeoclub, 'a Soprintendenze pe le Bene Archeologgece d'a Pugghie e 'a Direzione de l'Antiquarium de Canne d'a Battagghie, ave promosse 'nu cambe de recerche didattiche de scave archeologgeche, pe recuperà e valorizzà 'u territorie cannese e soprattutte 'u comblesse termale.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi08/canne08_prog.pdf|titolo=Il campo di ricerca: terme romane di San Mercurio a Canne della Battaglia|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205837/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi08/canne08_prog.pdf|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
=== Arèe naturale ===
'U Parche naturale reggionale Jume Ofande jè 'n'[[arèe naturale prutette]] istituite jndr'à 'u 2003 da 'a [[Pugghie|reggione Pugghie]] e ne face parte 'a cetate de Barlette, 'nzieme a le comune de [[Caose de Pugghie]], [[San Ferdinande de Pugghie]], [[Cannele (Itaglie)|Cannele]], [[Ascoli Satriane]], [[Cerignole]] e [[Margherite de Savoie]].<ref>{{cita web|url=http://www.minambiente.it/sites/default/files/archivio/normativa/dm_27_04_2010.pdf|titolo=Elenco ufficiale delle aree protette (EUAP)|accesso=29 aguste 2015|dataarchivio=15 aguste 2015|urlarchivio=https://www.webcitation.org/6anXcrsRI?url=http://www.minambiente.it/sites/default/files/archivio/normativa/dm_27_04_2010.pdf|urlmorto=no}} 6º Aggiornamende approvate 'u 27 abbrile 2010 e pubblicate jndr'à 'u Supplemende ordinarie n. 115 a' [[Gazzette Ufficiale d'a Repubblehce Tagliàne|Gazzette Ufficiale]] n. 125 d'u 31 masce 2010</ref>
== Suggettate ==
=== Evoluzione demografeche ===
{{Demografije/Barlette}}
=== Etnie e minoranze furastiere ===
Le cetadine furastiere residende a Barlette a 'u 31 decemmre 2019 erane {{formatnum:2397}}, pare a 'u 2,5% d'a popolazzione accussì suddivise pe nazionalità:<ref>{{Cita web |url=http://demo.istat.it/str2019/query.php?lingua=ita&Rip=S4&Reg=R16&Pro=P110&Com=2&paese=A9999&submit=Tavola |titolo=Date Istat a 'u 31/12/2019 |accesso=6 novemmre 2020 |dataarchivio=4 aguste 2021 |urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202731/http://demo.istat.it/str2019/query.php?lingua=ita&Rip=S4&Reg=R16&Pro=P110&Com=2&paese=A9999&submit=Tavola |urlmorto=no }}</ref>
* [[Romanie]] 937;
* [[Albanie]] 260;
* [[Cine]] 248;
* [[Marocche]] 157;
* [[Algerie]] 135.
=== Lènghe e dialette ===
[[File:Dialettidellapuglia.JPG|miniatura|Le dialette d'a Pugghie]]
'U dialette barlettane jè 'na varietà lenguisteche ca face parte de le [[Dialette d'a Pugghie|dialette pugghiese]] cendre-settendrionale. In particolare, cu quidde de [[Margherite de Savoie]] e [[San Ferdinande de Pugghie]], face 'na varietà d'u [[Dialette appule-barese|dialette barese]] ca jè diverse da quidde [[Dialette foggiane|daune]]. A cause d'a posizione sciugrafeca soje a cavaddere 'mbrà l'arèe barese e quedde foggiane, 'u dialette locale resulte 'nfluenzate assaije probbie da totte e doje le dialette.<ref name="Lessicobarlettanop3"/>
Jè 'nu idiome ca s'ave sveluppate 'nu picche a vote sus a 'na base [[latine volgare]] e cangiate jndr'à 'u tiembe grazie a le apporte lenguistece avute da le popolazziune ca se onne avvicendate jndr'à l'arèe sciugrafeche 'nderessate, da le [[Normanne]] a le [[Hohenstaufen|Sveve]] (carresciature de [[Lènghe germaneche|eleminde germanece]]), da le spagnule a le frangise, carresciature de otre [[Lènghe romanze|eleminde romanze]].<ref>{{Cita|De Santis|pp. 4-5|De Santis, 1988}}</ref>
Jndr'à le prime d'u XX sechele ave accumenzate 'nu processe de logoramende e scolorimende d'u dialette barlettane. Combrondanne 'nfatte 'u reggistre dialettale d'a fine d'u XIX cu quidde d'u XXI sechele jè possibbele notà 'nu sacche de differenze de le suène vocalece ausate.<ref name="DeSant">{{Cita|De Santis|p. 3|De Santis, 1988}}</ref> 'Mbrà le fenomene in atte stonne 'u turbamende vocaleche (''ä'', ''ö'', ''ü''); le [[Dialette tagliàne meridionale#Frangemiende vocalece|frangemiende vocalece]], ca consistene jndr'à l'alterazione de le [[vocale]] toneche tande jndr'à l'aperture quande jndr'à 'u timbre, crejanne 'nu [[dittonghe]] e [[palatalizzazione]]. Le frangemiende reguardane tutte le vocale toneche pe esembie ''u'': ''fóusë'' ca corresponne a 'fuse'; ''ó'': ''nëpóutë'' ca corresponne a 'nepute'; 'a neutralizzazzione de le vocale toneche (''?´''), pe esembie ''ch?´s?'' ca corresponne a ''case'', ''pane'' ca corresponne a ''p?´n?''; 'a [[degeminazione]] d'a doppie occlusive alveodendale sonore postoneche cumme jndr'à le case de carvunèdde ca addevende ''carvunéd?'' invece de ''carvunédd?'', fenomene particolarmende ausate 'mbrà le uagnune.<ref name="DeSant" />
=== Releggione ===
'A cetate, cu Trane e Bisceglie, jè sede de l'[[arcidiocesi de Trane-Barlette-Bisceglie]], sede arcivescovile d'a Chiesere cattoleche suffraganèe de l'[[arcidiocesi de Bare-Bitonde]] e apparten a' [[reggione ecclesiasteche Pugghie]].<ref>{{cita web|url=http://www.webdiocesi.chiesacattolica.it/cci_new/s2magazine/index1.jsp?idPagina=27995|titolo=L'arcidiocesi di Trani-Barletta-Bisceglie e Nazareth|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150916123605/http://www.webdiocesi.chiesacattolica.it/cci_new/s2magazine/index1.jsp?idPagina=27995|dataarchivio=16 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> 'A diocesi jè nominalmende "titolare de Nazaret" in quande le [[arcivescove Nazarene]] pigghiarene dimore stabbile a Barlette da 'u 1327 e 'a successione s'ave mandenute 'nzigne a 'u 1818. Jndr'à 'u 1860 avenìe nnomenate arcidiocesi autonome, mandenenne 'u titole de Nazareth.
'A cetate venere cumme sande patrune [[Ruggere de Canne|Ruggere]] e 'a [[Madonne d'u Sterpete]]. 'A fegure d'u sande, apprime vescove de Canne, jè associate a le trende anne de episcopate, durande le quale scìe condre a 'u decline d'a cetadelle addò avere avute vite probbie 'a cetate de osce a die.<ref>{{Cita|Russo|pp. 84-85|Russo, 2004}}</ref> 'U culte d'a Madonne d'u Sterpete jè legate, seconde 'a tradizione barlettane, a' peste d'u 1656. Se penze, infatte, ca 'u morbe ave rallendate senza mutive apprisse ca avere state acchiate, jndr'à 'nu monastere scuffulate, 'u quadre d'a Vergine.<ref name="Russo|p. 164|Russo, 2004" /> 'A forte devozione a' Madonne ha state leggittimate d'a proclamazzione d'a cetate a ''Civitas Mariae'',<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/civitas_mariae.html|titolo=Sito del Comune di Barletta - Barletta "Civitas Mariae"|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205845/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/civitas_mariae.html|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> titole date cu decrete vescovile l'8 masce 2009.<ref>{{cita web|url=http://www.corriereofanto.it/index.php?option=com_content&view=article&id=1462:barletta-civitas-mariae&catid=115:diocesi&Itemid=415|titolo=Corriere dell'Ofanto - Barletta dichiarata "Civitas Mariae"|accesso=29 aguste 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160304115156/http://www.corriereofanto.it/index.php?option=com_content&view=article&id=1462:barletta-civitas-mariae&catid=115:diocesi&Itemid=415|dataarchivio=4 màrze 2016}}</ref>
'U rapporte ca 'a cetate ave avute, da le tiembe de le crociate, cu 'a culture oriendale face de jedde une de le cendre direttamende collegate a 'u minne releggiose de l'Oriende. Manghe comungue 'nu edifice de culte addò se pò pratecà 'a fede mussulmane, ma da tiembe 'a comunitate politeche e releggiose se danne da fà pa coesistenze d'a releggione de Allah cu quedda crestiane e, probbie pe stu fatte, 'na scole de le suore de Sanda Chiare, ospitesce de le uagnedde mussulmane sordemute.
Jndr'à 'u 2004 ave partute 'nu pruggette ca aveve 'a costruzione de 'na chiesere-moschèe, 'nu cendre ca puteve essere da richiame releggiose eppure cumme cendre culturale.<ref>{{cita web|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2004/05/05/cristiani-musulmani-insieme-barletta-nasce-la-chiesa-moschea.html|titolo=Cristiani e musulmani insieme a Barletta nasce la chiesa-moschea|accesso=29 aguste 2015|dataarchivio=27 scennare 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20200127230106/https://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2004/05/05/cristiani-musulmani-insieme-barletta-nasce-la-chiesa-moschea.html|urlmorto=no}}</ref>
'Nguèdde a 'u cendre storeche ste pure 'na chiesere evangeleche [[Battisme|battiste]], ca appartene a l'[[Aunìone cristiane evangeleche battiste d'Itaglie]] e a' famigghie de Chiesere evangeleche nate da 'a [[reforme protestande]].<ref>{{cita web|url=http://www.evangelicibarletta-adi.it/lanostrastoria.html|titolo=Chiesa Evangelica di Barletta|accesso=29 aguste 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150813110847/http://evangelicibarletta-adi.it/lanostrastoria.html|dataarchivio=13 aguste 2015}}</ref>
=== Tradiziune e folclore ===
[[File:Venerdi Santo a Barletta.jpg|miniatura|'A prugessione d'u venerdìe sande]]
Jndr'à seconde dumeneche de luglie, ogne anne, da 'u 1732, se face 'a [[Patrone|feste de le sande patrune]] d'a cetate: 'a Madonne d'u Sterpete e San Ruggere.<ref>{{Cita|Russo|p. 167|Russo, 2004}}</ref>
'A prugessione eucaristeche penitenziale de l'ore none se face jndr'à 'u venerdìe sande. Celebbrate da 'u 1504,<ref>{{Cita|Doronzo|p. 10|Doronzo, 2001}}</ref> se facìe 'a prima vote jndr'à nuttate 'mbrà 'u [[Sciuvedìe sande|sciuvedìe]] e 'u [[venerdìe sande]], in segne de vote attraverse 'u quale le canonice de Sanda Marije, carrescanne a scazate pe le vie d'a cetate l'[[eucarestìe]], achiudevane 'a cessazione d'a [[peste]] ca da l'anne apprime avere decimate 'a popolazzione da cetate.<ref>{{Cita|Doronzo|p. 21|Doronzo, 2001}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.ilfieramosca.it/memoria/memoria.html|titolo=Riti della Settimana Santa|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150912212846/http://www.ilfieramosca.it/memoria/memoria.html|dataarchivio=12 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/notizie/scoprendo-la-processione-eucaristica-del-venerdi-santo/|titolo=Scoprendo la Processione Eucaristica del Venerdì Santo|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923182418/http://www.barlettaviva.it/notizie/scoprendo-la-processione-eucaristica-del-venerdi-santo/|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> 'A prugessione rappresende 'nu fatte storeche e 'nu atte de penitenzwe, cu vote solenne fatte da le barlettane e da le guvernande, 'u 19 luglie 1656.<ref>{{Cita|Doronzo|p. 4|Doronzo, 2001}}</ref>
'U 13 febbrare de ogne anne e durande totte 'a prime sumàne de settemmre, se tène 'a rievocazione storeche d'a disfide de Barlette, promosse da 'u comune, cu 'na rievocazione piccele d'u Certame cavalleresche d'u 1503, ca vedìe 'a fine jndr'à scene semboleche d'a rese d'u cavagliere frangese Guy de la Motte a 'u cavagliere tagliàne Ettore Fieramosca.<ref>{{cita web|url=http://www.puglia.com/la-disfida-di-barletta/|titolo=rievocazione disfida di Barletta|accesso=8 novemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160304075251/http://www.puglia.com/la-disfida-di-barletta/|dataarchivio=4 màrze 2016|urlmorto=sì}}</ref>
'Mbrà le otre rite, 'a Commemorazzione de l'anniversarie d'a [[battagghie de Canne]]; se face 'u 2 aguste jndr'à 'u site archeologgeche de Canne.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/notizie/michele-placido-a-canne-della-battaglia-per-l-anniversario-del-2-agosto/|titolo=Michele Placido a Canne della Battaglia per l'anniversario del 2 agosto|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150820014056/http://www.barlettaviva.it/notizie/michele-placido-a-canne-della-battaglia-per-l-anniversario-del-2-agosto/|dataarchivio=20 aguste 2015|urlmorto=sì}}</ref>
=== Istituziune, ende e associaziune ===
'Mbrà le istituziune ca avene 'a sede aqquà stonne: 'a Caserme "Ruggiere Stella" sede de l'[[82º Reggimende fanderie "Torino"]];<ref>{{Cita web|url=http://www.difesa.it/Protocollo/AOO_Difesa/Esercito/Pagine/E23594.aspx|titolo=Ministero della Difesa - Sede dell'82º Reggimento Fanteria "Torino"|accesso=28 aguste 2015|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923223640/http://www.difesa.it/Protocollo/AOO_Difesa/Esercito/Pagine/E23594.aspx|urlmorto=no}}</ref> 'u Comande provingiale d'a [[Uardie de Finanze]],<ref>{{Cita web|url=http://newgdf.gdf.gov.it/reparti-del-corpo/territorio/puglia/barletta|titolo=Compagnia di Barletta - Guardia di Finanza|accesso=28 aguste 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923020439/http://newgdf.gdf.gov.it/reparti-del-corpo/territorio/puglia/barletta|dataarchivio=23 settemmre 2015}}</ref> 'a [[Capitanerie de Puèrte]] e 'a [[Prefetture (Itaglie)|Prefetture - UTG]].<ref>{{Cita web|url=http://www.guardiacostiera.gov.it/organizzazione/Pages/capitaneria-di-porto-di-barletta.aspx|titolo=Capitaneria di Porto Provinciale - Sede di Barletta|accesso=8 novemmre 2018|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20181109000124/http://www.guardiacostiera.gov.it/organizzazione/Pages/capitaneria-di-porto-di-barletta.aspx|dataarchivio=9 novemmre 2018|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi/sedibat-02.htm|titolo=Comunicato stampa del Comune sull'istituzione di alcuni uffici della Provincia di Barletta-Andria-Trani in fase di attuazione|accesso=28 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205832/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi/sedibat-02.htm|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
'A strutture sanitarie prengepàle jè 'u Spedale civile "Monsignor Rafaele Dimiccoli".
Da 'u 1917 ste l'associazione Anmig (Associazione Nazionale 'mbrà Mutilate e Invalide de Uerre) e da 'u 1919 l'associazione Ancr (Associazione Nazionale Combattende e Reduce).
== Culture ==
Con 11 medaglie d'oro al valor militare 1 medaglia d'oro al valor civile e [[215]] medaglie d'argento e circa 250 medaglie di bronzo attribuite a militari barlettani partecipanti alla [[prima guerra mondiale|prima]] e alla seconda guerra mondiale, la città è la più decorata d'Italia.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/infocit/storia.htm|titolo=Sito del Comune - Barletta città più decorata del paese|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205907/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/citta/infocit/storia.htm|dataarchivio=23 settembre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
[[File:Castello di Barletta - Prospetto sud - Arco mozzato.jpg|thumb|A sinistre 'a discese a 'u 'ngresse d'a Bibblioteche comunale "Sabbine Loffredo" jndre a 'u Castelle]]
=== 'Struzione ===
==== Bibblioteche ====
Jndr'à cetate stonne diverse bibblioteche.
'A bibblioteche comunale Sabbine Loffredo, cu sede jndr'à l'ale sud-est d'u castelle, l'andiche ''domus'' federiciane, se stenne sus a 'na superficie de {{M|1400|u=m²}} e conde 'nu patrimonie libbrare de cchiù de {{formatnum:80000}} volume. Stonne stepate pure 'u Funne Apulia, 'u Funne musecale Curci, Gallo e Cafiero, 'u Legate De Nittis e le Funne andiche e jè possibbele conzultà cchiù de 150 riviste in abbonamende. Stonne ottande poste azzettate.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/biblioteca/|titolo=Sito della Biblioteca Comunale Sabino Loffredo|accesso=17 masce 2011|dataarchivio=8 sciugne 2011|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20110608232621/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/biblioteca/|urlmorto=no}}</ref>
'A bibblioteche e archivije diocesane Pio IX, se iacchie jndr'à 'u Palazze Arcivescovile. Aqquà stonne stipate cchiù o mene {{formatnum:11000}} volume e opuscole scuagghiate e {{formatnum:2000}} pergamene (soprattutte pubblecate jndr'à 'u Codece Diplomateche Barlettane a cure d'u sacerdote paleografe [[Salvatore Santeramo]]), eppure 70 riviste de osce a die.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.ba.it/retecivica/biblioteca/incifre.htm|titolo=Biblioteca Comunale Sabino Loffredo - La Biblioteca in Cifre|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205825/http://www.comune.barletta.ba.it/retecivica/biblioteca/incifre.htm|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> 'Nfine 'a Bibblioteche de le Uagnune, ca ave cchiù de {{formatnum:4500}} volume pe letture de età 'mbrà le ttre e le quindece anne.<ref>{{cita web|url=http://labibliotecadeiragazzibarletta.info/labibliotecadeiragazzibarletta.html|titolo=Sito del Comune di Barletta - Biblioteca dei Ragazzi|accesso=29 aguste 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160205233443/http://labibliotecadeiragazzibarletta.info/labibliotecadeiragazzibarletta.html|dataarchivio=5 febbrare 2016}}</ref>
Otre bibblioteche so:
* Bibblioteche de l'Archivije de State de Bare;<ref>{{Cita web|url=http://www.archiviodistatodibari.beniculturali.it/index.php?it/109/sezione-di-barletta|titolo=Sezione di Archivio di Stato di Barletta - Archivio di Stato di Bari|accesso=27 ottommre 2014|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20141027203211/http://www.archiviodistatodibari.beniculturali.it/index.php?it%2F109%2Fsezione-di-barletta|dataarchivio=27 ottommre 2014|urlmorto=sì}}</ref>
* Bibblioteche de l'Istitute sperimendale pe l'enologgije de Asti.<ref>{{Cita web|url=https://anagrafe.iccu.sbn.it/it/ricerca/dettaglio.html?codice_isil=IT-BA0072|titolo=Anagrafe delle Biblioteche Italiane - Biblioteca dell'Istituto sperimentale per l'enologia di Asti. Sezione di Barletta|accesso=7 novemmre 2020|dataarchivio=13 novemmre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201113141345/https://anagrafe.iccu.sbn.it/it/ricerca/dettaglio.html?codice_isil=IT-BA0072|urlmorto=no}}</ref>
==== Scole ====
Jndr'à 'u territorie comunale stonne 18 [[scole de l'infanzie]], 15 [[scole primarie]], 6 [[Scole secondarie de prime grade jndr'à l'Itaglie|scole secondarie de I grade]], 10 [[Scole secondarie de seconde grade jndr'à l'Itaglie|scole secondarie de II grade]].<ref>{{Cita web|titolo=Elenco scuole|url=https://www.amministrazionicomunali.it/puglia/barletta/scuole|editore=amministrazionicomunali.it|accesso=5 novemmre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202733/https://www.amministrazionicomunali.it/puglia/barletta/scuole|urlmorto=no}}</ref>
==== Università ====
* Ste 'a sede distaccate de l'[[Università de le Studie de Fogge]].<ref>{{Cita web|url=https://www.medicina.unifg.it/it/offerta-didattica/corsi-di-laurea-triennali/infermieristica-barletta|titolo=Polo Universitario Decentrato dell'Università degli Studi di Foggia - Dipartimenti di Area Medica|accesso=7 novemmre 2020|dataarchivio=7 sciugne 2017|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20170607140517/http://www.medicina.unifg.it/it/offerta-didattica/corsi-di-laurea-triennali/infermieristica-barletta|urlmorto=no}}</ref>
[[File:Busto di Federico II di Svevia.jpg|miniatura|Buste de [[Federiche II de Svevie]], stipate jndr'à 'u Castelle]]
==== Musèe ====
Le musèe prengepàle d'a cetate sò:
* [[Pinacoteche De Nittis]] ca ave 'a sede jndr'à 'u [[Palazze d'a Marra]], addò ste 'a collezione [[Gesèppe De Nittis|De Nittis]] e de le mostre temboranèe;
* [[Musèe civiche (Barlette)|Musèe civiche]] e pinacoteche addò 'a sede jè jndr'à 'u castelle cetadine;
* Musèe d'a [[Congattedrale de Sanda Marije Maggiore|Cattedrale]], ca a parte 'nu sbuènne de reperte cristiane de pregge e valore, stipe 'nu archivije de cchiù de dojemile pergamene e manoscritte, quacchedune ca resale a 'u IX sechele;
* Case-Musèe Cafiero, jè 'a residenze de l'anarchiche [[Carle Cafiero]], nate a Barlette;
* [[Antiquarium de Canne]],<ref>{{cita web|titolo=Sito ufficiale Antiquarium di Canne|url=https://musei.puglia.beniculturali.it/musei/antiquarium-canne-della-battaglia/|data=5 novembre 2020|accesso=5 novemmre 2020|dataarchivio=28 novemmre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201128230830/https://musei.puglia.beniculturali.it/musei/antiquarium-canne-della-battaglia/|urlmorto=no}}</ref> 'u musèe jndr'à 'u site archeologgeche de [[Canne]], ca documende le 'nzediamiende umane jndr'à 'u territorie de epoche preistoreche, classeche, appule-greche e medievale. Ave pure 'na ricche collezzione de vase daune-peucezie appettate a disegne geometrece ca resalene a 'u IC sechele n.C., ca avènene da le sepolcrete de Canne;
* [[Tesore d'a basileche d'u Sande Sepolcre]], stipate jndr'à [[Basileche d'u Sande Sepolcre (Barlette)|basileche]] e ca tène oreficerie sacre, quacchedune ca avène probbie da 'a [[Palestine]];
* [[Chiesere de Sanda Marije de le Angele (Barlette)|Chiesere greche de Sanda Marije de le Angele]] ca ave jndre l'andiche [[iconostasi]], ca occupe totte 'a parete minore d'a chiesere.
=== Medie ===
==== Stambe ====
Jndr'à cetate stonne le sede de l'Editrice Rotas e d'a Penna Blu Edizioni.<ref>{{cita web|url=http://www.editricerotas.it/catalogo/index.php/contatti|titolo=Editrice Rotas a Barletta|accesso=28 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160804021245/http://www.editricerotas.it/catalogo/index.php/contatti|dataarchivio=4 aguste 2016|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=https://www.unilibro.it/libri/f/editore/la_penna_blu|titolo=Penna Blu Edizioni|accesso=28 ottommre 2020|dataarchivio=28 dicembre 2016|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20161228071112/http://www.unilibro.it/libri/f/editore/la_penna_blu|urlmorto=no}}</ref>
==== Radie ====
Le emittende radiofoneche prengepàle d'a cetate sò:
* Radie Centro Puglia;<ref>{{cita web|url=http://www.monitor-radiotv.com/phoenix/html/index.php?module=htmlpages&func=display&pid=54&print=1|titolo=Radio Centro Puglia - Sede|accesso=28 ottobre 2020|dataarchivio=15 sciugne 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210615041721/http://www.monitor-radiotv.com/phoenix/html/index.php?module=htmlpages&func=display&pid=54&print=1|urlmorto=no}}</ref>
* Radie Gamma;<ref>{{cita web|1=https://www.radio-gamma.it/|titolo=Radio Gamma - Sede|accesso=7 novemmre 2020|dataarchivio=21 decemmre 2019|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20191221124656/https://www.radio-gamma.it/|urlmorto=no}}</ref>
* Radie Studio 5<ref>{{cita web|1=https://regionepugliaradiotv.it/radio-studio-5/|titolo=Radio Studio 5 - Sede|accesso=28 ottobre 2020|dataarchivio=31 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201031191116/https://regionepugliaradiotv.it/radio-studio-5/|urlmorto=no}}</ref>
==== Telavisione ====
Le emittende televisive prengepàle d'a cetate sò:
* [[Teleregione Color|Teleregione]]<ref>{{cita web|1=https://www.teleregionecolor.com/|titolo=Teleregione|accesso=28 ottobre 2020|dataarchivio=2 novemmre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201102155828/http://www.teleregionecolor.com/|urlmorto=no}}</ref> (Pugghie, Basilicate, Molise, Lazie);
* Amica 9 TV;<ref>{{cita web|1=https://www.facebook.com/Amica9tv/|titolo=Amica 9 Tv|accesso=28 ottobre 2020|dataarchivio=25 masce 2019|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20190525174513/https://www.facebook.com/Amica9tv|urlmorto=no}}</ref> (Pugghie)
* Teleradio Studio 5;<ref>{{cita web|1=https://regionepugliaradiotv.it/|titolo=Tele Studio 5|accesso=28 ottommre 2020|dataarchivio=31 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201031025139/https://regionepugliaradiotv.it/|urlmorto=no}}</ref> (Pugghie)
* TV Ofanto.<ref>{{cita web|1=https://regionepugliaradiotv.it/tv-ofanto/|titolo=TV Ofanto|accesso=28 ottobre 2020|dataarchivio=31 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201031190006/https://regionepugliaradiotv.it/tv-ofanto/|urlmorto=no}}</ref> (Pugghie)
=== Cucine ===
'A gastronomije barlettane ave 'nu sbuènne de prodotte legate a andiche tradiziune contadine e marenare.<ref>{{cita web|url=http://www.aboutbat.com/i-prodotti-tipici,13/i-prodotti-tipici,56.html|titolo=Il sito che elenca i prodotti tipici dei comuni della Provincia di Barletta-Andria-Trani|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20151011055935/http://www.aboutbat.com/i-prodotti-tipici,13/i-prodotti-tipici,56.html|dataarchivio=11 ottobre 2015|urlmorto=sì}}</ref> A parte a le [[carteddate]],<ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/rubriche/puntate/le-cartellate/|titolo=Le cartellate, la ricetta barlettana|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923182440/http://www.barlettaviva.it/rubriche/puntate/le-cartellate/|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> tipeche recette pugghiese ca pure jndr'à tradizione barlettane avènene 'mbregnate de [[vincotte]] o miele.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/rubriche/puntate/le-cartellate/|titolo=La mostarda. La ricetta barlettana|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923182440/http://www.barlettaviva.it/rubriche/puntate/le-cartellate/|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> Pure ca sò tepecamende fuggiane, pure aqquà se fanne le calzoncelle anghiute de mostarde:<ref>{{cita web|url=http://www.abarletta.it/guida-turistica/gastronomia/calzoncelli.html/|titolo=I calzoncelli.|accesso=29 aguste 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://archive.today/20150829134655/http://www.abarletta.it/guida-turistica/gastronomia/calzoncelli.html|dataarchivio=29 aguste 2015}}</ref> 'a preparaziona lore jè parallele a quedde de le carteddate e 'nfatte se ne ause 'a stesse sfogghie de paste, tagghiate però facenne 'na forme rettangolare sus 'a quale avène mise 'a mostarde. 'U tagghie de paste avène pò piegate a doje, accussì da condenè 'a marmellate jndre. Apprisse 'a frezzelate se 'mbregnane le calzoncelle de vincotte.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/rubriche/puntate/i-calzoncelli/|titolo=I calzoncelli. La ricetta barlettana|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923182438/http://www.barlettaviva.it/rubriche/puntate/i-calzoncelli/|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
Le cambagne barlettane sò ricche de vignete e de ulivete, 'a produzione vinicole jè fatte pure da 'nu sacche de candine ca stonne sus a 'u territorie.<ref>{{cita web|url=https://www.vinit.net/vini/cantine/Puglia/Barletta+Andria+Trani/Barletta.html|titolo=Guida enogastronomica - Vinit|accesso=7 novemmre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202737/https://www.vinit.net/vini/cantine/Puglia/Barletta+Andria+Trani/Barletta.html|urlmorto=no}}</ref>
== Sciugrafije antropeche ==
=== Urbanisteche ===
'U prime nuclèe urbane d'a cetate se sveluppò jndr'à l'accussì ditte ''pittagge Marsicane'', pò chiamate ''Sanda Marije de Episcopie'' da 'u nome d'a basileche cattedrale.<ref>{{Cita|Doronzo|p. 9|Doronzo II, 2005}}</ref> Tutte 'u cendre andiche nasce 'nguèdde a 'u mare e de le andiche mure e cresce atturne a 'u Duome. Sus a stu percorse, ca condinue idealmende a ovest verse Canose de Pugghie e spicce a est jndr'à 'u sagrate d'a Cattedrale de Sanda Marije Maggiore, iessene 'nu sbuènne de stritte ortogonale a jedde. 'U nuclèe cchiù andiche d'a cetate, de origgene medievale, se combronde cu quidde successive attraverse ttre strade de 'mbortanze primarie sie pu cendre storeche ca pe le collegamiende cu le cetate 'nzeccate:
* corse Garibaldi devende asse de collegamende pe Canose de Pugghie;
* corse Vittorie Emanuele devende asse de collegamende pe Margherite de Savoie e pu [[Gargane]];
* vie Cavour devende asse de collegamende pe Trane e Andrie.
Le percorse prengepàle de collegamende cu le otre cetate, fanne da asse direttore addò stonne le tipece isolate uettecendesche a scacchiere, ca se iacchiane pure jndr'à cetate de Trane e jndr'à 'u quartiere murattiane de Bare.
L'arrive d'a ferrovie jè 'na linèe de divisione precise cu 'a vanne novecendesche d'a cetate, ca non ge ave 'na conformazione morfologgeche ben restituibbele e ca iacchie 'u limite fiseche sue a sud jndr'à l'arèe destinate a l'edilizie de le Piane de Edilizie Economeche e Popolare, l'accussì dette [[zone 167]]. L'urteme piane regolatore generale approvate resale a 'u 1971.
'A relaizzazzione d'a variande a 'u PRG pe l'adeguamende a' legge reggionale n. 56/1980, adottate jndr'à 'u 2000 e approvate jndr'à 'u 2003 ha state 'mbortande.<ref>'A variande ha state approvate cu D.G.R. n. 564 d'u 17 abbrile 2006 {{cita web|url=http://barletta.territorioeambiente.it/strumenti-di-pianificazione-cat/p-r-g-variante-per-la-conformita-alla-lr-n-561980-art-55-marzo-2000/|titolo=P.R.G.: variante per la conformita' alla L.R. n. 56/1980, Art. 55 (marzo 2000)|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150915041039/http://barletta.territorioeambiente.it/strumenti-di-pianificazione-cat/p-r-g-variante-per-la-conformita-alla-lr-n-561980-art-55-marzo-2000/|dataarchivio=15 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> 'Nu condrebbute cchiù recende jè fatte da 'a pubblecazione jndr'à 'u 2005 d'u ''Piane strateggeche territoriale de Barlette''. In accorde cu le linèe guide d'a Reggione Pugghie in materie urbanisteche, se ste face 'u Piane Urbanisteche Generale,<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/pianiurb/pug.htm|titolo=Settore Piani e Programmi Urbani - Piano Urbanistico Generale - P.U.G.|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205932/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/pianiurb/pug.htm|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/notizie/piano-urbanistico-generale-bisogna-passare-dalle-parole-ai-fatti/|titolo=Piano Urbanistico Generale, «bisogna passare dalle parole ai fatti»|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150906135945/http://www.barlettaviva.it/notizie/piano-urbanistico-generale-bisogna-passare-dalle-parole-ai-fatti/|dataarchivio=6 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> ca adda cangià 'u PRG vecchie.
=== Suddivisiune storeche ===
Jndr'à 'u [[1500|Cingheciende]] 'a cetate ere divise jndr'à ttre quartiere ca pigghiavane 'u nome de le chiesere prengepàle addò stavane e cioè, de Sanda Marije o Marsicane, d'u Sande Sepolcre e de le Sette Bue e de San Giacome o Borghe nuève.<ref>{{Cita|Santeramo|p. 7|Santerame, 2005}}</ref><ref>{{cita libro| Renato | Russo | Barletta nel '500. Al tempo della Disfida e della dominazione spagnola | 2003| Rotas | Barlette |pp=251-252}}</ref> A le tiembe d'a [[Borbone|dinastie borboneche]], 'mbrà 'u 1815 e 'u 1859, 'a cetate ere divise jndr'à sei quartiere, quidde de Sand'Andrèe, de le Teatine, de l'ex convende de le Celestine, d'u convende de San Giuanne de Die e de le Minore Convenduale e 'u Gran Quartiere d'u Carmine, cu tanda otre portede accesse, e cioé Porte San Leonarde, avenènne da Trane, Porte Croce, vecine a' basileche d'u Sande Sepolcre, Porta Nove, a 'u 'ngrocie cu quedde ca osce a die jè chiazze Aldo Moro, Porta Napule, sus a corse Vittorie Emanuele verse Margherite de Savoie, Porte Reale, ca 'nzieme a Porte Marine ere l'accesse da mare.<ref>{{Cita|Russo|p. 190|Russo, 2004}}</ref>
=== Suddivisiune amministrative ===
[[File:Barletta - Suddivisione Amministrativa.jpg|miniatura|Suddivisione jndr'à le cercoscriziune amministrative]]
'U Comune se devide, osce a die, jndr'à ttre cercoscriziune de decendramende.<ref>{{cita web|url=https://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/istituzioni/circ.htm|titolo=Decentramento amministrativo in Circoscrizioni del Comune di Barletta|accesso=8 novembre 2020|4=|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205921/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/istituzioni/circ.htm|urlmorto=no}}</ref><ref>{{cita web|url=https://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/servist/regolam/tucc06.pdf|titolo=Testo unico del regolamento delle elezioni e del regolamento di funzionamento dei consigli di circoscrizione|accesso=8 novembre 2020|dataarchivio=6 marze 2016|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160306053400/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/servist/regolam/tucc06.pdf|urlmorto=no}}</ref>
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
! Cercoscrizione!! Nome
|-
| I || Sanda Marije
|-
| II || San Giacome - Settefrate
|-
| III || Borgoville - Pataline
|-
|}
Le cercoscreziune amministrative corresponnene a le tre quartiere de Sanda Marije, ca tène 'u cendre storeche, San Giacome-Settefrate, addò se iacchie 'a vanne occidendale d'a cetate ca ste 'mbrà 'a ferrovie e 'u mare e Borgoville-Patalini, ca in precedenze erene doje quartiere diverse e ca tène totte 'a vanne meridionale d'a cetate a sud d'a ferrovie, ca se spenge verse [[Andrie]] e [[Canose de Pugghie]]. 'A cetate jndr'à l'urteme anne ave subbite 'n'espenzione urbane 'mbortande, ca ave carresciate a' ccrejazzione de 'nu quartiere nuève, a zone 167.<ref>{{Cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/urbanistica/ind167.htm|titolo=Comune di Barletta - Settore Urbanistica|accesso=27 ottobre 2014|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150625031416/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/urbanistica/ind167.htm|dataarchivio=25 sciugne 2015|urlmorto=sì}}</ref>
=== Fraziune ===
[[File:Torre_Ofanto.jpg|miniatura|Torre Ofande, vecine a' Fiumare]]
* [[Fiumare (Barlette)|Fiumare]] o 'A Fiumare,<ref name="portaleabruzzo">{{cita web|url=https://www.portaleabruzzo.com/puglia/21-barletta/mappa/|titolo=Elenco frazioni in ordine di distanza dal comune di Barletta|accesso=7 novemmre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202733/https://www.portaleabruzzo.com/puglia/21-barletta/mappa/|urlmorto=no}}</ref> seconde l'ause locale, se iacchie a {{M|10|u=km}} a nord-ovest da 'u cendre cetadine, sus 'a rive destre a' foce d'u jume [[Ofande]]. 'U comblesse residenziale fatte jndr'à le anne sessande conde 50 crestiàne.<ref>{{cita web|url=http://italia.indettaglio.it/ita/puglia/barlettaandriatrani_barletta_fiumara.html|titolo=Italia in Dettaglio - Dati su Fiumara|3=7 novemmre 2020|dataarchivio=8 ottommre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20151008160303/http://italia.indettaglio.it/ita/puglia/barlettaandriatrani_barletta_fiumara.html|urlmorto=no}}</ref> 'A frazione ospite l'andiche torre costiere d'avvistamende [[Fiumare (Barlette)#Torre Ofande|torre Ofande]], 'nzippate jdr'à 'u 1568.<ref>{{cita web|url=https://intothelandscape.wordpress.com/2012/11/05/torre-ofanto-barletta-lungo-lofanto4/|titolo=Torre Ofanto|accesso=8 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20200128011429/https://intothelandscape.wordpress.com/2012/11/05/torre-ofanto-barletta-lungo-lofanto4/|dataarchivio=28 scennare 2020|urlmorto=sì}}</ref>
* [[Montaltine]]<ref name="portaleabruzzo"/> se iacchie sus a 'na colline jndr'à le cambagne barlettane a {{M|5|u=km}} da 'u cendre cetadine.<ref>{{cita web|url=http://www.resitalica.it/nav/ne_frazione.asp?id=5059|titolo=Dati su Montaltino|accesso=8 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160306070417/http://www.resitalica.it/nav/ne_frazione.asp?id=5059|dataarchivio=6 marze 2016|urlmorto=sì}}</ref> Apprime apparteneve a le accussìditte "sei casale de Barlette".<ref>{{cita web|url=http://bat.ilquotidianoitaliano.it/dalla-provincia/2013/02/news/barletta-caso-montaltino-la-nota-delling-carpagnano-%C2%ABintrecci-tra-famelici-imprenditori-e-politicanti-da-quattro-soldi%C2%BB-22300.html/|titolo=Barletta, caso Montaltino.|accesso=8 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150912215213/http://bat.ilquotidianoitaliano.it/dalla-provincia/2013/02/news/barletta-caso-montaltino-la-nota-delling-carpagnano-%C2%ABintrecci-tra-famelici-imprenditori-e-politicanti-da-quattro-soldi%C2%BB-22300.html/|dataarchivio=12 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> Osce a die jè 'nu villagge piccele addò stonne 64 crestiàne.<ref>{{cita web|url=http://italia.indettaglio.it/ita/puglia/barlettaandriatrani_barletta_montaltino.html|titolo=Italia in Dettaglio - Dati su Montaltino|accesso=7 novemmre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20151006200020/http://italia.indettaglio.it/ita/puglia/barlettaandriatrani_barletta_montaltino.html|dataarchivio=6 ottommre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
==== Otre località d'u territorie ====
* [[Canne]]<ref name="portaleabruzzo"/> ste a {{M|7|u=km}} da 'u cendre cetadine e se iacchie a 54 metre sus a 'u levèlle d'u mare, sus a 'n'alture vecine a 'u jume Ofande, lundane {{M|9|u=km}} da le coste d'u [[mare Adriateche]]. Famose pa battagghie 'mbrà Romane e Cartaggenise, osce a die presse l'Antiquarium de Canne d'a Battagghie stonne stipate reste archeologgece de granne inderesse ca resalene a' distruziona soje.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi08/canne08_def.html|titolo=Sito del Comune di Barletta - Canne della Battaglia|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205835/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi08/canne08_def.html|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> Vecine a Canne d'a Battagghie ste 'u sanduarie de [[Ruggere de Canne|San Ruggere]] e 'a [[Stazione de Canne d'a Battagghie|stazione]], a servizie d'u site archeologgeche.
== Economije ==
L'economije barlettane jè legate soprattutte a' produzione agricole e 'ndustriale. Le coltivaziune cchiù ausate sò chidde derivande da [[vignete]] e [[ulivete]], resultanne cendre vinicole de 'mbortanze nazionale, grazie pure a' presenze d'a candine sociale e de diverse stabbilemiende enologgece.<ref>{{cita web|url=http://www.cantinabarletta.it/cantina.html|titolo=Cantina Sociale di Barletta|accesso=5 settemmre 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150912110229/http://www.cantinabarletta.it/cantina.html|dataarchivio=12 settemmre 2015}}</ref><ref>{{cita web|url=http://cantinedellabardulia.it/cantina-2/|titolo=Cantine della Bardulia|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160313070108/http://cantinedellabardulia.it/cantina-2/|dataarchivio=13 màrze 2016|urlmorto=sì}}</ref> L'apparate manifatturiere jè sveluppate, cu 'na bella presenze de 'mbrese ca appartenene a 'u settore tessile, abbigliamende e calzaturiere, ca jndr'à le urteme quarand'anne, ave determinate 'a formazione de 'nu distrette produttive stennute su totte 'a provinge.<ref>{{cita web|url=http://www.provincia.bt.it/Portals/0/Images/Settore%206/politiche%20del%20lavoro/News%20Angela/Il-distretto-industriale-di-Barletta-e-la-crisi-globale-definitivo-.pdf|titolo=Il distretto industriale di Barletta e la crisi globale|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160305173602/http://www.provincia.bt.it/Portals/0/Images/Settore%206/politiche%20del%20lavoro/News%20Angela/Il-distretto-industriale-di-Barletta-e-la-crisi-globale-definitivo-.pdf|dataarchivio=5 màrze 2016|urlmorto=sì}}</ref> 'U settore chimeche riveste 'nu ruole 'mbortande grazie a' presenze d'u cemendificie d'a [[Buzzi Unicem]], ca opere a levèlle nazionale, e d'a Timac Agro, ca appartene a 'u Gruppe Roullier, specializzate jndr'à produzione de fertilizzande agricole.<ref name="Ceci p.328">{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 328|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref>
=== Agricolture ===
[[File:Vigneto a tendone in agro di Barletta.JPG|miniatura|Vignete a tendone in agre de Barlette]]
A 'u 'nderne de l'economije barlettane 'nu ruole 'mbortande jè da sembre quidde de l'agricolture, sie pe quidde ca reguarde 'a produzione dirette sie pe le attivitate legate. Sta forme de economije e de fatìe supere le confine cetadine: jè 'nfatte frequende acchià ìnu sbuenne de terrene de probbietà de agricolture barlettane jndr'à le cambagne de [[Trinitapoli]], de [[San Ferdinande de Pugghie]] e jndr'à le comune d'a [[Capitanate]]. L'agricolture barlettane se base sus a l'accoppiate fatte da granne probbietarie terriere e manodopere de bracciande agricole ca, aqquà, cumme jndr'à 'u reste d'a Pugghie, da 'a fine d'u XX sechele sembre cchiù frequendemende jè fatte da cetadine [[extracomunitarie]].<ref>{{cita web|url=http://www.retepariopportunita.it/Rete_Pari_Opportunita/UserFiles/Regione_Puglia/stralci_psr_puglia_2007-13.pdf|titolo=Date Reggione Pugghie ca resale a 'u 19 màrze 2007|accesso=29 aguste 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150924090314/http://www.retepariopportunita.it/Rete_Pari_Opportunita/UserFiles/Regione_Puglia/stralci_psr_puglia_2007-13.pdf|dataarchivio=24 settemmre 2015}}</ref>
Une de le mumende 'mbortane pe l'agricolture locale jè quidde d'a determinazione de le salarie e de l'ingagge de le vrazzande, ca se tènene angore osce a die jndr'à chiazze Aldo Moro. Rumane, frequende, l'ause locale de l'andiche nome d'a chiazze, chiamate apprime, chiazze Roma.<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|pp. 64-67|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref>
Le coltivaziune cchiù diffuse jndr'à 'u territorie sò 'a [[Vitis|vite]], cu le tipece [[Tendone (viticolture)|rendune]],<ref>{{Cita|Ceci, Mascolo|p. 275|Ceci, Mascolo, 1986}}</ref> da 'a quale se fanne vine [[Denominazione de origgene condrollate|DOC]] preggiate,<ref>istituite cu decrete d'u 1º sciugne 1977, [[Gazzette Ufficiale d'a Repubbleche Tagliàne|Gazzette Ufficiale]] d'u 12 ottommre 1977, numere 278</ref> l'[[Olea europaea|ulive]], da addò se face 'u tipeche [[Uegghie de alìe|uegghie extravergine d'alìe]], e le [[Frutticulture|arvule da frutte]].
=== 'Ndustrie ===
[[File:Cementeria di Barletta 01.JPG|miniatura|destra|Cemenderie de Barlette da sus]]
Partenne da 'u Noveciende l'industrie ave avute 'nu ruole 'mbortande e condraddittorie jndr'à l'evoluzione economeche d'a cetate. Ce da 'na vanne ha state 'nfatte sede de 'nu sbuènne de fabbreche attive jndr'à settore diverse a levèlle nazionale, da l'otre probbie quacchedune de lore ave subbite 'nu vere e probbie tracolle finanziarie ca le ave carresciate a fallì. Resultane sus a 'u territorie comunale {{formatnum:2148}} attivitate 'ndustriale cu {{formatnum:9747}} addette pare a 'u 41,06% d'a forze lavore occupate.<ref name="dett" />
'Mbrà le stabbilemiende cchiù 'mbortande d'u XX sechele pò fallite, stonne:
* [[Montecatini (aziende)|Montecatini]], aziende chimeche ca apprisse 'na crise profonne jndr'à 'u 1966 trasìe a fà parte d'u gruppe [[Montecatini Edison]];
* Distillerie Italiane, addò se ste requalifeche l'arèe territoriale, cu 'a ccrejazone de 'n'orte botaneche, de 'nu cendre pe le vicchie,<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi08/bon_distill.html|titolo=Avviso comunale sulla bonifica dell'area|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205833/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi08/bon_distill.html|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> d'u distaccamende provingiale d'a Protezione civile dìa Reggione Pugghie e de le uffice amministrative d'u Comande provingiale de le Vigile d'u Fuèche;<ref>{{cita web
|url=https://www.barlettaviva.it/notizie/comincia-una-nuova-vita-per-l-orto-botanico-di-barletta/
|titolo=Accumenze 'na vita nove pe l'orte botaneche de Barlette
|accesso=17 luglie 2020
|data=5 novemmre 2020
|dataarchivio=18 luglie 2020
|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20200718095211/https://www.barlettaviva.it/notizie/comincia-una-nuova-vita-per-l-orto-botanico-di-barletta/
|urlmorto=no
}}</ref>
* Cartiera Mediterranea, oramaje fallite e degradate e abbandunate.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/notizie/conclusa-la-bonifica-da-amianto-all-ex-cartiera/|titolo=Conclusa la bonifica da amianto all'ex cartiera|accesso=6 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923182340/http://www.barlettaviva.it/notizie/conclusa-la-bonifica-da-amianto-all-ex-cartiera/|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
Le cchiù granne industrie attive jndr'à cetate 'nderessane 'u settore chimeche e de le [[materiale da costruzione]], facenne 'n'imbortande funzione occupazionale e produttive:
* 'A Cemenderie de Barlette, ca jè d'u gruppe Buzzi Unicem, funnate 'u 17 febbrare 1912;<ref name="Ceci p.328"/>
* 'A Timac Agro Italia, ca fatìe jndr'à 'u settore de le congime e de le fertilizzande.
Totte e doje le aziende stonne 'mblicate jndr'à 'nu case pe le possibbele emissiune inguinande jndr'à l'atmosfere.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettanews.it/i-dati-preoccupano-buzzi-unicem-tra-le-120-industrie-piu-inquinanti-ditalia/|titolo=I dati preoccupano: Buzzi Unicem tra le 120 industrie più inquinanti d'Italia|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160304102517/http://www.barlettanews.it/i-dati-preoccupano-buzzi-unicem-tra-le-120-industrie-piu-inquinanti-ditalia/|dataarchivio=4 màrze 2016|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/notizie/operazione-aria-pulita-bat-chiede-un-incontro-con-le-istituzioni/|titolo="Operazione aria pulita BAT" chiede un incontro con le Istituzioni|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150920025633/http://www.barlettaviva.it/notizie/operazione-aria-pulita-bat-chiede-un-incontro-con-le-istituzioni/|dataarchivio=20 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=https://www.pugliareporter.com/2017/11/12/pm10-barletta-supera-taranto-inquinamento-mortalita-aborti-spontanei-aumento/|titolo=PM10, Barletta supera Taranto in inquinamento. Mortalità e aborti spontanei in aumento|data=12 novemmre 2017|accesso=2 novembre 2020|dataarchivio=9 novemmre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201109130823/https://www.pugliareporter.com/2017/11/12/pm10-barletta-supera-taranto-inquinamento-mortalita-aborti-spontanei-aumento/|urlmorto=no}}</ref><ref>{{cita web|url=https://www.barlettalive.it/news/cronaca/765515/monitoraggio-ambientale-e-rifiuti-zero-incontro-forum-salute-e-ambiente-col-sindaco|titolo=Monitoraggio ambientale e Rifiuti zero, incontro Forum Salute e Ambiente col sindaco|data=7 novemmre 2018|accesso=2 novemmre 2020|dataarchivio=8 novemmre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201108113910/https://www.barlettalive.it/news/cronaca/765515/monitoraggio-ambientale-e-rifiuti-zero-incontro-forum-salute-e-ambiente-col-sindaco|urlmorto=no}}</ref> Apprisse 'a crise d'u settore tessile-calzaturiere, ca da le anne ottande 'nderesse jndr'à 'nu mode sembre cchiù forte l'economije locale,<ref>{{cita web|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2004/12/09/calzaturiero-piena-crisi-siamo-pronti-alla-rivolta.html|titolo=La crisi del settore tessile-calzaturiero su ''La Repubblica''|accesso=29 aguste 2015|dataarchivio=4 màrze 2016|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160304140339/http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2004/12/09/calzaturiero-piena-crisi-siamo-pronti-alla-rivolta.html|urlmorto=no}}</ref> da le anne dojemile quidde de l'abbigliamende ste vive 'nu mumende de crescite forte, cu marchie famose jndr'à totte l'Itaglie.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/notizie/barletta-l-eccellenza-barlettana-alla-conquista-della-moda-italiana/|titolo=Barletta, l'eccellenza barlettana alla conquista della moda italiana|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923182336/http://www.barlettaviva.it/notizie/barletta-l-eccellenza-barlettana-alla-conquista-della-moda-italiana/|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
[[File:Colazione in giardino.jpg|miniatura|destra|''Colazione in giardino'' de Gesèppe De Nittis, stipate jndr'à Pinacoteche De Nittis]]
=== Servizie ===
Le servizie avènene garandite da 2 006 attivitate ca dichiarane 3 939 addette pare a 'u 16,59% d'a [[Tasse de attivitate|forze lavore]] occupate, otre 1 348 attivitate de servizie cu 5 111 addette pare a 'u 21,53% d'a forze lavore occupate e 167 attivitate amministrative cu 4 943 addette pare a 'u 20,82% d'a forze lavore occupate.<ref name="dett" />
=== Turisme ===
Jndr'à 'u 2005 'a cetate ave avute 'u recanuscimende de "cetate d'arte".<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/magazine/05-10/4.pdf|titolo=Sito del Comune di Barletta - "Barletta è città d'arte"|accesso=29 aguste 2015|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205928/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/magazine/05-10/4.pdf|urlmorto=no}}</ref> Da le anne dojemile 'u turisme culturale ave rappresendate 'nu settore in forte espanzione sus a 'u territorie,<ref>{{cita web|url=http://www.archeobarletta.it/sito/index.php?option=com_content&view=article&id=17:presentazione-qcultura-e-turismo&catid=6:archivio-news&Itemid=20|titolo=Sito dell'Archeoclub d'Italia, sede di Barletta - Cultura del turismo|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923173018/http://www.archeobarletta.it/sito/index.php?option=com_content&view=article&id=17:presentazione-qcultura-e-turismo&catid=6:archivio-news&Itemid=20|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/inc_tur0903.html|titolo=Sito del Comune di Barletta - Corso di formazione "Cultura del turismo"|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205848/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/inc_tur0903.html|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/cul_tur_fine.html|titolo=Sito del Comune di Barletta - Concluso il progetto di formazione "Cultura del turismo"|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205846/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/cul_tur_fine.html|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> pure grazie a l'aperture d'a mostre permanende d'a collezzione DE Nittis stipate jndr'à Pinacoteche.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettamusei.it/news/mostra_dono_citta.pdf|titolo=La Collezione De Nittis: un dono alla città|accesso=8 settembre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150908235406/http://www.barlettamusei.it/news/mostra_dono_citta.pdf|dataarchivio=8 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref>
== 'Nfrastrutture e carresciamiende ==
=== Strade ===
[[File:Barletta - Territorio strade.jpg|miniatura|Planimetrie stradale d'u territorie vecine a' cetate]]
'A cetate jè crocevie 'mbrà le strade d'u litorale adriateche e chidde ca carresciane verse l'endroterre appule-lucane, pò se iacchie vecine a une de le cchiù 'mbortande node autostradale d'u [[Mezzoggiorne (Itaglie)|Mezzoggiorne]]: l'indersezione 'mbrà l'[[Autostrade A14 (Itaglie)|autostrade A14]] [[Bologne]]-[[Tarde]] e l'[[Autostrade A16 (Itaglie)|autostrade A16]] [[Bapule]]-[[Canose de Pugghie|Canose]]. A sud d'a cetate corre 'a [[strade statale A16 Adriateche]], ca jndr'à 'u stuèzze territoriale de Barlette face da tangenziale jndr'à cetate, collegannele cu [[Bare]] e [[Fogge]]. Da aqquà ave pure inizie 'a [[strade statale 93 Appule Lucane]] ca, correnne quase parallelamende a 'u jume [[Ofande]]m arrive 'mbonde a [[Putenze (Itaglie)|Putenze]].<ref>{{cita web | titolo = Mappa del comune di Barletta | url = http://www.geoplan.it/mappe-cartine/mappa-comune-barletta-BT.htm | accesso = 5 settemmre 2015 | editore = Geoplan | urlarchivio = https://archive.is/20150523193743/http://www.geoplan.it/mappe-cartine/mappa-comune-lodi-LO.htm | dataarchivio = 23 masce 2015 | urlmorto = sì }}</ref>
=== Ferrovie ===
[[File:Barletta - nodo ferroviario.jpg|miniatura|Linèe ferroviarie ca passane pu node de Barlette. In evidenze le staziune prengepàle]]
'A [[stazione de Barlette]] jè 'nu node ferroviarie d'a Pugghie, ca se iacchie longhe 'a linèe [[Ferrovie Adriateche|Adriateche]], addò arrivane 'a [[ferrovie Bare-Barlette]], gestite da [[Ferrotramviaria]] ca arrepigghie 'u percorse d'apprime d'a [[Tranvie Bare-Barlette|tranvie a vapore]],<ref>{{cita web|url=http://iltaccodibacco.it/puglia/eventi/93139.html|titolo=Presentazione del libro "Dalla tramvia Bari-Barletta alle Ferrovie del Nord Barese"|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160304094457/http://iltaccodibacco.it/puglia/eventi/93139.html|dataarchivio=4 màrze 2016|urlmorto=sì}}</ref> e 'a [[ferrovie Barlette-Spinazzole]]. 'A cetate jè servite pure da 'a [[stazione de Barlette Scale]], ca jè d'a linèe de Ferrotramviaria.
'A stazione de Canne d'a Battagghie jè 'na fermate a servizie d'u site archeologgeche de [[Canne d'a Battagghie]] ca ste sembre sus 'a linèe [[Ferrovie Barlette-Spinazzole|Barlette-Spinazzole]].<ref>{{cita web|titolo=Canne della Battaglia, il sondaggio sul futuro della storica tratta Barletta-Spinazzola|url=https://www.barlettaviva.it/notizie/canne-della-battaglia-il-sondaggio-sul-futuro-della-storica-tratta-barletta-spinazzola/|data=1 marzo 2020|accesso=30 ottobre 2020|editore=Barlettaviva|urlmorto=no|dataarchivio=17 scennare 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210117124854/https://www.barlettaviva.it/notizie/canne-della-battaglia-il-sondaggio-sul-futuro-della-storica-tratta-barletta-spinazzola/}}</ref> In passate 'a stazione cendrale ere collegate cu 'a stazione de Barlette Marittime, attraverse 'nu raccorde luate jndr'à 'u 1982.<ref>{{cita web|titolo=Mappa del comune di Barletta|url=http://www.lestradeferrate.it/mono22a.htm|accesso=5 settemmre 2015|editore=Lestradeferrate|urlmorto=no|dataarchivio=2 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150902183140/http://www.lestradeferrate.it/mono22a.htm}}</ref>
=== Puèrte ===
[[File:Porto di Barletta - Darsena Pescatori 01.JPG|miniatura|'U Puèrte: 'a "darsene de le pescature"]]
'U [[Puèrte de Barlette|puèrte]] ospite 'u traffece 'ndustriale e traghettuale pe servizie passeggere.<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/att_ferry.pdf|titolo=Autorità Portuale del Levante - Piano Operativo Triennale|accesso=5 settemmre 2015|dataarchivio=23 settembre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205841/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/att_ferry.pdf|urlmorto=no}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/att_ferry.pdf|titolo=Sito del Comune di Barletta - Porto di Barletta: attivazione di un collegamento ferry con l'Albania|accesso=5 settembre 2015|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205841/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi09/att_ferry.pdf|urlmorto=no}}</ref> Se tratte de 'nu puèrte cu bacine artificiale, limitate da doje mole asimmetrece, une de levande non operative, ca ospite 'u [[Trabucche (pesche)|trabucche]] e 'a [[darsene]] de le pescature, e l'otre de ponende articolate jndr'à quattre otre vrazze, sus a le quale se fanne tutte le attivitate portuale.<ref>{{cita web|url=http://www.aplevante.org/porti/statistiche|titolo=Autorità Portuale del Levante - Dati relativi al traffico merci.|3=29 aguste 2015|urlmorto=sì|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923172633/http://www.aplevante.org/porti/statistiche|dataarchivio=23 settemmre 2015}}</ref>
Le attivatate commerciale sò legate a l'[[Saliune|industrie d'u sale]] de [[Margherite de Savoie (Itaglie)|Margherite de Savoie]], jndr'à seconna metà d'u XX sechele ave carresciate a' realizzazione de 'nu 'mbiande de carresciamende terre-mare [[Carresciamende a fune|a fune]],<ref>{{cita libro| Touring club italiano | Guide d'Italia - Puglia | 2008| Touring Editore|p=202}}</ref> ca avera diminuì le tiembe de spedizione evitanne 'u carresciamende sus 'a gomme. Jndr'à 'u 1955 ha state inaugurate 'a [[telefereche de Barlette]], longhe cchiù o mene {{M|13|u=km}},<ref>{{cita web|url=http://araldicabarlettana.ilcannocchiale.it/2007/07/07/1955_la_teleferica_margherita.html|titolo=Araldica barlettana - 1955: La teleferica Margherita di Savoia - Barletta per il trasporto del sale.|accesso=21 sciugne 2011|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150610002135/http://araldicabarlettana.ilcannocchiale.it/2007/07/07/1955_la_teleferica_margherita.html|dataarchivio=10 sciugne 2015|urlmorto=sì}}</ref> me le coste ierte assaije d'a manutenzione onne purtate a' chiusure jndr'à 'u 1981<ref>{{cita web|url=http://www.hieracon.it/Storia/A01-saline.php|titolo=Cenni storici sulle Saline|accesso=31 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150924030046/http://www.hieracon.it/Storia/A01-saline.php|dataarchivio=24 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> e scettate 'nderre jndr'à le [[anne 2000]].<ref>{{Cita libro|Renato | Russo | Barletta, la storia | Barlette | Rotas | 2004|p=256}}</ref>
=== Mobbilità urbane ===
'A cetate ave 'na rezze urbane de carresciamende pubbleche gestite da 'a suggettate "Autolinee Scoppio".<ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/info/traspub/|titolo=Trasporto pubblico urbano - città di Barletta|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205917/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/info/traspub/|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/info/traspub/est15/EST15.pdf|titolo=Trasporto Pubblico Urbano - Città di Barletta|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923205918/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/info/traspub/est15/EST15.pdf|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> Le collegamiende fore da 'a cetate avènene fatte da l'aziende locale de carresciamende provingiale [[STP Bari|STP]]; pò jndr'à cetate ste 'u capelinèe de une de le linèe sus 'a gomme de le [[Ferrovie d'u Gargane]]. 'U carresciamende pubbleche locale ave pure 'nu servizie [[taxi]].
== Amministrazione ==
{{'Ndruche pure|Sinnace de Barlette}}
'A storie amministrative d'u comune da l'istituzione d'a Repubbleche tagliàne a osce a die, pò essere divise jndr'à doje fase: pe le prime cinguand'anne se onne cangiate sembre sinnace d'a Democrazia Cristiana, pò jndr'à l'urteme vendennie 'a cetate ha state amministrate soprattutte da sinnace de sinistre o di cendre-sinistre.<ref>{{cita web|1=https://www.barlettaviva.it/notizie/storia-politica-sindaci-di-barletta-dal-90-ad-oggi/|titolo=Storia politica: sindaci di Barletta dal ’90 ad oggi|data=1º febbrare 2013|accesso=31 ottommre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202734/https://www.barlettaviva.it/notizie/storia-politica-sindaci-di-barletta-dal-90-ad-oggi/|urlmorto=no}}</ref>
Jndr'à 'u seconde deopeuerre, une de le teme cchiù sendute d'a popolazzione ha state 'a costituzione de 'na [[Provinge (Itaglie)|provinge autonome]] da quedde de [[provinge de Bare|Bare]]. Apprisse a 'na longhe mobbilitazzione popolare, cu 'a legge 148/2004 de l'11 sciugne 2004 ha state istituite 'a [[provinge de Barlette-Andrie-Trane]],<ref>{{Cita|Russo|p. 289|Russo, 2004}}</ref> pò idendificate cu 'u [[decrete d'u Presidende d'a Repubbleche]] n. 133 d'u 15 febbrare 2006, cu 'a siglie "BT".
'U comune face parte d'u [[parche naturale reggionale Jume Ofande]], addò 'u gestore jè 'a Provinge de Barlette-Andrie-Trane.<ref>{{cita web|1=http://www.parks.it/parco.fiume.ofanto/|titolo=Sito ufficiale del Parco Naturale Fiume Ofanto|3=|accesso=31 ottobre 2020|dataarchivio=6 aguste 2019|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20190806212815/http://www.parks.it/parco.fiume.ofanto/|urlmorto=no}}</ref>
=== Consolate ===
* [[Malte]]<ref>{{cita web|url=http://www.lagazzettadelmezzogiorno.it/homepage/ecco-il-nuovo-corpo-consolare-di-puglia-basilicata-e-molise-no304108/|titolo=Ecco il nuovo corpo consolare di Puglia, Basilicata e Molise|giornale=La Gazzetta del Mezzogiorno|accesso=23 sciugne 2011|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20141025140951/http://www.lagazzettadelmezzogiorno.it/homepage/ecco-il-nuovo-corpo-consolare-di-puglia-basilicata-e-molise-no304108/|dataarchivio=25 ottommre 2014|urlmorto=sì}}</ref>
=== Gemellagge ===
Barlette jè gemellate cu:
* {{Gemellagge|Montenegro|Castelnuève de Cattare|1969}}<ref>{{Cita news|titolo=Martedì il gemellaggio fra Barletta e Herceg Novi|pubblicazione=La Gazzetta del Mezzogiorno|giorno=18|mese=settemmre|anno=1969|pagina=19}}"'A cerimonie de gemellagge se face jndr'à matine de martedì 23 presse 'u Municipie de Herceg Novi"</ref><ref>{{Cita news|titolo=Tra Barletta ed Herceg Novi intensi scambi commerciali e turistici all'insegna dell'amicizia internazionale e dei vincoli di fratellanza che legano le due città dell'Adriatico dal settembre del 1969, data del gemellaggio;|pubblicazione=La Gazzetta del Mezzogiorno|giorno=18|mese=masce|anno=1977|pagina=17}}</ref><ref>{{cita web|1=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi10/gemellaggi.html|titolo=Sito del Comune - Gemellaggi ed opportunità|accesso=29 aguste 2015|dataarchivio=5 marzo 2016|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160305052041/http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/avvisi10/gemellaggi.html|urlmorto=no}}</ref><ref>'U gemellagge cu 'a cetate de Castelnuève de Cattare ha state fatte 'u 23 settemmre 1969</ref>
== Sport ==
[[File:Mennea roma74.jpg|miniatura|sinistra|L'arrive vittoriose de Mennea jndr'à le 100 metre a le [[Cambionate europèe de atleteche leggere 1974|Europèe de Rome 1974]]]]
=== Atleteche leggere ===
'A storie de l'[[atleteche leggere]] barlettane jè soprattutte legate a 'u velociste [[Pitre Mennea]], detendore d'u primate mundiale de le [[200 metre piane]] da 'u 1979 a 'u 1996, cu 'u tiembe de 19"72' e [[Atleteche leggere a le Sciuèche d'a XXII Olimbiade - 200 metre piane maschile|cambione olimbeche 1980]] jndr'à stesse specialitate<ref>{{Cita web|url=http://video.ilmessaggero.it/sport/pietro_mennea_il_record_del_mondo_a_citt_del_messico-5506.shtml|titolo=Pietro Mennea, il record del mondo a Città del Messico|editore=Ilmessaggero.it|4=|accesso=30 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20140712162547/http://video.ilmessaggero.it/sport/pietro_mennea_il_record_del_mondo_a_citt_del_messico-5506.shtml|dataarchivio=12 luglie 2014|urlmorto=sì}}</ref>, ca a l'inizie d'a carriere sportive avenìe tesserate pe l'AVIS Barletta.
Jndr'à cetate stonne le suggettate de atleteche leggere: G.S AVIS Barletta,<ref>{{Cita web|url=https://www.gsavisbarletta.it/|titolo=G.S AVIS Barletta}}</ref> A.S.D. Athletic Team Barletta e Atletica Sprint Barletta,<ref>{{cita web|url=http://www.athleticteam.it/index.php/la-storia/la-storia-della-squadra|titolo=Storia della società "A.S.D. Athletic Team Barletta"|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202815/http://www.athleticteam.it/index.php/la-storia/la-storia-della-squadra|urlmorto=no}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.fidal.it/societa/A-S--ATL-SPRINT-BARLETTA/BA096|titolo=Federazione Italiana di Atletica leggera - Sede della A.s. Atletica Sprint Barletta|data=30 ottommre 2020|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=27 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201027120533/http://www.fidal.it/societa/A-S--ATL-SPRINT-BARLETTA/BA096|urlmorto=no}}</ref> ca ave organizzate tridece ediziune d'u meeting 'ndernazionale "Certame Atletico disfida di Barletta".<ref>{{cita web|url=http://www.fidal.it/content/Barletta-attende-i-reduci-dei-Mondiali/45741|titolo=Barletta attende i reduci dei Mondiali|data=5 settemmre 2007|accesso=5 settemmre 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923073142/http://www.fidal.it/content/Barletta-attende-i-reduci-dei-Mondiali/45741|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref> 'U G.S AVIS Barletta aprrise a de le anne de inattivitate, ave vengiute 'a finale Bronze de le Cambionate de Suggettate Assolute Maschile a Torine jndr'à 'u 2021 e se ave qualificate pa finale Argende.<ref>{{Cita web|url=https://www.fidal.it/risultati/2021/COD8677/Soc002.htm|titolo=La Classifica della Finale Bronzo}}</ref>
=== Ballone ===
[[File:Barletta 1986-1987 prima maglia.jpg|destra|miniatura|Formazione [[Barletta Calcio Sport 1986-1987|Barletta 1986-1987]].]]
'A suggettate de [[Ballone (sport)|ballone]] [[Barletta 1922|Barletta]], funnate jndr'à 'u 1922, ca jndr'à storia soje ave cangiate 'nu sacche de nome.<ref>{{cita web|url=http://www.barletta1922.com/storia/|titolo=Sito ufficiale dell'A.s.d. Barletta 1922 - Storia della società|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=25 ottobre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201025195638/http://www.barletta1922.com/storia/|urlmorto=no}}</ref> Jndr'à staggione 2022/23, 'a squadre ste scioche jndr'à 'u cambionate de [[Serie D]]. 'U megghie resultate se ave avute jndr'à le staggiune da 'u 1987/88 a 'u 1990/91 jndr'à 'u cambionate de [[Serie B]].<ref>{{cita web|url=https://www.gsdaudace.it/index.asp?nome=Home|titolo=Sito ufficiale del G.S.D. Audace Barletta 1958|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=20 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201020105622/https://gsdaudace.it/index.asp?nome=Home|urlmorto=no}}</ref>
=== Pallacanestre ===
'A [[pallacanestre]] jndr'à le [[Anne 1980|anne ottande]] ha state rappresendate da 'a suggettate Barletta Basket jndr'à [[Serie A (pallacanestre femminile)|Serie A femminile]] e jndr'à [[Serie B2 (pallacanestro maschile)|Serie B2 maschile]].
Apprisse a 'nu periode luènghe de inattivitate, l'A.S.D. Barletta Basket ha abbevesciute e scioche jndr'à 'u cambionate de Serie C Silver.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettabasket.it/|titolo=Sito ufficiale dell'A.S.D. Barletta Basket|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202735/https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/webfont/1.6.26/webfont.js|urlmorto=no}}</ref> 'A Nuova Pallacanestro Sidis Barletta, funnate jndr' àe anne novande d'u [[XX sechele]], ave raggiunde 'u cambionate de [[Serie C1 (pallacanestro maschile)|Serie C1]] e spicciate l'attivitate sportive jndr'à 'u 2007. Da 'u 2015, ste 'a A.S.D. Cestistica Barletta, ca scioche jndr'à Serie C Silver.<ref>{{cita web|url=https://www.facebook.com/NuovaCestisticaBarletta/about/?ref=page_internal|titolo=A.S.D. Barletta Basket - Sito della Società|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202735/https://www.facebook.com/login.php?next=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2FNuovaCestisticaBarletta%2Fabout%2F%3Fref%3Dpage_internal|urlmorto=no}}</ref>
=== Tennis ===
Da 'u 1997 a 'u 2013 e pò jndr'à 'u 2016, 'a cetate ha state sede d'u tornèe professionisteche [[Open Barletta|Open Cetate da disfide]], prime [[ATP Challenger Series|ATP Challenger]] jndr'à l'[[Europe]] sus 'a terra rosse.<ref>{{cita web|url=https://www.corrieredellosport.it/news/tennis/2018/04/06-41037810/tennis_barletta_pronta_per_lopen_citt_della_disfida/|titolo=Tennis, Barletta pronta per l'Open Città della Disfida|data=6 aprile 2018|accesso=30 ottobre 2020|dataarchivio=13 aguste 2018|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20180813232549/http://www.corrieredellosport.it/news/tennis/2018/04/06-41037810/tennis_barletta_pronta_per_lopen_citt_della_disfida/|urlmorto=no}}</ref> 'U Circole Tennis Barlette ha state funnate jndr'à 'u 1965 e jndr'à 'u 1995 ha state 'nditolate a 'u funnatore sue Hugo Simmen.<ref>{{cita web|url=http://www.circolotennisbarletta.it/storia/|titolo=Sito ufficiale del Circolo Tennis Hugo Simmen - Storia|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=1 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201001192317/http://www.circolotennisbarletta.it/storia/|urlmorto=no}}</ref> Ave ospitate 'nu sbuènne de combetiziune accumenzanne da 'u 1969, 'mbrà le quale 'nu 'ngondre de [[Coppe Davis]] 'mbrà [[Itaglie]] e [[Austrie]].<ref name="Circolo Tennis Barletta">{{cita web|url=https://www.barlettalive.it/sport/altri-sport/470598/il-grande-tennis-internazionale-al-circolo-h-simmen|titolo=Il grande tennis internazionale al Circolo "H. Simmen"|data=20 màrze 2017|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202737/https://www.barlettalive.it/sport/altri-sport/470598/il-grande-tennis-internazionale-al-circolo-h-simmen|urlmorto=no}}</ref>
=== Otre sport ===
Aqquà ste 'a suggettate de [[rugby]] d'u Draghi BAT Rugby,<ref>{{cita web|url=http://draghibat.altervista.org/|titolo=Sito ufficiale dell'A.S.D. Draghi BAT|accesso=30 ottobre 2020|dataarchivio=19 màrze 2018|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20180319075353/http://draghibat.altervista.org/|urlmorto=no}}</ref> ca scioche le partite sus a 'u [[Stadie velodrome Lello Simeone|stadie Lello Simeone]].<ref>{{cita web|url=https://www.nprugby.it/tag/draghi-bat/|titolo=I Draghi Bat tornano alla vittoria sul campo casalingo del Lello Simeone|data=11 febbrare 2020|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202738/https://www.nprugby.it/tag/draghi-bat/|urlmorto=no}}</ref>
Ave sede pure 'a suggettate de [[football americane]] [[Mad Bulls Barletta]], ca scioche le partite jndr'à 'u Stadie Manzi Chiapulin.<ref>{{cita web|url=https://www.fidaf.org/team/scheda-team.asp?id=411|titolo=Sito ufficiale della Federazione Italiana di American Football|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=25 novembre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201125030601/https://www.fidaf.org/team/scheda-team.asp?id=411|urlmorto=no}}</ref>
'A [[pallavvole]] jè rappresendate da squadre maschile e femminile:
* A.S.D. Redfox volley, ca scioche jndr'à 'u cambionate de serie D maschile jndr'à staggione 2019/20, ma ca ave spicciate l'attivitate da 'u 2021.<ref>{{cita web|url=http://www.fipavpuglia.it/elenco-societa.aspx?PId=174&ComitatoId=10&SId=3721|titolo=Sito ufficiale del Comitato Regionale FIPAV Puglia|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=22 settembre 2019|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20190922143931/http://www.fipavpuglia.it/elenco-societa.aspx?PId=174&ComitatoId=10&SId=3721|urlmorto=no}}</ref>
* A.S.D. Nelly Volley e A.s.d Volley Barletta,<ref>{{cita web|url=https://www.asdnellyvolley.it/|titolo=Sito ufficiale dell'A.S.D. Nelly Volley|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=30 masce 2018|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20180530225926/http://www.asdnellyvolley.it/|urlmorto=no}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.fipavbarifoggia.it/societa?ComitatoId=10&SId=345|titolo=Sito ufficiale Federazione Italiana Pallavolo - Comitato Regionale Bari Foggia|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=28 dicemmre 2019|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20191228161327/http://www.fipavbarifoggia.it/societa?ComitatoId=10&SId=345|urlmorto=no}}</ref> totte e doje ca sciocane jndr'à 'u cambioante de serie D femminile jndr'à staggione 2021/2022.
=== 'Mbiande sportive ===
'U stadie Cosime Puttilli jè 'u 'mbiande sportive prengepàle, soprattutte ausate pe le partite de ballone d'u Barletta Calcio.<ref>{{cita web|url=https://www.barlettaviva.it/sport/calcio-barletta-avra-il-nuovo-stadio-rimodulato/|titolo=Calcio, Barletta avrà il nuovo stadio… rimodulato|data=24 masce 2012|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=21 abbrile 2016|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20160421163500/http://www.barlettaviva.it/sport/calcio-barletta-avra-il-nuovo-stadio-rimodulato|urlmorto=no}}</ref> 'U 'mbiande ave 'nu mande de sciuèche de erbe naturale e 'na piste d'atleteche regolamendare a cchiù corsie.<ref>{{cita web|url=https://www.barlettalive.it/news/cronaca/666926/inaugurata-la-nuova-pista-di-atletica-dedicata-a-pietro-mennea|titolo=Inaugurata la nuova pista di atletica dedicata a Pietro Mennea|data=24 masce 2012|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=12 settemmre 2018|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20180912061328/http://www.barlettalive.it/news/cronaca/666926/inaugurata-la-nuova-pista-di-atletica-dedicata-a-pietro-mennea|urlmorto=no}}</ref> Apprisse a' chiusure de quacche settore 'a capienze massime avene redotte a cchiù o mene quattremile poste.<ref>{{cita web|url=https://www.barlettaviva.it/sport/puttilli-quando-lo-stadio-e-un-rebus/?corr_mode=1|titolo=Puttilli, quando lo stadio è un rebus|data=2 luglie 2011|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202738/https://www.barlettaviva.it/sport/puttilli-quando-lo-stadio-e-un-rebus/?corr_mode=1|urlmorto=no}}</ref> Jndr'à 'u 2015 onne accumenzate le fatìe de restrutturazione d'a strutture.<ref>{{cita web|url=http://www.barlettaviva.it/sport/puttilli-partiti-i-lavori-di-restyling/|titolo="Puttilli", partiti i lavori di restyling|accesso=29 aguste 2015|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20150923182538/http://www.barlettaviva.it/sport/puttilli-partiti-i-lavori-di-restyling/|dataarchivio=23 settemmre 2015|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=https://www.barlettasport.it/2019/01/ex-emergenza-puttilli/puttilli-al-via-i-lavori-della-masellis/|titolo=Puttilli, al via i lavori della Masellis|data=15 scennare 2019|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=25 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201025074326/https://www.barlettasport.it/2019/01/ex-emergenza-puttilli/puttilli-al-via-i-lavori-della-masellis/|urlmorto=sì}}</ref><ref>{{cita web|url=https://www.teleregionecolor.com/2020/06/05/stadio-puttilli-muro-di-cinta-in-abbattimento/|titolo=Stadio Puttilli, muro di cinta in abbattimento|data=5 giugno 2019|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=21 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201021152255/https://www.teleregionecolor.com/2020/06/05/stadio-puttilli-muro-di-cinta-in-abbattimento/|urlmorto=no}}</ref> Otre 'mbiande ca stonne sò: 'u cendre sportive Manzi-Chiapulin,<ref>{{cita web|url=http://www.barletta1922.com/stadio/|titolo=Sito ufficiale dell'A.s.d. Barletta 1922 - La sede del Centro Sportivo Manzi Chiapulin|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=25 ottommre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201025193121/http://www.barletta1922.com/stadio/|urlmorto=no}}</ref> 'u palzzette d'u sport "Jangele Marchiselli",<ref>{{cita web|url=https://www.barlettasport.it/2015/11/ex-emergenza-puttilli/la-storia-parla-chiaro-ma-non-la-segnaletica-palamarchisella-o-palamarchiselli/|titolo=La storia parla chiaro, ma non la segnaletica: PalaMarchisella o PalaMarchiselli?|data=8 novembre 2015|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=5 dicemmre 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20201205220652/https://www.barlettasport.it/2015/11/ex-emergenza-puttilli/la-storia-parla-chiaro-ma-non-la-segnaletica-palamarchisella-o-palamarchiselli/|urlmorto=sì}}</ref> 'u [[PalaDisfide|PalaDisfide "Marie Borgia"]],<ref>{{cita web|url=https://www.dire.it/25-10-2019/382932-il-paladisfida-di-barletta-riapre-le-porte-i-suoi-atleti-dopo-il-sequestro-del-4-maggio-scorso/|titolo=Il PalaDisfida di Barletta riapre le porte ai suoi atleti dopo il sequestro del 4 maggio scorso|data=25 ottommre 2019|accesso=30 ottommre 2020|dataarchivio=4 aguste 2021|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20210804202819/https://www.dire.it/25-10-2019/382932-il-paladisfida-di-barletta-riapre-le-porte-i-suoi-atleti-dopo-il-sequestro-del-4-maggio-scorso/|urlmorto=no}}</ref> 'u [[Stadie velodrome Lello Simeone|stadie Velodrome "Lello Simeone"]] e le 'mbiande d'u circole tennis Hugo Simmen: sei cambe da tennis, de le quale cinghe de terra russe, 'nu cambe de ballone e 'na piscine.<ref name="Circolo Tennis Barletta"/>
== Note ==
{{Note strette}}
== Bibbliografije ==
* {{cita libro|autore=Jangele Ambrosi|titolo=Architettura dei Crociati in Puglia. Il Santo Sepolcro di Barletta|editore=Dedalo|città=Barlette|anno=1976|SBN=IT\ICCU\NAP\0128343|cid=Ambrosi}}
* {{cita libro|autore=Gennare Bacile da Castiglione|titolo=Castelli pugliesi|editore=Forni Editore|città=Bologne|anno=1978|SBN=IT\ICCU\SBL\0321546|cid=Bacile}}
* {{cita libro|autore=Marìe Cafagna|titolo=Vita religiosa ed ecclesiastica a Barletta nel Medioevo|editore=Crsec|città=Barlette|anno=1993|SBN=IT\ICCU\BA1\0010472}}
* {{cita libro|autore=Rita Ceci, Ruggero Mascolo|titolo=Barletta, leggere la città|editore=Edizioni Libreria Liverini|città=Barlette|anno=1986|SBN=IT\ICCU\NAP\0027813|cid=Ceci, Mascolo}}
* {{Cita libro|autore=Oronze Cilli|titolo=I templari a Barletta|editore=Crsec|città=Barlette|anno=2002|SBN=IT\ICCU\BA1\0010908|cid=Cilli}}
* {{cita libro|autore=Marìe Cecilia D'Ercole|titolo=Il materiale lapideo del Castello di Barletta|editore=Museo Civico|città=Barlette|anno=1997|SBN=IT\ICCU\NAP\0213730|cid=D'Ercole}}
* {{cita libro|autore=Marche 'Gnazie De Santis|titolo=Lessico barlettano|editore=Amministrazione comunale|città=Barlette|anno=1988|SBN=IT\ICCU\CFI\0107232|cid=De Santis}}
* {{Cita libro|autore=Émilienne Demeugeot|titolo=Le colosse de Barletta|editore=Mefra|città=Rome|anno=1982|SBN=IT\ICCU\BA1\0082772}}
* {{cita libro|autore=Luigge Nunzie Dibenedetto, Danila Fiorella |titolo=Architettura sacra a Barletta : Santa Maria Maggiore, Santo Sepolcro, San Giacomo Maggiore, Sant'Andrea, Sant'Antonio, Volume 1|editore=Rotas|città=Barlette|anno=2001|SBN=IT\ICCU\BA1\0064541|cid=Dibenedetto, 2004}}
* {{cita libro|autore=Gesèppe Doronzo|titolo=La processione eucaristica del venerdì santo a Barletta|editore=Crsec|città=Barlette|anno=2001|SBN=IT\ICCU\BRI\0443329|cid=Doronzo, 2001}}
* {{cita libro|autore=Gesèppe Doronzo|titolo=I borghi antichi di Barletta - Volume II|editore=Crsec|città=Barlette|anno=2005|SBN=IT\ICCU\BA1\0009894|cid=Doronzo, 2005}}
* {{cita libro|autore=Gesèppe Doronzo|titolo=I borghi antichi di Barletta - Volume III|editore=Crsec|città=Barlette|anno=2005|SBN=IT\ICCU\BA1\0059287|cid=Doronzo, 2005}}
* {{cita libro|autore=Gesèppe Doronzo|titolo=I borghi antichi di Barletta - Volume IV|editore=Crsec|città=Barlette|anno=2009|SBN=IT\ICCU\BA1\0050978|cid=Doronzo, 2009}}
* {{cita libro|autore=Franghe Favre|titolo=La Marina nella Grande Guerra|editore=Gaspari|città=Udine|anno=2005|SBN=IT\ICCU\RAV\1725227|cid=Doronzo}}
* {{cita conferenza|autore=Marcelle Grisotti|titolo=Il restauro del Castello|conferenza=Atti della conferenza cittadina sui beni culturali e ambientali di Barletta|editore=[[Mario Adda Editore]]|anno=1982|città=Barlette}}
* {{cita libro|autore=Marcelle Grisotti|titolo=Barletta, il castello, la storia, il restauro|editore=Mario Adda Editore|città=Barlette|anno=2005|SBN=IT\ICCU\UFI\0221939|cid=Grisotti, 1995}}
* {{cita libro|autore=[[Hubert Houben]]|titolo=Federico II. Imperatore, uomo, mito|editore=Il Mulino|città=Bologne|anno=2009|SBN=IT\ICCU\UBO\3696807|cid=Houben}}
* {{cita libro|autore=Vite Andonije Leuzzi, Giulie Esposito |titolo=In cammino per la libertà. Luoghi della memoria in Puglia (1943-1956)|editore=Edizioni dal Sud|città=Bare|anno=2005|SBN=IT\ICCU\TO0\1659559|cid=Leuzzi, Esposito}}
* {{cita libro|autore=Sabbine Loffredo|titolo=Storia della città di Barletta|editore=Vecchi|città=Trane|anno=1893|SBN=IT\ICCU\SBL\0479832|cid=Loffredo}}
* {{cita libro|autore=Frangische Costandine Marmocchi|titolo=Dizionario di geografia universale - volume I parte II|editore=Sebastiano Franco e Figli|città=Torine|anno=1858|SBN=IT\ICCU\UFI\0140086|cid=Marmocchi}}
* {{cita libro|autore=Dumineche Mele|titolo=Annuario pugliese: edizione 1884 anno 3|editore=Pollice |città=Fogge|anno=1887|SBN=IT\ICCU\BA1\0010158|cid=Mele}}
* {{cita conferenza|autore=Gianfranghe Purpura|titolo=Il Colosso di Barletta ed il Codice di Teodosio II| conferenza= Atti della conferenza cittadina sui beni culturali e ambientali di Barletta|editore=Centro stampa dell'Universita degli Studi|anno=1993|città=Perugge|SBN=IT\ICCU\BA1\0010510|cid=Purpura}}
* {{cita libro|autore=Marcelle Ruggiero|titolo=San Giacomo Maggiore, Barletta|editore=Rotas|città=Barlette|anno=1994|SBN=IT\ICCU\RAV\0958506|cid=Ruggiero, 1994}}
* {{cita libro|autore=Renate Russo|titolo=Le cento chiese di Barletta - Fra mito e storia, dalle origini alle crociate|editore=Rotas|città=Barlette|anno=1997|SBN=IT\ICCU\NAP\0197824|cid=Russo, 1997}}
* {{cita libro|autore=Renate Russo|titolo=Le cento chiese di Barletta - Dagli ordini mendicanti al XX secolo|editore=Rotas|città=Barlette|anno=1998|SBN=IT\ICCU\NAP\0231014|cid=Russo, 1998}}
* {{cita libro|autore=Renate Russo|titolo=Barletta nel '500. Al tempo della Disfida e della dominazione spagnola=Rotas|città=Barlette|anno=2003|SBN=IT\ICCU\CFI\0614289|cid=Russo, 2003}}
* {{cita libro|autore=Renate Russo|titolo=Barletta, la storia|editore=Rotas|città=Barlette|anno=2004|SBN=IT\ICCU\BA1\0008735|cid=Russo, 2004}}
* {{cita libro|autore=[[Salvatore Santeramo]]|titolo=Il simbolismo della Cattedrale di Barletta|editore=Dellisanti|città=Barlette|anno=1917|SBN=IT\ICCU\LO1\0261568|cid=Santeramo, 1917}}
* {{cita libro|autore=[[Salvatore Santeramo]]|titolo=Le chiese distrutte di Barletta|editore=Dellisanti|città=Barlette|anno=1917|SBN=IT\ICCU\NAP\0106469|cid=Santeramo, 1921}}
* {{cita libro|autore=[[Salvatore Santeramo]], Vincenzo Tupputi (a cura di)|titolo=Barletta nel '500|editore=Crsec|città=Barlette|anno=2005|SBN=IT\ICCU\BA1\0009909|cid=Santeramo, 2005}}
* {{cita libro|autore=Giacome Scotti|titolo=Il battaglione degli straccioni. I militari italiani nelle brigate jugoslave: 1943-1945|editore=Mursia|città=Melàne|anno=1974|SBN=IT\ICCU\RAV\0112942|cid=Scotti, 1974}}
* {{cita libro|autore=Eduard Sthamer|titolo=Apulien und Basilicata|editore=Verlag Karl W. Hiersemann|città=Lipsie|anno=1926|SBN=IT\ICCU\PAL\0052286|cid=Sthamer}}
* {{cita libro|autore=Aleksandar Stipcevic|titolo=The Illyrians: history and culture|url=http://books.google.com/books?id=NLcWAQAAIAAJ|anno=1977|editore=Noyes Press|isbn=978-0-8155-5052-5}}
* {{cita libro|autore=Gesèppe Strappa, Matteo Ieva, Marìe Andoniette Dimatteo|titolo=La città come organismo: lettura di Trani alle diverse scale|editore=Mario Adda Editore|città=Bare|anno=2003|SBN=IT\ICCU\BA1\0003235|cid=Strappa, Ieva, Dimatteo, 2003}}
* {{cita libro|autore=[[Alde Tavolaro]]|titolo=Puglia piana... grande capitana: le gite di studio, le conversazioni|editore=Accademia delle tradizioni pugliesi|città=Bare|anno=1989|SBN=IT\ICCU\CFI\0181501|cid=Tavolaro, 1989}}
* {{cita libro|autore=Touring Club|titolo=Guide d'Italia - Puglia|editore=Touring Club|città=Melàne|anno=2008|SBN=IT\ICCU\BVE\0474044|cid=Touring Club, 2008}}
* {{cita libro|autore=Frangische Saverie Vista|titolo=Note storiche sulla città di Barletta|editore=Papeo|città=Barlette|anno=1989|SBN=IT\ICCU\BA1\0010605|cid=Vista, 1902}}
** Ruggiere Mascolo, ''Il dialetto di Barletta'', Editrice Rotas, Barlette,1992.
** Rita Ceci - Ruggiere Mascolo, ''Anna Cassandro'', editrice Rotas, Barlette, 1994.
** Ruggiere Mascolo, ''Barletta nella letteratura italiana'', editrice Rotas, Barlette, 2012.
** Ruggiere Mascolo, ''Barletta nei libri'', Biblioteca Comunale Sabino Loffredo, Ricerche della Biblioteca-28,Città di Barletta, 2001.
** Ceci - Mascolo, ''Barletta per chi sta e per chi viene'', Tipografia del Sud, Bare, 1976.
** Ruggiere Mascolo, ''Elementi della Collezione Cafiero del Museo di Barletta'', Città di Barletta, Ricerche del Museo-1, Ars Graphica, 1989.
** Ruggiere Mascolo, ''Teodoro Giannone 1876- 1967 Antifascismo e impegno politico a Barletta'', Biblioteca Comunale Sabino Loffredo, Ricerche della Biblioteca-33, Editrice Rotas, Barlette, 2004.
**Rita Ceci, ''Il ruolo delle donne a Barletta tra Ottocento e Novecento''. Sta in: ''Materiali per la storia di Barletta tra Otto e Novecento'', a cura di Saverio Russo e Victor Rivera Magos, Bare, Edipuglia, 2019, p. 95-103.
**Ruggiere Mascolo, ''Cultura e storia a Barletta tra Otto e Novecento''. Sta in: ''Materiali per la storia di Barletta tra Otto e Novecento'', a cura di Saverio Russo e Victor Rivera Magos, Bare, Edipuglia, 2019, p. 57-66.
== 'Ndruche pure ==
* [[Arcidiocese de Trane-Barlette-Bisceglie]]
* [[Arcivescove Nazarene]]
* [[Battagghie de Canne]]
* [[Disfide de Barlette]]
* [[Eccidie de Barlette]]
* [[Madonne d'u Sterpete]]
* [[Parche naturale reggionale Jume Ofande]]
* [[Provinge de Barlette-Andrie-Trane]]
* [[Sacre Spine de Barlette]]
* [[Sinnache de Barlette]]
* [[Storie de Barlette]]
== Otre pruggette ==
{{interprogetto}}
{{Controllo di autorità}}
{{Collegamiende fore a Uicchipèdie}}
* {{Collegamenti esterni}}
* {{cita web|url=http://www.comune.barletta.bt.it/retecivica/cultura/teatrocurci/|titolo=Teatro Curci|accesso=2 novembre 2020}}
* {{cita web|url=http://www.barlettamusei.it/denittis.html|titolo=Pinacoteca Giuseppe De Nittis|accesso=2 novembre 2020}}
* {{cita web|url=http://www.parcoletterariofieramosca.it/|titolo=Parco Letterario Ettore Fieramosca|accesso=2 novembre 2020}}
{{Provinge de Barlette-Andrie-Trane}}
{{Città romane della Regio II Apulia et Calabria}}
{{Capeluèche de provinge tagliàne}}
{{Portale|Barletta|Puglia}}
<!--NON rimuovere lo spazio vuoto. È lo STANDARD-->
[[Categoria:Barlette| ]]
[[Categorie:Comune d'a Pugghie]]
[[Categorie:Comune d'a provinge de Barlette-Andrie-Trane]]
1hd8sh13lthu6wp1xspthwmjw9ns16g
Template:ComuniAmminPrecTitolo
10
16224
151369
134941
2025-06-13T10:39:34Z
S4b1nuz E.656
7091
Fix
151369
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable sortable" style="text-align:center"
|-
! colspan="2" data-sort-type="date" | Periode
! {{#if:{{{cariche|}}}|{{{cariche}}}|Prime cetadine}}
! Partite
! Careche
! class="unsortable" | Note
|-<noinclude>
|}
Stu template serve pe generà 'a 'ndestazione d'a tabbelle ca tène le date relative a l'elenghe storeche de le amministraziune comunale jndr'à le vôsce relative a le comune. Pe l'ause 'ndruche [[Template:ComuniAmminPrec]].
Ave 'nu parametre opzionale sulamende, ''cariche'', ca permette de cangià 'a scritte "Prime cetadine" ce non ge se tratte de 'na cetate.
[[Categoria:Template sinottici - dati delle amministrazioni]]
</noinclude>
qpotrr1ubt51nfc53xevsjtrr4p5jp8
Utente:Ripchip Bot
2
16631
151368
151187
2025-06-13T10:33:26Z
S4b1nuz E.656
7091
[[Speciale:LintErrors/missing-end-tag|Errore de Lint: Tag de chiusure mangande]]
151368
wikitext
text/x-wiki
[[Image:MouseCropped.JPG|135px|thumb|[[:en:Reepicheep|Ripchip]]]]
<!-- BABEL -->
{| width="270px" style="background: transparent" align="right"
| valign="top"|
<div style="text-align:center; background:transparent; border:solid transparent 1px">
<div style="background:#F5F5F5">'''Babel'''</div>
<div align="center">
{|
| <div style="float: left; border:solid #99B3FF 1px">
{| cellspacing="0" style="width: 250px; background: #E0E8FF"
| style="width: 50px; height: 50px; background: #99B3FF; text-align: center; font-size: 14pt" | '''PY'''
| style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: black" | This user is a '''native''' speaker of '''[[:en:Python|Pythonês]]'''.
|}</div>
|-
| <div style="float: left; border:solid #6ef7a7 1px">
{| cellspacing="0" style="width: 250px; background: #c5fcdc"
| style="width: 50px; height: 50px; background: #6ef7a7; text-align: center; font-size: 12pt" | '''[[Image:Gnome-globe.svg|50px]]'''
| style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: black" | This user is '''polyglot''', and / or know'''all''' the existing languages.
|}</div>
|-
| <div style="text-align:center; background:transparent; border:solid transparent 1px">
<div style="background:#F5F5F5">'''Userbox'''</div>
<div align="center">
{|
| <div style="float:right;border:solid blue 1px;margin:1px;">
<table cellspacing="0" style="width:236px; background:snow">
<tr>
<td style="width:45px;height:45px; background: snow; text-align:center;font-size:13pt;">
[[Image:Narnia aslan.jpg|35px|Aslam]]
</td>
<td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em; color:black;" align=left>
This '''[[Special:ListUsers/bot|Narnian]]''' is a daugther of '''[[:pt:User:Beria|Béria Lima]]''' and is at your service here and in [[:en:C. S. Lewis#The Chronicles of Narnia|Narnia]].</td>
</tr></table></div>
|}
</div></div>
|}
</div></div>
|}
{| class="floatleft" width="33%" align="left" style="background-color:inherit;border-collapse:collapse;border-style:none;margin: .5em .75em;"
| width="20" valign="top" style="color:#B2B7F2;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding:2 2px;padding-top: 4px" | “
| valign="top" align="left" style="padding:0 10px;" | '''''Um rato com cerca de sessenta centímetros de altura, que caminhava apoiado nas patas traseiras. Atada à cabeça, por baixo de uma orelha e por cima de outra, exibia uma fina fita dourada na qual se prendia uma pena vermelha. Como a pele do rato era muito escura, quase negra, o efeito era impressionante. Apoiava a pata esquerda no punho de uma espada quase tão comprida quanto sua cauda.'''''
| width="20" valign="bottom" style="color:#B2B7F2;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding:2 2px;padding: 4px;" | ”
|-
| colspan="3" style="padding-top: 10px" |<p style="font-size:smaller;line-height:1em;text-align: right"><cite style="font-style:normal;">'''[[:en:Reepicheep|Ripchip]]'''</cite></p>
|}
{| class="floatleft" width="33%" align="left" style="background-color:inherit;border-collapse:collapse;border-style:none;margin: .5em .75em;"
| width="20" valign="top" style="color:#B2B7F2;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding:2 2px;padding-top: 4px" | “
| valign="top" align="left" style="padding:0 10px;" | ''Ripchip era um bom jogador de xadrez e, quando prestava atenção ao que estava fazendo, era certo e sabido que ganhava. Às vezes, porém, Lúcia ganhava, pois o rato fazia coisas incríveis, pondo um cavaleiro em perigo por causa de uma dama ou de um castelo. De repente, esquecia-se de que estava jogando xadrez, julgando-se em um combate real, obrigando o cavaleiro a proceder como ele faria se estivesse no seu lugar. Pois tinha o espírito cheio de arrebatamentos de outros tempos, de missões de morte ou glória, de decisões heróicas"''
| width="20" valign="bottom" style="color:#B2B7F2;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding:2 2px;padding: 4px;" | ”
|-
| colspan="3" style="padding-top: 10px" |<p style="font-size:smaller;line-height:1em;text-align: right"><cite style="font-style:normal;">'''Sua amizade com a [[:pt:User:Lucia Bot|Rainha Lúcia]]'''</cite></p>
|}
{| class="floatrigth" width="30%" align="rigth" style="background-color:inherit;border-collapse:collapse;border-style:none;margin: 5.50em .75em .50em .75em;"
| width="20" valign="top" style="color:#B2B7F2;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding:2 2px;padding-top: 4px" | “
| valign="top" align="left" style="padding:0 10px;" | Onde o céu e o mar se encontram,<br />Onde as ondas se adoçam,<br />Não duvide, Ripchip,<br />Que no Leste absoluto está<br />Tudo o que procura encontrar.
| width="20" valign="bottom" style="color:#B2B7F2;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding:2 2px;padding: 4px;" | ”
|-
| colspan="3" style="padding-top: 10px" |<p style="font-size:smaller;line-height:1em;text-align: right"><cite style="font-style:normal;">A canção da [[:en:Dryad|dríade]] à Ripchip</cite></p>
|}
{| style="border: 1px solid #aaa; background-color: snow; width: 80%; margin: 0 auto 1em auto; padding: .2em;" class="plainlinks"
|align="center"|[[Image:Crystal Clear action run.png|50px]]
|align="left" width="100%"|'''This user account is a [[Wikipedia:Bots|bot]] operated by [[:pt:User:Beria|Béria Lima]].'''
It is not a [[w:Wikipedia:Sock puppetry|sock puppet]], but rather an automated or semi-automated account for making repetitive edits that would be extremely tedious to do manually.
<br>
<small>''Administrators: if this bot is malfunctioning or causing harm, please [{{fullurl:Special:Blockip|wpBlockAddress={{PAGENAMEE}}&wpBlockExpiry=indefinite&wpAnonOnly=0&wpEnableAutoblock=0&wpCreateAccount=0&wpBlockReason=Bot%20malfunctioning:%20}} block it].''</small>
|}
[[de:Benutzer:Ripchip Bot]]
[[es:Usuario:Ripchip Bot]]
[[fr:Utilisateur:Ripchip Bot]]
[[it:Utente:Ripchip Bot]]
[[pt:Usuário:Ripchip Bot]]
nn8qdzo8w4sz3favwvbw3ywh9hftnjv
Argendine
0
16808
151357
147900
2025-06-12T23:57:34Z
CommonsDelinker
34
Replacing Argentina_(orthographic_projection).svg with [[File:Argentina_(including_claimed_territories,_orthographic_projection).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:Commons:Deletion requests/File
151357
wikitext
text/x-wiki
{{Avvisounicode}}
{{nota disambigua|altri significati|[[Argendine (disambigue)]]}}
{{Stato
|nomeCorrente = Argendine
|nomeCompleto = Repubbleche Argendine, Confederaziune Argendine, Naziune Argendine, Provincias Unidas del Rio de la Plata
|nomeUfficiale = '''Repùblica Argentina, Confederaciòn Argentina, Naciòn Argentina, Provincias Unidas del Rio de la Plata'''
|linkBandiera = Flag of Argentina.svg
|paginaBandiera = Bandiere de ll'Argendine
|linkStemma = Coat of arms of Argentina.svg
|paginaStemma = Stemme de ll'Argendine
|linkLocalizzazione = Argentina (including claimed territories, orthographic projection).svg
|linkMappa = Ar-map.png
|motto = Jndre aunìone e lìbbertate
|lingua = [[Lènga spagnole|Spagnole]]
|capitale = [[Buenos Aires]]
|capitaleAbitanti = 2.776.138
|capitaleAbitantiAnno = 2001
|governo = [[Repubbleche federale]]
|presidente = [[Cristina Elizabeth Fernández de Kirchner]]
|primoMinistro =
|elenco capi di stato = [[Presidende de ll'Argendine|Presidende]]
|elenco capi di governo =
|indipendenza = D'a [[Spagne]], [[9 luglie]] [[1816]]
|ingressoONU = [[24 ottommre]] [[1945]]<sup>1</sup>
|superficieTotale = 2.780.403
|superficieOrdine = 8
|superficieAcqua = 1,1%
|popolazioneTotale = 40.134.425
|popolazioneAnno = 2008
|popolazioneOrdine = 31
|popolazioneDensita = 15,0
|continente = [[America meridionale]]
|orario = [[UTC-3]]
|valuta = [[Peso argendine]]
|PIL= 571.392
|PILValuta= $
|PILAnno= 2006
|PILOrdine= 23
|PILprocapite= 14.376
|PILprocapiteValuta= $
|PILprocapiteAnno= 2005
|PILprocapiteOrdine= 55
|HDI= 0,866 (alto)<ref>{{cita web|url=http://hdrstats.undp.org/2009/countries/country_fact_sheets/cty_fs_ARG.html|titolo=Statistical update 2008/2009 - Country Fact Sheets - Argentina|lingua=en|accesso=24/10/2009}}</ref>
|HDIAnno= 2009
|HDIOrdine= 46
|energia = 0,24
|tld = [[.ar]]
|telefono = +54
|targa = RA
|inno = [[Oid, Mortales]]
|festa = [[25 másce]]
|note = <sup>1</sup>Jè une de le 51 State ca honne date vite a ll'[[Organizzazione de le Naziune Aunìte|ONU]] jndr'ô [[1945]].<br /><sup>2</sup>L'Argendine reclame pure 1.000.000 km² de ll'[[Antartide]], le [[Isole Falkland|Isole Falkland/Malvinas]], 'a [[George d'u Sud e isole Sandwich meridionale]].
}}
[[File:Juan Peron con banda de presidente.jpg|thumb|right|'U Presidende [[Juan Perón]] (1946).]]
'A '''Repubbleche Argendine''' jè 'nu [[State]] de ll'[[America meridionale]]. Fàce parte de ll'[[Americhe Latine]] o Latino Americhe. Ete de solite chiamate Repubbleche Argendine (jndr'ô [[lènga spagnole|spagnole]]: '''República Argentina''', [[Alfabbète Foneteche 'Ndernazionale|IPA]] {{IPA|[reˈpuβlika aɾxenˈtina]}}). Pe' assaje scope legale ète ausate pure 'a diciture ''Nación Argentina'' (Naziune Argendine).
Confine a ovest e a sud cu 'u [[Cile]], a nord cu 'a [[Bolivie]] ed 'u [[Paraguay]], a nord-est cu 'u [[Paraguay]] ed 'u [[Brasile]], a est cu l'[[Uruguay]] e l'[[Oceane Atlandiche]]. Cchiù de 'nu terze d'a popolazzione jè acchiate jndr'à [[Capitale (cetate)|capitale]] Buenos Aires.
Da 'u punde de viste polìteche jè 'na [[repubbleche federale]] comboste da 23 [[Provinge de ll'Argendine|provinge]] (''provincias'') e 'nu detritte federale, le cui combetenze sonde quèdde de state federate. Ôsce l'Argendine jè 'nu state da 'u forte sveluppe economeche. Le soje cirche 40 miglioni de crestiáne tènene 'nu [[innece de sveluppe umane]], reddite procapite, levèlle de crescite economeche e qualitate d'a vite ca vide acchiate 'a naziune cumme une de le cchiù sveluppate de ll'[[Americhe Latine]]. Dope 'a crise economeche d'u [[2001]], economije e guverne se sonde stabbelizzate e l'Argendine, forte de 'nu nuève periode de crescite, pòte ccu tramìende de nuève ad 'u future cu speranze.
'U nome "''Argendine''" avène da 'u [[Lènga latine|latine]] ''argentum'' ([[argende]]). Quanne le prime [[Conquistador|conquistadores]] spagnole scoprirene 'u [[Río de la Plata]] rumasere assaje surprese da lle soje reflesse argendèe e da alcune ricche retrovamènde ('nfatte jndr'ô [[Lènga spagnole|Spagnole]], ''Rio de la Plata'' segnefeche proprie Jume de ll'Argende), e chiamarene 'u soje estuarie ''Mar Dulce'' ('Mare Dôce'). Le popolazzione d'u luèche offrirene rijale jndre argende a le sopravvissute de 'nu naufrage guidate da [[Juan Díaz de Solís]]. 'A leggende d'a [[Sierra d'u Plata]] - 'na mundagne ricche de argende - raggiunse 'a Spagne 'ndorne ad 'u [[1524]], ed 'u nome ha state acchiate sus 'a stambe pe' 'a prime vôte sus a 'na mappe [[Venezia|veneziane]] d'u 1536. 'A fonde de ll'argende ère l'aree sus 'a quale jndr'ô 1546 ce penze ca ha state funnate 'a cetate de [[Potosí]]. 'Na spediziune ca ha seguite 'u percorse de ll'argende 'nghianànne le jume [[Paraná (jume)|Paraná]] e [[Pilcomayo]], raggiunse 'a fonde sule pe' acchiarle già revennecate da esplorature ca l'avèvene raggiunde accumenzanne 'u viagge da [[Lima]], 'a capitale d'u viceregne.
'U nome Argendine accumenze ccu esse ausate estesamènde jndr'ô lìbbre d'u [[1612]] ''Historia del descubrimiento, población, y conquista del Río de la Plata'' (Storie d'a scuperte, populamènde e conquiste d'u Río de la Plata) de Ruy Díaz de Guzmán, jndre cui 'u territorie avèneve chiamate ''Tierra Argentina'' (Terre d'Argende).
Ôsce a die 'u soje nome avène regolate d'a Costituziune Argendine 'a quale jndr'à prime vanne jndr'à ll'artichele 35 sangisce esplicitamènde ca: le nome adottate cchiù nnande a lle 'nzediamènde d'u prime guverne naziunale jndr'ô 1810 cumme: Provincias Unidas del Rio de la Plata (Provinge Aunìte d'u Jume de ll'Argende), Repubbleche Argendine, Confederaziune Argendine e Naziune Argendine sonde totte e ttrè ufficialmènde recanosciute valide pe' 'a denominaziune d'u guverne e d'u territorie de quiste state.
== Ambiende ==
{{'Ndruche pure|Aree naturale prutette jndr'à Argendine}}
* [[Laghe Puelo]]
* Parche provingiale [[Aconcagua]]
* [[Reserve Naziunale Formosa]]
* [[Monumènde Naturale Bosque Petrificado]]
* [[Baritú]]
* [[Los Arrayanes]]
* [[Ischigualasto]]-[[Parche Naziunale Talampaya|Talampaya]]
* [[Campo de Los Alisos]]
* [[El Leoncito]]
* [[Monte León]]
* [[Palmar de Colón]]
* [[Mburucuyá]]
* [[Predelta]] (o [[Parche Diamante]])
* [[Copo]]
* [[El Impenetrable]]
* [[Calilegua]]
* [[Salar de Pozuelos]]
* [[Finca El Rey]]
* [[Parche naziunale de l'Iguazú|Iguazú]]
* [[Reserve naturale San Antonio]]
* [[Laguna Blanca (Chaco)|Laguna Blanca]]
* [[Lanín]]
* [[Los Alerces]]
* [[Los Glaciares]]
* [[Lihue Calel]]
* [[Los Cardones]]
* [[Nahuel Huapi]]
* [[Perito Francisco P. Moreno]]
* [[Pilcomayo]]
* [[Quebrada del Condorito]]
* [[Provinge d'a Terre d'u Fuèche, Antartide e Isole de ll'Atlandiche d'u Sud|Terre d'u Fuèche]]
=== Flore e Faune ===
Vindedò parche naziunale sonde state istituite pe' proteggere quiste ambiende accussì granne e deversifecate jndre cui se iacchiene specie uneche ad 'u munne de flore e faune, accume 'u caimane (o yacaré), 'u pume, 'u guanache ('nu anemale quase auguale ad 'u lame ca jàvite jndr'à lle chianure), 'u nandù (quase auguale ad ô struzze), 'u condor de le Ande, 'u fenicottere, 'nu munne de specie de mammifere marine e strane acidde de mare. Pure le voscagghie spinuse, le foreste vergine chiovuse, le cactus fiùrite e le distese granne assaje de vosche de araucaria d'u Cile e de fagge australe sonde prutette.
=== Festivitate civile ===
* 24 marze: sciùrne d'a memorie, d'a veritate e d'a giustizie;
* 2 abbrìle: sciùrne d'u veterane e de totte le muèrte jndr'à uerre de Malvinas;
* 25 másce: prime guverne d'a patrie (jndr'ô [[1810]] nnande ad assaje mote populare condre 'u viceré);
* 20 sciùgne: sciùrne d'a bandiere (e de commemoraziune d'a muèrte d'u Gen. [[Manuel Belgrano]] ccrejàture d'a [[Bandiere Argendine]] e une de le dò "Padres de la Patria" cu José de San Martín).
* 9 luglie: dichiaraziune de 'Ndependenze (1816);
* 17 aguste: commemoraziune d'a muèrte d'u Gen. [[José de San Martín]], "Padre de la Patria" e une de le prengepále autore de lle 'ndependenze latinoamericane;
* 11 settèmmre: sciùrne d'u meste;
* 12 ottommre: sciùrne d'a razze (arrive de [[Cristoforo Colombo]] jndr'à ll'Americhe jndr'ô [[1492]]).
== Gallerije fotografeche ==
<gallery>
Image:Tour to the Quebrada de las Conchas.jpg|Valles Calchaquíes
Image:ViñedoCafayate.jpg|Salta
Image:Palacio San José 2.jpg|Palazze San José jndr'à provinge de [[Provinge de Entre Ríos|Entre Ríos]]
Image: Tucumán-Casa-Gobierno-1.jpg|Palazze d'u Guverne Provingiale de [[San Miguel de Tucumán]]
Image:Cataratas027.jpg|[[Cascate de l'Iguazú]]
Image:Mar-del-plata.JPG|Praje jndr'à cetate de [[Mar del Plata]]
Image:Rio de la Plata BA 2.JPG|[[Rio d'a Plata]]
Image:Fitz_Roy_1.jpg|[[Cerro Chaltén]]
Image:Pucará de Tilcara 01.JPG|[[Tilcara]]
Image:Bariloche - Cerro Catedral - Esquí.JPG|'A Cattedral Cerro de [[San Carlos de Bariloche|Bariloche]]
Image:Perito moreno.jpg|'U [[Ghiacciaie Perito Moreno]]
Image:Bulevar Oroño 3.jpg|Vedute de 'nu rione jndr'à cetate de [[Rosario (Argendine)|Rosario]] ([[Provinge de Santa Fe]])
Image:Casa Rosada in Buenos Aires.jpg|'A [[Casa Rosada]]
Image:Caminito Buenos Aires Argentina.jpg|[[Caminito (Buenos Aires)|Caminito]] ('U vijùle), Rione d'a [[La Boca|Boca]]
Image:Erythrina crista-galli2.jpg|'U [[Erythrina crista-galli|Seibo]], fiùre naziunale argendine
Image:lago Nahuel Huapi, Argentina, 2005.jpeg|'U laghe [[Nahuel Huapi]] jndr'ô parche naziunale d'ô stesse nome (immaggene jndr'à estate)
Image:Immigrant'squeens.JPG|Reggine e prengepesse argendine d'a Feste Argendine pe' l'immigraziune a [[Oberá]] (2004)
</gallery>
== Note ==
<references />
== 'Ndruche pure ==
* [[Storie de ll'Argendine]]
* [[Cetate argendine|Cetate]]
* [[Mundagne argendine|Mundagne]]
* [[Jume de ll'Argendine|Jume]]
* [[Laghe argendine|Laghe]]
* [[:Category:Isole de ll'Argendine|Isole]]
* [[Origgene e storie d'u nome Argendine]]
* [[Mercosur]]
* [[Numere telefoneche jndr'à Argendine]]
* [[Martha Argerich]]
== Otre pruggette ==
{{interprogetto|commons=Argentina|q|
s=es:Constitución de la Nación Argentina (1994)|n=Portale:Argentina
}}
{{Controllo di autorità}}
== Collegaminde fore a Uicchipèdie ==
* {{Dmoz|}}
* [https://web.archive.org/web/20070422163852/http://viaggiaresicuri.mae.aci.it/?argentina Schede de ll'Argendine da 'u site Viaggiare Secure] - Site curate da 'u Ministere de lle Estere e da ll'ACI
{{America meridionale}}
{{CSN}}
{{Box successione|carica=State pe' [[innece de sveluppe umane]]|periodo=38º puèste|precedente=[[Pulonie]]|successivo=[[Emirate Arabe Aunìte]]}}
[[Category:Argendine| ]]
[[Category:Pàggene ca avessera stà in Uicchipèdie]]
74rxbwfj3e7siyy24tbsno08w6uhdb9
Utente:Jaxxes
2
18965
151367
131167
2025-06-13T10:30:56Z
S4b1nuz E.656
7091
[[Speciale:LintErrors/missing-end-tag|Errore de Lint: Tag de chiusure mangande]]
151367
wikitext
text/x-wiki
<div style="background-color:black; color:white; -moz-border-radius: 13px; border-radius: 11px; solid #000000; padding:5px; font new; font-size:95%; width:95%; margin:auto;" class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">
Sup. I'm [[wikia:central:User:Alpha God|<span style="color:#FF0000;">Alpha-God</span>]] or on Wikimedia [[m:User:Jaxxes|<span style="color:#FF0000;">Jaxxes</span>]] and I do [[m:Countervandalism Network|<span style="color:#FF0000;">counter-vandalism</span>]] for Wikia and Wikimedia, meaning that if you are seeing this, I have probably been here cleaning up spam and/or vandalism. I am also an experienced member of the [[m:Small Wiki Monitoring Team|<span style="color:#FF0000;">SWMT</span>]] so I might be doing counter-vandalism on small wikis. <br /><br /> Feel free to contact me on my [[wikia:central:Message Wall:Alpha God|<span style="color:#FF0000;">Wikia Message Wall</span>]] or [[m:User Talk:Jaxxes|<span style="color:#FF0000;">Meta User-Talk</span>]] if you have anything you need!
</div>
9ildwscqrrq6ca4776li6e6344h5vh4
Wikipedia:Amministrature/Riconferme/Reder/1
4
20255
151361
141815
2025-06-13T10:21:01Z
S4b1nuz E.656
7091
S4b1nuz E.656 pàgena spustate [[Wikipedia:Amministrature/Riconferme/Reder]] a [[Wikipedia:Amministrature/Riconferme/Reder/1]] senze lassà 'nu redirezionamende: Pe' disambiguà
141815
wikitext
text/x-wiki
== [[User:Reder|Reder]] ==
* {{utende|Reder|3|5|8|9}}
Con 3 voti favorevoli, 0 contrari e 0 astenuti e con il 100% delle preferenze, Reder viene rieletto amministratore.
=== Pro ===
# Rinnovo la mia fiducia e stima --[[User:Joetaras|Joe Taras]] 17:19, 24 Agúste 2010 (UTC)
# Pure ije --[[User:Sarvaturi|Sarvaturi]] 20:27, 9 Settembre 2010 (UTC)
# Pur'io, saluti [[User:Andreas|Andreas]] <sup>[[User Talk:Andreas|ノート]]</sup> 21:56, 12 Settembre 2010 (UTC)
=== Contro ===
#...
=== Astenuti ===
#...
:{{fatto|Done}} granted for one year extension. [[User:Fr33kman|Fr33kman]] 12:17, 28 Febbráre 2011 (UTC)
oytgdpwttj39x7ksez8mvgqi89fyldn
Wikipedia:Amministrature/Riconferme/Archivije
4
20258
151364
146421
2025-06-13T10:24:00Z
S4b1nuz E.656
7091
+ Seconde riconferme mie
151364
wikitext
text/x-wiki
{{Amministrature}}
{{Wikipedia:Amministrature/Riconferme/Reder/1}}
-----
{{Wikipedia:Amministrature/Riconferme/Reder/2}}
-----
{{Wikipedia:Amministrature/Riconferme/S4b1nuz E.656/1}}
-----
{{Wikipedia:Amministrature/Riconferme/S4b1nuz E.656/2}}
aou3gbjeexu1hhzcthb9b34bpk0xcgr
Wikipedia:Amministrature/Riconferme
4
20259
151363
151238
2025-06-13T10:23:02Z
S4b1nuz E.656
7091
Archivije
151363
wikitext
text/x-wiki
{{Amministrature}}
''Nisciune votazione in corse''
q0ryowsdmrwgnnm6yej8uj9um2ohfd2
Wikipedia:Amministrature/Riconferme/S4b1nuz E.656/1
4
20678
151359
145526
2025-06-13T10:16:39Z
S4b1nuz E.656
7091
S4b1nuz E.656 pàgena spustate [[Wikipedia:Amministrature/Riconferme/S4b1nuz E.656]] a [[Wikipedia:Amministrature/Riconferme/S4b1nuz E.656/1]] senze lassà 'nu redirezionamende: Pe' disambiguà
145526
wikitext
text/x-wiki
== [[User:S4b1nuz E.656|S4b1nuz E.656]] ==
* {{utende|S4b1nuz E.656|3|5|8|9}}
'A votazione d'a reconferme accumenze 'u 25 abbrile 2023 e finisce 'u 2 masce 2023
=== Commende de l'amministratore ===
* Pe me ha state 'nu piacere condrebbuì p'a Uicchipèdie tarandíne (soprattutte in quìste urteme mise) :-)! Sò sembre 'nderessate a condrebbuì e avere le comande admin p'a manudenzione de varie pàggene e de combattere le vandalisme e otre cangiaminde 'mbroprie sus'a Uicchipèdie tarandíne. Pian pianine sto 'mbarande megghie 'u tarandíne, spere ca pe voi jè 'nu piacere de avere 'a presenze mie cumme semblece utende oppure cumme amministratore de 'sta Uicchi. 'Nu salute a tutte le crestiàne de Uicchipèdie tarandíne e buone feste! :-) --[[Utente:S4b1nuz E.656|<span style="color:#009246;">'''S4b1nuz'''</span> <span style="color:#CE2B37; font-family:futura">'''ᴇ.656'''</span>]]<sup>[[Discussioni utente:S4b1nuz E.656|<span style="color:#006AA7">''(SMS)''</span>]]</sup> 11:44, 25 Abb 2023 (CEST)
=== Resultate ===
Cu 3 vote a favore, 0 condrarie e 0 astenute, S4b1nuz E.656 ha state riconfermate cumme amministratore!
=== A favore ===
#...[[Utente:DARIO SEVERI|DARIO SEVERI]] ([[Discussioni utente:DARIO SEVERI|'ngazzaminde]]) 13:00, 25 Abb 2023 (CEST)
#Ste fatìe bbuène! --[[Utente:TarantoNelCuore|TarantoNelCuore]] ([[Discussioni utente:TarantoNelCuore|'ngazzaminde]]) 15:44, 26 Abb 2023 (CEST)
#Sìne, sìne, sìne! --[[Utente:Joetaras|Joe Taras]] ([[Discussioni utente:Joetaras|'ngazzaminde]]) 20:32, 26 Abb 2023 (CEST)
=== Condre ===
#...
=== Astenute ===
#...
=== Commende ===
*...
0zkqsh21q4tihrycb3xdybw9khcotwp
Wikipedia:Statisteche mensile
4
21285
151370
151274
2025-06-13T10:58:27Z
S4b1nuz E.656
7091
+ Sciugne 2025
151370
wikitext
text/x-wiki
<noinclude>
<div align="center">
<span style="font-family:American Typewriter;font-size:200%;color:#8f0000;align:center">[[File:201806 DataAnalysis on display.svg|50px]] '''Statisteche mensile''' de Uicchipèdie Tarandíne</span>
{{Gallerie statisteche mensile}}
</div>
== [[2025]] ==
</noinclude>
=== [[Sciugne]] ===
Statisteche a 'u [[1 sciugne]] 2025. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''181°''' poste, cu '''9.493''' paggène de le condenute e cu '''1.282.737''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,96'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''432'''. Le file carecate sò '''148'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''150.430'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''12.501''' e le utinde attive sò '''17'''. Le Bot sò '''22''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Masce]] ===
Statisteche a 'u [[1 masce]] 2025. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''180°''' poste, cu '''9.493''' paggène de le condenute e cu '''1.275.370''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,96'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''432'''. Le file carecate sò '''155'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''150.335'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''12.439''' e le utinde attive sò '''15'''. Le Bot sò '''22''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Abbrile]] ===
Statisteche a 'u [[1 abbrile]] 2025. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''180°''' poste, cu '''9.493''' paggène de le condenute e cu '''1.275.050''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,96'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''432'''. Le file carecate sò '''155'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''150.241'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''12.381''' e le utinde attive sò '''15'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Marze]] ===
Statisteche a 'u [[1 marze]] 2025. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''178°''' poste, cu '''9.493''' paggène de le condenute e cu '''1.274.817''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,95'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''432'''. Le file carecate sò '''155'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''150.172'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''12.316''' e le utinde attive sò '''16'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Febbrare]] ===
Statisteche a 'u [[1 febbrare]] 2025. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''178°''' poste, cu '''9.493''' paggène de le condenute e cu '''1.274.817''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,95'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''432'''. Le file carecate sò '''155'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''150.132'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''12.252''' e le utinde attive sò '''17'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Scennare]] ===
Statisteche a 'u [[1 scennare]] 2025. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''177°''' poste, cu '''9.493''' paggène de le condenute e cu '''1.267.091''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,95'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''430'''. Le file carecate sò '''155'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''150.075'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''12.193''' e le utinde attive sò '''17'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
<noinclude>
== [[2024]] ==
</noinclude>
=== [[Decemmre]] ===
Statisteche a 'u [[1 decemmre]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''177°''' poste, cu '''9.492''' paggène de le condenute e cu '''1.266.138''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,95'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''430'''. Le file carecate sò '''155'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.999'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''12.150''' e le utinde attive sò '''14'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Novemmre]] ===
Statisteche a 'u [[1 novemmre]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''175°''' poste, cu '''9.487''' paggène de le condenute e cu '''1.265.859''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,95'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''430'''. Le file carecate sò '''155'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.907'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''12.102''' e le utinde attive sò '''14'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Ottommre]] ===
Statisteche a 'u [[1 ottommre]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''175°''' poste, cu '''9.487''' paggène de le condenute e cu '''1.265.395''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,94'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''430'''. Le file carecate sò '''155'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.825'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''12.015''' e le utinde attive sò '''15'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Settemmre]] ===
Statisteche a 'u [[1 settemmre]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''175°''' poste, cu '''9.487''' paggène de le condenute e cu '''1.265.095''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,94'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''428'''. Le file carecate sò '''155'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.766'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''12.015''' e le utinde attive sò '''18'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Aguste]] ===
Statisteche a 'u [[1 aguste]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''174°''' poste, cu '''9.487''' paggène de le condenute e cu '''1.264.915''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,93'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''95'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''428'''. Le file carecate sò '''155'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.714'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''11.942''' e le utinde attive sò '''16'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Luglie]] ===
Statisteche a 'u [[1 luglie]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''174°''' poste, cu '''9.486''' paggène de le condenute e cu '''1.264.077''' parole jndr'à tutte e pàggene de le condenute. 'A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,93'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''96'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''428'''. Le file carecate sò '''169'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.660'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''27'''. le utinde reggistrate sò '''11.886''' e le utinde attive sò '''7'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Sciugne]] ===
Statisteche a 'u [[1 sciugne]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''174°''' poste, cu '''9.486''' paggène de le condenute e cu '''1.265.441''' parole jndr'à tutte e pàggene de le condenute. 'A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,92'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''96'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''427'''. Le file carecate sò '''169'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.564'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''27'''. le utinde reggistrate sò '''11.837''' e le utinde attive sò '''16'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Masce]] ===
Statisteche a 'u [[1 masce]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''173°''' poste, cu '''9.486''' paggène de le condenute e cu '''1.265.715''' parole jndr'à tutte e pàggene de le condenute. 'A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,92'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''96'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''427'''. Le file carecate sò '''169'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.519'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''27'''. le utinde reggistrate sò '''11.788''' e le utinde attive sò '''11'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Abbrile]] ===
Statisteche a 'u [[1 abbrile]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''173°''' poste, cu '''9.484''' paggène de le condenute e cu '''1.259.760''' parole jndr'à tutte e pàggene de le condenute. 'A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,92'''. Le Biografije sò '''115'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''96'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''425'''. Le file carecate sò '''169'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.451'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''27'''. le utinde reggistrate sò '''11.733''' e le utinde attive sò '''20'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Marze]] ===
Statisteche a 'u [[1 marze]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''172°''' poste, cu '''9.485''' paggène de le condenute e cu '''1.242.407''' parole jndr'à tutte e pàggene de le condenute. 'A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,92'''. Le Biografije sò '''116'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''96'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''424'''. Le file carecate sò '''169'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.386'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''27'''. le utinde reggistrate sò '''11.691''' e le utinde attive sò '''17'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Febbrare]] ===
Statisteche a 'u [[1 febbrare]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''172°''' poste, cu '''9.484''' paggène de le condenute e cu '''1.238.452''' parole jndr'à tutte e pàggene de le condenute. 'A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,92'''. Le Biografije sò '''116'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''96'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''423'''. Le file carecate sò '''169'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''149.268'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''27'''. le utinde reggistrate sò '''11.642''' e le utinde attive sò '''20'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Scennàre]] ===
Statisteche a 'u [[1 scennàre]] 2024. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''172°''' poste, cu '''9.473''' paggène de le condenute e cu '''1.233.462''' parole jndr'à tutte e pàggene de le condenute. 'A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,94'''. Le Biografije sò '''116'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''96'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''413'''. Le file carecate sò '''169'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''148.971'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''27'''. le utinde reggistrate sò '''11.584''' e le utinde attive sò '''17'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
<noinclude>
== [[2023]] ==
</noinclude>
=== [[Decèmmre]] ===
Statisteche a 'u [[1 decèmmre]] 2023. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''172°''' poste, cu '''9.472''' paggène de le condenute e cu '''1.230.659''' parole jndr'à tutte e pàggene de le condenute. 'A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,93'''. Le Biografije sò '''116'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''96'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''392'''. Le file carecate sò '''169'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''148.122'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''27'''. le utinde reggistrate sò '''11.534''' e le utinde attive sò '''17'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Novèmmre]] ===
Statisteche a 'u [[1 novèmmre]] 2023. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''171°''' poste, cu '''9.367''' paggène de le condenute e cu '''1.215.225''' parole jndr'à tutte e pàggene de le condenute. 'A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,94'''. Le Biografije sò '''108'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''91'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''250'''. Le file carecate sò '''170'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''147.235'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''27'''. le utinde reggistrate sò '''11.482''' e le utinde attive sò '''14'''. Le Bot sò '''23''' e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Ottommre]] ===
Statisteche a 'u [[1 ottommre]] 2023. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''171°''' poste, cu '''9.327''' paggène de le condenute e cu '''1.207.070''' parole jndr'à tutte e pàggene de le condenute. 'A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,94'''. Le Biografije sò '''108'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''12'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''51'''. Le file carecate sò '''173'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''146.234'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''27'''. le utinde reggistrate sò '''11.437''' e le utinde attive sò ''' 18'''. Le Bot sò 23 e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Settèmmre]] ===
Statisteche a 'u [[1 settèmmre]] 2023. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''170°''' poste, cu '''9.324''' paggène de le condenute e cu '''1.202.561''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,96'''. Le Biografije sò '''108'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''12'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''51'''. Le file carecate sò '''173'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''145.943'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''11.394''' e le utinde attive sò '''22'''. Le Bot sò 23 e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Aguste]] ===
Statisteche a 'u [[1 aguste]] 2023. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''170°''' poste, cu '''9.323''' paggène de le condenute e cu '''1.202.561''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''7,96'''. Le Biografije sò '''108'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''12'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''47'''. Le file carecate sò '''174'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''145.777'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''11.329''' e le utinde attive sò '''15'''. Le Bot sò 23 e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Luglie]] ===
Statisteche a 'u [[1 lùglie]] 2023. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''171°''' poste, cu '''9.321''' paggène de le condenute e cu '''1.200.597''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''8,02'''. Le Biografije sò '''108'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''8'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''40'''. Le file carecate sò '''177'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''145.129'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''11.284''' e le utinde attive sò '''24'''. Le Bot sò 23 e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Sciugne]] ===
Statisteche a 'u [[1 sciugne]] 2023. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''171°''' poste, cu '''9.320''' paggène de le condenute e cu '''1.198.338''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''8,03'''. Le Biografije sò '''108'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''8'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''39'''. Le file carecate sò '''178'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''144.889'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''11.235''' e le utinde attive sò '''14'''. Le Bot sò 23 e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
=== [[Masce]] ===
Statisteche a 'u [[1 màsce]] 2023. 'A Uicchipèdie tarandíne jè a 'u '''170°''' poste, cu '''9.320''' paggène de le condenute e cu '''1.838.446''' parole in tutte e pàggene de le condenute. A medie de Le cangiamiende pe pàggene jè '''8,04'''. Le Biografije sò '''108'''. Le vôsce biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''8'''. Le vôsce non biografeche cu codece de condrolle de autorità sò '''38'''. Le file carecate sò '''179'''. Le cangiamiende de le pàggene da quanne roa-tara.wiki ha state ccrejate, sò '''144.490'''. Le vôsce sus'a mùseche sò '''26'''. Le utinde reggistrate sò '''11.194''' e le utinde attive sò '''23'''. Le Bot sò 23 e pe spiccià, le amministrature sò '''2''' (escluse 'u Filtre anti abuse).
fi4b0wcnl7qy4rljmed3wwaqqr7bwmk
Wikipedia:Amministrature/Riconferme/S4b1nuz E.656/2
4
21684
151365
151243
2025-06-13T10:24:36Z
S4b1nuz E.656
7091
/* Resultate */ + 2 vote a favore, 0 condrarie e 0 astenute
151365
wikitext
text/x-wiki
== [[User:S4b1nuz E.656|S4b1nuz E.656]] (2) ==
* {{utende|S4b1nuz E.656|3|5|8|9}}
'A votazione d'a reconferme accumenze 'u 26 abbrile 2025 e finisce 'u 3 masce 2025
=== Commende de l'amministratore ===
*Cià a tutte quanne! Devo dire ca sonde volate assaije veloce quiste doje anne pè me, 'stu anne sò state mene attive rispette a 'u 2023 purcé me sò dedicate a otre cose. Ma cercherò de ffà de le condrebbute quanne possibbele e quanne pò servì. Ave 'mbarate 'nu pò de cchiù a condrebbuì 'n tarandíne rispette a le anne de prime e me face piacere condrebbuì ccà :-) --[[Utente:S4b1nuz E.656|<span style="color:#009246;">'''S4b1nuz'''</span> <span style="color:#CE2B37; font-family:futura">'''ᴇ.656'''</span>]]<sup>[[Discussioni utente:S4b1nuz E.656|<span style="color:#006AA7">''(SMS)''</span>]]</sup> 14:49, 26 Abb 2025 (CEST)
=== Resultate ===
Cu 2 vote a favore, 0 condrarie e 0 astenute, S4b1nuz E.656 ha state riconfermate cumme amministratore!
=== A favore ===
#...--[[Utente:Joetaras|Joe Taras]] ([[Discussioni utente:Joetaras|'ngazzaminde]]) 11:36, 28 Abb 2025 (CEST)
#...--[[Utente:TarantoNelCuore|TarantoNelCuore]] ([[Discussioni utente:TarantoNelCuore|'ngazzaminde]]) 11:37, 28 Abb 2025 (CEST)
=== Condre ===
#...
=== Astenute ===
#...
=== Commende ===
*...
1qalywemqbr5rcqz16tedt0g4js9oh8
151366
151365
2025-06-13T10:25:00Z
S4b1nuz E.656
7091
Fix
151366
wikitext
text/x-wiki
== [[User:S4b1nuz E.656|S4b1nuz E.656]] (2) ==
* {{utende|S4b1nuz E.656|3|5|8|9}}
'A votazione d'a reconferme accumenze 'u 26 abbrile 2025 e finisce 'u 3 masce 2025
=== Commende de l'amministratore ===
*Cià a tutte quanne! Devo dire ca sonde volate assaije veloce quiste doje anne pè me, 'stu anne sò state mene attive rispette a 'u 2023 purcé me sò dedicate a otre cose. Ma cercherò de ffà de le condrebbute quanne possibbele e quanne pò servì. Ave 'mbarate 'nu pò de cchiù a condrebbuì 'n tarandíne rispette a le anne de prime e me face piacere condrebbuì ccà :-) --[[Utente:S4b1nuz E.656|<span style="color:#009246;">'''S4b1nuz'''</span> <span style="color:#CE2B37; font-family:futura">'''ᴇ.656'''</span>]]<sup>[[Discussioni utente:S4b1nuz E.656|<span style="color:#006AA7">''(SMS)''</span>]]</sup> 14:49, 26 Abb 2025 (CEST)
=== Resultate ===
Cu 2 vote a favore, 0 condrarie e 0 astenute, S4b1nuz E.656 ha state riconfermate cumme amministratore!
=== A favore ===
#--[[Utente:Joetaras|Joe Taras]] ([[Discussioni utente:Joetaras|'ngazzaminde]]) 11:36, 28 Abb 2025 (CEST)
#--[[Utente:TarantoNelCuore|TarantoNelCuore]] ([[Discussioni utente:TarantoNelCuore|'ngazzaminde]]) 11:37, 28 Abb 2025 (CEST)
=== Condre ===
#...
=== Astenute ===
#...
=== Commende ===
*...
kg3xuel15oa11zq19tkv6iruzqasfom
Wikipedia:Amministrature/Riconferme/S4b1nuz E.656
4
21701
151360
2025-06-13T10:19:58Z
S4b1nuz E.656
7091
+
151360
wikitext
text/x-wiki
* [[Wikipedia:Amministrature/Riconferme/S4b1nuz E.656/1|Prime riconferme (25 abbrile 2023 - 2 masce 2023)]]
* [[Wikipedia:Amministrature/Riconferme/S4b1nuz E.656/2|Seconde riconferme (26 abbrile 2025 - 3 masce 2025)]]
2x3wn8anwdb77jpmfvupnqkgffwoi23
Wikipedia:Amministrature/Riconferme/Reder
4
21702
151362
2025-06-13T10:22:34Z
S4b1nuz E.656
7091
+
151362
wikitext
text/x-wiki
* [[Wikipedia:Amministrature/Riconferme/Reder/1|Prime riconferme (2010-2011)]]
* [[Wikipedia:Amministrature/Riconferme/Reder/2|Seconde riconferme (2012)]]
hdmza666zc3qup7ey1331jcssxdcg7g