Wikipedia scnwiki https://scn.wikipedia.org/wiki/P%C3%A0ggina_principali MediaWiki 1.45.0-wmf.5 first-letter Mèdia Spiciali Discussioni Utenti Discussioni utenti Wikipedia Discussioni Wikipedia File Discussioni file MediaWiki Discussioni MediaWiki Template Discussioni template Aiutu Discussioni aiutu Catigurìa Discussioni catigurìa Purtali Discussioni purtali Pruggettu Discussioni pruggettu TimedText TimedText talk Mòdulu Discussioni mòdulu Puzzaddu 0 210 770297 770179 2025-06-17T10:32:58Z GiovanniPen 22308 Sfacisti lu canciu [[Special:Diff/770179|770179]] di [[Special:Contributions/SamminoWikipidino|SamminoWikipidino]] ([[User talk:SamminoWikipidino|discurruta]]) 770297 wikitext text/x-wiki {{Cumuni| nomucumuni=Puzzaddu| mmaggini=Pozzallo-Stemma.png| muttu=Secundis ventis &nbsp;| nomuufficiali=Pozzallo| pruvincia=[[Pruvincia di Rausa|Rausa]] (RG)| superfici=14,94| abbitanti=17.688| dinsita=1.263| cumunilimitrofi=[[Spaccafurnu]], [[Muòrica]]| cap=97016| prifissutelefonicu=+0932| situufficiali = | }} '''Puzzaddu''' (ca certi voti veni chiamatu '''U Puzzaddu''', 'n talianu '''Pozzallo''') è nu paisi di 15000 abbitanti ca s'affaccia ntâ costa sud dû [[mari Meditirràniu]], a 35 chilòmitri di [[Rausa]] e 65 di [[Sarausa]]. Na vota era sulu nu paisi di piscatura, duminatu di na turri, la [[turri Cabrera]], pi l'avvistamentu dê [[saracini]], ca versu ô 1500 vìnniru spissu nnê costi siciliani pi mèttiri a ferru e [[focu]] î villaggi dâ costa. Oggi lu Puzzaddu è na cità ca si sviluppa principalmenti grazzi ô [[turismu]] e ô portu, ca è lu principali cullicamentu pi l'[[arcipèlacu]] di [[Malta]]. Nu pirsunnaggiu llustri dô Puzzaddu fu [[Giorgiu La Pira]]. [[Image:Pozzallo-TorreCabrera.JPG|thumb|left|400px|La [[Turri Cabrera]] ô Puzzaddu]] Na bedda assuciazzioni ca c'è ô Puzzaddu è â [[banna (musicali)|banna]] "[[Vincenzu Bellini]]" ca offri ê [[picciottu|picciuotti]] n'oppurtunità, chidda di sunari e capiri comu liegghiri e scriviri â [[musica]]. Ô Puzzaddu s'attrova unu dî principali centra italiani pi l'accuglienza di l'immigrati clannistini agghicati via mari. Ntâ costa puzzaddisa, a l'estremu sud di l'[[Italia]], sbarcunu ognui tantu barcuna di clannistini, ma puru li clannistini agghicati ntî tutta la costa tra Vittoria e Portupalu, vennu smistatu ntô centru d'accuglienza puzzaddisi. [[Catigurìa:Cità custeri]] [[Catigurìa:Cumuni dâ pruvincia di Rausa]] gpzjage3dppygh5xeoezyioqg8ddd5t Liunardu Fibonacci 0 320 770305 770215 2025-06-17T10:40:58Z GiovanniPen 22308 770305 wikitext text/x-wiki [[File:Fibonacci_2.jpg|thumb|La statua di Fibonacci ntô jardinu Scottu a Pisa.]] '''Liunardu Fibonacci''' (veru nomu '''Leonardo da Pisa''' o '''Leonardo Pisano''', [[Pisa]], ca. [[1170]] - [[Pisa]], ca. [[1250]]) fu un [[matimaticu]] [[Italia|talianu]], spissu canusciutu cû suprannomu di '''Fibonacci'''. Cu autri matimatici dû sò tempu, cuntribuiu â rinascita dî [[scienza|scienzi esatti]] doppu la dicadenza di l'urtima parti dû [[Mediuevu]]. Auturi di n'opira, ''Liber abaci'' ([[1202]]), e granni viaggiaturi, di sê viaggi ntô munnu [[àrabbu]] cu sò patri mpurtau in uccidenti la manera muderna di scriviri li [[nummuru naturali|nummura]], ca oggi si chiamanu puru [[nùmmura àrabbi]]. Fibonacci è canusciutu macari pi la siquenza di nummura ditta ''[[succissioni di Fibonacci]]'' chi accumenza pi: :1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, .... e unni ogni nummuru è la summa dî dui chi lu pricedunu. == Biografìa == Ancora picciriddu, Fibonacci iu a scola di Raggiuneria di [[Bugia]] (oggi 'n [[Algirìa]]). Sò patri fu numinatu nutaru pi l'affari chi la ripùpprica di Pisa ntrattinìa câ cità dû Africa dû Nord, e avia dicidutu ca Liunarduzzu avia a stari dà pi nsignarisi l'arti dî nummura arabbi. Cchiù tardu accuminza a viaggiari pi tuttu lu [[mari Meditirraniu]] pi mettiri n pratica la sò arti, e versu lu [[1200]] riturnau difinitivamenti a Pisa, unni cuntinuau a travagghiari pô cuvernu dâ ripubbrica di Pisa. Fu n cuntattu cu diversi ntillittuali di du tempu, tra cui [[Micheli Scotu]], astrolucu dâ curti di Fidiricu II di Svevia. Cuntribbuiu di manera ditirminanti â ntroduzzioni n' Europa dî nummura arabbi puru grazzi a diversi libbra, tra cui lu celibbri ''Liber abaci'' unni iddu ammuscia comu arrisorviri diversi prubblemi di aritmetica. Ntô [[1240]] lu cuvernu dâ ripubbrica di Pisa ci desi na pinsioni pî sirvizza chi avìa dunatu â ripubbrica. == Fibonacci e la Sicilia == Fibonacci muntuvìa la [[Sicilia]], (cu la [[Siria]], la [[Pruvenza]] la [[Grecia]] e l'[[Eggittu]]) ntô sò ''Liber abaci'' comu unu dî posta unni iddu praticau l'arti cuntabbili pî sò viaggi pi cuntu di sò patri. All'ebbica iddu era picciutteddu, e appi a visitari la Sicilia tra la fini di l'[[Sicilia (èbbica nurmanna)|èbbica nurmanna]] e l'inizziu dâ duminazzioni [[Sicilia (èbbica sveva)|sveva]], pirchì ntô [[1200]] riturnau difinitivamenti dî tutti li sò viaggi pi nstallàrisi a Pisa. Fibonacci friquintau la curti di [[Fidiricu II di Hohenstaufen|Fidiricu II]]. Lu mpiraturi ci fici pirsunalemtni na visita a Pisa. A lu mpiraturi ci piaciva accumpagnarisi cu ntillittuali, littirati e scinziati di l'ebbica. Dui dî scinziati dâ curti di Fidiricu, [[Giuvanni di Palermu]] e [[Teodoru di Salernu]] ci prupuneru na seri di probblema, di cui Fibonacci ni fici nu libbru ntô [[1225]]. N'autru libbru, lu ''liber quadratorum'' è didicatu ô mpiraturi palermitanu. == Lijami di fora == * [http://www-gap.dcs.st-and.ac.uk/~history/Mathematicians/Fibonacci.html Biografia Mac Tutor] * [http://faculty.evansville.edu/ck6/bstud/fibo.html Biografia] * [https://web.archive.org/web/20050408094500/http://www.geocities.com/palestra_matematica/matematici/fibonacci.html La biografìa unni veni muntuviatu lu pizzuddu unni Fibonacci parra dâ Sicilia] {{Artìculu dâ simana|22 di giugnu| 2009}} [[Catigurìa:Matimàtici|Fibonacci, Leonardo]] lkqz07uipum6ntg2lsidfguvpvmocqa 1º di jinnaru 0 1521 770288 770271 2025-06-17T08:04:04Z GiovanniPen 22308 770288 wikitext text/x-wiki {{Jinnaru}} == Abbinimenti == * [[1801]]: [[Giuseppi Piazzi]], astronumu a [[Palermu]] scopri [[Cèriri]], lu primu [[astiroidi]] * [[1959]]: A [[Cuba]], lu dittaturi Batista si ni scappa, e li truppi rivuluzziunari di [[Fidel Castru]] e di [[Che Guevara]] tràsunu a [[L'Avana]] == Nasciuti == * [[1449]]: [[Lorenzu dî Medici]] * [[1864]]: [[Alfred Stieglitz]], futògrufu miricanu *[[1950]]: [[Corradinu Mineu]], giurnalista e òmunu puliticu sicilianu == Morti == * [[1713]]: [[San Giuseppi Maria Tumasi]] * [[1748]]: [[Johann Bernoulli]], matimaticu svìzziru p3r4fzwt9fxp6jkdcgkdt919eextqc8 8 di frivaru 0 1628 770285 770243 2025-06-17T07:59:10Z GiovanniPen 22308 770285 wikitext text/x-wiki {{stub}} {{Frivaru}} == Abbinimenti == {{...}} == Nasciuti == * [[1944]]: [[Sebastião Salgado]], futògrufu brasilianu == Morti == * [[1135]]: [[Elvira di Castigghia]], mugghèri di [[Ruggeru II di Sicilia]] e riggina di [[Sicilia]] * [[1849]]: [[France Prešeren]], pueta sluvenu ht1dihp4uqbf9z0g6uwryz2tkjdqv4b 1946 0 2464 770291 770274 2025-06-17T08:07:20Z GiovanniPen 22308 770291 wikitext text/x-wiki {{annu}} {| align=right cellpadding=3 id=toc style="margin-left: 15px;" |- | align="center" colspan=2 | <small>'''Anni:'''</small><br /> [[1943]] - [[1944]] - [[1945]] - '''1946''' - [[1947]] - [[1948]] - [[1949]] |- | align="center" colspan=2 | <small>'''[[Dicini]]:'''</small> <br />[[1920ini]] - [[1930ini]] - '''[[1940ini]]''' - [[1950ini]] - [[1960ini]] |- | align="center" | <small>'''[[Sèculi]]:'''</small> <br /> [[Sèculu XIX]] - '''[[Sèculu XX]]''' - [[Sèculu XXI]] |} == Abbinimenti == * [[15 di maiu]]: Appruvatu lu [[Statutu d'autonumìa sicilianu]] * [[2 di giugnu]]: Nu rifirendum metti fini â munarchia 'n [[Italia]] * [[20 di sittèmmiru]]: Primu [[Festival cinimatugràficu di Cannes]] * Nesci la [[Vespa]] == Nasciuti == * [[10 di maiu]]: [[Donovan]], cantanti scuzzesi * [[5 di giugnu]]: [[Stefania Sandrelli]], attrici italiana * [[6 di nuvèmmiru]]: [[Giuvanni Spampinatu]], giurnalista rausanu * [[5 di dicèmmiru]]: [[José Carreras]], cantanti d'òpira spagnolu == Morti == * [[13 di giugnettu]]: [[Alfred Stieglitz]], futògrufu miricanu [[Catigurìa:Sèculu XX]] lnbrolhrgwyeig5irhwhbse0epo21yy Càssaru (Sarausa) 0 2778 770283 726300 2025-06-17T04:46:11Z 82.86.108.17 770283 wikitext text/x-wiki {{Cumuni| nomucumuni=Càssaru| mmaggini=Cassaro-Stemma.png| muttu=&nbsp;| nomuufficiali=Cassaro| pruvincia=[[Pruvincia di Sarausa|Sarausa]] (SR)| superfici=19,38| abbitanti=909| dinsita=48| cumunilimitrofi=[[Buscemi]], [[Ferla]], [[Palazzolu Acrèidi]], [[Sciurtinu]]| cap=96010<ref>[https://www.ilcapdi.it/siracusa/cassaro CAP di Cassaro, Sarausa]</ref>| prifissutelefonicu=+0931 }} '''U Càssuru''' è nu cumuni di 909 abbitanti dâ [[pruvincia di Sarausa]]. == Noti == <references/> [[Catigurìa:Cumuni dâ pruvincia di Sarausa]] 1lvkgyh89timok5m7t3yt0ot4j8gce7 12 di giugnu 0 3264 770287 770257 2025-06-17T08:01:58Z GiovanniPen 22308 770287 wikitext text/x-wiki {{Giugnu}} ==Abbinimenti== {{...}} == Nasciuti == * [[1922]]: [[Margherita Hack]], astrofìsica italiana (m. [[2013]]) * [[1924]]: [[George H. W. Bush]], òmunu pulìticu statunitenzi (m. [[2018]]) * [[1952]]: [[John Goodman]], atturi statunitenzi * [[1953]]: [[Tim Allen]], atturi statunitenzi * [[1959]]: [[Alessandro Pagano]], puliticu talianu e prufessuri * [[1966]]: [[Grigori Perelman]], matimaticu russu * [[1981]]: [[Adriana Lima]], top model brasiliana == Morti == * [[2012]]: [[Elinor Ostrom]], econumista (n. [[1933]]) * 2023: [[Silviu Berlusconi]], pulìticu talianu (n. 1936) ef00dd1cmcme6k8b3u2ihh328tutyaf 16 di giugnu 0 3268 770279 759727 2025-06-16T20:40:55Z Dostojewskij 18849 /* Nasciuti */ + [[Federica Mogherini]] + [[Davide Di Gennaro]] 770279 wikitext text/x-wiki {{Giugnu}} == Abbinimenti == * [[1904]]: L'abbinimenti di ''Ulysses'', lu cchiù celibbri rumanzu dû scritturi irlandisi, [[James Joyce]], succedinu oggi. Stu jornu veni fistiggiatu pi tuttu lu munnu ed è canusciutu comu '''Bloomsday''', tali chiamatu pû pirsunaggiu di '''Leopold Bloom'''. * [[1963]]: Cosmunauta suviètica, [[Valentina Tereshkova]], è la prima fìmmina a viaggiari fora dâ [[Terra]]. * [[1977]]: [[Leonid Brezhnev]] addiventa prisidenti di l'[[URSS]]. == Nasciuti == * [[1829]]: [[Gerònimo]], capu di l'inniani miricani, l'[[Apache]] * [[1890]]: [[Stan Laurel]], atturi e còmicu miricanu * [[1942]]: [[Giàcumu Agostini]], motuciclista talianu * [[1973]]: [[Federica Mogherini]], pulìtica taliani * [[1988]]: [[Davide Di Gennaro]], jucaturi di palluni italianu == Morti == * [[1216]]: [[Papa Nnucenzu III]] [[Catigurìa:Giugnu]] ns2rtw69gkxcq9rxs2nm3crw7q5gkd8 770292 770279 2025-06-17T08:07:36Z GiovanniPen 22308 770292 wikitext text/x-wiki {{Giugnu}} == Abbinimenti == * [[1904]]: L'abbinimenti di ''Ulysses'', lu cchiù celibbri rumanzu dû scritturi irlandisi, [[James Joyce]], succedinu oggi. Stu jornu veni fistiggiatu pi tuttu lu munnu ed è canusciutu comu '''Bloomsday''', tali chiamatu pû pirsunaggiu di '''Leopold Bloom''' * [[1963]]: Cosmunauta suviètica, [[Valentina Tereshkova]], è la prima fìmmina a viaggiari fora dâ [[Terra]] * [[1977]]: [[Leonid Brezhnev]] addiventa prisidenti di l'[[URSS]] == Nasciuti == * [[1829]]: [[Gerònimo]], capu di l'inniani miricani, l'[[Apache]] * [[1890]]: [[Stan Laurel]], atturi e còmicu miricanu * [[1942]]: [[Giàcumu Agostini]], motuciclista talianu * [[1973]]: [[Federica Mogherini]], pulìtica taliani * [[1988]]: [[Davide Di Gennaro]], jucaturi di palluni italianu == Morti == * [[1216]]: [[Papa Nnucenzu III]] svqdahi2067mqtt6g0rvc3dvrh99u0v 13 di giugnettu 0 3297 770290 770273 2025-06-17T08:04:50Z GiovanniPen 22308 770290 wikitext text/x-wiki {{Giugnettu}} == Abbinimenti == * [[982]] (13 o [[14 di giugnettu]]): : Li [[saracini]] battunu lu mpiraturi [[Uttuni II]] ntô [[cummattimentu di Capu Culonna]] n [[Calabbria]]. Nti n'attaccu [[saracinu]] la cità di [[Vibbu]] è distrutta == Nasciuti == * [[95 a.C.]]: [[Caiu Giuliu Cesari]], generali e dittaturi romanu * [[1928]]: [[Tommaso Buscetta]], mafiusu ''pintitu'' cullabburaturi di giustizzia == Morti == * [[982]] (13 o [[14 di giugnettu]]): [[Abu al-Qasim]], emiru di [[Sicilia]] * [[1946]]: [[Alfred Stieglitz]], futògrufu miricanu qsqo9i6fpuuqhrhaik1cqg8bpk8g47s 1944 0 3638 770286 770245 2025-06-17T07:59:40Z GiovanniPen 22308 770286 wikitext text/x-wiki {{annu}} {| align=right cellpadding=3 id=toc style="margin-left: 15px;" |- | align="center" colspan=2 | <small>'''Anni:'''</small><br /> [[1941]] - [[1942]] - [[1943]] - '''1944''' - [[1945]] - [[1946]] - [[1947]] |- | align="center" colspan=2 | <small>'''[[Dicini]]:'''</small> <br />[[1920ini]] - [[1930ini]] - '''[[1940ini]]''' - [[1950ini]] - [[1960ini]] |- | align="center" | <small>'''[[Sèculi]]:'''</small> <br /> [[Sèculu XIX]] - '''[[Sèculu XX]]''' - [[Sèculu XXI]] |} == Abbinimenti == * [[17 di giugnu]]: L'[[Islanda]] addiventa ndipinnenti dâ [[Danimarca]] e forma na ripubblica == Nasciuti == * [[8 di frivaru]]: [[Sebastião Salgado]], futògrufu brasilianu * [[7 di aprili]]: [[Gerhard Schröder]], pulìticu tudiscu * [[12 di sittemmiru]]: [[Barry White]], musicista miricanu * - [[Duminicu Semineriu]], scritturi sicilianu == Morti == * [[14 di uttùviru]]: [[Erwin Rommel]], ginirali tudiscu dâ [[Secunna guerra munniali]] * [[15 di dicèmmiru]]: [[Glenn Miller]], jazzista miricanu [[Catigurìa:Sèculu XX]] 8o51j29b7pa8oahxwcquvu01n1po864 1864 0 4702 770289 770272 2025-06-17T08:04:34Z GiovanniPen 22308 770289 wikitext text/x-wiki {{stub}} {{annu}} {| align=right cellpadding=3 id=toc style="margin-left: 15px;" |- | align="center" colspan=2 | <small>'''Anni:'''</small><br /> [[1861]] - [[1862]] - [[1863]] - '''1864''' - [[1865]] - [[1866]] - [[1867]] |- | align="center" colspan=2 | <small>'''[[Dicini]]:'''</small> <br />[[1840ini]] - [[1850ini]] - '''[[1860ini]]''' - [[1870ini]] - [[1880ini]] |- | align="center" | <small>'''[[Seculi]]:'''</small> <br /> [[Sèculu XVIII]] - '''[[Sèculu XIX]]''' - [[Sèculu XX]] |} == Abbinimenti == * [[31 di uttùviru]]: Lu [[Nevada]] addiventa lu 36° statu di l'[[USA]]. == Nasciuti == * [[Alfred Stieglitz]], futògrufu miricanu == Morti == {{...}} [[Catigurìa:Sèculu XIX]] n23hnivjam0ms3cn4cqhklmdapqoqle Ciuriddia 0 7240 770282 739775 2025-06-17T04:35:26Z 70.15.171.212 770282 wikitext text/x-wiki {{Cumuni| nomucumuni=Ciuriddia| mmaggini=Floridia-Stemma.png| muttu= ''Xiridia dilecta''| nomuufficiali=Floridia| pruvincia=[[Pruvincia di Sarausa|Sarausa]] (SR)| superfici=26,22| abbitanti=20.803| dinsita=800| cumunilimitrofi=[[Palazzolu Acrèidi]], [[Sarausa]], [[San Pàulu]]| cap=96014<ref>[https://www.ilcapdi.it/siracusa/floridia CAP di Ciuriddia, Sarausa]</ref>| prifissutelefonicu=+0931 |situufficiali=http://portale.comune.floridia.sr.it/ }} '''Ciuriddia''' è un cumuni di 20.803 abbitanti dâ [[pruvincia di Sarausa]]. == Geografia == Ciuriddia è 12 chilometri ni Sarausa. E 'ndustrie principali sue su l'agricultura e l'allevamentu. == Noti == <references/> [[Catigurìa:Cumuni dâ pruvincia di Sarausa]] 23ngn23yir46r4yb6kn8eskt2xtrpzq Strattu di pummadoru 0 14508 770281 770209 2025-06-16T22:58:40Z GiovanniPen 22308 770281 wikitext text/x-wiki {{nota disambigua||Strattu}} [[File:Elioconcentrato.jpg|miniatura|Strattu di pummaroru stinnutu ô suli.]] Lu '''strattu di pummadoru''' si pripara stinnennu ô [[suli]] ntê tirrazzi na [[sarsa]] di [[pummadoru]] chi si fa siccari pi diversi jorna nzinu a divintari nu cuncintratu di pummadoru. ==Lijami di fora== *[http://www.foto-sicilia.it/fotografia.cfm?id=3873 Strattu stinnutu ô suli] *[http://www.deliciousitaly.com/prodotto.php?id=311&regione_id=14 Tradizzioni culinari pachinisi] [[Catigurìa:Cucina siciliana]] gr0q8624u228hwlqv74c6pba0jnxy4b Ursu 0 17912 770284 770178 2025-06-17T05:40:49Z GiovanniPen 22308 770284 wikitext text/x-wiki {{stub}} [[File:Kamchatka Brown Bear near Dvuhyurtochnoe on 2015-07-23.jpg|miniatura|N'ursu ntâ pinisula dû Kamchatka.]] L{{'}}'''ursu''' è nu mammìfiru dû gèniri ''Ursus'' e dâ famigghia di l'''Ursidi''. Stu grossu mammìfiru dû corpu tozzu e dû pilu futu, cu ciampi e artigghi ribbusti, onnìvuru, ca campa speci ntê vòschira. Ci piaci li cosi duci (p'asempiu lu meli). ==Talìa puru== * [[Ursu pulari]] [[Catigurìa:Armali]] 9gx8lgm6voojn4tuhht6htmr8zrlld2 Jan Łukasiewicz 0 23345 770299 770171 2025-06-17T10:33:46Z GiovanniPen 22308 770299 wikitext text/x-wiki [[Mmàggini:Jan Łukasiewicz.jpg|thumb|Jan Łukasiewicz]] '''Jan Łukasiewicz''' ([[Liòpuli]], [[21 di dicèmmiru]] [[1878]] - [[Dubbrinu]] ([[Irlanna]]), [[13 di frivaru]] [[1956]]) havi statu nu filòsufu e matimàticu [[Pulonia|pulaccu]]. Li sò principali travagghi sunnu centrati supra la [[lòggica matimàtica]]. 'N stu campu ntrodusse mpurtanti nuvitati nta la [[lòggica prupusizziunali]], nta lu [[principiu di nun cuntraddizzioni]] e nta lu [[principiu di lu terzu esclusu]]. Iddu è macari canusciutu pi la nvinzzioni di na nutazzioni senza l'usu di parintesi, la [[nutazzioni pulacca nversa]], utilizzata nta li esprissioni algibbrichi utilizzati 'n ammitu nformaticu. Lu nomu si prununcia [jan wuka'ɕɛvitʃ]. == Lijami di fora == * (en) [https://web.archive.org/web/20070812000722/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Lukasiewicz.html Biografìa di Jan Lukasiewicz supra lu situ di la Turnbull University] [[Catigurìa:Biografìi|Lukasiewicz, Jan]] [[Catigurìa:Filòsufi pulacchi|Lukasiewicz, Jan]] [[Catigurìa:Matimàtici pulacchi|Lukasiewicz, Jan]] htc244psfnaizk78cpjwtt9puaccymc Template:Pàggina principali/Munnu 10 32842 770293 770053 2025-06-17T08:33:55Z Gmelfi 8 guerra Isareli Iran 770293 wikitext text/x-wiki ---- '''[[13 di giungnu]]''' [[File:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|100px|thumb|L'attaccu israelinau a Teheran.]] *[[Teheran]]: [[Israeli]] bummiau lu tirritoriu [[Iran|iranianu]] nti vari banni distruennu basi pi l'arrichimentu di l'[[uraniu]] e ammazzannu diversi diriggenti dû riggimi. L'[[Iran]] arrisapunniù cu missili contra lu tirritoriu di Israeli. ---- '''[[7 di maiu]] *[[Boca Chica]]: La compagnia [[SpaceX|Space X]] di [[Elon Musk]] lanciau pi la nona vota nu prototipu dû razzu ''Starship'' ca espludiu doppu aviri agghicatu ntô [[spazziu]]. Na virsioni futura di stu razzu avissi a purtari l'òmini supra la [[luna]] tra na para d'anni. ---- '''[[7 di maiu]] *[[Birlinu]]: ô secunnu tintativu [[Friedrich Merz]] utteni la fiducia ô Bundestag comu [[Canzilleri dâ Girmania|Cancilleri dâ Ripùbbrica Fidirali di Girmania]]. ---- '''[[10 di aprili]] [[File:Donald Trump by Gage Skidmore.jpg|100px|thumb]] *[[Washington]]: Lu prisidenti miricanu [[Donald Trump]] scatina na guerra cummiriciali cu la quasi tutalitati dî paisi di lu munnu, mounennu dazzi assau àuti ê mpurtazzioni ntê [[Stati Uniti]]. {{clear}} ---- '''[[28 di marzu]]''' *[[Myanmar]]: Nu tirrimotu di ntinsità 7,7 dâ [[scala Richter]] fu ntisu assia forti nzinu n [[Thailandia]]. ---- '''[[12 di marzu]]''' *[[Nuuk]]: L'elizzioni ginirlai n [[Groenlannia]], tirritoriu sutta cuntrollu dâ [[Danimarca]], foru vinciuti di li l'uppusizizoni di centru-dritta favurevuli â nnipinnenza. ---- s62g2ys03ij5q128efcqrun5lnp3lkj 770294 770293 2025-06-17T08:34:11Z Gmelfi 8 770294 wikitext text/x-wiki ---- '''[[13 di giugnu]]''' [[File:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|100px|thumb|L'attaccu israelinau a Teheran.]] *[[Teheran]]: [[Israeli]] bummiau lu tirritoriu [[Iran|iranianu]] nti vari banni distruennu basi pi l'arrichimentu di l'[[uraniu]] e ammazzannu diversi diriggenti dû riggimi. L'[[Iran]] arrisapunniù cu missili contra lu tirritoriu di Israeli. ---- '''[[7 di maiu]] *[[Boca Chica]]: La compagnia [[SpaceX|Space X]] di [[Elon Musk]] lanciau pi la nona vota nu prototipu dû razzu ''Starship'' ca espludiu doppu aviri agghicatu ntô [[spazziu]]. Na virsioni futura di stu razzu avissi a purtari l'òmini supra la [[luna]] tra na para d'anni. ---- '''[[7 di maiu]] *[[Birlinu]]: ô secunnu tintativu [[Friedrich Merz]] utteni la fiducia ô Bundestag comu [[Canzilleri dâ Girmania|Cancilleri dâ Ripùbbrica Fidirali di Girmania]]. ---- '''[[10 di aprili]] [[File:Donald Trump by Gage Skidmore.jpg|100px|thumb]] *[[Washington]]: Lu prisidenti miricanu [[Donald Trump]] scatina na guerra cummiriciali cu la quasi tutalitati dî paisi di lu munnu, mounennu dazzi assau àuti ê mpurtazzioni ntê [[Stati Uniti]]. {{clear}} ---- '''[[28 di marzu]]''' *[[Myanmar]]: Nu tirrimotu di ntinsità 7,7 dâ [[scala Richter]] fu ntisu assia forti nzinu n [[Thailandia]]. ---- '''[[12 di marzu]]''' *[[Nuuk]]: L'elizzioni ginirlai n [[Groenlannia]], tirritoriu sutta cuntrollu dâ [[Danimarca]], foru vinciuti di li l'uppusizizoni di centru-dritta favurevuli â nnipinnenza. ---- brim6sjzhxebujdtszjejoemfcwngkt 770295 770294 2025-06-17T08:35:32Z Gmelfi 8 livati nutizzi vecchi 770295 wikitext text/x-wiki ---- '''[[13 di giugnu]]''' [[File:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|100px|thumb|L'attaccu israelinau a Teheran.]] *[[Teheran]]: [[Israeli]] bummiau lu tirritoriu [[Iran|iranianu]] nti vari banni distruennu basi pi l'arrichimentu di l'[[uraniu]] e ammazzannu diversi diriggenti dû riggimi. L'[[Iran]] arrisapunniù cu missili contra lu tirritoriu di Israeli. ---- '''[[7 di maiu]] *[[Boca Chica]]: La compagnia [[SpaceX|Space X]] di [[Elon Musk]] lanciau pi la nona vota nu prototipu dû razzu ''Starship'' ca espludiu doppu aviri agghicatu ntô [[spazziu]]. Na virsioni futura di stu razzu avissi a purtari l'òmini supra la [[luna]] tra na para d'anni. ---- '''[[7 di maiu]] *[[Birlinu]]: ô secunnu tintativu [[Friedrich Merz]] utteni la fiducia ô Bundestag comu [[Canzilleri dâ Girmania|Cancilleri dâ Ripùbbrica Fidirali di Girmania]]. ---- a8jl155knsapcz2vdcnxu9y61hohh8e Template:Pàggina principali/Italia 10 32843 770296 769889 2025-06-17T08:36:48Z Gmelfi 8 livati nutizzi vecchi 770296 wikitext text/x-wiki *[[23 di maiu]]: N [[Seria A|Seri A]] la squatra di [[palluni]] dû [[Società Sportiva Calcio Napoli|Nàpuli]] vinciu lu sò quartu [[scudettu]] dû campiunatu italianu. ---- *[[8 di maiu]]: Doppu nu cunclavi duratu du' jorna, lu novu [[papa]], [[Liuni XIV]] vinni eliggiutu. ---- [[File:Papa Francesco (2021).jpg|miniatura|100px|Lu papa Franciscu.]] *[[21 di aprili]]: Doppu dudici anni di papatu, all'etati di 88 anni mori a [[Roma]] lu [[papa]] [[Franciscu (papa)|Franciscu]] ---- mpzwe6h66un21k8zqurp8lpaizxwn23 Abu Abdullah al-Rashid al-Baghdadi 0 37085 770300 770169 2025-06-17T10:36:31Z GiovanniPen 22308 Canciu narrè di Chrysalis888 cu l'ùrtima virsioni di Gmelfi. 708318 wikitext text/x-wiki {{stub}} [[File:Flag of Islamic State of Iraq.svg|thumb|Bannera dû [[Statu Islamicu]]]] '''Abu Abdullah al-Rashid al-Baghdadi''' notu megghiu comu '''Abu Omar al-Baghdadi''' ([[Baghdad]],[[1947]] - [[Tikrit]], [[18 di aprili|18 aprili]] [[2010]]) è statu nu tirrurista [[iraq|irachenu]] cummannanti dû [[Statu Islamicu]], famusu pì essiri statu lu succissori di [[Abu Musab al-Zarqawi|al-Zarqawi]]. == Carattiristichi == Capu insortu arristatu ntra l'[[Iraq]], era na [[pirsuna]] ca si mustrava 'ssiri lu capu e/o l'[[imiru]] di l'ex [[Statu Islamicu (gruppu tirrurista)|Cunzigghiu di Mujahideen Shura]] (canusciutu macari comu lu "Cunzigghiu di li Cummattenta Lìbbira," lu "Cunzigghiu Cunzurtivu di li [[Mujahidin|Mujahedeen]], e lu "Cunzigghiu di li Guerriera Sacra"), n'urganizzazzioni a umbrellu cumposta di ottu gruppa ca s'appòngunu a la prisenza militari in Iraq di parti di li [[Stati Uniti]] e si mustra macari comu èssiri lu ''leader'' di lu [[Statu Islamicu (gruppu tirrurista)|Statu Islàmicu di l'Iraq]],â su morti lu capu, ora [[califfu]] dû Statu Islamicu addivintò [[Abu Bakr al-Baghdadi|Abu Bakr]]. == Talìa puru == * [[Statu Islamicu]] * [[Guerra dû Iraq]] * [[Jihad]] * [[Abu Bakr al-Baghdadi]] [[Catigurìa:Biografìi]] [[Catigurìa:Iraq]] [[Catigurìa:Tirrurismu]] aw3va9o0kzgi2yygh7mt43knzneddfm 770301 770300 2025-06-17T10:37:34Z GiovanniPen 22308 link 770301 wikitext text/x-wiki {{stub}} [[File:Flag of Islamic State of Iraq.svg|thumb|Bannera dû [[Statu Islamicu]]]] '''Abu Abdullah al-Rashid al-Baghdadi''' notu megghiu comu '''Abu Omar al-Baghdadi''' ([[Baghdad]],[[1947]] - [[Tikrit]], [[18 di aprili|18 aprili]] [[2010]]) è statu nu tirrurista [[iraq|irachenu]] cummannanti dû [[Statu Islamicu]], famusu pì essiri statu lu succissori di [[Abu Musab al-Zarqawi|al-Zarqawi]]. == Carattiristichi == Capu insortu arristatu ntra l'[[Iraq]], era na [[pirsuna]] ca si mustrava 'ssiri lu capu e/o l'[[imiru]] di l'ex [[Statu Islamicu (gruppu tirrurista)|Cunzigghiu di Mujahideen Shura]] (canusciutu macari comu lu "Cunzigghiu di li Cummattenta Lìbbira," lu "Cunzigghiu Cunzurtivu di li [[Mujahidin|Mujahedeen]], e lu "Cunzigghiu di li Guerriera Sacra"), n'urganizzazzioni a umbrellu cumposta di ottu gruppa ca s'appòngunu a la prisenza militari in Iraq di parti di li [[Stati Uniti]] e si mustra macari comu èssiri lu ''leader'' di lu [[Statu Islamicu (gruppu tirrurista)|Statu Islàmicu di l'Iraq]],â su morti lu capu, ora [[califfu]] dû Statu Islamicu addivintò [[Abu Bakr al-Baghdadi|Abu Bakr]]. == Talìa puru == * [[Statu Islamicu]] * [[Guerra dû Iraq]] * [[Jihad]] * [[Abu Bakr al-Baghdadi]] ==Lijami di fora== * https://www.theguardian.com/world/2020/jan/20/isis-leader-confirmed-amir-mohammed-abdul-rahman-al-mawli-al-salbi [[Catigurìa:Biografìi]] [[Catigurìa:Iraq]] [[Catigurìa:Tirrurismu]] gd45y8y4xlek9q2a6lu3hjzl6ljm7y9 Svalbard 0 37756 770302 770175 2025-06-17T10:38:55Z GiovanniPen 22308 su commons 770302 wikitext text/x-wiki [[File:LocationSvalbard.png|thumb|La pusizzioni di l'ìsuli Svalbard.]] Li ìsuli '''Svalbard''' (puru chiamati '''Spitzberg''') sunnu n'arcipèlacu appartinenti â [[Norvegia]], supra li [[cìrculu pulari àrticu]]. Abbitati di na pocu di culoni umani, sunnu unu dî picca posta dû munnu unni l'[[ursu pulari]] trova lu sò abbitat. [[Catigurìa:Norveggia]] 9u2ylw58wymjk44tv9r3w0macjh5cnr Brucculinu 0 44072 770304 770210 2025-06-17T10:40:00Z GiovanniPen 22308 770304 wikitext text/x-wiki [[File:Brooklyn Highlight New York City Map.png|thumb|Chissa ca Vossia viri jèni na mappa ri Nova Yorki. A parti gialla è chidda ciamata '''Brucculinu'''.]] '''Brucculinu''' è unu di li quartieri amministrativi ri [[Nova Yorki]] tra li cchiù cchiu pupulati. A fini dô 2006 c'erunu quarchi rui miliuni e mienzu ri pirsuni ca ci abbitaunu. == Storia == L'itimoluggìa dû termini "Brucclinu" veni ri na citati ulandesi chiamata "Breukelen". L'ulannisi fuorru li primi iuropei a culunizzari ddu locu. Quannu arrivarru c'erinu miricani nativi ca ci abbitaunu e si chiamanu "[[Lenape]]". L'ulannesi funnarru ufficiarmenti a citati nta lu [[1634]]. Brucculinu jèra na cittati siparata ri Nova Yorki finu a quannu addicidierru cu na vutazzioni nta lu 1898 ri juncirisi nzemi. Lu [[Ponti ri Brucculinu]] è unu dî ponti cchiù famusi dû munnu e unu dî sìmmuli dâ cità. Passa supra lu [[Ciumi di l'Esti]] e cunnetti Brucclinu ccu [[Manhattan]]. [[Catigurìa:Stati Uniti]] 8yckcz67jzsag39x9rzuth6mku4ejt4 Fabiano Caruana 0 44074 770303 770165 2025-06-17T10:39:37Z GiovanniPen 22308 770303 wikitext text/x-wiki {{O}} [[File:Fabiano Caruana in 2025.jpg|thumb|Fabiano Caruana (2025)]] '''Fabiano Luigi Caruana''' ([[Miami]], [[Florida]], [[30 di giugnettu]] [[1992]]) è nu [[scacchi]]sta di urìggini siculu-calabbrisi. Lu [[15 di giugnettu]] 2007 Caruana addivintau Rannimastru all'itati ri quartordici anni, 11 misi, 20 jorna - lu cchiu giovìni Rannimastrisiu ntâ storia di l'Italia e di li [[Stati Uniti]] di la Mèrica. [[Catigurìa:Biografìi|Caruana, Fabiano]] 8cvp6mv4g6wnym5pzwpsfxqp8biodt5 Joan Fuster 0 56465 770298 770173 2025-06-17T10:33:20Z GiovanniPen 22308 770298 wikitext text/x-wiki {{O}} [[File:Joanfuster.jpg|thumb|ritrattu di Joan Fuster (1984)]] '''Joan Fuster i Ortells''' ([[Sueca]], [[23 di nuvèmmiru]] [[1922]] - Sueca, [[21 di giugnu]] [[1992]]) fu scritturi [[Valenza (Spagna)|valenzanu]] di [[Catalanu|lingua catalana]]. == Opiri == === Saggiu === *''Antología del surrealismo español''. Alacant, Verbo, 1952. *''La poesia catalana fins a la Renaixença''. Mèxic, Edicions Catalanes de Mèxic, 1954. *''Pàgines escollides de sant Vicent Ferrer''. Barcelona, Barcino, 1955. *''El descrèdit de la realitat''. Ciutat de Mallorca, Moll, 1955. *''Antologia de la poesia valenciana''. Barcelona, Selecta, 1956. *''La poesia catalana''. Ciutat de Mallorca, Moll, 1956. 2 vol. *''Les originalitats''. Barcelona, Barcino, 1956. *''El món literari de sor Isabel de Villena''. València, Lo Rat Penat, 1957. *''Figures de temps''. Barcelona, Selecta, 1957. *''Indagacions possibles''. Palma de Mallorca, Moll, 1958. *''Recull de contes valencians''. Barcelona, Albertí, 1958. *''Ausiàs March. Antologia poètica''. Barcelona, Selecta, 1959. *''Un món per a infants''. València, 1959. *''Judicis finals''. Ciutat de Mallorca, Moll, 1960. *''Joan Serrallonga. Vida i mite del famós bandoler''. Barcelona, Aedos, 1961. *''Valencia''. Madrid, Dirección General de Turismo, 1961. *''[[Nosaltres, els valencians]]''. Barcelona, Edicions 62, 1962. *''El País Valenciano''. Barcelona, Destino, 1962. *''Poetes, moriscos i capellans''. València, L'Estel, 1962. *''Qüestió de noms''. Barcelona, Aportació Catalana, 1962. *''El bandolerisme català II. La llegenda''. Barcelona, Aymà, 1963. *''Raimon''. Barcelona, Alcides, 1964. *''[[Diccionari per a ociosos]]''. Barcelona, A. C., 1964. *''Alicante y la Costa Blanca''. Barcelona, Planeta, 1965. *''Causar-se d'esperar''. Barcelona, A. C., 1965. *''Combustible per a falles''. València, Garbí, 1967. *''L'home, mesura de totes les coses''. Barcelona, Edicions 62, 1967. *''Consells, proverbis i insolències''. Barcelona, A. C., 1968. *''Examen de consciència''. Barcelona, Edicions 62, 1968. *''Heretgies, revoltes i sermons''. Barcelona, Selecta, 1968. *''Obres completes I. Llengua, literatura, història''. Barcelona, Edicions 62, 1968. *''Abans que el sol no creme''. Barcelona, La Galera, 1969. *''Obres completes II. Diari 1952-1960''. Barcelona, Edicions 62, 1969. *"Hi ha més catalans encara", fascicle de Dolça Catalunya. Barcelona, Mateu, 1969. *''L'Albufera de València''. Barcelona, Les Edicions de la Rosa Vera, 1970. *''Obres completes III. Viatge pel País Valencià''. Barcelona, Edicions 62, 1971. *''Babels i babilònies''. Ciutat de Mallorca, Moll, 1972. *''Literatura catalana contemporània''. Barcelona, Curial, 1972. *''Rebeldes y heterodoxos''. Esplugues de Llobregat, Ariel, 1972. *''Contra Unamuno y los demás''. Barcelona, Península, 1975. *''Obres completes IV. Assaigs''. Barcelona, Edicions 62, 1975. *''La Decadència al País Valencià''. Barcelona, Curial, 1976. *''Un país sense política''. Barcelona, La Magrana, 1976. *''El blau en la senyera''. València, Tres i Quatre, 1977. *''Contra el noucentisme''. Barcelona, Crítica, 1977. *''Obres completes V. Literatura i llegenda''. Barcelona, Edicions 62. *''Destinat (sobretot) a valencians''. València, Tres i Quatre, 1979. *''Notes d'un desficiós''. València, Almudín, 1980. *''Ara o mai''. València, Tres i Quatre, 1981. *''Indagacions i propostes''. Barcelona, Edicions 62 i la Caixa, 1981. *''País Valencià, per què?''. València, Tres i Quatre, 1982. *''Veure el País Valencià''. Barcelona, Destino, 1983. *''Cultura nacional i cultures regionals dins els Països Catalans''. Barcelona, Departament de Cultura de la Generalitat de Catalunya, 1983. *''Sagitari''. València, Diputació de València, 1984. *''Pamflets polítics''. Barcelona, Empúries, 1985. *''Punts de meditació (Dubtes de la "Transición").'' València, Tres i Quatre, 1985. *''Llibres i problemes del Renaixement''. Barcelona, Publicacions de l'Abadia de Montserrat, 1989. *''Textos d'exili''. València, Generalitat Valenciana, 1991. *''Obres completes VI. Assaigs 2.'' Barcelona, Edicions 62, 1991. === Puesia === *''Sobre Narcís''. València, Torre, 1948. *''3 poemes''. Alacant, Verbo, 1949. *''Ales o mans''. València, Editorial Torre, 1949. *''Va morir tan bella''. València, 1951. *''Terra en la boca''. Barcelona, Barcino, 1953. *''Escrit per al silenci''. València, Institució Alfons el Magnànim, 1954. *''Set llibres de versos''. València, Tres i Quatre, 1987. 2i6gbe5rz8417qi8espqao78vknv1uj Papa Liuni XIV 0 66407 770280 769370 2025-06-16T22:55:40Z SajoR 15800 770280 wikitext text/x-wiki [[File:Pope Leo XIV 2.jpg|miniatura|Liuni XIV ô mumentu n cui s'affacciau ô barcuni dâ chiesa di San Pietru pi la prima vota comu papa.]] [[File:Coat of arms of Leone XIV.svg|miniatura]] '''Liuni XIV''', nasciutu '''Robert Francis Prevost''' ([[Chicagu]] [[14 di sittèmmiru]] [[1955]] a Chicago, fu eliggiutu lu 267° [[papa]] dâ [[Chiesa Cattòlica Rumana|Chiesa Cattòlica]] lu [[8 di maiu]] dû [[2025]]. È lu primu papa [[Stati Uniti|miricanu]] e lu primu membru di l'Ordini di [[Sant'Agustinu]], cu duppia cittadinanza miricana e [[Perù|piruviana]]. Li sò istruzzioni cumprennunu na làuria 'n [[matimàtica]] e [[filusufìa]] di l'Università di Villanova e nu Master 'n Divinità di l'Unioni Tiulòggica Cattòlica di Chicago. Urdinatu parrinu ntô 1982, fici n'intensu ministeru missiunariu ntô Perù, unni fu [[Vìscuvu|viscuvu]] di [[Chiclayo]] e appi la cittadinanza pirruviana ntô 2015. Ntô 2023, lu [[Franciscu (papa)|Papa Francescu]] lu numinò prifettu dû Dicasteru dî Vìscuvi e prisidenti dâ Cummissioni Puntificali pi l'[[Amèrica latina|Amèrica Latina]]. Lu sò puntificatu è ispiratu di [[Liuni XIII]], auturi di l'encìclica ''Rerum Novarum'', suttaliniannu lu mpegnu pâ justizzia suciali e l'attinzioni ê cchiù dèbbuli Ntô sò primu discursu comu papa, Liuni XIV addumannau â paci e ô dialugu. Ntô Perù, la sò elezzioni suscitàu l'entusiasmu, suprattuttu a Chiclayo, unni è ricurdatu pâ sò vicinanza â cumunità. Liuni XIV affrunta puru sfidi ecunòmichi mpurtanti, comu nu déficit criscenti e la necessità di rifurmari lu sistema pinziunali dû [[Citati dû Vaticanu|Vaticanu]]. {{Box successione |carica = [[File:Flag of the Vatican City - 2001 version.svg|20px]] [[Papa]] [[File:Flag of the Vatican City - 2001 version.svg|20px]] |mmàggini= SPQRomani.svg |periodo = [[2025]] - attuali |precedente = [[Franciscu (papa)|Franciscu]] |successivo = attuali }} {{Riliggiuni}} [[Catigurìa:Biografìi]] [[Catigurìa:Riliggiuni]] [[Catigurìa:Papi]] [[Catigurìa:Nasciuti ntô 1955]] mt42xbp1t6wursbv2xx0dnqir4t0cgw